text_structure.xml
55.1 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml" />
<TEI>
<xi:include href="header.xml" />
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#HenrykWiśniewski">Dnia 17 marca br. Komisja Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa, obradująca pod przewodnictwem posła Henryka Szafrańskiego (PZPR), rozpatrzyła:</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#HenrykWiśniewski">projekt podstawowych założeń reformy gospodarczej, ze szczególnym uwzględnieniem wdrażania tzw. małej reformy oraz aktualnej sytuacji gospodarczej w przedsiębiorstwach podległych resortom hutnictwa, przemysłu maszynowego oraz przemysłu maszyn ciężkich i rolniczych.</u>
<u xml:id="u-1.2" who="#HenrykWiśniewski">W posiedzeniu udział wzięli: minister przemysłu maszyn ciężkich i rolniczych Stanisław Wyłupek, minister przemysłu maszynowego Henryk Gawroński, przedstawiciele Ministerstwa Hutnictwa z wiceministrem Jerzym Woźniakiem, Najwyższej Izby Kontroli, Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, Ministerstwa Finansów i Urzędu Rady Ministrów.</u>
<u xml:id="u-1.3" who="#HenrykWiśniewski">Posłowie otrzymali przed posiedzeniem materiały opracowane przez resorty.</u>
<u xml:id="u-1.4" who="#HenrykWiśniewski">Uwagi do materiału opracowanego przez Ministerstwo Hutnictwa przedstawił poseł Antoni Seta (PZPR): Informacja resortu jest opracowana rzetelnie i wszechstronnie omawia problematykę reformy oraz funkcjonowania przedsiębiorstwa i samorządu robotniczego.</u>
<u xml:id="u-1.5" who="#HenrykWiśniewski">W ciągu dwóch miesięcy br. przedsiębiorstwa resortu hutnictwa - mimo trudności energetycznych i paliwowych - pracowały rytmicznie a zaawansowanie planu zbliżone jest do złożonego w tym okresie czasu. Niepokoi niedostateczne zaopatrzenie koksowni w węgiel wsadowy. Niedobory w I kwartale wynoszą 330 tys. ton. Niskie jest także zaawansowanie dostaw innych podstawowych surowców, głównie z importu (II obszar) m.in. rud żelaza, ołowiu i cyny. Plan przewiduje, że resort powinien otrzymać na zakupy 380 mln zł dew., z tego w gotówce 300 mln zł dew. Do końca lutego uruchomione środki wyniosły 32 mln zł dew.</u>
<u xml:id="u-1.6" who="#HenrykWiśniewski">Odbija się to niekorzystnie na produkcji i dostawach szeregu wyrobów dla gospodarki, zwłaszcza energetyki, przemysłu elektrotechnicznego, fabryk, akumulatorów itp. Brak realnych szans poprawy tej sytuacji i tym samym możliwości wprowadzenia małej reformy.</u>
<u xml:id="u-1.7" who="#HenrykWiśniewski">Mówiąc o gospodarczych uwarunkowaniach reformy poseł podkreślił, że warunkiem jej wdrożenia jest uprzednia aktualizacja wyceny majątku trwałego. Jedynie przywrócenie rangi rachunkowi ekonomicznemu stwarza warunki dla podejmowania przedsięwzięć modernizacyjnych i innowacyjnych, zwiększa zapotrzebowanie na rozwiązanie naukowo-techniczne.</u>
<u xml:id="u-1.8" who="#HenrykWiśniewski">Problemem przemieszczania zasobów pracy powinny w szerszym stopniu zająć się urzędy zatrudnienia, uznając społeczny aspekt zagadnienia. Należy również znieść istniejące aktualnie ograniczenia w doborze kadr przez przedsiębiorstwa; zapewnić stabilność załóg i mobilność przemieszczeń, przewidując w założeniach reformy bilansowanie zakładowego budownictwa mieszkaniowego, finansowanego z zysków przedsiębiorstwa. Podział mieszkań powinien być w wyłącznej kompetencji związków zawodowych.</u>
<u xml:id="u-1.9" who="#HenrykWiśniewski">Zakładowy fundusz nagród należy tworzyć na dotychczasowych zasadach, wliczając go w ciężar kosztów, a jego zasady powinny być jednakowe dla całej załogi i kierownictwa.</u>
<u xml:id="u-1.10" who="#HenrykWiśniewski">Organizacyjne zmiany strukturalne muszą następować etapowo, począwszy od reorganizacji centrum gospodarczego i wyraźnego określenia jego funkcji.</u>
<u xml:id="u-1.11" who="#HenrykWiśniewski">Stabilności w okresie wieloletnim reguł gry i parametrów musi towarzyszyć pewna elastyczność, uwzględniająca światowe ceny podstawowych surowców. Omawiając warunki realizacji uchwały nr 118 poseł podkreślił konieczność uzupełnienia materiałów resortu w tej kwestii. Chodzi zwłaszcza o to, aby rozliczenie funduszu płac i produkcji netto przez bank nastąpiło najwcześniej pod koniec 1 kwartału. Wiąże się to z modyfikacją formuły miernika lub wielkości czynnika korekty dla niektórych przedsiębiorstw resortu, które to wnioski są obecnie w załatwianiu.</u>
<u xml:id="u-1.12" who="#HenrykWiśniewski">Skutki finansowe wynikające z decyzji rządowych i porozumień z załogami zwiększające fundusz płac powinny być uwzględnione w należnym funduszu płac przedsiębiorstwa (tzw. bazie). Również niezależne od załóg czynniki powodujące spadek produkcji netto należy eliminować z rachunku.</u>
<u xml:id="u-1.13" who="#HenrykWiśniewski">Jeżeli chodzi o sprawy związane z samorządem robotniczym poseł nie zgodził się z tezą zawartą w materiałach resortu, iż nie należy przewidywać ogólnych zebrań, ani zebrań delegatów, a uczestnictwo załóg w zarządzaniu realizować jedynie przez referendum. Proponuje się także utrzymać 2-letni staż pracy wymagany do biernego prawa wyborczego. Zasady wyboru prezydium samorządu należy pozostawić do uregulowania w statucie, a nie w ustawie. Rada również powinna wspólnie ze związkami zawodowymi regulować ramowe zasady przyznawania nagród, odznaczeń, wyróżnień i przydziału mieszkań. Słuszny jest wniosek, aby szkoleniem ekonomicznym objąć nie tylko kadrę kierowniczą, ale całe załogi przedsiębiorstw zwłaszcza zaś członków samorządu, organów związków zawodowych i aktywów politycznych.</u>
<u xml:id="u-1.14" who="#HenrykWiśniewski">Ważną sprawą jest wprowadzenie w każdym przedsiębiorstwie rozrachunku wewnątrzzakładowego i dotarcie z nim do poszczególnych stanowisk pracy. Podstawową rzeczą jest skonkretyzowanie wymiernych zadań, rozliczanie ich w powiązaniu z systemem motywacyjnym, w sposób jasny i komunikatywny.</u>
<u xml:id="u-1.15" who="#HenrykWiśniewski">Uwagi do materiału opracowanego przez Ministerstwo Przemysłu Maszynowego przedstawił poseł Piotr Skórzewski (PZPR). Podkreślił on iż wprowadzenie reformy gospodarczej jest tematem, trudnym i złożonym. Podobne zagadnienia były już dyskutowane na posiedzeniach Komisji. Jednakże obecna sytuacja gospodarcza, trudniejsza niż w latach poprzednich, powoduje, że wprowadzenie reformy gospodarczej uzależnione jest od bardzo złożonych uwarunkowań. Aby przewidywana reforma mogła spełnić oczekiwania, konieczne jest wprowadzenie trzech nowych ustaw dotyczących kształtu przedsiębiorstwa, samorządu robotniczego oraz związków zawodowych. Do uwarunkowań gospodarczych zaliczyć należy zrównoważenie poziomu zaopatrzenia w materiały i energie, a szczególnie w materiały i surowce importowane. Ponadto konieczne jest wprowadzenie nowych zreformowanych form w zarządzaniu i zwiększenia zainteresowania kierownictw i załóg działalnością przedsiębiorstwa.</u>
