text_structure.xml 75.6 KB

Edit Raw Blame History Permalink

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#PiotrSkórzewski">W dniu 7 lipca 1981 r. Komisja Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa, obradująca pod przewodnictwem posła Henryka Szafrańskiego (PZPR), rozpatrzyła:</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#PiotrSkórzewski">- sprawozdanie rządu z wykonania planu i budżetu za 1980 r. wraz z uwagami Najwyższej Izby Kontroli w częściach dotyczących ministerstw: hutnictwa, przemysłu maszynowego oraz przemysłu maszyn ciężkich i rolniczych;</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#PiotrSkórzewski">- informację o działalności Zespołu NIK Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa.</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#PiotrSkórzewski">W obradach udział wzięli przedstawiciele nowopowstałego Ministerstwa Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z ministrem Zbigniewem Szałajdą, byłego Ministerstwa Hutnictwa z wiceministrem Jerzym Woźniakiem, byłego Ministerstwa Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych z wiceministrem Eugeniuszem Szatkowskim, byłego Ministerstwa Przemysłu Maszynowego z wiceministrem Edwardem Meisnerem, przedstawiciele NIK, Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, Ministerstwa Finansów.</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#PiotrSkórzewski">Podstawą dyskusji była ocena przedstawiona przez dyrektora Zespołu NIK - Stanisława Grodzkiego: W trudnych warunkach 1980 roku resorty: hutnictwa, przemysłu maszyn ciężkich i rolniczych oraz przemysłu maszynowego nie zdołały wykonać w pełni podstawowych zadań określonych w NPSG na ten rok.</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#PiotrSkórzewski">W resorcie hutnictwa sprzedaż produkcji i usług zrealizowano - w cenach porównywalnych - w 98,3%, z niedoborem wynoszącym 5,4 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#PiotrSkórzewski">Planu produkcji nie wykonała połowa spośród dziesięciu zjednoczeń i kombinatów zgrupowanych w tym resorcie. Wskutek niedoboru produkcji, hutnictwo nie zaspokoiło potrzeb głównych odbiorców, zwłaszcza gdy chodzi o wyroby walcowane.</u>
          <u xml:id="u-1.7" who="#PiotrSkórzewski">Przy niepełnym zrealizowaniu ogólnych zadań produkcyjnych z nadwyżką - 7,2% - wykonane zostały zadania w dziedzinie produkcji rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-1.8" who="#PiotrSkórzewski">Z nadwyżką resort hutnictwa zrealizował zadania eksportowe. Plan eksportu został wykonany w 101,1%, w tym do drugiego obszaru płatniczego w 100,2%. Osiągnięta w 1980 roku wartość eksportu w kwocie 5,335 mln zł dew. była o 58 mln zł dew. wyższa od planowanej oraz o 1,010 mln zł dew. wyższa niż w 1979 r.</u>
          <u xml:id="u-1.9" who="#PiotrSkórzewski">Niedostateczną efektywnością charakteryzowała się w 1980 roku działalność inwestycyjna resortu. Planowano oddanie do użytku obiektów o wartości kosztorysowej 22.392 mln zł, zrealizowano natomiast obiekty o wartości 7,615 mln zł. W tej sytuacji przyrost zdolności produkcyjnych z tytułu przyjęcia do eksploatacji nowych obiektów, planowany w kwocie 13, 4 mld zł wyniósł 5,1 mld zł, tj. 38 procent.</u>
          <u xml:id="u-1.10" who="#PiotrSkórzewski">W wyniku wydłużenia cyklu realizacji wielu inwestycji uległy zwiększeniu o 8 mld zł środki zamrożone w inwestycjach rozpoczętych - łącznie do kwoty 72 mld zł. W działalności inwestycyjnej w niedostatecznym stopniu uwzględniona zostanie modernizacja starego hutnictwa. Jak wykazały kontrole NIK, program modernizacyjny opracowany na lata 1976–80 został zrealizowany zaledwie w 50%. Nie osiągnięto więc zakładanych efektów, w postaci poprawy produkcji hutniczej i rodzajów przetwórstwa oraz ograniczenia szkodliwego wpływu na środowisko naturalne.</u>
          <u xml:id="u-1.11" who="#PiotrSkórzewski">Akumulacja resortu hutnictwa w 1980 r. wyniosła 12,4 mld zł, co stanowiło 112,1% wielkości założonej w NPSG. O uzyskaniu akumulacji w tej wysokości zadecydowała podwyżka cen srebra, która przyniosła dodatkowe wpływy w kwocie 8,7 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-1.12" who="#PiotrSkórzewski">Ustalone w ustawie budżetowej dochody z resortu hutnictwa do budżetu centralnego zrealizowane zostały w 108,9%. W porównaniu z 1979 r. były one wyższe o 5,5%.</u>
          <u xml:id="u-1.13" who="#PiotrSkórzewski">Wyniki uzyskane przez resort hutnictwa w 1980 r. wykazują regres w wielu dziedzinach gospodarowania. Dla przeciwdziałania występującym niekorzystnym zjawiskom kierownictwo resortu podejmowało szereg działań, które częściowo ograniczyły ujemne dla gospodarki skutki, wynikające z niepełnego realizowania przez resort planowanych zadań.</u>
          <u xml:id="u-1.14" who="#PiotrSkórzewski">Wnioski Ministerstwa w tym zakresie były słuszne i adekwatne do sytuacji gospodarczej kraju. W związku z tym celowe wydaje się ich poszerzenie o kierunki działania zmierzające do poprawy gospodarności i efektywności, ogólne wzmocnienie dyscypliny we wszystkich dziedzinach gospodarowania oraz wdrażanie skutecznych środków w zakresie kontroli funkcjonalnej.</u>
          <u xml:id="u-1.15" who="#PiotrSkórzewski">W 1980 r. w resorcie przemysłu maszyn ciężkich i rolniczych, zamiast planowanego wzrostu wartości sprzedaży produkcji i usług o około 3% w porównaniu z rokiem poprzednim, nastąpił jej spadek o 0,5%, skorygowane zadania NPSG zrealizowane zostały w 97,7% - z niedoborem 6,7 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-1.16" who="#PiotrSkórzewski">Niezadowalająca i niepełna była realizacja asortymentowych planów produkcji, w tym również grup wyrobów objętych NPSG. Z 39 grup asortymentowych tego rodzaju nie wykonano w pełni planowanych zadań w 20 grupach wyrobów. Jak wynika z danych resortu, zadania planu w zakresie dostaw sprzętu dla rolnictwa, określone na kwotę 32,9 mld zł, zostały przez resort zrealizowane w 101,4%. Przeprowadzone badania kontrolne wykazały, że zwiększone wartości dostaw maszyn i urządzeń rolniczych było głównie wynikiem wzrostu cen, a także preferowania produkcji wysokowydajnych maszyn i urządzeń, przeznaczonych przede wszystkim dla gospodarstw wielkotowarowych.</u>
          <u xml:id="u-1.17" who="#PiotrSkórzewski">W 1980 r. nie osiągnięto zadowalającej poprawy w zakresie zaopatrzenia rolnictwa w części zamienne. Z ustaleń kontrolnych NIK wynika, że pomimo wzrostu w okresie ostatnich 5-ciu lat wartości dostaw części o 78%, potrzeby rolnictwa w tym zakresie nie były zaspokajane, a także nie zrealizowano w pełni asortymentowych dostaw części.</u>
          <u xml:id="u-1.18" who="#PiotrSkórzewski">Mimo niewątpliwych trudności produkcyjnych, resort zdołał zrealizować w 112,2% zadania NPSG w zakresie dostaw wyrobów na zaopatrzenie rynku.</u>
          <u xml:id="u-1.19" who="#PiotrSkórzewski">Zróżnicowana była realizacja zadań eksportowych. Dostawy eksportowe ogółem zrealizowano w 95,1%, w tym do II obszaru płatniczego w 80,1%, natomiast planowane dostawy do krajów I obszaru płatniczego wykonane zostały z nadwyżką w 100,4%. Mimo znanych trudności produkcyjnych osiągnięta w 1980 roku wartość eksportu była większa niż w roku poprzednim ogółem o 47 mln zł dew., a do krajów Ⅰ obszaru płatniczego o 172 mln zł dew. Poniżej wielkości planowanych kształtował się import z krajów I obszaru płatniczego - spadek o 6,4%, natomiast przekroczono import z II obszaru płatniczego o 15%.</u>
          <u xml:id="u-1.20" who="#PiotrSkórzewski">W 1980 r. resort przemysłu maszyn ciężkich i rolniczych posiadał ogółem 57 licencji, z których 47 wykorzystano w produkcji. Wartość produkcji wyrobów licencyjnych wyniosła ogółem 8,812 mln zł, natomiast eksport 338 mln zł dew. Przeprowadzone kontrole zastosowania licencji wykazały, że osiągnięte efekty ekonomiczne z tego tytułu są niewspółmiernie niskie w porównaniu do planowanych w okresie podejmowania decyzji o zakupie licencji.</u>
          <u xml:id="u-1.21" who="#PiotrSkórzewski">Niedostateczną efektywnością charakteryzowała się w 1980 r. działalność inwestycyjna resortu. Przekroczone zostały o 11,4% nakłady na zakupy inwestycyjne, przy jednoczesnym zrealizowaniu robót budowlano-montażowych w 88,7%. W szczególności niskie było zaawansowanie robót budowlano-montażowych w ZPC „Ursus” (74,6%). W rezultacie opóźnień w działalności inwestycyjnej w 1980 roku wartość niezagospodarowanych maszyn i urządzeń wzrosła w tym okresie o 99,6% tj. kwoty 6,4 mld zł, w tym importowanych z II obszaru płatniczego do 4,9 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-1.22" who="#PiotrSkórzewski">W 1980 r. akumulacja finansowa z całokształtu działalności resortu maszyn ciężkich i rolniczych wyniosła 33,3 mld zł - tj. 92,9% skorygowanego NPSG. Nieosiągnięcie planowanej akumulacji wynikało przede wszystkim z niepełnej realizacji planów sprzedaży (96,7%), przekroczenia poziomu kosztów produkcji o 1,1%, a także ujemnego salda strat i zysków wynoszącego około 1,9 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-1.23" who="#PiotrSkórzewski">Planowane wydatki budżetowe w wysokości 9,9 mld zł wykonano w 65,5%. Na stan ten wpłynęło głównie niepobranie w 1980 r. w łącznej wysokości 3,6 mld zł należnej zryczałtowanej akumulacji oraz nielimitowanie dotacji budżetowej, a także niewykonanie zadań w zakresie eksportu i planowanej produkcji wyrobów dotowanych.</u>
