text_structure.xml 40.4 KB

Edit Raw Blame History Permalink

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(W dniu 7 września 1981 r. Komisja Handlu Zagranicznego obradująca pod przewodnictwem posła Stanisława Gębali (PZPR) - rozpatrzyła działalność resortu na rzecz doskonalenia kadr w aparacie handlu zagranicznego w kraju i za granicą oraz informację o bieżącej sytuacji w handlu zagranicznym.)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(W posiedzeniu udział wzięli przedstawiciele Ministerstwa Handlu Zagranicznego z I Zastępcą Ministra Tadeuszem Nesterowiczem, Najwyższej Izby Kontroli, Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, Ministerstwa Finansów, Ministerstwa Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, Ministerstwa Spraw Zagranicznych i Polskiej Izby Handlu Zagranicznego.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#Sprawozdawca">Przed rozpoczęciem obrad, posłowie uczcili chwilą milczenia pamięć zmarłego Członka Komisji posła Bronisława Antczaka.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#Sprawozdawca">Podstawą dyskusji były materiały na piśmie przygotowane przez Ministerstwo Handlu Zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#Sprawozdawca">Stwierdza się tam, że w resorcie obowiązuje generalna zasada, iż niezależnie od ukończenia odpowiedniej uczelni wyższej czy szkoły średniej, każdy merytoryczny pracownik handlu zagranicznego powinien podlegać obowiązkowemu doskonaleniu zawodowemu. Podstawowymi formami doskonalenia zawodowego są prowadzone przez uczelnie wyższe na zlecenie resortu studia podyplomowe w ośrodku doskonalenia kadr handlu zagranicznego, kursy zawodowe prowadzone przez stowarzyszenia (PTE, TNOIK), seminaria i kursy w ośrodkach zagranicznych INSEAD We Francji, CEI w Szwajcarii i Henley w Anglii oraz praktyki zagraniczne w spółkach z udziałem kapitału polskiego. System doskonalenia zawodowego obejmuje także szkolenie podstawowe nowo zatrudnianych pracowników, w tym praktyki u producentów, poznanie techniki handlu zagranicznego oraz nauka języków obcych dla tych pracowników, którzy nie zdali egzaminu przed komisją kontrolną MHZ. Głównymi organizatorami studiów podyplomowych są: SGPiS, Uniwersytet Gdański i Uniwersytet Warszawski. Koszty uczestnictwa pracowników w studiach podyplomowych ponoszą przedsiębiorstwa. Rocznie na studia podyplomowe kierowanych jest około 100 do 150 pracowników handlu zagranicznego. Analiza efektywności nauczania wykazuje spadek zainteresowania pracowników tą formą doskonalenia zawodowego - studia podyplomowe kończy nie więcej niż około 40–50% uczestników. Jest to rezultat dużego obciążenia słuchaczy zajęciami, które odbywają się 3–4 razy w tygodniu w godzinach popołudniowych. Ponadto duży wysiłek włożony w studia nie zawsze był rekompensowany pracownikom awansem zawodowym i finansowym.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#Sprawozdawca">Za granicą w latach 1973–80 przeszkolono około 250 pracowników, głównie z central Metal-Export i Impex-Metal. Z uwagi na obecną sytuację płatniczą, wstrzymano kierowanie pracowników do ośrodków zagranicznych. Szkolenie za granicą prowadzone jest również w formie praktyk organizowanych w spółkach mieszanych; delegaturach przedsiębiorstw handlu zagranicznego i w biurach radców handlowych. Praktyki zagraniczne trwają 1–3 miesiące. Warunkiem skierowania pracownika na praktykę zagraniczną jest nienaganna opinia zawodowa i potwierdzona egzaminem resortowym znajomość odpowiedniego języka obcego. Rocznie z praktyk zagranicznych korzysta około 280 pracowników. Pracownicy komórek transportu oraz spedycji korzystają ze szkolenia w postaci rejsów na polskich statkach. Korzysta z nich rocznie około 300 pracowników.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#Sprawozdawca">Jednym z czynników utrudniających działalność szkoleniową nie tylko w resorcie handlu zagranicznego jest niezrealizowany dotychczas program uporządkowania przepisów regulujących sprawy szkolenia i doskonalenia kadr. Prace w tym zakresie prowadzone przez Ministerstwo Prący, Płac i Spraw Socjalnych trwają od kilku lat 1 dotychczas nie są zakończone. Zdaniem MHZ, nowe przepisy powinny wejść w życie najpóźniej z dniem 1 stycznia 1982 r.