text_structure.xml 56.1 KB

Edit Raw Blame History Permalink

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Dnia 17 czerwca 1981 r. Komisja Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług, obradująca pod przewodnictwem posła Jerzego Jóźwiaka (SD) rozpatrzyła:</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">- informację nt. prac zespołu IV Komisji DS. Reformy Gospodarczej nad projektem reformy rynku;</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">- opinię Komisji do sprawozdania z działalności Najwyższej Izby Kontroli za 1980 r.)</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">(W posiedzeniu udział wzięli przedstawiciele Ministerstwa Handlu Wewnętrznego i Usług z wiceministrem Markiem Hołdakowskim, Zespołu IV Komisji DS. reformy Gospodarczej z przewodniczącym prof. dr Marianem Strużyckim, Najwyższej Izby Kontroli, Ministerstwa Finansów, Centrali Przedsiębiorstwa Handlu Wewnętrznego, Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy, Centralnego Związku Spółdzielni Rolniczych „Samopomoc Chłopska”, Centralnego Związku Rzemiosła, Centralnego Związku Spółdzielni Spożywców „Społem”, Komisji Koordynacyjnej Działalność Gospodarczą Organizacji Społecznych oraz Akademii Ekonomicznej w Poznaniu.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#Sprawozdawca">Jak wynika z nadesłanego przez Zespół IV Komisji DS. Reformy Gospodarczej opracowania na temat projektu reformy rynku narastające od lat rozregulowanie centralistycznego zarządzania, wadliwość strategii rozwoju gospodarczego, deklaratywność dążeń podnoszenia poziomu zaspokajania potrzeb ludzkich, przy zaniedbaniach rozwoju rolnictwa i kompleksu żywnościowego, budownictwa mieszkaniowego, produkcji rynkowej, w tym drobnej wytwórczości i rzemiosła oraz nieracjonalności inwestycji opartych na licencjach i kredytach zagranicznych, doprowadziły obecnie do całkowitej destrukcji rynku oraz do poważnego obniżenia poziomu i jakości konsumpcji.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#Sprawozdawca">W szczególności destrukcyjny wpływ na rynek wywarła powszechność procedur reglamentacyjnych, wykluczających rachunek ekonomiczny, samodzielność przedsiębiorstw, swobodę wyboru i zawierania transakcji kupna i sprzedaży. Procedura bilansowania, określania priorytetów zakupu, rejonizacji, rozdzielników itp. jest sprzeczna z wymaganiami kształtowania się poziomych powiązań gospodarczych uczestników rynku. Warunkiem rozwijania przedsiębiorczości jednostek gospodarczych jest ich bezpośrednia konfrontacja z rynkiem, zmuszenie koniecznością ekonomicznego działania przyjęcia, jako podstawowej orientacji, nastawienia na zaspokaja nie potrzeb nabywców oraz uzyskiwanie - za pośrednictwem rynku - ich aprobaty wytwarzanych produktów i świadczonych usług.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#Sprawozdawca">Projekt reformy rynku ma na celu wypracowanie kompleksu rozwiązań niezbędnych do zapewnienia zmiany orientacji organizacji gospodarczych, z orientacji produkcyjnej (sprzedażowej) na orientację uwzględniającą potrzeby społeczeństwa jako główną przesłankę podejmowania decyzji rynkowych.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#Sprawozdawca">Nadrzędność celów społecznych - przy wykorzystaniu mechanizmu rynku - zapewnić powinny między innymi: minimum socjalne i ustalony poziom zadowalającego spożycia jako sposób zagwarantowania konsumpcji dla grup ludności o relatywnie niskich i średnich dochodach; ustalanie standardów obejmujących obowiązkowe zestawy produkcyjne i handlowe artykułów znajdujących się w ciągłej sprzedaży; bezpośrednie wyznaczanie lub limitowanie przez organ sterowania rynkiem cen podstawowych produktów i usług objętych minimum socjalnym oraz produkcji: zharmonizowana polityka importu i eksportu dóbr konsumpcyjnych; polityka inwestycyjna i kredytowa; prawne unormowanie funkcjonowania rynku określające zasady i reguły postępowania jego uczestników, prawa i interesy konsumentów oraz odpowiedzialność organów sterowania i jednostek gospodarczych za ich respektowanie.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#Sprawozdawca">Sprawność sterowania rynkiem oraz społeczne wyniki działających na nim jednostek gospodarczych - powinny podlegać ocenie przez Sejm, ministerstwo rynku, związki zawodowe, organizacje konsumentów i inne instytucje.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#Sprawozdawca">W rezultacie koncepcję reformy rynku oprzeć należałoby na formule rynku centralnie regulowanego. Rozumieć należy pod tym określeniem taki rynek, na którym samodzielne organizacje działają w warunkach celowo uruchamianej i sterowanej przez państwo konkurencji, zmuszającej je do respektowania potrzeb nabywców.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#Sprawozdawca">Integralnymi i współzależnymi składnikami tej formuły są: orientacja rynkowa organizacji gospodarczych (orientacja na potrzeby nabywców); samodzielność przedsiębiorstwa; integracja funkcjonalna poszczególnych ogniw rynku; konkurencyjne struktury podmiotowe rynku; ceny rynkowe oraz sterowanie procesami rynkowymi (polityka rynkowa).</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#Sprawozdawca">Celem funkcjonowania rynku i działania na nim jednostek gospodarczych jest zaspokojenie potrzeb nabywców. Stopień spełnienia tego celu stanowi główne kryterium oceny skuteczności sterowania rynkiem przez organy państwowe. Społeczna ocena stopnia i sprawności zaspokajania potrzeb nabywców stanowi podstawę oceny sprawności całej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#Sprawozdawca">Model organizacyjny rynku powinien stymulować odzyskiwanie równowagi rynkowej a następnie jej umacnianie. Musi on uwzględniać, że głównym warunkiem równowagi jest racjonalność i efektywność działań podmiotów rynku. Rynek traktowany jako zbiór przedsiębiorstw, czyli podmiotów realizujących stosunki towarowo-pieniężne funkcjonować powinien na zasadzie samodzielności oraz swobody zawierania i realizacji umów kupna-sprzedaży.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#Sprawozdawca">Model organizacyjny rynku powinien opierać się na programowo realizowanej zasadzie konkurencji.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#Sprawozdawca">Przedsiębiorstwo jest podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą na rynku. Przedsiębiorstwa państwowe powoduje minister - bądź wojewoda za zgodą rady narodowej.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#Sprawozdawca">Podstawą powiązań między podmiotami rynku jest umowa kupna-sprzedaży. Do czasu zapewnienia negocjacyjnej równorzędności podmiotów rynku, która występować będzie w warunkach równowagi rynkowej należy zapewnić formalno-prawne mechanizmy wzmacniające pozycje odbiorcy.