text_structure.xml 44.9 KB

Edit Raw Blame History Permalink

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Dnia 6 grudnia 1985 r. Komisja Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych, obradująca pod przewodnictwem posła Bożeny Hager-Małeckiej (bezp.), rozpatrzyła projekt budżetu na 1986 r. w części dotyczącej Ministerstwa Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych.</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">W posiedzeniu udział wzięli: minister ochrony środowiska i zasobów naturalnych Stefan Jarzębski, wiceprezes Najwyższej Izby Kontroli Jan Antosik, przedstawiciele Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, Ministerstwa Finansów, Urzędu Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Uwagi do projektu budżetu na rok 1986 na tle zadań wynikających z centralnego planu rocznego w części dotyczącej Ministerstwa Ochrony środowiska i Zasobów Naturalnych przedstawiła poseł - Bożena Hager-Małecka (bezp.): Projekt planu na rok 1986 w części dotyczącej ochrony środowiska i zasobów naturalnych powstawał równolegle z tworzeniem, nowej struktury organizacyjnej resortu i łączeniem niektórych zadali ujętych dotychczas w trzech rożnych częściach budżetu centralnego a dotyczących b. Urzędu Ochrony środowiska Centralnego Urzędu Geologii a także części Ministerstwa Leśnictwu i Przemysłu Drzewnego. W związku z tym w, poselskiej ocenie planu społeczno-gospodarczego resortu trzeba zwrócić szczególną uwagę na optymalizację planowanych zamierzeń a także ich skonfrontowanie z odpowiednimi zapisami z uchwały sejmowej Komisji Administracji, Gospodarki Przestrzennej i Ochrony Środowiska z Lipca br. Plan ten musi ponadto odpowiadać treści zapisów zawartych w ustawie o ochronie i kształtowaniu środowiska.</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">W 1986 r. przewiduje się wydatkowanie na ochronę środowiska kwoty 57 mld zł (wg cen z 1984 r.), co stanowi wzrost w stosunku do 1985 o 27%. W ramach tych wydatków 35 mld zł przeznacza się na ochronę wód (wzrost o 21%), 13 mld zł na ochronę powietrza (wzrost o 44%) oraz 9 mld zł na ochronę powierzchni ziemi (wzrost o 59%). We wszystkich tych trzech działach spodziewane efekty w zakończonych inwestycjach będą jednak niższe aniżeli w 1985 r. Z kwoty przeznaczonej na ochronę środowiska 8% przeznacza się na inwestycje centralne, 52% na inwestycje terenowe, a 60% na inwestycje przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Przewiduje się, iż w 1986 r. oddanych zostanie do użytku tylko 150 oczyszczalni ścieków, podczas gdy w roku bieżącym oddanych zostanie łącznie 186 oczyszczalni. Przypomnieć należy, że według określonych już potrzeb w planie na lata 1986-1990 należałoby oddawać średnio ok. 480 oczyszczalni ścieków rocznie. Zdolność redukcji zanieczyszczeń dzięki przekazanym do eksploatacji urządzeniom ochrony powietrza przed pyłami będzie niższa niż w 1985 r. o blisko 605 tys. ton, a zdolność redukcji zanieczyszczeń gazowych o 12,4 tys. ton. Niepokój budzi ponadto spodziewany regres w zagospodarowaniu odpadów przemysłowych szczególnie uciążliwych dla. środowiska. tej sytuacji szczególnej troski wymaga pełne wykorzystanie mocy wykonawczych przedsiębiorstw budujących obiekty służące ochronie środowiska.</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">Na potrzeby gospodarki wodnej przeznacza się w 1986 r. 80 mld zł. Przewiduje się uzyskanie przyrostu wydajności ujęć, długości doprowadzeń wody, pojemności zbiorników, liczby stacji pomp. Zmniejszenie efektów będzie dotyczyło przyrostu długości rzek regulowanych i ochrony przed powodziami. Przyrost długości rzek regulowanych wyniesie 650 km, podczas gdy w roku bieżącym osiągnięto przyrost o 28 km. dłuższy, a w 1984 r. przyrost ten wyniósł 787 km. Podobnie przyrost obwałowań przeciwpowodziowych wyniósł w 1984 r.. 217 km, a w roku przyszłym przyrost ten wyniesie tylko 132 km.</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">Minister ochrony środowiska i zasobów naturalnych w ramach nowej struktury władz resortowych uzyskał uprawnienia do koordynowania wszystkich prac geologicznych w kraju. Nakłady na prace poszukiwawcze węgla brunatnego, rud żelaza, surowców chemicznych, skalnych oraz hydrogeologii i kartografii wzrastają w porównaniu do dwóch lat ubiegłych. Środki na prace badawcze. będą w 1986 r. wyższe o 80% aniżeli poniesione w 1984 r. i o 46% wyższe niż w 1985 r. Największy w stosunku do przewidywanego wykonania w 1985 r. przyrost (o 166%) dotyczy poszukiwania rud metali. Nie przewiduje się jednak przyrostu udokumentowanych zasobów. Konieczne jest uzyskanie rzetelnej odpowiedzi na pytanie: jak zakres prowadzonych a kosztownych badań geologicznych, ma się do rzeczywistych, aktualnych i perspektywicznych potrzeb gospodarki narodowej?</u>
          <u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">Na utrzymanie parków narodowych przeznaczy się w 1986 r. ok. 1,1 mld zł, z czego 0,4 mld zł pochodzić ma z tytułu działalności gospodarczej tych parków.</u>
          <u xml:id="u-1.8" who="#komentarz">Z dostarczonych posłom materiałów nie wynika co zamierza podjąć Ministerstwo Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych w zakresie stałej i systematycznej poprawy warunków życia ludzi czterech najbardziej ekologicznie zdewastowanych i w dwudziestu kilku znacznie skażonych regionach kraju.</u>