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#Sprawozdawca">Reforma gospodarki i określenie roli handlu zagranicznego w programie wyjścia z kryzysu stwarza konieczność intensyfikacji doskonalenia kadr. Resort powinien przejąć pracowników handlu zagranicznego zatrudnionych we wszystkich jednostkach związanych z tą sferą działania. Dotychczas było to niemożliwe ze względu na brak odpowiedniej bazy lokalowej i obowiązujący system finansowy. Reorganizacja administracji stwarza warunki do uzyskania odpowiednich pomieszczeń. Obecnie należy wprowadzić zasadę, że koszty szkolenia w każdym wypadku obciążają przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#Sprawozdawca">Powyższe informacje uzupełnij wiceminister Tadeusz Nestorowicz. Mówca podkreślił, że 55% pracowników handlu zagranicznego zatrudnionych jest poza resortem. Niezbędne jest więc powierzenie resortowi funkcji koordynującej w zakresie doskonalenia kadr handlu zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#Sprawozdawca">W pionie finansowo-księgowym występuje proces starzenia się pracowników i znikomy dopływ młodych ludzi z ukończonymi studiami wyższymi o specjalności finansowo-walutowej. W porównaniu z innymi działami gospodarki narodowej, w handlu zagranicznym udział pracowników z wykształceniem wyższym jest stosunkowa duży i wynosi w ministerstwie około 60% , na placówkach zagranicznych około 75 w przedsiębiorstwach około 30% .</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#Sprawozdawca">Pracownicy legitymujący się stwierdzoną znajomością języków obcych stanowią w ministerstwie około 50% , na placówkach ekonomiczno-handlowych za granicą około 75% , w spółkach i delegaturach ponad 60%, w przedsiębiorstwach na stanowiskach merytorycznych około 50% . Biorąc pod uwagę, że znajomość języków obcych stanowi ważny element przygotowania zawodowego, ich nauczanie stanowi znaczny odcinek działalności ośrodka doskonalenia kadr. Osiągane efekty nie są jednak zadowalające, w dużej mierze z powodu braku dyscypliny ze strony uczących się.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#Sprawozdawca">W początkowym okresie po uruchomieniu kursów przygotowujących do pracy w spółkach z udziałem kapitału polskiego wielu przeszkolonych pracowników nie zostało skierowanych do pracy w tych spółkach. Obecnie etap ten uległ znacznej poprawie, a od roku 1979 dla pracowników podejmujących pracę w spółkach po raz pierwszy, odbycie kursu jest warunkiem obligatoryjnym.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#Sprawozdawca">Analizą wykorzystania absolwentów szkoleń w wyspecjalizowanych ośrodkach zagranicznych wykazuje, że większość z nich awansowana była na wyższe stanowiska lub skierowana do pracy zagranicznej.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#Sprawozdawca">Obecnie głównym kierunkiem działania resortu jest przygotowanie kadr do wprowadzenia reformy gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#Sprawozdawca">Koreferat przedstawił poseł Józef Górniak (PZPR). Mówca ocenił, że przedstawiony przez MHZ materiał nie odpowiada wyczerpująco na związane z tym pytania i nie pozwala jednoznacznie ocenić, czy obecny system szkolenia kadr w tym resorcie jest zadowalający.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#Sprawozdawca">Okoliczność, że głównymi organizatorami studiów podyplomowych są szkoły wyższe obiecuje wysoki poziom nauczania i kierunek ten winien być rozwijany w nadchodzących latach. W materiale resortu nie została jednak podana wielkość kwot wydatkowanych na to szkolenie, trudno na jego podstawie ocenić efektywność szkolenia i proponować inne rozwiązania. Zachodzi też pytanie, dlaczego tak niski procent uczestników kończy program szkolenia podyplomowego.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#Sprawozdawca">Z przekazanej posłom przez pracowników central handlu zagranicznego informacji wiadomo, że w wielu instytucjach kierownicy traktują szkolenie kadr formalnie, kierując tam zazwyczaj pracowników, którzy w danym momencie mają najmniej obowiązków służbowych. Różne niedobre praktyki prowadzą do braku zainteresowania pracowników szkoleniem, śledząc bowiem np. System awansów i mianowania, dochodzą oni do przekonania, że w ich życiu i pracy po przeszkoleniu nic lub niewiele się zmieni. Potwierdza to przedstawiony materiał, z którego wynika, że doskonalenie zawodowe nie zawsze jest honorowane awansem zawodowym lub finansowym. Zdaniem pracowników, przy awansach podstawowe znaczenie mają z reguły znajomości i dobre stosunki z przełożonymi, a umiejętności zawodowe stawia się na drugim planie. Problem ten byłe MHZiGM dostrzegło dopiero w grudniu 1980 r. i zaleciło dyrektorom wyróżnianie pracowników, którzy ukończyli studia podyplomowe z pomyślnym wynikiem.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#Sprawozdawca">W przedstawionym materiale nie podano w jakim stopniu przeszkoleni pracownicy zostali wykorzystani w swoich jednostkach organizacyjnych. Tak więc materiał przekazany przez resort nazwany „analizą” nie daje odpowiedzi, czy system szkolenia zaspokaja potrzeby resortu, czy uczestnicy kursów są właściwie przygotowywani oraz czy sprawdzają się w praktycznym działaniu. Materiał przedstawia tylko system szkolenia, a to nie pozwala na wyciągnięcie żadnych wniosków. Szkoda, że nie podano w materiale przekroju socjalnego uczestników, którym umożliwiono zapoznanie się mechanizmami działania rynku kapitalistycznego. Cenna natomiast jest inicjatywa resortu zorganizowania przy Polskiej Izbie Handlu Zagranicznego sekcji do spraw wymiany nabytych doświadczeń. Celem sekcji jest ocena kursów, przygotowanie programów, współpraca z przemysłem i z ośrodkami zagranicznymi.