text_structure.xml 110 KB

Edit Raw Blame History Permalink

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Dnia 11 listopada 1987 r. Komisje: Administracji, Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości; Polityki Społecznej, Zdrowia i Kultury Fizycznej; Prac Ustawodawczych; Rynku Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług, obradujące pod przewodnictwem posła Józefa Bareckiego (PZPR), rozpatrzyły:</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">stan ładu i porządku w kraju oraz realizację ustawodawstwa dotyczącego zapobiegania patologii społecznej i jej zwalczania.</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">W posiedzeniu wzięli udział: minister zdrowia i opieki społecznej Janusz Komender, wiceminister sprawiedliwości Jan Brol, wiceminister spraw wewnętrznych i zastępca przewodniczącego Komitetu Rady Ministrów ds. Przestrzegania Prawa, Porządku Publicznego i Dyscypliny Społecznej Łucjan Czubiński, I prezes Sądu Najwyższego Jan Żak, zastępca prokuratora generalnego Hipolit Starszak oraz przedstawiciele: Najwyższej Izby Kontroli, Ministerstwa Finansów, Ministerstwa Edukacji Narodowej, Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej, Ministerstwa Rynku Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług, Komitetu Młodzieży i Kultury Fizycznej, Urzędu Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Koreferat nt. realizacji ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi przedstawiła poseł Elżbieta Struwe (PZPR): Tematyka dzisiejszego posiedzenia dotyczy ustawy:</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">- o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi,</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">- o zapobieganiu narkomanii,</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">- o postępowaniu w sprawach nieletnich, o postępowaniu wobec osób uchylających się od pracy,</u>
          <u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">- o zwalczaniu spekulacji i o szczególnej odpowiedzialności karnej.</u>
          <u xml:id="u-1.8" who="#komentarz">W 1986 r. Sejm dokonał szerokiej kontroli realizacji tych ustaw, kontrolę tę przeprowadziły wszystkie komisje sejmowe i wojewódzkie zespoły poselskie. Problematyka ta była przedmiotem posiedzenia plenarnego Izby w czerwcu 1986 r.</u>
          <u xml:id="u-1.9" who="#komentarz">Istota zjawisk patologii społecznej uwarunkowanych przez sytuację społeczno-ekonomiczną sprawia, że ich ograniczenie i eliminowanie z życia społecznego nie może być rezultatem jednorazowych decyzji prawno-administracyjnych, automatycznym następstwem działania prawa, a może być jedynie skutkiem różnorodnych i skoordynowanych oraz konsekwentnych poczynań.</u>
          <u xml:id="u-1.10" who="#komentarz">Narastanie zjawisk patologii społecznej jest funkcją procesu społecznego, stąd też zwalczanie ich i zapobieganie im ma również charakter procesu społecznego. Czuwanie nad jego przebiegiem powinno być ciągłe i systematyczne, toteż pomimo przyjęcia przez Sejm w 1986 r. uchwały w tej sprawie, pomimo uchwalenia przez rząd programu walki z patologią i przestępczością na lata 1986-1990 - ponawianie analiz przejawów i przyczyn patologii na forum sejmowym jest działaniem racjonalnym i uzasadnionym. Zgodnie z postanowieniami Prezydium Sejmu zagadnienia patologii będą ponownie rozpatrywane przez wszystkie komisje sejmowe; dotyczy to zwłaszcza alkoholizmu.</u>
          <u xml:id="u-1.11" who="#komentarz">Wódka ugruntowała się w naszym społeczeństwie jako nieodłączny składnik życia, najpowszechniejszy obyczaj. Pije się z okazji i z braku okazji. W wódce topi się troski i przy niej czci sukcesy. W 1985 r. statystyczny Polak spożywał 6,8 l alkoholu 100% rocznie, a w 1986 r. - 6,9 l. Od 1983 r. spożycie alkoholu corocznie rośnie. Pije stosunkowo duża grupa ludzi. Ok. 3 mln osób nadużywa alkoholu, w tym 900 tys. to osoby uzależnione. Gdyby konsekwencje tego ponosiły tylko one, istniałby jedynie problem ich zdrowia. Alkoholizm jest jednak źródłem kryminogennym, obniża jakość pracy, jest przyczyną wypadków, powoduje rozkład rodziny i tragedie rodzinne, krzywdzi i upośledza dzieci.</u>
          <u xml:id="u-1.12" who="#komentarz">W 1984 r. wyprowadzono z zakładów pracy 35 tys. pijanych pracowników, a w roku następnym już 38 tys. Podczas badań przeprowadzonych w kwietniu 1986 r. w 114 zakładach pracy ujawniono blisko 3,5 tys. przypadków naruszania obowiązku trzeźwości. Ani jednego przypadku naruszania przepisów ustawy nie ujawniono tylko w 4 przedsiębiorstwach.</u>
          <u xml:id="u-1.13" who="#komentarz">Zagrożenie porządku publicznego ze strony osób nadużywających alkoholu nie uległo w ostatnich latach ograniczeniu. Według danych Prokuratury Generalnej PRL ponad 25% sprawców przestępstw działało pod wpływem alkoholu lub w stanie nietrzeźwości. W 1985 r. odsetek ten był mniejszy i wynosił 23.5%.Największe zagrożenie ze strony osób będących w stanie nietrzeźwym występowało w przestępstwach skierowanych przeciwko życiu. W 1986 r. zabójstwa dokonane w Polsce w 79% przypadków były dokonane pod wpływem alkoholu, rozboje w 78%, zgwałcenia w 75,5%. Znaczny procent przestępstw drogowych dokonywany był również w stanie nietrzeźwości.</u>
          <u xml:id="u-1.14" who="#komentarz">Uchwalona 20 października 1982 r. ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi wraz z pakietem aktów wykonawczych określiła cele polityki państwa, wyznaczyła główne kierunki i metody zapobiegania alkoholizmowi, ustaliła podmioty odpowiedzialne za realizację ustawy i sformułowała ich podstawowe zadania w zakresie lecznictwa i rehabilitacji osób dotkniętych uzależnieniem alkoholowym.</u>
          <u xml:id="u-1.15" who="#komentarz">Główne cele ustawy koncentrowały się na osiągnięciu zmniejszenia ogólnego spożycia alkoholu i zmianie struktury picia, ochronie dzieci i młodzieży przed ujemnym wpływem alkoholu, zapewnieniu trzeźwości w miejscu pracy, zapobieganiu naruszeniom porządku publicznego. Leczenie i rehabilitacja osób uzależnionych oparte zostały na zasadzie dobrowolności.</u>
          <u xml:id="u-1.16" who="#komentarz">Ustawa nakłada na organy państwowe obowiązek popierania i rozwijania różnorodnych instytucji społecznych, mających na celu krzewienie trzeźwości i abstynencji.</u>
          <u xml:id="u-1.17" who="#komentarz">Obradująca w dniu 19 maja br. nt. realizacji ustawy Komisja Polityki Społecznej, Zdrowia i Kultury Fizycznej stwierdziła niską skuteczność tego aktu prawnego i konieczność nowelizacji niektórych przepisów. Odniesiono się krytycznie do nowelizacji tej ustawy dokonanej w 1984 r. - polegającej głównie na złagodzeniu niektórych ograniczeń dostępności napojów alkoholowych. Fakt ten wytworzył w społeczeństwie przekonanie o chwiejności polityki państwa. Wciąż brak jest postępu w realizacji szczegółowych postanowień ustawy, dotyczących np. ograniczenia wielkości dostaw alkoholu na rynek i kształtowania właściwej struktury spożycia napojów alkoholowych.</u>
          <u xml:id="u-1.18" who="#komentarz">Powołano komisje, które powinny podejmować przedsięwzięcia zmierzające do objęcia leczeniem i rehabilitacją osób uzależnionych od alkoholu, udzielać pomocy członkom ich rodzin. Rada Społeczno-Gospodarcza przy Sejmie w opinii z 20 maja 1986 r. wyraziła zastrzeżenia do funkcjonowania tych komisji oraz skuteczności ich działania i warunków instytucjonalnych. Dotyczyły te zastrzeżenia m.in. liczby lekarzy zajmujących się leczeniem alkoholików, liczby pracowników socjalnych i innych środków.</u>
          <u xml:id="u-1.19" who="#komentarz">Wprowadzając zasadę dobrowolności leczenia ustawa de facto sankcjonuje przymus, komplikując jednak tryb orzekania przez sądy. Przy porównaniu tekstu ustawy z 1982 r. i poprzednio obowiązującego tekstu ustawy z dnia 10 grudnia 1959 r. nasuwa się wniosek o stępieniu ostrza represji wobec alkoholików; prawo stało się bardziej liberalne. W ustawie z 1982 r. mówi się o dobrowolności leczenia z wyjątkiem osób, które w związku z nadużywaniem alkoholu powodują rozkład życia rodzinnego, demoralizują nieletnich oraz zakłócają porządek publiczny. Punktem odniesienia jest w tym przypadku nie stan zdrowia alkoholika, lecz jego zachowanie. Rozkład pożycia domowego spowodować może każdy alkoholik i wystarczy tu postępowanie represyjne. W przypadku zaś choroby alkoholowej, jeżeli nawet nie powoduje ona niebezpieczeństwa dla porządku prawnego, należy pomóc choremu człowiekowi. Rozważyć więc trzeba problem nowelizacji ustawy w kierunku wzmożenia jej skuteczności.</u>
          <u xml:id="u-1.20" who="#komentarz">Lecznictwo odwykowe dysponowało w 1986 r. 438 poradniami odwykowymi, a ponadto 3.374 łóżkami. Jest to bardzo szczupła baza. Nie mogą zadowalać wyniki osiągnięte w rozbudowie bazy i kadrowym wzmocnieniu lecznictwa odwykowego, a szczególnie zalecane przez ustawę rozwijanie nowych form tego lecznictwa. Brak odpowiednio przygotowanej kadry uniemożliwia rozwój lecznictwa odwykowego. Występują także trudności z leczeniem stacjonarnym osób kierowanych na to leczenie przez sądy. Brak personelu męskiego w oddziałach lecznictwa przeciwalkoholowego oraz warunki lokalowe nie pozwalają na pełną izolację tych pacjentów.</u>
          <u xml:id="u-1.21" who="#komentarz">Placówki lecznictwa odwykowego zwracają uwagę na brak aktywności kuratorów i ich współpracy z tymi placówkami. Współpraca taka mogłaby uprościć procedurą między sądami a poradniami odwykowymi. Należy podkreślić, że w 1986 r. zanotowano wzrost zgłoszeń do placówek lecznictwa odwykowego - i to zgłoszeń dobrowolnych.</u>
          <u xml:id="u-1.22" who="#komentarz">Istniejąca sieć stacjonarnych placówek odwykowej opieki zdrowotnej zaspokaja potrzeby w 60%. Za tworzenie tych placówek odpowiedzialne są władze wojewódzkie, nie wszędzie jednak wykazują one należyte zainteresowanie tymi problemami.</u>
          <u xml:id="u-1.23" who="#komentarz">Niedostatecznie trzeba ocenić poszukiwania nowych metod rehabilitacji i zapobiegania alkoholizmowi. Chodzi tu głównie o wczesne wykrywanie faz uzależniania się od alkoholu przez podstawową opiekę lekarską i o przyspieszenie realizacji programu naukowo-badawczego.</u>
          <u xml:id="u-1.24" who="#komentarz">W dalszym ciągu poważnie zagrożona jest młodzież. Profilaktyka przeciwalkoholowa musi być rozpoczynana od najwcześniejszych lat. Niedostateczna jest opieka wychowawcza rodziców, w szkole nie prowadzi się należytej propagandy przeciwalkoholowej. Działalność organizacji młodzieżowych jest tu także niewystarczająca.</u>
          <u xml:id="u-1.25" who="#komentarz">Omawiając problemy młodzieży należy zasygnalizować szerzącą się narkomanię. Według danych z 1986 r. podanych przez MONAR, w Polsce było ok. 200 tys. osób zagrożonych narkomanią, w tym ok. 30 tys. uzależnionych od środków odurzających. W zapisach MO ujęto 15.249 narkomanów. Co czwarty zarejestrowany narkoman dopuszcza się przestępstw. Podstawy prawne do zwalczania narkomanii stworzyła ustawa z 31 stycznia 1985 r. o zapobieganiu narkomanii. Umożliwia ona podejmowanie działań profilaktycznych, leczenie i rehabilitację osób uzależnionych; stwarza także warunki do stosowania kar, zwłaszcza wobec osób podejmujących działania w celu uzależnienia innych. Lecz czy zarówno ustawa, jak i jej realizacja są doskonałe, czy spełnia ona oczekiwania?</u>
          <u xml:id="u-1.26" who="#komentarz">Nasz system pomocy społecznej dla rodzin alkoholików funkcjonuje wadliwie. Bardzo często całą przyznaną rodzinie pomoc wykorzystuje sam pijak, nic nie pozostawiając swym bliskim.</u>
          <u xml:id="u-1.27" who="#komentarz">Należałoby zaostrzyć sankcje wobec osób spożywających alkohol na terenie zakładów pracy. Kierownictwa zakładów wraz ze związkami zawodowymi muszą podjąć akcję potępienia pijaństwa w miejscu pracy oraz rozwijać działalność wychowawczą. Służyć temu mają nie tylko kary pieniężne i administracyjne. Dotychczas w nielicznych tylko zakładach prowadzi się działalność wychowawczą propagującą trwałe podstawy trzeźwości jako elementarnego warunku rzetelnego stosunku do pracy.</u>
          <u xml:id="u-1.28" who="#komentarz">Mimo obowiązywania ustawy liczne są przypadki sprzecznej z literą prawa lokalizacji sklepów i lokali gastronomicznych z alkoholem. Zbyt rzadko stosowane są sankcje karne wobec osób nietrzeźwych zakłócających porządek publiczny. Chciałabym również zwrócić uwagę na zbyt dużą tolerancję kierownictwa zakładów w stosunku do osób pijących alkohol.</u>
          <u xml:id="u-1.29" who="#komentarz">Na posiedzeniu Komisji Polityki Społecznej, o którym wspominałam, zwracano uwagę, że nie wszędzie w miejscach sprzedaży alkoholu przyjęła się zasada propagandy trzeźwości. Dotyczy to również ostrzeżeń przed napojami alkoholowymi umieszczonych na etykietach butelek. Chodzi mi głównie o informowanie o szkodliwości spożywania alkoholu, zwłaszcza przez osoby poniżej 18. roku życia.</u>
          <u xml:id="u-1.30" who="#komentarz">Doświadczenia z realizacji ustawy prowadzą do wniosku, że w wielu zakładach i instytucjach nie zastosowano i nie spopularyzowano w dostatecznym stopniu obowiązujących przepisów, a stosowane kary nie stanowią czynnika przeciwdziałania alkoholizmowi. Nieskuteczne były również działania propagandowe i oświatowo-zdrowotne, jak i upowszechnienie rzetelnej wiedzy medycznej. Zabrakło konsekwentnej, jasnej polityki przeciwalkoholowej - a przede wszystkim zrozumienia, że walką z alkoholizmem nie może zajmować się tylko resort zdrowia, że muszą to być działania skoordynowane, międzyresortowe, że jest to sprawa wszystkich organów państwa i całego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-1.31" who="#komentarz">Szczególną uwagę trzeba zwrócić na propagandę przeciwalkoholową wśród młodzieży. Bardziej aktywnie muszą się włączać w tę akcję placówki oświatowe.</u>