          <u xml:id="u-1.9" who="#komentarz">Problem zapewnienia odpowiednich środków finansowych i podjęcia stosownych działań zmierzających do ograniczenia postępującej degradacji środowiska poruszany był w sposób kategoryczny na wszystkich spotkaniach zarówno podczas kampanii wyborczej do Sejmu jak i podczas kampanii do rad narodowych w tych województwach, miastach i gminach, gdzie skażenie środowiska jest wysokie. Odpowiednie wnioski opracował również ostatnio w tych kwestiach ogólnopolski zjazd lekarzy, który odbył się w październiku br.</u>
          <u xml:id="u-1.10" who="#komentarz">W 1986 r. należałoby zintensyfikować działania na rzecz ochrony środowiska, realizując postanowienia ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska a także uchwały Sejmu PRL z czerwca br.</u>
          <u xml:id="u-1.11" who="#komentarz">Środki w wysokości 7% nakładów inwestycyjnych z budżetu centralnego powinny być wyegzekwowane przez wojewódzkie rady narodowe i w całości przeznaczone na realizację przedsięwzięć ochrony środowiska.</u>
          <u xml:id="u-1.12" who="#komentarz">Wydłużanie się cykli wykonawczych inwestycji centralnych i objętych zamówieniami rządowymi wskazuje na małą skuteczność stosowanych obecnie mechanizmów ekonomicznych. Należy przyspieszyć opracowanie właściwych instrumentów ekonomiczno-finansowych stymulujących zainteresowanie przedsiębiorstw ochroną środowiska.</u>
          <u xml:id="u-1.13" who="#komentarz">Niezbędne jest opracowanie przez ministra ochrony środowiska i zasobów naturalnych programu poprawy warunków życia ludzi żyjących na terenach najbardziej ekologicznie zagrożonych.</u>
          <u xml:id="u-1.14" who="#komentarz">Opłaty za korzystanie z zasobów środowiska oraz kary za jego ponadnormatywne zanieczyszczanie powinny być zróżnicowane w zależności od stopnia zagrożeń i utrzymane w systemie funkcjonującym w roku bieżącym.</u>
          <u xml:id="u-1.15" who="#komentarz">Należy zapewnić dostawy odpowiedniego asortymentu urządzeń i sprzętu oraz aparatury służącej do działań na rzecz ochrony środowiska.</u>
          <u xml:id="u-1.16" who="#komentarz">Niezbędna jest intensyfikacja prac zmierzających do ograniczenia emisji dwutlenku siarki i innych zanieczyszczeń gazowych oraz uregulowanie zgodnie z obowiązującą konwencją spraw związanych z transgranicznym zanieczyszczeniem powietrza. Większy postęp należy osiągnąć w wykorzystaniu odpadów na cele produkcyjne oraz w racjonalnym użytkowaniu surowców i kopalin.</u>
          <u xml:id="u-1.17" who="#komentarz">Należy dążyć do zwiększenia efektów i dalszego przyrostu długości rzek uregulowanych oraz obwałowań przeciwpowodziowych.</u>
          <u xml:id="u-1.18" who="#komentarz">Badania geologiczne powinny być dostosowane do rzeczywistych, aktualnych i perspektywicznych potrzeb gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-1.19" who="#komentarz">Wnioskuję o zaakceptowanie projektu budżetu Ministerstwa Ochrony środowiska i Zasobów Naturalnych na rok 1986. Został przygotowany z należytą starannością oraz wyraża dbałość o zapewnienie niezbędnych środków na sfinansowanie ważnych społecznie i gospodarczo zadań realizowanych przez resort.</u>
          <u xml:id="u-1.20" who="#komentarz">Dodatkowe uwagi do projektu budżetu Ministerstwa Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych przedstawiła poseł Elżbieta Zabrocka (PZPR): Nowa struktura organizacyjna resortu nie jest jeszcze ostatecznie ukształtowana. Spodziewać się należy przejęcia szeregu przedsiębiorstw a także jednostek badawczo-rozwojowych, co w znaczący sposób zmieniać może zakres działania resortu a także wielkość i strukturę dochodów i wydatków budżetowych na 1986 r. Wymaga to pogłębionego naświetlenia co do celu, istoty i skutków finansowych dalszych spodziewanych zmian.</u>
          <u xml:id="u-1.21" who="#komentarz">Preliminarz budżetowy resortu nie obejmuje wydatków państwa ponoszonych na ochronę środowiska i realizację prac geologicznych. W zakresie gospodarki wodnej projekt budżetu odzwierciedla tylko resortowy zakres finansowania zadań eksploatacyjno-remontowych, przeciwpowodziowych i inwestycyjnych w tej dziedzinie. Zadania centralnego planu rocznego w zakresie ochrony środowiska i gospodarki wodnej nie mogą być odniesione wyłącznie do resortowego projektu budżetu. Zakres prac geologicznych ujętych w CPR na 1986 r. finansowany jest ze środków funduszu finansowania prac geologicznych oraz ze środków własnych zainteresowanych przedsiębiorstw. Mechanizm źródeł i sposobów finansowania zadań resortowych w tym zakresie wymaga również dodatkowego wyjaśnienia.</u>
          <u xml:id="u-1.22" who="#komentarz">Ogólna suma dochodów budżetowych resortu wyniesie 4.842.560 tys. zł. i jest o 6,4% niższa od przewidywanego wykonania w roku bież. Wynika to ze zmiany przepisów, w myśl których dochody budżetowo z tytułu podatku od płac będą od 1986 r. przejmowane bezpośrednio przez Ministerstwo Finansów. Po odpowiednim doprowadzeniu do porównywalności dochody budżetowe resortu wzrosną o 16% w stosunku do 1985 r.</u>
          <u xml:id="u-1.23" who="#komentarz">Wydatki budżetowe zaplanowano w kwocie 29.182.079 tys. zł, z czego 62,9% przeznaczy się na pokrycie kosztów działalności bieżącej, a 37,1% na inwestycje i remonty kapitalne. Rzeczowo wydatki bieżące dotyczą przede wszystkim zadań związanych z usuwaniem szkód powodziowych i zabezpieczeniem przeciwpowodziowym, utrzymywaniem i eksploatacją rzek i potoków górskich, rzek żeglownych i nieżeglownych, kanałów, zbiorników wodnych oraz wydatków związanych z remontami budowli regulacyjnych i obiektów hydrotechnicznych, a także z działalnością służby, hydrologiczno-meteorologicznej.</u>
