PPC / ppc

text_structure.xml 1.07 MB
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173 1174 1175 1176 1177 1178 1179 1180 1181 1182 1183 1184 1185 1186 1187 1188 1189 1190 1191 1192 1193 1194 1195 1196 1197 1198 1199 1200 1201 1202 1203 1204 1205 1206 1207 1208 1209 1210 1211 1212 1213 1214 1215 1216 1217 1218 1219 1220 1221 1222 1223 1224 1225 1226 1227 1228 1229 1230 1231 1232 1233 1234 1235 1236 1237 1238 1239 1240 1241 1242 1243 1244 1245 1246 1247 1248 1249 1250 1251 1252 1253 1254 1255 1256 1257 1258 1259 1260 1261 1262 1263 1264 1265 1266 1267 1268 1269 1270 1271 1272 1273 1274 1275 1276 1277 1278 1279 1280 1281 1282 1283 1284 1285 1286 1287 1288 1289 1290 1291 1292 1293 1294 1295 1296 1297 1298 1299 1300 1301 1302 1303 1304 1305 1306 1307 1308 1309 1310 1311 1312 1313 1314 1315 1316 1317 1318 1319 1320 1321 1322 1323 1324 1325 1326 1327 1328 1329 1330 1331 1332 1333 1334 1335 1336 1337 1338 1339 1340 1341 1342 1343 1344 1345 1346 1347 1348 1349 1350 1351 1352 1353 1354 1355 1356 1357 1358 1359 1360 1361 1362 1363 1364 1365 1366 1367 1368 1369 1370 1371 1372 1373 1374 1375 1376 1377 1378 1379 1380 1381 1382 1383 1384 1385 1386 1387 1388 1389 1390 1391 1392 1393 1394 1395 1396 1397 1398 1399 1400 1401 1402 1403 1404 1405 1406 1407 1408 1409 1410 1411 1412 1413 1414 1415 1416 1417 1418 1419 1420 1421 1422 1423 1424 1425 1426 1427 1428 1429 1430 1431 1432 1433 1434 1435 1436 1437 1438 1439 1440 1441 1442 1443 1444 1445 1446 1447 1448 1449 1450 1451 1452 1453 1454 1455 1456 1457 1458 1459 1460 1461 1462 1463 1464 1465 1466 1467 1468 1469 1470 1471 1472 1473 1474 1475 1476 1477 1478 1479 1480 1481 1482 1483 1484 1485 1486 1487 1488 1489 1490 1491 1492 1493 1494 1495 1496 1497 1498 1499 1500 1501 1502 1503 1504 1505 1506 1507 1508 1509 1510 1511 1512 1513 1514 1515 1516 1517 1518 1519 1520 1521 1522 1523 1524 1525 1526 1527 1528 1529 1530 1531 1532 1533 1534 1535 1536 1537 1538 1539 1540 1541 1542 1543 1544 1545 1546 1547 1548 1549 1550 1551 1552 1553 1554 1555 1556 1557 1558 1559 1560 1561 1562 1563 1564 1565 1566 1567 1568 1569 1570 1571 1572 1573 1574 1575 1576 1577 1578 1579 1580 1581 1582 1583 1584 1585 1586 1587 1588 1589 1590 1591 1592 1593 1594 1595 1596 1597 1598 1599 1600 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1608 1609 1610 1611 1612 1613 1614 1615 1616 1617 1618 1619 1620 1621 1622 1623 1624 1625 1626 1627 1628 1629 1630 1631 1632 1633 1634 1635 1636 1637 1638 1639 1640 1641 1642 1643 1644 1645 1646 1647 1648 1649 1650 1651 1652 1653 1654 1655 1656 1657 1658 1659 1660 1661 1662 1663 1664 1665 1666 1667 1668 1669 1670 1671 1672 1673 1674 1675 1676 1677 1678 1679 1680 1681 1682 1683 1684 1685 1686 1687 1688 1689 1690 1691 1692 1693 1694 1695 1696 1697 1698 1699 1700 1701 1702 1703 1704 1705 1706 1707 1708 1709 1710 1711 1712 1713 1714 1715 1716 1717 1718 1719 1720 1721 1722 1723 1724 1725 1726 1727 1728 1729 1730 1731 1732 1733 1734 1735 1736 1737 1738 1739 1740 1741 1742 1743 1744 1745 1746 1747 1748 1749 1750 1751 1752 1753 1754 1755 1756 1757 1758 1759 1760 1761 1762 1763 1764 1765 1766 1767 1768 1769 1770 1771 1772 1773 1774 1775 1776 1777 1778 1779 1780 1781 1782 1783 1784 1785 1786 1787 1788 1789 1790 1791 1792 1793 1794 1795 1796 1797 1798 1799 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 1917 1918 1919 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056 2057 2058 2059 2060 2061 2062 2063 2064 2065 2066 2067 2068 2069 2070 2071 2072 2073 2074 2075 2076 2077 2078 2079 2080 2081 2082 2083 2084 2085 2086 2087 2088 2089 2090 2091 2092 2093 2094 2095 2096 2097 2098 2099 2100 2101 2102 2103 2104 2105 2106 2107 2108 2109 2110 2111 2112 2113 2114 2115 2116 2117 2118 2119 2120 2121 2122 2123 2124 2125 2126 2127 2128 2129 2130 2131 2132 2133 2134 2135 2136 2137 2138 2139 2140 2141 2142 2143 2144 2145 2146 2147 2148 2149 2150 2151 2152 2153 2154 2155 2156 2157 2158 2159 2160 2161 2162 2163 2164 2165 2166 2167 2168 2169 2170 2171 2172 2173 2174 2175 2176 2177 2178 2179 2180 2181 2182 2183 2184 2185 2186 2187 2188 2189 2190 2191 2192 2193 2194 2195 2196 2197 2198 2199 2200 2201 2202 2203 2204 2205 2206 2207 2208 2209 2210 2211 2212 2213 2214 2215 2216 2217 2218 2219 2220 2221 2222 2223 2224 2225 2226 2227 2228 2229 2230 2231 2232 2233 2234 2235 2236 2237 2238 2239 2240 2241 2242 2243 2244 2245 2246 2247 2248 2249 2250 2251 2252 2253 2254 2255 2256 2257 2258 2259 2260 2261 2262 2263 2264 2265 2266 2267 2268 2269 2270 2271 2272 2273 2274 2275 2276 2277 2278 2279 2280 2281 2282 2283 2284 2285 2286 2287 2288 2289 2290 2291 2292 2293 2294 2295 2296 2297 2298 2299 2300 2301 2302 2303 2304 2305 2306 2307 2308 2309 2310 2311 2312 2313 2314 2315 2316 2317 2318 2319 2320 2321 2322 2323 2324 2325 2326 2327 2328 2329 2330 2331 2332 2333 2334 2335 2336 2337 2338 2339 2340 2341 2342 2343 2344 2345 2346 2347 2348 2349 2350 2351 2352 2353 2354 2355 2356 2357 2358 2359 2360 2361 2362 2363 2364 2365 2366 2367 2368 2369 2370 2371 2372 2373 2374 2375 2376 2377 2378 2379 2380 2381 2382 2383 2384 2385 2386 2387 2388 2389 2390 2391 2392 2393 2394 2395 2396 2397 2398 2399 2400 2401 2402 2403 2404 2405 2406 2407 2408 2409 2410 2411 2412 2413 2414 2415 2416 2417 2418 2419 2420 2421 2422 2423 2424 2425 2426 2427 2428 2429 2430 2431 2432 2433 2434 2435 2436 2437 2438 2439 2440 2441 2442 2443 2444 2445 2446 2447 2448 2449 2450 2451 2452 2453 2454 2455 2456 2457 2458 2459 2460 2461 2462 2463 2464 2465 2466 2467 2468 2469 2470 2471 2472 2473 2474 2475 2476 2477 2478 2479 2480 2481 2482 2483 2484 2485 2486 2487 2488 2489 2490 2491 2492 2493 2494 2495 2496 2497 2498 2499 2500 2501 2502 2503 2504 2505 2506 2507 2508 2509 2510 2511 2512 2513 2514 2515 2516 2517 2518 2519 2520 2521 2522 2523 2524 2525 2526 2527 2528 2529 2530 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 2565 2566 2567 2568 2569 2570 2571 2572 2573 2574 2575 2576 2577 2578 2579 2580 2581 2582 2583 2584 2585 2586 2587 2588 2589 2590 2591 2592 2593 2594 2595 2596 2597 2598 2599 2600 2601 2602 2603 2604 2605 2606 2607 2608 2609 2610 2611 2612 2613 2614 2615 2616 2617 2618 2619 2620 2621 2622 2623 2624 2625 2626 2627 2628 2629 2630 2631 2632 2633 2634 2635 2636 2637 2638 2639 2640 2641 2642 2643 2644 2645 2646 2647 2648 2649 2650 2651 2652 2653 2654 2655 2656 2657 2658 2659 2660 2661 2662 2663 2664 2665 2666 2667 2668 2669 2670 2671 2672 2673 2674 2675 2676 2677 2678 2679 2680 2681 2682 2683 2684 2685 2686 2687 2688 2689 2690 2691 2692 2693 2694 2695 2696 2697 2698 2699 2700 2701 2702 2703 2704 2705 2706 2707 2708 2709 2710 2711 2712 2713 2714 2715 2716 2717 2718 2719 2720 2721 2722 2723 2724 2725 2726 2727 2728 2729 2730 2731 2732 2733 2734 2735 2736 2737 2738 2739 2740 2741 2742 2743 2744 2745 2746 2747 2748 2749 2750 2751 2752 2753 2754 2755 2756 2757 2758 2759 2760 2761 2762 2763 2764 2765 2766 2767 2768 2769 2770 2771 2772 2773 2774 2775 2776 2777 2778 2779 2780 2781 2782 2783 2784 2785 2786 2787 2788 2789 2790 2791 2792 2793 2794 2795 2796 2797 2798 2799 2800 2801 2802 2803 2804 2805 2806 2807 2808 2809 2810 2811 2812 2813 2814 2815 2816 2817 2818 2819 2820 2821 2822 2823 2824 2825 2826 2827 2828 2829 2830 2831 2832 2833 2834 2835 2836 2837 2838 2839 2840 2841 2842 2843 2844 2845 2846 2847 2848 2849 2850 2851 2852 2853 2854 2855 2856 2857 2858 2859 2860 2861 2862 2863 2864 2865 2866 2867 2868 2869 2870 2871 2872 2873 2874 2875 2876 2877 2878 2879 2880 2881 2882 2883 2884 2885 2886 2887 2888 2889 2890 2891 2892 2893 2894 2895 2896 2897 2898 2899 2900 2901 2902 2903 2904 2905 2906 2907 2908 2909 2910 2911 2912 2913 2914 2915 2916 2917 2918 2919 2920 2921 2922 2923 2924 2925 2926 2927 2928 2929 2930 2931 2932 2933 2934 2935 2936 2937 2938 2939 2940 2941 2942 2943 2944 2945 2946 2947 2948 2949 2950 2951 2952 2953 2954 2955 2956 2957 2958 2959 2960 2961 2962 2963 2964 2965 2966 2967 2968 2969 2970 2971 2972 2973 2974 2975 2976 2977 2978 2979 2980 2981 2982 2983 2984 2985 2986 2987 2988 2989 2990 2991 2992 2993 2994 2995 2996 2997 2998 2999 3000 3001 3002 3003 3004 3005 3006 3007 3008 3009 3010 3011 3012 3013 3014 3015 3016 3017 3018 3019 3020 3021 3022 3023 3024 3025 3026 3027 3028 3029 3030 3031 3032 3033 3034 3035 3036 3037 3038 3039 3040 3041 3042 3043 3044 3045 3046 3047 3048 3049 3050 3051 3052 3053 3054 3055 3056 3057 3058 3059 3060 3061 3062 3063 3064 3065 3066 3067 3068 3069 3070 3071 3072 3073 3074 3075 3076 3077 3078 3079 3080 3081 3082 3083 3084 3085 3086 3087 3088 3089 3090 3091 3092 3093 3094 3095 3096 3097 3098 3099 3100 3101 3102 3103 3104 3105 3106 3107 3108 3109 3110 3111 3112 3113 3114 3115 3116 3117 3118 3119 3120 3121 3122 3123 3124 3125 3126 3127 3128 3129 3130 3131 3132 3133 3134 3135 3136 3137 3138 3139 3140 3141 3142 3143 3144 3145 3146 3147 3148 3149 3150 3151 3152 3153 3154 3155 3156 3157 3158 3159 3160 3161 3162 3163 3164 3165 3166 3167 3168 3169 3170 3171 3172 3173 3174 3175 3176 3177 3178 3179 3180 3181 3182 3183 3184 3185 3186 3187 3188 3189 3190 3191 3192 3193 3194 3195 3196 3197 3198 3199 3200 3201 3202 3203 3204 3205 3206 3207 3208 3209 3210 3211 3212 3213 3214 3215 3216 3217 3218 3219 3220 3221 3222 3223 3224 3225 3226 3227 3228 3229 3230 3231 3232 3233 3234 3235 3236 3237 3238 3239 3240 3241 3242 3243 3244 3245 3246 3247 3248 3249 3250 3251 3252 3253 3254 3255 3256 3257 3258 3259 3260 3261 3262 3263 3264 3265 3266 3267 3268 3269 3270 3271 3272 3273 3274 3275 3276 3277 3278 3279 3280 3281 3282 3283 3284 3285 3286 3287 3288 3289 3290 3291 3292 3293 3294 3295 3296 3297 3298 3299 3300 3301 3302 3303 3304 3305 3306 3307 3308 3309 3310 3311 3312 3313 3314 3315 3316 3317 3318 3319 3320 3321 3322 3323 3324 3325 3326 3327 3328 3329 3330 3331 3332 3333 3334 3335 3336 3337 3338 3339 3340 3341 3342 3343 3344 3345 3346 3347 3348 3349 3350 3351 3352 3353 3354 3355 3356 3357 3358 3359 3360 3361 3362 3363 3364 3365 3366 3367 3368 3369 3370 3371 3372 3373 3374 3375 3376 3377 3378 3379 3380 3381 3382 3383 3384 3385 3386 3387 3388 3389 3390 3391 3392 3393 3394 3395 3396 3397 3398 3399 3400 3401 3402 3403 3404 3405 3406 3407 3408 3409 3410 3411 3412 3413 3414 3415 3416 3417 3418 3419 3420 3421 3422 3423 3424 3425 3426 3427 3428 3429 3430 3431 3432 3433 3434 3435 3436 3437 3438 3439 3440 3441 3442 3443 3444 3445 3446 3447 3448 3449 3450 3451 3452 3453 3454 3455 3456 3457 3458 3459 3460 3461 3462 3463 3464 3465 3466 3467 3468 3469 3470 3471 3472 3473 3474 3475 3476 3477 3478 3479 3480 3481 3482 3483 3484 3485 3486 3487 3488 3489 3490 3491 3492 3493 3494 3495 3496 3497 3498 3499 3500 3501 3502 3503 3504 3505 3506 3507 3508 3509 3510 3511 3512 3513 3514 3515 3516 3517 3518 3519 3520 3521 3522 3523 3524 3525 3526 3527 3528 3529 3530 3531 3532 3533 3534 3535 3536 3537 3538 3539 3540 3541 3542 3543 3544 3545 3546 3547 3548 3549 3550 3551 3552 3553 3554 3555 3556 3557 3558 3559 3560 3561 3562 3563 3564 3565 3566 3567 3568 3569 3570 3571 3572 3573 3574 3575 3576 3577 3578 3579 3580 3581 3582 3583 3584 3585 3586 3587 3588 3589 3590 3591 3592 3593 3594 3595 3596 3597 3598 3599 3600 3601 3602 3603 3604 3605 3606 3607 3608 3609 3610 3611 3612 3613 3614 3615 3616 3617 3618 3619 3620 3621 3622 3623 3624 3625 3626 3627 3628 3629 3630 3631 3632 3633 3634 3635 3636 3637 3638 3639 3640 3641 3642 3643 3644 3645 3646 3647 3648 3649 3650 3651 3652 3653 3654 3655 3656 3657 3658 3659 3660 3661 3662 3663 3664 3665 3666 3667 3668 3669 3670 3671 3672 3673 3674 3675 3676 3677 3678 3679 3680 3681 3682 3683 3684 3685 3686 3687 3688 3689 3690 3691 3692 3693 3694 3695 3696 3697 3698 3699 3700 3701 3702 3703 3704 3705 3706 3707 3708 3709 3710 3711 3712 3713 3714 3715 3716 3717 3718 3719 3720 3721 3722 3723 3724 3725 3726 3727 3728 3729 3730 3731 3732 3733 3734 3735 3736 3737 3738 3739 3740 3741 3742 3743 3744 3745 3746 3747 3748 3749 3750 3751 3752 3753 3754 3755 3756 3757 3758 3759 3760 3761 3762 3763 3764 3765 3766 3767 3768 3769 3770 3771 3772 3773 3774 3775 3776 3777 3778 3779 3780 3781 3782 3783 3784 3785 3786 3787 3788 3789 3790 3791 3792 3793 3794 3795 3796 3797 3798 3799 3800 3801 3802 3803 3804 3805 3806 3807 3808 3809 3810 3811 3812 3813 3814 3815 3816 3817 3818 3819 3820 3821 3822 3823 3824 3825 3826 3827 3828 3829 3830 3831 3832 3833 3834 3835 3836 3837 3838 3839 3840 3841 3842 3843 3844 3845 3846 3847 3848 3849 3850 3851 3852 3853 3854 3855 3856 3857 3858 3859 3860 3861 3862 3863 3864 3865 3866 3867 3868 3869 3870 3871 3872 3873 3874 3875 3876 3877 3878 3879 3880 3881 3882 3883 3884 3885 3886 3887 3888 3889 3890 3891 3892 3893 3894 3895 3896 3897 3898 3899 3900 3901 3902 3903 3904 3905 3906 3907 3908 3909 3910 3911 3912 3913 3914 3915 3916 3917 3918 3919 3920 3921 3922 3923 3924 3925 3926 3927 3928 3929 3930 3931 3932 3933 3934 3935 3936 3937 3938 3939 3940 3941 3942 3943 3944 3945 3946 3947 3948 3949 3950 3951 3952 3953 3954 3955 3956 3957 3958 3959 3960 3961 3962 3963 3964 3965 3966 3967 3968 3969 3970 3971 3972 3973 3974 3975 3976 3977 3978 3979 3980 3981 3982 3983 3984 3985 3986 3987 3988 3989 3990 3991 3992 3993 3994 3995 3996 3997 3998 3999 4000 4001 4002 4003 4004 4005 4006 4007 4008 4009 4010 4011 4012 4013 4014 4015 4016 4017 4018 4019 4020 4021 4022 4023 4024 4025 4026 4027 4028 4029 4030 4031 4032 4033 4034 4035 4036 4037 4038 4039 4040 4041 4042 4043 4044 4045 4046 4047 4048 4049 4050 4051 4052 4053 4054 4055 4056 4057 4058 4059 4060 4061 4062 4063 4064 4065 4066 4067 4068 4069 4070 4071 4072 4073 4074 4075 4076 4077 4078 4079 4080 4081 4082 4083 4084 4085 4086 4087 4088 4089 4090 4091 4092 4093 4094 4095 4096 4097 4098 4099 4100 4101 4102 4103 4104 4105 4106 4107 4108 4109 4110 4111 4112 4113 4114 4115 4116 4117 4118 4119 4120 4121 4122 4123 4124 4125 4126 4127 4128 4129 4130 4131 4132 4133 4134 4135 4136 4137 4138 4139 4140 4141 4142 4143 4144 4145 4146 4147 4148 4149 4150 4151 4152 4153 4154 4155 4156 4157 4158 4159 4160 4161 4162 4163 4164 4165 4166 4167 4168 4169 4170 4171 4172 4173 4174 4175 4176 4177 4178 4179 4180 
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 9 min. 05)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Mikołaj Kozakiewicz oraz wicemarszałkowie Olga Krzyżanowska i Tadeusz Fiszbach).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#MikołajKozakiewicz">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#MikołajKozakiewicz">Na sekretarzy powołuję posłów Romualdę Matusiak i Edwarda Mullera.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#MikołajKozakiewicz">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Romualda Matusiak.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#MikołajKozakiewicz">Protokół 35 posiedzenia uważam za przyjęty wobec niewniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#MikołajKozakiewicz">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny posiedzenia został posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#MikołajKozakiewicz">Do Prezydium Sejmu wpłynęły wnioski Komisji Nadzwyczajnej, a także Komisji Samorządu Terytorialnego oraz Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej w sprawie zmian w strukturze komisji sejmowych. Ponadto do Prezydium Sejmu wpłynął wniosek zainteresowanych komisji o rozpatrzenie w pierwszym czytaniu na posiedzeniu Sejmu poselskiego i senackiego projektów ustaw o zwrocie mienia przejętego na własność państwa na podstawie przepisów o uregulowaniu stanu prawnego mienia pozostającego pod zarządem państwowym.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#MikołajKozakiewicz">W związku z powyższym Prezydium Sejmu — w porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje dodanie nowych punktów do porządku dziennego:</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#MikołajKozakiewicz">„10. Pierwsze czytanie poselskiego i senackiego projektów ustaw o zwrocie mienia przejętego na własność państwa na podstawie przepisów o uregulowaniu stanu prawnego mienia pozostającego pod zarządem państwowym (druki nr 379 i 442).</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#MikołajKozakiewicz">13. Wniosek Prezydium Sejmu w sprawie zmian w strukturze komisji sejmowych (druk nr 461)”.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#MikołajKozakiewicz">Odpowiedniej zmianie uległoby oznaczenie pozostałych punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#MikołajKozakiewicz">Prezydium Sejmu — po porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje, aby Sejm na podstawie art. 46 regulaminu Sejmu przystąpił do rozpatrzenia tych punktów porządku dziennego, do których druki zostały doręczone w terminie późniejszym, niż określony w art. 43 regulaminu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#MikołajKozakiewicz">Czy ktoś z obywateli posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#AndrzejGabryszewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Moje nazwisko Andrzej Gabryszewski — OKP. Bardzo bym prosił, by do porządku obrad 36 posiedzenia Sejmu było również wprowadzone sprawozdanie dwóch Komisji Nadzwyczajnych, które Wysoka Izba 11 miesięcy temu powołała, a mianowicie: Komisji Nadzwyczajnej do spraw przeanalizowania i oceny działalności ustępującego rządu, jak również Komisji do, zbadania działalności Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Mija 11 miesięcy, nie mamy żadnych komunikatów. Prosiłbym bardzo, by ten właśnie punkt został również dołączony do porządku obrad 36 posiedzenia, tym bardziej że panu marszałkowi złożyłem pismo z prośbą, by ten punkt znalazł się już na 35 posiedzeniu Sejmu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#MikołajKozakiewicz">Czy są na sali przewodniczący komisji, którzy chcieliby się ustosunkować do tej propozycji?</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#MikołajKozakiewicz">Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#MikołajKozakiewicz">A członkowie komisji? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#BohdanOsiński">Komisja Nadzwyczajna do spraw przeanalizowania i oceny działalności ustępującego rządu, wczoraj zakończyła obrady i — jeżeli to by było konieczne — może w czasie obecnego posiedzenia zdać sprawę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#MikołajKozakiewicz">A komisja do spraw zbadania działalności Ministerstwa Spraw Wewnętrznych?</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#AndrzejKonopka">Konopka. Najbliższe posiedzenie komisji do spraw zbadania działalności MSW odbędzie się w dniu 31 lipca. Wydaje mi się — jeżeli nie będę tutaj w kolizji z tym, co myśli przewodniczący poseł Rokita — że bardzo zasadne byłoby, aby po tym posiedzeniu złożyć Sejmowi bardziej skrupulatne sprawozdanie z jej pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#MikołajKozakiewicz">Możemy wobec tego przyjąć propozycję, że w ciągu tych obrad Komisja Nadzwyczajna do spraw przeanalizowania i oceny działalności ustępującego rządu złoży sprawozdanie, ale musi je przygotować, czyli trzeba byłoby zrobić to dzisiaj, żeby jutro ewentualnie przedstawić.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#MikołajKozakiewicz">Czy są jeszcze jakieś uwagi do porządku dziennego?</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Żurawiecki: Ja jeszcze mam sprawę)</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#JerzyŻurawiecki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jerzy Żurawiecki — OKP. Mam prośbę, by na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu znalazł się projekt uchwały o ochronie nazwy państwa. 28 kwietnia w imieniu 90 posłów złożyłem ten projekt na ręce marszałka Sejmu. Trzy tygodnie temu Komisja Ustawodawcza przesłała go do Prezydium Sejmu. Pierwsze czytanie odbyło się w Komisji Ustawodawczej.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#JerzyŻurawiecki">Uważam, że przyjęcie projektu uchwały nie wymaga dyskusji. Jest to dwuzadaniowy projekt, a według opinii wielu środowisk, które zgłaszały się do posłów, jest to pilna sprawa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#MikołajKozakiewicz">Otrzymałem przed chwilą informację, że w tej sprawie później został złożony inny projekt ustawy, zbieżny, ale szerszy, dotyczący w ogóle ochrony symboli narodowych. Został odesłany do komisji i oba projekty będą rozpatrywane łącznie.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#JerzyŻurawiecki">Mówiłem o projekcie uchwały, nie ustawy. Nie chcę tu polemizować, ale nie widzę potrzeby dodatkowej uchwały o symbolach — o hymnie, barwach i godle — bowiem jest ustawa szczegółowa na ten temat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#MikołajKozakiewicz">Czy pan podtrzymuje swój wniosek, żeby wprowadzić…</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Żurawiecki: Tak)</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#MikołajKozakiewicz">Padł wniosek formalny rozszerzenia porządku dziennego o punkt wspomniany przez pana posła.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem tego projektu uchwały zechce nacisnąć przycisk i podnieść rękę. (94) Kto jest przeciw? (99)</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? (48)</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#MikołajKozakiewicz">Wniosek został oddalony przez Wysoką Izbę.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie ma quorum)</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#MikołajKozakiewicz">Nie, jest quorum.</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#MikołajKozakiewicz">Czy są jeszcze jakieś uwagi do porządku dziennego?</u>
          <u xml:id="u-12.9" who="#MikołajKozakiewicz">Uważam, że Sejm zatwierdził proponowany porządek dzienny.</u>
          <u xml:id="u-12.10" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę państwa, Prezydium Sejmu przewiduje następujący przebieg posiedzenia:</u>
          <u xml:id="u-12.11" who="#MikołajKozakiewicz">Na prośbę ministra edukacji narodowej punkt 5 porządku dziennego obejmujący sprawozdanie komisji o projektach ustaw o szkolnictwie wyższym oraz o tytule naukowym « stopniach naukowych rozpatrzymy jutro od godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-12.12" who="#MikołajKozakiewicz">Dzisiaj w godzinach od 15. do 16. rozpatrzymy odpowiedzi na interpelacje i zapytania poselskie, a praktycznie tylko na zapytania poselskie. Jedyna bowiem interpelacja, na którą rząd nie może jeszcze odpowiedzieć w tym tygodniu, dotyczy importu alkoholu. W ostatnich dniach swoje stanowisko w tej sprawie przedstawiła rządowi NIK. Rząd będzie odpowiadał na to pytanie na następnym posiedzeniu.</u>
          <u xml:id="u-12.13" who="#MikołajKozakiewicz">Chcę uprzedzić, że jeżeli rozpatrzenie punktów 1–4 zajmie niezbyt wiele czasu, możemy jeszcze dzisiaj przystąpić do rozpatrzenia 6 i 7 punktu porządku dziennego. Działaliśmy tutaj elastycznie. Chcę również podkreślić, że dzisiaj będziemy obradować nieprzekraczalnie do godz. 19. Potem mają się odbyć różne zebrania związane z tokiem naszej dalszej pracy.</u>
          <u xml:id="u-12.14" who="#MikołajKozakiewicz">Informuję również, że w sali nr 67 w starym domu poselskim działa rządowy punkt konsultacyjny do spraw projektów ustaw o zasadach tworzenia zakładowych systemów wynagradzania oraz projektów ustaw dotyczących szkolnictwa wyższego.</u>
          <u xml:id="u-12.15" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy obecnie do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o ochronie dóbr kultury i o muzeach (druki nr 294 i 438).</u>
          <u xml:id="u-12.16" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę o zabranie głosu posła sprawozdawcę Stanisława Żurowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#StanisławŻurowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Po raz pierwszy od dłuższego czasu Sejm będzie zajmował się sprawami kultury. Chciałem tutaj wyrazić swoje zadowolenie. Mam zaszczyt reprezentować połączone komisje — Komisję Kultury i Środków Przekazu oraz Komisję Ustawodawczą i przedstawić wyniki jej pracy nad poselskim projektem ustawy o zmianie ustawy o ochronie dóbr kultury i o muzeach z 15 lutego 1962 r. Obie połączone komisje spotykały się dwukrotnie — 13 czerwca i 5 lipca. W tym czasie działała również podkomisja, która współpracowała z Ministerstwem Kultury i Sztuki, uzyskała wiele ekspertyz od rzeczoznawców, jak również konsultowała swoje prace z najrozmaitszymi instytucjami i stowarzyszeniami profesjonalnie zainteresowanymi tą problematyką. A więc konsultowała swoje prace z wojewódzkimi konserwatorami zabytków, biurami dokumentacji zabytków, z Polskim Komitetem Narodowym Międzynarodowej Rady Muzeów ICOM, z Polskim Komitetem Narodowym Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków i Miast Zabytkowych ICOMOS, Stowarzyszeniem Konserwatorów Polskich, Towarzystwem Opieki nad Zabytkami, Stowarzyszeniem Historyków Sztuki, Stowarzyszeniem Architektów Polskich, Stowarzyszeniem Urbanistów Polskich, Polskim Towarzystwem Turystyczno-Krajoznawczym, Fundacją Ochrony Zabytków, Towarzystwem Przyjaciół Górnictwa, Hutnictwa i Przemysłu Staropolskiego, z regionalnymi towarzystwami naukowymi, wydziałami kultury urzędów wojewódzkich, muzeami centralnymi, okręgowymi i regionalnymi. Na temat tej propozycji wypowiadało również się Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich, Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych, Krajowa Sekcja Muzeów i Biur Dokumentacji Zabytków „Solidarność”, Instytut Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Urząd m. Krakowa — Wydział Ochrony Zabytków, Polska Akademia Nauk — oddział we Wrocławiu. Społeczny Komitet Odnowy Zabytków w Krakowie oraz wiele osób prywatnych. Wyniki tych wszystkich konsultacji były pozytywne. Całe środowisko zawodowe w pełni akceptowało propozycje zawarte w nowelizacji. Tym instytucjom oraz wszystkim osobom, które swoje sugestie przekazały podkomisji w czasie jej pracy serdecznie dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#StanisławŻurowski">Nowelizacja dotyczy ustawy, od której zależy stan zabytków w Polsce. Obecny stan jest tragiczny, liczne bowiem najazdy i wojny, w które uwikłana, była Polska na przestrzeni wieków odbiły się w znacznym stopniu na stanie narodowego dziedzictwa kulturowego. Jedne z największych strat ponieśliśmy w okresie potopu szwedzkiego, kiedy plądrowano całe miasta, kościoły, zamki oraz dwory szlacheckie. Stąd też w Szwecji do dziś znajduje się największa ilość poloników. Kolejnych spustoszeń dokonano w latach pierwszej wojny światowej, rozmiary zaś zniszczeń drugiej wojny światowej powszechnie są znane wszystkim. W ruiny zamieniono prawie wszystkie zabytkowe struktury miejskie, cudem ocalał Kraków.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#StanisławŻurowski">Wysoka Izbo, chciałbym zatrzymać się dłużej nad minionym czterdziestopięcioleciem, z jednej strony bowiem był to okres niewątpliwego sukcesu — powstała cała polska szkoła konserwatorska, z pieczołowitością odrestaurowano wiele cennych, zabytkowych zespołów architektonicznych — z drugiej zaś nieprawdopodobnej dewastacji. W memoriale o stanie zabytków w Polsce przygotowanym na Kongres Kultury Polskiej w grudniu 1981 r. zwrócono uwagę na spustoszenia w dziedzinie kultury narodowej jakich dokonała reforma rolna, a potem podporządkowanie zagadnienia ochrony zabytków ideologii komunistycznej. Czytamy tam m.in.: „Dramat naszych zabytków prześladowanych już przedtem przez okupanta pod hasłem «przez zniszczenie kultury zniszczyć świadomość narodową Polaków» rozpoczął się od razu po wyzwoleniu kraju. Wybrany wówczas model walki klasowej postawił nasze zabytki od razu na pozycji straconej. Zamki i pałace zostały uznane za dzieła znienawidzonych magnatów, dwory były ośrodkami ucisku chłopa, miejska architektura świecka tworzona przez godną wyklęcia burżuazję, a zabytki sakralne były świadectwem siły i potęgi kleru bałamucącego szerokie kręgi biedoty miejskiej i wiejskiej”.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#StanisławŻurowski">Czytamy dalej: „Reforma rolna pociągnęła za sobą nie dające się obliczyć straty przez całkowitą dewastację tysięcy dworów, które przez cały wiek XIX były ośrodkami pielęgnującymi polskość wbrew germanizacyjnym i rusyfikacyjnym działaniom zaborców. Obiekty te będące niejednokrotnie prawdziwymi muzeami sztuki i historii, o szafach bibliotecznych wypełnionych cennymi starodrukami i dokumentami rodzinnymi, utrzymywane nieraz z narażeniem życia pod hitlerowską okupacją, zostały z dnia na dzień pozbawione właścicieli. Nie stały się one własnością społeczną ani państwową, ale stanowiły dobro niczyje, nie chronione praktycznie przez żadne prawo, zostały w krótkim czasie dokładnie rozgrabione a potem wyeksploatowane do granic możliwości i opuszczone”.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#StanisławŻurowski">Wysoka Izbo! Straty w zakresie mienia podworskiego szacuje się na 87%, w zakresie miejskich zasobów budowlanych w części historycznej — na 67%, w zakresie parków krajobrazowych w ciągu ostatnich tylko 20 lat straciliśmy ich połowę. W efekcie ogólne straty poniesione od 1945 r. przewyższają zniszczenia wojenne.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#StanisławŻurowski">Obecnie dokonujemy nowelizacji ustawy o ochronie dóbr kultury i o muzeach z 15 lutego 1962 r. Nowelizacja ma stworzyć odpowiednie podstawy prawne i struktury organizacyjne do właściwych warunków opieki nad kulturową spuścizną poprzednich pokoleń. Dotyczyć ma ponad 450 tys. istniejących jeszcze obiektów architektonicznych, około 1300 miejscowości, a więc całych kompleksów o walorach historycznych, 8 tys. zabytkowych parków, 10 tys. zabytkowych cmentarzy i wreszcie ponad 9 mln ruchomych zabytków. A więc nowelizacja ma objąć te dobra materialne, które wytworzone zostały przez naszych przodków, które w wielu przypadkach świadczą o naszej odrębności kulturowej, które często urosły do symbolu polskości i kształtowały świadomość narodową czasem kilku pokoleń.</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#StanisławŻurowski">Musimy sobie zdać sprawę z tego, że jesteśmy odpowiedzialni przed społeczeństwem i przed przyszłymi pokoleniami za dalszy los ocalałej jeszcze spuścizny narodowej.</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#StanisławŻurowski">Nowelizacja jest konsekwencją podejmowanych przez nas zmian w organizacji administracji państwowej i wprowadzeniu samorządu terytorialnego. Zachodzi konieczność właściwego zorganizowania państwowych i samorządowych służb ochrony zabytków. Określa ona rolę państwa, samorządu terytorialnego, właścicieli i użytkowników dóbr kultury. Tekst nowelizacji zakłada przede wszystkim umocnienie specjalistycznych służb konserwatorskich przez utworzenie państwowej służby konserwatorskiej, kierowanej przez Generalnego Konserwatora Zabytków, działającego w imieniu ministra kultury i sztuki, utworzenie specjalistycznego organu administracji państwowej nie zespolonej na szczeblu wojewódzkim Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, kierującego terenowym oddziałem państwowej służby konserwatorskiej. Przyjęcie tej nowelizacji stworzyłoby takie podstawy prawne, które przekazałyby decyzję w sprawach ochrony zabytków w ręce służb konserwatorskich, a więc ludzi fachowych i kompetentnych.</u>
          <u xml:id="u-13.8" who="#StanisławŻurowski">W czasie prac komisji zostały zgłoszone dwa wnioski mniejszościowe, a więc w druku nr 438 pierwszy wniosek mniejszościowy dotyczy zakresu pojęć, a mianowicie art. 3 ustawy z 1962 r. mówi: „celem ochrony dóbr kultury jest ich zachowanie, należyte utrzymanie oraz społecznie celowe wykorzystanie i udostępnienie dla celów naukowych, dydaktycznych i wychowawczych tak, aby służyły one nauce oraz popularyzacji wiedzy i sztuki, stanowiły trwały element rozwoju kultury narodowej i były czynnym składnikiem życia współczesnego społeczeństwa socjalistycznego”. Komisja, czy połączone komisje stanęły na stanowisku, że należy skreślić przymiotnik „socjalistycznego” i tego nie będę komentował, jak również skreślić przymiotnik „narodowej” przy słowie „kultury”.</u>
          <u xml:id="u-13.9" who="#StanisławŻurowski">Uzasadnienie. W skład kultury na terenie Polski wchodzi nie tylko kultura rodzima, ale również należą do niej kultury mniejszości narodowych, etnicznych, religijnych i uważaliśmy, że pozostawienie zapisu „trwały element rozwoju kultury” i „był czynnym składnikiem życia” będzie zapisem wystarczającym i obejmującym całokształt zagadnienia. Wniosek mniejszościowy sprowadza się do skreślenia przymiotnika „narodowej”.</u>
          <u xml:id="u-13.10" who="#StanisławŻurowski">Wniosek mniejszościowy drugi dotyczy powołania w muzeach i innych placówkach kolegium pracowniczego, a więc organu społecznego, który nie musi lecz może być powoływany, nieobligatoryjnie, który w jakimś stopniu kształtowałby, programował prace poszczególnych placówek, bo proszę państwa, placówki te nie mają li tylko funkcji dydaktycznych, oświatowych, ale również naukowe. Wniosek mniejszościowy dotyczy wpisania do ustawy art. 53a; pełny tekst macie państwo w druku nr 438 na str. 1 i 2.</u>
          <u xml:id="u-13.11" who="#StanisławŻurowski">Proszę państwa, jeszcze jedna drobna rzecz, mianowicie: w art. 11 ustawy nr 1 na str. 4 zakradł się błąd maszynowy — brakuje tam spójnika „i”. Część tego zdania winna brzmieć: „Między innymi regionalnych i miejscowych planach”, tak że prosiłbym o sprostowanie, ponieważ jest to tylko i wyłącznie błąd maszynowy.</u>
          <u xml:id="u-13.12" who="#StanisławŻurowski">Zwracam się do Wysokiego Sejmu, aby mając na względzie dobro naszego dziedzictwa kulturowego raczył przyjąć niniejszą ustawę.</u>
          <u xml:id="u-13.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#MikołajKozakiewicz">Otwieram obecnie dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#MikołajKozakiewicz">Mam na liście zapisanych 10 posłów. Jako pierwszy głos zabierze poseł Andrzej Łapicki z OKP.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#AndrzejŁapicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Proszę mi wybaczyć, że na wstępie, zanim przejdę do meritum sprawy, celem stworzenia pewnego klimatu przychylnego dla przyjęcia tej ustawy, celem stworzenia pewnego nastroju, pozwolę sobie przypomnieć Wysokiej Izbie, znany wszystkim państwu krótki tekst tyczący właśnie losów naszych zabytków w historii. Proszę mi darować tę niejako krótką część artystyczną.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#AndrzejŁapicki">„W Warszawie od dawna gospodarowali już Szwedzi. Gdy pan Kmicic zaczął się rozglądać bliżej i dokładniej, ujrzał na wielu domach ślady drapieżnych rąk. Pałac Kanclerski, albo tzw. Ossolińskich przy Reformackiej ulicy, zrabowany do szczętu. Owe kosztowne meble, które nieboszczyk kanclerz takim nakładem z Włoch sprowadził, owe skóry florenckie, gobeliny holenderskie, misterne biurka perłową macicą wykładane, obrazy, statuy brązowe i marmurowe, zegary weneckie i gdańskie, szkła przednie albo leżały jeszcze w bezładnych stosach na podwórcu, albo już spakowane czekały, by je, gdy się pora zdarzy, wysłano Wisłą ku Szwecji. Choć stolica poddała się bez boju, przecież stało już 30 olbrzymich szkut na Wiśle gotowych do wywiezienia łupu”. Tak pisał...</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#AndrzejŁapicki">...Henryk Sienkiewicz w „Potopie”; opisywał skutki najazdu szwedzkiego. Szwedów lubimy, więc wszystko im zapomnieliśmy, choć w muzeach szwedzkich do dziś — jak wspomniał pan poseł sprawozdawca — również obejrzeć można wiele pamiątek z czasów Kmicica i Jana Kazimierza. Ale od tego czasu przetaczały się przez naszą ojczyznę potopy niemieckie, rosyjskie, hitlerowskie, sowieckie, z każdym potopem spływały za granicę łupy. Nasze skarby narodowe zrabowane, zniszczone, zdewastowane niewiele już świadczyć mogą o naszej świetnej przeszłości.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#AndrzejŁapicki">Ostatnie 45 lat to pomieszanie rozpaczliwej obrony resztek naszych dóbr kulturalnych, naszych zabytków przez dalszą, częściowo świadomą, jak w wypadku Krakowa ukaranego za referendum Nową Hutą, częściowo bezmyślną dewastacją. Ta obrona to przede wszystkim ogromna zasługa naszych konserwatorów, uparta ich działalność, która stworzyła znaną i poszukiwaną w świecie polską szkołę konserwatorską. To odzyskane Stare Miasto, Zamek, Trakt Królewski w Warszawie. A jednocześnie setki dworów, parków, cmentarzy, pałaców magnackich i najskromniejszych dworków szlacheckich świadczących o naszej kulturze, naszym obyczaju poszło w rozsypkę; 87% tej substancji narodowej uległo zniszczeniu. Ratujmy te resztki, ratujmy resztki naszej historii, naszej kultury przed dalszą dewastacją, wywozem za granicę, ludzką niedbałością i obojętnością. W Polsce znajduje się jeszcze około 9 mln przedmiotów ruchomych stanowiących wartość kultury, a więc w każdej rodzinie niemal jest jeden taki przedmiot. Można by powiedzieć, że wszyscy, a przynajmniej wielu z nas, jesteśmy zabytkami i podlegamy ochronie.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#AndrzejŁapicki">Projekt ustawy o ochronie dóbr kultury i o muzeach, przedstawiony dziś Wysokiej Izbie, zawiera w sobie wszelkie elementy tej ochrony, tworzy nawet policję konserwatorską, służby ochrony zabytków. Aby ocalić tę resztkę naszej kultury materialnej, aby ocalić świadectwo naszej historycznej tożsamości, pewien jestem, że Wysoka Izba zechce głosować za przedłożoną ustawą.</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos zabierze pani poseł Dobrochna Kędzierska-Truszczyńska z Polskiej Unii Socjaldemokratycznej. Przygotuje się poseł Ziemowit Gawski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rozpatrujemy dziś poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie dóbr kultury i o muzeach z 15 lutego 1962 roku. Co jest w nim nowego? Czy spełnia on oczekiwania tych, którzy od lat występowali wielokrotnie do komisji sejmowych, Urzędu Rady Ministrów i ministra kultury, postulując stworzenie Państwowej Inspekcji Konserwatorskiej, wskazując na postępujący proces degradacji dziedzictwa kulturowego, protestując przeciwko pozbawieniu wojewódzkich konserwatorów zabytków uprawnień organu administracji państwowej, w ustawach dotyczących funkcjonowania administracji i samorządu, które pośrednio w 1987 roku i 1983 znowelizowały ustawę o ochronie dóbr kultury i o muzeach.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Zdaniem Klubu Poselskiego Polskiej Unii Socjaldemokratycznej proponowane zmiany są niezbędnym uzupełnieniem ustaw o funkcjonowaniu samorządu terytorialnego i administracji państwowej, a dokładniej ich konsekwencją. Są niepowtarzalną szansą dla zabytków, które przez wiele lat traktowane były jako coś nieistotnego, a przynajmniej mało ważnego, choćby na tle problemów gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Do spraw o wielkim znaczeniu narodowym, takich jak: język, niepodległość i trwałość państwowości polskiej, należy niewątpliwie ochrona dziedzictwa kulturalnego.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Stan zachowania dóbr kultury w Polsce jest wysoce niezadowalający. Zabytki architektury i budownictwa — zarówno w miastach, jak i na wsi — ulegają postępującej dekapitalizacji. Szczególnie dostrzegalne jest to na terenach nasyconych historycznymi strukturami, np. na Dolnym Śląsku i w województwach północnych. Dane są zatrważające, z 20 tys. dworów pozostało około 1000, z ponad 800 cerkwi — około 300. Bezpowrotnej zagładzie uległo kilka tysięcy, używając języka fachowców, założeń parkowo-ogrodowych. Od dawna obserwuje się tendencję do rozbiórek lub opuszczania przez dotychczasowych urzędników, przepraszam, użytkowników zabytkowych obiektów przemysłowych — można ich też nazwać urzędnikami w tym przypadku zespołów budownictwa robotniczego, a także kościołów, zwłaszcza drewnianych. Do zagrożeń traktowanych już na zasadzie chleba powszedniego, takich jak wpływ przemysłu na środowisko naturalne, ciągły brak dostatecznej ilości środków finansowych na konserwację, naprawy i restauracje dóbr kultury, dodać trzeba również brak zrozumienia dla wartości zabytków, a także pospolite niedbalstwo.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Istotną przyczyną tego stanu rzeczy jest niewłaściwy system organizacji ochrony dóbr kultury. Ustawa z dnia w 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury i o muzeach określała, jakie organy sprawują ochronę zabytków. Cóż z tego, skoro na skutek zmian innych ustaw, których przepisy w odniesieniu do organów administracji państwowej mają charakter przepisów szczegółowych — odwołuję się tu do postanowień wielokrotnie nowelizowanej ustawy o systemie rad narodowych i samorządu terytorialnego — i tak nastąpiło ubezwłasnowolnianie wojewódzkich konserwatorów zabytków. Pozbawieni zostali uprawnień specjalistycznego organu administracji państwowej na rzecz najpierw wojewodów, potem kierowników wydziału kultury i sztuki urzędów wojewódzkich, którzy do czasu wprowadzenia w życie ustawy o terenowych organach rządowej administracji ogólnej, posiadali status organów administracji państwowej stopnia wojewódzkiego o właściwości szczególnej. Obecnie uprawnienia w zakresie ochrony zabytków powróciły do wojewodów, którzy będąc organami rządowej administracji ogólnej mogą upoważniać pracowników urzędu wojewódzkiego do wykonywania czynności, w tym wydawania dawania decyzji administracyjnych będących w gestii wojewodów.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ochrona zabytków to dziedzina niebywale specjalistyczna, czasochłonna, wymagająca współdziałania z muzeami. Dla takich sfer i zadań ustawa z dnia 22 marca 1990 r. przewidziała możliwość utworzenia organów terenowej administracji specjalnej. Właśnie taki status powinien mieć Wojewódzki Konserwator Zabytków.</u>
          <u xml:id="u-17.6" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Rozwiązanie prawne idące w tym kierunku byłoby zgodne także z tradycją. Począwszy od dekretu Rady Regencyjnej z 1918 r. zadania państwa w zakresie ochrony dziedzictwa kultury były szczególnie podkreślane i realizowane przez służby specjalistyczne. Stan taki potwierdziła ustawa z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury i o muzeach. Dopiero dalsze zmiany przepisów spowodowały całkowitą degradację pozycji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, przejawiającą się nie tylko w cofnięciu uprawnień decyzyjnych, lecz także usytuowaniu administracji państwowej na stanowiskach od dyrektora do referenta w wydziale kultury.</u>
          <u xml:id="u-17.7" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Organizacja służby ochrony zabytków to nie tylko wojewódzcy konserwatorzy zabytków, to także specjalistyczny organ na szczeblu centralnym, generalny konserwator zabytków działający w imieniu ministra kultury i sztuki, a także zespół ludzi, bez pomocy i wiedzy których zadania ochrony zabytków pozostaną fikcją. Kadra specjalistów — zgodnie z postanowieniami projektu ustawy — tworzy państwową służbę ochrony zabytków zarówno na szczeblu centralnym, jak i wojewódzkim. To również wprowadzenie zapisów ustawowych przewidujących możliwość tworzenia specjalistycznych jednostek ochrony zabytków oraz ewentualność przekazywania w drodze porozumienia przez organy administracji państwowej do spraw ochrony zabytków czynności, w tym wydawania decyzji administracyjnych w ściśle określonym zakresie, organom samorządu terytorialnego czy też wyspecjalizowanym instytucjom.</u>
          <u xml:id="u-17.8" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Projekt ustawy zakłada utworzenie Państwowej Służby Ochrony Zabytków kierowanej przez generalnego konserwatora zabytków oraz ustanowienie wojewódzkiego konserwatora zabytków, jako terenowego organu rządowej administracji specjalnej, kierującego oddziałem wojewódzkim Państwowej Służby Ochrony Zabytków. Traktuje również ochronę dóbr kultury jako obowiązek, podkreślam — obowiązek organów państwowych i samorządowych w sensie zapewnienia warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych dla tej ochrony. Na właścicieli i użytkowników należących do nich dóbr kultury nakłada obowiązek utrzymania ich we właściwym stanie. Projekt ten przewiduje możliwość tworzenia specjalistycznych jednostek ochrony zabytków, a także prawo powierzania przez wojewódzkiego konserwatora zabytków, w drodze porozumienia, prowadzenia w jego imieniu niektórych spraw z zakresu swoich właściwości, w tym wydawanie decyzji administracyjnych gminom, związkom międzygminnym i komunalnym położonym na terenie województwa, dyrektorom muzeów i dyrektorom specjalistycznych instytucji do spraw ochrony zabytków oraz samych czynności innym osobom prawnym czy fizycznym. Zakłada także ewentualność ustanowienia przez wojewódzkiego konserwatora zabytków w gminach lub miastach, na których terenie znajduje się większa ilość zabytków nieruchomych albo też zabytek lub zabytki o szczególnej wartości, okręgowego, gminnego lub miejskiego konserwatora zabytków.</u>
          <u xml:id="u-17.9" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">W świetle postanowień projektu ustawy organem naczelnym ochrony zabytków jest minister kultury i sztuki, który powołuje Państwową Służbę Ochrony Zabytków, określa jej strukturę, powołuje i odwołuje — na wniosek działającego w jego imieniu generalnego konserwatora zabytków — wojewódzkich konserwatorów po zasięgnięciu opinii właściwego wojewody. Zdaniem posłów z Poselskiego Klubu Polskiej Unii Socjaldemokratycznej taka organizacja i usytuowanie organów ochrony zabytków wydają się ze wszech miar zasadne.</u>
          <u xml:id="u-17.10" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zobowiązania międzynarodowe Polski nakazują wywiązanie się m.in. z konwencji o obrocie dóbr kultury oraz ochronie przed nielegalnym ich wywozem, która wymaga realizacji ich przez specjalistyczne służby państwowe. Również rekomendacje UNESCO zalecają krajom członkowskim tworzenie państwowych specjalistycznych służb ochrony zabytków. Wzorem mogą tu być rozwiązania francuskie czy włoskie.</u>
          <u xml:id="u-17.11" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Poselski Klub Polskiej Unii Socjaldemokratycznej uważa, że istotnym elementem podniesionym w projekcie ustawy jest kwestia rzeczoznawstwa. W przypadku uchwalenia przez Wysoki Sejm ustawy, minister kultury i sztuki mógłby powoływać specjalistów z określonych dziedzin ochrony zabytków jako rzeczoznawców uprawnionych do wydawania ocen i opinii w danym zakresie. Realizacji takiego zapisu domagały się już od dawna środowiska artystów konserwatorów i historyków sztuki. Nadanie opiniom tychże specjalistów formy kwalifikowanej opinii spowoduje rozwiązanie poważnego problemu występującego w praktyce organów administracji państwowej oraz sądów i prokuratury. Pozwoli wreszcie na powołanie rzeczoznawców o najwyższych kwalifikacjach, mogących, świadczyć swoją wiedzę na rzecz zainteresowanych uzyskaniem ekspertyzy organów państwowych, jednostek organizacyjnych lub osób fizycznych.</u>
          <u xml:id="u-17.12" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Projekt zakłada również konieczność uzgadniania z wojewódzkimi konserwatorami zabytków regionalnych i miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, jak i podejmowanie działań ochronnych przez wojewodów i gminy poprzez uwzględnianie zadań ochrony zabytków w tych planach oraz w budżetach, w prawie miejscowym i w gminach. Także ze względu na ochronę zabytków układów urbanistycznych i zabytkowych zespołów budowlanych wpisanych do rejestru zabytków wojewodowie — na wniosek wojewódzkich konserwatorów zabytków i w porozumieniu z nimi mogą określić warunki działalności budowlanej na ich terenie, zarządzić usunięcie, uporządkowanie oraz przebudowę poszczególnych budynków lub wydać inne stosowne zarządzenie.</u>
          <u xml:id="u-17.13" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Projekt ustawy zmieniającej ustawę o ochronie dóbr kultury i o muzeach wprowadza także możliwość tworzenia muzeów przez osoby fizyczne. W świetle przepisów obowiązującej dotychczas ustawy mogły istnieć tylko muzea prywatne tworzone przez instytucje niepaństwowe, a nie przez osoby fizyczne. Rozwiązanie to stwarza dodatkowe przesłanki do wyzwalania inicjatyw społecznych, powoływania muzeów w oparciu o prywatne kolekcje dzieł sztuki lub innych dóbr kultury. Projekt porządkuje również terminologię, nazewnictwo i określenia organów. A w części karnej dopasowuje pojęcia kary oraz wysokość grzywien do rozwiązań przyjętych w Kodeksie karnym i w Kodeksie wykroczeń.</u>
          <u xml:id="u-17.14" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedłożony Wysokiemu Sejmowi projekt ustawy inicjuje budowę nowego systemu ochrony zabytków. Wierzę głęboko, że postanowienia w nim zawarte spowodują powstrzymanie erozji statusu organów ochrony zabytków, jak również przyczynią się do właściwej realizacji polityki kulturalnej państwa nie tylko przez organy i instytucje powołane do tej roli, lecz także inne organy państwowe i samorządowe.</u>
          <u xml:id="u-17.15" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Poselski Klub Polskiej Unii Socjaldemokratycznej uważa, że dzięki zapisom zawartym w projekcie zaistnieje wreszcie możliwość skutecznego dochodzenia przez służbę konserwatorską wykonywania obowiązków zgodnie z przepisami prawa właścicieli i użytkowników obiektów zabytkowych.</u>
          <u xml:id="u-17.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos zabierze obecnie pan poseł Ziemowit Gawski z „Pax”. Przygotowuje się pani poseł Bożenna Urbańska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#ZiemowitGawski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Na wstępie pragnę dołączyć do wyrażonego tu przez posła sprawozdawcę zadowolenia, że wśród rozlicznych prac sejmowych znaleźliśmy jednak chwilę czasu, aby zająć się nowelizacją ustawy o ochronie dóbr kultury i o muzeach. Wśród przemian, które zachodzą w naszej ojczyźnie, w których to przemianach gubimy niekiedy właściwą miarę i ocenę rzeczy, spraw i ludzi, tak łatwo można zatracić wrażliwość na człowieka i owoce jego pracy. A przecież kultura jest wyrazem człowieka. Jest dobre zbiorowym i zbiorowym dorobkiem. Owocem twórczego wysiłku wielu pokoleń, więcej, o kulturze możemy mówić dopiero wówczas, gdy ów owoc pracy ludzkiej zostaje zachowany, gdy jest przekazywany z pokolenia na pokolenie, gdy staje się trwałym dorobkiem narodu i całej zbiorowości ludzkiej.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#ZiemowitGawski">Naród polski od wieków zamieszkujący dorzecza Wisły i Odry nie posiadał naturalnych granic chroniących go przed najazdami sąsiadów i pozwalających na wyizolowany typ kultury. Od wieków byliśmy i jesteśmy mieszkańcami otwartych pól i krzyżowych dróg Europy. Poddawani ekspansjonistycznym siłom ludów germańskich, by się ostać, przeciwstawić, wejść do grona kulturalnych ludów Europy, przyjęliśmy chrzest w obrządku łacińskim. Od tej chwili weszliśmy w krąg kulturowy Europy Zachodniej, nie tracąc jednocześnie bliskiego kontaktu ze Słowianami, pobratymcami ze Wschodu, którzy przyjęli chrześcijaństwo w obrządku bizantyjskim. Położenie więc kulturowe narodu stało się, siłą rzeczy, pośredniczące dla dwóch odmian kultury europejskiej. Owe pośredniczenie wymagało jednak niedwuznacznej tożsamości narodowej. I tę uzyskaliśmy nie tyle w funkcji pośredniczenia, ile raczej na drodze walki o zachowanie swego bytu narodowego i państwowego.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#ZiemowitGawski">Kultura polska była więc i jest wieloźródłowa, otwarta na dorobek innych narodów, w tym również ludów zamieszkujących w ciągu wieków terytorium Rzeczypospolitej. Wzajemne oddziaływanie tych kultur stanowi o bogactwie i tożsamości każdej z nich. Ochrona przeto dóbr kultury narodowej jest ochroną naszej tożsamości. Dlatego dziś jest wielka potrzeba wołania o szacunek dla dziejów narodowych, dla trudu pokoleń, które minęły, dla wielorakich dóbr kultury narodowej, które są niemymi świadkami historii ojczystej i dzięki istnieniu których możemy mówić, że jesteśmy narodem jednym i tożsamym na przestrzeni dziejów. Niezrozumiała więc i gorsząca jest tendencja zawarta w projekcie ustawy, zmierzająca do wykreślenia przez polski parlament w art. 3 sformułowania „kultura narodowa”. Opowiadamy się zdecydowanie za przyjęciem pierwszej poprawki mniejszości. Nie znajduje natomiast wystarczającego uzasadnienia drugi wniosek mniejszości postulujący ustanowienie kolegiów pracowniczych w muzeach i innych jednostkach organizacyjnych powołanych do ochrony zabytków. Należy przypomnieć, że w tych placówkach funkcjonują rady muzealne składające się z osób kompetentnych do merytorycznej oceny i programowania pracy danej placówki, ochrona zaś praw pracowniczych jest w kompetencji związków zawodowych. Za właściwe funkcjonowanie każdej placówki powinien jednoosobowo odpowiadać jej kierownik bądź dyrektor.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#ZiemowitGawski">Sądzimy, że w czasie gdy w wielu dziedzinach życia odchodzimy od systemu kolektywistycznego, ustanowienie kolegium pracowniczego byłoby postkomunistycznym anachronizmem.</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#ZiemowitGawski">Wysoki Sejmie! Nowelizacja ustawy o ochronie dóbr kultury i o muzeach jest konsekwencją zmian konstytucyjnych, szczególnie zmian w systemie samorządu terytorialnego i organizacji administracji państwowej. Ocena stanu ochrony dóbr kultury wskazuje, że jedną z głównych przyczyn tragicznego stanu tych dóbr jest postępująca degradacja służb konserwatorskich, a zwłaszcza wojewódzkich konserwatorów zabytków. Rozwiązania zaproponowane w nowelizacji zmierzają do umocnienia roli i rangi państwowych służb konserwatorskich. Nakładają także na państwo i samorząd terytorialny obowiązek prawnego i praktycznego uznania, że celem działania człowieka jest ochrona i rozumne kształtowanie środowiska kulturalnego i naturalnego. Ta prawda musi dotrzeć i utrwalić się w świadomości całego społeczeństwa. Jesteśmy przekonani, że wszystkie wysiłki zmierzające do przebudowy Polski pod względem społecznym, gospodarczym i politycznym nie muszą się kłócić z dorobkiem narodu. Przeciwnie, muszą się liczyć z tym, że naród, który współdziała w wielkim trudzie i pracy w dziele odnowy Rzeczypospolitej, chce to dzieło prowadzić na fundamentach rodzimej kultury, jak bowiem powiedział kardynał Stefan Wyszyński „naród, który ma ambicje skierowane ku przyszłości, musi mieć głębokie i mocne fundamenty, na których stałby bezpiecznie i z nadzieją patrzył w przyszłość”.</u>
          <u xml:id="u-19.5" who="#ZiemowitGawski">Mając to na uwadze Klub Poselski „Pax” będzie głosował za przyjęciem nowelizacji ustawy o ochronie dóbr kultury i o muzeach.</u>
          <u xml:id="u-19.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos zabierze pani poseł Bożenna Urbańska z PKLD, przygotuje się pan poseł Jan Świtka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#BożennaUrbańska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nowelizacja omawianej ustawy może przynieść satysfakcję, może spotkać się także z aprobatą środowisk, ponieważ zapowiada realizację postulatów zgłaszanych od dawna przez zainteresowane środowiska. Sprzyja również temu, ażeby muzea podlegały stałym przeobrażeniom, stosownie do wymogów czasu, by nie stały się kryptami z mumiami narodowej przeszłości.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#BożennaUrbańska">Nowelizacja, jak wspomniałam, podejmuje kilka niezwykle ważnych spraw. Przede wszystkim w sprawie ochrony zabytków odwołuje się do użytkowników, to znaczy zwiększa obowiązki użytkowników obiektów zabytkowych.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#BożennaUrbańska">Z pełną dumą mogę powiedzieć — wbrew narzekaniom, które również padały z dzisiejszej trybuny — być może, że województwo poznańskie jest tutaj wyjątkiem, ale nie kto inny, jak właśnie poznańskie pegeery zadbały o to, aby w takich miejscowościach, jak Czerniejewo, Krerowo, Bułtowy, Jarosławiec te zabytki były w dalszym ciągu naszą narodową chlubą. Ponadto ustawa przewiduje większe kompetencje dla konserwatorów zabytków, w tym dla wojewódzkich konserwatorów zabytków. Można mieć nadzieję, że uwolni ich od urzędniczego, sformalizowanego, wizytacyjno-delegacyjnego działania. Ponadto szerzej ujmuje problem ochrony i jej zakres. Ustawa przewiduje również czytelny system organizacji ochrony zabytków, o czym już tutaj mówiono. A więc przede wszystkim na szczeblu centralnym — generalny konserwator zabytków, i w terenie — wojewódzcy konserwatorzy zabytków z możliwością powołania rejonowych, myślę, a nie okręgowych jednak, gminnych i miejskich konserwatorów zabytków.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#BożennaUrbańska">Według prowizorycznych danych — podaję za doc. Janem Pruszyńskim — zasób dóbr kultury obejmuje ponad 450 tys. zabytków architektury i budownictwa, w około 1300 miejscowościach o walorach historycznych. Ponadto 8 tys. zabytkowych parków, 20 tys. zabytkowych cmentarzy oraz liczne obiekty dotąd nie rejestrowane, ale współtworzące krajobraz historyczny. W muzeach publicznych — o czym również wspominano, znajduje się ponad 9 milionów obiektów zabytkowych, ruchomych, zabytki wchodzą także w skład bibliotek i archiwów. Jest więc czego bronić. Można tylko zapytać — przed czym, przed kim, w imię czego?</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#BożennaUrbańska">Z pełną skruchą staję tutaj dzisiaj, ponieważ chciałam zgłosić — chociaż to drugie czytanie — pewne poprawki do projektu ustawy, ale chciałam wytłumaczyć, iż z przyczyn ode mnie niezależnych dopiero w ostatnim tygodniu mogłam spotkać się ze środowiskiem pracowników muzeów w województwie poznańskim. Gdyby podkomisja opracowująca projekt ustawy zechciała wziąć pod uwagę te poprawki, byłabym ogromnie zobowiązana.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#BożennaUrbańska">Art. 14 ust. 1 pkt. 2 dotyczy wpisu do rejestru zabytków. Jeżeli prawo to przysługuje konserwatorom wojewódzkim, myślę, że nieporozumieniem jest pominięcie generalnego konserwatora zabytków, a wymienienie tylko ministra kultury i sztuki. Uważam, że będzie to kolejna fikcja. Jeżeli generalny konserwator zabytków działa w imieniu ministra kultury i sztuki, i jemu powinno przysługiwać takie prawo. Dziwne bowiem, że przysługuje wojewódzkiemu konserwatorowi, a nie generalnemu.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#BożennaUrbańska">W art. 27 ust. 1 proponuję pozostawić sformułowanie, iż zabytków nie wolno — tam jest dłuższy akapit — także burzyć i niszczyć. Dalej bez zmian. Dlaczego o tym mówię? Zachowanie tego zapisu uważam za zasadne, bo ciągle jeszcze dziwi i oburza głupota i bezmyślność ludzka. Ubolewałam z wieloma innymi, kiedy zwiedzałam Kwaterę Orląt na Cmentarzu Łyczakowskim, nad zniszczeniem, ale z zażenowaniem i wstydem jako Polka przyjmuję cierpkie uwagi na temat zniszczeń cmentarzy żydowskich i niemieckich, dokonanych przecież przez nas, Polaków. Z podobnymi uczuciami obserwuję w telewizji padające w gruzy pomniki na cmentarzach, jak i zniszczone katyńskie krzyże. Utrzymanie określeń burzyć” i „zniszczyć” uważam za zasadne również dlatego, że w art. 73 jest określenie kto uszkodzi lub zniszczy zabytek”.</u>
          <u xml:id="u-21.7" who="#BożennaUrbańska">I w art. 76 proponuję dodać art. 76a, którego treść jest następująca: „Kto bez uzyskania tytułu własności, określonego w art. 24 ust. 2, zbywa przedmioty pochodzące ze znaleziska lub wykopaliska archeologicznego, podlega karze pozbawienia wolności”, tak jak zresztą w artykułach wcześniej wymienionych, do lat 2 i grzywny lub jednej z tych kar. Ustawa bowiem mówi o tym, iż nie wolno zbywać zabytków za granicę, nie mówi natomiast o handlu tymi zabytkami w taki właśnie pół, czy zupełnie nielegalny sposób w kraju, a przypominają mi się tutaj wykopaliska czy odkrycia dokonane w Środzie Śląskiej. Myślę, że także przez przeoczenie w art. 84 nie zmieniono starego nazewnictwa administracji. Myślę, że należałoby to zrobić i wprowadzić zgodnie z obowiązującym obecnie.</u>
          <u xml:id="u-21.8" who="#BożennaUrbańska">Panie Marszałku! Panie Premierze! Wysoki Sejmie! Myślę, że dzisiejsza debata wykazała — sądzę, że jeszcze potwierdzi — iż ochrona dóbr kultury, w ogóle szeroko rozumiana kultura narodu, nie może być przedmiotem troski jednego tylko resortu. Bez narodowej tożsamości nie może funkcjonować naród, tak jak — może banalne to troszkę porównanie — drzewo pozbawione korzeni nie rośnie.</u>
          <u xml:id="u-21.9" who="#BożennaUrbańska">Można mieć nadzieję, że do stanowionego przez nas prawa nie będzie można odnieść słów Costisa Palmasa: „Prawo, gdy nie ma nic z boskiego daru, jest kamieniem u szyi”.</u>
          <u xml:id="u-21.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos zabierze poseł Jan Świtka z SD. Przygotuje się poseł Juliusz Braun.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#JanŚwitka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Nadszedł czas, aby Sejm dokonał głębokiej refleksji nad stanem naszej kultury, aby głośno i mocno w poselskiej debacie upomnieć się o tak bardzo zagrożoną kulturę, bez której przecież ani naród żyć nie może, ani gospodarka nie wyjdzie z zapaści. Bez której nie wychowamy młodego pokolenia na wartościach, w tym moralnych w szczególności, nie urządzimy należycie naszego polskiego domu, nie zbudujemy silnego, demokratycznego, sprawiedliwego państwa prawa, nie sprostamy wyzwaniu czasu, nie zbudujemy Polski śnionej przez wieki, Polski sprawiedliwości społecznej, Polski szlachetnej i twórczej, obfitej w chleb, Polski szczęśliwych ludzi, wielkiej Polski. Kto bowiem chce celu, musi chcieć środków do niego prowadzących, a tym jest kultura, z którą musimy zawrzeć przymierze. Kultura w ujęciu podmiotowym jest tym, przez co człowiek staje się bardziej człowiekiem, bardziej podnosi stopień rozumienia, czym jest człowiek, co powoduje, że życiem jego — tak prywatnym, jak i publicznym — steruje prymat wartości moralnych. Na stwierdzeniu tym opiera się rozróżnienie pomiędzy tym, czym człowiek jest, a tym co posiada, pomiędzy być a mieć. Kultura pozostaje w istotnym i genetycznym związku z tym, czym człowiek jest a raczej kim jest, jaki jest. Natomiast związek z tym, co człowiek ma, jest wtórny i względny. To, co ma ważne jest o tyle, o ile jest kulturotwórcze, powiem inaczej, człowiekotwórcze i pozwala mu we wszystkich wymiarach bytowania być pełnym człowiekiem.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#JanŚwitka">A jak jest w rzeczywistości? Krąg człowieka skurczyliśmy do „ja” człowieka. Antynomia „ja” i „świat” przekształciła się w antynomię „ja” i „nie ja”, wartość pełną i bezwzględną posiadał krąg „ja”. Krąg „nie ja” otrzymał wartość względną uzależnioną od kręgu „ja”. Nawet zagadnienie moralności wpletliśmy niekiedy w nasz konsumpcyjny stosunek do świata czyniąc zeń towar. Zatarto różnice pomiędzy dobrem a złem. Pojęcie zła zastąpiono pojęciem skandalu. Jakże często nie angażujemy w nasz stosunek do świata niczego oprócz pragnienia wygody. Niekwestionowane moralne wartości, takie jak uszanowanie człowieka, stosunek do prawdy, sprawiedliwość, posiadanie prawego sumienia i honoru uległy spopieleniu i zostały wymazane ze społecznego obrotu. To m.in. ma naprawić uwłaszczona przez etykę kultura. Podstawowym zadaniem kultury jest przeto wychowanie, czyli formowanie człowieka pełnego, rozumnego i wrażliwego. W wychowaniu bowiem chodzi o to, aby bardziej być, a nie więcej mieć, a przez to, co ma, by bardziej był, ale nie tylko z drugim, lecz także dla drugich. To jest imperatyw moralny, droga pewna i bezpieczna, którą powinniśmy iść. Trzeba więc uznać pierwszeństwo etyki przed techniką, prymat osoby nad rzeczą. Trzeba spotęgować wysiłek sumień ludzkich na miarę tego napięcia między dobrem a złem, jakie stało się udziałem naszych czasów. Od tych priorytetowych dyrektyw zależy przecież wewnętrzny ład, a w rezultacie organizacja i jakość naszego życia. To jest pierwszym i zasadniczym zadaniem kultury, w tym kultury politycznej w szczególności.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#JanŚwitka">Godne jest podziwu, jak często się zapomina, że obok kultury materialnej i duchowej w znaczeniu ścisłym istnieje jeszcze kultura społeczna. Obejmuje ona wytwory człowieka oraz środki potrzebne do ich osiągnięcia. Chodzi tu o porządek społeczny stworzony przez normy. Normy te mogą występować nie tylko w charakterze techniki społecznej, lecz również jako formy wcielania ducha ludzkiego w jego postaci etycznej.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#JanŚwitka">W życiu społecznym znacząca jest również kultura polityczna, której tak bardzo nam brak. Jest to całokształt dorobku społecznego w dziedzinie kształtowania się stosunków między społeczeństwem a jego strukturą polityczną — państwem. Jest to stosunek obywatela do władzy i władzy do obywatela.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#JanŚwitka">Właściwością osoby ludzkiej jest to, że do prawdziwego i pełnego człowieczeństwa dochodzi ona nie inaczej, jak tylko przez kulturę pokoleń, tzn. kultywowanie dóbr i wartości naturalnych. Gdziekolwiek chodzi o sprawy życia ludzkiego, tam natura i kultura najściślej się wiążą. Kultura to znak życzliwości, to wszystko to, co doskonali i rozwija wielorakie uzdolnienia ducha i ciała, to wszelki dorobek społeczny zdolny stać się trwałą wartością przekazaną pokoleniom. To kontynuacja i negacja społecznych wartości czyni bardziej ludzkim życie społeczne tak w narodzie, ja i w całej społeczności poprzez postęp obyczajów. W owocach jej dzieł zawarte jest doświadczenie ludzkości, ma zatem aspekt historyczny i społeczny. Przekazuje dziedzictwo ludzkiej wspólnoty ukazując wielkość i nędzę, godność i brak dowartościowania człowieka. Jest walką o jego podmiotowość. Jest jego wyrazem, protestem przeciwko sprowadzeniu go na pozycję rzeczy i przedmiotu. Oznacza dążenie do świata, w którym zaktualizuje się człowieczeństwo przez odniesienie do prawdy, dobra i piękna. Do świata, w którym produkcja, a także organizacja życia społecznego, czyli polityka, podporządkuje się prawom moralnym.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#JanŚwitka">Kultura wzmacniając polityczną wolę narodu jest warunkiem zachowania narodowej tożsamości. Otwiera naród na to, co aktualne, co narodowe. Naród wykazuje siłę przetrwania większą od państwa. Państwo polskie upadło, ale naród trwał i przetrwał. Siła ta płynęła z kultury, która ma moc integracyjną. W jej dziejach odzwierciedla się dusza narodu, jest nieustającą szkołą rzetelnego i uczciwego patriotyzmu. Podtrzymuje i rozwija narodowe ideały, na których formuje sylwetkę człowieka, obywatela, a także polityka. Podstawowym wymiarem kultury jest zdrowa moralność i kultura moralna. Pierwszym faktem jest sam człowiek, duchowy, w pełni wychowany, zdolny wychować sam siebie i drugich.</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#JanŚwitka">Kultura współczesna musi się dostosować do rozwoju nauk, musi dążyć do niwelowania różnic między postępem nauki a rozwojem moralnym człowieka. Postęp nauki jest bardzo duży w stosunku do postępu kultury, do postępu moralnego. Człowiek wprawdzie wylądował na księżycu, ale ten sam człowiek zbudował drugiemu komory gazowe i piece krematoryjne. Ten sam człowiek XX wieku, wieku podboju kosmosu, uprawia ludobójstwo. Przed kulturą stoi zatem arcyważne zadanie zrównania tzw. współczesności, tej współczesności, której przednie straże wkraczają w erę kosmiczną, a której awangarda mija właśnie triumfalnie barierę neolitu. Odległość stanowisk między postępem nauki a postępem moralnym jest znacząca i wielce niebezpieczna.</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#JanŚwitka">Człowiek, zachowawszy porządek moralny i prawny, ma szukać prawdy. Szukanie prawdy jest świadectwem kultury i pierwszą jej powinnością. Człowiek kultury ma mieć prawo do publicznego prezentowania swoich poglądów, które należą do jego kultury. Ma prawo ukazać siebie, swój punkt widzenia. To jest również znak kultury.</u>
          <u xml:id="u-23.8" who="#JanŚwitka">Kultura ma bronić rodziny, ma bronić tych, którzy żywią i bronią — chłopów. Ma szanować ich ciężką pracę, ich trud związany z wypracowaniem chleba. Nie mogę pominąć kwestii zaniedbanej i upadającej kultury ludowej, kultury naszej polskiej wsi, która odchodzi w zapomnienie, pozostawiając pustkę w zakresie przekazania duchowego i materialnego dziedzictwa ludu wiejskiego, pustkę zubożającą naszą wieś, tu i ówdzie jeszcze biedną i nadal smutną, ale dumną, z poczuciem własnej wartości, godności chłopskiego honoru, chłopskiego twardego stylu życia. Powiedzmy otwarcie, życia w pracy i przez pracę, która jest narodowym, odtwarzalnym majątkiem, jest społecznym kapitałem. Należy tylko chcieć to dostrzec, a także umiejętnie wyciągnąć z tego rozumne wnioski, których realizacja będzie ożywczym tchnieniem dla stanu naszej gospodarki. To jest zadanie dla kultury i to na dziś. Nie kto inny, jak inteligencja jest dzisiaj niedowartościowana. Kultura ma bronić robotnika, który cząstkę swojego życia przekazuje w produkcie, będącym wyciągiem z jego życia psychicznego i fizycznego, a któremu dzisiaj tak ciężko żyć. Musimy uprzytomnić sobie fakt, że gdy ginie kultura, ginie naród. Kto kultury nie tworzy, ten ją traci. Tracąc kulturę, traci swoją tożsamość. Jest to poważne memento i zarazem zobowiązanie do tego, aby w tej trudnej sytuacji gospodarczej opracować rozumną politykę kulturalną i to od już, bo jutro może być za późno. Obym był złym prorokiem. W tym stanie rzeczy projekt ustawy zasługuje na uchwalenie.</u>
          <u xml:id="u-23.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos zabierze obecnie pan poseł Juliusz Braun z OKP; przygotuje się pani poseł Dorota Kempka z PKLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#JuliuszBraun">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Zdaję sobie sprawę, że trudno mi będzie skupić uwagę państwa, ponieważ chcę wrócić z tych sfer najwyższych do spraw bardzo konkretnych i choć związanych z kulturą, to w tym kontekście można by powiedzieć — przyziemnych. Chciałbym mianowicie powiedzieć kilka słów w związku z drugim wnioskiem mniejszości, dotyczącym powołania kolegiów pracowniczych w placówkach muzealnych. Muzea zaliczane są do placówek kulturalnych, czy mówiąc językiem ustawy, do instytucji, kultury, obok kin, teatrów, operetek, domów kultury itd. Ale jednak mają własną specyfikę, która zbliża je raczej do placówek naukowych. Celem muzeów jest bowiem ochrona dóbr kultury. W wielu muzeach pracują wybitni specjaliści, a jednocześnie ludzie ogromnie oddani swojej pracy, bo przecież to nie warunki materialne, warunki finansowe stworzone dla pracowników muzealnych zachęcały do pracy w tych placówkach. Są to więc ludzie oddani kulturze, oddani własnemu regionowi w palcówkach regionalnych.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#JuliuszBraun">Wniosek mniejszości, do którego poparcia chciałbym Wysoką Izbę zachęcić, zmierza do tego, by stworzone zostały w muzeach warunki pozwalające na wzmocnienie pozycji pracowników merytorycznych, pracowników tzw. działalności podstawowej. Chodzi to to, by w sposób instytucjonalny określić zasady współodpowiedzialności tych pracowników za prace muzeum.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#JuliuszBraun">Myślę, że można tu wskazać na liczne analogie do sytuacji, jaka istnieje w szkolnictwie wyższym, co będzie tematem jutrzejszej debaty. I tak, jak nie można sobie wyobrazić dobrego funkcjonowania placówki wyższej uczelni, w której jednoosobowe kierownictwo nie będzie wspierane współudziałem przedstawicieli społeczności akademickiej, tak samo w placówce muzealnej, która — jak już mówiłem — pełni także funkcje naukowe, edukacyjne niezbędne jest istnienie reprezentacji tej społeczności pracowniczej.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#JuliuszBraun">I taką właśnie reprezentację ma stanowić kolegium, o którym mowa. Kompetencje tego kolegium określa szczegółowo propozycja, którą państwo mają w druku sejmowym. Chciałbym natomiast tylko jedną rzecz podkreślić, mianowicie fakt, iż charakter tego kolegium wyraźnie określony jest w zapisie art. 53, który stwierdza, iż co najmniej 2/3 składu winni stanowić pracownicy działalności podstawowej. Przeciwnicy tego wniosku troszczyli się, mówiła o tym pani poseł Kędzierska, o pozycję dyrektora. Obawiali się, że zostanie on zdominowany przez niekompetentnych — jak podnoszono czasami w dyskusji na posiedzeniu komisji — pracowników muzealnych. Ten zapis gwarantuje przewagę w kolegium pracownikom działalności podstawowej, więc tego typu obawy nie są uzasadnione, i trzeba powiedzieć, że kolegium może jedynie wzmocnić pozycję dobrego dyrektora. Natomiast pozycja złego dyrektora nie zasługuje na wzmocnienie i tutaj znowu jest rola kolegium, by doprowadzić do wyjaśnienia tej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#JuliuszBraun">Jeszcze dwie sprawy polemiczne w stosunku do wypowiedzi moich poprzedników. Pan poseł Gawski występując przeciwko koncepcji kolegium wspomniał o radach muzealnych, które istnieją. Może nie wszyscy są w pełni zorientowani, na czym polega rola jednego i drugiego ciała. Otóż rada muzealna to instytucja zewnętrzna w stosunku do muzeum, grupująca często osoby o wielkich nazwiskach i wielkich zasługach, ma jednak charakter raczej reprezentacyjny, by nie powiedzieć dekoracyjny.</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#JuliuszBraun">Do niedawna miała też często charakter polityczny; do udziału w niej zapraszano przedstawicieli partii politycznych działających w regionie. Rada nie miała więc często charakteru merytorycznego. Poza tym nie była tak związana z placówką, jak będzie związane kolegium, bo mam nadzieję, że Wysoki Sejm przyjmie tę poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-25.6" who="#JuliuszBraun">I jeszcze jedna uwaga polemiczna. Pani poseł Urbańska wspomniała o zapisie w art. 27, proponując przywrócenie stwierdzenia, iż bez zezwolenia właściwego wojewódzkiego konserwatora — nie wolno zabytków burzyć i niszczyć. Otóż, czym kierowała się komisja proponując skreślenie tego zapisu? Oczywiście nie tym, by zachęcić do burzenia i niszczenia zabytków, tylko wojewódzki konserwator nie ma kompetencji, by pozwolić na burzenie i niszczenie. Dlatego zapis, że bez zgody konserwatora nie wolno niszczyć jest zapisem pustym, nic nie znaczącym. Nie wolno w ogóle niszczyć zabytku i konserwator nie może wydać takiej zgody. W sytuacjach szczególnych minister kultury może zadecydować o wykreśleniu obiektu z katalogu zabytków, wtedy jak gdyby zabytek przestaje istnieć. Nie ma natomiast takiej instytucji, nie ma takiego urzędu, który mógłby zezwolić na niszczenie zabytków. Stąd likwidacja tego zapisu, by nie sugerować komukolwiek, że może zwrócić się o zezwolenie na niszczenie zabytku.</u>
          <u xml:id="u-25.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma obecnie pani…</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#komentarz">(Poseł Dobrochna Kędzierska-Truszczyńska: Ad vocem)</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Pośle Braun! Szanowni Państwo! Pozwolicie, że sięgnę do precyzyjnego sformułowania ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. Cóż to jest rada muzealna w muzeach? Art. 53 § 1 tej ustawy brzmi: „W muzeach o specjalnym znaczeniu, których wykaz ustali minister kultury i sztuki w porozumieniu z właściwymi ministrami, kierownikami urzędów centralnych, Polską Akademią Nauk działa rada muzealna złożona z kierowników komórek naukowych muzeów i specjalistów z dziedzin związanych z działalnością naukową i oświatową muzeów”. § 2: „Członków rady muzealnej powołuje dyrektor muzeum za zgodą bezpośredniego organu nadzoru. Rada muzealna jest organem doradczym i opiniodawczym dyrektora muzeum, zakres działania rady muzealnej, jej skład osobowy i organizację określa statut muzeum”. Przykro mi bardzo, panie pośle, ale muszę zaprotestować przeciwko nieprecyzyjnemu przez pana określeniu rady muzealnej. Przepraszam pana bardzo, ale nie można radzie muzealnej przypisywać funkcji politycznych, których nigdy w muzeach nie pełniła. Przepraszam, ale tego nie było i po prostu tak precyzuje to ustawa z 1962 r., a my przyjmując nowelizację, tego zapisu nie zmieniliśmy, czyli charakter rady muzealnej był, jest i pozostaje taki sam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#JuliuszBraun">Już może z tego miejsca. Jak wiadomo, stanowiska dyrektorów muzeów były w dyspozycji odpowiednich komitetów partyjnych, dlatego też rada powoływana przez dyrektora muzeum automatycznie...</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#JuliuszBraun">... miała ten charakter, o którym mówiłem, natomiast nie ma chyba celu rozwijać tutaj sporu na temat rady, która kiedyś była.</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: Logika myślenia!)</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#JuliuszBraun">Chciałbym tylko prosić o poparcie wniosku o stworzenie kolegium, które proponujemy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma pani poseł Dorota Kempka.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#komentarz">(Poseł Dobrochna Kędzierska-Truszczyńska: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#MikołajKozakiewicz">Nie, ja kończę dyskusję na ten temat. Może państwo prywatnie wykłócą się potem. Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-30.4" who="#komentarz">(Śmiech na sali i oklaski)</u>
          <u xml:id="u-30.5" who="#komentarz">(Głos z sali: To nie jest sprawa prywatna)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#DorotaKempka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chcę podkreślić, że ludzie którzy pracują w kulturze, z dużym zadowoleniem i wdzięcznością przyjęli projekt poselski w sprawie nowelizacji ustawy o ochronie dóbr kultury i o muzeach. Wyszli oni tym samym na przeciw tym, którzy w tych placówkach pracują, którzy marzyli o tym i przekazali to marzenie w listach, skierowanych do ministra kultury i sztuki, do premiera, do posłów i senatorów, do związków zawodowych i innych organizacji społecznych.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#DorotaKempka">Pozwólcie państwo, że w dwóch słowach przytoczę końcową część tego listu, bo myślę, że ona jest bardzo ważna. Cytuję fragment: „nie szczędźmy środków finansowych, trudu i czasu dla ratowania spuścizny narodowej, niech każdy z nas przyczyni się do jej zachowania, niech zabytki i pomniki przeszłości pozostaną nadal ważnym elementem polskiej tożsamości”.</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#DorotaKempka">Na tle tej swojej wypowiedzi chciałabym Wysokiej Izbie zasugerować kilka pytań. Przepraszam bardzo, ale myślę, że te pytania zmuszą nas do zastanowienia. I stąd pierwsze moje pytanie: Jak uratować zabytki kultury? Jak załagodzić istniejącą sytuację? Czy jedynym lekiem jest omawiany dzisiaj poselski projekt zmiany ustaw, którego autorzy uważają, że jest to po prostu początek w tym zakresie, że ten projekt będzie doskonalony i doprowadzony do powstania nowej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-31.3" who="#DorotaKempka">Na tym tle zastanawiam się, czy dzisiejszy projekt ustawy jest tylko kolejnym remanentem zabezpieczającym, który może przetrwać przez kilka lat, podczas gdy potrzebna nam jest budowla nowa, trwała, przystosowana do obecnej rzeczywistości. Należy więc się zastanowić, czy robić ten remont, czy też od razu budować nowy, solidny gmach w postaci nowej ustawy. Chętnie wysłuchałabym opinii przedstawicieli resortu kultury i jest mi niezmiernie przykro, że wśród nas nie ma dziś pani minister, bo myślę, że dzisiejsza debata...</u>
          <u xml:id="u-31.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-31.5" who="#DorotaKempka">...sejmowa pomogłaby resortowi stawiać konkretne wnioski i konkretne zadania w sprawie priorytetu dla kultury, dla zachowania jej zabytków, dla działalności kulturalnej, dla tego, co dla nas Polaków jest w chwili obecnej sprawą bardzo ważną. Przykro mi również, że nie możemy dzisiaj zapoznać z projektem i zastanowić się, co będzie w miejsce funduszu rozwoju kultury, który w tym roku obowiązuje po raz ostatni. W jaki sposób w następnych latach będziemy wspierać działalność kulturalną zarówno tych, którzy tworzą wielką kulturę, jak i tych, którzy przygotowują się do uczestnictwa w kulturze?</u>
          <u xml:id="u-31.6" who="#DorotaKempka">Wysoka Izbo! Zdaniem moich wyborców, osób bezpośrednio zainteresowanych ustawą, zmiany w projekcie ustawy mają w istocie charakter kosmetyki formalnej. Godne jednak podkreślenia i zaaprobowania w obecnej zmianie i przyszłej ustawie są zaproponowane nowe struktury państwowe służb konserwatorskich, dla których organem naczelnym miałby być minister kultury i sztuki i działający w jego imieniu generalny konserwator zabytków kultury, kierujący nowym ciałem, to jest państwową służbą ochrony zabytków. Wydaje mi się, że należy ustawowo określić jej zadania i uprawnienia.</u>
          <u xml:id="u-31.7" who="#DorotaKempka">Zaprezentowana zmiana ustawy na pewno wzmocni pozycję służb konserwatorskich, ale czy przyczyni się do poprawy stanu zachowania obiektów dziedzictwa kulturowego?</u>
          <u xml:id="u-31.8" who="#DorotaKempka">Uważam, że w tej dziedzinie, w tej działalności sprawy finansowe odgrywają bardzo ważną rolę. Przepraszam, że znowu wracam do środków finansowych, ale po prostu chodzę realnie po ziemi. Stąd też mam propozycję, czy nie należałoby powołać funduszu ochrony zabytków, przy pomocy którego winno odbywać się finansowanie przedsięwzięć związanych z ochroną dziedzictwa kulturowego? Pozostałby on w gestii ministra kultury i sztuki. Fundusze zasilane by były z budżetu centralnego na cele operacyjne w ramach programów rządowych. Myślę, że również ta sprawa mogłaby być przeniesiona na niższe szczeble i wspierać działalność na terenie samorządu.</u>
          <u xml:id="u-31.9" who="#DorotaKempka">Jest jeszcze druga sprawa, którą Chciałabym w swojej wypowiedzi poruszyć, wiążąca się również z sugestiami moich wyborców.</u>
          <u xml:id="u-31.10" who="#DorotaKempka">Kilka osób już dzisiaj mówiło o ochronie pałacyków, dawnych zabytków kultury. Jestem jak najbardziej za tym, ale ten problem również wiąże się ze środkami finansowymi, bo przecież gdybyśmy chcieli wykwaterować sublokatorów i zabezpieczyć im miejsce zamieszkania, miejsce działalności, to zarówno na ten cel, jak i na przeprowadzenie remontów, musimy mieć znaczne środki finansowe. Stąd znowu problem finansowy. Stawiam go uparcie i będę go powtarzała niejednokrotnie. W sprawach kultury obok zapału, zaangażowania, muszą być również środki finansowe.</u>
          <u xml:id="u-31.11" who="#DorotaKempka">Wysoka Izbo! W projekcie omawianej dzisiaj ustawy określa się również sprawy dotyczące działalności samorządów terytorialnych, a zwłaszcza zdobycia przez nie środków. Wiem, że dotychczasowe rady narodowe nie miały na ten cel środków, że bardzo trudno było je wygospodarować, stąd z niepokojem myślę, jakie kłopoty i jakie trudności będą mieli ci, którzy znaleźli się w nowych samorządach mieszkańców. Stąd w dalszym ciągu proszę resort kultury o poważne potraktowanie tego problemu i przedstawienie naszej izbie w jak najbliższym terminie innego rozwiązania umożliwiającego pozyskanie środków zamiast likwidowanego Funduszu Rozwoju Kultury.</u>
          <u xml:id="u-31.12" who="#DorotaKempka">Mam jeszcze jedną prośbę — przepraszam przewodniczącego podzespołu, w którym pracowałam, ale wynikło to na konsultacji, którą odbywałam ostatnio z moimi wyborcami — proponuję, żeby w art. 5 w rozdz. II ustawy z dnia 15 lutego z 1962 r. mówiącego o przedmiocie ochrony dodać pkt 13 i nazwać go „Inne elementy krajobrazu kulturowego”. Uzasadniam ich stanowisko, bo oni potrafili mnie przekonać i myślę, że ja również spróbuję przekonać zarówno Wysoką Izbę, jak i członków naszego zespołu.</u>
          <u xml:id="u-31.13" who="#DorotaKempka">Ustawowe podkreślenie znaczenia krajobrazu kulturowego przyczyniłoby się do skuteczniejszej ochrony m.in. obiektów nie posiadających wartości zabytkowych, a stanowiących ważne emocjonalne czy wręcz sentymentalne wartości w krajobrazie miast i wsi. Dotyczyć to mogłoby również niezabytkowych budynków związanych z działalnością wybitnych ludzi. Stąd uważam, że w tej nowej ustawie, która będzie kiedyś przygotowana, sprawy ochrony dóbr kultury i muzea powinny być potraktowane obligatoryjnie i środki finansowe powinny być włączone do planów społeczno-gospodarczych wszystkich szczebli. Należałoby to zagwarantować zarówno w ustawie o Prawie budżetowym, jak również w Prawie budowlanym, w Prawie geodezyjnym i kartograficznym, w Prawie o ochronie przyrody oraz w ustawie o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości. Takie częściowe ujęcie ochrony zabytków może obalić skutecznie bariery, które stoją na drodze właściwej ochrony dziedzictwa kulturowego. Stąd uważam, że utrzymanie zabytków i muzeów wymaga właściwych podstaw prawnych i takich rozwiązań ekonomicznych, które zachęciłyby właścicieli i użytkowników do utrzymania dorobku minionych pokoleń.</u>
          <u xml:id="u-31.14" who="#DorotaKempka">Wysoka Izbo! Chciałabym przedstawić jeszcze jedną sprawę. Nad nową ustawą o ochronie dóbr kultury i muzeach pracuje się od wielu lat. Niestety, z przykrością należy stwierdzić, że tok tych prac jest bardzo powolny, a ponieważ uważam, że powinniśmy korzystać z doświadczeń przeszłości, Chciałabym się odwołać do okresu po I wojnie światowej. To właśnie wtedy w 1918 r., kiedy ówczesny rząd miał wiele innych spraw do załatwienia, miał wiele innych problemów, zdecydowanie zajął się problemem ochrony dóbr kultury i stąd tamten tok prac bardziej mi odpowiada. Myślę, że przy opracowywaniu tej nowej, dużej ustawy o ochronie dóbr kultury i o muzeach powinniśmy skorzystać z tamtych doświadczeń.</u>
          <u xml:id="u-31.15" who="#DorotaKempka">Wysoka Izbo! Chciałabym wrócić jeszcze do dyskusji na temat rad działających w muzeach i artykułu, o który toczył się spór. Przepraszam, panie pośle, ja również nie poprę pana wniosku. Nie dlatego, że chodzi o wymiany dyrektorów muzeów, ale m.in. dlatego, iż uważam, że rady, które mają pracować na podstawie artykułu znajdującego się w ustawie z 1962 r. spełnią wszystkie wymagania i życzenia zespołów pracujących w muzeach.</u>
          <u xml:id="u-31.16" who="#DorotaKempka">Kończąc swoją wypowiedź chciałabym powiedzieć, że Parlamentarny Klub Lewicy Demokratycznej popiera przedłożony projekt noweli ustawy o ochronie dóbr kultury i o muzeach. Równocześnie zwracamy uwagę, że należy dołożyć wszelkich starań, aby zabytki i pomniki przeszłości naszego narodu były ważnym elementem polskiej tożsamości.</u>
          <u xml:id="u-31.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos zabierze obecnie pani poseł Alicja Bieńkowska, nie zrzeszona. Przygotuje się pani poseł Zofia Wilczyńska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#AlicjaBieńkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zmianę ustawy o ochronie dóbr kultury i o muzeach popieram, mając nadzieję, że będzie ona początkiem konkretnych, skutecznych działań ratujących ginące zabytki kultury. W omawianej ustawie dopatruję się wielu godnych uwagi propozycji, m.in. takich, jak te, iż ochrona zabytków kultury staje się obowiązkiem nie tylko organów państwowych, ale również samorządowych, które zapewniają m.in. warunki organizacyjne i finansowe. Ustawa przypomina również oczywisty fakt, że obowiązkiem wszystkich obywateli jest szerzenie bogactwa narodowego.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#AlicjaBieńkowska">Uważam, że bardzo ważną kwestią jest położenie nacisku na rolę samorządu terytorialnego. Od jego dbałości o dobra kultury i od podejmowania w porę działań ochronnych może zależeć w znacznym stopniu zahamowanie procesu dewastacyjnego, zwłaszcza że ochrona zabytków kultury ma znaleźć się w planach społeczno-gospodarczych oraz w prawie lokalnym poszczególnych gmin i miast. Zaangażowanie w proces ochrony zabytków istotnego ogniwa, jakim są samorządy terytorialne, a więc gospodarze danego terenu, może budzić nadzieję na pozytywne zmiany w danym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#AlicjaBieńkowska">Dotychczasowy system ochrony zabytków kultury okazał się w praktyce mało skuteczny, jak wiemy to doskonale. Z pewnością, niekorzystnie rzutowała tu nie tylko zła sytuacja finansowa, ale również brak zainteresowania te problematyką m.in. ze strony władz lokalnych. Pozytywną rolę w zahamowaniu postępującej dewastacji zabytków upatruję również w Państwowej Inspekcji Ochrony Zabytków, tzw. policji konserwatorskiej, egzekwującej obowiązek ochrony od właścicieli i użytkowników zabytków.</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#AlicjaBieńkowska">Reasumując, popieram proponowaną ustawę, która, moim zdaniem, powinna jak najszybciej wejść w życie, aby jak najprędzej ratować ginące zabytki naszej kultury.</u>
          <u xml:id="u-33.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos zabierze pani poseł Zofia Wilczyńska z Polskiej Unii Socjaldemokratycznej. Przygotuje się poseł Anna Dudkiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#ZofiaWilczyńska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Po raz któryś w tej sali mówi się, iż bardzo dobrze się stało, iż sprawom ogromnej wagi, a więc i ochronie dóbr kultury Wysoka Izba zechciała poświęcić swój czas i dokonać nowelizacji ustawy o ochronie dóbr kultury i o muzeach. Właśnie świadoma postawa wobec zabytków, zwłaszcza architektury, urbanistyki, pomników i nie tylko, stała się istotną częścią kultury nowych czasów. Już w bardzo dawnych czasach były w tym zakresie niektóre zarządzenia, przede wszystkim jednak wydawane przez władze kościelne. Wspomnę tylko, Wysoka Izbo, że już Pius II w 1462 r. wydał zarządzenie o ochronie w Rzymie nie tylko zabytkowych bazylik i kościołów, ale również „antycznych i starożytnych budowli”. W Polsce zaś synod królewski pod przewodnictwem biskupa Marcina Szyszkowskiego dał w 1621 r. wyraz trosce o ochronę „godnych tej troski obrazów”. I znowu w 1852 r. Pius IX po raz pierwszy ustanowił Komisję Archeologii Chrześcijańskiej. Rosło więc i emanowało na kraje wschodnie pojęcie opieki „patrimono artistiko romano”. Polskie zaś projekty ochrony o charakterze muzealnym pochodzą z drugiej połowy XVIII wieku. U nas prawdziwa zaś fala troski o narodowe dobra kultury nadeszła na początku wieku XIX w związku, niestety, i dopiero z utratą bytu państwowego.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#ZofiaWilczyńska">Wspomnę tu ogromne działania Izabelli Czartoryskiej czy Samuela Bogumiła Linde, który określił jako zabytek wszystko, „co z danego bytu ocalało”. W Polsce w latach powojennych można dać wiele przykładów nie tylko obowiązków państwowych i powinności obywatelskich w zakresie ochrony dóbr kultury, odbudowy zabytków, niemal całych kompleksów historycznych czy ochrony parków. Odbudowane w szczególności dzielnice staromiejskie, o których tu już poprzednio była mowa, dzielnice Warszawy, Starówki czy Traktu Królewskiego, Gdańska, Wrocławia itd. Lecz o wielu bardzo cennych i istotnych dla nas dobrach kultury zapomniano, a nieraz i niszczono. Tak więc ustawodawstwo i praktyka władzy państwowej nie szły ze sobą niestety w jednolitym działaniu. Kraków, który do pewnych lat, a więc bodajże do 1978 r. był całkowicie zapomniany; Gniezno — kolebka ojcowizny naszej wołająca o natychmiastową pomoc. Wiele obiektów sakralnych, wiele innych obiektów, parków. Przykłady można mnożyć. Na pewno każdy z nas, posłów także ma bardzo liczne przykłady w swoim mieście czy w swoim województwie.</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#ZofiaWilczyńska">Panie i Panowie Posłowie! Konwencja haska z 1954 r., jedna z niewielu dotycząca ochrony dóbr kultury, mówi: „W rozumieniu niniejszej konwencji uważa się za dobra kulturalne bez względu — podkreślam — na ich pochodzenie oraz na osobę ich właściciela”. Tutaj następuje bardzo długi rejestr dóbr kultury: zabytki, książki, obrazy, składnice archiwalne, urbanistyczne budowle, zbiory narodowe i stwierdza, że nie osoba właściciela czy pochodzenie obiektu, ale sama jego istota predestynuje do ochrony.</u>
          <u xml:id="u-35.3" who="#ZofiaWilczyńska">Ta sama Konwencja Haska w art. 4 zobowiązuje państwa do poszanowania zarówno własnych dóbr kultury, jak i znajdujących się na terytorium obcym przez powstrzymanie się od używania tych dóbr i ich bezpośredniego otoczenia do środków przeznaczonych do ich obrony, do celów, które by mogły wystawić te dobra w razie konfliktu zbrojnego na zniszczenie lub uszkodzenia oraz powstrzymanie się wobec nich wszelkich aktów nieprzyjacielskich.</u>
          <u xml:id="u-35.4" who="#ZofiaWilczyńska">Dla nas, narodu polskiego, przeszłość międzywojenna i wojenna była zupełnie inna. U nas dobra kultury niszczono, wywożono, dewastowano, a po wojnie z kolei my — - czasami świadomie lub nieświadomie — niszczymy na naszej ziemi zabytki, ale przecież zabytki! Dlatego myślę, Wysoka Izbo, że podkreślenie z całą świadomością w projekcie ustawy — druk nr 438, iż obowiązkiem każdego obywatela jest ochrona wszelkich dóbr kultury jest bardzo właściwe. Ten zapis nakłada jakby na wszystkich powiedziałabym mieszkańców polskiej ziemi obowiązek ochrony wszelkich dóbr będących w tym kraju.</u>
          <u xml:id="u-35.5" who="#ZofiaWilczyńska">Popieram również wniosek skreślenia w art. 3 — w tym samym druku — słów: „socjalistycznej” i „narodowej”. To drugie określenie szczególnie celowe jest w przypadku Pomorza, Śląska, formalnie rzecz biorąc ziem zachodnich, gdzie w pewnych latach to, co nie nasze, nagminnie niszczono, a zacytowane powyżej fakty niech świadczą, iż słowo to jakby rzeczywiście zobowiązuje nas do szanowania dóbr nie tylko naszych, narodowych, i nie tylko u nas.</u>
          <u xml:id="u-35.6" who="#ZofiaWilczyńska">Myślę tu również o naszych zabytkach, niby na obczyźnie, dobrach kultury, np. wspomniana tutaj piękna Kwatera Orląt Lwowskich na Łuczakowie. Zabytki Wilna, Lwowa nagminnie niszczone, celowo zapomniane, co nie szło w parze z Konwencją Haską. Dopiero działania naszych wielkich Polaków przypomniały jakby o naszych zabytkach, o naszych dobrach; ot chociażby niezapomniany i ciągle działający pan Jerzy Waldorf.</u>
          <u xml:id="u-35.7" who="#ZofiaWilczyńska">Myślę natomiast, że do art. 8 dobrze byłoby dodać ust. 8. W nim wyszczególniono organy do ochrony dóbr muzealnych, Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, jako że w jego gestii bezpośredniej są parki narodowe czy krajobrazowe, jest tam jednak tylko wspomnienie o tym problemie.</u>
          <u xml:id="u-35.8" who="#ZofiaWilczyńska">W uzasadnieniu podaję fakt systematycznego niszczenia i degradowania parków czy to krajobrazowych, czy narodowych, prowadzonej bezmyślnie wycinki starych drzew, unikalnych zabytków przyrody. Wiele parków powinno się znaleźć w rejestrze zabytków, chociażby naprawdę wojewódzkich. Należałoby też bardziej precyzyjnie określić strukturę służb konserwatorskich, ich zasięg działania — powszechna delegacja dla nich do stwierdzania stanu zabytków, prowadzenia rejestrów na danym terenie.</u>
          <u xml:id="u-35.9" who="#ZofiaWilczyńska">Bardzo krótko do art. 21 ust. 1 i 2. Stwierdzenia tam zawarte są bardzo istotne, szczególnie przy modernizacjach lub pracach konserwatorskich dokonywanych m.in. w obiektach sakralnych. Wszak często się zdarzało usuwać piękne zabytkowe posadzki dla nowoczesnych wybitnie marmurów, dla nowych zaś ołtarzy usuwać stare, piękne, barokowe rzeźby lub całe zabytkowe ołtarze. Nie mówię tu i nie używam słowa „zniszczono”. Nie, po prostu zmieniono, zmieniono tym samym cały wystrój. Proponuję więc w ust. 2 po słowach „minister kultury i sztuki” dodanie „lub wojewódzki konserwator zabytków”.</u>
          <u xml:id="u-35.10" who="#ZofiaWilczyńska">W art. 27 proponowałabym skreślić słowa: „z urzędu lub”, ponieważ uważam, że wojewódzki konserwator zabytków najbardziej wiarygodnie może przedstawić kandydatury do wyróżnień panu czy pani minister.</u>
          <u xml:id="u-35.11" who="#ZofiaWilczyńska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Skromna osobowo, lecz sprawna służba konserwatorska działała u nas w 1918 roku, a dekret o jej powołaniu był jednym z pierwszych wydanych właśnie w niepodległej Polsce. Okręgowi konserwatorzy zabytków powoływani byli wówczas przez ministra kultury i sztuki, dotowani przez władze centralne i im podlegali. Mieli wysoką rangę. Po 1945 r. konserwatorzy zabytków podporządkowani zostali wojewodom, a od czasu stanu wojennego zdegradowani do rangi pracowników wydziału kultury, co było równoznaczne z odebraniem możliwości decydowania o sprawach związanych z ochroną zabytków. Konsekwencją dzisiejszej nowelizacji, nad którą Wysoka Izba dyskutować raczy, byłoby utworzenie Państwowej Służby Ochrony Zabytków na zasadzie nie zespolonego, powoływanego i dotowanego centralnie jakby małego organu. Byłaby wtedy większa możliwość decydowania o zabytkach takich, jak cmentarze tutaj wspomniane, parki, małe zabytkowe folwarki, pałacyki, zabytkowe okazy przyrody. Trzeba myśleć o zakazie bezwzględnego wywozu wszelkich dóbr kultury za granicę, chociaż ustawa również odnosi się do tego. To wyżej wspomniane przedsięwzięcie nie byłoby kosztowne — w skali kraju jest to kwestia utrzymania około 1000 osób. Pozwoliłoby jednak mądrze zorganizować i prowadzić politykę w zakresie ochrony ocalałych, tak nam drogich dóbr kultury w Polsce. Będę głosować za zmianami wprowadzanymi do nowej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-35.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos zabierze pani poseł Anna Dudkiewicz z PKLD. Przygotuje się poseł Ireneusz Skubis.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#AnnaDudkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pamiętać należy, że korzystanie z dóbr kultury to rzecz nie tylko odświętna, winno ono być codziennością. Poznawanie naszej historii narodowej, utrzymanie w należytym szacunku budowli urbanistycznych, sakralnych, parków, starych cmentarzy to powinność każdego obywatela. Pracownicy i środowiska związane z ochroną zabytków z dużym zadowoleniem i wdzięcznością odnoszą się do poselskiego projektu nowelizacji ustawy o ochronie dóbr kultury i o muzeach. Oczekiwana od wielu lat nowelizacja ustawy ma szanse, po zakończeniu dzisiejszej debaty, być sfinalizowana. Przy dzisiejszych trudnościach ekonomicznych, gospodarczych, ujemnie wpływających również na możliwości zachowania i utrwalania naszego dziedzictwa kulturowego, uporządkowanie struktur organów strzegących go, zwiększanie ich kompetencji jest szczególnie pilne. Szybkie dokonanie zmian ustawowych dotyczących ochrony dóbr kultury wynika z faktu pozbawienia w latach osiemdziesiątych wojewódzkich konserwatorów zabytków wielu uprawnień. Prawidłowe będzie również przekazanie wielu kompetencji ministra kultury i sztuki generalnemu konserwatorowi zabytków, kierującemu Państwową Inspekcją Ochrony Zabytków.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#AnnaDudkiewicz">Zdaję sobie sprawę, iż działania legislacyjne w zakresie ochrony zabytków i muzealnictwa były szeroko konsultowane z zainteresowanymi środowiskami.</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#AnnaDudkiewicz">Wysoka Izbo! Proponowany wniosek mniejszości o dopisaniu do art. 53, art. 53a dotyczyć ma „muzeów i innych jednostek organizacyjnych powołanych do ochrony zabytków”. Sformułowanie takie, bardzo nieprecyzyjne i szerokie, spowodowałoby objęcie ustawowym przepisem praktycznie wszystkich jednostek wymienionych w projekcie. Przypominam, art. 8 — tj. muzea, jak również jednostki Państwowej Inspekcji Ochrony Zabytków łącznie z Ministerstwem Kultury i Sztuki, jednostki powołane przy ministerstwie, jak Zarząd Ochrony i Konserwacji Zespołów Pałacowo-Ogrodowych, Ośrodek Dokumentacji Zabytków, niektóre jednostki organizacyjne i stowarzyszenia zatrudniające etatowych pracowników i powołane do ochrony zabytków. Pomijając zresztą, niezamierzone zapewne, wplątanie w sprawę stowarzyszeń i innych jednostek niepaństwowych uważam, że pozostałe, a więc te, które — jak się należy domyślać — są przedmiotem zainteresowania wnioskodawców, nie powinny być traktowane tym przepisem. Są to różnorodne jednostki o niejednakowych celach, genezie, tradycji, o odmiennych kompetencjach prawnych i uwarunkowaniach organizacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-37.3" who="#AnnaDudkiewicz">Państwowa Inspekcja Ochrony Zabytków to według znowelizowanej ustawy organ administracji państwowej, w którym reprezentacje pracownicze funkcjonują na podstawie odrębnych uregulowań prawnych. Podejmowane przez te jednostki decyzje administracyjne, zaskarżalne do kolejnych wyższych instancji administracyjnych i sądów, siłą rzeczy nie nadają się do rozstrzygnięć kolegialnych, zgodnie z zasadą jednoosobowej odpowiedzialności.</u>
          <u xml:id="u-37.4" who="#AnnaDudkiewicz">Pracownie konserwacji zabytków są przedsiębiorstwem państwowym. Istnieją w nich związki zawodowe i rada pracownicza. Proponowane przez wnioskodawców kolegium pracownicze, obojętnie czy wspólne dla całego przedsiębiorstwa, czy w każdym z oddziałów odrębne, kompetencjami swymi dublowałyby działalność zarówno związków zawodowych, jak i rad pracowniczych, będąc ulokowane między nimi.</u>
          <u xml:id="u-37.5" who="#AnnaDudkiewicz">Odrębną natomiast jednostkę stanowią muzea. Są to placówki upowszechniania kultury z podobnymi organizacjami pracowniczymi, jak w innych tego typu jednostkach. I tu również występowałoby pokrywanie się ich kompetencji z kolegiami pracowniczymi. Ustawa o ochronie dóbr kultury i o muzeach przewiduje w art. 53 — o czym mówiło już wielu posłów — istnienie w muzeach o specjalistycznym znaczeniu rad muzealnych — potwierdzam to — złożonych z kierowników komórek naukowych muzeum i specjalistów związanych z działalnością naukową i oświatową muzeum. Specjaliści nie będący pracownikami tych muzeów wnoszą do rad muzealnych niezależność od kierownictwa, a ponadto fachowość i zapewne szersze spojrzenie na pracę muzeów, wolne od wewnętrznych problemów, sporów i ograniczeń. Rady te mają, podobnie jak kolegia, zadania w zakresie opiniowania działalności muzeum. Być może należałoby powołać takie rady we wszystkich tych muzeach, które nie będą podlegały samorządom. W pozostałych rolę tę należy pozostawiać radom miast i gmin i ich komisjom strukturalnym. Sprawami pracowniczymi natomiast coraz skuteczniej zajmują się związki zawodowe i nie należy odbierać im tej działalności.</u>
          <u xml:id="u-37.6" who="#AnnaDudkiewicz">Wydaje mi się, proszę Wysokiej Izby, że przy istnieniu nadzoru rad gmin i miast, nieskrępowanej działalności związków zawodowych, zbyteczne jest tworzenie nowych przedstawicielstw, tj. kolegium pracowniczego, wybieranych w sposób demokratyczno-reglamentacyjny.</u>
          <u xml:id="u-37.7" who="#AnnaDudkiewicz">Panie i Panowie Posłowie! Pozwólcie, że na zakończenie swojej wypowiedzi z wielkimi podziękowaniami dla posłów, którzy zainicjowali nowelizację ustawy o ochronie dóbr kultury i o muzeach, zacytuję i powtórzę słowa również pani poseł Doroty Kempki, słowa listu, który został do nas, posłów i senatorów Rzeczypospolitej Polskiej skierowany przez dziesięć największych autorytetów, przedstawicieli organizacji, stowarzyszeń i towarzystw zajmujących się ochroną dóbr kultury: „Nie szczędźmy środków finansowych, trudu, czasu dla ratowania naszej spuścizny narodowej. Niech każdy z nas przyczyni się do jej zachowania. Niech zabytki i pomniki przeszłości pozostaną nadal ważnym elementem polskiej tożsamości”.</u>
          <u xml:id="u-37.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę państwa, ponieważ mówcy się rozmnożyli w ostatnim momencie, mam ich teraz trójkę na liście, więc robię przerwę. W przerwie proszę, żeby ci posłowie, którzy dotąd zgłosili poprawki, poseł sprawozdawca, przedstawiciel rządu, a także Komisji Ustawodawczej i Komisji Kultury i Środków Przekazu zebrali się za salą plenarną obrad i uzgodnili te pięć czy sześć poprawek.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#MikołajKozakiewicz">Komunikaty, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#EdwardMüller">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędzie się posiedzenie zespołu między komisyjnego do spraw polityki energetycznej kraju w sali nr 102.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#EdwardMüller">Wspólne posiedzenie Komisji Polityki Społecznej oraz Ustawodawczej do rozpatrzenia poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o zatrudnieniu odbędzie się dzisiaj, w pierwszej przerwie posiedzenia Sejmu w sali nr 217.</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#EdwardMüller">Jeszcze przed przerwą informacja. Podobno wpół do dwunastej ma być już między nami minister kultury.</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: Przerwa do której?)</u>
          <u xml:id="u-39.4" who="#EdwardMüller">Przerwa trwać będzie 30 minut, tj. do godziny 11.35.</u>
          <u xml:id="u-39.5" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min 05 do godz. 11 min 40)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kontynuujemy dyskusję nad sprawozdaniem o projekcie ustawy o zmianie ustawy o ochronie dóbr kultury i o muzeach.</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Ireneusza Skubisa z PSL, a następnie pana posła Władysława Krzyżanowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#IreneuszSkubis">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zwracając się w kierunku ław rządowych witam panią minister, bo powiem szczerze, że się zacząłem przez moment martwić, co z naszym ministrem kultury.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-41.2" who="#IreneuszSkubis">Dzisiejsza debata o ochronie dóbr kultury i o muzeach stała się okazją do przypomnienia tej dziedziny naszego życia, o której niesłusznie w nawale innych problemów często zapominamy.</u>
          <u xml:id="u-41.3" who="#IreneuszSkubis">Zgadzam się też z przedmówcami, szczególnie w tych częściach ich wystąpień, gdzie jest mowa o historii naszego narodu, patriotyzmie i tradycji narodowej. Jak to miło, że możemy na spokojnie debatować w tej Izbie i prowadzić ciekawą dyskusję, która dla mnie — nauczyciela, i mam nadzieję, że nie tylko dla mnie, jest wspaniałą lekcją historii i patriotyzmu.</u>
          <u xml:id="u-41.4" who="#IreneuszSkubis">Nasza troska o dobra kultury i muzea to nie tylko troska o te zabytki, które są — jak mówiła pani poseł Urbańska — w województwie poznańskim, ale również o te, które są na Ziemi Częstochowskiej, którą mam zaszczyt reprezentować w tym Sejmie, a jest to troska o zabytki rozsiane po całej naszej ojczystej ziemi.</u>
          <u xml:id="u-41.5" who="#IreneuszSkubis">Dzisiaj dyskutowana — i mam nadzieję, że będzie przyjęta — nowelizowana ustawa niech będzie zaczynem, delegacją i przepustką do działań nowo wybranych rad, powołanych wójtów, burmistrzów i prezydentów miast.</u>
          <u xml:id="u-41.6" who="#IreneuszSkubis">Z tej trybuny odwołuję się do Was, do samorządów — Znajdźcie czas na sprawy i problemy kultury w swoim środowisku, w świetle zaś tej ustawy wszyscy zwróćmy uwagę na to, co dzieje się wokół nas. Wspaniałą okazją ku temu jest obecny sezon urlopowy. Penetrując w czasie wakacyjnych wojaży i wędrówek bliską i dalszą okolicę, zwróćmy uwagę na widoczne z daleka obiekty sakralne, ruiny warowni, zamków czy niszczejących pałaców, ale również dostrzegajmy oraz uchrońmy od zniszczenia i zapomnienia zabytkową chatę, stodołę, młyn, tartak czy wręcz przydrożną kapliczkę.</u>
          <u xml:id="u-41.7" who="#IreneuszSkubis">Wysoka Izbo! Tak dużo i ciepło powiedziano dzisiaj z tej trybuny o zabytkach naszej kultury, że za zbędne uważam apele o zgodne głosowanie za przyjęciem ustawy o ochronie dóbr kultury i o muzeach. Niemniej pragnę poinformować, że Klub Poselski PSL będzie głosował za przyjęciem tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-41.8" who="#IreneuszSkubis">Na zakończenie drobna uwaga do wystąpienia pana posła Brauna. Miałem nadzieję, że chociaż przy tym temacie będziemy pamiętać o prośbie i grubej kresce premiera Mazowieckiego. Panie pośle Braun, gdzie jak gdzie, ale w muzeach nomenklatury było — moim zdaniem — najmniej. Tam — często w małych izbach tradycji, w muzeach i filiach muzeów regionalnych — pracowali społecznie pasjonaci. Wreszcie stosunkowo niskie pensje i profity płynące z pracy w muzeach nie były obiektem zainteresowań byłej nomenklatury.</u>
          <u xml:id="u-41.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Władysława Krzyżanowskiego z Polskiej Unii Socjaldemokratycznej, a następnie pana posła Jerzego Ślęzaka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#WładysławKrzyżanowski">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Rozpatrujemy dzisiaj projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie — podkreślam — ochronie dóbr kultury i o muzeach. Wszyscy przedmówcy wnosili o uchwalenie tej ustawy. Przyłączam się do tych głosów. Mówi ona wiele i konkretnie o okolicznościach grabieży dóbr kultury w przeszłości dalekiej oraz niszczeniu i grabieży w tej bliższej, ale także o przykładach prawdziwej jej ochrony.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#WładysławKrzyżanowski">A co się dzieje ostatnio w ochronie dóbr kultury? Pragnę poruszyć tu wyłącznie jedną sprawę. Chodzi mi o kolekcję państwa Porczyńskich. Nie mam odwagi wyceniać tego skarbu, uważam po prostu, że jest on bezcenny. Stał się własnością narodu z decyzji dwojga ludzi i przez tych dwojga zebrany. Jest to niezwykła sprawa. Nigdy chyba w historii Polski nie było podobnego gestu. No, może poza królem. Nie tylko więc smucić musi, ale wprowadzać w trwogę to, jaką drogę przeszła ta kolekcja w naszej ojczyźnie, a także w tym miejscu raczej przede wszystkim jej ofiarodawcy. Najpierw ta niemożność. Tak, długa niemożność znalezienia przyzwoitego miejsca dla tej niezwykłej kolekcji. A potem? Potem nieprawdopodobne, wręcz — przepraszam za to słowo — wulgarne pomówienia pod adresem państwa Porczyńskich, iż są to falsyfikaty.</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#WładysławKrzyżanowski">Co chcieli osiągnąć ci znawcy tak wyrokując i to nie tylko w publikacjach krajowych? Osiągnęli z pewnością jedno, a co osiągnęli, widać było z twarzy ofiarodawców, kiedy przyszło im się tłumaczyć przed kamerą telewizyjną. To jest nie do cofnięcia.</u>
          <u xml:id="u-43.3" who="#WładysławKrzyżanowski">Wysoka Izbo! Proszę pozwolić, że z tego miejsca ośmielę się powiedzieć do państwa Porczyńskich dwa słowa: dziękuję i przepraszam.</u>
          <u xml:id="u-43.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-43.5" who="#WładysławKrzyżanowski">Wyrażam przekonanie, że ustawa, którą dziś uchwalimy, pomoże, by i ten skarb znalazł ostatecznie właściwą ochronę, właściwe miejsce.</u>
          <u xml:id="u-43.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Ślęzaka ze Stronnictwa Demokratycznego, a następnie pana posła Ryszarda Szweda.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#JerzySlezak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pozwólcie państwo, że na koniec do tej dyskusji bardzo emocjonalnej i chwilami bardzo gorącej, bardzo ważnej w tym jednak bardzo wąskim zakresie dla naszej kultury, będę chciał włączyć wątek realizmu. Najpierw oświadczenie osobiste i w imieniu grupy posłów SD. Jesteśmy za przyjęciem przedłożonej ustawy, bo proponowane zmiany po raz pierwszy chyba w historii naszej polityki ochrony dóbr kultury i muzealnictwa stawiają konserwatorów i ich służby w uzasadnionej organizacyjnie randze, pozwalając w sposób oczywisty widzieć cele i zadania społecznej służebności tych służb.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#JerzySlezak">Dotychczasowa praktyka pozostawiała służby konserwatorskie i muzealne w pozycji jedynych zainteresowanych ochroną dziedzictwa kulturowego, doprowadzając do swoistej oceny społecznej, że są to służby, które w wielu wypadkach utrudniają życie, ratując — w cudzysłowie — niepotrzebne lub bezwartościowe obiekty.</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#JerzySlezak">Istotną wartością nowelizacji tej ustawy jest określenie obowiązków państwa i samorządów terytorialnych w chwili dokonywania zmian zarządzenia państwem i powstania samorządnych lokalnych samorządów. Z tego też względu w pełni popieramy ten projekt, ale — i tutaj kilka słów.</u>
          <u xml:id="u-45.3" who="#JerzySlezak">Z dzisiejszej dyskusji obserwator, słuchacz czy odbiorca telewizji mógłby odnieść wrażenie, że odbywa się debata nad sprawami bardzo istotnymi, najważniejszymi dla losów kultury narodowej. A tak przecież formalnie nie jest. Dokonujemy bowiem nowelizacji, ważnej nowelizacji, ale nie stwarzamy podstaw ani warunków do ochrony dóbr kultury i poprawy pracy w muzeach. I tę świadomość musimy mieć. Z tego względu chciałbym wierzyć, że będą kontynuowane prace nad opracowaniem nowej ustawy, która realnie i dyrektywnie określi obowiązki wszystkich sfer gospodarczych wobec ochrony dóbr kultury. W dzisiejszej dyskusji taki wniosek zgłaszała kol. Kempka i ja go całkowicie podzielam.</u>
          <u xml:id="u-45.4" who="#JerzySlezak">Odnosząc się do kilku spraw polemicznych — polemika między kol. Kędzierską i kol. posłem Braunem, która rozpoczęła się bardzo mocno w komisji i podkomisji, przeniosła się na salę sejmową. I słusznie, bo nie ma spraw prywatnych. Dość jednoznacznie i w sposób niezbyt elegancki została ona wyhamowana przez pana marszałka. Wydaje mi się, że w sprawach kultury też mogą być polemiczne głosy, i ja osobiście nie przerywałbym tak ciekawej polemiki.</u>
          <u xml:id="u-45.5" who="#JerzySlezak">I następna uwaga, nie mogę podzielić poglądów kol. Brauna; również to się przeniosło z podkomisji i komisji, co zresztą znalazło swój wyraz we wniosku mniejszości odnośnie do powoływania rad kolegiów pracowniczych. Wprawdzie ten zapis jest o tyle bezpieczny w tym wniosku, że mówi się o 2/3 pracowników merytorycznych. Przedtem takiego zapisu nie było i dochodziło do takich sytuacji w muzeach, że pracownicy pomocniczy, personel pomocniczy, dozorcy, kierowcy i inni pracownicy decydowali o powołaniu dyrektora. W większości wypadków tak się na szczęście złożyło w poprzednich kadencjach, że na stanowiskach dyrektorów muzeów mieliśmy ludzi kompetentnych, ludzi o wysokich kwalifikacjach. Chciałbym wierzyć, że i dziś taka sama polityka będzie prowadzona, i wierząc w kompetencje tych ludzi, odpowiedni ich dobór, jestem przeciwny wnioskowi mniejszości. Chciałbym również wierzyć, iż obecność pani minister w tej drugiej części obrad przyczyni się do tego, że resort dopilnuje opracowania takiego kompleksowego projektu ustawy, która zagwarantuje środki finansowe. W przeciwnym bowiem razie przy obecnej degradacji środowiska, zanieczyszczeniu powietrza, braku specjalistycznych materiałów może się tak stać, że służby konserwatorskie i ich użytkownicy będą wykonywać Syzyfową pracę.</u>
          <u xml:id="u-45.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Jako ostatniego ze zgłoszonych mówców proszę o zabranie głosu pana posła Ryszarda Szweda.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#RyszardSzwed">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Nie zamierzałem występować w dzisiejszej debacie, słusznie uznając, co potwierdziła dyskusja, że wypowiedzieli się panowie i panie posłanki kompetentni w omawianych sprawach.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#RyszardSzwed">Dyskusja nad projektem ustawy o zmianie ustawy o ochronie dóbr kultury i o muzeach, objęła swym zasięgiem szeroki wachlarz spraw, wykraczających poza omawiany projekt. Świadczy więc o potrzebie rozmawiania o kulturze polskiej w ogóle, także i tu, w Sejmie.</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#RyszardSzwed">W dzisiejszej pogłębionej dyskusji o kulturze, bardzo ważnej i interesującej, zabrakło mi jednego wątku, mówiącego o ludziach opiekujących się na co dzień skarbami kultury, którzy przywracają z zapomnienia świetność tym skarbom, udostępniają je tym, którzy chcą być z nimi blisko. Mam na myśli niewielką przecież, ale jakże ofiarną grupę pracowników muzeów i innych placówek kultury. Ludzie ci, nie zawsze najlepiej uposażeni pod względem materialnym, traktują w swej większości pracę nie jako zawód, lecz powołanie, użyję nawet ważniejszego słowa — posłanie. Dzięki ich postawie zachowało się wiele skarbów często celowo z różnych względów zaniedbanych, zapomnianych. Sądzę, że koledzy nauczyciele nie wezmą mi za złe, że w ich imieniu serdecznie podziękuję za dotychczasową współpracę z muzeami i placówkami kultury. Za bliską współpracę ze szkołami i młodzieżą, wyrażającą się chociażby w organizowaniu wycieczek, udostępnianiu kserokopii i fotokopii dokumentów i innych eksponatów, za pomoc w prowadzeniu tzw. lekcji muzealnych, czy urządzaniu w szkołach izb tradycji szkoły. Mam nadzieję, że współpraca ta będzie się pogłębiała. Nie muszę uzasadniać, jak bardzo jest ona ważna ze względów dydaktycznych i wychowawczych, ze względu na wychowanie młodego człowieka odpowiednie do nowych czasów.</u>
          <u xml:id="u-47.3" who="#RyszardSzwed">Pragnę więc na zakończenie wyrazić szacunek dla ofiarnej pracy ludzi zatrudnionych w muzeach i placówkach kultury. Życzę im, aby dziś przyjęta nowelizacja ustawy podniosła rangę ich pracy, rangę ich poświęcenia, aby w odczuciu społecznym stali się niejako integralną częścią składową skarbu narodowej kultury.</u>
          <u xml:id="u-47.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Lista zgłoszonych mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-48.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu posła sprawozdawcę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#StanisławŻurowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Może najpierw refleksja ogólna. Jestem mile zaskoczony tą ożywioną debatą na tematy bardzo specjalistyczne z zakresu kultury. Sądzę, że odebrane jest to przez całe społeczeństwo szalenie pozytywnie. Tym bardziej jestem zadowolony, że wszystkie wypowiedzi, które tutaj padły, akceptowały i silnie popierały idee zamieszczone w nowelizacji.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#StanisławŻurowski">Ja ze swej strony chciałem jeszcze zgłosić tylko jedną małą poprawkę, przepraszam, że tak późno, ale gdy debatowaliśmy w przerwie, okazało się, że art. 77 nie został poprawiony i tam figuruje nieodpowiednie określenie, mianowicie — prezydium właściwej rady narodowej. W związku z tym stawiam wniosek formalny o poprawienie — zarząd właściwej rady. To wszystko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią minister kultury i sztuki Izabellę Cywińską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#IzabellaCywińska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Po pierwsze chciałam się usprawiedliwić ze swojej nieobecności. Ta ustawa głęboko leży mi na sercu, jestem wdzięczna bardzo za takie serdeczne głosy w dyskusji i czuję już, że finał będzie szczęśliwy dla nas, dla zabytków i polskiej kultury. Nie mogłam być obecna po prostu dlatego, że bardzo późno przychodzą zawiadomienia o debatach sejmowych, a minister ma swoje obowiązki. Dzisiaj np. przyjmowałam delegację aż ze Stanów Zjednoczonych. Jej wizyta dobrze wróży naszym zabytkom. Wylatywali o godz. 11. Od godziny 8. do 11. musiałam debatować z nimi na temat pomocy wawelskim zbiorom i Krakowowi.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#IzabellaCywińska">Codziennie otrzymuję zapotrzebowania na ok. 2 do 4 miliardów zł. potrzebnych na ochronę zabytków. Świadczy to o tym, że troska o kulturę, o zabytki jest bardzo duża. Wiele z tych próśb podpisali posłowie i senatorowie. Dzisiaj był u mnie senator z ziemi piotrkowskiej, pokazywał mi zdjęcia kościoła z XI wieku i mówił, że jeżeli się natychmiast nie pomoże temu kościołowi, to ten romański przepiękny zabytek zginie. Pieniędzy w dyspozycji Ministerstwa Kultury i Sztuki, Funduszu Rozwoju Kultury, jak wiecie państwo, jest bardzo mało. Dzięki temu, że zgodziliście się państwo na to, żeby była dosyć duża rezerwa, udało się uratować zabytki, o których przedtem nikt nie wiedział. Wiele zabytków dopiero w tej chwili zaczyna wzbudzać troskę ludzi, którzy wokół nich żyli, przedtem jak gdyby nie widzieli, że tym obiektom grozi zagłada i śmierć. Jest to bardzo smutne, ale jednocześnie pocieszające, że w tej chwili ludzie dostrzegają taką konieczność i potrzebę. Smutne dla nas, bo nie mamy na to pieniędzy.</u>
          <u xml:id="u-51.2" who="#IzabellaCywińska">Drodzy państwo, zostałam zapytana o losy Funduszu Rozwoju Kultury. Cieszę się bardzo, że mogę państwu powiedzieć — wbrew temu, co dzisiaj jest napisane w „Życiu Warszawy” — że wszystko wskazuje na to, że rząd przychyli się do oczekiwań tych ludzi, którym na sercu leży kultura polska i znajdziemy rozwiązanie, jakiś fundusz zastępczy, który może lepiej zastąpić Fundusz Rozwoju Kultury. Decyzja zapadnie niedługo i wszystko będzie w państwa, w posłów rękach. Państwo zadecydujecie, czy taki fundusz będzie możliwy, czy nie. Bardzo gorąco polecam tę sprawę, dlatego że finansowanie kultury z budżetu utrudniłoby ją ogromnie. Bardzo dziękuję pani poseł, która zadała mi to pytanie.</u>
          <u xml:id="u-51.3" who="#IzabellaCywińska">Chciałam powiedzieć jeszcze o kolekcji państwa Porczyńskich, Dziękuję bardzo również za ten głos. Kolekcja państwa Porczyńskich nie może mieć już lepszego miejsca niż ma, jest ono znakomite. Państwo Porczyńscy są bardzo szczęśliwi, że takie miejsce się znalazło i to dzięki dobrej woli wielu ludzi. Chciałam powiedzieć również, że państwo Porczyńscy przedwczoraj przynieśli mi zdjęcie pięknego Rubensa, następny wielki dar dla kultury polskiej, który wzbogaci jeszcze to muzeum. Rzeczywiście, tragiczna była historia tego daru. Świadczy ona o tym, że absolutnie nie umiemy doceniać tych, którzy ofiarowują narodowi dorobek całego swojego życia, bo w wypadku państwa Porczyńskich tak to było, ale szczęśliwie — uważam — zakończyło się to dla państwa Porczyńskich i dla kultury polskiej dobrze.</u>
          <u xml:id="u-51.4" who="#IzabellaCywińska">Chciałam bardzo polecić państwa pieczy kulturę polską i powiedzieć, że wnioskując z ilości wizyt posłów i wyborców, którzy przychodzą razem z posłami, i senatorów i wyborców, którzy przychodzą razem z senatorami do mojego gabinetu, prosząc o wsparcie… z tego wnioskując, mogłabym powiedzieć, że kategorycznie nie zgadzam się z opinią, iż Sejm się nie zajmuje kulturą. Indywidualnie posłowie i senatorowie zajmują się kulturą bardzo gorąco. Myślę, że dobrze to wróży poświęconej sprawom kultury debacie sejmowej, która — z tego co wiem — odbędzie się jesienią. Sądzę, że wtedy już będziemy mieli fundusz i że będzie nam łatwiej rozmawiać.</u>
          <u xml:id="u-51.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-51.6" who="#IzabellaCywińska">Dziękuję pani minister.</u>
          <u xml:id="u-51.7" who="#IzabellaCywińska">Proszę państwa, ze względu na zgłoszone w czasie debaty poprawki, których wydruk nie jest jeszcze gotowy, głosowanie odbędzie się wtedy, kiedy wszyscy państwo będziecie mieli przed oczami poprawki zgłoszone z sali.</u>
          <u xml:id="u-51.8" who="#IzabellaCywińska">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o zasadach tworzenia zakładowych systemów wynagradzania oraz ustawy Kodeks pracy (druki nr 361 i 446).</u>
          <u xml:id="u-51.9" who="#IzabellaCywińska">Proszę o zabranie głosu posła sprawozdawcę Marka Borala.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#MarekBoral">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Z upoważnienia Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie sprawozdanie o rządowym projekcie ustawy o zasadach tworzenia zakładowych systemów wynagradzania oraz ustawy Kodeks pracy.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#MarekBoral">Głównym celem nowelizacji ustawy jest ograniczenie ingerencji centrum, kształtowanie zakładowej polityki płac, a tym samym dalsze usamodzielnienie jednostek gospodarczych w tym obszarze. Zamiar urealnienia poziomu najniższego wynagrodzenia, równolegle obliguje do stworzenia podstaw prawnych, które umożliwiają zakładom pracy zrezygnowanie z określenia wysokości niektórych składników wynagrodzenia w relacji do najniższego wynagrodzenia. Dodatkowe cele to: potrzeba dostosowania przepisów ustawy do zmian wprowadzonych w systemie sterowania gospodarką oraz dostosowanie przepisów ustawy do zmian wprowadzonych w innych przepisach.</u>
          <u xml:id="u-52.2" who="#MarekBoral">Pracując w ramach połączonych komisji, a przedtem jeszcze w ramach podkomisji, posłowie wnieśli do rządowego projektu ustawy następujące zmiany. W art. 2 wprowadza się ust. 7, jest to tzw. słowniczek, który mówi, że przez zakładową organizację związkową rozumie się wszystkie organizacje związkowe działające w zakładzie pracy. W art. 7 ust. 3 pkt 1 stanowił o wyłączeniu z porozumienia określającego zasady wynagradzania pracowników zakładu pracy, kierownika zakładu pracy i tymczasowego kierownika zakładu pracy. Zmiana polega na tym, że proponuje się wykreślić ust. 3 pkt 1, dodając jednocześnie w nowej redakcji ust. 5 i ust. 6. Stan prawny po 21 marca 1990 r. stworzył lukę w przepisach, tak że nie można było ustalić wynagrodzenia dla nowo powołanych dyrektorów przedsiębiorstw państwowych, takich jak Polskie Koleje Państwowe, Porty Lotnicze, Polskie Linie Lotnicze, przedsiębiorstw państwowych tworzonych na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1949 r. o państwowym gospodarstwie leśnym, a także kierowników zakładów pracy będących spółkami handlowymi. Nowa redakcja ust. 5 i 6 w art. 7 pozwala naprawić występujące niedociągnięcia.</u>
          <u xml:id="u-52.3" who="#MarekBoral">Trzecia zmiana odnosi się do art. 10 nowelizowanej ustawy. Dotychczasowa treść tegoż artykułu otrzymuje oznaczenie ust. 1. Wprowadza się ust. 2 w brzmieniu: „Wynagrodzenie pracownika za pełny miesięczny wymiar czasu pracy nie może być niższe od najniższego wynagrodzenia”.</u>
          <u xml:id="u-52.4" who="#MarekBoral">Mając na uwadze nową rolę, jaką będzie spełniać najniższe wynagrodzenie — i to w odniesieniu nie tylko do zakładowych systemów wynagradzania — posłowie uznali, że należy ustawowo zapewnić minimalne wynagrodzenie, które pracownik powinien uzyskać za pełny miesięczny wymiar czasu pracy, nawet wtedy, gdy jego stawka zaszeregowania nie gwarantuje mu takiej wysokości płacy.</u>
          <u xml:id="u-52.5" who="#MarekBoral">Art. 12 skreśla się. W swej treści zapis tego artykułu stanowił ogólną instrukcję, według jakich zasad i kryteriów należy premiować i nagradzać pracownika. Posłowie uznali, że zapis jest zbędny, szczególnie teraz, kiedy przedsiębiorstwa uzyskują tak dużą swobodę w budowaniu własnych systemów wynagradzania.</u>
          <u xml:id="u-52.6" who="#MarekBoral">Kolejna zmiana odnosi się do art. 30. W pierwotnej wersji przepis art. 30 ustawy miał obowiązywać do 31 sierpnia, następnie do 31 grudnia 1990 r. Ostatecznie komisja w uzgodnieniu z Ministerstwem Pracy i Polityki Socjalnej proponuje nową redakcję. Jest to zapis art. 4 projektu ustawy, zamieszczony na str. 5 omawianego tekstu. Natomiast art. 30 w dotychczasowym brzmieniu proponuje się skreślić. Przypomnę, że zawierał on upoważnienie dla Rady Ministrów pozwalające w drodze rozporządzenia dostosować przepisy ustawy o zakładowych systemach wynagradzania do charakteru i specyfiki przedsiębiorstw przemysłu wydobywczego, energetyki, gazownictwa i użyteczności publicznej. W świetle proponowanych zmian Rada Ministrów nie chce już korzystać z dotychczasowej delegacji. Zakłady pracy zgrupowane w wymienionych wyżej branżach mają czas do 31 grudnia 1990 r. dostosować swoje zakładowe systemy wynagradzania do zapisów zawartych w projekcie przedłożonej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-52.7" who="#MarekBoral">Ostatnia zmiana, którą zaproponowali członkowie komisji w stosunku do przedłożenia rządowego, uzgodniona z Ministerstwem Pracy i Polityki Socjalnej, to rezygnacja z zapisu art. 34. W to miejsce komisja proponuje zapis zawarty w art. 3 str. 5 omawianego tekstu. Kilka słów na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-52.8" who="#MarekBoral">Zgodnie z dotychczas obowiązującymi przepisami, wiele z wypłacanych dodatków do płac ma charakter fakultatywny, co oznacza, że można z nich zrezygnować, a uzyskane z tego tytułu środki przeznaczyć na podwyższenie stawek wynagrodzenia zasadniczego. Jednocześnie jednak ustawa stanowi, że jeżeli w zakładowym systemie wynagradzania nie skorzystano z możliwości likwidacji tych składników wynagrodzenia i nadal są one wypłacane, ich wysokość jest relacjonowana do najniższego wynagrodzenia. Praktyka wykazuje, że sytuacja taka występuje w znacznej części zakładów. W konsekwencji tego podwyższenie najniższego wynagrodzenia pochłania w wielu zakładach pracy znaczne kwoty środków na wynagrodzenia wolnych od podatku od wzrostu wynagrodzeń.</u>
          <u xml:id="u-52.9" who="#MarekBoral">Zapis art. 3 umożliwia: przyjmowanie innej niż najniższe wynagrodzenie podstawy naliczania wysokości składników wynagrodzenia i innych świadczeń; zamrożenie wysokości kwotowej składników wynagrodzenia i świadczeń naliczanych dotychczas w relacji do najniższego wynagrodzenia; daje czas przedsiębiorstwom na przebudowę tabel w swoich systemach wynagradzania.</u>
          <u xml:id="u-52.10" who="#MarekBoral">Wysoka Izbo! Przejdę teraz do przedstawienia zasadniczych zmian, jakie wnosi projekt omawianej ustawy. Dotychczas obowiązujące przepisy ustawy posługują się odmiennym pojęciem zakładu pracy niż Kodeks pracy. Proponuje się, aby pojęcie zakładu pracy było zbliżone do pojęcia kodeksowego. Upraszcza to określenie zakresu podmiotowego ustawy. Wyjątek stanowiłyby nieliczne jednostki, dla których zasady tworzenia systemów wynagradzania określają przepisy szczególne. Rezygnuje się jednocześnie z dotychczasowego przepisu art. 1 ust. 4, który stanowi, że w przypadku zawarcia w danej gałęzi pracy nowego układu zbiorowego pracy, zakłady pracy zaliczane do tej gałęzi będą tracić prawo do tworzenia zakładowych systemów wynagradzania. Nie ma podstawy do ograniczania samofinansujących się zakładów pracy. Dopuszcza się w przedsiębiorstwach wielozakładowych tworzenie odrębnych systemów wynagradzania na szczeblu zakładu.</u>
          <u xml:id="u-52.11" who="#MarekBoral">Art. 2 ust. 1. Jest to zmiana o charakterze porządkowym. Zgodne z przepisami ustawy z dnia 30 maja 1989 r. uprawnienia do ustalania wysokości najniższego wynagrodzenia uzyskał minister pracy i polityki socjalnej.</u>
          <u xml:id="u-52.12" who="#MarekBoral">Art. 8 ust. 1. Zezwala się na rozwiązanie porozumienia o stosowaniu zakładowego systemu wynagradzania w ciągu roku kalendarzowego, a nie — jak dotychczas — na koniec tego roku. Trudności finansowe w wielu zakładach pracy oraz występujące niekiedy różnice poglądów między stronami wskazują na potrzebę umożliwienia rozwiązania porozumienia również w trakcie roku.</u>
          <u xml:id="u-52.13" who="#MarekBoral">Art. 11 ust. 2 proponuje się skreślić. Ustalał on, że stawka wynagrodzenia zasadniczego w najniższej kategorii zaszeregowania nie może być niższa niż wynika to z najniższego wynagrodzenia. Skreślenie tego zapisu tworzy jakościowo nową sytuację przy budowaniu zakładowych tabel wynagrodzenia. Jednocześnie pracownik ma gwarantowaną, minimalną wysokość łącznego wynagrodzenia, o czym mówi art. 10 ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-52.14" who="#MarekBoral">Proponuje się skreślić ust. 5 w tym artykule. Jest to upoważnienie dla ministra pracy i polityki socjalnej do podwyższania ustalonych w ustawie minimalnych rozpiętości między stawkami wynagrodzenia zasadniczego. Delegacja ta nie była od kilku lat wykorzystywana. Zakłady pracy mogą samodzielnie ustalać w tabelach płac wyższe rozpiętości między stawkami od określonych w ustawie. Ulega zmianie treść art. 13. Projekt ustawy przyznaje pełną swobodę zakładom pracy w określaniu zasad przyznawania dodatków funkcyjnych. Już w świetle dotąd obowiązujących przepisów dodatek funkcyjny miał charakter fakultatywny. Zarówno wysokość dodatku funkcyjnego, jak również rozpiętość między szczeblami oraz stanowisko, na którym może zostać przyznany, określa porozumienie. Zakład pracy może nie wprowadzić dodatku funkcyjnego do swojego porozumienia, uznając, że funkcje kierownicze mogą być opłacane w innej formie.</u>
          <u xml:id="u-52.15" who="#MarekBoral">Nową treść otrzymuje art. 14. Określa on ogólne zasady przyznawania i dodatkowych wynagrodzeń za pracę w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w warunkach szkodliwych dla zdrowia, szczególnie uciążliwych i niebezpiecznych, dając w tej mierze zakładom pracy pełną samodzielność w ustalaniu wysokości tych składników. Wyjątek stanowi wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych, gdzie ustawa określa minimalną gwarantowaną jego wysokość — patrz art. 15.</u>
          <u xml:id="u-52.16" who="#MarekBoral">Wymienione dodatkowe wynagrodzenia zachowują nadal charakter obligatoryjny. Art. 16 i 17 skreśla się, ich treść przejął w nowej wersji art. 14.</u>
