text_structure.xml 108 KB

Edit Raw Blame History Permalink

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Dnia 5 grudnia 1985 r. Komisja Nauki i Postępu Technicznego, obradująca pod przewodnictwem posła Zbigniewa Puzewicza (PZPR), wysłuchała informacji o węzłowych problemach działalności i zadaniach na najbliższe lata oraz rozpatrzyła projekt ustawy budżetowej na rok 1986 w częściach dotyczących:</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">- Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego,</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">- Urzędu Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń,</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">- Polskiej Akademii Nauk,</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">- Urzędu Patentowego PRL,</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">- Polskiego Komitetu Normalizacji, Miar i Jakości,</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">- Państwowej Agencji Atomistyki.</u>
          <u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">W posiedzeniu udział wzięli: minister nauki i szkolnictwa wyższego Benon Miśkiewicz, minister - kierownik Urzędu Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń - Konrad Tott, sekretarz naukowy PAN Zdzisław Kaczmarek, wiceprezes Urzędu Patentowego PRL Ryszard Farfał, pierwszy zastępca prezesa Polskiego Komitetu Normalizacji, Miar i Jakości Bolesław Adamski, prezes Państwowej Komisji Atomistyki Mieczysław Sowiński oraz dyrektor Zespołu Nauki i Postępu Technicznego NIK Czesław Dąbrowski.</u>
          <u xml:id="u-1.8" who="#komentarz">Informacji o węzłowych problemach działalności i zadaniach szkolnictwa wyższego udzielił minister nauki i szkolnictwa wyższego Benon Miśkiewicz: Główne zadanie resortu to umocnienie socjalistycznego charakteru szkoły wyższej w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-1.9" who="#komentarz">Po nowelizacji ustawy o szkolnictwie wyższym, uchwaleniu ustawy o stopniach i tytułach naukowych oraz nowej ustawy o Urzędzie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w resorcie przygotowano akty wykonawcze, wynikające z postanowień wymienionych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-1.10" who="#komentarz">W celu umocnienia socjalistycznego charakteru szkoły wyższej przygotowano i wydano wzorcowy statut szkoły wyższej oraz zasady tworzenia i funkcjonowania samorządu akademickiego, a także zasady tworzenia i działalności studenckich kół naukowych, sportowych i artystycznych.</u>
          <u xml:id="u-1.11" who="#komentarz">Resort wykonał zadanie opracowania we współdziałaniu z Radą Państwa projektu uchwały Rady Państwa w sprawie trylu i zakresu działania rad społecznych szkół wyższych. Uchwała ta, przyjęta przez Radę Państwa 30 października br. będzie miała poważne znaczenie dla umocnienia socjalistycznego charakteru szkół wyższych, bliższego związania zadań i działalności uczelni z regionami, w których działają, a także umożliwi prawidłową ocenę wyników nauczania oraz zaangażowania intelektualnego i wychowawczo-dydaktycznego w rozwiązywanie najważniejszych zadań danej uczelni.</u>
          <u xml:id="u-1.12" who="#komentarz">Kolejne zadanie, realizowane przez resort to doprowadzenie do właściwego układu kierownictw uczelni w świetle postanowień znowelizowanej ustawy o szkolnictwie wyższym oraz dokonanie doboru kadry w świetle analizy i wniosków związanych z realizacją nowych przepisów prawnych dotyczących szkolnictwa wyższego. Przeprowadzono kompleksowe przeglądy i analizy działalności wszystkich podległych resortowi kierownictw szkół wyższych. Dotyczyły one oceny stanu uczelni, kierunków i perspektyw jej rozwoju, programów i planów działalności wychowawczej, całokształtu procesu dydaktyczno-wychowawczego i jego organizacji, gospodarki szkoły wyższej. Ponadto zastanawiano się nad tym, czy dane kierownictwo szkoły wyższej ma odpowiednie predyspozycje do dalszego kierowania szkołą w nowych warunkach prawnych. Przy dokonywaniu przeglądów uwzględniano opinię uczelnianych organizacji PZPR, ZSL i SD na temat charakteru i form współpracy uczelni z tymi organizacjami.</u>
          <u xml:id="u-1.13" who="#komentarz">W rezultacie przeprowadzonych przeglądów nie potwierdzono pełnienia funkcji czterem rektorom, a jeden rektor nie uzyskał takiego potwierdzenia na własną prośbę, motywując, iż nie jest przygotowany do ponoszenia jednoosobowej odpowiedzialności za kierowanie szkołą wyższą. Problem ten wiąże się ściśle z właściwym rozumieniem zasad samorządności szkoły wyższej i obowiązkiem jednoosobowej odpowiedzialności rektora, jaki wynika z postanowień ustawy.</u>
          <u xml:id="u-1.14" who="#komentarz">Jednym z ważnych zadań resortu jest opracowanie zasad polityki kadrowej w szkołach wyższych na lata 1986-1990 oraz wcielanie w życie tych postanowień. Głównym założeniem jest, aby każdego pracownika szkoły wyższej, poza predyspozycjami naukowymi i dydaktycznymi, cechowało pełne i czynne respektowanie zasad Konstytucji PRL.</u>
          <u xml:id="u-1.15" who="#komentarz">Resort podejmuje prace nad przygotowaniem perspektywicznego modelu socjalistycznej szkoły wyższej XXI wieku, uwzględniając postęp, jaki dokonuje się w obszarze nauki i techniki oraz wynikającą stąd konieczność nowego oprzyrządowania i wyposażenia szkoły wyższej.</u>
          <u xml:id="u-1.16" who="#komentarz">Do 51 grudnia br. mamy zakończyć przekazywanie niektórych uprawnień przypisanych ministrowi na rzecz organów tych uczelni, w których sytuacja społeczno-polityczna została ustabilizowana. Uprawnienia takie do końca roku otrzyma 18 uczelni.</u>
          <u xml:id="u-1.17" who="#komentarz">Zamierzamy działać na rzecz integracji środowiska naukowego wokół węzłowych zadań gospodarki i kultury narodowej. Najpoważniejszym zadaniem jest włączenie potencjału kadrowego i intelektualnego szkół wyższych do realizacji centralnych programów badawczych wspólnie z Polską Akademią Nauk oraz Urzędem Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń. W ramach tych działań potencjał badawczy szkół wyższych będzie szerzej i efektywniej wykorzystywany w realizacji głównych zadań naukowo-badawczych i społeczno-gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-1.18" who="#komentarz">Uczelniane plany badawcze będą ściślej podporządkowane potrzebom rozwoju nauki oraz doskonaleniu procesu dydaktycznego i wychowawczego, a także głównym potrzebom gospodarki i kultury narodowej. Prace te zostaną zakończone do końca I kwartału 1986 r.</u>
          <u xml:id="u-1.19" who="#komentarz">Jesteśmy w okresie przygotowań do III Kongresu Nauki Polskiej. Przygotowano opracowanie o stanie nauki polskiej, które po rozważeniu przez Kongres powinno stać się podstawą polityki naukowej państwa do 2000 roku.</u>
          <u xml:id="u-1.20" who="#komentarz">Szczególną troską Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego będzie właściwa polityka kadrowa szkół wyższych, służąca twórczemu wykorzystaniu wszystkich pracowników naukowych i dydaktycznych, którzy deklarują lojalność wobec państwa i podejmują wyznaczone im zadania.</u>
          <u xml:id="u-1.21" who="#komentarz">Kolejny kierunek działania resortu to bieżące doskonalenie działalności wszystkich podległych mu uczelni, głównie w sferze procesu dydaktycznego. Chodzi o spowodowanie podniesienia efektywności kształcenia i wychowania studentów. W tym celu opracowano i wydano nowy regulamin studiów zaostrzający wymogi terminowego ich kończenia oraz nowe zasady przyznawania stypendiów uzależniające wysokość stypendium od uzyskiwanych przez studenta wyników w nauce. Podejmuje się działania w kierunku zintegrowania programów dydaktyczno-wychowawczych na poszczególnych kierunkach studiów, aby wprowadzić możliwość porównywania jakości i wyników kształcenia. Przygotowano program upowszechnienia technik komputerowych w procesie kształcenia na wyższych uczelniach.</u>
          <u xml:id="u-1.22" who="#komentarz">Dostrzegając wiele niedostatków w zakresie wychowania, resort zamierza opracować nowy, szerszy program działalności wychowawczej poprzez angażowanie studentów do prac na rzecz szkoły wyższej wspólnie z organizacjami młodzieżowymi, działającymi na terenie uczelni.</u>
          <u xml:id="u-1.23" who="#komentarz">Zamierza się dostosować strukturę uczelni do zadań naukowych i dydaktyczno-wychowawczych poprzez wprowadzenie etatyzacji oraz określenie zakresu i wymiaru obowiązków pracowników naukowych. Kontynuowane będą prace nad ustaleniem właściwej sieci organizacyjnej szkolnictwa wyższego, dostosowanej do potrzeb państwa i gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-1.24" who="#komentarz">Kierownictwo resortu zamierza utrzymywać bliskie kontakty z wszystkimi uczelniami oraz inspirować zwiększanie ich aktywności wychowawczej, dydaktycznej i naukowej. Staramy się obronić przed tak zwanym administrowaniem szkołami wyższymi i ograniczać naszą rolę do inspiracji oraz koordynowania i kontroli właściwego funkcjonowania szkół wyższych. Przewidujemy odbywanie regularnych narad z rektorami dla omawiania węzłowych problemów szkół wyższych, a także spotkań pracowników katedr i instytutów jednoimiennych w celu wymiany doświadczeń oraz integracji poszczególnych dyscyplin i wspólnego wyznaczania kierunków ich dalszego rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-1.25" who="#komentarz">Informacji o głównych problemach działalności i zadaniach Urzędu Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń udzielił kierownik Urzędu minister Konrad Tott: Prace naszego Urzędu skupiają się na czterech problemach. Pierwszy - to planowanie i koordynacja centralnych programów badawczo-rozwojowych oraz zamówień rządowych związanych z rozwojem nauki i postępem naukowo-technicznym. Drugi - to opracowywanie ekonomicznych, organizacyjnych i prawnych mechanizmów służących sterowaniu postępem naukowo-technicznym, ze szczególnym uwzględnieniem intensyfikacji wdrażania postępu naukowo-technicznego do produkcji. Problem trzeci - to współpraca z zagranicą, przede wszystkim w ramach dwustronnej współpracy ze Związkiem Radzieckim i wielostronnej w ramach krajów RWPG. Problem czwarty - to upowszechnianie spraw postępu naukowo-technicznego oraz współpraca w tej dziedzinie z najrozmaitszymi organizacjami, w tym z organizacjami społecznymi. Nie ukrywam, że czwarty problem jest dopiero we wstępnej fazie realizacji. Trzy pierwsze problemy prawie całkowicie zdominowały naszą działalność. Po uregulowaniu spraw związanych z programami badawczo-rozwojowymi oraz zamówieniami rządowymi przystąpimy intensywnie również i do tej działalności.</u>
          <u xml:id="u-1.26" who="#komentarz">Maksymalnie dyskontując rezultaty dotychczasowych programów rządowych i węzłowych Urząd Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń prowadzi prace na rzecz stworzenia takiego systemu planowania, koordynacji i finansowania, by mógł on skutecznie przeciwdziałać niedomaganiem, które mogą pojawiać się w realizacji programu postępu naukowo-technicznego, w szczególności w fazie wdrożeń.</u>
          <u xml:id="u-1.27" who="#komentarz">Na tle konkretnych celów opracowany został projekt NPSG w części dotyczącej postępu naukowo-technicznego i wdrożeń oraz plany nakładów finansowych związanych, z centralnym finansowaniem prac badawczych, rozwojowych i wdrożeniowych.</u>
          <u xml:id="u-1.28" who="#komentarz">Aktualna praca Urzędu koncentruje się przede wszystkim wokół:</u>
          <u xml:id="u-1.29" who="#komentarz">- ostatecznego uzgodnienia NPSG na lata 1986-1990 w części dotyczącej nauki i techniki, a w szczególności uzgodnienia ostatecznej listy centralnych programów badawczo-rozwojowych i zamówień rządowych,</u>
          <u xml:id="u-1.30" who="#komentarz">- inicjowania działań związanych z pełnym zabezpieczeniem zakresu tematycznego porozumień dwustronnych, szczególnie ze Związkiem Radzieckim oraz wielostronnych porozumień o współpracy naukowo-technicznej krajów RWPG,</u>
          <u xml:id="u-1.31" who="#komentarz">- koordynacji prac związanych z zatwierdzeniem planów centralnych programów badawczo-rozwojowych oraz zamówień rządowych,</u>
          <u xml:id="u-1.32" who="#komentarz">- opracowania zasad obsługi centralnych funduszów rozwoju nauki i postępu technicznego,</u>
          <u xml:id="u-1.33" who="#komentarz">- inicjowania ścisłych powiązań planu nauki i postępu technicznego z planami gospodarczymi, a zwłaszcza z zagadnieniami przemian strukturalnych i programami rozwoju branż.</u>
          <u xml:id="u-1.34" who="#komentarz">Opierając się na założeniach polityki naukowo-technicznej, za najważniejsze w nadchodzących latach uznano 15 kierunków badań i prac rozwojowo-wdrożeniowych, które przedstawione zostały w materiale przekazanym Sejmowi. Podstawowymi elementami planu realizacji tematyki ustalonej w wymienionych priorytetowych kierunkach będą centralne programy badawczo-rozwojowe i zamówienia rządowe z zakresu postępu naukowo-technicznego. Ponadto na NPSG składa się ogólnokrajowy program badań podstawowych, resortowe plany badawcze i program działalności ogólnotechnicznej, a także działalność własna przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-1.35" who="#komentarz">Realizując wytyczne przewodniczącego Komitetu Nauki i Postępu Technicznego przy Radzie Ministrów, przy współudziale ok. 2,5 tys. specjalistów reprezentujących PAN, NOT, Komisję Planowania przy RM, ministerstwa i urzędy centralne oraz jednostki naukowo-badawcze i przedsiębiorstwa przemysłowe, przeprowadzono weryfikację projektów programów centralnych.</u>