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#Sprawozdawca">Przedstawiony system szkolenia daje obraz kierunków jakie zostały przyjęte do realizacji, posłów natomiast interesują ludzie, którzy korzystali z przeszkolenia, ich kwalifikacje oraz rozmieszczenie w jednostkach, organizacyjnych. Bardzo istotne jest, ilu pracowników po ukończeniu kursów awansowało, ilu pracuje nadal w branży, ilu zostało zwolnionych przez resort, a ilu zwolniło się na własną prośbę. Nie wiadomo więc kogo się szkoli, w jakim wieku i z jakim stażem.</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#Sprawozdawca">Mówca zaproponował, aby w najbliższym czasie resort przedstawił drugą część analizy, która pokazałaby dokładnie, jak szkolenie wpływało na poziom kadr, jak resort wykorzystał przeszkolonych pracowników i konkretnie ilu pracowników posiada znajomość języków obcych.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#Sprawozdawca">Do Komisji sejmowej przychodzi wiele listów krytycznie odnoszących się do gospodarki kadrowej w handlu zagranicznym i wykazujących, że w tej dziedzinie istnieje wiele zaniedbań i nierzetelności. Wykorzystanie kadry handlowców jest szczególnie ważnym problemem. Minął okres, gdy zainteresowani sprzedażą byli kontrahenci zagraniczni wciskający swoje towary naszym centralom. Dzisiaj handlowiec musi umieć sprzedać nasz nie zawsze pierwszej jakości towar po cenie korzystnej dla kraju.</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#Sprawozdawca">Poseł Józef Górniak przedstawił następujące wnioski:</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#Sprawozdawca">1. resort winien przejąć funkcję centralnego organizatora szkolenia pracowników handlu zagranicznego. Działalność ośrodka doskonalenia kadr powinna być finansowana przez przedsiębiorstwa kierujące pracowników;</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#Sprawozdawca">2. ośrodek powinien zostać przekształcony w centrum doskonalenia kadr i objąć swym działaniem również kadry kierownicze zatrudnione w przemyśle;</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#Sprawozdawca">3. trzeba poddać analizie dotychczasowy styl i metody pracy kadrowej resortu przez kompetentne osoby z kierownictwa administracyjnego i politycznego, aby wpływać na ugruntowanie socjalistycznych podstaw i świadomości społecznej pracowników;</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#Sprawozdawca">4. trzeba zorganizować właściwy przepływ informacji z resortowego zaplecza naukowo-badawczego do central handlowych;</u>
          <u xml:id="u-2.24" who="#Sprawozdawca">5. zapewnić należy wysoką wiedzę praktyczną o wyrobie i wytwórni poprzez praktyki u producentów. Handlowiec winien znać technologię wytwarzania produktu, jego walory i wiedzieć jaką prezentuje jakość;</u>
          <u xml:id="u-2.25" who="#Sprawozdawca">6. potrzebne jest masowe przeszkolenie pracowników do reformy gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-2.26" who="#Sprawozdawca">Uwagi najwyższej Izby. Kontroli przedstawił dyrektor zespołu Wacław Kosiński.</u>
          <u xml:id="u-2.27" who="#Sprawozdawca">Zdaniem mówcy działania ze strony resortu w dziedzinie doskonalenia kadr są zauważalne, ale ich efekty były wykorzystywane tylko częściowo. Przyczyną były w znacznym stopniu nieprawidłowości w pracy byłego kierownictwa Ministerstwa Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej. Kontrole stwierdziły, że w okresie tym często kierowano do pracy na placówkach ludzi bez wymaganych kwalifikacji. Zdarzały się przypadki wysyłania za granicę osób nie mających stażu pracy w handlu zagranicznym. Stwierdzono również awansowanie na stanowiska kierownicze ludzi nie posiadających wyższego wykształcenia oraz karanych upomnieniami. Nie żądano dokumentowania znajomości języków obcych i nie egzekwowano obowiązku oceny kadry kierowniczej po upływie dwóch lat pracy za granicą. Uwagi krytyczne budzi także awansowanie pracowników handlu zagranicznego na stanowiska kierownicze w dyplomacji, co prowadzi do tego, że w placówkach handlu zagranicznego mamy więcej kierowników i dyplomatów niż ludzi do pracy.</u>
          <u xml:id="u-2.28" who="#Sprawozdawca">Jak wiadomo, w 1970 roku dokonano reorganizacji handlu zagranicznego przekazując część central do przemysłu. Miało to spowodować m.in. obniżenie kosztów obsługi i poprawę skuteczności działania. Efekty są jednak wręcz przeciwne. W 1970 roku w centralach handlu zagranicznego zatrudnionych było 18 tysięcy pracowników, a w roku 1980–31 tysięcy. Jak wiadomo, od ponad roku spada eksport i import, należy więc przypuszczać, że ludzie ci nie przemęczają się pracą.</u>
          <u xml:id="u-2.29" who="#Sprawozdawca">Zadziwiające jest, że w okresie 10 lat udział pracowników z wykształceniem zaledwie podstawowym wzrósł w handlu zagranicznym z 15% do 24%. Liczba pracowników ze zdanym egzaminem państwowym z języka obcego nie wzrosła w ciągu 10 lat, a ich procent w centralach jest mniejszy niż 10 lat temu.</u>