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#Sprawozdawca">Aby samodzielność przedsiębiorstwa nie była wykorzystywana na szkodę interesów społecznych, konieczne jest stworzenie takich warunków zewnętrznych funkcjonowania przedsiębiorstwa, które spełniać będą rolę stymulatora ekonomicznego, zmuszającego przedsiębiorstwo do jak najlepszego zaspokajania potrzeb. W warunkach gospodarki planowej są wszelkie możliwości wykorzystania instrumentu konkurencji, przede wszystkim z tytułu bezpośredniego wpływu państwa na powoływanie przedsiębiorstw we wszystkich sektorach gospodarki. Konkurencyjne struktury podmiotowe rynku nie powinny być w sposób mechaniczny stosowane we wszystkich dziedzinach rynku. Nie mają one zastosowania np. wówczas, kiedy charakter produktu (usługi) uzasadnia sytuację monopolistyczną (np. usługi publiczne), lub wówczas, gdy państwo może przeciwstawiać monopolowi na rynku krajowym - import towarów.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#Sprawozdawca">Dla osiągnięcia orientacji rynkowej przedsiębiorstw celowe jest równocześnie uruchomienie mechanizmu współdziałania pomiędzy poszczególnymi ogniwami układu rynkowego oraz wprowadzenie warunków sprzyjających integracji funkcjonalnej w całym procesie obsługi rynku.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#Sprawozdawca">Spółdzielcze formy organizacji gospodarczych charakteryzują się szczególnymi cechami własności i powiązania z członkami-udziałowcami, spółdzielni, znajdują szerokie pole działania na rynku. Podstawowym warunkiem efektywnego wykorzystania spółdzielczej formy gospodarowania jest zapewnienie rzeczywistej samodzielności i samorządności spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#Sprawozdawca">Naczelnym organem sterującym rynkiem i konsumpcją byłoby Ministerstwo Rynku. Wymaga to zasadniczego przekształcenia charakteru dotychczasowego resortu z organu kierującego działalnością jednostek handlowych w organ funkcjonalny, kompleksowo sterujący rynkiem i polityką konsumpcji.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#Sprawozdawca">Podstawą pozytywnego oddziaływania rad narodowych na warunki realizacji procesów rynkowych powinna być zmiana zależności między planowaniem społecznym, przestrzennym i gospodarczym.</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#Sprawozdawca">Organizacyjne grupowanie przedsiębiorstw, w formie zrzeszeń powinno mieć charakter dobrowolny. Do funkcji realizowanych przez dobrowolne zrzeszenia przedsiębiorstw (stanowiące ogniwa pośrednie w systemie zarządzania) mogą należeć m.in.: analiza rynku dla potrzeb zgrupowanych przedsiębiorstw; oddziaływanie na producentów w zakresie zapewnienia właściwych warunków wprowadzania do obrotu nowych i zmodernizowanych towarów, obsługi technicznej, dostaw niezbędnej ilości części zamiennych; działania dla ilościowego i asortymentowego wzbogacenia rynku, organizowania wspólnych zakupów itp.; inicjowanie prac naukowo-badawczych w zakresie postępu organizacyjnego, technicznego i ekonomicznego; projektowanie i nadzór inwestycyjny realizowanych obiektów; działanie dla rozwoju nowoczesnych form przetwarzania danych, szkolenia i doskonalenia zawodowego pracowników.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#Sprawozdawca">System ekonomiczno-finansowy jednostek handlowych opiera się na zasadach samodzielności, samorządności i samofinansowania działalności (samowystarczalności). Stanowią one zasadniczy warunek poprawy sprawności i efektywności gospodarowania w handlu.</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#Sprawozdawca">Przyjmuje się, że ceny detaliczne są parametrem „zewnętrznym” kształtującym się niezależnie od przedsiębiorstwa. Równocześnie powinny zapewniać zrównoważenie podaży z popytem.</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#Sprawozdawca">Rozbieżność między deklarowanymi celami społeczno-ekonomicznymi a ich realizacją, która wystąpiła zwłaszcza w drugiej połowie lat siedemdziesiątych, wynikła w znacznej mierze z błędów i słabości tkwiących w systemie planowania. Układ rynkowy jako obejmujący sferę produkcji, obrotu i konsumpcji wykazywał wewnętrzną niespójność, w której strumienie informacyjne i rzeczowe nie zapewniały niezbędnych systemowych związków. Polityka konsumpcji powinna zapewniać stałą poprawę zaspokojenia kompleksów potrzeb ludzkich.</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#Sprawozdawca">Cele polityki konsumpcji powinny być realizowane poprzez sformułowanie treści planu konsumpcji i narzędzi jego wykonania odpowiadających przyjętym celom społecznym.</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#Sprawozdawca">Plan konsumpcji wyraża popyt i podaż konkretnych produktów a ustalone w centralnym planie konsumpcji parametry transformowane są na rynku w konkretne środki materialne produkcji, obrotu towarowego i usług przy swobodzie uczestników rynku w kształtowaniu swych programów produkcyjnych i usługowych, łącznie u kształtowaniem cen artykułów.</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#Sprawozdawca">Integracja celów gospodarczych przedsiębiorstw uczestników rynku z celami społecznym i określonymi w centralnym planie konsumpcji, następuje pośrednio przez uzależnienie efektów gospodarczych przedsiębiorstwa od odpowiedniego wykorzystania w jego działalności ustalonych przez organa sterujące rynkiem parametrów ekonomicznych oraz od dostosowania asortymentowego programu produkcyjnego i usługowego do popytu konsumpcyjnego, tzn. od poziomu osiągniętej sprzedaży.</u>
          <u xml:id="u-2.24" who="#Sprawozdawca">Uzyskanie społecznej akceptacji i rzeczywistego zaangażowania podstawowych sił społecznych w sprawę przeprowadzenia reformy rynku - jako podstawowego członu reformy gospodarczej - zależy w decydującym stopniu od stworzenia warunków wstępnych jej przeprowadzenia, a następnie podjęcia konsekwentnych, wzajemnie powiązanych i zharmonizowanych działań oraz operacji gospodarczych. Niezbędne warunki dla takich działań to: uchwalenie ustaw o przedsiębiorstwie oraz samorządzie załogi dających podstawę samodzielności i samorządności podstawowych podmiotów gospodarowania; przeprowadzenie reformy cen zaopatrzeniowych a także ograniczenie rozdzielnictwa środków produkcji jako podstawy rachunku ekonomicznego oraz metody wyboru ekonomicznego; kompleksowa reforma systemu ekonomiczno-finansowego w sferze produkcji oraz obrotu, jako podstawa pobudzania samodzielnych i samofinansujących się przedsiębiorstw; odejście od dyrektywno-nakazowego charakteru planu; przeprowadzenie kompleksowej reformy cen detalicznych i marż (połączone z reformą płac); pakietu działań neutralizujących olbrzymią lukę pieniężno-rynkową, sprzyjających przywróceniu równowagi na rynku.</u>
          <u xml:id="u-2.25" who="#Sprawozdawca">Opowiadając się za radykalnym wdrożeniem reformy, Zespół IV postuluje szybką likwidacją nierównowagi; m.in. poprzez jednorazową głęboką reformę cen detalicznych. Bez tego konieczne byłoby utrzymanie w okresie 2–3 lat znacznego zakresu rozdzielnictwa na rynku.</u>
