text_structure.xml 38.6 KB

Edit Raw Blame History Permalink

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#JózefaMatyńkowska">Na posiedzeniu w dniu 17 kwietnia 1984 r. Komisja Oświaty i Wychowania, obradująca pod przewodnictwem posła Jaremy Maciszewskiego (PZPR), rozpatrzyła:</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#JózefaMatyńkowska">- projekt sprawozdania z działalności komisji w bieżącej kadencji;</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#JózefaMatyńkowska">- projekt opinii nr 28.</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#JózefaMatyńkowska">W posiedzeniu udział wzięli: minister oświaty i wychowania Bolesław Faron, przewodniczący Związku Nauczycielstwa Polskiego Kazimierz Piłat i przedstawiciele Najwyższej Izby Kontroli.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#JaremaMaciszewski">Jest to ostatnie posiedzenie komisji w jej aktualnym kształcie organizacyjnym. Można sądzić, że nowa Komisja Oświaty, Nauki i Postępu Technicznego będzie miała zadanie łatwiejsze, gdyż cały blok tematyczny dotyczący edukacji narodowej znajdzie się w sferze jej działania. Będziemy jednakże mieć wielu nowych partnerów rządowych i wejdziemy w problematykę, która jest nam nieco mniej znana.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#JaremaMaciszewski">Po dyskusji, w której zabrali głos posłowie: Jarema Maciszewski (PZPR), Irena Pasternak (PZPR) i Kazimiera Plezia (PZPR) komisja przyjęła sprawozdanie ze swej działalności w bieżącej kadencji Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#JaremaMaciszewski">W sprawozdaniu m.in. stwierdzono, że działalność Komisji Oświaty i Wychowania w VIII kadencji Sejmu przypadła na okres ważny i równocześnie trudny nie tylko dla polskiej oświaty.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#JaremaMaciszewski">W warunkach kryzysu i ostrej walki politycznej - podważania wiarygodności treści nauczania i wychowania - szkoła stanęła wobec szczególnie trudnych problemów wychowawczych. Równocześnie kryzys ekonomiczny pogłębiał trudną sytuację w zakresie bazy materialno-technicznej oświaty. Następował też odpływ kadry nauczycielskiej, spowodowany m.in. niskimi płacami. Problemy te znajdowały swoje odbicie w pracach komisji.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#JaremaMaciszewski">Poddawana ciśnieniu bieżących problemów, komisja wykraczała niejednokrotnie poza zakres planowanej problematyki, spełniając nie tylko funkcje opiniodawcze czy kontrolne, ale również mediacyjne (np. pomiędzy związkowcami a rządem w 1981 r.).</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#JaremaMaciszewski">Działalność komisji charakteryzowały następujące, ważne dla oświaty sprawy:</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#JaremaMaciszewski">- odejście w styczniu 1981 r. od realizacji strukturalnej reformy oświaty, a więc faktyczne odstąpienie od 10-letniej szkoły ogólnokształcącej, - w efekcie wielomiesięcznych działań komisji uchwalenie przez Sejm w dniu 26.1.1982 r. ustawy „Karta nauczyciela” regulującej kompleksowo status zawodowy i materialny nauczycieli, - podkreślanie niezbędnej potrzeby poprawy i rozwoju bazy materialno-technicznej oświaty, szczególnie wobec narastającego wyżu demograficznego dzieci i młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#JaremaMaciszewski">Zainteresowanie komisji w bieżącej kadencji skupiało się wokół następujących grup tematycznych:</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#JaremaMaciszewski">1) statusu oraz pozycji zawodowej nauczyciela, polityki kadrowej w oświacie oraz kształcenia przyszłych i doskonalenia pracujących nauczycieli,</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#JaremaMaciszewski">2) kształtu programowego polskiej szkoły w aspekcie realizacji reformy systemu edukacji narodowej, a następnie zmian wynikających z odchodzenia od reformy strukturalnej na rzecz stopniowej reformy programowej,</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#JaremaMaciszewski">3) wychowawczych aspektów systemu oświaty i wychowania,</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#JaremaMaciszewski">4) problemów bazy materialno-technicznej oświaty,</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#JaremaMaciszewski">5) opieki nad dzieckiem i młodzieżą, dążenia do minimalizacji w tym zakresie skutków kryzysu,</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#JaremaMaciszewski">6) różnej problematyki wynikającej z aktualnych potrzeb i współpracy międzykomisyjnej.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#JaremaMaciszewski">W pracach komisji na czoło wysunęła się problematyka statusu oraz pozycji zawodowej nauczycieli, materialnych warunków ich pracy i bytu, co wynikało z prac nad projektem ustawy „Karta nauczyciela”.