          <u xml:id="u-1.32" who="#komentarz">Komisja Polityki Społecznej postulowała zmianę przepisów ustawy - m.in. przepisów dotyczących kwalifikowania na leczenie szpitalne i ambulatoryjne osób uzależnionych od alkoholu. Do rozwiązań ustawowych należy wprowadzić pojęcie leczenia przymusowego, poprzez rezygnację ze sformułowania w art. 26 ust. 1 „można zobowiązać”. Proponowano wprowadzić do ustawy zapis dotyczący sankcji wobec osób uchylających się od leczenia, zaostrzyć przepisy w stosunku do osób spożywających alkohol w zakładach, pracy, wprowadzić odpłatność za udzielaną pijanym pomoc lekarską i ambulatoryjną, a część funduszu przeciwalkoholowego przeznaczyć dla resortu edukacji narodowej. Postulowano także ograniczenie produkcji, alkoholi wysokoprocentowych oraz zmianę struktury opakowań szklanych, wprowadzenie na rynek opakowań pojemności mniejszej niż pół litra. Wskazywano na konieczność rozszerzenia bazy lecznictwa odwykowego i rozpoczęcia budowy nowych izb wytrzeźwień.</u>
          <u xml:id="u-1.33" who="#komentarz">Za istotne uznano opracowanie resortowego systemu służby zdrowia i programów wojewódzkich w zakresie tworzenia nowych placówek dla osób uzależnionych od alkoholu. Wiele uwagi poświęcono problemom wdrożenia w życie programów badawczych dotyczących alkoholizmu i intensyfikacji metod propagandy i działalności oświatowo-medycznej w kierunku ukazywania wszystkich aspektów szkodliwości alkoholizmu i jego charakteru jako choroby społecznej.</u>
          <u xml:id="u-1.34" who="#komentarz">W toku konsultacji środowiskowych tej ustawy podkreślano potrzebę znowelizowania niektórych przepisów tak, ażeby za pobyt w miejscu pracy uznać również przebywanie na delegacji. Wątpliwości powstają na tle wykładni art. 46 ustawy, dotyczącego pojęcia „napój alkoholowy”. Zgodnie z treścią tego artykułu napojem alkoholowym jest produkt przeznaczony do spożycia, zawierający alkohol etylowy o stężeniu przekraczającym 1,5%. Na tle powyższego określenia zachodzi wątpliwość, czy w stosunku do osób, które znajdują się w stanie nietrzeźwym z powodu spożycia innych środków powodujących taki stan, a nie będących alkoholem w rozumieniu przepisów ustawy - tzn. nie stanowiących produktu do spożycia (np. płynów „Błysk”, „Vidol”) mają zastosowanie przepisy zawarte w art. 15, 16, 40 ustawy dotyczące zakazu sprzedaży, czy wnoszenia napojów alkoholowych określonym osobom do określonych obiektów oraz możliwości odwiezienia osoby nietrzeźwej do izby wytrzeźwień. Na tle art. 17 - istnieje wątpliwość, czy kierownicy zakładu pracy mają obowiązek nie wpuszczenia do pracy tylko pracownika danego zakładu pracy, jeśli zachodzi podejrzenie, że stawił się on do pracy w stanie nietrzeźwym, czy także pracownika innego zakładu, który przybył np. na kontrolę, lub w celu załatwienia innych spraw.</u>
          <u xml:id="u-1.35" who="#komentarz">Podobna wątpliwość rodzi się także na tle art. 16 ustawy - czy zakaz wnoszenia napojów alkoholowych na teren określony w art. 14 ust. 1 pkt 1 i 2 dotyczy tylko pracowników, czy także osób z zewnątrz. Wydaje się niesłuszny przepis zawarty w rozporządzeniu ministra spraw wewnętrznych w sprawie pobierania opłaty za depozyt. Płacenie za przechowywanie napojów w depozycie może stanowić czynnik zniechęcający do oddania alkoholu do depozytu.</u>
          <u xml:id="u-1.36" who="#komentarz">Koreferat poświęcony realizacji ustawy z 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich przedstawiła poseł Emilia Wcisło (SD): Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich w sposób całościowy reguluje zapobieganie nieprzystosowaniu społecznemu nieletnich. Obejmuje ona zarówno problemy profilaktyki, jak represji i resocjalizacji. Podstawowym celem ustawy jest przeciwdziałanie demoralizacji i przestępczości nieletnich oraz stworzenie warunków powrotu do normalnego życia nieletnim, którzy popadli w konflikt z prawem, bądź zasadami współżycia społecznego, a także umacnianie funkcji opiekuńczo-wychowawczej i poczucia odpowiedzialności za wychowanie nieletnich.</u>
          <u xml:id="u-1.37" who="#komentarz">Należy zaznaczyć, że postanowienia ustawy nie naruszają praw i wolności obywatelskich, określonych w Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych, ratyfikowanym przez Polskę w 1977 r. Są one również zgodne z postanowieniami Deklaracji Praw Dziecka, uchwalonej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w 1959 r. Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich jest wyrazem troski o prawidłowy rozwój dziecka.</u>
          <u xml:id="u-1.38" who="#komentarz">Zanim przejdę do omówienia stopnia realizacji ustawy, proszę pozwolić na przedstawienie niektórych danych dotyczących demoralizacji i przestępczości nieletnich w 1986 r.: w Polsce zagrożonych jest demoralizacją 10% młodzieży, czyli. ok. 1 mln., natomiast ok. 170 tys. osób jest pod stałym nadzorem sądownictwa rodzinnego. Demoralizacja nieletnich polega przede wszystkim na tym, że nadużywają alkoholu i środków narkotycznych, nie chodzą do szkoły w ogóle, wagarują lub uciekają z domu, trudnią się prostytucją i popełniają czyny karalne. Pijaństwo i narkomania zabijają naszą młodzież. Statystyka mówi, że co czwarta osoba zażywająca narkotyki to uczeń. Systematycznie maleje wiek pierwszego kontaktu młodzieży z alkoholem. W wieku 11-15 lat pije 26% uczniów, a w wieku 16 lat - 60%. W ub.r. - przy ogólnym spadku przestępczości - odnotowano wzrost przestępczości nieletnich. Stwierdzono o 10% więcej czynów karalnych, których sprawcami byli nieletni, wzrosła również o 1,5% liczba nieletnich, którzy weszli w konflikt z prawem.</u>
          <u xml:id="u-1.39" who="#komentarz">Niepokojący jest również wzrost przestępczości stwierdzonej w kategoriach uznanych za szczególnie społecznie niebezpieczne: w zgwałceniach o 25.7%, w rozbojach, kradzieżach rozbójniczych i wymuszeniach rozbójniczych o 56,5%.</u>
          <u xml:id="u-1.40" who="#komentarz">Ok. 40% przestępstw nieletni popełnili grupowo, zwiększyła się też liczba nieletnich, którzy dopuścili się czynów karalnych pod wpływem alkoholu. W 1986 r. ujawniono 5.454 nieletnich sprawców przestępstw, którzy nie ukończyli 15 roku życia - co stanowi 18,5% ogółu nieletnich sprawców. W ciągu ostatnich kilku lat systematycznie wzrasta liczba spraw przeciwko nieletnim kierowanych do sądów. Równocześnie spada liczba spraw kończących się umorzeniem lub uniewinnieniem, świadczy to nie tylko o wzroście przestępczości wśród nieletnich, ale także o tym, że coraz częściej popełniają oni czyny podlegające orzeczeniu środków wychowawczych lub poprawczych.</u>
          <u xml:id="u-1.41" who="#komentarz">W konflikt z prawem najczęściej popadają chłopcy, dziewczęta stanowią ok. 20% ogółu zagrożonych demoralizacją i ok. 10% sprawców czynów karalnych.</u>
          <u xml:id="u-1.42" who="#komentarz">Przyczyny demoralizacji i przestępczości nieletnich są zróżnicowane. Podstawową przyczyną są zaniedbania w zakresie nadzoru i opieki ze strony rodziców lub opiekunów. Niedostosowanie społeczne nieletnich jest więc przeważnie efektem demoralizującego wpływu osób dorosłych. Pijący rodzice nie są w stanie należycie wypełniać swoich funkcji wychowawczych. Dzieci naśladują agresywne zachowanie rodziców, popadają w konflikty z otoczeniem, następuje ich izolacja we własnym środowisku i coraz ściślejsze wiązanie się z ludźmi z tzw. marginesu społecznego. Negatywny wpływ rozbicia rodziny na sytuację i losy dzieci jest również jedną z zasadniczych przyczyn zakłóceń w ich zdrowiu i resocjalizacji. Ok. 65% rozwodzących się osób jest obciążonych dziećmi, które nie przekroczyły 18 roku życia. Rezultatem rozwodów jest narastające zjawisko rodzin niepełnych. Ma to swoje skutki społeczne. Znaczna część spośród 1 mln. dzieci wykazujących symptomy niedostosowania społecznego i spośród 170 tys. dzieci znajdujących się pod bezpośrednią opieką sądów rodzinnych pochodzi właśnie z rozbitych małżeństw. Dzieci takie często manifestują swoje oburzenie przez czyny sprzeczne z przyjętymi normami prawnymi i obyczajowymi. W konsekwencji prowadzi to nieletnich na drogę przestępstwa.</u>
          <u xml:id="u-1.43" who="#komentarz">Zaniedbania wynikają również z braku wiedzy i doświadczenia wychowawczego rodziców, z ich nieporadności i nieumiejętności, a często także niemożności zorganizowania opieki wychowawczej. Z tych też powodów w domach dziecka jest coraz mniej sierot naturalnych i coraz więcej sierot społecznych.</u>
          <u xml:id="u-1.44" who="#komentarz">Informacja Ministerstwa Sprawiedliwości wzrost liczby spraw o czyny karalne określa jako nieznaczny - tj. taki, który nie powinien budzić niepokoju. Uzasadnia go bowiem zwiększaniem się populacji nieletnich oraz wzrostem aktywności organów ścigania. Jest to prawda, ale uważam, że przyczyny wzrostu przestępczości nieletnich są bardziej złożone i tkwią przede wszystkim w niedostatkach procesu wychowawczego w rodzinie i szkołach, przy złożonej sytuacji gospodarczej kraju. Program przeciwdziałania demoralizacji nieletnich zobowiązał szkoły do prowadzenia w ramach działalności wychowawczej - pracy ideowo-politycznej, rozwijania zainteresowań naukowych, kulturalnych i sportowych w czasie wolnym od zajęć. Część szkół działalność tę rozwija, ale kontrole NIK ujawniły jeszcze wiele słabości w tym zakresie. Powszechny jest brak ciągłości i systematyczności działania, występuje też nieraz niechęć nauczycieli do pracy z młodzieżą poza lekcjami, np. w wolne soboty. Młodzież również nie przejawia chęci do uczestnictwa w tych zajęciach.</u>
          <u xml:id="u-1.45" who="#komentarz">Mniej niż 30% młodzieży bierze udział w zajęciach organizowanych przez różne młodzieżowe domy kultury i podobnego typu placówki. Nieliczni uczestniczą w pracach międzyszkolnych ośrodków sportowych. Zaledwie co czwarty uczeń może skorzystać z zorganizowanych form wypoczynku typu kolonii lub obozów.</u>
          <u xml:id="u-1.46" who="#komentarz">Realizacja ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich poddawana jest corocznie kontroli Sejmu. Komisja Administracji, Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości dokonała oceny funkcjonowania tej ustawy w marcu br. Pozytywnie oceniono tam wdrażanie ustawy. Zdaniem Komisji sądy rodzinne, które zgodnie z ustawą są jedynymi organami kompetentnymi do rozpoznawania spraw nieletnich, przy stosowaniu środków wychowawczych, poprawczych i leczniczo-wychowawczych, kierują się przede wszystkim dobrem nieletnich, Coraz powszechniej sądy stosują w orzecznictwie nowe środki wychowawcze przewidziane ustawą, takie jak: zastosowanie środków dyscyplinujących wobec rodziców, zobowiązanie nieletniego do określonego postępowania czy wreszcie oddanie nieletniego pod opiekę organizacji młodzieżowej lub zespołu uczniowskiego.</u>
          <u xml:id="u-1.47" who="#komentarz">Jakkolwiek zarówno w ocenie naszej Komisji, jak i resortu sprawiedliwości ustawa jest należycie realizowana, to takie kwestie jak dalsze podnoszenie sprawności postępowań rozpoznawczych i wykonawczych oraz doskonalenie praktyki stosowania nowych rozwiązań prawnych powinny pozostawać w kręgu stałych działań kierownictwa resortu oraz sądów powszechnych poszczególnych szczebli.</u>
          <u xml:id="u-1.48" who="#komentarz">Zdaniem Komisji ustawa nie wymaga zmian legislacyjnych, lecz konsekwentnej realizacji i stosowania wszystkich jej postanowień przez wszystkie zobowiązane do tego organy. Niezbędne jest nadal - w celu pełniejszej i skutecznej, jej realizacji - podjęcie działań, które określone zostały w sprawozdaniu Komisji w marcu br., a mianowicie:</u>
          <u xml:id="u-1.49" who="#komentarz">- usprawnienie koordynacji działań instytucji i organizacji zajmujących się pracą z nieletnimi, ponieważ nie spełniają w stopniu dostatecznym tej roli obecnie działające organa społeczne, zarówno przy sądach rodzinnych, jak i przy instytucjach oświatowych oraz radach narodowych;</u>
          <u xml:id="u-1.50" who="#komentarz">- zapewnienie odpowiedniej obsady kadrowej w sądach rodzinnych, które uzależnione jest nie tylko od otrzymania nowych etatów, ale również od poprawy sytuacji socjalno-bytowej ich pracowników. Zasady wynagradzania sędziów powinny być również dostosowane do rangi tego zawodu, zakresu obowiązków i odpowiedzialności;</u>
          <u xml:id="u-1.51" who="#komentarz">- zapewnienie sądom odpowiedniej liczby kuratorów zawodowych i społecznych;</u>
          <u xml:id="u-1.52" who="#komentarz">- zwiększenie liczby etatów psychologów i pedagogów w placówkach opieki nad nieletnimi;</u>
          <u xml:id="u-1.53" who="#komentarz">- zapewnienie odpowiedniej liczby placówek opiekuńczo-wychowawczych i leczniczych dla nieletnich i małoletnich podopiecznych sądów, bowiem stan w tym zakresie - mimo znacznej poprawy bazy - jest niewystarczający;</u>
          <u xml:id="u-1.54" who="#komentarz">- zapewnienie niezbędnych środków na pomoc materialną dla nieletnich zagrożonych demoralizacją i przestępczością oraz właściwy rozdział tych środków między instytucje i organizacje zobowiązane do świadczeń;</u>