          <u xml:id="u-1.24" who="#PiotrSkórzewski">Z przedłożonych przez resort przemysłu maszynowego danych o działalności w 1980 r. wynika, że osiągnięte przez ten resort wyniki odbiegały od zadań ustalonych na ten rok w NPSG.</u>
          <u xml:id="u-1.25" who="#PiotrSkórzewski">W 1980 r. w skali resortu sprzedaż produkcji ogółem wyniosła około 429,8 mld zł, co stanowi 96,7% zadań ustalonych w NPSG, a wzrost tej produkcji - w porównaniu do roku poprzedniego - wyniósł 0,6% (1,6 mld zł), podczas gdy w poprzednich czterech latach kształtował się średnio na poziomie ponad 10 procent. Korzystnym natomiast zjawiskiem było dostarczenie na rynek towarów wartości przekraczającej o 4,1 mld zł (w cenach detalicznych) wielkości przewidziane w NPSG. Łączne dostawy na rynek przekroczyły 108 mld zł, jednakże zadań asortymentowych nie zrealizowano w 20 podstawowych grupach towarowych, o łącznej wartości niedoborów przekraczającej 922 mln zł w cenach detalicznych.</u>
          <u xml:id="u-1.26" who="#PiotrSkórzewski">Zadania NPSG (po zmianach) w zakresie sprzedaży produkcji na cele kooperacyjne zrealizowane zostały w 1980 roku w 94%. Niedobór wyniósł 4,6 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-1.27" who="#PiotrSkórzewski">W obrotach z zagranicą uzyskano w 1980 r. pewien postęp. Wykonane zostały z nadwyżką 176, 2 mln zł. dew. zadania eksportowe do I obszaru płatniczego (102,2%), przy dynamice wzrostu 105,8%. W omawianym okresie wzrósł także o 604,3 mln zł dew. eksport do II obszaru płatniczego (19,3%). Zadania NPSG w tym zakresie zostały jednak zrealizowane jedynie w 85,4%, co w rezultacie spowodowało niewykonanie planu eksportu przy niedoborze wynoszącym prawie 640 mln zł. dew.</u>
          <u xml:id="u-1.28" who="#PiotrSkórzewski">Przeprowadzone przez NIK kontrole jakości produkcji wyrobów przemysłu maszynowego wskazują, iż mimo upływu ponad dwóch lat od uchwalenia przez Sejm PRL ustawy o jakości wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych, rzeczywista poprawa w tej dziedzinie w MPM nie nastąpiła. Jakość wielu wyrobów przemysłu maszynowego jest dalej nieustabilizowana. Do powszechnie występujących od wielu lat przyczyn złej jakości stwierdzonych podczas większości przeprowadzonych kontroli, wymienić należy: błędy i niedopracowania dokumentacji technicznej wytwarzania wyrobów i warunków technicznego ich odbioru, nieprzestrzeganie ustalonych procesów wytwórczych, stosowanie do produkcji materiałów i surowców złej jakości, braki w wyposażeniu stanowisk badawczo-kontrolnych oraz uchybienia w organizacji działalności służb kontroli jakości.</u>
          <u xml:id="u-1.29" who="#PiotrSkórzewski">Dla potrzeb unowocześnienia produkcji i rozwoju techniki resort przemysłu maszynowego od wielu lat czynił starania o zakupy licencji od przodujących firm zagranicznych w prawie wszystkich branżach i dziedzinach produkcji. W rezultacie w 1980 r. resort ten dysponował 198 licencjami czynnymi, co stanowi ponad 42% licencji czynnych w kraju. Stwierdzono, iż w szeregu wdrożonych licencji nie uzyskiwano zakładanej wielkości produkcji, zapewnianej przy wnioskach o ich zakup. W rezultacie, w 1980 r. osiągnięto około 65% wartości produkcji przewidywanej na ten rok według wniosków. W tej sytuacji nie zrealizowano w pełni planów eksportu niektórych wyrobów licencyjnych, przy często kilkakrotnie większym od przewidywanego imporcie materiałów i elementów kooperacyjnych do ich produkcji.</u>
          <u xml:id="u-1.30" who="#PiotrSkórzewski">W 1980 r. zakończono realizację zadań inwestycyjnych o wartości kosztorysowej 19,1 mld zł, co stanowi 82,9% planu, a nakłady poniesiono w tym okresie w wysokości 20,2 mld zł - były one niższe w stosunku do roku 1979 o ponad 25%. W skali resortu nastąpiło dalsze wydłużenie cykli realizacji zadań inwestycyjnych kończonych w poszczególnych latach - z 36 miesięcy w 1978r do 60 miesięcy w 1980 r.; w konsekwencji zamrożone środki sięgnęły prawie 37 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-1.31" who="#PiotrSkórzewski">Jednym z niekorzystnych zjawisk występujących w resorcie od szeregu lat jest utrzymywanie się na wysokim poziomie zapasów materiałowych. Na przestrzeni 1980 r. zapasy te wzrosły o dalsze 7, 7 mld zł, osiągając poziom ponad 81 mld zł - w poszczególnych przedsiębiorstwach zapasy te często przekraczały średnioroczne ich zużycie.</u>
          <u xml:id="u-1.32" who="#PiotrSkórzewski">W 1980 roku wyniki finansowe resortu przemysłu maszynowego ukształtowały się mniej korzystnie niż w latach ubiegłych. Nastąpił spadek akumulacji finansowej w stosunku do 1979 r. o 8,1%, a skorygowane zadania na 1980 r. wykonane zostały w 98,6%. W skali resortu straty nadzwyczajne wyniosły 10,5 mld zł i wzrosły w stosunku do roku poprzedniego o 2,6 mld zł. Zyski nadzwyczajne były natomiast wyższe niż w roku poprzednim i osiągnęły poziom 7,2 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-1.33" who="#PiotrSkórzewski">Dochody budżetowe osiągnięte zostały w wysokości 89,4 mld zł, tj. o 2,2% mniejsze od planowanych po zmianach.</u>
          <u xml:id="u-1.34" who="#PiotrSkórzewski">Dla przeciwdziałania występującym niekorzystnym zjawiskom kierownictwo resortu podejmowało szereg działań, które ograniczyły ujemne dla gospodarki skutki niepełnego wykonania zadań eksportowych. Podejmowane przedsięwzięcia okazały się jednak nie dość skuteczne w zakresie realizacji asortymentowych planów produkcji, efektywności wykorzystania zasobów surowcowych i materiałowych, wdrażania do produkcji licencyjnych technologii wytwarzania wyrobów oraz działalności inwestycyjnej.</u>
          <u xml:id="u-1.35" who="#PiotrSkórzewski">Mimo licznych trudności obiektywnych, które wystąpiły w 1980 roku, nie można również zapominać o wielu jeszcze niedociągnięciach i nieprawidłowościach w działalności jednostek podlegającym kontrolowanym trzem ministerstwom. W sprawozdaniach resortów, jak również w uwagach NIK przedstawiona została cała gama wniosków zmierzających do dalszego usprawnienia działalności gospodarczej. Wnioski te są merytorycznie słuszne i wyczerpują podstawowe problemy wynikające z ocen wykonania NPSG w 1980 r. Patrząc jednak realnie nie należy oczekiwać, że mogą one z dnia na dzień czy z miesiąca na miesiąc przynieść oczekiwaną poprawę sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-1.36" who="#PiotrSkórzewski">Uwagi i wnioski podkomisji hutnictwa przedstawił poseł Antoni Seta (PZPR): Planowana wartość sprzedaży w resorcie hutnictwa wykonana została w 1980 r. z niedoborem 5,4 mld zł (mniej o 1,7%). Do wykonania planu zabrakło m.in. 215 tys. ton koksu, 327 tys. ton surówki, 635 tys. ton stali, 602 tys. ton wyrobów walcowanych, wiele odlewów, odkuwek, prętów itp., a także 33 tys. ton miedzi elektrolitycznej i 13 tys. ton cynku. Trudności zaopatrzeniowe odbiorców krajowych pogłębione zostały ograniczonym importem wyrobów hutniczych, m.in. dla górnictwa, energetyki oraz przemysłu maszyn ciężkich i rolniczych.</u>
          <u xml:id="u-1.37" who="#PiotrSkórzewski">Priorytet nadano dostawom na zaopatrzenie rynku wewnętrznego. Dostawy te zrealizowano prawie we wszystkich asortymentach z nadwyżką.</u>
          <u xml:id="u-1.38" who="#PiotrSkórzewski">W analizowanym okresie hutnictwo nie otrzymało 619 tys. ton węgla, 1.245 tys. ton bogatych rud, grudek i koncentratów z importu oraz około 200 tys. ton surówki. Występowały też straty w produkcji na tle energetycznym i paliwowym.</u>
          <u xml:id="u-1.39" who="#PiotrSkórzewski">Pozytywnie ocenić można realizację zadań eksportowych: przekroczono o 1,1% zadania planu oraz o 23,4% wpływy uzyskane z eksportu w 1979 r. Zdecydował o tym korzystny układ cen na eksportowane srebro. Wobec niepełnego wykonania w zakresie importu uzyskano niższe od planowanego ujemne saldo obrotów zagranicznych. Niski jednak stopień importu części zamiennych zagraża utrzymaniu ciągłości pracy.</u>
          <u xml:id="u-1.40" who="#PiotrSkórzewski">Nastąpiło pogorszenie wykorzystania czasu pracy i wzrost wypadkowości. Ze świadczeń socjalno-bytowych korzystały w pewnej mierze osoby nieuprawnione.</u>
          <u xml:id="u-1.41" who="#PiotrSkórzewski">Mimo przekroczenia planowanych nakładów inwestycyjnych nie osiągnięto przewidywanych efektów. Nie przekazano m.in. do eksploatacji walcowni drobnej w hucie im. Nowotki, zakładu przetwórstwa miedzi w walcowni metali „Warszawa”, wydziału hydrauliki siłowej w zakładach mechanicznych „Zamech” oraz zakładu wyrobów ze srebra w Rzeszowie. Uzyskany przyrost zdolności produkcyjnych stanowił zaledwie 38% przyrostu planowanego.</u>
          <u xml:id="u-1.42" who="#PiotrSkórzewski">W związku z nieplanowym przebiegiem szeregu inwestycji uległy zwiększeniu nakłady zamrożone w inwestycjach nie zakończonych z 64,3 mld zł na koniec 1979 r. do 72,4 mld zł na koniec 1980 r. Wzrosły także do 10,5 mld zł zapasy niezagospodarowanych maszyn i urządzeń pochodzących w 75% z importu. Ich zabezpieczenie powinno stać się przedmiotem specjalnej troski resortu.</u>
          <u xml:id="u-1.43" who="#PiotrSkórzewski">Przekazywane do eksploatacji obiekty nie osiągały w ustalonych cyklach projektowych zdolności produkcyjnych, powodując niedobory w produkcji stali, blach grubych, miedzi itp.</u>