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#JaremaMaciszewski">W lipcu 1983 r., a więc półtora roku od daty uchwalenia „Karty nauczyciela”, dokonano na posiedzeniu komisji kompleksowej oceny jej realizacji i funkcjonowania, kierując w tej sprawie opinię do wiceprezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#JaremaMaciszewski">Podejmując problem zawodu nauczycielskiego, komisja omówiła politykę kadrową w dziedzinie oświaty i wychowania, a także dwukrotnie - wspólnie z Komisją Nauki i Postępu Technicznego - system kształcenia, dokształcania i doskonalenia nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#JaremaMaciszewski">Komisja koncentrowała też uwagę na praktycznej realizacji reformy systemu edukacji narodowej, analizując wdrażanie nowych programów szkolnych w klasach I-III. Na posiedzeniu w styczniu 1981 r. komisja zaaprobowała wniosek ministra oświaty i wychowania w sprawie odejścia od realizacji reformy strukturalnej w oświacie i kontynuowania stopniowej reformy programowej.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#JaremaMaciszewski">Wychowawcze aspekty pracy szkoły oceniane były przez komisję kilkakrotnie. Komisja omawiała główne kierunki i zadania pracy wychowawczej z dziećmi i młodzieżą, a także problem patriotycznego wychowania dzieci i młodzieży ze szczególnym uwzględnieniem programów nauczania języka polskiego i historii. Występujące w ostatnich kilku latach poważne problemy wychowawcze szkoły - od zaangażowania uczniów w opozycyjną działalność polityczną po przełamywanie postaw negacji i bierności - były przedmiotem debat komisji i pytań adresowanych do kierownictwa resortu oświaty i wychowania.</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#JaremaMaciszewski">Problemy bazy materialno-technicznej oświaty były przedmiotem stałej uwagi komisji. Znajdowały one wyraz we wszystkich debatach poświęconych projektom planów i budżetu państwa oraz ocenom ich wykonania.</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#JaremaMaciszewski">Stosunkowo mniej niż w ubiegłych kadencjach podejmowano problemów z zakresu różnych aspektów opieki nad dziećmi i młodzieżą. Przedmiotem jednego z posiedzeń były problemy opieki nad dziećmi specjalnej troski i młodzieżą społecznie niedostosowaną, a także potrzeby materialne i wychowawcze placówek wychowania przedszkolnego. Komisja zainteresowała się warunkami wypoczynku wakacyjnego dzieci i młodzieży, warunkami dowożenia i dożywiania uczniów, oceniła program wychowania fizycznego w szkołach oraz system kształcenia młodzieży sportowo uzdolnionej.</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#JaremaMaciszewski">Ponadto, komisja podejmowała tematy, które wynikały z ustaleń międzykomisyjnych, np.: program prac nad kulturą języka polskiego, ocena rządowego programu w zakresie dostępu dzieci i młodzieży do kultury, ocena programu opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą.</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#JaremaMaciszewski">W okresie sprawozdawczym komisja odbyła 68 posiedzeń, tj. średnio 2 posiedzenia w miesiącu, jednakże w okresach niezwykle nasilonych prac liczba posiedzeń wahała się w granicach 3–5 miesięcznie.</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#JaremaMaciszewski">Formą pracy komisji, która utrwaliła się w trakcie bieżącej kadencji, były okresowe odpowiedzi ministra oświaty i wychowania na pytania dotyczące różnych aktualnych problemów oświaty. Na jednym z posiedzeń komisja spotkała się z wiceprezesem Rady Ministrów M. Rakowskim, omawiając aktualne problemy funkcjonowania systemu oświaty i wychowania.</u>
          <u xml:id="u-2.24" who="#JaremaMaciszewski">Komisja odbyła łącznie 14 posiedzeń wspólnie z komisjami: Prac Ustawodawczych, Zdrowia i Kultury Fizycznej, Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, Nauki i Postępu Technicznego oraz Kultury i Sztuki. Ponadto zapraszano przedstawicieli innych komisji sejmowych na te posiedzenia, które wiązały się ze sferą ich zainteresowań, a także przedstawiciele komisji uczestniczyli w obradach innych komisji, o ile rozpatrywały one sprawy z zakresu oświaty i wychowania.</u>
          <u xml:id="u-2.25" who="#JaremaMaciszewski">Prezydium komisji odbyło w okresie sprawozdawczym 40 posiedzeń. Prezydium lub jego członkowie odbywali spotkania robocze z aktywem związkowym, przedstawicielami różnych środowisk nauczycielskich i grup zawodowych pracujących w systemie oświaty i wychowania, jak również z członkami kierownictw zainteresowanych resortów, organizacji politycznych itp.</u>