          <u xml:id="u-1.55" who="#komentarz">- rozwinięcie opieki zastępczej, zwłaszcza w postaci zatrudnienia i zakwaterowania nieletnich zwolnionych z zakładów resocjalizacyjnych i placówek opiekuńczo wychowawczych;</u>
          <u xml:id="u-1.56" who="#komentarz">- uaktywnienie organów państwowych i społecznych w zakresie sygnalizowania sądom rodzinnym o demoralizacji nieletnich. W dalszym ciągu brak jest zainteresowania tym zagadnieniem ze strony organizacji społecznych, w tym młodzieżowych;</u>
          <u xml:id="u-1.57" who="#komentarz">- stałe doskonalenie analiz programów wydawniczych, produkcji filmowej oraz programów telewizyjnych pod kątem eliminowania treści demoralizujących nieletnich oraz kreowania godnych naśladowania wzorców postępowania dla młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-1.58" who="#komentarz">Szczególne znaczenie będą tu miały działania podejmowane przez instytucje kulturalne oraz ruch sportowy i turystyczny w celu ogarnięcia młodych ludzi atrakcyjną i pożyteczną działalnością, zdolną odciągnąć ich od marginesu społecznego.</u>
          <u xml:id="u-1.59" who="#komentarz">Uznając, że rodzina stanowi podstawowe środowisko kształtujące postawy etyczne i społeczne dzieci i młodzieży należy podjąć wszelkie możliwe działania zmierzające do umocnienia spoistości rodziny, a także wzmagające jej odpowiedzialność za proces wychowania.</u>
          <u xml:id="u-1.60" who="#komentarz">Realizacja przedstawionych wniosków, niezbędnych do właściwego funkcjonowania ustawy i przeciwdziałania demoralizacji i przestępczości nieletnich, będzie możliwa jedynie przy aktywnym współudziale wszystkich resortów i organizacji społecznych, które są zainteresowane sprawami nieletnich.</u>
          <u xml:id="u-1.61" who="#komentarz">Do realizacji ustawy o wychowaniu w trzeźwości w zakresie dotyczącym działania Komisji Rynku Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług ustosunkowała się w koreferacie poseł Danuta Predko (PZPR): Rok 1937 jest czwartym rokiem działania ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Celem ustawy jest stworzenie warunków sprzyjających realizacji potrzeb, których zaspokojenie motywuje powstrzymywanie się od spożycia alkoholu, działalność wychowawcza i informacyjna, ustalanie odpowiedniego poziomu i właściwej struktury produkcji napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w kraju, ograniczenie dostępności alkoholu, leczenie i rehabilitacja osób uzależnionych od alkoholu, wreszcie zapobieganie negatywnym następstwom nadużywania alkoholu i ich usuwanie. Ustawa z 26 października 1982 r. nakreśliła także ramy długofalowych działań w zakresie kształtowania polityki społecznej oraz działalności profilaktyczno-wychowawczej.</u>
          <u xml:id="u-1.62" who="#komentarz">Zapobieganie alkoholizmowi i rozwiązywanie tego problemu nie ograniczało się jedynie do funkcji leczniczych czy represyjnych. Duży nacisk został także położony na działania zmierzające do ograniczenia zarówno popytu, jak i podaży napojów alkoholowych.</u>
          <u xml:id="u-1.63" who="#komentarz">Zgodnie z art. 1 wymienionej ustawy na wszystkich organach władzy i administracji spoczywa obowiązek podejmowania działań zmierzających do ograniczenia spożycia napojów alkoholowych oraz zmiany struktury tego spożycia. Dla ograniczenia spożycia zostały podjęte następujące działania:</u>
          <u xml:id="u-1.64" who="#komentarz">- ograniczono dostępność napojów alkoholowych przez zmniejszenie liczby punktów sprzedaży i ich właściwe rozmieszczanie;</u>
          <u xml:id="u-1.65" who="#komentarz">- ustalono odpowiedni poziom i właściwą strukturę dostaw napojów alkoholowych na rynek.</u>
          <u xml:id="u-1.66" who="#komentarz">Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 21 października 1986 r. w sprawie określenia liczby punktów sprzedaży napojów alkoholowych zawierających powyżej 4,5% alkoholu ustalono, że liczba ich powinna wynosić 29 tys. Według stanu na koniec 1986 r. funkcjonowało w kraju 29.500 punktów sprzedaży i podawania napojów alkoholowych o mocy powyżej 4,5% alkoholu. Przed wejściem w życie ustawy z 26 października 1982 r. funkcjonowało w kraju 37,7 tys. takich punktów sprzedaży alkoholu. Podjęte w 1986 i 1987 r. działania urzędów wojewódzkich - takie jak odmowa wydania zezwoleń przedłużających możliwość sprzedaży napojów alkoholowych czy też zgłaszanie rezygnacji z uzyskanych zezwoleń przez zainteresowane strony/przeważnie jednostki handlu uspołecznionego/ - jak również inne działania powodują ograniczenie liczby tych punktów.</u>
          <u xml:id="u-1.67" who="#komentarz">30 stycznia 1987 r. ministrowie handlu wewnętrznego i usług oraz rolnictwa, leśnictwa i gospodarki żywnościowej podpisali ustalenia w sprawie dostaw i sprzedaży wyrobów spirytusowych, które uwzględniają m.in.:</u>
          <u xml:id="u-1.68" who="#komentarz">- ukształtowanie struktury asortymentowej wyrobów spirytusowych odpowiednio do aktualnych potrzeb i możliwości;</u>
          <u xml:id="u-1.69" who="#komentarz">- zwiększenie dostaw wódek o mniejszej zawartości alkoholu;</u>
          <u xml:id="u-1.70" who="#komentarz">- zwiększenie - w ramach istniejących możliwości - dostaw wódek w opakowaniach o mniejszej pojemności.</u>
          <u xml:id="u-1.71" who="#komentarz">Zgodnie z tymi ustaleniami dostawy napojów alkoholowych do handlu w 1987 r. powinny kształtować się następująco: wyroby spirytusowe i gatunkowe - 155 mln l, wina i miody pitne - 335 mln l, piwo - 1 mld 174 mln l.</u>
          <u xml:id="u-1.72" who="#komentarz">Dostawy i sprzedaż za 8 miesięcy br. są niższe o ok. 6% niż w tym samym okresie ub.r. Zmniejszone dostawy i sprzedaż wyrobów spirytusowych są rezultatem m.in. zwiększania dostaw wódek gatunkowych, niskoprocentowych - kosztem wódek czystych.</u>
          <u xml:id="u-1.73" who="#komentarz">Sądzę że - mimo podjętych działań - nadal zbyt mało jest jeszcze w sprzedaży alkoholi niskoprocentowych, dobrej jakości win, piwa oraz alkoholi w opakowaniach o mniejszej pojemności.</u>
          <u xml:id="u-1.74" who="#komentarz">Pragnę także poświęcić trochę miejsca spożyciu alkoholu; w okresie obowiązywania ustawy nie uległo ono zmniejszeniu, jakkolwiek spadła dynamika wzrostu spożycia alkoholu. W latach 1982-1983 spożycie alkoholu na jednego mieszkańca utrzymywało się na poziomie 6,1-6,3 l 100% alkoholu. W 1986 r, spożycie to było mniejsze niż w 1980 r. o 1,5 l, tj. o 18%. Było ono jednak większe od najniższego spożycia w 1982 r. o 0,8 l.</u>
          <u xml:id="u-1.75" who="#komentarz">Poziom spożycia alkoholu na jednego mieszkańca w 1986 r. był taki sam, jak w 1975 r. i wyniósł 6,9 l alkoholu 100%. Udział wódek czystych i gatunkowych w ogólnym spożyciu kształtował się na poziomie 67-68%.</u>
          <u xml:id="u-1.76" who="#komentarz">Przytoczyłam wyżej wymienione dane dla podkreślenia, że - pomimo funkcjonowania od 4. lat ustawy i podejmowania wielu działań - Polska nadal znajduje się wśród krajów o najwyższym spożyciu wysokoprocentowych napojów alkoholowych. Zbyt wolne jest więc tempo przekształceń struktury dostaw napojów alkoholowych - przy niedostatecznie aktywnej postawie monopolu spirytusowego.</u>
          <u xml:id="u-1.77" who="#komentarz">Jedną z podstawowych trudności w skutecznej realizacji ustawy pozostaje nadal tradycja nadużywania alkoholu. Jednym z warunków osiągania celów określonych w ustawie jest udział w jej realizacji całego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-1.78" who="#komentarz">Podsumowując swoje wystąpienie pragnę wyrazić pogląd, że zawężenie profilaktyki pijaństwa i aIkoholizmu do przepisów ograniczających sprzedaż napojów alkoholowych, przy pominięciu innych działań profilaktycznych i roli, jaką powinny spełniać w zwalczaniu alkoholizmu zakłady pracy, organa władzy i administracji oraz organizacje społeczne i samorządowe, nie przyniesie oczekiwanych rezultatów.</u>
          <u xml:id="u-1.79" who="#komentarz">- A oto wnioski:</u>
          <u xml:id="u-1.80" who="#komentarz">- należy kontynuować działania związane z dalszą poprawą jakości win, miodów pitnych i piwa;</u>
          <u xml:id="u-1.81" who="#komentarz">- niezbędne są dalsze działania dla zwiększenia oferty handlowej wódek w mniejszych opakowaniach;</u>
          <u xml:id="u-1.82" who="#komentarz">- marże handlowe na sprzedawane w lokalach gastronomicznych napoje alkoholowe powinny być zróżnicowane w zależności od kategorii lokalu,</u>
          <u xml:id="u-1.83" who="#komentarz">- należy dążyć do zmiany struktury sprzedaży napojów alkoholowych w kierunku zwiększenia udziału wyrobów o niskiej zawartości alkoholu.</u>
          <u xml:id="u-1.84" who="#komentarz">Kolejny Koreferat przedstawił poseł Eugeniusz Ochendowski (bezp.): Moi przedmówcy przedstawili problemy związane z ładem i porządkiem w kraju oraz realizacją ustawodawstwa dotyczącego zapobiegania patologii społecznej i jej zwalczania. Ja chcę zasygnalizować niektóre kwestie dotyczące ewentualnych zmian legislacyjnych w tym zakresie, w nawiązaniu do wniosków zgłaszanych przez Komisje w swoich wnioskach, bądź w sprawozdaniach. Wykorzystałem przy tym również opublikowane materiały Rady Legislacyjnej przy Radzie Ministrów. Z satysfakcją mogę stwierdzić, że komisje sejmowe nie przeceniają w zasadzie roli prawą w zwalczaniu patologii społecznej i jej zapobieganiu. Jest to stanowisko trafne. Należy bowiem przeciwstawić się mitowi omnipotencji prawa. Prawo może być jedynie czynnikiem wzmacniającym pewne działania, natomiast o skuteczności normy prawnej decydują również inne czynniki, których pełne wymienienie nie jest w ogóle możliwe w tak krótkim wystąpieniu. Dlatego uważam, że słusznie Komisja Rynku Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług w swej opinii z 13 maja 1986 r. stwierdza, iż doprowadzenie w pełni do przełamania niskiej jakości towarów i usług jest związane z konsekwentnym wprowadzaniem w życie reformy gospodarczej. Tylko prawidłowo działający mechanizm ekonomiczny może zagwarantować zainteresowanie producenta wzrostem jakości. Takie ścisłe powiązanie regulacji prawnej z życiem społeczno-gospodarczym występuje, oczywiście, również w innych dziedzinach.</u>
          <u xml:id="u-1.85" who="#komentarz">Wydaje mi się, że na szczególną uwagę - ze względu na tematykę dzisiejszego posiedzenia - zasługują propozycje zmian następujących ustaw:</u>
          <u xml:id="u-1.86" who="#komentarz">1. Ustawy z 26 października 1982 r. o postępowaniu wobec osób uchylających się od pracy.</u>
          <u xml:id="u-1.87" who="#komentarz">2. Ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.</u>
          <u xml:id="u-1.88" who="#komentarz">3. Ustawy z 31 stycznia 1985 r. o zapobieganiu narkomanii.</u>
          <u xml:id="u-1.89" who="#komentarz">4. Ustawy z 10 maja 1985 r. o szczególnej odpowiedzialności karnej.</u>
          <u xml:id="u-1.90" who="#komentarz">Co do ustawy o postępowaniu wobec osób uchylających się od pracy zgłaszano wnioski w sprawie jej zmiany w celu:</u>
          <u xml:id="u-1.91" who="#komentarz">- rozszerzenia kręgu osób objętych ustawą przez podniesienie granicy wieku do 55 lat dla mężczyzn uchylających się od pracy oraz objęcie ustawą również kobiet;</u>
          <u xml:id="u-1.92" who="#komentarz">- wprowadzenia sankcji karnych za uporczywe uchylanie się od pracy;</u>
          <u xml:id="u-1.93" who="#komentarz">- uproszczenia postępowania z osobami uchylającymi się od pracy.</u>
          <u xml:id="u-1.94" who="#komentarz">Projekt nowelizacji tej ostatniej ustawy rozpatrywał w kwietniu br. Zespół Prawa Karnego Rady legislacyjnej przy prezesie Rady Ministrów i wydał opinię opublikowaną w Biuletynie nr 11 tej Rady.</u>
          <u xml:id="u-1.95" who="#komentarz">Pozwolę sobie zacytować wybrane fragmenty tej opinii: „Ustawa o postępowaniu wobec osób uchylających się od pracy może być rozpatrywana jako akt o znaczeniu gospodarczym, bądź ideologicznym. W pierwszym znaczeniu miałoby chodzić o łagodzenie braków siły roboczej na rynku pracy. Takich funkcji ustawa nie może spełniać, gdyż koszty jej stosowania są znaczne, podczas gdy korzyści niewielkie. Wynika to z niskiej wydajności pracy takich osób, demoralizowania przez nie załóg pracowniczych. Powoduje to niechęć zakładów pracy do zatrudniania takich osób, zrozumiałą zwłaszcza w warunkach reformy gospodarczej</u>
          <u xml:id="u-1.96" who="#komentarz">Znaczenie drugie miałoby polegać na realizacji zasady, iż wszyscy obywatele powinni pracować, a nikt nie może żyć z cudzej pracy. Ustrój socjalistyczny zakłada istnienie prawa do pracy oraz zniesienie wyzysku. Nie zakłada natomiast powszechnego obowiązku prawnego pracy gwarantowanego sankcjami. Całkowita likwidacja zjawiska pasożytnictwa społecznego środkami prawnymi nie jest możliwa. Należy… dążyć do ograniczenia zwłaszcza najbardziej jaskrawych, a jednocześnie najbardziej społecznie niebezpiecznych przejawów pasożytniczego trybu życia.</u>
          <u xml:id="u-1.97" who="#komentarz">Zespół stanął na stanowisku, że obecny okres wprowadzania w życie zasad II etapu reformy gospodarczej, a także okres, w którym w obozie socjalistycznym zaczynają przeważać tendencje do odchodzenia od administracyjno-prawnych uregulowań na rzecz dopuszczenia w szerszym zakresie mechanizmów ekonomicznych, nie jest dobry do wprowadzania w Polsce zmian w ustawie o postępowaniu wobec osób uchylających się od pracy. Zmiany takie powinny zostać rozważone raczej po skrystalizowaniu się metod kierowania gospodarką”.</u>