          <u xml:id="u-1.44" who="#PiotrSkórzewski">Opracowany na lata 1976–80 program modernizacji starego hutnictwa zrealizowany został zaledwie w około 50%.</u>
          <u xml:id="u-1.45" who="#PiotrSkórzewski">Resort osiągnął akumulację wyższą od planowanej, głównie dzięki podwyżce cen srebra. Niekorzystnie natomiast ukształtował się poziom kosztów produkcji. Pogoń za realizacją zadań, przekroczeniem planu eksportu i zwiększeniem produkcji na rynek powodowały niejednokrotnie osłabienie dyscypliny finansowej i zwiększone wydatkowanie środków. Pomimo to nadwyżka wpłat do budżetu nad otrzymywanymi dotacjami była znacznie wyższa od planowanej.</u>
          <u xml:id="u-1.46" who="#PiotrSkórzewski">Jak wykazały kontrole NIK, było również parę przypadków nierzetelności, łącznie z zagarnięciem mienia społecznego - co jest problemem odrębnym. Można w tym kontekście postawić zarzut o słabości aparatu rewizji w zjednoczeniach i centrali Ministerstwa. Służby te od lat były niedoceniane i nie respektowano ich uwag.</u>
          <u xml:id="u-1.47" who="#PiotrSkórzewski">W celu zahamowania regresu w działalności hutnictwa oraz zapewnienia pełniejszego i efektywniejszego wykorzystania potencjału produkcyjnego, resort określił w przedstawionym materiale kierunki działania na 1981 r., obejmujące praktycznie wszystkie dziedziny gospodarowania. Punktem wyjścia planowanych przedsięwzięć była zarówno analiza 1980 r., jak i 10-punktowy program działania rządu.</u>
          <u xml:id="u-1.48" who="#PiotrSkórzewski">Podkomisja uważa, że dla zapewnienia rytmicznej pracy hutnictwa w II półroczu br. i pełnego wykonania skorygowanych już zadań NPSG niezbędne jest:</u>
          <u xml:id="u-1.49" who="#PiotrSkórzewski">- pełne i rytmiczne zaopatrzenie hutnictwa w paliwa (węgiel, gaz ziemny i koksowy) oraz energię elektryczną - stosowaną w tym przypadku bez ograniczeń, - zaopatrzenie w podstawowe surowce, a szczególnie zapewnienie dostaw surowców zgodnie z planem (cyna, aluminium, żelazostopy, ołów, tlenek glinu, magnezyty oraz części zamienne i inne).</u>
          <u xml:id="u-1.50" who="#PiotrSkórzewski">W celu zapewnienia właściwych warunków pracy konieczne jest:</u>
          <u xml:id="u-1.51" who="#PiotrSkórzewski">- zapewnienie dostaw odzieży trudnopalnej, koszul flanelowych, obuwia ochronnego oraz środków do utrzymania higieny osobistej, - podniesienie dyscypliny pracy, zwłaszcza dyscypliny technologicznej, zwiększenie roli i odpowiedzialności dozoru technicznego w zakresie warunków pracy i bhp.</u>
          <u xml:id="u-1.52" who="#PiotrSkórzewski">Podkomisja hutnictwa wnosi o przyjęcie sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-1.53" who="#PiotrSkórzewski">Uwagi i wnioski podkomisji przemysłu maszynowego przedstawił poseł Adolf Piszczek (PZPR): Podstawowe zadania NPSG na 1980 r. nie zostały przez resort przemysłu maszynowego w pełni wykonane.</u>
          <u xml:id="u-1.54" who="#PiotrSkórzewski">Mimo, że zadania NPSG obniżone zostały o 2,3 mld zł, a w dostawach na rynek o 3,5 mld zł, do wykonania skorygowanego planu zabrakło około 15 mld zł. Spośród 20 zjednoczeń podległych resortowi planowe zadania wykonało tylko jedno.</u>
          <u xml:id="u-1.55" who="#PiotrSkórzewski">Bardzo niekorzystnie ułożyło się wykonanie zadań asortymentowych. Na 36 grup wyrobów finalnych tylko 9 zrealizowano z nadwyżką. Produkcja wielu wyrobów rynkowych była niższa od uzyskanej w 1979 roku. Na rynek przekazano ponad plan m.in. 23,6 tys. samochodów osobowych, blisko 80 tys. odbiorników radiowych i 20 tys. telewizorów. Nie dostarczono natomiast w zaplanowanych ilościach m.in. automatów pralniczych, maszyn do szycia, rowerów, sokowirówek i różnych typów baterii. Czynnikiem hamującym w dostawach rynkowych był brak zaopatrzenia, szczególnie w materiały z importu, a także przestoje i obniżenie wydajności pracy w zakładach w drugiej połowie roku.</u>
          <u xml:id="u-1.56" who="#PiotrSkórzewski">Uzyskano wzrost wartości produkcji sprzedanej, oznaczonej znakami jakości „Q” i „1”. Wzrósł także asortyment wyrobów oznaczonych tymi znakami, było to gównie wynikiem przejęcia przez resort zjednoczenia przemysłu kablowego. Niepokojący był wzrost strat z powodu braków, a także z tytułu reklamacji i napraw gwarancyjnych eksportowanych wyrobów.</u>
          <u xml:id="u-1.57" who="#PiotrSkórzewski">Przemysł maszynowy zrealizował z nadwyżką 4% plan dostaw na rynek wewnętrzny, dostarczając w ub. r. wyroby wartości 103,9 mld zł. W porównaniu z rokiem poprzednim dostawy te były jednak niższe o 4,2%, a w stosunku do założeń planu 5-letniego o 18,7%.</u>
          <u xml:id="u-1.58" who="#PiotrSkórzewski">Nie można również pominąć niedostatecznej realizacji dostaw części zamiennych do naprawy sprzętu radiowo-telewizyjnego i zmechanizowanego sprzętu gospodarstwa domowego. Na skutek braku części zamiennych nabywcy często zwracali uszkodzony sprzęt. W 1980 r. zwrócono 66 tys. sztuk sprzętu elektronicznego i elektroakustycznego wartości 422 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-1.59" who="#PiotrSkórzewski">Z 12 grup asortymentowych części zamiennych plan wykonano tylko w zakresie 4 grup. Z nadwyżką wykonano dostawy części zamiennych do maszyn i narzędzi rolniczych i dla gospodarki leśnej, do pojazdów samochodowych, zmechanizowanego sprzętu gospodarstwa domowego oraz maszyn i urządzeń do procesów chemicznych.</u>
          <u xml:id="u-1.60" who="#PiotrSkórzewski">Wartość eksportu wyrobów przemysłu maszynowego w 1980 r. wyniosła 12 mld zł dew. co równa się 96,3% zadań rocznych. Stanowiło to 109,7% wykonania w 1979 r. Stosunkowo nisko (85,4%) wykonano roczny plan eksportu do krajów II obszaru płatniczego, natomiast z nadwyżką (102,2%) - do krajów I obszaru. Zadań eksportowych nie wykonało 10 spośród 20 zjednoczeń przemysłu maszynowego, wśród nich „Bumar”, PZL, „Mera” i FSO. Sprawny przebieg dostaw eksportowych uniemożliwiły w ciągu roku ustawiczne braki materiałowo-kooperacyjne, energetyczne oraz lokalne przerwy w pracy. Trzeba podkreślić, że udział eksportu nieopłacalnego w ogólnej wartości wyniósł 21,3%, w tym do I obszaru - 11%, do II obszaru aż 45%.</u>
          <u xml:id="u-1.61" who="#PiotrSkórzewski">W ub. r. celowo ograniczano eksport niektórych wyrobów na rzecz zwiększenia dostaw dla odbiorców krajowych. Dotyczyło to m. in. sprzętu medycznego, silników, akumulatorów i innych wyrobów. W wyniku zrealizowanych obrotów uzyskano nadwyżkę eksportu nad importem.</u>
          <u xml:id="u-1.62" who="#PiotrSkórzewski">Jeśli idzie o postęp techniczny, za niezadowalające uznać należy działanie wielu jednostek zaplecza naukowo-technicznego. Tylko 53% tematów z ogólnej liczby zakończonych zostało przekazanych do wdrożenia.</u>
          <u xml:id="u-1.63" who="#PiotrSkórzewski">W 1980 r. pogorszyło się gospodarowanie czasem pracy. Czas nie przepracowany w przeliczeniu na jednego robotnika wzrósł w stosunku do roku poprzedniego o 7,7%, co spowodowane zostało głównie wzrostem absencji chorobowej oraz przestojami i strajkami w drugiej połowie roku. Absencja chorobowa na jednego robotnika wyniosła 12,3 godziny i wzrosła o 9,2%. Straty z tytułu przestojów strajkowych - 7,1 godz. na jednego robotnika.</u>
          <u xml:id="u-1.64" who="#PiotrSkórzewski">Generalna koncepcja programu inwestycyjnego w latach 1976–80 polegała na koncentracji nakładów na kompleksowych rozwiązaniach wybranych branżowych i międzybranżowych programów rozwojowych i wymagała nakładów w wysokości 242 mld zł. Na realizację tych programów oraz szeregu późniejszych uchwał przeznaczono 188 mld zł. Ograniczenia środków inwestycyjnych spowodowały wydłużenie cyklów realizacji oraz znaczne trudności w uruchamianiu inwestycji komplementarnych. Z roku na rok narastały zaległości inwestycyjne. Znaczny spadek nakładów w ub. r. we wszystkich branżach spowodował dalsze rozsynchronizowanie zdolności produkcyjnych i powiązań kooperacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-1.65" who="#PiotrSkórzewski">Proces osiągania projektowanych zdolności produkcyjnych zakończyło w ub. r. 141 zadań inwestycyjnych, a 31 zadań przeszło na rok bieżący. Dla trzech zadań szczególnie ważnych minął termin osiągnięcia projektowanej zdolności. Są to: odlewnia żeliwa w Fabryce Maszyn Włókienniczych w Łodzi, Wydział Spawalniczo-Montażowy w FSO w Warszawie; nie uruchomiono także produkcji autobusu dużej pojemności w Jelczańskich Zakładach Samochodowych.</u>
          <u xml:id="u-1.66" who="#PiotrSkórzewski">Plan akumulacji został przez MPM wykonany w 98,6%. W stosunku do roku poprzedniego akumulacja spadła o ponad 8%.</u>
          <u xml:id="u-1.67" who="#PiotrSkórzewski">Bardzo niepokojący jest wzrost liczby zachorowań na choroby zawodowe. Najwięcej chorób w tym przemyśle powstaje na skutek nadmiernej wibracji i hałasu, a także zatruć substancjami chemicznymi. Wpływa na to niewykonanie zadań w zakresie bhp. Główną tego przyczyną było zmniejszenie nakładów na te inwestycje o 25% w stosunku do planu.</u>
