text_structure.xml
40.5 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml" />
<TEI>
<xi:include href="header.xml" />
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Dnia 7 czerwca 1979 r. Komisja Nauki i Postępu Technicznego obradująca pod przewodnictwem posła Jerzego Nawrockiego (PZPR) rozpatrzyła: rządowe sprawozdanie z wykonania Narodowego Planu Społeczno- Gospodarczego w 1978 r. w zakresie nauki, szkolnictwa wyższego i postępu technicznego oraz budżetu państwa w części dotyczącej Ministerstwa Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, Polskiej Akademii Nauk, Urzędu Patentowego PRL oraz Polskiego Komitetu Normalizacji i Miar W posiedzeniu udział wzięli przedstawiciele Ministerstwa Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki z ministrem Januszem Górskim, Polskiej Akademii Nauk z sekretarzem naukowym Janem Kaczmarkiem, Urzędu Patentowego PRL z prezesem Jackiem Szomańskim oraz Polskiego Komitetu Normalizacji i Miar z prezesem Franciszkiem Szlachcicem, a ponadto Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, Ministerstwa Finansów i Najwyższej Izby Kontroli.</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Podstawą dyskusji były materiały resortowe i koreferaty poselskie.</u>
<u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Z informacji Ministerstwa Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki wynika, że w roku ubiegłym w zakresie kształcenia studentów skoncentrowano wysiłki nad podniesieniem jakości i poziomu nauczania poprzez doskonalenie treści programowych i form organizacyjnych procesu dydaktyczno-wychowawczego. Temu celowi służyły m.in. studia przemienne oraz wykorzystywanie dla celów dydaktycznych w coraz szerszym zakresie nowoczesnej bazy produkcyjnej przemysłu i rolnictwa. Osiągnięto dalszą poprawę w przygotowaniu kadry nauczycieli akademickich do realizacji stojących przed nią zadań, w szczególności młodej kadry naukowej.</u>
<u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Dokonano zmiany struktury przyjęć na studia zapewniającą odpowiednią liczbę rekrutowanych na poszczególne kierunki i specjalności bardziej zgodną z zapotrzebowaniem gospodarki i kultury narodowej na specjalistów z wyższym wykształceniem.</u>
<u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Osiągnięto postęp w dziedzinie racjonalizacji zatrudnienia i wykorzystania kadr w szkołach wyższych. W strukturze zatrudnienia szkół wyższych w stosunku do 1977 r., udział pracowników grupy administracyjno-ekonomicznej i obsługowej uległ dalszemu zmniejszeniu - o 0,4% na rzecz pracowników działalności podstawowej. Nastąpił dalszy rozwój i intensyfikacja działalności naukowo-badawczej szkół wyższych, w tym poważna aktywizacja udziału tych szkół w realizacji rządowych programów badawczo-rozwojowych i problemów węzłowych.</u>
<u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">Liczba studentów ogółem w kraju na studiach dziennych i dla pracujących (wieczorowych i zaocznych) łącznie z obcokrajowcami ukształtowała się na poziomie 474,4 tys. osób. W stosunku do 1977 r. była więc o 6,0 tys. (o 1,2%) mniejsza. Jej spadek wynika ze zmniejszającej się stopniowo począwszy od 1976 r. rekrutacji na studia. W roku 1978 ukończyło studia wyższe dzienne i dla pracujących ogółem ok. 74,1 tys. osób (w 1977 r. - 69,5 tys.). Szczególny wzrost ilości absolwentów odnotowały wyższe szkoły techniczne i akademie rolnicze, gdzie wskaźniki w stosunku do roku poprzedniego zwiększyły się odpowiednio o 3,2 tys. i 1,9 tys. osób.</u>
<u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">Liczba osób na studiach podyplomowych wynosiła w skali ogólnokrajowej 11,8 tys. , czyli o 0,1 tys. więcej niż w roku poprzednim. Wzrosła ona w wyższych szkołach pedagogicznych i uniwersytetach, odpowiednio o 52,3% i 8,3, zmniejszyła się w wyższych szkołach technicznych i akademiach rolniczych o 9,5% i 4,9% i utrzymała na poziomie poprzedniego roku w akademiach ekonomicznych.</u>
<u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">Liczba uczestników studiów doktoranckich (stacjonarnych i dla pracujących) ukształtowała się w roku 1978 w zasadzie na poziomie poprzedniego roku, tj. 4,5 tys. Wzrost wystąpił tylko w akademiach medycznych (o 20,1%) i placówkach PAN (o 3,8%).</u>