          <u xml:id="u-2.26" who="#JaremaMaciszewski">Stałą pozycję w planach pracy komisji stanowiło rozpatrywanie rządowych projektów uchwał Sejmu PRL o narodowych planach społeczno-gospodarczych i projektów ustaw budżetowych w zakresie oświaty i wychowania, a następnie sprawozdań z ich wykonania.</u>
          <u xml:id="u-2.27" who="#JaremaMaciszewski">W uchwałach skierowanych do Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, komisja zwracała uwagę na najbardziej istotne bariery rozwoju systemu oświaty i wychowania. Niejednokrotnie komisja powtarzała swoje wnioski z uchwał budżetowych w dezyderatach i opiniach formułowanych w trakcie innych posiedzeń. Istotnym utrudnieniem w pracy komisji było bardzo opóźnione opracowywanie przedłożeń rządowych - tak że do posiedzenia Sejmu pozostawało niewiele czasu na ich dokładniejszą analizę.</u>
          <u xml:id="u-2.28" who="#JaremaMaciszewski">Praktyka powoływania zespołów międzykomisyjnych, która została w bieżącej kadencji wstrzymana, wydaje się słuszna. Jednakże w sytuacji braku realnych możliwości wnoszenia poprawek budżetowych - co było rzeczą charakterystyczną dla tej właśnie kadencji - obrady takich zespołów owocowały jedynie rejestrem występujących trudności w różnych dziedzinach życia społeczno-gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-2.29" who="#JaremaMaciszewski">W bieżącej kadencji komisja rozpatrywała rządowy projekt ustawy „Karta nauczyciela”. Skierowanie projektu do Sejmu poprzedziły wielomiesięczne prace rządowe nad kolejnymi wersjami projektu oraz konsultacje ze Związkiem Nauczycielstwa Polskiego i negocjacje z sekcją oświaty NSZZ „Solidarność”. Na prośbę obu związków w rozmowach rządu i związkowców brała udział upełnomocniona przez komisję poselską grupa mediacyjna, która łagodziła spory, szukała konstruktywnych rozwiązań itp. Równocześnie na adres komisji napływały setki listów i telegramów od kolektywów obu związków zawodowych, wyrażających stanowisko w sprawie „Karty”. Wysuwano różne żądania, nierzadko ze sobą sprzeczne. Taką formę listownego nacisku, łącznie z obelgami, a niekiedy i groźbami - stosowała na szeroką skalę sekcja oświaty NSZZ „Solidarność”. Presja, której poddawani byli posłowie w związku z pracami nad. projektem „Karty”, trwała niemal do momentu uchwalenia jej przez Sejm.</u>
          <u xml:id="u-2.30" who="#JaremaMaciszewski">Minister oświaty i wychowania w okresie poprzedzającym przesłanie projektu do Sejmu składał sześciokrotnie na posiedzeniach komisji informacje o stanie prac i uzgodnień poszczególnych rozwiązań projektu ustawy. Komisja wysłuchiwała informacji przy udziale związkowców, którzy na forum komisji przedkładali swoje stanowisko, składali oświadczenia etc.</u>
          <u xml:id="u-2.31" who="#JaremaMaciszewski">Z inicjatywy komisji Prezydium Sejmu wystąpiło do Wojewódzkich Zespołów Poselskich o zorganizowanie konsultacji ze środowiskiem nauczycielskim w sprawie zasadniczych rozwiązań projektu. W wielu takich spotkaniach brali udział członkowie komisji.</u>
          <u xml:id="u-2.32" who="#JaremaMaciszewski">Komisje: Oświaty i Wychowania oraz Prac Ustawodawczych powołały wspólną podkomisję do prac nad projektem „Karty nauczyciela”. Podkomisja pracowała w czterech zespołach z udziałem ekspertów i przedstawicieli związków zawodowych. Komisje, w wyniku posiedzeń odbytych w dniach 28 listopada, 3 grudnia 1981 r. oraz 22 stycznia 1982 r., przekazały projekt Sejmowi, który uchwalił „Kartę nauczyciela” w dniu 26 stycznia 1932 r., jako pierwszą ustawę w czasie obowiązywania stanu wojennego. Na propozycję komisji Sejm podjął też uchwałę w sprawie niektórych problemów oświaty.</u>
          <u xml:id="u-2.33" who="#JaremaMaciszewski">„Karta nauczyciela”, uchwalona według projektu rządowego, jednakże z licznymi poprawkami komisji, została przyjęta przez środowisko nauczycielskie bardzo pozytywnie. Uchwalenie „Karty” oraz nadzieje związane z jej realizacją przyczyniły się do wydatnej poprawy nastrojów w środowisku nauczycielskim, do wzrostu zaufania wobec władzy. Sejm zastrzegł w ustawie prawo do kontroli przez komisję jej realizacji. Na 14 posiedzeniach po uchwaleniu „Karty” komisja zaopiniowała 32 akty wykonawcze do ustawy. Praktyczna realizacja kontrolnej funkcji komisji wyrażała się również w przypominaniu rządowi w formie opinii lub dezyderatu o występujących opóźnieniach w realizacji ustawy lub też o nieprawidłowościach w jej wdrażaniu. W lipcu 1983 r. komisja dokonała kompleksowej oceny funkcjonowania ustawy i jej realizacji, przekazując swoją opinię wiceprezesowi Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-2.34" who="#JaremaMaciszewski">Członkowie Prezydium Komisji oraz delegowani przez komisję przedstawiciele brali udział w pracach ustawodawczych prowadzonych przez inne komisje, a dotyczących systemu oświaty i wychowania.</u>
