text_structure.xml 839 KB

Edit Raw Blame History Permalink

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 9 min 05)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Mikołaj Kozakiewicz oraz wicemarszałkowie Teresa Dobielińska-Eliszewska i Olga Krzyżanowska)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#MikołajKozakiewicz">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#MikołajKozakiewicz">Na sekretarzy powołuję posłów Krzysztofa Grzebyka i Adama Grabowieckiego.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#MikołajKozakiewicz">Protokół i listę mówców będzie prowadzić pan poseł Krzysztof Grzebyk.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc za stołem prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#MikołajKozakiewicz">Protokół 34 posiedzenia uważam za przyjęty wobec niewniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#MikołajKozakiewicz">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny posiedzenia został obywatelom posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#MikołajKozakiewicz">Prezydium Sejmu — po porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje, aby Sejm na podstawie art. 46 regulaminu Sejmu przystąpił do rozpatrzenia punktu czwartego porządku dziennego, do którego druk sejmowy został dostarczony podczas ostatniego posiedzenia Sejmu w dniu 6 Iipca.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#MikołajKozakiewicz">Prezydium Sejmu proponuje rozpatrzenie punktu piątego porządku dziennego — Interpelacje i zapytania poselskie — w dniu dzisiejszym, po przerwie obiadowej; przeznaczamy na to jedną godzinę.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#MikołajKozakiewicz">Czy ktoś z obywateli posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#MikołajKozakiewicz">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#MikołajKozakiewicz">Uważam zatem, że Sejm zatwierdził proponowany porządek dzienny.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#MikołajKozakiewicz">Informuję również, że Senat nie wniósł zastrzeżeń do ustaw:</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#MikołajKozakiewicz">— o zniesieniu Akademii Nauk Społecznych, — o uchyleniu ustawy o zasadach udziału młodzieży w życiu państwowym, społecznym, gospodarczym i kulturalnym kraju, — o zwrocie korzyści uzyskanych niesłusznie kosztem skarbu państwa lub innych państwowych osób prawnych, — o zniesieniu ustawy o spekulacji.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#MikołajKozakiewicz">Informuję również, że w sali nr 67 w starym Domu Poselskim działa rządowy punkt konsultacyjny do spraw projektów ustaw związanych ze zmianami własnościowymi w gospodarce narodowej.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#MikołajKozakiewicz">Przed przystąpieniem do punktu pierwszego porządku dziennego proszę o zabranie głosu wiceprezesa Rady Ministrów, ministra finansów Leszka Balcerowicza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#LeszekBalcerowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Stoicie, panie i panowie, przed decyzją, która najbardziej ze wszystkich dotychczasowych wpłynie na zmianę ustroju gospodarczego Polski. Nie waham się nazwać tej decyzji przełomową. Ona bowiem w istocie nada naszej gospodarce nową, zasadniczą właściwość, czyniąc ją sprawną i zdolną do rozwoju. Da jej rzeczywistego właściciela.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#LeszekBalcerowicz">Przekształceń własnościowych musimy dokonać szybciej niż jakikolwiek kraj przed nami. Po pierwsze — dlatego, że bez zmiany właściwości gospodarki niemożliwy jest dalszy postęp reform i mogą zostać zmarnowane efekty programu stabilizacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#LeszekBalcerowicz">Po drugie — ze względu na wielki zakres zadania: skala upaństwowienia jest ciągle ogromna, nikt nigdy nie miał do czynienia z tak wielkim przedsięwzięciem w tej dziedzinie. Trzeba więc działać tak, aby podołać temu zadaniu, szybciej uczynić gospodarkę sprawną. Oczywiście szybkie tempo prywatyzacji niesie ryzyko błędów i potknięć. Bardziej ryzykowne byłoby jednak skazywanie się na powolny przebieg procesu usprawniania gospodarki. Groziłoby to wieloletnią stagnacją, której nikt z nas nie może zaakceptować.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#LeszekBalcerowicz">Dlatego konieczne jest szybkie przystąpienie do prywatyzacji na szeroką skalę. Jest ono ważne dla kraju, dla nas wszystkich. Oczekują na to także nasi zachodni partnerzy. Pozytywnie oceniają dotychczasowe wyniki programu stabilizacyjnego, ale dopiero zmiana struktury własności, a więc ustroju gospodarczego, stanowić będzie gwarancję partnerskiej współpracy, dowód naszej wiarygodności.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#LeszekBalcerowicz">Dlaczego przekształcenia własnościowe są takie ważne? Dlaczego właśnie one zadecydują o efektywności gospodarki i o zmianie jej struktury? Pozwolę sobie powtórzyć to, o czym mówiłem z tej trybuny w kwietniu. Gospodarka rynkowa oparta na szerokim udziale prywatnej własności w różnych jej formach pozwala na osiągnięcie najwyższego — spośród wszystkich znanych w praktyce systemów ekonomicznych — stopnia gospodarności w wykorzystywaniu materialnych i duchownych zasobów społeczeństwa. Daje to w efekcie najszybszą poprawę poziomu życia obywateli. Dzieje się tak dlatego, że oszczędność kosztów, dobra organizacja pracy, wysoka jakość produkcji, skuteczne poszukiwanie nowych rynków zbytu, a także postęp techniczny i rozwój leżą w interesie właścicieli kierujących pracą przedsiębiorstw. W takiej gospodarce istnieje silna presja konkurencji i możliwość eliminacji z rynku wzmacnia ich motywację. Sam zaś proces selekcji oznacza, że zasoby przepływają z dziedzin i zastosowań gorszych ku lepszym.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#LeszekBalcerowicz">Wysoki Sejmie! Jakie zatem będą działania rządu, aby przekształcenia własnościowe dokonywały się szybko? Zacząć należy od usuwania przeszkód, które mogą negatywnie zaciążyć na przebiegu prywatyzacji. Należy do nich z pewnością niedostatek krajowych kapitałów, a także brak doświadczenia w organizacji takich przekształceń. Wolą rządu jest przezwyciężenie przeszkód w takim stopniu, by osiągnąć możliwie najszybsze tempo i najszerszy zakres prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#LeszekBalcerowicz">Rozpatrywany dziś przez Wysoką Izbę projekt ustawy pozwala na zwiększenie możliwości nabywania przez społeczeństwo części prywatyzowanego majątku. Rząd zamierza wykorzystać te możliwości przede wszystkim za pomocą bonów prywatyzacyjnych, które w przyszłości będą przydzielane wszystkim obywatelom polskim. Pozwolą one nabywać nieodpłatnie określonej wartości akcje przekształcanych przedsiębiorstw państwowych, uczestniczyć w działalności towarzystw inwestycji wspólnych, dysponujących akcjami prywatyzowanych przedsiębiorstw lub wchodzić w posiadanie poszczególnych składników mienia tych przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#LeszekBalcerowicz">W ten sposób będzie urzeczywistniana idea akcjonariatu obywatelskiego, Rząd podejmie kroki, by praktycznym wyrazem tej idei stała się możliwość dysponowania przez obywateli znaczącą częścią majątku narodowego. Jednocześnie rząd dołoży starań, aby stworzyć dogodne warunki sprzedaży obywatelom akcji prywatyzowanych przedsiębiorstw. Zostanie wprowadzona sprzedaż ratalna tych akcji. Udzielać się będzie kredytu dla osób nabywających akcje lub składniki majątku od skarbu państwa. Przewiduje się korzystne warunki kredytowania dla rolników uczestniczących w procesie prywatyzowania przedsiębiorstw znajdujących się w ich otoczeniu.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#LeszekBalcerowicz">Rząd jest w pełni świadom tego, że sukces prywatyzacji zależy nie tylko od stosowanych norm prawnych, lecz także od stworzenia i uruchomienia sprawnego systemu organizacyjnego w tym zakresie. Rozpatrywany przez Wysoką Izbę projekt ustawy o utworzeniu urzędu ministra przekształceń własnościowych określa zasadnicze ramy tego systemu.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#LeszekBalcerowicz">Chcę jednak z naciskiem zaznaczyć, że prywatyzacji nie widzimy jako domeny wyłącznej działalności aparatu administracyjnego. Aparat ten będzie wspierany przez wiele krajowych i zagranicznych instytucji oraz firm doradczych. Istnieją też zapowiedzi udzielenia pomocy przed międzynarodowe organizacje, a także niektóre rządy krajów Zachodu w przeprowadzeniu procesu prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#LeszekBalcerowicz">Projektowana ustawa przewiduje prowadzenie przekształceń własnościowych pod nadzorem parlamentu. Rząd uznając celowość tego nadzoru, wypowiada się za projektem ustawy przyjętym przez Komisję Nadzwyczajną. Pozwala on na precyzyjne, naszym zdaniem, określenie zakresu kompetencji ciał uczestniczących w prywatyzacji, a jednocześnie zapewnia szybkość i sprawność dokonywanych przemian.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#LeszekBalcerowicz">Powodzenie działań prywatyzacyjnych zależy w dużej mierze od tego, jak ustosunkują się do nich pracownicy przedsiębiorstw państwowych. Zamiarem rządu jest takie prowadzenie tego procesu, by wzbudził on zainteresowanie pracowników. Przyczyni się do tego m.in. zamierzone znoszenie podatku od wzrostu wynagrodzeń w przedsiębiorstwach, w których odpowiednio zaawansowany będzie proces prywatyzacji. Pojawienie się bowiem w nich rzeczywistego właściciela pozwoli na rezygnację z tego instrumentu.</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#LeszekBalcerowicz">Projektowana ustawa przewiduje też określony zakres preferencji dla pracowników przedsiębiorstw państwowych przekształconych w spółki. Przekroczenie tego zakresu byłoby niesłuszne, ponieważ wprowadzałoby nadmierne zróżnicowanie między pracownikami prywatyzowanych przedsiębiorstw a innymi grupami społecznymi — rolnikami, nauczycielami, pracownikami służby zdrowia. Upowszechnianie własności nie może zbytnio dzielić społeczeństwa na lepszych i gorszych.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#LeszekBalcerowicz">Zaletą rozpatrywanej ustawy jest elastyczność jej rozwiązań i różnorodność form, które proponuje. Obok przemiany przedsiębiorstw w spółki prawa handlowego możliwa jest, szczególnie w odniesieniu do małych przedsiębiorstw, sprzedaż ich w całości lub w części, założenie spółki pracowniczej lub dzierżawa majątku. Pozwala to na dostosowanie formy prywatyzacji do charakteru i funkcji przekształcanych przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#LeszekBalcerowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W ubiegłych miesiącach prowadzone już były w gospodarce działania prywatyzacyjne, choć ich skala — jak na razie — nie była zbyt duża i nie przebiegały równomiernie we wszystkich dziedzinach życia gospodarczego. Mała prywatyzacja zaznaczyła się szczególnie w handlu, gdzie do czerwca sprywatyzowano około 8 tys. sklepów. W ręce osób fizycznych przeszło już wiele mieszkań, sprzedano znaczną liczbę działek budowlanych. Działania te można jednak określić tylko jako wstęp do przekształceń własnościowych, jakie zostaną podjęte na podstawie uchwalonych przez Wysoką Izbę ustaw.</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#LeszekBalcerowicz">Wysoki Sejmie! Rozpatrywane dziś przez Wysoką Izbę projekty ustaw o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych i o utworzeniu urzędu ministra przekształceń własnościowych są efektem rzetelnych analiz, dyskusji i prac legislacyjnych. Mają w tym udział członkowie sejmowej Komisji Nadzwyczajnej; wyraża się on trzymiesięczną wytężoną pracą. Pragnę serdecznie za ten trud podziękować paniom posłankom i panom posłom. Dziękuję przewodniczącemu Komisji Nadzwyczajnej i przewodniczącemu podkomisji do rozpatrzenia ustaw prywatyzacyjnych. Dziękuję również członkom pozostałych podkomisji pracujących nad kodeksem cywilnym, ubezpieczeniami majątkowymi i innymi ustawami gospodarczymi. Liczę na to — proszę mi pozwolić wyrazić tę nadzieję — że zwłaszcza panie i panowie, zaangażowani dotąd w prace Komisji Nadzwyczajnej i dysponujący największą wiedzą o prywatyzacji, włączą się teraz aktywnie do działań na rzecz wielkich przemian własnościowych w Polsce. Czeka nas ogromny wysiłek, również edukacyjny. Musimy się uczyć nowych pojęć, nowych instytucji i nowych mechanizmów.</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#LeszekBalcerowicz">Panie i Panowie! Prace legislacyjne nad prywatyzacją trwały długo. Zarówno rząd, jak i Wysoka Izba, zdając sobie sprawę z wagi tych rozwiązań, starały się szczególnie wnikliwie i dokładnie je przygotować. Teraz jednak nie można się wahać. Gospodarka polska tej zmiany potrzebuje. Oczekujemy jej wszyscy. Kładziemy dzisiaj fundament pod nowy, sprawniejszy ustrój gospodarczy. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję panu wiceprezesowi Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos jeszcze zabierze przewodniczący Komisji Nadzwyczajnej poseł Andrzej Zawiślak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#AndrzejZawiślak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zacznijmy od sprawy formalnej. Jako przewodniczący Komisji Nadzwyczajnej pragnę oświadczyć Wysokiej Izbie, że pakiet prywatyzacyjny 5 ustaw jest gotowy. Z niekłamaną ulgą i satysfakcją składam to oświadczenie.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#AndrzejZawiślak">Prace nad pakietem tych ustaw trwały długo, nawet zbyt długo jak na potrzeby chwili. Jednak złożoność materii i społeczna waga rozstrzygnięć, jakie zapadały, uniemożliwiały pośpiech. W toku prac daliśmy szansę intelektualnego wkładu wszystkim zainteresowanym, konsultowaliśmy wszystkie środowiska. Staraliśmy się wziąć pod uwagę każdy głos. Posłowie nie uczestniczący w pracach mieli szansę na bieżąco swoje wątpliwości wyjaśniać, albowiem nieustannie dyżurowali eksperci. Wydaje się, że zrobiliśmy wszystko, aby proces, w którego rezultacie powstają materiały tak ważne, był i społecznie, i metodologicznie prawidłowo zorganizowany.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#AndrzejZawiślak">Dlaczego to podkreślam? Podkreślam to dlatego, że wszyscy mamy świadomość, iż ta ustawa jest ustawą przełomu ustrojowego. Jest to najważniejsza ustawa, ustawa prywatyzacyjna, jaka do tej pory w tej Izbie została uchwalona. Mam nadzieję, że zostanie uchwalona.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#AndrzejZawiślak">Proszę państwa, sprawa jest jednoznaczna. Ta ustawa otwiera proces wycofywania się państwa z gospodarki. Ta ustawa otwiera proces przekazywania własności z rąk biurokratów do rąk obywateli. Ta ustawa zatem ulokuje własność tam, gdzie ona być powinna, tam gdzie jest gwarantem wolności i gospodarności, to znaczy w rękach prywatnych. Mam nadzieję, że Wysoki Sejm raczy uchwalić pakiet ustaw prywatyzacyjnych, a konsekwencje postanowień, jakie w nich są zawarte sprawią, że nasz Sejm przejdzie może do historii nie tylko jako Sejm wielce przepracowany, ale jako Sejm wielkich postanowień, czego sobie i wszystkim życzę. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej:</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#MikołajKozakiewicz">1) o rządowym projekcie ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (druki nr 283 i 424);</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#MikołajKozakiewicz">2) o poselskim projekcie ustawy o przekształceniach własnościowych przedsiębiorstw państwowych (druki nr 335 i 424);</u>
          <u xml:id="u-6.4" who="#MikołajKozakiewicz">3) o rządowym projekcie ustawy o utworzeniu Agencji Przekształceń Własnościowych (druki nr 284 i 427).</u>
          <u xml:id="u-6.5" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pracującej nad projektami ustaw dotyczących prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, pana posła Bronisława Wilka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#BronisławWilk">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Z poczuciem dużej odpowiedzialności przystępuję do przedstawienia Wysokiej Izbie wyników prac Komisji Nadzwyczajnej nad projektami ustaw o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. W wystąpieniu swoim chcę wyróżnić trzy części — informację o organizacji prac komisji, omówienie zmian wprowadzonych do projektów wyjściowych oraz część trzecia — przedstawienie wniosków mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#BronisławWilk">Prace nad dwoma projektami dotyczącymi prywatyzacji powierzono 39-osobowej podkomisji do rozpatrzenia ustaw prywatyzacyjnych. Do współpracy zaproszono 18-osobową grupę ekspertów według propozycji członków podkomisji. Zapewniło to wielostronność opinii i ekspertyz.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#BronisławWilk">W związku z pojawieniem się na wstępie prac podkomisji dwóch zasadniczo różnych projektów, tzn. projektu rządowego oraz projektu grupy posłów — po zapoznaniu się z nimi oraz zasięgnięciu opinii ekspertów organizacji zawodowych, technicznych, ekonomicznych, rady legislacyjnej, wstępnej opinii Komisji Gospodarki Narodowej Senatu — podjęto decyzję przyjęcia projektu rządowego za podstawę prac podkomisji, z równoległym wykorzystaniem projektu grupy posłów.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#BronisławWilk">Całość problematyki prywatyzacyjnej podzielono na następujące bloki tematyczne:</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#BronisławWilk">1) status instytucji prowadzącej prywatyzację oraz sposób kontroli tego procesu;</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#BronisławWilk">2) zasady partycypacji pracowniczej i obywatelskiej w procesie przekształceń przedsiębiorstw państwowych;</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#BronisławWilk">3) konsekwencje finansowe przekształceń własnościowych oraz zasady finansowania procesu prywatyzacji;</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#BronisławWilk">4) zasady przekształcania przedsiębiorstw państwowych;</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#BronisławWilk">5) zasady udziału kapitału zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#BronisławWilk">Po dyskusjach plenarnych nad każdym zagadnieniem posłowie przygotowywali zmiany przy pomocy eksperckich grup konsultacyjnych. Zmiany te były przyjmowane lub odrzucane na kolejnych posiedzeniach plenarnych podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#BronisławWilk">Po 14 posiedzeniach podkomisji, to jest po około 120 godzinach pracy, nie licząc konsultacji, wyniki prac podkomisji zostały zaprezentowane na 3-dniowym posiedzeniu Komisji Nadzwyczajnej, liczącej nominalnie — jak państwo pamiętacie — 69 posłów.</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#BronisławWilk">Jak wspomniałem wcześniej, członkowie komisji mieli możliwość zapoznania się lub wysłuchania licznych opinii różnych instytucji społecznych, zawodowych, przedstawicielskich i państwowych. Nie sposób wymienić wszystkich, ale szczegółowo zostały przedstawione opinie lub stanowiska Krajowej Komisji Wykonawczej NSZZ „Solidarność”, Krajowego Przedstawicielstwa Samorządu Pracowniczego, Stowarzyszenia Księgowych w Polsce, Towarzystwa Naukowego Organizacji i Kierownictwa, Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, Unii Własności Pracowniczej, Zespołu Analiz Systemowych Najwyższej Izby Kontroli, Zespołu Prawa Cywilnego i Obrotu Międzynarodowego Rady Legislacyjnej oraz Zespołu Doradców Sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-7.12" who="#BronisławWilk">Z zaproszonego zespołu ekspertów duże zaangażowanie wykazali: doc. dr hab. Barbara Błaszczyk, profesorowie Andrzej Całus, Hubert Izdebski, Andrzej Koźmiński, Jan Mujżel, Teresa Rabska, Jerzy Rajski, doc. dr hab. Andrzej Sopoćko, dr Henryk Szlajfer.</u>
          <u xml:id="u-7.13" who="#BronisławWilk">Odnotować należy wykorzystanie zagranicznych projektów prywatyzacyjnych zastosowanych w innych krajach, np. w Portugalii oraz zaprezentowanie doświadczeń brytyjskich przez pana Petera Lilley — wiceministra skarbu, posła do Izby Gmin Wielkiej Brytanii.</u>
          <u xml:id="u-7.14" who="#BronisławWilk">Kończąc prezentację części organizacyjnej muszę stwierdzić, iż prowadzono te prace w maksymalnym tempie, jak wspominał przewodniczący komisji.</u>
          <u xml:id="u-7.15" who="#BronisławWilk">Złożoność problematyki, konieczność obiektywnego, pełnego wysłuchania argumentacji stron — użyłem tutaj świadomie określenia „stron”, gdyż w trakcie prac podkomisji i komisji funkcjonowała grupa mniejszościowa czy też opozycyjna, zwana roboczo „spółdzielnią poselską”; była ona opozycyjna w stosunku do większości, utożsamiającej się z przedstawionym Wysokiej Izbie projektem końcowym.</u>
          <u xml:id="u-7.16" who="#BronisławWilk">Tak więc konieczność demokratycznego postępowania, konsekwencja posłów oraz — podkreślam to zdecydowanie — wspólna dbałość o maksymalnie dobry projekt końcowy wyznaczyły termin zakończenia prac komisji.</u>
          <u xml:id="u-7.17" who="#BronisławWilk">Wysoka Izbo! Przechodząc do drugiej części mego wystąpienia, zaprezentuję państwu projekt końcowy zawarty w drugiej części druku 424, pierwszą część, jak państwo zwróciliście uwagę, stanowią wnioski mniejszościowe, o których będę mówił w trzeciej części mojego wystąpienia.</u>
          <u xml:id="u-7.18" who="#BronisławWilk">Charakteryzując przedstawiony Wysokiej Izbie projekt, można stwierdzić, że jest on kompromisem między tendencją do uspołecznienia — w cudzysłowie — i maksymalnej kontroli procesu prywatyzacji a koniecznością czysto efektywnościowego spojrzenia na przekształcenia własnościowe przedsiębiorstw państwowych, mające rzeczywiście uruchomić mechanizmy gospodarki rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-7.19" who="#BronisławWilk">Przedstawiony projekt zachowuje podstawowe rozwiązania zawarte w projekcie rządowym, polegające na uruchamianiu rynku kapitałowego przez publiczną ofertę akcji skierowaną do wszystkich obywateli z zastosowaniem przejściowej formuły jednoosobowej spółki skarbu państwa oraz możliwych do przyjęcia preferencji przy zakupie akcji dla pracowników przedsiębiorstw państwowych, ze zrównaniem warunków inwestowania zagranicznego na zasadzie kontrolowanego wykupu akcji a dotychczasowymi inwestycjami typu joint venture.</u>
          <u xml:id="u-7.20" who="#BronisławWilk">Jakie są zatem główne zmiany w prezentowanym Wysokiej Izbie projekcie komisji w stosunku do projektu rządowego? Omawiając je będę opierał się na przedstawionym uprzednio podziale tematycznym problematyki prywatyzacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-7.21" who="#BronisławWilk">Jeśli chodzi o status instytucji prowadzących prywatyzację oraz sposób kontroli tego procesu, to odstąpiono od koncepcji agencji przekształceń własnościowych, rady przekształceń własnościowych usytuowanej przy premierze oraz stałej komisji sejmowej do spraw przekształceń własnościowych. Temat ten w formie projektu ustawy, jak wynikało z zapowiedzi pana marszałka, przedstawi szczegółowo pan poseł Jerzy Bartnicki.</u>
          <u xml:id="u-7.22" who="#BronisławWilk">Wiele czasu w pracy podkomisji i komisji zajął problem partycypacji pracowniczej i obywatelskiej w prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Tak na marginesie, zapewne wielu członkom komisji i podkomisji po nocach będzie się śnił artykuł poprzednio 22, obecnie w ustawie 24 dotyczący preferencji pracowniczych.</u>
          <u xml:id="u-7.23" who="#BronisławWilk">Po skrajnych propozycjach od odrzucających preferencje dla pracowników na rzecz ogółu obywateli do przyznania maksymalnych preferencji pracowniczych przyjęto rozwiązanie zbliżone do propozycji rządowej (art. 24 projektu ustawy). Zmiana polega na odniesieniu preferencji pracowniczych przy zakupie akcji po cenie obniżonej o 50% do średniej płacy w gospodarce narodowej, a nie w przedsiębiorstwie, jak zakładał pierwotnie projekt rządowy.</u>
          <u xml:id="u-7.24" who="#BronisławWilk">Kolejną kontrowersyjną sprawą był udział pracowników w zarządzaniu spółką po przekształceniu — art. 17. Ostatecznie przyjęto zmianę (ust. 2 tego artykułu), gwarantującą utrzymanie 1/3 składu rady nadzorczej wybieranej przez pracowników w okresie gdy skarb państwa posiada większość udziału.</u>
          <u xml:id="u-7.25" who="#BronisławWilk">Zasadniczą zmianą czy też uzupełnieniem projektu rządowego jest wprowadzenie akcjonariatu obywatelskiego (art. 25), czyli możliwości bezpłatnego nabycia części akcji prywatyzowanych przedsiębiorstw lub części sprzedawanych przedsiębiorstw na podstawie przydzielonych równo wszystkim obywatelom bonów prywatyzacyjnych. Jest to, jak już wspomniano, jeden z ważniejszych elementów przyspieszenia prywatyzacji, dających możliwość zaangażowania w ten proces wszystkich obywateli. Można się spodziewać, że jedną z głównych barier prywatyzacji będzie brak dostatecznego popytu na akcje i inne składniki prywatyzowanego majątku. Proponowane rozwiązanie ma na celu wzmóc ten popyt, a jednocześnie rozszerzyć krąg osób uczestniczących czynnie w procesie prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-7.26" who="#BronisławWilk">Bony prywatyzacyjne byłyby substytutem pieniędzy, których nam powszechnie brak. Bony te nie powodowałyby jednak inflacji, gdyż umożliwiałyby jedynie zakup akcji, a nie dóbr rynkowych.</u>
          <u xml:id="u-7.27" who="#BronisławWilk">Przewidziano również możliwość przyznawania obywatelom bonów prywatyzacyjnych na zasadach kredytowych. I tu od razu uwaga, bo niestety nie udało nam się uniknąć pomyłek, właściwie czysto maszynowych, art. 28 należy zamienić na art. 26, ponieważ stanowi on logiczną całość z art. 25 i odnosi się bezpośrednio do tego artykułu. To taka czysto formalna poprawka, którą sygnalizuję w tej chwili.</u>
          <u xml:id="u-7.28" who="#BronisławWilk">Istnieje też możliwość sprzedawania na raty akcji drobnym nabywcom — obywatelom polskim. Mówi o tym zapis art. 26 ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-7.29" who="#BronisławWilk">W odniesieniu do spraw, które określiliśmy jako konsekwencje finansowe przekształceń własnościowych oraz zasady finansowania procesu prywatyzacji, projekt komisji nie wnosi zmian. Ustawa bowiem nie rozstrzyga bardzo złożonej kwestii finansowej infrastruktury prywatyzacji. Instytucje lub projekty rozwiązań były przedstawiane przez przedstawicieli rządu na forum komisji w postaci odrębnych dokumentów, takich jak: wstępny program prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, podstawowe elementy infrastruktury finansowej prywatyzacji, założenia rządowego programu prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych oraz założenia projektu ustawy o publicznym obrocie papierami wartościowymi.</u>
          <u xml:id="u-7.30" who="#BronisławWilk">Wprowadzono kilka zmian do zasad przekształcania przedsiębiorstw państwowych. Projekt ustawy oprócz prywatyzacji kapitałowej daje możliwość prywatyzacji bezpośredniej na drodze likwidacji przedsiębiorstwa w celu sprzedaży, wniesienia mienia do innej spółki czy też wydzierżawienia (art. 37). W projekcie wprowadzono zmianę ust. 3 tego artykułu, umożliwiającą wniesienie sprzeciwu przez organy przedsiębiorstwa od decyzji likwidacyjnej. Jest to rozwiązanie analogiczne do istniejącego w ustawie o przedsiębiorstwach państwowych.</u>
          <u xml:id="u-7.31" who="#BronisławWilk">Forma dzierżawy, określona w art. 38, umożliwia oddanie do odpłatnego korzystania mienia przedsiębiorstwa spółce pracowniczej na określonych warunkach. Z procedury tej jednak wyeliminowano formułę spółdzielni z uwagi na niedoskonałość obecnego prawa spółdzielczego oraz niebezpieczeństwo wprowadzenia prywatyzacji w ślepy zaułek. W artykule tym (ust. 2) przewidziano także możliwość wydzierżawienia likwidowanego przedsiębiorstwa innym podmiotom poza spółkami, zachowując jednak pierwszeństwo dla spółek pracowniczych.</u>
          <u xml:id="u-7.32" who="#BronisławWilk">Kolejną zmianą jest ograniczenie arbitralności ministra przekształceń własnościowych w wypadku odmowy przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego — prywatyzowanego nazwijmy to od dołu, gdy z inicjatywą taką występują organy przedsiębiorstwa lub organ założycielski. Stanowi o tym art. 5 projektu ustawy. W artykule tym został dodany ust. 4, mówiący, że minister musi podać uzasadnienie odmowy oraz warunki, których spełnienie w określonym terminie umożliwi prywatyzację.</u>
          <u xml:id="u-7.33" who="#BronisławWilk">Ostatnią znaczącą zmianą w tym bloku tematycznym jest zobowiązanie ministra przekształceń własnościowych do zasięgnięcia opinii organów zainteresowanego przedsiębiorstwa oraz organu założycielskiego w wypadku tzw. prywatyzacji od góry (art. 6).</u>
          <u xml:id="u-7.34" who="#BronisławWilk">W ostatnim bloku tematycznym, dotyczącym udziału kapitału zagranicznego, projekt komisji nie wnosi zmian. Rozwiązania zawarte w projekcie otwierają drogę inwestycjom zagranicznym w Polsce, tzw. inwestycjom portfelowym. Zasadą przyjętą w projekcie jest zrównanie możliwości inwestycji zagranicznych typu, joint venture i wspomnianych inwestycji portfelowych.</u>
          <u xml:id="u-7.35" who="#BronisławWilk">Poza zmianami ujętymi w ramach przyjętych bloków tematycznych wprowadzono kilka innych istotnych zmian.</u>
          <u xml:id="u-7.36" who="#BronisławWilk">W art. 45 wprowadzono możliwość zastosowania przepisów ustawy do prywatyzowania przedsiębiorstw komunalnych. W tym wypadku obowiązki ministra lub organu założycielskiego wykonuje zarząd gminy lub odpowiednio zarząd związku gmin.</u>
          <u xml:id="u-7.37" who="#BronisławWilk">Inną zmianą jest wyeliminowanie możliwości stosowania przepisów ustawy dotyczących preferencji dla pracowników przy nabywaniu akcji w wypadku sprzedaży przez skarb państwa akcji pracownikom spółek już istniejących w chwili wejścia w życie omawianego projektu ustawy. Powyższe uzyskano, likwidując zapis art. 40 w projekcie rządowym, czyli w druku nr 283.</u>
          <u xml:id="u-7.38" who="#BronisławWilk">Z przepisów końcowych, zawartych w rozdziale 5, na uwagę zasługuje skreślenie art. 29 ustawy o przedsiębiorstwach państwowych. Celem tego zabiegu jest uniemożliwienie przekształceń własnościowych, godzących w interesy skarbu państwa, a polegających na tworzeniu spółek nomenklaturowych.</u>
          <u xml:id="u-7.39" who="#BronisławWilk">Kończąc prezentację projektu ustawy pragnę podkreślić, iż wielodniowa praca podkomisji i komisji z udziałem ekspertów zaowocowała wypracowaniem spójnego i logicznego w swej konstrukcji projektu.</u>
          <u xml:id="u-7.40" who="#BronisławWilk">Przed prezentacją wniosków mniejszościowych chciałbym jeszcze raz przypomnieć państwu o możliwości konsultacji w zespole ekspertów w sali nr 217.</u>
          <u xml:id="u-7.41" who="#BronisławWilk">Proszę państwa, obowiązkiem moim jako posła sprawozdawcy jest również przedstawienie wniosków mniejszościowych, które — jak sygnalizowałem — są zawarte w pierwszej części druku 424. Postaram się kolejno przedstawić te wnioski w sposób w miarę obiektywny, jeśli w ogóle możliwy jest obiektywizm w tej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-7.42" who="#BronisławWilk">Wniosek pierwszy dotyczy zmiany tytułu ustawy, dodania preambuły oraz nowego art. 1. Wnioskodawcy przedstawili następujące argumenty za przyjęciem tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-7.43" who="#BronisławWilk">Po pierwsze — proces przekształceń będzie dotyczył nie tylko przedsiębiorstw państwowych, lecz także innych form gospodarowania — spółdzielni, spółek pracowniczych itp. Należy więc już w tej ustawie zasygnalizować regulacje dotyczące tych form.</u>
          <u xml:id="u-7.44" who="#BronisławWilk">Po drugie — wprowadzając zasadę równości różnych sektorów własnościowych, należy uniemożliwić doktrynalne potraktowanie prywatyzacji, tak jak to było w przeszłości i sprowadzało się do negatywnego podejścia do sektora prywatnego.</u>
          <u xml:id="u-7.45" who="#BronisławWilk">Komisja odrzuciła ten wniosek, kierując się następującymi argumentami. Po pierwsze — tytuł ustawy powinien odpowiadać jej merytorycznej zawartości. Ustawa dotyczy przekształcania (prywatyzacji) przedsiębiorstw państwowych. Po drugie — tak sformułowana preambuła jest zbiorem deklaracji intencji bez znaczenia prawnego, nawiązuje do tradycji ustawodawstwa socjalistycznego zawierającego ideologiczne atrapy. Kolejny argument — wprowadzenie bezwzględnej równości sektorów ograniczy możliwość stymulowania zakresu prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-7.46" who="#BronisławWilk">Wniosek drugi zgłoszono po zakończeniu prac komisji, w związku z czym komisja nie zajęła stanowiska.</u>
          <u xml:id="u-7.47" who="#BronisławWilk">Wniosek trzeci dotyczy rozszerzenia uprawnień decyzyjnych Sejmu w celu operatywnego kierowania procesem prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-7.48" who="#BronisławWilk">Argumenty za przyjęciem: dysponowanie majątkiem państwowym ma tak zasadnicze znaczenie społeczne, że wymaga bezpośrednich decyzji Sejmu. Konieczne jest określenie wartości prywatyzowanych przedsiębiorstw państwowych. W niektórych krajach zachodnich prywatyzacji każdego przedsiębiorstwa państwowego dokonuje się na drodze odrębnej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-7.49" who="#BronisławWilk">Komisja odrzuciła ten wniosek, kierując się następującymi argumentami: Pierwszy niestabilność sytuacji gospodarczej i wiele niewiadomych w procesie prywatyzacji uzasadniają przyjęcie w ustawie kierunków, a nie precyzyjnego programu prywatyzacji. Drugi — wycena majątku może być dokonywana za pomocą różnych metod, dlatego określenie wielkości zamierzonych rocznych prywatyzacji byłoby obarczone zbyt dużym błędem. Kolejny argument przeciw przyjęciu — istnieje konieczność rozdzielenia kompetencji operatywnych, wykonawczych — rząd, od kompetencji kontrolno-ustawodawczych — Sejm. Następny argument — to niebezpieczeństwo „zarzucenia” Sejmu dużą ilością indywidualnych przypadków prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-7.50" who="#BronisławWilk">Wniosek czwarty dotyczy rozdziału kompetencji przy ustalaniu statutu spółki. Jakie przedstawiono argumenty za przyjęciem? Przyznanie ministrowi przekształceń własnościowych kompetencji ustalania statutu w praktyce sprowadza się do opracowania statutu przez dyrektora i radę pracowniczą. Spory, dotyczące statutu, między ministrem a organami przedsiębiorstwa będą wymagały rozstrzygnięcia przez sąd.</u>
          <u xml:id="u-7.51" who="#BronisławWilk">Za odrzuceniem tego wniosku przemawiają następujące argumenty. Prawo do ustalania statutu należne jest właścicielowi. Właścicielem jest skarb państwa, w którego imieniu występuje minister przekształceń własnościowych. Zadaniem sądu jest rozstrzyganie o zgodności lub niezgodności z prawem; w tym wypadku muszą zapadać rozstrzygnięcia o charakterze merytorycznym dotyczącym właściciela i pracobiorcy.</u>
          <u xml:id="u-7.52" who="#BronisławWilk">Kolejny wniosek dotyczy konkursowego wyboru pierwszego zarządu spółek akcyjnych powstałych w wyniku przekształceń przedsiębiorstw państwowych. Jakie były argumenty za przyjęciem? W okresie jednoosobowej spółki skarbu państwa pierwszy zarząd i jego prezes powinni być wybrani w wyniku konkursu, co utrudniłoby powstawanie układów nomenklaturowych oraz uzależnienie prezesa od ministra.</u>
          <u xml:id="u-7.53" who="#BronisławWilk">Komisja odrzuciła ten wniosek, ponieważ w spółce — zgodnie z kodeksem handlowym — pozycja prezesa różni się zasadniczo od pozycji dyrektora przedsiębiorstwa państwowego funkcjonującego na tzw. zasadzie jednoosobowego kierownictwa; prawa członków zarządu spółki są równe. Projekt nie wyklucza przeprowadzenia konkursów, lecz nie uznaje ich za obligatoryjne.</u>
          <u xml:id="u-7.54" who="#BronisławWilk">Następny wniosek dotyczy udziału pracowników w radzie nadzorczej spółek akcyjnych w sytuacji, gdy skarb państwa ma większość udziałów. Temu wnioskowi komisja poświęciła dużo czasu. Jakie były argumenty za wnioskiem? Przyjęcie tego wniosku zażegna niebezpieczeństwo etatyzacji spółki. Ochronę samodzielności prezesa i spółki zapewni skład rady nadzorczej, w którym reprezentacja załogi stanowić będzie 50% członków. Powinna być zachowana równowaga we wpływie na zarządzanie między uprawnieniami wynikającymi z własności i z pracy. Podobne rozwiązania stosuje się w krajach zachodnich.</u>
          <u xml:id="u-7.55" who="#BronisławWilk">Wniosek został odrzucony z następujących powodów. Formuła spółki akcyjnej łączy jednoznacznie zarządzanie z własnością i jednocześnie odpowiedzialnością materialną (kapitałową) połączoną z ryzykiem; za prace pracownik spółki otrzymuje wynagrodzenie. Jedna trzecia w składzie rady nadzorczej zapewnia pracownikom wystarczający udział w zarządzaniu, daje możliwość przeniesienia opinii pracowniczych na forum decyzyjne rady nadzorczej, ale nie jest to przesądzające. Wobec konieczności dokonywania działań naprawczych, restrukturyzacyjnych czy też demonopolizujących udział na poziomie 50% składu rady nadzorczej mógłby utrudniać, a w wielu wypadkach nawet uniemożliwiać prywatyzację. Kolejnym argumentem za odrzuceniem wniosku jest to, że funkcjonowania przedsiębiorstwa państwowego nie można przenosić przez analogię na spółkę akcyjną. Kodeks handlowy nie przewiduje udziału pracowników w zarządzaniu spółką. Decyzje w tej sprawie należą do właścicieli — akcjonariuszy. Takie rozwiązanie, to znaczy znaczny udział w zarządzaniu nie wynikający z własności, czyli ryzyka wniesionego kapitału, zdecydowanie zmniejszy zainteresowanie inwestorów zagranicznych udziałem w takich spółkach. Kolejny argument: 1/3 składu rady nadzorczej to znaczący udział w sytuacji, gdy może wystąpić rozproszenie akcjonariuszy. I końcowy argument: przyjęcie tego wniosku spowodowałoby „rozmycie się” odpowiedzialności za proces prywatyzacji danego przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-7.56" who="#BronisławWilk">Wniosek kolejny dotyczy odesłania do innej ustawy zasad nieodpłatnego zbywania akcji.</u>
          <u xml:id="u-7.57" who="#BronisławWilk">Komisja odrzuciła ten wniosek, biorąc pod uwagę następujące argumenty. Wyjęcie z całościowego aktu ustawodawczego pewnej kwestii i jej uregulowanie w odrębnej ustawie jest sprzeczne z zasadami tworzenia prawa. Przyjęcie takiego rozwiązania może znacznie opóźnić przebieg procesu prywatyzacji, na skutek odesłania do ustawy, której termin uchwalenia jest trudny do określenia. Pozostawienie kwestii nieodpłatnego zbywania akcji w kompetencji Rady Ministrów zapewnia zarówno odpowiedzialność i kontrolę tych decyzji, jak i ich operatywność.</u>
          <u xml:id="u-7.58" who="#BronisławWilk">Wniosek kolejny, od razu sygnalizuję państwu zmianę, praktycznie biorąc wniosek ten dotyczy skreślenia nie art. 19, ale 21, też jest to skutek chochlika drukarskiego. Nie ukrywam, że zajmowaliśmy się artykułem 19, a chodziło o skreślenie art. 21 — proszę od razu poprawić — czyli uzależnienia udostępnienia akcji prywatyzowanego przedsiębiorstwa osobom trzecim od przeprowadzenia wcześniej zmian w tym przedsiębiorstwie.</u>
          <u xml:id="u-7.59" who="#BronisławWilk">Komisja odrzuciła ten wniosek, uzasadniając to koniecznością przygotowania przedsiębiorstwa przed jego przekształceniem oraz ochrony przyszłych nabywców przed poniesieniem strat.</u>
          <u xml:id="u-7.60" who="#BronisławWilk">Dziewiąty wniosek mówił o ustalaniu przez Radę Ministrów szczegółowych zasad zbywania akcji należących do skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-7.61" who="#BronisławWilk">Wniosek ten jest zbędny, gdyż ustęp 1 artykułu 23 określa już zasady zbywania akcji, stąd dodatkowe regulowanie tych spraw jest pewną nadregulacją, nazwijmy to, ustawową. Dodatkowym, jakby ukrytym, skutkiem przyjęcia tego wniosku byłoby pozbawienie Rady Ministrów możliwości odstąpienia w szczególnych wypadkach od ustalonego w ustępie 1 trybu zbywania akcji. Taka delegacja jest uzasadniona, ponieważ w praktyce może wystąpić konieczność zastosowania innego trybu zbycia akcji, na przykład w negocjacjach z inwestorami zagranicznymi.</u>
          <u xml:id="u-7.62" who="#BronisławWilk">Wniosek dziesiąty dotyczy zmian w zakresie preferencji pracowniczych w nabywaniu akcji. Również tej sprawie podkomisja i komisja poświęciły wiele czasu.</u>
          <u xml:id="u-7.63" who="#BronisławWilk">Wniosek ten, jak państwo widzicie, jest przedstawiony w dwóch wariantach. Wariant pierwszy jest zbliżony do rozwiązań zawartych w projekcie komisji, wobec czego nie wnoszę do niego uwag. Natomiast wariant drugi, zasadniczo różny od wariantu pierwszego, po długotrwałej dyskusji i analizie został odrzucony przez komisję z uwagi na brak ograniczenia liczby akcji sprzedawanych na zasadach preferencyjnych, co w skrajnych wypadkach powodowałoby sprzedaż akcji danej spółki tylko na zasadach preferencyjnych bez dopuszczenia innych podmiotów do zakupu akcji, co z kolei byłoby sprzeczne z zasadą równości praw obywateli. Zastosowanie jedynej formy preferencji w postaci sprzedaży akcji po cenie obniżonej aż o 75% zostało uznane za zbyt daleko idące.</u>
          <u xml:id="u-7.64" who="#BronisławWilk">Wniosek jedenasty dotyczy art. 29, zakazującego państwowym osobom prawnym nabywania akcji prywatyzowanych przedsiębiorstw państwowych. Wnioskodawcy proponują zmianę pierwotnej treści tego artykułu, chcąc umożliwić swobodniejsze, niż przewiduje propozycja komisji, nabywanie akcji prywatyzowanych przedsiębiorstw przez państwowe osoby prawne.</u>
          <u xml:id="u-7.65" who="#BronisławWilk">Rozwiązanie to jest sprzeczne z koncepcją ograniczenia dominującej własności państwowej i przechodzenia do gospodarki rynkowej opartej na wielości podmiotów prywatnych funkcjonujących jako spółki prawa handlowego. Propozycja ta mogłaby doprowadzić do tworzenia niekorzystnych powiązań gospodarczych w sektorze państwowym, a nawet do ukrytych form wzajemnego kredytowania się. Te argumenty spowodowały odrzucenie poprawki.</u>
          <u xml:id="u-7.66" who="#BronisławWilk">Wniosek dwunasty, odsyłający zasady wyceny majątku przedsiębiorstw państwowych do odrębnej ustawy, zawiera pewne analogie metodologiczne w stosunku do wcześniejszego wniosku siódmego, dotyczącego kwestii nieodpłatnego zbywania akcji.</u>
          <u xml:id="u-7.67" who="#BronisławWilk">Komisja nie przyjęła tego wniosku, uznając za wystarczające regulacje zawarte w art. 5 oraz w art. 20, które dotyczą wyceny wartości przedsiębiorstw. Analizy ekonomiczno-finansowe w celu ustalenia wartości będą wykonywane według standardów zachodnich, gwarantujących prawidłową wycenę majątku przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-7.68" who="#BronisławWilk">Wprowadzenie tej poprawki opóźniłoby znacznie rozpoczęcie i rozwinięcie prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-7.69" who="#BronisławWilk">Wniosek trzynasty dotyczący zmiany numeracji artykułów nie wymaga komentarza.</u>
          <u xml:id="u-7.70" who="#BronisławWilk">Wniosek czternasty — wariant pierwszy, dotyczący ustalenia terminów przedłożenia Sejmowi dokumentów wynikających z ewentualnego przyjęcia wniosku trzeciego, może być rozważany w wypadku przyjęcia tej zmiany. Wariant drugi, dotyczący zapisu przyjętego przez komisję, nie uzyskał aprobaty, gdyż wniosek, o którym mowa w proponowanym artykule 48, jest związany z uchwaleniem ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-7.71" who="#BronisławWilk">Wniosek piętnasty — jest to jeden z ważniejszych w skutkach wniosków mniejszości dotyczących udziału kapitału zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-7.72" who="#BronisławWilk">Odrzucając ten wniosek komisja kierowała się argumentem stworzenia jednakowych warunków inwestycji portfelowych, o których wspominałem, czyli inaczej kapitałowych, oraz inwestycji typu joint venture. Zapis, według projektu komisji upoważniający ministra finansów do zwolnienia spółki, której akcje nabędzie podmiot zagraniczny, od podatku dochodowego i podatku od wzrostu wynagrodzeń na okres 3 lat od nabycia przez podmiot zagraniczny, stwarza takim spółkom warunki działania pod względem podatkowym nie gorsze niż spółkom powstałym na podstawie ustawy o działalności gospodarczej z udziałem podmiotów zagranicznych. Wykreślenie artykułu 46 spowodowałoby brak zainteresowania podmiotów zagranicznych nabywaniem akcji prywatyzowanych przedsiębiorstw. Mamy zresztą sygnały, że obecnie są prowadzone prace nad zmianą w ogóle pierwszej ustawy dotyczącej inwestycji zagranicznych na bazie joint ventures, w związku z tym sprawa ta będzie w najbliższym czasie w sposób jednoznaczny uregulowana. Chcąc zaś zachować stabilność prawa wobec podmiotów zagranicznych, nie dokonywano w tej chwili zasadniczych zmian dotyczących inwestycji joint venture.</u>
          <u xml:id="u-7.73" who="#BronisławWilk">Wniosek końcowy szesnasty byłby aktualny w wypadku przyjęcia wniosku dwunastego, dotyczącego odrębnego regulowania ustawowego zasad wyceny majątku przedsiębiorstw państwowych.</u>
          <u xml:id="u-7.74" who="#BronisławWilk">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Wnoszę o odrzucenie wszystkich wniosków mniejszościowych i uchwalenie ustawy w treści przyjętej przez Komisję Nadzwyczajną do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących zmian systemowych w gospodarce. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-7.75" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę obecnie o zabranie głosu posła sprawozdawcę Jerzego Bartnickiego w sprawie projektu ustawy o utworzeniu Agencji Przekształceń Własnościowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#JerzyBartnicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić państwu sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o rządowym projekcie ustawy o utworzeniu Agencji Przekształceń Własnościowych. W pierwszej kolejności proponujemy, by ustawa nosiła tytuł: „O utworzeniu Ministerstwa Przekształceń Własnościowych”. Dlaczego ministerstwa a nie agencji? Minister jest osobą zatwierdzaną przez Sejm, prezes agencji — nie. Daje to nam, posłom, możliwość bezpośredniego wpływu na to, kto będzie prowadził proces przekształceń własnościowych oraz znane i wypróbowane sposoby oceniania pracy tej instytucji.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#JerzyBartnicki">Będzie to, naszym zdaniem, bardzo ważne, ponieważ proces przekształceń będzie stwarzał sytuacje konfliktowe, będzie budził wiele podejrzeń o nadużycia, nieuczciwość i z pewnością my, posłowie, będziemy musieli wielokrotnie zajmować stanowiska w tych sprawach.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#JerzyBartnicki">Kolejnym powodem do zmiany tytułu i treści ustawy jest ogrom zadań, zakreślonych przez art. 2 ustawy zawierający wymóg opracowania strategii przekształceń własnościowych, jej realizację i ciągłą analizę skutków przekształceń, szeroko pojęte szkolenie kadr do funkcjonowania w nowym, innym systemie ekonomicznym. Wszystkim, którzy ukończyli szkoły w Polsce powojennej, wpajano, że socjalizm — ostatnio realny — jest najlepszy, a kapitalizm jest czymś złym, czego nie warto nawet się uczyć. No i nie nauczono nas.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#JerzyBartnicki">Tak więc mamy tysiące uczniów, a nauczycieli zorganizować ma Ministerstwo Przekształceń Własnościowych. Pilnego uruchomienia wymaga rynek papierów wartościowych. Proponujemy, by organizatorem tego przedsięwzięcia było ministerstwo przekształceń. O tym, kto będzie zarządzał giełdą, z pewnością zdecyduje, w przyszłości ustawa o papierach wartościowych, lecz prace przygotowawcze trzeba rozpocząć już dziś.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#JerzyBartnicki">Artykuł 3 z pozoru zawierający treść oczywistą, mówiącą, że minister może zlecić innym osobom prawnym lub fizycznym podejmowanie czynności cywilnoprawnych oraz faktycznych, będących w zakresie jego właściwości, uwypukla pewną istotną sprawę. Otóż rząd pragnie stworzyć nowy typ ministerstwa, które będzie zatrudniać niewielką liczbę specjalistów w pionie decyzyjnym, ograniczy rozbudowę pionów analitycznych, szeroko zaś stosować będzie zlecanie prac firmom lub osobom trzecim. Ma to ten plus, że każde zmniejszenie ilości pracy w ministerstwie będzie powodowało zmniejszenie ilości zleceń na zewnątrz, a nie wymyślanie sobie przez rozbudowaną administrację zajęć pozornych, będących alibi dla ich istnienia.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#JerzyBartnicki">Nie można również wykluczyć, że jeżeli ten model ministerstwa się sprawdzi i zatrudniony tam zespół specjalistów wytrzyma próbę czasu, to stanie się on zalążkiem przyszłego ministerstwa gospodarki, które — na wzór zachodni — przejmie kompetencje podzielone w naszej scentralizowanej gospodarce między wiele ministerstw.</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#JerzyBartnicki">Artykuł 6, wprowadzający nieznaczne poprawki do ustawy o działalności gospodarczej z udziałem podmiotów zagranicznych, powoduje podporządkowanie istniejącej agencji do spraw inwestycji zagranicznych Ministerstwu Przekształceń Własnościowych, co zostało uzgodnione przez Komisję Nadzwyczajną z przedstawicielami rządu.</u>
          <u xml:id="u-9.7" who="#JerzyBartnicki">Nowe podporządkowanie agencji uznano za celowe między innymi dlatego, że konieczna jest bardzo ścisła współpraca w angażowaniu kapitałów zachodnich w prywatyzację oraz dobre wykorzystanie nielicznej grupy polskich fachowców znających się na gospodarce i ekonomii kapitalizmu. Nawiasem mówiąc, dość niezręczne byłoby podporządkowanie agencji pod agencję. Tę niezręczność likwiduje utworzenie ministerstwa.</u>
          <u xml:id="u-9.8" who="#JerzyBartnicki">W ostatniej niemal chwili, dokładnie wczoraj, wpłynęła autopoprawka rządu dotycząca nałożenia obowiązku ścisłej współpracy ministra przekształceń własnościowych z Ministerstwem Współpracy Gospodarczej z Zagranicą w realizacji polityki państwa w zakresie współpracy kapitałowej z zagranicą. Komisja nie miała możliwości przeanalizowania tej poprawki i ustosunkowania się do niej w sprawozdaniu. Mogę od siebie dodać, że nie powoduje ona istotnych zmian w kształcie ustawy, lecz precyzuje i uwypukla pewien szczegół, który równie dobrze mógłby się znaleźć w artykule 2 jako punkt 2.</u>
          <u xml:id="u-9.9" who="#JerzyBartnicki">Osobiście uważam, że poprawka może być poddana głosowaniu, szkoda jednak, iż nie była zgłoszona w trakcie prac komisji.</u>
          <u xml:id="u-9.10" who="#JerzyBartnicki">Z powodów formalnych proszę, by uznano to jako poprawkę zgłoszoną przeze mnie, bo inaczej nie będzie mogła wejść pod obrady Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-9.11" who="#JerzyBartnicki">Teraz chciałbym przejść do drugiej części zagadnienia, dotyczącej strony organizacyjnej przekształceń, a mianowicie artykułu 5, mówiącego o utworzeniu Rady Przekształceń Własnościowych. Komisja uznała, że proces przekształceń obejmie ogromny, wspólny majątek, stąd konieczność rozstrzygania szczególnie drażliwych spraw przy podniesionej kurtynie. Rolę dziewięciu sprawiedliwych ma spełniać Rada Przekształceń Własnościowych, powołana przez prezesa Rady Ministrów po zasięgnięciu opinii odpowiednich komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-9.12" who="#JerzyBartnicki">Co prawda prezes Rady Ministrów zawsze może powołać potrzebne mu ciało doradcze, jednak w tym wypadku uznaliśmy, że prezes musi powołać taki zespół i musi zapoznawać się z jego opiniami, aby ograniczyć możliwość podejmowania błędnych decyzji. Takim zabezpieczeniem będzie również utworzenie stałej komisji sejmowej do spraw przekształceń własnościowych; propozycja powołania takiej komisji jest przygotowywana.</u>
          <u xml:id="u-9.13" who="#JerzyBartnicki">Na zakończenie chcę podkreślić, że zdając sobie sprawę, że Ministerstwo Przekształceń Własnościowych będzie się zajmowało nie tylko prywatyzacją przedsiębiorstw państwowych, lecz całym procesem przekształceń, nadaliśmy mu tytuł znacznie szerszy, niż tytuł ustawy prezentowanej przez posła Wilka.</u>
          <u xml:id="u-9.14" who="#JerzyBartnicki">Na posiedzeniu Komisji Nadzwyczajnej nie zgłoszono poprawek mniejszościowych, zwracam się więc do Wysokiej Izby o uchwalenie ustawy o utworzeniu urzędu ministra przekształceń własnościowych w przedstawionej postaci, z uwzględnieniem zgłoszonej przeze mnie poprawki. Mam nadzieję, że ta ustawa, bardzo krótka w porównaniu z ustawami o tworzeniu w przeszłości innych ministerstw, będzie zapowiedzią jego sprawnego i szybkiego działania. Od nas, posłanek i posłów, zależy, czy dziś zakończymy epokę, w której czas odliczały bohaterskie 5-latki, i rozpoczniemy nową epokę, w której powiedzenie „czas to pieniądz” nabierze właściwego znaczenia. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-9.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#MikołajKozakiewicz">Otwieram dyskusję nad projektami ustaw dotyczących prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Mam obecnie zgłoszonych 8 mówców.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#MikołajKozakiewicz">Pierwszy zabierze głos poseł Krzysztof Żabiński z OKP. Przygotuje się poseł Ireneusz Sekuła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#KrzysztofŻabiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ustawa, którą mamy dzisiaj uchwalić, jest ustawą wyjątkową, ustawą o znaczeniu ustrojowym. Podczas obecnej kadencji Sejmu dokonaliśmy już wielu zmian w ustroju politycznym państwa. Jednak po raz pierwszy stoimy przed dokonaniem fundamentalnej zmiany w ustroju gospodarczym. Ustawa o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych powinna stać się znaczącym krokiem Polski na drodze ku wspólnej Europie, ku przywróceniu jej właściwego miejsca w świecie i podniesieniu stopy życia narodu.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#KrzysztofŻabiński">Wysoka Izbo! Jaki jest cel uchwalanej ustawy? Obywatelski Klub Parlamentarny jest głęboko przekonany, że prywatyzacja przeważającej części sektora państwowego w gospodarce jest nieodzownym warunkiem powodzenia przebudowy gospodarczej. Doświadczenia krajów wysoko rozwiniętych wskazują jednoznacznie, że dominujący udział sektora prywatnego jest absolutnie niezbędny do efektywnego działania mechanizmów rynkowych. W związku z tym opowiadamy się za jak najszerszym zakresem prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#KrzysztofŻabiński">Nazwa ustawy mówi — choć był to przedmiot sporów w czasie prac Komisji Nadzwyczajnej — o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Nie dokonujemy — w myśl omawianej ustawy — przekształcenia. Przedsiębiorstwo państwowe wskutek prywatyzacji przestaje istnieć, a w jego miejsce pojawia się nowy podmiot gospodarczy, inny w swej formie i postaci, podmiot posiadający jasno określonego właściciela.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#KrzysztofŻabiński">Szanowni Państwo! Droga, którą przebyła komisja, była długa i obfitowała w kontrowersyjne dyskusje. Wynik prac Komisji Nadzwyczajnej, za którym opowiada się Obywatelski Klub Parlamentarny, jest rozsądnym kompromisem pomiędzy projektem rządowym i projektem grupy posłów. Przedstawione sprawozdanie akceptuje tezę, że proces prywatyzacji powinien być przeprowadzony przez rząd. Przemawia za tym wiele względów, lecz najważniejszym z nich jest ten, że prywatyzacja to element programu przebudowy gospodarki, który realizuje i za który odpowiada rząd. Dlatego uznaję, iż poprawki mniejszości w art. 2 oraz art. 18 ust. 2, szerzej włączające Sejm w proces prywatyzacji, są za daleko idące i naruszają sformułowaną tezę.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#KrzysztofŻabiński">W stosunku do projektu rządowego zakres kontroli Sejmu nad procesami prywatyzacji uległ zwiększeniu przez utworzenie ministerstwa w miejsce agencji, Rady Przekształceń Własnościowych oraz stałej komisji sejmowej ds. prywatyzacji. To ujęcie dające duże kompetencje rządowi oraz gwarantujące kontrolę sejmową procesu prywatyzacji jest — moim zdaniem — rozwiązaniem trafnym.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#KrzysztofŻabiński">Wysoka Izbo! Zainteresowanie społeczne omawianą ustawą znalazło swój wyraz w stanowiskach w tej sprawie organizacji politycznych, społecznych i zawodowych. Przedmiotem ich zainteresowania były trzy zagadnienia — wycena majątku, akcjonariat pracowniczy i akcjonariat obywatelski. Problemy te znalazły również odzwierciedlenie we wnioskach mniejszości. Znajdujemy tutaj propozycję, aby zasady wyceny majątku przedsiębiorstw państwowych regulowała odrębna ustawa. Rozumiejąc wagę zagadnienia sądzę, iż jest to niewykonalne. Stosować można różne sposoby wyceny w zależności od wielu czynników i warunków, w jakich będzie się dokonywał proces prywatyzacji. Metody te są powszechnie znane i stosowane; ich wyboru jednak nie uda się uregulować ustawowo. Wybór ten, jak to zresztą często bywa w gospodarce rynkowej, będzie obarczony ryzykiem — można na nim zarobić, ale można też stracić. Nad całością tego procesu będzie czuwał minister przekształceń własnościowych.</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#KrzysztofŻabiński">Wysoka Izbo! Problem akcjonariatu pracowniczego budzi wiele emocji. Sądzę, iż nie należy tego traktować jako dotacji budżetu państwa dla pracowników prywatyzowanego przedsiębiorstwa, ale jako inwestycję w celu podniesienia jego wartości. Akcjonariat pracowniczy służyć powinien również większemu zainteresowaniu załóg prywatyzacją, która w znacznej mierze od nich będzie zależała. W ten sposób akcjonariat pracowniczy staje się elementem przyspieszającym prywatyzację. Rozwiązanie komisji daje — jak sądzę — gwarancję, iż akcjonariat przybierze formę, która pogodzi interesy załogi z efektywnym zarządzaniem.</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#KrzysztofŻabiński">Wnioski mniejszości w tej kwestii, jak się wydaje, rozminęły się ze zdrowym rozsądkiem, przekroczyły — moim zdaniem — poziom kompromisu. Uwzględnienie emerytów i rencistów jako osób uprawnionych do wykupu akcji na zasadach preferencyjnych, choć chwytliwe w odbiorze społecznym, jest niezmiernie trudne do wykonania i rozmija się z istotą akcjonariatu pracowniczego. Celowi temu, a więc udostępnieniu części akcji prywatyzowanych przedsiębiorstw wszystkim obywatelom Rzeczypospolitej ma służyć akcjonariat obywatelski. Sejm, na wniosek Rady Ministrów, może podjąć uchwałę o emisji bonów prywatyzacyjnych. Sądzę, iż taką uchwałę w niedalekiej przyszłości Wysoka Izba raczy podjąć. Akcjonariat obywatelski jest kolejnym środkiem umożliwiającym przyspieszenie procesu prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-11.8" who="#KrzysztofŻabiński">Wysoka Izbo! Decyzje, które dzisiaj podejmujemy, mają charakter polityczny. Jestem jednak głęboko przekonany, iż w kwestii prywatyzacji uda nam się uzyskać consensus mimo politycznego podziału Izby. Uchwalenie ustawy będzie pierwszym krokiem ku zmianie struktury własności w Polsce i dlatego siły polityczne reprezentowane w parlamencie i państwie powinny — moim zdaniem — zwłaszcza w tej sprawie udzielić poparcia rządowi.</u>
          <u xml:id="u-11.9" who="#KrzysztofŻabiński">Wysoka Izbo! Obywatelski Klub Parlamentarny opowiada się za odrzuceniem w całości poprawek mniejszości i uchwaleniem przez Wysoką Izbę projektu ustawy zawartego w sprawozdaniu Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących zmian systemowych w gospodarce. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-11.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos zabierze poseł Ireneusz Sekuła. Przygotuje się poseł Bogdan Łukasiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#IreneuszSekuła">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiając z tej trybuny dwa miesiące temu wstępne stanowisko Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej w sprawie pakietu ustaw dotyczących przekształceń własnościowych, spointowałem je tezą — prywatyzacja tak, ale przeprowadzona nie doktrynalnie, lecz racjonalnie, z pożytkiem dla gospodarki i pod społeczną kontrolą.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#IreneuszSekuła">Czy przedkładane dzisiaj projekty, skorygowane, uzupełnione i udoskonalone dużym wysiłkiem sejmowej Komisji Nadzwyczajnej i rządu, zawierające w sobie syntezę wielu ekspertyz i konsultacji, odpowiadają tej tezie? Czy Parlamentarny Klub Lewicy Demokratycznej może je dzisiaj poprzeć?</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#IreneuszSekuła">Wysoki Sejmie! Odpowiedź na to pytanie trzeba uzależnić od wyniku analizy kilku aspektów prywatyzacji. Aspekt pierwszy jest retoryczny — czy prywatyzować. Już w pierwszym czytaniu praktycznie wszyscy dyskutanci udzielili na to pytanie odpowiedzi twierdzącej. Różnice zdań pojawiły się co do dalszych aspektów: jaką metodą prywatyzować, w jakim tempie, z jakim skutkiem, kto straci, kto skorzysta, jakie będzie gospodarcze i społeczne saldo tych strat i zysków, jaka okaże się cena ryzyka tego przedsięwzięcia.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#IreneuszSekuła">Oto co ma na ten temat do powiedzenia Parlamentarny Klub Lewicy Demokratycznej, w którego imieniu mam zaszczyt przemawiać. Chcę odnieść się do sześciu głównych, kluczowych spraw.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#IreneuszSekuła">Kwestia pierwsza. W prymitywnie uprawianej propagandzie prywatyzację traktuje się jako odwrotność nacjonalizacji. Jest to oczy wiście nieporozumienie. Nacjonalizować można dekretem, silą, jednorazowym aktem władzy, natomiast do prywatyzacji potrzebna jest chęć skarbu państwa, aby wyzbyć się majątku; potrzebna jest chęć innych podmiotów, aby ten majątek nabyć i potrzebne są pieniądze, aby zań zapłacić.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#IreneuszSekuła">Obawy przed prywatyzacją trapiące znaczną część społeczeństwa, brak edukacji ekonomicznej sprawia, iż tej chęci dzisiaj jeszcze jest niewiele, a jeszcze mniej jest pieniędzy. Pamiętajmy bowiem o tym, o czym mówił premier Balcerowicz, że nie chodzi o to, aby państwowy majątek kupić na przykład za pieniądze państwowego banku, ponieważ sprywatyzowane w ten sposób przedsiębiorstwo będzie de facto własnością państwa. Dlatego też zakres prywatyzacji będzie — przynajmniej w pierwszym jej etapie — niewielki, a efekty ograniczone i powolne. Dlaczego ograniczone i powolne? Przeciwstawmy się pewnym mitom. Prywatyzację uważa się za rodzaj cudownej broni — „Wunderwaffe”, której użycie zapewni szybki i całkowity sukces reform gospodarczych w Polsce. Prywatyzacja oczywiście jest bardzo ważnym, wręcz kluczowym elementem reform, istotnym czynnikiem restrukturyzacji, ale nie stanowi panaceum na system. Nawet bezbłędnie, bardzo sprawnie, w wysokim tempie przeprowadzona prywatyzacja przedsiębiorstwa musi przejść przez dwa etapy. Etap pierwszy — gdy podejmowane są decyzje, gdy następują zmiany struktury, a więc zrozumiałe jest oczekiwanie na to, co będzie, i etap drugi — gdy nowy właściciel, rada nadzorcza, podejmuje decyzje co do zmian produkcji, restrukturyzacji, reorganizacji. To wszystko powoduje, że późniejszy wzrost produkcji będzie pierwej jednak poprzedzony jej spadkiem.</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#IreneuszSekuła">Mówię to wszystko nie po to, aby do prywatyzacji zniechęcać, lecz by uprzedzić sytuację, w której za pół roku ci, którzy w te mity uwierzą, zapytają nas, posłów, o efekty prywatyzacji, zapytają, dlaczego już nie jest lepiej, skoro miało to być panaceum na wszystko. Dlaczego wiele problemów pozostało nie rozwiązanych i dlaczego tak długo to trwa. Musi to być po prostu wpisane w koszty tego przedsięwzięcia, podobnie jak w jego koszt musi być wpisany fakt, iż nie będą za kilka miesięcy pisali pochwalnych listów i klaskali ci, którzy na prywatyzacji skorzystają. Oczywiście podniosą protest ci, którzy na niej stracą. To jest normalne socjologiczne zjawisko, które jednak w kosztach trzeba uwzględnić.</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#IreneuszSekuła">Kwestia trzecia. Jaką metodą prywatyzować. Klub uważa, że wielość metod, które przewidziano w projektach ustaw, jest słuszna, przy czym dominować powinny spółki akcyjne jako najbardziej efektywne.</u>
          <u xml:id="u-13.8" who="#IreneuszSekuła">Zwracamy jednak uwagę, że spółka akcyjna zapewnia posiadaczom akcji najsłabsze psychologiczne poczucie własności. Kluczem do większej efektywności działania w ten sposób sprywatyzowanych przedsiębiorstw będzie więc nie tyle presja rozproszonych posiadaczy udziałów, ile umiejętności, odwaga, a czasem nawet szczęście kierownictwa spółki, wyspecjalizowanego w jak najdoskonalszym zarządzaniu cudzą własnością. Tak się zresztą dzieje w wysoko rozwiniętych krajach świata. Tej menadżerskiej ekipy dla tak licznych spółek jeszcze nie mamy, a w jej rękach będzie także powodzenie prywatyzacji przez większą efektywność działania sprywatyzowanych przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-13.9" who="#IreneuszSekuła">Kwestia czwarta. Parlamentarny Klub Lewicy Demokratycznej zawsze wypowiadał się za równością sektorów, za równością szans wszystkich podmiotów gospodarczych. Prywatyzacja jest krokiem na tej drodze. Oczywiście, mówiąc o równości sektorów uznajemy i popieramy prawo rządu do ustalania reguł gry — reguł gry podatkowej, kredytowej i celnej, zachęcającej lub zniechęcającej do określonego rodzaju produkcji, eksportu czy importu, do poszukiwania efektywnych struktur.</u>
          <u xml:id="u-13.10" who="#IreneuszSekuła">Skoro od 1 stycznia 1989 roku, to jest od wejścia w życie ustawy o podejmowaniu działalności gospodarczej, podstawowym i najważniejszym zadaniem przedsiębiorstwa jest zarabiać pieniądze, a pytanie numer dwa jest: na jakiej produkcji, w jakiej strukturze, w jaki sposób, to biorąc pod uwagę fakt, iż tylko niewielka część sektora państwowego w pierwszym etapie zostanie objęta prywatyzacją, Powstaje pytanie — co z resztą, co dalej z przedsiębiorstwami państwowymi, jak zabezpieczyć interes państwa. Inaczej mówiąc, zachodzi potrzeba wprowadzenia wraz z prywatyzacją, czy równolegle do niej, i to szybko, reguł komercjalizacji tych przedsiębiorstw, wprowadzenia takich mechanizmów, aby zaczęły się one również bardziej niż dzisiaj orientować na efekt, na saldo nakładów i wydatków, a więc aby w ramach równości sektorów, dopóki pozostaną, a niektóre z nich pozostaną bardzo długo, miały także szansę rozwoju, miały także szansę godziwej egzystencji, postępu, zarabiania pieniędzy i efektywnego działania.</u>
          <u xml:id="u-13.11" who="#IreneuszSekuła">Problem piąty. W pierwszym czytaniu uznaliśmy, że zakres kontroli Sejmu nad prywatyzacją był niewystarczający. W projekcie dziś przedkładanym uznajemy go za prawidłowy. Nadzoruje prywatyzację minister. Planuje się powołać radę i komisję sejmową do spraw przekształceń własnościowych; rząd zobowiązany jest przedłożyć program prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-13.12" who="#IreneuszSekuła">Uważamy, że to wystarczy; uważamy, że przy pewnych tęsknotach posłów czy całego Sejmu do działania operacyjnego, do działania konkretnego, Sejm powinien być Sejmem, a rząd rządem. Zatem w Sejmie — strategia, a działania operacyjne i odpowiedzialność za nie — w rządzie, a więc także w rządzie odpowiednie kompetencje.</u>
          <u xml:id="u-13.13" who="#IreneuszSekuła">I szósty problem najważniejszy. Główny dylemat, przed jakim stanął Parlamentarny Klub Lewicy Demokratycznej polegał na tym, którą opcję wybrać, którą opcję poprzeć? Czy opcję pragmatyczno-menedżerską prezentowaną przez rząd i przez większość komisji, czy opcję samorządowo-pracowniczą reprezentowaną przez te główne, pryncypialne poprawki mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-13.14" who="#IreneuszSekuła">Istota sporu dotyczy proporcji udziału w radzie nadzorczej — czy 50:50, czy 30:70. Dodatkowym elementem jest zakres preferencji dla akcji sprzedawanych pracownikom, chociaż ten element ma charakter drugorzędny. Ten zakres trzeba ustalić racjonalnie, ale można to uczynić arbitralnie, natomiast podstawową sprawą są proporcje.</u>
          <u xml:id="u-13.15" who="#IreneuszSekuła">Lewica oczywiście zawsze miała skłonności do opcji pracowniczych, aczkolwiek wczoraj na spotkaniu z naszym klubem premier Balcerowicz słusznie wskazywał na przykłady wielu krajów, w których właśnie rządy lewicowe, socjalistyczne, socjaldemokratyczne wprowadziły bardzo liberalne programy gospodarcze, programy prywatyzacyjne, żeby wspomnieć przykład Hiszpanii. Problem ten jednak nie ma dla nas charakteru doktrynalnego. Idzie o co innego.</u>
          <u xml:id="u-13.16" who="#IreneuszSekuła">Opcja pragmatyczno-menedżerska jest efektywniejsza. Co zatem wybrać? Czy większe społeczne poparcie dla mniej efektywnej opcji — bo na pewno większe poparcie będzie dla opcji samorządowej — czy też koncepcję bardziej efektywną, licząc się z ryzykiem jej niechętnego przyjęcia przez załogi, a wręcz złego przez samorządy. Z jednej strony kusi odwołanie się do szerszej bazy społecznej, z drugiej strony wydaje się, że jeśli już dokonywać głębokiej zmiany struktury, to na strukturę bardziej efektywną.</u>
          <u xml:id="u-13.17" who="#IreneuszSekuła">Wysoka Izbo! Czy z tych dylematów jest dobre wyjście, czy można przeprowadzić prywatyzację bez ryzyka, bez naruszenia czyichkolwiek interesów, bez kosztów, bez strat? Oczywiście — nie. Zawsze będziemy stali przed koniecznością wybrania koncepcji najmniej złej i najmniej niedogodnej, o najlepszym saldzie strat i zysków, o najtrafniej skalkulowanym ryzyku. Może więc jeszcze poczekać, popracować, poprawić ją, odwołać się do wyborców? Na pewno nie. Przede wszystkim dlatego, że prywatyzacja dzisiaj jest pewnym elementem logiki procesów reformy gospodarczej, nie można z nią zwlekać. Po drugie — dlatego, że — przypominam — kilkanaście dni temu rząd przekazał memorandum do Banku Światowego i Funduszu Walutowego, do naszych wierzycieli, w którym przedstawił program gospodarczy rządu na drugie półrocze i nadchodzące miesiące, a głównym elementem tego programu jest właśnie prywatyzacja — pragmatycznie zrealizowana, na możliwie dużą skalę i w wysokim tempie.</u>
          <u xml:id="u-13.18" who="#IreneuszSekuła">Jeśli ją odroczymy lub jeśli wprowadzimy do niej głębokie zmiany, spowodujemy postawienie pod znakiem zapytania wiarygodności tego programu, a to z kolei da krajom kapitalistycznym bardzo dobre alibi na to, aby obiecaną Polsce pomoc ekonomiczną odroczyć, zmniejszyć czy wręcz zawiesić.</u>
          <u xml:id="u-13.19" who="#IreneuszSekuła">Takie alibi daje już obecnie destabilizacja społeczno-polityczna w naszym kraju. Jeśli dojdzie do tego bardzo ważny sygnał w ogromnie istotnej sprawie ze sfery gospodarczej, może to z całą pewnością odbić się na polskich interesach gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-13.20" who="#IreneuszSekuła">Wysoki Sejmie! Jestem drugim mówcą w dyskusji. Z uwagą wysłuchaliśmy przedmówców, wysłuchaliśmy premiera i posłów sprawozdawców. Wysłuchamy uważnie wystąpień koleżanek i kolegów z innych klubów.</u>
          <u xml:id="u-13.21" who="#IreneuszSekuła">W tak złożonej materii nie sposób wyobrazić sobie jednomyślności co do każdego szczegółu. Zatem klub, który mam zaszczyt reprezentować, oraz jego członkowie odniosą się do szczegółowych poprawek i uzupełnień zgodnie ze swoją najlepszą wiedzą i wolą, zdrowym rozsądkiem i sumieniem. Ale dotyczy to szczegółów i kwestii drugorzędnych. Jeśli zaś chodzi o pryncypia, o propozycje rozwiązań fundamentalnych, kierunkowych, pozwoliłem sobie wyliczyć zasadnicze, trapiące nas obawy, zagrożenia i niebezpieczeństwa. Wskazałem też wady i mankamenty, moi koledzy w dyskusji niewątpliwie ten wykaz rozszerzą i uzupełnią. Generalnie zatem, wskazując na te zagrożenia, na niebezpieczeństwo przesadnych nadziei i oczekiwań, świadomi wad i mankamentów projektu, w obliczu swoistej racji stanu polskiej gospodarki, stworzenia jej szans, realnych szans na restrukturyzację, na pozyskanie kapitału zagranicznego, na efektywny postęp i rozwój — Parlamentarny Klub Lewicy Demokratycznej poprze pakiet ustaw w sprawie prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych w brzmieniu przedłożonym przez Komisję Nadzwyczajną i rząd.</u>
          <u xml:id="u-13.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głosu udzielam panu posłowi Bogdanowi Łukasiewiczowi z Klubu Poselskiego PSL. Przygotuje się poseł Marek Pol.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#BogdanŁukasiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ustawy dotyczące zmian systemowych w gospodarce są najważniejszym pakietem ustaw w tej kadencji Sejmu i to o znaczeniu ustrojowym, o skutkach trudnych do przewidzenia. Jest faktem, że mamy do czynienia ze zmianą stosunków własnościowych, a więc trwałą zmianą ustroju państwa. Powstaje pytanie, czy mamy legitymację upoważniającą nas do podjęcia tak trudnej decyzji, wprowadzenia tak daleko idących zmian ustrojowych, bez upoważnienia, poparcia wynikami referendum czy chociażby konsultacją społeczną.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#BogdanŁukasiewicz">Społeczeństwo w tej chwili milczy. Jedynie na spotkaniach są wyrażane obawy i lęk o przyszłość, przy czym zadaje się pytanie — o co właściwie chodzi? Myślę, że niedoinformowanie społeczeństwa oraz brak konsultacji w tej i innych sprawach, to poważny błąd rządu.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#BogdanŁukasiewicz">Czas antenowy telewizji jest marnotrawiony na pseudowalkę polityczną, obronę wątpliwych racji ekonomicznych i propagandę sukcesu, tymczasem należało przeprowadzić szeroką, konstruktywną akcję informacyjną i konsultację.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#BogdanŁukasiewicz">Dopiero dzisiejsza debata stanowi pierwszą informację obywateli o szczegółach proponowanych rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#BogdanŁukasiewicz">Wysoka Izbo! Klub Poselski PSL potraktował z dużą uwagą pakiet ustaw prywatyzacyjnych. Własność prywatna jest jednym z filarów ideologii Polskiego Stronnictwa Ludowego i broniliśmy jej z uporem przez całe 45 lat. Mimo to jednak mamy wiele uwag i wątpliwości. Po pierwsze — rozstrzygnięcia ustaw prywatyzacyjnych są z formalnego punktu widzenia niezgodne z obowiązującą Konstytucją i znacznie ją wyprzedzają. 5 maja odbyliśmy Kongres Zjednoczeniowy i oparliśmy program PSL na uchwale programowej z 1946 r. Wiele zasad światopoglądowych i ideowych tego programu jest niezgodnych z obecnym celem przekształceń własnościowych, jakim jest restauracja kapitalizmu w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#BogdanŁukasiewicz">Doświadczenia kapitalizmu II Rzeczypospolitej — nie tylko w programach agrarnych, ale w realnej rzeczywistości — doprowadziły do jednoczenia się ludowców w obronie przed kapitalizmem przez tworzenie spółdzielni i różnego rodzaju spółek, mających na celu obronę interesów rolników i obywateli.</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#BogdanŁukasiewicz">Zgodnie z tymi doświadczeniami program PSL z 1946 r., stanowiący bazę ideologiczną także w dniu dzisiejszym, zakłada prywatną własność jako podstawę ładu gospodarczego z wyłączeniem podstawowych gałęzi wytwórczości przemysłowej, które powinny znajdować się we władaniu państwa. Chcąc być w zgodzie z naszą ideologią, nie możemy poprzeć idei prywatyzacji bez ograniczeń.</u>
          <u xml:id="u-15.7" who="#BogdanŁukasiewicz">Jest to — myślę — zgodne z odczuciami zdecydowanej większości społeczeństwa. W interesie państwa jest zatem wyłączenie z prywatyzacji w najbliższej przyszłości zakładów o znaczeniu strategicznym, produkcji podstawowej oraz wydobycia głównych bogactw naturalnych. Ewentualną decyzję o prywatyzacji tych przedsiębiorstw czy gałęzi przemysłowych należy odłożyć na dalszy okres, po sprawdzeniu i udowodnieniu, że droga pełnej prywatyzacji jest efektywna i jedynie słuszna.</u>
          <u xml:id="u-15.8" who="#BogdanŁukasiewicz">Nie powinniśmy tworzyć mitu prywatyzacji doktrynalnej ponad wszystko. Są wartości ekonomiczne i moralne, niepodważalne w warunkach wolnej gry rynkowej, które mimo wszystko są społecznie atrakcyjne. Zresztą logika ekonomiczna nie pozwala podejmować pochopnych decyzji. Przedstawiony pakiet ustaw stanowi jedną całość, którą należy czytać łącznie z Kodeksem handlowym i ustawą o przedsiębiorstwie państwowym. W pierwszym czytaniu ustawy prywatyzacyjnej przedstawiliśmy szereg propozycji, kładących nacisk na uwzględnienie czynnika społecznego w procesie przekształceń własnościowych.</u>
          <u xml:id="u-15.9" who="#BogdanŁukasiewicz">Nadal uważamy, że czynnika społecznego w tym procesie nie można lekceważyć, ponieważ zadecyduje on o akceptacji lub odrzuceniu proponowanych rozwiązań. Będzie to w istocie sprawdzian przyjęcia lub odrzucenia proponowanego ustroju, który z punktu widzenia ostatecznego rozłożenia się środków produkcji jest nieznany.</u>
          <u xml:id="u-15.10" who="#BogdanŁukasiewicz">Nikt dziś nie wie, jak w warunkach wolnej gry rynkowej przemieszczą się środki produkcji i jakie skutki może to wywołać. Dlatego niezbędne jest — przynajmniej na początku — stworzenie równych warunków startu, danie szansy każdemu obywatelowi, a szczególnie załogom zakładów pracy.</u>
          <u xml:id="u-15.11" who="#BogdanŁukasiewicz">Aby już dziś w momencie startu można było poinformować społeczeństwo o jego udziale w przekształceniach własnościowych, należy — naszym zdaniem — określić w art. 25 minimalną wartość bonów prywatyzacyjnych w stosunku do całego prywatyzowanego majątku państwowego, określając ją co najmniej na 10%, co stanowi w wymiarze wartościowym na dziś ok. 30 mln na dorosłego obywatela. Należy określić to teraz, aby nie stało się elementem gry politycznej rządu i niektórych polityków w wyborach do parlamentu. Nie można dopuścić do uczynienia z bonów prywatyzacyjnych elementu kampanii wyborczej. Musimy wspólnie dopilnować, aby tak się nie stało, nadzorując cały proces przekształceń własnościowych i traktując go jako element zmian strukturalnych w państwie. Ustawa stwarza wiele możliwości w tym zakresie, dając delegacje ministrowi przekształceń własnościowych, premierowi i Radzie Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-15.12" who="#BogdanŁukasiewicz">W związku z tym proponuję dodać poprawkę w art. 25 pkt 4: „wysokość emisji bonów prywatyzacyjnych nie może być mniejsza niż 10% prywatyzowanego majątku”.</u>
          <u xml:id="u-15.13" who="#BogdanŁukasiewicz">Powszechna prywatyzacja stanie się wtedy drożdżami przekształceń własnościowych, wzbudzi zainteresowanie obywateli i wszyscy staną się nagle przedsiębiorcami lub inwestorami.</u>
          <u xml:id="u-15.14" who="#BogdanŁukasiewicz">Popierając sprzedaż akcji pracownikom przedsiębiorstw państwowych, przekształcanych w spółkę na zasadach preferencyjnych art. 24, uważamy, że te zasady powinny być rozszerzone na producentów rolnych, rolników, w wypadku trwałego ich związania z zakładem przez kontraktację bądź umowę kooperacyjną. Dobrym przykładem są plantatorzy buraka cukrowego, lnu, tytoniu i innych roślin przemysłowych, ale nie tylko. Poprawkę proponujemy zamieścić, dodając pkt 7 art. 24 w brzmieniu: „Z preferencyjnego zakupu akcji, na warunkach jak pracownicy, mogą korzystać producenci na trwałe związani z zakładem przez kontraktację lub kooperację”.</u>
          <u xml:id="u-15.15" who="#BogdanŁukasiewicz">Wysoka Izbo! Efektywna kontrola społeczna Sejmu i — mam nadzieję — załóg prywatyzowanych przedsiębiorstw zderza się z efektywnością przekształceń. Wydaje się, że lepiej prywatyzować wolniej, ale bez niedomówień — przy otwartej kurtynie, niż szybko z groźbą korupcji, pomówień, a często przy akompaniamencie rozgrywek politycznych. Wyzbycie się nadmiernej wzajemnej podejrzliwości i wykazanie minimum zaufania może wiele pomóc, oszczędzić nerwów i goryczy rozczarowań.</u>
          <u xml:id="u-15.16" who="#BogdanŁukasiewicz">Bardzo ważnym problemem jest właściwa wycena wartości przedsiębiorstwa, a tym samym akcji: czy po cenie ewidencyjnej, czy po cenie rynkowej, czy innej wartości równie abstrakcyjnej. Jak dokonać obiektywnej wyceny majątku przedsiębiorstwa? Jak wycenić akcje?</u>
          <u xml:id="u-15.17" who="#BogdanŁukasiewicz">Wydaje się, że załogi powinny zakupić akcje przedsiębiorstw, które w warunkach polskich przynoszą zysk, po cenie ewidencyjnej, tym bardziej że i tak rynek zweryfikuje wartość akcji, co w wypadku częściowego uwłaszczenia i akcji preferencyjnych stawia pracownika w lepszej sytuacji oraz zmniejsza ryzyko obniżenia wartości rynkowej przedsiębiorstwa i akcji.</u>
          <u xml:id="u-15.18" who="#BogdanŁukasiewicz">Takie rozwiązanie może natychmiast uruchomić mechanizm przekształceń, ponieważ większość przedsiębiorstw potrzebuje środków na rozwój. Uregulowania wymaga także emisja dodatkowych akcji, głównie na nowe inwestycje. Pytanie, jak ustalić wartość dodatkowej akcji, nie jest bezzasadne, gdyż niesie za sobą dziesiątki możliwych kombinacji, w tym mających znamiona oszustwa przyszłych bądź obecnych właścicieli akcji.</u>
          <u xml:id="u-15.19" who="#BogdanŁukasiewicz">Wydaje się też niezbędny wzmożony nadzór państwa nad prawidłowością funkcjonowania i gospodarowania spółek akcyjnych, w tym zabezpieczenie interesów państwa przez złotą akcję uniemożliwiającą w szczególnych wypadkach swobodny obrót przedsiębiorstwami i zmianę profilu produkcji.</u>
          <u xml:id="u-15.20" who="#BogdanŁukasiewicz">Ustosunkowania się wymagają propozycje mniejszości, które zwracają przy okazji uwagę na rozwiązania kontrowersyjne bądź alternatywne ustawy.</u>
          <u xml:id="u-15.21" who="#BogdanŁukasiewicz">Celowe wydaje się zrezygnowanie z preambuły ustawy i zastąpienie jej uchwałą Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-15.22" who="#BogdanŁukasiewicz">Równowaga między pracą a kapitałem wymaga ostrożnego rozważenia. Załoga ma dwa tytuły do uczestnictwa w radzie nadzorczej, są nimi praca i kapitał.</u>
          <u xml:id="u-15.23" who="#BogdanŁukasiewicz">Biorąc pod uwagę prywatyzację powszechną obok prywatyzacji uprzywilejowanej dla załóg, która daje możliwości reprezentacji dodatkowej załogi przez kapitał, rada nadzorcza spółki powinna mieć w swym składzie 1/3 załogi. Ustalenie większej reprezentacji postawi w gorszej sytuacji kapitał wywodzący się spoza załogi.</u>
          <u xml:id="u-15.24" who="#BogdanŁukasiewicz">Ogromny problem stanowią państwowe gospodarstwa rolne, które oprócz swojej specyfiki produkcyjnej mają ziemię, będącą dobrem narodowym, wymagającym szczególnej ochrony.</u>
          <u xml:id="u-15.25" who="#BogdanŁukasiewicz">W związku z tym opowiadamy się za wyłączeniem państwowych gospodarstw rolnych z ustawy prywatyzacyjnej do chwili rozwiązania i zabezpieczenia ustawowego obrotu gruntami.</u>
          <u xml:id="u-15.26" who="#BogdanŁukasiewicz">Także zbycie akcji lub całego zakładu poza rozstrzygnięciami szczegółowymi preferencji dla pracowników i powszechnej prywatyzacji powinno odbywać się na drodze przetargów — to warunek konieczny, obligatoryjny. Jest to wniosek formalny.</u>
          <u xml:id="u-15.27" who="#BogdanŁukasiewicz">Wysoki Sejmie! Analizując rozwiązania ustawowe musimy widzieć także ich ekonomiczne i polityczne skutki. Należy się spodziewać, że powszechna prywatyzacja wywoła dalsze rozprzężenie i spadek produkcji w ciągu najbliższych miesięcy, co może spowodować negatywny odbiór społeczny całej operacji prywatyzacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-15.28" who="#BogdanŁukasiewicz">Korzystając ze stabilnego układu w parlamencie, który podejmie każdą racjonalną decyzję dla dobra Polski, należy zaprzestać waśni i szukania wroga za wszelką cenę. Przykładem mogą być nasi sąsiedzi, którzy tę umowną kreskę nad przeszłością postawili i zajmują się przyszłością. Mamy obowiązek skierowania wszystkich sił na wspólne budowanie przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-15.29" who="#BogdanŁukasiewicz">Wysoka Izbo! Klub Poselski Polskiego Stronnictwa Ludowego jest za przyjęciem przedkładanych ustaw prywatyzacyjnych, ale biorąc pod uwagę dużą liczbę uwag, w tym o znaczeniu ustrojowym, wnoszę w imieniu Klubu Poselskiego PSL o uwzględnienie ich w proponowanej ustawie i przedstawienie Sejmowi do zatwierdzenia. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-15.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos zabierze poseł Marek Pol z Polskiej Unii Socjaldemokratycznej; przygotuje się poseł Stanisław Suchodolski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#MarekPol">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Stajemy dziś przed wyjątkowo trudnym i odpowiedzialnym zadaniem, mamy uchwalić ustawę chyba w tej kadencji Sejmu najważniejszą. Mówili o tym już moi przedmówcy, mówił o tym premier Balcerowicz.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#MarekPol">Jest to ustawa ustrojowa, stanowiąca nie tylko jeden z fundamentów naszego prawa gospodarczego, ale ustrojowa również dlatego, że procesy przez nią zapoczątkowane — procesy przekształceń własnościowych zadecydują o ustroju politycznym i gospodarczym Polski chyba na wiele lat.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#MarekPol">Znaczenie tej ustawy jest również dlatego tak duże, że skutki zjawisk, jakie ona wywoła, niezależnie czy będą pozytywne czy negatywne, trudno będzie cofnąć, często ich cofnięcie będzie całkowicie niemożliwe.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#MarekPol">Chciałbym podzielić się pewną refleksją, jaka nasuwała się zarówno w czasie pracy nad projektem ustawy w komisji, jak i po przeanalizowaniu tekstu projektu przedkładanego Wysokiej Izbie, otóż potwierdza ona znaną zasadę, że nic ani w życiu, ani tym bardziej w ekonomii nie dzieje się za darmo. Każdy efekt jest osiągany za jakąś cenę, osiągany jest jakimś kosztem. Konkretnie mówiąc, w wypadku rozpatrywanej ustawy nie da się jej zapisami wyeliminować zagrożeń, jakie niosą przekształcenia własnościowe, procesy prywatyzacji bez nadmiernego usztywnienia i zwolnienia procesów przekształceń.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#MarekPol">Z drugiej strony nie da się również stworzyć absolutnie elastycznej ustawy, jeżeli chce się w niej zawrzeć choćby minimalne zabezpieczenia przed zagrożeniami, jakie prywatyzacja czy przekształcenia własnościowe w sposób naturalny ze sobą niosą.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#MarekPol">Mówiono już z tej wysokiej trybuny, że żadne państwo nie prowadziło przekształceń własnościowych, nie prowadziło prywatyzacji na skalę tak dużą, jaka stanie się naszym udziałem. Dlatego nikt, jak sądzę, nie jest w stanie przewidzieć wszystkich niebezpieczeństw, jakie pojawią się w procesach prywatyzacji w Polsce. Część z nich jednak — znając zarówno realia naszego kraju, jak i projekt ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych — można przewidzieć już dzisiaj.</u>
          <u xml:id="u-17.6" who="#MarekPol">Chciałbym na kilka z nich zwrócić uwagę.</u>
          <u xml:id="u-17.7" who="#MarekPol">Po pierwsze — proces prywatyzacji będzie przebiegał z całą pewnością pod ograniczoną tylko kontrolą społeczną, w tym parlamentu. Rezygnując — jestem przekonany, że świadomie — z zasady stosowanej w wielu krajach, w tym — chcę przypomnieć — również w Polsce przedwojennej, że przekazanie w prywatne ręce składników majątku państwowego wymaga zawsze indywidualnej decyzji Sejmu, a rezygnujemy z tego, jak już powiedziano, ze względu na sprawność procesu prywatyzacji, musimy mieć świadomość tej ograniczonej skali kontroli społecznej. Jeżeli podejmujemy taką poważną decyzję, to podejmujmy ją świadomie.</u>
          <u xml:id="u-17.8" who="#MarekPol">Po drugie — przekazując procesy prywatyzacji w ręce władzy wykonawczej jako konsekwencję tego, o czym powiedziałem wcześniej, tworzymy w sposób naturalny organ — Ministerstwo Przekształceń Własnościowych — o ogromnych uprawnieniach władczych, nieporównywalnych do uprawnień, jakie w najbliższym czasie będzie miało jakiekolwiek inne ministerstwo, jakikolwiek organ władzy tego samego szczebla. Ministerstwo to podejmować będzie nie tylko decyzje o prywatyzacji, nie tylko będzie zbywać majątek państwowy o ogromnej skali, decydując o większości zjawisk, jakie powstaną w procesie zbywania, będzie ono również reprezentantem skarbu państwa, czyli będzie pełnić rolę właściciela w stosunku do tych spółek, w których kapitał państwowy jest kapitałem wyłącznym lub kapitałem dominującym. Stosunek między spółką a ministerstwem czy jego pracownikami będzie stosunkiem pomiędzy własnością i właścicielem.</u>
          <u xml:id="u-17.9" who="#MarekPol">Trzeba zdawać sobie sprawę, że niezależnie od tego, w jakim stopniu wykorzystamy treść ustawy, wnioski mniejszości czy wnioski padające z tej sali, jeżeli decydujemy się na sprawny i szybki proces prywatyzacji, to rola tego ministerstwa będzie na pewno duża i jego władza również będzie ogromna.</u>
          <u xml:id="u-17.10" who="#MarekPol">Po trzecie — przy takiej skali procesu prywatyzacji i takiej wartości majątku, jaki będzie przechodził w ręce prywatne, należy się liczyć z pojawieniem się zjawisk patologicznych w postaci urzędniczej samowoli, korupcji czy prywatyzacji traktowanej jako doktryna polityczna bez względu na aspekty ekonomiczne czy zdrowy rozsądek. Korupcję i samowolę nie my wymyśliliśmy, ona istniała i istnieje na całym świecie. Jeżeli chodzi o doktrynalne przekształcenia własności, z tymi mieliśmy już w Polsce do czynienia w okresie ustawowej i pozaustawowej nacjonalizacji, o czym ostatnio w tej Izbie i w tym budynku było dość głośno.</u>
          <u xml:id="u-17.11" who="#MarekPol">Po czwarte — zagrożenia, których wyrazem są wątpliwości: duże czy nadmierne uprawnienia władzy wykonawczej, ministra czy rządu, z ograniczeniem z natury rzeczy uprawnień parlamentu, stwarzać będą idealną sytuację do wykorzystywania poszczególnych przypadków prywatyzacji do walki politycznej w parlamencie. Łatwo będzie uzyskać poklask tu, na tej sali i wśród społeczeństwa, atakując rząd za zbyt niskie wyceny, niewykorzystanie szans innych form prywatyzacji itd., itd. Zdajmy sobie sprawę z tego, że to nie dla tego parlamentu jest pisana ta ustawa, lecz dla parlamentów następnych, w których tego typu spory mogą być o wiele ostrzejsze, aniżeli są na tej sali.</u>
          <u xml:id="u-17.12" who="#MarekPol">Po piąte — przyjęta w projekcie jako główna metoda prywatyzacji dwuetapowej, to znaczy najpierw przekształcenie przedsiębiorstwa w jednoosobową spółkę skarbu państwa, a potem udostępnienie akcji osobom trzecim, grozi nawrotem do administracyjnego kierowania spółką przez przedstawicieli skarbu państwa, a więc w tym wypadku pracowników ministerstwa przekształceń, w okresie, gdy skarb państwa posiada więcej aniżeli połowę kapitału akcyjnego spółki. Spółką będzie kierował zarząd powołany przez reprezentanta właściciela, a nadzorowała — rada nadzorcza, powoływana w zdecydowanej większości przez reprezentanta właściciela.</u>
          <u xml:id="u-17.13" who="#MarekPol">Praktycznie rolę właściciela w tym czasie sprawować będzie nie minister, lecz osoba przez niego upoważniona — pracownik ministerstwa. Kojarzy się to jak najgorzej z okresem administracyjnego zarządzania przedsiębiorstwami i poważnym, jeśli nie najpoważniejszym, zagrożeniem procesów przekształceń własnościowych może być i na pewno będzie stopień psychologicznej gotowości obywateli, w tym pracowników przedsiębiorstw, do akceptacji i poparcia dla prywatyzacji, poparcia dla wynikających z niej zjawisk, w tym — nie ukrywajmy — rosnących dysproporcji w poziomie życia i dochodów osobistych.</u>
          <u xml:id="u-17.14" who="#MarekPol">Wymieniłem te zagrożenia nie po to, aby odstraszyć kogokolwiek od przekształceń własnościowych lub od prywatyzacji, lecz dlatego, abyśmy podejmując decyzje, podejmowali ją świadomi tych zagrożeń i świadomi tego, co ustawa może przynieść naszemu krajowi. Z tych zagrożeń, podejmując decyzję o rozpoczęciu procesu przekształceń własnościowych — jak powiedziałem — trzeba zdawać sobie sprawę.</u>
          <u xml:id="u-17.15" who="#MarekPol">Analizując na tym tle projekt ustawy przedłożony Sejmowi w druku 424 oraz zawarte w nim wnioski mniejszości, należy stwierdzić, że niezależnie od decyzji Wysokiej Izby co do ostatecznego kształtu ustawy, większości przedstawionych wcześniej zagrożeń nie da się po prostu ani wyeliminować zapisami ustawy, ani istotnie ograniczyć. Jest to koszt — jak na początku powiedziałem — jaki świadomie zapłacimy za elastyczność zapisów i możliwość wprowadzenia prywatyzacji w sposób sprawny i możliwie szybki.</u>
          <u xml:id="u-17.16" who="#MarekPol">Nasuwa się pytanie, czy wykorzystując z jednej strony zapisy ustawy, z drugiej — pojawiające się w ustawie wnioski mniejszości, można próbować choć częściowo ograniczyć zagrożenia, o których mówiłem. Wydaje się, że można. Wydaje się, że korzystając z treści i ustawy, i wniosków mniejszości można zapewnić Sejmowi nieco większą rolę w procesie prywatyzacji, rolę w podejmowaniu decyzji — nie indywidualnych, bo to nadmiernie usztywniłoby proces, lecz w podejmowaniu decyzji systemowych. Mówię tu o zagwarantowaniu Sejmowi prawa do określenia tych składników majątku narodowego, które nie powinny podlegać prywatyzacji, prawa do ustalania w drodze ustawowej zasad, a nie konkretnych przypadków nieodpłatnego zbywania akcji, czyli rozdawania majątku wprost w ręce nabywcy, o pozostawieniu Sejmowi prawa ustalania zasad ogólnych, zasad ramowych, wyceny majątku prywatyzowanych przedsiębiorstw. Padał tu już zarzut, że są to propozycje nierealne. Jeżeli uznamy, że nierealne jest ustalenie ogólnych zasad wyceny, jeżeli uznamy, że w polskim prawie nie może się pojawić ani jedno zdanie na temat tego, kto i na jakich zasadach ma decydować o tym, ile ma kosztować prywatyzowany, sprzedawany czy przekazywany majątek państwowy, to muszę powiedzieć, że napawa to ogromnym niepokojem. Wycena i cena sprzedawanego majątku będzie podstawowym elementem powodującym konflikty i dyskusje, czy dana prywatyzacja była przeprowadzona właściwie.</u>
          <u xml:id="u-17.17" who="#MarekPol">Czy można, korzystając z tego, co mamy w druku 424, ograniczyć lub w części wyeliminować zagrożenie etatyzmem, zagrożenie skłonnością do administracyjnego zarządzania przedsiębiorstwami czy spółkami po ich przekształceniu? Sądzę, że tak i w tym kierunku — jak myślę — zmierzają wnioski, proponujące wybór pierwszego zarządu, który pokieruje spółką w praktyce będącą w 100% własnością skarbu państwa, na drodze eliminacji konkursowej, przy czym w pełni sobie zdaję sprawę ze słabości tego rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-17.18" who="#MarekPol">Do zabezpieczenia przed administracyjnym ingerowaniem w procesy przekształceń własnościowych zmierza również zapis dotyczący składu rady nadzorczej w czasie, gdy skarb państwa posiada dominujący pakiet akcji w firmie; skład ten byłby następujący: 50% pracownicy, 50% reprezentanci właściciela, a więc reprezentanci większości skarbu państwa, i arbiter rozstrzygający spory. Rozwiązanie takie jest stosowane w przedsiębiorstwach całkowicie prywatnych w kraju stosunkowo nieodległym, w Republice Federalnej Niemiec, powszechnie i zgodnie z obowiązującym tam prawem — oczywiście tylko i wyłącznie w okresie tworzenia prywatyzacji i udostępniania akcji osobom trzecim, a więc w okresie, gdy kapitał państwowy dominuje w kapitale spółki.</u>
          <u xml:id="u-17.19" who="#MarekPol">Można również chronić się przed pewną formą arbitralnych administracyjnych decyzji w procesach gospodarczych, eliminując zapis zawarty w art. 46, który niejako zaprasza do targowania się o zwolnienie spółki z podatku dochodowego tylko dlatego, że część jej akcji kupił podmiot zagraniczny, a nie Polak czy podmiot polski.</u>
          <u xml:id="u-17.20" who="#MarekPol">Można wreszcie, stosując zasadę wielości form własności, pozwolić nabywać państwowym osobom prawnym akcje prywatyzowanych przedsiębiorstw, a w razie braku zgody ministra dać szansę odwołania się. Chcę zwrócić uwagę, że państwowymi osobami prawnymi są nie tylko przedsiębiorstwa państwowe, ale również mogą być to banki czy instytucje finansowe.</u>
          <u xml:id="u-17.21" who="#MarekPol">Sądzę, że w celu poprawienia jakości tej ustawy i uniknięcia zagrożeń przez zwiększenie klarowności i jednoznaczności wizji tego, co będzie się działo w procesie prywatyzacji, można i należałoby zobowiązać Radę Ministrów do rozstrzygnięcia na drodze rozporządzenia, czyli aktu publikowanego, szczegółowych zasad prowadzenia i ogłaszania procesów zbywania akcji. W ustawie bowiem tryb zbywania akcji podany jest zbyt ogólnikowo i hasłowo. Można chyba oczekiwać, że Wysoka Izba — podobnie jak ja i mój klub — będzie uważać, że należy poprzeć wniosek o przełożenie Sejmowi przez Radę Ministrów programu czy też ogólnych kierunków prywatyzacji na ten rok — w terminie dwóch miesięcy od daty, kiedy ustawa ta wejdzie w życie. Materiałów, które zgodnie z art. 2 ustawy rząd zobowiązany jest przedkładać do zatwierdzenia Sejmowi na każdy rok wraz z ustawą budżetową. Mamy rok przejściowy — rok, w którym otwieramy proces przekształceń własnościowych.</u>
          <u xml:id="u-17.22" who="#MarekPol">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Uchwalając tę ważną ustawę musimy pamiętać, że nie jest to ustawa tylko dla tej kadencji Sejmu, nie jest to ustawa dla tego a nie innego rządu, że nie jest to ustawa dla takiego a nie innego ministra przekształceń własnościowych. Jej zapisy będą studiować nasi następcy, a realizować ministrowie, dla których nieważne będą intencje autorów, lecz brzmienie artykułów i wynikające z nich prawa. Musimy mieć również świadomość, że ustawy tej nie można traktować jako swego rodzaju prowizorium prywatyzacyjne. Jej poprawianie lub częste zmiany skutecznie odstraszą potencjalnych nabywców akcji w kraju i z zagranicy. Doświadczenia w tej materii mamy z ustawami o spółkach z kapitałem zagranicznym.</u>
          <u xml:id="u-17.23" who="#MarekPol">Wysoka Izbo! Poselski Klub Polskiej Unii Socjaldemokratycznej, w imieniu którego mam zaszczyt zabierać głos, pragnie być postrzegany przez koleżanki i kolegów z innych klubów jako grono praktyków i pragmatyków. Nasze doświadczenia i praktyka mówią, że nie intencje, lecz fakty decydują o przebiegu zjawisk. Stąd większość członków klubu popiera filozofię zawartą w wielu wnioskach mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-17.24" who="#MarekPol">Gotowi jesteśmy również poprzeć zapisy preambuły i szersze omówienie zagadnień przekształceń własnościowych pod warunkiem, że zostaną one wyprowadzone z tej ustawy i znajdą się w uchwale, która — naszym zdaniem — powinna niejako otwierać proces, którym tworzymy prawo dla całej szerokiej skali przekształceń własnościowych.</u>
          <u xml:id="u-17.25" who="#MarekPol">Pragmatyzm i realna ocena zjawisk nakazują członkom klubu patrzeć na przekształcenia własnościowe i na prywatyzację, jak na konieczne procesy zmieniające patologiczny obraz polskiej gospodarki. Dają one wielką szansę podniesienia efektywności działalności gospodarczej w naszym kraju. Jakkolwiek — co chcę podkreślić — nie uważamy, że prywatyzacja jest cudownym lekiem na nasze bieżące dolegliwości gospodarcze, to jednak przekonani jesteśmy, że ustawa ta powinna być przyjęta na tym posiedzeniu Sejmu, a procesy prywatyzacyjne, procesy przekształceń własnościowych uruchomione w miarę możliwości szybko.</u>
          <u xml:id="u-17.26" who="#MarekPol">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę z tej trybuny zaapelować w imieniu mojego klubu i w imieniu własnym o odrzucenie w dzisiejszej debacie emocji i uprzedzeń osobistych, od których nie były wolne prace Komisji Nadzwyczajnej. Wierzę, że przyjmując ustawę w takiej wersji, na jaką wskaże zbiorowy rozsądek tej sali, zrobimy pierwszy dobry krok na trudnej, ale koniecznej drodze zmiany ustroju polskiej gospodarki. Dziękuję za poświęconą mi uwagę.</u>