          <u xml:id="u-1.68" who="#PiotrSkórzewski">Kończąc poseł Adolf Piszczek podkreślił, że w 1980 r. resort przemysłu maszynowego borykał się z wieloma trudnościami, głównie zaopatrzeniowymi i energetycznymi oraz brakiem części zamiennych, co spowodowało niepełne wykorzystanie istniejących zdolności produkcyjnych. Przestoje i strajki spowodowały pogorszenie się dyscypliny pracy i dezorganizowały produkcję. Wszystko to miało negatywny wpływ zarówno na wykonanie planów jak i wyniki ekonomiczne.</u>
          <u xml:id="u-1.69" who="#PiotrSkórzewski">Z przedstawionej oceny wynikają następujące wnioski:</u>
          <u xml:id="u-1.70" who="#PiotrSkórzewski">- należy rozwijać produkcję eksportową, zwracając uwagę na obniżenie kosztów wytwarzania, co pozwoli uzyskać lepszą opłacalność eksportu;</u>
          <u xml:id="u-1.71" who="#PiotrSkórzewski">- doskonalić nadal gospodarkę materiałami i surowcami, wykorzystując materiały odpadowe, zwłaszcza hutnicze i chemiczne do produkcji prostych wyrobów rynkowych, w tym szczególnie produkcji ubocznej dla rolnictwa;</u>
          <u xml:id="u-1.72" who="#PiotrSkórzewski">- przestrzegać dyscypliny kooperacyjnej przez zapewnienie skutecznej kontroli dostaw elementów oraz części zamiennych dla rolnictwa, górnictwa, budownictwa i komunikacji;</u>
          <u xml:id="u-1.73" who="#PiotrSkórzewski">- nie dopuszczać do głębszych jeszcze ograniczeń w dostawach energii elektrycznej, zwiększać zapasy węgla, zapewnić dostawy materiałów dla utrzymania bieżącego tempa produkcji, a w najbliższej perspektywie dla jego zwiększenia; starać się o poprawę zaopatrzenia w części zamienne, w tym także z importu;</u>
          <u xml:id="u-1.74" who="#PiotrSkórzewski">- zachować ścisły reżim oszczędnościowy, w szczególności przestrzegać optymalnych norm zużycia surowców i materiałów pomocniczych oraz racjonalizować koszty; należy również bezwzględnie przestrzegać dyscypliny procesów technologicznych dla poprawy jakości wykonania;</u>
          <u xml:id="u-1.75" who="#PiotrSkórzewski">- uczynić wszystko co możliwe, aby jak najszybciej zagospodarować lub zabezpieczyć przed zniszczeniem kosztowne maszyny i urządzenia z importu;</u>
          <u xml:id="u-1.76" who="#PiotrSkórzewski">- konsekwentnie realizować programy poprawy warunków pracy;</u>
          <u xml:id="u-1.77" who="#PiotrSkórzewski">Konieczne jest utrzymanie spokoju i ładu społecznego, wprowadzenie w życie aktów prawnych o przedsiębiorstwie i samorządzie pracowniczym oraz o związkach zawodowych, jak również przyspieszenie decyzji o charakterze gospodarczym, stymulujących działalność przedsiębiorstw i branż przemysłowych.</u>
          <u xml:id="u-1.78" who="#PiotrSkórzewski">Uwagi i wnioski dotyczące działalności resortu przemysłu maszyn ciężkich i rolniczych przedstawił w imieniu podkomisji poseł Stanisław Trojanowski (bezp.): Wartość produkcji sprzedanej wyrobów przemysłu maszyn ciężkich i rolniczych w 1980 r. liczona w cenach zbytu stanowiła 96,7% planu. Główną przyczyną niepełnego wykonania zadań były braki w zaopatrzeniu w podstawowe surowce i materiały i elementy kooperacyjne oraz poważne niedobory paliw i energii. Wystąpiły m.in. nieterminowe i niepełne dostawy z hutnictwa i chemii, ostry był niedobór silników elektrycznych z przemysłu maszynowego. Poniżej planu kształtowały się dostawy z importu. Wpływ na niepełną realizację zadań miały również przerwy spowodowane strajkami.</u>
          <u xml:id="u-1.79" who="#PiotrSkórzewski">Na niedobór w stosunku do planu w przemyśle okrętowym złożyło się przede wszystkim nieprzekazanie do eksploatacji 5 jednostek o tonażu 129,5 tys. DWT, w tym trzech statków dla armatorów brazylijskiego i szwedzkiego. Przemysł taboru kolejowego nie wykonał m.in. 9 silników okrętowych napędu głównego, 20 lokomotyw elektrycznych i 52 wagonów pasażerskich. Wykonano natomiast, a nawet przekroczono, plan produkcji lokomotyw spalinowych, tramwajów i kontenerów uniwersalnych.</u>
          <u xml:id="u-1.80" who="#PiotrSkórzewski">Dostawy sprzętu dla rolnictwa produkcji krajowej i z importu przekroczyły zadania o 1,4%. Struktura podaży nie była jednak w pełni dostosowana do zgłaszanych potrzeb. Poważny problem stanowi zaopatrzenie rolnictwa w części zamienne. Niepełne pokrycie dotyczy 6 tys. na ponad 80 tys. rodzajów części. W ocenie podkomisji, poprawy zaopatrzenia w części zamienne nie należy rozpatrywać się łącznie w aspekcie wzrostu ich produkcji i importu. Ich udział stanowi już blisko 40% ogólnej wartości dostaw dla rolnictwa. W porównaniu z innymi krajami jest to bardzo dużo. Ogrom możliwości poprawy zaopatrzenia w tej dziedzinie tkwi w poprawie eksploatacji sprzętu rolniczego oraz rozszerzeniu regeneracji części zamiennych na zapleczu technicznym rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-1.81" who="#PiotrSkórzewski">Dostawy na zaopatrzenie rynku wewnętrznego przekroczyły plan o 12,2% i były wyższe niż w roku poprzednim o 15,5%, natomiast dostawy z importu zmniejszyły się o 25,7%. W strukturze dostaw na rynek, najwyższy udział i wyprzedzającą dynamikę miały maszyny rolnicze i ciągniki.</u>
          <u xml:id="u-1.82" who="#PiotrSkórzewski">Resort nie osiągnął dotychczas zrównoważenia podaży i popytu. Wynika to głównie z ograniczonych możliwości produkcyjnych, trudności kooperacyjno-zaopatrzeniowych oraz niedoboru środków dewizowych na import uzupełniający.</u>
          <u xml:id="u-1.83" who="#PiotrSkórzewski">W zakresie eksportu wykonano 96,1% planu rocznego, w tym eksport do II obszaru płatniczego zrealizowano w 80,1%. Na podkreślenie zasługuje zrealizowanie planu eksportu do I obszaru płatniczego, mimo niezwykle trudnych warunkach działania w ub. roku. Głównym odbiorcą był Związek Radziecki. Eksport statków do ZSRR był o 6,9% wyższy niż w roku poprzednim, na co złożyło się przekazanie 27 statków, w tym bardzo trudnego technicznie promu olimpijskiego.</u>
          <u xml:id="u-1.84" who="#PiotrSkórzewski">Niedobór eksportu do II obszaru płatniczego powstał głównie w przemyśle okrętowym, wskutek braku dostaw kooperacyjnych oraz przestojów z powodu strajków. Efektywność eksportu utrzymywała się na poziomie roku poprzedniego, przy czym znacznie poprawiły się wyniki wywozu do II obszaru płatniczego.</u>
          <u xml:id="u-1.85" who="#PiotrSkórzewski">Dzięki przekazaniu do użytku obiektów inwestycyjnych uzyskano przyrost zdolności produkcyjnych w zakresie odlewów żeliwnych, maszyn i urządzeń dla przemysłu spożywczego oraz maszyn, urządzeń i narzędzi rolniczych.</u>
          <u xml:id="u-1.86" who="#PiotrSkórzewski">Przeciętnie zatrudnienie w resorcie było mniejsze o 7.300 osób, czyli o 2% w porównaniu z 1979 r.</u>
          <u xml:id="u-1.87" who="#PiotrSkórzewski">Przekroczenie osobowego funduszu płac oraz niewykonanie planu sprzedaży, czego bezpośrednią przyczyną było m.in. mniejsze o około 2% w stosunku do roku poprzedniego wykorzystanie czasu pracy, ukształtowały wskaźnik wydajności pracy o przeszło 3% niższy w stosunku do NPSG. Występujące trudności w realizacji zadań produkcyjnych wpłynęły również ujemnie na kształtowanie się większości pozostałych relacji i wyników ekonomicznych. Nastąpił wzrost kosztów o 1,1% wobec założonej w planie obniżki o 0,4%. Podstawową przyczyną była realizacja rządowych uchwał w sprawie regulacji płac.</u>
          <u xml:id="u-1.88" who="#PiotrSkórzewski">Resort podjął szereg działań w celu zmniejszenia zużycia surowców i materiałów. W wyniku szerszego wprowadzania materiałooszczędnych technologii, zastępowania drogiego importu tańszymi materiałami i zmian struktury asortymentowej produkcji osiągnięto obniżenie zużycia surowców i materiałów większe niż planowano.</u>
          <u xml:id="u-1.89" who="#PiotrSkórzewski">Plan akumulacji finansowej nie został wykonany wskutek niepełnej realizacji eksportowych zadań produkcyjnych oraz nieplanowanych strat nadzwyczajnych.</u>
          <u xml:id="u-1.90" who="#PiotrSkórzewski">Podkomisja w pełni podziela ocenę Ministerstwa Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych oraz Najwyższej Izby Kontroli, że działalność resortu przebiegała w 1980 r. w wyjątkowo trudnych warunkach. Złożyły się na to przede wszystkim przestoje zakładów z powodu strajków, ogólne osłabienie dyscypliny pracy, ograniczenia środków dewizowych i wiele innych, znanych powszechnie uwarunkowań.</u>
          <u xml:id="u-1.91" who="#PiotrSkórzewski">Uwzględniając powyższe, podkomisja uznaje, że działalność resortu przemysłu maszyn ciężkich i rolniczych w 1980 r. była prawidłowa i wnosi o przyjęcie sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-1.92" who="#PiotrSkórzewski">Jednocześnie podkomisja uważa, iż w nowych warunkach organizacyjnych resortu, przy występujących nadal poważnych ograniczeniach w zakresie zaopatrzenia w surowce, materiały i energię, konieczne jest podjęcie działań na rzecz efektywnego gospodarowania istniejącym potencjałem surowcowym i produkcyjnym.</u>
          <u xml:id="u-1.93" who="#PiotrSkórzewski">Należy wnikliwie rozpatrzyć możliwość skoncentrowania sił i środków na produkcji wyrobów o priorytetowym znaczeniu dla gospodarki narodowej, do których w przemyśle maszyn ciężkich i rolniczych liczyć trzeba:</u>
          <u xml:id="u-1.94" who="#PiotrSkórzewski">- w zakresie dostaw na rynek wewnętrzny - maszyny, urządzenia i części zamienne dla rolnictwa, wyroby przemysłu metalowego dla potrzeb gospodarstwa domowego, narzędzia gospodarcze, armaturę przemysłową;</u>