<u xml:id="u-1.16" who="#HenrykWiśniewski">Do pozytywnych elementów uchwały nr 118 zaliczyć trzeba:</u>
<u xml:id="u-1.17" who="#HenrykWiśniewski">- zahamowanie procesu mnożenia wskaźników ekonomicznych, nakazów i zakazów, - przywrócenie niektórym przedsiębiorstwom posiadanych już uprzednio uprawnień w zakresie planowania, - zlikwidowanie limitu zatrudnienia, - korygowanie funduszu płac w zależności od efektów produkcji, a także przyjęcie jako podstawowego wskaźnika produkcji netto.</u>
<u xml:id="u-1.18" who="#HenrykWiśniewski">Oceniając materiały resortu, dotyczące wprowadzenia reformy gospodarczej, nie można zgodzić się z tezą, że niedopuszczalne jest, aby życzenia załóg były zgłaszane bezpośrednio do rządu. Każdy szczebel administracji gospodarczej ma coś do załatwienia. Rząd odpowiadać będzie za realizację planów i programów w skali kraju, np. za zachowanie równowagi płacowo-towarowej na rynku; a przedsiębiorstwo odpowiadać będzie za wypracowanie odpowiedniego funduszu płac. Współczynnik korekty funduszu płac ustalony został wstępnie na poziomie 0,3. Obecnie w wielu środowiskach trwają przetargi, aby współczynnik ten wynosił od 0,7 do 1. Ustalić trzeba konkretne zasady i mechanizmy obliczania tego wskaźnika. Korekta funduszu płac powinna być uzależniona nie tylko od wzrostu efektów produkcyjnych i współczynnika, ale również od rozwoju produkcji eksportowej i zmniejszenia importu. Błędem wydaje się w prowadzenie tzw. małej reformy jedynie na r.1981. Budzi to obawy załóg, że wypracowane w ciągu br. efekty nie będą wykorzystane.</u>
<u xml:id="u-1.19" who="#HenrykWiśniewski">W odniesieniu do struktury konieczne jest dokonanie analizy ilości resortów i zjednoczeń, biorąc za podstawę sprawność zarządzania gospodarką. Dotychczasowy podział na dużą ilość resortów nie tylko nie sprzyja, ale wręcz utrudnia działalność gospodarczą. Przykładem może być sprawa przekazywania odlewni w Lublinie między Ministerstwem Przemysłu Maszynowego a Ministerstwem Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych.</u>
<u xml:id="u-1.20" who="#HenrykWiśniewski">W kwestii powoływania dyrektorów przedsiębiorstw należy uznać za właściwe, aby byli oni mianowani przez jednostki nadrzędne przy respektowaniu opinii samorządu robotniczego. Natomiast zastępcy dyrektorów powinni być wybierani przez dyrektora również z uwzględnieniem opinii samorządu.</u>
<u xml:id="u-1.21" who="#HenrykWiśniewski">Bardzo ważnym warunkiem prawidłowej realizacji reformy gospodarczej jest uregulowanie problemu cen i dokonywanie systematycznej przeceny majątku trwałego, tak aby relacje między majątkiem trwałym a produkcją były prawidłowe.</u>
<u xml:id="u-1.22" who="#HenrykWiśniewski">Należy również rozważyć tak ważny problem, jak udział przedsiębiorstw w budownictwie mieszkaniowym. Problem ten znajduje się w sferze zainteresowań większości załóg robotniczych.</u>
<u xml:id="u-1.23" who="#HenrykWiśniewski">Uwagi do materiału opracowane przez Ministerstwo Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych przedstawił poseł Stanisław Trojanowski (bezp.): Przezwyciężenie kryzysu gospodarczego oraz pełne wykorzystanie ogromnego potencjału wytwórczego kraju łączy się nierozerwalnie z wprowadzeniem reformy gospodarczej. Głównym jej celem jest dokonanie zmian w organizacji zarządzania gospodarką, dzięki którym uzyska się zasadniczą poprawę w realizacji celów gospodarczych i społecznych. Podstawową tezą reformy jest fakt, że przedsiębiorstwa mają uzyskać samodzielność finansową i gospodarczą i stać się podmiotem działalności gospodarczej. W świetle reformy, socjalistyczne przedsiębiorstwo powinno, w ramach centralnie kierowanej gospodarki narodowej i obowiązujących przepisów prawa, prowadzić działalność wytwórczą kierując się rachunkiem ekonomicznym. Organa państwowej administracji gospodarczej powinny kierować przedsiębiorstwami za pomocą instrumentów ekonomicznych, środków informacyjnych i przepisów prawa.</u>
<u xml:id="u-1.24" who="#HenrykWiśniewski">Jednym z pierwszych etapów wprowadzenia kompleksowej reformy gospodarczej jest uchwała 118 Rady Ministrów. Okazuje się jednak, że przedsiębiorstwa akceptują tylko niektóre udogodnienia, wynikające z tego zarządzenia jak np. zmniejszenie wskaźników planistycznych przekazywanych przedsiębiorstwom i rozliczanie się z nich.</u>
<u xml:id="u-1.25" who="#HenrykWiśniewski">Z materiałów resortu wynika, że zjednoczenia otrzymały zadania dyrektywne i środki niezbędne do realizacji planu na r.1981. W wielu przypadkach planu nie zaakceptowano i nie przyjęto w takich wskaźnikach do realizacji, co jest m.in. skutkiem dezorganizacji KSR-ów zakładowych i braku nowych struktur samorządowych przedsiębiorstwa. Dlatego też należy dołożyć wszelkich starań, aby organa samorządowe w przedsiębiorstwach jak najszybciej podjęły swoją działalność. Wiele załóg podjęło już działania zmierzające do ustalenia zasad wyborczych do rad pracowniczych, nie czekając na dyrektywy.</u>
<u xml:id="u-1.26" who="#HenrykWiśniewski">Jeśli chodzi o środki materialne, sytuacja w resorcie nie przedstawia się najlepiej. Na przykładzie Stoczni im. Komuny Paryskiej można podać, że na zapotrzebowane wyroby walcowane w wysokości 123 tys. ton, otrzymano limit 100 tys. ton. W sferze zabezpieczenia środków za zakup podzespołów urządzeń z II obszaru płatniczego na niezbędne 137 mln zł dew., otrzymano limit 93,5 mln zł dew. Dodatkowym utrudnieniem jest fakt, że decyzję o przydzieleniu tych środków podjęto z opóźnieniem. Jeżeli chcemy uniknąć kar umownych za niedotrzymanie terminów oddania statków do eksploatacji nie może być mowy o brakach w zabezpieczeniu środków materialnych. Z tego też względu przedsiębiorstwa, charakteryzujące się długim cyklem produkcyjnym i posiadające duży wkład materiałowy w produkt finalny, powinny odpowiednio wcześniej otrzymywać środki finansowe. Z tych również względów, jak również dla właściwego wejścia w nowy system zarządzania konieczne jest odpowiednio wczesne zawieranie kontraktów. W uchwale nr 118 jest mowa o wzajemnej współpracy między przedsiębiorstwami i o zawieraniu wszelkiego rodzaju umów dotyczących dostaw zaopatrzeniowych i powiązań kooperacyjnych.</u>