          <u xml:id="u-17.27" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#AdamGrabowiecki">Zebranie Klubu Niezależnych Posłów w sali klubu bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#AdamGrabowiecki">Prezydium Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących zmian systemowych w gospodarce uprzejmie informuje, że zespół ekspertów będzie udzielał wszelkich konsultacji związanych z projektami ustaw prywatyzacyjnych w czasie obrad Sejmu w sali nr 217.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#AdamGrabowiecki">Ogłaszam przerwę do godz. 11.30.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 10 do godz. 11 min 35)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Wznawiamy obrady.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie posłów sekretarzy o zajęcie miejsca za stołem prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zajmowanie miejsc, proszę o przejście na salę z kuluarów.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kontynuujemy dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Suchodolskiego ze Stronnictwa Demokratycznego; kolejnym mówcą będzie pan poseł Bonawentura Ziemba.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#StanisławSuchodolski">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego jest świadomy tego, iż rozpatrywane dziś ustawy mają podstawowe znaczenie dla programu gospodarczego rządu. Towarzyszy nam także świadomość dużych oczekiwań i nadziei, jakie wiąże społeczeństwo z procesem prywatyzacji. Odczuwamy — podsycane różnego rodzaju wystąpieniami, w tym także przedstawicieli rządu — zniecierpliwienie wobec Sejmu, który jakoby opóźnia pracę i hamuje ten proces.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#StanisławSuchodolski">Obradujemy w czasie narastających napięć politycznych. Takie jest tło, taka atmosfera, a jakie meritum?</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#StanisławSuchodolski">Panowie posłowie sprawozdawcy przedstawili Wysokiej Izbie informację o ogromie pracy wykonanej przez Komisję Nadzwyczajną oraz rezultaty tej pracy w postaci pakietu ustaw otwierających proces prywatyzacji gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#StanisławSuchodolski">O złożoności rozpatrywanych dziś spraw świadczy chociażby fakt, iż do projektu ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych zgłoszonych zostało — jak dotychczas — 16 poprawek mniejszości. Nie jest moim zamiarem prezentowanie poglądów naszego klubu we wszystkich szczegółowych kwestiach będących przedmiotem kontrowersji. Udzielamy bowiem generalnego poparcia propozycjom przedstawionym przez Komisję Nadzwyczajną.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#StanisławSuchodolski">W szczególności uznajemy za uzasadnione:</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#StanisławSuchodolski">Po pierwsze — powierzenie organowi rządowemu w postaci urzędu ministra przekształceń własnościowych realizacji polityki państwa w dziedzinie prywatyzacji oraz współpracy kapitałowej z zagranicą.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#StanisławSuchodolski">Po drugie — poddanie kontroli Sejmu tego urzędu i powołanie w tym celu odrębnej komisji.</u>
          <u xml:id="u-21.7" who="#StanisławSuchodolski">Po trzecie — przyjęcie zasady corocznego ustalania przez Sejm, łącznie z ustawą budżetową, podstawowych kierunków prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-21.8" who="#StanisławSuchodolski">Po czwarte — powierzenie Sejmowi decyzji o emisji i wartości bonów prywatyzacyjnych, przydzielanych nieodpłatnie w równej ilości wszystkim obywatelom Rzeczypospolitej zamieszkałym w kraju.</u>
          <u xml:id="u-21.9" who="#StanisławSuchodolski">I po piąte wreszcie — przyjęte w projekcie metody prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.</u>
          <u xml:id="u-21.10" who="#StanisławSuchodolski">W jednym tylko wypadku popieramy wniosek mniejszości. Dotyczy to poprawki dziesiątej na str. 5 w druku 424 — opowiadamy się za wariantem pierwszym.</u>
          <u xml:id="u-21.11" who="#StanisławSuchodolski">Wysoka Izbo! Rozpatrywany dziś pakiet ustaw otwiera drogę do zasadniczej zmiany stosunków własnościowych w gospodarce naszego kraju. Oznacza to istotny wzrost własności prywatnej i malejące, systematycznie ograniczane, znaczenie własności państwowej, czyli niczyjej.</u>
          <u xml:id="u-21.12" who="#StanisławSuchodolski">Pragnę tu podkreślić słowo „otwiera”, gdyż prywatyzacja nie będzie ani procesem jednorazowym, ani procesem błyskawicznym. Sądzę, że narosło tu wiele mitów.</u>
          <u xml:id="u-21.13" who="#StanisławSuchodolski">Zauważmy bowiem, panie i panowie posłowie, że prywatyzacja będzie przeprowadzana w skrajnie trudnych warunkach, bez jakichkolwiek doświadczeń, wspominał o tym pan premier Balcerowicz. Takiej rewolucji, w tej skali i w tym tempie, nie przeżywał dotąd żaden kraj.</u>
          <u xml:id="u-21.14" who="#StanisławSuchodolski">Prywatyzacja ma nas wprowadzić w świat znany tylko z filmów i literatury: świat akcji, obligacji, giełdy — słowem rynku kapitałowego i spekulacji papierami wartościowymi. Proces ten napotka barierę psychologiczną, wynikającą nie tylko z niewiedzy, ale także z wpajanego przez lata socjalistycznego wychowania fałszywego obrazu rzeczywistości, skutków wielkiej pracy, jaką włożono w kompromitowanie postawy homo economicus.</u>
          <u xml:id="u-21.15" who="#StanisławSuchodolski">W tej sytuacji prywatyzacja ma niewielkie szanse powodzenia, jeśli równolegle nie będzie jej towarzyszyć szeroka kampania edukacji ekonomicznej, a właściwie nie kampania, lecz fundamentalna przebudowa całego systemu oświaty, wychowania i informacji.</u>
          <u xml:id="u-21.16" who="#StanisławSuchodolski">Panie i Panowie posłowie! Prywatyzacja wymaga infrastruktury. Jej elementy to rynek kapitałowy, odpowiednio przygotowane banki inwestycyjne, towarzystwa inwestycji wspólnych i dziesiątki innych instytucji. Mieszczą się one jakby poza materią tej ustawy. Ich powołanie do życia wymaga pilnych prac legislacyjnych i organizacyjnych. W tym miejscu Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego apeluje do rządu o przygotowanie programu edukacji ekonomicznej, a także programu przedsięwzięć legislacyjnych i organizacyjnych w celu stworzenia infrastruktury finansowej towarzyszącej procesowi prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-21.17" who="#StanisławSuchodolski">Prywatyzacja to również zmiana filozofii kształtowania budżetu. Odchodzi system fikcyjnego obiegu środków finansowych, owo słynne przekładanie z jednej państwowej kieszeni do drugiej. Państwo staje się partnerem, stroną w kontrakcie finansowym, przestaje być natomiast superprzedsiębiorstwem.</u>
          <u xml:id="u-21.18" who="#StanisławSuchodolski">Ale prywatyzacja w momencie wprowadzania wymaga szczególnej kontroli z punktu widzenia jej finansowych konsekwencji. Nasz klub wyraża pogląd, że zarówno dochody, jak i wydatki związane z prywatyzacją muszą być w budżecie państwa ujmowane w jednej pozycji. Inne ujęcie uniemożliwi stały wgląd w jej postęp i efekty, co gorsza — spowodować może wiele niejasności i podejrzeń, dając jednocześnie wolne pole do woluntaryzmu i manipulacji.</u>
          <u xml:id="u-21.19" who="#StanisławSuchodolski">Kolejny, bardzo ważny problem związany z prywatyzacją to wycena wartości przekształcanych przedsiębiorstw. Nie mamy w tym zakresie żadnych doświadczeń. Kazus stoczni wykazał, jak wielka może być skala rozbieżności opinii i ekspertyz. Dlatego nie będzie można, przynajmniej w początkowej fazie prywatyzacji, zrezygnować z usług renomowanych światowych firm konsultingowych, zanim nie dorobimy się własnych.</u>
          <u xml:id="u-21.20" who="#StanisławSuchodolski">Lista problemów, warunków i zagrożeń prywatyzacji jest znacznie dłuższa. Uznając pilność i konieczność prywatyzacji, nie twórzmy jednak złudzeń, że prywatyzacja przyniesie naszemu społeczeństwu niejako automatycznie dobrobyt, stabilizację, dobre samopoczucie. Mówmy prawdę, tylko prawdę. Cena zawiedzionych nadziei bywa bardzo wysoka.</u>
          <u xml:id="u-21.21" who="#StanisławSuchodolski">Panie i panowie posłowie, powszechnie przyjmuje się trzy formy prywatyzacji:</u>
          <u xml:id="u-21.22" who="#StanisławSuchodolski">— dużą, obejmującą wielkie i średnie przedsiębiorstwa państwowe, przekształcane w spółki prawa handlowego, początkowo w posiadaniu skarbu państwa, później o własności mieszanej, a w rozwiązaniu docelowym należące do inwestorów prywatnych;</u>
          <u xml:id="u-21.23" who="#StanisławSuchodolski">— małą, polegającą na sprzedaży przez państwo placówek handlowych, gastronomicznych czy też małych zakładów;</u>
          <u xml:id="u-21.24" who="#StanisławSuchodolski">— założycielską, a więc tworzenie przez obywateli polskich i zagranicznych nowych przedsiębiorstw prywatnych. Tę kategorię reprezentowało dotychczas rzemiosło i w ograniczonym zakresie prywatny handel, transport i gastronomia.</u>
          <u xml:id="u-21.25" who="#StanisławSuchodolski">Mamy świadomość, ze prywatyzacja duża musi być z konieczności procesem rozłożonym w czasie, a jej efekty ekonomiczne nie będą natychmiastowe. Dlatego podkreślamy znaczenie takich form prywatyzacji, które można przeprowadzić niezwłocznie, a w zasadzie przez usunięcie istniejących barier prawnych, stworzonych jeszcze przez system realsocjalizmu. Jest to cały obszar małej prywatyzacji. Uważamy za niezbędne stworzenie dla niej szybkiej ścieżki decyzyjnej i legislacyjnej oraz wsparcie przez ściśle określone i dokładnie adresowane preferencje ekonomiczne.</u>
          <u xml:id="u-21.26" who="#StanisławSuchodolski">Nie trzeba dodawać, że szybkie efekty małej prywatyzacji oznaczają zauważalną poprawę jakości życia obywateli, otwierają drogę do rynku konsumenta.</u>
          <u xml:id="u-21.27" who="#StanisławSuchodolski">Wysoka Izbo! Mimo wszystko prywatyzacji nie rozpoczynamy od zera. Nie można bowiem nie zauważyć, że nawet w skrajnie trudnych warunkach politycznych indywidualna działalność gospodarcza istniała i była widoczna na rynku. Są więc ludzie i jest pewien kapitał. Jest potencjał, który można i trzeba uruchomić mądrą legislatywą. Dzięki prywatnemu kupiectwu mamy szansę wydać i wygrać nową bitwę o handel. Dzięki rzemiosłu stworzyć możemy podwaliny pod polską prywatną przedsiębiorczość.</u>
          <u xml:id="u-21.28" who="#StanisławSuchodolski">Ogromny potencjał dla prywatnej przedsiębiorczości stanowi indywidualne rolnictwo, funkcjonujące dotychczas w warunkach systemowej patologii, nieprzyjaznym otoczeniu przez co jest, jakie jest. Procesy prywatyzacyjne otwierają nowe szanse dla tego sektora. Sprywatyzowany przemysł będzie musiał zareagować na potrzeby niezwykle chłonnego, zaniedbanego rynku rolnego.</u>
          <u xml:id="u-21.29" who="#StanisławSuchodolski">Klub nasz, mając świadomość wszystkich przedstawionych ograniczeń i uwarunkowań zajmie w głosowaniu stanowisko popierające projekt Komisji Nadzwyczajnej. Dziękuję bardzo za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-21.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę obecnie o zabranie głosu pana posła Bonawenturę Ziembę z Klubu Poselskiego „Pax”. Jako kolejny zabierze głos pan poseł Jerzy Hopfer z UChS.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#BonawenturaZiemba">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ustawa o prywatyzacji rozpoczyna głębokie jakościowe przekształcenia ustroju polskiej gospodarki. Przedstawiony Sejmowi projekt ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych jest efektem wielotygodniowej dyskusji społecznej i plonem pracy sejmowej Komisji Nadzwyczajnej.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#BonawenturaZiemba">W trakcie ostrej, a niekiedy kontrowersyjnej dyskusji udało się poczynić ustalenia, które znalazły odzwierciedlenie w zapisach projektu ustawy. Inne, co do których nie uzyskano consensusu, zgodnie z regulaminem Sejmu zapisano jako wnioski mniejszości; przedstawił je dość szczegółowo i uargumentował poseł Marek Pol. Dlatego rezygnuję z ich omawiania.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#BonawenturaZiemba">Jedno jest pewne, dyskusja ta pozwoliła na sformułowanie pewnych pryncypiów, co do których zgodziliśmy się wszyscy.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#BonawenturaZiemba">Pierwszą z tych konstatacji jest uznanie konieczności głębokich i szybkich przekształceń własnościowych, umożliwiających przebudowę ustroju ekonomicznego i powrót do gospodarki rynkowej. Zmiana stosunków własności w kierunku ich prywatyzacji i komercjalizacji stworzy elementy infrastruktury ekonomicznej i społecznej niezbędne do trwałej przebudowy ustroju.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#BonawenturaZiemba">Drugim elementem, co do którego zgodziliśmy się wszyscy, było uznanie prywatyzacji za główny kierunek przekształceń z jednoczesnym uwzględnieniem wielorakich jej form.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#BonawenturaZiemba">Prywatyzacja będąc pojęciem pojemnym, pluralistycznym, może obejmować różne formy przekształceń własnościowych. Dlatego nie upierałbym się przy zmianie tytułu wspomnianej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#BonawenturaZiemba">Prywatyzacja, zakładająca szeroki zakres przekształceń własnościowych, o której mówi projekt uchwały Sejmu (który będzie niebawem przedstawiony), i stosująca wielość technik, może być atrakcyjna i łatwiejsza do przeprowadzenia, jeżeli pozyska się dla niej szerokie kręgi społeczeństwa. Dla mnie to nie ulega wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#BonawenturaZiemba">Trzecim elementem jest cel prywatyzacji, którym powinna być poprawa efektywności mikro-i makroekonomicznej oraz stworzenie warunków do działania mechanizmów rynkowych i konkurencji. Drogi do tego celu, które mogą być różne pod względem prawnym, ekonomicznym i społecznym, powinny uwzględniać realia i potrzeby gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-23.8" who="#BonawenturaZiemba">Czwartym elementem jest, że transformacja własności nie może być celem samym w sobie, ale powinna pozostawać w ścisłym związku z programem przebudowy, demonopolizacji i restrukturyzacji gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-23.9" who="#BonawenturaZiemba">Piątym, że prywatyzacja nie powinna ograniczać się jedynie do prywatyzowania przedsiębiorstw państwowych, ale powinna też polegać na kreowaniu nowych firm prywatnych — mówił o tym przed chwila zabierający głos kolega poseł — szczególnie średnich i małych, co może w istotnym stopniu zmienić strukturę własności.</u>
          <u xml:id="u-23.10" who="#BonawenturaZiemba">Szóstym, że prywatyzacja powinna zakładać upowszechnienie własności, głównie przez rozwój akcjonariatu obywatelskiego i pewne formy akcjonariatu pracowniczego. Nie byłoby dobrze, gdyby nastąpiło ograniczenie tego zakresu podmiotowości załóg, który już został osiągnięty czy zdobyty przez pracowników w przeszłości.</u>
          <u xml:id="u-23.11" who="#BonawenturaZiemba">Siódmym, że prywatyzacja powinna sprzyjać inwestycjom kapitału zagranicznego, rozwojowi rynku kapitałowego oraz aktywizować kapitał krajowy.</u>
          <u xml:id="u-23.12" who="#BonawenturaZiemba">Ósmym, że każde prywatyzowane przedsiębiorstwo powinno być traktowane indywidualnie, a sprzedaż jego akcji powinna być oparta na rynkowej wycenie, a nie tylko na szacunku ekspertów. Sprzedaż akcji po cenach niższych od wartości rynkowej oznacza nie-ekwiwalentną wyprzedaż osobom prywatnym majątku wytworzonego przez całe społeczeństwo. Sprzedaż akcji poniżej wartości utrudni też kształtowanie się stabilnego, wtórnego rynku papierów wartościowych.</u>
          <u xml:id="u-23.13" who="#BonawenturaZiemba">Rynek kapitałowy zasilany papierami o wartości dostosowanej do ilości środków pieniężnych, będących w dyspozycji obywateli, a nie do spodziewanej dochodowości z tych papierów, będzie chaotyczny i przez to niebezpieczny dla drobnych ciułaczy, których interesy powinny być chronione. W rezultacie zamiast sprzyjać stworzeniu się licznej klasy średniej, prywatyzacja stymulowana przez zaniżanie cen akcji spowodowałaby ogromne rozwarstwienie społeczne ze wszystkimi związanymi z tym zagrożeniami.</u>
          <u xml:id="u-23.14" who="#BonawenturaZiemba">Dziewiątym ustaleniem, co do którego nie było różnicy zdań, to tempo prywatyzacji, które powinno być w miarę możliwości szybkie. Chodzi o sprywatyzowanie w krótkim czasie takiej części gospodarki, aby niemożliwy był nawrót do starych mechanizmów.</u>
          <u xml:id="u-23.15" who="#BonawenturaZiemba">Miarą zakresu prywatyzacji wydaje się być udział sektora prywatnego w tworzeniu dochodu narodowego. W tych też kategoriach należy określić zadania dla rządu i jego organów. Zbyt wolne tempo wydłuży czas uzdrawiania gospodarki oraz obniży wiarygodność polskiej reformy w ocenie zagranicy. W tym celu należy uruchomić specjalne impulsy rozruchowe dla prywatyzacji w formie bonów prywatyzacyjnych, możliwości spłacania kredytu na zakup akcji z przyszłych zysków przedsiębiorstwa czy też sprzedaż przedsiębiorstw osobom związanym ekonomicznie z danym przedsiębiorstwem (na przykład przetwórnie pasz — rolnikom, przetwórnie owoców i warzyw — ogrodnikom).</u>
          <u xml:id="u-23.16" who="#BonawenturaZiemba">Dziesiątym, że prywatyzacja powinna opierać się na przesłankach efektywnościowych i przynosić korzyści ogólne. Najbardziej kryterium efektywności kierują się przedsiębiorstwa prywatne indywidualne, stąd — jak sądzę — pierwszeństwo powinna mieć mała prywatyzacja.</u>
          <u xml:id="u-23.17" who="#BonawenturaZiemba">Ponadto w dyskusji podkreślano, że nie należy ograniczać prywatyzacji w pierwszej kolejności do przedsiębiorstw najlepszych. Nie mniejszą uwagę należy zwrócić na przedsiębiorstwa zagrożone bankructwem. Pozwoli to wykorzystać prywatyzację jako mniej kosztowny od bankructwa sposób przekształceń strukturalnych w gospodarce. Dostosowanie poprzez bankructwo jest i kosztowne ekonomicznie, i ryzykowne społecznie. Prywatyzacja przedsiębiorstw zagrożonych bankructwem, oczywiście poprzez sprzedaż, może być szansą wykreowania dla nich nowych aktywnych właścicieli. Powinno się to robić jak najszybciej, bo za kilka miesięcy bieg wydarzeń może nas zaskoczyć.</u>
          <u xml:id="u-23.18" who="#BonawenturaZiemba">Należałoby w pierwszej kolejności prywatyzować te dziedziny, w których prywatyzacja mieć będzie najkorzystniejszy wpływ na uruchomienie mechanizmów gospodarki rynkowej. Chodzi o handel, usługi, małe i średnie przedsiębiorstwa. Będzie to sprzyjało również aktywizacji kapitału krajowego.</u>
          <u xml:id="u-23.19" who="#BonawenturaZiemba">Jedenastym, że do procesu prywatyzacji należy włączyć wszystkie struktury społeczne i załogi przedsiębiorstw. Chodzi o to, że tzw. własnościowe uwarunkowania gospodarki rynkowej nie są powszechnie uświadamiane sobie przez społeczeństwo. Stan wiedzy społecznej o tych obiektywnych uwarunkowaniach jest raczej skromny i nie gwarantuje bezwarunkowego poparcia dla zamierzeń prywatyzacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-23.20" who="#BonawenturaZiemba">Konieczne więc jest, by prywatyzacja przebiegała pod skuteczną kontrolą społeczną, by zabezpieczony był demokratyczny tryb podejmowania decyzji o prywatyzacji, polegający m.in. na udziale organów przedstawicielskich i samorządu załóg w procedurze przekształceń własnościowych. Zapewni to upodmiotowienie społeczeństwa oraz uchroni przed błędami i nadużyciami. Wydaje się, że inne podejście będzie konfliktogenne.</u>
          <u xml:id="u-23.21" who="#BonawenturaZiemba">Dwunastym, że należy w pełnym zakresie respektować aspekty społeczne i polityczne prywatyzacji, wyrażające się we współzależności form własności ze sprawiedliwością społeczną. Wprawdzie własność prywatna nie musi pozostawać w sprzeczności ze sprawiedliwym podziałem i zabezpieczeniem interesów pracowniczych, gdyż dbając o efektywność tworzy podstawy ekonomiczne do zabezpieczenia tych interesów, ale jednak w początkowym okresie sprzeczności interesów właścicieli i pracowników mogą, choć nie muszą, być konfliktowe. Temu, oczywiście, należy zapobiec. Potrzebny jest konkretny program prywatyzacyjny, precyzujący technologię wykonania zapisów ustawowych, które dzisiaj przyjmiemy i określający sposób zabezpieczeń socjalnych pracowników.</u>
          <u xml:id="u-23.22" who="#BonawenturaZiemba">Trzynastym, że polityka prywatyzacyjna powinna być powiązana z polityką przemysłową i strukturalną państwa. W tej kwestii słyszymy często wypowiedzi kwestionujące potrzebę prowadzenia przez państwo jakiejkolwiek polityki przemysłowej i wskazujące na „niewidzialną rękę rynku” jako wystarczający regulator struktury gospodarczej. W gospodarce polskiej, która charakteryzuje się niekorzystną strukturą i słabą konkurencyjnością, słabością mechanizmów rynkowych i znikomym otwarciem na świat, fetyszyzowanie „niewidzialnej ręki rynku” po prostu zadziwia.</u>
          <u xml:id="u-23.23" who="#BonawenturaZiemba">Konieczne wydaje się dokonanie wyboru kilku gałęzi przemysłu, które staną się motorem rozwoju. Te właśnie gałęzie przemysłu powinny być w pierwszej kolejności prywatyzowane i otoczone opieką rządu. Mam tu na myśli m.in. przemysł lekki. Być może jestem pod wrażeniem spotkania, jakie odbyło się w mojej komisji z przedstawicielami przemysłu lekkiego, ale myślę, że te argumenty, które tam padły, skłaniają do postawienia tego postulatu.</u>
          <u xml:id="u-23.24" who="#BonawenturaZiemba">W tym sensie polityka prywatyzacji powinna być pochodną polityki przemysłowej.</u>
          <u xml:id="u-23.25" who="#BonawenturaZiemba">Czternastym, ostatnim — konieczne jest zabezpieczenie przed różnymi formami nadużyć. W tym celu należało w ustawie precyzyjnie określić procedurę przekształceń własnościowych. Zmiana własności nie jest zabiegiem technicznym. Kryje się za tym obszar wyborów politycznych, do których organy administracji mają najmniejsze predyspozycje. Stąd zapis we wniosku mniejszości, że wielkość prywatyzowanego majątku oraz listę znaczących dla państwa przedsiębiorstw powinien określić Sejm.</u>
          <u xml:id="u-23.26" who="#BonawenturaZiemba">Wysoka Izbo! Proste porównanie przedstawionych zasad i wymagań programu przekształceń własnościowych z zapisami ustawowymi pozwala na stwierdzenie, że projekt ustawy przedłożonej przez Komisję Nadzwyczajną w zasadzie je uwzględnia, dlatego zasługuje na poparcie. Nie jest on jednak pozbawiony istotnych braków.</u>
          <u xml:id="u-23.27" who="#BonawenturaZiemba">Klub Poselski „Pax”, w którego imieniu miałem zaszczyt przedstawić powyższe uwagi, wnosi o uzupełnienie projektu ustawy o wnioski zmierzające do wzmocnienia roli Sejmu w procesach przekształceń własnościowych.</u>
          <u xml:id="u-23.28" who="#BonawenturaZiemba">Uważamy, również, że proces prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych powinien przebiegać w duchu preambuły, którą tu tak bardzo skrytykowano, a która — jak sądzę — w trochę zmienionej formie zostanie Wysokiej Izbie przedstawiona w formie uchwały. Dziękuję za wysłuchanie.</u>
          <u xml:id="u-23.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Obecnie głos zabierze pan poseł Jerzy Hopfer z Unii Chrześcijańsko-Społecznej. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Ryszard Gajewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#JerzyHopfer">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Klub Poselski Unii Chrześcijańsko-Społecznej, w imieniu którego mam zaszczyt dzisiaj występować, wyraża zadowolenie z faktu, że projekt ustawy prywatyzacyjnej finalizuje się dzisiaj w Sejmie.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#JerzyHopfer">Nie ulega wątpliwości, że mamy do czynienia z pakietem ustaw o fundamentalnym znaczeniu, zmieniającym całkowicie stosunki własnościowe w gospodarce. Jest to, można powiedzieć, mała konstytucja gospodarcza.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#JerzyHopfer">Dlatego właśnie nie podzielamy opinii i głosów nawołujących w przeszłości do przyspieszania prac nad tymi projektami. Głosów zarzucających Sejmowi i rządowi opieszałość. Ewolucja bowiem ma to do siebie, że zmiany przebiegają powoli, a skutki są trwałe, w przeciwieństwie do rewolucji, która działa szybko, ale — jak uczy historia — skutecznie niszczy wszystko to, co wypracowały pokolenia i co później odbudowywać jeszcze trudniej.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#JerzyHopfer">Dzisiejsza debata jest tego najlepszym dowodem. Zdeprywatyzowano bowiem totalnie gospodarkę niemal jednym pociągnięciem pióra, odbudowywać zaś będziemy latami. Skoro szczycimy się tym, że w Polsce nie było rewolucji, to musimy się także zgodzić z tym, że pewne procesy przebiegają wolniej, niż to się na pozór wydaje. Chodzi o to, aby procesy te wywoływały jak najmniejsze negatywne społecznie skutki.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#JerzyHopfer">Wysoka Izbo! Rządowe projekty ustaw prywatyzacyjnych, mam tu na myśli cały ich pakiet, wywoływały kontrowersje i ożywioną dyskusję zarówno w gronie zaproszonych ekspertów, jak i posłów pracujących w Komisji Nadzwyczajnej. Przyjmujemy to jako rzecz normalną, zważywszy na wagę materii, której dotyczą. Wybór sposobu prywatyzacji majątku państwowego, przyjęcie zasad uczestnictwa społeczeństwa i pracowników w tym procesie, przyjęcie pewnych opcji gospodarczych, ale przecież i politycznych, ustrojowych są same w sobie kontrowersyjne. Nie sposób bowiem przenosić wprost na grunt polski rozwiązań z innych krajów, zwanych potocznie drogą angielską, hiszpańską, portugalską czy meksykańską. Zasadnicza różnica polega na tym, że w tamtych krajach istniało coś, co nazwałbym podstawową infrastrukturą prywatyzacyjną. Chodzi tu o bazę prywatnych sklepów, drobnego przemysłu, transportu itp. Nigdzie oprócz tak zwanego obozu socjalistycznego nie nastąpiło tak totalne oderwanie własności od człowieka. Oderwanie, które trwało tak długo, że spowodowało zmianę mentalności społecznej, a tę zmienia się dużo wolniej niż prawo. Może o tym świadczyć stosunkowo niewielki ruch w kierunku rozwijania prywatnej inicjatywy w handlu i rzemiośle, mimo istnienia do tego podstaw prawnych, a do niedawna także dogodnych warunków kredytowych. Mogą o tym świadczyć niewielkie, jak dotąd, zmiany w spółdzielczości, mimo uchwalenia stosownej ustawy kilka miesięcy temu. Przykłady można mnożyć.</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#JerzyHopfer">Wysoki Sejmie! Nie sposób oddzielić materii prywatyzacyjnej od ogólnej kondycji ekonomicznej kraju. W innych państwach, na których przykłady tak chętnie się powołujemy, prywatyzacja jest źródłem dochodu państwa, gdyż średni stopień zamożności społeczeństwa jest dużo wyższy niż u nas. Polskie społeczeństwo, relatywnie biedne, nie ma za co wykupić akcji, a państwo — również biedne — musi znaleźć inne formy przekazania majątku, jak na przykład udostępnianie akcji bezpłatnie, kredytowanie ich zakupu, dzierżawy części majątku itp. Inaczej mówiąc, budżet państwa będzie musiał wziąć na swoje barki cały ciężar operacji i zamiast na tym zarobić, będzie musiał tę operację sfinansować, przynajmniej w początkowej fazie.</u>
          <u xml:id="u-25.6" who="#JerzyHopfer">Istotnym motywem prywatyzacji majątku państwowego jest między innymi nadzieja na wprowadzenie do gospodarki polskiej kapitału zagranicznego i ożywienie w ten sposób naszego życia gospodarczego. Słowo nadzieja jest tu jak najbardziej na miejscu, bo nie ma w tej sferze żadnych gwarancji, co najwyżej obietnice. Technologie z lat pięćdziesiątych, a więc co najmniej sprzed dwóch generacji, stan techniczny budynków i parku maszynowego nie są na pewno zachętą do inwestowania w Polsce. Nie stanowi również zachęty niestabilność w sferze polityczno-społecznej.</u>
          <u xml:id="u-25.7" who="#JerzyHopfer">Niezaprzeczalnym kapitałem Polski jest jej korzystne położenie geograficzne, umożliwiające handel niemal ze wszystkimi, a także stosunkowo dobrze wykształcona i relatywnie tania siła robocza. Naszym najważniejszym obecnie zadaniem jest powszechne uświadomienie sobie tych faktów i implikacji oraz wykorzystanie ich w najlepszy dla naszego kraju sposób. Odwracanie uwagi społeczeństwa od tych ważnych problemów przez mnożenie konfliktów o charakterze politycznym na pewno nie wpływa na tę świadomość pozytywnie.</u>
          <u xml:id="u-25.8" who="#JerzyHopfer">Wysoka Izbo! Klub Poselski Unii Chrześcijańsko-Społecznej wielokrotnie prezentował pogląd o nieodzowności aktywnej roli państwa w procesach gospodarczych. Przedłożone Wysokiej Izbie projekty ustaw, w szczególności wybór metody i sposobu prywatyzacji, ograniczenie jej zasięgu rzeczowego tylko do spółek akcyjnych, dokonywanie tego tylko poprzez Ministerstwo Przekształceń Własnościowych pozostawiają wśród posłów naszego klubu uczucie niedosytu. Również kompetencje ministra przekształceń własnościowych zostały — naszym zdaniem — w niektórych wypadkach zakreślone zbyt szeroko.</u>
          <u xml:id="u-25.9" who="#JerzyHopfer">Posłowie Unii Chrześcijańsko-Społecznej uważają, że pewne decyzje o charakterze strategicznym powinny być przekazane Sejmowi. Dotyczy to przede wszystkim określenia rocznych programów przekształceń, obejmujących wartość majątku prywatyzowanych przedsiębiorstw, oraz przeznaczenia środków uzyskanych z tego tytułu, a także ustalania listy przedsiębiorstw o szczególnym znaczeniu dla państwa.</u>
          <u xml:id="u-25.10" who="#JerzyHopfer">Jesteśmy również za ustawowym określeniem zasad wyceny majątku prywatyzowanych przedsiębiorstw. Zdaniem posłów naszego klubu, obecny układ daje zbyt duże możliwości dowolnej praktyki ze strony ministra przekształceń własnościowych oraz firm konsultingowych dokonujących wyceny.</u>
          <u xml:id="u-25.11" who="#JerzyHopfer">Wysoka Izbo! Klub Poselski Unii Chrześcijańsko-Społecznej, świadom wagi problemu, będzie głosował za uchwaleniem ustawy prywatyzacyjnej z uwzględnieniem zasygnalizowanych zastrzeżeń merytorycznych. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-25.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Ryszarda Gajewskiego z Polskiego Związku Katolicko-Społecznego. Jako kolejny zabierze głos pan poseł Zbigniew Drela z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#RyszardGajewski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Dzisiejsza debata poświęcona prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych oraz utworzeniu urzędu ministra przekształceń własnościowych jest w moim przekonaniu i w przekonaniu Klubu Poselskiego Polskiego Związku Katolicko-Społecznego, w imieniu którego przemawiam, jedną z najważniejszych, jakie się do tej pory odbyły, gdyż dotyczy podstawy fundamentalnej, decydującej o ustroju społecznym państwa. Dotyczy ona w całości pakietu spraw gospodarczych i ustrojowych omawianych przez Wysoką Izbę.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#RyszardGajewski">Prywatyzacja majątku narodowego budzi w społeczeństwie wiele emocji i nieporozumień już co do samego celu czy celów prywatyzacji. Nie ulega wątpliwości, że zmiany własnościowe muszą być dokonane i to dokonane stosunkowo szybko. W zmianach własnościowych kryje się największa rezerwa naszej gospodarki, jej uruchomienia wymaga stabilizacja, podtrzymanie procesów realnych zmian zachodzących w gospodarce, a także budowa szeroko rozumianego rynku kapitałowego i rynku pracy. Jest to warunek racjonalizacji zachowań podmiotów gospodarczych, który musi towarzyszyć liberalizacji cen i ograniczaniu popytu. W przeciwnym razie te dwa istotne elementy programu gospodarczego zawisną w próżni, gdyż własność państwowa, własność niczyja, dalej utrwalałaby dotychczasową strukturę gospodarki i nadal wyzwalałaby postawy roszczeniowe, sprawiając tym samym, że kosztowna społecznie operacja przekształcania gospodarki na model rynkowy mogłaby nie przynieść spodziewanych efektów.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#RyszardGajewski">Zmiany własnościowe powinny też oprócz zmiany struktury gospodarki umożliwić stworzenie nowych podmiotów gospodarczych, których jest o wiele za mało, aby mogły ze sobą konkurować. Bez konkurencji zaś cała gospodarka rynkowa traci rację bytu. Powtarzam: musi być przeprowadzona prywatyzacja stosunkowo szybko, w sposób systematyczny, przemyślany i w oparciu o rzetelną wycenę majątku narodowego, przeznaczonego do prywatyzacji. Zmiany form własności muszą być jednak dokonywane pod kontrolą społeczną, gdyż bez tej kontroli istnieje niebezpieczeństwo szybkiej wyprzedaży najbardziej wartościowej części majątku narodowego na zewnątrz przez danie możliwości zwiększenia udziału inwestorom zagranicznym, którzy doskonale mogliby wykorzystać nasze dzisiejsze słabości.</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#RyszardGajewski">Kontrola społeczna jest więc niezbędna, na przykład kontrola parlamentarna, zarówno nad samym procesem prywatyzacji, jak i nad urzędnikami zajmującymi się prywatyzacją. Postulat rozpowszechnienia własności prywatnej formułowany przez katolicką myśl społeczną uzasadniony jest kilkoma argumentami. Najważniejsze z nich to większa produktywność, porządek społeczny, spokój użytkowania, zdrowie rodziny oraz wolność osoby ludzkiej. Szczególnie te dwa ostatnie postulaty: zdrowie rodziny oraz wolność osoby ludzkiej są niezwykle istotne. Rodzina nie może istnieć bez własności, zapewniającej jej trwałość ogniska domowego, i pewnego zakresu niezależności gospodarczej. Dlatego też postulat własności rodzinnej jest stałym i koniecznym składnikiem katolickiego programu reform społecznych. Wolność osoby ludzkiej stwarza dla niej przestrzeń życiową, chroni od nacisków zbiorowości, zabezpiecza jej prawa i godność. Własność prywatna nie wyklucza możliwości, a nawet potrzeby istnienia własności publicznej, a tym bardziej zbiorowej. Prawo do własności prywatnej jest przywilejem całej ludzkości. Ten charakter własności przemawia za jej formą najbardziej związaną z osobą ludzką, najbliższą osobie ludzkiej, a więc za własnością prywatną.</u>
          <u xml:id="u-27.4" who="#RyszardGajewski">A więc zarówno z punktu widzenia ontologicznego, jak i etycznego należy na pierwszym miejscu postawić własność prywatną, jednostkową i rodzinną, z kolei własność szerszych grup społecznych aż do własności publicznej i państwowej, wreszcie międzynarodowej.</u>
          <u xml:id="u-27.5" who="#RyszardGajewski">Wysoki Sejmie! Tyle uwag ogólnych o samej istocie prywatyzacji. Przechodzę do uwag szczegółowych, dotyczących samej ustawy. Stanowisko Komisji Nadzwyczajnej, powołanej przez Wysoką Izbę, nie było jednolite, o czym świadczy aż 16 wniosków mniejszości. Chciałbym się pokrótce do nich ustosunkować.</u>
          <u xml:id="u-27.6" who="#RyszardGajewski">Wniosek pierwszy: proponuje się w nim rozszerzyć obszar zmian własnościowych na całą gospodarkę. Dalsze rozwiązanie ustawy ogranicza obszar zmian do własności państwowej. Dlatego też przyjęcie tego wniosku miałoby podłoże ideowe, doktrynalne, a nie merytoryczne. Należałoby — naszym zdaniem — wniosek ten odrzucić, a zastąpić go ogólną uchwałą sejmową.</u>
          <u xml:id="u-27.7" who="#RyszardGajewski">Wniosek drugi — według mojego przekonania prywatyzacja pegeerów może następować na zasadach ogólnych, przewidzianych w projekcie ustawy. Istnieje możliwość wcześniejszego podziału majątku pegeerów i ich stopniowa prywatyzacja. I tutaj nie trzeba tylko prywatyzować, lecz reprywatyzować, jak na przykład w NRD. W wypadku gdy jest to niemożliwe, należy się poprzednim właścicielom jakieś solidne odszkodowanie.</u>
          <u xml:id="u-27.8" who="#RyszardGajewski">Wniosek trzeci — za przyjęciem wniosku przemawia to, że lista przedsiębiorstw ważnych dla gospodarki powinna być ustalona przez Sejm. Wysoka Izba powinna o tym decydować.</u>
          <u xml:id="u-27.9" who="#RyszardGajewski">Wniosek czwarty — wniosek ten wprowadza rozróżnienie trybu ustalania statutu w zależności od tego, czy prywatyzacja jest dokonywana na wniosek dyrekcji i rady pracowniczej — art. 5, czy też rozpoczęcie procesu prywatyzacji narzuca się przedsiębiorstwu — art. 6. W art. 6, jakkolwiek przewiduje się zasięgnięcie opinii przedsiębiorstwa, to jednak negatywna opinia nie przerywa procesu prywatyzacji. Artykuł ten stwarza możliwość narzucania prywatyzacji wbrew woli przedsiębiorstwa. Zakłada się, że przedsiębiorstwa rozpoczynające prywatyzację na swój wniosek mają prawo przedłożyć swój statut, zaś tym przedsiębiorstwom, którym narzuca się proces prywatyzacji, narzuca się również statut. Jest to — naszym zdaniem — słuszne, gdyż pozwoli na szybsze tempo prywatyzacji i zmusi przedsiębiorstwa do inicjatywy.</u>
          <u xml:id="u-27.10" who="#RyszardGajewski">Wniosek piąty — jakkolwiek przeprowadzenie konkursu może wydłużyć i częściowo skomplikować proces prywatyzacji, to jednak przyjęcie tego wniosku pozwoli powstającym spółkom uniknąć administracyjnego narzucenia zarządu przez ministra.</u>
          <u xml:id="u-27.11" who="#RyszardGajewski">Wniosek szósty — przyjęcie wniosku może spowodować, że załoga będzie dominować w Radzie Nadzorczej. Może to nie zapewnić wysokiej efektywności prywatyzacji. Dla zapewnienia spójności rozwiązania należałoby ten wniosek odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-27.12" who="#RyszardGajewski">Wniosek siódmy — należałoby go przyjąć, gdyż zwiększa uprawnienia nadzorcze Sejmu, chociaż zwiększa również zakres jego prac legislacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-27.13" who="#RyszardGajewski">Wniosek ósmy — będziemy głosowali za jego odrzuceniem, dlatego że naszym zdaniem pożądany jest nadzór nad procesem zakupu akcji przez podmioty zagraniczne.</u>
          <u xml:id="u-27.14" who="#RyszardGajewski">Wniosek dziewiąty — należałoby go przyjąć, gdyż eliminuje ewentualnie elementy dowolności Rady Ministrów w trybie rozprowadzania akcji.</u>
          <u xml:id="u-27.15" who="#RyszardGajewski">Wniosek dziesiąty — jest niezwykle kontrowersyjny, gdyż — jak wykazały doświadczenia innych krajów — akcje pracownicze wykupuje z reguły była nomenklatura, która ma pieniądze i staje się w ten sposób właścicielem zakładu. Robotnicy nie są tym specjalnie zainteresowani. Ponadto wielki zakład przemysłowy nie może stać się własnością tylko kadry kierowniczej czy nawet całej załogi, gdyż był budowany za pieniądze nie tylko załogi, lecz także całego społeczeństwa. Akcjonariat obywatelski może istnieć i ma duże szanse powodzenia, jeżeli akcje będą łatwo dostępne, na korzystnych warunkach kredytowych, dla wszystkich faktycznie zainteresowanych.</u>
          <u xml:id="u-27.16" who="#RyszardGajewski">Wniosek dwunasty — jest tu zawarty dylemat, czy przedłużyć sam proces prywatyzacji (w tym okresie można byłoby na przykład przygotować aparaturę prywatyzacyjną), czy powierzyć ministrowi ustalenie zasad wyceny bez debaty sejmowej w tym newralgicznym aspekcie procesu prywatyzacji, gdy w grę może wchodzić możliwość nadużyć, korupcji itp.</u>
          <u xml:id="u-27.17" who="#RyszardGajewski">Wniosek piętnasty — nie można, naszym zdaniem, wprowadzać preferencji w procesie prywatyzacyjnym tylko i wyłącznie podmiotów zagranicznych. Dlatego należałoby ten wniosek przyjąć.</u>
          <u xml:id="u-27.18" who="#RyszardGajewski">Wysoki Sejmie! Reasumując, projekt ustawy, chociaż nie ustrzegł się wielu mankamentów, o których mówiłem, jest projektem niezwykle istotnym i doniosłym dla dalszego funkcjonowania naszej gospodarki. Klub Poselski Polskiego Związku Katolicko-Społecznego będzie głosował za projektem ustawy wypracowanym przez Komisję Nadzwyczajną, z prośbą o uwzględnienie poprawek, o których wyżej wspomniałem. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-27.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Głos zabierze obecnie pan poseł Zbigniew Drela z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Józef Oleksy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#ZbigniewDrela">Pani Marszałek! Panie Premierze! Wysoki Sejmie! Ze względu na ogromną rozbieżność poglądów zarówno na tej sali, jak i w społeczeństwie, istnieje konieczność udzielenia odpowiedzi nie tylko na pytanie, jak prywatyzować przedsiębiorstwa państwowe, ale również na pytanie podstawowe, czy i dlaczego należy prywatyzować?</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#ZbigniewDrela">Spróbuję odpowiedzieć na to podstawowe pytanie. Jednym z głównych motywów, jakim kierował się rząd przedkładając Sejmowi ustawę o prywatyzacji przedsiębiorstw, jest nadzieja, że po prywatyzacji wzrośnie dynamika przedsiębiorstw, wzrośnie ilość, przede wszystkim zaś jakość wytwarzanych dóbr, a także wzrośnie elastyczność przedsiębiorstw w przystosowywaniu się do potrzeb rynku.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#ZbigniewDrela">Nie wszyscy są o tym jednak dostatecznie przekonani, nie tylko u nas, ale i na Zachodzie, skoro nawet obecny prezydent Francji, socjalista, przed laty zakładał w swoim programie wyborczym nacjonalizację niektórych przedsiębiorstw. Z nacjonalizacji tej wkrótce jednak zrezygnował, gdy okazało się, jak duże kłopoty z tego rodzaju przedsiębiorstwami ma państwo.</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#ZbigniewDrela">Tymczasem ludzkość ma za sobą bogate doświadczenia w zakresie zależności między pracą a własnością. Praca na cudzym, darmo, w epoce niewolnictwa, a potem praca na cudzym, darmo, w okresie odrabiania pańszczyzny okazała się mało wydajna. Praca w państwowych przedsiębiorstwach zarówno przemysłowych, jak i rolnych w krajach tzw. realnego socjalizmu, aczkolwiek opłacana po części bezpośrednio, po części pośrednio w formie dotacji i zabezpieczeń socjalnych, wykazała również niską jakość. Z dotychczasowych doświadczeń ludzkości wyprowadzić można wniosek, iż człowiek najlepiej i najskuteczniej pracuje na swoim, m.in. dlatego że wszystkie owoce tej pracy należą do niego, on jest ich dysponentem, ma swobodę obrotu własnym majątkiem. Człowiek na swoim nie tylko najlepiej pracuje, ale też o swoje najbardziej się troszczy.</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#ZbigniewDrela">System gospodarki wolnorynkowej, który wprowadzamy u siebie, uruchamia dwa mechanizmy pobudzające człowieka do wzmożonej aktywności. Jednym z nich jest praca na swoim, z czym wiąże się wspomniana już sprawa bezpośredniego i natychmiastowego korzystania z owoców własnej pracy. Drugi mechanizm to konkurencja rynkowa, czyli zewnętrzny przymus stałej troski o to, aby przez nowoczesność, pomysłowość, dobrą jakość nie tylko utrzymać się na rynku, ale także zwiększać liczbę klientów, a tym samym zwiększać korzyści, wyprzedzając pod tym względem innych. Niepowodzenia są ekonomiczną i psychologiczną ostrogą dopingującą do wzmożonego wysiłku. Na zjawisko to, na ten mechanizm zwrócił uwagę w swoim wystąpieniu pan wicepremier Balcerowicz.</u>
          <u xml:id="u-29.5" who="#ZbigniewDrela">Spyta ktoś, po co człowiekowi te kłopoty, skoro w marksistowskim socjalizmie władze państwowe brały na siebie wszystkie tego rodzaju problemy, wyznaczając obywatelom jedynie prostą i jednorodną pracę na określonym odcinku. Natura człowieka jest dość skomplikowana, domaga się zaspokojenia co najmniej trzech zespołów potrzeb, a każdy z tych trzech zespołów potrzeb ma szansę zaspokojenia właśnie w pracy na swoim.</u>
          <u xml:id="u-29.6" who="#ZbigniewDrela">Pierwszym zespołem są potrzeby konieczne do utrzymania życia jednostkowego. Drugi zespół stanowią potrzeby związane z zachowaniem gatunku. Trzeci zespół to potrzeby ambicjonalne, zaspokajane w różny, indywidualny sposób, na różnych drogach i różnych polach działania. Generalnie jest to jednak pięcie się w górę, tak jak młode drzewa w lesie pną się na wyścigi ku górze, ku słońcu, aby nie dać się prześcignąć i przesłonić przez inne drzewa. Podobnie w naturze człowieka tkwią dążenia do wybicia się. do osiągnięcia odpowiedniej pozycji zawodowej, materialnej czy społecznej.</u>
          <u xml:id="u-29.7" who="#ZbigniewDrela">Powstaje w naszej polskiej sytuacji jedno zasadnicze pytanie, czy ów zbiorowy współwłaściciel, jakim będzie akcjonariat, w każdym wypadku, tzn. w każdym przedsiębiorstwie spełni pokładane w nim nadzieje i stanie się odważnym zaangażowanym przedsiębiorcą, czy też pozostanie biernym zbiorowym ciałem, bez widoków na ową oczekiwaną prężność. Jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie nikt rozsądny dać nie jest w stanie. Nasuwa się jedynie pewne sensowne przypuszczenie, że akcjonariat będzie zaczynem, który wyłoni z siebie przedsiębiorczych przedstawicieli, dynamizujących pracę przedsiębiorstw i powiększających w tych przedsiębiorstwach obszary swojej własności. Dziękuję państwu za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-29.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Obecnie głos zabierze pan poseł Józef Oleksy z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej; kolejnym mówcą będzie pan poseł Jan Czaja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#JózefOleksy">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jako członek Komisji Nadzwyczajnej i członek podkomisji pracującej nad projektami tych ustaw przeżywałem w trakcie tych prac wiele dylematów i rozterek, zapisanych w treści poprawek mniejszości. Dziś myślę, że trzeba spojrzeć na sprawę bardziej globalnie, nie tylko z racji potrzeby swoistego przyspieszenia prywatyzacji, ale przede wszystkim dlatego, że sprawy zapisane w tej ustawie mają nie tylko swój literalny wymiar, regulujący konkretne sytuacje, tak jak przepis i paragraf to czynią, ale także mają swój ogromny społeczny wymiar i są przełomem o charakterze historycznym, o czym wielu kolegów już wspominało.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#JózefOleksy">Chciałbym zwrócić w szczególności uwagę na to, że oprócz całego podłoża spraw ekonomicznych, które zmienią się z momentem przyjęcia tej ustawy, będziemy mieli do czynienia z początkiem poważnej i potrzebnej przemiany świadomości społecznej i ekonomicznej społeczeństwa. Ta świadomość ekonomiczna często jest bardzo wypaczona, zdarzają się sytuacje, w których można mówić o analfabetyzmie ekonomicznym. A więc z chwilą prywatyzacji nastąpią liczne zderzenia między wyobrażeniami ludzi wyniesionymi z przeszłości o tym, co znaczy sprawiedliwość, co znaczy zysk, korzyść własna i własny wkład w uzyskanie tej korzyści — z tym, co brutalnie nieraz sprywatyzowana, konkurencyjnie funkcjonująca gospodarka ze sobą będzie niosła. Myślę, że nie powinny być nam te refleksje obce. Potrzebne bowiem będzie ze strony rządu — i nie tylko rządu — umiejętne — pozbawione natrętnego dydaktyzmu, którego społeczeństwo bardzo już nie chce — przedstawienie wszystkich nowych relacji społecznych między człowiekiem a pracą, człowiekiem a własnością, nowego miejsca pojęcia sprawiedliwości, rozsądku i roztropności w zachowaniach się indywidualnych i społecznych.</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#JózefOleksy">Za bardzo ważną uważam tę rolę rządu i instytucji, które powinny się tym zająć, ponieważ poziom świadomości społecznej, nie doceniony lub przeceniony, może być hamulcem dla pożądanych i przewidywanych zjawisk i ich przebiegu. Dadzą o sobie znać już przy akcjonariacie pracowniczym, później przy obywatelskim, w stosunkach między nowym właścicielem przedsiębiorstwa a jego pracownikami, dadzą o sobie znać bez wątpienia stare odruchy egalitaryzmu, które trzeba będzie tłumaczyć i interpretować, by nowym stosunkom między właścicielami i pracownikami nie towarzyszył stres, nieuzasadnione zgorzknienie i poczucie niesprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-31.3" who="#JózefOleksy">To szybsze tempo prywatyzacji, które proponuje premier Balcerowicz, trzeba poprzeć, mimo że wywoła ono — jak się wydaje — ten dysonans psychologiczny, ale potrzebny dysonans psychologiczny, który polega na tym, że ludzie szybciej zmieniają się i przystosowują wtedy, gdy są postawieni przed nagłą zmianą i przyspieszoną zmianą.</u>
          <u xml:id="u-31.4" who="#JózefOleksy">Trzeba pamiętać, że prywatyzacja to również wybór nowej strategii zarządzania w ogóle, to poszukiwanie umiejętności zarządzania cudzą własnością. W końcu dziś już mówiono o tym, że mitem jest stawianie na piedestale jedynie samej prywatności jako podstawy efektywności. Dziś posiadanie i zarządzanie to są sprawy rozwijające się w układzie gospodarki rynkowej, kapitalistycznej, dalecy jesteśmy od umiejętności w tej dziedzinie. Wydaje mi się, że start prywatyzacji, to również start do tej nowej strategii zarządzania, sprofesjonalizowania kadry, która będzie zarządzać cudzą własnością przy rozproszonym kapitale, ale która będzie taką kadrą, że jej związek psychologiczny i emocjonalny z działalnością i efektami przedsiębiorstwa będzie równy zainteresowaniu i związkowi właściciela. Tego jeszcze nie posiadamy, to może być barierą na początku tej drogi.</u>
          <u xml:id="u-31.5" who="#JózefOleksy">Osobiście niepokoi mnie i zgadzam się z wieloma wypowiedziami, które wskazują na opóźnienie w koncepcji rządowej w zakresie komercjalizacji tych jakże licznych przedsiębiorstw, które pozostaną przedsiębiorstwami państwowymi, ale nie mogą być takimi samymi przedsiębiorstwami państwowymi, jak były w gospodarce scentralizowanej. A więc kwestia nowego statutu przedsiębiorstwa państwowego, leszcze nie sprywatyzowanego, i przedsiębiorstwa, które pozostanie państwowe, nawet po zakończeniu procesu prywatyzacji, jest sprawą ważną modelowo i pilną ze względu na przewidzianą periodyzację procesu prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-31.6" who="#JózefOleksy">Podzielam również pogląd, iż nie wystarczy prywatyzować przedsiębiorstwa państwowe, by wyczerpać program zawarty w koncepcji rządu premiera Mazowieckiego. Wiele się jeszcze jakiś czas temu mówiło, dziś to ucichło, że przecież równie ważną drogą jest specjalny system preferencji i motywacji dla wszelkiej inicjatywy, dla nowo powstających przedsiębiorstw prywatnych. To dopiero byłoby uzupełnienie szeroko rozumianej infrastruktury sprywatyzowanej gospodarki. Dziś decydujemy o jednym bardzo doniosłym, ale nie wyczerpującym sprawy kanale dochodzenia do prywatnej gospodarki rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-31.7" who="#JózefOleksy">I wreszcie myślę, że nie może nam zniknąć z pola widzenia — niezależnie od tego, jak odnosimy się do kompetencji nadzorczych Sejmu, jak odnosimy się do obaw związanych z szerokimi kompetencjami i niezależnością ministra do spraw przekształceń własnościowych — sprawa kontroli i ochrony interesu państwa w nowo powstających spółkach, o czym często mówimy, zwracając uwagę na niejasności w określeniu roli państwa w gospodarce. Myślę, że ta kontrola i ochrona interesów państwa w nowo powstających spółkach i w ich dalszym działaniu — choć jest sprawą niebagatelną — została niewyraźnie zapisana w przepisach, i poprawkach mniejszości, o których będziemy decydować w głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-31.8" who="#JózefOleksy">Myślę, że kurs, jaki dziś rozpoczynamy, to kurs na pragmatyzm w gospodarce. Ustawa otwiera tę drogę, pełną lęków i obaw co do zjawisk, z którymi — być może — przyjdzie nam się zmierzyć, ale zdobywanie przyszłości, budowanie jej nowego wizerunku nigdy nie jest pozbawione takich lęków, nie jest pozbawione ryzyka, które obyśmy wszyscy razem działając, w skali całego społeczeństwa, umieli pokonać, umieli wyzwolić się z poprzednich przyzwyczajeń i sprostać zupełnie nowym okolicznościom gospodarowania, które ta ustawa wywoła.</u>
          <u xml:id="u-31.9" who="#JózefOleksy">Kończąc, chcę powiedzieć, że nie ma w dzisiejszej debacie dylematu, czy popierać, czy nie popierać, jak dalece popierać projekt rządowy. Na poprzednim posiedzeniu po exposé premiera Mazowieckiego Izba bardzo wyraźnie ponowiła swoje poparcie dla koncepcji, filozofii i strategii działania z tymi wszystkimi uwagami, które pozostają do przemyślenia i realizacji.</u>
          <u xml:id="u-31.10" who="#JózefOleksy">Myślę więc, że dzisiejsza debata nad tą doniosłą sprawą będzie mieć w pamięci to wszystko, co znalazło wyraz w ubiegłotygodniowej dyskusji, zakończonej przecież poparciem dla koncepcji gabinetu premiera Mazowieckiego. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-31.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Czaję z PSL. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Stefan Bieliński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#JanCzaja">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Stajemy przed kolejnym etapem rewolucji w gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#JanCzaja">Prywatyzacja po 40 latach kolektywizmu to prawdziwa zmiana ustroju. Jest to powrót do natury ludzkich odruchów ekonomicznych, ale po dwóch pokoleniach zmuszonych do życia w warunkach patologii gospodarczej, ludzie po prostu boją się tej operacji. Jest to, jak krajobraz po bitwie, spustoszenie świadomości, tobie i obawy, ignorancja.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#JanCzaja">Dlatego, aby zwiększyć świadomość i społeczne zrozumienie, a następnie wsparcie i aktywne uczestnictwo, gdy powstanie prawdziwy już rynek kapitałowy, potrzebna jest informacja, powszechna akcja uświadamiania.</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#JanCzaja">Czy zatem skoro jest tyle wątpliwości i oporów, nie należy odłożyć ustawy i całej operacji na czas późniejszy, poprzedzony jakimś okresem dostosowawczym? Uważam, że nie. Uważam, że już straciliśmy czas, ponieważ pakiet ustaw prywatyzacyjnych należało dyskutować razem z programem stabilizacyjnym, z którym stanowiłby logiczną całość.</u>
          <u xml:id="u-33.4" who="#JanCzaja">Dziś bylibyśmy już dalej na tej drodze, której celem jest prywatyzacja gospodarki. Dlaczego w ogóle taki cel? Odpowiedź wydaje się oczywista i zweryfikowana rzeczywistością ekonomiczną. Gospodarka prywatna jest skuteczniejsza, bardziej elastyczna, ma niższe koszty produkcji, kieruje się kryterium efektywności. To prawda, że są — i to w wielu krajach — znakomicie działające i konkurencyjne przedsiębiorstwa państwowe, ale regułą jest jednak własność prywatna, bliska naturze ludzkiej.</u>
          <u xml:id="u-33.5" who="#JanCzaja">Wysoka Izbo! Są znane powszechnie w świecie sposoby prywatyzowania przedsiębiorstw i całych gałęzi gospodarki. Nie ma, niestety, jak dotąd precedensów przechodzenia od gospodarki centralnie planowanej do gospodarki rynkowej. Ten kontekst mówi wszystko o warunkach prywatyzacji w Polsce, o szansach jej powodzenia. Przeszkody widzę także, obok wspomnianej bariery świadomości, w braku finansowej infrastruktury takiej operacji. Brak jest również technicznego zaplecza dla takiego gigantycznego przedsięwzięcia.</u>
          <u xml:id="u-33.6" who="#JanCzaja">Na świecie prywatyzuje się na ogół w otoczeniu rynku kapitałowego. W Polsce praktycznie rozpoczynamy nawet bez zrębów takiego rynku. To trochę tak, jakby ktoś dokonywał przemeblowania mieszkania przy zgaszonym świetle i sam jednocześnie fabrykował meble.</u>
          <u xml:id="u-33.7" who="#JanCzaja">Innym bólem naszej rzeczywistości jest brak samych kapitałów, czyli prywatyzacja bez pieniędzy. Rodzi to określone dylematy. Próbą rozwiązania jednego z nich jest akcjonariat obywatelski, uwłaszczenie wszystkich dorosłych obywateli kraju akcjami. Jest to, jak się wydaje, polityczna i ekonomiczna konieczność, zmierzająca z jednej strony do zrekompensowania społeczeństwu trudu i wyrzeczeń programu stabilizacji, pozyskania społeczeństwa dla idei, z drugiej zaś do poważnego skrócenia czasu całego procesu prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-33.8" who="#JanCzaja">Operacja pachnie, jak stwierdzają krytycy ustawy, egalitaryzmem niedawnej epoki, a połączona z ubóstwem świadomości i ubóstwem infrastruktury finansowej, może nie dać spodziewanych efektów czy też doprowadzić do patologicznych zjawisk spekulacji bonami prywatyzacyjnymi, aby ograniczyć się tylko do tego rodzaju niebezpieczeństw.</u>
          <u xml:id="u-33.9" who="#JanCzaja">Popieram koncepcję akcjonariatu pracowniczego, nie uważam jednak, że nie należy tworzyć z tej koncepcji instytucji charytatywnej lub drugiej formy akcjonariatu obywatelskiego. Uważam, że do preferencji mieć powinni prawo tylko aktualnie zatrudnieni pracownicy prywatyzowanego przedsiębiorstwa. Cena zaś akcji nie powinna być wyższa niż połowa ceny obowiązującej w powszechnym obrocie.</u>
          <u xml:id="u-33.10" who="#JanCzaja">Wysoki Sejmie! Rozpatrywany dzisiaj projekt ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych był przedmiotem żywych dyskusji w Komisji Nadzwyczajnej, a echa tych dyskusji i skutki były przenoszone także na inne gremia sejmowe. Prywatyzacja stała się również tematem szerszych dyskusji, w tym dyskusji wśród sił politycznych, społecznych i związkowych.</u>
          <u xml:id="u-33.11" who="#JanCzaja">Prawie każda taka dyskusja przynosi nowe uwagi, ujawnia ewidentne lub ukryte zagrożenia. W toku dych dyskusji ujawniają się poglądy wynikające z psychozy społecznej, mieszają się obawy i nadzieje. Wynika to z faktycznej zmiany ustroju, jaką zakłada ten pakiet ustaw. Trudno te wszystkie nadzieje i obawy ubrać w konkretne ramy projektu legislacyjnego, który zadowoliłby wszystkich. Ten projekt — być może — nie jest doskonały. Istnieją przecież wielokrotnie wyrażane obawy przed nadmierną kumulacją kompetencji przez ministerstwo prywatyzacji, przed powrotem etatyzacji w zarządzaniu gospodarką, przed nieprawidłową wyceną majątku, przed nie nadającą się wyeliminować — miejmy nadzieję, że takich przypadków nie będzie — korupcją i spekulacją.</u>
          <u xml:id="u-33.12" who="#JanCzaja">Powstaje pytanie o rolę Sejmu w tym gigantycznym procesie. Właśnie dlatego, że proces ten jest gigantyczny, rola Sejmu nie może być drobiazgowa. Nie ma tu analogii z rolą parlamentów w toku prywatyzacji w innych krajach, bo zakres przedsięwzięcia jest nieporównywalny. Tym niemniej opowiadam się za rozszerzeniem uprawnień Sejmu w stosunku do zakresu określonego w projekcie ustawy, zgodnie z tym, co zawarte jest we wniosku mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-33.13" who="#JanCzaja">Wysoka Izbo! Być może najwięcej emocji wzbudza rola obcego kapitału w procesie prywatyzacji i w ogóle obawa przed wykupieniem polskiego majątku przez kapitał zagraniczny. Coś w tych obawach — i to obawach podzielanych przez różne nacje — jednak być musi, bo nawet Amerykanie, gdy pokazują centrum Rockefellera w Nowym Jorku, nikomu nie omieszkają z żalem nadmienić, że zostało ono wykupione przez Japończyków.</u>
          <u xml:id="u-33.14" who="#JanCzaja">Otóż chcę powiedzieć, że cechą absolutnie podstawową dla wysoko gospodarczo rozwiniętego świata jest swobodny przepływ kapitału.</u>
          <u xml:id="u-33.15" who="#JanCzaja">Odstępstwa, a jest ich coraz mniej, są spowodowane na ogół tylko względami strategicznymi. Tak czy inaczej, państwo ma ciągle możliwość ograniczania tej swobody, chyba że dobrowolnie zgodzi się na rezygnację z części swojej suwerenności, na przykład przez przystąpienie do wspólnot wolnorynkowych, które zakładają ograniczenia takiej suwerenności.</u>
          <u xml:id="u-33.16" who="#JanCzaja">Polsce nie grozi jednak zalew kapitału zagranicznego. W Polsce nadal ze względu na cały zespół czynników politycznych, gospodarczych, infrastrukturę finansową i telekomunikacyjną oraz inne czynniki, również psychologiczne, brak jest sprzyjających warunków dla obcych inwestycji. I uważana jest ona za kraj o wysokim ryzyku inwestowania.</u>
          <u xml:id="u-33.17" who="#JanCzaja">Zgadzam się z panem posłem Sekułą, że nieprzyjęcie ustawy pogorszyłoby dramatycznie warunki inwestowania w Polsce, dało alibi do odmowy pomocy przez międzynarodowe instytucje finansowe. Na razie nie ma więc obawy, że przez joint venture czy inwestycje portfelowe obcy kapitał nas wykupi. Zresztą art. 19 projektu ustawy stwarza jak gdyby instytucjonalną zaporę, jeśli chodzi właśnie o inwestycje portfelowe.</u>
          <u xml:id="u-33.18" who="#JanCzaja">Wysoki Sejmie! Uważam, że mimo takich czy innych zastrzeżeń, wyrażanych także przez przedmówców, powinniśmy tę ustawę przyjąć wraz z całym pakietem ustaw umożliwiających rozpoczęcie procesu prywatyzacji w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-33.19" who="#JanCzaja">O społecznej akceptacji tej ustawy i tego procesu zadecydują fakty, praktyka. Jeśli gospodarka zostanie usprawniona, a poziom życia będzie wzrastać, akceptacja dla procesu będzie rosnąć, nawet mimo kontrastów, które nieuchronnie ta ustawa i proces prywatyzacji w Polsce stworzą. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-33.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Głos ma pan poseł Stefan Bieliński ze Stronnictwa Demokratycznego. Następnie zabierze głos pan poseł Jan Bielecki z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#StefanBieliński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Rozpatrywany projekt ustawy o przekształceniach własnościowych dotyczy najważniejszej materii w zakresie ustawodawstwa gospodarczego. Od kształtu przyjętych rozwiązań zależeć będzie stan naszej gospodarki, a tym samym nas wszystkich. O złożoności problemów, albo raczej o różnym sposobie pojmowania procesów przekształceń, świadczą bardzo liczne i wariantowe wnioski mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#StefanBieliński">Myślę, że wszyscy posłowie pracujący nad tym projektem i wszyscy pozostali członkowie parlamentu mają świadomość stawki, o jaką toczy się gra. A jest to najwyższa stawka w, obszarze gospodarczym, jaką musimy rozegrać.</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#StefanBieliński">Szanowni państwo! Opowiadam się za projektem proponowanym przez Komisję Nadzwyczajną. Oznacza to brak poparcia dla wniosków mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-35.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-35.4" who="#StefanBieliński">Przyjęcie tych wniosków zburzyłoby logikę całej ustawy. Z uwagi na bardzo złożoną materię oraz rozmiary zagadnienia, ograniczę się z konieczności do skrótów myślowych.</u>
          <u xml:id="u-35.5" who="#StefanBieliński">Po pierwsze — prywatyzacja jako element dochodzenia do gospodarki rynkowej, co do tego nie ma wątpliwości. Pojawiają się one dopiero przy wyborze drogi. I tak — dawać czy sprzedawać? Jestem absolutnie i wyłącznie za sprzedażą. Możliwe jest to w stosunku do dobrych przedsiębiorstw gospodarczych, w których kupienie części majątku, tzn. akcji, daje gwarancję większych korzyści niż lokata kapitału w bankach. Jeśli chodzi o najlepsze firmy państwowe w Polsce, których niestety, nie jest zbyt wiele, jestem spokojny o nabywców ich akcji.</u>
          <u xml:id="u-35.6" who="#StefanBieliński">Powstaje problem, gdy firma jest niepewna lub zła. Tu, niestety, lista firm nie będzie krótka. W stosunku do tej części przedsiębiorstw trzeba zdecydować się na inną drogę, to znaczy na drogę upadłościową, a w jej wyniku na sprzedaż majątku państwowego, tzn. budynków, maszyn i urządzeń jako składników majątku tych firm. Rozwiązanie takie powinno przyczynić się do powstania licznych małych i średnich przedsiębiorstw prywatnych. Duża liczba i różnorodność przedsiębiorców prywatnych spowoduje powstanie rynku z prawdziwego zdarzenia. Problem jedynie w tym, aby proces ten nie trwał zbyt długo. Wolą rządu będzie, jakie branże i dziedziny będą przekazywane w pierwszej kolejności z dominacji przedsiębiorstwa państwowego.</u>
          <u xml:id="u-35.7" who="#StefanBieliński">Chodzi o to, aby na samym starcie procesu prywatyzacji nie powstało nieporozumienie, że tylko to podlega prywatyzacji, na czym już absolutnie nie sposób zarobić.</u>
          <u xml:id="u-35.8" who="#StefanBieliński">Oddzielnym problemem jest majątek spółdzielczy, ale mam nadzieję, że zapowiedziana nowelizacja prawa spółdzielczego ureguluje te kwestie.</u>
          <u xml:id="u-35.9" who="#StefanBieliński">Proces prywatyzacji będzie zależał od całej infrastruktury jako integralnej części gospodarki rynkowej. Niepokoi mnie, że równolegle z ustawą o przekształceniach Wysoka Izba nie uchwala prawa dotyczącego powstania i funkcjonowania giełdy. Niezmiernie trudno będzie wyceniać składniki majątku państwowego, bo kto, jak nie rynek, może dokonać prawidłowej wyceny firmy? Mówię o tym dlatego, że musi funkcjonować system zabezpieczeń rozumiany jako gwarancja państwa. Państwo nie może pozwolić sobie na nie kontrolowane drukowanie i puszczanie w obieg najróżniejszych akcji. Bez takich gwarancji nie widzę szans na sprawny rozwój przedsiębiorczości. Tak funkcjonuje cały cywilizowany świat.</u>
          <u xml:id="u-35.10" who="#StefanBieliński">Przypadek „Bezpiecznej Kasy Oszczędności” znanego warszawskiego biznesmena oraz innej firmy, której akcje są sprzedawane jak maślane bułeczki, niech będzie wymownym przykładem i zarazem ostrzeżeniem.</u>
          <u xml:id="u-35.11" who="#StefanBieliński">Moim zdaniem, rząd nie ma prawa uchylać się od odpowiedzialności i kontroli całego tego procesu.</u>
          <u xml:id="u-35.12" who="#StefanBieliński">Wysoka Izbo! To na nas ciąży obowiązek stworzenia takich regulacji prawnych, które pozwolą rządowi na prawidłowe kontrolowanie tego procesu.</u>
          <u xml:id="u-35.13" who="#StefanBieliński">Pragnę oświadczyć, że każdy obywatel, który zdecyduje się na zamianę swoich oszczędności na akcje, musi mieć gwarancje ich realnej wartości w momencie wchodzenia na rynek.</u>
          <u xml:id="u-35.14" who="#StefanBieliński">Oddzielną sprawą jest reprywatyzacja, to znaczy powstaje pytanie, co z własnością „dobrowolnie” upaństwowioną? Wprawdzie art. 20 pkt 3 projektu ustawy przewiduje analizę prawną majątku przedsiębiorstwa przeznaczonego do sprzedaży, ale jest to tylko możliwość ustalenia roszczeń osób trzecich.</u>
          <u xml:id="u-35.15" who="#StefanBieliński">Pojawiają się wątpliwości, jak postąpić w razie roszczeń zgłoszonych po sprzedaży majątku lub jego części. Problem, jak daleko rewidować rozstrzygnięcia dotyczące majątku odebranego właścicielom powinien być rozwiązany w sposób najbardziej odpowiadający państwu prawa, to znaczy wszystko, co zostało odebrane z naruszeniem prawa, musi być zwrócone z zachowaniem zasady fizycznego zwrócenia całego majątku, a gdy to niemożliwe, bo majątek na przykład już nie istnieje, rekompensaty finansowej. Mam nadzieję, że resorty będą szybko podejmowały decyzje leżące w ich gestii.</u>
          <u xml:id="u-35.16" who="#StefanBieliński">Na zakończenie pragnę przekazać kilka uwag dotyczących klimatu prywatyzacji i reprywatyzacji. Dobry klimat to połowa sukcesu. Dokonana niedawno nowelizacja Prawa lokalowego, tzn. zniesienie szczególnego trybu najmu lokali użytkowych, spowodowała, że wszyscy właściciele zakładów usługowych, począwszy od najmniejszych do największych, otrzymali wypowiedzenia umów najmu. Mówię o Warszawie. Myślę, że gdzie indziej jest podobnie.</u>
          <u xml:id="u-35.17" who="#StefanBieliński">Zwracam się o pilną interwencję do władz samorządu terytorialnego, apeluję o zdrowy rozsądek i gospodarskie myślenie, bo inaczej pojawi się za chwilę pustynia usługowa. Setki zakładów odczuło zagrożenie i zadaje retoryczne pytanie, czy tak ma wyglądać państwo prawa o gospodarce rynkowej?</u>
          <u xml:id="u-35.18" who="#StefanBieliński">Upadek ponad 70 tys. firm prywatnych w skali kraju wcale nie tworzy dobrego klimatu dla prywatyzacji. Ale to jest oddzielna sprawa.</u>
          <u xml:id="u-35.19" who="#StefanBieliński">Jeszcze jedna kwestia. Budując gospodarkę rynkową, odbudujemy warstwę średnią. Potrzebne są do tego chęci — tych nie brakuje w parlamencie i rządzie, oraz system ekonomiczno-finansowy, który pozwoli na rozwój firm prywatnych, w tym finansowych.</u>
          <u xml:id="u-35.20" who="#StefanBieliński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Powstanie norm prawnych prywatyzacji i — jak już wcześniej mówiłem — reprywatyzacji stworzy tryb zwracania majątku, jak też — albo przede wszystkim — sprzedaży majątku państwowego. Popierając projekt Komisji Nadzwyczajnej jestem przekonany, że zaproponowany wariant stworzy podstawy gospodarki rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-35.21" who="#StefanBieliński">Na koniec wniosek do pana premiera Balcerowicza. Proponuję, aby ogłosił pan swoistą amnestię na posiadane dzisiaj zasoby finansowe obywateli polskich. Setki, a może tysiące Polaków zgromadziło przez pokolenia i lata poważne zasoby materialne. Poprzednie lata uniemożliwiały użycie tych zasobów w działalności gospodarczej. Jeszcze większym hamulcem był strach przed fiskusem, mówiąc wprost — obawa o zabranie, a nawet represje. Strach ten nie wygasł, działa w dalszym ciągu zasada opodatkowania na podstawie znamion zewnętrznych. Myślę, że dzisiaj nadszedł czas uruchomienia tego polskiego kapitału. Potrzebne są gwarancje bezpieczeństwa podatkowego. Jest to podstawowy warunek uruchomienia polskiego kapitału. Według mojej oceny, to może przyspieszyć odbudowę gospodarki. Polska gospodarka nie ma czasu do stracenia. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-35.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Bieleckiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego; jako kolejny zabierze głos pan poseł Wiesław Kaczmarek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#JanBielecki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałbym zacząć wystąpienie od zdania, którym kończyłem swoją wypowiedź w czasie pierwszego czytania projektu ustawy — ustawy, która ma stanowić regulację o charakterze ustrojowym. Pani premier M. Thatcher, która w 1979 r. stanęła przed podobnym problemem, znajdowała się w o wiele korzystniejszej sytuacji, gdyż programem prywatyzacji wygrała wybory i przez to uzyskała społeczny mandat do działania.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#JanBielecki">Polska sytuacja jest znacznie trudniejsza. Wybory przebiegały pod innymi hasłami, a przy tym skala problemu jest inna. W rękach państwa jest nie 10%, ale ponad 80% majątku. Z drugiej strony wszędzie widoczne jest poparcie, często tylko werbalne, dla przejścia do gospodarki rynkowej, a trzeba pamiętać, że wszystkie znane i sprawdzane jej formy wymagają dominacji sektora prywatnego oraz prywatnych właścicieli.</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#JanBielecki">Wysoka Izbo! Tę część swojego wystąpienia chciałbym przeznaczyć na przedstawienie kilku uwag polemicznych dotyczących tzw. wniosków mniejszości. Zmiana tytułu ustawy, a także dodanie w poprawionym brzmieniu preambuły zacierają istotę ustawy przygotowanej przez Komisję Nadzwyczajną. Wnioskodawcy, pan poseł Bugaj i inni, najwyraźniej nie chcą za zasadniczą dla Polski sprawę uznać stojącego przed przedsiębiorstwami państwowymi dramatycznego problemu braku właściciela i wynikającej stąd konieczności oddania znacznej części majątku państwa w ręce prywatne. Konsekwencją takiego niechętnego stosunku do prywatnej własności jest budzące wątpliwości określenie istoty przekształceń własnościowych, które jest zawarte w art. 1 propozycji mniejszości. Dla lepszego zrozumienia terminu „przekształcenie” musiałem posłużyć się „Słownikiem języka polskiego”, wydanym przez PWN, t. II, Warszawa 1988 r. Oprócz definicji jest tam następujący przykład „larwa przekształca się w poczwarkę”, co sugeruje, że chodzi o głębokie, a nie tylko zewnętrzne i formalne zmiany.</u>
          <u xml:id="u-37.3" who="#JanBielecki">Jeśli więc przebudowę organizacyjną i komercjalizację przedsiębiorstw państwowych uznano za przekształcenie własnościowe, to obawiam się, że ktoś znowu chce nam zaproponować rozwiązanie w stylu poczwarki, lub inaczej mówiąc trzeciej drogi do Trzeciego Świata, chociaż podobno w dowcipie jest do czwartego.</u>
          <u xml:id="u-37.4" who="#JanBielecki">Być może autorom zależało na podkreśleniu w ten sposób wagi problemu, niemożności jednoczesnego sprywatyzowania wszystkich przedsiębiorstw państwowych bez wcześniejszego podniesienia ich efektywności. Jeśli tak, to zgadzam się z tym poglądem i proponuję natychmiast podjąć pracę nad nowelizacją ustawy o przedsiębiorstwie państwowym. Mówił o tym między innymi pan poseł Sekuła. W dyskutowanej dzisiaj ustawie musimy jednak dokonać jednoznacznego wyboru za lub przeciw w kwestii rozpoczęcia procesu prywatyzacji przedsiębiorstw i otwarcia szeregu ścieżek realizacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-37.5" who="#JanBielecki">Nie jest możliwa również zasada równości sektorów. Zresztą ten problem pojawił się już podczas obrad okrągłego stołu i muszę powiedzieć, że strona rządowa wykazała się w tej sprawie większą elastycznością niż tak zwana strona opozycyjna.</u>
          <u xml:id="u-37.6" who="#JanBielecki">40 lat tępienia sektora prywatnego spowodowało, że często jego rozwój miał charakter patologiczny. Wynikająca niejednokrotnie z takiej przeszłości negatywna ocena nie może być jednak wyznacznikiem naszego stosunku do własności prywatnej, jedynej formy własności, której efektywność została potwierdzona w praktyce. I taki jest sens zmiany właśnie kosztem prywatyzacji sektora państwowego. Chęć obrony własności państwowej u posła Bugaja wynika także z poprawki umożliwiającej nabywanie akcji z pierwszej emisji również przedsiębiorstwom państwowym, a to sprzyja utrwalaniu istniejących struktur własności, utrudnia powstawanie rynku kapitałowego. Przedsiębiorstwa państwowe oczywiście nie będą dyskryminowane i mogą kupować akcje na rynku wtórnym, a nie na podstawie często nietrafnej wyceny z pierwszej emisji.</u>
          <u xml:id="u-37.7" who="#JanBielecki">Brak instytucji skarbu państwa w polskim ustawodawstwie powoduje, że autorzy poprawek próbują przenieść uprawnienia właściciela albo z państwa na Sejm, albo znowu na dyrektora wraz z radą pracowniczą. Prowadzi to do budowania zabezpieczeń przed rządem i nieodpowiednimi ministrami, co ewentualnie mogę zrozumieć, choć trudno mi się z takim sposobem widzenia rzeczywistości pogodzić. O wiele lepsze byłoby przyspieszenie prac nad ustawą o skarbie państwa i jak najszybsze jej uchwalenie, co dodatkowo wyjaśniłoby wreszcie kwestię własności gruntu, na którym zlokalizowane jest przedsiębiorstwo, i co w ogóle całą ustawę stawia pod znakiem zapytania.</u>
          <u xml:id="u-37.8" who="#JanBielecki">Proponuje się uregulowanie zasad wyceny majątku w trybie odrębnej ustawy. W tym zakresie istnieją dwie podstawowe prawdy: po pierwsze — wartość przedsiębiorstwa równa jest iloczynowi ceny akcji i ich liczby lub — jeśli nie ma giełdy — skumulowanym dochodom w pewnym okresie, na przykład w ciągu pięciu lat; po drugie — wartość przedsiębiorstwa jest taka, ile za nią jest skłonny zapłacić nabywca. Oznacza to, że nie można utożsamiać wartości firmy, wynikającej z wyceny, z jej ceną ustaloną w trakcie negocjacji. Literatura światowa na ten temat jest szalenie bogata. Wyniki wyceny często różnią się nawet o kilkaset procent w zależności od przyjętej metodologii. Tak więc nie można wierzyć w jedną obiektywną procedurę, lepiej przetłumaczyć kilka publikacji na ten temat, a dodać trzeba, że ewentualna ustawa kompleksowo ujmująca ten problem musiałaby mieć objętość „Cichego Donu” Szołochowa.</u>
          <u xml:id="u-37.9" who="#JanBielecki">I tutaj dwa słowa w związku z wypowiedzią jednego z mówców, wcześniej zabierającego głos na temat wyceny. Otóż można wierzyć, proszę państwa, w przepis, można wierzyć w zasady rynku. Jeżeli się wierzy w przepis, to sporządzimy najlepsze zasady, najlepszy regulamin i będzie tak, jak kiedyś w filmie Kieślowskiego powiedziano, regulamin to więcej niż człowiek. Można też wierzyć w rynek, na którym przede wszystkim liczy się pozycja firmy, jej chęć wiarygodności. Mamy tu przykład w Polsce, gdy firma zagraniczna o międzynarodowej reputacji została pomówiona przez prasę, że źle dokonała wyceny. Panika, jaką wywołała ta historia, negatywna reakcja, obawa przed utratą właśnie pozycji na rynku, bo takich firm jest sześć na świecie, jest na pewno większą wartością niż ewentualne pójście na jakieś układy o charakterze korupcyjnym w Polsce, bo to nie ta skala problemu, nie ta groźba utraty reputacji i nie te konsekwencje.</u>
          <u xml:id="u-37.10" who="#JanBielecki">Wiele zastrzeżeń wzbudza także kwestia udziału pracowników w Radzie Nadzorczej przedsiębiorstwa przekształcanego w spółkę skarbu państwa; proponuje się przejściowe obsadzenie połowy miejsc w radzie przez pracowników. Trzeba pamiętać, że w spółce akcyjnej zwykle kompetencje Rady Nadzorczej są szersze niż w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Chodzi w szczególności o prawo do zawieszania w czynnościach poszczególnych lub wszystkich członków zarządu oraz delegowanie członków rady do czasowego wykonywania czynności członków zarządu, nie mogących sprawować swoich czynności. Mówi o tym artykuł 383 Kodeksu handlowego.</u>
          <u xml:id="u-37.11" who="#JanBielecki">W związku z powyższym kwestia obsady Rady Nadzorczej oraz sposobu podejmowania przez nią decyzji ma niezwykle istotne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania spółki. Projekt mniejszości wbudowuje w strukturę spółki z samego założenia sytuację konfliktową. Przyznaje bowiem określonej grupie interesów (pracownikom) możliwość zablokowania ważnych decyzji spółki, przy czym trzeba się liczyć z faktem, że motywacje przedstawicieli pracowników w Radzie Nadzorczej często nie będą wynikały z szeroko pojętego interesu spółki, lecz będą uwzględniały partykularne interesy załogi, a nawet jej części.</u>
          <u xml:id="u-37.12" who="#JanBielecki">Stworzenie instytucji arbitra nie rozwiązuje sytuacji. Powoduje tylko, że o istotnych problemach spółki będzie rozstrzygała osoba nie ponosząca wobec spółki żadnej odpowiedzialności. Powstaną problemy techniczne związane z wytypowaniem właściwego arbitra w krótkim czasie, a czasem powołanie arbitra może okazać się niemożliwe, gdy głosy podzielą się po 50%.</u>
          <u xml:id="u-37.13" who="#JanBielecki">Należy również dostrzec niebezpieczeństwo, że załoga będzie wyraźnie zainteresowana — już na etapie organizowania się spółki — znacznym rozszerzeniem kompetencji Rady Nadzorczej, ponad zwyczajowe ustalenia Kodeksu handlowego. Tym samym zostaną ograniczone kompetencje zarówno zarządu, jak i zgromadzenia akcjonariuszy, ponieważ tylko ich kosztem mogą być rozszerzone uprawnienia Rady Nadzorczej.</u>
          <u xml:id="u-37.14" who="#JanBielecki">W konsekwencji struktura spółki zostanie zachwiana i odbije się to negatywnie na interesie pracowników, którzy — w moim przekonaniu — przede wszystkim chcą dobrze zarabiać, mieć zapewnione bezpieczne warunki pracy i pracować w dobrze prosperującym przedsiębiorstwie.</u>
          <u xml:id="u-37.15" who="#JanBielecki">Umocnienie wpływów pracowniczych jest również widoczne w propozycji zmian w artykule 10, gdzie wnioskodawcy proponują, aby statut spółki, powstającej w wyniku przekształcenia, opracowywał dyrektor wraz z radą pracowniczą. Minister do spraw przekształceń własnościowych miałby ten statut jedynie zatwierdzać. W wersji komisji statut ustala za skarb państwa, a więc właściciela, tenże minister do spraw przekształceń własnościowych. Uważam, że pracownikom można nadać szerokie preferencje, ale preferencje te nie mogą ubezwłasnowolnić właściciela.</u>
          <u xml:id="u-37.16" who="#JanBielecki">Nie mogę się także zgodzić ze skreśleniem artykułu 46. I tak ten projekt ustawy jest zdecydowanie mniej atrakcyjny niż ustawa o joint ventures czy o prowadzeniu działalności gospodarczej z udziałem podmiotów zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-37.17" who="#JanBielecki">I wreszcie chyba trzeba zadać sobie trud i odpowiedzieć na pytanie, czy rzeczywiście chcemy tych inwestycji zagranicznych, czy nie. Lista potencjalnych przedsiębiorstw czekających, szukających możliwości inwestowania w Polsce jest długa, natomiast z punktu widzenia wartości, tych inwestycji w Polsce po prostu nie ma. Do dzisiaj panuje zdanie, szczególnie wśród inwestorów amerykańskich, że Polskę lubimy, ale pieniądze robi się na Węgrzech i w Czechosłowacji.</u>
          <u xml:id="u-37.18" who="#JanBielecki">Należy podkreślić, że przyjęcie proponowanych przez grupę mniejszości poprawek spowoduje zwolnienie, a nawet wręcz zahamuje proces prywatyzacji. W moim zaś przekonaniu już wkrótce będziemy musieli poddać pod publiczną debatę możliwość prywatyzacji na szerszą skalę — obejmującą na przykład 500 przedsiębiorstw państwowych jednocześnie, związaną z utworzeniem towarzystw inwestycji wspólnych, a także emisją bonów prywatyzacyjnych. Bony te, służące do zapłaty za nabycie praw z akcji prywatyzowanych przedsiębiorstw lub akcji towarzystw inwestycji wspólnych, to szansa na kapitalizm akceptowany przez szerokie rzesze społeczeństwa. To być może jedyna atrakcja dla ludzi młodych, która powstrzyma ich przed emigracją, a także dla wykwalifikowanych robotników, którzy mogą w ten sposób stać się warstwą średnią, stanowiącą podstawę gospodarki rynkowej, to również szansa dla spauperyzowanej inteligencji, która wreszcie poczułaby się aktywnym podmiotem naszego kraju. Takie podejście i skala działań rozwiązałyby częściowo problem braku kapitału wewnętrznego i rozproszyły liczne obawy przed wykupem Polski za bezcen przez kapitał obcy. W przeciwnym razie zdołamy uporać się z tym zadaniem być może w ciągu kilkudziesięciu lat.</u>
          <u xml:id="u-37.19" who="#JanBielecki">Panie i Panowie Posłowie! Widząc najpierw wielomiesięczne przygotowania projektu ustawy, potem często niepotrzebne dyskusje w komisji, po których wracaliśmy dokładnie do punktu wyjścia, przypomina mi się sytuacja ze znanego nam statku „Titanic”, gdzie zamiast wodować szalupy, orkiestra grała do końca.</u>
          <u xml:id="u-37.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Obecnie głos zabierze pan poseł Wiesław Kaczmarek z PKLD. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Jan Warjan.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#WiesławKaczmarek">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Ustawa o prywatyzacji to ustawa o charakterze ustrojowym — to już parokrotnie dzisiaj z tej trybuny podkreślano. Jest ona zasadnicza dla przyszłego modelu gospodarki. Chciałbym podkreślić, że musi ona wprowadzić zmiany nieodwracalne. Może budzić zdziwienie niektórych posłów czy naszych wyborców, że o tych sprawach mówią i popierają prywatyzację posłowie wywodzący się z lewicy, a także posłowie — mandatariusze związku zawodowego. Myślę, że powinniśmy podchodzić do problemów polskiej gospodarki na zasadzie szukania rozwiązań pragmatycznych — już raz była mowa — i również sprawdzonych powszechnie w świecie, sprawdzonych w praktyce.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#WiesławKaczmarek">Osobiście daleki jestem od apoteozy właściciela jako dobrego gospodarza, a jeszcze dalszy od myślenia, że zbawieniem naszej gospodarki jest szeroki udział w zarządzaniu pracowników. To gorzkie słowa, ale wiele jest faktów, które to uzasadniają. Opowiadam się za koncepcją menedżeryzmu, czyli zarządzania firmą w imieniu anonimowego właściciela przez wysoko kwalifikowany personel.</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#WiesławKaczmarek">Ustawa wprowadza mechanizmy przede wszystkim w sferze prawnej. Tutaj nie czarujmy się, że wprowadza ona nowe mechanizmy ekonomiczne. To dopiero przyszłość. Wprowadza zasady organizacyjne tworzenia spółek, wskazuje określone drogi do tego celu. Nie wprowadza natomiast nowych technik zarządzania. To wszystko przed nami. Również po uchwaleniu tej ustawy, przyjęciu jej przez Sejm, nie pojawią się nowe znakomite kadry kierownicze. Codzienność robotnika w pracy nie jest kształtowana przez fakt posiadania przez niego akcji, tylko jest produktem pracy kierownictwa firmy, zarządu. Inaczej mówiąc, warto, aby pracownicy mieli akcje swojej firmy, czy też innej firmy, ale klucz do sukcesu gospodarczego leży, moim zdaniem, gdzie indziej.</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#WiesławKaczmarek">Nie będę odnosił się do wniosków mniejszości, ponieważ mój poprzednik dość szczegółowo je zreferował i w pełni podzielam jego opinię. W ogóle uważam, że należałoby odrzucić znakomitą większość wniosków mniejszości, aby projekt, który przyjęła Komisja Nadzwyczajna, nie utracił pewnej logiki i aby działanie przedsiębiorstwa w oparciu o tę ustawę miało wszelkie znamiona płynności. Czy to, co dzisiaj przyjmiemy, ma skutki na zewnątrz? Jeżeli będziemy myśleli kategoriami państwa, oczywiście, że tak. Mam nadzieję, że Polska jest jeszcze obserwowana przez świat. I jest ona obserwowana przez świat w dwóch aspektach. Będę mówił o problematyce kapitału zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-39.4" who="#WiesławKaczmarek">Jeden aspekt nazwałbym stabilnością — wrócę do tego na końcu. Drugi aspekt to dostosowanie systemu gospodarczego Polski do systemów obowiązujących powszechnie. Ustawa o prywatyzacji tworzy trzeci, a właściwie czwarty reżim funkcjonowania kapitału zagranicznego w Polsce. Pierwsza była ustawa o zagranicznych przedsiębiorstwach drobnej wytwórczości.</u>
          <u xml:id="u-39.5" who="#WiesławKaczmarek">Jeżeli chodzi o sposób tworzenia, jest to już ustawa martwa. Druga to ustawa o bezpośrednim inwestowaniu w Polsce przez kapitał zagraniczny — to hasło joint ventures.</u>
          <u xml:id="u-39.6" who="#WiesławKaczmarek">Trzecia ustawa w zasadzie taka lex specialis, czyli prawo bankowe. Będziemy przyjmowali także ustawę o ubezpieczeniach, która będzie kolejnym reżimem.</u>
          <u xml:id="u-39.7" who="#WiesławKaczmarek">Trzeba sobie zadać pytanie, czy dotychczasowe regulacje prawne są wydajne, czy spełniają pokładane w nich nadzieje, tzn. czy to, na co liczyliśmy, że kapitał zagraniczny w Polsce będzie obecny, spełniło się, czy nie.</u>
          <u xml:id="u-39.8" who="#WiesławKaczmarek">Chciałbym Wysokiej Izbie przedstawić pewne warunki, jeśli mogę użyć takiego sformułowania, bo to nieładnie jest stawiać Izbie, Sejmowi, warunki, ale chciałbym pokazać pewne progi i bariery, jakie wskazują w rozmowach i opiniach osoby, które w przyszłości liczą się z inwestowaniem w Polsce i chciałyby trud takiej działalności gospodarczej podjąć. Jednocześnie chciałbym zachęcić rząd do bardziej aktywnego znoszenia tych progów i barier. Nie będą to rzeczy przyjemne, ale warto chyba kiedyś parę słów na ten temat powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-39.9" who="#WiesławKaczmarek">Jedną z zasadniczych barier jest rola samorządu pracowniczego i związków zawodowych w zakładzie. Wielu inwestorów obawia się, że ta platforma stanie się przedmiotem sporów politycznych i będą one poprzez tę instytucję przenoszone na teren zakładu. Zniesienie drugiej bariery wymaga rozwiązania sprawy własności lub użytkowania, chodzi tu przede wszystkim o kwestie gruntów. Można postawić pytanie, kto będzie angażował pieniądze w interes na ruchomych piaskach? Lub inne pytanie, czy ktoś z państwa będzie budował swój dom na nie swoim gruncie? Jest to fakt, który dzisiaj powoduje zatrzymanie wielu rozpoczętych inwestycji, a także fakt wypowiadania na przykład lokali, które wcześniej były użytkowane przez inwestorów zagranicznych. To również jak gdyby usprawnienie i wprowadzenie możliwości zaciągania zobowiązań kredytowych na przykład pod nieruchomości.</u>
          <u xml:id="u-39.10" who="#WiesławKaczmarek">Rzecz kolejna, istotna, ograniczony do minimum, powinien być biurokratyczny tryb angażowania się inwestorów zagranicznych w system gospodarczy Polski. Dzisiaj — nie chcę już tutaj wymieniać — ale dzisiaj w systemie, który obowiązuje w Polsce, można wskazać co najmniej 10 podmiotów, które są w stanie podjąć decyzję i utrudnić ten proces — 10 podmiotów decyzyjnych.</u>
          <u xml:id="u-39.11" who="#WiesławKaczmarek">Element kolejny, to przyjęcie przez nasze prawodawstwo pewnego standardowego systemu zasad transferu zysków.</u>
          <u xml:id="u-39.12" who="#WiesławKaczmarek">Kolejna rzecz, to pytanie, czy utrzyma się podobne zasady podatkowe dla spółek powstałych z prywatyzacji z udziałem kapitału zagranicznego, jakie obowiązują w stosunku do spółek joint ventures, ponieważ dzisiaj nie jesteśmy w stanie wskazać, która z tych propozycji, tych możliwości angażowania się kapitału zagranicznego jest dla nas cenniejsza i która ma priorytet. Dobrze byłoby zatem nie likwidować zapisu, bodajże art 46 w przepisach przejściowych, ponieważ dałoby to jednoznaczny sygnał, że inwestycje portfelowe traktujemy jako mniej atrakcyjne.</u>
          <u xml:id="u-39.13" who="#WiesławKaczmarek">Rzecz kolejna to swoboda w ustalaniu zasad zarządzania firmą. Myślę, że warto by było, gdyby w tych rozwiązaniach w ramach negocjacji, jakie będą prowadzone, wprowadzić instytucję kontraktu menedżerskiego, nawet z obietnicą, że trwa on przez 5 lat, a w pewnej konsekwencji upoważnia do nabywania akcji danego przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-39.14" who="#WiesławKaczmarek">W czasie prac komisji długo była dyskutowana bariera tych 10%. Jeśli inwestor zagraniczny nabywa do 10% akcji, nie jest obligowany do uzyskania zgody prezesa Agencji ds. Inwestycji Zagranicznych, natomiast powyżej — tak. Myślę, że jest to element kontrolny. Straciliśmy na to dość dużo czasu i sądzę, że nie należy już teraz nic zmieniać i zgłaszać wniosków mniejszości. Faktem jest, że budzi to pewne zdziwienie inwestorów zagranicznych, ponieważ wiele osób odnosi to do ustawy o joint ventures.</u>
          <u xml:id="u-39.15" who="#WiesławKaczmarek">I ostatnia kwestia, co zrobić, aby uniknąć pewnych nieporozumień na przyszłość? Otóż uważam, że rząd musi podać do publicznej wiadomości, co nie będzie prywatyzowane. Unikniemy wtedy zbędnych dyskusji, wahań czy takich historii, jak ostatnio często publikowana w telewizji „afera metanowa”. Pan redaktor Bober w „Listach o gospodarce” dość konsekwentnie promuje ten temat.</u>
          <u xml:id="u-39.16" who="#WiesławKaczmarek">Chciałbym wrócić do tematu, który jest tematem niezwykle delikatnym, a wiąże się z problemem stabilności. Proszę państwa, fakt uchwalenia pewnych zapisów prawnych jest bardzo znamienny, ponieważ on tworzy system prawny w kraju i określa reguły gry. Kraj jest obserwowany z zewnątrz i to, co się dzieje w Polsce, jest wnikliwie analizowane. Chodzi tu o dwie sprawy, o sprawę stabilności politycznej i stabilności prawnej. Deklarowaliśmy wielokrotnie, że jesteśmy państwem prawnym, ale inwestorzy obawiają się, czy stabilność prawna będzie utrzymana.</u>
          <u xml:id="u-39.17" who="#WiesławKaczmarek">Druga kwestia, która ostatnio budzi, jak myślę, o wiele większe kontrowersje, to kwestia stabilności politycznej. Chciałbym tutaj mówić o rzeczy niezwykle delikatnej. Ostatnie wydarzenia, jakie miały miejsce w życiu publicznym kraju, chociażby słynne już spotkanie w sali bhp i wypowiedź, która padła na tym spotkaniu „choć byście tysiące rzeczy opracowali, to jeden podmuch górników czy rolników wasze pisemka, ustawy, wyrzuci do kosza”, świadczy o traktowaniu parlamentu jako instytucji stanowiącej prawo. Jest to kwestionowanie, nie mówię posłów, którzy siedzą w tym Sejmie, bo to każdy bierze na swój rachunek, ale instytucji kształtującej prawo. Mówię o tej sprawie z dużą przykrością, ponieważ odbiła się ona dużym echem w świecie i nie są to słowa pozbawione jak gdyby faktów. Padły te słowa, zostały tak czy inaczej skomentowane, i — żeby to była jasność — nie oczekuję za to przeprosin. Myślę, że w tych przeprosinach mógłbym się spotkać ze stwierdzeniem, że po raz kolejny kamera telewizyjna nie zrozumiała pewnego skrótu myślowego, który został zawarty w tej wypowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-39.18" who="#WiesławKaczmarek">Chciałbym podkreślić jedną rzecz, że jeśli mi wiadomo, to w Polsce obecnie istnieje konstytucyjny podział władzy. Jest władza ustawodawcza, jest władza wykonawcza i władza sądownicza. Chciałbym, żeby również Prezydium Sejmu ten fakt miało na uwadze, żebyśmy się trzymali tego układu. Wydaje mi się, że nie ma dzisiaj potrzeby wprowadzania kolejnej władzy — gdańskiej. Dla wielu ludzi, którzy obserwują Polskę, są to sprawy po prostu niezrozumiałe. Nie chodzi nawet o to spotkanie w sali bhp, chodzi również o wypowiedź, która miała miejsce w „Listach o gospodarce”, gdzie senator wyzywa na pojedynek Agencję do spraw Inwestycji Zagranicznych, publicznie wyzywa tę agencję, a podtekst jest taki, że co, ja tego nie załatwię? Tego po prostu nie można, moim zdaniem, tolerować. Toteż prosiłbym, abyśmy również na tę sferę prawną zwracali uwagę, ale także na to, co dzieje się poza Sejmem. Jak dzisiaj nasz kraj wygląda? W tym aspekcie też nie bagatelizowałbym tej sprawy. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-39.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Warjana z PSL; jako kolejny zabierze głos pan poseł Herbert Gabryś.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#JanWarjan">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Rozpatrując projekt ustawy dotyczącej zmian systemu gospodarczego, musimy sobie zdawać sprawę, że jest to doktryna polityczna i jednocześnie najważniejsza ustawa w przebudowie systemu społeczno-gospodarczego i ustrojowego naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#JanWarjan">Tej ustawy nie da się uchylić z dnia na dzień. Powinna więc być zrobiona dobrze, zgodnie z prawem. Obecna Konstytucja jest sprzeczna z projektem ustawy prywatyzacyjnej. Dlatego też, mimo że jest to bardzo ważna i potrzebna ustawa, zwracam uwagę, że jest to budowanie domu poczynając od dachu, a przecież najpierw należy zrobić solidne fundamenty, jak stwierdził wicepremier Balcerowicz.</u>
          <u xml:id="u-41.2" who="#JanWarjan">W związku z tym składam formalny wniosek o oddalenie projektu tej ustawy do czasu: uchwalenia nowej Konstytucji, wprowadzenia przepisu rzetelnej wyceny majątku przedsiębiorstw państwowych, uchwalenia ustawy o obrocie papierami wartościowymi, uchwalenia ustawy o spółkach przedsiębiorstw z kapitałem zagranicznym. Dopiero wówczas można będzie przystąpić do prywatyzacji. Niestworzenie podwalin do prywatyzacji budzi wiele zastrzeżeń i obaw — komu i czemu ma służyć prywatyzacja w takim wymiarze, czy ma to być ustawa dająca poczucie bezpieczeństwa obywatelom polskim, czy też ma służyć inwestorom zagranicznym.</u>
          <u xml:id="u-41.3" who="#JanWarjan">Chcę zwrócić uwagę, że deklarowanie daleko idącej pomocy i udzielanie dobrych rad jest podobne do tego, co nasi zachodni partnerzy dawali nam w przeszłości. Zmieniły się tylko realia i styl gry, zasady pozostały nie zmienione.</u>
          <u xml:id="u-41.4" who="#JanWarjan">W wypadku odrzucenia mojego wniosku przez Wysoką Izbę należy wprowadzić poprawki do ustawy, tak aby była ona w miarę sprawiedliwa i jednakowo traktowała wszystkich obywateli.</u>
          <u xml:id="u-41.5" who="#JanWarjan">Biorąc pod uwagę fakt, że majątek narodowy, wypracowany przez cały naród, stanowi dobro narodu, należy stworzyć fundusz własności narodowej. Jego udziałowcem powinien być każdy obywatel, stworzy to realne możliwości udziału społeczeństwa w procesach prywatyzacyjnych i będzie stanowić formę naprawienia krzywd, które poniosło społeczeństwo w ciągu 45 lat systemu komunistycznego.</u>
          <u xml:id="u-41.6" who="#JanWarjan">Jednocześnie fundusz ten przyczyni się do stabilizacji polskiej rodziny, da jej szansę stworzenia podstaw trwałego bytu materialnego. Jest to szczególnie istotne dla młodego pokolenia, aby mogło czuć oparcie materialne dla realizacji swych aspiracji życiowych i nie musiało emigrować z kraju.</u>
          <u xml:id="u-41.7" who="#JanWarjan">Powstanie funduszu własności narodowej da społeczeństwu poczucie stabilizacji dzięki możliwości zabezpieczenia bytu materialnego rodzin, doprowadzi do wzmocnienia kondycji biologicznej i moralnej narodu. W tym celu proponuję skreślić art., art. 24 i 46 projektowanej ustawy. W związku z tym, że na majątek państwowy pracowało całe społeczeństwo, całe społeczeństwo powinno z niego czerpać korzyści. Pracowały na ten majątek nie tylko obecne załogi zakładów państwowych, ale także poprzedni pracownicy. Pracowała wieś, nasi ojcowie ponosili koszty budowania zakładów pracy, obecnie zostali w tej ustawie pominięci. Pracowali również nauczyciele, lekarze, pielęgniarki, żołnierze, geodeci, drogowcy i wiele, wiele innych zawodów. Dlatego z preferencji nie mogą korzystać tylko osoby obecnie zatrudnione w przedsiębiorstwach państwowych, gdyż jest to niesprawiedliwe i krzywdzące dla pozostałych obywateli.</u>
          <u xml:id="u-41.8" who="#JanWarjan">Zadaję więc pytanie, czy nauczyciele mogą przywłaszczyć szkołę, tak samo jak pracownicy przedsiębiorstwo państwowe; czy lekarze mogą ośrodek zdrowia lub szpital zamienić na akcje?</u>
          <u xml:id="u-41.9" who="#JanWarjan">Następna poprawka w projekcie ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych dotyczy wprowadzenia rozdziału szóstego — Fundusz Własności Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-41.10" who="#JanWarjan">Art. 51. Majątek znacjonalizowanych lub utworzonych przedsiębiorstw państwowych oraz przedsiębiorstw należących do osób prawnych, które na zasadzie odrębnych przepisów zostały zlikwidowane i nie stały się spółkami pracowników lub spółdzielniami pracowników w dniu wejścia w życie ustawy, uznaje się za mienie Funduszu Własności Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-41.11" who="#JanWarjan">Art. 52. Fundusz Własności Narodowej dzieli się na akcje anonimowe o nominałach: 1 mln zł, 500 tys. zł i 100 tys. zł, z których 20% pozostaje własnością skarbu państwa, zaś w pozostałym zakresie podlegają podziałowi w częściach równych bezpłatnie na wszystkich bez wyjątku obywateli Rzeczypospolitej Polskiej, którzy legitymują się obywatelstwem w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy i nie uzyskali azylu w innych państwach.</u>
          <u xml:id="u-41.12" who="#JanWarjan">Art. 53. Akcje, o jakich mowa w artykule poprzedzającym, mogą być wprowadzone do obrotu bez ograniczeń w stosunku do osób wymienionych w tym przepisie.</u>
          <u xml:id="u-41.13" who="#JanWarjan">Art. 54. Do przedsiębiorstw, o których mowa w art. 51 odpowiednie zastosowanie mają przepisy Kodeksu handlowego.</u>
          <u xml:id="u-41.14" who="#JanWarjan">Art. 55 — ust. 1. Traci moc art.4§1i§2ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku przepisy wprowadzające Kodeks cywilny — D.U. nr 16 poz. 94, po zmianie D.U. nr 24 z roku 1974, poz. 142;</u>
          <u xml:id="u-41.15" who="#JanWarjan">— ust. 2. Traci moc art. 3 pkt 1 przepisów wprowadzających przepisy ogólne Prawa cywilnego — D.U. nr 34 z 1950 roku, poz. 312.</u>
          <u xml:id="u-41.16" who="#JanWarjan">Art. 51 powinien wejść w życie z dniem ogłoszenia, a wszelkie dyspozycje mieniem, o jakim mowa, sprzeczne z celami niniejszej ustawy są bezskuteczne. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-41.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Herberta Gabrysia — ostatniego przed przerwą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#HerbertGabryś">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Znakomici moi przedmówcy powiedzieli praktycznie już wszystko, co moim zdaniem, na ten temat było do powiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#HerbertGabryś">W szczególności utożsamiam się z tym, co w swoim wystąpieniu w imieniu Poselskiego Klubu Polskiej Unii Socjaldemokratycznej prezentował Wysokiej Izbie poseł Marek Pol.</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#HerbertGabryś">Wydaje mi się również, że wielotygodniowa dyskusja w Komisji Nadzwyczajnej powinna powodować to, iżby nie powtarzać tych wielu tygodni żmudnej i uporczywej debaty.</u>
          <u xml:id="u-43.3" who="#HerbertGabryś">Zgodni są przy tym praktycznie wszyscy występujący, iż proces prywatyzacji należy wprowadzić w miarę możliwości szybko, ale przede wszystkim szeroko i skutecznie, ze świadomością koniecznych korekt jego w czasie i w procesie wprowadzenia.</u>
          <u xml:id="u-43.4" who="#HerbertGabryś">Zatem z szacunku dla Wysokiej Izby, pragnę wnieść tylko jedną poprawkę, która w oparciu o dotychczasową dyskusję zmierzałaby — moim zdaniem — do zapewnienia interesów obu stron, tzn. intencji projektu ustawy w brzmieniu przedstawionym przez komisję i grupę, która przedstawiła poprawki mniejszości. Dotyczy ona tego artykułu, który mówi o udziale załogi w zarządzie spółki w momencie i w czasie, w którym udział skarbu państwa jest powyżej 50%.</u>
          <u xml:id="u-43.5" who="#HerbertGabryś">Wnoszę zatem, aby w art. 17 w ust. 2 wprowadzić następującą treść: „w spółkach, w których udział skarbu państwa przewyższa 50% kapitału akcyjnego, pracownicy spółki wybierają 1/3 składu Rady Nadzorczej, 1/3 ministerstwo przekształceń własnościowych i 1/3 przedstawiciele banków”.</u>
          <u xml:id="u-43.6" who="#HerbertGabryś">Ta propozycja — moim zdaniem — zabezpiecza przed nadmierną etatyzacją zarządzania w tym okresie, zabezpiecza również przed utrwaleniem się niezdrowego obyczaju reprezentowania interesów załogi zbyt szeroko i do końca procesu prywatyzacji, a wprowadza — moim zdaniem — to, co również stać się powinno przedmiotem troski, a więc element interesu finansowego.</u>