          <u xml:id="u-1.95" who="#PiotrSkórzewski">- w zakresie eksportu - wyroby przemysłu okrętowego, wykonywanie usług i remonty statków, tabor kolejowy, wyposażenie dla budowy cukrowni, fabryki przemysłu chemicznego i drzewnego - a więc produkcję branż, które posiadają długoletnie tradycje eksportowe;</u>
          <u xml:id="u-1.96" who="#PiotrSkórzewski">- w zakresie wyrobów kooperacyjno-zaopatrzeniowych - suwnice, wentylatory, maszyny dla przemysłu rolniczego, spożywczego i mleczarskiego oraz gastronomii, a ponadto tabor pływający i szynowy.</u>
          <u xml:id="u-1.97" who="#PiotrSkórzewski">Resort powinien podjąć także szereg operatywnych działań na rzecz poprawy efektywności gospodarowania, takich jak;</u>
          <u xml:id="u-1.98" who="#PiotrSkórzewski">- zmniejszenie braków produkcyjnych poprzez lepsze wykorzystanie surowców i materiałów;</u>
          <u xml:id="u-1.99" who="#PiotrSkórzewski">- wprowadzenie materiało- i energooszczędnych technologii, systematyczna weryfikacja i przestrzeganie jednostkowych norm zużycia;</u>
          <u xml:id="u-1.100" who="#PiotrSkórzewski">- wykorzystywanie odpadów dla rozwijania w ramach istniejących zdolności produkcji ubocznej na zaopatrzenie rynku;</u>
          <u xml:id="u-1.101" who="#PiotrSkórzewski">- zintensyfikowanie regeneracji części zamiennych w zapleczu technicznym rolnictwa;</u>
          <u xml:id="u-1.102" who="#PiotrSkórzewski">- zmniejszenie kosztów wytwarzania poprzez ich właściwe rozliczanie i prawidłową działalność finansową;</u>
          <u xml:id="u-1.103" who="#PiotrSkórzewski">- racjonalizacja wielkości zatrudnienia, oparta na pracochłonności produkowanych wyrobów i niezbędnej liczbie pracowników pomocniczych i administracyjnych.</u>
          <u xml:id="u-1.104" who="#PiotrSkórzewski">Dyskusja:</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#MieczysławDerejski">Wnioski resortów zawarte w przedstawionych materiałach, są słuszne, powinny być wzięte pod uwagę w przyszłej polityce nowego resortu. Podstawowym problemem, który powinien zostać rozwiązany w najbliższym czasie, jest poprawa jakości wyrobów przemysłu maszynowego. W sytuacji dotkliwego deficytu surowców, materiałów i energii, jest to zadanie priorytetowe.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#MieczysławDerejski">Jak ocenia się stan zbilansowania przez nowy resort środków produkcji, zasobów dewizowych itp. na II półrocze br.?</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#MieczysławDerejski">Jak resort zamierza dokonać przeprofilowania zakładów produkujących maszyny rolnicze? W 1980 r. duże i drogie maszyny przeznaczone dla gospodarstw wielkotowarowych zalegały magazyny Agromy. Brak było natomiast prostych maszyn, urządzeń i narzędzi do produkcji rolniczej. Produkcja prostych narzędzi była w 1980 r. niższa niż w latach 1978 i 1979.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#MieczysławDerejski">Występują trudności w podjęciu produkcji maszyn rolniczych przez zakłady, dla których nie stanowi to głównego profilu produkcji. W zakładach Chemar w Kielcach, nie udało się uruchomić produkcji narzędzi rolniczych ze względu na niemożność otrzymania z Agromy koniecznej dokumentacji technicznej.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#MieczysławDerejski">Doskonalenia wymaga system kontroli wewnętrznej w resorcie. Prawidłowe działanie kontroli wewnętrznej umożliwiłoby z pewnością wyeliminowanie szeregu niedociągnięć występujących dotąd w hutnictwie, przemyśle maszyn ciężkich i rolniczych i przemyśle maszynowym. Co zamierza uczynić nowy resort dla usprawnienia funkcjonowania kontroli wewnętrznej?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#WitoldGadomski">Jakie środki zamierza podjąć nowy resort w celu zahamowania spadku wykorzystania potencjału produkcyjnego. Malejące wykorzystanie nie może być tłumaczone, jedynie brakiem surowców, energii i materiałów do produkcji. Podany w materiałach rządowych 4-letni okres przywracania wielkości produkcji przemysłu maszynowego do poziomu 1978 r. jest ustalony dość dowolnie. Należy podejmować konkretne działania, które mogłyby wpłynąć na zahamowanie spadkowych tendencji w wykorzystaniu potencjału przemysłu maszynowego.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#WitoldGadomski">Poważne szkody społeczne przynoszą podejmowane przez resort akcje propagandowe, których celowość nie została do końca przemyślana. Dlaczego propaguje się podejmowanie wyrobu urządzeń i maszyn dla rolnictwa przez zakłady do tego nie przystosowane, gdy jednocześnie nie jest w pełni wykorzystany potencjał produkcyjny zakładów wyspecjalizowanych w tej dziedzinie?</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#WitoldGadomski">Z materiałów resortu wynika bardzo niekorzystne dla gospodarki narodowej zjawisko malejącego stale w ciągu ostatnich 10 lat zasobu środków przeznaczonych na odtworzenie i modernizację majątku produkcyjnego w przemyśle maszynowym natomiast następował w sposób szybki i nieprzerwany wzrost nakładów na nowe uruchomienia. Przy obecnej wysokości środków przeznaczanych na inwestycje odtworzeniowe i modernizacyjne, zmiana konkretnych urządzeń w zakładach przemysłowych może nastąpić dopiero po 40 latach. Jak resort zamierza przeciwdziałać tym zjawiskom.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#WitoldGadomski">Należy dążyć do porządkowania frontu inwestycyjnego, który w nowym resorcie jest najszerszy w skali całej gospodarki. Występuje tu szereg przeszkód, a jedną z nich jest kontynuowanie zatrzymanych inwestycji pod pozorem ich zabezpieczenia. Tak prowadząc działalność inwestycyjną, nigdy nie uporządkujemy frontu inwestycyjnego.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#WitoldGadomski">Żaden z resortów, których działalność jest dziś omawiana, nie osiągnął w 1980 r. wzrostu wydajności pracy. Resort maszyn ciężkich i rolniczych zanotował nawet spadek wydajności, mimo że techniczne uzbrojenie pracy wzrosło w tym okresie o 9%. Można częściowo tłumaczyć to zjawisko ogólną sytuacją polityczną. Trzeba podjąć kroki w celu jak najszybszego zahamowania spadku wydajności pracy, który powoduje obniżenie efektywności gospodarowania i wzrost kosztów produkcji.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#WitoldGadomski">Nie dość skuteczna, jak wynika z materiałów rządowych, jest operacja zmiany asortymentu wytwarzanego przez resort przemysłu maszynowego. W zasadzie od kilku lat nie nastąpił wzrost udziału artykułów rynkowych w globalnej wielkości produkcji. Deklaracje wygłaszane w tej sprawie od dłuższego czasu nie znajdują żadnego pokrycia w rzeczywistości.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#WitoldGadomski">Nie nastąpiła również poprawa w zakresie produkcji części zamiennych dla rolnictwa. Sytuacja ta ma bardzo niekorzystne społeczne implikacje wynikające z tego, iż społeczeństwo nie wierzy, by rząd nie mógł uporać się z produkcją prostych detali. Podrywa to zaufanie społeczeństwa do władzy.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#WitoldGadomski">Rozpatrywanie przez Komisję sprawozdań resortów z wykonania planu i budżetu powinno być zakończone najpóźniej do końca I kwartału następnego roku. Rozliczanie resortów, tak jak obecnie w II półroczu, nie jest celowe, nie zapewnia skutecznej realizacji ustaleń przyjętych przez Komisję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#ZdzisławWydrzyński">Rozpatrujemy wykonanie planu i budżetu za 1980 r., rozważamy, jak w byłych resortach kształtowała się produkcja, eksport, finanse itp. Są to sprawy bardzo istotne dla tego związanego z metalem kolosa gospodarczego, który został ostatnio powołany do życia. Otrzymujemy sumę blasków i cieni działalności gospodarczej trzech resortów, mówimy o liczbach wielkich, o osiągnięciach i stratach.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#ZdzisławWydrzyński">Produkcja jest celem naszej działalności. Powinna być jak najlepsza i jak najbardziej opłacalna. Musimy jednak równocześnie pamiętać, kto ją wytwarza i za jaką cenę. Sprawy warunków pracy w przedstawionych nam materiałach omawia się w sposób zbyt marginesowy. Robotnika interesuje przede wszystkim, w jakich warunkach pracuje, gdzie będzie mieszkał i odpoczywał. Zdaniem robotników, produkcją powinni zajmować się inżynierowie - oficerowie produkcji.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#ZdzisławWydrzyński">Co się robi, żeby poprawić warunki pracy np. w odlewni w Końskich? Kiedy zlikwiduje się skrajnie wyeksploatowane odlewnie w Świdnicy i w Poznaniu?</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#ZdzisławWydrzyński">Chciałbym też dowiedzieć się, co zamierza się zrobić z zakupioną linią do produkcji sztucerów?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#JaninaŁęgowska">Materiały opracowane przez trzy resorty oceniam wysoko. Resorty pokusiły się bowiem nie tylko o ocenę roku ubiegłego, ale mówią też, co trzeba zrobić teraz, żeby ustabilizować produkcję. Są to materiały do wykorzystania przez połączony resort.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#JaninaŁęgowska">W dostrzeżeniu ujemnych skutków obecnej sytuacji bardzo nam pomogły również materiały NIK. Mówimy o roku 1980, nieporównywalnym do żadnego poprzedniego. Był to rok, w którym zasadniczo różniły się od siebie oba półrocza. W drugim półroczu, nawet tam gdzie były materiały, nie było chęci do pracy. Za tymi wynikami, które nam zaprezentowano, kryje się olbrzymia praca kadry kierowniczej zakładów i resortów.