<u xml:id="u-1.27" who="#HenrykWiśniewski">W praktyce występują tu wszelkiego rodzaju przeszkody, których przedsiębiorstwa nie są w stanie same rozwiązać. Zakłady powinny mieć możliwość regulacji cen w przypadkach uzasadnionych np. wymuszoną zmianą technologii produkcji oraz lepszą jakością produkowanego wyrobu. Uporządkowanie cen jest jednym z najważniejszych czynników wpływających na podejmowanie produkcji wysokiej jakości, zwiększenie asortymentu itp., co przyczyni się również do znacznego zmniejszenia importu.</u>
<u xml:id="u-1.28" who="#HenrykWiśniewski">W świetle uchwały należny lub planowany fundusz płac ulega w planie na r. 1981 zwiększeniu lub zmniejszeniu o 0,3% za każdy procent zwiększenia lub spadku produkcji w stosunku do r...</u>
<u xml:id="u-1.29" who="#komentarz">(Nieczytelne)</u>
<u xml:id="u-1.30" who="#HenrykWiśniewski">.... Niezbędne jest rozważenie propozycji przedsiębiorstw i zjednoczeń w sprawie produkcji netto jako miernika funduszu płac przy przyjęciu planu na 1981 r. jako wielkości bazowej w sytuacji, gdy dynamika produkcji netto jest ujemna w stosunku do 1980 r., przy wzroście produkcji sprzedanej globalnej. Współczynnik relacji między wzrostem produkcji netto i funduszem płac w wysokości 0,3 jest w warunkach wielu zakładów niewystarczający. Powinien on być ustalony proporcjonalnie do pracochłonności, przy uwzględnieniu technicznego wyposażenia zakładów.</u>
<u xml:id="u-1.31" who="#HenrykWiśniewski">Mówiąc o przedsiębiorstwie samodzielnym, samofinansującym się i samorządnym, trzeba widzieć jego działalność w systemie bezkredytowym bez nakazów. Z tego też względu powinno nastąpić uspołecznienie procesu planowania. Założyć należy podniesienie rangi planowania perspektywicznego przy szerokim udziale świata nauki i praktyki i przy współpracy komisji sejmowych. Konieczne jest wyeliminowanie z naszej praktyki wszelkiego rodzaju dyrektyw, nakazów i zakazów. Aby to osiągnąć, niezbędne jest dokonanie dość radykalnych zmian kompetencji, metod i stylu działania poszczególnych ministerstw. Powinna nastąpić również, w oparciu o odpowiednie analizy, zmiana w organizacji i zakresie działania zjednoczeń. Kierować działalnością przedsiębiorstw i wpływać na ich strukturę produkcyjną należy poprzez odpowiednie instrumenty ekonomiczne, do których zaliczyć możemy ceny, kursy walutowe, stopy oprocentowania, zasady i normy podziału dochodu lub zysku przedsiębiorstwa oraz tworzenie funduszu. System motywacji stanowić powinien główną formę urzeczywistnienia zasady współudziału załogi w zarządzaniu. Autentyczna partycypacja w zarządzaniu przedsiębiorstwem nie jest jednak możliwa, bez współodpowiedzialności za decyzje i udziału w rezultatach, pozytywnych lub negatywnych.</u>
<u xml:id="u-1.32" who="#HenrykWiśniewski">Należy pamiętać, że zasady systemu ekonomiczno-finansowego będą skuteczne jedynie wówczas, gdy stymulować będą efektywną pracę, a także gdy będą proste i zrozumiałe dla pracowników.</u>
<u xml:id="u-1.33" who="#komentarz">(Dyskusja.)</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#HenrykSzafrański">Z przedstawionych referatów dotyczących trzech różnych resortów wymagają niektóre sprawy przedstawione w referatach niezbędnych uściśleń. Dlatego też celowym wydaje się, aby posłowie, którzy pracowali, a także ci, którzy nie pracowali w zespołach, przedstawili swoje uwagi i opinie.</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#RyszardDziopak">W moim odczuciu w zasadzie wszystko zostało już powiedziane a jedynym problemem może być hierarchiczne ustawienie problemów. Sądzę, że najtrafniejsze uwagi dotyczące wprowadzenia reformy przedstawił w swoim wystąpieniu poseł P. Skórzewski. Chciałbym jednak postawić pytanie: jakie mamy dziś rozeznanie warunków gospodarowania w II kwartale. Jak wiadomo, wyniki I kwartału są słabe, gorsze od wyników dyskutowanych w grudniu ub.r., na posiedzeniu Komisji. W szeregu przedsiębiorstw wielkość planowanej produkcji nie została jeszcze określona. Ponadto system zaopatrzenia materiałowo-energetycznego, a zwłaszcza zaopatrzenia w materiały importowane pogarsza się. Wiadomo również, że w większości przedsiębiorstw mamy nadwyżki zatrudnienia lub niewłaściwe struktury zatrudnienia. Przy generalnych przerostach zatrudnienia, brak robotników na stanowiskach pracy. W jaki sposób więc i z kim kierownik samodzielnego przedsiębiorstwa powinien dogadać się i przeprowadzić zwolnienie 100, 200 lub 300 pracowników?</u>
<u xml:id="u-3.1" who="#RyszardDziopak">Jeśli chodzi o wskaźnik korekty funduszu płac, to trzeba stwierdzić, iż w tym zakresie jest dość duża dowolność, zwłaszcza że przedsiębiorstwa nie mają jednakowej bazy startowej. Przedsiębiorstwa, które dotychczas dobrze funkcjonowały, miały prawidłowy wskaźnik zatrudnienia oraz małe straty gospodarcze, borykać się będą z poważnymi trudnościami przy zastosowaniu nowych zasad. Natomiast przedsiębiorstwa, które dotychczas nie wykonywały planu, mają duży park maszynowy nie w pełni wykorzystany, przerost zatrudnienia oraz niewłaściwą gospodarkę materiałową, będą mogły prawidłowo funkcjonować poprzez opracowanie prostego programu przyrostu produkcji netto + 5%. Przy wprowadzaniu wskaźnika korekty funduszu płac również i tego typu zjawiska trzeba mieć na uwadze.</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#TadeuszWoźniczka">Zaopatrzenie w surowce pozostaje nierozwiązaną sprawą. Resort boryka się istotnymi trudnościami, zwłaszcza dotyczy to artykułów importowanych z II obszaru płatniczego. Niezbędne byłoby uproszczenie i spłaszczenie struktur organizacyjnych, szczególnie zaś likwidacja szczebli pośrednich między ministerstwem a przedsiębiorstwami. W pierwszym okresie wprowadzania reformy nie należy dopuszczać do tworzenia się kombinatów, w skład których weszłyby zarówno przedsiębiorstwa rentowne jak i nierentowne. Koncentracja może dotyczyć wyłącznie przedsiębiorstw rentownych. Byłby to naturalny sposób eliminacji przedsiębiorstw nie spełniających kryteriów rachunku ekonomicznego.</u>
<u xml:id="u-4.1" who="#TadeuszWoźniczka">Bardzo poważną kwestią jest sposób dystrybucji wyrobów hutniczych. Duże zamówienia należałoby bezpośrednio odbierać w zakładach produkcyjnych. Obsługa małych odbiorców należeć musi do Centrostalu, którego rolą stać się powinna komasacja zamówień oraz zbiorcze ich przedstawianie producentom.</u>