          <u xml:id="u-2.35" who="#JaremaMaciszewski">Komisja stosowała zasadę, że rozpatrzenie każdego tematu problemowego powinno się kończyć oficjalnie wyrażonym stanowiskiem komisji wobec omawianych problemów. Stanowisko to formułowano w postaci dezyderatów i opinii, a w przypadku posiedzeń na temat planu i budżetu - w formie uchwał.</u>
          <u xml:id="u-2.36" who="#JaremaMaciszewski">W okresie sprawozdawczym komisja uchwaliła 33 dezyderaty, w tym 6 wspólnie z innymi komisjami. Komisja uchwaliła 27 opinii do 29 adresatów, w tym 4 wspólnie z innymi komisjami. Utrzymano zasadę, aby opinie miały charakter kompleksowy. Jedna opinia - zgodnie z zaleceniem Prezydium Sejmu - oceniała wdrażanie reformy gospodarczej w systemie oświaty i wychowania. 14 opinii dotyczyło wdrażania postanowień „Karty nauczyciela”. Dezyderaty miały charakter bardziej szczegółowy i dotyczyły zauważonych nieprawidłowości czy też zgłoszonych przez wyborców postulatów.</u>
          <u xml:id="u-2.37" who="#JaremaMaciszewski">Większość odpowiedzi na dezyderaty wpłynęła w terminie 1–2 miesięcy. Średni czas oczekiwania na odpowiedź na opinię wynosił ok. 2–3 miesięcy. W 5 przypadkach komisja uznała odpowiedzi na dezyderaty za niezadowalające i ponowiła te dezyderaty lub też skierowała wniosek do Prezydium Sejmu o zwrócenie odpowiedzi jej autorom.</u>
          <u xml:id="u-2.38" who="#JaremaMaciszewski">Ocena efektywności uchwalonych przez komisję opinii i dezyderatów jest bardzo trudna. Formalnie przyjmowanie odpowiedzi przez komisję nie oznaczało bynajmniej zadowalających efektów w rozwiązywaniu przedstawionych problemów.</u>
          <u xml:id="u-2.39" who="#JaremaMaciszewski">Komisja miała świadomość, że w warunkach kryzysu społeczno-ekonomicznego, a równocześnie wprowadzania reformy gospodarczej, deficytu budżetowego i wieloletnich zaniedbań w sferze planowania i zarządzania wiele postulatów ma charakter mało realny. Rząd w swoich odpowiedziach informował o istniejących trudnościach. Jednakże w pracy poselskiej dominowało przekonanie, że tylko zdecydowane i konsekwentne przypominanie o istniejących barierach rozwoju systemu oświaty i wychowania może w dalszej perspektywie prowadzić do skutecznego podejmowania i rozwiązywania problemów ważnych nie tylko z punktu widzenia samej oświaty.</u>
          <u xml:id="u-2.40" who="#JaremaMaciszewski">Komisja powołała 4 stałe podkomisje: opieki nad dziećmi i młodzieżą, szkolnictwa ogólnokształcącego, szkolnictwa zawodowego oraz ds. budżetu i planu. W pierwszym roku kadencji podkomisje stałe odgrywały zasadniczą rolę w przygotowywaniu posiedzeń problemowych, referatów i koreferatów, a następnie opinii i dezyderatów. W kolejnych latach kadencji, w miarę zmian składu osobowego komisji, podkomisje stałe odgrywały nikłą rolę. Ich funkcję przejęły doraźnie powoływane zespoły poselskie. Najwięcej obowiązków przyjęła na siebie podkomisja nadzwyczajna ds. opiniowania aktów wykonawczych do „Karty nauczyciela”. Rozpoczęła ona swoją działalność w lutym 1982 r. i funkcjonowała do końca okresu sprawozdawczego, przedstawiając komisji opinię w sprawie 52 aktów wykonawczych do „Karty nauczyciela”. Należy też wymienić zespół mediacyjny, wyłoniony przez komisję w okresie przygotowywania projektu „Karty nauczyciela”.</u>
          <u xml:id="u-2.41" who="#JaremaMaciszewski">W okresie sprawozdawczym zorganizowano 52 wyjazdy zespołów poselskich, tj. znacznie mniej niż w poprzedniej kadencji. Powodem małej liczby wyjazdów było ograniczenie możliwości poruszania się w pierwszych miesiącach stanu wojennego, ale przede wszystkim ogromne nasilenie w trakcie całego niemal okresu sprawozdawczego, prac Sejmu i jego komisji. Niezależnie od trudności obiektywnych, taką formę pracy komisji, jak wizytacje terenowe, należy uznać za pożądaną. Mankamentem jest jednak to, że władze terenowe, a przede wszystkim placówki oświatowe pokazywały posłom swoją działalność głównie od strony pozytywów z pomijaniem trudności i niedociągnięć.</u>
          <u xml:id="u-2.42" who="#JaremaMaciszewski">Materiały dostarczane na posiedzenia komisji przez resort oświaty i wychowania były przesyłane z dużym wyprzedzeniem, a co najmniej zgodnie z wyznaczonym terminem. Opracowania te odznaczały się w większości przypadków niezbędną kompleksowością i dokumentacją faktograficzną. Natomiast przedłożenia rządowe dotyczące planu i budżetu niezmiennie były przedkładane z dużym opóźnieniem, co utrudniało komisji przygotowanie posiedzeń na ten temat zgodnie z kalendarzem zaleconym przez Prezydium Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.43" who="#JaremaMaciszewski">Na posiedzeniach komisji resort oświaty i wychowania zawsze był reprezentowany przez ministra lub członka kierownictwa resortu. Inne resorty rzadko delegowały podsekretarzy stanu. Znacznym mankamentem była niska ranga, brak pełnomocnictw i aktywności przedstawicieli Ministerstwa Finansów i Komisji Planowania. Przedstawiciele tych resortów uczestniczyli we wszystkich posiedzeniach, ale - poza jednym wyjątkiem - ich udział ograniczał się do fizycznej obecności.</u>