          <u xml:id="u-2.26" who="#Sprawozdawca">Cele, zakres i założenia reformy oraz kierunki i sposoby rozwiązań w zakresie planowania konsumpcji, modelu rynku oraz zasad i reguł funkcjonowania jednostek gospodarczych, wskazują na ścisłą współzależność elementów składowych reformy i jej kompleksowy charakter. Stąd też powodzenie reformy rynku zależy od jej kompleksowości i szybkości wprowadzenia do praktyki życia gospodarczego. Przy wykorzystaniu roku bieżącego na dokonanie zmian określonych jako warunki wstępne reformy możliwe i wręcz niezbędne jest dokonanie reformy jednorazowej - bez dzielenia jej na trudne do zharmonizowania etapy pośrednie - od 1 stycznia 1982 r.</u>
          <u xml:id="u-2.27" who="#Sprawozdawca">Nadesłany materiał uzupełnił przewodniczący Zespołu IV prof. dr Marian Strużycki. Swoje wystąpienie, stwierdził mówca, traktuję jako obowiązek i okazję do poinformowania posłów o toku i rezultatach prac Zespołu IV. Istotne jest nie tylko zapoznanie z treścią projektu, ale uzyskania krytycznych ocen a także przychylności i pomocy w formułowaniu poglądów na temat reformy. Projekt jest dokumentem otwartym, który będzie podlegał weryfikacji społecznej i zawodowej.</u>
          <u xml:id="u-2.28" who="#Sprawozdawca">Kilka słów o technologii powstawania projektu reformy. Powołano 6 zespołów problemowych, które przygotowywały wycinkowe opracowania (konsumpcja, model planowania, równowaga, współpraca handlu z przemysłem, system ekonomiczno-finansowy). Na ich podstawie, a także na podstawie wiedzy, jaką dysponowali członkowie Komisji oraz wyników prac nad problemem węzłowym realizowanym przez Instytut Handlu Wewnętrznego, Zespół przygotował omawiany dziś projekt.</u>
          <u xml:id="u-2.29" who="#Sprawozdawca">Ważną sprawą są związki zaprezentowanego projektu, z założeniami tzw. dużej reformy. Starano się je zachować, akcentując scalającą rolę rynku w procesach gospodarczych i społecznych, obiektywność związków pomiędzy rynkiem a polityką konsumpcji, obiektywność praw i procesów rynkowych i ich wpływ na siłę motywacji indywidualnej i ogólnogospodarczej oraz tendencję do zmian organizacyjnych służących umocnieniu pozycji przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-2.30" who="#Sprawozdawca">Szczególną uwagę zwrócono na procesy deformacyjne w gospodarce widziane przez pryzmat rynku. Stwierdziliśmy, że stan rynku wpływa na wiele ważnych procesów społecznych i politycznych. Podkreśliliśmy destrukcyjne siły motywacyjne, które doprowadziły do upadku rynku. Chodziło nam o jasne naświetlenie deformacji, które doprowadziły do kompletnego „odrynkowienia” gospodarki. Stąd wzięła się teza, że warunkiem rozwijania przedsiębiorczości jednostek gospodarczych jest ich bezpośrednia konfrontacja z rynkiem.</u>
          <u xml:id="u-2.31" who="#Sprawozdawca">Projekt reformy ma na celu wypracowanie kompleksu rozwiązań niezbędnych do zapewnienia zmiany orientacji organizacji gospodarczych z produkcyjnej na orientację uwzględniającą potrzeby społeczeństwa jako główną przesłankę podejmowania decyzji rynkowych. Przedsiębiorstwo osiągnie ten cel jeśli będzie czujnie reagować na impulsy regulacyjne napływające od organów centralnych i terenowych, od konsumentów indywidualnych i związków zawodowych oraz partnerów rynkowych. Istotnym czynnikiem jest nadrzędność celów społecznych przy wykorzystaniu mechanizmów rynkowych.</u>
          <u xml:id="u-2.32" who="#Sprawozdawca">Wyrazem sprawności sterowania rynkiem są określone mierniki, takie jak tempo osiągnięcia równowagi, struktura produkcji, wprowadzenie nowych produktów, wzrost użyteczności i jakości towarów, zniesienie różnic pomiędzy produkcją na rynek i eksport oraz czas obsługi konsumenta. Tylko ci producenci, którzy będą prawidłowo realizować te zadania pozostaną na rynku. Inaczej mówiąc chodzi o rynek centralnie regulowany, na którym samodzielne organizacje działają w warunkach celowo uruchomionej i sterowanej konkurencji.</u>
          <u xml:id="u-2.33" who="#Sprawozdawca">Model organizacji rynku został tak pomyślany żeby służył realizacji celów i założeń reformy. Istotną jego cechą jest to, że powinien pobudzać do współdziałania uczestników rynku na zasadzie wykorzystania korzyści i ustalenia swojej pozycji na rynku. Wymaga to programowo przyjętej zasady konkurencji, wykorzystującej cechy tzw. otwarcia rynku, swobodę kształtowania asortymentu i terytorium, prawo do zrzeszania oraz swobodę do stosowania struktur organizacyjnych i profili branżowych zgodnie z naturalnymi rozwiązaniami regionalnymi.</u>
          <u xml:id="u-2.34" who="#Sprawozdawca">Centralny podmiot rynku to przedsiębiorstwo działające na zasadach autonomii, samofinansowania oraz samorządu. Rezultatem stosowania tych zasad powinno być osiągnięcie zdolności do elastycznego reagowania na sytuację rynkową, zdolności do weryfikacji decyzji na rynku oraz zdolności do rozwoju aparatu wytwórczego w krótkich i długich okresach czasu. Czy przy tych założeniach grożą partykularyzmy? Owszem grożą, ale regulatorem będzie tu opłacalność produkcji. Na rynku działać będą konkurencyjne struktury podmiotowe celowo wprowadzone i sterowane przez państwo.</u>
          <u xml:id="u-2.35" who="#Sprawozdawca">Zespół zajął się również spółdzielczą formą organizacji działających na rynku. Przyjęto zasadę samodzielności i samorządności spółdzielni, ze szczególnym uwzględnieniem więzi z członkami a także aktywne uczestnictwo na rynku uzasadnione odpowiednią motywacją.</u>
          <u xml:id="u-2.36" who="#Sprawozdawca">Zakładamy także instytucjonalne zmiany otoczenia przedsiębiorstw działających na rynku. Chodzi o przemiany tak na szczeblu resortu jak i w bezpośrednim otoczeniu terenowym. Resort powinien ewoluować z jednostki o charakterze branżowym w kierunku funkcjonalnym, natomiast władze terenowe powinny zmienić stosunek do przedsiębiorstw. Należy zapewnić im samodzielne funkcjonowanie. Nie może być mowy o bezpośrednim sterowaniu a jedynie o wspieraniu.</u>
          <u xml:id="u-2.37" who="#Sprawozdawca">Przedsiębiorstwa będą miały prawo zrzeszania się, jeśli będzie to dla nich opłacalne. W tym przypadku będą także ponosić koszty utrzymania ogniw pośrednich.</u>
          <u xml:id="u-2.38" who="#Sprawozdawca">Należy podkreślić, że zasadniczym i podstawowym elementem reformy jest samodzielność przedsiębiorstw. Jeśli osiągnięcie tego celu będzie niemożliwe, to cała reforma okaże się fikcją.</u>
          <u xml:id="u-2.39" who="#Sprawozdawca">Konieczne jest podjęcie problematyki cen. Przedstawiliśmy cztery warianty rozwiązań. Powinny zostać przyjęte rozwiązania najbardziej optymalne z punktu widzenia gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-2.40" who="#Sprawozdawca">Do wymienionych w projekcie warunków wdrożenia reformy dodałbym jeszcze warunek powszechnej edukacji ekonomicznej społeczeństwa. Edukacja ta powinna być prowadzona w sposób przystępny i rozległy, powinna dotyczyć wszystkich, którzy będą brali udział we wszelkich działaniach na rzecz rynku. Taki proces pochłonąłby sporo czasu, ale można liczyć, że się opłaci. Węgrzy przez rok prowadzili u siebie taką edukację i twierdzą, nie bez dumy, że dała spodziewane efekty.</u>