          <u xml:id="u-1.24" who="#komentarz">Środki budżetowe na inwestycje i remonty kapitalne wyniosą w 1986 r. 10.826 mln zł, z czego na inwestycje centralne przypada 5.557 mln. zł, na inwestycje jednostek budżetowych 4.245 mln zł, na zakupy inwestycyjne jednostek budżetowych 915 mln zł oraz na remonty kapitalne 110 mln zł. Dynamika wzrostu tych wydatków w stosunku do roku bieżącego wynosi łącznie 118,7%. Nakłady na inwestycje centralne ustalone przez Komisję Planowania przy Radzie Ministrów są wyższe o 3.533 mln zł od zaplanowanych w budżecie resortowych środków a wskazany niedobór środków ma pokrycie w rezerwie budżetu centralnego Ministerstwa Finansów. Różnica wynika z tego, że wielkość nakładów na inwestycje centralne ustalona została już w cenach 1986 r., a środki budżetowe w cenach 1984 r.</u>
          <u xml:id="u-1.25" who="#komentarz">Przedłożony projekt budżetu został opracowany starannie i z troską o. realizację licznych ważnych zadań. Z materiałów wynika duża troska o zapewnienie niezbędnych środków na sfinansowanie wielu zadań realizowanych przez resort we własnym zakresie. Proponuję zaakceptować rozpatrywany projekt budżetu w części dotyczącej Ministerstwa Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych.</u>
          <u xml:id="u-1.26" who="#komentarz">Nawiązując do prezentowanych materiałów, jak i do dyskusji przedwyborczej, w której problematyka ochrony środowiska stanowiła jeden z zasadniczych tematów zgłaszam kilka wniosków do wspólnego rozważenia.</u>
          <u xml:id="u-1.27" who="#komentarz">Należałoby zalecić terenowym organom administracji państwowej zapewnienie właściwego udziału nakładów inwestycyjnych ochronę środowiska w ogólnej kwocie nakładów na inwestycje finansowanych ze środków budżetów terenowych w wysokości co najmniej 8% w 1986 r. i systematyczne ich zwiększanie w latach następnych.</u>
          <u xml:id="u-1.28" who="#komentarz">Należałoby rozważyć możliwość i celowość zmiany organizacyjnego podporządkowania ośrodków badań i kontroli środowiska podporządkowując je Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska, a nie wojewodom, jak to ma miejsce dotychczas. Konieczne jest etatowe i organizacyjne wzmocnienie tych jednostek oraz podniesienie poziomu wynagrodzeń zatrudnionych tam specjalistów i ekspertów.</u>
          <u xml:id="u-1.29" who="#komentarz">Prawnego uregulowania wymaga powołanie zakładowych służb ochrony środowiska w przedsiębiorstwach a także podobnych komórek organizacyjnych lub stanowisk pracy w gminach i urzędach centralnych. Tworzenie takich służb czy stanowisk pracy powinno odbywać się w ramach istniejącej etatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-1.30" who="#komentarz">Konieczne jest przyspieszenie realizacji wniosków z krajowej narady partyjno-gospodarczej w Poznaniu w części dotyczącej ekonomiczno-finansowych instrumentów reformy gospodarczej, stymulujących ekonomiczne zainteresowanie przedsiębiorstw ochroną środowiska. Dotyczy to m.in. obowiązku sporządzania przez jednostki gospodarcze zakładowych planów ochrony środowiska traktowanych jako części składowe 5-letnich i perspektywicznych planów tych jednostek; zapewnienia warunków rozwoju badań, mających na celu szybsze wdrażanie postępu naukowo-technicznego w zakresie technologii służących ochronie środowiska; podwyższenia w istotny sposób stawek opłat i kar z tytułu gospodarczego korzystania z zasobów środowiska naturalnego; zmodyfikowania formuły rachunku efektywności ekonomicznej inwestycji, uwzględniającej obligatoryjne wielkości nakładów na ochronę środowiska i uzyskane z tego tytułu korzyści. Trzeba podkreślić, iż skuteczność ochrony środowiska nic może być tylko domeną prawa i działań administracyjnych. Istotną rolę musi odgrywać tu przymus i interes ekonomiczny przedsiębiorstw. Powinno to zmierzać do integracji procesów gospodarowania i szeroko pojmowanej ochrony środowiska w sprzężony system ekologiczno-ekonomiczny.</u>
          <u xml:id="u-1.31" who="#komentarz">Dyskusja</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#KazimierzPaszek">Popieram wniosek w sprawie przyjęcia projektu budżetu; jest jednak wiele pytań i kwestii ważnych i wymagających dodatkowych wyjaśnień i dyskusji. Jako posłowie jesteśmy umiejscowieni pomiędzy racjami i zamierzeniami resortu a interesami i żądaniami naszych wyborców. Znamy zarówno uwarunkowania finansowo i organizacyjne, jak też stopień zagrożeń środowiska naturalnego, które występują w różnych postaciach. Zdaję sobie sprawę z trudności pogodzenia problemów ochrony środowiska ze sprawami wydobywania i gospodarczego wykorzystywania zasobów naturalnych, trzeba wypracować odpowiedni model postępowania, aby zachować zarówno równowagę ekologiczną jak i sprostać rzeczywistym potrzebom rozwojowym gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#KazimierzPaszek">Przedsiębiorstwa działają u nas według znanej formuły 3 S. Niektórzy dodają dalsze S. Jedni mają na myśli działania socjalistyczne, ale inni - samobójcze. To drugie określenie odnosi się właśnie do działalności gospodarczej wywołującej degradację środowiska i zagrożenia ekologicznego. Pragnę dowiedzieć się, czy dokonano oceny realizacji ustawy o kształtowaniu i ochronie środowiska i czy przepisy wykonawcze zapewniają jej pełną realizację.