          <u xml:id="u-2.30" who="#komentarz">(Dyskusja.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#JadwigaŁokkaj">Jaki jest wpływ resortu pa to, co w zakresie polityki kadrowej dzieje się w centralach podległych przemysłowi?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#WitoldLipski">Co prawda zajmujemy się dzisiaj doskonaleniem kadr, ale nie można tego rozpatrywać rozłącznie z oceną kadr. Dwa lata temu rozpatrywaliśmy projekt bardzo skomplikowanego systemu oceny kadr w handlu zagranicznym. Co się dzieje z tym systemem obecnie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#TadeuszNestorowicz">Według stanu na koniec lipca 1981 roku poza resortem handlu zagranicznego działało 29 przedsiębiorstw h. z. podległych bezpośrednio przemysłowi. Dysponowały one 11.809 etatami. W resorcie handlu zagranicznego łącznie z Hartwigiem zatrudnionych było 16 tysięcy 427 osób. Dochodzi do tego personel ministerstwa oraz bezpośrednio podległych mu jednostek. Na tych 11 tysięcy pracowników w gestii przemysłu resort nasz ma wpływ jedynie pośredni. Posiadamy prawo współdecydowania o powołaniu dyrektora, w stosunku do innych pracowników i ich szkolenia możemy jedynie wysuwać sugestię, ale głos ostateczny należy do resortu nadzorującego dane przedsiębiorstwo. Podobnie możemy co prawda współdecydować o wysyłaniu ludzi za granicę, ale kandydatury wysuwa resort nadzorujący. Oczywiście istnieje zespół oceniający, wypowiadają się w sprawach kadrowych w samym handlu zagranicznym odpowiednie służby, a głos decydujący w stosunku do wielu kluczowych stanowisk należy do odpowiednich instancji PZPR.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#TadeuszNestorowicz">Przyjmuję uwagę, że materiał nie mówi nic o efektach szkolenia. W najbliższym czasie przygotujemy materiał uzupełniający i prześlemy do prezydium Komisji.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#TadeuszNestorowicz">Średni koszt kształcenia pracownika na studium podyplomowym wynosi 7 do 10 tysięcy złotych. Koszt kształcenia w ośrodkach zagranicznych waha się od 2 do 5 tysięcy dolarów.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#TadeuszNestorowicz">Chcemy dokonać weryfikacji kadr w przedsiębiorstwach. Proces ten już rozpoczęliśmy. Będzie to weryfikacja pod kątem zmniejszenia zatrudnienia, jej główne kryterium stanowić będzie umiejętność pracy w systemie parametrycznym.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#TadeuszNestorowicz">Analogiczna sytuacja występuje w przedsiębiorstwach handlu zagranicznego. Łączna liczba zatrudnionych w przedsiębiorstwach wynosi 27 tysięcy, gdy na placówkach pracuje 1567 osób tę ostatnią liczbę należy Obniżyć do końca roku o 822, dlatego na placówkach już trwa redukcja. Jest to operacja niejednokrotnie bardzo trudna (np. ze względów rodzinnych), ale konieczna. Od pierwszego stycznia przedsiębiorstwa handlu zagranicznego będą pracowały na innych zasadach, tzw. 3 S i muszą dostosować do tych za sad kadry i metody swojej pracy. Podstawą będą koncesje i ten system będzie powodował redukcję kadr. Dzisiejszy stan zatrudnienia w przedsiębiorstwach jest z pewnością za wysoki w stosunku do możliwości eksportowych kraju, ale są takie przedsiębiorstwa (np. górnicze na Śląsku), gdzie redukować kadry jest łatwo, lecz odzyskać je potem będzie trudno.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#TadeuszNestorowicz">Wobec konieczności redukcji zatrudnienia występuje pewna tendencja do zamykania się we własnym środowisku. Będziemy temu przeciwdziałać, bo uważamy, że przy weryfikacji trzeba dać możliwość dopływu z zewnątrz świeżych kadr o odpowiednich kwalifikacjach fachowych i językowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#WitoldLipski">Aby zrozumieć bardzo skomplikowaną sytuację w handlu zagranicznym, trzeba wyjść od pewnych faktów. Przy naszym systemie przeliczeniowym praca za granicą jest i będzie niezwykle atrakcyjna. Dlatego różnorodne naciski na uzyskanie tej pracy będą się nadal utrzymywać. Dopóki złotówka zarobiona w kraju i jej odpowiednik w wynagrodzeniu za granicą nie będą ujednolicone, będzie trudno całkowicie wyeliminować negatywne fakty podejmowania za granicą pracy przez ludzi nieodpowiednio przygotowanych.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#WitoldLipski">Doskonalenie kadr jest jednym z podstawowych elementów polityki kadrowej. Pewien ruch między resortami, pewna nomenklatura będzie nadal istnieć, ale podstawowe zasady polityki kadrowej muszą być niewzruszone. Taką zasadą w handlu zagranicznym powinna być np. dobra znajomość języka.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#WitoldLipski">Osobny problem to struktura zatrudnienia. Zupełnie nie do przyjęcia są takie proporcje, jak 87% ogółu zatrudnionych za granicą na stanowiskach dyplomatycznych.