          <u xml:id="u-43.7" who="#HerbertGabryś">Sądzę zatem, że ta propozycja byłaby do przyjęcia przez Wysoką Izbę. Pragnę jednak gorąco prosić, aby przed głosowaniem zechciał przedstawić swoje stanowisko pan premier Balcerowicz.</u>
          <u xml:id="u-43.8" who="#HerbertGabryś">W uznaniu wagi sprawy i szacunku dla Wysokiej Izby, a także tych, którzy nas słuchają, ograniczyłem czas wystąpienia z nadzieją, iż zbiorowa mądrość Wysokiej Izby zapewni optymalny wybór rozwiązań szczegółowych projektowanej ustawy. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-43.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie pana posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#AdamGrabowiecki">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy obiadowej odbędą się:</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#AdamGrabowiecki">Wspólne posiedzenie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Ustawodawczej — w sali nr 102.</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#AdamGrabowiecki">Posiedzenie Komisji Obrony Narodowej w saloniku nr 75 obok sali kolumnowej.</u>
          <u xml:id="u-45.3" who="#AdamGrabowiecki">Posiedzenie Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej w sali nr 118.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#Wicemarszałek">Zarządzam przerwę do godziny 15.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#Wicemarszałek">Następnym punktem naszego porządku będą interpelacje i zapytania poselskie.</u>
          <u xml:id="u-46.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min 25 do godz. 15 min 05)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#Wicemarszałek">Wznawiamy obrady. Proszę posłów sekretarzy o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#Wicemarszałek">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Interpelacje i zapytania poselskie.</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#Wicemarszałek">Na ten punkt porządku dziennego przeznaczyliśmy jedną godzinę.</u>
          <u xml:id="u-47.3" who="#Wicemarszałek">Obecnie przechodzimy do odpowiedzi na interpelacje.</u>
          <u xml:id="u-47.4" who="#Wicemarszałek">Posłowie Alicja Bieńkowska, Andrzej Konopka i Stanisław Stasiak w swej interpelacji stwierdzają, że przedłużenie terminu składania wniosków o ekwiwalent za mienie pozostawione za Bugiem spowodowało m.in. na terenie woj. włocławskiego napływ wniosków od osób, które powróciły do kraju po 1947 r. Domagają się oni takich samych uprawnień, jakie mają repatrianci w latach 1944 do 1947. Uznając, że jest to problem ważny społecznie, zwłaszcza dla osób starszych i ewentualnie ich spadkobierców, posłowie zwracają się do rządu o rozważenie celowości podjęcia inicjatywy ustawodawczej w tej sprawie i stworzenie tym osobom warunków do ubiegania się o rekompensatę za mienie pozostawione za granicą.</u>
          <u xml:id="u-47.5" who="#Wicemarszałek">W celu udzielenia odpowiedzi na interpelację głos zabierze minister gospodarki przestrzennej i budownictwa pan Aleksander Paszyński. Proszę, Panie Ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#AleksanderPaszyński">Pani Marszałek! Szanowni państwo! Odpowiadam na interpelację z upoważnienia prezesa Rady Ministrów i od razu chciałem powiedzieć, że rząd nie tylko uważa, iż wniosek państwa jest słuszny, ale także podjął taką inicjatywę ustawodawczą.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#AleksanderPaszyński">Chciałem przy okazji wyjaśnić, że sprawę ekwiwalentu za mienie nieruchome pozostawione w Związku Radzieckim, na dawnych ziemiach polskich, reguluje art. 88 ustawy z 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości. Zgodnie z przepisami tej ustawy ekwiwalenty za pozostawione mienie nieruchome przysługują osobom, które repatriowały się do kraju na mocy umów międzynarodowych zawartych w 1944 r. przez były Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego z rządami Białoruskiej, Ukraińskiej i Litewskiej Republiki Radzieckiej, republikami radzieckimi.</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#AleksanderPaszyński">Ze względu na to, że czas faktycznego zakończenia repatriacji na mocy tych umów jest trudny do ustalenia, wyrażane są różne poglądy.</u>
          <u xml:id="u-48.3" who="#AleksanderPaszyński">Często i w naszej Izbie, co do terminu, po którym uprawnienia dla repatriantów już nie przysługują.</u>
          <u xml:id="u-48.4" who="#AleksanderPaszyński">Najbardziej korzystną dla zainteresowanych osób interpretację w tej sprawie podał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do uchwały z 26 lutego 1988 r. Sąd Najwyższy stwierdził wówczas, że prawną podstawą powrotu obywateli polskich do kraju przed zawarciem w 1957 r. kolejnej umowy, która nie przewidywała już przyznawania ekwiwalentów, mogłyby być wymienione już przeze mnie umowy zawarte w 1944 r. przez PKWN. Po przyjęciu takiej interpretacji ekwiwalenty za pozostawione mienie nieruchome przysługiwałyby osobom, które repatriowały się do kraju w okresie od 1944 r. do 1957 r.</u>
          <u xml:id="u-48.5" who="#AleksanderPaszyński">Wychodząc jednak naprzeciw licznym postulatom zainteresowanych osób oraz uwagom i propozycjom przedstawianym przez posłów i senatorów, domagających się nowelizacji czy jasnego sprecyzowania przepisów dotyczących ekwiwalentów, m.in. w zakresie rozszerzenia form tych ekwiwalentów na przykład o wypłaty w papierach wartościowych, tam gdzie nie ma innych możliwości, Ministerstwo Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa opracowało projekt odrębnej ustawy regulującej ten problem. Projekt został rozesłany do uzgodnień międzyresortowych. W projekcie tym zaproponowano zapis określający wyraźnie i jednoznacznie, że uprawnienia do ekwiwalentów przysługują wszystkim tym osobom, które repatriowały się do kraju pomiędzy dniem 9 września 1944 r. a dniem 23 maja 1957 r., tj. do dnia ratyfikacji kolejnej umowy międzynarodowej o repatriacji, oczywiście, jeśli osoby te pozostawiły mienie nieruchome w ZSRR, mienie z dawnych ziem polskich.</u>
          <u xml:id="u-48.6" who="#AleksanderPaszyński">Dysponuję, mam przy sobie projekt ustawy, o której mówię, jeśli państwo byliby zainteresowani treścią czy szczegółami, bardzo proszę, jestem do dyspozycji. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy wobec powyższego posłowie interpelujący mają ochotę uzupełnić?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#AndrzejKonopka">Wystarczy nam tylko podziękować panu ministrowi za tę cenną inicjatywę, za jej podjęcie i jeżeli można zobaczyć ten projekt, to za chwilę się zgłoszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#Wicemarszałek">Czy ktoś z państwa jeszcze chcę zabrać głos? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#Wicemarszałek">Wobec powyższego stwierdzam, że Sejm odpowiedź na interpelację posłów Alicji Bieńkowskiej, Andrzeja Konopki i Stanisława Stasiaka uznał za wystarczającą.</u>
          <u xml:id="u-51.2" who="#Wicemarszałek">Obecnie przystępujemy do rozpatrywania odpowiedzi na zapytania poselskie.</u>
          <u xml:id="u-51.3" who="#Wicemarszałek">Pan poseł Bohdan Głuchowski, czy jest obecny? Proszę uprzejmie o zadanie pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#BohdanGłuchowski">Co prawda, ja nie byłem przygotowany w tej chwili, ale moje pytanie dotyczyło opłat, jakie muszą wnieść zainteresowani uzyskaniem pozwolenia na budownictwo. Chodziło mi o to, że opłata od wybudowania studni bądź szamba jest bardzo wysoka i wynosi 180 tys. zł, przy czym opłata za pozwolenie na budownictwo domu jest zwolniona w ogóle od opłaty, a pozwolenie na budowę budynku gospodarczego wynosi 18 tys. zł.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#BohdanGłuchowski">Moje pytanie wiązało się z następującą rzeczą, dlaczego są tak wysokie opłaty, skoro chcemy wytworzyć w społeczeństwie nawyk ochrony środowiska. Wysokie opłaty za wykonanie szamba bądź studni zmuszają po prostu ludzi do budowania tych urządzeń bez pozwolenia, niejednokrotnie niezgodnie z przepisami i wymogami. Ci ludzie wprowadzają, że się tak wyrażę, zmiany w środowisku naturalnym, które w zasadzie powinni chronić. Jestem ciekaw, dlaczego są to tak wysokie opłaty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#Wicemarszałek">Odpowiedzi na zapytanie pana posła Bohdana Głuchowskiego udzieli podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów pan Wojciech Misiąg. Proszę bardzo, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#WojciechMisiąg">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałem wyjaśnić, że ta opłata 180 tys. nie wzięła się stąd, że była to specyficzna opłata za studnię czy właśnie gnojowniki, ale po prostu ten rodzaj budowy nie był wydzielony jako oddzielna pozycja w rozporządzeniu do opłaty.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#WojciechMisiąg">Biorąc pod uwagę to, że zgadzamy się z tą argumentacją, że uważamy, iż te opłaty rzeczywiście w odniesieniu do tego konkretnego budownictwa są zbyt wysokie, minister finansów z ministrem gospodarki przestrzennej i budownictwa uzgodnili zmianę rozporządzenia dotyczącą wysokości opłat i w najbliższych dniach, w przyszłym tygodniu wejdzie w życie zmiana tego rozporządzenia, zmniejszająca tę opłatę ze Podsekretarz stanu Misiąg 180 do 18 tys. zł. 18 tys. nie jest już na pewno opłatą wygórowaną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu ministrowi. Czy pan poseł chce zabrać głos?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#BohdanGłuchowski">Dziękuję za to, że ta opłata zostanie zmniejszona, myślałem, że ona będzie traktowana tak, jak wydanie pozwolenia na budowę domu jednorodzinnego, czyli w ogóle zwolnione od opłaty, bo uważam, że tak powinno być, ale myślę, że 18 tys. zł to nie problem, nie ma o co kopii kruszyć. Dziękuję za pozytywne załatwienie sprawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#Wicemarszałek">Obecnie zabierze głos pani poseł Iwona Lubowska i zada kolejne pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#IwonaLubowska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Moje zapytanie zostało złożone 12 kwietnia tego roku i zdawać by się mogło, że może być nieaktualne. Ale obserwując rozwój sytuacji na terenie naszego kraju, pozwolę sobie państwu je zaprezentować.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#IwonaLubowska">Kierując się zapisami Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i Deklaracją Powszechną Praw Człowieka oraz bardzo słuszną zasadą, aby prawo było prawem, nie mogę się zgodzić z działaniami pana prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, pana mgr. Wojciecha Topińskiego, który w piśmie z dnia 12 lutego 1990 r. skierowanym do dyrektorów oddziałów wojewódzkich ZUS ograniczył, a praktycznie uniemożliwił zatrudnianie osób z określonych środowisk zawodowych. Aby ustrzec się posądzenia o subiektywną ocenę wyżej wymienionej sytuacji, pozwolę sobie zacytować zarządzenie w całości, ponieważ jest bardzo krótkie:</u>
          <u xml:id="u-58.2" who="#IwonaLubowska">„W związku z pogłoskami, iż w oddziałach ZUS mają nastąpić redukcje w zatrudnieniu dla wydzielenia rezerwy miejsc pracy, które będą obsadzane przez osoby z byłych organizacji politycznych, rozwiązywanej administracji terenowej, spółdzielczej i organów ścigania, uprzejmie informuję, iż żadnych w tym względzie zamiarów nie ma i nie będzie. Ze względu jednak na drażliwość sprawy w przypadku zamiaru przyjęcia do pracy osób szczególnie przydatnych zawodowo dla naszego zakładu, które uprzednio pracowały w wyżej wymienionych instytucjach, proszę pana dyrektora o pisemną lub telefoniczną konsultację ze mną. Z treścią tego pisma proszę zapoznać załogę oddziału”.</u>
          <u xml:id="u-58.3" who="#IwonaLubowska">Zanim postawię pytania dwa, pozwolę sobie wyjaśnić, że nie zamierzam tutaj bronić ludzi, którzy sprawowali eksponowane stanowiska, ale pracowników, którzy pełnili podrzędne funkcje urzędnicze, konkretnie chodzi mi o kobietę, sekretarkę, która w wyniku tego zarządzenia pozostała bez środków do życia. W związku z tym pytam, czy pan premier podziela stanowisko o dyskryminującym charakterze zaleceń prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, a jeżeli tak, to czy istnieje możliwość wycofania wspomnianego pisma.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#Wicemarszałek">Odpowiedzi udzieli sekretarz stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej pan Jerzy Szreter.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#JerzySzreter">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Po pierwsze, chciałem powiedzieć, że istotnie trzeba się zgodzić z tym, że sformułowanie użyte w tym piśmie przez pana prezesa Topińskiego nie było ani szczególnie delikatne, ani zręczne. Jest jedna sprawa — pani poseł przeczytała ten akapit tekstu. Proponowałbym czytać go nie między wierszami, lecz dosłownie to, co jest napisane. Właściwie w tym, co pani poseł odczytała, zawarta jest prawdziwa intencja tego pisma, a dowodem na to, że taka intencja była, jest praktyka w ZUS-ie w okresie późniejszym, która spowodowała, że rzeczywiście osoby kompetentne i fachowo przygotowane, które pośrednio pracowały w aparacie partyjnym czy w innych jednostkach, nie mają trudności z pozyskaniem tam pracy. Przytoczone sformułowanie miało jedynie na celu uspokojenie pewnych nastrojów wśród załogi, histerycznych w owym momencie, choć zręczne ono istotnie nie było. Praktyka miesięcy późniejszych wykazała, że szkód poszczególnym osobom ono nie przyniosło. Oczywiście nie ma specjalnej statystyki, gdyby ZUS prowadził specjalną statystykę, ile osób z tego tytułu przyjęto, to też mogłoby być traktowane jako dowód dyskryminacji. Takiej statystyki nie ma, ale są fakty. W wielu województwach nie ma trudności z uzyskaniem tego rodzaju zgody, jeśli chodzi o przyjęcie na stanowiska merytoryczne osób o kompetentnym przygotowaniu fachowym.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#JerzySzreter">Tyle wyjaśnienia w tej sprawie. Raz jeszcze podkreślam, zręczne to nie było, ale intencji dyskryminacyjnych u autora tego pisma też nie było, aczkolwiek zwrócono uwagę na niestosowność samego sformułowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy pani poseł chcę jeszcze się ustosunkować?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#IwonaLubowska">Chciałam również podziękować panu ministrowi za odpowiedź, bo rozumiem, że resort zrozumiał, iż sformułowanie tego pisma było niewłaściwe, że należało je bardziej przemyśleć, jak pan minister zauważył. Jakieś szkody ono przyniosło, chociaż nie za wielkie. Myślę, że jeżeli jedna osoba została pokrzywdzona w wyniku tego pisma, to już należy się nad tym zastanowić. Gwoli usprawiedliwienia własnej osoby chciałabym dodać, panie ministrze, że ja nie cytowałam fragmentarycznie, bowiem to może znaczyć wyjęcie czegoś z kontekstu. Ja przeczytałam cały tekst, mam kserokopię przed sobą i jestem skłonna panu ministrowi to udostępnić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#Wicemarszałek">Obecnie proszę o zadanie pytania przez panią poseł Izabellę Sierakowską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#IzabellaSierakowska">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Trzy miesiące temu zadałam ministrowi Kuroniowi pytanie dotyczące udzielania bezrobotnym pożyczek na prowadzenie działalności gospodarczej. Troszeczkę się zmieniło, bo pieniądze takie w niektórych województwach, można powiedzieć, już leżą, ale podania według sondażu, jaki przeprowadziłam, nie zostały jeszcze rozdzielone. Okazuje się, że dużo łatwiej w tej chwili dawać tylko zasiłki bezrobotnym, ale gorzej jest z realizacją ustawy o zatrudnieniu, która właśnie przewiduje udzielanie bezrobotnym pożyczek na prowadzenie działalności gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#IzabellaSierakowska">Pytanie moje zmodyfikowane już brzmiało: jak pan minister ma rozwiązać przedstawiony przeze mnie problem dotyczący właśnie pożyczek na prowadzenie działalności gospodarczej przyznawane bezrobotnym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#Wicemarszałek">Proszę bardzo pana ministra o udzielenie odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#JerzySzreter">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Rzeczywiście w sprawie pożyczek dzieje się, zwłaszcza ostatnio, bardzo wiele. Do końca czerwca na działalność gospodarczą udzielono 2369 pożyczek od początku roku, z tym — co warte podkreślenia — że w ciągu ostatnich 2 tygodni nastąpił tutaj lawinowy przyrost, to jest ponad 30% przyrostu. A więc w grę wchodzi zapewne znajomość tych przepisów, ona narasta w pewnym stopniu lawinowo i to idzie szybciej i sprawniej. Pani poseł raczyła użyć sformułowania, że jest to realizacja ustawy, to oczekiwanie na pożyczkę. Chciałem z całą mocą podkreślić, że pożyczki z funduszu pracy na działalność gospodarczą są to świadczenia nie dla każdego bezrobotnego, nie na każdą działalność gospodarczą, tylko na taką, która rokuje szanse powodzenia. A więc to nie jest klasyczne świadczenie socjalne. Jest to ułatwiony dostęp do kredytu na działalność, która rokuje szanse na efekt gospodarczy. Trzeba sobie powiedzieć, że to nie jest świadczenie roszczeniowe. Nie każdy, niestety, nie każdy, kto wniesie podanie, kto będzie składał wniosek w tej sprawie, może to świadczenie uzyskać, bo to zależy od tego, jaki to jest pomysł.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#JerzySzreter">Poza tym jest to także sprawa środków na ten cel. To zjawisko obecnie narasta. Rzeczywiście liczba udzielonych pożyczek zaczyna szybko wzrastać. Nie wiem, czy taka łatwa dostępność tych pożyczek będzie mogła być do końca roku utrzymana, bo jednocześnie pamiętajmy o tym, co się dzieje z bezrobociem. Wzrasta liczba bezrobotnych, rosną wydatki na zasiłki i jest oczywiste, że na zasiłki pieniędzy zabraknąć nie może, bo jest to świadczenie obligatoryjne, które się obywatelowi spełniającemu określone warunki należy i tutaj nie ma dyskusji, nie ma wyboru. Jesteśmy jednak zainteresowani udzielaniem pożyczek, jesteśmy zainteresowani tworzeniem miejsc pracy, za pomocą instrumentu, jakimi jest fundusz pracy, bo to oczywiście jest najbardziej sensowny, długofalowy sposób ograniczania bezrobocia, a nie samo płacenie zasiłków.</u>
          <u xml:id="u-66.2" who="#JerzySzreter">Chciałem też dodać, że dążąc do racjonalizacji tych wydatków, do tego, ażeby pożyczki na działalność gospodarczą były pożyczkami, które rzeczywiście spełniają wszelkie wymogi ekonomiczne, utworzyliśmy Bank Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych. To będzie jego działalność. Pożyczki dla bezrobotnych będą tam udzielane w dużym stopniu. Podobnie jak dziś wiele biur, rejonowych biur pracy korzysta z pomocy lokalnych banków, bo pamiętajmy o tym, że udzielenie pożyczki, ocena wiarygodności przedstawionego projektu, potem systematyczna obsługa, windykacja kolejnych należności, kolejnych rat, to sprawy, które wymagają specjalistycznej obsługi bankowej i będziemy chcieli docelowo w coraz większym stopniu tę działalność prowadzić za pośrednictwem banków. Uważamy, że taki jest właściwy kierunek działania i właśnie dlatego stworzyliśmy ów Bank Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych z udziałem funduszu pracy. Dlatego powstała Agencja Inicjatyw Lokalnych, która będzie pomagała formułować właściwie te wnioski, tak aby ta przedsiębiorczość mogła być sensownie ukierunkowana, tak aby pomoc merytoryczna tym przedsiębiorczym, poszukującym możliwości brania zaliczki, mogła być faktycznie udzielona. Może tyle wyjaśnień.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy pani poseł chce zabrać głos?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#IzabellaSierakowska">Tak. Dziękuję, panie ministrze. Jest to rzeczywiście temat rzeka. Mam nadzieję, że rząd będzie miał na uwadze przedstawiony problem. Sam pan powiedział, że liczba bezrobotnych wzrasta i kto wie, czy nie grozi nam bezrobocie prawie 2 mln ludzi. Liczę na to, że rząd się tym będzie nadal interesować. Dziękuję panu bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#Wicemarszałek">Obecnie zada pytanie pan poseł Józef Bogusz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#JózefBogusz">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Moje pytanie skierowane do ministra sprawiedliwości jest bardzo proste. Chciałbym prosić o wyjaśnienie przyczyn przedłużającej się rejestracji Związku Zawodowego „Solidarność 80”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#Wicemarszałek">Odpowiedzi udzieli pan minister sprawiedliwości Aleksander Bentkowski. Proszę uprzejmie, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#AleksanderBentkowski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Wniosek w przedmiotowej sprawie został złożony w dniu 9 marca. Żądanie wniosku dotyczy ponownego wpisania do rejestru Ogólnokrajowego Związku Zawodowego NSZZ „Solidarność 80”. Do wniosku załączono listę członków komitetu rejestracyjnego, uchwałę w sprawie zawiązania tzw. wymienionego komitetu, pełnomocnictwo adwokat Zofii Adamowicz, odpis statutu związku w wersji z 1981 r., uchwałę uczestników porozumienia na rzecz przeprowadzenia demokratycznych wyborów z NSZZ „Solidarność”, odpis artykułu prasowego pt. „Nie wierzcie cwaniakom” z „Wybrzeża” nr 9.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#AleksanderBentkowski">Zgodnie z wnioskiem przewodnicząca wydziału zarządziła dołączenie akt rejestrowych dotyczących rejestracji NSZZ „Solidarność” z siedzibą w Gdańsku. Z notatek służbowych wynika, że akta te znajdowały się w biurze Orzecznictwa Sądu Najwyższego i ich załączenie było niezbędnie konieczne. Wprawdzie wpłynęło to poważnie na przedłużenie postępowania, ale podkreślam, było ono celowe, gdyż powszechnie wiadomo, że między dwoma związkami zawodowymi noszącymi tę samą nazwę NSZZ „Solidarność”, a mającymi siedziby w Gdańsku i w Szczecinie, trwa polemika, gdyż każdy z nich uważa się za jedynego kontynuatora Związku Zawodowego „Solidarność”, zarejestrowanego w 1980 r., co wiąże się z prawami do używania znaku „Solidarność”.</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#AleksanderBentkowski">Dnia 26 marca pełnomocnik wnioskodawców złożył wniosek dowodowy o zażądanie z Urzędu Rady Ministrów protokołów porozumień okrągłego stołu w części dotyczącej związków zawodowych. 30 kwietnia trzej członkowie komitetu rejestracyjnego, określający siebie jako pełnomocnicy wnioskodawców, a więc inni, podnieśli zarzut bezczynności sądu. Odpowiedź otrzymali 10 maja br.</u>
          <u xml:id="u-72.3" who="#AleksanderBentkowski">Od 18 maja, na wniosek przewodniczącego wydziału, prezes sądu wojewódzkiego zaznaczył, że rozprawa ma być rozpoznawana w składzie trzech sędziów zawodowych. Dnia 16 maja wyznaczono termin posiedzenia jawnego.</u>
          <u xml:id="u-72.4" who="#AleksanderBentkowski">Powtarzam, że czynności nie można było dokonać przed uzyskaniem z Sądu Najwyższego akt rejestracji związku zawodowego NSZ „Solidarność”, ponieważ pierwszy prezes Sądu Najwyższego zapowiedział wniesienie rewizji od rejestracji związku zawodowego „Solidarność”.</u>
          <u xml:id="u-72.5" who="#AleksanderBentkowski">Rewizja istotnie została wniesiona 15 maja i następnego dnia akta znalazły się, a więc 16 maja znalazły się w sądzie. Rozprawę wyznaczono na dzień 7 czerwca, a 23 maja postanowieniem sądu zawiadomiony prokurator stwierdził, że nie zgłasza udziału w sprawie. Z kolei teleksem z 6 czerwca wiceprzewodniczący NSZZ „Solidarność” Lech Kaczyński wniósł o odroczenie rozprawy ze względu na chorobę osoby upełnomocnionej do udziału w sprawie. Cytuję dokładnie uzasadnienie; nie wskazując jednak, jaka to jest osoba.</u>
          <u xml:id="u-72.6" who="#AleksanderBentkowski">7 czerwca na rozprawie pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o niedopuszczenie NSZZ „Solidarność” do udziału w sprawie. Przewodniczący rozprawy wniósł szereg zastrzeżeń do treści statutu. Ponadto przewodniczący sądu zwrócił uwagę na formę statutu załączonego do akt sprawy, która zawierała wiele przekreśleń, poprawek i znaków niewiadomego pochodzenia.</u>
          <u xml:id="u-72.7" who="#AleksanderBentkowski">Wtedy pełnomocnik wnioskodawców wniósł o udzielenie mu 14-dniowego terminu do zajęcia stanowiska.</u>
          <u xml:id="u-72.8" who="#AleksanderBentkowski">Członkowie komitetu rejestracyjnego złożyli oświadczenia: Stanisław Jaworski o braku możliwości dokonania zmian w statucie przez inny organ niż zjazd związku; pan Jurczyk o filarach działania związku niezależności, charakter rewindykacyjny, demokrację oraz o potrzebie zajęcia stanowiska przez Krajową Komisję Porozumiewawczą w terminie 14 dni.</u>
          <u xml:id="u-72.9" who="#AleksanderBentkowski">Sąd postanowił to uwzględnić i zakreślił 14-dniowy termin do stworzenia stosownego oświadczenia.</u>
          <u xml:id="u-72.10" who="#AleksanderBentkowski">W dniu 20 czerwca wpłynęło do sądu pismo z NSZZ „Solidarność 80”, wraz z właściwymi egzemplarzami statutu. W dniu 26 czerwca odpis tego pisma oraz statutu sąd przesłał „Solidarności” w Gdańsku, zobowiązując tym związek do zajęcia stanowiska w terminie 14 dni. Termin ten upływa 12 Iipca. Do chwili obecnej odpowiedź z Gdańska nie nadeszła.</u>
          <u xml:id="u-72.11" who="#AleksanderBentkowski">Reasumując stwierdzam, że odstępy między kolejnymi czynnościami sądu, jakkolwiek były niekiedy znaczne, jednak są one usprawiedliwione, raz niecodziennością sprawy, drugi raz koniecznością dokonania szeregu czynności pozasądowych, jak ściągnięcie właściwych akt o rejestracji „Solidarności” gdańskiej, odpisu protokołów okrągłego stołu, wezwanie prokuratora do udziału w sprawie.</u>
          <u xml:id="u-72.12" who="#AleksanderBentkowski">Również zarządzenie prezesa, które nieco wydłużyło postępowanie, o konieczności wyznaczenia 3-osobowego składu sędziów zawodowych znajduje uzasadnienie w sprawie. Zarządzenie sądu o przedstawienie odpisu statutu we właściwej formie także, moim zdaniem, jest zasadne. Także zakreślenie terminu do zajęcia stanowiska przez związek zawodowy, który twierdzi, że ma wyłączność do nazwy i znaku, jest podyktowane samą sprawą. Mogę więc stwierdzić, że nie dopatrzyłem się niedociągnięć w pracy sądu, a wydłużenie postępowania jest podyktowane, jak powiedziałem niecodziennością sprawy oraz sporem między dwoma tymi związkami. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#Wicemarszałek">Czy pan poseł chce zabrać głos?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#JózefBogusz">Dziękuję serdecznie panu ministrowi za pełną i dosyć jasną odpowiedź. Jednocześnie chciałbym stwierdzić, że celem mojego pytania było przede wszystkim zwrócenie uwagi Sejmu właśnie na problemy związane z rejestracją tego związku w czasach rozwijającej się demokracji i pluralizmu. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#Wicemarszałek">Obecnie zada pytanie pan poseł Janusz Dobrosz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#JanuszDobrosz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Moje pytanie dotyczy sytuacji płacowej pracowników ZNTK, przy okazji są to przecież pracownicy Polskich Kolei Państwowych.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#JanuszDobrosz">Będąc na spotkaniu na zaproszenie „Solidarności” robotniczej w zakładzie ZNTK we Wrocławiu dowiedziałem się o dużym rozgoryczeniu pracowników ZNTK, którzy twierdzą — tak wynika z ich spojrzenia na sprawę — że ponieważ nie strajkowali, więc ponieśli szkody, gdyż pracownicy z transportu PKP otrzymali podwyżki mniej więcej w wysokości 180 tys., natomiast pracowników ZNTK po prostu pominięto w tych podwyżkach.</u>
          <u xml:id="u-76.2" who="#JanuszDobrosz">Moje pytanie: dlaczego tak się stało i czy pan minister ma receptę na to, jak tej sprawie zaradzić, tym bardziej że tego rodzaju sytuacja tworzy precedensy. Ci ludzie twierdzą, że czują się po prostu oszukani, że gdyby nie byli odpowiedzialni, nie strajkowali, tak, nie strajkowali, a właśnie przyjęli sztandar i zaczęli strajkować, to w tym wypadku oni by zyskali te pieniądze i tą kwotą pieniędzy po prostu wyrównaliby sobie szkody.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#Wicemarszałek">Proszę uprzejmie o udzielenie odpowiedzi ministra transportu i gospodarki morskiej pana Ewarysta Waligórskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#EwarystWaligórski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Odpowiadając na zapytanie pana posła Janusza Dobrosza w sprawie sytuacji płacowej pracowników PKP — ZNTK, wyjaśniam co następuje:</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#EwarystWaligórski">Decyzje o podwyższeniu wynagrodzeń dla pracowników przedsiębiorstwa PKP podejmuje nie minister transportu i gospodarki morskiej, lecz dyrektorzy przedsiębiorstw wchodzących w skład PKP, zaliczanych do różnych branż gospodarki uspołecznionej, takiej jak przemysł, budownictwo i transport, w tym również dyrektorzy Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego, zależnie od możliwości finansowych przedsiębiorstw i zgodnie z obowiązującymi zasadami ustalania środków na wynagrodzenia.</u>
          <u xml:id="u-78.2" who="#EwarystWaligórski">Podjęta przez dyrektora generalnego przedsiębiorstwa PKP decyzja o podwyższeniu płac pracownikom transportu kolejowego stała się możliwa w wyniku wprowadzenia zmian, zarządzeniem ministra finansów nr 36 z dnia 5 czerwca hr., w sposobie ustalania kwoty wynagrodzeń za wrzesień 1989 r., umożliwiającym nie opodatkowany wzrost wynagrodzeń dla pracowników zakładów użyteczności publicznej, do których zaliczono pracowników jednostek organizacyjnych przedsiębiorstwa PKP, zaliczanych do branży nr 501.</u>
          <u xml:id="u-78.3" who="#EwarystWaligórski">Nie objęto natomiast tym zarządzeniem zakładów zaplecza technicznego kolei, w tym Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego, które nie świadczą bezpośrednio usług na rzecz ludności, nie objęto też zakładów budownictwa kolejowego, zakładów wytwórczych urządzeń sygnalizacyjnych, kolejowych zakładów usługowych i wielu innych.</u>
          <u xml:id="u-78.4" who="#EwarystWaligórski">Nieprawdą jest, że decyzja o podwyższeniu płac dla pracowników transportu kolejowego została wymuszona przez strajk kolejarzy. Ci kolejarze, którzy nie strajkowali oczywiście też dostali podwyżkę; strajkowało tylko około 5% kolejarzy. Jest ona wynikiem wcześniejszych zamierzeń rządu, który już przed strajkami przygotowywał rozwiązania szczegółowe dla pracowników sfery usług publicznych, co wymagało dokonania najpierw oceny stanu gospodarki i możliwości budżetu.</u>
          <u xml:id="u-78.5" who="#EwarystWaligórski">W moim głębokim przekonaniu strajk kolejarzy opóźnił tę decyzję o miesiąc. Gdy strajk wybuchł, przerwano wszystkie kończące się już rozmowy na ten temat, więc nie możemy uznać tego, że strajk wymusił te podwyżki. Strajk je odsunął. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy pan poseł zechce się ustosunkować do wypowiedzi pana ministra?</u>
          <u xml:id="u-79.2" who="#komentarz">(Poseł Janusz Dobrosz: Jeśli można?)</u>
          <u xml:id="u-79.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#JanuszDobrosz">Mnie się wydaje, że jest to sprawa moralna, dlatego że pracownicy ZNTK twierdzą, zwłaszcza związkowcy, którzy wcześniej brali udział w negocjacjach z ministrem, że mieli takie zapewnienie, iż będą traktowani tak samo, jak pracownicy transportu. Kwestia zasadnicza jest taka, że można spojrzeć z drugiej strony na to, co pan minister mówi, mianowicie postawić pytanie, czy ktoś ze strajkujących i te służby nie otrzymały podwyżki, bo można to pytanie po prostu odwrócić. A jeśli chodzi o pracowników ZNTK, ich możliwości zarobienia poza koleją, są żadne. 90% świadczonych usług wykonują właśnie na rzecz swojego mocodawcy, czyli Polskich Kolei Państwowych i nie mają innych zamówień, czyli nie mogą być traktowani, jak inne przedsiębiorstwa, tylko przedsiębiorstwo w ramach właśnie PKP.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#JanuszDobrosz">W pewnym sensie pan minister mi sprawę wyjaśnił, ale trudno powiedzieć, czy z tej odpowiedzi będą zadowoleni pracownicy ZNTK.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#EwarystWaligórski">Jestem przekonany, że dopóty, dopóki nie będzie podwyżki nie będą zadowoleni, zdaję sobie z tego sprawę. Były pertraktacje na temat dziedzin świadczących usługi, a więc PKS, kolejarze, transport, ale transport, który wywozi śmieci — usługowe rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#EwarystWaligórski">Rzeczywiście na PKP pracownicy zakładów naprawczych, nie pracujący w nocy, w niedziele, w soboty, nie są zaliczani w ogóle do transportu. 80–90% usług świadczą kolejom, nic jednak nie przeszkadza, aby brali od wszystkich innych. Dbamy o to właśnie, aby się sprywatyzowali, usamodzielnili. Budzi to wielkie opory, aczkolwiek nie wszędzie. Niektóre zakłady naprawcze wykorzystują w małym procencie swoje moce produkcyjne, mogłyby znacznie więcej usług brać od innych. Dążymy do tego. Jednak jesteśmy przekonani, że w dziedzinie transportu oni nie pracują. Na przykład Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego w Stargardzie produkują nowe maszyny drogowe. A więc powinni być traktowani, jak fabryka czy inne przedsiębiorstwa, Zakłady Wytwórcze Urządzeń Sygnalizacyjnych, to są przedsiębiorstwa, które powinny być traktowane jak przemysł.</u>
          <u xml:id="u-81.2" who="#EwarystWaligórski">W tej chwili trwają rozmowy na ten temat. Nie wiem, czy wszystko wyjaśniłem, jestem gotowy na szczegółowe pytania odpowiadać tu, publicznie lub później. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#Wicemarszałek">Kolejne zapytanie zada pani poseł Irena Chojnacka, proszę uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#IrenaChojnacka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ja mam pytanie do ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej, a pytanie dotyczy bardzo delikatnej materii, a mianowicie pozbawiania rolników ziemi, szczególnie w latach siedemdziesiątych, z różnego rodzaju powodów. Jednym z tych powodów było niepłacenie podatków i na podstawie rozporządzeń Rady Ministrów nie zawsze zgodnych z ustawami, pozbawiano rolników ziemi. Ci ludzie, którzy gospodarowali na danym gospodarstwie rolnym, nie mają następców i nie mają możliwości odpowiednio zagospodarować swojego areału.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#IrenaChojnacka">Były dwa sposoby pozbawiania. Jeden sposób to była decyzja sądowa; drugim sposobem była decyzja administracyjna. Wyrządzono w ten sposób bardzo wiele krzywdy ludziom, którzy w zasadzie nie wiedzieli do kogo mają się odwołać i gdzie szukać pomocy. A niejednokrotnie były to sytuacje takie, że po prostu ktoś miał ochotę na określony kawałek ziemi i zabrano ją jednemu rolnikowi, a przekazano innej osobie fizycznej.</u>
          <u xml:id="u-83.2" who="#IrenaChojnacka">Moje pytanie i prośba do pana ministra rolnictwa jest następująca: czy nie można by spowodować decyzją administracyjną przejrzenia tych wszystkich sytuacji, w których rolnicy zostali pozbawieni ziemi, i tam, gdzie jest to możliwe ewentualnie doprowadzić do naprawienia szkody. Rozumiem, że sytuacja będzie drastyczna, jeżeli ziemia została przekazana drugiej osobie fizycznej, jeśli jednak została przekazana państwowym gospodarstwom rolnym lub spółdzielniom produkcyjnym, być może będą to sytuacje jeszcze do naprawienia. Mogła być w tej chwili taka sytuacja, że następcy dorośli i mogliby się zająć tą ziemią, a z drugiej strony byłoby to naprawienie krzywdy.</u>
          <u xml:id="u-83.3" who="#IrenaChojnacka">Jeżeli chodzi o prawomocne wyroki sądowe, to zdaję sobie sprawę, że jest to prawie nie do odwrócenia, chyba że rewizja nadzwyczajna. Jednak tych ludzi, którym odebrano ziemię, nie stać na to, żeby wystąpili do sądu z prośbą — to znaczy przepraszam — żeby wystąpili do osób, które mają możliwości wniesienia rewizji nadzwyczajnej, żeby właśnie spowodować wniesienie rewizji nadzwyczajnej i ewentualne uchylenie wyroku sądowego.</u>
          <u xml:id="u-83.4" who="#IrenaChojnacka">Czy byłaby możliwość zajęcia się tym problemem, jaka jest jego skala w Polsce i ewentualnie czy są możliwości naprawienia krzywdy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#Wicemarszałek">Odpowie na to pytanie pani poseł podsekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej pan Michał Wojtczak. Proszę uprzejmie, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#MichałWojtczak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Odpowiadając jednym zdaniem, Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej jest zgodne z tymi postulatami i praktycznie te postulaty na bieżąco realizuje — być może — nie w takiej skali, w jakiej oczekiwaliby tego byli właściciele ziemi, ze względów technicznych i powiedzmy, personalnych, ale proces ten następuje.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#MichałWojtczak">W latach 1944–1982 na podstawie obowiązujących przepisów prawnych przejęto z różnych tytułów na rzecz państwa ok. 8 mln hektarów gruntów, co stanowi 43% ogólnej powierzchni użytków rolnych w kraju, w tym 4,4 mln hektarów w ramach reformy rolnej. Grunty te zostały rozdysponowane następująco: 2 mln 350 tys. ha nadano indywidualnym rolnikom w trybie przepisów o reformie rolnej, 3 mln 350 tys. ha przekazano w zarząd lub użytkowanie państwowym i spółdzielczym gospodarstwom rolnym, 2 mln 277 tys. ha sprzedano rolnikom indywidualnym.</u>
          <u xml:id="u-85.2" who="#MichałWojtczak">Grunty nadane lub sprzedane indywidualnym rolnikom są przedmiotem ciągłego obrotu oraz dziedziczenia i w konsekwencji znajdują się już w użytkowaniu drugiego lub nawet trzeciego pokolenia.</u>
          <u xml:id="u-85.3" who="#MichałWojtczak">Pewna część przejętych gruntów utraciła charakter rolny i została przeznaczona na cele rozbudowy aglomeracji miejskich i ośrodków przemysłowych, zalesień, budowy dróg itp. Większość przepisów na podstawie, których przejmowano nieruchomości przewidywało przyznanie byłym właścicielom odszkodowania w formie gruntów zamiennych, świadczeń pieniężnych lub świadczeń emerytalnych.</u>
          <u xml:id="u-85.4" who="#MichałWojtczak">Z różnych względów nie wszyscy właściciele korzystali z tych uprawnień, a ponadto odszkodowania te z reguły były nieadekwatne do faktycznej wartości przejętych nieruchomości. Takie rozwiązania prawne, niezależnie od formy i wysokości odszkodowań, w powszechnym odczuciu byłych właścicieli traktowane były i są jako wysoce krzywdzące.</u>
          <u xml:id="u-85.5" who="#MichałWojtczak">W związku z licznymi postulatami w sprawie naprawienia krzywd rolnikom, których gospodarstwa przejęte zostały na rzecz państwa w latach siedemdziesiątych, problem ten znalazł swój wyraz w postanowieniach porozumień rzeszowskich. W ramach realizacji tych porozumień minister rolnictwa i gospodarki żywnościowej pismem z 18 października 1981 r. zobowiązał terenowe organy administracji państwowej stopnia wojewódzkiego do rozpatrzenia wszystkich spraw związanych z przypadkami bezprawnego lub rażąco krzywdzącego przejęcia na rzecz gospodarki uspołecznionej indywidualnych gospodarstw rolnych lub ich części, określając jednocześnie tryb, w jakim powinno nastąpić ewentualne zwrócenie nieruchomości, przyznanie nieruchomości zamiennych lub wypłacenie odszkodowań.</u>
          <u xml:id="u-85.6" who="#MichałWojtczak">W ustalonym terminie do 31 grudnia 1981 r. do urzędów wojewódzkich wpłynęło ogółem 4341 wniosków osób fizycznych o zwrócenie 15.990 ha gruntów. W wyniku ich rozpatrzenia wzruszono 2348 decyzji administracyjnych i dokonano zwrotu 3285 ha gruntów, a dla 47 osób, którym grunty nie mogły być zwrócone, wypłacono za ich zgodą odpowiednie odszkodowanie.</u>
          <u xml:id="u-85.7" who="#MichałWojtczak">W pozostałych 2101 przypadkach odmówiono stwierdzenia nieważności podjętych decyzji, ponieważ zostały one wydane zgodnie z wówczas obowiązującymi przepisami prawa.</u>
          <u xml:id="u-85.8" who="#MichałWojtczak">Jednocześnie w 1982 r. uchylono przepisy, które w latach siedemdziesiątych stanowiły główną podstawę do przejmowania gospodarstw na rzecz państwa, a mianowicie przepisy: o przejmowaniu gospodarstw rolnych na rzecz państwa jako opuszczonych, o przymusowym wykupie nieruchomości wchodzących w skład gospodarstw rolnych, o przejmowaniu z urzędu gospodarstw rolnych na rzecz państwa w zamian za świadczenia emerytalne oraz o przejmowaniu nieruchomości rolnych na własność państwa za zaległe należności.</u>
          <u xml:id="u-85.9" who="#MichałWojtczak">Przejmowanie nieruchomości na rzecz państwa następowało w drodze decyzji administracyjnych, z wyjątkiem przejmowania nieruchomości za zaległe należności, o przejęciu których orzekał sąd na wniosek właściwego organu finansowego.</u>
          <u xml:id="u-85.10" who="#MichałWojtczak">Wysoka Izbo! Sejm uchylając w roku 1982 wymienione przepisy nie podjął uregulowań prawnych dających podstawę do wzruszenia decyzji podejmowanych w przeszłości zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, które w odczuciu społecznym były zbyt rygorystyczne i krzywdzące.</u>
          <u xml:id="u-85.11" who="#MichałWojtczak">W tej sytuacji, niezależnie od ocen i odczuć moralnych, oczywiście innych obecnie niż przed laty, nie ma podstaw prawnych do wzruszenia w sposób generalny decyzji administracyjnych o przejęciu nieruchomości rolnych na rzecz państwa, wydanych zgodnie z wówczas obowiązującym prawem.</u>
          <u xml:id="u-85.12" who="#MichałWojtczak">Chciałbym natomiast podkreślić, że zarówno Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, jak i terenowe organy administracji państwowej rozpatrują indywidualnie wszystkie wnioski rewindykacyjne o zwrot przejętych nieruchomości w oparciu o przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, dokonują ich oceny i w wypadku stwierdzenia, że zostały one wydane z naruszeniem obowiązujących wówczas przepisów, stwierdzają ich nieważność, nawet wtedy, gdy przepisy te zostały już uchylone.</u>
          <u xml:id="u-85.13" who="#MichałWojtczak">Podzielam pogląd pani posłanki, że roszczenia osób z tytułu przejęcia ich nieruchomości w postępowaniu sądowym mogą być realizowane jedynie w drodze rewizji nadzwyczajnej od postanowień lub wyroków wydanych w tych sprawach. Rewizję taką na wniosek osoby zainteresowanej może wnieść jedynie minister sprawiedliwości, prezes Sądu Najwyższego oraz rzecznik praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-85.14" who="#MichałWojtczak">Aby ukazać państwu skalę tych działań, powiem, że w samym ministerstwie, nie licząc organów administracji terenowej, jest tych spraw rocznie ok. kilku tysięcy. I na tyle, na ile na bieżąco pracownicy administracji państwowej są w stanie je rozpatrywać, są realizowane i pozytywnie rozpatrywane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy pani poseł zechciałaby jeszcze zabrać głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#IrenaChojnacka">Chciałabym tylko wyrazić swoje zadowolenie z tego powodu, że resort się tymi sprawami cały czas zajmuje i śledzi. Niemniej jednak cieszę się, iż pan minister się ze mną zgadza, że przepisy, które wówczas obowiązywały, były krzywdzące. Dlatego w miarę możliwości, jeżeli takie będą, bardzo bym prosiła o pamiętaniu o tych wszystkich, którzy po prostu sami się nie upomną. Takie przejrzenie decyzji, które wtedy zostały wydane, będzie może rozciągnięte w czasie, ale one zawsze będą aktualne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#Wicemarszałek">Kolejne pytanie zada pan poseł Zdzisław Czarnobilski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#ZdzisławCzarnobilski">Mam pytanie do pana ministra ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa w sprawie jakości powietrza atmosferycznego.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#ZdzisławCzarnobilski">W rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 września 1980 r. w sprawie ochrony powietrza atmosferycznego przed zanieczyszczeniem wprowadzono normę, która nakazywała uwzględniać wspólne oddziaływanie czterech podstawowych składników emitowanych w wyniku spalenia paliw, jeżeli ich wartość w powietrzu przekraczała 20% dopuszczalnego stężenia. Wymaganie to ograniczało wielkość dopuszczalnego stężenia substancji zanieczyszczających dość znacznie, bo zamiast wskaźnika 4 nie można było przekraczać wskaźnika 1,5. Nowelizując rozporządzenie z 1980 r. rozporządzeniem ministra ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa z dnia 12 lutego 1990 r. minister ochrony środowiska i zasobów naturalnych wyeliminował to wymaganie. Oznacza to dopuszczenie do znacznego, ponad 2-krotnego, pogorszenia jakości powietrza atmosferycznego. Dopuszczenie do takiej liberalizacji norm jakości powietrza budzi niepokój. W związku z powyższym zapytuję, czym kierował się pan minister, liberalizując przepisy rozporządzenia z 1980 r.?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#Wicemarszałek">Odpowiedzi udzieli podsekretarz stanu w Ministerstwie Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa pan Henryk Słota. Proszę bardzo, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#HenrykSłota">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Odpowiadając na pytanie pana posła Zdzisława Czarnobilskiego, chciałbym na wstępie zapewnić, że minister ochrony środowiska, nowelizując w tym roku rozporządzenie Rady Ministrów z roku 1980, nie tylko nie złagodził, lecz wręcz przeciwnie, zaostrzył wymagania stawiane podmiotom gospodarczym emitującym zanieczyszczenia do atmosfery.</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#HenrykSłota">Główną nowością znowelizowanego rozporządzenia jest wprowadzenie maksymalnych limitów emisji zanieczyszczeń, jakie powstają w procesach spalania paliw. Limity te są tak ostre, że w nowych i modernizowanych zakładach wymuszają konieczność stosowania czystych technologii lub bardzo sprawnych urządzeń do oczyszczania spalin.</u>
          <u xml:id="u-91.2" who="#HenrykSłota">Zakłady istniejące powinny zostać wyposażone w podobne instalacje w ciągu najbliższych kilku lat, najpóźniej do 1998 r. Podane w rozporządzeniu limity emisji należy przy tym traktować jako wartości maksymalne. Władze wojewódzkie mają prawo zaostrzyć je, biorąc pod uwagę poziom stężeń, jakie są rejestrowane w okolicy zakładu.</u>
          <u xml:id="u-91.3" who="#HenrykSłota">Jednocześnie w znowelizowanym rozporządzeniu określono nowe wartości dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń w powietrzu atmosferycznym, tzw. normy emisji. Międzynarodowa komisja ekspertów, która te wartości ustalała, brała pod uwagę wyniki badań wykonywanych w wielu krajach, ale przede wszystkim uwzględniła rekomendacje dla Europy, opublikowane w 1987 r. przez Światową Organizację Zdrowia ONZ. Dla przykładu, zgodnie z tymi sugestiami, zostały znacznie zaostrzone normy emisji dwutlenku siarki.</u>
          <u xml:id="u-91.4" who="#HenrykSłota">Pytanie pana posła dotyczy głównie eliminacji z rozporządzenia wymogu równoczesnego uwzględniania stężeń 4 głównych wskaźników zanieczyszczeń atmosfery. W poprzednim rozporządzeniu ich wzajemny wpływ na środowisko był ujęty w formie pewnego wzoru matematycznego, opracowanego w ZSRR w latach sześćdziesiątych. Badania prowadzone w ostatnich 20 latach nie potwierdziły jednak poprawności tego wzoru, zresztą on nie ma żadnego uzasadnienia naukowego.</u>
          <u xml:id="u-91.5" who="#HenrykSłota">Jednocześnie w opracowaniu Światowej Organizacji Zdrowia stwierdza się wyraźnie, że rekomendowane normy emisji były opracowane przy występowaniu zanieczyszczeń towarzyszących, a więc z uwzględnieniem mechanizmu synergicznego. Z tego też względu zrezygnowano z utrzymania w nowym rozporządzeniu elementu, dla którego brak podbudowy naukowej. Obecnie wszystkie kraje — zarówno Zachodu, jak i Wschodu Europy — zgodnie uznają Światową Organizację Zdrowia za najbardziej kompetentny organ do wyznaczania norm emisji i coraz bardziej zbliżają swoje regulacje prawne do rekomendacji WHO. Nasze działania normalizacyjne zmierzają w tym samym kierunki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy pan poseł chce jeszcze zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#komentarz">(Poseł Zdzisław Czarnobilski: Dziękuję panu ministrowi za odpowiedź.)</u>
          <u xml:id="u-92.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kolejne zapytanie poselskie zada pan poseł Marek Bartosik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#MarekBartosik">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Podczas debaty poświęconej polskiej polityce zagranicznej w dniu 26 kwietnia przedstawiłem dwa wnioski: o utworzenie przy Sejmie Rady Polonii oraz o przekształcenie Rzeczypospolitej Polskiej w państwo o statusie wieczystej neutralności. W przemówieniu kończącym debatę pan minister Skubiszewski był łaskaw całkowicie pominąć te sprawy. Ponieważ uważam, że w sprawach tak ważnych dla polskiej racji stanu nie może być niejasności, uprzejmie proszę pana ministra o odpowiedź na dwa główne pytania: po pierwsze, czy rząd uważa za celowe powołanie przy Sejmie stałej instytucji zwanej Radą Polonii, złożonej z demokratycznie wybranych przedstawicieli ugrupowań polonijnych, mającej charakter ich reprezentacji przy naszym parlamencie; po drugie, czy rząd uważa za celowe przekształcenie Rzeczypospolitej Polskiej w państwo o statusie wieczystej neutralności, gwarantowanej przez cztery mocarstwa?</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#MarekBartosik">W skierowanym do ministerstwa piśmie prosiłem także o odpowiedź na wynikające stąd trzy pytania szczegółowe, czy i kiedy rząd przygotuje projekt ustawy o obywatelstwie, rozstrzygającej problem podwójnego obywatelstwa, uprzejmie proszę o skreślenie tego pytania z rejestru, ponieważ znam na nie odpowiedź, gdyż zostałem powołany na przewodniczącego podkomisji nadzwyczajnej przy Komisji Łączności z Polakami za Granicą i znam dokładnie stan tej sprawy. Chciałbym jednak otrzymać odpowiedź na pytanie, czy rząd uważa za celowe, by społeczeństwo wypowiedziało się na temat neutralności Rzeczypospolitej w referendum oraz jak rząd ocenia stopień zagrożenia interesów Rzeczypospolitej Polskiej z możliwością utworzenia w rejonie Kaliningradu — w wyniku porozumienia Niemiec z ZSRR — strefy przemysłu i wolnego handlu będącej terenem dobrowolnego osiedlania się obywateli radzieckich pochodzenia niemieckiego, zgodnie z tzw. planem Christiansa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#Wicemarszałek">Proszę o udzielenie odpowiedzi pana ministra spraw zagranicznych Krzysztofa Skubiszewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#KrzysztofSkubiszewski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Odpowiadam na pytanie pierwsze pana posła Bartosika, jednocześnie przepraszając pana posła, że w mojej replice po dyskusji nad polityką zagraniczną rządu w końcu kwietnia rzeczywiście ten problem oraz kwestię ewentualnej neutralności wieczystej państwa polskiego pominąłem. Nie było to pominięcie celowe, po prostu pewna niedokładność z mojej strony, wobec bardzo dużej liczby kwestii i pytań umknęło nie tyle mojej uwadze, ile z moich notatek.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#KrzysztofSkubiszewski">Otóż pierwsze pytanie — celowość powołania przy Sejmie stałej reprezentacji Polonii.</u>
          <u xml:id="u-95.2" who="#KrzysztofSkubiszewski">Odpowiedź moja jest krótka, pani marszałek, rząd zajmuje przychylne stanowisko wobec ewentualnej reprezentacji Polonii przy parlamencie. Sprawa jednak jest w wyłącznej gestii izb ustawodawczych, a także organizacji polskich za granicą, dlatego rząd w swoich sugestiach czy opiniach nie może iść dalej, poza generalnie przychylnym stanowiskiem.</u>
          <u xml:id="u-95.3" who="#KrzysztofSkubiszewski">Dodam może jeszcze, iż zapewne należałoby zasięgnąć opinii organizacji polskich za granicą, aby dowiedzieć się, jak wyobrażają sobie rozwiązanie tego problemu, jak widzieliby taką reprezentację, bo możliwości są różne; są zresztą pewne wzory francuskie czy innych państw, które można by rozpatrzyć.</u>
          <u xml:id="u-95.4" who="#KrzysztofSkubiszewski">Sądzę, że sposobności do wymiany poglądów na ten temat nie brak, ponieważ mamy wiele wizyt przedstawicieli organizacji polskich za granicą, że wspomnę chociażby o ostatniej wizycie prezesa Orłowskiego z Kanady, prezesa Konfederacji właśnie różnych organizacji polskich.</u>
          <u xml:id="u-95.5" who="#KrzysztofSkubiszewski">Przechodzę do drugiego pytania pana posła, mianowicie dotyczy ono przekształcenia Polski w państwo o pozycji państwa wieczyście neutralnego i z odpowiedzią na to pytanie łączę moją odpowiedź na pytanie czwarte, mianowicie czy rząd uważa za celowe, aby zorganizować referendum w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-95.6" who="#KrzysztofSkubiszewski">Otóż w chwili obecnej nadanie Polsce pozycji państwa wieczyście neutralnego nie należy do bezpośrednich, podkreślam, bezpośrednich celów polskiej polityki zagranicznej i dlatego rząd nie postuluje, aby społeczeństwo wypowiedziało się w tej kwestii na drodze referendum, przynajmniej nie będzie takiej inicjatywy rządowej.</u>
          <u xml:id="u-95.7" who="#KrzysztofSkubiszewski">Przypatrzmy się kwestii bliżej, to znaczy kwestii uzyskiwania pozycji państwa wieczyście neutralnego. W różnych państwach wyglądało to rozmaicie. W tej chwili w Europie mamy dwa państwa wieczyście neutralne, są to Szwajcaria i Austria. Szwajcaria uzyskała tę pozycję w prawie międzynarodowym jako wynik bardzo długiej ewolucji i dopiero, gdy ta ewolucja się dokonała, doszło do potwierdzenia i uznania wieczystej neutralności Szwajcarii w traktatach i innych aktach międzynarodowych. W stosunku do Polski żadna taka ewolucja nie została nawet zapoczątkowana.</u>
          <u xml:id="u-95.8" who="#KrzysztofSkubiszewski">W wypadku Austrii status państwa wieczyście neutralnego stał się możliwy dzięki pewnej, bardzo konkretnej konfiguracji stosunków, zwłaszcza między czterema mocarstwami od r. 1953, czyli po śmierci dyktatora radzieckiego Józefa Stalina; stało się to także możliwe dzięki zgodzie tych mocarstw w płaszczyźnie politycznej.</u>
          <u xml:id="u-95.9" who="#KrzysztofSkubiszewski">Pan poseł wskazuje w swym pytaniu na potrzebę gwarancji czterech mocarstw dla Polski, w hipotetycznym wypadku naszych starań o wieczystą neutralność. Obecnie uzyskanie takiej gwarancji nie jest przez nikogo brane pod uwagę i przede wszystkim danie takiej gwarancji też nie jest brane pod uwagę. Sytuacja w Europie, w szczególności w Europie Środkowej, wymaga dalszego rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-95.10" who="#KrzysztofSkubiszewski">Tutaj mogę otworzyć nawias i powiedzieć, że było też w naszych czasach inne państwo, pozaeuropejskie, mianowicie Laos, które zabiegało o status wieczystej neutralności i na krótko go uzyskało, to jest deklaracja z roku 1962 i później układ z roku 1973, który zajmował się wojną na obszarze Laosu. Aspirował więc Laos do pozycji państwa wieczyście neutralnego, ale mimo miarodajnych uchwał międzynarodowych zamiast pokoju i neutralności była wojna i zniszczenie. Ten wypadek pokazuje, że potrzebne są różne okoliczności, także od danego państwa niezależne, aby neutralność stała się rzeczywistością. Wiele, jeśli nie wszystko, zależy od geopolityki, a że tak jest — pokazuje położenie Szwecji i Finlandii, które nie są państwami wieczyście neutralnymi w rozumieniu prawa międzynarodowego i także w rozumieniu polityki międzynarodowej, ale państwa te prowadzą politykę neutralności. Położenie zresztą każdego z nich jest odrębne, każde bowiem państwo ma swoje cechy szczególne w tej mierze.</u>
          <u xml:id="u-95.11" who="#KrzysztofSkubiszewski">Polityka neutralności Szwecji i Finlandii cieszy się uznaniem międzynarodowym, co dzisiaj ma także pewne skutki prawne, aczkolwiek — jak powiedziałem — pozycja prawna każdego z tych państw jest różna, a w każdym razie nie jest identyczna z wieczystą neutralnością.</u>
          <u xml:id="u-95.12" who="#KrzysztofSkubiszewski">Powiem jeszcze, skoro pan poseł podkreśla dobrodziejstwo wieczystej neutralności, a raczej dobrodziejstwa, które z nią przychodzą, że były państwa wieczyście neutralne, których status nie był szanowany i nie uchronił ich przed wojną i okupacją. Z naszej historii wiemy, że w XIX wieku tak było z wolnym miastem Krakowem, które wprawdzie było ogłoszone za wieczyście neutralne przez Kongres Wiedeński, po czym zostało wchłonięte przez mocarstwo ościenne, przez monarchię Habsburgów.</u>
          <u xml:id="u-95.13" who="#KrzysztofSkubiszewski">Weźmy Belgię, państwo od początku swego zorganizowania na podstawie traktatu z roku 1839 wieczyście neutralne, po czym rzecz bardzo znana — w roku 1914 neutralność ta została bardzo poważnie naruszona przez inwazję niemiecką i gdy Wielka Brytania upomniała się wówczas o wieczystą neutralność Belgii, o poszanowanie jej stanowiska, to usłyszała odpowiedź ówczesnego kanclerza Cesarstwa Niemieckiego, że przecież o świstek papieru nikt nie będzie prowadził wojny. Tym świstkiem papieru były właśnie traktaty gwarantujące wieczystą neutralność.</u>
          <u xml:id="u-95.14" who="#KrzysztofSkubiszewski">O Laosie już mówiłem. W debacie, bo dobrze pamiętam wypowiedź pana posła, mówił pan słusznie o milionach obcych żołnierzy, którzy deptali polską ziemię w minionych dziesięcioleciach. Ale znowu powiem, musimy być realistami, sama wieczysta neutralność przed takimi przemarszami i obecnością obcych wojsk nie ratuje. Musi ona współgrać z innymi czynnikami. Ośmielę się powiedzieć, jestem o tym przekonany, że te inne czynniki, polityka rządu premiera Mazowieckiego, dużym zaangażowaniem premiera, dzisiaj buduje — trwałość granic, dobre stosunki z sąsiadami, udział w organizacjach europejskich, znoszeniu podziału Europy, uczestnictwo w tworzeniu systemu bezpieczeństwa i pogłębionej współpracy europejskiej z udziałem Stanów Zjednoczonych, bardzo dobre dzisiaj stosunki z USA. To wszystko zbliża nas do nowej sytuacji w Europie, w której będą możliwe nowe rozwiązania, ale to dopiero się tworzy, nie ustawiajmy wozu przed koniem.</u>
          <u xml:id="u-95.15" who="#KrzysztofSkubiszewski">Słusznie powiada pan poseł, że wieczysta neutralność się opłaca, ale też to trzeba zrelatywizować w pewnych sytuacjach, bo były i jej ofiary. Owszem to się opłaca, ale po spełnieniu wszystkich warunków, od których ekonomicznie w tej chwili Polska jest daleka. Chce te warunki ekonomiczne tworzyć. One bardzo wiele od nas wymagają. One są trudne. Bogactwo wymienionych tutaj krajów Szwecji, Finlandii, Szwajcarii, Austrii, to nie jest sama wieczysta neutralność czy neutralność polityczna. To jest wielka praca, wielki wysiłek i wielkie wyrzeczenia pokoleń narodu tych krajów, również w minionym czasie. Pamiętajmy, że w XIX wieku Szwajcaria była jeszcze krajem ubogim i na jej ubóstwo czy bogactwo wtedy wieczysta neutralność wpływu nie miała.</u>
          <u xml:id="u-95.16" who="#KrzysztofSkubiszewski">Pan poseł zechciał Wysoką Izbę poinformować, że pomija pytanie trzecie, dotyczące ustawy o obywatelstwie, nie będę więc w tej kwestii się wypowiadał, pozostaje pytanie piąte, odnoszące się do — jak pan poseł to formułuje — zagrożenia interesów Rzeczypospolitej Polskiej, możliwością osiedleń Niemców radzieckich w obwodzie kaliningradzkim, tworzenia tam stref przemysłu i wolnego handlu, będącego terenem czy narzędziem wpływów niemieckich.</u>
          <u xml:id="u-95.17" who="#KrzysztofSkubiszewski">Otóż pytałem w tych kwestiach, interesowały mnie one niezależnie od pytania pana posła, ale dziękuję, że pan na to zwrócił uwagę. Otóż w Ministerstwie Spraw Zagranicznych ja sam raz rozmawiałem w tej kwestii, nawet dwa razy rozmawiałem z obcymi przedstawicielami, ale nie uzyskaliśmy potwierdzenia informacji, że w obwodzie kaliningradzkim mają osiedlać się Niemcy będący obywatelami ZSRR.</u>
          <u xml:id="u-95.18" who="#KrzysztofSkubiszewski">Wysoki urzędnik radzieckiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych zaprzeczył tej wiadomości, zaprzeczył jej także wysoki i kompetentny funkcjonariusz, przedstawiciel Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Bonn, w ogóle przedstawiciel Republiki Federalnej Niemiec. Dochodzą do nas pewne informacje nie zawsze sprawdzone, one mogą być w obiegu prasowym, o pewnych krokach takiego czy innego banku niemieckiego na tym terenie. Mówiono mi, że to nie znajduje potwierdzenia. Sam zaś autor tych projektów, którego pan poseł wymienił, Christians, nie ma — jak się zorientowałem — wpływu na politykę Niemiec Zachodnich w tej kwestii. Dziękuję pani Marszałek, dziękuję Wysokiej Izbie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#Wicemarszałek">Dziękujemy panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#Wicemarszałek">Czy pan poseł zechciałby jeszcze zabrać głos?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#MarekBartosik">Chciałem serdecznie podziękować panu ministrowi za, jak zwykle, bardzo precyzyjne przedstawienie stanowiska resortu. Chciałem poinformować, dziękując za wsparcie w sprawie rady Polonii, że trwają w tej dziedzinie prace koncepcyjne grupy posłów. Jeśli zaś chodzi o wieczystą neutralność, stanowisko jest jasne, ale nie zmienia to mojego przekonania, że sprawa ta ma swoje walory opłacalności.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#MarekBartosik">Już na zakończenie chciałem tylko zacytować informację z „Gazety Wyborczej”. Jak się dowiaduje „Gazeta”, niedawno doszło do spotkania ministra stanu w Urzędzie Prezydenta Józefa Czyrka z braćmi Kaczyńskimi. Sprawa ta łączona jest z projektem ogłoszenia pełnej neutralności Polski, likwidacji armii z pozostawieniem sił porządkowych na wzór Szwajcarii, projekt ten jest podobno przygotowywany w otoczeniu prezydenta od kilku miesięcy i miał być konsultowany z Gorbaczowem. Pozostawiam te informacje po precyzyjnym stanowisku pana ministra bez komentarza.</u>
          <u xml:id="u-97.2" who="#MarekBartosik">Chciałem zwrócić także uwagę na wypowiedź Kissingera na temat pasa neutralnego w Europie Środkowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#Wicemarszałek">Proszę uprzejmie, oczywiście.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#KrzysztofSkubiszewski">Dziękuję panu posłowi. Informacja z „Gazety Wyborczej” jest mi znana. W sprawie tej informacji miałem pewną rozmowę. Otóż powtarzam, iż takiego projektu, jeśli chodzi o rząd, nie ma i mam też wątpliwości, czy taki projekt gdzie indziej istnieje.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#KrzysztofSkubiszewski">A co do wzmianki o likwidacji czy osłabieniu sił zbrojnych w związku z wieczystą neutralnością, to nie godziłaby się ta informacja z samym postulatem wieczystej neutralności, dlatego że państwa takie, jak Szwecja (polityczna neutralność) czy Szwajcaria (wieczysta neutralność), to są państwa znane z silnych i dobrych sił zbrojnych, mających bardzo kosztowne i bardzo nowoczesne wyposażenie. Tu można odwrócić powiedzenie, że jeśli ktoś pragnie pokoju, to przygotowuje wojnę, jeżeli ktoś chce być wieczyście neutralny, czyli nie mieć różnych powiązań aliansowych czy politycznych z innymi państwami, to musi mieć bardzo dużą siłę zbrojną, a ze względu na położenie Polski to chyba jest oczywiste.</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#Wicemarszałek">Wyczerpaliśmy, a nawet przekroczyliśmy czas przeznaczony na interpelacje i zapytania poselskie.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#Wicemarszałek">Powracamy do pkt 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o projektach ustaw dotyczących prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.</u>
          <u xml:id="u-100.2" who="#Wicemarszałek">Pierwszy zabierze głos pan poseł Jan Król z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Józef Pilarczyk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#JanKról">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Nawiązując do debaty przedobiedniej, chciałbym zwrócić uwagę na odmienność tonu, w jakim w tej chwili prowadzimy debatę w porównaniu z tym, który towarzyszył dyskusji podczas pierwszego czytania projektów ustaw. Obecny ton dyskusji cechuje powaga, umiar i głęboki namysł. Czuje się ten ciężar odpowiedzialności, który spoczywa na Wysokiej Izbie w momencie podejmowania tak ważkiej, rzekłbym epokowej decyzji zmieniającej ustrój gospodarczy Polski.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#JanKról">Poprzednia dyskusja nacechowana była niejednokrotnie emocjami, podejrzeniami. Czuje się, że za tą dyskusją kryje się wiele przemyśleń, które towarzyszyły czy dzieliły obydwa terminy.</u>
          <u xml:id="u-101.2" who="#JanKról">Co osiągnęła Komisja Nadzwyczajna, jeżeli chodzi o treść przedłożonych ustaw? Po pierwsze — większą kontrolę parlamentu. Zgodnie z postulatami i oczekiwaniami, które płynęły z różnych stron do komisji. Chyba to jest słuszna decyzja i głęboko bym się zastanawiał i polemizowałbym raczej z tymi głosami, które domagają się jeszcze większej roli parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-101.3" who="#JanKról">Groziłoby to zmianą konstytucyjnego charakteru Sejmu i zajęciem się przez niego wręcz techniką procesu prywatyzacji. Sejm określa strategię prywatyzacji, określa cele, na które zostaną przeznaczone środki, które wpłyną z tytułu prywatyzacji, kontroluje również działania ministerstwa, które zostanie w tym celu powołane.</u>
          <u xml:id="u-101.4" who="#JanKról">Po drugie — rozszerzone zostało opiniowanie decyzji o prywatyzacji przez ogólne zebranie pracowników. Jest to znów istotna zmiana, której uległa projektowana w pierwszej wersji ustawa.</u>
          <u xml:id="u-101.5" who="#JanKról">Wreszcie, nastąpiło uszczegółowienie wielu kwestii, takich jak preferencje dla pracowników, jak uregulowanie losu pracowników i dyrekcji prywatyzowanych przedsiębiorstw, takich jak na przykład określenie terminów udzielania odpowiedzi na wniosek o prywatyzację.</u>
          <u xml:id="u-101.6" who="#JanKról">Ważną, istotną zmianą w stosunku do pierwotnego projektu jest stworzenie możliwości emisji bonów prywatyzacyjnych. Chciałbym od razu wprowadzić pewien ton polemiczny wobec postulatu czy wniosku wysuniętego przez posła sprawozdawcę z PSL, który opowiadał się za sztywnym określeniem puli czy wielkości emitowanych bonów, proponując jako minimalną wielkość 10%. Otóż wiązałoby się to, moim zdaniem, z wielkim niebezpieczeństwem zachwiania rynku akcji, proszę państwa, prowadziłoby na przykład do zaniżenia cen akcji w sytuacji zachwiania równowagi między popytem a podażą, w tym wypadku — gdyby podaż przewyższała popyt. Dlatego pewna elastyczność, którą tutaj pozostawiono Sejmowi i rządowi, wydaje mi się jest jak najbardziej trafna i słuszna.</u>
          <u xml:id="u-101.7" who="#JanKról">Wreszcie następna ważna sprawa, która jest ujęta w przedłożonych przez Komisję Nadzwyczajną projektach, dotyczy elastyczności zarówno co do sposobu, jak i dostępu do akcji majątku prywatyzowanych przedsiębiorstw, a także jeżeli chodzi o rodzaje prywatyzowanych przedsiębiorstw, w tym przedsiębiorstw komunalnych. 27 maja z mocy ustawy około 1500 przedsiębiorstw stało się własnością gmin. Myślę, że ta ustawa już pokazuje sposób w jaki te przedsiębiorstwa mogą być przekształcane, w tym prywatyzowane, oczywiście może to być jeden ze sposobów zmian form organizacyjnych i prawnych tych przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-101.8" who="#JanKról">Jakich oczekiwań natomiast te projekty ustaw spełnić nie mogą. Po pierwsze — nie mogą spełnić pewnego oczekiwania powiedziałbym, bo trudno to nazwać postulatem, ale pewnej niekontrowersyjności tych ustaw. One muszą być kontrowersyjne ze względu na charakter procesu, który w związku z prywatyzacją otwieramy. Sprzeczność interesów, różne grupy nacisku będą powodowały, iż ten proces będzie kontrowersyjny, ale on musi być przeprowadzony.</u>
          <u xml:id="u-101.9" who="#JanKról">Wreszcie, po drugie — od tych ustaw nie można oczekiwać załatwienia, uregulowania wszystkich spraw, składających się na prywatyzację.</u>
          <u xml:id="u-101.10" who="#JanKról">Jeden z posłów, wyrażał żal, że od razu nie ma ustaw związanych z giełdą kapitałową, że nie ma precyzyjnie określonego zakresu czy skali przedsiębiorstw, które będą wyjęte spod prywatyzacji, że nie mamy wypracowanej technologii prywatyzacji, a także nie znamy instytucji, to znaczy konkretnych firm, które będą towarzyszyły procesowi prywatyzacji, wręcz będą go organizowały.</u>
          <u xml:id="u-101.11" who="#JanKról">W sytuacji, proszę państwa, gdy wydawałoby się, że musimy wszystko zmienić, gdy wiemy, że wszystko musimy zmienić i chcielibyśmy jednorazowo to zmienić, okazuje się, iż w praktyce jest to niemożliwe. Jest potrzebna pewna kolejność działań. I w tej kolejności właśnie przedłożone projekty ustaw stanowią bardzo ważny etap zmiany ustroju gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-101.12" who="#JanKról">Wreszcie, poprzez ustawy i niejako pośrednio, jeżeli chodzi o sam proces prywatyzacji, nie można od tego oczekiwać jakiegoś cudownego lekarstwa na naszą dramatyczną sytuację gospodarczą. Nie będzie tutaj spełnienia, które polegałoby na tym, że prywatyzowane przedsiębiorstwo od razu staje się przedsiębiorstwem bardziej wydajnym. Prywatyzacja nie jest celem samym w sobie. Jest drogą do osiągnięcia wyższej wydajności pracy, wyższej efektywności gospodarki przez pracę poszczególnych przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-101.13" who="#JanKról">Wreszcie, proszę państwa, nie traktowałbym i nie traktuję osobiście tych ustaw jako pewnego dogmatu. Pojawia się w dyskusji taki ton, że te ustawy zamykają możliwość korekt, które życie będzie na nie nanosić. Mnie się wydaje, że potrzebna jest pewna elastyczność w podejściu do tych ustaw. Nie możemy traktować ich jak dogmatu, ponieważ charakter tego procesu, który otwieramy, po prostu będzie korekty nanosił i nie ma co obrażać się na ten proces, taka jest jego natura.</u>
          <u xml:id="u-101.14" who="#JanKról">Wnioski mniejszości, które zostały przedłożone Wysokiej Izbie, w moim przekonaniu miały głównie rodowód ideologiczny i stąd po dłuższym namyśle i burzliwych dyskusjach były przez komisję oddalane.</u>
          <u xml:id="u-101.15" who="#JanKról">W nawiązaniu do przedobiedniej dyskusji chciałbym zwrócić jeszcze uwagę na wniosek, zgłoszony przez posła Gabrysia, który próbując pogodzić wniosek mniejszości z rozwiązaniem komisji, proponuje, aby do rad nadzorczych, na zasadzie pewnego parytetu, wprowadzić przedstawicieli banków.</u>
          <u xml:id="u-101.16" who="#JanKról">Otóż bałbym się takiego rozwiązania, ponieważ wiemy, z jakimi bankami mamy do czynienia, mielibyśmy do czynienia z przedstawicielstwem urzędników przede wszystkim w tych radach nadzorczych, a chyba nie o to chodzi. Przedstawicielstwo banków w radach nadzorczych w ogóle nie jest chyba wykluczone, ale proponowane rozwiązanie wydaje mi się sztuczne.</u>
          <u xml:id="u-101.17" who="#JanKról">Jestem przekonany, iż projektowane ustawy w przedłożonym przez Komisję Nadzwyczajną kształcie zbliżają interesy czysto ekonomiczne i interesy społeczne. Przyjęcie tych ustaw w zaproponowanej wersji kończy w moim przekonaniu epokę groźnej utopii, która odrywała własność od właściciela, pracę od kapitału, wreszcie człowieka od wyników jego pracy.</u>
          <u xml:id="u-101.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#Wicemarszałek">Obecnie zabierze głos pan poseł Józef Pilarczyk z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej; kolejnym mówcą będzie pan poseł Wiesław Kowalski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#JózefPilarczyk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Konieczność przebudowy stosunków własności w obrębie sektora państwowego jest powszechnie uznana. Dziś nie tylko autorytety ekonomiczne i polityczne, ale także duża część społeczeństwa są przekonani, że prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych to sposób na szybką i skuteczną naprawę gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#JózefPilarczyk">Pan premier Balcerowicz, w imieniu rządu, zadeklarował dzisiaj szybkie i na szeroką skalę przystąpienie do prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.</u>
          <u xml:id="u-103.2" who="#JózefPilarczyk">Nam, Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej, nie pozostaje nic innego, jak po dyskusji i ewentualnych poprawkach przyjąć projekty ustaw zawarte w sprawozdaniu Komisji Nadzwyczajnej.</u>
          <u xml:id="u-103.3" who="#JózefPilarczyk">Doceniam wielki wysiłek Komisji do Spraw Ustaw Prywatyzacyjnych, ale chciałbym podzielić się swoimi uwagami na ten tak ważny temat.</u>
          <u xml:id="u-103.4" who="#JózefPilarczyk">Jak paniom i panom posłom wiadomo, projekt zakłada dwie podstawowe drogi przekształceń własnościowych. Pierwszą jest przekształcenie przedsiębiorstw państwowych w spółkę, w pierwszej kolejności w spółkę jednoosobową skarbu państwa, a drugą drogą jest prywatyzacja przedsiębiorstwa państwowego w drodze likwidacji.</u>
          <u xml:id="u-103.5" who="#JózefPilarczyk">W pierwszym wypadku pracownicy przedsiębiorstwa państwowego, przekształconego w spółkę, przekształcają się również z najemników we współwłaścicieli. Obawiam się, że udostępnienie pracownikom kilku akcji lub udziałów, a więc niewiele znaczącej części majątku przedsiębiorstwa, nie może mieć liczącego się znaczenia w odbudowaniu etosu pracy, którego obecnie brak. Nie możemy liczyć na to, że pracownicy zakupią dodatkowe akcje prywatyzowanych przedsiębiorstw, ponieważ w zdecydowanej większości nie posiadają wolnych środków, czyli tego, co nazywamy kapitałem.</u>
          <u xml:id="u-103.6" who="#JózefPilarczyk">Dziś, gdy dyskutuję z pracownikami na temat przekształcenia przedsiębiorstwa w spółkę, pada pytanie: w jaki sposób zmieni się status jednostki gospodarczej, która przestanie być przedsiębiorstwo państwowe, a stanie się spółka akcyjna, jeżeli środki z nabycia akcji zasilą kasę skarbu państwa, a spółka akcyjna pozostanie z tak samo biednymi, jak do tej pory, akcjonariuszami, dawniej pracownikami przedsiębiorstwa państwowego; może nawet biedniejszymi, ponieważ posiadające jeszcze oszczędności zainwestowali w nabycie akcji.</u>
          <u xml:id="u-103.7" who="#JózefPilarczyk">Przedsiębiorstwa nasze potrzebują kapitału — kapitału na inwestycje, na modernizację, na automatyzację, na robotyzację, na dogonienie Europy, na dogonienie świata.</u>
          <u xml:id="u-103.8" who="#JózefPilarczyk">W moim przekonaniu tego kapitału w kraju nie znajdziemy w dostatecznej ilości i jeśli nie stworzymy warunków dla inwestorów zagranicznych, ta droga prywatyzacji przyniesie efekty grubo poniżej oczekiwań.</u>
          <u xml:id="u-103.9" who="#JózefPilarczyk">Obecnie musimy pogodzić się z koniecznością udostępnienia kapitałowi zagranicznemu ponad 50% akcji w wielu przedsiębiorstwach i zapewnienia możliwości transferu zysku z inwestycji poczynionych w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-103.10" who="#JózefPilarczyk">Drugim, moim zdaniem, bardzo ważnym pytaniem jest, w jakim zakresie spółka powstała z przekształconego przedsiębiorstwa będzie podlegać dotychczasowym przepisom ograniczającym suwerenność przedsiębiorstwa państwowego. Mam na myśli na przykład przepisy o kształtowaniu środków na wynagrodzenie. Moim zdaniem, tak znaczny spadek produkcji w przedsiębiorstwach w ciągu ostatniego pół roku jest między innymi wynikiem braku powiązania wysokości środków na wynagrodzenia z poziomem produkcji. Dla ratowania poziomu wynagrodzeń redukuje się zatrudnienie, zmniejszając produkcję.</u>
          <u xml:id="u-103.11" who="#JózefPilarczyk">Jeżeli przepisy te będą obowiązywać spółki powstałe z przekształconych przedsiębiorstw, to zostanie zatracony cel przygotowywanych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-103.12" who="#JózefPilarczyk">Druga droga prywatyzacji przez likwidację przedsiębiorstwa państwowego — według mnie — szybciej przyniesie efekty. Sprzedaż przedsiębiorstwa, wniesienie przedsiębiorstwa lub jego części do spółki albo oddanie do odpłatnego korzystania, to drogi do skonkretyzowania, na czyje ryzyko działa firma. Uważam, że trzeba te drogi szczególnie wspierać w przedsiębiorstwach małych i średnich. Należy docenić podjęcie ryzyka przez osoby prywatne i spółki pracownicze.</u>
          <u xml:id="u-103.13" who="#JózefPilarczyk">Moim zdaniem, w projekcie ustawy jest niestety bariera uniemożliwiająca wielu przedsiębiorstwom skorzystania z możliwości dzierżawy czy odpłatnego użytkowania majątku przedsiębiorstwa państwowego. Jest nią konieczność zgromadzenia w każdym wypadku kapitału akcyjnego w wysokości co najmniej 20% wartości funduszu założycielskiego i funduszu likwidowanego przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-103.14" who="#JózefPilarczyk">Fundusze te w zależności od liczebności załogi w każdym przedsiębiorstwie są inne. Są przedsiębiorstwa, gdzie zgromadzenie tego kapitału będzie łatwe, ale są przedsiębiorstwa, gdzie będzie to niemożliwe. Dlatego stawiam wniosek formalny, aby w art. 38 wprowadzić ustęp 3 o brzmieniu: „Na wniosek zainteresowanych przedsiębiorstw minister do spraw przekształceń własnościowych może obniżyć wymaganą wysokość zgromadzonego kapitału akcyjnego, o którym mowa w art. 38 ust. 1 pkt 5”.</u>
          <u xml:id="u-103.15" who="#JózefPilarczyk">Wysoka Izbo! Nie sposób w projekcie ustawy przewidzieć wszystkich sytuacji, jakie wystąpią w prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Chciałbym jednak sprzeciwić się poprawce mniejszości pod numerem drugim, dotyczącej wyłączenia państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej z podległości pod projektowaną ustawę o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Przedsiębiorstwa te są na pewno przedsiębiorstwami specyficznymi, na pewno dużo wątpliwości budzi i budzić będzie sposób wyceny majątku, a w szczególności ziemi.</u>
          <u xml:id="u-103.16" who="#JózefPilarczyk">Myślę jednak, że wyłączenie tej grupy przedsiębiorstw odsunie w bliżej nieokreśloną przyszłość procesy prywatyzacyjne.</u>
          <u xml:id="u-103.17" who="#JózefPilarczyk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałbym być optymistą, jestem za jak najszybszym przeprowadzeniem prywatyzacji, ale myślę, że przez kilka najbliższych miesięcy, a może nawet lat, podstawowym elementem gospodarki narodowej będą jednak przedsiębiorstwa państwowe. Nie możemy przeceniać znaczenia ustaw prywatyzacyjnych. Wierzę, że Wysoka Izba dzisiaj je uchwali. Nie zmieni to jednak naszej gospodarki już jutro. Jutro będą dalej przedsiębiorstwa państwowe. Wypada i Radzie Ministrów, i nam, Sejmowi, głęboko przeanalizować — w świetle efektów gospodarczych za pierwsze półrocze — dotychczasowe zasady funkcjonowania przedsiębiorstw państwowych i dokonać tam również niezbędnych korekt.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#Wicemarszałek">Proszę o zabranie głosu pana posła Wiesława Kowalskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Bohdan Pilarski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#WiesławKowalski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Na 25 posiedzeniu Sejmu w czasie pierwszej debaty nad ustawami o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych powiedziałem, iż przekształcenia własnościowe przedsiębiorstw państwowych będą punktem krytycznym zmian systemowych. Właśnie przez przekształcenia własnościowe, przez prywatyzację przedsiębiorstw państwowych wiedzie droga do rozbicia monopolistycznej struktury gospodarki narodowej, do przestawienia jej na system rynkowy. Aby to było możliwe, prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych musi być popierana przez pracowników państwowych zakładów i akceptowana przez ogół społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#WiesławKowalski">Powiedziałem też wtedy, że pieniądze i majątek we wszelkiej postaci przez ok. 40 lat gromadziła prawie wyłącznie komunistyczna nomenklatura i jej wybrańcy z prywatnego sektora gospodarki, co wobec oczywistej prawdy, że najubożej żyją ci, którzy zatrudnieni są w gospodarce państwowej, fabrykach, instytutach, jednostkach badawczo-rozwojowych, budżetowych itp., powoduje konieczność przyznania odpowiednich preferencji dla pracowników prywatyzowanych przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-105.2" who="#WiesławKowalski">Niesprawiedliwości społecznej, polegającej na przechodzeniu do porządku dziennego nad pasożytniczymi korzyściami byłej nomenklatury z jednej strony i przydzieleniu roli ekonomicznych pariasów fabrycznych załogom — z drugiej strony, nie można ustawowo legalizować. Dlatego już podczas pierwszej debaty twierdziłem, iż pracownicy muszą otrzymać sposobność nabycia znacznych udziałów lub akcji przedsiębiorstw państwowych. Zapis takich gwarancji w ustawie o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych był podstawowym obowiązkiem posłów, szczególnie tych z „solidarnościowym” rodowodem.</u>
          <u xml:id="u-105.3" who="#WiesławKowalski">Dziś nadszedł czas oceny projektów przez Wysoką Izbę, czas podjęcia nieodwracalnych w skutkach decyzji. Decyzji dla naszej gospodarki fundamentalnych. Wagę tych decyzji podkreśla wniosek mniejszości, domagający się wprowadzenia preambuły ustawy, która mówi o historycznej odpowiedzialności Sejmu za przekształcenia własnościowe, za racjonalny i sprawiedliwy przebieg tych procesów, a także za zachowanie zasady równości sektorów, w tym w szczególności za równość reguł opodatkowania.</u>
          <u xml:id="u-105.4" who="#WiesławKowalski">Godne podkreślenia jest także to, że wielkość proponowanych preferencji dla pracowników uległa zwiększeniu. Mówi o tym art. 24 projektu ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.</u>
          <u xml:id="u-105.5" who="#WiesławKowalski">Wydaje się także, że zasługuje na poparcie art. 48 w wersji mniejszości, mówiący o zobowiązaniu Rady Ministrów do terminowego rozpoczęcia prywatyzacji przedsiębiorstw. W obecnej sytuacji społeczno-politycznej jest to zalecenie jak najbardziej na czasie, wychodzi naprzeciw postulatom o zwiększenie tempa przemian gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-105.6" who="#WiesławKowalski">Dość sceptycznie natomiast oceniam zapisy otwierające drogę dla zagranicznego kapitału. W dalszym ciągu przepisy są nazbyt zachowawcze, zwłaszcza że nie uregulowana jest sprawa gruntów. Boję się, że będziemy mieli kłopoty z powodu braku chętnych do inwestowania kapitału zagranicznego w naszą gospodarkę.</u>
          <u xml:id="u-105.7" who="#WiesławKowalski">Kilka spraw już omówili moi przedmówcy, więc postaram się o tych sprawach nie mówić, ale chciałbym poruszyć dwie aktualne sprawy dotyczące gospodarki i wiążące się z prywatyzacją.</u>
          <u xml:id="u-105.8" who="#WiesławKowalski">1 grudnia 1989 r. w czasie debaty sejmowej na temat Centralnego Funduszu Rozwoju Nauki i Techniki mówiłem o krytycznej sytuacji jednostek badawczo-rozwojowych. Powiedziałem wtedy, że jesteśmy na drodze prowadzącej do likwidacji ośrodków i instytutów badawczych. Wyraz temu dawała także uchwała Senatu, w której ostrzegano przed degradacją polskiej nauki. Dziś oceny te znajdują potwierdzenie, rzeczywiście następuje stopniowa samolikwidacja dużej części tych jednostek, co gorsza, zastanawiająca i niepokojąca jest bierność odpowiedzialnego za taką sytuację ministerstwa. Brak prób zmian strukturalnych, prób częściowej chociażby prywatyzacji, żadnych zmian organizacyjnych. Nie próbuje się także w sposób jawny podjąć prac nad nową ustawą o jednostkach badawczo-rozwojowych.</u>
          <u xml:id="u-105.9" who="#WiesławKowalski">Apeluję jeszcze raz do odpowiadającego za jednostki badawczo-rozwojowe i instytuty pana ministra o energiczne przeciwdziałanie rozpadowi tej części naszej gospodarki. Kroplówka w postaci dotacji to za mało, nie jest to rozwiązanie, którego należy oczekiwać. Wbrew pozorom jest to bardzo ważna część naszej gospodarki, która w dużej części także powinna podlegać prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-105.10" who="#WiesławKowalski">I sprawa ostatnia, powodująca społeczne napięcia. Ostatnie żądania rolników, poparte łamaniem prawa, spotkały się z dużą dezaprobatą społeczną, szczególnie wśród pracowników fabryk, szkół, służby zdrowia, urzędów. Mówi się: pracownicy zakładów w trakcie obecnych przemian ponoszą ciężkie finansowe koszty. Zarobki ich w stosunku do początku tego roku zmniejszyły się często o 30–40%. Tracą miesięcznie 300–400 tysięcy złotych i więcej. Setki tysięcy ludzi straciło pracę, swój jedyny warsztat pracy. Otrzymują symboliczną zapomogę. I ich straty miesięczne w stosunku do początku roku wynoszą średnio 400–600 tys. zł. Jednak, jak do tej pory, pracownicy przemysłu nie wpadli na tak fantastycznie prosty sposób zabezpieczenia się przed ponoszeniem kosztów przemian gospodarczych. Chodzi w szczególności o żądanie minimalnych średnich gwarantowanych cen na swe produkty, Agencję Rynku Rolnego i bariery celne. Wobec takiej niemrawości pracowników przemysłu, proponuję jak najrychlej zażądać podobnego traktowania produkcji przemysłowej. W wielu zakładach, szczególnie przemysłu lekkiego, magazyny są wypełnione produkcją po sufit. W niektórych magazynuje się nawet w pomieszczeniach stołówek i na korytarzach. Zakłady bankrutują. Tak dłużej być nie może.</u>
          <u xml:id="u-105.11" who="#WiesławKowalski">Proponuję, aby zakłady wyliczyły średnie koszty produkcji, ustaliły zysk i zażądały wykupu swej produkcji przez rząd.</u>
          <u xml:id="u-105.12" who="#WiesławKowalski">Rząd należy zobowiązać do natychmiastowego utworzenia agencji rynku przemysłowego. Gdyby rząd miał wątpliwości proponuję postępować zdecydowanie. Proponuję zablokować drogi w czasie żniw. Skutek powinien być piorunujący.</u>
          <u xml:id="u-105.13" who="#WiesławKowalski">Mając na względzie dobro rządu, można jedynie doradzić, aby rząd jak najrychlej rozpoczął wysiedlenie mieszkańców wokół Urzędu Rady Ministrów. Myślę, że pół warszawskiej dzielnicy przeznaczonej na magazyny wyrobów naszych fabryk, zakładów, instytutów i jednostek badawczo-rozwojowych powinno wystarczyć. Proponuję także od razu tworzyć służby magazynowe. Radzę odpowiednie departamenty ministerstw połączyć z właściwymi kwartałami magazynowymi, będziemy mieli imponujące centralne składowisko produktów trudno zbywalnych.</u>
          <u xml:id="u-105.14" who="#WiesławKowalski">Mam tylko poważne wątpliwości, czy potrzebna będzie w takiej sytuacji prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych i gospodarka rynkowa. Myślę, że zbudujemy raczej model gospodarki północnokoreańskiej. I aby przenieść się 100 lat wstecz, ludzie z Europy Zachodniej nie będą musieli korzystać z literatury fantastycznej i wehikułu czasu.</u>
          <u xml:id="u-105.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#Wicemarszałek">Obecnie zabierze głos pan poseł Bohdan Pilarski z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#BohdanPilarski">Pani Marszałek! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Zamierzałem mówić o znaczeniu całego pakietu ustaw, ale wobec tylu już wypowiedzi, jest to całkowicie zbędne. Pozwolę sobie tylko wskazać na jasność tych projektów ustaw, które nam przedstawiono. Ta jasność świadczy o wielkiej pracy, i tu należą się naprawdę słowa wielkiego uznania dla wszystkich twórców, dla przewodniczącego komisji, dla wszystkich autorów.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#BohdanPilarski">Chciałbym też wskazać na całościowy charakter tego pakietu ustaw. To są nie tylko projekty, nie tylko ustawy, ale cały system, łącznie z powołanymi organami, które będą te ustawy wprowadzały w życie. Ten całościowy charakter jest godny podkreślenia.</u>
          <u xml:id="u-107.2" who="#BohdanPilarski">Sprawa, której chciałem poświęcić kilka zdań, to aspekt moralno-etyczny tego przedsięwzięcia. Proszę państwa, w systemie komunistycznym problemy własności nigdy nie były jasno określone. Właściwie nie było wiadomo, gdzie się kończy, gdzie jest linia demarkacyjna, gdzie są granice, jaka to jest na przykład własność państwowa. Skoro mówiono, że jest to własność państwowa. Skoro mówiono, że jest to własność wszystkich obywateli, wszystkich pracowników, stwarzało to przecież doskonałe sytuacje kryminogenne.</u>
          <u xml:id="u-107.3" who="#BohdanPilarski">A z drugiej strony, czy kiedykolwiek własność prywatna w tamtym systemie była szanowana i była jasno określona i broniona przez organizmy administracyjne? Przecież wiemy, że w skrajnych wypadkach administracja państwowa, partyjna czy partyjno-państwowa bez żadnych skrupułów pozbawiała obywateli ich świętej własności prywatnej. Tak można by określić ten aspekt moralno-etyczny, który emanuje z tego zespołu ustaw i jest to bardzo istotna sprawa.</u>
          <u xml:id="u-107.4" who="#BohdanPilarski">Chciałbym na koniec kilka słów poświęcić agencji przekształceń własnościowych. Ta agencja jest — myślę — szczególnie ufortyfikowana, bo ma aż trzy człony — Ministerstwo Przekształceń, Rada Przekształceń Własnościowych przy prezesie Rady Ministrów i jeszcze komisja sejmowa. Zapewne są powody, że tak się stało, bo będzie to proces trudny, złożony i wymagający kontroli. Myślę jednak, że potrzebne jest jeszcze pewne działanie i chciałbym je zaproponować. Mianowicie potrzebne będą organizmy przekształceniowe wewnątrz resortów, bo przecież w resortach te przekształcenia będą się realizowały.</u>
          <u xml:id="u-107.5" who="#BohdanPilarski">Miałem jeszcze zwrócić uwagę na pewne niepokoje, ale już moi przedmówcy je wyrazili.</u>
          <u xml:id="u-107.6" who="#BohdanPilarski">Pragnę na koniec przypomnieć, że duch dzisiejszej dyskusji w tej sali jest świetny. Pozwala to sądzić, że te projekty właściwie są już ustawami.</u>
          <u xml:id="u-107.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#Wicemarszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#Wicemarszałek">Jako ostatni przed przerwą zabierze głos pan poseł Ryszard Bugaj z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#RyszardBugaj">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pan poseł Jan Król był łaskaw pierwszy dzisiaj zauważyć, że atmosfera naszej dyskusji jest inna niż poprzednio, że jest bardzo spokojna i konstruktywna. Od siebie bym powiedział, że na sali jest zgoła sennie.</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#RyszardBugaj">Chciałbym także zauważyć, iż jest jeszcze jedna prawidłowość, mianowicie że nasze wybory, nasze opcje i krytyki nie układają się według żadnego klarownego klucza politycznego, że wobec tych problemów, przed którymi stanęliśmy — problemów praktycznych i bardzo ważnych — chyba dobrze się dzieje, że opinie rozkładają się po prostu według indywidualnych stanowisk, że są formułowane zgodnie z własnym sumieniem poszczególnych posłów.</u>
          <u xml:id="u-109.2" who="#RyszardBugaj">Myślę, że ta spokojna dyskusja jest rezultatem także czegoś innego, mianowicie tego, że dzisiaj nie podejmujemy — i ja tego też nie chcę robić — spraw, które przed nami staną i które będą chyba sprawami kluczowymi.</u>
          <u xml:id="u-109.3" who="#RyszardBugaj">Minio wszystko bowiem nie prawne ramy są największym problemem, mimo wszystko tym, co — jak myślę — będzie wywoływać najdalej idące różnice, będzie sprawa polityki, jaka w ramach ustawowych powinna być prowadzona. Nie mamy jeszcze skrystalizowanego programu, który wypełniałby ustawowe regulacje programu chociażby na ten rok.</u>
          <u xml:id="u-109.4" who="#RyszardBugaj">Myślę także, że wtedy gdy do takiego programu przejdziemy, będziemy musieli rozstrzygać kwestie, z których znaczenia jeszcze nie zdajemy sobie sprawy. O jednej takiej sprawie chciałbym powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-109.5" who="#RyszardBugaj">Dotychczas mówiliśmy o prywatyzacji z jednym założeniem, które przez nikogo, generalnie rzecz biorąc, nie było kwestionowane, mianowicie że proces prywatyzacji będzie oparty na zasadach komercyjnych, że będzie polegał na tak lub inaczej rozumianym wykupie majątku państwowego. Od pewnego czasu w naszych debatach, czego ślad jest także w ustawie, otwierającej pewną opcję, mówimy także o przyspieszeniu, a kluczem do tego przyspieszenia miałoby być, jak się wydaje, odejście od zasady komercyjnej, wejście na taką lub inną drogę rozdawnictwa majątku narodowego. Ta droga nie była przez nikogo próbowana, w każdym razie na szerszą skalę. Myślę, że w swoim czasie będziemy musieli się nad tym zastanowić bardzo dobrze, będziemy musieli ją przedyskutować. Ta droga niesie pewne nadzieje, ale jak się wydaje, niesie także ogromne niebezpieczeństwo.</u>
          <u xml:id="u-109.6" who="#RyszardBugaj">Tę kwestię chciałbym tylko zasygnalizować i przejść do może już dyskutowanych dzisiaj i nie tak skomplikowanych dla nas problemów praktycznych, które reguluje ta ustawa. Należę do tych kilku posłów, którzy zgłosili spora porcję poprawek, ale chciałbym przy tej okazji powiedzieć, że nie wszystkie poprawki, jakie znalazły się w tym dokumencie, są dziełem tej grupy posłów. Chciałbym to powiedzieć wyraźnie, bo między innymi w środkach masowego przekazu przypisuje się nam cały dorobek poprawek. Tak nie jest.</u>
          <u xml:id="u-109.7" who="#RyszardBugaj">Dlaczego tworzyłem te poprawki? Zawsze to przecież jest na plenarnych obradach pewne utrudnienie.</u>
          <u xml:id="u-109.8" who="#RyszardBugaj">Otóż są trzy powody, proszę państwa. Pierwszy powód jest jak gdyby natury formalnej, mianowicie te poprawki, które zgłaszaliśmy podczas prac komisji, były odrzucane większością głosów, ale nie była to większość przytłaczająca. Mieliśmy prawo sądzić, że opinia w tych sprawach w Izbie może się rozkładać nieco inaczej niż rozkładała się w komisji. Nie jest to więc upór pieniacki. Jest to przewidywanie, że być może opinie będą się rozkładać inaczej.</u>
          <u xml:id="u-109.9" who="#RyszardBugaj">Drugi powód jest taki, chciałem się tu odwołać do ostatniego exposé pana premiera Mazowieckiego; mówił on o pewnej tezie, która jest mi bardzo bliska i którą akceptuję, że powinno być tak, iż w każdej istotnej sprawie Izba — w miarę możliwości — powinna stanąć przed pewnym wyborem, przed pewnymi alternatywami. My na ogół rozstrzygamy bez tego. My na ogół mamy jedynie słuszny wariant, który możemy przyjąć lub odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-109.10" who="#RyszardBugaj">Wydaje mi się, że zawsze, jeżeli istnieje możliwość wyboru, to powinniśmy go mieć, próbować się zastanowić i wybrać to, co uznajemy za lepsze.</u>
          <u xml:id="u-109.11" who="#RyszardBugaj">I trzeci powód jest już merytoryczny, pryncypialny, chodzi o pewne zasady, które — jak sądzę — powinna spełniać ustawa o prywatyzacji. Ja widzę pięć takich zasad.</u>
          <u xml:id="u-109.12" who="#RyszardBugaj">Po pierwsze — ta ustawa powinna uruchomić szeroki front przekształceń własnościowych. Nie powinna być wąska, ponieważ jest ustawą pierwszą, w związku z tym powinna wytyczać pewną perspektywę tych przekształceń.</u>
          <u xml:id="u-109.13" who="#RyszardBugaj">Myślę, że wszyscy się zgadzamy, ja w każdym razie za takim punktem widzenia się opowiadam, iż przemiany, które wprowadza bezpośrednio ustawa, a więc przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego, to jest nurt główny, ale uważam, że powinniśmy wyznaczać perspektywę szerszą, że to nie może być nurt jedyny.</u>
          <u xml:id="u-109.14" who="#RyszardBugaj">Druga zasada — dla mnie bardzo ważna — to jest zasada takiego skonstruowania ustawy, by gwarantowała ona realną ochronę majątku narodowego. Czym innym bowiem jest przekształcanie, akceptacja zasady, że ten majątek przechodzi w ręce prywatne, a czym innym jest odpowiednia ochrona, która gwarantuje, że ten majątek narodowy nie będzie uszczuplany na przykład przez niewłaściwą wycenę.</u>
          <u xml:id="u-109.15" who="#RyszardBugaj">Trzecia zasada — to minimalizacja konfliktów w toku przekształceń własnościowych, minimalizacja konfliktów społecznych, bo byłoby oczywiście ogromną naiwnością sądzić, że idziemy tutaj na wycieczkę. Rozpoczynamy proces, który będzie głęboko konfliktowy, i trzeba próbować te konflikty antycypować tam, gdzie jest to możliwe wprowadzać takie zabezpieczenia, które zmniejszą prawdopodobieństwo tego konfliktu.</u>
          <u xml:id="u-109.16" who="#RyszardBugaj">Czwarta zasada — to zasada, by organ administracji państwowej, jakikolwiek by był, nie uzyskał nadmiernej koncentracji władzy. Proszę Państwa! Myślę, że jest elementarną prawdą, iż podstawą, warunkiem demokracji politycznej jest to, by nie było wielkiej koncentracji władzy gospodarczej, obojętne, czy w rękach prywatnych, czy w rękach takiego lub innego organu państwowego.</u>
          <u xml:id="u-109.17" who="#RyszardBugaj">Z tej perspektywy, jak sądzę, nasza grupa patrzyła na tę ustawę i z perspektywy tych zasad szukaliśmy, ktoś może powiedzieć dziury w całym, ale nam się wydaje, że szukaliśmy możliwości jej ulepszenia, nie przekreślenia, lecz ulepszenia. Z tej perspektywy patrząc, o kilku poprawkach, które proponujemy, chciałbym powiedzieć. Z braku czasu bardzo krótko i tylko o niektórych.</u>
          <u xml:id="u-109.18" who="#RyszardBugaj">Otóż po pierwsze, dlaczego chcemy, by była wyraźna deklaracja, iż rozpoczynamy proces przekształceń własnościowych, a nie tylko proces prywatyzacji. Wbrew niektórym oskarżeniom nie o to chodzi, by proces prywatyzacji hamować, lecz naprawdę chodzi tu o to, by proces przekształceń własnościowych maksymalizować. Jeżeli nie wejdziemy na drogę rozdawnictwa, a o tej drodze nic jeszcze nie wiemy, jeżeli będziemy dokonywać przekształceń własnościowych na zasadach komercyjnych, to z całą pewnością ten proces musi być bardzo długotrwały. Nie chodzi tu o stwierdzenie normatywne, chodzi tu o prognozę, tak — jak się wydaje — musi się dziać. Myślę, że można na rzecz tej tezy przytoczyć wiele argumentów. Z braku czasu z tego zrezygnuję. Powiem tylko, że jeżeli taką hipotezę przyjmiemy, to musimy zrobić wszystko, co możliwe, by inne przekształcenia własnościowe się odbywały. Krótko mówiąc, by to wszystko, co jest związane z istnieniem w polskiej gospodarce własności niczyjej, było przekreślane na możliwie szeroką skalę, choć tylko pełna prywatyzacja robi to absolutnie konsekwentnie, na możliwie szeroką skalę.</u>
          <u xml:id="u-109.19" who="#RyszardBugaj">Dlatego chcieliśmy wprowadzić pewien rodzaj, zobowiązań dla rządu, by te inne ścieżki były w przyszłości uruchamiane, nie hamując dzisiaj kroków prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego. Nie są — w moim przeświadczeniu — potrzebne specjalne uregulowania do tego, by przedsiębiorstwo typu spółki pracowniczej uzyskało odpowiednie ramy prawne i obudowę w systemie społecznym, w systemie ekonomicznym, kredytowym, by mogło być, tak czy inaczej, promowane. Jest to wielka sprawa, która się określa hasłem komercjalizacja przedsiębiorstwa państwowego. To są powody, dla których tę pierwszą poprawkę tak czy inaczej wprowadzamy.</u>
          <u xml:id="u-109.20" who="#RyszardBugaj">Druga sprawa, także związana z tym pierwszym artykułem, to jest sprawa równości sektorów. Rzecz jasna, interpretacja, że równość sektorów miałaby tutaj oznaczać brak jakiejkolwiek preferencji dla przekształceń, dla prywatyzacji, byłaby interpretacją fałszywą. Nie o to chodzi. Przecież akceptujemy całą ustawę, w której mówi się artykuł po artykule, jak przedsiębiorstwa państwowe podlegają prywatyzacji. Chodzi o to, by w procesie prywatyzacji nie nastąpiło zasadnicze naruszenie ekwiwalentności warunków funkcjonowania przedsiębiorstw z różnych sektorów, by w procesie przekształceń własnościowych decydujące znaczenie miał rynek i rezultaty przedsiębiorstw, jakie one na tym rynku uzyskują. Krótko mówiąc, by zasada pełnej komercjalizacji, rozstrzygającej roli rynku, a nie takiej lub innej doktryny była interpretowana konsekwentnie.</u>