          <u xml:id="u-52.17" who="#MarekBoral">Projekt ustawy przewiduje odejście od przepisów regulujących szczegółowe zasady przyznawania dodatków za staż pracy — art. 19, oraz nagród jubileuszowych — art. 20. Od 1 lipca 1988 r. ustawa nadała temu dodatkowi oraz nagrodzie jubileuszowej charakter fakultatywny. W przypadku, gdy zakład pracy decydował, że wypłaca je nadal, był obowiązany ustalać zasady ich przyznawania z uwzględnieniem reguł wytyczonych w ustawie. W obecnej sytuacji rynku pracy zakłady pracy mogą samodzielnie rozstrzygać, czy wypłacać te składniki wynagrodzenia i na jakich zasadach.</u>
          <u xml:id="u-52.18" who="#MarekBoral">Ulega zmianie przepis art. 21. Dotychczasowe pojęcie przejścia na emeryturę lub rentę inwalidzką, które budzi niekiedy wątpliwości interpretacyjne w orzecznictwie i w praktyce, zastępuje się pojęciem rozwiązania stosunku pracy w związku z nabyciem przez pracownika prawa do emerytury lub renty. Jest ono bardziej precyzyjne i jasno określa sytuację, w której pracownikowi przysługuje odprawa emerytalna lub rentowa. Zachowany jest obligatoryjny charakter tej odprawy, jej minimalny wymiar oraz zasada, że jest ona wypłacana tylko jeden raz w karierze zawodowej pracownika. Minimalny wymiar odprawy proponuje się określić na poziomie najniższego wynagrodzenia, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy w związku z nabyciem przez tego pracownika prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej.</u>
          <u xml:id="u-52.19" who="#MarekBoral">Projekt ustawy przewiduje również rezygnację z przepisów art. 241 § 3 i § 5 Kodeksu pracy. Obecnie obowiązujący przepis stanowi, że nowy układ zbiorowy pracy, ustalając wysokość dodatków do płac i świadczeń, określa je w procentowej relacji do najniższego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej lub najniższego wynagrodzenia w układzie. W celu uniknięcia wymuszenia znacznych podwyżek tych dodatków, w chwili podwyższenia najniższego wynagrodzenia proponuje się § 3 art. 241 Kodeksu pracy skreślić.</u>
          <u xml:id="u-52.20" who="#MarekBoral">Przewiduje się, chociaż przez pewien czas, podwyższenie najniższego wynagrodzenia w trakcie roku. Utrzymanie dotychczasowej treści § 5 spowodowałoby zamrożenie gwarantowanych minimalnych wysokości dodatkowego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych oraz wynagrodzenia za czas nie zawinionego przez pracownika przestoju, które zostały określone w relacji do najniższego wynagrodzenia. Proponuje się § 5 art. 241 Kodeksu pracy skreślić.</u>
          <u xml:id="u-52.21" who="#MarekBoral">Przedstawiłem Wysokiej Izbie wszystkie istotne zmiany, jakie wnosi projekt ustawy. Jest to kolejny, ważny krok w kierunku urynkowienia naszej gospodarki. Zakłady pracy otrzymały swobodę w kształtowaniu swojej polityki płacowej. Od nich tylko zależy, w jakim stopniu zechcą i potrafią z tego skorzystać. Barierę w uzyskaniu pełnej swobody stanowi jeszcze fundusz płac. Nie wchodzi on w zakres kompetencji niniejszej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-52.22" who="#MarekBoral">Zwracam się zatem z prośbą, w imieniu Komisji Polityki Społecznej i Komisji Ustawodawczej, aby Wysoka Izba zechciała przyjąć przedstawiony projekt ustawy.</u>
          <u xml:id="u-52.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu sekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej, pana Jerzego Szretera.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#JerzySzreter">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałem przeprosić, że zabieram w tym momencie głos, ale już po zakończeniu prac W komisjach wykryliśmy jeszcze jedno powiązanie z płacą minimalną, które przy tej okazji trzeba po prostu zmienić. Jest to formalny drobiazg, ale wymaga to zmiany w innej ustawie i stąd pozwalamy sobie zwrócić się z prośbą o uwzględnienie autopoprawki, którą w tej chwili, już po zakończeniu prac komisji, chciałbym zgłosić.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#JerzySzreter">Chodzi mianowicie o to, że w ustawie o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — taki jest tytuł ustawy — jest zapis, który stanowi, że zasiłki dla rodzin osób powołanych na ćwiczenia wojskowe lub świadczenia dla jedynych żywicieli rodzin osób powołanych do zasadniczej służby wojskowej są naliczane w określony sposób od zasadniczej płacy minimalnej. Ponieważ ta nowelizacja usuwa pojęcie zasadniczej płacy minimalnej, a wprowadza pojęcie płacy minimalnej już bez tego słowa „zasadniczej”, to niezbędna jest korekta techniczna w ustawie o powszechnym obowiązku obronnym po to, ażeby tam wprowadzić zapis mówiący właśnie o tej płacy minimalnej, które to pojęcie będzie używane do czasu nowelizacji ustawy o zasadniczej służbie wojskowej. Stąd niezbędna jest korekta, nowelizacja, tzn. zmiana także tytułu tej nowelizacji, rozszerzająca to w ten sposób, że byłaby to ustawa także o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. To trzeba by w tytule zmienić. I w samej treści ustawy o powszechnym obowiązku należałoby zmienić treść art. 130 ust. 4 i art. 131 ust. 3 tak, ażeby dotychczas używane tam pojęcie „płacy zasadniczej” zastąpić „płacą minimalną”, ustaloną przez ministra pracy. Jest to techniczna sprawa, ale istotna ponieważ gdyby nie to, po prostu nie byłoby podstawy do ustalania tych świadczeń dla wojska.</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#JerzySzreter">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-54.3" who="#JerzySzreter">Otwieram debatę nad projektem ustawy.</u>
          <u xml:id="u-54.4" who="#JerzySzreter">W chwili obecnej zapisanych jest do głosu 5 posłów. Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Koralewskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pana posła Józefa Zycha.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#JerzyKoralewski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W sumie mam do przedstawienia Wysokiej Izbie stanowisko Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Sądzę, że ta ustawa, która w tej chwili została tak szeroko przedstawiona prezes posła sprawozdawcę, właściwie nie budzi żadnych kontrowersji. Stąd ograniczę swoje wystąpienie do kilku dosłownie uwag.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#JerzyKoralewski">Ustawy tej od dawna oczekują środowiska w przemyśle, gdyż generalnie ogranicza ona ingerencję tzw. dawniej centrum, w tej chwili w sprawy płacowe. Te sprawy od dawna były w wielu aspektach kością niezgody między ministrami a zakładami. Otóż wprowadzenie tej ustawy znakomicie ułatwi zakładom dostosowanie się do nowej sytuacji i jest krokiem w kierunku ich usamodzielnienia. Chcę powiedzieć, że długo jeszcze w naszym krajobrazie przemysłowym będą funkcjonowały przedsiębiorstwa państwowe, mimo przyjętej przecież przez nas ustawy o prywatyzacji. Te przedsiębiorstwa muszą jak najszybciej dostosować się do warunków konkurencji z nowymi spółkami i m.in. aspekt płac ma tu znaczenie zasadnicze.</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#JerzyKoralewski">Chciałbym tylko do kilku spraw się ustosunkować. Otóż jedną z istotnych, moim zdaniem, jest to, że układy zbiorowe, które dotychczas były traktowane z określonym nabożeństwem, nie będą w tej chwili hamowały podpisywania własnych porozumień płacowych w danym zakładzie, mimo że będą one daną branżą objęte. Sądzę, że jest to krok we właściwym kierunku.</u>
          <u xml:id="u-55.3" who="#JerzyKoralewski">Dalej — odejście od powiązania z najniższym wynagrodzeniem wielu składników płac znakomicie ułatwi następne korekty płac. W tej chwili były to sztywne zapisy. Myślę tu o wielu składnikach wynagrodzenia. Ustawa w tej chwili pozostawia jeszcze jako obligatoryjną zależność wyłącznie pracy w godzinach nadliczbowych od najniższego wynagrodzenia w tej relacji. Natomiast oczywiście może to być zrobione na korzyść załóg, o ile załogi tak to wynegocjują.</u>
          <u xml:id="u-55.4" who="#JerzyKoralewski">Następny aspekt to płaca kierowników, a więc dyrektorów, która dotychczas była z tą magiczną grupą dwudziestą którąś związana i stale te relacje były przez załogę odczytywane w określony sposób.</u>
          <u xml:id="u-55.5" who="#JerzyKoralewski">Przypomnę Wysokiej Izbie, że już przy okazji zmiany ustawy o przedsiębiorstwie państwowym wyjęliśmy, że tak powiem, płace dyrektorów z tej ustawy, ale oczywiście tylko tych, którzy są mianowani czy powołani po 21 marca. W tej chwili to czynimy ponownie. Oczywiście dyrektorzy powołani przed tą datą nadal będą mieli płace przynajmniej na dotychczasowym poziomie lub regulowane w nowych warunkach, o ile będzie na to zgoda obu stron. Nadszedł czas, aby kierownicy zakładów — dyrektorzy — mieli taką płacę, która stymulowałaby ich do ryzyka, do wysiłku, no i wreszcie do tego, aby wielu młodych prężnych ludzi chciało być dyrektorami, prezesami, bo sądzę, że już w tej chwili pojawił się problem prawie szukania dyrektorów nowych jakoby z łapanki.</u>
          <u xml:id="u-55.6" who="#JerzyKoralewski">Chcę tu poczynić taką dygresję co do dywersyfikacji płacy, jaka jest w naszym kraju. Otóż w przemyśle, jeśliby to czynić jedną z metod polegającą na tym, że bierze się 10% najwyższych zarobków w całej populacji i 10 najniższych i te średnie porównuje, otóż w naszym kraju ta relacja tak liczona, jest około 2,2. W tej chwili u sąsiada wschodniego około 4, a na przykład we Francji, tak liczona w tej chwili, jest około 20. To stawia nas w takiej sytuacji, że płace u nas są absolutnie płaskie. Oczywiście zdaję sobie sprawę, jak to się ma do teorii tzw. równego żołądka itd. Uważam jednak, że bez stymulacji płac nasza gospodarka absolutnie nie ruszy. I to, co tutaj zapisujemy jest pewnym krokiem w tym właściwym, moim zdaniem, kierunku.</u>
          <u xml:id="u-55.7" who="#JerzyKoralewski">I to wszystko, co chciałem powiedzieć. W imieniu Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego apeluję do Izby o przyjęcie tej ustawy w wersji, jaką przedstawia komisja.</u>
          <u xml:id="u-55.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Józefa Zycha z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#JózefZych">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Przedłożony projekt ustawy o tworzeniu zakładowych systemów wynagrodzeń zmierza nie tylko do przekazania zakładom pracy objętych tymi systemami dalszych uprawnień do samodzielnego decydowania o wielu ważnych świadczeniach, jak dodatki za staż pracy, czy nagrody jubileuszowe — rzecz jasna w zależności od możliwości finansowych — ale także zmierza do porządkowania prawa w duchu dokonujących się przemian. Dalsze porządkowanie prawa, a zwłaszcza oddanie zakładom pracy decyzji w sprawach ogólnie biorąc płacowych, powinno w najbliższej przyszłości prowadzić do rozstrzygnięcia, czy nadal znajduje uzasadnienie powszechne regulowanie takich zagadnień, jak wysokość diet w czasie podróży służbowych, wysokość ryczałtów za noclegi czy wreszcie ryczałtów za korzystanie z własnego samochodu dla celów służbowych.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#JózefZych">Wydaje się, iż można rozważyć możliwość przekazania uprawnień w tym zakresie zakładom pracy, aby mogły one podejmować decyzje w zależności od potrzeb, a także sytuacji finansowej.</u>
          <u xml:id="u-57.2" who="#JózefZych">Przechodząc do projektu ustawy chciałbym zwrócić uwagę w szczególności na zapisy proponowanych artykułów 19, 20 i 21. W art. 19 i 20 proponuje się przyznanie zakładom pracy całkowitej swobody w podejmowaniu decyzji o wprowadzeniu dodatków za staż pracy i nagród jubileuszowych. W art. 21 natomiast reguluje się sprawę odpraw w razie przejścia na rentę i emeryturę. Nasuwa się zatem pytanie, czy jeżeli zakład pracy w swoim systemie przyjmie, iż wprowadza się dodatki za staż pracy, a także określi zasady przyznawania nagród jubileuszowych, dotyczy to pracowników wszystkich, a więc bez względu na to, czy są zatrudnieni w pełnym wymiarze, czy też nie w pełnym wymiarze czasu pracy? Wydawałoby się, że odpowiedź jest prosta, że dotyczyć to powinno wszystkich pracowników. Z punktu widzenia formalnego jednak sprawa budzi wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-57.3" who="#JózefZych">Chciałbym przypomnieć Wysokiej Izbie, że w historii naszego prawa pracy mieliśmy sytuacje, kiedy na początku nie określono przy urlopach wypoczynkowych, dodatkach za staż pracy, gratyfikacjach jubileuszowych, funduszach socjalnym i mieszkaniowym, iż dotyczy to także pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy i wtedy powstawały sytuacje kolizyjne. Część zakładów pracy bez względu na wymiar zatrudnienia przyznawała te uprawnienia, część odmawiała. Mamy liczne orzecznictwo Sądu Najwyższego w tych sprawach. Ostatnio bez względu na regulację, przyznawało ono uprawnienia takie pracownikom, jeżeli byli zatrudnieni co najmniej w wymiarze pół etatu.</u>
          <u xml:id="u-57.4" who="#JózefZych">Wróćmy zatem do propozycji uregulowań tych zagadnień w art. 19 i 20. Otóż pytanie jest natury zasadniczej, dlatego że w poprzedniej ustawie, a więc w art. 19 i 20, które ulegają uchyleniu i zmianie, była mowa o tym, iż te uprawnienia przysługują także tym, którzy są zatrudnieni w niepełnym wymiarze. Obecnie jest odwrotnie w art. 21, kiedy mówi się o pełnym etacie.</u>
          <u xml:id="u-57.5" who="#JózefZych">Powstaje zatem zasadnicza wątpliwość, jak zakłady pracy, uprawnione od tworzenia zakładowych systemów, odczytają tę zmianę zapisu, a mianowicie: czy odczytają, że art. 21 może dotyczyć również pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze, a dodatki za staż pracy i nagrody jubileuszowe tylko zatrudnionym w pełnym zakresie, czy też w zupełnie innym znaczeniu?</u>
          <u xml:id="u-57.6" who="#JózefZych">Otóż, Wysoka Izbo, wydaje się, że w obecnej sytuacji nie może być mowy o tym, aby nawet wtedy, kiedy zakład pracy ma swobodę w zakresie wprowadzenia dodatków za staż pracy czy nagród jubileuszowych, ograniczać to prawo tylko do pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy. A zatem przecież dziś mamy do czynienia z taką sytuacją, że wielu pracowników jest zatrudnionych tylko na pół etatu, czy w innym wymiarze, że są takie zawody, gdzie w jednym zakładzie wykonuje się na przykład obsługę prawną na pół etatu, a zatem ta sprawa wymaga wyraźnego uregulowania przede wszystkim po to, aby nie było żadnych wątpliwości dla zakładów pracy. Przez wiele lat pracując w zakładzie pracy i wykonując obsługę prawną niejednokrotnie miałem do czynienia z taką interpretacją albo z trudnościami, przed którymi stawały zakłady pracy. Zatem w interesie przede wszystkim jednolitego uregulowania i czytelności tejże ustawy proponuję, aby wprowadzić art. 22 następującej treści, przy czym numeracja następnych uległaby przesunięciu, że uprawnienia, o których mowa w art. 19, 20 ust. 1 oraz 21 ust. 1 przysługują także pracownikom zatrudnionym w niepełnym wymiarze czasu pracy. I w ten sposób rozwiane zostaną wszelkie wątpliwości co do tego, czy te uprawnienia przysługują czy nie. Oczywiście, to w niczym nie narusza uprawnień zakładu pracy do tego, aby dodatek za staż pracy czy nagrody jubileuszowe wprowadzić czy też nie wprowadzać.</u>
          <u xml:id="u-57.7" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Ponieważ w art. 7 ust. 5 projektu jest także mowa o zasadach wynagradzania dyrektora, chciałbym przypomnieć, że do dnia dzisiejszego nie uregulowano, w jaki sposób ustala się prowizję dla dyrektora przedsiębiorstwa państwowego, który został powołany przed 21 marca 1990 r. Wydaje się, że rząd zbyt długo zwleka z uregulowaniem tak ważnej sprawy. Wprawdzie „Rzeczpospolita” publikowała różne wersje i możliwości tego uregulowania. Jest to sprawa bardzo pilna i zarówno Ministerstwo Przemysłu, jak i Finansów powinny podejść poważnie do tego zagadnienia.</u>
          <u xml:id="u-57.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Wiesławę Ziółkowską z Polskiej Unii Socjaldemokratycznej, a następnie pana posła Kazimierza Woźniaka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#WiesławaZiółkowska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W ubiegłym roku występowałam z koncepcją, aby rząd przedstawił propozycje założeń polityki dochodowej państwa. Dzisiaj do tego tematu powracam mając pełną świadomość tego, że w warunkach gospodarki rynkowej wniosek mój byłby całkowicie nieuzasadniony. W warunkach gospodarki rynkowej istnieją bowiem mechanizmy autoregulacji płacowo-zatrudnieniowej, doskonale funkcjonujące czy zapewniające efektywność tejże gospodarki. Tam płaca stanowi istotny element kosztów i w sytuacji żądań płacowych, i w warunkach konkurencji, nadmierne te żądania mogą doprowadzić do upadku przedsiębiorstwa, do utraty miejsc pracy i tak już w warunkach bezrobocia. To jest jeden regulator wynagrodzeń.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#WiesławaZiółkowska">Inny regulator tkwi już w samym mechanizmie układu stosunków władzy w jednostkach gospodarczych, gdzie są właściciele majątku, gdzie są akcjonariusze, a również i menedżerowie zainteresowani dobrym standingiem finansowym firmy nawet nie z mocy przepisu o tym wskaźniku czy prowizji, ale z racji konkurencji rynkowej. A więc w tym układzie płaca łącznie z całym rynkiem pracy stanowi istotny element sprawności układu gospodarczego w gospodarce rynkowej. U nas też płaca jest istotnym elementem zachowań pracowniczych w miejscach pracy, u nas też gospodarka to przecież nie proces, który przebiega obok ludzi, ale dzięki ludziom, i — upraszczając nieco — gospodarka to przecież ludzie. I u nas też, jeżeli chcemy przełamać długotrwałą nieefektywność naszej gospodarki, musimy złamać generalnie dwie podstawowe zasady.</u>
          <u xml:id="u-59.2" who="#WiesławaZiółkowska">Zasada pierwsza to wiara w błogosławioną sprawczą rolę administracji państwowej. Otóż w świadomości naszej głęboko zakorzeniła się filozofia, że wszystko jest w rękach administracji państwowej, że trzeba wierzyć rządowi, który ma dobre chęci, trzeba wierzyć ministrom, którzy są fachowcami i oni wszystko załatwią. Nieprawda, proszę państwa, do tego potrzebne jest jeszcze bardzo aktywne społeczeństwo i nie popychane, ale takie, które po prostu autentycznie będzie widziało własny interes w tych procesach.</u>
          <u xml:id="u-59.3" who="#WiesławaZiółkowska">I druga zasada, którą trzeba nieodwołalnie złamać, to jest zasada nadrzędności myślenia kategoriami świętości budżetu nad kategoriami myślenia interesem obywatela i przedsiębiorcy. W obecnych warunkach prawdziwa przedsiębiorczość naprawdę nie ma możliwości rozwoju, a obywatel zawsze będzie traktowany przedmiotowo i instrumentalnie.</u>
          <u xml:id="u-59.4" who="#WiesławaZiółkowska">Mam nadzieję i zdaję sobie z tego sprawę, że rozpoczęty w tym roku proces transformacji naszego ustroju gospodarczego zmierza do przełamania wreszcie tych zasad. W szczególności ustawa prywatyzacyjna i mądrze prowadzona sama prywatyzacja daje szansę na nową propodażową filozofię gospodarowania. Ale to jest, proszę Wysokiej Izby, proces. W tym okresie przejściowym, między czterdziestoparoletnim czasem trwania realnego socjalizmu a okresem dojścia do gospodarki ukierunkowanej na rynek, polityki płacowej i szerzej — polityki dochodowej nie można lekceważyć. Nie można jej pozostawić samej sobie, grze siły rynkowej, bo przecież rynku nie ma, albo nadmiernie blokować, bo społeczeństwo jest zbyt ubogie. Takie rozwiązania są niestety nieefektywne ekonomicznie i jałowe politycznie wręcz niebezpieczne, mamy tego dowody w ostatnim rozwoju sytuacji społeczno-politycznej w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-59.5" who="#WiesławaZiółkowska">Nie ma w tej chwili jeszcze sytuacji, abyśmy tak jak na Zachodzie mogli uczynić z płacy istotny element mechanizmu rynkowego. Nie mamy i to co najmniej krótko mówiąc i lapidarnie określając, z 5 takich powodów.</u>
          <u xml:id="u-59.6" who="#WiesławaZiółkowska">Po pierwsze, płaca ciągle w kosztach naszych przedsiębiorstw to jest zaledwie 3–10% kosztów, a groźba powrotu do inflacji powoduje, że praktycznie biorąc szansa urealnienia tych płac, które w tej chwili są 7–10-krotnie niższe niż w krajach rozwiniętych, jest dosyć odległa w czasie.</u>
          <u xml:id="u-59.7" who="#WiesławaZiółkowska">Po drugie, w większości jednostek gospodarczych, które w 80% są jednostkami państwowymi, nie ma sił proefektywnościowych, poza nielicznymi wyjątkami. Nie można tu zanadto uogólniać, bo skrzywdziłabym wiele może dobrze i efektywnie funkcjonujących jednostek gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-59.8" who="#WiesławaZiółkowska">Po trzecie, w tym roku nie ma żadnej zależności między limitem nie opodatkowanego funduszu wynagrodzeń a sferą realną produkcji w jednostkach gospodarczych, żadnej relacji, ponieważ limit funduszu wynagrodzeń oparty jest na jakimś tam miesiącu, a konkretnie wrześniu roku ubiegłego, kiedy była pełna produkcja, wszystko szło pełną parą, a w tym roku mamy spadki produkcji od 5 do 50% średnio w branżach; nie ma żadnego związku. Zdaję sobie z tego sprawę, że szukanie tego związku między miernikiem pracy w przedsiębiorstwie a kształtowaniem nie opodatkowanego limitu funduszu wynagrodzeń, z czym zapewne będziemy musieli mieć do czynienia jeszcze w roku przyszłym, jest zjawiskiem z punktu widzenia ekonomicznego bardzo trudnym. Statystycznie biorąc w ciągu ostatnich 8 lat wykorzystaliśmy wszystkie mechanizmy, żaden z nich nie okazał się mechanizmem wolnym od wad, ale z całą świadomością rzeczy jednoznacznie formuję opinię, że lepszy jest jakikolwiek mechanizm niedoskonały, nawet obciążony pewnymi wadami, aniżeli żaden.</u>
          <u xml:id="u-59.9" who="#WiesławaZiółkowska">Po czwarte, u nas płaca przez długi okres, jeszcze niedawno, a nawet jeszcze teraz, jest elementem gry, ale nie rynkowej, jest elementem gry sił politycznych. To jest głęboko zakorzenione w naszej mentalności, to tkwi w gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-59.10" who="#WiesławaZiółkowska">Tak samo, jak po piąte, tkwi w gospodarce wyścig płacowy. Przecież to 110, 130, 140 czy 90%, a jak 90, to ktoś jest gorszy, prawda, w stosunku do średniej płacy, jeśli zarabia. To tkwi głęboko w gospodarce, a więc tkwi głęboko w mentalności ludzi. Z tych powodów przejście do gospodarki rynkowej, gdzie ze strony rządu nie będzie potrzebna aktywniejsza polityka dochodowa, jest po prostu procesem, wymaga czasu.</u>
          <u xml:id="u-59.11" who="#WiesławaZiółkowska">Ta ustawa, którą dzisiaj omawiamy jest bardzo wąziutkim fragmentem całej polityki dochodowej. Rozwiązania w niej zastosowane uznaję za pozytywne. Generalnie pozwala ona na oderwanie płacy najniższej od elementów wynagrodzeń i wreszcie na podwyższenie tej płacy najniższej, a także danie samodzielności zakładom.</u>
          <u xml:id="u-59.12" who="#WiesławaZiółkowska">Chciałabym jednak zwrócić uwagę na pewne zagrożenia, których wcale nie musi wywołać ta ustawa, ale mogą być z nią również związane. A mianowicie, mamy do czynienia z trzema faktami. Ponieważ spadek produkcji w jednostkach gospodarczych, średnio ujmując, jest od 5 do 50%, mamy do czynienia z faktem niewykorzystania limitu nieopodatkowanego wzrostu wynagrodzeń, zwłaszcza w tych jednostkach, w których spadek wynagrodzeń jest wyższy niż 10%. To jest po pierwsze.</u>
          <u xml:id="u-59.13" who="#WiesławaZiółkowska">Po drugie, nie mamy rozstrzygnięć, co z tym limitem będzie się działo w przyszłym roku. Czy on przechodzi na rok przyszły, czy nie? Czy gwałtownie i nerwowo go wydatkować bez względu na to, co się dzieje, czy prowadzić tu jakąś rozsądną politykę pałacową i dochodową?</u>
          <u xml:id="u-59.14" who="#WiesławaZiółkowska">Po trzecie, nie wiemy, jak będzie kształtowany ten limit funduszu wynagrodzeń w roku przyszłym. Czy znowu w jakiś tam oderwany sposób, w oparciu o jakiś tam miesiąc, czy wreszcie na podstawie średniorocznego, średniomiesięcznego układu wynagrodzeń w przedsiębiorstwie.</u>
          <u xml:id="u-59.15" who="#WiesławaZiółkowska">To są trzy bardzo istotne sprawy. Uważam, że wymagają odpowiedzi, ponieważ grożą roszczeniami płacowymi i dalszym rozerwaniem związku między pracą i płacą. W tym układzie wnioskuję po raz wtóry o to, aby rząd przedstawił koncepcję polityki dochodowej, mając świadomość, że to na okres przejściowy dochodzenia do gospodarki rynkowej. I mając świadomość, że to nie ma być polityka dochodowa, która będzie określała proporcje między poszczególnymi grupami pracowników czy branżami, ile kto ma zarobić, ale proponując, ażeby to była polityka dochodowa, która będzie określała stanowisko rządu wobec społeczeństwa, jak będzie się kształtowała płaca najniższa. Nawet co do jej wysokości.</u>
          <u xml:id="u-59.16" who="#WiesławaZiółkowska">Przy tym stopniu zubożenia społeczeństwa jest to problem bardzo istotny. Społeczeństwo nasze wydaje na żywność już w tej chwili od 60 do 70, a nawet i więcej procent swoich dochodów. To po pierwsze. Należy się zastanowić, czy powinny być jakieś górne granice rozpiętości płac. Społeczeństwo nasze jest bardzo wrażliwe na nadmierne rozpiętości dochodów. Nie optuję za żadnym rozwiązaniom, po prostu mówię, że problem istnieje.</u>
          <u xml:id="u-59.17" who="#WiesławaZiółkowska">Wreszcie rząd powinien jednoznacznie ustosunkować się do sytuacji, która jest zapisana w uchwale sejmowej, podejmowanej przy ustawie budżetowej. Tam jest, proszę Wysokiej Izby, zapis, że spadek dochodów realnych nie może być niższy niż 20%. W tej chwili natomiast mamy do czynienia ze znacznie niższym spadkiem dochodów. I kwestii dochodów obywateli — jeśli chcemy, aby oni popierali tę politykę gospodarczą — nie można traktować doraźnie i wynikowo.</u>
          <u xml:id="u-59.18" who="#WiesławaZiółkowska">Z tych powodów uważam, zresztą chcę tu podkreślić z całą odpowiedzialnością, że bez względu na to, czy my sobie zdajemy z tego sprawę czy nie, bez względu na to, czy w rozwiązaniach systemowych, spójnych nawet koncepcjach systemowych rozwoju gospodarczego naszego kraju czy też w opiniach ekspertów zagranicznych lub krajowych problem ten znajduje odbicie czy nie — a o ile wiem, to nie znajduje odbicia — to w naszej praktyce on występuje. I, proszę Wysokiej Izby, polityka dochodowa rządu może być najistotniejszym elementem, który albo będzie wspierał proces transformacji zmiany ustroju gospodarczego — który to proces będzie się odbywał drogą pokojową, ewolucji, w miarę szybkiej ewolucji — albo ta polityka dochodowa będzie ten proces blokowała, wręcz go cofała licznymi zjawiskami destrukcyjnymi.</u>
          <u xml:id="u-59.19" who="#WiesławaZiółkowska">I jeśli chcemy politykę płacową czy dochodową wykorzystać jako pozytywny element na drodze transformacji ustroju gospodarczego, to musi ona spełniać co najmniej pięć warunków. Po pierwsze, musi być ona jasna i klarowna dla większości społeczeństwa. Po drugie, społeczeństwo nie może odnosić wrażenia, że właściwie jedynym elementem polityki rządowej jest to, że rząd walczy z dochodami obywateli. Po trzecie, działania w tym obszarze nie mogą mieć charakteru doraźnego. To wymaga pewnego horyzontu czasowego, niech to będzie chociażby półtora roku. Mnie tutaj nie chodzi o horyzont pięcioletni, mnie tu nie chodzi o jakieś stabilne reguły gry, bo wiem, że zbyt dużo jest spraw niejasnych i że musi być pewna elastyczność w tym obszarze, ale niestety potrzebny jest pewien horyzont czasowy. I po czwarte, nie może być tak, że polityka dochodowa będzie kształtowana pod wpływem nacisków, presji i strajków — patrz sytuacja kolejarzy i mleczarzy. I po piąte, nie może być tak, że jakiekolwiek zmiany w polityce dochodowej w ustawach dotyczących tej polityki nie będą poparte rachunkiem symulacyjnym, w miarę wiarygodnym, aczkolwiek zdaję sobie z tego sprawę, że jest to trudne do dokonania, ale na pewno możliwe. Wiarygodnym rachunkiem symulacyjnym, który musi być przedstawiony chociażby komisjom sejmowym.</u>
          <u xml:id="u-59.20" who="#WiesławaZiółkowska">I w imię tych zasad, i w imię tego, aby proces transformacji ustroju gospodarczego przebiegał w sposób ewolucyjny, bez zahamowań, niepotrzebnych destrukcyjnych zjawisk, wnoszę do rządu ponownie, popierając oczywiście dzisiejszą ustawę, o to, aby z taką koncepcją polityki dochodowej, w ogóle z koncepcją polityki dochodowej wystąpił przed Wysoką Izbą.</u>
          <u xml:id="u-59.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Kazimierza Woźniaka z Klubu Niezależnych Posłów, a następnie panią poseł Annę Bańkowską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#KazimierzWoźniak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Moje wystąpienie nie będzie dotyczyć tak szerokiego wachlarza problemów płacowych z jakim wystąpiła pani poseł Ziółkowska. Będę mówił o warunkach płacowych jednej tylko grupy społecznej, do jakiej zaliczam kadrę inżynieryjno-techniczną, której rola i znaczenie w całej naszej gospodarce na obranej drodze ku nowoczesnej Europie — biorąc pod uwagę obecny, mocno rozregulowany stan gospodarki — jest wprost nie do przecenienia. Od jej zaangażowania, aktywności w twórczej pracy, umiejętności szybkiego przekształcania dotychczasowych form zarządzania w nowe, odtworzonego przez nią postępu technicznego i organizacyjnego zależeć będzie tempo nadążania za pozostałymi krajami Europy, do grona których tak bardzo pragniemy dołączyć. Przed tą kadrą powinny być stawiane konkretne zadania, z których musi być ona rygorystycznie rozliczana. Ale pamiętać należy i o tym, że kadrze tej trzeba stworzyć odpowiednie warunki. Musi ona poczuć się dowartościowana i naprawdę potrzebna. Musi bezwzględnie ulec radykalnej zmianie stosowana do tej pory niemalże w całym okresie powojennym polityka kadrowa i płacowa, która doprowadziła do upadku prestiżu i autorytetu kadry inżynieryjno-technicznej oraz w znacznym stopniu do moralnej i materialnej jej degradacji. Stan ten doprowadził do jakże niekorzystnego trwającego do dziś zjawiska, którym jest odpływ z kraju zdolnej, operatywnej, przedsiębiorczej rzeszy młodych i wykwalifikowanych, wykształconych ludzi, którzy na emigracji szukają uznania oraz lepszych warunków życia, podejmując pracę nie zawsze zgodną z posiadanymi kwalifikacjami.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#KazimierzWoźniak">Podobnie zachowują się i ci, co pozostali w kraju. Bardzo często odchodzą od wyuczonego zawodu, szukając pracy poza przemysłem, poza przedsiębiorstwem, poza produkcją. Stanowi to ogromnie trudne do wyliczenia marnotrawstwo zarówno pieniędzy, jak i potencjału ludzkiego. Bardzo niepokojący jest również coraz bardziej rysujący się zanik motywacji do nauczania, do uczenia się i studiowania, szczególnie na kierunkach technicznych. Dowodem tego są ostatnie egzaminy na wyższe uczelnie. Za paradoks należy uznać to, że wykształcony, młody człowiek, po wieloletnich studiach, poprzedzonych nauką w szkole średniej, startując do samodzielnego życia zarabia znacznie mniej niż rówieśnik bez wykształcenia, zaledwie przyuczony do zawodu, a niekiedy jedynie do wykonywania bardzo prostych czynności, przy czym ten drugi zarabia już pieniądze, gdy ten pierwszy, ucząc się i studiując, musiał je jeszcze wydawać.</u>
          <u xml:id="u-61.2" who="#KazimierzWoźniak">Z danych statystycznych zebranych i opracowanych prze komisję do spraw roli i pozycji inżynierów i techników powołaną przez Zarząd Główny Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Mechaników Polskich, którego jestem członkiem, wynika, że stosunek średniej płacy inżynierów do średniej płacy robotników w przemyśle maszynowym w Polsce na przestrzeni lat powojennych ciągle spadał.</u>
          <u xml:id="u-61.3" who="#KazimierzWoźniak">I tak, ażeby nie zanudzić, tylko tak wybiórczo. W latach pięćdziesiątych, sześćdziesiątych kształtował się on jak 1,6:1, czyli tu było stosunkowo dobrze. W latach siedemdziesiątych już tylko około 1,3:1, natomiast w latach osiemdziesiątych utrzymywał się na poziomie 1:1, a w 1989 r. nawet spadł poniżej jednego, bo do 0,89. Przy czym dane z ostatnich dwóch lat zebrano ze 110 wybranych z terenu całego kraju zakładów.</u>
          <u xml:id="u-61.4" who="#KazimierzWoźniak">Dla porównania przytoczę wartości tego wskaźnika, podane przez prof. Janusza Tymowskiego w pracy „Zarobki pracowników technicznych w wybranych krajach wysoko rozwiniętych”. Dane dotyczą lat osiemdziesiątych. I tak, we Francji wskaźnik ten wynosił około 3:1, w Republice Federalnej Niemiec i w Stanach Zjednoczonych około 2,4:1, w Wielkiej Brytanii i Japonii około 2:1. Na podkreślenie zasługuje również fakt, że w połowie lat siedemdziesiątych w Wielkiej Brytanii nastąpiło załamanie się gospodarki na skutek spadku średniej płacy inżynierów w stosunku do średniej płacy robotników z podanego przeze mnie wskaźnika 2 do około 1,7. Załamanie to objawiło się spadkiem innowacyjności i jakości produkcji, wzrostem kosztów wytwarzania, załamaniem się zdolności eksportowej i emigracją uzdolnionych osób do Stanów Zjednoczonych. My to wszystko też znamy.</u>
          <u xml:id="u-61.5" who="#KazimierzWoźniak">Wysoka Izbo! We wszystkich dotychczasowych aktach prawnych dotyczących polityki kadrowej i systemu wynagradzania, w tym także w projekcie ustawy rozważanej dzisiaj przez Wysoką Izbę, pomijana jest nabrzmiała sprawa anormalnych relacji między płacą inżynierów i techników a płacą pozostałych pracowników w poszczególnych przedsiębiorstwach. Dotychczasowy sposób kształtowania się tej relacji był wyrazem określonej polityki poprzedniego systemu rządzenia w stosunku do inteligencji technicznej. Każdy system wynagradzania, jeżeli nie zerwie z dotychczasową tradycją, w dalszym ciągu będzie powodował pogłębianie się niekorzystnych zjawisk w naszym życiu gospodarczym.</u>
          <u xml:id="u-61.6" who="#KazimierzWoźniak">Z licznych spotkań z kadrą inżynieryjno-techniczną, jakie odbyłem w ostatnim czasie, wynika, że kadra ta jest świadoma trudnej sytuacji gospodarczej, nie domaga się bezwzględnych podwyżek płac, wskazuje jednak na potrzebę sprawiedliwego dzielenia naszej polskiej biedy, sprawiedliwego — nie oznacza równego. Muszą przy tym być zachowane pewne proporcje i to nie tylko między poszczególnymi grupami społecznymi, ale również wewnątrz tych grup. Należy umiejętnie różnicować płace jednostek wybitnych, twórczych, wykazujących maksymalne zaangażowanie w pracy, i tych, którzy nie wykazują tych cech W każdym zakładzie można określić, można wskazać twórców nowej techniki, wyróżniających się inicjatywą i przedsiębiorczością, którym spłaszczenie wynagrodzeń do poziomu poniżej wskaźnika 1 odbiera wszelką chęć do twórczej pracy. Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich, podobnie jak inne stowarzyszenia naukowo-techniczne, od wielu już lat czynią różne starania, by nie dopuścić do poniżającego, nie mającego znamion szacunku wynagradzania szeroko pojętej kadry inżynieryjno-technicznej. Objawiło się to w uchwałach walnych zjazdów i kongresów techników polskich. Jedną z takich dróg była wprowadzona na początku 1980 r. specjalizacja zawodowa inżynierów i następnie po kilku latach także specjalizacja zawodowa techników. Ukazały się odpowiednie akty normatywne, określające warunki nadania poszczególnych stopni i wysokość dodatków. Celem tych rozwiązań było stwarzanie szans tak zwanego awansu poziomego dla wyróżniających się inżynierów i techników bez konieczności awansu pionowego, który często prowadził do tego, że z bardzo dobrego technologa lub konstruktora czyniono miernego kierownika lub dyrektora. Przyjęty system wprowadzony przez komisję stowarzyszeń naukowo-technicznych, w tym i SIMP, uznany przez społeczność inżynierską, niestety, w miarę dewaluacji i szybkiego wzrostu płac, stracił na znaczeniu ze względu oczywiście na wartość tegoż dodatku. Poza tym w wielu zakładach nie aprobuje się tych rozwiązań i nie uwzględnia w systemach wynagrodzeń dodatków za specjalizację. Spowodowało to spadek zainteresowania tą formą wyróżniania tak moralnego, jak i ekonomicznego.</u>
          <u xml:id="u-61.7" who="#KazimierzWoźniak">Rozpatrywany dziś projekt ustawy znaczną uwagę poświęca sprawie wynagradzania kierowników i dyrektorów, o czym tu już była mowa, ustalając dla nich różnego rodzaju dodatki. Oczywiście kierownik czy dyrektor przedsiębiorstwa to coś w rodzaju dowódcy, ale żaden dowódca nie jest w stanie osiągnąć określonego zwycięstwa bez odpowiedniego sztabu, a funkcję taką w zakładzie produkcyjnym spełnia wysoko kwalifikowana kadra inżynieryjno-techniczna. Dlatego też nie można się zgodzić z upokarzającym poziomem wynagradzania tej grupy zawodowej i lansowaną przez poprzednią władzę zasadę, że nie ma ludzi niezastąpionych. Doprowadziło to do tego, że dziś w wielu zakładach produkcyjnych, o czym mogłem się osobiście przekonać, magazyny są pełne drogich bubli, na które nie ma nabywców i zakładowi grozi upadek.</u>
          <u xml:id="u-61.8" who="#KazimierzWoźniak">Postuluję zatem, zgłaszam wniosek, aby w dyskutowanym projekcie ustawy o zmianie ustawy o zasadach tworzenia zakładowych systemów wynagrodzeń zostało wyraźnie podkreślone, że przy tworzeniu tych systemów stosunek przeciętnej płacy kadry inżynieryjno-technicznej do płacy pozostałych pracowników zakładu nie może być niższy, Przyjmijmy na początek około 1,3 czy 1,4 z możliwością systematycznego jego wzrostu do średniego poziomu europejskiego, oczywiście w miarę powstających ku temu warunków. Pragnę podkreślić, że wniosek ten nie jest wyrazem jakiegoś partykularyzmu, lecz dobrze pojętego interesu całej naszej gospodarki i całego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-61.9" who="#KazimierzWoźniak">I jeszcze jedna krótka sprawa. Przy zamierzeniach wejścia w Europę paląca staje się sprawa znajomości języków obcych. Proponuję zatem, by przy różnego typu dodatkach przynajmniej zasugerować dodatek za czynną znajomość języka obcego, co zachęci wielu ludzi do nauki tych języków.</u>
          <u xml:id="u-61.10" who="#KazimierzWoźniak">Kończąc, pragnę w imieniu Klubu Niezależnych Posłów i Stowarzyszenia Inżynierów Techników i Mechaników Polskich, których jestem członkiem, życzyć Wysokiej Izbie podjęcia jedynie słusznej decyzji w omawianej sprawie, a rządowi i kierownictwom zakładów takich rozwiązań organizacyjnych i płacowych, by inżynierom i technikom opłacało się być dobrymi, twórczymi pracownikami, a zakładom opłacało się zatrudniać dobrych inżynierów i dobrych techników.</u>
          <u xml:id="u-61.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Jako ostatnią z listy zgłoszonych mówców proszę o zabranie głosu panią poseł Annę Bańkowską z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#AnnaBańkowska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Na początku Chciałabym powiedzieć, że podzielam i popieram wszystkie wątpliwości i problemy związane z polityką dochodową przedsiębiorstw, przedstawione przez panią poseł Ziółkowską. Zakładam, że i ja również będę miała okazję na ten temat się wypowiedzieć w momencie, kiedy będziemy dyskutować — mam nadzieję niebawem — nad nowelizacją ustawy o opodatkowaniu wynagrodzeń. Dlatego dzisiejszą swoją wypowiedź Chciałabym skoncentrować tylko na zakresie zmian zaproponowanych Wysokiej Izbie w druku nr 361 i 446.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#AnnaBańkowska">Ustawa, którą mamy dzisiaj nowelizować, której tytuł brzmi: Ustawa o zasadach tworzenia zakładowych systemów wynagradzania oraz ustawa Kodeks pracy, nie nosi moim zdaniem — jakichś znamion nowości szczególnej.</u>
          <u xml:id="u-63.2" who="#AnnaBańkowska">Jest to logiczny proces nowelizacji naszego prawa zapoczątkowany w tej Izbie w grudniu 1989 r. Nie sposób bowiem — moim zdaniem — zakładać pełną przebudowę działalności przedsiębiorstw państwowych przy pozostawieniu ustawy o zasadach tworzenia zakładowych systemów wynagradzania w tym kształcie, który w tej chwili obowiązuje. Nawet pozwalam sobie tutaj pokusić się na sformułowanie, że dopiero teraz, jeśli przyjmiemy tę znowelizowaną ustawę, jej zawartość merytoryczna stanie się zbieżna z tytułem. Koncentruje się bowiem teraz głównie na zasadach zawierania porozumień, a odchodzi od szczegółowej ingerencji państwa w sposób ustalania różnego rodzaju dodatków i ich wysokość.</u>
          <u xml:id="u-63.3" who="#AnnaBańkowska">Uważam, że jest to okazja niebywała, żeby wspomnieć w paru zdaniach o genezie tej ustawy. Otóż w 1984 r., kiedy ta ustawa została wprowadzana, było to odbierane jako olbrzymi postęp w kształtowaniu środków na wynagrodzenia w ramach jako takiej samodzielności nadanej po raz pierwszy przedsiębiorstwom państwowym. Choć trzeba powiedzieć, że rezultaty z tej ustawy wynikające nie spełniły oczekiwań załóg. Załóg coraz bardziej świadomych swoich praw i coraz częściej przejawiających chęć inicjatywy w podejmowaniu jakichś innowacyjnych rozwiązań w gospodarowaniu środkami na wynagrodzenia, jak wiadomo, przez całe lata osiemdziesiąte ograniczonymi przez różnego rodzaju wskaźniki, progi itd.</u>
          <u xml:id="u-63.4" who="#AnnaBańkowska">Miała ta ustawa doprowadzić do ściślejszego powiązania poziomu płac z rezultatami pracy, z ilością i jakością pracy. Była na tę okoliczność prowadzona bardzo szeroka propaganda w środkach masowego przekazu. Przypominam sobie, jak to przed mikrofonami radia uświadamiano mistrzów, że nareszcie pan będzie gospodarzem płacowym na własnym odcinku itd. Miała — proszę państwa — miała, ale w rzeczywistości na skutek wielu obligatoryjnych dodatków oraz szczegółowej ingerencji państwa w ich wysokość, w sposób ustalania tabel płac, w sposób zawierania porozumień płacowych, w sposób ich nowelizacji okazała się ta ustawa de facto mało zbieżna z celami.</u>
          <u xml:id="u-63.5" who="#AnnaBańkowska">Rząd dostrzegł te mankamenty i od lipca 1988 r. znowelizował tę ustawę, którą w 1984 r. wprowadziliśmy nadając jej zasadnicze zmiany. Mianowicie od lipca 1988 odstąpiono od wielu obligatoryjnych dodatków i zastąpiono to obligo fakultatywną możliwością ich przyznawania. Byłoby to skuteczne, gdyby dalej nie pozostała w treści ustawy dokładnie określona procedura, jak te dodatki, jeśli w ogóle mają funkcjonować w przedsiębiorstwie, mają wyglądać. Czyli dalej były ściśle określone zasady ustalania wszelkiego rodzaju pochodnych od płac.</u>
          <u xml:id="u-63.6" who="#AnnaBańkowska">Trzeba tutaj, moim zdaniem, zadać sobie pytanie przed dzisiejszą uchwałą, czy można było w całej rozciągłości skorzystać z tych bardziej liberalnych zapisów i kosztem likwidacji dodatków wyeliminować te pochodne na rzecz zwiększenia płacy zasadniczej? Otóż na podstawie obserwacji praktyki trzeba stwierdzić, że było to powszechnie trudne, załogi bowiem bardzo niechętnie rezygnują z wszelkiego rodzaju dodatków w obawie, że w przyszłości stracą po prostu jakąś część swojego wynagrodzenia.</u>
          <u xml:id="u-63.7" who="#AnnaBańkowska">Chcę podkreślić, że błędem od początku funkcjonowania tej ustawy było powiązanie tak wielu elementów płacy z najniższym wynagrodzeniem. Jego wzrost wywołany inflacją, praktycznie biorąc w ogóle niezależny od przedsiębiorstw, pociągał za sobą automatyczne skutki płacowe wcale nie związane z celem ustawy, czyli z ilością i jakością pracy. Szczególnie ostatnio pochłaniał w bardzo wielu przypadkach wszystkie kwoty wolne pozwalające na przyrost wynagrodzeń w ramach dysponowanego limitu funduszu płac.</u>
          <u xml:id="u-63.8" who="#AnnaBańkowska">Dotychczasowe rozwiązania niejednokrotnie dla kierownictw przedsiębiorstw były wygodne. Mianowicie wtedy, kiedy załoga przejawiała jakąś szczególną chęć ingerowania w sposób ustalania zakładowych systemów wynagrodzeń, można było podeprzeć się ustawą i powiedzieć — ustawa zakazuje, ponieważ w sposób szczegółowy określa, co można, ile można i kiedy. Zdarzały się natomiast takie sytuacje, kiedy w przedsiębiorstwie zaczynało brakować środków na pokrycie tych pochodnych od najniższego wynagrodzenia, jak również na częściową regulację systemu płac. Ta ustawa stawała się naprawdę gorsetem krępującym jakiekolwiek rozsądne gospodarowanie funduszem płac. Wspomnę również, że i to wpływało na to, że hamowano tym sposobem urealnienie najniższego wynagrodzenia. W związku z tym, czy jednak po uchwaleniu tej dzisiejszej ustawy będzie można łatwo wprowadzić w porozumieniach płacowych daleko idące zmiany, na które ta ustawa w dzisiejszym kształcie przyzwala? Sądzę, że nie. Tak samo nie, jak trudno było tego dokonać w znacznie zawężonym zakresie od lipca 1989 r.</u>
          <u xml:id="u-63.9" who="#AnnaBańkowska">Wydaje mi się zasadne postawienie tutaj pytania, co ta ustawa daje pracownikom? Ponieważ moi poprzedni dyskutanci mówili o poziomie wynagrodzeń, polityce dochodowej, Chciałabym postawić to pytanie i starać się sama dać na nie odpowiedź. Co daje pracownikom?</u>
          <u xml:id="u-63.10" who="#AnnaBańkowska">Otóż odchodzi od gwarancji płacenia wielu dodatkowych świadczeń według ściśle określonych zasad. Może to być — moim zdaniem — niechętnie przyjęte przez wiele załóg, kiedy kierownictwa przedsiębiorstw na podstawie tej znowelizowanej ustawy wyjdą z propozycją likwidacji wszelkiego rodzaju dodatków, np. stażowych, funkcyjnych, nagród jubileuszowych kosztem zwiększenia płacy zasadniczej. Może, ale przecież cała obecna sytuacja płacowa w zakładach pracy już od jakiegoś czasu w ogóle nie gwarantuje stabilności płac.</u>
          <u xml:id="u-63.11" who="#AnnaBańkowska">Uważam zatem, że nie ma się przy czym upierać, jak będą bowiem w zakładach środki finansowe, to będzie można nawet pójść na daleko idące jeszcze uprawnienia pracownicze. Ustawa w rzeczy samej przecież nie powoduje zakazu płacenia tych dodatków, które do dnia dzisiejszego były wprowadzone w formie obligatoryjnej czy nawet fakultatywnej. Pozwala natomiast zatrzymać ich poziom, zlikwidować je lub spowodować takie rozstrzygnięcie, na jakie załoga wyrazi zgodę, mając oczywiście przed sobą bilans wpływów przedsiębiorstwa jako punkt podstawowy. Czyli odpowiadając na pytanie, co gwarantuje? W tej formie — niedużo pracownikowi. Gwarantuje mianowicie poziom minimalnego opłacania nadgodzin, płacenia za postój niezawiniony przez pracownika i minimalną odprawę emerytalną. To są praktycznie biorąc trzy tytuły, które ustawa gwarantuje w minimum pracownikowi jeszcze jako pochodną od najniższego wynagrodzenia. No i co najważniejsze, zgodnie z uzupełnieniem komisji do art. 12 — wynagrodzenie za pełny przepracowany miesiąc pracy również na poziomie najniższego wynagrodzenia.</u>
          <u xml:id="u-63.12" who="#AnnaBańkowska">Chciałabym podkreślić, że projekt rządowy — o czym wspominał pan poseł sprawozdawca — zakładał skreślenie ust. 2 w art. 11, który mówił, że stawka wynagrodzenia zasadniczego w najniższej kategorii zaszeregowania nie może być mniejsza od najniższego wynagrodzenia. Rząd proponował, żeby ten artykuł skreślić. Komisja przystała na tego typu skreślenie, ale nie zgodziliśmy się w pełni z argumentami przedstawionymi przez rząd i uznaliśmy za stosowne zaproponować Wysokiej Izbie następne uzupełnienie w tej ustawie, mianowicie: tę właśnie gwarancję, że pracownik za przepracowany miesiąc pracy będzie miał najmniej wynagrodzenie na poziomie najniższego wynagrodzenia. Co prawda obecny poziom najniższego wynagrodzenia 120 tys. zł nie stanowi żadnej gwarancji możliwości utrzymania się z tego, ale wiemy, że w najbliższym czasie będzie podwyższony, tym bardziej że gwarantujemy najniższe wynagrodzenie za postój, to dlaczego nie mamy gwarantować najniższego wynagrodzenia za przepracowany miesiąc pracy.</u>
          <u xml:id="u-63.13" who="#AnnaBańkowska">Przy tej okazji postąpiłabym nieuczciwie nie wspominając o wielu informacjach, które do mnie dotarły, kiedy debatowaliśmy w komisji na temat tej ustawy. Otóż szczególnie obecnie coraz częściej podnoszony jest problem chęci powrotu do kodeksowych gwarancji płacenia za godziny nadliczbowe i za postój, zasady kodeksowej, że należy za ten czas pracy płacić według stawki osobistego zaszeregowania.</u>
          <u xml:id="u-63.14" who="#AnnaBańkowska">Ustawa o zakładowych systemach wynagradzania tę gwarancję zlikwidowała. Wniosek ten, który postawiliśmy na komisji, nie znalazł akceptacji, w związku z tym nie znajduje się w tym projekcie ustawy. I faktycznie chyba należy się zgodzić z argumentami wskazującymi na niecelowość wprowadzenia obecnie tego typu gwarancji, ani bowiem sytuacja finansowa przedsiębiorstw na to nie wskazuje, ani równocześnie rozwój tych przedsiębiorstw, chociaż muszę powiedzieć, że jest to problem bardzo delikatny i z punktu widzenia pracownika wniosek taki trzeba uznać za zasadny.</u>
          <u xml:id="u-63.15" who="#AnnaBańkowska">Wysoka Izbo! Pozwolę sobie na postawienie kolejnego pytania. Jak ta ustawa może wpłynąć na nową politykę płac od dnia dzisiejszego czy od dnia, kiedy nastąpi zasadnicze podwyższenie najniższego wynagrodzenia, czy będzie działał automatyzm w podwyższaniu tych wszystkich dodatkowych pochodnych od najniższego wynagrodzenia, które w przedsiębiorstwach funkcjonują, jak dodatki stażowe, dodatki funkcyjne, płacenie za nadgodziny, za nocki, szkodliwe; szereg tytułów jest powiązanych z płacą minimalną. I czy zabraknie środków np. z tego tytułu w ramach kwot wolnych, czy niebawem wszystkie zakłady państwowe nie zaczną wielkiej debaty i mitręgi nad tym, żeby nowelizować porozumienia zakładowe, które dotychczas obowiązywały.</u>
          <u xml:id="u-63.16" who="#AnnaBańkowska">Uważam, że dwie zasadnicze zmiany, które ta ustawa wprowadza są chyba odpowiedzią na te pytania, a mianowicie: w art. 6 ust. 6 ustawy zasadniczej — ten artykuł otrzymuje brzmienie: „porozumienie może ustalić, że wprowadzenie w zakładowym systemie wynagrodzenia zmian polegających na podwyższeniu wysokości ustalonych w porozumieniu składników wynagrodzenia nie wymaga uzyskania opinii przewidzianej ust. 2 i 4, tzn. opinii rady pracowniczej i pozytywnej opinii ogólnego zebrania delegatów, czyli jest to po prostu wielkie skrócenie tej procedury ustalania porozumień”.</u>
          <u xml:id="u-63.17" who="#AnnaBańkowska">I drugi punkt — nowy art. 3 ustawy, który mówi, że do dnia 31 grudnia 1990 r. przez najniższe wynagrodzenie przyjęte w zakładowym systemie wynagradzania za podstawę naliczania wysokości składników wynagrodzeń i innych świadczeń rozumie się najniższe wynagrodzenie obowiązujące w dniu wejścia ustawy, czyli 120 tys. zł. A zatem jeśli rząd podejmie decyzję, że najniższe wynagrodzenie od 1 września wynosi nie 120 — to jest enigmatyczna kwota — ale załóżmy 200 czy 300 tys. zł., to wcale nie znaczy, że automatycznie trzeba będzie w przedsiębiorstwach podwyższać wiele tytułów płacowych.</u>
          <u xml:id="u-63.18" who="#AnnaBańkowska">Drugi punkt mówi — zakładowy system wynagradzania może określić kwotowo wysokość składników wynagrodzenia i innych świadczeń naliczanych dotychczas w relacji do najniższego wynagrodzenia albo przyjąć inną podstawę ich wymiaru lub aktualne w danym dniu najniższe wynagrodzenie. Czyli jeśli tak się przedsiębiorstwo domówi, że ma pieniądze, ma kwotę wolną, która właśnie jest pod znakiem zapytania — i tutaj w pełni popieram całą wypowiedź pani poseł Ziółkowskiej, że ten problem musi być jasno postawiony — i dojdzie do wniosku, że woli zamiast płacy zasadniczej podwyższać sobie różnego rodzaju dodatki, to ma prawo, a jeśli nie to trzeba od dzisiaj na zebraniach delegatów z załogami dyskutować, co w płacach należy zrobić.</u>
          <u xml:id="u-63.19" who="#AnnaBańkowska">Szanowna Izbo! Przedstawiłam swój stosunek tylko do niektórych zmian zaproponowanych w projekcie. Można dyskutować, czy liberalizacja nie jest uwolnieniem się rządu od prowadzenia polityki, płac, ale z drugiej strony, jeśli rząd nie daje środków na wynagrodzenia, bo już dawno tego nie czyni, to przepraszam bardzo, ale z jakiej racji ma określać co, za co, ile w przedsiębiorstwie samodzielnym samorządnym płacić. Uważam również, że samodzielność przedsiębiorstwa, to nie tylko wypracowywanie środków na wynagrodzenia, ale konieczność dania im takiej swobody, żeby same załogi w odczuciu najbardziej w swoim interesie pojętej sprawiedliwości dokonywały logicznego podziału tych środków na wynagrodzenia.</u>
          <u xml:id="u-63.20" who="#AnnaBańkowska">Ustawa, jeśli musi być — podkreślam — jeśli musi być, to w swoim założeniu winna ograniczać się tylko do stworzenia prawnej podstawy zawierania porozumień, ustalania stron, trybu stanowienia i zakresu treści. Z istoty swej winna unikać ingerencji krępujących swobodę w ustalaniu warunków nabycia i wysokości świadczeń. Sądzę, że zaproponowany Wysokiej Izbie projekt spełnia te cele, winien zatem przez Wysoką Izbę być przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-63.21" who="#AnnaBańkowska">Na zakończenie chcę powiedzieć, że oczekiwania w zakresie gospodarki wynagrodzeniami są daleko bardziej idące. Chodzi właśnie o to, aby jak najszybciej skończyć z tym ograniczeniem funduszu wynagrodzeń i kształtowaniem jego w całkowitym oderwaniu od sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Uważam, że gdy to nastąpi, to znaczy gdy skończymy z tym obwarowywaniem funduszu płac, będziemy mogli powiedzieć o pełnym wdrożeniu nowych rynkowych zasad działania przedsiębiorstw.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Na tym lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa chciał jeszcze w tej debacie zabrać głos? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-64.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu sekretarza stanu u' Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej puna Jerzego Szretera.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#JerzySzreter">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Pozwolę sobie króciutko odnieść się do kilku spraw zgłoszonych w toku dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#JerzySzreter">Pierwsza propozycja zapisu zgłoszona przez pana posła Zycha dotycząca rozszerzenia interpretacji dodatków na niepełnozatrudnionych. Jest to dokładnie zgodne z intencjami i właściwie — naszym zdaniem — nie ma potrzeby szczegółowego dopisywania tego w ustawie. Bylibyśmy ewentualnie gotowi złożyć deklarację, że we wszelkich szybkich interpretacjach i wykładniach dla służb pracowniczych byśmy to tak wyjaśniali, ponieważ gdyby to chcieć zapisać, to trzeba by to zapisać, w sposób bardziej skomplikowany, niż pan poseł proponuje, bo tam część tych dodatków jest obowiązkowa, a część fakultatywna. Trzeba by wtedy zapisać, że w odniesieniu do art. 21 przysługuje i to w proporcji do wymiaru czasu pracy, a w odniesieniu do artykułów pozostałych, czyli dodatku za nagrody jubileuszowe i dodatku za staż tylko wówczas, kiedy to w zakładzie się wprowadza. Przepraszam za marudzenie, ale ponieważ to jest tego rodzaju materia, nie wiem, czy rzeczywiście niezbędne jest wprowadzanie tego do ustawy. Nasza praktyka nie potwierdza, aby na tym tle były jakieś większe wątpliwości. Pracownik wydaje się być pojęciem jednoznacznym także na części etatu, ale to oczywiście jest sprawa do rozwagi.</u>
          <u xml:id="u-65.2" who="#JerzySzreter">Jeśli chodzi o płacę minimalną, to krótka tylko deklaracja, bo naszą intencją jest, aby od września, po przyjęciu przez Wysoką Izbę ewentualnie będącej jeszcze w toku prac nowelizacji ustawy o zatrudnieniu, wprowadzić w drodze rozmów ze związkami — także negocjacji, bo to jest kwestia delikatna — płacę minimalną około 30% płacy przeciętnej. A więc byłby to około trzykrotny wzrost w stosunku do stanu obecnego i byłaby ona nowelizowana co kwartał, podwyższana co kwartał, a więc to byłaby inna jakościowo sytuacja, w związku z tym jednak i określone konsekwencje dla całej polityki płacowej. Tyle w tej sprawie chciałem zadeklarować nie przesądzając jeszcze w tym momencie kwoty.</u>
          <u xml:id="u-65.3" who="#JerzySzreter">I wreszcie sprawa, o której mówił pan poseł Woźniak, czyli próba zagwarantowania pewnym grupom zawodowym, skądinąd słusznie uważającym się za nie dopłacane, pewnych relacji w ustawie. W moim przekonaniu jest to raczej niemożliwe do zrealizowania. Skoro idziemy na liberalizację i skoro zakłady pracy same kształtują, trudno tutaj z zewnątrz ustalać proporcje płacowe, bo potem się okaże, że inna grupa jest nie mniej ważna, itd., itd. Sądzę, że to jest raczej… nie da się jednocześnie i zwiększać samodzielności, i dać samodzielność, ale tak, żeby było słusznie i po naszemu. To jakby dylemat z gatunku — przyjemność mieć i dziewicą być. To się po prostu, nie daje.</u>
          <u xml:id="u-65.4" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-65.5" who="#JerzySzreter">Jest natomiast jedna sprawa. Sądzę, że w ustawie podjęto pewne działanie w tym kierunku. Otóż tam jest utrzymany zapis mówiący o minimalnej rozpiętości stawek jak 3:1, a więc utrzymywanie tego zapisu powoduje, że w żadnym przedsiębiorstwie tabele nie mogą być inaczej budowane… — rozpiętość między stawką najniższą a najwyższą nie może być niższa niż 3:1. Też było to dyskusyjne, czy nie jest to aby pewna ingerencja, ale w każdym bądź razie ta rzecz jest i ona w jakimś stopniu wpływa. To tyle wyjaśnień z mojej strony.</u>
          <u xml:id="u-65.6" who="#JerzySzreter">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-65.7" who="#komentarz">(Poseł Józef Zych: Przepraszam, pani marszałek, ad vocem)</u>
          <u xml:id="u-65.8" who="#JerzySzreter">Proszę bardzo panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Nie mogę podzielić poglądu pana ministra z następujących względów. Brałem pod uwagę, że gdybyśmy chcieli być ściśli i rozróżniali to obligatoryjne, jakim jest dodatek, ta odprawa, i to fakultatywne, to trzeba by przy każdym artykule, a więc przy art. 19, 20 i 21, pisać, że przewidziane świadczenia przysługują także pracownikom zatrudnionym w niepełnym wymiarze.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#JózefZych">Ale, Wysoki Sejmie, jeżeli najpierw reguluje się i daje uprawnienie do tego, że ja mogą wprowadzić dodatek za staż pracy albo gratyfikację jubileuszową, a potem jednym zapisem mówi się o tym, że przysługują one z art. 19, 20, czy 21 i to tylko wtedy, jeżeli wprowadza zakład pracy, a więc ten przepis w sensie rozróżnienia nie robi tu jakiegokolwiek zamieszania prawnego. Jestem natomiast absolutnie przekonany, że jest on niezbędny dla porządkowania i czytelności prawa, o co walczymy w tym Sejmie od początku.</u>
          <u xml:id="u-66.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#komentarz">(Poseł Kazimierz Woźniak: Ad vocem)</u>
          <u xml:id="u-67.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#KazimierzWoźniak">Kazimierz Woźniak. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ja również nie mogę się zgodzić z argumentami podanymi przez pana ministra. Powiedziałem w swoim wystąpieniu, jakie skutki miało obniżenie tej wartości średniej płacy inżynierów i techników do pozostałych pracowników w Wielkiej Brytanii i mnie się wydaje, że interwencjonizm państwowy w pewnym zakresie tu musi istnieć. Musimy stymulować pewne rzeczy, nie możemy pozostać w tym naszym okresie przejściowym, jeżeli chcemy wychodzić z trudnej sytuacji, bo na pewnych grupach społecznych ciąży pewna odpowiedzialność, ciążą olbrzymie zadania i dlatego też mnie się wydaje, że w tym przypadku trzeba to w jakiś sposób zagwarantować. Pozostawienie tego do załatwienia w zakładach nie spełni zadania, tym bardziej że przekonamy się jutro, gdy będziemy dyskutowali ustawę o szkolnictwie wyższym, ileż tam też jest tego typu sprzecznych założeń. Mówi się o pewnej demokratyzacji, o samodzielności, a potem już cała masa różnego rodzaju ograniczeń. Ale o tym będzie jutro.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#KazimierzWoźniak">Wracając do dnia dzisiejszego. Uważam, że powinien w ustawie znaleźć się zapis, żeby ten stosunek kształtował się na ściśle określonym poziomie. To może być różnie w poszczególnych zakładach, ja sobie zdaję sprawę, że poziom płac w zakładach jest różny; trzeba to odnosić do danego zakładu, a nie generalnie w kraju. W ten sposób, mnie się wydaje, wystąpią różnice między poszczególnymi zakładami, ale w konkretnym zakładzie ta kadra będzie uszanowana, będzie się czuła potrzebna i można będzie na nią liczyć. W przeciwnym razie, będziemy mieć sytuację, jaką mamy — co lepsi uciekają z zakładu, za granicę bądź też zmieniają zawód, otwierają butiki, przechodzą na handel i na tym cierpi tylko nasza cała gospodarka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, chciałam tylko przypomnieć, że jest to drugie czytanie i potem, po opracowaniu wniosków, będzie głosowanie. Jeżeli pan poseł chce zgłosić swój wniosek w sensie poprawki o konkretnym brzmieniu, to bardzo proszę. Natomiast prace nad ustawą i kierunkami ustawy zostały w komisjach zakończone, tak że w tej chwili jesteśmy w stanie tylko przyjąć konkretne poprawki, nad którymi będzie pracowała komisja i będziemy potem nad nimi po przerwie głosować.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#komentarz">(Poseł Kazimierz Woźniak: Dobrze.)</u>
          <u xml:id="u-69.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos w debacie? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-69.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Chciałam w takim razie poinformować, że głosowanie nad tym punktem porządku dziennego odbędziemy po przerwie ze względu na to, że muszą się zebrać posłowie, którzy zgłaszali poprawki. Poprosimy przedstawiciela ministerstwa, jak też prezydium Komisji Polityki Społecznej i Ustawodawczej, w celu opracowania poprawek i autopoprawki zgłoszonej przez ministerstwo.</u>
          <u xml:id="u-69.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Powracamy do pkt. 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o ochronie dóbr kultury i o muzeach.</u>
          <u xml:id="u-69.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-69.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Wszyscy państwo otrzymaliście chyba już wydrukowane poprawki.</u>
          <u xml:id="u-69.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Komisje przedstawiły w sprawozdaniu dwa wnioski mniejszości, które głosować będziemy w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-69.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Pierwszy wniosek dotyczy zmiany drugiej art. 3 i polega na rezygnacji ze skreślenia wyrazu „narodowej” w określeniu „kultury narodowej”. Ponieważ minął pewien czas, proszę pana posła sprawozdawcę o przypomnienie istoty tej poprawki przed samym głosowaniem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#StanisławŻurowski">Istota tej poprawki polega na tym, że jeżeli będziemy głosowali za przyjęciem tej poprawki, wówczas określenie „kultury narodowej” zostanie w zapisie ustawy. Jeżeli natomiast będziemy głosowali przeciw temu wnioskowi, pozostanie tylko zapis „kultura” jako pojęcie obejmujące zarówno mniejszości, jak i grupy etniczne, narodowe i religijne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-71.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem wniosku mniejszości do zmiany dotyczącej art. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (35) Kto jest przeciwny? (193)</u>
          <u xml:id="u-71.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (37)</u>
          <u xml:id="u-71.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości oddalił.</u>
          <u xml:id="u-71.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Drugi wniosek mniejszości polega na dodaniu art. 53a, kreującego kolegia pracownicze w jednostkach powołanych do ochrony zabytków.</u>
          <u xml:id="u-71.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę uprzejmie pana posła sprawozdawcę o krótkie wyjaśnienie przed głosowaniem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#StanisławŻurowski">Ten wniosek mniejszościowy był tutaj dość żywo dyskutowany. Przypominam tylko, że polega on na dopisaniu art. 53a; artykuł ten powołałby kolegium pracownicze działające w muzeum i w jednostkach organizacyjnych powołanych do ochrony dóbr kultury.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania tego wniosku mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem drugiego wniosku mniejszości przewidującego dodanie art. 53a, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (113) Kto jest przeciwny temu wnioskowi? (131)</u>
          <u xml:id="u-73.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (35)</u>
          <u xml:id="u-73.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm drugi wniosek mniejszości oddalił.</u>
          <u xml:id="u-73.4" who="#OlgaKrzyżanowska">W trakcie dyskusji zgłoszono dodatkowo poprawki, które obecnie będziemy głosować w kolejności, jaką państwo macie w zestawieniu poprawek zgłoszonych w debacie.</u>
          <u xml:id="u-73.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Poprawka pierwsza. W art. 5 po pkt. 11 dodać nowy pkt 12 w brzmieniu: „Krajobraz kulturowy w formie ustanawianych stref ochrony konserwatorskiej, rezerwatów i parków kulturowych”.</u>
          <u xml:id="u-73.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy pan poseł sprawozdawca chciał dodać coś wyjaśniającego? Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#StanisławŻurowski">Może tylko jedno zdanie, że jest to propozycja, która wchłonęła dwa wnioski, które padły z sali — zarówno wniosek pani poseł Kempki, jak i pani poseł Wilczyńskiej. Jest to wspólne rozwiązanie, do którego obie wnioskodawczynie się przychylają.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-75.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem poprawki pierwszej w proponowanym brzmieniu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (235) Kto jest przeciwny? (2)</u>
          <u xml:id="u-75.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (39)</u>
          <u xml:id="u-75.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę pierwszą przyjął.</u>
          <u xml:id="u-75.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Poprawka druga. W art. 76 po wyrazie „zabytku” dodać wyrazy „a także wykopaliska lub znaleziska archeologicznego”. Czy pan poseł chciał coś dodać? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#StanisławŻurowski">Jest to poprawka zgłoszona przez panią poseł Urbańską. Dodatkowo wzmacnia ona opiekę nad wykopaliskami i zabytkami archeologicznymi. Jest to wzmocnienie artykułów wcześniejszych, które również biorą je pod opiekę poprzez fakt, że 24 art. wspomina o tym, iż wszystkie wykopaliska są własnością państwa, ale jest to taki dodatkowy akcent wynikający z zaniepokojenia o znaleziska archeologiczne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem poprawki drugiej, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (243) Kto jest przeciwny? (5)</u>
          <u xml:id="u-77.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (26)</u>
          <u xml:id="u-77.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę drugą przyjął.</u>
          <u xml:id="u-77.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do poprawki trzeciej. W art. 77 w pkt. 3 określenie: „Prezydium właściwej rady narodowej” zastąpić słowami: „zarządu właściwej gminy”. Chyba pan poseł sprawozdawca nie musi nam tłumaczyć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#StanisławŻurowski">Tak, to był mój wniosek formalny, który wynikał z przeoczenia tego faktu, że nie zauważyliśmy starego sformułowania z poprzedniej ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem tej poprawki zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (255) Kto jest przeciwny? (4)</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (6)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#WicemarszałekKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę trzecią przyjął.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#WicemarszałekKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania czwartej poprawki, pan poseł sprawozdawca będzie uprzejmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#StanisławŻurowski">Czwarta poprawka dotyczyła sytuacji podobnej, odnoszącej się do art. 84. To jest poprawka pani poseł Urbańskiej. Ponieważ w wyniku konsultacji doszliśmy jednak do wniosku, że ten artykuł mieści się w rozdz. 14 dotyczącym przepisów przejściowych i końcowych ustawy z 1962 r., wskazane jest w ogóle skreślenie całego art. 84.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy dla wszystkich z nas jest to jasne?</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania czwartej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-82.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem czwartej poprawki, dotyczącej skreślenia art. 84, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (250) Kto jest przeciwny? (5)</u>
          <u xml:id="u-82.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (24)</u>
          <u xml:id="u-82.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę czwartą przyjął.</u>
          <u xml:id="u-82.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy teraz do głosowania całości projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-82.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem całości projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie dóbr kultury i o muzeach w brzmieniu proponowanym przez Komisję Kultury i Środków Przekazu oraz Komisję Ustawodawczą, wraz z przyjętymi poprawkami, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (288) Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-82.7" who="#komentarz">(Nikt)</u>
          <u xml:id="u-82.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (4)</u>
          <u xml:id="u-82.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o ochronie dóbr kultury i o muzeach.</u>
          <u xml:id="u-82.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo pana posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#EdwardMüller">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędą się:</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#EdwardMüller">— posiedzenie Poselskiego Klubu Polskiej Unii Socjaldemokratycznej w sali nr 150;</u>
          <u xml:id="u-83.2" who="#EdwardMüller">— posiedzenie Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego w sali nr 217.</u>
          <u xml:id="u-83.3" who="#EdwardMüller">Wspólne posiedzenie Komisji Samorządu Terytorialnego oraz Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, Komisji Polityki Społecznej oraz zespołu Komisji Ustawodawczej w sprawie projektu ustawy o zmianie Prawa lokalowego odbędzie się pół godziny po zarządzeniu przerwy obiadowej w sali górnej palarni.</u>
          <u xml:id="u-83.4" who="#EdwardMüller">Wspólne posiedzenie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisji Systemu Gospodarczego, Przemysłu i Budownictwa, Komisji Handlu i Usług, a także senackiej Komisji Gospodarki Narodowej rozpocznie się o godz. 14 w sali nr 106.</u>
          <u xml:id="u-83.5" who="#EdwardMüller">Chciałam przypomnieć o potrzebie zebrania się prezydiów Komisji Polityki Społecznej oraz Ustawodawczej, a także posłów, którzy zgłosili poprawki.</u>
          <u xml:id="u-83.6" who="#EdwardMüller">Chciałam też państwa poinformować, że po przerwie będzie głosowanie nad punktem drugim, poza tym mamy pięć zapytań poselskich, nie ma dzisiaj interpelacji.</u>
          <u xml:id="u-83.7" who="#EdwardMüller">Zarządzam przerwę do godz. 15.15.</u>
          <u xml:id="u-83.8" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min 40 do godz. 15 min 25)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#TadeuszFiszbach">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do punktu 8 porządku dziennego: Zapytania poselskie.</u>
          <u xml:id="u-84.2" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do ich rozpatrzenia z udzieleniem odpowiedzi na zapytania poselskie.</u>
          <u xml:id="u-84.3" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Edward Horoszkiewicz ma pytanie dotyczące spraw związanych z waloryzacją wkładów na oszczędnościowych książeczkach mieszkaniowych. Odpowiedzi udzieli podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów pan Wojciech Misiąg.</u>
          <u xml:id="u-84.4" who="#TadeuszFiszbach">Pan poseł Edward Horoszkiewicz chciałby rozwinąć swoje pytanie — bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#EdwardHoroszkiewicz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chciałbym powiedzieć, że uchwalona przez Sejm dotacja w wysokości 1.5 bln do przedpłat dla posiadaczy książek samochodowych wywołała w społeczeństwie krańcowo różne reakcje. Z jednej strony zadowolenie tych, co mają książeczki samochodowe i z dotacji skorzystają, z drugiej zaś poczucie krzywdy u tych z przedpłatami na książeczkach mieszkaniowych, wartość bowiem nabywcza zgromadzonych wkładów spadła, co oznacza oddalenie perspektywy otrzymania mieszkania. Ten temat jest poruszany na spotkaniach poselskich, w związku z czym moje pytanie: czy przewiduje się waloryzację na tzw. oszczędnościowych książeczkach mieszkaniowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#WojciechMisiąg">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W odpowiedzi na pytanie pana posła chciałbym na wstępie wyjaśnić dotychczasowy mechanizm oprocentowania i doliczania kwot do książeczek mieszkaniowych. Przypomnę, że niezależnie od normalnego oprocentowania tych książeczek — normalnego to znaczy oprocentowania, jak wkłady a vista — działa mechanizm tzw. premii gwarancyjnej, polegający na tym, że wkłady są waloryzowane w stopniu proporcjonalnym do wzrostu cen jednego metra powierzchni użytkowej mieszkania.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#WojciechMisiąg">Zasadniczy problem, jaki się z tym wiąże, polega na tym, że premie te w obecnym systemie wypłacane są z bardzo dużym opóźnieniem. Ponieważ rozliczenie następuje po zakończeniu roku — wtedy ustala się tę cenę metra, która stanowi podstawę premii gwarancyjnej — to w rzeczywistości właściciel książeczki otrzymuje pieniądze należne z tak naliczonej premii gwarancyjnej dopiero najwcześniej w drugim kwartale roku następującego po roku, kiedy otrzymał mieszkanie. Czyli w obecnym systemie ta waloryzacja może być opóźniona nawet do półtora roku. Nie stanowiło to dużego problemu — rozpiętość tych kwot — w sytuacji niskiej inflacji. Teraz, kiedy przez ostatnie lata inflacja była bardzo wysoka, rzeczywiście waloryzacja dokonywana w taki sposób jest ogromnie opóźniona, a więc i realna jej wartość znacznie spada.</u>
          <u xml:id="u-87.2" who="#WojciechMisiąg">W związku z tym Rada Ministrów powołała zespół do opracowania zasad nowej polityki mieszkaniowej, w skład którego wchodzą przedstawiciele Ministerstwa Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa, Ministerstwa Finansów i banków. Jednym z tematów podjętych przez ten zespół jest sprawa mechanizmów waloryzacji. Chcę powiedzieć, że ustalono wstępnie przejście z zasady waloryzacji i naliczania premii gwarancyjnej w odstępach rocznych na waloryzację cokwartalną, to znaczy cokwartalne ustalanie ceny metra. W związku z tym okres naliczania skrócono do 3 miesięcy i tak zwaloryzowane według ceny metra kwadratowego premie będą dopisywane do książeczek.</u>
          <u xml:id="u-87.3" who="#WojciechMisiąg">Nie jest to — jak powiedziałem — jedyny problem, którym ten zespół się zajmie. W tej konkretnej sprawie natomiast, o która pan poseł pyta, takie są wstępnie przyjęte dyrektywy dla tej grupy i w takim kierunku będą szły w najbliższym czasie proponowane rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-87.4" who="#WojciechMisiąg">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-87.5" who="#WojciechMisiąg">Pan poseł chciał dodatkowo zapytać? Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#EdwardHoroszkiewicz">Odpowiedź przyjmuję, tylko nie wiem, czy będą zadowoleni posiadacze tych wkładów, bo cena mieszkań tak szalenie wzrosła, że jeśli dwa lata temu ten wkład wystarczał na otrzymanie mieszkania i czekał na to mieszkanie, to w tej chwili wzrost jest tak duży w milionach, że to jest niemożliwe po prostu. Powinny istnieć jakieś logiczne relacje między zarobkami w kraju a możliwościami otrzymania tego mieszkania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#TadeuszFiszbach">Pan minister będzie miał na uwadze to zgłoszenie.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#TadeuszFiszbach">Zgodnie z regulaminem, pytający ma prawo zadać dodatkowe pytanie.</u>
          <u xml:id="u-89.2" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do kolejnego zapytania. Poseł Jan Knoppek w sprawie podatku od nieruchomości. Po zabraniu głosu przez posła Jana Knoppka odpowiedzi udzieli podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów pan Wojciech Misiąg.</u>
          <u xml:id="u-89.3" who="#TadeuszFiszbach">Pan poseł Knoppek chciałby się wypowiedzieć, rozwinąć pytanie? Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#JanKnoppek">Panie Marszałku! Bardzo proszę o odczytanie pytania przez odpowiadającego, ponieważ me wiedziałem o tym, że ta odpowiedź będzie dzisiaj.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę pana ministra o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#WojciechMisiąg">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pytanie, które zgłosił pan poseł Knoppek brzmi następująco: „Proszę o udzielenie odpowiedzi, czy w rozporządzeniu wykonawczym Ministra Finansów z dnia 3 stycznia 1990 r. w formie zmiany tego rozporządzenia można byłoby wprowadzić treść par. 3 uchwalonego rozporządzenia Rady Ministrów z 29 grudnia 1975 r. w następującym zapisie: W budynku odpowiadającym warunkom do uznania go za dom jednorodzinny lub mieszkalno-pensjonatowy właściciel tego budynku, prowadzący wynajem pokoi gościnnych na podstawie ustawy o działalności gospodarczej, płaci podatek od nieruchomości według stawki podanej w par. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów”.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#WojciechMisiąg">Żeby wyjaśnić istotę propozycji, czy zapytania zgłoszonego przez pana posła Knoppka, powiem, że idea tego sprowadza się — najkrócej mówiąc — do zrównania, jeżeli chodzi o opodatkowanie podatkiem od nieruchomości tych lokali, które są używane do wynajmowania ich przez właścicieli, z lokalami wykorzystywanymi na własne cele jako lokale mieszkalne. Otóż, chcę powiedzieć, że takiej możliwości po pierwsze, w tej chwili nie ma ze względów czysto formalnoprawnych, po drugie — jak spróbuję wyjaśnić — nie jest to w pełni uzasadnione.</u>
          <u xml:id="u-92.2" who="#WojciechMisiąg">Jeżeli chodzi o sprawy wymiaru i stawek podatku od nieruchomości, mamy do czynienia w tej chwili z sytuacją w pewnym sensie przejściową. Do końca tego roku obowiązują jeszcze stawki podatku od nieruchomości ustalone przez ministra finansów, który zresztą nie ma już uprawnień do ich zmiany do końca roku. A poszczególne rady gmin mają upoważnienie do obniżenia tych podatków w skali do 50% jego podstawowego wymiaru. Od 1 stycznia 1991 r. prawo ustalania wymiaru podatku od nieruchomości staje się kompetencją rad poszczególnych gmin. W związku z tym nie ma możliwości w tym momencie dokonania tej zmiany.</u>
          <u xml:id="u-92.3" who="#WojciechMisiąg">Chciałem również zwrócić uwagę na to, jakie są w tej chwili te obciążenia lokali wynajmowanych, przeznaczonych do wynajmowania. Otóż stawka podatku od nieruchomości za jeden metr kwadratowy takiego pokoju czy takiego mieszkania wynosi 8 tys. zł w skali rocznej. Oznacza to, żeby lepiej zilustrować, że 15-metrowy pokój kosztuje, jeżeli chodzi o obciążenia podatkowe, 120 tys. w skali roku. W miejscowościach turystycznych obecnie — chociaż oczywiście mówię o pewnych wielkościach granicznych — koszt wynajmu łóżka za jeden dzień wynosi do 15 tys. zł, co oznacza że mniej więcej trzydniowe wynajęcie takiego pokoju wystarcza na opłacenie rocznej stawki podatku od nieruchomości. Wydaje się, że nie można tego uznać za stawkę specjalnie wygórowaną.</u>
          <u xml:id="u-92.4" who="#WojciechMisiąg">Pan poseł z dodatkowym zapytaniem — proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#JanKnoppek">Bardzo dziękuję za wyjaśnienie. Chciałbym jednak panu ministrowi powiedzieć, że to wyliczenie, że trzydniowe wynajęcie załatwia stawkę roczną za pokój, jest wyjaśnieniem w zasadzie zgodnym, z tym że wobec nieobłożenia domów wczasowych różnych przedsiębiorstw, wynajmujący nie ma absolutnie żadnej gwarancji, że znajdzie w okresie sezonu chętnych do podnajmu. Stąd płaci za coś, za co — być może — w okresie sezonu w ogóle zysku nie osiągnie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Jan Kościelniak w sprawie niekorzystnych zjawisk występujących w rzemiośle. Odpowiedzi udzieli pan minister Wojciech Misiąg. Bardzo proszę pana posła Kościelniaka Poseł Jan Kościelniak:</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#TadeuszFiszbach">Na 22 posiedzeniu Sejmu w debacie nad projektem budżetu państwa na rok 1990 zwracałem uwagę rządu na wysoce niekorzystne zjawiska, jakie występują w rzemiośle. Z upoważnienia Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego zwracałem się do rządu o ustanowienie — przy współudziale samorządu rzemiosła — niezbędnych rozwiązań systemowych, umożliwiających rozwój tej dziedzinie gospodarki, wychodząc z założenia, że rzemiosło winno być zaczynem działań reprywatyzacyjnych polskiej gospodarki. Ponieważ nadal występuje liczący się regres w produkcji i usługach rzemieślniczych, gdzie zawieszeniu ulega sama produkcja oraz likwidacji wiele warsztatów, co łączy się ze zmniejszeniem wpływów do budżetów terenowych, a także zwiększeniem uciążliwości codziennego życia obywateli, pragnę uprzejmie zapytać, jaki jest stan realizacji przez rząd wniosku, który zgłosiłem w imieniu klubu poselskiego, a który to wniosek nie został przez rząd zakwestionowany?</u>
          <u xml:id="u-94.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#WojciechMisiąg">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Tak jak powiedział pan poseł Kościelniak, wnioski dotyczące rozwiązań systemowych związanych z działalnością rzemiosła były zgłaszane przez Stronnictwo Demokratyczne, przez Związek Rzemiosła Polskiego, jak również przez inne organizacje i osoby. Pragnę oświadczyć, że w tym okresie, który upłynął od prac nad ustawą budżetową do dzisiaj, znaczącą część zgłoszonych wniosków i postulatów uwzględniono i wprowadzono nowe rozwiązania zdecydowanie dla rzemiosła korzystniejsze. Spośród tych nowych rozwiązań chciałbym wymienić następujące.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#WojciechMisiąg">Po pierwsze, od 1 maja nastąpiło to, co postulowano — przyznaję — od dawna, tzn. zrównanie jeżeli chodzi o wymiar podatku obrotowego zakładów uspołecznionych i zakładów rzemieślniczych. Przypomnę, że zakłady rzemieślnicze obowiązane były uiszczać podatek obrotowy od towarów zakupywanych na cele produkcyjne. Ten podatek mógł być refundowany dopiero wtedy, kiedy można było wykazać, że towar został rzeczywiście wykorzystany w celach produkcyjnych, a nie konsumpcyjnych. Obecnie zasady opodatkowania podatkiem obrotowym są dla wszystkich sektorów jednakowe.</u>
          <u xml:id="u-95.2" who="#WojciechMisiąg">Po drugie, mimo że w drugim półroczu br. ceny — jak już wiemy, bo to wynika z tego, co stało się przede wszystkim w pierwszym kwartale — będą wyraźnie wyższe niż w kwartale pierwszym, to następuje znaczące obniżenie realnej wartości opłat z tytułu tzw. karty podatkowej. Dokładnie mówiąc, wygląda to w ten sposób, że tylko dla 11 rodzajów usług stawka karty podatkowej na drugie półrocze jest wyższa niż na pierwsze i w żadnym przypadku to podniesienie stawki karty nie przekracza 20% — przypomnę, przy ruchu cen między czerwcem a grudniem w granicach 170%. Oznacza to, że realnie wartość tych stawek jest wyraźnie mniejsza. Dla 14 innych rodzajów usług stawki karty obniżono, przy czym w skrajnych przypadkach to obniżenie sięga 50%. Pozostałe rodzaje działalności rzemieślniczej są opodatkowane według tej samej stawki nominalnej, co w pierwszym półroczu, co znowu oznacza bardzo istotne ograniczenie realnego obciążenia podatkowego. Ponadto przedłużono o 5 dni termin wpłat należności dla budżetu z tytułu tzw. ryczałtu spółdzielczego. To była również sprawa wielokrotnie postulowana.</u>
          <u xml:id="u-95.3" who="#WojciechMisiąg">Można więc powiedzieć, że jako istotna rozbieżność między tym, co było postulowane a tym, co zostało załatwione, pozostała kwestia ulg inwestycyjnych. Był to postulat również wielokrotnie zgłaszany i nie zostało to załatwione, te ulgi nie zostały wprowadzone. Nie wiąże się to jednak z opieszałością czy odwlekaniem załatwienia sprawy, ale z faktem, że rząd w swoim programie uznał, że ulgi inwestycyjne, a więc ulgi ponoszone z samego tytułu ponoszenia pewnych wydatków, nie są właściwą formą stymulowania działalności gospodarczej. Taka sama była motywacja, takie samo było uzasadnienie wycofania się z większości ulg inwestycyjnych również w odniesieniu do zakładów sektora uspołecznionego.</u>
          <u xml:id="u-95.4" who="#WojciechMisiąg">Wreszcie chciałbym przedstawić pewne dane mówiące o tym, jak przebiegały procesy likwidowania i tworzenia się nowych zakładów rzemieślniczych w bieżącym roku.</u>
          <u xml:id="u-95.5" who="#WojciechMisiąg">Otóż chcę powiedzieć, że w tym okresie, z którego dysponujemy dokładnymi danymi — tzn. za pierwsze 5 miesięcy tego roku — zostało zlikwidowanych ogółem ok. 52 600 zakładów rzemieślniczych, z tego prawie 30 000 zakładów rzemieślniczych, 8 000 handlowych i prawie 15 000 świadczących inne usługi. Te 52,6 tys. zakładów to mniej więcej 1/16, co 16 zakład w stosunku do tych, które były rejestrowane na koniec roku, 6,5% dokładnie. Równocześnie w tym samym okresie, w ciągu tych samych 5 miesięcy zostało zarejestrowanych i uruchomiło działalność 128 300 nowych zakładów. Oznacza to, że istotnie występował duży ruch. Natomiast liczba zakładów w tym okresie nie zmalała, wręcz przeciwnie wzrosła o ponad 75 000, tzn. mniej więcej o 8% tego końcowego stanu zeszłego roku.</u>
          <u xml:id="u-95.6" who="#WojciechMisiąg">Żeby dać obraz pełny i precyzyjny, a trzeba powiedzieć, że w ciągu pierwszych 4 miesięcy masowo występowało zjawisko zawieszania działalności gospodarczej — zakłady nie likwidowały się, lecz czasowo działalność przerywały. Od końca kwietnia, właściwie od kwietnia, już obserwujemy zahamowanie tego zjawiska.</u>
          <u xml:id="u-95.7" who="#WojciechMisiąg">Pan poseł, coś ponadto? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#JanKościelniak">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Rozumiem podejście rządu do tych kwestii, rozumiem także intencje pana wypowiedzi, niemniej jednak muszę z ubolewaniem stwierdzić, że ten kierunek myślenia i działania oraz ten kierunek preferencji nie rozwiązuje spraw rzemieślniczych.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#JanKościelniak">Przyznał pan na koniec, że zawieszenie działalności produkcyjnej jest istotną wielkością w ocenie tego zjawiska. Jest to rzecz niebezpieczna, niebezpieczna dla istnienia rzemiosła jako takiego, dla prowadzenia prawidłowej działalności zaspokajającej potrzeby społeczeństwa. Stąd odbieram odpowiedź jako tę, którą muszę zaakceptować. Mam jednak pełną świadomość, że moi wyborcy, a także rzemieślnicy, tej odpowiedzi do końca nie są w stanie zaakceptować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Jerzy Ślęzak — zapytuje w sprawie realizacji roszczeń repatriacyjnych w świetle przepisów ustawy o samorządzie terytorialnym. Bardzo proszę pana posła o rozwinięcie tego pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#JerzySlezak">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Zgodnie z przepisami ustawy o samorządzie terytorialnym, własność komunalna będąca dotychczas własnością skarbu państwa, stała się własnością samorządów terytorialnych, jak wiemy z nielicznymi wyjątkami. Własnością skarbu państwa zostały praktycznie tylko grunty państwowego funduszu ziemi. Tego rodzaju przekształcenie własnościowe postawiło repatriantów w wyjątkowo trudnej sytuacji, gdyż ich dłużnik, tzn. skarb państwa, nie zrealizowawszy dotychczas zobowiązań, obecnie w sztuczny sposób znacznie się zubożył. Pula nieruchomości, która pozostała we władaniu skarbu państwa prawie zupełnie uniemożliwia obecnie realizację roszczeń repatriantów. Nasuwa się zatem pytanie — w jaki sposób będą realizowane dotychczasowe roszczenia repatriantów?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#TadeuszFiszbach">Odpowiedzi udzieli minister gospodarki przestrzennej i budownictwa pan Aleksander Paszyński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#AleksanderPaszyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rzeczywiście poruszony problem jest autentyczny. Komunalizacja części mienia ogólnonarodowego, państwowego utrudni realizację uprawnień, które mają osoby repatriowane. Obecnie bowiem obowiązuje forma zaliczenia ekwiwalentu na poczet ceny nabycia domu jednorodzinnego, lokalu mieszkalnego, działki budowlanej lub nieruchomości rolnych. Otóż rzeczywiście komunalizacja znacznej części tych nieruchomości, praktycznie pozbawia skarb państwa możliwości wywiązania się z zobowiązań, wynikających z zawartych umów wobec repatriantów. Stąd też został opracowany projekt odrębnej ustawy o uregulowaniu zobowiązań państwa wobec osób repatriowanych ze Związku Radzieckiego, o czym informowałem zresztą Wysoką Izbę na posiedzeniu Sejmu 13 lipca. Otóż ustawa ta, jeżeli oczywiście zostanie przez Wysoką Izbę przyjęta, zawieja rozwiązania umożliwiające wyjście z sytuacji, jaka się wytworzyła. Projekt przewiduje bowiem, że ekwiwalenty będą mogły być realizowane również w formie obligacji, którymi ich właściciel będzie mógł regulować zobowiązania finansowe wobec skarbu państwa, wobec gminy, a także zamieniać je na akcje prywatyzowanych przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#AleksanderPaszyński">Nie proponujemy natomiast obciążenia samorządów terytorialnych obowiązkiem realizacji uprawnień do ekwiwalentów po prostu ze względu na to, że zgodnie z brzmieniem umów, brzmieniem zobowiązań, zobowiązania te obciążają państwo a nie samorząd terytorialny, który musi mieć prawo swobodnego dysponowania swoim majątkiem.</u>
          <u xml:id="u-100.2" who="#AleksanderPaszyński">Przewidujemy, że obligacje będą wykupywane przez państwo w ciągu 15 lat, przy zastosowaniu bankowej stopy procentowej. Takie jest proponowane rozwiązanie tego dylematu wytworzonego na skutek zmiany sytuacji tych składników majątku państwa, które dzisiaj przeszły w gestie samorządów terytorialnych, a które teoretycznie mogły być użyte do realizacji zobowiązań wobec repatriantów. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-100.3" who="#AleksanderPaszyński">Dziękuję panu ministrowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#JerzySlezak">Pozostało mi podziękować panu ministrowi za podjęcie tej inicjatywy i wierzyć, że szczegóły, o których dziś nie miejsce i pora mówić, zadośćuczynią żądaniom repatriantów. Jest tylko prośba do pana marszałka o nadanie biegu tej ustawie, gdyż jest to mocno postulowane przez ludzi, że od lat nie mogą załatwić swoich roszczeń repatrianckich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#TadeuszFiszbach">Dobra wola Prezydium Sejmu towarzyszy każdej inicjatywie ustawodawczej, także i tej.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#TadeuszFiszbach">W rękach obywateli posłów, w pracach komisji jest termin podjęcia spraw ważnych, o których dzisiaj mowa. Bardzo proszę posła Mieczysława Czerniawskiego, który zapytuje w sprawie finansowania budowy źródeł ciepła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#MieczysławCzerniawski">Panie Marszałku, przepraszam, ale chcę rozwinąć pytanie, stąd korzystam z tej trybuny.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#MieczysławCzerniawski">Zanim przejdę do pytania, chciałbym przypomnieć o dwóch ważnych wątkach, jakie pojawiały się w Wysokiej Izbie, kiedy dyskutowaliśmy na temat pakietu ustaw o samorządzie terytorialnym. Zwracaliśmy wówczas uwagę na dwa elementy — potrzebę klarownych zasad finansowania tychże samorządów, jak również na to, iż wiele samorządów gminnych nie będzie w stanie przy najlepszej woli i najbardziej wytężonej pracy samodzielnie finansować niektórych przedsięwzięć.</u>
          <u xml:id="u-103.2" who="#MieczysławCzerniawski">Moje pytanie, które skierowałem na piśmie wiele miesięcy temu, dotyczyło jednego w zasadzie problemu, mianowicie: sposobu pomocy w realizacji źródeł ciepła, pomocy w zakresie finansowania realizacji tych inwestycji, szczególnie w tych województwach, gdzie nie występuje tzw. energetyka zawodowa, a gdzie dotychczas wszystkie te inwestycje były finansowane przez wojewódzkie rady narodowe, a więc z budżetu województw.</u>
          <u xml:id="u-103.3" who="#MieczysławCzerniawski">Po 4 czerwca, przepraszam — po ostatnich wyborach do samorządów lokalnych wiemy, jaką mamy dzisiaj sytuację, jeżeli chodzi o sposób i zarządzania, i finansowania. Podam przykład z Łomży. Wstrzymanie, a takowe nastąpiło, rozbudowy ciepłowni miejskiej, grozi oczywiście nieobliczalnymi skutkami, jeśli chodzi o przyszły sezon grzewczy. Ale co ciekawsze — koszt zabezpieczenia tej budowy jest niewiele niższy, niż ponieślibyśmy wydatki finansowe na normalną kontynuację tej inwestycji.</u>
          <u xml:id="u-103.4" who="#MieczysławCzerniawski">Chciałem zapytać, panie ministrze, co resort w sferze gospodarki komunalnej i innych inwestycji komunalnych w wielu tego typu miastach czy gminach zamierza uczynić, aby przyjść im z określona pomocą? Dotychczasowe obietnice, iż budżety terenowe zostaną zasilone przez poszczególne resorty, pozostają w sferze obietnic.</u>
          <u xml:id="u-103.5" who="#MieczysławCzerniawski">Pytanie drugie, panie ministrze, w sferze gospodarki komunalne i realizowane są niektóre inwestycje ponad wojewódzkie, np. od ponad roku budujemy gazociąg na linii Białystok — Łany — Zambrów — Łomża. Podaje ten przykład, albowiem ten gazociąg w finale pomyślany jest również jako drugostronne zasilanie Warszawy. Czy w tego typu inwestycjach te województwa mogą liczyć również na określone wsparcie resortu?</u>
          <u xml:id="u-103.6" who="#MieczysławCzerniawski">Chciałbym zsumować to pytanie, nie ograniczając się tylko do źródeł ciepła, bo można je rozwijać. Czy w sferze gospodarki komunalnej dzisiaj resort ma określoną koncepcję, jeżeli chodzi o pomoc w zasadach finansowania?</u>
          <u xml:id="u-103.7" who="#MieczysławCzerniawski">I po drugie, czy pan minister, pański resort, zamierza zwrócić się ewentualnie do Sejmu o podjęcie określonych decyzji, albowiem tych problemów nie będą w stanie rozwiązać same samorządy?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę pana ministra Aleksandra Paszyńskiego o udzielenie odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#AleksanderPaszyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Pośle! Obawiam się, że nie będę mógł zaspokoić w pełni pańskich oczekiwań, zgadzam się bowiem, że system inwestycji, finansowania inwestycji ciepłownictwa — ale przecież problem jest znacznie szerszy — całej sfery inwestycji komunalnych, infrastrukturalnych jest całkowicie niespójny, a jego cechą jest po prostu wielotorowość zasilania. Głównym źródłem były dotychczas środki kierowane z budżetu, częściowo fundusze specjalne oraz kredyty.</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#AleksanderPaszyński">Jeśli chodzi o inwestycje ciepłownicze, bo te — jak rozumiem — traktujemy jako przykład, to źródłem ich finansowania są środki inwestycyjne zakładów energetycznych, kredyty oraz środki finansowe budżetów terenowych.</u>
          <u xml:id="u-105.2" who="#AleksanderPaszyński">Chcę powiedzieć wyraźnie, zasilanie w środki finansowe inwestycji komunalnych nigdy nie było dostateczne i w rezultacie mamy obecnie drastyczny deficyt mocy cieplnej, niedobory w zaopatrzeniu w wodę w większości aglomeracji miejskich oraz degradację wód powierzchniowych zanieczyszczanych ściekami miejskimi odprowadzanymi bez oczyszczania. Ciągle odczuwamy ogromny brak środków na tego typu inwestycje. Budżet centralny dofinansował budżety terenowe kwotą ponad 2 bln zł. Są to kwoty zdecydowanie niewystarczające. Szacujemy, że brak dzisiaj około 2,7 bln zł, aby zrealizować to, co jest konieczne.</u>
          <u xml:id="u-105.3" who="#AleksanderPaszyński">I tutaj podstawowe wyjaśnienie niespójności systemu finansowania. Po prostu normalna sytuacja byłaby taka, że ten, kto wytwarza ciepło, gaz, czy inne media, gdyby zarabiał na tym, co czyni, oczywiście musiałby być zainteresowany dostarczeniem swojego produktu bo odbioru, a więc finansowania inwestycji ową dostawę zapewniających. W naszym systemie cen, jaki ciągle istnieje mimo rozmaitych zmian, nadal przedsiębiorstwa ciepłownicze, energetyczne, gazownicze nie są zainteresowane w wydatkowaniu swoich środków inwestycyjnych na tego typu działania. Dotyczy to także finansowania budowy i rozbudowy elektrociepłowni. Terminy oddawania do użytku nowych mocy tych elektrociepłowni ulegają też na skutek braku środków z reguły przesunięciom co najmniej o 2–3 lata. Powiem jeszcze, zęby bardziej skomplikować sprawę, że w tym foku pojawił się dodatkowy problem finansowy, mianowicie wstrzymano finansowanie tzw. kredytem umarzalnym, czyli de facto dotacją, finansowanie kosztów budowy osiedlowych sieci energetycznych i gazowych. Przedsiębiorstwa energetyczne nie dysponują środkami na realizację tych urządzeń, nie są zainteresowane zaciąganiem wysoko oprocentowanych kredytów na ten cel, i mamy dzisiaj sytuację, w której często gotowe budynki są nie odbierane ze względu na brak tych podłączeń.</u>
          <u xml:id="u-105.4" who="#AleksanderPaszyński">Wobec skali istniejącej luki komunalnej, jaka wytworzyła się na przestrzeni wielu przecież lat oraz skali potrzeb w tej dziedzinie — jako że większość miast polskich doszła, czy właściwie wszystkie miasta polskie doszły dzisiaj do sytuacji progowej, to znaczy wyczerpały wszelkie rezerwy, jakimi teoretycznie powinny dysponować — trudno myśleć dzisiaj o możliwie szybkim samofinansowaniu gospodarki komunalnej. Oznacza to konieczność dalszego subwencjonowania przez budżet państwa części kosztów rozwoju infrastruktury technicznej. Zdecydowanie na tym stanowisku Stoimy. Oczywiście zależy to od wydolności budżetu państwa, od możliwości kierowania środków na ten cel.</u>
          <u xml:id="u-105.5" who="#AleksanderPaszyński">Powiem tak, to, co chcemy, to, co wydaje się niezbędne, to subwencjonowanie, o czym mówiłem, powinno być realizowane w trzech formach. Jako, po pierwsze, dotacje ogólne udzielane przez budżet państwa gminom o najostrzejszych dysproporcjach w zaspokajaniu potrzeb komunalnych. Po drugie, jako dotacje przedmiotowe na pokrycie części lub całości kosztów realizacji przedsięwzięć o znaczeniu regionalnym lub — jak mówił pan poseł — o szczególnym znaczeniu dla ochrony środowiska, ponadregionalnych itd. I po trzecie, jako dotacje na pokrycie części oprocentowania kredytów bankowych zaciąganych na inwestycje komunalne. Z tym że przecież byłoby naiwnością czy też fałszem, gdybym powiedział, że istnieje pełna gwarancja, iż w najbliższym czasie budżet będzie zapewniać dostateczne środki. Wobec tego myślę, że samorządy terytorialne — niezależnie od tego, czy ponoszą winę za stan istniejący, czy nie — muszą myśleć o uzyskaniu dodatkowych środków zasilających budżet. Zapewne w niedługim czasie Wysoka Izba będzie mogła te sprawy rozpatrywać — wykorzystanie zwiększonych dochodów ze sprzedaży i dzierżawy terenu, nadwyżki budżetowe, emisje obligacji; przygotowujemy takie sugestie dla władz samorządowych. Mam nadzieję, że stan gospodarki w przyszłym roku pozwoli na większą niż obecnie pomoc budżetu państwa, ale znów nie oznacza to stwierdzenia, iż będzie to pełne zaspokojenie potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-105.6" who="#AleksanderPaszyński">I na koniec optymistyczna wiadomość. Chciałem poinformować Wysoka Izbę, że prowadzone są rozmowy — właściwie zakończona jest przedostatnia faza tych rozmów — z Bankiem Światowym dla uzyskania kredytów na rozwój systemów ciepłowniczych. Uzgodnienie dotyczy Warszawy, Gdańska, Gdyni i Krakowa — to jakby sprawa pewna — i ewentualnie Katowic, Częstochowy, Lublina i Wrocławia.</u>
          <u xml:id="u-105.7" who="#AleksanderPaszyński">Misja Energetyczna Banku Światowego wyraziła gotowość — to musi być oczywiście zatwierdzone i sfinalizowane — przyznania kredytu na modernizację systemów ciepłowniczych: Gdańska, Gdyni, Krakowa i Warszawy w wysokości prawie 100 mln dolarów, dla ciepłownictwa komunalnego w innych miastach, o których mówiłem, w wysokości co najmniej 30 mln dolarów. Negocjujemy teraz podwyższenie tej kwoty o dalsze 100 mln dolarów. Niemniej uzyskanie tych kredytów możliwe byłoby dopiero w 1991 r., czyli to nie jest oczywiście sprawa na dziś. Trwają też rozmowy z mieszkaniową Misją Banku Światowego i wszystko wskazuje — myślę, że można tu z pewną dozą optymizmu mówić — że zaistnieją również możliwości uruchomienia dodatkowej linii kredytowej na realizację innych wybranych inwestycji komunalnych związanych z przyspieszeniem budownictwa mieszkaniowego.</u>
          <u xml:id="u-105.8" who="#AleksanderPaszyński">W każdym razie zmiany w funkcjonowaniu gospodarki, a zwłaszcza upodmiotowienie samorządów wymaga — to jest oczywiste — stworzenia całkowicie nowego systemu finansowania i kredytowania budownictwa mieszkaniowego, ale także inwestycji z zakresu infrastruktury technicznej.</u>
          <u xml:id="u-105.9" who="#AleksanderPaszyński">Zgodnie z postanowieniami Rady Ministrów przewiduje się przygotowanie do końca września bieżącego roku projektu takiego systemu; prace są w toku. Będzie on, mam nadzieję, obowiązywał od 1991 r. i przyczyni się do niwelowania luki infrastrukturalnej tworzącej dziś jedna z barier rozwoju miast, do zmniejszenia tej luki. Nie sądzę, żeby jej głębia pozwalała mieć nadzieję, iż będzie ona zlikwidowana w ciągu jednego czy dwóch lat.</u>
          <u xml:id="u-105.10" who="#AleksanderPaszyński">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-105.11" who="#AleksanderPaszyński">Pan poseł? Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#MieczysławCzerniawski">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Chciałem serdecznie podziękować. Temat jest rzeczywiście jak morze, ale pan sam jak gdyby przekonał mnie co do jednej myśli, że nie wystarczy tylko rzucić ideę i ogłosić samorządność, że do tego potrzebna jest praktyka życia codziennego, a w pańskim wypadku, zanim upodmiotowimy samorządy, na to potrzeba czasu. A dzisiaj prośba byłaby następująca, aby resort w wielu tego typu wypadkach podejmował doraźne działania. Życzę spełnienia wszystkich tych zamierzeń, bo inaczej pozostaje nam tylko modlić się do Boga o ciepłą i lekką zimę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Zbigniew Balik zapytuje w sprawie finansowania ocieplania budynków. Bardzo proszę pana posła. Nieobecny. Pan minister Paszyński zatem, bardzo proszę o udzielenie odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#AleksanderPaszyński">Panie Marszałku! Przepraszam, że zajmuję tyle czasu, ale sprawy, którymi kieruje ten resort, dotyczą tak wielu rzeczy i są przedmiotem takiego zainteresowania, że stale mam okazję odpowiadać na interpelacje i pytania państwa.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#AleksanderPaszyński">Wady technologiczne to kolejny problem, którego rozwiązanie zależy po prostu od możliwości finansowych budżetu państwa. Co to znaczy wady technologiczne? Przypomnę, że wobec trudności jednoznacznego określenia stopnia winy poszczególnych partnerów procesu inwestycyjnego, a więc projektantów, producentów materiałów, przedsiębiorstw wykonawczych i innych uczestników tego procesu za powstanie tych wad, oraz wobec wysokich kosztów ich usuwania, w 1981 r. Rada Ministrów podjęła uchwałę umożliwiającą finansowanie tych prac bez tzw. kredytu umarzalnego, a więc de facto dotacji. W ten sposób sfinansowano koszty ocieplenia ponad 11 tys. budynków mieszkalnych. Pozostało do ocieplenia ok. 9 tys. budynków. Ustawa o uporządkowaniu stosunków kredytowych z grudnia 1989 r. uchyliła jednak możliwość finansowania tych prac w dotychczasowym trybie. Dotyczy to umów zawieranych po 1 stycznia 1990 r., a ściślej nawet po 30 marca tego roku w przypadku, gdy w grę wchodziły aneksy do umów zawartych poprzednio.</u>
          <u xml:id="u-108.2" who="#AleksanderPaszyński">Stworzyło to rzeczywiście w tym roku niezwykle trudną sytuację, koszt bowiem tych robót przekracza przeciętne możliwości zarządców domów, które wymagają ocieplenia. Powiem, że skutki tej decyzji w ostatnim czasie były dwukrotnie rozważane przez Radę Ministrów, i — jak nietrudno zrozumieć — chodzi po prostu o możliwość pokrycia tych wydatków. Szukamy nadal możliwości wsparcia ze środków budżetu państwa przedsięwzięć związanych z ocieplaniem budynków i usuwaniem niektórych innych wad technologicznych także dla robót rozpoczętych w tym roku. Wymaga to bądź nowelizacji ustawy budżetowej, bądź nowelizacji ustawy o uporządkowaniu stosunków kredytowych, O rozstrzygnięciach, jakie zapadną, a zapaść muszą jeszcze w tym miesiącu, poinformuję pana posła listownie.</u>
          <u xml:id="u-108.3" who="#AleksanderPaszyński">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-108.4" who="#AleksanderPaszyński">Poseł Andrzej Sikora zapytuje w sprawie terminowego wydawania dzienników urzędowych oraz skorowidzów do tych wydawnictw. Pan poseł Andrzej Sikora chciałby zabrać głos? Bardzo proszę.</u>
          <u xml:id="u-108.5" who="#AleksanderPaszyński">Jeżeli pan marszałek pozwoli, chciałem sprecyzować moje pytanie. Dotyczy ono w zasadzie trzech spraw. Po pierwsze, maksymalnego skrócenia okresu pomiędzy, że tak powiem, ustaleniem tekstu przepisu prawnego — mam na myśli zarówno okres od podpisania ustawy przez prezydenta — a momentem wydania przez zakłady graficzne, bądź jeżeli chodzi na przykład o rozporządzenie Rady Ministrów — okres od ogłoszenia tekstu do momentu jego wydrukowania. Druga sprawa, moim zdaniem, bardzo ważna dotyczy dystrybucji „Dzienników Ustaw” i „Monitorów Polskich”. Na ile okres ten może być skrócony? Wiemy bowiem, że do punktów sprzedaży te akty prawne docierają z dużym opóźnieniem.</u>
          <u xml:id="u-108.6" who="#AleksanderPaszyński">I sprawa trzecia, która jest nawet nieco żenująca, sprawa skorowidzów do „Dzienników Ustaw” i „Monitorów Polskich”. Wiem o tym, że skorowidz do „Dziennika Ustaw” za rok 1989 ukazał się dopiero w czerwcu 1990 r. Uprzejmie proszę o odpowiedzi na te pytania.</u>
          <u xml:id="u-108.7" who="#AleksanderPaszyński">Odpowiedzi udzieli minister-szef Urzędu Rady Ministrów pan Jacek Ambroziak. Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#JacekAmbroziak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W odpowiedzi panu posłowi Andrzejowi Sikorze na pytanie, co zamierza uczynić rząd, by „Dzienniki Ustaw” i „Monitory Polskie”, a także skorowidze ukazywały się w takich terminach, aby zainteresowani mogli jak najszybciej zapoznać się z ich treścią, muszę powiedzieć, że jest to także i naszym zmartwieniem — opóźnienia, które wynikają z druku tych dokumentów. Jedną z przyczyn były trudności poligraficzne samych Zakładów Graficznych „Tamka”, które drukują te akty. Obecnie sytuacja już uległa poprawie. Zastosowano nowe metody druku, sprowadzono nową maszynę, a więc druk i skład jest przyspieszony. W dalszym ciągu jednak oczywiście te akty ukazują się z pewnym opóźnieniem co do daty samych aktów. Wynika to po prostu z bardzo długiego okresu między datą uchwalenia, przejścia przez Senat, podpisania przez prezydenta i dotarcia do redakcji. Np. ustawa z 23 marca 1990 r. o zmianie ustawy Prawo lokalowe została wydana w ciągu 6 dni, 4 dni robocze, od daty jej otrzymania od prezydenta, ale prezydent ją podpisał dopiero 15 maja. 16 maja znalazła się w Urzędzie Rady Ministrów i została wydana 18 maja razem z innymi przepisami. Nieraz te opóźnienia między datami wynikają więc raczej z długiego okresu przejścia od Sejmu do prezydenta. Później w ciągu tych czterech dni jesteśmy w stanie tę ustawę wydać.</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#JacekAmbroziak">Oczywiście to nie jest już wina jakby samego Urzędu Rady Ministrów. Istnieje problem, mógłbym tu przytoczyć panu posłowi wiele takich dat od uchwalenia ustawy do wydrukowania, ale przecież nie o to chodzi. W każdym razie staramy się, żeby w ciągu 3 do 4 dni ustawa czy rozporządzenie było już wydrukowane. Rzeczywiście było pewne opóźnienie w druku skorowidza, który został wydrukowany w kwietniu tego roku, ale, nie można tego wcześniej robić. Skorowidz opracowują i wydają te same osoby, ta sama szczupła redakcja, która wydaje „Dziennik Ustaw” i „Monitor Polski”. Napływ tych materiałów do publikacji jest ogromny i w związku z tym trudno wcześniej wydrukować. Żeby ten skorowidz był jak najbardziej aktualny, potrzeba jednak odpowiedniej staranności i badania.</u>
          <u xml:id="u-109.2" who="#JacekAmbroziak">Trudności z kolportażem wynikają z kilku przyczyn. Przede wszystkim, wzrost liczby edycji „Monitora Polskiego” i „Dziennika Ustaw”. Takie ilości aktów prawnych nigdy nie były wydawane. W roku 1988 np. wydano 83 te publikacje, w 1989 r. 121, a już w pierwszym półroczu tego roku było 69, czyli po prostu nastąpiło zagęszczenie, wzrost o 72% w stosunku do lat poprzednich. Podobnie wzrosła liczba egzemplarzy ekspediowanych do odbiorców. W roku 1988 było 16,6 mln egzemplarzy, w 1989 r. — 26 mln, a już teraz w I półroczu mamy 14 mln, czyli również wzrost o 72% w stosunku do poprzednich lat. Podobnie wzrosła liczba prenumeratorów „Dziennika Ustaw” i „Monitora”. Było ich 65 tys. w 1988 r. a już w pierwszym półroczu 1990 r. mamy ich 75 tys. To jest także znaczny wzrost, no i oczywiście te opóźnienia wynikają także z funkcjonowania poczty. To nie zawsze nasza wina.</u>
          <u xml:id="u-109.3" who="#JacekAmbroziak">Ale oczywiście chcemy poprawić sprawy kolportażu, aby jak najszybciej dzienniki i monitory docierały do czytelników. W związku z tym na razie zatrudniliśmy pracowników w godzinach nadliczbowych, ale oczekujemy innych zmian — zmian w technice ekspedycji. Polecono także, aby kolportaż poszczególnych numerów „Dziennika Ustaw” i „Monitora Polskiego” był prowadzony na bieżąco. Podjęto starania o wydanie zaległych numerów, żeby one pierwsze były wydawane i wysyłane do czytelnika. W 1991 r. planujemy zastąpić ręczna wysyłkę automatyczną linią do pakowania, która będzie sprzężona z komputerem adresowym. Pragniemy także założyć własna sortownię na poszczególne kierunki ekspedycyjne, ale to może nastąpić dopiero po sprowadzeniu maszyny, która jest ujęta w planach 1991 r. Teraz po prostu w budżecie nie ma na to pieniędzy, a musi to być maszyna importowana. Te środki niewątpliwie usprawnią i przyspiesza kolportaż i docieranie „Monitora Polskiego” i „Dziennika Ustaw” do czytelników.</u>
          <u xml:id="u-109.4" who="#JacekAmbroziak">Chcemy także zwiększyć liczbę punktów sprzedaży monitora w poszczególnych miejscowościach, poza prenumeratą oczywiście. Jest to jednak związane z zawarciem umów z księgarniami czy siedzibami sądów wojewódzkich, bo najczęściej w tych siedzibach prowadzona jest sprzedaż pojedynczych egzemplarzy „Monitora Polskiego”.</u>
          <u xml:id="u-109.5" who="#JacekAmbroziak">Jeżeli chodzi o prace nad tym skorowidzem, o który pan poseł pytał, to rzeczywiście jego wydanie także być może będzie przyspieszone. Chcemy, żeby był wydawany i wznawiany w odstępach dwuletnich, wcześniej po prostu jest to niemożliwe ze względów redakcyjnych i technicznych. Chcemy, żeby był on oparty na komputerowym systemie ewidencji, co niewątpliwie przyspieszy i druk, i wydawanie. Na razie skorowidz jest przygotowywany w sposób dosyć prymitywny i stąd te opóźnienia. Zamierzamy jednak, bieżąco aktualizować go w komputerze i co dwa lata wydawać. Zmiana przepisów następuje tak szybko, że co roku niemożliwe jest wydawanie, po prostu nie nadążyłoby się z cyklem produkcyjnym.</u>
          <u xml:id="u-109.6" who="#JacekAmbroziak">I tyle, co mogę odpowiedzieć panu posłowi, zresztą i na pytanie, które nas tutaj w Urzędzie Rady Ministrów martwi, bo sami też uważamy, że te akty prawne powinny być jak najszybciej dostarczane czytelnikowi. Ale jak mówię, że nieraz od daty uchwalenia do daty wydania są w zasadzie 4 do 5 dni, a po drodze są te poślizgi, które już nie wynikają z winy Urzędu Rady Ministrów. A później to rzeczywiście jest po prostu kwestia usprawnienia wysyłki pocztowej, co także nie zawsze jest związane z naszymi możliwościami, samego Urzędu Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-109.7" who="#JacekAmbroziak">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-109.8" who="#JacekAmbroziak">Proszę, pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#AndrzejSikora">Mam jeszcze tylko jedno dodatkowe pytanie do pana ministra. W związku z tym, że — jak się okazuje na dzień dzisiejszy — nie ma możliwości większego niż 3–4 miesiące skrócenia okresu druku tego skorowidza, czy istnieje jakiś system informacji komputerowej przepisów prawnych, z których mógłby skorzystać na przykład poseł, czy osoba zainteresowana, nie tylko poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo — panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#JacekAmbroziak">Ten system istnieje w Urzędzie Rady Ministrów, ale jest on aktualnie wprowadzany w życie. Jeśli więc istnieje jakaś pilna potrzeba, to oczywiście zawsze można przez Biuro Prawne Urzędu Rady Ministrów skorzystać. Tylko mówię, on jest aktualnie opracowywany i wprowadzany w życie. Dotyczy na przykład w tej chwili aktualnych prac i ustaw, nie ma jeszcze informacji wcześniejszych. Po prostu to wymaga jeszcze odpowiedniego dopracowania przez programistów. Ale istnieje taka możliwość techniczna, aby przez Biuro Prawne zwrócić się o informacje w komputerze, jeżeli tak to można określić.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#JacekAmbroziak">Poseł Zdzisław Barański zapytuje w sprawie eksploatacji bursztynu. Bardzo proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#ZdzisławBarański">Do pana dr Wojciecha Brochwicza-Lewińskiego, głównego geologa kraju.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#ZdzisławBarański">Od dłuższego czasu sprawa eksploatacji bursztynu była i jest przedmiotem zainteresowania organów administracji państwowej różnych szczebli, organów wymiaru sprawiedliwości, organów ścigania, a także prasy. Zainteresowanie to wynika z faktu, że wydobywaniem bursztynu zajmują się różni ludzie nie posiadający zezwoleń na taką działalność, że prowadzenie wydobycia odbywa się często w sposób istotnie naruszający środowisko oraz z braku jednoznacznego stanowiska zajmowanego w tej sprawie przez organy administracji państwowej.</u>
          <u xml:id="u-113.2" who="#ZdzisławBarański">W związku z prowadzonymi pracami nad reformą prawa geologicznego i górniczego, zwracam się do pana ministra z zapytaniem:</u>
          <u xml:id="u-113.3" who="#ZdzisławBarański">Po pierwsze, ponieważ dotychczas wydobywanie bursztynu nie podlegało prawu górniczemu, zachodzi pytanie, czy objęcie tej działalności prawem górniczym mogłoby przyczynić się do rozwiązania tego zagadnienia i zabezpieczenia interesów państwa w tym zakresie?</u>
          <u xml:id="u-113.4" who="#ZdzisławBarański">Po drugie, czy prowadzenie skupu bursztynów powinno być unormowane przez państwo, czy też powinno podlegać prawom wolnego rynku, a w takim przypadku, czy osoba zbywająca bursztyn w stanie surowym powinna wylegitymować się, czy też skup powinien być anonimowy?</u>
          <u xml:id="u-113.5" who="#ZdzisławBarański">Po trzecie, jakie środki zamierza podjąć resort, aby działalność związana z wydobywaniem bursztynu i jego zbywaniem przynosiła państwu korzyści, materialne?</u>
          <u xml:id="u-113.6" who="#ZdzisławBarański">Po czwarte, jakie środki zamierza podjąć resort, aby osoba schwytana na nielegalnym wydobywaniu bursztynu mogła być pociągnięta do odpowiedzialności materialnej na rzecz właściwego samorządu terytorialnego za niszczenie środowiska naturalnego?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#TadeuszFiszbach">Odpowiedzi udzieli podsekretarz stanu w Ministerstwie Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa Józef Zegar.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#JózefZegar">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W odpowiedzi na zapytanie pana posła z dnia 11 lipca br. w sprawie eksploatacji bursztynu pragnę wyjaśnić, co następuje:</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#JózefZegar">Przede wszystkim pragnę przeprosić, że nie ma głównego geologa, pana Brochwicza-Lewińskiego, jest na urlopie, to pismo wpłynęło gdy… czy zapytanie, gdy już udał się na urlop.</u>
          <u xml:id="u-115.2" who="#JózefZegar">A teraz kolejno odpowiedzi na poszczególne pytania:</u>
          <u xml:id="u-115.3" who="#JózefZegar">Pytanie pierwsze. Objęcie wydobywania bursztynu prawem górniczym w jego dzisiejszym kształcie tego prawa, nie mogłoby skutecznie zapobiec nielegalnej eksploatacji. Nawet ustalenie obszarów górniczych, które nie stanowią terenów zamkniętych, nie zapobiegnie nielegalnej eksploatacji przez osoby nie posiadające zezwolenia na tę działalność. Istota sprawy bowiem polega na tym, że bursztyn jest wydobywany w sposób nielegalny przez osoby pojedyncze oraz zorganizowane w grupy i to głównie na terenach chronionych, takich jak plaże, wydmy itd. Sprawa jest raczej w nadzorze, w kontroli, znaczy w niedopuszczeniu. Trzeba, prawdę mówiąc, postawić policjanta przy każdej plaży przez całą noc i to nawet nie jednego, ponieważ są i grupy zorganizowane, dosyć liczne, pozyskujące bursztyn.</u>
          <u xml:id="u-115.4" who="#JózefZegar">W odpowiedzi na pytanie drugie, wyrażamy opinię, że skup bursztynu powinien być prowadzony na zasadach wolnego rynku, przy zastosowaniu ustawy o działalności gospodarczej. W ten sposób państwo osiągnie również korzyści poprzez system podatkowy. Można spodziewać się, że legitymowanie osób sprzedających bursztyn sprzyjałoby rozwojowi nielegalnego handlu, w tym także przemycania za granicę. W przeszłości podjęto próbę legitymowania osób przy skupie bursztynu, ale okazało się, niestety, że do tych punktów skupu bursztyn nie trafia, jest przemycany nielegalnie za granicę. Więc ja sądzę, że takie rozwiązanie jest lepsze.</u>
          <u xml:id="u-115.5" who="#JózefZegar">Pytanie trzecie. Skierowany przez Radę Ministrów do Sejmu w czerwcu projekt ustawy o zmianie prawa górniczego, który państwo, posłanki i posłowie w tych, dniach otrzymaliście, przewiduje objęcie opłatami za eksploatację wszystkich kopalin, w tym także bursztynu. Podmiot gospodarczy zamierzający wydobywać kopalinę będzie uzyskiwał złoże w użytkowanie, a od wydobytej kopaliny będzie wnosił opłatę na rzecz skarbu państwa. Oczywiście będzie to dotyczyć eksploatacji zgodnej z prawem, prowadzonej przez zarejestrowane podmioty gospodarcze. Natomiast eksploatacja nielegalna tak jak dotychczas będzie ścigana przez odpowiednie organy.</u>
          <u xml:id="u-115.6" who="#JózefZegar">Pytanie czwarte. Dochodzenie odszkodowań za zniszczenie środowiska związane ze wydobywaniem bursztynu jest obecnie możliwe tylko na gruncie prawa cywilnego. Prawo to przysługuje również organom samorządowym. Pozyskiwanie natomiast tego bursztynu na wydmach, plażach i innych terenach objętych ochroną z naruszeniem wymagań ochrony środowiska podlega normalnym karom i grzywnie. Dotychczas, niestety, te kary i grzywny były niskie. W najbliższym czasie spodziewamy się ich zwiększenia dzięki ustawie sejmowej.</u>
          <u xml:id="u-115.7" who="#JózefZegar">Poruszony problem zasilania budżetu właściwego samorządu terytorialnego środkami finansowymi uzyskiwanymi z tytułu odpowiedzialności materialnej za nielegalne wydobywanie bursztynu i związane z tym zniszczenie środowiska rozważone zostanie przy opracowywaniu nowej ustawy o działalności geologicznej i górniczej, nad którą pracuje specjalna komisja powołana przez prezesa Rady Ministrów do spraw reformy właśnie prawa górniczego i geologicznego. Spodziewamy się, że jesienią projekt ustawy będzie gotowy.</u>
          <u xml:id="u-115.8" who="#JózefZegar">Jednocześnie uprzejmie informuję, że minister ochrony środowiska i zasobów naturalnych w zeszłym roku — bo jeszcze nie było tego leśnictwa — zwrócił się do właściwych wojewodów, mianowicie: gdańskiego, elbląskiego, słupskiego i ostrołęckiego z zaleceniem wzmożenia kontroli stosowania aktualnych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach w przypadkach wydobywania bursztynu z naruszeniem wymagań ochrony środowiska. Równolegle minister ochrony środowiska zainteresował tą problematyką Komendę Główną Milicji Obywatelskiej w zeszłym roku, która wydała polecenie podległym organom ścisłego współdziałania z właściwymi terenowymi organami administracji państwowej w tym zakresie. Minister ponowił swoje wystąpienie zarówno do wojewodów, jak i do policji w sprawie zwiększenia nadzoru nad nielegalnym pozyskiwaniem bursztynu.</u>
          <u xml:id="u-115.9" who="#JózefZegar">Pragnę na zakończenie podziękować panu posłowi za zainteresowanie tą problematyką opinii szanownych pań i panów posłów, za zwrócenie uwagi na bardzo istotne zagadnienie dotyczące niszczenia środowiska przy okazji wydobywania w sposób nielegalny bursztynu. Mam nadzieję, że sprawa ta znajdzie wyraz w zwiększonym zainteresowaniu problemami ochrony środowiska w odniesieniu również do innych kopalin. Zagadnienie ochrony środowiska w trakcie pozyskiwania kopalin — i w tym kierunku działamy — powinno znaleźć wyraz w nowym właśnie przygotowywanym prawie górniczym i geologicznym.</u>
          <u xml:id="u-115.10" who="#JózefZegar">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-115.11" who="#JózefZegar">Pan poseł, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#ZdzisławBarański">Dziękuję bardzo za wypowiedź. Uważam, że będzie to początkiem objęcia prawem tego, dotychczas nielegalnego, procederu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#TadeuszFiszbach">Informuję panie i panów posłów, że poprawki do projektu ustawy o zasadach tworzenia zakładowych systemów wynagradzania oraz ustawy Kodeks pracy w tej chwili już wydrukowane rozdaje się posłom. To jednak potrwa kilkanaście minut. Dlatego przystąpimy obecnie do punktu trzeciego porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej, Komisji Handlu i Usług oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (druki nr 303 i 445).</u>
          <u xml:id="u-117.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła sprawozdawcę Czesława Kastelika.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#CzesławKastelik">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Komisji Polityki Społecznej, Handlu i Usług oraz Ustawodawczej mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie sprawozdanie z prac połączonych komisji nad projektem zmiany ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Przedmiotem zmiany ustawy jest art. 9 ust. 1 i ust. 3. Zakres przedmiotowy stosunkowo wąski, lecz niezbędny z uwagi na potrzebę innej regulacji obrotu napojami alkoholowymi.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#CzesławKastelik">Zgodnie z ustawą o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, art. 9 ust. 1 stanowi, iż dystrybucja, obrót i zbyt napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia na miejscu i poza miejscem sprzedaży prowadzone są w kraju przez wyodrębnione przedsiębiorstwa. Minister rynku działając w myśl tego zapisu ustawy ustalił, że przedsiębiorstwem tym jest aktualnie PHS, czyli Przedsiębiorstwo Handlu Spożywczego. Takie rozwiązanie oznacza, że tylko to przedsiębiorstwo jest upoważnione do prowadzenia obrotu, dystrybucji napojami alkoholowymi lub inne na podstawie cesji tego przedsiębiorstwa. Rozwiązanie takie jest sprzeczne z ustawą o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym i zasadom demonopolizacji handlu. Z tego też powodu rząd przedstawił projekt zmiany omawianego art. 9 ust. 1 i 3, który stanowił przedmiot dyskusji na posiedzeniu połączonych komisji. Komisje zakwestionowały brzmienie proponowanego ust. 1 art. 9 ze względu na to, że minister rynku miałby wydawać zezwolenia na dystrybucję, obrót i zbyt napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia na miejscu i poza miejscem sprzedaży. Komisje stwierdziły, że takie sformułowanie jest w sprzeczności po pierwsze, z ustawą o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczegółowych pomiędzy organami gmin a organami administracji rządowej, w myśl której zezwolenie na sprzedaż w miejscu sprzedaży i poza nim wydaje właściwy wójt, burmistrz lub prezydent. Po drugie, zapis taki jest nierealistyczny z uwagi na koncentrację w ministerstwie rynku decyzji, które dotyczyłyby każdego punktu sprzedaży w kraju. Z tych względów komisje zaproponowały zmianę brzmieniu ust. 1 art. 9 — minister rynku wewnętrznego wydawałby decyzje na prowadzenie jedynie obrotu hurtowego, a nie detalicznego.</u>
          <u xml:id="u-118.2" who="#CzesławKastelik">Konsekwencją proponowanych zmian w art. 9 ust. 1 jest po pierwsze stworzenie możliwości obrotu hurtowego wszystkim podmiotom gospodarczym, które uzyskają wymagane zezwolenie ministra rynku wewnętrznego. Po drugie, stworzenie formalnego prawa do prowadzenia sprzedaży napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia na miejscu i poza miejscem sprzedaży na podstawie zezwolenia wydawanego przez wójta, burmistrza i prezydenta, przez wszystkie podmioty gospodarcze. Dotychczas prawo do prowadzenia sprzedaży poza miejscem sprzedaży miały tylko jednostki gospodarki uspołecznionej. Rozwiązanie takie jest konieczne w związku z prywatyzacją i demonopolizacją handlu. Rozwiązania te nie spowodują zwiększenia liczby punktów sprzedaży detalicznej, gdyż pozostaje w mocy art. 12 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, który stanowi, że liczbę punktów sprzedaży napojów alkoholowych w województwie ustala Rada Ministrów w drodze rozporządzenia. Skreślenie ust. 3 w art. 9 komisje uznały za zasadne, ponieważ zmiana ust. 1 czyni w konsekwencji ust. 3 zbędnym. W trakcie dyskusji członkowie połączonych komisji podnosili pilnie potrzebę całościowego przepracowania ustawy i dostosowania jej do wymogów prawnych i gospodarczych, adekwatnych do uwarunkowań zmieniających się systemów gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-118.3" who="#CzesławKastelik">W imieniu i z upoważnienia połączonych komisji wnoszę, aby Wysoka Izba raczyła uchwalić przedstawiony projekt ustawy, zawarty w druku nr 445.</u>
          <u xml:id="u-118.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi sprawozdawcy za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#TadeuszFiszbach">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-119.2" who="#TadeuszFiszbach">Informuję, że jest 7 zgłoszeń do dyskusji. Bardzo proszę o zabranie głosu posła Bogdana Szczygła z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej. Kolejnym mówcą będzie poseł Wiesław Woda.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#BogdanSzczygieł">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Po raz drugi zabieram głos na ten bardzo drażliwy temat, jakim jest nowelizacja ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Tak się składa, że życie zweryfikowało już po raz drugi tę ustawę i ta poprawka, którą dzisiaj przyjmujemy, może trochę inaczej sformułowana, została przez Wysoką Izbę odrzucona na posiedzeniu w dniu 9 marca tego roku. Podobnie została odrzucona propozycja zmiany sposobu przydzielania koncesji na sprzedaż wyrobów alkoholowych, scedowania tego na wtedy jeszcze terenowe organy administracji państwowej, a dzisiaj — na organy samorządowe. Zostało to uregulowane w ustawie o rozdziale kompetencji między władzą samorządową a administracją rządową i przydzielone w gestię burmistrzów, wójtów i prezydentów. Przyjęcie tych poprawek wtedy, na pewno pozwoliłoby nam dzisiaj skupić się na bardziej ważnych sprawach gospodarczych, a nie na wracaniu do tych samych tematów. Niestety, zwyciężyły wtedy emocje, a nie zdrowy rozsądek. Mam nadzieję, że ten sam zdrowy rozsądek będzie brał górę nad emocjami, kiedy — zgodnie z obietnicą przedstawicieli rządu — będziemy rozpatrywali jeszcze w tym roku całkiem nową ustawę dotyczącą obrotu napojami alkoholowymi i jej skutkami. Bo tak jak stwierdził KERM na swym posiedzeniu w maju, poświęconym zjawisku patologii społecznej, ustawa ta nie spełnia oczekiwań i nie przynosi pożądanych rezultatów.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#BogdanSzczygieł">Wydaje mi się, że podzielała to zdanie zdecydowana większość posłów obecnych na posiedzeniu komisji rozpatrujących tę nowelizację. Na tym samym 36 posiedzeniu Sejmu będziemy również rozpatrywali bardzo ważny projekt ustawy o Kodeksie karnym i Kodeksie wykroczeń. Jest to bardzo związane z tą ustawą, gdyż kary nakładane na osoby zajmujące się nielegalnym handlem alkoholem są niższe niż zysk ze sprzedaży jednej butelki wódki. Jest to porównanie bardzo śmieszne.</u>
          <u xml:id="u-120.2" who="#BogdanSzczygieł">Na zakończenie poruszę sprawę bardzo drażliwą. Otóż my ustalamy prawo dla całego narodu, domagamy się przestrzegania go, a na naszych oczach to prawo jest łamane. W czerwcu zostało otwarte w naszym Domu Poselskim stoisko Agricoopu z napojami alkoholowymi. Na moje zapytanie, czy panie tam sprzedające posiadają koncesję na sprzedaż napojów alkoholowych odpowiedziały, że nie. Teraz zostało otwarte stoisko Pewexu również z napojami alkoholowymi. Zgodnie z ustawą, koncesja powinna wisieć na widocznym miejscu, a takiej koncesji w ogóle nie ma. Zgodnie z powiedzeniem, że pod latarnią jest najciemniej, najłatwiej jest łamać prawo pod bokiem ich stanowiących.</u>
          <u xml:id="u-120.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Wiesław Woda z Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego. Kolejnym mówcą będzie poseł Stefan Bieliński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#WiesławWoda">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pilną potrzebę zmiany ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi dyktują zmieniające się warunki działalności gospodarczej, ale przede wszystkim względy społeczne.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#WiesławWoda">Obowiązująca ustawa z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości, której tytuł określa cel, nie daje spodziewanych efektów, spożycie bowiem utrzymuje się ciągle na bardzo wysokim poziomie. Dla przykładu, w 1975 r. statystyczny Polak wypił 7,3 litra czystego 100% spirytusu, w 1981 r. — 6,6 litra, a po wejściu w życie ustawy spożycie utrzymuje się ciągle na poziomie około 7 litrów. Wypito zapewne znacznie więcej alkoholu nie objętego statystyką. Brak pozytywnych efektów wynika z powszechnego jej nieprzestrzegania. Rażącym przykładem był import alkoholu w ciągu ostatniego roku. Według wstępnych wyników kontroli NIK tylko w bieżącym roku sprowadzono zza granicy co najmniej 1,5 mln litrów czystej wódki, 340 tys. litrów spirytusu. Z tego powodu skarb państwa poniósł straty w wysokości ponad 1,5 bln zł. Procederem tym zajmowało się ponad 150 spółek. Czyżby służby celne nie znały ustawy, że hurtem mogą się zajmować tylko upoważnione przedsiębiorstwa?</u>
          <u xml:id="u-122.2" who="#WiesławWoda">Tak więc alkohol stał się źródłem ogromnych fortun i sprzedawany był wszędzie i o każdej porze dnia i nocy. Równocześnie w tym czasie gniły nie zagospodarowane ziemniaki. Skutki społeczne takiej działalności są nie do oszacowania. Ile nieszczęść na drogach, ile łez wylano z powodu wypitego alkoholu, tego nikt nie zmierzy.</u>
          <u xml:id="u-122.3" who="#WiesławWoda">Grupa posłów już w listopadzie opracowała projekt nowelizacji ustawy. Również rządowy projekt ustawy długo oczekiwał na rozpatrzenie, gdyż został przedłożony Sejmowi jeszcze w marcu.</u>
          <u xml:id="u-122.4" who="#WiesławWoda">Omawiany dziś projekt zmierza do dostosowania obrotu hurtowego alkoholem do nowych warunków działalności. Hurt na podstawie zezwolenia ministra rynku wewnętrznego będą mogły prowadzić różne podmioty gospodarcze. Liczni hurtownicy, o których wcześniej mówiłem, bez takiej zgody prowadzili tę działalność na dużą skalę.</u>
          <u xml:id="u-122.5" who="#WiesławWoda">Zbyt mały jest zakres nowelizacji ustawy, sprywatyzowany bowiem sklep dziś nie może zajmować się handlem detalicznym alkoholem, choć zgodę na handel na podstawie ustawy kompetencyjnej mogą wydawać organy samorządu terytorialnego. Nielegalnym handlem zajmuje się więc liczne grono osób z marginesu społecznego.</u>
          <u xml:id="u-122.6" who="#WiesławWoda">Innym zagadnieniem, wymagającym pilnej regulacji, jest sprzedaż alkoholu przez Pewex. Dla przykładu, wódkę marki „Gorbaczow” można kupić o 8 rano w Pewexie płacąc złotówkami, podczas kiedy wódki produkcji krajowej można kupić po godz. 13. Jaki jest sens takiej interpretacji, tego chyba nikt nie zrozumie.</u>