</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#WitoldLipski">Są placówki, które mimo obecnych warunków należy wzmocnić, w innych jednak redukcja jest konieczna, bo pracownicy są niewykorzystani. Aktualna wielkość obrotów handlu zagranicznego i eksportu nie może być traktowana jako jedyne, mechaniczne kryterium oceny struktury i wielkości zatrudnienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#JadwigaŁokkaj">W jakim stopniu nasz resort ma wpływ na program nauczania swoich przyszłych kadr w SGPiS? Uważam, że za mało jest w tym programie prawa, którego znajomość we współczesnym świecie ma kolosalne znaczenie. Podobnie przedmiot „finanse” i „ceny”. Posiadamy wprawdzie Instytut Koniunktur i Cen, ale jest to instytut handlowo-badawczy, a powinien on działać także na rzecz kształcenia kadr dla handlu zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#JadwigaŁokkaj">Osobny problem, to staż absolwentów. W czasie stażu za mało uwagi poświęca się ocenie przydatności absolwenta do samodzielnej pracy, jego talentów i osobistych predyspozycji. Staż powinien być rzetelnym sprawdzianem przydatności zawodowej i taka właśnie rola stażu powinna być zadaniem opiekunów stażowych. Stażystom daje się za mało okazji do sprawdzenia się w samodzielnej pracy, zbyt często używa się ich do czynności pomocniczych, usługowych itp.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#JadwigaŁokkaj">W naszym systemie pracy nie istnieje właściwie margines samodzielności dla pracowników niemerytorycznych. W jaki sposób będziemy wobec tego tworzyć rezerwę kadrową?</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#JadwigaŁokkaj">Dokonywaliśmy już kilku weryfikacji kadr. Czy ta obecna będzie lepsza od dotychczasowych? Czy nie pójdzie tym samym, utartym torem? Chodzi o to, że weryfikacja powinna odpowiedzieć na pytanie, czy dany pracownik w pełni sprosta wymaganiom światowego handlu zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#JadwigaŁokkaj">Zgadzam się, że nie można redukcji dokonywać mechanicznie. Należy przede wszystkim redukować nadmiernie rozbudowane przedstawicielstwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#ZdzisławMalicki">Zaniepokoiło mnie stwierdzenie zawarte w sprawozdaniu NIK o spadku znajomości języków obcych wśród pracowników handlu zagranicznego w ostatnich latach. Ten podstawowy warunek pracy w resorcie powinien być głównym kryterium oceny kadr.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#ZdzisławMalicki">Omawialiśmy już niejednokrotnie system rotacji kadr stosowany w handlu zagranicznym: ministerstwo - centrala - placówka zagraniczna. System ten wielokrotnie uniemożliwiał utrzymanie ciągłości specjalizacji. Inny ważny problem, to powszechna wśród pracowników nieznajomość samego przemysłu, a ściślej tej jego dziedziny, której wyroby sprzedaje dana centrala.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#ZdzisławMalicki">Sprawa redukcji zatrudnienia w centralach wymaga przemyślenia. Surowce sprzedaje się bowiem najłatwiej, a uzyskanie zbytu dla gotowych wyrobów wymaga niejednokrotnie znacznie większych zabiegów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#ZdzisławaSudyka">Handel zagraniczny to dziedzina, gdzie nie wszystko da się załatwić przy pomocy struktur. W systemie doskonalenia kadr widzę fundamentalne braki. Stałe doskonalenie zawodowe powinno stanowić bezwzględny obowiązek pracownika, a nie być traktowane na zasadzie dowolności. Ta dobrowolność dała dotychczas fatalne rezultaty. Trzeba także stworzyć odpowiednią motywację doskonalenia zawodowego. Ważną formą doskonalenia zawodowego jest organizowane szkolenie. Baza lokalowa nie może być w tej sprawie hamulcem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#JerzyKorzonek">Uważam, że resort handlu zagranicznego stworzył u siebie prawidłowy system szkolenia, który umożliwia pracownikom podnoszenie kwalifikacji. Istotne jest, czy resort posiada wpływ na programy nauczania na wydziale handlu zagranicznego SGPiS? Gdy studiowałem na tym wydziale w programie nauczania było 5 lub 6 przedmiotów prawnych i doprawdy nie istniała konieczność uzupełniania wiedzy z tego zakresu na studiach podyplomowych.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#JerzyKorzonek">Jeśli resort handlu zagranicznego daje koncesję niektórym zakładom przemysłowym na posiadanie własnych central handlu zagranicznego, to naturalne jest, że dyrektor takiego zakładu odpowiada za poziom i wyszkolenie kadr w kierowanym przez siebie przedsiębiorstwie. Resort może stworzyć warunki do podnoszenia kwalifikacji, nie może jednak zastępować dyrektora w jego odpowiedzialności.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#JerzyKorzonek">Dobrze byłoby wiedzieć, dyrektorze Kosiński, jak liczne były te przypadki nieprawidłowości w polityce kadrowej, o których była tutaj mowa? Interesuję mnie, ile z tych 1600 ludzi pracujących na placówkach zagranicznych została tam skierowana wbrew Istniejącym zasadom? Jeśli bowiem są to tylko pojedyncze wypadki, to może nie warto się nimi zajmować.