          <u xml:id="u-1.98" who="#komentarz">Ustawowe zaostrzenie walki ze zjawiskami pasożytnictwa społecznego powodują zawsze niebezpieczeństwo popadnięcia w sprzeczność z odpowiednimi, ratyfikowanymi przez Polskę konwencjami międzynarodowymi i konwencjami Międzynarodowej Organizacji Pracy.</u>
          <u xml:id="u-1.99" who="#komentarz">Rozszerzenie działania ustawy na kobiety spowodowałoby objęcie nią kobiet utrzymujących się z prostytucji. Zwalczaniu w tej formie zjawiska prostytucji stoją na przeszkodzie międzynarodowe konwencje abolicyjne ratyfikowane przez Polskę, jak również doświadczenia krajów, które posiadają odpowiednie przepisy prawne. Nigdzie nie udało się doprowadzić do likwidacji tego zjawiska.</u>
          <u xml:id="u-1.100" who="#komentarz">Przytoczone przesłanki, zwłaszcza konwencje międzynarodowe, ograniczają możliwości regulacji prawnej pasożytnictwa społecznego oraz są przeszkodą dla obostrzenia przepisów ustawy, o której Pozostaje natomiast do rozważenia kwestia uproszczenia postępowania z osobami uchylającymi się od pracy. Propozycje uproszczenia tej procedury są trafne, a międzynarodowe zobowiązania Polski nie stoją im na przeszkodzie. Nie ma potrzeby, aby kwestię tę szczegółowo omawiać. Chodzi jednak o wprowadzenie -w miejsce dwufazowego postępowania/wpis do ewidencji, a następnie do wykazu osób uporczywie uchylających się od pracy/- postępowania jednolitego, jednofazowego oraz dalszych uproszczeń procedury. Pozwoli to na zlikwidowanie niepotrzebnego formalizmu.</u>
          <u xml:id="u-1.101" who="#komentarz">Nie ma natomiast potrzep wprowadzania odpowiedzialności karnej za czerpanie środków utrzymania ze źródeł sprzecznych z prawem.</u>
          <u xml:id="u-1.102" who="#komentarz">Czerpanie środków utrzymania ze źródeł sprzecznych z prawem już obecnie zawsze wyczerpuje dyspozycje przepisów prawa karnego lub prawa o wykroczeniach.</u>
          <u xml:id="u-1.103" who="#komentarz">W miejsce tak określonej karalności Zespół Prawa Karnego Rady Legislacyjnej proponuje rozważenie wprowadzenia przepisu paraliżującego uchylenie się od złożenia zeznania podatkowego i przesunięcia w ten sposób problemu czerpania środków do życia nie z prący - w sferę prawa podatkowego i ustawy karnej skarbowej. Takie rozwiązanie jest znane ustawodawstwem wielu innych państw; można by wykorzystać je również u nas.</u>
          <u xml:id="u-1.104" who="#komentarz">Należy stwierdzić, że propozycje nowelizacyjne ustawy z 1982 r. nie powinny naruszać koncepcji obowiązującego aktu, lecz sprzyjać sprawnemu wykonywaniu jego istotnych rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-1.105" who="#komentarz">Wnioski dotyczące nowelizacji ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi są nieliczne i nie dotyczą koncepcji ustawy. Wnioski te dotyczą:</u>
          <u xml:id="u-1.106" who="#komentarz">- wprowadzenia zakazu sprzedaży, podawania i spożywania napojów alkoholowych na ulicy i w parkach;</u>
          <u xml:id="u-1.107" who="#komentarz">- wprowadzenia obowiązku odnotowywania w świadectwach pracy przyczyny zwolnienia z pracy, jeśli było nią pijaństwo;</u>
          <u xml:id="u-1.108" who="#komentarz">- zmian w lecznictwie odwykowym.</u>
          <u xml:id="u-1.109" who="#komentarz">Jeśli chodzi o pierwszą kwestię - zachodzi pytanie, czy rzeczywiście istnieje potrzeba wprowadzania ustawowego zakazu sprzedaży, podawania i spożywania napojów alkoholowych na ulicy i w parkach. Czy zakazy wprowadzone art. 14 ustawy nie są już wystarczające? Czy Istnieje problem legalnej sprzedaży napojów alkoholowych na ulicach i w parkach? Sprawa wymaga dokładnego rozważenia.</u>
          <u xml:id="u-1.110" who="#komentarz">Obowiązek umieszczania w świadectwie pracy wzmianki o pijaństwie jako przyczynie rozwiązania stosunku pracy wymagałby stosowanej zmiany art. 97 Kodeksu pracy. Sądzę, że propozycja ta może być rozpatrzona w toku prac nad nowelizacją Kodeksu pracy.</u>
          <u xml:id="u-1.111" who="#komentarz">Jeżeli chodzi o leczenie odwykowe alkoholików, to problem leży nie tyle w przepisach prawa, ile w konieczności powiększenia bazy lecznictwa odwykowego - na co zwróciła uwagę w swym sprawozdaniu Komisja ds. Przeciwdziałania Alkoholizmowi przy Radzie Ministrów. Wymieniona komisja nie zgłosiła postulatu nowelizacji ustawy, lecz przedstawiła w 15. punktach działania w celu prawidłowej realizacji ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Konsekwentne i stanowcze realizowanie postanowień tej ustawy postuluje również Komisja Edukacji Narodowej i Młodzieży. Komisja Regulaminowa i Spraw Poselskich proponuje natomiast wprowadzenie zmian wysuwających na pierwszy plan profilaktykę, a nie terapię. Postulat ten nie został jednak bliżej naświetlony i skonkretyzowany. Jest on tak ogólny, że jego uwzględnienie byłoby możliwe przy tworzeniu nowej ustawy, a nie w procesie nowelizacyjnym.</u>
          <u xml:id="u-1.112" who="#komentarz">W opiniach komisji sejmowych nie pojawił się dotąd problem, który wynikał z orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 20 października 1986 r. w sprawie legalności § 15 ust. 1 i 2 rozporządzenia ministra handlu wewnętrznego i usług z 6 maja 1983 r. odnośnie szczegółowych zasad usytuowania punktów sprzedaży napojów alkoholowych oraz trybu wydawania zezwoleń na sprzedaż tych napojów. §15 tego rozporządzenia określający warunki obligatoryjnego i fakultatywnego cofania zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych został uznany przez Trybunał Konstytucyjny za nielegalny, (wykraczający poza ramy upoważnienia z art. 18 ust. 5. ustawy). W tej sytuacji pojawić się mogą trudności w ograniczaniu dostępności napojów alkoholowych. Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu swego orzeczenia stwierdził, że trudności te mogą być usunięte w drodze stosownej nowelizacji ustawy, a potrzeba takiej nowelizacji przedstawiona zostanie właściwym organom w celu ewentualnego podjęcia działań legislacyjnych. Sądzę, że moim obowiązkiem jest zwrócenie uwagi na to interesujące orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego - w którym sam Trybunał sygnalizuje potrzebę nowelizacji ustawy w celu ułatwienia realizacji jej podstawowych założeń.</u>
          <u xml:id="u-1.113" who="#komentarz">W zakresie zwalczania narkomanii wysuwane są propozycje wprowadzenia zakazu uprawy maku, bądź też wprowadzenia na jego uprawę monopolu państwowego. Poglądu tego nie podziela jednak Komisja Polityki Społecznej, Zdrowia i Kultury Fizycznej, która dotychczas obowiązujące rozwiązania prawne uważa za całkowicie wystarczające.</u>
          <u xml:id="u-1.114" who="#komentarz">Dyskusyjne są dalsze postulaty legislacyjne dotyczące wprowadzenia przymusowego leczenia dorosłych narkomanów oraz powoływania w terenie komisji ds. zapobiegania narkomanii. Kwestie te wymagają z pewnością wszechstronnego, wieloaspektowego zbadania przed ewentualnym sformułowaniem projektu nowelizacji ustawy. I tak np. konieczna jest prognoza, czy proponowana regulacja prawna może być skutecznym rozwiązaniem, jakie są faktyczne możliwości jej stosowania, w jaki sposób problemy te są rozwiązywane w innych państwach. Wyjaśnienie tych kwestii przesądzi o potrzebie nowelizacji i jej zakresie.</u>
          <u xml:id="u-1.115" who="#komentarz">Ustawa z 10 maja 1985 r. o szczególnej odpowiedzialności karnej ma obowiązywać do 30 czerwca 1988 r. Zgłaszane są jednak propozycje jej wcześniejszej zmiany. Np. Komisja Regulaminowa i Spraw Poselskich uznała, że generalny zakaz warunkowego zawieszania kary pozbawienia wolności należy zrewidować w stosunku do sprawców przestępstw mniej groźnych, matek, ludzi starszych itp., u których ma miejsce pierwsza kolizja z prawem - zwłaszcza zaś, aby była zachowywana współmierność pomiędzy czynem i orzekaną sankcją.</u>
          <u xml:id="u-1.116" who="#komentarz">Opinię tej sprawie wyraził 12 czerwca 1987 r. Zespół Prawa Karnego Rady Legislacyjnej. Opinia ta zawiera następujące wnioski:</u>
          <u xml:id="u-1.117" who="#komentarz">- okres obowiązywania ustawy o szczególnej odpowiedzialności karnej w żadnym razie nie powinien być przedłużony, a jeżeli to możliwe - powinien ulec skróceniu;</u>
          <u xml:id="u-1.118" who="#komentarz">- w przypadku skrócenia okresu obowiązywania ustawy dopuszczalne jest zachowanie przepisów dotyczących postępowania nakazowego, które wymaga zreformowania, ale może być w obecnym kształcie utrzymane do 30 czerwca 1988 r. ;</u>
          <u xml:id="u-1.119" who="#komentarz">- reformy prawa karnego nie należy wiązać z wygaśnięciem mocy ustawy o szczególnej odpowiedzialności karnej. Zmiany w kodeksach karnych i innych ustawach karnych powinny być przygotowane starannie i bez pośpiechu przez komisję kodyfikacyjną powołaną przez prezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-1.120" who="#komentarz">W uzasadnieniu powyższej opinii znalazły się stwierdzenia, które warto, moim zdaniem, zacytować: „Ustawa, wbrew intencjom jej twórców oddziałuje przede wszystkim na sprawców przestępstw drobnych. Np. obligatoryjność tymczasowego aresztowania dotyka takich sprawców, wobec których aresztowania uprzednio nie stosowano ze względu na niski stopień społecznego niebezpieczeństwa czynu lub na fakt niezdemoralizowania. Wobec sprawców przestępstw poważniejszych aresztowanie i tak już stosowano… Ustawa oddziałuje negatywnie na świadomość sędziów oraz ich niezawisłość. Sędziowie mając wybór pomiędzy wydaniem orzeczenia oczywiście niesłusznego; a pogwałceniem przepisów ustawy - wybierają jedno bądź drugie. W pierwszym przypadku niemożliwe jest orzekanie zgodnie z sumieniem sędziego, a w drugim sędzia jest niejako zmuszony do przekraczania prawa. Ustawa naruszyła zasady domniemania, niewinności oraz ludowego wymiaru sprawiedliwości - pierwsze, poprzez obligatoryjność tymczasowego aresztowania oraz wprowadzenie obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem jeszcze przed wyrokiem, jako warunku zawieszenia wykonania kary; drugie, poprzez ogromne rozszerzenie zakresu uproszczonych trybów postępowania karnego, w tym zwłaszcza postępowania przyspieszonego, które ograniczają także silnie korzystanie przez oskarżonego z prawa do obrony”.</u>
          <u xml:id="u-1.121" who="#komentarz">Zespół Prawa Karnego — raz jeszcze podkreślam - wyraził pogląd, iż w żadnym razie nie należy wiązać ewentualnych zmian prawa karnego z wygaśnięciem mocy ustawy o szczególnej odpowiedzialności karnej. Zakończenie okresu obowiązywania ustawy nie stworzy żadnej „luki” lub „pustki” prawnej. Przepisy kodeksu karnego pozwalają na łagodne i stopniowe przejście od polityki karnej wprowadzonej ustawą do polityki karnej wynikającej z założeń kodeksu.</u>
          <u xml:id="u-1.122" who="#komentarz">Uwzględniając przytoczone opinie celowe wydaje się rozważenie skrócenia okresu obowiązywania ustawy o szczególnej odpowiedzialności karnej, bądź złagodzenie jej postanowień w ciągu ostatnich miesięcy obowiązywania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#LucjanCzubiński">W czerwcu 1986 r. Sejm analizował rządowy program zapobiegania i zwalczania patologii społecznej i przestępczości w latach 1986-1990 oraz harmonogram jego realizacji. Program powstał w wyniku realizacji licznych postulatów społecznych domagających się podjęcia bardziej zdecydowanych działań w zakresie zapobiegania wszelkim przejawom patologii społecznej oraz walki z przestępczością.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#LucjanCzubiński">Szczególne zaniepokojenie wywoływały takie zjawiska jak pijaństwo, przestępczość, pasożytnictwo społeczne, narkomania, a także nierzetelny stosunek do pracy, marnotrawstwo i niegospodarność.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#LucjanCzubiński">Sejm zaaprobował kierunki działania, które zmierzały do:</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#LucjanCzubiński">- umacniania socjalistycznych stosunków pracy i zwiększania wpływu etyki zawodowej na jakość pracy, postawę i oblicze moralne załóg pracowniczych;</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#LucjanCzubiński">- kształtowania i umacniania socjalistycznych norm współżycia społecznego, kultury, etyki oraz dobrych obyczajów w rodzinie i w szkole;</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#LucjanCzubiński">- wdrażania programu edukacji prawno-państwowej oraz doskonalenia kultury i świadomości prawnej społeczeństwa;</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#LucjanCzubiński">- rozszerzenia wpływu nauki, szkolnictwa, kultury i sztuki na kształtowanie postaw i wzorców godnych naśladowania, zwłaszcza przez młode pokolenie;</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#LucjanCzubiński">- uzyskania znaczących rezultatów w ograniczaniu zjawisk patologii społecznej;</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#LucjanCzubiński">- zahamowania wzrostu przestępczości i innych naruszeń prawa, a następnie ich ograniczenia i utrwalenia tendencji spadkowych w tej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#LucjanCzubiński">Zasadnicze przesłanki dla pomyślnej realizacji zadań określonych w programie i harmonogramie stworzyły, obok uchwały Sejmu, również uchwała Rady Państwa z 10 lipca 1986 r. obligująca rady narodowe i organy samorządu mieszkańców do szerokiego, planowego włączenia się do działań na rzecz zapobiegania przestępczości i innym zjawiskom patologii oraz przyjęty na III Plenum KC PZPR centralny plan realizacji uchwały X Zjazdu PZPR, a także opracowane w KC PZPR „Kierunki działań na rzecz umacniania zdrowia moralnego oraz zwalczania patologii społecznej w latach 1986-1990”. W poszczególnych województwach, a także w resortach, organach administracji państwowej szczebla podstawowego, organizacjach społecznych i zakładach pracy opracowano własne plany i harmonogramy zapobiegania i zwalczania przestępczości oraz patologii społecznej.