          <u xml:id="u-122.7" who="#WiesławWoda">Tych paradoksów jest znacznie więcej. W wielu ośrodkach skupienia ludności występuje koncentracja wszystkich obiektów użyteczności publicznej. Trzymanie się sztywnej zasady, iż nie można wydawać zezwoleń na sprzedaż alkoholu, jeśli odległość wynosi co najmniej 100 m, powoduje, że nie ma legalnie funkcjonujących placówek sieci detalicznej, ale tym procederem zajmują się osoby postronne.</u>
          <u xml:id="u-122.8" who="#WiesławWoda">Chcę również podkreślić, iż za nieżyciowy uważam przepis określający górną marżę w gastronomii w wysokości do 25%. Powoduje to, że w niejednym lokalu gastronomicznym handel alkoholem czy podawanie alkoholu okazuje się nierentowne, wobec tego marże na innych artykułach pokrywają koszty podawania alkoholu.</u>
          <u xml:id="u-122.9" who="#WiesławWoda">W mojej wypowiedzi wykroczyłem poza zakres zmiany ustawy, ale wiele dotychczas obowiązujących regulacji prawnych jest niezrozumiałych, budzi liczne komentarze, a przede wszystkim przepisy te są nie przestrzegane i ułatwiają pospolite pijaństwo.</u>
          <u xml:id="u-122.10" who="#WiesławWoda">Chcę wyraźnie podkreślić, że alkohol nie może stać się takim samym towarem, jak wiele innych. Nadrzędnym celem ustawy musi być ograniczenie spożycia alkoholu ze względów zdrowotnych i społecznych.</u>
          <u xml:id="u-122.11" who="#WiesławWoda">Na zakończenie chcę Wysokiej Izbie zaproponować kilka wniosków i proszę Wysoki Sejm o ich przyjęcie.</u>
          <u xml:id="u-122.12" who="#WiesławWoda">Po pierwsze, zobowiązanie wszystkich służb państwowych do bezwzględnego przestrzegania przepisów cytowanej ustawy, a więc ustawy o wychowaniu w trzeźwości.</u>
          <u xml:id="u-122.13" who="#WiesławWoda">Po drugie, pilne zakończenie prac nad zasadniczą nowelizacją ustawy, tak by Sejm mógł ją rozpatrzyć najpóźniej na przełomie III i IV kwartału.</u>
          <u xml:id="u-122.14" who="#WiesławWoda">Po trzecie, wystąpić do Najwyższej Izby Kontroli, by kontynuowała kontrolę nielegalnego importu i ustalała osoby imiennie odpowiedzialne za nieprzestrzeganie ustawy, a inne organy państwowe zobowiązać do ukarania winnych.</u>
          <u xml:id="u-122.15" who="#WiesławWoda">I wreszcie zgodnie z art. 20 omawianej ustawy Rada Ministrów winna corocznie składać Sejmowi sprawozdanie z jej wykonania. Proszę więc o spowodowanie przygotowania tego sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-122.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Stefan Bieliński z Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego. Kolejnym mówcą będzie posłanka Urszula Jarosz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#StefanBieliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na początek cytat z prasy: „Mądra władza — głupi naród”, to jest podtytuł „Alkohol od godziny 13.00 — arogancja i poniżenie”.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#StefanBieliński">Francuzi piją więcej od nas — to ciekawe stwierdzenie. Wyobraźcie sobie zakaz sprzedaży wina w Paryżu od godziny 14.00. Mielibyśmy drugą rewolucję francuską. A Polak pije, bo co ma zamiast? O tym „zamiast” myśleć należało kilka dekad temu, a może od stuleci, i — żeby było jeszcze obrzydliwiej — Polakowi nie wolno do godziny 13.00 nabywać wódki tylko za własną walutę, za obce dolary zaś bez ograniczeń.</u>
          <u xml:id="u-124.2" who="#StefanBieliński">Zmienił się ustrój, zaczynamy nowe życie, ale mądra władza ani myśli poluzować. Głupiemu narodowi alkohol od godz. 13. Pytam więc, czy ustrój rzeczywiście się zmienił?</u>
          <u xml:id="u-124.3" who="#StefanBieliński">Zaproponowana zmiana w ustawie o wychowaniu w trzeźwości — moim zdaniem — jest zbyt mała, w ogóle uważam, że cała ta ustawa jest anachronizmem i już powinna być zmieniona. Na to, że trzeźwości nie osiąga się ustawą, a na pewno złą ustawą się tego nie osiągnie, mamy aż nadto dowody.</u>
          <u xml:id="u-124.4" who="#StefanBieliński">Pragnę zwrócić uwagę Wysokiej Izby na szczególnie niezrozumiały zapis wprowadzający godziny sprzedaży, w wyniku którego bardzo dobrze prosperuje handel nielegalny. Patologia ta to oczywisty wynik niedobrej ustawy. Sam ten argument zasługuje na poparcie i usunięcie tego przepisu, ale sprawa jest o wiele bardziej niejasna, dlatego że państwo jest uwikłane w ten skandal. Tak, proszę państwa, bo konsumenci tak właśnie postrzegają rolę państwowego przedsiębiorstwa handlowego, które doszło w ostatnim czasie do zupełnej paranoi, to znaczy prowadzi sprzedaż alkoholu za waluty wymienialne od rana, za złotówki od 13.00. Gdzie jest logika tego — poseł Woda też pytał o to samo. Dlatego wnoszę o wykreślenie w art. 14 ust. 1 pkt 5 ustawy o wychowaniu w trzeźwości — Dziennik Ustaw nr 35 z 1982 roku.</u>
          <u xml:id="u-124.5" who="#StefanBieliński">Wysoka Izbo! Niedawno uchyliliśmy ustawę o spekulacji również jako nie pasującą do gospodarki rynkowej. Myślę, że najwyższa pora, by usunąć również te zapisy z tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-124.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#TadeuszFiszbach">Głos obecnie zabierze posłanka Urszula Jarosz z Klubu Poselskiego Unii Chrześcijańsko- -Społecznej. Kolejnym mówcą będzie poseł Marian Zawadzki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#UrszulaJarosz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mamy dzisiaj po raz kolejny zmieniać ustawę o wychowaniu w trzeźwości. Nie wiem, czy projekt tej zmiany świadczy o trzeźwości. Chodzi w nim bowiem tylko o to, aby mogła nastąpić demonopolizacja przedsiębiorstwa hurtu spożywczego, aby nie tylko ono mogło handlować spirytualiami przeznaczonymi do spożycia poza miejscem sprzedaży. To będzie słuszna zmiana, ale ta zmiana wywoła kolejną radość i obfite toasty w setkach tysięcy polskich melin. One od dawna, bez łaski Sejmu są całkowicie zdemonopolizowane. Meliny działają we wsiach, czasem po kilka w jednej, po kilkadziesiąt działa w miasteczkach, a po kilkaset w miastach.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#UrszulaJarosz">Gdy handel ma monopol na sprzedaż alkoholu od godziny 13.00 do 20.00, czyli przez 7 godzin, oni, meliniarze, mają ten monopol przez pozostałe 17 godzin. Czy zamiast dyskusji o trzeźwości, zamiast dyskusji o demonopolizacji jednego przedsiębiorstwa nie powinniśmy podyskutować o nietrzeźwości, o monopolizacji melin, jak upaństwowić meliny? Pierwszym krokiem na tej drodze powinno być dopuszczenie do sprzedaży alkoholu na wynos w gastronomii. Tak jest po prostu na całym świecie. U nas wódka, wino w melinie są droższe niż w taniej gastronomii, ale restauracja na wynos nie może sprzedać, a meliniarz sprzeda. Będę głosowała za zmianą w ustawie o trzeźwości, ale chętniej głosowałabym za ustawą o nietrzeźwości. Za taką ustawą, która zlikwiduje kolejki meliniarzy kupujących o godzinie 13.00 wódkę i różne inne alkohole skrzynkami na całą dobę, bo taka ustawa jest potrzebna na zdrowie i dla zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-126.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Marian Zawadzki z Klubu Poselskiego Polskiej Unii Socjaldemokratycznej. Kolejnym mówcą będzie poseł Szczepan Balicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#MarianZawadzki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym powiedzieć parę słów na temat ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Stara ustawa stawiała sobie za cel różne sprawy. Miała cele szlachetne, ale mało realne w życiu. Od samego początku była w dużym stopniu fikcyjna, przynosząca skarbowi państwa potężne straty. O sprzedaży alkoholu decydowało do tej pory przedsiębiorstwo hurtu spożywczego, monopolista, który w żadnym wypadku nie dbał o racjonalną sprzedaż, lecz likwidował sprzedaż legalną, konkurencyjną, stwarzając sobie olbrzymie możliwości działania i różnego rodzaju melinom, o których mówili moi szanowni przedmówcy.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#MarianZawadzki">Kto miał i ma pieniądze, ten może kupić wódkę dzisiaj poza godzinami, w których sprzedają je państwowe sklepy, choćby w Pewexie czy w rozmaitego rodzaju melinach. Meliny w czasie tej ustawy rosły dosłownie jak grzyby po deszczu, sprzedając legalne wyroby Państwowego Monopolu Spirytusowego za wygórowane ceny, jak również sprzedając bimber, który czasem stanowił zwykłą truciznę.</u>
          <u xml:id="u-128.2" who="#MarianZawadzki">Pijaństwo kwitło i kwitnie mimo obowiązującej ustawy. Jednostki na tym się bogacą, a skarb państwa pustoszeje. Mimo istniejącej w Polsce ustawy, tej o której mówiłem na wstępie, od roku 1989 zaczęła do Polski spływać fala alkoholu z Zachodu, przynosząc dalsze, idące już w biliony złotych straty skarbowi państwa. Zaznaczam, że mimo wszystkich zakazów, jakie rząd wydał w tej sprawie, lawina alkoholu płynie nadal do Polski.</u>
          <u xml:id="u-128.3" who="#MarianZawadzki">Co to jest za alkohol pochodzący z importu zachodniego? Według mnie to nie jest nic innego, jak nasz polski spirytus eksportowany na teren krajów zachodnich w cenie 0,50 marki za 1 litr i wracający w cenie 2 marek za opakowanie 0,7 litra podłej jakości wódki. Następuje pytanie: czy butelka jest tak droga? Czy nalepka jest tak droga i może czy woda jest tak droga?</u>
          <u xml:id="u-128.4" who="#MarianZawadzki">Komisja rolna naszego parlamentu od roku domaga się wyjaśnienia tajemniczej sprawy importu wódki, jak do tej chwili jednak, panie premierze, bez najmniejszego rezultatu. W restauracjach, z wyjątkiem orbisowskich i tej naszej sejmowej, sprzedaje się wszędzie alkohol z marżą 25%, z czego skarb państwa pobiera tylko 5%. Stosowanie tak niskich marż prowadzi do degradacji lokali o wysokim standardzie i również umniejsza bardzo poważnie dochody skarbu państwa. Niech każdy lokal gastronomiczny sprzedaje napoje alkoholowe według swego standardu i odprowadza tylko odpowiednie podatki.</u>
          <u xml:id="u-128.5" who="#MarianZawadzki">Takie i inne sprawy związane z ustawą alkoholową doprowadziły do całkowitej ruiny przemysłu spirytusowego w Polsce i naraziły skarb państwa na olbrzymie straty. Wchodzimy, proszę państwa, do cywilizowanej Europy, więc niech tak będzie z alkoholem, jak w tej Europie, a więc sprzedaż napojów alkoholowych bez żadnych zakazów i nakazów. Niech podaż odbywa się z pominięciem różnych monopoli, a tylko w zakładach, lokalach wyznaczonych przez wójtów, burmistrzów i prezydentów poszczególnych miast. Niech lokale gastronomiczne pobierają takie marże na sprzedawane alkohole, jakie potrafią od klienta ściągnąć, z tym tylko, żeby miały odpowiedni zbyt, i niech odprowadzają państwu odpowiednie podatki.</u>
          <u xml:id="u-128.6" who="#MarianZawadzki">W tej sytuacji proponuję dalsze zmiany w tej ustawie, a mianowicie rząd we własnych interesach winien sam w tej ustawie zaproponować więcej. Będę tutaj posądzany o chęć rozpicia Polski, o chęć rozpicia narodu. Ale wszyscy dobrze wiemy o tym, że ustawa mówi co innego, a życie dyktuje zupełnie coś innego. Niech Polska w dążeniu do Europy będzie normalnym krajem, normalnie obracającym m.in. alkoholem, a skarb państwa niech będzie miał z tego naprawdę możliwe do osiągnięcia potężne zyski.</u>
          <u xml:id="u-128.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Szczepan Balicki z Klubu Poselskiego „Pax”. Kolejnym mówcą będzie poseł Leszek Czerwiński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#LeszekCzerwiński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W zeszłym tygodniu miałem zaszczyt stwierdzić z tej trybuny, że trudnych problemów społecznych nie sposób wprawdzie załatwić jednym pociągnięciem pióra ustawodawcy, niemniej jednak rygory prawne odgrywają istotną rolę w wachlarzu środków społecznego oddziaływania. I reguła ta odnosi się w całej rozciągłości do walki z alkoholizmem, której skuteczność zależy od metod wychowawczych, właściwego modelu konsumpcji, środków oddziaływania emocjonalnego, wspomnijmy tu choćby piękne hasło „Solidarności” z roku 1980 „Nie pij. W Gdańsku nie pili”. Dużą rolę odgrywa tu właściwa terapia osób uzależnionych, postępowanie z nimi po ukończeniu kuracji i wiele innych czynników. Niemniej fundamentem tego konglomeratu środków pozostaje zawsze ustawodawstwo.</u>
          <u xml:id="u-130.1" who="#LeszekCzerwiński">Pozwalam sobie stwierdzić, że rozpatrywana nowelizacja ustawy antyalkoholowej, jakkolwiek by nie interpretować jej krótkiego tekstu, oznacza jedno — liberalizację dystrybucji alkoholu. Tłumaczenie tego względami gospodarki rynkowej i demonopolizacji nie wydaje się przekonywające. W okresie II Rzeczypospolitej gospodarka przecież w pełni wolnorynkowa harmonizowała całkowicie z rygorystycznie traktowanym państwowym monopolem spirytusowym. I wódkę nazywali także często monopolką.</u>
          <u xml:id="u-130.2" who="#LeszekCzerwiński">Podobną sytuację widzimy także w licznych krajach odwiecznie liberalnych. Trudno przy tym zapomnieć, wspomniane choćby tu przed chwilą przez jednego z moich przedmówców, wydarzenia bulwersujące opinię publiczną — nadmierny import alkoholu przy równoczesnym marnotrawstwem własnych zapasów ziemniaków. A projektowana nowelizacja nie stwarza żadnych środków przeciwdziałania takim faktom.</u>
          <u xml:id="u-130.3" who="#LeszekCzerwiński">Wysoka Izbo! Obecny stan ustawodawstwa antyalkoholowego wywołuje uzasadniony niepokój wśród działaczy na rzecz trzeźwości. Niepokój ten dobitnie wyraża majowe oświadczenie Komisji Episkopatu Polski do spraw Trzeźwości, które pozwolę sobie zacytować: „Widzimy potrzebę, aby parlament opracował w trybie pilnym nowe regulacje prawne służące rozwiązywaniu problemów alkoholowych oraz promujące życie w trzeźwości. Jednocześnie zwracamy się do rządu Rzeczypospolitej Polskiej, aby sprawa trzeźwości narodu stała się jednym z podstawowych kryteriów jego działania. W szczególności liczymy, że troska rządu będzie się wyrażać w opracowaniu i wprowadzeniu w życie odpowiednich programów oświatowych, wychowawczych i profilaktycznych, w zaangażowaniu administracji państwowej w skuteczną kontrolę nad produkcją i dystrybucją alkoholu”.</u>
          <u xml:id="u-130.4" who="#LeszekCzerwiński">Obawiam się, Wysoka Izbo, że rozpatrywany dziś projekt ustawy nowelizującej ustawę antyalkoholową nie spełnia chyba oczekiwań tej światłej i odpowiedzialnej części opinii publicznej, której stanowisko wyraża cytowane oświadczenie Episkopatu Polski. Może zapowiedziana jeszcze na ten rok całkowita nowelizacja tej ustawy te nadzieje spełni. Oby.</u>
          <u xml:id="u-130.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Leszek Czerwiński z Klubu Poselskiego Niezależnych Posłów. Kolejnym mówcą i ostatnim na liście zgłoszeń jest poseł Czesław Sobierajski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#LeszekCzerwiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nikt nie ma najmniej wątpliwości, że właśnie alkoholizm jest największą wadą przypisywaną Polakom. Omawiana przez nas dzisiaj w niewielkim odcinku ustawa skłania do przemyśleń nad zjawiskiem. Jest ona jeszcze jednym przykładem tego, że przepis choćby najlepszy nie załatwia sprawy.</u>
          <u xml:id="u-132.1" who="#LeszekCzerwiński">Niejednokrotnie zmuszony byłem w kontaktach z pacjentami i wyborcami odpowiadać na pytanie, co zmieniło się przez ostatnie 7 lat obowiązywania ustawy? I z przykrością należy stwierdzić, że wysiłki organizacji społecznych zajmujących się tym problemem, a także niezaprzeczalnego w naszym państwie autorytetu Kościoła, są niezauważalne. Odnosi się wręcz wrażenie, że zjawisko się nasila. Plaga alkoholizmu wśród naszego narodu narastała przez wieki, a w ostatnich dziesiątkach lat szczególnie. Okupant rozpijał naród, aby go wyeliminować ze społeczeństw cywilizowanych. Przez całe czterdziestolecie polityka wychowania społeczeństwa w trzeźwości nie dała żadnych efektów, a więc musiała być błędna. Za błędy należy uznać wydawanie kartek na alkohol, uzyskiwanie pieniędzy na walkę z alkoholizmem przez podnoszenie cen alkoholu, jest to oczywisty nonsens. Podaż na rynek głównie alkoholi wysokoprocentowych, ograniczenie sprzedaży alkoholu to też nie ta droga, szczególnie, kiedy np. luki w prawie celnym lub nieuzasadnione złagodzenie sprzedaży w sklepach Pewexu pozwalają każde ograniczenie podaży ominąć. Uważam nawet, że sprzedaż alkoholu w Pewexach to perfidia wyciągania od społeczeństwa dewiz za cenę jego rozpijania.</u>
          <u xml:id="u-132.2" who="#LeszekCzerwiński">Społeczeństwo musi mieć sens życia, cel oszczędzania pieniędzy, a nie przepijania. Musimy wszyscy pracować nad zmianą stylu życia. Dziecko od najmłodszych lat obserwuje, że piją rodzice. Wiele spraw można załatwić za alkohol, a nie kupić za uczciwie zapracowane pieniądze. Niedostateczne jest wychowanie w tym względzie w szkole, a antypropaganda picia w środkach masowego przekazu prawie żadna. Poradnictwo odwykowe jest również dalece niewystarczające głównie z powodu braku wyspecjalizowanych kadr, lekarzy, psychologów. Jest to prawie wyłącznie poradnictwo tzw. przymusowe; na zwykłe, dobrowolne nie ma już miejsca. Praktyka pokazała, że lecznictwo odwykowe, zamknięte przymusowe, jest też bezcelowe. Jakieś rezultaty może dać tylko lecznictwo dobrowolne.</u>
          <u xml:id="u-132.3" who="#LeszekCzerwiński">Są też sprawy związane z alkoholizmem, które muszą być traktowane z bezwzględną surowością. Kierowca prowadzący pojazd po spożyciu alkoholu jest potencjalnym, a bardzo często faktycznym zabójcą. I tu musi wkroczyć prawo pozbawiające bezwzględnie raz na zawsze prawa prowadzenia pojazdów, nie czekając aż wydarzy się tragedia. Jako lekarz, z doświadczenia pracy na oddziale chirurgii stwierdzam, że do wypadku drogowego bardzo rzadko dochodzi przy zachowaniu przez kierowcę trzeźwości. Przeważająca większość hospitalizowanych, uczestniczących w wypadkach drogowych, jest po spożyciu alkoholu. A ilu pozostaje na miejscu wypadku?</u>
          <u xml:id="u-132.4" who="#LeszekCzerwiński">Często stwierdzam, że zawodowy kierowca to nałogowy alkoholik. Czy nie nadchodzi więc moment, by w niedalekiej przyszłości — oprócz proponowanej dziś drobnej zmiany — przyjrzeć się zagadnieniu alkoholizmu i obowiązującym w tej materii przepisom. Gdybym miał oddać tu odczucia ludzi, z którymi niejednokrotnie rozmawiam na ten temat, to musiałbym stwierdzić, że ustawa jest generalnie krytykowana i generalnie krytykowany jest jako nieskuteczny system wprowadzonego w tym zakresie leczenia.</u>
          <u xml:id="u-132.5" who="#LeszekCzerwiński">Dotychczasowe przepisy, podobnie zresztą jak ustawa o podziale zadań i kompetencji z dnia 17 maja 1990 r., przekazują całą fazę wstępną, całe postępowanie przygotowawcze społecznym komisjom do spraw przeciwdziałania alkoholizmowi. Są one usytuowane w gminach przy organach samorządowych. Czy jest to usytuowanie optymalne?</u>
          <u xml:id="u-132.6" who="#LeszekCzerwiński">Odpowiedź do tej pory dawało samo życie. Głosy ludzi zajmujących się zagadnieniem, by komisje przenieść chociażby na szczebel rejonu, pozostały bez odpowiedzi. Dlaczego tak trudno jest prowadzić postępowanie w małych jednostkach? Odpowiedź nasuwa się sama. Tam wszyscy się znają, często obawiają się zemsty zainteresowanego, łatwiej jest oddziaływać swym autorytetem na kogoś, kogo się bezpośrednio nie zna. A i o autorytety w niewielkich środowiskach jest znacznie trudniej. Wszyscy powiązani są więzami rodzinnymi, towarzyskimi, pracy, wspólnie prowadzonymi interesami. Nikt nie jest prorokiem we własnym mieście. Stąd rodziły się postulaty, by nie pozostawiać tych wstępnych zagadnień wyłącznie w gestii komisji. Na członków komisji bowiem ustawa nałożyła obowiązek podjęcia decyzji o skierowanie alkoholika do biegłego na badania, jeżeli zachowanie jego powoduje rozkład pożycia rodzinnego, demoralizację nieletnich, systematyczne zakłócanie spokoju lub porządku publicznego.</u>
          <u xml:id="u-132.7" who="#LeszekCzerwiński">Ocena tych przesłanek niejednokrotnie przekracza możliwości tych ludzi pełniących swe funkcje społecznie, nie wyposażonych przez ustawę w możliwości prowadzenia postępowania dowodowego. Nagminne były zjawiska uchylania się od udziału w posiedzeniach komisji, zrzekanie się członkostwa i przechodzenie do innych działań społecznych, dających więcej satysfakcji ze względu na widoczne rezultaty.</u>
          <u xml:id="u-132.8" who="#LeszekCzerwiński">Nawet jeżeli komisja podjęła decyzję o skierowaniu zainteresowanego do biegłego na badania, dobrowolne i terminowe zgłaszanie się alkoholika w wyznaczonych terminach należały do rzadkości. Często natomiast w tym właśnie czasie narastało szykanowanie rodziny, która wołała wycofać wcześniej zgłoszony wniosek o skierowanie na przymusowe leczenie, niż znosić brutalne traktowanie.</u>
          <u xml:id="u-132.9" who="#LeszekCzerwiński">Postępowanie wstępne, profilaktyczne, w zamierzeniu swoim prawidłowe, nie sprawdziło się, powodując znaczne wydłużenie w czasie przekazania sprawy sądowi rejonowemu do ostatecznego załatwienia. Należałoby szybko rozważyć, czy nie trzeba wprowadzić zmian zmierzających w kierunku rejonizacji komisji do spraw przeciwdziałania alkoholizmowi. To spowoduje: możliwość powołania w ich skład fachowców, specjalistów; rozszerzenie udzielenia daleko idącej pomocy sprawdzonym formom, jakimi są kluby anonimowych alkoholików; ograniczenie działań komisji jedynie do rozmów profilaktycznych, które — jeżeli pozostaną bez rezultatu — spowodują automatyczne przekazanie całego materiału dowodowego do sądu rejonowego, powołującego biegłego i korzystającego z całego arsenału środków dowodowych przewidzianych przepisami procedury sądowej; skrócenie terminów tak, by od momentu wpływu wniosku o zastosowanie przymusowego leczenia do chwili orzeczenia sądowego nie mijały — jak to ma miejsce obecnie — długie miesiące, trudne często dla rodziny alkoholika.</u>
          <u xml:id="u-132.10" who="#LeszekCzerwiński">Osobnym zagadnieniem pozostaje dotychczas stosowany sposób wykonywania orzeczeń sądowych, oczekiwania na miejsce w ośrodkach leczniczych. Metody leczenia powinny zostać ocenione przez pryzmat wyników osiąganych czasami nawet po wielomiesięcznych okresach przebywania w szpitalach. Muszę tu przekazać społeczne odczucie, z którym spotykam się często. Ludzie uważają, że społeczne koszty leczenia są niewspółmierne do uzyskiwanych rezultatów. I jeszcze jedno zagadnienie pozostające w polu zainteresowania społeczeństwa. Jest to problem pomocy świadczonej rodzinom alkoholików. Należy ujednolicić źródła i sposoby tej pomocy, przejść z zasiłków pieniężnych na rzeczowe, tak by pomoc ta nie mogła być przeznaczona na inne cele, niż wspomaganie rodziny, a zwłaszcza dzieci z rodzin alkoholików.</u>
          <u xml:id="u-132.11" who="#LeszekCzerwiński">Wieki, jak powiedziałem, złożyły się na problem alkoholizmu, który niewątpliwie zaostrzył się w związku z różnymi przejściami naszego narodu. Mamy jednak tendencję do usprawiedliwiania się ze swych słabości, szukania wymówek dla nałogu. Ważną jest zmiana mentalności społecznej w tej sprawie i wypracowanie pracowanie optymalnych warunków pomocy tym, którzy sami sobie pomóc zechcą, a przed innymi trzeba będzie w miarę możliwości chronić ich rodziny i społeczeństwo. Niestety, pesymistyczną refleksją muszę zakończyć swoje wystąpienie. Naród nasz przez wiele jeszcze dziesiątków lat nie wyzwoli się z plagi alkoholizmu. Zniknie ona kiedyś, gdy osiągniemy wyższy poziom społeczny, tak jak dziś jest już historią polski kołtun.</u>
          <u xml:id="u-132.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Czesław Sobierajski z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#CzesławSobierajski">Chciałbym tylko dosłownie w dwóch zdaniach wzmocnić wniosek formalny skreślenia w art. 14 ust. 1 pkt 5, tego artykułu kryminogennego, który mówi, że od 6 do 13.00… właśnie wzmacniam go, żeby wykreślić z tejże ustawy…</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#TadeuszFiszbach">Na tym wyczerpała się lista zgłoszeń do dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-135.2" who="#TadeuszFiszbach">Chciałbym zapytać, czy jeszcze ktoś ponadto chciałby się zgłosić? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-135.3" who="#TadeuszFiszbach">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-135.4" who="#TadeuszFiszbach">Informuję, że — naszym zdaniem — dwa wnioski poszerzają zakres nowelizowanej ustawy, stąd proponuję, aby nie kończyć ustosunkowując się do projektu, aby do tej sprawy podejść po przerwie. I w związku z tym, bardzo proszę posła sprawozdawcę, posłów, którzy zgłosili dodatkowe wnioski, a także przewodniczących Komisji Polityki Społecznej, Handlu, Usług oraz Ustawodawczej o zebranie się w czasie przerwy w pokoju obok sali posiedzeń.</u>
          <u xml:id="u-135.5" who="#TadeuszFiszbach">Powracamy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o zasadach tworzenia zakładowych systemów wynagradzania oraz ustawy Kodeks pracy.</u>
          <u xml:id="u-135.6" who="#TadeuszFiszbach">W czasie debaty zgłoszono propozycję poprawek, które rozpatrzymy w pierwszej kolejności. Propozycje te, uściślone przez zespół redakcyjny, zostały posłankom i posłom doręczone w zestawieniu poprawek zgłoszonych w debacie.</u>
          <u xml:id="u-135.7" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie proszę posła sprawozdawcę pana Marka Borala o kolejne ich przedstawianie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#MarekBoral">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jako pierwszą poprawkę proponuję przegłosować wniosek pana posła Józefa Zycha. Przypominam, że pan poseł zgłosił wniosek, aby uprawnienia, o których jest mowa w art. 19, 20 i 21 nowelizowanej ustawy — a dotyczy to dodatków stażowych, nagród jubileuszowych i odpraw emerytalnych — aby te uprawnienia rozciągnąć również na pracowników, którzy pracują w niepełnym wymiarze czasu. I propozycja jest następująca, aby zapis ten przenieść do art. 2 dodając nowy pkt 8 w brzmieniu… przypominam, że art. 2 zaczyna się tak: „Ilekroć w ustawie jest mowa o pracowniku, rozumie się przez to osoby zatrudnione w niepełnym wymiarze czasu pracy”. Jeszcze raz: „…o pracowniku, rozumie się przez to także osoby zatrudnione w niepełnym wymiarze czasu pracy”.</u>
          <u xml:id="u-136.1" who="#MarekBoral">Zapis ten w pełni konsumuje wniosek, który zgłosił pan Józef Zych.</u>
          <u xml:id="u-136.2" who="#MarekBoral">Proszę pana marszałka o przeprowadzenie głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy zatem do głosowania poprawki zgłoszonej przez posła Józefa Zycha.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za jej przyjęciem, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (190) Kto jest przeciw? (18)</u>
          <u xml:id="u-137.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (80)</u>
          <u xml:id="u-137.3" who="#TadeuszFiszbach">Poprawka została zaakceptowana.</u>
          <u xml:id="u-137.4" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o kolejną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#MarekBoral">Następną poprawką, którą proponuję poddać pod głosowanie jest autopoprawka zgłoszona przez pana ministra Szretera. Dotyczy ona ustawy o powszechnym obowiązku obrony i odnosi się do zasiłków wypłacanych rodzinom żołnierzy, którzy zostali powołani na ćwiczenia wojskowe i rodzinom żołnierzy, którzy są jedynymi żywicielami rodziny. Jest to poprawka redakcyjna, wynika ona z przyjęcia nowego zapisu i roli, jaką pełni najniższe wynagrodzenie. Poprzednio obowiązujący zapis w tej ustawie mówił o najniższym wynagrodzeniu zasadniczym, a jest to zmiana dość istotna, tak że ta poprawka o charakterze redakcyjnym jest niezbędna.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#MarekBoral">Tekst koleżanki i koledzy posłowie mają, proszę pana marszałka o przegłosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, autopoprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (278) Kto jest przeciw? (1)</u>
          <u xml:id="u-139.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (6)</u>
          <u xml:id="u-139.3" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie poprawki przez Wysoką Izbę. Proszę o kolejną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#MarekBoral">W związku z tym, że Wysoka Izba przyjęła poprawkę zgłoszoną przez ministra Szretera — poprawka ta jest umieszczona jako art. 3 następują zmiany oznaczeń kolejnych artykułów od 3 do 6 na 4 do 7. Konsekwencją tej zmiany powinna być zmiana powołań na te artykuły. Art. 4 odwoływał się do art. 3, teraz będzie zmiana, odwołuje się do art. 4. Ponieważ uchwaliliśmy poprawkę, zachodzi konieczność zmiany tytułu nowelizowanej ustawy. Jej nowy tytuł otrzymuje brzmienie: „o zmianie ustawy o zasadach tworzenia zakładowych systemów wynagradzania oraz zmianie nie których innych ustaw”.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#MarekBoral">Proszę pana marszałka o przegłosowanie również tej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem propozycji zmiany tytułu ustawy oraz oznaczeń artykułów, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (279) Kto jest przeciw? (2)</u>
          <u xml:id="u-141.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (8)</u>
          <u xml:id="u-141.3" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie zgłoszonych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-141.4" who="#TadeuszFiszbach">Przystąpimy zatem do głosowania projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-141.5" who="#TadeuszFiszbach">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem projektu ustawy o zmianie ustawy o zasadach… Jest zgłoszenie, proszę pan poseł sprawozdawca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#MarekBoral">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jakkolwiek komisje podzieliły pogląd pana posła Kazimierza Woźniaka na konieczność nadania właściwej rangi, w tym także odpowiedniej satysfakcji materialnej, kadrze inżynieryjno-technicznej zatrudnionej w naszej gospodarce ze względu na to, iż proponowany zapis pozostawałby w sprzeczności z filozofią nowelizowanej ustawy, pan poseł wnioskodawca wycofał wniosek.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#MarekBoral">Komisje wyrażają nadzieję, że kierownictwa zakładów pracy, związki zawodowe i rady pracownicze wykorzystają wniosek pana posła Woźniaka przy zawieraniu porozumień płacowych. Z problemem tym wiąże się także szersze zagadnienie odpowiedniego wartościowania pracy i należytego wykorzystania kadr. To są wszystkie wnioski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem projektu ustawy o zmianie ustawy o zasadach tworzenia zakładowych systemów wynagradzania oraz ustawy Kodeks pracy w brzmieniu proponowanym przez Komisję Polityki Społecznej oraz Komisję Ustawodawczą wraz z poprawkami zgłoszonymi przez posła sprawozdawcę oraz przyjętymi już poprawkami, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (294) Kto jest przeciw? (3)</u>
          <u xml:id="u-143.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (8)</u>
          <u xml:id="u-143.3" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o zasadach tworzenia zakładowych systemów wynagradzania oraz zmiany niektórych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-143.4" who="#TadeuszFiszbach">Za chwilę ogłoszę przerwę. Proszę posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#EdwardMüller">Bezpośrednio po zakończeniu obrad plenarnych dzisiaj odbędzie się posiedzenie podkomisji nadzwyczajnej do spraw projektów ustaw o szkolnictwie wyższym oraz o tytule naukowym i stopniach naukowych w sali górnej palarni.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#EdwardMüller">Raz jeszcze proszę posła sprawozdawcę, posłów, którzy zgłosili uwagi, poprawki w dyskusji nad projektem ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości o zebranie się w pokoju za salą plenarną obrad.</u>
          <u xml:id="u-144.2" who="#EdwardMüller">Obecnie ogłaszam półgodzinną przerwę.</u>
          <u xml:id="u-144.3" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min 20 do godz. 18 min 05)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#OlgaKrzyżanowska">W związku z tym, że nie ma jeszcze gotowych wniosków do głosowania projektu ustawy o przeciwdziałaniu alkoholizmowi — 3 pkt porządku dziennego, przystąpimy obecnie do punktu 4 porządku dziennego, a do sprawy głosowania tej ustawy wrócimy w momencie, jak państwo dostaniecie druki.</u>
          <u xml:id="u-145.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej, Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (druki nr 309 i 451).</u>
          <u xml:id="u-145.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu posła sprawozdawcę pana Ignacego Guenthera.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#IgnacyGuenther">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałbym w imieniu Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, jak i pozostałych komisji przedstawić projekt ustawy o wliczaniu okresu pracy w rolnictwie.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#IgnacyGuenther">Przedłożony projekt ustawy o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy trzeba rozpatrywać jako akt sprawiedliwości, znoszący formalnoprawną nierówność pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w stosunku do pracy wykonywanej przez pracownika w zakładzie pracy. Jeżeli mówimy, że prawo pracy chroni interesy ludzi pracy, że sprzyja premiowaniu ich wysiłku i wysługi lat, to przecież praca w indywidualnym gospodarstwie rolnym nie powinna znajdować się poza zakresem tej ochrony. Rolnicy indywidualni mają pełne moralne prawo mówienia o sobie, że są ludźmi pracy, pracy ciężkiej i nie zawsze popłatnej.</u>
          <u xml:id="u-146.2" who="#IgnacyGuenther">Rolnicy przez dziesięciolecia harowali w swoich gospodarstwach, sprzedawali produkty swojej pracy po zaniżonych cenach — zwłaszcza w ramach obowiązkowych dostaw — tyrali bez wolnych popołudni i wolnych sobót, jak to się mówi — w świątek i piątek. I dziś niewiele zmieniło się pod tym względem. Projekt ustawy dotyczy tej grupy rolników, którzy nie byli w stanie osiągnąć wystarczającego dochodu z pracy w gospodarstwie i w związku z tym podjęli decyzję o zmianie zawodu albo o dodatkowym zatrudnieniu obok pracy na roli. Sytuacje takie występują masowo w całym uprzemysłowionym świecie i u nas będą coraz częstsze. W dotychczasowym stanie prawnym rolnik podejmujący pracę w zakładzie pracy musi niejako od początku wypracować sobie staż pracy, od którego zależą różne uprawnienia pracownicze, zwłaszcza dodatki za wysługę lat, zwane też dodatkami stażowymi. Jego staż rolniczy nie jest brany pod uwagę przez zakład pracy. Pracownik taki jest dyskryminowany wobec kolegów, którym zalicza się staż pracy i w innych zakładach pracy. Chodzi tu o staże pracy zaliczane bez względu na to, jakiej branży, jakich stanowisk czy jakich warunków pracy dotyczyły.</u>
          <u xml:id="u-146.3" who="#IgnacyGuenther">Trzeba podkreślić, że w projekcie nie chodzi o zaliczenie wszelkich staży pracy, lecz tylko o tzw. ogólny staż pracy, czyli zatrudnienie w jakimkolwiek zakładzie pracy bez względu na rodzaj i charakter pracy.</u>
          <u xml:id="u-146.4" who="#IgnacyGuenther">Jeżeli Wysoka Izba zechce przyjąć przedłożony projekt, to praca w indywidualnym gospodarstwie rolnym będzie traktowana na równi z pracą w zakładach pracy na mocy przepisów o uprawnieniach pracownika wobec zakładu pracy z tytułu tzw. ogólnego stażu pracy, co wynika z przepisu art. 1.</u>
          <u xml:id="u-146.5" who="#IgnacyGuenther">Panie i Panowie Posłowie! Z całym naciskiem pragnę podkreślić, że nie jest intencją projektu przyznanie jakichkolwiek przywilejów pracownikom legitymującym się rolniczym stażem pracy. Zwracam uwagę na pierwsze słowo tekstu ustawy, słowo „ilekroć”. W tym małym słówku „ilekroć” zawiera się jakby filozofia ustawy. Nie chodzi o to, aby pracownik legitymujący się rolniczym stażem pracy automatycznie nabywał z tego tytułu uprawnienia do świadczeń. Chodzi o coś innego, o to mianowicie, aby taki pracownik nie był tych świadczeń pozbawiony wówczas, gdy jego koledzy są do nich uprawnieni z tytułu poprzedniej pracy w innych zakładach pracy. Chodzi nie o przyznanie czy rozszerzanie przywilejów, lecz o wykluczenie dyskryminacji. Przepis art. 1 ust. 1 jest tak skonstruowany, że w żadnym stopniu nie przesądza zakresu uprawnień pracowniczych z tytułu ogólnego stażu pracy. Te uprawnienia określają odrębne przepisy, a ustawa ma tylko charakter odsyłający.</u>
          <u xml:id="u-146.6" who="#IgnacyGuenther">Wiemy, że niektóre z owych uprawnień stażowych są krytykowane jako nieuzasadnione lub zbyt daleko idące, że zakłady pracy nieraz podają w wątpliwość sens płacenia pracownikowi więcej za pracę w innych zakładach pracy. Ewentualna weryfikacja wspomnianych przepisów będzie dotyczyć na gruncie projektowanej ustawy w równym stopniu pracowników ze stażem rolniczym. Powiem więcej, być może nasza ustawa przyczyni się nawet do racjonalniejszego ukształtowania przepisów o uprawnieniach z tytułu ogólnego stażu pracy. W zasadzie nie byłoby w tym nic złego. Istota sprawy polega na tym, aby nie było sztucznych przywilejów i sztucznej dyskryminacji.</u>
          <u xml:id="u-146.7" who="#IgnacyGuenther">Chcę wspomnieć, że problem, który chcemy rozwiązać w odniesieniu do uprawnień pracownika wobec zakładu pracy znalazł już właściwe rozstrzygnięcie w przepisach emerytalnych. Do stażu pracy, od którego zależy prawo do pracowniczej emerytury lub. renty, zalicza się także okresy prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie.</u>
          <u xml:id="u-146.8" who="#IgnacyGuenther">Wysoka Izbo! Jakie konkretnie okresy pracy rolniczej proponujemy uznać za zaliczalne? Odpowiedz zawarta jest w trzech punktach art. 1 ust. 1. Precyzując tę listę kierowaliśmy się intencją zaliczania tych okresów pracy na roli, w których rzeczywiście ta praca była wykonywana, co stosunkowo łatwo można wykazać. Nie samo zatem zamieszkiwanie na wsi, czy przebywanie w gospodarstwie rolnym, decyduje o zaliczeniu, lecz tylko sytuacje wskazujące na poważne związanie z gospodarstwem rolnym poprzez pracę. I tak, chodzi o okresy samodzielnego prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie prowadzonym przez współmałżonka bez względu na to, w jakim czasie te okresy przypadały. W przypadku zaś pracy w gospodarstwie rolnym na cudzy rachunek wprowadzamy pkt 2 i 3 — pewne obostrzające warunki.</u>
          <u xml:id="u-146.9" who="#IgnacyGuenther">Jeśli chodzi o okresy przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. — to znaczy te, w których nie istniało ubezpieczenie społeczne takich osób, nie ma więc ewidencji ubezpieczeniowej — proponujemy zaliczyć tylko okresy pracy w gospodarstwie rodziców lub teściów jedynie wówczas, jeżeli nastąpiło objęcie gospodarstwa rolnego przez zainteresowaną osobę lub współmałżonka. Na podstawie pkt 2 zaliczane więc będą okresy pracy nie samoistnie, lecz tylko łącznie z okresami zaliczanymi na podstawie pkt 1. Sprawą prostszą jest zaliczanie okresu pracy na cudzy rachunek, przypadające po 31 grudnia 1982 r., gdyż wtedy — w ramach ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin — istniało już ubezpieczenie domowników. Objęcie tym ubezpieczeniem i opłacanie składki pozwala przyjąć, że praca była rzeczywiście wykonywana.</u>
          <u xml:id="u-146.10" who="#IgnacyGuenther">Trzeba tu wspomnieć, że przepisy o ubezpieczeniu rolników przewidują objęcie ubezpieczeniem tylko tych domowników, którzy ukończyli 16 lat, zatem w pkt. 3 zapis o granicy wieku byłby zbędny. Intencja zaliczania okresów pracy dopiero po ukończeniu 16 roku życia przyświecała nam również w odniesieniu do pkt 2, choć nie została w nim wyraźnie zapisana. Na tę lukę zwrócili uwagę koledzy posłowie i prawnicy już po zamknięciu prac komisji. W swoim imieniu zatem pozwalam wnieść formalny wniosek o dodanie w art. 1 ust. 1 pkt 2, po słowach „okresy pracy” słów „po ukończeniu 16 roku życia”. Wówczas zapis będzie jednoznaczny.</u>
          <u xml:id="u-146.11" who="#IgnacyGuenther">W art. 2 chodziło o wyłączenie mechanizmu zaliczania rolniczych staży pracy w odniesieniu do nabycia prawa do urlopu wypoczynkowego jako specyficznego prawa wynikającego z podporządkowania pracownika zakładowi pracy. Wydaje się, że jest to intencja czytelna. Ale art. 2 składa się niejako z dwóch części dotyczących dwóch różnych spraw. Już po zamknięciu prac komisji koledzy posłowie i prawnicy zwrócili uwagę na niejasność ostatniego fragmentu tego artykułu od słów „lub innego świadczenia” do końca.</u>
          <u xml:id="u-146.12" who="#IgnacyGuenther">Nie miałem okazji skonsultować sprawy z pełnym składem komisji, ale łatwo zauważyć, że w tej postaci fragment ten zostać nie może, gdyż przekreślałby całą treść ustawy. Przecież każde świadczenie od zakładu pracy nie będące urlopem wchodzi w zakres pojęcia „inne świadczenie”, które przysługuje bądź po przepracowaniu jednego roku, bądź okresu krótszego niż 1 rok. Logika przesądza, że innych świadczeń nie ma. W tej sytuacji w swoim imieniu zgłaszam formalny wniosek o skreślenie z art. 2 końcowego fragmentu przepisu od słów „lub innego świadczenia…” do końca. Myślę, że poprawka ta nie narusza intencji większości posłów z komisji.</u>
          <u xml:id="u-146.13" who="#IgnacyGuenther">Art. 3 reguluje zagadnienia dowodowe. Jest on wzorowany na rozwiązaniach przyjętych w systemie ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin na potrzeby ZUS.</u>
          <u xml:id="u-146.14" who="#IgnacyGuenther">Art. 4 — proponujemy wprowadzenie ustawy w życie dopiero od 1 stycznia przyszłego roku. Ten stosunkowo długi okres vacatio legis pozwoli przygotować się zakładom pracy od strony organizacyjnej i finansowej. Nie wykluczam też, że w tym okresie nastąpią zmiany w przepisach płacowych i systemach zakładowych zmierzających do racjonalizacji zasad przyznawania świadczeń stażowych. Jak już podkreślałem, konstrukcja ustawy, jako ustawy odsyłającej, jest otwarta na takie zmiany.</u>
          <u xml:id="u-146.15" who="#IgnacyGuenther">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Jestem przekonany, że uchwalenie ustawy przez Wysoką Izbę zostanie z uznaniem przyjęte przez polską wieś jako sygnał, że najwyższe czynniki w państwie doceniają trud i rangę pracy na roli. Będzie to mieć szczególne znaczenie polityczne w tych dniach i tygodniach, kiedy rolnikom tak bardzo potrzebna jest nadzieja.</u>
          <u xml:id="u-146.16" who="#IgnacyGuenther">Proszę Wysoką Izbę o przyjęcie tej ustawy i o przegłosowanie tak, jak jest to możliwie najkorzystniejsze dla rolniczego stanu.</u>
          <u xml:id="u-146.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-147.2" who="#OlgaKrzyżanowska">W chwili obecnej do głosu zapisany jest jeden z posłów. Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Zbigniewa Drelę z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#ZbigniewDrela">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Ci spośród posłów, którzy z pracą i życiem rolników niewielki mają kontakt lub nie mają go w ogóle, mogą być zdziwieni, iż na drodze ustawowej proponuje się zaliczać pracę w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy w gospodarce uspołecznionej. Nie mam przygotowania do przeprowadzenia w tej materii wywodu prawniczego, zwrócę natomiast uwagę na samą pracę rolników, a przede wszystkim na warunki, w jakich ta praca przebiegała w Polsce Ludowej. Moim zdaniem, te właśnie warunki i okoliczności zewnętrzne dają rolnikom tytuł do traktowania ich pracy nie tylko jako pracy na swoim, ale także jako pracy naziemnej na rzecz socjalistycznego państwa. Wyjaśnienie tej sprawy do końca jest bardzo istotne między innymi z uwagi na fakt, że po ostatnich protestach organizowanych przez rolników część opinii publicznej zwróciła się przeciw wsi.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#ZbigniewDrela">Z natury swej praca w indywidualnym gospodarstwie rolnym jest wyjątkowo ciężka, na co składają się co najmniej trzy elementy: obciążenie fizyczne pracami siłowymi; obciążenie różnorodnością obowiązków, w tym stale powtarzający się codzienny obowiązek obsługi inwentarza; obciążenie psychiczne, wynikające ze stałego zagrożenia możliwością niespodziewanych zdarzeń, godzących w ludzi przy obsłudze sprzętu i zwierząt, godzących w inwentarz lub w poszczególne składniki majątku. Poza tym trudności w organizowaniu codziennej pracy oraz — najistotniejszy element tego obciążenia — trudności w obracaniu się chłopa w otaczającym świecie w roli petenta. Rolę petenta przyjmuję jako hasło umowne. Skoncentruję się na tym ostatnim problemie chłopskim.</u>
          <u xml:id="u-148.2" who="#ZbigniewDrela">Najtrudniejsze dla polskiej wsi czasy to koniec lat czterdziestych i pierwsza połowa lat pięćdziesiątych. W okresie tym obciążenie rolników obowiązkowymi dostawami było olbrzymie, praktycznie niewykonalne. Dawało to władzom okazję do deptania po chłopie, jak po niemrawej żabie, zmuszając go przez najścia milicji, komornika, przejściowe aresztowania do poddania się kolektywizacji. Zniszczono wówczas najlepsze gospodarstwa. Polski październik przyniósł chłopom wyraźną ulgę, ale obowiązkowe dostawy — tym razem umiarkowane, lecz po cenach narzuconych przez państwo, dla rolnika nieopłacalnych — utrzymały się do lat siedemdziesiątych. Zwolnienie z obowiązkowych dostaw nie uwolniło polskiego chłopa od feudalnej zależności od państwa. Jedynym odbiorcą płodów rolnych było państwo, posługując się prezesami, magazynierami, klasyfikatorami. Tu właśnie w punktach skupu płodów rolnych wielu rolników przeżywało rozgoryczenie i żal. Stąd wielu wyjeżdżało z poczuciem doznanej krzywdy i upokorzenia. Chłopa często stawiano w sytuacji trudnego wyboru: albo zgodzić się na narzucone przy skupie w odczuciu rolnika krzywdzące warunki albo przekupić osoby klasyfikujące produkt i zyskać przez to lepsze warunki, albo wracać z towarem do domu, po wielogodzinnym wystawaniu w kolejce. Nierzadkie były przypadki, że odmawiano rolnikowi odbioru nawet zakontraktowanych płodów rolnych. Był on bezsilny, nie miał się gdzie odwołać i swój żal, swoje odczucie krzywdy gryzł w sobie lub zagłuszał alkoholem. Jeżeli wśród obsługujących rolników byli ludzie naprawdę uczciwi, powiedzmy w liczbie palców obu rąk, to najmocniej ich przepraszam, nie do nich kieruję te gorzkie słowa prawdy.</u>
          <u xml:id="u-148.3" who="#ZbigniewDrela">Równolegle z tą wyżej przedstawioną feudalną zależnością chłopa od państwa kształtował się drugi nurt zależności, mianowicie brak na rynku elementarnych narzędzi, prostych urządzeń i zwykłych maszyn do wykonywania chłopskiej pracy. Zdobycie czegokolwiek wiązało się z łapówką, protekcją, stawianiem wódki, przekupstwem, czasem bardzo wysokim, np. za przydział na kupno ciągnika.</u>
          <u xml:id="u-148.4" who="#ZbigniewDrela">Tak więc sytuacja chłopa w roli petenta, biorąc pod uwagę choćby tylko te dwa odcinki styku rolnik — państwo, to znacznie cięższy obowiązek niż dwa etaty równocześnie w uspołecznionym przedsiębiorstwie. Chłop przystosował się jednak do tego systemu, znalazł dojścia, nawiązał znajomości, wiedział, jaka łapówka za co, i nagle ten cały układ runął. Pojawiła się nowa rzeczywistość, w której z jednej strony ustąpił strach przed władzą, przed państwem policyjnym, z drugiej zaś urwały się dobrze chłopu znane drogi i ścieżki, którymi docierał do wytkniętych przez siebie celów. Nowe okazało się zupełnie nieznane. Trzeba się teraz samemu angażować w tworzeniu tego nowego, budować je według nieznanych dotąd chłopu reguł. Stąd chłopski protest, który jest zarówno odreagowaniem dotychczasowego pognębienia, upokorzeń i zależności, jak też wyrazem niezadowolenia z faktu, iż przychodzi nowe, zmuszające do nowych sposobów działania. Jest także następstwem dysproporcji cen między produktami rolnymi a środkami produkcji. Chociaż ten ostatni czynnik, moim zdaniem, nie jest najistotniejszy. Protest ten podgrzewają ludzie z dawnej obsługi rolnictwa, w tym skupu płodów, bo utracili dawną korzystną dla nich, dominującą wobec chłopa pozycję. Sprzężone siły stanowią realne zagrożenie dla wątłej jeszcze struktury tworzącego się demokratycznego państwa. Czy można o to winić chłopa?</u>
          <u xml:id="u-148.5" who="#ZbigniewDrela">W Polsce Ludowej brakło siłaczek, które by wiejskiemu dziecku mówiły prawdę o wolnym niegdyś państwie polskim. W szkole wiejskiemu dziecku na przestrzeni 40 lat przedstawiano Polskę Ludową jako szczyt osiągnięć ludu pracującego, wzorowany na pionierskich osiągnięciach kołchozowych wschodniego sąsiada. Stąd też chłop od dziecka odcinał się od narzuconego mu państwa, które uważał nie za obrońcę, lecz za gnębiciela. I kiedy nowy rząd jesienią ub. roku ogłosił w trudnej dla kraju sytuacji pożyczkę zbożową, chłop zbył ją znaczącym gestem ręki, nie czując się z tym państwem związany. A kiedy rząd zapełnił magazyny zbożem z importu, powstał nowy chłopski lament.</u>
          <u xml:id="u-148.6" who="#ZbigniewDrela">Brak rozumienia się i współpracy między rolnikami a państwem to prosta droga do klęski. Dlatego zadaniem rządu i Sejmu jest udzielenie chłopom wszelkiej możliwej pomocy w procesie adaptacji do nowego systemu oraz pomocy w przechodzeniu ze świata pojęć, w którym istnieje dwupodział — z jednej strony my, chłopi, z drugiej oni, feudalna czapa tworząca państwo — do świata pojęć, w którym wszelkie myśli ogniskują się w jednym punkcie, któremu na imię Rzeczpospolita Polska. Spełnienie tego zadania leży w interesie wszystkich obywateli tego kraju.</u>
          <u xml:id="u-148.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Grzyba z PSL.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#AndrzejGrzyb">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Wydaje się, że ta ustawa o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy jest swoistą odpowiedzią na wieloletnie oczekiwania ze strony rolników. Jest to jednocześnie, sądzę, nie tylko spełnienie określonych oczekiwań, które towarzyszyły rolnikom, ale niejako taka pewnego rodzaju moralna odpowiedź na te zagrożenia, które w ostatnim czasie w tym sektorze się pojawiły.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#AndrzejGrzyb">Znane są nam wszystkim powszechnie dylematy tych, którzy w przeszłości pracowali w indywidualnych gospodarstwach rolnych i to przez okres wieloletni, a później na skutek różnych powodów odeszli z sektora gospodarki rolnej, tej indywidualnej, do zakładów uspołecznionych i w tym okresie przechodzą na emerytury, nie mogąc oczywiście uzyskać tej emerytury w stosownej wysokości z powodów, które ujmuje omawiana dziś ustawa.</u>
          <u xml:id="u-150.2" who="#AndrzejGrzyb">Należy ponadto wskazać, że w chwili obecnej dokonujemy wręcz rewolucyjnej zmiany systemu ekonomicznego w państwie, zrównujemy podmioty gospodarcze. Jeżeli zatem mamy zrównać podmioty gospodarcze w sensie ekonomicznym, to powinniśmy także zrównać je w oczekiwaniach socjalnych, które są powiązane z tymi kryteriami ekonomicznymi. Niewątpliwie również zasługuje na uwagę sprawa, że przecież dokonują się zmiany w strukturze zatrudnienia, że zmienia się rynek pracy i że w wyrazie tego rynku pracy mają również udział ci, którzy są dwuzawodowcami i niejednokrotnie zakłady pracy z tytułu zmiany struktury zatrudnienia w sposób kontrowersyjny z tymi osobami się rozstają.</u>
          <u xml:id="u-150.3" who="#AndrzejGrzyb">Aby te dylematy nie były tak trudne do rozstrzygnięcia, ważne jest, aby nie pozostawała jednocześnie przerwa w stażu pracy, co w przyszłości utrudniałoby zaliczanie tych przejściowych okresów zatrudnienia w uspołecznionych zakładach pracy, czy w innych zakładach pracy. Sądzę, że ta ustawa również te dylematy rozwiązuje.</u>
          <u xml:id="u-150.4" who="#AndrzejGrzyb">Jestem zatem zupełnie zgodny, jak również i moi koledzy klubowi, z tym, że ustawa ta odpowiada na wieloletnie oczekiwania ze strony wsi, ze strony rolników, że ta ustawa spełnia nie tylko te oczekiwania, ale również może niejako zmienić charakter odniesień do tych okresów zatrudnienia. Pojawiają się tu i ówdzie głosy mówiące o tym, że co prawda zasiłki dla dzieci rolników to się płaci już od wieku 16 lat do 24, jeżeli one się kształcą. I równocześnie istnieje możliwość zaliczenia tego okresu niejednokrotnie jako stażu pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym, sądzę jednak, że ten dylemat pozostaje tutaj kwestią raczej marginalną. Stąd też popieram również wniosek posła sprawozdawcy o skreślenie wnioskowanego akapitu z tekstu ustawy, w sposób bowiem istotny ograniczałby on zakres jej działania. Uważam zatem, że Sejm winien tę ustawę przyjąć łącznie ze zgłoszoną poprawką.</u>
          <u xml:id="u-150.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Na tym lista zgłoszonych mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-151.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu sekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej pana Jerzego Szretera.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#JerzySzreter">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Ja na kanwie tej ustawy, której sens socjalny rozumiem, chciałbym tylko zwrócić uwagę na jeden aspekt sprawy. Otóż w odniesieniu do ustawy, którą przyjęto przed chwilą, można powiedzieć dającej większą swobodę przedsiębiorstwu. Ta ustawa realizuje słuszne społecznie, sprawiedliwe cele, kosztem jednak pewnego ograniczenia swobody przedsiębiorstwa, pewnej ingerencji. Oczywiście, jak się ją czyta dokładnie, to de facto będzie ona zapewne prowadziła do tego; być może w końcu jądro będzie racjonalne o tyle, że okaże się, iż zakłady pracy będą zainteresowane liczeniem wyłącznie zakładowego stażu pracy, co jest — na dobrą sprawę — najbardziej racjonalnym rozwiązaniem i być może taki będzie jakby uboczny skutek tej ustawy. Ale w każdym bądź razie tylko na ten jeden aspekt chciałem zwrócić uwagę, że jest to generalnie działanie nie do końca zbieżne z przyjętą przed chwilą ustawą.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#JerzySzreter">Dziękuję panu.</u>
          <u xml:id="u-152.2" who="#JerzySzreter">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-152.3" who="#JerzySzreter">W związku z tym, że zostały zgłoszone poprawki i muszą one być opracowane, nie będziemy dzisiaj głosować tej ustawy, wrócimy natomiast do głosowania ustawy poprzedniej.</u>
          <u xml:id="u-152.4" who="#JerzySzreter">Macie państwo już druki przed sobą.</u>
          <u xml:id="u-152.5" who="#JerzySzreter">Powracamy do rozpatrzenia punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej, Komisji Handlu i Usług oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.</u>
          <u xml:id="u-152.6" who="#JerzySzreter">Pan minister Aleksander Mackiewicz chciał zabrać głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#AleksanderMackiewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Z uwagą wysłuchałem tutaj opinii i powodowany troską co do wykonywania ustawy o wychowaniu w trzeźwości chcę powiedzieć, że generalnie podzielam ten pogląd. Wyrazem tego były prace w zakresie tej ustawy podjęte już w roku ubiegłym. W tej sytuacji, proszę państwa, chciałbym Wysoką Izbę poinformować, że prace te będą uwieńczone najprawdopodobniej już jesienią bądź projektem nowej ustawy, bądź szeroką nowelizacją tej ustawy, likwidującą mankamenty obecnej sytuacji. Ta poprawka natomiast ma ogromne znaczenie z punktu widzenia przekształceń strukturalnych i własnościowych w gospodarce, jest jej niezbędnym elementem.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#AleksanderMackiewicz">Chciałbym jednocześnie podziękować za wniesione poprawki w tych dwóch zapisach dotyczących godzin oraz marż detalicznych i marż stosowanych w gastronomii na alkohol. Uważam, że tworzymy i likwidujemy w ten sposób dualny system traktowania podmiotów gospodarczych. Dotychczas byli po prostu uprzywilejowani, jedni byli traktowani lepiej, drudzy gorzej. W ten sposób wracamy do normalności, która jest tak bardzo nam potrzebna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przechodzimy więc do głosowania projektu ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.</u>
          <u xml:id="u-154.2" who="#OlgaKrzyżanowska">W czasie debaty zgłoszono poprawki, które rozpatrzymy w pierwszej kolejności. Zawarte są one w zestawieniu poprawek zgłoszonych w debacie.</u>
          <u xml:id="u-154.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła sprawozdawcę Czesława Kastelika o kolejne przedstawienie tych poprawek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#CzesławKastelik">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pan poseł Zawadzki zgłosił poprawkę do art. 10 ust. 2. Dotyczy ona wysokości marż w gastronomii.</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#CzesławKastelik">Po uwzględnieniu poprawki art. 10 ust. 2 brzmiałby następująco: „sprzedaż napojów alkoholowych do spożycia na miejscu następuje po cenach pokrywających koszty związane z tą sprzedażą”. Dalszą część tego ustępu skreśla się. Proszę panią marszałek o przeprowadzenie głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania poprawki omówionej przed chwilą przez pana posła sprawozdawcę.</u>
          <u xml:id="u-156.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem poprawki w omówionym przed chwilą brzmieniu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (246) Kto jest przeciwny? (8)</u>
          <u xml:id="u-156.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania?(49)</u>
          <u xml:id="u-156.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął. Przystępujemy do głosowania drugiej poprawki. Proszę pana posła sprawozdawcę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#CzesławKastelik">Pan poseł Bieliński i Sobierajski zgłosili poprawkę — skreślenie art. 14 ust. 1 pkt 5. Punkt ten dotyczy godzin sprzedaży alkoholu. W związku z tym nastąpi skreślenie: „w lokalach gastronomicznych i innych miejscach sprzedaży w godzinach od 6.00 do 13.00”. Proszę panią marszałek o przeprowadzenie głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Nie ma wątpliwości. W związku z tym przystępujemy do głosowania drugiej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (240)</u>
          <u xml:id="u-158.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-158.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest przeciwny? (34)</u>
          <u xml:id="u-158.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (28)</u>
          <u xml:id="u-158.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-158.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-158.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania całości projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-158.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi w brzmieniu proponowanym przez Komisję Polityki Społecznej, Komisję Handlu i Usług oraz Komisję Ustawodawczą wraz z przyjętymi poprawkami — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (237) Kto jest przeciwny? (31)</u>
          <u xml:id="u-158.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (28)</u>
          <u xml:id="u-158.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.</u>
          <u xml:id="u-158.11" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-158.12" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, w związku z tym, że — tak jak powiedziałam — głosowanie nad ustawą o wliczaniu stażu pracy w gospodarstwie rolnym możemy przeprowadzić dopiero wtedy, kiedy państwo będziecie mieli przed sobą tekst skonsultowany i napisany, bo jest to zbyt ważna sprawa, żeby ją głosować bez tekstu, to głosowanie odbędzie się jutro. Dzięki temu dzisiaj kończymy obrady o godzinie 19. Proszę pana posła sekretarza o odczytanie komunikatów. Są zgłoszone oświadczenia, tak? Proszę bardzo, są nazwiska posłów, bo ja nie mam nazwisk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#EdwardMüller">Bezpośrednio po zakończeniu obrad plenarnych dzisiaj odbędzie się posiedzenie podkomisji nadzwyczajnej do spraw projektów ustaw o szkolnictwie wyższym oraz o tytule naukowym i stopniach naukowych w salach górnej palarni.</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#EdwardMüller">Bezpośrednio po zakończeniu obrad odbędzie się posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących zmian systemowych w gospodarce narodowej w sali nr 67.</u>
          <u xml:id="u-159.2" who="#EdwardMüller">Posiedzenie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Ustawodawczej — w sali nr 102.</u>
          <u xml:id="u-159.3" who="#EdwardMüller">Posiedzenie Poselskiego Klubu Polskiej Unii Socjaldemokratycznej — w sali nr 150.</u>
          <u xml:id="u-159.4" who="#EdwardMüller">Posiedzenie Komisji Polityki Społecznej i Komisji Ustawodawczej w sprawie rozpatrzenia poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o zatrudnieniu odbędzie się w dniu 20 lipca, piątek, w przerwie obiadowej posiedzenia plenarnego Sejmu w sali nr 102.</u>
          <u xml:id="u-159.5" who="#EdwardMüller">Spotkanie poselsko-włoskiej grupy parlamentarnej odbędzie się w sali nr 217, bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-159.6" who="#EdwardMüller">Pan poseł chciał zgłosić wniosek formalny. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#JanuszByliński">Pani Marszałek! W związku z tym, że w ustawie o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy poprawki zgłoszone przez posła sprawozdawcę wcale nie wywracają treści ustawy — są niejako poprawkami redakcyjnymi, które umknęły w pracy komisji — proponowałbym, żeby po prostu je przedstawić i przeprowadzić głosowanie dzisiaj; zaoszczędzilibyśmy czas w jutrzejszych obradach.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, zgłosiło się 5 posłów celem wygłoszenia oświadczeń. Bardzo proszę pana posła jako przewodniczącego komisji, o sformułowanie tych poprawek, żebyśmy rzeczywiście mogli — jeżeli zdaniem komisji nie wywracają one sensu ustawy — przystąpić po wygłoszeniu oświadczeń do głosowania, żeby dzisiaj ten punkt porządku dziennego zakończyć.</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o wygłoszenie oświadczenia pana posła Jana Kościelniaka ze Stronnictwa Demokratycznego, a następnie pana posła Kazimierza Ujazdowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#JanKościelniak">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W imieniu wyborców i społeczeństwa Pomorza Zachodniego zostałem zobowiązany do złożenia następującego oświadczenia.</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#JanKościelniak">Przez 5 ostatnich lat społeczeństwo Pomorza Zachodniego było zaniepokojone sprawą rozgraniczenia obszarów morskich w Zatoce Pomorskiej. Ostateczna demilitaryzacja wód tego akwenu nastąpiła na mocy umowy pomiędzy Polską a Niemiecką Republiką Demokratyczną z 22 maja 1989 r. Jak wiadomo, w jej rezultacie powstał w strefie ekonomicznej Niemieckiej Republiki Demokratycznej korytarz wiodący do portów ujścia Odry, ale z popełnionych podczas rozgraniczania wód Bałtyku błędów nie wyciągnęliśmy, jak dotąd, odpowiednich wniosków. Ostatnio nieomal nie doszło do utworzenia kolejnego korytarza. Okazało się, że określone błędy, popełnione przez stronę polską w niecały rok od podpisania wymienionej umowy, stwarzają następny problem graniczny polegający na potrzebie korekty granicy państwowej na morskich wodach wewnętrznych Małego Zalewu i Jeziora Nowowarpieńskiego. Chodzi o to, aby tor wodny do Nowego Warpna będącego małym portem rybackim i przeładunkowym nie znalazł się poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-162.2" who="#JanKościelniak">Stan ten budzi zaniepokojenie i wymaga pilnego podjęcia przez rząd zdecydowanych działań w celu zabezpieczenia niezbywalnych interesów Rzeczypospolitej Polskiej i polskiej racji stanu.</u>
          <u xml:id="u-162.3" who="#JanKościelniak">Wyborcy mojego okręgu wyborczego i mieszkańcy Nowego Warpna oczekują definitywnej decyzji w tej sprawie, zważywszy na toczące się rozmowy polsko-niemieckie w przedmiocie granic państwowych.</u>
          <u xml:id="u-162.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu w celu wygłoszenia oświadczenia pana posła Kazimierza Ujazdowskiego ze Stronnictwa Demokratycznego, a następnie panią poseł Annę Szymańską- Kwiatkowską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#KazimierzUjazdowski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Nie będę tego wszystkiego czytał, to są tylko materiały pomocnicze.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#KazimierzUjazdowski">Przyszedłem tutaj zaniepokojony, i w imieniu emerytów mojego okręgu, co do losów przyszłej ustawy emerytalnej. Pragnę przypomnieć Wysokiej Izbie, że podczas 22 posiedzenia Sejmu (str. 553) pan minister Kuroń powiedział, że podstawową pracę w reformie całego systemu wykonamy w ciągu tego roku w taki sposób, aby Wysoka Izba pierwszy projekt tego rozwiązania mogła dostać na początku II półrocza obecnego roku.</u>
          <u xml:id="u-164.2" who="#KazimierzUjazdowski">Pozwoliłem sobie pójść do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach i dowiedziałem się od pani wicedyrektor, że nie miała zleconych żadnych prac statystycznych co do nowej ustawy. Pragnę przypomnieć, że podczas obrad podkomisji i komisji, wówczas kiedy pracowaliśmy nad tymi przecież w sumie drobnymi poprawkami, dowiedziałem się, że po to, aby stworzyć przyzwoitą nową ustawę emerytalną, trzeba otworzyć 7 mln teczek akt emerytalnych, z każdej teczki wziąć i — że tak powiem — wpuścić do komputera podstawę wymiaru emerytury. Jest to olbrzymia praca.</u>
          <u xml:id="u-164.3" who="#KazimierzUjazdowski">Twierdzę, że w regionie świętokrzyskim do tej pracy nie przystąpiono; brak stosownego zarządzenia. Dlatego kierując się tą troską pozwalam sobie z Wysoką Izbą podzielić się wątpliwościami, czy my rzeczywiście zdążymy od 1 stycznia 1991 stworzyć przepisy już absolutnie stabilne, pełne, bez tych wszystkich dodatków i najrozmaitszych — powiedzmy — różnic.</u>
          <u xml:id="u-164.4" who="#KazimierzUjazdowski">Pragnę podkreślić, że nie rozwiązana jeszcze kwestia tzw. emerytur prominenckich — które zgodnie z życzeniem pana ministra Kuronia były ujęte w oddzielnej ustawie — - nie może zahamować prac przygotowawczych do pełnej ustawy emerytalnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#PosełUjazdowski">Dlatego pragnąłem zawiadomić państwo o tych moich wątpliwościach i niewykonaniu uchwały sejmowej z kwietnia, kiedy to zobowiązaliśmy ministerstwo do szybkich prac.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Annę Szymańską-Kwiatkowską z Polskiej Unii Socjaldemokratycznej, a następnie pana posła Ireneusza Piętę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#AnnaSzymańskaKwiatkowska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! To oświadczenie chciałam złożyć w imieniu grupy posłanek z PKLD i PUS oraz w imieniu następujących organizacji: Demokratycznej Unii Kobiet, Stowarzyszenia „Profemina”, Ligi Kobiet Polskich, Ruchu Samoobrony Kobiet z Bydgoszczy i Ruchu na Rzecz Obrony Praw Kobiet z Poznania oraz Stowarzyszenia „Godność Kobiety” z Torunia.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#AnnaSzymańskaKwiatkowska">Wyrażamy najgłębsze zaniepokojenie z powodu faktu, że niektóre placówki służby zdrowia podejmują decyzję o całkowitym zaprzestaniu wykonywania zabiegów aborcji. Do tej pory uczyniły to: Wojewódzki Szpital Zespolony w Sieradzu, Instytut Ginekologii i Położnictwa Akademii Medycznej w Krakowie oraz Szpital Rejonowy w Myślenicach.</u>
          <u xml:id="u-167.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-167.3" who="#AnnaSzymańskaKwiatkowska">Powołują się one na § 14 rozporządzenia ministra zdrowia i opieki społecznej z 30 kwietnia 1990 r., który dotyczy wszak indywidualnych decyzji lekarzy, a nie całych placówek będących niejednokrotnie jedynymi na danym terenie, zwłaszcza w małych miejscowościach.</u>
          <u xml:id="u-167.4" who="#AnnaSzymańskaKwiatkowska">W naszym kraju obowiązuje nadal ustawa z 27 kwietnia 1956 r. o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, której celem jest ochrona zdrowia kobiet przed skutkami nielegalnych zabiegów. Ustawa nie zmusza nikogo do poddawania się zabiegowi przerywania ciąży. Wiadomo, że kobiety poddające się temu zabiegowi w placówkach państwowej służby zdrowia to przede wszystkim kobiety decydujące się na ten krok ze wskazań lekarskich lub osoby niezamożne.</u>
          <u xml:id="u-167.5" who="#AnnaSzymańskaKwiatkowska">O tych wskazaniach lekarskich powinny decydować obiektywne diagnozy, wolne od obciążeń światopoglądowych. Postawa pracowników wyżej wymienionych szpitali stanowi niebezpieczny precedens, bo pod pretekstem wyznawanego światopoglądu może doprowadzić do sabotowania obowiązków służbowych nie tylko w służbie zdrowia, ale także w innych dziedzinach.</u>
          <u xml:id="u-167.6" who="#AnnaSzymańskaKwiatkowska">Pragniemy również zwrócić uwagę, że rozporządzenie ministra zdrowia z 30 kwietnia 1990 r. komplikuje istniejący stan rzeczy i budzi wiele zastrzeżeń wśród samych lekarzy, nie mówiąc o środowiskach kobiecych.</u>
          <u xml:id="u-167.7" who="#AnnaSzymańskaKwiatkowska">Intencją rozporządzenia jest stworzenie dodatkowych utrudnień w udostępnieniu zabiegów. Np. wymóg rozmowy z psychologiem sugeruje, iż resort zdrowia milcząco zakłada, że kobietę decydującą się na przerwanie ciąży musi cechować psychiczna dysfunkcjonalność. Na jakiej podstawie resort państwowy dopuszcza się tak głębokiej ingerencji w prywatność określonej kategorii obywateli, jakimi są kobiety? Czy lekarz lub psycholog są w stanie ocenić trudne warunki życiowe kobiety, na podstawie jakich kryteriów?</u>
          <u xml:id="u-167.8" who="#AnnaSzymańskaKwiatkowska">Zwracamy uwagę, że przepisy rozporządzenia nie gwarantują kontynuacji pomocy medycznej w innych warunkach niż bezpośrednie zagrożenie życia kobiety. Wyrażamy równocześnie uzasadnioną obawę, czy stan bezpośredniego zagrożenia nie będzie też określany na podstawie arbitralnej decyzji lekarza, zabarwionej światopoglądowo. Przepisy te są więc bardziej restrykcyjne niż pkt 6 Deklaracji z Oslo, przyjętej przez XXIV Zgromadzenie Światowego Stowarzyszenia Lekarzy w 1970 r., gdzie czytamy: „Jeżeli lekarz uważa, że sumienie jego nie pozwala doradzać lub przeprowadzać zabiegu usunięcia ciąży, przysługuje mu prawo do odstąpienia od wykonania zabiegu, natomiast zobowiązany jest jednocześnie zapewnić kontynuację medycznej opieki przez innego wykwalifikowanego kolegę”.</u>
          <u xml:id="u-167.9" who="#AnnaSzymańskaKwiatkowska">Konwencja Organizacji Narodów Zjednoczonych w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet, ratyfikowana przez Polskę, stanowi, że kobietom należy zapewnić równe prawa w zakresie swobodnego i świadomego decydowania o liczbie dzieci i odstępach czasu między ich narodzinami oraz sprawach dostępu do informacji, poradnictwa i środków umożliwiających korzystanie z tego prawa.</u>
          <u xml:id="u-167.10" who="#AnnaSzymańskaKwiatkowska">Uważamy, że zarówno rozporządzenie ministra zdrowia, jak i będące jego skutkiem decyzje placówek służby zdrowia stanowią naruszenie praw obywatelskich i mają charakter dyskryminacyjny w stosunku do kobiet, zagrażają ich zdrowiu i ich prawu do prywatności.</u>
          <u xml:id="u-167.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o wygłoszenie oświadczenia pana posła Ireneusza Piętę z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, następnie pana posła Jana Wnuka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#IreneuszPięta">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W związku z ostatnimi wystąpieniami rolników wyrażam ubolewanie, że posunięto się do tak drastycznej formy protestu. Ja osobiście i wielu moich kolegów z okręgu wyborczego 77 jesteśmy przeciwni tej formie protestu. W ostatnim dziesięcioleciu ostrej walki z komunizmem nie uciekaliśmy się do tak brutalnych posunięć, jak blokada dróg. Jestem zdumiony postawą czołowych przywódców związków rolniczych w tym trudnym okresie rodzącej się demokracji.</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#IreneuszPięta">Jednocześnie uważam, iż uzasadniony jest niepokój rolników wynikający z różnych wypowiedzi, że lepiej sprowadzić żywność z Zachodu niż kupić na własnym rynku krajowym, wymuszając w ten sposób konkurencję. To jest zgubne myślenie. Jak można stawiać rolnika polskiego w konkurencji z zachodnim farmerem, gdzie dotacje do rolnictwa sięgają od 30 do 70%, a około 30% przemysłu pracuje na rzecz rolnictwa. W naszym kraju na rzecz rolnictwa pracuje zaledwie 5% przemysłu, nie mówiąc o telefonach czy innych usługach będących w zasięgu ręki rolników zachodnich. Proszę zatem o sprawiedliwą ocenę i odpowiedzialne słowa kierowane w stronę rolników.</u>
          <u xml:id="u-169.2" who="#IreneuszPięta">Zwracam się do rządu, aby podjął konkretne działania zmieniające strukturę przemysłu, aby więcej pracował na rzecz rolnictwa. Myślę, że jest właściwy moment, aby w ramach prywatyzacji dokonać takich zmian poprzez tańsze kredyty oraz ulgi podatkowe. Muszą znaleźć się pieniądze na budowę chłodni oraz pomoc ludziom podejmującym się odbudowy czy budowy od podstaw przetwórstwa rolno-spożywczego, zabezpieczając cały naród przed większymi wahaniami cen na artykuły żywnościowe.</u>
          <u xml:id="u-169.3" who="#IreneuszPięta">To nie rolnicy ponoszą odpowiedzialność za tak rozdrobnione rolnictwo, lecz system komunistyczny, który panował przez 45 lat.</u>
          <u xml:id="u-169.4" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-169.5" who="#IreneuszPięta">Wielu żyjących ludzi pamięta, jak na bramach naszych gospodarstw wypisywano: kułak, gnębiciel narodu. O ile bylibyśmy do przodu przez tych rzekomych kułaków. W Europie Zachodniej zmiany strukturalne dokonywały się przez całe dziesięciolecia. Nie sądzę, aby u nas można było dokonać tego z dnia na dzień.</u>
          <u xml:id="u-169.6" who="#IreneuszPięta">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Uważam, ze problem rolnictwa w obecnej chwili nie leży w samym rolnictwie, lecz bardziej w rujnowanym i zacofanym technologicznie przemyśle, w wyniku czego robotnik za mało zarabia i musi ograniczać się w nabywaniu żywności, często drogiej nie z winy rolników, lecz pośredników oraz zmonopolizowanego handlu. Jest to bardzo niebezpieczne, bo jak można dobrze pracować przy pustym żołądku?</u>
          <u xml:id="u-169.7" who="#IreneuszPięta">Kończąc oświadczam, że broniłem i będę bronił dorobku wielu pokoleń rolników zapisanych w słowach „żywią i bronią”, proszę jednak o odpowiedzialność i rozwagę, aby w tym historycznym czasie, w jakim żyjemy, nie dopisano nam „i burzą”.</u>
          <u xml:id="u-169.8" who="#IreneuszPięta">Stanęliśmy solidarnie do walki z komunizmem. Stańmy razem do odbudowy Rzeczypospolitej Polskiej. Pokażmy światu, że jesteśmy narodem odpowiedzialnym za swój los i przyszłych pokoleń.</u>
          <u xml:id="u-169.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-170.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Wnuka z Polskiej Unii Socjaldemokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#JanWnuk">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Polska opinia publiczna jest bardzo zainteresowana usunięciem jakichkolwiek wątpliwości w sprawie granicy na Odrze i Nysie oraz pomyślnym ukształtowaniem stosunków z przyszłymi, zjednoczonymi Niemcami. Bardzo ważnym etapem na tej drodze była paryska konferencja 2 + 4 z udziałem polskiego ministra spraw zagranicznych. Jak wynika z dostępnych informacji, konferencja zakończyła się porozumieniem mającym zasadnicze znaczenie dla polskiej racji stanu, dla państwa polskiego i całego polskiego narodu.</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#JanWnuk">Wychodząc naprzeciw opinii publicznej, Klub Poselski Polskiej Unii Socjaldemokratycznej zwraca się do rządu Rzeczypospolitej Polskiej o pilne przedstawienie w Sejmie kompleksowych rezultatów uzgodnień paryskich zarówno w odniesieniu do podpisania traktatu granicznego z rządem przyszłych zjednoczonych Niemiec, jak i rozwoju wzajemnych stosunków we wszystkich dziedzinach.</u>
          <u xml:id="u-171.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-172.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Na tym skończyliśmy wygłaszanie oświadczeń posłów.</u>
          <u xml:id="u-172.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Zgodnie z wnioskiem formalnym, na który Wysoka Izba nie wyraziła sprzeciwu powracamy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej, Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy.</u>
          <u xml:id="u-172.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo pana posła sprawozdawcę. Zaczniemy jak zwykle od głosowania zgłoszonych poprawek, a następnie do głosowania nad całością. Bardzo proszę pana posła o podanie brzmienia poprawek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#IgnacyGuenther">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałbym przedstawić poprawki, które wniosłem jako poseł sprawozdawca. Pierwsza poprawka dotyczyłaby art. 1 ust. 1 pkt 2. Po słowach „okresy pracy” trzeba dodać słowa „po ukończeniu 16 roku życia”. Czyli cały ten ust. 2 brzmiałby następująco: „przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy”… i tu była ta poprawka… „po ukończeniu 16 roku życia w gospodarstwie rolnym prowadzonym przez rodziców lub teściów, poprzedzające objęcie tego gospodarstwa i rozpoczęcie jego prowadzenia osobiście lub wraz ze współmałżonkiem”. Czyli że chodziłoby o tę poprawkę — „po ukończeniu 16 roku życia”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy przed przystąpieniem do głosowania tej poprawki ktoś ma wątpliwości? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-174.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania poprawki w brzmieniu podanym przed chwilą przez pana posła sprawozdawcę.</u>
          <u xml:id="u-174.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (216) Kto jest przeciwny? (22)</u>
          <u xml:id="u-174.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (50)</u>
          <u xml:id="u-174.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że zaproponowana poprawka została przez Sejm przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-174.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#IgnacyGuenther">Druga poprawka dotyczyłaby art. 2. Po słowach „lub innego świadczenia” skreśla się fragment przepisu do końca. Przeczytam, jak brzmiałby po tym skreśleniu art. 2: „okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym, o których mowa w art. 1, wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależy nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego”.</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie wlicza się.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie Pośle! Przepraszam, rzeczywiście w tekście jest: „nie wlicza się”. Czy pan poseł się pomylił, czy tak brzmi poprawka?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#IgnacyGuenther">Tak, zgodnie z intencją całej ustawy myślałem, że się nie wlicza, że się wlicza, oczywiście. Jest tu słowo „nie”. Przepraszam bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Czyli brzmienie poprawki pana posła jest zgodne z tym co mamy w tekście „nie wlicza”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#IgnacyGuenther">Nie wlicza się do okresu zatrudnienia, rzeczywiście, przepraszam bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy przed przystąpieniem do głosowania są wątpliwości?</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#JózefBąk">Wysoki Sejmie! Myślę, że duchem tej ustawy jest, żeby jeśli zaliczamy do zatrudnienia staż pracy w rolnictwie indywidualnym, wliczyć go także do okresu urlopu. Po prostu jest to konsekwencja i logika tego zapisu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Czyli, o ile rozumiem, chodzi panu o słowo „wlicza się”?</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła sprawozdawcę a zajęcie stanowiska, a następnie…</u>
          <u xml:id="u-182.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-182.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę Państwa! Proszę o ciszę, to nie pomaga w czasie głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#IgnacyGuenther">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Rzeczywiście intencją tej ustawy było, że wlicza się okres pracy. Nie wiem, może po prostu zostało dziś źle zredagowane, ale naprawdę tak zostało zapisane. Nie wiem. Zależy już od Wysokiej Izby, jak to ma być przyjęte. Jest tutaj wniosek formalny posła, możemy jedynie przegłosować ten wniosek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję. Czy możemy prosić przewodniczącego komisji rolnictwa o wyjaśnienie tej sprawy? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#JanuszByliński">Proszę Państwa! Treścią i intencją tej ustawy jest niejako zrównanie praw różnych pracowników, jak również ludzi, którzy przechodzą z jednego zawodu rolniczego do innego i w związku z tym czytając całą intencję ustawy słowo „nie” powinno być w drugim artykule pominięte. Nie wiem jak to się stało, że zostało wydrukowane. Słowo „nie” powinno być wykreślone i ten artykuł winien brzmieć: „okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym, o którym mowa w art. 1, wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależy nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę Państwa! W takim razie trzeba pierwsze słowo też poprawić, bo nie może być „okresów”, tylko „okresy pracy”. Czy pan poseł — proszę państwa, proszę o ciszę, bo to naprawdę jest ważna sprawa — czy pan poseł jako przewodniczący komisji przychyla się do tego, aby przyjąć takie stanowisko, że jest to pomyłka i że tekst, który zaproponowała komisja brzmi następująco:</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#OlgaKrzyżanowska">„Okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym, o którym mowa w art. 1, wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależy nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego lub innego świadczenia przysługującego po przepracowaniu roku lub okresu krótszego niż 1 rok”.</u>
          <u xml:id="u-186.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Tak powinno brzmieć, jeśli chodzi o druk komisji.</u>
          <u xml:id="u-186.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#EdwardRzepka">Edward Rzepka. Pani Marszałek! Mam wrażenie, że to jedno słowo „nie” jest zbyt zasadnicze w tekście tego projektu, byśmy sobie mogli pozwolić teraz na uzgadnianie, jeśli widzimy, że nawę w gronie komisji rolnictwa nie ma zgodności co do tego, czy jest to pomyłka redakcyjna czy tak miało być.</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#EdwardRzepka">Proponuję, żeby właściwe komisje zastanowiły się nad tym do jutra i przedstawiły nam tekst nie budzący wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-187.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Z oklasków rozumiem, że Wysoka Izba przychyla się do tej propozycji. Czy ktoś z państwa ma wniosek przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-188.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#BohdanGłuchowski">Bohdan Głuchowski. Ale głosowania nie wolno chyba przerywać, o ile się nie mylę. Tak wynika z regulaminu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie Pośle! Głosowania nie wolno przerywać, tak wynika z regulaminu. Przegłosowaliśmy jedną poprawkę i rzeczywiście głosowanie jest w toku, ale sprawa jest tak zasadniczo ważna dla brzmienia ustawy, że powinniśmy przegłosować tę sprawę.</u>
          <u xml:id="u-190.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-190.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę Państwa! W związku z tym poddaję pod głosowanie formalny wniosek — jeżeli pan poseł uznaje, że może to być formalny wniosek — żeby głosowanie, jak się wydaje mimo regulaminu — chwileczkę panie pośle może skończę, a potem pan poseł wypowie swoje uwagi — głosowanie przełożyć do jutra.</u>
          <u xml:id="u-190.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę — pan poseł w sprawie regulaminu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#JanuszSzymański">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Proponuję, żeby pani marszałek skorzystała ze swojego regulaminowego uprawnienia. Jeżeli są wątpliwości co do zgodności proponowanych poprawek z tekstem zasadniczym projektu, pani marszałek ma prawo zawiesić głosowanie do czasu wyjaśnienia wszelkich wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Bez pytania się Wysokiej Izby? Proszę Państwa! W takim razie jeszcze raz wracamy do regulaminu — jeżeli mam to prawo, czy ktoś jest przeciwko temu?</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-192.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, może państwo mi pozwolą decydować. Czy pan poseł podtrzymuje wniosek?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#EdwardRzepka">Jeśli można. To co powiedziałem, nie jest wobec tego wnioskiem formalnym, tylko sugestią pod adresem pani marszałek.</u>
          <u xml:id="u-193.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#OlgaKrzyżanowska">W związku z tym, proszę państwa podejmuję decyzję zawieszenia głosowania i powrócenia do tej sprawy jutro. Poseł sprawozdawca i komisja przedstawią nam swoje stanowisko, żebyśmy mogli wrócić do tej kwestii i głosować z całkowitą pewnością.</u>
          <u xml:id="u-194.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Przepraszam, jeszcze jeden komunikat. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#EdwardMüller">Zebranie Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego odbędzie się od razu po zamknięciu sesji w sali nr 106.</u>
          <u xml:id="u-195.1" who="#EdwardMüller">Zarządzam przerwę w obradach do jutra do godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-195.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 19 min 10)</u>
          <u xml:id="u-195.3" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min 05)</u>
          <u xml:id="u-195.4" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Mikołaj Kozakiewicz oraz wicemarszałkowie Olga Krzyżanowska i Tadeusz Fiszbach)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#MikołajKozakiewicz">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#MikołajKozakiewicz">Na sekretarzy powołuję posłów Radosława Gawlika i Waldemara Pawlaka.</u>
          <u xml:id="u-196.2" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-196.3" who="#MikołajKozakiewicz">Protokół i listę mówców będzie prowadził poseł Waldemar Pawlak.</u>
          <u xml:id="u-196.4" who="#MikołajKozakiewicz">Informuję Wysoką Izbę, że Senat wniósł projekt ustawy w sprawie ustanowienia Krzyża za Wojnę 1918–1921 roku.</u>
          <u xml:id="u-196.5" who="#MikołajKozakiewicz">Na poprzednim posiedzeniu został zgłoszony poselski projekt ustawy o likwidacji związków spółdzielczych.</u>
          <u xml:id="u-196.6" who="#MikołajKozakiewicz">Dzisiaj Komisje Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Ustawodawcza przedstawiły sprawozdanie o rządowym projekcie ustawy o zasadach realizacji przedpłat na samochody osobowe.</u>
          <u xml:id="u-196.7" who="#MikołajKozakiewicz">W związku z tym Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje dodanie nowych punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-196.8" who="#MikołajKozakiewicz">6. Pierwsze czytanie przedstawionego przez Senat projektu ustawy w sprawie ustanowienia Krzyża za Wojnę 1918–1921 (druk nr 470).</u>
          <u xml:id="u-196.9" who="#MikołajKozakiewicz">7. Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zasadach realizacji przedpłat na samochody osobowe (druki nr 455 i 472).</u>
          <u xml:id="u-196.10" who="#MikołajKozakiewicz">12. Poselski projekt uchwały o likwidacji związków spółdzielczych (druk nr 471).</u>
          <u xml:id="u-196.11" who="#MikołajKozakiewicz">Ponadto Prezydium Sejmu proponuje dodanie nowego punktu: Powołanie prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-196.12" who="#MikołajKozakiewicz">Odpowiedniej zmianie uległoby oznaczenie pozostałych punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-196.13" who="#MikołajKozakiewicz">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-196.14" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#WaldemarPawlak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przepraszam, ale wydaje mi się, że sprawę powołania prezesa Najwyższej Izby Kontroli moglibyśmy odłożyć do następnego posiedzenia Sejmu, aby odpowiedź na interpelację dotyczącą importu alkoholu przedstawił jeszcze prezes Hupałowski, dlatego że ta kontrola została zamknięta i — o ile wiem — miała być odpowiedź na obecnym posiedzeniu Sejmu, ze względów proceduralnych natomiast została przesunięta na następne posiedzenie Sejmu. Wydaje mi się, że powinniśmy tę sprawę zamknąć jeszcze w starym układzie.</u>
          <u xml:id="u-197.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#MikołajKozakiewicz">Mam jedno wytłumaczenie, że odwołanie starego prezesa NIK i powołanie nowego jest planowane z dniem 1 sierpnia, tak że 26, 27, 28 lipca prezes Hupałowski będzie jeszcze prezesem NIK i może składać odpowiednie oświadczenie.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-198.2" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#KazimierzUjazdowski">Panie Marszałku! Mnie się wydaje, o tym jestem w ogóle przekonany, że jeżeli chodzi o klub poselski, w którym zasiadam, to nie miałem przyjemności rozmawiać z innymi kandydatami i pośpiech jest wskazany przy łapaniu pcheł, a nie przy tak ważnych decyzjach. Dlatego proponuję, żebyśmy to odłożyli.</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#MikołajKozakiewicz">Na razie nie mamy żadnych innych kandydatów, tylko tych, którzy przechodzili przez kluby, chyba że Wysoka Izba zgłosi jakichś kandydatów.</u>
          <u xml:id="u-200.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#KazimierzUjazdowski">Przepraszam bardzo, ale w naszym klubie rozmawialiśmy tylko z jednym kandydatem. Jeżeli jest dwóch, to proszę o odłożenie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#MikołajKozakiewicz">Jest formalny wniosek. Czy są jeszcze jakieś odpowiedzi w tej sprawie? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#MikołajKozakiewicz">Zapytuję na kiedy pan poseł proponowałby to odłożyć?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#KazimierzUjazdowski">Za tydzień, na następnym posiedzeniu po zebraniach klubowych, które prawdopodobnie odbędą się w środę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, pani marszałek Olga Krzyżanowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Chciałabym tylko poinformować, że obaj kandydaci zgłoszeni do prezydium byli przedstawieni na Konwencie Seniorów i wszystkie kluby, które chciały się z nimi zapoznać, mogły się z nimi spotkać. Tak że jeżeli Klub SD się nie spotkał, to być może nie chciał, dlatego że kandydaci wyrazili taką chęć i było to dwa razy stawiane na Konwencie Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-205.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#KazimierzUjazdowski">Nie chcę tu wymiany zdań, ciągle są jakieś dyskusje. Klub SD naprawdę miał chęć spotkać się z kandydatami, tylko obu stronom zabrakło czasu, dlatego nie doszło do spotkania. I takie są fakty. Nie chcę się spierać, proszę o odłożenie tego punktu — za tydzień.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#MikołajKozakiewicz">Czy są jeszcze jakieś wypowiedzi w tej sprawie? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#MikołajKozakiewicz">Wobec tego stawiam wniosek pod głosowanie o przełożenie punktu „powołanie prezesa NIK” na następne posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-208.2" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest za, proszę nacisnąć przycisk i podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-208.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: Ale o co chodzi)</u>
          <u xml:id="u-208.4" who="#MikołajKozakiewicz">Słucham? Chodzi o, przepraszam — anuluję głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-208.5" who="#MikołajKozakiewicz">Został postawiony wniosek o przełożenie Punktu „powołanie prezesa NIK” na następne posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-208.6" who="#MikołajKozakiewicz">Pytam — kto jest za tym wnioskiem, żeby przełożyć sprawę powołania prezesa NIK na następne posiedzenie, proszę nacisnąć przycisk i podnieść rękę. (167) Kto jest przeciw? (56)</u>
          <u xml:id="u-208.7" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? (59)</u>
          <u xml:id="u-208.8" who="#MikołajKozakiewicz">Wniosek przeszedł.</u>
          <u xml:id="u-208.9" who="#MikołajKozakiewicz">Ponieważ nie widzę żadnych zgłoszeń, stwierdzam, że powyższą poprawkę zmiany w porządku dziennym Sejm przyjął.</u>
          <u xml:id="u-208.10" who="#MikołajKozakiewicz">Zgodnie z wczorajszą zapowiedzią proszę obecnie o zabranie głosu przewodniczącego Komisji Nadzwyczajnej do spraw przeanalizowania i oceny działalności ustępującego rządu, posła Bugaja, który złoży informacje na temat stanu prac komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#RyszardBugaj">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym poinformować bardzo krótko, że Komisja Nadzwyczajna do spraw przeanalizowania i oceny działalności ustępującego rządu, taka jest nazwa formalna ze względu na okoliczności powoływania, swoje prace wczoraj zakończyła, przepraszam przedwczoraj. Oczywiście, o ile Izba przyjmie nasze sprawozdanie i to, co wykonaliśmy uzna za wystarczające.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#RyszardBugaj">Zostały przyjęte uchwały komisji we wszystkich sprawach, którymi komisja się zajmowała, a także przyjęta została uchwała końcowa, którą chcieliśmy Izbie rekomendować jako nasz projekt do uchwalenia przez całą Izbę, zawierający taką powiedziałbym najbardziej ogólną ocenę działalności ustępującego rządu.</u>
          <u xml:id="u-209.2" who="#RyszardBugaj">Chciałbym wyjaśnić, że prace naszej komisji trwały długo z trzech powodów:</u>
          <u xml:id="u-209.3" who="#RyszardBugaj">Po pierwsze, podejmowane kwestie próbowaliśmy zbadać wyczerpująco i szczegółowo.</u>
          <u xml:id="u-209.4" who="#RyszardBugaj">Po drugie, w pewnych kwestiach konieczne było zasięgnięcie szczególnie trudnych do uzyskania opinii prawnych. Dotyczyło to przede wszystkim sprawy odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu za pewne decyzje.</u>
          <u xml:id="u-209.5" who="#RyszardBugaj">I po trzecie, czas pracy naszej komisji był uzależniony od zaangażowania jej członków w pracach innych, bardzo obciążonych komisji, zwłaszcza w Komisji Ustawodawczej i w Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów.</u>
          <u xml:id="u-209.6" who="#RyszardBugaj">Chciałbym zaproponować Izbie, by sprawozdanie z prac naszej komisji mogło być przedstawione na posiedzeniu za tydzień. Jeszcze dzisiaj projekt uchwały zostałby doręczony wszystkim posłom, a także inne uchwały, które komisja przyjęła.</u>
          <u xml:id="u-209.7" who="#RyszardBugaj">Proponowałbym, jeżeli byłoby to możliwe, przyjęcie takiego wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#MikołajKozakiewicz">Przechodzimy do punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Ustawodawczej o rządowych projektach ustaw:</u>
          <u xml:id="u-210.2" who="#MikołajKozakiewicz">1) o szkolnictwie wyższym (druki nr 280 i 449) 2) o tytule naukowym i stopniach naukowych (druki nr 281 i 450).</u>
          <u xml:id="u-210.3" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę posła Tadeusza Dziubę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#TadeuszDziuba">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Bez ryzyka popełnienia omyłki mogę stwierdzić, że przedłożony dzisiaj projekt ustawy o szkolnictwie wyższym jest efektem wspólnych wysiłków rządu i Sejmu. Z chwilą wpłynięcia projektu rządowego do laski marszałkowskiej, ustawodawcy znaleźli się w sytuacji nie najbardziej komfortowej. Projekt rządowy cechowały bowiem wady i nieprzypadkowo wersja rządowa otrzymała wcześniej negatywną opinię rady legislacyjnej przy prezesie Rady Ministrów. Nieprzypadkowo też w trakcie pierwszego czytania złożono wniosek o cofnięcie projektu rządowego w celu ponownego opracowania. Na dodatek pożądane było uchwalenie ustawy przed obowiązującym wówczas terminem przedstawienia kandydatów na rektorów uczelni nowej kadencji, co oznaczało zakończenie procesu legislacyjnego dużej ustawy ustrojowej zaledwie w ciągu miesiąca, licząc od pierwszego czytania.</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#TadeuszDziuba">Mimo krytycznych uwag, jakie zebrał projekt rządowy, należy dobitnie stwierdzić, że inicjatywa ministra edukacji narodowej przygotowania zupełnie nowej ustawy o szkolnictwie wyższym była całkowicie uzasadniona. Obowiązująca bowiem ustawa jest zgoła niedostosowana do potrzeb obecnego czasu, a w pewnych swoich fragmentach jest po prostu anachroniczna. W tej sytuacji opracowanie projektu ustawy opartego na nowej zasadzie było pożądane i konieczne.</u>
          <u xml:id="u-211.2" who="#TadeuszDziuba">Rzucającym się w oczy mankamentem projektu rządowego były wady w samej konstrukcji projektu i jego niedostosowanie do elementarnych nawet zasad techniki prawodawczej. Od strony legislacyjnej projekt na tyle poprawiono, na ile było to możliwe w dostępnym czasie przy dużej intensywności pracy i w takim zespole ludzi, jaki zechciał podjąć pracę nad projektem. Moim zdaniem osiągnięto widoczny efekt, co łatwo dostrzec porównując wersję sejmową z wersją rządową.</u>
          <u xml:id="u-211.3" who="#TadeuszDziuba">Generalia koncepcji merytorycznej projektu rządowego nie zostały natomiast — z jednym tylko wyjątkiem — zakwestionowane, a tam gdzie uznano to za niezbędne uzupełniono go łub zmodyfikowano. Nie wchodząc w szczegóły — nie jest to tutaj możliwe — tak przedstawiłbym główne merytoryczne różnice pomiędzy projektem rządowym a obecnie przedkładanym paniom i panom posłom.</u>
          <u xml:id="u-211.4" who="#TadeuszDziuba">Po pierwsze, ustawa ma dotyczyć również uczelni niepaństwowych. W projekcie rządowym zakres stosowania ustawy w odniesieniu do tych szkół miałby określać indywidualnie dla każdej uczelni minister edukacji narodowej, co oznaczało, że organ administracji państwowej decydował o zakresie zastosowania ustawy. Takie rozwiązanie wydawało się nam trudne do zaakceptowania. Przyjęliśmy, iż ustawa — skoro już ma odnosić się do uczelni niepaństwowych — winna w zasadzie z reguły stosować się do nich, a konieczne niezbędne wyłączenia powinna zawierać ona sama.</u>
          <u xml:id="u-211.5" who="#TadeuszDziuba">Po drugie, w myśl projektu w wyższym szkolnictwie państwowym podejmowanie decyzji należy do kompetencji organów kolegialnych i jednoosobowych uczelni oraz do Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego i ministra edukacji narodowej.</u>
          <u xml:id="u-211.6" who="#TadeuszDziuba">W stosunku do projektu rządowego wzmocniono kompetencje organów kolegialnych, ustalając przy tym, że podejmowanie decyzji nie zastrzeżonych dla organów kolegialnych należy do uprawnień organów jednoosobowych. Dość radykalnie natomiast zmieniono kompetencje i wzajemne relacje między ministrem a radą główną. W projekcie rządowym przyznano liczne uprawnienia stanowiące radzie głównej, przez co zyskiwała ona szczególne usytuowanie. Stawała się swoistym organem państwa wpływającym na jego politykę w dziedzinie szkolnictwa wyższego, jednak bez ustalenia zakresu odpowiedzialności wobec władz konstytucyjnych.</u>
          <u xml:id="u-211.7" who="#TadeuszDziuba">Oczywiście uprawnienia te zapisano kosztem zakresu kompetencji ministra edukacji narodowej. W przedłożonym dzisiaj projekcie wzmocniono wyraźnie kompetencje ministra, sprowadzając uprawnienia rady głównej do tych, które w postulowanym układzie wydają się niezbędne. W przywoływanej tutaj przeze mnie opinii Rady Legislacyjnej przy premierze stwierdzono, że projekt rządowy nie reguluje jednoznacznie prawa do materialnej i socjalnej ochrony warunków życia studentów.</u>
          <u xml:id="u-211.8" who="#TadeuszDziuba">Po trzecie więc, w przedłożonej tu wersji mankamenty te zostały usunięte. Studentom przyznano wprost prawo do pomocy materialnej — zarówno im, jak i ich niepracującym małżonkom i dzieciom. Wprowadzając możliwość ustalenia opłat za zajęcia dydaktyczne, wykluczono jednak pobieranie opłat za odbywanie studiów dziennych z wyłączeniem wypadków, gdy są one powtarzane z powodu złych wyników w nauce, jak również wykluczano pobieranie tych opłat od studentów immatrykulowanych przed dniem wejścia w życie odpowiednich przepisów wykonawczych.</u>
          <u xml:id="u-211.9" who="#TadeuszDziuba">Wzmocniono pozycje studentów w samorządnej społeczności akademickiej. Wniosek o odwołanie prorektora do spraw studenckich mogą złożyć przedstawiciele studentów wchodzących w skład senatu, co jest odstępstwem od zasady generalnej, wymagającej sygnowania takiego wniosku przez 1/3 statutowego składu senatu. Analogiczne postanowienie wprowadzono w odniesieniu do odwoływania prodziekanów do spraw studenckich.</u>
          <u xml:id="u-211.10" who="#TadeuszDziuba">Drobnym, ale ważnym wzmocnieniem pozycji studenta wobec uczelni jest prawo do studiowania na wielu kierunkach bez zgody dziekana, jak to przewidywał projekt rządowy. Wzmocniono statut samorządów studenckich poprzez zapis, że to właśnie przedstawiciele samorządów wchodzą w skład organów kolegialnych uczelni. W projekcie rządowym proponowano, aby byli to przedstawiciele studentów. Różnica w praktyce jest istotna. Organy samorządu studenckiego osiągnęły tą drogą wpływ na procedury wyboru studentów do senatów i rad wydziałów, a tym samym uprawnienia odwoławcze, o których wyżej wspomniałem, są de facto uprawnieniami samorządu studenckiego.</u>
          <u xml:id="u-211.11" who="#TadeuszDziuba">W myśl ustawy uczelniane samorządy studenckie tworzą ogólnopolskie przedstawicielstwo tych samorządów. Na ministra nałożyliśmy obowiązek wydzielenia środków finansowych niezbędnych dla zapewnienia działalności tego ogólnopolskiego przedstawicielstwa. Do tekstu podstawowego wprowadzono również zapisy przyznające osobowość prawną samorządom studenckim, tę jednak kontrowersyjną kwestię omówię w części dotyczącej wniosków mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-211.12" who="#TadeuszDziuba">Po czwarte — jak stwierdziłem na wstępie — od strony koncepcyjnej projekt rządowy był lub to akceptowany, lub modyfikowany, lub wreszcie uzupełniany, z jednym wyjątkiem. Wyjątkiem tym są przepisy dotyczące stosunku pracy nauczycieli akademickich, który w porównaniu do projektu rządowego radykalnie zmieniono. Propozycja projektodawców opierała się na hipotezie, że jedyną słuszną zasadą jest zatrudnianie nauczycieli akademickich na czas określony, czyli terminowo. Zasadę tę jednak zastosowano w sposób niekonsekwentny. Na czas określony proponowano zatrudnianie wszystkich nauczycieli akademickich z wyjątkiem profesorów tytularnych zatrudnionych na stałe. Tym samym w sposób — jak sądzę — niezamierzony społeczność nauczycieli akademickich segregowano na tych, których status pracowniczy jest mocno stabilny — profesorowie tytularni oraz na tych, których status jest silnie zdestabilizowany — cała reszta. Destabilizacja polegała nie tylko na zatrudnieniu terminowym, w domyśle niezbyt długim, lecz również na tym, że każdorazowo ponowne zatrudnienie wymagało przeprowadzenia konkursu. Oznaczało to między innymi, że nawet najlepsi po upływie terminu nie mieli gwarancji możliwości zatrudnienia. W naszym przekonaniu rozwiązanie takie nie spełniało pożądanej reguły, która winna obowiązywać w odniesieniu do kadr wysoko kwalifikowanych, a mianowicie równowagi interesów pracodawcy i pracownika przy zapewnieniu mobilności kadr.</u>
          <u xml:id="u-211.13" who="#TadeuszDziuba">Zaproponowane w przedłożonym obecnie projekcie rozwiązanie, by nauczycieli akademickich zatrudniać na czas nieokreślony z możliwością zwolnienia z ważnej przyczyny, ale też z możliwością dochodzenia przez pracownika swoich racji, regułę równowagi interesów — jak się wydaje — spełnia. Pracodawca przy tym jest w sytuacji uprzywilejowanej w trzech wypadkach: niedopełnienia przez pracownika obowiązku wykonania pracy doktorskiej lub habilitacyjnej oraz gdy otrzymał on dwukrotnie negatywną ocenę pracy zawodowej. Dla jasności obrazu trzeba dopowiedzieć, że tak jak w projekcie rządowym profesorowie tytularni są zatrudniani na stałe, a zatrudnienie po raz pierwszy na dane stanowisko pracownika naukowo-dydaktycznego oraz dydaktycznego wyższej szarży jest poprzedzone konkursem.</u>
          <u xml:id="u-211.14" who="#TadeuszDziuba">I po piąte, w całym tekście znajdują się liczne zmiany w stosunku do projektu rządowego, zmiany o różnym ciężarze gatunkowym, dające w sumie nową jakość. Przy porządkowaniu projektu pod względem legislacyjnym ujawniły się luki konstrukcyjne, które uzupełniano. Na przykład, projekt rządowy nie określa momentu powstawania uczelni niepaństwowej, a tym samym nie było jasne w jakim momencie wchodzi on do obrotu prawnego. Przykładem modyfikacji może być zmiana kryterium, według którego wyróżnia się uczelnie o zwiększonej autonomii. Wymagania co do potencjału kadrowego tych uczelni podniesiono. Innym przykładem — sposób określania pensum dydaktycznego. W projekcie rządowym określono minimum, w projekcie obecnym — zarówno minimum, jak i maksimum tego pensum, czyli stworzono zarówno gwarancje dla pracodawcy jak i pracownika.</u>
          <u xml:id="u-211.15" who="#TadeuszDziuba">Jak więc ostatecznie można scharakteryzować projekt ustawy o szkolnictwie wyższym? Cechuje ją przede wszystkim o wiele mniejszy zakres regulacji niż ustawę obecnie obowiązującą, co oznacza, że automatycznie rośnie zakres autonomii uczelni. Niezależnie od tego uczelniom silnym kadrowo przyznaje się jeszcze zwiększony zakres autonomii. W szczególności znajduje to wyraz w uprawnieniu takich uczelni do uchwalenia statutu i regulaminu studiów oraz do tworzenia i znoszenia kierunków studiów bez możliwości wniesienia sprzeciwu przez ministra, a także uprawnieniu do tworzenia wewnętrznej struktury uczelni bez udziału ministra. Mniej więcej jedna trzecia polskich uczelni państwowych znajduje się w grupie uczelni o zwiększonej autonomii. Przypominam, że nadzór państwa nad wszystkimi uczelniami jest ograniczony do ram przewidzianych ustawami. Przy tym z reguły warunkiem kwestionowania przez ministra sprawującego nadzór decyzji wewnętrznych uczelni jest stwierdzenie niezgodności tych decyzji z przepisami prawa. Uczelni przysługuje zresztą skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego na legalność działania organu administracji państwowej.</u>
          <u xml:id="u-211.16" who="#TadeuszDziuba">Podstawowym instrumentem prowadzenia polityki państwa w zakresie szkolnictwa wyższego jest dysponowanie środkami budżetowymi, gwarantującymi egzystencję uczelni. Ustawa ustala nową systematykę źródeł finansowania uczelni państwowych. Mają one funkcjonować w wymiarze podstawowym dzięki dotacjom budżetowym na działalność dydaktyczną, kształcenie kadr, na badania własne, jak również na utrzymanie uczelni i inwestycje budowlane. Środki natomiast zapewniające działalność w wymiarze szerszym uczelnie będą zdobywać na zasadach konkursów lub quasi-konkursów w myśl postanowień odrębnej ustawy. Mowa tu o środkach odzyskiwanych przez uczelnie na prace w określonych dyscyplinach badawczych oraz o środkach uzyskiwanych przez pracowników uczelni na realizację własnych programów naukowych i badawczych.</u>
          <u xml:id="u-211.17" who="#TadeuszDziuba">Ustawa daje wyraźne upoważnienie do tworzenia uczelni niepaństwowych. Przewiduje procedurę ich tworzenia i znoszenia. Umożliwia ich dofinansowanie z budżetu, jeśli egzekutywa państwa uzna to za pożądane. Studenci tych uczelni są objęci pomocą materialną państwa. Wreszcie ustawa umożliwia znacznie swobodniejsze regulowanie spraw wewnętrznych tych uczelni, niż przewiduje się to w uczelniach państwowych.</u>
          <u xml:id="u-211.18" who="#TadeuszDziuba">Utrzymano instytucję przedstawicielstwa ogólnopolskiego szkolnictwa wyższego w postaci rady głównej. W jej skład będzie wchodziło 35 nauczycieli akademickich zatrudnionych na stanowiskach profesorskich, 10 nauczycieli akademickich mających stopień naukowy oraz 5 studentów. Dotąd studentów w radzie głównej nie było. Rada ma kompetencje zarówno stanowiące, jak i opiniodawcze.</u>
          <u xml:id="u-211.19" who="#TadeuszDziuba">Ustrój uczelni państwowych będzie w zasadzie taki jak obecnie. Organami kolegialnymi będą senaty i rady wydziałów, a jednoosobowymi — rektorzy i dziekani. Organom kolegialnym przyznano kompetencje o charakterze zasadniczym, strategicznym, organom zaś jednoosobowym — o charakterze operacyjnym. Decyzje organów kolegialnych są wiążące dla organów jednoosobowych i oczywiście dla całej społeczności uczelnianej. To jednak, co nie jest zastrzeżone dla organów kolegialnych, staje się polem decyzji organów jednoosobowych. Wprowadza się możliwość powoływania przez statuty uczelni specjalnych ciał wyborczych, zwanych kolegiami elektorów. Składy organów kolegialnych oraz kolegiów elektorów określają statuty uczelni. Rektorem może być osoba posiadająca tytuł naukowy lub stopień doktora habilitowanego, niekoniecznie zatrudniona w danej chwili w uczelni. Kandydatura prorektora do spraw studenckich wymaga zgody przedstawicieli studentów w organie wybierającym. Po raz pierwszy ustawa przewiduje odwołanie rektora i prorektora. Przy czym wniosek o odwołanie prorektora do spraw studenckich mogą złożyć również studenci zasiadający w senacie. Odpowiednie zapisy dotyczą również dziekanów i prodziekanów.</u>
          <u xml:id="u-211.20" who="#TadeuszDziuba">Istotną nowością projektu jest przyznanie wydzielonego pola kompetencji dyrektorowi administracyjnemu. Kieruje on administracją i gospodarką uczelni w zakresie zwykłego zarządu. Jest to rozwiązanie wypośrodkowane pomiędzy postulatem nadania dyrektorowi administracyjnemu statusu menażera a postulatem utrzymania go w pozycji podległego urzędnika.</u>
          <u xml:id="u-211.21" who="#TadeuszDziuba">W sprawach pracowniczych główne postanowienia są następujące. Ustanawia się uproszczoną hierarchię stanowisk: profesora zwyczajnego i nadzwyczajnego dla nauczycieli akademickich, adiunkta i asystenta dla pracowników naukowo-dydaktycznych i naukowych oraz starszego wykładowcy, wykładowcy, lektora i instruktora dla pracowników dydaktycznych. Są oni mianowani na czas nieokreślony, z tym że profesorów tytularnych zatrudnia się na stałe. Niezależnie można też nauczyciela zatrudnić w drodze umowy o pracę. Stosunek pracy z nauczycielem akademickim może być rozwiązany w wypadkach wymienionych w ustawie, ale też z innych ważnych przyczyn, jednak za zgodą właściwych organów kolegialnych.</u>
          <u xml:id="u-211.22" who="#TadeuszDziuba">Uczelnie otrzymują możliwość prowadzenia polityki kadrowej. Można powiedzieć więcej, ustawa przez kompozycję swoich przepisów prowokuje do prowadzenia takiej polityki.</u>
          <u xml:id="u-211.23" who="#TadeuszDziuba">Sprawy sporne są poddane kontroli sądów pracy. Wszyscy nauczyciele akademiccy podlegają okresowej ocenie stosownie do zakresu swych obowiązków i według jednolitych reguł. Dwukrotna ocena negatywna pociąga konsekwencje rozwiązania stosunku pracy.</u>
          <u xml:id="u-211.24" who="#TadeuszDziuba">Na asystentów i adiunktów nakłada się obowiązek wykonania rozprawy promocyjnej, czyli odpowiednio doktoratu lub habilitacji, a niewywiązanie się z tego obowiązku upoważnia uczelnię do rozwiązania stosunku pracy, choć następuje to automatycznie. Stosunek pracy z innymi niż nauczyciele akademiccy pracownikami nawiązuje się na podstawie umowy o pracę i Kodeksu pracy.</u>
          <u xml:id="u-211.25" who="#TadeuszDziuba">W stosunku do obecnie obowiązujących wyraźnie zliberalizowano przepisy dotyczące studiowania i studentów. Wprowadzono możliwość wolnego wstępu na studia oraz uczestniczenia w zajęciach uniwersyteckich wybitnie uzdolnionych uczniów szkół średnich. Jeśli wstęp na studia poprzedzony jest rekrutacją, odbywa się ona wówczas według zasad ustalonych przez uczelnie. Decyzje ostateczne rektora o nieprzyjęciu na studia poddaję się jednak kontroli pod względem legalności. Przy przyjęciu na studia wprowadza się opłaty o ograniczonej jednak wysokości. Student może studiować na kilku nawet kierunkach studiów oraz może przenosić się z uczelni na uczelnię jedynie za zgodą odpowiedniego dziekana. Skreślenie studenta z listy podlega kontroli legalności. Studenci mają prawo zakładania własnych uczelnianych organizacji na zasadach specjalnie umieszczonych w ustawie przepisów, niezależnie od przepisów prawa o stowarzyszeniach. Studenci obligatoryjnie tworzą samorząd studencki o dość rozległych uprawnieniach, m.in. organy samorządu są jedynym reprezentantem ogółu studentów. Regulamin studentów nie może być uchwalony przez senat bez zgody uczelnianego organu uchwałodawczego z tego samorządu. Organy samorządu decydują w sprawach rozdziału środków przeznaczonych na cele studenckie. Samorząd bierze udział w rozdzielaniu stypendiów przyznawanych studentom oraz opiniuje programy i plany studiów. Samorząd może tworzyć sądy koleżeńskie. Organy samorządu delegują kandydatów do sądów dyscyplinarnych, a uczelniany organ samorządu na równi z rektorem może wnieść rewizję nadzwyczajną od orzeczenia odwoławczej komisji dyscyplinarnej, jeśli orzeczono karę surową. Wreszcie samorząd studencki może ogłosić akcję protestacyjną z tzw. strajkiem studenckim włącznie. Przedstawiciele samorządów studenckich tworzą swoje ogólnopolskie przedstawicielstwo. Ma ono uprawnienia do opiniowania projektów regulacji prawnych dotyczących studentów. Deleguje to przedstawicielstwo ogólnopolskie swoich przedstawicieli do rady głównej, którzy stają się wówczas jej członkami.</u>
          <u xml:id="u-211.26" who="#TadeuszDziuba">Istotną częścią ustawy jest rozbudowany dział przepisów przejściowych, lecz jest to nieuniknione wobec konieczności transformowania obecnego układu w szkolnictwie wyższym w układ wynikający z nowej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-211.27" who="#TadeuszDziuba">I na zakończenie kilka słów komentarza do wniosków mniejszości zgłoszonych przez członków komisji w trakcie pracy. Spośród 9 wniosków mniejszości trzy nie wpływają w sposób znaczący na kształt ustawy. Są to wnioski nr 3, 8 i 9. Jeśli pan marszałek pozwoli, krótki komentarz w odniesieniu do tych właśnie wniosków przedstawiłbym przed głosowaniem. Wydaje mi się to praktyczniejsze. Natomiast pozostałe 6 wniosków wymaga komentarza od razu.</u>
          <u xml:id="u-211.28" who="#TadeuszDziuba">Po pierwsze, jedną z istotnych nowości projektu jest upoważnienie do posiadania kont walutowych. Wniosek nr 1 proponuje skreślenie tego upoważnienia z uzasadnieniem, że byłby on wyłomem w stosunku do ustawy Prawo dewizowe oraz wyłomem w stosunku do ustalonej tym prawem praktyki, że waluty obce podmioty obrotu prawnego osiągają wyłącznie poprzez ich zakup w banku według obowiązującego kursu.</u>
          <u xml:id="u-211.29" who="#TadeuszDziuba">Kontrpropozycją jest oczywiście utrzymanie odpowiedniego przepisu, czyli art. 26 w tekście ustawy. W skrócie argumenty są następujące: ustawa Prawo dewizowe w istocie dotyczy przede wszystkim podmiotów gospodarczych, którymi uczelnie z pewnością nie są. Jest niezwykle mało prawdopodobne — raczej po prostu nieprawdopodobne — aby posiadanie rachunków walutowych przez uczelnie zagroziło stabilności wewnętrznej wymienialności złotówki. Wreszcie możliwość posiadania takich kont może mieć bardzo istotne znaczenie dla funkcjonowania uczelni niepaństwowych, może być po prostu czynnikiem stymulującym ich tworzenie, zwłaszcza gdy ich sponsorem są akademickie lub naukowe placówki zagraniczne.</u>
          <u xml:id="u-211.30" who="#TadeuszDziuba">Po drugie, wnioski mniejszości nr 2 i 4 trzeba omówić łącznie. Dotyczą one składu organów kolegialnych i postulują powrót do zapisu w wersji rządowej, a jednocześnie również tej przedstawionej przez podkomisję. Dopiero na etapie prac połączonych komisji sejmowych, większością głosów ustalono, że w skład organów kolegialnych uczelni wejdą przedstawiciele nie studentów, jak postulują właśnie wnioski mniejszości, lecz samorządu studenckiego. Różnica między tymi sformułowaniami uwidacznia się dopiero przy rozstrzyganiu procedur wyborczych na mandaty przyznawane studentom. Jeśliby zaakceptować wnioski mniejszości, to w konsekwencji nie ma żadnych wątpliwości, że wybory na te mandaty przeprowadzają te same komisje wyborcze, jak przy wyborach na inne mandaty w organach kolegialnych. Jeśli zaś odrzucić te wnioski, to przestaje być to zupełnie jasne. Ponieważ samorząd studencki jest wydzieloną częścią społeczności akademickiej, właśnie on ma mieć swoich przedstawicieli, to ten fakt upoważnia do przyjęcia rozwiązania, że wyboru przedstawicieli do organów kolegialnych dokonuje ten samorząd, a ściśle organy tego samorządu. Odrzucenie więc wniosku mniejszości oznacza wzmocnienie pozycji samorządu studenckiego.</u>
          <u xml:id="u-211.31" who="#TadeuszDziuba">Po trzecie, wniosek nr 5 proponuje zatrudnianie na niższe stanowisko profesorskie nie na czas bezterminowy, lecz na czas określony, mianowicie na lat pięć.</u>
          <u xml:id="u-211.32" who="#TadeuszDziuba">Przypomnę, że z pewnymi wyjątkami na to stanowisko można zatrudnić osobę, która osiągnęła w hierarchii naukowej co najmniej stopień doktora habilitowanego, a więc zaszła dość wysoko. I właśnie taka osoba, jako jedyna, miałaby być zatrudniana na czas określony. Po upływie oznaczonego czasu stosunek pracy wygasałby automatycznie, bez gwarancji ponownego i dalszego zatrudnienia. Wniosek mniejszości stwarza oczywisty wyłom w przepisach dotyczących stosunku pracy nauczycieli akademickich.</u>
          <u xml:id="u-211.33" who="#TadeuszDziuba">Po piąte, wniosek mniejszości nr 6 oznacza zdjęcie z adiunktów obowiązku wykonywania pracy promocyjnej, czyli habilitacji. Zdaniem większości — najpierw członków podkomisji, a potem połączonych komisji — byłoby to nieodpowiednie. Przypomnę, że w myśl projektu wykonanie tego obowiązku nie jest obwarowane sztywnym terminem, lecz terminem, który może ustalić statut, który nie może być krótszy niż 9 lat. Tak więc uczelnie różnych typów mają możliwość swobodnego ustalania horyzontu czasowego dla wykonywania tego obowiązku.</u>
          <u xml:id="u-211.34" who="#TadeuszDziuba">Na koniec wniosek mniejszości nr 7. Proponuje on skreślenie przepisu nadającego podmiotowość prawną samorządom studenckim, a w to miejsce przywrócenie przepisu z projektu rządowego oraz projektu podkomisji, umożliwiającego prowadzenie przez te samorządy działalności gospodarczej na zasadzie pełnomocnictwa udzielonego przez rektora. Czuję się zobowiązany przedstawić Wysokiej Izbie sekwencję wydarzeń, jaka poprzedziła wprowadzenie przepisu nadającego osobowość prawną, czyli art. 157 do tekstu projektu.</u>
          <u xml:id="u-211.35" who="#TadeuszDziuba">Projekt rządowy nie przewidywał nadawania podmiotowości prawnej samorządom studenckim. Sprawą tą zajęła się podkomisja na wniosek przedstawicieli samorządów studenckich. Nawiasem mówiąc, przedstawiciele studentów mieli możliwość uczestniczenia w pracach podkomisji czy obserwowania jej prac przez cały czas. Podkomisja nie uznała za pożyteczne zaakceptowanie tego wniosku. Gdy prace nad projektem były już głęboko zaawansowane, wówczas minister edukacji narodowej zmienił zdanie i zaapelował o nadanie podmiotowości prawnej samorządom studenckim. Podkomisja omówiła więc tę sprawę powtórnie. Tym razem z dyskusji wynikał ewentualny zamiar przychylenia się do wniosku, ale po wyjaśnieniach przedstawicieli samorządów studenckich właśnie z podtrzymania takiego wniosku zrezygnowano i nie został on przyjęty. Kolejna dyskusja na ten temat odbyła się już na posiedzeniu połączonych komisji sejmowych ze skutkiem jak wyżej. Zapowiedziano jednak wówczas złożenie wniosku w tej sprawie. I wreszcie na ostatnim posiedzeniu komisji połączonych, na którym dokonywano przeglądu wniosków mniejszości, po raz pierwszy zaproponowano konkretną propozycję sformułowania przepisu w tej sprawie i przepis ten większością głosów został przyjęty do projektu ustawy. Stało się to chyba dosłownie w ciągu ostatnich dwóch godzin pracy nad projektem. A godzin tych pracy, łącznie z pracami podkomisji, było około 200.</u>
          <u xml:id="u-211.36" who="#TadeuszDziuba">Czuję się zobowiązany stwierdzić, że w takich okolicznościach można było tylko nowy artykuł dodać do tekstu, a nie wkomponować go w ten tekst. W rezultacie otrzymaliśmy efekt następujący: samorządy stały się strukturą studencką o dominujących uprawnieniach. Dla pełnego obrazu należy dodać, że stowarzyszenia studenckie, czyli organizacje studenckie o zasięgu ogólnokrajowym, a więc NZS i ZSP, a więc po prostu zorganizowani studenci, są przeciwni nadaniu podmiotowości prawnej samorządom studenckim.</u>
          <u xml:id="u-211.37" who="#TadeuszDziuba">Wniosek mniejszości proponuje powrót do koncepcji wyjściowej. Odrzucenie wniosku mniejszości oznacza utrzymanie uprzywilejowanej w tej chwili już pozycji samorządów, a właściwie raczej organów tych samorządów nad organizacjami studenckimi.</u>
          <u xml:id="u-211.38" who="#TadeuszDziuba">Panie Marszałku! Bezpośrednio po zakończeniu prac nad projektem, komisje przekazały go posłom. Chodziło — rzecz jasna — o możliwie szybkie przyspieszenie terminu drugiego czytania. Tym samym jednak komisje pozbawiły się możliwości ostatecznej weryfikacji tekstu projektu. Analizując ten tekst przed obecnym czytaniem, doszedłem do wniosku, że pożyteczne byłoby wprowadzenie dziesięciu, z jednym wyjątkiem, drobnych uściślających uzupełnień.</u>
          <u xml:id="u-211.39" who="#TadeuszDziuba">Proponuję, jeśli pan marszałek zezwoli, aby te 10 uzupełnień przedstawić posłom w formie pisemnej wraz z króciutkim komentarzem. Odczytywanie ich bowiem w tej chwili może być nużące. Z pewnością Biuro Prac Sejmowych może błyskawicznie powielić tę jedną kartkę maszynopisu i udostępnić posłom. Przed głosowaniem, w razie potrzeby, złożyłbym dodatkowe wyjaśnienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-212.1" who="#MikołajKozakiewicz">Sądzę, że jest w pełni możliwe powielenie tej kartki z drobnymi uzupełniającymi uwagami.</u>
          <u xml:id="u-212.2" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę obecnie o zabranie głosu sprawozdawcę posła Jerzego Zdradę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#JerzyZdrada">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiony Wysokiej Izbie projekt ustawy o tytule naukowym i stopniach naukowych ma zastąpić poprzednią ustawę z dnia 31 marca 1965 r. z wszystkimi późniejszymi zmianami, które miały miejsce w latach 1985, 1987 i 1989. Analogicznie do swej poprzedniczki obowiązywać będzie we wszystkich działach nauki polskiej, a więc w szkolnictwie wyższym, w Polskiej Akademii Nauk oraz w jednostkach badawczo-rozwojowych. Będzie więc miała zasadniczy wpływ na ich funkcjonowanie. Toteż wprowadzane w życie zasady przesądzą na wiele lat zarówno o typie kariery naukowej, jak i o poziomie aktywności zawodowej i naukowej jednostek i całych zbiorowości. A więc ustawa ta ma istotne znaczenie dla funkcjonowania nauki polskiej.</u>
          <u xml:id="u-213.1" who="#JerzyZdrada">Dość powszechnie powtarza się opinię, że w ostatnich czterdziestu pięciu latach naukę polską dotknął głęboki kryzys, wynikający przede wszystkim z mechanizmów selekcji kadr wprowadzonych w poprzednim okresie przy dużym, bardzo aktywnym wpływie czynników politycznych. Wszystkie wnioski awansowe, nawet dopuszczenie do studiów doktoranckich, otwarcie przewodów doktorskich, habilitacyjnych czy też wyjazdy zagraniczne były uzależnione od opinii czynnika politycznego. W przekonaniu środowiska naukowego była to jedna z głównych przyczyn zdeformowania stanu kadry naukowej w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-213.2" who="#JerzyZdrada">W chwili obecnej jesteśmy już państwem prawa, wobec tego ustawa całkowicie usuwa wszystkie te ograniczenia i zależności, które poprzednio były przypisane wszelkiego rodzaju instytucjom partyjnym. Podstawowym kryterium, które będzie obowiązywało przy nadawaniu stopni i tytułu naukowego; jest kryterium merytoryczne. Przygotowanie do uprawiania nauki i dydaktyki w szkole wyższej będzie decydowało o awansie naukowym oraz zawodowym.</u>
          <u xml:id="u-213.3" who="#JerzyZdrada">Przekonanie o tym, że raz na zawsze muszą być wyeliminowane wszystkie te mechanizmy, które stworzyły instytucję „docenta marcowego”, które — pomimo protestów środowiska — powodowały zwolnienia z przyczyn politycznych, które preferowały ludzi z opiniami czynników politycznych, legło u podstaw całej dyskusji na temat stopni i tytułów naukowych, jaka od jesieni zeszłego roku przetoczyła się przez wszystkie środowiska naukowe.</u>
          <u xml:id="u-213.4" who="#JerzyZdrada">Stopnie i tytuły naukowe nadaje się więc wyłącznie na podstawie kryteriów merytorycznych z pominięciem wszystkich tych ograniczeń, które przedtem mówiły np. o postawie obywatelskiej czy o przestrzeganiu zasad konstytucyjnych PRL. Początek przygotowań do nowej ustawy o stopniach i tytułach naukowych sięga czasów obrad przy okrągłym stole. Przewidziano wówczas, że w tej nowej ustawie uproszczona zostanie cała procedura studiów doktoranckich, a wszystkie decyzje przekazane uczelniom. Ustalono także konieczność uproszczenia procedury wysuwania kandydatur do tytułu naukowego.</u>
          <u xml:id="u-213.5" who="#JerzyZdrada">Przy okrągłym stole postulowano przywrócenie doktorom habilitowanym uprawnienia do prowadzenia i opiniowania rozpraw doktorskich, a także opiniowania rozpraw habilitacyjnych, co zostało wprowadzone w maju ubiegłego roku. Była to nowelizacja, która zmieniła obowiązujące od 1985 r. przepisy i była niejako wpół drogi do tego, co obecnie przedstawiamy Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-213.6" who="#JerzyZdrada">W środowisku naukowym dość powszechnie mówiło się, że ustawa o stopniach i tytułach naukowych powinna być dyskutowana i przyjmowana łącznie z innymi ustawami odnoszącymi się do całej sfery nauki. W chwili obecnej przedstawiamy ją łącznie z ustawą o szkolnictwie wyższym, ponieważ bez wprowadzenia regulacji dotyczących stopni i tytułów naukowych nie mogłaby zafunkcjonować ustawa o szkolnictwie wyższym reformująca ten dział nauki.</u>
          <u xml:id="u-213.7" who="#JerzyZdrada">Opinie, jakie komisja i posłowie otrzymywali ze środowisk naukowych, z senatów, rad wydziałów szkół wyższych, z konferencji rektorów i władz towarzystw naukowych czy od grup pracowników, złożyły się na nasze merytoryczne rozeznanie nastrojów, dążeń i aspiracji środowiska naukowego. Od razu muszę powiedzieć, że w wielu wypadkach były to opinie przeciwstawne. Krytycy dotychczasowego systemu podkreślali zwłaszcza, że praca naukowa podporządkowana jest zdobywaniu kolejnych stopni i tytułów naukowych, że jakość ustępuje miejsca ilości, efektem zaś jest upadek nauki, niedostatek krytyki naukowej. Pojawiają się w związku z tym propozycje wprowadzenia w Polsce zachodnich systemów organizacji nauki, a w tym także likwidacji np. habilitacji i tytułów naukowych, rozwiązania instytucji centralnej komisji. Szczególnie promowany jest system amerykański, w którym stopień doktora nadawany przez radę wydziału danego uniwersytetu, uprawnia do samodzielnych badań naukowych. W wielu środowiskach nawet określa się to krótko — wszystkie prawa doktorom”.</u>
          <u xml:id="u-213.8" who="#JerzyZdrada">W okresie dyskusji nad projektem ustawy padały z różnych środowisk głosy bardzo niejednokrotnie radykalne np. o rezygnacji z tytułu naukowego profesora. W czasie tych dyskusji stale wracało pytanie, jeden czy dwa stopnie naukowe, a właściwie — utrzymać czy znieść obowiązek habilitacji? Opinie różnych środowisk naukowych były — jak już wspomniałem poprzednio — dokładnie podzielone, z tym że można było obserwować pewną prawidłowość. Z uczelni technicznych oraz od przedstawicieli nauk przyrodniczych Polskiej Akademii Nauki płynęły sugestie, by znieść stopień doktora habilitowanego, a pozostawić tylko jeden stopień naukowy doktora wyposażonego w pełne uprawnienia naukowe. Stwierdzano równocześnie, że w takim przypadku poziom naukowych wymagań stawianych doktorantowi powinien być zdecydowanie wyższy, niż to jest obecnie.</u>
          <u xml:id="u-213.9" who="#JerzyZdrada">Ze środowisk uniwersyteckich natomiast nadchodziły opinie potwierdzające potrzebę utrzymania dwu stopni naukowych, a więc także habilitacji, co motywowano otwarcie wskazywaniem na widoczne obniżenie się właśnie poziomu doktoratów. Z tego też względu wskazywano na potrzebę istnienia centralnego organu sprawującego nadzór nad poziomem nadawania stopni i tytułów naukowych. Takie było np. stanowisko Towarzystwa Popierania i Krzewienia Nauki, które otrzymaliśmy.</u>
          <u xml:id="u-213.10" who="#JerzyZdrada">Co do habilitacji jedni głośno mówią, że jest to typowo polski zaściankowy wynalazek, a jego zatwierdzenie — jak pisano — przez „kapturową” CKK popychało niektórych dyskutantów nawet do twierdzenia, że „habilitacja była wyrazem nabycia dojrzałości doktrynalnej”, a nie naukowej.</u>
          <u xml:id="u-213.11" who="#JerzyZdrada">W projekcie rządowym, który był dyskutowany w społecznościach akademickich, krytykowano wprowadzenie tylko jednego tytułu profesora oraz likwidację stanowiska docenta, ale ci sami dyskutanci postulowali również likwidację tytułu doktora habilitowanego w imię — jak mówiono — podniesienia właśnie prestiżu stopnia doktora. Przedstawiciele uczelni technicznych, niepokojący się o dalszy los swoich szkół, z dużymi obawami przyjęli odsunięcie docentów doktorów bez habilitacji od prawa promowania i recenzowania rozpraw doktorskich. Żądano skrócenia drogi dochodzenia do samodzielności naukowej. Popierano to opiniami, że nie stać nas, by gros energii ludzi o wysokich kwalifikacjach była marnotrawiona na kręcenie machiny do robienia stopni. Jałowy system zdobywania stopni i tytułów, szczególnie wymóg habilitacji, pisano, przynosi więcej szkód niż pożytku. Z takimi opiniami krążącymi w społecznościach akademickich spotykaliśmy się dość często w okresie pracy podkomisji, i komisji sejmowych. Mieliśmy z nimi do czynienia w najrozmaitszych ekspertyzach, listach, próbach interwencji, jak również w dyskusjach w czasie już opracowywania poszczególnych paragrafów ustawy o stopniach i tytule naukowym. W dyskusjach podkreślano też jedną istotną rzecz, mianowicie, że prawo doktoryzowania i habilitowania powinno być przyznane wyłącznie szkołom wyższym.</u>
          <u xml:id="u-213.12" who="#JerzyZdrada">Wspominam o tych wszystkich dyskusjach dlatego, aby państwu naświetlić tło i jednocześnie pokazać, na ile ta ustawa, którą będziemy dzisiaj dyskutować i ewentualnie przyjmować, odpowiada nastrojom i aspiracjom rozmaitych środowisk naukowych.</u>
          <u xml:id="u-213.13" who="#JerzyZdrada">Przedstawiona ustawa dobrze przystaje do uniwersyteckiego typu kariery naukowej, w której zdobywa się kolejne stopnie i tytuły naukowe i przechodzi przez odpowiadające im stanowiska. Ale już specyfika wyższych szkół technicznych, rolniczych czy artystycznych powoduje, że obowiązek zdobywania stopni doktora czy też przejście przez habilitację jest kwestionowane przez znaczną część pracowników dydaktycznych tych szkół. Te różnice ujawniły się także w toku pracy naszej komisji, kiedy to podnoszona była np. wątpliwość co do zasadności przyznawania stopni naukowych nie tylko za działalność artystyczną w akademiach sztuk pięknych czy akademiach muzycznych, ale i inżynierskie rozwiązania w szkołach technicznych.</u>
          <u xml:id="u-213.14" who="#JerzyZdrada">Ostatecznie po dyskusjach w komisji sejmowej przeważyło przeświadczenie, że stan nauki nie pozwala na przechodzenie ponad rzeczywistością. Toteż przyjęliśmy świadomie rozwiązania, które zmieniając to, co niezbędne i wprowadzając regulacje, które były możliwe otwierają perspektywę do dalszych reform w przyszłości. Komisja poszła ostatecznie za propozycjami projektu rządowego, który w zasadzie przejął rozwiązania dotyczące jednolitego modelu awansu naukowego z ustawy z 1965 r. Podzieliliśmy więc pogląd tych uczonych, którzy dostrzegając niedoskonałość obecnego systemu stopni i tytułów naukowych uznali, że zniesienie stopnia doktora habilitowanego, pełna decentralizacja procesu nadawania stopni, likwidacja centralnej komisji będzie możliwe i pożyteczne wtedy, kiedy odrodzi się system krytyki naukowej oraz inne mechanizmy regulujące poziom nauki.</u>