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#KazimierzPaszek">Suma wszystkich propozycji inwestycyjnych wynosi ogółem 104 mld zł, a więc prawie dwa razy więcej niż wynosi wykonanie zadań inwestycyjnych w r. bież. Czy odpowiada to najpilniejszym potrzebom i czy istnieje szansa wykorzystania tych nakładów?</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#KazimierzPaszek">W informacji resortu zawarty jest m.in, wniosek o zwiększenie obsady etatowej podległych mu jednostek. Czy wystarczą na to oszczędności etatowe uzyskane w związku ze zmianą struktury organów-władz centralnych?</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#KazimierzPaszek">Jaki jest pogląd resortu na istnienie dwóch gospodarzy zajmujących się parkami narodowymi? Czy to nie jest przysłowiowych dwóch z tej szóstki, przy której nie ma co jeść?</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#KazimierzPaszek">Proponuję zapoznać się z artykułem zamieszczonym w dzisiejszym „Życiu Warszawy” pt. „Zaniedbana działka”, w którym omówiono problemy parków narodowych. Porównuje się je do muzeów, z tą jednak różnicą, że za wejście do muzeum pobiera się opłatę, a parki narodowe pozbawione są odpowiednich środków.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#TeresaSzparago">Stoimy w ochronie środowiska jakby w połowie drogi. Nie ma dostatecznych środków na ochronę środowiska a jednocześnie potrzeby w tym zakresie są bardzo duże i ciągle narastają. Zakłady przemysłowe prowadzą swoją działalność produkcyjną bez zwracania uwagi na to, jakie skutki wywołuje ona w środowisku naturalnym.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#TeresaSzparago">Występują w kraju znaczne niedobory wody. W ilości wody przypadającej na jednego mieszkańca znajdujemy się na poziomie znacznie poniżej średniej europejskiej. Obserwujemy przy tym -znaczne marnotrawstwo wody. Zużywa się u nas np. ośmiokrotnie więcej wody w obiegach chłodniczych, niż ma to miejsce gdzie indziej, ponieważ nasze instalacje nie są dostatecznie szczelne i sprawne. Jest to poważny problem zważywszy, że przemysł zużywa aż 60% wody podczas kiedy ludność tylko 40%. Poważne trudności związane są z możliwościami retencjonowania wody. Odczuwa się znaczne braki materiałów do budowy zbiorników. Innym ważnym, a nie rozwiązanym problemem, jest zagospodarowywanie odpadów. Brakuje oczyszczalni ścieków na terenach rolniczych, co zagraża hodowli, a także utrudnia prace cukrowni, mleczarni i innych zakładów przetwórczych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#ZygmuntKostarczyk">Nie zaniedbując przedsięwzięć wymagających dużych nakładów finansowych można by podjąć działalność, która nie wymaga w ogóle nakładów inwestycyjnych. Mówiono często o tym na zebraniach wyborczych i dlatego chcę dzisiaj zgłosić kilka spraw konkretnych.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#ZygmuntKostarczyk">Czy w Kodeksie drogowym nie można zawrzeć przepisu zobowiązującego kierowców do dbałości o stan gaźnika? Karać, gdy gaźniki dymią jak kominy.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#ZygmuntKostarczyk">W wielu miastach Polski centrum wyłączone jest z ruchu kołowego. Wyłączenie z ruchu takiej ilości ulic wymaga dużej odwagi cywilnej i pewnych nakładów finansowych ze strony władz miejskich. Niektóre decyzje o wyłączeniu z ruchu obowiązują więc tylko formalnie i nie są egzekwowane. Naszą rzeczą jest, uczulenie administracji państwowej a głównie władz miejskich, by egzekwowały uchwały już podjęte, a nierespektowane w praktyce.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#ZygmuntKostarczyk">Niektóre nasze uzdrowiska nie zasługują właściwie na to miano. Chcę przede wszystkim zająć się sprawą zanieczyszczeń gazowych. Stężenie zanieczyszczeń w Zakopanem na Krupówkach jest takie jak w Chorzowie. Takie samo stężenie, przekraczające czterokrotnie dopuszczalną normę, występuje w innych uzdrowiskach. Natężenie hałasu w Rabce przekracza 8-krotnie normę. Można temu zaradzić poprzez wyłączenie kołowego ruchu tranzytowego, przechodzącego przez uzdrowiska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#AndrzejSidor">W referacie poruszono bardzo ważną sprawę kar pieniężnych za zanieczyszczanie środowiska. Uczulono mnie na ten problem na zebraniach poselskich, postulując, by kary nie były wliczane w koszty produkcji, gdyż podwyższa to w konsekwencji ceny wyrobów. W takim przypadku za skażenie środowiska płaci konsument. Kary za skażenie środowiska muszą być tak naliczane, by nie opłacało się zatruwać powietrza i wody. Muszą one obciążać bezpośrednio zysk przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#AndrzejSidor">Ważną sprawą jest wytworzenie klimatu społecznego poparcia dla uczestnictwa w różnego rodzaju ciałach zajmujących się ochroną. środowiska. Jakże często nie dostrzegamy działaczy społeczników, którzy mają chęć i mogą zrobić wiele dobrego. Musimy przyjrzeć się im z życzliwością i takie działania popierać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#ZofiaKaczor">57 mld zł na ochronę środowiska nie jest kwotą dużą w porównaniu z ogromem potrzeb. Wiele słusznych potrzeb nie zostanie więc zaspokojonych. Sprawą zasadniczą jest więc ustalenie hierarchii potrzeb w zakresie ochrony środowiska i znalezienie sposobów ich zaspokojenia.