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#JerzyKorzonek">Sprawa paszportów dyplomatycznych: tak długo, jak długo paszport taki będzie dawał niemałe przywileje i beneficja, tak długo nie zwalczymy tendencji do powstawania sytuacji, w której na placówkach jest więcej dyplomatów niż zwykłych pracowników.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#BogusławDroszcz">Podzielam krytyczne uwagi posła Górniaka. Trzeba ocenić stan całości kadr i dopiero na tym tle widzieć wysiłki resortu. Częstotliwość szkolenia powinna być w resorcie handlu zagranicznego szczególnie wysoka.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#BogusławDroszcz">Byłoby dobrze, gdyby minister Nestorowicz zechciał przedstawić swój stosunek do systemu oceny kadr, który w swoim czasie tutaj omawialiśmy. Według mojej oceny, brak systemu oceny kadr podległych innym resortom.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#BogusławDroszcz">W materiale MHZ nie podano nam informacji o wykorzystaniu ludzi, którzy ukończyli szkolenia specjalistyczne w spółkach zagranicznych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#TadeuszNestorowicz">Chciałbym wrócić do liczby osób z paszportem dyplomatycznym, którą podał dyrektor Kosiński. Jest to 87% ogółu zatrudnionych w biurach radców handlowych i konsulatach, ale tylko 30% ogółu pracujących za granicą. Zmniejszenie tych procentów nie zawsze jest możliwe, gdyż mamy dużo małych placówek, w których zatrudniany jest często tylko jeden pracownik. W tej chwili wspólnie z MSZ powołano na polecenie Prezesa Rady Ministrów komisję, która ma oceniać niezbędność pracowników wyjeżdżających z paszportem dyplomatycznym.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#TadeuszNestorowicz">W krajach socjalistycznych mamy najmniej rozbudowane służby handlowe w porównaniu z tymi krajami i w porównaniu z liczbą pracowników w ich placówkach w Polsce. Mimo to nadal likwidujemy aparat handlowy, a rozwijamy służby serwisowe. Trzeba pamiętać, że w Innych krajach socjalistycznych też trwają reformy gospodarcze i minęły już czasy gdy całość obrotów handlowych można było załatwić drogą umów międzyrządowych na najwyższym szczeblu. Obecnie większość transakcji musi być przygotowana najpierw na dole, na szczeblu przedsiębiorstwa. Nawet jeśli decyzja ostateczna należy do najwyższego szczebla musi być ona przygotowana oddolnie. Powoduje to konieczność zwiększonych wysiłków pracowników zajmujących się akwizycją zamówień.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#TadeuszNestorowicz">Naszą współpracę z resortem szkolnictwa wyższego i uczelniami w zakresie kształtowania programów studiów oceniamy bardzo wysoko. Staramy się aby programy były na bieżąco dostosowywane do naszych wymagań.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#TadeuszNestorowicz">Jeśli chodzi o studia prawnicze, to większą wagę przywiązujemy do studium podyplomowego na Uniwersytecie Warszawskim. Obecnie przeszkolono na tym studium 72 osoby. Staramy się kierować do placówek zagranicznych osoby, które przeszły przeszkolenie w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#TadeuszNestorowicz">Jak już mówiłem, nasz wpływ na inne resorty jest niewielki. Staramy się dać możliwość szkolenia wszystkim pracownikom.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#TadeuszNestorowicz">Faktycznie egzamin ze znajomości języków obcych zdało około 40% pracowników naszego resortu. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę, że spośród 27. 400 osób zatrudnionych u nas, 4. 200 to pracownicy fizyczni zatrudnieni w składach i magazynach. Egzamin państwowy z języka obcego nie jest lin potrzebny. Przejęcie tych magazynów przez nasz resort obniżyło oczywiście wiele procentów m. In. spowodowało wzrost udziału pracowników z wykształceniem podstawowym. Jeśli chodzi o kadrę mającą wpływ na transakcję, języki obce zna około 50% . Przyczyną powolnego wzrostu tego procentu jest m.in. fakt, że od kilku lat żądamy od tych, którzy zdali język na stopień dostateczny, okresowej weryfikacji uprawnień, co ma oczywiście wpływ na pogorszenie wyników statystycznych. Trzeba też zdawać sobie sprawę, że coraz częściej handlowcy muszą współpracować z fachowcami od techniki, którzy nie muszą znać języków na poziomie wymaganym przy egzaminie państwowym.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#TadeuszNestorowicz">W handlu zagranicznym występuje obecnie dylemat: zmniejsza się produkcja i eksport wielu towarów, ale nie możemy redukować zatrudnienia. gdyż przecież w przyszłości eksport się zwiększy i wykwalifikowani pracownicy znów będą potrzebni.