          <u xml:id="u-213.15" who="#JerzyZdrada">Ustawa wprowadza w efekcie dwa stopnie naukowe: doktora i doktora habilitowanego oraz jeden tytuł naukowy profesora. Zwiększa kryteria, które spełnić musi jednostka organizacyjna, by uzyskać prawa nadawania stopni naukowych. I tak w przypadku stopnia doktora musi to być 8 osób zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy i posiadających tytuł naukowy lub stopień naukowy doktora habilitowanego — art. 3. W ustawie dotychczas obowiązującej mowa była wprawdzie również o 8 pracownikach, ale tylko 5 z nich musiało mieć tytuł naukowy lub stopień naukowy doktora habilitowanego, przy czym całkowicie pominięta była klauzula zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy. Dotychczas prawo doktoryzowania mieli także docenci bez habilitacji. Przedstawiony Wysokiej Izbie projekt ustawy odbiera to uprawnienie. Toteż bardzo często się zdarzało, że prawo doktoryzowania otrzymywały poprzednio jednostki organizacyjne tych szkół wyższych, które zatrudniały w niepełnym wymiarze czasu pracy osoby zatrudnione na stałe w innych placówkach naukowych. W praktyce więc niejednokrotnie ta sama osoba decydowała o prawie nadawania stopni naukowych w dwóch odrębnych placówkach naukowych.</u>
          <u xml:id="u-213.16" who="#JerzyZdrada">Podobnie wprowadza się obecnie kryterium zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy co najmniej 12 osób z tytułem naukowym lub stopniem naukowym doktora habilitowanego w jednostkach organizacyjnych uprawnionych do nadawania stopnia — najwyższego stopnia naukowego doktora habilitowanego. Ten stopień daje pełną samodzielność naukową i otwiera drogę do tytułu naukowego profesora oraz stanowisk profesorskich w szkołach wyższych. W porównaniu ze stanem dotychczasowym ważną zmianą jest to, że prawo doktoryzowania i habilitowania nadaje i odbiera Centralna Komisja do spraw Stopni i Tytułów Naukowych na wniosek zainteresowanej jednostki organizacyjnej wyłącznie na podstawie oceny poziomu działalności naukowej danej jednostki. Odebrano tym samym to prawo organom administracji państwowej w nauce i szkolnictwie wyższym: ministrowi edukacji narodowej, sekretarzowi naukowemu PAN oraz ministrom resortowym nadzorującym odpowiednio podlegające im szkoły wyższe, takie jak: akademia medyczna, akademia rolnicza, wychowania fizycznego i Ministerstwu Obrony Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-213.17" who="#JerzyZdrada">Komisja wprowadziła też do projektu ustawy zapis — to jest art. 7 ust. 5, którego nie było w projekcie rządowym, przewidujący, że centralna komisja biorąc pod uwagę szczególnie wysoki poziom działalności naukowej jednostki organizacyjnej może postanowić, iż uchwały rady tejże jednostki o nadaniu stopnia naukowego doktora habilitowanego nie wymagają zatwierdzenia przez centralną komisję i z chwilą podjęcia stają się prawomocne.</u>
          <u xml:id="u-213.18" who="#JerzyZdrada">Ta regulacja ustawowa w połączeniu z odpowiednimi postanowieniami ustawy o szkolnictwie wyższym oznacza, że w praktyce będziemy mieli grupę szkół wyższych, których zakres autonomii i samodzielności będzie pełny. Tym samym wychodzi to naprzeciw życzeniom najważniejszych ośrodków naukowych w Police. Oddanie szkołom wyższym prawa habilitowania bez zatwierdzania w centralnej komisji ma na celu doprowadzenie do sytuacji, gdy poziom dyplomującej uczelni, a nie dyplom ukończenia studiów wyższych stały się walorem na rynku pracy. Jest to więc nie tyle przywilej zaspokajający ambicje danego środowiska, ile otwarcie drogi do głębszych zmian systemowych.</u>
          <u xml:id="u-213.19" who="#JerzyZdrada">Komisja stanęła na stanowisku, że uprawnienia do nadawania stopni naukowych to przede wszystkim sprawa istnienia odpowiedniego środowiska naukowego. Uważając więc, że należy zwłaszcza dążyć do stymulowania powstawania znaczących poziomem naukowym środowisk odrzuciła koncepcję rządową, by zespoły nadające stopnie tworzyć z uczonych pochodzących z 8 lub też 12 ośrodków naukowych.</u>
          <u xml:id="u-213.20" who="#JerzyZdrada">Komisja przyjęła z projektu rządowego kryteria obowiązujące jednostki organizacyjne przy nadawaniu stopni naukowych doktora i doktora habilitowanego i warunki, jakie powinien spełniać ubiegający się o nadanie stopnia. Warunki te jednak zaostrzono w ten sposób, że odrzucono propozycję rządową, przejętą zresztą z poprzedniej ustawy, dopuszczającą możliwość doktoryzowania osób, które nie posiadają tytułów zawodowych, a więc magistra, magistra inżyniera czy lekarza, a nawet nie ukończyły pełnych studiów zawodowych w szkole wyższej.</u>
          <u xml:id="u-213.21" who="#JerzyZdrada">Istotne kontrowersje w środowisku naukowym dotyczą istnienia Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej, która od początku dyskusji nad reformą była na cenzurowanym. Określano ją generalnie jako relikt epoki stalinowskiej. Niechęć do utrzymania tej instytucji nawet zmienionej jako komisji do spraw stopni i tytułów naukowych wynika z doświadczenia wielu środowisk. Dawna CKK określana była jako narzędzie politycznej represji w stosunku do świata nauki. Stąd brały się i biorą żądania stanowczej likwidacji tego organu administracji państwowej.</u>
          <u xml:id="u-213.22" who="#JerzyZdrada">Po dyskusji komisja zdecydowała utrzymać Centralną Komisję do spraw Stopni i Tytułów Naukowych, jakkolwiek wyrażamy opinię i wyrażaliśmy ją w czasie dyskusji w komisji, że ewolucja powinna przebiegać w kierunku przekazywania uprawnień do podejmowania decyzji co do stopni i tytułów naukowych szkołom wyższym, a pozostawienie centralnej komisji uprawnień dotyczących wyłącznie, kontroli nad prawidłowością nadawania stopni naukowych.</u>
          <u xml:id="u-213.23" who="#JerzyZdrada">W obecnej regulacji prawnej zmienia się funkcja centralnej komisji. Dotychczas była powoływana do weryfikowania indywidualnych wniosków o zatwierdzenie stopni naukowych. Natomiast omawiany projekt kieruje uwagę centralnej komisji na ocenę poziomu naukowego placówek. Centralna Komisja do spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych ma nadal charakter centralnego organu administracji państwowej, przy prezesie Rady Ministrów. Jej kadencja trwa, podobnie jak poprzedniej, 3 lata. Członkowie tej komisji muszą posiadać obywatelstwo polskie i tytuły naukowe, będą natomiast wybierani — co jest novum — spośród, kandydatów przedstawionych przez rady jednostek organizacyjnych mające uprawnienia do nadawania stopnia doktora habilitowanego.</u>
          <u xml:id="u-213.24" who="#JerzyZdrada">Według poprzedniej ustawy z 1985 r. CKK powoływana była przez prezesa Rady Ministrów na wniosek ministra edukacji narodowej. Komisja sejmowa zmieniła też projekt rządowy, który przewidywał, że do centralnej komisji wchodzi co najmniej jeden przedstawiciel każdej dyscypliny naukowej i określiła, że w skład komisji centralnej wchodzi co najmniej 3 przedstawicieli każdej dziedziny nauki i sztuki. W przeciwieństwie do projektu rządowego, który przewidywał nieujawnianie recenzentów powołanych przez centralną komisję, omawiana ustawa stanowi, że cała procedura jest jawna dla odpowiedniej rady oraz osoby ubiegającej się o stopień naukowy.</u>
          <u xml:id="u-213.25" who="#JerzyZdrada">W niektórych przypadkach wprowadzono w ustawie inne niż proponował projekt rządowy, sformułowania terminologiczne, które mają jednak niemałe znaczenie merytoryczne. I tak przy określaniu charakteru, jakiemu powinna odpowiadać dysertacja doktorska, w miejsce rządowego „samodzielnego” rozwiązania zagadnienia naukowego, komisja zaproponowała „oryginalne” rozwiązanie problemu naukowego. Przy rozprawie habilitacyjnej natomiast z takich samych powodów wpisano „znaczny” wkład w rozwój danej dyscypliny naukowej. Przy rozprawie habilitacyjnej nowy zapis określa nieco wyższe wymagania stawiane dorobkowi naukowemu, stanowiącemu podstawę wszczęcia przewodu. Przyjęto zasadę, że tylko jeden recenzent może pochodzić z tej samej szkoły wyższej, co habilitant.</u>
          <u xml:id="u-213.26" who="#JerzyZdrada">Wprowadzono też nowe uregulowania, których nie było w projekcie rządowym, a dotyczące prawa odwoływania się doktoranta lub habilitanta do centralnej komisji w przypadku niezatwierdzenia stopnia naukowego. Prawo inicjatywy ubiegania się zainteresowanego doktora habilitowanego o tytuł naukowy profesora, jeżeli taki indywidualny wniosek zostanie poparty przez trzy osoby z tytułem naukowym.</u>
          <u xml:id="u-213.27" who="#JerzyZdrada">Wreszcie co do tytułu naukowego. Tytuł naukowy może być nadany osobie posiadającej stopień naukowy doktora habilitowanego, która od chwili jego nadania „wydatnie powiększyła dorobek naukowy” i posiada poważne osiągnięcia dydaktyczne. Od tej generalnej zasady wprowadzono — zgodnie zresztą z projektem rządowym — wyjątek dla doktorów bez habilitacji, mających wybitne osiągnięcia naukowe. Potrzebny jest jednak do tego wniosek oczywiście rady mającej prawo habilitowania oraz zgoda centralnej komisji.</u>
          <u xml:id="u-213.28" who="#JerzyZdrada">Komisja odrzuciła z projektu rządowego propozycję przyznania prawa nadawania stopni naukowych łącznie kilku placówkom naukowym, jeżeli każda z nich oddzielnie jest kadrowo za słaba, aby nabyć te uprawnienia samodzielnie. Odrzucono też możliwość dopuszczenia do przewodu habilitacyjnego osoby, która nie posiada stopnia naukowego doktora.</u>
          <u xml:id="u-213.29" who="#JerzyZdrada">Nowymi rozwiązaniami, których nie było w poprzednich regulacjach dotyczących stopni i tytułów naukowych jest art. 38 dotyczący nadawania stopni i tytułów naukowych w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim oraz art. 39, który reguluje te sprawy w uczelniach papieskich. Ustawa przewiduje również, że przewody kwalifikacyjne pierwszego i drugiego stopnia w zakresie sztuki i dyscyplin artystycznych równoważne są odpowiednim stopniom naukowym doktora i doktora habilitowanego. Dotychczasowe stopnie doktora i doktora habilitowanego stają się odpowiednio tymi stopniami określonymi w ustawie. Natomiast tytuł profesora nadzwyczajnego i profesora zwyczajnego stają się tytułem naukowym profesora w rozumieniu niniejszej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-213.30" who="#JerzyZdrada">Nie dokończone przewody doktorskie i habilitacyjne kontynuowane są na podstawie przepisów tej ustawy. Podobnie kontynuowane jest wszczęte postępowanie o nadanie tytułu profesora nadzwyczajnego lub zwyczajnego, z tym że staje się ono postępowaniem o nadanie tytułu naukowego profesora w rozumieniu tej ustawy, tylko wówczas zresztą, gdy podjęte zostały odpowiednie uchwały rad lub wnioski tychże rad o nadanie tytułu naukowego.</u>
          <u xml:id="u-213.31" who="#JerzyZdrada">Wreszcie na koniec trzy wnioski mniejszości. Wniosek pierwszy dotyczy art. 16 i postuluje skreślenie regulacji, która dopuszcza fakultatywność decyzji o wygłoszeniu wykładu habilitacyjnego. Wniosek ten ma na celu wprowadzenie obowiązku wykładu habilitacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-213.32" who="#JerzyZdrada">Wniosek drugi dotyczy art. 17 i przewiduje uznanie prawomocności uchwały dotyczącej nadania stopnia naukowego doktora habilitowanego z chwilą jej podjęcia. Praktycznie oznaczałoby to, że wszystkie rady, które mają prawo nadawania stopnia doktora habilitowanego otrzymywałyby jednocześnie możliwość uprawomocnienia swojej decyzji bez odwoływania się do Centralnej Komisji do spraw Stopni i Tytułów Naukowych. A więc byłoby to znaczne rozszerzenie, które idzie dużo dalej niż to, co proponuje komisja sejmowa, pragnąc ograniczyć to prawo wyłącznie do tych placówek naukowych, które swoim wysokim poziomem naukowym gwarantują poprawność tego rodzaju decyzji. I w konsekwencji przyjęcia tego wniosku byłyby dalsze odpowiednie zmiany już automatyczne.</u>
          <u xml:id="u-213.33" who="#JerzyZdrada">I wreszcie wniosek trzeci dotyczy art. 25 i postuluje zmienić zapis, który mówi, że centralna komisja na wniosek rady właściwej jednostki organizacyjnej posiadającej uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora habilitowanego może dopuścić do wszczęcia postępowania o nadanie tytułu naukowego osobie, która posiada stopień naukowy doktora i ma wybitne osiągnięcia naukowe. Otóż wniosek mniejszości idzie w kierunku przeniesienia tego uprawnienia wyłącznie na osoby, które uzyskały stopnie naukowe za granicą.</u>
          <u xml:id="u-213.34" who="#JerzyZdrada">Dziękuję bardzo. To tyle uwag w sprawozdaniu o ustawie dotyczącej stopni i tytułów naukowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#komentarz">(Poseł Izabella Sierakowska: Panie marszałku, ad vocem można?)</u>
          <u xml:id="u-214.2" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#IzabellaSierakowska">Ad vocem wystąpienia pana posła Zdrady. Sprawozdawcą został pan poseł Zdrada z woli członków Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego. I stanowisko komisji winien pan prezentować na dzisiejszym posiedzeniu. Natomiast to, co pan przedstawił w pierwszej części swojego wystąpienia jest stanowiskiem posła Zdrady z OKP.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#JerzyZdrada">Wysoki Sejmie! To, co przedstawiłem w pierwszej części było, jak sam zresztą powiedziałem, naświetleniem atmosfery i wniosków, które napływały do komisji. I wyraźnie powiedziałem, że nie jest to stanowisko, tylko tło, na którym lepiej będą rozumiane regulacje, jakie komisja wprowadziła. I przedstawiłem to tak, jak to jest dyskutowane publicznie w prasie fachowej, w prasie tygodniowej i każdy, kto jest zainteresowany może to stwierdzić, po setkach listów i stanowisk uczelni wyższych, które napływały do komisji sejmowej. Sam brałem udział w kilku dyskusjach całego krakowskiego środowiska naukowego i stąd czułem się upoważniony do tego, żeby państwu, którzy tych szczegółów mogliście nie znać, przedstawić atmosferę, jaka towarzyszy tej regulacji dotyczącej zarówno ustawy o szkolnictwie wyższym, jak i ustawy o stopniach i tytule naukowym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-218.1" who="#MikołajKozakiewicz">Otwieram obecnie łączną dyskusję nad przedstawionymi projektami ustaw.</u>
          <u xml:id="u-218.2" who="#MikołajKozakiewicz">Jako pierwszy zabierze głos poseł Włodzimierz Mokry z OKP. Przygotuje się poseł Marek Bartosik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#WłodzimierzMokry">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Środowiska akademickie z dużym zniecierpliwieniem oczekują na uchwalenie nowej ustawy o szkolnictwie wyższym, która usunie powstały po nowelizacji z 1985 r. zapis likwidujący samorządność uczelni, a podstawowe decyzje oddający w ręce nomenklatury PZPR.</u>
          <u xml:id="u-219.1" who="#WłodzimierzMokry">Zaproponowany przez rząd i bardzo rozbudowany, powiedziałbym zbyt rozbudowany, przez podkomisję sejmową projekt dyskutowanej dziś ustawy zawiera wiele nowych propozycji zmierzających do zagwarantowania uczelniom autonomii i swobodnego rozwoju nauki. Uwidaczniają się w nim jednak tendencje do centralizmu oraz wyraźna niekiedy zachowawczość, co może utrudniać odbudowę i rozwój szkolnictwa wyższego.</u>
          <u xml:id="u-219.2" who="#WłodzimierzMokry">Odbudowie szkolnictwa nie może sprzyjać, w naszym odczuciu, istniejący od lat i zachowany w art. 88 nowej ustawy dotychczasowy system rotacji adiunktów, który nie zdał egzaminu, gdyż utrudniał a nawet uniemożliwiał sensowną merytoryczną ocenę kadry akademickiej. By uniknąć podobnych administracyjnych metod oceny pracowników naukowych szkół wyższych, należy wprowadzić w całej ustawie jednolity system ocen, a więc nieokreślony czas zatrudnienia z obowiązkową oceną np. po dwóch latach tak adiunktów, jak i profesorów nadzwyczajnych, a zwalnianie następowałoby np. po dwóch negatywnych ocenach.</u>
          <u xml:id="u-219.3" who="#WłodzimierzMokry">W celu wprowadzenia merytorycznej, a nie rotacyjno-administracyjnej oceny adiunktów, podobnie zresztą jak i profesorów nadzwyczajnych, proponujemy skreślenie w art. 88 pkt. 2. Usunięcie tego punktu ujednolici system ocen kadry naukowej w uczelniach wyższych. Proponuję także w art. 80 ust. 1 skreślić słowa „poza uczelnią”, ponieważ wybitne osiągnięcia twórcze pracownika uczelni są wartością obiektywną niezależnie od miejsca, w jakim je uzyskano. W uczelniach mogą istnieć jednostki organizacyjne, działające na rzecz instytucji i podmiotów gospodarczych spoza uczelni. Dotyczy to szczególnie uczelni technicznych, medycznych i weterynaryjnych. Praca w tych jednostkach daje możliwość osiągnięcia przez pracowników uczelni wybitnego, twórczego dorobku zawodowego, takiego samego, jaki mogliby zdobyć pracując poza uczelnią. Rozróżnienie osiągnięć i dorobku w zależności od organizacyjnego przypisania autora tych osiągnięć nie ma uzasadnienia merytorycznego.</u>
          <u xml:id="u-219.4" who="#WłodzimierzMokry">Proponuję wreszcie skreślenie całego art. 157, w którym mówi się o nadaniu osobowości prawnej samorządom studenckim. A oto uzasadnienie. Nadanie osobowości prawnej samorządowi studenckiemu prowadziłoby — jak podkreślali w dyskusji studenci — do stworzenia superorganizacji studenckiej, do której obligatoryjnie należeliby wszyscy studenci. Według tego projektu każdy, kto zdaję egzamin na wyższą uczelnię staje się automatycznie członkiem samorządu. Takie zmonopolizowanie życia studenckiego sprzeczne jest z ogólną zasadą demokracji i pluralizmu. Nadanie osobowości prawnej samorządowi studenckiemu uniemożliwiłoby studentom należenie do innej organizacji studenckiej o podobnym profilu, bo jest to sprzeczne ze statutem np. Niezależnego Związku Studentów.</u>
          <u xml:id="u-219.5" who="#WłodzimierzMokry">Usunięcie tych uchybień uczyni ustawę możliwą do przyjęcia przez nasz klub, choć jesteśmy świadomi tego, że wiele artykułów w ustawie ma charakter przejściowy i już wkrótce niezbędna będzie nowelizacja ustawy o szkolnictwie wyższym.</u>
          <u xml:id="u-219.6" who="#WłodzimierzMokry">Proszę raz jeszcze o uwzględnienie omówionych propozycji poprawek w ustawie i dziękuję Wysokiej Izbie za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-219.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-220.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos zabierze poseł Marek Bartosik z PKSD. Przygotuje się poseł Aleksander Łuczak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#MarekBartosik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na wstępie krótka uwaga na temat wystąpienia mojego przedmówcy. Pan poseł uważa, że to swego czasu pezetpeerowska nomenklatura rządziła uczelniami. Ja twierdzę, że środowiska akademickie ze swej natury są na szczęście na tyle zachowawcze, że potrafią się zawsze rządzić własnymi prawami, niezależnie od logiki czy braku logiki poszczególnych rozstrzygnięć prawnych, na co warto także zwrócić uwagę przy dyskusji nad tymi ustawami.</u>
          <u xml:id="u-221.1" who="#MarekBartosik">Zarówno pierwotne, jak i końcowe projekty ustaw wywołały żywą dyskusję środowisk akademickich, w tym zwłaszcza środowiska studenckiego, jego elit organizacyjnych. W toku dyskusji pod adresem projektów formułowano różne uwagi krytyczne, że nie zmieniają one w sposób zasadniczy systemu funkcjonowania szkolnictwa wyższego, że mają charakter nadmiernie uniwersytecki, tj. nie uwzględniają w wystarczającym stopniu specyfiki całego szkolnictwa wyższego, że dekoncentrują to szkolnictwo wskutek pozostawienia nadzoru nad uczelniami w gestii wielu resortów, że proponowane pierwotnie zasady polityki kadrowej są nie do przyjęcia.</u>
          <u xml:id="u-221.2" who="#MarekBartosik">W toku prac nad projektami wiele z tych spraw, o czym mówili posłowie sprawozdawcy, straciło na ostrości. Działania komisji nie naruszyły przy tym ogólnych założeń ustaw, ich filozofii generalnej, akceptowanej przez większość środowisk akademickich.</u>
          <u xml:id="u-221.3" who="#MarekBartosik">Pragnę wyrazić pogląd, że dyskutowane dziś projekty jakkolwiek niewątpliwie są rozwiązaniem przejściowym, chociaż prowizorki bywają najtrwalsze, stanowią znaczący ewolucyjny krok naprzód, przekształcają a nie burzą, zbliżając nas do rozwiązań europejskich. Warto zatem odpowiedzieć sobie na pytanie: co stanowi istotę nowoczesności ustaw, co określa ich zbieżność z tradycjami bolońskiej wielkiej karty uniwersytetów Europy, przypominanej w pierwszym czytaniu w tej Izbie?</u>
          <u xml:id="u-221.4" who="#MarekBartosik">Za główne wyróżniki nowoczesności ustaw można uznać: zasadę wolności badań, twórczości i nauczania, samorządność i samodzielność uczelni, otwartość procesu nauczania, podział uczelni na kategorie o różnym stopniu samodzielności, stanowiący istotny bodziec dla rozwoju uczelni i zmiany struktury sieci szkół wyższych, objęcie ustawami uczelni niepaństwowych, uproszczenie systemu tytułów i stopni naukowych oraz stanowisk nauczycieli akademickich.</u>
          <u xml:id="u-221.5" who="#MarekBartosik">Prace w komisjach zbytnio nie naruszyły przy tym podkreślanej podczas pierwszego czytania zasady zachowania praw nabytych, co odpowiada poglądom środowisk akademickich. Warto również zwrócić uwagę na odideologizowanie, odpolitycznienie ustaw, choć nie jest ono pełne.</u>
          <u xml:id="u-221.6" who="#MarekBartosik">Ingerencja czynnika politycznego, o której tak wiele mówił pan poseł Zdrada, przejawia się między innymi w dwóch sprawach.</u>
          <u xml:id="u-221.7" who="#MarekBartosik">Pierwszą jest ustawowe wymuszenie najbliższego wyboru władz uczelni przez kolegia elektorów o składzie różnym od normalnego, ograniczającym udział profesorów i docentów. Jest to działanie zamierzone ze strony resortu i popierane przez większość członków komisji w imieniu określonych grup społeczności akademickiej. Wprowadzona przy tym zasada wyboru elektorów spośród różnych grup nauczycieli akademickich przez wszystkich nauczycieli akademickich spowoduje znaczące komplikacje praktyczne. Nie ma ona zbytniego sensu w odniesieniu do szczebla wydziału oraz koliduje z utrwalonymi nawykami i tradycyjną hierarchią akademicką. Może to spowodować praktycznie wykluczenie kolegiów elektorskich w większości uczelni już w następnych wyborach.</u>
          <u xml:id="u-221.8" who="#MarekBartosik">Druga sprawa jest, niestety, efektem ubocznym błędnego wprowadzenia przez komisję, bez mała w ostatniej chwili, dwóch akapitów pkt 4 i 5 do ust. 1 art. 99 określającego obowiązki nauczycieli akademickich. Są to treści godne najwyższego uznania i poparcia, dotyczące: obowiązku wychowania studentów w duchu poszanowania praw człowieka, patriotyzmu, demokracji i odpowiedzialności za losy społeczeństwa oraz obowiązku podejmowania starań, aby w środowisku akademickich panował kult dla prawdy i sumiennej pracy oraz atmosfera wzajemnej życzliwości. Kłopot w tym, że te piękne ogólniki są równie oczywiste, jak niewymierne, a zgodnie z art. 104 ust. 1 podlegają okresowej ocenie i każdy nauczyciel akademicki musi się z nich rozliczać. Otwiera to drogę dla czynników pozamerytorycznych podczas procesu oceniania. Powstało zatem, wbrew intencjom podkomisji nadzwyczajnej, rozwiązanie w starym stylu tak krytykowane w dotychczasowym prawie i w dodatku błędne, cytowany bowiem tekst nie dotyczy pracowników dydaktycznych. To nie może tak zostać.</u>
          <u xml:id="u-221.9" who="#MarekBartosik">W imieniu mojego klubu proponuję przeredagowanie art. 99 i 104. Propozycje przedłożę posłowi sprawozdawcy, co proszę traktować jako wniosek formalny.</u>
          <u xml:id="u-221.10" who="#MarekBartosik">Wspomniane oceny okresowe są jednym z elementów systemu polityki kadrowej, opracowanego przez podkomisję po odrzuceniu koncepcji rządowej opartej o zasadę zatrudniania nauczycieli akademickich, z wyjątkiem profesorów, na okresy zamknięte. Koncepcja ta, nie wolna zresztą od wewnętrznych sprzeczności była bardzo krytycznie przyjmowana przez środowisko akademickie, jako rozwiązanie destabilizujące, zawierające mechaniczną rotację. Ta rotacja kadr stanowiła swego rodzaju administracyjną protezę dla braku polityki kadrowej, umożliwiając zwalnianie z pracy także ze względów pozamerytorycznych, bez możliwości obrony.</u>
          <u xml:id="u-221.11" who="#MarekBartosik">Obecna propozycja, oparta na zasadzie zatrudniania na czas nieokreślony w drodze konkursu otwartego, stwarza ustawowy nacisk na rozwój naukowy i zdobywanie stopni naukowych oddając uczelniom możliwość nie tylko oceny nauczycieli, ale i wymagania doktoratu lub habilitacji w określonym czasie. Mechanicznej rotacji nie ma.</u>
          <u xml:id="u-221.12" who="#MarekBartosik">Proponowane rozwiązanie jest precyzyjnie wyważonym kompromisem między interesem nauki i uczelni a interesem pracownika, stwarza możliwość rzetelnej polityki kadrowej, zwiększa odpowiedzialność zarówno przełożonych, jak i podwładnych. Jest ono pewną całością, zmiana jednego elementu narusza ten system, dlatego celowe jest jego przyjęcie bez dalszych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-221.13" who="#MarekBartosik">Ważnym elementem samorządności środowiska akademickiego jest Rada Główna Szkolnictwa Wyższego. Według pierwotnego projektu była ona najwyższym wybieralnym organem przedstawicielskim szkolnictwa wyższego, posiadającym bardzo szerokie kompetencje stanowiące. Był to „jak gdyby Sejm wyższych uczelni, bez którego decyzji działalność legislacyjna i organizacyjna nie jest możliwa”.</u>
          <u xml:id="u-221.14" who="#komentarz">(Henryk Samsonowicz, minister edukacji narodowej, pierwsze czytanie)</u>
          <u xml:id="u-221.15" who="#MarekBartosik">Dobrze się stało, że takie usytuowanie urzędu ministra wobec rady głównej, niby królowej angielskiej wobec jej rządu, nie zostało przyjęte. Nie może przecież żaden sejmik akademicki ograniczać działania Sejmu i rządu, który za swe decyzje odpowiada. Decyzji od odpowiedzialności oddzielać nie wolno.</u>
          <u xml:id="u-221.16" who="#MarekBartosik">Dyskutowany dziś projekt poprawnie rozwiązuje tę sprawę. Rada główna jest usytuowana na właściwym poziomie, a jej kompetencje stanowiące ograniczono do niezbędnych, lecz bardzo ważnych. Przyjęto przy tym, co warto podkreślić, możliwie prosty i relatywnie tani sposób wyboru członków rady w grupach uczelni, co ma także tę zaletę, że wyborcy znają swoich delegatów i wybór jest merytoryczny, a możliwości manipulacji ograniczone.</u>
          <u xml:id="u-221.17" who="#MarekBartosik">Mimo licznych kontrowersji ustawa wreszcie wprowadza formalny podział uczelni na dwa typy szkół o różnym stopniu samodzielności, realizując tym samym tezę — pełna samorządność dla najsilniejszych. Mimo obecnej nominalnej równości, taki podział istnieje przecież w rzeczywistości. Można dyskutować nad jego kryteriami, ale samo wprowadzenie tego podziału stanowi istotny bodziec rozwojowy. Dla szkół silnych — by samodzielności nie utracić, dla słabych — by ją zyskać. Te pierwsze będą zapewne ewoluowały w kierunku uczelni pełnozakresowych, z silnie rozwiniętymi dziedzinami teoretycznymi, podstawowymi i ogólnozawodowymi, te drugie zaś — w kierunku wyższych uczelni typu zawodowego.</u>
          <u xml:id="u-221.18" who="#MarekBartosik">To rozwiązanie, wraz z zawartym w art. 188 zablokowaniem możliwości swoistego pączkowania uczelni przez stworzenie filii wydziałów zamiejscowych i punktów konsultacyjnych, stwarza także przesłanki zmian struktury nadmiernie rozbudowanej sieci szkół wyższych, co może być korzystne dla koncentracji potencjału naukowego i efektywnego spożytkowania środków finansowych. Zawarte w projekcie ustawy — art. 22 do 30 zasady uzyskiwania tych środków oraz zasady gospodarki finansowej uczelni w stosunku do wersji pierwotnej zostały wzbogacone i sprecyzowane.</u>
          <u xml:id="u-221.19" who="#MarekBartosik">Należy podkreślić, że pustka prawna wokół dyskutowanych projektów została częściowo wypełniona wskutek opracowania projektu ustawy o utworzeniu Komitetu Badań Naukowych i Technologii.</u>
          <u xml:id="u-221.20" who="#MarekBartosik">W pracach podkomisji udało się sformułowania dotyczące finansów uczelni tak skorelować w obu projektach, że uczelnie mają maksymalną swobodę wykorzystywania wszystkich możliwych kanałów finansowania. Artykuły te stanowią spójną całość i celowe jest przyjęcie ich w postaci zawartej w projekcie. Spośród spraw studenckich należy uważnie zastanowić się nad koncepcją samorządności studenckiej i ruchu studenckiego, kryjącą się w różnych miejscach ustawy, wywołującą m.in. burzliwą dyskusję na temat osobowości prawnej samorządu.</u>
          <u xml:id="u-221.21" who="#MarekBartosik">I tutaj chciałbym poprzeć stanowisko zaprezentowane przez mojego przedmówcę. A oto dodatkowa argumentacja: dopiero na ostatnim posiedzeniu komisji, wbrew protestom NZS i ZSP, zmieniono projekt podkomisji nadzwyczajnej, wprowadzając do art. 157 osobowość prawną samorządu. Wniosek mniejszości nr 7 oznacza jedynie powrót do tekstu podkomisji. Nadanie tej osobowości samorządowi jest dyskusyjne z kilku powodów. Po pierwsze, stworzono tzw. prawnego kangura, tj. osobowość prawną samorządu w osobowości prawnej uczelni, co większość prawników przyprawia o ból głowy. Po drugie, nie wiadomo, czy ogólnopolskie przedstawicielstwo samorządów ma osobowość prawną. Po trzecie, merytorycznie, o czym mówił już poseł sprawozdawca, samorządowi to nie jest do niczego potrzebne, co wykazali swego czasu wnioskodawcy podczas obrad podkomisji. Politycznie natomiast zapisy zawarte w art. 47, 50 oraz 156 do 158 oznaczają, jak słusznie podkreśla przedmówca, powołanie przymusowej dla wszystkich studentów superorganizacji ogólnokrajowej, mającej: własne budżety dla organów lokalnych (w uczelniach) oraz organu centralnego w ministerstwie, monopol na decyzje w rozdziale środków na cele studenckie, wyłączność reprezentowania ogółu studentów, prawo nomenklaturowego powoływania przedstawicieli do organów kolegialnych uczelni, i wyłączne prawo opiniowania projektów aktów normatywnych, wydawanych na podstawie ustawy, a dotyczących studentów, wyłączne prawo wnioskowania o odwołanie prorektora, prodziekana itd.</u>
          <u xml:id="u-221.22" who="#MarekBartosik">Organizacje studenckie o zasięgu ogólnokrajowym nie mają nawet swojego obserwatora w senacie, mają jedynie uprawnienia wynikające z ustawy o stowarzyszeniach. Nie będą więc mogły praktycznie się rozwijać. Przyjęcie wniosków mniejszości nr 2, 3, 4, 7, i 8 te dysproporcje w znacznym stopniu by ograniczyło. Ich odrzucenie będzie oznaczało przyjęcie przez Wysoką Izbę koncepcji superorganizacji.</u>
          <u xml:id="u-221.23" who="#MarekBartosik">Superorganizacje już były, to się źle kończy. Rozumiem i podzielam argumentację NZS i ZSP. Nie ma i nie będzie autentycznego ruchu studenckiego bez bogactwa równoprawnych form. Każda monokultura, każdy monopol nosi w sobie zarodki degeneracji.</u>
          <u xml:id="u-221.24" who="#MarekBartosik">W odniesieniu do projektu ustawy o tytule i stopniach naukowych pragnę przedstawić tylko dwie krótkie uwagi. Pierwsza dotyczy Centralnej Komisji do spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych. Opowiadam się za utrzymaniem zakresu jej uprawnień, określonego w projekcie przedstawionym przez komisję, zwłaszcza w okresie zmian wywołanych wprowadzeniem w życie ustaw. Jest to niezbędna gwarancja poziomu prac naukowych.</u>
          <u xml:id="u-221.25" who="#MarekBartosik">Ograniczenie funkcji tej komisji jedynie do roli okresowego kontrolera uprawnień rad wydziałów mogłoby stworzyć zbyt duże ryzyko zalania nauki polskiej lawiną samopowielającej się miernoty.</u>
          <u xml:id="u-221.26" who="#MarekBartosik">Druga uwaga dotyczy art. 22 ust. 2, na podstawie którego premier w drodze rozporządzenia określa zasady i tryb nostryfikacji stopni naukowych uzyskanych za granicą. Dotychczas sprawę tę regulowało rozporządzenie ministra nauki, szkolnictwa wyższego i techniki z 1978 r., mocno już zdezaktualizowane, oraz umowy międzypaństwowe. Skala problemu była przy tym nieznaczna. Dziś, po ostatnich falach uchodźstwa, problem ten będzie narastał, bo pojawia się coraz większa liczba ludzi z dyplomami krajów, z którymi umów międzynarodowych nie mamy. Sprawa staje się coraz dotkliwsza i wymaga bardzo pilnego rozwiązania, co proszę traktować jako dezyderat pod adresem prezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-221.27" who="#MarekBartosik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! O wielu poruszonych przeze mnie sprawach niebawem będziemy rozstrzygać w głosowaniu. Pragnę w imieniu zdecydowanej większości członków mojego klubu wyrazić ogólne poparcie dla obydwu projektów ustaw niezależnie od rozstrzygnięcia przedstawionych wniosków szczegółowych. Jednak nawet najlepsze ustawy same nie uzdrowią w cudowny sposób polskiej nauki i szkolnictwa wyższego. Potrzebne są konkrety. Nic tak dobrze nie zrobi nauce i szkolnictwu, jak zdrowy pieniądz i zdrowa gospodarka. Nic tak dobrze nie zrobi gospodarce, jak zdrowa nauka i zdrowe szkolnictwo kształcące prężnych i twórczych fachowców.</u>
          <u xml:id="u-221.28" who="#MarekBartosik">Nie będzie wzrostu aspiracji edukacyjnych młodzieży bez zlikwidowania materialnej deprecjacji absolwentów uczelni i przeciwdziałania nurtom antyinteligenckim. Tymczasem w roku bieżącym bezrobocie dotknie kilkaset tysięcy absolwentów szkół i uczelni. Nikt dotąd nie przedstawił programu ochrony młodych ludzi przed tą plagą. Czy ma to wywołać kolejną falę emigracji? Jakie będą skutki takiego upustu młodej krwi i intelektu?</u>
          <u xml:id="u-221.29" who="#MarekBartosik">Tak jak tu siedzimy jesteśmy wszyscy odpowiedzialni za tę sprawę. Posłowie PKLD, głosując dziś za tymi ustawami, mają nadzieję, że rząd podejmie prace nad takimi rozwiązaniami systemowymi, by nauka i szkolnictwo wyższe mogły stać się nośnikami postępu i rozwoju, by młoda inteligencja nie musiała pracować na obcych.</u>
          <u xml:id="u-221.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-222.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos zabierze poseł Aleksander Łuczak z Klubu Poselskiego PSL. Przygotowuje się poseł Jan Świtka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#AleksanderŁuczak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W ciągu ostatnich dziewięciu lat po raz trzeci będzie zmieniana ustawa o szkolnictwie wyższym. To nie przypadek. Jak żadna inna ustawa stała się ona wykładnikiem wolności i swobód demokratycznych. I my podejmujemy trudny problem wzajemnych powiązań pomiędzy nauką i edukacją a polityką, problem ich współzależności i rozdźwięku. Związki między nimi obrosły długoletnimi sporami. Jedni akcentują zachodzące między nimi sprzeczności, inni, czego przykładem były ostatnie nasze doświadczenia, ścisłe podporządkowanie. Dyrygowanie uczelniami, tzw. kadrami, przechodzi do przeszłości. Tego rodzaju nacisk doprowadził do znanych zaniedbań, których następstwa znacznie przekroczyły ramy jednostkowych biografii.</u>
          <u xml:id="u-223.1" who="#AleksanderŁuczak">Wysoki Sejmie! W imieniu Polskiego Stronnictwa Ludowego z satysfakcją stwierdzam, że przedłożony projekt ustawy został zbudowany na demokratycznych, samorządowych zasadach. Tworzenie autorytetu szkoły, wydziału, instytutu, środowisk twórczych będzie budowane wyłącznie na kryteriach naukowych. Podstawową cechą tego systemu jest otwartość. Wyraża się ona w tym, że ustawa umożliwia funkcjonowanie obok uczelni państwowych szkół wyższych niepaństwowych, dopuszczenie dla jednych i drugich różnorodnych źródeł finansowania i przewiduje różnorodny system podatkowy, który powinien sprzyjać udziałowi w tym finansowaniu wszelkich podmiotów gospodarczych, osób prywatnych, fundacji i organizacji społecznych.</u>
          <u xml:id="u-223.2" who="#AleksanderŁuczak">Drugą zasadą projektu, którą będziemy wspierać, choć zdajemy sobie sprawę z jej połowiczności i dyskusyjności, jest różnorodność systemu. Wprowadza się bowiem określone wymagania dotyczące liczby profesorów i jednostek organizacyjnych jako kryterium decydujące o zakresie autonomii szkoły wyższej. Ustawa daje szkołom możliwość decydowania o swoim ustroju wewnętrznym. To nie jest żadna dyskryminacja mniejszych szkół, jak to się niekiedy interpretuje.</u>
          <u xml:id="u-223.3" who="#AleksanderŁuczak">Proponowany zamiar nie dzieli uczelni w sposób trwały. Tworzy się pierwszy krok zaznaczenia różnic pomiędzy szkołami w poziomie kształcenia absolwentów i poziomie nauczycieli akademickich. Jest to zerwanie z pozorną dotychczasową równością, która w rzeczywistości równością nigdy nie była. Taki zamiar może tworzyć warunki do przygotowania absolwentów do wykonywania określonego zawodu, do uczelni o wysokiej renomie profesjonalnej, ale też do możliwości uznania szkoły wyższej za akademicką nastawioną na prowadzenie dydaktyki i badań podstawowych oraz prac badawczo-rozwojowych. Naszym zdaniem różnorodność przejawi się w większej konkurencyjności, rywalizacji i stworzy warunki dla wielu naturalnych bodźców i mechanizmów podwyższenia poziomu polskiej nauki.</u>
          <u xml:id="u-223.4" who="#AleksanderŁuczak">Rozwój szkolnictwa wyższego krępowany był w przeszłości nie tylko pancerzem biurokratyczno-politycznym, z którym omówione przeze mnie dwie zasady częściowo zrywają. Nawet najbardziej prawidłowo skonstruowana ustawa nie zmieni sytuacji uczelni bez zmiany zasad wysokości finansowania szkół wyższych i odpowiedniego nasycenia ich środkami materialnymi.</u>
          <u xml:id="u-223.5" who="#AleksanderŁuczak">Do przeszłości należeć powinien zwyczaj wspierania uczelni w zależności od tzw. posłuszeństwa. Uczelnie w myśl nowej ustawy mają szerokie możliwości zdobywania środków finansowych, nadal jednak jeszcze przez długi okres podstawą finansowania pozostanie budżet państwa. Znając stan naszej gospodarki, należy się spodziewać, że środków tych szybko nie przybędzie. W tym upatruję największe zagrożenie. Lista potrzeb jest długa i niestety od lat powtarzana. Warunkiem postępu w nauce — obok elastycznych struktur organizacyjnych — jest realizacja inwestycji już rozpoczętych, wyposażenie szkół w aparaturę, upowszechnienie komputeryzacji, włączenie się w światowy system informacji, możliwość kontaktów zagranicznych itd. Jeżeli rzeczywiście chcemy utrzymać kontakt z Europą, nadążyć za postępem techniczno-cywilizacyjnym to są to rzeczy podstawowe. Nie możemy mówić tylko o tych wzniosłych celach i o tym, jaką wagę przykładamy do spraw nauki przy otwartej kurtynie. Gdy zaś kurtyna opadnie znajduje się wiele powodów, aby potrzeby szkolnictwa nie uwzględnić. Istnieje pilna potrzeba wyjątkowego potraktowania niektórych inwestycji w ramach szkolnictwa wyższego. Do takich, które nie są możliwe do realizacji tylko ze środków własnych, należy budowa Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego. Jest to inwestycja, której znaczenie dla polskiej nauki i kultury trudno przecenić.</u>
          <u xml:id="u-223.6" who="#AleksanderŁuczak">Chciałbym w tym miejscu jeszcze raz przypomnieć inicjatywę senatu i rektora Uniwersytetu Warszawskiego, który zwrócił się do Sejmu z apelem, aby w specjalnej uchwale uznać za czyn narodowy sprawę budowy odpowiedniego gmachu dla pomieszczenia Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego. Chciałbym również wyrazić naszą troskę o to, aby nowe zasady finansowania szkolnictwa, reforma gospodarcza kraju nie doprowadziła do likwidacji tych struktur naukowych, które obecnie przeżywają kryzys, lecz dysponują dużym potencjałem badawczym i poważnymi osiągnięciami. Ich rozproszenie może przynieść niepowetowane straty.</u>
          <u xml:id="u-223.7" who="#AleksanderŁuczak">Uważamy, że w ślad za tą ustawą należy szybko podjąć działania w kierunku uchwalenia ustawy o instytutach naukowych, rozszerzyć kontakty instytutów naukowych z dydaktyką akademicką, a przede wszystkim jasno określić główne zasady funkcjonowania państwowych instytutów naukowych. Z niepokojem odbieramy sygnały o ich zagrożeniu. Szczególnie, jako Klub Poselski PSL, mamy na uwadze niezmiernie zasłużone i potrzebne placówki wspomagające rolnictwo w zakresie nasiennictwa, uprawy oraz ochrony roślin, gospodarki wodnej, geologii, ochrony środowiska.</u>
          <u xml:id="u-223.8" who="#AleksanderŁuczak">Wysoki Sejmie! W nauce polskiej od wielu lat poszukiwano systemu usprawniającego dobór pracowników i zapewnienie im szybkiego, zgodnego z osiągnięciami awansu naukowego. Środowisko w różnych swych częściach i z różną siłą sugerowało już od dawna, że stabilność zatrudnienia jest niepożądana, sugerując m.in. czasowe określenie umowy o pracę.</u>
          <u xml:id="u-223.9" who="#AleksanderŁuczak">W komisji uzyskał przewagę pogląd o zatrudnieniu na czas nieokreślony wszystkich pracowników poza osobami z tytułem profesora, który będzie zatrudniony na stałe. Między intencjami ustawodawcy a praktyką mogą zaistnieć różne sytuacje. Przesadzone wydają się obawy, że prowadzi to do umocnienia istniejących układów personalnych. ale też by się stało, gdyby zatrudnienie na czas nieokreślony, czyli dające możliwość wypowiedzenia z końcem każdego roku akademickiego, stało się podstawą do pozanaukowych rozstrzygnięć.</u>
          <u xml:id="u-223.10" who="#AleksanderŁuczak">Wydaje się, że proponowane rozwiązanie, stosowane zgodnie z przyjętymi w projekcie zasadami, może stać się środkiem stopniowego przekształcenia struktury zatrudnienia.</u>
          <u xml:id="u-223.11" who="#AleksanderŁuczak">Propozycje zlikwidowania stanowiska docenta, jeden tytuł naukowy profesora, możliwość w niektórych dziedzinach skrócenia drogi do uzyskania stopni naukowych, możliwość zatrudnienia na stanowisku profesora osoby nie mającej tytułu powodują nadzieje na szybsze awanse. Nadal jednak, jak to już zostało wcześniej powiedziane, kariera naukowa będzie długa i pozostanie, używając określenia z dyskusji sprzed lat, feudalna. Wydaje się, że na tle obecnego poziomu wielu prac naukowych i liberalnej krytyki, odejście od tego nadal wielostopniowego systemu w najbliższym czasie jest niemożliwe.</u>
          <u xml:id="u-223.12" who="#AleksanderŁuczak">Trudno jednak wyobrazić sobie przepływ pracowników i funkcjonowanie ustawy bez rozwiązania systemu wynagrodzeń i sytuacji mieszkaniowej środowiska akademickiego. Są to sprawy niezwykle istotne, które jednak nie znalazły się w tekście. W nowym ładzie gospodarczym rozstrzygnięcia w tych kwestiach będą zapadały gdzie indziej. Zapis intencji byłby tylko złudą. Jednak praca twórcza musi być wysoko opłacana. Rynek powinien stworzyć pracownikom naukowym warunki i prestiż porównywalny z innymi grupami zawodowymi. Przywilej wysokiego opłacania pracy powinien być związany z wynikami pracy, nie zaś z faktem przynależności do grupy pracowników nauki. Dalsze odkładanie tego problemu będzie nieuchronnie prowadziło do wzrostu liczby wyjazdów emigracyjnych lub do odchodzenia utalentowanych badaczy do innych dziedzin gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-223.13" who="#AleksanderŁuczak">Wysoki Sejmie! Chciałbym jeszcze odnieść się do postulatu, który nie tylko ja wniosłem podczas pierwszego czytania. Jest to kwestia zarządzania uczelnią. Rektor i senat w dalszym ciągu będą obok spraw naukowo-dydaktycznych odpowiedzialni za sprawy organizacyjno-administracyjne. W sytuacji obecnej uczelni rozdzielenie nadzoru naukowego i administracyjnego okazało się — jak wynika z dyskusji w komisji — przedwczesne, wymagające zbyt daleko idących przekształceń w sferze wewnętrznego życia uczelni. Tej tendencji nowa ustawa nie stawia tamy, że będzie możliwość większego usamodzielnienia. Nie byłoby też chyba dobrze, gdyby ją już obecnie narzucała.</u>
          <u xml:id="u-223.14" who="#AleksanderŁuczak">Wiele też kontrowersji wywołała sprawa osobowości prawnej samorządu studenckiego. Niepotrzebnie kwestia ta przez lata była rozpatrywana wyłącznie z punktu widzenia politycznego. Wypowiadamy się za wnioskiem mniejszości, bo nie chcemy jak gdyby z góry ustawowo przesądzać tej kwestii. Uważamy, że osobowość prawna powinna być przyznawana tym podmiotom, które zgodnie z przyjętymi regułami podejmą działalność gospodarczą, kulturalną, sportową i ta poprawka sprzyja nadaniu samorządności tym właśnie podmiotom. Wydaje mi się również, że ten zapis jest niezwykle ważny dla środowiska studenckiego. Obawiam się jednak, żeby osiągnięcie tego zapisu nie było końcem aktywności środowiska akademickiego, czymś, co ekscytowało, kiedy było zakazane. Samorząd studencki to ogromna i nie wykorzystana szansa możliwości dla środowiska.</u>
          <u xml:id="u-223.15" who="#AleksanderŁuczak">Wysoki Sejmie! Przedłożony projekt ustawy spotka się na pewno z różnorodnym przyjęciem. Długa i burzliwa dyskusja w komisji wskazuje, jak rozbieżne i zmienne stanowiska prezentują poszczególne uczelnie, grupy pracowników i studenci. Chciałoby się, żeby ustawa potrafiła rozwiązać wszystkie te sprzeczności, żeby wzrosła skuteczność polskiej nauki, żeby dorównywała ona do poziomu nauki w rozwiniętych krajach, szczególnie Zachodu.</u>
          <u xml:id="u-223.16" who="#AleksanderŁuczak">Jak powiedziałem wyżej, nie wszystko zależy też od tej ustawy. Wiele zależy od otoczenia, w którym będzie działała polska nauka. Poczucie realizmu i odpowiedzialności nie pozwoli jednak na ignorowanie stanu, w którym dotychczas pracowaliśmy. Łatwo jest przecież zburzyć, trudniej cokolwiek zbudować. Dlatego wyrażając swoje obawy, co do proponowanych rozwiązań, chciałbym w imieniu Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego powiedzieć, że omawiana ustawa zapoczątkuje reformę w polskim szkolnictwie, że wprowadzony system będzie stopniowo ulegał ewolucji i w przyszłości znacznie zbliży się do kształtu, jaki byłby na miarę naszych tradycji i aspiracji. Z tych powodów Klub Poselski Polskiego Stronnictwa Ludowego będzie głosował za przyjęciem obu przedłożonych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-223.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-224.1" who="#MikołajKozakiewicz">Jako ostatni przed przerwą zabierze głos poseł Jan Świtka — SD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#JanŚwitka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedłożony Sejmowi rządowy projekt ustawy o szkolnictwie wyższym oraz o tytule naukowym i stopniach naukowych w sposób należyty rozwiązuje kwestie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w zakresie spraw regulowanych przez niniejsze projekty. Pozostaje jeszcze jedna, jakże istotna sprawa decydująca o bycie tego uniwersytetu. Jest nią stała pomoc państwa. Wprawdzie ostatnio KUL, otrzymał znaczące jednorazowe wsparcie, za które uczelnia dziękuje, ale przy galopującej inflacji stało się ono niewystarczające. Aktualnie sytuacja finansowa uczelni jest bardzo ciężka. Nie ma pieniędzy na pensje dla nauczycieli akademickich i pracowników, na stypendia żywnościowe dla studentów, nie mówiąc już o potrzebach badań naukowych i rozpoczętej budowie koniecznych dla uniwersytetu obiektów. Uniwersytet znalazł się w poważnym, realnym niebezpieczeństwie zagrażającym jego bytowi. Nie pomogą jednorazowe zasiłki, aczkolwiek mają one duże znaczenie. Uniwersytet potrzebuje stałej pomocy państwa, takiej, jaką mu świadczył i nadal świadczy ofiarny naród polski od roku 1918 do dnia dzisiejszego, a która to dzisiaj jest niewystarczająca.</u>
          <u xml:id="u-225.1" who="#JanŚwitka">KUL potrzebuje tego, aby potrzeby jego w dwóch trzecich były stale pokrywane z budżetu państwa, aby — mówiąc inaczej — w dwóch trzecich był stale finansowany przez państwo. Ma on do tego należne mu i niekwestionowane prawo, w tym prawo moralne w szczególności, które to z wielkim zaangażowaniem i ofiarnością głosi narodowi polskiemu.</u>
          <u xml:id="u-225.2" who="#JanŚwitka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Sprawę stałego finansowania KUL z budżetu państwa stawiam jako wniosek formalny, poparty przez Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego i wnoszę o przekazanie tej kwestii do odpowiednich komisji sejmowych. Uzasadnieniem tego wniosku są następujące powody. W herbie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego umieszczono napis: „Bogu i Ojczyźnie”. Uniwersytet Katolicki, to znaczy powszechny, od roku 1918, to jest od chwili odzyskania przez Polskę niepodległości, do dnia dzisiejszego jest wierny temu szlachetnemu zawołaniu. Sumiennie, należycie, skrupulatnie, z wielką odpowiedzialnością realizuje je ku powszechnemu narodowemu pożytkowi. Każdy, kto nie żywi uprzedzeń do postawy obywatelskiej prawdziwie wierzących ludzi wie, że człowiek szczerze służący Bogu najpełniej służy własnej ojczyźnie.</u>
          <u xml:id="u-225.3" who="#JanŚwitka">Prawda ta została potwierdzona męczeństwem profesorów i wychowanków KUL w okresie faszystowsko-hitlerowskiego terroru i ludobójstwa. KUL nigdy, ani w okresie hitlerowskiej okupacji, ani w czasach stalinowskiego terroru, ani też w okresie rządów totalitarnych nie odstąpił od głoszenia prawdy naukowej, prawdy życia, prawdy wychowania i postępowania. W najtrudniejszych okresach naszej państwowości nie splamił się niczym, co by przyniosło mu ujmę na honorze, bronił zawsze i to odważnie najlepiej pojętego interesu narodowego i państwowego. KUL mówił i mówi prawdę, uważając, że niebezpieczne są również myśli nie wypowiedziane. Zabierał głos, kiedy totalitaryzm zagrażał sztuce myślenia, a strach paraliżował rozum. Był i jest szkołą należycie pojętego uobywatelnienia. To jest pierwszy powód, aby mu pomóc, kiedy jest w potrzebie. Zadaniem każdego uniwersytetu jest praca naukowa, zdobywanie prawd i prawdopodobieństw naukowych oraz krzewienie umiejętności ich dochodzenia. Służba obiektywnej prawdzie, tworzenie najwyższych wartości intelektualnych to idea każdego uniwersytetu. Z zadania tego KUL wywiązuje się należycie, wnosząc niekwestionowane, trwałe wartości do skarbnicy narodowej i światowej kultury, zwłaszcza w przedmiocie humanistyki, tzn. dobrego rozumienia i należytego formowania człowieka, jego stylu, linii, filozofii życia, według zasady — być człowiekiem w stosunku do każdego innego człowieka, uformować człowieka możliwie pełnego, który umie myśleć poprawnie, odczuwać po ludzku oraz samodzielnie patrzeć na świat i ludzi. KUL zawsze zachował należyty dystans w stosunku do otaczających go prądów, by przez to mógł zbliżyć się do ideału, którym jest obiektywizm i prawda w nauczaniu i wychowaniu. Przechowywał i głosił prawdę w trudnych czasach, kiedy za prawdę płaciło się cierpieniem. Czynił to w imię zachowania narodowej tożsamości. Dał narodowi i ojczyźnie wielu ludzi, którzy idąc przez życie czynią dobrze. Spełnia swój narodowy, patriotyczny obowiązek formowania młodego pokolenia, formowania go na wartościach, w tym moralnych w szczególności, a to jest tak potrzebne zwłaszcza wtedy, kiedy naród przechodzi doświadczenie. To jest drugi powód udzielenia mu pomocy.</u>
          <u xml:id="u-225.4" who="#JanŚwitka">Katolicki Uniwersytet Lubelski w społecznym posługiwaniu, spełniając zawsze należycie powinności względem narodu i państwa, kultury narodowej i światowej, będąc uniwersytetem kształtowania cnót społecznych i szkołą uobywatelnienia, nigdy nie tylko nie korzystał z pomocy, ale wręcz przeciwnie, jakże często musiał się bronić przed tym państwem, a ściślej przed władzą państwową, bronić się przed nienależnymi, wysokimi podatkami, podatkami od składek dobrych, rozumiejących i narodowo patriotycznie myślących rodaków. Musiał pokonywać wiele trudności związanych z rozbudową i utrzymywaniem kierunku studiów. Musiał pokonywać stawiane mu przeszkody, aby trwać, nauczać i wychowywać. To jest trzeci powód, aby mu pomóc.</u>
          <u xml:id="u-225.5" who="#JanŚwitka">I czwarty to ten, że 90%, słownie dziewięćdziesiąt procent studentów Katolickiego Uniwersytetu to młodzież świecka, polska, nasza młodzież. Pomagając mu przeto, pomagamy sobie i to skutecznie.</u>
          <u xml:id="u-225.6" who="#JanŚwitka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! To, o co proszę Wysoką Izbę dla KUL, to nie łaska, to akt narodowej powinności, należy bowiem oddać każdemu to, co mu się należy, a tej uczelni to się należy. KUL w przeciwieństwie do innych uczelni przez tyle lat nic od państwa nie otrzymał poza ostatnią pomocą. A zatem jest to akt również narodowej sprawiedliwości. Zegar sprawiedliwości dla KUL zawsze się spóźniał. Przyszedł czas, aby godzina wybiła w tym właśnie parlamencie i to do dziś. Jako absolwent KUL proszę Wysoką Izbę o wsparcie tej inicjatywy, która jest należytym, społecznym inwestowaniem. Zwracam się do posłów lewicy, prawicy i centrum, każdy w intencji tej pomocy znajdzie motywację dla siebie, aby pomóc. Korzystając z okazji, posłowie, wychowankowie KUL, przekazują naszym drogim profesorom i wychowawcom oraz ich godnym następcom najlepsze życzenia i zapewnienia, że staramy się, jak umiemy tak żyć i pracować, jak gorliwie uczyliście nas tego. Szczęść Wam Boże.</u>
          <u xml:id="u-225.7" who="#JanŚwitka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Dwie refleksje in puncto ustawy. Wnoszę o rozważenie przez Wysoką Izbę wniosku, aby do projektu ustawy o szkolnictwie wyższym wprowadzić instytucję uczelnianych komisji rozjemczych, których celem byłoby rozpatrywanie sporów w środowisku akademickim. Jeżeli zajdzie potrzeba, uzasadnienie przedłożę.</u>
          <u xml:id="u-225.8" who="#JanŚwitka">I drugi. Ponadto wnoszę, aby pkt. 4 i 5 ust. 1 art. 99 projektu ustawy o szkolnictwie wyższym przenieść do ust. 2 art. 3 projektu omawiającego podstawowe zadania uczelni. Proponowana zmiana ma znaczenie merytoryczne, a nie jest li tylko czystym zabiegiem redakcyjnym. Według projektu z mocy wymienionych przepisów należałoby rozliczać nauczycieli akademickich z realizacji obowiązków nałożonych w pkt. 4 i 5 projektu, a jest to niezmiernie trudne, a może nawet niemożliwe.</u>
          <u xml:id="u-225.9" who="#JanŚwitka">Trafności rozwiązań przewidzianych w pkt. 4 i 5 kwestionować zasadnie nie można, a zatem pozostaje jedyna droga zmiany miejsca dla tych przepisów, o co jako ich autor wnoszę.</u>
          <u xml:id="u-225.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-226.1" who="#MikołajKozakiewicz">Jeszcze nigdy nie słyszałem przemówienia, w którym wstęp był tak długi, a część merytoryczna dotycząca ustawy — tak krótka.</u>
          <u xml:id="u-226.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-226.3" who="#MikołajKozakiewicz">Pan będzie łaskaw przeczytać teraz komunikat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#RadosławGawlik">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy odbędzie się wspólne posiedzenie klubów poselskich EAX, UChS i PZKS w siedzibie Klubu Poselskiego UChS. Podpisał przewodniczący klubu UChS.</u>
          <u xml:id="u-227.1" who="#RadosławGawlik">Zebranie Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego odbędzie się bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy w górnej palarni. Podpisał sekretarz klubu Jan Knoppek.</u>
          <u xml:id="u-227.2" who="#RadosławGawlik">Ogłaszam przerwę do godz. 11.30.</u>
          <u xml:id="u-227.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Ad vocem)</u>
          <u xml:id="u-227.4" who="#RadosławGawlik">Słucham?</u>
          <u xml:id="u-227.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Ad vocem)</u>
          <u xml:id="u-227.6" who="#RadosławGawlik">Ogłosiłem przerwę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#JanŚwitka">Panie marszałku, jeśli moje wystąpienie było potraktowane jako wstęp, bardzo nad tym ubolewam. A czasu nie było, żeby więcej na temat ustawy powiedzieć. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-228.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dobrze, dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-229.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min 00 do godz. 11 min 40)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#TadeuszFiszbach">Wysoka Izbo! Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-230.1" who="#TadeuszFiszbach">Kontynuujemy łączną dyskusję nad rządowymi projektami ustaw o szkolnictwie wyższym oraz o tytule naukowym i stopniach naukowych.</u>
          <u xml:id="u-230.2" who="#TadeuszFiszbach">Jest 19 zgłoszeń do dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-230.3" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Roman Ney z Poselskiego Klubu Polskiej Unii Socjaldemokratycznej. Kolejnym mówcą będzie poseł Stanisław Rogowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#RomanNey">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rozpatrujemy dziś dwie podstawowe ustawy dla szkolnictwa wyższego i nauki. Musimy zdawać sobie jednak sprawę z tego, że zainteresowanie środowisk naukowych kraju, obok tych dwóch ustaw, skierowane jest na nowe ustawowe uregulowanie systemu badań naukowych i ich finansowania — ustawy o Polskiej Akademii Nauk, ustawy o instytutach i jednostkach naukowo-badawczych. Ustawy te w przyszłości powinny być rozpatrywane przez Sejm równolegle, aby zapewnić ich komplementarność.</u>
          <u xml:id="u-231.1" who="#RomanNey">Od lat w środowisku naukowym często wysuwany jest postulat dostosowania obowiązującego u nas systemu stopni i tytułów naukowych do systemu istniejącego w państwach wysoko rozwiniętych. Rozpatrywana dziś w Sejmie ustawa o stopniach i tytule naukowym postulat ten spełnia tylko w pewnym stopniu. Trudno bowiem w naszych warunkach dokonać radykalnej zmiany, ponieważ poglądy w środowisku naukowym są zróżnicowane, mówił o tym szerzej pan poseł Zdrada.</u>
          <u xml:id="u-231.2" who="#RomanNey">Obowiązujący dotychczas w Polsce system kształcenia i awansowania kadr naukowych oparty jest w dużym stopniu na formalnych kryteriach, nie w pełni wykorzystuje obiektywne recenzje i oceny. System ten trzeba będzie dostosować do pewnego rodzaju gry rynkowej, która musi zacząć u nas obowiązywać także i w tym zakresie. W przyszłości słaby profesor i słaby doktor, nie przynoszący korzyści uczelni czy instytutowi, nie uzyska szans na przedłużenie zatrudnienia, ale to jest przyszłość, być może bliska.</u>
          <u xml:id="u-231.3" who="#RomanNey">Obecnie ustawa w dalszym ciągu przewiduje istnienie dwóch stopni naukowych — doktora i doktora habilitowanego. Temu ostatniemu słusznie przypisano znaczne uprawnienia, co należy uznać za pozytywne. Tryb przeprowadzania przewodów doktorskich i habilitacyjnych nie uległ znaczącym zmianom. W odniesieniu do przewodów doktorskich ustawa przewiduje, że Centralna Komisja do spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych nadaje uprawnienia do ich przeprowadzania i ocenia okresowo poziom prac, w przypadku zaś habilitacji zatwierdza również nadane stopnie.</u>
          <u xml:id="u-231.4" who="#RomanNey">Obecna ustawa jest postępem w stosunku do poprzedniej, ponieważ centralna komisja na podstawie stwierdzonych wysokich ocen poziomu habilitacji może postanowić, że uchwały danej rady o nadanie stopnia doktora habilitowanego nie wymagają zatwierdzania i uprawomocniają się po ich podjęciu. Również za pozytywne należy uznać wprowadzenie zasady, że recenzenci występujący w przewodzie habilitacyjnym, w przypadku niezatwierdzenia uchwały rady o nadanie stopnia doktora habilitowanego, po odwołaniu się kandydata do centralnej komisji, będą uczestniczyli w postępowaniu odwoławczym. Moim zdaniem przyczyni się to do bardziej merytorycznej pracy centralnej komisji, a w środowisku naukowym pobudzi dyskusje i polemiki naukowe. Jest zatem szansa, aby centralna komisja pracowała w większym stopniu w jawnej formie.</u>
          <u xml:id="u-231.5" who="#RomanNey">Jestem przekonany, że już obecnie należałoby wprowadzić tu śmielsze rozwiązanie, aby uchwała o nadaniu stopnia naukowego doktora habilitowanego stawała się prawomocna z chwilą jej podjęcia. Wtedy centralna komisja stałaby się wyłącznie instytucją odwoławczą w odniesieniu do stopnia doktora habilitowanego i miałaby czas i szansę na systematyczne, okresowe przeprowadzanie oceny poziomu prac rad naukowych i poziomu samych prac habilitacyjnych. Dlatego popieram wniosek mniejszości w odniesieniu do art. 17. Oczywiście przyjęcie takiego rozwiązania powoduje konieczność zmiany również innych artykułów ustawy, tak jak to przewiduje poprawka mniejszościowa.</u>
          <u xml:id="u-231.6" who="#RomanNey">W odniesieniu do tytułów naukowych ustawa wprowadza zasadniczą zmianę, ponieważ ustanawia tylko jeden tytuł naukowy profesora określonej dziedziny nauki albo określonej dziedziny sztuki, nadawany przez prezydenta Rzeczypospolitej. Natomiast ustawa o szkolnictwie wyższym, tak jak to jest dotychczas, pozostawia dwa stanowiska profesorskie — profesora nadzwyczajnego i profesora zwyczajnego. Ustanowienie jednego tytułu naukowego należy ocenić pozytywnie, upraszcza to system hierarchii w nauce. Projekt ustawy przewiduje, że postępowanie o nadanie tytułu naukowego może być wszczęte również na wniosek zainteresowanego, poparty opiniami trzech osób z tytułem profesora określonej dziedziny nauki. Jest to novum w stosunku do stanu istniejącego, który z jednej strony może być oceniony pozytywnie, ale z drugiej rodzi również niebezpieczeństwo różnego rodzaju nacisków, interwencji i wypraszania odnośnych opinii.</u>
          <u xml:id="u-231.7" who="#RomanNey">Środowisko naukowe musi wykazać się tu dużą obiektywnością i odpornością psychiczną. Ważnym nowym postanowieniem ustawy jest wprowadzenie zasady, że postępowanie o nadanie tytułu naukowego może odbywać się tylko w radach posiadających uprawnienia do nadania stopnia doktora habilitowanego. Wynika to z troski o poziom przeprowadzanych postępowań o tytuł naukowy, ale będzie miało to również — miejmy tego pełną świadomość — negatywne skutki opóźniające uzyskanie tytułu przez osoby, które są zatrudnione w jednostkach nie mających uprawnień do habilitacji. W niektórych dziedzinach wiedzy liczba rad z uprawnieniami do habilitacji jest mała i dostępność do nich kandydatów do tytułów profesorskich będzie obiektywnie ograniczona.</u>
          <u xml:id="u-231.8" who="#RomanNey">Ustawa słusznie zaostrza kryteria stawiane recenzentom prac naukowych na stopnie i recenzentom na tytuł naukowy, tylko bowiem jeden z recenzentów może być zatrudniony w jednostce, w której pracuje kandydat do stopnia lub tytułu naukowego.</u>
          <u xml:id="u-231.9" who="#RomanNey">Wysoki Sejmie! W środowisku naukowym kontrowersyjnym problemem jest samo istnienie centralnej komisji i jej dotychczasowa rola. Projekt ustawy przewiduje, co prawda, zdemokratyzowany tryb kształtowania składu Centralnej Komisji do spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych poprzez wybory. Dotychczasowy tryb ustanawiania Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej co prawda opiera się na szerokiej ankietyzacji, ale w końcowym stadium formowania tej instytucji często dochodziło do manipulacji. Zaoczne, negatywne werdykty wydawane przez tę instytucję były w środowisku naukowym, i są zresztą w dalszym ciągu, krytykowane.</u>
          <u xml:id="u-231.10" who="#RomanNey">Sądzę jednak, że należy utrzymać centralną komisję w zmienionej roli, należy postulować jawność i dostępność treści opinii superrecenzentów powoływanych przez centralną komisję. Taki tryb pracy tej komisji polepszy atmosferę wokół tej instytucji. Należy jednak pamiętać, że wciąż jeszcze istnieje pewien odsetek słabych prac i kontrola ze strony centralnej komisji jest jeszcze koniecznością.</u>
          <u xml:id="u-231.11" who="#RomanNey">Projekt ustawy uwzględnia specyfikę uzyskiwania tytułów naukowych w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim oraz tryb i zakres uznawania przez państwo kościelnych stopni i tytułów naukowych. Omawiany projekt stwarza szansę na zwiększenie poziomu uzyskiwania stopni i tytułu naukowego. Jednakże już w zarządzeniach wykonawczych, co jest szczególnie ważne, powinny być maksymalnie uproszczone same procedury formalne, łącznie z dokumentacją wniosków, która obecnie jest bardzo rozbudowana także o elementy pozamerytoryczne.</u>
          <u xml:id="u-231.12" who="#RomanNey">Projekt ustawy oczywiście nie rozwiązuje wszystkich problemów pracowników nauki, a szczególnie problemów materialnych i ich warunków pracy, które są złe i od lat kształtują się poniżej możliwości państwa. Jeśli materialne warunki egzystencji kadry naukowej nie ulegną poprawie, to żadna, nawet najlepsza ustawa nie przyspieszy awansów naukowych. Odnosi się to szczególnie do młodych pracowników nauki, którzy dziś nie mogą już sobie pozwolić na kupno elementarnych książek. Panuje wśród nich frustracja, nasila się emigracja zarobkowa.</u>
          <u xml:id="u-231.13" who="#RomanNey">Zdajemy sobie sprawę, że przedstawiona ustawa powinna być w rozsądnym czasie poddana analizie i dalszej zmianie, tak aby kolejnym krokiem dostosować ją do współczesnych i przyszłych wymogów.</u>
          <u xml:id="u-231.14" who="#RomanNey">Poselski Klub Polskiej Unii Socjaldemokratycznej będzie głosował za przyjęciem ustawy o tytule naukowym i stopniach naukowych.</u>
          <u xml:id="u-231.15" who="#RomanNey">Drugim projektem ustawy, którą rozpatruje Wysoka Izba jest ustawa o szkolnictwie wyższym. Jest to ustawa w treści bardzo obszerna i dotyczy niezwykle opiniodawczego środowiska, w którym krzyżują się różne opinie i poglądy na temat samej ustawy. Ustawa jest istotnym krokiem na drodze demokratyzacji szkolnictwa wyższego, stwarza bowiem dobre warunki rozwoju akademickiego samorządu i przenosi znaczną część dotychczasowych uprawnień ministra na rektora i senat uczelni. Przez zniesienie stanowisk docenta i starszego asystenta redukuje obecnie ponad potrzeby rozbudowaną hierarchię stanowisk. Jednakże ustawa nie daje nowej koncepcji szkoły wyższej, dostosowanej do obecnych zadań. Z małymi wyjątkami jednym wspólnym mianownikiem obejmuje wszystkie uczelnie wyższe, te o ugruntowanej pozycji akademickiej i szkoły będące stale jeszcze w trakcie tworzenia środowiska akademickiego.</u>
          <u xml:id="u-231.16" who="#RomanNey">Bez wyraźnego podziału, tak jak to jest w innych krajach, na uczelnie akademickie i wyższe szkoły zawodowe nie da się należycie zreformować polskiego szkolnictwa wyższego. Nie chodzi tutaj o uczelnie lepsze i gorsze, ale o uczelnie inne, o odmiennym podziale zadań zarówno w sensie kształcenia kadr, jak i badań naukowych. Można tu skorzystać ze wzorów rozwiniętych krajów zachodnich.</u>
          <u xml:id="u-231.17" who="#RomanNey">Drugim niedostatkiem ustawy jest jej nadmierne dostosowanie do uniwersyteckich potrzeb. Także nie wszystkie potrzeby niektórych uczelni, np. politechnik czy akademii rolniczych, są w niej zabezpieczone w pełni. I tak np. w politechnikach i akademiach rolniczych technologii szczegółowych uczą dziś docenci i profesorowie, którzy nie pracowali ani jednego dnia w praktyce. Przyjął się w polskich uczelniach niedobry zwyczaj, że student po ukończeniu danej uczelni zostaje w niej asystentem, broni tam pracę doktorską, uzyskuje kolejne stopnie naukowe i wreszcie dochodzi do stanowiska profesora.</u>
          <u xml:id="u-231.18" who="#RomanNey">W wielu cywilizowanych państwach, po uzyskaniu doktoratu na danej uczelni musi się przejść do innej placówki naukowej, albo nawet do przemysłu i dopiero po kilku latach pozytywnie ocenionej pracy, w drodze konkursu można wrócić do własnej uczelni. Np. w Republice Federalnej Niemiec z góry określone są stanowiska profesorskie w uczelniach, przy powoływaniu na które wymagany jest staż przemysłowy, który — jak gdyby — równoważy habilitację. I znów nie są to gorsi i lepsi profesorowie, ale inni. Są to przeważnie praktycy, którzy wykładają i prowadzą katedry czy instytuty technologiczne.</u>
          <u xml:id="u-231.19" who="#RomanNey">W przyszłości, przy pracy nad następną wersją ustawy, widzę pilną potrzebę uregulowania tej kwestii. W przeciwnym razie uczelnie polskie, a zwłaszcza politechniki, nie będą mogły spełniać swoich zadań. W trakcie prac nad ustawą w komisji sejmowej długo dyskutowane były problemy związane z reprezentacją studentów w organach samorządowych uczelni, ale również i samego toku studiów.</u>
          <u xml:id="u-231.20" who="#RomanNey">Ostatecznie w ustawie wyeksponowany został samorząd studencki łącznie z możliwością nadania mu osobowości prawnej. Należałoby zastanowić się nad przyjęciem wniosku mniejszości, aby nie uprzywilejowywać żadnej organizacji studenckiej, a reprezentację studentów w organach kolegialnych uczelni pozostawić do wyboru samym studentom danej uczelni.</u>
          <u xml:id="u-231.21" who="#RomanNey">Należy stwierdzić, że poza akcjami wyborczymi studenci na ogół reprezentanci poszczególnych organizacji, a także i samorządu studenckiego nie wykazują odpowiedniego zainteresowania już nie tylko problemami uczelni, ale również i samego toku studiów.</u>
          <u xml:id="u-231.22" who="#RomanNey">Ostatecznie w ustawie wyeksponowany został samorząd studencki łącznie z możliwością nadania mu osobowości prawnej. Należałoby zastanowić się nad przyjęciem wniosku mniejszości, aby nie uprzywilejowywać żadnej organizacji studenckiej, a reprezentację studentów w organach kolegialnych uczelni pozostawić do wyboru samym studentom danej uczelni.</u>
          <u xml:id="u-231.23" who="#RomanNey">Szanowni państwo, zgłoszone przeze mnie krytyczne uwagi nie odnoszą się tylko do tej ustawy, ale także dotyczą całego środowiska uczelni wyższych, które już w niedalekiej przyszłości będzie musiało rozwiązać wiele swoich problemów łącznie z projektem przyszłej, nowoczesnej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-231.24" who="#RomanNey">Przedstawiona obecnie do uchwalenia przez Sejm ustawa jest taka, jaką zdołano opracować we współpracy ministerstwa ze środowiskiem a także z komisją sejmową. W samym środowisku istnieje wiele rozbieżnych poglądów, które muszą być wyjaśnione i rozwiązane, i które muszą stać się podstawą kształtowania nowej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-231.25" who="#RomanNey">Poselski Klub Polskiej Unii Socjaldemokratycznej popiera uchwalenie przedłożonej ustawy i przedyskutowanie wspomnianych przeze mnie poprawek. Traktujemy ją jednak jako ustawę przejściową.</u>
          <u xml:id="u-231.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wystąpienie. Obecnie głos zabierze poseł Stanisław Rogowski z Klubu Poselskiego Unii Chrześcijańsko-Społecznej. Kolejnym mówcą będzie poseł Henryk Chmielewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#StanisławRogowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! O konieczności zmian zasad prawnych regulujących funkcjonowanie polskiej nauki i szkolnictwa wyższego, środowiska pracowników naukowych i studentów były już od dawna przekonane. Spory i kontrowersje dotyczyły zakresu i rozmiarów zmian, a także czasu ich wprowadzenia. W tym kontekście nie może dziwić, iż wniesione do laski marszałkowskiej projekty nie spotkały się z pełną i ogólną aprobatą. Chcę przypomnieć, iż zarówno w czasie pierwszego czytania, jak i w początkowej fazie prac w komisjach, padały głosy popierające propozycję tzw. małej nowelizacji obowiązujących ustaw przede wszystkim w zakresie zasad wyboru organów uczelni. Zasadnicze natomiast zmiany miałyby nastąpić nieco później i objąć całokształt zagadnień nauki i szkolnictwa wyższego w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-233.1" who="#StanisławRogowski">Jednym z argumentów był zbyt krótki czas na opracowanie i uchwalenie projektów, tak aby przed wakacjami mogły się na uczelniach odbyć wybory nowych organów. Tak się też stało. I w efekcie trzeba było uchwalić ustawę przedłużającą kadencję obecnie funkcjonujących władz uczelni, co nie zostało tam najlepiej przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-233.2" who="#StanisławRogowski">Muszę przy tym z całym naciskiem zaznaczyć, że zwłoka w uchwaleniu ustawy w żadnym wypadku nie była winą Sejmu, tak jak to niekiedy bywało przedstawiane. Trudno zresztą mówić tu o czyjejkolwiek winie. Po prostu tak obszernych i ważnych ustaw nie można przygotować w pośpiechu, bez rzeczowej i wszechstronnej analizy. W przeciwnym razie efektem będzie twór niepełny, wymagający rychłych nowelizacji.</u>
          <u xml:id="u-233.3" who="#StanisławRogowski">Czy obie przedstawione Wysokiej Izbie ustawy spełniają wymogi nowoczesnych, adekwatnych do potrzeb i uwarunkowań regulacji? Aby odpowiedzieć na to pytanie, zestawmy ich główne cechy ujemne i dodatnie. Do ujemnych można by zaliczyć przede wszystkim niepełny zakres regulacji, jeżeli za całość przyjmiemy całokształt problematyki obejmującej naukę i szkolnictwo wyższe w naszym kraju. Poza wyższymi uczelniami działa przecież Polska Akademia Nauk z rozbudowaną siecią placówek oraz instytuty resortowe. Poza zasięgiem regulacji znalazły się również wyższe uczelnie wojskowe. Nie podejmiemy więc teraz żadnych decyzji, jak ma wyglądać model polskiej nauki i nie stworzymy generalnych zasad oraz wizji jej celów i przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-233.4" who="#StanisławRogowski">Drugą cechą ujemną jest to, iż mimo niewątpliwego postępu w porównaniu z dotychczasowym stanem prawnym — chociaż ktoś złośliwy mógłby powiedzieć, że przy tym porównaniu o postęp nie trudno — ustawy w zbyt małym stopniu upodabniają nasz model kariery naukowej do obowiązujących w świecie nowoczesnych wzorów.</u>
          <u xml:id="u-233.5" who="#StanisławRogowski">Nowa droga rozwoju naukowego będzie długa i najeżona przeszkodami o charakterze głównie formalnym. Nie zdecydowano się jednak na odstąpienie od habilitacji, mimo iż na całym świecie już niemal stopień doktora upoważnia do obejmowania wszelkich funkcji tak w zakresie prac badawczych, jak i w dydaktyce. Awans naukowy nadal jest zresztą przemieszany z awansem służbowym.</u>
          <u xml:id="u-233.6" who="#StanisławRogowski">W podkomisji i komisjach miały miejsce ostre starcia między zwolennikami pełnej swobody, samodzielnych i samorządnych uczelni, także w dziedzinie nadawania stopni naukowych, a wcale licznymi, niestety, kontynuatorami centralistycznego modelu kreowania uczonych, czego wynikiem są nadal rozległe uprawnienia centralnego państwowego organu kontrolno-oceniającego, jakim jest centralna komisja. Zmiana trybu wyborów do tej komisji nie zaciera faktu, że ma być to gremium oceniające uchwały rad wydziałów także i największych, najsilniejszych ośrodków, rad złożonych przecież ze specjalistów z danych dziedzin, nierzadko światowej sławy. W tym miejscu chciałbym zdecydowanie opowiedzieć się za wnioskiem mniejszości nr 2 do ustawy o tytule i stopniach naukowych, które przyznają największym i najsilniejszym uczelniom prawo konstytutywnego podejmowania uchwał w sprawie nadania stopnia doktora habilitowanego.</u>
          <u xml:id="u-233.7" who="#StanisławRogowski">Zarzut trzeci dotyczy charakteru i zakresu zmian w organizacji i funkcjonowaniu wyższych uczelni. Przy widocznej demokratyzacji uczelnie nie staną się w pełni demokratycznymi organizmami. Maleje do minimum nadzór ministra nad uczelniami. Ale układ panujący wewnątrz uczelni nadal będzie miał charakter nie tyle demokratyczny, co raczej oligarchiczny. Udział grup pracowników nie będących profesorami, docentami a także studentów w zarządzaniu uczelnią będzie nadal zbyt nikły. Nie oznacza to, aby kwestionował rolę kadry profesorskiej. Musi ona być zawsze, musi ona zawsze w uczelniach dominować i będzie dominować. Podkreślam to z całym naciskiem, lecz jednocześnie zwracam uwagę, że w wielu uczelniach mniejszych i funkcjonujących w niewielkich ośrodkach, ogólny poziom tej kadry pozostawia wiele do życzenia, a drogi awansu w minionych latach nieraz bywały nader dziwne.</u>
          <u xml:id="u-233.8" who="#StanisławRogowski">Nie chciałbym, aby te słowa dotknęły wartościowych i uczciwych pracowników nauki, ale do ich wypowiedzenia zostałem zobligowany ocenami nadsyłanymi do komisji i do mnie oraz opiniami młodszych pracowników nauki i studentów, często zresztą znacznie bardziej ostrymi i jednoznacznymi.</u>
          <u xml:id="u-233.9" who="#StanisławRogowski">Przy tej okazji chcę poruszyć jeden z tematów pojawiających się cyklicznie w dyskusjach o polskiej nauce. Jest to kwestia tzw. młodszych pracowników nauki, a zwłaszcza adiunktów. Padają nieraz zarzuty o rzekomym blokowaniu przez nich awansu innym młodym i zdolnym pracownikom, o braku postępu naukowego charakterystycznego jakoby dla tej grupy itp.</u>
          <u xml:id="u-233.10" who="#StanisławRogowski">Adiunkt jawi się niektórym wręcz jako groźne zjawisko hamujące rozwój polskiej nauki. Otóż tak twierdzić mogą w dobrej wierze jedynie tylko ci, którzy mają niewiele wspólnego z uczelnią. Omawiana grupa pracowników posiada wszystkie dobre i złe cechy polskiego systemu szkolnictwa wyższego i niczym szczególnym w tym zakresie się nie wyróżnia od innych grup. Jednocześnie w większości uczelni, trzeba to sobie powiedzieć wyraźnie, właśnie na adiunktach spoczywa główny ciężar procesu dydaktycznego także w zakresie zajęć, które powinni prowadzić ich starsi koledzy. Do tego dochodzą obowiązki natury organizacyjnej, a nie można też zapominać o działalności społeczno-politycznej i popularyzatorskiej poza uczelnią.</u>
          <u xml:id="u-233.11" who="#StanisławRogowski">Oczywiście można by tu stwierdzić, że głównym obowiązkiem pracownika naukowego jest praca na uczelni. Proszę jednak zwrócić uwagę chociażby na składy rad obecnie wybranych różnego rodzaju ciał społecznych, politycznych, jak aktywny jest tam właśnie udział tej grupy pracowników i o ile byłyby one uboższe, gdyby ich nie było. Jeżeli dochodzi do tego fakt, że obejmowanie tego stanowiska łączy się na ogół z okresem w życiu, w którym zakłada się rodzinę i próbuje zapewnić jej jakie takie warunki bytu, to nic dziwnego, że postęp naukowy bywa tu często rzeczywiście niezadowalający.</u>
          <u xml:id="u-233.12" who="#StanisławRogowski">W tym kontekście chciałbym poprzeć wniosek mniejszości nr 6 do ustawy o szkolnictwie wyższym, według którego skreślając w art. 80 ust. 2 rezygnuje się z oznaczenia w ustawie okresu, w jakim adiunkt powinien ukończyć habilitację. Nie jest to wcale, jak powiedział pan poseł sprawozdawca, zdjęcie z adiunkta tego obowiązku. Mówię to z całym naciskiem i bardzo proszę pana posła sprawozdawcę, żeby ewentualnie ustosunkował się do tego. Obowiązek taki istnieje, a zresztą habilitacja wytycza dalszą drogę kariery każdego pracownika naukowego i w swoim własnym, dobrze pojętym interesie będzie do tego dążył. Tutaj natomiast chodzi o odformalizowanie tej kwestii, bo przecież w niczym nie przeszkodzi to w decyzji rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem nie spełniającym określonych wymogów i nie rokującym nadziei rozwojowych. Ten 8, 9, czy 10-letni okres jest tak troszeczkę wprowadzany do ustawy celem samozadowolenia, że coś tam załatwiliśmy, że czemuś tam zapobiegliśmy i mamy teraz spokój. A to nie zastąpi rzeczowej oceny zwierzchników wobec swoich podwładnych, która czasami bywa przykra, jak się komuś chce powiedzieć, że się nie nadaje do pracy na uczelni, ale niestety jest konieczna, jeżeli kadra naukowa ma rzeczywiście rozwijać się prawidłowo.</u>
          <u xml:id="u-233.13" who="#StanisławRogowski">Na marginesie uregulowań dotyczących zatrudnienia na wyższych uczelniach chciałbym przypomnieć wszystkim zwolennikom formalnych barier, bezwzględnie zakreślonych terminów itp., iż nabór do pracy na uczelni napotyka coraz większe przeszkody z powodu coraz mniejszej liczby kandydatów. Ilość wakatów rośnie. Pojawiają się tam, gdzie niedawno jeszcze istniała silna konkurencja. Nie miejsce i czas, aby zastanawiać się dogłębnie nad tymi przyczynami. Najbardziej zdziwionych takim stanem rzeczy odsyłam do tabeli wynagrodzeń i to od asystenta do profesora zwyczajnego. Będzie to lektura pouczająca i skłaniająca do refleksji, że — być może — niedługo nauką będą się w Polsce zajmowali tylko hobbiści i tzw. osoby żyjące z własnych dochodów.</u>
          <u xml:id="u-233.14" who="#StanisławRogowski">Tu chciałbym się odnieść również do wniosku, który padł z ust mojego przedmówcy, pana posła Świtki, dotyczącego ciężkiej sytuacji materialnej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Proszę państwa, rzeczywiście byłoby bardzo źle i smutno, gdyby ta uczelnia, która przetrwała bardzo złe okresy polityczne, teraz, kiedy sytuacja polityczna zmieniła się tak na korzyść, była zmuszona ograniczyć swoją działalność. A niestety, takie perspektywy przed nią zaczynają się kształtować. Dlatego też Sejm, oczywiście nie zamykając drogi żadnym innym ciałom, musi w tej kwestii zająć stanowisko. I dlatego też uważam, że problem ten powinien być, tak jak to pan poseł Świtka postulował, dogłębnie przedyskutowany i przeanalizowany w komisjach, aby rzeczywiście w tej sprawie podjąć jakieś posunięcia, abyśmy nie żałowali kiedyś później, czy nasi następcy, że we właściwym czasie nie zrobiono tego, aby tę uczelnię uratować i utrzymać jej europejski ogólnoświatowy wymiar.</u>
          <u xml:id="u-233.15" who="#StanisławRogowski">Nie chciałbym, aby państwo odnieśli wrażenie, że nasza klubowa ocena ustaw jest ogólnie negatywna. Tak nie jest. Na potwierdzenie tych słów, już teraz krótko, nie chcąc przedłużać mojego wystąpienia, chciałbym wyliczyć pozytywy. Z tym jest zawsze łatwiej. A więc, po pierwsze, wspomniane już znaczne uniezależnienie uczelni od ministra i od innych czynników. Po drugie, znacznie większy niż poprzednio udział pracowników w zarządzaniu uczelnią. Po trzecie, swoboda badań i kontaktów naukowych, także zagranicznych, oraz wprowadzenie dydaktyki, w tym samodzielność w konstruowaniu programów nauczania, bez znowu odgórnego narzucania pewnego sposobu ujmowania programu. Wreszcie autonomia gospodarczo-organizacyjną, z czym jednak związanych być może także wiele niebezpieczeństw. No i na koniec, znacznie większy niż poprzednio udział studentów w życiu uczelni, chociaż nie wszystkie postulaty studenckie zostały do końca spełnione. Jednakże wokół tej sprawy również panowała zła atmosfera przez cały czas obrad komisji i tu częściowo — można powiedzieć zawinił pewien brak informacji o tym, że wiele postulatów zostało spełnionych już wcześniej i włączonych do tekstów ustaw.</u>
          <u xml:id="u-233.16" who="#StanisławRogowski">Zresztą wydaje się, że istota rzeczy polega na aktywności studenckiej. Zwracam się w tej chwili do studentów. Proszę państwa, naprawdę, wykorzystując te przepisy, które w ustawie istnieją, będzie można aktywnie i dobrze działać, byle tylko chcieć działać.</u>
          <u xml:id="u-233.17" who="#StanisławRogowski">Dlatego też nasz klub głosować będzie za przyjęciem ustawy z niewielkimi poprawkami, zgłoszonymi w tekstach. Przekonani jesteśmy, że wyższe uczelnie ze swoimi specyficznymi cechami przede wszystkim żywotności i niezależności, które pozwoliły im przetrwać różne okresy i różne stany prawne, potrafią wydobyć te szerokie możliwości, jakie wynikają z obecnie uchwalanych ustaw, a niebezpieczeństwa z nimi związane w tej chwili ominąć.</u>
          <u xml:id="u-233.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wystąpienie. Obecnie głos zabierze poseł Henryk Chmielewski z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej. Kolejnym mówcą będzie poseł Zbigniew Puzewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#HenrykChmielewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Sejm dokona dziś najprawdopodobniej daleko idących zmian w kształcie szkolnictwa wyższego i sytuacji ludzi nauki. Generalnie rzecz biorąc są to zmiany oczekiwane i dość powszechnie pożądane.</u>
          <u xml:id="u-235.1" who="#HenrykChmielewski">Przedstawione projekty w swoich zasadniczych rozwiązaniach dotyczą struktur władz uczelni, jej samodzielności, funkcjonowania uczelnianej demokracji, udziału młodzieży w życiu szkoły. Po konsultacji z ministerstwem i radą główną w sprawach kształcenia i badań naukowych nie budzą one poważniejszych wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-235.2" who="#HenrykChmielewski">Sprawy może drobniejsze mogą mieć jednak niemałe znaczenie, jeśli się zważy, że oceniany projekt ustawy bardzo się różni od tego, który był w uczelniach dyskutowany, a w niektórych kwestiach mija się z oczekiwaniami wówczas zgłaszanymi i propozycjami racjonalnie uzasadnionymi. Nieuwzględnienie pewnych postulatów może w tej sytuacji przynieść nieoczekiwane skutki psychologiczne w postaci immobilizmu we wprowadzaniu ustawy. A przecież w założeniu ma ona pobudzić wszechstronny postęp uczelni — naukowy, dydaktyczny, wychowawczy. Dotyczy to zwłaszcza tych norm, które określają twórczy element wszelkiego prawotwórstwa, sytuację człowieka, a w tym wypadku — sytuację człowieka nauki. Nie jest dobrze, gdy prawo skłania raczej do petryfikacji istniejącego stanu rzeczy — nawet innym przepisami już udoskonalonego — miast przyjąć zmiany na lepsze, preferować ruch do przodu.</u>
          <u xml:id="u-235.3" who="#HenrykChmielewski">Widzę w tym zakresie pewne jeszcze niedoskonałości ustawy. Dotyczą one zwłaszcza sposobu nawiązywania i rozwiązywania stosunków pracy z nauczycielami akademickimi. Niektóre z przyjętych rozwiązań nie tylko, moim zdaniem, nie sprzyjają ich osobistemu rozwojowi, lecz przeciwnie — mogą stanowić przesłankę stagnacji. Spójrzmy z tego punktu widzenia, po pierwsze, na sytuację prawną adiunkta. Według propozycji art. 88 ustawy ust. 1 na stanowisko adiunkta mianuje się na czas nieokreślony. Co prawda ust. 2 mówi, że okres zatrudnienia na stanowisku adiunkta osoby nie mającej stopnia doktora habilitowanego nie powinien przekraczać 9 lat, chyba że statut uczelni określi na dłuższy okres, to w istocie rzeczy nie jest to żadne ograniczenie. Przepis taki może nie budzi takich wątpliwości w akademiach medycznych czy innych uczelniach o podobnym charakterze, niewątpliwie natomiast będzie ograniczał rozwój naukowy nauczycieli akademickich w naukach humanistycznych czy technicznych.</u>
          <u xml:id="u-235.4" who="#HenrykChmielewski">Dobry lekarz praktyk, a do tego jeszcze mający szczęśliwą rękę do chorego, diagnostyczną i terapeutyczną intuicję, niezależnie od tego, czy będzie posiadał stopień naukowy i stanowisko, zawsze będzie wykorzystywany dla dobra dydaktyki i chorego. Czy jednak tego rodzaju usankcjonowanie rzemieślnictwa i braku badawczej ambicji we wszystkich dziedzinach nauki dobrze im posłuży? Mam wątpliwości. Art. 88 musi zawierać silniejsze bodźce do pracy nad sobą, a tym samym wkładu w naukę.</u>
          <u xml:id="u-235.5" who="#HenrykChmielewski">Następna kwestia to zatrudnienie na stanowisku profesora nadzwyczajnego. Otóż w zaistniałej sytuacji na stanowisko profesora według tej ustawy będą mogli być zatrudnieni: po pierwsze, dotychczasowi adiunkci ze stopniem doktora habilitowanego, po drugie, docenci, po trzecie, z mocy ustawy profesorowie posiadający już tytuł profesora nadzwyczajnego. Jeżeli do tego dodać, że ustawa przewiduje by na stanowisko profesora nadzwyczajnego mianować na czas nieokreślony, to takie rozwiązanie budzi wątpliwości. W potocznym rozumieniu nie będzie różnicy pomiędzy adiunktem awansowanym na stanowisko profesora a profesorem posiadającym już tytuł profesora nadzwyczajnego, to po pierwsze — może to nie jest takie istotne. Ale jest i drugi aspekt, jeśli ktoś powołany zostanie na stanowisko profesora na czas nieokreślony, to więcej niż pewne, że nie będzie dążył do uzyskania tytułu naukowego, a więc do rozwoju naukowego swego i zespołu, którym kierować mu przypadnie.</u>
          <u xml:id="u-235.6" who="#HenrykChmielewski">Zwracałem na to uwagę już w czasie dyskusji pierwszego czytania nad projektem rządowym. Wobec tego, jeśli już zdecydujemy się na powołanie na stanowisko profesora także osób nie posiadających tytułu naukowego profesora, to przynajmniej przychylmy się do koncepcji rządu, by powołać je na określony czas np. 5 czy 7 lat.</u>
          <u xml:id="u-235.7" who="#HenrykChmielewski">Przyczyną niedostatków, o których mowa, jest sprawa wiecznego pytania o pierwszeństwo wśród wartości. Spokój czy zmiana, stabilizacja czy ruch. Słusznie pierwszeństwo w budowaniu poczucia bezpieczeństwa i stabilizacji stworzono grupie docentów nie posiadających habilitacji. Po pierwszym czytaniu ustawy otrzymałem kilkanaście pism i zapytań będących wyrazem głębokich niepokojów tej właśnie grupy zawodowej. Dobrze zatem się stało, że w ustawie znalazł się przepis, który stanowi, że mianowani nauczyciele akademiccy zajmujący stanowisko docenta, a więc niezależnie od posiadanego stopnia naukowego, pozostają na stałe na zajmowanym stanowisku.</u>
          <u xml:id="u-235.8" who="#HenrykChmielewski">Przepis ten zapobiegnie utracie starszych już, dysponujących ogromnym doświadczeniem pracowników nauki, a faktycznie o wysokich kwalifikacjach. Ale to przeszłość, która będzie dogasała naturalnym trybem życia. Czy należy otwierać podobną drogę młodym? Projekt ustawy stwarza taką możliwość. Uważam to za jego niedostatek umniejszający wartość projektowanych nowych regulacji, co jest dostateczną, jak się wydaje, przyczyną zajmowania uwagi Wysokiej Izbie, tymi na pozór drobnymi sprawami.</u>
          <u xml:id="u-235.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-236.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Zbigniew Puzewicz z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej. Kolejnym mówcą będzie poseł Jerzy Zdrada.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#ZbigniewPuzewicz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Na tle wystąpień klubowych chciałem swoje wystąpienie ograniczyć wyłącznie do jednej sfery działalności wyższej uczelni, a mianowicie do problematyki nauki. Prezentowane Wysokiej Izbie projekty ustaw traktują wyższe uczelnie nie tylko jako część systemu edukacji narodowej, lecz również jako część systemu nauki polskiej. Zgodnie z zapisami tych ustaw do podstawowych zadań uczelni obok odpowiedzialności dydaktycznej należy również prowadzenie badań naukowych oraz pielęgnowanie i rozwijanie postępu technicznego.</u>
          <u xml:id="u-237.1" who="#ZbigniewPuzewicz">Dla prawidłowej realizacji zachodzących przemian politycznych i ekonomicznych niezbędne jest — staje się — pełne wykorzystanie wymienionych zadań wyższych uczelni. Dalszy prawidłowy rozwój kraju tkwi nie tylko w samej produkcji — na co chciałbym zwrócić uwagę — lecz również w znaczącym stopniu w badaniach naukowych, prowadzonych na wielką skalę poza sferą produkcji, a nauka organizacyjna i przedmiotowa z tą produkcją powinna być ściśle związana. Rozumiem, że przedmiotem dzisiejszej dyskusji nie jest omawianie całokształtu problemów, wiążących się z organizacją i wykorzystaniem nauki oraz postępu technicznego w życiu gospodarczym kraju. Chciałem jednak podkreślić, że znaczenie postępu technicznego we wzroście gospodarczym krajów zostało dawno docenione przez państwa zachodnie. Wiązało się to z wykazaniem przez wybitnych ekonomistów, że długookresowy wzrost gospodarczy i wysoka jakościowa produkcja zależą bardziej od postępu naukowo-technicznego niż od prostego powiększania kapitału i pracy. To właśnie wnioski płynące z takiego rozumowania wywarły bardzo silny wpływ na myślenie rządów i przemysłowców rozwiniętych krajów gospodarki rynkowej, dążących do stworzenia spójnego i skutecznego systemu rozwoju edukacji, nauki i sfery badań technicznych jako istotnych źródeł wzrostu gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-237.2" who="#ZbigniewPuzewicz">Wysoki Sejmie! W polityce gospodarczej rządu realizowanej na podstawie uchwalonego przez nasz Sejm pakietu ustaw gospodarczych problematyka ta nie została jednak dotychczas w należytym stopniu uwzględniona. Niezbędne staje się — o czym już mówiono — opracowanie i uchwalenie spójnego pakietu ustaw regulujących tematykę organizacji nauki i postępu technicznego, ustaw zgodnych z zasadniczymi założeniami ustawowymi rozwoju gospodarczego kraju. Stąd też pożyteczne z pewnością byłoby omówienie przedstawionych projektów ustaw nie w sposób cząstkowy, lecz w powiązaniu z pakietem ustaw regulujących kształt całej nauki i postępu technicznego.</u>
          <u xml:id="u-237.3" who="#ZbigniewPuzewicz">Z zadowoleniem jednak należy powitać fakt, że przepisy omawianych ustaw w zakresie organizacji nauki są dostosowane do nowej sytuacji politycznej, do kształtującego się nowego ładu gospodarczego. Traktują one szkoły wyższe jako część składową systemu nauki polskiej i systemu edukacji narodowej. Jak wykazała dyskusja prowadzona w komisji, są one spójne również z prezentowanymi przez rząd koncepcjami rozwoju nauki polskiej.</u>
          <u xml:id="u-237.4" who="#ZbigniewPuzewicz">Wysoki Sejmie! Chciałbym zwrócić uwagę, jakim potencjałem dysponują aktualnie szkoły wyższe. Jest to potencjał bardzo znaczący. Z ogólnej liczby 66 tys. pracowników naukowych, w wyższych uczelniach jest zatrudnionych 48 tys., co stanowi około 72% ogólnej tej liczby. Na 4800 profesorów ogółem, w wyższych uczelniach jest około 3800, co stanowi również około 77%. Podobne relacje zachodzą, gdy mówimy o docentach, adiunktach, starszych asystentach i asystentach. Jest to potencjał bardzo znaczący, potencjał nie w pełni wykorzystany.</u>
          <u xml:id="u-237.5" who="#ZbigniewPuzewicz">Integracja z krajami Europy Zachodniej. W czasie tej integracji będziemy z pewnością borykali się z wieloma problemami, z którymi uporała się już gospodarka Wspólnego Rynku. Główne priorytety działań integracyjnych w tych krajach — na co chciałbym zwrócić uwagę — w poprzednim okresie były związane głównie z artykułami rolno-spożywczymi, koordynacją produkcji węgla i stali, energetyki jądrowej itp. dziedzin. Z konieczności te problemy stają się w tej chwili naszymi aktualnymi problemami. A obecnie w warunkach zaawansowanej integracji gospodarczej, zmierzającej do stworzenia po 1992 r. jednolitego rynku EWG, zasadnicze znaczenie ma dla tych krajów rozwój przemysłów naukochłonnych i związany z nim problem konkurencyjności Europy Zachodniej na rynkach międzynarodowych. Znalazło to swój wyraz w wielkich wspólnych programach rozwoju badań i technologii, m.in. bardzo znany program „Eureka”.</u>
          <u xml:id="u-237.6" who="#ZbigniewPuzewicz">Proszę państwa, szerokie otwarcie naszej gospodarki na kraje wysoko rozwinięte, dostęp do stosunkowo dużej ilości kapitałów zagranicznych, o których mówił w swoim wystąpieniu w dniu 7 czerwca wicepremier Balcerowicz, wyznaczają szkołom wyższym bardzo ważną rolę. Mogą one mieć znaczącą rolę w procesie zaawansowanej integracji gospodarczej z krajami Europy Zachodniej i wraz z całym zapleczem badawczo-rozwojowym przyczynić się do racjonalnej absorpcji kredytów zagranicznych zaoferowanych Polsce, szczególnie w dziedzinie nowych technologii.</u>
          <u xml:id="u-237.7" who="#ZbigniewPuzewicz">Sądzę, że przedstawione projekty ustaw tworzą podstawę do pełniejszego wykorzystania potencjału naukowego i do realizacji wymienionych zadań. Zawarte w nich przepisy umożliwiają w znacznie szerszym zakresie tworzenie silnych ośrodków naukowych w szkołach wyższych. Z czego to wynika?</u>
          <u xml:id="u-237.8" who="#ZbigniewPuzewicz">Po pierwsze, z wyodrębnienia grupy pracowników naukowych zatrudnionych w uczelniach wyłącznie w celu prowadzenia badań naukowych — art. 76 oraz grupy pracowników naukowo-technicznych wykonujących prace usługowo-badawcze i pomocnicze w badaniach naukowych.</u>
          <u xml:id="u-237.9" who="#ZbigniewPuzewicz">Po drugie, z nowych zapisów dotyczących zasad finansowania. Mianowicie, w warunkach finansowych działalności szkół wyższych w art. 22–30 przewidziano jako novum finansowanie podmiotowe prac badawczych w określonych dyscyplinach i kierunkach naukowych. Jest to bardzo ważny zapis, gdyż oprócz środków na prowadzenie określonych prac badawczych przez pracowników uczelni lub jej zespoły Powstaje możliwość finansowania podmiotowego w wyższych uczelniach badań naukowych. Zapis ten, na co chciałbym zwrócić uwagę, jest spójny z przygotowanym projektem ustawy o Komitecie Badań Naukowych i Technologii. Projekt ten przewiduje, że środki ustalone na naukę w budżecie państwa przeznaczone będą w szczególności na finansowanie realizacji wyłonionych w drodze konkursów projektów badawczych, w tym także wynikających ze strategicznych programów rządowych, jak również finansowanie lub dofinansowywanie statutowej działalności poszczególnych jednostek naukowych i badawczo-rozwojowych. W brzmieniu zaś założeń projektu ustawy o Komitecie Badań Naukowych i Technologii jednostkami naukowymi są placówki naukowe PAN lub jednostki organizacyjne szkół wyższych, wyodrębnione pod względem organizacyjnym i ekonomiczno-finansowym, prowadzące badania naukowe i prace badawczo-rozwojowe. Podkreślam ten moment, ponieważ tworzy to całkowicie nową jakość możliwości rozwoju szkół wyższych.</u>
          <u xml:id="u-237.10" who="#ZbigniewPuzewicz">Określona w art. 64 ustawy możliwość tworzenia w uczelni jednostek ogólnouczelnianych, międzyuczelnianych i jednostek wspólnych z innymi podmiotami, w tym również podmiotami zagranicznymi, w powiązaniu z przytoczonymi wyżej przepisami, również o podmiotowym finansowaniu badań, pozwoli zatem na pełniejsze włączenie wyższych uczelni nie tylko do systemu edukacji, lecz również nauki polskiej. Rozumiem, że szanse te uczelnie powinny w pełni wykorzystać, realizując samodzielnie zadania nakreślone w ustawach. I dlatego zwracam na to szczególną uwagę. W świetle możliwości rozwoju badań naukowych sądzę, że będzie temu sprzyjał również zapis art. 26, na mocy którego uczelnia może otwierać i posiadać rachunki walutowe w bankach dewizowych. Stąd uważam że wniosek mniejszości w tym zakresie należałoby odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-237.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-238.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Jerzy Zdrada. Kolejnym mówcą będzie posłanka Dobrochna Kędzierska-Truszczyńska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#JerzyZdrada">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pozwolę sobie jeszcze raz zabrać głos na temat ustawy o szkolnictwie wyższym, tym razem już jako dyskutant, a nie poseł sprawozdawca.</u>
          <u xml:id="u-239.1" who="#JerzyZdrada">Otóż Wysoka Izbo, rezultat tych czteromiesięcznych prac komisji został przedstawiony. Projekty, jeśli zostaną przyjęte, na lata przesądzą o kierunku rozwoju szkolnictwa wyższego, a praktycznie całej nauki polskiej. Podkreślam to dlatego, że mamy przed sobą nie epizodyczne tylko regulacje, ale zmiany w jakimś sensie części ustroju nauki polskiej To, co dzisiaj zdecydujemy, zaważy na rozwoju bezpośrednio na lat kilka, do czasu tych korekt, o których już z tej trybuny kilku kolegów posłów mówiło. O takiej możliwości wspominał zresztą już pan minister Samsonowicz przed 4 miesiącami, przy pierwszym czytaniu projektów ustaw w Izbie, kiedy określi jej jako ustawy tworzące niejako okres przejściowy w organizacji szkolnictwa wyższego.</u>
          <u xml:id="u-239.2" who="#JerzyZdrada">Otwierają więc te ustawy okres głębokich przemian strukturowych i programowych. Jest to niejako początek drogi, na której będziemy zbierali doświadczenia. O jednym tylko trzeba pamiętać, że nauka nie znosi tymczasowości i wszelka tymczasowość nauce szkodzi. W związku z tym, przyglądając się uważnie funkcjonowaniu tych nowych rozwiązań prawnych, które wprowadzamy, trzeba będzie bardzo spokojnie reagować, zwłaszcza jeśli chodzi o funkcjonowanie ustawy o stopniach i tytule naukowym. Ta ustawa powinna być obserwowana przez okres znacznie dłuższy. Nie można bowiem tak delikatnej sprawy, jaką są stopnie i tytuły naukowe oraz ich wpływ na rozwój kariery naukowej, regulować co kilka lat.</u>
          <u xml:id="u-239.3" who="#JerzyZdrada">Inna zupełnie sytuacja z instytucjami nauki, organizacją szkolnictwa wyższego, kompetencjami najrozmaitszych ciał, w tym np. CKK. Wyobrażam sobie, że kierunek reformy może zmierzać do tego, że z czasem całość procesu przyznawania stopnia naukowego będzie skoncentrowana właśnie w uczelniach, że zniknie to ciało, które tak wielu drażniło i które jeszcze obecnie wywołuje pewne zastrzeżenia, jakim jest centralna komisja. A wreszcie, że — być może — regulując w ciągu najbliższych kilku miesięcy ustawowo Polską Akademię Nauk czy jednostki badawczo-rozwojowe, trzeba będzie się zastanowić, czy przypadkiem nie pójść już w tym kierunku, aby tytuł naukowy profesora pozostawić wyłącznie szkolnictwu wyższemu. A w tego rodzaju placówkach naukowych, jak Polska Akademia Nauk — może to będzie trudniejsze — ale w jednostkach badawczo-rozwojowych odejść od tego jednolitego systemu. Gdyby tak się stało, weszlibyśmy już w następny etap reformowania struktur i dopasowywania ich niejako do tego systemu, który funkcjonuje w nauce zachodniej. W konsekwencji można by się zastanowić i nad tym, żeby prawo habilitowania zostawić tylko szkołom wyższym, odpowiednim jednostkom organizacyjnym tych szkół, a nie wszystkim innym, również instytutom. Podaję tylko rodzaj sugestii, oczywiście to nie są wnioski do tej ustawy, którą obecnie dyskutujemy.</u>
          <u xml:id="u-239.4" who="#JerzyZdrada">Proszę państwa, jesienią zeszłego roku żądano powrotu do ustawy z 1982 r. w przekonaniu, że nie jest możliwa szybka regulacja ustawowa i że lepiej będzie powrócić do tej regulacji prawnej, która w ocenie środowiska naukowego była najlepszą z powojennych. Później mieliśmy próby małej nowelizacji, wreszcie doszło do przedstawienia tego projektu, który obecnie mamy, ale otwarcie trzeba powiedzieć, że od początku pracom nad tą ustawą towarzyszył niestety sceptycyzm, krytyczna opinia bardzo często wynikająca z niedoinformowania w środowisku naukowym. To się pogłębiło w okresie, jak państwo pamiętacie, nowelizacji kwietniowej, która przedłużyła kadencję władz uczelni. Została ona wymuszona stanem prac nad ustawą, nad którą dzisiaj debatujemy. Wiadomo było, że nie pozostaje nic innego jak tylko przedłużyć kadencję władz, ale środowisko zareagowało na to krytyką w obawie, żeby nie doszło do wyborów według dotychczas obowiązującej ustawy. Ponownie żądano wtedy nowelizacji. Żądano też stanowczo, aby przypadkiem nie proponowano kolejnego przedłużenia kadencji. Te obawy, jak sądzę, dzisiejsza debata ostatecznie rozwiewa i mam nadzieję, że wynik pracy komisji i decyzje Sejmu będą przyjęte z należytym uznaniem. Jest kilka kwestii w ustawie o szkolnictwie wyższym, które wymagają może podkreślenia, jeśli chodzi o nowatorstwo rozwiązań, o wytyczenie nowego kierunku organizacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-239.5" who="#JerzyZdrada">Pierwsza, to podział szkół wyższych na dwie kategorie. Ten podział faktycznie istnieje, bo nie wszystkie szkoły są sobie równe pod względem poziomu naukowego, możliwości organizacyjnych czy możliwości promowania. Sądzę, że jest to dobra droga do wyłonienia z grupy szkół wyższych rzeczywiście zespołu uczelni, które będą przodowały i nadawały bardzo wyraźnie ton również od strony instytucjonalnej. Toteż należy podkreślić, że komisja rozszerzając inicjatywę, w tym wypadku projektu rządowego, zaostrzyła kryteria stosowane wobec szkół mających pełną autonomię i pełną samodzielność, mianowicie przyjęła dwie łącznie okoliczności, liczbę wydziałów, które mogą habilitować oraz liczbę przynajmniej 60 profesorów.</u>
          <u xml:id="u-239.6" who="#JerzyZdrada">Podniesienie tej poprzeczki na pewno jest celowe, i z tego co wiem, przyjęte w środowisku dużych szkół wyższych z odpowiednim uznaniem. Spowodowało to oczywiście zwiększenie wymagań w stosunku do tych szkół wyższych, które aspirować będą do statusu pełnej samodzielności i z którą to samodzielnością złączona jest integralnie odpowiedzialność za program kształcenia, nadawania stopni naukowych czy też wykorzystanie środków finansowych. To jest jedna kwestia, na którą chciałbym zwrócić uwagę.</u>
          <u xml:id="u-239.7" who="#JerzyZdrada">Sprawa następna, którą trzeba z całą mocą podkreślić to, że ustawa otwiera możliwość tworzenia wyższych uczelni niepaństwowych. Jest to pewien przełom prawny, tworzący nową rzeczywistość, a zarazem istotne rozszerzenie wolności uprawiania nauki i wolności edukacji. Tym samym już te dwie regulacje, o których wspomniałem, świadczą o tym, że ingerencja czynnika państwowego w życie szkół wyższych ulega znacznemu ograniczeniu.</u>
          <u xml:id="u-239.8" who="#JerzyZdrada">Jedna kwestia natomiast w toku prac nad ustawą miała przebieg nieco inny od tego, jaki spodziewało się osiągnąć ministerstwo, przedstawiając nam projekt ustawy o szkole wyższej, mianowicie: według projektu ministerialnego rada główna otrzymała dość szerokie uprawnienia w stosunku do uprawnień jakie miał minister edukacji narodowej. I w przypadku tej rady doszło do charakterystycznego zjawiska. Oto projekt ministerialny, dający stosunkowo szerokie uprawnienia radzie — jako wybieralnej reprezentacji całej społeczności akademickiej, jako swojego rodzaju miniparlamentowi — został w podkomisji znacznie okrojony, gdyż większość stanęła w obronie kompetencji Ministerstwa Edukacji Narodowej kosztem właśnie rady głównej. Zresztą wtedy też kwestionowano potrzebę jej istnienia. Ja akurat należałem i nadal należę do zwolenników rady głównej i widzę w niej istotne przedstawicielstwo samorządowe całej społeczności naukowej szkół wyższych. Mam nadzieję, że w przyszłości te obawy czy zastrzeżenia w stosunku do rady głównej znikną i po kolejnych modyfikacjach ustawy o szkolnictwie wyższym zostanie stworzone ciało, które będzie mogło spełniać funkcje rodzaju parlamentu pracowników naukowych szkół wyższych.</u>
          <u xml:id="u-239.9" who="#JerzyZdrada">Wreszcie sprawa bardzo istotna, która stale wracała w okresie pracy nad ustawą, to skład kolegium elektorów. Przypomnę tylko, że w 1981 r. obowiązywał system procentowy 30, 30, 30, 10. I do tego systemu nawiązuje znaczna część młodszej kadry naukowej na uczelniach i część, a właściwie wszyscy studenci. W projekcie rządowym natomiast ten procentowy udział poszczególnych grup pracowników i studentów w kolegium elektorów był określany odmiennie. Na ogół jednak we wszystkich dyskusjach, w których uczestniczyłem i we wszystkich opiniach, które do mnie docierały, przeważało zdanie o konieczności zmniejszenia procentowego udziału profesorów poniżej 50%. I komisja poszła w tym kierunku, ustalając udział tej grupy w kolegium elektorów do 50%. Nie poszliśmy jednak tak daleko, jak żądali tego studenci i zapisaliśmy tylko 25–30%, jeśli chodzi o elektorat studencki. Argumentowano zawsze przy tych dyskusjach, że wobec przewagi starszej kadry profesorskiej w kurii profesorskiej, należy dla przeciwwagi stworzyć liczniejsze kurie młodszych pracowników nauki oraz studentów.</u>
          <u xml:id="u-239.10" who="#JerzyZdrada">W czasie dyskusji w komisji przyjęliśmy zasadę, która wydaje się obecnie najlepsza — wybory przez korporację nauczycieli. Jest to istotna różnica w stosunku do projektu rządowego, mianowicie regulacja ta, mająca charakter integrujący, polega na tym, że cała korporacja nauczycieli akademickich, profesorów i pozostałych nauczycieli akademickich wybiera łącznie z grupy profesorów i łącznie z grupy pozostałych. A zatem działają wspólnie w celu wyłonienia władz uczelni obdarzonych zaufaniem i autorytetem obu tych grup. Można mieć nadzieję, że tę właśnie zasadę społeczność akademicka zechce utrzymać również w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-239.11" who="#JerzyZdrada">Jest jeszcze jedna sprawa, która wywołuje pewne kontrowersje i różnice zdań w środowisku, mianowicie, zmniejszono liczbę stanowisk w uczelni wyższej. Zrobiono to dla przyspieszenia awansu naukowego. Jest to tendencja w pełni uzasadniona i spójna z ustawą o tytule naukowym i stopniach naukowych, w efekcie jednak znika stanowisko docenta. Proszę państwa, kiedyś w Galicji mówiło się, że człowiek zaczyna się od barona albo od docenta. Ustawa przewiduje, że doc. dr hab. nie staje się automatycznie — jak to było w jednym z poprzednich projektów — profesorem, co zresztą było oprotestowane zgodnym chórem prawie w większości środowisk uniwersyteckich. I że tym samym docenci będą — że tak powiem — dożywali dni swoich na uczelni z wyjątkiem jednej sytuacji, która — jak sądzę — również jest rozwiązaniem dość szczęśliwym. Mianowicie w myśl art. 189 ust. 6 jest możliwość, aby docenci doktorzy habilitowani, którzy zechcą i których dane władze uczelni zaaprobują, mogli ubiegać się o stanowisko profesora nadzwyczajnego bez konkursu przez najbliższe trzy lata. Po upływie tego okresu taka możliwość znika.</u>
          <u xml:id="u-239.12" who="#JerzyZdrada">I wreszcie spośród grup pracowniczych na wyższych uczelniach jedna zwłaszcza znajduje się w sytuacji trudnej, wynikającej tak z dotychczasowego stanu prawnego, jak i regulacji zapisanych również w tej ustawie. Chodzi mianowicie o adiunktów. Mówiono już o tym na początku naszej dyskusji. Chodzi przede wszystkim o adiunktów w wyższych uczelniach technicznych. Sprawa adiunktów wypłynęła w rozmowach przy okrągłym stole: mówiono wtedy m.in. o powoływaniu adiunktów legitymujących się znacznym dorobkiem naukowym na stanowisko docenta kontraktowego. Nowelizacja z maja 1989 r. zezwoliła na przedłużenie okresu zatrudnienia na stanowisku adiunkta na dalsze dwa lata. Obecnie natomiast znika możliwość docentury kontraktowej. Należałoby zatem stworzyć jakiś mechanizm, który by nie doprowadził do szybkiego odpływu z uczelni technicznych adiunktów na których pracy te uczelnie — w tak poważnym stopniu się opierają. I w tej sytuacji należałoby poprzeć wniosek mniejszości o skreślenie art. 88 ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-239.13" who="#JerzyZdrada">Proszę państwa, komisja pracowała przez kilka miesięcy, ale mimo wszystko nie zawsze byliśmy w stanie zapobiec pewnym pomyłkom czy przeoczeniom. Mam więc obecnie jeszcze kilka wniosków konkretnych, uzupełniających ustawę, i jak sądzę, nie budzących większej kontrowersji, ale wymagających głosowania. Otóż w poprzedniej ustawie była regulacja umożliwiająca prowadzenie przez uczelnie wyższe studiów typu otwartego. Proponuję w art. 4 ust. 2 dodać, że uczelnia może prowadzić także studia typu otwartego dla słuchaczy nie będących studentami. W konsekwencji w innych artykułach należałoby wprowadzić zapisy paralelne. Winien jestem tutaj Wysokiej Izbie krótki komentarz. Otóż studia typu uniwersytetu otwartego były w ustawie z 1982 r. Sądzę, że należy tę możliwość wprowadzić i do naszej ustawy. Uniwersytety otwarte trzeciego wieku są już trwałym elementem działalności naszych uniwersytetów i wpisały się w życie kulturalne czy społeczne. Tak jest np. na Uniwersytecie Jagiellońskim.</u>
          <u xml:id="u-239.14" who="#komentarz">(Marszałek korzysta z dzwonka, daje sygnał)</u>
          <u xml:id="u-239.15" who="#JerzyZdrada">Już kończę, jeszcze tylko jedna, drobna uwaga, mianowicie: do art. 87 proponuję dodać dwa nowe ustępy mówiące o okresie zatrudnienia osób posiadających tytuły naukowe na stanowisku profesora. Przedłożę to w takim razie posłowi sprawozdawcy i sądzę że przy referowaniu wniosków do głosowania ta sprawa zostanie również uwzględniona.</u>
          <u xml:id="u-239.16" who="#JerzyZdrada">Na koniec dwa zdania. Nowelizacja kwietniowa przesunęła termin wyborów, ale nie wolno oczywiście przedłużać go w nieskończoność.</u>
          <u xml:id="u-239.17" who="#JerzyZdrada">Sądzimy, że najwyższy czas, aby przejść do kampanii wyborczej w uczelniach, aby zakończyć wszelkie dyskusje i po prostu wprowadzać tę reformę, którą te dwie ustawy umożliwiają.</u>
          <u xml:id="u-239.18" who="#JerzyZdrada">Obywatelski Klub Parlamentarny, jak już powiedział jeden z moich kolegów i co potwierdzam, będzie głosował za przyjęciem obu ustaw.</u>
          <u xml:id="u-239.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź. Obecnie głos zabierze posłanka Dobrochna Kędzierska-Truszczyńska z Poselskiego Klubu Polskiej Unii Socjaldemokratycznej. Kolejnym mówcą będzie poseł Andrzej Wieczorkiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ustawy związane ze szkolnictwem wyższym i stopniami oraz tytułem naukowym mają istotne znaczenie kulturotwórcze. Ich realizacja będzie determinowała zarówno rozwój i samorządność uczelni, jak i co jest bardzo dla kraju istotne — rozwój bazy naukowej. Prace nad ustawami trwały długo, ale, oceniając wysoko wkład specjalnej podkomisji i następnie połączonych komisji, zauważam konieczność wprowadzenia pewnych poprawek, które mam zaszczyt z prośbą o ich zaakceptowanie przedstawić Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-241.1" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">W pierwszej kolejności Chciałabym przedstawić nieliczne zresztą uwagi do ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym. Uważam, iż podstawowe założenie, aby droga kariery naukowej była równa i jednakowa dla wszystkich, jest ze wszech miar godne poparcia, zwłaszcza kiedy przypominamy sobie czasy równych i równiejszych, tudzież przysłowiowych dziś „marcowych docentów”. I dlatego pozwalam sobie wnosić o likwidację reliktów, czyli skreślenie w art. 10 ust. 3 o możliwości dopuszczenia do doktoratu osoby bez magisterium oraz w art. 25 ust. 5 pozwalającego ubiegać się o tytuł profesora osobie bez habilitacji.</u>
          <u xml:id="u-241.2" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Pozwolę sobie na retoryczne stwierdzenie, że jeżeli te osoby są tak wybitne, że owo magisterium czy habilitacja są im zbędne, to dlaczego są tak „biedne”, że nie były w stanie ich zrobić. Nie wprowadzajmy negatywnie ocenianych przez ludzi ciężkiej i rzeczywistej pracy naukowej rozwiązań rodem z innej epoki. Zresztą art. 81 ustawy o szkolnictwie wyższym pozwala na powierzenie osobom o wybitnych osiągnięciach praktycznych stanowiska profesora nadzwyczajnego. Podkreślam — stanowiska profesora nadzwyczajnego, co czyni zbędną regulację proponowaną w przepisach projektu o stopniach i tytule.</u>
          <u xml:id="u-241.3" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Popierając wprowadzenie jednego tytułu profesora, zwracam uwagę, że wymogi jego uzyskania są nie do końca precyzyjne (art. 25 ust. 1 projektu). Czyż można bowiem wyobrazić sobie sytuację, kiedy tak wysoki tytuł uzyska osoba, która nie napisała np. choćby jednej książki lub nie ma wybitnego osiągnięcia np. w dziedzinie technologii?</u>
          <u xml:id="u-241.4" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Dlatego proponuję uzupełnienie zapisu art. 25 ust. 1. Po słowie „stopnia” należy dodać „opracowała dzieło mające poważne znaczenie naukowe”. Określenie takie zobiektywizuje kryteria uzyskania tytułów, a nie będzie w niczym ograniczało możliwości przedstawicieli nauk technicznych czy rolniczych, gdyż dziełem — zgodnie ze znaczeniem tego słowa — może być np. wynalazek czy wyhodowanie nowej odmiany rośliny. Równocześnie unikniemy inflacji tytułu naukowego.</u>
          <u xml:id="u-241.5" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Więcej uwag mam natomiast do projektu ustawy o szkolnictwie wyższym. W tekście bowiem — moim zdaniem — ze względu na przyspieszenie prac w ostatnim stadium znalazły się kwestie, które wymagają skorygowania. W art. 2 ust. 1 po słowach „wolności twórczości” należy dodać słowo „naukowej”, gdyż wolność badań i nauczania nie jest identyczna z twórczością.</u>
          <u xml:id="u-241.6" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Wnoszę też o uzupełnienie art. 62 o kwalifikacjach osoby mogącej być wybraną dziekanem — po słowach „jest wybierany” należy dodać słowa „spośród osób posiadających stopień doktora habilitowanego lub tytuł naukowy”. Uzupełnienie takie jest konieczne ze względu na funkcje dziekana w przewodach doktorskich, habilitacyjnych i profesorskich. Czynności tych nie może wykonywać, a nawet brać w nich udziału, osoba o niższych kwalifikacjach niż doktor habilitowany. Wynika to z projektu ustawy o stopniach i tytule. Chodzi tu także o prestiż urzędu dziekańskiego.</u>
          <u xml:id="u-241.7" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">W art. 81 ust. 1 należy zmienić redakcję, aby przepis ten nie stał się drogą dla obejścia normalnej i niełatwej kariery naukowej, a zarazem pozwalał na więź uczelni z praktykami. Proponuję następującą redakcję skorygowanego przepisu art. 81 ust. 1: „Minister edukacji narodowej w porozumieniu z właściwymi ministrami określa specjalności, w których na okres od 3 do 5 lat można z grona osób nie będących pracownikami uczelni zatrudnić na stanowisku profesora nadzwyczajnego osobę posiadającą doktorat i poważny dorobek naukowy albo wybitne osiągnięcia projektowe, konstrukcyjne, technologiczne lub eksperymentalne”. Tak sformułowany przepis respektuje potrzeby głównie uczelni technicznych i rolniczych, a zarazem nie stwarza zagrożenia obchodzenia normalnej drogi naukowej, czyni też zbędne wspomniane wcześniej ułatwienia przy uzyskaniu tytułu profesora.</u>
          <u xml:id="u-241.8" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">W art. 84 sformułowanie ust. 2 uważam za niebezpieczne. Nie można iść tak daleko, aby — a nie jest to tylko teoretyczna możliwość — zwłaszcza w małych szkołach zagranicznego np. asystenta uczynić profesorem zwyczajnym. Równocześnie jednak należy pamiętać o zróżnicowaniu systemów na świecie związanych ze stopniami, tytułami i stanowiskami. Dlatego proponuję następującą redakcję ust. 2: „Przy zatrudnianiu osoby, o której mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy art. 80”. Redakcja taka jest odpowiednio elastyczna, a zarazem daje minimum zabezpieczenia.</u>
          <u xml:id="u-241.9" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Może budzić wątpliwości — na co zwracają uwagę wyborcy — powoływanie na stanowiska profesorów zwyczajnych w małych uczelniach, których statut zatwierdza minister — art. 13 projektu. Należałoby w art. 86 ust. 1 dodać zdanie: „A w odniesieniu do uczelni wymienionych w art. 13 po uzyskaniu pozytywnej opinii CKK”.</u>
          <u xml:id="u-241.10" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Uściślenia wymaga art. 101 ust. 3. Należałoby choćby w symbolicznym wymiarze 30 godzin obliczeniowych — tak jak to było w naszej tradycji — ustalić niższe maksymalne pensum dla profesorów niż dla adiunktów i asystentów, choćby dlatego, że bardzo wiele prac dydaktycznych, np. seminaria doktorskie, wykonywanych przez pracowników samodzielnych nie jest zaliczane do pensum. Stąd propozycja, by na końcu dodać słowa: „dla asystentów i adiunktów, a 180 godzin obliczeniowych dla profesorów”. Poprzednio różnica w maksymalnym obciążeniu tych grup wynosiła 60 godzin.</u>
          <u xml:id="u-241.11" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Sytuacja materialna pracowników wyższych uczelni jest ogólnie znana. Ustawa też przewiduje możliwość zatrudniania profesorów do 70 roku życia. Ponadto pracownik w przeciwieństwie do innych zawodów musi sam poważnie inwestować w swój warsztat, gdyż uczelnie nie mają na to funduszy. Dlatego też proponuję w art. 105 w ust. 6 zamiast 20% wprowadzić 40%. Staż pracy samodzielnych pracowników odchodzących na emeryturę w 70 roku życia przekracza zwykle 45 lat. Proponuję też dodanie ust. 8: „50% wynagrodzenia nauczyciela akademickiego jest zwolnione od jakichkolwiek podatków jako koszt wykonywania zawodu”.</u>
          <u xml:id="u-241.12" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">W art. III należałoby dodać słowa: „I praw pokrewnych oraz pomoc uczelni w razie ich naruszenia”. Uzupełnienie jest niezbędne dlatego, że prawo autorskie nie obejmuje np. ochrony zbiorów informacji, wyhodowania nowych odmian roślin czy pewnych elementów technologii, a także wynalazków. Gwarancja pomocy uczelni w tych sprawach jest, moim zdaniem, oczywista. Z tych samych względów proponowałabym w art. 119 by za 20 lat pracy nagroda wynosiła 100%, a za 45 lat — 500%.</u>
          <u xml:id="u-241.13" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">W przepisach o odpowiedzialności dyscyplinarnej, gdzie mogą być orzekane bardzo surowe kary, należy uzupełnić przepis art. 129 ust. 1 i ppkt 1b dodaniem słów: „z których co najmniej jedna winna posiadać wykształcenie prawnicze”. I dodać to zdanie w ust. 1 ppkt 2b. Jest to niezbędne, aby uniknąć błędów proceduralnych i zagwarantować realizację uprawnień obwinionego.</u>
          <u xml:id="u-241.14" who="#DobrochnaKędzierskaTruszczyńska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Uchwalenie ustaw o szkolnictwie wyższym oraz o stopniach i tytule jest poważnym wydarzeniem w naszym życiu kulturalnym i dlatego każde rozwiązanie winno być dokładnie przemyślane. Błędy dzisiejsze mogą bowiem negatywnie oddziaływać przez wiele lat.</u>
          <u xml:id="u-241.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź. Obecnie głos zabierze poseł Andrzej Wieczorkiewicz z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej. Kolejnym mówcą będzie poseł Stefan Niesiołowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#AndrzejWieczorkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szybkość, z jaką była przygotowywana ustawa — zresztą zrozumiała, bo bardzo potrzebna — sprawia jednak, że jest w niej kilka luk. Chciałbym odnieść się do problemów kształcenia otwartego. W tej sprawie napłynęło kilka listów, mieliśmy także interwencję, a właściwie prośbę Stowarzyszenia Wspierania Uniwersytetu Otwartego przy Uniwersytecie Warszawskim.</u>
          <u xml:id="u-243.1" who="#AndrzejWieczorkiewicz">Studia typu otwartego są studiami uniwersyteckimi, ogólnodostępnymi bez względu na wiek, płeć, zawód i wykształcenie. Wprowadzając je do systemu edukacji, nawiązujemy do systemów zachodnioeuropejskich, bardzo dobrze sprawdzonych w Wielkiej Brytanii, Francji, Holandii, Danii. Stanowią one nie tylko o demokratyzacji systemu wyższych studiów, ale również umożliwiają realizację potrzeb edukacyjnych w dowolnym momencie życia ludzkiego. Wpływają na dopasowanie struktury wykształcenia do potrzeb społecznych i gospodarczych, czyniąc system edukacyjny elastycznym i szybko reagującym na zmiany w strukturze potrzeb społecznych. Nie są to studia zaoczne, gdyż nie powielają programów uniwersyteckich studiów stacjonarnych, ponadto realizować je można w bezpośrednim kontakcie z nauczycielem akademickim.</u>
          <u xml:id="u-243.2" who="#AndrzejWieczorkiewicz">Dotychczasowe doświadczenia w tym zakresie napawają optymizmem. Po latach starań, już od 1988 r. działa studium kształcenia otwartego na Uniwersytecie Warszawskim i Jagiellońskim. Razem ok. 600 słuchaczy. W tym roku studia te zorganizował Uniwersytet im.</u>
          <u xml:id="u-243.3" who="#AndrzejWieczorkiewicz">Adama Mickiewicza. Także, o ile mi wiadomo, Ministerstwo Edukacji Narodowej prowadzi obecnie prace nad utworzeniem systemu studiów otwartych powiązanego z całym systemem edukacji narodowej i użytkującego do tego celu środki masowego przekazu. Proponuję więc następujący zapis w rozdz. I art. 4 ust. 2: „Uczelnia może także prowadzić studia typu otwartego dla słuchaczy nie będących studentami” oraz uzupełnienie w art. 140 ust. 1 po słowach „w uczelni” dodać słowa „z wyłączeniem studiów typu otwartego”.</u>
          <u xml:id="u-243.4" who="#AndrzejWieczorkiewicz">Mam nadzieję, że te powyższe proponowane zmiany z jednej strony potwierdzą istniejący już stan faktyczny, a z drugiej strony stworzą nowe perspektywy dla tego typu studiów.</u>
          <u xml:id="u-243.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź. Obecnie głos zabierze poseł Stefan Myszkiewicz-Niesiołowski z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie poseł Jan Sroczyński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#StefanMyszkiewiczNiesiołowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie chcę nikomu się narazić maksymalnie krótkim wstępem, ale chciałem wyrazić satysfakcję z powodu tej ustawy, ponieważ jest ona w jakimś stopniu spełnieniem nadziei i ukoronowaniem walki, którą środowisko akademickie prowadziło bardzo długo o własną samorządność. Prowadziło tę walkę, pamiętamy, szczególnie w roku 1935, kiedy została uczelniom narzucona represyjna ustawa i dziś ten okres definitywnie kończymy.</u>
          <u xml:id="u-245.1" who="#StefanMyszkiewiczNiesiołowski">W całej rozciągłości popieram to, co w imieniu mojego klubu mówił poseł Mokry odnośnie do art. 88 pkt 2 i uzasadniał konieczność skreślenia tego. Uzasadnienie było, sądzę, dość przekonywające odnośnie do pewnej stabilizacji pozycji adiunkta na uczelni. Zgadzam się także z zastrzeżeniami co do roli samorządu studenckiego, z którego tworzy się pewną superorganizację, co przy warunku obligatoryjnego wstępowania jest zapisem niewłaściwym. Generalnie uważam ustawę za korzystną i bardzo dobrą, a moje uwagi mają charakter poprawek, które, jak sądzę, wyjdą jej na dobre.</u>
          <u xml:id="u-245.2" who="#StefanMyszkiewiczNiesiołowski">Jeśli chodzi o art. 37 ustawy o szkolnictwie, to wydaje mi się, że zapis ustanawiający iż elektorzy są wybierani do rady głównej na ogólnopolskim zgromadzeniu, praktycznie eliminuje wpływ małych uczelni na skład rady głównej. Oznacza to dominację kilku dużych uczelni i sądzę, że w interesie przede wszystkim małych i mniejszych uczelni leży pozostawienie składu rady głównej w wersji dotychczasowej, to znaczy, że uczelnie delegują do tej rady swoich przedstawicieli. Ponadto wydaje mi się, że należy odstąpić od zapisu art. 84 pkt 2, który stwierdza, że dla osób nie będących obywatelami polskimi rezygnuje się z warunku posiadania odpowiedniego stopnia i tytułu, czyli krótko mówiąc są to nieuzasadnione — sądzę — przywileje dla cudzoziemców, którzy mogą wykładać na naszych uczelniach. Nie znajduję tutaj żadnego potwierdzenia. Rozumiem, że takie ułatwienie dla obcego kapitału jest konieczne ze względu na sytuację ekonomiczną państwa. Było to wielokrotnie omawiane w Sejmie, toczyła się też dyskusja społeczna — to rozumiem i to akceptuję, ale płacenie niejako poziomem nauczania — bo mogą to być ludzie zupełnie nieodpowiedni — i rezygnowanie z kwalifikacji tylko dlatego, że ktoś jest cudzoziemcem, sądzę, że jest niewłaściwe. Jestem za skreśleniem tego artykułu.</u>
          <u xml:id="u-245.3" who="#StefanMyszkiewiczNiesiołowski">Ponadto w art. 86 jest sytuacja paradoksalna, mianowicie: obecni docenci są praktycznie zatrudnieni już na stałe, natomiast profesorowie nadzwyczajni — na okres, na czas określony i w ciągu 6 miesięcy mogą być zwolnieni. Czyli jeżeli obecnie docent przeprowadza proces kwalifikacyjny i zostaje profesorem, to praktycznie pogarsza się jego sytuacja. Jest to paradoks nieuzasadniony zupełnie. Reprezentuję częściowo środowisko mojej uczelni Uniwersytetu Łódzkiego, gdzie takie dyskusje się odbywały, i w imieniu tego środowiska wnoszę, aby profesorowie nadzwyczajni byli także zatrudniani na stałe. Ten zapis — art. 86 praktycznie karze docenta za to, że został mianowany profesorem. Jego sytuacja się pogarsza, jeżeli sądzimy, że stabilizacja jest sytuacją korzystną, a jest.</u>
          <u xml:id="u-245.4" who="#StefanMyszkiewiczNiesiołowski">Represyjny jest również art. 104, który zakłada, że co dwa lata dokonuje się oceny wszystkich naukowo-dydaktycznych i naukowych pracowników. Oznacza to praktycznie, że na uczelniach będziemy mieli coś w rodzaju stanu permanentnej weryfikacji i permanentnej destabilizacji, co kłóci się znowu z ogólnym duchem tej ustawy, która zakłada pewną właśnie stabilizację sytuacji pracowników naukowych.</u>
          <u xml:id="u-245.5" who="#StefanMyszkiewiczNiesiołowski">I jeszcze ostatnia poprawka do ustawy o szkolnictwie wyższym, to jest do składu senatu. Oczywiście słuszna jest koncepcja, że przedstawiciele wszelkich ugrupowań politycznych nie powinni zasiadać w senacie, co przy obecnej pluralizacji życia politycznego w państwie jest w ogóle oczywiste i zgodne ze zdrowym rozsądkiem. W wersji poselskiej, w przeciwieństwie do wersji rządowej, znalazło się miejsce dla przedstawicieli związków zawodowych. Oznacza to praktycznie we wszystkich uczelniach miejsce dla dwóch przedstawicieli, z tym, że zastąpiłbym sformułowanie „z głosem doradczym”. Jako związkowiec sądzę, że przedstawiciele związków zawodowych powinni mieć głos stanowiący także w senatach i odpowiednio w radach wydziałów.</u>
          <u xml:id="u-245.6" who="#StefanMyszkiewiczNiesiołowski">Jeśli chodzi o ustawę o stopniach naukowych, to wydaje mi się, że wobec dość powszechnej tu krytyki Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej konieczne jest skreślenie pkt 1 z art. 43 ustawy o stopniach. Oznaczałoby to, że Centralna Komisja Kwalifikacyjna zaprzestałaby swojej pracy natychmiast w momencie wejścia w życie tej ustawy. Żeby nie przedłużać, intencją mojej poprawki jest to, aby zaprzestała pracy Centralna Komisja Kwalifikacyjna.</u>
          <u xml:id="u-245.7" who="#StefanMyszkiewiczNiesiołowski">Sytuacja — Wysoka Izbo — jest tego rodzaju, że o ile do roku 1988 rocznie było około 500 wniosków o przyznanie tytułu doktora habilitowanego, to obecnie w ciągu tego pół roku do urzędu prezydenta wpłynęło już 600 wniosków. Co to oznacza? Oznacza to przepychanie w pośpiechu habilitacji, których jakość wydaje się wątpliwa. Oznacza to także możliwość w szybkim trybie, i w szybkim czasie mianowania jeszcze bardzo wielu doktorów habilitowanych w tym końcowym okresie działania Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej. Przyjęcie tej poprawki, a więc natychmiastowe zakończenie kadencji CKK, oznacza także konieczność analogicznej zmiany w przypadku art. 44, czyli również powinny zakończyć działalność komisje kwalifikacyjne w Ministerstwie Obrony Narodowej i w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. W art. 42 pkt 4 proponuje w takim razie, bo jest to również logiczna konsekwencja przyjęcia tej poprawki, aby wnioski o nadanie tytułu profesora nadzwyczajnego przekazywane były do urzędu prezydenta w ciągu 6, a nie tak jak jest zapisane w ciągu 3 miesięcy, bo to po prostu byłoby nielogiczne i niezgodne z duchem tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-245.8" who="#StefanMyszkiewiczNiesiołowski">Jeszcze raz podkreślam ogromną satysfakcję środowiska akademickiego z przyjęcia wreszcie tej ustawy, która, sądzę, w istotny sposób przyczyni się do rozwoju życia naukowego i umysłowego w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-245.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-246.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Jan Sroczyński z Poselskiego Klubu Polskiej Unii Socjaldemokratycznej. Kolejnym mówcą będzie poseł Jan Kościelniak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#JanSroczyński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozpatrywana ustawa mimo swojej obszerności ma charakter przejściowy, lecz spełnia najważniejsze oczekiwania, gdyż zwiększa samodzielność uczelni, skraca oczekiwanie na awans, pozytywnie modyfikuje finansowanie uczelni. Zawiera jednak pewne nieścisłości i pewne sprzeczności.</u>
          <u xml:id="u-247.1" who="#JanSroczyński">Art. 12 przewiduje, moim zdaniem, zbyt krótki termin, bo tylko 3 miesiące, dostosowania statutu uczelni do warunków utraty samodzielności, o której mowa jest w art. 13 ust. 1. Proponuję przedłużenie tego okresu do 6 miesięcy, gdyż wydarzenie losowe, np. śmierć czy odejście profesora z tytułem naukowym, może być skorygowane kolejnym nadaniem tytułu naukowego, na który uczelnia oczekuje w nieco późniejszym terminie.</u>
          <u xml:id="u-247.2" who="#JanSroczyński">Art. 33 ust. 2 ogranicza samodzielność uczelni w zakresie współpracy z zagranicznymi instytucjami naukowymi, zastrzegając dla ministerstwa koordynację w tym zakresie. Art. 37 dotyczy wyboru elektorów do Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego. Uczelnie wybierają jednego delegata mniej więcej na 50 profesorów, a jednego na 20 innych nauczycieli. Natomiast uczelnie artystyczne wybierają jednego delegata na 20 profesorów, co jest słuszne, dlatego, że profesorów jest stosunkowo mniej, ale za to jednego na zaledwie 50 innych pracowników dydaktycznych. Proporcje tu są zachwiane na korzyść uczelni artystycznych.</u>
          <u xml:id="u-247.3" who="#JanSroczyński">Art. 42 ust. 1 mówi, że rada główna określa warunki, jakim powinna odpowiadać uczelnia, aby stworzyć i prowadzić kierunki studiów. Ust. 2 upoważnia radę główną do ustalania kryteriów określających kierunki studiów oraz liczbę stanowisk profesora zwyczajnego i nadzwyczajnego. Ogranicza to samodzielność uczelni. Proponuję odnieść ten zapis jedynie do uczelni nie w pełni samodzielnych.</u>
          <u xml:id="u-247.4" who="#JanSroczyński">Art. 48, 49, 50, 51 i 52, określające zakres obowiązków i kompetencje organów kolegialnych i jednoosobowych uczelni, pomijają odpowiednio ich uprawnienia do prowadzenia przewodów habilitacyjnych, postępowania o nadanie tytułu naukowego oraz opiniowanie o mianowaniu na stanowisko profesora zwyczajnego i nadzwyczajnego.</u>
          <u xml:id="u-247.5" who="#JanSroczyński">Art. 104 ust. 2 zaleca ocenę pracowników naukowo-dydaktycznych co cztery lata. Okres ten wydaje się stosunkowo zbyt krótki. Proponuję przedłużenie go do 4 lat ze względu na czasochłonność przygotowań. Wyrażam również opinię, że wprowadzenie trzech kategorii profesorów, jak już się utarło, nadzwyczajnego, zwyczajnego i prawdziwego, zaciera strukturę katedr.</u>
