text_structure.xml
42.6 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml" />
<TEI>
<xi:include href="header.xml" />
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Dnia 31 marca 1983 r. Komisja Handlu Zagranicznego, obradująca pod przewodnictwem posła Stanisława Gębali (PZPR), rozpatrzyła: projekt planu społeczno-gospodarczego na lata 1983–1985 w części dotyczącej handlu zagranicznego oraz rządowych programów - antyinflacyjnego i oszczędnościowego.)</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(W posiedzeniu udział wzięli: zastępca przewodniczącego Komisji Planowania przy RM Stanisław Długosz, minister handlu zagranicznego Tadeusz Nestorowicz oraz przedstawiciele: Najwyższej Izby Kontroli, Urzędu Rady Ministrów, Ministerstwa Finansów, Głównego Urzędu Ceł i Polskiej Izby Handlu Zagranicznego.)</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#Sprawozdawca">Minister handlu zagranicznego Tadeusz Nestorowicz obszernie omówił projekt planu w części dotyczącej handlu zagranicznego oraz uwarunkowania, w jakich będzie on wykonywany. Handel zagraniczny i sytuacja płatnicza w latach 1983–1985 będą jednym z podstawowych czynników decydujących o realizacji założonych celów gospodarczych. Możliwość wykonania założonych zadań determinowana będzie przez wiele czynników zewnętrznych i wewnętrznych. Do czynników zewnętrznych minister zaliczył: restrykcje rządu Stanów Zjednoczonych wobec Polski polegające m.in. na odmowie udziału w rozmowach nt. restrukturyzacji naszego zadłużenia w części gwarantowanej przez rządy krajów wierzycielskich, na stosowaniu utrudnień i ograniczeń w handlu zagranicznym (cofnięcie klauzuli największego uprzywilejowania), na blokowaniu naszych starań o członkostwo w Międzynarodowym Funduszu Walutowym, na utrudnianiu pozyskiwania przez Polskę nowych kredytów. Restrykcje te sprawiły, że praktycznie jedynym źródłem finansowania naszego importu z krajów kapitalistycznych stały się obecnie wpływy z eksportu do tych krajów. Przewiduje się, że sytuacja taka utrzyma się do roku 1985.</u>
<u xml:id="u-2.1" who="#Sprawozdawca">Poważnym czynnikiem zewnętrznym jest zadłużenie naszego kraju i konieczność jego spłaty. Ogranicza to poważnie możliwość przeznaczania wpływów z eksportu na finansowanie importu. Innym czynnikiem zewnętrznym jest recesja gospodarcza w rozwiniętych krajach kapitalistycznych, co ogranicza możliwości lokacyjne i opłacalność eksportu do tych krajów. Z kolei w wielu krajach rozwijających się pojawiły się trudności płatnicze, co również ogranicza możliwość wzrostu naszego eksportu do tych krajów.</u>
<u xml:id="u-2.2" who="#Sprawozdawca">Czynniki wewnętrzne to w szerokim aspekcie sytuacja gospodarcza naszego kraju: trudności surowcowo-zaopatrzeniowe ograniczające pełne wykorzystanie zdolności produkcyjnych, niepewność co do wyników rolnictwa (warunki atmosferyczne), brak nawyków dla oszczędnej i racjonalnej gospodarki.</u>
<u xml:id="u-2.3" who="#Sprawozdawca">Wyżej wymienione uwarunkowania stwarzają duży stopień niepewności sytuacji w jakiej będzie realizowany plan handlu zagranicznego. Projekt przewiduje globalny wzrost eksportu o 31,9%, co dwukrotnie przewyższa przewidywany przyrost globalnej produkcji przemysłowej, a ponad trzykrotnie przyrost globalnej produkcji rolniczej. Zakłada się wzrost importu o 30%. Nastąpi jednocześnie wzrost udziału eksportu w dochodzie narodowym wytworzonym z 22,2% w 1982 r. do 23,2%–23,6% w 1985 r. Proponuje się zatem proeksportową orientację gospodarki narodowej.</u>
<u xml:id="u-2.4" who="#Sprawozdawca">Nastąpi dalsza zmiana geografii polskiego handlu zagranicznego. Zakłada się, że udział krajów I obszaru płatniczego w naszym eksporcie osiągnie w 1985 r. ok. 47%, a w imporcie ok. 57%. W czasie planu trzyletniego nasz handel rozwijać się będzie głównie ze Związkiem Radzieckim. Na zdecydowany wzrost obrotów z pozostałymi krajami socjalistycznymi nie można liczyć z uwagi na podobieństwo ich sytuacji gospodarczej i problemów.</u>
<u xml:id="u-2.5" who="#Sprawozdawca">W stosunkach handlowych z krajami II obszaru płatniczego zamierzamy dążyć do zmniejszenia zależności naszej gospodarki ód importu z tych krajów. Będziemy szczegółowo analizować kształtowanie się międzynarodowej sytuacji politycznej i gospodarczej pod kątem jej wpływu na polski handel zagraniczny i naszą sytuację płatniczą. Zakładamy, że eksport polski do tych krajów wzrośnie w okresie planu trzyletniego o 37,1%, w tym eksport wyrobów przemysłu elektro-maszynowego powinien wzrosnąć o 47,8%. Natomiast import wzrośnie o 31,8%. Wskaźniki te niestety nie oznaczają, że osiągniemy wielkości roku 1980.</u>