<u xml:id="u-4.2" who="#TadeuszWoźniczka">Trzeba również, aby reforma wzmocniła pozycję mistrza. Wymaga to rozciągnięcia na średni dozór techniczny zasad jednoosobowego kierownictwa, co powinno znaleźć wyraz w ustawie.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#WitoldSaczuk">Założenia reformy, stanowiące zapowiedź zmian w funkcjonowaniu gospodarki narodowej, poprzez nieprecyzyjne sformułowania stwarzają możliwość różnej interpretacji. Trudno na ich podstawie określić ostateczny kształt modelu gospodarczego oraz czynników warunkujących jego wdrożenie. W projekcie mówi się o zastąpieniu systemu nakazowo-rozdzielczego systemem opartym na mechanizmach ekonomicznych, jednakże równocześnie przewiduje się stosowanie limitów. Brak precyzji uściślającej okres ich stosowania podważa wiarygodność rozwiązań, zakładających oparcie się na instrumentach ekonomicznych. Należałoby więc całkowicie odejść od rozdziału środków i rywalizacji przedsiębiorstw o uzyskanie jak najkorzystniejszych limitów. Stosowanie instrumentów ekonomicznych może być dokonywane jedynie w warunkach pełnej jednolitości funkcjonowania wszystkich przedsiębiorstw. Należy więc dążyć do rozwiązań eliminujących wpływ korzystnej bądź niekorzystnej zmiany asortymentu produkcji i cen na wyroby. Wiąże się to z zapowiadaną reformą cen zaopatrzeniowych; wymaga urealnienia kosztów produkcji, stosowania właściwych zasad przeliczania cen dewizowych na ceny stosowane w sporządzaniu planów i rozliczaniu efektów. Należy dążyć do zniesienia rozdziału środków przez centrum.</u>
<u xml:id="u-5.1" who="#WitoldSaczuk">Mimo że reforma zakłada, iż podstawą oceny i motywacji będzie system oparty na zasadach samofinansowania, uzależniający wielkość środków od uzyskanego dochodu, obrotu lub zysku, nie sprecyzowano choćby najogólniej zasad i kryteriów kształtowania funduszu płac, co dla systemu motywacji jest najważniejsze. W ten sposób pozbawia się możliwości powiązania funkcji płac z wydajnością pracy. Sprawa ta musi być szczegółowo dopracowana i uwzględniać: eliminowanie wpływu zmian asortymentowych na rozmiary dochodu; niedopuszczanie do manipulacji cenowych podwyższających zysk; kryteria wykorzystania zaoszczędzonego funduszu płac.</u>
<u xml:id="u-5.2" who="#WitoldSaczuk">Wątpliwości budzi także sposób prezentacji roli samorządu robotniczego w przedsiębiorstwie. Nie jest jednoznacznie określone, czy samorząd jest autentyczną reprezentacją załogi wybieraną w wyborach bezpośrednich, czy też będzie się składał z przedstawicieli organizacji związkowych, społecznych i politycznych.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#ZdzisławMalicki">Jeżeli uznajemy, iż uchwała nr 118 jest pierwszym krokiem do wdrożenia reformy i ma tworzyć warunki do wprowadzania zasad rachunku ekonomicznego, tworzenia się nowych struktur - to trzeba wyraźnie powiedzieć, iż proces ten faktycznie nie następuje.</u>
<u xml:id="u-6.1" who="#ZdzisławMalicki">Współczynnik korekty funduszu płac (0,3%) został ustalony bez żadnej analizy, co podkreślił nawet wicepremier Kisiel na konferencji prasowej, mówiąc, że jest to wskaźnik niemal prowokacyjny. Fakt, że obecnie ustalane są inne współczynniki dla poszczególnych resortów i przedsiębiorstw, i to w sposób zróżnicowany, stanowi w istocie rzeczy powrót do systemu nakazowego i potwierdzenie tezy, iż z małej reformy została jedynie nazwa. Nie uważam, iż weryfikowanie nie może mieć miejsca, powinno ono jednak następować wg ustalonych zasad, albo też należy oddziaływać na przedsiębiorstwa innymi instrumentami (stopą podatkową, procentową, kredytowaniem itd.).</u>
<u xml:id="u-6.2" who="#ZdzisławMalicki">Zbyt szeroka jest również lista dyrektywnych zadań asortymentowych. W mojej firmie dyrektywna jest w istocie rzeczy cała produkcja finalna. Obecnie chce się również wdrożyć dyrektywy dla produkcji kooperacyjnej. Zamiast więc zmniejszać ich ilość stale je w praktyce zwiększamy. Ochrona asortymentu i kooperacji jest konieczna, tym niemniej trzeba opracować ekonomiczne stymulatory tego procesu.</u>
<u xml:id="u-6.3" who="#ZdzisławMalicki">W odniesieniu do struktur organizacyjnych wydaje się konieczne precyzyjne określenie zasad i kierunków, jakie powinny obowiązywać przy łączeniu się przedsiębiorstw. Punktem wyjścia musi się stać maksymalizacja efektów ekonomicznych. Chodzi zwłaszcza o to, aby łączyć przedsiębiorstwa, których zdolności produkcyjne wzajemnie się uzupełniają, nawet gdy będzie to łamać układy branżowe czy resortowe. Obecnie obserwujemy tendencje do obligatoryjnego tworzenia różnego rodzaju ugrupowań przedsiębiorstw. Sejm powinien mieć prawo do opiniowania listy takich obligatoryjnych zrzeszeń.</u>
<u xml:id="u-6.4" who="#ZdzisławMalicki">Jednym z najważniejszych czekających nas problemów jest sprawa siły roboczej. Konieczne wydaje się opracowanie precyzyjnego systemu przekwalifikowania pracowników, łącznie z ich odpowiednim przeszkoleniem, również na szczeblu zakładów pracy.</u>
<u xml:id="u-6.5" who="#ZdzisławMalicki">Nie przeprowadzimy reformy gospodarczej bez reformy cen zaopatrzeniowych. Przygotowywany jest projekt uchwały w tej sprawie. Docierają jednak opinie, że robi się to w sposób niewłaściwy. Postuluję więc, aby projekt ten został przedłożony do zaopiniowania Sejmowi. Proponuję również sformułować pytanie pod adresem ekonomistów, kiedy powinna nastąpić reforma cen zaopatrzeniowych, czy przed reformą, czy łącznie z reformą, czy też po jej wprowadzeniu. Jeżeli zmiana cen ma poprzedzać reformę, to termin jej wprowadzenia jest niezwykle istotną i pilną sprawą.</u>
<u xml:id="u-6.6" who="#ZdzisławMalicki">Traktując uchwałę nr 118 jako krok pierwszy reformy gospodarczej, musimy postulować, aby wdrożenie tej uchwały było planowe i głębokie. W resortach powinny już powstać grupy pracowników specjalizujące się w tej sprawie, śledzące bariery i efektywność działania poszczególnych instrumentów ekonomicznych w przedsiębiorstwach. Taka grupa ludzi może stanowić zalążek przyszłej kadry pracującej w warunkach, jakie zaistnieją po wprowadzeniu reformy. Istotny jest tu również czynnik psychologiczny. Chodzi o zmniejszenie stanu niepewności wśród pracowników. Przynajmniej ta grupa ludzi będzie spokojna o swoją przyszłość.</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#KazimierzCupisz">Nadal występuje wiele nieporozumień dotyczących form samorządu w przedsiębiorstwie. Stare KSR-y nie istnieją, nowych rad nie ma. Obecnie dyskutowane są tezy o samorządzie. Pilne jest jednak sfinalizowanie wszystkich spraw. Chodzi o to, czy będzie to reprezentacja załogi w formie bezpośredniej, ważne w jaki sposób rada pracownicza będzie udzielać absolutorium kierownictwu zakładu. Sposób wybierania ciał przedstawicielskich załóg pracowniczych powinien być wyraźnie sprecyzowany i uwzględniać zróżnicowaną strukturę przedsiębiorstw.</u>