          <u xml:id="u-2.44" who="#JaremaMaciszewski">Resort oświaty i wychowania, obok przewidzianych w planie materiałów, przedstawiał wielokrotnie różne materiały z własnej inicjatywy lub na prośbę Prezydium Komisji. Kierownictwo resortu na czele z ministrem brało udział wielokrotnie w tzw. „godzinach pytań i odpowiedzi”, w czasie których posłowie pytali o najbardziej aktualne problemy z zakresu polityki oświatowej. Przedstawiciele resortu uczestniczyli we wszystkich wyjazdach zespołów poselskich.</u>
          <u xml:id="u-2.45" who="#JaremaMaciszewski">W wyniku ponownego podporządkowania Najwyższej Izby Kontroli Sejmowi współpraca komisji z Zespołem Oświaty i Kultury NIK miała niezwykle konstruktywny charakter. Zespół przedstawił komisji 9 informacji pokontrolnych. Wszystkie zlecone przez komisję zadania kontrolne zostały przez NIK wykonane. Materiały kontrolne zawierały rzetelnie udokumentowane informacje i wnioski, stanowiące pomoc dla posłów w przygotowaniu się do debaty. Przedstawiciele NIK aktywnie uczestniczyli we wszystkich posiedzeniach komisji, a także brali udział w niektórych wyjazdach zespołów poselskich w teren. Znaczną pomocą pracy komisji były uwagi NIK do sprawozdań rządowych z wykonania planu i budżetu.</u>
          <u xml:id="u-2.46" who="#JaremaMaciszewski">Komisja zapraszała do udziału w posiedzeniach kuratorów oświaty i wychowania tych województw, w których przebywały zespoły poselskie. W kilku przypadkach byli również obecni przewodniczący zainteresowanych komisji WRN. Kuratoria oświaty i wychowania organizowały zwykle pobyt posłów w terenie, dostarczając materiałów informacyjnych o badanych problemach.</u>
          <u xml:id="u-2.47" who="#JaremaMaciszewski">W ostatnim roku kadencji wiele sesji WRN poświęconych było problemom oświaty. Materiały z tych posiedzeń były kilkakrotnie przekazywane prezydium komisji.</u>
          <u xml:id="u-2.48" who="#JaremaMaciszewski">Ważnym elementem w pracy komisji była współpraca ze Związkiem Nauczycielstwa Polskiego. Aktyw związkowy uczestniczył we wszystkich posiedzeniach komisji. Szczególnie konstruktywny wkład wniósł ZNP w okresie prac nad „Kartą nauczyciela”. Od maja do 5 grudnia 1981 r., tj. do momentu ogłoszenia przez „Solidarność” pogotowia strajkowego, na posiedzenia komisji zapraszani byli również przedstawiciele sekcji oświaty NSZZ „Solidarność”. W okresie tym komisja zasypywana była dosłownie telegramami i listami od członków NSZZ „Solidarność”, zawierającymi różnego rodzaju żądania, w dużej mierze o charakterze politycznym. Prezydium komisji wielokrotnie spotykało się w tym okresie z grupami związkowymi ZNP i NSZZ „Solidarność”.</u>
          <u xml:id="u-2.49" who="#JaremaMaciszewski">Po reaktywowaniu działalności związkowej aktyw ZNP podjął aktywną współpracę z komisją, przedstawiając materiały, opinie i uczestnicząc we wszystkich posiedzeniach.</u>
          <u xml:id="u-2.50" who="#JaremaMaciszewski">Wojewódzkie Zespoły Poselskie przeprowadziły z inicjatywy komisji w listopadzie 1981 r. konsultacje nad projektem „Karty nauczyciela”. Wiele zespołów przekazało w tej sprawie informacje na piśmie. Ponadto komisja wykorzystywała uwagi WZP do różnych tematów, przesłane z inicjatywy tych zespołów.</u>
          <u xml:id="u-2.51" who="#JaremaMaciszewski">W posiedzeniach problemowych brali udział dziennikarze z większości centralnych dzienników. Prasa zamieszczała każdorazowo informacje o posiedzeniach, w tym w miarę szczegółowo relacjonował przebieg posiedzenia dziennik „Rzeczpospolita”. W sposób kompetentny, szczegółowo informował o pracach komisji organ ZNP „Głos Nauczycielski”.</u>
          <u xml:id="u-2.52" who="#JaremaMaciszewski">Biuletyny prasowe wydawane przez Kancelarię Sejmu były szczegółowe i w zasadzie wiernie odzwierciedlały przebieg obrad. W ostatnim okresie poprawiła się ich aktualność, czas wydawania został znacznie skrócony.</u>
          <u xml:id="u-2.53" who="#JaremaMaciszewski">Komisja pragnie przekazać swoim następcom, że konsekwentna realizacja „Karty”, zaufanie do środowiska nauczycielskiego i równoczesne stawianie mu wysokich wymogów są warunkiem dobrej pracy polskiej szkoły.</u>
          <u xml:id="u-2.54" who="#JaremaMaciszewski">Komisja nie zdążyła zrealizować do końca wszystkich zaplanowanych tematów, toteż zwraca się do Komisji Oświaty, Nauki i Postępu Technicznego o rozpatrzenie tematów:</u>