<u xml:id="u-2.6" who="#Sprawozdawca">Przewidujemy, że w handlu zagranicznym stosować będziemy instrumenty ekonomiczno-finansowe wprowadzone w roku ubiegłym i bieżącym. Są to: mechanizm rachunku wyrównawczego, Zwolnienie produkcji eksportowej z opodatkowania podatkiem obrotowym, ulgi w podatku dochodowym, zwrot cła importowego, ulgi w obciążeniach na FAZ, rachunki odpisów dewizowych. Źródłem finansowania importu na zaopatrzenie produkcji pozostaną środki dewizowe przeznaczone na import centralny oraz odpisy dewizowe na rachunkach przedsiębiorstw. W programie oszczędnościowym i antyinflacyjnym resort handlu zagranicznego widzi swoją rolę głównie w zakresie zapewnienia oszczędności wyrobów z importu i zagwarantowania lepszej jakości w eksporcie. Przyjęte będą rozwiązania w systemie celnym, sprzyjające rozwojowi produkcji krajowych surowców i materiałów dotychczas importowanych. Przeanalizowane zostaną szczegółowo wydatki budżetowe pod kątem ich oszczędności. Przewiduje się zwłaszcza zmniejszenie wydatków na utrzymanie placówek zagranicznych. Rozważa się również opodatkowanie osób pracujących za granicą.</u>
<u xml:id="u-2.7" who="#Sprawozdawca">W konkluzji minister handlu zagranicznego stwierdził, że projekt planu w zakresie handlu zagranicznego jest wyrazem naszych realnych możliwości i prosił posłów o jego akceptację.</u>
<u xml:id="u-2.8" who="#komentarz">(Pytania.)</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#JadwigaŁokkaj">Czy przewidujemy zmiany kursu dolara? Czy nasze zamierzenia eksportowe do krajów socjalistycznych nie są zbyt optymistyczne? Kraje te przeżywają przecież trudności podobne do naszych.</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#RudolfBuchała">Mamy zamiar rozwijać handel z krajami rozwijającymi się. O które kraje chodzi i kto opracowuje prognozy polityczno-gospodarcze ułatwiające podejmowanie decyzji?</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#IgnacyWall">Czy są możliwości zwiększenia eksportu rolno-spożywczego?</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#ZdzisławaSudyka">Jak jesteśmy przygotowani do tak wielkiego wzrostu eksportu do krajów I obszaru płatniczego? Przecież nie da się mechanicznie przenieść asortymentu dotychczas eksportowanego na Zachód na inne kierunki. Potrzeby krajów socjalistycznych nie są takie same.</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#BogusławDroszcz">Czy mamy orientację w wykorzystaniu odpisów dewizowych? Słyszy się, że odpisy te nie zawsze są wykorzystywane zgodnie z przeznaczeniem. Odbył się pierwszy przetarg walutowy. Jak się go ocenia?</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#StanisławTrojanowski">Jak resort ocenia funkcjonowanie instytucji odpisu dewizowego? Praktyka wykazuje, że z tego tytułu grożą przedsiębiorstwom komplikacje, kooperanci żądają bowiem wsadu materiałowego. Czy jest przewidywana weryfikacja wielkości odpisu dewizowego i czy resort prowadzi kontrolę prawidłowości tych odpisów zgodnie z programem oszczędnościowym? Wśród programów operacyjnych nie ma programu eksportowego, z czego wynikają określone trudności materiałowe. Natomiast w informacji ministerstwa mówi się o obszarach zaopatrywanych w materiały. Pytanie - jakie to są obszary? W związku z rozwojem firm polonijnych - jak znaczący jest eksport tych firm? Wiadomo o blokadzie udziału Polski w Międzynarodowym Funduszu Walutowym. Jaka jest szansa na ponowne przyjęcie Polski do tego funduszu?</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#JózefGórniak">Resort przedstawił w informacji kierunki działań na lata najbliższe. Czy jest program wdrażania tych kierunków wraz ze skutkami tych działań? Jeśli go nie ma, to po jego opracowaniu byłoby dobrze rzecz przedyskutować na posiedzeniu Komisji.</u>
<u xml:id="u-9.1" who="#komentarz">(Koreferat przedstawił poseł Zdzisław Malicki.)</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#ZdzisławMalicki">Najpierw syntetyczne dane, mówią one bowiem o potencjalnych możliwościach tkwiących w naszej gospodarce. Oto one:</u>
<u xml:id="u-10.1" who="#ZdzisławMalicki">Obroty handlu zagranicznego w 1982 r. w cenach bieżących wzrosły o 12% w porównaniu z 1981 r., w imporcie były niższe o 10,5%.</u>
<u xml:id="u-10.2" who="#ZdzisławMalicki">Eksport do I obszaru płatniczego wartościowo wzrósł o 20,3% w porównaniu z 1981 rokiem, a fizycznie jego rozmiary zwiększyły się o 13,7%. Import z I obszaru w cenach bieżących o 1,5%, uwzględniając jednak wzrost cen notujemy spadek w cenach stałych o 8,1%.</u>
<u xml:id="u-10.3" who="#ZdzisławMalicki">Zadłużenie Polski w krajach socjalistycznych wzrosło o 39 mld zł (a 42,2 mld zł w stosunku do ZSRR), tj. osiągnęło wielkość 3,4 mld rbl. (w tym 3,3 mld - w ZSRR).</u>
<u xml:id="u-10.4" who="#ZdzisławMalicki">Eksport do II obszaru wzrósł o 5% (w cenach stałych o 5,7%). Import w cenach bieżących obniżył się o 24,4%, a w cenach stałych o 23%. Zadłużenie wzrosło, mimo dodatniego salda w II obszarze, z 2036 mld złotych do 2147 mld złotych.</u>
<u xml:id="u-10.5" who="#ZdzisławMalicki">Tak znaczący wzrost eksportu i zmniejszenie importu nastąpiło w okresie głębokiej depresji gospodarczej, bezprzykładnego ruchu cen zaopatrzeniowych i rynkowych, radykalnej zmiany struktury organizacyjnej i zarządzania przemysłu, ograniczania rozdzielnictwa i sposobu jego realizacji, dokonywania zmian systemu finansowania działalności przedsiębiorstw i stosunków między nimi, tj. tych wszystkich elementów, które wnoszą zasady systemowe i mechanizmy reformy gospodarczej.</u>