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#ZofiaKaczor">Tłumaczy się nam, że wielkim problemem jest znalezienie wykonawcy, mogącego podjąć zadania inwestycyjne. Znam wiele odwrotnych sytuacji, chociażby z terenu województwa kieleckiego, które reprezentuję. Wielokrotnie są pieniądze i nie ma wykonawców, lecz zdarza się także odwrotnie. Taka sytuacja panuje chociażby w przypadku budowy zbiornika wody dla Ostrowca świętokrzyskiego. Na marginesie tej sprawy uważam, że w zakresie regulacji rzek działamy nie dość kompleksowo. Narzeka się na niskie efekty takiej działalności, a przecież są to niemałe inwestycje. Problem ten znam z własnego podwórka. Chodzi o regulację rzeki Kamienna i budowę dużego zbiornika wodnego w Starachowicach. Zaopatrywałby on w wodę fabrykę samochodów ciężarowych. Władze miasta zebrały 700 mln zł, lecz suma ta nie wystarcza na podjęcie inwestycji. Należałoby pomóc tej inwestycji.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#ZofiaKaczor">Kary za zatruwanie środowiska należy znacznie zwiększyć. Trzeba je skalkulować znacznie wyżej, tak by zakładom nie opłaciło się zatruwać wody, powietrza i gleby.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#TadeuszKijonka">Zarówno budżet, jak i plan odzwierciedlają sytuacją resortu, który jest na etapie powstawania. Ważny problem ochrony środowiska nie ma jeszcze wystarczającej obudowy instytucjonalnej. Każdy właściwie kierunek działań można by uznać za niedostateczny zwłaszcza wobec szczupłości środków materialnych. Osobiście uważam, że zbyt wielka dysproporcja występuje między środkami przeznaczonymi na zwalczanie zanieczyszczeń wodnych a środkami na zwalczanie skażenia powietrza i gleby. Na inwestycje związane z ocuconą wód przeznaczymy blisko 3/4 całości środków. Przecież powietrze i gleba są także bardzo skażone i odgrywają nie mniej ważną rolę w życiu człowieka, jak zasoby wodne. Z punktu widzenia społecznego broniłbym więc konieczności przeznaczenia na te dziedziny większych nakładów finansowych.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#TadeuszKijonka">Informacja dotycząca projektu budżetu nie obejmuje ważnego problemu, który nazwałbym regionalną, strukturą działalności resortu. Problemowi temu odpowiada także regionalna geografia. skażeń. Reprezentuję region śląski i uważam, że myślenie kategoriami całościowymi jest cenne, lecz nie wystarczające przy sprawach ochrony środowiska. Na ten temat nie można myśleć i pisać tylko globalnie, nawet w materiałach urzędowych.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#TadeuszKijonka">W przedstawionym dziś materiale nic nie ma na temat działalności oświatowej, rozumianej jako popularyzacja wiedzy o ochronie środowiska. Nie chodzi przecież tylko o działalność gospodarczą, a zwłaszcza inwestycyjną. Musimy starać się dotrzeć do społeczeństwa, by przekonać go, że degradacji środowiska naturalnego można i trzeba przeciwdziałać.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#TadeuszKijonka">Zostałem zobowiązany przez swych wyborców, by poruszyć sprawę opłat klimatycznych w miejscowościach wypoczynkowych. Przebywając tam, musimy uiszczać, opłaty klimatyczne za korzystanie z nieskażonego środowiska naturalnego. Kto w takim razie powinien płacić mieszkańcom Śląska za przebywanie w warunkach katastrofy ekologicznej? Nikt nie jest w stanie im wytłumaczyć, że jadąc na wczasy muszą dodatkowo płacić za przebywanie w nieskażonym środowisku naturalnym.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#TadeuszKijonka">Polscy specjaliści prowadzą działalność geologiczną w Mongolii. Jaką korzyść mamy z tego typu przedsięwzięć?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#GrażynaBiernacka">Chcę podzielić się refleksją na temat znaczenia działalności popularyzatorskiej w zakresie ochrony środowiska. Przerażające, jak mało wiemy i jak obojętnie traktujemy zdarzające się obok nas fakty niszczenia środowiska naturalnego. Niestety, często sami w nich uczestniczymy. Na jednym z zebrań wyborczych, dotyczących działalności spółdzielni budownictwa mieszkaniowego, uczestnicy zebrania z niezmąconym spokojem zapewnili mnie, że śmieci wywożą bezpośrednio do lasu.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#GrażynaBiernacka">Druga refleksja dotyczy propozycji powołania zakładowych planów ochrony środowiska. Naturalnie można to zrobić, lecz przede wszystkim należy zapewnić kontrolę ich wykonania. Wiele już mieliśmy planów, które nie przyniosły efektów, bo brak było konsekwencji w kontrolowaniu ich wykonania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#AlojzySzczęśniak">Dyskutując o budżecie resortu ochrony środowiska, patrzymy na niego poprzez trudną sytuację budżetową całego państwa. Zapewnia się nas, że działalność związana z ochroną środowiska otrzymała priorytet i będzie prowadzona z większą, niż dotąd intensywnością. Moim zdaniem, przy wielu dobrych chęciach brak nam konsekwencji i kompleksowości. Zbyt wiele rzeczy traktujemy wybiórczo, nieświadomi, że należy podjąć wiele działań komplementarnych w celu osiągnięcia ostatecznego sukcesu. Np. rozpoczęliśmy budowę zbiornika wodnego w jednej z miejscowości, z myślą o tym, że będzie to rezerwuar czystej wody dla Śląska. Warto jednak zauważyć, że zanim woda tam przypłynie zostanie zatruta przez ścieki z miast, położonych powyżej zbiornika. Takie miasta i wioski, jak Maków Podhalański, Jordanów, Zawoja potrafią bardzo skutecznie zatruć wodę dzięki mleczarniom, garbarniom itp. Żadna z tych miejscowości nie ma oczyszczalni nawet w planie rozwoju. Podobny przykład myślenia wybiórczego to doprowadzenie sieci wodno-kanalizacyjnej do wsi i osiedli. Wszyscy interesujemy się, by wodo doszła tam jak najprędzej, ale mało kto pyta co stanie się ze ściekami.