          <u xml:id="u-2.41" who="#komentarz">(Dyskusja.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#JózefWojtala">W przedstawionym materiale jest mowa o opracowywaniu planów przez jednostki gospodarcze we własnym zakresie. Czy dokonano przymiarki w trakcie prac nad projektem, w jaki sposób kształtowałby się rynek, gdyby właśnie tak tworzono plan?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#ZenonKomender">W świetle przedstawianych danych w ostatnich 5 miesięcy, ostro rysuje się stała tendencja do powiększania luki inflacyjnej. Dlatego podstawową sprawą jest, tak zahamować tę niekorzystną tendencję.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#ZenonKomender">W dniu wczorajszym, przy omawianiu tak ważnego tematu, nie byli obecni kierownicy resortów uczestniczących w zaopatrzeniu rynku. W dalszym ciągu w kraju produkuje się i zamierza produkować nie to, co najbardziej potrzebne, ale to co produkować najłatwiej. Tymczasem dostępne środki i surowce trzeba koniecznie skierować do produkcji zaspokajającej najpilniejsze potrzeby ludności. Dyskutowaliśmy na temat nowych zasad reglamentacji mięsa. Chodzi właśnie o to, żeby reglamentacja była prowadzona zgodnie z potrzebami rynku, a więc potrzebami społeczeństwa. W ten sposób pojmowana reglamentacja może być sposobem na dostosowanie zaopatrzenia do najpilniejszych potrzeb społeczeństwa, nie tylko żywnościowych.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#ZenonKomender">W myśl założeń reformy gospodarczej główną rolę będzie odgrywać samodzielność przedsiębiorstwa. Nasze wszelkie plany są od lat dostosowywane do dużych przedsiębiorstw typu wielkoprzemysłowego. Taki mamy długoletni nawyk myślenia i działania. Dlatego w tej chwili najważniejsze jest prawidłowe powiązanie i sprzęgnięcie autonomii przedsiębiorstwa i jego własnych celów z celami ogólnospołecznymi. Musimy znaleźć formułę wspólnego działania przedsiębiorstw dla realizacji celów społecznych, szczególnie w takich sprawach, jak kontakt z rynkiem.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#ZenonKomender">Konkurencyjność musi być dobrze rozumiana, tak aby działała na korzyść ogólnych celów społeczeństwa. Wystąpią obecnie dwa sposoby patrzenia na rynek: z punktu widzenia przedsiębiorstwa i jego interesów oraz od strony konsumenta i jego potrzeb. Rolą samorządu robotniczego jest skorelowanie tych dwóch punktów widzenia. Minister Z. Łakomieć stwierdził na wczorajszym posiedzeniu, że MHWiU jest obecnie jedynym resortem broniącym interesów konsumenta. Musimy jako Komisja wspomagać tę funkcję resortu, być rzecznikiem interesów konsumenta i potrzeb rynku.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#ZenonKomender">W rozdziale traktującym o warunkach wdrażania reformy, jest mowa o konieczności jednorazowej, głębokiej reformy cen detalicznych. Myślę, że mówić należy nie o jednorazowej gruntownej reformie cenowej, ale o konieczności prowadzenia konsekwentnej polityki cenowo płacowej. Ceny nie mogą być zamrożone, a płaca musi być ściśle uzależniona od wkładu pracy. Tymczasem w ostatnich miesiącach mamy w kraju taką sytuację, że szybko rosną dochody ludności i równie gwałtownie spada wydajność pracy.</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#ZenonKomender">Należy wyraźnie sprecyzować co można w najbliższym czasie zrobić dla szybkiej poprawy sytuacji na rynku. Jak skrócić drogę od producenta do konsumenta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#JanMełgieś">Cieszy, że sprawą reformy zajęli się naukowcy, ludzie kompetentni w sprawach gospodarczych, a jednocześnie, że ich prace opierają się o szeroką opinię społeczną. Dotychczas rząd działał bez kontroli społecznej i bez ekspertów. Takie właśnie działanie i podejmowanie decyzji na zasadzie monopolu na nieomylność, przy lekceważeniu twardych praw ekonomicznych dały te skutki, które dziś odczuwamy. Instytucje, które służyły państwu zagubiły człowieka. Doprowadziło to do rozdziału interesów pomiędzy przemysłem a rolnictwem, podobnie stało się z rzemiosłem. Kontrola społeczna i działanie dla człowieka i poprzez człowieka konieczne jest wszędzie, na każdym etapie - taki pogląd reprezentują mieszkańcy wsi. Trzeba zapewnić społeczeństwu udział w gospodarce, w zarządzaniu, w rozwiązywaniu zawiłych problemów społecznych i produkcyjnych. Produkcja przemysłowa musi być skojarzona z interesami rynku, społeczeństwa, a jednocześnie z opłacalnością, a więc bodźcami ekonomicznymi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#BernardKus">W projekcie uwagę koncentruje się na przedsiębiorstwie. Mniej mówi się o istnieniu i działaniu struktur centralnych. W moim przekonaniu cały aparat centralny powinien zostać poddany drastycznej redukcji. Inaczej obawiam się, że centrale będą szukały argumentacji dla swego istnienia, a wszelka mnogość decyzji i dyrektyw odgórnych hamować będzie działalność przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#BernardKus">Nie mogę zgodzić się z tezą, że jednorazowa głęboka reforma cen jest konieczna i słuszna. Taka operacja zmniejszy znacznie zdolność nabywczą społeczeństwa, a i tak przeciętny pracujący obywatel naszego kraju ma tę zdolność nabywczą kilkakrotnie mniejszą niż robotnik w innych krajach Europy. Przy tym taka reforma ugodziłaby w ludzi posiadających wieloletnie, skrzętnie gromadzone, na określony cel, oszczędności.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#BernardKus">Dyrektor Instytutu Handlu Wewnętrznego i Usług doc. Teresa Pałaszewska:</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#BernardKus">Co można zrobić już dzisiaj, natychmiast dla poprawy rynku? Jednym z takich działań jest walka z marnotrawstwem. Poszukiwanie tą drogą rezerw powinno się zacząć już teraz. Społeczeństwo reaguje w tym wypadku prawidłowo, ma podobne odczucia - świadczą o tym sygnały, jakie od ludzi otrzymujemy. Konieczna jest też walka z biurokracją. Trzeba uprościć to, co możliwe w działaniach przedsiębiorstw. Trzeba także lepiej i sprawiedliwiej dzielić to, co mamy jeszcze do podziału. Obecne dysproporcje w zaopatrzeniu rynku świadczą o tym, że wiele w tej sprawie jest jeszcze do zrobienia.</u>
          <u xml:id="u-6.4" who="#BernardKus">Instytut zamierza opracować standardy niezbędnego zaopatrzenia, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb dzieci. Dorośli bowiem mogą okresowo odmówić sobie wielu rzeczy, gdy w przypadku dzieci niedostatki zaopatrzenia rynku żywnościowego mogą być nieodwracalne i będą odczuwalne nawet po wielu latach. W opracowywaniu standardów niezbędnego zaopatrzenia trzeba także uwzględnić priorytetowo potrzeby ludzi starych i chorych.</u>