<u xml:id="u-10.6" who="#ZdzisławMalicki">Uwzględniając niekorzystny wpływ, jaki wywiera ma naszą gospodarkę kryzys gospodarczy w krajach kapitalistycznych oraz ich dyskryminujące ograniczenie handlu z Polską - wyniki osiągnięte w handlu zagranicznym w 1982 r. uznać należy za zaskakująco dobre.</u>
<u xml:id="u-10.7" who="#ZdzisławMalicki">Czy i w jakim stopniu pozytywne zjawiska zanotowane w roku 1982 w handlu zagranicznym wpłynęły na kształt i wielkość zadań zakładanych na lata 1983–1985? Odpowiedzi należy szukać w następujących danych liczbowych: eksport w cenach bieżących w 1985 r. wyniesie 1250 mld zł, co oznacza wzrost o 31,9% w stosunku do roku 1982. Eksport w cenach stałych wzrośnie o 17%. Natomiast import ogółem w cenach bieżących zwiększy się o 30%, a w cenach stałych o 12%. Wydaje się, że przemysł nie jest przygotowany do tych zadań, które zostały określone nie możliwościami gospodarki, a w oparciu o potrzeby importowe i optymistyczną ocenę obsługi naszych zadłużeń.</u>
<u xml:id="u-10.8" who="#ZdzisławMalicki">Zatwierdzając proponowany w odniesieniu do krajów II obszaru plan eksportu i importu - nie mamy bowiem innej alternatywy — musimy jednak żądać przedłożenia w jak najkrótszym czasie zestawienia przedsięwzięć, które rząd ma zamiar podjąć dla jego realizacji. Proponowane bowiem instrumenty ekonomicznego oddziaływania nie są w stanie zapewnić uzyskania planowanej dynamiki w tak krótkim czasie. Plan taki proponuję ocenić na specjalnie temu poświęconym posiedzeniu Komisji Handlu Zagranicznego.</u>
<u xml:id="u-10.9" who="#ZdzisławMalicki">W obrotach z I obszarem proponowany wzrost eksportu w cenach stałych o 10% w 1985 r. w stosunku do 1982 r. jest mniejszy od osiągniętego w 1982 r., kiedy to wyniósł 13,7%. Dostarczone materiały podejmują próbę uzasadnienia przyczyn tego zjawiska osłabienia dynamiki wymiany handlowej z krajami socjalistycznymi. Przewiduje się również możliwość korygowania wielkości wymiany handlowej w rocznych protokołach. Analiza całości materiałów nasuwa uwagę, że naszym działaniom planowanym na lata 1985–85 brakuje pewnej agresywności i aktywności, pozwalającej przezwyciężyć istniejące trudności zamiast im ulegać. Z każdej sytuacji kryzysowej jest wyjście, a najlepszym lekarstwem jest zwiększenie produkcji eksportowej. Dlaczego zatem w obrotach z tyloma krajami socjalistycznymi obserwujemy stagnację? Przyczyna leży prawdopodobnie w oferowaniu przez nas towarów, w których dostawie kraje te nie są zainteresowane. Wymaga to zmiany struktury produkcji i jest to zadanie dla centrum: Komisji Planowania, Ministerstwa Handlu Zagranicznego oraz resortów branżowych.</u>
<u xml:id="u-10.10" who="#ZdzisławMalicki">Dla zachowania właściwych proporcji między obrotami handlowymi z I i II obszarem płatniczym, winien być zwiększony eksport do I obszaru. Chodzi o eksport wynikający z zawieranych umów kooperacyjnych i specjalizacyjnych, gdyż tylko tą drogą zapewnić można poprawę wskaźnika materiałochłonności i energochłonności produkcji przemysłowej. Założenia wymiany handlowej z krajami socjalistycznymi zakładają zbyt niską dynamikę wzrostu, zbyt wolno powstaje koncepcja umów o specjalizację i współpracę naukowo-techniczną. Utrzymanie takiego stanu nie odpowiada deklaracjom składanym przez stronę polską, nie odpowiada najżywotniejszym interesom narodu.</u>
<u xml:id="u-10.11" who="#ZdzisławMalicki">Ustosunkowując się do zadań handlu zagranicznego w programie oszczędnościowym poseł Z. Malicki zwrócił uwagę, że program ten, a także polityka celna i wysokości kursu walut uwzględniać muszą wpływ na całą gospodarkę. Mówiąc o instrumentach ekonomicznego oddziaływania w sferze handlu zagranicznego koreferent stwierdził, że pozostają one w zasadzie nie zmienione w stosunku do stosowanych w 1982 r., a modyfikacja dotyczy stosowania dopłat w powiązaniu z opłacalnością eksportu. W programie przeciwdziałania inflacji Ministerstwo Handlu Zagranicznego odgrywa ważną rolę, która jednak nie została uwidoczniona w programie rządowym. Dotyczy to roli kursu walutowego, ceł i cen wyrobów, a także opłacalności eksportu.</u>
<u xml:id="u-10.12" who="#ZdzisławMalicki">Poseł Zdzisław Malicki w imieniu Komisji zaproponował przyjęcie przedłożonego projektu planu NPSG na lata 1983–1985 w części dotyczącej handlu zagranicznego. Wnioski i uwagi zgłoszone w koreferacie i dyskusji przedłożone zostaną zespołom międzykomisyjnym, a także w formie dezyderatu przesłane zostaną do prezesa Rady Ministrów.</u>
<u xml:id="u-10.13" who="#ZdzisławMalicki">Odpowiadając na pytania minister Tadeusz Nestorowicz stwierdził: Pod koniec kwietnia przedstawiona zostanie aktualna wersja kursów walutowych w odniesieniu do poszczególnych grup towarowych. Ich wysokość ustalona zostanie przez Prezydium Rządu. Są zwolennicy i przeciwnicy podwyższenia kursów, resort handlu zagranicznego jest za ich podwyższeniem.</u>