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#AlojzySzczęśniak">Wyborcy podkreślają, że na terenie wielu zakładów przemysłowych, groźba wypadków ekologicznych nie jest wcale tak odległa, jakby to się wydawało. Naturalnie nie dojdzie do katastrofy takiej, jak w zakładach chemicznych w Indiach, lecz niebezpieczeństwo realnie istnieje, Jak na razie żadna służba specjalna nie opracowała programu, planu, czy instrukcji postępowania na wypadek bezpośredniego zagrożenia. Na dobrą sprawę nie wiadomo, kto ma się tym zajmować.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#AlojzySzczęśniak">Przy posypywaniu dróg I i II kolejności odśnieżania solą, norma na 1 m2 drogi wynosi 40 dkg soli w ciągu całej zimy. Wykonania tej normy nikt jednak nie może skontrolować. Sól, która jest tania i powszechnie dostępna, jest sypana w dużo większym stężeniu; przedsiębiorstwo bowiem ułatwia sobie pracę. Skutki dla środowiska naturalnego, zwłaszcza dla rolnictwa są widome. Postuluję zaostrzenie kontroli, by ustalona norma była przestrzegana.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#AlojzySzczęśniak">Z dużym niepokojem wysłuchałem na zebraniu poselskim groźnych wieści, dotyczących skażenia ekologicznego wokół huty „Skawina”. Wszyscy pamiętamy kampanię prasową i decyzję rządową o zamknięciu tej huty ze względu na katastrofalne skażenie przyległych terenów. Niestety, mieszkańcy okoliczni w dalszym ciągu twierdzą, że poza zmianą nazwy z huty „Skawina” na zakłady metalurgiczne niewiele się zmieniło. Stężenie fluoru, w okolicy wydaje się być takie samo, bowiem takie same stany chorobowe obserwuje się u dzieci, dorosłych i zwierząt domowych. Pikanterii całej sprawie dodaje relacja jednego z moich wyborców, mówiącego, że złomowisko wysoce szkodliwych odpadków produkcyjnych zmieniło miejsce lokalizacji, lecz nadal pozostaje w rozlewisku rzeki Wisły, tworząc zagrożenie ekologiczne.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#AlojzySzczęśniak">Na koniec pragnę podtrzymać wnioski, dotyczące dotkliwości kar za skażenie środowiska. Oczyszczenie 1 m3 kosztuje 9 zł, natomiast kara płacona za skażenie takiej ilości wody jest kilka razy mniejsza. Dopóki nie zmienimy tych relacji, dopóty zakładom przemysłowym będzie się opłacało zatruwać środowisko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#WładysławSawicki">Jaki jest dalszy los tzw. sprawy bełchatowskiej i czy ma to wpływ na budżet 1986 r.? Z materiałów resortowych wynika, że będzie się prowadziło dalsze prace poszukiwawcze wód termalnych. Niedawno uczestniczyłem w konferencji naukowej, na której poruszono sprawę wykorzystania, odkrytych już, wód termalnych w Bańskiej Górnej. Jakie są perspektywy praktycznego ich wykorzystania?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#BożennaKuc">Jako przedstawiciel środowiska wiejskiego popieram pomysł powołania specjalnych służb zajmujących się sprawą ochrony środowiska. Na wsi służba ta powinna być powoływana przez administrację państwową. Znalazłaby ona szerokie pole do działania. Dla przykładu mogę powiedzieć, że nie ma kto badać studni pod kątem zdrowotności znajdującej się w nich wody. Robiono tak kiedyś, natomiast dzisiaj wodę bada się tylko w szkołach.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#BożennaKuc">W nawiązaniu do sprawy kar za zatruwanie środowiska muszę stwierdzić, że nie rozumiem dlaczego wiele zakładów uzyskuje umorzenia takich kar. Z reguły jest to motywowane ciężką sytuacją finansową przedsiębiorstwa. Jaki sens ma w takim razie naliczanie kar i opłat, których nie można ściągnąć?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#WiesławaGóźdż">Zwracam się do pana ministra z prośbą o opinię w sprawie zainstalowania w Krakowie dwóch filtrów odpylających, które byłyby wyprodukowane w oparciu o licencję jednego z naszych rodaków, zamieszkałego na stałe w USA. Podobno filtry takie kosztują bardzo drogo i w Polsce nikt nie może ich wyprodukować. Czy pan minister jest w tej Sprawie zorientowany i jeśli tak, to co o nich sądzi?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#StefanJarzębski">Dziękuję za wszystkie uwagi i wnioski krytyczne, nawet jeśli wynikały z niezorientowania pytających w aktualnych regulacjach prawnych i organizacyjnych. Zdaję sobie sprawę, że ochrona środowiska jest sprawą ważną, lecz wymaga podejścia interdyscyplinarnego. Regulacje prawno-organizacyjne w tej sferze są nowe i nie wszystkim znane. O skażeniu środowiska wszyscy możemy się przekonać osobiście i stąd wielość opinii i wysoka temperatura dyskusji społecznej. Na pytania szczegółowe odpowiedzą moi współpracownicy, natomiast ja sam zajmę się naświetleniem ogólnych problemów, związanych z budżetem resortu w 1986 r.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#StefanJarzębski">Ochrona środowiska jest w naszym kraju realizowana na kilku poziomach życia gospodarczego. Zgodnie z reformą gospodarczą, powołano urząd ministra, który uzyskał wiele uprawnień o charakterze programowym i. koordynacyjnym. Nie mniejsze zadania stoją jednak także przed władzami lokalnymi, dla których zostały zarezerwowane kompetencje decyzyjne i wykonawcze w szerokim zakresie. Wiele zgłoszonych dzisiaj uwag dotyczy właściwie kompetencji władz lokalnych, a przede wszystkim wojewodów. Zgodnie z zasadami reformy gospodarczej możliwości bezpośredniej interwencji ze strony ministra, są dość ograniczone. Władze lokalne cieszą się dużą autonomią i swobodą podejmowania decyzji. Jest to niezbędne, ponieważ najwięcej sytuacji wymagających szybkiej decyzji zdarza się na szczeblu lokalnymi.