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#JaninaŁęgowska">Rozpatrując ubiegłoroczne wykonanie planów, musimy myśleć o najbliższej przyszłości i wyciągać odpowiednie wnioski z przedstawionych nam materiałów.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#JaninaŁęgowska">Są trzy problemy, na które - moim zdaniem - nowy resort będzie musiał zwrócić szczególną uwagę.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#JaninaŁęgowska">Na czoło wysuwa się sprawa skutków olbrzymiego w latach poprzednich importu maszyn i urządzeń, których ogromne ilości zalegały już pod koniec ubiegłego roku, a których wartość w pierwszym półroczu br. jeszcze bardziej wzrosła. Zamówione maszyny w dalszym ciągu bowiem napływają do kraju. Dotyczy to zarówno hutnictwa, a zwłaszcza Huty „Katowice,” jak i przemysłu maszynowego, w tym szczególnie ZPC „Ursus”. Pod koniec minionego roku w resorcie przemysłu maszynowego wartość zamrożonych maszyn szacowano na 3,5 mld złotych, w przemyśle maszyn ciężkich i rolniczych na 6,5 mld zł, a w hutnictwie - na 10 mld zł. W sumie jest to 20 mld zł. Jest kapitalny problem, żeby tego majątku nie zmarnować. Komisja powinna być informowana o tym, co się z tym potencjałem dzieje, co z tego sami zagospodarujemy, a co sprzedamy. Walka o wykorzystanie tego potencjału i jej efekty będą, moim zdaniem, świadczyły o umiejętnościach kierownictwa nowego resortu.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#JaninaŁęgowska">Drugi problem - to właściwa gospodarka materiałowa. Produkcja maleje, a zaopatrzenie materiałowe gromadzone jest na produkcję pierwotnie planowaną. Jest to także efekt „chomikowania”. W rezultacie zapasy materiałowe w przemyśle rosną. W Ministerstwie Przemysłu Maszynowego wynosiły na koniec ubiegłego roku 7,1 mld zł, w Ministerstwie Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych - 34 mld zł, a w hutnictwie - 41 mld zł. Różna jest struktura tych zapasów. Ich wykorzystanie powinno być jedną z głównych trosk resortu.</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#JaninaŁęgowska">Jest też sprawa dochodzenia nowych obiektów do projektowanej zdolności produkcyjnej. Na 160 inwestycji w Ministerstwie Przemysłu Maszynowego, tylko 141 zdolność tą uzyskało, w przemyśle maszyn ciężkich i rolniczych na 29 obiektów - 12. Tu wychodzi na jaw cała nieumiejętność naszego zawierania kontraktów, nieudolność techniczno-technologiczna, brak konsekwencji we wdrażaniu nowoczesnych metod produkcji. Tu także tkwią olbrzymie rezerwy do wykorzystania w przyszłości. Niektóre ze zbudowanych na podstawie zakupionych licencji obiektów osiągnęły projektowaną zdolność wytwórczą, ale wiele z nich nie osiągnie jej nigdy.</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#JaninaŁęgowska">Jest prośba do resortu, aby jak najszybciej poinformował komisje, jak będzie wyglądało zatrudnienie w IV kwartale. Pewne rozeznanie co do zmiany profilu produkcyjnego i ograniczeń produkcji niewątpliwie resort już posiada. Chcielibyśmy też wiedzieć, czy w tych sprawach jako Komisja możemy resortowi pomóc.</u>
          <u xml:id="u-5.8" who="#JaninaŁęgowska">Coraz więcej napływa informacji o pogarszaniu się warunków pracy w przemyśle, o braku dostatecznej ilości odzieży ochronnej, środków do mycia itp. Sądzę, że dobrze by było, żeby w posiedzeniach Komisji uczestniczył także Inspektor Pracy, który przedstawiałby obiektywne dane o tym, w jakich warunkach pracują poszczególne gałęzie przemysłu, stanowiące przedmiot zainteresowania Komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#EugeniuszBialic">Pracuję w elbląskim „Zamechu”, zakładu z dużą odlewnią, produkującą ciężkie, duże odlewy. Warunki pracy w odlewni są niezwykle trudne. Do klasy odlewniczej przy szkole przyzakładowej od kilku lat nie zgłasza się ani jeden uczeń. Wiadomo - warunki pracy ciężkie; wibracja, pylica. Staramy się czynić tę pracę lżejszą. Brakuje jednak środków pomocniczych dla odlewnictwa. Dlaczego do produkcji odlewów importujemy proszek chromitowy, zamiast również importowanego cyrkolitu, który pozwala uzyskiwać lepsze odlewy.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#EugeniuszBialic">Wyjście z kryzysu wymaga zwiększania eksportu. My natomiast na skutek braku materiałów nie możemy wykonywać odlewów, na które czekają stocznie i które stanowią ważny element produkowanych w Elblągu - także na eksport - turbin energetycznych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#RomanKarolak">Z łączonych obecnie resortów musi odejść przeszło tysiąc osób. Nie wiemy, kto pozostanie, trudno więc mówić o tym, jak ma pracować nowy resort.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#RomanKarolak">Powtarza się w naszej gospodarce stara piosenka: plan importu przekroczony, plan eksportu niewykonany. Tak było w 1980 roku i wiemy, że tak będzie w 1981 roku. Na posiedzeniu Sejmu daliśmy rządowi zgodę in blanco na ustalenia planu stosownie do sytuacji. Ja - martwię się o produkcję dla rolnictwa. Jesteśmy w przededniu klęski urodzaju: takich zbóż już dawno nie było.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#HenrykSzafrański">Czy u rolników to tak zawsze: od klęski do klęski?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#RomanKarolak">Chodzi mi o to, że w portach stoją nie wyładowywane statki ze zbożem, a co będzie z naszym zbożem? Produkujemy wspaniałe kombajny, ale w magazynach zbożowych brak urządzeń do rozładunku, trzeba to robić łopatami. Dalej: zboże skoszone kombajnami będzie niedosuszone. We wrześniu może się już do niczego nie nadawać, chyba tylko do kiszenia. W Łodzi zainicjowaliśmy produkcję dmuchaw, przemysł jej się podjął, ale potem się wycofał, bo nie było komu zapłacić 300 tys. zł za dokumentację. Zresztą przemysł skalkulował dmuchawy na 120 tys. zł za sztukę, a tymczasem WZGS w Lubartowie sprzedaje takie dmuchawy po 20 tys. zł; kupiliśmy 7 sztuk. Chodzi o to, żeby przemysł dostarczał proste, niedrogie urządzenia; dzięki temu będziemy mogli zmniejszyć import zbóż.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#RomanKarolak">Uważam, że plany należy ustawiać tak, by uwzględniały produkcję drobnych, a bardzo potrzebnych urządzeń i narzędzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#JózefGrygiel">Od wielu lat mówi się o tym, że w hutnictwie należy skończyć ze stosowaniem mierników tonażowych. Powoduje to nadmierne zużycie prętów, blach itp. Od dawna mówi się o przelicznikach pracochłonności, ale wyników nie widać. Huty uzyskują dodatkową wartość z tytułu transportu; wygodniej jest produkować wyroby hutnicze z cudzego wsadu. Przed nami reforma gospodarcza, nakazy przestaną działać. Czy nie dojdzie do jeszcze większego bałaganu? W każdym razie obecna gospodarka wyrobami hutniczymi jest po prostu rozrzutna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#LeonGmur">Czy nie udałoby się zainteresować przemysłu produkcją części zamiennych przez zastosowanie dwóch różnych cen: wyższej - na części zamienne do napraw i niższej - gdy przeznacza się je do nowo produkowanych maszyn.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#StanisławKamieniarz">Co najmniej o kwartał spóźnione jest rozpatrywanie wykonania planu za 1980 rok; wnioski, które zgłaszamy, są przeważnie nie do zrealizowania. Należałoby zobowiązać resorty do wcześniejszego przedkładania sprawozdań rocznych.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#StanisławKamieniarz">Poruszaną tu już sprawę części zamiennych warto jeszcze rozpatrzyć w aspekcie jakości. Dwa lata temu Sejm przyjął bardzo potrzebną ustawę o jakości, ale nikt jej nie przestrzega. Trzeba przyjrzeć się bliżej jakości części zamiennych i wyrobów finalnych. Musimy zobaczyć, czy nie produkuje się złomu. Niezbędne są takie działania, które zapewniłyby wymaganą jakość wyrobów i poważnie złagodziły problem części zamiennych.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#StanisławKamieniarz">Trzeba przyjrzeć się strukturze produkcji. Część wytwarzanych maszyn nie znajduje nabywców. Głosimy hasło pomocy dla rolnictwa, ale koszty wyrobów, których produkcję się uruchamia, są niekiedy bardzo wysokie. Trzeba zrobić wszystko, by wykorzystać posiadane wolne moce produkcyjne. Potrzebny jest bilans naszych możliwości i potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#StanisławKamieniarz">Chciałbym wiedzieć - jak w hutnictwie wykorzystuje się złom, ile stali z niego wytapiamy? Nie można pogodzić się ze spadkiem produkcji stali przy istnieniu ogromnych ilości złomu.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#StanisławKamieniarz">W stosunkach naszej Komisji z resortem nie można stawać po przeciwnej stronie. Powinniśmy pomagać resortowi, sygnalizować to, co naszym zdaniem jest ważne, żeby pomóc w realizacji zadań i zaspokajaniu potrzeb.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#RyszardDziopak">Przyłączam się do uwag posła St. Kamieniarza: potrzebny jest wspólny front działania Komisji i największego resortu gospodarczego, który zatrudnia 1,6 miliona osób.