<u xml:id="u-10.14" who="#ZdzisławMalicki">Kraje socjalistyczne nie mają zastrzeżeń do ponownego przystąpienia Polski do Międzynarodowego Funduszu Walutowego. Związek Radziecki popiera nasze starania, sprawa jest jednak blokowana z przyczyn politycznych. Mimo to nie ustajemy w staraniach o przyjęcie do tego funduszu.</u>
<u xml:id="u-10.15" who="#ZdzisławMalicki">Przy rozpatrywaniu problemów Trzeciego świata musimy prowadzić bardzo selektywną politykę wymiany handlowej. W wielu tych krajach nastąpiło załamanie bilansów płatniczych. Dotyczy to np. Libii, Iraku, Iranu, a także Argentyny, Brazylii i Meksyku. Np. w Meksyku zablokowano nasze należności, podobnie w Brazylii, w stosunku do której jesteśmy poważnie zadłużeni. Będziemy intensyfikować wymianę z krajami gwarantującymi nam płatności w handlu zagranicznym. Do takich krajów należą m.in. Indie, Nigeria. Z tym ostatnim krajem przewidujemy rozszerzenie wymiany, po utworzeniu komisji mieszanej. Szukamy korzystnych rozwiązań z Marokiem, dobrze układają się stosunki handlowe z Turcją i Kolumbią. Niebawem nastąpi wizyta przewodniczącego Komisji Planowania w Algierii, po której można się spodziewać zwiększenia obrotów. Wracamy do naszych kontaktów handlowych z Egiptem, Pakistanem i Bangladeszem.</u>
<u xml:id="u-10.16" who="#ZdzisławMalicki">Będzie to wymagać elastyczności z naszej strony z uwagi na potrzebę ochrony naszych interesów. Przypuszczamy, że kraje, które mają trudności płatnicze rozwiążą doraźnie swoją sytuację przy pomocy Międzynarodowego Funduszu Walutowego i zdołamy utrzymać te rynki.</u>
<u xml:id="u-10.17" who="#ZdzisławMalicki">Przewidujemy wzrost eksportu artykułów rolno-spożywczych. Sprawa ta była rozpatrywana na ostatnim posiedzeniu Prezydium Rządu. Udział tego eksportu w całości eksportu ma wzrosnąć z 12% w 1982 r. do 14,6% w 1985. Eksport artykułów rolno-spożywczych do I obszaru płatniczego zostanie utrzymany na obecnym poziomie. Pragniemy zwiększyć ten eksport do II obszaru, który jest głównym odbiorcą naszych artykułów rolno-spożywczych. Jeżeli sytuacja rynkowa na to pozwoli, planowana wielkość eksportu tych artykułów może ulec zmianie. W zależności od rachunku ekonomicznego dopuszczamy możliwość wzrostu eksportu mięsa, przy zwiększonym imporcie pasz i zbóż. Ewentualność taka została zarejestrowana w projekcie planu.</u>
<u xml:id="u-10.18" who="#ZdzisławMalicki">Eksportowane przez Polskę artykuły rolno-spożywcze mają tradycyjnie dobrą jakość. Kontrolą tej jakości zajmuje się z urzędu Centralny Inspektorat Standaryzacji. Był on dotychczas finansowany z budżetu państwa. Po wprowadzeniu reformy będzie on finansowany z opłat wnoszonych przez eksportujące przedsiębiorstwa.</u>
<u xml:id="u-10.19" who="#ZdzisławMalicki">Zbyt krótki okres działania przedsiębiorstw koncesjonowanych nie pozwala na ich pełną ocenę. Przeprowadziliśmy sumaryczne rozmowy ze wszystkimi jednostkami, które otrzymały koncesje, na temat ich działalności w latach 1982–83. Obecny kierunek działań oceniamy jako prawidłowy, lecz na efekty trzeba jeszcze poczekać. Trzeba zdawać sobie sprawę jak trudno jest przebić się na rynki krajów zachodnich przy obecnej dekoniunkturze. Liczymy jednak na kwalifikacje i dobrą wolę osób zajmujących się eksportem. W II półroczu br. dokonamy szerszej oceny działalności przedsiębiorstw koncesjonowanych.</u>
<u xml:id="u-10.20" who="#ZdzisławMalicki">Ze szczególnym zainteresowaniem podchodzimy do eksportu myśli naukowo-technicznej. Na eksport tego rodzaju udzieliliśmy koncesji właściwie wszystkim chętnym. Omawianej działalności towarzyszy ujemne zjawisko, jakim jest element konkurencyjności. Poradzimy sobie z tym jednak w trybie administracyjnym. Mamy nadzieję, że w przyszłości, inaczej niż dotychczas, konkurencyjność ta prowadzić będzie do osiągania wyższych cen. W każdym razie zamierzamy kontynuować proces udzielania koncesji.</u>
<u xml:id="u-10.21" who="#ZdzisławMalicki">Odpisy dewizowe wynosiły na koniec lutego br. 469 mln dolarów. Ich wykorzystanie wyniosło 164 mln doi. Niezależnie od rachunku odpisów dewizowych (ROD), istnieją TROD-y, tzn. odpisy od eksportu usług transportowych wynoszące 126 mln dol., których wykorzystanie wyniosło 83,5 mln dol. Oceniamy, że ROD-y są najsilniej działającym elementem motywacyjnym w eksporcie do II obszaru płatniczego. Powołano zespół ekspertów, który pracuje nad możliwością wprowadzenia odpisów od eksportu do I obszaru.</u>
<u xml:id="u-10.22" who="#ZdzisławMalicki">Co 10 dni resort dokonuje kontroli importu prowadzonego w ramach ROD-ów. Korzystamy przy tym ze specjalnego systemu informatycznego. Uzyskane dane są przekazywane do wicepremiera Zbigniewa Szałajdy i zainteresowanych resortów. W 99,9% wypadków wydatki te są uzasadnione. Wystąpiły pojedyncze nieprawidłowości, na które reagowaliśmy w sposób zdecydowany.</u>
<u xml:id="u-10.23" who="#ZdzisławMalicki">Nie przewidujemy dokonania weryfikacji wielkości odpisów w br., chyba że z takim wnioskiem wystąpi zainteresowany zakład.</u>