          <u xml:id="u-247.6" who="#JanSroczyński">Wreszcie art. 105, o którym dżentelmeni nie powinni mówić, bo dotyczy wynagrodzeń. Środowiska akademickie jednak łączyły z nową ustawą o szkolnictwie wyższym nadzieję na pewną stabilizację finansową. Dla nikogo nie jest bowiem tajemnicą, że szkolnictwo wyższe docenia się jedynie w sferze emocjonalno-intelektualnej, a nie materialnej. Powoduje to określone skutki, negatywną selekcję na studia wyższe i do zawodu nauczyciela akademickiego, nie najlepszy poziom naukowy i dydaktyczny oraz określone skutki w sferze materialnej. Powszechnie wiadomo, że prosperity ekonomiczne zależy od poziomu intelektualnego i od emanacji myśli. Wielokrotnie w tej Izbie, także i dzisiaj, dyskutowano na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-247.7" who="#JanSroczyński">Dlatego wnioskuję o wprowadzenie zapisu gwarancyjnego, wzorem tego, którego doczekali się sędziowie. Mam tu na myśli ustawę o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. nr 73 poz. 436, art. 74), którą przed paru miesiącami Wysoki Sejm uchwalił. I dlatego do art. 105 rozpatrywanej ustawy proponuję dodać ust. 3 w brzmieniu: „Wynagrodzenie zasadnicze stanowi odpowiednio do stanowiska nauczyciela akademickiego wielokrotność przeciętnego wynagrodzenia w sferze produkcji materialnej, wysokość wynagrodzenia różnicuje staż pracy i pełnione funkcje” oraz ust. 4 w brzmieniu: „Wynagrodzenie profesorów posiadających tytuł naukowy — mianowanych przez prezydenta — określa w drodze rozporządzenia prezydent Rzeczpospolitej po zasięgnięciu opinii rady głównej”. Kolejne ustępy zmieniają numerację na 4 do 9. A w tej sytuacji do ust. 9 proponuję po słowie „ponadwymiarowe” dodać sformułowanie „po zasięgnięciu opinii rady głównej”.</u>
          <u xml:id="u-247.8" who="#JanSroczyński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Zdajemy sobie sprawę z aktualnej sytuacji ekonomicznej państwa, waga jednak problemu wymaga zastanowienia i chłodnej kalkulacji.</u>
          <u xml:id="u-247.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję. Obecnie głos zabierze poseł Jan Kościelniak z Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego. Jak zdążymy — poseł Wiesław Kaczmarek, jeszcze przed przerwą. Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#JanKościelniak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! By proporcje między wstępem a treścią zostały zachowane w wystąpieniach klubowych, pozwolę sobie uwagę Wysokiego Sejmu skupić od razu na treści merytorycznej dyskutowanej ustawy. Obowiązująca dotychczas ustawa z dn. 4 maja 1982 r. o szkolnictwie wyższym — zgodnie z powszechną opinią środowisk akademickich, w w tym także środowisk uczelnianych Szczecina, mojego okręgu wyborczego — nie może dłużej obowiązywać. W tej sprawie prezentowane były dotąd różne poglądy, od chęci powrotu do oryginalnego brzmienia ustawy z roku 1982, bez późniejszych poprawek, do postulatów opracowania nowej ustawy. Tak się też stało. Przy czym projekt nowej ustawy przedstawiony przez Ministerstwo Edukacji Narodowej uległ poważnej zmianie w toku prac sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-249.1" who="#JanKościelniak">A zatem dziś rozpatrywać mamy i uchwalić projekt ustawy o szkolnictwie wyższym, który — jak można sądzić — najbardziej przystaje do nowych czasów, i wydaje się godny poparcia. Rozwiązania ustawowe są bardziej liberalne i demokratyczne, głęboko zdecentralizowane. Zasadnicze przesunięcie uprawnień Ministerstwa Edukacji Narodowej na radę główną i uczelnie daje w efekcie zupełnie nową jakość funkcjonowania szkolnictwa wyższego. Istotną też sprawą jest wprowadzenie równoważności pojęć — nauka i badania naukowe a sztuka i twórczość artystyczna. Stwarza to warunki do uzyskania osiągnięć uczelni nie tylko poprzez prace teoretyczne, lecz przez dzieło artystyczne. W ten sposób właśnie szkolnictwo artystyczne, będąc podporządkowane Ministerstwu Kultury i Sztuki, wchodzi w całość systemu polskiej nauki i systemu edukacji narodowej.</u>
          <u xml:id="u-249.2" who="#JanKościelniak">Wysoka Izbo! Ustawa zakłada depolityzację i deideologizację uczelni. Stwarza w ten sposób gwarancję dla wolności nauki i nauczania. To jednak łączyć się musi ze wzrostem poczucia odpowiedzialności samorządnej społeczności akademickiej za rozwój różnych dziedzin nauki, jak również kadry naukowej. Można sądzić, że umocnienie pozycji prawnej nauczycieli akademickich m. in. poprzez mianowanie na czas nieokreślony, skrócenie drogi karier akademickich, a także umocnienie pozycji studenta i zwiększenie ich udziału w zarządzaniu uczelniami da w tym względzie pozytywne efekty.</u>
          <u xml:id="u-249.3" who="#JanKościelniak">Rozwojowi uczelni, a zatem wypełnianiu przez nie zadań podstawowych, służyć też powinno uelastycznienie przepisów pozwalających w drodze statutowej na przyjmowanie różnych form organizacyjnych, a także zróżnicowanie i rozszerzenie źródeł finansowania. Warto też, moim zdaniem, zwrócić uwagę na pozytywne i nowatorskie rozwiązania zapisane w projekcie ustawy, że wymienię otwarcie możliwości tworzenia pozapaństwowych szkół wyższych, możliwość wyboru rektora spoza pracowników uczelni, może być to zdolny menażer, potrafiący operatywnie i umiejętnie prowadzić to wielkie przedsięwzięcie, jakim jest wyższa uczelnia. Zróżnicowanie sytuacji prawnej szkół silnych, np. liczących 60 nauczycieli z tytułami naukowymi, i słabszych. Są to przepisy oddające ducha nowych czasów. Takim też jest i ten, który przewiduje możliwość odpłatności za nauczanie, także z powodu niezadowalających wyników w nauce. Zwracam nań uwagę dlatego, że w wielu przypadkach spotkać się można z opiniami — i trudno odmówić im słuszności — że niejednokrotnie lekceważone są możliwości bezpłatnego nauczania, a sprawność studiowania jest po prostu niedostateczna. Rozwiązania przewidziane ustawą w tym względzie dają temu stosowne ograniczenia.</u>
          <u xml:id="u-249.4" who="#JanKościelniak">Wysoki Sejmie! Przepisy projektu ustawy przewidują wprowadzenie wyższego szkolnictwa niepaństwowego. Rozwiązanie to należy ocenić pozytywnie. Tak też należy ocenić nieomal całkowite zrównanie tego szkolnictwa ze szkolnictwem państwowym. Mam tu na myśli nadawanie dyplomów, stopni naukowych. Można mieć jednak zastrzeżenia do art. 138 ustawy, który przewiduje możliwość określenia w statucie szkoły, iż pracownicy uczelni, a więc nauczyciele akademiccy mogą mieć inne, a zatem i mniejsze kwalifikacje niż pracownicy uczelni państwowych. Nadzór ministerialny nad tymi szkołami przewidziany w art. 19 może być zdecydowanie niewystarczający dla zapewnienia odpowiedniego poziomu nauczania.</u>
          <u xml:id="u-249.5" who="#JanKościelniak">Jak już stwierdziłem poprzednio, ustawa zasadniczo przesuwa uprawnienia ministra edukacji narodowej na radę główną, nie powinno to jednak być przyczyną tak niezwykle skomplikowanych przepisów, jakie dotyczą wyborów członków rady głównej. Sądzę, iż praktyka stosowania tych przepisów zmusi do ich sensownej zmiany.</u>
          <u xml:id="u-249.6" who="#JanKościelniak">Wysoki Sejmie! Chciałbym jeszcze zwrócić uwagę na sprawę ujętą w 7 wniosku mniejszości. Opowiadam się za jego przyjęciem i skreśleniem jednocześnie art. 157 ustawy. Z uwagi na zmienność składu studenckiego, nadawanie osobowości prawnej samorządowi studenckiemu ze wszystkimi konsekwencjami cywilnoprawnymi tego faktu, uważam za ryzykowne. Jest zrozumiałe, że samorząd studencki chce prowadzić działalność gospodarczą. Stwarza ku temu możliwości sprecyzowany, zgodnie ze stosownym wnioskiem mniejszości, zapis uzupełniający w art. 156.</u>
          <u xml:id="u-249.7" who="#JanKościelniak">Konkludując, chciałbym stwierdzić, że projekt ustawy przedstawiony Wysokiej Izbie przez posła sprawozdawcę spełnia oczekiwania społeczności akademickiej. Jest realnym krokiem w kierunku demokratyzacji życia w naszym kraju, tym razem w tak niezwykle społecznie ważnej dziedzinie, jaką jest szkolnictwo wyższe.</u>
          <u xml:id="u-249.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-250.1" who="#TadeuszFiszbach">Jako ostatni przed przerwą głos zabierze poseł Wiesław Kaczmarek z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#WiesławKaczmarek">Panie Marszałku, Wysoki Sejmie! Na wstępie parę słów do pana ministra Samsonowicza. Nie wiem, czy pan minister zwrócił uwagę na sekwencje występujących — to w pewnym sensie odzwierciedla też zasady, które obowiązują w szkolnictwie wyższym — a więc mieliśmy najpierw wystąpienia klubowe, później profesorów i docentów, a teraz przyszedł czas na adiunktów i asystentów. Nie wiem, czy to przypadkowo, czy po prostu taką zasadę również przyjęło Prezydium Sejmu. Ale teraz do rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-251.1" who="#WiesławKaczmarek">W trakcie konsultacji w środowisku akademickim i w czasie pierwszego czytania tych projektów ustaw, o których dzisiaj dyskutujemy, zapowiadaliśmy, że nowa ustawa o szkolnictwie wyższym będzie stanowić konstytucję szkolnictwa wyższego w Polsce. Czy tak się stało? Dzisiaj trudno jednoznacznie odpowiedzieć. Mam jednak pewne wątpliwości, czy tak się stało, ponieważ uważam, że to, co proponujemy Sejmowi — a byłem członkiem tej komisji, która pracowała nad tymi projektami — jest rozbudowanym regulaminem szkoły wyższej. Skąd taki stan? Myślę, że powstał on z zasadniczo jednej przyczyny. Otóż treści zapisów ustawy zostały zdominowane przez nie dawne i bieżące doświadczenia z funkcjonowania szkolnictwa akademickiego w Polsce. Zabrakło nam, moim zdaniem, pewnej próby otrząśnięcia się z tych obciążeń przeszłości i spojrzenia w dalszej perspektywie niż jeden rok czy kilka lat akademickich.</u>
          <u xml:id="u-251.2" who="#WiesławKaczmarek">Gdzie widzę słabości ustawy? Jeżeli potraktujemy uczelnie jako mikrospołeczeństwo — a wiele osób tak uważa, zresztą już padały takie tezy, że był to fragment społeczeństwa, który kierował się własnymi prawami — to zasadniczy problem w tym, w jaki sposób to mikrospołeczeństwo powinno się rządzić. Niewątpliwie najlepszy system władzy to system oparty na zasadach przyjętych w demokracjach parlamentarnych, czyli trójpodział władzy: ustawodawcza, wykonawcza, sądownicza, i zależnie od niektórych wariantów — instytucja prezydenta.</u>
          <u xml:id="u-251.3" who="#WiesławKaczmarek">Stosując zasadę podobieństw, można by sobie wyobrazić następujący stan rzeczy: odpowiednik Sejmu to senat uczelni i to skonstruowany, co podzielam, na zasadzie pewnego ustawowego kontraktu, jeżeli chodzi o skład senatu i stanowiący prawo w uczelni. Odpowiednik marszałka Sejmu to rektor z podobnym zakresem kompetencji, zwłaszcza w sferze nauki i dydaktyki. Odpowiednik premiera i rządu to dyrektor z kwestorem i zastępcami jako władza wykonawcza oraz odpowiednik prezydenta to minister edukacji, a więc pełniący rolę arbitra prawnego, programujący pracę resortu całego szkolnictwa w horyzoncie dalszym niż jeden rok czy kilka lat akademickich.</u>
          <u xml:id="u-251.4" who="#WiesławKaczmarek">Jak to wygląda dzisiaj w tym naszym projekcie? Otóż uczelnie są nadzorowane bodajże, przepraszam, przez 7 czy 6 ministrów. Mamy tutaj cały resort szkolnictwa wychowania, to znaczy AWF, szkół medycznych, szkół artystycznych itd. itd. W ustawie nastąpiło poplątanie i pomieszanie rodzajów władzy. Senat podejmuje decyzje wykonawcze, np. wyraża zgodę na przystąpienie uczelni do spółki, przyjmuje darowizny itd. Przejaskrawiając można sobie wyobrazić taki przypadek, że senat uczelni będzie zasiadał przy monitorach i będzie grał na giełdzie i będzie podejmował decyzje, czy uczelnia przystępuje do tej spółki, czy nie. Dyrektor administracyjny podejmuje decyzje w sprawie gospodarowania majątkiem pod warunkiem, że nie są one zastrzeżone dla rektora i senatu itd. itd. Również nie wiem, po co utrzymywać ustawowo radę główną, bo odwołując się do poprzednio obowiązujących np. w Polsce konstrukcji, to twierdzę, że można zrozumieć pewną nostalgię za radą konsultacyjną przy przewodniczącym Rady Państwa.</u>
          <u xml:id="u-251.5" who="#WiesławKaczmarek">Myślę, że wystarczyłaby konferencja rektorów i dyrektorów uczelni, służąca do konsultacji działań ministra. Takie konferencje sądzę, odbywać się będą, ponieważ jest to jedna z najbardziej drożnych metod uzgadniania wielu decyzji, zwłaszcza jeśli przyjmujemy, że jednoosobowy organ szkoły, jakim jest rektor, będzie wybierany na zasadach zupełnie demokratycznych, swobodnie przez uczelnie. Myślę jednak, że nie należy zgłaszać wniosków co do zmiany konstrukcji i zarządzania dzisiaj uczelnią, ponieważ to zostało jednak mimo wszystko poukładane przez komisje w jakąś sensowną całość.</u>
          <u xml:id="u-251.6" who="#WiesławKaczmarek">Chciałbym natomiast zgłosić jeden wniosek o charakterze — powiedzmy kosmetycznym, jak gdyby na dobry początek. Otóż proponowałbym, abyśmy skreślili przymiotnik „administracyjny” wszędzie tam, gdzie w ustawie występuje nazwa „dyrektor administracyjny”, żeby był po prostu „dyrektor uczelni”, a nie „dyrektor administracyjny”.</u>
          <u xml:id="u-251.7" who="#WiesławKaczmarek">Samorządność uczelni. Co się na to składa? Oczywiście swoboda wyboru władz, swoboda nauki i swoboda w kształtowaniu wewnętrznego regulaminu uczelni, realizowaniu polityki kadrowej, kształtowaniu struktury wydatków, ponieważ źródłem finansowania zasadniczej części będzie budżet państwa. Nie należy ukrywać, że projekt rządowy w sferze polityki kadrowej był dalej idący niż projekt komisji. Wracam do art. 64 przedłożenia rządowego, które otrzymaliśmy. Otóż wersja rządowa proponowała zasadę mianowania na stanowiska profesorów na stałe, na pozostałe natomiast na czas określony, przy czym profesor nadzwyczajny na lat 5 z możliwością przedłużania, pozostali zaś nauczyciele, a więc adiunkci, asystenci — do uznania przez statut uczelni. Podkreślam, że był to wieczny problem, czy można równo, okresowo, jak gdyby zatrudniać adiunkta na uniwersytecie, politechnice itd. itd. Projektujący — w tym przypadku Ministerstwo Edukacji Narodowej — przewidywało rozwiązanie takie, że można być na stanowisku adiunkta na Politechnice Warszawskiej w innym wymiarze czasu niż na Politechnice Szczecińskiej czy Krakowskiej itd. Pozwala się na taką różnorodność.</u>
          <u xml:id="u-251.8" who="#WiesławKaczmarek">Pan poseł Bartosik w swoim sprawozdaniu powiedział, że zlikwidowaliśmy pojęcie okresowości administracyjnego zarządzania. Otóż nie zgadzam się z takim stwierdzeniem, ponieważ w przypadku profesorów nadzwyczajnych i i profesorów zwyczajnych — owszem tak, w przypadku natomiast adiunktów i asystentów okresowe zatrudnienie zostało utrzymane i w tym wariancie, który jest stosowany w obecnej ustawie. Projekt komisji proponuje więc zatrudnienie na czas nieokreślony, ale — jak powiedziałem wcześniej — stawia warunki trwania okresu zatrudnienia adiunktom i asystentom, czyli jak dotychczas.</u>
          <u xml:id="u-251.9" who="#WiesławKaczmarek">Ponieważ zgłaszałem jako wniosek mniejszości nr 5 utrzymywanie wersji rządowej — w stosunku do zasad zatrudniania na stanowisku profesora nadzwyczajnego osób bez tytułu naukowego, proponuję uzupełnienie art. 87 o dwa ustępy — ust. 3 i 4. Przyznaję bowiem, że Przyjęcie samego wniosku nie określa ścieżki negatywnej i pozytywnej, czyli jeżeli kończy się jak gdyby ten kontrakt i nie ma akceptacji na jego przedłużenie, i co się dzieje, jeżeli po prostu jest akceptacja na przedłużenie kontraktu dla profesora nadzwyczajnego.</u>
          <u xml:id="u-251.10" who="#WiesławKaczmarek">Proponuję następujące brzmienie ust. 3 art. 87: „Po upływie okresu zatrudnienia osoby nie mającej tytułu naukowego na stanowisku profesora nadzwyczajnego osobę tę można ponownie mianować na to stanowisko w trybie określonym w art. 86 ust. 2”. Oznaczałoby to, że nie byłoby już wtedy konkursu na następne pięć lat.</u>
          <u xml:id="u-251.11" who="#WiesławKaczmarek">I ust. 4 „Jeżeli po upływie okresu lub okresów zatrudnienia osoby nie mającej tytułu naukowego na stanowisku profesora nadzwyczajnego osoba ta nie jest ponownie mianowana na to stanowisko, wraca na poprzednio zajmowane stanowisko, jeżeli nie była pracownikiem uczelni, lub mianuje się ją na stanowisko adiunkta czy starszego wykładowcy”. Ponieważ mógł być taki przypadek, że była to osoba, która wcześniej w uczelni nie pracowała.</u>
          <u xml:id="u-251.12" who="#WiesławKaczmarek">Oczywiście przy tym wniosku powstał cały spór o koncepcję — jak mówiłem — czy bezpieczeństwo socjalne plus filozofia okresowych ocen spowoduje, że nastąpi rozwój naukowy w uczelni, czy okresowe wymuszenia przypływu kadr, swoboda doboru okresów zatrudnienia w danych uczelniach da lepsze wyniki dla rozwoju nauki. Przy tym drugim sposobie myślenia pozostaje oczywiście problem socjalny w sensie stabilności pracy, myśląc dalej — bezrobocie, ale któż dzisiaj nie ma lub nie będzie miał takich problemów?</u>
          <u xml:id="u-251.13" who="#WiesławKaczmarek">Następny wniosek mniejszości, do którego chciałbym się odnieść — już tutaj poruszany — o wniosek nr 1. Dotyczy on przyznawania uczelniom prawa do posiadania rachunków dewizowych. Gdyby kierować się filozofią, którą nazwałbym filozofią końca swojego nosa — a tak zaproponowano mi to na posiedzeniu komisji przez jedną z posłanek, że dziwi się, że jako pracownik uczelni występuję przeciwko temu wnioskowi — to pewnie bym powiedział, że oczywiście przyjmując takie zasady gry uważam, że uczelnie winny te konta dewizowe mieć. Ale ja nie akceptuję takiego sposobu tworzenia prawa, czyli myślę, że po prostu trzeba by wznosić się ponad pewne obszary.</u>
          <u xml:id="u-251.14" who="#WiesławKaczmarek">Chcę zwrócić uwagę państwa na to, że siedem miesięcy temu skonstruowaliśmy określone zasady polityki gospodarczej. I nie jestem przekonany czy już teraz, i to w przypadku uczelni, Sejm powinien zmieniać prawo dewizowe. Podkreślam, będzie to precedens — przyznany wyższym uczelniom stworzy możliwość ustawiania się w kolejce następnych. Oczywiście, to spory co ważniejsze — gospodarka czy nauka. Później, jeżeli nauka otrzyma taką możliwość, to czy powinna otrzymać kultura, pomoc społeczna, służba zdrowia itd. itd. itd. Chciałem zwrócić również uwagę na to, że z prawa dewizowego wynika w art. 9, że minister finansów drogą zezwolenia dewizowego może umożliwić posiadanie rachunków dewizowych w kraju bądź nawet za granicą.</u>
          <u xml:id="u-251.15" who="#WiesławKaczmarek">I ostatnia kwestia, o której chciałem powiedzieć, to te wszystkie problemy studenckie w tej debacie. Przypomina mi to dzisiaj taką sytuację, jaka była, jeżeli chodzi o rolników, że w pewnym momencie wszyscy zaczęli mówić o rolnikach. Otóż wcześniej nikt o tych studentach nie mówił, a dzisiaj też każdy mówi o studentach, że problem jest poważny.</u>
          <u xml:id="u-251.16" who="#WiesławKaczmarek">Chciałem zdecydowanie podkreślić, że na podstawie przebiegu dyskusji i zapisów ustawy, studenci byli systematycznie, aczkolwiek przyznaję, grzecznie, wyrzucani na aut, jeżeli użyjemy sformułowania sportowego. Stąd też tak wiele wniosków mniejszości, one nie znalazły się w naszym projekcie bez przyczyny. Podam pewne przykłady: Zwykle przy konstrukcji prawa stosuje się zasadę symetrii, ale nie zawsze w tej ustawie, ponieważ jeżeli państwo przeczytają art. 60 ust. 5, jest tam zapis następujący: „Kandydatura prorektora do spraw studenckich wymaga zgody większości przedstawicieli studentów w organie wybierającym”. Natomiast w art. 61 ust. 2 zdanie drugie brzmi następująco: „Wniosek o odwołanie prorektora do spraw studenckich może być zgłoszony również przez wszystkich przedstawicieli studentów wchodzących w skład senatu”. Dwa podobnie brzmiące słowa, natomiast różnica merytorycznie istotna. Dlatego proponuję w tym art. 61 w ust. 2 w zdaniu słowo „wszystkich” zastąpić słowem „większość”.</u>
          <u xml:id="u-251.17" who="#WiesławKaczmarek">I kolejna, istotna sprawa — samorząd studencki, organizacje studenckie, ich uprawnienia, wzajemne przenikanie się. Ten problem z paru przyczyn pojawił się w tej ustawie, ponieważ sposób podejścia do tego zagadnienia jest różny zależnie od podmiotów. Inaczej w tej sprawie jak gdyby musiał działać minister, ponieważ podpisał pewne porozumienie, które zakończyło falę protestów w środowisku akademickim, inaczej zaś do tego podchodzą przedstawiciele Zrzeszenia Studentów Polskich i Niezależnego Zrzeszenia Studentów — tutaj akurat występuje zgodność w myśleniu — a inaczej też wyglądała sytuacja na posiedzeniu komisji, ponieważ wniosek o osobowość prawną zgłaszałem w pewnej trosce. Ponieważ poprzednie kwestie nie zostały zaakceptowane przez studentów, więc moja propozycja takiej redakcji art. 157 wynikała również z tego, że ktoś w pewnym sensie w tej strukturze uczelni formalnie winien być zamocowany.</u>
          <u xml:id="u-251.18" who="#WiesławKaczmarek">Problem osobowości prawnej podnoszony jest również dlatego, że w ustawie o stowarzyszeniach wprowadziliśmy instytucję podwójnej osobowości prawnej, więc ten temat kangura, jak to określił pan poseł Bartosik, już raz Sejm popełnił. Precedens został stworzony. Jakie są teraz niebezpieczeństwa?</u>
          <u xml:id="u-251.19" who="#WiesławKaczmarek">Nadając osobowość prawną samorządowi wyodrębniamy ze społeczności uczelni pewną grupę i nadajemy jej tę osobowość prawną, tzn. tworzymy nową osobę prawną, umożliwiamy jej zaciąganie zobowiązań, prowadzenie działalności gospodarczej, wymiany zagranicznej itd. itd. A wynika to z tego, że studenci — po wielu rozmowach z administracją uczelni — z tą problematyką jako samorząd studencki nie mogli się przebić. Jest natomiast jeszcze druga strona medalu — otóż tworzymy organizację studencką, gdzie właściwie każdy student z chwilą immatrykulacji jest członkiem takiej organizacji studenckiej, ale w cudzysłowie. Oczywiście są jeszcze dalsze konsekwencje, bo jest pytanie, kto będzie ponosił zobowiązania, np. finansowe, za samorząd studencki, jeżeli jakieś działania tego samorządu skończą się plajtą? No pewnie nie uczelnia, bo to jest inna osoba prawna, lecz skarb państwa. Itd. itd. itd. Jest tu wiele wątpliwości prawnych, które nie będą i nie mogą być dzisiaj wyjaśnione. Dlatego też głosowanie nad tą sprawą będzie też decydowało o tym, jak ułożą się relacje pomiędzy organizacjami studenckimi i samorządem studenckim.</u>
          <u xml:id="u-251.20" who="#WiesławKaczmarek">Chciałbym również poprzeć wniosek o skreślenie słowa „wyłącznie”, to jest chyba — już nie pamiętam — poprawka 6, która mówi, że tylko organizacje uczelniane o charakterze czysto studenckim lub czysto studencko-pracowniczym będą mogły wyrażać opinie w sprawach akademickich i uczelni. Myślę, że tutaj w przypadku AZS i innych takich struktur automatycznie wyłączamy możliwość funkcjonowania ich na terenie uczelni.</u>
          <u xml:id="u-251.21" who="#WiesławKaczmarek">I ostatni wniosek, który chciałbym zgłosić, po rozważeniu też opinii Biura Prawnego, czy ustawa musi mieć na końcu klauzulę, że wchodzi w życie w 14 dni od ogłoszenia. Chciałbym jednak zaproponować tę klauzulę, że wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, ponieważ przewidując dyskusję w Senacie, okres wakacji, dobrze by było, żeby ta ustawa weszła w życie jak najszybciej, a na pewno przed 1 października, czyli przed początkiem roku akademickiego.</u>
          <u xml:id="u-251.22" who="#WiesławKaczmarek">Odnosząc się do wypowiedzi pana posła Świtki na temat KUL, to wydaje mi się, że pan poseł troszkę przedawkował w tym wystąpieniu. Nie chciałbym mówić, że jestem przeciwny w ogóle całej filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Chciałbym natomiast powiedzieć jedną rzecz — i myślę, że podziela to także wielu kolegów, którzy zasiadają po lewej stronie, a taki był apel pana posła Świtki, żeby tutaj się wypowiadały lewica, prawica i centrum — że ta ustawa stwarza czy też otwiera, nowe pole w życiu akademickim, w szkolnictwie akademickim — uczelnie prywatne. I bardzo fatalnie by się stało, gdyby jedyna właściwie dzisiaj, z wieloletnią tradycją, uczelnia prywatna, jaką jest Katolicki Uniwersytet Lubelski, na początku tej nowej drogi w szkolnictwie wyższym, upadła. Popieram tę filozofię, że trzeba przyjrzeć się, powołać tę komisję, zobaczyć, jakie są przyczyny tego stanu, takiej kondycji finansowej uczelni — bo te przyczyny mogą być różne — i następnie rozważyć sposób finansowania z budżetu państwa. Wymagałoby to nowelizacji, bo rozumiem, że taka była intencja, żeby nie wnosić dzisiaj tej sprawy do projektu ustawy, tylko po cyklu pracy. I myślę, że to jest rozsądne rozwiązanie.</u>
          <u xml:id="u-251.23" who="#WiesławKaczmarek">Chciałbym zakończyć taką refleksją. Odnoszę wrażenie, że dzisiaj wielu ludzi związanych z nauką próbuje wyciągnąć wnioski z otaczającej nas codzienności. I ta ustawa jest tego przykładem. Ale zmiany w niej zawarte, które w większości zresztą akceptuję, są — moim zdaniem — zbyt powierzchowne. Zmiany bardziej zdecydowane wymagałyby już na przykład podzielenia się władzą, co jest zasadniczym problemem. Sądzę, że wcześniej czy później ta sytuacja, która będzie się kształtowała w środowisku akademickim, to wymusi. Więc już nie strasząc, ale myślę, że nowelizacja tej ustawy, którą uchwalimy, będzie nieunikniona i pewnie ten temat wkrótce wróci do Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-251.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-252.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o odczytanie komunikatów. Proszę bardzo, ad vocem poseł Marek Bartosik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#MarekBartosik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ponieważ pan poseł Kaczmarek dyskutując o problemach kadrowych w jakimś sensie wywołał mnie do odpowiedzi przypisując mi tezę, której nie wygłosiłem — co jest znanym zabiegiem polemicznym — chciałem przypomnieć, że obecna propozycja oparta na zasadach zatrudniania na czas nieokreślony w drodze konkursu otwartego, stwarza ustawowy nacisk na rozwój naukowy i zdobywanie stopni naukowych, oddając uczelniom — i to jest istota sprawy — możliwość nie tylko oceny nauczycieli, ale i wymagania doktoratu lub habilitacji w określonym czasie. Przy czym mechanicznej rotacji w ustawie nie ma, to trzeba sobie wyraźnie uświadomić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-254">
          <u xml:id="u-254.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-255">
          <u xml:id="u-255.0" who="#RadosławGawlik">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy obiadowej odbędą się:</u>
          <u xml:id="u-255.1" who="#RadosławGawlik">1. Posiedzenie Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej — w sali nr 101.</u>
          <u xml:id="u-255.2" who="#RadosławGawlik">2. Posiedzenie Komisji Zdrowia — w sali górnej palarni.</u>
          <u xml:id="u-255.3" who="#RadosławGawlik">3. Posiedzenie Podkomisji Konstytucyjnej do spraw Ustroju Gospodarczo-Społecznego w sali kolumnowej.</u>
          <u xml:id="u-255.4" who="#RadosławGawlik">Ogłaszam przerwę do godz. 15 min 15.</u>
          <u xml:id="u-255.5" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min 45 do godz. 15 min 25)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-256">
          <u xml:id="u-256.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-256.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kontynuujemy dyskusję nad projektami ustaw o szkolnictwie wyższym.</u>
          <u xml:id="u-256.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Do dyskusji zapisanych jest 10 posłów. Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Bohdana Pilarskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego a następnie pana posła Stefana Bielińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-257">
          <u xml:id="u-257.0" who="#BohdanPilarski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałbym zaproponować poprawkę do art. 101, do ust. 3 i 4. Wniosek mój dotyczy mianowicie zwiększenia minimum wymiaru pensum zarówno dla pracowników naukowo-dydaktycznych, jak i dla wykładowców starszych i zwykłych w uczelniach artystycznych.</u>
          <u xml:id="u-257.1" who="#BohdanPilarski">Proszę Państwa! To pensum dotychczas wynosiło minimum 120 godzin rocznie. W przeliczeniu tygodniowym okazało się, że jest to zaledwie 6 godzin, czyli jeden profesor na przykład w akademii muzycznej mógł mieć 3 studentów zaledwie, a więc zbyt mało. W innych uczelniach artystycznych to się układało inaczej, zależnie od specyfiki, ale w sposób również podobny.</u>
          <u xml:id="u-257.2" who="#BohdanPilarski">Poruszam zagadnienie dość proste, i może w całej ustawie szczegółowe, ale mam przeświadczenie, że właśnie z takich zagadnień szczegółowych składają się czasami wielkie ustawy. Wielkie machiny też z cząstek się składają.</u>
          <u xml:id="u-257.3" who="#BohdanPilarski">Chciałbym skomentować i uzasadnić pokrótce moją propozycję. U źródeł tego zaniżenia pensum, które obserwowaliśmy przynajmniej w ciągu ostatnich kilkudziesięcioleci, leżało przeświadczenie, że to przez zaniżenie pensum profesorskiego w akademiach artystycznych wzrośnie poziom edukacji, bo jak mniej będzie studentów, to oczywiście więcej czasu będzie można im przeznaczyć. Tymczasem praktyka dziesięcioleci wykazała, że stało się, niestety, wręcz odwrotnie. Z jednej strony klasy, np. w konserwatoriach, a obecnie w akademiach muzycznych, zaczęły się wyludniać, bo jeżeli można było mieć 3 studentów, to — proszę państwa — na dobrą sprawę jaka to klasa? Z drugiej strony — i to niestety było plagą akademii muzycznych — pojawiły się po prostu nadużycia, gdy nie zawsze uczciwi profesorowie akademii, pojawiali się rzadko, aby to swoje pensum odbyć hurtownie raz na dwa miesiące, a nawet zdarzały się i bardziej skrajne wypadki.</u>
          <u xml:id="u-257.4" who="#BohdanPilarski">Proszę państwa, uchwalając zatem dzisiaj ustawę, która ma być podstawą szkolnictwa wyższego w naszym kraju, mamy okazję, aby te dziesięcioletnie zaszłości w jakiś sposób uregulować. Muszę państwu powiedzieć, że w uczelniach światowych to minimum jest znacznie wyższe. Obserwowałem to w uczelniach takich, jak akademie wiedeńskie czy w Paryżu, a zwłaszcza w akademiach i w college'ach amerykańskich, które wprawdzie mają inny system edukacyjny niż w Polsce, ale istota sprawy, czyli sam tryb nauczania jest przecież na Boga ten sam. Mogę państwa zapewnić, że to pensum profesorskie, które u nas wynosi 6 godzin tygodniowo — i apeluję o jego zwiększenie — na przykład w Stanach Zjednoczonych wynosi 18 i często 20 godzin.</u>
          <u xml:id="u-257.5" who="#BohdanPilarski">Proszę państwa! Można by postawić pytanie, czy w ogóle potrzebne jest ustalanie jakiegokolwiek pensum w uczelniach artystycznych. Tu zwracam się do pana ministra edukacji, bo przecież edukacja artystyczna to edukacja zupełnie odmienna, specjalna. Talentu przecież nie można przekazać ani nie można nauczyć kogoś bycia człowiekiem utalentowanym. Trzeba ten talent przynieść ze sobą na świat. Nauka tam polega na specyficznym wtajemniczeniu w arkana sztuki na przykład malarskiej, aktorskiej czy muzycznej. Lekcje w akademiach muzycznych odbywają się pojedynczo — jak państwo wiecie — a więc tylko część procesu edukacyjnego jest tam zracjonalizowana, poddana właśnie owym regułom edukacyjnym i dla tej zracjonalizowanej części edukacji potrzebne jest owo pensum, o którego zwiększenie tu dzisiaj chciałbym gorąco zabiegać w Wysokiej Izbie. Trzeba oczywiście uwzględnić odrębności uczelni, bo inne są układy w akademiach sztuk plastycznych, w akademii muzycznej, a jeszcze inne w wyższej szkole aktorskiej i myślę, że tu trzeba zostawić możliwość ministerstwu, panu ministrowi i radom uczelnianym, które będą mogły sprawę owego pensum do końca określić. Apeluję zatem o to zwiększenie, a swój wniosek pozwolę sobie za chwilę złożyć do pana przewodniczącego podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-257.6" who="#BohdanPilarski">Na koniec, proszę państwa, nasunęły mi się takie uwagi polemiczne. Jeden z panów posłów z PKLD z bardzo dużą troską wypowiadał się o młodzieży, której grożą wyjazdy zagraniczne. Doprawdy miałem uczucie jakby pewnego faryzeizmu — darujcie mi państwo to słowo — bo przecież uświadomiłem sobie, że jeszcze kilka lat temu szefowie tego pana posła tak zachęcali część społeczeństwa do tego, aby właśnie sobie pojechała za granicę i dała spokój temu krajowi.</u>
          <u xml:id="u-257.7" who="#BohdanPilarski">Tak, proszę państwa, to są fakty. Ktoś tu z państwa bardzo ostro zaprotestował, kiedy pan kolega poseł Mokry wspomniał o nomenklaturze w uczelniach wyższych. Proszę państwa, pan poseł Mokry za delikatnie to powiedział. Ja nie chcę tu oczywiście mówić wiele, ale pamiętam te czasy. Ja należę do tego grona starszych posłów, do tych czasów stalinowskich, kiedy chodziłem na Uniwersytet Poznański, i pamiętam te czasy niebywałego wręcz terroru tamtej ideologii, nie tylko terroru doktryny, ale nawet wojska, co może dzisiaj oczywiście być anegdotą, ale myśmy te czasy, proszę państwa, przeżyli. Pamiętam jak mówiono, że był uniwersytet przy studium wojskowym, a nie studium wojskowe w ramach uniwersytetu. Te proporcje były całkowicie zwichnięte i one oczywiście dzisiaj muszą być naprostowane. Pamiętam, do jakiego właśnie obskurantyzmu dochodziło w tamtych czasach. Jeśli powiem państwu, że na jednym ze studiów wojskowych ktoś z kolegów wypowiedział krytyczne zdanie o wojsku, cytując klasyka, padło pytanie, kto powiedział? Balzac. Student Balzac wystąp! To było, proszę państwa, przykładem poziomu tamtych czasów.</u>
          <u xml:id="u-257.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-258">
          <u xml:id="u-258.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-258.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Stefana Bielińskiego ze Stronnictwa Demokratycznego, a następnie panią poseł Teresę Liszcz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-259">
          <u xml:id="u-259.0" who="#StefanBieliński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Właściwie to chciałem zrezygnować z głosu, ponieważ wszystkie argumenty już zostały powiedziane, nie chcę przeciągać czasu,...</u>
          <u xml:id="u-259.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-259.2" who="#StefanBieliński">...ale proszę pozwolić mi tylko jednym zdaniem poprzeć wniosek pani poseł Dobrochny Kędzierskiej o skreślenie pkt. 5 w art. 25. Argumenty pani poseł też przedstawiała, chciałem tylko po prostu poprzeć ten wniosek.</u>
          <u xml:id="u-259.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-260">
          <u xml:id="u-260.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-260.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Teresę Liszcz — nie ma pani poseł? W takim razie pana posła Waldemara Grzywacza z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, a następnie pana posła Andrzeja Bratkowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-261">
          <u xml:id="u-261.0" who="#WaldemarGrzywacz">Fani Marszałek! Wysoki Sejmie! Chcę się odnieść tylko do jednego problemu w ustawie o tytule i stanowiskach naukowych, a konkretnie do rozdziału IV art. 33 ust. 3 — to jest rozdział poświęcony Centralnej Komisji do spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych. Mianowicie w ust. 3 art. 33 stwierdza się: „Członkowie centralnej komisji są wybierani przez osoby posiadające tytuł naukowy, czyli profesora. Kandydatów na członków centralnej komisji mogą przedstawiać rady jednostek organizacyjnych posiadających uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora habilitowanego”.</u>
          <u xml:id="u-261.1" who="#WaldemarGrzywacz">Proszę Państwa! Zgodnie z tym zapisem jedynie około 15% jednostek organizacyjnych szkolnictwa wyższego, które posiada pełnię praw akademickich, czyli prawa habilitacyjne, mogłoby desygnować do centralnej komisji. Inaczej mówiąc, wszystkie pozostałe jednostki organizacyjne szkolnictwa wyższego byłyby pozbawione możliwości delegowania kandydatów na członków centralnej komisji. Byłoby to dyskryminowanie przedstawicieli profesury z mniejszych jednostek organizacyjnych szkolnictwa wyższego, a równocześnie uprzywilejowanie w tym zakresie zaledwie do 15% jednostek organizacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-261.2" who="#WaldemarGrzywacz">Padły tutaj uwagi, że ranga centralnej komisji maleje, zgodnie jednak z zapisami wcale nie maleje, gdyż komisja ma uprawnienia kontrolne i stanowiące. Kontrolne — zgodnie z art. 7 — w zakresie oceny poziomu działalności naukowej, uprawniającej do nadawania stopni doktorskich, stanowiące — zgodnie z art. 7 projektowanej ustawy — do zawieszania i cofania uprawnień do nadawania stopni naukowych Zgodnie z art. 17 ma moc stanowiącą w zakresie podejmowania uchwał o przedstawieniu lub nieprzedstawieniu kandydata do tytułu naukowego profesora. Centralna komisja jest więc tym ostatnim ogniwem, które może zatwierdzić jak gdyby i przesłać do prezydenta do nadania tytułu lub wstrzymać, a więc są to bardzo wielkie prerogatywy.</u>
          <u xml:id="u-261.3" who="#WaldemarGrzywacz">W związku z tym wnoszę poprawkę i proszę Wysoki Sejm o poparcie — aby w art. 33 ust. 3 skreślić ostatnie słowo „habilitowanego”, a tym samym zwiększyć liczbę jednostek organizacyjnych uprawnionych do wysuwania kandydatów do centralnej komisji. Będzie to bardziej demokratyczne, niż uprzywilejowanie w tym zakresie tylko 15% jednostek organizacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-261.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-262">
          <u xml:id="u-262.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-262.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Bratkowskiego z Polskiej Unii Socjaldemokratycznej, a następnie pana posła Kazimierza Woźniaka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-263">
          <u xml:id="u-263.0" who="#AndrzejBratkowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałem powiedzieć w tym momencie — pusta Izbo, ale proszę łaskawie wybaczyć, ci cierpliwi, którzy zostali, rzeczywiście byliby tego typu określeniem pokrzywdzeni. Tym niemniej nasze posiedzenia, przy przedłużonych dyskusjach, tak się, niestety, kończą.</u>
          <u xml:id="u-263.1" who="#AndrzejBratkowski">W związku z tym chciałem podjąć właściwie tylko jedną kwestię w stosunku do ustawy o szkolnictwie wyższym. Oceniam jako wypełnienie powinności, nałożonej art. 5 obowiązującej Konstytucji, mianowicie, że popieramy ideę samorządu studenckiego. Jest to bowiem jedna z form samorządu zawodowego. I chciałbym, żeby samorząd studencki był tak traktowany przez kolegów studentów, którzy składali na nasze ręce wnioski, byśmy byli przeciwni instytucji samorządu studenckiego. Nie ma to absolutnie nic wspólnego z ograniczaniem pluralizmu politycznego, zainteresowań studenckich, organizowania się w różnorakie stowarzyszenia itd. Jest to sprawa pierwsza.</u>
          <u xml:id="u-263.2" who="#AndrzejBratkowski">Sprawa druga dotyczy ustawy o tytule i stopniach naukowych. W tym przypadku chciałem wyrazić poparcie dla wniosku mniejszości, który — w moim przekonaniu — bardziej logicznie sytuuje tę centralną kuźnię kadr, jak to sarkastycznie do dzisiaj się określa, czyli Centralną Komisję Kwalifikacyjną kadr naukowych. My nie możemy bowiem zapominać, że zgodnie z ustawą jest to centralny organ administracji państwowej. W odpowiednim artykule projektu ustawy jest tego typu zapis in extenso.</u>
          <u xml:id="u-263.3" who="#AndrzejBratkowski">Jeżeli więc jest to centralny organ administracji państwowej, to naprawdę nie widzę powodów, żeby nie stworzyć możliwości postępowania kontradyktoryjnego przed tego typu urzędem. W nowej ustawie w dalszym ciągu jednak nie jest przewidziane tego typu postępowanie, a przecież obowiązuje ono w całym naszym sądownictwie. Jakie to niebezpieczeństwa budzi, nie chcę w tym momencie przypominać.</u>
          <u xml:id="u-263.4" who="#AndrzejBratkowski">Sam przed rokiem, przy okazji kolokwium habilitacyjnego, musiałem przekazać dziekanatowi zaświadczenie o mojej „moralności”. A ta „moralność” miała być określona słowami, które mi podyktowano, zgodnie z jakąś obowiązującą instrukcją, że „akceptuję zasady ustroju konstytucyjnego PRL”. Tego typu oświadczenie dotyczyło zresztą wszystkich, którzy przechodzili przez Centralną Komisję Kwalifikacyjną, pod kątem tytułu profesora, jak i stopni habilitacyjnych. Zaświadczenie o tejże „moralności politycznej” miało być opatrzone pieczątką ze słowami „Polska Zjednoczona Partia Robotnicza”.</u>
          <u xml:id="u-263.5" who="#AndrzejBratkowski">Tak było, i nie ma co chować głowy w piasek. Jest teraz pytanie, jak od tego odejść. Sądzę, że całe rozwiązanie ustawowe ma tylko charakter przejściowy. W istocie rzeczy ta komisja dzisiaj jest ustawiona na weryfikację przy przewodach habilitacyjnych, tzn. nie ma charakteru oceniającego. To jest coś więcej.</u>
          <u xml:id="u-263.6" who="#AndrzejBratkowski">Proponuję, by w art. 18 w ust. 4 i odpowiednio w art. 34 wyraźnie określić, że recenzje i recenzenci związani są z określoną „dyscypliną” naukową, a nie z dziedziną daną lub dziedziną pokrewną, w której przewód habilitacyjny jest prowadzony. Prowadzi to miejscami do kuriozalnych zupełnie wyroków na zasadzie — genialność to nasza specjalność.</u>
          <u xml:id="u-263.7" who="#AndrzejBratkowski">I ostatnia kwestia, którą również chciałbym tutaj podnieść jako wyraz innego spojrzenia na ten problem, który w art. 3 ustawy o tytule naukowym i stopniach naukowych został zawarty. Chodzi mianowicie o tę jednoetatowość wymuszaną przez pełny wymiar zatrudnienia pracowników naukowych, którzy są członkami gremium decydenckiego w odniesieniu do tytułu naukowego, przewodu habilitacyjnego lub doktoratu.</u>
          <u xml:id="u-263.8" who="#AndrzejBratkowski">Muszę powiedzieć, że ten pełny wymiar zatrudnienia z góry odcina, wydaje mi się, potencjalnie rozszerzającą się grupę ludzi z dorobkiem naukowym, profesorów, doktorów habilitowanych, którzy będą pracowali we własnych firmach bądź w przemyśle, a wcale nie muszą być zatrudnieni w pełnym wymiarze godzin na uczelni. Sądzę, że to ograniczenie jest po prostu fałszywie sformułowane. Powinno ono chyba dotyczyć tylko określenia, że „pracownik naukowy może tylko w jednej jednostce wypełniać tę powinność głosowania czy ma prawo głosowania przy przewodach doktorskich, habilitacyjnych i wnioskowaniu o tytuł naukowy”. Ograniczanie i w ogóle wprowadzanie tutaj kwalifikacji pełno czy niepełnowymiarowego zatrudnienia — wydaje mi się — że jest reliktem dawnych czasów i nie przystaje do gospodarki otwartej. Przypomnijmy, że przed wojną żaden profesor politechniki nie pracował tylko na politechnice, ale równocześnie miał na boczku swoją pracownię projektową, miał na boczku przedsiębiorstwo bądź uczestniczył w różnego rodzaju działalności praktycznej. Sądzę, że nie możemy ograniczyć ludzi nauki wyłącznie do pracy na uczelni.</u>
          <u xml:id="u-263.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-264">
          <u xml:id="u-264.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję. Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Kazimierza Woźniaka z Klubu Niezależnych Posłów, a następnie pana posła Ignacego Czeżyka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-265">
          <u xml:id="u-265.0" who="#KazimierzWoźniak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Projekt ustawy o szkolnictwie wyższym jest jednym z niewielu aktów prawnych poddanych tak szerokiej konsultacji całego środowiska, które jest nim najbardziej zainteresowane. Taka jest opinia większości dyskutantów, taką też opinię wyraził pan minister Samsonowicz w piśmie skierowanym jeszcze w maju do rektorów szkół wyższych. Szkoda tylko, że finał tej dyskusji dotyczącej ostatecznej, jak dotychczas, wersji przygotowanej przez komisje sejmowe, przypadł na okres po części już wakacyjny. Uniemożliwiło to przedyskutowanie i ustosunkowanie się w szerszym gronie zainteresowanych pracowników i studentów. W czasie spotkań środowiskowych i w poszczególnych uczelniach zgłaszano wiele krytycznych uwag dotyczących różnicowania uczelni w zakresie ich samorządności i autonomiczności. Stwierdzano również, że stanowi ono postęp, choć niewielki, na drodze do demokratyzacji naszego życia. Wskazywano na potrzebę stosowania rozwiązań cechujących się zarazem radykalizmem, jak i realizmem, które uczynią nasze uczelnie wyższe w pełni otwartymi, a więc również i gotowymi do wejścia w unifikowany obecnie system europejskiego szkolnictwa wyższego według programu ERASMUS.</u>
          <u xml:id="u-265.1" who="#KazimierzWoźniak">W przeciwnym wypadku grozi nam trywialna zaściankowość. Uczelnie muszą stać się autentycznymi ośrodkami jednoczącymi ludzi nauczających i nauczanych, uczących się i studiujących w poszukiwaniu i odkrywaniu prawdy, tej prawdy, która obejmując wszelkie dyscypliny wiedzy jest fundamentem rozwoju człowieka oraz — jak powiedział papież Jan Paweł II w Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie w 1983 r. — uczelnie muszą stać się fundamentem rozwoju społeczeństwa w jego najgłębszej tożsamości.</u>
          <u xml:id="u-265.2" who="#KazimierzWoźniak">Przeświadczenie, że ustawa o szkolnictwie wyższym winna zawierać możliwie najwięcej ustaleń szczegółowych, dotyczących działalności szkoły wyższej jest błędne. Doświadczenie poucza, że najskuteczniejsze i najtrwalsze są zwięzłe, precyzyjne, wykluczające niejednoznaczność interpretacji apolityczne sformułowania, obejmujące kwestie zasadnicze. Przykładem trafności takiego podejścia jest bardzo zwięzła, obejmująca zaledwie około 200 zdań Konstytucja Stanów Zjednoczonych, która z drobnymi tylko poprawkami już ponad 200 lat służy narodowi i to jak skutecznie.</u>
          <u xml:id="u-265.3" who="#KazimierzWoźniak">Ustawa o szkolnictwie wyższym powinna mieć cechy dokumentu ramowego, swoistej konstytucji, w ramach której powinna odbywać się działalność szkół wyższych oparta na szczegółowych ustaleniach ujętych w statutach uczelni, statutach opracowanych na równych prawach we wszystkich uczelniach. Czynienie w tym zakresie wyjątków i dzielenie uczelni na duże wiarygodne i małe niewiarygodne — nie jest zasadne. Bo jakże inaczej można zrozumieć fakt podziału uczelni według kryterium ilościowego, co prawda bardzo wygodnego, zaproponowanego w art. od 11 do 13, według których uczelnie zatrudniające 60 profesorów i posiadające połowę jednostek organizacyjnych z uprawnieniami do nadawania stopnia naukowego doktora habilitowanego są w pełni wiarygodne i statuty uchwalone przez ich senaty wchodzą w życie z dniem określonym w uchwale senatu. W przypadku pozostałych uczelni, np. zatrudniających 59 profesorów, statut wymaga zatwierdzenia przez właściwego ministra, przy czym w przypadku niezgodności z przepisami ustawowymi minister może odmówić zatwierdzenia statutu. Rodzi się pytanie: A co stanie się ze statutami niezgodnymi z przepisami ustawowymi uczelni zaliczonych do pierwszej grupy? Czy aby w tych uczelniach mogą być statuty niezgodne z przepisami? Uważam, że powinien tu obowiązywać jeden klarowny przepis, co zmniejszyłoby liczbę artykułów w tym rozdziale. Znacznemu skróceniu uległby projekt, gdyby np. na wstępie podano definicję uczelni wyższej i stosowano się do niej w całej dalszej treści ustawy. Wspomniane już przeze mnie kryterium ilościowe nie budzi natomiast żadnych zastrzeżeń w przypadku nadawania uprawnień do doktoryzowania i habilitowania, jest to zasadne.</u>
          <u xml:id="u-265.4" who="#KazimierzWoźniak">Do ustawy o szkolnictwie wyższym pragnę zgłosić następujące wnioski formalne.</u>
          <u xml:id="u-265.5" who="#KazimierzWoźniak">Do art. 3 ust. 2 w pkt. 5 po wyliczeniu podstawowych zadań proponuję dopisać uzupełnienie o treści: „oraz dbanie o zdrowie i rozwój fizyczny studentów”. O tę część by wydłużył się ten punkt. Szkoły wyższe w świetle proponowanego projektu ustawy ograniczają się do podstawowych zadań naukowych i dydaktycznych, związanych z merytorycznym przygotowaniem przyszłych specjalistów, zapominając o wychowaniu zdrowotnym, które powinno być stawiane na równi z kształceniem specjalistycznym.</u>
          <u xml:id="u-265.6" who="#KazimierzWoźniak">W art. 23 dotyczącym uzyskiwanych przez uczelnię środków finansowych proponuję dopisać informację o ulgach podatkowych dla ofiarodawców, czyli o zmniejszeniu podstawy opodatkowania o wartość darowizny.</u>
          <u xml:id="u-265.7" who="#KazimierzWoźniak">W art. 41 ust. 4, to zresztą zgłaszałem na posiedzeniu komisji, proponuję, ażeby składy sekcji rady głównej uzupełniać osobami wywodzącymi się z tych uczelni, które nie mają swoich przedstawicieli w radzie głównej. W ten sposób, co prawda, nie na pełnych prawach byłoby takie uczestnictwo, ale rozszerzyłby się krąg uczelni zainteresowanych pracami rady głównej.</u>
          <u xml:id="u-265.8" who="#KazimierzWoźniak">W art. 87 ust. 1 proponuję ujednolicenie zapisu o czasie zatrudniania, przyjmując jako podstawowy — „na czas nieokreślony”, gdyż sformułowanie „na stałe” budzi wiele zastrzeżeń wynikających być może z niezrozumienia tego pojęcia i jakie z niego wynikają uprawnienia. Najlepszy dowód — wczoraj starałem się na tej sali u kilku prawników zorientować — na czym polega różnica między zatrudnieniem na stałe a zatrudnieniem na czas nieokreślony. Nie uzyskałem takiej odpowiedzi, niektórzy nawet mówili, że to jest mylne sformułowanie.</u>
          <u xml:id="u-265.9" who="#KazimierzWoźniak">W art. 95, który dotyczy wygasania stosunku pracy z mianowanym nauczycielem akademickim na mocy prawa — ust. 2 pkt 2, proponuję by odnosił się on także do docentów. Chodzi tam o wydłużenie okresu pracy do 70 roku życia, oczywiście przy dobrym stanie zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-265.10" who="#KazimierzWoźniak">Art. 190 dotyczy uprawnień przysługujących profesorom zwyczajnym i nadzwyczajnym. Proponuję, ażeby te uprawnienia przysługiwały także docentom i nauczycielom akademickim posiadającym stopnie naukowe doktora habilitowanego, co miałoby kolosalne znaczenie, szczególnie w przypadku mniejszych uczelni.</u>
          <u xml:id="u-265.11" who="#KazimierzWoźniak">W art. 192 dotyczącym profesorów i docentów kontraktowych znosi się to pojęcie. Jest propozycja środowiska, z którego się wywodzę, ażeby utrzymać tę możliwość, zapewniającą więź z przemysłem, zapewniającą dopływ kadry szczególnie w zakresie przedmiotów zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-265.12" who="#KazimierzWoźniak">W odniesieniu do projektu ustawy o tytule i stopniach naukowych społeczność akademicka z mojego terenu zgłaszała m.in. następujące uwagi. Należy dążyć do przywrócenia właściwej rangi stopnia doktora nauk, który powinien być jedynym stopniem naukowym tak jak w wielu krajach, na których ponoć chcemy się wzorować. Dotychczasowe bowiem traktowanie pracowników uczelni legitymujących się tym stopniem naukowym, a w zdecydowanej większości stanowią oni grupę adiunktów, budzić musi co najmniej sprzeciw, ponieważ na tych pracownikach opiera się znaczna część — żeby nie powiedzieć większość — działalności dydaktycznej i naukowo-badawczej wielu uczelni. Paradoksem przy tym jest to, że nie mają oni obecnie żadnych praw, poza prawem — być adiunktem. W życiu publicznym natomiast mogą zajmować tak odpowiedzialne stanowiska, jak stanowisko ministra czy wicepremiera.</u>
          <u xml:id="u-265.13" who="#KazimierzWoźniak">Projekt tej ustawy w obecnym jej brzmieniu jest bardzo niekorzystny dla kandydatów do tytułu profesora wywodzących się z tzw. małych uczelni. Wniosek zaopiniowany przez trzech profesorów danej dziedziny ma być składany w radzie wybranej jednostki organizacyjnej, posiadającej uprawnienia nadawania stopnia naukowego doktora habilitowanego. Jest to wyjątkowo gęste sito. Dawniej wystarczył wniosek rady wydziału macierzystej uczelni i opinie trzech profesorów.</u>
          <u xml:id="u-265.14" who="#KazimierzWoźniak">Sama idea nie jest zła. Utrudnia awanse przypadkowe i podnosi prestiż tytułu profesora. Pełniłaby na pewno pozytywną rolę w prawdziwie demokratycznym i pluralistycznym społeczeństwie. Obawiam się, że o tyle gorszą rolę spełni w okresie przejściowym, wprowadzane bowiem formalnie równe szanse staną się faktycznie nierówne. Na czym polega problem? Otóż mianowani wcześniej w odmiennych warunkach profesorowie decydować będą o tytułach naukowych nowych kandydatów. Zablokować to może bardzo skutecznie awans, stwarzając szczególnie „gęste sito” z trzech powodów: niejako naturalnych — profesorowie z oczywistych pobudek nie zechcą powiększać swojego nobliwego grona; politycznych oraz z powodów nazwiemy geograficznych. W niektórych bowiem specjalnościach tylko dwie, trzy uczelnie w Polsce mogą ze względów formalnych poprzeć taki wniosek, oczywiście, o ile zechcą.</u>
          <u xml:id="u-265.15" who="#KazimierzWoźniak">Nie należy do wielkich odkryć stwierdzenie, że zachowaniami ludzi rządzą interesy, a idee, poglądy, przepisy, ustawy itp. są tylko ich uzasadnieniem, a zwłaszcza takim uzasadnieniem, w którym owe interesy są głęboko ukryte. Jakie interesy wobec tego będą mieli profesorowie, np. z Warszawy, Krakowa, Poznania, żeby występować z wnioskami o profesurę dla kandydatów np. z Rzeszowa, Kielc, Opola, Koszalina?</u>
          <u xml:id="u-265.16" who="#KazimierzWoźniak">Do tej ustawy pragnąłbym jeszcze zgłosić dwie uwagi. Dziwne jest trochę różnicowanie praw udziału w Centralnej Komisji do spraw Tytułów i Stopni Naukowych, stwarzając te możliwości jedynie profesorom zatrudnionym w jednostkach posiadających prawa habilitacyjne, a nie dając tych szans profesorom pracującym w pozostałych uczelniach. Jest to art. 33 ust. 3. W art. 42 proponuję, ażeby dokonać takich zmian, aby umożliwić dokończenie wszystkich rozpoczętych przewodów doktorskich, a nie jak jest to zapisane w ustawie, tylko w tych przypadkach, gdzie powołani są już recenzenci. Sprawa doktoratu — jak wiemy — trwa niekiedy bardzo długo. Zaangażowanie w tej pracy ludzi, docentów jest bardzo duże. I dlatego pozostawienie tego zapisu o tej treści, jak zaproponowano w ustawie byłoby — w moim odczuciu — krzywdzące.</u>
          <u xml:id="u-265.17" who="#KazimierzWoźniak">Kończąc, pragnę w imieniu Klubu Niezależnych Posłów poinformować, że klub ten w pełni popiera wniosek posła Jana Świtki w przedmiocie częściowego finansowania KUL z budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-265.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-266">
          <u xml:id="u-266.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-266.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Ignacego Czeżyka z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie panią poseł Teresę Liszcz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-267">
          <u xml:id="u-267.0" who="#IgnacyCzeżyk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mam tylko dwie małe uwagi i chciałbym się tutaj nimi podzielić. Pierwsza dotyczy właściwie zgłoszonego już przez posła Zdradę w swoim drugim wystąpieniu problemu tytułu naukowego profesora, o którym mowa w art. 23, który by się odnosił tylko do uczelni wyższych.</u>
          <u xml:id="u-267.1" who="#IgnacyCzeżyk">Otóż środowiska uczelniane zgłosiły wiele uwag na ten temat, argumentując obawą wcześniejszego obniżenia się aktywności naukowej pracowników. A jeśli już miałoby to nastąpić, to również sugerowano tutaj, by tytuł profesora stwarzał możliwość stosownych wymogów, które by odpowiadały temu tytułowi, by uniknąć dotąd obowiązujących przy tytule profesora nadzwyczajnego.</u>
          <u xml:id="u-267.2" who="#IgnacyCzeżyk">Uwagi dotyczyły również tego, że jeśli w nowej ustawie utrzyma się tytuł profesora, to należy określić takie wymogi, jakie dla jego uzyskania obowiązują obecnie przy tytule profesora zwyczajnego. Ogólnie biorąc, w tej uwadze sprawa rozbija się o pieniądze, które zwykle są główną motywacją aktywności naukowej, jak to się dzieje w krajach zachodnich, gdzie następuje drenaż mózgów. Myślę, że nasze instytuty są w absolutnie innej sytuacji i stąd takie pewne zabezpieczenia są wyrażane w obawie zaniżenia tej aktywności naukowej.</u>
          <u xml:id="u-267.3" who="#IgnacyCzeżyk">Druga moja uwaga dotyczy tego, co zasygnalizował pan poseł Ney, przewodniczący Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego. Chodzi o potrzebę komplementarności trzech ustaw — o szkolnictwie wyższym, o stopniach i tytule naukowym, tych które są rozważane w tej debacie oraz ustawy o jednostkach badawczo-rozwojowych, która będzie przedmiotem przyszłych rozważań Wysokiej Izby. Jest bardzo ważne, by te trzy ustawy zaczęły funkcjonować jednocześnie. Ustawa o jednostkach badawczo-rozwojowych wymaga szybkiej zmiany. I projekt nowej ustawy winien być jak najszybciej przedłożony Sejmowi. I o to przyspieszenie apeluję do rządu. Myślę, że jednostki badawczo-rozwojowe powinny jak najszybciej uzyskać pełne możliwości przekształcania się i mieć na to zagwarantowane fundusze.</u>
          <u xml:id="u-267.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-268">
          <u xml:id="u-268.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-268.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Teresę Liszcz, a następnie pana posła Józefa Wójcika.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-269">
          <u xml:id="u-269.0" who="#TeresaLiszcz">Pani Marszałek! Szanowni Państwo! Chciałbym wypowiedzieć się w trzech kwestiach dotyczących trzech wniosków mniejszości oraz na koniec zaproponować dwa — jak sądzę — niezbędne uzupełnienia.</u>
          <u xml:id="u-269.1" who="#TeresaLiszcz">Pierwsza kwestia to sprawa art. 26 zezwalającego uczelniom na posiadanie kont dewizowych, gromadzenie na nich środków walutowych oraz swobodne obracanie tymi środkami. Ten przepis został zakwestionowany. Zresztą wniosek mniejszości został, co pragnę podkreślić, zgłoszony tylko przez jednego posła i nie poparty przez żadnego innego członka komisji.</u>
          <u xml:id="u-269.2" who="#TeresaLiszcz">Argument był niebagatelny, któremu trudno odmówić racji, że jest to jakiś wyłom w przyjętej w prawie dewizowym zasadzie odsprzedaży środków dewizowych i następnie zakupu na potrzebne cele. Wydaje mi się jednak, że ten wyłom ma głębokie uzasadnienie. Po pierwsze — zasada odprzedaży środków dewizowych jest przewidziana dla podmiotów gospodarczych. Uczelnia podmiotem gospodarczym sensu stricto nie jest i wpływy na konta uczelni, wpływy dewizowe uczelni, nie pochodzą z reguły z działalności gospodarczej, lecz z zapisów spadków i darowizn. Pragnę przypomnieć, że według art. 6 prawa dewizowego tego rodzaju wpływy dewizowe osób fizycznych w ogóle nie podlegają obowiązkowi odprzedaży. A więc byłoby to w jakimś zakresie zrównanie uczelni z osobami fizycznymi, nie z podmiotami gospodarczymi, tylko z osobami fizycznymi, nie będącymi podmiotami gospodarczymi. Wydaje się poza tym, że ilość gromadzonych środków, zakres obrotu, jest tego rodzaju, że nie grozi jakimiś perturbacjami na polskim rynku dewizowym.</u>
          <u xml:id="u-269.3" who="#TeresaLiszcz">Druga sprawa — jak powiedziałam, wpływy dewizowe uczelni pochodzą głównie od darczyńców zagranicznych. Dla nich obowiązek odsprzedawania jest niezrozumiały, budzi nieufność, grozi ograniczeniem darowizn, napływu darowizn, który już jest na jednej z uczelni wyraźnie widoczny.</u>
          <u xml:id="u-269.4" who="#TeresaLiszcz">Następna sprawa jest taka, że owszem, można zakupić dewizy, ale — zgodnie z art. 8 prawa dewizowego — tylko na wymienione tam cele. Nie wszystkie cele i potrzeby uczelni mieszczą się w art. 8. A więc mogą być takie cele, na które uczelnia — na podstawie prawa dewizowego — nie będzie w stanie zakupić środków dewizowych. Pomijam już to, że odprzedaż po niższej cenie, a następnie zakup dewiz po powyższej cenie przez uczelnię dotowaną przez państwo, jest trudne do przyjęcia. Wiemy poza tym, jak ważny jest kontakt uczelni z nauką światową. Powinniśmy robić wszystko, żeby te kontakty obecnie ogromnie utrudnione w każdej dziedzinie były łatwiejsze. Musimy zdawać sobie sprawę z tego, że uczelnia potrzebuje niekiedy bardzo szybko robić zakupy, zwłaszcza odczynników potrzebnych do badań naukowych, często w sytuacji, gdy doświadczenie nie może czekać. Na to jest potrzebny szybki, swobodny obrót.</u>
          <u xml:id="u-269.5" who="#TeresaLiszcz">Poza tym pamiętajmy jeszcze, że przewidujemy tworzenie uczelni prywatnych, w tym także przez podmioty zagraniczne. Ich funkcjonowanie byłoby praktycznie niemożliwe bez posiadania własnych kont dewizowych. Dlatego serdecznie apeluję do państwa o poparcie zapisu art. 26, czyli o głosowanie przeciwko wnioskowi mniejszości zawartemu pod pkt. 1 o skreślenie art. 26.</u>
          <u xml:id="u-269.6" who="#TeresaLiszcz">Następna sprawa, do której chcę się odnieść, to jest kolejny wniosek mniejszości dotyczący art. 87. Mianowicie, w projekcie komisji przyjęliśmy inną od rządowej koncepcję zatrudniania zdecydowanej większości pracowników naukowych na podstawie nominacji na czas nieokreślony. Tu skorzystam z okazji, bo jeden z panów posłów zadał pytanie kierowane do prawników — czym się różni w istocie zatrudnienie na czas nieokreślony od zatrudnienia na czas określony? Różnica jest wyraźna. Zatrudnienie na czas określony oznacza ściśle zamknięty okres, po którym automatycznie przestaje się być pracownikiem — wszyscy zatrudnieni na czas określony — zarówno dobry jak i zły pracownik — bez jakiegokolwiek uprzedzenia i oświadczenia woli. Podczas gdy przy zatrudnieniu na czas nieokreślony rozwiązanie stosunku pracy wymaga czynności prawnej oraz uzasadnienia. Przy czym dokonane rozwiązanie podlega jeszcze kontroli sądowej.</u>
          <u xml:id="u-269.7" who="#TeresaLiszcz">Rozumiem, że pytanie to dotyczy głównie pogodzenia zatrudnienia na czas nieokreślony asystentów i adiunktów z tzw. okresem rotacyjnym, to znaczy z okresem 8 lub 9 lat, w których odpowiednio asystent lub adiunkt powinien wykonać pracę promocyjną, doktorską lub habilitacyjną. Tu nie ma sprzeczności. Zatrudnienie jest na czas nieokreślony, to znaczy że nawet jeśli upłynie 8 lat bez doktoratu albo 9 bez habilitacji, nie powoduje to automatycznie ustania stosunku pracy, tylko samo w sobie staje się powodem do ułatwionego dla uczelni rozwiązania stosunku pracy z tym pracownikiem w drodze normalnego wypowiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-269.8" who="#TeresaLiszcz">Jest to samoistny powód do rozwiązania i taki pracownik praktycznie nie ma szans dochodzenia roszczeń przed sądem. Ale automatyzmu nie ma. Od uczelni zależy, czy po upływie okresu rotacyjnego skorzysta z prawa do rozwiązania, czy nie. Być może nie skorzysta, jeśli doktorat czy habilitacja jest na ukończeniu albo adiunkt bez habilitacji jest znakomitym dydaktykiem, jest uczelni potrzebny. A więc zamiast automatyzmu — prawo uczelni i instrumenty w ręku uczelni do rozwiązania stosunku pracy, do prowadzenia racjonalnej zindywidualizowanej polityki kadrowej.</u>
          <u xml:id="u-269.9" who="#TeresaLiszcz">I taka jest nasza koncepcja. Utrzymuje ona podział pracowników na dwie kategorie. Tę śmietankę naukową, powiedzmy, profesorów tytularnych, których stabilizuje bardzo mocno oraz pozostałych od asystenta do profesora nadzwyczajnego, co do których przewiduje zatrudnienie na czas nieokreślony, co oznacza pewną względną stabilizację, większą niż zatrudnianie na krótkie okresy, po którym automatycznie ustaje stosunek pracy, ale znacznie mniejszą niż profesorów tytularnych.</u>
          <u xml:id="u-269.10" who="#TeresaLiszcz">I teraz, co proponuje się we wniosku mniejszości? Ażeby — zgoda — asystentów i adiunktów zatrudniać na czas nieokreślony, profesorów tytularnych na stałe, a jedną tylko kategorię — profesorów nadzwyczajnych bez tytułu, ale ze stopniem doktora habilitowanego, z habilitacją, zatrudniać na czas określony, na 5 lat. Jest to po pierwsze wyrwa w całej koncepcji, po wtóre niczym nie uzasadniona dyskryminacja, ponieważ zrobił doktorat, a następnie zrobił habilitację. To jest „nagroda” za awanse naukowe, destabilizacja. Przy czym przypominam, że jest to ta kategoria pracowników, która z mocy obecnej ustawy ma zatrudnienie na stałe, a w tym wniosku mniejszości proponuje się mianowanie przez rektora na 5 lat. Już w projekcie komisyjnym pogorszyliśmy sytuację tej kategorii pracowników, bo zatrudnienie na stałe zrównane z dzisiejszymi profesorami, zmieniliśmy im na mianowanie przez rektora na czas nieokreślony, a więc w istocie zrównaliśmy ich z asystentami i z adiunktami, tyle tylko, że bez rotacji ustawowej.</u>
          <u xml:id="u-269.11" who="#TeresaLiszcz">Przypominam, że pan poseł Niesiołowski złożył wniosek idący w przeciwnym kierunku, żeby profesorów nadzwyczajnych, wszystkich, mianować na stałe i to jest wniosek, który oznaczałby niejako zachowanie praw nabytych przez tę kategorię pracowników, bo stanowisko profesora nadzwyczajnego w projekcie w istocie dokładnie odpowiada stanowisku docenta, czyli mianowanie na tym stanowisku na stałe ludzi z habilitacją byłoby po prostu utrzymaniem dotychczasowych zasad. Ja już nie idę tak daleko, m.in. z tego powodu, że należę akurat do tej kategorii pracowników, że byłoby to walczenie niejako o własne sprawy, więc ja nie posuwam się do tego, żeby jakoś forsować to zatrudnianie profesorów nadzwyczajnych na stałe, uważam natomiast za rzecz oczywistą, że powinni być zatrudniani co najmniej na takich warunkach, jak asystenci i adiunkci. Proszę uświadomić sobie, do jakiej paradoksalnej sytuacji by prowadziło uwzględnienie tego wniosku mniejszości. Asystent i adiunkt podwładny profesora nadzwyczajnego, który jest na przykład kierownikiem katedry czy zakładu, jest zatrudniony na czas nieokreślony, to znaczy jeśli się dobrze sprawuje, to ma mniej więcej spokój na 8–9 lat, a jego szef kierownik ma angaż na 5 lat. Jakie tu powstają stosunki zależności, sprawa prestiżu przełożonego.</u>
          <u xml:id="u-269.12" who="#TeresaLiszcz">Wydaje mi się, że ze wszystkich tych względów niedopuszczalne jest przyjęcie wniosku o zatrudnienie profesorów nadzwyczajnych na okres lat 5. Pozostaje zatrudnienie ich na czas nieokreślony, chyba że szanowni państwo opowiedzą się za wnioskiem pana posła Niesiołowskiego, że mamy ich zatrudniać na stałe.</u>
          <u xml:id="u-269.13" who="#TeresaLiszcz">I jeszcze jedna sprawa dotycząca tym razem studentów. Doskonale zdaję sobie sprawę z wagi samorządu studenckiego jako szkoły obywatelskiego działania, aktywności obywatelskiej. Jestem za tym, żeby samorządowi przyznać daleko idące uprawnienia i takie uprawnienia ustawa w wersji projektowanej przyznaje. Prawo decydowania o środkach finansowych przeznaczanych na cele studenckie, opiniowanie rozdziału stypendiów, wspólnie z innymi organami decydowanie o wejściu w życie regulaminów studiów, a na poziomie kraju opiniowanie aktów normatywnych dotyczących studentów. To jest bardzo dużo. Przy tym obowiązuje zastrzeżenie, że to samorząd jest wyłącznym reprezentantem ogółu studentów.</u>
          <u xml:id="u-269.14" who="#TeresaLiszcz">Muszę powiedzieć, że na początku byłam jedną z nielicznych osób w podkomisji, które rozważały możliwość zapisania osobowości prawnej dla samorządu, przez sympatie dla studentów i samorządu. Konsultowałam się z profesorami cywilistami. Oni mówili zwykle — „to nonsens, nie może być osoby prawnej w osobie prawnej. To jest karkołomna konstrukcja prawnicza”. Przestałam dążyć do tego zapisu, gdy studenci zaczęli się wypowiadać na ten temat. Nie potrafili uzasadnić, po co im to potrzebne, a wreszcie powiedzieli, że osobowość prawna jest im potrzebna dla swobodnego udziału w obrocie gospodarczym. Czy po to się studiuje? Po to się jest członkiem samorządu, żeby pod przykrywką samorządu prowadzić nieskrępowaną działalność gospodarczą? Zwłaszcza że — jak państwo zorientowali się z poprawek — istnieje możliwość prowadzenia działalności gospodarczej przez samorząd w ramach pełnomocnictw rektora, w takim zakresie, w jakim to jest uzasadnione — tj. w zakresie działalności bytowej studentów. I to wystarcza.</u>
          <u xml:id="u-269.15" who="#TeresaLiszcz">W ostatniej dosłownie chwili, na ostatnim posiedzeniu komisji został przedstawiony projekt konkretnego zapisu na temat osobowości samorządu. Jest to projekt, moim zdaniem, prawniczo kulawy, niedoskonały mocno, przede wszystkim jest tu bardzo niebezpieczna sprawa odpowiedzialności. Samorząd jako osoba prawna, prowadząc w szerokim zakresie działalność gospodarczą, z reguły opartą na mieniu uczelni, bo przewiduje się branie w ajencje np. akademików, oznacza dysponowanie przez samorząd istotnymi wartościami materialnymi. To może prowadzić do wyrządzenia znacznych szkód materialnych. Kto będzie za to odpowiadać? Członkowie samorządu to są studenci, przejściowi goście — 4-letni z reguły — na uczelni, nie mający majątku własnego. Kto będzie za to odpowiadać? O to się nie troszczyli projektodawcy tego zapisu.</u>
          <u xml:id="u-269.16" who="#TeresaLiszcz">Jest jeszcze jeden istotny mankament. Osobowość prawna zmienia koncepcję samorządu. Po prostu z reprezentacji w zarządzaniu uczelnią samorząd przekształca się — jak już o tym mówiono — w superorganizację mającą prowadzić m.in. działalność gospodarczą i jednocześnie ta organizacja mająca także komercyjny charakter, ma cały szereg innych uprawnień, prawo wyłącznej reprezentacji. Decyduje o podziale wszelkich środków finansowych, dla wszystkich organizacji. Te uprawnienia nie godzą się z samorządem jako osobą prawną. I stąd z żalem, ale w obecnej wersji nie popieram tego zapisu o osobowości prawnej. Państwa bym zachęcała do tego, żeby jednak nie dopuścić do powstania tego swoistego dziwoląga prawniczego i tej niebezpiecznej sytuacji w zakresie odpowiedzialności materialnej, a więc do skreślenia zapisu o osobowości prawnej samorządu.</u>
          <u xml:id="u-269.17" who="#TeresaLiszcz">I, bardzo przepraszam, jeszcze muszę przez chwilę zająć państwa czas, dwoma — jak myślę — koniecznymi uzupełnieniami. W art. 131 dotyczącym odpowiedzialności dyscyplinarnej pracowników proponowałabym dodanie ust. 5 w takim brzmieniu: „Od orzeczenia komisji dyscyplinarnej uczelni każdej ze stron służy w ciągu 14 dni od doręczenia orzeczenia odwołanie do komisji dyscyplinarnej przy radzie głównej”. Moim zdaniem jest tu wyraźna luka konstrukcyjna, gdyż są przewidziane komisje drugiej instancji, nie ma zaś ani terminu, ani trybu odwołania, przy czym jest asymetria w stosunku do studenckiej regulacji, gdzie odwołanie wyraźnie w art. 171 jest przewidziane. Dokładny wniosek na piśmie złożę posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-269.18" who="#TeresaLiszcz">I wybaczą państwo, jeszcze jedno konieczne uzupełnienie dotyczące art. 183. Jest to przepis, który zawiera pewne majątkowe decyzje w odniesieniu do mienia uczelni będącego już w jej zarządzie. Przy czym wydaje się, że intencją projektodawców — bo jest to przepis dokładnie wzięty z projektu rządowego — było, żeby przepis dotyczył uczelni państwowych i mienia państwowego, które dotąd było własnością skarbu państwa i chodzi o swoiste uwłaszczenia uczelni. Ale uwłaszczać można mieniem państwowym państwową uczelnię, a nie mieniem osób trzecich jakiejkolwiek uczelni. I dlatego proponuję, żeby w art. 183 pkt 2 wprowadzić dwa razy określenie „państwowe”, a więc „budynki i urządzenia związane trwale z gruntami państwowymi pozostającymi w zarządzie uczelni państwowej stają się jej własnością” i odpowiednio w pkt. 3 „pozostałe składniki mienia uczelni państwowej stają się jej własnością”. I proponuję, żeby te trzy punkty stanowiły ust. 1, a proponuję w ust. 2 dodać taki zapis: „Przepisy ust. 3 nie naruszają praw osób trzecich z wyłączeniem skarbu państwa”. Chodzi o to, żebyśmy nie uwłaszczyli także uczelni państwowej mieniem niepaństwowym.</u>
          <u xml:id="u-269.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-270">
          <u xml:id="u-270.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł. Proszę o zabranie głosu pana posła Józefa Wójcika z „Pax”, a następnie pana posła Jana Wnuka.</u>
          <u xml:id="u-270.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przepraszam panie pośle, ad vocem. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-271">
          <u xml:id="u-271.0" who="#WiesławKaczmarek">Nie chciałbym tutaj robić za adwokata ministra finansów w kwestii tego wniosku odnośnie do skreślenia prawa posiadania rachunków dewizowych. Chciałbym natomiast parę rzeczy sprostować, ponieważ ja zgłaszałem ten wniosek mniejszości. Zwykle nie staram się tutaj uprawiać swego rodzaju sejmowego warcholstwa. I nie był to mój wniosek jednoosobowy. Tylko chciałem pani poseł przypomnieć, że głosowanie nad tym wnioskiem, bodajże wynik głosowania był 9:14, odbywało się w sali nr 118 w czasie wspólnego posiedzenia obu komisji. Natomiast na ostatnim posiedzeniu komisji, wspólnym posiedzeniu dwóch komisji, w sali kolumnowej, po prostu potwierdziłem podtrzymanie tego wniosku, a więc nie był to wniosek jednego posła.</u>
          <u xml:id="u-271.1" who="#WiesławKaczmarek">Druga sprawa. Ja nie jestem prawnikiem, pani poseł, ale pani powiedziała, że prawo dewizowe stosuje się do podmiotów gospodarczych, więc nie wiem, jak pani rozumie ten zapis w ustawie Prawo dewizowe. Jest taki słowniczek w art. 2 — użyte w ustawie określenia oznaczają: osobę krajową — osoba fizyczna mająca miejsce zamieszkania w kraju lub osoba prawna lub nie mająca osobowości prawnej; jednostkę organizacyjną utworzoną zgodnie z przepisami prawa mającą siedzibę w kraju oraz ich oddziały i przedstawicielstwa za granicą. Nie ma tu żadnego sformułowania, że ta ustawa stosuje się do działalności gospodarczej. Po prostu obejmuje osoby krajowe. Jeżeli natomiast, jak już mówiłem, występują problemy z tego typu obrotem dewizami, to ta ustawa również dopuszcza możliwość, żeby minister finansów w zezwoleniu dewizowym udzielił takiego prawa otworzenia rachunku dewizowego danej uczelni. Można postawić pytanie, która z tych uczelni, jeżeli ma takie problemy, o coś takiego wystąpiła?</u>
          <u xml:id="u-271.2" who="#WiesławKaczmarek">I kwestia dotycząca tego nieszczęsnego zapisu odnośnie do profesorów nadzwyczajnych. Podzielam wiele argumentów, które pani przedstawiła, za swoim rozwiązaniem. Nie podzielam natomiast jednego, który dotyczy prestiżu. Myślę, że na tej sali takiego argumentu nie można używać, że prestiż nie pozwala na taki zapis ustawowy, że kierownik jednostki organizacyjnej — nie wiem — wydziału, grupy badawczej, zostanie przyjęty na stanowisko profesora nadzwyczajnego na kontrakt 5-letni. I co wtedy, jeżeli mu się nie przedłuży tego kontraktu? Jak będzie wyglądał w stosunku do swoich współpracowników? No, po prostu został tak oceniony, nie nadaje się na stanowisko profesora nadzwyczajnego. I tylko o to chodzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-272">
          <u xml:id="u-272.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panie pośle. Proszę bardzo, pan poseł Józef Wójcik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-273">
          <u xml:id="u-273.0" who="#JózefWójcik">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Krótko, w jednej tylko sprawie. Po pierwsze, z zadowoleniem stwierdzam, że projekty ustaw uwzględniają poprawki, jakie Klub Poselski „Pax” zgłosił komisji, a czyniliśmy to w konsultacji i w porozumieniu z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim, poprawki dotyczące tej właśnie uczelni, dotyczące jej bezpośrednio. Pierwotny projekt rządowy w ogóle o specyfice KUL po prostu nie pamiętał. W związku z tym chciałem podziękować komisji, a zwłaszcza przewodniczącym zarówno komisji, jak i podkomisji za uwzględnienie tych poprawek. Będziemy głosować za całością projektowanych ustaw — oczywiście ustaw po poprawkach niezbędnych, które tutaj zostały zgłoszone i z których część zostanie zaaprobowana — mimo że zdajemy sobie sprawę, iż wiele problemów bardzo istotnych nie w pełni ta ustawa rozwiązuje.</u>
          <u xml:id="u-273.1" who="#JózefWójcik">Po drugie, ponieważ w toku dyskusji wypłynęła sprawa nie wiążąca się wprawdzie bezpośrednio z tematem debaty, ale bardzo ważna, konieczności pomocy finansowej KUL z budżetu państwa, chcę oświadczyć w imieniu Klubu Poselskiego „Pax”, w którego składzie zresztą jest kilku, bodajże czterech absolwentów KUL, że popieramy zgłoszony przez posła Świtka postulat. W nawiązaniu zaś do głosu pana posła Kaczmarka, który martwił się, aby KUL nie stracił cnoty prywatności — zresztą mówił to w duchu jak najbardziej życzliwym — chciałem dodać, że konieczność tej pomocy została przede wszystkim wywołana skutkami przeprowadzanej reformy gospodarczej. Sądzimy, że te trudności są przejściowe. Wcześniej KUL nigdy — podkreślam — nigdy nie korzystał z tego rodzaju źródeł finansowania, a utrzymywał się wyłącznie z ofiarności społecznej i ze składek członków Towarzystwa Przyjaciół Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.</u>
          <u xml:id="u-273.2" who="#JózefWójcik">Należy też pamiętać, że KUL został w swoim czasie pozbawiony znacznego majątku, który został upaństwowiony, a było to dodatkowe źródło utrzymania uczelni. I tak było przed wojną. Dlatego właśnie tej potrzebie, która tutaj tak dobitnie została przez innych, koleżanki i kolegów posłów sformułowana, potrzebie pomocy KUL, damy wyraz w odpowiednim czasie, zwłaszcza w toku pracy Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów. Zresztą nasz poseł, kolega Ziemba był wśród tych, którzy inicjowali tę jednorazową pomoc tegoroczną KUL. Ta pomoc była niezbędna w tych warunkach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-274">
          <u xml:id="u-274.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-274.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Wnuka z Polskiej Unii Socjaldemokratycznej, a następnie pana posła Wojciecha Polaka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-275">
          <u xml:id="u-275.0" who="#JanWnuk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zamierzałem zrezygnować z mówienia do obywateli posłów —...</u>
          <u xml:id="u-275.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-275.2" who="#JanWnuk">...— dziękuję, ale nie ulegnę tym zachęcającym oklaskom i do wypowiedzi pana posła Kaczmarka, którego niezwykle szanuję za waleczność, muszę się ustosunkować.</u>
          <u xml:id="u-275.3" who="#JanWnuk">Otóż uważam, że zabranie konta dewizowego uczelniom, to jest tak, jak byśmy, panie i panowie posłowie, zamknęli drzwi uczelni przed wpływem dewiz z zewnątrz. Nie powinniśmy tego uczynić. Nasze uczelnie są biedne, mają bardzo stare wyposażenie techniczne. Ktoś mi mówił z obywateli posłów, że był taki przypadek, że 3 miesiące brakowało do zakończenia pewnej bardzo ważnej pracy, która dałaby nam wreszcie Nobla u schyłku XX w. Niestety, zabrakło paru dewiz, 3 tys. dolarów, na zakup odczynnika. Amerykanie nas wyprzedzili.</u>
          <u xml:id="u-275.4" who="#JanWnuk">Stanowczo więc, szanując przesłanki, że jesteśmy zwolennikami czystości rozwiązań systemowych, uważam, że należałoby zachować konta dewizowe. Zresztą, kto może dzisiaj nie ulec ekspresji wypowiedzi pani posłanki Liszcz. Wypowiedziała się w sposób tak ekspresyjny, że ja temu ulegam. Dziwię się, że kolega poseł Kaczmarek protestuje.</u>
          <u xml:id="u-275.5" who="#JanWnuk">Chciałbym jeszcze odnieść się do następnej sprawy. Na tle rewolucyjnych przemian, które toczą się na naszych oczach, a dotyczą gospodarki i polityki naszego państwa, ustawa w kwestii stopni naukowych jednak trąci konserwatyzmem. Przewinęła się tutaj duża fala krytyki tej dwustopniowości. W różnych kręgach naukowych mówi się, że praca na stopień habilitacyjny jest często marnotrawieniem czasu, i to czasu w ilości kilku tysięcy godzin. Co za efekt towarzyszy temu wysiłkowi? Po prostu stopień. Gdy tymczasem w krajach europejskich, gdzie dominuje przede wszystkim rozwiązanie jednostopniowe, ludzie, naukowcy, nie tracą czasu na zdobywanie stopni, przede wszystkim ogniskują swoje zainteresowanie, by tworzyć nowe produkty, nowe technologie. A naszej gospodarce potrzebne są właśnie nowe produkty, nowe technologie. W Polsce rodzimych rozwiązań jest bardzo mało. Czyż byśmy byli narodem mniej kreatywnym od innych? Chyba nie, bo za granicą, gdy jesteśmy włączeni w cykl prac badawczych wedle ich stylu i systemu, i oczywiście oprzyrządowania, tworzymy znakomite rozwiązania. A zatem optowałbym, aby — tak, jak ktoś tutaj powiedział, że ustawa jest również przejściowa — kiedyś znowu nawiązać do tej sprawy i stopień doktora uczynić jedynym uprawniającym do wszystkiego, co po tym stopniu się dzieje w kwestii różnych uprawnień naukowych.</u>
          <u xml:id="u-275.6" who="#JanWnuk">Kończąc tę przydługą debatę, w której występuję pod koniec i w której właściwie nic już nowego nie można wnieść, chciałbym życzyć nauce polskiej, żebyśmy u schyłku XX w. dorobili się jeszcze jednego Nobla. Sto lat mija jak Maria Curie-Skłodowska osiągnęła tak zaszczytną nagrodę.</u>
          <u xml:id="u-275.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-276">
          <u xml:id="u-276.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję. Proszę o zabranie głosu pana posła Wojciecha Polaka z Polskiego Związku Katolicko-Społecznego, a następnie jako ostatniego zgłoszonego do dyskusji pana posła Stanisława Dąbrowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-277">
          <u xml:id="u-277.0" who="#WojciechPolak">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Chciałem zgłosić poprawkę do art. 80 ust. 2 i 81 ust. 1 projektu ustawy o szkolnictwie wyższym, które dotyczą zatrudniania profesorów nadzwyczajnych. Otóż projekt ustawy oparty jest na zasadzie odstępstwa od pewnej reguły, tzn. ustala pewną regułę, a mianowicie, że na stanowisku profesora nadzwyczajnego można zatrudnić osobę, która posiada tytuł naukowy lub stopień naukowy doktora habilitowanego, a następnie ustala odstępstwa od tej reguły, to jest dopuszcza specjalności, w których na tym stanowisku może być zatrudniona osoba nie spełniająca tych warunków, ale mająca inne poważne osiągnięcia naukowe.</u>
          <u xml:id="u-277.1" who="#WojciechPolak">Moja poprawka zmierza w tym samym kierunku, co projekt ustawy, ale inaczej podchodzi do tego problemu. Proponuję następujące zapisy wymienionych przeze mnie artykułów. Art. 80 ust. 2 ustawy: „Na stanowisku profesora nadzwyczajnego można zatrudnić osobę, która posiada co najmniej stopień naukowy”. I równocześnie, tj. jednocześnie, art. 81 ust. 1 ustawy: „Minister edukacji narodowej w porozumieniu z właściwymi ministrami określa warunki, jakie powinien spełniać kandydat na stanowisko profesora nadzwyczajnego w określonej specjalności” lub może by też „w określonych specjalnościach”, albo „w grupie określonych specjalności”. Taka konstrukcja zapisów ma pewną zaletę w stosunku do projektu ustawy, a mianowicie ustawia cały ten problem we właściwych proporcjach w stosunku do specyfiki poszczególnych specjalności naukowych.</u>
          <u xml:id="u-277.2" who="#WojciechPolak">Chciałem zgłosić również poprawkę czysto redakcyjną do art. 86 ust. 2 ustawy o szkolnictwie wyższym, która notabene zupełnie niechcący dotyczy także stanowiska profesora nadzwyczajnego. Obecnie ustęp ten brzmi następująco: „Na stanowisko profesora nadzwyczajnego mianuje rektor, po zasięgnięciu opinii senatu, na wniosek dziekana złożony za zgodą właściwej rady wydziału”. Proponuję zmienić składnię tego zdania i moja poprawka byłaby następująca: „na stanowisko profesora nadzwyczajnego mianuje rektor, na wniosek dziekana, złożony za zgodą właściwej rady wydziału oraz po zasięgnięciu opinii senatu”. To byłby koniec tego ustępu. Ta poprawka oddaje tryb postępowania kwalifikacyjnego na stanowisko profesora nadzwyczajnego.</u>
          <u xml:id="u-277.3" who="#WojciechPolak">Przy okazji chciałem tylko stwierdzić, że Klub Poselski Polskiego Związku Katolicko-Społecznego popiera projekt ustawy przedłożony tutaj przez komisje sejmowe.</u>
          <u xml:id="u-277.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-278">
          <u xml:id="u-278.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję. Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Dąbrowskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-279">
          <u xml:id="u-279.0" who="#StanisławDąbrowski">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Wadą projektu ustawy jest nadmierna szczegółowość rozwiązań, co wskazuje na brak zaufania projektodawców do potencjału intelektualnego samodzielnych, samorządnych uczelni — być może uzasadniony brak zaufania — a także na nadmierną dbałość nauczycieli akademickich o przywileje. Projekt ustawy w źle wyważony sposób traktuje doktorów habilitowanych. Z jednej strony przyznaje im się niepotrzebny zaszczyt — możliwość wyboru na stanowisko rektora. Myślę, że dla zachowania prestiżu najwyższego jednoosobowego organu uczelni potrzebny jest ten ustawowy wymóg tytułu profesora dla kandydatów. Z drugiej strony projekt dyskryminuje doktorów habilitowanych. Nie wchodzą oni w skład grupy przedstawicieli samodzielnych nauczycieli akademickich w radzie głównej senatu, nie wchodzą w skład tej grupy samodzielnych nauczycieli akademickich w kolegium elektorów wybierających jednoosobowe organy w najbliższej kadencji, a zaszczytu tego dostąpili docenci, również ci docenci, którzy nie mają habilitacji.</u>
          <u xml:id="u-279.1" who="#StanisławDąbrowski">W tym miejscu chciałbym zauważyć, że obowiązuje do dzisiejszego dnia nowelizacja ustawy z 1985 r., która uzależnia nominację na stanowisko docenta od złożenia tekstu ślubowania na wierność socjalistycznej ojczyźnie. Jest oczywiste, że to ślubowanie zostało wprowadzone w miejsce zabezpieczającej posłuszeństwo deklaracji lojalności. Nie wszyscy doktorzy habilitowani zgodzili się podpisać to ślubowanie. Śmiem ocenić, że odmówili najbardziej wartościowi. Proponuję zatem, by doktorów habilitowanych włączyć w skład grupy samodzielnych nauczycieli akademickich przy wyborach do senatu i najbliższego kolegium elektorów oraz by kandydat na rektora musiał mieć obligatoryjnie tytuł naukowy profesora.</u>
          <u xml:id="u-279.2" who="#StanisławDąbrowski">Następne zagadnienie. Ustawa przewiduje możliwość 6-miesięcznego płatnego urlopu dla nauczyciela akademickiego, przygotowującego rozprawę doktorską, i rocznego aż dla przygotowującego pracę habilitacyjną. A jednocześnie projekt drugiej ustawy o tytule naukowym i stopniach naukowych przewiduje możliwość płatnego urlopu w wymiarze tylko 28 dni roboczych w tych samych celach dla pracownika nie będącego nauczycielem akademickim. Tę różnicę w przywilejach uważam za nieuzasadnioną, a urlop dla nauczycieli akademickich jest za długi, i wnioskuję o skrócenie możliwości płatnego urlopu 6-miesięcznego i rocznego do 6 tygodni. Zgłaszam więc cztery poprawki.</u>
          <u xml:id="u-279.3" who="#StanisławDąbrowski">Po pierwsze, w art. 36 ust. 3 pkt 1 i art. 47 ust. 1 pkt 4 lit. a słowa „Zatrudnionych na stanowisku profesora zwyczajnego lub profesora nadzwyczajnego” proponuję zastąpić słowami „z tytułem profesora lub stopniem naukowym doktora habilitowanego”.</u>
          <u xml:id="u-279.4" who="#StanisławDąbrowski">Po drugie, w art. 60 ust. 1 proponuję wykreślić wyrazy „lub stopień doktora habilitowanego”.</u>
          <u xml:id="u-279.5" who="#StanisławDąbrowski">Po trzecie, w art. 185 ust. 6 pkt 1 określenie „zatrudnionych na stanowisku profesora zwyczajnego i profesora nadzwyczajnego oraz docenta” proponuję zastąpić słowami „z tytułem profesora lub stopniem naukowym doktora habilitowanego”.</u>
          <u xml:id="u-279.6" who="#StanisławDąbrowski">Po czwarte, w art. 109 ust. 2 — proponuję nadać temu artykułowi brzmienie: „Nauczyciel akademicki przygotowujący rozprawę doktorską lub habilitacyjną ma prawo do urlopu płatnego w wymiarze 6 tygodni”.</u>
          <u xml:id="u-279.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-280">
          <u xml:id="u-280.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-280.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Zgłosiła się pani poseł Grażyna Langowska z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Proszę bardzo panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-281">
          <u xml:id="u-281.0" who="#GrażynaLangowska">Pani Marszałek! Panie i Panowie! Przepraszam, że tak w ostatniej chwili, ale też w ostatniej chwili to właśnie pismo znalazłam w swojej skrytce. W imieniu zatem grupy pracowników akademii medycznych zgłaszam następującą poprawkę do przepisów przejściowych i końcowych: „W przypadku niezatwierdzenia z przyczyn pozamerytorycznych uchwały o nadaniu stopnia naukowego doktora habilitowanego przez Centralną Komisję Kwalifikacyjną do spraw Kadr Naukowych, rada jednostki organizacyjnej, która nadała stopień lub rada jednostki organizacyjnej mająca uprawnienia do nadania stopnia naukowego doktora habilitowanego może na wniosek zainteresowanego wystąpić w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy do centralnej komisji o ponowne rozpatrzenie tej sprawy”. Przepis art. 17 ust. 2 stosuje się odpowiednio, z tym że termin określony w zdaniu drugim wynosi 12 miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-281.1" who="#GrażynaLangowska">I to jest uzasadnienie do tej propozycji i ono wynika z różnych listów, opinii, które napływały do Krajowej Komisji Służby Zdrowia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-282">
          <u xml:id="u-282.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-282.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa chciałby jeszcze zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-282.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-282.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-282.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu sekretarza stanu w Ministerstwie Finansów Marka Dąbrowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-283">
          <u xml:id="u-283.0" who="#MarekDąbrowski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Chciałem ustosunkować się do dwóch propozycji zawartych w druku sejmowym nr 449. Pierwsza to sprawa art. 26. Chciałem zdecydowanie poprzeć wniosek mniejszości, opowiadający się za skreśleniem tego artykułu. Artykuł w tej formie, w jakiej znajduje się w projekcie ustawy, łamie przyjętą przez Wysoki Sejm ustawę Prawo dewizowe, która wprowadza zasadę wewnętrznej wymienialności naszej waluty.</u>
          <u xml:id="u-283.1" who="#MarekDąbrowski">Tego typu rozwiązanie, jak prawo różnego rodzaju podmiotów, jednostek gospodarczych i niegospodarczych, do prowadzenia rachunków w walutach obcych, miało uzasadnienie w dawnym systemie gospodarczym, kiedy była niewymienialna waluta krajowa, kiedy były ograniczenia w dostępie do dewiz na cele importu i kiedy właściwie gospodarka funkcjonowała oficjalnie według zasad dwuwalutowości. Obecnie taki zapis nie ma uzasadnienia, a jednocześnie tworzy wyłom w istniejącym systemie gospodarki dewizowej i dość niebezpieczny precedens, dlatego że prawdopodobnie następne grupy podmiotów, takie jak fundacje czy zagraniczne podmioty gospodarcze, będą się domagały z podobnych przyczyn tego samego.</u>
          <u xml:id="u-283.2" who="#MarekDąbrowski">Jeśli chodzi o argumenty dotyczące importu sprzętu naukowego, czy w ogóle importu, to każda osoba prawna i fizyczna w Polsce ma dostęp do dewiz na cele importu w każdej chwili. I system ten funkcjonuje na razie bez zacięć, nie ma więc powodów, aby tworzyć tego rodzaju wyjątki. Jeśli natomiast chodzi o inne okoliczności, takie, których można by się spodziewać w jakichś szczególnych przypadkach — jak konieczność płacenia np. zagranicznym wykładowcom w walucie obcej, powiedzmy, środki pochodzące też z jakichś dotacji zagranicznych — w takich przypadkach prawo dewizowe dopuszcza wydawanie zezwoleń dewizowych przez Narodowy Bank Polski. I w takich przypadkach zezwolenia takie są udzielane. Natomiast tego rodzaju zapis, jaki jest proponowany w ustawie, właściwie łamie generalną zasadę przymusu odsprzedaży dewiz i gospodarowania w walucie krajowej. I po prostu tworzy — jak wspomniałem — dość niebezpieczny wyłom, który także prawdopodobnie będzie owocował naciskami innych grup podmiotów, aby uzyskać te same prawa.</u>
          <u xml:id="u-283.3" who="#MarekDąbrowski">Chciałem zgłosić również zastrzeżenia do art. 27, który powtarza zapisy istniejących ustaw podatkowych. Mianowicie, ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych zwalnia wyższe uczelnie z tegoż podatku. Tak samo ustawa o podatku od wzrostu wynagrodzeń od osób prawnych zwalnia wyższe uczelnie, z wyjątkiem działalności gospodarczej, od tego podatku. Ten artykuł dubluje ten zapis i wprowadza znów niedobry zwyczaj regulowania przepisów podatkowych w ustawach typu ustrojowego, regulujących byt poszczególnych typów podmiotów prawnych. Ministerstwo Finansów wypowiada się zdecydowanie, aby tego rodzaju regulacje były zawierane w ustawach podatkowych, a nie w tego typu ustawach. Po prostu wprowadza to zamieszanie do systemu prawnego i w ten sposób będziemy mieli bardzo duże kłopoty z oczekującą nas za kilka miesięcy reformą systemu podatkowego, jeśli właśnie w różnego rodzaju ustawach będziemy mieli pozapisywane reguły podatkowe.</u>
          <u xml:id="u-283.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-283.5" who="#MarekDąbrowski">Dziękuję panu ministrowi. Proszę o zabranie głosu ministra edukacji narodowej pana Henryka Samsonowicza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-284">
          <u xml:id="u-284.0" who="#HenrykSamsonowicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jak panie i panowie dobrze wiedzą, kiedy dobry Bóg tworzył świat, chciał zrobić coś najdoskonalszego na zakończenie. I stworzył profesora uniwersytetu. Ale szatan, który mu stale zazdrościł, postanowił stworzyć możliwie coś najgorszego. I stworzył drugiego profesora uniwersytetu. I efekty tego mamy do dzisiaj, z tym że efekty te są jak gdyby trochę rozszerzone. Proszę mi wybaczyć tutaj, że po roku prawie pracy nad nową koncepcją ustawy o szkołach wyższych, Zacznę może od takich właśnie sarkastycznych dosyć stwierdzeń.</u>
          <u xml:id="u-284.1" who="#HenrykSamsonowicz">Chciałbym przede wszystkim powiedzieć rzecz następującą. Ktoś tutaj bardzo słusznie powiedział, że wszystkie uczelnie stanowią coś w rodzaju mikrospołeczeństwa. Ale czy powinny stanowić zamknięte mikrospołeczeństwo, czy nie powinny być ogniwem, ważną częścią składową całej społeczności narodowej, całej społeczności państwowej? I my tutaj, na tej sali — czy Wysoka Izba — najwyższy organ ustawodawczy naszego państwa, czy rząd — organ wykonawczy — jesteśmy odpowiedzialni za to, ażeby uczelnie nie rządziły się swoimi partykularnymi interesami, żeby nie dominowały tutaj interesy poszczególnych grup, poszczególnych grup zawodowych, tylko żeby służyło to potrzebom ogólnokrajowym. I chcę powiedzieć, że jestem pełen najwyższego uznania tak dla pracy komisji, podkomisji obu komisji, jak i dla debaty, tej sprzed czterech miesięcy i tej dzisiejszej, która pokazuje bardzo głębokie zaangażowanie i wiedzę reprezentantów narodu w zakresie tak istotnym, jak wielka karta wolności wyższych szkół w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-284.2" who="#HenrykSamsonowicz">Ale uwzględniając wszystkie drobne przepisy, wszystkie drobne poprawki, chcę powiedzieć, że niektóre rzeczywiście chyba powinny być wzięte pod uwagę jako przykład nieliczenia się z potrzebami ogólnymi, z potrzebami społecznymi, bo uczelnie muszą być służebne wobec społeczeństwa, nie mogą być sztuką dla sztuki, nie mogą żyć tylko dla siebie. I jestem przekonany, że najlepiej będą służyły społeczeństwu mając taką autonomię, jaką komisje proponują. Niemniej powinny był włączone w proces przebudowy naszego kraju z uwzględnieniem interesów tych nowych kadr inteligenckich, które mają produkować, i tych potrzeb nauki, które mają realizować.</u>
          <u xml:id="u-284.3" who="#HenrykSamsonowicz">Projekt ustawy o szkołach wyższych, przedstawiony tutaj przez panów posłów sprawozdawców, przenicował redakcję projektu rządowego. Sądzę jednak, że merytorycznie zbliżony jest do tego, co było tutaj przedłożone Wysokiej Izbie cztery miesiące temu, poza pewnymi zasadniczymi sprawami. I tutaj proszę mi pozwolić na pewną jednak polemikę. Dotyczy to przede wszystkim sprawy zatrudnienia nauczycieli akademickich. Proszę państwa, jestem zdania, że każda doktryna tak ekonomiczna, polityczna, jak i naukowa, jest dobra wtedy i tylko wtedy, kiedy jest elastyczna. A nie może być podporządkowana regule czystości pewnej, jakiejś utopijnej niekiedy, koncepcji.</u>
          <u xml:id="u-284.4" who="#HenrykSamsonowicz">Podobnie jak jeden z moich poprzedników występujących na tej trybunie, jestem gorącym wielbicielem pani posłanki Liszcz. Ale muszę powiedzieć,...</u>
          <u xml:id="u-284.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-284.6" who="#HenrykSamsonowicz">...że po tym wyznaniu uczucia, chcę przejść do argumentów racjonalnych i stwierdzić, że niestety każdy ma prawo do błędów. Pani poseł Liszcz myli się tutaj, przedstawiając ze znakomitą zresztą znajomością rzeczy, sprawę zatrudnienia we własnej wersji.</u>
          <u xml:id="u-284.7" who="#HenrykSamsonowicz">Po pierwsze — mówienie, że nie do przyjęcia jest zatrudnienie profesorów nadzwyczajnych na pięć lat, stawia pod znakiem zapytania uczelnie wyższe w Stanach Zjednoczonych, we Francji, we Włoszech, w Szwajcarii, w Republice Federalnej Niemiec, w przyszłości prawdopodobnie w Niemczech i jeszcze w paru innych, nie najgorzej rozwiniętych krajach. Nie mamy powodu do tego, ażeby ten dobry przykład traktować jako coś chorobliwego i nie zdającego egzaminu. To pierwsza sprawa.</u>
          <u xml:id="u-284.8" who="#HenrykSamsonowicz">Druga sprawa — zatrudnienie na czas określony, jeśli pani poseł tutaj powiedziała, że potem bez uprzedzenia zostaje ten ktoś zwolniony. Jak to bez uprzedzenia? W momencie podpisywania kontraktu przecież musi wiedzieć, na ile czasu zostaje zatrudniony. I pytanie — tym razem nie do pani poseł Liszcz, bo jestem głęboko przekonany, że po pierwszych 5 latach profesury nadzwyczajnej zostanie on na drugie, trzecie i czwarte aż do momentu uzyskania tytułu profesorskiego — ale dlaczego mamy zakładać, że po 5 latach kontrakt nie zostanie odnowiony? Jeśli dobry adiunkt może pracować w nieskończoność, to tym bardziej w nieskończoność czy skończoność do czasu uzyskania tytułu profesora tout court, profesora Rzeczypospolitej, może pracować profesor nadzwyczajny.</u>
          <u xml:id="u-284.9" who="#HenrykSamsonowicz">Że to jest wyrwa w koncepcji? W jakiej koncepcji? W koncepcji, która powiada — i to jest istota projektu rządowego — że musi nastąpić odnowienie kadry, że musi powstać możliwość prawna, żeby młodzi ludzie świeżo po habilitacji, ludzie nowej generacji inaczej patrzący na świat, znający czy mający nowe pomysły, szybciej uzyskiwali stanowiska profesorskie.</u>
          <u xml:id="u-284.10" who="#HenrykSamsonowicz">Zwracam uwagę, że istotą utrzymaną przez podkomisję czy przez obie komisje jest zachowanie praw nabytych przez wszystkie dotychczasowe stanowiska pracy czy prawie przez wszystkie stanowiska pracy. Nic nie grozi dotychczasowym pracownikom habilitowanym, dotychczasowym profesorom nadzwyczajnym czy dotychczasowym profesorom zwyczajnym. Chodzi tutaj o tworzenie nowej karty i całkowicie zgadzam się z panem posłem Kaczmarkiem, który powiedział, że wiele przepisów w tej ustawie należy odczytywać jako efekt bardzo złych doświadczeń, nabytych kompleksów i urazów ostatnich kilkudziesięciu lat. Pozbądźmy się tego. Patrzmy na przyszłość polskiej nauki tak, czy stwarzajmy takie ramy, w których mogłaby ona korzystnie i pozytywnie się rozwijać. To, że będą przepisy przejściowe i przez wiele lat jeszcze będą funkcjonować, to jest zupełnie co innego. Tym samym chciałbym powiedzieć, jak już ktoś z państwa tu mówił, że póki nie nadejdzie czas do odrodzenia pełnej krytyki naukowej, do pełnego odrodzenia normalnych mechanizmów działania, wzorzec przedstawiony w projekcie rządowym, wzorzec profesora kontraktowego, profesora nadzwyczajnego na kontrakcie powinien być wprowadzony. Powinien być wprowadzony, jako że stanowi tutaj pewien bodziec w rozwoju uczelni, że stanowi tutaj możliwość przepływu kadry, nowego narybku, nowej generacji, która do nauki, do samodzielnej pracy w różnych dyscyplinach może i powinna być wprowadzona.</u>
          <u xml:id="u-284.11" who="#HenrykSamsonowicz">Nie chcę tego rozwijać, chcę tylko powiedzieć, że jako człowiek spolegliwy jestem gotów poprzeć wniosek, który zgłosił pan poseł Mokry, że tak samo jak asystent adiunkt, który jest zatrudniony na czas nieokreślony, jest poddany kontroli swego promotora: asystent — w swoim zakładzie, adiunkt — w instytucie. W jaki sposób, o co nawoływali tutaj państwo posłowie, ma być kontrolowany profesor? Profesor nadzwyczajny zatrudniony ma czas nieograniczony. Ja wiem, że środowisko powinno się samo oczyszczać, ale wiem też bardzo dobrze, że należy stworzyć możliwości prawne do tego, żeby to samooczyszczanie było ułatwione.</u>
          <u xml:id="u-284.12" who="#HenrykSamsonowicz">Inna sprawa, o której chciałbym powiedzieć, dotyczy samorządu studenckiego. Ja rzeczywiście jestem zobowiązany — chcę to bardzo wyraźnie powiedzieć — do popierania wniosku o uzyskanie przez samorząd studencki osobowości prawnej. I chcę to poprzeć. Ale pozwolę sobie polemizować również ze świetnym wystąpieniem pana posła Bartosika i z paroma innymi osobami, które wprowadzały pojęcie superorganizacji. Dlaczego superorganizacją? Co to jest samorząd studencki? To nie jest żadna organizacja, to jest zbiorowość wszystkich studentów w danej uczelni i jeśli ci studenci w danej uczelni mają mieć swoje organy, organy wykonawcze, to dlaczego te organy — wzorem przedwojennego Bratniaka — nie mogą prowadzić działalności, wszystko jedno — kulturalnej, rozrywkowej, występując jako podmiot prawny?</u>
          <u xml:id="u-284.13" who="#HenrykSamsonowicz">Wysoka Izba decyduje. Uważam za swój obowiązek to poprzeć, więc nie chcę za dużo na ten temat się wypowiadać. Pozwolę sobie jeszcze na dwie uwagi dotyczące projektu ustawy o tytule naukowym i stopniach naukowych. Wniosek mniejszości trzeci proponuje usunięcie furtki, która pozwala centralnej komisji na dopuszczenie w wyjątkowych przypadkach do postępowania o nadanie tytułu profesora dla osób nie posiadających stopnia doktora habilitowanego. Wniosek mniejszości proponuje ograniczenie tej furtki jedynie do osób, które karierę naukową odbywały w krajach, gdzie habilitacji nie ma. Zgadzam się z tymi wszystkimi uwagami, które nie widzą zasadności takiego właśnie rozwiązania. Pan poseł Niesiołowski, i paru innych posłów, na ten temat mówiło, nie będę więc rozwijał tego. Chcę jednak opowiedzieć się za tym, że należy przewidzieć wyjątkowe sytuacje, w których powinna być dopuszczona możliwość awansu naukowego. Całkowicie zgadzam się z większością sugestii pani poseł Kędzierskiej, ale na przykład wprowadzenie wymogu, żeby profesor miał napisaną książkę. Proszę państwa! Einstein nigdy nie napisał książki, żadnej. Napisał krótkie rozprawy i stworzył genialny wzór. I to wystarczyło i nie stanowiło przeszkody w tym, żeby uznać go za jednego z najgenialniejszych uczonych naszych czasów.</u>
          <u xml:id="u-284.14" who="#HenrykSamsonowicz">Są wyjątki, i proszę mi wierzyć, znowu jesteśmy obolali wspomnieniem haniebnego marca 1968 r. Przed wojną były dziesiątki takich przypadków, kiedy ludzie — proszę tego głośno nie powtarzać — czasami bez matury — w razie potrzeby służę nazwiskami — uzyskiwali tytuł profesora zwyczajnego. Po pierwszej wojnie światowej, w okresie międzywojennym, tak jest, ale ci ludzie działali jeszcze po drugiej wojnie światowej — też służę nazwiskami w razie potrzeby — ku największej chwale i korzyści nauki polskiej. Dlaczego nie mamy stworzyć takiej możliwości. Prawo o nauce musi być elastyczne.</u>
          <u xml:id="u-284.15" who="#HenrykSamsonowicz">Moją winą jest to, że wielu innych słusznych uwag nie zawierał wniosek rządowy, sprawy ograniczenia czy skrócenia działalności ciał kolegialnych np. Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej czy wielu innych drobnych propozycji, jak sprawy unieważnienia decyzji kadrowych podjętych lege artis przez organy uczelni z mocą od końca bieżącego roku. Te wszystkie wnioski są na pewno słuszne i mogę być tylko wdzięczny za ich wprowadzenie.</u>
          <u xml:id="u-284.16" who="#HenrykSamsonowicz">Nie chcę Wysokiej Izbie zabierać zbyt wiele czasu. Przypominam, że kiedyś w bardzo dawnych czasach Ateńczycy wysłali posła do Sparty z prośbą o pomoc finansową na wojnę z Persami. Spartanie odesłali tego posła, bo gadał za dużo. Wobec tego Ateńczycy posłali drugiego, znanego z lakoniczności, który wyszedł na agorę w Sparcie, pokazał pusty worek i powiedział: pusty — napełnić. Spartanie, co prawda, dali pieniądze, ale krytykowali tego mówcę: za duży gaduła, po co mówi, że pusty — każdy widzi.</u>
          <u xml:id="u-284.17" who="#HenrykSamsonowicz">Wobec tego ja tylko skończę...</u>
          <u xml:id="u-284.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-284.19" who="#HenrykSamsonowicz">...apelem o napełnienie tego worka propozycji, które zostały zgłoszone, uchwaleniem ustaw o szkolnictwie wyższym.</u>
          <u xml:id="u-284.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-285">
          <u xml:id="u-285.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-285.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Zamykam dyskusję nad tym punktem porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-285.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę posłów sprawozdawców, posłów, którzy zgłosili dodatkowe poprawki do projektów ustaw, przedstawiciela rządu, aby po zarządzeniu przerwy, nie teraz, bo jeszcze mamy jeden punkt przed przerwą, aby po zarządzeniu przerwy spotkali się w sali nr 102 w celu ustalenia brzmienia poprawek, przygotowania ich na piśmie. Do głosowania przystąpimy jutro, gdyż poprawek jest tak dużo, że — naturalnie Wysoka Izba rozumie — dzisiaj jest to niemożliwe.</u>
          <u xml:id="u-285.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Powracamy do rozpatrzenia punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej, Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy.</u>
          <u xml:id="u-285.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Prosimy pana posła sprawozdawcę Ignacego Guenthera, który — jak państwo pamiętacie — zgłosił w czasie wczorajszej debaty dwie poprawki. Pierwszą Wysoka Izba przegłosowała, nie będziemy do niej wracać, drugą natomiast, której sformułowanie wywołało kontrowersje i wymagało uściślenia, dzisiaj pan poseł będzie uprzejmy przedstawić i przystąpimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-285.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-286">
          <u xml:id="u-286.0" who="#IgnacyGuenther">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wracając do wczorajszego nieporozumienia na tle brzmienia art. 2 ustawy o wliczaniu okresu pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy, chcę wyjaśnić, że przepis ten został dodany przez komisję sejmową na wniosek resortu pracy i polityki socjalnej. Ponieważ w końcowej części wydawał się nam niejasny, postanowiliśmy wyjaśnić wątpliwości niejako u źródła i w tym celu spotkaliśmy się dziś z przedstawicielem resortu. Otóż intencją resortu jest niezaliczanie rolniczego stażu pracy w tych przypadkach, gdy powstanie danego uprawnienia zależy od przepracowania przez pracownika pewnego minimalnego okresu pracy, np. trzy miesiące, pół roku, maksimum rok. Tak jest w przypadku prawa do urlopu wypoczynkowego, jak też w odniesieniu do niektórych innych świadczeń. Po przedyskutowaniu sprawy z przewodniczącym komisji rolnictwa uważamy, że intencja ta jest uzasadniona.</u>
          <u xml:id="u-286.1" who="#IgnacyGuenther">Informuję jednocześnie, że z resortem pracy ustaliliśmy korektę zapisu art. 2, która przyczyni się do rozjaśnienia sprawy. W tej sytuacji cofam zgłoszoną wczoraj, jeszcze nie przegłosowaną poprawkę do art. 2 i przedstawiam nową, która brzmi: w art. 2 słowa „po przepracowaniu roku' zastępuje się słowami „z upływem roku pracy”. W razie przyjęcia tej poprawki cały art. 2 miałby brzmienie podane w doręczonym państwu rano tekście.</u>
          <u xml:id="u-286.2" who="#IgnacyGuenther">Pani marszałek, proszę o przegłosowanie tego wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-287">
          <u xml:id="u-287.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Państwo wszyscy macie tekst tej poprawki w pełnym brzmieniu, otrzymaliśmy go dzisiaj rano w zestawieniu poprawek zgłoszonych w debacie, tak że art. 2 otrzymuje brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-287.1" who="#OlgaKrzyżanowska">„okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym, o którym mowa w art. 1, nie wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależy nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego lub innego świadczenia przysługującego z upływem roku pracy lub okresu krótszego niż 1 rok”.</u>
          <u xml:id="u-287.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-287.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem poprawki w tym brzmieniu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (200).</u>
          <u xml:id="u-287.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest przeciwny? (14)</u>
          <u xml:id="u-287.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z państwa wstrzymał się od głosowania? (33).</u>
          <u xml:id="u-287.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-287.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-287.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy w brzmieniu proponowanym przez Komisję Polityki Społecznej, Komisję Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Komisję Ustawodawczą wraz z przyjętymi poprawkami, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-287.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Przepraszam, jest awaria urządzenia. Będziemy chyba musieli liczyć, tym razem mam nadzieję bez dodatkowych… Może poczekamy chwilkę, jeżeli nie — będę musiała prosić posłów sekretarzy o liczenie. Słucham? Jest awaria, bardzo przepraszam.</u>
          <u xml:id="u-287.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, chwileczkę, nie mamy wyznaczonych posłów sekretarzy — poda nam pan nazwiska posłów, którzy przejmą obowiązki liczenia, i żebyśmy mogli przed przerwą dokończyć, że tak powiem, drugi raz pechowo przerwane głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-287.11" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-287.12" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy mogę w takim razie prosić posłów sekretarzy, panią poseł Annę Dynowską, pana posła Radosława Gawlika, pana posła Ziemowita Gawskiego, pana posła Adama Grabowieckiego, panią poseł Romualdę Matusiak i pana posła Stefana Mleczkę o zajęcie stanowisk i przystąpienie do liczenia głosów.</u>
          <u xml:id="u-287.13" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę jeszcze pana posła Waldemara Pawlaka, ze względu na nieobecność jednego z posłów sekretarzy.</u>
          <u xml:id="u-287.14" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy wszyscy panie i panowie posłowie sekretarze są gotowi, mają wyznaczone sektory?</u>
          <u xml:id="u-287.15" who="#OlgaKrzyżanowska">Nie słyszę sprzeciwu — rozumiem, że tak.</u>
          <u xml:id="u-287.16" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania przez podniesienie rąk.</u>
          <u xml:id="u-287.17" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy w brzmieniu proponowanym przez Komisję Polityki Społecznej, Komisję Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Komisję Ustawodawczą wraz z przyjętymi poprawkami, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-287.18" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest przeciwny, zechce ponieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-287.19" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-287.20" who="#OlgaKrzyżanowska">Do czasu obliczenia głosów chciałam podać informację, że teraz będzie półgodzinna przerwa, którą za chwilę ogłoszę. A po przerwie następnymi punktami będzie punkt 6 porządku dziennego — pierwsze czytanie przedstawionego przez Senat projektu ustawy w sprawie ustanowienia Krzyża za Wojnę i ewentualne głosowanie, jeżeli Wysoka Izba wyrazi zgodę na pierwsze i drugie czytanie. A następnie sprawa ustawy o przedpłatach na samochody.</u>
          <u xml:id="u-287.21" who="#komentarz">(Chwila przerwy, podliczanie głosów)</u>
          <u xml:id="u-287.22" who="#OlgaKrzyżanowska">Wysoka Izbo, ogłaszam wyniki głosowania: 245 głosów za, 8 głosów przeciwnych, 15 głosów wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-287.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-287.24" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy.</u>
          <u xml:id="u-287.25" who="#OlgaKrzyżanowska">Ogłaszam półgodzinną przerwę do godz. 17 min 40.</u>
          <u xml:id="u-287.26" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min 10 do godz. 17 min 50)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-288">
          <u xml:id="u-288.0" who="#TadeuszFiszbach">Wysoka Izbo! Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-288.1" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Pierwsze czytanie przedstawionego przez Senat projektu ustawy w sprawie ustanowienia Krzyża za Wojnę 1918–1921 (druk nr 470).</u>
          <u xml:id="u-288.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu pana senatora Andrzeja Rozmarynowicza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-289">
          <u xml:id="u-289.0" who="#AndrzejRozmarynowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić w imieniu Senatu, w oparciu o art. 20 pkt 4, inicjatywę ustawodawczą, dotyczącą ustanowienia Krzyża za Wojnę 1918–1921. Równocześnie w imieniu Senatu proszę o podjęcie uchwały przez przyjęcie tej propozycji jako ustawy.</u>
          <u xml:id="u-289.1" who="#AndrzejRozmarynowicz">Wysoka Izbo! Koncepcja przekazana została nam przez Ministerstwo Obrony Narodowej, a równocześnie wyszła od marszałka Senatu. Po rozpatrzeniu obu doszliśmy do przekonania, że koncepcja przygotowana przez Ministerstwo Obrony Narodowej jest w pełni poprawna i nadaje się do przyjęcia.</u>
          <u xml:id="u-289.2" who="#AndrzejRozmarynowicz">Druga koncepcja nawiązywała, bo o tym trzeba chyba powiedzieć, do ustawy z 15 czerwca 1939 r., mocą której przyznano krzyże i medale ochotnikom wojny 1918–1921. Tak to było określone. Ale, niestety, tamta ustawa wydana w czerwcu w ogóle nie weszła w życie, tak że należało teraz nawiązać do tradycji tamtej ustawy, przyznać zaproponowany krzyż już nie tylko ochotnikom, ale wszystkim żołnierzom, wszystkim uczestnikom wojny i przedstawić to w propozycji ustawy.</u>
          <u xml:id="u-289.3" who="#AndrzejRozmarynowicz">Chcę przypomnieć, że istnieje Wielkopolski Krzyż Powstańczy, Śląski Krzyż Powstańczy. Ten krzyż, który proponujemy w tej chwili, dotyczyłby także wojny na terenach wschodnich.</u>
          <u xml:id="u-289.4" who="#AndrzejRozmarynowicz">Wszyscy państwo macie ustawę. Jest bardzo krótka i zwięzła. Chciałem zwrócić uwagę na to, że nie ma w niej sformułowania, że odznaczenie to, że ten krzyż nadaje się tylko obywatelom polskim. Daje się go wszystkim uczestnikom. Według danych, które przekazało nam Ministerstwo Obrony Narodowej, tych uczestników jest ok. 400, a więc minimalna liczba. Jest opisane w pkt. 4 — krzyż, forma noszenia, także i wstążka, a równocześnie macie państwo przed sobą wzór tego Krzyża za Wojnę 1918–1921.</u>
          <u xml:id="u-289.5" who="#AndrzejRozmarynowicz">Przyjęliśmy, proszę państwa, że zgodnie z dotychczasową ustawą z 1960 r. obowiązującą nie w tym zakresie — bo ustawa ta została anulowana choćby czasokresem jej obowiązywania, bo trwała do 1943 r., ponieważ tylko do tego czasu ten krzyż miano wydawać — przyjęliśmy więc, że wnioski mogą być składane do 3 maja 1991 r., w 200-lecie Konstytucji. A krzyż będzie wydawany do 15 sierpnia 1991 r. I to byłyby w zasadzie wszystkie problemy wiążące się z tą ustawą, którą w wielkim skrócie przedstawiłem, a którą państwo macie przed sobą.</u>
          <u xml:id="u-289.6" who="#AndrzejRozmarynowicz">Chciałbym jeszcze dodać dwa zdania. Dzisiaj porozumiała się ze mną Kancelaria Prezydenta i dodano do tej ustawy dwa formalne, czysto formalne przepisy. Mianowicie, skierowanie do tegoż rysunkowego wzoru, który tutaj mamy i wprowadzenie punktu przy art. 4 jako ust. 5 o treści: „wzór rysunkowy odznaki krzyża zawiera załącznik do ustawy”. Ten wzór rysunkowy, który państwo macie jest dołączony do ustawy i będzie jej częścią składową.</u>
          <u xml:id="u-289.7" who="#AndrzejRozmarynowicz">Ponadto w art. 9 Kancelaria Prezydenta proponuje wpisanie w pkt 2 zdania: „Prezydent może pozbawić krzyża w razie stwierdzenia, że jego nadanie nastąpiło w wyniku wprowadzenia w błąd”. Jest to przepis, który wprowadza się — i słusznie — z ostrożności. Od tego czasu, kiedy ten krzyż zdobywali ludzie, minęło blisko 70 lat, 15 sierpnia będzie 70 lat. Dlatego warto było wprowadzić taki formalny przepis, który da podstawę do sprawdzenia, czy wszyscy to, co pamiętają, pamiętają poprawnie. Dlatego proszę uprzejmie o przyjęcie ustawy wraz z tymi poprawkami formalnymi, nie kierowanymi przez Senat, do tego prawa nie mam, akceptowanymi natomiast przez referenta w tym momencie, propozycje bowiem Kancelarii Prezydenta są w pełni uzasadnione.</u>
          <u xml:id="u-289.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-290">
          <u xml:id="u-290.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu senatorowi.</u>
          <u xml:id="u-290.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy ktoś z obywateli posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-290.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo, jest jedno zgłoszenie. Za chwilę otworzę dyskusję, ale jeśli jest zgłoszenie w tej sprawie przed dyskusją, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-291">
          <u xml:id="u-291.0" who="#WłodzimierzKrajewski">Włodzimierz Krajewski. Mam pytanie do referenta, bo mówi się o terminie składania wniosków o przyznanie krzyża najpóźniej w roku przyszłym. Natomiast moje pytanie brzmi: kiedy najwcześniej można oczekiwać przyznania tych krzyży, ponieważ za 20 dni przypada 70 rocznica bitwy pod Warszawą, będzie wiele uroczystości i z tej to okazji należałoby te krzyże już przyznawać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-292">
          <u xml:id="u-292.0" who="#TadeuszFiszbach">Czy może jeszcze ktoś?</u>
          <u xml:id="u-292.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo, poseł Janusz Szymański.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-293">
          <u xml:id="u-293.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam pytania do wnioskodawcy. Chodzi mianowicie o art. 8 projektu, który stanowi, że Krzyż za Wojnę 1918–1921 r. może być nadany najpóźniej do 15 sierpnia 1991 r. na podstawie zgłoszeń złożonych do 3 maja. Chcę zapytać, do kogo te zgłoszenia mają być kierowane i przez kogo? Wydaje mi się, że tutaj jest pewna luka, nieścisłość. Co prawda, można domniemywać z art. 5, że z tym wnioskiem minister obrony narodowej występuje do prezydenta, czyli że adresatem tego wniosku jest minister obrony, ale dla precyzji tego zapisu, w art. 8 projektu należałoby wskazać adresata, jak również podmioty inicjujące, czyli kto występuje, jakie podmioty są uprawnione.</u>
          <u xml:id="u-293.1" who="#JanuszSzymański">I jeszcze w sprawie formalnej. Otóż chcę powiedzieć, że te autopoprawki, które pan senator zgłosił indywidualnie, dla swojej skuteczności muszą być poparte wnioskiem poselskim.</u>
          <u xml:id="u-293.2" who="#JanuszSzymański">Chciałbym poprzeć te autopoprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-294">
          <u xml:id="u-294.0" who="#TadeuszFiszbach">Więcej zgłoszeń, zapytań nie ma?</u>
          <u xml:id="u-294.1" who="#TadeuszFiszbach">Pan senator chciałby odpowiedzieć, bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-295">
          <u xml:id="u-295.0" who="#AndrzejKozmarynowicz">Wysoka Izbo! Byliśmy świadomi, że uroczystości rozpoczynają się w tym roku 15 sierpnia. I chcemy wykorzystać wszystkie możliwości, żeby już teraz powiadomić przynajmniej tych, którzy są w spisie Ministerstwa Obrony Narodowej, że będą mogli otrzymać. Natomiast to przesunięcie w czasie dotyczyło nie tylko obywateli w Polsce, ale i zamieszkałych za granicą, jako że ustawa nie ogranicza możliwości nadania odznaczenia tylko do obywateli polskich, lecz do tych, którzy byli uczestnikami. Jakie teraz mają obywatelstwo, nie ma to większego znaczenia. Tak że w tej chwili wykonanie techniczne musi potrwać. Dzisiaj porozumiewałem się z Kancelarią Prezydenta — nie będzie to gotowe wcześniej jak na wrzesień. Również same legitymacje muszą być wykonane i już wykonano legitymacje orła z koroną, tak żeby wszelkie formalności zostały dopełnione.</u>
          <u xml:id="u-295.1" who="#AndrzejKozmarynowicz">A teraz odnośnie do tego, do kogo należy kierować. Dla nas było oczywiste, że do Ministerstwa Obrony Narodowej. Jeżeli nikt nie jest wymieniony, a tylko minister jest tym wnioskującym, to tylko do ministerstwa. Kto może kierować? Zainteresowany, a więc albo ta osoba, która ma otrzymać, albo ktoś w imieniu tej osoby, zważmy bowiem, że są to ludzie mogący mieć około 90 lat. Jeżeli więc komuś będzie zależało, to z pewnością uhonorowanie dziadka, ojca będzie uzasadnione i będzie mógł się zwracać każdy. Co nie jest zakazane, jest dozwolone.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-296">
          <u xml:id="u-296.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu senatorowi.</u>
          <u xml:id="u-296.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy są jeszcze dodatkowe zgłoszenia? Bardzo proszę, pani posłanka Anna Dynowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-297">
          <u xml:id="u-297.0" who="#AnnaDynowska">Mam pytanie do pana senatora sprawozdawcy. Art. 2 projektu ustawy mówi, że krzyż za wojnę nadaje się żyjącym uczestnikom wojny, art. 8 natomiast mówi, że Krzyż za Wojnę 1918–1921 może być nadany najpóźniej 1 do 15 sierpnia na podstawię zgłoszeń złożonych do 3 maja.</u>
          <u xml:id="u-297.1" who="#AnnaDynowska">Ja mam takie obawy — może się zdarzyć, że osoba, która brała udział w wojnie 1918–1921 złoży wniosek do ministra obrony narodowej — a są to ludzie w bardzo podeszłym wieku — i nie doczeka się po prostu nadania mu tego krzyża, a art. 2 automatycznie wyłącza inną możliwość. Czy taka była intencja, czy jest to po prostu redakcyjne niedociągnięcie? Czy wobec tego mogę złożyć od razu wniosek o poprawienie? Art. 2 otrzymałby wtedy brzmienie: „Krzyż za Wojnę 1918–1921 nadaje się uczestnikom wojny w latach 1918–1921 we wszystkich służbach, żyjącym w chwili wejścia w życie mniejszej ustawy”.</u>
          <u xml:id="u-297.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-298">
          <u xml:id="u-298.0" who="#TadeuszFiszbach">Było jeszcze jedno zgłoszenie, bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-299">
          <u xml:id="u-299.0" who="#SzczepanBalicki">Chciałem zapytać pana senatora o racio legis ustanowienia tych terminów końcowych. Przecież może się zdarzyć, że jakiś staruszek znajdujący się w jakimś domu starców, zwłaszcza za granicą, nie zostanie odnaleziony do tego czasu, że się tak wyrażę, i powiedzmy za dwa lata będzie jeszcze żył i ktoś z środowisk polonijnych go odnajdzie. No i wtedy nie jest możliwe odznaczenie go, choć ex aequo et bono chyba należałby się mu ten krzyż.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-300">
          <u xml:id="u-300.0" who="#TadeuszFiszbach">Czy byłyby jeszcze kolejne zgłoszenia? Są dwa; proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-301">
          <u xml:id="u-301.0" who="#WiktorDysKulerski">Proszę państwa, chciałem tylko zwrócić uwagę, że w wojnie 1918–1921 brali udział bardzo młodzi fachowcy, np. lotnicy i nie tylko lotnicy, nie tylko obywatele polscy. To byli Francuzi, brały udział formacje lotnicze amerykańskie. I chodzi tylko o to, żeby zadbać i właśnie nie wiem, czy to się uda w tak krótkim terminie zrobić, żeby odnaleźć ich przez stosowne ambasady za granicą, właśnie jeśli się mówi u odznaczaniu nie tylko obywateli polskich, być może są obywatele polscy żyjący także w Związku Radzieckim. Dość dużo czasu, sądzę, będzie wymagało odnalezienie obywateli obcych państw, którzy brali udział w tej wojnie, w tym celu, żeby można było nadać im te odznaczenia. O to trzeba zadbać. Z jednej strony o dotarcie do tych ludzi, zawiadomienie przez służby zagraniczne, a po drugie, nie jestem pewien, czy ten czas wystarczy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-302">
          <u xml:id="u-302.0" who="#TadeuszFiszbach">Pani poseł, bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-303">
          <u xml:id="u-303.0" who="#AdelaDankowska">Chciałam tylko dodać do tego, co powiedział mój przedmówca, żeby może jakieś ładne ogłoszenie ukazało się w prasie polonijnej. Dlatego że wiemy, że Polacy są rozrzuceni i w Australii, i w Stanach, i w Anglii, żeby jednobrzmiące, takie króciutkie ładne ogłoszenie dać, no bo ta prasa jest przez Polonię, szczególnie przez starszych ludzi, jeszcze czytana.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-304">
          <u xml:id="u-304.0" who="#TadeuszFiszbach">Dopuściłem krótkie zapytania, zaraz będzie dyskusja. Ale jeśli idzie o precyzyjne pytania do pana senatora — to proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-305">
          <u xml:id="u-305.0" who="#WładysławKrzyżanowski">Zgadzając się z wątpliwościami co do terminów zawartych w art. 8, chciałem zgłosić wniosek, jeśli pan senator uzna, że to nie pokrzyżuje całej ustawy, o skreślenie postanowień art. 8.</u>
          <u xml:id="u-305.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-306">
          <u xml:id="u-306.0" who="#TadeuszFiszbach">Czy są jeszcze zgłoszenia? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-306.1" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę — pan senator.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-307">
          <u xml:id="u-307.0" who="#AndrzejRozmarynowicz">Nasza koncepcja opierała się na tym, że odznaczenie otrzymać mają wszyscy, o czym już powiedziałem, a więc także obywatele innych krajów, Francuzi, Anglicy. Oczywiście, że będziemy się zwracać do Polonii, będzie to robiło Ministerstwo Obrony Narodowej, zależy nam na tym, żeby nasze stosunki z zagranicą były jak najlepsze i żeby Polonia otrzymała to, co jej się należy, tak to można ująć. I zrobimy wszystko, żeby informacje na ten temat jak najszybciej dotarły na Zachód. „Dziennik Polski” wychodzący w Londynie, w jakiś sposób organ rządu na uchodźstwie, będzie powiadomiony natychmiast o uchwaleniu tej ustawy i niewątpliwie rozpowszechni wśród Polonii wszelkie dane na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-307.1" who="#AndrzejRozmarynowicz">Jeżeli chodzi o termin. Wydaje nam się, iż po raz pierwszy w przyszłym roku, 15 sierpnia będzie święcony dzień Wojska Polskiego. Temat przesunięcia w czasie, będzie odrębnie omawiany, ale wydaje się to celowe. W tym roku byłoby przedwczesne. Dlatego przyjęliśmy ten termin jako końcowy. Niemniej jednak gdyby Wysoka Izba, Wysoki Senat, uważały, że ten termin należy przesunąć, to można to zrobić. Tylko pamiętajmy, że chodzi o ludzi, którzy mają tych kilkadziesiąt, 90 lat, a więc skrócenie tego terminu w granicach rozsądku, a to wydaje się rozsądne, jest celowe.</u>
          <u xml:id="u-307.2" who="#AndrzejRozmarynowicz">Oczywiście wyrażam zgodę na zmianę art. 2, a więc będzie on brzmiał: „Krzyż za Wojnę 1918–1921 nadaje się uczestnikom wojny w latach 1918–1921 we wszystkich służbach, żyjącym w dniu wejścia ustawy w życie”. I to byłyby wszystkie odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-308">
          <u xml:id="u-308.0" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-309">
          <u xml:id="u-309.0" who="#WandaSokołowska">Korzystając z okazji, że pan senator jeszcze tu jest, mam dwie uwagi. Trochę mnie zaskoczyło, że pan senator już ustalił dzień Wojska Polskiego na 15 sierpnia, skoro Sejm jeszcze się na ten temat nie wypowiedział. To przedwczesne trochę. I druga sprawa. Czekałam na pana wyjaśnienia odnośnie tego, komu może być nadany krzyż. Jeśli i obcokrajowcom, to czy pan senator nie pochwala, nie będzie myślał podobnie jak ja, że w art. 1 jest pewna w związku z tym niezręczność językowa, która powoduje, iż ci, którym będą krzyże nadawane nie są synami tej ojczyzny, którzy przyczynili się do ugruntowania jej niepodległości. Ojczyzna to jest kraj rodzinny i w związku z tym, jeśli to ma otrzymać Francuz, Anglik itd., to tu jest pewna niezręczność. Chyba są to poprawki do przemyślenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-310">
          <u xml:id="u-310.0" who="#TadeuszFiszbach">Zgłoszeń nie widzę. I tak po wystąpieniu pana posła Leszka Czerwińskiego zastanawiam się nad krótką przerwą, ażeby komisja — dwóch posłów się zgłosiło, jest jeszcze trzeci — państwo wnioskodawcy, pan senator i przewodniczący Komisji Ustawodawczej zebrali się i nawiązali do projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-310.1" who="#TadeuszFiszbach">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-310.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Leszka Czerwińskiego z Klubu Niezależnych Posłów. Kolejnym mówcą będzie poseł Bohdan Osiński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-311">
          <u xml:id="u-311.0" who="#LeszekCzerwiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie mnie wypowiadać się nad historycznym znaczeniem tej bitwy. Zrobią to historycy, mam nadzieję dogłębniej niż do tej pory jest opracowana ta bitwa. Chciałbym natomiast wypowiedzieć się na temat znaczenia tej bitwy w tradycji rodzinnej. Należę do pokolenia, które w wieku chłopięcym, w tajemnicy przed swoimi nauczycielami, czytało „Rok 1920”. Miał on dla nas takie znaczenie, że wprost niewiarygodne. Nie wierzyliśmy wtedy, że nasze państwo, które dopiero co powstało, pokonało mocarza.</u>
          <u xml:id="u-311.1" who="#LeszekCzerwiński">Dzisiaj żyje już czwarte pokolenie uczestników tej wojny i bitwy. Moje pokolenie dowiadywało się o niej od swoich ojców, a ci, co w tej chwili żyją, od swoich dziadków. Niestety nie wszyscy — co jest zrozumiałe — dożyli dzisiejszego dnia, kiedy ten projekt ustanowienia krzyża wchodzi pod obrady Sejmu. W związku z tym mam propozycję poprawki, aby w art. 2 dodać również ust. 2, który będzie pozwalał rodzinom uczestników tej wojny wystąpić o to odznaczenie. Uważam, że takie precedensy odznaczania żołnierza poległego w wojnach czy już nieżyjącego istnieją.</u>
          <u xml:id="u-311.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-312">
          <u xml:id="u-312.0" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Bohdan Osiński z Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego. Kolejnym mówcą będzie poseł Janusz Dobrosz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-313">
          <u xml:id="u-313.0" who="#BohdanOsiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem wyjaśnić, że od paru miesięcy nie jestem członkiem Stronnictwa Demokratycznego, tym niemniej nie czuję tego jako jakiś powiedzmy nietakt. Po prostu nie ma u nas w Sejmie dokładnych ewidencji takich rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-313.1" who="#BohdanOsiński">Proszę Państwa! Mam tego rodzaju odczucie. Ci ludzie, bohaterowie, o których mówimy, kojarzą mi się z pewnymi moimi przeżyciami, jak byłem bardzo młodym człowiekiem. Mianowicie, ci, którzy przed wojną mieli chociaż kilka czy kilkanaście lat, pamiętają powstańców z 1863 r. Była to grupa ludzi niesłychanie honorowana. Mieli oni specjalne umundurowanie i specjalną opiekę. Wydaje mnie się, że grupa tych osób, o której dzisiaj mówimy, jest tak mała, że państwo mimo ciężkiej sytuacji, powinno zrobić pewien drobny wysiłek nie tylko organizacyjny, ale i finansowy. W związku z tym proponuję — ponieważ wnioskodawcą tego krzyża jest Senat i wydaje mnie się, że nie powinniśmy odbierać mu tej inicjatywy — żebyśmy się zwrócili z prośbą o rozpatrzenie możliwości równoczesnego z nadaniem krzyża otrzymania pewnego dodatku pieniężnego, szczególnie z tego względu, że ci ludzie są niejednokrotnie w bardzo trudnej sytuacji. Oprócz tego orientujemy się, że wielu prostych żołnierzy, którzy mieli odznaczenia za wojnę 1920 roku, prześladowano po wojnie w latach 1945–1955.</u>
          <u xml:id="u-313.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-314">
          <u xml:id="u-314.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-314.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Ad vocem, ad vocem)</u>