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#RyszardDziopak">W ostatnich latach Komisja nasza rozpatrywała szereg problemów - bez powodzenia. W ciągu dwóch lat, które minęły od uchwalenia ustawy - jakość w całej gospodarce obniżyła się. Wielokrotnie mówiliśmy o problemie części zamiennych, a stan rzeczy pogarsza się. Mówiliśmy o odlewnictwie i kuziennictwie, o problemach kadr i szkolenia, o inwestycjach (a m.in. o nieszczęsnej odlewni lubelskiej). Mówiliśmy o eksporcie, imporcie, o saldzie obrotów handlu zagranicznego - też bez oczekiwanych rezultatów.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#RyszardDziopak">Musimy wspólnie z resortem inaczej podchodzić do problemów. Nowy minister doskonale zna hutnictwo, z pewnością szybko też pozna przemysł maszynowy, który ma wiele bolączek. Od nowego kierownictwa tego gigantycznego resortu powinniśmy oczekiwać nowego programu, który powstrzyma spadek produkcji i wydajności pracy oraz zahamuje niewykorzystywanie potencjału. Chodzi o program, przy pomocy którego wspólnie z resortem podejmiemy próbę wyjścia z obecnej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#RyszardDziopak">Chciałbym jeszcze poruszyć sprawę ludzi, z którymi przez wiele lat współpracowałem - kilkunastu dotychczasowych wiceministrów połączonych obecnie resortów. Do ostatnich dni nikt jeszcze z nimi nie rozmawiał. Trzeba ich poprosić, podziękować, zapytać jakie mają koncepcje. To samo dotyczy jeszcze większej grupy dyrektorów departamentów, którzy nie zmieszczą się w nowej strukturze. Nie jest to adresowane do ministra Z. Szałajdy, który objął tę funkcję kilka dni temu. Ale jak ludzie mają być chętni do obejmowania stanowisk kierowniczych, skoro tak z nimi postępujemy? Ich działalność paraliżowana była niewiedzą o własnej sytuacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#KazimierzFrątczak">Pragnę zwrócić uwagę na zaniedbanie spraw odlewni. Minister powinien się tym zainteresować i więcej pomagać odlewnikom. Odlewnia, w której pracuję (Zakłady Mechaniczne „Gorzów”) kwalifikuje się do zamknięcia. Żądała już tego „Solidarność”. Warunki tam są bardzo ciężkie. Pracuje się pod gołym niebem i nikt się tym nie interesuje.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#EdmundMalon">„Pafawag” rzekomo otrzymał 3 miliardy zł na inwestycje, ale tych pieniędzy nie ma. Potrzebne są środki po to, żeby można było wykorzystać odlewnię. Istniejące urządzenia nie mogą wytwarzać takich gatunków odlewów, jakie są rzeczywiście potrzebne.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#EdmundMalon">Przewodniczący Komisji poseł Henryk Szafrański (PZPR): Nigdy bodaj nie rozpatrywaliśmy wykonania planu w takich warunkach jak obecnie. W zakładach brak jest materiałów, a my tu mamy materiałów dużo.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#EdmundMalon">Wyniki 1980 r. rzutowały na rezultaty całej 5-latki z jej manewrem gospodarczym, ze wstrzymanymi inwestycjami, których ukończenie wymaga 1.300 miliardów zł, z nie zainstalowanymi maszynami wielomiliardowej wartości. Rząd dokonał już korekty planu na rok 1981, a teraz występuje o dalsze obniżenie planu. Sejm rozpatruje projekty ustaw o przedsiębiorstwie państwowym, o samorządzie załogi, o związkach zawodowych, o nowej strukturze resortów. Problematyka jest szeroka; w dzisiejszych obradach wielokrotnie nawiązywano do tych dokumentów.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#EdmundMalon">Rok 1980 przyniósł szereg niekorzystnych zmian w naszej gospodarce. Trzeba je zbadać, poznać ich przyczyny, żeby móc przeciwstawić się błędom popełnionym poprzednio. Dotyczy to również stylu pracy naszej Komisji; o tym jeszcze będziemy mówili.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#EdmundMalon">Mówiono tu także o strajkach, o płatnych przestojach; powinniśmy dokładnie przeanalizować różne przyczyny spadku produkcji.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#EdmundMalon">W materiałach resortowych podkreśla się m.in., że hutnictwo cechuje zbyt wysoki stopień powiązań kooperacyjnych: 35% wlewków i półwyrobów przemieszcza się z jednej huty do drugiej. W Czechosłowacji analogiczny wskaźnik wynosi 8%, a w krajach zachodnich tylko 2–3%. Oto potężna rezerwa produkcyjna, nie wymagająca inwestycji.</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#EdmundMalon">Czytamy także w materiałach o wzroście wadliwości wyrobów rynkowych przemysłu maszynowego. Np. w produkcji samochodów osobowych wadliwość ta wzrosła z 13,3% do 20%, a w przypadku „Poloneza” z 29 do 38%. Czy potrzeba na to inwestycji, czy też FSO musi się wziąć porządnie do roboty? Jak można pozwalać na taką produkcję?</u>
          <u xml:id="u-15.7" who="#EdmundMalon">Większość wytwórców maszyn rolniczych nie dostarcza dostatecznie dużo części zamiennych. Niewątpliwie nie wykorzystuje się w pełni własnych mocy produkcyjnych. Dlaczego?</u>
          <u xml:id="u-15.8" who="#EdmundMalon">Powinniśmy te materiały studiować, wyłuskiwać z nich możliwości zwiększenia produkcji wyrobów dobrej jakości. Analizy będą nam potrzebne w dalszej pracy. Będziemy mogli na ich podstawie lepiej informować wyborców - załogi zakładów przemysłowych, wyjaśniać problemy reformy gospodarczej i zmiany w strukturze produkcji.</u>
          <u xml:id="u-15.9" who="#EdmundMalon">Minister Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego Zbigniew Szałajda odpowiadając na pytania posłów stwierdził: Resort w swoich działaniach skupi się głównie na realizowaniu rządowego programu stabilizacji gospodarki. Szeregu potrzeb resortowych nie będzie można zaspokoić z powodu braku środków.</u>
          <u xml:id="u-15.10" who="#EdmundMalon">Podstawowe posunięcia stabilizacyjne resortu obejmą:</u>
          <u xml:id="u-15.11" who="#EdmundMalon">- poprawę zaopatrzenia rolnictwa w maszyny, urządzenia i części zamienne;</u>
          <u xml:id="u-15.12" who="#EdmundMalon">- zwiększenia produkcji artykułów rynkowych;</u>
          <u xml:id="u-15.13" who="#EdmundMalon">- intensyfikację eksportu;</u>
          <u xml:id="u-15.14" who="#EdmundMalon">- racjonalizację gospodarki energią i surowcami;</u>
          <u xml:id="u-15.15" who="#EdmundMalon">- poprawę wykorzystania mocy produkcyjnych już zainstalowanych.</u>
          <u xml:id="u-15.16" who="#EdmundMalon">Głównym celem rządowego programu stabilizacji gospodarki jest poprawa zaspokajania istotnych potrzeb społecznych. Stąd najważniejsze jest obecnie zapełnienie półek sklepowych. Z tego względu wszelkie postulaty wymagające nakładów inwestycyjnych będą musiały być odłożone na później.</u>
          <u xml:id="u-15.17" who="#EdmundMalon">Niewykorzystanie zainstalowanego potencjału wytwórczego jest spowodowane głównie brakiem surowców i materiałów. Gdy nastąpi poprawa zaopatrzenia w surowce i materiały, zwiększy się stopień wykorzystania potencjału produkcyjnego.</u>
          <u xml:id="u-15.18" who="#EdmundMalon">W dniu 8.07. br. w Komitecie Centralnym PZPR odbędzie się z udziałem wszystkich zainteresowanych (przedstawiciele resortów, jednostek produkcyjnych itp.) narada poświęcona programowi radykalnej poprawy zaopatrzenia rolnictwa w materiały i środki produkcji. Nasz resort jest zdania, że posiada dostateczny potencjał produkcyjny, umożliwiający pokrycie wszystkich potrzeb rolnictwa w zakresie maszyn i urządzeń. Oczywiście poprawa ta nie może nastąpić natychmiast, ale powinna być już wyraźnie odczuwalna w 1982 r. Realizując program produkcyjny dla rolnictwa resort zamierza uruchomić produkcję maszyn i urządzeń także w nowych zakładach, które dotąd takich urządzeń nie wytwarzały; uruchomienia te nie będą jednak mogły następować w sposób nie przemyślany. Radykalną poprawę zaopatrzenia rolnictwa w maszyny, narzędzia i części zamienne będzie można uzyskać dopiero po 1985 roku.</u>
          <u xml:id="u-15.19" who="#EdmundMalon">Trudno przewidzieć, jaka będzie w przyszłości polityka inwestycyjna państwa. Będzie to można określić najwcześniej w początku przyszłego roku. Kwestia zabezpieczenia już rozpoczętych inwestycji jest bardzo skomplikowana. Wydawanie przez resort odpowiednich zarządzeń nie wystarcza, trzeba bowiem uwzględnić wymogi techniczne związane z zabezpieczeniem konkretnych obiektów. Często jest tak, że technicznego i ekonomicznego punktu widzenia korzystniej jest skończyć obiekt, niż go zabezpieczyć. Jest zresztą dużo nieporozumień na tym tle. Załogi przedsiębiorstw budowlanych są zainteresowane w kończeniu rozpoczętych inwestycji - trudno im bowiem obecnie znaleźć nowy front robót. Także inwestorzy są zainteresowani w zakończeniu programów inwestycyjnych. Program rządowy przewiduje jednak zatrzymanie wszystkich inwestycji i rozpoczęcia niektórych z nich od nowa na podstawie specjalnych zezwoleń wydawanych decyzją przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów. Nie przewiduje się także przekroczenia środków inwestycyjnych przewidzianych dla resortu w planie na rok bieżący.</u>