<u xml:id="u-7.1" who="#KazimierzCupisz">Wiele kontrowersji budzi sprawa wybierania dyrektora. Powinno być jasno określone, że dyrektora opiniuje rada pracownicza, ale typuje jednostka nadrzędna.</u>
<u xml:id="u-7.2" who="#KazimierzCupisz">W stoczniach występuje wiele trudności związanych z realizacją planu 1981 r. Przemysł okrętowy stanął obecnie na pierwszym miejscu ze względu na możliwe do uzyskania wpływy dewizowe. Jeśli jednak wpływy te mają być rzeczywiście osiągnięte, trzeba stoczniowcom pomóc, stwarzając szczególnie korzystne warunki, otwierając akredytywy dewizowe i uruchamiając wszelką możliwą pomoc finansową.</u>
<u xml:id="u-7.3" who="#KazimierzCupisz">Jeśli przemysł okrętowy ma dotrzymywać i realizować umowy, musi być inaczej potraktowany w przydzielaniu środków dewizowych i limitów inwestycyjnych. Konieczne jest też pełne zabezpieczenie materiałowe, które obecnie pozostawia wiele do życzenia.</u>
<u xml:id="u-7.4" who="#KazimierzCupisz">Załogi stoczni gdańskiej i Lenina domagają się jednoznacznej odpowiedzi w sprawie promu pasażerskiego B494.</u>
<u xml:id="u-7.5" who="#KazimierzCupisz">Niezbędna jest pomoc interwencyjna wojewody gdańskiego o dotrzymanie postanowień protokółu z dnia 25.09.80 r. podpisanego w obecności zastępcy I ministra przemysłu maszyn ciężkich i rolniczych, wojewody gdańskiego i dyrektora generalnego ZPO w sprawie realizacji potrzeb mieszkaniowych stoczni. Zachodzi bowiem obawa, że nie będzie dotrzymany termin budowy 100 mieszkań rotacyjnych w latach 1981-82. Dopiero opracowywana jest dokumentacja. W sprawie budowy hotelowców w latach 1982–85 trwają dopiero rozmowy z Inwestprojektem - brak dokumentacji i lokalizacji. Zamiast budowy w latach 1982–83 300 mieszkań rotacyjnych założenia techniczno-ekonomiczne przewidują budowę tylko 225 mieszkań.</u>
<u xml:id="u-7.6" who="#KazimierzCupisz">Sytuacja mieszkaniowa w woj. gdańskim jest bardzo ciężka, dlatego konieczna jest pomoc resortu w realizacji tego porozumienia.</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#StanisławBaranik">Wprowadzanie reformy gospodarczej powinno dać w ostatecznym efekcie poprawę stanu rynku, bilansu płatniczego, wdrożenie uruchomionych inwestycji, usunięcie braków surowcowych i energetycznych. Na te jednak efekty reformy przyjdzie poczekać dość długo. Wydarzenia lata ub.r. wykazały potrzebę dokonania gruntownych zmian w systemie zarządzania i gospodarowania. Do przedstawianych pod dyskusję i opracowanych aktualnych dokumentów i programów społeczeństwo odnosi się z nadzieją, ale i z niedowierzaniem.</u>
<u xml:id="u-8.1" who="#StanisławBaranik">Przepisy prawne regulujące działalność przedsiębiorstw mają jednoznacznie podzielić kompetencje, obowiązki i odpowiedzialność. Jednak podstawowym warunkiem wprowadzenia reformy gospodarczej jest zasadnicza przebudowa aparatu administracyjnego, zmiany jego zadań i trybu działania. W sposób jednoznaczny określić należy stanowisko Rady Ministrów, jej kompetencje i uprawnienia.</u>
<u xml:id="u-8.2" who="#StanisławBaranik">Wprowadzenie dużej ilości nowych przepisów i ustaw nie stanowi jeszcze o powodzeniu reformy. Trzeba jeszcze ją przeprowadzić w sposób radykalny, kompleksowy i możliwie szybki.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#JaninaŁęgowska">Prace nad reformą gospodarczą trwają pół roku. Dla niektórych - niecierpliwych - to już pół roku, dla innych, tych, którzy nad reformą pracują, to dopiero pół roku. Mówimy o reformie w atmosferze tendencji do zmieniania wszystkiego, co tylko zmienić się da. Obserwuje się tendencje do rozwiązywania wszelkich struktur utworzonych w ostatnim 10-leciu, np. kombinatów. Nie można tak do tej sprawy podchodzić. Każdą strukturę trzeba przede wszystkim poddać wnikliwej analizie, dopiero potem decydować o jej dalszym losie.</u>
<u xml:id="u-9.1" who="#JaninaŁęgowska">Inaczej ma obecnie wyglądać sposób tworzenia i ocena działalności przedsiębiorstwa. Zmienić się ma także sposób rozstrzygania sporów, łączenia się przedsiębiorstw, możliwość tworzenia przedsiębiorstw mieszanych i spółek zagranicznych, Można przypuszczać, że te zmiany dadzą pozytywne efekty. W atmosferze zmieniania wszystkiego trzeba jednak pamiętać o jednym: kierownictwo zakładu pracy musi pozostać jednoosobowe - inaczej nie będzie efektów. Nacisk należy położyć na właściwy dobór kadr kierowniczych i skuteczny system sprawowania kontroli, a także na jednoznaczne określenie obowiązków i zakresu odpowiedzialności i to na wszystkich stanowiskach od kierownika zakładu aż po mistrza. Jasno sprecyzowany musi być także zakres odpowiedzialności samorządu robotniczego. Wyraźnie należy określić ramowe zasady tworzenia zrzeszenia przedsiębiorstw.</u>
<u xml:id="u-9.2" who="#JaninaŁęgowska">Niezależnie od tego, że nad reformą pracujemy dopiero pół roku, już należy poinformować społeczeństwo o obecnym etapie prac, najbliższych planach i zadaniach na następne miesiące i lata. Trzeba też wyraźnie określić i podać do wiadomości publicznej warunki konieczne do wprowadzenia reformy. Ostatnio telewizja robi niedobrą propagandę sprawie reformy. Prowadzone przed kamerami dyskusje są zawiłe, niejasne, źle przygotowane i źle prowadzone przez niekompetentnych ludzi.</u>
<u xml:id="u-9.3" who="#JaninaŁęgowska">Na nasze pytania dotyczące samorządu robotniczego, funkcjonowania przedsiębiorstwa i uchwały nr 118 otrzymaliśmy zadowalające odpowiedzi jedynie z resortu hutnictwa. Stąd wydaje się, że inne resorty nie przywiązują należytej wagi do sprawy wprowadzenia reformy.</u>
<u xml:id="u-9.4" who="#JaninaŁęgowska">W jaki sposób przedsiębiorstwa będą rozliczane z funduszu płac?</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#AndrzejBończak">Jako przedstawiciel głogowsko-lubińskiego zagłębia miedziowego chciałbym przedstawić efekty konsultacji z przedstawicielami kombinatu dotyczące wdrożenia małej reformy. Konieczny jest możliwie szybki rozdział praw i obowiązków między dyrekcją i samorządem robotniczym. Dotychczas temu problemowi poświęcono zbyt mało uwagi. Istniejące rozbieżności w sprawie współczynnika korekty funduszu płac mogą spowodować, że niektóre przedsiębiorstwa, korzystając z pewnych układów starać się będą o nienależne im przywileje.</u>