          <u xml:id="u-314.2" who="#TadeuszFiszbach">Ad vocem? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-315">
          <u xml:id="u-315.0" who="#WaldemarTokarz">Może nie tyle ad vocem, co celem wyjaśnienia. Otóż pan poseł zapewne nie wie, że już od dłuższego czasu pracuje podkomisja Komisji Polityki Społecznej do spraw ustawy o kombatantach, która pomyślała o tym już jakiś czas temu. Proszę dać nam jeszcze miesiąc czasu i ta sprawa zostanie załatwiona w podkomisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-316">
          <u xml:id="u-316.0" who="#TadeuszFiszbach">Głos zabierze poseł Janusz Dobrosz z Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-317">
          <u xml:id="u-317.0" who="#JanuszDobrosz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wydaje mi się, że mimo iż nas w sumie nie jest tak dużo — a to jest zrozumiałe — to ta ustawa będzie takim probierzem wartości naszego parlamentu. Mój dziadek osobisty,...</u>
          <u xml:id="u-317.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-317.2" who="#JanuszDobrosz">...osobisty, bo wszyscy się powołują na różne pokrewieństwo, nie doczekał, niestety, tego dnia i na pewno jest wielu takich, którzy nie doczekali, bo biologia ma swoje konkretne prawa. Trzeba powiedzieć bardzo głośno, że tym razem pomiędzy Senatem a naszą Izbą nie ma różnicy. Chcemy naszemu panu senatorowi bardzo podziękować, że wyszedł z tą inicjatywą.</u>
          <u xml:id="u-317.3" who="#JanuszDobrosz">Chciałem natomiast powiedzieć jedno, że w tej wojnie, która pod Warszawą tak zwanym cudem nad Wisłą się skończyła — bo wszystkie inne układy i pokój ryski to było pokłosie tej bitwy — w 80% uczestniczyli chłopi, zwykli chłopi, którzy od pługa, z pracy wyrwani szli bronić ojczyzny. Naprawdę. Chciałem powiedzieć, że dla tych chłopów, dla ich synów, wnuków to odznaczenie ma zasadniczą i w sensie moralnym, i w sensie formalnym wagę.</u>
          <u xml:id="u-317.4" who="#JanuszDobrosz">Chciałem serdecznie podziękować, i powiedzieć, że chłopi rozumiejąc sytuację kraju, wiedząc jakie są uwarunkowania ekonomiczne, akurat w tej sytuacji Wysokiej Izbie serdecznie podziękują.</u>
          <u xml:id="u-317.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-318">
          <u xml:id="u-318.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-318.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo, poseł Andrzej Kern.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-319">
          <u xml:id="u-319.0" who="#AndrzejKern">Andrzej Kern — OKP. Myślę, że dobrze się stało, że Senat z taką inicjatywą wystąpił, dlatego że wojna ta miała szczególne znaczenie, ale nie tylko dla Polski. Pragnę państwu powiedzieć, że dla mojego pokolenia, średniego pokolenia, przez lata całe jedynym oficjalnym źródłem informacji o tej wojnie był rozdział z „Krótkiej historii WKP (b)” zatytułowany „Najazd” jaśnie panów polskich na Związek Radziecki”. Tak brzmiał tytuł tego rozdziału poświęconego wojnie.</u>
          <u xml:id="u-319.1" who="#AndrzejKern">Dziś wiemy doskonale o tym, że to nie jaśnie panowie, że to robotnicy, że chłopi, że po prostu Polacy wystąpili w obronie swojej ojczyzny, ale wystąpili również w obronie Europy przed komunizmem. Jeżeli Europa przez całe lata mogła się rozwijać, tak jak się to stało w następnych latach, to temu zwycięstwu oręża polskiego, ostatniemu zwycięstwu oręża polskiego ten swój dobrobyt Europa zawdzięcza. Myślę więc, że jest to okazja również, żeby dzisiejszej Europie o tym przypomnieć i dlatego bym proponował, żeby napis na krzyżu brzmiał: „Obrońcy Ojczyzny i Europy”.</u>
          <u xml:id="u-319.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-320">
          <u xml:id="u-320.0" who="#TadeuszFiszbach">Czy jeszcze byłyby zgłoszenia w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego? Zgłoszeń nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-320.1" who="#TadeuszFiszbach">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-320.2" who="#TadeuszFiszbach">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-320.3" who="#TadeuszFiszbach">Zamierzeniem Prezydium Sejmu i Konwentu Seniorów było przeprowadzenie pierwszego i drugiego czytania łącznie na tym posiedzeniu Sejmu. Taka możliwość istnieje. Niemniej jednak wiele dzisiaj zgłoszono ważnych, istotnych poprawek w pierwszym czytaniu. Dlatego proponuję, abyśmy przeszli do kolejnego punktu porządku dziennego, a zwróciłbym się z prośbą do przewodniczących Komisji Ustawodawczej i Obrony Narodowej, pana senatora i osób, które zgłosiły istotne poprawki, aby się zebrały za salą obrad Sejmu i umożliwiły finalne odniesienie się do tej ważnej sprawy, dzisiaj bądź jutro. Bardzo proszę o przyjęcie tej sugestii. Sprzeciwu nie ma.</u>
          <u xml:id="u-320.4" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o nadanie biegu tym pracom.</u>
          <u xml:id="u-320.5" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie przystąpimy do punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zasadach realizacji przedpłat na samochody osobowe (druki nr 455 i 472).</u>
          <u xml:id="u-320.6" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę pana posła Szczepana Balickiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-321">
          <u xml:id="u-321.0" who="#SzczepanBalicki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Ustawa, której projekt będziemy dzisiaj rozpatrywać należy niewątpliwie do bardzo trudnych ustawodawczo orzechów do zgryzienia. Ale wykonując, realizując przepis ustawy budżetowej, który przewidział w tym celu określone sumy, musimy tę nabrzmiałą i bardzo bulwersującą opinię publiczną sprawę wreszcie załatwić na wstępie odrzuciła takie uzasadnienie ustawy, że skoro wszyscy — tzn. liczne bardzo i obejmujące praktycznie całość społeczeństwa grupy poniosły różne dolegliwości z powodu inflacji — to także musi to tyczyć wszystkich, którzy wnieśli przedpłaty. Stanęliśmy na diametralnie różnym stanowisku. Uznajemy, że serdeczną troską władz Rzeczypospolitej ustawodawczej i wykonawczej powinno być w miarę możności naprawienie krzywd wyrządzonych społeczeństwu przez inflację. Zdajemy sobie sprawę, że na pewno nie uda się tego zrealizować natychmiast. Ale starania muszą być podjęte, i nie można krzywdy jednych, uzasadniać krzywdą drugich. Dokładnie na odwrót. Chcemy traktować ten projekt ustawy jako precedens do wyrównania także innych krzywd, takich jak np. książeczki mieszkaniowe, renty, które w tej chwili całkowicie się zdewaluowały i wiele innych.</u>
          <u xml:id="u-321.1" who="#SzczepanBalicki">Jeśli chodzi o teksty. Tekst projektowanej ustawy był krótki. Komisje wprowadzają do niego taką tylko poprawkę w art. 1, że zamiast podziału wszystkich osób objętych ustawą na te, które miały odebrać samochód w 1988 i 1989 r., wprowadza się jednolitą rekompensatę w postaci 50% ceny rynkowej samochodu w dniu zakupu.</u>
          <u xml:id="u-321.2" who="#SzczepanBalicki">Chciałbym krótko wyjaśnić, skąd wzięto się te 50%. Nie jest to bynajmniej jakaś szacunkowa liczba, lecz wynika z bardzo ścisłego wyliczenia. Chodzi o to, że każda z tych osób w momencie zawarcia umowy wniosła kwotę wynoszącą jedną trzecią ówczesnej ceny samochodu, na który złożyła przedpłatę. Następnie, kolejnymi ratami miała wnieść dalszą jedną trzecią. Ponieważ procesy inflacyjne postępowały, nie tak oczywiście szybko jak w ostatnim czasie, ale postępowały, dlatego wartość tych kolejnych wpłat była niższa. I oto w ministerstwie dokonano przeliczenia wartości każdej wpłaty w każdym roku w stosunku do obowiązującej w tym roku ceny danego samochodu. Po prostu każdy, np. w 1985 r. wnosił taką a taką sumę i ta suma stanowiła taki a taki procent ceny samochodu, oczywiście obowiązującej wówczas. Z góry zaznaczam, że są tu pewne niedogodności, mianowicie, niektórzy ludzie wnieśli większe kwoty. To obliczenie przeprowadzone jest w założeniu, że każdy wnosił tę normalną, minimalną ratę przewidzianą w umowie.</u>
          <u xml:id="u-321.3" who="#SzczepanBalicki">Jeśli chodzi o sumę wpłaconych kwot, to wynosi ona dla FSO, czyli dla dużego wozu, 50,5% jego ceny, a jeśli chodzi o „malucha” — 52%. Poza tym każdy otrzyma swoją sumę wniesioną w nominale z tymi odsetkami. Wynoszą one około 2–3%. Tak że strata jego, to co będzie musiał wnieść w tej chwili, będzie wynosiła przeciętnie 46 lub 47% ceny wozu.</u>
          <u xml:id="u-321.4" who="#SzczepanBalicki">Nie jest to oczywiście rozwiązanie idealne — jeszcze raz podkreślam — i w długiej, bardzo kontrowersyjnej początkowo dyskusji, zgodziliśmy się w końcu na jedno, że tu nie ma dobrego rozwiązania. Ze złych pozycji, w które zostaliśmy wprowadzeni działalnością poprzednich władz, nie ma idealnych wyjść.</u>
          <u xml:id="u-321.5" who="#SzczepanBalicki">Następną była kwestia zwolnienia, a właściwie sprawa tego przywileju, który będzie przysługiwał osobie rezygnującej z zakupu samochodu, jak również z bonifikaty, z tych rekompensat pieniężnych, które są przewidziane za rezygnację. Otóż osoba taka, zresztą widzimy to w tekście, będzie miała możność zakupu samochodu zagranicznego bez cła.</u>
          <u xml:id="u-321.6" who="#SzczepanBalicki">Wysoka Izbo! Tu jest potrzebne wyjaśnienie, bo często były niedomówienia. Otóż dotyczy to cła, w żadnym razie nie podatku. Nad tym zastanawialiśmy się bardzo długo, no ale w końcu, decyzja była jednomyślna, nie było tu żadnego wniosku mniejszości, że ten przywilej należy jednak pozostawić, gdyż daje on korzyść pieniężną. Czyli ten uszczerbek skarb państwa poniósłby jedynie w wypadku sprowadzenia bardzo drogich samochodów z zagranicy, no, tak gdzieś orientacyjnie powyżej 10 tys. dolarów. W większości natomiast sprowadzane są wozy tanie i tu wręcz nawet skarb państwa będzie miał pewien zysk. W każdym razie, przez sprowadzanie samochodów zagranicznych, skróci się kolejka oczekujących na realizację przedpłat. Jest to bardzo ważne, zarówno z tego względu, że następni otrzymają wozy szybciej, jak i ze względu na interes ogólnonarodowy, gdyż są to — nie muszę chyba wyjaśniać bliżej — typy przestarzałe, chcemy jak najszybciej zaprzestać ich produkcji i w tych halach produkcyjnych zacząć produkować wóz godny ostatniej dekady XX wieku.</u>
          <u xml:id="u-321.7" who="#SzczepanBalicki">Jest jeden wniosek mniejszości ujęty w formie jednolitego tekstu.</u>
          <u xml:id="u-321.8" who="#SzczepanBalicki">Proszę państwa, bardzo proszę wziąć druki i wprowadzić zmianę, uzgodnioną autopoprawkę autorów — jedną merytoryczną, a drugą redakcyjną. A więc merytoryczna — w art. 1 ust. 2 pkt 2 po „obligacji skarbu państwa” proszę przekreślić słowa, „o których mowa w ustawie budżetowej na rok 1990 z dnia 23 lutego 1990, Dziennik Ustaw nr 13 poz. 82”. Autorzy uzasadniają to tym, że nie można rządowi wiązać rąk, jakiego typu obligacje da. Na razie są te, ale — być może — będzie jeszcze jakaś nowa emisja obligacji i tutaj rząd powinien mieć swobodę ruchów, dania rekompensaty w takich obligacjach, jakie w danym momencie uzna za stosowne, byle ich kwota się zgadzała.</u>
          <u xml:id="u-321.9" who="#SzczepanBalicki">I poprawka redakcyjna. W art. 1 ust. 2 — na końcu należy skreślić dwukropek, dopisać: „następujących rekompensat” i postawić dwukropek. Proszę państwa, chodziło o to, że w poprzednim tekście przy art. 2 mogły się pojawić wątpliwości interpretacyjne, czy osoba, która zrezygnuje z zakupu samochodu otrzymuje tylko rekompensatę pieniężną, a nie dostaje obligacji. Czyli „następujących rekompensat: rekompensaty pieniężnej i obligacji skarbu państwa”. Tekst staje się jasny.</u>
          <u xml:id="u-321.10" who="#SzczepanBalicki">Jeśli chodzi o meritum, to autorzy poprawki uważają, że należy ludziom zrekompensować w pełni ich wydatki, a że skarb państwa w danym momencie nie posiada kwot na to, bo w ten sposób nie zmieścilibyśmy się w budżecie, więc ludzie otrzymają obligacje, które będą płatne w terminach za kilka lat, tak jak zresztą w ustawie o danej obligacji jest uregulowane.</u>
          <u xml:id="u-321.11" who="#SzczepanBalicki">A więc tekst zaproponowany przez komisję należy uzmysłowić sobie przez zmianę ust. 1 art. 1, a poprawka — troszkę nietypowo — jest w formie tekstu jednolitego.</u>
          <u xml:id="u-321.12" who="#SzczepanBalicki">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-321.13" who="#SzczepanBalicki">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-321.14" who="#SzczepanBalicki">Mam trzy zgłoszenia do dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-321.15" who="#SzczepanBalicki">Bardzo proszę o zabranie głosu posła Ryszarda Zielińskiego z Unii Chrześcijańsko-Społecznej. Kolejnym mówcą będzie poseł Jerzy Rusecki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-322">
          <u xml:id="u-322.0" who="#RyszardZieliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z wystąpienia pana posła sprawozdawcy zapamiętałem szczególnie jedno zdanie: „Nie ma w tej sprawie rozwiązań dobrych”. Nie ma, o ile w ogóle my jako Sejm zechcemy ją rozwiązywać.</u>
          <u xml:id="u-322.1" who="#RyszardZieliński">Wysoka Izbo! To jest przecież żenująca z wielu, i merytorycznych, i proceduralnych względów sprawa, ta sprawa realizacji przedpłat na samochody, która nieoczekiwanie w zasadzie wróciła do Sejmu. Nieoczekiwanie po, zdawałoby się, ostatecznym jej załatwieniu drogą przyznania rządowi w budżecie półtora biliona na i tak przecież niepełne zaspokojenie roszczeń przedpłacicieli uwiedzionych zaufaniem do instytucji, w ostatecznym wymiarze, do instytucji państwa. Szczerze mówiąc, naprawdę zadziwiający jest powrót tej sprawy do Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-322.2" who="#RyszardZieliński">Rząd zyskał przecież pełne prawo wyboru drogi rozdysponowania tej sumy, którą przyznano mu na zlikwidowanie tego problemu. Zatem w jego, rządu, gestii pozostaje wytyczenie drogi —...</u>
          <u xml:id="u-322.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-322.4" who="#RyszardZieliński">— albo pełne zaspokojenie roszczeń, albo bardziej czy mniej połowiczne przez takie czy inne bonifikaty. To jest kwestia odpowiedniego rozporządzenia, a nie ustawy sejmowej.</u>
          <u xml:id="u-322.5" who="#RyszardZieliński">Powtarzam,...</u>
          <u xml:id="u-322.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-322.7" who="#RyszardZieliński">...odpowiedzialność za wybór drogi wypełnienia raz już przez Sejm rozstrzygniętej zasady realizowania zobowiązań, a nie łamania ich, należy do rządu. Nie krępowaliśmy — my Izba Sejmowa — swobody rządu w tym zakresie, naprawdę zatem nie ma powodu, aby ta sprawa wracała do Sejmu. Nie chcę poddać się wrażeniu, że chodzi o proste zdjęcie z barków właściwego resortu odpowiedzialności za — wątpliwe w kategoriach prawnych — rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-322.8" who="#RyszardZieliński">Jestem w ogóle przeciwny rozpatrywaniu tego projektu, a tym bardziej uchwalaniu ustawy, która — i to chciałem zaakcentować najmocniej — jeżeli ją uchwalimy, zamknie drogę sądową lub drogę odwoływania się do Rzecznika Praw Obywatelskich wszystkim, uważającym się za pokrzywdzonych, a rekrutującym się głównie spośród rzeszy drobnych ciułaczy.</u>
          <u xml:id="u-322.9" who="#RyszardZieliński">Wnioskuję, ażeby Sejm odstąpił od rozpatrywania projektu tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-322.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-323">
          <u xml:id="u-323.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź. Obecnie głos zabierze poseł Jerzy Rusecki z Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego. Kolejnym mówcą będzie poseł Adam Grabowiecki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-324">
          <u xml:id="u-324.0" who="#JerzyRusecki">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Realizacja przedpłat na samochody osobowe wywołuje, jak to można było przewidzieć, wielkie emocje. Pisze się w uzasadnieniu do rządowego projektu ustawy, że dotowanie samochodów na przedpłaty budzi krytykę społeczną. Myślę, że nie idzie tutaj tylko o samochody lub pieniądze, lecz o wiele większe sprawy — o rzetelność i wiarygodność, zaufanie i wiarę do rządu, do jego instytucji i zobowiązań. Są to sprawy nieprzeliczalne ani na samochody, ani też na gotówkę.</u>
          <u xml:id="u-324.1" who="#JerzyRusecki">Może to być śmiesznie niska cena za to, co się najogólniej nazywa zaufaniem społeczeństwa do władzy. Tezy o dotowaniu przez państwo nieszczęsnych przedpłatowiczów czy też o krytyce społeczeństwa brzmią — wybaczcie — fałszywie i nieszczerze. To, co społeczeństwo czuje, to raczej litość z odrobiną kpiny. Przecież ci ludzie w swoim czasie zapłacili określoną wówczas realną cenę. Być może, że dzisiaj wydaje się ona śmieszna. Ale czyż nie jest śmieszną ceną cena poloneza w wersji lux — 57,5 mln zł, a więc prawie 6 tys. dolarów za auto o przestarzałych rozwiązaniach automonopolisty chronionego wysokimi cłami?</u>
          <u xml:id="u-324.2" who="#JerzyRusecki">Tak na marginesie dzisiejszej dyskusji, niepokój budzą próby przerzucania trudnych i niepopularnych rozwiązań prawnych na Sejm. Niektóre problemy nie wymagają ustawowych, szczegółowych rozwiązań, a mimo to wikła się Sejm w te żmudne legislacje. Do klasycznych przykładów należy uwikłanie Sejmu w sprawy indeksacji. Pamiętamy, ile czasu nam to zajęło. Podobny charakter ma sprawa czynszów w ramach zmiany prawa lokalowego. Również i ta ustawa ma tego typu charakter. Wielu posłów wyraża przekonanie, że sprawę przedpłat powinien załatwić rząd, czemu dał dobitny wyraz mój przedmówca.</u>
          <u xml:id="u-324.3" who="#JerzyRusecki">Myślę, że na tej sali powinniśmy reprezentować interes społeczeństwa, interes państwa, dbać o jego wiarygodność w tym największym i najszlachetniejszym rozumieniu, a nie reprezentować tylko wąsko rozumiany interes skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-324.4" who="#JerzyRusecki">Proszę mi wybaczyć szczerość, ale projekt ustawy w wersji rządowej traktuję jako nieco drobną, żenującą nieuczciwość uczynioną w rzekomo szlachetnym celu ratowania budżetu i rzekomo naruszonej sprawiedliwości społecznej.</u>
          <u xml:id="u-324.5" who="#JerzyRusecki">W Stanach Zjednoczonych Ameryki o człowieku, który nie budzi pełnego zaufania, mówi się, że nie kupimy od niego używanego samochodu. Otóż ja miałbym pewne wątpliwości, czy kupić używany samochód od twórców niektórych rozwiązań rządowego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-324.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-324.7" who="#JerzyRusecki">Myślę, że wniosek mojego przedmówcy o skierowanie sprawy z powrotem do rządu jest w pełni zasadny i w pełni go popieram.</u>
          <u xml:id="u-324.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-325">
          <u xml:id="u-325.0" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Adam Grabowiecki z Klubu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, kolejnym mówcą będzie poseł…</u>
          <u xml:id="u-325.1" who="#komentarz">(Poseł Adam Grabowiecki: Polskiego Stronnictwa Ludowego).</u>
          <u xml:id="u-325.2" who="#TadeuszFiszbach">No tak, ja czytam mechanicznie. Przepraszam bardzo. Będę i na te drobniejsze, ale istotne zapisy, zwracał uwagę.</u>
          <u xml:id="u-325.3" who="#TadeuszFiszbach">A więc głos zabierze poseł Adam Grabowiecki z Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego. Kolejnym mówcą będzie poseł Juliusz Braun.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-326">
          <u xml:id="u-326.0" who="#AdamGrabowiecki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Temat dzisiejszej debaty dotyczącej realizacji przedpłat na samochody osobowe już od wielu miesięcy przyciąga uwagę dużej części społeczeństwa i jak bumerang powraca na tę salę. Wciąż trwają przepychanki — skąd wziąć pieniądze i ile, ażeby problem rozwiązać. tymczasem zainteresowani są coraz bardziej zniecierpliwieni i rozgoryczeni. Dlatego mam nadzieję, że dzisiaj zapadną ostateczne rozstrzygnięcia i decyzje o sposobie realizacji zawartych umów. Zanim jednak przystąpimy do głosowania, chciałbym się z państwem podzielić kilkoma uwagami i refleksjami, które nasuwają się po spotkaniach z wyborcami i lekturze listów, które napłynęły do mnie od osób oczekujących na naszą decyzję.</u>
          <u xml:id="u-326.1" who="#AdamGrabowiecki">Projekt ustawy przedstawiony przez Radę Ministrów jest krzywdzący dla znacznej części zainteresowanych, którzy zgodnie z prawem zawarli umowy i teraz mają wszelkie podstawy do tego, aby żądać ich realizacji. Zgodnie z literą prawa wnoszenie jakichkolwiek korekt w trakcie ważności umowy jest jawnym bezprawiem.</u>
          <u xml:id="u-326.2" who="#AdamGrabowiecki">Ponadto Rzecznik Praw Obywatelskich wskazuje, że przez cenę, w dniu nabycia, o której tutaj mowa w postanowieniach w sprawie przedpłat, należy rozumieć cenę obowiązującą czasie, w którym samochód miał być kupującemu wydany (art. 563 § 2 Kodeksu cywilnego), a nie w czasie, w którym dochodzi do sfinalizowania umowy sprzedaży z poślizgiem czasowym. Dla kupujących jest to sprawa niezwykle ważna. Zasada ta, wypowiedziana także przez Sąd Najwyższy, wskazuje, że potwierdzenie przez upoważniony bank wpłaty z podaniem terminu nabycia samochodu osobowego rodzi po stronie kontrahenta, dokonującego przedpłaty na nabycie samochodu, uprawnienie względem kontrahenta dłużnika do żądania zawarcia umowy sprzedaży i wydania samochodu z upływem terminu określonego w potwierdzeniu banku według obowiązującej ceny w tym terminie — uchwała Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 1989 r. To nie z winy potencjalnych nabywców doszło do kilkuletnich opóźnień. To nie z ich winy ceny samochodów kilkakrotnie wzrastały. To nie z ich winy wydano ogromną ilość pojazdów na asygnaty i to jeszcze w 1989 r. Pytam więc, dlaczego akurat oni powinni wziąć na siebie ciężar nieudolności innych i ponieść niezawinioną stratę? Jeżeli nasz kraj ma być krajem praworządnym i demokratycznie rządzonym, to nie możemy sobie pozwolić na stosowanie praktyk oszukiwania obywateli.</u>
          <u xml:id="u-326.3" who="#AdamGrabowiecki">Kolejna, niepopularna decyzja na niekorzyść części społeczeństwa nadszarpnie zaufanie do rządu, a chyba nie o to nam chodzi, oczekując zrozumienia i poparcia w realizacji tak trudnych reform. Każda, choćby najmniejsza zniechęcona grupa ludzi — w sytuacji, gdy tych grup może z różnych powodów powstawać coraz więcej — może w całości stworzyć supergrupę, która powie „nie” — i dla rządu, i dla parlamentu. A o tym powinniśmy pamiętać.</u>
          <u xml:id="u-326.4" who="#AdamGrabowiecki">Zdaję sobie sprawę z ogromu potrzeb i trudnej sytuacji ekonomicznej kraju. Nikt nie musi uzasadniać mi konieczności finansowania budownictwa mieszkaniowego, rolnictwa, kultury i wielu innych dziedzin życia. Dla każdego jednak obywatela jego problem jest z reguły najważniejszym. A naszym zadaniem jest mu pomóc, a nie pogrążyć. Dlatego też pamiętajmy o tych, dzięki którym tu jesteśmy i o tych, którym powinniśmy służyć. Kiedyś my zabiegaliśmy o ich poparcie. Dzisiaj oni oczekują od nas pomocy.</u>
          <u xml:id="u-326.5" who="#AdamGrabowiecki">Opowiadając się za propozycją Rady Ministrów czy też zweryfikowaną wersją komisji, dajemy swoją cichą akceptację w pogłębianiu się różnic pomiędzy tymi, których stać na wiele — i z reguły samochody posiadają — a tymi, których w obecnej chwili nie stać prawie na nic, z wymarzonym samochodem włącznie. Przecież ta forma sprzedaży miała być szansą kupna samochodu przez mniej zamożną część społeczeństwa. Ludzie przez wiele lat odkładali grosz do grosza goniąc wciąż podnoszone ceny, rezygnowali często z wczasów, wyposażenia mieszkań, prowadzili skromny tryb życia. I teraz my, naszą decyzję, mamy zniweczyć wieloletnie wyrzeczenia blisko 350 tys. oczekujących i ich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-326.6" who="#AdamGrabowiecki">Najbardziej sprawiedliwą dzisiaj decyzją powinno być utrzymanie w mocy obowiązujących przepisów i odrzucenie propozycji rządu, tj. projektu ustawy o zasadach realizacji przedpłat na samochody osobowe.</u>
          <u xml:id="u-326.7" who="#AdamGrabowiecki">Popieram wniosek posła Zielińskiego o odrzucenie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-326.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-327">
          <u xml:id="u-327.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję. Obecnie głos zabierze poseł Juliusz Braun z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie poseł Wiesław Woda.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-328">
          <u xml:id="u-328.0" who="#JuliuszBraun">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Oczywiście najłatwiej byłoby odsunąć od siebie odpowiedzialność za tę sprawę, której się nie da dobrze załatwić. Ale nawet z formalnego punktu widzenia większość prawników uczestniczących w pracach komisji uważa, że tak zrobić nie można, że to jednak Sejm musi podjąć decyzję w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-328.1" who="#JuliuszBraun">Jak może niektórzy pamiętają, w swoim poprzednim wystąpieniu wyraziłem opinię, że konieczne jest podzielenie, jak gdyby, tutaj obciążeń pomiędzy nabywcę samochodu i państwo, które ten samochód swego czasu obiecało sprzedać. Uważałem tak dlatego, ponieważ inne rozwiązanie w szczególnie uprzywilejowanej sytuacji stawiałoby tych, którzy oszczędzali na samochód. Jeśli bowiem uznamy, że ci którzy składali na samochód zasługują na pełną waloryzację, to dlaczego nie zasługują na to ci, co oszczędzali na mieszkanie, na traktor, na cokolwiek innego. To jest efekt inflacji.</u>
          <u xml:id="u-328.2" who="#JuliuszBraun">Jak natomiast rozwiązać tę sprawę w sposób możliwie najbardziej sprawiedliwy, bo — jak mówię — każde rozwiązanie będzie tu złe. Wydaje mi się, że rozwiązanie proponowane przez komisję jest możliwie najlepsze. Dlaczego? Zaraz do tego wrócę.</u>
          <u xml:id="u-328.3" who="#JuliuszBraun">Chciałbym natomiast powiedzieć kilka słów, dlaczego uważam wniosek mniejszości za niewłaściwy. Mianowicie, wprowadza on sprawę waloryzacji oszczędności, czy więcej, sprawę waloryzacji pewnej odpowiedzialności za dawne zobowiązania państwa. I jest to sprawa bardzo poważna, którą Sejm powinien rozważyć, bo dotyczy ona właśnie wkładów mieszkaniowych przede wszystkim, ale także po prostu oszczędności finansowych. Tę sprawę Sejm powinien rozważyć, nie powinien jej załatwiać jakoś mimochodem tworząc precedens. Bo jeśli dziś przyjęlibyśmy wniosek mniejszości, to stworzylibyśmy precedens dla podobnych rozwiązań w zupełnie innych sprawach, jeśli takie rozwiązanie byłoby słuszne. Ale trzeba porozmawiać o tym rozwiązaniu, a nie mimochodem tę sprawę załatwiać.</u>
          <u xml:id="u-328.4" who="#JuliuszBraun">I teraz kilka słów popierających tę wersję zaproponowaną przez komisję. Sprawozdawca mówił o sposobie obliczenia, jaki komisja zaproponowała. Otóż jeden z moich wyborców, zresztą sam zainteresowany odbiorem samochodu, przyniósł mi zupełnie inne obliczenie, ale prowadzące do bardzo podobnego wniosku końcowego. I pozwolę sobie króciuteńko je państwu przedstawić. Otóż ten pan, który mnie w poniedziałek odwiedził w czasie dyżuru, zadał sobie trud sprawdzenia w materiałach GUS wysokości średnich wynagrodzeń w kolejnych latach w dekadzie lat osiemdziesiątych. Sprawdził w swojej książeczce samochodowe] wysokość wpłat w tym okresie i przeliczył to następująco. W 1981 r. wpłacając 40,5 tys. zł, 30% ceny samochodu, wpłacił nieco ponad 5 średnich pensji z tego okresu. Potem co roku wpłacał po 12 tys, W kolejnych latach była to najpierw jedna średnia pensja, nie będę już tych liczb przytaczał, wreszcie w 1986 r. — 0,49 średniej pensji w danym roku. Po podsumowaniu tego i uwzględnieniu umownego, niskiego skądinąd procentu, jaki obiecywano — 5%, wkład na książeczce samochodowej przy takiej waloryzacji byłby równy w przybliżeniu 10 średnim pensjom. Obecnie średnia pensja jest 850 tys. Mamy 8,5 mln z pewnymi zaokrągleniami. Wychodzi właśnie ta połowa wartości samochodu. Dlatego o tym mówię, że jest to dodatkowy istotny argument. Argument jak gdyby z punktu widzenia tego, kto wpłacał w danym momencie pieniądze, jakąś tam cząstkę swojego wynagrodzenia.</u>
          <u xml:id="u-328.5" who="#JuliuszBraun">I jeszcze jedna uwaga. Bardzo słusznie komisja zrezygnowała z różnicowania dopłaty, czy dotacji, czy bonifikaty, jak kto woli, w zależności od roku, na jaki ten odbiór samochodu wyznaczono. Sam również miałem okazję widzieć takie dokumenty, w których rok wpisano „od do”. Wpisane było — odbiór 1987–1989. No jak wtedy, który rok potraktować jako wiążący? Dlatego bardzo słusznie przyjęto jedno rozwiązanie dla wszystkich, niezależnie od tego, jaki był efekt losowania, bo to w końcu traktowalibyśmy rzecz całą jako loterię, bo rok, który wypadł z losowania byłby… z tego by wynikały milionowe różnice w bonifikatach.</u>
          <u xml:id="u-328.6" who="#JuliuszBraun">Dlatego chciałbym zaapelować do Wysokiej Izby o przyjęcie zaproponowanego przez komisję projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-328.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-329">
          <u xml:id="u-329.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź. Proszę o zabranie głosu posła Wiesława Wodę z Klubu Poselskiego Stronnictwa Ludowego. Kolejnym mówcą będzie posłanka Józefa Hennelowa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-330">
          <u xml:id="u-330.0" who="#WiesławWoda">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W całej rozciągłości podzielam pogląd wyrażony przez posła Ryszarda Zielińskiego, że nie ta Izba powinna rozstrzygać ten problem, ale skoro Sejm powinien przyjąć tę ustawę, to chciałbym zwrócić uwagę na następujące okoliczności.</u>
          <u xml:id="u-330.1" who="#WiesławWoda">Niewiele ponad miesiąc temu, w tym Sejmie, zwiększaliśmy dotację budżetową na realizację przedpłat z jednego biliona do półtora biliona na rok bieżący. I cóż się okazało? Natychmiast. prawie że na drugi dzień, fabryki podniosły ceny samochodów. A więc tu już mówiono, polonez zdrożał z 41 do 57 mln, inne — fiat duży czy mały — również zdrożały. Czy ta skala wzrostu cen jest wynikiem obiektywnego wzrostu kosztów produkcji? Nie. Stwierdzam, że jest to wykorzystanie monopolistycznej pozycji tych producentów. Można więc domniemywać, że gdy dojdzie do realizacji przedpłat na samochody, to nie tylko cała kwota półtora biliona złotych zostanie pochłonięta przez te fabryki, ale osoby, które wniosły przedpłaty zrealizują te samochody po cenach daleko przekraczających koszty ich produkcji. Stąd też, jeśli z jakichś powodów — o czym mówiłem wcześniej — Sejm powinien przyjąć tę ustawę, to zgłaszam dwa formalne wnioski. Po pierwsze, aby do art. 1 dodać ust. 4 o treści: „samochody są realizowane według ceny z dnia, kiedy Sejm podejmował uchwałę o wzroście dotacji z budżetu na przedpłaty, indeksowaną o wzrost kosztów produkcji”. A więc jeśli w ciągu tego miesiąca, jaki upłynął od tamtej ustawy, w wyniku indeksacji ceny powinny wzrosnąć o 10%, to taka powinna być dopuszczalna granica. I po drugie, by zbadać przez urząd antymonopolowy zasadność stosowanych cen.</u>
          <u xml:id="u-330.2" who="#WiesławWoda">Kończąc, chcę stwierdzić wyraźnie, że ani ja, ani nikt z moich znajomych nie czeka na przedpłatę, aczkolwiek dyżury poselskie są uciążliwe m. in. z tego powodu, że trudno znaleźć jakąkolwiek argumentację w sprawie realizacji przedpłat na samochody.</u>
          <u xml:id="u-330.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-331">
          <u xml:id="u-331.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wypowiedź. Bardzo proszę panią poseł Józefę Hennelową z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego o zabranie głosu. Kolejnym mówcą, ostatnim na liście zgłoszeń, jest poseł Marek Pol.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-332">
          <u xml:id="u-332.0" who="#JózefaHennelowa">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Proszę mi pozwolić trochę szerzej powiedzieć na ten temat, to nie znaczy dłużej, tylko nie wyłącznie o tym, czy wersja ta, czy wersja inna ustawy, ponieważ padały tutaj bardzo generalne stwierdzenia na temat tego, kto powinien płacić długi i jak bardzo uczciwie jest płacić długi itd.</u>
          <u xml:id="u-332.1" who="#JózefaHennelowa">Proszę państwa, wielu z nas pamięta doskonale jak się kończy „Wojna i pokój” Tołstoja. Kiedy umiera stary ojciec hulaka i syn podejmuje decyzję spłacenia długów, wtedy wszyscy dłużnicy, którzy świetnie pili z ojcem, zgłaszają się błyskawicznie doprowadzając do ruiny, do nędzy tego człowieka, ponieważ nikt już nie myśli czekać ani chwili.</u>
          <u xml:id="u-332.2" who="#JózefaHennelowa">Dlaczego to mówię? Dlatego, że w moim przekonaniu powinniśmy raz na zawsze uznać jeden fakt — to, że odkreślając grubą kreską sprawę rozliczeń z poprzednim systemem i z wszystkimi ekipami, rząd Tadeusza Mazowieckiego podjął równocześnie próbę spłacenia wszystkich długów nagromadzonych przez tamten system. Tego nie należy szarpać w sposób tak efektowny i tani, jak czasem się tutaj słyszy.</u>
          <u xml:id="u-332.3" who="#JózefaHennelowa">Kiedy mamy debatę tak niegroźną, jak debata o krzyżu za wojnę 1920 r. następuje tu wspaniały wybuch patriotyzmu, bo w tej chwili to bardzo dobrze brzmi. Ale kiedy mamy rozwiązać kłopotliwą sprawę, kosztującą bardzo dużo nasz wspólny skarb państwa, zaczynają się wnioski i jeszcze raz odbijanie piłeczki — to nie nasza sprawa. Chcę powiedzieć, że uważam to za niegodne nas w tej chwili. Nie wiem, co teoretycznie byłoby lepsze, kto by to rozstrzygał, ale w tej chwili sprawa wróciła do nas, w moim przekonaniu należy ją podjąć i jestem generalnie przeciwna wnioskowi, żeby jeszcze raz to odbić. To niczego absolutnie nie rozwiązuje.</u>
          <u xml:id="u-332.4" who="#JózefaHennelowa">Padały także konstruktywne propozycje w tej mierze, któraś z nich musi być dzisiaj podjęta. Kategorycznie tak uważam. Chciałabym natomiast dodać jeszcze jedno — nie należy zbyt jednostronnie traktować sprawy rozliczeń samochodowych. Tutaj padały takie głosy, że umowa, itd. Proszę państwa, każdy z nas, kto ma dorosłe dzieci, wie ile razy rozpoczął wpłacanie na książeczki mieszkaniowe — żadna umowa nie została dotrzymana. Nigdy żadne umowy społecznie nie były dotrzymywane, i wobec tego traktowanie tej sprawy jako wyjątkowej, jest niepoważne.</u>
          <u xml:id="u-332.5" who="#JózefaHennelowa">I jeszcze druga sprawa. Jest mi bardzo przykro, ale to należy również powiedzieć — część z tych samochodów znajdzie się na giełdach. Znamy życie i wiemy, że tak jest. Otóż wyborcami naszymi są zarówno ludzie, którzy na samochody wpłacili — ja sama wysłuchiwałam takich żalów na spotkaniach — ale również ludzie, z których podatków będziemy to wyrównywali. Otóż jeżeli stałoby się tak, że większość Wysokiej Izby będzie zdania, że należy piłeczkę odbić z powrotem do rządu, to mam prośbę pod adresem pana ministra finansów o postawienie tej sprawy w taki sposób, żeby maksymalnie ułatwiając ludziom nabycie tych samochodów bez szczególnych strat — wszystkim, którzy na nie liczyli — równocześnie obciążyć dodatkowo fakt pozbycia się tego samochodu w krótkim czasie. Jest to absolutnie do zrobienia, jest to absolutnie zrozumiałe, ponieważ moi wyborcy nie zgodzą się na to, aby podwójnie dopłacać do samochodów. Możemy to zrozumieć jako spłatę należności, które państwo chce spłacać, ale nie widzę powodu, żeby to w razie czego było drugim dodatkowym dochodem. Mówię to nie na podstawie tego, co sama wymyśliłam, tylko na podstawie tego, co było mi zgłaszane po prostu wtedy, kiedy ludzie się na ten temat wypowiadali.</u>
          <u xml:id="u-332.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-333">
          <u xml:id="u-333.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję. Obecnie głos zabierze poseł Marek Pol z Poselskiego Klubu Polskiej Unii Socjaldemokratycznej. Kolejnym mówcą będzie poseł Grażyna Staniszewska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-334">
          <u xml:id="u-334.0" who="#MarekPol">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Chcę zwrócić uwagę, że sprawa przedpłat na samochody osobowe wraca do tej Izby w tym roku już trzeci raz. Dwukrotnie podejmowaliśmy w tej sprawie uchwały, dzisiaj jesteśmy przed decyzją o uchwaleniu ustawy dotyczącej przedpłat na samochody osobowe. I nasuwa się pewna refleksja — tak jak dwuletnim opóźnieniem w wydawaniu samochodów na przedpłaty można z całą pewnością obciążać poprzednie rządy, tak 6- czy 7-miesięcznym opóźnieniem i zablokowaniem w wydaniu tych samochodów w roku bieżącym należy obciążać rząd i ten Sejm, czyli nas, siedzących na tej sali. To my, mając nawet najlepsze intencje, blokujemy je razem z rządem albo bardziej rząd aniżeli my, albo bardziej my aniżeli rząd, wydawanie samochodów. Sytuacja zakrawa na skandal.</u>
          <u xml:id="u-334.1" who="#MarekPol">Chcę złożyć kilka wyjaśnień, ponieważ osoby nie mające styczności ze sprawą przedpłat, nie do końca rozumieją niektóre zagadnienia. Otóż sprawa przedpłat samochodowych jest to jedyna sfera uregulowana umowami o charakterze cywilnym. Wszelkie inne regulowane były decyzjami administracyjnymi. Rząd występował w tamtych jako dobroczyńca, w cudzysłowie może. W tej konkretnej sprawie występował jako strona umowy cywilnej. To jest pierwsze wyjaśnienie. Drugie — zobowiązanie jest zobowiązaniem państwa, a nie fabryk czy firm, które handlują samochodami, lub banków. To państwo przyjęło środki wpłacone przez obywateli, państwo nimi obracało i państwo w drodze przepisów państwowych uregulowało warunki tej umowy. Wobec tego nie do końca uprawnione jest chyba używanie słowa „dotacja”' w odniesieniu do uzupełnienia pomiędzy ceną dnia odbioru a ceną końca reku, w którym samochód powinien być odebrany — jest to raczej wyrównanie różnicy cen, a nie typowa dotacja, która nie kojarzy się chyba w tej chwili najlepiej.</u>
          <u xml:id="u-334.2" who="#MarekPol">Co do przejęcia przez państwo środków. Chcę panu posłowi Braunowi powiedzieć — tak się składa, że w tej debacie ja występuję po panu pośle, a poprzednio było odwrotnie — otóż można kalkulować sprawę samochodów w bardzo różny sposób, ale jedno nie ulega wątpliwości. Otóż na dzień dzisiejszy debata toczy się o 0,7% budżetu państwa, a w zasadzie o 1/3 z tego procentu, to znaczy różnicę pomiędzy półtora biliona a bilionem. W roku 1981 kwota wpłaconych przedpłat obejmowała 8% budżetu państwa i ci obywatele, którzy wnieśli te pieniądze, a z których niektórzy czekają do dzisiaj, uratowali wówczas kraj przed ogromną falą inflacji — tak też trzeba chyba kalkulować. Ponadto nie wiem, czy nie dosłyszałem, czy pominął pan drobny szczegół, który jest w uzasadnieniu projektu rządowego, iż większość z obywateli wnosiła znacznie większe wpłaty, aniżeli to wynikało prosto z umowy w wyniku powtarzanych wielokrotnie sugestii państwowych środków masowego przekazu, że lepiej wpłacać więcej, bo idzie inflacja, ceny rosną, możesz mieć kłopoty z rozliczeniem się. To stwierdzenie o większych wpłatach jest w uzasadnieniu projektu rządowego. Nie mówię tego, aby zupełnie dezawuować to, co pan powiedział, wydaje mi się natomiast, że na sprawę trzeba patrzeć z różnych punktów i z różnych stron.</u>
          <u xml:id="u-334.3" who="#MarekPol">Jestem głęboko przekonany, że w tej sprawie nie ma dobrego rozwiązania. Trudno dziś po zmasowanej akcji środków masowego przekazu, która doprowadziła do sytuacji, iż ci, którzy posiadają przedpłaty nieomal wstydzą się w tej chwili tego, że je mają, bronić rozwiązania o nieruszaniu tego w ogóle i pozostawieniu sytuacji, w której klient płaci około kilku do 12% ceny samochodu w dniu odbioru. Trudno bronić, choć jest to rozwiązanie z punktu widzenia prawa zdecydowanie najlepsze i niepodważalne. Nie ruszamy wówczas umowy. Rozwiązanie, które proponuje pracująca nad tym Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów ma swoje wady i zalety. Omówił je poseł sprawozdawca. Pozwolę sobie w związku z tym ten temat pominąć. Powiem kilka zdań na temat wniosku mniejszości, do którego współtworzenia przyczyniłem się. Otóż ten wniosek ma również wady. On również narusza treść umów cywilnoprawnych zawartych w momencie przedpłat, natomiast w stosunku do rozwiązania komisji ma chyba pewne zalety. Otóż niektórzy wybitni polscy prawnicy twierdzą, iż ustawa ta, zgodnie z art. 7 Konstytucji, ma charakter ustawy wywłaszczającej. Wywłaszczenie winno się odbywać za zasłużonym odszkodowaniem i na cele publiczne. Wydatki budżetowe przeznaczane są na cele publiczne, wobec tego ten fragment zapisu konstytucyjnego jest spełniany. Problemem natomiast jest odszkodowanie zasłużone. Projekt mniejszości przewiduje, iż oprócz rekompensaty pieniężnej, która dokładnie odpowiada pierwotnemu projektowi rządowemu — dla tych, którzy powinni odebrać samochód w roku 1988 — 40%, dla tych, którzy w 1989 — 20% — pozostałą część różnicy ceny wypłaca się w postaci obligacji państwowych. Obligacji państwowych, czyli papierów wartościowych, ekwiwalentu niepełnego, ale ekwiwalentu, który jest przeliczalny na pieniądze, który — jeżeli akcje zostaną odpowiednio zakwalifikowane — jest możliwy do zmiany na inne papiery wartościowe, możliwy do zastawu pod kredyt lombardowy, możliwy do najróżniejszych operacji, które pozwolą klientowi nabyć samochód w zamian za kredyt lub odsprzedaż tychże obligacji, jeżeli stosowny kupiec za stosowną cenę się znajdzie.</u>
          <u xml:id="u-334.4" who="#MarekPol">Na ile ma to znaczenie? Otóż chcę podkreślić pewien fakt, o którym może nie wszyscy wiedzą. W roku bieżącym, według starych, krytykowanych tutaj zasad, odebrało samochody już 11 tys. ludzi. Odebrali je w styczniu i w lutym — fiatów 126 — około 8,5 tys., FSO-1500 — około 1,5 tys. Istnieje problem zasady równości pomiędzy obywatelami. Otóż czym różnią się obywatele odbierający samochody w styczniu i lutym, kiedy z rozpędu polmozbyty wydawały te samochody na dotychczasowych zasadach, od tych obywateli, którzy będą odbierali samochody w sierpniu, wrześniu, październiku i później? Czym różnią się wobec generalnej zasady, nie w stosunku do kwot, bo kwoty te były płynne w poszczególnych latach i płacono różny procent cen. Rozwiązanie proponowane we wniosku mniejszości ma jeszcze inną zaletę. Otóż jest to swego rodzaju pobudzenie rynku papierów wartościowych, rynku, który nie funkcjonuje z różnych powodów, ale m.in. dlatego, że nie zanadto ludzie mają pieniądze w postaci nadwyżek, które chcą w te papiery wartościowe lokować. Popatrzmy na obecne obligacje państwowe, których 5 mln albo znaczna ich część zalega w tej chwili w bankach.</u>
          <u xml:id="u-334.5" who="#MarekPol">I parę słów na temat zarzutów, które tutaj padły. Otóż zarzuty — jak można regulować sprawę samochodów nie regulując sprawy mieszkań, wkładów oszczędnościowych i innych problemów analogicznych. Co do analogii prawnej wypowiedziałem się już. Żadne z nich nie było regulowane umową cywilną między państwem a obywatelem. Co do meritum samego pytania. Otóż chciałem wyrazić żal, że uchwała, którą podjęliśmy bodajże 27 maja, w każdym razie około dwóch miesięcy temu, zobowiązująca rząd do przedstawienia kompleksowego problemu zobowiązań państwa wobec obywateli z propozycjami, jak je rozwiązać, do tej pory nie znalazła się w Sejmie. W tej sytuacji stajemy przed dylematem, rozpatrywać jedną z cegiełek czy nie rozpatrywać w ogóle?</u>
          <u xml:id="u-334.6" who="#MarekPol">Kończąc, może powiem w ten sposób. W projekcie podstawowym komisji i w projekcie mniejszości przedłożone są dwa rozwiązania, obydwa nie do końca dobre, obydwa mające pewne wady i pewne zalety. Padła propozycja trzeciego rozwiązania, polegającego na odesłaniu całej tej ustawy z powrotem do rządu i realizowania przedpłat na dotychczasowych zasadach. Z punktu widzenia prawa rozwiązanie najlepsze. Ale jest to klasyczny przypadek, kiedy prawo kłóci się z ekonomią, prawo kłóci się z pewnymi zasadami moralnymi, z odczuciami społecznymi naturalnymi i wywołanymi. Tak mi się wydaje.</u>
          <u xml:id="u-334.7" who="#MarekPol">Wobec tego sądzę, że powinniśmy chyba przyjąć jedno z rozwiązań proponowanych w zapisie wniosku podstawowego komisji lub wniosku mniejszości. Skłaniam się ku wnioskowi mniejszości ze względu na jego pełniejszą ekwiwalentność. Nie można natomiast chyba podejść do sprawy, jak któryś tu z posłów powiedział, iż błąd to nie tego rządu, a problem tego rządu i tego Sejmu i że nie powinniśmy odpowiadać za dawniejsze zobowiązania państwa.</u>
          <u xml:id="u-334.8" who="#MarekPol">Gdybyśmy przyjęli tę filozofię, moglibyśmy sprowokować i zasugerować następnym rządom i następnym parlamentom, które przyjdą po nas, aby w odniesieniu do zobowiązań państwa przez nas zaciągniętych, a uznanych przez tamte rządy i parlamenty za błędne, również nie wykonywali tychże zobowiązań w stosunku do obywateli, które my jako parlament i jako rząd podejmujemy. Byłoby to chyba rozwiązanie, na którym nam absolutnie nie zależy.</u>
          <u xml:id="u-334.9" who="#MarekPol">I jeszcze jedno zdanie odnośnie do wystąpienia pani poseł Hennelowej, przy pełnym szacunku dla wiedzy pani poseł na temat literatury. Porównywanie ludzi rozżalonych, i chyba w dużym stopniu oszukanych, do grupy pijaków, którzy rujnują dłużnika, a przedtem wraz z jego ojcem przepili majątek tego dłużnika, jest chyba nieporozumieniem.</u>
          <u xml:id="u-334.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-335">
          <u xml:id="u-335.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-335.1" who="#TadeuszFiszbach">Głos obecnie zabierze posłanka Grażyna Staniszewska z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie poseł Jerzy Dyner.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-336">
          <u xml:id="u-336.0" who="#GrażynaStaniszewska">Panie Marszałku! Proszę Państwa' Przypomnijmy sobie, że raz już podejmowaliśmy decyzję, którą potem zmienialiśmy, w sprawie emerytur, w sprawie obniżenia wieku emerytalnego, przywracając jednak pierwotną koncepcję ze względu na stan budżetu państwa. Niedobrze byłoby, gdybyśmy podobną historię, podobną procedurę powtórzyli w tej chwili.</u>
          <u xml:id="u-336.1" who="#GrażynaStaniszewska">Proszę państwa, proszę zwrócić uwagę na to, że budżet państwa się w tej chwili zmienia, że w ciągu pierwszej połowy roku zaistniały nowe warunki i w tej chwili jest korekta tego budżetu. Powitała nowa sytuacja, pojawiły się nowe naciski, pojawiła się konieczność wydatkowania pieniędzy na cele i nie sądziliśmy na początku roku, że te cele trzeba będzie w tej chwili w tak wysokiej kwocie finansować. Rozumiem, że decyzja rządu, że skierowanie tej sprawy jeszcze raz do nas, wynika ze zmienionych warunków. I prosiłabym bardzo przedstawicieli rządu o wyjaśnienie nam, zanim podejmiemy decyzję, tej szczególnej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-336.2" who="#GrażynaStaniszewska">Proszę państwa, po poprzedniej naszej decyzji oddalenia tej sprawy, tzn. utrzymania dopłat do samochodów na poprzednich warunkach, przychodziły do mnie naprawdę dziesiątki ludzi, którym stopniały wkłady na książeczkach mieszkaniowych. Ostatnio przyszła pani, która w latach siedemdziesiątych sprzedała państwu ziemię, 3,5 hektara, za rentę, wówczas to było w PZU, i ta renta wynosiła 500 zł, była wyższa od średniej płacy krajowej. W tej chwili po wszystkich możliwych waloryzacjach ta renta wynosi 15 tys. zł. I ta osoba ma wyżywić się za 15 tys. zł.</u>
          <u xml:id="u-336.3" who="#GrażynaStaniszewska">Takich rent za sprzedaną ziemię, danych ludziom w latach siedemdziesiątych, są setki. Książeczka mieszkaniowa dziecka mojej siostry po 5 latach oszczędzania liczy 20 tys. zł. I proszę państwa, mamy w tej chwili taki problem, czy w związku ze zmienionymi warunkami gospodarczymi, w związku z zeszłoroczną inflacją regulujemy wszystkim, waloryzujemy wszystkim straty poniesione z tytułu tej ogromnej katastrofy gospodarczej, czy też tylko tym, którzy mieli stosowny papierek — umowę cywilnoprawną na samochody? I przyznajmy, proszę państwa, że samochody to nie jest rzecz pierwszej potrzeby, to nie jest to samo, co pieniądze na przeżycie przez cały miesiąc, tak jak ta pani, która ma 15 tys. na cały miesiąc i praktycznie jest na garnuszku pomocy społecznej. To nie jest to samo, co mieszkanie, rzecz zupełnie podstawowa. Mieszkania w tej chwili odpływają w siną dal. I nikt z nas nie zastanawia się nad tym i nie ma tutaj apeli pod adresem wspólnej kasy, czyli budżetu państwa, aby te straty waloryzować, aby je wyrównywać, bo wszyscy po prostu mamy prawie tę pewność, że tych pieniędzy w budżecie nie ma.</u>
          <u xml:id="u-336.4" who="#GrażynaStaniszewska">Dlatego, proszę państwa, jeszcze raz apeluję, żebyśmy od tej strony na tę sprawę popatrzyli i nie wyrównywali, nie decydowali się jednak na wyrównywanie strat tylko posiadaczom przedpłat na samochody. Jest to naprawdę ogromny problem społeczny. Ja się spotykałam z niesamowitą krytyką naszej obojętności na sprawy właśnie emerytów, drobnych ciułaczy, którzy odkładali na książeczki PKO i nagle zostali po prostu z pieniędzmi stopniałymi dokładnie do zera. Popatrzmy w ten sposób na tę sprawę i w taki sam sposób, proszę państwa, popatrzmy również na wniosek mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-336.5" who="#GrażynaStaniszewska">Mam też pytanie do rządu, czy jeżeli — bo taka będzie konsekwencja — wypłacimy w obligacjach skarbu państwa uzupełnienie do pełnej kwoty, do pełnej ceny samochodu, czy stać jest budżet państwa — i czy my później poprzemy taką decyzję, taką koncepcję — żeby wszystkie inne straty, właśnie te dotyczące wkładów mieszkaniowych, dotyczące waloryzacji rent, też regulować obligacjami skarbu państwa. Stworzymy pewien precedens i precedens ten potem będzie miał takie konsekwencje. Zawsze budżet państwa opracowuje jednak nie Sejm, tylko rząd. Rząd wie, co ma w tym mieszku, wie, co ma w kasie i tutaj będzie musiał ze stosowną propozycją do nas wyjść. I będzie problem, czy rząd wyjdzie z taką propozycją, czy jest w stanie wyjść z taką propozycją, wiedząc, co w kasie się znajduje i czy my później tę propozycję poprzemy wiedząc, jaka jest nasza rola, że po prostu odpowiadamy tutaj za całość tego państwa, za całość skarbu państwa, nie tylko za wąską grupę wyborców, którzy akurat mają przedpłaty na samochody.</u>
          <u xml:id="u-336.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-337">
          <u xml:id="u-337.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-337.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Ad vocem)</u>
          <u xml:id="u-337.2" who="#TadeuszFiszbach">Zgłoszenie ad vocem — proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-338">
          <u xml:id="u-338.0" who="#WandaSokołowska">Wanda Sokołowska. Żebym miała spokojne sumienie wtedy, kiedy będę głosowała, Chciałabym bardzo prosić kogoś z resortu pracy i polityki socjalnej — pana ministra Kuronia, bądź panią minister Góralską — o wyjaśnienie mi, czy rzeczywiście w takiej wysokości są renty — 15 tysięcy, bo to jest chyba niemożliwe, a jeśli, to muszę dokonać wyboru między tym, kto czeka na samochód, a tym, kto ma 15 tys. renty.</u>
          <u xml:id="u-338.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-338.2" who="#komentarz">(Minister Jacek Kuroń: Mogę wyjaśnić, można?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-339">
          <u xml:id="u-339.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zapamiętanie pytania, a kolejność wystąpień została już przeze mnie zapowiedziana. Bardzo proszę o zabranie głosu posła Jerzego Dynera z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie poseł Antoni Furtak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-340">
          <u xml:id="u-340.0" who="#JerzyDyner">W zasadzie zostałem sprowokowany do wystąpienia kilkoma dość bałamutnymi wypowiedziami, a mianowicie pierwszym wystąpieniem, iż tak dobrze został opracowany i dokładnie przeprowadzony sposób rozliczenia zaległości, czyli tego, co z budżetu państwa zostanie wypłacone. Logika oczywiście wskazywała, że można tutaj się posłużyć układem procentowym, powiedzieć, że będzie zwracane w 50% w stosunku do ceny obecnie obowiązującej, jeśli jednak przyjęlibyśmy bardziej logiczną z punktu widzenia bankowego i ekonomii zasadę, że stopień rewaloryzacji — bo tak to należałoby w zasadzie potraktować — powinien być jednakowy zarówno dla tych, którzy nabywają jeden typ samochodów, jak i drugi, to okazuje się, że tutaj logiki nie ma. Prosty przykład, jeśli policzymy to, co obywatel otrzyma w postaci dotacji z budżetu państwa w stosunku do sumy, którą miał wpłaconą dotychczas, to okaże się, że stopień, skala rekompensowania w zależności od samochodu jest różna. I tak, biorąc cenę obecnie obowiązującą dla samochodu FSO-1500 będzie to — ta suma rewaloryzowana, czyli każda złotówka kiedyś zainwestowana — rewaloryzowane w skali 1 do 4,37, natomiast dla samochodu FSM-126-6,32. Jaka tutaj jest sprawiedliwość, jaka jednolita reguła? Udowadnia to, i zgadzam się z tym, iż nie ma tutaj prawie że dobrego rozwiązania, niemniej chciałbym zwrócić uwagę, że ten aspekt jest dużo szerszy. Skoro dzisiaj mówimy o tym, przy okazji tego problemu — i takie było nasze założenie, kiedy zalecaliśmy rządowi 2 miesiące temu, aby przedstawił kompleksowo wszystkie sprawy związane z uregulowaniem zobowiązań państwa w stosunku do obywateli, to sądzę, iż należało opracować jednolitą zasadę dla wszystkich przypadków, z którymi możemy się spotkać, również jeśli w to wliczymy sprawy mieszkaniowe.</u>
          <u xml:id="u-340.1" who="#JerzyDyner">Sądzę, że skala dewaluacji każdej złotówki, którą kiedyś ktoś zainwestował na rzecz dóbr, które miał dostać — czy to było mieszkanie, czy to był samochód — skala strat liczona do każdej złotówki jest tutaj dla każdego, a więc stopień rewaloryzacji powinien być również jednakowy. Stąd wynikałaby stosunkowo prosta sprawa, jak należy rozliczać tego typu zobowiązania państwa. Dlatego wskazuję, że jeśli — ja oczywiście nie będę wstrzymywał tej sprawy z innego powodu, o którym zaraz powiem — uchwalilibyśmy w tej ustawie taką zasadę, która — moim zdaniem — nie opiera się jednak na żadnej logice ekonomicznej, to sądzę, że będą później podstawy — zwłaszcza przy załatwianiu innych spraw — do wysuwania roszczeń, dlaczego w jednym przypadku stosujemy takie kryteria, w innych będziemy chcieli stosować następne?</u>
          <u xml:id="u-340.2" who="#JerzyDyner">Sprawa, o której tutaj muszę powiedzieć. Jako pracownik Fabryki Samochodów Osobowych mam już fobię na tle nieodpowiedzialnych wystąpień wobec fabryki, przy czym nieodpowiedzialność ta przekracza jakieś tam przypadki pewnych inwektyw pod adresem tejże fabryki. Jest to po prostu nielogika traktowania pewnych procesów, które zachodzą w przemyśle.</u>
          <u xml:id="u-340.3" who="#JerzyDyner">Po pierwsze jest to, niestety, wina rządu, że zwlekał z uregulowaniem tej sprawy. W tym logiczne było, że skoro drożeją wszystkie materiały zaopatrzeniowe, będą również drożały samochody. Stąd, im później decyzja w sprawie samochodów zostanie podjęta, tym oczywiście wyższa będzie suma rekompensat. I nie jest to wina żadnej fabryki, jest to wina braku decyzji w czasie, w którym ona miała być podjęta. I proszę za to fabryki czy producentów nie obciążać.</u>
          <u xml:id="u-340.4" who="#JerzyDyner">Sprawa druga, która wymaga wyjaśnienia. Nie jest prawdą, że ustalone cła miały chronić monopolistów. Wyjaśniałem przecież, że w tamtym okresie miały one zapobiec wypływowi dewiz. To, że sprawa wypływu dewiz w pewnym momencie zdewaluowała się, nie oznacza, że było to robione w celu ochrony monopolistów. My, jako fabryka, nie będziemy protestowali przeciwko zniesieniu, a przynajmniej obniżeniu tego podatku pod jednym warunkiem, że rząd zlikwiduje w fabryce karny podatek obrotowy, który płacimy za każdy wyeksportowany samochód, tj. 4,4 mln od sztuki. I jeśli mówimy o pewnej logice, prosiłbym, aby rząd tę logikę uwzględnił. Nie będę również zanudzał państwa jednym dokumentem, który został przesłany rządowi. On wskazuje dokładnie, w jakim procencie, a są tu niektóre podwyżki w skali 400% w stosunku do wszystkich kooperantów, z których usług korzystamy. I w związku z tym można powiedzieć, że fabryka w najmniejszym stopniu podniosła ceny w stosunku do tego, co by musiało nastąpić, gdybyśmy chcieli zastosować przelicznik narzucony przez kooperantów.</u>
          <u xml:id="u-340.5" who="#JerzyDyner">I jeszcze jeden skutek braku decyzji rządu, w odpowiednim czasie, nie tylko społeczny, nie tylko w sensie większego problemu, większych dopłat z budżetu państwa, tylko w jednej pozycji, a jest to pozycja wynikająca z tytułu kosztów kredytu obrotowego, z tytułu zablokowania nam samochodów przez przymusowe pośrednictwo Polmozbytu. Przecież było to pod zamówienie rządowe, czyli z tytułu składowania tych samochodów. Tylko z tytułu składowania samochodów, z tytułu właśnie tego kredytu podatku obrotowego fabryka poniosła 22 mld strat za 4 pierwsze miesiące tego roku.</u>
          <u xml:id="u-340.6" who="#JerzyDyner">Jestem w stanie przedstawić całość strat, które poniosła fabryka i jeśli mówimy w tej chwili o ukaraniu fabryki, wciągnięciu na listę tych brzydkich monopolistów, to zdajemy sobie sprawę, że fabryka ratując się przed bankructwem, m.in. z tytułu złej polityki rządu, musiała wliczyć to w tę cenę. W związku z tym miejmy pretensję — niestety — do rządu, że w odpowiednim czasie nie zareagował, zgodnie z zaleceniem Sejmu, a nie do producentów.</u>
          <u xml:id="u-340.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-341">
          <u xml:id="u-341.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję. Obecnie głos zabierze poseł Antoni Furtak z OKP. Kolejnym mówcą będzie poseł Aleksander Małachowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-342">
          <u xml:id="u-342.0" who="#AntoniFurtak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Padły tu propozycje odesłania projektu tej ustawy i zdjęcia jej z porządku naszych obrad i byłbym się z tym zgodził, gdybyśmy tak samo potraktowali tych wszystkich, którzy wpłacali na mieszkania, te renty rodzinne, o czym już było.</u>
          <u xml:id="u-342.1" who="#AntoniFurtak">Chciałbym na chwilę zmienić temat. Zapytajmy może przedstawiciela rządu, co z tymi oszczędnościami na tej ustawie chce zrobić? Negocjacje związków zawodowych rolników z rządem z ostatnich dni, tak trudne, wykazały, minister Kuroń chyba to potwierdzi, że część tych pieniędzy ma pójść na pomoc społeczną, a część na restrukturyzację rolnictwa, w tym również przemysłu mleczarskiego.</u>
          <u xml:id="u-342.2" who="#AntoniFurtak">I chciałbym zadać pytanie, a szczególnie pytanie do naszej koalicji — podobno jesteśmy koalicją, więc dlatego. Jeśli państwo się z tego śmiejecie, to świadczy o tym, jaką mamy koalicję.</u>
          <u xml:id="u-342.3" who="#komentarz">(Oklaski, wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-342.4" who="#AntoniFurtak">I chciałbym tu właśnie zadać pytanie do naszej koalicji. Czy we własnym sumieniu, posłowie, będziecie głosować za tym, żeby jednak mimo wszystko dołożyć do tych samochodów, które uznacie w tym momencie za najważniejszy problem tego kraju, a nie dać tym, którzy na przykład składali na książeczkach mieszkaniowych, czy nie dać na pomoc społeczną czy ewentualnie na zmianę restrukturyzacji przemysłu mleczarskiego.</u>
          <u xml:id="u-342.5" who="#AntoniFurtak">To zgłaszam do zastanowienia.</u>
          <u xml:id="u-342.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-343">
          <u xml:id="u-343.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję. Jest zgłoszenie ad vocem? Proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-344">
          <u xml:id="u-344.0" who="#CzesławSobierajski">Chciałem nawiązać do poprzedniej wypowiedzi posła Dynera. Wystąpił jako rzecznik FSO, ale to nie jest prawda, co mówił. Gdyby rzeczywiście cła były zniesione, gdyby dopuścić konkurencję, wtedy inaczej wyglądałby rynek, inne byłyby ceny i zupełnie inny świat byłby na pewno. Jestem o tym przekonany.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-345">
          <u xml:id="u-345.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję. Głos ma poseł Aleksander Małachowski z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-346">
          <u xml:id="u-346.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Myślę, że ta historia, którą opowiedziała pani poseł Staniszewska powinna być dedykowana komisji, która reformowała Prawo cywilne, Kodeks zobowiązań, Kodeks cywilny. Gdyby bowiem instytucja niesłusznego wzbogacenia została już teraz wprowadzona do Kodeksu cywilnego, to ta pani, na której PZU niesłusznie się wzbogacił, miałaby — bo ona zawarła umowę — pewną sensowną sumę, która jej się należała. W tej chwili jest jej wypłacana suma komiczna. Gdyby instytucja niesłusznego wzbogacenia istniała w naszym prawie w pełnym wymiarze, tak jak istnieje w szczątkowym śladzie w Kodeksie cywilnym, prosta byłaby skarga o przywrócenie właściwych proporcji pomiędzy tym, co otrzymali a tym, co teraz płacą. To jest pod adresem pana prof. Zielińskiego, którego nie ma w tej chwili na sali, który bronił tego, że należy odczekać. Wydaje mi się, że sprawa wprowadzenia skargi o niesłuszne wzbogacenie jest jednym z najpilniejszych problemów prawnych, jakie w tej chwili mamy przed sobą. Bo wszystkie te problemy dałyby się na tej drodze prawnie uregulować.</u>
          <u xml:id="u-346.1" who="#AleksanderMałachowski">Tutaj natomiast sytuacja jest dość trudna, proszę państwa, bo niektórzy posłowie pytają dlaczego my musimy to załatwić. A po prostu dlatego, że jeśli zostawilibyśmy sprawę rządowi, to rząd miałby jedną drogę — postępować wedle obecnie obowiązującego prawa. Co to znaczy? To znaczy sprzedać te samochody po 1 mln 800 tys. i resztę pokryć. Czy jednak byłoby sprawiedliwe, ażeby ktoś, kto na ogół miał opłacone ok. 50% wartości samochodu, bo tak mniej więcej kształtują się te wpłaty, dostał w tej chwili ten samochód… A i tu jeszcze jedna rzecz, że te 50% stanowi dzisiaj ok. 10 pensji miesięcznych, w przybliżeniu oczywiście, można się spierać w którym miesiącu, ale to jest ok. 10, te 50%, to jest w przeliczeniu do fiata ok. 10 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-346.2" who="#AleksanderMałachowski">Pytanie, czy byłoby rzeczą sprawiedliwą, czy byłoby słuszne wzbogacenie się na zapłaceniu za ten samochód w tej chwili 1 mln 400 tys. zł, a więc półtorej pensji? Bo to tak trzeba rozstrzygać. Co tu jest, jak to jest sprawiedliwie. No bo każdy miał do zapłacenia przeciętnie ok. 10 pensji. Czy ma w tej chwili zapłacić mniej, czy nie. I nad tym musimy się zastanowić, o ile powinien w tej chwili — być może z tytułu zwłoki, z tytułu tego, że nie została wobec niego dotrzymana umowa — dopłacić mniej. Ale w każdym razie sens był taki, że on nie miał dostać tego samochodu za darmo, a w momencie wykupienia miał zapłacić jeszcze 10 ówczesnych pensji. Ja nie będę się w tej chwili zastanawiał, proszę mnie nie łapać za słowa — czy to było 9, czy to było 8, czy to było 11. Mniej więcej 10. Czy słuszną rzeczą jest teraz, żeby dostał za 1,5 mln, czyli za pensję z kawałkiem samochód. A zatem dlaczego Sejm? Ponieważ Sejm musi ustawą zmienić ten stan prawny. Rząd już tego nie może załatwić, bo rząd ma jedną drogę — albo nie załatwiać tego i narazić się na skargi sądowe, które przegra, powodując gigantyczne koszty i blokadę sądów, albo może to załatwić w oparciu o ustawę, ponieważ Sejm jest władny zmienić ten stan prawny i określić to co jest ustawą.</u>
          <u xml:id="u-346.3" who="#AleksanderMałachowski">Pozostaje kwestia ustalenia sprawiedliwej sumy, którą każdy z tych właścicieli, każdy z tych przedpłacicieli powinien dopłacić. i to jest cały problem.</u>
          <u xml:id="u-346.4" who="#AleksanderMałachowski">W komisji przyjęliśmy, bo byłem członkiem podkomisji, która nad sprawą debatowała, że te 50%, które tutaj jest w projekcie rządowym… Bo rząd pierwotnie proponował 40% i 20%. To uważamy za niesłuszne dlatego, że została wprowadzona kolosalna różnica między tymi przypadkowo dobranymi ludźmi z jednego roku, i przypadkowo dobranymi ludźmi z drugiego roku, bo jedni otrzymaliby 20%, drudzy 40. Dlatego przyjęliśmy średnią 50%, która wynikała z tego, że każdy miał wpłacone ok. 450 tys., co przed inflacją cen samochodów stanowiło właśnie te 52%. Ale ponieważ tam jest pewna nadpłata za rok 1990 — bo te odsetki, ta suma 450 tys. bierze się stąd, że odsetki w 1990 r. zostały bardzo wysoko policzone — to w rzeczywistości było wpłacone dwieście kilkadziesiąt tysięcy.</u>
          <u xml:id="u-346.5" who="#AleksanderMałachowski">Przyjęliśmy tę propozycję, bo wydawało nam się sprawiedliwe, że było ok. 10 pensji i jest ok. 10 pensji. Teraz pan poseł Pol, i nie pamiętam który jeszcze z posłów, zaproponowali dodatkowe rozwiązanie, ażeby tę szkodę, którą przedpłaciciele ponieśli z tytułu opóźnionego terminu, wyrównać tymi obligacjami. Jestem za tym, uważam że tak powinno być. Pozostaje tylko pytanie, czy całe 100% tej sumy? Czy oni nie za dużo otrzymują. Czy te 50% obligacjami? I do tego, w istocie rzeczy, proszę państwa, sprawa się sprowadza.</u>
          <u xml:id="u-346.6" who="#AleksanderMałachowski">Chcę na zakończenie skierować pod adresem pani poseł Grażyny Staniszewskiej pewną nie złośliwość, bo darzę ją wielkim szacunkiem, ale pewną uwagę. Myślę, proszę pani, że za pięć lat nikt w Sejmie nie powie, że ma jakiś papierek, ma umowę. W społeczeństwie, o gospodarce rynkowej, do którego zdążamy, umowa to nie jakiś papierek, to święte słowo, to tak jak weksel To jest umowa, która rodzi skutki prawne. Te skutki prawne obciążają skarb państwa, a my ponosimy odpowiedzialność za interesy skarbu państwa. To nie jest dla nas papierek. To jest umowa, którą musimy respektować.</u>
          <u xml:id="u-346.7" who="#AleksanderMałachowski">I wydaje mi się, że nie warto w tej chwili prowadzić tej sprawy. Pieniądze są do zapłacenia wcześniej czy później, bo ludzie te procesy wygrają. Jeżeli mamy stworzyć państwo prawa, to musimy tę sprawę rozwiązać sprawiedliwie. Chodzi tylko o to, żeby nie doszło, o czym mówiłem na początku, do niesłusznego wzbogacenia. Ażeby ten przedpłaciciel nie dostał samochodu za jedną i kawałeczek pensji, kiedy powinien zapłacić dziesięć. Wyważenie tych proporcji jest naszym zadaniem, a co do tego, że to jest konieczna ustawa, chyba państwa przekonałem, bo nie ma innego rozwiązania tej sprawy. Tu chodzi o sprawiedliwe załatwienie tej sprawy. I nie plączmy do tego dotacji do rolnictwa, i innych. To jest dług do zapłacenia i my za ten dług, jako — że tak powiem — kierujący skarbem państwa odpowiadamy. I nic się nie da zrobić. Wdamy się w procesy, zablokujemy sądy i poniesiemy gigantyczne koszty. My jako państwo.</u>
          <u xml:id="u-346.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-347">
          <u xml:id="u-347.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę panią posłankę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-348">
          <u xml:id="u-348.0" who="#RomualdaMatusiak">Romualda Matusiak. Aczkolwiek pan poseł Małachowski prosił, by go nie chwytać za słowa, muszę jednak zadać dodatkowe pytanie, dlatego, że w rozumowaniu pana posła jest pewna luka — przeliczanie ilości pensji, za które ewentualnie potencjalni nabywcy tych samochodów mieliby je dziś nabyć. Jeśli już takimi kategoriami myślimy, to Chciałabym uprzejmie prosić może przedstawicieli Ministerstwa Finansów, żeby byli łaskawi powiedzieć tej Izbie i całemu społeczeństwu, ile przeciętnych pensji ci obywatele wpłacili w 1981 r. jednorazowo. Przecież w 1981 r. na „malucha” wpłacano ponad 40 tys. Ile to było wówczas przeciętnych pensji? Jeśli tak rozumujemy, to oni się wyzbyli ok. 10 pensji już w 1981 r. Jeśli takimi kategoriami rozumujemy i tak chcemy — że tak powiem — przekonywać i wyważać racje „za” i „przeciw”, to w takim rozumowaniu nie może być takiej luki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-349">
          <u xml:id="u-349.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-349.1" who="#komentarz">(Poseł Juliusz Braun: Czy można w tej sprawie?)</u>
          <u xml:id="u-349.2" who="#TadeuszFiszbach">Ale czy to będzie krótkie wystąpienie ad vocem?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-350">
          <u xml:id="u-350.0" who="#JuliuszBraun">Tak, ponieważ chciałem tylko dokładnie odpowiedzieć na pytanie pani poseł, nawiązując do tego, co powiedziałem. W r. 1981 – 40 500 zł to było 5,267 średnich pensji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-351">
          <u xml:id="u-351.0" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Aleksander Małachowski ad vocem, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-352">
          <u xml:id="u-352.0" who="#AleksanderMałachowski">Chciałem pani odpowiedzieć. Nie można odwoływać się do sytuacji z tamtego roku, bo my porównujemy zobowiązania w momencie wykonywania umowy. I to jest dla nas istotna data, nie to, jak wysoka była zaliczka, a poseł Pol wykazał, że wtedy to było 9% budżetu, a w tej chwili spór toczy się o niepełny procent. Wydawało mi się, że ta sprawa jest wyjaśniona, dlatego do niej nie wracałem, co nie zmienia postaci rzeczy, że — jak mówię — ta sprawa sprowadza się do tego, żeby ustalić sprawiedliwe jej rozwiązanie. W moim przekonaniu, propozycja posła Pola, ażeby część tego wyrównać obligacjami, a część wyrównali ci, którzy muszą dopłacić do tych 50% — bo oni te 450 tys. mają na koncie, a do 50% muszą dopłacić czyli te ok. 10 pensji wydaje mi się propozycją sprawiedliwą.</u>
          <u xml:id="u-352.1" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Pidek: Proszę o głos; poseł Marian Szatybełko: Proszę o głos; poseł Emilia Pogonowska-Jucha: proszę o głos)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-353">
          <u xml:id="u-353.0" who="#TadeuszFiszbach">Pan poseł Szatybełko ad vocem?</u>
          <u xml:id="u-353.1" who="#komentarz">(Poseł Marian Szatybełko: Nie, w dyskusji)</u>
          <u xml:id="u-353.2" who="#TadeuszFiszbach">W takim razie jeszcze wcześniej zgłosił się poseł Ryszard Pidek w dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-353.3" who="#TadeuszFiszbach">Ad vocem? Proszę panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-354">
          <u xml:id="u-354.0" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Emilia Pogonowska-Jucha. Chciałabym bronić Sejmu obecnej, X kadencji i wyjaśnić pani poseł Staniszewskiej, że wprowadzaliśmy przecież w Kodeksie cywilnym zmiany polegające m.in. na przyjęciu nowych art. 357 i 358 Kodeksu cywilnego, które w określonych warunkach — m.in. takich, które wskutek inflacji spowodowały obniżkę świadczeń zawartych w umowie — zezwalają na zmianę warunków orzeczenia, ugody lub umowy. Stąd też, nie przesądzając tego konkretnego przypadku, sądzę, że rozwiązania ustawowe już mamy. Natomiast w odpowiedzi panu posłowi Małachowskiemu, że tutaj akurat wszystko rozwiązywałaby instytucja „bezpodstawne wzbogacenie”, mogę tylko powiedzieć, że właśnie te zapisy ustawowe częściowo wychodzą naprzeciw, co nie przesądza oczywiście negatywnie o konieczności wprowadzenia tej instytucji w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-354.1" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Korzystając jednak z udzielonego mi przez pana marszałka prawa głosu, Chciałabym powiedzieć i po prostu zaapelować — może najpierw powiedzieć, a potem zaapelować do pana ministra finansów w sprawie opracowania projektu rozporządzenia — przynajmniej jego założeń — o którym mowa w art. 6 tej ustawy. Jest zasadą dobrze prowadzonego procesu legislacyjnego i zasadą regulaminową, że do każdej ustawy powinny być dołączone założenia, przynajmniej założenia aktów wykonawczych. Proszę państwa, w tej sprawie to zagadnienie ma szczególną wymowę. Otóż my — zakładam, że przyjmujemy tę ustawę w takiej lub innej wersji — pójdziemy do wyborców i oni nas zapytają: proszę pani, proszę pana, a jakie będą warunki i tryb wydawania przez banki obligacji skarbu państwa? I cóż odpowiemy? Nie mamy odpowiedzi. A zatem pytanie do pana ministra, czy te założenia są przygotowane? A do komisji wiodącej w tej sprawie, to znaczy do Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów apel o to, aby zadbała, żeby to rozporządzenie wykonawcze ukazało się w sensownym czasie, np. w ciągu dwóch tygodni od daty wejścia w życie tej ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-355">
          <u xml:id="u-355.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-356">
          <u xml:id="u-356.0" who="#SzczepanBalicki">Jako poseł sprawozdawca muszę tutaj zwrócić uwagę, że art. 6 jest tylko we wniosku mniejszości, a nie we wniosku rządowym, czyli rząd nie był zobowiązany. Jestem w tym wypadku nieproszonym adwokatem rządu, ale muszę to wyjaśnić, rząd nie mógł przygotować, ponieważ w rządowym projekcie art. 6 w ogóle nie było.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-357">
          <u xml:id="u-357.0" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Ryszard Pidek z Poselskiego Klubu Polskiej Unii Socjaldemokratycznej i w kolejności poseł Marian Szatybełko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-358">
          <u xml:id="u-358.0" who="#RyszardPidek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ponieważ i na tej sali zdarzają się cuda lub przypadki, że wnioski mniejszości przechodzą, wychodząc naprzeciw pytaniom postawionym przed chwilą przez panią poseł, chciałbym w imieniu dwuosobowej grupy autorskiej — pana posła Pola i własnym, dokonać sprostowania w art. 6 naszego projektu i przeprosić jednocześnie. Mieliśmy tylko wczorajszy dzień na napisanie tychże wniosków mniejszości, więc są niedoskonałe. Otóż pochodną propozycji, którą w naszym imieniu zaproponował pan poseł sprawozdawca, wykreślenia, iż projekt ustawy przewidywałby wydawanie obligacji będących już w dyspozycji banków, tych, o których była mowa w ustawie budżetowej i tych, które już funkcjonują, ponieważ to było poddane krytyce, iż one dają zbyt duże profity tym, którzy by je otrzymali — konsekwencją tego jest niezbędne wprowadzenie poprawki w art. 6. Polegałaby ona na wykreśleniu słów „wydanie przez banki obligacji skarbu państwa” i zastąpieniu ich słowem „emisji”. Art. 6 brzmiałby wówczas następująco: „Minister finansów w drodze rozporządzenia określi tryb i zasady emisji obligacji skarbu państwa, o których mowa w art. 1”. I sądzę, że byłoby to czytelne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-359">
          <u xml:id="u-359.0" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę o zabranie głosu posła Mariana Szatybełkę z Klubu Poselskiego Polskiego Związku Katolicko-Społecznego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-360">
          <u xml:id="u-360.0" who="#MarianSzatybełko">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Poczułem się zobowiązany do zabrania głosu, ponieważ dokładnie rok temu z tej samej wysokiej trybuny zaprotestowałem przeciw odpowiedzi przedstawiciela banku, który w sposób negatywny odpowiedział w sprawie oszczędności, w sprawie rewaloryzacji oszczędności książeczek oszczędnościowych, motywując tym, że babcia całe życie zbierała na trumnę, ale ani na kwiaty, ani na deskę jej nie starczyło. I tutaj dzisiaj Stoimy wobec mocnego lobby, które tak bardzo dąży do rewaloryzacji swoich dodatkowych oszczędności, nie tych ostatnich. Ja nie podważam słuszności tych dążeń ze względu na to, że między państwem i obywatelem została zawarta umowa i trzeba jej dotrzymać. Dotyczy to również każdej książeczki oszczędnościowej, ponieważ to nie były prywatne banki, ale PKO czy jeszcze inne banki, i została zawarta umowa i też trzeba tych zobowiązań dochować. I dlatego uważam, że ustawa ta nie jest pełna. Ona musi objąć wszystkie zagadnienia, również zagadnienia omawianych tu książeczek mieszkaniowych, jak również kredytów, które zostały pobrane przez rolników na inwestycje, a sięgnęła ich olbrzymia dewaluacja pieniędzy i teraz nie mają z czego spłacić. Wobec tego stawiam wniosek, ażeby tę ustawę dopracować i dopiero po przerwie wakacyjnej, we wrześniu, przystąpić do niej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-361">
          <u xml:id="u-361.0" who="#TadeuszFiszbach">Ad vocem poseł Marek Pol — proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-362">
          <u xml:id="u-362.0" who="#MarekPol">W ramach ad vocem wypowiedzi posła Szatybełki. Otóż chcę stanowczo zaprotestować przeciwko używaniu sformułowania, że mamy do czynienia z mocnym lobby, które dąży do zrewaloryzowania swoich oszczędności. Chcę poinformować, że takiego lobby na tej sali nie ma i większość posłów występujących za rozwiązaniem albo rządowym, albo proponowanym we wniosku mniejszości, ani osobiście, ani we własnej rodzinie — bo to sprawdzaliśmy — nie ma żadnych przedpłat. Jakie natomiast lobby reprezentuje pan poseł Szatybełko, tego nie wiem. Z całą pewnością chcę powiedzieć, że podejmując dzisiaj decyzję — jakąkolwiek byśmy podjęli — uchwalamy pewien precedens, który będzie stosowany w przypadku wszelkich innych zobowiązań wobec obywateli albo może być stosowany. I prosiłbym, aby pan poseł Szatybełko, zabierając głos, również to miał na uwadze. Jeżeli dzisiaj, na nieszczęście, rozpatrujemy tylko sprawy jednej grupy obywateli i rozwiążemy w sposób określony, to najprawdopodobniej można użyć tego jako argumentacji przy rozwiązywaniu problemu następnej grupy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-363">
          <u xml:id="u-363.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-364">
          <u xml:id="u-364.0" who="#WładysławKrzyżanowski">Krzyżanowski. Jestem przeciwny wnioskowi, by rozstrzygnięcia w tej sprawie odkładać na okres po wakacjach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-365">
          <u xml:id="u-365.0" who="#TadeuszFiszbach">Ponadto nie ma zgłoszeń… jest jeszcze jedno? Bardzo proszę, poseł Ignacy Czeżyk — ad vocem, rozumiem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-366">
          <u xml:id="u-366.0" who="#IgnacyCzeżyk">Ponieważ było parę wniosków o oddalenie tej ustawy do rządu, chciałbym zapytać, jakie będą konsekwencje tego oddalenia. Ponieważ l% płacimy tylko w tym roku, chciałbym wiedzieć, jakie będą przypuszczalne następstwa w ciągu najbliższych 3 lat realizacji około 340 tys. przedpłat na samochody i jeszcze przy tej okazji, jak by wyglądał w ciągu tych 3 lat rynek samochodowy?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-367">
          <u xml:id="u-367.0" who="#TadeuszFiszbach">Ponieważ lista mówców została wyczerpana, mam taki zamiar, aby w tej chwili udzielić głosu sekretarzowi stanu w Ministerstwie Finansów Markowi Dąbrowskiemu, potem posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-367.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Ad vocem)</u>
          <u xml:id="u-367.2" who="#TadeuszFiszbach">Widzę to zgłoszenie, pośle Szatybełko, ja udzielę głosu, tylko w tej chwili dzielę się z posłami moim zamiarem. Ponadto na dzisiaj jest jeszcze 5 oświadczeń.</u>
          <u xml:id="u-367.3" who="#TadeuszFiszbach">Zapytam za chwilę, co postanowimy, jako że na początku dzisiejszych obrad ustaliliśmy, że zakończymy je w godzinach 19.00–19.30, a ta dawno już minęła. Proszę więc teraz o chwilę namysłu, poseł Szatybełko podtrzymuje ad vocem? Po raz wtóry?</u>
          <u xml:id="u-367.4" who="#komentarz">(Poseł Marian Szatybełko: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-367.5" who="#TadeuszFiszbach">Tak? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-368">
          <u xml:id="u-368.0" who="#MarianSzatybełko">Chciałbym w paru słowach odpowiedzieć posłowi Polowi. Otóż mówiąc o silnym lobby nie miałem na uwadze jakichkolwiek prywatnych interesów posłów, którzy występują w tej sprawie, bo przede wszystkim zastrzegłem słuszność sprawy i uznaję, że musi być rozwiązana, ale — jak również powiedziałem — należy ją połączyć ze wszystkimi innymi sprawami, które są do załatwienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-369">
          <u xml:id="u-369.0" who="#TadeuszFiszbach">To już słyszeliśmy, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-369.1" who="#komentarz">(Minister Jacek Kuroń: Panie marszałku, mnie zadano pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-369.2" who="#TadeuszFiszbach">Tak, więc strona rządowa ma głos. Proszę w kolejności, pan minister Jacek Kuroń miał jedno pytanie, rzeczywiście.</u>
          <u xml:id="u-369.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-370">
          <u xml:id="u-370.0" who="#JacekKuroń">Chodzi o pytanie, które mi zadano, mianowicie dotyczyło ono renty PZU. PZU jest wprawdzie przedsiębiorstwem państwowym, ale właśnie uprawia prywatne ubezpieczenia. Ta pani, jak rozumiem — wiele jest takich przypadków — zawarła prywatną umowę z PZU o rentę i ta sprawa nie podlega waloryzacjom przeprowadzanym w naszym resorcie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. To są zupełnie różne sprawy.</u>
          <u xml:id="u-370.1" who="#JacekKuroń">Skoro już tu jestem. Myślę, że można by zażądać od Ministerstwa Finansów, które w tej sprawie występuje jako wróg wdów i sierot, aby renty, które tam są wprawdzie prywatne, ale w państwowej instytucji, waloryzować.</u>
          <u xml:id="u-370.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-370.3" who="#JacekKuroń">Bardzo proszę o zabranie głosu pana Marka Dąbrowskiego sekretarza stanu w Ministerstwie Finansów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-371">
          <u xml:id="u-371.0" who="#MarekDąbrowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie. Niełatwo bronić niepopularnych propozycji, ale nieraz trudno uciec od trudnych decyzji i wyborów. Rząd nierzadko w ostatnich miesiącach musiał podejmować bardzo trudne decyzje i nigdy od nich nie uciekał. Dlatego też zarzut, że nie chcemy tej sprawy sami rozstrzygnąć, i przerzucamy ją na Wysoką Izbę, uważamy za krzywdzący. To, że między innymi sprawa trwała tak długo — ja jeszcze do tego wrócę później — wynikało z tego, że usiłowaliśmy znaleźć rozwiązania, które by nie wymagały drogi ustawowej. Okazało się jednak, że takie rozwiązania są szalenie ograniczone i nie załatwiają sprawy, a przynajmniej na dłuższą metę.</u>
          <u xml:id="u-371.1" who="#MarekDąbrowski">Co bowiem rząd może zrobić pozostawiając dotychczasowy stan prawny? Po pierwsze, może dawać dotacje producentowi czy dystrybutorowi samochodów, aby sprzedawał samochody po cenie przewidzianej dotychczasowymi regułami. Przy czym dotacje te rosną w miarę wzrostu cen samochodów.</u>
          <u xml:id="u-371.2" who="#MarekDąbrowski">Na początku tego roku wydawało się, że będą to jeszcze kwoty mniejsze. Obecnie, gdy cena małego fiata wynosi 21 mln zł, dotacja do jednego samochodu musiałaby wynosić 19,2 mln zł, jeśli chodzi o przedpłaty z datą odbioru w 1988 r. Przy czym można powiedzieć, że w skali tego roku, te sprawy jakoś jeszcze można rozwiązać. Znalazły one swój wyraz w ustawie budżetowej. Jest przewidziana kwota półtora biliona złotych na te cele i w ramach niej, regulując kolejką, można tę sprawę realizować, z tym że właśnie w miarę wzrostu cen samochodów, w miarę rozwierania się tych nożyc i w ramach posiadanych możliwości budżetowych, coraz mniej tych przedpłat można realizować. I sytuacja będzie lawinowo narastała w latach następnych, to znaczy trzeba będzie angażować albo znacznie większe kwoty budżetowe, albo wydłużać czas realizacji, albo jedno i drugie, co byłoby najbardziej prawdopodobne. Ta kolejka wynosi ponad 320 tys. samochodów. A w tym roku, przy obecnie istniejących realiach, można byłoby nie zmieniając tych zasad, zrealizować nie więcej niż 70 kilka tys. samochodów. Czyli zostałoby jeszcze bardzo dużo i prawdopodobnie trzeba byłoby to jeszcze przynajmniej 3–4 lata realizować, a może i więcej, właśnie w miarę rozwierania się tych nożyc. Tak że to jest jedna możliwość, potencjalna, która właściwie na dłuższą metę niczego nie rozwiązuje.</u>
          <u xml:id="u-371.3" who="#MarekDąbrowski">Druga sprawa, to wspomniane tutaj nowe regulacje Kodeksu cywilnego uchwalone przez Wysoką Izbę i przez Senat. Przyglądaliśmy się możliwości wykorzystania w przyszłości tego przepisu, ale wydaje się, że przy tak masowej skali tego problemu, kiedy w grę wchodzi właśnie ponad 300 tys. umów, kiedy nie bardzo wiadomo, kto w zasadzie ze strony tej państwowej jest stroną umowy, bo formalnie jest nią Polmozbyt, ale narzucono to Polmozbytowi i w tym wszystkim brała udział jeszcze Powszechna Kasa Oszczędności. Stan ten jest szalenie zagmatwany. Wydaje się, że droga sądowa, sądowego zaskarżania tych umów i ich rewaloryzacji będzie szalenie kłopotliwa, szalenie kosztowna, przy czym odwlekająca rozwiązanie tego problemu jeszcze dalej w czasie. A więc, tak jak już wielu posłów to powiedziało, nie ma tutaj dobrego rozwiązania. Zresztą przedstawiając tę sprawę Sejmowi zdawaliśmy sobie z tego sprawę.</u>
          <u xml:id="u-371.4" who="#MarekDąbrowski">Jakie argumenty przemawiają przeciw projektowi rządowemu? Jest to, po pierwsze, kwestia zobowiązań zaciągniętych niegdyś przez państwo czy przez rząd w imieniu państwa, zobowiązań faktycznie lekkomyślnych, gdyż one od początku w sensie produkcyjnym, w sensie skali ilości przyjętych zobowiązań były nierealizowane, ale były to jednak zobowiązania rządu.</u>
          <u xml:id="u-371.5" who="#MarekDąbrowski">Drugi argument, być może jeszcze istotniejszy, to jest zła wola — wykazana w poprzednich latach — przy realizacji tych zobowiązań. Wiadomo, że wiele tysięcy samochodów było przydzielanych na asygnaty, poza przedpłatami, i to niejako opóźniało i odwlekało realizację. To są argumenty niewątpliwie przeciw proponowanej przez nas legislacji. Ale jest również wiele argumentów „za”. Przede wszystkim to, że państwo, czy też rząd występujący w imieniu państwa, jest bardzo specyficznym wierzycielem. Ono nie ma jakichś własnych zasobów majątkowych czy własnej kasy, niezależnych od społeczeństwa. Rachunki państwa płaci de facto każdy obywatel poprzez budżet i jedynie podchodząc bardzo tradycyjnie — co niestety jest złym dziedzictwem naszej historii — traktując państwo czy rząd jako coś obcego, niezależnego od społeczeństwa, można stawiać sprawę w ten sposób, że rząd zawinił, niech rząd płaci, nie obchodzi nas skąd rząd weźmie pieniądze. Wiadomo, że w rzeczywistej sytuacji rachunki państwa — powtarzam raz jeszcze — płacą wszyscy obywatele w sposób bezpośredni lub pośredni, kiedy dopuścimy inflację. Kolejną sprawą, która także przemawia za tym rozwiązaniem, jest to, że nie jest to jedyna obietnica czy zobowiązanie państwa, które zostało w przeszłości podjęte — w ten czy w inny sposób — wobec obywateli. W związku z tym należałoby konsekwentnie dalej starać się wypełniać te zobowiązania. To jest przede wszystkim cały kompleks spraw mieszkaniowych, ale nie tylko. I tu dwa wyjaśnienia.</u>
          <u xml:id="u-371.6" who="#MarekDąbrowski">Druga sprawa, to w imieniu rządu chciałbym wytłumaczyć się dlaczego dotąd nie przedstawiliśmy kompleksowego bilansu wszystkich zobowiązań, płynących stąd obciążeń wobec obywateli, tak jak postulowała to uchwała sejmowa. Jest to bowiem problem bardzo złożony, bardzo zagmatwany zarówno od strony prawnej, jak i ekonomicznej. Dlatego rzetelne przedstawienie tego całego bilansu Wysokiej Izbie wymaga jeszcze czasu. I bardzo prosimy o wyrozumiałość w tej sprawie, aby dać nam jeszcze trochę tego czasu, jeśli chcemy o tym dyskutować w sposób konkretny i odpowiedzialny, a nie operować jakimiś dużymi przybliżeniami.</u>
          <u xml:id="u-371.7" who="#MarekDąbrowski">Kolejna sprawa, o której już mówiłem, to są rosnące obciążenia budżetu w latach następnych. Wreszcie sprawa, która była już poruszana w dyskusji, ale która jest także niebagatelna. Mianowicie, z tytułu inflacji, która miała miejsce przez ostatnie dziesięciolecia, a szczególnie hiperinflacji drugiej połowy zeszłego roku, obywatele — zresztą nie tylko obywatele, bo tak samo podmioty gospodarcze — ponieśli wiele strat. Jest wiele rodzajów oszczędności i lokat, wartości majątkowych, które w ten sposób straciły swoją wartość. Utrzymując dotychczasowe reguły realizacji przedpłat na samochody, wyjątkowo traktowaliśmy jeden rodzaj lokat, przy czym jest to pewien paradoks. Osiągnęlibyśmy tutaj nie tylko pełną waloryzację wkładów, ale nawet swoistą nadwaloryzację. Obliczenia, które w tej chwili przytoczę, mają charakter prowizoryczny, ale obrazują skalę zjawiska. Mianowicie, jeśli chodzi o przedpłaty na fiata 126p, to od roku 1981 cena samochodu wzrosła około 155 razy, natomiast waloryzacja wkładu, gdyby zachować dotychczasowe zasady realizacji przedpłat, wyniosłaby ponad 300 razy. W wypadku fiata 125p, cena wzrosła około 140 razy, waloryzacja wkładu wyniosłaby ponad 200 razy. Czyli tu sytuacja byłaby zupełnie odwrotna niż przy wielu innych formach oszczędności czy lokat, w których właśnie wystąpiła strata, nieraz bardzo dramatyczna, z tytułu inflacji — tutaj nastąpiłaby nadwaloryzacja.</u>
          <u xml:id="u-371.8" who="#MarekDąbrowski">Wreszcie argument ostatni, ale także bardzo istotny, sprawa przyszłego funkcjonowania producentów samochodów i organizacji handlowych, czyli całego rynku samochodowego. Tak że trzeba sobie tu wyraźnie powiedzieć, że im szybciej uda nam się rozwiązać problem przedpłat, tym szybciej będziemy mieli normalny czy w miarę normalny rynek samochodowy i w miarę normalne otoczenie ekonomiczne przedsiębiorstw, które produkują samochody. Dopóki to nie nastąpi, dopóty będziemy musieli utrzymać w naszej gospodarce relikt. Ta sprawa wyszła w trakcie obecnych prac projektowych nad ustawą znoszącą ustawę o planowaniu społeczno-gospodarczym. I na mocy przepisu szczególnego, trzeba będzie utrzymać jako jedyny relikt centralnego planowania, reglamentację samochodów.</u>
          <u xml:id="u-371.9" who="#MarekDąbrowski">Tak że to wszystko, co mówimy o monopolistycznych zachowaniach producentów samochodów o niskiej jakości, o nieszanowaniu klienta nie jest możliwe do uleczenia bez przywrócenia właśnie normalności na tym rynku. Oczywiście stosujemy tutaj rozwiązania takie, jakie możemy stosować. Chciałem poinformować właśnie m.in. o postępowaniu wszczętym przez urząd antymonopolowy wobec Fabryki Samochodów Osobowych, nie przesądzając jego rezultatu. Staramy się tutaj zachować kontrolę nad sytuacją, ale wiadomo, że metodami tego typu możemy jedynie usuwać jakieś doraźne i najbardziej rażące wypaczenia.</u>
          <u xml:id="u-371.10" who="#MarekDąbrowski">Oba wnioski, oba warianty przedstawione przez posła sprawozdawcę, przez trzy komisje sejmowe nawiązują do projektu rządowego, przy czym wariant podstawowy jest temu projektowi bliższy. Doceniając w pełni motywy, które kierowały posłami zgłaszającymi wniosek mniejszościowy — przede wszystkim chęć dalej idącego złagodzenia dotkliwości, jakie tego typu regulacja wprowadziłaby dla posiadaczy przedpłat samochodowych — chciałbym jednak zwrócić uwagę na ujemne strony tego wniosku. Przede wszystkim w ujęciu długoterminowym nie zmienia to obciążenia budżetu państwa. Wydanie obligacji przesuwa to obciążenie w czasie. Oczywiście można by tu rozważać obligacje prywatyzacyjne zamienne na akcje, bo taka była intencja posłów przedstawiających wniosek mniejszościowy, ale to z kolei znów byłoby, myślę, rozwiązaniem mało czytelnym w sytuacji, kiedy proces prywatyzacji dopiero będzie startował. Poza tym naszą intencją było, aby jednak te obligacje były dobrowolne, żeby nie traktować ich jako pewnego rodzaju narzędzia przymusowych oszczędności czy przymusowych lokat, nawet biorąc po uwagę fakt, że nie cieszą się one — jak dotąd — dużym popytem. Ale mimo wszystko nie chcielibyśmy tutaj, bo stwarza to niekorzystne konsekwencje na przyszłość, angażować tego typu obligacji właśnie do tej operacji. Z kolei wypuszczenie jakiegoś innego typu obligacji czy bonów wymaga jednak czasu. Z przyczyn czysto technicznych opóźniłoby to całą operację o dobrych kilka miesięcy. Takie są, niestety, realia techniczne, w których żyjemy. Poza tym, w tym przypadku, utrzymana byłaby ta nadwaloryzacja i wyraźne uprzywilejowanie jednego rodzaju lokat, czyli te argumenty, o których mówiłem wcześniej. A więc doceniając w pełni walory projektu mniejszościowego, opowiadamy się za podstawowym wariantem przedstawionym w sprawozdaniu trzech komisji.</u>
          <u xml:id="u-371.11" who="#MarekDąbrowski">I wreszcie o kilku sprawach szczegółowych. Już wspomniałem o kontroli urzędu antymonopolowego dotyczącej FSO. Bylibyśmy przeciwni temu, aby do ustawy wprowadzać jakąś sztywną regułę dotyczącą cen samochodów, bo i tak najbardziej trudnym problemem jest oszacowanie wiarygodności kosztów produkcji producenta. I tutaj nie ma właściwie żadnej doskonałej formuły. Tak czy owak i Ministerstwo Finansów, i urząd antymonopolowy mają przynajmniej nieformalną kontrolę nad tymi cenami, ale warunki oddziaływania są bardzo ograniczone w sytuacji, kiedy jest monopolista i kiedy jeszcze jest przymusowa sytuacja związana z. realizacją przedpłat.</u>
          <u xml:id="u-371.12" who="#MarekDąbrowski">Druga kwestia, kwestia realizacji przedpłat, pewnej ilości przedpłat w styczniu br. Faktycznie te przedpłaty były realizowane, ale jeszcze po cenach ubiegłorocznych, czyli świadczenia budżetu były w wysokości świadczeń z końca ubiegłego roku. A więc tutaj z punktu widzenia niejako świadczeń budżetowych sytuacja jest w tej chwili zupełnie inna, te są o wiele większe. Tamte świadczenia budżetowe były do ceny 12 mln zł. Zresztą wówczas, jak cena uległa zmianie, realizacja tych przedpłat została wstrzymana.</u>
          <u xml:id="u-371.13" who="#MarekDąbrowski">Kolejna, to kwestia przeznaczenia środków ewentualnych oszczędności. Chciałem zaznaczyć, że w proponowanej w tej chwili wersji, te oszczędności w roku bieżącym nie będą bardzo duże. To będzie kilkaset miliardów. Trudno tę kwotę dokładnie oszacować z tego względu, że nie wiadomo, ile osób skorzysta z tej możliwości, tzn. z wzięcia rekompensaty w zamian za wycofanie się z przedpłaty. I to będzie określało wielkość środków zaabsorbowanych w tym roku przez budżet państwa. Jest to, jak mówię, kwota rzędu od 300 do, być może, 500 mld. Ale w roku przyszłym i w latach następnych będą to znacznie większe korzyści.</u>
          <u xml:id="u-371.14" who="#MarekDąbrowski">Zamiarem rządu, jeśli chodzi o rok bieżący, było przeznaczenie kwot zaoszczędzonych na trzy cele: na dodatkowe rezerwy dla funduszu pracy, na dodatkowe wsparcie na cele pomocy socjalnej m.in. na wsi i wreszcie na dodatkowe zasilenie Agencji Rynku Rolnego.</u>
          <u xml:id="u-371.15" who="#MarekDąbrowski">Trzeba sobie zdawać sprawę z tego, że ciśnienie różnych potrzeb społecznych — szczególnie po jednak bardzo drastycznej kuracji stabilizacji, jaką przeszliśmy w okresie ostatniego roku — będzie bardzo duże, a możliwości budżetu państwa w latach następnych nie będą zasadniczo większe.</u>
          <u xml:id="u-371.16" who="#MarekDąbrowski">Jest wiele ciężkich wyzwań gospodarczych, które stoją przed nami, m.in. konsekwencje budżetowe zmian rozliczeń w handlu z krajami dotychczasowego RWPG, które mogą zaowocować bardzo istotnymi implikacjami budżetowymi i ekonomicznymi dla gospodarki polskiej w roku przyszytym. Przykłady takich wyzwań ekonomicznych można jeszcze mnożyć. W związku z tym, sprawa przyszłych zaangażowań budżetowych jest bardzo istotna, musimy o niej myśleć już w chwili obecnej. Jest kwestia bardzo niełatwego wyboru, czy te rosnące kwoty będziemy przeznaczać na realizację przedpłat samochodowych, które są pilne czy przede wszystkim na szeroko rozumianą sferę socjalną czy właśnie np. na pełne uruchomienie Agencji Rynku Rolnego. Jest to wybór bardzo trudny, dlatego m.in. rząd wychodzi z tą sprawą dopiero teraz. Poza wszystkimi innymi wątpliwościami natury ekonomicznej, prawnej i moralnej staraliśmy się początkowo uniknąć tej propozycji, ale narastające różnego rodzaju potrzeby społeczne wymagające wsparcia z budżetu państwa spowodowały, że uznaliśmy za konieczne przedstawić ten dylemat Wysokiej Izbie do rozstrzygnięcia. Nie jest to ucieczka przez nas — jeszcze raz podkreślam — przez rząd od odpowiedzialności, jest to natomiast sprawa, która zarówno w aspekcie prawnym, jak i budżetowym mieści się w kompetencjach Sejmu i Senatu.</u>
          <u xml:id="u-371.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-371.18" who="#MarekDąbrowski">Dziękuję panu ministrowi za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-371.19" who="#MarekDąbrowski">Obecnie proszę o zabranie głosu posła sprawozdawcę pana Szczepana Balickiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-372">
          <u xml:id="u-372.0" who="#SzczepanBalicki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Na wstępie chciałbym jeszcze nieco uzupełnić to, co powiedział pan minister, który był łaskaw odpowiedzieć na pytanie, jakie będą ekonomiczne konsekwencje ewentualnego odrzucenia dzisiejszej ustawy, odesłania jej z powrotem do rządu.</u>
          <u xml:id="u-372.1" who="#SzczepanBalicki">Chciałbym tylko tak króciutko zwrócić uwagę, że odrzucenie tej ustawy oznacza po prostu, pozostawienie dotychczasowego stanu prawnego, tzn. obowiązku dostarczania samochodów po cenach z końca roku, na który były wylosowane, czyli konkretnie obowiązku dostarczania ludziom, którzy wylosowali rok 1988, „maluchów” za 1 mln 400 tys. zł.</u>
          <u xml:id="u-372.2" who="#SzczepanBalicki">Jako poseł sprawozdawca nie mam prawa komentowania, dlatego nie komentuję.</u>
          <u xml:id="u-372.3" who="#SzczepanBalicki">Jeśli chodzi o sam tekst, to chciałbym zwrócić uwagę Wysokiej Izby na to, co powiedział jeden z autorów wniosku mniejszości. Chodzi o redakcyjną zmianę, wygładzenie. Mianowicie, w art. 6 wniosku mniejszości, w drugim wierszu, zamiast „wydawania przez banki”, jest słowo „emisji”, no więc jest to czysto redakcyjna, stylistyczna poprawka.</u>
          <u xml:id="u-372.4" who="#SzczepanBalicki">Wysoki Sejmie! Padły zasadniczo trzy wnioski: pierwszy — o odrzucenie ustawy, drugi — wniosek mniejszości oraz trzeci — poprawka do wniosku mniejszości przez dodanie ust. 4 do art. 1: „Ceny sprzedaży, o których mowa w ust. 1, będą ustalane według ceny obowiązującej w dniu 24 maja 1990 r. i na tle naszej uchwały indeksowane, jak wzrost kosztów produkcji samochodów do dnia jego wydania”. Tak że to są trzy problemy, które Wysoka Izba raczy rozstrzygnąć w drodze głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-373">
          <u xml:id="u-373.0" who="#TadeuszFiszbach">Zamykam dyskusję. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-373.1" who="#TadeuszFiszbach">Chciałbym się zwrócić, przepraszam bardzo, do posła, który wnioskował, Wiesława Wody, bo rzeczywiście była poprawka dotycząca art. 1 ust. 4 w brzmieniu przedstawionym przez posła sprawozdawcę, ale była i druga poprawka, jak zrozumiałem wysłuchując wypowiedzi, aby zbadać przez zarząd antymonopolowy… i dalej.</u>
          <u xml:id="u-373.2" who="#komentarz">(Poseł Szczepan Balicki: To była sugestia dla rządu a nie poprawka.)</u>
          <u xml:id="u-373.3" who="#TadeuszFiszbach">Teraz zatem będziemy współpracować z panem posłem sprawozdawcą i jako pierwszy poddamy pod głosowanie wniosek najdalej idący, zgłoszony przez posła Ryszarda Zielińskiego, aby Sejm odstąpił od podjęcia tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-373.4" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o włączenie urządzenia. Jest czynne.</u>
          <u xml:id="u-373.5" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za wnioskiem, aby Sejm odstąpił od podjęcia ustawy w dniu dzisiejszym — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-373.6" who="#TadeuszFiszbach">Powtarzam raz jeszcze, jeśli jest niejasność. Poseł Ryszard Zieliński zgłosił wniosek, aby Sejm odstąpił od podjęcia tej ustawy w dniu dzisiejszym, oddalił tę ustawę.</u>
          <u xml:id="u-373.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Od nowa głosować)</u>
          <u xml:id="u-373.8" who="#TadeuszFiszbach">Pan poseł Ryszard Bugaj w sprawie formalnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-374">
          <u xml:id="u-374.0" who="#RyszardBugaj">Panie marszałku, myślę, że powinniśmy mieć jasność, czy wniosek dotyczy odrzucenia, czy odłożenia ustawy. Nie wszyscy mamy jasność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-375">
          <u xml:id="u-375.0" who="#TadeuszFiszbach">Dobrze, sprecyzuję to, przeczytałem sformułowanie, którego użył poseł Ryszard Zieliński, aby Sejm odstąpił… ale chodzi o odrzucenie tego projektu ustawy. Tak?</u>
          <u xml:id="u-375.1" who="#komentarz">(Poseł Zieliński potwierdza)</u>
          <u xml:id="u-375.2" who="#TadeuszFiszbach">Tak, poseł Zieliński potwierdza, a więc kto jest za tym wnioskiem, zechce…</u>
          <u xml:id="u-375.3" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-375.4" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, zaraz, proszę skasować raz jeszcze. Chwileczkę, proszę spokojnie.</u>
          <u xml:id="u-375.5" who="#TadeuszFiszbach">Pan poseł Maciej Bednarkiewicz, proszę bardzo. Chwileczkę, jest to bardzo ważna sprawa, mam prawo udzielić głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-376">
          <u xml:id="u-376.0" who="#MaciejBednarkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Bardzo przepraszam, ale ja tego wniosku o odrzucenie nie rozumiem, dlatego, że art. 43 regulaminu takiego wniosku przy drugim czytaniu nie dopuszcza. Taka możliwość byłaby tylko przy pracach komisji. Mamy tylko taką możliwość. Możemy przedstawione przez komisję sprawozdanie przyjąć, możemy głosować nad poprawkami i ewentualnie, w najbardziej dramatycznej sytuacji, odesłać do komisji, ale taki wniosek nie został zgłoszony przez pana marszałka przed rozpoczęciem głosowania, takiej możliwości nie ma, a przepisy nas obowiązujące nie znają instytucji odrzucenia ustawy w drugim czytaniu.</u>
          <u xml:id="u-376.1" who="#komentarz">(Poruszenie)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-377">
          <u xml:id="u-377.0" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Janusz Szymański, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-378">
          <u xml:id="u-378.0" who="#JanuszSzymański">Chcę powiedzieć, że wniosek o odrzucenie ustawy przy drugim czytaniu jest dopuszczalny, że taki wniosek jest normalnie regulaminowo legalny i należy go tylko rozstrzygnąć przez Wysoką Izbę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-379">
          <u xml:id="u-379.0" who="#TadeuszFiszbach">Czy mamy dalej toczyć spór o sformułowania, interpretacje…</u>
          <u xml:id="u-379.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-380">
          <u xml:id="u-380.0" who="#MaciejBednarkiewicz">Serdecznie przepraszam pana marszałka, pana posła Szymańskiego również, ale ja usiłowałem ten wniosek zgłosić z tekstem ustawy w ręce, ponieważ pan poseł podchodząc do mikrofonu również miał ten tekst, spodziewałem się, że usłyszę, na podstawie jakiego przepisu pan taką możliwość dopuszcza. I może trzeba byłoby to sformułować.</u>
          <u xml:id="u-380.1" who="#komentarz">(Wesołość)</u>
          <u xml:id="u-380.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Art. 41 ust. 2.)</u>
          <u xml:id="u-380.3" who="#MaciejBednarkiewicz">No nie, niestety, nie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-381">
          <u xml:id="u-381.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-382">
          <u xml:id="u-382.0" who="#JanuszSzymański">To znaczy jest problem, że tak powiem, procedury. W świetle interpretacji tego regulaminu i tego przepisu, który pan przytoczył, jak również art. 44 i dalszych wynika, że o podjęciu ustawy Sejm rozstrzyga w głosowaniu. Odrzucenie może nastąpić, że tak powiem, w normalnym głosowaniu nad ustawą.</u>
          <u xml:id="u-382.1" who="#komentarz">(Głos: I można nie uchwalić)</u>
          <u xml:id="u-382.2" who="#JanuszSzymański">I można w ten sposób zinterpretować to, co pan mówi. Chcę natomiast powiedzieć, że nie widzę tutaj żadnych przeszkód, żeby taki wniosek o odrzucenie ustawy, czyli inaczej, nieuchwalenie ustawy zgłosić. To ma prawo każdy poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-383">
          <u xml:id="u-383.0" who="#TadeuszFiszbach">Sejm… Proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-384">
          <u xml:id="u-384.0" who="#MaciejBednarkiewicz">Nie, ja naprawdę nie chciałem zabrać głosu, bo ta wypowiedź — moim zdaniem — komentarza nie wymaga.</u>
          <u xml:id="u-384.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-384.2" who="#komentarz">(Wesołość)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-385">
          <u xml:id="u-385.0" who="#TadeuszFiszbach">Widzę, że moi najbliżej współpracujący sekretarze chcą mi pomóc. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-386">
          <u xml:id="u-386.0" who="#RadosławGawlik">Radosław Gawlik. Wydaje mi się, że tutaj prawnicy w pułapkę nas wpędzili. Ale przecież sprawa jest, wydaje się, prosta. Otóż prof. Zieliński zaproponował tu coś takiego, opowiedział się jakby za tym, żeby nie przyjąć ustawy. I Sejm zawsze może nie przyjąć ustawy, po prostu przegłosowując na nie. I to się do tego sprowadza.</u>
          <u xml:id="u-386.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-386.2" who="#RadosławGawlik">Odrzucenie ustawy, to jest nieprzyjęcie, a to robiliśmy już wielokrotnie w tym Sejmie.</u>
          <u xml:id="u-386.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-386.4" who="#RadosławGawlik">Jakaś ustawa nam się nie podobała i jej nie przyjmowaliśmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-387">
          <u xml:id="u-387.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-388">
          <u xml:id="u-388.0" who="#JuliuszBraun">Wysoki Sejmie! Oczywiście, że możemy nie przyjąć ustawy, ale w kolejności, jaka zawsze obowiązuje, tzn. najpierw musimy głosować poprawki, a dopiero później całą ustawę przyjąć lub odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-388.1" who="#komentarz">(Gwar, krzyki na sali)</u>
          <u xml:id="u-388.2" who="#JuliuszBraun">Chwileczkę, dlaczego? Dlatego, że w tej chwili, przypuśćmy, ja jestem przeciwnikiem odrzucenia tej ustawy. Ale być może poprawki tak ją zmienią, że będę chciał ją w końcu odrzucić. I taka jest możliwość działania.</u>
          <u xml:id="u-388.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Wniosek najdalej idący)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-389">
          <u xml:id="u-389.0" who="#TadeuszFiszbach">Najpierw trzeba przegłosować wniosek najdalej idący. Proszę bardzo, poseł Janusz Szymański.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-390">
          <u xml:id="u-390.0" who="#JanuszSzymański">Chcę jednak panu posłowi Bednarkiewiczowi zadedykować art. 41. Skoro komisje, do których skierowany został projekt ustawy, przedstawiają Sejmowi wspólne sprawozdanie o tym projekcie — sprawozdanie określa stanowisko komisji w odniesieniu do projektu — a w sprawozdaniu wnioskują przyjęcie projektu z określonymi poprawkami bądź w formie tekstu jednolitego albo odrzucenie projektu, to tym samym również poseł na posiedzeniu plenarnym taki wniosek może oczywiście złożyć.</u>
          <u xml:id="u-390.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie…)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-391">
          <u xml:id="u-391.0" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Maciej Bednarkiewicz — proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-392">
          <u xml:id="u-392.0" who="#MaciejBednarkiewicz">Przepraszam, myślę, że to już będzie ostatnia uwaga, bo chyba da się jakoś wyjaśnić. Otóż chodzi mi o to, że przecież zgodnie z art. 43 regulaminu drugie czytanie — jak pan poseł świetnie wie — polega na przedstawieniu Sejmowi sprawozdania komisji. I my pracujemy nad takim sprawozdaniem. Głosowanie może dotyczyć tylko sprawozdania komisji w granicach, które ta komisja Sejmowi przedstawia.</u>
          <u xml:id="u-392.1" who="#MaciejBednarkiewicz">I słusznie poseł Braun powiedział, że głosowanie powinno się odbyć zgodnie z tym, jak komisja w swojej decyzji przedstawiła i określiła w sprawozdaniu. I oczywiście, w wyniku tego głosowania może dojść do tego, że ustawa nie zostanie zaakceptowana przez Sejm. Ale my musimy głosować nad sprawozdaniem, a nie ma takiego wniosku formalnego, bo to taki miało charakter. Nie może być formalny wniosek o odrzucenie ustawy, bo komisja takiej propozycji nie zgłosiła.</u>
          <u xml:id="u-392.2" who="#komentarz">(Głos: Ale poseł taki wniosek może zgłosić i i takie wnioski już głosowaliśmy)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-393">
          <u xml:id="u-393.0" who="#TadeuszFiszbach">Ja wiem, tylko to jest za poważna sprawa, tu nie można iść na emocje.</u>
          <u xml:id="u-393.1" who="#TadeuszFiszbach">Poseł wnioskodawca, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-394">
          <u xml:id="u-394.0" who="#WojciechJanicki">Myślę, że ta dyskusja jest zupełnie niepotrzebna. Z prac suwerennego Sejmu, jako najwyższej władzy ustawodawczej, wynika, że Sejm na przyjęty wniosek posła może głosować odrzucenie ustawy, niezależnie od przepisów regulaminu. Bo przecież nie dyskutujemy nad sprawozdaniem komisji, tylko ustosunkowujemy się do ustawy.</u>
          <u xml:id="u-394.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Jasne! Niech Biuro Prawne rozstrzygnie)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-395">
          <u xml:id="u-395.0" who="#TadeuszFiszbach">Ale mają wątpliwości posłowie i ja je mam.</u>
          <u xml:id="u-395.1" who="#TadeuszFiszbach">A postanowić w tak ważnej sprawie… Proszę bardzo, pani marszałek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-396">
          <u xml:id="u-396.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, tyle razy w tej sali, m.in. przy tej ustawie, powoływaliśmy się na odbiór społeczny, że — wydaje mi się — spór proceduralny w tak ważnej społecznie sprawie — tyle razy przed chwilą słyszeliśmy te słowa — naprawdę bardzo źle będzie odbierany przez społeczeństwo. To jest sprawa dla wszystkich bardzo istotna.</u>
          <u xml:id="u-396.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-396.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Skoro nie mamy jasności w tej sprawie, proponuję — i jest to propozycja nie jako marszałka Sejmu, ale jako posła, bo poza wszystkim jestem posłem — albo zrobić przerwę i odłożyć głosowanie, po jasnym, konkretnym wyjaśnieniu, albo nawet przenieść je na jutro. Wydaje mi się, że nie możemy zostawić społeczeństwu wrażenia, że przegłosowaliśmy to albo tamto, bo nie znaliśmy albo nie byliśmy pewni regulaminu.</u>
          <u xml:id="u-396.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-396.4" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Kowalczyk: Ad vocem)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-397">
          <u xml:id="u-397.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo — kolejne zgłoszenie. Potem jeszcze udzielę głosu, tylko zaproponuję. Mam 5 oświadczeń. W tym czasie osoby, które mają wątpliwości, a znają się na sprawie od strony regulaminu, wymowy prawa, niech zejdą się za salą plenarną obrad i przedstawią stanowisko posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-397.1" who="#TadeuszFiszbach">To jest, proszę państwa, za poważna sprawa, żebyśmy w ten sposób podchodzili. Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-397.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-398">
          <u xml:id="u-398.0" who="#TadeuszKowalczyk">Panie marszałku, to samo chciałem zaproponować.</u>
          <u xml:id="u-398.1" who="#komentarz">(Oklaski, wesołość)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-399">
          <u xml:id="u-399.0" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę przewodniczącego komisji posła Macieja Bednarkiewicza, posła Janusza Szymańskiego, posła wnioskodawcę, pracowników Biura Prawnego o zebranie się w pokoju obok sali plenarnej.</u>
          <u xml:id="u-399.1" who="#TadeuszFiszbach">Jest jeszcze, proszę państwa, 6 zgłoszeń w sprawie oświadczeń poselskich. Jeśli są to krótkie, jak mnie informują, oświadczenia, może przejdziemy do ich przedstawienia, ażeby mieć za sobą te również ważne sprawy.</u>
          <u xml:id="u-399.2" who="#TadeuszFiszbach">Jako pierwszy zabierze głos poseł Eugeniusz Czykwin. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-400">
          <u xml:id="u-400.0" who="#EugeniuszCzykwin">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Dnia 12 lipca br. dokonano zbrodniczego podpalenia cerkwi w prawosławnym sanktuarium na świętej górze Grabarce. 29 marca br. podpalono cerkiew w Krakowie. 12 kwietnia płonie cerkiew w Narwi. 17 kwietnia zbezczeszczono inne święte miejsce prawosławia w kapliczce w „Krynoczce” koło Hajnówki. W przeciągu kilku ostatnich lat spłonęły cerkwie w Klejnikach, Czyżach, Jacznie, Kruszynianach. Dwukrotnie podpalano będącą w budowie cerkiew św. Ducha w Białymstoku. Polskie prawosławie, a wraz z nim ogólnonarodowa kultura utraciły bezpowrotnie bezcenne zabytki kultury duchowej i materialnej. Seria pożarów cerkwi na Białostocczyźnie budzi głęboki niepokój prawosławnej ludności. Atmosfera wśród wiernych jest napięta i pełna obaw, że powraca 1938 rok, kiedy to z premedytacją burzono prawosławne świątynie.</u>
          <u xml:id="u-400.1" who="#EugeniuszCzykwin">W zaistniałej sytuacji zwracam się do władz państwowych o podjęcie zdecydowanych i skutecznych działań celem zabezpieczenia naszego duchowego dziedzictwa, jakim są świątynie.</u>
          <u xml:id="u-400.2" who="#EugeniuszCzykwin">Proszę pana premiera o skierowanie do Wysokiej Izby projektu ustawy o stosunku państwa do Kościoła prawosławnego. Prace nad projektem tej ustawy zostały zakończone już dwa miesiące temu. Proszę też rząd o podjęcie decyzji, co do przekazania prawosławnemu klasztorowi Zwiastowania Najświętszej Marii Panny w Supraślu budynku klasztornego, aktualnie pusto stojącego i niszczejącego. Pragnę poinformować Wysoką Izbę, że w tej sprawie Komisja Mniejszości Narodowych i Etnicznych już dwukrotnie zwracała się do rządu z dezyderatami.</u>
          <u xml:id="u-400.3" who="#EugeniuszCzykwin">Zwracam się też do kościołów, organizacji społecznych i wszystkich ludzi dobrej woli o podjęcie wysiłków kształtowania atmosfery zrozumienia i życzliwości obowiązujących w naszym wspólnym domu — Polsce, mniejszości wyznaniowych i narodowych. W przyszłym roku gościć będziemy na Białostocczyźnie jego świątobliwość papieża Jana Pawła II. W okresie poprzedzającym tę wizytę istnieje pilna potrzeba tworzenia faktów świadczących o ekumenicznej, zgodnej z duchem chrześcijańskiej miłości atmosfery współżycia chrześcijan w tym zakątku naszej ojczyzny.</u>
          <u xml:id="u-400.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-401">
          <u xml:id="u-401.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję. Bardzo proszę posła Juliusza Brauna, a następnie posła Włodzimierza Wiertka, jako że te sprawy się łączą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-402">
          <u xml:id="u-402.0" who="#JuliuszBraun">Najkrócej chciałbym poinformować, nawiązując do wystąpienia pana posła, które przyjęliśmy wszyscy z przejęciem, że dzisiaj w imieniu Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego wraz z panem posłem Złakowskim złożyliśmy wizytę jego eminencji metropolicie Bazylemu, by przekazać wyrazy naszego współczucia związane z tragicznym pożarem i ofiary, jakie w klubie zebraliśmy na fundusz odbudowy.</u>
          <u xml:id="u-402.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-403">
          <u xml:id="u-403.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-403.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Włodzimierz Wiertek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-404">
          <u xml:id="u-404.0" who="#WłodzimierzWiertek">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W związku z ukazaniem się w „Gazecie Wyborczej” w dniu 20 lipca 1990 r. artykułu pt. „Obrona Gromady (cd.)”, podpisanym przez Annę Bikont, w którym zamieszczono następujący fragment mojej wypowiedzi, cytuję: „To jest atak antychłopski, zemsta polityczna i dopóki będziemy w tym Sejmie posłami, będziemy tę sprawę na wierzch wywlekać, krzyczał poseł Włodzimierz Wiertek z PSL na posiedzeniu w dniu 18 lipca w podkomisji sejmowej do spraw programów rolniczych”.</u>
          <u xml:id="u-404.1" who="#WłodzimierzWiertek">Oświadczam, na podkomisji tej moja wypowiedź — cytat ze stenogramu — brzmiała: „Jeśli ktoś złamał prawo, trzeba wyciągnąć wnioski. Jednak chodzi tu głównie o oblicze gazety. Dlaczego interesuje się nią teraz tak żywo i poseł Geremek, i senator Ślisz, i minister Balazs? To sugeruje, że miał miejsce nacisk o charakterze politycznym i należy zastanowić się, czy nie jest to atak antychłopski. „Gromada — Rolnik Polski” było pismem pluralistycznym i takie ono być powinno. Czy w przypadku zwolnienia z pracy zastępcy redaktora naczelnego, Antoniego Radzewicza za artykuł o pośle Mojzesowiczu, który przebywał w klinice rządowej na skutek użycia sił przez policję w Ministerstwie Rolnictwa, nie mamy do czynienia z zemstą polityczną”.</u>
          <u xml:id="u-404.2" who="#WłodzimierzWiertek">Jest to jawne manipulowanie informacją, którego „Gazeta Wyborcza” dopuszcza się zresztą nie po raz pierwszy i dlatego popieram te siły polityczne, które domagają się zdjęcia z winiety „Gazety Wyborczej” znaczka „Solidarności”.</u>
          <u xml:id="u-404.3" who="#komentarz">(Oklaski, wesołość w ławach OKP)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-405">
          <u xml:id="u-405.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję. Głos zabierze poseł Janusz Okrzesik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-406">
          <u xml:id="u-406.0" who="#JanuszOkrzesik">Chciałem przedstawić oświadczenie w imieniu 11 posłów z OKP.</u>
          <u xml:id="u-406.1" who="#JanuszOkrzesik">Od kilku dni trwa młodzieżowa akcja protestacyjna przeciwko budowie zapory wodnej w Czorsztynie na Dunajcu, polegająca na blokowaniu drogi dojazdowej do zapory. Budowa ta realizowana jest przez jednostki podległe Ministerstwu Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Sposób realizacji budowy zapory w Czorsztynie od wielu lat wywołuje krytykę społeczną. Z tego też względu w ekspertyzie Polskiej Akademii Nauk zalecono przed kilku laty podjęcie kompleksowych działań w całym dorzeczu górnego Dunajca, mających na celu zminimalizowanie negatywnych zmian, jakie mogą nastąpić po wybudowaniu zapory. Działania takie nie zostały podjęte w dostateczny sposób. Resort ochrony środowiska nie podjął też akcji wyjaśniającej i konsultacyjnej ze społeczeństwem. Z niepokojem patrzymy na zaniedbania w zakresie edukacji ekologicznej naszego społeczeństwa. Brak dostatecznego dialogu ze społeczeństwem owocuje protestami zagrażającymi obecnie porządkowi publicznemu. W tej sytuacji należy oczekiwać, że resort ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa dołoży starań, aby rozwiązać konflikt w Czorsztynie. Omawiany protest wskazuje też na potrzebę istotnych zmian w realizacji polityki gospodarki wodnej, która od dłuższego czasu budzi protesty społeczne w odniesieniu do takich zagadnień, jak meliorowanie dolin rzecznych i bagien lub wycinanie drzew w między walach.</u>
          <u xml:id="u-406.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-407">
          <u xml:id="u-407.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję. Obecnie głos zabierze poseł Tadeusz Kijonka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-408">
          <u xml:id="u-408.0" who="#TadeuszKijonka">Moje oświadczenie jest trochę dłuższe. Nie wiem, czy wobec ograniczonego czasu mam je odczytać, czy kiedy indziej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-409">
          <u xml:id="u-409.0" who="#TadeuszFiszbach">Prosiłbym o złożenie pełnego oświadczenia.</u>
          <u xml:id="u-409.1" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Kijonka: Czy też po prostu przeczytać następnym razem)</u>
          <u xml:id="u-409.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-409.3" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Kijonka: A jeśli można, to jutro.)</u>
          <u xml:id="u-409.4" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-409.5" who="#TadeuszFiszbach">Panie pośle, to już od pana posła zależy.</u>
          <u xml:id="u-409.6" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Kijonka: To w takim razie ja odczytam.)</u>
          <u xml:id="u-409.7" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-409.8" who="#komentarz">(Poseł Bolesław Twaróg: W sprawie formalnej)</u>
          <u xml:id="u-409.9" who="#TadeuszFiszbach">Poseł się zastanawia, a jest zgłoszenie w sprawie formalnej. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-410">
          <u xml:id="u-410.0" who="#BolesławTwaróg">Zgodnie z regulaminem Sejmu przemówienia poza porządkiem dziennym, w tym oświadczenia, nie mogą trwać dłużej niż 5 minut.</u>
          <u xml:id="u-410.1" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Kijonka: To ja się zmieszczę w tych 5 minutach)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-411">
          <u xml:id="u-411.0" who="#TadeuszFiszbach">Tak jest. Panie pośle, 5 minut, krótkie oświadczenie — proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-412">
          <u xml:id="u-412.0" who="#TadeuszKijonka">Minęło 9 lat od zawieszonej jednostronnie przez Czechosłowację, prawnie i formalnie nadal obowiązującej konwencji o tzw. małym ruchu granicznym, podpisanej 4 lipca 1959 r. w Pradze. Okoliczności, które doprowadziły do tego brutalnego aktu izolacji i dyskryminacji przez stalinowski reżim Gustawa Husaka były reakcją na przebieg wydarzeń politycznych w Polsce w 1980 i w 1981 r., stanowiąc fragment antypolskiej kampanii prowadzonej z narastającą zaciekłością przez sąsiadujące z nami państwa.</u>
          <u xml:id="u-412.1" who="#TadeuszKijonka">W miarę postępującej w latach późniejszych normalizacji stosunków, kwestia przywrócenia obowiązującej konwencji ożywała raz po raz dzięki wielokrotnym próbom negocjacji podejmowanym przez stronę polską, niestety, bez rezultatu. Za każdym bowiem razem nasi partnerzy przedstawiali nowe, wykrętne argumenty, byle zachować istniejący stan.</u>
          <u xml:id="u-412.2" who="#TadeuszKijonka">Obowiązująca konwencja z 1959 r., która została podpisana z inspiracji Polski, po wieloletnim zamrożeniu naturalnego ruchu granicznego, stanowiła jednakże — pomimo oficjalnych deklaracji o braterskiej przyjaźni, współpracy i jedności — znaczne zawężenie konwencji z okresu przedwojennego, również podpisanej w Pradze 30 maja 1925 r. Tamta, przedwojenna, pozwalała na w miarę swobodne przemieszczanie się obywateli obu krajów na obszarze przygranicznym i wiele kwestii regulowała nadzwyczaj liberalnie. Należy o tym mówić, ponieważ jest wiele przyczyn, że konwencja z 1959 r. znacznie bardziej rygorystycznie stanowiła wielokrotnie przedmiot manipulacji i dowolnej interpretacji ze szkodą dla właściwego dobrosąsiedzkiego współżycia.</u>
          <u xml:id="u-412.3" who="#TadeuszKijonka">Przełomowe wydarzenia, które zaszły w Czechosłowacji jesienią 1981 r., w wyniku listopadowej „aksamitnej rewolucji”, ożywiły obustronne nadzieje, że nie tylko przywrócenie, ale i poszerzenie konwencji z roku 1959 jest kwestią czasu, choć niepokoić musiały nikłe rezultaty negocjacji prowadzonych przez upoważnione delegacje w polskim i czeskim Cieszynie w lutym tego roku, kiedy to pod pozorem utraty równowagi rynkowej i ekonomicznej strona czeska podtrzymała polityczną, antypolską decyzję z 1981 r.</u>
          <u xml:id="u-412.4" who="#TadeuszKijonka">Można jednak sądzić, że w najbliższym czasie negocjacje zostaną wznowione w duchu i w zgodzie ze słowami, które wypowiedział z tego miejsca, na tej sali, owacyjnie witany prezydent Vaclav Havel. Prezydent Czechosłowacji stwierdził przecież wówczas, szczególnie wysoko podnosząc zasługi Polski w tej walce, że: „Przede wszystkim należy wykorzystać to, że przed naszymi narodami otwiera się po długich latach i dziesięcioleciach perspektywa rzeczywistej, autentycznej przyjaźni. Dawne spory, rywalizacje, animozje zostały przykryte wspólnymi doświadczeniami totalitaryzmu. Tak zwana przyjaźń, ta formalna i z góry reżyserowana zabawa w przyjaźń w ramach Układu Warszawskiego i państw RWPG, odchodzi wraz z systemami totalitarnymi. Całe lata analogicznych losów i podobnej walki o podobne ideały powinny być dzisiaj ocenione i przejść w rzeczywistą przyjaźń i wzajemny szacunek. Ze wspólnych doświadczeń, które nam dały, a zwłaszcza wspólne ideały, które nas łączą, z tego powinna wyrastać rzeczywista, dobra koordynacja naszej polityki w procesie, który my i wy nazywamy powrotem do Europy”.</u>
          <u xml:id="u-412.5" who="#TadeuszKijonka">Przypominam te pamiętne, zobowiązujące słowa, bo wbrew doświadczeniom pragnę być wyrazicielem dobrej wiary, że zmiana stosunków w tej sferze jest kwestią czasu, oby najbliższego. Tymczasem rzeczywistość coraz bardziej skrzeczy, a fakty przeczą nadziei, skoro nasza wspólna granica jest nadal świadectwem trwałości czasów minionych. Oczywiście — i to z tego miejsca stanowczo oświadczam — należy uczynić wszystko, by nie była to granica przemytu i wszelakich nadużyć, ale w tym przypadku z jednej i z drugiej strony bez podtrzymywania antypolskich kampanii, a tak się rzeczy mają, właśnie tak, że można mówić o dyskryminacji, szczególnie teraz, gdy doszło do równoczesnego otwarcia granicy i strefy przygranicznej Czechosłowacji dla obywateli Niemiec i Austrii i to bez względu na skutki nierównowagi ekonomicznej i rynkowej oraz masowe wykupywanie czeskich towarów. Ale jak rozumieć to, że stosuje się dwie miary. Czy znaczy to, iż dojście do Europy polega w tym konkretnym przypadku na jednoczesnym ograniczeniu tego wejścia do wspólnego europejskiego domu innym? No bo jak wytłumaczyć niedawno rozważane propozycje wprowadzenia obowiązującej wizy dla turystów polskich czy też ograniczenie tranzytowych przejazdów z dotychczasowych 48 husakowskich godzin do 24 obecnie, co jest przyczyną wielu wypadków samochodowych, a także licznych nadużyć bezceremonialnych czechosłowackich służb granicznych wobec obywateli polskich. Nadal też pojąć nie mogę, że aby dodzwonić się z polskiego Cieszyna do czeskiego, trzeba się łączyć przez Warszawę lub na odwrót przez Pragę i nie wiem dlaczego zlikwidowane zostało automatyczne połączenie telefoniczne Katowic z Ostrawa.</u>
          <u xml:id="u-412.6" who="#TadeuszKijonka">Co tu dużo mówić, zamiast rozluźnienia rygorów — ograniczenia i jako jedyna możliwość stałych, rodzinnych kontaktów — spotkania na granicy w górach. Jest pełnia lata i urlopowego sezonu. Południowa granica Polski jest nadal granicą zaprzeczającą normalizacji stosunków w duchu dobrosąsiedzkim i budowy wspólnego europejskiego domu. To upokarzające i nie do Przyjęcia. Zwracam się więc z tego miejsca o podjęcie przez nasz rząd nowych, konsekwentnych wysiłków, by słowa o przyjaźni nie przeczyły rzeczywistości i aby obustronne wysiłki — w tym animatorów „Solidarności” polsko-czechosłowackiej i czechosłowacko-polskiej przyniosły rezultaty na miarę wspólnych oczekiwań naszych narodów.</u>
          <u xml:id="u-412.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-413">
          <u xml:id="u-413.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję. Głos zabierze poseł Jacek Kuroń.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-414">
          <u xml:id="u-414.0" who="#JacekKuroń">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ja akurat jako poseł, a dziś jako minister. W związku ze złożonym wczoraj oświadczeniem posła Ujazdowskiego chciałbym stwierdzić, że postawiony przez niego zarzut nieterminowości wobec mego resortu jest w pełni zasadny. Nie udało nam się dotrzymać terminu złożenia do dyskusji zainteresowanym komisjom projektu ustawy o emeryturach. Złożymy ten projekt 15 września.</u>
          <u xml:id="u-414.1" who="#JacekKuroń">Zdaję sobie sprawę, że i w tak trudnym IV kwartale stawia to Sejm w wyjątkowo trudnej sytuacji. Przy naszych technicznych możliwościach było to jednak naprawdę jedyne wyjście. Doręczyłem posłowi Ujazdowskiemu program pracy, tegoroczny plan pracy ministerstwa wraz z opisem tego, co zrobiliśmy, a co mamy jeszcze zrobić, aby mógł zobaczyć całą tę sprawę w szerokim kontekście. Taki projekt, ten plan razem z założeniami polityki społecznej do roku 2000 dostali wszyscy członkowie Komisji Polityki Społecznej, także wszyscy zainteresowani mogą w to spojrzeć.</u>
          <u xml:id="u-414.2" who="#JacekKuroń">Fakt tego przeciążenia w żadnym razie oczywiście nie usprawiedliwia naszych opóźnień i za te opóźnienia w pełni odpowiadam. To wszystko.</u>
          <u xml:id="u-414.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-415">
          <u xml:id="u-415.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję. Proszę o zabranie głosu posła Janusza Dobrosza.</u>
          <u xml:id="u-415.1" who="#komentarz">(Poseł Kazimierz Ujazdowski: Ad vocem)</u>
          <u xml:id="u-415.2" who="#TadeuszFiszbach">To są oświadczenia panie pośle, a do oświadczeń ad vocem nie wnosimy. Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-415.3" who="#komentarz">(Poseł Kazimierz Ujazdowski: Dziękuję panu ministrowi — chciałem tylko powiedzieć)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-416">
          <u xml:id="u-416.0" who="#JanuszDobrosz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W błyskawicznym tempie zachodzą zmiany na międzynarodowej politycznej arenie. To my Polacy byliśmy tymi, którzy te przemiany zapoczątkowali. Bez nas mur berliński by nie padł. Dla Europy, dla cywilizowanego świata najważniejszym pytaniem jest Quo vadis, Germania? Chcemy wierzyć, że połączenie państw niemieckich nie przyniesie w swej konsekwencji powtórki z historii — 1870, 1914 i 1939 rok. To są nasze pobożne życzenia. Jak rozwinie się sytuacja, trudno dociec. Ja, mieszkaniec piastowskiego Wrocławia, mam poważne obawy, czy zobowiązania ostatnio podjęte przez kanclerza Kohla będą realizowane. By słowo było prawem, potrzebne są po prostu gwarancje. Skoro z gwarancji militarnej i kontroli Niemiec wycofują się mocarstwa — Stany Zjednoczone, Związek Radziecki, Wielka Brytania, Francja — słowo może być gwarancją i sukcesem naszej dyplomacji bez pokrycia. Zmieniają się rządy. I Hitler i Stalin zdeptali zobowiązania swoich poprzedników. Jaką mamy gwarancję co do przyszłości i postawy Niemiec? Proszę zatem Wysoką Izbę o zobowiązanie ministra! spraw zagranicznych do dokładnej relacji z rozmów „dwa plus cztery” i z paryskich ustaleń na najbliższym posiedzeniu Sejmu. W tych sprawach nie można czekać.</u>
          <u xml:id="u-416.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-416.2" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Kern: Ad vocem)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-417">
          <u xml:id="u-417.0" who="#TadeuszFiszbach">Chciałem przypomnieć, że jeśli idzie o te kwestie, mowa była również w oświadczeniu złożonym wczoraj.</u>
          <u xml:id="u-417.1" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Kern: Chcę złożyć oświadczenie.)</u>
          <u xml:id="u-417.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-417.3" who="#TadeuszFiszbach">W takim razie w kolejności. Pan poseł Andrzej Kern i Poselski Klub Polskiej Unii Socjaldemokratycznej z takim wnioskiem wystąpił i po dzisiejszych uzgodnieniach, po kontakcie z ministrem, nastąpi realizacja wniosku. Proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-418">
          <u xml:id="u-418.0" who="#AndrzejKern">Chciałem złożyć bardzo krótkie oświadczenie. Proszę Państwa! Polityka zagraniczna jest tak delikatną materią, że chciałbym apelować do państwa, do nas wszystkich, że jeżeli składamy jakiekolwiek oświadczenia, żebyśmy przedtem chociaż się poradzili we własnej komisji spraw zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-418.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-419">
          <u xml:id="u-419.0" who="#TadeuszFiszbach">Zespół, który się zebrał obok sali posiedzeń już sygnalizuje, że możemy kontynuować przerwy temat i skończyć nasze obrady dzisiaj.</u>
          <u xml:id="u-419.1" who="#TadeuszFiszbach">Powracamy do pkt. 7 porządku dziennego dotyczącego projektu ustawy o zasadach realizacji przedpłat na samochody osobowe.</u>
          <u xml:id="u-419.2" who="#TadeuszFiszbach">Posła sprawozdawcę proszę o zajęcie miejsca. Najpierw jednak chciałbym zapytać posła Ryszarda Zielińskiego z Unii Chrześcijańsko-Społecznej, czy swój wniosek podtrzymuje?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-420">