          <u xml:id="u-15.20" who="#EdmundMalon">Wzrost wydajności pracy będzie w związku z wprowadzaniem reformy gospodarczej problemem interesującym głównie konkretne przedsiębiorstwa. Zaniedbania w dziedzinie podnoszenia wydajności pracy spowodują bankructwo przedsiębiorstwa; dopiero w takim przypadku podjęte będą przewidziane dla tej sytuacji środki. Problematyka funkcjonowania przedsiębiorstw państwowych w nowych warunkach organizacyjnych budzi liczne kontrowersje między rządem a niektórymi ugrupowaniami „Solidarności”. Główna kontrowersja dotyczy zakresu wpływu państwa na sposób powoływania dyrektora przedsiębiorstwa. Rząd stoi na stanowisku, iż w wypadku trudności gospodarczych trudno będzie udzielać pomocy zagrożonym przedsiębiorstwom, nie mając jednocześnie wpływu na ich politykę personalną. Ponadto dyrekcje przedsiębiorstw będą próbowały w tej sytuacji uchylać się od odpowiedzialności.</u>
          <u xml:id="u-15.21" who="#EdmundMalon">Odpowiadając posłowi Z. Wydrzyńskiemu minister Z. Szałajda podkreślił, że o warunkach pracy i ich poprawie decydować będą w przyszłości same przedsiębiorstwa. Gdy przedsiębiorstwo będzie uzyskiwać dobre wyniki, mieć dobrą, sprawną dyrekcję, wówczas poprawa warunków pracy będzie postępować szybciej. Niewątpliwie słuszny jest postulat, żeby w posiedzeniach komisji uczestniczył inspektor pracy.</u>
          <u xml:id="u-15.22" who="#EdmundMalon">Nawiązując do wystąpienia posła Janiny Łęgowskiej minister Z. Szałajda przyznał, że wyjście z impasu inwestycyjnego uważa za najważniejsze zadanie resortu. Zamrożony został ogromny majątek, przy czym sprawą najistotniejszą nie jest tylko jego zabezpieczenie (tego zawsze można dokonać) ale to, że majątek ten szybko starzeje się technicznie. Tymczasem nie wydaje się, byśmy zamrożone inwestycje zdołali zakończyć wcześniej niż za 6 lat. Toteż przed resortem stoi z jednej strony zadanie zabezpieczenia maszyn i urządzeń, z drugiej zaś prowadzenie rozmów z kontrahentami zagranicznymi, zwłaszcza ZSRR, w sprawie ich udziału w zakończeniu niektórych inwestycji.</u>
          <u xml:id="u-15.23" who="#EdmundMalon">Jeśli idzie o sprawy gospodarki materiałowej, to resort zamierza być stymulatorem takich wielkich organizacji gospodarczych i takich mechanizmów, które oddziaływałyby na poprawę zaopatrzenia materiałowego i likwidację zbędnych zapasów. Chodzi o to, żeby gospodarka materiałowa miała większy wpływ na wyniki ekonomiczne przedsiębiorstwa niż poziom produkcji.</u>
          <u xml:id="u-15.24" who="#EdmundMalon">Jesteśmy w przededniu klęski urodzaju. Premier powołał specjalny sztab do akcji żniwnej, w którego realizacji czynny udział muszą mieć przemysły skupione w nowym resorcie. Podejmiemy produkcję dmuchaw i suszarni, zgodnie ze zgłaszanymi w dyskusji postulatami posłów.</u>
          <u xml:id="u-15.25" who="#EdmundMalon">Nawiązując do krytycznych uwag o kooperacji międzyhutniczej minister Z. Szałajda podkreślił, że niedostatki w tej dziedzinie wynikają przede wszystkim z dysproporcji w rozwoju poszczególnych zakładów hutniczych, choć jest w tym oczywiście też pewien element nieudolności i niedowładu organizacyjnego. Do problemu kooperacji oraz ciężaru wyrobów hutniczych zamierza się obecnie podejść inaczej, rozstrzygać go w kategoriach ekonomicznych. Hutnictwo może produkować tylko to, co klienci będą zamawiać, a sprawę ciężaru załatwi reforma cen. Wówczas będzie się opłacało produkować także lekkie profile, co wymaga większego przerobu, a więc większej robocizny.</u>
          <u xml:id="u-15.26" who="#EdmundMalon">Sprawa złomu, który powoduje wiele uwag krytycznych. Hutnictwo zmniejsza produkcję i będzie zużywać mniej złomu. Tymczasem chcemy ten złom eksportować, choć nie jest to najlepszy interes. Jeśli bowiem zahamujemy zbiórkę złomu, to później trudno ją będzie ponownie rozwinąć. Przedmiotem eksportu będzie niewielka ilość około 100 tys. ton złomu, za który będzie można sprowadzić niezbędne dla hutnictwa dodatki stopowe jak cyna, chrom i inne.</u>
          <u xml:id="u-15.27" who="#EdmundMalon">Minister Z. Szałajda zapowiedział, że w ciągu najbliższych dwóch tygodni przygotowany zostanie i zaprezentowany Komisji program stabilizacji gospodarczej w całym ogromnym nowopowstałym resorcie. Na przełomie sierpnia i września ministerstwo chciałoby zaprezentować program działania wielkich organizacji gospodarczych i całej struktury resortu. Na jesieni natomiast resort chciałby przedstawić program działań rozwojowych i modernizacyjnych wszystkich gałęzi przemysłu na lata 1981–90. Program taki, opracowany na tle programu stabilizacyjnego i dróg wychodzenia z kryzysu, ma uwzględniać możliwości państwa i potrzeby społeczne.</u>
          <u xml:id="u-15.28" who="#EdmundMalon">Przewodniczący Komisji poseł Henryk Szafrański (PZPR): W rządowym programie stabilizowania gospodarki mówi się, że będzie on wprowadzony w życie do końca roku. Są w tym programie problemy wielkie i trudne, takie jak likwidacja zjednoczeń i łączenie się w zrzeszenia gospodarcze większej liczby przedsiębiorstw. Wszystko to wymaga konsultacji posłów z załogami. Będziemy radzi, jeśli uzyskamy listę zakładów, które będą w polu widzenia resortu i z którymi posłowie zechcą wejść w kontakt.</u>
          <u xml:id="u-15.29" who="#EdmundMalon">Poseł H. Szafrański podziękował tym wszystkim przedstawicielom trzech resortów, którzy przygotowali materiały ukazujące wielką troskę o poprawę sytuacji i dużą znajomość tematu. Wyraził on przekonanie, że w sytuacji gdy ciągle brakować nam będzie doświadczonej kadry, specjaliści połączonych resortów zostaną aktywnie włączeni do pracy przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-15.30" who="#EdmundMalon">Niepokoi mnie - powiedział poseł H. Szafrański - przekształcenie struktury produkcji zakładów. Chodzi o to, żeby nie szło to wyłącznie odgórnie. Ludzie muszą zrozumieć, że gospodarka spada w dół, gdy wymusza się wzrost zarobków, a jednocześnie słabnie wydajność pracy.</u>
          <u xml:id="u-15.31" who="#EdmundMalon">Komisja przyjęła sprawozdanie rządu z wykonania planu i budżetu za 1980 r. z uwagami NIK w omawianych częściach. Uchwała Komisji w tej sprawie wraz ze zgłoszonymi w toku dyskusji uwagami i wnioskami zostanie przekazana do Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u>
          <u xml:id="u-15.32" who="#EdmundMalon">W kolejnym punkcie obrad komisja rozpatrzyła informację o działalności Zespołu Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa NIK, przedstawioną przez dyrektora tego Zespołu Stanisława Grodzkiego.</u>
          <u xml:id="u-15.33" who="#EdmundMalon">Zespół ten liczy 46 pracowników, (+ trzech biurowych). Tak niewielki potencjał kontrolny zmuszał do koncentrowania się jedynie na największych problemach trzech dużych (obecnie jednego wielkiego) resortów gospodarczych. W II-giej połowie 1980 r. Zespół przeprowadzał dużą ilość kontroli o charakterze rozliczeniowym, na podstawie informacji napływających od załóg, związków zawodowych, w tym „Solidarności”. Dotyczy one głównie takich zjawisk, jak niegospodarność, marnotrawienie mienia społecznego, a także wykorzystywanie stanowisk dla korzyści osobistych. Były to kontrole trudne, prowadzone w warunkach napięć. Trzeba było uciekać się do ostrych sankcji służbowych, a niektóre sprawy kierować do prokuratora. W wyniku kontroli odwołani zostali m.in. dyrektorzy hut „Silesia”, „Łabędy” i „Kościuszko”, Instytutu Maszyn Budowlanych w Kobyłce i innych przedsiębiorstw. Efektywność prowadzonych przez NIK kontroli jest różna. Są kontrole prowadzące do uregulowania niektórych spraw, inne trzeba ponawiać. Obecnie cały program działalności Zespołu skupia się na kontroli realizacji 10-punktowego programu premiera, a więc na sprawach rynku, sprawnym przeprowadzeniu akcji żniwnej, kontroli przedsięwzięć eksportowych i technicznych.</u>
          <u xml:id="u-15.34" who="#EdmundMalon">Poseł Janina Łęgowska (PZPR) wniosła o przyjęcie do zatwierdzającej wiadomości przedłożonych na posiedzeniu Komisji sprawozdań Najwyższej Izby Kontroli. Jednocześnie wyraziła w imieniu Komisji podziękowanie i uznanie dla Zespołu NIK stale współpracującego z Komisją. Zwróciła uwagę, iż w przyszłości działalność NIK powinna mieć charakter bardziej profilaktyczny oraz koncentrować się na badaniu realizacji wykonywania wniosków pokontrolnych.</u>
          <u xml:id="u-15.35" who="#EdmundMalon">Poseł Stanisław Kamieniarz (PZPR) wyraził wątpliwość, czy obecny, liczący 46 osób skład Zespołu NIK - współpracujący z Komisją jest wystarczający dla realizowania wszystkich stawianych przed nim zadań.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#WitoldGadomski">Należy dążyć do zmiany profilu czynności kontrolnych wykonywanych przez NIK. Po reformie pewną część tych czynności przejmą banki, w oparciu o ich raporty będzie można uzyskać szereg danych, które dotąd zbierają zespoły NIK.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#WitoldGadomski">Wymaga rozważenia zakres podstawowych czynności, które winny być dokonywane przez NIK. Chodzi o odciążenie NIK od spraw drobnych, incydentalnych. Rozważyć także problem sposobu egzekwowania przez Najwyższą Izbę Kontroli zaleceń pokontrolnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#LeonGmur">Najwyższa Izba Kontroli powinna ogłaszać w prasie wyjaśnienia związane z wynikami prowadzonych kontroli. Brak takich wyjaśnień powoduje często pomówienia w prasie osób, w stosunku do których prowadzono działania kontrolne.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#LeonGmur">Komisja zaproponowała ocenę działalności Zespołu Przemysłu Ciężkiego Maszynowego i Hutnictwa NIK, zgodnie z wnioskiem posła Janiny Łęgowskiej.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>