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#StefanJarzębski">Zapytywano dlaczego nakłady finansowe skoncentrowane zostały na problemie ochrony wód, a nic na ochronie gleb i powietrza. Zgadzam się z tym, że powietrze i gleba są nam tak niezbędne do życia, jak woda i nie uważam, abyśmy te dziedziny zaniedbywali. Nakłady na walkę z zanieczyszczeniami powietrza wzrosły o 40% w porównaniu z rokiem ub. Wzrost jest wyraźny, choć na pewno nie wystarczający. Jest to także wykładnik naszych obecnych możliwości finansowych. Nie możemy podzielić więcej niż mamy. Poza tym zwracam uwagę, że w poprzedniej kadencji Sejmu wymagano od instytucji, zajmujących się problematyką związaną z ochroną środowiska skoncentrowania nakładów finansowych właśnie na ochronie wód. Problematykę tę podkreślał także prezes Rady Ministrów w swoim niedawnym wystąpieniu.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#StefanJarzębski">W kraju są generalnie dwa poglądy na sprawy ochrony środowiska naturalnego człowieka. Pierwszy z nich twierdzi, że nasz rozwój musi być podporządkowany warunkom środowiskowym. Oznacza to, że rozwój musi być taki, by środowisko to wytrzymało. Łączy się to z hasłami ograniczania działalności zakładów przemysłowych, wstrzymywania nowych inwestycji itd. Program ten jest bardzo popularny także w krajach zachodnich. Dobitny przykład znajdujemy obserwując działalność partii tzw. „zielonych”. Są to hasła ekologicznie chwytne, lecz czy stać nas na takie postawienie sprawy? Przecież nie możemy zatrzymać rozwoju przemysłu, gdyż tworzy, on podstawę naszego bytu narodowego. Dlatego też, za obowiązujący został uznany inny pogląd na ochronę środowiska.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#StefanJarzębski">Realne stanowisko w sprawie rozwoju przemysłu przy zachowaniu maksymalnego zabezpieczenia środowiska naturalnego człowieka polega na tym, aby ochrona środowiska została wmontowana w technologiczny proces wytwórczy w przedsiębiorstwach przemysłowych. Dzisiaj jest zupełnie inaczej. Ochrona środowiska jest organizowana na zasadach akcyjności i znajduje się zupełnie poza procesami produkcyjnymi. Krótko mówiąc, wyważony rozwój gospodarczy kraju połączony z działalnością profilaktyczną, wprzęgniętą w proces wytwarzania - oto obowiązująca wykładnia ochrony środowiska naturalnego człowieka w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#StefanJarzębski">Nawiązując do spraw szczegółowych zgłoszonych w dzisiejszej dyskusji muszę odnieść się do problemu kar za zanieczyszczanie wody, powietrza i gleby. Mam wrażenie, że zaszło tu nieporozumienie polegająca na tym, że nie odróżnia się instytucji kary, od instytucji opłaty za korzystanie ze środowiska.</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#StefanJarzębski">Opłaty takie są wnoszono przez wszystkie przedsiębiorstwa w zależności od stopnia angażowania zasobów naturalnych kraju. Instytucja opłat obciąża bezpośrednio koszty wytwarzania. Zupełnie inny charakter mają kary za zanieczyszczenie środowiska. Płacą ją jedynie niektóre zakłady i są one naliczone w zależności od zysku. Mogę więc stwierdzić wyraźnie, że każda kara obciąża zysk przedsiębiorstwa. Zupełnie inną sprawą jest natomiast wysokość kar. Podzielam w pełni opinię wyrażoną w dzisiejszej dyskusji, że kary powinny zostać podwyższone. Gdybyśmy w tej chwili prześledzili procentowy udział tych kar w całości zysku przeciętnego przedsiębiorstwa, to otrzymalibyśmy kwotę niewielką. Resort nasz wystąpił już do Prezydium Rządu z propozycją czterokrotnej podwyżki opłat i kar. Zwracam uwagę, że wojewodowie postulowali generalnie podwyżkę ośmiokrotną. Z drugiej strony wiele resortów przemysłowych, zgłosi zapewne na posiedzeniu rządu swój kategoryczny sprzeciw wobec naszej propozycji. Przewidujemy także inne, niż tylko finansowe, środki oddziaływania na załogi przedsiębiorstw zanieczyszczających środowisko. Naliczając karę będziemy informowali o tym nie tylko kierownictwo przedsiębiorstwa, lecz także jego załogę. Jest to konieczne, by pracownicy wiedzieli dlaczego mniej zarabiają, Z opłat i kar tworzy się fundusz ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Fundusz gospodarki wodnej dzielony jest po połowie pomiędzy budżet centralny i budżety terenowe. Fundusz gospodarki wodnej jest dwukrotnie wyższy od funduszu ochrony środowiska. W budżetach wojewódzkich lokowane są więc środki zarówno na ochronę środowiska jak i na potrzeby gospodarki wodnej, ponadto rady narodowe zobowiązane są do wydatkowania z własnych środków budżetowych na te cele nie mniej niż 7%. W planach i budżetach terenowych kwoty z własnych środków przeznaczanych na potrzeby ochrony środowiska kształtują się w granicach zaledwie 1%. Są województwa, które nie przeznaczają ani grosza nu ochronę środowiska z własnych środków. Należałoby skłonić rady wojewódzkie do respektowania przyjętych postanowień, a być może nawet podnieść kwoty środków przeznaczonych na ochronę środowiska do 8%.</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#StefanJarzębski">Przez ponad 35 lat na ochronę środowiska i gospodarkę wodną wydatkowano średniorocznie 3–4% środków inwestycyjnych. W 1984 r. przeznaczono na te cele 7%, a w 1985 r. 8%, a w 1986 r. przewiduje się przeznaczenie 9,1–9,2%. Daje to szanse do wykonania większej ilości zadań.</u>