          <u xml:id="u-1.36" who="#komentarz">W wyniku tych prac proponuje się wprowadzenie do NPSG na lata 1986-1990 łącznie 106 centralnych planów badawczo-rozwojowych, z czego 97 wnioskowanych przez Urząd Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń i 9 przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Odmiennie, niż to praktykowano dotychczas, powiązano ściśle centralne projekty badawczo-rozwojowe z planami inwestycyjno-produkcyjnymi przedsiębiorstw już na etapie założeń i wstępnego szacunku nakładów. Dokonuje się tego osobno dla każdego celu wdrożeniowego.</u>
          <u xml:id="u-1.37" who="#komentarz">Podstawowymi elementami centralnego planu wdrożeń będą w następnej 5-latce zamówienia rządowe z zakresu postępu naukowo-technicznego. W celu zdyscyplinowania współpracy między jednostkami naukowo-badawczymi i zakładami produkcyjnymi przyjęto inną niż dotychczas wykładnię wdrożenia. W zamówieniach rządowych uznaje się wdrożenie za zakończone dopiero wtedy, gdy przedsiębiorstwo wdrażające osiągnie pełną zdolność produkcyjną, przewidzianą w, założeniach techniczno-ekonomicznych.</u>
          <u xml:id="u-1.38" who="#komentarz">Spośród prawie 1700 ofert zamówieniami rządowymi z zakresu postępu naukowo-technicznego objęto w projekcie NPSG 222 zadania. Przewiduje się, że na finansowanie zamówień rządowych ze środków własnych bądź kredytu bankowego zakłady produkcyjne zaangażują w 1986 r. ok. 60 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-1.39" who="#komentarz">Plan zamówień rządowych z zakresu postępu naukowo-technicznego w latach 1986-1990 proponuje się uznać jako plan otwarty. W miarę osiągania rezultatów naukowo-badawczych o dużym znaczeniu lista zamówień rządowych będzie rozszerzana. Przewiduje się, że średnia liczba zamówień rządowych w każdym roku będzie wynosić ok. 350.</u>
          <u xml:id="u-1.40" who="#komentarz">Urząd Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń prowadzi. prace nad rozwiązaniami systemowo-legislacyjnymi, na jakich opierać się będzie państwowa polityka naukowo-techniczna w przyszłym 5-leciu. Dotyczy to zwłaszcza systemów i narzędzi ekonomicznych, za pomocą których państwo będzie mogło oddziaływać zarówno na sferę nauki, jak i na sferę produkcji materiałów. Podstawowym kryterium będzie efektywność ekonomiczna rozstrzygająca o wyborze celu i ocenie sprawności działania w tej dziedzinie. Drugim ważnym obszarem działań systemowych jest doskonalenie rozwiązań organizacyjno-prawnych i dotyczących spraw pracowniczych w sferze nauki i techniki oraz na styku tej sfery ze sferą produkcji, co odnosi się szczególnie do jednostek badawczo-rozwojowych i centrów naukowo-produkcyjnych oraz biur projektów.</u>
          <u xml:id="u-1.41" who="#komentarz">W odniesieniu do jednostek badawczo-rozwojowych oraz centrów naukowo-produkcyjnych stosuje się podstawowe regulacje przewidziane ustawą z 25 lipca br. Działania nad opracowaniem sprawnych systemów i narzędzi ekonomicznych skoncentrowano na trzech podstawowych grupach zagadnień:</u>
          <u xml:id="u-1.42" who="#komentarz">1) tworzeniu i funkcjonowaniu centralnie dysponowanych funduszów na rozwój nauki techniki, szczególnie utworzeniu centralnego funduszu wspomagania wdrożeń oraz centralnego funduszu dewizowego,</u>
          <u xml:id="u-1.43" who="#komentarz">2) zasadach gospodarki jednostek badawczo-rozwojowych,</u>
          <u xml:id="u-1.44" who="#komentarz">3) wzmocnieniu proinnowacyjnych rozwiązań w systemie funkcjonowania przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-1.45" who="#komentarz">W tej ostatniej kwestii doprowadzono do zmiany przepisów dotyczących:</u>
          <u xml:id="u-1.46" who="#komentarz">- usprawnień dla tworzenia funduszu efektów wdrożeniowych w przedsiębiorstwach państwowych,</u>
          <u xml:id="u-1.47" who="#komentarz">- wprowadzenia ulg systemowych od podatku dochodowego w przedsiębiorstwach realizujących zamówienia rządowe,</u>
          <u xml:id="u-1.48" who="#komentarz">- stworzenia warunków organizacyjno-finansowych do podejmowania przedsięwzięć w sferze postępu technicznego o większej skali nakładów.</u>
          <u xml:id="u-1.49" who="#komentarz">Zamierza się opracować rozwiązania zmierzające m.in. do usprawnienia kredytowania sfery nauki i postępu technicznego, wdrażania systemu funkcjonowania przedsiębiorstw innowacyjnych, zmian ekonomiczno-finansowych biur projektowych, udoskonalenia systemu tworzenia środków na wynagrodzenia w jednostkach naukowo-badawczych.</u>
          <u xml:id="u-1.50" who="#komentarz">Istotnym czynnikiem polityki naukowo-technicznej jest współpraca z zagranicą. Dotychczasowe doświadczenia przemawia ją za takim uporządkowaniem tej współpracy, by przynosiła ona konkretne korzyści gospodarcze. System badań naukowych i działalności wdrożeniowych polskiego przemysłu musi stać się ważną częścią wspólnych wysiłków krajów socjalistycznych. Współpraca z nimi powinna być realizowana w pełnym cyklu: badanie - rozwój - wdrożenie - produkcja - wzajemne dostawy. Uznajemy, że najważniejszym celem współczesnej strategii ekonomicznej jest przyspieszenie postępu naukowo-technicznego dla zwiększenia wydajności gospodarki, wzrostu wydajności pracy, stałego wzrostu dobrobytu społeczeństwa, umocnienia pozycji socjalizmu na arenie międzynarodowej. Dlatego szczególne preferencje otrzymała współpraca ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami RWPG.</u>
          <u xml:id="u-1.51" who="#komentarz">Realizacji tego ważnego zadania będzie sprzyjał podpisany 19 września br. długofalowy polsko-radziecki kompleksowy program postępu naukowo-technicznego. „Program Dwustronnej Współpracy Naukowo-Technicznej między PRL a ZSRR na lata 1986-90 i w dalszej perspektywie” obejmuje 7 priorytetowych kierunków. Są to: elektronizacja, automatyzacja produkcji, gospodarka paliwowa i energetyczna ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju energetyki atomowej, opracowanie nowych rodzajów materiałów i technologii, rozwój biotechnologii, rozwój przemysłu maszynowego oraz towarów rynkowych wysokiej jakości. Współpraca wielostronna i dwustronna między PRL a innymi krajami RWPG będzie się przede wszystkim opierać na ustaleniach wynikających z kompleksowego programu postępu naukowo-technicznego krajów - członków RWPG. Program ten stawia za cel przyspieszenie rozwoju w pięciu priorytetowych kierunkach:</u>
          <u xml:id="u-1.52" who="#komentarz">- elektronizacji gospodarki narodowej,</u>
          <u xml:id="u-1.53" who="#komentarz">- kompleksowej automatyzacji produkcji,</u>
          <u xml:id="u-1.54" who="#komentarz">- przyspieszenia rozwoju energetyki jądrowej,</u>
          <u xml:id="u-1.55" who="#komentarz">- opracowania nowych materiałów i technologii,</u>
          <u xml:id="u-1.56" who="#komentarz">- biotechnologii.</u>
          <u xml:id="u-1.57" who="#komentarz">W ramach współpracy z zagranicą rozstrzygane są sprawy współdziałania w opracowywaniu projektów rządowej polityki licencyjnej i inicjowaniu prac postlicencyjnych, projektów założeń rządowej polityki eksportu polskich osiągnięć naukowo-technicznych, a także współdziałania ze służbami współpracy naukowo-technicznej w polskich przedstawicielstwach dyplomatycznych i organizacjach międzynarodowych.</u>
          <u xml:id="u-1.58" who="#komentarz">Wymienione kierunki działań znajdą się w przygotowanym rządowym programie intensyfikacji postępu naukowo-technicznego w gospodarce narodowej, NPSG na lata 1986-1990 będzie integralną częścią tego programu.</u>
          <u xml:id="u-1.59" who="#komentarz">Urząd Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń podjąć działalność w roku 1985 w warunkach:</u>
          <u xml:id="u-1.60" who="#komentarz">- braku pogłębionej oceny dotychczasowego systemu programów rządowych, węzłowych, międzyresortowych i resortowych,</u>
          <u xml:id="u-1.61" who="#komentarz">- dokonywania zmian struktury sterowania postępem naukowo-technicznym na szczeblu centrum,</u>
          <u xml:id="u-1.62" who="#komentarz">- utrzymywania się w gospodarce stanu nierównowagi i jednocześnie dokonywania modyfikacji jej systemu ekonomicznego,</u>
          <u xml:id="u-1.63" who="#komentarz">- określonego stanu zaplecza badawczo-rozwojowego i niemożności jego zmiany w krótkim czasie,</u>
          <u xml:id="u-1.64" who="#komentarz">- konieczności jednoczesnej pracy nad podstawowymi mechanizmami i instrumentami systemu postępu naukowo-technicznego w gospodarce narodowej,</u>
          <u xml:id="u-1.65" who="#komentarz">- konieczności dokonywania zmian legislacyjnych w zakresie problematyki nauki i techniki,</u>
          <u xml:id="u-1.66" who="#komentarz">- budowania najważniejszych i długofalowych programów współpracy z zagranicą,</u>
          <u xml:id="u-1.67" who="#komentarz">- budowania podstaw metodycznych tak złożonego przedsięwzięcia jakim jest NPSG w zakresie nauki i techniki.</u>
          <u xml:id="u-1.68" who="#komentarz">Z tych powodów jesteśmy nieco opóźnieni w budowie systemu i programu postępu naukowo-technicznego i nasz program nie spełnia jeszcze wszystkich wymagań. Braki te mamy nadzieję nadrobić w pierwszej połowie przyszłego roku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#ZdzisławKaczmarek">Polska Akademia Nauk działa na podstawie ustawy, która po raz ostatni była znowelizowana w roku 1970 oraz na podstawie przepisów wykonawczych wydanych przez Radę Ministrów na początku lat siedemdziesiątych. Kierownictwo Akademii uznało, że nie ma potrzeby dokonania zmian tej Ustawy. Wszystkie podstawowe funkcje, jakie ma Pełnić Akademia, mogą być realizowane w oparciu o dotychczasowe regulacje. Jeżeli myślimy o jakichś korektach, to dokonane one zostaną raczej w drodze zmiany statutu PAN, który nadaje nam Rada Ministrów. Przypomnę, że PAN według ustawy jest jednocześnie najwyższą instancją naukową kraju, krajowym centrum badań naukowych oraz organizatorem prac wykonywanych wspólnie z innymi resortami. Zajmuje się także sprawami polityki naukowej.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#ZdzisławKaczmarek">W PAN podobnie jak w resorcie nauki i szkolnictwa wyższego oraz w Urzędzie Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń, od dłużnego czasu trwają prace nad opracowaniem programu na lata 1986–1990. Po wielu dyskusjach zaproponowaliśmy 9 programów badawczo-rozwojowych oraz 60 centralnych programów badań podstawowych. Na te pierwsze przewidujemy 3 mld zł w roku 1986, a w całej 5-latce 25,7 mld zł, na drugie zaś - 8,6 mld zł w roku 1986 oraz 55 mld zł w całej 5-latce.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#ZdzisławKaczmarek">Projekt ten został przedłożony Komitetowi Nauki i Postępu Technicznego Rady Ministrów i jest obecnie w fazie dyskusji. Istnieją podstawy do przypuszczeń, że w roku 1985 przystąpimy do jego realizacji.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#ZdzisławKaczmarek">Zawsze z całym naciskiem podkreślałem, że traktujemy własne problemy badawcze jako programy otwarte dla całego polskiego środowiska naukowego. Chcemy, aby w ich realizacji uczestniczyły szkoły wyższe oraz instytuty resortowe. Podobnie pragniemy, aby nasze placówki badawcze uczestniczyły w badaniach koordynowanych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz inne resorty.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#ZdzisławKaczmarek">Pragnę poinformować, że w bieżącym 5-leciu nie mniej niż 1/4 naszych środków przeznaczanych na problematykę badawczą zostanie wykorzystana poza placówkami PAN. W najbliższym 5-leciu planujemy kontynuowanie takiej polityki. Podzielam uwagi, które już tutaj padły, że programu rozwoju nauki w najbliższym 5-leciu nie można uważać za sztywny i zamknięty. Wymaga on wobec tego stałej kontroli i analizy oraz szczegółowego odbioru wykonywanych prac.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#ZdzisławKaczmarek">Kierownictwo PAN od dłuższego czasu zajmuje się problemami funkcjonowania i rozwoju nauki. W czasie dwóch spotkań prezydium PAN z najwyższym kierownictwem politycznym i państwowym omówiliśmy wiele problemów warunkujących prawidłowy rozwój nauki polskiej. Obserwujemy postęp w realizacji wielu naszych postulatów i wniosków. W szczególności zwiększone zostały środki na badania naukowe. Wynika to z przedstawionych planów społeczno-gospodarczych na najbliższą 5-latkę. Chcemy wierzyć, że wielkości te zostaną zrealizowane.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#ZdzisławKaczmarek">Nie mogę nie wspomnieć o problemie mającym dla nas kluczowe znaczenie - o wyposażeniu warsztatu badawczego. Sprawa ta była poruszana na spotkaniu prezydium PAN z I sekretarzem KC PZPR. Była ona także przedmiotem naszej oceny przedłożonej Radzie Ministrów, Uważamy, że należy niezbędnie przyznać środki na zakup przynajmniej minimum aparatury badawczej. Drugi bolący problem to dostęp do światowej literatury naukowej. Od pewnego czasu ograniczony został dostęp do książek i czasopism naukowych. Sprawa ta jest kluczowa dla kontaktów nauki polskiej z nauką światową.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#ZdzisławKaczmarek">Następny palący problem to odbudowa bazy materialnej polskiej nauki, czyli po prostu inwestycje w obrębie Polskiej Akademii Nauk. Stanowią one warunek realizacji założonych problemów badawczych.