          <u xml:id="u-6.5" who="#BernardKus">Należałoby zalegalizować wszelkie formy działania na rzecz zaopatrzenia rynku. Trzeba pomóc wszystkim ludziom czy zakładom, którzy chcą coś produkować na rynek. Przy obecnych niedoborach liczy się nawet emerytka, która chce np. robić na drutach czapeczki dla dzieci.</u>
          <u xml:id="u-6.6" who="#BernardKus">Ruch obrony interesów konsumenta rozwija się ostatnio bardzo dynamicznie, jego ośrodki powstają w różnych punktach kraju. Ostatnio wystąpiono o jego zalegalizowanie.</u>
          <u xml:id="u-6.7" who="#BernardKus">Muszą być kontynuowane prace nad ustawą o ochronie konsumentów. Projekt ten został kilka lat temu przygotowany w Instytucie. W końcu bieżącego roku uaktualniony projekt zostanie przedstawiały do dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-6.8" who="#BernardKus">Podejmujemy prace i doraźne ekspertyzy wynikające z nowego spojrzenia na przedsiębiorstwo i jego funkcje w ramach reformy gospodarczej. Nie we wszystkich dziedzinach gospodarki da się reformę jednakowo szybko i z widocznym skutkiem wprowadzić. Czy nie należałoby w związku z tym wybrać kilka punktów gospodarki, w których reformę wprowadzonoby szczególnie intensywnie i na tym przykładzie pokazać społeczeństwu, jakie ona może dać pozytywne skutki. Miałoby to poważne znaczenie psychologiczne, pozwoliłoby przekonać społeczeństwo do sprawy reformy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#AlojzyBryl">W obecnej trudnej sytuacji rynkowej społeczeństwo jest zawiedzione wolno posuwającymi się pracami nad porządkowaniem gospodarki. Porządkowanie to zamierza się osiągnąć z jednej strony poprzez posunięcia administracyjne (reglamentacja), z drugiej zaś - poprzez ograniczanie działań administracyjnych. Trzeba przyspieszyć prace na wszystkich odcinkach, tak by reforma otrzymała szansę realizacji. Trzeba też szukać innych rozwiązań zmierzających do ograniczenia administracyjnego kierowania procesami gospodarczymi. Dokument w tym zakresie daje nam zbyt mało.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#AlojzyBryl">Jeśli nie można prowadzić reformy szerokim frontem, należy stosować działania wycinkowe, np. od 1 lipca br. można by wprowadzić nowe zasady w drobnej wytwórczości. Doświadczenia zdobyte w tym dziale gospodarki byłyby następnie wykorzystane gdzie indziej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#TadeuszStrykiel">Rzemiosło w ciągu 36 lat swego rozwoju zawsze w sytuacjach kryzysowych, intensyfikowało swą działalność, uruchamiało rezerwy, by wykorzystać je z pożytkiem dla kraju. Podobnie może być i teraz, ale zbyt wiele czynników hamuje rozwój rzemiosła. Jednym z nich są obowiązujące przepisy prawne. Dlaczego np. nie można zezwolić, aby zakład prowadziło dwóch wspólników, maszyny byłyby wówczas wykorzystane nie przez 8 a 16 godzin. Wiele jest nieczynnych młynów, cegielni itd. Obiekty te były bezwartościowe i likwidowano je. W momencie gdy chce je przejąć rzemieślnik okazuje się, że mają one wielomilionową wartość. Ministerstwo Finansów przygotowywało nieżyciowe rozporządzenie zobowiązujące do szczegółowego wykazywania źródła zakupów surowców w rzemiośle. A np. rzemieślnik produkujący pędzle objeżdża pół Polski w poszukiwaniu włosia i od wielu chłopów skupuje po parę deka. Jak w tych warunkach może się rozliczyć? Spowodowaliśmy po ciężkich bojach rezygnację Ministerstwa z wydania tego zarządzenia.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#TadeuszStrykiel">W związku z koniecznością redukcji w wielu działach gospodarki rzemiosło ma wchłonąć dużą liczbę nowych pracowników. Należy jednak pamiętać, że ci ludzie powinni być odpowiednio przeszkoleni. Oceniam jako nierealną koncepcję, wg. której zakłady rzemieślnicze mogą skupiać do 50 zatrudnionych. Placówki 15–20 osobowe - to optimum w naszych warunkach.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#TadeuszStrykiel">Istotna rezerwa tkwi w uruchomieniu wielu nieczynnych, drobnych zakładów. Chodzi m.in. o cegielnie i młyny. Pierwsze z nich dostarczyć mogą tak poszukiwanej na rynku cegły; drugie - mogą się przyczynić do zwiększenia przemiału zboża w kraju, a tym samym wyeliminować przemiał zboża w CSRS, co przyniesie wymierne oszczędności dewizowe.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#TadeuszStrykiel">Rektor Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, prof. dr Janusz Piasny:</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#TadeuszStrykiel">Odnoszę wrażenie, że społeczeństwo zbyt wiele oczekuje po wprowadzeniu reformy. Jej kształt nie jest jeszcze ostatecznie dopracowany. Przeżywamy okres olbrzymich trudności. Gospodarka jest zdestabilizowana. W takiej sytuacji przystępowanie do wdrażania reformy jest niezwykle trudne. Dlatego okres wstępny jest tak ważny. Uważam, że powinniśmy sięgnąć do pewnych narzędzi ekonomicznych, które - przynajmniej częściowo - zniwelują negatywne konsekwencje trudności w produkcji i na rynku. Po pierwsze - powinniśmy oprzeć się na produkcji drobnej i chłopskiej tak jak inne państwa zrobiły to w XIX wieku. Muszą być w związku z tym wprowadzone takie mechanizmy, aby produkcja, zwłaszcza rolnicza, opłacała się. Państwo może dopłacić do PGR, nie może natomiast w ten sam sposób wspomagać rolnika indywidualnego. Po drugie - w rzemiośle, usługach i drobnej wytwórczości tkwią jeszcze poważne i niewykorzystane rezerwy. Tu także należy stworzyć warunki zwiększenia opłacalności produkcji. Po trzecie - konieczna jest reforma cen. Nie można cen wprowadzać reformy bez uporządkowania cen. Nigdzie na świecie jeden kilogram chleba nie kosztuje tyle, co 20 dkg zboża. W przyszłości ruch cen będzie regulowany w sposób automatyczny przez przedsiębiorstwa. Społeczeństwo musi się przygotować do zmiany cen, uznać niezbędność tej operacji. Oczywiście będzie się ona wiązała z systemem rekompensat. Chodzi o to, aby skutki wprowadzenia reformy cen detalicznych odbiły się w stosunkowo małym stopniu na najniżej zarabiających. Koszty muszą spaść na grupy najlepiej uposażone.</u>
          <u xml:id="u-8.5" who="#TadeuszStrykiel">Ludność dysponuje wielkimi zasobami pieniężnymi. Chodzi o to, aby te pieniądze odpowiednio zagospodarować. Np. rozszerzając system przedpłat. Przedpłaty na samochody spowodowały zamrożenie 100 mld zł. Nasze szacunki wskazują na możliwość zamrożenia w ten sposób 400 mld. Oznacza to zagospodarowanie połowy znajdujących się na rynku pieniędzy (zasoby w bankach i PKO 500 mld, w obrocie 300 mld). Poważne kwoty zamrożone zostały w maszynach i urządzeniach, które w poprzednich latach zakupiliśmy i nie wykorzystujemy. Sumy te można odzyskać poprzez sprzedaż czy przekazanie tych urządzeń do innych działów gospodarki, jak np. rzemiosła. Ekonomicznie złe zapasy to też pieniądze. Można z nich czerpać, jeśli w odpowiedni sposób zdołamy je wykorzystać.</u>