          <u xml:id="u-420.0" who="#RyszardZieliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przemawiałem pierwszy w tej dyspucie, która się rozwinęła, i jako pierwszy złożyłem wniosek o nierozpatrywanie przez Sejm tego projektu ustawy. Ponieważ ten wniosek nie został jakoś dosłyszany, a zatem nie został przegłosowany — oczywiście w sensie regulaminowym on odpowiadał wnioskowi o odrzucenie tej ustawy — wobec tego, w tej chwili, po przeprowadzeniu dysputy, stał się już bezzasadny. W związku z tym, ze względów czysto formalnych, odstępuję od tego wniosku, nie odstępuję jednak od zdania, iż Sejm niepotrzebnie tą sprawą się zajmuje.</u>
          <u xml:id="u-420.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-421">
          <u xml:id="u-421.0" who="#TadeuszFiszbach">A zatem w pierwszej kolejności podejmiemy wniosek mniejszości. Panie pośle — proszę bardzo o przedstawienie propozycji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-422">
          <u xml:id="u-422.0" who="#SzczepanBalicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mamy taką sytuację, że wniosek mniejszości jest ujęty w formie całościowego tekstu i do niego została zgłoszona poprawka. Proponuję więc najpierw przegłosować wniosek mniejszości jako całość, czy jesteśmy za nim czy przeciw. Jeśli Wysoka Izba przyjmie ten wniosek, będziemy głosowali poprawkę do niego, a jeżeli odrzuci, to głosowanie nad poprawką do tego wniosku mniejszości jest bezprzedmiotowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-423">
          <u xml:id="u-423.0" who="#TadeuszFiszbach">To znaczy, zrozumiałem, że były zgłoszone autopoprawki, które przyjmujemy…</u>
          <u xml:id="u-423.1" who="#komentarz">(Poseł Szczepan Balicki: Oczywiście, to są autopoprawki)</u>
          <u xml:id="u-423.2" who="#TadeuszFiszbach">…i głosujemy w tej chwili nad wnioskiem mniejszości jako całością…</u>
          <u xml:id="u-423.3" who="#komentarz">(Poseł Szczepan Balicki: Tak jest)</u>
          <u xml:id="u-423.4" who="#TadeuszFiszbach">W przypadku, gdy wniosek mniejszości zostanie jako całość przyjęty…</u>
          <u xml:id="u-423.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Upadnie)</u>
          <u xml:id="u-423.6" who="#TadeuszFiszbach">…upadnie, to wtedy podchodzimy do propozycji projektu ustawy przedstawionej przez rząd, gdzie są poprawki szczegółowe, tak, panie pośle?</u>
          <u xml:id="u-423.7" who="#komentarz">(Poseł Szczepan Balicki: To jest tylko jedna poprawka)</u>
          <u xml:id="u-423.8" who="#TadeuszFiszbach">Jedna. Ale jest. W tym wypadku nie ma potrzeby cząstkowych odniesień?</u>
          <u xml:id="u-423.9" who="#komentarz">(Poseł Szczepan Balicki: Nie ma. Jeszcze raz mówię, że to jest trochę nietypowa sprawa, ponieważ wniosek mniejszości obejmuje tekst całej ustawy, nowy tekst całej ustawy)</u>
          <u xml:id="u-423.10" who="#TadeuszFiszbach">Głosujemy zatem nad wnioskiem mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-423.11" who="#TadeuszFiszbach">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości wraz ze zgłoszonymi autopoprawkami, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (63) Kto jest przeciw? (133)</u>
          <u xml:id="u-423.12" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (77)</u>
          <u xml:id="u-423.13" who="#TadeuszFiszbach">Wniosek mniejszości został przez Wysoką Izbę oddalony. Przystępujemy do głosowania całości projektu ustawy, ale przedtem poprawki, czyli jedna poprawka. Bardzo proszę o jej przedstawienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-424">
          <u xml:id="u-424.0" who="#SzczepanBalicki">Do wniosku rządowego jest jedna poprawka, która została paniom posłankom i panom posłom doręczona w druku nr 472. Jeszcze raz mówię, to jest po prostu zmiana ust. 1 w art. 1. Chodzi o wprowadzenie jednolitej rekompensaty dla wszystkich w postaci 50% ceny rynkowej samochodu w dniu zakupu. To wszyscy państwo mają.</u>
          <u xml:id="u-424.1" who="#komentarz">(Głos z sali: w sprawie formalnej)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-425">
          <u xml:id="u-425.0" who="#TadeuszFiszbach">W sprawie formalnej — proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-426">
          <u xml:id="u-426.0" who="#JuliuszBraun">Bardzo przepraszam, ale to nie jest poprawka, tylko stanowisko komisji do tekstu integralnego. Dlatego nie możemy głosować tego oddzielnie, tylko jest to już całość ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-427">
          <u xml:id="u-427.0" who="#TadeuszFiszbach">Głosujemy łącznie.</u>
          <u xml:id="u-427.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-428">
          <u xml:id="u-428.0" who="#SzczepanBalicki">Mówię jeszcze raz, całość projektu rządowego ze zmianą wprowadzoną przez komisję, a doręczoną w druku nr 472.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-429">
          <u xml:id="u-429.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania całości projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-429.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zasadach realizacji przedpłat na samochody osobowe wraz z poprawką Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (122) Kto jest przeciw? (95)</u>
          <u xml:id="u-429.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (72)</u>
          <u xml:id="u-429.3" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zasadach realizacji przedpłat na samochody osobowe.</u>
          <u xml:id="u-429.4" who="#TadeuszFiszbach">Proszę posła sekretarza, pana Radosława Gawlika o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-430">
          <u xml:id="u-430.0" who="#RadosławGawlik">Posłowie, którzy zgłosili poprawki do projektów ustaw o szkolnictwie wyższym oraz o tytule i stopniach naukowych proszeni są o zebranie się w sali nr 102 w celu omówienia poprawek ze sprawozdawcami.</u>
          <u xml:id="u-430.1" who="#RadosławGawlik">Bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu dzisiaj odbędzie się w sali nr 150 posiedzenie Poselskiego Klubu Polskiej Unii Socjaldemokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-430.2" who="#RadosławGawlik">Posiedzenie Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich, które miało się odbyć dzisiaj po zakończeniu obrad plenarnych Sejmu, odbędzie się jutro, w pierwszej przerwie obrad Sejmu w sali nr 102.</u>
          <u xml:id="u-430.3" who="#RadosławGawlik">Zarządzam przerwę w obradach do jutra do godz. 9. Życzę dobrej nocy.</u>
          <u xml:id="u-430.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 20 min 55)</u>
          <u xml:id="u-430.5" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min 05)</u>
          <u xml:id="u-430.6" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą wicemarszałkowie Tadeusz Fiszbach i Olga Krzyżanowska.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-431">
          <u xml:id="u-431.0" who="#TadeuszFiszbach">Wysoka Izbo! Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-431.1" who="#TadeuszFiszbach">Na sekretarzy powołuję posłów Stefana Mleczkę i Marka Rusakiewicza. Protokół i listę mówców będzie prowadził poseł Marek Rusakiewicz.</u>
          <u xml:id="u-431.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-431.3" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do punktu 9 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie przepisów Prawa karnego i Prawa o wykroczeniach (druk nr 440).</u>
          <u xml:id="u-431.4" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości, pana Wojciecha Tomczyka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-432">
          <u xml:id="u-432.0" who="#WojciechTomczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach, który mam zaszczyt przedstawić, dotyczy w istocie rzeczy korekty kwotowych określeń w prawie karnym, w procedurze karnej i w prawie o wykroczeniach, kar grzywien, nawiązek, kar pieniężnych, a także różnego rodzaju zamienników i równoważników, gdy chodzi o kary zastępcze za karę pozbawienia lub ograniczenia wolności. W tym sensie można powiedzieć, że projekt jest konsekwencją faktu, iż również prawa karnego i opartej nań praktyki dotknęła inflacja i że w tym sensie prawo karne i praktyka jest ofiarą pewnych ogólniejszych procesów. Te propozycje wynikają z faktu, 'iż ostatnie ustalenia, gdy chodzi o górne i dolne granice kar grzywien, a także inne kwotowe określenia w tych dyscyplinach prawa, które wymieniam, zostały ustalone w 1985 r.</u>
          <u xml:id="u-432.1" who="#WojciechTomczyk">W konsekwencji mamy do czynienia z sytuacją, np. w odniesieniu do prawa karnego, że poważne nawet występki, w zakresie których w grę wchodziłoby orzeczenie samoistnej kary grzywny zamiast kary pozbawienia wolności, że sprawca takich przestępstw może być ukarany karą, która nie sięga nawet jednego przeciętnego uposażenia, bo wynosi 500 tys. zł.</u>
          <u xml:id="u-432.2" who="#WojciechTomczyk">W konsekwencji proponuje się podwyższyć odpowiednie kwotowe określenia, stosując zamienniki od 10 w zasadzie do 20 z przewagą tych ostatnich, gdy chodzi o prawo o wykroczeniach, w zakresie którego kwotowe określenia były ustalone w sposób wyjątkowo zaniżający możliwości swobodnego operowania karą.</u>
          <u xml:id="u-432.3" who="#WojciechTomczyk">Obok inflacji uzasadnieniem projektowanych rozwiązań jest fakt, iż już w praktyce mamy do czynienia z tym, co jest reorientacją polityki karnej, a co niektórzy uważają wręcz za zmianę aksjologii prawa karnego. Otóż mając na uwadze różne pociągnięcia ustawodawcze Wysokiej Izby w odniesieniu do prawa karnego w końcu ubiegłego i na początku tego roku, polityka karna uległa zmianie w takim kierunku, iż niesłychanie rzadko orzekana jest bezwzględna kara pozbawienia wolności, preferowane zaś są kary bez pozbawienia wolności, w tym zwłaszcza kara pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania oraz kara grzywny. Ten fakt sprawia, iż karze grzywny trzeba zapewnić realne możliwości bycia alternatywą dla kary pozbawienia wolności z punktu widzenia efektywności ukarania zarówno gdy chodzi o odbiór społeczny kary, jak i jednak pewną niezbędną z punktu widzenia wychowawczego oddziaływania represyjność tego prawa.</u>
          <u xml:id="u-432.4" who="#WojciechTomczyk">Sądzę, że w tym konkretnym wypadku nie można mówić, czy stawiać zarzutu projektowanym rozwiązaniom, iż są one wyrazem pewnej idei fiskalizacji. Po pierwsze bowiem, jak powiedziałem, kara grzywny ma się stać również w przyszłości — takie są wyraźne założenia dużej reformy prawa karnego — karą stosowaną wobec sprawców najpoważniejszych przestępstw i właściwie karą w ostateczności wykorzystywaną w polityce karnej, alternatywą zaś jej ma być przede wszystkim odpowiednio dolegliwa kara grzywny. Nie można również postawić tej propozycji zarzutu fiskalizacji i z tego powodu, iż możliwości sądu nie tylko z punktu widzenia ustrojowych gwarancji, ale również pewnych obowiązujących zasad prawa karnego są tego rodzaju, iż sąd nie jest obligowany do wymierzania kary w tej lub w innej granicy. Że swobodnie, uwzględniając możliwości sprawcy, ale także charakter przestępstwa, szkodę, która została wyrządzona, mogą one operować pomiędzy dolną a górną granicą kary grzywny, dostosowując dolegliwość do konkretnego wypadku i mając na uwadze to, aby dolegliwości kary nie dotykały osoby innej poza sprawcą, w szczególności zaś osób mu najbliższych, członków jego rodziny.</u>
          <u xml:id="u-432.5" who="#WojciechTomczyk">Pragnę podkreślić, iż z tego punktu widzenia propozycje rządowe są jak gdyby konsekwencją rozwiązań już przyjętych przez Sejm. Mam tu na myśli przede wszystkim decyzję o rezygnacji z kary konfiskaty mienia, wskazującej na potrzebę zapewnienia operowania środkami karnymi tylko w granicach niezbędnych potrzeb i stosownie do stanu zagrożenia przestępczością.</u>
          <u xml:id="u-432.6" who="#WojciechTomczyk">W związku z tym uzasadnieniem chciałbym wskazać na jedną szczególną sytuację. Jest ona regulowana w art. 3 oraz art. 5 ust. 2 rządowego projektu ustawy. Dotyczy ona mianowicie «tych przypadków, gdy poza prawem karnym materialnym, poza Kodeksem karnym oraz poza Kodeksem wykroczeń ustalane są pewne kwotowe określenia związane z przestępstwem, z zagrożeniem tego przestępstwa lub wykroczenia, karą albo z wartością mienia jako warunkiem odpowiedzialności za przestępstwo lub wykroczenie.</u>
          <u xml:id="u-432.7" who="#WojciechTomczyk">Wysokiej Izbie znany jest problem tzw. czynów przepołowionych, tj. czynów, które spełniając zawsze te same warunki w zależności od wartości mienia, stanowią bądź przestępstwo bądź też wykroczenie. Mówiąc konkretniej, sprawca kradzieży w tym państwie, i obecnie, poniesie odpowiedzialność bądź za przestępstwo bądź za wykroczenie w zależności od tego, jaka jest wartość przedmiotu kradzieży. Obowiązujące prawo ustala ją na poziomie 5 tys. zł. Sprawa ta wywołuje emocje z tego względu, iż uważa się, że nie powinna istnieć tego rodzaju cezura kwotowa, gdy chodzi o ocenę formalną czynu zakazanego.</u>
          <u xml:id="u-432.8" who="#WojciechTomczyk">W konsekwencji w prawie o wykroczeniach, w założeniach reformy prawa o wykroczeniach przewidziano, iż z chwilą wejścia jej w życie, tego rodzaju przepołowione czyny znikną z prawa karnego i prawa o wykroczeniach, i że zawsze będą one stanowić tylko i wyłącznie przestępstwo ze względu na znaczenie tych czynów i sądowe gwarancje orzekania kar wobec sprawców takich czynów.</u>
          <u xml:id="u-432.9" who="#WojciechTomczyk">Mając jednakże na uwadze aktualny stan, a także zakres reform, jakie dotykają wymiaru sprawiedliwości, który ostatnio przejął nadzór jak gdyby nad orzecznictwem kolegiów do spraw wykroczeń, i w tym wypadku proponuje się 10-krotne podwyższenie takich kwot przewidzianych w Kodeksie wykroczeń, powodując, że pula czynów, które nadal będą rozpatrywane przez kolegia do spraw wykroczeń, w sensie pewnych proporcji, nie ulegnie zmianie.</u>
          <u xml:id="u-432.10" who="#WojciechTomczyk">Można by powiedzieć, iż jeśli założeniem przyszłej reformy szeroko pojętego prawa karnego jest zlikwidowanie czynów przepołowionych, to już obecnie podwyższenie kwotowe wartości przedmiotu, szkody, w prawie o wykroczeniach nie powinno mieć miejsca.</u>
          <u xml:id="u-432.11" who="#WojciechTomczyk">Odwołuję się do Wysokiej Izby z prośbą o akceptację tego rozwiązania, mając na uwadze potrzebę spokojnego i nieskomplikowanego przejścia do opanowania przez sądy niemałej ilości nowych spraw.</u>
          <u xml:id="u-432.12" who="#WojciechTomczyk">Wysoki Sejmie! Biorąc pod uwagę, iż kara grzywny — jak już powiedziałem — ma również w przyszłym, zmienionym prawie karnym odgrywać tak istotną rolę, iż istnieje 'potrzeba wprowadzenia racjonalnych granic zagrożeń, które okazałyby się efektywne, iż istnieje potrzeba ucieczki od bagatelizowania takich kar, jak mandat karny, którego górna granica wynosi obecnie 3 tys. zł, proszę o życzliwą dyskusję, która, być może, projekt ten udoskonali.</u>
          <u xml:id="u-432.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-432.14" who="#WojciechTomczyk">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-432.15" who="#WojciechTomczyk">Otwieram dyskusję nad tym punktem porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-432.16" who="#WojciechTomczyk">Są trzy zgłoszenia do dyskusji. Bardzo proszę o zabranie głosu posła Wojciecha Gryczewskiego z Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-433">
          <u xml:id="u-433.0" who="#WojciechGryczewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Proponowane zmiany niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach są koniecznością, mają one związek z zachodzącymi w kraju procesami, a w szczególności z występującą inflacją. Zmiany te mają charakter przejściowy, zmiany natomiast zasadnicze o charakterze systemowym ma wprowadzić projekt przygotowany przez komisję do spraw reformy prawa karnego.</u>
          <u xml:id="u-433.1" who="#WojciechGryczewski">Sposób dokonania tych zmian może być różny — można przyjąć przelicznik mechaniczny, jednakowy dla wszystkich kar majątkowych, można zastosować przelicznik zróżnicowany dla poszczególnych rodzajów kar pieniężnych, można wreszcie upoważnić ministra sprawiedliwości do ustalania w drodze aktu wykonawczego przelicznika dla 'przewidzianych w ustawodawstwie kar pieniężnych. To ostatnie rozwiązanie miałoby swoje uzasadnienie na wypadek przewidywania dalszego istnienia procesów inflacyjnych, a także dłuższego okresu obowiązywania dotychczasowego prawa karnego.</u>
          <u xml:id="u-433.2" who="#WojciechGryczewski">Reagowanie aktem wykonawczym ministra sprawiedliwości na zachodzące procesy inflacyjne pozwoliłoby zapobiec dewaluacji kar majątkowych. Tego rodzaju rozwiązanie przyjęto we Włoszech, gdzie powojenny minister sprawiedliwości został upoważniony do określania aktualnego przelicznika kar pieniężnych.</u>
          <u xml:id="u-433.3" who="#WojciechGryczewski">Wysoki Sejmie! W uzasadnieniu projektu czytamy, że w odniesieniu do Kodeksu karnego przyjmuje się zasadę 10-krotnego podwyższenia kar wyznaczających górne i dolne granice grzywny, w odniesieniu zaś do Kodeksu wykroczeń — zasadę 20-krotnego podwyższenia tych kwot. W przypadku wysokości grzywien nakładanych w postępowaniu nakazowym i mandatowym proponuje się mnożnik 30- lub 60-krotny.</u>
          <u xml:id="u-433.4" who="#WojciechGryczewski">Projekt ustawy przyjmuje więc drugi z przedstawionych sposobów rozwiązania kwestii wysokości kar pieniężnych. Na tle proponowanych rozwiązań nasuwają się następujące uwagi. W przypadku wykroczeń, a więc czynów o niewielkim społecznym niebezpieczeństwie, popełnionych często nieumyślnie, przewiduje się 20-krotne podwyższenie górnych i dolnych granic grzywny; już zupełnie nie jest do przyjęcia, aby policję i inne uprawnione organy upoważnić do wymierzania mandatów w wysokości 30- lub 60-krotnie wyższej od obecnie obowiązującej. W praktyce oznacza to możliwość wymierzenia mandatu w wysokości nawet 200 tys. złotych. Krytykę proponowanego rozwiązania utrudnia to, że projektodawcy nie podali przesłanek zastosowania tych różnych przeliczników dla przestępstw i wykroczeń. Uważam, że trudno byłoby doszukać się argumentów uzasadniających takie rozwiązanie.</u>
          <u xml:id="u-433.5" who="#WojciechGryczewski">Wysoki Sejmie! Proponuję, aby dolne i górne granice kary grzywny za 'wykroczenia podwyższyć tak, jak za przestępstwa, tylko i aż 10-krotnie. Podobne przeliczniki należałoby zastosowywać w przypadku kar pieniężnych stosowanych w 'postępowaniu mandatowym i nakazowym.</u>
          <u xml:id="u-433.6" who="#WojciechGryczewski">Uważam, że w ten sposób unikniemy stosowania nadmiernie surowych kar w stosunku do sprawców wykroczeń, a więc czynów o małym ciężarze gatunkowym, popełnionych najczęściej przez ludzi nie zdemoralizowanych i niejednokrotnie znajdujących się w trudnej sytuacji majątkowej.</u>
          <u xml:id="u-433.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-434">
          <u xml:id="u-434.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-434.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Edward Rzepka z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-435">
          <u xml:id="u-435.0" who="#EdwardRzepka">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! W tej zupełnie niekontrowersyjnej sprawie można powiedzieć właściwie tylko jedno — najwyższy czas, że ta ustawa znalazła się w parlamencie.</u>
          <u xml:id="u-435.1" who="#EdwardRzepka">Chcę zająć państwu kilka chwil dwiema, bardzo szczegółowymi uwagami, dotyczącymi pewnych fragmentów projektu.</u>
          <u xml:id="u-435.2" who="#EdwardRzepka">Jestem z regionu położonego z dala od morza i w sprawach związanych z morzem wiem niewiele, ale kilka tygodni temu rozmawiałem z pewnym człowiekiem morza i dowiedziałem Się rzeczy zupełnie przerażających. Oto istnieje podobno praktyka, że kapitanowie statków obcych bander wpływają na polskie wody przybrzeżne po to, żeby pozbyć się nagromadzonych na statku nieczystości lub też po to, aby umyć zbiorniki statku przed ponownym załadowaniem. Dlaczego tak się dzieje? Nie wiem, jaka jest skala tego zjawiska, czy i to jest masowe, czy to są przypadki, ale sądzę, że dzieje się tak dlatego, że do dzisiaj jeszcze maksymalna kara za taki proceder, jaka mogła spotkać w Polsce kapitana obcego statku, oscyluje wokół kwoty 500 dolarów. A więc zapewne skorzystanie przez tegoż kapitana z odpowiednich urządzeń w porcie zachodnim kosztowałoby znacznie więcej, niż wyrzucenie tych nieczystości na polskich wodach przybrzeżnych.</u>
          <u xml:id="u-435.3" who="#EdwardRzepka">Mówię o tym dlatego, że projekt przewiduje podwyższenie maksymalnej kary za ten niecny proceder z kwoty — ja przepraszam, że operuję kwotami dolarowymi, przelicznikami, ale ponieważ mamy do czynienia z gośćmi zagranicznymi, więc myślę, że ten przelicznik jest w tym przypadku właściwy. A więc projekt przewiduje podwyższenie tej kary z 500 dolarów do 5 tysięcy. To już jest coś, ale mam wątpliwości, czy nie jest to jeszcze zbyt mała kwota. Nie wiem, jaka kwota byłaby tutaj odpowiednia — 10 czy 20 tys. dolarów, ale do komisji, które będą tę sprawę rozpatrywać, adresuję postulat zorientowania się, ile wynosi kara za identyczne przestępstwo np. w krajach skandynawskich czy w RFN. Myślę, że w dziedzinie wysokości tej kary możemy spokojnie zrównać się z karami obowiązującymi w krajach mających większą niż my tradycję w ochronie środowiska.</u>
          <u xml:id="u-435.4" who="#EdwardRzepka">Jeśli mowa o sprawach związanych z morzem, że już dotknąłem tego tematu, to jeszcze chciałbym zwrócić uwagę na bodaj ostatni punkt proponowanych dzisiaj zmian. Dotyczy to grzywien nakładanych na marynarzy, często również marynarzy statków obcych bander, przez kapitanat portu. Otóż do dzisiaj ta grzywna była odpowiednikiem 1 dolara — maksymalna. Sądzę, że w ogóle warto było popełnić wykroczenie choćby po to, żeby zetknąć się z tak solennym wymiarem sprawiedliwości, który nakłada karę jednego dolara. Od dzisiaj proponuje się kwotę 30 dolarów. Mam wrażenie, że to również jest trochę za mało, jak na możliwości gości z zagranicy, którzy popełniają wykroczenia na terenie polskich portów.</u>
          <u xml:id="u-435.5" who="#EdwardRzepka">Jeszcze jedna uwaga — już nie na temat morza. Słyszeliśmy w wystąpieniu pana ministra Tomczyka o tych tzw. czynach przepołowionych, to nie jest piękna nazwa, ale określa się tym mianem czyny, które mogą być do pewnej kwoty wykroczeniem, a powyżej pewnej kwoty — przestępstwem. Państwo wiedzą, że jeśli idzie np. o kradzież, to do dzisiaj jest to kwota 5 tys. zł, a więc kradzież przykładowo tabliczki czekolady jest już zbyt poważnym przestępstwem, aby mogło je rozpoznawać kolegium i sprawa musi trafić do sądu. Wiem od osób związanych fachowo z wymiarem sprawiedliwości, że koszty, wymierne koszty materialne postępowania sądowego w takiej np. sprawie o kradzież rzędu 6 czy 7 tys. zł kształtują się na poziomie od 100 do kilkuset tysięcy złotych. A więc dobrze, że to jest zmienione.</u>
          <u xml:id="u-435.6" who="#EdwardRzepka">Chcę zwrócić uwagę na inną rzecz. Ta zmiana jest tak głęboko zakamuflowana w projekcie w art. 5 ust. 2 pkt. 2, że nawet profesjonaliści mają niejakie trudności z odnalezieniem zmiany i z odpowiedzią na pytanie — czy rzeczywiście ta dzisiejsza ustawa zmienia tę granicę, czy nie zmienia? Uważam, że powinno być napisane w ten sposób i to jest kolejny postulat pod adresem komisji, że w art. 119 § 1 i 2 — kwotę 5 tys. zł zastępuje się kwotą taką, czy inną. Podobnie w innych artykułach, gdzie występują te graniczne kwoty. Inna sprawa, czy 10-krotny próg jest tutaj właściwy — to jest również do rozważenia przez komisję. O ile pamiętam, kwota 5 tys. była ustalona chyba w 1985 roku. Warto sprawdzić, jak się kształtuje te 5 tys. w 1985 r. w stosunku np. do średniej poborów i proponowane 50 obecnie. Mam wrażenie, że ten próg powinien być wyższy, co najmniej na poziomie 100 tys. zł.</u>
          <u xml:id="u-435.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-436">
          <u xml:id="u-436.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-436.1" who="#TadeuszFiszbach">Chciałem zapytać, czy ktoś z obywateli posłów pragnie zabrać głos w dyskusji?</u>
          <u xml:id="u-436.2" who="#TadeuszFiszbach">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-436.3" who="#TadeuszFiszbach">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-436.4" who="#TadeuszFiszbach">Czy pan minister zechciałby się wypowiedzieć? Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-437">
          <u xml:id="u-437.0" who="#WojciechTomczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Spośród uwag, które — sądzę — mogą być przyjęte tylko do szczegółowego rozważenia, bo prima facie wydaje mi się po prostu zasadne np. gdy chodzi o sposób zredagowania przepisu wskazującego na przesunięcie kwotowych określeń wartości mienia jako decydujących o kwalifikacji danego czynu jako przestępstwa lub wykroczenia. Jedna uwaga — wydaje mi się — - wymaga jednak pewnego ustosunkowania. Jest to podniesiony zarzut aż 20- -krotnego podwyższenia granic grzywny w wypadku, gdy chodzi o wykroczenia.</u>
          <u xml:id="u-437.1" who="#WojciechTomczyk">Sądzę, że w swoim wprowadzeniu starałem się, może zbyt lakonicznie, wskazać te powody, dla których rząd uznał, iż w odniesieniu do wykroczeń powinniśmy mówić czy proponować Wysokiej Izbie rozważenie wyższego niż w odniesieniu do przestępstw mnożnika pozwalającego podwyższać kwoty zagrożeń grzywną za przestępstwa lub wykroczenia.</u>
          <u xml:id="u-437.2" who="#WojciechTomczyk">Chciałbym teraz ustosunkować się do tej kwestii, nie przesądzając oczywiście możliwych manewrów, jakie w tym zakresie istnieją, albowiem pan poseł był uprzejmy również wskazać na to, iż rząd w swoim uzasadnieniu mówi o w zasadzie 10- czy 20-krotnym mnożniku. My nie ukrywamy, że w odniesieniu do niektórych wypadków stosujemy mnożnik aż 30-krotny, jak to zostało podniesione w innym wystąpieniu.</u>
          <u xml:id="u-437.3" who="#WojciechTomczyk">Otóż zwykło się mówić — i z pełnym szacunkiem dla tego określenia — iż wykroczenia to czyny o stosunkowo niewielkiej wadze, ale tak można powiedzieć tylko, gdy się ma przed oczyma konsekwencje, czy ma w pamięci lekturę Kodeksu wykroczeń. W istocie rzeczy statystyka i praktyka kolegiów do spraw wykroczeń to sprawa szalenie monotonna. To 50% wykroczeń drogowych, to jeszcze ok. 25–30% wykroczeń przeciwko imieniu, a cała reszta ma wymiary śladowe. Jednym słowem, gdy chcemy oceniać potrzebę możliwej polityki karnej z punktu widzenia ustalanych przez Wysoką Izbę zagrożeń, nie można mówić o wykroczeniach w ogóle. Trzeba mieć na uwadze to, że w praktyce kolegiów od wielu lat — a więc nie jest to jakaś efemeryda, efemeryda ostatniego okresu — mamy do czynienia z wykroczeniami na drodze, w tym z najpoważniejszymi naruszeniami reguł zachowania na drodze, mianowicie z naruszeniem art. 87 — prowadzenie pojazdów przez osoby znajdujące się w stanie nietrzeźwym lub pod wpływem alkoholu albo też zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym.</u>
          <u xml:id="u-437.4" who="#WojciechTomczyk">I z tego punktu widzenia Wysoka Izba, a wcześniej komisja przed złożeniem sprawozdania Wysokiej Izbie, będzie musiała rozważyć, czy grzywna w wysokości 500 tys. zł — jeśli ma być alternatywą aresztu, który kolegium ma ochotę zastosować np. wobec sprawcy, w którego organizmie stwierdzono obecność, powiedzmy, 2 promile alkoholu — będzie realną alternatywą, czy też kolegium będzie skłonne, aby nie narazić się na zarzut bagatelizowania takich spraw, orzec karę aresztu. Bo takie zagrożenie i w odniesieniu do tego wykroczenia występuje. I to jest właściwie dylemat, który trzeba rozstrzygnąć — jak ustawić pułapy kar grzywien, aby stały się one realną alternatywą dla kar pozbawienia wolności, jeśli poprzez I uchwalanie prawa karnego Wysoka Izba chce prowadzić politykę kamą, w której kara pozbawienia wolności — jak powiedziałem — będzie środkiem ostatecznie stosowanym i niesłychanie rzadkim.</u>
          <u xml:id="u-437.5" who="#WojciechTomczyk">Jeśli chodzi o problem mandatów. Ta sprawa najczęściej bulwersuje opinię publiczną. I tak jak paradoksalną wydawać się musiała górna granica mandatu 3 tys. zł, która występuje w obecnie obowiązującym prawie, tak ze zrozumieniem słyszę krytykę pułapu 200 tys. zł. To jest zresztą ten przypadek, w którym można mówić o zastosowaniu mnożnika ponad 30- -krotnego, gdy chodzi o podwyższenie tej kwoty.</u>
          <u xml:id="u-437.6" who="#WojciechTomczyk">Chciałbym zwrócić uwagę Wysokiej Izby na fakt, iż postępowanie mandatowe nie jest postępowaniem orzeczniczym, że mandat nie jest — jak to niektórzy skłonni są twierdzić — sposobem orzekania przez policjanta na ulicy wprost i w wyniku najgorętszej, najszybszej oceny zachowania tej lub innej osoby i w tym lub innym miejscu, naruszenia lub nie prawa i stosowanej do tego przypadku kary. Mandat był i jest propozycją, którą osoba ukarana czy której proponuje się takie ukaranie, może przyjąć i jak gdyby dobrowolnie się temu poddać albo bez żadnych wyjaśnień mandatu odmówić.</u>
          <u xml:id="u-437.7" who="#WojciechTomczyk">Dylemat zaczyna się wówczas, kiedy taka sprawa trafia do kolegium do spraw wykroczeń z zarzutem bezzasadnego proponowania zapłacenia mandatu, a kolegium dochodzi jednak do wniosku, że to funkcjonariusz policji, nie zaś obywatel ma rację. W obowiązującym prawie istnieje wówczas możliwość orzeczenia kary bez żadnego ograniczenia. I sądzę, że podtrzymując granicę 200 tys. zł, jako górną granicę mandatu, warto by może rozważyć, czy już dziś — antycypując pewne rozwiązania reformy prawa o wykroczeniach — nie wprowadzić regułę, zachowując te 200 tys. zł, taką mianowicie, że w wypadku odmowy zapłacenia mandatu kolegium może orzec karę wyższą, ale nigdy powyżej górnej granicy mandatu, czyli kwoty 200 tys. zł. Sądzę, że byłaby to dostateczna gwarancja dla tych wszystkich sytuacji, jak powiedziałem, niesłychanie częstych, w odniesieniu do których warto dyscyplinować już na drodze, a tam gdzie wchodzi w grę odwołanie do kolegium, zapewnić pewne gwarancje racjonalnego traktowania takiego sprawcy przez kolegium do spraw wykroczeń.</u>
          <u xml:id="u-437.8" who="#WojciechTomczyk">Sprawa mandatów nakładanych przez kapitanów portów. Próbujemy cały czas zachować sensowne różnice między postępowaniem mandatowym a górną granicą mandatu, postępowaniem nakazowym a mandatem nakładanym przez kapitanów portów, jeżeli chodzi również o górne granice tych mandatów. W każdym razie dopuszczając możliwość przesunięcia tej granicy, która w przeliczeniu na dolary wydaje nam się oczywiście paradoksalna, ale czy tylko to przeliczenie daje wynik tak paradoksalny, proponujemy pamiętać o tym, że jednej granicy przekroczyć nie można — górnej granicy zagrożenia karą grzywny wykroczenia, albowiem ona delimituje stan na dzień dzisiejszy czy w przyszłości przestępstw i wykroczeń.</u>
          <u xml:id="u-437.9" who="#WojciechTomczyk">Uwaga co do sposobu eksponowania podniesionych kwot w art. 3 i w ant. 5, ust. 2 jest. oczywiście i wyłącznie do uwzględnienia.</u>
          <u xml:id="u-437.10" who="#WojciechTomczyk">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-437.11" who="#WojciechTomczyk">Prezydium Sejmu proponuje skierowanie rządowego projektu ustawy o zmianie przepisów Prawa karnego i Prawa o wykroczeniach do Komisji Sprawiedliwości oraz Komisji Ustawodawczej celem rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-437.12" who="#WojciechTomczyk">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, uznam, że tak postąpimy.</u>
          <u xml:id="u-437.13" who="#WojciechTomczyk">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-437.14" who="#WojciechTomczyk">Powracamy do punktu 6 porządku dziennego: Pierwsze czytanie przedstawionego przez Senat projektu ustawy o ustanowieniu Krzyża za Wojnę 1918–1921. W pierwszym czytaniu zostały zgłoszone poprawki, które były rozpatrywane przez roboczy zespół poselski.</u>
          <u xml:id="u-437.15" who="#WojciechTomczyk">W związku z tym Prezydium Sejmu proponuje, aby nie odsyłać projektu ustawy do komisji i na podstawie art. 46 regulaminu Sejmu przystąpić do drugiego czytania.</u>
          <u xml:id="u-437.16" who="#WojciechTomczyk">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że propozycja została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-437.17" who="#WojciechTomczyk">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-437.18" who="#WojciechTomczyk">Przystępujemy do drugiego czytania przedstawionego przez Senat projektu ustawy w sprawie ustanowienia Krzyża za Wojnę 1918–1921 (druk nr 470).</u>
          <u xml:id="u-437.19" who="#WojciechTomczyk">Tekst poprawek zgłoszonych w pierwszym czytaniu został obywatelom posłom doręczony w zestawieniu.</u>
          <u xml:id="u-437.20" who="#WojciechTomczyk">Czy ktoś pragnie zabrać głos w tej sprawie? Bardzo proszę o podejście do mównicy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-438">
          <u xml:id="u-438.0" who="#MarekJurek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Proszę państwa, mam tylko małą sprawę porządkową, ponieważ dzisiaj zwrócił się do mnie pan senator Rozmarynowicz, który referował nam sprawę w imieniu Senatu jako inicjatora ustawy, reprezentując punkt widzenia inicjatorów, z prośbą, aby Wysoka Izba wypowiedziała się przeciwko poprawce 3, zakładającej pośmiertne przyznawanie Krzyża za Wojnę 1918–1921 rodzinom uczestników tej wojny. Ponieważ w wojnie 1918–1921 brało udział od 800 do 1 mln 200 tys. żołnierzy i w większości wypadków są już tylko wnukowie, nawet nie dzieci, powstałoby bardzo wiele sporów o to, kto ma prawo korzystać z tego przywileju i wydaje się, że stworzyłoby to masę trudności, które mogłyby raczej być przeszkodą i złym precedensem dla następnego honorowania podobnych zasług, niż rzeczywiście oddaniem satysfakcji moralnej.</u>
          <u xml:id="u-438.1" who="#MarekJurek">Mogę tylko dodać dwa słowa w swoim imieniu. Wydaje mi się, że ustawa, nad którą będziemy za chwilę głosować, daje początek bardzo ważnemu procesowi — procesowi udzielania satysfakcji moralnej ludziom, którzy do tej pory za swoje zasługi dla Polski takiej satysfakcji nie uzyskali. I bardzo ważne jest to, żeby to była nie tylko satysfakcja honorowa w postaci odznaczeń, nie tylko satysfakcja materialna, która z tego wypływa, ale również satysfakcja moralna. Myślę, że tej Sejm może udzielić zarówno uczestnikom wojny o utrwalenie niepodległości na wszystkich frontach, jak i wszystkim żołnierzom późniejszych czasów — łącznie z podziemiem wojennym, powojennym — w formie specjalnych uchwał. Myślę, że te uchwały sejmowe mogłyby mieć o wiele większe znaczenie dla rodzin i dla samej sprawy, niż tworzenie takiego właśnie zjawiska, które by wywołało wiele kłopotów, w istocie rzeczy, dla państwa i w przyszłości stworzyło — jak mówię — dalszą przeszkodę w podobnym honorowaniu ludzi, którzy na to zasłużyli, a jeszcze żyją.</u>
          <u xml:id="u-438.2" who="#MarekJurek">Dlatego jeszcze raz apeluję o uwzględnienie prośby pana senatora Rozmarynowicza i Senatu.</u>
          <u xml:id="u-438.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-439">
          <u xml:id="u-439.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-439.1" who="#TadeuszFiszbach">Jeszcze ktoś z obywateli posłów pragnie zabrać głos? Nie ma zgłoszeń.</u>
          <u xml:id="u-439.2" who="#TadeuszFiszbach">A zatem wniosek zgłoszony przez posła Marka Jurka poddaję pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-439.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za uwzględnieniem tej poprawki?</u>
          <u xml:id="u-439.4" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie, nie! Po kolei!)</u>
          <u xml:id="u-439.5" who="#TadeuszFiszbach">Przepraszam bardzo, słusznie.</u>
          <u xml:id="u-439.6" who="#komentarz">(Poseł Marek Jurek: Zgłosiłem zastrzeżenie do poprawki pkt. 3)</u>
          <u xml:id="u-439.7" who="#TadeuszFiszbach">Myślę o pkt. 3, ale państwo, jak słyszę, słusznie zresztą, domyślam się już, po kolei, oczywiście, dojdziemy ii do pkt. 3.</u>
          <u xml:id="u-439.8" who="#TadeuszFiszbach">A zatem w pierwszej sprawie. Zresztą każdy z nas ma tekst, ale telewidzowie nie wiedzą, o co chodzi, więc przedstawię — chodzi o nadanie nazwy krzyża.</u>
          <u xml:id="u-439.9" who="#komentarz">(Poseł Anna Dynowska: W tej sprawie)</u>
          <u xml:id="u-439.10" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-440">
          <u xml:id="u-440.0" who="#AnnaDynowska">Anna Dynowska. Panie Marszałku! W przedstawionym nam projekcie poprawek do projektu ustawy o ustanowienia Krzyża za Wojnę 1918–1921 jest błąd właśnie w pkt. 3. W punkcie tym praktycznie są dwie poprawki. Jedna związana ze zmianą redakcji art. 2, zaproponowana wczoraj przeze mnie i przyjęta przez pana senatora, a do tej poprawki słowa „lub pośmiertnie na wniosek rodziny” dodał pan poseł Czerwiński, który był wnioskodawcą przyznawania krzyża także rodzinie uczestników wojny 1918–1921. Stąd też w pkt. 3 praktycznie są dwie poprawki. Do słów „w życie” — to jest jedna poprawka, i do słów „lub pośmiertnie na wniosek rodziny” — to jest druga poprawka. Poprawka, którą zgłaszałam, jest o tyle istotna, że zgodnie z treścią projektowanego art. 8 pozostawienie dotychczasowej redakcji art. 2 spowodowałoby, że na przykład uczestnik wojny 1918–1921 złożyłby stosowny wniosek o nadanie mu tego krzyża, natomiast mógłby spokojnie nie doczekać się jego otrzymania. Jest to po prostu usunięcie różnicy między przyznaniem tego krzyża każdemu, kto żyje w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-441">
          <u xml:id="u-441.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-441.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-442">
          <u xml:id="u-442.0" who="#JanuszSzymański">Chcę, tytko podpowiedzieć pewną procedurę przegłosowania. Otóż pani poseł Dynowska ma całkowitą rację, mianowicie do art. 2 zostały zgłoszone dwie poprawki. I w pierwszej kolejności należy przegłosować poprawkę pani poseł Dynowskiej, która polega na tym, że w art. 2 słowo „żyjącym” należy skreślić, a na końcu dodać słowa „żyjącym w dniu wejścia ustawy w życie”. Jeżeli Sejm ustosunkuje się do tej poprawki pozytywnie należy przegłosować poprawkę pana posła Czerwińskiego, polegającą na dodaniu słów „lub pośmiertnie na wniosek rodziny”.</u>
          <u xml:id="u-442.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Dobrze, zrozumiałe)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-443">
          <u xml:id="u-443.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy zatem do głosowania nad poprawką dotyczącą art. 2, w którym to...</u>
          <u xml:id="u-443.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: A pierwsze dwie? Po kolei!)</u>
          <u xml:id="u-443.2" who="#TadeuszFiszbach">...skreślamy słowo „żyjący” oraz dodajemy, proszę?</u>
          <u xml:id="u-443.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Po kolei.)</u>
          <u xml:id="u-443.4" who="#TadeuszFiszbach">Chwileczkę, po kolei, tak jest, wiem już o co idzie. Chodzi więc, po pierwsze, o nazwę krzyża. Jest sugestia, aby nazwać go „Krzyż za udział w Wojnie 1918–1921”.</u>
          <u xml:id="u-443.5" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo, kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (239) Kto jest przeciwny? (1)</u>
          <u xml:id="u-443.6" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (10)</u>
          <u xml:id="u-443.7" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że poprawka została uwzględniona i w tym przypadku wprowadzamy odpowiednie zmiany w tytule i w artykułach ustawy, co jest oczywiste.</u>
          <u xml:id="u-443.8" who="#TadeuszFiszbach">Poprawka druga, art. 1, wyraz „ojczyzny” zastępujemy wyrazami „Rzeczypospolitej Polskiej”.</u>
          <u xml:id="u-443.9" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki? (243)</u>
          <u xml:id="u-443.10" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-443.11" who="#komentarz">(Nikt)</u>
          <u xml:id="u-443.12" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (8)</u>
          <u xml:id="u-443.13" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie poprawki.</u>
          <u xml:id="u-443.14" who="#TadeuszFiszbach">I jeszcze poprawka trzecia, dotycząca art. 2. Możemy łącznie się ustosunkować do sprawy.</u>
          <u xml:id="u-443.15" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie, nie)</u>
          <u xml:id="u-443.16" who="#TadeuszFiszbach">Oddzielnie? Patrzę na posła… A więc pierwsza sprawa to jest taka, w art. 2 „Krzyż za Wojnę 1918–1921 nadaje się”… i dotyczy ona skreślenia słowa „żyjącym”;</u>
          <u xml:id="u-443.17" who="#komentarz">(Głosy z sali: Dodaję się „żyjącym…”)</u>
          <u xml:id="u-443.18" who="#TadeuszFiszbach">...chwileczkę, dodaję się „żyjącym uczestnikom wojny w latach 1918–1921 we wszystkich służbach”.</u>
          <u xml:id="u-443.19" who="#komentarz">(Poseł Marian Orzechowski: Nie! „Żyjącym w dniu wejścia w życie ustawy”)</u>
          <u xml:id="u-443.20" who="#TadeuszFiszbach">Aha, proszę mi dać tekst. Dobrze. W art. 2 słowo „żyjącym” skreślić, a na końcu dodać słowa „żyjącym w dniu wejścia ustawy w życie”. Dobrze. Teraz otrzymałem właściwy egzemplarz.</u>
          <u xml:id="u-443.21" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki? (248)</u>
          <u xml:id="u-443.22" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest przeciw? (1)</u>
          <u xml:id="u-443.23" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (9)</u>
          <u xml:id="u-443.24" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie poprawki.</u>
          <u xml:id="u-443.25" who="#TadeuszFiszbach">Kolejna poprawka dotyczy również art. 2 — dodanie słów „lub pośmiertnie na wniosek rodziny”, co proponował poseł Czerwiński. Poseł Marek Jurek natomiast wnioskował, aby tego nie uwzględnić.</u>
          <u xml:id="u-443.26" who="#komentarz">(Głosy z sali: I miał rację)</u>
          <u xml:id="u-443.27" who="#TadeuszFiszbach">Tak, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-443.28" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za uwzględnieniem poprawki posła Czerwińskiego, pierwsza była zgłoszona, czyli dodania „lub pośmiertnie na wniosek rodziny”, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (26) Kto jest przeciwny? (180)</u>
          <u xml:id="u-443.29" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (55)</u>
          <u xml:id="u-443.30" who="#TadeuszFiszbach">Poprawka ta nie została uwzględniona. A zatem utrzymujemy tak, jak sugerowali panowie senatorowie.</u>
          <u xml:id="u-443.31" who="#TadeuszFiszbach">I teraz kolejna poprawka, art. 4 ust. 2. Po słowie „Ojczyzny” dodać słowa „i Europy”. Ozy są jakieś niejasności w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-443.32" who="#komentarz">(Głosy z sali, poseł Orzechowski, poseł Wiatr: nie ma słowa „ojczyzna”)</u>
          <u xml:id="u-443.33" who="#TadeuszFiszbach">Chwileczkę, chwileczkę, proszę te swoje myśli sobie zostawić, a teraz byśmy ustosunkowali się do tej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-443.34" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki? Każdy z nas jest…</u>
          <u xml:id="u-443.35" who="#komentarz">(Poseł Janusz Błaszczyk: Proszę o głos)</u>
          <u xml:id="u-443.36" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-444">
          <u xml:id="u-444.0" who="#JanuszBłaszczyk">Nie może być tak głosowane, bo zastąpiliśmy słowami „Rzeczypospolitej Polskiej”.</u>
          <u xml:id="u-444.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-445">
          <u xml:id="u-445.0" who="#TadeuszFiszbach">To ujęcie „Rzeczypospolitej” dotyczyło określonego paragrafu, art. 1. W tym przypadku utrzymujemy, ale wniosek był, o ile pamiętam, posła Kerna, aby dodać „i Europy”, tak że sprawa jest oczywista.</u>
          <u xml:id="u-445.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki z dodaniem „i Europy”, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (51) Kto jest przeciwny? (163)</u>
          <u xml:id="u-445.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (44)</u>
          <u xml:id="u-445.3" who="#TadeuszFiszbach">Poprawka została oddalona.</u>
          <u xml:id="u-445.4" who="#TadeuszFiszbach">Piąta poprawka, w art. 4 dodać ust. 4 w brzmieniu: wzór rysunkowy odznaki krzyża zawiera załącznik do ustawy. Proszę o przegłosowanie.</u>
          <u xml:id="u-445.5" who="#komentarz">(Protesty z sali)</u>
          <u xml:id="u-445.6" who="#TadeuszFiszbach">Proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-446">
          <u xml:id="u-446.0" who="#JanuszSzymański">Przepraszam, panie marszałku, ale wydaje mi się, że jest błąd, jak sądzę chochlik drukarski — w art. 4 należy dodać ust. 5 w podanym brzmieniu. I później będziemy sprostowanie czynili.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-447">
          <u xml:id="u-447.0" who="#TadeuszFiszbach">Tak. Trzeba więc udzielać głosu bo czasem możemy coś przeoczyć.</u>
          <u xml:id="u-447.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-448">
          <u xml:id="u-448.0" who="#AndrzejKosmalski">Panie marszałku, przepraszam najmocniej, tam jest po prostu błąd, chochlik drukarski. W druku jest — ust. 1, 2, 4 wyszłoby nam 5. Po prostu trzeba przestawić cyferki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-449">
          <u xml:id="u-449.0" who="#TadeuszFiszbach">Jest błąd w druku, ale głosujemy nad merytorycznym ujęciem poprawki, uznając to za oczywiste.</u>
          <u xml:id="u-449.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki? (238)</u>
          <u xml:id="u-449.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest przeciwny? (3)</u>
          <u xml:id="u-449.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (15)</u>
          <u xml:id="u-449.4" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-449.5" who="#TadeuszFiszbach">Kolejna poprawka dotycząca art. 8. Dwukrotnie w tym artykule podany rok 1991 zastąpić rokiem 1992. Czyli przedłużenie okresu możliwości uwzględniania próśb, wniosków nadania krzyża.</u>
          <u xml:id="u-449.6" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki? (244)</u>
          <u xml:id="u-449.7" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest przeciwny? (7)</u>
          <u xml:id="u-449.8" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (10)</u>
          <u xml:id="u-449.9" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie przez Wysoką Izbę tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-449.10" who="#TadeuszFiszbach">Kolejna poprawka również w art. 8. Słowa „złożonych do dnia” zastępuje się słowami „złożonych do ministra obrony narodowej do dnia”.</u>
          <u xml:id="u-449.11" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki? (255)</u>
          <u xml:id="u-449.12" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest przeciw? (1)</u>
          <u xml:id="u-449.13" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (5)</u>
          <u xml:id="u-449.14" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie poprawki.</u>
          <u xml:id="u-449.15" who="#TadeuszFiszbach">I ostatnia, w art. 9 dotychczasową treść oznaczyć jako ust. 1 oraz dodać ust. 2 w brzmieniu: „Prezydent może pozbawić krzyża w razie stwierdzenia, że jego nadanie nastąpiło w wyniku wprowadzenia w błąd”.</u>
          <u xml:id="u-449.16" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki? (235)</u>
          <u xml:id="u-449.17" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest przeciw? (9)</u>
          <u xml:id="u-449.18" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (25)</u>
          <u xml:id="u-449.19" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-449.20" who="#TadeuszFiszbach">Prezydium Sejmu proponuje przegłosowanie łączne projektu ustawy wraz ze zgłoszonymi poprawkami.</u>
          <u xml:id="u-449.21" who="#TadeuszFiszbach">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, uznam, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-449.22" who="#TadeuszFiszbach">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-449.23" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-449.24" who="#TadeuszFiszbach">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy w sprawie ustanowienia Krzyża za Wojnę 1918–1921 wraz z poprawkami, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (269) Kto jest przeciw? (1)</u>
          <u xml:id="u-449.25" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (4)</u>
          <u xml:id="u-449.26" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę w sprawie ustanowienia Krzyża za udział w Wojnie 1918–1921.</u>
          <u xml:id="u-449.27" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do punktu 10 porządku dziennego: Pierwsze czytanie poselskiego i senackiego projektów ustaw o zwrocie mienia przejętego na własność państwa na podstawie przepisów o uregulowaniu stanu prawnego mienia pozostającego pod zarządem państwowym (druki nr 379 i 442).</u>
          <u xml:id="u-449.28" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu pana posła Macieja Bednarkiewicza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-450">
          <u xml:id="u-450.0" who="#MaciejBednarkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Marszałku, czy ja mógłbym prosić, by zechciał pan udzielić głosu najpierw panu senatorowi Wilkowi, którego projekt — zarówno z punktu widzenia daty, jak i okoliczności, w jakich wpłynął do Sejmu — jest projektem zasługującym na pierwszeństwo oczywiste. Ja potem, jak pan marszałek mi udzieli głosu, złożę stosowne w tym zakresie oświadczenie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-451">
          <u xml:id="u-451.0" who="#TadeuszFiszbach">Uważam sugestię za słuszną.</u>
          <u xml:id="u-451.1" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę pana senatora Henryka Wilka o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-452">
          <u xml:id="u-452.0" who="#HenrykWilk">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Oczywiście przede wszystkim chciałem podziękować za to wyjątkowe wyróżnienie — udzielenie mi głosu w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-452.1" who="#HenrykWilk">Dziś przypadł mi udział wystąpienia przed Wysoką Izbą w związku z inicjatywą ustawodawczą Senatu w sprawie zwrotu prywatnego mienia przejętego w przeszłości na własność państwa. Zanim przejdę do przedstawienia treści projektu ustawy, pragnę przekazać kilka uwag tytułem wstępu.</u>
          <u xml:id="u-452.2" who="#HenrykWilk">Ustawa dziś czytana — druk nr 374 — nie jest inicjatywą ostatnich miesięcy. 30 września ubiegłego roku na ósmym plenarnym posiedzeniu Senat wypowiedział swą intencję zwrotu mienia autentycznym właścicielom i ich spadkobiercom. Od lutego bieżącego roku senackie komisje rozpatrywały kolejne projekty i warianty ustawy, której materia jest niezwykle złożona wbrew zresztą oczywistym przekonaniom, że u progu prywatyzacji należy w ogóle zwrócić to, co prywatne było. Jest tu do rozpatrzenia wpływ ponad czterdziestoletnich zaszłości, a więc i skomplikowane losy wielu obiektów przejętych, stan po latach eksploatacji dalekiej od pojęcia „gospodarka” i — co bardzo ważne — stan prawny po akcjach zagarniania prywatnej własności. Jest cały katalog ustaw, dekretów i zarządzeń. Najważniejszą barierą jest jednak stan finansów państwa. Stąd usatysfakcjonowanie najlepszych intencji ustawodawcy i oczekiwań zainteresowanych, nie łudźmy się, nie może być pełne. Nie można jednak też czekać są lepsze czasy, tym bardziej że w toku prac legislacyjnych nad ustawą — mimo powszechnie znanych intencji zadośćuczynienia poszkodowanym współwłaścicielom — obecni dysponenci mienia nagminnie je wyprzedają.</u>
          <u xml:id="u-452.3" who="#HenrykWilk">Po przekazaniu 17 maja senackiej ustawy marszałkowi Sejmu i, mimo to, wobec dalszych licznych sygnałów uprawiania procederu prywatyzowania prywatnego, Senat podjął próbę, której intencją jest powstrzymanie i ukaranie osób dopuszczających się takich praktyk. Jest to uchwała z 6 lipca, w której Senat apeluje do rządu o stosowne posunięcia, by po przyjęciu przez Wysoką Izbę ustawy dotyczącej procesu reprywatyzacji, było co reprywatyzować.</u>
          <u xml:id="u-452.4" who="#HenrykWilk">Wysoka Izbo! Nowy ład gospodarczy niesie za sobą nieodzowne zmiany w strukturze własności. Przedłożona ustawa dotyczy ściśle tej problematyki. Proces upaństwowienia, zapoczątkowany w 1944 r. reformą rolną, obejmował coraz szerzej rozmaite sfery prywatnej własności, w tym nie tylko podstawowe gałęzie przemysłu po ustawie w 1946 r., ale też drobną wytwórczość, drobną własność, indywidualny warsztat pracy zgodnie ze znanymi wówczas intencjami. Ten kierunek odzwierciedlało ustawodawstwo dotyczące przejmowania kolejno różnych składników prywatnego mienia. Obecnie, po latach tego doświadczenia, znaleźliśmy się na normalnej drodze przywracania warunków do efektywnej przedsiębiorczości indywidualnej. Ustawa, którą rozpatrujemy jest pewnym etapem na tej drodze, pierwszym krokiem zmierzającym do naprawienia krzywd. Jednocześnie nie tworzy ona dodatkowych trudności gospodarczych, przeciwnie, w dzisiejszej potrzebie uaktywnienia gospodarczego i produkcyjnego lokalnych środowisk, przyczynić się może do tworzenia tam realnych możliwości, bo to właśnie zwrot młynów, cegielni, małych zakładów produkcyjnych i usługowych ma wymiar nie tylko moralno-prawny, ale efektywnościowy. U progu prywatyzacji trzeba oddać to, co prywatne było i dobrze pod okiem właściciela działało.</u>
          <u xml:id="u-452.5" who="#HenrykWilk">Nie przedłużając omawiania intencji ustawy, chcę zaznaczyć, że znakomita większość mienia przejętego pod przymusowy zarząd państwowy wynikała z czyjegoś chciejstwa, bez oglądania się na znane obecnie efekty takiego postępowania w gospodarce. W dzisiejszych, nowych warunkach politycznych nie wystarczą deklaracje zmiany w stosunku do prywatnej własności. Bardzo niecierpliwie oczekiwany jest zwrot prywatnej własności i odszkodowań.</u>
          <u xml:id="u-452.6" who="#HenrykWilk">Biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności, przedstawiam treść senackiej ustawy o zwrocie mienia przejętego na własność państwa na podstawie przepisów o uregulowaniu Stanu prawnego mienia pozostającego pod zarządem państwowym.</u>
          <u xml:id="u-452.7" who="#HenrykWilk">Art. 1 nie wymaga szerszego omawiania poza wyjaśnieniem, że zwrot tego mienia okazuje się być najszybciej możliwy do przeprowadzenia z punktu widzenia możliwości państwa wobec współgrania z ustawą prywatyzacyjną.</u>
          <u xml:id="u-452.8" who="#HenrykWilk">Art. 2, ust. 1 określa, które instytucje mają mienie zwracać, a więc: skarb państwa, państwowe osoby prawne, dziś gminy i związki komunalne, spółdzielnie, organizacje społeczne i polityczne.</u>
          <u xml:id="u-452.9" who="#HenrykWilk">Dyskutowaną sprawą był zwrot również przez osoby fizyczne. Uwzględniając, że ma to miejsce po dziesiątkach lat, przychyliliśmy się do rozwiązania, że tu następować będzie na rzecz właścicieli rekompensata, by nie powstała współczesna lista pokrzywdzonych użytkowników, często ludzi już następnego pokolenia.</u>
          <u xml:id="u-452.10" who="#HenrykWilk">Ust. 2 określa warunki odmowy zwrotu, gdy mienie uległo przekształceniu w toku eksploatacji.</u>
          <u xml:id="u-452.11" who="#HenrykWilk">W art. 3 zawarta została definicja osoby uprawnionej. Rozpatrywaliśmy dwa warianty. Zgodnie z wariantem pierwszym osobami uprawnionymi byli właściciele lub spadkobiercy, jeżeli posiadają obywatelstwo polskie i miejsce stałego zamieszkania w granicach państwa. W wariancie natomiast drugim osobami uprawnionymi byli obywatele polscy, bez wymogu stałego zamieszkania w Polsce i aktualnego posiadania obywatelstwa polskiego. Stanowiłoby to wyjście naprzeciw oczekiwaniom Polaków zamieszkałych za granicą. W tym miejscu pozostanie, jak sądzę, Wysokiej Izbie rozstrzygnięcie, czy zwracać mienie tylko obywatelom polskim, którzy tu zostali, tu mieszkali, tu ponosili ciężary naszej rzeczywistości, czy też wszystkim rozsianym po świecie właścicielom. Istnieje niebezpieczeństwo znacznego rozszerzenia kręgu osób uprawnionych także na tych, których związek z krajem praktycznie nie istnieje i może to bardzo opóźnić proces reprywatyzacji i prywatyzacji. Senat z tych względów zdecydował zapisać w ustawie wariant pierwszy.</u>
          <u xml:id="u-452.12" who="#HenrykWilk">Art. 4 jest konsekwencją art. 2. Chcę tylko zaznaczyć, że wybrane zostało postępowanie określone jako rekompensata, nie zaś znany kodeksowi termin „odszkodowanie”; zadecydowały tu względy finansowe państwa.</u>
          <u xml:id="u-452.13" who="#HenrykWilk">Art. 5 przewiduje administracyjną drogę zwrotu mienia z otwartą możliwością odwoływania się do sądu. Uważamy, że często sprawy zwrotu mienia będą bezsporne i zatrudnianie sądów orzekaniem byłoby nadmiernym obciążeniem. Sprawy sporne natomiast z całą pewnością i tak trafią z drogi administracyjnej na drogę cywilnoprawnego postępowania sądowego.</u>
          <u xml:id="u-452.14" who="#HenrykWilk">Art. 7 określa 3-letni termin składania wniosków o zwrot mienia. Jest to termin uważany za krótki przez jednych, za długi przez drugich, z uwagi na biegnące zmiany własnościowe.</u>
          <u xml:id="u-452.15" who="#HenrykWilk">Art. 8 reguluje postępowanie egzekucyjne decyzji o zwrocie.</u>
          <u xml:id="u-452.16" who="#HenrykWilk">W art. 9 ustawodawca określa, ze względów często praktycznych, zależność między wysokością rekompensaty a ustaleniem stanu mienia w chwili przejęcia na własność państwa. Wprowadza się również, z praktycznych powodów, zryczałtowanie rekompensat. Chodziło nam o możliwie jak najszybsze zaspokojenie oczekiwań obywateli, choć nie może być mowy o pełnym — jak wiemy — zadośćuczynieniu.</u>
          <u xml:id="u-452.17" who="#HenrykWilk">Art. od 10 do 14 określa formę rekompensaty, nie pieniężną, lecz w formie bonów kapitałowych, określa też zasady emisji tych bonów.</u>
          <u xml:id="u-452.18" who="#HenrykWilk">Wysoki Sejmie! Dziękuję Wysokiej Izbie za podjęcie prac legislacyjnych nad tą społecznie oczekiwaną ustawą. Korespondencja, jaka napłynęła i dalej płynie w tych sprawach, to setki listów, których lektura nie była łatwa. Każda sprawa jest oddzielnym problemem. Niekiedy były to ludzkie czy rodzinne dramaty, do naprawienia już dziś niemożliwe. Mówię o tym, by jeszcze raz zaakcentować złożoność materii tej ustawy. Bardzo słuszne i niezbędne hasło „zwrócić” oznacza wiele działań. Nie jest możliwe rozwikłanie od razu tego, co przez dziesiątki lat zdołano zagmatwać, to przekonanie jest złudne. Jednak pierwszy krok jest możliwy i wręcz niezbędny. Bardzo proszę Wysoką Izbę o głosowanie za projektem senackiej ustawy o zwrocie mienia przejętego na własność państwa na podstawie przepisów o uregulowaniu stanu prawnego mienia pozostającego pod zarządem państwowym.</u>
          <u xml:id="u-452.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-453">
          <u xml:id="u-453.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu senatorowi za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-453.1" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę pana posła Macieja Bednarkiewicza o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-454">
          <u xml:id="u-454.0" who="#MaciejBednarkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem na wstępie złożyć oświadczenie, że inicjatywą poselska w tym samym przedmiocie, w którym pan senator przedstawiał inicjatywę Senatu, nie wzięła się z żadnej potrzeby konkurencji z Senatem w najmniejszym nawet zakresie. Chodziło nam tylko o to, żeby przyspieszyć proces legislacyjny. Wychodziliśmy z założenia, że na bazie jednej z wersji opracowywanych przez Senat, istnieje możliwość podjęcia tego rodzaju inicjatywy.</u>
          <u xml:id="u-454.1" who="#MaciejBednarkiewicz">Proszę więc, by Wysoka Izba zechciała ten nasz projekt traktować jako komentarz czy też uwagi do projektu senackiego. Jestem przekonany, że po pracach komisji wpłynie do Sejmu sprawozdanie, które zawierać będzie jedno brzmienie. Chciałbym, by było ono potraktowane i zapisane w historii Sejmu jako inicjatywa Senatu, ze szczególnym uwzględnieniem — i proszę, by Wysoka Izba zechciała to dostrzec — ogromnego udziału w tej inicjatywie pana senatora Wilka, który rzeczywiście w projekt tej ustawy włożył ogromną pracę.</u>
          <u xml:id="u-454.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-454.3" who="#MaciejBednarkiewicz">Grupa posłów uważa, że projekt Senatu, jeśli chodzi o samą koncepcję, jest oczywiście słuszny, zasadny i nie wymaga najmniejszych komentarzy celowość tej ustawy. Wychodzimy natomiast z założenia, że w kilku punktach, dość istotnych naszym zdaniem, konieczne byłoby przedstawienie innego wariantu. I od razu chcę przejść do tych kwestii merytorycznych. Chodziło nam głównie o dwie rzeczy podstawowe:</u>
          <u xml:id="u-454.4" who="#MaciejBednarkiewicz">Po pierwsze, wychodzimy z założenia, że nie może być takiej sytuacji, w której odmówiono by zwrotu mienia. Dotyczy to art. 2 ust. 2 projektu senackiego i z kolei naszej koncepcji, która sprowadza się do tego, a zapisana jest w art. 2, ust. 3 naszego projektu, że wychodzimy z założenia, że wszystkie kwestie związane z wielkością nakładów, z wielkością i formą posiadania tego, mogą i muszą być rozstrzygane na podstawie polskiego kodeksu cywilnego. Dlatego prosimy, żeby ten zapis sformułowany był w ten sposób, że o takiej odmowie w ogóle nie może być mewy, wielkość natomiast nakładów musi być uwzględniana, ale w korelacji z wielkością zysków osiąganych z tego majątku. Proszę o to dlatego i dlatego jest taki nasz zapis, że kodeks cywilny, zwłaszcza w art. 226, w sposób jednoznaczny jasno i czysto precyzuje zasady, co się robi wtedy, kiedy wielkość nakładów jest znaczna — trzeba po prostu dokonać relacji pomiędzy zyskami, jakie to mienie dało w okresie, kiedy znajdowało się w rękach posiadacza, który — jak wszyscy chyba zgodnie będziemy mogli stwierdzić — nie miał tytułu prawnego do posiadania.</u>
          <u xml:id="u-454.5" who="#MaciejBednarkiewicz">Drugi problem, jeśli chodzi również o zakres stosowania tej ustawy, wydaje mi się dość istotny — dotyczy obywateli. Wychodzimy z założenia, że ustawa ta powinna dotyczyć tych obywateli polskich, którzy byli obywatelami w momencie, kiedy zabierano im mienie.</u>
          <u xml:id="u-454.6" who="#MaciejBednarkiewicz">Losy Polaków od 1946 r. do 1990 r. są bardzo złożone. Jest również i bardzo złożony, i bardzo trudny, bolesny los polskich obywatelstw, tak to nazwijmy. Nie trzeba w moim przekonaniu stawiać granicy, że tylko ci, którzy dzisiaj są obywatelami, mogą z tego rodzaju ustawy korzystać. Stoimy na stanowisku — co jest konsekwencją tego, co powiedziałem przed chwilą w części dotyczącej konieczności stosowania kodeksu cywilnego — że skoro tak, to nie postępowanie administracyjno-sądowe, ale tylko i wyłącznie sądowe. Sąd w moim przekonaniu jest przygotowany do dokonania tej analizy, a to co powiedziałem na wstępie i konieczność odwołania się do instytucji kodeksu cywilnego, po prostu czyni niezbędnym i koniecznym zastosowanie również procedury cywilnej. Stąd nasza prośba, ażeby całe to postępowanie toczyło się przed sądem.</u>
          <u xml:id="u-454.7" who="#MaciejBednarkiewicz">I wreszcie kwestia postępowania czy też ustalania wielkości rekompensaty. Nasza koncepcja w tym zakresie jest może troszkę szersza. Otóż wychodzimy z założenia, że po pierwsze, te bony powinny być oprocentowane i muszą być waloryzowane, żeby znowu nie było takiej sytuacji, że w momencie przyznania, ich wartość nabywcza była inna, a ponieważ można z nich korzystać przez 10 lat, to w ciągu tych 10 lat wartość tych bonów mogłaby ulec tak zasadniczej zmianie, że okazałoby się, że znowu ci, którzy mieli dostać rekompensatę, jej nie dostali. Stąd konieczność, naszym zdaniem, waloryzowania.</u>
          <u xml:id="u-454.8" who="#MaciejBednarkiewicz">I wreszcie okoliczność czy też zapis, który, w moim przekonaniu, jest bardzo istotny. My się tutaj też nie przywiązujemy do autorstwa, tylko panu senatorowi przypominam, że w swoim czasie jedna z wersji Senatu, która — naszym zdaniem — była słuszna, określała zakres stosowania, zakres wykorzystywania bonów kapitałowych. Nasz art. 13, który dopuszcza możliwość realizowania tych bonów kapitałowych do zapłaty przy nabywaniu zarówno akcji, udziałów, mas polikwidacyjnych, gruntów, budynków, obligacji państwowych, jest słuszny, jest konieczny. Dlatego że przecież — zwłaszcza dzisiaj po uchwalonej już ustawie prywatyzacyjnej — będziemy mieli sytuację taką, że te pieniądze czy też te bony, czy te wartości zostaną przekazane na doinwestowanie, na zainwestowanie w Polsce. Te wartości nie będą mogły wyjść z polskiego obszaru gospodarczego, one mają tu pozostać, tylko w innej formie i z woli właścicieli. I w moim przekonaniu takie rozszerzenie możliwości stosowania bonów kapitałowych jest konieczne.</u>
          <u xml:id="u-454.9" who="#MaciejBednarkiewicz">Proszę państwa, na zakończenie trzeba chyba powiedzieć i sprecyzować, skąd się właściwie wzięła potrzeba, jaka jest filozofia tej ustawy, dlaczego w ogóle dzisiaj można mówić o tym, że gdzieś jakieś mienie, w 1946 r. wzięte pod zarząd państwowy, dzisiaj ma być zwracane — dlaczego, jaka jest racja?</u>
          <u xml:id="u-454.10" who="#MaciejBednarkiewicz">Otóż chciałbym w tym zakresie powołać dwa argumenty. Jeden to jest tzw. mała nacjonalizacja.</u>
          <u xml:id="u-454.11" who="#MaciejBednarkiewicz">Proszę przypomnieć sobie, że wtedy, kiedy była pierwsza tzw. duża nacjonalizacja, decyzją władz uznano za potrzebne i konieczne — to samo dotyczyło reformy rolnej — zabezpieczenie tym osobom odszkodowania. To odszkodowanie nigdy nie zostało wypłacone. Nie chcę mówić dlaczego, ale ta ustawa, w moim przekonaniu, wykazała, że została wydana w 1958 r. naprawdę z nadmiernej arogancji władz, dlatego że nikomu nie przyszło nawet na myśl, że kiedyś w przyszłości tym ludziom, którym zabiera się majątek, ktoś kiedyś coś odda, nawet tej deklaracji nie chciano złożyć. I zrobiono coś, co, w moim przekonaniu, daje podstawę do uznania — i taki wywód można byłoby prowadzić — że w 1958 r. ta ustawa była nie tylko sprzeczna ze społecznym poczuciem sprawiedliwości, ale i z prawem. A powołać na to się mogę dlatego, że przy Wielkiej nacjonalizacji, tej z 3 stycznia 1946 r., równocześnie w tamtym czasie była wydana ustawa o zakładaniu nowych przedsiębiorstw i popieraniu prywatnej inicjatywy w przemyśle i handlu. I właśnie wtedy w art. 1 tej ustawy złożono deklarację o nienaruszalności własności prywatnej, czyli ten stan, który wówczas w 1946 r. był, a potem został zabrany, w 1958 r. uzyskał ochronę prawną. Tego przepisu o nienaruszalności własności prywatnej z 1946 r., wydanego po dużej nacjonalizacji, nikt nigdy nie uchylił i dlatego uważam, że można byłoby powiedzieć, że to, co się stało w 1958 r. mieści w sobie również elementy zaboru mienia.</u>
          <u xml:id="u-454.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-455">
          <u xml:id="u-455.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-455.1" who="#TadeuszFiszbach">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-455.2" who="#TadeuszFiszbach">Są trzy zgłoszenia do dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-455.3" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę o zabranie głosu posła Edmunda Jagiełłę z Poselskiego Klubu Polskiej Unii Socjaldemokratycznej. Kolejnym mówcą będzie poseł Stefan Niesiołowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-456">
          <u xml:id="u-456.0" who="#EdmundJagiełło">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Z wielką uwagą śledziłem wraz z panem Andrzejem Mossakowskim — przewodniczącym Związku Pokrzywdzonych byłych właścicieli nieruchomości z siedzibą w Warcie, województwo sieradzkie oraz z panem Aleksandrem Steinhagenem — członkiem zarządu tego związku losy prac Senatu nad projektem ustawy ogólnie nazwanej projektem senatora Wilka. Zaniepokojenie przedłużaniem się czy inaczej hamowaniem prac nad tym projektem wyrazili uczestnicy I ogólnopolskiego zjazdu tego związku, który odbył się 2 kwietnia 1990 r. w Sieradzu. Wraz z posłem Wojciechem Zarzyckim uczestniczyliśmy w tym zjeździe. Byłem zaszczycony i mój klub również, że zwrócono się do minie z prośbą o odczytanie przed Wysokim Sejmem uchwały tego zjazdu. Wyrażała cna ubolewanie z powodu przewlekania się czasu prac nad tym projektem, jak również wyrażała wielki niepokój z powodu procederu wyprzedaży imienia, o którym mowa, osobom trzecim. Był tam też apel do pana premiera o wstrzymanie tego procederu. List odczytałem 10 kwietnia, 17 kwietnia zaś Senat przyjął projekt ustawy. Wobec zaistnienia tego faktu nie wniosłem do Sejmu projektu ustawy przygotowanego przez Związek Pokrzywdzonych byłych właścicieli, uważając, że istotnie rozszerzenie treści tego projektu nastąpi niewątpliwie w trakcie debaty sejmowej nad projektem senackim.</u>
          <u xml:id="u-456.1" who="#EdmundJagiełło">Dzisiaj więc, mając zaszczyt wystąpić przed Wysokim Sejmem, zgłaszam uwagi trzech związków: wcześniej wymienionego Związku Pokrzywdzonych byłych właścicieli nieruchomości, Związku Polskich Przemysłowców, którego prezesem jest pan Jerzy Grohman, i Stowarzyszenia Byłych Właścicieli Aptek i Wytwórni Farmaceutycznych, którego prezesem jest pan doc. Lipski. Są to następujące uwagi.</u>
          <u xml:id="u-456.2" who="#EdmundJagiełło">Tytuły projektów o zwrocie mienia — „projekt poselski” i „projekt senacki” — są niewłaściwe i w sposób zasadniczy zawężają ich zastosowanie. Moim zdaniem tytuł powinien zakończyć się po słowie „państwa”, z ewentualnym dopiskiem „z naruszeniem prawa”, który kończyłby tytuł projektu.</u>
          <u xml:id="u-456.3" who="#EdmundJagiełło">W projekcie senackim należy wziąć pod uwagę następujące zastrzeżenia: w art 2, ust. 2 projektu ustawy nie jest zasadne porównywanie wartości nakładów na przejęte mienie do wartości tego mienia w chwili przejęcia przez państwo. Przy roszczeniach cywilnoprawnych, a takim jest roszczenie majątkowe wynikające z prawa własności, bez względu na to, jaki organ tę sprawę rozpatruje — administracyjny czy sąd — stosuje się zasadę, że przy roszczeniach bierze się pod uwagę wartość mienia w chwili orzekania o odszkodowaniu.</u>
          <u xml:id="u-456.4" who="#EdmundJagiełło">Projekt ustawy nie przewiduje odszkodowania, rekompensaty w sytuacji, gdy w grę wchodzi zwrot mienia całkowicie zniszczonego. Zrezygnowanie z odszkodowania, w razie zniszczenia tego mienia byłoby nieuzasadnione i oznaczałoby, że były właściciel lub jego spadkobierca nie mogliby dochodzić roszczeń z tytułu zniszczenia mienia, mimo wyrządzenia im szkody przez bezprawne działanie organów administracji państwowej.</u>
          <u xml:id="u-456.5" who="#EdmundJagiełło">Kwestia wysokości odszkodowania stanowi odrębną sprawę, ale sama zasada odszkodowania powinna być określona w ustawie. W projekcie ustawy nie jest również uregulowana sprawa odszkodowania w przypadku zwrotu mienia. Tu mogą zachodzić np. dwie sytuacje faktyczne. Pierwsza, to przywrócone mienie może być w takim stanie, iż trudno je uznać za to samo mienie, które zostało przejęte przez państwo, gdyż na skutek znacznego uszkodzenia lub zmiany przeznaczenia straciło-swój pierwotny charakter i nie nadaje się do przywrócenia do poprzedniego stanu. W drugim wypadku, gdy zachodzi sytuacja, że mienie zostało zachowane, a tylko uległo uszkodzeniu na skutek normalnej eksploatacji lub eksploatacji niezgodnej z zasadami prawidłowej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-456.6" who="#EdmundJagiełło">Następnie należałoby także rozważyć sprawę odrębnego odszkodowania za działki gruntu, na których znajdowały się przejęte przez państwo obiekty. Ma to szczególne znaczenie w przypadku tzw. gruntów miejskich, z uwagi na ich wartość.</u>
          <u xml:id="u-456.7" who="#EdmundJagiełło">Proponuję zamieścić przepis końcowy w brzmieniu: „sprawy o zwrot mienia wszczęte przed dniem wejścia w życie ustawy, a nie zakończone ostateczną decyzją podlegają rozpoznaniu według przepisów niniejszej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-456.8" who="#EdmundJagiełło">Ponadto uważam za konieczne, aby projektowana ustawa objęła mienie przejęte przez państwo z naruszeniem następujących przepisów: ustawy z dnia 3 stycznia 1946 r. o przejęciu na własność państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej z późniejszymi zmianami i dekretu z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej z późniejszymi zmianami. W tym przypadku należałoby uchylić również przepis art. 16 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o sprzedaży nieruchomości Państwowego Funduszu Ziemi oraz uporządkowaniu niektórych spraw związanych z przeprowadzeniem reformy rolnej i osadnictwa rolnego.</u>
          <u xml:id="u-456.9" who="#EdmundJagiełło">Przygotowywana ustawa powinna mieć także zastosowanie do zwrotu mienia, które przeszło na własność państwa, pomimo że nie podlegało przejęciu w myśl przepisów, na podstawie których zostało przejęte.</u>
          <u xml:id="u-456.10" who="#EdmundJagiełło">Mienie, które podlega zwrotowi powinno przejść na własność osoby uprawnionej z mocy ustawy, jeżeli uprawniony, na którym spoczywa obowiązek udokumentowania tego faktu takie dokumenty przedłoży.</u>
          <u xml:id="u-456.11" who="#EdmundJagiełło">Stwierdzenie przejęcia mienia następuje w drodze decyzji wydanej na wniosek osoby uprawnionej przez terenowy organ administracji państwowej o właściwości ogólnej stopnia wojewódzkiego. W przypadku stwierdzenia przez organ administracji państwowej, że na własność państwa zostało przejęte mienie, które nie podlegało przejęciu w myśl przepisów, organ ten stwierdza nieważność decyzji i jednocześnie orzeka o zwrocie mienia lub odszkodowania. Od tych decyzji administracyjnych służy odwołanie do właściwego ministra, a od ostatecznej decyzji administracyjnej służy odwołanie do Naczelnego Sadu Administracyjnego.</u>
          <u xml:id="u-456.12" who="#EdmundJagiełło">Jeżeli mienie podlegające zwrotowi uległo zasadniczej rozbudowie lub przebudowie, w wyniku której nastąpiła zmiana działalności gospodarczej branży lub nastąpiła sprzedaż mienia na rzecz osoby fizycznej, uprawnionemu służy odszkodowanie. Odszkodowanie może być zrealizowane w formie udziału w przedsiębiorstwie do wysokości przysługującego odszkodowania albo akcji czy obligacji lub nabycia przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-456.13" who="#EdmundJagiełło">Jeżeli mienie nie może być zwrócone osobie uprawnionej, przysługiwać powinno prawo jego wykupu za zaliczeniem należnego odszkodowania na poczet ceny sprzedaży.</u>
          <u xml:id="u-456.14" who="#EdmundJagiełło">Do projektu senackiego brak jakiegokolwiek uzasadnienia, ażeby od dobrodziejstw wynikających z niniejszej ustawy, zostały wyłączone osoby zamieszkujące za granicą, które w chwili przejęcia ich majątku posiadały obywatelstwo polskie. Jest oczywiste, że zdecydowana ich większość jest związana z krajem. Opuszczenie kraju spowodowane było najczęściej działaniami wojennymi bądź względami ustrojowymi PRL. Dalsze dyskryminowanie tej części społeczeństwa polskiego nie znajduje żadnego uzasadnienia w programie rządu Rzeczypospolitej Polskiej, a przeciwnie jest z nim sprzeczne.</u>
          <u xml:id="u-456.15" who="#EdmundJagiełło">Wprowadzenie generalnie 3-letniego okresy przedawnienia jest ze szkodą dla małoletnich następców prawnych osoby uprawnionej do otrzymania zwrotu mienia lub odszkodowania. Zachodzi również konieczność zawieszenia biegu terminu określonego w art. 7 na czas postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, jeżeli zostało ono wszczęte przed upływem roku od daty wejścia w życie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-456.16" who="#EdmundJagiełło">W konsekwencji proponowanej zmiany, art. 5 i art. 8 powinien otrzymać następujące brzmienie: „do wykonania decyzji lub orzeczenia sądowego w przedmiocie zwrotu imienia stosuje się przepisy dotyczące postępowania egzekucyjnego przewidziane w Kodeksie postępowania cywilnego”.</u>
          <u xml:id="u-456.17" who="#EdmundJagiełło">Skoro rekompensata nie uwzględnia utraconych do chwili jej ustalenia korzyści, bo byli właściciele nie oczekują odszkodowania za stracony okres, wydaje się godziwe, aby bony kapitałowe były oprocentowane i w przypadku utraty siły nabywczej pieniądza — winny być rewaloryzowane.</u>
          <u xml:id="u-456.18" who="#EdmundJagiełło">Brak jest argumentów za ograniczeniem możliwości płatniczych bonami kapitałowymi jedynie do zapłaty przy nabywaniu udziałów lub akcji sprzedawanych przez skarb państwa. Winny one służyć również do nabywania: obligacji i innych papierów wartościowych, sprzedawanych przez skarb państwa, masy polikwidacyjnej lub poupadłościowej przedsiębiorstwa państwowego czy jednoosobowej spółki skarbu państwa oraz obligacji państwowych na zasadach określonych w odrębnych przepisach.</u>
          <u xml:id="u-456.19" who="#EdmundJagiełło">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawię jeszcze oczekiwania byłych właścicieli aptek. Na apele Stowarzyszenia Byłych Właścicieli Aptek i Wytwórni Farmaceutycznych do Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej o wstrzymanie sprzedaży aptek podsekretarz stanu w tym ministerstwie prof. Andrzej Wojtczak skierował pismo z 15 listopada 1989 r. do Cefarmu z zaleceniem przestrzegania przy sprzedaży aptek pierwszeństwa dla byłych właścicieli, a następnie kierowników aptek i powołania odpowiednich komisji czuwających nad prawidłowością tych działań. Jednakże komisje te nie tylko nie stosowały się do wymienionych zaleceń, ale działały bez przedstawicieli tego stowarzyszenia. W komisjach zasiadali ludzie związani z cefarmami, którzy sami sobie przydzielali apteki. W tych złych praktykach celowali dyrektorzy Cefarmu Warszawy, Łodzi i Katowic w odróżnieniu od Lublina i Wrocławia, gdzie respektowano prawa byłych właścicieli.</u>
          <u xml:id="u-456.20" who="#EdmundJagiełło">Następne pismo ministra Wojtczaka skierowane 16 maja 1990 r. w sprawie wstrzymania sprzedaży aptek do czasu wejścia w życie ustawy o zwrocie aptek nie było i nie jest respektowane, nawet bowiem do chwili obecnej ma miejsce sprzedaż aptek. Nie można podać dokładnej liczby sprzedanych aptek. Cefarmy bowiem nie odpowiedziały na pytanie w tej sprawie. Niemniej jednak wiadomo, że na przykład w Warszawie około połowa aptek została już sprzedana, to jest około 100 aptek.</u>
          <u xml:id="u-456.21" who="#EdmundJagiełło">Na podstawie analizy prawnej, popartej opinią Rzecznika Praw Obywatelskich, należy uznać, że apteki są w dalszym ciągu pod zarządem państwowym, a nie przeszły na własność państwa na podstawie ustawy z 1958 r. W związku z tym cefarmy nie mają prawa sprzedaży aptek, naruszają one w ten sposób prawo dysponując zagarniętym mieniem.</u>
          <u xml:id="u-456.22" who="#EdmundJagiełło">W uwagach przesłanych do projektu komisji senackiej z 7 maja 1990 r. wysuwa się przede wszystkim żądanie zamieszczenia w ustawie sformułowania, że zwrotowi podlegają apteki znajdujące się we władaniu niepaństwowych osób prawnych lub fizycznych, co decyduje o zwrocie aptek już sprzedanych przez cefarmy. Uważam to sformułowanie za najbardziej istotną poprawkę do projektu senackiego. Dlaczego o tym mówię? Powinniśmy bowiem rozszerzyć tę ustawę, projekt tej ustawy m.in. o apteki, po prostu skróci to proces legislacyjny.</u>
          <u xml:id="u-456.23" who="#EdmundJagiełło">Uważam, że cefarmy naruszały prawo moralne, naruszały prawne i moralne roszczenia członków do ich własnego mienia, zagarniętego w 1951 r., działając w złej wierze, niejednokrotnie bowiem sprzedawały apteki mimo uprzedniego zgłoszenia roszczeń byłego właściciela. Nie podawały również do publicznej wiadomości faktu sprzedaży aptek, wiedząc, że były one przed 1951 r. prywatną własnością. Sądzę, że z tych powodów również nowi nabywcy niejednokrotnie działali w złej wierze.</u>
          <u xml:id="u-456.24" who="#EdmundJagiełło">Byli właściciele aptek uważają, że wysokość rekompensat powinna odpowiadać równowartości 3-miesięcznego obrotu apteki. Ustawa senacka proponuje równowartość obrotu jednego miesiąca. Apteki Cefarmu były zobowiązane do zaopatrzenia wystarczającego na 3 miesiące, a przed 1939 r. taki zapas był obligatoryjny na 6 miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-456.25" who="#EdmundJagiełło">Kończąc, pragnę zwrócić uwagę Wysokiej Izby na fakt, że naszym obowiązkiem moralnym — posłów, parlamentu, który zmienia ustrój państwa, ustrój gospodarczy, prywatyzuje — jest uchylić akty, u których podłoża leżały polityczne stalinowskie kryteria. Winniśmy zwrócić własność zabraną w sposób brutalny i bezprawny, bez liczenia się z godnością ludzką i ludzkimi losami.</u>
          <u xml:id="u-456.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-457">
          <u xml:id="u-457.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź. Głos obecnie zabierze poseł Stefan Niesiołowski z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, kolejnym i ostatnim ze zgłoszonych jest poseł Andrzej Sikora.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-458">
          <u xml:id="u-458.0" who="#StefanMyszkiewiczNiesiołowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przypadkowo, ale dobrze się stało, że dzisiaj omawiamy jak gdyby dwa aspekty zagadnienia polskich losów, że -podnosimy sprawę satysfakcji moralnej, i temu służyła ustawa o przywróceniu Krzyża za Wojnę obronną z bolszewizmem w latach 1918–1921, jak również sprawę satysfakcji materialnej, w tym drugim pakiecie ustaw, której pierwszym elementem jest ustawa, którą w tej chwili Wysoka Izba się zajmuje.</u>
          <u xml:id="u-458.1" who="#StefanMyszkiewiczNiesiołowski">Szkoda, oczywiście — to jeszcze taka refleksja — że ta satysfakcja moralna przyszła tak późno i że ludzie, którzy bronili Polski w wojnie — moim zdaniem — chyba najważniejszej od kilku wieków, już praktycznie nie żyją albo są starcami, których pokolenie właściwie już schodzi ze sceny. Tym niemniej, chociaż tak późno, z wielką satysfakcją trzeba odnotować, że kończymy z tą zasadą, że w historii polskiej były wojny dobre, złe, przemilczane, nie przemilczane, że różna była wartość granic Polski, różna była wartość polskiej krwi — tej przelanej w obronie granicy wschodniej i tej przelanej w obronie granicy zachodniej.</u>
          <u xml:id="u-458.2" who="#StefanMyszkiewiczNiesiołowski">Podzielam tutaj punkt widzenia posła Jagiełły co do samej zasady. Oczywiście, że tutaj dotykamy ludzkiej krzywdy i że musimy zerwać z tą stalinowską praktyką. W ogóle chciałbym przy tej okazji powiedzieć, że jeżeli dochodzimy do problemu reprywatyzacji przyjmując zasadę podstawową, zasadę, bez której nie będzie w Polsce demokracji nigdy, mianowicie zasadę własności jako świętą i nienaruszalną, to trzeba przeciwstawić tej leninowskiej maksymie „grab zagrabione” zasadę „oddaj zagrabione” i bez tego w Polsce wolności nie będzie, i to jest jasne. Ale, panie pośle, ta propozycja, którą pan tutaj zgłasza, jest tak dalekim wyjściem — ja intencję podzielam i rozumiem — ale jest wyjściem, jest próbą po prostu — moim zdaniem — załatwienia przy pomocy tej jednej ustawy całego ogromnego pakietu spraw reprywatyzacji, i tego nie da się załatwić.</u>
          <u xml:id="u-458.3" who="#StefanMyszkiewiczNiesiołowski">Uważam, że ustawa dzisiejsza jest pierwszym krokiem, jest małym krokiem w kierunku rozwiązania tych wszystkich spraw. Pan natomiast próbuje — ze słusznych intencji, ale bardzo niepraktycznie i nietaktycznie — od razu przy pomocy tej ustawy załatwić bardzo wiele spraw, dlatego że zarząd państwowy w rozumieniu art. 1 tej ustawy, o której dyskutujemy, dotyczy tylko i wyłącznie tego, co na mocy ustawy z dnia 25 lutego 1958 r. zostało przejęte przez państwo. I to jest tyle. Proponowałbym do tego pakietu spraw w sensie praktycznym się ograniczyć. Oczywiście, jeszcze raz mówię, nie chciałbym, żeby to było odczytane jako rezygnacja i ograniczenie się, zatrzymanie się na tej drodze, bo na tej drodze przywracania własności ludziom i odbierania, oddawania tego, co komuniści zrabowali, a w każdym razie na tej drodze rekompensaty ludzkiej krzywdy zatrzymać się nie można dopóki cała ta krzywda nie będzie załatwiona, ale, w moim przekonaniu, tego się nie da zrobić dziś, od razu, przy pomocy tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-458.4" who="#StefanMyszkiewiczNiesiołowski">Jeśli chodzi o projekt senacki, to pan senator Wilk powiedział, że jest to krok zrobiony w kierunku uznania prawa własności. Ja się zgadzam, to jest krok we właściwym kierunku, tyle tylko, że bardzo mały. Różnica między projektem senackim a poselskim nie leży w tym, żeby się wykłócać o kompetencje, o pierwszeństwo. Po prostu nasz projekt poselski, którego także jestem jednym z sygnatariuszy i nawet organizatorów pewnego dlań poparcia społecznego, jest projektem idącym dalej, i który, moim zdaniem, lepiej, w o wiele większym stopniu odpowiada społecznym oczekiwaniom i — co ważniejsze może — poczuciu sprawiedliwości. Na przykład, w ant. 13 projektu poselskiego mówi się o zrewaloryzowaniu bonów w przypadku inflacji. W projekcie senackim natomiast — być może przez przeoczenie tego nie ma, ale to oznacza, że po roku — a przecież ludzie nie umieją, nie mają nawyków, przyzwyczajeń do obrotu tymi bonami — po roku, przy 8% inflacji, te bony właściwie tracą wartość. I z tego względu uważam, że ten zapis jest konieczny. Namawiam, proszę Wysoką Izbę o poparcie w tym miejscu projektu poselski ego.</u>
          <u xml:id="u-458.5" who="#StefanMyszkiewiczNiesiołowski">Podobnie, gdy projekt senacki mówi o odmowie zwrotu, jeśli wartość nakładów jest wyższa niż wartość mienia. Praktycznie oznacza to, że cała ta rzekoma reprywatyzacja jest fikcyjna, bo prawie wszędzie tam, gdzie w 1958 r. zostało to mienie zabrane, państwo dokonało jakichś inwestycji, przeróbek, nakładów i prawie wszędzie też te nakłady były wyższe, czy bardzo często były 'wyższe, niż wartość mienia po tylu latach, przecież to już jest 30 lat. I z tego względu, nie chcąc jak gdyby doprowadzić do pewnej fikcji, że stworzy się akt prawny, a potem przy wykonaniu okaże się, że te odstępstwa i wyjątki są liczniejsze niż masa zasadnicza tego aktu, projekt poselski zakłada, aby objąć to zagadnienie przepisami Kodeksu cywilnego. Oznaczają one, że tylko tam nie będzie to mienie zwracane, gdzie zyski nie przekroczyły kosztów, bo wszędzie na ogół, gdzie państwo pewne inwestycje ponosiło, to także czerpało z tego zyski, te zyski przekraczały koszty, i nie można tutaj mówić o pewnej krzywdzie państwa. Tylko w tych wypadkach, kiedy zyski nie przekroczyły kosztów, te obiekty nie będą zwracane.</u>
          <u xml:id="u-458.6" who="#StefanMyszkiewiczNiesiołowski">I jeszcze sprawa, moim zdaniem, bardzo istotna, to art. 13 pkt 1 projektu poselskiego, który stwierdza, że za bony kapitałowe można nabywać grunty, budynki, lokale, to czego nie ma w projekcie senackim, i co jest istotne, dlatego że często z różnych powodów, nieważne z jakich, ludzie to wolą. Wolą rzeczy konkretne bardziej niż pieniądze. Chcą ten właśnie konkretny budynek w swoim mieście uzyskać i, moim zdaniem, zgodnie z poczuciem sprawiedliwości taką możliwość należy im stworzyć.</u>
          <u xml:id="u-458.7" who="#StefanMyszkiewiczNiesiołowski">I taka była intencja poprawek poselskiego projektu, które — jak mówię — idą dalej, a całą ustawę, obok pakietu już przyjętych ustaw prywatyzacyjnych, traktuję jako pierwszy krok na bardzo ważnej, trudnej, szalenie trudnej drodze, ale tą drogą iść musimy, bo jest ona pierwszym krokiem w poruszeniu tych wszystkich spraw rekompensaty, zadośćuczynienia i satysfakcji tym ludziom i ich rodzinom, którzy przez komunistyczny reżim zostali ograbieni i skrzywdzeni.</u>
          <u xml:id="u-458.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-459">
          <u xml:id="u-459.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź. Głos zabierze poseł Andrzej Sikora z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-460">
          <u xml:id="u-460.0" who="#AndrzejSikora">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Podobnie, jak moi poprzednicy, popieram złożony projekt, którego zadaniem jest zwrócić byłym właścicielom ich majątek odebrany im na mocy ustawy z 1958 r.</u>
          <u xml:id="u-460.1" who="#AndrzejSikora">W moim wystąpieniu chciałbym zwrócić uwagę na kilka spraw, które przede wszystkim dotyczyć będą zakresu przedmiotowego niniejszej ustawy. Uważam, podobnie jak mój poprzednik, pan poseł Jagiełło, że zakres przedmiotowy tej ustawy jest zbyt wąski. Podczas, czy też w związku z wydaniem ustawy o nacjonalizacji z 1946 r., tzw. dużej nacjonalizacji, miały miejsce również przypadki naruszenia prawa w przedmiocie przejmowania zakładów przemysłowych, przedsiębiorstw na rzecz skarbu państwa. Przypomnę m.in., że znajdował się tam taki przepis, który mówił o tym, że przedsiębiorstwo podlegało przejęciu na skarb państwa orzeczeniem danego ministra, jeżeli mogło zatrudnić trudnić na jedną zmianę 50 pracowników przy produkcji.</u>
          <u xml:id="u-460.2" who="#AndrzejSikora">Z tego, co mi wiadomo z praktyki, jak też ze spotkań poselskich, w wielu przypadkach dochodziło do naruszenia tego przepisu. Tym samym, moim zdaniem, zachodzą przesłanki, by ogólną zasadą, tym projektem ustawy objąć także te przypadki, kiedy naruszono przepisy ustawy o dużej nacjonalizacji. Zdajemy sobie sprawę, że dotykamy i tutaj fundamentalnej sprawy, jaką były te dwa podstawowe akty prawne: dekret o reformie rolnej oraz ustawa nacjonalizacyjna. Tym niemniej, Wysoka Izbo, uważam, że tym aktom prawnym, a w szczególności ustawie nacjonalizacyjnej należy się przyjrzeć pod kątem widzenia oczywiście naruszenia przepisów prawa.</u>
          <u xml:id="u-460.3" who="#AndrzejSikora">Drugi aspekt sprawy, który chciałem poruszyć, to tryb rozpatrywania tychże spraw. I w tym zakresie w pełni popieram tutaj stanowisko pana posła Macieja Bednarkiewicza w jego komentarzu, jak to skromnie określił, w art. 5. Uważam, że jedynie sądy powszechne są w stanie zbadać te sprawy w sposób dogłębny i właściwy. Droga administracyjna — kiedy, jak państwo wiedzą, rozprawa w postępowaniu administracyjnym w zasadzie jest wyjątkowa, a z reguły przeprowadza się to na posiedzeniu niejako niejawnym — jest tutaj moim zdaniem, niewłaściwa, gdyż jak już powiedziałem, skomplikowanie spraw związanych z nakładami, z rozliczeniem tych nakładów wymaga, by toczyło się to właśnie przed jedynym organem, który jest tutaj na tyle sprawny i kompetentny, jakim jest sąd powszechny.</u>
          <u xml:id="u-460.4" who="#AndrzejSikora">Wysoka Izbo! Dalsze uwagi szczegółowe przedłożę już bezpośrednio komisji, która będzie rozpatrywała te projekty.</u>
          <u xml:id="u-460.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-461">
          <u xml:id="u-461.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-461.1" who="#TadeuszFiszbach">Listów mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-461.2" who="#TadeuszFiszbach">Czy byłyby dodatkowe zgłoszenia? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-461.3" who="#TadeuszFiszbach">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-461.4" who="#TadeuszFiszbach">Prezydium Sejmu proponuje skierowanie poselskiego i senackiego projektów ustaw o zwrocie mienia przejętego na własność państwa na podstawie przepisów o uregulowaniu stanu prawnego mienia pozostającego pod zarządem państwowym do Komisji Systemu Gospodarczego, Przemysłu i Budownictwa oraz Komisji Ustawodawczej celem ich rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-461.5" who="#TadeuszFiszbach">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu będę uważał tę propozycję za przyjętą.</u>
          <u xml:id="u-461.6" who="#TadeuszFiszbach">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-461.7" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do punktu 11 porządku dziennego: Pierwsze czytanie przedstawionego przez Komisję Regulaminową i Spraw Poselskich projektu uchwały o zmianie regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (druk nr 421).</u>
          <u xml:id="u-461.8" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Janusza Szymańskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-462">
          <u xml:id="u-462.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Szanowne Panie i Panowie Posłowie! Wiele czasu trzeba było czekać, aby ten punkt porządku obrad wreszcie trafił na posiedzenie plenarne. Chcę powiedzieć, że komisja bardzo pracowicie wypełniła jesień ubiegłego roku, aby jak najszybciej przygotować projekt kompleksowej zmiany regulaminu. Jeszcze w grudniu rozesłaliśmy do klubów poselskich, komisji pierwszą informację o zakresie nowelizacji regulaminu naszej Izby.</u>
          <u xml:id="u-462.1" who="#JanuszSzymański">Tak się złożyło, że tylko Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów zareagowała na naszą inicjatywę, wskazując na potrzebne pola zmian. Również indywidualnie niektórzy posłowie zareagowali swoimi propozycjami. Żaden z klubów parlamentarnych innych propozycji nie złożył. Myślę, że nie jest zaskakujące, materia bowiem jest żmudna. My sami jeszcze wiele czasu poświęciliśmy na dopracowanie podstawowych obszarów zmian.</u>
          <u xml:id="u-462.2" who="#JanuszSzymański">Regulamin parlamentarny to taki akt prawny, który określa przede wszystkim, ale nie tylko, porządek prac Sejmu oraz rodzaj i liczbę komisji, tak jak to stricte mówi Konstytucja, ale który określa także wszystkie inne materie stanowiące prawo wewnętrzne Sejmu, a więc sprawy z zakresu organizacji wewnętrznej i postępowania w Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-462.3" who="#JanuszSzymański">Chcę powiedzieć, że przygotowując nowelizację regulaminu Sejmu komisja miała na względzie przede wszystkim potrzebę doprowadzenia do zgodności rozwiązań zawartych w regulaminie z rozwiązaniami zawartymi w nowelach do Konstytucji jeszcze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z 7 kwietnia 1989 r. i ostatniej noweli konstytucyjnej z 27 grudnia 1989 r. oraz z kwietnia 1990 r., jak też wydanych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-462.4" who="#JanuszSzymański">Dla trwałości proponowanych zmian podstawowe znaczenie będzie mieć przede wszystkim skorelowanie tych propozycji z rozwiązaniami w przygotowanych projektach aktów ustawodawczych. Chcę powiedzieć, że czeka na swoje spełnienie projekt ustawy o Trybunale Stanu. Stąd również będzie to wymagało zmiany regulaminu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-462.5" who="#JanuszSzymański">Przedmiotowo rzecz ujmując propozycje komisji zmierzają przede wszystkim do konieczności zmian przepisów dotyczących form organizacji posłów w Sejmie, a głównie w terenie, a następnie do wprowadzenia permanencji jako zasady funkcjonowania Sejmu, zniesienia instytucji Rady Państwa i utworzenia urzędu prezydenta Rzeczpospolitej, utworzenia Senatu jako drugiej izby parlamentarnej oraz innych, wprowadzonych już i zamierzonych zmian w systemie politycznym czy też w strukturze i kompetencjach organów państwowych powiązanych z Sejmem takim rodzajem więzi organizacyjnej i funkcjonalnej, który wpływa na sposób realizacji kompetencji Sejmu i w tym zakresie stanowi materię regulaminową. Proponowane zmiany wynikają również w dużym stopniu z dostrzegalnych niekonsekwencji i luk występujących w regulaminie z 1986 r. Chcę powiedzieć, że my nowelizujemy piąty regulamin w historii powojennego parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-462.6" who="#JanuszSzymański">Dlaczego nowelizacja a nie nowy regulamin? To pytanie na wstępie postawiła sobie komisja. Uznaliśmy, że pilna potrzeba dostosowania procedur parlamentarnych do zmian zaszłych w Konstytucji wskazuje jak gdyby na celowość przygotowania w tej chwili nowelizacji. Komisja podjęła prace zmierzające do przedstawienia Wysokiej Izbie w możliwie najkrótszym czasie nowego regulaminu Sejmu, który będzie efektem kodyfikacji zasad prawa parlamentarnego, jak również będzie odpowiadał na pytanie o postępowy rozwój tegoż prawa.</u>
          <u xml:id="u-462.7" who="#JanuszSzymański">Może zacznę od sprawy najważniejszej, mianowicie od wprowadzenia zmian wynikających z innego usytuowania i innej regulacji obsługi posła i jego pracy w okręgu wyborczym. Komisja uznała, że formy organizacji posłów w terenie nie są koniecznym elementem 'treści regulaminu. Te treści pojawiły się na dobre praktycznie dopiero w 1972 r. i obowiązywały właściwie w i tej postaci nie zmienionej do chwili, kiedy nie znowelizowaliśmy ustawy o obowiązkach i prawach posła. Kiedy regulacje tej sfery pracy posłów i organizacji ich pracy w terenie przejęła ustawa, wydaje się zbędne, aby czynił to regulamin. W konsekwencji zaproponowaliśmy wykreślenie całego działu 4, dotyczącego wojewódzkich zespołów poselskich, uznając, że ta forma pracy posłów w terenie dawno się zdezaktualizowała i tą ustawą przewidziano inne.</u>
          <u xml:id="u-462.8" who="#JanuszSzymański">Komisja również zwróciła uwagę na zmianę konstrukcji kadencji. Mianowicie, permanencja jako zasada funkcjonowania Sejmu została wprowadzona zmianą Konstytucji z 7 kwietnia 1989 r. W konsekwencji tej zmiany należało wyeliminować z wszelkich przepisów pojęcie sesji, stąd nie będę drobiazgowo charakteryzował, jakie konkretne postanowienia nowelizacji regulaminu tutaj zmieniamy, powiem tylko, że było to pracowite przedsięwzięcie.</u>
          <u xml:id="u-462.9" who="#JanuszSzymański">Zniesienie Rady Państwa, a więc zmiany w systemie naczelnych organów państwowych, również spowodowało odpowiednie zmiany w regulaminie. Przypomnę i tylko, że instytucja prezydenta znalazła unormowanie w projekcie nowelizacji, że zmiana usytuowania prokuratury, jak również łączenie funkcji przez ministra sprawiedliwości z prokuratorem generalnym wpłynęły na zakres nowelizacji regulaminu.</u>
          <u xml:id="u-462.10" who="#JanuszSzymański">Chcę powiedzieć, że najwięcej kłopotów mieliśmy ze strukturą naszego parlamentu, mianowicie dwuizbowości. Zgodnie z nowelizacją Konstytucji rola Senatu sprowadza się głównie do jego udziału w procesie ustawodawczym, jak też procesie uchwalania aktów planowania finansowego. Już nie mogę powiedzieć planowania gospodarczego, planowanie bowiem gospodarcze zostało zniesione. W ograniczonym zakresie kompetencje Senatu dotyczą też udziału w realizacji funkcji kreacyjnej Sejmu. Dotyczy to dwóch obszarów, powołania i odwołania prezesa Najwyższej Izby Kontroli, gdzie powołuje i odwołuje prezesa Najwyższej Izby Kontroli Sejm, ale za zgodą Senatu.</u>
          <u xml:id="u-462.11" who="#JanuszSzymański">Wiele sporów odbywało się w komisji, czy to ma być tzw. zgoda uprzednia, czy też zgoda następująca ex post. Już dzisiaj mogę z całą odpowiedzialnością powiedzieć, że komisja przygotowując swoje dziecko legislacyjne, uchwałodawcze do końca popełniła błąd, decydując się na kontrolę następującą ex post, a więc kontrole następcze. Narusza to koncepcję Konstytucji i przede wszystkim koncepcję art. 20, że Sejm jest najwyższym organem władzy w państwie. Gdyby była kontrola następująca ex post, naruszona byłaby ta konstrukcja. Stąd słuszna była decyzja Prezydium Sejmu, że zanim na następnym posiedzeniu przystąpimy do powołania — najpierw odwołania, a później powołania — nowego prezesa Najwyższej Izby Kontroli, to najpierw kandydatury na prezesów Najwyższej Izby Kontroli zostaną skierowane do Senatu celem wyrażenia zgody. Ja nie chcę uprzedzać tego pola, ale zrobimy wszystko, żeby w pełni wypełnić tę lukę regulaminową.</u>
          <u xml:id="u-462.12" who="#JanuszSzymański">Chcę powiedzieć o pewnej niebezpiecznej tendencji, którą sygnalizuję bez żadnych złośliwych — że tak powiem — akcentów i nie chciałbym być o to posądzany. Mianowicie, w praktyce obserwuję jak gdyby rozszerzenie zakresu kompetencji poza ten katalog, który przewidziała Konstytucja. Dzieje się to w drodze ustawodawstwa zwykłego i nie wiem, czy to jest dobra praktyka, kiedy antycypujemy przyszłe rozwiązania nowej Konstytucji. Myślę, że taka kompleksowa, rzeczowa dyskusja nad strukturą parlamentu, nad zakresem kompetencji poszczególnych izb jest w Komisji Konstytucyjnej ze wszech miar wskazana w najbliższym czasie, chociażby w związku z zakresem zmiany prawa parlamentarnego.</u>
          <u xml:id="u-462.13" who="#JanuszSzymański">Wspomnę taki klasyczny spór o zakres władztwa wobec Trybunału Konstytucyjnego. Drugi obszar, który się niedługo pojawi to jest właśnie drugi sąd szczególny — Trybunał Stanu. I mógłbym przytoczyć jeszcze inne przykłady, ale przedstawię problem bardzo trudnego uregulowania zakresu relacji Sejm — Senat w procesie ustawodawczym. Chcę powiedzieć, że również ten problem, rozwiązanie go w drodze koncyliacyjnej spowodowało, że tak późno komisja mogła złożyć do Laski Marszałkowskiej ten projekt. Zajęło to kilka miesięcy, nie przynosząc w istocie zasadniczej zmiany w zmianie projektowanych przepisów, jeśli chodzi o postępowanie ustawodawcze.</u>
          <u xml:id="u-462.14" who="#JanuszSzymański">Chciałbym może w tym miejscu jeszcze dotknąć jednego obszaru, zanim przejdę do kilku uwag szczegółowych. Chciałbym pokazać ostatnią grupę koniecznych czy pożądanych zmian w regulaminie Sejmu. Wiąże się ona głównie ze zniesieniem wielu znanych regulaminowi podmiotów stosunku z Sejmem czy jego organami. Chodzi o rozwiązanie Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego, który jeszcze w tym regulaminie występuje, rezygnację z powołania Rady Społeczno-Gospodarczej, która funkcjonowała przy Sejmie IX kadencji, niektórzy nawet twierdzą, że była prekursorem drugiej izby w naszym parlamencie, zniesienie Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, ten duch właśnie jeszcze Komisji Planowania ciągle w regulaminie straszy, czy też włączenie do zakresu właściwości Sejmu nowych obszarów. Jest to sprawa powoływania pierwszego prezesa Sądu Najwyższego, jest to problem powoływania posłów-członków Krajowej Rady Sądownictwa.</u>
          <u xml:id="u-462.15" who="#JanuszSzymański">W związku z tym dokonaliśmy eliminacji tych wszystkich zbędnych instytucji, które już nie żyją w życiu publicznym. Dokonaliśmy również uzupełnienia luk regulaminu Sejmu, które wiążą się z wprowadzeniem właśnie pierwszego prezesa Sądu Najwyższego, głównego inspektora pracy oraz ministrów stanu. Konstytucja przewiduje możliwość powoływania przez prezydenta ministrów stanu.</u>
          <u xml:id="u-462.16" who="#JanuszSzymański">Chcę powiedzieć, że oprócz koniecznych zmian redakcyjnych, wiążących się np. i ze zmianą numeracji artykułów Konstytucji czy też regulaminu, komisja, a więc projektodawca, przewidziała również potrzebę ogłoszenia tekstu jednolitego regulaminu Sejmu. Ten obowiązek ciąży, będzie ciążył, jeżeli Sejm podejmie tę uchwałę, na marszałku Sejmu. I oczywiście nie mógłbym zejść z tej trybuny, gdybym nie doszedł jak gdyby do jądra propozycji.</u>
          <u xml:id="u-462.17" who="#JanuszSzymański">Otóż, jak wspomniałem, najważniejszym elementem procedury parlamentarnej, jest postępowanie z projektami ustaw i uchwał. Komisja, która określiła i próbowała możliwie pełnie ustalić relacje Sejm — Senat, nie mogła do końca rozstrzygnąć sprawy sporu, który już powstał, mianowicie interpretacji art. 27 ust. 1 w przypadku nowelizowania ustawy. Działając w duchu koncyliacji, mediacji zrezygnowaliśmy z tego zapisu, który — naszym zdaniem, zdaniem ekspertów komisji — wydawał się celowy do wprowadzenia, a którego przykłady mieliśmy już w tej Wysokiej Izbie przy projekcie nowelizacji ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, ustawy emerytalno-rentowej, a więc o zaopatrzeniu emerytalno-rentowym pracowników i członków ich rodzin, oraz innych ustaw. Poszliśmy z duchem koncyliacji i zrezygnowaliśmy z odpowiedniego zapisu, jak gdyby na rzecz mediacji. Otóż całą konstrukcją art. 45 ze znaczkami, a tam doszliśmy aż do litery „g”, było pełne uregulowanie, mianowicie trzeba było jeszcze włączyć prezydenta. Chciałbym nad tym się trochę dłużej zatrzymać.</u>
          <u xml:id="u-462.18" who="#JanuszSzymański">Pamiętacie państwo, z jakim trudem sprawa jak gdyby zeszła z wokandy posiedzenia. Jeszcze w listopadzie, kiedy komisja widziała potrzebę uzupełnienia tej luki, natrafiliśmy na pewne trudności natury merytorycznej, mianowicie ustalenia tego z Senatem. Chcę powiedzieć, że całym kluczem do rozwiązania tej sprawy był art. 45c, mianowicie problem pata legislacyjnego. Co się dzieje, jeżeli Sejm nie ma ani siły, a więc nie ma 2/3 do odrzucenia propozycji zmian Senatu, ani zdolności do przyjęcia propozycji zmian Senatu. Otóż nie zamykamy postępowania w tym miejscu. Komisja proponuje w art. 45 ze znaczkiem „c” — jeżeli Sejm nie uchwali przyjęcia propozycji Senatu ani ich odrzucenia, postępowanie ustawodawcze ulega zawieszeniu, a Prezydium Sejmu zwraca się do Prezydium Senatu o podjęcie czynności mediacyjnych. Nie przewidujemy jak gdyby wprost expressis verbis komisji mediacyjnej mieszanej. Stoimy na gruncie autonomii obu Izb, przy czym sprawa jest rozstrzygnięta w art. 17, gdzie jest uprawnienie Prezydium Sejmu do powołania odpowiedniego zespołu mediacyjnego ze strony Sejmu do mediacji z odpowiednim zespołem ze strony Senatu w takich trudnych przypadkach. Dodaliśmy ustęp 2, który jak gdyby daje szansę na tę mediację. Jeżeli czynności mediacyjne w ciągu 30 dni od zawieszenia postępowania nie dadzą wyników, postępowanie ustawodawcze ulega zamknięciu.</u>
          <u xml:id="u-462.19" who="#JanuszSzymański">Myślę, że spory umilkną, kiedy pojawi się nowa Konstytucja i nowe określenie kompetencji ustawodawczych Sejmu i Senatu. Chcę powiedzieć, że również w Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich toczyły się bardzo poważne spory. Myślę, że one dzisiaj też jak gdyby uzewnętrznią się z tej trybuny, zachęcam bowiem wszystkich, wszystkie panie i panów posłów, do wszechstronnej dyskusji. Uważam, że dyskusja jest potrzebna. lim więcej będzie uwag, krytycznego spojrzenia na ten projekt, tym lepsze będziemy mieli prawo parlamentarne. Absolutnie komisja nie stawią tej sprawy ambicjonalnie, że jest to najlepszy projekt że są to jedynie słuszne najlepsze rozwiązania, zapraszam do tej dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-462.20" who="#JanuszSzymański">I na zakończenie już parę uwag de lege lata. Chcę powiedzieć, że z wielkim niepokojem komisja patrzy na procedurę legislacyjną w Sejmie — demolowanie ustaw przy drugim czytaniu. Chcę powiedzieć, że już w tej chwili sygnalizuję problem, nad którym wspólnie będziemy się zastanawiali, czy nie trzeba powrócić do trzech czytań. Na razie w projekcie nie ma tego, że poprawki można byłoby zgłaszać tylko przy pierwszym i drugim czytaniu, podczas trzeciego czytania tych poprawek do projektu ustaw czy uchwał już nie należałoby zgłaszać. Nie byłoby takiej możliwości. Patrzę chociażby na te luki i tę lukę, która pojawiła się wczoraj. A dlaczego się pojawiła wczoraj? Dlatego, że nadmierna liczba projektów ustaw idzie do pierwszego czytania do komisji. Czy sprawa przedpłat samochodowych i rozwiązania tych kwestii nie jest istotną sprawą o znaczeniu społecznym? Jest, tak jak mówi regulamin. Prezydium Sejmu powinno taki projekt skierować na posiedzenie plenarne.</u>
          <u xml:id="u-462.21" who="#JanuszSzymański">Ubolewam, panie marszałku, i korzystam z tej trybuny, uczyńmy wszystko, aby dbać o jakość legislacji, stanowionego prawa przez tę Izbę. Myślę, że instytucja dwóch czytań na posiedzeniach plenarnych daje większą szansę na lepszą jakość stanowionego prawa.</u>
          <u xml:id="u-462.22" who="#JanuszSzymański">Zwracam się o to, proszę korzystać z dyspozycji art. 35 regulaminu Sejmu i chcę bardzo wyraźnie podkreślić, że tylko w wypadkach uzasadnionych Prezydium Sejmu może skierować projekt do pierwszego czytania na posiedzenie komisji. Myślę, że coraz częściej mamy tylko przypadki pierwszego czytania.</u>
          <u xml:id="u-462.23" who="#JanuszSzymański">Druga sprawa, przy legislacji, o której chcę powiedzieć, mianowicie art. 33 regulaminu, w którym określane są jak gdyby pewne zasady dotyczące wymogów uzasadnienia uznaliśmy za wystarczające.</u>
          <u xml:id="u-462.24" who="#JanuszSzymański">Chcę z tej wysokiej 'trybuny wszystkim paniom posłom i panom posłom, jak również rządowi, powiedzieć, że poziom legislacji ze strony rządu się obniżył, znakomicie się obniżył, tylko w niewielu uzasadnieniach rząd na przykład przedstawia założenia projektów podstawowych aktów wykonawczych. Ja rozumiem, że rząd działa w pośpiechu, ale starajmy się, aby najlepsi legislatorzy, najlepsze służby prawnicze te projekty przygotowywały.</u>
          <u xml:id="u-462.25" who="#JanuszSzymański">Miło mi z tego miejsca wyróżnić wszystkie projekty, które przedstawia Wysokiej Izbie resort sprawiedliwości. Są to jakościowo najlepsze projekty i mogę powiedzieć, że tylko one w dużym stopniu spełniają te wymogi. Ale na przykład dzisiaj żaden z prezentowanych dwóch projektów ustaw o zwrocie mienia nie dotykał problemu kosztów, a przecież, proszę państwa, pkt 4, ust. 2 art. 33 stanowi, że uzasadnienie powinno przewidywać skutki społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne. Tego nie ma w żadnym uzasadnieniu. Źle mówię, rzadko jest, zbyt rzadko, żebyśmy mogli nad tym przejść do porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-462.26" who="#JanuszSzymański">Rozumiem, że jest określony dzień… już tylko dwie uwagi. Ale nie mogę ich nie wypowiedzieć, również w imieniu komisji. Stwierdzę to i zostawię bez komentarza.</u>
          <u xml:id="u-462.27" who="#JanuszSzymański">Obowiązuje nadal, panie marszałku, art. 83 regulaminu, że ogólnodostępnym, nieurzędowym sprawozdaniem z przebiegu posiedzenia Sejmu jest „Diariusz Sejmowy”, wydawany z polecenia marszałka Sejmu. Chcę zapytać, czy ktoś z pań i panów posłów widział diariusz? Ja również nie widziałem. Bardzo proszę, aby ta dyspozycja była wykonywana.</u>
          <u xml:id="u-462.28" who="#JanuszSzymański">Chcę powiedzieć, że jest to szalenie ważne dla studentów. Sam przecież pracuję na wydziale prawa, wiem, co diariusz znaczył na zajęciach, było to pierwsze źródło informacji, pierwsze źródło do nauki. W tej chwili studenci, jak również zajmujący się prawem parlamentarnym, prawem konstytucyjnym, w ogóle prawem, tworzeniem prawa zostali pozbawieni tej możliwości. A stenogramy, nie muszę nikomu przypominać, z jakim opóźnieniem się ukazują.</u>
          <u xml:id="u-462.29" who="#JanuszSzymański">Tylko dwie komisje zaproponowały zmiany swojego zakresu działania. My Stoimy przed dalszymi zmianami. Chcę zasygnalizować, one już jak gdyby znalazły się w dalszym horyzoncie czasu aniżeli złożyliśmy projekt ustawy, mianowicie w tej chwili, przypomnę, mamy następującą strukturę komisji. Są 22 komisje stałe, do tej pory Sejm powołał 6 komisji nadzwyczajnych, przy czym 2 zostały już rozwiązane. Była to najpierw komisja pana posła Zawiślaka, Komisja Nadzwyczajna do spraw rozpatrzenia projektów ustaw gospodarczych, pakietu ustaw gospodarczych na końcu roku — ona już została rozwiązana — i bardzo pracowita komisja pana profesora Pańki, komisja do spraw rozpatrzenia ustaw samorządowych, ona również zakończyła swój byt. W tej chwili powstaną dwie nowe komisje stałe. Chcę powiedzieć, że jest pewna jak gdyby sprzeczność w naszych zamierzeniach. Pamiętam z jak wielką determinacją na początku tego Sejmu zmierzaliśmy do zmniejszenia stałej liczby komisji, komisji stałych. W praktyce okazuje się tak, że zwiększamy te komisje zawsze i każda kadencja wychodzi z pewnego progu, po czym się kończy i budzi z wielką liczbą komisji. Nie uważam, że ten kierunek jest dobry. Powinniśmy uciekać od komisji branżowych na rzecz komisji problemowych funkcjonalnych. Akurat komisja nie miała tych wątpliwości przy projektowanej komisji do spraw przekształceń własnościowych, uważając że jest to sprawa ważna. Ale np. sprawa podziału komisji samorządu terytorialnego — uznaliśmy, że jeżeli członkowie komisji, a więc te osoby, które żyją sprawami samorządu, gospodarki przestrzennej, sprawami komunalnictwa, widzą w tej chwili potrzebę wydzielenia tych dwóch spraw, to, proszę państwa, komisja nie może się nie zgodzić. Ale ja zadaję proste pytanie, kto pójdzie do tych komisji, kiedy jesteśmy wszyscy w dwóch, (trzech, czterech, a niektórzy są nawet w czterech komisjach nadzwyczajnych. Stąd propozycja, którą złożył pan poseł Twaróg, aby zasadą było, że każdy poseł przynależy do jednej komisji, wtedy jest możliwość efektywnego działania.</u>
          <u xml:id="u-462.30" who="#JanuszSzymański">Bardzo dziękuję, panie marszałku, za cierpliwość. Panie i panowie, pragnę prosić, aby dyskusja była wszechstronna, życzliwa w tym sensie, żeby dodawała autorom otuchy, że mają jedynie słuszne koncepcje. Tą drogą możemy zbudować dobry regulamin.</u>
          <u xml:id="u-462.31" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-463">
          <u xml:id="u-463.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi sprawozdawcy za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-463.1" who="#TadeuszFiszbach">Ogłoszę przerwę.</u>
          <u xml:id="u-463.2" who="#TadeuszFiszbach">Przed ogłoszeniem przerwy proszę o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-464">
          <u xml:id="u-464.0" who="#StefanMleczko">Dwa krótkie komunikaty — po ogłoszeniu przez pana marszałka przerwy odbędą się posiedzenia Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich w sali nr 102 oraz zebranie Klubu Poselskiego PSL w sali nr 106.</u>
          <u xml:id="u-464.1" who="#StefanMleczko">Po przerwie rozpoczniemy dyskusję, są cztery zgłoszenia. Chciałbym państwa prosić, abyśmy punktualnie mogli zacząć obrady, przystąpimy bowiem do głosowania nad wieloma poprawkami — ważnymi skądinąd — ustawy o szkolnictwie wyższym, tytule i stopniach naukowych. A teraz ogłaszam półgodzinną przerwę.</u>
          <u xml:id="u-464.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min 10 do godz. 11 min 45)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-465">
          <u xml:id="u-465.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-465.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-465.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kontynuujemy dyskusję nad projektem zmian w regulaminie Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-465.3" who="#OlgaKrzyżanowska">W tej chwili do głosu zapisanych jest 5 mówców. Proszę o zabranie głosu panią poseł Emilię Pogonowską-Juchę z PSL, a następnie pana posła Jerzego Ruseckiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-466">
          <u xml:id="u-466.0" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Wypowiedź swoją skoncentruję właściwie na jednym wniosku, który życzyłabym sobie — a sądzę, że i państwo również — aby został uwzględniony w nowelizowanej uchwale, jaką jest regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Otóż istotnie w bardzo skrupulatnie prowadzonej, zwłaszcza przez pana posła sprawozdawcę, pana posła Szymańskiego, sprawie związanej z nowelizacją tej uchwały w ferworze dyskusji doszło chyba jednak do pominięcia istotnej sprawy, mianowicie korelacji zapisów obecnego regulaminu Sejmu z ustawą o Trybunale Konstytucyjnym. Chodzi o to, że ustawa o Trybunale Konstytucyjnym zobowiązała ten organ do przedstawiania Sejmowi istotnych problemów wynikających z działalności i orzecznictwa tego Trybunału, a ponadto został również tam zawarty przepis, który zobowiązuje do rozpoznawania przez Sejm orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego stwierdzających niezgodność z Konstytucją aktu ustawodawczego. Ponieważ obecny regulamin Sejmu tej materii nie reguluje, w związku z tym wnoszę, aby w art. 9, ust. 2, pkt. 11 znalazł się zapis, że Sejm rozpoznaje orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego stwierdzające niezgodność z Konstytucją aktu ustawodawczego oraz informacje o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa tego trybunału. I jeszcze nawiązując do wystąpienia pana posła sprawozdawcy, pana posła Szymańskiego, mianowicie tej części tego wystąpienia, które odnosiło się do procesu legislacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-466.1" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Chciałabym oświadczyć, proszę państwa, że gorąco popieram tę część wystąpienia, która dotyczyła procesu legislacyjnego. Chcę powiedzieć, że organy stosujące prawo, a jestem właśnie wśród tych osób, które to prawo stosują na co dzień, jest ogromnie zatroskane o jakość stanowionego przez Sejm tej kadencji prawa. Stąd też ta procedura, o której mówi regulamin, a która jest zawarta w ant. 33 tego aktu prawnego, ma ogromne znaczenie. Pomijanie jakiejkolwiek fazy tego postępowania odbija się i odbijać się będzie w przyszłości na stosowaniu tych ustaw, które tutaj podejmujemy.</u>
          <u xml:id="u-466.2" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Akceptuję również tę myśl, aby jak najmniej poprawek znajdowało się już przy drugim czytaniu, emocje bowiem, które towarzyszą procesowi legislacyjnemu nie sprzyjają dobrej jakości prawa, a właśnie dobra jakość prawa to przecież zadanie, które stoi przed parlamentem każdej kadencji i poprzez pryzmat oceny tej jakości będziemy oceniani również przez naszych następców.</u>
          <u xml:id="u-466.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-467">
          <u xml:id="u-467.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł. Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Ruseckiego ze Stronnictwa Demokratycznego, następnie pana posła Bolesława Twaroga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-468">
          <u xml:id="u-468.0" who="#JerzyRusecki">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Pragnę odnieść się jedynie do dwóch spraw. Przede wszystkim do art. 78 regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej dotyczącego zasad głosowania. W propozycjach komisji regulaminowej przepis ten nie ulega zmianie. Zasadą jest głosowanie jawne przez podniesienie ręki i naciśnięcie guzika, więc niejako głosowanie anonimowe. Jedynie w wyjątkowych przypadkach głosowanie to odbywa się przy użyciu imiennych kart do głosowania, jest to więc wtedy głosowanie imienne.</u>
          <u xml:id="u-468.1" who="#JerzyRusecki">Ten tryb i te zasady głosowania budzą dyskusje i są dość często krytykowane. W wielu parlamentach państw Europy Zachodnie j i Ameryki Północnej głosuje się jedynie imiennie. Odbywa się to oczywiście przy użyciu określonej aparatury elektronicznej. Miałem niedawno okazję zapoznać się ze sposobami głosowania w Kongresie Stanów Zjednoczonych, w Senacie i Izbie Reprezentantów oraz w parlamentach stanowych. Każdy poseł głosuje imiennie przez naciśnięcie odpowiedniego guzika, na tablicy wyświetla się imię i nazwisko posła oraz to, czy głosuje za, przeciw, czy wstrzymuje się od głosu. Każdy poseł ma klucz do swoich guzików, co uniemożliwia głosowanie przez osoby nie uprawnione. Wyniki głosowania i przebieg debaty są nazajutrz publikowane — nazajutrz — w diariuszu sejmowym, który już rano jest dostępny dla dziennikarzy i zainteresowanych. Wyborcy wtedy dokładnie wiedzą, jak ich poseł głosował i myślę, że ta wiedza jest potrzebna i społeczeństwu, i posłowi.</u>
          <u xml:id="u-468.2" who="#JerzyRusecki">Stawiam wniosek, aby jeszcze w 'tej kadencji Sejmu, podjąć działania dla wprowadzenia głosowania imiennego przy użyciu stosownej aparatury elektronicznej, o ile oczywiście okaże się to technicznie możliwe. Wniosek o podjęcie stosownych działań organizatorskich kieruję do Prezydium Sejmu, do Komisji Spraw Regulaminowych.</u>
          <u xml:id="u-468.3" who="#JerzyRusecki">Dotychczasowe głosowanie imienne za pomocą kartek jest archaiczne i ogromnie czasochłonne. Będziemy głosować wiele ważnych i kontrowersyjnych ustaw i myślę, że potrzebne jest, aby społeczeństwo, aby wyborcy wiedzieli jakie opcje polityczne posłowie reprezentują. Myślę, że nikt z nas swoich poglądów politycznych się nie wstydzi. Istnieje więc pilna potrzeba przygotowania warunków do zmiany art. 78 regulaminu przez wprowadzenie jako zasady głosowania imiennego przy użyciu aparatury elektronicznej.</u>
          <u xml:id="u-468.4" who="#JerzyRusecki">I druga sprawa — w czasie dyskusji nad projektem ustawy o realizacji przedpłat na samochody doszło do interesującej polemiki na tle interpretacji art. 41–44 regulaminu, a więc sposobu i zasad głosowania nad przedłożoną Sejmowi ustawą. Regulacja zawarta w cytowanych przepisach jest niejasna i nie dość precyzyjna. Niestety, propozycje Komisji Regulaminowej zawarte w druku nr 421 nie rozwiewają tych wątpliwości. Powinna być pełna jasność co do tego, co Sejm może lub nie może z ustawą uczynić. Uważam, że powinien móc również ustawę odrzucić, co w świetle aktualnego regulaminu jest kwestionowane.</u>
          <u xml:id="u-468.5" who="#JerzyRusecki">Istnieją również wątpliwości co do trybu uzgodnień w relacji Senat — Sejm na przykład w odniesieniu do kandydatów na prezesa Najwyższej Izby Kontroli i wielu 'innych spraw na delikatnym styku Sejm i Senat. Dobrze byłoby, aby w dalszych pracach nad projektem uchwały zmieniającej regulamin Sejmu wątpliwości te i niejasności w sposób jednoznaczny rozstrzygnięto. Wyrażam przekonanie, że panie i panowie posłowie z Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich tym trudny zadaniom podołają, czego im serdecznie życzę.</u>
          <u xml:id="u-468.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-469">
          <u xml:id="u-469.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-469.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Bolesława Twaróg a z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, następnie pana posła Adama Zielińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-470">
          <u xml:id="u-470.0" who="#BolesławTwaróg">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Proszę Państwa! Zalewa nas potok, a nawet ocean słów. Tu, z tej trybuny wysłuchujemy na każdym z posiedzeń miliony słów, w tym potrzebnych, mniej przydatnych i całkiem niepotrzebnych. Chciałbym, aby regulacje regulaminowe usprawniły pracę naszej Izby. Zaryzykuję stwierdzenie, że gdyby wszyscy posłowie wygłaszali przemówienia wyłącznie merytoryczne, to uchwalanie ustaw zajęłoby nam znacznie mniej czasu, 5-krotnie bowiem mniej niż obecnie tego czasu zużywamy.</u>
          <u xml:id="u-470.1" who="#BolesławTwaróg">Dla swoich własnych potrzeb podzieliłem przemówienia wygłaszane przez moje koleżanki i kolegów posłów na trzy grupy: pierwsza to właśnie te przemówienia merytoryczne, kiedy to poseł albo w imieniu klubu ustosunkowuje się do ustawy, albo sam zgłasza i motywuje poprawki.</u>
          <u xml:id="u-470.2" who="#BolesławTwaróg">Druga grupa tych przemówień, to według mnie tzw. przemówienia okolicznościowe, tzn. jest przemówienie, ja się na tym temacie znam, źle by było gdyby moi wyborcy, krewni, ciocia, mamusia nie zobaczyli mnie z trybuny, więc wygłaszam przemówienie okolicznościowe.</u>
          <u xml:id="u-470.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-470.4" who="#BolesławTwaróg">Z takiego przemówienia na ogół niewiele wynika, nie zawiera ono formalnych merytorycznych wniosków.</u>
          <u xml:id="u-470.5" who="#BolesławTwaróg">Trzecie przemówienie określiłem nazwą kazania. Tych nie będę komentował. Powiem tylko, że wołałbym przemówień okolicznościowych słuchać na akademiach, kazań w kościele, a w Sejmie wyłącznie przemówień merytorycznych.</u>
          <u xml:id="u-470.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-470.7" who="#BolesławTwaróg">Trudno powiedzieć, jak zmienić regulamin, aby uniemożliwić posłom wygłaszanie przemówień zbyt długich i niemerytorycznych. Pewne jest, że duże możliwości w tym zakresie posiadają nasi marszałkowie, którzy mogą przywołać posła do rzeczy — z czego, niestety, bardzo rzadko korzystają — a także zwrócić uwagę, że powinien skończyć czas przemówienia.</u>
          <u xml:id="u-470.8" who="#BolesławTwaróg">Sądzę, że po prostu mamy zbyt kulturalnych marszałków i nie wypada im przerywać, jak posłowie zabierają głos. W kuluarach padały różne wnioski na temat technicznych metod zapobieżenia zbyt długim przemówieniom. Były bardzo drastyczne, ktoś tu proponował zorganizowanie zapadni w tym miejscu, i były mniej drastyczne, jak np. Urządzenie mechaniczne, które automatycznie wyłączałoby te mikrofony po ustalonym czasie przemówień, powiedzmy 5 czy 10 minutach.</u>
          <u xml:id="u-470.9" who="#BolesławTwaróg">Za tym rozwiązaniem technicznym byłbym i tu też gorąco popieram wniosek posła Ruseckiego w sprawie zmiany tej aparatury, która w naszym Sejmie jest zmorą, która bez przerwy się zacina, psuje, która jest o różne rzeczy posądzana, na aparaturę elektroniczną z prawdziwego zdarzenia, Sądzę, że nowy szef Kancelarii Sejmu będzie w stanie tę sprawę zorganizować jeszcze w czasie obecnej przerwy, w czasie przerwy sierpniowej, która mam nadzieję nastąpi. Jest ona niezwykle potrzebna. Jest też potrzebne to ograniczenie wystąpień, zwłaszcza gdy przejdziemy do takiej metody prowadzenia prac ustawodawczych, że większość ustaw, co posłowie tutaj proponują, będziemy w pierwszym czytaniu przerabiali w czasie posiedzeń plenarnych. Jeśli nie ograniczymy jednocześnie czasu wystąpień, to po prostu Sejm zablokuje się. Dlatego o takie rozwiązania regulaminowe i o takie działanie państwa marszałków apeluję.</u>
          <u xml:id="u-470.10" who="#BolesławTwaróg">Druga sprawa, którą chciałbym poruszyć jest natury technicznej. Chodzi o materiały, z jakich my, posłowie korzystamy. Proszę państwa, wszystkiego się spodziewałem kandydując do Sejmu, ale nie tego, że materiały, które będę otrzymywał z Kancelarii Sejmu nie będą nadawały się do pracy nad nimi dla takiego posła jak ja, który nie jest prawnikiem, który sądził, że decyzje podejmowane w Sejmie będą decyzjami merytorycznymi, że nie będzie musiał w Sejmie zajmować się redakcją, układaniem tekstów czy interpretacją prawną. Przecież jeśli dostajemy druk, w którym jest napisane, że art. 2, ust. 3 skreśla się, w paragrafie 15 przecinek zastępuje się kropką i dodaję się jakiś wyraz, to przecież nikt z posłów nie będących prawnikami nie orientuje się, jaki jest przedmiot rzeczowy sprawy. Aby się dowiedzieć, trzeba siedzieć godzinami w bibliotece sejmowej, wyszukiwać przepisów, a znalezienie możliwości uzasadnienia dla takiej czy innej poprawki, a w szczególności ocenienie skutków jej uchwalenia jest dla posła znikome. Raz czy dwa dostaliśmy z Kancelarii Sejmu materiał właściwy, tzn. był to bodajże projekt prawa lokalowego, dostaliśmy propozycje zmian wraz z tekstem pełnym ustawy wraz z oceną skutków uchwalenia zmian w każdym z punktów. Pytałem w Kancelarii Sejmu, dlaczego częściej takich materiałów nie otrzymujemy. Cóż, rzecz prozaiczna, chodzi o pieniądze.' Po prostu koszty przygotowywania takich materiałów są zbyt wysokie. Ale, proszę państwa, koszt źle uchwalonej ustawy, który rzutuje na działalność całego państwa, jest chyba znacznie większy niż koszt zlecenia prac nawet przy użyciu nowoczesnego sprzętu komputerowego przy przygotowywaniu projektów ustaw.</u>
          <u xml:id="u-470.11" who="#BolesławTwaróg">Proszę zatem, aby — nie wiem, czy to wystarczy szef Kancelarii Sejmu, czy aż trzeba by było interwencji ministra finansów — aby budżet państwa wydał niezbędne środki zarówno na zorganizowanie urządzeń do głosowania o prawdziwym światowym standardzie, jak i wydał stosowne środki na to, aby posłowie mogli podejmować właściwe merytorycznie decyzje.</u>
          <u xml:id="u-470.12" who="#BolesławTwaróg">Proszę państwa, w tym regulaminie, który proponuje Komisja Regulaminowa i Spraw Poselskich w zmianie 12 jest taka propozycja. Proponuje się, aby posłowie, którzy decydują się na pracę w komisjach mogli uczestniczyć na stałe najwyżej w jednej stałej komisji. W wyjątkowych przypadkach Sejm może powołać posła do drugiej komisji. Ponieważ byłem autorem tej poprawki, a spotkała się ona z pretensjami niektórych, także moich, kolegów, chciałbym dwa słowa na ten temat powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-470.13" who="#BolesławTwaróg">Tę poprawkę zaproponowałem dlatego, że w sytuacji gdy Sejm pracuje non stop, na okrągło i to można powiedzieć bez przesady, że od świtu do późnych godzin nocnych, gdy nie ma praktycznie przerw w naszej pracy, uczestnictwo posła w dwóch, trzech komisjach na stałe jest fizycznie niemożliwe. Te komisje odbywają posiedzenia równolegle. Prawda jest taka, że jeśli komisja liczy sobie, powiedzmy, 30 osób, to na stałe przychodzi na posiedzenia najwyżej 15–16, z trudem uzyskujemy quorum. I to nie dlatego, aby poseł zostawał w domu, tylko dlatego, że równocześnie jest na innym posiedzeniu.</u>
          <u xml:id="u-470.14" who="#BolesławTwaróg">Oczywiście istnieje regulaminowa możliwość, że każdy poseł może uczestniczyć także w posiedzeniu komisji, której nie jest członkiem. Chciałbym, aby uprawnienia tego posła były większe niż dotąd, aby mógł zgłaszać wnioski, oczywiście poza braniem udziału w głosowaniu. Ale też uważam, że taka regulacja prawna, która zapewni, że poseł będzie tylko w jednej komisji, umożliwi bardziej efektywną, działalność tych komisji, po prostu umożliwi uzyskiwanie quorum. Każdy natomiast, gdy tylko będzie chciał, będzie mógł uczestniczyć w innych pracach komisji, gdy tematy tam poruszane będą związane z jego zakresem zainteresowań.</u>
          <u xml:id="u-470.15" who="#BolesławTwaróg">Oczywiście wymagana jest w tym celu właściwa informacja. My tu już mamy w Sejmie urządzenia elektroniczne — monitory, które nas informują o posiedzeniach. Powinny również informować o treści tych posiedzeń i to ze znacznie większym wyprzedzeniem. I sądzę, że te zmiany po wprowadzeniu zapewnią nam lepsze warunki pracy.</u>
          <u xml:id="u-470.16" who="#BolesławTwaróg">Jest jeszcze jedna sprawa, o której chciałbym powiedzieć. Chodzi o relację między Sejmem a Senatem. Ciągle, proszę państwa, dochodzi do scysji na tym tle, ponieważ Konstytucja została tak sformułowana, że prawnicy doszukują się różnych możliwych interpretacji. Nie będąc prawnikiem, chciałbym wyrazić swoje zdziwienie, że skoro tak, to już dawno przecież powinniśmy ten zapis konstytucyjny zmienić. Zmienialiśmy wiele zapisów konstytucyjnych i tu niewielka zmiana sprawę tę by rozwiązywała. Ale rozumiem, że jest to kwestia polityczna, że może to być trudne do przeprowadzenia w tym Sejmie. Dlatego też chcę zaproponować, gdyby to się nie udało, rozwiązanie o charakterze organizacyjnym. Mianowicie chciałbym wprowadzić do regulaminu taką zasadę, że poprawki Senatu bez względu na opinie komisji sejmowej głosowane są w pierwszej kolejności z wnioskiem o ich przyjęcie. Gdyby do tego doszło — dajmy na to taki przykład, że komisja odrzuca poprawki Senatu, a przy proponowanym przeze mnie zapisie regulaminowym głosujemy najpierw, kito jest za przyjęciem tych poprawek. Jeśli się okaże, że Wysoka Izba ich przyjąć nie raczy, to wówczas świadomi posłowie w większości te poprawki odrzucą i wówczas nie będzie pata, który się tak często dotąd zdarzał.</u>
          <u xml:id="u-470.17" who="#BolesławTwaróg">Ale już przy tej propozycji — bo zgłaszałem ją na posiedzeniu Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich — zarzucono mi, że to jest obniżenie rangi Sejmu, że nie jest to właściwie zgodne z Konstytucją. Nie byłbym za taką interpretacją. Uważam, że nie powinniśmy się tutaj unosić ambicją, a zadbać o to, abyśmy działali sprawnie.</u>
          <u xml:id="u-470.18" who="#BolesławTwaróg">Na zakończenie chciałbym zwrócić uwagę tym wszystkim posłom, którzy upierają się przy tym, że czas wystąpień powinien być dłuższy, że nie powinno się go ograniczać motywując to wymogami demokracji, iż demokracja nie jest celem samym w sobie. Demokracja powinna nam służyć, w związku z tym powinna być narzędziem. A zatem potraktujmy tę demokrację jako środek i jako narzędzie do osiągnięcia jak najlepszych efektów naszej pracy.</u>
          <u xml:id="u-470.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-471">
          <u xml:id="u-471.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-471.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Adama Zielińskiego, a następnie pana posła Andrzeja Bratkowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-472">