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#ZdzisławKaczmarek">Wreszcie czwarta sprawa - to współpraca międzynarodowa. Przywiązujemy do niej duże znaczenie. Współpraca międzynarodowa wzbogaca nasze możliwości badawcze. Wspominali już o tym moi przedmówcy. Chcę jedynie dodać, że Polska Akademia Nauk koordynuje współpracę z akademiami nauk krajów socjalistycznych oraz z innymi placówkami tego typu. W latach 1981–1985 byliśmy, na mocy międzynarodowych umów, międzynarodowym koordynatorem tego rodzaju współpracy. Akademie nauk krajów socjalistycznych zawierają ze sobą wiele porozumień dwustronnych. Podpisaliśmy wiele takich umów; realizujemy też programy współpracy wielostronnej.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#ZdzisławKaczmarek">Przygotowania do III Kongresu Nauki Polskiej, jak wiadomo, trwają już od dłuższego czasu. Pracuje komitet organizacyjny złożony z przedstawicieli PAN, szkolnictwa wyższego i zainteresowanych resortów. Pierwotnie zakładano, że kongres odbędzie się w grudniu br. Z wielu przyczyn, zwłaszcza z uwagi na konieczność uwzględnienia wielu spraw niedostatecznie jeszcze wyjaśnionych - prezydium komitetu organizacyjnego kongresu zaproponowało rządowi przesunięcie terminu kongresu o kilka miesięcy. Wstępna propozycja - to marzec 1986 r. Chcemy w pracach kongresu uwzględnić rezultaty dyskusji nad NPSG na najbliższe 5-lecie, rezultaty narady na szczeblu premierów, która ma ostatecznie określić program współpracy państw członkowskich RWPG do roku 2000, a także uwzględnić elementy, które znajdą się w materiałach przygotowywanych na X Zjazd PZPR.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#ZdzisławKaczmarek">Prace przygotowawcze do Kongresu trwają. Chcemy wykorzystać ten czas także na dyskusję w pracujących już zespołach problemowych Kongresu oraz skierować kilka dodatkowych pytań pod adresem środowiska naukowego - do przedyskutowania.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#ZdzisławKaczmarek">Zwróciłem się do premiera z propozycją odbycia jeszcze przed kongresem wspólnego posiedzenia Prezydium Rządu i prezydium komitetu organizacyjnego III Kongresu Nauki Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#ZdzisławKaczmarek">Chcę na koniec podkreślić, że działalność PAN traktujemy jako integralną część polityki naukowej państwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#ZbigniewPuzewicz">Przedstawione informacje pozwoliły nam lepiej poznać problematykę stojącą przed resortami. Są to problemy rzeczywiście złożone, zwłaszcza w sferze koordynacji polityki naukowej, ale - jak słyszeliśmy - podjęto już odpowiednie działania w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#ZbigniewPuzewicz">Uwagi do projektu ustawy budżetowej w części dotyczącej Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz zadania CPR na 1986 r. w zakresie szkolnictwa wyższego przedstawił poseł Rudolf Michałek (ZSL): Jestem pracownikiem resortu nauki i szkolnictwa wyższego, a więc z jednej strony - znam dobrze jego problematykę, z drugiej zaś - jako zdyscyplinowanemu pracownikowi - trudno mi kierować pod adresem tego resortu krytyczne uwagi. Jestem jednak posłem, a sprawą nadrzędną jest dobro kraju.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#ZbigniewPuzewicz">Konfrontacja projektu budżetu państwa na 1986 r. i ustawy budżetowej oraz informacji resortu nauki i szkolnictwa wyższego w zakresie podstawowych założeń CPR i budżetu resortu na rok przyszły jest istotna z uwagi na aktualną sytuację gospodarczą kraju, a także możliwości finansowe państwa, które muszą być uwzględnione, aby program działań i plan finansowy nie były efektem naszych marzeń, lecz dotyczyły aktualnych realiów.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#ZbigniewPuzewicz">Najbliższy rok będzie pierwszym w nowej 5-latce i kolejnym w dalszej realizacji reformy gospodarczej, co rzutować będzie na aktywność w sferze działań naukowych i szerokiego wprowadzania postępu naukowo-technicznego. Równocześnie po nowelizacji ustawy o szkolnictwie wyższym oczekiwać należy pełnej normalizacji życia w uczelniach, co będzie zadaniem dość trudnym, wymagającym konsekwentnych działań w celu stopniowego wygaszania istniejących nieporozumień i konfliktów.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#ZbigniewPuzewicz">Zamierzenia resortu w tym zakresie należy uznać za właściwe, idące w kierunku efektywnego wypełniania społecznej i kulturotwórczej funkcji szkoły wyższej, przy zachowaniu uczelnianej samorządności jako czynnika mobilizującego aktywność wszystkich grup pracowniczych w każdym środowisku. W związku z wejściem w życie w 1985 r. wielu znowelizowanych ustaw związanych z nauką i szkolnictwem wyższym istnieje pilna potrzeba wydania niezbędnych aktów prawnych wprowadzających te ustawy do praktyki. Szczegółowe zadania w tym zakresie zostały przez resort przedstawione.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#ZbigniewPuzewicz">Do pilniejszych zadań w nadchodzącym roku należeć będą:</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#ZbigniewPuzewicz">- poprawa wyników ilościowych i jakościowych kształcenia oraz terminowości kończenia studiów;</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#ZbigniewPuzewicz">- doskonalenie systemu przyjęć na I rok studiów;</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#ZbigniewPuzewicz">- określenie nowych zasad formułowania planów studiów i programów nauczania;</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#ZbigniewPuzewicz">- kontynuacja prac w zakresie racjonalizacji zatrudnienia w szkołach wyższych i dostosowania struktury organizacyjnej uczelni do realizowanych zadań podstawowych;</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#ZbigniewPuzewicz">- zakończenie prac związanych z opracowaniem planu centralnych i resortowych problemów badawczych koordynowanych przez szkoły wyższe.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#ZbigniewPuzewicz">Na tle tak sformułowanych zadań nasuwają się następujące uwagi i spostrzeżenia.</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#ZbigniewPuzewicz">Uznając za bardzo istotne działanie w kierunku zaostrzenia dyscypliny studiów i terminowości ich kończenia, należy równocześnie konsekwentnie wprowadzać czynniki mobilizujące. Czynnikiem takim jest niewątpliwie nowa forma pomocy materialnej preferującej wyniki w nauce. Z drugiej jednak strony, stworzenie możliwości przedłużania stypendium na piątym roku studiów dla nie kończących ich w terminie - przy równoczesnym skróceniu tego okresu dla słuchaczy zdających egzamin dyplomowy przed wakacjami - wpływa destrukcyjnie na terminowość kończenia studiów. Student kończący studia w czerwcu nie otrzymuje już stypendium za lipiec, podczas gdy ci jego koledzy, którym się to nie udało bądź celowo przesunęli termin, są swoiście premiowani możliwością otrzymywania stypendium aż do października. Ta zmiana systemu stypendialnego jest w moim przekonaniu niewychowawcza i powszechnie krytykowana przez środowisko uczelniane. Niezależnie od różnic w innych kwestiach w tym zakresie panuje jednolity pogląd.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#ZbigniewPuzewicz">Godna podkreślenia jest propozycja doskonalenia systemu rekrutacji na studia. Zbytnio jednak przecenia się wyniki konsultacji społecznej w tym zakresie. Pomimo dużej liczby ankietowanych, ich przekrój społeczny był zdecydowanie jednostronny: środowiska robotnicze, a przede wszystkim chłopskie prawie w ogóle nie uczestniczyły w tym sondażu. A przecież ciągle zależy nam na poprawie składu socjalnego młodzieży studiującej, przede wszystkim pod kątem zwiększenia udziału słuchaczy rekrutujących się właśnie z tych dwóch grup społecznych. W moim przekonaniu odnośnie nowych zasad rekrutacji zbyt mało podejmuje się eksperymentów na niewielką skalę; doświadczenia w skali całego organizmu państwowego zawsze kosztują dużo i wzbudzają wiele niepotrzebnych emocji.</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#ZbigniewPuzewicz">Z dużą ostrożnością należy podchodzić do proponowanych zmian w planach studiów i programach nauczania. W ostatnich latach zmian takich było sporo. Prawie żadnego planu i programu nie udało się przeprowadzić przez pełny 5-letni tok studiów, a przecież tylko praktyczna weryfikacja absolwenta może być obiektywnym miernikiem jakości i treści planu studiów. Sądzę, że niezbędne korekty, zwłaszcza w zakresie przedmiotów społeczno-politycznych, zostały w ostatnim okresie wprowadzone i teraz należałoby poprzestać na ich obserwacji.</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#ZbigniewPuzewicz">Pozytywnie należy ocenić zamierzenia w kierunku racjonalizacji zatrudnienia w szkołach wyższych na tle realizowanych zadań. Ponieważ jednak problem ten zahacza o sprawy personalne, należy do bardzo trudnych. W szczególności za niezwykle skomplikowane trzeba uznać rozwiązanie problemu rotacji adiunktów.</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#ZbigniewPuzewicz">Mizerne możliwości mieszkaniowe zdecydowanie zaostrzają sytuację. Z drugiej strony, hierarchia struktury kadrowej w nauce ma zawsze kształt piramidy. Rozpatrując ilościowo ten problem, można z góry założyć, że nawet w razie wykonania w terminie rozpraw habilitacyjnych zabraknie możliwości czasowych na przeprowadzenie takiej liczby przewodów habilitacyjnych. Istnieje np. wiele nowych, deficytowych dyscyplin naukowych, dla których poszczególne rady wydziałów nie mają uprawnień do nadawania stopni naukowych; nie pozwalają również na to braki kadrowe.</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#ZbigniewPuzewicz">W tym zakresie należałoby wprowadzić rozsądne rozwiązanie, idące w kierunku uproszczenia przepisów formalnych przy zachowaniu wymagań merytorycznych.</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#ZbigniewPuzewicz">Także problem przeglądu kadry w szkołach wyższych, zwłaszcza kadry kierowniczej, to zadanie niezbędne, ale równocześnie bardzo trudne, a to z uwagi na istniejące rozbieżności poglądów i konflikty społeczne. Istnieje zatem potrzeba prowadzenia działań spokojnych i bardzo wyważonych zmierzających w kierunku Pojednania stron i ludzi. Tylko w atmosferze współdziałania możliwe jest realizowanie zadań stojących przed szkolnictwem wyższym przy równoczesnym zaostrzeniu dyscypliny nie w sposób formalny, ale rzeczowy.</u>
          <u xml:id="u-3.19" who="#ZbigniewPuzewicz">Oddzielnego potraktowania wymagają wynikające z zadań CPR na rok 1986 założenia resortu odnośnie planu rekrutacji na I rok studiów. Przewiduje się ją ogółem (bez cudzoziemców) w wysokości 65,4 tys. osób, z czego 50,4 tys. - na studia dzienne i 15 tys. - na studia dla pracujących. W porównaniu z realizacją w 1985 r. oznacza to wzrost o 500 osób (tj. 1,2%) na studiach dziennych i 1,4 tys. (tj. 10,3%) na studiach dla pracujących. Przy tej wielkości rekrutacji ogólna liczba studentów w kraju ukształtuje się w roku przyszłym na poziomie 529 tys. - wobec 550,6 tys. w 1985 r. oraz 540,6 tys. w roku 1984. Wystąpi więc dalsze zmniejszenie liczby studiujących.</u>
          <u xml:id="u-3.20" who="#ZbigniewPuzewicz">Na tle przedstawionych tendencji nasuwa się ogólna refleksja: jakie czynniki determinują poziom kształcenia na poziomie szkoły wyższej? Mogą to być: możliwości finansowe państwa, potrzeby kadrowe gospodarki narodowej, możliwości dydaktyczne szkół wyższych lub też same ambicje ludzi młodych do podnoszenia swego poziomu intelektualnego poprzez studiowanie na wybranym kierunku. Wariant ostatni mógłby być uznany za optymalny, ale obecnie nie może być realny, przy czym nic może gwarantować pracy po każdym kierunku studiów. Uwzględniając aktualną sytuację gospodarczą kraju, należałoby więc przyjąć wariant ustalony w oparciu o potrzeby gospodarki narodowej w rozbiciu na poszczególne resorty i branże.</u>
          <u xml:id="u-3.21" who="#ZbigniewPuzewicz">Z przedstawionych materiałów trudno jednoznacznie ustalić, na jakiej podstawie określano limity kształcenia. Prawdopodobnie kierowano się potrzebami poszczególnych resortów. Jeśli tak, nasuwa się dalsza uwaga dotycząca metody ustalania potrzeb kadrowych i określania niezbędnych kwalifikacji na poszczególnych stanowiskach Pracy. Jak dotychczas, strona metodologiczna jest najsłabszą częścią planowania potrzeb kadrowych. Istnieje pilna potrzeba badań i studiów w tym zakresie pod nadzorem Komisji Planowania przy Radzie Ministrów. Bez takich ustaleń limity przyjęć kształtowane będą pod wpływem nacisków - z jednej strony środowisk akademickich, z drugiej zaś - samej młodzieży, kierującej się przy wyborze kierunku studiów bardzo różnorodnymi motywacjami, nierzadko modą.</u>
          <u xml:id="u-3.22" who="#ZbigniewPuzewicz">Pozytywnie należy ocenić zwiększenie liczby miejsc w domach studenckich i stołówkach, co przy równoczesnym obniżeniu liczby studiujących poprawi tzw. wskaźnik zamieszkania do 49,3% - wobec 48,1% w 1985 r. i 46,9% w 1984 r.</u>
          <u xml:id="u-3.23" who="#ZbigniewPuzewicz">W zakresie zatrudnienia w szkołach wyższych zakłada się utrzymanie obecnego stanu - 135 tys. na pełnych etatach. Niezbędne przesunięcia kadrowe na tle nowych zadań można uznać za uzasadnione.</u>