          <u xml:id="u-109.21" who="#RyszardBugaj">Trzecia sprawa — sprawa listy przedsiębiorstw i sprawa kwoty majątku, który podlega prywatyzacji. Proszę państwa, szereg krajów mając oczywiście do czynienia z prywatyzacją relatywnie niewielu przedsiębiorstw, stosuje tryb zgoła zindywidualizowany. Nam się wydawało, że trzeba szukać kompromisu między zasadą, przy której decyzje organów administracyjnych są absolutnie rozstrzygające i mogą dotyczyć wszystkiego, a tamtą zasadą całkowicie zindywidualizowaną. Dlatego zaproponowaliśmy, by Sejm podejmował decyzje wyłącznie w stosunku do pewnej listy przedsiębiorstw o szczególnym znaczeniu, którą proponowałaby Rada Ministrów, i gdyby potem rząd chciał prywatyzować przedsiębiorstwo, które jest na takiej liście, to mógłby to robić nadal, ale musiałby uzyskać decyzję Sejmu, ale w stosunku tylko do takiej listy. Ta lista mogłaby być bardzo krótka, to nie przesądza, ale stwarza — jak się wydaje — pewien minimalny element kontroli parlamentu i chciałbym powiedzieć to, co już w tej dyskusji padało: my nie robimy tej ustawy ani dla Sejmu tej kadencji, ani dla obecnego rządu. My ją robimy dla każdej izby i dla każdego rządu.</u>
          <u xml:id="u-109.22" who="#RyszardBugaj">Jest naszym obowiązkiem przyjąć, że różne rzeczy są, jak się wydaje, możliwe.</u>
          <u xml:id="u-109.23" who="#RyszardBugaj">Jeżeli chodzi o sprawę kwoty — mnie się wydaje, że po pierwsze, było to w zapisie pierwotnym — rządowym, że ta kwota jest ustalana, jeżeli mają być skutki budżetowe, to tak czy inaczej wartość tego majątku trzeba próbować określić i że jest potrzebna w parlamencie nad programem rocznej prywatyzacji debata na temat tego, czy mamy sprywatyzować, umownie mówiąc, 30% w tym roku, czy 5%. Jest to pewien wybór strategiczny i powinien być — jak sądzę — wyborem parlamentu jako organu najwyższego w kraju.</u>
          <u xml:id="u-109.24" who="#RyszardBugaj">Ostatnia sprawa, ostatnie dwie sprawy, o których chciałbym powiedzieć. Sprawa udziału pracowników. Padały tu argumenty, iż w tych spółkach sytuacja wygląda inaczej, ponieważ nie są to przedsiębiorstwa państwowe, tylko są to spółki i że w związku z tym partycypacja pracownicza musi być odczytana całkowicie od nowa. Otóż chciałbym powiedzieć, że dopóty skarb państwa będzie reprezentował większość kapitału w spółce, dopóki ta spółka będzie się tak samo, jak przedsiębiorstwo państwowe — różnice są nieistotne — znajdować pod kontrolą organów administracyjnych i — powiedzmy wyraźnie — pod kontrolą organów biurokratycznych. Wszystkie zastrzeżenia, jakie mieliśmy na podstawie analizy wielu lat funkcjonowania gospodarki komunistycznej, dotyczące skutków etatyzacji, w takim wypadku — jak mi się wydaje — mają zastosowanie i trzeba podjąć próbę zrównoważenia tego, to znaczy wprowadzenia interesów pracowniczych. Interesy pracownicze, jak sądzę, mogą harmonizować z funkcją celu tej spółki, gdy pracownicy będą sprzyjali rynkowemu sukcesowi tej spółki. Nie widać tu niebezpieczeństw. Nie chcę już dodawać tego, o czym powszechnie wiadomo, że jest to zapożyczone rozwiązanie zachodnioniemieckiej stosowanego na szeroką skalę.</u>
          <u xml:id="u-109.25" who="#RyszardBugaj">I sprawa wyceny majątku. Mam świadomość tego, że wycena majątku jest sprawą trudną, kontrowersyjną, że nie sposób napisać ustawy, która byłaby metodologicznym przewodnikiem wyceny majątku. Zdaję sobie także sprawę z tego, że w przeszłości na znacznie mniejszą skalę, gdy powstawały spółki, w stosunku do których dzisiaj uchwalamy ustawy o zwrocie nienależnych korzyści, także nie docenialiśmy tego niebezpieczeństwa. Ustawa powinna po prostu przynajmniej uregulować instytucjonalne warunki wyceny tego majątku, przynajmniej tryb jego wyceny. W ostateczności powiem tyle, że może nawet się nie uda takiej ustawy zrobić, ale wiem z całą pewnością, że trzeba chociaż spróbować, ponieważ niebezpieczeństwo, jakie w toku wyceny majątku nijak uregulowanego może się pojawić — konfliktów społecznych, braku ochrony dla majątku narodowego, to niebezpieczeństwo jest ogromne.</u>
          <u xml:id="u-109.26" who="#RyszardBugaj">Wysoka Izbo! Jestem przekonany, że niezależnie od tego, czy ustawa — z tymi poprawkami lub z innymi, z częścią lub ze wszystkimi zostanie uchwalona — powinna być uchwalona w dniu dzisiejszym. Nie dlatego, iż uważam, że opóźnienie, na przykład miesięczne, może mieć znaczenie dla rozwoju sytuacji w naszej gospodarce. Nie, to nie ma znaczenia. Myślę, że wobec emocji, jakie wokół tej sprawy powstały, ta ustawa powinna być dzisiaj uchwalona przez naszą Izbę po to, aby te emocje zostały zredukowane. Ja osobiście będę za nią głosował z poprawkami lub bez, choć wolałbym z poprawkami.</u>
          <u xml:id="u-109.27" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#Wicemarszałek">Proszę pana posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#AdamGrabowiecki">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędzie się:</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#AdamGrabowiecki">Posiedzenie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Ustawodawczej — w sali nr 102.</u>
          <u xml:id="u-111.2" who="#AdamGrabowiecki">Zebranie Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej — w sali nr 118.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Mamy jeszcze jedenastu mówców. Po przerwie pierwsza zabierze głos pani poseł Grażyna Staniszewska z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Zarządzam przerwę do za dwadzieścia szósta.</u>
          <u xml:id="u-112.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min 05 do godz. 17 min 45)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o zajmowanie miejsc. Kontynuujemy… Proszę bardzo, pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#StefanBieliński">Pani Marszałek! Chciałbym zaproponować zamknięcie listy mówców, dlatego że słyszeliśmy z zapowiedzi przed przerwą, że ta lista jest jeszcze długa i posłowie — widziałem — jeszcze się zgłaszają. Chciałbym zaproponować zamknięcie listy mówców.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Może pan poseł pozwoli, że ten wniosek poddam pod głosowanie trochę później, bo w tej chwili posłowie jeszcze zajmują miejsca, a będziemy kontynuowali dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#komentarz">(Poseł Stefan Bieliński: A może nie będzie zgłoszeń.)</u>
          <u xml:id="u-115.2" who="#OlgaKrzyżanowska">W tej chwili chciałam poinformować państwa, że jest jedenastu mówców zgłoszonych do dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-115.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu panią poseł Grażynę Staniszewską z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pana posła Jerzego Koralewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#GrażynaStaniszewska">Pani Marszałek! Drodzy Państwo! Zgadzam się z posłem Bugajem, że nie robimy tej ustawy ani dla tego Sejmu, ani dla tego rządu, lecz robimy ją po prostu dla kraju. Zgadzam się, że trzeba chronić majątek narodowy, że trzeba minimalizować konflikty społeczne, że niedobrze by było, gdyby organ administracji państwowej miał nadmierną władzę bez żadnej kontroli. Wszystkimi tymi sprawami kierowała się Komisja Nadzwyczajna, zmieniając pierwotny projekt rządowy. Wszystkie poprawki wprowadzone przez Komisję Nadzwyczajną właśnie to, proszę państwa, miały na celu. Dbając o to, dbaliśmy również o pewną sprawność wykonywania prywatyzacji. Nie chcieliśmy, aby nadmierna kontrola, aby nadmierne rozłożenie odpowiedzialności czy też rozmycie odpowiedzialności dały odwrotne od zamierzonych efekty.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#GrażynaStaniszewska">Proszę państwa, niesłuszne są obawy grupy posłów, która złożyła poprawki mniejszości, o to, że będzie brak kontroli Sejmu. Proszę zwrócić uwagę na to, że — po pierwsze — Sejm wyznacza najważniejsze sprawy, mianowicie kierunki prywatyzacji, decyduje o przeznaczeniu funduszy uzyskanych z prywatyzacji. Mało tego, przy okazji uchwalania ustawy budżetowej jest obowiązek zbilansowania wszystkich zysków i strat wynikających z prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-116.2" who="#GrażynaStaniszewska">Także każdą decyzję o emisji bonów prywatyzacyjnych w ramach akcjonariatu obywatelskiego będzie podejmował Sejm, więc nie ma żadnej obawy, że coś nagle się rozpłynie, że nagle majątek narodowy zostanie zmarnotrawiony i roztrwoniony. W związku z tym zupełnie zbędna jest poprawka jednego z posłów z PSL mówiąca o tym, że bony powinny obejmować do 10% majątku; zawsze będzie o tym decydował Sejm i Sejm zastanowi się, czy to ma być 3%, czy 10%, a może będą szczególne okoliczności, że trzeba będzie właśnie w ramach bonów prywatyzacyjnych rozdać 25%. Każdorazowo będzie o tym decydował Sejm, więc nie ma sensu w tej chwili wprowadzać sztywnej reguły, której potem możemy po prostu żałować.</u>
          <u xml:id="u-116.3" who="#GrażynaStaniszewska">Proszę państwa, chciałabym zwrócić uwagę na ten rozbudowany przez Komisję Nadzwyczajną system kontroli parlamentarnej — i nie tylko parlamentarnej — nad całym procesem prywatyzacji. Proszę zwrócić uwagę, że w miejsce agencji, wewnętrznego urzędu w Ministerstwie Finansów, urzędu, do którego Sejm ma bardzo ograniczony dostęp, Komisja Nadzwyczajna postanowiła powołać, czy zwrócić się do Wysokiego Sejmu, o powołanie ministerstwa. Ministra powołuje Sejm. Ministra można — że tak powiem — wzywać na dywanik w ramach interpelacji. Minister ma odpowiedzialność konstytucyjną znacznie większą niż szef wewnętrznej agencji. To wszystko daje nam kontrolę nad obsadą tej tak ważnej funkcji.</u>
          <u xml:id="u-116.4" who="#GrażynaStaniszewska">Mało tego, proszę państwa, przy premierze ma zacząć funkcjonować rada. Rada ds. prywatyzacji, która niejako będzie ponad ministrem, będzie organem doradczym w tych sprawach dla premiera. Organem, który będzie czuwał, żeby przypadkiem minister za bardzo — przepraszam za swobodę sformułowań — nie podskoczył, żeby nie podejmował nieodpowiedzialnych decyzji.</u>
          <u xml:id="u-116.5" who="#GrażynaStaniszewska">Ta rada, proszę na to zwrócić uwagę, członkowie tej rady mają być opiniowani przez komisję sejmową. Ich powoływanie i odwoływanie ma być opiniowane przez komisję sejmową, a więc mamy już kolejny związek z organem doradczym, z organem czuwającym wewnątrz rządu nad procesem prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-116.6" who="#GrażynaStaniszewska">Proszę państwa, ta rada ma obowiązek opiniowania wszystkich spornych spraw, a więc właśnie tego, co zgodnie z poprawkami mniejszości, miałaby robić Wysoka Izba, to znaczy nieodpłatnego zbywania akcji. Gdyby to robił Sejm, proszę zwrócić uwagę, że nad ustawą pracujemy już trzy miesiące, a w kolejce czeka cały szereg spraw pod obrady Sejmu. W takiej samej kolejce czekałaby na przykład decyzja dotycząca zbycia nieodpłatnego akcji. Tymczasem tę decyzję może podjąć Rada Ministrów, ale po obligatoryjnym zaopiniowaniu przez tę radę mędrców, jak ją nazwaliśmy w trakcie prac Komisji Nadzwyczajnej.</u>
          <u xml:id="u-116.7" who="#GrażynaStaniszewska">W innych sprawach, bardzo konfliktowych, takich jak odgórna prywatyzacja, to znaczy na mocy decyzji ministerstwa, a nie organów pochodzących z zakładów, w tych wszystkich sprawach właśnie ma się obowiązkowo wypowiadać owa rada mędrców. Oprócz tego będzie powołana — państwo macie to w projekcie wszystkich materiałów — specjalna komisja czuwająca na bieżąco nad całym procesem prywatyzacji w imieniu Sejmu. Czuwająca, śledząca ten proces, porozumiewająca się z ową radą mędrców, działająca wewnątrz rządu. W razie czego komisja będzie sygnalizowała Wysokiej Izbie wszelkie możliwe nieprawidłowości. W każdej chwili, gdy sprawa będzie szczególnie skomplikowana i zdaniem komisji warto będzie ze względów społecznych, aby była szerzej omówiona na szerszym forum, komisja będzie miała prawo wnioskować o wniesienie jej pod obrady Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-116.8" who="#GrażynaStaniszewska">Poza tym pozostaje nam jeszcze jedno narzędzie kontrolne — Najwyższa Izba Kontroli, która jest organem Sejmu i zapewne będzie miała wyspecjalizowaną komórkę, kontrolującą właściwymi sobie metodami również proces prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-116.9" who="#GrażynaStaniszewska">Proszę państwa, te wszystkie mechanizmy i instytucje stanowią naprawdę maksymalne zabezpieczenie i dla nas, jako dla Sejmu, i dla społeczeństwa. Maksymalne zabezpieczenie, bo to, co proponują poprawki mniejszości, to znaczy, aby szereg takich podstawowych decyzji podejmował Sejm, to jest po prostu przesada. Rozumiem, że intencje były szczere, że chodziło o to, aby decyzje, dotyczące listy szczególnych przedsiębiorstw, zasad wyceny czy nieodpłatnego rozdawnictwa odbywały się pod kontrolą społeczną, ale jeżeli te decyzje za każdym razem będzie podejmował Sejm, to niestety, w praktyce ten proces się bardzo przedłuży. Te tematy ustawia się w kolejce wśród innych tematów i nie będą się mogły przebić. Tymczasem napięcia na zewnątrz są takie, że rząd będzie musiał szybko reagować.</u>
          <u xml:id="u-116.10" who="#GrażynaStaniszewska">Powszechne są również postulaty szybkiej prywatyzacji, naprawdę trzeba będzie niezwykłej operatywności, aby tym zapotrzebowaniom społecznym sprostać. Dlatego wydaje się, proszę państwa, że dobrze byłoby, gdyby rząd miał tu pełną kompetencję i pełna odpowiedzialność, na co jeszcze do tej pory nie zwrócono uwagi. Jeżeli szereg decyzji przejmie Sejm, to odpowiedzialność będzie rozmyta. Sejmu nie postawi się w razie czego przed Trybunałem Konstytucyjnym.</u>
          <u xml:id="u-116.11" who="#GrażynaStaniszewska">Tak więc dobrze byłoby, gdyby rząd miał pełną kompetencje i pełną odpowiedzialność, a Sejm wszechstronne narzędzia kontroli. Takie narzędzia kontroli są zagwarantowane w pakiecie projektów ustaw, które państwo otrzymaliście.</u>
          <u xml:id="u-116.12" who="#GrażynaStaniszewska">Następna sprawa, z która chciałabym polemizować i państwa na to uczulić, dotyczy postulatu, aby pracownicy mieli 50% reprezentacji w radzie nadzorczej do czasu. gdy skarb państwa będzie właścicielem połowy akcji. Proszę zwrócić uwagę, że prawo do 50% będą mieli pracownicy bez obowiązku wykupu akcji. Jest to naruszenie zasady, że w radzie nadzorczej są przede wszystkim przedstawiciele akcjonariuszy, a więc właścicieli. Jest to przeniesienie systemu samorządowego do spółki akcyjnej, to zupełnie nie ma sensu.</u>
          <u xml:id="u-116.13" who="#GrażynaStaniszewska">Poza tym w praktyce mechanizm również opóźni proces prywatyzacji, bo proszę sobie wyobrazić, kto będzie chciał kupić akcje przedsiębiorstwa, w którym zasadniczy wpływ na decyzje mają ludzie nie będący właścicielami, nie będący akcjonariuszami, którzy są natomiast zainteresowani w ochranianiu własnych stanowisk, ochranianiu dotychczasowego stanu, który w wielu wypadkach trzeba po prostu zmienić.</u>
          <u xml:id="u-116.14" who="#GrażynaStaniszewska">Komisja Nadzwyczajna w porównaniu z projektem rządowym zagwarantowała prawo do 1/3 reprezentacji pracowników właśnie na okres do czasu, gdy skarb państwa jest właścicielem 50% akcji. Ta reprezentacja 1/3 przedstawicieli pracowników wydaje się maksymalna. W sprawozdaniu Komisji Nadzwyczajnej jest zapis, że jeżeli ze względu na jakieś szczególne okoliczności, na przykład warunki kapitału zagranicznego (bo nie czarujmy się, połowa zakładów chce się prywatyzować dlatego, że taki jest warunek ewentualnego partnera zagranicznego, który nie chcę rozmawiać z przedsiębiorstwem państwowym, tylko z prywatnym lub co najmniej z jednoosobową spółką skarbu państwa), jeżeli nie życzy on sobie 1/3 reprezentacji pracowników, to może ona własną decyzją obniżyć swój udział w radzie nadzorczej. W ten sposób Komisja Nadzwyczajna starała się wprowadzić maksymalną elastyczność, tak aby pracownicy mogli reagować w zależności od sytuacji, w jakiej się znajdą, w zależności od oferty, na propozycję, którą uzyska zakład pracy.</u>
          <u xml:id="u-116.15" who="#GrażynaStaniszewska">W tym projekcie Komisji Nadzwyczajnej jest również możliwość zwiększenia liczebności reprezentacji pracowników w radzie nadzorczej, ale tylko w takiej sytuacji, gdy pracownicy staną się akcjonariuszami. A zatem jeżeli pracownicy nie są akcjonariuszami, to reprezentacja maksymalnie może wynosić 1/3 do czasu, gdy połową akcji włada skarb państwa, a jeżeli są akcjonariuszami, to ich reprezentacja w radzie nadzorczej może wynosić ponad 1/3, ale wtedy jest to zupełnie inna sytuacja, bo wtedy oni są właścicielami i mają prawa takie same, jak każdy właściciel z zewnątrz.</u>
          <u xml:id="u-116.16" who="#GrażynaStaniszewska">Proszę państwa, gdybyście państwo zdecydowali, że pracownicy będą mieli 50% udziału w radzie nadzorczej, praktycznie zniechęci to zarówno kapitał zagraniczny, jak i polski, bo nie sądzę, aby ktokolwiek chciał kupić akcje przedsiębiorstwa wiedząc, że zasadnicze decyzje będą podejmowali nie właściciele. Apelowałabym zatem o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-116.17" who="#GrażynaStaniszewska">Tak samo, proszę państwa, pozornie atrakcyjny jest postulat, aby wybierając pierwszy zarząd ogłosić konkurs. Po pierwsze, takiej procedury nie ma w Kodeksie handlowym, a poza tym konkurs nie daje takich gwarancji, jakich — sądzę — oczekują autorzy poprawek, żeby pierwszy zarząd był kompetentny i odpowiedzialny. Otóż przez sam konkurs, przez wygranie konkursu żaden zarząd nie stanie się nagle bardziej odpowiedzialny.</u>
          <u xml:id="u-116.18" who="#GrażynaStaniszewska">W toku prac komisji postulowałam, aby w statutach związać przyszły zarząd obowiązkiem wykupu akcji, bo wydaje się, że tylko zaangażowanie własnego kapitału, własnego majątku może spowodować, że prezes zarządu czy zarząd będzie podejmował odpowiedzialne decyzje. Jeżeli będzie ryzykował własnym majątkiem, to jest nadzieja, że decyzje będą odpowiedzialne. Jeżeli zaś będzie dysponował tylko cudzym majątkiem, to choćby pochodził z konkursu, to ja przynajmniej — jako chętna do nabycia akcji — nie mam gwarancji, że moim kapitałem ktoś będzie dysponował w sposób odpowiedzialny. Z tego, co wiem, przed wojną obowiązywała zasada, że właśnie członków zarządu zobowiązywano do wykupu — jeżeli nie od razu, to w jakimś określonym czasie — nawet dość pokaźnego pakietu akcji, bo tylko wtedy można było mieć gwarancję, że ten ktoś będzie majątkiem całej spółki dysponował tak, jak własnym.</u>
          <u xml:id="u-116.19" who="#GrażynaStaniszewska">Miałabym postulat, aby w owej uchwale, o której się w tej chwili mówi, znalazło się takie zalecenie dla przyszłego ministra przekształceń własnościowych, dotyczące umieszczania takiej zasady w statucie spółek.</u>
          <u xml:id="u-116.20" who="#GrażynaStaniszewska">Jeszcze o jednej sprawie chciałam powiedzieć. Autorzy poprawek proponują, aby nie było zwolnień podatkowych dla kapitału zagranicznego, który będzie nabywał akcje. Chociaż jestem przeciwna różnicowaniu podatków dla podmiotów polskich i zagranicznych oraz uważam za błąd Wysokiej Izby, że przy nowelizacji ustawy o joint ventures wprowadziła taką zasadę, to jednak w tej chwili — skoro ta zasada istnieje w ustawie o inwestycjach bezpośrednich — nie można nie wprowadzić jej przynajmniej do końca tego roku do ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. I raczej postulowałabym jak najszybsze — słyszałam bowiem, że rząd przymierzą się do tego, aby ujednolicić zasady podatkowe dla podmiotów polskich i zagranicznych — ujednolicenie podatków od razu we wszystkich ustawach, we wszystkich wypadkach, gdy wchodzi w gospodarkę polską kapitał zagraniczny, a więc i w ustawie o prywatyzacji, i w ustawie o joint ventures.</u>
          <u xml:id="u-116.21" who="#GrażynaStaniszewska">Reasumując, wydaje się, że w uchwale, która będzie niezbędna, z projektów poprawek zgłoszonych przez mniejszość Komisji Nadzwyczajnej, powinien się na pewno znaleźć postulat jak najszybszej zmiany modelu przedsiębiorstw państwowych, bo niemożliwe jest, żeby w gospodarce rynkowej istniały obok siebie tak różne od siebie światy, jak dotychczasowe przedsiębiorstwo państwowe i jak przedsiębiorstwo sprywatyzowane. Uważam, że najdalej do końca września powinniśmy dostać projekt ustawy zmieniającej model przedsiębiorstw państwowych i ten wniosek z poprawek mniejszości powinien się znaleźć w uchwale zobowiązującej właśnie rząd do tego. Pozostałych poprawek nie umieszczałabym jednak w uchwale, bo praktycznie będzie to podobne rozmycie sprawy, jak gdyby te poprawki znalazły się w ustawie.</u>
          <u xml:id="u-116.22" who="#GrażynaStaniszewska">Proponuję, aby w uchwale znalazł się również postulat o natychmiastowym przygotowaniu ustawy o skarbie państwa, o ujednoliceniu zasad podatkowych dla podmiotów polskich i zagranicznych i owo zalecenie, aby w statutach zobowiązywać zarząd do wykupu akcji.</u>
          <u xml:id="u-116.23" who="#GrażynaStaniszewska">Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Jeszcze o jednej sprawie chciałam powiedzieć. Premier Balcerowicz zaapelował do nas, abyśmy poparli czynnie przekształcenia własnościowe w Polsce. Wydaje mi się, że warto, abyśmy pozytywnie odpowiedzieli na apel premiera. Wydaje mi się, że warto byłoby rzeczywiście, aby posłowie włączyli się szerzej w działania na rzecz przemian własnościowych w Polsce. Prywatyzacja to szansa na sensownie zorganizowaną pracę, to szansa dla menadżerów, ale również dla związków zawodowych, które wreszcie będą mogły mieć konkretnego partnera — właściciela, i nie będą zmuszane — jak do tej pory — do występowania w obronie interesów pracowniczych przeciwko państwu i przeciwko rządowi.</u>
          <u xml:id="u-116.24" who="#GrażynaStaniszewska">Warto, aby wokół tego zadania, które trzeba wykonać tak szybko, jak się tylko da i po drodze ominąć wszelkie nieporozumienia i konflikty, prowadząc rzeczywiście wielką pracę edukacyjną, aby wokół tego zadania zaczęli się grupować ludzie w całym kraju i to od góry do dołu.</u>
          <u xml:id="u-116.25" who="#GrażynaStaniszewska">Warto byłoby, aby temu zadaniu, temu niejako pospolitemu ruszeniu wokół tego zadania, patronowali posłowie naszego Sejmu. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-116.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Koralewskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pana posła Czesława Sobierajskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#JerzyKoralewski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Stanąłem przed państwem z dwóch powodów. Po pierwsze dlatego, że brałem udział w pracach Komisji Nadzwyczajnej i w tej części podkomisji, która tę ustawę opracowywała. Drugi powód jest nieco inny. Otóż jestem jednym z posłów, którzy w przedsiębiorstwie państwowym spędzili całe swoje życie zawodowe. Sądzę, że ta grupa posłów jest tu dość niewielka. I sądzę, że ci posłowie właśnie znają przedsiębiorstwo państwowe nie tylko z filmów „Pamiątka z Celulozy” czy „Człowiek z żelaza”. Jest to powód — uważam — wystarczający, żeby w imieniu i za tych, których mamy objąć tą ustawą, kilka słów powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#JerzyKoralewski">Znakomita posłanka, połowy moich argumentów już użyła. Oczywiście, po takiej wypowiedzi najbardziej sprywatyzowanej posłanki, trudno już coś dodać.</u>
          <u xml:id="u-118.2" who="#JerzyKoralewski">Komisja dużo wniosła do propozycji rządowych, w istocie ich nie zmieniając. Myślę tu o tych trzech poziomach instytucji, a więc, że nie będzie to agencja, ale minister, że powstanie rada przekształceń własnościowych i wreszcie, że postulujemy powstanie specjalnej komisji sejmowej. Sądzę, że jest to wystarczające zabezpieczenie, aby ten proces kontrolować na bieżąco.</u>
          <u xml:id="u-118.3" who="#JerzyKoralewski">Chciałbym jednak przypomnieć, a może uwypuklić z punktu widzenia załóg, kilka aspektów. Po pierwsze — ustawa umożliwia kilka dróg prywatyzacji, czego rząd nie ukrywał, my zaś dodaliśmy trochę zabezpieczeń.</u>
          <u xml:id="u-118.4" who="#JerzyKoralewski">Otóż taki ruch z dołu, że tak to nazwę, wynika z inicjatywy rad pracowniczych, dyrektorów za opinią zebrania delegatów. Ten ruch, a także ruch z góry, czyli z inicjatywy organu założycielskiego po opinii — niekoniecznie w zgodzie — rad pracowniczych oraz proces likwidacyjny, stwarza możliwości szerokiej prywatyzacji. Przyjęliśmy tutaj dość istotne — uważam — dla załóg zabezpieczenie, że minister przekształceń własnościowych jest obligowany przy odmowie prywatyzacji, nie tylko do tego, aby jej udzielił, ale musi ją uzasadnić i podać przedsiębiorstwu parametry, które muszą być spełnione dla osiągnięcia celów prywatyzacji. Jest to istotne i ta odmowa musi być złożona przez urząd ministra w ciągu trzech miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-118.5" who="#JerzyKoralewski">Dalej, w sprawie likwidacji zabezpieczyliśmy załogi sprzeciwem, który jest charakterystyczny dla ustawy o przedsiębiorstwach państwowych, mówię o art. 61 tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-118.6" who="#JerzyKoralewski">Tyle jeśli chodzi o inspiracje ze strony załóg,</u>
          <u xml:id="u-118.7" who="#JerzyKoralewski">Chciałbym jednak przestrzec kolegów w przedsiębiorstwach, a jest ich kilka milionów, aby nie poddawali się zbytnim iluzjom, że wystarczy tylko wola w przedsiębiorstwie, ewentualnie dobre parametry i wszystko spełnia się — będzie prywatyzacja.</u>
          <u xml:id="u-118.8" who="#JerzyKoralewski">Zwracam uwagę Izby, że przecież Sejm będzie przyjmował pulę prywatyzacyjną i być może do ministra, w danej chwili zgłosi się daleko więcej przedsiębiorstw, które nawet mogą spełniać parametry prywatyzacyjne, ale prywatyzowane być nie mogą.</u>
          <u xml:id="u-118.9" who="#JerzyKoralewski">Z drugiej strony jest problem kapitału, jakim dysponujemy, który może być w danej chwili całkowicie niewystarczający.</u>
          <u xml:id="u-118.10" who="#JerzyKoralewski">Jeszcze jeden aspekt, o którym w tej Izbie jeszcze nie mówiono, a który chyba wisi nad nami. Chodzi o tę świadomość, że akcja, którą wykupi pracownik, może go przed czymkolwiek ochronić, a więc ochronić na przykład przed zwolnieniem, jest mylna. Można być akcjonariuszem i można być tej pracy pozbawionym.</u>
          <u xml:id="u-118.11" who="#JerzyKoralewski">Następny problem, jest to droga przez dzierżawę. Chciałbym zwrócić uwagę Izby, że włączyliśmy tam zabezpieczenie w postaci 20-procentowego wymaganego wkładu kapitałowego, co może uchronić przed dzierżawcami, którzy nie ryzykując swoim majątkiem doprowadzaliby cudzy majątek do upadłości. Ten zapis prowadzi do tego, że można w umowie dzierżawnej zawrzeć klauzulę o tym, że dzierżawca po określonym czasie ma prawo nabycia na własność za niską wartość czy też w dzierżawie, można tę kwotę już uwidocznić.</u>
          <u xml:id="u-118.12" who="#JerzyKoralewski">Innym aspektem jest objęcie ustawą przedsiębiorstw komunalnych. Zapis jest może niewielki, ale istotny w swej treści. Ta ustawa może być stosowana do wszystkich wypadków prywatyzacji mienia komunalnego, gdzie uprawnienia ministra przekształceń własnościowych otrzymuje rada gminy czy związku gmin. Ta rada ma też prawo, gdyby się czuła niekompetentna, na drodze umowy z ministrem przekazać mu swoje uprawnienia do tych czynności.</u>
          <u xml:id="u-118.13" who="#JerzyKoralewski">Kolejna sprawa statutu spółek z jednoosobowym z udziałem skarbu państwa. Było tu dużo kontrowersji. Uważam, że rozwiązanie ustawowe zabezpiecza przed konfliktami. Otóż statut ustala minister przekształceń własnościowych, ale może on być sugerowany we wniosku przedsiębiorstwa, co nie znaczy, że musi być wtedy uwzględniony przez ministra. Istotne jest, że ten statut ustala właściciel i dlatego prawo musi być dla właściciela. Ważny jest także problem preferencji, myślę, że na pewno różne załogi miałyby różne pomysły co do ich rozdziału.</u>
          <u xml:id="u-118.14" who="#JerzyKoralewski">Udział załogi w zarządzaniu już był szeroko omówiony, tak że pominę ten problem.</u>
          <u xml:id="u-118.15" who="#JerzyKoralewski">Problem akcjonariatu pracowniczego. Chciałbym znowu zwrócić uwagę, szczególnie pracownikom naszych przedsiębiorstw, że owa magiczna cyfra 20% ogólnej liczby akcji jest dla większości przedsiębiorstwa czystą iluzją, bo drugą granicą jest — jak państwo wiecie — 12-miesięczny zarobek w skali przeciętnego wynagrodzenia w kraju. Dla większości przedsiębiorstw jest to granica preferencji.</u>
          <u xml:id="u-118.16" who="#JerzyKoralewski">Jest też taki zapis, że statut, o którym przed chwilą mówiłem, będzie regulował szczegółowo preferencje, które mogą zależeć od różnych rzeczy, m.in. od stażu danego pracownika. Sądzę, że tam trzeba zawrzeć wszystkie ewentualne wyróżnienia, a — jak sądzę — minister dopilnuje, żeby nie były one zbyt wielkie.</u>
          <u xml:id="u-118.17" who="#JerzyKoralewski">Akcjonariat obywatelski, który komisja rzeczywiście wprowadziła z własnej inicjatywy, w istocie stawia całą sprawę prywatyzacji zupełnie w innym świetle. Chciałbym zwrócić uwagę Izby na to, że ten akcjonariat, czy jak już mówi ustawa — emisja bonów prywatyzacyjnych, jest niestety fakultatywny dla rządu. My nie zobowiązujemy rządu do konieczności takiej emisji. Sądzę na przykład, że w tym roku takiej emisji nie będzie z różnych względów: raz — nieprzygotowania do tej emisji, dwa — Sejm tę decyzję będzie zatwierdzał, tak że przekazanie nieodpłatne akcji jest możliwe ze względu na powszechność. Tym to się różni od prywatyzacji w zakładach pracy.</u>
          <u xml:id="u-118.18" who="#JerzyKoralewski">Ulgi z tytułu udziału w spółkach podmiotów zagranicznych — jak mówiła przedmówczyni — są nadal kontrowersyjne. Sądzę, że z okazji nowego prawa podatkowego musimy zrównać nasze przedsiębiorstwa. Nie mogą one być w gorszych warunkach niż te, w których ma udział kapitał zagraniczny. W świecie pewnie nie ma takich wypadków, że bardziej preferuje się przedsiębiorstwa z udziałem kapitału zagranicznego niż własne. Raczej jest odwrotnie.</u>
          <u xml:id="u-118.19" who="#JerzyKoralewski">Konkludując chciałbym kilka słów powiedzieć, jak ja osobiście widzę losy naszej prywatyzacji. Otóż szacując oględnie, według źródeł bardzo przybliżonych, wartość majątku przedsiębiorstw można oceniać od 150 do 450 bilionów zł. Można przyjąć wobec tego jak najniższą granicę, powiedzmy, że jest to 200 bilionów. Mniej kontrowersyjna jest kwota oszczędności obywateli. Jest tego około 70 bilionów, z czego 20 bilionów w złotówkach, 50 bilionów na różnych rachunkach walutowych. Można sobie teraz zadać pytanie, jaką część tych oszczędności polscy obywatele są skłonni przeznaczyć na kupno akcji? Zakładając, że 10% jest to zaledwie 7 bilionów zł. Jest to ogromna kwota. Gdyby każdy z nas spojrzał na siebie i 10% swoich życiowych oszczędności chciał ulokować w akcjach, to sami możemy sobie odpowiedzieć, czy tego dokona. W wielu krajach ta kwota jest daleko niższa.</u>
          <u xml:id="u-118.20" who="#JerzyKoralewski">Oczywiście, zdolność nabywczą społeczeństwa można powiększyć różnymi metodami, m.in. klasycznym kredytowaniem czy wreszcie wykupem pod zastaw, co jest często stosowane na Zachodzie. Myślę, że można by tę kwotę 7 bilionów powiększyć kilkakrotnie, powiedzmy 5 razy co da 35 bilionów. Tak się ma ta kwota szans polskiego społeczeństwa do wykupu akcji, ile uruchomimy, to zależy naprawdę od wielu niewiadomych.</u>
          <u xml:id="u-118.21" who="#JerzyKoralewski">Wreszcie następny aspekt, w naszym społeczeństwie jest absolutny brak nawyków do gry giełdowej, do lokowania w akcje, skutecznie nas dawny system od tego oduczył. Świadczą o tym na przykład losy sprzedaży dotychczasowych obligacji, to jest w sumie przecież prawie niewypał. Jeśli dalej tak będziemy działać z tymi akcjami, to losy prywatyzacji nie będą optymalne.</u>
          <u xml:id="u-118.22" who="#JerzyKoralewski">I wreszcie to, o czym w tej Izbie mówiono, jaki jest nasz stosunek do udziału kapitału zagranicznego. Boję się, że co innego — jak to się mówi — pobożne życzenia, a co innego stosunek obywatela do tego, czy chciałby pracować w firmie, w której dominującym właścicielem byłby kapitał zagraniczny i to, powiedzmy, określonej jeszcze nacji. Myślę, że będzie tu sporo oporów, czy chcemy w tej chwili tego kapitału, czy nie chcemy, to się okaże, nie jest to takie proste. Wiele krajów przed tym kapitałem się broni, a są one znacznie lepsze ekonomicznie.</u>
          <u xml:id="u-118.23" who="#JerzyKoralewski">Wreszcie kilka słów na koniec. Przy koncentracji majątku w przedsiębiorstwach, która jest szacowana między 80 a 90%, nasza droga do prywatyzacji jest absolutnie pionierska. Tego — jak to się mówi — nikt jeszcze nie przerabiał. My eksperymentujemy z akcjonariatem obywatelskim. Trzeba ogromnych stymulatorów i akceleratorów, żeby to ruszyć. Mało, trzeba przekonać załogi, żeby rozpoczęły tę prywatyzację, ale muszą to zrobić ze świadomością, że nie będzie to dla nich natychmiast prosperity. Część nawet straci pracę w związku z tym, że jest prywatyzacja. Społeczeństwo jest ubogie, o czym wspomniałem w świetle zadłużenia kraju i wreszcie brak nam w tej chwili instytucji rynku kapitałowego.</u>
          <u xml:id="u-118.24" who="#JerzyKoralewski">Kończąc, chcę powiedzieć, że jestem świadom, iż ustawa przedstawiona przez komisję ma sporo wad, m.in. mało kto poruszał taką wadę, że daje się ona różnie interpretować. W tej chwili interpretuje ją rząd; zakładamy, że ten rząd jest dobry i dobrze będzie ten instrument wykorzystywał. W świetle tego, że rząd może być inny, czy może mieć inne intencje, ta ustawa, moim zdaniem, jest za mało precyzyjna. W tej chwili tego nie da się zmienić.</u>
          <u xml:id="u-118.25" who="#JerzyKoralewski">Moim zdaniem, kształt ustawy bez poprawek mniejszości zapewnia obecnie optymalny rozruch prywatyzacji w naszym kraju. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, Chciałam poddać pod głosowanie zgłoszony na początku wniosek formalny o zamknięcie listy mówców. Od początku zebrania nikt z państwa nie zgłosił się do głosu, w tej chwili mamy jeszcze dziewięciu mówców, zapisanych poprzednio do głosu.</u>
          <u xml:id="u-119.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Poddaję więc pod głosowanie wniosek formalny o zamknięcie listy mówców, nie o zamknięcie dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-119.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem tego wniosku, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (167) Kto z państwa jest przeciwny temu wnioskowi? (25)</u>
          <u xml:id="u-119.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z państwa wstrzymał się od głosowania? (37)</u>
          <u xml:id="u-119.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, wniosek nie może być rozstrzygnięty ze względu na brak wymaganej liczby osób na sali.</u>
          <u xml:id="u-119.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, przechodzimy w takim razie do dalszej dyskusji. Proszę bardzo pana posła Czesława Sobierajskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pana posła Krzysztofa Putrę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#CzesławSobierajski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Już tutaj tyle powiedziano, że właściwie niewiele można dodać. Argumenty za i przeciw były przedstawione, pozwolę sobie na kilka zdań, że tak się wyrażę, prozy.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#CzesławSobierajski">Stajemy dzisiaj przed zasadniczym przełomem w naszym kraju, w Rzeczypospolitej. Rzeczywiście pakiet ustaw prywatyzacyjnych, który jest przed nami, to zmiana systemu. Dlatego jest to moment przełomowy. Żegnamy, niektórzy może z żalem, inni z radością i wielką nadzieją, na pewno nas jest więcej, system panujący u nas od lat kilkudziesięciu, oparty na tzw. uspołecznieniu środków produkcji. Uspołecznienie to miało doprowadzić nie tylko do zmiany zewnętrznego systemu własności, ale również do zmiany natury człowieka, do uczynienia z człowieka własności społecznej. Zlikwidowano, a przynajmniej takie było założenie, wszelką własność prywatną, która jest podstawą wolności i podmiotowości człowieka. Konsekwencją tego zawsze jest likwidacja rynku kapitałowego, a nawet wszelkiego rynku, a i pieniądz jest tylko umownym biletem.</u>
          <u xml:id="u-120.2" who="#CzesławSobierajski">Przedsiębiorstwa państwowe za podstawę wszelkiej działalności, w tym ekonomicznej, uznały zaspokojenie potrzeb społeczeństwa, zastępując tym kryterium zysku wynikającego z normalnie działającego rynku. Jak owe potrzeby były zaspokajane, wszyscy dzisiaj wiedzą aż nadto dobrze. Mimo prawa do korzystania z owoców swej przecież własności zabrakło owych owoców do podziału. Zamiast równego udziału w bogactwie trzeba się było starać o względnie równy udział w biedzie. I tak okazało się, że w jakiś sposób uspołecznione środki produkcji przestawały produkować, a stały się wręcz środkami destrukcji resztek życia gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-120.3" who="#CzesławSobierajski">Z drugiej strony, jakby na ironię, nadal funkcjonował i przynosił owoce prywatny drobny przemysł, a nade wszystko indywidualne rolnictwo. Tu docieramy do owego paradoksu. To, co uspołecznione, okazuje się prywatne, bo służyło przez całe lata, już dzisiaj nazywanej, nomenklaturze, a to co prywatne, na przykład rolnictwo indywidualne okazuje się uspołecznione, bo służy całemu społeczeństwu, pozwalając mu po prostu żyć. A więc uspołecznienie stało się wielką iluzją.</u>
          <u xml:id="u-120.4" who="#CzesławSobierajski">Stajemy dzisiaj — jak powiedziałem — przed przełomem, przed zrobieniem kroku do normalnego świata. Kilka słów chciałem powiedzieć, ustosunkowując się do pewnych artykułów ustawy, szczególnie do wniosków mniejszości. Otóż w samej preambule, która jest napisana językiem jakby dawnego ustępującego systemu, a z której wynika tylko to, żeby zrobić tak wiele, żeby zostawić to, co było. Jeżeli mówi się tam o równości sektorów, to ma się na myśli nic innego, jak tylko ochronę sektora państwowego i poszerzenie sektora prywatnego, który obecnie jest szczątkowy, jak sami wiemy. Gdyby zastosować tę drogę o tzw. równości sektorów, to przynajmniej 500 lat przed nami, a prawdopodobnie efektu by się nie osiągnęło.</u>
          <u xml:id="u-120.5" who="#CzesławSobierajski">Mówiło się — nie ma rynku kapitałowego (mówca przed chwilą). Oczywiście, bo jak może rynek kapitałowy funkcjonować, gdy właściwie jest jeden rodzaj przedsiębiorstw w gospodarce? Przecież rynek kapitałowy jest wtedy, gdy konkurują między sobą podmioty własnościowe, gdy jest wiele podmiotów gospodarczych i przepływ kapitału dopiero może odbywać się w taki sposób, że są prawdziwe ceny na rynku. Jeżeli zaś są przedsiębiorstwa państwowe, jest to tylko iluzją, jest to przepływ z jednego w drugie, tam gdzie mało — wziąć, tam gdzie jest więcej — wyrównywać. Widzieli państwo przez te miesiące ostatnie, które przeżywamy. Dlaczego przedsiębiorstwa państwowe, mimo że przeżywają załamanie, stagnację, praktycznie nie upadają. Właśnie dlatego, że przepływ kapitału nie następuje, nie ma prawdziwej informacji, jest wzajemne blokowanie się, a właściwie wzajemne pomaganie sobie. Taka jest prosta odpowiedź. Gdyby na ich miejscu były przedsiębiorstwa komercyjne — jakby za dotknięciem czarodziejskiej różdżki, gdyby tak się mogło zdarzyć, to wtedy byśmy widzieli zupełnie inny obraz rynku w kraju. I trzeba go właśnie stworzyć. Mówienie, że rynek kapitałowy nie może być bez prywatyzacji sektora państwowego to jest powiedzenie: czy kura była pierwsza, czy jajko. Oczywiście, musi być jedno i drugie. Przedsiębiorstwa państwowe mogą nabywać akcje — wniosek mniejszości. Jeżeli ministerstwo odmówi, to do sądu. Otóż jeżeli stoi przed nami prywatyzacja sektora państwowego, to gdyby dać możliwość nabywania ponownie przez państwowe przedsiębiorstwa, to właściwie jest to zamknięcie w ogóle sprawy, wręcz zablokowanie rozpoczęcia wszelkiej prywatyzacji, ale w podtekście o to tutaj chodzi. Dlatego nie dziwi mnie ten zapis we wniosku mniejszości, właśnie ten.</u>
          <u xml:id="u-120.6" who="#CzesławSobierajski">Do wyceny majątku — mówi się: oddzielną ustawę. Już samo to powiedzenie świadczy o tym, że oczywiście nie ruszamy z prywatyzacją, robimy ustawę, która — konia z rzędem — jak ona będzie wyglądać, jakie parametry przyjąć wyceny, do czego. Przecież nie dokonają jej firmy konsultingowe, które teraz muszą robić jako pierwsze, w konsekwencji wycena prawdziwa dokona się na rynku. Jeżeli ktoś nie da więcej, to znaczy po prostu więcej, to nie kosztuje i możemy na głowie stawać, po prostu rynek pokażę, jaka jest cena naszego majątku. Jeszcze kilka słów na temat pakietu kontrolnego akcji — bo tak to trzeba nazwać — w wypadku 50% załogi. Przede wszystkim gdybyśmy ten zapis przyjęli jako parlament, nie tylko kapitał zagraniczny by się absolutnie nie zbliżył, ale także żaden szanujący się biznesmen polski, rodzimy, również nie podejdzie do takiego przedsiębiorstwa, którego kontrolny pakiet akcji ma załoga. Blokuje to prywatyzację z miejsca. Dlatego zaproponowane 30% (1/3) jest to kompromisowe rozwiązanie między projektem rządowym i projektem komisji, jest jedyne do przyjęcia.</u>
          <u xml:id="u-120.7" who="#CzesławSobierajski">Chcę powiedzieć państwu taką rzecz, mówimy o kapitale zagranicznym i mówimy 10% może, a powyżej 10% zgodę wydaje minister. Chcę powiedzieć, że stoimy przed problemem uchwalenia w krótkim czasie ustawy o podwójnym obywatelstwie i zastanawiam się, jak będziemy traktować biznesmenów polskich, bo już to będą polscy biznesmeni, ci którzy będą mieli obywatelstwo polskie. Nie wiem, czy w tym wypadku będzie to 10%, mam nadzieję, że napłynie wiele ofert, ale pod warunkiem, że to będzie 1/3. Gdyby natomiast zachowało się 50%, jak we wniosku mniejszości, to jestem przekonany, że pójdą do innych krajów, gdzie stworzą im lepsze możliwości i warunki.</u>
          <u xml:id="u-120.8" who="#CzesławSobierajski">Mówiło się o Sejmie, że ma przejąć właściwie rolę wykonawczą. Jest to kolejny nonsens. Rzeczywiście projekt Komisji Nadzwyczajnej mówi bardzo dobrze — Sejm ma być kontrolnym ciałem, natomiast minister ma być ciałem wykonawczym. Koleżanka Staniszewska bardzo dobrze powiedziała, że ministra można na to miejsce przywołać, rozliczyć i rzeczywiście zachować pewną kontrolę, tym bardziej radę przy premierze, jak już było powiedziane. Poseł Bugaj mówił, że gdy przyjmiemy tę ustawę, to grozi nam etatyzacją. Trudno się oprzeć wrażeniu, że etatyzacją jest jakby przypisana właśnie przedsiębiorstwom państwowym, właśnie temu sektorowi. Przecież sami wiemy doskonale, że przy tych przedsiębiorstwach funkcjonowało wiele komórek, które były z mocy ustawy przypisane i jakby nie mogły inaczej funkcjonować te przedsiębiorstwa. Mówiąc o etatyzacji świadomie jakby fałszuje się sprawę, bo przedsiębiorstwo prywatne, wiemy to doskonale, funkcjonuje bez tego typu ogniw i ciał, które są przypięte jak kleszcz do przedsiębiorstw państwowych. Dlatego jest to niepoważny zarzut.</u>
          <u xml:id="u-120.9" who="#CzesławSobierajski">Jeśli chodzi o rozdawnictwo, to uważam, że gdy zostało już zapisane, że Sejm podejmie decyzję, ile i w jakiej wysokości bonów kapitałowych będzie dla społeczeństwa, to jest to daleko korzystniejszy zapis niż uwłaszczenie, które by się proponowało załogom, a dlaczego niby one miały być właścicielem. Bony kapitałowe, które otrzymają wszyscy ludzie, na rynku wtórnym spowodują alokację kapitału i ci, co mają pieniądze, po prostu skupią je i staną się właścicielami.</u>
          <u xml:id="u-120.10" who="#CzesławSobierajski">Miałbym jeszcze uwagę do uchwały Sejmu, którą mamy podjąć. Otóż gdyby wnioski mniejszości miały nie przejść, a miały się znaleźć w uchwale Sejmu, to opowiadam się za nieprzyjęciem takiej uchwały z tej prostej przyczyny, że uchwała przyjęta przez nas z wnioskami mniejszości byłaby jeszcze groźniejsza od ustawy, ponieważ ustawa idzie do Senatu i można jeszcze coś w niej zmienić. Uchwała natomiast staje się wiążącą opinią Sejmu, właściwie jest to znacznie bardziej groźne.</u>
          <u xml:id="u-120.11" who="#CzesławSobierajski">Dlatego zwracani się do Wysokiej Izby o nieprzyjęcie uchwały, w której będą zawarte wnioski mniejszości, które nie przejdą w trakcie głosowania ustawy.</u>
          <u xml:id="u-120.12" who="#CzesławSobierajski">Miałbym jeszcze kilka zdań na oderwany trochę temat tak zwanego popiwku od wynagrodzeń. Jeżeli już przyjmiemy te ustawy prywatyzacyjne, a wiadomo, że płace będą jeszcze przez jakiś czas trzymane ustawowo, oczywiście będzie rozwierany współczynnik korekcyjny płac, to można zaproponować wprowadzenie w pewnych wypadkach bonów kapitałowych. Przedsiębiorstwa, które nie mogą zapłacić ze względu na restrykcyjny podatek, mogłyby to zrobić w bonach kapitałowych, za które można potem wykupić akcje prywatyzowanych przedsiębiorstw. Mam nadzieję, że takie rozwiązanie pobudziłoby produkcję i pozytywne nastawienie do tego przedsięwzięcia.</u>
          <u xml:id="u-120.13" who="#CzesławSobierajski">Spoczywa na nas historyczna odpowiedzialność, żeby parlament X kadencji, ten krytykowany przez różne strony, wzniósł się ponad wszystko, ponad swoje nawet ideowe zapatrywania i bardzo odpowiedzialnie podszedł do tego pakietu ustaw.</u>
          <u xml:id="u-120.14" who="#CzesławSobierajski">Cała Polska, a większość na pewno, i świat czekają ze wstrzymanym oddechem, łącznie z Jugosławią, która przetestowała samorządowy model i znalazła się tam, gdzie się znalazła, i rzeczywiście chce iść naszym śladem. Dlatego apeluję do odpowiedzialności nas wszystkich, aby przyjąć ustawę w formie zaproponowanej przez Nadzwyczajną Komisję sejmową, która już jest kompromisowa, ale która jeszcze stwarza możliwości i warunki do wprowadzania w życie szybkiej prywatyzacji. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-120.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę Państwa! Chciałam przypomnieć, że czas wystąpień nie jest ograniczony, bo taka była wola Wysokiej Izby, ale zwracam się z apelem o skracanie częściowo wypowiedzi, abyśmy mogli dzisiaj tę dyskusję skończyć. Jeżeli naturalnie posłowie uznają to skrócenie za możliwe.</u>
          <u xml:id="u-121.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-121.3" who="#OlgaKrzyżanowska">To jest tylko moja prośba.</u>
          <u xml:id="u-121.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu pana…</u>
          <u xml:id="u-121.5" who="#komentarz">(Poseł Herbert Gabryś: Ad vocem, proszę.)</u>
          <u xml:id="u-121.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Ad vocem, tak? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#HerbertGabryś">Chcę jedno zdanie ad vocem dodać, wobec — jak rozumiem — niedostatku wiedzy ekonomicznej pana posła. Nie chodzi o liczbę etatów w przedsiębiorstwie, a wyjaśniam to dlatego, iż może to mieć wpływ na tryb głosowania i jego wynik, lecz chodzi o personalne zarządzanie w imieniu właściciela, bez liczenia się z kategoriami ekonomicznymi. Dziękuję uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Krzysztofa Putrę z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pana posła Bohdana Osińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#KrzysztofPutra">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zastosuję się do apelu i będę mówił bardzo krótko, ponieważ nie sądzę, żeby można było coś nowego wnieść po tylu wystąpieniach i po tak dobrym przedstawieniu tej ustawy przez posła sprawozdawcę.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#KrzysztofPutra">Chciałem zwrócić uwagę na dwie rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-124.2" who="#KrzysztofPutra">Po pierwsze — w poprzedniej debacie, było to chyba 25 posiedzenie Sejmu, czyli 10 posiedzeń wstecz, z tej trybuny zgłaszałem pod adresem rządu wniosek o lepszą politykę informacyjną dotyczącą prywatyzacji. Dzisiaj muszę stwierdzić, że rząd praktycznie rzecz biorąc nic w tej dziedzinie nie zrobił. Myślę, że nas, posłów, którzy tutaj tyle czasu poświęcamy reformowaniu gospodarki, tworzeniu ustawodawstwa, do tego nie trzeba przekonywać. Trzeba przekonywać nasze społeczeństwo, które, nie wiem, czy dokładnie wie, co będzie po prywatyzacji, jakie będą tego efekty. Programy typu „Otwarte studio” to — według mnie — po prostu zwykły skandal. To muszą być fachowe dyskusje, muszą zasiadać fachowcy i omawiać te tematy uczciwie. Jestem przekonany, że zdecydowana większość społeczeństwa nie wie, co to jest akcja, co to jest rynek papierów wartościowych, bo i skąd ma to wiedzieć. Dlatego jeszcze raz zwracam się do rządu, żeby te sprawy były jednak potraktowane poważnie i żeby edukacja społeczeństwa w dziedzinie ekonomicznej była podjęta. I to podjęta rzetelnie.</u>
          <u xml:id="u-124.3" who="#KrzysztofPutra">Następna sprawa, którą chciałem poruszyć, to sprawa polityki kadrowej. Co prawda poseł Koralewski w zasadzie już ten temat omówił. Ja również jestem pracownikiem przedsiębiorstwa państwowego od początku swojej kariery zawodowej. Miałem do czynienia z pracą samorządową i chcę powiedzieć, że ja tak różowo prywatyzacji nie widzę. Uważam, że nie ma w Polsce dobrych kadr menadżerskich, które mogłyby przeprowadzić ten proces dokładnie, szybko i efektywnie.</u>
          <u xml:id="u-124.4" who="#KrzysztofPutra">Uważam, że rząd czy też ministerstwo do spraw prywatyzacji musi zwrócić na tę sprawę szczególną uwagę. Chodzi oczywiście o dobór przyszłych zarządów tych spółek jednoosobowych skarbu państwa, bo niestety na początku będą one jednoosobowe do czasu wyprzedania akcji. Nie wiem, jak to będzie, czy te akcje zostaną szybko wyprzedane, to zależy od popytu. Myślę, że muszą być zastosowane kryteria fachowości w doborze ludzi do zarządów tych spółek, o co również do rządu apeluję.</u>
          <u xml:id="u-124.5" who="#KrzysztofPutra">Chciałbym jeszcze jedną rzecz z dużą stanowczością podkreślić. Prywatyzacja nie jest dla samej prywatyzacji. Jest to proces, który ma przynieść przeciętnemu obywatelowi w jakimś okresie konkretne korzyści. Nie mówię, że każdy obywatel musi mieć lepiej, bo będzie posiadał akcje itd. Z tego procesu muszą być konkretne efekty i większe środki. Na rzecz tych, którym się nie powiedzie, będzie możliwość prowadzenia lepszej polityki socjalnej. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-124.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Bohdana Osińskiego, a następnie pana posła Kazimierza Czerwińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#BohdanOsiński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Nikt z nas nie ma wątpliwości, że prywatyzacja jest niesłychanie ważnym i pilnym zadaniem. Należy jedynie wyrazić żal, że straciliśmy wiele miesięcy, nie przeprowadzając w tym czasie odpowiednich doświadczeń. Na przykład nic nie stało na przeszkodzie, aby rząd wystąpił do parlamentu o udzielenie pełnomocnictw do prywatyzacji 10 czy 20 przedsiębiorstw, a wszyscy mielibyśmy obecnie już pewne doświadczenia.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#BohdanOsiński">Pragnę zasygnalizować również niepokojące sygnały dotyczące małej prywatyzacji. Jako przykład podam prywatyzację aptek. Na terenie kraju sprywatyzowano już setki aptek na podstawie ustawy o działalności gospodarczej z 1988 r. Nie unieważniono jednak ustawy z 1951 r. o nacjonalizacji aptek, czyli według prawa każda sprywatyzowana obecnie apteka powinna być natychmiast na tej podstawie znów upaństwowiona. To jest sprawa formalna, ale są również sygnały o wielu nieprawidłowościach, takich jak sprzedaż również tych aptek, których chęć nabycia zgłosili prawowici właściciele, ograbieni w 1951 r. Sprzedaż wyposażenia za drobny ułamek rzeczywistej wartości, a na terenie Warszawy pewna liczba aptek została prawdopodobnie zakupiona przez osoby ściśle związane z departamentem farmacji Ministerstwa Zdrowia. W tej sprawie zwróciłem się do Najwyższej Izby Kontroli, kontrola już rozpoczęła działanie.</u>
          <u xml:id="u-126.2" who="#BohdanOsiński">Obecnie przechodzę do zgłoszenia wniosku dotyczącego ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Ponieważ będę mówił o spółdzielczości, muszę oświadczyć, że nie należę do grupy posłów zwanych w czasie prac komisji spółdzielnią, ani do posłów zwanych złośliwie BBWR, czyli blokiem bezkrytycznych wielbicieli rządu. Wniosek mój dotyczy art. 38 ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, druk nr 424 str. 15, i polega na przywróceniu zapisu z pierwotnego projektu rządowego, który był zawarty w art. 34, druk nr 283. Przewidywał on oddanie do odpłatnego korzystania majątku na rzecz nie tylko spółek, ale także spółdzielni. Komisja większością głosów uznała, że spółdzielczość jest tak brzydką formą, że w ogóle należy jej unikać. Na nic zdały się tłumaczenia, że prawdziwa spółdzielczość w okresie międzywojennym, a nawet w pierwszych latach po II wojnie światowej w wielu wypadkach była bardzo pożyteczną formą własności.</u>
          <u xml:id="u-126.3" who="#BohdanOsiński">Na szczęście od czasu obrad komisji nastąpiło potwierdzenie przewidywanych zmian w spółdzielczości i uzdrowienie tej spółdzielczości. Dlatego mam nadzieję, że przekonam Wysoką Izbę do mojej propozycji.</u>
          <u xml:id="u-126.4" who="#BohdanOsiński">Otrzymaliśmy druk nr 434 dotyczący ustawy o przekształceniach w spółdzielczości, przewidującej możliwość przekształcenia spółdzielni w spółkę na podstawie uchwały walnego zgromadzenia spółdzielni. W tym czasie zakończył również pracę zespół rządowy przygotowujący założenia do prawa spółdzielczego. Projekt ten zakłada likwidację własności zbiorowej na korzyść własności indywidualnej członków spółdzielni. Ze względu na rozszerzenie w art. 38 praw również na spółdzielnie, należy wziąć pod uwagę, że w wielu wypadkach zainteresowani pracownicy zdecydują się na przekształcenie w spółdzielnię, a nie będą chcieli zawiązywać spółki. Może to wystąpić zwłaszcza w sektorze rolnym oraz zakładach usługowych i w mniejszych zakładach przemysłowych.</u>
          <u xml:id="u-126.5" who="#BohdanOsiński">Wnoszę zatem o dopisanie w art. 38 pkt 1 ust. 2 na końcu zdania: „lub spółdzielni” oraz w ust. 3 o dodanie na początku zdania po słowie „spółki” słów: „lub spółdzielni” i dalej bez zmian.</u>
          <u xml:id="u-126.6" who="#BohdanOsiński">Na zakończenie mam uwagę do art. 5 projektu ustawy o utworzeniu urzędu ministra przekształceń własnościowych, który przewiduje utworzenie Rady Przekształceń Własnościowych przy prezesie Rady Ministrów. Nasza komisja w wypadku tego artykułu wykazała, moim zdaniem, nadgorliwość w jego uściślaniu. Komisja nie wzięła pod uwagę tego, że rząd może mieć radę liczniejszą bądź mniej liczną, niż myśmy to wymyślili, oraz że zakres działania może mieć albo zawężony, albo rozszerzony. Wydaje mi się, że narzuciliśmy rządowi pewne sprawy.</u>
          <u xml:id="u-126.7" who="#BohdanOsiński">Dlatego proponuję znaczne rozluźnienie uściśleń zawartych w art. 5. Jednocześnie, ponieważ Sejm nie był zbyt elegancki w stosunku do rządu w czasie ostatniej debaty, chciałem poinformować członków rządu, że komisja nasza rozpatrywała treść art. 5 po godzinie 22, mniej więcej w trzynastej godzinie obrad, wówczas gdy jedna z posłanek stwierdziła, że przestaje już kontaktować i dyskretnie opuściła salę, a reszta udawała dzielnie, że jeszcze świetnie kontaktuje. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-126.8" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Kazimierza Czerwińskiego.</u>
          <u xml:id="u-127.2" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Orzeł: Chciałbym ad vocem.)</u>
          <u xml:id="u-127.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan poseł ad vocem, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#JerzyOrzeł">Chciałbym wyjaśnić, że odrzucenie przez Komisję Nadzwyczajną formy spółdzielczej w prywatyzacji nie wynikało z tego, że komisja uznała, że jest to brzydka forma, tylko z tego, że fatalny jest stan prawny spółdzielczości. Powoływanie się na projekt jest trochę przedwczesne, ponieważ po pierwsze, nie wiemy, czy te projekty zostaną uchwalone; po drugie, nie wiemy, kiedy zostaną uchwalone; po trzecie — zasadnicza różnica między spółką i spółdzielnią jest taka, że w spółce następuje głosowanie kapitałem, a w spółdzielni każdy członek ma równe prawo głosu. Zatem w spółdzielni, jeżeli ktoś wniesie 10-krotnie większy kapitał, będzie miał takie samo prawo głosu, jak ten, który wniósł kapitał mniejszy. Dlatego wyeliminowanie spółdzielni ma na celu zabezpieczenie tych, którzy chcą w spółdzielniach czy w spółkach więcej inwestować. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#komentarz">(Poseł Bohdan Osiński: Ad rem.)</u>
          <u xml:id="u-129.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#BohdanOsiński">Chciałem wyjaśnić, iż nie twierdziłem, że spółdzielnia jest wyższą formą niż spółka i bardziej korzystną, lecz stwierdziłem, że mogą wystąpić takie wypadki, gdy spółka nie zostanie utworzona i wówczas byłoby celowe utworzenie spółdzielni. To jest jedna sprawa.</u>
          <u xml:id="u-130.1" who="#BohdanOsiński">Druga sprawa — chciałem stwierdzić, że to jest forma przejściowa i że od nas, czyli od Wysokiej Izby, będzie zależało, co my ustalimy. Jeżeli ustalimy, że spółdzielnia może przejść w spółkę, to będzie przechodziła. Traktuję to jako formę przejściową i uważam, że to jest niezwykle ważna sprawa dla rozwiązania właśnie szczególnych przypadków.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Kazimierza Czerwińskiego, a następnie pana posła Mieczysława Brudniaka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#KazimierzCzerwiński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Reprezentuję pogląd grupy posłów Stronnictwa Chrześcijańskiej Demokracji i pragnę odnieść się do kilku wątków w omawianym temacie.</u>
          <u xml:id="u-132.1" who="#KazimierzCzerwiński">Obserwowana od kilku miesięcy stagnacja produkcji materialnej i utrzymujące się objawy recesji zbyt często i niepotrzebnie są tragizowane. Zjawiska te jednak obok braku oczekiwanych zmian gospodarczych związanych z procesami urynkowienia, jak chociażby restrukturyzacja przemysłu w kierunku produkcji dóbr konsumpcyjnych, przemieszczenie środków materialnych do efektywnych podmiotów gospodarczych, utwierdzają w przekonaniu, że stworzone polityczne i prawne warunki funkcjonowania gospodarki rynkowej są nieprzydatne dla państwowych socjalistycznych struktur własności, z jakimi wciąż mamy do czynienia.</u>
          <u xml:id="u-132.2" who="#KazimierzCzerwiński">Przedsiębiorstwo państwowe, dominując w gospodarce, nie będzie w warunkach rynkowych reagować wzrostem potrzebnej produkcji, lepszą jakością, rozwojem własnego potencjału. Gospodarka kapitalistyczna, a o taką nam chodzi, toleruje własność państwową do poziomu 10–20% potencjału gospodarczego. To właśnie wyznacza na dzisiaj granicę wymaganej prywatyzacji, koniecznej do osiągnięcia możliwie najszybciej.</u>
          <u xml:id="u-132.3" who="#KazimierzCzerwiński">Powolna, rozłożona na lata prywatyzacja nie pozwoli na osiągnięcie w przyzwoitym czasie celu, jakim jest gospodarka nowoczesnego kapitalizmu, źródło i warunek materialnego dobrobytu społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-132.4" who="#KazimierzCzerwiński">Droga powolnych zmian własności utrudni i zwielokrotni społeczne koszty przemian gospodarczych, które są koniecznością. Zatem prywatyzacja szokowa, jak to gdzie indziej określano, w moim przekonaniu jest skuteczna dla osiągnięcia zamierzonego celu i taką być powinna w realizacji. Myślę, że w tym względzie rząd wykaże dostateczne zdecydowanie i odwagę.</u>
          <u xml:id="u-132.5" who="#KazimierzCzerwiński">Proponowana ustawa będzie dostatecznie skutecznym narzędziem do energicznego przeprowadzenia zmian własności, chociaż sama w sobie tempa prywatyzacji nie narzuca, czyniąc go słusznie wyborem dla rządu.</u>
          <u xml:id="u-132.6" who="#KazimierzCzerwiński">Nie wdając się w dowodzenie racji, jestem zdecydowanie przeciwny socjalizującym propozycjom poprawek mniejszości, osłabiają one i rozwadniają klarowność przedsięwzięcia prywatyzacji. Po prostu psuje to dobrą robotę.</u>
          <u xml:id="u-132.7" who="#KazimierzCzerwiński">Mało przydatny będzie zamysł przebudowy organizacyjnej i komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego. Dla tej próby dowodzenia reformowalności tego, co mija, wypada zachować zrozumienie, chociaż daremny to trud i jakby nieco spóźniony.</u>
          <u xml:id="u-132.8" who="#KazimierzCzerwiński">Wyraźnie w tym miejscu pragnę przekazać pogląd, że w prywatyzacji nie chodzi o wyposażenie kogokolwiek we własność dla posiadania, lecz o to, aby przez „mieć” tych wielu, którzy zechcą i potrafią mieć, stworzyć godny byt materialny w jak najszerszej skali społecznej.</u>
          <u xml:id="u-132.9" who="#KazimierzCzerwiński">W tym spójnym, precyzyjnie przygotowanym projekcie ustawy jest dla mnie niezrozumiała idea rozdawania majątku każdemu. Nie mogę też do końca zrozumieć celowości udostępnienia akcji za pół darmo w imię skądinąd słusznych preferencji. Jakimś doświadczeniem w tej mierze może być przykład reformy rolnej, o słuszności której nikt nie wątpi. Ziemię dostał każdy, kto chciał lub kogo skłoniły okoliczności. Niska odpłatność nie stała się przeszkodą. Możemy dzisiaj, odwiedzając wieś, przekonać się, kto z faktu posiadania zrobił użytek we własnym i publicznym interesie, a kto został niewolnikiem majątku, z którym tak naprawdę nie wie, co uczynić.</u>
          <u xml:id="u-132.10" who="#KazimierzCzerwiński">Nie każdy chce być właścicielem i nie każdy nim być potrafi, bez względu na pozycję społeczną, wykształcenie itd. Z tego aktu rozdawania nie wynika wprost ożywienie gospodarcze i pobudzenie transformacji własności.</u>
          <u xml:id="u-132.11" who="#KazimierzCzerwiński">Bony prywatyzacyjne w znacznym procencie zostaną sprzedane tym, którzy żywo interesują się posiadaniem, i to dobrze, ale pieniądze uzyskane tą drogą zostaną skierowane na rynek konsumpcji. Błędna okaże się wówczas teza, że to rozwiązanie nie kryje w sobie niebezpieczeństwa spotęgowania inflacji. Uruchomi bowiem te pieniądze, które pozostając w dyspozycji zamożnych nigdy nie zostałyby użyte do zakupu dóbr konsumpcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-132.12" who="#KazimierzCzerwiński">Rozdzielnictwo bonów prywatyzacyjnych, gdy nierówne są szanse korzystnego ich lokowania, stwarza możliwość wykorzystania pozycji społecznej posiadacza, powiązań zawodowych i towarzyskich, wyzwolić więc może niekorzystne oceny społeczne, poczucie niesprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-132.13" who="#KazimierzCzerwiński">Udostępnienie majątku produkcyjnego w różnorodnych formach odpłatnych, jak ratalne spłaty, dzierżawa i inne, stwarza — w moim przekonaniu — optymalne warunki do skutecznego i sprawiedliwego przeprowadzenia procesu. Stwarza warunki do wejścia w posiadanie każdemu, kto zechce i potrafi zrobić z tego użytek, jeśli nawet nie dysponuje dostatecznym kapitałem. Stwarza także warunki ochrony interesów tych, którzy pragną pozostać pracownikami, swoją bowiem część otrzymają za pośrednictwem państwa pobierającego należności od tych, którzy zechcieli posiadać. Dlatego ośmielę się wnieść o skreślenie art. 25 projektowanej ustawy, będąc świadomy, iż wyciągniętej ręki po rozdawane łatwo się nie cofa.</u>
          <u xml:id="u-132.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Mieczysława Brudniaka z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, a następnie pana posła Jerzego Dynera.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#MieczysławBrudniak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! O celach prywatyzacji mówić nie zamierzam, mówili o tym moi przedmówcy. Są cele gospodarcze, bo dla wolnego rynku inicjatywa i własność prywatna powinny uzyskać priorytet nad działalnością państwa i własnością państwową. Jest wiele celów politycznych, chyba oczywistych. Wśród nich trochę paradoksalny w naszej sytuacji — osłabienie pozycji związków zawodowych w skali państwa.</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#MieczysławBrudniak">Prawdą jest to, co już podkreślano, że fetyszyzuje się prywatyzację. Od ok. 10 lat na Zachodzie nasila się prywatyzacja w wielu krajach rozwiniętych, ale z bardzo różnym natężeniem. We wzorcowych dla wielu Polaków krajach skandynawskich zaangażowanie to jest bardzo małe. Wzorując się więc na Zachodzie powinniśmy jednak mieć świadomość, z jakiej pozycji wychodzimy i w którym miejscu Europy jesteśmy.</u>
          <u xml:id="u-134.2" who="#MieczysławBrudniak">Niepokoi mnie fakt, że mimo wielu głosów w pierwszym czytaniu tych ustaw, nie przedstawiono jeszcze Sejmowi projektów ustaw o skarbie państwa i o obrocie papierami wartościowymi. Sądzę również, że Sejm jednocześnie z ustawami prywatyzacyjnymi powinien rozpatrywać ustawy o zwrocie mienia. Ich projekty senacki i poselski znajdują się w Sejmie.</u>
          <u xml:id="u-134.3" who="#MieczysławBrudniak">Mam pytanie do Prezydium Sejmu, czym kierowano się podejmując decyzje, aby projekty ustaw o zwrocie mienia przejętego na własność państwa na podstawie przepisów o uregulowaniu stanu prawnego mienia pozostającego pod zarządem państwowym do pierwszego czytania zostały skierowane do Komisji Systemu Gospodarczego, Przemysłu i Budownictwa oraz Ustawodawczej, a nie na plenarne posiedzenie Sejmu. Jaką wagę i wymiar społeczny ma ta sprawa nie muszę chyba uzasadniać.</u>
          <u xml:id="u-134.4" who="#MieczysławBrudniak">W podstawowym dokumencie zewnętrznym z grudnia ub. roku, memorandum podpisanym przez premiera Balcerowicza i prezesa Bakę, a warunkującym start programu gospodarczego, napisano m.in.: „zakończymy prace ustawodawcze i stworzymy ramy organizacyjne do daleko idących zmian struktury własnościowej przedsiębiorstw. Główne przewidywane formy własności obejmą spółki akcyjne, firmy będące własnością pracowniczą i przedsiębiorstwa uspołecznione. Inwestorzy zagraniczni będą mieli możliwość zakupu udziałów w firmach polskich, stać się posiadaczami większościowego pakietu akcji, jak również tworzyć przedsiębiorstwa będące w 100% własnością kapitału obcego”. We wspomnianym przez posła Sekułę memorandum sprzed kilkunastu dni wolę takich działań potwierdzono. Potwierdził je również dzisiaj premier Balcerowicz, mówiąc o elastyczności projektu ustawy, dopuszczającego różne cele przekształceń od akcjonariatu do sprzedaży całych przedsiębiorstw także osobom nie polskim.</u>
          <u xml:id="u-134.5" who="#MieczysławBrudniak">Rozumiem, że jest to konieczność naturalna, gospodarczo uzasadniona, ale twierdzę, że rząd, a konkretnie osoby odpowiedzialne za politykę informacyjną, nie wykorzystały minionych sześciu miesięcy. W środkach masowego przekazu uprawiano, co prawda, propagandę proprywatyzacyjną, ale nie przeprowadzono edukacji, nie informowano kompleksowo o pracach nad ustawami. Wiedza społeczeństwa, a jako posłowie mamy kontakt z bardzo dużą liczbą ludzi o różnym gospodarczym zaangażowaniu, otóż rzeczowa wiedza na temat prywatyzacji jest bardzo mała. Przeczy to głoszonym obietnicom pracy przy otwartej kurtynie.</u>
          <u xml:id="u-134.6" who="#MieczysławBrudniak">Chciałbym podzielić się z Wysoką Izbą pewnymi obawami, z którymi spotykamy się w terenie. Czytając art. 20 projektu ustawy nie mogę oprzeć się wrażeniu, że do pozytywnej jej oceny potrzebne jest tzw. założenie dobrej woli. Zgadzam się tutaj z posłem Bugajem. Kompetencje ministra do spraw przekształceń własnościowych są ogromne. Na przykład w ust. 4 tego artykułu pisze się, że minister określa sposób przeprowadzenia analiz i ich finansowania oraz kwalifikacje osób dokonujących analiz, zaś w ust. 1 po tak, że tak powiem, ustawionej analizie, decyduje o potrzebie wprowadzenia zmian organizacyjnych, ekonomicznych lub technicznych w prywatyzowanym przedsiębiorstwie.</u>
          <u xml:id="u-134.7" who="#MieczysławBrudniak">Mogą to przecież być decyzje bardzo negatywne dla losów załogi. A przecież w praktyce te kompetencje ministra realizować będą urzędnicy. Tak więc do słów przewodniczącego komisji prof. Zawiślaka, że nastąpi przekazanie własności z rąk biurokratów do rąk obywateli, należałoby dodać — ale rękami biurokratów. Może to uprzedzenie, ale podzielane przez bardzo wielu moich rozmówców.</u>
          <u xml:id="u-134.8" who="#MieczysławBrudniak">Inny przykład obaw przed rozrostem kompetencji. W art. 6 jest przedstawiona procedura przekształcania przedsiębiorstwa państwowego w spółkę decyzją prezesa Rady Ministrów. Ust. 2 mówi o zasięganiu opinii organu założycielskiego, dyrektora i rady pracowniczej. Nie przewidziano postępowania w wypadku opinii zdecydowanie negatywnych. Tak więc procedura zasięgania opinii może być traktowana tylko jako towarzysko-grzecznościowa. Praktyczną podstawą decyzji pozostanie wniosek ministra do spraw przekształceń.</u>
          <u xml:id="u-134.9" who="#MieczysławBrudniak">Emocje budzi sprawa prywatyzacji pegeerów. Rynek ziemi, szczególnie na tzw. ziemiach odzyskanych, jest bardzo słaby. Prywatyzacja obejmować będzie automatycznie prawo własności ziemi, co jest stosowane przecież na całym świecie. Znamy czułość opinii publicznej w sprawach sprzedaży ziemi. Sprawie tej szczególnego smaku dodać może cytat z innego świata — z tegorocznego raportu opracowanego dla Komisji Rady Europy do spraw Gospodarczych i Rozwoju na temat prywatyzacji. Wśród argumentów przeciw autor pisze: „Prywatyzacja może zwiększyć liczbę zagranicznych właścicieli przemysłu i usług o żywotnym znaczeniu, a w konsekwencji doprowadzić do utraty przez rząd kontroli nad losami państwa”. Jeśli istnieje takie zagrożenie między silnymi państwami Zachodu, to w naszym wypadku cytat ten można odnieść — moim zdaniem — do sprawy ziemi.</u>
          <u xml:id="u-134.10" who="#MieczysławBrudniak">Uważam, że do pegeerów — jeżeli Wysoka Izba nie wyłączy ich z ogólnych zasad ustawy — powinno stosować się procedurę z art. 37 ust. 1 pkt 3, to znaczy, że organ założycielski może za zgodą ministra zlikwidować przedsiębiorstwo w celu oddania na czas oznaczony do odpłatnego korzystania i — zgodnie z odpowiednimi punktami art. 38 — odda go udziałowcom spółki, osobom fizycznym, które wcześniej były pracownikami likwidowanego przedsiębiorstwa. Wówczas następny artykuł w ust. 2 daje możliwość zakupienia mienia, z którego spółka korzysta po określonym czasie tej swoistej dzierżawy, w czasie której udziałowcy mogą zgromadzić pieniądze na zakup.</u>
          <u xml:id="u-134.11" who="#MieczysławBrudniak">Na zakończenie chciałbym zwrócić uwagę na jeszcze jeden pozytywny aspekt prywatyzacji, o którym chyba jeszcze nie było mowy, a który jest bardzo ważny obecnie i zapewne brany przez pana premiera Balcerowicza pod uwagę.</u>
          <u xml:id="u-134.12" who="#MieczysławBrudniak">Otóż po podjęciu decyzji ustawowych nastąpi gromadzenie i angażowanie kapitałów ludzi bogatych, naszych bogatszych rodaków, na zakup akcji. Zdejmie to zagrożenie uderzenia dużymi pieniędzmi w rynek. Jednocześnie zapowiadając ulgi w limitowaniu funduszów płac, rząd liczy się z większym wypływem pieniędzy z kieszeni uboższych na artykuły codzienne, zwykłej potrzeby. Nastąpi więc umiarkowane zwiększenie popytu, co będzie ratunkiem dla bardzo wielu przedsiębiorstw produkujących na rynek.</u>
          <u xml:id="u-134.13" who="#MieczysławBrudniak">Reasumując, rozpoczęcie procesu prywatyzacji ułatwi manewr rozluźniania płac w gospodarce uspołecznionej. Ułatwi działania propodażowe w dzisiaj istniejącym jeszcze silnym sektorze państwowym i będzie czynnikiem antyinflacyjnym. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-134.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Dynera z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pana posła Andrzeja Gabryszewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#JerzyDyner">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Gdy w 1980 roku, biorąc udział w pracach nad ówczesnym projektem ustawy o przedsiębiorstwach państwowych, byłem jedną z niewielu osób proponujących wpisanie do ówczesnej ustawy prawa własności prywatnej, okrzyknięto mnie radykałem.</u>
          <u xml:id="u-136.1" who="#JerzyDyner">Dzisiaj gdy postuluję zachowanie pewnej logiki ekonomicznej w przekształceniach własnościowych, zaczynam — niestety — uchodzić za konserwatystę. Również wtedy, w świetle krytyki ówczesnego systemu gospodarki socjalistycznej wielu, w tym również członkowie obecnego rządu i parlamentu, twierdziło, iż w przyszłym systemie gospodarczym mechanizmy zarządzania administracyjnego powinny być zastąpione mechanizmami zarządzania za pomocą narzędzi ekonomicznych. Stąd — muszę powiedzieć — bardzo niepokoją mnie dzisiaj wypowiedzi tych, którzy uważają, iż projekt tej ustawy nie powinien rodzić żadnych obaw związanych z przekształceniami.</u>
          <u xml:id="u-136.2" who="#JerzyDyner">Pragnę zwrócić uwagę na konstrukcję, która jest zawarta w tej ustawie, towarzyszącą procesowi tworzenia jednoosobowej spółki skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-136.3" who="#JerzyDyner">W sytuacji, gdy od przyszłego ministra będzie zależał skład zarządu przyszłej jednoosobowej spółki skarbu państwa, nietrudno sobie wyobrazić możliwości nadużyć czy kompromisów przy zawieraniu chociażby statutu z tytułu tego, iż kontrakt między obecnym dyrektorem zakładu pracy i jego kadrą kierowniczą a ministrem przy zawieraniu właśnie tego kontraktu w postaci statutu, może wywodzić się stąd, iż wielu dyrektorów będzie chciało zadbać o to, aby pozostać w przyszłym zarządzie spółki.</u>
          <u xml:id="u-136.4" who="#JerzyDyner">Również pewne możliwości, jakie otwiera sama konstrukcja jednoosobowej spółki skarbu państwa, powinny uświadamiać, iż nieprawidłowe wykorzystanie uprawnień wynikających z tej ustawy, może w wielu przedsiębiorstwach narobić dużo szkody. Jest to chociażby kwestia art. 16, gdzie jest mowa, że spółka powstała zgodnie z ustawą może być jednoosobowym założycielem spółki akcyjnej. Co to w praktyce oznacza? W praktyce oznacza to, iż to, czego na przykład nie dokonał organ antymonopolowy, ponieważ nie znalazł dostatecznych podstaw do podziału jakiegoś przedsiębiorstwa, można będzie dokonać w okresie istnienia jednoosobowej spółki skarbu państwa. Jest to właśnie konstrukcja umożliwiająca podział danej spółki na mniejsze spółki i likwidację spółki macierzystej. Jest kilka niebezpieczeństw wynikających z niewłaściwego zastosowania przepisów tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-136.5" who="#JerzyDyner">Całkowicie się zgadzam, iż możliwości, które daje ta ustawa, jeśli będzie rozsądnie stosowana, pozwolą szybko przeprowadzić prywatyzację. Stąd oczywiście, bez sensu jest dzisiaj dyskutowanie pewnych aspektów, które często pojawiały się w czasie prac podkomisji i których zapisanie jako zapisów ustawowych napotykało duże trudności. Dlatego nie ma sensu poprawianie tej ustawy dzisiaj na tej sali.</u>
          <u xml:id="u-136.6" who="#JerzyDyner">Jedyne co mogę postulować i co — mam nadzieję — może zniwelować niebezpieczeństwo, jakie niesie ta ustawa, to bardzo skrupulatny wybór przyszłego ministra ds. prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-136.7" who="#JerzyDyner">Jedyna poprawka, którą chciałem zgłosić, dotyczy pewnych konstrukcji ekonomicznych w państwie i roli rynku papierów wartościowych. Jest w ustawie zapis o utworzeniu urzędu ministra przekształceń własnościowych w art. 2 ust. 3, który mówi: minister przekształceń własnościowych w uzgodnieniu z ministrem finansów i prezesem Narodowego Banku Polskiego podejmie działania zmierzające do utworzenia instytucji rynku papierów wartościowych. Niestety, wygląda mi to na demontaż uprawnień Ministerstwa Finansów.</u>
          <u xml:id="u-136.8" who="#JerzyDyner">Wydaje się, iż rynek papierów wartościowych i związane z tym regulacje prawne w stosunkowo wąskim wycinku dotyczą problemów prywatyzacji. Jest to zagadnienie o wiele szersze i pragnę tym, którzy mają tendencję do liberalizowania przepisów i powoływania się na sprawdzone wzorce zachodnie, przypomnieć, iż jest to akurat sektor bardzo precyzyjnie uregulowany we wszystkich państwach zachodnich, tym bardziej że regulacje dotyczące rynku papierów wartościowych wkraczają w takie przepisy, jak przepisy prawa prasowego.</u>
          <u xml:id="u-136.9" who="#JerzyDyner">Wydaje mi się, iż błędnie umieszczono inicjatywę utworzenia instytucji rynku papierów wartościowych w urzędzie ministra ds. przekształceń własnościowych, zwłaszcza że w obrocie papierami wartościowymi specyficzna jest rola banku. Stąd bałbym się tworzenia takiej konstrukcji prawa regulującego ten rynek, która by przede wszystkim satysfakcjonowała potrzeby ministerstwa zajmującego się prywatyzacją.</u>
          <u xml:id="u-136.10" who="#JerzyDyner">Jako jedyną poprawkę zgłaszam ten ustęp 3 z propozycją jego wykreślenia. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-136.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Gabryszewskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pana posła Waleriana Pańkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#AndrzejGabryszewski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zabieram głos, by ustosunkować się do art. 24 niniejszej ustawy. Cały art. 24 mówi o preferencjach, jakie mogą uzyskać pracownicy przedsiębiorstw państwowych, które mają być prywatyzowane. Ustępy tego artykułu mają uszczegółowić zasady tych preferencji, lecz według mego rozeznania ustępy 4, 5 i 6, rozmywają te zasady.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#AndrzejGabryszewski">Rozumiem intencje, jakie przyświecały autorom projektu, że art. 24, w szczególności ustępy 4, 5 i 6, to kompromis, na który trzeba było się zgodzić, by projekt ustawy mógł wejść ponownie pod obrady Sejmu, lecz mimo to chcę i do tego kompromisu odnieść się krytycznie.</u>
          <u xml:id="u-138.2" who="#AndrzejGabryszewski">Jakie płyną zagrożenia z ust. 4 w art. 24? Ustęp 4 stwierdza, że każdy pracownik przedsiębiorstwa może uzyskać akcje za 50% ich wartości. Uważam, że tak sformułowany ustęp 4 nie będzie mobilizował pracownika do tego, by być drobnym właścicielem przedsiębiorstwa, lecz by dostać za darmo 50% wartości akcji. Inaczej mówiąc, ustawi pracownika w pozycji biernej, a nie aktywnej. Myślę, że najlepszym przykładem będzie brak — jak dotychczas — sukcesów w sprzedaży obligacji państwowej.</u>
          <u xml:id="u-138.3" who="#AndrzejGabryszewski">Gdyby ten ustęp 4 był sformułowany inaczej, wtedy sądzę, że pracownicy przygotowując przedsiębiorstwo, które będzie prywatyzowane, zaczęliby się aktywnie przygotowywać do jego wykupienia. Dlatego w dalszej części zaproponuję inne sformułowanie art. 4.</u>
          <u xml:id="u-138.4" who="#AndrzejGabryszewski">Jakie płyną zagrożenia z ustępu 4 i ustępu 6? Otóż zestawienie ustępu 4 i 6 stwarza groźną sytuację dla uzyskania przez skarb państwa należnych 50% za akcje, bo jak wiadomo, pozostałe 50% to darowizna dla pracowników. Na czym te zagrożenia polegają? Ustęp 6 art. 24 stwierdza, że liczbę akcji sprzedawanych na zasadach preferencyjnych poszczególnym grupom pracowników oraz warunki i terminy spłaty należności określi statut spółki.</u>
          <u xml:id="u-138.5" who="#AndrzejGabryszewski">Chcę powiedzieć, że ten statut spółki następnie będzie negocjowany z Ministerstwem Przekształceń Własnościowych. Uważam, że w tej sytuacji Ministerstwo Przekształceń Własnościowych będzie stało na straconej pozycji, bo jeżeli już dane przedsiębiorstwo będzie wytypowane przez Sejm do prywatyzacji, to nie wyobrażam sobie, żeby minister nie uległ naciskom przedsiębiorstwa, które będzie sobie życzyć, by te 50%, należące się skarbowi państwa, było spłacane bardzo długo. Nie mówiąc o tym, że również art. 2 ust. 1 tej ustawy stwierdza, że Sejm z tych pieniędzy, które mają wpłynąć, jak gdyby oddeleguje do rządu, na jaki cel mają one być przeznaczone. Sądzę, że w tym czasie, w którym Sejm będzie się tego spodziewał, tych pieniędzy nie będzie.</u>
          <u xml:id="u-138.6" who="#AndrzejGabryszewski">Następne zagrożenie, jakie płynie, szczególnie z ustępu 4 i dobudowanego do niego ustępu 5 i 6, polega na tym, że mogą one powodować poważne nadużycia i naruszenie prawa. Otóż chcę powiedzieć, że kierownictwo zakładu pracy przed przystąpieniem do zarejestrowania go jako spółki może zwolnić dużą liczbę pracowników i na ich miejsce przyjąć nowych. Sądzę również, że warunkiem takiego przyjęcia do pracy będzie zgłoszenie się danego pracownika po wykup akcji, lecz fizyczne niewykupienie jej.</u>
          <u xml:id="u-138.7" who="#AndrzejGabryszewski">Ustęp 6 także stwarza zagrożenie, bo mówi o tym, że niektóre grupy pracowników mogą mieć inne jeszcze preferencje w wykupywaniu akcji niż pozostali. Myślę, że wtedy zagrożenie będzie duże, dlatego że ci, którzy mają w danym przedsiębiorstwie władzę, którzy tym przedsiębiorstwem kierują, przygotują statut w sposób uniemożliwiający równomierne i równoprawne rozdysponowanie tych akcji.</u>
          <u xml:id="u-138.8" who="#AndrzejGabryszewski">Podałem tutaj, proszę państwa, tylko kilka zagrożeń. Sądzę, że życie, gdy ustawa zostanie już przez nas przyjęta, przyniesie ich znacznie więcej. Dlatego zgłaszam wniosek formalny, czyli formalną poprawkę, by uściślić zapisy ustępów 4, 5 i 6 art. 26 niniejszej ustawy w sposób następujący:</u>
          <u xml:id="u-138.9" who="#AndrzejGabryszewski">Ustęp 4: Preferencyjne udostępnienie akcji pracownikom polega na sprzedaży akcji za pełną jej wartość na raty lub za połowę ceny płatnej przy odbiorze.</u>
          <u xml:id="u-138.10" who="#AndrzejGabryszewski">Inaczej mówiąc, że ten kto zechce kupić za połowę wartości akcję, musi w momencie gdy ją odbiera zapłacić dokładnie połowę jej wartości. Ten zaś, kto nie jest przygotowany na wykupienie tej akcji za 50%, może ją wykupić na raty, ale za 100% jej wartości. Uważam, że ta preferencja jest wystarczająca dla pracowników przedsiębiorstwa. Takie sformułowanie ustępu 4 łagodzi ustępy 5 i 6. Aby jednak nie było żadnych wątpliwości — bo uważam, że ustawa powinna być precyzyjna — należałoby w ustępie 5 nie mówić o łącznej wartości preferencji przypadających na wszystkich pracowników, lecz tak jak było w pierwotnym projekcie — cytuję ustęp 5 w brzmieniu proponowanym przeze mnie: „łączna wartość preferencji przeznaczonych pracownikowi przedsiębiorstwa nie może przekroczyć sumy średnich wynagrodzeń miesięcznych w 5 podstawowych działach gospodarki sektora uspołecznionego z okresu 12 miesięcy poprzedzających wpisanie spółki do rejestru handlowego”. Zasadnicza różnica polega na tym, że sprowadzam to do pracownika, a nie do ogólnej liczby.</u>
          <u xml:id="u-138.11" who="#AndrzejGabryszewski">I wreszcie ostatnia poprawka — w ustępie 6: warunki i terminy spłaty należności określi statut spółki z uwzględnieniem wniosku, o którym mowa w art. 5. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-138.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Waleriana Pańkę z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pana posła Andrzeja Piszela.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#WalerianPańko">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zabieram głos, wywołany przez moich kolegów z Komisji Nadzwyczajnej, którzy zaniepokojeni byli wypowiedziami o sprzeczności projektu ustaw przekształceniowych z Konstytucją. Zdaję sobie sprawę z tego, że pan poseł Warjan składając wniosek o odrzucenie projektu, nie zaznaczył, iż jest to wniosek formalny, ale w każdym razie jest to zbyt ciężkie oskarżenie, ażeby można było przejść do porządku dziennego. Otóż proszę państwa, myślę, że treść artykułu 91, na który chyba chce powołać się pan poseł Warjan, brzmi w ten sposób, że każdy obywatel Rzeczypospolitej Polskiej obowiązany jest strzec własności społecznej i umacniać ją, jako niewzruszoną podstawę rozwoju państwa, źródło bogactwa i siły ojczyzny. Należy to oczywiście interpretować systemowo, a więc pamiętamy, że przecież w grudniu zmieniliśmy rozdział I, mówiący o ustroju politycznym i rozdział II, mówiący o ustroju społeczno-gospodarczym Rzeczypospolitej Polskiej. Uchyliliśmy artykuł 1 ustęp 1, który mówił o socjalistycznym charakterze państwa, artykuł 5 ust. 4, że PRL umacnia własność społeczną jako główną podstawę siły gospodarczej kraju i pomyślności narodu, artykuł 11, który mówił o tym, że ustrój społeczno-gospodarczy ma wsparcie w uspołecznieniu środków produkcji i wreszcie artykuł 12 — o zasadzie szczególnej ochrony własności społecznej. Dlatego należy art. 91 czytać w tym kontekście, ponieważ on sam nie może być dzisiaj traktowany jako podstawa argumentów i oskarżenia, jakie zostały sformułowane. Myślę, proszę państwa, że gdybyśmy tak rozumowali, to nie moglibyśmy jutro chyba w Kodeksie cywilnym zmienić artykułów od 126 do 129, które są proponowane do skreślenia przez komisje, a które mówią o szczególnej ochronie własności społecznej i obowiązku obywatela w zakresie tej ochrony.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#WalerianPańko">Proszę Państwa! Sądzę, że artykuł 91, bo musimy szanować własną Konstytucję, należy tak interpretować, że jeżeli mówi się w nim o tym, by własność społeczną umacniać jako podstawę rozwoju państwa i źródło bogactwa, to ta nieefektywna dziś forma, jaką było przedsiębiorstwo państwowe, powinna być zmieniona, bo z tego artykułu 91 wynika konieczność umocnienia tej własności przez jej przekształcenie organizacyjne i własnościowe. Sądzę, że nie powinniśmy pozostawiać tego typu oskarżeń bez argumentacji, gdyż powinniśmy jednak szanować Konstytucję, nawet gdy nie odpowiada ona jeszcze naszym wymaganiom. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-140.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Piszela z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#AndrzejPiszel">Wysoka Izbo! Pani Marszałek! Zabieram głos prawdopodobnie jako ostatni. Wiele tu zostało powiedziane pozytywnie na temat projektu ustawy, ale padło również wiele zarzutów, tak że niewiele zostało do powiedzenia. Nie mogę się jednak oprzeć, aby króciutko przedstawić swoje poglądy na sprawy dziejące się tutaj, a to dlatego, by wskazać na pewne mechanizmy, na pewne praktyki negatywnie rzutujące na naszą rozwijającą się, młodą parlamentarną demokrację. Ale to w kontekście tego projektu.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#AndrzejPiszel">Przedstawiono dzisiaj publicznie, po raz pierwszy po korekcie, pakiet ustaw prywatyzacyjnych; przedstawienie to jest jednak niepełne z powodu braku możliwości społecznej dyskusji nad tymi projektami. Aktualne brzmienie projektów dosyć znacznie odbiega od przedstawionego przez rząd pierwowzoru. Zmiany dokonane przez komisję w wyniku wniosków zgłaszanych przez posłów i różne środowiska społeczne, nadały im wyraz znacznie korzystniejszy w porównaniu z pierwotną wersją. W nowym projekcie rozszerzono kompetencje Sejmu w artykule 25, wprowadzono tryb odwoławczy w artykule 37. Za przejaw realizmu trzeba uznać wprowadzenie możliwości udostępniania akcji po cenie obniżonej, a nawet nieodpłatnie. Bez tego rozwiązania cały proces prywatyzacji przebiegałby w ślimaczym tempie, jeśli w ogóle byłby zauważalny.</u>
          <u xml:id="u-142.2" who="#AndrzejPiszel">Ustawa ta stanowić powinna jedynie pierwszy krok w kierunku prywatyzacji. Oprócz operatywnych działań ministra przekształceń własnościowych, bieżących decyzji ministra finansów i Rady Ministrów, do problemu przekształceń własnościowych powinien się jeszcze niejednokrotnie odnosić parlament.</u>
          <u xml:id="u-142.3" who="#AndrzejPiszel">Dokonujemy w tej chwili najistotniejszego kroku w kierunku zmiany systemu społeczno-gospodarczego i nie może on przebiegać bez wnikliwej kontroli Sejmu. Wiele słów powiedziano już o długotrwałym przygotowywaniu projektu i to zarówno przez stronę rządową, jak i przez Komisję Nadzwyczajną. Mimo wszystkich tych niecierpliwych wypowiedzi sądzę nadal, że dla zachowania podmiotowości ludzi korzystniejsze byłoby wcześniejsze opublikowanie projektu i dopiero po zebraniu opinii, po zapoznaniu się z nimi posłów, podjęcie debaty sejmowej i głosowania.</u>
          <u xml:id="u-142.4" who="#AndrzejPiszel">Tak się jednak nie stało. Zebrane przez komisje opinie nie zostały również rozpowszechnione wśród posłów. Odmowa podmiotowości społeczeństwu przy rozstrzyganiu problemów w tej tak ważnej decyzji o zmianie systemu, choć jest niewątpliwie wygodna, jednak nie sądzę, by była aprobowana. Nieuzasadnione są obawy, że społeczeństwo nie zaaprobuje samej prywatyzacji, chodzi o przyjęty model rozwiązania. Autorami zmian w naszym kraju są przecież ci ludzie, którzy w ubiegłorocznych wyborach o ich kierunku przesądzili. Jednakże ci, którzy osiągnęli dziś szczyty władzy, dzięki tym wyborom, nie mają przecież moralnego prawa eliminować podmiotowości swoich wyborców. Czy jako władza nie zmierzamy do pogardliwej świadomości, że wiemy najlepiej?</u>
          <u xml:id="u-142.5" who="#AndrzejPiszel">Nonszalancja i nieliczenie się z zewnętrznymi opiniami to choroba, którą szybko zarażają się decydenci. Objawy takiej przypadłości dały się, niestety, zauważyć również w pracy Komisji Nadzwyczajnej i jej sprawozdaniu. Widać to wyraźnie w sposobie zaprezentowania wniesionych do komisji poprawek; chodzi o poprawki, z którymi komisja się nie zgodziła i których nie wprowadziła do projektu.</u>
          <u xml:id="u-142.6" who="#AndrzejPiszel">Praca komisji powinna polegać na tym, by wniknąć jednak w istotę zgłaszanych poprawek i przedstawiać Wysokiej Izbie ich treść w takiej formie, aby na tej sali dokonywać jedynie rozstrzygnięć merytorycznych. Komisja Nadzwyczajna zgłoszone wcześniej poprawki przedstawiła w swym sprawozdaniu w sposób wyjątkowo nie przygotowany, nieprecyzyjny pod względem formalnym. Ich redakcja powinna uwzględniać implikacje i konsekwencje i po konsultacji z autorami być przedstawiona w wersji gotowej do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-142.7" who="#AndrzejPiszel">Poza poprawką, która została oznaczona numerem 2, i z której nieprzygotowania komisja wytłumaczyła się zbyt późnym jej zgłoszeniem, naliczyłem jeszcze 7 innych błędów formalnych. Nie będę tutaj wszystkich wymieniał, przedstawię odpowiednią kartkę do Prezydium Sejmu, aby lepiej przygotować proces głosowania.</u>
          <u xml:id="u-142.8" who="#AndrzejPiszel">Mówię o tych formalnych nieścisłościach nie dlatego, abym chciał głosować za przyjęciem wszystkich zgłoszonych poprawek. Wyliczam je dlatego, by umożliwić sprawne głosowanie nad poprawnie sformułowanym ich tekstem, by nie wprowadzać zamętu podczas głosowania. Uważam ponadto, że nonszalancja w przygotowaniu tekstu do głosowania była zbliżona do traktowania posłów nie będących członkami komisji w czasie prac podkomisji nad projektem. Zdarzały się wypadki wypraszania posłów nie będących członkami komisji, przed rozpoczęciem jej obrad. Reglamentowano również opinie napływające do komisji, w szczególności nieprzychylne wobec pierwotnego projektu rządowego. Myślę, że te poza demokratyczne metody dyskusji nie powinny wpłynąć na ostateczny kształt ustawy.</u>
          <u xml:id="u-142.9" who="#AndrzejPiszel">Teraz króciutko na temat ustawy. Największym mankamentem projektu jest to, że zawiera on skuteczny mechanizm przekształcania przedsiębiorstw państwowych w spółki skarbu państwa, lecz absolutnie brak w nim mechanizmów równie sprawnie kształtujących popyt na akcje i właściwą prywatyzację. Jednym z większych mankamentów ustawy w zgłoszonym przez komisję brzmieniu jest niezamieszczenie w niej propozycji rozwiązań kredytowania wykupów akcji przez obywateli. Nie zawiera ona także propozycji sposobu kredytowania wykupów pracowniczych. Jest to mankament zasadniczy, jednak nie jest możliwe, by dzisiaj na tej sali dopisać propozycje zawierające sprawny i precyzyjny mechanizm upowszechniania własności.</u>
          <u xml:id="u-142.10" who="#AndrzejPiszel">Jest natomiast możliwe, by odpowiednią poprawką zaanonsować takie rozwiązanie w przyszłej ustawie uzupełniającej. Tę propozycję zgłaszam jako wniosek formalny. Poprawka odnosi się do art. 23 ust. 4, który otrzymuje brzmienie: „4. Zasady finansowania udostępniania akcji skarbu państwa w spółkach powstałych w wyniku przekształceń przedsiębiorstw państwowych określa odrębna ustawa”.</u>
          <u xml:id="u-142.11" who="#AndrzejPiszel">Taka poprawka w żadnym stopniu nie może wpłynąć na opóźnienie procesu prywatyzacji gospodarki narodowej. Z pewnością zaś może przyspieszyć prywatyzację hamowaną brakiem środków pieniężnych u ludzi.</u>
          <u xml:id="u-142.12" who="#AndrzejPiszel">Chciałbym jeszcze powiedzieć, że jeżeli nawet ta poprawka nie zostanie przyjęta, również będę głosował za przyjęciem ustawy. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Ad vocem? Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#JerzyKoralewski">Koralewski, członek Komisji Nadzwyczajnej. Ze zdumieniem wysłuchałem kolegi. Chcę oświadczyć, że byłem na wszystkich posiedzeniach komisji. Mój przedmówca bywał tam rzadko. Mógł wnieść dowolne poprawki. Nie było wypadku wypraszania kogokolwiek. Raz było tylko spotkanie organizacyjne, gdzie podziękowaliśmy posłom, którzy nie byli członkami komisji, ale nie było wtedy żadnej dyskusji merytorycznej.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#JerzyKoralewski">Jeśli chodzi o sposób przedstawienia poprawek, to sądzę, że mogliby pretensje wnosić ci, którzy poprawki zgłosili. Nie uczynili tego do tej chwili. Poseł Piszel nie zgłaszał żadnej poprawki. W związku z tym, i z wypowiedzią przewodniczącego posła sprawozdawcy, uważam, że poprawki zostały przedstawione najrzetelniej, jak tylko było można. Przewodniczący usiłował przekazać nawet ideę wnioskodawców, jeśli było to możliwe. Korzystał ze stenogramów. Sądzę, że wykazał tu najwyższą staranność, aby przekazać Izbie istotę poprawek.</u>
          <u xml:id="u-144.2" who="#JerzyKoralewski">Niejednokrotnie przy innych ustawach poseł sprawozdawca tylko odczytywał wnioski mniejszości, a przekazanie opinii pozostawiał posłom zgłaszającym poprawki. Dlatego uważam tę ostatnią wypowiedź za nieporozumienie, krzywdzące dla całej komisji, jej przewodniczącego i posła sprawozdawcy. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-144.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Ad vocem? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#JerzyOrzeł">W pełni popieram to, co powiedział pan poseł Koralewski. Chciałbym natomiast ustosunkować się do zarzutu pana posła Piszela co do braku konsultacji. Otóż obowiązek konsultacji aktów prawnych nie spoczywa tylko na rządzie, ale i na posłach, którzy podejmują decyzje. Ja, mimo że byłem członkiem Komisji Nadzwyczajnej, potrafiłem w tym czasie zrobić kilka spotkań w zakładzie pracy i chociaż było mało czasu pewne wstępne opinie na ten temat udało mi się zebrać.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#JerzyOrzeł">Tak, że jeżeli mówimy o braku konsultacji, to trzeba powiedzieć, mea culpa, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś jeszcze chciałby zabrać głos? Proszę wstawać, dlatego że ręki nie widzę. Proszę bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-147.2" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Piszel: Jeżeli można, ad vocem.)</u>
          <u xml:id="u-147.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#AndrzejPiszel">Chciałem powiedzieć, że jeżeli mówiłem o braku możliwości konsultacji, to mówiłem o tej wersji, którą otrzymaliśmy w tej chwili. Tego czasu, chyba przyzna pan, również było niewiele. Jeżeli mówiłem o wyproszeniu z sali, to taki fakt miał miejsce, nie wiedziałem, co dalej, jakimi sprawami komisja będzie się zajmowała, nikogo bowiem o tym nie poinformowano. Grupa posłów po prostu wyszła, bo została o to poproszona. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciałby zabrać głos? Ponieważ lista zgłoszonych mówców została wyczerpana. Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-149.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-149.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Jutro przewidujemy wystąpienia przedstawicieli rządu, którzy mają się ustosunkować do dzisiejszej dyskusji; także jutro odbędzie się głosowanie, dlatego że musi się zebrać grupa osób, które opracują wszystkie wnioski, abyśmy przed głosowaniem mieli świadomość, jakie było stanowisko mniejszości, a poza tym, jakie poprawki zostały wniesione z sali w czasie debaty.</u>
          <u xml:id="u-149.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę więc posłów sprawozdawców, posłów, którzy zgłosili dodatkowe poprawki, przewodniczącego Komisji Nadzwyczajnej oraz przedstawiciela rządu, aby zebrali się zaraz po zakończeniu obrad Sejmu w sali nr 102 w celu ustalenia brzmienia poprawek, żebyśmy jutro mogli przystąpić do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-149.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Chcę przypomnieć, że wznowimy posiedzenie jutro o godzinie 9. Proszę bardzo o punktualne przybycie, gdyż zaraz po wystąpieniu przedstawicieli rządu będziemy głosowali powyższą ustawę, a także wniosek który został dzisiaj zgłoszony, ale którego nie przegłosowaliśmy. Mówię o wniosku o odrzucenie projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-149.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#AdamGrabowiecki">Prezydium Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących zmian systemowych w gospodarce uprzejmie informuje, że zespół ekspertów będzie udzielał wszelkich konsultacji związanych z projektami ustaw prywatyzacyjnych w czasie obrad Sejmu w dniu jutrzejszym od godz. 9 w sali nr 67.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#AdamGrabowiecki">Poselski Klub Polskiej Unii Socjaldemokratycznej zbierze się bezpośrednio po zakończeniu dzisiejszych obrad w sali nr 150.</u>
          <u xml:id="u-150.2" who="#AdamGrabowiecki">Zarządzam przerwę w obradach do jutra, to jest 13 Iipca 1990 r., do godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-150.3" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 19 min 35)</u>
          <u xml:id="u-150.4" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min 05)</u>
          <u xml:id="u-150.5" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Mikołaj Kozakiewicz oraz wicemarszałek Tadeusz Fiszbach)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#MikołajKozakiewicz">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#MikołajKozakiewicz">Na sekretarzy powołuję posłów Macieja Półtoraka i Jacka Piechotę.</u>
          <u xml:id="u-151.2" who="#MikołajKozakiewicz">Protokół i listę mówców będzie prowadził poseł Maciej Półtorak.</u>
          <u xml:id="u-151.3" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-151.4" who="#MikołajKozakiewicz">Kontynuujemy rozpatrywanie pkt. 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o projektach ustaw dotyczących prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.</u>
          <u xml:id="u-151.5" who="#MikołajKozakiewicz">Ponieważ dokonaliśmy w ostatniej chwili pewnych zmian w sposobie przeprowadzania dyskusji, więc widzę, że jedna kartka z mojego przebiegu posiedzenia znikła. Już jest, odnalazła się ta kartka, bo były przekładane w ostatniej chwili.</u>
          <u xml:id="u-151.6" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów pana Krzysztofa Lisa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#KrzysztofLis">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam ogromną przyjemność ustosunkować się w imieniu rządu do projektów obu ustaw, ustaw, o których wczoraj powszechnie mówiono, że mają one znaczenie podstawowe.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#KrzysztofLis">Na początku chciałbym podzielić się z państwem pewną refleksją, chyba bardzo ważną. Niektórzy posłowie zwracali na to uwagę już wczoraj, chodzi o sukces, który wspólnie osiągnęliśmy. Ten sukces polega na wypracowaniu szerokiego consensusu wokół przekształceń własnościowych oraz atmosferze i temperaturze sporów w tak gorącym temacie.</u>
          <u xml:id="u-152.2" who="#KrzysztofLis">Muszę powiedzieć, że początek tej pracy, pracy w Sejmie nad ustawą, był niezwykle nerwowy i pełen emocji lecz debata podczas drugiego czytania wskazywała na zupełnie inne podejście do tematu.</u>
          <u xml:id="u-152.3" who="#KrzysztofLis">Zaczęliśmy pracę w Komisji Nadzwyczajnej w atmosferze bardzo gorącej. Muszę powiedzieć, że byłem tym bardzo zaniepokojony, nie tylko z tego powodu, że prasa pisała, że rozpoczyna się „polowanie na Lisa”, lecz także dlatego, że było bardzo wiele skrajnych wniosków. Do czego doszliśmy po 150 godzinach obrad, po wielu sporach? Doszliśmy do tego, że wczoraj pan poseł Bugaj stwierdził, że nawet gdyby poprawki mniejszości nie przeszły, będzie głosował za ustawą.</u>
          <u xml:id="u-152.4" who="#KrzysztofLis">Muszę powiedzieć, że jest to duża satysfakcja chyba dla wszystkich członków komisji, że podczas tych wielu godzin dyskusji bardzo zbliżyliśmy się, zrozumieliśmy się. Dlatego, że my także nauczyliśmy się rozumieć przesłanki posłów zgłaszających poprawki mniejszości. Nauczyliśmy się je rozumieć, tak że w zasadzie moglibyśmy je w warstwie ideowej poprzeć. Weźmy przykład — żeby nie być gołosłownym — art. 46.</u>