          <u xml:id="u-8.6" who="#TadeuszStrykiel">Wyeksponowania wymaga sprawa indywidualnego budownictwa mieszkaniowego. Ludzie są skłonni do dużych wyrzeczeń, do zaoszczędzenia poważnych środków, jeśli tylko mają możliwość uzyskania własnego domu. Jednakże do tego problemu należy podejść kompleksowo.</u>
          <u xml:id="u-8.7" who="#TadeuszStrykiel">Ogromną rolę w naszych warunkach powinien spełniać kredyt. Powinniśmy zachęcić społeczeństwo do oszczędzania odpowiednim oprocentowaniem. PKO, mając pieniądze, powinno nimi handlować po to, by osiągać zyski; a kredyt jest niezmiernie potrzebny chłopom i rzemieślnikom. W ten sposób wszystkie strony będą zadowolone z zastosowanych rozwiązań a państwo osiągnie ewidentną korzyść.</u>
          <u xml:id="u-8.8" who="#TadeuszStrykiel">W pracach nad reformą powinna być dostrzegana rola człowieka. Chodzi o jak najlepsze zabezpieczenie interesów społecznych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#JózefWojtala">Gdyby w poprzednich latach oparto się na planowaniu asortymentowym, to kryzys, z jakim mamy do czynienia, ujawniłby się szybciej, a tym samym byłaby możliwość bardziej szybkiego i energicznego przeciwdziałania.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#JózefWojtala">Opracowujący reformę winni zastanowić się nad metodologią planowania. Z doświadczeń ostatnich lat wynika, że plany 5-letnie nie spełniają swej roli. Najlepszym tego przykładem jest rok bieżący, kiedy to zmuszeni jesteśmy do trzeciej już z kolei korekty planu. Być może warto by przyjąć koncepcję planów wieloletnich (10–20 lat), które zawierałyby ramowe kierunki działań. Plany te byłyby precyzowane w odcinkach rocznych. Zdaję sobie sprawę, że jest to sprzeczne z funkcjonowaniem naszego kraju w ramach struktur RWPG, ale i nad takimi problemami powinniśmy się zastanawiać.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#JózefWojtala">W przeszłości obserwowaliśmy ucieczkę producentów od wyrobów tanich. Obawiam się, że obecnie możemy mieć do czynienia z ucieczką producentów od produkcji trudnej. Ma to istotne znaczenie zwłaszcza dla usług i drobnej wytwórczości.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#JózefWojtala">Nie wykorzystujemy wszystkich możliwości likwidacji luki inflacyjnej. Czy nie należałoby się zastanowić nad rozpisaniem pożyczki. Wielu ludzi mając perspektywę osiągnięcia poważnego zysku np. po 10 latach, zdecydowałoby j się ulokować w ten sposób pieniądze.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#JózefWojtala">Jedna z ostatnich uchwał Rady Ministrów stawia w odpowiednim świetle problem równopartnerstwa uczestników rynku. Chodzi jednak o to, aby nie był to akt mający swój wyraz tylko na papierze. Z doświadczenia wiemy, że rzemiosło przez całe lata było działem, który odczuwał ogromne trudności zaopatrzeniowe. Wielu dyrektorów przedsiębiorstw wołało niszczyć odpady, niż przekazać rzemieślnikom. Praktyka taka musi być przerwana. Stanowisko rządu powinno być respektowane przez wszystkich.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#JózefWojtala">Projekt przedstawiony pod dyskusję zasługuje na poparcie. Wnioski i uwagi wynikające z toku obrad zostaną z pewnością przez autorów tego dokumentu uwzględnione w toku dalszych prac.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#MarekHołdakowski">Podzielam pogląd, że wdrażanie reformy gospodarczej w obecnych warunkach jest niezwykle trudnym i skomplikowanym zadaniem. Resort ze swej strony pragnie podjąć działania w trzech zasadniczych kierunkach. Po pierwsze - nadamy nowe uprawnienia przedsiębiorstwom. W tej dziedzinie zostały opracowane odpowiednie akty i trzy projekty ustaw znajdują się już w Sejmie. Jeden z zespołów DS. reformy gospodarczej zajął się także systemem ekonomiczno-finansowym przedsiębiorstw. Po drugie - nadamy nowe cechy organizacjom przedsiębiorstw. Chodzi przede wszystkim o cechę otwartości (dopuszczenie na rynek różnych podmiotów gospodarczych); cechę giętkości (zniesienia podziałów branżowych i terytorialnych). Chcemy działać szybko i sprawnie, ale przy tym pewnie, bez powodowania perturbacji. Po trzecie - zamierzamy wprowadzić nowe funkcje resortu, tak w odniesieniu do przedsiębiorstw, jak i całego rynku i central zarządzających. W pierwszym przypadku będziemy mogli oddziaływać jedynie pośrednio. Natomiast w drugim przypadku resort powinien stać się kreatorem polityki podległej mu sfery.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#MarekHołdakowski">Ważnym zagadnieniem jest wybranie trafnej drogi dojścia do realizacji reformy i tempa tej realizacji. Kluczową jest też sprawa równowagi pieniężno-rynkowej. Wiąże się z tym bezpośrednio regulacja cen detalicznych. Jesteśmy za głęboką reformą, ale jednocześnie akceptowaną przez społeczeństwo i traktowaną łącznie z innymi działaniami antyinflacyjnymi.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#MarekHołdakowski">W dyskusji zwrócono uwagę na bardzo istotny problem, to jest zachowanie dotychczasowych pozycji i nie pogłębianie chaosu na rynku. Niestety, jak wynika z doświadczeń bieżącego roku, trudności pogłębiają się. Dochody wzrosły o 26%, natomiast dostawy spadły o 8%. Działania zmierzające do ustabilizowania rynku faktycznie nie są widoczne. Mamy przed sobą dwie drogi, albo sukcesy w neutralizacji istniejącej luki inflacyjnej, lub też - pogłębienie istniejących trudności, a tym samym przyjęcie uciążliwych rozwiązań reglamentacyjnych z ich wszelkimi konsekwencjami.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#MarekHołdakowski">Słusznie mówiono na temat konieczności wdrażania reformy, choćby na poszczególnych odcinkach. Jest to problem trudny, bowiem w naszych warunkach nie mamy wydzielonych i nie związanych z niczym branż, gdzie moglibyśmy eksperymentować. Trzeba jednak poszukiwać możliwych do przyjęcia rozwiązań. Np. w drobnej wytwórczości. Chodzi jednocześnie o te segmenty rynku, które są bezpieczne społecznie.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#MarekHołdakowski">Są dwie drogi działania: spokojne budowanie elementów, które umożliwią w przyszłości wdrożenie reformy kompleksowej, oraz szukanie wszelkich możliwości wprowadzenia reform odcinkowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#JerzyJóźwiak">Prezydium Zespołu IV Komisji DS. Reformy Gospodarczej z jej przewodniczącym prof. dr M. Strużyckim należy się podziękowanie za poinformowanie komisji o problemach związanych z przygotowaniem projektu reformy rynku. Na podstawie wczorajszego posiedzenia na temat aktualnej sytuacji rynkowej, być może pewne rozwiązania wydają się surrealistyczne, nie oznacza to jednak, że prące należy zamrozić i nie myśleć o reformie. Tak nie jest. Trzeba szukać innych rozwiązań i dróg, które dadzą możliwość wprowadzenia reformy w życie.