<u xml:id="u-10.24" who="#ZdzisławMalicki">Dążymy do dalszego zracjonalizowania wydatków z ROD-ów. Chodzi o to, aby dokonywać zakupów poszczególnych towarów w większych transakcjach. Obecnie dokonywane są niekiedy zakupy na kwotę kilkudziesięciu lub kilkuset dolarów. Sprawa ta będzie omawiana na posiedzeniu Prezydium Rządu w kwietniu br. Ze względu na trudności płatnicze kraju pragniemy ukierunkować zakupy z ROD-ów przede wszystkim na surowce i materiały, a nie na maszyny. Będzie to jednak działanie dobrowolne zainteresowanych przedsiębiorstw, na które będziemy wpływać jedynie pośrednio, poprzez organy założycielskie.</u>
<u xml:id="u-10.25" who="#ZdzisławMalicki">O ile nam wiadomo zakłady, które otrzymują odpisy dewizowe rozwiązały problem zakupu części zamiennych.</u>
<u xml:id="u-10.26" who="#ZdzisławMalicki">Szeroko reklamowany w prasie pierwszy przetarg walutowy wypadł dość słabo. Uczestniczyło w nim tylko 9 przedsiębiorstw, z których jedynie dwa potrafiły przekonać komisję. Wykorzystano tylko kilkadziesiąt tysięcy dolarów z proponowanej sumy kilkuset tysięcy. Pragniemy kontynuować organizowanie takich przetargów, gdyż stwarzają one przedsiębiorstwom możliwość nabywania środków dewizowych.</u>
<u xml:id="u-10.27" who="#ZdzisławMalicki">W celu racjonalizacji importu, przewidujemy dodatkowe obciążenia importowe określonej grupy towarów tak, aby towar importowany nie był tańszy, niż taki sam towar najdrożej produkowany w kraju.</u>
<u xml:id="u-10.28" who="#ZdzisławMalicki">Ponadto w drodze niejawnej decyzji, gdyż byłoby to sprzeczne z zasadami GAT, sporządzony został wykaz towarów, których import do Polski jest zakazany. Prowadzone są prace nad poszerzeniem tej listy, Możliwe jest odstępstwo od tej zasady, gdy przedsiębiorstwo udowodni, że import danego towaru jest niezbędny dla prowadzenia produkcji krajowej.</u>
<u xml:id="u-10.29" who="#ZdzisławMalicki">Problem zaopatrzenia dla produkcji eksportowej został w ub.r. rozwiązany dzięki programowi operacyjnemu. Obserwujemy obecnie czy zmiana kwalifikacji eksportu w dziedzinie zaopatrzenia nie wpłynie na osłabienie eksportu. W razie potrzeby wystąpimy w tej sprawie do rządu.</u>
<u xml:id="u-10.30" who="#ZdzisławMalicki">Eksport firm polonijnych osiągnął w ub.r. wartość 8 mln dolarów. Działalność tych firm wywołuje wiele dyskusji. Stanowisko resortu w tej sprawie jest jasne. Uważamy, że działalność eksportowa firm polonijnych powinna się opierać na własnych środkach dewizowych lub własnym imporcie. Trwają prace rządu nad problemem opodatkowania tych firm i 5-letniej ulgi z jakiej korzystają firmy polonijne. Trzeba podkreślić, że nie należy uogólniać negatywnych zjawisk jakie występują w związku z działalnością tych firm. W czasie Targów Poznańskich odbędzie się dwudniowe forum polonijne, na którym będą omawiane problemy związane z działalnością firm polonijnych funkcjonujących w Polsce i na Zachodzie.</u>
<u xml:id="u-10.31" who="#ZdzisławMalicki">Resort opracował programy działania na poszczególne relacje geograficzne i poszczególne kraje. Program dotyczący krajów rozwijających się będzie przedmiotem obrad rządu. Wkrótce przedstawimy też Prezydium Rządu program dotyczący krajów rozwiniętych.</u>
<u xml:id="u-10.32" who="#ZdzisławMalicki">Proeksportowe ukierunkowanie naszej gospodarki wymaga wieloletnich działań. Takiemu ukierunkowaniu służyć ma okres planu 3-letniego.</u>
<u xml:id="u-10.33" who="#ZdzisławMalicki">Prognozy polityczne związane z krajami rozwijającymi się są sporządzane w oparciu o codzienną, zinstytucjonalizowaną współpracę z MSZ. Jest bowiem oczywiste, że musimy reagować na narzucone przez Zachód powiązanie polityki z ekonomią.</u>
<u xml:id="u-10.34" who="#komentarz">(Dyskusja.)</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#JadwigaŁokkaj">Bardzo pozytywnie oceniam materiał dotyczący całego pakietu spraw związanych z planem 5-letnim. Należy podkreślić szczególne znaczenie wczorajszej konsultacji z przedstawicielami klasy robotniczej. Konsultacja ta pozwoli na przybliżenie zamiarów rządu całemu społeczeństwu, a także urealni plan i - co najważniejsze - rozwieje wątpliwości towarzyszące zawsze projektowaniu planów.</u>
<u xml:id="u-11.1" who="#JadwigaŁokkaj">Plan w zakresie handlu zagranicznego uznać można za optymalny. Należy jedynie postulować, aby resort miał wariantowe rozwiązania dotyczące realizacji planu w zależności od zmian zachodzących w świecie. Trzeba pamiętać, że od naszych możliwości eksportowych zależy wielkość importu, a więc i wykorzystanie potencjału gospodarczego kraju. Realizacja planu zależy od sfery produkcji, ale i od sfery obsługi tej produkcji, a więc od działalności resortu handlu zagranicznego.</u>
<u xml:id="u-11.2" who="#JadwigaŁokkaj">Proponuję, aby komisja nasza spotkała się z Prezydiami Komisji lub Komisjami, zajmującymi się działalnością przemysłów, które decydują o eksporcie i imporcie. Umożliwi nam to bieżące śledzenie realizacji planu.</u>