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#LucjanCzubiński">Ze strony Komitetu, który reprezentuję, zapewniony jest bieżący nadzór nad sposobem realizacji zadań wynikających z programu i harmonogramu. Komitet otrzymuje również napływające okresowo informacje o działaniach podejmowanych dla realizacji zadań określonych w dokumentach.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#LucjanCzubiński">Można przyjąć, że pierwszy etap realizacji zadań przebiega na ogół zgodnie z założeniami, chociaż stopień realizacji poszczególnych zadań i osiągane efekty są zróżnicowane.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#LucjanCzubiński">Jednym z najbardziej dokuczliwych zjawisk patologii społecznej jest przestępczość. Poczynając od 1980 r. zjawisko to szybko narastało, zwłaszcza jeśli chodzi o przestępczość godzącą w bezpieczeństwo obywateli i ich mienie osobiste. Równolegle narastało zagrożenie niektórymi kryminogennymi postaciami patologii społecznej; pijaństwem, pasożytnictwem społecznym, demoralizacją młodzieży i narkomanią.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#LucjanCzubiński">W rezultacie postępującej stabilizacji społeczno-politycznej w kraju oraz podejmowania szerokich działań profilaktycznych zanotowano w 1985 r. po raz pierwszy od 1980 r. spadek liczby tych zjawisk. Tendencja ta utrzymała się w 1986 r.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#LucjanCzubiński">Istotną rolę w procesie zahamowań wzrostu przestępczości odegrały uregulowania prawne zawarte w ustawie z 10 maja 1985 r. o szczególnej odpowiedzialności karnej i stosowana w oparciu o nie praktyka ścigania karnego. Stwierdzono, że:</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#LucjanCzubiński">- prawidłowe stosowanie przez sądy przyjętych w ustawie rozwiązań przyczyniło się do ograniczenia przestępczości;</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#LucjanCzubiński">- pomimo wzrostu średniej kary grzywny, nie zwiększyła się, ale zmalała liczba zastępczych kar pozbawienia wolności;</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#LucjanCzubiński">- wzrost liczby kar dodatkowych zwiększył walor prewencyjny ustawy;</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#LucjanCzubiński">- wprowadzenie i stosowanie trybu przyspieszonego i nakazowego znacznie usprawniło postępowanie sądowe;</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#LucjanCzubiński">- uproszczenie procesu karnego w sprawach o przestępstwa o mniejszym stopniu społecznego niebezpieczeństwa doprowadziło do znacznego ograniczenia społecznych kosztów wymiaru sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#LucjanCzubiński">Wspomniane rezultaty są dopiero symptomem pewnej poprawy, ale droga do osiągnięcia stanu z końca lat 70. jest jeszcze daleka.</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#LucjanCzubiński">Obok stałego doskonalenia pracy organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości prowadzi ona przede wszystkim przez maksymalne ograniczenie czynników kryminogennych - zwłaszcza alkoholizmu, narkomanii, pasożytniczego trybu życia oraz moralnego zaniedbania nieletnich. Wpływ tych plag społecznych na wychowanie społeczeństwa oraz na zagrożenie przestępczością jest nadal znaczny. W 1986 r. wśród ogółu podejrzanych o popełnienie przestępstw było 24% osób, u których ustalono stan nietrzeźwości w chwili dokonania czynu. W odniesieniu do przestępstw najgroźniejszych odsetek ten był znacznie wyższy i wynosił 74% w przypadku zabójstwa, 80% w przypadku zgwałcenia, 87% w przypadku kradzieży rozbójniczej i rozboju, 88% w przypadku czynnej napaści na funkcjonariusza publicznego, 60% w przypadku podejrzanych o kradzież z włamaniem do obiektu prywatnego itd.</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#LucjanCzubiński">W ostatnim okresie liczba sprawców przestępstw popełnianych po spożyciu alkoholu zmniejszyła się z 39.083 w II półroczu 1986 do 33.538 w I półroczu br.</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#LucjanCzubiński">W I półroczu 1987 r. usunięto z miejsc publicznych ok. 600 tys. osób w stanie nietrzeźwym, umieszczono w izbach wytrzeźwień 300 tys. osób, zatrzymano do wytrzeźwienia w aresztach MO ponad 180 tys. i odwieziono do miejsc zamieszkania ponad 70 tys. nietrzeźwych. W tym samym okresie funkcjonariusze MO skierowali do kolegiów ds. wykroczeń ponad 64 tys. wniosków o ukaranie osób kierujących pojazdami mechanicznymi w stanie nietrzeźwym - jest to spadek o ok. 11% w stosunku do ub.r.</u>
          <u xml:id="u-2.24" who="#LucjanCzubiński">Nadal poważny problem stanowi nie malejąca liczba ujawnionych przypadków przystępowania do pracy w stanie po spożyciu alkoholu lub picia alkoholu w miejscu pracy i w czasie pracy. W wielu zakładach pracy w dalszym ciągu dość tolerancyjnie patrzy się na przypadki nadużywania alkoholu. Np. na 31 tys. osób zatrzymanych przez straż przemysłową za usiłowanie wejścia na teren zakładu w stanie nietrzeźwym lub znajdujących się w stanie nietrzeźwym w miejscu pracy - do kolegiów ds. wykroczeń skierowano tylko 1.930 spraw, a do organów ścigania tylko 2.780. Stwierdza się brak konsekwencji w prowadzeniu kontroli trzeźwości, brak udziału organizacji zawodowych, społecznych i młodzieżowych w tworzeniu społecznego frontu wychowawczego na rzecz przeciwdziałania pijaństwu i alkoholizmowi.</u>
          <u xml:id="u-2.25" who="#LucjanCzubiński">Rada Ministrów z inspiracji KC PZPR przyjęła 10 kwietnia br. „kierunki działań na rzecz walki z pijaństwem, ograniczenia palenia tytoniu oraz poprawy stanu sanitarnego kraju”.</u>
          <u xml:id="u-2.26" who="#LucjanCzubiński">Podjęte w 1986 r. badania wskazują na wyraźny wzrost zjawiska narkomanii w Polsce w latach 1974-1983. Od 1985 r. notuje się stopniowy spadek zgłaszalności osób uzależnionych do placówek specjalistycznych. Aktualna liczba osób uzależnionych wymagających specjalistycznej opieki medycznej wynosi ok. 30-35 tys. Spadek liczby zarejestrowanych narkomanów odnotowano w 21 województwach. Największe zagrożenie narkomanią występuje w województwach: warszawskim, gdańskim, elbląskim, jeleniogróskim, katowickim, koszalińskim, krakowskim, legnickim, szczecińskim i wrocławskim.</u>
          <u xml:id="u-2.27" who="#LucjanCzubiński">W okresie ponad 4 lat obowiązywania ustawy z 1982 r. o postępowaniu wobec osób uchylających się od pracy organy administracji państwowej na terenie całego kraju objęły ewidencją ponad 229 tys. mężczyzn, których sukcesywnie kierowano do pracy.</u>
          <u xml:id="u-2.28" who="#LucjanCzubiński">31 marca 1987 r. w ewidencji figurowało 91 tys. mężczyzn, z czego 79 tys. skierowano do pracy. Zakłady pracy potwierdziły zatrudnienie 56 tys. osób, co stanowi 72,1%. Wobec pozostałych mężczyzn stosuje się środki oddziaływania w celu nakłonienia ich do podjęcia pracy. W wykazie osób uporczywie uchylających się od pracy znajduje się łącznie 9 tys. osób.</u>
          <u xml:id="u-2.29" who="#LucjanCzubiński">W oparciu o posiadaną wiedzę można podkreślić, że przyjęty w ub.r. program wszedł w stadium realizacji. Na niektórych odcinkach osiągnięto pierwsze pozytywne efekty. Podjęte działania stanowią jednak dopiero początek trudnej walki z tymi uciążliwymi zjawiskami. Walkę tę będziemy kontynuować ulepszając stosowane mechanizmy i środki oraz czyniąc ją coraz bardziej skuteczną.</u>
          <u xml:id="u-2.30" who="#LucjanCzubiński">Jeżeli chodzi o główne kierunki działań na najbliższy i przyszły okres, to będą się one kształtować następująco:</u>
          <u xml:id="u-2.31" who="#LucjanCzubiński">- dążyć będziemy do ścisłej integracji działań organów państwowych z działalnością frontu społecznego;</u>
          <u xml:id="u-2.32" who="#LucjanCzubiński">- będziemy upowszechniać inicjatywy i formy działań profilaktycznych wypracowane przez poszczególne województwa tak, aby objęły one cały kraj;</u>
          <u xml:id="u-2.33" who="#LucjanCzubiński">- wnikliwie badać będziemy przyczyny niepowodzeń wychowawczych i małej skuteczności stosowanych środków oraz podejmować bieżące zadania zaradcze.</u>
          <u xml:id="u-2.34" who="#LucjanCzubiński">Wśród działań podjętych w dziedzinie zwalczania przestępczości i innych zjawisk patologii społecznej oraz zapobiegania im wymienić należy m.in. funkcjonowanie od 1986 r. fundacji pomocy ofiarom przestępstw. W Instytucie Problematyki Przestępczości Prokuratury Generalnej PRL utworzony został bank inicjatyw społecznych, będący odpowiedzią na zapotrzebowanie na centrum inspirujące, gromadzące oraz upowszechniające doświadczenia w zakresie przeciwdziałania i zwalczania patologii społecznej. W Ministerstwie Sprawiedliwości, Prokuraturze Generalnej i Ministerstwie Spraw Wewnętrznych podjęto wiele działań organizacyjnych zmierzających do usprawnienia prowadzonych postępowań przygotowawczych i sądowych.</u>
          <u xml:id="u-2.35" who="#LucjanCzubiński">W I półroczu 1987 r. uzyskano skrócenie czasu postępowania w sprawach karnych.</u>
          <u xml:id="u-2.36" who="#LucjanCzubiński">W Ministerstwie Sprawiedliwości prowadzone są intensywne działania zmierzające do znacznie szerszego niż dotychczas orzekania przez sądy za przestępstwa mniejszej wagi - kary ograniczenia wolności oraz do sprawnego wykonywania tej kary.</u>
          <u xml:id="u-2.37" who="#LucjanCzubiński">Ministerstwo Sprawiedliwości oddziałuje na sądy w kierunku zwiększenia liczby rozpraw sądowych przeprowadzanych na sesjach wyjazdowych w miejscowościach, gdzie popełniono przestępstwo lub w środowisku, z którego wywodzi się sprawca przestępstwa. Skuteczność tych działań jest jednak zróżnicowana.</u>
          <u xml:id="u-2.38" who="#LucjanCzubiński">We wszystkich województwach oraz w zainteresowanych resortach dokonano analizy prawidłowości rozmieszczenia sił i środków pozostających w dyspozycji organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości oraz przeprowadzono część niezbędnych przemieszczeń w celu stworzenia optymalnych warunków dla prowadzenia efektywnej walki z przestępczością i innymi naruszeniami prawa.</u>
          <u xml:id="u-2.39" who="#LucjanCzubiński">Kontrole prowadzone przez resorty oraz urzędy wojewódzkie ujawniają jeszcze wiele przypadków przywiązywania zbyt małej wagi do równorzędnego z zadaniami produkcyjnymi traktowania potrzeby kształtowania odpowiednich postaw pracowniczych i obywatelskich załogi. Często też spotyka się jeszcze istotne braki w zakresie adaptacji społeczno-zawodowej młodych pracowników. W większości zakładów brak było programów adaptacyjnych, bądź były one zdezaktualizowane. Niejednokrotnie nie przestrzega się także zatrudniania absolwentów zgodnie z wyuczonym zawodem oraz nie w pełni wykorzystuje się ich kwalifikacje zawodowe.</u>
          <u xml:id="u-2.40" who="#LucjanCzubiński">Poważnym problemem jest w naszym kraju kształtowanie i umacnianie socjalistycznych norm współżycia społecznego, kultury życia codziennego, etyki i dobrych obyczajów w rodzinie i szkole. W poszczególnych resortach oraz w województwach przyjęto w tym zakresie bogaty program działań, zwłaszcza wobec dzieci i młodzieży. Na posiedzeniu Komitetu Rady Ministrów do Spraw Młodzieży w listopadzie 1986 r. przyjęty został „Program wychowania estetycznego młodego pokolenia”. Program ten wraz z harmonogramem jego realizacji został zatwierdzony przez Prezydium Rządu. Wdrażanie programu w szkołach i placówkach wychowawczych rozpoczęło się w br. szkolnym.</u>
          <u xml:id="u-2.41" who="#LucjanCzubiński">Na wyższych uczelniach w programie nauczania pedagogiki wprowadzono na kierunkach nauczycielskich odrębny dział pod nazwą „Problemy patologii w środowisku dzieci i młodzieży”.</u>
          <u xml:id="u-2.42" who="#LucjanCzubiński">Decyzją ministra oświaty i wychowania został zatwierdzony jako obowiązujący w szkołach ponadpodstawowych przedmiot „Przysposobienie do życia w rodzinie”.</u>
          <u xml:id="u-2.43" who="#LucjanCzubiński">W sierpniu 1986 r. kierownictwo Ministerstwa Oświaty i Wychowania zatwierdziło do realizacji „Program edukacji politechnicznej”. W myśl tego programu wychowanie przez pracę w procesie dydaktycznym odbywa się podczas zajęć lekcyjnych obowiązkowego przedmiotu „praca technika” oraz praktyk uczniowskich, praktyk zawodowych, a także w systemie zajęć pozalekcyjnych - w szczególności w kołach technicznych.</u>
          <u xml:id="u-2.44" who="#LucjanCzubiński">Od września 1986 r. wprowadzono obowiązkowe praktyki uczniowskie realizowane począwszy od klasy VI w wymiarze 4-6 godzin w miesiącu.</u>
          <u xml:id="u-2.45" who="#LucjanCzubiński">W GKKFiT opracowany został raport o możliwościach wykorzystania różnych form sportu masowego i turystyki jako czynników kształtujących zainteresowania dzieci i młodzieży oraz zapobiegających wpływom patologicznym na środowisko młodzieżowe.</u>
          <u xml:id="u-2.46" who="#LucjanCzubiński">W oparciu o resortowy program zapobiegania niedostosowaniu społecznemu dzieci i młodzieży kuratoria oświaty i wychowania podjęły różnorodne działania ograniczające zjawiska patologii wśród nieletnich.</u>