<u xml:id="u-10.1" who="#AndrzejBończak">W założeniach reformy pominięto system finansowania przedsiębiorstw. Nie zgadzam się z przedstawioną w toku dyskusji opinią dotyczącą działalności kombinatów. Moim zdaniem jest to bardzo dobra, sprawdzona i najwłaściwsza forma działalności gospodarczej. W obecnym okresie niedoboru środków dewizowych można stosunkowo łatwo poprawić sytuację poprzez wprowadzenie priorytetów dla niektórych przedsiębiorstw. Przykładem niedoceniania niektórych gałęzi przemysłu jest miedź, która powinna być oczkiem w głowie rządu, a tymczasem jest niedoinwestowana. Konieczne są konkretne decyzje w sprawie dalszego rozwoju tego przemysłu. Stosunkowo łatwo można by uzyskać produkcję 440–450 tys. ton miedzi elektrolitycznej rocznie, m.in. poprzez zmodyfikowanie systemu pracy tak, aby uzyskać 300 dni roboczych w roku oraz poprzez zwiększenie nakładów inwestycyjnych do 5 mld zł. Razem nastąpiłby wzrost produkcji o ok. 100 tys. ton miedzi elektrolitycznej o wartości rynkowej ok. 400 mln dolarów. Celowe wydaje się reaktywowanie istniejącej niegdyś komisji do spraw rozwoju lubińsko-głogowskiego zagłębia miedziowego.</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#KazimierzFrątczak">Pracownicy zatrudnieni na wydziałach odlewni mają ciężką pracę wykonywaną w trudnych warunkach wynikających z zapylenia i wysokich temperatur. Obecnie pracownikom tym przysługuje dodatek za wysługę lat w wysokości od 20–25%. Pozostali pracownicy (kontroli, jakości, suwnicowi, brygadziści i brygad remontowych) otrzymują dodatek w wysokości 20%. Również tych pracowników należy objąć wyższym dodatkiem za wysługę lat.</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#StanisławKamieniarz">Zgadzam się z wieloma wnioskami przedstawionymi w toku dotychczasowej dyskusji, jednakże pozostają niepokoje związane z wprowadzaniem małej reformy. Chciałbym wyrazić poparcie dla pytania posła R. Dziopaka, jakie będą warunki gospodarowania w II kw. br. W związku z wprowadzeniem małej reformy niepokój budzi czy w stosunku do prezentowanego planu produkcyjnego jest pełne pokrycie zapotrzebowania na surowce? Czy są krajowe bilanse materiałów, surowców i energii? Czy znane są skutki zerwania niektórych więzi kooperacyjnych. Wiadomo bowiem, że wiele powiązań kooperacyjnych Ministerstwa Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych nie jest do końca załatwione, np. z przemysłem chemicznym; hutnictwem itp. Jakie będą skutki niezawinionego przez załogi niezrealizowania planu w dziedzinie produkcji maszyn rolniczych? Już dziś bowiem można oczekiwać, że plan w tej dziedzinie nie zostanie wykonany, a korygowanie go w ciągu roku będzie trudne. Wprowadzenie wskaźnika korekty funduszu płac w wysokości 0,3% spowoduje, że wielu zakładom opłacać się będzie nawet niewielki spadek produkcji, gdyż straty funduszu płac i tak będą minimalne. Z drugiej strony przyrost produkcji, a tym samym wzrost funduszu płac o 0,3% prawie nie będzie odczuwalny. Stąd też konieczne wydaje się zagwarantowanie możliwości manewrowania tym wskaźnikiem. W sytuacji gdy nie rozwiązane są sprawy zapewnienia surowców, jak również kooperacji (uchwała nr 118 nie wpłynęła pozytywnie na ten problem, podobnie jak uchwała nr 96) oraz wskaźnika korekty funduszu płac, problemy związane ze strukturą i samorządem nabierają charakteru drugoplanowych.</u>
<u xml:id="u-12.1" who="#StanisławKamieniarz">Oczywiste jest, że jednoosobowe kierownictwo w zakładach musi być silne i poparte odpowiedzialnością za decyzje wszystkich innych organizacji współdecydujących w zakładzie o produkcji. Niejednokrotnie obserwujemy, że np. związki zawodowe uchylają się od współodpowiedzialności, twierdząc, iż ich zadaniem jest kontrola.</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#RomanKarolak">Jestem pod wrażeniem wczorajszego posiedzenia podkomisji, na którym omawiano realizację planów w Ministerstwie Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych. 40% załóg nie przyjęło planu. Prognozy dotyczące planu rocznego zakładają, że nie zostanie on wykonany. Konieczna chyba będzie weryfikacja planu. Wiadomo również, że na wsi bardzo uroczyście rozdzielono już ciągniki i maszyny rolnicze. Weryfikacja planu oznaczałaby, że to, co rząd zagwarantował rolnikowi, nie zostanie dotrzymane. Jaka będzie reakcja wsi na tego typu posunięcia? Jaki będzie stosunek rolników do rządu. Dlatego też zwracam się z apelem do ministra przemysłu maszyn ciężkich i rolniczych aby to, co zostało zapowiedziane zostało dotrzymane. Moim zdaniem, szczególną troską powinien rząd otaczać nie miedź, ani węgiel, ale rolnictwo, które daje wyżywienie.</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#JanKonieczny">Raport o stanie państwa i gospodarki miał być przedstawiony już w grudniu ub. roku. 30 stycznia br. wicepremier H. Kisiel stwierdził, że raport jest już gotowy. Następnie wicepremier M. Jagielski poinformował, że raport będzie gotowy do 12 marca. Niestety do dnia dzisiejszego takiego raportu nie otrzymaliśmy. Jak więc można dyskutować o gospodarce i metodach działania bez gruntownej wiedzy na temat gospodarki. Wiemy, że generalnie jest źle, ale nie wiemy w jakich gałęziach gospodarki jest najgorzej. Trzeba też stwierdzić, że odpowiedź wicepremiera A. Jedynaka na dezyderat Komisji w sprawie odlewni jest zbyt ogólnikowa. Powinniśmy domagać się programu rozwoju odlewni, gdyż bez ich zmodernizowania me będzie miał kto tam pracować.</u>
<u xml:id="u-14.1" who="#JanKonieczny">Przewodniczący Komisji - poseł Henryk Szafrański (PZPR): Dyskusja wykazała, że tzw. mała reforma wzbudziła wielkie zainteresowanie i niepokój Komisji. Z uznaniem też należy stwierdzić, że Ministerstwo Przemysłu Maszynowego wprowadzaniu reformy poświęca tak wiele troski. Niedobrze jednak, że nie została ona jeszcze doprowadzona do najniższych ogniw w przedsiębiorstwach. Ludzie muszą nauczyć się liczyć.</u>
<u xml:id="u-14.2" who="#JanKonieczny">Co będzie z ludźmi, którzy okażą się niepotrzebni w danym przedsiębiorstwie? Ludzie są przecież najcenniejszym skarbem i należy go prawidłowo wykorzystywać.</u>
<u xml:id="u-14.3" who="#JanKonieczny">Wśród materiałów z importu, niemało jest takich, które mogłyby być produkowane w kraju. Jeżeli brakuje pieniędzy na import, to czy należy zmniejszać plan, zwalniać ludzi, czy też szukać innych wyjść z sytuacji, poprzez np. uruchomienie produkcji materiałów w Polsce. Należy zatem zastanowić się, jak rozwijać małe zakłady, które specjalizowałyby się w produkcji materiałów niezbędnych dla przemysłu kluczowego.</u>
<u xml:id="u-14.4" who="#JanKonieczny">Nie możemy doczekać się kompleksowo raportu o stanie gospodarki, poszukujemy więc innych źródeł informacji, np. zobowiązując ministrów do przedstawienia raportów o stanie gospodarki w ich resortach.</u>