          <u xml:id="u-2.55" who="#JaremaMaciszewski">- podstawowe problemy pracy w Państwowych Domach Dziecka i innych zakładach opiekuńczo-wychowawczych, - zapobieganie i przeciwdziałanie zjawiskom patologii społecznej wśród dzieci i młodzieży, - organizacja i realizacja programu zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych w szkołach ponadpodstawowych ze szczególnym uwzględnieniem dni wolnych od zajęć szkolnych, a także rozpatrzenie odpowiedzi na dezyderaty i opinie, które nie wpłynęły do tej pory.</u>
          <u xml:id="u-2.56" who="#JaremaMaciszewski">Ponadto komisja poleca szczególnej uwadze swoich następców kompleks problemów wynikających z postępującego wyżu demograficznego dzieci i młodzieży oraz realizację reformy programowej w systemie oświaty i wychowania, szczególnie w szkolnictwie ponadpodstawowym.</u>
          <u xml:id="u-2.57" who="#JaremaMaciszewski">Komisja wyraża pogląd o potrzebie pilotowania przez nową komisję problematyki kompleksowego programowania rozwoju edukacji narodowej.</u>
          <u xml:id="u-2.58" who="#JaremaMaciszewski">Uwagi do opinii nr 28 skierowanej do prezesa Rady Ministrów zgłosili: poseł Kazimiera Plezia (PZPR), poseł Jarema Mac iszewski (PZPR), poseł Jadwiga Cichocka (ZSL), poseł Danuta Maszczyk (bezp.), poseł Kanna Busko (SD), poseł Franciszek Odrzywolski (PZPR), poseł Zofia Mroczka (PZPR), poseł Józef Różański (SD), poseł Irena Pasternak (PZPR), poseł Józefa Matyńkowska (PZPR) oraz minister oświaty i wychowania Bolesław Faron i prezes ZNP Kazimierz Piłat.</u>
          <u xml:id="u-2.59" who="#JaremaMaciszewski">Opinia traktuje o problemach warunków pracy polskiej szkoły, możliwości wprowadzenia reformy oświaty oraz o potrzebie podniesienia rangi zawodu nauczycielskiego. Komisja tej kadencji rozpoczynała pracę w bardzo trudnej sytuacji ekonomicznej i politycznej. Mimo to podejmowała wiele działań, aby chronić tę sferę życia społecznego jaką jest nauczanie i wychowanie. Brała czynny udział w pracach nad projektem ustawy „Karta nauczyciela”, uczestnicząc jednocześnie w wielu spotkaniach ze środowiskiem nauczycielskim w celu zbierania opinii i realizowania postulatów. Uchwalona 26 stycznia 1982 r. „Karta nauczyciela” zapowiada trwałą i kontrolowaną poprawę bytu nauczycieli i stanowi realizację postanowień IX Zjazdu PZPR w sprawach oświaty i wychowania.</u>
          <u xml:id="u-2.60" who="#JaremaMaciszewski">Aktualnie nastąpiły w oświacie i szkołach pozytywne zmiany w kierunku stabilizacji nastrojów i integrowania nauczycieli wokół zadań dydaktyczno-wychowawczych. Na poprawę sytuacji politycznej w oświacie wywarły także wpływ postępujące procesy normalizacji życia w kraju, wdrażania aktów wykonawczych do „Karty nauczyciela” i zespolenie środowisk nauczycielskich wokół podstawowych zadań oświatowych.</u>
          <u xml:id="u-2.61" who="#JaremaMaciszewski">Komisja zaakceptowała wniosek ministra oświaty i wychowania w sprawie odejścia od realizacji reformy strukturalnej w oświacie i kontynuowania stopniowej reformy programowej. Jednocześnie uważa, że istnieje pilna potrzeba stałego doskonalenia programów, mając na uwadze nie tylko nowoczesność, ale dostosowywanie ich do możliwości percepcyjnych uczniów.</u>
          <u xml:id="u-2.62" who="#JaremaMaciszewski">Wdrażanie reformy programowej od 1 września 1986 r. w pierwszych klasach szkół średnich wymaga wydrukowania w terminie podręczników nauczania, szkolnych i pomocy dydaktycznych, w tym atlasów i map.</u>
          <u xml:id="u-2.63" who="#JaremaMaciszewski">Opóźnione są prace nad programami przedmiotów w szkołach zawodowych, co spowoduje opóźnienia druku podręczników. W dyskusji nad kierunkami zmian w szkolnictwie zawodowym powszechnie wypowiedziano się za szerokim profilem kształcenia zawodowego, uwzględnieniem najnowszych technologii, ujednoliceniem statusu uczniów oraz objęciem zamówieniami rządowymi wyposażenia warsztatów szkolnych w maszyny, urządzenia, materiały i surowce.</u>
          <u xml:id="u-2.64" who="#JaremaMaciszewski">Pilnym zadaniem w szkolnictwie zawodowym jest podjęcie prac nad formalno-prawnym usytuowaniem tego pionu oświaty w ramach reformy gospodarczej. Koniecznym jest także opracowanie wieloletnich zapotrzebowań na kwalifikowane kadry, wynikających z prognoz rozwojowych poszczególnych dziedzin życia gospodarczego w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-2.65" who="#JaremaMaciszewski">Niskie nakłady inwestycyjne i brak mocy wykonawczych w oświacie od lat uniemożliwiają zaspokojenia stale rosnących potrzeb. Od 1965 r. udział nakładów na budownictwo obiektów oświatowych systematycznie zmniejsza się w stosunku do ogólnych nakładów inwestycyjnych w gospodarce uspołecznionej z 3,7% w 1965 r. do 1,9% w 1970 r. i 0,8% w 1980 r.</u>