          <u xml:id="u-3.24" who="#ZbigniewPuzewicz">Łączny fundusz wynagrodzeń ma się kształtować na poziomie 40.415 mln zł, co oznacza wzrost o 10,6% w stosunku do roku 1985. Uwzględnia to podwyżki waloryzacyjne dokonane w br., jak również przewidywane od 1 października 1986 zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów. Czy skala podwyżek płac zadowoli społeczne oczekiwania całego środowiska - to jest już odrębny problem. W perspektywie należy jednak dążyć, aby podnoszenie kwalifikacji naukowych osiągane było drogą motywacyjną, a nie ustawowo.</u>
          <u xml:id="u-3.25" who="#ZbigniewPuzewicz">Wszystkie przedstawione zamierzenia pociągną za sobą skutki finansowe dla budżetu w kwocie 81.550,1 mln zł - wobec 73.944,4 mln w 1985 r., co oznacza wzrost o 10%. Założony wzrost wydatków budżetowych wynika przede wszystkim ze wzrostu wynagrodzeń wraz z pochodnymi. W ramach rezerwy uwzględniono też skutki wprowadzenia do eksploatacji nowych obiektów.</u>
          <u xml:id="u-3.26" who="#ZbigniewPuzewicz">Z podanej ogólnej kwoty na szkolnictwo wyższe w samym resorcie nauki przypada 64.507,5 mln zł (bez rezerwy). Do sumy tej dochodzą wydatki na: naukę (4.157,5 mln zł), działalność gospodarczą (402 mln zł), budownictwo (1,5 mln zł), działalność różną (601,6 mln zł) i administrację państwową (184,4 mln zł), łącznie wydatki budżetowe wynosić więc będą (z rezerwą) 69.854,4 mln zł. Do kwoty tej należy jeszcze doliczyć wydatki inwestycyjne i remontowe - 4.619,2 mln zł. Łącznie budżet Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego projektuje się w wysokości 75.174,1 mln zł wraz z rezerwą.</u>
          <u xml:id="u-3.27" who="#ZbigniewPuzewicz">W stosunku do opóźnień inwestycyjnych w ostatnich latach pozytywnie trzeba ocenić planowaną wielkość wydatków w tym zakresie, która w stosunku do planowanego wykonania w br. oznacza wzrost o 25,7%. Wydaje się jednak, iż na tle ewentualnego wzrostu cen w przyszłym roku, faktycznie może nastąpić nawet obniżenie realizacji zadań inwestycyjnych.</u>
          <u xml:id="u-3.28" who="#ZbigniewPuzewicz">Odrębny problem, wymagający głębszej refleksji, to nadzorowanie i finansowanie działalności naukowej. Odnosi się wrażenie, jakby ta sfera działalności została potraktowana marginalnie. Być może, na taki stan rzeczy negatywne piętno wywarło wyodrębnienie Urzędu Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń, ale przecież sama nazwa w dalszym ciągu - i to na pierwszym miejscu - akcentuje słowo „nauka”. Stąd też planowane wydatki na naukę są w moim przekonaniu szczupłe i zapewne nie pokryją kosztów wielu przedsięwzięć badawczych, wynikających z długoterminowych planów i programów.</u>
          <u xml:id="u-3.29" who="#ZbigniewPuzewicz">Analiza i ocena sytuacji jest trudna z uwagi na wyodrębnienie oddzielnego resortu ds. postępu naukowo-technicznego, do którego dyspozycji oddano stosunkowo duże kwoty. Trzeba jednak pamiętać, że w resorcie nauki i szkolnictwa wyższego skupiona jest zdecydowana większość kadry naukowej - w szczególności kadry o najwyższych kwalifikacjach, przygotowanej do podejmowania różnorodnych problemów badawczych, ale przede wszystkim do koordynowania programów badań bądź bezpośredniego nimi kierowania. Chodzi też o zachowanie właściwych proporcji pomiędzy badaniami tzw. stosowanymi a podstawowymi, o głębokiej wartości epistemologicznej. Wprawdzie trudna sytuacja gospodarcza kraju nakazuje preferowanie zadań badawczych aplikacyjnych, jednak troska o dalszy prawidłowy rozwój polskiej nauki i jej ścisły kontakt z czołówką światową musi nakłaniać do poważnego traktowania badań podstawowych.</u>
          <u xml:id="u-3.30" who="#ZbigniewPuzewicz">Przedstawiony problem wymaga, moim zdaniem, głębszej analizy i ewentualnych wyjaśnień ze strony kierownictwa resortu. Ponadto uważam, że w przedstawionym komisji materiale nie podniesiono tak istotnej kwestii, jak wymiana i kształcenie kadry naukowej za granicą. Działalność taką uważam za absolutnie konieczną, jeśli chcemy korzystać z międzynarodowej wymiany osiągnięć naukowych. Przyczynia się ona także do poprawy systemu kształcenia poprzez podnoszenie kwalifikacji pedagogicznych naszych nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-3.31" who="#ZbigniewPuzewicz">Reasumując, uznaję główne kierunki działań Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego za słuszne, wynikające z aktualnych potrzeb kraju i polskiej nauki. Proponuję pozytywnie zaopiniować przedstawiony projekt budżetu i program działania.</u>
          <u xml:id="u-3.32" who="#ZbigniewPuzewicz">Uwagi do projektu ustawy budżetowej w części dotyczącej Urzędu Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń, przygotowane przez posła Jerzego Lutomskiego (PZPR) zreferował poseł Edward Kowalczyk (SD): Urząd Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń uznaje za najważniejsze w nadchodzących latach kierunki badali i prac rozwojowo-wdrożeniowych dotyczące: nowych technologii pozyskiwania surowców, nowych materiałów hutniczych oraz materiałów i wyrobów hutniczych, nowych materiałów i technologii budowlanych, energetyki i techniki jądrowej, rozwoju technologii i konstrukcji materiało-i energooszczędnych, automatyzacji i robotyzacji, elektroniki, informatyki i telekomunikacji, środków i systemów transportowych, gospodarki żywnościowej, ochrony zdrowia, pracy i środowiska, aparatury pomiarowej i laboratoryjnej, doskonalenia eksploatacji majątku trwałego oraz doskonalenia funkcjonowania społeczeństwa i gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-3.33" who="#ZbigniewPuzewicz">Nowe regulacje w zakresie centralnego finansowania rozwoju nauki w warunkach reformy gospodarczej wymagają większej niż w innych dziedzinach interwencji państwa, także w sensie angażowania państwowych zasobów finansowych. Uwzględniając fakt, iż najsłabszym dotychczas ogniwem cyklu rozwojowego jest faza wdrożeniowa, z inicjatywy urzędu ustanowiono, obok centralnego funduszu prac badawczych i centralnego funduszu prac rozwojowych, centralny fundusz wspomagania wdrożeń oraz centralny fundusz dewizowy.</u>
          <u xml:id="u-3.34" who="#ZbigniewPuzewicz">Opracowany przez urząd projekt centralnego funduszu rozwoju nauki i techniki przewiduje wydatkowanie w 1986 r. ok. 170 mld zł. Centralny fundusz wspomagania wdrożeń opiewa na kwotę 15 mld zł z przeznaczeniem tych środków na finansowanie inwestycji związanych przede wszystkim z realizacją zamówień rządowych. Możliwości wspomożenia wdrożeń będą poszerzane o specjalnie wydzielone środki w planie kredytowym, ułatwiające wykorzystywanie kredytów na postęp techniczny przez poszczególne przedsiębiorstwa. Planowane dochody umożliwią pełne pokrycie potrzeb finansowych, wynikających z zamierzeń na rok 1986.</u>
          <u xml:id="u-3.35" who="#ZbigniewPuzewicz">W związku ze szczupłością kwot oraz bardzo znacznymi potrzebami w zakresie rozwoju nauki i techniki konieczne jest doprowadzenie do jednoznacznego sprecyzowania prawno-organizacyjnych zasad kontroli i nadzoru nie tylko nad realizacją zadań wdrożeniowych, ale także zasadnością zgłaszanych zamówień. Zapewniona musi być odpowiednia selekcja i dobór zadań proponowanych do objęcia zamówieniami rządowymi. Obowiązek ten i odpowiedzialność spoczywa na Komitecie Nauki i Postępu Technicznego oraz Urzędzie Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń.</u>
          <u xml:id="u-3.36" who="#ZbigniewPuzewicz">Po stronie dochodów centralnego funduszu rozwoju nauki i techniki na rok 1986 figuruje dotacja z budżetu państwa w wysokości 53 mld zł. Jest to kwota o ok. 6% większa od dotacji w 1985 r. Uwzględniając 15-procentowy wskaźnik inflacji należy zauważyć, że jest to wzrost pozorny, który nie pokrywa w pełni wzrostu kosztów wynikających z samego tylko procesu inflacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-3.37" who="#ZbigniewPuzewicz">Pragnę zwrócić uwagę na pilną konieczność powiększenia nakładów na wynagrodzenia w ramach budżetu Urzędu Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń co najmniej o 12 mln zł. Tylko to warunkować będzie utrzymanie średniej płacy w wysokości 22,3 tys. zł miesięcznie. Planowana w budżecie kwota w wysokości 57,1 mln zł gwarantuje średnią płacę na poziomie 20,6 tys. zł. Korekty wymagają również nakłady na podróże służbowe zagraniczne, ponieważ uwzględniono tu tylko wydatki na poziomie wykonania roku 1985.</u>
          <u xml:id="u-3.38" who="#ZbigniewPuzewicz">Konfrontując zadania, jakie stawiane są w roku przyszłym przed jednostkami badawczo-rozwojowymi i całą inteligencją techniczną, a które zawarte były w exposé premiera, wygłoszonym w Sejmie 12 listopada br., z przedstawionymi projektami wydatków finansowych, nie we wszystkich pozycjach szczegółowych dostrzec można żelazną konsekwencję.</u>
          <u xml:id="u-3.39" who="#ZbigniewPuzewicz">Podstawowym warunkiem intensyfikacji postępu naukowo-technicznego jest zapewnienie stabilności wysoko kwalifikowanej kadry w jednostkach badawczo-rozwojowych. Sytuacja jest na tym odcinku od kilku lat wysoce niepokojąca. Średnia płaca w większości jednostek badawczo-rozwojowych jest niższa od średniej płacy krajowej, w wielu zaś resortach - niższa od średniej resortowej. Egalitaryzm płacowy, wyrażający się w tych proporcjach, jest z punktu widzenia społeczno-ekonomicznego co najmniej dyskusyjny, a jego skutki, zwłaszcza w obszarze nauki są wyjątkowo szkodliwe, sprzyjają bowiem negatywnej selekcji kadr i niweczą szanse postępu gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-3.40" who="#ZbigniewPuzewicz">Potrzebne jest wprowadzenie takich mechanizmów ekonomiczno-finansowych, które zachęcałyby przedsiębiorstwa do podejmowania ryzyka związanego z wdrażaniem nowoczesnej techniki i nowych technologii oraz sprzyjały oddolnemu wyzwalaniu tendencji innowacyjnych w gospodarce. Szczególną troską Urzędu Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń powinno być: wpływanie na stopniowe powiększanie nakładów na naukę do poziomu 3% dochodu narodowego, zabieganie o urealnienie wielkości dotacji z budżetu centralnego, uwzględniające skutki inflacji, doskonalenie systemów płacowych w sferze nauki i postępu technicznego, kontrola realizacji wydatków na naukę i postęp techniczny.</u>
          <u xml:id="u-3.41" who="#ZbigniewPuzewicz">Wnioskuję, aby Komisja Nauki i Postępu Technicznego zaakceptowała zadania i główne kierunki działania Urzędu Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń zmierzające do lepszego powiązania badań z potrzebami gospodarki. Powinniśmy uczynić zastrzeżenie, że złożoność zadań i realna sytuacja gospodarcza kraju wymagają podejmowania działań ostrożnych, a dobór metod powinien zapewniać stopniowe i konsekwentne osiąganie założonych celów.</u>
          <u xml:id="u-3.42" who="#ZbigniewPuzewicz">Uwagi do projektu ustawy budżetowej w części dotyczącej Polskiej Akademii Nauk przedstawił poseł Edward Kowalczyk (SD): Wydatki budżetowe PAN w 1986 r. wyniosą blisko 11 mld zł i są wyższe o 14,4% od wykonania budżetu roku bieżącego.</u>
          <u xml:id="u-3.43" who="#ZbigniewPuzewicz">W dziale „nauka” wydatki te wyniosą 10.044,2 mln zł i zużyte zostaną głównie na działalność naukową, w której na fundusz prac badawczych przeznacza się 7,4 mld zł. Polska Akademia Nauk zgłosiła 60 centralnych programów badań podstawowych oraz 9 centralnych programów badawczo-rozwojowych. Prace te będą realizowane we współpracy ze szkołami wyższymi i jednostkami badawczymi resortu.</u>
          <u xml:id="u-3.44" who="#ZbigniewPuzewicz">PAN współuczestniczy w realizacji centralnych programów badań podstawowych i centralnych programów badawczo-rozwojowych prowadzonych przez resort nauki i szkolnictwa wyższego oraz Urząd Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń.</u>
          <u xml:id="u-3.45" who="#ZbigniewPuzewicz">Tematyka prac prowadzonych w PAN dotyczy przede wszystkim nauk ścisłych, technicznych, biologicznych, rolniczych, medycznych, społecznych i humanistycznych. Najwięcej programów dotyczy obszaru nauk społecznych i humanistycznych - jest ich 19, najmniej - bo tylko 5 - dotyczy obszaru medycyny. PAN podejmuje zadania w zakresie współpracy z gospodarką narodową, rozwijania dorobku naukowego, działalności wydawniczej, współpracy naukowej z zagranicą, kształcenia kadr naukowych, a także produkcji i usług.</u>
          <u xml:id="u-3.46" who="#ZbigniewPuzewicz">Zapotrzebowanie finansowe na pokrycie potrzeb wynikających z tak określonego zakresu działania wynosi 14,1 mld zł. Wobec sum ujętych w projekcie budżetu państwa pokrycie niedoborów, m.in. z centralnego funduszu postępu technicznego, jest sprawą o zasadniczym znaczeniu.</u>
          <u xml:id="u-3.47" who="#ZbigniewPuzewicz">Przedstawiony przez PAN rejestr szczegółowej tematyki prac badawczych nie budzi zastrzeżeń 00 do jej zgodności z Narodowym Planem Społeczno-Gospodarczym w zakresie nauki i techniki. Główną pozycję budżetu PAN w dziale „nauka” stanowią środki przeznaczone na finansowanie programów centralnych badań podstawowych i rozwojowych. W budżecie stwierdza się niedobór w dziale inwestycji i remontów w wysokości 500 mln zł i należałoby postawić wniosek o rozpatrzenie możliwości powiększenia tej kwoty.</u>
          <u xml:id="u-3.48" who="#ZbigniewPuzewicz">W strukturze tematycznej programów badawczych zachowano preferencje dla tak strategicznych dziedzin, jak biologia, ekonomika, fizyka i chemia, informatyka. Wiele uwagi poświęca się również problemom rozwoju aparatury badawczo-pomiarowej, co warunkuje efektywność prowadzonych badań.</u>