<u xml:id="u-14.5" who="#JanKonieczny">Obecnie sprawą ważniejszą jest zmiana istniejących struktur działania, niż rozważanie jakie i ile powinno być resortów. Kiedyś tworzono instytuty przemysłowe i OBR-y, ponieważ był to najwygodniejszy sposób obejścia wskaźników zatrudnienia. Zdejmowano w ten sposób nadmiar zatrudnienia w przedsiębiorstwach, przerzucając go do zaplecza naukowo-technicznego. Obecnie konieczne jest przeanalizowanie, gdzie zmiany te były potrzebne, a gdzie powstały martwe struktury. W wielu instytutach inżynierowie-konstruktorzy otrzymują pieniądze za darmo. Konieczne jest zbadanie, ile ogniw jest niepotrzebnych i jak wykorzystać te niejako zamrożone siły. Już dziś wiadomo, że wprowadzanie reformy wywoływać będzie wiele niepokoju i wątpliwości. Absolutnie nie wolno lekceważyć tych objawów, aby nie dopuścić do kolejnego wzrostu napięcia. Najpilniejszą sprawą, od której uzależnione jest wprowadzenie reformy, jest powstanie autentycznych rad pracowniczych, które współdecydowałyby o działalności przedsiębiorstw.</u>
<u xml:id="u-14.6" who="#JanKonieczny">Wiceminister hutnictwa Jerzy Woźniak: Zdaniem resortu podstawowym brakiem założeń reformy jest brak ściśle określonych dróg dojścia do celów głównych. Wiadomo bowiem, że w systemie zarządzania, oprócz celu głównego, liczą się również cele pośrednie, wytyczające drogę dojścia do niego. Opracowanie takiej drogi wymaga m.in. rozliczenia przedsiębiorstw z działalności ekonomicznej, a więc wprowadzenia w życie praw ekonomicznych, uregulowania spraw organizacyjnych w systemie etapowym, albowiem nie do pomyślenia jest jednoczesna organizacja na wszystkich szczeblach.</u>
<u xml:id="u-14.7" who="#JanKonieczny">Postulowane odejście od rozdzielników nie wydaje się realne w ciągu najbliższych lat. Wiadomo bowiem, że np. można by wyeksportować całą miedź, podobnie jest z innymi surowcami. Tak więc w sytuacji ciągłego braku surowców, rozdzielnictwo jest konieczne. Zakładamy jednak etapowe, uzależnione od możliwości, odchodzenie od systemu rozdzielnictwa.</u>
<u xml:id="u-14.8" who="#JanKonieczny">Spotykamy się z dużą ilością uwag na temat małej reformy zwłaszcza ze strony przemysłów surowcowych, gdzie wielkość produkcji lub jej spadek nie są bezpośrednio związane z zatrudnieniem. Z tego też względu wystąpiliśmy do Komisji Planowania z wnioskiem dotyczącym zmian pewnych wskaźników i zróżnicowania sposobu ich obliczania. System ten musi być zróżnicowany, gdyż me ma możliwości pokrycia pełnego zapotrzebowania na surowce, materiały, energie. Zmienia to nieco kierunek działania uchwały, ale jest to jeden ze sposobów nowego spojrzenia na działalność gospodarki. Spotkaliśmy się z zarzutem, że nic się nie robi w resortach w dziedzinie zmian strukturalnych. Resort hutnictwa ma stosunkowo najbardziej spłaszczoną strukturę, gdyż 37% zatrudnionych działa w systemie dwuszczeblowym. Przygotowywane są dalsze zmiany strukturalne, jak np. dalsze tworzenie kombinatów lub jednostek zwartych w celu lepszego realizowania celów gospodarczych. Jednakże i tu napotykamy na opory ze strony nie tylko kombinatów, ale i przedsiębiorstw. Chciałbym poinformować, że minister hutnictwa powołał specjalny zespół ds. reorganizacji struktury. Jednakże, aby robić coś w dziedzinie zmian strukturalnych konieczne jest podjęcie decyzji, z której strony zacząć te zmiany, czy od ministerstwa, czy od przedsiębiorstwa.</u>
<u xml:id="u-14.9" who="#JanKonieczny">W związku z zapytaniami posłów zobowiązany jestem do zreferowania sytuacji produkcyjnej oraz do przedstawienia perspektyw produkcji w II kw. br. W I kw. br. nie jest realizowany plan produkcji koksu, tak ważnego dla gospodarki narodowej i gospodarki indywidualnej. Prezydium Komisji Planowania rozważa obecnie korektę planu głównie z powodu braku węgla. Jest go mniej o 10 mln ton. Jeżeli chodzi o wyroby hutnicze, to do 15 bm. wykonano 20,5% planu rocznego. Pod względem wartości plan zaopatrzenia resortów jest realizowany, jednak nie wykonujemy dostaw stali stopowej, zwłaszcza z dodatkiem molibdenu i chromu. Brak jest importu z II obszaru. Limity środków dewizowych resortu określono na 300 mln zł dew. Realizacja wynosi 32 mln. Rzutuje to także na produkcję spoin, aluminium, stopów lekkich, blach - głównie transformatorowych, proszków metali itp. Największe zagrożenie ze strony hutnictwa grozi resortowi maszyn ciężkich i rolniczych a także przemysłowi maszynowemu. Nie dostarczamy również dostatecznej ilości ołowiu i aluminium. Dojść może do wstrzymania produkcji tych wyrobów, w których znaczny jest udział surowców importowanych z II obszaru.</u>
<u xml:id="u-14.10" who="#JanKonieczny">Minister przemysłu maszyn ciężkich i rolniczych Stanisław Wyłupek: Wczoraj zapoznałem się z projektem raportu o stanie gospodarki przedstawionym przez Radę Ministrów. Zostały wniesione uwagi i wnioski, raport powinien być przekazany opinii publicznej w przyszłym tygodniu.</u>
<u xml:id="u-14.11" who="#JanKonieczny">Dotychczasowe wykonanie planu resortu jest dalece niedostateczne. W okresie 2 miesięcy zaawansowanie planu rocznego wynosi tylko 13,1%, a więc o 3,1% mniej w stosunku do upływu czasu; stanowi to 86% stanu zaawansowania zadań w ubiegłym roku. Nie nadążamy przede wszystkim w produkcji maszyn i urządzeń dla rolnictwa (zaawansowanie 13,8%), wagonów pasażerskich (12,8%), wagonów towarowych (16,2%), ciągników (16,4%), statków morskich (5,6%). Niezadowalające wyniki osiągamy w produkcji części zamiennych. Ogólnie jednak zaawansowanie dostaw na rynek jest lepsze (25%) niż w r.ub., choć różnie przedstawia się w różnych asortymentach.</u>
<u xml:id="u-14.12" who="#JanKonieczny">Eksport ogółem zaawansowany jest w 9%, z tym że do II obszaru wzrósł on o 39% w stosunku do roku ubiegłego. Zaawansowanie funduszu płac wynosi 15,8%; wydajność pracy spadła o 13% w stosunku do początku roku, a fundusz płac wzrósł o 17%. Perspektywy I półrocza nie są więc najlepsze, choć staramy się wykonać zadania w produkcji na rynek, a także zadania eksportowe.</u>
<u xml:id="u-14.13" who="#JanKonieczny">Jeżeli chodzi o import, to przyznane nam limity zrealizowane są zaledwie w 30%. Ograniczamy inwestycje - zgodnie z wytycznymi planu - co nie odbywa się jednak bez trudności. Nie rozstrzygnięty jest nadal problem cen zaopatrzeniowych, stosujemy rozwiązania zastępcze, wprowadzając np. w „Agromie” specjalny rachunek strat przy produkcji maszyn rolniczych, wynikający z różnicy ceny i kosztów. Rozumiemy znaczenie uporządkowania systemu płac i tabel płacowych. Robimy to na bieżąco, wprowadzając poprawki i korekty. Doskonalimy poważną część kadry, przygotowując ją do wprowadzenia reformy. Liczne były wyjazdy w tej sprawie do zakładów pracy.</u>