<u xml:id="u-11.3" who="#JadwigaŁokkaj">Uważam, że należy wykazać maksymalną cierpliwość i nie zmieniać instrumentów ekonomicznych wdrożonych w 1982 r., lub zapoczątkowanych w 1981 r. Wdrożenie wymaga bowiem wysiłku, ale i czasu. W br. powinniśmy ograniczyć się co najwyżej do zmian kosmetycznych. Przemawiają za tym także względy psychologiczne, gdyż ludzie nie znoszą ciągłych zmian. Próbujmy stabilizować nasze działania i zwiększać ich efektywność. Do instrumentów, o których mowa, należy także kurs dolara, którego urealnienie jest jednak niezbędne. Należy ustalić odmienne kursy dla eksportu surowców i eksportu towarów wysoko-przetworzonych. Zmiana kursu stworzy motywację dla eksporterów towarów przetworzonych. Problem ten należy podjąć w najbliższym czasie, gdyż plan przejdzie wkrótce do szczebla realizacyjnego.</u>
<u xml:id="u-11.4" who="#JadwigaŁokkaj">Wydaje się, że program oszczędnościowy jest głęboko przemyślany i należy go jedynie popierać i pogłębiać. Przyzwyczailiśmy się bowiem do łatwego wydawania pieniędzy. Musimy zacząć przestrzegać zasady, że można wydawać tylko tyle, ile się ma.</u>
<u xml:id="u-11.5" who="#JadwigaŁokkaj">Więcej zastrzeżeń budzi program antyinflacyjny. Jest on nie zawsze dostatecznie zrozumiały. Wątpliwości budzi np. propozycja opodatkowania osób pracujących za granicą. Czy dotyczy ona również pracowników przebywających na placówkach? Rozwiązanie takie byłoby niesłuszne, gdyż są oni naszymi reprezentantami i pobierają niewysokie wynagrodzenia ustalane w kraju. Można by natomiast ewentualnie opodatkować pracowników zatrudnionych za granicą za pośrednictwem POLSERWISU. Inna wątpliwość dotyczy podatku od posiadania telewizora kolorowego. Chodzi chyba raczej o podatek nakładany przy zakupie takiego telewizora. W przeciwnym razie trzeba by powołać armię kontrolerów dla sprawdzenia kto już posiada taki telewizor. Program antyinflacyjny musi zostać uszczegółowiony, aby był przekonywający dla społeczeństwa. Słyszałam np., że chce się objąć podatkiem zakup pralek automatycznych. Jest to niezgodne z polityką ułatwiania życia kobiecie. Być może nie ma takich planów, ale ulica o tym mówi. Pogłoski takie są skierowane przeciwko nam.</u>
<u xml:id="u-11.6" who="#JadwigaŁokkaj">Popieram wniosek zgłoszony przez posła Zdzisława Malickiego, aby przyjąć generalnie projekt planu i poprzeć go w części dotyczącej handlu zagranicznego.</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#JózefGórniak">W handlu zagranicznych w ub.r. po raz pierwszy od lat 60-tych uzyskaliśmy dodatnie saldo w obrotach z krajami kapitalistycznymi. Uzyskaliśmy bardzo wysoką dynamikę eksportu paliw i energii (71%) oraz dobrą w eksporcie towarów rolno-spożywczych (39%). Najniższa dynamika, zaledwie 12%, wystąpiła w eksporcie wyrobów przemysłu elektromaszynowego. Jest to wskazówka, że w tym asortymencie wyniki mamy najsłabsze. Czy jesteśmy więc w stanie w ciągu 2 lat tak zwiększyć eksport tej grupy towarowej, by sprostać zadaniom przewidzianym w planie? Uruchomienie eksportu wyrobów przemysłu elektromaszynowego wymaga często kilkuletniego wyprzedzenia potrzebnego na zawarcie umów, zorganizowanie bazy surowcowo-materiałowej i uruchomienie produkcji zgodnej z wymogami odbiorcy. Dane powyższe odnoszą się do eksportu do krajów I obszaru płatniczego. W naszym eksporcie do krajów kapitalistycznych nie tylko nie zanotowaliśmy żadnej dynamiki w zakresie wyrobów przemysłu elektromaszynowego, ale nawet spadek. W tej sytuacji problematyczne wydaje się planowanie wzrostu eksportu tej branży.</u>
<u xml:id="u-12.1" who="#JózefGórniak">W tym kontekście zwraca uwagę brak importu inwestycyjnego, co uniemożliwia odtwarzanie zużytego parku maszynowego i realizowanie postępu technicznego. Jest to kolejna przesłanka wskazująca na to, że wykonanie planu eksportu maszyn i urządzeń oraz rynkowych wyrobów przemysłowych może okazać się niemożliwe.</u>
<u xml:id="u-12.2" who="#JózefGórniak">Bardziej wnikliwie należy analizować ruch cen. Rosną one znacznie szybciej w naszym imporcie, aniżeli w eksporcie. Występuje to m.in., w naszych stosunkach z krajami socjalistycznymi, mimo, że dotyczą one obrotów podobnymi maszynami i urządzeniami.</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#ZygmuntJędrzejewski">Zakłady powinny ponosić konsekwencje finansowe produkowania bubli, jak również nieoszczędnego traktowania surowców i materiałów.</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#WitoldLipski">Ogólna strategia planu wydaje się prawidłowa. Wyciągnęliśmy wnioski z przeszłości. Wiemy, jak niebezpieczne jest uzależnienie gospodarki od dostaw z krajów kapitalistycznych. Nauczyliśmy się również wyciągać wnioski wynikające z sytuacji międzynarodowej. Ostrożnie prognozujemy wyniki w rolnictwie, gdzie - jak wiadomo - występuje dużo niewiadomych. Mimo to lektura projektu planu prowokuje do paru uwag. Ubiegły rok w handlu zagranicznym zakończył się zaskakująco dobrymi wynikami. Dlatego wydaje się, że nie pozostało to bez wpływu na konstruowanie projektu planu trzyletniego. Osobiście wydaje mi się, że analiza ub. roku nie daje podstaw do optymistycznego traktowania najbliższych lat. Wynika to z tego, że dalszy wzrost eksportu możliwy jest w tej chwili wyłącznie poprzez wzrost eksportu wyrobów przemysłu elektromaszynowego. Tu w pełni się zgadzam z uwagami posła W. Lipskiego. Wzrost eksportu tej grupy wyrobów, zwłaszcza