          <u xml:id="u-2.47" who="#LucjanCzubiński">Stałą formą propagowania idei trzeźwości jest ogólnopolski konkurs dla szkół wszystkich typów pod hasłem „Młodość-trzeźwość”. W roku szkolnym 1986/87 w konkursie wzięło udział ok. 3.200 szkół, w których uczy się 1,5 mln młodzieży. Można jednak powiedzieć, że liczba szkół i uczestników konkursu jest niewystarczająca.</u>
          <u xml:id="u-2.48" who="#LucjanCzubiński">Organizuje się zespoły socjoterapii, świetlice, kluby terapeutyczne, a także odrębne klasy dla dzieci i młodzieży z zaburzeniami zachowania, zagrożonych niedostosowaniem lub uzależnieniem. Szczególnie aktywny jest Związek Harcerstwa Polskiego, który wśród młodzieży specjalnej troski lub nieprzystosowanej organizuje drużyny „Nieprzetartego szlaku”, gdzie prowadzona jest działalność wychowawcza.</u>
          <u xml:id="u-2.49" who="#LucjanCzubiński">Związek Socjalistycznej Młodzieży Polskiej prowadzi szeroką działalność poradniczą w 352 ośrodkach społeczno-prawnych.</u>
          <u xml:id="u-2.50" who="#LucjanCzubiński">W szkolnictwie funkcjonuje ponadto 555 poradni wychowawczo-zawodowych prowadzących działalność w zakresie poradnictwa zawodowego, wychowawczego i życiowego dla młodzieży, rodziców i nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-2.51" who="#LucjanCzubiński">Organizowane były sympozja i konferencje naukowe poświęcone problematyce narkomanii; m.in. Towarzystwo Psychiatryczne zorganizowało ogólnopolski zjazd poświęcony alkoholizmowi i narkomanii, a Towarzystwo Zapobiegania Narkomanii - sympozjum poświęcone tej problematyce. Odbyły się też konferencje poświęcone problematyce przestępczości i prawnym aspektom ochrony środowiska.</u>
          <u xml:id="u-2.52" who="#LucjanCzubiński">Powołany został zespół roboczy pod kierownictwem dyrektora Instytutu Badań Problemów Młodzieży dla opracowania koncepcji skoordynowania badań naukowych dotyczących zasięgu, uwarunkowań i skutków patologii społecznej dzieci i młodzieży oraz ukierunkowania ich zgodnie z założeniami programu partyjno-państwowego.</u>
          <u xml:id="u-2.53" who="#LucjanCzubiński">Radio i telewizja zgodnie z przyjętymi w programie założeniami uaktywniły działalność wychowawczą i antypatologiczną.</u>
          <u xml:id="u-2.54" who="#LucjanCzubiński">W minionym okresie podjęto również wiele działań na rzecz edukacji prawnej, która spełnia istotną rolę w wychowaniu społeczeństwa, a przede wszystkim młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-2.55" who="#LucjanCzubiński">W minionym roku nasilono działania wychowawcze w stosunku do młodzieży zamieszkującej w internatach, domach akademickich i bursach oraz w stosunku do osób zamieszkałych w hotelach robotniczych. Są to zadania trudne, zwłaszcza jeśli chodzi o pracę wychowawczą w hotelach robotniczych.</u>
          <u xml:id="u-2.56" who="#LucjanCzubiński">Miniony rok przyniósł również liczący się wzrost zaangażowania społecznego w przeciwdziałaniu przestępczości i patologii społecznej.</u>
          <u xml:id="u-2.57" who="#LucjanCzubiński">Na podkreślenie zasługuje m.in. działalność społecznych komisji pojednawczych, która służy kształtowaniu prawidłowych stosunków współżycia między ludźmi, rozwijaniu poczucia sprawiedliwości i praworządności oraz edukacji obywatelskiej.</u>
          <u xml:id="u-2.58" who="#LucjanCzubiński">Skuteczność walki z przejawami patologii społecznej zależy w znacznej mierze od pracy kuratorów. Projekt zarządzenia ministra pracy i polityki socjalnej przewiduje znaczny wzrost uposażeń zasadniczych oraz tworzenie dodatków funkcyjnych dla kuratorów zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-2.59" who="#LucjanCzubiński">W poszczególnych resortach i województwach podjęto wiele działań zmierzających do zwiększenia ochrony mienia społecznego oraz polepszenia stanu sanitarno-higienicznego w miejscach publicznych i w obiektach usługowych.</u>
          <u xml:id="u-2.60" who="#LucjanCzubiński">W minionym okresie podjęto działania zmierzającą do usprawnienia pracy sądowych i skarbowych organów egzekucyjnych. Zwiększono też nadzór nad komornikami sądowymi poprzez powołanie sędziów-wizytatorów oraz inspektorów ds. biurowości.</u>
          <u xml:id="u-2.61" who="#LucjanCzubiński">Zachodzi potrzeba podjęcia szerszych działań zmierzających do uaktywnienia administracji domów, hoteli, szkół, zakładów i miejsc publicznych oraz dozorców w kierunku zwiększenia nadzoru nad powierzonym im mieniem - m.in. przez ujawnienie dewastujących je osób i inicjowanie postępowań mających na celu naprawienie przez sprawców lub ich rodziców czy opiekunów wyrządzonych szkód.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#EmilKołodziej">Ustawa przeciwalkoholowa przewiduje przymus leczenia niektórych osób uzależnionych od alkoholu. Był wniosek, ażeby przymus ten rozszerzyć, ale sprzeciwiał się temu poseł E. Ochendowski uważając, że wprowadzenie przymusu budzi pewne zastrzeżenia natury prawnej. Należałoby się zastanowić, czy jesteśmy w stanie podołać leczeniu osób uzależnionych, których według danych statystycznych jest obecnie ok. 900 tys. - a leczymy z tego 20% - przy obecnej bazie lecznictwa otwartego i zamkniętego? Czy istniejąca baza jest należycie wykorzystaną i czy jesteśmy w stanie rozszerzyć rozmiary lecznictwa przymusowego?</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#EmilKołodziej">Ustawa przeciwalkoholowa przewiduje określone sankcje karne za nieprzestrzeganie przepisów. Postulowano, aby sankcje te zostały zaostrzone, zwłaszcza w przypadkach picia alkoholu w czasie pracy. Prosiłbym kompetentne resorty o wyjaśnienie, czy istnieje taka potrzeba, czy też wystarczą obecne przepisy, gdyby były w sposób rygorystyczny stosowane?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#JanChudy">Należałoby oczekiwać dalszego zaostrzenia przepisów dotyczących likwidacji pokątnych punktów sprzedaży alkoholu. Obecnie istnieją trudności w zwalczaniu tego zjawiska, spowodowane m.in. tym, że brak jest świadków, że nie można udowodnić uczynku przestępczego. Wszyscy wiedzą, że w danym mieszkaniu jest melina, ale boją się zeznawać i jesteśmy bezradni.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#IrenaSzadurska">Na spotkaniach z wyborcami panuje duże zainteresowanie wykorzystaniem środków funduszu przeciwalkoholowego. Chciałabym prosić o wyjaśnienie, w jakim stopniu fundusz ten wykorzystywany jest przez placówki, służby zdrowia oraz szkoły? Należałoby możliwie największą część tych środków przeznaczyć na zakup leków dla lecznictwa odwykowego, na nowe inwestycje, na pracę wychowawczą - nawet kosztem zmniejszenia niektórych akcji natury czysto propagandowej.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#IrenaSzadurska">Wiemy jak wielkie spustoszenie w rodzinach sieje alkoholizm i dlatego trzeba coraz szerzej włączać szkoły w akcję wychowawczą, zwiększyć środki finansowe na ten cel.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#IrenaSzadurska">Na spotkaniu z pracownikami służby zdrowia domagano się zwiększenia środków funduszu przeciwalkoholowego na zakup lęków i rozwój bazy lecznictwa przeciwalkoholowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#DanutaKubik">Trzeba zwiększyć nadzór nad bezpieczeństwem w miejscach publicznych. Dworce kolejowe są często melinami i miejscami wypoczynku dla alkoholików. Dworzec jest wizytówką naszego kraju, przyjeżdżają tam ludzie z różnych regionów, a także zza granicy i dlatego należałoby zapewnić należyty ład i porządek na dworcach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Komisja ds. Przeciwdziałania Alkoholizmowi przy Radzie Ministrów opracowała raport o zagrożeniach patologii społecznej wśród dzieci i młodzieży. W raporcie tym wskazywano na konieczność podjęcia wielu przeciwdziałań; chciałabym dowiedzieć się, czy zalecenia te są realizowane?</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Wiceminister L. Czubiński poinformował nas o programie działania Związku Harcerstwa Polskiego w zakresie oświaty przeciwalkoholowej. Czy inne organizacje młodzieżowe mają również opracowane takie programy i czy można mówić już o konkretnych osiągnięciach?</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#EmiliaPogonowskaJucha">W materiałach Komitetu Rady Ministrów ds. Przestrzegania Prawa, Porządku Publicznego i Dyscypliny Społecznej mówi się o tym, iż opracowano projekt nowego rozporządzenia w sprawie statusu, obowiązków i uprawnień kuratorów społecznych. Jak wiemy, w ostatnim okresie sieć kuratorów społecznych kurczy się. Myśli się nawet o nałożeniu na poszczególne organizacje społeczne obowiązku oddelegowania swoich członków do współpracy z sądami opiekuńczymi. Jaka jest naprawdę sytuacja w tym zakresie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#StanisławFabisiak">W latach 60. opracowano program estetyzacji placówek handlowych. Zalecono wówczas zdejmowanie żaluzji, markiz - tak aby klient mógł zawsze obserwować co proponuje handel, jakie jest zaopatrzenie. Obecnie sytuacja zmieniła się, obserwujemy coraz więcej włamań do placówek handlowych i PZU żąda okratowania sklepów, gdyż w przeciwnym razie odmawia wypłaty odszkodowania. W Jarosławiu do jednego sklepu w ciągu 1 roku było 9 włamań. Inspektorat PZU odmawia wypłaty odszkodowania za różnice remanentowe. Czy uległy zmianie przepisy dotyczące zabezpieczenia placówek handlowych przed włamaniami i w sprawie wypłaty odszkodowań przez PZU?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#MieczysławOsika">Art. 39 ustawy przeciwalkoholowej przewiduje m.in., że w miastach powyżej 50 tys. mieszkańców powinna być izba wytrzeźwień. Obecnie funkcjonują 52 izby wytrzeźwień i w wielu województwach nie ma jeszcze takich placówek. Chciałbym prosić o wyjaśnienie ile trzeba ich wybudować, ile jest miast, gdzie placówki takie w ogóle nie działają?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#StanisławGura">Sprawa lecznictwa odwykowego znajduje się w centrum zainteresowania lekarzy. Chciałbym podkreślić, że w ostatnich latach obserwujemy poważny wzrost dobrowolnych zgłoszeń na leczenie odwykowe. I tak np. o ile w 1982 r. zgłosiło się 63 tys. osób, to w ub.r. 79 tys. tj. o 4,5 tys. więcej niż w 1985 r. Choroba alkoholowa jest chorobą negacji. Chory, który sam decyduje się na leczenie, rokuje większe możliwości osiągnięcia sukcesu niż ten, którego siłą zawleczono do zakładu odwykowego.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#StanisławGura">Nasza baza lecznictwa odwykowego jest daleko niewystarczająca w stosunku do potrzeb. Mamy ok. 900 tys. osób uzależnionych, a dysponujemy 3.379 łóżkami w lecznictwie zamkniętym, 438 poradniami, 5 przychodniami dziennymi, 6 przychodniami nocnymi, dysponujemy także kilkuset miejscami w domach pomocy społecznej. W tych warunkach leczymy co 6. alkoholika uzależnionego. Toteż najważniejszym żądaniem jest zwiększenie bazy lecznictwa odwykowego.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#StanisławGura">Staramy się zapewnić pełny łańcuch leczenia począwszy od przychodni czy oddziału odwykowego, poprzez rehabilitację w klubach abstynentów, stowarzyszeniach rodzin dotkniętych alkoholizmem, organizacjach dzieci alkoholików itp. Mamy raczej optymistyczną ocenę naszego działania. Mimo skromnych warunków rośnie liczba klubów abstynentów, coraz więcej osób zgłasza się na dobrowolne leczenie. W ub.r. obowiązkowym leczeniem objętych miało być 16 tys. osób, a poddano leczeniu 14 tys.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#StanisławGura">Chcemy doprowadzić do tego, by wszystkie przychodnie lecznictwa odwykowego były czynne w ciągu całego tygodnia. Obecnie na 438 przychodni, tylko 330 to przychodnie całotygodniowe. Pozostałe opierają swoją działalność na lekarzach dojeżdżających tylko w określone dni tygodnia.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#StanisławGura">Na działania profilaktyczne z funduszu przeciwalkoholowego, w ub.r. przeznaczono 9 mld zł, a w br. 13 mld zł. Z tego funduszu powstaje 2,5 tys. łóżek szpitalnych, 2,3 tys. miejsc w domach pomocy społecznej, 11 przychodni, 11 izb wytrzeźwień.</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#StanisławGura">Dla resortu oświaty w 1986 r. przeznaczono na działalność przeciwalkoholową 800 mln zł - przede wszystkim na utrzymanie zakładów opiekuńczo-wychowawczych i na działalność wychowawczą w szkołach. Tę pomoc będziemy kontynuować i rozszerzać.</u>
          <u xml:id="u-10.6" who="#StanisławGura">Stosunkowo niedawno izby wytrzeźwień przeszły pod nadzór resortu zdrowia. Chcemy, żeby wszystkie miasta, które liczą ponad 50 tys. mieszkańców miały izby wytrzeźwień. W naszym ministerstwie jest określona rezerwa na budowę takich obiektów i jeżeli wojewodowie zgłoszą uzasadnione potrzeby, to otrzymają na ten cel określone środki. Prosimy posłów, by w swojej działalności zainteresowali się tą sprawą i oddziaływali na decyzje wojewodów.</u>
          <u xml:id="u-10.7" who="#StanisławGura">Główne kierunki działania resortu koncentrują się na umożliwieniu wszystkim potrzebującym leczenia odwykowego oraz rehabilitacji. Będziemy robić wszystko, aby przyspieszyć w lecznictwie podstawowym wykrywalność osób uzależnionych we wczesnym okresie. Podejmować będziemy wysiłki dla lepszego rozpoznania środowisk zagrożonych i rozszerzać pomoc dla rodzin alkoholików. Obecnie ponad 26 tys. rodzin korzysta z pomocy udzielanej im z funduszu przeciwalkoholowego.</u>