          <u xml:id="u-3.49" who="#ZbigniewPuzewicz">Należałoby po pewnym czasie wrócić do ocen realizacji poszczególnych tematów i zbadać ich efektywność z punktu widzenia zaangażowanych środków materialnych i kadrowych.</u>
          <u xml:id="u-3.50" who="#ZbigniewPuzewicz">Jednym z ważnych problemów jest wielkość nakładów na czasopisma i literaturę zagraniczną, a także na pokrycie kosztów wyjazdów i stażów naukowych. Należy zastanowić się nad możliwością powiększenia środków na te cele, ponieważ warunkuje to szersze korzystanie ze światowego dorobku naukowego.</u>
          <u xml:id="u-3.51" who="#ZbigniewPuzewicz">Na podstawie przedłożonych materiałów oraz uwzględniając ograniczony czas na ich szczegółowe rozpatrzenie, można stwierdzić, iż ogólna struktura budżetu PAN jest prawidłowa.</u>
          <u xml:id="u-3.52" who="#ZbigniewPuzewicz">Dyskusja:</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#ZbigniewPuzewicz">Nasza dyskusja dotyczy projektu ustawy budżetowej na rok przyszły i do tego powinniśmy w zasadzie ograniczyć nasze uwagi i sugestie. Jest oczywiście wiele Problemów i spraw budzących zainteresowanie i troskę posłów, członków komisji; będą one omawiane na dalszych naszych posiedzeniach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#MikołajKozakiewicz">Jesteśmy w niezwykle trudnej sytuacji, ponieważ wiemy, jaki jest stan finansowy państwa. Ze Wszystkich stron wyciągają się ręce po środki budżetowe, trudno więc oczekiwać, aby można było powiększyć nakłady na naukę i postęp techniczny. Trzeba jednak poprzeć wniosek zawarty w uwagach Posła J. Lutomskiego, aby w odniesieniu do nauki wyrównać chociaż skalę inflacji. Chodzi o to, aby wzrost nakładów na naukę i postęp techniczny był zbliżony do wskaźnika inflacji, który ocenia się na 14–17%.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#MikołajKozakiewicz">Dostrzegam pewne sprzeczności w informacji resortu nauki i szkolnictwa wyższego, gdzie w jednej części mowa jest o zadowalającym i zgodnym z planem przebiegiem rekrutacji na studia, a w innym miejscu stwierdza się, że występuje zjawisko krzywej gasnącej, jeśli chodzi o liczbę studentów i absolwentów szkół wyższych. Od wielu lat zmniejsza się liczba kandydatów na studia. Musimy być świadomi tego, że wykwalifikowane kadry z wyższym wykształceniem są jedną z najważniejszych i najcenniejszych inwestycji. Dlatego trzeba domagać się nakładów zapewniających rozwój gospodarczy, cywilizacyjny i kulturalny naszego państwa w przyszłości, co zapewnić mogą tylko wysoko kwalifikowane kadry absolwentów szkół wyższych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#AndrzejGawłowski">Sytuacja w dziedzinie dostępu do literatury naukowej i technicznej jest zła i ogólnie znana. Nie wywiązujemy się z zobowiązań odnawiania prenumeraty, ponieważ potrzebne są na to środki dewizowe. Jaki jest w tym zakresie program na rok przyszły i czy można liczyć na powiększenie środków finansowych przeznaczonych na zakup czasopism zagranicznych? Kiedy zostaną wydane akty i rozporządzenia dotyczące finansowania jednostek naukowo-badawczych? W jakim trybie i według jakich kryteriów będzie przeprowadzona rejestracja tych jednostek?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#AntoniFoks">Trudno ustosunkować się do kwestii, czy wielkości nakładów budżetowych na naukę i technikę nas zadowalają, czy też nie. Nie zostały zbilansowanie potrzeby. Z informacji wynika, że trwają dopiero prace nad określeniem tego, co chcemy osiągnąć w naszym kraju w sferze nauki i techniki w najbliższych latach. Ogólnie stwierdzić trzeba, że nakłady na naukę i badania są u nas znacznie niższe od nakładów przeznaczanych na te cele w innych krajach. Konieczne jest ściślejsze powiązanie i dostosowanie mechanizmów reformy gospodarczej do sfery nauki i postępu technicznego. Nakłady na wynagrodzenia dla kadry naukowej i personelu placówek badawczo-rozwojowych są niewystarczające. Systemy wynagradzania tej kategorii pracowników nie są prawidłowe; hamują one inicjatywę twórczą i zawodową naszej kadry naukowo-technicznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#MieczysławFrącki">Na przełomie wieków będą u nas rządzili i decydowali ci, których teraz kształcimy. Muszą być do tego dobrze przygotowani. Jałcie są zamierzenia resortu w zakresie wyposażenia uczelni w narzędzia informatyczne oraz co zamierza się przedsięwziąć, aby uzyskać istotny postęp w nauczaniu języków obcych? Czy prowadzone są badania nad strukturą zapotrzebowania na specjalistów w poszczególnych dziedzinach i działach techniki?</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#MieczysławFrącki">Ustawa o jednostkach badawczo-rozwojowych przewiduje zalegalizowanie prawne centrów naukowo-produkcyjnych. Kiedy i na jakich zasadach odbywać się będzie rejestracja tych placówek?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#JaremaMaciszewski">Im większe są potrzeby, a środków finansowych brakuje, tym większe należy stawiać wymagania jakościowe w odniesieniu do prac naukowych i przedsięwzięć badawczych. Należy poprzeć postulat, aby nie było tu rozrzutności, aby wydatkowano środki racjonalnie, celowo i zgodnie z istotnymi potrzebami.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#JaremaMaciszewski">Etatyzacja w szkolnictwie wyższym jest jedyną drogą prowadzącą do uporządkowania zatrudnienia w oparciu o rzeczywiste kwalifikacje i zapotrzebowanie. Z ogromnym zadowoleniem witam rozpoczęcie prac w tym zakresie, chociaż będzie to zadanie trudne, ponieważ wymaga przezwyciężenia wielu uprzedzeń środowiskowych.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#JaremaMaciszewski">Dlatego też uważam, że niewinnej drogi, jak realizacja przepisów ustawy. Ostatnia jej nowelizacja daje ministrowi duże możliwości. Obecnie dajemy aż 17 lat na uzyskanie pełnych kwalifikacji naukowych. Jest to więcej niż w jakimkolwiek innym kraju. Musimy to uznać za okres wystarczający. Adiunktów, którzy na czas nie robią habilitacji, należy przenosić na stanowiska starszych wykładowców. Oni też są potrzebni. Główny nurt naszej dydaktyki uniwersyteckiej musi polegać na łączeniu pracy badawczej z dydaktyczną.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#JaremaMaciszewski">Korzystnym zjawiskiem jest zwiększenie rekrutacji na pierwszy rok studiów. Niepokoił mnie już malejący u nas wskaźnik skolaryzacji na poziomie wyższym. W roku 1976 mieliśmy szczyt liczebności studentów. Od tej chwili jednak ludność Polski znacznie wzrosła. Uważam, że dalsze zmniejszanie się liczby studentów byłoby bardzo niekorzystne z punktu widzenia przyszłości. Trend, jaki pojawił się w roku bieżącym, jest trendem korzystnym.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#JaremaMaciszewski">Parę dni temu w telewizji emitowano program o kilku szkołach warszawskich. jednej z nich są klasy bez nauczyciela języka polskiego. Jako profesor Uniwersytetu Warszawskiego wstydziłem się za nasz wydział filologii polskiej. Rocznie rekrutuje on ok. 150 studentów i nie jest w stanie dać szkołom woj. warszawskiego odpowiedniej liczby nauczycieli. Trzeba coś zrobić żeby absolwenci decydowali się na podjęcie pracy pedagogicznej. Nie postuluję przywrócenia nakazów pracy, ale trzeba stworzyć jakiś skuteczny system motywacyjny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#DanutaGrzywaczewska">Mam pytanie do ministra K. Totta. W przedstawionych materiałach niewiele miejsca poświęca się sprawom informacji naukowej. Uważam, że jest ona w Polsce wyjątkowo niedrożna. Jakie są zamierzenia resortu w tej sprawie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#StanisławUrban">Uważam, że Urząd Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń powinien szczególną uwagę zwrócić na upowszechnianie systemu wdrażania wynalazków. Liczba zgłaszanych projektów wynalazczych jest u nas bardzo wysoka, lecz niestety liczba ich zastosowań - nadal niska. Najczęściej zastosowanie wynalazku ogranicza się do jednej tylko jednostki gospodarczej, podczas gdy mógłby on znaleźć zastosowanie również w wielu innych. Czy Urząd zamierza zaproponować jakiś skuteczny system upowszechniania myśli technicznej?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#BenonMiśkiewicz">Dziękuję za wszystkie uwagi, a szczególnie posłowi R. Michałkowi za koreferat, z którego wynotowaliśmy ważniejsze kwestie. Wszystkie będą przedmiotem specjalnych rozważań i analiz. Będziemy się starali włączać je do naszych działań.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#BenonMiśkiewicz">Chciałbym też sprostować pewne nieporozumienie dotyczące wysokości środków przeznaczanych w ministerstwie na rozwój nauki. Te 4 mld zł, o których była mowa są jedynie częścią wszystkich środków na badania naukowe. Przeznaczone są na sfinansowanie tzw. badań własnych uczelni wyższych. Niezależnie od tego, będą wykorzystane w realizacji centralnych problemów badań podstawowych oraz centralnych badań rozwojowych i zamówień rządowych. Badania te ogółem przyniosą uczelniom ok. 20 mld zł. Oczywiście wtedy, kiedy dojdzie do zapewnienia środków; na rozwój nauki w takiej wysokości, o jakiej mówił kierownik Urzędu Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#BenonMiśkiewicz">Co się tyczy sprzeczności w materiałach dotyczących rekrutacji na wyższe uczelnie, to nic mogę na to jednoznacznie odpowiedzieć. Nie ma mowy ani o spadku, ani o zwiększeniu liczby przyjmowanych studentów. Chcemy utrzymać ich ilość na obecnym poziomie. Będzie to pewna stabilizacja, gdyż do tej pory liczba ta spadała.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#BenonMiśkiewicz">Stosunek prof. M. Kozakiewicza do znowelizowanej ustawy jest mi znany. Nie sądzę, żeby miał on wpływać na dyskutowane dzisiaj lub w przyszłości kwestie. Mam też nadzieję, że nie zaważy na naszym dalszym współdziałaniu.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#BenonMiśkiewicz">Duże zainteresowanie wzbudziła sprawa nie przedłużania czy też przedłużania pełnienia funkcji na wyższych uczelniach. Nie sądziłem, że wzbudzi to takie zaciekawienie. Liczby, które podałem, dotyczyły tylko rektorów wyższych uczelni, którzy przestali pełnić swoje funkcje. Jeżeli chodzi o prorektorów, to w skali kraju nie przedłużyliśmy sprawowania tych funkcji 8 osobom a 4 zrezygnowały same. Ponadto przestało pełnić swoje funkcje ok. 50 dziekanów wydziałów. W tym przypadku nie mogę podać dokładnych danych, gdyż część z nich została zwolniona z inicjatywy rektorów. Nie wiem, czy dane te zadowalają Wysoką Komisję. Zostanie wydany w tej sprawie specjalny komunikat. Nie jestem w stanie odpowiedzieć na pytanie o sytuacji na uczelniach podległych innym resortom.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#BenonMiśkiewicz">Padło wiele pytań dotyczących literatury zagranicznej.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#BenonMiśkiewicz">Gdy Rada Ministrów przyjmowała budżet na rok przyszły, postanowiliśmy zwiększyć środki na ten cel. Nie mogę jednak zapewnić, że w roku 1986 sytuacja w sposób zasadniczy ulegnie zmianie. Środki wzrosną, co prawda prawie o 50%, ale w większości przeznaczymy je na spłatę długów, gdyż dostawcy, nie wierzący w naszą wypłacalność, wielokrotnie odmawiali dostaw. Muszę przyznać, że ten 50% wzrost środków stanowi dla nas duży wysiłek.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#BenonMiśkiewicz">Poruszono także sprawę konieczności unowocześnienia bazy technicznej uczelni wyższych, w szczególności zaś problem informatyki. Rozpoczęliśmy już, być może skromnie, zajmować się tym problemem. W tym roku o 50% wzrośnie liczba studentów przyjmowanych na informatykę. Dzieje się tak często przy oporze kadry uniwersyteckiej, gdyż nie ma wystarczającej liczby wykładowców w tej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#BenonMiśkiewicz">Szeroki program w dziedzinie upowszechnienia informatyki Przyjęło Ministerstwo Oświaty i Wychowania. My ze swej strony zajmiemy się dokształcaniem kadry nauczycielskiej.</u>
          <u xml:id="u-12.9" who="#BenonMiśkiewicz">Uważam, że przygotujemy dostateczną liczbę nauczycieli tego przedmiotu. W roku 1985 zapoczątkowaliśmy zakupy komputerów przede wszystkim dla wyższych szkół pedagogicznych - oraz zwróciliśmy do niektórych uniwersytetów o podjęcie inicjatywy w tej sprawie. Nie wszystkie nasze propozycje spotkały się z pozytywnym odzewem. Wiele uczelni broni się przed tego rodzaju wydatkami.</u>
          <u xml:id="u-12.10" who="#BenonMiśkiewicz">Nasz departament inwestycji, przy udziale Politechniki Wrocławskiej, przystąpił do opracowywania kompleksowego programu komputeryzacji szkół wyższych. Przewiduje się w nim wymianę przestarzałych komputerów na uczelniach. Jako zasadę przyjęliśmy nierozpraszanie środków na ten cel. Planujemy stworzenie silnych centrów informatycznych. Program ten będzie gotowy w pierwszej połowie przyszłego roku.</u>
          <u xml:id="u-12.11" who="#BenonMiśkiewicz">Nie mamy obecnie żadnych specjalnych programów intensyfikacji nauczania języków obcych na uczelniach. Niemal wszystkie uczelnie posiadają laboratoria językowe. W programach studiów zawarty jest obowiązek nauki języków obcych. Możemy więc liczyć jedynie na polepszenie jakości pracy lektorów.</u>