do krajów kapitalistycznych, wydaje mi się niezwykle trudny. Wynika to nie tylko ze zmniejszonej podaży ze strony naszego przemysłu, z obniżającego się poziomu techniczno-technologicznego naszych wyrobów, z utraty rynków zbytu i ze zwiększonej konkurencji zagranicznej, ale także z sytuacji politycznej. Nadal ma miejsce instytucjonalne utrudnianie lokacji naszych wyrobów na rynkach krajów kapitalistycznych wysoko rozwiniętych. Zaistniała sytuacja paradoksalna: kraje wierzycielskie utrudniają dostęp do swoich rynków krajowi dłużniczemu. Słusznie akcentujemy konieczność rozszerzenia naszej współpracy z krajami socjalistycznymi i z Trzecim Światem, ale kraje kapitalistyczne wysoko rozwinięte nadal pozostają naszym wielkim partnerem. Brak możliwości powrotu na rynki tych krajów z eksportem wyrobów przemysłu elektromaszynowego może poważnie utrudnić realizację założeń planu.</u>
<u xml:id="u-14.1" who="#WitoldLipski">Dlatego też uważam, że z uwag przedstawionych przez posła Z. Malickiego należy szczególnie uwypuklić tę, które odnoszą się do „agresywnej aktywności naszego handlu zagranicznego”.</u>
<u xml:id="u-14.2" who="#WitoldLipski">Istotnie szczególnym kierunkiem naszego działania powinny być rynki zbytu w krajach rozwijających się. Wymagać to będzie - jak to stwierdził minister T. Nestorowicz - kadrowego wzmocnienia placówek w tych krajach. W związku z tym nie bardzo rozumiem zamysł opodatkowywania osób pracujących za granicą, ponieważ byłoby to działanie antymotywacyjne.</u>
<u xml:id="u-14.3" who="#WitoldLipski">Nawiązując do instrumentów aktywizujących handel zagraniczny poseł zwrócił uwagę na różnego rodzaju ulgi i preferencje dla zakładów pracy. „Wygaszają” one motywacje na rzecz eksportu. Należy zanalizować przepisy wprowadzone przez reformę gospodarczą właśnie pod tym kątem widzenia, czy działają one na rzecz proeksportowości gospodarki.</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#JanDihm">Zarówno w programie rządowym, jak i przedłożonym przez Ministerstwo Handlu Zagranicznego, a dotyczącym działań antyinflacyjnych i oszczędnościowych, bardzo ogólnie i skrótowo potraktowane zostały zagadnienia związane z poprawą jakości wyrobów i wydajności pracy. Mówi się bardzo szczegółowo o podatkach, natomiast bardzo mało o działaniach motywacyjnych. Jeśli mamy otrzymać wyroby wysokiej jakości także na eksport, system motywacji musi trafić do bezpośredniego wytwórcy. Systemy podane w informacjach oddziaływują na przedsiębiorstwa, a nie na poszczególnych pracowników. Luka ta wymaga szybkiego uzupełnienia.</u>
</div>
<div xml:id="div-16">
<u xml:id="u-16.0" who="#BogusławDroszcz">Nie może być poprawy funkcjonowania handlu zagranicznego bez zwiększenia produkcji przemysłowej. Czekaliśmy na programy oszczędnościowe i antyinflacyjne, które by w sposób systemowy ujęły te zagadnienia. Ale oprócz działań normatywnych i motywacyjnych niezbędne są również działania wychowawcze. Dlatego programy te powinny być kierowane nie tylko do sfery produkcyjnej, ale do całego społeczeństwa, Również handel zagraniczny powinien uściślić i przedstawić własne programy działań antyinflacyjnych i oszczędnościowych. Popieram wniosek o potrzebie kadrowego wzmocnienia naszych służb w krajach Trzeciego Świata. Można w tym celu z powodzeniem wykorzystać licznych specjalistów polskich pracujących w tych krajach.</u>
<u xml:id="u-16.1" who="#BogusławDroszcz">W środkach masowego przekazu zbyt mało mówi się na temat znaczenia handlu zagranicznego dla gospodarki narodowej. Ciągle eksport jest traktowany jako zło konieczne, jako czynnik zubożający rynek krajowy. Podzielam opinię koreferenta, że dobre wyniki uzyskane w roku 1982 są w dużym stopniu zasługą pracowników handlu zagranicznego, za co należy im się uznanie.</u>
<u xml:id="u-16.2" who="#BogusławDroszcz">Zastępca przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów Stanisław Długosz: Podstawowe założenia konstrukcji planu, które znalazły potwierdzenie w dzisiejszej dyskusji, oparte zostało generalnie na korzystnych efektach uzyskanych w 1982 r. Oto niektóre przesłanki proponowanej wersji planu:</u>
<u xml:id="u-16.3" who="#BogusławDroszcz">- Rok 1982 przywrócił nasze partnerstwo w obozie socjalistycznym. Powróciliśmy na dawne pozycje normalnego współdziałania w koordynacji planów. Dotyczy to zarówno lat 1983–85, jak również lat 1986–90. Jesteśmy w ostatniej fazie przygotowań do spotkania nt. nowych form współdziałania krajów RWPG. W początkach ub.r. lansowana była teza o ograniczonej reorientacji. Mówiono, że tak dalece jesteśmy związani z Zachodem, że blokada grozi załamaniem całej gospodarki. Rzeczywistość okazała się odmienna. Z wyjątkiem Polski, Jugosławii i Rumunii pozostałe kraje socjalistyczne przewidują zwiększone wskaźniki rozwoju do roku 1985 o 3,5–4%.</u>
<u xml:id="u-16.4" who="#BogusławDroszcz">- Reforma wyzwoliła określone działania w przemyśle, korzystne z punktu widzenia handlu zagranicznego.</u>