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#JerzyJóźwiak">Należy zdawać sobie sprawę, że koncepcja zmian w strukturze resortów, jakie na ostatnim posiedzeniu Sejmu zaprezentował premier, powoduje sparaliżowanie wielu resortów. Trzeba to uwzględniać zastanawiając się nad problemami natury organizacyjnej. Na najbliższym posiedzeniu Sejmu należy się domagać, aby decyzje w tych sprawach zapadły jak najszybciej, bowiem proces paraliżowania poszczególnych ministerstw pogłębia się i może to mieć skutki tragiczne dla całej gospodarki. Po prostu uwaga i siły tych, którzy powinni dbać o gospodarkę Polski, kierowana jest na sprawy organizacyjne zamiast merytoryczne.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#JerzyJóźwiak">W zaprezentowanej koncepcji zwraca uwagę spójność pomiędzy producentami, przedsiębiorstwami zajmującymi się obrotem oraz konsumentami. Do tej pory osiągnięcia na tym polu były bardzo mizerne.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#JerzyJóźwiak">Mówiąc o zadłużeniu, z którym boryka się kraj, nie możemy tracić z oczu zagadnień związanych z budownictwem mieszkaniowym. Jest faktem, że wiele kredytów zostało pochłoniętych przez budownictwo, które w ostatniej dekadzie było wyjątkowo kapitało i materiałochłonne. Wiele środków zostało także zamrożonych w inwestycjach poczynionych na rzecz budownictwa.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#JerzyJóźwiak">Poza działaniami mającymi na celu porządkowanie rynku. Komisja w najbliższej przyszłości winna zająć się także w szerszym niż dotąd zakresie problematyką legislacyjną. Niektóre akty ustawodawcze wpłynęły już do Sejmu, inne w niedługim czasie nadejdą. Komisja będzie musiała wyrazić opinię o projektach ustaw o handlu czy o rzemiośle. Z zadowoleniem przyjąć trzeba inicjatywę resortu, który zobowiązał się wychodzić naprzeciw inicjatywom poselskim w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#JerzyJóźwiak">Na marginesie przedstawionego pod poselską dyskusję dokumentu należy wyrazić żal, że w tak małym stopniu zaznaczono tam temat ochrony jakości produkcji. Ma on bowiem istotne znaczenie z punktu widzenia konsumenta, zwykłego obywatela.</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#JerzyJóźwiak">W okresie wydarzeń sierpniowych związki zawodowe deklarowały, że podejmą szerokie prace nad zagadnieniami, które można by ująć wspólnym tytułem „ochrona konsumenta”. W tym mieściła się m.in. problematyka rodziny. Niestety, tak się nie stało i dziś zagadnienia te podejmuje przede wszystkim aparat administracyjny. Związki zawodowe powinny być żywotnie zainteresowane tym tematem, tymczasem poświęciły się innym sprawom.</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#JerzyJóźwiak">Koszty proponowanej regulacji cen, przede wszystkim obciążą grupę średnio uposażonych Jest to grupa bardzo liczna w odróżnieniu od grupy ludzi uposażonych bardzo wysoko.</u>
          <u xml:id="u-11.8" who="#JerzyJóźwiak">Bardzo istotną sprawą jest strukturą organizacyjna w handlu. Resort powinien działać szybko, ale jednoczą śnie zachować ostrożność, by nie wprowadzić niepotrzebnej dezorganizacji.</u>
          <u xml:id="u-11.9" who="#JerzyJóźwiak">Opowiedzieć się trzeba za jak najszybszym przeprowadzeniem reformy cen. Jest to podstawowy warunek, po zrealizowaniu którego można myśleć o dalszych posunięciach prostu tym co produkują, musi się to opłacać.</u>
          <u xml:id="u-11.10" who="#JerzyJóźwiak">W kolejnym punkcie obrad przewodniczący Komisji poseł Jerzy Jóźwiak (SD) poinformował, że Komisja otrzymana sprawozdanie z działalności Najwyższej Izby Kontroli. Marszałek Sejmu zwrócił się do Komisji o zapoznanie się z tym sprawozdaniem i przedstawienie pa tej podstawie opinii o działalności Najwyższej Izby Kontroli.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#StanisławPawłowski">Zespołem złożonym z 27 osób, kieruje 3-osobowe kierownictwo. Wszyscy pracownicy reprezentują odpowiedni poziom wykształcenia i doświadczenie poparte długim stażem pracy kontrolnej. Praca nasza jest trudna, z natury swojej konfliktowa, z konieczności też odbywa się prawie w całości w terenie. Pracownicy NIK natrafiają w pracy wiele przeszkód, szczególnie dokuczliwych w obecnym okresie zaburzeń społecznych, niskiej dyscypliny pracy, zaniku odpowiedzialności zawodowej.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#StanisławPawłowski">Poza pracownikami etatowymi, zatrudniamy także rzeczoznawców. W terenie nasze prace wspierają delegatury NIK, w których wyodrębniony jest pion rynku i drobnej wytwórczości. Współdziałamy także z innymi jednostkami kontrolnymi. Wobec likwidacji CRZZ przesiała działać kontrola związków Zawodowych. Nawiązaliśmy współpracę z Branżowym Związkiem Zawodowym w celu nawiązania tego rodzaju współpracy.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#StanisławPawłowski">Prowadzone przez Zespół kontrole dotyczą różnych tematów, często ze sobą powiązanych. W ubiegłym roku prowadziliśmy 19 takich tematów m.in. kontrolę rynku w powiązaniu z kontrolą produkcji.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#StanisławPawłowski">Przychodzi do nas wiele skarg. Wszystkie takie sygnały sprawdzamy. Znaczna część dotyczy budownictwa willowego, które systematycznie kontrolujemy. Dokonujemy także doraźnych kontroli, np. systemu reglamentacji. Naszą działalnością objęliśmy wiele jednostek, kierowaliśmy pokontrolne wnioski do premiera, wicepremierów, ministrów i wojewodów. Opracowaliśmy 12 informacji zbiorczych na temat przeprowadzonych kontroli.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#StanisławPawłowski">W oparciu o nasze ustalenia, zastosowano sankcje w 49 przypadkach, 35 z nich dotyczy osób na stanowiskach kierowniczych. Jednakże karanie nie jest ani najlepszym ani jedynym sposobem likwidowania nieprawidłowości i wpływania na poprawę sytuacji. Organizujemy narady pokontrolne, na których przedstawiamy nasze wnioski. Do kontrolowanych jednostek wracamy w późniejszym terminie, aby sprawdzić realizację naszych zaleceń, bowiem kontrola niesprawdzona jest znacznie mniej skuteczna.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#StanisławPawłowski">Będziemy w dalszym ciągu doskonalić współpracę z Komisją, proponować formy tej współpracy.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#StanisławPawłowski">Chciałbym zaproponować, by autorytet Komisji spowodował, przesyłanie także do naszego Zespołu materiałów informacyjnych opracowywanych przez resorty dla potrzeb Komisji. Uważamy, że dzięki temu materiały te będą mogły być jeszcze lepiej wykorzystane.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#StanisławPawłowski">Nasza obecność na posiedzeniach Komisji i działanie winno także znaleźć odbicie w biuletynie sejmowym.</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#StanisławPawłowski">Możliwe by było i chyba celowe, kontrolowanie przez NIK sposobów realizacji spraw, których dotyczą dezyderaty Komisji.</u>