          <u xml:id="u-152.5" who="#KrzysztofLis">Art. 46 mówi o tym, że minister finansów w wypadkach uzasadnionych ważnym interesem gospodarki narodowej, na wniosek ministra przekształceń własnościowych, może zwolnić spółkę od podatku dochodowego i podatku od wzrostu wynagrodzeń na okres do 3 lat od nabycia przez podmiot zagraniczny akcji należących do skarbu państwa, albo objęcia przez taki podmiot akcji wyemitowanych przez spółkę z wyłącznym udziałem skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-152.6" who="#KrzysztofLis">Generalnie rzecz biorąc, zgadzam się z tym — i z poprawkami mniejszościowymi — że jest to rozwiązanie niesłuszne. Nie powinno być tak, że kapitał zagraniczny ma preferencje w stosunku do kapitału krajowego. I tak powinno być. Dlatego rozumiem powody, dla których posłowie zgłaszający poprawki mniejszościowe, są przeciw temu.</u>
          <u xml:id="u-152.7" who="#KrzysztofLis">Ale z drugiej strony musimy prosić panów posłów o to, aby odrzucić tę poprawkę i też mamy argumenty za tym, argumenty natury pragmatycznej i praktycznej. Jeżeli ustawa o spółkach z kapitałem zagranicznym typu joint ventures daje preferencje, to gdy nie damy preferencji inwestycjom portfelowym, wtedy po prostu nikt do nas z tym nie przyjdzie. Oczywiście powstaje wówczas dyskusja, pada argument strony przeciwnej, że w takim razie należy zmienić rozwiązania ustawy o joint ventures. Ale ustawy tej nie można zmienić w krótkim czasie z tego powodu, że potrzebna jest w ogóle zmiana regulacji dotyczącej kapitału zagranicznego, wynikająca z konieczności dostosowania jej do gospodarki rynkowej, a więc do sytuacji gdy istnieje giełda, obrót papierami wartościowymi. Dzisiaj bowiem, aby dokonać sprzedaży lub zakupu akcji, każdorazowo indywidualną decyzję musi wydać prezes Agencji do Spraw Inwestycji Zagranicznych, a więc sytuacja jest taka, że według dzisiejszej legislacji na środku giełdy powinien siedzieć prezes i wydawać zezwolenia każdemu, kto chce to robić. W takim razie, żeby to zmienić, trzeba zmienić ustawę, trzeba napisać zupełnie nową ustawę o obrocie papierami wartościowymi, a to wymaga czasu. A zatem, aby zgodzić się z poprawką mniejszości, musielibyśmy się zgodzić, że w niesłychanie krótkim czasie musimy zmienić także dwie ustawy, skądinąd rząd pracuje nad tym. Ostatnio, w zeszłym tygodniu Komisja Ekonomiczna Rady Ministrów podjęła decyzję, że przedstawione przez Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Przekształceń Własnościowych założenia projektu ustawy o publicznym obrocie papierami wartościowymi są do zaakceptowania i że w ciągu trzech miesięcy ma powstać projekt.</u>
          <u xml:id="u-152.8" who="#KrzysztofLis">Można znowu powiedzieć dlaczego nie w ciągu trzech tygodni? Proszę państwa, chciałbym tu również zwrócić uwagę na daleko idący consensus, jaki osiągnęliśmy na tej sali. Bardzo mało było głosów, które mówiły, że jesteśmy opóźnieni z ustawą o przekształceniach własnościowych — i to zarówno rząd, wnosząc tę ustawę, jak i Sejm zatwierdzając, uchwalając tę ustawę. Dlaczego? Dlatego, że materia jest tak trudna i żeby wypracować ustawę, trzeba było naprawdę kilka miesięcy ciężko pracować. I następnie, żeby skrytykować, zmienić i udoskonalić tę ustawę, znowu trzeba było pracować kilka miesięcy. Trzeba było te 150 godzin spędzić razem, żeby osiągnąć ten daleko idący consensus.</u>
          <u xml:id="u-152.9" who="#KrzysztofLis">Wiele jest jeszcze tego rodzaju poprawek. Na przykład poprawka druga, mówiąca o tym, aby wyłączyć z ustawy przedsiębiorstwa gospodarki rolnej. Jesteśmy za tym, żeby oddalić tę poprawkę. Poprawka ta zgłaszana była także przez przedstawiciela PSL. Sądzimy, że nasza ustawa jest na tyle elastyczna, że stwarza możliwość różnego rodzaju przekształceń państwowych gospodarstw rolnych. Można zlikwidować i wydzierżawić majątek, można sprzedać ten majątek spółce pracowniczej, można go sprzedać indywidualnym rolnikom. Czy to oznacza, że mamy już jasno sprecyzowaną strategię w stosunku do konkretnych państwowych gospodarstw rolnych? Na pewno nie. Jest to bardzo trudne i skomplikowane zagadnienie. Pozostaje tam oczywiście kwestia własności ziemi i to musi być oddzielnie uregulowane.</u>
          <u xml:id="u-152.10" who="#KrzysztofLis">Dlatego nie widzimy niebezpieczeństwa w tym, żeby państwowe gospodarstwa rolne były prywatyzowane na mocy tej ustawy. Zdajemy sobie jednak sprawę z ich daleko idącej specyfiki.</u>
          <u xml:id="u-152.11" who="#KrzysztofLis">Jeśli chodzi o poprawkę trzecią, mówiącą o tym, że na wniosek Rady Ministrów Sejm ustala coroczny program przekształceń własnościowych, obejmujących w szczególności wartość majątku przedsiębiorstw państwowych podlegających prywatyzacji. Sądzimy, że brzmienie tego artykułu w wersji Komisji Nadzwyczajnej, mówiące o tym, że na wniosek Rady Ministrów Sejm ustala corocznie podstawowe kierunki prywatyzacji i przeznaczenie środków z tego tytułu, a ustaleń tych Sejm dokonuje łącznie z uchwaleniem ustawy budżetowej, jest sformułowaniem bardziej precyzyjnym. Dlatego, że kategoria użyta przez proponujących poprawkę mniejszości, a więc wartość majątku przedsiębiorstw państwowych, jest bardzo nieprecyzyjna w tym wypadku. Nie wiemy, czy chodzi o wartość kapitału, wartość emisji, czy też chodzi o wartość netto książkową.</u>
          <u xml:id="u-152.12" who="#KrzysztofLis">Przy okazji zaś ustawy budżetowej trzeba ustosunkować się do konsekwencji budżetowych prywatyzacji i je precyzyjnie zapisać. Sądzimy, że właściwym miejscem do tego jest właśnie debata budżetowa.</u>
          <u xml:id="u-152.13" who="#KrzysztofLis">W tym samym artykule autorzy poprawek mniejszości proponują listę przedsiębiorstw państwowych i składników mienia państwowego, o szczególnym znaczeniu dla państwa, których prywatyzacja wymaga zgody Sejmu. Chodzi o to, aby ustalał to Sejm. Proponujemy, aby taką listę przygotowywała Rada Ministrów. W tej chwili do prywatyzacji, na którą Sejm musi się zgodzić, jest już wiele przedsiębiorstw o specjalnym znaczeniu, takich jak na przykład Polskie Koleje Państwowe, Lasy Państwowe, Porty Lotnicze, Linie Lotnicze LOT, Poczta i inne. Tego rodzaju przedsiębiorstwa nie mogą być prywatyzowane bez odrębnej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-152.14" who="#KrzysztofLis">Sądzimy poza tym, że Sejm nie powinien podejmować decyzji o konkretnych przedsiębiorstwach. Znacznie by to przedłużało proces prywatyzacji oraz zmieniało logikę podejmowania decyzji. Skoro mamy podział na władzę ustawodawczą i władzę wykonawczą, to niech władza wykonawcza wykonuje, a władza ustawodawcza daje do tego narzędzia. A takim narzędziem jest ustawa. Następnie niech rozlicza tych, którzy to wykonują.</u>
          <u xml:id="u-152.15" who="#KrzysztofLis">Proponujemy zatem oddalenie tej poprawki i pozostanie przy propozycji zgłoszonej przez komisję. Niech państwo zwrócą uwagę, że ja mam w tej chwili bardzo ułatwione zadanie, ponieważ mówię o tym, co wspólnie wypracowaliśmy z komisją i odwołuję się do wspólnych, opartych na szerokim consensusie, rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-152.16" who="#KrzysztofLis">Nie chciałbym omawiać wszystkich zmian. Jest to w tej chwili chyba niecelowe, jest ich zbyt wiele. Często były one bardzo dokładnie omówione i przeanalizowane podczas wczorajszej debaty. Chciałbym zatrzymać się tylko nad niektórymi z nich.</u>
          <u xml:id="u-152.17" who="#KrzysztofLis">Poprawka nr 6 mówiąca o tym, aby w spółkach, w których udział skarbu państwa przewyższa 50% kapitału akcyjnego, pracownicy spółki wybierali połowę składu rady nadzorczej. Było wiele argumentów za tym, żeby to oddalić. Faktem jest, że w wielu wypadkach utrudniałoby to prywatyzację, a w niektórych z nich uniemożliwiało ją, gdyż w tej sytuacji mogłaby nastąpić nadreprezentacja pracowników. Co to oznacza? To oznacza, że jeśli 20% prywatyzowanego przedsiębiorstwa kupiliby pracownicy, to mieliby oni automatycznie w radzie nadzorczej ponad 50%, bo mieliby 50% z tytułu tego, że są pracownikami i jeszcze 10% z tytułu tego, że byliby właścicielami kapitału. A więc przy wykupie jedynie 20% mieliby 60% w radzie nadzorczej.</u>
          <u xml:id="u-152.18" who="#KrzysztofLis">Następny przykład trudny do zaakceptowania. Przykład mówiący o tym, że jest partner zagraniczny, który zgadza się na wkład mniejszościowy i chce w związku z procesem restrukturyzacji podnieść wartość tego przedsiębiorstwa. Zgadza się wziąć tylko 20% majątku przedsiębiorstwa. Jak on może w tym momencie dokonywać często bolesnych dla załogi zmian technologicznych, organizacyjnych, strukturalnych w sytuacji, gdy kłóci się to z interesem załogi. Przypomina mi się audycja telewizyjna sprzed bodajże dwóch miesięcy, z telewizji radzieckiej, w której przedstawiano przedsiębiorstwo produkujące popiersia Lenina. Przedstawiciel załogi powiedział, że on wierzy w to, że zawsze będzie zapotrzebowanie w Związku Radzieckim na te popiersia, w związku z tym spokojnie myśli o przyszłości. Sądzę, że dzisiaj to przedsiębiorstwo ma już ogromne trudności, jeśli w ogóle istnieje. Ale jest rzeczą naturalną, że członkowie załogi, którzy od 30, 50, a może 70 lat produkują popiersia Lenina, są przywiązani do tej produkcji, można to zrozumieć. Lubią ją. Ale niestety twarde wymogi gry ekonomicznej mówią, że jeśli chcą oni uratować swoje przedsiębiorstwo, to powinni je restrukturyzować, zmieniać, choć często będzie to proces bolesny.</u>
          <u xml:id="u-152.19" who="#KrzysztofLis">Tego samego artykułu dotyczy propozycja posła Gabrysia, aby jedną trzecią rady nadzorczej powoływali pracownicy, przy czym co najmniej jedna trzecia składu tej rady, w tym przedstawiciel banku, była powoływana spośród osób nie będących urzędnikami państwowymi, jedna trzecia zaś mogłaby się składać z urzędników państwowych.</u>
          <u xml:id="u-152.20" who="#KrzysztofLis">Sądzimy, że jest to pewne rozwiązanie, aczkolwiek znowu powoduje pewne usztywnienie. Rady nadzorcze w tych przedsiębiorstwach muszą być wybierane lokalnie. W związku z tym trzeba do nich zapraszać specjalistów, menadżerów, przedstawicieli banków właśnie, ale także przedstawicieli stowarzyszeń naukowo-technicznych, wyższych uczelni na danym terenie i w danym miejscu. To nie mają być urzędnicy i to nie mogą być urzędnicy. Trudno jednak jest mówić jaki to ma być procent. Poprzednia wersja tej poprawki, mówiąca o tym, aby ograniczyć się do przedstawicieli banków, byłaby trudna w realizacji. Dlatego sądzę, że nie jesteśmy przeciwni zapisaniu tego w ten sposób — 1/3, 1/3, 1/3, ale wydaje nam się, że propozycja zgłoszona przez komisję sejmową jest może bardziej elastyczna.</u>
          <u xml:id="u-152.21" who="#KrzysztofLis">Na pewno nic by się nie stało, gdyby przyjąć propozycję zgłoszoną przez posła Gabrysia. Oczywiście rozumiemy, że ta propozycja odnosi się do ustępu 1, a nie do ustępu 2, w którym istnieje taka możliwość, że rada nadzorcza przedsiębiorstwa, a konkretnie pracownicy tego przedsiębiorstwa mogą się wyrzec reprezentowania w radzie nadzorczej.</u>
          <u xml:id="u-152.22" who="#KrzysztofLis">Na jaką ewentualność jest przygotowana ta ustawa? Na taką, że zgłosi się ktoś, kto zaproponuje bardzo atrakcyjne warunki przekształcenia przedsiębiorstwa, które zostaną zaakceptowane przez załogę, ale zażąda on tego, że w związku z tym, iż ma na przykład tylko 20% udziału w przedsiębiorstwie, to pracownicy sami ograniczą swój udział w radzie nadzorczej do takiego parytetu, żeby nie mieli większości i nie nastąpiła kumulacja, o której mówiłem poprzednio. A więc chodzi o to, żeby była ta elastyczność i załoga mogła się tego wyrzec, abyśmy sobie takiej możliwości nie odcięli. Gdyby poprawka posła Gabrysia dotyczyła ust. 2, to takiej możliwości by nie było i wtedy chcielibyśmy głosować przeciwko temu. Uważamy, że powinno się głosować przeciwko temu, byłoby to bardzo uzasadnione.</u>
          <u xml:id="u-152.23" who="#KrzysztofLis">Następną poprawką, jest poprawka 7, która także ogranicza pewne szczególne możliwości zbywania akcji. Mówi ona o tym, że Rada Ministrów ma prawo wyrazić zgodę na oddanie akcji należących do skarbu państwa nieodpłatnie. Jest to upoważnienie dla Rady Ministrów. Aby podjąć taką decyzję, trzeba przejść przez całe postępowanie, a więc uzgodnienia międzyresortowe, Komisję Ekonomiczną Rady Ministrów, następnie posiedzenie rządu. Na jaką ewentualność jest przygotowany ten przepis? Jest to przykład taki, kiedy możemy sobie wyobrazić, że w gospodarce rynkowej w Polsce, za rok, za dwa lata w małym mieście bankrutuje przedsiębiorstwo, które jest jedynym żywicielem całego miasteczka, i nie ma pieniędzy, aby dopłacać do tego przedsiębiorstwa. Możemy zamknąć to przedsiębiorstwo i ludzie staną się bezrobotni, a następnie sprzedać składniki majątkowe tego przedsiębiorstwa na aukcji. Ale zgłasza się ktoś, kto mówi, że on może wziąć to przedsiębiorstwo za darmo, on w nie zainwestuje swoje pieniądze i on podejmuje się zapewnić zatrudnienie tym ludziom i podpisać w tej sprawie odpowiednią umowę.</u>
          <u xml:id="u-152.24" who="#KrzysztofLis">Chodzi o to, aby można było taką transakcję wykonać w stosunkowo krótkim czasie, bez wciągania w te decyzje Sejmu lub konieczności ustalenia tego w odrębnej ustawie. Taka sama sytuacja może być w wypadku przedsiębiorstwa truciciela, a jest to szczególny przypadek, który powinien być możliwy do zrealizowania.</u>
          <u xml:id="u-152.25" who="#KrzysztofLis">Trzeba zwrócić uwagę, że w gospodarce brytyjskiej, w gospodarce wielu krajów, które prywatyzowały swą gospodarkę, zdarzały się takie wypadki. Dotyczy to także artykułu mówiącego o publicznej ofercie. Nie zawsze musimy być zdani na przetarg, bo w tym samym małym przedsiębiorstwie może się zgłosić ktoś, kto powie, że chce je kupić i zapłacić, powiedzmy sobie, 100 mln i on wygrywa przetarg, ale jego pomysłem na zagospodarowanie tego przedsiębiorstwa jest wywóz maszyn i zamknięcie przedsiębiorstwa. W związku z tym trzeba rozszerzyć możliwości prowadzenia w tej dziedzinie przetargu. Nie tylko na przetarg finansowy, ale także na szeroko rozumianą publiczną ofertę, na publiczne zaproszenie do negocjacji i prowadzenie tych negocjacji. Ta ustawa musi być elastyczna, żeby pomagała w takich szczególnych wypadkach. Nie chodzi przy tym o arbitralne decyzje. Chodzi o decyzje, które podejmie Rada Ministrów łącznie z całą procedurą. W związku z tym postulowalibyśmy głosowanie zgodnie z propozycją komisji sejmowej, która chciała uwzględnić takie możliwości.</u>
          <u xml:id="u-152.26" who="#KrzysztofLis">Dochodzę do art. 24, a więc artykułu, mówiącego o preferencjach dla pracowników. Ten artykuł ma naprawdę ogromną historię. Został kilkakrotnie przerobiony w różny sposób w czasie pracy komisji, potem wróciliśmy do koncepcji podobnej do koncepcji rządowej, nieco zmienionej. W tej chwili poprawek jest kilka, trudno to nawet omawiać. Jest poprawka posła Gabryszewskiego, bardzo ograniczająca elastyczność stosowania preferencji dla pracowników. Pan poseł powiedział, że chce pomóc przyszłemu ministrowi, aby oparł się presji załóg, które będą chciały rozkładać na raty opłaty 50%. Jest to, prawdę mówiąc, ciekawa propozycja, szkoda że wpłynęła dopiero wczoraj wieczorem i trudno było na jej temat dyskutować. Sądzimy jednak znowu, że ta ustawa powinna być elastyczna i proponujemy, aby sama załoga dzieliła preferencje w ramach przyznanego limitu. Uważamy, że pod tym względem propozycja komisji sejmowej jest słuszna, a ograniczeniem sprzedaży ratalnej będzie kredytowanie tej sprzedaży. Jeśli będziemy mieli kredyty, to chcielibyśmy i powinniśmy sprzedawać na raty.</u>
          <u xml:id="u-152.27" who="#KrzysztofLis">Jeśli chodzi o art. 24, to musimy także powiedzieć o jednej rzeczy, mianowicie została zgłoszona poprawka pani poseł Dynowskiej do ust. 2, która polega głównie na powrocie do propozycji rządu, a więc jeszcze dodatkowego rozszerzenia preferencji dla pracowników o przyznanie nieodpłatnie dodatkowej akcji osobie kupującej określoną liczbę akcji, sprzedaży ratalnej i prawa pierwokupu akcji. W związku z tym, że rząd sam to zgłaszał, trudno powiedzieć, żebyśmy w tej chwili mogli być przeciwko tej poprawce. Sądzimy, że preferencje dla pracowników powinny być maksymalnie elastyczne, w związku z tym popieramy przyjęcie wariantu pierwszego poprawki mniejszości w art. 24. Pozwalałaby ona w sposób bardziej elastyczny udzielać preferencji.</u>
          <u xml:id="u-152.28" who="#KrzysztofLis">Są także propozycje do art. 25, mówiącego o akcjonariacie obywatelskim. Jest propozycja posła Warjana — cały projekt poprawki, bardzo rozbudowany, mówiący o tym, w jaki sposób należałoby realizować coś w rodzaju akcjonariatu obywatelskiego. Niestety, ta propozycja także wpłynęła wczoraj wieczorem, jest to kompletny kawałek legislacji, trudno jest się do tego ustosunkować. Wydaje się, że poseł Warjan proponuje rozwiązanie bardzo podobne w ideologii, w sposobie myślenia, do akcjonariatu obywatelskiego. W związku z tym, że o każdorazowej dystrybucji bonów kapitałowych będzie decydował Sejm, można powiedzieć, że będziemy wracać do tej sprawy. Trudno jest teraz zgodzić się z takimi zapisami, często bardzo szczegółowymi, poseł określa wielkości nominalne akcji anonimowych. Trudno powiedzieć dlaczego tak jest, czy tak powinno na pewno być. W związku z tym, chcąc się lepiej nad tym zastanowić, a sami w tej chwili zastanawiamy się nad tym, jak to będzie dokładnie realizowane, przygotowujemy w tej chwili koncepcję akcjonariatu obywatelskiego, przygotowujemy instytucje, a więc przede wszystkim wspólne fundusze. Jest to znowu proces trudny i długi. Można powiedzieć, że będzie chyba czas na rozpatrzenie tego.</u>
          <u xml:id="u-152.29" who="#KrzysztofLis">Jeśli chodzi o propozycje kolejne, propozycje do artykułu 38, jest to propozycja posła Pilarskiego, aby na wniosek złożony w trybie określonym w ust. 1 pkt 1 minister przekształceń własnościowych, po zasięgnięciu opinii rady przekształceń własnościowych, mógł obniżyć wymaganą wysokość zgromadzonego kapitału akcyjnego, o którym mowa w ustępie 1 punkt 1.</u>
          <u xml:id="u-152.30" who="#KrzysztofLis">Rozumiemy przesłanki, jakie kierują panem posłem, i podzielamy pogląd, że dobrze by było, gdyby to było możliwe do realizacji. Jak wyglądałaby — naszym zdaniem — w praktyce realizacja tego przepisu, a więc możliwość obniżenia tych 20%, które trzeba wnieść do kapitału spółki, aby wydzierżawić majątek. Otwiera to drogę pełnej uznaniowości ministra przekształceń własnościowych przy przyznawaniu specyficznej ulgi, przy czym brak jest jakichkolwiek obiektywnych kryteriów udzielania zgody na taką ulgę albo odmowy takiej ulgi. W związku z tym wszyscy bez wyjątku będą chcieli tę ulgę otrzymać, a minister przekształceń własnościowych nie będzie miał żadnej podstawy i argumentu, żeby jednym jej udzielić lub odmówić. Faktycznie prowadziłoby to do tego, że nie wprowadzamy żadnej bariery, a więc jeżeli zostanie założona spółka z pół procentem kapitału, to też można na tej podstawie wydzierżawić całe przedsiębiorstwo. Logiką tego przepisu było stworzenie właśnie takich barier przeciwdziałających subiektywizmowi ocen i możliwościom korupcji. Barierą byłoby 20%, a więc 1/5 wielkości majątku przedsiębiorstwa wydaje się sensowna.</u>
          <u xml:id="u-152.31" who="#KrzysztofLis">Pozostawienie natomiast zupełnej władzy dyskrecjonalnej, bez żadnych kryteriów, w rękach ministra przekształceń własnościowych wydaje się niesłuszne. Do artykułu 38 poseł Osiński proponował włączyć jako podmiot dzierżawiący spółdzielnie. Znowu jesteśmy w takiej sytuacji, że rozumiemy argumenty, dla których komisja sejmowa zrezygnowała z włączenia spółdzielni; w projekcie rządowym przewidywaliśmy spółdzielnię jako podmiot, który może to robić. W związku z tym trudno w tej chwili byłoby argumentować, że jesteśmy przeciwko temu, aczkolwiek przekonały nas po dyskusjach w komisji sejmowej argumenty za odstąpieniem od tego.</u>
          <u xml:id="u-152.32" who="#KrzysztofLis">Ważną zmianą, bardzo dyskutowaną, jest propozycja mniejszości uregulowania zasady wyceny majątku przedsiębiorstw państwowych odrębną ustawą. Było to już wielokrotnie przez wielu posłów krytykowane jako rzecz trudna lub niemożliwa do realizacji. Trzeba złożyć deklarację i taką deklarację od początku składaliśmy. Jest to jedna z ważniejszych rzeczy. Wycena majątku musi być dokonywana w oparciu o wszelkie możliwe, na świecie sprawdzone metody, które zresztą muszą być dostosowane do warunków polskich. W tej chwili nie sposób takiej ustawy wypracować, a poza tym — jak jeden z posłów powiedział — byłby to rzeczywiście „Cichy Don”, a na końcu byłoby napisane, a w szczególnych wypadkach, trzeba to zrobić jeszcze inaczej i uzasadnić, dlaczego to się tak zrobiło. A więc ta robota byłaby w znacznym stopniu zmarnowana. Dlatego proponujemy, aby nie włączać zasad wyceny majątku do osobnej ustawy. Zgadzamy się w tym względzie z postulatami komisji.</u>
          <u xml:id="u-152.33" who="#KrzysztofLis">Są także dwie poprawki do ustawy o urzędzie ministra przekształceń własnościowych. Jedna została już zreferowana przez posła sprawozdawcę. Jest to poprawka, która mówi o tym, że w opracowaniu programów minister przekształceń własnościowych działa w porozumieniu z ministrem współpracy gospodarczej z zagranicą; chodzi tu o założenia polityki w zakresie współpracy kapitałowej z zagranicą. Jest to poprawka o charakterze porządkującym relacje między organami administracji państwowej; wynika ona z konieczności zapewnienia jednolitości działań organów administracji państwowej w sferze współpracy gospodarczej z zagranicą i chyba nie wymaga szczególnych uzasadnień. Minister współpracy gospodarczej z zagranicą posiadający cały aparat, także aparat w wielu krajach, biura radców handlowych, które biorą w tym udział, zajmuje tutaj pozycję koordynującą. Chodzi o to, aby wskazać, że w zakresie współpracy kapitałowej minister przekształceń własnościowych powinien z nim współpracować.</u>
          <u xml:id="u-152.34" who="#KrzysztofLis">Jest jeszcze poprawka zgłoszona przez posła Dynera, aby skreślić ustęp 3 w art. 2, a więc aby minister przekształceń własnościowych wspólnie z ministrem finansów i prezesem NBP nie podejmowali działań związanych z utworzeniem instytucji rynku papierów wartościowych. Poseł proponował, aby to było zlokalizowane w Ministerstwie Finansów. Jak już powiedziałem, nie zgadzamy się z tą propozycją i wielu posłów sygnalizowało, z jakiego powodu, było to powiedziane bardzo wyraźnie. Otóż z tego powodu, że rzeczywiście przekształcenie własnościowe to problem par excellence rynku kapitałowego. Prywatyzacja musi doprowadzić w Polsce do powstania rynku kapitałowego. A więc ten sam zespól, który opracowywał założenia ustawy prywatyzacyjnej, opracował teraz założenia ustawy o obrocie papierami wartościowymi i to nie oznacza, że instytucje rynku kapitałowego będą miały coś wspólnego w sensie instytucjonalnym z ministrem przekształceń własnościowych.</u>
          <u xml:id="u-152.35" who="#KrzysztofLis">Instytucje takie, jak komisja papierów wartościowych oraz giełda zostaną powołane mocą odpowiednich ustaw przez parlament, chodzi tylko o to, gdzie jest zespół, który to przygotowuje. Taki zespół już jest, już pracuje, miejmy nadzieję, w krótkim czasie dostarczy państwu następny bardzo trudny dokument, który będzie regulował obrót papierami wartościowymi, a jakość rynku kapitałowego, jego regulacje — a jest to jeden z najbardziej regulowanych rynków na świecie — zadecydują o powodzeniu przekształceń własnościowych. Dlatego że dopiero możliwości sprzedaży akcji na giełdzie, notowania tych akcji, będą rzeczywiście atrakcyjne dla tych, którzy te akcje będą nabywać, gdyż na początku, trzeba sobie zdać sprawę z tego, dywidendy od akcji mogą być stosunkowo niewielkie ze względu na zapotrzebowanie kapitałowe restrukturyzowanych przedsiębiorstw przystosowujących się do gospodarki rynkowej. W związku z tym bardzo ważne jest, aby jak najszybciej doprowadzić do powstania giełdy. I rację mają ci spośród państwa, którzy zwracali uwagę, że powinniśmy przyspieszyć prace nad rynkiem kapitałowym, że jest to warunek powodzenia procesu przekształceń własnościowych. Trzeba powiedzieć, że robimy w tej sprawie wszystko, ale jest to materia jeszcze trudniejsza, jeszcze bardziej oporna, jeszcze mniej znana w Polsce niż prywatyzacja. Dlatego musi to jeszcze trochę potrwać, aczkolwiek prace są już zaawansowane.</u>
          <u xml:id="u-152.36" who="#KrzysztofLis">Chciałbym podziękować za uwagę państwa i poprosić o głosowanie zgodnie z propozycjami zgłoszonymi przez komisję sejmową, z wyjątkiem poprawek, o których mówiłem, a więc przede wszystkim art. 24 w poprawce wariant 1. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-152.37" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję panu podsekretarzowi stanu.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#MikołajKozakiewicz">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-153.2" who="#MikołajKozakiewicz">Przechodzimy do głosowania projektu ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych Udzielam głosu panu posłowi sprawozdawcy Bronisławowi Wilkowi.</u>
          <u xml:id="u-153.3" who="#MikołajKozakiewicz">Mówiłem, że kartki nam musiały się zmienić, bośmy zmienili procedurę, pan Wilk będzie prezentował wszystkie poprawki, będąc ciągle na mównicy. Ja będę przeprowadzał głosowanie. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#BronisławWilk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pozwólcie państwo, że na początku uzgodnimy sposób procedowania. Będzie on bardzo istotny w tak złożonej materii. Ten sposób chcę państwu zaprezentować jako wynik moich przemyśleń, dzisiaj o godz. 2 w nocy zakończonych, w dniu trzynastym. Myślę, że to nie ma żadnego znaczenia i na jakość zapewne nie wpłynie…</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#komentarz">(Głos z sali: I piątek.)</u>
          <u xml:id="u-154.2" who="#BronisławWilk">Piątek, tak. Proszę państwa, mamy przed sobą dwie grupy… Albo może inaczej. Przy podejściu do tego tematu nie możemy kierować się tą metodą, którą przedstawiłem państwu prezentując pracę komisji, mianowicie tymi blokami tematycznymi. Proponuję następujące podejście. Będziemy się kierowali kolejnymi artykułami, do których mamy jak gdyby przygotowane dwa komplety poprawek. W jednym są poprawki mniejszości zawarte w druku nr 424. Będę używał pojęcia wnioski mniejszości. Drugi komplet, materiały które państwo otrzymaliście dzisiaj zestawienie poprawek zgłoszonych w debacie, które będę nazywał poprawkami zwykłymi. Są one ponumerowane, tzn. szczególnie te poprawki zwykłe, które państwo macie przed sobą. To jest zasadnicze założenie. Z czego ono wynikało? Wynikało ono z tego, że do niektórych artykułów zostały zgłoszone poprawki zarówno z jednej, jak i z drugiej grupy, a niektóre z nich, jak np. w art. 24 poprawka zwykła, mówi o odrzuceniu artykułu w całości. Następnie są poprawki mniejszościowe, które stanowią pewien węższy element tej sprawy. W związku z tym, aby zapewnić porządek i logikę tego działania, proponuję właśnie takie podejście.</u>
          <u xml:id="u-154.3" who="#BronisławWilk">Proszę państwa, zaczynamy od pierwszej poprawki, która jest najdalej idącą, jest to wniosek nr 3 pana posła Warjana. Jeżeli państwo rzucicie okiem, w dostarczonych dzisiaj propozycjach poprawek wniosek nr 3 pana posła Warjana jest najdalej idący, mówi o odrzuceniu całości ustawy, warunkując to m.in., czy głównie, uchwaleniem nowej Konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-154.4" who="#BronisławWilk">Jeszcze jedna uwaga. Proszę państwa, nie będę już komentował tych poprawek. Myślę, że wyczerpaliśmy dyskusję i w sposób formalny, i w sposób merytoryczny. Gdy będzie to wymagało pewnego krótkiego komentarza, to go wygłoszę. A w sytuacji takiej, jak ta, od której zaczynamy, dyskusja jest zbędna. W związku z tym proponuję poddanie pod głosowanie wniosku nr 3 pana posła Warjana; jest to wniosek o odrzucenie projektów ustaw dotyczących prywatyzacji do czasu uchwalenia nowej Konstytucji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem wniosku posła Jana Warjana o oddalenie projektu ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych — zechce podnieść rękę i przycisnąć przycisk. (4) Kto jest przeciw? (296)</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? (23)</u>
          <u xml:id="u-155.2" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że Sejm nie przyjął wniosku posła Jana Warjana.</u>
          <u xml:id="u-155.3" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę pana posła sprawozdawcę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#BronisławWilk">Proszę państwa, jeżeli chodzi o tytuł, preambułę i art. 1, wniosek mniejszościowy nr 1 został wycofany w dniu wczorajszym na rzecz przyjęcia uchwały o treści, która została w dniu wczorajszym przedstawiona, a która jest zgodna z wnioskiem nr 8. Czyli jest to projekt uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej o przekształceniach własnościowych w gospodarce narodowej.</u>
          <u xml:id="u-156.1" who="#BronisławWilk">Proponowałbym, proszę państwa, do tej uchwały powrócić po zakończeniu głosowania całej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-156.2" who="#BronisławWilk">Proszę państwa, analizujemy w tej chwili wniosek mniejszościowy nr 3 na stronie 3. Wniosek ten, jak państwo widzicie dokonuje zmiany art. 2, ust. 2 i ma brzmienie następujące: „Na wniosek Rady Ministrów Sejm ustala…” itd. Mamy tę treść w druku nr 424. Dotyczy ona pewnego rozszerzenia w stosunku do propozycji komisji.</u>
          <u xml:id="u-156.3" who="#BronisławWilk">Proponuję podjęcie głosowania w tej sprawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 2 — proszony jest o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku. (37) Kto jest przeciw? (224)</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania (59)</u>
          <u xml:id="u-157.2" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że Sejm wniosku mniejszości nr 3 do art. 2 nie przyjął.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#BronisławWilk">Proszę państwa, żeby już zakończyć art. 2, proszę zwrócić uwagę na wniosek mniejszościowy nr 14, wariant drugi. Wariant pierwszy odpadł w związku z nieprzyjęciem przez Sejm zmiany trzeciej. To jest na str. 7. Wariant ten dotyczy… treść tego wniosku jest następująca: Rada Ministrów w terminie dwóch miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy przedłoży Sejmowi projekt uchwały, o którym mowa w art. 2 pkt. 1… Przepraszam państwa najmocniej, oczywiście mówimy o wariancie drugim, bo wariant pierwszy odpadł w sposób naturalny. Wariant drugi dotyczy tego artykułu, który jest w projekcie komisji. I on brzmi: „Rada Ministrów w terminie dwóch miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy przedłoży Sejmowi wniosek, o którym mowa w art. 2 ust. 1”. W art. 2 ust. 1 zapis jest następujący: „Na wniosek Rady Ministrów Sejm ustala corocznie podstawowe kierunki prywatyzacji i określa przeznaczenie środków uzyskanych z tego tytułu. Ustaleń tych Sejm dokonuje łącznie z uchwaleniem ustawy budżetowej”. Wniosek ten zawiera intencję określenia terminu przedłożenia tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#BronisławWilk">Proponuję poddanie pod głosowanie tej propozycji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#MikołajKozakiewicz">Jedną chwileczkę. Poseł Pol ma coś do powiedzenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#MarekPol">Pragnę poinformować, że w tym wniosku, to znaczy w zapisie wariantu drugiego brak jest trzech słów: „na rok 1990”. Chodzi konkretnie o przedłożenie przez rząd Sejmowi w ciągu dwóch miesięcy od daty wejścia w życie niniejszej ustawy tego, co rząd Sejmowi dla każdego roku przedkładać będzie w terminie ustawy budżetowej. Przepraszam bardzo, jest to grupa przepisów przejściowych, typowy przepis przejściowy na ten rok. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#BronisławWilk">Tak, istotnie, przepraszam, ta poprawka została oczywiście zgłoszona przez państwa.</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#BronisławWilk">Proszę bardzo, proponuję poddać ten wniosek pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości nr 14 — wariant 2 wraz z poprawką posła Marka Pola — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (175) Kto jest przeciw? (130)</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania (46)</u>
          <u xml:id="u-162.2" who="#MikołajKozakiewicz">Wniosek przeszedł.</u>
          <u xml:id="u-162.3" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo. Proszę pana posła sprawozdawcę:</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#BronisławWilk">Proszę państwa, w ten sposób zakończyliśmy głosowanie wniosków dotyczących art. 2.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#BronisławWilk">Proponuję w tej chwili przejść do wniosku mniejszościowego oznaczonego numerem dwa. Wniosek ten dotyczy dodania art. 2 (wtedy oczywiście zmieniłaby się numeracja) o brzmieniu: „Przepisów ustawy nie stosuje się do państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej, zasady i warunki prywatyzacji tych przedsiębiorstw określa odrębna ustawa”. Pamiętamy, że kwestia ta nie była, prawdę mówiąc, szczegółowo dyskutowana i w związku z tym w tej chwili sprawa jest stosunkowo jasna i nie będę rozwijał tego tematu.</u>
          <u xml:id="u-163.2" who="#BronisławWilk">Proponuję poddać tę poprawkę pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#AndrzejMiłkowski">Ponieważ ja byłem wnioskodawcą i uzasadnienie nie zostało zamieszczone w druku dostarczonym Sejmowi, dlatego chciałem dwa słowa tylko.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie, nie ma potrzeby)</u>
          <u xml:id="u-165.2" who="#AndrzejMiłkowski">Problematyka rolna…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#BronisławWilk">Przepraszam bardzo, rzeczywiście tu jest pewien moment. Ja myślę, że musimy jednak w zdyscyplinowany sposób trzymać się tej konwencji, ponieważ jest niebezpieczeństwo, że wywoła to rzeczywiście bardzo długą dyskusję. W związku z tym proponowałbym jednak podtrzymać wariant, który jest przyjęty przez komisje.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-166.2" who="#BronisławWilk">W związku z tym proponuję poddać tę poprawkę pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem 2 wniosku mniejszości zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (45) Kto jest przeciw? (252)</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? (61)</u>
          <u xml:id="u-167.2" who="#MikołajKozakiewicz">Głosujących za było tylko 45, wniosek nie przeszedł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#BronisławWilk">Kolejne poprawki, proszę państwa, będą dotyczyły art. 10 na str. 5 projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#BronisławWilk">Do art. 10 został zgłoszony wniosek mniejszościowy nr 4, na str. 4. Odczytam ten wniosek. Art. 10 otrzymuje brzmienie: „Ust. 1 Statut spółki powstałej w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego opracowuje dyrektor przedsiębiorstwa w porozumieniu z radą pracowniczą. Statut zatwierdza minister przekształceń własnościowych. W przypadku wystąpienia sporu sprawę rozstrzyga sąd w trybie określonym w rozdziale XII ustawy o przedsiębiorstwach państwowych.</u>
          <u xml:id="u-168.2" who="#BronisławWilk">Ust. 2. Statut spółki powstającej w trybie art. 6 ust. 1 ustala minister przekształceń własnościowych”.</u>
          <u xml:id="u-168.3" who="#BronisławWilk">Proponuję poddać wniosek pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości nr 4, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (79) Kto jest przeciw? (223)</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? (49)</u>
          <u xml:id="u-169.2" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że Sejm wniosek oddalił; przeciw głosowało 223 posłów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#BronisławWilk">Kolejny wniosek mniejszościowy nr 5 został zgłoszony do art. 12. Wniosek mniejszościowy na str. 4 brzmi w sposób następujący:</u>
          <u xml:id="u-170.1" who="#BronisławWilk">„W art. 11 dodaje się ust. 1 w brzmieniu: W spółkach, o których mowa w art. 13, wybory pierwszego zarządu i jego prezesa przeprowadzane są w drodze konkursu. Rada Ministrów w drodze rozporządzenia określi zasady i tryb przeprowadzenia tego konkursu.</u>
          <u xml:id="u-170.2" who="#BronisławWilk">Dotychczasowy ust. 1 i 2 oznacza się jako ust. 2 i 3”.</u>
          <u xml:id="u-170.3" who="#BronisławWilk">Proponuję poddać pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem wniosku nr 5, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (59) Kto jest przeciw? (256)</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? (41)</u>
          <u xml:id="u-171.2" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że Sejm wniosek oddalił.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#BronisławWilk">Kolejne zmiany zostały zaproponowane do art 17. Mamy dwa wnioski do tego artykułu. Pierwszy z nich to jest wniosek mniejszościowy dalej idący nr 6 na str. 4. Tak, przeczytam brzmienie tego wniosku. Jeszcze informacyjnie, do tego artykułu zgłosił poprawkę nr 7 pan poseł Gabryś, jest ona zawarta w pkt. 7 zestawienia poprawek zgłoszonych w debacie. W związku z tym, że poprawka posła Gabrysia, według mojej oceny, w nieco mniejszym stopniu zmienia treść, proponuję najpierw przegłosować wniosek mniejszościowy do art. 17 dalej idący, o którym wspomniałem, a następnie wniosek pana posła Gabrysia.</u>
          <u xml:id="u-172.1" who="#BronisławWilk">Proponuję poddać wniosek pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości nr 6 dotyczącego art. 17, zawartego w druku nr 424, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (23) Kto jest przeciw? (252)</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? (65)</u>
          <u xml:id="u-173.2" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że Sejm oddalił wniosek. Większość głosowała przeciw — 252 osoby.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#BronisławWilk">Jak sygnalizowałem, do art. 17 zgłosił poprawkę również pan poseł Gabryś, również proponuję poddać ją pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Prosimy o przypomnienie treści.)</u>
          <u xml:id="u-174.2" who="#BronisławWilk">Proszę bardzo. Poprawka ta, jak informowałem, jest zawarta w pkt. 7 zestawienia poprawek zgłoszonych w debacie. Brzmienie jej jest następujące: „W art. 17 w ust. 1 na końcu dodaje się wyrazy „z zastrzeżeniem ust. 2”. Ust. 2 otrzymuje brzmienie: „W spółkach, w których udział skarbu państwa przewyższa połowę kapitału akcyjnego, pracownicy spółki wybierają 1/3 rady nadzorczej. Co najmniej 1/3 składu rady nadzorczej, w tym przedstawiciel banku, powinna być powołana spośród osób nie będących urzędnikami państwowymi”. Proponuję poddać poprawkę pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest za przyjęciem poprawki posła Herberta Gabrysia, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (128) Kto jest przeciw? (186)</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? (44)</u>
          <u xml:id="u-175.2" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że Sejm oddalił poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#BronisławWilk">Kolejny wniosek mniejszościowy jest zgłoszony do art. 18. Jest to wniosek nr 7. Wniosek ten brzmi następująco:</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#BronisławWilk">„W art. 18 ust. 2 otrzymuje brzmienie: Zasady nieodpłatnego zbywania akcji reguluje odrębna ustawa”.</u>
          <u xml:id="u-176.2" who="#BronisławWilk">Proponuję poddać wniosek pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem 7 wniosku mniejszości, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (76)</u>
          <u xml:id="u-177.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest przeciw? (225)</u>
          <u xml:id="u-177.2" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? (56)</u>
          <u xml:id="u-177.3" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że Sejm nie przyjął wniosku.</u>
          <u xml:id="u-177.4" who="#MikołajKozakiewicz">Przeciw głosowało — 225 posłów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#BronisławWilk">Kolejny wniosek mniejszościowy nr 8 dotyczy art. 21.</u>
          <u xml:id="u-178.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Mieliśmy 19.)</u>
          <u xml:id="u-178.2" who="#BronisławWilk">Tak, tak, już informuję państwa. Była już informacja na ten temat, że zaszła pomyłka. Nie art. 19 skreśla się, tylko art. 21. W związku z tym tak brzmi wniosek mniejszościowy, czyli skreślenie art. 21.</u>
          <u xml:id="u-178.3" who="#BronisławWilk">Poddaję ten wniosek pod głosowanie,</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przepraszam, chwileczkę. Pytanie posła. Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#AndrzejBorowski">W kwestii formalnej, panie marszałku. Prosiłbym posła sprawozdawcę, ażeby przedstawiał zarówno wniosek mniejszościowy, jak również wniosek rządowy, ten który jest wnioskiem komisji. Bo w tej chwili trudno się zorientować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#BronisławWilk">Tak, proszę bardzo. Pierwotna treść, czyli treść projektu komisji jest następująca:</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#BronisławWilk">Art. 21. Minister przekształceń własnościowych może uzależnić udostępnienie osobom trzecim akcji od wprowadzenia w przedsiębiorstwie spółki zmian, o których mowa w art. 20. Wniosek mniejszościowy proponuje skreślić ten artykuł.</u>
          <u xml:id="u-182.2" who="#BronisławWilk">Proponuję poddać wniosek pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest za przyjęciem 8 wniosku mniejszości — proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (58) Kto jest przeciw? (238)</u>
          <u xml:id="u-183.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? (54)</u>
          <u xml:id="u-183.2" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że Sejm wniosek oddalił.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#BronisławWilk">Obecnie przechodzimy do zmian, które dotyczą art. 23. W dniu wczorajszym omawialiśmy jeden z wniosków, nazwijmy go ogólnym, który dotyczył tego artykułu i zgłoszony został przez pana posła Łukasiewicza. Pan poseł Łukasiewicz zgłosił wycofanie tego wniosku. W związku z tym do tego artykułu mamy w tej chwili dwa wnioski. Pierwszy — to jest wniosek mniejszościowy nr 9. I proponowałbym głosować właściwie w takiej kolejności. Następnym wnioskiem jest wniosek pana posła Piszela, o którym za chwilę. One ze sobą nie korelują.</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#BronisławWilk">Wniosek mniejszościowy brzmi:</u>
          <u xml:id="u-184.2" who="#BronisławWilk">W art. 23 ust. 2 otrzymuje brzmienie: „Rada Ministrów w drodze rozporządzenia określi szczegółowe zasady zbywania akcji, o których mowa w ust. 1”. Proponuję poddać wniosek pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem 9 wniosku mniejszości, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (58) Kto jest przeciw? (234)</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? (59)</u>
          <u xml:id="u-185.2" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że Sejm wniosek oddalił.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#BronisławWilk">Poprawka pana posła Piszela, którą państwo macie w zestawieniu poprawek zgłoszonych w debacie, jest ona oznaczona numerem 14. Brzmi następująco:</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#BronisławWilk">„W art. 23 ust. 4 otrzymuje brzmienie: Zasady finalizowania udostępniania akcji skarbu państwa w spółkach powstałych w wyniku przekształceń przedsiębiorstw państwowych określa odrębna ustawa”.</u>
          <u xml:id="u-186.2" who="#BronisławWilk">Pierwotne brzmienie tego ust. 4 jest następujące:</u>
          <u xml:id="u-186.3" who="#BronisławWilk">„Minister przekształceń własnościowych w porozumieniu z ministrem finansów w drodze rozporządzenia określi zasady finansowania udostępniania akcji skarbu państwa w spółkach powstałych w wyniku przekształceń przedsiębiorstw państwowych”.</u>
          <u xml:id="u-186.4" who="#BronisławWilk">W stosunku do tego tekstu, będącego tekstem komisji, pan poseł Piszel proponuje zmianę, którą przed chwilą państwu zaprezentowałem.</u>
          <u xml:id="u-186.5" who="#BronisławWilk">Proponuję poddać pod głosowanie wniosek pana posła Piszela.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem poprawki posła Andrzeja Piszela, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (27) Kto jest przeciw? (260)</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? (65)</u>
          <u xml:id="u-187.2" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że Sejm poprawkę oddalił.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#BronisławWilk">Pozwólcie państwo, że przed przejściem do art. 24 podzielę się małą refleksją. Obserwując pracę komisji można by powiedzieć, że jest kilka wniosków, które jakbyśmy sobie wyobrazili, na pewnej prostej zużywają maksymalną ilość czasu, zaangażowania. Więc właśnie w tym wykresie dotykamy punktu, czyli art. 24 dotyczącego akcjonariatu pracowniczego, czy w ogóle preferencji pracowniczych. W stosunku do tego właśnie artykułu zgłoszono 4 wnioski, w tym jeden — dwuwariantowy.</u>
          <u xml:id="u-188.1" who="#BronisławWilk">Proszę państwa, żeby jednak ogarnąć całość tych wniosków, zanim przedstawię propozycję głosowania, kilka zdań na temat poszczególnych wniosków. Pierwszym wnioskiem do art. 24 jest wniosek zgłoszony przez pana posła Warjana. Jest to pkt 4 zestawienia poprawek zgłoszonych w debacie. Dotyczy on skreślenia całości artykułu.</u>
          <u xml:id="u-188.2" who="#BronisławWilk">Następny w kolejności mógłby być wniosek mniejszościowy nr 10 — wariant drugi. Jak państwo pamiętacie, jest to wariant na str. 6. Mamy wariant drugi art. 24, który zakłada większe preferencje dla pracowników nabywających akcje prywatyzowanego przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-188.3" who="#BronisławWilk">Kolejny wniosek zawarty w pkt. 11 zestawienia poprawek zgłoszonych w debacie, zgłoszony przez pana posła Gabryszewskiego; można go odnieść do poprzedniego wniosku. To znaczy, niezależnie od tego, jaką decyzję podejmiemy, będzie spójność logiczna.</u>
          <u xml:id="u-188.4" who="#BronisławWilk">Następnie jest wniosek nr 1 zgłoszony przez pana posła Łukasiewicza, dotyczący rozszerzenia preferencji w nabywaniu akcji na inne grupy, np. na producentów rolnych, którzy są związani w układzie kontraktowym z określonym przedsiębiorstwem.</u>
          <u xml:id="u-188.5" who="#BronisławWilk">I jak gdyby końcowy, kierując się logiką, wniosek mniejszościowy nr 10 — wariant pierwszy, wniosek, który pani poseł Dynowską autoryzowała, jeżeli mogę tak sformułować.</u>
          <u xml:id="u-188.6" who="#BronisławWilk">Na tym tle, proponuję podejść już do głosowania. Myślę, że treści art. 24 już chyba nie ma sensu prezentować, macie ją państwo na str. 10 projektu ustawy przed sobą.</u>
          <u xml:id="u-188.7" who="#BronisławWilk">Proponuję poddać pod głosowanie poprawkę zawartą w zestawieniu poprawek zgłoszonych w debacie, mówiącą o skreśleniu całego art. 24.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (14) Kto jest przeciw? (305)</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? (33)</u>
          <u xml:id="u-189.2" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że Sejm oddalił poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#BronisławWilk">Tak jak sygnalizowałem, teraz pod uwagę wzięlibyśmy wniosek mniejszościowy nr 10, wariant drugi, czyli jeszcze raz byśmy go mieli przed sobą. Na str. 6 jest wariant drugi tego wniosku. Proponuję poddać go pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest za przyjęciem 10 wniosku mniejszości, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (39) Kto jest przeciw? (239)</u>
          <u xml:id="u-191.2" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? (62)</u>
          <u xml:id="u-191.3" who="#MikołajKozakiewicz">Wniosek został oddalony przez Sejm. Głosowało przeciw 239 posłów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#BronisławWilk">Kolejną poprawkę, którą proponuję poddać pod głosowanie, jest poprawka pana posła Łukasiewicza, dotyczący rozszerzenia preferencji w zakresie zakupu akcji na inne pozapracownicze.</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Jakie brzmienie?)</u>
          <u xml:id="u-192.2" who="#BronisławWilk">Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-192.3" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Łukasiewicz: Ja mam tylko pytanie)</u>
          <u xml:id="u-192.4" who="#BronisławWilk">Brzmienie tego jest następujące: „W art. 24 dodaje się ust. 7 i 8 w brzmieniu: 1. Z preferencyjnego zakupu akcji na warunkach przewidzianych dla pracowników mogą korzystać producenci rolni na trwale związani z przedsiębiorstwem przez kontraktację lub kooperację. 8. Rada Ministrów określi rodzaje przedsiębiorstw, których akcje mogą być zakupywane na warunkach określonych w ust. 7”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#MikołajKozakiewicz">Czy ma pan jakieś pytanie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#BogdanŁukasiewicz">Tak. Ja tylko chciałem wyjaśnić, że jest to wniosek klubowy.</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#komentarz">(Poseł Bronisław Wilk: Aha, dobrze)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem poprawki posła Bogdana Łukasiewicza, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (160) Kto jest przeciw temu wnioskowi? (158)</u>
          <u xml:id="u-195.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? (38)</u>
          <u xml:id="u-195.2" who="#MikołajKozakiewicz">Poprawka przeszła.</u>
          <u xml:id="u-195.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-195.4" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#BronisławWilk">Proponuję teraz poddanie pod głosowanie wniosku mniejszościowego w wariancie pierwszym na str. 5 druku nr 424, którego brzmienie jest następujące: „Dodaje się ust. 2 w brzmieniu: „Preferencyjne udostępnienie akcji pracownikom może polegać w szczególności na:</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#BronisławWilk">1) sprzedaży po cenie obniżonej o połowę — w stosunku do ceny ustalonej dla osób fizycznych — obywateli polskich, oferowanej w pierwszym dniu sprzedaży,</u>
          <u xml:id="u-196.2" who="#BronisławWilk">2) przyznaniu nieodpłatnie dodatkowej akcji osobie kupującej określoną ilość akcji,</u>
          <u xml:id="u-196.3" who="#BronisławWilk">3) sprzedaży na raty,</u>
          <u xml:id="u-196.4" who="#BronisławWilk">4) prawie pierwokupu akcji. Dotychczasowy ust 2 otrzymuje oznaczenie jako ust. 3 i kolejno ust. 3 jako 4, dotychczasowy ustęp 4 skreśla się. W ustępie 6 wyraz „oraz” zastępuje się przecinkiem, a po wyrazie „należności” dodaje się wyrazy „oraz w formie preferencji”; wyrazy: „z uwzględnieniem wniosku, o którym mowa w art. 5” skreśla się.</u>
          <u xml:id="u-196.5" who="#BronisławWilk">Proponuję poddać wniosek pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości w wariancie 10, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (139) Kto jest przeciw? (150)</u>
          <u xml:id="u-197.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? (68) i Stwierdzam, że Sejm nie przyjął tego wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#BronisławWilk">Przechodząc, proszę państwa, następnie, przepraszam bardzo, w stosunku jeszcze do art. 23 został zgłoszony wniosek przez pana posła Gabryszewskiego, wracamy do art. 23. W art. 23 został zgłoszony wniosek, który macie państwo na druku, oznaczony jako nr 2 — pana posła Gabryszewskiego. Wniosek ten mówi, że w art. 23 dodaje się ust. 2 w brzmieniu: „Zbycie akcji lub całego zakładu poza rozstrzygnięciami szczególnymi dotyczącymi preferencji dla pracowników i powszechnej prywatyzacji obywatelskiej powinno odbywać się drogą przetargu”. Jest to jak gdyby ograniczenie procedury zawartej w art. 23 do drogi przetargu.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#BronisławWilk">Proponuję poddać ten wniosek pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Głosów nie ma, ale może być pytanie)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#AndrzejGabryszewski">Przepraszam, w kwestii formalnej. Nie jestem autorem, tej poprawki. Ja jestem autorem poprawek dotyczących art. 24 i w materiałach dostarczonych dzisiaj w pozycji 11, 12 i 13. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję za wyjaśnienie pomyłki, autorstwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#BronisławWilk">Tak, to wynika z tego, że pracowaliśmy nad tymi poprawkami wczoraj w nocy, trzeba by chyba przeprowadzić odrębne dochodzenie w sprawie autora poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#BogdanŁukasiewicz">Kolego przewodniczący, jeżeliby to dotyczyło poprawki w art. 23, to rozmawialiśmy, że wycofujemy ją.</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#komentarz">(Poseł Bronisław Wilk: Ach, przepraszam państwa, przepraszam.)</u>
          <u xml:id="u-203.2" who="#BogdanŁukasiewicz">Dlatego że ona wprowadza zbyt wiele komplikacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#BronisławWilk">Przepraszam bardzo. Ja na początku państwu mówiłem o tym wycofaniu poprawki, prawda? Przepraszam, ale nie skomunikowaliśmy się z panem, dlatego też byłem w pewnym momencie zdezorientowany, bo wydawało mi się, że precyzyjnie ująłem wszystkie poprawki i układ miał być szczelny. Czy państwo przyznacie, że jest szczelny? Dobrze.</u>
          <u xml:id="u-204.1" who="#BronisławWilk">Przechodzimy do następnego. Wiadomo, że ta poprawka jest nieaktualna, została wycofana.</u>
          <u xml:id="u-204.2" who="#BronisławWilk">Proszę państwa, tutaj jak sygnalizowałem wcześniej, dokonujemy przestawienia art. 29 w tekście oryginalnym na str. 12, w tekście komisji w miejsce po art. 25. Po prostu on jest integralnie związany i dotyczy on, przepraszam, art. 28, czytam jedną kwestię i potem w sprawie formalnej, żebyśmy nie mieli zamieszania.</u>
          <u xml:id="u-204.3" who="#BronisławWilk">Na str. 12 projektu komisji jest art. 28 mówiący o tym, że Rada Ministrów w drodze rozporządzenia może postanowić również, że niektóre emisje bonów, o których mowa w art. 27, będą udostępnione na warunkach kredytowych. Ten artykuł, który jest w ścisłym związku z art. 25 mówiącym o akcjonariacie obywatelskim, powinien być tuż za nim, w związku z tym jest tylko kwestia maszynowa, sygnalizowana zresztą, przeniesienia tego artykułu po artykule 25 i wtedy zapis w nim będzie: o których mowa w art. 25, czyli on uzyska wówczas numer 26. To jest tylko tego typu sprawa.</u>
          <u xml:id="u-204.4" who="#BronisławWilk">I teraz właśnie…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#MarianKowal">Ja mam właśnie wniosek formalny, że jeszcze nie zakończyliśmy głosowania art. 24, tam są jeszcze trzy poprawki. Po prostu już znamy treść tego artykułu i dobrze byłoby zakończyć wszystkie poprawki związane z art. 24.</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#MarianKowal">Są punkty 11, 12 i 13 zestawienia poprawek zgłoszonych w debacie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#BronisławWilk">Tak, tu chodzi o poprawki do art. 24, których autorem jest pan poseł Gabryszewski.</u>
          <u xml:id="u-207.1" who="#BronisławWilk">W związku z tym należałoby poddać pod głosowanie ten wniosek i proponuję go poddać pod głosowanie w całości, w tym sensie, że artykuł 24, ust. 4, 5 i 6 stanowią ze sobą pewną całość. Myślę, że wnioskodawca nie będzie protestował przeciwko takiemu podejściu.</u>
          <u xml:id="u-207.2" who="#BronisławWilk">Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-207.3" who="#BronisławWilk">W związku z tym proponuję poddać zmianę, którą przed chwilą zaprezentowałem w art. 24 autorstwa pana posła Gabryszewskiego pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem poprawek posła. Gabryszewskiego, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (22) Kto jest przeciw? (259)</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? (67)</u>
          <u xml:id="u-208.2" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że Sejm oddalił poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#BronisławWilk">Tak, teraz do artykułu 29.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Ale jeszcze artykuł 24. Przecież jest jeszcze jedna poprawka. Ale przecież głosowaliśmy łącznie)</u>
          <u xml:id="u-209.2" who="#BronisławWilk">Tak, ale jeśli chodzi o poprawki do art. 24… zostały one wyczerpane. Jeśli chodzi o poprawki — sygnalizowałem o łącznym głosowaniu. 11, 12 i 13 poprawki, które państwo otrzymaliście w zestawieniu poprawek zgłoszonych w debacie — nie budzą wątpliwości, bo tu słyszałem głosy od państwa.</u>
          <u xml:id="u-209.3" who="#BronisławWilk">Dobrze, czyli wszystkie poprawki w artykule 24, zostały rozstrzygnięte.</u>
          <u xml:id="u-209.4" who="#BronisławWilk">Teraz proponuję przejść do art. 29, myślę, że już bez wątpliwości. Tutaj został zgłoszony wniosek mniejszościowy numer 11 na stronie 6. Tak, wniosek ten przeczytam: Artykuł 29 otrzymuje brzmienie: Państwowe osoby prawne mogą za zgodą ministra finansów nabywać prawa z akcji należących do skarbu państwa. Minister finansów może odmówić wydania zgody państwowej osobie prawnej na nabycie praw z akcji skarbu państwa, jeżeli przemawia za tym ważny interes gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-209.5" who="#BronisławWilk">Taka jest propozycja mniejszościowa.</u>
          <u xml:id="u-209.6" who="#BronisławWilk">W wypadku decyzji odmownej zainteresowana osoba prawna może odwołać się do sądu w trybie określonym w rozdziale 12 ustawy o przedsiębiorstwach państwowych. Takie jest całkowite brzmienie propozycji poprawki mniejszościowej zmieniającej treść art. 29. Proponuję poddać ją pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem 11 wniosku mniejszości dotyczącego art. 29, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (79) Kto jest przeciw? (226)</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania. (40)</u>
          <u xml:id="u-210.2" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że Sejm wniosek oddalił.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#BronisławWilk">Teraz przechodzimy do art. 38 na str. 15 projektu ustawy. Do artykułu tego zostały zgłoszone dwa wnioski. Wniosek numer 10, który państwo macie w przekazanych dzisiaj materiałach autorstwa pana posła Osińskiego; dotyczy on umożliwienia wydzierżawienia mienia likwidowanego przedsiębiorstwa spółdzielniom. Wniosek numer 9 zgłosił pan poseł Pilarczyk. One są niezależne od siebie, więc proponuję poddać… jeszcze przeczytam treść tego wniosku. „W art. 38 w ust. 1 w pkt 2 na końcu dodaje się wyrazy: lub spółdzielni, w punkcie 3 po wyrazach: „do spółki” dodaje się wyrazy: „lub spółdzielni”.</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#BronisławWilk">Punkt 5 w konsekwencji otrzymuje brzmienie: „Wysokość kapitału akcyjnego zakładowego, wkładów lub początkowego funduszu udziałowego nie będzie niższa niż 20% łącznej wartości funduszu założycielskiego i funduszu likwidowanego przedsiębiorstwa”. Proponuję poddać pod głosowanie poprawkę pana posła Osińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem poprawek do art. 38 posła Bohdana Osińskiego, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (85)</u>
          <u xml:id="u-212.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest przeciw? (177)</u>
          <u xml:id="u-212.2" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? (92)</u>
          <u xml:id="u-212.3" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że wniosek został przez Wysoki Sejm oddalony.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#BronisławWilk">Kolejnym wnioskiem dotyczącym artykułu 38 jest poprawka pana posła Pilarczyka, oznaczona jako pkt. 9 zestawienia poprawek zgłoszonych w debacie, która dotyczy złagodzenia progu wymaganego przy wniesieniu kapitału przy dzierżawie przez spółkę pracowniczą w wypadku bezpośredniej formy prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-213.1" who="#BronisławWilk">Przeczytam jeszcze treść tej poprawki. W art. 38 dodaje się ust. 3 w brzmieniu: „3. Na wniosek złożony w trybie określonym w ust. 1 pkt 1 minister przekształceń własnościowych, po zasięgnięciu opinii Rady Przekształceń Własnościowych, może obniżyć wysokość wymaganego kapitału akcyjnego, o którym mowa w ust. 1 pkt. 5”. Proponuję poddać poprawkę pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem poprawki dotyczącej art. 38, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (51) Kto jest przeciw? (234)</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? (62)</u>
          <u xml:id="u-214.2" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że Sejm poprawkę oddalił. Przeciw głosowało 234 posłów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#BronisławWilk">Następny wniosek mniejszościowy nr 12 brzmi: „ Dodaje się art. 44 w brzmieniu: Zasady wyceny majątku przedsiębiorstw państwowych reguluje odrębna ustawa”. Oczywiście jest to propozycja wstawienia tego artykułu w tym miejscu, czyli jeszcze przed rozdziałem „Przepisy szczególne, przejściowe i końcowe”.</u>
          <u xml:id="u-215.1" who="#BronisławWilk">Proponuję poddać ten wniosek pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (71) Kto jest przeciw? (241)</u>
          <u xml:id="u-216.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? (46)</u>
          <u xml:id="u-216.2" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że Sejm oddalił wniosek. Przeciw głosowało 241 posłów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#BronisławWilk">Dochodzimy, proszę państwa, do poprawki pana posła Warjana, zawartej w zestawieniu poprawek zgłoszonych w debacie, które państwo zapewne macie. Tak, wniosek nr 6. Jest to propozycja wprowadzenia nowego rozdziału o tytule „Fundusz własności narodowej”. Wiadomo, że praktycznie przyjęcie tego wniosku czy w ogóle przyjęcie tej propozycji oznaczałoby przekazanie projektu do komisji celem opracowania nowej koncepcji, gdyż w zasadzie i filozofia tego rozdziału zakłada zdecydowane zwiększenie, użyję słowa rozdawnictwa majątku narodowego między wszystkich obywateli. W związku z tym taka byłaby konsekwencja.</u>
          <u xml:id="u-217.1" who="#BronisławWilk">Proponuję poddać wniosek posła Warjana pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem poprawki posła Jana Warjana zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (19) Kto jest przeciw? (284)</u>
          <u xml:id="u-218.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? (51)</u>
          <u xml:id="u-218.2" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że Sejm nie przyjął poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#BronisławWilk">Proszę państwa, wydaje się, że powoli dochodzimy do końca. Jest zmiana do art. 46. Są to dwa jednakowo brzmiące wnioski. Wniosek mniejszościowy nr 15, mówiący o skreśleniu tego artykułu. I wniosek pana posła Warjana. który również dotyczy skreślenia tego artykułu. Przypomnę może treść tego artykułu jeszcze raz: „Minister finansów w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem gospodarki narodowej, na wniosek ministra przekształceń własnościowych, może zwolnić spółkę od podatku dochodowego i podatku od wzrostu wynagrodzeń za okres do 3 lat od nabycia przez podmiot zagraniczny akcji należących do skarbu państwa, albo objęcia przez taki podmiot akcji wyemitowanych przez spółkę z wyłącznym udziałem skarbu państwa”. Obydwa wnioski proponują skreślić ten artykuł.</u>
          <u xml:id="u-219.1" who="#BronisławWilk">Proponuję poddać je pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest za przyjęciem poprawki posła Jana Warjana dotyczącej art. 46 oraz 15 wniosku mniejszości, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (80) Kto jest przeciw? (233)</u>
          <u xml:id="u-220.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? (43)</u>
          <u xml:id="u-220.2" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że wnioski zostały przez Sejm oddalone.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#BronisławWilk">I ostatnia uwaga. W związku z tym, że odrzuciliśmy wniosek mniejszościowy nr 12, nie ma zmiany w art. 50, który był proponowany do zmiany. W związku z tym proponowałbym poddanie pod głosowanie całości projektu ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania całości projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-222.1" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych w brzmieniu proponowanym przez Komisję Nadzwyczajną do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących zmian systemowych w gospodarce wraz z przyjętymi poprawkami — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (328) Kto jest przeciw? (2)</u>
          <u xml:id="u-222.2" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? (39)</u>
          <u xml:id="u-222.3" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że Sejm ustawę o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych uchwalił. Głosujących za było 328 posłów.</u>
          <u xml:id="u-222.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-222.5" who="#MikołajKozakiewicz">Głosujących przeciw było 2 posłów. Wstrzymało się od głosu 39 posłów.</u>
          <u xml:id="u-222.6" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę państwa, mamy jeszcze 17 minut do przerwy. Możemy zacząć kolejny temat porządku dziennego, albo zrobić przerwę.</u>
          <u xml:id="u-222.7" who="#komentarz">(Głosy z sali: Przerwa, prosimy o przerwę.)</u>
          <u xml:id="u-222.8" who="#MikołajKozakiewicz">W takim razie komunikaty, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#JacekPiechota">Po zarządzeniu przerwy w obradach, około godz. 11, odbędzie się posiedzenie Komisji Młodzieży, Kultury Fizycznej i Sportu — w sali nr 106.</u>
          <u xml:id="u-223.1" who="#JacekPiechota">Ogłaszam przerwę do godziny jedenastej piętnaście.</u>
          <u xml:id="u-223.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 10 min 45 do godz. 11 min 30)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#TadeuszFiszbach">Wysoka Izbo! Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-224.1" who="#TadeuszFiszbach">Nieco poczekałem, bo mam wątpliwość, czy jest quorum. Przejdziemy za chwilę do głosowania projektu ustawy o utworzeniu Agencji Przekształceń Własnościowych.</u>
          <u xml:id="u-224.2" who="#TadeuszFiszbach">Prosiłbym o włączenie urządzenia, sprawdzimy liczbę posłów, którzy są na sali.</u>
          <u xml:id="u-224.3" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o włączenie urządzenia wzywającego posłów do zajęcia miejsc na sali obrad plenarnych.</u>
          <u xml:id="u-224.4" who="#TadeuszFiszbach">Miałem informację, że jeszcze jedna komisja obradowała w czasie przerwy. Może jeszcze chwilę poczekamy, jeszcze posłowie przybywają. Zwracam się z prośbą o punktualne przybywanie na salę obrad, abyśmy nie oczekiwali na przychodzących.</u>
          <u xml:id="u-224.5" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy zatem do głosowania projektu ustawy o utworzeniu Agencji Przekształceń Własnościowych. W trakcie debaty zgłoszono do tego projektu dodatkowo poprawki, które rozpatrzymy w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-224.6" who="#TadeuszFiszbach">Proszę posła sprawozdawcę pana Jerzego Bartnickiego o kolejne przedstawianie propozycji poprawek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#JerzyBartnicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Do ustawy o utworzeniu urzędu ministra przekształceń własnościowych wpłynęło szereg autopoprawek. Zostały one zawarte w doręczonym dzisiaj zestawieniu poprawek, w sumie jest ich siedem.</u>
          <u xml:id="u-225.1" who="#JerzyBartnicki">Chciałbym zaznaczyć, że pierwsze pięć od numeru 1 do numeru 5 stanowią integralną całość i jako takie powinny być rozpatrywane. Jest to tak zwana autopoprawka Rady Ministrów, którą pan Lis dzisiaj rano przedstawiał, którą ja firmowałem z przyczyn czysto organizacyjnych. Sądzę, że nie trzeba czytać. Czy wszyscy mają tę kartkę? Żaden sektor nie zgłasza sprzeciwu. Umotywowane to też było rano przez pana Lisa. Proszę o przegłosowanie poprawek od 1 do 5 jako integralnej całości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy zatem do głosowania nad autopoprawkami, poczynając od 1 do 5 włącznie, traktując je jako integralną całość. Kto jest za przyjęciem tych poprawek, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (215) Kto jest przeciw? (6)</u>
          <u xml:id="u-226.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (38)</u>
          <u xml:id="u-226.2" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że autopoprawki od 1 do 5 włącznie zostały przez Wysoką Izbę przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-226.3" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę posła sprawozdawcę o przedstawienie kolejnych poprawek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#JerzyBartnicki">Poprawka nr 6 dotyczy skreślenia ust. 3 z art. 2, została zgłoszona przez posła Dynera, omówiona w dniu wczorajszym. Proszę o przegłosowanie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-227.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Proszę o odczytanie poprawki.)</u>
          <u xml:id="u-227.2" who="#JerzyBartnicki">Tak, już odczytuję treść ustępu, proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-227.3" who="#JerzyBartnicki">Art. 2, ust. 3. Minister przekształceń własnościowych, w uzgodnieniu z ministrem finansów i prezesem Narodowego Banku Polskiego, podejmie działania zmierzające do utworzenia instytucji rynku papierów wartościowych.</u>
          <u xml:id="u-227.4" who="#JerzyBartnicki">Poseł Dyner uważa, że organizacją rynku papierów wartościowych powinno zająć się Ministerstwo Finansów, nie Ministerstwo Przekształceń Własnościowych. Proszę o przegłosowanie poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo, kto jest za przyjęciem poprawki zgłoszonej przez posła Dynera, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (58) Kto jest przeciwny? (156)</u>
          <u xml:id="u-228.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (51)</u>
          <u xml:id="u-228.2" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że poprawka została przez Wysoką Izbę oddalona. Proszę o kolejną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#JerzyBartnicki">Poprawka ostatnia, zgłoszona przez posła Osińskiego, zmierzająca do złagodzenia wymogów ust. 3 z art. 5. Ustęp w tej chwili brzmi tak: „Prezesa, wiceprezesa i siedmiu członków rady powołuje prezes Rady Ministrów po zasięgnięciu opinii właściwej komisji sejmowej. Prezes Rady Ministrów po zasięgnięciu opinii właściwej komisji sejmowej może odwołać prezesa, wiceprezesa, siedmiu członków rady lub całą radę”. Chodzi o radę przekształceń własnościowych. Poseł Osiński proponuje, żeby wykreślić pierwsze słowa: prezesa, wiceprezesa i siedmiu członków rady i wstawić na to miejsce słowo „skład”, czyli skład rady w dowolnej liczbie uznanej przez prezesa Rady Ministrów za satysfakcjonującą go w pracy.</u>
          <u xml:id="u-229.1" who="#JerzyBartnicki">Proszę o podjęcie głosowania nad tą poprawką.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-230.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki zgłoszonej przez posła Osińskiego, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (15) Kto jest przeciw? (205)</u>
          <u xml:id="u-230.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (62)</u>
          <u xml:id="u-230.3" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że poprawka została oddalona.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#JerzyBartnicki">Na tym zostały wyczerpane poprawki do ustawy o utworzeniu urzędu ministra przekształceń własnościowych. Proszę o przegłosowanie całości ustawy z przyjętą poprawką.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania całości projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-232.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o utworzeniu Agencji Przekształceń Własnościowych w brzmieniu proponowanym przez Komisję Nadzwyczajną do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących zmian systemowych w gospodarce, wraz z przyjętymi poprawkami — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (266) Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-232.2" who="#komentarz">(Nikt.)</u>
          <u xml:id="u-232.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (22)</u>
          <u xml:id="u-232.4" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu urzędu ministra przekształceń własnościowych.</u>
          <u xml:id="u-232.5" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej o rządowych projektach ustaw:</u>
          <u xml:id="u-232.6" who="#TadeuszFiszbach">1) o zmianie ustawy Kodeks cywilny (druki nr 288 i 425);</u>
          <u xml:id="u-232.7" who="#TadeuszFiszbach">2) o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego (druki nr 289 i 426).</u>
          <u xml:id="u-232.8" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo, pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#BronisławWilk">Bronisław Wilk. Przepraszam, jeszcze w sprawie formalnej dotyczącej poprzedniego punktu. Jestem winien chyba informację w imieniu Komisji Nadzwyczajnej, że jest przygotowana uchwała, która powołuje komisję, stalą komisję sejmową, o której wspominaliśmy, i ta uchwała drogą normalną przechodzi przez Prezydium Sejmu do Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich i będzie prawdopodobnie zaproponowana, być może w dniu dzisiejszym lub jutrzejszym, abyśmy w momencie, gdy będzie propozycja wprowadzenia jej do porządku obrad, mieli świadomość zamknięcia całości tej problematyki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-234.1" who="#TadeuszFiszbach">Chciałem o tym poinformować po posiedzeniu Konwentu Seniorów, ale pan poseł był uprzejmy uprzedzić. W przygotowaniach, sądzę, będzie to nam pomocne.</u>
          <u xml:id="u-234.2" who="#TadeuszFiszbach">Jeszcze jest kolejny głos, poseł Herbert Gabryś.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#HerbertGabryś">Chcę skierować uprzejmą prośbę, aby może staraniem państwa obsługujących prace Sejmu przed zakończeniem naszych obrad udało nam się uzyskać tekst ustawy o prywatyzacji z naniesionymi poprawkami. Temat jest tak ważki, iż istotne jest dla nas wszystkich, aby w poniedziałek dysponować prawidłowym tekstem.</u>
          <u xml:id="u-235.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#TadeuszFiszbach">Już nadajemy bieg słusznej propozycji. Zgłoszeń więcej nie widzę. A zatem przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-236.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji posła Adama Zielińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#AdamZieliński">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Z upoważnienia Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących zmian systemowych w gospodarce narodowej, mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie sprawozdanie o rządowych projektach nowelizacji Kodeksu cywilnego i Kodeksu postępowania cywilnego.</u>
          <u xml:id="u-237.1" who="#AdamZieliński">Mamy więc dziś wprowadzić zmiany do kodyfikacji prawa nazywanego najczęściej cywilnym, choć także ze względu na zakres jego zastosowania — powszechnym, a z uwagi na charakter i przedmiot — prywatnym.</u>
          <u xml:id="u-237.2" who="#AdamZieliński">Ten ważny dział prawa przez wiele ostatnich lat nie miał dobrego klimatu. Czegóż mu nie zarzucano? Ze prawo cywilne rzekomo zapatrzone na tradycje starożytnego Rzymu, w tym zwłaszcza na różne rzymskie paremie prawnicze, nie potrafi zrozumieć istoty współczesności, że zbyt mocno eksponując dogmatyczną stronę prawa, nie kładzie należytego nacisku na ducha prawa, że absolutyzując jednostkę wraz z jej autonomią woli i konstrukcją praw podmiotowych, nie dostrzega walorów ingerencji państwa w życie społeczne, że upowszechnia postawy indywidualistyczne zamiast społecznych.</u>
          <u xml:id="u-237.3" who="#AdamZieliński">Dziś prawo cywilne wraca do łask. Wraca, bo wrócić musi. Musi wrócić wraz z mechanizmami rynkowymi i z prawdziwym pieniądzem, z liberalizacją obrotu gospodarczego. Musi wrócić wraz z nowym spojrzeniem na rolę jednostki i na rolę państwa. Musi wrócić, gdyż przekonaliśmy się aż nadto dobrze, że bez inicjatywy ludzi i bez ich nieskrępowanej aktywności o żadnym postępie ani gospodarczym, ani społecznym mowy być nie może.</u>
          <u xml:id="u-237.4" who="#AdamZieliński">Należy bardzo mocno podkreślić rzecz jedną — omawiane dziś projekty nie spełniają jeszcze wymagań modelu docelowego. Modelu, jakiemu powinno odpowiadać prawo cywilne nowoczesnej Polski. Na to trzeba po prostu trochę więcej czasu. Rząd przedstawił efekty prac legislacyjnych jedynie pierwszego etapu reformy prawa cywilnego. Nie znaczy to, że chodzi o zmiany mało istotne. Przeciwnie — najważniejsze ze zmian merytorycznych, mających na celu przebudowę kodyfikacji cywilnej zgodnie ze zmianami ustrojowymi, jakie dokonały się ostatnio w Polsce, są objęte projektami. Bez ich wprowadzenia zatem mechanizmy rynkowe nie mogłyby należycie funkcjonować. Teraz trzeba będzie pracować nad zmianami dalszymi, które dostosują w pełni polskie prawo cywilne do standardów europejskich.</u>
          <u xml:id="u-237.5" who="#AdamZieliński">Inna rzecz, że Kodeks cywilny będzie musiał jeszcze podlegać wielu zmianom cząstkowym w ramach zmian innych ustaw. Tak na przykład w zakresie problematyki własności komunalnej określone potrzeby zmian ujawnią się już zapewne przy okazji przygotowywanej obecnie nowelizacji ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości.</u>
          <u xml:id="u-237.6" who="#AdamZieliński">Pod względem liczbowym zakres zmian, jakie proponuje Komisja Nadzwyczajna, wydaje się dość duży. W rzeczywistości wiele zmian ma jednak charakter językowy, konstrukcyjny i porządkowy. Znacznie mniej proponuje komisja zmian merytorycznych. Projekty bowiem rządowe zostały przygotowane w sposób właściwy. Jest to w pierwszym rzędzie zasługą Komisji do spraw Reformy Prawa Cywilnego przy ministrze sprawiedliwości, która przygotowała projekty. Komisja ta, skupiająca najwybitniejszych przedstawicieli nauki i praktyki prawa cywilnego, przeprowadziła bardzo szeroką dyskusję nad poszczególnymi zagadnieniami, wysłuchała wielu opinii, dokonała różnego rodzaju analiz, doprowadzając do powstania projektów w pełni dojrzałych, które spotkały się z zasadniczą aprobatą w toku prac Komisji Nadzwyczajnej.</u>
          <u xml:id="u-237.7" who="#AdamZieliński">Pragnę dodać, że prace te były prowadzone w komisji z udziałem ekspertów, wybitnych prawników zajmujących się poszczególnymi dziedzinami prawa cywilnego, w tym przede wszystkim z udziałem przewodniczącego Komisji do spraw Reformy Prawa Cywilnego prof. Witolda Czachórskiego.</u>
          <u xml:id="u-237.8" who="#AdamZieliński">Wszystkim im chciałbym z tego miejsca serdecznie podziękować.</u>
          <u xml:id="u-237.9" who="#AdamZieliński">Pozwolę sobie przedstawić w pierwszej kolejności zmiany proponowane do projektu nowelizacji Kodeksu cywilnego. Zacznę od tego, że komisja w pełni podzieliła pogląd o niezbędności zniesienia w Kodeksie cywilnym i Kodeksie postępowania cywilnego podziału na rozwiązania dotyczące sektora uspołecznionego i nieuspołecznionego.</u>
          <u xml:id="u-237.10" who="#AdamZieliński">Gospodarka jest jedna. Jej sektory powinny być traktowane równorzędnie. Nie ma więc żadnego uzasadnienia dla dalszego tolerowania dwóch odrębnych sfer reglamentacji prawnej. Są wprawdzie konieczne pewne odstępstwa uregulowań, dotyczące podmiotów prowadzących działalność gospodarczą zarobkową, także co do skarbu państwa. Generalnie jednak nie może być kwestionowana zasada równości wobec prawa w obrębie prawa cywilnego.</u>
          <u xml:id="u-237.11" who="#AdamZieliński">Komisja uznała też za celowe proponowane zmiany o własności przez odstąpienie od typizacji form własności i związanych z tym różnic, w reżimie prawnym poszczególnych form własności.</u>
          <u xml:id="u-237.12" who="#AdamZieliński">Pragnę zwrócić uwagę na to, że jednej kwestii, która jest nieodzownie związana z prywatyzacją gospodarki, ten projekt nie podejmuje. Jest to problem stosunku państwowych osób prawnych, w tym przede wszystkim przedsiębiorstw państwowych, do nieruchomości. Jak państwo pamiętacie, w styczniu 1989 r. została dokonana zmiana Kodeksu cywilnego, mająca na celu rozbicie jednolitego dotychczas funduszu własności państwowej. Zamiarem kodyfikatorów było wówczas wyposażenie wszystkich państwowych osób prawnych w uprawnienia właścicielskie do zarządzanego mienia, w tym także do nieruchomości.</u>
          <u xml:id="u-237.13" who="#AdamZieliński">Na skutek jednak nieobudowania tej zmiany odpowiednią liczbą przepisów szczegółowych w praktyce ujawniły się dwa poglądy. Jeden — że przedsiębiorstwa państwowe od stycznia 1989 r. stały się nie tylko właścicielem mienia ruchomego, ale również mienia nieruchomego. I drugi — że ta nowelizacja doprowadziła do tego, że przedsiębiorstwa są wprawdzie właścicielem mienia ruchomego, ale mienie nieruchome w dalszym ciągu przysługuje skarbowi państwa.</u>
          <u xml:id="u-237.14" who="#AdamZieliński">Jest to, co łatwo — że tak powiem — wykazać, sprawa podstawowa dla prywatyzacji. Jeśli bowiem mówimy o prywatyzowaniu, to musimy sobie udzielić odpowiedzi na pytanie, jakie mienie podlega prywatyzacji. Jest to także pytanie dla wszystkich potencjalnych kontrahentów i nabywców przedsiębiorstw, którzy muszą wiedzieć, czy nabywają prawo do użytkowania ziemi, czy do korzystania w jakiejś formie z ziemi, czy też nabywają prawo własności.</u>
          <u xml:id="u-237.15" who="#AdamZieliński">Chcę powiedzieć, że Komisja Nadzwyczajna, która przygotowywała i oceniała te propozycje, zwróciła się z dezyderatem do rządu o przedstawienie w trybie pilnym stanowiska rządu w tej kwestii. Rząd bowiem zamierzał uregulować te zagadnienia dopiero przy okazji ustawy o skarbie państwa. Ustawa o skarbie państwa ma jeszcze przed sobą bardzo długą historię. Rząd zajął w tej sprawie stanowisko. Proponuje się, aby tę kwestię rozstrzygnąć przy okazji nowelizacji ustawy o gospodarce terenami i wywłaszczaniu nieruchomości, z tym że jest to rzecz absolutnie niezbędna do następnego uruchomienia procesu prywatyzacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-237.16" who="#AdamZieliński">Poprawki komisji zmierzają m.in. do umocnienia własności, umocnienia prawa własności. Proponuje się w związku z tym przedłużenie terminu zasiedzenia, tzn. terminów, po upływie których posiadacz cudzej nieruchomości nabywa ją na własność, o 10 lat. Wracamy w tym zakresie do stanu poprzedniego sprzed 1964 r. To są poprawki 32 i 33.</u>
          <u xml:id="u-237.17" who="#AdamZieliński">Wprowadzenie możliwości ustanawiania odrębnych własności lokali nie tylko w odniesieniu do lokali mieszkalnych, lecz także lokali użytkowych powinno urynkowić gospodarkę mieszkaniową czy pomóc w jej urynkowieniu. To jest poprawka 24. Komisja proponuje również w tym zakresie poprawki drobniejsze.</u>
          <u xml:id="u-237.18" who="#AdamZieliński">Za słuszną komisja uznała tendencję projektu do ograniczenia ingerencji administracyjnej w stosunki cywilnoprawne. Stosunki te bowiem powinny być regulowane przez same zainteresowane strony. Tu, w szczególności w poprawce 54, proponujemy aby tę tendencję jeszcze bardziej umocnić.</u>
          <u xml:id="u-237.19" who="#AdamZieliński">Projekt podejmuje niezwykle ważny problem wpływu nadzwyczajnych okoliczności oraz zmiany siły nabywczej pieniądza na wykonywanie zobowiązań pieniężnych.</u>
          <u xml:id="u-237.20" who="#AdamZieliński">Jak wiadomo, Kodeks cywilny uchwalony w 1964 r. zakładał, że stosunki ekonomiczne będą relatywnie stabilne. Stąd wzięła się w tym Kodeksie zasada nominalizmu, czyli zasada, która mówi o tym, że wykonuje się zobowiązania w takich jednostkach, w takiej ilości jednostek płatniczych, w jakiej zobowiązanie zostało zaciągnięte. Praktyka wykazała, że to założenie było chybione. Inflacja prowadzi w tym względzie do naruszania zasad sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-237.21" who="#AdamZieliński">Rząd przedstawił określone propozycje, zdaniem komisji bardzo rozsądne i umiarkowane, które zmierzają do ochrony przed skutkami inflacji.</u>
          <u xml:id="u-237.22" who="#AdamZieliński">Komisja, podzielająca — generalnie rzecz biorąc — tą tendencję, także i w tym zakresie proponuje dokonać pewnych zmian, polegających nie tylko na upoważnieniu sądu do zmiany wysokości świadczenia, ale także sposobu wykonania świadczenia. To jest poprawka 52.</u>
          <u xml:id="u-237.23" who="#AdamZieliński">Wprowadzenie mechanizmu rynkowego powoduje, że także gospodarstwa rolne muszą w coraz szerszym zakresie stawać się towarem i być przedmiotem obrotu na ogólnych zasadach. Projekt rządowy znosi w związku z tym ograniczenia obrotu nieruchomościami rolnymi, znosi również ograniczenia w rozporządzaniu gospodarstwem rolnym na drodze testamentowej oraz zmniejsza liczbę ograniczeń, jeśli chodzi o dziedziczenie gospodarstwa rolnego z mocy ustawy.</u>
          <u xml:id="u-237.24" who="#AdamZieliński">Poprawki, które proponuje w tym zakresie komisja, głównie sprowadzają się do tego, że w wyniku tych zmian powstanie sytuacja, że skarb państwa będzie jakby później przychodził do spadku, to znaczy w pierwszej kolejności będą przychodzili członkowie rodziny. Komisja proponuje, aby wprowadzić przepis przejściowy, który — że tak powiem — wyrówna niesprawiedliwości istniejące przed wejściem w życie Kodeksu cywilnego. To znaczy, aby tym przepisom opóźniającym niejako dojście skarbu państwa do spadku nadać moc wsteczną w interesie spadkobierców osób fizycznych.</u>
          <u xml:id="u-237.25" who="#AdamZieliński">Z satysfakcją komisja odnotowała propozycję wprowadzenia do Kodeksu cywilnego ogólnych przepisów o przekazie i o papierach wartościowych. Jeśli bowiem wchodzimy w normalny rynek z akcjami, bonami prywatyzacyjnymi, obligacjami i innymi tego rodzaju dokumentami, konieczne jest, aby istniały reguły rządzące ich obrotem. Zmian do tych przepisów komisja nie proponuje wprowadzać.</u>
          <u xml:id="u-237.26" who="#AdamZieliński">I wreszcie komisja proponuje wprowadzić jeszcze kilka zmian dodatkowych, z których — jak się wydaje — najistotniejsze mogą być te, które zmierzają do rozszerzenia możliwości oddawania terenów państwowych i terenów stanowiących własność komunalną w użytkowanie wieczyste, mianowicie znoszą ograniczenia podmiotowe istniejące w dotychczasowym Kodeksie cywilnym. Zmian tych jest zresztą więcej.</u>
          <u xml:id="u-237.27" who="#AdamZieliński">Jest jeden wniosek mniejszości. Polega on na tym, aby nie przyjąć proponowanego przez rząd nowego art. 386. Ten art. 386, który nie istniał do tej pory w naszym prawie, ma treść następującą: Jeżeli osoba prowadząca działalność gospodarczą otrzyma ofertę zawarcia umowy w ramach swej działalności od osoby, z którą pozostaje w stałych stosunkach, to brak odpowiedzi uważa się za przyjęcie oferty.</u>
          <u xml:id="u-237.28" who="#AdamZieliński">Najogólniej biorąc, chodzi o to, że oferta, to jest propozycja zawarcia umowy. Po to, aby umowa doszła do skutku, niezbędne jest stanowisko drugiej strony. Oferta zatem stanowi propozycję, która musi być przyjęta przez drugą stronę.</u>
          <u xml:id="u-237.29" who="#AdamZieliński">Propozycja, którą zamierza wprowadzić rząd, propozycja wprowadzenia art. 386, zmierza do tego, aby w pewnych sytuacjach, tam gdzie chodzi o działalność gospodarczą, czyli działalność, która wiąże prowadzącego tę działalność z osobami, z którymi pozostaje w stałych stosunkach, istniał obowiązek niezwłocznego ustosunkowania się do oferty. Jeśli bowiem osoba prowadząca działalność gospodarczą nie ustosunkuje się niezwłocznie do oferty, to będzie się uważało, że oferta została przyjęta w drodze domniemania.</u>
          <u xml:id="u-237.30" who="#AdamZieliński">Chcę państwu powiedzieć, że taki przepis istniał w Kodeksie cywilnym z 1934 r. Przywracamy zatem rozwiązanie, że tak powiem, dotychczasowe. Taki przepis istnieje w obecnie obowiązującym Kodeksie handlowym Republiki Federalnej Niemiec. Prawdą jest, że istnieją również kodyfikacje cywilne, które takiego przepisu nie przewidują i które odwołują się do ogólnych zasad (każda oferta, niezależnie od tego, czy chodzi o stosunki handlowe, czy nie, ma być przyjmowana na ogólnych zasadach).</u>
          <u xml:id="u-237.31" who="#AdamZieliński">Chcę powiedzieć, że komisja opowiedziała się za propozycją rządu. Trudno powiedzieć, na ile właśnie zwyciężył tu sentyment do Kodeksu handlowego, a na ile przekonanie, że gospodarka Republiki Federalnej Niemiec, która jest bardziej może zdyscyplinowana od innych gospodarek, nie jest aż tak zła, aby należało z góry odrzucać możliwość wykorzystania jej jako pewnego wzorca w rozwiązaniach polskich.</u>
          <u xml:id="u-237.32" who="#AdamZieliński">Najkrócej jak można, poprawki do Kodeksu postępowania cywilnego. Główna zmiana to również konsekwencja zrównania podmiotów gospodarczych w tym zakresie, oczywiście na gruncie postępowania procesowego. Także tutaj komisja poszła jakby troszeczkę jeszcze dalej, wykluczając możliwość wytaczania przez prokuratora i uczestniczenia prokuratora w postępowaniu jedynie z tego powodu, że uzasadnia to potrzeba ochrony własności społecznej.</u>
          <u xml:id="u-237.33" who="#AdamZieliński">Chcę powiedzieć, że wiele dyskusji wzbudziła tendencja, którą w pełni aprobowaliśmy, mianowicie usprawnienia i przyspieszenia postępowania. Wzbudziła wiele uznania, choć chcę powiedzieć, że komisja nie zgodziła się i proponuje nie przyjąć propozycji rządu, która zmierzała do wprowadzenia do postępowania cywilnego tzw. postępowania uproszczonego. W ogóle postępowania szczególne sądowe mają złą tradycję. Nie ma takiego postępowania szczególnego sądowego, które nie byłoby połączone z ograniczeniem praw obywatelskich. Oczywiście, postępowanie powinno być prowadzone szybko i sprawnie, ale prawa obywatelskie nie powinny być lekceważone, nie powinny być pomijane, i dlatego komisja w miejsce tego postępowania proponuje rozszerzenie już istniejących, w pełni gwarantujących ochronę obywatela, strony postępowań takich, jak postępowanie upominawcze i nakazowe.</u>
          <u xml:id="u-237.34" who="#AdamZieliński">W kilku sprawach rozszerzyliśmy zakres ochrony obywateli. Chcę w szczególności powiedzieć o dwóch sprawach: po pierwsze — przewidujemy, czy proponujemy, dopuszczenie do udziału w postępowaniu cywilnym organizacji społecznych w sprawach konsumenckich, a po wtóre — chcemy, w ślad zresztą za propozycją Rzecznika Praw Obywatelskich, jako komisja zwiększyć ochronę osób przebywających w zakładach karnych w zakresie informowania ich o przebiegu postępowania cywilnego i zapadających w tym postępowaniu orzeczeniach.</u>
          <u xml:id="u-237.35" who="#AdamZieliński">Jest tu też wniosek mniejszościowy, i to już jest ostatnia sprawa, o której chcę powiedzieć. Mianowicie Komisja do spraw Reformy Prawa Cywilnego, a także rząd nie proponowały zmiany art. 62, to jest przepisu, który mówi o działaniu organizacji społecznych w postępowaniu cywilnym. W tym przepisie jest odesłanie do przepisów o prokuraturze, co oznacza, że organizacja społeczna, która nie działając we własnej sprawie, ale działając na rzecz innych osób, wytacza powództwo przed sądem, nie uzyskuje zwrotów kosztów postępowania, jeżeli sprawę wygra, ani nie płaci tych kosztów, jeżeli sprawę przegra. Jest to odpowiednik przepisu o prokuratorze. Propozycja mniejszości polega na tym, aby ten skutek wyłączyć, to znaczy aby tylko prokurator był objęty taką zasadą, natomiast aby organizacja społeczna płaciła wtedy, gdy przegra, zarabiała wtedy, gdy wygra. Większość zdecydowała się poprzeć tekst rządowy. Motywem przewodnim było to, że w ogóle tych spraw wszczynanych przez organizacje społeczne jest bardzo mało i że raczej trzeba zachęcać organizacje społeczne do wszczynania postępowań, niż wprowadzać mechanizmy hamujące taką działalność.</u>
          <u xml:id="u-237.36" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję posłowi sprawozdawcy za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-238.1" who="#TadeuszFiszbach">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-238.2" who="#TadeuszFiszbach">Posiadam trzy zgłoszenia do dyskusji. Pierwsza głos zabierze posłanka Emilia Pogonowska-Jucha z Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego. Kolejnym mówcą będzie poseł Andrzej Bondarewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiony przez pana posła sprawozdawcę projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks cywilny i ustawy Kodeks postępowania cywilnego zmierza, generalnie rzecz biorąc, do usunięcia z tych aktów prawnych wszelkich rozwiązań, które utrudniłyby, a w niektórych wypadkach nawet uniemożliwiłyby wprowadzenie w życie pakietu ustaw prywatyzacyjnych, przyjętych dzisiaj przez Wysoką Izbę, warto zdawać sobie z tego sprawę.</u>
          <u xml:id="u-239.1" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Pragnę oświadczyć, że projekty zmian Kodeksu cywilnego i Kodeksu postępowania cywilnego w toku prac powołanej specjalnie podkomisji zostały poddane szczegółowej analizie z udziałem ekspertów, jak wspominał pan poseł sprawozdawca, wybitnych przedstawicieli nauki i praktyki prawa, co zaowocowało opracowaniem ostatecznych wersji, przyjętych w zasadzie bez uwag przez cały skład Komisji Nadzwyczajnej.</u>
          <u xml:id="u-239.2" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Mam zaszczyt w imieniu Klubu Poselskiego PSL zapewnić Wysoką Izbę o poparciu posłów tego klubu dla obu przedstawionych projektów ustaw. O takim stanowisku naszego klubu decyduje zarówno bardzo dobry poziom tych aktów prawnych od strony techniki legislacyjnej, jak i przede wszystkim charakter merytoryczny zmian szczegółowo przedstawionych przez pana posła sprawozdawcę prof. Adama Zielińskiego.</u>
          <u xml:id="u-239.3" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Pragnę zauważyć, że nowela do Kodeksu cywilnego będzie mieć zasadnicze, fundamentalne znaczenie dla przeprowadzenia w naszym kraju głębokich ustrojowych reform ekonomicznych, a w konsekwencji tego — również dla przeobrażeń społecznych i politycznych.</u>
          <u xml:id="u-239.4" who="#EmiliaPogonowskaJucha">W projekcie nowelizacji Kodeksu cywilnego zmiany o charakterze zasadniczym prowadzą do zniesienia barier ograniczających prawo własności i zmierzają do zagwarantowania temu prawu właściwej, należnej mu rangi wśród praw naturalnych przysługujących jednostce.</u>
          <u xml:id="u-239.5" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Zakres respektowania prawa własności przesądza nie tylko o prawidłowym funkcjonowaniu mechanizmu rynkowego, o czym mówi się najczęściej, również na tej sali, lecz także stanowi on nieodzowny element, wręcz źródło gwarancji wolności w każdym społeczeństwie aspirującym do życia w warunkach rozwoju i pełnej demokracji. Z tych względów na całkowitą akceptację, zgodną z oczekiwaniami społecznymi sygnalizowanymi między innymi w korespondencji napływającej do Sejmu i jego organów, zasługują takie postanowienia noweli do Kodeksu cywilnego, jak umocnienie prawa własności i zniesienie prymatu ochrony prawa własności państwowej; wprowadzenie zasady równego traktowania w stosunkach cywilnoprawnych podmiotów tego prawa, czego wyrazem jest między innymi nowe uregulowanie zasad przedawnienia roszczeń; eliminacja ze stosunków cywilnoprawnych ograniczeń występujących w Kodeksie cywilnym spoza tej dziedziny prawa, określanych jako tak zwany czynnik administracyjny. Niejako konsekwencją tych nowych rozwiązań jest nadawanie w omawianej dzisiaj noweli pierwszoplanowej roli zasadzie swobody umów.</u>
          <u xml:id="u-239.6" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Wreszcie modyfikacja przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących dysponowania nieruchomościami rolnymi, o czym szczegółowo wspominał pan poseł sprawozdawca, w tym między innymi zniesienie ograniczeń obrotu ziemią oraz dziedziczenia — na podstawie testamentu — gospodarstw rolnych.</u>
          <u xml:id="u-239.7" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Należy również odnotować znaczną liberalizację dotychczasowych zasad kodeksowych w postępowaniu o zniesienie współwłasności i działów w spadku.</u>
          <u xml:id="u-239.8" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Ostatnia, ważna zmiana obejmuje grupę tych przepisów, które wprowadzają do Kodeksu cywilnego regulację prawną instytucji przekazu i papierów wartościowych, niezbędną do funkcjonowania nowoczesnego obrotu pieniężnego.</u>
          <u xml:id="u-239.9" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Zmiana przepisów Kodeksu cywilnego zmierza także, o czym nie można zapomnieć, do zniwelowania dotkliwych skutków inflacji, wprowadzając unormowania, pozwalające na zastosowanie zasady tak zwanej kontrolowanej waloryzacji. Rozwiązania w obrębie tych instytucji wychodzą naprzeciw tym licznym grupom obywateli, które doznały szkód, niejednokrotnie bardzo dotkliwych, w wyniku głębokiego spadku wartości pieniądza.</u>
          <u xml:id="u-239.10" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Wysoki Sejmie! Wymienione powyżej podstawowe kierunki proponowanej państwu do akceptacji przez Komisję Nadzwyczajną nowelizacji Kodeksu cywilnego są zbieżne z zasadami zmian w drugim omawianym dzisiaj akcie prawnym, a mianowicie w noweli do Kodeksu postępowania cywilnego. Zmierzają one, jeśli chciałoby się je zreasumować, do zrównania w postępowaniu sądowym uprawnień wszystkich podmiotów uczestniczących w obrocie cywilnoprawnym, niezależnie od ich przynależności sektorowej.</u>
          <u xml:id="u-239.11" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Drugą wyróżniającą się tendencją w propozycjach zmian jest ta, która zmierza do uproszczenia i przyspieszenia postępowania sądowego, również szczegółowo przedstawiona przez pana posła sprawozdawcę prof. Zielińskiego, a zatem tendencja zbieżna z szeroko rozumianymi oczekiwaniami społecznymi. W moim przekonaniu wniosek o ich przyjęcie jawi się jako oczywisty.</u>
          <u xml:id="u-239.12" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Panie i Panowie Posłowie! Przedstawione propozycje zmian w Kodeksie cywilnym i w Kodeksie postępowania cywilnego stanowią nieodzowny, jak już wspomniałam na wstępie, warunek dostosowania obowiązującego prawa cywilnego do wprowadzanych reform ustrojowych. Bez ich akceptacji niemożliwe byłoby wdrożenie zasad przewidzianych w ustawach prywatyzacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-239.13" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Uchwaleniu zmian Kodeksu cywilnego i Kodeksu postępowania cywilnego powinna jednak towarzyszyć świadomość konieczności przystąpienia w nieodległym horyzoncie czasowym do kompleksowej reformy polskiego systemu prawa cywilnego — reformy zmierzającej do wyeliminowania tych unormowań, które powstały w diametralnie różnych warunkach społeczno-ekonomicznych i ustrojowych. Ich dłuższe utrzymywanie w nie zmienionej formie i treści nakładałoby hamulce na szeroko rozumiane przeobrażenia ustrojowe z jednej strony, z drugiej zaś zagrażałoby podstawowym zasadom praworządności i tak pracowicie wznoszonym zrębom państwa prawa, a do tego dopuścić nie wolno.</u>
          <u xml:id="u-239.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-240.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Andrzej Bondarewski z Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego. Kolejnym mówcą będzie poseł Stanisław Węgłowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#AndrzejBondarewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Muszę powiedzieć, że ta debata na pewno mniej wzbudza emocji, niż poprzednie. Zabierają głos prawnicy, zabierają głos ci, którzy na co dzień operują Kodeksem postępowania cywilnego czy Kodeksem cywilnym, i widać materia nie wzbudza tutaj takiego zainteresowania, choć muszę powiedzieć, że za każdą z tych spraw i w każdym z tych rozwiązań często kryje się bardzo poważny interes, a czasem krzywda lub satysfakcja tysięcy ludzi. Bo przecież na co dzień żyjemy zgodnie lub wbrew Kodeksowi cywilnemu, a Kodeks postępowania cywilnego zabezpiecza pewne oczywiste prawa strony w postępowaniu przed sądem.</u>