          <u xml:id="u-2.66" who="#JaremaMaciszewski">Czynnikiem rzutującym na obecną trudną sytuację lokalową polskiego szkolnictwa było niepełne wykonywanie planów budownictwa i niewykorzystywanie przyznanych środków inwestycyjnych.</u>
          <u xml:id="u-2.67" who="#JaremaMaciszewski">W Komisji Planowania przy Radzie Ministrów obowiązywała praktyka przyjmowania na następny rok zadań na poziomie wykonania z poprzedniego roku, w związku z czym następował spadek liczby planowanych i oddawanych do użytku obiektów szkolnych. W latach 1981–1983, tj. w początkowym okresie narastania fali wyżu demograficznego, oddano do użytku mniejszą liczbę obiektów oświatowych niż to wynikało z minimalnych potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-2.68" who="#JaremaMaciszewski">Brak obiektów oświatowych występuje szczególnie jaskrawo w nowych osiedlach mieszkaniowych. Komisja pragnie podkreślić, że 52% obiektów oświatowych wybudowanych zostało jeszcze przed 1945 r. a tylko 7,8% w latach 1970–80. Ponad 1400 placówek trzeba zlikwidować z powodu złego stanu technicznego, a 14,5 tys. obiektów (42% ) należy poddać remontom kapitalnym. W latach 1983–85 powinno się wybudować 2 tys. szkół podstawowych oraz 2300 przedszkoli. Niepokoi, że podjęto jedynie niewielką liczbę nowych budów. Utrzymywanie w obecnych wielkościach budownictwa szkolnego grozi za kilka lat katastrofą oświatową.</u>
          <u xml:id="u-2.69" who="#JaremaMaciszewski">Od 1985 r. konieczne jest podjęcie decyzji w sprawie powiększenia nakładów inwestycyjnych aby można było wykonać zadania nie tylko w zakresie finansowym, ale przede wszystkim rzeczowym. Z powodu znacznego wzrostu cen w budownictwie brakuje środków na realizowanie wielu budów.</u>
          <u xml:id="u-2.70" who="#JaremaMaciszewski">Należy wykorzystywać środki z Narodowego Funduszu Rozwoju Kultury na remonty obiektów oświatowych zlokalizowanych w budynkach zabytkowych.</u>
          <u xml:id="u-2.71" who="#JaremaMaciszewski">Komisja Oświaty i Wychowania opowiadała się jeszcze w grudniu 1983 r. za rozwojem ruchu społecznego na rzecz budowy obiektów oświatowych, dlatego gorąco popieramy apel Krajowej Rady PRON aby w ciągu najbliższych lat - do 50-tej rocznicy Polski Ludowej wysiłkiem całego społeczeństwa zapewnić dzieciom i młodzieży we wszystkich regionach kraju odpowiednie warunki wychowania, opieki i nauki.</u>
          <u xml:id="u-2.72" who="#JaremaMaciszewski">Gromadzenie społecznych funduszy i gospodarskie ich wykorzystanie, powoływanie społecznych komitetów budowy i modernizacji obiektów oświatowych powinno być troską załóg zakładów pracy, organizacji społecznych, mieszkańców miast i wsi.</u>
          <u xml:id="u-2.73" who="#JaremaMaciszewski">Obywatelskie inicjatywy pomocy polskiej szkole muszą znaleźć istotne miejsce w lokalnych programach wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-2.74" who="#JaremaMaciszewski">Komisja w swojej pracy często zajmowała się niedostatkiem kadry oświatowej. W ostatnim dziesięcioleciu wiele czynników miało wpływ na to, że z zawodu nauczycielskiego odeszło wielu dobrych pedagogów. Przez wiele lat ta grupa zawodowa należała do najniżej uposażonych. Z prawdziwą satysfakcją stwierdzamy, że w latach 1970–80 oświata osiągnęła stan 54% nauczycieli z wyższym wykształceniem, ale niepokoi stały wzrost liczby nauczycieli bez kwalifikacji - zwłaszcza na wsi. Równocześnie zmniejsza się odsetek absolwentów szkół wyższych podejmujących pracę w oświacie. Przyczyn tego stanu rzeczy należy upatrywać w stosunkowo niskich uposażeniach nauczycieli, braku mieszkań, trudniejszych warunkach pracy i życia nauczycieli zatrudnionych na wsi oraz w braku dostatecznej pracy wychowawczej na uczelniach kształcących kadrę nauczycielską.</u>
          <u xml:id="u-2.75" who="#JaremaMaciszewski">W niedalekiej przyszłości należy przygotować program rozwiązujący problem kadrowy, szczególnie w środowisku wiejskim. Z roku na rok wzrastają trudności w zapewnieniu szkołom wiejskim pełnej obsady kadrowej, co nie pozostaje bez wpływu na poziom wiedzy zdobywanej przez uczniów i przyczynia się do różnicowania szans dostania się na wyższe uczelnie.</u>
          <u xml:id="u-2.76" who="#JaremaMaciszewski">Dla złagodzenia trudności mieszkaniowych nauczycieli należałoby rozwinąć na wsi spółdzielcze budownictwo mieszkaniowe, zapewnić nauczycielom daleko idącą pomoc kredytową, materiały budowlane oraz działki pod budowę domów. Rozwiązanie problemu budownictwa mieszkaniowego dla nauczycieli na wsi zadecyduje o rozwiązaniu kłopotów kadrowych wiejskiej szkoły.</u>
          <u xml:id="u-2.77" who="#JaremaMaciszewski">Komisja stała i stoi na stanowisku, że: konsekwentne realizowanie zapisów „Karty nauczyciela” wpłynie na utrzymanie prawidłowych nastrojów wśród nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-2.78" who="#JaremaMaciszewski">Zdaniem komisji należy bezwzględnie rozwiązać problem płac pracowników szkół i placówek oświatowo-wychowawczych nie będących nauczycielami.</u>