          <u xml:id="u-12.12" who="#BenonMiśkiewicz">Padło pytanie, czy prowadzone są badania prowadzące do ustalenia zapotrzebowania na absolwentów szkół wyższych. Jest wiele opracowań na ten temat, ale trudno je nazwać badaniami. Badania takie wymagają szerokiej bazy. Trudno dzisiaj określić przewidywane tempo rozwoju zakładów pracy, a tym samym zapotrzebowanie na pracowników. Opracowania, które się wykonuje, można raczej nazwać prognozami. Zastanowimy się, czy nie stworzyć resortowego programu badań na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-12.13" who="#BenonMiśkiewicz">Nasze proce nad lepszym wykorzystaniem kadry w uczelniach wyższych (nazwałem to etatyzacją w szkołach wyższych) będziemy kontynuować. Chcemy je jednak prowadzić dalej bez większych wstrząsów. Badaliśmy sytuację na jednej z politechnik i okazało się, że ze względu na niepełne wykonywanie obowiązków należałoby tam zwolnić 1/3 kadry akademickiej. Wychodzimy z założenia, że z czasem część tej kadry odejdzie niejako w sposób naturalny do innej pracy.</u>
          <u xml:id="u-12.14" who="#BenonMiśkiewicz">Podzielam zdanie, że gdyby wszyscy adiunkci zrobili w tej chwili habilitację, to - pomijając niemożność zagwarantowania poziomu merytorycznego takich habilitacji - nie wiedzielibyśmy, co z tą kadrą zrobić. Oceniamy, że w tej chwili w szkołach wyższych pracuje 20 tys. adiunktów. 1/3 z nich powinna zrobić habilitację w terminie i - jak przypuszczamy - 1/3 powinna odejść. Pozostali są dla nas niewiadomą. Nie wiemy, czy potrafią się zmobilizować do tej pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#KonradTott">Poseł M. Kozakiewicz domagał się zwiększenia środków na potrzeby nauki w celu - jak to określił - wyrównania skutków inflacji. Gdybyśmy ograniczyli się tylko do środków przeznaczonych z budżetu na rozwój nauki, wówczas rzeczywiście ich wzrost nie dogoniłby inflacji. Według projektu budżetu wzrost ten wyniesie 6%, a inflacja, jak wiemy, jest większa. Rząd jest w pełni świadomy tego faktu, gdyż w roku 1986 nakłady na badania naukowo-techniczne będą finansowane z różnych źródeł. Oprócz budżetu, źródłem takim będą odpisy z funduszu postępu techniczno-ekonomicznego dokonywane w przedsiębiorstwach oraz dodatkowe wpłaty ze strony przedsiębiorstw w wysokości pół procenta wartości sprzedanej produkcji. Suma tych trzech źródeł to 242 mld zł, a jeśli odliczymy środki pozostające w przedsiębiorstwach - 170 mld zł. Stanowi to 2,2% dochodu narodowego do podziału. W naszej obecnej sytuacji jest to bardzo duży wysiłek gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#KonradTott">Poseł M. Frącki poruszył sprawę aktów wykonawczych do ustawy o jednostkach naukowo-badawczych. Wszystkie akty wykonawcze zostały już opracowane. Ich projekty zostaną przedstawione Prezydium Komitetu Nauki i Postępu Technicznego przy Radzie Ministrów w dniu 9 grudnia br.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#KonradTott">Mówiono o niezbilansowaniu potrzeb na rozwój nauki i postępu naukowo-technicznego, śmiem twierdzić, że jeżeli brać za podstawę potrzeby zgłaszane przez PAN, szkoły wyższe oraz jednostki branżowe i przemysłowe, to właściwie mamy potrzeby zbilansowane. Powinniśmy się nawet martwić, czy przeznaczone na realizację tych potrzeb środki zostaną właściwie wykorzystane. Proszę zauważyć, że 2,2% dochodu narodowego to bardzo wysokie nakłady. Gdyby zsumować wszystkie źródła zasilające naukę, to byłoby tych nakładów jeszcze więcej. Nie należy ich oczywiście porównywać z nakładami ponoszonymi przez USA czy ZSRR.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#KonradTott">Padło kilka pytań na temat wprowadzania mechanizmów reformy gospodarczej. Uważam, że wszystko, co było możliwe do zrobienia, zostało uregulowane rozporządzeniom Rady Ministrów na ten temat. Fundusz efektów wdrożeniowych w przedsiębiorstwach państwowych, wprowadzenie ulg w podatku dochodowym dla przedsiębiorstw realizujących zamówienia rządowe w dziedzinie postępu naukowo-technicznego, a przede wszystkim wyłączenie tych ulg z górnego pułapu tworzą w sumie korzystną sytuację dla działalności w tej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#KonradTott">Zgadzam się z wypowiedzią posła J. Maciszewskiego na temat jakości prac naukowych. Powinniśmy stworzyć taki system odbioru tych prac, który wzmagałby zainteresowanie ich jakością.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#KonradTott">W odniesieniu do podniesionego przez posła S. Urbana problemu propagowania i upowszechniania rozwiązań naukowo-technicznych chcę stwierdzić, że mamy tę sprawę na uwadze i we współpracy z Urzędem Patentowym przygotowujemy tu specjalny system informacji, z uwzględnieniem roli środków masowego przekazu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#ZbigniewPuzewicz">Uwagi zgłoszone w dyskusji dotyczyły zarówno projektu ustawy budżetowej, jak i innych problemów działalności poszczególnych resortów i urzędów. Przypominam, że związano z kwestiami budżetowymi problemy centralnych funduszów nauki i techniki zostaną rozpatrzone po uchwaleniu ustawy o tych funduszach. Projekt tej ustawy rozpatrywany będzie już wkrótce na wspólnym posiedzeniu zainteresowanych komisji sejmowych. Pragnę toż zwrócić uwagę, że nie było naszym zadaniem - ani też nie mieliśmy tej możliwości - rozpatrzenie całego planu prac badawczych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#SaturninZawadzki">Pragnę podziękować posłowi koreferentowi za trud wniesiony w przedstawienie zagadnień dotyczących PAN. Chcę się zatrzymać nad uwagą posła J. Maciszewskiego i zapewnić Komisję, że programy badawcze - zwłaszcza centralne programy badawczo-rozwojowe - są w poszczególnych fazach bardzo wnikliwie rozpatrywane przez specjalistów - zarówno w szkołach wyższych, jak i w komitetach naukowych PAN, w których składzie znajdują się przedstawiciele całej nauki polskiej. Działają specjalne komisje międzyresortowo dla przygotowania ostatecznej formy programów badawczych i oceny ich realizacji.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#SaturninZawadzki">Z kolei Komisja rozpatrzyła projekt budżetu państwa na 1986 rok w częściach dotyczących Urzędu Patentowego PRL, Polskiego Komitetu Normalizacji, Miar i Jakości oraz Państwowej Agencji Atomistyki.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#SaturninZawadzki">Informacji o zadaniach oraz projekcie budżetu Urzędu Patentowego PRL udzielił Wiceprezes Urzędu Ryszard Farfał: Wynalazczość i racjonalizację traktować należy jako elementy składowe postępu naukowo-technicznego, podlegające ogólnym uwarunkowaniom organizacyjno-ekonomicznym. Polityka patentowa może więc jedynie wspierać rozwój techniki, a nie zastępować ten rozwój. Stąd - po pierwsze - zadaniem Urzędu Patentowego jest ścisła współpraca z Urzędem Postępu Naukowo-Technicznego i wdrożeń, zwłaszcza w zakresie doskonalenia mechanizmów ekonomicznych i przepisów prawnych sprzyjających chłonności innowacyjnej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#SaturninZawadzki">Po drugie - troską Urzędu jest zapewnienie sprawnego załatwiania zgłoszeń wynalazków, wzorów użytkowych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych. Pomimo trudnych warunków, w jakich funkcjonuje Urząd Patentowy, (chroniczne niedobory wykwalifikowanej kadry, braki powierzchni biurowej i magazynowej, niedoskonałość wyposażenia w urządzenia techniczne), staramy się nie dopuścić do obniżenia wymagali jakościowych wobec naszych decyzji patentowych.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#SaturninZawadzki">Po trzecie - dbamy o utrzymywanie prawidłowych stosunków z zagranicą zarówno na forum RWPG, jak i z krajami zgrupowanymi w Światowej Organizacji Ochrony Własności Intelektualnej. Współpraca ta rozwija się pomyślnie i ani na chwilę nie ustał dopływ zagranicznej literatury patentowej, opisów patentowych i innych form informacji patentowej.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#SaturninZawadzki">To trzy płaszczyzny wyznaczają podstawowe kierunki działania Urzędu na 1986 r. i wokół nich koncentruje się praca samego Urzędu, jak również jego partnerów zgrupowanych w organizacjach społeczno-zawodowych - takich, jak NOT i organizacje młodzieżowe, środowisko rzeczników patentowych i inne.</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#SaturninZawadzki">Pragnę dodatkowo poinformować Komisję, że październikowe posiedzenie Prezydium Rządu i jego ustalenia w związku z rozpatrywanym raportem o stanie wynalazczości przyczynią się do bardziej skutecznego i efektywnego rozwoju wynalazczości i usprawnienia działalności Urzędu poprzez jego wzmocnienie kadrowe i lepsze wyposażenie.</u>
          <u xml:id="u-15.7" who="#SaturninZawadzki">I zastępca Prezesa Polskiego Komitetu Normalizacji, Miar i jakości Bolesław Adamski: W ubiegłym roku polska normalizacja obchodziła 60-lecie. Jej najbujniejszy rozwój przypada na lata Polski Ludowej. Obecny zbiór norm ok. 25,5 tys. Odpowiada wielkością zbiorom norm w krajach przemysłowo rozwiniętych o podobnym potencjale gospodarczym. Dobry jest też poziom techniczny norm: Polska Norma odpowiada na ogół poziomowi norm w krajach uprzemysłowionych.</u>
          <u xml:id="u-15.8" who="#SaturninZawadzki">Model prawno-organizacyjny polskiej normalizacji ukształtował się w latach 50-tych; określony jest w ustawie o normalizacji z 1961 r. Model ten w warunkach zreformowanej gospodarki wymaga pewnych przekształceń i modyfikacji. Równocześnie trzeba stwierdzić, że struktura organizacyjna normalizacji zdała egzamin w praktyce; bazuje ona na sieci ośrodków normalizacyjnych. Podobną strukturę ma normalizacja w innych krajach socjalistycznych. Zasadniczej przebudowie powinna natomiast ulec struktura rodzajowa norm państwowych.</u>
          <u xml:id="u-15.9" who="#SaturninZawadzki">Obecnie mamy system norm polskich - PN i norm branżowych - BN. Chcemy przejść na system dwuszczeblowy. Funkcjonowałyby normy polskie jako normy państwowe oraz normy organizacyjne, zwane inaczej zakładowymi. Normy branżowe straciły rację bytu i to nie tylko z uwagi na zmiany struktury organizacyjnej gospodarki i likwidację branż w ich dotychczasowym układzie. Optymalne wydaje się operowanie jednym zbiorem norm państwowych - PN oraz przyznanie silniejszej pozycji normom zakładowym (ZN), zwłaszcza tzw. przedmiotowym.</u>
          <u xml:id="u-15.10" who="#SaturninZawadzki">Polska norma powinna reprezentować możliwie najwyższy poziom techniczny, stąd konieczność większego zintegrowania prac normalizacyjnych oraz badawczo-rozwojowych. Prowadzimy rozmowy z Urzędem Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń w sprawie szerszego i głębszego wykorzystania przy tworzeniu norm rezultatów prac naukowo-badawczych, a także rezultatów międzynarodowej współpracy normalizacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-15.11" who="#SaturninZawadzki">Kolejny ważny problem to powiązanie polskiej normalizacji z normalizacją międzynarodową, w tym z RWPG. W skali międzynarodowej działają obecnie dwie organizacje normalizacyjne, obie afiliowane przy ONZ. Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (ISO) jest największą międzynarodową organizacją techniczną i ma status specjalistycznej agendy ONZ. Zrzesza 91 krajów członkowskich, a na koniec 1985 opracowała ok. 6.100 norm, co oznacza 220% wzrost w stosunku do 1975 r. Druga - to Międzynarodowa Komisja Elektrotechniczna IEC, która na koniec ub. r. miała opracowanych ok.1600 norm. Oznacza to, że obecnie obowiązuje w świecie ok. 7700 norm międzynarodowych. Jest to niezwykle istotne w międzynarodowym podziale pracy. Przyjmując za 100 liczbę norm będących przedmiotem zainteresowania Polski (tj. ok.70% stanu norm ISO i IEC) można przyjąć, że ponad 50% norm międzynarodowych zostało wdrożonych do norm polskich. Jest to wskaźnik, który można uznać za korzystny. Niekorzystnie jednak przedstawia się udział naszego kraju w międzynarodowych pracach normalizacyjnych i w działalności tych organizacji - głównie z uwagi na ograniczenia dewizowe.</u>
          <u xml:id="u-15.12" who="#SaturninZawadzki">W ramach RWPG działa Stała Komisja Normalizacyjna, która od 1975 r. ustanawia normy RWPG - w miejsce poprzednich zaleceń. Obecnie istnieje 5.215 norm RWPG, które wdrażane są w terminach ustalonych przy ich zatwierdzaniu. Normy te - co jest naturalne - zgodne są z normami międzynarodowymi.</u>
          <u xml:id="u-15.13" who="#SaturninZawadzki">W Komitecie zadania normalizacyjne realizowane są przez 8 specjalistycznych zespołów zatrudniających łącznie 105 osób. Ustawa o normalizacji dopuszcza odstępstwo od norm, jeśli producent nie ma technicznych możliwości ich przestrzegania. Rocznie wpływa ostatnio od 112 do 163 wniosków w tej sprawie, co oznacza, że sprawa dotyczy ok. 1,2% zbioru norm. Około 70% tych wniosków rozpatrywano dotychczas pozytywnie; z tego ok. 1/3 wiązała się z obniżeniem jakości wyrobów.</u>