          <u xml:id="u-241.1" who="#AndrzejBondarewski">Oczywiste jest, że podzielamy poglądy i sprawozdawcy, i mojej przedmówczyni, która twierdzi, że ta nowelizacja obu ważnych ustaw — kośćców prawa cywilnego, jest niezbędna i że to spotyka się z aprobatą także mojego Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego.</u>
          <u xml:id="u-241.2" who="#AndrzejBondarewski">Oczywiście, nie będzie tutaj fajerwerków i popisów argumentacji, niemniej nie wszystkie, przynajmniej w świetle odczuć praktyków, rozwiązania uważam za absolutnie trafne. Moim zdaniem — art. 136, który w tej chwili wprowadza niezwykłą swobodę w ustanawianiu odrębnych własności lokali — zarówno lokali użytkowych, jak i lokali mieszkalnych — bez żadnych ograniczeń, które dotychczas obowiązywały, choć oczywiście nie powinny mieć w takiej formie miejsca, może doprowadzić do wielu bardzo konfliktowych rozwiązań. Ja nie zgłaszam poprawki do tej formuły ogólnej. Natomiast z tego miejsca apeluję do przyszłego Sądu Najwyższego, który na pewno z niezwykłym smakiem prawniczym będzie rozważał w różnych aspektach niezwykle skomplikowane sytuacje, jakie ten artykuł przyniesie.</u>
          <u xml:id="u-241.3" who="#AndrzejBondarewski">Proszę Państwa! Mogę się posłużyć tego rodzaju przykładem. Mały dom, załóżmy mieszkaniowy o 10 izbach, ma powiedzmy 4 czy 5 współwłaścicieli. Jest tam jeszcze na posesji garaż. Raptem ktoś, kto ma udział 1/10 część we współwłasności, żąda, aby mu wydzielić na własność garaż, który zdecydowanie należy do użytkowników tego domu. Praktycznie ten przepis nie zabrania ustanowienia odrębnej własności garażu i spowodowania piekła, które najczęściej wtedy, gdy trafia sprawa o zniesienie współwłasności do sądu, już trwa. Może ten artykuł spowodować, że to piekiełko utrwali się na stałe.</u>
          <u xml:id="u-241.4" who="#AndrzejBondarewski">Takich przykładów, zwłaszcza gdy rozpadająca się rodzina posiada dom jednorodzinny i można swobodnie decydować o poszczególnych izbach, nawet w pewnych przypadkach po przebudowie, a to jest też możliwe, zostanie na trwałe skłócona i będzie pozostawała w jednym domu praktycznie na zawsze, orzeczono tysiące. Niemniej zgadzam się z tym, że ujęcie ich bardzo precyzyjne w tym kodeksie jest niezwykle trudne i nie ośmieliłbym się tutaj formułować jednoznacznej poprawki, żeby to udoskonalić. Z całym przekonaniem, jak powiedziałem, apeluję do Sądu Najwyższego, aby po prostu ten przepis obudować dziesiątkami — no może dziesiątkami to przesada, ale w każdym razie znaczącymi uchwałami i zasadami Sądu Najwyższego, aby jednoznacznie w praktyce unikano tych wszystkich utrwaleń konfliktowych, które zdarzają się przy tego rodzaju znoszeniu współwłasności, ustanawianiu odrębnej własności lokali.</u>
          <u xml:id="u-241.5" who="#AndrzejBondarewski">Oczywiście, z wielką satysfakcją — muszę powiedzieć — przyjmujemy wszystkie znoszenia ograniczeń w nabywaniu nieruchomości rolnych. Jest to powszechne odczucie, tym bardziej że hamulec, który dotychczas istniał w kodeksie, na pewno miał wpływ na ten spodziewany dynamiczny rozwój gospodarki, którego oczekiwaliśmy, a przecież do tego także jest to niezbędne.</u>
          <u xml:id="u-241.6" who="#AndrzejBondarewski">Jako wielką rewolucję należy przyjąć fakt ponownego przedłużenia okresu zasiedzenia. Trzeba to powiedzieć z tej trybuny wszystkim, którzy słuchają, którzy oczekiwali, że może już za pół roku czy za dwa osiągnęliby możliwość uzyskania tytułu własności na objęte przez siebie ziemie, załóżmy 19 lat temu, a szczególnie około roku 1971, gdy niezwykle żywa była praktyka nabywania na umowy tzw. prywatne, czyli nieformalne nieruchomości, ziemi, z uwagi na ukazanie się ustawy uwłaszczeniowej. Dziesiątki, może setki, może tysiące ludzi w każdym razie oczekiwało, że w 1991 roku te prawa nabędą. Tymczasem przepisy przejściowe mówią wyraźnie, że przedłuża się ten okres dla tych, którzy jeszcze tych praw nie nabyli. Warto o tym wiedzieć, warto o tym pamiętać, że ta zmiana dotyczy tysięcy prywatnych interesów, które do tej pory nie zostały zrealizowane i ludzie oczekiwali, że już już nabędą te nieruchomości.</u>
          <u xml:id="u-241.7" who="#AndrzejBondarewski">Ale także tutaj nie widzę możliwości wprowadzenia jakichkolwiek poprawek. Podzielam natomiast pogląd, że zbyt odważne jest wprowadzenie art. 386, który wprowadza pewne zasady przyjęcia oferty w sposób milczący, wtedy gdy stosunki są dość stałe bardzo trudne będzie do określenia, co to znaczy: stałe stosunki między prowadzącymi zakłady i przedsiębiorstwa. Wydaje mi się, że zbyt wcześnie jest wprowadzona tego rodzaju poprawka. My w Kodeksie cywilnym mamy cały rozdział w części ogólnej dotyczący sposobu składania ofert, przyjmowania ofert. Są także zawarte w tym kodeksie sposoby uproszczonego przyjmowania ofert. Wydaje mi się, że zbyt wcześnie uznajemy tego rodzaju, na wzorcach niemieckich oparte, możliwości akceptacji milczącej, tym bardziej, że przepis jest nieprecyzyjny, nie mówi, w jakim czasie brak odpowiedzi, tylko — brak odpowiedzi. Pan prof. Zieliński był uprzejmy w swym sprawozdaniu powiedzieć, że brak niezwłocznej odpowiedzi — z przepisu to nie wynika. A więc przepis jest nieprecyzyjny. Może prowadzić do pewnych nadużyć w kontaktach handlowych, szczególnie wtedy, gdy komuś będzie bardzo zależało na uznaniu, że kontrakt doszedł do skutku, bo chce koniecznie sprzedać towar.</u>
          <u xml:id="u-241.8" who="#AndrzejBondarewski">Proszę państwa, mnie się wydaje, że jest to zbyt daleko idąca poprawka, tym bardziej że przez 40 lat zapomnieliśmy w ogóle, co to jest etyka kupiecka. Prószę zwrócić uwagę na to, że my dopiero musimy to wykształcić, że pewna uczciwość kupiecka i słowo kupieckie są często znacznie ważniejsze niż pokwitowanie, niż dokument, niż pismo. Przez 40 lat wykreślaliśmy to z mentalności naszego obywatela, a w związku z tym zbyt wcześnie jest, by móc tego rodzaju przepisy — w moim przekonaniu — wprowadzić ze względu właśnie na jeszcze istniejące tego rodzaju systemy i możliwość zdarzania się tego rodzaju wypadków, jak ostatnio sensacyjna wiadomość z „Dorchemem” i z innymi tego rodzaju wypadkami. To już nie jest świadomość kupiecka, to jest oczywiście coś, co kwalifikować można jako oszustwo. W związku z tym, po co stwarzać tego rodzaju możliwości, żeby móc opierać się na jeszcze nie wykształconej tradycji, która na pewno w Niemczech jest wykształcona, i stąd ten przepis u nich może funkcjonować. Dlatego wniosek mniejszości, moim zdaniem, powinien uzyskać poparcie. Uważam, że należy go przegłosować.</u>
          <u xml:id="u-241.9" who="#AndrzejBondarewski">Bardzo ważne zmiany wprowadza przepis art. 385 ze znaczkiem 2. Muszę powiedzieć, że już widzę oczami wyobraźni, jak ci nieświadomi często ludzie, podpisujący umowy, na przykład z PZU, a nie znający bardzo szczegółowych warunków PZU, mogą tutaj doznać ochrony wtedy, gdy PZU nie doręczając ogólnych warunków umów powołuję się na argumentację, muszę powiedzieć, nieznaną w ogóle ubezpieczającemu się. Jest to przepis, który witam z niezwykłym zadowoleniem, ponieważ bardzo często posiadacze na przykład polis ubezpieczeniowych byli po prostu pozbawieni prawa do odszkodowania, bo nie dopełnili jakiegoś drobnego warunku, którego w ogóle nie znali, bo nie zawsze był im doręczany ten cały pakiet, bardzo zresztą dziwnych interpretacji PZU w stosunku do ubezpieczającego się.</u>
          <u xml:id="u-241.10" who="#AndrzejBondarewski">Wreszcie art. 15 przepisów wprowadzających ustawę, który na pewno będzie przyjęty z ogromną satysfakcją, o możliwości odzyskiwania gospodarstw rolnych, podczas gdy do 1982 r. państwo po prostu zawłaszczało te wszystkie gospodarstwa rolne, które nie miały spadkobierców uprawnionych według bardzo ścisłych wtedy i rygorystycznych zasad możliwości dziedziczenia.</u>
          <u xml:id="u-241.11" who="#AndrzejBondarewski">Na pewno też trzeba z pełną aprobatą przyjąć te wszystkie ograniczenia zasady nominalizmu, wynikające z art. 358, wprowadzającego możliwości rewaloryzacji pewnych świadczeń, które zdewaluowały się i trzeba to w tej chwili naprawiać. Jednocześnie jednak paragraf 3 zawiera stwierdzenie, że można zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego, chociażby było ustalone w orzeczeniu lub w umowie. Proszę państwa, w umowie — zgoda, ale w orzeczeniu prawomocnym? Proszę zwrócić uwagę, co się wtedy będzie działo. Prawomocne orzeczenie, najczęściej sądu, bo jeżeli mowa o Kodeksie cywilnym, to raczej trudno o inne orzeczenia, wymaga pewnego szacunku i powinno być niepodważalne. W 1988 r. i 1989 r. w tysiącach spraw zostały wydane orzeczenia, niekoniecznie zrealizowane do tej pory, z różnych przyczyn, często z zaniechań tych, na rzecz których orzeczenia zapadły. Proszę państwa, w tej chwili, praktycznie rzecz biorąc, otwiera się możliwość wzruszenia wszystkich orzeczeń, w których były orzeczone określone kwoty, bo straciły one zdecydowanie na wartości. Moim zdaniem, ta rewolucja jest zbyt daleko idąca. Narusza pewne oczywiste prawa i prawomocność wyroków, które już zamknęły sprawę, a strony przebolały niekorzystne dla siebie orzeczenia, chociaż najczęściej jest tak, że niektórzy nigdy nie przeboleją porażki albo przynajmniej uważają się za pokrzywdzonych, szczególnie wówczas, gdy w grę wchodzi dewaluacja pieniędzy. Mamy tysiące przykładów dewaluacji wkładów i pieniędzy, mamy przecież bolesną sprawę przedpłat na samochody, mamy wkłady gwarantowane przez państwo na oszczędności mieszkaniowe. Tego przecież przepis nie przewiduje, bo staramy się innymi drogami rozwiązać problemy niewydolności budżetu państwa. Raptem w tej chwili decydujemy się na rzecz bardzo niebezpieczną — na wzruszanie orzeczeń, które przedtem już zapadły. Zdaję sobie sprawę z tego, że znów Sąd Najwyższy obłoży ten przepis dziesiątkami różnych ograniczeń, bardzo trudnych i znanych wyłącznie prawnikom. Jeżeli jednak na podstawie tego przepisu tysiące osób wystąpią z powództwami o wzruszenie orzeczeń, a potem po ukazaniu się orzeczenia stwierdzą, że to już jest nie do rewaloryzowania, straty społeczne z tego tytułu będą ogromne.</u>
          <u xml:id="u-241.12" who="#AndrzejBondarewski">W tej sytuacji będę wnosił formalną poprawkę, aby w art. 358 par. 3, czyli w poprawce 52, skreślić dwa słowa: „orzeczeniu lub”, czyli pozostawić możliwość zmiany spełnienia świadczenia ustalonego w umowie.</u>
          <u xml:id="u-241.13" who="#AndrzejBondarewski">Tyle mam uwag do Kodeksu cywilnego, które są nie tylko krytyczne, ale także pełne pochwał i akceptacji.</u>
          <u xml:id="u-241.14" who="#AndrzejBondarewski">Jeśli chodzi o Kpc, to z punktu widzenia praktyków sądowych, już zwracałem uwagę w czasie pierwszego czytania, za małą kwotę przedmiotu sporu przyjęto do właściwości rzeczowej sądu wojewódzkiego. Projekt przewiduje 20 mln zł, ale chyba nie najszczęśliwiej się stało, że w ogóle wielkość tą ustalono kwotowo. Wprawdzie dzięki wysiłkowi wszystkich, i rządu, i nas, inflacja rzeczywiście spadła do niewielkich rozmiarów, ale jednak tylko spadła, a nie zatrzymała się. Dewaluacja tych kwot jest praktycznie taka, że od czasu gdy projekt wpłynął do Sejmu, kwota 20 mln faktycznie ma już wartość tylko 18 mln, czyli stale spada, i obawiam się, że po kilku miesiącach będzie musiała ulec rewaloryzacji. Sąd wojewódzki zaś będzie się napełniał coraz większą ilością spraw.</u>
          <u xml:id="u-241.15" who="#AndrzejBondarewski">Proszę państwa, każde ustalenie sprawy o własność nieruchomości, każda sprawa o samochód, o lepsze futro już trafia do sądu wojewódzkiego. Proszę mi wierzyć, że nie od kwoty zależy komplikacja w sprawach i waga zagadnienia w sprawach. Pojawia się niezwykle trudny problem prawny, który warto byłoby powierzyć do rozstrzygnięcia doświadczonym sędziom. Aby wydać stosowny wyrok, nie kwota jednak decyduje, nawet 100 mln zł, pokwitowane czy z weksla może wymagać czynności niemal formalnych. Zastrzeżona natomiast kwota 20 mln i w moim przekonaniu, i innych prawników, z którymi się konsultowałem, jest stanowczo za niska. Należałoby przyjąć przynajmniej 50 mln zł jako wartość przedmiotu sporu; byłaby to kwota adekwatna do autorytetu sądu wojewódzkiego.</u>
          <u xml:id="u-241.16" who="#AndrzejBondarewski">Dlatego składam formalny wniosek, aby w art. 17 Kpc pkt 4 wprowadzić poprawkę, że w sprawach o prawa majątkowe wartość przedmiotu sporu powinna przewyższać 50 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-241.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-242.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Stanisław Węgłowski z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie poseł Aleksander Małachowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#StanisławWęgłowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ja chciałbym się ustosunkować do dwóch kwestii, jedna jest szczegółowa, druga o nieco ogólniejszym znaczeniu. Chodzi o zapis zawarty w art. 55 ze znaczkiem 3, zawierający definicję gospodarstwa rolnego.</u>
          <u xml:id="u-243.1" who="#StanisławWęgłowski">Jak wiadomo, gospodarstwo rolne jest to pewne terytorium, pewien obszar ziemi wraz z ruchomymi i nieruchomymi środkami produkcji, który służy wytwarzaniu produkcji rolnej. W odniesieniu do części dotyczącej tego terytorium, czyli tego obszaru ziemi, w ustawie znajduje się zapis, że za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami itd. Jeśli przyjąć regulacje prawne zawarte w dawnym dekrecie o ewidencji gruntów, a obecnie w ustawie Prawo geodezyjne, to grunty rolne stanowią tylko jedną część składową terytorium gospodarstwa rolnego. Oprócz gruntów rolnych w skład gospodarstwa rolnego wchodzą inne różnorodne grunty. Są to na przykład drogi transportu technologicznego, są to użytki kopalne, nieużytki różnego rodzaju, tereny zadrzewione, które nie zostały zaliczone do gruntów leśnych. I te wszystkie grunty w całości, także grunty pod budynkami, tworzą gospodarstwo rolne.</u>
          <u xml:id="u-243.2" who="#StanisławWęgłowski">Ograniczając w definicji rodzaj gruntów tylko do gruntów rolnych i do gruntów leśnych, stwarzamy dość skomplikowaną sytuację prawną w stosunku do pozostałego terytorium gospodarstwa.</u>
          <u xml:id="u-243.3" who="#StanisławWęgłowski">Dlatego proponowałbym, aby definicja ta uległa modyfikacji przez dodanie po wyrazach „grunty rolne” wyrazów „i nierolne” oraz skreślenie dwóch wyrazów „gruntami leśnymi”. W ten sposób zapis będzie bardziej uniwersalny i będzie odzwierciedlał to, co faktycznie wchodzi w skład gospodarstwa rolnego.</u>
          <u xml:id="u-243.4" who="#StanisławWęgłowski">Drugie spostrzeżenie będzie bardzo kontrowersyjne, dotyczy bowiem tego zachwytu, z jakim powszechnie spotyka się zniesienie ograniczeń w obrocie gruntami rolnymi. Sprawa ta ma swoją tradycję, ma swoją historię. Te ograniczenia szły w różnych kierunkach, były wielorakie i z różnych motywacji wynikały.</u>
          <u xml:id="u-243.5" who="#StanisławWęgłowski">Jedną z motywacji była chęć poprawy struktury obszarowej gospodarstw rolnych i w tym celu wprowadzono normy obszarowe, zwłaszcza minimalne normy obszarowe, definiujące minimum powierzchni, która decyduje o tym, że mamy do czynienia z gospodarstwem rolnym.</u>
          <u xml:id="u-243.6" who="#StanisławWęgłowski">Jeżelibyśmy przyjęli, że ta motywacja jest znacząca i powinna być przedmiotem naszej troski i zainteresowania, to została ona całkowicie unicestwiona w tym zapisie czy też w skreśleniu zapisów, których w tej ustawie dokonano.</u>
          <u xml:id="u-243.7" who="#StanisławWęgłowski">W jaki sposób w ogóle można zmierzać do poprawy struktury obszaru gospodarstw rolnych? Różne kraje różne stosują zasady, różne mają doświadczenia i pozytywne rezultaty. Można się tu odwołać do praktyki stosowanej w Szwecji, gdzie została wprowadzona tylko jedna zasada — każdy obrót jest możliwy, każdy obrót jest zasadny, aby tylko w jego wyniku nie powstało nowe gospodarstwo rolne. I to wystarczyło do osiągnięcia celu w dość krótkim czasie.</u>
          <u xml:id="u-243.8" who="#StanisławWęgłowski">Dlaczego akurat w odniesieniu do gruntów rolnych mamy uważać, że zniesienie wszelkich ograniczeń jest uzasadnione, skoro równolegle z Kodeksem cywilnym regulującym obrót gruntami rolnymi funkcjonuje ustawa o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu, którą w tej chwili też aktualizujemy.</u>
          <u xml:id="u-243.9" who="#StanisławWęgłowski">Jeżeli chodzi o nabywanie gruntów na cele nie związane z produkcją rolną, to w doskonały sposób tamta ustawa spełnia wszystkie wymagania, od działek budowlanych, przez znoszenie przedsiębiorstw prywatnych, państwowych, nie ma więc powodów, dla których jeszcze dodatkowo Kodeks cywilny, regulujący zasady obrotu gruntami rolnymi, miałby troszczyć się o potrzeby nierolne.</u>
          <u xml:id="u-243.10" who="#StanisławWęgłowski">Nabywanie gruntów na cele produkcji rolnej rządzi się jednak swoimi prawami. Grunty rolne dobrze byłoby, gdyby trafiały do rąk osób, które rzeczywiście będą na tych gruntach produkcję rolną prowadzić, taki jest ich cel, takie jest ich przeznaczenie.</u>
          <u xml:id="u-243.11" who="#StanisławWęgłowski">Zapis, który wprowadzamy, pozwala na kolekcjonowanie gruntów rolnych, wcale nie na cele prowadzenia produkcji rolnej, lecz jako swoistą lokatę kapitału, bo grunty nierolne są stosunkowo drogie, a grunty rolne obecnie są bardzo tanie.</u>
          <u xml:id="u-243.12" who="#StanisławWęgłowski">Dlatego uważam za swój obowiązek zwrócenie na to uwagi i jeżeli Wysoka Izba uznałaby za celowe, prosiłbym o rozważenie celowości przyjęcia zasady, o której mówiłem, a mianowicie, że każdy obrót jest dobry, pod warunkiem, że w jego wyniku nie będzie powstawało nowe gospodarstwo rolne. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-243.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-244.1" who="#TadeuszFiszbach">Chciałbym się zwrócić do posłów, którzy w swoich wystąpieniach wnieśli dodatkowe poprawki, aby w czasie obrad byli uprzejmi złożyć posłowi sprawozdawcy precyzyjną treść poprawek.</u>
          <u xml:id="u-244.2" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie proszę o zabranie głosu posła Aleksandra Małachowskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Ostatnim zgłoszonym mówcą jest poseł Wilhelm Wolnik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ta nikła liczba posłów na sali i małe zainteresowanie świadczą na rzecz tezy, którą tu pan prof. Zieliński przedstawił na początku, że prawo cywilne zostało wypchnięte ze świadomości naszego społeczeństwa, a przecież dla krajów o gospodarce towarowej jest to po Konstytucji drugi dokument równie ważny, zabezpieczający także znaczną część swobód obywatelskich. Prawo cywilne jest przecież kośćcem wielu cywilizacji. Jeśli mówimy o tym, że europejska cywilizacja prawna, ze wszystkimi konsekwencjami tego określenia, została osnuta wokół prawa rzymskiego, to przecież mówimy, że została osnuta wokół rzymskiego prawa cywilnego, bo to ono przez kilkanaście wieków odgrywało kolosalną rolę w europejskim systemie prawnym.</u>
          <u xml:id="u-245.1" who="#AleksanderMałachowski">Dlatego posłowie z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego będą głosowali za tą ustawą. Mam nadzieję, że kiedy dojdzie do głosowania, uda im się to uczynić osobiście, a nie tylko przez przedstawicieli, jak to ma miejsce w tej chwili.</u>
          <u xml:id="u-245.2" who="#AleksanderMałachowski">Myślę, że ustawa jest tylko częścią tych zmian, które będą zachodziły. W związku z tym chciałem zapytać pana prof. Zielińskiego, dlaczego komisja nie uznała za stosowne przywrócenia instytucji niesłusznego wzbogacenia. Myśmy się o to w ostatnich miesiącach kilkakrotnie potykali. Potykaliśmy się w sprawie spółek nomenklaturowych, potykaliśmy się w różnych innych sprawach. Czy nie należało zatem w tym momencie, skoro w ostatnich miesiącach wielokrotnie ta sprawa dawała znać o sobie, że to wzbogacenie nieuzasadnione, które zostało wprowadzone przez Kodeks cywilny bezzasadnie, po włączeniu w Kodeks cywilny całego systemu zobowiązań i praw, czy to nie był czas na odbudowanie tego? Bo boję się, że dalej będziemy się teraz na każdym kroku potykać o brak tej instytucji, która istnieje co prawda w Kodeksie cywilnym, ale nie istnieje w tej formie, w jakiej istniała w dawnym Kodeksie zobowiązań. Jaka była intencja komisji nieodbudowywania tej instytucji.</u>
          <u xml:id="u-245.3" who="#AleksanderMałachowski">Wydaje mi się także, że warta poparcia jest poprawka przedstawiona tutaj przez pana posła Bondarewskiego w odniesieniu do wysokości sumy w Kodeksie postępowania cywilnego dotyczącej rozdziału na sprawy skierowane do sądów cywilnych, do sądów rejonowych i do sądów wojewódzkich. To jest śmiesznie mała suma, już niedługo motocykl tyle będzie kosztował. To są przecież bardzo niewielkie sumy, dewaluacja idzie bardzo szybko. Wydaje mi się, że ta poprawka zasługuje na szczególne uwzględnienie. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-245.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#TadeuszFiszbach">Wprawdzie zapowiedziałem posła Wilhelma Wolnika, ale okazało się, że zgłosił się do dyskusji w punkcie trzecim. A zatem byłoby to ostatnie wystąpienie. Czy ktoś z obywateli posłów chciałby się jeszcze wypowiedzieć?</u>
          <u xml:id="u-246.1" who="#TadeuszFiszbach">Pan minister Aleksander Bentkowski, bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#AleksanderBentkowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Dziękuję za bardzo rzeczową dyskusję. Zwłaszcza cieszy to, że w sumie tak niewiele poprawek zostało wniesionych, co jest dowodem, że komisja przygotowująca poprawki do Kodeksu postępowania cywilnego bardzo trafnie opracowała projekt.</u>
          <u xml:id="u-247.1" who="#AleksanderBentkowski">W zasadzie chciałem do jednej rzeczy się ustosunkować. Dwóch mówców kwestionowało tę kwotę, tę granicę określającą właściwość sądów wojewódzkich i sądów rejonowych, mianowicie pan poseł Bondarewski i pan poseł Małachowski. Chciałem państwu po prostu powiedzieć, że kwota 20 mln zł nie została ustalona dowolnie, lecz że resort sprawiedliwości bardzo dokładnie badał liczbę spraw zarówno tych, które wpływały w poprzednich latach, co może nie jest miarodajne, ponieważ kwoty były zupełnie inne, jak i tych, które wpływały do sądów w pierwszym kwartale tego roku, gdy te ceny były już w miarę ustabilizowane.</u>
          <u xml:id="u-247.2" who="#AleksanderBentkowski">Proszę państwa, naszym głównym celem było odciążenie sądów rejonowych po to, żeby sądy wojewódzkie, które mają nieco więcej możliwości orzeczniczych, a poza tym większe możliwości obsad sędziowskich, ponieważ jest możliwość zwiększenia obsad sędziowskich gdy otrzymamy te dawno zapowiadane etaty, właśnie w sądach wojewódzkich. Nadto wiemy o tym, że sądy rejonowe otrzymają w niedługim czasie olbrzymią ilość spraw, wynikających z nowego prawa lokalowego — wydziały cywilne, czy spraw wynikających z przekazania kolegiów do sądów.</u>
          <u xml:id="u-247.3" who="#AleksanderBentkowski">Ustalenie granicy 20 milionów zł, proszę państwa, powoduje, że wbrew naszym założeniom więcej spraw wróci do sądów rejonowych niż można sądzić. W pierwszym kwartale tego roku aż 88,8% spraw, jakie wpłynęły do sądu, to sprawy poniżej 20 mln zł, faktycznie 89% spraw. Przynajmniej 2/3 tych spraw było orzekanych w sądach wojewódzkich. Teraz wrócą do sądów rejonowych. W sprawach gospodarczych aż 91% spraw jest poniżej 20 mln zł. Wbrew pozorom 20 mln zł jeszcze jest kwotą bardzo znaczącą w procesach sądowych. Proszę państwa, sprawy, które najczęściej są związane z dosyć dużymi kwotami, tutaj mówiło się o samochodach, o domkach jednorodzinnych — to są sprawy podziału majątków rodzinnych, majątku po rozwodach, pozostają one w sądach rodzinnych. Chodzi jednak nie o proces. Wszystkie sprawy, które by dotyczyły tego przepisu, te 88,9% spraw, będą rozpoznawane w sądach rejonowych. Gdybyśmy zmienili granicę do 50 mln zł, to stanowi to tylko 1,6% spraw. Naprawdę nie ma o co się kłócić. Dla nas jest to po prostu bardzo pomocne, ponieważ mamy już rozeznanie, jaka liczba spraw wraca i mniej więcej orientujemy się, jakie sądy i w jakim stopniu zostaną obciążone.</u>
          <u xml:id="u-247.4" who="#AleksanderBentkowski">Jeżeli można, to prosiłbym Wysoki Sejm o uchwalenie granicy tych 20 mln zł. Nawet gdyby inflacja w jakimś stopniu dotknęła te sprawy, to i tak tylko niewielka ich liczba trafi do sądów wojewódzkich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu ministrowi za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-248.1" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę posła sprawozdawcę, pana prof. Adama Zielińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#AdamZieliński">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! W tej chwili chciałbym tylko na jedno pytanie odpowiedzieć, które był łaskaw zadać mi pań poseł Małachowski. Dlatego że rozumiem, że co do wniosków, to byłoby może najlepiej, gdyby wszyscy wnioskodawcy spotkali się na chwilę w czasie przerwy, sformułowali, że tak powiem, dokładnie wnioski i wówczas mógłbym również przedstawić opcję czy też argumenty przemawiające za każdym z tych wariantów, poza tym, co tu zostało powiedziane.</u>
          <u xml:id="u-249.1" who="#AdamZieliński">Pan poseł Małachowski poruszył bardzo ważne zagadnienie. Odpowiem na nie w taki sposób, że bardzo wiele instytucji Kodeksu cywilnego wymaga dziś ponownej analizy. Jedną z takich instytucji jest bez wątpienia bezpodstawne wzbogacenie, z tym że jednak nie sądzę, aby można było jakichkolwiek zmian dokonywać wracając do stanu z okresu 20-lecia międzywojennego. Proszę państwa, przy całym szacunku dla tego ustawodawstwa, trzeba zdawać sobie sprawę, że jednak parę dziesięcioleci od tego czasu minęło. Rozwój ustawodawstwa na całym świecie poszedł dość znacznie naprzód. Dlatego konieczne jest przeprowadzenie gruntowniejszej analizy obowiązującego ustawodawstwa światowego, w szczególności ustawodawstwa europejskiego, jeżeli chcemy z tych źródeł czerpać inspiracje do naszych rozwiązań. Tolerowanie Kodeksu cywilnego i Kodeksu postępowania cywilnego w takiej formie, w jakiej one w tej chwili istnieją, blokowałoby prywatyzację. Zdecydowaliśmy się w związku z tym na to, żeby zgodzić się z tezą rządu, jako jedyną chyba praktycznie możliwą, że w tej chwili ta nowelizacja ogranicza się do spraw niezbędnych.</u>
          <u xml:id="u-249.2" who="#AdamZieliński">Chcę na marginesie powiedzieć, że to bezpodstawne wzbogacenie jest dowodem bardzo ciekawej tendencji, która zresztą w latach sześćdziesiątych występowała, mianowicie, że próbowano prawo pisać całkiem na nowo. To znaczy wszystko musiało się inaczej nazywać. Wszystko musiało mieć inne sformułowania. Dlatego, że tworzymy nowe prawo.</u>
          <u xml:id="u-249.3" who="#AdamZieliński">Ponieważ z działalnością legislacyjną miałem trochę do czynienia, chcę powiedzieć, że największym grzechem ustawodawcy jest to, jeżeli stawia on swoją osobę ponad swoje dzieło, to znaczy — jeżeli chce za mocno zapisać się swoimi pomysłami w historii prawa. Tolerować trzeba to, co jest dobre, i pochylać się z szacunkiem nad przeszłością.</u>
          <u xml:id="u-249.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#TadeuszFiszbach">Chciałbym prosić, aby przewodniczący, poseł sprawozdawca oraz wnioskodawcy i przedstawiciele rządu zebrali się w czasie przerwy, której jeszcze nie ogłaszam, a w tej chwili prosiłbym o akceptację propozycji, abyśmy mogli przystąpić do punktu trzeciego porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-250.1" who="#TadeuszFiszbach">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-250.2" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej:</u>
          <u xml:id="u-250.3" who="#TadeuszFiszbach">1) o poselskich projektach ustaw o zmianie ustawy o ubezpieczeniach majątkowych i osobowych (druki nr 163, 418 i 428),</u>
          <u xml:id="u-250.4" who="#TadeuszFiszbach">2) o rządowym projekcie ustawy o ubezpieczeniach majątkowych i osobowych (druki nr 293 i 428).</u>
          <u xml:id="u-250.5" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji posła Ryszarda Pidka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#RyszardPidek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Proszę się nie przerażać, to jest ustawa łącznie z tezami wystąpienia, to nie jest do przeczytania.</u>
          <u xml:id="u-251.1" who="#RyszardPidek">Komisja Nadzwyczajna, a ściślej podkomisja ds. rozpatrzenia ustaw o ubezpieczeniach majątkowych i osobowych otrzymała od Wysokiej Izby 2 projekty. Projekt poselski nowelizujący ustawę o ubezpieczeniach i rządowy projekt nowej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-251.2" who="#RyszardPidek">Ocenę obydwu projektów i analizę zawartych w nich rozstrzygnięć ukierunkowaliśmy tak, aby sobie odpowiedzieć na pytania:</u>
          <u xml:id="u-251.3" who="#RyszardPidek">1. Czy zawierają one maksimum bezpieczeństwa dla ubezpieczonych. Nie mieliśmy jeszcze wówczas takich wypadków, jak wypadek Grobelnego i „Dorchemu”, ale przewidywaliśmy akurat takie zagrożenia.</u>
          <u xml:id="u-251.4" who="#RyszardPidek">2. Czy wychodzą one naprzeciw nowoczesnym rynkowym rozwiązaniom, jakie wprowadzamy wespół z rządem w gospodarce i w państwie. Uważam bowiem, iż zmiany finansowe powinny wyprzedzać przemiany w gospodarce, a już na pewno nie pozostawać w tyle.</u>
          <u xml:id="u-251.5" who="#RyszardPidek">3. Czy precyzują przejrzyście obowiązki ubezpieczycieli, warunki tworzenia firm ubezpieczeniowych, zadania nadzoru.</u>
          <u xml:id="u-251.6" who="#RyszardPidek">4. Czy zagwarantowane są warunki napływu kapitału zagranicznego z jednoczesnym umożliwieniem rozwoju naszych rodzimych firm ubezpieczeniowych.</u>
          <u xml:id="u-251.7" who="#RyszardPidek">5. Czy umożliwiają przebudowę systemu ubezpieczeń w kierunku jego prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-251.8" who="#RyszardPidek">Pierwsze posiedzenia podkomisji z udziałem szerokiego gremium ekspertów nauki i praktyki ubezpieczeniowej wykazały, że obydwa projekty ustaw stanowią postęp w stosunku do ustawy obowiązującej, ale ich uregulowania nie dają podstawy do odpowiedzi twierdzącej na wyżej postawione pytania.</u>
          <u xml:id="u-251.9" who="#RyszardPidek">Mieliśmy więc alternatywę: udoskonalić projekty przedłożone komisji, zakładając z góry, że byłby to półprodukt wymagający nowelizacji w najbliższym czasie, a nic tak nie destabilizuje działalności i nie zniechęca inwestorów zagranicznych, jak niestabilne prawo, lub wypracować nowy projekt ustawy, który spełniałby niezbędne minimum nowoczesnego prawa ubezpieczeniowego.</u>
          <u xml:id="u-251.10" who="#RyszardPidek">Wbrew szerzonym tu i ówdzie, najdelikatniej mówiąc, lekceważącym opiniom o pracy Sejmu obecnej kadencji, podjęliśmy to drugie, bardzo trudne zadanie, licząc się z tym, że będzie wymagało olbrzymiego nakładu pracy, że spotkamy się z zarzutami, iż prace komisji trwają zbyt długo.</u>
          <u xml:id="u-251.11" who="#RyszardPidek">Debata Wysokiej Izby w dniu dzisiejszym, za w wypadku uchwalenia ustawy — praktyka ubezpieczeniowa wykażą, czy postąpiliśmy w podkomisji słusznie. Jakie są zatem nowe rozwiązania? Komisja Nadzwyczajna proponuje je Wysokiej Izbie w druku nr 428. Oto najważniejsze z nich: otwarcie dostępu do polskiego rynku ubezpieczeniowego dla nowych ubezpieczycieli polskich i zagranicznych; dalsza stopniowa liberalizacja rynku ubezpieczeniowego, oparta na zasadzie wzajemności wobec innych państw, przy czym w celu stworzenia warunków do ustabilizowania się rynku polskiego wprowadza się okres przejściowy do końca grudnia 1992 r.; likwidacja ubezpieczeń ustawowych: wprowadzenie marginesu wypłacalności i kapitału gwarancyjnego jako gwarantów prawidłowej gospodarki finansowej ubezpieczycieli; utworzenie funduszu gwarancyjnego chroniącego interesy ofiar w wypadkach objętych ubezpieczeniem obowiązkowym; utworzenie funduszu ochrony ubezpieczonych chroniącego ich interesy w razie ogłoszenia upadłości przez ubezpieczyciela; wprowadzenie standardowych ogólnych warunków ubezpieczeń będących minimum zatwierdzanym przez ministra finansów i umożliwiających rezygnację z kontroli umów ubezpieczeniowych przez organ nadzorczy; wprowadzenie zakazu jednoczesnego prowadzenia działalności w zakresie ubezpieczenia na życie i w zakresie innych ubezpieczeń, który chroni ubezpieczenia długoterminowe; wprowadzenie instytucji towarzystw ubezpieczeń wzajemnych; ograniczenie form działalności do spółek akcyjnych i towarzystw ubezpieczeń wzajemnych, co przesądza o prywatyzacji lub przekształceniu istniejących firm ubezpieczeniowych; ograniczenie działalności gospodarczej do działalności ubezpieczeniowej i z nią związanej.</u>
          <u xml:id="u-251.12" who="#RyszardPidek">Pozwolę sobie nieco przybliżyć Wysokiej Izbie rozwiązania proponowane do przyjęcia w poszczególnych rozdziałach.</u>
          <u xml:id="u-251.13" who="#RyszardPidek">W projekcie ustawy w rozdziale I przewiduje się odejście od archaicznej koncepcji ubezpieczeń ustawowych, naruszających zasadę swobody wyboru przez konsumenta na rzecz obowiązkowych ubezpieczeń umownych. Podstawowe warunki, na których ubezpieczenia obowiązkowe mogą być zawierane, określi minister finansów, przy czym wysokość stawek ubezpieczeniowych określą sami ubezpieczyciele.</u>
          <u xml:id="u-251.14" who="#RyszardPidek">Projekt ustawy wprowadza obowiązek opracowania przez ubezpieczycieli tzw. standardowych ogólnych warunków ubezpieczenia, które określają podstawowe minimalne warunki każdego rodzaju ubezpieczeń i podlegają jako jedyne zatwierdzeniu przez ministra finansów. Firmy ubezpieczeniowe mają obowiązek oferować je, ale też mogą i na pewno będą stosować inne ogólne warunki ubezpieczeń. Proponowane rozwiązanie ogranicza do minimum zakres interwencji organu nadzorczego. W porównaniu z poprzednimi proponowanymi rozwiązaniami projekt wprowadza dwa istotne ograniczenia działalności firm ubezpieczeniowych. Pierwsze z nich zezwala na działalność ubezpieczyciela jedynie w formie spółki akcyjnej lub towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, drugie ogranicza działalność gospodarczą tych firm do działalności ubezpieczeniowej i z nią związanej; proponujemy to po to, by firmy te nie dekoncentrowały się na innej działalności, by po prostu nie dopuścić do tego, iż na tej właśnie innej działalności mogą ponieść straty i spowodować zagrożenie upadłością ich samych.</u>
          <u xml:id="u-251.15" who="#RyszardPidek">W rozdziale II wprowadzamy do prawa ubezpieczeniowego, ściślej — do projektu — znaną z okresu międzywojennego instytucję towarzystw ubezpieczeń wzajemnych. Ta forma jest szczególnie istotna w działalności o zasięgu lokalnym bądź też ograniczającym się do pewnych grup zawodowych. Ubezpieczenia na zasadzie wzajemności oraz instytucja tzw. małych towarzystw ubezpieczeń wzajemnych ułatwia — dzięki nieco niższym wymogom kapitałowym niż w wypadku spółek akcyjnych — powstanie licznych lokalnych zakładów ubezpieczeń. Warto podkreślić, że towarzystwa występują we wszystkich państwach europejskich o gospodarce rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-251.16" who="#RyszardPidek">W rozdziale III projekt reguluje warunki podejmowania i prowadzenia działalności ubezpieczeniowej. Wymienione są szczegółowo warunki uzyskania zezwolenia — na tej szczegółowości wyjątkowo nam zależało — oraz dokumenty, które muszą być do wniosku dołączone. Wydanie zezwolenia związane jest ze spełnieniem przez ubezpieczyciela wymogu kapitałowego, posiadania wykwalifikowanych kadr oraz ograniczenia zakresu działalności albo do ubezpieczeń na życie, albo do innych ubezpieczeń. Zasada rozdziału ubezpieczeń na życie i pozostałych ubezpieczeń jest powszechnie stosowana w państwach wysoko rozwiniętych i ma na celu ochronę ubezpieczeń długoterminowych przed ewentualnością malwersacji.</u>
          <u xml:id="u-251.17" who="#RyszardPidek">W rozdziale IV projekt określa zasady podejmowania działalności ubezpieczeniowej przez spółki z udziałem kapitału zagranicznego i ubezpieczycieli zagranicznych. Te pierwsze będą traktowane na równi z ubezpieczycielami polskimi. Działalność ubezpieczycieli zagranicznych za pośrednictwem przedstawicielstw będzie mogła być dopuszczona, jak już mówiłem we wstępie, od 1 stycznia 1993 r. na zasadach, jakie obowiązują firmy polskie starające się o zezwolenie na działalność za pośrednictwem przedstawicielstwa w państwach drugich, należących do EWG.</u>
          <u xml:id="u-251.18" who="#RyszardPidek">W rozdziale V określono podstawowe zasady gospodarki finansowej przedsiębiorstw ubezpieczeniowych. Wprowadzone zostają nowe pojęcia, tak zwany margines wypłacalności, kapitał gwarancyjny czy też minimalny kapitał gwarancyjny, odpowiadający regulacji wprowadzonej przez odpowiednie dyrektywy EWG. Dokładna definicja środków własnych ubezpieczyciela, sposobu obliczenia marginesu wypłacalności oraz wysokość minimalnego kapitału gwarancyjnego dla poszczególnych rodzajów ubezpieczeń będą zawarte — ze względu na obszerność regulacji — w przepisach wykonawczych. Chcę państwu powiedzieć, iż prawo ubezpieczeniowe we Francji liczy około 1000 stron. Nasze, proponowane dzisiaj, jest szczuplejsze.</u>
          <u xml:id="u-251.19" who="#RyszardPidek">Projekt przewiduje utworzenie nowego ubezpieczeniowego funduszu gwarancyjnego, który po zniesieniu ubezpieczeń ustawowych pokrywałby roszczenia poszkodowanych wówczas, gdy sprawca zbiegł lub nie był ubezpieczony. Również ochronie interesów konsumenta służy utworzenie funduszu ochrony ubezpieczonych, który częściowo lub w całości ma pokrywać roszczenia ubezpieczonych w wypadku ogłoszenia upadłości firm ubezpieczeniowych.</u>
          <u xml:id="u-251.20" who="#RyszardPidek">W rozdziale VI projekt definiuje rodzaj lokat środków przez ubezpieczycieli, wyłączając z nich jedynie bezpośrednią działalność gospodarczą. Zawarte ograniczenia zabezpieczają ubezpieczycieli, jak już mówiłem w poprzednim rozdziale, przed ewentualnymi nadużyciami finansowymi.</u>
          <u xml:id="u-251.21" who="#RyszardPidek">W rozdziale VII są zawarte regulacje dotyczące dobrowolnej i przymusowej likwidacji firm ubezpieczeniowych ze szczególnym uwzględnieniem interesów osób ubezpieczonych. Określając dokładnie warunki zarządzania przez ministra finansów likwidacji przymusowej, projekt ustawy zapewnia stałość warunków, w których będą działać ubezpieczyciele. Ustawa dopuszcza również możliwość przeniesienia portfela ubezpieczeń, uzależniając to jednak od zgody ministra finansów.</u>
          <u xml:id="u-251.22" who="#RyszardPidek">Problemy związane z ogłoszeniem upadłości ubezpieczyciela są zawarte w rozdziale VIII. W porównaniu z prawem upadłościowym, które ma zastosowanie również do tych firm, ustawa przewiduje dwa bardzo istotne odstępstwa. Po pierwsze, upadłość ubezpieczyciela może być ogłoszona jedynie po uzyskaniu zgody ministra finansów, po drugie, dla ubezpieczeń na życie sąd wyznacza kuratora, który reprezentować będzie interesy ubezpieczonych.</u>
          <u xml:id="u-251.23" who="#RyszardPidek">W rozdziale IX projekt ustawy określa sposób ponoszenia kosztów nadzoru ubezpieczeniowego, regulując w ten sposób, iż połowę kosztów ponosi budżet i połowę firmy ubezpieczeniowe.</u>
          <u xml:id="u-251.24" who="#RyszardPidek">W kolejnym rozdziale X stwarza się możliwość zrzeszania się firm ubezpieczeniowych w izbie ubezpieczeniowej, która ma reprezentować ich interesy i ma ustawowe uprawnienia do opiniowania aktów prawnych dotyczących tego rodzaju działalności.</u>
          <u xml:id="u-251.25" who="#RyszardPidek">Przepisy przejściowe i końcowe określają terminy, w których obecnie działające przedsiębiorstwa ubezpieczeniowe muszą spełnić warunki prowadzenia działalności ubezpieczeniowej w myśl uregulowań ustawy proponowanej do uchwalenia. Regulują tryb postępowania wobec PZU oraz umożliwiają przekształcenie się spółdzielczych zakładów ubezpieczeniowych w spółki akcyjne. Postanowienia tego rozdziału przewidują zniesienie z dniem 1 października ustawowych ubezpieczeń mienia ruchomego, upraw, co zawierał również przekazany projekt poselski ustawy o zniesieniu ubezpieczania upraw, muszę dodać, iż opatrzność czuwa nad tą Izbą, że nie zostało to podjęte od 1 Iipca, ponieważ mielibyśmy tutaj pewnie manifestantów stamtąd, gdzie było gradobicie, w każdym razie proponujemy to od 1 października znieść, następstw nieszczęśliwych wypadków w komunikacji, auto-casco oraz środków trwałych przedsiębiorstw państwowych. Do końca bieżącego roku powinny być, zdaniem komisji, utrzymane ustawowe ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych oraz rolników, a także ubezpieczenia budynków od ognia. W załączniku do ustawy zawarta jest klasyfikacja działów, grup i rodzajów ubezpieczeń, odpowiadająca klasyfikacji stosowanej w państwach członkowskich EWG. Jest ona częścią składową ustawy, która przewiduje możliwość wydania zezwolenia na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej w zakresie jednej bądź kilku grup ubezpieczeń.</u>
          <u xml:id="u-251.26" who="#RyszardPidek">Chciałbym teraz poinformować Wysoką Izbę o proponowanych autopoprawkach, które wynikają z błędów maszynowych bądź przeinaczeń wyrazów. Chciałbym zaproponować po pierwsze poprawienie pisowni, tam gdzie są: „stantartowe” na „standardowe”, chciałbym wyeliminować błąd w art. 8 ust. 4, który powinien brzmieć: „uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym” i dalej treść pozostaje bez zmiany. Chciałbym także zaproponować wykreślenie w art. 39 ust. 2, który jest powtórzeniem obowiązującego prawa i po prostu zapisem w pewnym sensie martwym. Proponuję również w art. 98 ust. 2 pkt 3 dopisać: „do dnia 31 grudnia 1990 r.” — tu chodzi o ważność ubezpieczeń budynków od ognia, o czym przed chwilą mówiłem, odpowiedzialność cywilną właścicieli pojazdów mechanicznych, i następnie w art. 99 sprostowanie, tam są podane artykuły 42 i 43, należy wpisać: 41 i 42.</u>
          <u xml:id="u-251.27" who="#RyszardPidek">Chciałbym w tym miejscu powrócić do wniosków mniejszości, których nie udało się uniknąć, aczkolwiek są mniej liczne niż poprzednio.</u>
          <u xml:id="u-251.28" who="#RyszardPidek">Wniosek pierwszy dotyczy art. 4, który większościowo jest zaprogramowany w projekcie ustawy, iż ubezpieczeniami obowiązkowymi są ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów, oraz budynki wchodzące w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych. Wniosek mniejszości proponuje, by jedynym obowiązkowym ubezpieczeniem było ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów. Uzasadnienie do wniosku mniejszości było takie, iż nie należałoby, zdaniem projektodawców tego zapisu, zmuszać nikogo do ubezpieczania majątku. Należałoby jednak dbać o to, i tutaj podzielaliśmy pogląd, że obowiązkowe powinno być ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej jako ryzyka niosącego zbyt duże zagrożenie, zagrożenie także i tym, iż sprawca nie byłby w stanie naprawić szkody.</u>
          <u xml:id="u-251.29" who="#RyszardPidek">Drugi wniosek mniejszości dotyczy art. 11 i proponuje wykreślenie ust. 2, gdzie w Komisji Nadzwyczajnej większością głosów w głosowaniu przesądzono, by akcje spółki akcyjnej, firmy ubezpieczeniowej oczywiście, bo tylko o takich mówimy w tym projekcie, mogły być wyłącznie akcjami imiennymi. Uzasadnienie wniosku mniejszości sprowadzało się do tego, iż to może hamować obrót akcjami, uzasadnienie większości brzmiało w ten sposób, iż po pierwsze, powinno być to czytelne, po drugie chodzi o to, by firmy polskie nie były de nomine tylko polskie. Myślę, że wyraziłem się w miarę jasno. W zasadzie byłyby to wszystkie autopoprawki i propozycje.</u>
          <u xml:id="u-251.30" who="#RyszardPidek">Jestem jeszcze zobowiązany przez Komisję Nadzwyczajną do zaproponowania Wysokiej Izbie przyjęcia projektu uchwały, który chciałbym przedstawić. Chodzi nam bowiem o to, i tak Komisja Nadzwyczajna postanowiła i chce zaproponować to Wysokiej Izbie, by nadzór nad ubezpieczeniami, powierzony w tej ustawie także z przyczyn organizacyjnych i możliwości Ministerstwa Finansów, był przejściowo powierzony i zorganizowany w tym ministerstwie, a w perspektywie 2 lat chcieliśmy zobligować rząd, by wyodrębniono specjalistyczny nadzór ubezpieczeniowy.</u>
          <u xml:id="u-251.31" who="#RyszardPidek">Uchwała Sejmu brzmiałaby w ten sposób: Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w pełni docenia rolę i znaczenie działalności ubezpieczeniowej jako istotnego elementu zmian systemowych w gospodarce. Sejm dostrzega także potrzebę kontynuowania przekształceń w działalności ubezpieczeniowej. Sejm uznaje za niezbędne w okresie nie dłuższym niż dwa lata od daty wejścia w życie ustawy wyodrębnienie organizacyjne nadzoru ubezpieczeniowego z zachowaniem jego podporządkowania ministrowi finansów.</u>
          <u xml:id="u-251.32" who="#RyszardPidek">Na zakończenie mojego wystąpienia pragnę poinformować Wysoką Izbę, iż Rada Ministrów zaakceptowała rekomendowany przeze mnie projekt ustawy wypracowany przez podkomisję ds. rozpatrzenia projektów ustaw o ubezpieczeniach majątkowych i osobowych wespół z ekspertami Ministerstwa Finansów. Ponieważ przewodniczyłem pracom tej komisji pragnę złożyć podziękowanie jej członkom, także posłom spoza komisji, panu wiceministrowi Markowi Dąbrowskiemu, który w trybie nagłym pozyskał wysokiej klasy ekspertów. Dziękuję wszystkim ekspertom, zwłaszcza tym, którzy brali czynny udział aż do zakończenia naszych prac, w tym panu prof. Janowi Łopuskiemu, panu Wojciechowi Kostrzewie i Andrzejowi Jasińskiemu, kierownictwom firm ubezpieczeniowych, a szczególnie panom prezesom Januszowi Baranowskiemu z „Westy” i Krzysztofowi Jasińskiemu z „Warty”. W moim głębokim przekonaniu ten zespół przyczynił się znacząco do porządkowania naszych polskich finansów. Dziękuję państwu za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-251.33" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-252.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie otwieram dyskusję nad tym punktem porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-252.2" who="#TadeuszFiszbach">Mam pięć zgłoszeń do dyskusji. Bardzo proszę o zabranie głosu panią poseł Marię Stolzman z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie poseł Józef Zych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#MariaStolzman">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Występuję w imieniu Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, który popiera tę ustawę i nie zgłasza do niej żadnych większych zastrzeżeń. W związku z tym bardzo krótko, tylko kilka uwag do przedłożonej ustawy. Myślę, że jest to kolejny kamień milowy na drodze do zmian gospodarczych w naszym kraju. Znosi się kolejny monopol, jakim w tym wypadku był PZU. trochę już nadgryziony przez „Westę” i „Wartę”. Stwarza się możliwość powstawania towarzystw wzajemnych ubezpieczeń, które nawet mogą działać na bardzo małą skalę, nawet w ramach jednej wsi czy jednej gminy. Towarzystwa takie miały dużą tradycję u nas w „czasach przedwojennych. Stwarza się możliwość powstawania spółek akcyjnych, prowadzących działalność ubezpieczeniową. Ale tylko ubezpieczeniową. Jest zakaz prowadzenia innej działalności gospodarczej przez wszystkich ubezpieczycieli.</u>
          <u xml:id="u-253.1" who="#MariaStolzman">Proszę państwa, chciałabym skupić się jeszcze na jednej sprawie. Mianowicie sprawie postawionej alternatywnie do decyzji Wysokiej Izby, ubezpieczenia obowiązkowego budynków od ognia w gospodarstwach wiejskich. To się nazywa ubezpieczenie od ognia i innych klęsk losowych, to jest zarazem, od huraganu i innych tego rodzaju klęsk, oczywiście liczba tych wypadków losowych nie zwiększa wielkości składki.</u>
          <u xml:id="u-253.2" who="#MariaStolzman">Zapisując to, ponieważ byłam też członkiem Komisji Nadzwyczajnej, zapisując ten artykuł alternatywnie kierowaliśmy się głosami naszych wyborców, które jednak są bardzo podzielone. Spotykając się z wyborcami, celowo zadawałam rolnikom pytanie, jak by sobie tego życzyli, i spotykałam się ze stwierdzeniem, że wszystko dobrowolnie, żadnych obowiązkowych ubezpieczeń. Inni zaś rolnicy uważali, że od ognia ubezpieczenie powinno być obowiązkowe.</u>
          <u xml:id="u-253.3" who="#MariaStolzman">Osobiście skłaniam się raczej ku temu drugiemu rozwiązaniu, uważając, że dzisiaj spalenie się budynku mieszkalnego i zabudowań gospodarskich jest taką klęską, że bez posiadania ubezpieczenia po prostu nie bardzo widzę możliwości odbudowania się. A takie zdarzenia po ludziach chodzą i, niestety, u nas jest ich dosyć dużo.</u>
          <u xml:id="u-253.4" who="#MariaStolzman">Ta ustawa ogranicza i tak bardzo znacznie zakres ubezpieczeń obowiązkowych.</u>
          <u xml:id="u-253.5" who="#MariaStolzman">Wśród głosów rolników były także takie, aby wszystkie ubezpieczenia od upraw były dobrowolne. Jeśli Wysoka Izba zatwierdzi tę ustawę, będą one dobrowolne. Rolnicy domagali się także, aby to już było zniesione od 1 Iipca. Przesunięty jest ten termin, dopiero od 1 października uchyla się obowiązek tych ubezpieczeń. W tej propozycji, zapisanej w projekcie ustawy, kierowaliśmy się tym, że byłoby mało czasu, aby dotrzeć do rolników z informacją, że jeżeli grad im zniszczy dojrzałe zboża już w trzecim kwartale, to… nie dostaną odszkodowania, że mogliby mieć pretensje, że nie wiedzieli o możliwości ubezpieczenia się dobrowolnego. Wobec tego to ubezpieczenie jako obowiązkowe zawiesza się od czwartego kwartału tego roku.</u>
          <u xml:id="u-253.6" who="#MariaStolzman">Proszę państwa, myślę, że z biegiem czasu będziemy mieli do czynienia z powstawaniem nowych ubezpieczycieli krajowych i w formie joint ventures, i wyłącznie zagranicznych. Myślę, że stworzy to ogromne zapotrzebowanie społeczne na informacje, nie tylko dlatego, żeby walczyć o klienta, ale także dlatego, żeby do świadomości przede wszystkim rolników, którzy nie mają czasu na czytanie gazet, słuchanie radia czy oglądanie telewizji, żeby ta wiadomość dotarła, żeby ludzie nie czuli się pokrzywdzeni, że na skutek niewiedzy nie doprowadzili do zawarcia umowy ubezpieczeniowej.</u>
          <u xml:id="u-253.7" who="#MariaStolzman">Jeszcze jedna uwaga. Wydaje się, że Komisja Nadzwyczajna i podkomisja bardzo uważały, aby nie dać za dużych uprawnień Ministerstwu Finansów w zakresie ubezpieczeń, ale jednocześnie jest tutaj zapisanych wiele ograniczeń mających na celu tylko ochronę ubezpieczonego i niedopuszczenie do sytuacji, że pada towarzystwo ubezpieczeniowe i ludzie tracą swoje lokaty.</u>
          <u xml:id="u-253.8" who="#MariaStolzman">To wszystko, proszę państwa. Chciałabym w imieniu naszego klubu jeszcze raz prosić Wysoką Izbę o przyjęcie projektu ustawy. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-253.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-254">
          <u xml:id="u-254.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-254.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Józef Zych z Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego. Kolejnym mówcą będzie poseł Edmund Jagiełło.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-255">
          <u xml:id="u-255.0" who="#JózefZych">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Nie ulega żadnej wątpliwości, iż ubezpieczenia w całym cywilizowanym świecie były wprowadzane wtedy, gdy trzeba było udzielić szczególnej ochrony i pomocy ludziom, którzy doznawali szkód, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji. Tym też często kieruje się ustawodawca wprowadzając ubezpieczenia obowiązkowe.</u>
          <u xml:id="u-255.1" who="#JózefZych">Wydaje się jednak, że niechęć do ubezpieczeń obowiązkowych w Polsce zrodziła się także z tego, iż w poprzednim okresie Państwowy Zakład Ubezpieczeń bardzo często był odbierany jako fiskus, jako ten, który dodatkowo ściąga pieniądze z ludzi, a sam ubezpieczony nie ma żadnego wpływu na ustalanie warunków ubezpieczeń. W szczególności odnosiło się to do problematyki ustalania odszkodowań.</u>
          <u xml:id="u-255.2" who="#JózefZych">Jeżeli dzisiaj wieś tak często krytykuje ubezpieczenia ogniowe, ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej czy inne ubezpieczenia, chociażby upraw, to przede wszystkim ta niechęć powstawała stąd, iż te odszkodowania były w sposób niedozwolony obniżane i że bardzo często nie wyrównywały szkody.</u>
          <u xml:id="u-255.3" who="#JózefZych">A zatem trzeba dzisiaj zdać sobie sprawę również z tego, że zarówno wieś, jak i nasze społeczeństwo, chyba do końca nie zdaje sobie sprawy z tego, jakie skutki społeczne powstaną w konsekwencji zlikwidowania obowiązkowego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej rolników oraz ubezpieczenia następstw nieszczęśliwych wypadków z ruchu pojazdów mechanicznych.</u>
          <u xml:id="u-255.4" who="#JózefZych">Chciałbym podkreślić, że zdecydowanie opowiadam się za dobrowolnością ubezpieczeń, ale są pewne sytuacje, które wymagają szczególnej ochrony obywateli. Myślę, że obowiązkowe ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej rolników było tym ubezpieczeniem, które taką ochronę stwarzało. Przecież odpowiedzialność cywilnoprawna rolnika z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego jest bardzo rozległa, począwszy od odpowiedzialności za sprzęt, którego używa, elektryczność, zwierzęta, którymi się posługuje itd. Przecież w tej Izbie padały przykłady dotyczące wzrostu wypadków na wsi. I bardzo często zdarzają się wypadki przy pracach polowych i to wypadki śmiertelne. A zatem jeżeli rolnik jest odpowiedzialny za taki wypadek, to możemy dzisiaj śmiało powiedzieć, że w sytuacji, gdy ginie człowiek, gdy zachodzi potrzeba płacenia renty odszkodowawczej, on nie będzie w stanie się wypłacić. Powstaje więc problem realności wypłacania w stosunku do poszkodowanego.</u>
          <u xml:id="u-255.5" who="#JózefZych">Drugie zagadnienie odnoszące się do likwidowanego ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków z ruchu pojazdów mechanicznych. Proszę państwa, to ubezpieczenie miało zastosowanie wówczas, gdy na przykład przechodzień z własnej winy uległ wypadkowi samochodowemu, a statystyki wykazują, że takich wypadków w naszym kraju jest setki tysięcy. Wtedy również świadczyło się na rzecz kierowców, którzy sami spowodowali wypadek, poza oczywiście przypadkiem stanu nietrzeźwości. Likwidacja tego ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków pozbawia realnej ochrony i prawa do tych niskich i ograniczonych świadczeń wszystkich przechodniów, w tym również dzieci, które tak często ulegają wypadkom na drogach. A zatem myślę, że wyjście w obecnej sytuacji, bardzo trudnej, z propozycją likwidacji ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków z ruchu pojazdów mechanicznych jest nieprzemyślane do końca i przyniesie na obecnym etapie określone szkody społeczne.</u>
          <u xml:id="u-255.6" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Projekt, który obecnie został nam doręczony i nad którym dyskutujemy, odbiega w sposób zasadniczy zarówno od projektu poselskiego, jak i rządowego, które mieliśmy w pierwszym czytaniu. Dlatego też proszę wybaczyć, że do tego projektu odniosę się w sposób krytyczny i nie tak entuzjastycznie, jak przedstawił to poseł sprawozdawca.</u>
          <u xml:id="u-255.7" who="#JózefZych">Po pierwsze — chciałbym zauważyć, że projektodawca zapomniał o jednej rzeczy, jak mi się wydaje, a mianowicie, że w Kodeksie cywilnym jest cały rozdział traktujący o umowach ubezpieczenia. I od razu dostrzegam sprzeczność pomiędzy regulacjami, jakich mamy dokonać w tej ustawie, a regulacjami Kodeksu cywilnego. Weźmy chociażby pod uwagę art. 825 Kodeksu cywilnego, który mówi o ustalaniu odszkodowania z umowy ubezpieczenia przy szkodach majątkowych. Zasadą ustaloną w Kodeksie cywilnym jest to, iż odpowiada ubezpieczyciel do wysokości poniesionej szkody i nie ma żadnego odstępstwa. Natomiast w projekcie ustawy zakłada się, że umownie można ustalić odszkodowanie ponad tę kwotę. Wysoki Sejmie! Tak regulować sprawy nie wolno. A więc nie uchylając Kodeksu cywilnego, wprowadzamy regulację, która wyraźnie będzie sprzeczna z tym uregulowaniem. To jest jedna rzecz.</u>
          <u xml:id="u-255.8" who="#JózefZych">Druga rzecz — na tle dotychczasowej praktyki ubezpieczeniowej, orzecznictwa Sądu Najwyższego, a także poglądów przedstawicieli nauki mam istotne wątpliwości, czy można ustalać w umowach ubezpieczenia przy ustalaniu szkód w mieniu — odszkodowania, które przynoszą faktyczną szkodę.</u>
          <u xml:id="u-255.9" who="#JózefZych">Następne zagadnienie. Jeżeli czyta się ten projekt, można dostrzec, że autorzy często mylili dwa pojęcia: świadczenie ubezpieczeniowe i odszkodowanie ubezpieczeniowe. Wysoki Sejmie! To nie są pojęcia z codziennego życia i powszechnie stosowane. W znaczeniu ubezpieczeniowym odszkodowanie oznacza zupełnie co innego niż świadczenie. Świadczenie z reguły dotyczy ubezpieczeń od następstw nieszczęśliwych wypadków, życiowych itd., a odszkodowanie jest ściśle związane z odpowiedzialnością cywilną i ze szkodami majątkowymi.</u>
          <u xml:id="u-255.10" who="#JózefZych">Dalsza sprawa. Projekt ustawy to — w moim przekonaniu — dziwny projekt. Zakłada on od razu do ustawy, jako część składową, załącznik z podziałem na ryzyka ubezpieczeniowe, klasyfikacje itd. To wszystko może być wprowadzone, tylko jest pytanie — jeżeli idziemy dzisiaj na dobrowolne i szerokie ubezpieczenia, to wobec tego, jak to się ma do tego, że od razu w ustawie, w załączniku, dokonujemy pewnego podziału. Do celów statystycznych i innych to jest możliwe, ale czy jest możliwe dzisiaj określanie, według tych rodzajów, chociażby hasłowo, że w przyszłości zakład ubezpieczeń, który powstanie w jakiejkolwiek formie, musi się dopasowywać do tych haseł. Pytam się, jak to ma się do uregulowań, których obecnie dokonujemy. Wreszcie jeżeli popatrzymy na projekt ustawy, proszę państwa, i zamieszczone tam szczegółowe regulacje, to sprowadza się tę ustawę do roli ogólnych warunków ubezpieczenia. Na przykład jeżeli proponuje się zapis mówiący o możliwości odstąpienia od umowy ubezpieczenia, albo zapis, który mówi o tym, że minister finansów ma ustalić, w jaki sposób potwierdza się, czy ja wywiązałem się z obowiązkowego ubezpieczenia, czy nie, to chyba nie jest to regulacja do ustawy. Zgadzam się, że tego typu regulacje mogą być w ogólnych warunkach, może w zarządzeniu ministra finansów, w zgodzie, ale na pewno nie w ustawie.</u>
          <u xml:id="u-255.11" who="#JózefZych">Teraz przejdę do uwag szczegółowych i proszę mi wybaczyć, bo te uwagi są bardzo liczne. Jestem jednak usprawiedliwiony faktem, że ten projekt — jak powiedziałem na początku — zdecydowanie odbiega od poprzedniego.</u>
          <u xml:id="u-255.12" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie, spróbujmy dokonać szczegółowej analizy proponowanego tekstu.</u>
          <u xml:id="u-255.13" who="#JózefZych">Z art. 1 wynika, że ustawa dotyczy ubezpieczeń majątkowych i osobowych. Dla jasności trzeba powiedzieć, że dotyczy ona również ubezpieczeń obowiązkowych i dobrowolnych. Chociaż chcę powiedzieć, że w pewnym sensie te różnice bardzo się zamazują i tekst w wielu wypadkach jest nieczytelny. A zatem proponuję, aby art. 1 otrzymał następującą treść:</u>
          <u xml:id="u-255.14" who="#JózefZych">„Ustawa określa ogólne warunki i zasady podejmowania i prowadzenia działalności w zakresie ubezpieczeń majątkowych i osobowych zarówno obowiązkowych, jak i dobrowolnych”, a więc z pominięciem wymienionych w załączniku do ustawy.</u>
          <u xml:id="u-255.15" who="#JózefZych">Po drugie — Wysoki Sejmie, w art. 3 jest — w moim przekonaniu — uregulowanie, które jak gdyby stwierdzało fakt, że istnieją pewne ubezpieczenia, ale przecież nie o to chodzi.</u>
          <u xml:id="u-255.16" who="#JózefZych">Otóż w art. 3 ust. 1 mówi się tak: „Ubezpieczenia są obowiązkowe lub dobrowolne”. Wydaje się, że nie chodzi o stwierdzanie faktów, tylko chodzi o to, iż ustawa tworzy pewne rodzaje ubezpieczeń. A zatem proponuję, aby art. 3 ust. 1 otrzymał treść: „Wprowadza się ubezpieczenia obowiązkowe i dobrowolne”.</u>
          <u xml:id="u-255.17" who="#JózefZych">Może ktoś powiedzieć, że obecnie one też istnieją. Oczywiście, tylko jeżeli popatrzymy na sprawę z tego punktu widzenia, że my ograniczamy w sposób zasadniczy te ubezpieczenia obowiązkowe, a także z punktu widzenia legislacyjnego, myślę że taki zapis byłby trafniejszy.</u>
          <u xml:id="u-255.18" who="#JózefZych">I drugie — ust. 2 art. 3 stanowi, że ubezpieczenia są realizowane na podstawie umowy.</u>
          <u xml:id="u-255.19" who="#JózefZych">Wydaje się, że z punktu widzenia ustawy, a także teorii ubezpieczeń zapis ten powinien brzmieć następująco:</u>
          <u xml:id="u-255.20" who="#JózefZych">„Ochronę ubezpieczeniową ustanawia się na podstawie umowy zawieranej między ubezpieczycielem a ubezpieczającym”. Bo przecież realizacja ubezpieczeń następuje przez zawarcie umowy i ustanowienie ochrony ubezpieczeniowej — to jest istotą ubezpieczenia.</u>
          <u xml:id="u-255.21" who="#JózefZych">Proszę państwa, następna sprawa. W art. 4 ust. 2 pkt 3 stanowi się, że obowiązek zawierania ubezpieczeń może powstać także z tytułu innych ustaw, a także ratyfikowanych umów albo, prawda, umów międzynarodowych.</u>
          <u xml:id="u-255.22" who="#JózefZych">Otóż chciałbym przeciwstawić się jednemu zapisowi, a mianowicie wprowadzeniu do ustawy o ubezpieczeniach i obok ustawy o ubezpieczeniach i Kodeksu cywilnego jeszcze inne możliwości wprowadzania obowiązku ubezpieczeń czy regulacji w innych ustawach.</u>
          <u xml:id="u-255.23" who="#JózefZych">Wydaje się, że ustawa specjalistyczna o ubezpieczeniach, a także Kodeks cywilny stanowią dostateczną podstawę do tego, aby te regulacje były właśnie tutaj uregulowane. A zatem zapis ten powinien brzmieć „i inne ubezpieczenia przewidziane w ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską umowach międzynarodowych” — z pominięciem tych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-255.24" who="#JózefZych">W art. 5 stanowi się, że minister finansów określa moment powstania obowiązku zawarcia umowy-ubezpieczenia. Wydaje się, że chodzi tu o datę, bo ten moment jest określany przez datę.</u>
          <u xml:id="u-255.25" who="#JózefZych">Ust. 4 — w moim przekonaniu — powinien być w ogóle skreślony. Bo przecież nie w ustawie powinno się, jak mówiłem, regulować sprawy tak szczegółowe.</u>
          <u xml:id="u-255.26" who="#JózefZych">Jeżeli zaś chodzi o ust. 5, który obecnie stanowi, że ubezpieczyciel prowadzący działalność w zakresie ubezpieczeń obowiązkowych nie może odmówić świadczenia usług w tym zakresie, powinien on być — moim zdaniem — przeredagowany i otrzymać następującą treść:</u>
          <u xml:id="u-255.27" who="#JózefZych">„Ubezpieczyciel prowadzący działalność w zakresie ubezpieczeń obowiązkowych nie może odmówić zawarcia umowy ubezpieczenia w zakresie określonym ustawą”. Przecież tu chodzi o możliwość, czy w tym wypadku o to, że nie może odmówić zawarcia umowy ubezpieczenia.</u>
          <u xml:id="u-255.28" who="#JózefZych">Następnie w art. 6 ust. 9 mówi się o wielkości szkody. Otóż Kodeks cywilny — przypomnę — w art. 825 przy odszkodowaniach używa określenia wysokość szkody, a nie wielkość szkody.</u>
          <u xml:id="u-255.29" who="#JózefZych">W art. 7 jest, jak sądzę, pomyłka, bo tu mowa o tym, iż ubezpieczyciel jest zobowiązany poinformować ubezpieczającego o różnicach pomiędzy treścią ogólnych warunków i warunków standardowych. Otóż tam używa się zwrotu „rozbieżności”, a nie chodzi o rozbieżności w sensie prawnym, lecz o różnice pomiędzy tymi ogólnymi warunkami.</u>
          <u xml:id="u-255.30" who="#JózefZych">Następnie jeżeli chodzi o art. 8 — o czym już mówiłem — to obecnie stanowi on, że odszkodowanie z tytułu ubezpieczenia majątkowego nie może być wyższe od poniesionej szkody, chyba że umowa stanowi inaczej.</u>
          <u xml:id="u-255.31" who="#JózefZych">Proponuję, aby ust. 1 otrzymał treść: „odszkodowanie należne od zakładów ubezpieczeń nie może przewyższać wysokości szkody poniesionej przez ubezpieczającego.</u>
          <u xml:id="u-255.32" who="#JózefZych">Jeżeli chodzi o ust. 2, na co już zwrócił uwagę pan poseł sprawozdawca, bo jest użyte słowo „ryzyka”, a pan mówił o tym, że chodzi tutaj o zdarzenie. Proponuję, aby ust. 2 stanowił: „w przypadku zbiegu prawa do świadczeń z tytułu dwóch lub więcej ubezpieczeń z tego samego zdarzenia, odszkodowanie wypłaca się do wysokości szkody w granicach sum ubezpieczenia w ramach każdego ze składników ubezpieczenia, z uwzględnieniem odszkodowań już wypłaconych z innego ubezpieczenia. Wyraźnie dotyczy to odszkodowań.</u>
          <u xml:id="u-255.33" who="#JózefZych">Wreszcie w ust. 3 należałoby zamieścić zapis, iż przepis ust. 2 nie ma zastosowania przy ubezpieczeniach na życie i od następstw nieszczęśliwych wypadków. Jest to klasyczny przykład, gdy nastąpiło zamazanie różnic między pojęciem odszkodowania i świadczenia. Jeśli chodzi o art. 15 ust. 2, to pozwolę sobie odczytać, że obecnie stanowi on, że jeżeli towarzystwo będzie prowadziło działalność reasekuracyjną, należy to zaznaczyć w statucie. Proponuję zapis: „jeżeli towarzystwo zamierza prowadzić działalność reasekuracyjną, należy to zaznaczyć w statucie”, gdyż statut jest pierwotny, jeszcze przed podjęciem działalności, a dopiero po jego zarejestrowaniu mogą być te czynności podejmowane.</u>
          <u xml:id="u-255.34" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie, pozwoliłem sobie na zgłoszenie tych poprawek, przede wszystkim w trosce o to — skoro mamy przyjąć tę ustawę — aby ona uwzględniała te wszystkie elementy, które powinny wystąpić i była zgodna z Kodeksem cywilnym.</u>
          <u xml:id="u-255.35" who="#JózefZych">Brałem pod uwagę nie tylko uregulowania dotychczasowe, dotychczasową praktykę, ale także — chcę podkreślić — mój Klub Poselski PSL spotkał się z kierownictwem Państwowego Zakładu Ubezpieczeń. Szkoda tylko, że również z tamtej strony — bez względu na to, co o PZU myślimy, a wiele jest krytycznych uwag — nie skorzystano z tego. I wyrażam ubolewanie tylko z jednego powodu. Dysponując tak doskonałymi fachowcami, o czym mówił poseł sprawozdawca, nie zwrócono uwagi na wiele istotnych elementów. Gdyby tak było, to pewnie o wielu z tych poprawek nie trzeba byłoby w dniu dzisiejszym mówić.</u>
          <u xml:id="u-255.36" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie, odnoszę wrażenie, że sięgnięto — z tego co ja wiem na temat ubezpieczeń zagranicznych — do tekstów niemieckich. Bardzo to ładnie, bo ja sam zachęcałbym, abyśmy z wzorów niemieckich korzystali, ale z kiepskich tłumaczeń, jednak nie radziłbym korzystać. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-255.37" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-256">
          <u xml:id="u-256.0" who="#TadeuszFiszbach">Zapowiedziany przeze mnie poseł Edmund Jagiełło zabierze głos po przerwie, którą za chwilę ogłoszę.</u>
          <u xml:id="u-256.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie proszę o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-257">
          <u xml:id="u-257.0" who="#JacekPiechota">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy obiadowej odbędzie się wspólne posiedzenie Komisji Sprawiedliwości oraz Komisji Ustawodawczej w sali nr 101.</u>
          <u xml:id="u-257.1" who="#JacekPiechota">W dniu dzisiejszym w przerwie obiadowej ok. godz. 13.30 odbędzie się posiedzenie Konwentu Seniorów w gabinecie marszałka Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-257.2" who="#JacekPiechota">Ogłaszam przerwę do godziny 15.</u>
          <u xml:id="u-257.3" who="#JacekPiechota">Bardzo proszę, aby w czasie przerwy posłowie, którzy wnieśli poprawki, zechcieli się zebrać w saloniku obok sali posiedzeń. Także i w sprawie punktu, który ostatnio był przedmiotem dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-257.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min 30 do godz. 15 min 10)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-258">
          <u xml:id="u-258.0" who="#MikołajKozakiewicz">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-258.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę uprzejmie posłów o zajmowanie miejsc na sali.</u>
          <u xml:id="u-258.2" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę państwa, informuję, że komisje przedstawiły: po pierwsze, sprawozdania o rządowym projekcie ustawy o rozwiązywaniu stosunku pracy z pracownikami państwowymi, mianowanymi w urzędach naczelnych i centralnych organów administracji państwowej oraz terenowych organów administracji rządowej; po drugie, projekt uchwały w sprawie realizacji nadzoru nad działalnością ubezpieczeniową.</u>
          <u xml:id="u-258.3" who="#MikołajKozakiewicz">W związku z tym Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje dodanie punktów 6 i 7 porządku dziennego:</u>
          <u xml:id="u-258.4" who="#MikołajKozakiewicz">6. Sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o rozwiązywaniu stosunku pracy z pracownikami państwowymi mianowanymi w urzędach naczelnych i centralnych organów administracji państwowej oraz terenowych organów administracji rządowej (druki nr 433 i 457);</u>
          <u xml:id="u-258.5" who="#MikołajKozakiewicz">7. Projekt uchwały w sprawie realizacji nadzoru nad działalnością ubezpieczeniową.</u>
          <u xml:id="u-258.6" who="#MikołajKozakiewicz">Sprawozdanie komisji zostało obywatelom posłom doręczone, a projekt uchwały zostanie doręczony w najbliższym czasie.</u>
          <u xml:id="u-258.7" who="#MikołajKozakiewicz">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, uznam, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-258.8" who="#MikołajKozakiewicz">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-258.9" who="#MikołajKozakiewicz">W porozumieniu z Konwentem Seniorów Prezydium Sejmu proponuje, aby obrady w dniu dzisiejszym zakończyć najpóźniej o godz. 18.30, a jutro wznowić obrady o godz. 9. Dzisiaj wieczorem muszą odbyć się posiedzenia klubów poselskich i posiedzenia komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-258.10" who="#MikołajKozakiewicz">Kontynuujemy dyskusję nad sprawozdaniem komisji o projektach ustaw o ubezpieczeniach majątkowych i osobowych.</u>
          <u xml:id="u-258.11" who="#MikołajKozakiewicz">Pierwszy w dyskusji zabierze głos poseł Edmund Jagiełło z Polskiej Unii Socjaldemokratycznej. Przygotuje się pan poseł Janusz Błaszczyk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-259">
          <u xml:id="u-259.0" who="#EdmundJagiełło">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Ustawa o ubezpieczeniach majątkowych i osobowych wprowadza wolny rynek w dziedzinie o dużym znaczeniu społecznym. W grudniu w ubiegłym roku wraz z grupą posłów wniosłem poselski projekt nowelizacji ustawy o ubezpieczeniach majątkowych i osobowych. Projekt ten został napisany przez ekspertów „Westy” i Uniwersytetu Łódzkiego. Stał się on zaczynem do długich, bo 7 miesięcy trwających prac. W tym czasie pojawiły się inne projekty poselskie i rządowe. Prace przybrały konkretny, twórczy charakter od czasu powołania podkomisji nadzwyczajnej do sprawy rozpatrzenia tych projektów, wyłonionej z Komisji Nadzwyczajnej ds. Przekształceń Własnościowych. Przewodniczącym tej komisji został pan poseł Ryszard Pidek. Przyspieszenia nabrały również prace nad tym projektem, gdy do prac z Ministerstwa Finansów został oddelegowany pan dr Kostrzewa.</u>
          <u xml:id="u-259.1" who="#EdmundJagiełło">Proszę państwa, powstał projekt, który państwo macie przed sobą. Jest on oceniany jako bardzo dobry i bardzo nowatorski. Dlatego nie mogę się zgodzić z oceną pana posła Zycha, którego ocenę uważam za zbyt krytyczną. Sądzę, że idea, filozofia tego projektu obroni się sama, a co do szczegółów zapisów, niewątpliwie można by wnosić poprawki.</u>
          <u xml:id="u-259.2" who="#EdmundJagiełło">Projekt ten zmienił właściwie filozofię i ideę ubezpieczenia, przede wszystkim odstąpiono od obowiązkowych ubezpieczeń ustawowych i przyjęto formułę ubezpieczeń obowiązkowych.</u>
          <u xml:id="u-259.3" who="#EdmundJagiełło">Oczywiście, proszę państwa, wiąże się to z pewnym ryzykiem. Nasze społeczeństwo ma pewne, niestety, niedobre nawyki. Każdy, kto nabył samochód kto wybudował dom, to w momencie aktu kupna właściwie ten dobytek był ubezpieczony, ustawowo ubezpieczony. Natomiast teraz nawet obowiązkowe ubezpieczenie jest ważne dopiero w momencie zawarcia umowy między ubezpieczycielem a ubezpieczającym się.</u>
          <u xml:id="u-259.4" who="#EdmundJagiełło">Wobec tego uważam, że okres do końca roku musi być bardzo intensywnie wykorzystany do nauki nowych zasad ubezpieczeń.</u>
          <u xml:id="u-259.5" who="#EdmundJagiełło">Proszę państwa, w ustawie z 1984 r. było 9 pozycji ubezpieczeń obowiązkowych. Ten projekt przewiduje zaś tylko dwa ubezpieczenia. Pierwsze, odpowiedzialność cywilna posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów, drugie, ubezpieczenie budynków gospodarczych gospodarstw wiejskich, rolnych od ognia. Proszę państwa, tutaj jest pewien znak zapytania, budzi się we mnie wątpliwość. Zresztą już pani poseł Stolzman mówiła, że nie ma jednomyślności wśród rolników co do przyjęcia tego zapisu. Jestem lekarzem na wsi i od kilkunastu tygodni zadawałem te pytania przy każdej okazji na spotkaniach. Po dłuższej dyskusji uzasadniającej celowość wniesienia takiego zapisu odnosiłem wrażenie, że większość się z tym zgadzała. Jednocześnie uważam, że ten zapis jest niepełny, bo jeśli założyć ubezpieczenie budynków, to powinno być ubezpieczone również mienie w tych budynkach, dlatego że właściwie ubezpieczenie murów… dla przykładu w stodole będzie stał kombajn, maszyny rolnicze, i spłonie to wszystko, właściwie zasadnicza wartość to jest to mienie ruchome, a w budynkach mieszkalnych — wyposażenie.</u>
          <u xml:id="u-259.6" who="#EdmundJagiełło">Tak że zgłaszam wniosek formalny, jeśli chodzi o poprawkę do tego zapisu, że gdyby Wysoka Izba przyjęła, że ubezpieczamy budynki, a co do tego mam mieszane uczucia, bo jeśli założyć pewną liberalizację, a jestem jej zwolennikiem, to należałoby odstąpić od tego, ale jednak myślę, że na okres przejściowy może to być zapis tymczasowy. W ciągu 3–5 lat, dopóki nie zmienią się nawyki, należałoby chyba ten zapis przyjąć, rozszerzyć, tak że art. 3 ust. 2 brzmiałby — ubezpieczenie budynków i mienia ruchomego, wchodzących w skład gospodarstwa rolnego.</u>
          <u xml:id="u-259.7" who="#EdmundJagiełło">Następnie, proszę państwa, również z rozmów z rolnikami wynikało, że należałoby przyjąć czy rozszerzyć — przyjąć trzeci obowiązek ubezpieczeniowy. Odpowiedzialności cywilnej rolników.</u>
          <u xml:id="u-259.8" who="#EdmundJagiełło">Wysoka Izbo! W dotychczasowych składkach ubezpieczeniowych wsi — powiem to obrazowo — jeden ha był obciążony 68 kilogramami żyta, z tego tylko 3 kg były przeznaczone na odpowiedzialność cywilną, czyli niecałe 4% składki. Jest to składka w sensie wysokości znikoma, natomiast — jeśli takiego ubezpieczenia nie przyjmiemy — naprawdę skutki będą tragiczne. Wypadków bowiem jest w gospodarstwach rolnych coraz więcej. Ja to obserwuję na co dzień. Załóżmy, że sąsiad sąsiadowi przyjdzie pomóc w jakichś pracach i dozna uszczerbku na zdrowiu czy nawet utraty życia, to rolnik nie będzie w stanie ponieść ciężarów wypadku. Czy wyjedzie wóz konny, który nie musi być ubezpieczony, na drogę i spowoduje wypadek z autobusem na przykład — straty olbrzymie i tragedia. Dlatego uważam, że rolnik czy ktokolwiek w takim wypadku nie będzie w stanie ponieść ciężaru obciążeń, jeśli chodzi o restrykcje.</u>
          <u xml:id="u-259.9" who="#EdmundJagiełło">Zgłaszam wobec tego jeszcze w art. 4 ust.3 zapis, że do tych ubezpieczeń obowiązkowych przyjmuje się ubezpieczenia obowiązkowe od odpowiedzialności cywilnej rolników za szkody powstałe w związku z prowadzeniem indywidualnego gospodarstwa rolnego oraz za szkody wyrządzone w życiu prywatnym.</u>
          <u xml:id="u-259.10" who="#EdmundJagiełło">Proszę Państwa! W wypadku odpowiedzialności cywilnej wysokość składki naprawdę nie jest wielka.</u>
          <u xml:id="u-259.11" who="#EdmundJagiełło">Jeszcze kilka drobnych poprawek, które nasunęły mi się w czasie przeglądania tej ustawy, choć muszę powiedzieć, że cały czas jako członek podkomisji czynnie uczestniczyłem w pracach tej komisji. Niestety, albo nie udało się tych poprawek wprowadzić, albo umknęły uwadze w czasie prac. Popieram wniosek mniejszości w artykule 11, aby akcje spółek akcyjnych firm ubezpieczeniowych nie były imienne, ponieważ będzie ograniczać to możliwość transferu tych akcji, dlatego że w akcjach imiennych z reguły zarząd lub rada nadzorcza muszą wydawać decyzje. Nie uważam, żeby to było słuszne.</u>
          <u xml:id="u-259.12" who="#EdmundJagiełło">Proszę Państwa! W artykule 34 proponowałbym uściślenie zapisu, tam jest o działalności brokerskiej, należałoby zapisać: na działalność brokerską ubezpieczeniową wyraża zgodę minister finansów. W art. 34 ust. 3 jest zapis, że na prowadzenie działalności brokerskiej oraz dopuszczalny zakres tej działalności, tutaj należałoby zmienić: na prowadzenie działalności brokerskiej w zakładzie ubezpieczeń, żeby to było jasne i czytelne, żeby nie rozszerzało to zakresu, konieczności uzyskania pozwolenia poza tę ustawę ubezpieczeniową. Może to jest niepotrzebne, uważam jednak, że po prostu będzie czytelniejsze.</u>
          <u xml:id="u-259.13" who="#EdmundJagiełło">Następny punkt, art. 39. Jest tutaj duża wątpliwość i po konsultacji z panem dr Kostrzewą i z panem posłem Pidkiem doszliśmy do wniosku, że warto by zmienić zapis artykułu 39. Dlatego że w wypadku, gdy firma ubezpieczeniowa już istnieje, funkcjonuje, ten zapis stawiałby zbyt wysokie bariery dla wchodzenia kapitału obcego powyżej 51%. W momencie kiedy jest organizowana, powstaje, ten wymóg jest niewątpliwie niezbędny, a gdy firma już funkcjonuje, to dlaczego na przykład Anglik ma nie wykupić akcji za 2 tysiące funtów. Ten zapis wyraźnie ograniczałby tę możliwość i ograniczałby również możliwość dopływu kapitału obcego do naszych firm. Wobec tego prosiłbym o zapisanie — to jest wniosek — że przepis ustępu 1 punkt 2 artykułu 39. nie ma zastosowania w razie nabycia przez udziałowca zagranicznego akcji spółki prowadzącej działalność ubezpieczeniową, czyli już prowadzącej działalność ubezpieczeniową.</u>
          <u xml:id="u-259.14" who="#EdmundJagiełło">Proszę Państwa! Jest jeszcze jedna wielka korzyść, jaką uzyskano w czasie prac nad tą ustawą, w wypadku „Westy” było zagrożenie, bo ustawa stanowi, że tylko spółka akcyjna może i towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych, a „Westa”, „Polisa” są spółdzielniami, wobec tego musiały ulec przekształceniu. Zastanawiano się, aby uniknąć paniki w całym kraju, przekształcenie spółdzielni musiałoby się odbyć przez proces likwidacyjny i po prostu znaleziono casus „Westa”. Wiele godzin spędził nad tym pan prezes Baranowski z przedstawicielami Ministerstwa Finansów, aby znaleźć rozwiązanie i znaleziono taką możliwość, że udziałowcy spółdzielcy mogą wchodzić ze swoimi wkładami w spółkę akcyjną bez procesu likwidacyjnego. Przy tej okazji powstał ogólniejszy model, który wykorzystał pan poseł Pidek, zgłaszając do Sejmu projekt ustawy, dający propozycje przekształcania spółdzielni w spółkę akcyjną bez procesu likwidacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-259.15" who="#EdmundJagiełło">Mówiono tutaj wczoraj o rewolucyjnym charakterze ustawy o prywatyzacji, proszę państwa, ta ustawa, zresztą ściśle związana z całym pakietem i może dlatego była rozpatrywana łącznie przez Nadzwyczajną Komisję, także ma istotny charakter. Daje podstawy do myślenia również w kategoriach własności, o które tak nam bardzo chodzi, ale również powstawania firm ubezpieczeniowych, które na zasadzie konkurencyjności będą tak działać, że każdy ubezpieczyciel i każdy ubezpieczający będzie na tym zyskiwał.</u>
          <u xml:id="u-259.16" who="#EdmundJagiełło">Mam prośbę, aby rzetelnie rozpatrzyć i zgodnie z sumieniem te moje propozycje, szczególnie jeśli chodzi o odpowiedzialność cywilną dla rolników. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-259.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-260">
          <u xml:id="u-260.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-260.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos zabierze obecnie poseł Janusz Błaszczyk ze Stronnictwa Demokratycznego. Przygotuje się pan poseł Stanisław Rogowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-261">
          <u xml:id="u-261.0" who="#JanuszBłaszczyk">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedłożony projekt ustawy o ubezpieczeniach majątkowych i osobowych wychodzi naprzeciw dążeniom i oczekiwaniom społecznym i jest zgodny z kierunkiem przeobrażeń gospodarczych kraju. To kolejny krok w kierunku demonopolizacji sektora państwowego. Obecnie obowiązująca ustawa nie odpowiada realiom dnia dzisiejszego. W związku z tym powstała konieczność opracowania całkiem nowej ustawy, odpowiadającej standardom obowiązującym w systemie europejskim, EWG i światowym oraz kierunkami przekształceń własnościowych. Przedłożony projekt spełnia te wymagania.</u>
          <u xml:id="u-261.1" who="#JanuszBłaszczyk">Rozwiązania zawarte w ustawie pozwalają na współpracę i docelowo na włączenie się w europejski i światowy system ubezpieczeń. Będą i są zrozumiałe dla kontrahentów zagranicznych i krajowych. W okresie tworzenia się polskiego rynku ubezpieczeniowego zapewniają jego ochronę, gdyż zgodnie z art. 99, art. 41 i 42, mówiącym o możliwości działania na rynku polskim ubezpieczycieli zagranicznych, wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 1993 r. Daje to możliwość odrodzenia się i okrzepnięcia polskich zakładów ubezpieczeniowych.</u>
          <u xml:id="u-261.2" who="#JanuszBłaszczyk">Rozwiązania te nie wykluczają, a odwrotnie — zachęcają do szybkiego inwestowania i tworzenia zakładów ubezpieczeniowych przez kontrahentów zagranicznych, z tym że w pierwszym okresie mogą to być polskie zakłady ubezpieczeniowe, nawet z udziałem 100% kapitału zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-261.3" who="#JanuszBłaszczyk">Warto zaznaczyć, że projekt ustawy jest jednym z nielicznych, który w umiejętny sposób wiąże ochronę rynku polskiego z szerokimi możliwościami inwestowania kapitału zagranicznego przy jego pełnej gwarancji i stabilizacji. Jak powszechnie wiadomo, zakłady ubezpieczeniowe to druga potęga finansowa poza bankami. Rozwiązania zawarte w art. 40 projektu mówią o lokatach funduszy ubezpieczeniowych, co może w znacznym stopniu przyczyniać się do rozwoju gospodarczego kraju. Nawiąże się w ten sposób do dawnych tradycji ubezpieczeniowych. Towarzystwa bowiem ubezpieczeniowe w wysokim stopniu wpływały na procesy inwestycyjne, będąc również liczącym się partnerem na rynku kapitałowym.</u>
          <u xml:id="u-261.4" who="#JanuszBłaszczyk">Wysoka Izbo! Przedłożony projekt jest głęboką reformą w zakresie ubezpieczeń majątkowych i osobowych. Spełnia oczekiwania społeczeństwa i konsumuje wnioski zgłoszone w trakcie pierwszego czytania projektu. Ustawa zdecydowanie ogranicza zakres ubezpieczeń obowiązkowych tylko do dwóch wypadków, to jest od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów samochodowych i ubezpieczenia budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego. Przedmówcy o tym dość dużo mówili.</u>
          <u xml:id="u-261.5" who="#JanuszBłaszczyk">Pozostałe ubezpieczenia majątkowe i osobowe są dobrowolne. Znosi się ubezpieczenie obowiązkowe upraw, o co tak bardzo zabiegali rolnicy. Zachowano jednak rozsądek, by ubezpieczenie to znieść z dniem 30 września 1990 r. Ostatnie wichury i gradobicie dowiodło słuszności tej decyzji, zmniejszając straty finansowe wielu rolników w najtrudniejszym dla nich okresie.</u>
          <u xml:id="u-261.6" who="#JanuszBłaszczyk">Uchwalając ustawę, musimy my, posłowie, a również ubezpieczający się, zdawać sobie sprawę, że zniesienie ubezpieczeń obowiązkowych w wielu dziedzinach jest potrzebne, ale zarazem przejście na ubezpieczenie dobrowolne będzie w sposób znaczący wpływało na zwiększenie stawek ubezpieczeniowych. Od popytu na te ubezpieczenia będzie zależała stawka ubezpieczeniowa. Im mniejsze będzie zainteresowanie, tym stawki będą większe.</u>
          <u xml:id="u-261.7" who="#JanuszBłaszczyk">Projekt przewiduje dwa rodzaje umów w zakresie ubezpieczeń dobrowolnych. Pierwsze, oparte na standardowych ogólnych warunkach, które są jednolite dla wszystkich ubezpieczycieli; i drugie ogólne, czyli dowolne, ubezpieczenie w zależności od umowy między ubezpieczycielem i ubezpieczającym. Daje to możliwość różnorodności umów oraz powstawania konkurencji między ubezpieczycielami przez wysokość proponowanych stawek ubezpieczeniowych, jakość i różnorodność ofert.</u>
          <u xml:id="u-261.8" who="#JanuszBłaszczyk">Wysoki Sejmie! Z uznaniem trzeba zauważyć, iż projekt ustawy przewiduje dwie formy działalności ubezpieczeniowej — przez spółkę akcyjną oraz towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych. Obie te formy są stosowane w krajach EWG i na świecie. Pozwolą wejść polskim towarzystwom ubezpieczeniowym w krąg wypróbowanych systemów ubezpieczeniowych. Formy te są zgodne z kierunkami przeobrażeń gospodarczych w kraju. Pierwsza z nich jest przewidziana dla dużych i średnich zakładów ubezpieczeniowych, druga jest dostosowana do mniejszych społeczności lokalnych, branżowych itp. Wybór formy zależy od akcjonariuszy i ubezpieczających się.</u>
          <u xml:id="u-261.9" who="#JanuszBłaszczyk">Przepisy ustawy przewidują kontrolę ministra finansów nad działalnością ubezpieczeniową. Na pewno jest ona niezbędna, aby zapewnić ochronę ubezpieczających się obywateli. Ryzyko tej działalności musi być ograniczone do minimum. Minister, wydając zezwolenie na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej, staje się niejako gwarantem pewności działalności tego zakładu, mając możność jej kontroli. Utrata wieloletnich składek związanych z likwidacją czy upadłością zakładu może bowiem stać się klęską dla wielu obywateli. Można mieć wątpliwości, czy kontrola taka jest słuszna. Ważne jest jednak, że ingerencja ministra finansów ogranicza się do wypadków wyraźnie określonych i chroni interesy ubezpieczonych.</u>
          <u xml:id="u-261.10" who="#JanuszBłaszczyk">Kończąc chciałbym się ustosunkować do wniosków mniejszości. Jestem przeciwny wnioskowi drugiemu, gdyż może on teraz oraz później, po wprowadzeniu ustawy o podatkach dochodowych osobistych, prowadzić do oszustw podatkowych zarówno przez osoby fizyczne, jak i prawne. Wniosek pierwszy przewiduje ograniczenie ubezpieczeń obowiązkowych do ubezpieczenia budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od, ognia i innych zdarzeń. Budynki te, jak tu przedmówcy mówili, stanowią zaplecze gospodarstwa rolnego i niejednokrotnie są dorobkiem wielu pokoleń, stanowiąc duży kapitał produkcyjny. Odbudowa po ich utracie będzie na pewno przekraczać możliwości finansowe rolników. Z tego też względu jestem przeciwny temu wnioskowi.</u>
          <u xml:id="u-261.11" who="#JanuszBłaszczyk">Jednocześnie chciałbym poddać pod rozwagę Wysokiej Izby, o czym przedmówcy również mówili, możliwość wprowadzenia obowiązkowego ubezpieczenia rolników od odpowiedzialności cywilnej związanej z prowadzeniem gospodarstwa rolnego. Przy obecnym wysokim nasyceniu gospodarstw nie najwyższej jakości techniką oraz koniecznością angażowania w okresie nasilenia prac polowych pracowników dorywczych, niejednokrotnie nie zaznajomionych z tego typu techniką i pracami potowymi, istnieje duże zagrożenie wypadkowe i to nie tylko ze strony techniki, lecz także stosowania toksycznych środków ochrony roślin. Roszczenia osób trzecich, w tym wypadku od właściciela gospodarstwa, za poniesione szkody mogą przekraczać jego możliwości. Dotyczyć to może odszkodowań wypadkowych czy rent inwalidzkich.</u>
          <u xml:id="u-261.12" who="#JanuszBłaszczyk">Wysoki Sejmie! Odnosząc się w całości do projektu ustawy, chciałbym go poprzeć jako ważny element porządkowania spraw ekonomiczno-finansowych. Chciałbym też go poprzeć z tego względu, że jest skojarzony z całością budowania nowych stosunków własnościowych w naszym kraju. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-261.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-262">
          <u xml:id="u-262.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-262.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma pan poseł Stanisław Rogowski z UChS. Przygotuje się poseł Wilhelm Wolnik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-263">
          <u xml:id="u-263.0" who="#StanisławRogowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Po kilkumiesięcznych pracach komisji otrzymaliśmy ostateczny tekst ustawy ubezpieczeniowej, którego podstawą były projekty poselskie i projekt rządowy. Już sam ten fakt świadczy o wadze problemu i zainteresowaniu nim zarówno kręgów rządowych, jak i społeczeństwa. Istotnie, mimo iż ubezpieczenia pozostają niejako na drugim planie w całokształcie struktury prawno-gospodarczej, są jednak jej ważnym elementem, bez którego trudno wyobrazić sobie funkcjonowanie nowoczesnego państwa. Dotychczasowa sytuacja w tym zakresie, jak wiadomo; pozostała w ścisłym związku z ogólnymi rozwiązaniami systemowymi, z centralizacją i monopolem państwa. Pewne przemiany w sferze ubezpieczeń pojawiły się już jakiś czas temu, jednakże nie zmieniły zasadniczego obrazu sytuacji. Trzeba jednak podkreślić, iż także w związku z tradycjami ubezpieczeń w Polsce w okresie międzywojennym i wcześniej sfera ta przedstawiała się i tak znacznie lepiej niż w innych krajach tzw. realnego socjalizmu. Tym niemniej obowiązujące dotychczas zasady nie pozwalały na dokonanie zmian koniecznych wobec zasadniczych przemian prawno-gospodarczych w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-263.1" who="#StanisławRogowski">Wydaje się, że omawiany dzisiaj projekt spełnia warunki nowoczesnej i odpowiedniej do sytuacji podstawy prawnej pozwalającej na zasadnicze przekształcenia w zakresie ubezpieczeń. Jak zawsze zresztą, ustawa jest tylko podstawą określającą ogólne zasady i wprowadzającą podstawowe rozstrzygnięcia. Niektóre z nich w niniejszej ustawie, mimo iż zasadniczo słuszne, mogą w praktyce zredukować jej zalety i korzyści. I tak na przykład, właściwe jest zredukowanie katalogu ubezpieczeń obowiązkowych, przy czym należałoby się, naszym zdaniem, opowiedzieć raczej za wersją komisji przyjętą w art. 4, głównie ze względu, jak już była mowa z tej trybuny, na stosunkowo dużą wartość budynków gospodarczych, co przy znacznej szkodowości tu występującej i niewielkich na ogół rezerwach finansowych właścicieli mogłoby — w razie zwiększenia szkody — w istotny sposób pogorszyć warunki bytowe poszkodowanych, a nawet doprowadzić w niektórych wypadkach do likwidacji gospodarstwa. Tym niemniej rozstrzygnięcia takie powinny z czasem zniknąć, jeżeli stoimy na stanowisku zasadniczej dobrowolności ubezpieczeń i własnego wyboru oraz ryzyka ubezpieczającego. Na świecie odchodzi się od obowiązkowych ubezpieczeń poza ubezpieczeniami od odpowiedzialności cywilnej. W tym miejscu poparłbym właściwie te głosy, które tu padły przed chwilą, że być może nawet teraz należałoby włączyć jeszcze do zakresu obowiązkowych ubezpieczeń właśnie ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej w związku z prowadzeniem gospodarstwa rolnego. Pewne obawy w związku z tym może jednak budzić postanowienie pkt. 3 ust. 4, który otwiera drogę do rozszerzenia katalogu ubezpieczeń obowiązkowych. Oby w przyszłości korzystano z tego przepisu rzeczywiście tylko w wyjątkowych wypadkach. Poparłbym tu również stanowisko pana posła Zycha, który postulował skreślenie pewnej części tego punktu i pozostawienie — jeśli dobrze pamiętam — tylko części dotyczącej zobowiązań międzynarodowych.</u>
          <u xml:id="u-263.2" who="#StanisławRogowski">Ustawa daje ubezpieczycielowi dość rozległe na ogół uprawnienia do samodzielnej regulacji zadań i warunków ubezpieczeń, utrzymując przy tym różne formy zależności od ministra finansów, co jest oczywiście jako zasada konieczne i słuszne. Nasuwa się jednak pytanie, czy uzależnienie to w praktyce nie ograniczy nadmiernie samodzielności ubezpieczycieli. Zależy to oczywiście od polityki resortu. W pierwszym okresie powstawania i organizacji ubezpieczycieli ścisły nadzór i ramy mogą być nawet pożyteczne, szczególnie dla ubezpieczających, ale oby stan ten nie utrwalił się na dłużej, do czego tendencje mogą zresztą istnieć, biorąc pod uwagę pewne nawyki, od kilkudziesięciu lat przecież zakorzenione w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-263.3" who="#StanisławRogowski">Projekt ustawy powołuje dwie nowe instytucje — fundusz gwarancyjny oraz Izbę Ubezpieczeniową.</u>
          <u xml:id="u-263.4" who="#StanisławRogowski">Jeżeli dodamy do tego wspomniany wyżej nadzór ubezpieczeniowy ministra finansów, który zresztą również będzie miał instytucjonalny kształt, powstanie nowa sfera wydatków, związanych z funkcjonowaniem i obsługą tych instytucji obciążających formalnie ubezpieczycieli, co jednak w istocie oznacza ubezpieczających, bowiem koszty zawsze wpływać będą na wysokość składek. I znów obawa i życzenie zarazem, aby te niezbędne skądinąd instytucje nie rozrosły się do rozmiarów wprowadzających więcej obciążeń niż pożytku.</u>
          <u xml:id="u-263.5" who="#StanisławRogowski">W związku z tym jeszcze jedna uwaga i zarazem propozycja zmiany, odnosząca się do art. 84, który moim zdaniem powinien brzmieć: Koszty nadzoru nad działalnością ubezpieczycieli ponosi minister finansów.</u>
          <u xml:id="u-263.6" who="#StanisławRogowski">W obecnej redakcji 50% kosztów ponoszą ubezpieczyciele. Owa partycypacja kontrolowanych w kosztach nadzoru nie jest właściwa, nie skłania do racjonalnego kształtowania kosztów, a także może rodzić niewłaściwe skojarzenia. Organ nadzoru nie powinien w żadnym wypadku i w żadnej formie, nawet pośredniej, być zależny od kontrolowanej jednostki.</u>
          <u xml:id="u-263.7" who="#StanisławRogowski">W art. 43 wysokość przekazywanego za granicę zysku została określona jako nie niższa niż 15% tego zysku wypłacanego osobie zagranicznej. Można żywić obawy przed tendencją do zbytniego zawyżania tego procentu. Z drugiej strony trzeba wziąć pod uwagę racje, według których musi istnieć pewna gwarancja wywozu za granicę minimum zysku. Inne rozstrzygnięcie zniechęcić by mogło do wchodzenia w spółki ubezpieczeniowe osób zagranicznych planujących ewentualną działalność w Polsce. I znów bardzo wiele zależeć tu będzie od właściwej i obiektywnej oceny resortu finansów.</u>
          <u xml:id="u-263.8" who="#StanisławRogowski">Wreszcie chciałbym zwrócić uwagę, iż cały rozdział drugi projektu zatytułowany „O towarzystwach ubezpieczeń wzajemnych”, mimo bardzo dobrych intencji, które stały u podstaw wprowadzenia tej formy, prawdopodobnie może być martwą literą, ponieważ wydaje się, że forma ta w Polsce nie będzie miała powodzenia, szczególnie w obecnej sytuacji finansowej obywateli. W Europie instytucje tego typu istnieją, ale ich rozkwit należy już raczej do przeszłości. Występują one w niewielkim zakresie i jako uzupełnienie zasadniczych jednostek ubezpieczeniowych. Przyszłość pokażę, czy tak rzeczywiście będzie, w każdym razie dobrze, że zauważono możliwość poszerzenia zakresu różnego rodzaju form ubezpieczycieli.</u>
          <u xml:id="u-263.9" who="#StanisławRogowski">Na koniec chciałbym podzielić się pewną refleksją związaną z obecnym i przyszłym stanem instytucji ubezpieczeniowych w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-263.10" who="#StanisławRogowski">Niedawnemu jeszcze monopoliście, czyli PZU, stawiano w przeszłości i stawia się obecnie wiele różnych zarzutów. Część z nich, szczególnie w przeszłości, nie pozbawiona była racji. W surowej, lecz czasami powierzchownej krytyce zapominano jednak, że przedsiębiorstwo to wkomponowane było w całokształt scentralizowanego, monopolistycznego systemu, a większość istotnych decyzji podejmował resort finansów. W ogóle zasady finansowe ustalane były odgórnie i dalekie były od doskonałości. Tak na przykład fundusz rezerwowy i rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe, które muszą być składane do NBP do 1984 roku nie były w ogóle oprocentowane, a świadczenia wypłacano przecież w wysokości aktualnej. Biorąc pod uwagę inflację, nic dziwnego, że finanse PZU nie są w tej chwili w najlepszym stanie.</u>
          <u xml:id="u-263.11" who="#StanisławRogowski">Wysoki Sejmie! Obecna ustawa przewiduje reorganizację PZU po przekształceniu go w spółkę akcyjną skarbu państwa. Biorąc pod uwagę fakt, iż mimo szerokich możliwości, jakie daje ustawa w zakresie powstawania nowych firm ubezpieczeniowych, PZU ma potencjalnie największe możliwości funkcjonowania.</u>
          <u xml:id="u-263.12" who="#StanisławRogowski">Będzie więc rzeczą szczególnie ważną właściwa reorganizacja zakładu. Wydaje się, że najwłaściwszy byłby podział regionalny i pozostawienie szerokiego marginesu inicjatywy ośrodkom lokalnym. Korzyści byłyby widoczne już chociażby w bieżącym ustalaniu wysokości składek, zależnie na przykład od szkodowości na danym terenie, a nie obliczanych centralnie, co zawyża składki ubezpieczeniowe w dość istotny sposób na niektórych terenach.</u>
          <u xml:id="u-263.13" who="#StanisławRogowski">Trzeba poza tym wykorzystać potencjał istniejących ubezpieczycieli, nie tylko zresztą PZU, ale i innych, nie oczekując, iż lepsze warunki stworzone przez ustawę dadzą od razu efekty w postaci wielości silnych i konkurencyjnych firm, również zachodnich.</u>
          <u xml:id="u-263.14" who="#StanisławRogowski">Obcy kapitał zaangażuje się w zwiększonym zakresie prawdopodobnie dopiero wtedy, gdy pozytywnie oceni możliwości i efekty nowego stanu prawnego.</u>
          <u xml:id="u-263.15" who="#StanisławRogowski">Mimo pewnych zastrzeżeń i obaw związanych z funkcjonowaniem tej ustawy i wnioskując o wprowadzenie tej niewielkiej modyfikacji, o której mówiłem, klub nasz poprze w głosowaniu omawiany projekt ustawy. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-263.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-264">
          <u xml:id="u-264.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-264.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos zabierze poseł Wilhelm Wolnik z PKLD. Przygotuje się poseł Marek Boral.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-265">
          <u xml:id="u-265.0" who="#WilhelmWolnik">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chciałbym się odnieść w swoim wystąpieniu do projektu ustawy o ubezpieczeniach majątkowych i osobowych i zgłosić kilka uwag co do działalności ubezpieczeniowej jako specyficznego rodzaju działalności gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-265.1" who="#WilhelmWolnik">Chciałbym zaraz na początku uprzedzić Wysoki Sejm, iż na pewno uwagi i wnioski, które będę chciał wnieść, nie będą zbyt popularne. Wnoszę je jednak w imieniu własnym i w imieniu swoich wyborców z pełną świadomością.</u>
          <u xml:id="u-265.2" who="#WilhelmWolnik">Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że istniejące od ponad 40 lat do chwili obecnej monopolistyczne instytucje, jakimi są Państwowy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Towarzystwo Ubezpieczeniowe „Warta”, muszą ulec zgodnie z założeniami gospodarczymi przekształceniu. Mówiąc inaczej, tak jak dla ludności i gospodarki niezbędne jest istnienie ubezpieczeń gospodarczych, tak również niezbędne jest złamanie monopoli tych instytucji. Wprowadziły one dziewięć rodzajów ubezpieczeń przymusowych, czyli ustawowych, czego nie było i nie ma w żadnym kraju świata, a jednocześnie nasze PZU przez ponad 40 lat nie potrafiło doprowadzić do jednego kompleksowego i pełnego ubezpieczenia gospodarstwa rolnego.</u>