          <u xml:id="u-13.8" who="#StefanJarzębski">Istotnym problemem jest celowe wydatkowanie środków a także oszczędne, aby stosunkowo najmniejszym kosztem uzyskiwać większe efekty. Mimo zwiększonych środków i nakładów efekty nie są jeszcze dość duże, ponieważ występuje zjawisko rozgrzebania i rozproszenia inwestycji. Brak jest koncentracji nakładów w planach wojewódzkich. Bardzo wiele zależy tu od gospodarzy terenu.</u>
          <u xml:id="u-13.9" who="#StefanJarzębski">Ze wszystkich regionów nadchodzą sygnały o zagrożeniach środowiska i wszyscy uważają się za najbardziej zagrożonych. Również Ciechocinek i Busko są regionami ekologicznych zagrożeń. Wspierać środkami budżetowymi trzeba więc wszystkie regiony kraju, ale nie można przyjmować sugestii niektórych rad narodowych, aby pozostawić do ich dyspozycji wszystkie środki z funduszu ochrony środowiska i funduszu gospodarki wodnej. Trzeba oczywiście uznać pewne priorytety oraz skalę zagrożeń i odpowiednio tego przestrzegać.</u>
          <u xml:id="u-13.10" who="#StefanJarzębski">Wojewoda Piotrowski wspierany przeze mnie przegrał proces o zanieczyszczenie środowiska przez kopalnię węgla brunatnego w Bełchatowie. Kopalnia odwołała się do Naczelnego Sądu Administracyjnego gdzie uznano, że hałdy kopalniane są budowlami technicznymi a więc nie podlegają przepisom ustawy o ochronie środowiska. Trzeba stwierdzić, że za tym precedensowym określeniem poszły wnioski innych zakładów przemysłowych, które starają się w ten sposób uniknąć świadczenia odpowiednich opłat z tytułu zanieczyszczania środowiska. Wychodząc z błędnych założeń można uznać, że przedsiębiorstwa gospodarki komunalnej powinny również zrzucać nie oczyszczone ścieki do rzek. Generalnie rzecz biorąc rośnie opór tych, którym wymierza się kary. Resort nasz zamierza wystąpić do rządu z wnioskiem o nadzwyczajną rewizję Naczelnego Sądu Administracyjnego.</u>
          <u xml:id="u-13.11" who="#StefanJarzębski">Rozwiązanie sprawy gospodarki parkami narodowymi wymaga wprowadzenia odpowiedniego podziału kompetencji. W naszym budżecie przeznaczono pewne pozycje dotyczące parków narodowych. Są to główne obszary leśne a więc musi być tam prowadzona również właściwa gospodarka leśna. Leśnictwo wspomagało parki narodowe kwotą ok. 1 mld zł. W parkach tych istnieją gospodarstwa pomocnicze. Wyrażamy pogląd, iż zachowując uprawnienia do kontroli i nadzoru, sprawy gospodarowania parkami narodowymi pozostawić trzeba w rękach leśników.</u>
          <u xml:id="u-13.12" who="#StefanJarzębski">Niektórych bulwersuje sprawa daru obywatela amerykańskiego dla Krakowa w postaci urządzeń odpylających. Trzeba stwierdzić, że nasze urządzenia produkowane w kraju odpowiadają średnio europejskiemu poziomowi technicznemu. Darowizna była bezpłatna, ale produkcja seryjna podobnych urządzeń opartych na tym wzorze nie może już być bezpłatna. Po przeprowadzeniu badań stwierdzono, że podarowane urządzenia stanowią pewną odmiano produkowanych u nas z tym, że nasze są mocniejsze i mniej energochłonne.</u>
          <u xml:id="u-13.13" who="#StefanJarzębski">Pełnomocnik DS. geologicznych w Ministerstwie Ochrony środowiska i Zasobów Naturalnych Jan Żytka: Prowadzone u nas badania geologiczne i poszukiwawcze dały efekt w postaci odkrycia ok. 3700 złóż różnych kopalin o zasobności przekraczającej szacunkowo 195 mld ton. Badania te muszą być prowadzone etapowo i konkretyzują się w tych odcinkach, gdzie występują udokumentowane złoża. Finansowane są przede wszystkim te przedsięwzięcia, które rokują stosunkowo duże i szybkie efekty gospodarcze. Prace geologiczne ujęte w planach poszczególnych resortów wymagają ujednolicenia. i koordynowania i należałoby te sprawy rozstrzygnąć w sensie administracyjnym.</u>
          <u xml:id="u-13.14" who="#StefanJarzębski">Badania hydrogeologiczne prowadzone są w celu ustalenia regionalnej zasobności wód podziemnych, a także zmian zachodzących w ich wykorzystaniu a także zanieczyszczaniu. Buduje się studnie obserwacyjne w celu prowadzenia badań zmian w poziomie wody w związku z eksploatacją różnych kopalin oraz zmianami w ruchach wód podziemnych. Na tej podstawie tworzone są strefy ochronne zabezpieczające m.in. przed przenikaniem zanieczyszczonych wód powierzchniowych do wód podziemnych.</u>
          <u xml:id="u-13.15" who="#StefanJarzębski">W ramach porozumienia z rządem mongolskim Polska uczestniczy w pracach międzynarodowej ekspedycji geologicznej dla rozpoznania kartograficzno-geologicznego zasobu w tym kraju. Finansujemy tę inwestycję wspólnie z innymi krajami socjalistycznymi. Dotacja bezzwrotna wynosi 430 tys. rubli transferowych. W rezultacie tych prac odkryto m.in. rudy wolframowe i istnieją możliwości ich wspólnego zagospodarowania podobnie jak i wykorzystania innych zasobów. Od dwóch lat działa również ekspedycja polsko-mongolska poszukująca pierwiastków ziem rzadkich.</u>
          <u xml:id="u-13.16" who="#StefanJarzębski">Wody termalne występują w naszym kraju w trzech regionach. Ich potencjał jest tak znaczny, że można je wykorzystywać do celów grzewczych. Są to wody o temperaturze od 50–70° i zwiększonym stopniu mineralizacji. Ich zagospodarowanie wymaga więc odpowiednich urządzeń odpornych na korozję. Wody te muszą być wykorzystywane w obiegu zamkniętym.</u>
          <u xml:id="u-13.17" who="#StefanJarzębski">Komisja przyjęła projekt budżetu na 1986 r. w części dotyczącej Ministerstwa Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>