          <u xml:id="u-15.14" who="#SaturninZawadzki">Kolejna dziedzina działalności Komitetu to metrologia. Jej model prawno-organizacyjny jest dość stabilny, co wynika z natury tego kierunku działania, mającego na celu zapewnienie jednolitości i dokładności narzędzi pomiarowych. Pracą tą zajmują się w ramach Komitetu specjalistyczne zakłady metrologiczne i laboratoria - łącznie ok. 320 osób. Prace badawczo rozwojowe mają na celu odtworzenie z wymaganą dokładnością jednostek miar jako wzorców państwowych oraz przeznaczenie ich do produkcji gospodarczej w systemie porównawczych wzorców kontrolnych. W ten sposób zapewnia się gospodarce stosowanie legalnych miar i legalizowanie narzędzi pomiarowych o wymaganej dokładności. Aktualny zakres i poziom techniczny prac metrologicznych zaspokajają zminimalizowano obecnie potrzeby gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-15.15" who="#SaturninZawadzki">Zadania z zakresu metrologii realizuje terenowa służba miar: 9 okręgowych urzędów miar i 66 urzędów obwodowych. Główne ich zadanie to legalizacja narzędzi pomiarowych, kontrola przestrzegania przepisów metrologicznych oraz kontrola jakości, polegająca głównie na kontroli przestrzegania norm. Terenowa służba miar zatrudnia 1317 osób.</u>
          <u xml:id="u-15.16" who="#SaturninZawadzki">Do zadań Komitetu należy również probiernictwo - kontrola zawartości metali szlachetnych w wyrobach przeznaczonych do obrotu towarowego oraz - prowadzone na życzenie - badania kamieni szlachetnych. Zajmują się tym dwa urzędy probiercze, zatrudniające 106 pracowników. Rocznie bada się i cechuje 1,5–1,8 mln sztuk wyrobów ze złota o masie ok. 4 t. łącznie oraz 6,5–7 mln sztuk wyrobów ze srebra o łącznej masie ok. 40 ton. Laboratorium Urzędu Probierczego w Krakowie dokonuje rocznie oceny ok. 3 tys. sztuk kamieni szlachetnych.</u>
          <u xml:id="u-15.17" who="#SaturninZawadzki">Niezwykle istotny w naszej działalności jest problem jakości. Można stwierdzić, że normalizacja, określająca poprzez normy państwowe wymagania techniczno-użytkowe wyrobów i metody ich badania oraz metrologia, zapewniająca stosowanie odpowiednich metod i technik pomiaru - to dwa podstawowe czynniki i zarazem warunki funkcjonowania państwowej kwalifikacji jakości. Dobrowolna kwalifikacja na znak jakości prowadzona jest już od ponad 25 lat i zyskała społeczne uznanie. Równolegle z tym systemem działa obowiązkowa kwalifikacja na świadectwo jakości. Łącznie systemem państwowej kwalifikacji jakości objętych jest około 63,5 tys. wyrobów przemysłowych, a w ujęciu wartościowym - ok. 12,5% produkcji przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-15.18" who="#SaturninZawadzki">Państwowa kwalifikacja jakości nie jest oczywiście polską specyfiką. W ostatnich lutach metody oddziaływania przez państwo na jakość produkcji za pośrednictwem systemów atestacji stały się w świecie popularne. Np. w Japonii niemal każdy wyrób przeznaczony na eksport podlega atestacji przez jednostkę niezależną od producenta. Funkcjonuje międzynarodowy system atestacji podzespołów elektronicznych, którego Polska jest jednym z założycieli.</u>
          <u xml:id="u-15.19" who="#SaturninZawadzki">Państwowa kwalifikacja jakości kierowana jest przez Centrum Badania Jakości Wyrobów PKNMiJ. Prowadzi ją samo Centrum oraz 20 upoważnionych do tego jednostek - z reguły instytutów naukowo-badawczych niezależnych od producenta. Badania prowadzą jednostki kwalifikacyjne oraz - na ich zlecenie - akredytowane w liczbie około 200 laboratoria innych instytutów naukowo-badawczych.</u>
          <u xml:id="u-15.20" who="#SaturninZawadzki">Zasadą ogólną jest, że organ kierowniczy w systemie państwowej kwalifikacji jakościowej powinien dysponować silną bazą laboratoryjno-doświadczalną. I tak np. w CSRS na powierzchni 22,5 tys. m2 badania kwalifikacyjne prowadzi 760 pracowników; odpowiednie dane dla Węgier wynoszą 11 tys. m2 i 430 osób. W Polsce dysponujemy w różnych miejscach powierzchnią laboratoryjno-doświadczalną 1650 m2 (w tym 760 m2 zagrożonych eksmisją) i 113 pracownikami. Wnioski nasuwają się same. Centrum Badania Jakości Wyrobów w ostatnich 15 latach przeżywa stagnację, a nawet regres.</u>
          <u xml:id="u-15.21" who="#SaturninZawadzki">Efektywność funkcjonowania państwowej kwalifikacji zależy od mechanizmów oddziaływania państwa na jakość. Dzięki kolejnym trzem uchwałom rządu stworzony został w ramach reformy gospodarczej stosunkowo dobrze skonstruowany mechanizm ekonomicznego oddziaływania na jakość. W praktyce nie funkcjonuje on jednak należycie. Elementami tego mechanizmu są ceny, podatki, preferencje i sankcje, płace, odpowiedzialność cywilna i stosunki umowne, gwarancje, kontrole i odbiory jakościowe.</u>
          <u xml:id="u-15.22" who="#SaturninZawadzki">Główne powody słabego funkcjonowania tego mechanizmu to przede wszystkim niedostateczna podaż masy towarowej i często monopolistyczne pozycja producenta, co pociąga za sobą słabą zdolność reklamacyjną konsumenta oraz podatność na ustępstwa w stosunkach umownych z producentem.</u>
          <u xml:id="u-15.23" who="#SaturninZawadzki">Istnieją też obiektywne przyczyny niedostatecznej jakości wyrobów. Zaliczyć do nich można słabe zaopatrzenie materiałowo-techniczne, dekapitalizację majątku trwałego, niedostateczne niekiedy kwalifikacje kadr pracowniczych, a wreszcie zbyt słabo motywujący w sferze jakości system płac.</u>
          <u xml:id="u-15.24" who="#SaturninZawadzki">System państwowej kwalifikacji jakości sprzężony z dobrze funkcjonującym mechanizmem ekonomicznego oddziaływania państwa na jakość jest najbardziej skutecznym narzędziem zapewniania i stymulacji jakości produkcji.</u>
          <u xml:id="u-15.25" who="#SaturninZawadzki">Informacji o podstawowych problemach i zadaniach Państwowej Agencji Atomistyki udzielił prezes PAA Mieczysław Sowiński: Państwowa Agencja Atomistyki prowadzi działalność badawczą, rozwojową i wdrożeniową w zakresie atomistyki, w produkcji urządzeń, aparatury i źródeł promieniowania dla szerokiego zastosowania w medycynie, rolnictwie i przemyśle, w działalności nadzoru i kontroli nad prawidłowością wytwarzania i wykorzystywania energii jądrowej w kraju.</u>
          <u xml:id="u-15.26" who="#SaturninZawadzki">Dwa są węzłowe problemy w działalności Państwowej Agencji Atomistyki wymagające szczególnej troski oraz zainteresowania komisji sejmowej. Pierwszy problem - to konieczność modernizacji bazy badawczej i produkcyjnej atomistyki, szczególnie w zakresie produkcji izotopów promieniotwórczych. Wszelkie zastosowania energii i urządzeń związane są z produkcją izotopów promieniotwórczych. Dotyczy to medycyny, przemysłu, ochrony środowiska. Nasza baza badawcza i produkcyjna budowana była na przełomie lat 50 i 60. Jeśli nie podejmiemy modernizacji, niektóre obiekty tej bazy trzeba będzie wyłączyć z eksploatacji, a tym samym ograniczyć nasze możliwości wykorzystywania źródeł promieniowania.</u>
          <u xml:id="u-15.27" who="#SaturninZawadzki">Drugi problem - to wykorzystanie możliwości, jakie tkwią w zastosowaniu promieniowania jonizującego dla konserwacji żywności. Metoda ta ma wielkie walory zarówno dla poprawy jakości, jak i ochrony zdrowia. Trzeba będzie przekonać opinię publiczną o walorach tej techniki i rozszerzyć jej stosowanie.</u>
          <u xml:id="u-15.28" who="#SaturninZawadzki">Uwagi do projektu ustawy budżetowej w części dotyczącej Urzędu Patentowego PRL zreferował poseł Andrzej Gawłowski (PZPR): Dla realizacji zadań społeczno-gospodarczych ujętych w Centralnym Planie Rocznym na 1986 r. niezbędne jest zapewnienie zdecydowanego przyspieszenia tempa postępu technicznego, w tym także przez lepsze i sprawniejsze sterowanie oraz wykorzystanie wynalazczości i inicjatyw racjonalizatorskich załóg. Dlatego niezbędne są działania zmierzające do podniesienia rangi wynalazczości oraz zwiększenia zdolności wdrożeniowej projektów wynalazczych.</u>
          <u xml:id="u-15.29" who="#SaturninZawadzki">W Sejmie trwa dyskusja nad zmianami w metodach zarządzania nauką i postępem technicznym, które mają zostać wprowadzone w przyszłym roku. Urząd Patentowy PRL uważa słusznie, że należy oddać badaniom i kontroli stan realizacji ważniejszych wynalazków krajowych, zwłaszcza objętych zamówieniami rządowymi. Pozytywnie należy ocenić zadania przyjęte przez Urząd Patentowy PRL w zakresie doskonalenia i prawidłowego wykorzystania zachęt ekonomicznych dla rozwoju wynalazczości.</u>
          <u xml:id="u-15.30" who="#SaturninZawadzki">Prace legislacyjne Urzędu Patentowego będą koncentrowały się wokół projektu ustawy i przepisów wykonawczych dot. wzorów przemysłowych oraz nowelizacji ustawy o rzecznikach patentowych. Projekt poddany zostanie dyskusji środowiskowej, co powinno mieć pozytywny wpływ na zawarte w nim sformułowania oraz na dalszy rozwój wynalazczości.</u>
          <u xml:id="u-15.31" who="#SaturninZawadzki">Przyznawanie praw wyłącznych na wynalazki i wzory użytkowe, co stanowi jedno z głównych statutowych zadań Urzędu, uzależnione jest od potencjału kadrowego ekspertów zajmujących się badaniem wynalazków. Obserwuje się niepokojące zjawisko odpływu wysoko kwalifikowanych specjalistów i dlatego niezbędne jest energiczne przeciwdziałanie tej niekorzystnej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-15.32" who="#SaturninZawadzki">Niepokoi informacja, że Urząd Patentowy przewiduje dalsze przedłużanie się czasu badania zgłoszeń o udzielenie patentu tymczasowego i badań wzorów użytkowych. Należy zaznaczyć, że z punktu widzenia prawa dopiero uzyskanie patentu umożliwia pełną ochronę praw autorskich, a zwłaszcza praw właściciela wynalazku. Zakładając dalszy rozwój wynalazczości oraz zastosowania wynalazków łącznie z obrotem w skali międzynarodowej, stan zatrudnienia specjalistów prowadzących badania patentowe należy uznać jako bardzo zły. Powoduje to przedłużanie się czasu od zgłoszenia projektu wynalazczego do wydania decyzji - niekiedy nawet do 4 lat. Nasza Komisja powinna podjąć w tej sprawie stosowne działania, aby utrzymać kadrę specjalistów badań patentowych.</u>
          <u xml:id="u-15.33" who="#SaturninZawadzki">Z przedstawionego planu zadań w zakresie informacji patentowej wynika, że Urząd Patentowy z dużą troską podchodzi do tych działań. Z uwagi na trudności w dostępie do literatury źródłowej szczególne znaczenie ma stałe doskonalenie systemu informacji patentowej. Prowadzone będą nadal prace związane z budową specjalistycznego systemu informacji patentowej w ramach krajowego oraz międzynarodowego systemu tej informacji.</u>
          <u xml:id="u-15.34" who="#SaturninZawadzki">Budżet Urzędu Patentowego powinien zapewnić realizację wszystkich zadań merytorycznych. Planowane dochody mają osiągnąć kwotę 232 mln zł i będą większe o 2,2% od przewidywanego wykonania w 1985 r. Wzrost ten wynika ze spodziewanego wzrostu liczby wynalazków, wzorów użytkowanych i znaków towarowych.</u>
          <u xml:id="u-15.35" who="#SaturninZawadzki">Wydatki osiągną kwotę 310 mln zł, czyli będą o 6,8% większe od przewidywanego wykonania w roku bieżącym. Z przedstawionych materiałów nie wynika, czym spowodowany będzie wzrost wydatków.</u>
          <u xml:id="u-15.36" who="#SaturninZawadzki">Należy wyrazić nadzieję, że Urząd Patentowy wykorzysta planowane środki budżetowe w sposób właściwy i racjonalny i zapewni wykonanie wszystkich swoich statutowych obowiązków.</u>
          <u xml:id="u-15.37" who="#SaturninZawadzki">Uwagi do projektu ustawy budżetowej w części dotyczącej Polskiego Komitetu Normalizacji, Miar i Jakości przedstawił poseł Mieczysław Frącki (PZPR): Komitet zajmuje się wieloma zagadnieniami o dużej doniosłości dla rozwoju gospodarczego i technicznego kraju. Jest centralnym organem normalizacji miar i narzędzi pomiarowych, probiernictwa oraz jakości wyrobów, usług i obiektów budowlanych. Normalizacja - poprzez stanowienie w normach wymagań techniczno-użytkowych i metod ich sprawdzania - oraz metrologia jako podstawa zobiektywizowanych pomiarów w zakresie ustalonych wymagań wyznaczają zakres państwowej kwalifikacji jakości wyrobów. Przewiduje się, że do końca br. obowiązywać będzie 11 tys. polskich norm i 14.400 norm branżowych.</u>
          <u xml:id="u-15.38" who="#SaturninZawadzki">Zakres przedmiotowy i efektywność oddziaływania systemu państwowej kwalifikacji jakości wyrobów przemysłowych na poziom i jakość produkcji zależą od wielkości i sprawności działania niezależnej od producentów bazy laboratoryjno-badawczej. W ramach Komitetu państwową kwalifikację jakości wyrobów prowadzi Centralne Biuro Jakości Wyrobów współpracujące z 18 jednostkami naukowo-badawczymi. Bardzo szczupła baza Centralnego Biura Jakości Wyrobów, znacznie mniejsza od tych, którymi dysponuje NRD czy Czechosłowacja, nie pozwala na rozwinięcie tej działalności. Obecnie kwalifikacją objętych jest tylko około 7% wartości produkcji przemysłowej. Jest to jeden z istotnych hamulców ograniczających możliwości oddziaływania państwa na kształtowanie poziomu jakości wyrobów. Przewiduje się w 1986 r. rozszerzenie obowiązkowej kwalifikacji jakości na główne wyroby przemysłowe oraz ukierunkowanie działalności normalizacyjnej i metrologicznej na dziedziny przemysłu warunkujące postęp techniczny w gospodarce. Przewiduje się również intensyfikację współpracy z zagranicą.</u>
          <u xml:id="u-15.39" who="#SaturninZawadzki">Projekt budżetu w części dotyczącej Komitetu przewiduje kwotę 496.900 tys. zł po stronie dochodów, co stanowi 80% przewidywanego wykonania w 1985 r. Po stronie wydatków przewiduje się kwotę 575.612 tys. zł, co stanowi wzrost o 11% w stosunku do wykonania roku bieżącego. Wydatki bieżące wyniosą 405.212 tys. zł; o 7% wzrastają wydatki na inwestycje i kapitalne remonty. Wzrost wydatków bieżących w stosunku do przewidywanego wykonania w roku bieżącym należy uznać za uzasadniony, natomiast nakłady inwestycyjne w wysokości 170 mln zł należy uznać za wysoce niewystarczające wobec bardzo skromnej bazy laboratoryjno-badawczej i w stosunku do zadań Komitetu. Brak jest przekonywujących argumentów uzasadniających spadek dochodów aż do 20% w stosunku do przewidywanego wykonania budżetu w br.</u>