          <u xml:id="u-265.3" who="#WilhelmWolnik">Rolnik czy spółdzielnia rolnicza, chcąc skorzystać z pełnej ochrony ubezpieczenia, musieli posiadać w PZU od 6 do 8 różnych ubezpieczeń.</u>
          <u xml:id="u-265.4" who="#WilhelmWolnik">Stąd też zachodzi konieczność zreformowania systemu ubezpieczeń gospodarczych. Na etapie dotychczasowych prac legislacyjnych jesteśmy w posiadaniu trzech projektów ustaw dotyczących ubezpieczeń osobowych i majątkowych, zawartych w materiałach w drukach nr 183, 293 i 418 plus naturalnie dzisiejsze sprawozdanie. W większości ich przepisy i założenia są ze sobą zgodne. Występują różnice pomiędzy zapisem przedmiotowym obowiązkowego ubezpieczenia.</u>
          <u xml:id="u-265.5" who="#WilhelmWolnik">Na podstawie długoletniej praktyki zawodowej i kontaktu z rolnikami, opowiadam się ze względów społecznych i interesów rolnika, za pozostawieniem w formie obowiązkowej dwóch podstawowych ubezpieczeń w rolnictwie, czyli w gospodarstwie rolnym, tj. budynków i upraw od ognia, powodzi i innych zdarzeń losowych. W rolnictwie dominują szkody masowe, obejmujące swym zasięgiem duże obszary, dużą liczbę jednostek gospodarczych i mające na ogół charakter klęski żywiołowych takich, jak ogień, huragan, powodzie i gradobicia. Siła niszczenia obejmuje nieraz w całości zabudowania, płody rolne i inne składniki mienia gospodarstwa o wielkiej wartości materialnej, stanowiące nieraz dorobek kilku pokoleń. Wspomniane czynniki, a więc wysoka możliwość wystąpienia szkody i maksymalizacja jej wysokości, skutkują dla gospodarstwa rolnego możliwością zachwiania podstaw jego istnienia czy zupełnej ruiny.</u>
          <u xml:id="u-265.6" who="#WilhelmWolnik">Zakładając, że ubezpieczenie upraw będzie ubezpieczeniem dobrowolnym, zrozumiałe jest, iż do instytucji ubezpieczeniowej zgłoszą się w pierwszej kolejności rolnicy chcąc ubezpieczyć uprawy z tych terenów, które są permanentnie zalewane przez rzeki, na przykład przez zanieczyszczoną rzekę Odrę, która niszczy w czasie powodzi setki tysięcy hektarów. Zapytuję, jakie wówczas warunki finansowe, czyli wysokość składki, postawi instytucja ubezpieczeniowa, obojętne prywatna czy publiczna. Wydaje mi się, że bardzo wysokie i nie do przyjęcia przez rolnika. Jaki będzie skutek tego zajścia, nie trzeba argumentować. Tanim ubezpieczeniem jest ubezpieczenie powszechne. Ryzyko musi być rozłożone na wiele podmiotów, taka jest istota każdego ubezpieczenia. Dlatego tylko ubezpieczenie obowiązkowe w tej materii daje gwarancję prawidłowej ochrony rolnika. W tym miejscu jednak chciałbym stwierdzić, iż dotychczasowy system gromadzenia składek ubezpieczeniowych i dokonywania wypłat z tytułu wyrządzonych szkód był, moim zdaniem, niewłaściwy i wielce niesprawiedliwy. Dla przykładu podaję — dlaczego ze składek pochodzących z ubezpieczenia budynków i mienia pokrywano szkody powstałe w pojazdach mechanicznych. Uważam, iż środki pochodzące ze składek powinny być wraz z oprocentowaniem zbilansowane odrębnie dla każdego rodzaju ubezpieczenia. Zasada ta pozwoliłaby na ustalenie prawidłowej wysokości składki ubezpieczeniowej w poszczególnych rodzajach, według faktycznej szkodowości. Dla przykładu — jeżeli szkodowość w pojazdach jest wysoka, to oczywiste, że składka powinna wzrastać. Tylko nie w ten sposób jak obecnie. Brak policji ubezpieczeniowej powoduje to, że mamy taką sytuację w zakresie ubezpieczeń pojazdów.</u>
          <u xml:id="u-265.7" who="#WilhelmWolnik">Jeżeli szkodowość w budynkach i mienia gospodarstw rolnych jest niska, wówczas składka powinna być obniżona. Ustaleń dokonałaby Rada Ministrów w drodze rozporządzenia. Objęcie ubezpieczeniem obowiązkowym wyłącznie budynków związanych z gospodarstwem rolnym, tak jak było zapisane w art. 4 pkt 1 jest — moim zdaniem — niesłuszne. Powinno ono być rozszerzone również na budynki mieszkalne, nie związane z gospodarstwem rolnym.</u>
          <u xml:id="u-265.8" who="#WilhelmWolnik">Sytuacja mieszkaniowa przez wiele dziesięcioleci będzie bardzo ciężka. Dlatego każdy ubytek substancji mieszkaniowej, indywidualnej czy uspołecznionej, będzie również z punktu widzenia społecznego wymagał szybkiej restauracji, czyli odbudowy. Znakomitą pomoc stanowi tu ubezpieczenie gwarantujące natychmiastowe dostarczenie środków finansowych. Są też względy uboczne. Obecnie PZU prowadzi, jako jedyna instytucja, oficjalny szacunek wartości budynków do celów podatkowych i opłat materialnych, co znakomicie ułatwia obrót. Jeżeli ubezpieczenie to ustanie jako obowiązkowe, zaprzepaści się dorobek szacunkowej ewidencji nieruchomości budynków. Zalety ubezpieczenia ustawowego budynków są również cenne dla samych właścicieli. Zapobiegają przypadkowej tragedii właściciela domu jednorodzinnego, który, w nawiasie podaję, zapomniał na czas ubezpieczyć dom, który akurat spłonął na skutek wyładowania atmosferycznego. Ponadto umożliwia to skalkulowanie składki na niższym poziomie, co może ustalić również Rada Ministrów zgodnie z art. 6 ust. 1 projektu.</u>
          <u xml:id="u-265.9" who="#WilhelmWolnik">Reasumując, wypowiadam się za obowiązkowym ubezpieczeniem wszystkich budynków związanych i nie związanych z gospodarstwem rolnym od ognia, huraganu, powodzi i innych zdarzeń losowych. I po drugie — upraw zbóż, okopowych i pastewnych od gradobicia, powodzi i zalania wskutek nadmiernych opadów atmosferycznych.</u>
          <u xml:id="u-265.10" who="#WilhelmWolnik">Wysoki Sejmie, odrzućmy wszystkie dotychczasowe złe rozwiązania ubezpieczeń gospodarczych, znieśmy monopol jednej instytucji, nie zmieniajmy jednak zasad, które się dobrze sprawdziły. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-265.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-266">
          <u xml:id="u-266.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-266.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma pan poseł Marek Boral z PKLD. Przygotuje się pan poseł Wiesław Kaczmarek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-267">
          <u xml:id="u-267.0" who="#MarekBoral">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Radykalna przebudowa polskiego systemu społeczno-gospodarczego wymaga również dostosowania do potrzeb rodzącej się gospodarki rynkowej tak ważnej dziedziny, jak ubezpieczenia. Ubezpieczenie bowiem jest techniką zabezpieczenia prowadzonej działalności gospodarczej, majątku osobistego czy też bezpieczeństwa socjalnego na przyszłość. Do najpilniejszych zadań zaliczyć należy stworzenie rynku usług ubezpieczeniowych, działającego według praw ekonomicznych. Ujawnić się również musi naturalne zapotrzebowanie na ochronę ubezpieczeniową wynikającą wyłącznie z potrzeb ekonomicznych. Ubezpieczenia mogą się stać stymulatorem wzrostu inicjatywy gospodarczej, jako najlepsza metoda przenoszenia ryzyka przed ujemnymi następstwami zdarzeń losowych.</u>
          <u xml:id="u-267.1" who="#MarekBoral">Przejście od systemu państwowego monopolu ubezpieczeniowego do rynku ubezpieczeniowego, na którym mają działać i konkurować ze sobą różne zakłady ubezpieczeń, niesie ze sobą różnego rodzaju zagrożenia. Należy liczyć się z tym, że urynkowienie ubezpieczeń oraz przejście w dużym zakresie na ubezpieczenia dobrowolne zmniejszy liczbę ubezpieczających się, stworzy trudną sytuację dla istniejących firm ubezpieczeniowych, a jeszcze trudniejszą dla nowo powstających, spowoduje znaczny wzrost składek ubezpieczeniowych. Pamiętać należy, że zakład ubezpieczeń powinien być organizacją finansowo silną, umożliwiającą znaczną koncentrację kapitału. Tylko taki zakład daje pewność ochrony ubezpieczeniowej, a jednocześnie ma możliwość szerokiego rozwinięcia działalności, co pozwoli na obniżenie składek ubezpieczeniowych. Czy w takiej sytuacji nasze firmy ubezpieczeniowe zdążą okrzepnąć? Czy ustawowe zabezpieczenie do końca 1992 r. przed działaniem zagranicznych firm ubezpieczeniowych nie jest zbyt krótkie? Zakłady ubezpieczeniowe, które powstają w celu osiągania zysków z działalności ubezpieczeniowej powinny mieć formę spółki akcyjnej. Tworzone zaś w innym celu niż osiąganie zysków — formę towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych. Dyskutowana dzisiaj ustawa taki stan prawny zabezpiecza.</u>
          <u xml:id="u-267.2" who="#MarekBoral">Wysoka Izbo! Potrzeby znacznego ograniczenia obowiązkowej ochrony ubezpieczeniowej nikt nie kwestionuje. Jest oczywiste, że w gospodarce rynkowej względy ekonomiczne będą wymuszać określone postępowanie. Ingerencja ustawodawcy, wprowadzająca przymus ochrony ubezpieczeniowej, powinna się ograniczać do minimum. Minimum to — obok niedostatecznego poziomu świadomości prawnej poszczególnych podmiotów — wyznaczać powinny ważne względy społeczne lub gospodarcze. Na pierwsze miejsce wysuwa się uzasadniona potrzeba ochrony potencjalnych poszkodowanych, narażonych na duże ryzyko szkód masowych. Mam tu na myśli ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów. Opowiadam się za utrzymaniem obowiązkowego ubezpieczenia budynków w gospodarstwach rolnych, które ma w naszym kraju długą tradycję, a jego społeczno-gospodarcza celowość tylko w niewielkim stopniu jest kwestionowana. Budynki, zwłaszcza inwentarskie, stanowią najważniejsze środki produkcji w gospodarstwach rolnych, nie jest bez nich możliwe sprawne funkcjonowanie gospodarstwa. Biorąc pod uwagę ogromne koszty odbudowy oraz fakt, że stanowią dorobek całego życia rolnika, należy utrzymać ich obowiązkowe ubezpieczenie.</u>
          <u xml:id="u-267.3" who="#MarekBoral">Trudna sytuacja ekonomiczna wsi polskiej spowoduje, że znaczna część rolników nie będzie chciała ubezpieczać swoich zabudowań. W oczywisty sposób wpłynie to na wzrost składek, co spowoduje, że dalsza grupa rolników nie będzie w stanie ich zapłacić, mimo to, iż doceniać będzie potrzebę ubezpieczenia w dobrze pojętym własnym interesie. Dane statystyczne o ubezpieczeniach budynków indywidualnych gospodarstw mówią, że w 1987 r. szkodowość w kraju wynosiła 68,6%, a w 1988 r. — 77,8%. W niektórych województwach przekraczała nawet 200 proc. Jest to podstawowy argument za utrzymaniem powszechności ubezpieczenia, co ma kapitalne znaczenie przy ustalaniu wysokości składki. Obecnie wobec ciągłych podwyżek cen na materiały budowlane i koszty robocizny, utrata budynku w wyniku pożaru czy innych klęsk losowych stwarza dla gospodarstw rolnych sytuację bez perspektyw na odbudowę. Powszechnie krytykowana jest realna wartość wypłacanych odszkodowań. Postępująca inflacja, nawet teraz wcale niemała, powoduje, że wypłacane odszkodowania daleko odbiegają od realiów.</u>
          <u xml:id="u-267.4" who="#MarekBoral">Drugim czynnikiem jest wydłużony cykl odbudowy. W sumie wypłacane odszkodowanie w niewielkim tylko stopniu pokrywa koszty. Instytucja dopłat, funkcjonująca od 1982 r., nie rozwiązała problemu urealnienia odszkodowań, może z wyjątkiem budynków nowych. Z drugiej strony dopłaty uwarunkowane odbudową nie są akceptowane przez poszkodowanych. Jest to dla nich mało zrozumiałe, a ponadto mało efektywne z uwagi na inflację.</u>
          <u xml:id="u-267.5" who="#MarekBoral">Uważam, że najbardziej sprawiedliwe będzie ustalenie wysokości odszkodowania według wartości nowej.</u>
          <u xml:id="u-267.6" who="#MarekBoral">Dużą rolę w zatwierdzaniu standardowych warunków ubezpieczeń dla tego typu ryzyka ma do odegrania Ministerstwo Finansów.</u>
          <u xml:id="u-267.7" who="#MarekBoral">Wysoka Izbo! Kilka tygodni temu grupa posłów wystąpiła z projektem ustawy znoszącej od 1 Iipca ustawowe ubezpieczenia upraw. To nieprzemyślane posunięcie przed zbiorami płodów rolnych mogło spowodować, że wielu rolników poniosłoby duże straty. Ostatnie deszcze i gradobicia wyrządziły wiele szkód. Dobrze się stało, że zwyciężył rozsądek i połączone komisje oddaliły projekt ustawy. Ważność tego ubezpieczenia w formie ustawowej obowiązywać będzie do końca września. Rolnicy nic nie tracą, a zyskali na czasie, aby się zastanowić, czy zechcą się ubezpieczyć już dobrowolnie w roku przyszłym.</u>
          <u xml:id="u-267.8" who="#MarekBoral">Na kilka słów zasługuje również zamysł odejścia od obowiązkowego ubezpieczenia OC rolników, chociaż obowiązek ten jest krytykowany. Przypomnieć należy, że jego istota polega nie tylko na ochronie odpowiedzialnych cywilnych sprawców szkody, ale także na zabezpieczeniu interesów potencjalnie poszkodowanych przed ryzykiem niewypłacalności od osób zobowiązanych do naprawienia szkody.</u>
          <u xml:id="u-267.9" who="#MarekBoral">Nie sposób zaprzeczyć, że nowoczesne gospodarstwo rolne stało się dziś dużym nośnikiem ryzyka odpowiedzialności cywilnej, związanego z mechanizacją, chemizacją i ogólnym postępem technologii produkcji rolnej. Ryzyko to, połączone z niedostatecznym przestrzeganiem zasad bhp oraz z niską jakością produkcji przemysłowej na potrzeby rolnictwa, może doprowadzić każde gospodarstwo rolne do obciążeń finansowych, które przerosną jego możliwości. W szczególności należałoby pamiętać o potrzebie odpowiedniego zabezpieczenia osób trzecich.</u>
          <u xml:id="u-267.10" who="#MarekBoral">Wysoka Izbo! Projekt ustawy przyjmuje rozwiązania w zakresie regulacji rynku ubezpieczeń gospodarczych stosowane przez państwa EWG. Zaproponowany system nadzoru finansowego gwarantuje dużą swobodę działania firm ubezpieczeniowych, nadzór nad rynkiem ubezpieczeniowym w dobrze pojętym interesie ubezpieczających, gwarantuje częściowo również interesy ubezpieczanych. Szczególnie chronione są ubezpieczenia na życie, traktowane jako dobro publiczne, za które państwo ponosi pełną odpowiedzialność.</u>
          <u xml:id="u-267.11" who="#MarekBoral">Dyskutowany projekt ustawy zawiera nowoczesne rozwiązania i dobrze będzie służył dokonującym się przemianom w naszej gospodarce. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-267.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-268">
          <u xml:id="u-268.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-268.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma obecnie pan poseł Wiesław Kaczmarek z PKLD. Przygotuje się pan poseł Władysław Krzyżanowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-269">
          <u xml:id="u-269.0" who="#WiesławKaczmarek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ja bardzo krótko, nie będę mówił o ideologii tej ustawy, myślę, że jest ona bardzo ważną ustawą, ponieważ reguluje w sposób przede wszystkim nowoczesny, w jaki do tej pory chyba nie były regulowane na polskim rynku, jeżeli można tak się wyrazić, żadne usługi finansowe w obszarze ubezpieczeń.</u>
          <u xml:id="u-269.1" who="#WiesławKaczmarek">Chciałem odnieść się tylko do zapisu w art. 61 w rozdziale, który mówi o lokatach, a więc określa warunki, na jakich mogą lokować środki finansowe firmy ubezpieczeniowe, w szczególności w trosce o to, żeby ubezpieczeni w nich nie utracili na działalności finansowej.</u>
          <u xml:id="u-269.2" who="#WiesławKaczmarek">Otóż, jest tam takie sformułowanie w art 61 w ust. 2: Ubezpieczyciel zawiadamia ministra finansów o: 1) nabyciu udziałów bądź akcji w przedsiębiorstwie, jeżeli przekraczają one 10% wartości nominalnej kapitału zakładowego tego przedsiębiorstwa, 2) udziały w przedsiębiorstwach należących do jednego koncernu są traktowane jako udziały w koncernie.</u>
          <u xml:id="u-269.3" who="#WiesławKaczmarek">Otóż dbając, myślę, o pewną czystość prawną tego zapisu, należałoby go nieco zmienić. Po pierwsze, występuje w tym zapisie słowo „koncern”, które — chyba że prawnicy mnie tutaj poprawią — raczej funkcjonuje u nas w języku potocznym, ale nie jest zdefiniowane przez prawo i niedobrze by było, gdybyśmy uchwalali — mimo nowatorstwa tego sformułowania w polskim ustawodawstwie — rzeczy, które nie mają swojej definicji ani w Kodeksie cywilnym, ani na przykład w słowniczku w danej ustawie.</u>
          <u xml:id="u-269.4" who="#WiesławKaczmarek">Drugie sformułowanie, które uważam za nieszczęśliwe, mówi o nabyciu udziałów bądź akcji w przedsiębiorstwie. Takie zjawisko chyba też nie występuje, więc proponowałbym wniosek, żeby ten podpunkt 1 ust. 2 przeredagować i sformułować go następująco: ust. 2. Ubezpieczyciel zawiadamia ministra finansów o: podpunkt 1, nabyciu udziałów bądź akcji, jeżeli przekraczają one 10% wartości nominalnej kapitału zakładowego. I pozostawić podpunkt 2, z chwilą, gdy dojdziemy do sformułowania prawnego pojęcia „koncernu”, wtedy będzie można mówić o nowelizacji, ponieważ sama idea zapisu jest słuszna. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-269.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-270">
          <u xml:id="u-270.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-270.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma pan poseł Władysław Krzyżanowski z Polskiej Unii Socjaldemokratycznej. Przygotuje się pan Stanisław Strózik z OKP.</u>
          <u xml:id="u-270.2" who="#MikołajKozakiewicz">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Istotnie otrzymaliśmy po pierwszym czytaniu poselskiego i rządowego projektu ustawy o ubezpieczeniach majątkowych i osobowych w drugim czytaniu nie tylko z nazwy, ale i z treści nowy projekt ustawy. Chciałem odnieść się do dwóch kwestii. Po pierwsze, do ewentualnego zapisu o obowiązkowym ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej rolników. I po drugie, zapisu o obowiązkowym ubezpieczeniu budynków wchodzących w skład gospodarstwa i upraw od ognia i innych zdarzeń losowych.</u>
          <u xml:id="u-270.3" who="#MikołajKozakiewicz">Rolnicy i nie tylko zapewne rolnicy mają wiele powodów do niechęci ubezpieczenia. Dzisiaj następuje zasadnicza reforma instytucji ubezpieczeniowych. Nie będzie monopolu. Jest to, wydaje mi się, kwestia podstawowa.</u>
          <u xml:id="u-270.4" who="#MikołajKozakiewicz">Pragnę opowiedzieć się za włączeniem zapisu o obowiązkowym ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej rolników w gospodarstwie, uzasadnienie tej kwestii kilkakrotnie padało z tej trybuny. Konieczność takiej reformy ubezpieczenia rolnika stawiam na równi z obowiązkiem ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Trudno sobie wyobrazić, by rolnik nie miał takiej formy ubezpieczenia.</u>
          <u xml:id="u-270.5" who="#MikołajKozakiewicz">Opowiadam się także za zapisem o obowiązkowym ubezpieczeniu budynków, wchodzących w skład gospodarstwa, od ognia i innych zdarzeń losowych, a także upraw. Tu krótkie uzasadnienie.</u>
          <u xml:id="u-270.6" who="#MikołajKozakiewicz">Budynki gospodarcze to „być albo nie być” rolnika. Obowiązkowe, czyli solidarność grupowa ubezpieczenia rolników w całym kraju to po pierwsze, zabezpieczenie każdego rolnika, a po drugie, ta forma ubezpieczenia obniży w sposób wyraźny stawkę ubezpieczeniową, zwłaszcza gdy pojawią się konkurencyjne firmy ubezpieczeniowe w naszym kraju i wówczas, chciałem tu się nie zgodzić z moim przedmówcą, nie Rada Ministrów tylko firmy ubezpieczeniowe będą ustalały stosownie niższą stawkę ubezpieczeniową. Ta grupowa solidarność również i w pierwszej kwestii, odpowiedzialności cywilnej, spowoduje znaczne obniżenie stawki ubezpieczeniowej.</u>
          <u xml:id="u-270.7" who="#MikołajKozakiewicz">Jestem natomiast przeciwny rozciąganiu tej formy ubezpieczenia na przykład na sprzęt rolniczy, tutaj o tym mówiono. Wydaje mi się, iż w tym wypadku powinno być ubezpieczenie dobrowolne.</u>
          <u xml:id="u-270.8" who="#MikołajKozakiewicz">Należy podkreślić duży wysiłek podkomisji, która ostatecznie zredagowała dyskutowany dziś projekt ustawy, należą się jej członkom oraz ekspertom słowa podziękowania.</u>
          <u xml:id="u-270.9" who="#MikołajKozakiewicz">Wnoszę zatem, by Wysoki Sejm raczył uchwalić ustawę o działalności ubezpieczeniowej, przedłożoną przez Komisję Nadzwyczajną, naturalnie po wcześniejszym rozpatrzeniu zgłoszonych poprawek. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-270.10" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-270.11" who="#MikołajKozakiewicz">Udzielam głosu panu Stanisławowi Strózikowi z OKP. Proszę ściągać powoli posłów z kuluarów, będzie głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-270.12" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-271">
          <u xml:id="u-271.0" who="#StanisławStrózik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę poprzeć zgłoszoną przez posła Jagiełłę poprawkę do art. 4 pkt 2 projektu ustawy o ubezpieczeniach majątkowych i osobowych, mianowicie pkt 2 powinien brzmieć: „ubezpieczenie budynków i mienia ruchomego, wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych”, a więc te trzy wyrazy: „i mienia ruchomego”, stanowi treść poprawki.</u>
          <u xml:id="u-271.1" who="#StanisławStrózik">Jako motywację podaję, że na mienie ruchome, które — moim zdaniem — powinno podlegać ubezpieczeniu ustawowemu, składają się wszystkie ziemiopłody, zboża, okopowe, przemysłowe, strączkowe, owoce, warzywa, zebrane i złożone w gospodarstwie w budynkach, stertach, stogach, kopcach, piwnicach oraz pasze dla zwierząt, wszystkie zwierzęta gospodarskie, konie, bydło, trzoda chlewna, owce, drób itp., również inwentarz martwy, w tym maszyny rolnicze i inne narzędzia, materiały, urządzenia, również ciągniki i przyczepy, które nie są zarejestrowane w systemie auto-casco, również ruchomości domowe, meble, odzież, sprzęt gospodarstwa domowego, sprzęt radio-telewizyjny itd.</u>
          <u xml:id="u-271.2" who="#StanisławStrózik">Wartość tego mienia ruchomego w przeciętnym gospodarstwie sięga dziesiątek, a nawet setek milionów złotych i jeśli fatum sprawi, że gospodarstwo zostanie strawione pożarem, rolnik nie będzie w stanie własnymi siłami przy dzisiejszym rozwarciu nożyc cen odbudować swego warsztatu. Śmiem twierdzić, że niewielu rolników od 1 października bieżącego roku pójdzie dobrowolnie ubezpieczyć mienie w swoim rejonowym towarzystwie ubezpieczeniowym. Po prostu rolnik będzie tym mało zainteresowany, a i czasu mieć na to nie będzie. Ubezpieczenie takie będzie odstraszająco wysokie.</u>
          <u xml:id="u-271.3" who="#StanisławStrózik">Wysoka Izbo! Pragnę tu przytoczyć parę symptomatycznych liczb, zaczerpniętych z PZU na temat wysokości składek za ubezpieczenia budynków, mienia ruchomego, OC i upraw na rok 1990. Otóż, jak wynika z tych danych, których część przytoczył poseł Jagiełło, 1 ha fizyczny chłopskiej ziemi jest obciążony średnio 68 kg żyta w cenie przewidywanej we wrześniu tego roku około 60 tys. zł za q. Wyniesie to około 41 tysięcy w skali rocznej z 1 ha fizycznego. W tych 68 kg żyta z 1 ha fizycznego składka za mienie ruchome wynosi zaledwie 17 kg żyta, za ubezpieczenie upraw aż 36 kg żyta, za OC tylko 3 kg, a za ubezpieczenie budynków 12 kg — razem 68 kg. Jeśli odpadnie rolnikowi 36 kg żyta za zniesienie ustawowego ubezpieczenia upraw, to pozostanie składka w wysokości 32 kg żyta, co w pieniądzu wyniesie około 19 tysięcy z 1 ha fizycznego. Gospodarstwo rolne o powierzchni 10 ha fizycznych płaciłoby zatem około 200 tysięcy złotych składki rocznej od budynków, OC i mienia ruchomego. Wydaje mi się, Wysoka Izbo, że te 200 tysięcy złotych od 10-hektarowego statystycznego gospodarstwa w skali rocznej, mimo uciążliwości pracy rolnika i niskich, nieopłacalnych jeszcze cen na płody rolne, jest do zaakceptowania. Te 200 tysięcy złotych to wartość lichego prosięcia, a sama składka ubezpieczeniowa od małego fiata wynosi już około 300 tysięcy złotych. Te 200 tysięcy złotych z gospodarstwa 10-hektarowego to raczej składka symboliczna w porównaniu z zakresem ochrony ubezpieczeniowej, którą objęte są budynki, mienie ruchome i OC, więc składniki majątkowe gospodarstwa o wartości idącej w dziesiątki czy setki milionów złotych. Jestem za utrzymaniem ustawowego ubezpieczenia mienia ruchomego. To jest korzystne dla 2.846,5 tys. ubezpieczonych gospodarstw rolnych, które gospodarują na 14.037 tys. chłopskiej ziemi, posiadają wiele sprzętu i ponad milion ciągników i które dotychczas świadczą na ubezpieczenia obowiązkowe. Kiedy jako żołnierz w tamtych latach brałem udział w akcji gaszenia płonących wraz z dobytkiem zabudowań 30-hektarowego gospodarstwa, widziałem rozpacz rodziny rolnika, która ratowała się tylko w bieliźnie skacząc oknem. Ani jeden koń, ani jedna krowa nie uratowały się. Spaliły się wszystkie budynki ze zbiorami, łącznie z domem mieszkalnym, z meblami, odzieżą. Spaliły się również maszyny. Pozbawienie przez Wysoką Izbę ustawowej ochrony ubezpieczeniowej w zakresie mienia ruchomego, podczas gdy jego składka w wymiarze PZU stanowi zaledwie 17 kg żyta w trudnej i ciężkiej obecnie sytuacji 40 tys. wsi polskich jest niezmiernie krzywdzące dla rolnika polskiego. Nie dajmy zatem szans Sejmowi XI kadencji, ażeby to on, nowelizując tę ustawę, nanosił wspomnianą poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-271.4" who="#StanisławStrózik">Apeluję więc o wzięcie tego przez Wysoką Izbę pod rozwagę. Apeluję za uchwaleniem tej poprawki. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-271.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-272">
          <u xml:id="u-272.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-272.1" who="#MikołajKozakiewicz">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-272.2" who="#MikołajKozakiewicz">Chciałbym powiedzieć, że teraz prosimy pana posła sprawozdawcę, posłów, którzy zgłaszali poprawki oraz przedstawiciela rządu o zebranie się w saloniku na zapleczu sali plenarnej.</u>
          <u xml:id="u-272.3" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-273">
          <u xml:id="u-273.0" who="#RyszardPidek">Sądzę, panie marszałku, że jesteśmy w stanie wszystko wyjaśnić i być może obejdzie się bez spotkania.</u>
          <u xml:id="u-273.1" who="#RyszardPidek">Chciałbym natomiast kilka zdań wyjaśnienia…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-274">
          <u xml:id="u-274.0" who="#MikołajKozakiewicz">Niech pan łaskawie mówi do mikrofonu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-275">
          <u xml:id="u-275.0" who="#RyszardPidek">Dobrze. Chciałbym zaproponować Wysokiej Izbie, iż moglibyśmy — moim zdaniem — wyjaśnić i gdyby te wyjaśnienia wystarczyły, jesteśmy w stanie przegłosować. Najwięcej uwag i propozycji jest do art. 4 i budzi on najwięcej kontrowersji. Gdybyśmy się nawet zebrali i na pół dnia, to i tak jedni wnioskodawcy będą chcieli, by mienie ruchome objąć obowiązkowym ubezpieczeniem, inni nie. Jeśli zaś idzie o pozostałe artykuły, jeśli pan marszałek pozwoli — chciałbym spróbować wyjaśnić. Otóż najwięcej poprawek zgłosił pan poseł Zych i chciałbym kolejno te propozycje omówić. Chciałbym również poinformować Wysoką Izbę, czego nie mówiłem w trakcie sprawozdania, uważałem bowiem, iż nie należy przechwalać się i przedłużać wystąpienia, otóż komisja korzystała, i twórcy tego prawa także, z prawa ubezpieczeniowego francuskiego, angielskiego, kanadyjskiego i niemieckiego. Chcę również poinformować, że mieliśmy okazję, stworzoną przez Ministerstwo Finansów, spotkać się z przedstawicielami ubezpieczycieli francuskich tutaj w Sejmie. Próbowaliśmy skrzętnie korzystać z tych wniosków. To taka uwaga generalna co do tego nieszczęśliwego tłumaczenia z języka niemieckiego. Myślę, że zostało to oparte na ogłoszeniu z „Gazety Wyborczej”, opłaconym przez „Westę”, dokonanym w trakcie naszych prac, bo już dziś te wszystkie sprawy poruszane w „Gazecie” są po prostu nieaktualne.</u>
          <u xml:id="u-275.1" who="#RyszardPidek">Teraz tak — jeśli chodzi o art. 1 — chciałem wyjaśnić, iż sprecyzowanie wymienionych załączników, bo co do reszty się nie różnimy, jest niezbędne, zdaniem Komisji Nadzwyczajnej, z tego powodu, aby była jak największa jasność, jeśli idzie o uzyskiwanie koncesji, że ma to ryzyko udzielający koncesji; dlatego też odwołanie się do załącznika jest w tej sytuacji niezbędne. Inaczej pojawią się problemy, na co firma ubezpieczeniowa otrzymała koncesję, na co nie. To jest art. 1.</u>
          <u xml:id="u-275.2" who="#RyszardPidek">Jeśli chodzi o art. 2, to nie było uwag, art. 3 — w zasadzie różnicy nie widzę żadnej, poza sformułowaniami… są jasne. Art. 3 w propozycji Komisji Nadzwyczajnej mówi tak: „Ubezpieczenia są obowiązkowe i dobrowolne”.</u>
          <u xml:id="u-275.3" who="#RyszardPidek">I drugi punkt: „Ubezpieczenia są realizowane na podstawie umowy”, ponieważ chcemy przechodzić — jeżeli nie znosimy ustawowego ubezpieczenia — na korzyść obowiązkowych, wprowadzając ubezpieczenia obowiązkowe i doprowadzając do tego, by nie było monopolu jednej firmy ubezpieczeniowej, musi być umowa. Tego się po prostu inaczej nie da zrobić.</u>
          <u xml:id="u-275.4" who="#RyszardPidek">Reszta to jest to samo, inaczej napisane, na pewno ładniej, ale ja nie widzę tu różnicy.</u>
          <u xml:id="u-275.5" who="#RyszardPidek">Jeśli idzie o art. 5, bo art. 4 pomijam z racji tych różnych poprawek, jeśli można, to do niego wrócimy na końcu, by ustalić rozszerzająco, sądzę, wszystkie te propozycje, jakie były wniesione.</u>
          <u xml:id="u-275.6" who="#RyszardPidek">Art. 5 ust. 1, rzeczywiście myśmy w komisji poszukiwali odpowiedniego słowa, była chwila, moment, wreszcie ta data będzie niewątpliwie najlepsza i proponowałbym to przyjąć. Może tylko jeszcze jedną rzecz ogólną wyjaśnię, a później byśmy przystąpili do głosowania każdej poprawki, chyba że posłowie by się z tego wycofali.</u>
          <u xml:id="u-275.7" who="#RyszardPidek">Ogólna uwaga dotyczy art. 8, w którym pan poseł Zych i inni proponują, by znieść zapis, że odszkodowanie może przewyższać szkodę. Otóż chciałem wyjaśnić, że nie jest to z niemieckiej, lecz z naszej poprzedniej polskiej ustawy, obowiązującej do dziś — art. 5 tej ustawy. Merytoryczna przyczyna tego zapisu polega na tym, że jeżeli na przykład uszkodzony zostaje częściowo samochód, to ubezpieczyciel zwraca koszty po cenie remontu, a nie odlicza amortyzacji, bo nie wie kiedy błotnik został zainstalowany. Jeśli budynek jest zniszczony przez pożar, to według prawa obecnie stosowanego przez PZU, zwraca się koszty odtworzenia budynku i to przekracza znacznie cenę, a być może nawet wartość. W każdym razie jest to możliwe. Dlatego taki zapis uznano za celowy.</u>
          <u xml:id="u-275.8" who="#RyszardPidek">Dotyczy to jeszcze propozycji ograniczenia w art. 4 innych ubezpieczeń, przewidzianych na mocy ustaw, i pozostawienie tylko ratyfikowanych. Chciałem poinformować Wysoką Izbę, że bywają takie inne ustawy, jak ustawa o elektrowniach atomowych, która obliguje do ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu eksploatacji tych elektrowni atomowych. Chwilowo nie mamy, możemy mieć. Po prostu próbowaliśmy opracować prawo nie tylko na dziś.</u>
          <u xml:id="u-275.9" who="#RyszardPidek">Tyle uwag ogólnych. Jeśli można, to zapytałbym, jeśli chodzi o art. 1, czy pan poseł podtrzymuje swoją propozycję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-276">
          <u xml:id="u-276.0" who="#JózefZych">Panie marszałku, jeśli wolno, to ja się ustosunkuję w replice do tych wszystkich uwag.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-277">
          <u xml:id="u-277.0" who="#MikołajKozakiewicz">Sądzę, panie pośle, że po pańskim wyjaśnieniu byłoby bardzo trudno głosować te wnioski, bo wnioski nie są ani precyzyjne, ani zapisane i mielibyśmy jakąś drugą czy trzecią turę dyskusji. Więc jednak wracam do poprzedniej propozycji, aby w tej chwili ogłosić przerwę, w trakcie której poseł sprawozdawca i ci posłowie, którzy zgłosili poprawki, a także przedstawiciel rządu zbiorą się w saloniku, przygotują uporządkowane poprawki i uzgodnią tekst. Po prostu to było bardzo trudne i sądzę, że procedurę by przedłużyło, a nie skróciło.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-278">
          <u xml:id="u-278.0" who="#RyszardPidek">Uważam za stosowne zapoznać całą Izbę z tymi uzasadnieniami, panie marszałku, jakie były niezbędne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-279">
          <u xml:id="u-279.0" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-280">
          <u xml:id="u-280.0" who="#JacekPiechota">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w obradach odbędzie się posiedzenie Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego w sali nr 101.</u>
          <u xml:id="u-280.1" who="#JacekPiechota">Zebranie Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego odbędzie się w dniu dzisiejszym, to jest 13 Iipca, w pół godziny po zakończeniu obrad Sejmu w sali nr 101.</u>
          <u xml:id="u-280.2" who="#JacekPiechota">Bezpośrednio po zakończeniu obrad w dniu dzisiejszym Poselski Klub Polskiej Unii Socjaldemokratycznej zbierze się w sali nr 150.</u>
          <u xml:id="u-280.3" who="#JacekPiechota">Posiedzenie Komisji Polityki Społecznej i Komisji Ustawodawczej, zwołane na dzień 14 Iipca, to jest na jutro, o godz. 8.30, nie odbędzie się. Komisje spotkają się w dniu 18 Iipca.</u>
          <u xml:id="u-280.4" who="#JacekPiechota">Ogłaszam teraz przerwę do godziny 16.50.</u>
          <u xml:id="u-280.5" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 16 min 25 do godz. 17)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-281">
          <u xml:id="u-281.0" who="#TadeuszFiszbach">Wysoka Izbo! Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-281.1" who="#TadeuszFiszbach">Powracamy do punktu 2 porządku dziennego, to jest do głosowania projektów ustaw o zmianie kodeksów.</u>
          <u xml:id="u-281.2" who="#TadeuszFiszbach">Chciałbym się zorientować co do liczby osób obecnych na sali obrad i prosiłbym o naciśnięcie przycisków. Jeszcze posłowie nadchodzą, a więc uspokojony podejmą próbę przeprowadzenia tej sprawy. W sprawozdaniu Komisji Nadzwyczajnej przedstawiono wniosek mniejszości, który będziemy głosować w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-281.3" who="#TadeuszFiszbach">Wniosek ten przewiduje skreślenie art. 386 Kodeksu cywilnego. Czy poseł sprawozdawca, chciałby zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-281.4" who="#komentarz">(Poseł Adam Zieliński: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-281.5" who="#TadeuszFiszbach">Nie ma potrzeby, a zatem przystępujemy do głosowania nad wnioskiem mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-281.6" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem wniosku proponowanego przez mniejszość, dotyczy on skreślenia art. 386 Kodeksu cywilnego, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (20) Kto jest przeciw? (194)</u>
          <u xml:id="u-281.7" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (42)</u>
          <u xml:id="u-281.8" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że wniosek mniejszości został przez Wysoką Izbę oddalony.</u>
          <u xml:id="u-281.9" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do cząstkowych poprawek i bardzo proszę posła sprawozdawcę o kolejne ich przedstawianie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-282">
          <u xml:id="u-282.0" who="#AdamZieliński">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Poprawka dotycząca art. 55 ze znaczkiem 3, to jest pierwsza z poprawek znajdujących się na druku rozdanym w czasie przerwy, sprowadza się do następującej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-282.1" who="#AdamZieliński">Prawo cywilne operuje pojęciem gospodarstwa rolnego i z tym pojęciem wiąże określone skutki prawne, w szczególności w zakresie dziedziczenia. To gospodarstwo traktuje się jako pewien przedmiot jednolity, stanowi on jakby odpowiednik przedsiębiorstwa na gruncie działalności w sferze gospodarki rolnej.</u>
          <u xml:id="u-282.2" who="#AdamZieliński">Aby nie było wątpliwości co do tego, jak należy rozumieć pojęcie gospodarstwa rolnego, do tej pory istniała definicja gospodarstwa rolnego w rozporządzeniu Rady Ministrów, nie w samym kodeksie, i opierała się ona na takiej idei, że o gospodarstwie rolnym można mówić przede wszystkim wtedy, gdy w skład tego gospodarstwa wchodzą grunty rolne, nieruchomości rolne, grunty, które mogą być wykorzystywane albo są wykorzystywane do prowadzenia produkcji rolnej. Ponadto do gospodarstwa zaliczano także lasy, grunty leśne oraz nieużytki. Do tego sprowadzała się definicja obecna.</u>
          <u xml:id="u-282.3" who="#AdamZieliński">Propozycja rządowa zmierzała do tego, żeby pojęcie gospodarstwa rolnego ograniczyć, to znaczy pominąć nieużytki, ograniczyć je wyłącznie do gruntów rolnych wraz z gruntami leśnymi, budynkami oczywiście, siedliskiem, a więc wszystkim, co z tym się wiąże.</u>
          <u xml:id="u-282.4" who="#AdamZieliński">Poprawka, którą był łaskaw zgłosić pan poseł Węgłowski, sprowadza się do tego, aby w skład gospodarstwa włączyć poza gruntami rolnymi także wszelkie inne grunty, to znaczy nie tylko grunty leśne, nie tylko nieużytki, ale wszelkie inne grunty. A więc propozycja ta w istocie zmierza do rozszerzenia pojęcia gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, nawet w stosunku do stanu istniejącego w obecnym prawie. Jest to zatem wybór między dwoma tego rodzaju wariantami.</u>
          <u xml:id="u-282.5" who="#AdamZieliński">Proponowałbym poddać pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-283">
          <u xml:id="u-283.0" who="#TadeuszFiszbach">A zatem przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-283.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za uwzględnieniem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (48) Kto jest przeciw? (167)</u>
          <u xml:id="u-283.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (56)</u>
          <u xml:id="u-283.3" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że poprawka nie została uwzględniona. Proszę o kolejną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-284">
          <u xml:id="u-284.0" who="#AdamZieliński">Kolejna poprawka dotyczy art. 160, była ona również zgłoszona przez pana posła Węgłowskiego. Chciałem zapytać, czy pan poseł Węgłowski podtrzymuje tę poprawkę?</u>
          <u xml:id="u-284.1" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Węgłowski: Wycofuję.)</u>
          <u xml:id="u-284.2" who="#AdamZieliński">Pan poseł wycofuje tę poprawkę. Jeżeli państwo Pozwolicie, przejdę do kolejnej poprawki, to jest poprawka trzecia, ostatnia już do Kodeksu cywilnego. Pan poseł Bondarewski sugerował, aby możliwość waloryzacji zobowiązań, związaną ze zmianą siły nabywczej pieniądza, ograniczyć jedynie do tych wypadków, w których wysokość zobowiązania została ustalona w umowie, wyłączyć natomiast możliwość waloryzacji, jeżeli zapadło uprzednio orzeczenie sądowe.</u>
          <u xml:id="u-284.3" who="#AdamZieliński">Chcę w związku z tym tylko zakomunikować, że w dotychczasowym prawie istniały pewne szczególne sytuacje, w których waloryzacja była przeprowadzana. Mianowicie dotyczyło to tak zwanej renty, to znaczy świadczeń powtarzających się, oraz zobowiązań alimentacyjnych również w sytuacji, w której ustalenie wcześniejsze sumy świadczenia mogło następnie — że tak powiem — stawać się nieaktualne na skutek zmian okoliczności.</u>
          <u xml:id="u-284.4" who="#AdamZieliński">Zarówno w przepisie dotyczącym renty, to znaczy w art. 907 § 2 Kodeksu rodzinnego, jak i w przepisie dotyczącym zobowiązań alimentacyjnych, to znaczy 138 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, była mowa o tym, że waloryzuje się świadczenia, które są ustalone umową oraz orzeczeniem sądowym.</u>
          <u xml:id="u-284.5" who="#AdamZieliński">Rzecz po prostu polega na tym, że to, czy zapadło orzeczenie, czy nie zapadło, oczywiście z punktu widzenia zewnętrznego ma znaczenie dość istotne, dlatego że jest wydany wyrok; ten wyrok wydaje się w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej, ale najważniejsze w tym wszystkim jest jednak to, czy zobowiązanie zostało już wykonane, czy nie. Jeżeli zostało wykonane i świadczenie wygasa, oczywiście już nigdy nie będzie można wrócić do tego, żeby waloryzować świadczenie, które zostało wykonane, ono wygasło. To natomiast, co jeszcze nie zostało zapłacone, to do tej pory w obu tych wypadkach kodeksy stały na stanowisku, że można waloryzować, także świadczenia ustalone orzeczeniem sądowym.</u>
          <u xml:id="u-284.6" who="#AdamZieliński">Propozycja pana posła Bondarewskiego zmierza jednak do tego, żeby ograniczyć to do umowy. To jest różnica, że tak powiem, między tymi dwoma wariantami.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-285">
          <u xml:id="u-285.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-285.1" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-285.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za uwzględnieniem poprawki zgłoszonej przez posła Bondarewskiego, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (7) Kto jest przeciw? (231)</u>
          <u xml:id="u-285.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (48)</u>
          <u xml:id="u-285.4" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że poprawka nie została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-285.5" who="#TadeuszFiszbach">Jeśli chodzi o Kodeks cywilny, mamy wszystkie poprawki przegłosowane. Możemy przystąpić do głosowania całości projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-285.6" who="#TadeuszFiszbach">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks cywilny w brzmieniu proponowanym przez Komisję Nadzwyczajną, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (293) Kto jest przeciw? (2)</u>
          <u xml:id="u-285.7" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (5)</u>
          <u xml:id="u-285.8" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy Kodeks cywilny.</u>
          <u xml:id="u-285.9" who="#TadeuszFiszbach">Przechodzimy do głosowania projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego. W sprawozdaniu komisje przedstawiły wniosek mniejszości, który głosować będziemy w pierwszej kolejności. Wniosek ten zmierza do uzupełnienia przepisu art. 62 Kodeksu postępowania cywilnego, dotyczącego zasady, że do powództwa organizacji społecznych na rzecz obywateli stosuje się odpowiednio przepisy o prokuraturze.</u>
          <u xml:id="u-285.10" who="#TadeuszFiszbach">Czy pan poseł sprawozdawca, prof. Zieliński chciałby się wypowiedzieć w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-285.11" who="#komentarz">(Poseł Adam Zieliński: Nie ma potrzeby.)</u>
          <u xml:id="u-285.12" who="#TadeuszFiszbach">Nie ma potrzeby.</u>
          <u xml:id="u-285.13" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-285.14" who="#TadeuszFiszbach">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem Wniosku mniejszości do art. 62, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (4) Kto jest przeciw? (245)</u>
          <u xml:id="u-285.15" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (42)</u>
          <u xml:id="u-285.16" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że wniosek mniejszości nie został zaakceptowany.</u>
          <u xml:id="u-285.17" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy obecnie do rozpatrzenia poprawek, zgłoszonych w trakcie debaty poselskiej, do projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego. Proszę posła sprawozdawcę prof. Adama Zielińskiego o kolejne ich przedstawianie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-286">
          <u xml:id="u-286.0" who="#AdamZieliński">Proszę państwa, to jest w istocie jedna poprawka, zapisana w dwóch punktach, dlatego że odrębnie w Kodeksie postępowania cywilnego określona jest ogólna właściwość sądu wojewódzkiego, a odrębnie właściwość sądu wojewódzkiego w sprawach gospodarczych. W istocie jednak jest to poprawka jedna i przyjęcie tej poprawki, przyjęcie kwoty 20 mln zł czy 50 mln zł będzie dotyczyło obu tych sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-286.1" who="#AdamZieliński">Chcę powiedzieć, że jest to dyskusja na temat, ile spraw powinno zostać w sądach rejonowych, ile powinno przejść do sądów wojewódzkich. Na ten temat, trzeba mieć świadomość, zdania są podzielone. Także prasa prawnicza publikowała bardzo różne opinie na ten temat. Z jednej strony mówiące o potrzebie, że tak powiem, trzymania się koncepcji jednolitego sądu pierwszej instancji, w miarę jednolitego, tzn. takiego, do którego najłatwiej dojechać obywatelowi. Z drugiej strony — doświadczenie pokazuje, że jednak w niektórych rodzajach spraw przydałaby się właściwość sądu wojewódzkiego, jako sądu z istoty rzeczy bardziej kwalifikowanego.</u>
          <u xml:id="u-286.2" who="#AdamZieliński">Chcę powiedzieć, że dość długo tę sprawę dyskutowaliśmy w podkomisji. Nawet, chcę państwu powiedzieć, pierwsza propozycja w podkomisji była taka, aby podnieść tę kwotę — tzn. wartość przedmiotu sporu, która określa granice między kompetencją sądów rejonowych i wojewódzkich — do 100 mln zł, czyli nawet nie na 50 mln zł, jak jest we wniosku, ale na 100 mln zł. Ostatecznie z tego wycofaliśmy się. Sprawa była analizowana od strony liczbowej. Ministerstwo Sprawiedliwości zaprezentowało dane, z których wynika, że spraw cywilnych do kwoty 20 mln zł w ogóle w 1989 r. było 96,8%, w I kwartale 1990 r. — 88,8%, spraw gospodarczych odpowiednio 93,1% i 91,5%. Widać z tego oczywiście, że te proporcje ulegają zmianie, że po prostu pieniądz w dalszym ciągu podlega pewnym ruchom. W każdym razie do tego sprowadza się istota rzeczy. Czy granice między sądem rejonowym a sądem wojewódzkim ma wyznaczać w sprawach majątkowych kwota 20 mln zł, czy kwota 50 mln zł, jak proponuje pan poseł Bondarewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-287">
          <u xml:id="u-287.0" who="#TadeuszFiszbach">Czy możemy potraktować… Jest zgłoszenie?</u>
          <u xml:id="u-287.1" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-288">
          <u xml:id="u-288.0" who="#AndrzejKonopka">Andrzej Konopka. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie jestem pewien, czy nie zakradł się drobny błąd redakcyjny w tej poprawce. Mianowicie to, co mówił przed chwilą pan poseł sprawozdawca dotyczy art. 17 pkt 4 Kpc, a nie jak powiedziano w materiale, który nam doręczono do art. 53. Do art. 53 byłaby szósta poprawka, a to jest poprawka piąta odnosząca się do art. 17 pkt 4 — z 20 mln zł do 50 mln zł. Oczywiście drugi punkt się zgadza.</u>
          <u xml:id="u-288.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Zgadza się.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-289">
          <u xml:id="u-289.0" who="#TadeuszFiszbach">Uwagę poseł sprawozdawca uznał za zasadną, przyjmujemy ją zatem i w tym brzmieniu do niej się teraz odniesiemy w głosowaniu, traktując je łącznie. Taka była propozycja.</u>
          <u xml:id="u-289.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (59) Kto jest przeciw? (313)</u>
          <u xml:id="u-289.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (119)</u>
          <u xml:id="u-289.3" who="#TadeuszFiszbach">Poprawka została oddalona.</u>
          <u xml:id="u-289.4" who="#TadeuszFiszbach">A zatem przystępujemy do głosowania całości projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-289.5" who="#TadeuszFiszbach">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego w brzmieniu proponowanym przez Komisję Nadzwyczajną, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (297) Kto jest przeciw? (2)</u>
          <u xml:id="u-289.6" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (5)</u>
          <u xml:id="u-289.7" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego.</u>
          <u xml:id="u-289.8" who="#TadeuszFiszbach">Jeszcze nie sygnalizują nam gotowości zespołu, który ma przedstawić propozycje poprawek w pkt 3.</u>
          <u xml:id="u-289.9" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o powołaniu sądów apelacyjnych oraz o zmianie ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych, Kodeks postępowania cywilnego, Kodeks postępowania karnego, o Sądzie Najwyższym i o Krajowej Radzie Sądownictwa (druki nr 403 i 437).</u>
          <u xml:id="u-289.10" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji posła Lecha Paprzyckiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-290">
          <u xml:id="u-290.0" who="#LechPaprzycki">Panie Marszałku! Panie, Panowie Posłowie!</u>
          <u xml:id="u-290.1" who="#LechPaprzycki">Z upoważnienia Komisji Sprawiedliwości i Komisji Ustawodawczej przedstawiam niniejsze, sprawozdanie, skupiając uwagę na tych zmianach, które zostały poczynione w wyniku dwóch posiedzeń tych komisji i posiedzenia podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-290.2" who="#LechPaprzycki">Jak państwo pamiętają, w toku pierwszego czytania idea powołania sądów apelacyjnych i trójszczeblowego sądownictwa, nie została zakwestionowana. Takie też jest stanowisko wszystkich członków obu komisji.</u>
          <u xml:id="u-290.3" who="#LechPaprzycki">Zmiany, w porównaniu z tekstem omawianym w toku pierwszego czytania, nie są liczne, ale w niektórych wypadkach dotyczą instytucji szczególnie ważnych dla powodzenia lub niepowodzenia przeprowadzanej reformy sadownictwa.</u>
          <u xml:id="u-290.4" who="#LechPaprzycki">Proszę, by państwo skupili uwagę na tekście projektu ustawy, załączonym do druku sejmowego nr 437. Kolejno przedstawiać będę zmiany dokonane przez podkomisję, a następnie komisje wraz z wnioskami mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-290.5" who="#LechPaprzycki">W art. 2 w zmianie czwartej, dokonana została niewielka zmiana redakcyjna — pominięcie słów „sąsiednich lub pobliskich”, odnoszących się do słowa — „województw”. Były one zupełnie zbędne. Jest bowiem czymś oczywistym, że sądy apelacyjne będą tworzone dla kilku województw, których obszary ze sobą graniczą, stanowiąc jedną całość.</u>
          <u xml:id="u-290.6" who="#LechPaprzycki">W zmianie piątej w art. 16 ustawy o sądzie powszechnym dodane zostały słowa: „po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Sądownictwa”. Uznaliśmy, że w sprawie tak doniosłej dla prawidłowego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości i nie mniej doniosłej społecznie, pozycja Krajowej Rady Sądownictwa powinna być silniejsza, by ten szczególny organ współdecydował.</u>
          <u xml:id="u-290.7" who="#LechPaprzycki">Zmiana dziesiąta dotyczy przepisów art. 29 ustawy o Sądzie Powszechnym, mówiącego o czynnościach administracji sądowej pełnionych przez prezesów sądów w stosunku do kierowanych przez siebie sądów, sądów niższego szczebla, oraz o zwierzchnim nadzorze nad działalnością administracyjną sądów powszechnych. sprawowanym przez ministra sprawiedliwości. Materia to niezwykle delikatna i trudna do uregulowania tak, by nie została naruszona niezawisłość sądów. Po dłuższej dyskusji uznaliśmy, że dotychczasowa treść par. 3 art. 29 ustawy o Sądzie Powszechnym jest lepsza od proponowanej w projekcie rządowym. Wobec powołania sądów apelacyjnych należało uregulować problematykę dotyczącą tych sądów, co nastąpi przez zamieszczenie zdania drugiego w brzmieniu proponowanym w zmianie dziesiątej pkt a projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-290.8" who="#LechPaprzycki">Wiąże się z tym bezpośrednio propozycja przedstawiona w zmianie 13 projektu ustawy. Przepis art. 34 ustawy o Sądzie Powszechnym upoważnia ministra sprawiedliwości do wydania rozporządzenia określającego szczegółowo tryb wykonywania nadzoru nad działalnością administracyjną sądów. Komisje zaś proponują, by to rozporządzenie określało również podział zadań tego nadzoru pomiędzy prezesami sądów rejonowych, wojewódzkich i apelacyjnych, co zapobiegnie powtarzaniu czynności nadzoru przez prezesów kolejnych szczebli.</u>
          <u xml:id="u-290.9" who="#LechPaprzycki">Zmiana 17 odnosi się do przepisu art. 41 par. 1 pkt 8 ustawy o Sądzie Powszechnym, mówiącego o zadaniach kolegium sądu wojewódzkiego.</u>
          <u xml:id="u-290.10" who="#LechPaprzycki">Naszym zdaniem, nie może budzić wątpliwości celowość wyrażania opinii przez to kolegium nie tylko w sprawach przedstawionych przez prezesa sądu wojewódzkiego, ale także przez Krajową Radę Sądownictwa i ministra sprawiedliwości. Uzyskanie takiej opinii niejednokrotnie może okazać się niezbędne do podjęcia przez te organy trafnej decyzji.</u>
          <u xml:id="u-290.11" who="#LechPaprzycki">W zmianie 19 projektu w punkcie b w par. 2 art. 51 ustawy o Sądzie Powszechnym została dokonana poprawka stylistyczna: po słowie „ponadto” dodano słowo „co najmniej”, aby nie było żadnej wątpliwości, że chodzi o staż 5-letni lub dłuższy.</u>
          <u xml:id="u-290.12" who="#LechPaprzycki">Propozycja zaś dodania nowego par. 3 w art. 51 ustawy o Sądzie Powszechnym ma zupełnie inny charakter. Jej doniosłość jest szczególna. Pozwoli ona na bardzo istotne kadrowe wzmocnienie zwłaszcza sądów odwoławczych, wojewódzkich i apelacyjnych, gdyż możliwość zatrudnienia na stanowiskach sędziowskich w niepełnym wymiarze czasu pracy umożliwi samodzielnym pracownikom naukowym połączenie pełnego zaangażowania w pracę naukową ze sprawowaniem wymiaru Sprawiedliwości, z pożytkiem dla tego ostatniego.</u>
          <u xml:id="u-290.13" who="#LechPaprzycki">Nowelizacja przepisu art. 54 ustawy o Sądzie powszechnym, zmiana 21, była możliwa i konieczna wobec nowelizacji przepisu art. 21 par. 1 ustawy o Sądzie Powszechnym, zmiana 7 projektu, który obecnie będzie stanowił, że każdy sąd dzieli się na wydziały. W tej sytuacji wystarczające będzie zastrzeżenie, że osoby spokrewnione lub spowinowacone we wskazanym tam stopniu nie mogą być sędziami w tym samym wydziale ani nie mogą brać udziału w tym samym składzie orzekającym.</u>
          <u xml:id="u-290.14" who="#LechPaprzycki">Zmiana 23 projektu dotyczy w punkcie b nowego przepisu par. 3 art. 59 ustawy o Sądzie Powszechnym i jest ściśle związana ze zmianą 19, dotyczącą art. 59 par. 3 ustawy o Sądzie Powszechnym, mówiącego o warunkach powoływania na stanowisko sędziego w niepełnym wymiarze czasu pracy. Gdyby warunki te odpadły, prezydent na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa może, ale nie musi, takiego sędziego odwołać. Są to wszystkie zmiany, jakich komisie proponują dokonać w części projektu odnoszącego się do ustawy o Sądzie Powszechnym, czyli do art. 2 projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-290.15" who="#LechPaprzycki">Art; 3 projektu dotyczy Kodeksu postępowania cywilnego. W zmianie 2 większość członków komisji opowiedziała się za rozwiązaniem zaproponowanym w projekcie rządowym co do brzmienia art. 17 pkt 1 Kpc, a więc by sprawy rozwodowe były rozpatrywane przez sąd wojewódzki jako sąd pierwszej instancji Wniosek mniejszości proponuje zapis ustanawiający w tym zakresie właściwość sądu rejonowego, ponieważ — jak się wydaje wszystkie argumenty przemawiające za każdym z tych rozwiązań zostały na tej sali w czasie pierwszego czytania wypowiedziane, nie pozostaje nic innego, jak podjęcie decyzji w drodze głosowania.</u>
          <u xml:id="u-290.16" who="#LechPaprzycki">Zgłoszony został również drugi wniosek mniejszości odnoszący się do art. 418 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego, proponujący skreślenie pierwszego zdania. Taki zabieg legislacyjny pozwoliłby w chwili obecnej, ale również w przyszłości, na składanie podania o założenie rewizji nadzwyczajnej więcej niż jeden raz. Wnioskodawcy motywują swą propozycję tym, że zaistniałe w ostatnim okresie w Polsce zmiany są tak zasadnicze, że treść określenia „rażąco narusza interes Rzeczypospolitej Polskiej”, stanowiącego podstawę wniesienia rewizji nadzwyczajnej jest zupełnie różna od tej nawet sprzed kilku miesięcy, nie mówiąc już lat, że zasada sprawiedliwości społecznej uzasadnia taką zmianę ustawową. Wnioskodawcy dostrzegają niebezpieczeństwo ujawnienia się skłonności pieniaczych, lecz są zdania, że korzyści społeczne przeważają.</u>
          <u xml:id="u-290.17" who="#LechPaprzycki">Dotychczasowe zmiany w art. 3 projektu, począwszy od zmiany 6, zostały w części zastąpione nowymi propozycjami. Nastąpiło to wobec zgłoszenia przez rząd propozycji dostosowania trybu rozpatrywanych spraw z zakresu ubezpieczeń do wymagań konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy, której stroną jest Polska. Stąd właśnie nowe lub zmodyfikowane zapisy w zmianach od 6 do 9 w art. 3 projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-290.18" who="#LechPaprzycki">W art. 4 projektu, dotyczącym Kodeksu postępowania karnego, proponujemy tylko jedno uzupełnienie — zmianę 1 punkt b, przez powołanie przed liczbą 201 liczby 157, co spowoduje, że sądy wojewódzkie, jako sądy pierwszej instancji, rozpatrywać będą sprawy o występki polegające na spowodowaniu nieumyślnie śmierci człowieka na skutek umyślnego uszkodzenia ciała. Są to sprawy bardzo trudne, związane z problematyką winy i z tego względu konieczna jest, naszym zdaniem, większa wiedza i doświadczenie zawodowe sędziego.</u>
          <u xml:id="u-290.19" who="#LechPaprzycki">Art. 5 projektu ustawy dotyczy ustawy o Sądzie Najwyższym. Proponujemy w art. 28 w ust. 2 dodanie słów: „i doktorów habilitowanych”, zmiana 1 punkt a, co pozwoli na powoływanie do tego sądu samodzielnych pracowników naukowych, nie mających za sobą drogi kariery sądowej. Również w wypadku Sądu Najwyższego proponuje się — tak jak w wypadku sądów powszechnych — o czym, była już mowa, możliwość zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy samodzielnych pracowników naukowych z możliwością ich odwołania, gdy ustanie ich zatrudnienie w instytucji naukowej, zmiana 1 punkt d i zmiana 2 punkt a projektu. Analogiczne rozwiązanie proponujemy co do Naczelnego Sądu Administracyjnego, art. 6 projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-290.20" who="#LechPaprzycki">Art. 7 projektu dotyczy ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa. Zmiana 5 była konieczna, by rada mogła funkcjonować w okresie od rozwiązania parlamentu do chwili powołania przez obie Izby członków rady ze swego grona.</u>
          <u xml:id="u-290.21" who="#LechPaprzycki">Zmiana 7 wynika z dotychczasowych doświadczeń funkcjonowania rady. Niezbędne wydaje się, „zmniejszenie quorum”, gdyż zebranie 2/3 członków rady jest często prawie niemożliwe. Z kolei waga podejmowanych przez radę decyzji wskazuje na konieczność podejmowania tych decyzji bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-290.22" who="#LechPaprzycki">Łącznego omówienia wymagają przepisy art. 10 i 11 projektu ustawy. I tu prosiłbym państwa o szczególną uwagę, gdyż decyzja w tym zakresie będzie miała szczególną wagę. Minister sprawiedliwości podtrzymuje stanowisko, że jest w stanie zapewnić podjęcie działalności przez sądy apelacyjne z dniem 1 października 1990 r. Z tego względu oznaczenie dat w tych przepisach nie ulegnie zmianie.</u>
          <u xml:id="u-290.23" who="#LechPaprzycki">Jak państwo pamiętają, projekt rządowy przewidywał, że sprawy rewizyjne, nie zakończone w Sądzie Najwyższym do dnia 30 września 1990 r., zostaną po tym dniu przekazane właściwym miejscowym sądom apelacyjnym. To rozwiązanie, o ile wiem, pierwszy raz zastosowane w polskiej praktyce było, moim zdaniem, wyrazem konsekwencji w realizacji kolejnego etapu kształtowania nowego modelu polskiego sądownictwa. Ten model to: sądy rejonowe, w przyszłości sądy grodzkie, sądy wojewódzkie, sądy apelacyjne, w przyszłości nie tylko z nazwy, i Sąd Najwyższy jako w przyszłości sąd kasacyjny.</u>
          <u xml:id="u-290.24" who="#LechPaprzycki">Na obecnym etapie kształtowania tego modelu sądy apelacyjne przejmują właściwość rewizyjną Sądu Najwyższego, a ten ostatni zajmie się wykładnią prawa i rozpatrywaniem rewizji nadzwyczajnych. Do nowych, zmienionych zadań Sądu Najwyższego została dostosowana liczba sędziów, znacznie niższa niż przed 1 Iipca 1990 r. Komisje Sprawiedliwości i Ustawodawcza zdecydowaną większością głosów opowiedziały się przeciwko przekazywaniu spraw rewizyjnych, które wpłyną do Sądu Najwyższego przed podjęciem działalności przez sądy apelacyjne, do tych sądów po dniu 30 września 1990 roku. Zasadniczy był argument, że sądy apelacyjne nie mogą rozpoczynać działalności orzeczniczej z zaległością, w sytuacji gdy ich obsada kadrowa w niektórych wypadkach nie będzie wystarczająca. Zwracano również uwagę na to, że decydująca liczba spraw, które miały by być przekazane sądom apelacyjnym, to te, które trafiły do Sądu Najwyższego po likwidacji Głównej Komisji Arbitrażowej i teraz kolejny raz „odbyłyby drogę” do kolejnego sądu, bez załatwienia.</u>
          <u xml:id="u-290.25" who="#LechPaprzycki">Wskazywano też, że dotychczas dokonywane zmiany właściwości rzeczowych sądów w minionych latach nie powodowały przekazywania innym sądom nie zakończonych spraw. Są to argumenty niewątpliwie ważkie, poparte autorytetem wyśmienitych prawników, członków obu komisji. Mimo to pan poseł Stanisław Dąbrowski i ja, nie dlatego, że jesteśmy sędziami Sądu Najwyższego, zgłosiliśmy wniosek mniejszości opowiadający się za propozycją rządową projektu ustawy. Oto czym się kierowaliśmy.</u>
          <u xml:id="u-290.26" who="#LechPaprzycki">Przede wszystkim nie można nie dostrzegać pewnych zaszłości. Nie jest ustalona w tej chwili liczba sędziów Sądu Najwyższego — 73. Druga istotna okoliczność to fakt, że powołanych zostało tylko 57 sędziów, w tym w Izbie Karnej 12, z których jeden został pierwszym prezesem. Trzeba liczyć się z tym, że do końca roku skład Sądu Najwyższego nie zostanie uzupełniony. Nie można liczyć na to, że orzekać będą sędziowie delegowani, gdy możliwość korzystania z ich pomocy w Sądzie Najwyższym jest — z różnych zresztą powodów — ograniczona.</u>
          <u xml:id="u-290.27" who="#LechPaprzycki">Pamiętać trzeba, że obecność w składzie Sądu Najwyższego sędziego niższego sądu musi być wyjątkiem, a nie regułą. Nie do przy jęcia jest propozycja, by na okres przejściowy — taka propozycja padła w dyskusji w toku obrad komisji — do czasu osądzenia zaległych spraw, ustawowo określić składy tylko pod przewodnictwem sędziego Sądu Najwyższego.</u>
          <u xml:id="u-290.28" who="#LechPaprzycki">Kolejna okoliczność, którą trzeba uwzględnić przy podejmowaniu decyzji co do treści przepisu art. 10 projektu to fakt, że Izba Cywilna Sądu Najwyższego przejęła na jesieni ubiegłego roku nie zakończone w Głównej Komisji Arbitrażowej sprawy, wobec likwidacji arbitrażu. Sędziowie tej izby z należytą starannością wykonywali swe obowiązki w okresie tych ostatnich miesięcy, ale mimo to zaległość spraw nie osądzonych, liczona wielokrotnością miesięcznego wpływu, wynosi 14 miesięcy. Nietrudno obliczyć, że zdecydowana liczba środków odwoławczych wpływających dziś do Izby Cywilnej zostanie załatwiona pod koniec 1991 roku, albo sprawy już oczekujące na rozpoznanie oczekiwać będą nadal. Niedobra jest również sytuacja w Izbie Karnej. Jedna piąta uprzedniej liczby sędziów ma rozpoznawać taką jak poprzednio liczbę spraw i to w sytuacji, gdy zwiększa się w ostatnim czasie — i będzie się nadal zwiększać — liczba rewizji nadzwyczajnych w tak zwanych sprawach rehabilitacyjnych. Wśród nich przeważają te, które muszą być rozpoznawane w składzie 7 sędziów. W Izbie Karnej wobec 11 sędziów mamy tylko jeden taki skład.</u>
          <u xml:id="u-290.29" who="#LechPaprzycki">Z informacji prezesa Izby prof. Andrzeja Murzynowskiego wynika, że zaległość wynosi w chwili obecnej blisko 8 miesięcy, co jest stanem trudnym do zaakceptowania. Oczywistą rzeczą jest, że jeżeli Sejm nie podzieli wniosku mniejszości, Sąd Najwyższy osądzi wszystkie zaległe sprawy, ale nie można zapominać, jakim to się stanie kosztem. Nie chodzi tu o wysiłek sędziów Sądu Najwyższego, bo tego można nie brać pod uwagę, ale chodzi przecież o coś ważniejszego, o możliwość realizacji przez Sąd Najwyższy tych zadań, o których zdecydowała Krajowa Rada Sądownictwa i prezydent Rzeczypospolitej, określając liczbę sędziów Sądu Najwyższego, i Wysoka Izba w dniu dzisiejszym, powołując sądy apelacyjne i zmieniając ustawę o Sądzie Najwyższym.</u>
          <u xml:id="u-290.30" who="#LechPaprzycki">W związku z podjęciem działalności przez sądy apelacyjne liczyć się należy ze zwiększonym napływem pytań prawnych, zwiększy się liczba rewizji nadzwyczajnych i to nie tylko w sprawach karnych, a przygotowywane kolejne zmiany ustawodawstwa karnego, cywilnego, administracyjnego i gospodarczego spowodują konieczność częstszego niż dotychczas dokonywania wykładni. Może okazać się, że Sąd Najwyższy zaabsorbowany rozpatrywaniem zaległych spraw rewizyjnych (zaległość ta nie jest zawiniona przez obecny skład Sądu Najwyższego) nie będzie w stanie wywiązywać się w sposób zadowalający z obowiązków, których doniosłości nie sposób przecenić. Złe, w tej sytuacji, funkcjonowanie Sądu Najwyższego może bardzo negatywnie wpłynąć na funkcjonowanie całego wymiaru sprawiedliwości, wpłynąć na obniżenie autorytetu Sądu Najwyższego, a nawet zniweczyć oczekiwane skutki zmian modelowych w sądownictwie.</u>
          <u xml:id="u-290.31" who="#LechPaprzycki">Poddając pod rozwagę Wysokiej Izby powyższe, chciałbym dodać, że rezygnacja z przepisu ustępu 3 o treści proponowanej w projekcie rządowym pociągnęłaby za sobą konieczność zmodyfikowania przepisu art. 11 projektu ustawy przez dodanie pominiętych słów, odnoszących się do spraw, które zgodnie z wnioskiem mniejszości miałyby być przekazane sądom apelacyjnym. W razie przyjęcia wniosku mniejszości przepis art. 11 projektu trzeba by uzupełnić.</u>
          <u xml:id="u-290.32" who="#LechPaprzycki">W art. 14 projektu proponuje się, by ustawa weszła w życie z dniem ogłoszenia, a nie 1 Iipca 1990 r., co wobec daty dzisiejszych obrad jest oczywiste. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-290.33" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-291">
          <u xml:id="u-291.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-291.1" who="#TadeuszFiszbach">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-291.2" who="#TadeuszFiszbach">Mam sześć zgłoszeń do dyskusji. Bardzo proszę o zabranie głosu posła Zbigniewa Drelę z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie poseł Andrzej Konopka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-292">
          <u xml:id="u-292.0" who="#ZbigniewDrela">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W trakcie debaty przy pierwszym czytaniu projektu niniejszej ustawy dwaj posłowie — pan poseł Balicki i pan poseł Cieśla — uznali, iż proponowane w tym projekcie przeniesienie procesów rozwodowych z sądów rejonowych do sądów wojewódzkich zabezpieczy dobro dzieci i rodzin przez fakt stworzenia dodatkowej bariery, jaką jest zwiększony dystans między obywatelem a sądem wojewódzkim, oraz przez fakt lepszego zawodowego przygotowania sędziów.</u>
          <u xml:id="u-292.1" who="#ZbigniewDrela">Nie przeczę, że udoskonalone sądownictwo może w pewnych wypadkach pomóc małżeństwom w przełamaniu kryzysu małżeńskiego, nie znaczy to wcale, że liczba rozpadających się małżeństw zależy od większej lub mniejszej doskonałości pracy sądów i nie znaczy to wcale, że rejonowe sądy rodzinne pracowały źle.</u>
          <u xml:id="u-292.2" who="#ZbigniewDrela">Opinia taka wyrządzić może moralną krzywdę sędziom sądów rodzinnych, którzy — jak miałem okazję obserwować w jednym z sądów rejonowych — wkładali w tę pracę nie tylko cały kunszt wiedzy, ale również ludzkie serca. Jako biegły wnioskowałem wielokrotnie udzielenie stronom rozwodu, widząc w tym dobro ich dzieci. Formalne utrzymanie związku, tam gdzie nie tylko nie istnieją żadne więzi, ale przeciwnie — dominuje wzajemna nienawiść i agresja, nic pożytecznego nie przyniesie dzieciom tego małżeństwa. Jeżeli stan wzajemnej wrogości utrzymuje się przez lata, sędzia — żeby odwrócić ten stan — musiałby być cudotwórcą.</u>
          <u xml:id="u-292.3" who="#ZbigniewDrela">Prawdą natomiast jest to, co mówili panowie posłowie, że z roku na rok narasta liczba rozpadających się małżeństw i w związku z tym pogarszają się warunki materialne i wychowawcze coraz to większego odsetka polskich dzieci.</u>
          <u xml:id="u-292.4" who="#ZbigniewDrela">Przeciwstawienie się temu procesowi nie leży w gestii sądów, lecz w gestii Sejmu, rządu i Kościoła oraz zależy od treści propagowanych przez oświatę i kulturę.</u>
          <u xml:id="u-292.5" who="#ZbigniewDrela">Uważam, że problematykę współczesnych rodzin Sejm powinien poddać głębszej analizie i zobowiązać rząd do opracowania polityki sprzyjającej integracji życia rodzinnego. Ogromną rolę w tym zakresie ma do spełnienia Kościół. Tylko na tej drodze przeciwdziałać można narastającemu rozpadowi małżeństw i mnożeniu się społecznie osieroconych dzieci, z których z kolei dość często wyrastają dzieci trudne i trudna młodzież. Poza tym rozpad małżeństwa jest poważnym dramatem osobistym każdego z małżonków, rzutującym ujemnie na ich pracę, na stosunki z innymi ludźmi oraz na odczytywany przez nich sens życia. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-292.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-293">
          <u xml:id="u-293.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-293.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Andrzej Konopka z Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego. Kolejnym mówcą będzie poseł Eugeniusz Ujas.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-294">
          <u xml:id="u-294.0" who="#AndrzejKonopka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym się ustosunkować tylko do fragmentu dyskutowanych problemów dotyczących powołania sądów apelacyjnych. Oczywiście, nie mam zamiaru walczyć z tak pięknie opracowanymi przez pana posła Paprzyckiego argumentami zarówno na jedną stronę przechylającymi szalę sprawiedliwości, jak i na drugą, ale chodzi mi o kwestie związane z przekazaniem sądom apelacyjnym spraw, które obecnie zalegają w Sądzie Najwyższym.</u>
          <u xml:id="u-294.1" who="#AndrzejKonopka">Chodzi mi tylko o część tych spraw. Tak się stało, że z chwilą rozwiązania arbitrażu gospodarczego, w tym również Głównej Komisji Arbitrażowej, 2600 spraw z tej komisji przekazano Sądowi Najwyższemu do rozpoznania. Są to tak zwane sprawy gospodarcze. W sytuacji, w jakiej obecnie znalazł się Sąd Najwyższy, a Izba Cywilna tego sądu w szczególności, wynikałoby, że na rozpoznanie tego pakietu spraw musiano by poświęcić 14 miesięcy. W dużej większości są to sprawy, które można nazwać drobniejszymi, gdzie wartość przedmiotu sporu nie jest wielka. Więc tak długi okres zalegania tych spraw przed Sądem Najwyższym, jako sądem drugiej instancji, jest — moim zdaniem — niczym nie uzasadniony. Jak już powiedziałem, należy brać pod uwagę argumenty przedstawione przez pana, posła sprawozdawcę zarówno za zostawieniem tych wszystkich spraw w Sądzie Najwyższym, jak i za przekazaniem ich sądom apelacyjnym.</u>
          <u xml:id="u-294.2" who="#AndrzejKonopka">Chciałbym zaproponować rozwiązanie kompromisowe. Mianowicie, jeżeli państwo byście byli uprzejmi śledzić treść art. 9 na str. 13 projektu ustawy w druku nr 403, to z ust. 2 wynikałoby, że do 30 września środki odwoławcze rozpoznaje nadal Sąd Najwyższy. Z ust. 3 wynikałoby, że sprawy, o których mowa w ust. 2, nie zakończone do 30 września Sąd Najwyższy przekaże sądom apelacyjnym. Wniosek mniejszości był za tym, aby zostawić ust. 3, co by spowodowało przekazanie. Otóż chciałbym zwrócić uwagę, że nawet skreślenie ust. 3 art. 9 sprawy przekazania nie załatwi, ponieważ wystarczy pozostawienie treści ust. 2 nie zmienionej, aby te sprawy po 30 września musiały przejść do sądów apelacyjnych. W tej sytuacji ust. 3 staje się tylko taką kropką nad „i”, jakby wyjaśnieniem ust. 2. Ale moje rozwiązanie kompromisowe, mój projekt polega na tym, aby ust. 2 art. 9 brzmiał tak: „środki odwoławcze od orzeczeń sądów wojewódzkich wydanych w pierwszej instancji, wniesione do dnia 30 września 1990 r., rozpoznaje nadal Sąd Najwyższy z zastrzeżeniem ust. 3”. A ust. 3 mógłby brzmieć tak: „Nie zakończone do dnia 30 września 1990 r. sprawy gospodarcze, w których wartość przedmiotu sporu nie przekracza 5 mln zł, Sąd Najwyższy przekaże właściwym sądom apelacyjnym”.</u>
          <u xml:id="u-294.3" who="#AndrzejKonopka">Panie marszałku, proszę uprzejmie, aby moja propozycja została potraktowana jako oficjalna poprawka. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-294.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-295">
          <u xml:id="u-295.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-295.1" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę o przedłożenie propozycji przewodniczącemu komisji, posłowi sprawozdawcy, żebyśmy zyskali na czasie.</u>
          <u xml:id="u-295.2" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Eugeniusz Ujas z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie poseł Piotr Polmański.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-296">
          <u xml:id="u-296.0" who="#EugeniuszUjas">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Proszę państwa, omawiana ustawa jest kolejnym, ważnym etapem zmiany organizacji sądownictwa. Zmiany polegają głównie na tym, w związku z nowym usytuowaniem Sądu Najwyższego i utworzeniem sądów apelacyjnych, że nastąpi przekazanie znacznej liczby spraw sądów rejonowych do sądów wojewódzkich i konsekwencje rewizji z sądów wojewódzkich do sądów apelacyjnych. Jest to konieczność z uwagi na to, że jeśli chodzi o sądy rejonowe, jak wykazywało Ministerstwo Sprawiedliwości, rzeczywiście są w tej chwili bardzo przeciążone — to po pierwsze. A po drugie — obecnie pewne nowe zakresy spraw, dotyczących ubezpieczeń społecznych, gospodarczych, z zakresu spraw Kodeksu postępowania cywilnego, o wykroczenia, chodzi o kolegia, a więc liczba tych spraw w sądach rejonowych jeszcze się zwiększy. Zresztą tak, jest to prawda i ministerstwo wskazuje, że sądy wojewódzkie są jednak za mało dociążone i mają pewne luzy, jak się to mówi, dlatego istnieje potrzeba przekazania znacznej liczby spraw sądów rejonowych do sadów wojewódzkich. A więc jeśli chodzi o przekazanie, to taka konieczność istnieje, a więc powinny tam przejść sprawy najbardziej skomplikowane pod względem prawnym i innym, pod względem, powiedzmy, ciężaru gatunkowego.</u>
          <u xml:id="u-296.1" who="#EugeniuszUjas">Jeśli chodzi o sprawy karne, tutaj przekazywane do sądów wojewódzkich sądom rejonowym, to w zasadzie zarówno w komisji, jak i w czasie pierwszego czytania zakres tych spraw nie budził wątpliwości. Rzeczywiście tylko dodano, i słusznie moim zdaniem, chyba to był wniosek posła Paprzyckiego, art. 157. Rzeczywiście art. 157 pod względem prawnym jest artykułem dosyć skomplikowanym, ważnym, i dlatego uważam, że poszerzenie projektu rządowego o przepis art. 157 Kodeksu karnego wydaje się zasadny.</u>
          <u xml:id="u-296.2" who="#EugeniuszUjas">Pewne kontrowersje w czasie pierwszego czytania, jak również w komisji, budziła m.in. sprawa przekazania spraw innych, cywilnych, a w szczególności spraw rozwodowych. Proszę państwa, jeśli chodzi o sprawy rozwodowe, nie zgadzam się tutaj z wnioskami mniejszości, by sprawy te pozostały w sadach rejonowych. Jeśli ma przejść pewna liczba spraw, ważnych spraw, z różnych względów do sadów wojewódzkich, to mnie się wydaje, że te właśnie sprawy rozwodowe powinny prze iść do tych sadów. Proszę państwa, tu nie chodzi o to, że zasięg spraw rozwodowych utrudni ich rozpoznanie. Chodzi o to, że te sprawy nie ze względów prawnych, bo pod względem prawnym sprawy te nie są skomplikowane, tylko pod względem ich wagi, właśnie powinny znaleźć się w sądzie wojewódzkim. Proszę państwa.</u>
          <u xml:id="u-296.3" who="#EugeniuszUjas">Sytuacja jest tego rodzaju, że przecież jest jeszcze dużo sądów rejonowych, małych sadów rejonowych, o obsadzie czterech — pięciu sędziów. A sprawy rozwodowe sądzi jeden sędzia i niejednokrotnie ledwo w wieku takim, że właśnie ten cenzus wyczerpuje, bez jakiegoś doświadczenia. Uważam, że te sprawy właśnie powinny znaleźć się w sadzie wojewódzkim, bo tutaj wymagane jest większe doświadczenie i życiowe, i inne. To jest jedna sprawa, a druga to większa możliwość dostępu i właściwych opinii w ośrodkach diagnostycznych, które są usytuowane w województwach, opinii pedagogów, psychologów. A. więc uważam, że sprawy te rzeczywiście powinny się znaleźć w sadach wojewódzkich. Podkreślano wprawdzie między innymi w komisji, że sprawy rodzinne i inne powinny być rozpatrywane w sądzie rejonowym, ponieważ jest ich większość. Nieprawda. Było tak, zresztą w pierwszej wersji, jeśli chodzi o tworzenie wydziałów rodzinnych, że między innymi sprawy podziału majątku były właśnie w sądach rejonowych, art. 184 Kodeksu karnego był w sądach rejonowych. Odeszły te sprawy do sądów cywilnych, do sądów karnych i uważam, że to stało się bez szkody dla tych spraw. I dlatego uważam, że sprawy rozwodowe, mimo wszystko, ze względu na ich wagę powinny znaleźć się w sądzie wojewódzkim.</u>
          <u xml:id="u-296.4" who="#EugeniuszUjas">Jeśli chodzi o dalsze poprawki mniejszości, przyłączam się do wniosku posła Konopki, jeśli chodzi o jednoznaczne określenie spraw, czy powinny w całości pozostać w Sądzie Najwyższym, nie zakończone przy sądach apelacyjnych. Uważam, że ten kompromisowy wniosek posła Konopki jest jak najbardziej zasadny. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-296.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-297">
          <u xml:id="u-297.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-297.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie Głos zabierze poseł Piotr Polmański z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie poseł Szczepan Balicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-298">
          <u xml:id="u-298.0" who="#PiotrPolmański">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Zabierając głos w debacie nad projektem ustawy o powołaniu sądów apelacyjnych oraz o zmianie niektórych ustaw, chciałbym zwrócić uwagę Wysokiej Izby na kilka kwestii związanych z uchwalanym dziś pakietem ustaw i przedstawić opinie niektórych środowisk prawniczych i sędziów.</u>
          <u xml:id="u-298.1" who="#PiotrPolmański">Na początku dwie uwagi ogólne. Otóż powszechnie stwierdza się, że projekt powołania sądów apelacyjnych jest jak najbardziej słuszny. Podnosi się jednak kwestię, czy powołanie takiej liczby sądów apelacyjnych w obecnych warunkach finansowych państwa nie jest przedsięwzięciem zbyt kosztownym, zwłaszcza że brak jest funduszów na podstawową działalność sądów w obecnym kształcie.</u>
          <u xml:id="u-298.2" who="#PiotrPolmański">Uwaga druga dotyczy redakcji technicznej projektu ustawy, która zdaniem wielu sędziów nie jest zbyt szczęśliwa. Wskazane byłoby projekt ustawy zbudować z dwóch części: pierwsza zawierałaby kompleksowe uregulowanie organizacji i kompetencji sądów apelacyjnych; należałoby wyodrębnić w ustawie rozdział o ustroju sądów powszechnych, druga statuowałaby zmiany w innych przepisach. Taka redakcja uporządkowałaby materię strukturalno-organizacyjną, która stanowi przecież rdzeń projektu ustawy, a wywołane tym zmiany powinny znaleźć się w drugiej części projektu.</u>
          <u xml:id="u-298.3" who="#PiotrPolmański">Kilka uwag szczegółowych. Odnośnie do zmian w Kodeksie postępowania cywilnego zastrzeżenie budzi rozwiązanie dotyczące właściwości sądów wojewódzkich w art. 17 Kodeksu postępowania cywilnego, w szczególności pkt 4 i 5.</u>
          <u xml:id="u-298.4" who="#PiotrPolmański">Za zbędny należy uznać — według opinii wielu sędziów — pkt 4 art. 17 Kpc i utrzymywanie kryterium wartości przedmiotu sprawy. W dobie inflacji waga sprawy oparta wyłącznie na tym kryterium maleje z dnia na dzień. Dziś nie można stwierdzić, czy trudniejsza będzie sprawa o zapłatę 19.900.000 czy też 20.000.001 zł. Sprawy o kwoty niższe mogą być również zawiłe, a nawet bardziej skomplikowane pod względem prawnym. Kryterium to jest sztuczne i powinno być w całości zniesione.</u>
          <u xml:id="u-298.5" who="#PiotrPolmański">Wzorem przepisów Kpk należałoby przeredagować art. 18 Kpc dający sądom wojewódzkim możliwość przejęcia każdej sprawy prowadzonej w sądzie rejonowym, jeżeli wymagałaby tego szczególna waga sprawy lub jej zawiłość.</u>
          <u xml:id="u-298.6" who="#PiotrPolmański">Ani zawiłość, ani waga sprawy nie uzasadnia właściwości sądów wojewódzkich w sprawach z art. 412 Kodeksu cywilnego. Sprawy te, nieliczne zresztą, nie nastręczają trudności sądom rejonowym.</u>
          <u xml:id="u-298.7" who="#PiotrPolmański">Kolejna uwaga dotyczy przeniesienia rozwodów do sądów wojewódzkich. Zdaniem wielu sędziów i prawników, jest to propozycja błędna. Uzasadnienie, aby w sądzie wojewódzkim były rozpoznawane sprawy o istotnym znaczeniu społecznym, jakimi są bez wątpienia na przykład sprawy o rozwód i o unieważnienie małżeństwa, jest nie przekonywające. Należy stwierdzić, że kadra sędziowska sądów rejonowych jest odpowiednio przygotowana do prowadzenia tych spraw.</u>
          <u xml:id="u-298.8" who="#PiotrPolmański">Podniesienie rangi instytucji rozwodu czy unieważnienia małżeństwa (to drugie stanowi znikomy procent spraw) przez przekazanie do właściwości sądów wojewódzkich spowoduje wydłużenie drogi ludzi do organów wymiaru sprawiedliwości, a nawet utrudni uczestnikom procesów rozwodowych, zarówno stronom jak i dużej liczbie świadków, stawiennictwo w sądzie.</u>
          <u xml:id="u-298.9" who="#PiotrPolmański">Istotną sprawą jest również to, że przeniesienie rozwodów do sądów wojewódzkich przekreśla chyba ideę sądownictwa rodzinnego. Równie dobrze można wobec tego przenieść sprawy cywilne, rozstrzygane w sądach rodzinnych, do wydziałów cywilnych, wracając do koncepcji sądów do spraw nieletnich.</u>
          <u xml:id="u-298.10" who="#PiotrPolmański">Należy obawiać się w takim wypadku realizacji procesowej art. 443 i 445 Kpc, albowiem dojść może do sprzecznych ze sobą i wykluczających się orzeczeń sądu wojewódzkiego i sądu rejonowego w sprawach dotyczących zabezpieczeń alimentacyjnych oraz orzekania o zakresie władzy rodzicielskiej. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-298.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-299">
          <u xml:id="u-299.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-299.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Szczepan Balicki z Klubu Poselskiego „Pax”. I jako ostatni ze zgłoszonych na liście przygotuje się poseł Wojciech Solarewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-300">
          <u xml:id="u-300.0" who="#SzczepanBalicki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Wszyscy zabierający głos i podczas pierwszego czytania, i dzisiaj za bezsporne mogą uznać, że rozpatrywana dziś ustawa na pewno nie jest ostatnim słowem w kształtowaniu nowego modelu naszego sądownictwa. Jest ona etapem do wprowadzenia instytucji apelacji i kasacji zamiast anachronicznej rewizji czy zupełnie poronionego tworu, jakim była rewizja nadzwyczajna.</u>
          <u xml:id="u-300.1" who="#SzczepanBalicki">Mamy nadzieję, że stanie się to niedługo. W toku prac komisyjnych pozwoliłem sobie zgłosić jeszcze jedną zmianę, mianowicie zamiast zupełnie przypadkowej nazwy, jaką był sąd rejonowy, nie mający żadnego oparcia w naszej tradycji, a wynikłej stąd, że wprowadzona nieszczęsną reformą administracyjną z 1975 roku konieczność zniesienia sądów powiatowych, implikowała znalezienie jakiegoś określenia dla tych sądów. Znaleziono je jako przebitkę wzorów radzieckich. Nie miało to, nawet wówczas, żadnego uzasadnienia, dzisiaj jest kompletnym nieporozumieniem. Należy więc wrócić do pięknej, starej, z głębokiego jeszcze średniowiecza, z XII, a nawet XIII wieku, a co najwyżej XIII wieku sięgającej nazwy sądu grodzkiego.</u>
          <u xml:id="u-300.2" who="#SzczepanBalicki">Ale pan minister był łaskaw oświadczyć, że przy obecnych kosztach reformy, dodatkowa olbrzymia liczba nowych pieczątek, szyldów, blankietów byłaby jeszcze dalszym utrudnieniem obecnej reformy. Dlatego wycofałem formalnie ten wniosek, zamierzam trzymać pana ministra za słowo i wyrazić nadzieję, że w możliwie krótkim czasie, liczonym chyba raczej miesiącami niż kwartałami, w sprzyjających warunkach taka drobna reforma, ale będąca pięknym ukłonem wobec naszej prawniczej tradycji, zostanie dokonana.</u>
          <u xml:id="u-300.3" who="#SzczepanBalicki">Teraz już o dwu zasadniczych sprawach, dwu poprawkach zgłoszonych w toku prac komisji. Pierwsza dotyczy kwestii, na jakim szczeblu mają być rozpatrywane sprawy rozwodowe.</u>
          <u xml:id="u-300.4" who="#SzczepanBalicki">Wysoka Izbo! Powiedziałem przy pierwszym czytaniu i podkreślam nadal, że na pewno usytuowanie spraw rozwodowych na szczeblu wojewódzkim, samo przez się nie zabezpiecza trwałości rodziny, tej olbrzymiej i bezspornej dla nas wszystkich wartości. W ogóle wszelkie rygory prawne niewiele mogą pomóc same przez się, zwłaszcza gdy rozkład rodziny już się dokonał. Tutaj nie ma między nami różnic. Pozwalam sobie jednak stwierdzić, że w aspekcie długofalowym, w dalekiej perspektywie, trwałość rodziny może zabezpieczyć tylko odpowiedni klimat, odpowiednia atmosfera społeczna, na którą składa się wiele elementów, a wśród nich takie, jak właściwe wzorce wychowawcze, jak pięknie omówiony przez jednego z moich przedmówców wpływ Kościoła katolickiego, jego nauczania, katechizacji i ewangelizacji. Rola kultury, sztuki, publikatorów, jakże wiele może tu zrobić telewizja. No i wreszcie jednak normy prawne.</u>
          <u xml:id="u-300.5" who="#SzczepanBalicki">Pozwolę sobie użyć bardzo drastycznego przykładu. Otóż bezpośrednio po Rewolucji Październikowej w Rosji radzieckiej wprowadzono zasadę, że rozwód otrzymuje się na podstawie jednostronnego podania złożonego w Zaksie, czyli w urzędzie stanu cywilnego za drobną opłatą. Skutki tego okazały się tak katastrofalne, że musiano się z tego wycofać. A że władza radziecka bardzo nie lubiła i nie lubi przyznawać się do błędów, więc dla zachowania twarzy zwalono to na trockistów. Tak. To jest straszliwy eksperyment, kosztem krzywdy wielu milionów ludzi przeprowadzony, ale on wyraźnie wskazuje, że naprawdę dla ukształtowania podejścia młodych ludzi zwłaszcza i w ogóle społeczeństwa do problemu trwałości rodziny na pewno nie jest obojętne, czy rozwód jest traktowany jako drobna formalność, którą jeszcze władze powinny jak najbardziej ułatwić obywatelowi, czy jest to jakaś sprawa olbrzymiej wagi, jakieś nieszczęście, które trzeba rozpatrzyć z udziałem ludzi o najwyższych kwalifikacjach, na odpowiednim szczeblu organów sądowych.</u>
          <u xml:id="u-300.6" who="#SzczepanBalicki">Z tego względu usytuowanie rozwodów na szczeblu wojewódzkim, tak zresztą jak było przez wiele łat po 1945 r., uważam, za jak najbardziej słuszne. To i tak będzie zbliżenie w porównaniu z tamtymi latami, to wtedy sądów wojewódzkich było 20 (17 plus 3 ośrodki zamiejscowe), dzisiaj jest ich 47, bo tylko w dwóch województwach ich nie ma. Więc nie będzie to jakaś wielka bariera. Usytuowanie w sądach wojewódzkich powinno być nie dlatego, że traktujemy rygory prawne jako spinacze spinające rozlatujące się małżeństwo, lecz jako ważny czynnik wychowawczy.</u>
          <u xml:id="u-300.7" who="#SzczepanBalicki">A teraz jeszcze parę słów na temat zaległości. Wysoka Izbo! Ja jeszcze w toku prac komisji wahałem się, no bo jednak Sąd Najwyższy otrzymał pewne sprawy i właściwie powinien je skończyć, ale po rozmowach z kolegami praktykami, po spojrzeniu we własny rejestr w moim biurku doszedłem do wniosku, że jednak — nie. Ja sam mam sprawy czekające już… dawne, arbitrażowe, czekające już grubo ponad rok, i w tej sytuacji będą one musiały naprawdę czekać tak długo, że będzie to już na dobrą sprawę parodia sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-300.8" who="#SzczepanBalicki">Wydaje mi się, że jednak trzeba się zdecydować, nawet jeżelibyśmy te sprawy z dawnej smutnej pamięci Głównej Komisji Arbitrażowej musieli znów jeszcze raz przewozić, tym razem do sądów apelacyjnych, jednak powinniśmy się na to zdecydować. Bardzo dobrą propozycją wydaje mi się, kompromisowa propozycja pana posła Konopki.</u>
          <u xml:id="u-300.9" who="#SzczepanBalicki">Reasumując, Wysoka Izbo, traktuję tę ustawę jako krok ważki, ale na pewno nie ostatni do uzdrowienia naszego systemu sądowego. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-300.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-301">
          <u xml:id="u-301.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-301.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Wojciech Solarewicz z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-302">
          <u xml:id="u-302.0" who="#WojciechSolarewicz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Ja zupełnie krótko chciałem się odnieść właściwie tylko do wniosków mniejszości. Przede wszystkim, proszę Izby, jeśli chodzi o tę sporną kwestię, kto powinien zlikwidować ten garb zaległości, który jest w Sądzie Najwyższym. Rozumiejąc argumenty pana posła sprawozdawcy, chcę powiedzieć, że w moim przekonaniu nie do przyjęcia jest przekazanie wszystkich tych spraw do sądów apelacyjnych, które przecież dopiero mają powstać, bo proszę państwa, gdyby tak było, że rzeczywiście 1 października ruszy 10 czy 11 sadów apelacyjnych, to bardzo proszę, ale wydaje mi się, że nie możemy tego zakładać, raczej to będzie rozłożone w dłuższym czasie. Sady apelacyjne, o których nie wiemy, czy będą mocne, czy będą dobrze technicznie zorganizowane, od razu urodzą się też z tym garbem. Będą więc miały szalony problem w rozpatrywaniu tych spraw. Nie wiem, czy tego typu rozwiązanie bardzo by przyspieszyło załatwienie tych spraw. Po wtóre, z pełnym szacunkiem dla sędziów Sadu Najwyższego, ale obawiam się, że w razie przyjęcia takiej propozycji, jak proponuje pan poseł sprawozdawca, przez te 2,5 miesiąca do czasu powołania choćby jednego sądu apelacyjnego, liczba załatwionych spraw będzie znikoma, bo natura ludzka jest ułomna. Obawiam się też, że sędziowie niechętnie by rozpatrywali te sprawy, wiedząc, że przecież mogą się ich pozbyć z dniem 30 września. Tak że w tym wypadku jestem zdania, żeby jednak tej propozycji nie przyjmować, a jeżeli już przekazać jakieś sprawy sądom apelacyjnym — to w takim trybie i na takich warunkach, jak to pan poseł Konopka był uprzejmy przedstawić.</u>
          <u xml:id="u-302.1" who="#WojciechSolarewicz">Sprawa druga — sprawa rozwodów. Mnie się wydaje, proszę Sejmu, że ta bariera utrudniająca, czy komplikująca, czy stawiająca pewną tamę rozwodom jest iluzoryczna. Jeżeli zrobimy tylko tak, że przekażemy to do właściwości sądów wojewódzkich, jeżeli chcemy aktywnie jako parlament wpłynąć na zmniejszenie liczby rozwodów, to powinniśmy raczej zastanowić się nad zmianą prawa materialnego, a nie prostym przesunięciem do sądu wojewódzkiego. Ponadto obawiam się, że argumenty dotyczące powagi, odpowiedzialności sędziów orzekających w tych sprawach, nie mają takiego znaczenia, ponieważ w większości wypadków to będą ci sami sędziowie, którzy orzekali w sądach rejonowych tylko przeniesieni do sądów wojewódzkich. Dlatego też wydaje mi się, że ten wniosek mniejszości zasługuje na poparcie.</u>
          <u xml:id="u-302.2" who="#WojciechSolarewicz">Przepraszam, że tak niechronologicznie mówię, wniosek mniejszości oznaczony numerem 2, to jest wniosek, który zmierza do tego, aby umożliwić ponowne składanie wniosków o wniesienie rewizji nadzwyczajnej. Mnie się wydaje — i to jest moje osobiste przekonanie — że ten wniosek zasługuje na poparcie, nie tylko dlatego, że w pewien sposób do nas posłów OKP zaapelowała nasza Komisja Krajowa „Solidarności”, ale przede wszystkim dlatego, że umożliwi to poszukiwanie sprawiedliwości wielu osobom, które zostały w tzw. minionym okresie skrzywdzone i które w inny sposób nie mogą tej sprawiedliwości poszukiwać. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-302.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-303">
          <u xml:id="u-303.0" who="#TadeuszFiszbach">Poselska lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-303.1" who="#TadeuszFiszbach">W tej chwili bardzo proszę o zabranie głosu prof. Adama Strzembosza pierwszego prezesa Sądu Najwyższego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-304">
          <u xml:id="u-304.0" who="#AdamStrzembosz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ponieważ dane mi jest po raz pierwszy w nowej funkcji znaleźć się przed Wysoką Izbą, chcę na początku serdecznie podziękować za to, że zostałem przez Wysoką Izbę na to stanowisko powołany. Serdecznie dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-304.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-304.2" who="#AdamStrzembosz">Chcę się odnieść tylko do dwóch spraw, bo czas jest drogi. Rozumiem zastrzeżenia i wszystkie głosy za, a także przeciwko przekazaniu spraw rozwodowych do sądu wojewódzkiego. Mam nadzieję, że Wysoka Izba za pewien czas, reformując prawo rodzinne wprowadzi instytucje separacji. Instytucja separacji, która została usunięta z prawa rodzinnego z przyczyn bardziej politycznych niż merytorycznych, jest niezwykle potrzebna. Tysiące małżeństw występuje o rozwód dlatego, że nie może inaczej uzyskać tego rozdzielenia od stołu i loża, uregulować swoich spraw majątkowych, a wcale nie ma zamiaru zawierać nowego związku małżeńskiego. To zresztą jest też przyczyną — to że tej instytucji nie ma — iż parę tysięcy małżeństw rozwiedzionych corocznie w urzędach stanu cywilnego ponownie te małżeństwa zawiera. Jakby sobie trochę poczekali, pewnie nie musieliby dwa razy do jednego urzędu maszerować.</u>
          <u xml:id="u-304.3" who="#AdamStrzembosz">Ja sobie też wyobrażam, że te funkcje orzekania o separacji powinny w przyszłości należeć do sądów rodzinnych i wtedy właśnie blisko obywatela, ale bez tak daleko idących konsekwencji, odbywałoby się rozpatrywanie spraw o separację w wyspecjalizowanym sądzie rodzinnym, a jak już dochodzi do rozwodu, to sąd wojewódzki.</u>
          <u xml:id="u-304.4" who="#AdamStrzembosz">Chcę jednak kilka słów powiedzieć o tej niezwykle drażliwej i nawet dla mnie żenującej kwestii przekazania lub nie zaległości, które Sąd Najwyższy jak gdyby od razu zastał. Proszę państwa, oczywiście, zgłoszony projekt mniejszości ogromnie mi odpowiada i państwo oczywiście rozumieją, że milej jest zaczynać w atmosferze takiego sądu, który funkcjonuje normalnie niż takiego, gdzie prezes dostaje dziesiątki, jeśli nie tysiące ponagleń o wyznaczenie sprawy, z całym bagażem ludzkich nieszczęść, które się za każdą sprawą kryją.</u>
          <u xml:id="u-304.5" who="#AdamStrzembosz">Oczywiście, w tym sensie wniosek mniejszości ogromnie mi odpowiada i ogromnie go popieram. Ale, proszę państwa, gdybyśmy nie uzyskali nawet tego rozwiązania, które proponuje pan poseł Konopka, to już naprawdę byłaby tragedia. Ja nawet powiem, że nieco śmieszna sytuacja dla Sądu Najwyższego. W komisji padł głos jednego z bardzo przeze mnie szanowanych posłów, że Sąd Najwyższy nie ma najwyższych kwalifikacji, żeby zajmować się sprawami gospodarczymi, bo się nimi nie zajmował. To prawda, mimo to ja wierzę, że sobie z nimi poradzi, ale już te sprawy poniżej 5 mln zł to naprawdę przekażmy sądom apelacyjnym, zresztą są to sprawy naprawdę drobne — w świetle nawet 5 mln zł sprzed roku. Przedsiębiorstwo woli szybko te pieniądze uzyskać lub wpłacić, wykreślić ze swojego „ma” lub „winien”, a nie czekać rok czy półtora na to, aby ostatecznie zapadła decyzja.</u>
          <u xml:id="u-304.6" who="#AdamStrzembosz">O to minimum najserdeczniej proszę. Oczywiście moim marzeniem jest maksimum, jak każdego człowieka, który ma dalekosiężne marzenia. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-304.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-305">
          <u xml:id="u-305.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu prezesowi za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-305.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie proszę o zabranie głosu ministra sprawiedliwości pana Aleksandra Bentkowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-306">
          <u xml:id="u-306.0" who="#AleksanderBentkowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Nie chciałbym się wypowiadać odnośnie do art. 9 omawianej ustawy, dotyczącego tego, kto ma te sprawy zaległe rozpoznawać, jest to spór między sędziami, chcę stać obok tego.</u>
          <u xml:id="u-306.1" who="#AleksanderBentkowski">Ja tylko obmyśliłem propozycję, czyby zamiast granicy wartości, nie wprowadzić terminu wpływu spraw do Sądu Najwyższego. W moim przekonaniu każda sprawa jest ważna, skoro trafia do Sądu Najwyższego i być może sprawy, które trafiły do Sądu Najwyższego, powiedzmy do 1 maja tego roku, powinny być rozpoznawane na pewno przez Sąd Najwyższy, pozostałe przekazane do sądów apelacyjnych. Nie wiem, czy takie rozwiązanie nie byłoby bardziej trafne. Niemniej jednak jest to, jak powiedziałem, kontrowersja między jeszcze nie powstałym sądem apelacyjnym, a raczej sędziami tego sądu, a Sądem Najwyższym, więc pozostawiam to doświadczeniu Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-306.2" who="#AleksanderBentkowski">Proszę Wysokiej Izby! Tutaj poseł Solarewicz mnie sprowokował i przypomniał moje dobre czasy, gdy w ten sposób zwracałem się właśnie. Więc proszę Wysokiego Sejmu! Sprawy, które dotyczą już samej właściwości sądów wojewódzkich i rejonowych są niezmiernie ważne. Resort kierował się tutaj po prostu interesem wymiaru sprawiedliwości. Chcieliśmy w miarę możliwości rozładować, mówiąc nieładnie, olbrzymie obciążenie sądów rejonowych, dlatego też nie bardzo rozumiem niektórych sędziów, twierdzących że nie będzie co robić w sądach rejonowych. Proszę się nie martwić, będzie olbrzymia liczba spraw, już jest taka zaległość, że nie możemy z tym sobie dać rady.</u>
          <u xml:id="u-306.3" who="#AleksanderBentkowski">Wbrew pozorom, uchwalona dzisiaj granica 20 mln zł jest bardzo wysoka i wiele spraw wróci do sądów rejonowych. Te, które dzisiaj trafiłyby do sądów wojewódzkich, wrócą do sądów rejonowych i to jest bardzo znaczna liczba spraw, to jest 89% spraw tego typu, które były rozpoznawane dotychczas w dużej mierze w sądzie wojewódzkim i które wrócą do sądów rejonowych.</u>
          <u xml:id="u-306.4" who="#AleksanderBentkowski">Pan poseł Polmański wystąpił z bardzo taką — powiedziałbym — fachową wypowiedzią, było to najpewniej konsultowane z sędzią i to z doświadczonym sędzią, który wydaje mi się, był nieco rozżalony, jak gdyby niedowartościowany przez to, że takie sprawy, jak rozwodowe, odchodzą do sądów wojewódzkich, gdy przecież i w sądach rejonowych są dobrzy sędziowie. Na pewno tak i absolutnie proszę nie uważać, jak pan poseł Solarewicz, że my chcemy w ten sposób zmniejszyć liczbę rozwodów. Nigdy jeszcze nie zdarzyło się, żeby w sposób formalny można było kogoś odwieść od rozwodu. Mowy nie ma. Nie ma żadnych przeszkód, które by odwiodły człowieka od tego, żeby się rozwieść. Ale są inne względy, czysto ludzkie, mianowicie chodzi nam o właściwe rozpoznawanie tych spraw.</u>
          <u xml:id="u-306.5" who="#AleksanderBentkowski">Sądy rejonowe, które są przeciążone, siłą rzeczy rozpoznają te sprawy bardzo pobieżnie, bardzo szybko, po prostu dlatego, że sędzia. proszę państwa, w sądzie rodzinnym musi rozpoznać miesięcznie około 40 do 60 spraw. Proszę sobie wyobrazić, 60 spraw, w tym są również sprawy rozwodowe bardzo trudne, często wielodniowe. Aby tym sędziom ulżyć, aby ci sędziowie mogli pozostałe sprawy rozpoznawać bardziej wnikliwie, proponuje się przeniesienie spraw rozwodowych do sądu wojewódzkiego.</u>
          <u xml:id="u-306.6" who="#AleksanderBentkowski">Poza tym, proszę Wysokiej Izby, jest jeszcze kwestia, której nie poruszałem, mianowicie bardzo często w małych miastach i w małych sądach zgłaszające się strony wnoszą wnioski o wyłączenie sądów. Jako powód podają to, że w tej miejscowości mnie wszyscy znają, wszyscy sędziowie, wszystkie sekretarki, wszyscy dookoła i dlaczego ja mam tutaj swoje najbardziej intymne sprawy wylewać przed sądem.</u>
          <u xml:id="u-306.7" who="#AleksanderBentkowski">Oczywiście, obowiązuje tajemnica, ale skoro słyszy to pięć czy sześć osób, to tę tajemnicę dosyć trudno utrzymać. Sędziowie odmawiają, bo to nie jest przesłanka, która by powodowała zmianę właściwości sądu. I siłą rzeczy te sprawy są rozpoznawane w takich warunkach.</u>
          <u xml:id="u-306.8" who="#AleksanderBentkowski">Wydaje mi się, że przy dzisiejszej komunikacji tylko taki argument, że sądy będą nieco bliżej tych, co się rozwodzą, nie jest najtrafniejszy. Jeżeli chodzi o świadków, to już tego argumentu przyjąć nie można, ponieważ świadków można w części tych najbardziej wygodnych przesłuchać przez sądy miejscowe, w miejscu zamieszkania świadka w drodze pomocy prawnej.</u>