          <u xml:id="u-2.79" who="#JaremaMaciszewski">W najbliższym dziesięcioleciu należy dokonać modernizacji programów i organizacyjnych zasad pracy szkół. Trzeba też przygotować się na społeczno-ekonomiczne i materialne skutki wyżu demograficznego, zapewniając w pierwszej kolejności kadry nauczycielskie, podręczniki i pomoce naukowe. Ponadto konieczne jest dokonanie modyfikacji systemu kształcenia, doskonalenia i dokształcania nauczycieli wychowawców oraz opracowanie założeń modelowych szkolnictwa na przełom XX i XXI wieku.</u>
          <u xml:id="u-2.80" who="#JaremaMaciszewski">Komisja Oświaty i Wychowania po rozpatrzeniu projektów uchwał Sejmu o NPSG oraz budżetu państwa w zakresie oświaty i wychowania stwierdzała w dezyderatach, że przewidziane środki nie gwarantują poprawy funkcjonowania systemu oświaty i wychowania. Długa jest lista zaniedbań i potrzeb materialnych, które sygnalizowano w dezyderatach i uchwałach Komisji Oświaty i Wychowania tej i poprzednich kadencji. Krytyczny stan gospodarki oraz narastający wyż demograficzny pogłębiają te trudności. Wiele spośród tych problemów jest w toku rozwiązywania. Komisja wyraża pogląd, że rząd powinien w możliwie najbliższym okresie przedstawić Sejmowi kompleksowy program rozwoju systemu edukacji narodowej.</u>
          <u xml:id="u-2.81" who="#JaremaMaciszewski">Posłowie uczestniczący w posiedzeniu komisji jednogłośnie przyjęli uzgodniony projekt opinii.</u>
          <u xml:id="u-2.82" who="#JaremaMaciszewski">Następnie komisja rozpatrzyła odpowiedź na dezyderat nr 33.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#JózefaMatyńkowska">Proponuję przyjąć odpowiedź wiceprezesa Rady Ministrów Zbigniewa Messnera na dezyderat nr 33 naszej komisji dotyczący trudnej sytuacji materialnej pracowników oświaty nie będących nauczycielami.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#ZofiaMroczka">Korzystając z obecności na dzisiejszym posiedzeniu ministra B. Farona chciałam zapytać czy aktualna jest od 1 maja br. nowa siatka płac dla pracowników niepedagogicznych szkół? Ponadto chciałam dowiedzieć się, czy istotnie od 1 września godziny nadliczbowe nie będą wliczane nauczycielom do podstawy wymiaru emerytury?</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#ZofiaMroczka">Minister oświaty i wychowania Bolesław Faron: Podwyżki płac dla pracowników niepedagogicznych są w toku załatwiania, zależy nam na tym, aby ten problem szybko rozwiązać. Natomiast odnośnie pytania drugiego - Ministerstwo Oświaty nie słyszało o takich zamysłach. Ponieważ to pytanie zadaje się nam ostatnio dość często zaczynam podejrzewać, że taką plotkę kolportują ci, którym doskwiera spokój w szkole.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#ZofiaMroczka">Komisja przyjęła jednogłośnie odpowiedź wiceprezesa Rady Ministrów Zbigniewa Messnera na dezyderat nr 33.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#AlfredaMularczyk">Czy wydano już akty wykonawcze do art. 91 Karty nauczyciela? Art. ten mówi o stałym przeliczaniu emerytur i rent nauczycieli wraz ze wzrostem wynagrodzeń czynnych nauczycieli. ZUS informuje, że ten przepis nie będzie realizowany ze względu na niewłaściwość jego sformułowania.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#AlfredaMularczyk">Prezes ZNP Kazimierz Piłat: Przepis ten został w br. uchylony i nie funkcjonuje. Karta nauczyciela obowiązywała jednak przez cały 1982 r. i za ten rok powinno się przeliczyć emerytury i renty nauczycielskie. Wystąpiliśmy w tej sprawie do poprzedniego prezesa ZUS, który nam nie odpowiedział i do obecnego, który wyjaśnił, że nie ma przepisów wykonawczych do tego artykułu. Napisaliśmy więc do ministra St. Cioska i czekamy na odpowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#JaremaMaciszewski">Proponuję, aby w nowej komisji rozważyć problem emerytur i rent dla nauczycieli.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#JózefaMatyńkowska">Otrzymaliśmy pismo z Tychowa w woj. koszalińskim z prośbą o poparcie inicjatywy wybudowania szkoły im. Władysława Gomułki. Proponuję, aby komisja uznała tę ideę za cenną i udzieliła jej swojego poparcia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#JaremaMaciszewski">Sądzę, że wszyscy koledzy posłowie poprą tę ideę. Kończąc posiedzenie chciałbym serdecznie podziękować wszystkim za owocną współpracę i dobry klimat jaki towarzyszył działaniom naszej komisji przez lata wspólnej pracy. Komisja będzie nadal działać, tyle że w rozszerzonym składzie.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>