<u xml:id="u-16.5" who="#BogusławDroszcz">- Głęboki kryzys, który dotknął najmocniej kraje Trzeciego świata, skłania nas do ostrożności. Uważamy, że dopiero w następnej 5-latce można będzie z krajami tymi nadal rozwijać kontakty.</u>
<u xml:id="u-16.6" who="#BogusławDroszcz">- W stosunkach z krajami kapitalistycznymi czynniki polityczne nadal nie będą sprzyjać rozwojowi kontaktów. Nie należy oczekiwać zmian do końca obecnego 5-lecia. Wyciągamy z tego wnioski. Praktycznie nie będziemy korzystać z kredytów. W ostatnich 3 latach malały one z ponad 4 mld dolarów w roku 1981 do 1,4 mld w 1982 r. i ok. 400 mln dolarów w roku 1983.</u>
<u xml:id="u-16.7" who="#BogusławDroszcz">Przedstawiając uwagi do programu antyinflacyjnego minister Stanisław Długosz polemizował z tezą posła Z. Malickiego o konieczności wygospodarowania dodatniego salda w obrocie z krajami socjalistycznymi. Doświadczenie pokazuje, że poza Związkiem Radzieckim, który idzie na utrzymanie zadłużenia, pozostałe kraje socjalistyczne i prowadzą politykę aktywnego zmniejszania naszego zadłużenia u nich. Podzielam natomiast tezę o potrzebie agresywnej działalności handlu zagranicznego, która już jest prowadzona.</u>
<u xml:id="u-16.8" who="#BogusławDroszcz">Proporcje między wielkością obrotów z krajami Ii II obszaru płatniczego muszą się ułożyć w taki sposób, aby zapewniać środki na spłatę kredytów i na niezbędny import. Koncepcja NPSG jest, ogólnie mówiąc, koncepcją ratującą konsumpcję bieżącą, co musi uwzględniać handel zagraniczny.</u>
<u xml:id="u-16.9" who="#BogusławDroszcz">Minister S. Długosz poinformował o działaniach Komisji Planowania, zmierzających do zaangażowania kapitału krajów socjalistycznych w realizację polskich inwestycji.</u>
<u xml:id="u-16.10" who="#BogusławDroszcz">Zakładany większy rozwój obrotów z krajami Trzeciego świata, musiał ulec korekcie. Nie oznacza to jednak wycofania się i zerwania kontaktów. Musimy patrzeć co robią nasi konkurenci.</u>
</div>
<div xml:id="div-17">
<u xml:id="u-17.0" who="#StanisławGębala">Konieczne jest ustalenie, jaka będzie bazą odniesienia dla założeń planu na lata 1985–85. Posłowie opowiadają się za rokiem 1982. To samo dotyczy stosowania cen stałych, a nie bieżących. Niezbędna jest korekta efektywności wzrostu produkcji. Przedstawione założenia odbiegają od drugiego wariantu koncepcji NPSG. Odnosi się to przede wszystkim do tezy o proeksportowej orientacji gospodarki. Nie widać również oznak zwiększenia obrotów z krajami socjalistycznymi. Trzeba to dokładnie przedstawić w planie, podobnie jak kwestię płatności naszych zadłużeń. Z obecnego tekstu można bowiem odnieść wrażenie, że zadłużenie będzie malało, co nie odpowiada prawdzie.</u>
<u xml:id="u-17.1" who="#StanisławGębala">Resort powinien przedstawić własną propozycję poprawy efektywności eksportu. Dotyczy to również koncepcji odpisu rachunku dewizowego. Resort powinien przedłożyć programy działań oszczędnościowych i antyinflacyjnych na własnym podwórku i przedstawić je na następnym posiedzeniu komisji. Chodzi o uściślenie programu rządowego w obszarze handlu zagranicznego.</u>
<u xml:id="u-17.2" who="#StanisławGębala">Należy przybliżyć społeczeństwu treść planu 3-letniego oraz programów oszczędnościowego i antyinflacyjnego tak, aby wyeliminować wątpliwości i nie dawać powodów do powstawania plotek. I tak np. nie przewiduje się opodatkowania pralek automatycznych, a jedynie wprowadzenie podatku obrotowego od dóbr konsumpcyjnych wyższego rzędu. Można oczywiście dyskutować, jakie artykuły należy zaliczyć do tej kategorii dóbr. Również opodatkowanie osób pracujących za granicą wywołuje wiele zaniepokojenia. Trzeba też wyjaśnić kwestię opodatkowania sfery nieuspołecznionej. Resort finansów powinien wystąpić z propozycjami uszczegółowienia tez programów oszczędnościowego i antyinflacyjnego.</u>
<u xml:id="u-17.3" who="#StanisławGębala">Wejście Polski do Międzynarodowego Funduszu Walutowego jest sprawą polityczną. W ogóle nad rozwojem handlu zagranicznego w najbliższych latach będzie ciążyć rozwój sytuacji politycznej, choć obserwujemy już nieoficjalne zmiany stanowisk niektórych krajów zachodnich.</u>
<u xml:id="u-17.4" who="#StanisławGębala">Niewątpliwie słuszny jest postulat uaktywnienia naszego handlu zagranicznego. Trudno wyjaśnić społeczeństwu jego bierność, zwłaszcza w stosunku do krajów socjalistycznych. Nie możemy dopuścić, aby obroty z tymi krajami nie rosły. Podzielam pogląd ministra Stanisława Długosza, że nie wytrzymamy oddłużania na Zachodzie i równocześnie na Wschodzie. Tłumaczy to nasze saldo z krajami socjalistycznymi. Trzeba pamiętać, że saldo z ZSRR, to nie sprawa handlowa, lecz polityczna. Otrzymujemy po prostu pomoc że względu na naszą trudną sytuację.</u>
<u xml:id="u-17.5" who="#StanisławGębala">Podzielam wstępną ocenę działalności handlu zagranicznego w ubiegłym roku. Szczegółowe oceny będą możliwe po rozpatrzeniu sprawozdania z wykonania NPSG w 1982 r.</u>
<u xml:id="u-17.6" who="#StanisławGębala">Komisja przyjęła projekt planu na lata 1985–1985 w handlu zagranicznym oraz rządowe programy antyinflacyjny i oszczędnościowy.</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>