          <u xml:id="u-10.8" who="#StanisławGura">Mamy nadzieję, że spotkamy się z większym poparciem społecznym naszych działań, a przede wszystkim z powszechnym potępieniem picia alkoholu, wyeliminowaniem takich zjawisk z zakładów pracy, ochroną przed tą plagą dzieci i młodzieży.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#LucjanCzubiński">W dyskusji zwrócono uwagę na konieczność bardziej radykalnego zwalczania pokątnej sprzedaży alkoholu. Tam gdzie istnieją możliwości podjęcia ścigania - sprawy się toczą. Wprowadzenie postępowania uproszczonego oraz postępowania nakazowego umożliwia szybsze działanie. Trzeba jednak udowodnić konkretną działalność, gdy nie ma dowodów - nie można wszczynać postępowania ścigającego. Wiemy, że czasem trudno jest pozyskać dla tych spraw świadków, a przecież nie mamy prawa namawiania do tego, nie możemy naruszać praworządności. Zdarzają się na pewno przypadki niezbyt konsekwentnego działania, ale wydaje się, że nie trzeba zaostrzać przepisów, a raczej konsekwentnie stosować istniejące.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#LucjanCzubiński">Podobnie przedstawia się sprawa zabezpieczenia przed włamaniami. Mamy opracowany program wzmocnienia technicznego placówek uspołecznionych przed włamaniami. Wzmocniony nadzór zalecono organom ścigania i Milicji Obywatelskiej. Nie jesteśmy jednak w stanie strzec wszystkich obiektów. Jeżeli posłowie mogą wskazać przypadki nie zawsze właściwego działania Milicji Obywatelskiej, to prosimy zgłaszać je do nas, a będziemy interweniowali.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#LucjanCzubiński">Zgłaszano wniosek o zaostrzenie przepisów dotyczących nadużywania alkoholu w zakładach pracy. Wiemy, że istnieje zbyt duża tolerancja zarówno administracji, jak i pracowników w stosunku do pijaków. W I półroczu br. na 31 tys. wykrytych przypadków picia alkoholu na terenie pracy, tylko w 5 tys. zastosowano surowsze kary. I w tym zakresie nie ma potrzeby dalszego zaostrzania przepisów, a raczej należy rygorystycznie stosować te, które obowiązują. Obserwujemy dużą bezczelność tych, którzy zostali zwolnieni z pracy za nadużywanie alkoholu; odwołują się oni od wyroków, a często bronią ich organizacje społeczne. Odosobnionym zjawiskiem było ogłoszenie przez jedną z federacji związków zawodowych, że nie będzie występować w obronie pijaków.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#LucjanCzubiński">Weźmiemy pod uwagę konieczność zaostrzenia działań porządkowych w miejscach publicznych, a zwłaszcza na dworcach kolejowych. I tutaj także prosimy o zgłaszanie rażących zaniedbań służb porządkowych.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#LucjanCzubiński">Raport Komitetu ds. Przestrzegania Prawa, Porządku Publicznego i Dyscypliny Społecznej o zagrożeniach patologią społeczną dzieci i młodzieży przesłano do ministra ds. młodzieży. Myślę, że obecny na dzisiejszym posiedzeniu przedstawiciel Komitetu Młodzieży i Kultury Fizycznej może udzielić bardziej szczegółowych wyjaśnień.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#LucjanCzubiński">Każda z organizacji młodzieżowych ma opracowany program nasilonych działań w zakresie wychowania młodzieży i dzieci w trzeźwości. W swoim wystąpieniu wymieniłem Związek Harcerstwa Polskiego, gdyż ten prowadzi bardzo żywe i dobrze przyjmowane działania. Postaramy się przekazać prezydium komisji informacje nt. działalności innych organizacji młodzieżowych.</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#LucjanCzubiński">Mamy duże trudności z utrzymaniem odpowiedniej liczby kuratorów społecznych. Warunki finansowe dla wynagradzania tej działalności są bardzo trudne; przewiduje się pewne zmiany, ale jeszcze daleko niewystarczające. Na jednego kuratora społecznego przypada zbyt wielu podopiecznych i nie jest on w stanie wykonywać rzetelnie swoich obowiązków. Konieczne jest pozyskanie większej liczby kandydatów do tej działalności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#JózefBarecki">Prosimy o wyjaśnienia i odpowiedzi przedstawicieli Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz Komitetu Młodzieży i Kultury Fizycznej. Chcę przy tym - w związku z pytaniem jednego z posłów - zwrócić uwagę na słabe wykorzystanie środków przeznaczonych na przeciwdziałanie alkoholizmowi w Ministerstwie Edukacji Narodowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#BarbaraGłowacka">W resorcie realizujemy program przeciwdziałania patologiom społecznym, który ma ścisły związek z profilaktyką antyalkoholową. W programie tym przyjęte zostały następujące kierunki działań profilaktycznych i udzielanie pomocy dzieciom i młodzieży pochodzącym z tzw. jednostek zwiększonego zagrożenia i ryzyka, resocjalizacja osób nieprzystosowanych społecznie, ochrona dzieci i młodzieży przed skutkami patologii środowiskowej. Program przyjęty w 1982 r. jest co trzy lata aktualizowany.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#BarbaraGłowacka">Kształtowanie postaw młodzieży odbywa się głównie poprzez wprowadzanie odpowiednich treści do programów nauczania. Występują one w kilku przedmiotach, tak w szkołach podstawowych, jak i średnich. Przynajmniej trzy razy w roku uczniowie spotykają się z problematyką trzeźwości i zapobiegania alkoholizmowi. Kolejna, 11 edycja konkursu „Młodość i trzeźwość” była bardzo udana. Problem narkomanii jest również, uwzględniany w programach nauczania, jakkolwiek są trudności z przekazywaniem tych treści tak przez nauczycieli, jak i za pośrednictwem rodziców.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#BarbaraGłowacka">W tym roku szkolnym, już w 450 szkołach ponadpodstawowych przeprowadzone były zajęcia z podstaw prawa. W ok. 2,500 szkołach prowadzone są zajęcia z wychowania społeczno-prawnego. W 1987 r. ponad 160 tys. młodzieży uczestniczyło w olimpiadzie wiedzy społeczno-prawnej, organizowanej przez ZSMP.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#BarbaraGłowacka">Dzieci popadające w konflikt z prawem zwykle wywodzą się z grup społecznych o wyższym ryzyku zagrożenia. W związku z tym wprowadzono w systemie oświaty instytucję pedagoga szkolnego, która - niestety - nie może się upowszechnić. Na 25 tys. szkół w 1986 r. było ponad 2,5 tys. tych pedagogów, w 1987 r. ok. 5 tys. Do 1990 r. liczba pedagogów szkolnych będzie wzrastać o 2–2,5 tys. osób rocznie. Dla dzieci nieprzystosowanych społecznie organizowane są zajęcia z socjoterapii. W roku szkolnym 1987/88 ok. 600 takich zespołów obejmowało działalnością blisko 5 tys. uczniów. W niektórych szkołach tworzone są grupy i klasy terapeutyczne. W ciągu 2 lat zaadaptowano pomieszczenia dla 100 klubów i świetlic terapeutycznych, w których znalazło miejsce 5 tys. dzieci z zaburzeniami wychowania.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#BarbaraGłowacka">W klasach specjalnych system oddziaływania wychowawczego dostosowujemy do warunków i możliwości młodzieży. W klasach i świetlicach terapeutycznych pracują również wychowawcy społeczni. Służba zdrowia współdziała przy kierowaniu dzieci do tych grup. W br. wszystkie województwa przystąpiły do organizacji wakacji z programem terapeutycznym. W woj. gdańskim działa ośrodek prowadzący 2-miesięczne turnusy terapeutyczne dla dzieci z zaburzeniami wychowania. Doceniają ten system szkolne ośrodki socjoterapii i ośrodki szkolno-wychowawcze. Pracuje obecnie 12 takich ośrodków, w następnym roku zostaną uruchomione jeszcze 2.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#BarbaraGłowacka">Są to jednak formy wymagające dość dużych nakładów inwestycyjnych. W chwili obecnej głównym źródłem środków na te cele jest fundusz przeciwdziałania alkoholizmowi i fundusz zapobiegania narkomanii. Niewystarczające są przy tym środki na pomoc dzieciom alkoholików. Niewykorzystanie funduszy na przedsięwzięcia centralne wynika z tego, że są one bardzo małe. Przeznaczane są one głównie na wydawnictwa. Środki z funduszu zapobiegania narkomanii są często w wielu województwach nie wykorzystane, bo odpowiednie służby w terenie nie bardzo wiedzą, na co mogą i powinny je przeznaczyć.</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#BarbaraGłowacka">Przedstawicielka Komitety Młodzieży i Kultury Fizycznej Barbara Rykowska: W Komitecie ukończono już pracę nad raportem dotyczącym tych zjawisk, jednakże wymaga on zatwierdzenia przez władze Komitetu. Po jego zaakceptowaniu przekazany zostanie Prezydium Rządu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#JanBrol">W pełni podzielam ocenę zawartą w koreferacie poseł E. Wcisło. W sprawach nieletnich niezbędne jest poprawienie sprawności postępowania, są jednak z tym trudności. Spraw tego typu przybywa, zwykle są one bardzo trudne, a kadra sędziów do spraw rodzinnych podlega silnej fluktuacji. Stąd też sędziowie odchodzący twierdzą, iż są przeciążeni pracą. W sądownictwie rodzinnym pracuje 915 sędziów - dla wykonania zadań niezbędnych byłoby ponad 1.500. W krótkim czasie nie będziemy mogli ukształtować kadry sędziowskiej w sądach rodzinnych w odpowiedniej ilości. Obecna kadra z wielkim wysiłkiem realizuje swoje zadania.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#JanBrol">Instytucja kuratorów sądowych jest dość młoda. Odżyła po wojnie, w drugiej połowie lat 50., w sprawach dotyczących dorosłych - od 1970 r. Nowe prawo o ustroju sądów powszechnych w 1985 r. uregulowało sprawy - tak kuratorów zawodowych, jak i społecznych. Status kuratorów jest unormowany rozporządzeniem ministra sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#JanBrol">Istota pogorszenia się sytuacji tkwi w tym, że praca kuratora społecznego jest bardzo trudna. Zwykle jest to praca w środowisku patologicznym, odbywa się w terenie w bardzo trudnych warunkach. Kurator - tak zawodowy, jak i społeczny - musi mieć umiejętność nawiązywania kontaktu z tymi środowiskami. Brak godziwego ekwiwalentu finansowego eliminował tych ludzi. Obecnie kurator społeczny może otrzymać ryczałt w wysokości nie przekraczającej płacy minimalnej. Zahamowało to proces wycofywania się kuratorów społecznych z dotychczasowej działalności, a nawet nieco zwiększyło ich liczbę. I tak w 1984 r. mieliśmy w sądownictwie rodzinnym 13.355 kuratorów, w 1985 r. - 13.752, zaś w 1986 r. już 14.412 osób. Optymalnym rozwiązaniem byłoby ok. 20 tys. osób tylko w sądownictwie rodzinnym. Zawodowych kuratorów w sądownictwie rodzinnym jest 860, podczas gdy potrzeba ponad 1.500 - to znaczy jeden kurator na jednego sędziego rodzinnego. Rekapitulując: dziś istnieją warunki do zwiększenia naboru kuratorów społecznych. Jest to jednak bardzo ciężka i niezwykle trudna praca społeczna. Robimy wszystko, aby możliwie szybko zwiększyć liczbę tych ludzi.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#JanBrol">Chciałbym wspomnieć krótko o propozycjach nowelizacji ustawy o wychowaniu w trzeźwości. Postulaty te wymagają pogłębionej analizy. Obecna ustawa stanowi pewien system i zmienianie jej niektórych elementów nie powinno go naruszać. To co orzekł Trybunał Konstytucyjny wymaga nowelizacji. Można jednak zapytać, czy Sąd Najwyższy nie mógłby w drodze wytycznych, stanowiących prawo usunąć wątpliwości co do niektórych treści zawartych w ustawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#JózefBarecki">Czy wszyscy uzyskali odpowiedzi na swoje pytania? Jeśli tak, to przechodzimy do dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#JózefBarecki">Dyskusja:</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#AnnaStaruch">Chciałabym zastanowić się nad tym, jak wygląda realizacja ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich „od dołu”, tj. od placówek, gdzie jest ona realizowana. Czy istnieje, i jaki, postęp w tym zakresie? W ostatnim czasie wyraża się on decyzją oświaty o odblokowaniu zatrudnienia pedagogów szkolnych, którzy koordynują tę działalność tak w szkole, jak i poza nią. Decyzja druga podjęta została w Ministerstwie Sprawiedliwości i dotyczy określenia statusu kuratora. Czy rozszerza ona zakres opieki nad nieletnimi? Odpowiedź brzmi „nie”! Zagrożonych jest przecież ponad 1 mln młodych ludzi, zaś wszystkimi formami działania obejmujemy ok. 300 tys. Pozostaje zatem ok. 700 tys. dzieci i młodzieży, a więc trafiamy do mniej niż połowy. I taka jest skuteczność funkcjonowania ustawy.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#AnnaStaruch">Kolejny problem dotyczy mnożenia na szczeblu wojewódzkim ciał i instytucji „koordynujących” działania w tym zakresie, a faktycznie powielających formy działania, nie zwiększających natomiast ich zakresu. Np. na szczeblu województwa funkcjonują: wojewódzkie zespoły ds. nieletnich przy urzędach wojewódzkich, wojewódzkie zespoły ds. profilaktyki i resocjalizacji, wojewódzkie komisje PRON, wojewódzkie komisje ds. przeciwdziałania alkoholizmowi. Jeśli przejrzeć składy osobowe tych organów - są to ciągle ci sami ludzie, którzy tylko „koordynują”, ale instytucji wykonawczych jest niewiele i od tego ich nie przybywa. Chciałabym poddać pod rozwagę ten problem.