          <u xml:id="u-15.40" who="#SaturninZawadzki">Wnioskuję o przyjęcie projektu budżetu w części dotyczącej PKNMiJ. Z uwagi na dramatyczne pogarszanie się jakości produkcji i usług, utrzymujący się stan niezrównoważenia rynku oraz fakt, że podstawowe regulacje prawne Komitetu nie są dostosowane do działania w warunkach reformy gospodarczej, a także z uwagi na konieczność włączenia działań Komitetu do przyspieszonego wdrażania postępu technicznego i modernizacji gospodarki wnioskuję, aby kierownictwo Komitetu opracowało w ciągu 3–5 miesięcy program działań doraźnych na okres 2–3 lat i aby program ten został przedstawiony naszej Komisji.</u>
          <u xml:id="u-15.41" who="#SaturninZawadzki">Uwagi do projektu budżetu Państwowej Agencji Atomistyki przedstawiła poseł Danuta Grzywaczewska (PZPR): Państwowa Agencja Atomistyki nadzoruje działalność 4 instytutów naukowych, Centralnego Laboratorium Ochrony Radiologicznej oraz Zjednoczonych Zakładów Urządzeń Jądrowych „Polon”. Zatrudnienie w jednostkach PAA wynosi 7,4 tys. pracowników, z czego 4,4 tys. w instytutach i 5 tys. w zakładach „Polon”. System organizacyjny atomistyki jest przejrzysty i pozwala na prowadzenie stałej i bezpośredniej koordynacji działań zarówno w sferze nauki, jak i produkcji. Działania w obu tych dziedzinach przedstawiono w informacji w sposób czytelny i rzeczowy. Informacja zawiera wszystkie podstawowe dane o przedsięwzięciach PAA zarówno w 1986 r., jak i w latach 1986–1990.</u>
          <u xml:id="u-15.42" who="#SaturninZawadzki">W informacji ujęto kompleks przedsięwzięć w dziedzinie atomistyki uwzględniających potrzeby gospodarki narodowej. Większość programowych prac dotyczy opracowywania nowych metod technologii oraz aparatury kontrolno-pomiarowej dla medycyny, gospodarki żywnościowej, energetyki jądrowej, procesów fizyko-chemicznych w budownictwie i przemyśle, technologii materiałowych i ochrony środowiska. Wiele miejsca w programie zajmują metody i urządzenia przeznaczone do zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej.</u>
          <u xml:id="u-15.43" who="#SaturninZawadzki">Równolegle programowane są zadania wynikające z kontynuowania zamówień rządowych; przewiduje się także poważny rozwój produkcji wyrobów i usług na eksport, w tym do krajów II obszaru płatniczego.</u>
          <u xml:id="u-15.44" who="#SaturninZawadzki">Truizmem byłoby przekonywanie o nowoczesności i precyzji metod stosowanych w atomistyce. Trzeba jednak dodać, że produkcja wyrobów i usług w jednostkach atomistyki charakteryzuje się niską energochłonnością i materiałochłonnością, co ma szczególne znaczenie dla naszej gospodarki. Proponuję udzielenie poparcia dla programu i przyjętych kierunków działań Państwowej Agencji Atomistyki.</u>
          <u xml:id="u-15.45" who="#SaturninZawadzki">Budżet Państwowej Agencji Atomistyki na rok 1986 zamyka się kwotą 1.600.200 zł, która jest mniejsza o 73 mln aniżeli w 1985 r.</u>
          <u xml:id="u-15.46" who="#SaturninZawadzki">Planowane wydatki budżetowe będą przeznaczone w 52,5% na działalność naukowo-badawczą, 35,1% na rzecz organizacji międzynarodowych, na współpracę naukowo-badawczą z zagranicą oraz 7% na dofinansowanie i inwestycje instytutów i inne. Struktura wydatków jest, jak sądzę, prawidłowa a proponowany podział wydatków zapewnia realizację zadań 1986 r.</u>
          <u xml:id="u-15.47" who="#SaturninZawadzki">Osobnym zagadnieniem są wydatki inwestycyjne. Dotacje budżetowe zostały przyznane tylko na kontynuację modernizacji Zakładu Techniki Radiacyjnej Instytutu Chemii i Techniki Jądrowej. Nie uwzględniono natomiast dotacji budżetowej w kwocie 963 mln zł na rozpoczętą w 1985 r. modernizację bazy Ośrodka Reaktorów i Produkcji Izotopów Energii Atomowej, przyznanej postanowieniem Prezydium Rządu nr 49/85 z 3 czerwca 1985 r. Prezydium Rządu stwierdziło, że modernizacja bazy Ośrodka jest konieczna dla zapewnienia rozwoju produkcji izotopów, głównie dla potrzeb służby zdrowia i przemysłu krajowego oraz ze względu na bezpieczeństwo jądrowe przy eksploatacji obiektów techniki jądrowej, a także warunki odkażania opadów promieniotwórczych, ich unieszkodliwianie i składowanie. Jest to więc inwestycja modernizacyjna o bardzo poważnym znaczeniu gospodarczym, warunkująca zapewnienie bezpieczeństwa jądrowego Świerka i okolicy oraz wywiązania się z odpowiednich umów międzynarodowych. Sprawa ta, moim zdaniem, wymaga rozważenia w Komisji Planowania Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#RyszardFarfał">Chciałbym podziękować za wnikliwy i życzliwy koreferat posła A. Gawłowskiego. Cieszymy się, że nasze stanowisko spotyka się ze zrozumieniem, szczególnie jeśli chodzi o podwyżki uposażeń. Po posiedzeniu Prezydium Rządu otrzymaliśmy promesę pomocy finansowej w części dotyczącej funduszu płac. Nasze żądania podwyżek płac o ok. 20% oznaczają wydatki rzędu 30 mln zł rocznie. Płace w części budżetu dotyczącej administracji państwowej wzrosną zaledwie o 2%. Wzrost ten jest wynikiem ruchu cen i wzrostu opłat na składki za członkostwo w organizacjach międzynarodowych. O 10% wzrosną środki na naukę, co jest podyktowane drastycznym wzrostem cen usług poligraficznych. We wzroście tym ujęto także 5% przyrost etatów w tej dziedzinie. W tej chwili Urząd, w trosce o szybsze informowanie, przechodzi na własną poligrafię. Dzięki temu, skróceniu ulegną terminy wszelkich publikacji.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#RyszardFarfał">Korzystając z okazji odpowiem na pytanie posła S. Urbana zadane ministrowi K. Tottowi, a dotyczące upowszechniania nowych rozwiązań technicznych. Uważam, że znowelizowana ustawa Prawo wynalazcze oraz rozporządzenie wykonawcze Rady Ministrów powinny przyczynić się do szybszego upowszechniania wynalazków. Szczególnie liczę na zniwelowanie różnic w wynagrodzeniach. twórców wynalazków między pierwszym a następnymi wykorzystaniami wynalazków w praktyce. Niewątpliwie spowoduje to wzrost zainteresowania ponownym wdrożeniem wynalazku ze strony twórców. Jest to jednak tylko część problemu. Wsparciem dla tych działań będzie niewątpliwie instytucja licencji krajowej oraz zniżka opłat za ochronę patentową. W wyniku reformy gospodarczej być może także zakłady pracy bardziej zainteresują się wdrażaniem wynalazków.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#ZbigniewPuzewicz">Jest to tylko część problemów. Przypuszczalnie istnieje wiele barier nie pozwalających na wielokrotne wykorzystanie wynalazku. Taki hamulec stanowi np. system obliczania efektów ekonomicznych wynalazku.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#ZbigniewPuzewicz">Pierwszy zastępca prezesa Polskiego Komitetu Normalizacji, Miar i Jakości Bolesław Adamski: Dziękuję posłowi M. Frąckiemu za życzliwy stosunek do potrzeb Komitetu. Koreferent słusznie zauważył, że nakłady w wysokości 170 mln zł w zestawieniu ze stanem wyposażenia Centrum Badania Jakości wyrobów to suma niewysoka. Niestety, nasze możliwości gospodarcze nie pozwalają na modernizację. W poprzednich latach wielokrotnie podnosiliśmy sprawę budowy nowych laboratoriów. W latach siedemdziesiątych nie znalazło to zrozumienia. U porównaniu do innych krajów socjalistycznych, np. Czechosłowacji czy Węgier, nasza baza laboratoryjna jest ok. 15 razy mniejsza.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#ZbigniewPuzewicz">Zwrócono uwagę na różnicę w planie dochodów bieżących między rokiem 1986 a bieżącym. Chciałbym wyjaśnić, że od nowego roku nasze wpłaty do budżetu z tytułu podatku od płac będziemy odprowadzali bezpośrednio do izb skarbowych. Stanowić to będzie 17 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#ZbigniewPuzewicz">Koszty osobowe i rzeczowe wzrosną o ok. 122 mln zł. Jest to właśnie ta różnica w przychodach między rokiem 1985 a 1986.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#ZbigniewPuzewicz">Poseł M. Frącki zwrócił uwagę na zmniejszenie zatrudnienia Komitecie o 6%. Jak wiadomo, urzędy centralne mają corocznie obowiązek ograniczać swoje zatrudnienie. Nie bierze się pod uwagę, że nie jesteśmy urzędem typowym. Zatrudniamy pracowników technicznych i realizujemy funkcje techniczne. W związku z tym nasze zadania rosną i powinniśmy odpowiednio zwiększać zatrudnienie.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#ZbigniewPuzewicz">Nie mogę się zgodzić z opinią na temat obniżania się jakości wyrobów. Nasze badania wykazały zahamowanie tego spadku, a nawet pewien postęp. Kilka lat temu odrzucaliśmy 45% produktów jako wyroby poniżej jakości, podczas gdy w tym roku odrzuciliśmy jedynie 25%. Moim zdaniem, jednym ze słabszych ogniw systemu wymuszania jakości są płace, nie spełniające funkcji motywacyjnych. Zgadzam się z propozycją, byśmy w ciągu kilku miesięcy (sugeruję II kwartał przyszłego roku) przedstawili syntetyczną analizę kształtowania się jakości i funkcjonowania instrumentów ekonomicznego oddziaływania na jakość.</u>
          <u xml:id="u-17.6" who="#ZbigniewPuzewicz">W uchwale Rady Ministrów mowa jest o 50 tys. analiz jakości rocznie. Czy Komitet przygotowany jest do tej ilości analiz?</u>
          <u xml:id="u-17.7" who="#ZbigniewPuzewicz">Pierwszy zastępca Polskiego Komitetu Normalizacji, Miar i Jakości Bolesław Adamski: Tak, możemy dokonywać takiej ilości kwalifikacji jakościowych rocznie. Nie możemy jednak tej sumy mnożyć przez 5, gdyż zdarzają się produkty, które musimy kwalifikować co roku. Wobec tego ilość przebadanych przez nas produktów w ciągu pięciolatki jest mniejsza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#MieczysławSowiński">Dziękuję za poparcie naszych wniosków. Biorąc pod uwagę, że w ciągu najbliższego półrocza Komisja będzie często spotykała się z problemem atomistyki ze względu na projekt ustawy o prawie atomowym, chciałbym zaprosić przedstawicieli do odwiedzenia Świerku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#StanisławUrban">W przedstawionym programie Urzędu Patentowego PRL w części dotyczącej prac legislacyjnych nie ma mowy o nowych metodach naliczania efektów ekonomicznych związanych z zastosowaniem wynalazku Obecnie obowiązujące zarządzenie jest już zdezaktualizowane. Czy są Jakieś projekty nowych aktów prawnych na ten temat?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#RyszardFarfał">Zarządzenie tego rodzaju jest w fazie opracowania w Urzędzie Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń. W ciągu paru tygodni powinno się ono ukazać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#ZbigniewPuzewicz">Z dyskusji oraz koreferatów wnioskuję, że wszyscy uznali za celowe poparcie przedstawionych nam projektów budżetu. W koreferatach znalazła się tylko jedna uwaga budżetowa, dotycząca Państwowej Agencji Atomistyki. Zgłoszono propozycję, abyśmy opowiedzieli się za przyznaniem PAA 963 mln zł na kontynuowanie inwestycji. Czy ktoś jest przeciwko takiej uchwale? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#ZbigniewPuzewicz">Ponadto wpłynęły dwa wnioski merytoryczne o istotnym znaczeniu. Pierwszy wynikający z dyskusji i sformułowany przez posła E. Kowalczyka dotyczy analizy całokształtu działalności badawczo-rozwojowej przewidywanej do sfinansowania z projektowanego Centralnego Funduszu Rozwoju Nauki i Techniki. Komisja rozpatrując projekt ustawy budżetowej ograniczyła rozważania jedynie do problematyki finansowanej z budżetu państwa w dziale „Nauka”. W związku z tym jest propozycja o zwrócenie się do Komitetu ds. Nauki i Postępu Technicznego przy Radzie Ministrów o przedstawienie Komisjom Nauki i Postępu Technicznego oraz Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów w terminie do połowy 1986 r. koncepcji koordynacji merytorycznej i kontroli efektywności prac badawczo-rozwojowych realizowanych w skali kraju.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#ZbigniewPuzewicz">Drugi wniosek, zgłoszony przez posła M. Frąckiego, o następującej treści: ze względu na pogorszenie się jakości produkcji, utrzymujący się stan niezrównoważenia rynku oraz niepełne dostosowanie regulacji prawnych dotyczących działania Polskiego Komitetu Normalizacji, Miar i Jakości w warunkach reformy - komisja wnioskuje o przygotowanie i przedstawienie komisjom sejmowym przez PKNMiJ (w terminie do kwietnia 1986 r.) „Informacji o jakości wyrobów przemysłowych, instrumentach prawnych i ekonomicznych w zakresie jakości oraz uwarunkowaniach ich efektywnego funkcjonowania w gospodarce”. Informacja ta powinna być przedstawiona zainteresowanym komisjom sejmowym, w tym również Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów. Zdaniem komisji powinna ona również stać się przedmiotem obrad Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#ZbigniewPuzewicz">Komisja przyjęła projekt ustawy budżetowej w częściach dotyczących: Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Urzędu Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń, Polskiej Akademii Nauk, Urzędu Patentowego PRL, Polskiego Komitetu Normalizacji, Miar i Jakości oraz Państwowej Agencji Atomistyki wraz z propozycją dotyczącą budżetu PAA.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#ZbigniewPuzewicz">Upoważniono prezydium do sformułowania uwag i wniosków merytorycznych i przedstawienia ich Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>