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#TadeuszNestorowicz">Aparat handlu zagranicznego nie cieszy się w naszym społeczeństwie nadzwyczajnym uznaniem. Zaważyły tu głośne sprawy nieprawidłowości w pracy naszego resortu w minionym okresie. Aparat ten jednak obsługiwał obrót w zakresie 100 mld zł dew. Dzisiaj co prawda obroty są mniejsze, trudniej się jednak kupuje na kredyt niż za gotówkę. Proszę też wziąć pod uwagę, że w tej chwili, według naszych ocen, referenci w centralach handlu zagranicznego 10% czasu przeznaczają na zapewnienie dostaw towarów na eksport a zaledwie 30% na badanie rynku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#JanStępelski">Przy ministerstwie nauki, funkcjonują zespoły do spraw programów nauczania. W ich skład wchodzą przedstawiciele zainteresowanych resortów. Przedstawiciele MHZ bardzo aktywnie uczestniczą w ustalaniu rozmiarów kształcenia i programów studiów handlu zagranicznego w akademiach ekonomicznych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#Sprawozdawca">Przewodniczący obradom poseł Bogusław Droszcz (ZSL) zaproponował upoważnienie prezydium Komisji do opracowania projektu opinii i przedłożenia go na następnym posiedzeniu. Do tego czasu resort przyśle uzupełniające materiały.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#Sprawozdawca">Komisja przyjęła powyższą propozycję.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#Sprawozdawca">W drugim punkcie porządku obrad, wiceminister Tadeusz Nestorowicz przedstawił informację MHZ o bieżącej sytuacji w handlu zagranicznym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#TadeuszNestorowicz">Do końca sierpnia eksport w stosunku do roku ubiegłego, osiągnął poziom 81, 8% . Do krajów pierwszego obszaru eksport osiągnął 88,1% wyników ubiegłorocznych, a do krajów drugiego obszaru 76, 9 %. Oznacza to lekką poprawę w stosunku do wyników z końca lipca. Import osiąga poziom 90% w stosunku do roku ubiegłego, przy czym z pierwszego obszaru 104, 8% , a z drugiego obszaru 75, 3% .</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#TadeuszNestorowicz">Żeby przemysł funkcjonował normalnie, rząd powinien przeznaczyć na import zaopatrzeniowy od 700 do 900 mln zł dewizowych miesięcznie, jednakże dysponujemy jedynie od 200 do 400 mln zł dew. Pojawia się w tej sytuacji efekt sprzężenia zwrotnego: brak importu powoduje trudności z eksportem.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#TadeuszNestorowicz">W obecnej krytycznej sytuacji, sztab antykryzysowy przeznacza posiadaną gotówkę przede wszystkim na produkcję niezbędną dla wyżywienia ludnością dla resortu zdrowia i dla młodzieży. Mniej więcej za tydzień sztab podejmie decyzję o podziale posiadanych środków.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#TadeuszNestorowicz">Sytuacja obrotów z drugim obszarem płatniczym jest w tej chwili dramatyczna. Do krytycznej sytuacji płatniczej dochodzi szereg dalszych płatności, jak np. zaległości PKP za frachty kolejowe, podobne długi ma flota.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#TadeuszNestorowicz">W stosunkach z I obszarem płatniczym całość operacji, odbywa się mniej więcej normalnie. W niektórych asortymentach import w roku bieżącym jest nawet wyższy niż ubiegłoroczny. Niestety, rząd musi w dalszym ciągu zmniejszać eksport węgla, Rząd zwróci się do naszych kontrahentów o niestosowanie z tego powodu przewidzianych sankcji, ale nie wiadomo, czy te starania przyniosą rezultaty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#JadwigaŁokkaj">Jak się ma możliwość dodatkowych efektów gospodarczych z tytułu pracy w wolne soboty do tego, co zapowiedziała „Solidarność” na temat przeznaczenia węgla wydobytego w te soboty?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#TadeuszNestorowicz">Istnieje możliwość skierowania węgla wydobytego w wolne soboty na określone cele, jakie wskazuje „Solidarność”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#JózefGórniak">Czy w posiedzeniach sztabu antykryzysowego bierze udział przedstawiciel „Solidarności”?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#ZdzisławMalicki">Znaczna część importu idzie na cele konsumpcyjne, rynkowe. Przemysł dostaje teraz coraz mniej środków, co z kolei zmniejszy eksport. Do czego doprowadzi takie postępowanie? Skutki tej polityki są przecież wyliczalne. W pewnym momencie przemysł może po prostu stanąć. Czy o tym niebezpieczeństwie ostrzeżono społeczeństwo? Czy dokonuje się przeliczeń w celu ustalenia, do jakiego momentu można jeszcze obniżać eksport? Sytuacja jest przecież bardzo groźna eksport co miesiąc dalej spada.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#TadeuszNestorowicz">W składzie sztabu antykryzysowego nie ma przedstawicieli „Solidarności”. Koszt wydobycia węgla i jego znaczenie dla całości gospodarki są doskonale znane związkom zawodowym. Wyliczono wielkości importu i eksportu oraz granicę do jakiej może spaść eksport nie powodując jeszcze katastrofy. Pracę szacunkowe są stale prowadzone obecnie są już zaawansowane dla celów planowania roku przyszłego. Można przyjąć przybliżone wyliczenie, że brak jednego złotego z eksportu zmniejsza możliwość importu o 2, 5 złotego. Stopień uzależnienia rozwoju eksportu od importu jest w naszym kraju wręcz tragiczny. Te proporcje dopiero teraz w pełni się uzewnętrzniły. W chwili obecnej sztab antykryzysowy zdecydował kolejne zmniejszenie eksportu w celu zapewnienia ciepła i energii w okresie zimowym.