          <u xml:id="u-12.9" who="#StanisławPawłowski">Poseł Bożena Maciejewska (PZPR) dokonała w imieniu Komisji oceny sprawozdania NIK.</u>
          <u xml:id="u-12.10" who="#StanisławPawłowski">Rok 1980 w działalności NIK był rokiem nietypowym. Od 8 października przywrócono Najwyższej Izbie Kontroli zwierzchnictwo Sejmu. Dlatego szczególnie IV kwartał był odmienny, w związku z nowym zapotrzebowaniem na kontrole. Ogólna charakterystyka działalności NIK zawarta w informacji, a także wyników kontroli podane są w sposób nieco hasłowy. Przyznać jednak trzeba, że ze względu na zakres działalności trudno było ująć te sprawy szczegółowo.</u>
          <u xml:id="u-12.11" who="#StanisławPawłowski">W sprawozdaniu tematyka kontroli podzielona została na 3 działy: produkcja niematerialna oraz zabezpieczenie produkcji i środków do niej. Nas interesują szczególnie sprawy dotyczące handlu i usług. W większości tematy podejmowane przez Zespół NIK wychodziły naprzeciw tematom ujętym w planie pracy Komisji. Przykładem może być choćby plan rozwoju usług.</u>
          <u xml:id="u-12.12" who="#StanisławPawłowski">Zmiany, jakie zachodzą ostatnio na rynku, spowodowały wprowadzenie do naszych obrad stałego tematu: informacja o aktualnym stanie rynku. I właśnie tu odczuwalny niedosyt działań NIK. Takie doraźne kontrole, jak kontrola systemu reglamentacji, powinny być częściej przeprowadzane.</u>
          <u xml:id="u-12.13" who="#StanisławPawłowski">Na podstawie przedstawionej informacji jak i wystąpień dyrektora Zespołu na posiedzeniach Komisji, działalność Zespołu oceniamy pozytywnie. Wszystkie uwagi i wnioski były bardzo trafne. Ułatwiały nam precyzowanie opinii i dezyderatów.</u>
          <u xml:id="u-12.14" who="#StanisławPawłowski">Zgłoszoną przez dyrektora Zespołu propozycję kontrolowania rzetelności odpowiedzi na dezyderaty Komisji należy przyjąć z dużym zadowoleniem.</u>
          <u xml:id="u-12.15" who="#StanisławPawłowski">Wiele tematów i materiałów ich dotyczących jest udostępnianych posłom na ich życzenie, za co należy się zespołowi NIK podziękowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#JózefBańkowski">Trzeba się koniecznie zająć sprawą groźnego zanieczyszczenia wód Bałtyku. Uważam, że NIK mógłby tę sprawę zbadać. Ryby giną masowo. Tracimy białko bezcenne dla zaopatrzenia rynku, a także miejsca rekreacji i wypoczynku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#EdwardWiśniewski">Bardzo sobie cenimy uczestnictwo w wizytacjach NIK przeprowadzanych w terenie. Myślę, że będziemy tę formę współdziałania kontynuować, poszerzając ją jeszcze o uczestnictwo w naradach pokontrolnych i sprawdzeniach kontroli. Wchodzimy na właściwą drogę szerokiego wykorzystania wniosków pokontrolnych NIK w naszej pracy. Dotychczas nie praktykowano kontroli realizacji dezyderatów Komisji. Propozycja dyrektora wydaje się bardzo właściwa. Myślę, że można by ją jeszcze rozszerzyć o kontrolę wykorzystywania opinii naszej Komisji kierowanych do resortu. Dotychczas rozpatrywaliśmy tylko odpowiedzi na opinie, które są deklaracjami. Interesuje nas realizacja w praktyce tych deklaracji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#JózefWojtala">Działalność NIK trudno przecenić. Materiały NIK przedkładane naszej Komisji są opracowywane szeroko i wyczerpująco, dlatego są bardzo przydatne w naszej pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#IrenaPasternak">Godne podkreślenia jest, że odczucia społeczne na temat działalności Najwyższej Izby Kontroli są pozytywne, co stwierdzam na podstawie spotkań z wyborcami. NIK, jak niewiele instytucji w kraju, ostała się w warunkach totalnej krytyki. Dobrze jest oceniana fachowość przedstawicieli NIK dokonujących kontroli. Pozytywna ocena społeczeństwa jest tym ważniejsza, że zawiodła nas całkowicie kontrola wewnętrzna. Uważam, że warto by NIK współpracowała ze społecznymi komitetami kontroli, działającymi przy terenowych radach narodowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#BernardKus">Społeczeństwo pozytywnie ocenią działania NIK, ale wyrażane są również i opinie, że występują pewne uwarunkowania w jej pracy. Dlatego pytam: jakie znaczenie w działalności Najwyższej Izby Kontroli mają tzw. układy i czy to prawda, że ją paraliżują?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#StanisławPawłowski">Nie spotkałem przypadku, aby ustalenia kontrolne zostały schowane pod sukno, a ich wyniki nie opublikowane. Zdajemy sobie sprawę, że częstokroć trzeba przełamywać tzw. układy i mimo tego podawać do wiadomości publicznej wyniki kontroli. Zawsze na narady pokontrolne zapraszamy nie tylko bezpośrednio zainteresowanych, ale także organizacje społeczne oraz partyjne.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#StanisławPawłowski">Problemy ochrany środowiska nie leżą w kompetencji kierowanego przeze mnie Zespołu. Przekażę ten problem właściwemu Zespołowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#JerzyJóźwiak">Działalność współpracującego z Komisją Zespołu NIK spotkała się z wysoką oceną. Nie oznacza to, że współpraca ta nie mogłaby być lepsza. Zarówno przedstawiciele NIK, jak i posłowie zgłosili wiele interesujących wniosków. Należy do nich zaliczyć propozycję podjęcia przez NIK kontroli realizacji dezyderatów i opinii poselskich. Materiały nadsyłane przez Izbę mogłyby być także z większym pożytkiem wykorzystywane w naszych pracach.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#JerzyJóźwiak">Ustalamy plany roczne, które następnie staramy się realizować. Wydarzenia jednak biegną bardzo szybko i częstokroć stwarzają nowe sytuacje, które trudno było przewidzieć przy konstrukcji planu. Rodzi się więc konieczność podejmowania nowych tematów. Jednym z nich jest funkcjonowanie handlu w wolne soboty i niedziele. Dlatego też powinniśmy być przygotowani do podejmowania tematów bieżących wynikających z aktualnej sytuacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#Sprawozdawca">Komisją upoważniła prezydium do opracowania opinii w oparciu o przebieg posiedzenia i dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#Sprawozdawca">W kolejnym punkcie porządku dziennego Komisja rozpatrzyła projekt opinii w sprawie propozycji resortu dotyczącej reglamentacji mięsa i jego przetworów. Komisja stanęła na stanowisku niezmniejszania istniejących norm, bowiem mogłoby to wywołać poważne negatywne skutki społeczne.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#Sprawozdawca">Komisja postanowiła też opracować dezyderaty w sprawie dyscypliny dostaw, zmiany struktury produkcji w przemysłach, zaopatrzenia w proszki, przeznaczenia środków z Pewexu, zasad rozdziału masy towarowej, zaopatrzenia mleczarstwa w konwie do mleka oraz części zamienne, jak też opinię w sprawie współpracy handlu z przemysłem.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>