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#AnnaStaruch">W br. budżetowym realizacja ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich została w dużej mierze zahamowana przez brak środków. Chodzi o kontrowersje dotyczące refundowania wzrostu kosztów utrzymania w placówkach opiekuńczych. W styczniu powiedziano nam, że refundowane będzie 70% wzrostu kosztów. Do października otrzymaliśmy tylko część, po czym powiedziano nam, że refunduje się tylko 50%. Sytuacja stała się dramatyczna, bo części działalności trzeba będzie zaniechać i pozostawić wychowanków bez opieki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#StanisławPartyła">Chciałbym zwrócić uwagę na kilka kwestii, które nasuwają się po wysłuchaniu referatów i wystąpień w dyskusji. Pierwsza sprawa to sposób podawania faktów. Można się zastanawiać, dlaczego nie próbujemy rysować ich ostro i jaskrawo - stosownie do istniejącej sytuacji, lecz niewyraźnie i mgliście. Np. pisze się, że w 1986 r. spożycie alkoholu się zwiększyło - ale zaraz potem, że dynamika spożycia spadła. Piszemy również, że PKP skutecznie zwiększyły stan trzeźwości wśród pracowników poprzez zobowiązanie bezpośredniego nadzoru - podczas gdy ciągle słyszy się informację o jakimś pijanym dróżniku lub maszyniście na służbie itp.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#StanisławPartyła">Kolejna sprawa to pytanie o efekty kształtowania postaw społecznych potępiających alkoholizm! Mówimy o zebraniach, naradach i ustaleniach, ale nie o efektach z tego tytułu.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#StanisławPartyła">W materiałach jest powiedziane, że nie we wszystkich województwach istnieją izby wytrzeźwień. Równocześnie stopień ich wykorzystania nie przekracza 40% - co jest zrozumiałe ze względu na „sezonowość”. Izby wytrzeźwień nie są rentowne z tego powodu, że często trudno jest ściągnąć opłaty, a poza tym stawki są niższe od kosztów utrzymania. Proponuję rozważenie tego problemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#ZbigniewGburek">Spożywanie alkoholu jest tradycją łączącą się z naszymi cechami narodowymi. Istotne jest ustalenie, dlaczego akceptowana społecznie tradycja stała się patologią. Uważam, że w naszej opinii powinniśmy zawrzeć sformułowanie o potrzebie wyjaśnienia przyczyn spożywania alkoholu. W badaniach należałoby uwzględnić także ustalenie źródeł, z których pochodzą pieniądze na alkohol. Moim zdaniem są to często źródła nielegalne.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#ZbigniewGburek">Należy jasno sprecyzować definicję pojęcia „napój alkoholowy”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#ZofiaWitkowska">Omawiany dzisiaj temat wraca regularnie co roku na nasze obrady. Moi wyborcy dziwią się np., że do tej tory nie można sprzedawać alkoholu w małych opakowaniach oraz że nie prowadzi się filmowej propagandy skutków jego picia. Tłumaczenia zawarte w sprawozdaniu - a dotyczące niemożności produkowania małych butelek - są nie do przyjęcia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#ZofiaKaczor">Najważniejszą sprawą jest fakt, że ustawa nie jest właściwie realizowana. Uważam, że podstawową sprawą powinno być działanie komisji ds. przeciwdziałania alkoholizmowi. Jednym z problemów jest gospodarowanie funduszem przeciwalkoholowym. W tej dziedzinie występowały w ub.r. niedoskonałości, a za ten rok brak danych. Uważam, że powinien to być fundusz interwencyjny dla spraw dużego kalibru, a o jego przeznaczeniu powinny decydować komisje ds. przeciwdziałania alkoholizmowi, Nie rozumiem, dlaczego odpowiedzialny za wykorzystanie tego funduszu jest minister zdrowia, jeśli fundusz ten służy wielu jednostkom. Prezentowane dane świadczą, moim zdaniem, o istnieniu bałaganu w dysponowaniu środkami. W przeszłości istniało lepsze rozeznanie w tej sprawie i większy ład w wykorzystaniu środków. Podkreślam, że najwyższy czas, aby uregulować gospodarowanie środkami funduszu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#MieczysławBandurka">Mówimy dużo o skutkach patologii zwracając równocześnie mało uwagi na jej przyczyny. Uczeni doszli do wniosku, że pijaństwo wzrasta w latach kryzysu. Moim zdaniem są również przyczyny ekonomiczne, gdyż - jak twierdzą pilący - mają za mało pieniędzy na inwestycje, ale pieniędzy tych wystarczy na picie.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#MieczysławBandurka">Zwrócić należy równocześnie uwagę na przyczyny nieróbstwa. Sądzę, że nasze państwo jest zbyt opiekuńcze w stosunku do tych, którzy na to nie zasługują.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#MieczysławBandurka">Nasze działania mają zbyt często charakter akcyjny. Opowiadam się za tym, aby było więcej słusznej propagandy antyalkoholowej i propagandy przeciw nieróbstwu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#HelenaMożejko">W dyskusji brakowało problemu uzależnienia od nikotyny. Jeżeli natomiast chodzi o narkomanię, to bardzo groźnym zjawiskiem jest nadużywanie leków i środków halucynogennych. Należy o tych sprawach mówić, gdyż społeczeństwo często nie zdaje sobie sprawy z zagrożeń.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#HelenaMożejko">Skupiamy się na ogół na leczeniu odwykowym, ale niewiele wiemy o skutkach schorzeń towarzyszących alkoholizmowi (wypadki, świadczenia medyczne itd.).</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#HelenaMożejko">Dotychczas notujemy małą skuteczność walki z alkoholizmem. Potrzebny jest inny model kultury picia. Należy produkować napoje niskoprocentowe (ale nie przesłodzone, gdyż takie mogą zbyt smakować młodzieży) i w mniejszych opakowaniach.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#HelenaMożejko">Potrzebne są pieniądze na walkę z alkoholizmem i wypracowanie odpowiednich form działania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#StanisławGura">Nie mogę zgodzić się ze stwierdzeniem, że panuje bałagan w rozdziale środków z funduszu przeciwalkoholowego. Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej prowadzi szczegółowe rozliczenia, z których wynika np., że w 1986 r. nie wykorzystano 686 mln zł. Są tutaj znaczne zróżnicowania pomiędzy województwami. Brak sprawozdania za bieżący rok wynika z faktu, że ten rok jeszcze trwa. Uchwała Rady Ministrów precyzyjnie określa sposób wykorzystania środków i cele środki przydzielane są na początku roku przez Komisję ds. Przeciwdziałania Alkoholizmowi przy Radzie Ministrów. 15% środków przeznacza się na Fundusz Rozwoju Kultury, a 10% na Fundusz Rozwoju Kultury Fizycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#JózefBarecki">Rozważaliśmy funkcjonowanie ustaw związanych z patologią, ładem i bezpieczeństwem w kraju. Trzeba jednak mieć świadomość, że nie jest to kompleksowy obraz naszego społeczeństwa. Nie zjawiska patologiczne bowiem dominują jeśli chodzi o jego oblicze - trzeba zaznaczyć to w opinii.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#JózefBarecki">Spośród zjawisk patologicznych na czoło wysuwa się alkoholizm ze względu na jego zasięg, uwarunkowania, skutki - w tym wpływ na następne pokolenia. Powinniśmy być niecierpliwią jeśli chodzi o skutki przeciwdziałania temu zjawisku. Uważam, że w ciągu ostatnich 3,5 roku doszło tu do zaktywizowania instytucji państwowych. Myślę, że wzrosło potępienie dla tego zjawiska. W moim przekonaniu istotną sprawą jest to, że zjawiska patologiczne są uwarunkowane czynnikami subiektywnymi. Ze zjawiskami tymi będziemy mieć do czynienia tak długo, jak długo będzie istniało społeczeństwo. W ich zwalczaniu nie można ograniczać się do zakazów, nakazów i represji. Powstaje już front zrozumienia i rozpoznania tych zjawisk.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#JózefBarecki">Inny problem to przestrzeganie i stosowanie przepisów przez osoby do tego zobowiązane. Niestety, istnieje duży liberalizm w tym zakresie. Trzeba przypomnieć, że ten kto nie stosuje prawa - sam dopuszcza się jego łamania.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#JózefBarecki">Musimy dotrzeć do wszystkich obszarów zagrożenia patologią społeczną. Takim podstawowym obszarem jest rodzina i trzeba do niej dotrzeć wszystkimi możliwymi środkami, we współdziałaniu z kościołem i organizacjami społecznymi. Wiemy, że nawyki picia alkoholu wyrabiają się u dziecka już wtedy, kiedy siedzi ono z dorosłymi przy stole i właśnie do kieliszka zamiast alkoholu daje mu się lemoniadę.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#JózefBarecki">Popatrzmy, co dzieje się na stadionach sportowych. Pijani kibice dewastują obiekty sportowe, na mecze jadą „pociągi grozy”, sportowcy piją alkohol - takie są obyczaje w sporcie, a przecież to jest przede wszystkim młodzież.</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#JózefBarecki">Konieczne jest utworzenie zdecydowanego frontu społecznego przeciwko alkoholizmowi. Nie lekceważyłbym przedsięwzięć podejmowanych przez M. Kotarskiego. Jak wiemy jego działania w zakresie zwalczania narkomanii okazały się bardzo skuteczne, gdyż narkomania budzi powszechną grozę. Lekceważy się natomiast jego inicjatywy w zakresie walki z alkoholizmem, bo panuje u nas społeczna akceptacja picia wódki. Każda inicjatywa jest cenna i potrzeba nam wielu takich Kotańskich.</u>
          <u xml:id="u-24.6" who="#JózefBarecki">Nie mogę zrozumieć, czym tłumaczy się występowanie organizacji społecznych o przyznawanie dodatkowych środków na walkę z patologią społeczną. Organizacje te w większości przypadków finansowane są z budżetu i ich głównym celem jest zaszczepianie norm i zasad moralnych - a taką normą powinien być zakaz picia alkoholu. Środki dodatkowe na walkę z alkoholizmem mogą mieć tylko znaczenie wspomagające, wtedy kiedy trzeba pomóc rodzinom szczególnie zagrożonym, dzieciom bez opieki itp.</u>
          <u xml:id="u-24.7" who="#JózefBarecki">85% funduszu przeciwalkoholowego przeznacza się na dotacje dla Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej i Funduszu Rozwoju Kultury. Szkoły otrzymały z tego 6 mln zł. Należałoby skrupulatnie rozliczyć, jak zostały wykorzystane te środki, czy rzeczywiście na walką z alkoholizmem. Główny Komitet-Kultury Fizycznej i Turystyki informuje te z tego funduszu wybudowano 40 boisk, 2 korty tenisowe (czy na tych kortach gra rzeczywiście młodzież?). 700 mln przeznaczono na budowę stadionów i 12 sal gimnastycznych. Kto korzysta z tych obiektów sportowych? Czy nie byłoby lepiej, ażeby te 12 sal gimnastycznych zostało wybudowanych w szkołach gminnych?</u>
          <u xml:id="u-24.8" who="#JózefBarecki">Na Fundusz Rozwoju Kultury przekazano 1.350 mln zł. Informuje się, że środki te zostały przeznaczone na działalność oświatowo-propagandową. Kto prowadził tę działalność, jakie ośrodki, jakie są rezultaty?</u>
          <u xml:id="u-24.9" who="#JózefBarecki">Fundusz przeciwalkoholowy jest jedynym funduszem, który jest zbyt powierzchownie rozliczany. Proponuję, żeby rozliczenie tego funduszu było bardzo dokładne i obejmowało okresy roczne. Jeżeli okaże się, że poszczególni odbiorcy tego funduszu nie wykorzystują go właściwie, to należy zmniejszyć dotacje i przeznaczyć je może dla służby zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-24.10" who="#JózefBarecki">Na dzisiejszym posiedzeniu rozpatrujemy problemy patologii społecznej w skali makro jako cały proces społeczny. Trzeba jednak mieć na uwadze, że każdy przykład jednostkowy jest tragedią dla określonej rodziny i to właśnie rodzi potrzebę tworzenia osłony, ochrony ludzi chorych oraz ich rodzin. Wiemy, że nie odosobnione są przypadki szykanowania przez opinię społeczną rodzin i dzieci z rodzin dotkniętych patologią społeczną, alkoholizmem, narkomanią oraz z rodzin przestępczych. W tym zakresie istnieje duże pole działania dla różnego rodzaju organizacji społecznych.</u>
          <u xml:id="u-24.11" who="#JózefBarecki">Ogromne znaczenie wychowawczo-oświatowe ma oddziaływanie poprzez środki masowego przekazu. Alkoholicy przeważnie nie czytają gazet, ale oglądają telewizję. Toteż programy telewizyjne, zwłaszcza filmy, powinny być bardzo starannie dobierane; zbyt dużo jest jeszcze na ekranie propagandy picia alkoholu.</u>
          <u xml:id="u-24.12" who="#JózefBarecki">Pożyteczne byłoby, aby częściej wykorzystywano pracowników służby zdrowia do przygotowania programów telewizyjnych, w których w sposób jasny i przystępny pokazywano by zagrożenie i skutki alkoholizmu.</u>
          <u xml:id="u-24.13" who="#JózefBarecki">Proponuję, żeby w wyniku dzisiejszego posiedzenia opracować opinię, która miałaby szerszy charakter - może nawet uchwały Sejmu. W opinii tej powinna być zawarta ocena obecnej sytuacji, działalności organizatorskiej państwa i organizacji społecznych w zakresie zwalczania patologii społecznej i popularyzowania pozytywnych postaw. Należałoby również ująć w opinii zgłoszone w toku dyskusji propozycje nowelizacji ustawy przeciwalkoholowej.</u>
          <u xml:id="u-24.14" who="#JózefBarecki">Proponuję, ażeby zespół posłów w składzie: Elżbieta Struwe, Emilia Wcisło, Danuta Prędko i Eugeniusz Ochendowski opracowali projekt takiej opinii, który zostanie przedstawiony Komisjom do zaakceptowania. Proszę o zgłaszanie się do współpracy z tym zespołem.</u>
          <u xml:id="u-24.15" who="#JózefBarecki">Wszystko wskazuje na to, że wkrótce wejdziemy w II etap reformy gospodarczej, który zakłada pogłębienie demokratyzacji naszego, działania. Przyczynić to się może do ujawnienia postaw poszanowania zasad prawnych - ale również, zwłaszcza w początkowym okresie, mogą wystąpić przypadki niewłaściwego rozumienia przedsiębiorczości i pobudzania inicjatywy w niewłaściwych kierunkach, nadmiernego wykorzystywania nowej sytuacji dla osiągania własnych korzyści i ujawniania negatywnych postaw.</u>
          <u xml:id="u-24.16" who="#JózefBarecki">Komisja przyjęła propozycję posła J. Bareckiego.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>