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#TadeuszNestorowicz">Dyrektor departamentu w MHZ Eugeniusz Harasim: Poseł Malicki wyraził słuszną myśl, żeby wyliczyć zależność importu od eksportu. Należy jednak pamiętać, że wskaźniki tej elastyczności są nietrwałe. Gdy brak środków na rozwój eksportu, import spada coraz gwałtowniej. Dlatego nie można tego ściśle wyliczyć w skali całej gospodarki. Proponujemy i rozpowszechniamy cały czas tę smutną prawdę, że każde zmniejszenie eksportu musi spowodować spadek importu.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#TadeuszNestorowicz">Przewodniczący Komisji poseł Stanisław Gębala (PZPR): Mamy bardzo trudną sytuację. Coraz bardziej grozi nam katastrofa, o której mówił poseł Z. Malicki. Wiele negatywnych procesów gospodarczych nie uległo dotychczas zahamowaniu mimo upływu wielu miesięcy. Ostatnio sytuację pogarszają coraz częstsze przypadki blokowania nawet tego niewielkiego eksportu, jaki pozostał. Minister handlu zagranicznego zwrócił się do naszej Komisji z pismem na temat mnożących się ostatnio przypadków hamowania eksportu i tzw. selektywnego strajku w portach. W tej sytuacji proponuję, by nasza Komisja zajęła oficjalne stanowisko w tej sprawie. (przewodniczący Komisji zapoznał posłów z projektem stanowiska opracowanym przez prezydium Komisji).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#ZdzisławMalicki">Uważam, że propozycja jest za łagodna. Członkowie „Solidarności” znajdują się zarówno wśród załóg portowych jak i transportowych, a także w jednostkach handlu zagranicznego. W naszym stanowisku powinniśmy położyć nacisk na to, że można dyskutować decyzję wysyłki, ale nie wolno hamować jej realizacji.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#ZdzisławMalicki">Członkowie „Solidarności” żądają umorzenia wszczętego dochodzenia prokuratury w tej sprawie. Myślę, że jeśli dochodzenie miałoby nic nie dać, jeśli prowadzone jest ono tylko dla postrachu, a jednocześnie jego umorzenie stawia się jako warunek zwolnienia towarów na eksport, to lepiej z niego zrezygnować.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#ZdzisławMalicki">Niepokoi mnie inny aspekt tej sprawy: porty to instytucja. Czy wyciągnięto odpowiednie konsekwencje wobec tych instytucji za niewykonanie nałożonych na nie zadań?</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#ZdzisławMalicki">Projekt naszego stanowiska jest za delikatny, za mało stanowczy. Nie możemy dopuszczać do samowoli, która paraliżuje eksport.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#JadwigaŁokkaj">W pełni podzielam stanowisko posła Z. Malickiego. Albo mamy dwuwładzę i godzimy się na nią, albo jako organ przedstawicielski musimy domagać się od rządu konkretnych energicznych kroków także i w tej sprawie. Stanowczo za łagodne jest proponowane stanowisko Komisji. Apelami nic nie zdziałamy, tak jak nie zdziałaliśmy przez rok. Nie można się godzić na samowolę. Musimy wyegzekwować to, że polityka zewnętrzna państwa jest w rękach państwa. Na całym świecie w takich sytuacjach wkraczają siły porządkowe. Uważam, że u nas też powinno się to prawo państwa egzekwować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#JózefGórniak">Jesteśmy aktualnie w okresie opracowywania dokumentów prawnych o samorządzie i samodzielności przedsiębiorstw. Uważam, że w tych właśnie dokumentach trzeba przewidzieć także takie sytuacje. Odpowiednimi przepisami trzeba zagwarantować realizację eksportu, nie dopuścić do powstawania podobnych przypadków na przyszłość. Przedstawione stanowisko Komisji powinniśmy przyjąć, a nasze działanie skierować na opracowanie odpowiednich dokumentów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#TadeuszNestorowicz">Dotychczas występowały już kilkakrotnie przypadki wstrzymywania eksportu żywności. Jednak po rozmowach żywność zwalniano. „Solidarność” chodziło przeważnie o wysyłkę mięsa. Przedstawiciele „Solidarności” domagają się nadzoru nad produkcją i dystrybucją środków żywnościowych. Prowadzimy rozmowy na ten temat w Bydgoszczy. Nasze argumenty nie zawsze trafiają do przekonania. W rozmowach zapowiedzieliśmy niezależnie od dochodzenia prokuratorskiego wystąpienie na drogę sądową o odszkodowanie za działanie na szkodę eksportu. Wartość blokowanego w tej chwili w Gdańsku eksportu wynosi ok. 2 mln dolarów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#StanisławGębala">Zgłoszone w dyskusji elementy uwzględnimy w treści naszego stanowiska. Proponuję upoważnić prezydium Komisji do ostatecznej redakcji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#Sprawozdawca">Komisja zaakceptowała wniosek przewodniczącego.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>