<u xml:id="u-14.14" who="#JanKonieczny">W związku z reformą gospodarczą, przygotowujemy projekt reformy cen zaopatrzeniowych oraz przeceny majątku trwałego. Potrzebna będzie jednak reglamentacja szeregu wyrobów i surowców, ze względu na ogólną sytuację ekonomiczną kraju. Widzimy sprzężenie obecnego kryzysu z możliwościami wprowadzenia reformy.</u>
<u xml:id="u-14.15" who="#JanKonieczny">Wśród omawianych na Radzie Ministrów spraw były kwestie związane z korektą planu. Chodzi zwłaszcza o obecny niedostatek węgla, który wpływa zasadniczo na zaopatrzenie kraju i o nasze możliwości importowe. Podkreśla się przy tym, że nadal znaczną część środków dewizowych będziemy musieli przeznaczyć na zakup żywności, co automatycznie ogranicza kontrakty surowcowe. Nie możemy liczyć przy tym na zwiększanie kredytów, ze względu na bardzo ciężkie warunki ich spłat.</u>
<u xml:id="u-14.16" who="#JanKonieczny">W resorcie opracowujemy projekt rewizji planu. Będziemy starać się chronić produkcję maszyn i narzędzi rolniczych, choć kosztem innych branż. Priorytet dotyczy także przemysłu okrętowego.</u>
<u xml:id="u-14.17" who="#JanKonieczny">Zdajemy sobie sprawę z faktu, że dużo należy zmienić w mechanizmach ekonomicznych. Nie da się jednak zmienić wszystkiego na raz, bo spowodować by to mogło osłabienie wszystkich ogniw organizacji gospodarki. Co najmniej dwa: resort i przedsiębiorstwo muszą być silne. Podzielam opinię posłów w tej sprawie, podobnie jak inne wnioski, które można by wprost przenieść do Komisji DS. reformy, a już z całą pewnością należy rozważyć w pracach resortu.</u>
<u xml:id="u-14.18" who="#JanKonieczny">Wyjaśniając sprawę promów minister stwierdził, iż wydał dyspozycję zerwania 2 kontraktów. W odniesieniu do pozostałych obowiązują, niestety, podjęte uprzednio decyzje, choć sprzedajemy je prawie na kredyt, wyposażając jednocześnie w 70% w urządzenia z importu. Dla przemysłu okrętowego zostało otwarte specjalne konto dewizowe (Stocznia Komuny Paryskiej), na którym można będzie gromadzić uzyskane z importu statków środki i przeznaczać je na zakup niezbędnych surowców. Trwają rozmowy o utworzenie takiego konta dla Zakładów Cegielskiego w Poznaniu.</u>
<u xml:id="u-14.19" who="#JanKonieczny">Nie zamierza się korygować rozdzielnika dostaw maszyn rolniczych. Warto jednak uświadomić sobie, że mimo systematycznego ich wzrostu, od roku 1976 produkcja rolnicza była coraz niższa.</u>
<u xml:id="u-14.20" who="#JanKonieczny">Minister przemysłu maszynowego Henryk Gawroński: Plan na 1981 r. opracowywaliśmy na bazie istniejącego bilansu surowców i materiałów znajdujących się w zakładach resortu. Zamierzamy sterować kooperacją i eksportem, aby zapewnić najbardziej korzystne wyniki dokonywanych transakcji.</u>
<u xml:id="u-14.21" who="#JanKonieczny">W procesie wdrażania reformy gospodarczej należy się liczyć z możliwością wystąpienia zakłóceń w sterowaniu eksportem. Rozważając założenia reformy mieliśmy świadomość, że eksport w nowych warunkach może stać się nieopłacalny. Sterować nim będziemy poprzez zróżnicowanie wskaźników funduszu płac i dyrektywne nakazy eksportowe. Różnicowanie wskaźników funduszu płac jest konieczne, ponieważ mamy takie przedsiębiorstwa, w których produkcja netto spada.</u>
<u xml:id="u-14.22" who="#JanKonieczny">Dyskusja nad planami w przedsiębiorstwach i ich akceptacja napotyka na trudności. Zdarza się, że część osób przed głosowaniem opuszcza salę tłumacząc się, że nie są kompetentni w tej sprawie. Prowadzimy obecnie ponowne rozmowy nad wielkościami planu. Przewidywany na koniec I kw. niedobór w stosunku do planów dyrektywnych wynosi ponad 9,5 mld zł. Część tych strat jest wynikiem strajków, część jednak spowodował brak kooperacji. Niedobór ten w dalszym ciągu może ulec zwiększeniu, bowiem trudno będzie zapewnić poprawę warunków realizacji.</u>
<u xml:id="u-14.23" who="#JanKonieczny">W imporcie priorytet mają potrzeby żywnościowe. W związku z tym resort może liczyć na import tylko w niewielkim stopniu. W ciągu minionych dwu miesięcy resort zrealizował zaledwie 13% importu dewizowego planowanego na I kw. br. Taki stan bardzo utrudnia pracę naszego przemysłu.</u>
<u xml:id="u-14.24" who="#JanKonieczny">Zostaliśmy zobowiązani do opracowania nowego wariantu planu, zakładającego priorytet dla obsługi rolnictwa i przemysłu żywnościowego. Prace na tym planem są w toku.</u>
<u xml:id="u-14.25" who="#JanKonieczny">Z reformą gospodarczą wszyscy wiążemy wielkie nadzieje. Należy jednak pamiętać, że moment wdrożenia reformy nie oznacza automatycznie natychmiastowej poprawy sytuacji w gospodarce. Reforma, jakkolwiek konieczna, nie jest sposobem na wszystko.</u>
<u xml:id="u-14.26" who="#JanKonieczny">Aby dokonać wdrożenia reformy muszą być spełnione warunki prawne, strukturalne i materialne. Konieczne jest poprzedzenie reformy gospodarczej reformą cen zaopatrzeniowych.</u>
<u xml:id="u-14.27" who="#JanKonieczny">Dyskusje o strukturze sprowadza się tylko do rozważań nad strukturą resortów i zjednoczeń. Mamy przekonanie o konieczności zreformowania resortu, ale wnikliwej analizy wymaga także rozbudowana struktura wielu przedsiębiorstw. Pamiętać też należy, że jak długo będziemy zmuszeni zachować rozdzielnictwo zaopatrzenia, tak długo potrzebne będą instytucje zawiadujące tym zaopatrzeniem. Możliwości odejścia od tego typu dyrektyw będą się rysowały stopniowo, w zależności od poprawy sytuacji w całości gospodarki.</u>
<u xml:id="u-14.28" who="#JanKonieczny">Wśród wielu trudności i problemów, jakie niesie z sobą wprowadzenie reformy, wyłania się sprawa nadwyżek zatrudnienia. Zwolnionych trzeba będzie przenosić do innych gałęzi gospodarki. Będzie to sprawa niełatwa, spowoduje napięcia, wystąpi wiele problemów regionalnych.</u>
<u xml:id="u-14.29" who="#JanKonieczny">Atmosfera w zakładach pracy towarzysząca dyskusji nad reformą jest coraz lepsza. Trzeba jednak pamiętać, że pewne konieczne decyzje będą niepopularne. Np. decyzje dotyczące wzmocnienia jednoosobowego kierownictwa.</u>
<u xml:id="u-14.30" who="#JanKonieczny">Przewodniczący poseł Henryk Szafrański (PZPR): Konieczne jest dalsze wnikliwe studiowanie materiałów i dokumentów dotyczących reformy gospodarczej, bowiem w toku dyskusji wychodzą nowe problemy wcześniej nie zauważone, a wymagające niemal natychmiastowych rozwiązań. Przykładem może być sprawa powstawania nadwyżki zatrudnienia. Trzeba mówić załogom o wszystkich trudnych sprawach, bo jeśli sami nie uregulujemy naszej gospodarki, nikt nam w tym nie pomoże.</u>
<u xml:id="u-14.31" who="#JanKonieczny">Komisja upoważniła Prezydium Komisji do opracowania uwag i wniosków i skierowanie ich do Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>