          <u xml:id="u-306.9" who="#AleksanderBentkowski">Ostatnia kwestia to sprawa rewizji, kolejnych rewizji, wniosków o rewizje nadzwyczajne. Wysłuchałem tego wniosku z pewnym zaskoczeniem. Oczywiście, intencja jest bardzo trafna. Tylko że ja jestem, przyznam, przerażony. Obecnie wpływa około 13–15 tysięcy podań o rewizję nadzwyczajną. Jeżeli teraz usłyszą ci, którzy w poprzednich latach wnosili 14 czy 15 tysięcy spraw, i to jeszcze nie mówi się, w których latach, 5 lat do tyłu, 10 lat do tyłu, to ja sobie nie wyobrażam, jak będzie wyglądała poczta w Ministerstwie Sprawiedliwości. Być może wtedy szybciej doprowadzimy do stworzenia instytucji kasacji, bo wtedy, myślę, że rewizja nadzwyczajna jako instytucja przestanie istnieć. Prosiłbym o spokojne rozważenie tego bardzo humanitarnego wniosku, czy istotnie teraz możemy takie rozwiązanie przeforsować. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-306.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-307">
          <u xml:id="u-307.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu ministrowi za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-307.1" who="#TadeuszFiszbach">Jeszcze proszę o zabranie głosu posła sprawozdawcę w tym punkcie obrad, pana Lecha Paprzyckiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-308">
          <u xml:id="u-308.0" who="#LechPaprzycki">Wysoka Izbo! Obecnie mamy sytuację tego rodzaju, że pozostaje nam wniosek mniejszości dotyczący właściwości sądów w sprawach rozwodowych, drugi wniosek mniejszości, dotyczący art. 418 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego. Jeżeli chodzi o trzeci wniosek mniejszości, to przebieg dyskusji i rozważania, zwłaszcza przedstawione przez pana posła Konopkę, skłoniły mnie do oceny, iż w art. 10 z obecnych ustępów 1 i 2, jeżeli dobrze się w nie wczytać, wynika właśnie to, o co w tym wniosku mniejszości chodziło. Z tych bowiem zapisów, a nawet z samego zapisu ust. 1 wynika, że po pierwszym października wszystkie sprawy nie rozpoznane powinny być przekazane do sądów apelacyjnych. Tak że niejako ten wniosek mniejszości wynika z tego zapisu, a ponieważ liczą się nie intencje, lecz słowa zapisane, wobec tego ten wniosek mniejszości, ten mój i pana sędziego Dąbrowskiego, jest w zasadzie bezprzedmiotowy. Mamy wobec tego wniosek mniejszości, to znaczy nie wniosek mniejszości, tylko wniosek zgłoszony przez pana posła Konopkę, dotyczący art. 10, gdyż w tym sprawozdaniu omyłkowo jest wpisany art. 9 — tu chodzi oczywiście o art. 9 przedłożenia rządowego, ale art. 10 projektu, który dzisiaj omawiamy.</u>
          <u xml:id="u-308.1" who="#LechPaprzycki">I ten wniosek oczywiście będzie wymagał nie tyle rozstrzygnięcia, ile sprawdzenia tego zapisu, poprawności. Dlatego też wydaje nam się, że w tej chwili tych wniosków wszystkich, a przede wszystkim tego z art. 10, nie powinniśmy rozpatrywać, lecz powinniśmy uczynić to w dniu jutrzejszym. Przysłuchując się wypowiedzi posłów nie dostrzegłem innych wniosków, które zostałyby sformułowane tak, by dotyczyły którejś z tych instytucji. Jeżeli się mylę, to proszę niezwłocznie po moim wystąpieniu na piśmie taki wniosek, jeżeli został w zamyśle posła przedstawiony, złożyć — i w dniu jutrzejszym, zgodnie z porządkiem, jaki zostanie na jutro ustanowiony, zostaną one przedstawione i poddane głosowaniu. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-309">
          <u xml:id="u-309.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-309.1" who="#komentarz">(Poseł Wojciech Solarewicz: W sprawie formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-309.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-310">
          <u xml:id="u-310.0" who="#WojciechSolarewicz">Chciałbym bardzo prosić pana posła sprawozdawcę, aby był uprzejmy ustosunkować się również do propozycji przedstawionej przez pana ministra Bentkowskiego, mianowicie zmierzającej w tym kierunku, żeby tą cezurą dotyczącą podziału między sądy apelacyjne a Sąd Najwyższy był okres wpływu sprawy, a nie wartość przedmiotu sporu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-311">
          <u xml:id="u-311.0" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-312">
          <u xml:id="u-312.0" who="#LechPaprzycki">To znaczy, pan minister w swoim wystąpieniu o tym mówił, ale czy zgłosił to jako propozycję rządu, tego nie wiem. Jeżeli tak, to naturalnie, że tak zrobimy, ale ja to odczułem tylko jako rozważania na ten temat. Jeżeli taka jednak była intencja pana ministra, to ją zapisujemy i oczywiście w dniu jutrzejszym przedstawiając wszystkie poprawki i wnioski mniejszości rozstrzygniemy — ale jeżeli tak było.</u>
          <u xml:id="u-312.1" who="#komentarz">(Minister sprawiedliwości Aleksander Bentkowski: Komisji do rozważenia to przedkładam.)</u>
          <u xml:id="u-312.2" who="#LechPaprzycki">A… komisji do rozważenia, czyli wniosku tego rodzaju nie było, jeżeli ktoś z posłów go zgłasza, to oczywiście rozważymy.</u>
          <u xml:id="u-312.3" who="#komentarz">(Poseł Dobrochna Kędzierska-Truszczyńska: To poseł Bentkowski składa.)</u>
          <u xml:id="u-312.4" who="#LechPaprzycki">No dobrze, ale nie popiera, tak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-313">
          <u xml:id="u-313.0" who="#TadeuszFiszbach">Wyjdziemy naprzeciw tej wymianie poglądów. Proponuję, aby w czasie przerwy, to znaczy po ogłoszeniu przerwy w obradach, w dniu jutrzejszym do sprawy powrócić po ściślejszych uzgodnieniach. A teraz ponieważ wyznaczona godzina się zbliża… chciałbym zaproponować…</u>
          <u xml:id="u-313.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Jeszcze jedno zgłoszenie.)</u>
          <u xml:id="u-313.2" who="#TadeuszFiszbach">Jeszcze jest jedno zgłoszenie? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-314">
          <u xml:id="u-314.0" who="#MichałChałoński">Chałoński, OKP. Panie marszałku, ja bym prosił przyjąć to jako wniosek formalny, abyśmy dzisiaj zakończyli obrady, abyśmy te głosowania...</u>
          <u xml:id="u-314.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-314.2" who="#MichałChałoński">...odbyli i żebyśmy nawet trochę dłużej siedząc, ale dzisiaj zakończyli obrady. Bo wszystko wskazuje na to, że nam się to uda.</u>
          <u xml:id="u-314.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-315">
          <u xml:id="u-315.0" who="#TadeuszFiszbach">Tak, ale, pan poseł Lech Paprzycki, poseł sprawozdawca czwartego punktu porządku obrad prosił o przerwę, jak rozumiem, mając na uwadze, że ona będzie.</u>
          <u xml:id="u-315.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Dla spotkania klubu.)</u>
          <u xml:id="u-315.2" who="#TadeuszFiszbach">Ponadto są… proszę o rozważenie tej możliwości, czy byłaby możliwość…</u>
          <u xml:id="u-315.3" who="#komentarz">(Poseł Lech Paprzycki: To jest możliwe.)</u>
          <u xml:id="u-315.4" who="#TadeuszFiszbach">Jest taka możliwość, jeśli idzie o pana?</u>
          <u xml:id="u-315.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Proszę bardzo.)</u>
          <u xml:id="u-315.6" who="#TadeuszFiszbach">Jest możliwe. Komisja — zespół, którym kierował i uzgadniał wnioski poseł sprawozdawca Ryszard Pidek w punkcie 3, sygnalizował gotowość w dniu dzisiejszym, ponadto kilka komunikatów, chodzi o cztery komunikaty dotyczące posiedzeń komisji i klubów poselskich oraz — o czym chcę poinformować — cztery oświadczenia także w dniu dzisiejszym.</u>
          <u xml:id="u-315.7" who="#TadeuszFiszbach">Taki miałem zamiar, którym się otwarcie dzielę, aby w tej chwili przerwać dyskusję, to znaczy przerwać ustosunkowanie się do projektów ustaw, dać czas zespołowi, którym kieruje poseł Lech Paprzycki, aby jutro rano zacząć od głosowań…</u>
          <u xml:id="u-315.8" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-315.9" who="#TadeuszFiszbach">Zaraz, chwileczkę, dokończę — przegłosujemy oczywiście, niczego nie sugeruję — tylko wyjaśniam sprawę i jutro rano rozpoczęlibyśmy obrady od głosowania w punkcie 3 i 4 porządku dziennego. To jest jedna z możliwości, natomiast wniosek formalny został zgłoszony przez posła, aby kontynuować obrady w dniu dzisiejszym.</u>
          <u xml:id="u-315.10" who="#komentarz">(Głos z sali: Tak jest, dobrze.)</u>
          <u xml:id="u-315.11" who="#TadeuszFiszbach">Chciałbym ten wniosek zgłoszony formalnie poddać pod głosowanie. Proszę rozważyć… proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-316">
          <u xml:id="u-316.0" who="#AnnaDynowska">Chciałam złożyć wniosek przeciwny, zgodnie z uprawnieniami wynikającymi z regulaminu Sejmu. Sprawa tego, że moglibyśmy w dniu dzisiejszym wyczerpać porządek obrad, wynikający ze zwiększenia zakresu spraw, które na dzisiaj zostały przewidziane, była przedmiotem posiedzenia Konwentu Seniorów. Proszę wierzyć i dowiedzieć się w swoich klubach poselskich, dlaczego Konwent Seniorów zdecydował przesunięcie i kontynuowanie obrad w dniu jutrzejszym i przerwanie ich dziś o godzinie 18.</u>
          <u xml:id="u-316.1" who="#komentarz">(Protesty z sali)</u>
          <u xml:id="u-316.2" who="#AnnaDynowska">Dodana została jeszcze sprawa związana z zaproponowaną przez grupę posłów uchwałą w sprawie procesu przekształceń własnościowych, która wymaga dopracowania i zgłoszenia wielu uwag w klubach poselskich oraz dodatkowa ustawa, która została dopiero w dniu wczorajszym opracowana przez komisje sejmowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-317">
          <u xml:id="u-317.0" who="#TadeuszFiszbach">Są dwa wnioski. Wniosek, który zgłosiła pani poseł Anna Dynowską, dotyczy nowego projektu ustawy, uchwały Sejmu, do którego członkowie Konwentu Seniorów wnieśli szereg uwag i te sprawy miały być przedmiotem posiedzeń klubów poselskich. Nie mam informacji, czy już ustosunkowanie się do tego projektu było. Prosiłbym zatem o odniesienie się do tych dwóch wniosków.</u>
          <u xml:id="u-317.1" who="#TadeuszFiszbach">Wniosek pierwszy dotyczył kontynuacji obrad Sejmu w dniu dzisiejszym. Wtedy gdyby ten wniosek przeszedł, zarządziłbym przerwę nie tylko jedną, bowiem trzeba by było umożliwić klubom poselskim ustosunkowanie się do projektu uchwały. W razie gdy przejdzie wniosek drugi, zarządzimy przerwę do godziny 9 w dniu jutrzejszym.</u>
          <u xml:id="u-317.2" who="#TadeuszFiszbach">Poddaję pod głosowanie pierwszy wniosek.</u>
          <u xml:id="u-317.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za tym, aby kontynuować obrady w dniu dzisiejszym, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (182) Kto jest przeciw? (78)</u>
          <u xml:id="u-317.4" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (32)</u>
          <u xml:id="u-317.5" who="#TadeuszFiszbach">Wniosek został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-317.6" who="#TadeuszFiszbach">Kontynuujemy obrady w dniu dzisiejszym. W tej chwili chciałbym poprosić, aby zespół, którym kieruje pan poseł sprawozdawca Lech Paprzycki, był gotowy do przedłożenia projektu poprawek związanych z czwartym punktem porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-317.7" who="#TadeuszFiszbach">Powracamy do pkt. 3 dotyczącego ubezpieczeń majątkowych i osobowych.</u>
          <u xml:id="u-317.8" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Ryszarda Pidka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-318">
          <u xml:id="u-318.0" who="#RyszardPidek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym zaproponować, skoro kontynuujemy obrady w dniu dzisiejszym, byśmy rozpoczęli od uchwały, którą cytowałem wcześniej, następnie zaproponowałbym zabranie głosu przez pana ministra Pazurę w sprawie ubezpieczeń i następnie moglibyśmy przejść do głosowania nad ustawą o ubezpieczeniach. Czy można przyjąć taką konwencję? Dyskusja już była, niemniej przedstawiciele rządu nie ustosunkowali się. Sądzę, że takie prawo przysługuje, szczególnie na prośbę posła sprawozdawcy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-319">
          <u xml:id="u-319.0" who="#TadeuszFiszbach">W związku z propozycją przystępujemy do łącznego rozpatrzenia pkt. 3 i 7 porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-319.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę posła sprawozdawcę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-320">
          <u xml:id="u-320.0" who="#RyszardPidek">Chciałbym zatem jeszcze raz zapoznać Wysoką Izbę z projektem uchwały Sejmu w sprawie nadzoru nad działalnością ubezpieczeniową; projekt uchwały ma następujące brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-320.1" who="#RyszardPidek">„Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w pełni docenia rolę i znaczenie działalności ubezpieczeniowej jako istotnego elementu zmian systemowych w gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-320.2" who="#RyszardPidek">Sejm dostrzega także potrzebę kontynuowania przekształceń w dziedzinie ubezpieczeniowej.</u>
          <u xml:id="u-320.3" who="#RyszardPidek">Sejm uznaje za niezbędne w okresie nie dłuższym niż dwa lala od daty wejścia w życie ustawy wyodrębnienie organizacyjne nadzoru ubezpieczeniowego, z zachowaniem jego podporządkowania ministrowi finansów”.</u>
          <u xml:id="u-320.4" who="#RyszardPidek">Uzasadniałem to w poprzednim swoim wystąpieniu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-321">
          <u xml:id="u-321.0" who="#TadeuszFiszbach">Czy w tej sprawie będą zapytania, uwagi? A zatem przegłosujemy projekt uchwały.</u>
          <u xml:id="u-321.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem projektu uchwały, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (163) Kto jest przeciw? (15)</u>
          <u xml:id="u-321.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (67)</u>
          <u xml:id="u-321.3" who="#TadeuszFiszbach">Projekt uchwały został przez Wysoką Izbę przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-321.4" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów Ryszarda Pazurę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-322">
          <u xml:id="u-322.0" who="#RyszardPazura">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zabieram głos w związku z wnioskami dotyczącymi projektu ustawy, którą zgłosili tu państwo w czasie dyskusji nad tym projektem. Moje wystąpienie dotyczy dwóch spraw. Pierwsza dotyczy zakresu ubezpieczeń obowiązkowych, druga jest drobniejszej natury, dotyczy sprawy finansowania nadzoru państwa nad ubezpieczeniami.</u>
          <u xml:id="u-322.1" who="#RyszardPazura">W pierwszej kwestii chciałbym wyjaśnię intencje, jakimi kierował się rząd, proponując w projekcie pierwotnym i później w pracach w Komisji Nadzwyczajnej maksymalne ograniczenie zakresu dotychczas ustawowych, według projektu ustawy — obowiązkowych ubezpieczeń.</u>
          <u xml:id="u-322.2" who="#RyszardPazura">W gruncie rzeczy były trzy przyczyny tego, że wyszliśmy z takim, a nie innym projektem. Po pierwsze — motywowały nami ogólne kierunki zmian systemu gospodarczego. Nie do utrzymania jest system, w którym olbrzymi zakres ubezpieczeń ma charakter ustawowy. Po drugie braliśmy pod uwagę totalną krytykę dotychczasowego funkcjonowania ubezpieczeń w Polsce, krytykę, która w ostatnim okresie zresztą się nasiliła. W związku z powyższym, że dotychczasowy system nie daje ludziom żadnego prawa wyboru rodzaju ubezpieczenia i ubezpieczyciela. Uważamy, że nie wystarczy stworzyć ładne zasady, trzeba dla ubezpieczycieli istniejących, którzy będą się przekształcać, oraz dla potencjalnych ubezpieczycieli stworzyć pole do ich działalności bez ograniczenia ustawowych czy obowiązkowych ubezpieczeń; to pole z zasady na starcie już będzie ograniczone.</u>
          <u xml:id="u-322.3" who="#RyszardPazura">Ponieważ większość wniosków o rozszerzenie zakresu obowiązkowych ubezpieczeń dotyczy ubezpieczeń rolnych, chciałbym w tej kwestii powiedzieć co następuje. Po pierwsze, chciałbym, żeby Wysoka Izba wzięła pod uwagę fakt, iż ubezpieczenia obowiązkowe, dotychczas ustawowe, stanowią istotne obciążenie finansowe gospodarstwa. W ogólnej kwocie płatności rolnika sięga to 1/3 tej kwoty. Utarło się tak, że w opinii społecznej na wsi ubezpieczenie jest traktowane jako płatność podatkowa. Nie ma szansy przełamania tej świadomości właśnie bez ograniczenia zakresu obowiązkowych czy ustawowych ubezpieczeń. To jest pierwszy element.</u>
          <u xml:id="u-322.4" who="#RyszardPazura">Drugi element jest następujący — niezwykle dyskusyjna jest sprawa zakresu obowiązkowych ubezpieczeń rolnych. Nie mniej faktem chyba społecznym jest masa wniosków, szczególnie zebranych w czasie ostatniej kampanii wyborczej do samorządów, nie tylko wniosków o ograniczenie, i to zdecydowane, bądź wyeliminowanie ubezpieczeń obowiązkowych, ale nawet protestów z tym związanych, żądających wręcz zniesienia wielu dotychczas ustawowych obowiązkowych ubezpieczeń;</u>
          <u xml:id="u-322.5" who="#RyszardPazura">I wreszcie, co się tyczy niektórych rodzajów ubezpieczeń dotychczas ustawowych, w szczególności autocasco i ubezpieczenia mienia ruchomego w gospodarstwach rolnych, to jest kwestia następująca. Rzecznik Praw Obywatelskich wyraża wątpliwość, czy ustawowy charakter tych ubezpieczeń jest zgodny z art. 7 Konstytucji, ponieważ artykuł ten dotyczy ochrony osobistej własności. Braliśmy to pod uwagę, proponując ograniczenie tego zakresu.</u>
          <u xml:id="u-322.6" who="#RyszardPazura">Wydaje się, że ponieważ dość powszechne są wnioski, żeby objąć jednak ubezpieczeniami obowiązkowymi ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego, to chyba istotne są tu argumenty i wypowiadamy się, aby uzupełnić ustawę o ten tytuł, czy ten rodzaj obowiązkowego ubezpieczenia.</u>
          <u xml:id="u-322.7" who="#RyszardPazura">Następnie posłowie proponują, aby rozszerzyć jeszcze ten zakres o kolejne elementy, na przykład budynki mieszkalne osób fizycznych położone na terenie wsi, mienie ruchome w gospodarstwie rolnym. Są też wnioski dotyczące obowiązkowego ubezpieczenia zbóż oraz roślin okopowych i pastewnych. Wielokrotnie już mówiliśmy, że nie bylibyśmy za tym, by te rodzaje ubezpieczeń nadal były ubezpieczeniami wynikającymi z ustawy, czy obecnie — w konwencji tego projektu ustawy, — ubezpieczeniami ustawowymi.</u>
          <u xml:id="u-322.8" who="#RyszardPazura">Jeśli chodzi o art. 84 dotyczący pokrywania kosztów nadzoru nad działalnością ubezpieczeniową, to wypowiadamy się za jego utrzymaniem i prosimy, ażeby tak rozwiązać sprawę z następujących powodów. Nadzór ubezpieczeniowy jest prowadzony w interesie ubezpieczających się, a nie ubezpieczycieli. Usługi te są więc wykonywane w interesie społeczeństwa. Usługi te powinny być płatne, przynajmniej częściowo, taka jest propozycja, i takie są rozwiązania w wielu krajach zachodnich. Dlaczego? Z prostej przyczyny, że ubezpieczenia są bardzo intratnym interesem. I chodzi o to, żeby po prostu również z tego punktu widzenia ubezpieczyciele czuli, że ktoś nad nimi czuwa. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-322.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-323">
          <u xml:id="u-323.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-323.1" who="#TadeuszFiszbach">Przechodzimy do głosowania projektów ustaw dotyczących ubezpieczeń majątkowych i osobowych.</u>
          <u xml:id="u-323.2" who="#TadeuszFiszbach">W sprawozdaniu Komisja Nadzwyczajna przedstawiła dwa wnioski mniejszości, które Sejm będzie głosować w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-323.3" who="#TadeuszFiszbach">Pierwszy wniosek mniejszości, dotyczący art. 4, zmierza do wyłączenia z zakresu ubezpieczeń obowiązkowych ubezpieczeń budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego. Bardzo proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-324">
          <u xml:id="u-324.0" who="#RyszardPidek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Właśnie pan minister Pazura informował, że wniosków do tego artykułu przybyło znacznie więcej. W tej sytuacji chciałbym zaproponować Wysokiej Izbie, by ten artykuł głosować na zasadach przyjętych w tej Izbie, a zatem od wniosków najdalej idących i potem kolejno dodawać wnioski wnoszone przez poszczególnych posłów. Inaczej bowiem nie będziemy w stanie tego przegłosować.</u>
          <u xml:id="u-324.1" who="#RyszardPidek">Dlatego chciałbym zaproponować, aby począwszy od art. 1 przejść wszystkie poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-325">
          <u xml:id="u-325.0" who="#TadeuszFiszbach">Uważam propozycję za słuszną. Czy jest sprzeciw w tej sprawie? Nie ma. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-326">
          <u xml:id="u-326.0" who="#RyszardPidek">Wysoka Izbo! W przerwie doszliśmy do consensusu, jeśli chodzi o niektóre poprawki:</u>
          <u xml:id="u-326.1" who="#RyszardPidek">W art. 1 propozycja pana posła Zycha byłaby, aby wykreślić słowa „wymienionych w załączniku do ustawy”. Przeniesienie tych wyrazów do innego artykułu, do czego byśmy doszli za chwilę, nie niweczy wątku merytorycznego ustawy, zatem komisja proponowałaby przychylić się do wniosku pana posła Zycha.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-327">
          <u xml:id="u-327.0" who="#TadeuszFiszbach">Czyli to dotyczy art. 1 — pierwsza poprawka.</u>
          <u xml:id="u-327.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo, kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (205) Kto jest przeciw? (7)</u>
          <u xml:id="u-327.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (40)</u>
          <u xml:id="u-327.3" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że poprawka została przyjęta. Proszę bardzo, kolejna poprawka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-328">
          <u xml:id="u-328.0" who="#RyszardPidek">Poprawka druga dotyczy art. 3, w zasadzie zbieżna jest w treści z intencją dotychczasowego zapisu, jednakże będzie on bardziej czytelny i zgodny z zapisami stosowanymi w legislacji. Przy okazji z ubolewaniem stwierdzam, że nie mieliśmy w podkomisji nadzwyczajnej żadnego prawnika. Komisja proponuje przyjąć zmiany, poprawki i wówczas art. 3 ust. 1 brzmiałby: „Wprowadza się ubezpieczenia obowiązkowe lub dobrowolne”. Przypominam, w projekcie było: „ubezpieczenia są obowiązkowe lub dobrowolne”.</u>
          <u xml:id="u-328.1" who="#RyszardPidek">Ust. 2 — „Ochronę ubezpieczeniową ustanawia się na podstawie umowy zawieranej pomiędzy ubezpieczycielem a ubezpieczającym”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-329">
          <u xml:id="u-329.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-329.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (244).</u>
          <u xml:id="u-329.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest przeciw? (4)</u>
          <u xml:id="u-329.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (19)</u>
          <u xml:id="u-329.4" who="#TadeuszFiszbach">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-329.5" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo, kolejna poprawka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-330">
          <u xml:id="u-330.0" who="#RyszardPidek">W art. 4 proponujemy poprawkę zgodnie z propozycją pana posła Józefa Zycha: w ust. 2 w pkt. 3 po wyrazach „na mocy”, dodaje się wyrazy „dotychczas obowiązujących ustaw”. Po prostu chodziło o ten zapis, o którym mówili także inni posłowie zabierający głos w dyskusji, aby nam się nie rozszerzył w przyszłości kolejnymi specjalnymi ustawami ten wachlarz ubezpieczeń obowiązkowych.</u>
          <u xml:id="u-330.1" who="#RyszardPidek">Stąd też dopisanie wyrazów, bo ustęp brzmiał w ten sposób — inne ubezpieczenia przewidziane na mocy ustaw lub ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych. Dopisujemy po wyrazach „na mocy” — „dotychczas obowiązujących ustaw” i w ten sposób blokujemy sprawę na przyszłość. To znaczy od daty wejścia w życie ustawy. Komisja podziela pogląd wnioskodawcy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-331">
          <u xml:id="u-331.0" who="#TadeuszFiszbach">Przegłosujemy tę poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-331.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za jej przyjęciem, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (219) Kto jest przeciw? (17)</u>
          <u xml:id="u-331.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (35)</u>
          <u xml:id="u-331.3" who="#TadeuszFiszbach">Poprawka została przyjęta. Proszę o kolejną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-332">
          <u xml:id="u-332.0" who="#RyszardPidek">Kolejna poprawka jest właśnie tą poprawką, która została rozszerzona. Przypominam, że gdy referowałem projekt, mówiłem o wniosku mniejszości. Wniosek mniejszości jest najdalej idący, ponieważ ograniczył ubezpieczenia obowiązkowe wyłącznie do ubezpieczeń od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów.</u>
          <u xml:id="u-332.1" who="#RyszardPidek">Punktem drugim byłyby tylko te, które przed chwilą uchwaliliśmy, a zatem inne ubezpieczenia przewidziane na mocy dotychczas istniejących ustaw lub ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych. Ponieważ już punkt drugi mamy uchwalony, zatem w dalszych rozważaniach nie wracalibyśmy już do tego. A zatem wniosek mniejszości proponowałbym poddać pod głosowanie jako najdalej idący, pozostawiający jako ubezpieczenia obowiązkowe wyłącznie ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-333">
          <u xml:id="u-333.0" who="#TadeuszFiszbach">Poddaję wniosek mniejszości pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-333.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem wniosku, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (45) Kto jest przeciw? (174)</u>
          <u xml:id="u-333.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (57)</u>
          <u xml:id="u-333.3" who="#TadeuszFiszbach">Wniosek został oddalony. Proszę o kolejny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-334">
          <u xml:id="u-334.0" who="#RyszardPidek">Kolejnym wnioskiem w tej samej materii jest wniosek Komisji Nadzwyczajnej, a więc wniosek większości, który obejmuje to, o czym mówiłem przed chwilą i co głosowaliśmy, a zatem ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów.</u>
          <u xml:id="u-334.1" who="#RyszardPidek">I następny — ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych. Są to dwa podstawowe punkty, no i ten trzeci, o którym już mówiłem. A zatem byłaby odpowiedzialność cywilna z ruchu pojazdów i ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego. Jest to wniosek Komisji Nadzwyczajnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-335">
          <u xml:id="u-335.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-336">
          <u xml:id="u-336.0" who="#JuliuszBraun">Chciałem zapytać, czy tam były jeszcze wnioski o dopisanie innych elementów do tych ubezpieczeń obowiązkowych, czy nie?</u>
          <u xml:id="u-336.1" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Pidek: To jest w dokumencie.)</u>
          <u xml:id="u-336.2" who="#JuliuszBraun">Żebyśmy głosując teraz wiedzieli, czy istnieje jeszcze dalsza propozycja dopisania, żebyśmy sobie nie zamknęli drogi.</u>
          <u xml:id="u-336.3" who="#komentarz">(Głos z sali: O właśnie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-337">
          <u xml:id="u-337.0" who="#RyszardPidek">Już wyjaśniam, panie pośle. Zaproponowałem na samym początku, iż będziemy dopisywali kolejne dalsze rodzaje ubezpieczeń. Jeżeli już zostałem wywołany do głosu akurat w sprawie wyjaśnień, to chciałbym wyjaśnić także, iż cała konstrukcja ustawy jest taka — o co pytano, a ja nie zdążyłem tych rzeczy wyjaśnić — że między innymi przechodzimy na ubezpieczenia umowne, obowiązkowe-umowne, a nie ustawowe. W tej sytuacji należy przyjąć zasady logiczne i rozsądne, które minister finansów by określił i jest to zawarte w art. 5 pkt 4, gdzie mówimy, że minister finansów określa sposób potwierdzenia spełnienia obowiązku zawarcia ubezpieczenia.</u>
          <u xml:id="u-337.1" who="#RyszardPidek">Jeżeli chodzi o ubezpieczenia, na przykład wnoszone tutaj przez posłów, upraw, mienia ruchomego, to chciałem uprzedzić, że godzi to w konstrukcję ustawy. I o tym mówił pan minister Pazura. Po prostu będzie to niewykonalne w tym zakresie, bo jak można nałożyć obowiązek… Jeśli do tego dojdziemy, ja może będę wyjaśniał bliżej.</u>
          <u xml:id="u-337.2" who="#RyszardPidek">Obecnie proponowałbym więc przegłosować ten wniosek komisji, w który wchodzą te dwie poprawki. Jeżeli to przejdzie, to nie wchodzą dalsze. To jest na tej zasadzie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-338">
          <u xml:id="u-338.0" who="#TadeuszFiszbach">Jeszcze jest jedno zgłoszenie. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-339">
          <u xml:id="u-339.0" who="#JózefBłaszczyk">Mnie się wydaje, że ponieważ odrzuciliśmy wniosek mniejszości jako pierwszy, nie ma potrzeby głosowania stanowiska komisji, bo automatycznie przywróciliśmy brzmienie stanowiska Komisji Nadzwyczajnej, automatycznie odrzucając wniosek ograniczający w stosunku do projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-339.1" who="#JózefBłaszczyk">Możemy głosować tylko dalsze rozszerzenia.</u>
          <u xml:id="u-339.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Tak, tak.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-340">
          <u xml:id="u-340.0" who="#TadeuszFiszbach">Tak też zrozumiałem, bo to jest na str. 2 ppkt 2. Może zapytam posła sprawozdawcę, czy jest potrzeba…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-341">
          <u xml:id="u-341.0" who="#RyszardPidek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zgodziliśmy się przed chwilą, że będziemy głosowali metodą dodawania kolejnych wnoszonych przez posłów zakresów.</u>
          <u xml:id="u-341.1" who="#komentarz">(Poseł Józef Błaszczyk: To już głosowaliśmy.)</u>
          <u xml:id="u-341.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale tam już jest dodane.)</u>
          <u xml:id="u-341.3" who="#RyszardPidek">Nic nie dodaliśmy, ponieważ wniosek mniejszości odpadł, należałoby przegłosować wniosek komisji, który ma dwa rodzaje ubezpieczeń obowiązkowych. Jeżeli to nie przejdzie, to kolejny wniosek dotyczy odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego, kolejnym jest bodajże…</u>
          <u xml:id="u-341.4" who="#komentarz">(Poseł Józef Zych: Budynków z mieniem i upraw.)</u>
          <u xml:id="u-341.5" who="#RyszardPidek">Budynki mieszkalne osób fizycznych położone na terenie wsi, a więc wszystkie parafie, pensjonaty itd., i PGR, i SKR, jeśli mają zabudowania mieszkalne. Później jest ubezpieczenie mienia ruchomego w gospodarstwie rolnym od ognia, huraganu, powodzi i innych zdarzeń losowych, a więc akurat rozbieżne z propozycją…</u>
          <u xml:id="u-341.6" who="#komentarz">(Do głosu zgłasza się kilku posłów.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-342">
          <u xml:id="u-342.0" who="#TadeuszFiszbach">Zaraz, zaraz, poseł sprawozdawca wyjaśni.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-343">
          <u xml:id="u-343.0" who="#RyszardPidek">Było pytanie. Czy mam wyjaśnić? Więc chcę wyjaśnić. Rozumiem, że jest późna pora.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-344">
          <u xml:id="u-344.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-345">
          <u xml:id="u-345.0" who="#JuliuszBraun">Jeśli można zaproponować, uznajmy, że po odrzuceniu wniosku mniejszości mamy w tej chwili tekst integralny.</u>
          <u xml:id="u-345.1" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Pidek: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-345.2" who="#JuliuszBraun">I kolejne wnioski trzeba głosować o dopisanie do tekstu integralnego.</u>
          <u xml:id="u-345.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-345.4" who="#komentarz">(Głosy z sali: Tylko te kolejne.)</u>
          <u xml:id="u-345.5" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Pidek: Proszę bardzo.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-346">
          <u xml:id="u-346.0" who="#TadeuszFiszbach">Tak, proszę pana posła. Uważam to za logiczne, słuszne będzie jednak, jeżeli poseł sprawozdawca zechce się wypowiedzieć. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-347">
          <u xml:id="u-347.0" who="#RyszardPidek">Proszę uprzejmie, jeżeli taka jest wola Wysokiej Izby. Zatem możemy głosować na takiej zasadzie, iż zostawiamy to, co komisja proponuję i głosujemy kolejne zgłaszane poprawki.</u>
          <u xml:id="u-347.1" who="#RyszardPidek">Kolejną zgłoszoną poprawką jest ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego. Ja jeszcze przypominam, że w końcowych przepisach przewidzieliśmy, iż to ubezpieczenie funkcjonowałoby bodajże do końca roku bieżącego na dotychczasowych zasadach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-348">
          <u xml:id="u-348.0" who="#TadeuszFiszbach">Poddaję pod głosowanie tę poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-348.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za jej przyjęciem, zechce podnieść rękę. (133)</u>
          <u xml:id="u-348.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest przeciw? (97)</u>
          <u xml:id="u-348.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (54)</u>
          <u xml:id="u-348.4" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że poprawka została uwzględniona.</u>
          <u xml:id="u-348.5" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o kolejną.</u>
          <u xml:id="u-348.6" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-348.7" who="#TadeuszFiszbach">Pozwólmy posłowi sprawozdawcy skupić się, jednak jest sporo tych spraw.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-349">
          <u xml:id="u-349.0" who="#RyszardPidek">Kolejną propozycją jest ubezpieczenie budynków mieszkalnych osób fizycznych, położonych na terenach wiejskich. Tak brzmiał wniosek, czyli ponadto, że budynki związane z rolnictwem, wszelkie pozostałe budynki mieszkalne położone na terenach wsi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-350">
          <u xml:id="u-350.0" who="#TadeuszFiszbach">Poddaję pod głosowanie tę poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-350.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za jej przyjęciem? (50)</u>
          <u xml:id="u-350.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest przeciwny? (166)</u>
          <u xml:id="u-350.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (54)</u>
          <u xml:id="u-350.4" who="#TadeuszFiszbach">Poprawka została oddalona.</u>
          <u xml:id="u-350.5" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o kolejną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-351">
          <u xml:id="u-351.0" who="#RyszardPidek">Kolejna poprawka, zgłoszona dzisiaj przez kilku posłów, ubezpieczenie mienia ruchomego w gospodarstwie rolnym od ognia, huraganu, powodzi i innych zdarzeń losowych. Nie wiem, czy wypada mi przypomnieć, iż tu są kontrowersje i trudności z konstrukcją ustawy. Zwraca na to uwagę Rzecznik Praw Obywatelskich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-352">
          <u xml:id="u-352.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-352.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki? (33)</u>
          <u xml:id="u-352.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest przeciw? (189)</u>
          <u xml:id="u-352.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (50)</u>
          <u xml:id="u-352.4" who="#TadeuszFiszbach">Poprawka została oddalona.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-353">
          <u xml:id="u-353.0" who="#RyszardPidek">Kolejna poprawka — ubezpieczenie upraw zbóż oraz roślin okopowych i pastewnych od gradobicia, ognia, powodzi i zalania na skutek nadmiernych opadów atmosferycznych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-354">
          <u xml:id="u-354.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-354.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę. (8) Kto jest przeciw? (224)</u>
          <u xml:id="u-354.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (42)</u>
          <u xml:id="u-354.3" who="#TadeuszFiszbach">Poprawka została oddalona.</u>
          <u xml:id="u-354.4" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o kolejną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-355">
          <u xml:id="u-355.0" who="#RyszardPidek">Rozumiem, że pozostał tekst podstawowy i wobec tego głosujemy już później, razem…</u>
          <u xml:id="u-355.1" who="#RyszardPidek">A nie, przepraszam, bo doszła… Jedna poprawka jednak doszła, ale ona została przegłosowana, dobrze.</u>
          <u xml:id="u-355.2" who="#RyszardPidek">Wobec tego art. 5 w ust. 1 wyraz „moment” zastępuje się wyrazem „datą”. Jest to poprawka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-356">
          <u xml:id="u-356.0" who="#TadeuszFiszbach">Trzeba tę poprawkę poddać pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-356.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za jej przyjęciem? (205)</u>
          <u xml:id="u-356.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest przeciw? (6)</u>
          <u xml:id="u-356.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (31)</u>
          <u xml:id="u-356.4" who="#TadeuszFiszbach">Poprawka została uwzględniona. Proszę o następną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-357">
          <u xml:id="u-357.0" who="#RyszardPidek">W art. 5 ust. 5 otrzymałby brzmienie: „Ubezpieczyciel prowadzący działalność w zakresie ubezpieczenia obowiązkowego nie może odmówić zawarcia tego ubezpieczenia”. Jest to sprecyzowanie, na wniosek pana posła Józefa Zycha, tego, co komisja proponowała tylko innym, gorszym językiem.</u>
          <u xml:id="u-357.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Dlaczego gorszym językiem.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-358">
          <u xml:id="u-358.0" who="#TadeuszFiszbach">Nie dosłyszałem tego słowa, ale jest to propozycja formalna.</u>
          <u xml:id="u-358.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o jej przegłosowanie.</u>
          <u xml:id="u-358.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki? (245)</u>
          <u xml:id="u-358.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest przeciw? (5)</u>
          <u xml:id="u-358.4" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (18)</u>
          <u xml:id="u-358.5" who="#TadeuszFiszbach">Poprawka została uwzględniona.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-359">
          <u xml:id="u-359.0" who="#RyszardPidek">Oczywiście komisja sformułowała gorszym językiem, nie zrozumieliśmy się.</u>
          <u xml:id="u-359.1" who="#RyszardPidek">Kolejna poprawka w art. 6 ust. 4 wyrazy „wielkości szkód” zastępuje się wyrazami „wysokości szkód”. Poprawka pana posła Józefa Zycha.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-360">
          <u xml:id="u-360.0" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki? (234)</u>
          <u xml:id="u-360.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest przeciwny? (5)</u>
          <u xml:id="u-360.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (16)</u>
          <u xml:id="u-360.3" who="#TadeuszFiszbach">Poprawka została uwzględniona.</u>
          <u xml:id="u-360.4" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o następną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-361">
          <u xml:id="u-361.0" who="#RyszardPidek">W art. 7 ust. 1 otrzymuje brzmienie: „Umowa ubezpieczenia może regulować prawa i obowiązki stron w sposób odbiegający od standardowych i ogólnych warunków ubezpieczenia”.</u>
          <u xml:id="u-361.1" who="#RyszardPidek">Może już od razu ten sam punkt w ust. 2 — wyraz „rozbieżności” zastępuje się wyrazem „różnicy”. Jest to również consensus z panem posłem Józefem Zychem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-362">
          <u xml:id="u-362.0" who="#TadeuszFiszbach">Nie ma sprzeciwu co do łącznego przegłosowania? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-362.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawek do art. 7? (193)</u>
          <u xml:id="u-362.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest przeciw? (11)</u>
          <u xml:id="u-362.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (35)</u>
          <u xml:id="u-362.4" who="#TadeuszFiszbach">Poprawka została uwzględniona.</u>
          <u xml:id="u-362.5" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o następną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-363">
          <u xml:id="u-363.0" who="#RyszardPidek">W art. 8 ust. 2 wyrazy „tego samego ryzyka” zastępuje się wyrazami „z tego samego zdarzenia”. Po prostu przechodzi się na węższe określenie.</u>
          <u xml:id="u-363.1" who="#RyszardPidek">W tym samym artykule, jeśli można zaproponować, bo to też jest uzgodnione z komisją, przepis ust. 2 nie ma zastosowania, ust. 3 otrzymuje brzmienie: „Przepis ust. 2 nie ma zastosowania przy ubezpieczeniach na życie i od następstw nieszczęśliwych wypadków”.</u>
          <u xml:id="u-363.2" who="#RyszardPidek">I kolejny zapis w ust. 4 wyrazy „z wypadkiem” zastępuje się wyrazami „ze zdarzeniem”.</u>
          <u xml:id="u-363.3" who="#RyszardPidek">Proponuję łączne przegłosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-364">
          <u xml:id="u-364.0" who="#TadeuszFiszbach">Czy są sprzeciwy co do łącznego potraktowania tych wniosków? Nie widzę, proszę o przegłosowanie poprawki.</u>
          <u xml:id="u-364.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za jej przyjęciem? (216)</u>
          <u xml:id="u-364.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest przeciw? (8)</u>
          <u xml:id="u-364.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (37)</u>
          <u xml:id="u-364.4" who="#TadeuszFiszbach">Poprawki zostały uwzględnione. Proszę o kolejną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-365">
          <u xml:id="u-365.0" who="#RyszardPidek">Kolejna poprawka w art. 15 ust. 2 wyrazy „będzie prowadziło” zastępuje się wyrazami „zamierza prowadzić”.</u>
          <u xml:id="u-365.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-365.2" who="#RyszardPidek">To jest poprawka lepiej brzmiąca, komisja uznała, że należy ją przyjąć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-366">
          <u xml:id="u-366.0" who="#TadeuszFiszbach">To jest wszystko?</u>
          <u xml:id="u-366.1" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Pidek: Tak!)</u>
          <u xml:id="u-366.2" who="#TadeuszFiszbach">Z całą powagą do sprawy komisja się odniosła, my również. Proponuję przegłosować tę poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-366.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki? (182)</u>
          <u xml:id="u-366.4" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest przeciw? (25)</u>
          <u xml:id="u-366.5" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (36)</u>
          <u xml:id="u-366.6" who="#TadeuszFiszbach">Poprawka została uwzględniona.</u>
          <u xml:id="u-366.7" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-367">
          <u xml:id="u-367.0" who="#RyszardPidek">W art. 32 w ust. 1 kropkę zastępuje się przecinkiem i dodaje się wyrazy… to jest merytoryczna zmiana, to znaczy to jest ten załącznik, o którym była na wstępie w art. 1, mowa. Lepiej będzie to brzmiało w tym miejscu, gdy mówi się o zezwoleniach, o wydawaniu koncesji. Dlatego po kropce dodaje się wyrazy „wymienionych w załączniku do ustawy”. Chodzi właśnie o ten załącznik, który rzeczywiście w art. 1 nieco źle brzmiał, bo to taki trochę dziwoląg legislacyjny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-368">
          <u xml:id="u-368.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o przegłosowanie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-368.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki? (243)</u>
          <u xml:id="u-368.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest przeciw? (6)</u>
          <u xml:id="u-368.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (10)</u>
          <u xml:id="u-368.4" who="#TadeuszFiszbach">Poprawka została uwzględniona. Proszę o kolejną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-369">
          <u xml:id="u-369.0" who="#RyszardPidek">W art. 39 ust. 2 otrzymuje brzmienie: „Przepisów ust. 1 pkt 2 nie stosuje się w razie nabycia przez udziałowca zagranicznego akcji spółki prowadzącej już działalność ubezpieczeniową”. Jest to poprawka pana posła Jagiełły, komisja podziela pogląd, eksperci także.</u>
          <u xml:id="u-369.1" who="#RyszardPidek">Jest to sprecyzowanie po prostu.</u>
          <u xml:id="u-369.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Jeszcze raz.)</u>
          <u xml:id="u-369.3" who="#RyszardPidek">Jeszcze raz, tak? Proszę uprzejmie. Art. 39 ust. 2…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-370">
          <u xml:id="u-370.0" who="#TadeuszFiszbach">Ust. 1 pkt 2. Moment. Może być pomyłka w druku.</u>
          <u xml:id="u-370.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Pkt 2 był skreślony, coś nie tak.)</u>
          <u xml:id="u-370.2" who="#TadeuszFiszbach">Ust. 2 był skreślony.</u>
          <u xml:id="u-370.3" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-371">
          <u xml:id="u-371.0" who="#RyszardPidek">Przepraszam bardzo, jest pomyłka w druku, dziękuję za zwrócenie uwagi, ust. 1 pkt 2 i teraz treść: „Przepisy ust. 1 pkt. 2 nie stosuje się w razie nabycia przez udziałowca zagranicznego akcji spółki prowadzącej już działalność ubezpieczeniową”.</u>
          <u xml:id="u-371.1" who="#komentarz">(Protesty z sali.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-372">
          <u xml:id="u-372.0" who="#TadeuszFiszbach">Chwileczkę, chwileczkę, proszę spokojnie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-373">
          <u xml:id="u-373.0" who="#RyszardPidek">Po prostu będzie dodany ust. 2, natomiast dotychczasowy ust. 2 znosi się…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-374">
          <u xml:id="u-374.0" who="#TadeuszFiszbach">Został skreślony.</u>
          <u xml:id="u-374.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-375">
          <u xml:id="u-375.0" who="#RyszardPidek">Nie, nie, znosi się, to była po prostu poprawka, o której mówiłem wcześniej, rano, komisji. To był przepis martwy, przypomnę, chodziło o to, że wkład pieniężny, o którym mowa w ust. 1, to była autopoprawka, więc, no, nie będę tego przedłużał. Ust. 2 dotychczasowy znosi się, w to miejsce wchodzi ten ust 2 zaproponowany przez posła Jagiełłę, który precyzuje zagadnienie.</u>
          <u xml:id="u-375.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Prosimy o przeczytanie.)</u>
          <u xml:id="u-375.2" who="#RyszardPidek">Poprawka brzmi następująco:</u>
          <u xml:id="u-375.3" who="#RyszardPidek">„Przepisów ust. 1 pkt 2 nie stosuje się w razie nabycia przez udziałowca zagranicznego akcji spółki prowadzącej już działalność ubezpieczeniową”. Chodzi o to, żeby nie ograniczać możliwości nabycia akcji w naszej firmie ubezpieczeniowej przez osobę zagraniczną, ponieważ ust. 1 blokuje. Przypomnę, że wkład wniesiony przez udziałowca zagranicznego odpowiada co najmniej połowie wymaganego minimalnego kapitału gwarancyjnego. Chodzi o to w tym zapisie, jeżeli już ma być joint ventures w tym zakresie ubezpieczeń, to niech to będzie przyzwoity kapitał, w miarę przyzwoity. Dlatego tu nic nie zmieniamy. W miejsce zaś tego drugiego, który proponujemy znieść jako autopoprawkę, wchodziłby ten zapis uściślający, że jeżeli jakaś firma zagraniczna chce kupić akcje naszego przedsiębiorstwa ubezpieczeniowego w formie spółki akcyjnej, może je nabyć, ale to przedsiębiorstwo, ta spółka już istnieje. Nie jest organizowane joint ventures. Czy teraz się rozumiemy?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-376">
          <u xml:id="u-376.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy więc do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-376.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki? (222)</u>
          <u xml:id="u-376.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest przeciw? (5)</u>
          <u xml:id="u-376.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (37)</u>
          <u xml:id="u-376.4" who="#TadeuszFiszbach">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-376.5" who="#TadeuszFiszbach">Proszę pana posła o kolejną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-377">
          <u xml:id="u-377.0" who="#RyszardPidek">W druku została pominięta poprawka mniejszości, proponuję powrócić do art. 11, przepraszam, jest to propozycja mniejszości, aby art. 11 otrzymał brzmienie bez zawartego w tekście ust. 2. Przypominam, że chodzi tu o ustęp, który mówi, iż akcje spółki akcyjnej ubezpieczeniowej, o której mowa w ust. 1, mogą być tylko akcjami imiennymi. Ja uzasadniałem, przekazywałem po prostu to, czym komisja kierowała się, głosując ten wniosek, i jest to wniosek mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-377.1" who="#RyszardPidek">Czy istnieje potrzeba przypomnieć?</u>
          <u xml:id="u-377.2" who="#komentarz">(Głos z sali: To jest w druku.)</u>
          <u xml:id="u-377.3" who="#RyszardPidek">To znaczy jest w druku, tylko czy istnieje potrzeba przypomnieć, o co tu chodzi? Rozumiem, że nie.</u>
          <u xml:id="u-377.4" who="#RyszardPidek">Panie marszałku, byłby tu głosowany wniosek mniejszości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-378">
          <u xml:id="u-378.0" who="#TadeuszFiszbach">Tak, trzeba go przegłosować.</u>
          <u xml:id="u-378.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tego wniosku? (36)</u>
          <u xml:id="u-378.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest przeciw? (171)</u>
          <u xml:id="u-378.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (56)</u>
          <u xml:id="u-378.4" who="#TadeuszFiszbach">Wniosek został oddalony.</u>
          <u xml:id="u-378.5" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-379">
          <u xml:id="u-379.0" who="#RyszardPidek">Kolejna poprawka w art. 61 w ust. 2 pkt 1 otrzymałby brzmienie: „Nabycie udziału bądź akcji podmiotu gospodarczego, jeżeli przekraczają one 10% wartości nominalnej jego kapitału zakładowego” — jest to wniosek pana posła Kaczmarka. Chodzi tutaj o to miejsce, gdzie raził prawników „koncern” w naszym zapisie. Ja trochę humorystycznie powiem, iż nie raziło nas na tej sali gdy mówiliśmy koncern RSW, ale w ustawie razi. Zapis ten praktycznie nic złego do ustawy nie wprowadza. Zdanie jest krótsze, a intencja jest zachowana.</u>
          <u xml:id="u-379.1" who="#RyszardPidek">Jeszcze raz, tak?</u>
          <u xml:id="u-379.2" who="#RyszardPidek">W art. 61 w ust. 2 pkt 1 otrzymałby brzmienie: „Nabycie udziału bądź akcji podmiotu gospodarczego, jeżeli przekraczają one 10% wartości nominalnej jego kapitału zakładowego”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-380">
          <u xml:id="u-380.0" who="#TadeuszFiszbach">Poddaję pod głosowanie tę poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-380.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za jej przyjęciem? (96)</u>
          <u xml:id="u-380.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest przeciw? (58)</u>
          <u xml:id="u-380.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (113)</u>
          <u xml:id="u-380.4" who="#TadeuszFiszbach">Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-380.5" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-381">
          <u xml:id="u-381.0" who="#RyszardPidek">Wniosek z tego, że rzeczywiście ja chyba powinienem jednak naświetlić bliżej ten temat, ale już jest po głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-381.1" who="#RyszardPidek">Kolejna poprawka — art. 84 otrzymałby brzmienie… to jest wniosek pana posła Stanisława Rogowskiego, sprawa, którą wyjaśniał minister finansów — „Koszty nadzoru nad działalnością ubezpieczycieli ponosi budżet państwa w całości”, rozumiem taki jest wniosek. Propozycja komisji — przypominam — jest, że 50% kosztów ponosi budżet państwa, 50% ubezpieczyciele.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-382">
          <u xml:id="u-382.0" who="#TadeuszFiszbach">Poddaję poprawkę pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-382.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za jej przyjęciem? (41)</u>
          <u xml:id="u-382.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest przeciw? (193)</u>
          <u xml:id="u-382.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (41)</u>
          <u xml:id="u-382.4" who="#TadeuszFiszbach">Poprawka została oddalona.</u>
          <u xml:id="u-382.5" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-383">
          <u xml:id="u-383.0" who="#RyszardPidek">Po głosowaniu mogę dodać, że i tak minister finansów by ściągnął z obywateli na pokrycie.</u>
          <u xml:id="u-383.1" who="#RyszardPidek">W art. 96 ust. 1 otrzymałby brzmienie, jest to autopoprawka, z tym że cały ten artykuł odczytam:</u>
          <u xml:id="u-383.2" who="#RyszardPidek">„Art. 96 ust. 1. Spółdzielnie prowadzące działalność ubezpieczeniową do 31 grudnia 1990 r., na podstawie ustawy z 20 września 1984 o ubezpieczeniach majątkowych i osobowych, przekształcają się na mocy niniejszej ustawy w spółkę akcyjną z zastrzeżeniem ust. 2 i ust. 3”.</u>
          <u xml:id="u-383.3" who="#RyszardPidek">Po prostu jest to stworzenie możliwości, by dotychczas funkcjonujące firmy ubezpieczeniowe — firmy spółdzielcze, takie jak „Westa”, „Warta”, „Polisa”, mogły na mocy tej ustawy przekształcić się w spółkę akcyjną i mają to uczynić do 31 grudnia br.</u>
          <u xml:id="u-383.4" who="#RyszardPidek">Jest pytanie, czy muszą? Jeżeli tego nie uczynią, to po prostu przestaną być firmami ubezpieczeniowymi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-384">
          <u xml:id="u-384.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-385">
          <u xml:id="u-385.0" who="#AndrzejKern">Przepraszam, sens jest dobry, tylko ten przepis trzeba inaczej sformułować, bo on nie może być w takim brzmieniu.</u>
          <u xml:id="u-385.1" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Pidek: Przed chwilą prawnicy mi to sformułowali, dlatego jest poprawka.)</u>
          <u xml:id="u-385.2" who="#AndrzejKern">Ale może jeszcze raz uważniej proszę odczytać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-386">
          <u xml:id="u-386.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-387">
          <u xml:id="u-387.0" who="#RyszardPidek">Spółdzielnie prowadzące działalność ubezpieczeniową — ja myślę, że rzeczywiście pan poseł ma rację i trzeba by teraz pociągnąć dalej — prowadzące działalność ubezpieczeniową na podstawie ustawy z 20 września 1984 r. o ubezpieczeniach majątkowych i osobowych, przekształcają się na mocy niniejszej ustawy w spółkę akcyjną… Tylko tę datę gdzieś tu wstawić — z zastrzeżeniem ust. 2 i ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-387.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Do 31 grudnia.)</u>
          <u xml:id="u-387.2" who="#RyszardPidek">Przekształcają się do 31 grudnia — no właśnie — przekształcają się do dnia 31 grudnia 1990 r. na mocy niniejszej ustawy w spółkę akcyjną… teraz już rozumiem, że tekst poprawny i logicznie brzmiący. Za to, że akurat tak jest, państwo wybaczą, ale nie ponoszę odpowiedzialności. Przed chwilą mi to wręczono i nie zostało inaczej przepisane niż podane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-388">
          <u xml:id="u-388.0" who="#TadeuszFiszbach">Pewne zmiany…</u>
          <u xml:id="u-388.1" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Kern: Mam pytanie, czy stary zapis jest dobry? Zapis komisji?)</u>
          <u xml:id="u-388.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Może poprosimy o 5 minut przerwy, bo to tak nie może być.)</u>
          <u xml:id="u-388.3" who="#TadeuszFiszbach">To znaczy są wątpliwości jeszcze, tak?</u>
          <u xml:id="u-388.4" who="#komentarz">(Głosy z sali: Tak.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-389">
          <u xml:id="u-389.0" who="#RyszardPidek">To znaczy zapis komisji też był trochę nie po polsku zapisany, stąd nastąpiła poprawka. Proponuję, że ja to jeszcze raz przeczytam i gdyby… To już jest w zasadzie końcówka poprawek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-390">
          <u xml:id="u-390.0" who="#TadeuszFiszbach">Może jeszcze raz podejdziemy do sprawy. Proszę o uważne wysłuchanie. Są dwa zgłoszenia, proszę bardzo. Poseł Waldemar Pawlak pierwszy i później…</u>
          <u xml:id="u-390.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-391">
          <u xml:id="u-391.0" who="#WaldemarPawlak">Przepraszam bardzo, panie marszałku, ale proponowałbym 5 minut przerwy, niech to zostanie porządnie sprecyzowane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-392">
          <u xml:id="u-392.0" who="#TadeuszFiszbach">To nie jest przeszkoda, tylko że już zbliżamy się ku końcowi i jeśli udzielę głosu pozostałym posłom, wtedy postanowimy. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-393">
          <u xml:id="u-393.0" who="#MaciejBednarkiewicz">Czy mogłaby być taka propozycja, żeby zamiast „przekształcają się” użyć zwrotu: „mają obowiązek przekształcić się w trybie określonym w ust. 2 i 3”.</u>
          <u xml:id="u-393.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Tak, dobrze, mają obowiązek.)</u>
          <u xml:id="u-393.2" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Pidek: To jest, panie pośle, zmiana intencji zasadnicza. My stwarzamy możliwość, chcemy stworzyć możliwość, my nie możemy nakazać.)</u>
          <u xml:id="u-393.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-394">
          <u xml:id="u-394.0" who="#TadeuszFiszbach">Są jednak wątpliwości. Przychylam się do propozycji zgłoszonej przez posła Waldemara Pawlaka i ogłoszę 10-minutową przerwę.</u>
          <u xml:id="u-394.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o uściślenie zapisu.</u>
          <u xml:id="u-394.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 19 min 20 do godz. 19 min 40)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-395">
          <u xml:id="u-395.0" who="#TadeuszFiszbach">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-395.1" who="#TadeuszFiszbach">Kontynuujemy głosowanie poprawek do projektu ustawy dotyczącej ubezpieczeń.</u>
          <u xml:id="u-395.2" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę posła sprawozdawcę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-396">
          <u xml:id="u-396.0" who="#RyszardPidek">Kontrowersyjna poprawka w art. 96. Artykuł ten ust. 1 miałby brzmienie: „Spółdzielnie prowadzące działalność ubezpieczeniową na podstawie ustawy z dnia 20 września 1984 r. o ubezpieczeniach majątkowych i osobowych, Dziennik Ustaw nr 45 poz. 242 i z 1989 r. nr 30 poz. 160, zobowiązane są z mocy niniejszej ustawy przekształcić się w spółki akcyjne w terminie do dnia 31 grudnia 1991 r. z zastrzeżeniem ust. 2 i 3”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-397">
          <u xml:id="u-397.0" who="#TadeuszFiszbach">Sformułowanie nie budzi sprzeciwu, a zatem możemy poddać tę poprawkę pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-397.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Przepraszam, ja mam pytanie, dlatego że usłyszałem, że chodzi o termin 31 grudnia 1991 r., a w druku sejmowym jest 1990 r. Prosiłbym o wyjaśnienie.)</u>
          <u xml:id="u-397.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o wyjaśnienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-398">
          <u xml:id="u-398.0" who="#RyszardPidek">Tak, tutaj poszliśmy na ujednolicenie, jak dla innych podmiotów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-399">
          <u xml:id="u-399.0" who="#TadeuszFiszbach">Czyli ujednolicenie terminu i rok 1991?</u>
          <u xml:id="u-399.1" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Pidek: 1991.)</u>
          <u xml:id="u-399.2" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję, jest zgodność. Proszę o przegłosowanie.</u>
          <u xml:id="u-399.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki? (215)</u>
          <u xml:id="u-399.4" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest przeciw? (1)</u>
          <u xml:id="u-399.5" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (28)</u>
          <u xml:id="u-399.6" who="#TadeuszFiszbach">Poprawka została przyjęta. Proszę kolejną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-400">
          <u xml:id="u-400.0" who="#RyszardPidek">Kolejna poprawka, w art. 98 w ust. 2 w pkt. 3 po wyrazach „31 grudnia” po prostu druk nie zawierał roku, dodaje się „1990 r.”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-401">
          <u xml:id="u-401.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę powtórzyć.</u>
          <u xml:id="u-401.1" who="#TadeuszFiszbach">W art. 98, wówczas gdy mówimy o tym, które i kiedy przepisy, ściślej ubezpieczenia obowiązkowe, tracą moc, po prostu brakowało roku. Stąd też w art. 98 ust. 2 w pkt. 3 po wyrazach „31 grudnia” dodaje się „1990 r.”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-402">
          <u xml:id="u-402.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o przegłosowanie.</u>
          <u xml:id="u-402.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki? (203)</u>
          <u xml:id="u-402.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest przeciw? (7)</u>
          <u xml:id="u-402.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (26)</u>
          <u xml:id="u-402.4" who="#TadeuszFiszbach">Poprawka została uwzględniona.</u>
          <u xml:id="u-402.5" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o kolejną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-403">
          <u xml:id="u-403.0" who="#RyszardPidek">Ponieważ jest już tylko jedna poprawką, mam nadzieję, że może ten punkt dzisiaj zrealizujemy.</u>
          <u xml:id="u-403.1" who="#RyszardPidek">W art. 99 powołanie art. 42 i 43 zastępuje się powołaniem art. 41 i 42. Po prostu błąd maszynowy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-404">
          <u xml:id="u-404.0" who="#TadeuszFiszbach">Uznajemy to za oczywiste sprostowanie. To są wszystkie poprawki?</u>
          <u xml:id="u-404.1" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy więc do głosowania całości projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-404.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem projektu ustawy o działalności ubezpieczeniowej w brzmieniu proponowanym przez Komisję Nadzwyczajną wraz z autopoprawkami i z przyjętymi poprawkami, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (243) Kto jest przeciw? (2)</u>
          <u xml:id="u-404.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (20)</u>
          <u xml:id="u-404.4" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o działalności ubezpieczeniowej.</u>
          <u xml:id="u-404.5" who="#TadeuszFiszbach">Powracamy do punktu 4 porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-404.6" who="#TadeuszFiszbach">Przechodzimy do głosowania projektu ustawy o powołaniu sądów apelacyjnych oraz o zmianie ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych, Kodeks postępowania cywilnego, Kodeks postępowania karnego, o Sądzie Najwyższym i o Krajowej Radzie Sądownictwa.</u>
          <u xml:id="u-404.7" who="#TadeuszFiszbach">W sprawozdaniu komisje przedstawiają trzy wnioski mniejszości, które głosować, jak sądzę, będziemy w pierwszej kolejności. Bardzo proszę posła sprawozdawcę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-405">
          <u xml:id="u-405.0" who="#LechPaprzycki">Jak pan marszałek przed chwilą powiedział, mamy trzy wnioski mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-405.1" who="#LechPaprzycki">Pierwszy dotyczy właściwości w sprawach rozwodowych sądu. Zapis zaprezentowany przez komisję, powoduje, że właściwe będą sądy wojewódzkie.</u>
          <u xml:id="u-405.2" who="#LechPaprzycki">Wniosek mniejszości proponuje zapis, z którego będzie wynikało, iż sprawy rozwodowe należą do właściwości sądów rejonowych. Głosujemy wniosek mniejszości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-406">
          <u xml:id="u-406.0" who="#TadeuszFiszbach">Możemy przystąpić do głosowania? Bardzo proszę o przegłosowanie pierwszego wniosku mniejszości, który dotyczy zmiany drugiej w art. 3 projektu i zmierza do wyłączenia z właściwości sądów wojewódzkich spraw z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego.</u>
          <u xml:id="u-406.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tego wniosku? (100)</u>
          <u xml:id="u-406.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest przeciw? (121)</u>
          <u xml:id="u-406.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (35)</u>
          <u xml:id="u-406.4" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że wniosek mniejszości został przez Wysoką Izbę oddalony. Proszę o kolejny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-407">
          <u xml:id="u-407.0" who="#LechPaprzycki">Drugi wniosek mniejszości dotyczy art. 148 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego. Przez skreślenie zdania pierwszego nastąpi zniesienie warunku mówiącego o tym, że wniosek o złożenie rewizji nadzwyczajnej można składać tylko raz. Argumentacja, która za tym przemawia została przeze mnie przedstawiona.</u>
          <u xml:id="u-407.1" who="#LechPaprzycki">A więc kto wypowie się za wnioskiem, zdecyduje, ewentualnie zdecyduje o tym, że będzie można wnosić nie jeden, lecz wielokrotnie wniosek o złożenie rewizji nadzwyczajnej w postępowaniu cywilnym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-408">
          <u xml:id="u-408.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo, poseł Bohdan Kopczyński.</u>
          <u xml:id="u-408.1" who="#komentarz">(Poseł Bohdan Kopczyński: Nie, nie, nie.)</u>
          <u xml:id="u-408.2" who="#komentarz">(Poseł Lech Paprzycki: Bo pan poseł Kopczyński jest wnioskodawcą)</u>
          <u xml:id="u-408.3" who="#TadeuszFiszbach">Poseł wnioskodawca zrozumiałem chciałby… nie.</u>
          <u xml:id="u-408.4" who="#TadeuszFiszbach">Poddaję pod głosowanie ten wniosek mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-408.5" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za jego przyjęciem, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (31) Kto jest przeciw? (181)</u>
          <u xml:id="u-408.6" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (45)</u>
          <u xml:id="u-408.7" who="#TadeuszFiszbach">Drugi wniosek mniejszości został oddalony. Proszę o kolejny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-409">
          <u xml:id="u-409.0" who="#LechPaprzycki">Proszę państwa, wniosek ostatni, najistotniejszy, jak się wydaje, z tych wszystkich, największe kontrowersje budzący.</u>
          <u xml:id="u-409.1" who="#LechPaprzycki">Mamy trzy rozwiązania. Jedno, które zostało zaprezentowane w sprawozdaniu komisji.</u>
          <u xml:id="u-409.2" who="#LechPaprzycki">Drugie — 3 wniosek mniejszości, który tutaj nie został w tej propozycji zapisany zgodnie z zasadami legislacji. Dlatego, że jeżeli państwo odwrócą drugą stronę druku nr 437, tam jest zapis tego rodzaju: W art. 9, a powinno być 10, dodaje się ust. 3 w brzmieniu, tak jak tutaj to jest proponowane, ale konieczne również jest dokonanie legislacyjnej poprawki w ten sposób, że w art. 11, który się bezpośrednio z tym wiąże, trzeba dotychczasowy tekst, jaki proponuje się w sprawozdaniu komisji, poprzedzić zdaniem, które dotychczas było w przedłożeniu rządowym. Powoduje to, że otrzymujemy tekst taki, jaki był w przedłożeniu rządowym.</u>
          <u xml:id="u-409.3" who="#LechPaprzycki">Ponieważ jest to wniosek najdalej idący, powodujący, że wszystkie sprawy zostaną przekazane, jeżeli przejdzie wniosek, sadom apelacyjnym. Dlatego też powinien być głosowany w pierwszej kolejności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-410">
          <u xml:id="u-410.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-410.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem 3 wniosku mniejszości dotyczącego art. 10, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (61).</u>
          <u xml:id="u-410.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest przeciwny? (131)</u>
          <u xml:id="u-410.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (73)</u>
          <u xml:id="u-410.4" who="#TadeuszFiszbach">Wniosek został oddalony.</u>
          <u xml:id="u-410.5" who="#TadeuszFiszbach">Proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-411">
          <u xml:id="u-411.0" who="#LechPaprzycki">Poprawka druga do art. 10 mniej daleko idąca, nieładnie mówiąc, zaproponowana przez pana posła Konopkę, powodująca, iż po 30 września 1990 roku zostaną przekazane sądom apelacyjnym nie osądzone sprawy gospodarcze.</u>
          <u xml:id="u-411.1" who="#LechPaprzycki">Argumentacja również przedstawiona przez pierwszego prezesa Sądu Najwyższego, państwo pamiętają… tak że pozostaje tylko przegłosowanie tego.</u>
          <u xml:id="u-411.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Czy razem z wartością?)</u>
          <u xml:id="u-411.3" who="#LechPaprzycki">Razem z wartością 5 mln zł. Tak, tak, bo taka była propozycja pana posła Konopki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-412">
          <u xml:id="u-412.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-412.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki do art. 10? (233)</u>
          <u xml:id="u-412.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest przeciw? (2)</u>
          <u xml:id="u-412.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (34)</u>
          <u xml:id="u-412.4" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że poprawka została uwzględniona. Proszę o następną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-413">
          <u xml:id="u-413.0" who="#LechPaprzycki">Dokonaliśmy również szeregu drobnych, literowych i stylistycznych zmian, które tutaj się ujawniły. O tym już nie mówiłem, ale nie zmieniają one tekstu i treści zapisów. Pozostaje wobec tego przegłosowanie całego tekstu ustawy, z tymi poprawkami już przyjętymi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-414">
          <u xml:id="u-414.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania całości projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-414.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o powołaniu sądów apelacyjnych oraz o zmianie ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych, Kodeks postępowania cywilnego, Kodeks postępowania karnego, o Sądzie Najwyższym i o Krajowej Radzie Sądownictwa wraz z przyjętą poprawką, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (265) Kto jest przeciw? (1)</u>
          <u xml:id="u-414.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (8)</u>
          <u xml:id="u-414.3" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o powołaniu sądów apelacyjnych oraz o zmianie ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych, Kodeks postępowania cywilnego, Kodeks postępowania karnego, o Sądzie Najwyższym, o Naczelnym Sądzie Administracyjnym i o Krajowej Radzie Sądownictwa.</u>
          <u xml:id="u-414.4" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o rozwiązywaniu stosunku pracy z pracownikami państwowymi mianowanymi w urzędach naczelnych i centralnych organów administracji państwowej oraz terenowych organów administracji rządowej (druki nr 433 i 467).</u>
          <u xml:id="u-414.5" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła sprawozdawcę Andrzeja Sikorę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-415">
          <u xml:id="u-415.0" who="#AndrzejSikora">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt zreferować sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Ustawodawczej o projekcie ustawy o rozwiązywaniu stosunku pracy z pracownikami mianowanymi w urzędach naczelnych i centralnych organów administracji państwowej oraz terenowych organów administracji rządowej (druk nr 433).</u>
          <u xml:id="u-415.1" who="#AndrzejSikora">Sądzę, że w sposób dostateczny potrzebę wydania tej ustawy epizodycznej wykazała dyskusja podczas pierwszego czytania projektu. Nie będę zatem przytaczał argumentacji podczas tej dyskusji podniesionej.</u>
          <u xml:id="u-415.2" who="#AndrzejSikora">W mym krótkim referacie pragnę omówić zgłoszone poprawki, przyjęte przez obie komisje do druku nr 433, oraz poświęcić kilka zdań samemu trybowi zwolnienia.</u>
          <u xml:id="u-415.3" who="#AndrzejSikora">Do tekstu przedłożenia rządowego wniesiono zaledwie dwie poprawki. Według pierwotnego tekstu projektu, możliwość zwolnienia urzędnika państwowego mianowanego za wypowiedzeniem była praktycznie taka sama, jak możliwość wypowiedzenia stosunku pracy wobec pracowników objętych Kodeksem pracy. Innymi słowy, katalog przyczyn wypowiedzenia był nieograniczony. Obie komisje uznały za stosowne zawęzić ten katalog do ważnych przyczyn. Jest rzeczą oczywistą, że pojęcie „ważna przyczyna” ma charakter typowo oceniający. Tym niemniej obligować będzie — moim zdaniem — organ administracyjny do rozwagi.</u>
          <u xml:id="u-415.4" who="#AndrzejSikora">Chcę podkreślić, że tryb zwolnienia urzędnika państwowego, mianowanego, referowany przeze mnie projekt ustawy zapewnia w sposób należyty ochronę interesów zwalnianego pracownika.</u>
          <u xml:id="u-415.5" who="#AndrzejSikora">Wbrew stanowisku części posłów komisje przyjęły, że w niniejszych wypadkach stosuje się tryb konsultacji z radą pracowniczą, działającą na terenie urzędu. Stanowi ona — jak wiadomo — namiastkę reprezentacji pracowników; w urzędach państwowych nie działają związki zawodowe. Tryb ten polega na tym, że organ administracji, przed wypowiedzeniem umowy o pracę, powinien uzyskać opinię rady pracowniczej na temat zwolnienia. Opinia ta nie jest jednak dla tego organu wiążąca.</u>
          <u xml:id="u-415.6" who="#AndrzejSikora">Jak wynika z art. 2 projektu, od decyzji o wypowiedzeniu umowy o pracę przysługuje urzędnikowi odwołanie do organu administracyjnego wyższej instancji w terminie 7 dni.</u>
          <u xml:id="u-415.7" who="#AndrzejSikora">Chciałbym także dodać, że urzędnik zwalniany w trybie niniejszego projektu ma prawo do pobierania, po okresie wypowiedzenia, 6-miesięcznego wynagrodzenia z funduszu skarbu państwa, przy czym w czasie wcześniejszego podjęcia pracy, wynagrodzenie to nie przysługuje. Pewną kontrowersję wśród członków obu komisji wzbudziła druga poprawka, dotycząca nowego zapisu art. 2 ust. 2, w którym stwierdza się, że od decyzji organu administracyjnego drugiej instancji przysługuje skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego.</u>
          <u xml:id="u-415.8" who="#AndrzejSikora">Część posłów uważa, że klauzula generalna zawarta w art. 196 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, w brzmieniu ustalonym ustawą z dnia 24 maja 1990 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania administracyjnego, przewidująca regułę, że od każdej decyzji administracyjnej przysługuje skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego — pomijając wyjątki — sprawia, że proponowany zapis jest po prostu zbędny. Przychylając się do tego poglądu, pragnę zauważyć, że pozostawienie w projekcie ustawy tego zapisu będzie jedynie pewnym wykroczeniem wobec reguły techniki legislacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-415.9" who="#AndrzejSikora">Kończąc wystąpienie, dziękuję państwu za uwagę i wnoszę o uchwalenie projektu ustawy w brzmieniu proponowanym przez obie komisje.</u>
          <u xml:id="u-415.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-416">
          <u xml:id="u-416.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi sprawozdawcy za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-416.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy ktoś z obywateli posłów pragnie zabrać głos? Zgłoszeń nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-416.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o danie sygnału, bo widzę posłów w kuluarach, aby weszli na salę, przystąpimy bowiem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-416.3" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-416.4" who="#TadeuszFiszbach">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem rządowego projektu ustawy o rozwiązywaniu stosunku pracy z pracownikami państwowymi mianowanymi w urzędach naczelnych i centralnych organów administracji państwowej oraz terenowych organów administracji rządowej wraz z poprawkami Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Ustawodawczej — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (169) Kto jest przeciw? (52)</u>
          <u xml:id="u-416.5" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (39)</u>
          <u xml:id="u-416.6" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o rozwiązywaniu stosunku pracy z pracownikami państwowymi mianowanymi w urzędach naczelnych i centralnych organów administracji państwowej oraz terenowych organów administracji rządowej.</u>
          <u xml:id="u-416.7" who="#TadeuszFiszbach">Porządek dzienny posiedzenia Sejmu został wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-416.8" who="#TadeuszFiszbach">W celu złożenia oświadczeń zgłosili się posłowie: Irena Chojnacka, Stanisław Rogowski, Ryszard Jastrzębski, Czesław Janicki, Piotr Polmański. W tej kolejności proszę o ich przedłożenie Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-416.9" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę o zabranie głosu posłankę Irenę Chojnacką.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-417">
          <u xml:id="u-417.0" who="#IrenaChojnacka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwalił dnia 20 stycznia 1990 r. ustawę o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości. Ustawa nie określiła jednak ani daty rozpoczęcia likwidacji, ani jej zakończenia. Proces likwidacji rozpoczął się od decyzji kadrowych. Pragnę zwrócić uwagę na fakt, że zarówno związki wojewódzkie, jak i centralne miały w swoim posiadaniu zakłady produkcyjne, usługowe i handlowe, które również dotknął proces likwidacji. Otrzymuję sygnały, że panuje tam atmosfera tymczasowości, która w aktualnej sytuacji przyczynia się do pogłębienia recesji i obniżenia kondycji ekonomicznej poszczególnych spółdzielni. Zakłady w stanie likwidacji ograniczyły bądź zrezygnowały z zakupu towarów od przemysłu krajowego. Wstrzymane zostały inwestycje w przemyśle rolno-spożywczym, realizowane z funduszu rozwoju spółdzielni. Pogarsza się sytuacja rolników indywidualnych, którzy nie mają zbytu na swoje produkty. Brak możliwości eksportu masła powoduje obniżanie jego ceny, ponieważ spółki zajmujące się eksportem masła konkurują ze sobą na rynkach zagranicznych, obniżając cenę spółdzielniom mleczarskim i rolnikom indywidualnym.</u>
          <u xml:id="u-417.1" who="#IrenaChojnacka">Krytyczna sytuacja panuje w poszczególnych zakładach Hortex'u, którego produkcja w latach ubiegłych w znacznym procencie była wysyłana poza granice naszego kraju. Zakłady Hortex'u chciałyby się przekształcić, ale fakt, że są w stanie likwidacji, na to nie pozwala. Zresztą żaden kontrahent zagraniczny nie będzie traktował serio zakładu, który jest w stanie likwidacji.</u>
          <u xml:id="u-417.2" who="#IrenaChojnacka">Koszty tego procesu ponosi polska wieś, rolnicy i ogrodnicy, którzy utracili rynki zbytu dla swoich płodów. Wyborcy woj. ciechanowskiego, których mam zaszczyt reprezentować, pytają się, jak długo jeszcze będzie trwał proces likwidacji. Zwracają uwagę na fakt, że płace likwidatorów obciążają majątek likwidowanych spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-417.3" who="#IrenaChojnacka">Zwracam się zatem do pana premiera o spowodowanie przyspieszenia procesu likwidacji związków spółdzielczych i zakończenia tych prac do końca III kwartału tego roku. Przyczyni się to niewątpliwie do stabilizacji wsi.</u>
          <u xml:id="u-417.4" who="#IrenaChojnacka">Jednocześnie opowiadam się za niezwłocznym przystąpieniem do prac nad ustawą Prawo spółdzielcze.</u>
          <u xml:id="u-417.5" who="#IrenaChojnacka">Pragnę poinformować Wysoką Izbę, że Poselski Klub Polskiej Unii Socjaldemokratycznej popiera moje stanowisko w sprawie przyspieszenia procesu 1kwidacji i uchwalenia w terminie jak najkrótszym nowej ustawy Prawo spółdzielcze.</u>
          <u xml:id="u-417.6" who="#IrenaChojnacka">Przekazując na ręce pana marszałka projekt uchwały w tej sprawie, podpisany przez posłów z Poselskiego Klubu Polskiej Unii Socjaldemokratycznej zwracam się z gorącą prośbą do Wysokiej Izby o poparcie dla tej uchwały, a do Prezydium Sejmu, aby raczyło umieścić tę sprawę w porządku dziennym najbliższego posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-417.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-418">
          <u xml:id="u-418.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-418.1" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę o zabranie głosu posła Stanisława Rogowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-419">
          <u xml:id="u-419.0" who="#StanisławRogowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wystąpienie moje dotyczy stanu informacji o Sejmie i pracach przez niego prowadzonych. W opinii wielu kolegów posłów, a także mojej, stan ten jest wysoce niezadowalający. Bezpośrednie transmisje telewizyjne i radiowe nie załatwiają sprawy, ponieważ z oczywistych względów trudno jest śledzić całość posiedzeń plenarnych, a ponadto stanowią one przecież tylko część prac Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-419.1" who="#StanisławRogowski">Również prasa i inne środki masowego przekazu nie spełniają wymogów pełnej i całkowicie obiektywnej informacji. Zresztą z samej swej istoty poszczególne tytuły prasowe, związane z rozmaitymi siłami politycznymi, mają prawo, a w jakiejś mierze obowiązek pewnej subiektywizacji spojrzenia i w związku z tym różnorodności ocen.</u>
          <u xml:id="u-419.2" who="#StanisławRogowski">W niektórych wypadkach spotkać się też można z działaniami w złej wierze i celowo tendencyjnym komentowaniem prac Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-419.3" who="#StanisławRogowski">Dotychczas Sejm nie ma w istocie możliwości działań stanowiących przeciwwagę dla przedstawionego wyżej stanu rzeczy. Dlatego zwracam się do Prezydium Sejmu o ustanowienie funkcji rzecznika Sejmu, ewentualnie w oparciu o Biuro Prasowe. Rzecznik powinien w sposób syntetyczny i wyczerpujący przedstawiać informacje o pracy Sejmu, w tym także pracy komisji i innych gremiów. W szczególności informacja powinna obejmować stan prac nad ustawami. Rzecznik powinien prezentować swą informację w cotygodniowych, na przykład półgodzinnych programach telewizyjnych i radiowych.</u>
          <u xml:id="u-419.4" who="#StanisławRogowski">Wydaje się, że czas antenowy powinien się znaleźć. Oczywiście konieczne byłyby i inne formy, jak oświadczenia, konferencje prasowe itp. Ustanowienie rzecznika i jego działalność pozwoliłaby Sejmowi rzeczowo i obiektywnie prezentować swą pracę, co wpłynęłoby na jakość informacji, zapobiegając jednostronności, stronniczości, a niekiedy i demagogii, które to zjawiska coraz bardziej niestety widoczne w naszym życiu społecznym obniżają i tak nie najwyższą u nas kulturę polityczną.</u>
          <u xml:id="u-419.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-420">
          <u xml:id="u-420.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję. Bardzo proszę o zabranie głosu posła Ryszarda Jastrzębskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-421">
          <u xml:id="u-421.0" who="#RyszardJastrzębski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu rolników zrzeszonych w Niezależnym Związku „Solidarność” RI oraz kółek rolniczych z terenu Kotliny Kłodzkiej oświadczam, że polska wieś nigdy nie była i dziś także nie chce być areną rozgrywek politycznych, chociaż w przeszłości bardzo często w rękach nieodpowiedzialnych politykierów stawała się instrumentem skłócenia i konfliktu z miastem.</u>
          <u xml:id="u-421.1" who="#RyszardJastrzębski">Należy wyrazić ubolewanie, że i dzisiaj niektóre gremia i środowiska imają się podobnych praktyk, co tak jak w przeszłości ma stanowić parawan dla braku programu gospodarczego czy po prostu zwykłej nieudolności osób personalnie odpowiedzialnych.</u>
          <u xml:id="u-421.2" who="#RyszardJastrzębski">Polski chłop, to trzeba sobie jasno powiedzieć, nigdy nie żądał i dziś nie żąda przywilejów, wymaga natomiast jasnych i rzetelnych reguł gry w oparciu o specyfikę tej szczególnej dziedziny gospodarki narodowej, jaką jest rolnictwo.</u>
          <u xml:id="u-421.3" who="#RyszardJastrzębski">Specyfika tej produkcji, to (o czym często się zapomina albo po prostu nie chce się wiedzieć) najogólniej mówiąc fabryka pod „gołym niebem”. Trzykrotnie wolniejszy obrót pieniądza, najwyższy poziom ryzyka — to chyba najniższy poziom mechanizacji procesów produkcji w całej gospodarce. Mimo to rolników nie objęła indeksacja. To wreszcie zawodowy społeczny dorobek życia, który trudno zmienić na inny warsztat pracy czy zawód.</u>
          <u xml:id="u-421.4" who="#RyszardJastrzębski">Wzrost kosztów produkcji od ubiegłego roku sięgnął w skali od kilkuset do kilku tysięcy procent, nie mówiąc o kosztach, które ponosi każde gospodarstwo domowe zarówno w mieście, jak i na wsi.</u>
          <u xml:id="u-421.5" who="#RyszardJastrzębski">Jakby tego wszystkiego nie było dosyć, proponuje się dzisiaj polskiemu rolnikowi takie mianowicie zasady gospodarki rynkowej, w której rolnik może li tylko sprzedawać swoje produkty przede wszystkim monopolistom państwowym, takim jak PZZ, zakłady mięsne czy olejarskie.</u>
          <u xml:id="u-421.6" who="#RyszardJastrzębski">Problemem zasadniczym jest cena i to cena dyktowana przez monopol państwowy. Polityka w tym zakresie, najogólniej mówiąc, opiera się na jednym głównym założeniu, że rolnik musi swoje produkty średnio sprzedawać po cenie około 4,5 tys. zł za 1 dolar amerykański, a środki do produkcji będzie nabywał po 10 tys. zł za 1 dolar amerykański, przy czym używa się znów straszaka w postaci podwyżek cen detalicznych produktów spożywczych.</u>
          <u xml:id="u-421.7" who="#RyszardJastrzębski">Przecież to nie rolnik ustala kurs dolara, natomiast rząd jest wyposażony w dolary mające stanowić zabezpieczenie stabilizacji tego kursu. Żeby nie być gołosłownym, najlepiej oprzeć się na przykładach. Jedna tona pszenicy średnio w kraju kosztuje 600 tys. zł, a cena światowa wynosi około 160 dolarów, co daje po naszym kursie 1 mln 600 tys. Jest to przykład nieprzypadkowy, gdyż daje podstawę wykładni do przeliczników na inne produkty, jak rzepak, buraki, żywiec itp. Tak ustawione zasady gry rynkowej oraz restrykcyjna polityka finansowa z początku roku doprowadziła już dziś do konsumowania całej akumulacji oraz drastycznego spadku produkcji, zwłaszcza produkcji zwierzęcej. Szczególnie ostro tę trudną sytuację, w jakiej znalazło się nasze rolnictwo, widać w moim regionie podgórskim oraz górskim, gdzie dziś zostały już tylko nikłe fragmenty tak zwanej „uchwały górskiej”.</u>
          <u xml:id="u-421.8" who="#RyszardJastrzębski">Odnosząc się jednak do sytuacji w skali makro, scenariusz może być następujący: za pieniądze, których nie chce się wypłacić polskiemu rolnikowi, kupi się artykuły żywnościowe za granicą, co w konsekwencji doprowadzi do ruiny rodzimego gospodarstwa rolnego, a wzbogaci kiesę farmerów zachodnich. Nastąpi w końcu niebezpieczne uzależnienie się naszej gospodarki od farmerów zachodnich. Kto tego nie rozumie i nie chce zrozumieć, jest po prostu ślepcem politycznym. Chłop polski dawał i daje nadal dowody swojego głębokiego patriotyzmu i swojej odpowiedzialności za sprawy kraju, chociażby dlatego, że nie zawiesił swojej działalności, jak to miało miejsce w innych dziedzinach gospodarki, i dzisiaj liczy na zrozumienie nurtujących go problemów, stanowiących w rzeczywistości interesy całego społeczeństwa i państwa.</u>
          <u xml:id="u-421.9" who="#RyszardJastrzębski">Kończąc, chciałbym na marginesie wczorajszej debaty o prywatyzacji…. pogratulować panu posłowi Kowalskiemu dobrego humoru i znakomitej wiedzy w zakresie gwarantowanych cen minimalnych w rolnictwie, którą pan poseł z pewnością czerpie z oświadczeń rzecznika rządu.</u>
          <u xml:id="u-421.10" who="#RyszardJastrzębski">Przebudowa Urzędu Rady Ministrów będzie na pewno kosztowna. Radzę panu posłowi przygotować odpowiednie pomieszczenia domowe, a ja z rolnikami za darmo odstawię do niego zboże oraz dorodne prosiaki. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-421.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-422">
          <u xml:id="u-422.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za złożenie oświadczenia i proszę o zabranie głosu posła Piotra Polmańskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-423">
          <u xml:id="u-423.0" who="#PiotrPolmański">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Zostałem upoważniony w imieniu górników z mojego okręgu wyborczego do odczytania następującego oświadczenia:</u>
          <u xml:id="u-423.1" who="#PiotrPolmański">„Państwo polskie znajduje się dziś w historycznym momencie. Mamy pierwszy od 45 lat niekomunistyczny rząd, na czele którego stoi człowiek o niepodważalnym autorytecie moralnym, cieszący się ogromnym zaufaniem społecznym. Rząd premiera Mazowieckiego dokonał w okresie zaledwie 10 miesięcy znacznych postępów, zarówno w polityce zagranicznej, jak i wewnętrznej. Nie ustrzegł się jednak — bo też nie mógł z uwagi na katastrofalną sytuację państwa — wielu błędów i niedociągnięć. Ale przecież nie popełnia błędów ten, kto nic nie robi. Każdy Polak, który realnie oceniał i ocenia sytuację gospodarczą i jej historyczny garb, nie może nie dostrzegać znaczących sukcesów tego rządu. Przysłuchując się jednak ostatnim posiedzeniom Sejmu i analizując sytuację społeczno-polityczną w kraju, jesteśmy głęboko zaniepokojeni postawą przede wszystkim niektórych reprezentantów rolników w Sejmie.</u>
          <u xml:id="u-423.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-423.3" who="#PiotrPolmański">Odnosimy wrażenie, że głównym celem tej polityki jest destabilizacja polityczna w państwie i obalenie tego rządu. Jesteśmy zdania, że poseł korzysta z immunitetu zawsze, w ramach pełnionej funkcji, ale nigdy wtedy, kiedy łamie prawo, a przecież okupacja ministerstwa rolnictwa była bezprawna.</u>
          <u xml:id="u-423.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-423.5" who="#PiotrPolmański">Drodzy Rolnicy! Staramy się zrozumieć waszą sytuację, ale i sytuacja w górnictwie jest również bardzo ciężka, podobnie jak w wielu innych branżach. Swoją konfrontacyjną postawą, mimo słuszności niektórych postulatów, możecie doprowadzić do sytuacji tragicznej dla państwa i jego struktur. Zechciejcie zrozumieć, że gospodarka jest zespołem naczyń połączonych, a rolnictwo nie jest enklawą, aby mogło rządzić się swoimi prawami.</u>
          <u xml:id="u-423.6" who="#PiotrPolmański">Stawianie tego rządu pod ścianą może spowodować w rezultacie, że na nic nie przydadzą się wam gwarantowane minimalne ceny, ale wówczas koszty będą podwójne, i to dla całej gospodarki. To prawda, przeżywamy wszyscy ciężkie czasy, ale od 4 czerwca 1989 r. są to już nasze czasy i my bierzemy pełną odpowiedzialność za los tego narodu i państwa, przed tymi, którzy przyjdą po nas.</u>
          <u xml:id="u-423.7" who="#PiotrPolmański">Mamy po tylu latach suwerenne i niepodległe państwo, stworzone zostały możliwości budowania własnego gospodarstwa. Uczyńmy więc absolutnie wszystko, aby je wykorzystać.</u>
          <u xml:id="u-423.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-424">
          <u xml:id="u-424.0" who="#TadeuszFiszbach">W kolejności oświadczenie złoży poseł Marek Pol, jeśli są kolejne, to proszę zgłaszać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-425">
          <u xml:id="u-425.0" who="#MarekPol">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jestem trochę zbulwersowany wystąpieniem mego poprzednika, dlatego proszę mi wybaczyć. Pragnę poinformować panie i panów posłów, iż w związku z bardzo ważnymi procesami, które zapoczątkowała Wysoka Izba, uchwalając pakiet ustaw związanych z przekształceniami własnościowymi, grupa posłów, której jestem członkiem, złożyła do Prezydium Sejmu projekt uchwały o przekształceniach własnościowych w gospodarce narodowej.</u>
          <u xml:id="u-425.1" who="#MarekPol">W dniu dzisiejszym, podczas Konwentu Seniorów, zapadła decyzja, iż uchwała ta związana z tym pakietem będzie rozpatrywana podczas tego posiedzenia w dniu jutrzejszym, po obradach klubów poselskich, przedstawiciele niektórych klubów uważali, że trzeba wnieść do niej poprawki czy uzupełnienia, czy ją poszerzyć.</u>
          <u xml:id="u-425.2" who="#MarekPol">W świetle faktu, że posiedzenie decyzją Wysokiej Izby zostało skrócone, w świetle faktu, że uchwała ta ma równie doniosłe znaczenie jak podjęte dzisiaj ustawy i wobec tego wskazane jest, aby kluby zapoznały się z nią i ewentualnie ją uzupełniły lub oceniły, oraz w świetle faktu, iż tej dwustronicowej uchwały nie udało się, jak dotychczas, odbić i dostarczyć Wysokiej Izbie — wydaje mi się bezzasadne, aby była ona rozpatrywana na tym posiedzeniu Sejmu, wobec czego zwracam się z prośbą do Prezydium Sejmu o wprowadzenie jej do porządku obrad w przyszłym tygodniu. Zwracam się do Kancelarii Sejmu o odbicie projektu tej uchwały, a do pań i panów posłów z prośbą o życzliwe jej przyjęcie. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-425.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-426">
          <u xml:id="u-426.0" who="#TadeuszFiszbach">Czy pan poseł podtrzymuje zgłoszenie do oświadczenia? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-427">
          <u xml:id="u-427.0" who="#RyszardSmolarek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym swoje oświadczenie złożyć jako ad vocem występującego poprzednika...</u>
          <u xml:id="u-427.1" who="#komentarz">(Wesołość i protesty na sali)</u>
          <u xml:id="u-427.2" who="#RyszardSmolarek">...w imieniu górników. Trzeba powiedzieć wyraźnie, że my tutaj podjęliśmy się roli mediacyjnej i nie chcieliśmy i nie mamy zamiaru mieszania do życia gospodarczego polityki. Okazuje się jednak, że nie wszystkim to przeświadczenie przyświeca i nie wszyscy się tym celem kierują. Wynika to z tego, że tego typu oświadczenia naprawdę niczemu nie służą, bo uważam, że motorem napędowym było rolnictwo i w każdym normalnie funkcjonującym kraju jest i będzie kołem zamachowym. Prosiłbym bardzo o przekazanie górnikom, że jeżeli wieś będzie biedna, to na którąś z wypłat będą musieli po taczce lub dwóch wziąć do domu węgla, a tym niestety rodziny się nie da nakarmić i wyżywić. Takie są realia. A druga sprawa, jeżeli chodzi o okupację budynku ministerstwa rolnictwa — proszę nie mieszać tutaj polityki, ponieważ nie wiem, jakie kolega by złożył oświadczenie, jeżeli tam również wpuszczeni zostali posłowie — pani poseł Stolzmanowa, poseł Małachowski i senator Niewiarowski. Czy tego typu oświadczenia byłyby składane, czy również posłowie górnicy składali tego typu oświadczenia, kiedy posłowie podejmowali się również mediacji w zakładach karnych, gdzie również wiem, jakie wypadki i następstwa były.</u>
          <u xml:id="u-427.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-427.4" who="#RyszardSmolarek">Miejmy do siebie trochę szacunku wspólnie i po prostu realizmu, bo gospodarka i polityka to są dwie różne rzeczy i naprawdę nie to chyba nam przyświeca.</u>
          <u xml:id="u-427.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-428">
          <u xml:id="u-428.0" who="#TadeuszFiszbach">Wysoka Izbo! Informacje o treści złożonych interpelacji oraz o treści nadesłanych odpowiedzi na interpelacje są zawarte w doręczonym obywatelom posłom druku sejmowym nr 459.</u>
          <u xml:id="u-428.1" who="#TadeuszFiszbach">Chciałbym również panie i panów posłów poinformować, że uchwalone ustawy o prywatyzacji i o utworzeniu urzędu ministra przekształceń własnościowych są już w skrytkach, tylko że odbędą się spotkania poselskie, można będzie z nich korzystać.</u>
          <u xml:id="u-428.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o przedstawienie komunikatów…</u>
          <u xml:id="u-428.3" who="#komentarz">(Poseł Mieczysław Czerniawski: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-428.4" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-429">
          <u xml:id="u-429.0" who="#MieczysławCzerniawski">Panie Marszałku! Ja w kwestii formalnej. Chciałbym wyrazić ogromne słowa uznania i szacunku dla jedynego przedstawiciela rządu, który w dniu dzisiejszym wytrwał do końca z Wysoką Izbą.</u>
          <u xml:id="u-429.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-430">
          <u xml:id="u-430.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-431">
          <u xml:id="u-431.0" who="#JacekPiechota">Dnia 18 Iipca br. o godz. 12 odbędzie się posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących zmian systemowych w gospodarce narodowej.</u>
          <u xml:id="u-431.1" who="#JacekPiechota">Sprawozdania podkomisji o projektach ustaw są do odebrania w skrytkach poselskich.</u>
          <u xml:id="u-431.2" who="#JacekPiechota">Bezpośrednio po zarządzeniu zakończenia obrad w dniu dzisiejszym odbędzie się posiedzenie Klubu Poselskiego PSL w sali nr 106. Krótkie.</u>
          <u xml:id="u-431.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: Którego?)</u>
          <u xml:id="u-431.4" who="#JacekPiechota">Powiedziano, że wszyscy chętni są zaproszeni.</u>
          <u xml:id="u-431.5" who="#JacekPiechota">Odwołuje się posiedzenie Klubu Poselskiego SD zapowiedziane w poprzednim komunikacie.</u>
          <u xml:id="u-431.6" who="#JacekPiechota">Chciałbym przed zakończeniem przedstawić taki komunikat. Prezydium Sejmu postanowiło zwołać 36 posiedzenie Sejmu na 19, 20 i 21 Iipca br. Początek posiedzenia w dniu 19 Iipca o godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-431.7" who="#JacekPiechota">Porządek dzienny posiedzenia Sejmu przewiduje:</u>
          <u xml:id="u-431.8" who="#JacekPiechota">— Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o ochronie dóbr kultury i o muzeach.</u>
          <u xml:id="u-431.9" who="#JacekPiechota">— Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o zasadach tworzenia zakładowych systemów wynagradzania oraz ustawy Kodeks pracy.</u>
          <u xml:id="u-431.10" who="#JacekPiechota">— Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej, Komisji Handlu i Usług oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.</u>
          <u xml:id="u-431.11" who="#JacekPiechota">— Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej, Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o wliczeniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy.</u>
          <u xml:id="u-431.12" who="#JacekPiechota">— Sprawozdanie Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Ustawodawczej o rządowych projektach ustaw: po pierwsze, o szkolnictwie wyższym, po drugie, o tytule naukowym i stopniach naukowych.</u>
          <u xml:id="u-431.13" who="#JacekPiechota">— Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie przepisów Prawa karnego i Prawa o wykroczeniach.</u>
          <u xml:id="u-431.14" who="#JacekPiechota">— Pierwsze czytanie przedstawionego przez Komisję Regulaminową i Spraw Poselskich projektu uchwały o zmianie regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej oraz — Interpelacje i zapytania poselskie.</u>
          <u xml:id="u-431.15" who="#JacekPiechota">Na tym kończymy 35 posiedzenie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-431.16" who="#JacekPiechota">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-431.17" who="#JacekPiechota">Zamykam posiedzenie, życząc dobrej nocy.</u>
          <u xml:id="u-431.18" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-431.19" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 20 min 25)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>