          <u xml:id="u-472.0" who="#AdamZieliński">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Cztery uwagi do tekstu. Pierwsza sprawa wiąże się z koncepcją Zgromadzenia Narodowego. Muszę powiedzieć, że kiedy przeczytałem propozycje autorów, że wstęp na posiedzenia, na salę posiedzeń Sejmu — poza prezesem Trybunału Konstytucyjnego, pierwszym prezesem Sądu Najwyższego, Rzecznikiem Praw Obywatelskich i ministrami stanu — ma tylko marszałek Senatu z II Izby, to troszkę włos mi się a jeżył, bo ją rozumiem, że ciągle jesteśmy jednym parlamentem. Oczywiście, jest problem ilości miejsc na sali, no ale jak nie będzie miejsc na dole, to senatorowie siądą sobie na górze. Uważam, że to powinna być zasada wzajemna, że na każdą salę, na każde posiedzenie Sejmu senatorowie powinni mieć wstęp nieograniczony, nie jako — że tak powiem — osoby z przepustkami, tylko po prostu jako członkowie parlamentu. Podobnie zresztą sądzę, że na tych samych zasadach posłowie powinni mieć wstęp na salę posiedzeń Senatu. I to jest pierwsza sprawa, którą proponowałbym rozwiązać.</u>
          <u xml:id="u-472.1" who="#AdamZieliński">Druga sprawa wiąże się z postępowaniem z ustawami i uchwałami, najważniejszym zresztą przecież elementem działania Sejmu. Chcę powiedzieć, że rozumiem troskę autorów, bo rzeczywiście to 'prawo, które stanowimy, w pośpiechu, to prawo jest nieraz kiepskie, ale mam wątpliwość, czy te sposoby, które tu się proponuje będą sposobami właściwymi. Po pierwsze, jeżeli ktoś zdaję sobie sprawę z tego, w jakim młynie ustawodawczym jesteśmy jest to bardzo brzydkie określenie, ale bardzo trafnie oddające to, o co chodzi — to musi jednak z pewną refleksją przyjąć propozycję, że Komisja Ustawodawcza będzie przedstawiała odrębne sprawozdania o każdym z projektów. Chcę powiedzieć, że będzie to powodowało przedłużanie postępowania, ponieważ Komisja Ustawodawcza będzie musiała odbywać odrębne posiedzenia, teraz będą powstawały kolizje naturalne między stanowiskiem Komisji Ustawodawczej i komisji merytorycznej, no i zacznie się — że tak powiem — zabawa. W moim przekonaniu ten przepis mógłby być przyjęty pod warunkiem, żeby nadać mu charakter fakultatywny, tzn. że jeżeli członkowie Komisji Ustawodawczej uczestniczący w jakiejś — że tak powiem — pracy dojdą do wniosku, że zachodzi potrzeba odrębnego sprecyzowania stanowiska Komisji Ustawodawczej, powinni to zrobić.</u>
          <u xml:id="u-472.2" who="#AdamZieliński">Trzecia sprawa, proszę państwa, jest związana z tym układem Sejm — Senat. Ja, może wbrew wielu tu wypowiadającym się przy okazji różnych dyskusji, uważam, że to jest bardzo dobry mechanizm, kiedy ten mechanizm pozwala na ujawnienie różnic i na wypracowanie pewnego wspólnego stanowiska. Ale chcę powiedzieć, że mam wątpliwość — czy słuszna jest ta propozycja, żeby postępowanie ustawodawcze — tak się to dzisiaj nazywa — ulegało zawieszeniu, jeżeli Sejm nie uchwali przyjęcia propozycji Senatu, żeby było wyznaczonych jakichś 30 dni, po czym to postępowanie ma ulec zamknięciu. Mnie się wydaje, że przecież usuwanie różnicy poglądów między Sejmem i Senatem to jest również postępowanie ustawodawcze, jeżeli ktoś chce — że tak powiem — tak to nazywać. I jeżeli w ciągu 30 dni nie uda się osiągnąć porozumienia, to trzeba obradować dalej, aż do skutku, tak jak to zresztą przewiduje się w systemach parlamentarnych wielu państw. Uważam zresztą, że w ogóle za skromnie tu się mówi o tej całej mediacji. Należy to rozbudować, dlatego że tutaj te próby mediacyjne powinny wychodzić na wcześniejszych etapach. Powinniśmy właściwie nie tyle, jak sądzę, wyprowadzać negatywne konsekwencje z tego, że mamy parlament dwuizbowy, ale wyciągać konsekwencje pozytywne, a takie ja widzę.</u>
          <u xml:id="u-472.3" who="#AdamZieliński">I wreszcie ostatnia uwaga. Jest zawsze rzeczą 'trudną powiedzieć, kiedy kończą się ramy niezbędnej formy, jaką trzeba nadać określonemu działaniu, a pewnemu formalizmowi. Muszę powiedzieć, że widzę tutaj pewne takie formalizmy. Nie chcę przedłużać, bo już za chwilę będziemy głosowali ustawy o szkolnictwie wyższym, stopniach i tytule naukowym, ale chcę powiedzieć, że tego rodzaju zapis, że jeżeli prezydent odmówi podpisu, to Prezydium Sejmu ma obowiązek skierować projekt ustawy do komisji, które poprzednio ten projekt rozpatrywały przed uchwaleniem przez Sejm, a jeżeli z veta prezydenta będzie wynikało, że właśnie trzeba — że tak powiem — dokooptować jedną komisję, bo pojawia się jakiś nowy problem… Muszę powiedzieć tak — nie regulujmy rzeczy, które da się lepiej rozwiązać przy pomocy tzw. zdrowego rozsądku.</u>
          <u xml:id="u-472.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-473">
          <u xml:id="u-473.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-473.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Bratkowskiego z Polskiej Unii Socjaldemokratycznej, a następnie pana posła Macieja Bednarkiewicza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-474">
          <u xml:id="u-474.0" who="#AndrzejBratkowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałem zwrócić uwagę, że przez cały czas dzisiaj dyskutujemy nad sprawą funkcjonowania Sejmu. Oprócz tego, istnieje problem struktury, w której działamy i zmian w tej właśnie mierze dotyczy projekt uchwały Sejmu zawarty w druku nr 461. Chodzi tu o wyodrębnienie Komisji Samorządu Terytorialnego, z wyodrębnieniem komisji przekształceń własnościowych itd. Na samym -początku naszej kadencji mieliśmy dyskusję, czy nasz układ komisji sejmowych nie ekstrapoluje starego układu resortowego? Rzeczywiście trzeba potwierdzić, że przyjęcie, właściwie z małymi tylko zmianami, wprowadzenie tego elementu, komisji systemu gospodarczego poprzez rozszerzenie dawnej komisji przemysłu, jakieś novum tutaj wniosło. Niemniej jednak ogólnie komisje nasze nie mają charakteru problemowych, jest to natomiast w dalszym ciągu coś bliskiego podziału ministerialnego. W konsekwencji wtedy, kiedy pojawiają się rzeczywiste problemy musimy powoływać, za każdym razem, komisje nadzwyczajne, które mogłyby w sposób niejako interdyscyplinarny ogarnąć dane zjawiska.</u>
          <u xml:id="u-474.1" who="#AndrzejBratkowski">Chciałem zwrócić uwagę i prosić tutaj kolegów reprezentujących dotychczasową komisję systemu gospodarczego i przemysłu, by byli łaskawi uwzględnić najpierw w nazwie swej komisji, a później w praktyce swojego działania, nie „przemysł” jako taki, tylko „politykę przemysłową”.</u>
          <u xml:id="u-474.2" who="#AndrzejBratkowski">„System gospodarczy” — problematyka restrukturyzacji gospodarki, działań antymonopolowych, efektywności itd. Ale nie można przy okazji zgubić zainteresowania dla państwowej polityki przemysłowej, czego zresztą teraz jesteśmy świadkami w praktyce życia gospodarczego np. w stosunku do przemysłu węglowego itp. Wydaje mi się, że ta komisja powinna w -tej chwili, objąć swoim zasięgiem nie tylko system gospodarczy, ale także politykę przemysłową i powinna zwać się komisją systemu gospodarczego i polityki przemysłowej.</u>
          <u xml:id="u-474.3" who="#AndrzejBratkowski">Odpowiednio chciałbym zaproponować, żeby komisja — którą w tej chwili tworzymy z podziału Komisji Samorządu Terytorialnego oraz Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej — nie zajmowała się gospodarką (bo nie jest to rada nadzorcza resortu X czy Y), lecz aby zajmowała się polityką przestrzenną, budowlaną i mieszkaniową. Działanie Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej powinno się koncentrować na uprawianiu polityki państwowej. Jest to kwestia odpowiednich propozycji zmian w druku nr 461 w poprawce pierwszej, drugiej w podpunktach a). Nie będę może w tej chwili odczytywał wszystkich zmian szczegółowych — przekażę je posłowi sprawozdawcy — bo wszędzie dotyczy to wprowadzenia określonego nazewnictwa „polityki przestrzennej, budowlanej i mieszkaniowej” jako nazwy jednej z komisji sejmowych. Uwagi dotyczące uwzględnienia przedmiotu „polityki przemysłowej”… kieruję do profesora Zawiślaka, by komisja działająca pod jego kierownictwem, przyjęła tę propozycję. Przy okazji należy dokonać skreślenia w pkt. 2 ppkt. a), że „gospodarka komunalna” zanika jako odrębny przedmiot działania w nowym 'podziale pracy komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-475">
          <u xml:id="u-475.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję. Proszę o zabranie głosu pana posła Macieja Bednarkiewicza z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-476">
          <u xml:id="u-476.0" who="#MaciejBednarkiewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Do pana posła Twaroga będzie merytoryczne tylko wystąpienie. Odnośnie do proponowanej ustawy, proponowanej uchwały, pan poseł Szymański, autor tego projektu zdziwi się, że powtórzę swoje zastrzeżenia jakie miałem na posiedzeniu komisji regulaminowej. Do nich należy przede wszystkim cała zmiana, która -tutaj w projekcie nosi nr 27, a dotyczy — w moim przekonaniu — zmiany Konstytucji w zakresie art. 27. Wszystkie podpunkty art. 45 od lit. a do lit. g, ze szczególnym uwzględnieniem ppkt c), w moim przekonaniu naruszają Konstytucję.</u>
          <u xml:id="u-476.1" who="#MaciejBednarkiewicz">Wykładnię art. 27 Konstytucji starałem się Wysokiej Izbie przedstawić w 'kilku wystąpieniach na ten temat. Uważam, że nie może być ona właściwie nie interpretowana, a zmieniana w taki sposób, jak to się tutaj dzieje. Ze szczególnym naciskiem protestuję przeciwko tworzeniu instytucji zawieszenia postępowania — pan prof. Zieliński był łaskaw również na to zwrócić uwagę — i jakiemukolwiek ramowemu określeniu postępowania mediacyjnego. Proszę zwrócić uwagę, że wszystko to dotyczy art. 27 Konstytucji. W moim przekonaniu brzmienie art. 27 Konstytucji nie pozwala również na wprowadzanie takiej instytucji, że Sejm ma głosować wnioski komisji. Zgodnie z art. 27 tylko ma głosować Sejm nad treścią uchwał Senatu, a -nie stanowiskiem komisji.</u>
          <u xml:id="u-476.2" who="#MaciejBednarkiewicz">Mam również — i w moim przekonaniu słuszne — zastrzeżenia do koncepcji Komisji Ustawodawczej. Uważam, że ma ona pomagać komisjom merytorycznym, ma rozstrzygać wątpliwości natury formalnoprawnej, które przy pracach komisji merytorycznych mogą się nasunąć. Stwarzanie natomiast takiej sytuacji, a to jest zapisane w 24 chyba zmianie — że Komisja Ustawodawcza ma przedstawiać sprawozdanie z punktu widzenia zgodności ustawy z Konstytucją oraz poprawności legislacyjnej, to w części dotyczącej poprawności legislacyjnej, rozumiem, że może się wypowiadać Komisja Ustawodawcza, ale w kwestii zgodności z Konstytucją tego rodzaju postępowania sobie nie wyobrażam. Pomijam wszystkie inne kwestie o charakterze, w ogóle celowości i sensu oraz istoty pracy Komisji Ustawodawczej, ale uważam, że w tym przedmiocie Komisja Ustawodawcza nie jest umocowana. Proszę sobie wyobrazić taką sytuację, w której Komisja Ustawodawcza wyda czy zajmie stanowisko o niezgodności z Konstytucją w relacji z uprawnieniami Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-476.3" who="#MaciejBednarkiewicz">Jestem przeciwny tej koncepcji, by jeden poseł mógł pracować tylko i wyłącznie w jednej komisji. Jestem przeciwny dlatego, że po pierwsze uważam, że zwłaszcza w klubach, które są mniej liczne, wytworzy się taka sytuacja, że będą one mogły być zainteresowane tylko niewielką ilością prac merytorycznych. A po drugie, naprawdę, ci posłowie, którzy decydują się poświęcić właściwie całe swoje życie zawodowe i koncepcyjne Sejmowi, nie mogą być ograniczani tylko i wyłącznie do jednej komisji. Powinni, w moim przekonaniu, mieć prawo brania udziału również w innych komisjach, co w wielu wypadkach powinno być dla dobra tych komisji.</u>
          <u xml:id="u-476.4" who="#MaciejBednarkiewicz">I jeszcze uwaga ostatnia. Zdaję sobie sprawę z tego, takich głosów było tutaj Wiele, że ta nasza praca legislacyjna jest nie taka, jak byśmy chcieli. Pan poseł Szymański słusznie na ten temat mówił i tutaj dokonywał jakichś ocen, że jedne zespoły pracują dobrze, drugie źle. Niektórzy zasłużyli na dobrą laurkę, niektórzy na gorszą. My przyjmujemy te uwagi — jedni z zadowoleniem, drudzy ze smutkiem. Ale wydaje mi się, że niezależnie od tego wszystkiego trzeba pamiętać o tym, że my piszemy regulamin na czas normalny, na czas normalny, na czas normalności. Ten okres jest naprawdę nadzwyczajny. I wydaje mi się, że jeżeli ktokolwiek czyni zarzut prezydium, że kieruje projekt ustawy od razu do komisji i uważa, że nie są to nadzwyczajne okoliczności, to ja bym chciał wiedzieć, jakie w ogóle mają być wobec tego nadzwyczajne dla niego. W moim przekonaniu są nadzwyczajne od pierwszego dnia pracy tego Sejmu. I dlatego prezydium ma prawo dla ułatwienia i dla właściwej realizacji pracy Sejmu tak postępować. Bo po prostu uważam, że nie powinniśmy tego przyspieszenia zwalniać, ono musi do pewnego etapu postępowania legislacyjnego, do uregulowania zasadniczych spraw w państwie istnieć. Trudno, niejednokrotnie z naruszeniem tych naszych wymarzonych zasad formalnoprawnych czy legislacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-476.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-477">
          <u xml:id="u-477.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-477.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Na tym lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-477.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa chciał jeszcze zabrać głos w debacie na ten temat?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-478">
          <u xml:id="u-478.0" who="#JanuszSzymański">Ja dosłownie dwa zdania.</u>
          <u xml:id="u-478.1" who="#komentarz">(Poseł Marian Orzechowski: Ale tylko dwa)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-479">
          <u xml:id="u-479.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł sprawozdawca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-480">
          <u xml:id="u-480.0" who="#JanuszSzymański">Bardzo krótko. Chcę przeprosić, że nie powiedziałem o pewnym istotnym błędzie, który się wkradł do druku. Otóż ta zmiana 24, która dotyczy odrębnego obradowania przez Komisję Ustawodawczą, po prostu znalazła się omyłkowo, pochodzi z dawnego błędu.</u>
          <u xml:id="u-480.1" who="#JanuszSzymański">Nowelizacji trybu pracy Komisji Ustawodawczej dokonaliśmy wcześniej, przy rozpatrywaniu projektów ustaw, i zdecydowaliśmy się, że będzie ona obradowała nad projektami ustaw w zespołach, czyli chcę po prostu powiedzieć, że jest błąd i niejako czynię sprostowanie.</u>
          <u xml:id="u-480.2" who="#JanuszSzymański">Następnie — zgadzam się z panem posłem Ruseckim co do potrzeby zmiany. Ale to można w regulaminie uczynić, kiedy będziemy dysponowali aparaturą. Rozmowa jest bezprzedmiotowa dopóki tej aparatury nie ma.</u>
          <u xml:id="u-480.3" who="#JanuszSzymański">Przyjmuję te uwagi, jestem za nie wdzięczny, ale chcę nawiązać do wypowiedzi pana posła Bednarkiewicza.</u>
          <u xml:id="u-480.4" who="#JanuszSzymański">Dziękuję za to uznanie indywidualne, ale projekt zmian regulaminu jest efektem pracy zbiorowej, pracy całej komisji i ekspertów. Korzystaliśmy — jak sądzę — z najlepszych ekspertów, jacy są w Polsce od procedur parlamentarnych. I to jest wspólny wysiłek. Byłbym nieskromny, gdybym po prostu tylko sobie przypisywał autorstwo tego projektu.</u>
          <u xml:id="u-480.5" who="#JanuszSzymański">I jeszcze dwie sprawy. Pan prof. Zieliński, którego szalenie cenię, zgłosił wiele uwag. Mówił o koncepcji Zgromadzenia Narodowego i wstępu na salę posiedzeń. Chcę pana profesora zapytać, a jak będzie wyglądało głosowanie? Przecież tutaj jest zapis dotyczący wstępu na salę posiedzeń. Tak że jest wstęp; ale nie na salę posiedzeń.</u>
          <u xml:id="u-480.6" who="#JanuszSzymański">I problem relacji Sejm — Senat, która wymaga…</u>
          <u xml:id="u-480.7" who="#komentarz">(Poseł Adam Zieliński: To prezes Trybunału Konstytucyjnego bierze udział w głosowaniu?)</u>
          <u xml:id="u-480.8" who="#JanuszSzymański">Ale ma specjalnie wyznaczone miejsce i z regulaminu można domniemywać, że jest wyznaczone specjalne miejsce na sali, tak to jest zrobione.</u>
          <u xml:id="u-480.9" who="#komentarz">(Poseł Adam Zieliński: To jest wstęp, a nie głosowanie)</u>
          <u xml:id="u-480.10" who="#JanuszSzymański">I druga sprawa, to są te formalizmy, być może, ale chodziło o dopełnienie wszelkich procedur.</u>
          <u xml:id="u-480.11" who="#JanuszSzymański">Dziękuję za te uwagi, ponownie będziemy je wnikliwie rozważać. Chodziło natomiast o zamknięcie w pełni procedury. Ten okres 30 dni przy zawieszeniu postępowania jest po to, że jeżeli nie jest możliwa mediacja, to efekt może być taki, że nowy projekt ustawy zostanie zgłoszony.</u>
          <u xml:id="u-480.12" who="#JanuszSzymański">Pragnę serdecznie podziękować za te uwagi i dyskusję. Jednocześnie zwracam się z prośbą i apelem do Wysokiej Izby, aby na pierwszym posiedzeniu, zaraz po przerwie, wrócić do uchwalenia regulaminu, żebyśmy nie mieli tych luk proceduralnych i wątpliwości przy rozstrzyganiu spraw ważnych dla Izby i dla państwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-481">
          <u xml:id="u-481.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-481.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Na tym kończymy debatę nad pierwszym czytaniem projektu uchwały o zmianie regulaminu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-481.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Prezydium Sejmu proponuje skierowanie projektu uchwały o zmianie regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej do Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich oraz Komisji Ustawodawczej do. rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-481.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-481.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-481.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Powracamy do punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Ustawodawczej o rządowych projektach ustaw: o szkolnictwie wyższym; o tytule naukowym i stopniach naukowych.</u>
          <u xml:id="u-481.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-481.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Zaczniemy od ustawy o tytule i stopniach naukowych, następnie będziemy głosowali projekt ustawy o szkolnictwie wyższym.</u>
          <u xml:id="u-481.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o zajmowanie miejsc i w miarę możności o ciszę w czasie głosowania, bo rzeczywiście, jak państwo widzą z druków, mamy masę. do przegłosowania i żeby to się odbyło sprawnie i rzeczowo, potrzebne są — wydaje mi się — cisza i spokój na sali.</u>
          <u xml:id="u-481.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-482">
          <u xml:id="u-482.0" who="#StanisławDąbrowski">Pani Marszałek! W natłoku tych poprawek znikła moja poprawka zgłoszona wczoraj do art. 185. ust. 6 pkt 1 projektu ustawy o szkolnictwie wyższym. Chodziło mi o to, żeby przy najbliższych wyborach w uczelniach doktorów habilitowanych zaliczyć do grupy samodzielnych pracowników naukowych, a to z tego względu, że zdarzały się przypadki, że doktorzy habilitowani z przyczyn politycznych nie uzyskiwali nominacji na docentów. Znam osobiście przypadki odmowy złożenia ślubowania na wierność socjalizmowi ze strony doktorów habilitowanych, co było przyczyną nieuzyskania nominacji docenta, dlatego chciałbym tę swoją poprawkę podtrzymać. Polega ona ma tym, aby w art. 185, ust. 6 pkt 1 słowa „zatrudnionych na stanowisku profesora i profesora nadzwyczajnego oraz docenta” zastąpić słowami „z tytułem profesora lub stopniem naukowym doktora habilitowanego”.</u>
          <u xml:id="u-482.1" who="#StanisławDąbrowski">Pani Marszałek! W tym ujęciu ta poprawka wczoraj została zgłoszona, wprawdzie sala była dość pusta, ale formalności stało się zadość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-483">
          <u xml:id="u-483.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, w związku z tym, że ustawę o szkolnictwie wyższym będziemy głosowali jako ustawę drugą, pan poseł może będzie uprzejmy porozumieć się z panem posłem sprawozdawcą, jeśli chodzi o redakcję tej poprawki i w momencie głosowania nad tą ustawą, pan poseł będzie uprzejmy sprecyzować, wyjaśnić pomyłkę i przy głosowaniu do niej wrócimy.</u>
          <u xml:id="u-483.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy są jeszcze jakieś głosy przed przystąpieniem do głosowania nad projektem ustawy o tytule naukowym i stopniach naukowych? Ten projekt ustawy głosujemy jako pierwszy.</u>
          <u xml:id="u-483.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś przed przystąpieniem do głosowania chciał zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-483.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-483.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Przechodzimy do głosowania projektu ustawy o tytule naukowym i stopniach naukowych.</u>
          <u xml:id="u-483.5" who="#OlgaKrzyżanowska">W sprawozdaniu komisje przedstawiają 3 wnioski mniejszości, które głosować będziemy w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-483.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Pierwszy wniosek mniejszości dotyczy art. 16 i przewiduję obligatoryjność wygłoszenia wykładu habilitacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-483.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę uprzejmie pana posła sprawozdawcę o przypomnienie istoty tego wniosku mniejszości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-484">
          <u xml:id="u-484.0" who="#JerzyZdrada">Wysoka Izbo! Wniosek mniejszości zmierza do tego, aby wykład habilitacyjny był obligatoryjny. Komisja zaproponowała oddanie decyzji o obligatoryjności danej radzie wydziału.</u>
          <u xml:id="u-484.1" who="#JerzyZdrada">Myślę, że jest to sprawa dość prosta, a zatem większych wyjaśnień nie wymaga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-485">
          <u xml:id="u-485.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy sprawa jest jasna dla państwa?</u>
          <u xml:id="u-485.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania wniosku mniejszości. Proszę bardzo uprzejmie zająć miejsca.</u>
          <u xml:id="u-485.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 16, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (148) Kto jest przeciwny temu wnioskowi? (64)</u>
          <u xml:id="u-485.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (39)</u>
          <u xml:id="u-485.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm przyjął wniosek mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-485.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Drugi wniosek mniejszości dotyczy art. 17 i przewiduje, że uchwała o nadaniu stopnia naukowego doktora habilitowanego nie wymaga zatwierdzenia przez Centralną Komisję do spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych z wyjątkiem przypadku, gdy uprawnienia rady jednostki organizacyjnej do nadania stopnia naukowego zostały ograniczone.</u>
          <u xml:id="u-485.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Konsekwencją przyjęcia tego wniosku byłyby odpowiednie zmiany w art. 7 i 27 projektu ustawy. Proszę uprzejmie pana posła sprawozdawcę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-486">
          <u xml:id="u-486.0" who="#JerzyZdrada">Ten wniosek mniejszości ma już zasadnicze znaczenie, dlatego że rozszerza prawo ostatecznego decydowania o nadaniu stopnia naukowego doktora habilitowanego na wszystkie rady, które mogą tego rodzaju postępowanie przeprowadzać.</u>
          <u xml:id="u-486.1" who="#JerzyZdrada">W projekcie podkomisji i komisji sejmowych taka możliwość była przyznana jedynie tym radom, czy tym jednostkom organizacyjnym, które cechuje odpowiedni poziom naukowy, a więc było to przyznane szkołom czy też wydziałom mającym odpowiedni prestiż naukowy. Tutaj automatycznie otrzymywałyby wszystkie jednostki organizacyjne, które mogą przeprowadzać przewody habilitacyjne. I na to państwu zwracam uwagę. Jest to rozszerzenie bardzo istotne, automatyczne, a nie pod kontrolą, ścisłą kontrolą poziomu wykonywania tych obowiązków.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-487">
          <u xml:id="u-487.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-487.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-487.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Głosować będziemy łącznie propozycję poprawek do art. 17, art. 7 i art. 27.</u>
          <u xml:id="u-487.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 17, 7 i 27, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (49) Kto jest przeciwny temu wnioskowi? (171)</u>
          <u xml:id="u-487.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (33)</u>
          <u xml:id="u-487.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości oddalił.</u>
          <u xml:id="u-487.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Trzeci wniosek mniejszości dotyczy art. 25, w którym proponuje się nadać Radzie Ministrów prawo określania przesłanek nadania tytułu stopnia naukowego osobom, które uzyskały stopnie naukowe za granicą.</u>
          <u xml:id="u-487.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo pana posła sprawozdawcę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-488">
          <u xml:id="u-488.0" who="#JerzyZdrada">Wysoka Izbo! W projekcie, który przedstawiła komisja, taka możliwość była zagwarantowana praktycznie dla wszystkich, to znaczy i dla osób, które uzyskały w kraju i za granicą. Nie było tego rozróżnienia. W tym wypadku wniosek mniejszości zmierza do tego, aby to prawo mogło być skuteczne wyłącznie dla tych, którzy uzyskali stopień naukowy za granicą. A więc jest to niejako ścieśnienie w stosunku do tego, co proponowała komisja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-489">
          <u xml:id="u-489.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-489.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za wnioskiem mniejszości do art. 25, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (32) Kto jest przeciwny temu wnioskowi? (175)</u>
          <u xml:id="u-489.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (48)</u>
          <u xml:id="u-489.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości oddalił.</u>
          <u xml:id="u-489.4" who="#OlgaKrzyżanowska">W trakcie dyskusji zgłoszono dodatkowe poprawki, które zawarte są w zestawieniu, nad którymi obecnie będziemy głosować. Proszę pana posła sprawozdawcę Jerzego Zdradę o kolejne przedstawienie tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-489.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Każdą poprawkę będziemy głosować osobno.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-490">
          <u xml:id="u-490.0" who="#JerzyZdrada">Wysoka Izbo! W trakcie debaty zgłoszono ogółem 9 poprawek. Pierwsza dotyczy art. 10 i pkt. 3 tego artykułu, w którym mowa jest o dopuszczaniu do przewodu doktorskiego osób, które ukończyły studia zawodowe w szkole wyższej i osiągnęły rezultaty świadczące o szczególnych uzdolnieniach w pracy naukowej. Poprawka polega na tym, aby wyraźniej powiedzieć, że dopuszcza się także w drodze wyjątku, czyli podkreślamy w tej poprawce wyjątkowość sytuacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-491">
          <u xml:id="u-491.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-491.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 10 ujętej w pkt. 1 zestawienia, proszę uprzejmie podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (220) Kto jest przeciwny? (6)</u>
          <u xml:id="u-491.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (27)</u>
          <u xml:id="u-491.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę pierwszą przyjął.</u>
          <u xml:id="u-491.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, następną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-492">
          <u xml:id="u-492.0" who="#JerzyZdrada">Proszę Wysokiej Izby! Poprzednią poprawkę zgłosił pan poseł Grzywacz, powinienem na to zwrócić uwagę. Obecną poprawkę wniosła pani poseł Dobrochna Kędzierska. Poprawka ta też mówi o uzupełnieniu zapisu o słowa „w drodze wyjątku”. Jest to poprawka do art. 25 ust. 5, który mówi, że centralna komisja może na wniosek właściwej rady jednostki organizacyjnej nadać te uprawnienia, co przedtem głosowaliśmy. Dotyczyło to wniosku mniejszości, który to pragnął przenieść to prawo wyłącznie na ludzi uzyskujących stopień naukowy za granicą. Teraz, skoro przegłosowaliśmy pozostawienie tego zapisu, jest prośba o uzupełnienie go również klauzulą, że w drodze wyjątku centralna komisja może takie uprawnienia nadać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-493">
          <u xml:id="u-493.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-493.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem poprawki omówionej przed chwilą przez posła sprawozdawcę, do art. 25, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (233) Kto jest przeciwny tej poprawce? (4)</u>
          <u xml:id="u-493.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (16)</u>
          <u xml:id="u-493.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę drugą przyjął.</u>
          <u xml:id="u-493.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo panie pośle, poprawkę trzecią.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-494">
          <u xml:id="u-494.0" who="#JerzyZdrada">Poprawka trzecia dotyczy art. 33 ust. 3. Jest to poprawka zgłoszona przez pana posła Grzywacza i cały ust. 3 mówi o wyborze członków centralnej komisji. Pan poseł Grzywacz wnioskuje, aby kandydatów na członków centralnej komisji mogły przedstawiać rady jednostek organizacyjnych posiadających uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora. My proponowaliśmy, żeby to był stopień naukowy doktora habilitowanego, a zatem jest to niejako obniżenie nieco wymogów. Możecie państwo wybierać — doktor habilitowany lub tylko doktor.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-495">
          <u xml:id="u-495.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-496">
          <u xml:id="u-496.0" who="#WaldemarGrzywacz">Pan poseł sprawozdawca raczej źle zinterpretował. Ja poprzez swój wniosek chciałem rozszerzyć możliwość kandydowania z większej liczby rad wydziałów, a pan mówi o obniżeniu rangi. O obniżeniu rangi nie może być mowy, bo kandydować może tylko profesor tytularny, ale z większej liczby jednostek organizacyjnych, a więc pan jak gdyby wprowadza w błąd.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-497">
          <u xml:id="u-497.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, może pan poseł sprawozdawca będzie uprzejmy wyjaśnić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-498">
          <u xml:id="u-498.0" who="#JerzyZdrada">Być może w skrócie tak to wyszło, ale istotnie przecież cały ten zapis mówi wyraźnie, że kandydatów mogą wysuwać rady jednostek, które nadają stopień, które przeprowadzają, no tak. Przecież, proszę państwa, kandydatów na członków centralnej komisji mogą przedstawiać rady jednostek organizacyjnych posiadających uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora habilitowanego. Tak wyglądała propozycja komisji. Wniosek pana posła Grzywacza jest tego rodzaju, żeby przez wykreślenie słowa „habilitowanego” nadać te uprawnienia tym, które mają prawo do nadawania stopnia naukowego doktora. A więc w tym sensie jest to, tylko i wyłącznie. Zespoły o nieco innych uprawnieniach będą wysuwały kandydatów. I tylko tyle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-499">
          <u xml:id="u-499.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Myślę, że sprawa jest dla państwa jasna.</u>
          <u xml:id="u-499.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-499.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem wniosku trzeciego, do art. 33, omówionego przed chwilą, poprawki, przepraszam, trzeciej omówionej przed chwilą, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (159) Kto jest przeciwny temu wnioskowi? (59)</u>
          <u xml:id="u-499.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (49)</u>
          <u xml:id="u-499.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-499.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, poprawkę czwartą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-500">
          <u xml:id="u-500.0" who="#JerzyZdrada">Poprawka czwarta odnosi się do ant. 34. Wniósł ją pan poseł Andrzej Bratkowski. Otóż art. 34, ust. 3 w propozycji komisji mówił, że recenzentów wyznacza się spośród, powołuje spoza składu centralnej komisji. Poprawka pana posła Andrzeja Bratkowskiego zmierza do tego, aby dodać ust. 3a, który mówiłby wyraźnie, że recenzenci, o których mowa w tym ust. 3, powinni reprezentować daną lub pokrewną dyscyplinę nauki lub sztuki. A więc wyraźnie wskazuje na naukową odpowiedzialność i kwalifikacje recenzenta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-501">
          <u xml:id="u-501.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania poprawki czwartej.</u>
          <u xml:id="u-501.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem tej poprawki zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (237) Kto jest przeciwny? (4)</u>
          <u xml:id="u-501.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (12)</u>
          <u xml:id="u-501.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę czwartą przyjął.</u>
          <u xml:id="u-501.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, poprawkę piątą, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-502">
          <u xml:id="u-502.0" who="#JerzyZdrada">Poprawka piąta odnosi się do art. 42. Mowa jest tam o sytuacjach, w których nie dokończone zostały w chwili obecnej przewody o nadanie stopnia naukowego. Komisja proponowała, aby przewody doktorskie, w których rady jednostek organizacyjnych wyznaczyły recenzentów oraz odpowiednie przewody habilitacyjne, biegły nadal. Natomiast pan poseł Woźniak pragnie, aby wykreślić słowa „w których rady jednostek organizacyjnych wyznaczyły recenzentów”, co w praktyce oznaczałoby, że przewody doktorskie w pierwszym stadium również objęte są tą regulacją, a więc bez nadania jeszcze formalnego biegu przez głosowanie nad recenzentami przez odpowiednie rady.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-503">
          <u xml:id="u-503.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania nad poprawką piątą.</u>
          <u xml:id="u-503.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 42 w brzmieniu omówionym przez pana posła sprawozdawcę, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (20) Kto jest przeciwny tej poprawce? (174)</u>
          <u xml:id="u-503.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (66)</u>
          <u xml:id="u-503.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę oddalił.</u>
          <u xml:id="u-503.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, poprawkę szóstą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-504">
          <u xml:id="u-504.0" who="#JerzyZdrada">Poprawka szósta odnosi się do art. 43, gdzie mowa jest o Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej do spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych. Otóż wniosek pana posła Stefana Niesiołowskiego zmierza do tego, aby zawiesić działalność Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej z chwilą uchwalenia tej ustawy i brzmi: „Kadencja Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej do spraw kadr naukowych, a także uprawnienia CKK w zakresie nauk wojskowych, nauk o bezpieczeństwie państwa i porządku publicznego oraz ochronie przeciwpożarowej przysługujące dotąd odpowiednio Radzie Wyższego Szkolnictwa Wojskowego i Nauki oraz Radzie Wyższego Szkolnictwa Spraw Wewnętrznych i Nauki wygasają z dniem wejścia w życie ustawy”.</u>
          <u xml:id="u-504.1" who="#JerzyZdrada">Komisja proponuje, że ta kadencja wygasa z dniem 31 grudnia. Jest to zmiana istotna, polegająca na tym, że z chwilą wejścia tych ustaw w życie zawiesza się działalność organów, które były powołane i działały na podstawie zupełnie innych regulacji prawnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-505">
          <u xml:id="u-505.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie Pośle! W konsekwencji, art. 44 skreśla się, może pan poseł będzie tak uprzejmy wyjaśnić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-506">
          <u xml:id="u-506.0" who="#JerzyZdrada">Tak, naturalnie, dziękuję pani marszałek za zwrócenie uwagi. Oczywiście w konsekwencji skreśla się art. 44. Jeśli państwo przegłosują tę poprawkę, to trzeba będzie ją opatrzyć ust. 1 i wówczas przedstawię uzupełnienie jako ust. 2, który mówi o wyborach do centralnej komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-507">
          <u xml:id="u-507.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-507.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem poprawki szóstej do art. 43 omówionej przed chwilą przez pana posła sprawozdawcę, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (159) Kto jest przeciwny? (44)</u>
          <u xml:id="u-507.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? 58)</u>
          <u xml:id="u-507.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-507.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę poprawkę następną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-508">
          <u xml:id="u-508.0" who="#JerzyZdrada">Pani Marszałek! To uzupełnienie ust. 2 do ant. 43. Skoro Wysoka Izba wyraziła poparcie dla poprawki pana posła Niesiołowskiego, to jest propozycja, aby dodać ust. 2, który byłby odpowiednikiem ant. 44. Mianowicie, państwo tego nie macie w swoim sprawozdaniu, brzmiałby on następująco: „Wyboru pierwszego składu centralnej komisji należy dokonać nie później niż przed dniem 1 stycznia 1991 r. na zasadach określonych w rozporządzeniu, o którym mowa w art. 33 ust. 5, wydanym bez konieczności zasięgania opinii centralnej komisji”.</u>
          <u xml:id="u-508.1" who="#JerzyZdrada">W art. 33, ust. 5 mowa jest o tym, że liczbę członków centralnej komisji oraz tryb i zasadę ich wyboru określa w drodze rozporządzenia prezes Rady Ministrów i dalej… po zasięgnięciu opinii centralnej komisji.</u>
          <u xml:id="u-508.2" who="#JerzyZdrada">Skoro przyjęliśmy, że w chwili obecnej centralna komisja kończy swoją działalność z dniem ogłoszenia tej ustawy, to uprawnienie będzie przysługiwało wyłącznie prezesowi Rady Ministrów, gdyż stary skład centralnej komisji nie będzie mógł mieć żadnego wpływu na tworzenie nowego składu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-509">
          <u xml:id="u-509.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania tej dodatkowej poprawki szóstej lit. b do art. 44 wynikającej z przyjęcia poprzednich.</u>
          <u xml:id="u-509.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem poprawki podanej przed chwilą przez posła sprawozdawcę, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (183) Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-509.2" who="#komentarz">(Nikt)</u>
          <u xml:id="u-509.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (65)</u>
          <u xml:id="u-509.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-509.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo poprawkę siódmą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-510">
          <u xml:id="u-510.0" who="#JerzyZdrada">Wysoka Izbo! Poprawka siódma do art. 44a została zgłoszona przez panią poseł Grażynę Langowską oraz panią poseł Teresę Sielicką. Poprawka ta brzmi: „W stosunku do decyzji CKK o odmowie zatwierdzenia uchwał rad jednostek organizacyjnych w sprawie nadawania stopni naukowych oraz negatywnych opinii CKK co do przedstawienia kandydata do tytułu naukowego, wydanych w okresie od 1 stycznia 1982 r. do dnia wejścia w życie ustawy, termin podjęcia decyzji w trybie wznowienia postępowania określonego w art. 146 ust. 1 Kodeksu postępowania administracyjnego wynosi 10 lat w stosunku do wszystkich przyczyn wymienionych w tym przepisie, bez konieczności zachowania do dnia 31 grudnia 1991 r. terminu określonego w art. 148 Kodeksu postępowania administracyjnego”. Chodzi o to, że tam były terminy, które w chwili obecnej już nie mogłyby być uwzględniane. Przedłuża to, po prostu, w tej specyficznej sytuacji możliwość odwoławczą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-511">
          <u xml:id="u-511.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-511.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 44a, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (191) Kto jest przeciwny? (11)</u>
          <u xml:id="u-511.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (54)</u>
          <u xml:id="u-511.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-511.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo ostatnią poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-512">
          <u xml:id="u-512.0" who="#JerzyZdrada">Poprawka ósma do art. 41 wniesiona przez pana posła Ignacego Czeżyka. Art. 41 ust. 3 mówi o tytułach profesora zwyczajnego i profesora nadzwyczajnego, które nadane na podstawie dotychczasowych przepisów stają się tytułem naukowym profesora określonym w niniejszej ustawie, z tym że osoby posiadające tytuł profesora zwyczajnego i nadzwyczajnego mogą go nadal używać. Otóż pan poseł Czeżyk zaproponował, aby na końcu tego ust. 3 dopisać słowa „określony w niniejszej ustawie tytuł naukowy profesora odpowiada dotychczasowemu tytułowi naukowemu profesora zwyczajnego”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-513">
          <u xml:id="u-513.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-513.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 41, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (7) Kto jest przeciwny temu? (226)</u>
          <u xml:id="u-513.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (24)</u>
          <u xml:id="u-513.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawki nie przyjął.</u>
          <u xml:id="u-513.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Wysoki Sejmie! Na tym zakończyliśmy rozpatrywanie poprawek zgłoszonych w trakcie dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-513.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Jeszcze pan poseł sprawozdawca, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-514">
          <u xml:id="u-514.0" who="#JerzyZdrada">Wysoka Izbo! Jeszcze jest jedna kwestia, która wypłynęła w związku z poprawkami do następnej ustawy, nad którą za chwilę Wysoka Izba będzie debatować. Otóż komisje zaproponowały w art. 47, aby ustawa weszła w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Jest poprawka wniesiona do następnej ustawy, aby ustawa weszła w życie z dniem ogłoszenia. Jeśli Wysoka Izba, pozwoli, to chciałbym w chwili obecnej wnieść rodzaj autopoprawki, argumentując to tym, że kiedy opracowywaliśmy projekt, gdy ministerstwo występowało z pierwszą propozycją, był stosunkowo bezpieczny dystans czasu między planowanym uchwaleniem tej ustawy a rozpoczęciem nowego roku akademickiego. Teraz mamy już koniec lipca. Jeżelibyśmy jeszcze przedłużyli o dwa tygodnie wejście w życie ustawy od dnia jej ogłoszenia, to prawdopodobnie zafunkcjonowałaby ona dopiero w drugiej połowie września. Byłoby to ze względów czysto praktycznych niewskazane.</u>
          <u xml:id="u-514.1" who="#JerzyZdrada">Stąd bardzo proszę Wysoką Izbę o przyjęcie mojej autopoprawki, aby ta ustawa weszła w życie z dniem ogłoszenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-515">
          <u xml:id="u-515.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania tej autopoprawki pana posła sprawozdawcy, zmieniającej termin wejścia w życie ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-516">
          <u xml:id="u-516.0" who="#WicemarszałekKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem tej autopoprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (245) Kto jest przeciwny? (6)</u>
          <u xml:id="u-516.1" who="#WicemarszałekKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (6)</u>
          <u xml:id="u-516.2" who="#WicemarszałekKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-516.3" who="#WicemarszałekKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania całości projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-516.4" who="#WicemarszałekKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem całości projektu ustawy o tytule naukowym i stopniach naukowych w brzmieniu proponowanym przez Komisję Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisję Ustawodawczą wraz z przyjętymi poprawkami, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (258) Kto jest przeciwny? (2)</u>
          <u xml:id="u-516.5" who="#WicemarszałekKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (4)</u>
          <u xml:id="u-516.6" who="#WicemarszałekKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o tytule naukowym i stopniach naukowych.</u>
          <u xml:id="u-516.7" who="#WicemarszałekKrzyżanowska">Proszę państwa, przed nami następny maraton głosowania, tzn. głosowanie nad ustawą o szkolnictwie wyższym. Chciałabym państwu zaproponować taką sprawę. Mamy jeszcze praktycznie trzy punkty porządku dziennego, jak państwo wiecie, dwie krótkie, mam nadzieję, w sensie dyskusji uchwały i właśnie dokończenie głosowania. Proponuję nie robić przerwy obiadowej, żebyśmy wcześniej mogli skończyć, natomiast teraz przed przystąpieniem do następnej tury głosowania 15 minut przerwy na…</u>
          <u xml:id="u-516.8" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie, nie.)</u>
          <u xml:id="u-516.9" who="#WicemarszałekKrzyżanowska">Wolicie państwo bez przerwy, proszę bardzo. W takim razie proszę o zajęcie miejsc i ciszę na sali, dlatego, że mamy przed sobą następny maraton głosowania.</u>
          <u xml:id="u-516.10" who="#WicemarszałekKrzyżanowska">Przechodzimy do głosowania projektu ustawy o szkolnictwie wyższym.</u>
          <u xml:id="u-516.11" who="#WicemarszałekKrzyżanowska">Komisje przedstawiły w sprawozdaniu 9 wniosków mniejszości, które głosować będziemy w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-516.12" who="#WicemarszałekKrzyżanowska">Pierwszy wniosek mniejszości przewiduje skreślenie art. 26 dającego uczelniom możliwość otwierania i posiadania rachunków walutowych w bankach dewizowych.</u>
          <u xml:id="u-516.13" who="#WicemarszałekKrzyżanowska">Proszę pana posła sprawozdawcę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-517">
          <u xml:id="u-517.0" who="#TadeuszDziuba">Przyjęcie wniosku mniejszości oznacza przekreślenie możliwość i posiadania kont walutowych przez uczelnie, odrzucenie zaś wniosku mniejszości oznacza utrzymanie art. 26, czyli upoważnienie uczelni do posiadania kont walutowych. Sprawa ta było żywo dyskutowana. Uważam, że tyle komentarza starczy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-518">
          <u xml:id="u-518.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-518.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem wniosku mniejszości dotyczącego art. 26, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (12) Kto jest przeciwny temu wnioskowi? (192)</u>
          <u xml:id="u-518.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (37)</u>
          <u xml:id="u-518.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości oddalił.</u>
          <u xml:id="u-518.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, następny.</u>
          <u xml:id="u-518.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Drugi wniosek mniejszości dotyczy art. 47, ust. 1 określającego skład senatu szkoły wyższej. Przewiduje on udział w składzie senatu przedstawicieli studentów, a nie samorządu studenckiego.</u>
          <u xml:id="u-518.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła sprawozdawcę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-519">
          <u xml:id="u-519.0" who="#TadeuszDziuba">W tekście zasadniczym znajduje się zapis, że w skład senatu wchodzą przedstawiciele samorządu studenckiego. Wniosek mniejszości postuluje, aby byli to przedstawiciele Studentów. Różnica praktyczna 'polega na tym, że w przypadku przyjęcia wniosku mniejszości nie ulega wątpliwości, że wyboru tych przedstawicieli w skład senatu będą dokonywały te komisje wyborcze, które przeprowadzają wybory na inne mandaty przeznaczone do organów kolegialnych. Odrzucenie zaś wniosku mniejszości oznacza, że samorząd studencki zdobywa uprawnienie do wyboru przedstawicieli do senatu. W istocie odrzucenie wniosku mniejszości oznacza wzmocnienie samorządu studenckiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-520">
          <u xml:id="u-520.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-520.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem drugiego wniosku mniejszości, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (50) Kto jest przeciwny temu wnioskowi? (143)</u>
          <u xml:id="u-520.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (41)</u>
          <u xml:id="u-520.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości oddalił.</u>
          <u xml:id="u-520.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Trzeci wniosek mniejszości dotyczy art; 47, ust. 4 i przewiduje udział w posiedzeniach senatu z głosem doradczym — po jednym przedstawicielu stowarzyszeń o zasięgu ogólnokrajowym, zrzeszających studentów.</u>
          <u xml:id="u-520.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-521">
          <u xml:id="u-521.0" who="#TadeuszDziuba">Przepis, który ma być zgodnie z wnioskiem mniejszości uzupełniony mówi o tym, kto może uczestniczyć z głosem doradczym w senacie. Otóż w wersji podstawowej przewiduje on, że z głosem doradczym zasiadają m.in. przedstawiciele związków zawodowych, po jednym przedstawicielu z każdej uczelni. Wniosek mniejszości proponuje, aby również na podobnych zasadach — po jednym przedstawicielu miały prawo udziału w obradach senatu stowarzyszenia o zasięgu ogólnokrajowym zrzeszające studentów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-522">
          <u xml:id="u-522.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania trzeciego wniosku mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-522.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem tego wniosku, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (51) Kto jest przeciwny temu wnioskowi? (132)</u>
          <u xml:id="u-522.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (56)</u>
          <u xml:id="u-522.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości oddalił.</u>
          <u xml:id="u-522.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Czwarty wniosek mniejszości dotyczy art. 50 określającego skład rady wydziału i przewiduje udział w składzie rady wydziału przedstawicieli studentów wydziału, a nie samorządu studenckiego wydziału.</u>
          <u xml:id="u-522.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła sprawozdawcę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-523">
          <u xml:id="u-523.0" who="#TadeuszDziuba">Jest to kwestia analogiczna jak we wniosku mniejszości nr 2 i logika przyjętego już wcześniej rozwiązania nakazywałaby właściwie uznać rozwiązanie podobne jak w przypadku głosowania wniosku nr 2.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-524">
          <u xml:id="u-524.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania czwartego wniosku mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-524.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem tego wniosku, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (14) Kto jest przeciwny? (168)</u>
          <u xml:id="u-524.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (57)</u>
          <u xml:id="u-524.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm wniosek oddalił.</u>
          <u xml:id="u-524.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Piąty wniosek mniejszości dotyczy ant. 87, ust. 2 i przewiduje mianowanie nauczyciela akademickiego nie posiadającego tytułu naukowego na stanowisko profesora nadzwyczajnego na lat 5. Komisje proponują mianowanie na czas nieokreślony.</u>
          <u xml:id="u-524.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła sprawozdawcę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-525">
          <u xml:id="u-525.0" who="#TadeuszDziuba">Tutaj muszę powiedzieć o dwóch rzeczach. Najpierw formalna. Otóż wniosek mniejszości zapisany w pkt. 5, w takiej pozycji, jak macie państwo przed sobą w druku nr 449, pociąga za sobą lukę prawną. Ta luka prawna została przez wnioskodawców wniosku mniejszości uzupełniona i znajduje się w zestawieniu poprawek zgłoszonych w toku debaty plenarnej w pozycji 9b.</u>
          <u xml:id="u-525.1" who="#komentarz">(Głos z sali: 10b.)</u>
          <u xml:id="u-525.2" who="#TadeuszDziuba">Proponuję więc uznać, że tej luki nie ma, a zatem ewentualne przyjęcie piątego wniosku mniejszości oznaczałoby jednocześnie przyjęcie wniosku w pozycji 10b w zestawieniu poprawek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-526">
          <u xml:id="u-526.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przepraszam, panie pośle, 10b, bo Pan, zdaje się, pierwszy raz pomylił się i powiedział 9b.</u>
          <u xml:id="u-526.1" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Dziuba: 10b)</u>
          <u xml:id="u-526.2" who="#OlgaKrzyżanowska">10b w zestawieniu poprawek zgłoszonych w toku debaty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-527">
          <u xml:id="u-527.0" who="#TadeuszDziuba">To jest sprawa formalna. Po prostu proponuję uznać, że nie ma tej luki.</u>
          <u xml:id="u-527.1" who="#TadeuszDziuba">A teraz sprawa merytoryczna. W tekście projektu przyjęto generalne rozwiązanie zatrudniania nauczycieli akademickich na czas nieokreślony z wyjątkiem profesorów tytularnych, którzy mają być zatrudnieni na stałe. Przyjęcie wniosku mniejszości oznacza uczynienie wyłomu, polegającego na tym, że mianowanie na stanowisko profesora nadzwyczajnego następowałoby na czas terminowy, oczywiście osoby nie posiadającej tytułu naukowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-528">
          <u xml:id="u-528.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-528.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 87, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (138) Kto jest przeciwny temu wnioskowi? (61)</u>
          <u xml:id="u-528.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (55)</u>
          <u xml:id="u-528.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości przyjął.</u>
          <u xml:id="u-528.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Szósty wniosek mniejszości przewiduje skreślenie w art. 88, ust. 2 określającego czas zatrudnienia na stanowisku adiunkta osoby nie posiadającej stopnia naukowego doktora habilitowanego. Proszę bardzo, pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-529">
          <u xml:id="u-529.0" who="#TadeuszDziuba">Przyjęcie wniosku mniejszości oznacza po prostu zdjęcie z adiunkta obowiązku wykonania pracy promocyjnej, czyli habilitacji.</u>
          <u xml:id="u-529.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie, to nie o to chodzi)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-530">
          <u xml:id="u-530.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy możemy przystąpić do głosowania?</u>
          <u xml:id="u-530.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy przed przystąpieniem do głosowania macie państwo jakieś wątpliwości? Może pan poseł sprawozdawca będzie uprzejmy jeszcze to uściślić, bo słyszę głosy jak by to nie budziło wątpliwości. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-531">
          <u xml:id="u-531.0" who="#TadeuszDziuba">Wniosek mniejszości mówi, aby wykreślić ust. 2 w art. 88, a ust. 2 art. 88 nakłada na adiunkta obowiązek wykonania pracy promocyjnej w terminie 9 lat albo innym terminie, który określi statut uczelni. Wykreślenie więc tego ustępu oznacza zdjęcie obowiązku.</u>
          <u xml:id="u-531.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-532">
          <u xml:id="u-532.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, przystępujemy do głosowania szóstego wniosku mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-532.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem szóstego wniosku mniejszości, przewidującego skreślenie ust. w art. 88, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (60) Kto jest przeciwny temu wnioskowi? (159)</u>
          <u xml:id="u-532.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (34)</u>
          <u xml:id="u-532.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm wniosku mniejszości nie przyjął.</u>
          <u xml:id="u-532.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, następny. To, przepraszam, ja.</u>
          <u xml:id="u-532.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Siódmy wniosek mniejszości dotyczy art. 156 i 157. Wniosek zawiera propozycje skreślenia art. 157 przyznającego osobowość prawną samorządowi studenckiemu uczelni i określającego warunki wpisania samorządu do rejestru. W przypadku przyjęcia tego wniosku proponuje się dodać nowy ust. 4 w art. 156, dotyczący prowadzenia przez samorząd działalności w zakresie spraw socjalno-bytowych i kulturalnych studentów.</u>
          <u xml:id="u-532.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła sprawozdawcę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-533">
          <u xml:id="u-533.0" who="#TadeuszDziuba">Wniosek związany jest z nadaniem podmiotowości prawnej samorządowi studenckiemu. W tekście zasadniczym w art. 157 nadaje się właśnie samorządom studenckim osobowość prawną. Wniosek mniejszości proponuje skreślenie art. 57, czyli nienadanie samorządowi studenckiemu osobowości prawnej, ale w miejsce tego upoważnienie samorządu studenckiego do prowadzenia działalności gospodarczej na mocy pełnomocnictwa udzielanego przez organ jednoosobowy uczelni, przez rektora po prostu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-534">
          <u xml:id="u-534.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-534.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Głosować będziemy obie propozycje łącznie, gdyż łączą się one ze sobą. Proszę państwa, proszę o ciszę.</u>
          <u xml:id="u-534.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 157 i 156, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (81) Kto jest przeciwny temu wnioskowi? (116)</u>
          <u xml:id="u-534.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (60)</u>
          <u xml:id="u-534.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm wniosek oddalił.</u>
          <u xml:id="u-534.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Ósmy wniosek mniejszości dotyczy art. 159 i polega na wykreśleniu z ust. 2 słowa „wyłącznie”.</u>
          <u xml:id="u-534.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła sprawozdawcę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-535">
          <u xml:id="u-535.0" who="#TadeuszDziuba">Art. 159 ust. 2 mówi o tym, kito ma prawo występowania z wnioskami do organów uczelni albo organów samorządu studenckiego w sprawach dotyczących studiów i funkcjonowania uczelni. Otóż w zapisie podstawowym prawo to przyznaje się organizacjom i Stowarzyszeniom studenckim zrzeszającym wyłącznie studentów albo studentów i nauczycieli akademickich, a więc organizacjom jak gdyby ściśle, stricte studenckim. Wniosek mniejszości natomiast proponuje skreślenie słowa „wyłącznie”, co oznacza przyznanie takiego prawa każdej organizacji, która skupia studentów, a zatem niekoniecznie wyłącznie studentów, może być studentów i uczniów itd…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-536">
          <u xml:id="u-536.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-536.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 159, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (39) Kto jest przeciwny temu wnioskowi? (177)</u>
          <u xml:id="u-536.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (37)</u>
          <u xml:id="u-536.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm wniosek oddalił.</u>
          <u xml:id="u-536.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziewiąty i ostatni wniosek mniejszości dotyczy art. 189 i przewiduje skreślenie ust. 2, dotyczącego wygaśnięcia stosunku pracy mianowanych nauczycieli akademickich.</u>
          <u xml:id="u-536.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-537">
          <u xml:id="u-537.0" who="#TadeuszDziuba">Przepis ten znajduje się w dziale pt. „Przepisy przejściowe” i dotyczy transformacji układu obecnego na układ postulowany projektem ustawy. Otóż w art. 189, ust. 2 proponuje się, aby stosunek pracy mianowanego nauczyciela akademickiego, który ma wygasnąć do 30 września br., ustawał w tym terminie. Oznacza to, że stosunki pracy, które miały wygasnąć w tym terminie i zostało już to dawno zapowiedziane, wygasają z mocy prawa.</u>
          <u xml:id="u-537.1" who="#TadeuszDziuba">Wnioskodawcy proponują skreślenie tego ustępu, co oznacza, że zapowiedziane już ustanie stosunku pracy nie nastąpi i że ewentualne ustanie stosunku pracy może nastąpić z woli nowo wybranych władz uczelni.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-538">
          <u xml:id="u-538.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-538.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 189, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (3) Kto jest przeciwny temu wnioskowi? (205)</u>
          <u xml:id="u-538.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (43)</u>
          <u xml:id="u-538.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości oddalił.</u>
          <u xml:id="u-538.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Wysoki Sejmie! W trakcie dyskusji zgłoszono wiele dodatkowych poprawek, które teraz rozpatrzymy. Dostaliście państwo jakby dwa rodzaje druków — druk nr 449 i zestawienie poprawek zgłoszonych w debacie.</u>
          <u xml:id="u-538.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Druk nr 449, rozdany jeszcze wczoraj, zawiera propozycje do projektu ustawy o szkolnictwie wyższym, proponowane przez posła sprawozdawcę. Część z nich dotyczy spraw bardziej redakcyjno-porządkowych, jedna, ujęta w punkcie 6, jest merytoryczna. Zaczniemy może od nich, a następnie przejdziemy do głosowania poprawek zgłoszonych w debacie, zawartych w zestawieniu, które państwo dostaliście dzisiaj.</u>
          <u xml:id="u-538.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo pana posła sprawozdawcę w sprawie autopoprawek, kolejno je może wyjaśniać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-539">
          <u xml:id="u-539.0" who="#TadeuszDziuba">Czy będziemy je głosować?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-540">
          <u xml:id="u-540.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Mam taką propozycję, jeżeli państwo po wyjaśnieniach wyrazicie zgodę, żebyśmy pkt 6, jako merytoryczny, głosowali osobno, inne natomiast, które są raczej redakcyjne, głosowali razem jako całość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-541">
          <u xml:id="u-541.0" who="#TadeuszDziuba">A zatem rozumiem pani marszałek, że mam objaśniać po kolei te poprawki.</u>
          <u xml:id="u-541.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-542">
          <u xml:id="u-542.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Może prosimy szóstą, przegłosujemy szóstą, a potem wszystkie redakcyjne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-543">
          <u xml:id="u-543.0" who="#TadeuszDziuba">Art. 124 umieszczony w rozdziale „Przepisy wspólne dla pracowników uczelni” powinien dotyczyć wszystkich pracowników uczelni i mówi o tym, że w sprawach stosunku pracy nie uregulowanych tą ustawą stosuje się Kodeks pracy.</u>
          <u xml:id="u-543.1" who="#TadeuszDziuba">Z powodów, których nie umiem wyjaśnić, przepis ten znalazł się w sformułowaniu takim, iż dotyczy wyłącznie nauczycieli akademickich, a zatem zawęża krąg osób, który powinien objąć. To przeoczenie powtarzało się w kolejnych redakcjach tekstu i po prostu dotrwało aż do momentu tego głosowania. Konieczność rozszerzenia i przeredagowania tego artykułu wydaje mi się oczywista.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-544">
          <u xml:id="u-544.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania pkt. 6 autopoprawek zgłoszonych przez posła sprawozdawcę.</u>
          <u xml:id="u-544.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem pkt. 6 omówionego przed chwilą przez posła sprawozdawcę, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (208) Kto jest przeciwny? (0)</u>
          <u xml:id="u-544.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (27)</u>
          <u xml:id="u-544.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-544.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo w takim razie o omówienie, może kolejno, tych poprawek, a głosować będziemy w takim razie nad całością.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-545">
          <u xml:id="u-545.0" who="#TadeuszDziuba">Poprawka pierwsza: w druku nr 449 pod nazwą „Propozycje zmian do projektu ustawy o szkolnictwie wyższym”, proponowane przez posła sprawozdawcę, druku rozdanym wczoraj na początku dyskusji nad projektem ustawy, pkt 1 oraz pkt 2 — zawierają one uzupełnienia do art. 37 ust. 3 i ust. 4, mają wyłącznie charakter precyzujący — proponuję bez tych sformułowań, po prostu mniejsza jest czytelność tych przepisów, jest to więc w istocie czysto redakcyjna poprawka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-546">
          <u xml:id="u-546.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie Pośle! W związku z tym, że będziemy głosowali je wszystkie razem, jeżeli ktoś z państwa ma zastrzeżenia, uzna że to jest coś merytorycznego, ale wydaje mi się, że wyjaśnienia posła są jasne.</u>
          <u xml:id="u-546.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Prosimy bardzo w takim razie trzecią, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-547">
          <u xml:id="u-547.0" who="#TadeuszDziuba">W pkt. 3 zawarta jest poprawka do art. 49 i jest ona we wzajemnym związku z postanowieniami zawartymi w ust. 3 pkt 1 i 2. Otóż w pkt. 2 powinien znaleźć się zapis „sprawuje nadzór nad administracją oraz gospodarką uczelni w zakresie zarządu zwykłego, rektor bowiem w zakresie przekraczającym zakres zwykłego zarządu podejmuje decyzje i byłby to niejako obszar nie podlegający jednocześnie jego kontroli. Ta poprawka ma charakter dopowiedzenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-548">
          <u xml:id="u-548.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, może czwarta, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-549">
          <u xml:id="u-549.0" who="#TadeuszDziuba">Art. 57, ust. 2 jest wynikiem błędów w pracach redakcyjnych. Otóż w pierwotnej wersji projektu posługiwano się sformułowaniem: „sprzeczny lub niesprzeczny z przepisami prawa”. W wyniku dyskusji z prawnikami ustalono, że bardziej precyzyjnym i odpowiednim sformułowaniem jest stwierdzenie: „sprzeczne lub niesprzeczne z przepisami ustawowymi, statutem i tam gdzie trzeba regulaminem studiów”. I tego typu zmianę dokonano w tekście, ale — jak się okazuje — w sposób niekonsekwentny i tę niekonsekwencję usuwa propozycja zgłoszona w pkt. 4.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-550">
          <u xml:id="u-550.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, piąta, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-551">
          <u xml:id="u-551.0" who="#TadeuszDziuba">Prorektorów wybiera odpowiedni organ, ale na wniosek rektora. I podobny przepis powinien znaleźć się w związku z wyborem prodziekana, którego powinien wybierać odpowiedni organ również na wniosek dziekana, który wcześniej jest wybierany. To dopowiedzenie: „na wniosek dziekana” jest właśnie treścią poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-552">
          <u xml:id="u-552.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, siódmą panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-553">
          <u xml:id="u-553.0" who="#TadeuszDziuba">Następna poprawka dotyczy art. 135, pkt 2, ust. 2, w którym to ustępie postanawia się, że rewizja nadzwyczajna na niekorzyść nauczyciela akademickiego nie może być wniesiona po upływie 6 miesięcy od daty wydania orzeczenia. Otóż wydaje się, że poprawniejszym rozwiązaniem jest zapisanie „od daty uprawomocnienia się orzeczenia”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-554">
          <u xml:id="u-554.0" who="#OlgaKrzyżanowska">I ósma poprawka. Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-555">
          <u xml:id="u-555.0" who="#TadeuszDziuba">W art. 144, ust. 3 znalazło się sformułowanie, które chyba należy uznać za nieszczęśliwe. Mówi ono, że minister może odmówić zatwierdzenia regulaminu — chodzi tu o regulamin studiów — z powodu jego niezgodności z przepisami ustawowymi lub statutem. Otóż jeśli minister stwierdza taką niezgodność, to nie może ale musi, powinien, to jest obowiązek organu państwowego. Poprawka polega właśnie na wprowadzeniu tej zmiany — „minister odmawia zatwierdzenia regulaminu”, obligatoryjnie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-556">
          <u xml:id="u-556.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziewiąta poprawka, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-557">
          <u xml:id="u-557.0" who="#TadeuszDziuba">Poprawka kolejna dotyczy art. 185 d. ma charakter wybitnie redakcyjny. Po prostu to sformułowanie, które znajduje się w tekście projektu oznaczonego nr 449 jest nieprecyzyjne. To jest czysto redakcyjna zmiana czyniąca zapis „precyzyjnym”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-558">
          <u xml:id="u-558.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziesiąta, proszę panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-559">
          <u xml:id="u-559.0" who="#TadeuszDziuba">Kolejna poprawka dotyczy art. 188, ust. 2, który mówi o tym, że filie uczelni, wydziały i oddziały zamiejscowe oraz punkty konsultacyjne działają w dotychczasowych formach organizacyjnych. Jest to związane z tym, że obecna ustawa nie przewiduje powoływania tego typu jednostek organizacyjnych i w przepisach przejściowych trzeba było wprowadzić takie postanowienie.</u>
          <u xml:id="u-559.1" who="#TadeuszDziuba">Otóż należy dokonać tutaj uzupełnienia polegającego na tym, żeby dopisać „i oddziały”, a zatem: „filie uczelni, wydziały i oddziały zamiejscowe oraz punkty konsultacyjne”.</u>
          <u xml:id="u-559.2" who="#TadeuszDziuba">I wreszcie w art. 31, ust. 2, który dotyczy uprawnienia ministra do uchylenia uchwały senatu lub decyzji rektora w przypadku stwierdzenia ich niezgodności z przepisami ustawowymi i oczywiście również statutem uczelni, i ten ostatni człon uciekł w tym tekście. A więc uzupełnienie polega na dodaniu słów „lub statutem uczelni”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-560">
          <u xml:id="u-560.0" who="#OlgaKrzyżanowska">W ten sposób omówiliśmy wszystkie autopoprawki redakcyjne zgłoszone przez pana posła sprawozdawcę.</u>
          <u xml:id="u-560.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Chciałam przypomnieć, że pkt 6 tych autopoprawek Wysoka Izba już przyjęła, czyli teraz proponuję głosowanie wspólne nad 10 punktami, znaczy nad wszystkimi, z wyjątkiem pkt. 6, co do którego już Wysoka Izba się wypowiedziała.</u>
          <u xml:id="u-560.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania autopoprawek, które przed chwilą omówił pan poseł sprawozdawca.</u>
          <u xml:id="u-560.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem tych poprawek zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (241) Kto jest przeciwny? (1)</u>
          <u xml:id="u-560.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (13)</u>
          <u xml:id="u-560.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm autopoprawki zgłoszone przez pana posła sprawozdawcę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-560.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, teraz przystępujemy do głosowania poprawek zgłoszonych w trakcie debaty nad projektem ustawy o szkolnictwie wyższym.</u>
          <u xml:id="u-560.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Macie państwo przed sobą zestawienie poprawek zgłoszonych w debacie. Proszę bardzo — poprawka pierwsza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-561">
          <u xml:id="u-561.0" who="#TadeuszDziuba">Jeśli pani marszałek pozwoli, to na wstępie złożę wyjaśnienie w związku z wypowiedzią posła Dąbrowskiego. Otóż istotnie pan poseł Dąbrowski nie tylko z trybuny sejmowej, ale i na piśmie złożył wniosek dotyczący art. 185, ust. 6, pkt 1, który w tym wykazie, o którym pani marszałek przed chwilą wspomniała, po prostu przez pomyłkę się nie znalazł. I pozwolę sobie w stosownym miejscu go odczytać i objaśnić.</u>
          <u xml:id="u-561.1" who="#TadeuszDziuba">Pierwsza poprawka dotyczy art. 3 i postuluje dopisanie w ust. 2, pkt 5 na końcu słów „oraz dbanie o zdrowie i rozwój fizyczny studentów”. W ten sposób odpowiedni zapis brzmiałby następująco: „Rozwijanie… chodzi o to, że podstawowymi zadaniami uczelni są m.in.: „Rozwijanie i upowszechnianie kultury narodowej oraz postępu technicznego, a także współdziałanie w szerzeniu wiedzy o społeczeństwie oraz dbanie o zdrowie i rozwój fizyczny studentów”. Musicie państwo sami ocenić, czy to uzupełnienie jest konieczne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-562">
          <u xml:id="u-562.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania pierwszej poprawki do art. 3 ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-562.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (103) Kto jest przeciwny? (74)</u>
          <u xml:id="u-562.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (55)</u>
          <u xml:id="u-562.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął. Proszę bardzo następną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-563">
          <u xml:id="u-563.0" who="#TadeuszDziuba">W tym samym artykule jest postulat następnej zmiany. Łączy on się z tym, że w ostatniej fazie prac komisji sejmowych, bodajże w ostatnich dwóch godzinach, jeden z posłów zgłosił poprawkę, która została przyjęta i jest obecnie zapisana w art. 99, ust. 1 pkt 4 i 5 ustawy. Następnie uznał — moim zdaniem słusznie — że umiejscowienie zapisu w art. 99 ust. 1 itd. jest niepoprawne i proponuje przenieść ten zapis, po prostu, do ust. 3 art. 3, co — jeśli mogę powiedzieć — wydaje mi się słuszne.</u>
          <u xml:id="u-563.1" who="#TadeuszDziuba">Jeśli przyjmiemy więc tę poprawkę, oznacza to automatycznie wykreślenie odpowiednich punktów z ant. 99 ust. 1.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-564">
          <u xml:id="u-564.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania drugiej poprawki do art. 3.</u>
          <u xml:id="u-564.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (212) Kto jest przeciwny? (6)</u>
          <u xml:id="u-564.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (27)</u>
          <u xml:id="u-564.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-564.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo następną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-565">
          <u xml:id="u-565.0" who="#TadeuszDziuba">Następna poprawka dotyczy art. 4, ust. 2 i polega na dodaniu zdania „Uczelnia może także prowadzić studia typu otwartego dla słuchaczy nie będących studentami”. Chodzi tutaj o upoważnienie do prowadzenia różnego rodzaju uniwersytetów otwartych, uniwersytetów trzeciego wieku itd. Wydaje się to wartościowe uzupełnienie. Gdyby je przyjąć, to jednocześnie należałoby dokonać odpowiedniego uzupełnienia w art. 140, ust. 1.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-566">
          <u xml:id="u-566.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem poprawki omówionej przed chwilą, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (218) Kto jest przeciwny? (1)</u>
          <u xml:id="u-566.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (15)</u>
          <u xml:id="u-566.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-566.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle, trzecią.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-567">
          <u xml:id="u-567.0" who="#TadeuszDziuba">Poprawka następna dotyczy art. 12 ust. 3. Artykuł ten podaje kryteria, według których rozróżnia się te uczelnie, którym przyznaje się większy zakres autonomii od tych, których zakres autonomii jest przewidziany zwykłymi postanowieniami ustawy.</u>
          <u xml:id="u-567.1" who="#TadeuszDziuba">Otóż w ust. 3 tego artykułu przewiduje się sytuację, w której uczelnia przestaje spełniać to kryterium i przesuwa się jak gdyby z grupy uczelni o wyższej autonomii do grupy uczelni o zwykłej autonomii i w związku z tym zobowiązuje się organy tej uczelni do dostosowania statutu w ciągu trzech miesięcy. Zaproponowano, aby ten okres wydłużyć do 6 miesięcy, co — jak się wydaje — jest po prostu praktyczne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-568">
          <u xml:id="u-568.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania tej poprawki trzeciej.</u>
          <u xml:id="u-568.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (207) Kto jest przeciwny? (3)</u>
          <u xml:id="u-568.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (33)</u>
          <u xml:id="u-568.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-568.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo czwartą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-569">
          <u xml:id="u-569.0" who="#TadeuszDziuba">Czwarta poprawka, jak widać, dotyczy art. 36, ust. 3, pkt. 1, a zatem wiąże się ze składem Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego w grupie dotyczącej nauczycieli akademickich. Otóż muszę złożyć następujące wyjaśnienie. W tekście całego projektu przyjęto zasadę posługiwania się hierarchią stanowisk, nie zaś hierarchią wynikającą z ustawy o tytule naukowym i stopniach naukowych. W poprawce proponuje się, aby w przypadku rady głównej posługiwać się hierarchią tytułów i stopni naukowych, i aby w miejsce zapisu „zatrudnionych na stanowisku profesora zwyczajnego lub profesora nadzwyczajnego” wpisać „z tytułem profesora lub stopniem naukowym doktora habilitowanego”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-570">
          <u xml:id="u-570.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-570.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem poprawki ujętej w pkt. 4, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (187) Kto jest przeciwny? (2)</u>
          <u xml:id="u-570.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (51)</u>
          <u xml:id="u-570.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-570.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo piątą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-571">
          <u xml:id="u-571.0" who="#TadeuszDziuba">Poprawka piąta dotyczy art. 47 ust. 1 pkt 4 lit. a i wiąże się dokładnie z tą samą kwestią, aby mianowicie kryterium wyboru przedstawicieli z grupy nauczycieli akademickich była hierarchia tytułów i stopni naukowych.</u>
          <u xml:id="u-571.1" who="#TadeuszDziuba">Czy ja, pani marszałek, mógłbym z pewną sugestią wystąpić?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-572">
          <u xml:id="u-572.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Jako poseł sprawozdawca pan nie powinien. Proszę tylko wyjaśnić Wysokiej Izbie różnicę między przyjęciem poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-573">
          <u xml:id="u-573.0" who="#TadeuszDziuba">Różnica została wyjaśniona. Rzecz w tym…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-574">
          <u xml:id="u-574.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, przystępujemy do głosowania tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-574.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem poprawki piątej w brzmieniu podanym w druku, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (103) Kto jest przeciwny tej poprawce? (106)</u>
          <u xml:id="u-574.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-574.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (46)</u>
          <u xml:id="u-574.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę oddalił.</u>
          <u xml:id="u-574.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, zwracam się do posłów, którzy — rozumiem — że muszą czasami wyjść z sali, ale jednak proszę o obecność na sali w czasie głosowania, dlatego że sporo posłów wtedy wychodzi.</u>
          <u xml:id="u-574.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, poprawka szósta. Nie, przepraszam, to jest piąta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-575">
          <u xml:id="u-575.0" who="#TadeuszDziuba">Poprawka ta dotyczy artykułu przed chwilą omawianego czyli art. 47 ust. 1 pkt. 5, ale także innych przepisów tej ustawy, w których używa się terminu „dyrektor administracyjny”.</u>
          <u xml:id="u-575.1" who="#TadeuszDziuba">Poprawka przewiduje skreślenie słowa „administracyjny”, a zatem rezygnację z pewnej tradycji nazywania stanowiska w uczelni.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-576">
          <u xml:id="u-576.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-576.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (22) Kto jest przeciwny tej poprawce? (172)</u>
          <u xml:id="u-576.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (43)</u>
          <u xml:id="u-576.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę oddalił.</u>
          <u xml:id="u-576.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo — poprawka szósta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-577">
          <u xml:id="u-577.0" who="#TadeuszDziuba">Poprawka szósta, pani marszałek, dotycząca art. 60. Otóż art. 60, ust. 1 mówi m.in. o tym, kto może być wybrany na rektora uczelni. Muszę tutaj wyjaśnić, że pierwotnie w tekście projektu nie znajdowały się w tym względzie żadne ograniczenia. Na etapie pracy komisji sejmowych wprowadzono ograniczenie, iż rektorem uczelni może być osoba posiadająca tytuł naukowy lub stopień naukowy doktora habilitowanego.</u>
          <u xml:id="u-577.1" who="#TadeuszDziuba">Poprawka obecnie głosowana polega na dokonaniu dalszego zawężenia w uprawnieniu, aby rektorem była osoba posiadająca tytuł naukowy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-578">
          <u xml:id="u-578.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-578.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem poprawki szóstej, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (24) Kto jest przeciwny poprawce? (174)</u>
          <u xml:id="u-578.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (44)</u>
          <u xml:id="u-578.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawki nie przyjął.</u>
          <u xml:id="u-578.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo poprawkę siódmą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-579">
          <u xml:id="u-579.0" who="#TadeuszDziuba">Poprawka ta dotyczy art. 81 ust. 1, który czyni pożądany wyłom w zasadzie, że na stanowisko profesora nadzwyczajnego można zatrudnić osobę, która posiada tytuł lub stopień naukowy doktora habilitowanego. Ponieważ tego typu przepis może być zbyt krępującym gorsetem dla niektórych typów uczelni, w art. 81, ust. 1 znalazł się zapis dopuszczający wyjątkową możliwość zatrudnienia na tym stanowisku, czyli profesora nadzwyczajnego, osoby, która nie spełnia tego wymagania. Dodaję się jednocześnie, że musi ona posiadać wybitne osiągnięcia w pracy zawodowej, które są wynikiem pracy poza uczelnią. Poprawka polega na skreśleniu słów „poza uczelnią”, a więc tym samym zwykły dorobek naukowy można byłoby uznać za taki, który uprawomocnia do zajmowania stanowiska profesora nadzwyczajnego bez spełnienia wymagania posiadania stopnia naukowego doktora habilitowanego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-580">
          <u xml:id="u-580.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania poprawki siódmej.</u>
          <u xml:id="u-580.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (19) Kto jest przeciwny? (168)</u>
          <u xml:id="u-580.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (59)</u>
          <u xml:id="u-580.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę oddalił.</u>
          <u xml:id="u-580.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, poprawka ósma.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-581">
          <u xml:id="u-581.0" who="#TadeuszDziuba">Wiąże ona się w pewnym sensie z kwestią poprzednio omawianą, a zatem z uprawnieniami do zajmowania odpowiednich stanowisk. Otóż w art. 84, ust. 2 w tekście projektu znajduje się przepis, który upoważnia do odstąpienia od warunków uprawniających do zajmowania odpowiednich stanowisk, a które są zapisane w art. 80. Ale wyłącznie ma to dotyczyć osób nie będących obywatelami polskimi. W związku z tym przepisem wnoszono zastrzeżenie, iż wystarczy spełnić ten mianowicie warunek, aby nie być obywatelem polskim dla ominięcia zwykłych wymagań przewidzianych tą ustawą. I w związku z tym zastrzeżeniem zgłoszono dwie poprawki: jedna polegająca na skreśleniu tego ustępu, czyli wyłączeniu możliwości zatrudniania osób nie będących obywatelami polskimi z ominięciem wymagań, o których mowa w art. 80 i druga, która jest rozwiązaniem jak gdyby kompromisowym i przewiduje, że przepisy art. 80, gdzie określone są te wymagania, stosuje się odpowiednio, co ma zapewnić elastyczność. Obydwie poprawki dotyczą tej samej sprawy i powinny być głosowane, tak mi się wydaje, w kolejności — poprawka dalej idąca, poprawka bliższa. A zatem najpierw powinniśmy głosować propozycję skreślenia ust. 2 w art. 84.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-582">
          <u xml:id="u-582.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przepraszam, ale Chciałabym tylko to uściślić. Jeżeli przegłosujemy tę dalej idącą, ust. 2, to jakie będzie stanowisko w stosunku do tych osób, co zostanie z tego?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-583">
          <u xml:id="u-583.0" who="#TadeuszDziuba">Nie będzie można zatrudniać osób nie będących obywatelami polskimi na stanowiskach w szczególności profesora zwyczajnego i nadzwyczajnego z ominięciem wymagań, które są zapisane w art. 80. A zatem przykładowo na stanowisku profesora nadzwyczajnego można zatrudnić osobę posiadającą tytuł naukowy lub stopień naukowy doktora habilitowanego i w równym stopniu będzie to dotyczyło obywateli polskich, jak i osób nie będących obywatelami polskimi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-584">
          <u xml:id="u-584.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo. Czyli jeśli chodzi o poprawkę ósmą, głosujemy wpierw „ust. 2 skreślić”, a następnie brzmienie…</u>
          <u xml:id="u-584.1" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Dziuba: A następnie nadać…)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-585">
          <u xml:id="u-585.0" who="#WicemarszałekKrzyżanowska">Jeżeli będzie przyjęta nadać mu takie brzmienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-586">
          <u xml:id="u-586.0" who="#TadeuszDziuba">A następnie nadanie ust. 2 brzmienia: „przy zatrudnieniu osób, o których mowa, stosuje się odpowiednio przepisy art. 80”.</u>
          <u xml:id="u-586.1" who="#komentarz">(Poseł Jan Janowski: Przepraszam, ja w kwestii formalnej)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-587">
          <u xml:id="u-587.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-588">
          <u xml:id="u-588.0" who="#JanJanowski">Prosiłbym o wyjaśnienie, co będzie z naukowcami z krajów, które nie znają pojęcia habilitacji na przykład, jeżeli skreślimy ten ustęp. Bo może w ogóle nie będziemy mogli zatrudnić ich w polskiej szkole.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-589">
          <u xml:id="u-589.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo pana posła sprawozdawcę o wyjaśnienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-590">
          <u xml:id="u-590.0" who="#TadeuszDziuba">Intencją przepisu umieszczonego w art. 84, ust. 2 była właśnie możliwość zatrudnienia osób nie będących obywatelami polskimi, a które nie mogą spełnić wymagań określonych w art. 80 z powodów obiektywnych, np. takiego, że w danym kraju nie ma w ogóle instytucji tytułu naukowego albo też drugiego stopnia naukowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-591">
          <u xml:id="u-591.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania pierwszej poprawki do art. 84 w brzmieniu: „ust. 2 skreślić”.</u>
          <u xml:id="u-591.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem poprawki ósmej w brzmieniu „ust. 2 skreślić”, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (13) Kto jest przeciwny? (206)</u>
          <u xml:id="u-591.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (30)</u>
          <u xml:id="u-591.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Sejm odrzuca pierwszą poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-591.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Rozumiem teraz, że musimy przegłosować…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-592">
          <u xml:id="u-592.0" who="#TadeuszDziuba">Tak, musimy dalej głosować, ponieważ w odniesieniu do art. 84, ust. 2 zgłoszono drugą poprawkę — jak powiedziałem bardziej kompromisową — polegającą na tym, że przepisy art. 80 mają być stosowane, ale jak zapisano „odpowiednio”, co ma zapewnić elastyczność posługiwania się wymaganiami, o których mowa w art. 80.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-593">
          <u xml:id="u-593.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania poprawki ósmej, nad tą częścią drugą.</u>
          <u xml:id="u-593.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem poprawki ósmej w brzmieniu „przy zatrudnieniach osoby, o której mowa w ust. 1 stosuje się odpowiednio przepisy art. 80”, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (35) Kto jest przeciwny tej poprawce? (173)</u>
          <u xml:id="u-593.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (35)</u>
          <u xml:id="u-593.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę oddalił.</u>
          <u xml:id="u-593.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, poprawka dziewiąta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-594">
          <u xml:id="u-594.0" who="#TadeuszDziuba">Poprawka dziewiąta do art. 86 ma charakter czysto redakcyjny i polega na przestawieniu bodajże trzech słów w inne miejsce w tym samym zdaniu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-595">
          <u xml:id="u-595.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania poprawki dziewiątej.</u>
          <u xml:id="u-595.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przy jęciem poprawki w brzmieniu podanym pod pkt 9 w zestawieniu poprawek zgłoszonych w debacie, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (226) Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-595.2" who="#komentarz">(Nikt)</u>
          <u xml:id="u-595.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (20)</u>
          <u xml:id="u-595.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę dziewiątą przyjął.</u>
          <u xml:id="u-595.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, poprawka dziesiąta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-596">
          <u xml:id="u-596.0" who="#TadeuszDziuba">Poprawka dziesiąta dotyczy art. 87. Przypomnę, że był on już głosowany w części związanej z wnioskami mniejszości. Ustaliliśmy tam, że przyjęcie wniosku mniejszości — a tak się stało — pociąga za sobą przyjęcie ustępu nowego 3 i 4 w tym artykule, co zapisano w pozycji b pkt. 10. A więc ten punkt nie podlega obecnie głosowaniu. W odniesieniu zatem do art. 87 zostają dwie poprawki. Poprawka „a” oraz poprawka „c”. Mam następującą wątpliwość, pani marszałek: ewentualnie głosowanie poprawki „c”, co wyda je się jest możliwe, oznacza jak gdyby zmianę decyzji poprzedniego głosowania. Wysoka Izba musiałaby więc w tym momencie w sposób świadomy zdecydować albo wybrać jedną z dwóch możliwości: uznać, że rozstrzygnięcie zapadło już w głosowaniu wcześniejszym lub też dopuścić możliwość ponownego jak gdyby głosowania rozwiązań zawartych w art. 87.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-597">
          <u xml:id="u-597.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Wysoka Izbo! W związku z tym, co pan poseł powiedział o przegłosowaniu wniosku mniejszości, że przy jego przyjęciu będą skutki w poprawce wniesionej z sali, Wysoka Izba wniosek mniejszości przyjęła. Wydaje mi się więc niecelowe głosowanie drugi raz nad tą samą sprawą, gdyż w zasadzie tę decyzję podjęliśmy przy głosowaniu nad tamtym wnioskiem, czyli praktycznie zostałby tylko punkt a).</u>
          <u xml:id="u-597.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-598">
          <u xml:id="u-598.0" who="#TadeuszDziuba">W tej sytuacji, w związku z rezygnacją z głosowania nad wnioskiem umieszczonym w punkcie c, pozostaje wniosek umieszczony w punkcie a, aby słowa „na stałe” zastąpić słowami „na czas nieokreślony”. Oznacza to, że na stanowisko profesora zwyczajnego lub nadzwyczajnego osobę mającą tytuł naukowy mianuje się na czas określony, a zatem dokładnie tak, jak wszystkich pozostałych pracowników, pozostałych nauczycieli akademickich powinienem powiedzieć. Przypomnę, że przyjęto zasadę, że nauczyciele akademiccy są mianowani na czas nieokreślony, ale profesorowie tytularni — na stałe, co właśnie jest zapisane w oryginalnej wersji art. 87, ust. 1.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-599">
          <u xml:id="u-599.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Słucham panie pośle?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-600">
          <u xml:id="u-600.0" who="#TadeuszKowalczyk">W tekście, który mamy głosować jest zapisane: „na czas nieokreślony”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-601">
          <u xml:id="u-601.0" who="#TadeuszDziuba">Przepraszam, a ja powiedziałem?</u>
          <u xml:id="u-601.1" who="#komentarz">(Poseł Jan Janowski: Określony)</u>
          <u xml:id="u-601.2" who="#TadeuszDziuba">Na czas nieokreślony, oczywiście. To moje przejęzyczenie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-602">
          <u xml:id="u-602.0" who="#OlgaKrzyżanowska">W ust. 1 słowa… słowa „na stałe” zastąpić słowami „na czas nieokreślony”, tak?</u>
          <u xml:id="u-602.1" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Dziuba: Przepraszam, przejęzyczyłem się, pytano o konsekwencje)</u>
          <u xml:id="u-602.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę — pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-603">
          <u xml:id="u-603.0" who="#JanJanowski">Mnie się wydaje, że ten wniosek jest w ogóle niezgodny jako zapis z tym, co już uchwaliliśmy, a mianowicie z wnioskiem mniejszości, że profesor nadzwyczajny jest na 5 lat. Teraz mamy głosować, że na czas nieokreślony.</u>
          <u xml:id="u-603.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Ale bez tytułu)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-604">
          <u xml:id="u-604.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przepraszam, proszę państwa o ciszę, może pan poseł sprawozdawca odpowie na tę wątpliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-605">
          <u xml:id="u-605.0" who="#TadeuszDziuba">Moim zdaniem należy ten wniosek głosować i jego konsekwencje byłyby następujące. Jak powiedziałem, w tekście zasadniczym przyjęto zasadę, że profesorów tytularnych, osoby posiadające tytuł naukowy mianuje się na stałe, co pociąga za sobą tę konsekwencję, że ograniczone są możliwości zwolnienia takiej osoby z pracy. Gdybyśmy natomiast tutaj dokonali zamiany, którą proponuje wnioskodawca, oznaczałoby, że możliwości zwolnienia osoby posiadającej tytuł naukowy byłyby znacznie szersze, mianowicie dokładnie takie, jak asystenta, adiunkta…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-606">
          <u xml:id="u-606.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-606.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania poprawki do art. 87 ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-606.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (23) Kto jest przeciwny? (173)</u>
          <u xml:id="u-606.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (52)</u>
          <u xml:id="u-606.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że poprawka została przez Wysoką Izbę oddalona.</u>
          <u xml:id="u-606.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Poprawka jedenasta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-607">
          <u xml:id="u-607.0" who="#TadeuszDziuba">Dotyczy ona, jak widać, art. 101 i polega na dodaniu nowego ustępu. Muszę złożyć tutaj następujące objaśnienie. W projekcie przyjęto zasadę, że pensum określane jest widełkowo, to znaczy określa się zarówno maksymalny, jak i minimalny wymiar obowiązkowego wymiaru zajęć dydaktycznych, chroniąc w ten sposób zarówno pracownika — wymiarem maksymalnym, jak i pracodawcę — wymiarem minimalnym.</u>
          <u xml:id="u-607.1" who="#TadeuszDziuba">W poprawce, która jest specjalnym przepisem dotyczącym uczelni artystycznych, proponuje się tylko wymiar minimalny, a więc ochronę jak gdyby pracodawcy wyłącznie. Byłoby to odstępstwo od reguły przyjętej w projekcie, ale pan poseł taki wniosek na piśmie złożył. Gdyby zechciał wykreślić to słowo „minimalny”, sprzeczność, przynajmniej częściowo, zostałaby usunięta.</u>
          <u xml:id="u-607.2" who="#komentarz">(Poseł Bohdan Pilarski: Zgadzam się na wykreślenie słowa „minimum”)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-608">
          <u xml:id="u-608.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, w zasadzie w czasie głosowania nie powinniśmy zmieniać wniosku — bardzo przepraszam, ale jest to już głosowanie, więc niestety… proszę bardzo panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-609">
          <u xml:id="u-609.0" who="#BohdanPilarski">Bohdan Pilarski, OKP. Proszę Państwa! Jako autor tej poprawki godzę się w tej chwili. Mnie chodziło o ogólne zagadnienie, które wyłożyłem najpierw w dokumentach, w dokumentacji, a wczoraj w swoim wystąpieniu. Mnie się wydaje… Chciałem zwrócić uwagę…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-610">
          <u xml:id="u-610.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Pianie pośle, bardzo proszę, w czasie głosowania prosimy tylko o wnioski konkretne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-611">
          <u xml:id="u-611.0" who="#BohdanPilarski">Ja się godzę, proszę pani marszałek, na skreślenie tego słowa „minimum”. Mnie chodziło o istotę sprawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-612">
          <u xml:id="u-612.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, przepraszam, ale ja nie mogę przyjąć zgody pana posła, ponieważ wydaje mi się, że jednak wszystkie wnioski otrzymaliście państwo na piśmie i musimy — przepraszam pana posła — przyjąć tak, jak one były uzgodnione w czasie jednak kilku godzin pracy, z wyjaśnieniem pana posła sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-612.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-612.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, przystępujemy do głosowania poprawki do art. 101.</u>
          <u xml:id="u-612.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem poprawki omówionej przed chwilą, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (12) Kto jest przeciwny temu wnioskowi? (176)</u>
          <u xml:id="u-612.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (45)</u>
          <u xml:id="u-612.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm wniosek oddalił.</u>
          <u xml:id="u-612.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, poprawka dwunasta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-613">
          <u xml:id="u-613.0" who="#TadeuszDziuba">Art. 104 dotyczy okresowych ocen nauczycieli. akademickich. W ust. 2 tego artykułu przewidziano, że pracowników naukowo-dydaktycznych oraz naukowych ocenia się co dwa lata, a pozostałych nauczycieli akademickich — co 4 lata. Wnioskodawca proponuje, aby oceny nauczycieli akademickich dokonywać co 4 lata lub na wniosek kierownika jednostki organizacyjnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-614">
          <u xml:id="u-614.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania poprawki dwunastej.</u>
          <u xml:id="u-614.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem poprawki w tym brzmieniu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (178) Kto jest przeciwny tej poprawce? (25)</u>
          <u xml:id="u-614.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (34)</u>
          <u xml:id="u-614.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął. Poprawka trzynasta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-615">
          <u xml:id="u-615.0" who="#TadeuszDziuba">Jest ona związana z wprowadzeniem trzech nowych przepisów. Otóż proponuje się dodanie — wzorem zawartego w ustawie o ustroju sądów powszechnych — ustępu mówiącego, że wynagrodzenie zasadnicze nauczyciela akademickiego stanowi wielokrotność przeciętnego wynagrodzenia w sferze produkcji materialnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-616">
          <u xml:id="u-616.0" who="#OlgaKrzyżanowska">To chodzi o pierwszą poprawkę do art. 105, panie pośle, tak?</u>
          <u xml:id="u-616.1" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Dziuba: Tak)</u>
          <u xml:id="u-616.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-616.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania poprawki trzynastej.</u>
          <u xml:id="u-616.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem poprawki w tym brzmieniu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (40) Kto jest przeciwny? (100)</u>
          <u xml:id="u-616.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (109)</u>
          <u xml:id="u-616.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę oddalił.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-617">
          <u xml:id="u-617.0" who="#TadeuszDziuba">Poprawka druga do art. 105 proponuje, aby dodatek za staż pracy nie przekraczał 40%, a nie 20%, tak jak proponuje się w tekście zasadniczym. A więc wnioskodawcy proponują podniesienie jak gdyby wielkości tego dodatku. Mogę tylko powiedzieć tyle, że komisje proponowały wysokość 20%, co jest rozwiązaniem powszechnie przyjętym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-618">
          <u xml:id="u-618.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania poprawki do art. 105.</u>
          <u xml:id="u-618.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (16) Kto jest przeciwny? (170)</u>
          <u xml:id="u-618.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (63)</u>
          <u xml:id="u-618.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę oddalił.</u>
          <u xml:id="u-618.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o następną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-619">
          <u xml:id="u-619.0" who="#TadeuszDziuba">I wreszcie w tym samym artykule proponuje się dodać nowy ustęp powielający reguły, jakie stosuje się w odniesieniu do twórców, a mianowicie, aby część wynagrodzenia — tutaj zapisano połowę wynagrodzenia nauczyciela akademickiego — zwolnić od podatku, z uzasadnieniem: jako koszt wykonywania zawodu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-620">
          <u xml:id="u-620.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępu jemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-620.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (46) Kto jest przeciwny? (129)</u>
          <u xml:id="u-620.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (76)</u>
          <u xml:id="u-620.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę oddalił.</u>
          <u xml:id="u-620.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Poprawka czternasta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-621">
          <u xml:id="u-621.0" who="#TadeuszDziuba">Art. 109 ust. 2 przewiduje w tekście zasadniczym, iż urlop płatny na przygotowanie rozprawy doktorskiej nie powinien przekraczać 6 miesięcy, a rozprawy habilitacyjnej — 1 roku. Jest to rozwiązanie tradycyjne od wielu lat. Wnioskodawca proponuje, aby ujednolicić te maksymalne okresy urlopu płatnego oraz skrócić je do 6 tygodni.</u>
          <u xml:id="u-621.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Miesięcy)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-622">
          <u xml:id="u-622.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Tygodni. Bo słyszałam wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-622.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, kto jest za przyjęciem poprawki czternastej w podanym brzmieniu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (17) Kto jest przeciwny? (193)</u>
          <u xml:id="u-622.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (38)</u>
          <u xml:id="u-622.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę oddalił.</u>
          <u xml:id="u-622.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, piętnastą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-623">
          <u xml:id="u-623.0" who="#TadeuszDziuba">Jest to uzupełnienie do art. III, wydaje mi się zupełnie oczywiste. Artykuł ten brzmiałby tak: „nauczycielom akademickim przysługują uprawnienia twórców w zakresie ochrony praw autorskich i praw pokrewnych oraz pomoc uczelni w razie ich naruszenia”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-624">
          <u xml:id="u-624.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-624.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem poprawki piętnastej, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (124) Kto jest przeciwny tej poprawce? (42)</u>
          <u xml:id="u-624.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (81)</u>
          <u xml:id="u-624.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę piętnastą przyjął.</u>
          <u xml:id="u-624.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, następną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-625">
          <u xml:id="u-625.0" who="#TadeuszDziuba">Następna poprawka do art. 129 jest uzupełnieniem, które postuluje, aby w przypadku orzekania w sprawach dyscyplinarnych nauczycieli akademickich, w związku z możliwością orzeczenia kary surowej, w składzie 5 członków komisji znalazła się osoba posiadająca wykształcenie prawnicze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-626">
          <u xml:id="u-626.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania poprawki szesnastej.</u>
          <u xml:id="u-626.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (177) Kto jest przeciwny tej poprawce? (17)</u>
          <u xml:id="u-626.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (49)</u>
          <u xml:id="u-626.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-626.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, poprawka siedemnasta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-627">
          <u xml:id="u-627.0" who="#TadeuszDziuba">W projekcie ustawy są dwa rozdziały dotyczące odpowiedzialności dyscyplinarnej: jeden dotyczy nauczycieli, drugi — studentów. Otóż w tym drugim rozdziale przewidziany jest termin odwoławczy, w pierwszym natomiast takiego terminu nie ma. Otóż w poprawce do art. 131 proponuje się odpowiednie uzupełnienie, tzn. wprowadzić po prostu termin odwołania od postanowień komisji dyscyplinarnej do komisji dyscyplinarnej przy radzie głównej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-628">
          <u xml:id="u-628.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania poprawki.</u>
          <u xml:id="u-628.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (238) Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-628.2" who="#komentarz">(Nikt)</u>
          <u xml:id="u-628.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (11)</u>
          <u xml:id="u-628.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-628.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, poprawka osiemnasta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-629">
          <u xml:id="u-629.0" who="#TadeuszDziuba">Jest to ważne uzupełnienie, które usuwa błąd znajdujący się w tekście projektu związany z tym, że istnieje — przynajmniej teoretycznie — możliwość naruszenia praw osób trzecich. Wnioskodawca uważa, że uwłaszczenie na gruncie państwowym może dotyczyć tylko podmiotu państwowego, czyli uczelni państwowej, co jest zapisane w aft. 105. Dla ostrożności proponuję dodać przepis, że postanowienia zawarte w obecnym tekście wraz z uzupełnieniami, o których przed chwilą mówiłem, w art. 183, nie naruszają praw osób trzecich z wyłączeniem skarbu państwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-630">
          <u xml:id="u-630.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Będziemy je głosować w takim razie razem.</u>
          <u xml:id="u-630.1" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Dziuba: oczywiście one są integralne)</u>
          <u xml:id="u-630.2" who="#OlgaKrzyżanowska">One są integralne, tak.</u>
          <u xml:id="u-630.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania poprawki osiemnastej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-631">
          <u xml:id="u-631.0" who="#WicemarszałekKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (228) Kto jest przeciwny? (1)</u>
          <u xml:id="u-631.1" who="#WicemarszałekKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (14)</u>
          <u xml:id="u-631.2" who="#WicemarszałekKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-631.3" who="#WicemarszałekKrzyżanowska">I poprawka ostatnia, dziewiętnasta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-632">
          <u xml:id="u-632.0" who="#TadeuszDziuba">Poprawka ostatnia wiąże się z terminem wejścia w życie ustawy. Otóż pierwotnie przewidywano krótkie vacatio legis, 14-dniowe. W związku z tym, że proces legislacyjny 'trwał dłużej niż to przewidywano, wydaje się uzasadnione postanowić, aby ustawa wchodziła w życie z dniem ogłoszenia, z wyjątkiem przepisów, które są zapisane w art. 21 w pkt 1, 2, i dla których przewiduje się odrębne terminy wejścia w życie, a zatem art. 211 brzmiałby następująco: „ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia z tym, że”… itd.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-633">
          <u xml:id="u-633.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania poprawki dziewiętnastej.</u>
          <u xml:id="u-633.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (239) Kto jest przeciwny? (3)</u>
          <u xml:id="u-633.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (8)</u>
          <u xml:id="u-633.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę dziewiętnastą przyjął.</u>
          <u xml:id="u-633.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, jeszcze poprawka zgłoszona przez pana posła Stanisława Dąbrowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-634">
          <u xml:id="u-634.0" who="#TadeuszDziuba">Przepraszam, poseł Dąbrowski nie ma, jak widać, szczęścia do posła sprawozdawcy. Art. 184, ust. 6 dotyczy składu kolegiów elektorów, które będą wybierały rektora lub dziekana na pierwszą kadencję po wejściu w życie ustawy. Otóż w poprawce proponuje się wprowadzić zmianę taką, jakiej dokonaliśmy już w przypadku rady głównej, tzn. żeby przedstawicielami nauczycieli akademickich były osoby posiadające tytuł naukowy profesora zwyczajnego lub profesora nadzwyczajnego oraz doktorzy habilitowani. Czy dobrze?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-635">
          <u xml:id="u-635.0" who="#StanisławDąbrowski">W zasadzie tak, wypadaliby natomiast docenci bez habilitacji, z tym że ja…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-636">
          <u xml:id="u-636.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, proszę tylko podać brzmienie. Bardzo prosimy nie podawać uzasadnienia, a jedynie uściślić brzmienie.</u>
          <u xml:id="u-636.1" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Dąbrowski: Brzmienie zostało poprawnie podane)</u>
          <u xml:id="u-636.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Jeszcze raz pan poseł będzie uprzejmy powtórzyć: „w skład kolegium elektorów…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-637">
          <u xml:id="u-637.0" who="#TadeuszDziuba">… w których skład wchodzą wybrani przedstawiciele” i pan poseł Dąbrowski proponuje „nauczycieli akademickich posiadających tytuł profesora”… ja tak rozumiem, proszę bardzo…</u>
          <u xml:id="u-637.1" who="#komentarz">(Poseł Bronisław Geremek: Nie, nie „zatrudnionych na stanowiskach”).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-638">
          <u xml:id="u-638.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Może pan poseł wnioskodawca będzie uprzejmy podać brzmienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-639">
          <u xml:id="u-639.0" who="#StanisławDąbrowski">W art. 184, ust. 6, pkt 1 słowa: „zatrudnionych na stanowisku profesora zwyczajnego, profesora nadzwyczajnego oraz docenta” zastępuje się słowami: „z tytułem profesora lub stopniem naukowym doktora habilitowanego”.</u>
          <u xml:id="u-639.1" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Dziuba: Tak właśnie odczytałem.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-640">
          <u xml:id="u-640.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy sprawa jest jasna przed przystąpieniem do głosowania?</u>
          <u xml:id="u-640.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-640.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem poprawki w brzmieniu podanym przed chwilą przez pana posła sprawozdawcę i posła wnioskodawcę, zechce 'podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (207) Kto jest przeciwny? (8)</u>
          <u xml:id="u-640.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (48)</u>
          <u xml:id="u-640.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-640.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan poseł sprawozdawca, mamy wszystkie poprawki, tak?</u>
          <u xml:id="u-640.6" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Dziuba: Tak)</u>
          <u xml:id="u-640.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, przystępujemy obecnie do głosowania całości projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-640.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem całości projektu ustawy o szkolnictwie wyższym w brzmieniu proponowanym przez Komisję Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisję Ustawodawczą wraz z przyjętymi wnioskami mniejszości i poprawkami, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (251) Kto jest przeciw? (6)</u>
          <u xml:id="u-640.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (14).</u>
          <u xml:id="u-640.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o szkolnictwie wyższym.</u>
          <u xml:id="u-640.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-640.12" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, tak jak, wydaje mi się, państwo się zgodzili nie będziemy robili przerwy, mamy jeszcze dwa — mam nadzieję — krótkie punkty porządku dziennego, żebyśmy wyczerpali cały porządek dzienny.</u>
          <u xml:id="u-640.13" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do punktu 12 porządku dziennego: Poselski projekt uchwały o likwidacji związków spółdzielczych (druk nr 471).</u>
          <u xml:id="u-640.14" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Irenę Chojnacką.</u>
          <u xml:id="u-640.15" who="#komentarz">(Część posłów wychodzi z sali)</u>
          <u xml:id="u-640.16" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o pozostanie na miejscach, bo jednak będziemy tę uchwałę głosować.</u>
          <u xml:id="u-640.17" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-641">
          <u xml:id="u-641.0" who="#IrenaChojnacka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ja naprawdę bardzo krótko. Projekt uchwały o likwidacji związków spółdzielczych, który mam zaszczyt referować w imieniu koleżanek i kolegów z Poselskiego Klubu Polskiej Unii Socjaldemokratycznej, jest niejako uzupełnieniem ustawy uchwalonej przez Wysoką Izbę w dniu 20 stycznia br., dotyczącej zmian w organizacji i działalności spółdzielczości, a jednocześnie przyśpieszeniem zmian i powrotem do normalności, które w tej organizacji społecznej powinny nastąpić jak najszybciej. Szansa ku ternu istnieje, ale przedtem musimy usunąć bariery, a jedną z nich jest niewątpliwie przedłużający się proces likwidacji związków spółdzielczych i atmosfera tymczasowości, która panuje w zakładach przez te związki administrowanych i zarządzanych. Nie będę -uzasadniała szerzej, ponieważ dość dokładnie omówiłam te sprawy w swoim oświadczeniu osobistym, którego Wysoka Izba łaskawie wysłuchała na poprzedniej plenarnej sesji sejmowej.</u>
          <u xml:id="u-641.1" who="#IrenaChojnacka">Przyspieszenie procesu likwidacji związków spółdzielczych i zakończenie tych prac do końca III kwartału tego roku pozwoli tym zakładom funkcjonować na normalnych zasadach. Ponadto konieczne jest przyspieszenie prac nad projektem ustawy Prawo spółdzielcze. Dla prawidłowego funkcjonowania spółdzielni wszystkich typów i ich umocnienia oraz stworzenia możliwości powstania nowych spółdzielni zasadne byłoby, gdyby nowa ustawa Prawo spółdzielcze weszła w życie z dniem 1 stycznia 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-641.2" who="#IrenaChojnacka">Uprzejmie proszę Wysoką Izbę o poparcie niniejszej uchwały i przegłosowanie jej dzisiaj.</u>
          <u xml:id="u-641.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-642">
          <u xml:id="u-642.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję. Do głosu zapisał się w tej sprawie pan poseł Tomasz Badach. Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-643">
          <u xml:id="u-643.0" who="#TadeuszBadach">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ja również króciutko. Niedoskonałość ustawy z dnia 20 stycznia o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości spowodowała, że powstało z tego powodu mnóstwo niedomówień lub wręcz sprzecznych decyzji w jej wykonywaniu. Przed uchwaleniem niniejszej ustawy zezwolono na tworzenie i rejestrację innych organizacji na bazie istniejących centralnych i wojewódzkich związków w tzw. zakładach własnych. Powstały zatem — zgodnie z prawem i naszymi decyzjami sejmowymi — spółdzielnie pracy, spółdzielnie osób prawnych lub inne organizacje gospodarcze.</u>
          <u xml:id="u-643.1" who="#TadeuszBadach">Na dzisiaj wiele z tych organizacji jest zarejestrowanych w sądzie i mogłoby rozpocząć normalną działalność gospodarczą. Praktyka jest zupełnie inna. O likwidacji danego związku decyduje walne zgromadzenie przedstawicieli. Dopuszcza się wprawdzie, że decyzję może podjąć izba skarbowa lub minister finansów, ale praktyka zmierza ku uchwałom walnego zgromadzenia. Ponieważ interesy załóg tworzących się spółdzielni i spółdzielni dotychczas zrzeszonych w danym związku są zupełnie rozbieżne, -powstają na tym tle olbrzymie awantury. Mówię to na podstawie kilku odbytych walnych zgromadzeń, w których uczestniczyłem. Nie bez winy jest tutaj Ministerstwo Finansów, które nie może zdecydować się, jaką formę mają popierać likwidatorzy i jak się mają zachowywać w przypadku, kiedy zakład będący składnikiem byłego związku przekształci się w spółdzielnię -osób pracy, a walne zgromadzenie przedstawicieli podjęło decyzję inną. W konsekwencji załogi nowych spółdzielni skłócone ze sobą, bo różne ich interesy są rozbieżne, a likwidator czeka, co będzie dalej. Wnoszę zatem do Ministra Finansów o szybkie i zdecydowane zajęcie stanowiska w kwestii, jaka forma organizacyjna ma być preferowana przez likwidatorów lub też zostawić tę sprawę do rozstrzygnięcia tylko walnemu zgromadzeniu.</u>
          <u xml:id="u-643.2" who="#TadeuszBadach">Mogę domniemywać, że ta niespójność w przepisach jest bardzo „na rękę” niektórym likwidatorom, bo jest to obecnie pozycja superprezesa i superzwiązku. Nie najgorsze zarobki powodują, że nadmiernej gorliwości w procesie likwidowania struktur centralnych i wojewódzkich jak na razie nie widać. Niekiedy odnoszę wrażenie, że jest to granie na czas i trzymanie w niepewności wielu milionów ludzi. Konsekwencje takiego postępowania już są bardzo widoczne. W przekształcanych zakładach drastycznie spada produkcja, odchodzą bardzo wartościowi ludzie, a koszty związane z procesem likwidacji ciągle rosną.</u>
          <u xml:id="u-643.3" who="#TadeuszBadach">W tragicznej sytuacji znalazły się sanatoria i ośrodki wczasowe, będące częścią składową byłych centralnych i wojewódzkich związków. Zasypywane są jedynie decyzjami, kiedy zostaną zlikwidowane i kto je wykupi. W tej sytuacji zaprzestano naboru kuracjuszy i wczasowiczów. Stojąc na krawędzi bankructwa proszą o pomoc finansową likwidatora, ten z kolei daje coś tam i koło się zamyka. O ślamazarności prowadzenia procesu likwidacyjnego świadczy fakt, że do tej pory nie udało się do końca zlikwidować ani jednej jednostki centralnej i, śmiem -twierdzić, że brak jest również sukcesu w likwidowaniu wojewódzkich struktur spółdzielczych. Wobec tego w całej rozciągłości jestem za ścisłym określeniem terminu likwidacji centralnych i wojewódzkich związków spółdzielczych w terminie do 30 września, który jest możliwy do przyjęcia i realny.</u>
          <u xml:id="u-643.4" who="#TadeuszBadach">Przy okazji tej sprawy, chcę zwrócić się z prośbą do pani marszałek o ustosunkowanie się do projektu ustawy grupy posłów, którzy w dniu 5 lipca 1990 r. złożyli projekt ustawy o dalszych przekształceniach w spółdzielczości. Zmierza on do urealnienia tego projektu z ustawą o prywatyzacji w przedsiębiorstwach państwowych.</u>
          <u xml:id="u-643.5" who="#TadeuszBadach">Wnoszę, aby projekt ten mógł być rozpatrzony na najbliższym posiedzeniu Sejmu, w przeciwnym wypadku drogi spółdzielczości i prywatyzowanych przedsiębiorstw państwowych zupełnie rozejdą się, a przecież jest to jeden organizm.</u>
          <u xml:id="u-643.6" who="#TadeuszBadach">Na koniec przychylam się również do wniosku pani poseł Ireny Chojnackiej o ustanowienie jeszcze w tym roku nowej ustawy Prawo spółdzielcze.</u>
          <u xml:id="u-643.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-644">
          <u xml:id="u-644.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-644.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa w sprawie projektu tej uchwały chciał zabrać głos? Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-644.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania projektu uchwały, który -państwo dostaliście w drukach, więc nie będę jej odczytywać.</u>
          <u xml:id="u-644.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem poselskiego projektu uchwały o likwidacji związków spółdzielczych, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (246) Kto jest przeciwny? (1)</u>
          <u xml:id="u-644.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (3)</u>
          <u xml:id="u-644.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Se im podjął uchwałę o likwidacji związków spółdzielczych.</u>
          <u xml:id="u-644.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do punktu 13 porządku dziennego: Wniosek Prezydium Sejmu w sprawie zmian w strukturze komisji sejmowych (druk nr 461).</u>
          <u xml:id="u-644.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Chciałam poinformować Wysoki Sejm, że przedłożony Sejmowi projekt zmiany regulaminu Sejmu, dotyczący zmiany struktury komisji sejmowych powstał na wniosek Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących zmian systemowych w gospodarce narodowej, a także Komisji Samorządu Terytorialnego oraz Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej.</u>
          <u xml:id="u-644.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa w tej sprawie chciał zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-644.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł będzie uprzejmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-645">
          <u xml:id="u-645.0" who="#AndrzejBratkowski">Chciałem zwrócić uwagę, że w dyskusji dzisiejszej nad regulaminem propozycje zmian redakcyjnych, no może nie tylko redakcyjnych, w tej uchwale już wniosłem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-646">
          <u xml:id="u-646.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przegłosujemy w takim razie te zmiany, które pan poseł wniósł. To są zmiany dotyczące nazewnictwa komisji. Przypomnę państwu w skrócie. Proszę państwa, druk nr 461, który państwo macie przed sobą i poprawki wniesione przez pana posła Bratkowskiego dotyczą pkt. 1 w art. 24a — słowo „gospodarki” zastąpić słowem „polityki” i wstawić słowo „budownictwa”, czyli nazwa komisji będzie brzmiała: „polityki przestrzennej, budownictwa i mieszkaniowej”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-647">
          <u xml:id="u-647.0" who="#AndrzejBratkowski">Przepraszam, pani marszałek, „polityki przestrzennej, budowlanej i mieszkaniowej”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-648">
          <u xml:id="u-648.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przepraszam, w związku z tym, że zostało to zgłoszone, panie pośle, powiedziałabym dość późno, nie mam tego w druku. Może w takim razie pan poseł będzie uprzejmy podać brzmienie. Będziemy głosowali zmianę nazw, a potem całość uchwały. Może pan poseł będzie tak uprzejmy, bo ja mam tu widać nie dość porządnie to napisane. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-649">
          <u xml:id="u-649.0" who="#AndrzejBratkowski">Pani Marszałek! Jeśli Wysoka Izba pozwoliłaby, jest to kwestia en bloc do załatwienia. Tam jest kilka kolejnych punktów, w których posługujemy się tą samą nazwą.</u>
          <u xml:id="u-649.1" who="#AndrzejBratkowski">Jeśli chodzi o nazwę komisji, to wynika ona z podziału dotychczasowej Komisji Samorządu Terytorialnego, Gospodarki Przestrzennej -i Mieszkaniowej na dwie komisje, a mianowicie: Komisję Samorządu Terytorialnego oraz Komisję Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej. I to dotyczy poszczególnych nazw.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-650">
          <u xml:id="u-650.0" who="#OlgaKrzyżanowska">To dotyczy nazw w tej ustawie, czyli poprawkę pana posła o zmianę nazwy komisji przegłosujemy jako poprawkę, a następnie całość zmiany. Proszę państwa, przystępujemy więc do głosowania poprawki zgłoszonej przez pana posła Bratkowskiego, dotyczącej zmiany nazwy komisji.</u>
          <u xml:id="u-650.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (159) Kto jest przeciwny tej poprawce? (27)</u>
          <u xml:id="u-650.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (51)</u>
          <u xml:id="u-650.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa stwierdzam, że wniesioną przez pana posła Bratkowskiego poprawkę dotyczącą zmiany nazwy komisji Sejm przyjął.</u>
          <u xml:id="u-650.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania nad przyjęciem wniosku Prezydium Sejmu w sprawie zmian w strukturze komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-650.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem wniosku Prezydium Sejmu w sprawie zmian w strukturze komisji sejmowych wraz z poprawką przyjętą przed chwilą, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (208) Kto jest przeciwny? (7)</u>
          <u xml:id="u-650.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (27)</u>
          <u xml:id="u-650.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie zmian w strukturze komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-650.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Porządek dzienny posiedzenia został wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-650.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-650.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, chwileczkę, jeszcze na zakończenie.</u>
          <u xml:id="u-650.11" who="#OlgaKrzyżanowska">Informacja o treści złożonych interpelacji oraz o treści nadesłanych odpowiedzi na interpelacje zawarta jest w doręczonym państwu druku sejmowym nr 478. Jeszcze pan poseł Putra prosił o możliwość złożenia oświadczenia. Proszę bardzo pana posła. Proszę państwa, proszę o ciszę. Naprawdę już kończymy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-651">
          <u xml:id="u-651.0" who="#KrzysztofPutra">Pani marszałek, ja dzisiaj zrezygnuję z oświadczenia, niemniej jednak chciałem powiedzieć o sprawie ustawy o kombatantach i represjonowanych. Otóż ta ustawa zbyt długo jest przetrzymywana w komisji. Dwa projekty wpłynęły w kwietniu. Zainteresowane Osoby bardzo oczekują na tę ustawę. Apeluję do Prezydium Sejmu o przyspieszenie prac.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-652">
          <u xml:id="u-652.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przekażę tę sprawę, o ile Prezydium Sejmu będzie mogło wymóc na komisji.</u>
          <u xml:id="u-652.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę — pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-653">
          <u xml:id="u-653.0" who="#TeresaMalczewska">Teresa Malczewska. Ponieważ nie było to oświadczenie, a tylko zapowiedź oświadczenia, pragnę poinformować, że prace nad tymi projektami 'trwają przez cały czas. Zapraszamy posła, aby mógł przyjrzeć się pracom, we wtorek o godz. 10. Przewodniczącym podkomisji jest pan poseł Andrzej Sidor.</u>
          <u xml:id="u-653.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-654">
          <u xml:id="u-654.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-655">
          <u xml:id="u-655.0" who="#StefanMleczko">Bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu odbędzie się w sali obrad plenarnych posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektu ustaw dotyczących zmian systemowych w gospodarce narodowej. Przedmiotem posiedzenia będzie wyłonienie podkomisji do rozpatrzenia projektu ustawy o przekształceniach spółdzielczości (druk nr 434). Również bezpośrednio po zakończeniu obrad plenarnych Sejmu w pokoju nr 251 zbiorą się posłowie wchodzący w skład podkomisji udający się w dniu 24 lipca do Mławy.</u>
          <u xml:id="u-655.1" who="#StefanMleczko">Komisja Spraw Zagranicznych odbędzie swoje posiedzenie 25 lipca o godz. 10 min 30 w sali nr 101. Ulega uzupełnieniu porządek dzienny posiedzenia. Jako punkt 1, zamknięty dla prasy — tak mam podane — minister spraw zagranicznych przekaże informacje dotyczące przebiegu spotkania „2 plus 4” w Paryżu. Pozostałe punkty, tj. stosunki Polski z Czechosłowacją i Węgrami oraz przesłuchanie kandydatów na ambasadorów wymienionych we wcześniej dostarczonym zawiadomieniu, pozostają bez zmian.</u>
          <u xml:id="u-655.2" who="#StefanMleczko">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-655.3" who="#StefanMleczko">W skrytkach znajdziecie państwo komunikat z porządkiem dziennym najbliższego posiedzenia Sejmu, nie będę więc go odczytywać, chcę tylko poinformować, że przyszłe posiedzenie przewidywane jest jako trzydniowe (26, 27 i 28 lipca). I, niestety, przykra wiadomość, że — być może — zaistnieje konieczność przedłużenia obrad na czwarty dzień, tj. na niedzielę. Senat opracuje projekty ustaw o prywatyzacji na 27 lipca i jeżeli nie wprowadzi wielu poprawek, to nasza komisja będzie mogła je opracować do 28 lipca. Skończymy wtedy posiedzenie w ciągu trzech dni. Jeżeli się to nie uda — a przecież choćby krótki urlop temu Sejmowi się należy — uważamy, że lepiej przedłużyć posiedzenie o jeden dzień niż prosić państwa o przyjazd za tydzień na dodatkowe posiedzenie w sprawie prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-655.4" who="#StefanMleczko">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-655.5" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-655.6" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 14 min 30)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>