<u xml:id="u-1.8" who="#komentarz">Uzyskana na koniec 1978 r. liczba miejsc w domach studenckich była w skali kraju o 3,3% mniejsza. Jedną z przyczyn tego stanu rzeczy było niepełne wykonanie planu inwestycyjnego w zakresie budowy nowych domów studenckich. Liczba miejsc konsumpcyjnych w stołówkach studenckich wyniosła w skali ogólnokrajowej 33,6 tys. wobec planowanych 38,4 tys.</u>
<u xml:id="u-1.9" who="#komentarz">Liczba studentów studiów dziennych pobierających stypendia pieniężne zmniejszyła się w skali ogólnokrajowej ze 121,5 tys. w 1977 r. do 119,1 tys. w 1978 r. Dla rozszerzenia zasięgu pomocy stypendialnej z dniem 1 stycznia 1979 r. weszły w życie skorygowane przepisy stypendialne, zmieniające kryterium uprawniające do pobierania stypendium.</u>
<u xml:id="u-1.10" who="#komentarz">Wykonanie planu inwestycyjnego resortu nauki, szkolnictwa wyższego i techniki za 1978 r. w nakładach wyniosło 4.098,1 mln zł, co w stosunku do planu stanowi 88,0%, w tym nakłady na roboty budowlano-montażowe wykonano w wysokości 1.409,4 mln zł (87,2%).</u>
<u xml:id="u-1.11" who="#komentarz">W zakresie zadań kontynuowanych, plan nakładów na budownictwo ogółem został wykonany w 83,5%, a w robotach budowlano-montażowych w 89,7%. Plan nakładów na zadaniach nowo rozpoczynanych w nakładach ogółem wykonany został w 78,8%, a w robotach budowlano-montażowych 66,0%, Inwestorzy resortu napotykali w 1978 r. na duże trudności w lokowaniu w portfelach przedsiębiorstw budowlano-montażowych inwestycji nowo rozpoczynanych. W zakresie nakładów na zakupy gotowych dóbr inwestycyjnych plan wykonany został w 91,3%.</u>
<u xml:id="u-1.12" who="#komentarz">Jak wynika z przedstawionej informacji w wyniku działalności badawczo-rozwojowej i wdrożeniowej w 1978 r. wprowadzono do produkcji ok. 6.600 nowych i zmodernizowanych wyrobów oraz nowoczesnych procesów technologicznych (wzrost o 11% w stosunku do 1977 r.), 187 wyrobów i procesów wdrożono na podstawie licencji. Większość tych realizacji oparta była o wyniki własnego zaplecza naukowo-technicznego. Rozszerzono zakres mechanizacji i automatyzacji procesów technologicznych i produkcyjnych.</u>
<u xml:id="u-1.13" who="#komentarz">Wartość eksportu osiągnięć naukowych i technicznych oraz usług technicznych wzrosła do 522,4 mln zł dew. tj. o 25%. Zakupiono 30 licencji z czego większość przypada na przemysł maszynowy (63%), przemysł chemiczny (10%), przemysł maszyn ciężkich i rolniczych (10%) oraz na budownictwo i przemysł materiałów budowlanych (10%). Wzrosły nakłady na prace naukowo-badawcze związane z udoskonaleniem i rozwojem produkcji postlicencyjnej.</u>
<u xml:id="u-1.14" who="#komentarz">W ramach rządowych programów badawczo-rozwojowych i problemów węzłowych wykonano 159 zadań realizując plan (w 85%), w tym w ramach problemów węzłowych 111 zadań (90% założeń planu), które zostały ukierunkowane głównie na zagadnienia racjonalizacji gospodarki materiałowej, wyżywienia i ochrony zdrowia, udoskonalenia technologicznego produkcji maszyn i urządzeń oraz narzędzi, rozwoju techniki i organizacji budownictwa oraz transportu i komunikacji.</u>
<u xml:id="u-1.15" who="#komentarz">W działalności badawczo-rozwojowej i wdrożeniowej zachodzi potrzeba wzmożenia na wszystkich szczeblach kontroli realizacji zadań. Dotyczy to zwłaszcza opóźnień i zahamowań. Analiza wykazała, że najczęstszymi ich przyczynami są opóźnienia ze strony kooperantów krajowych i zagranicznych oraz ograniczenia limitów.</u>
<u xml:id="u-1.16" who="#komentarz">Zachodzi potrzeba dokonania aktualizacji planów koordynacyjnych w kierunku silniejszego powiązania zadań badawczo-rozwojowych z zadaniami wdrożeniowymi oraz skoncentrowania sił i środków na zadaniach najpilniejszych. Usprawnienia wymaga koordynacja współpracy naukowej i technicznej z zagranicą, prowadzonej przez ministerstwa i urzędy centralne w oparciu o program współpracy na lata 1979 - 1980 opracowany przez MNSzWiT.</u>
<u xml:id="u-1.17" who="#komentarz">Uchwały XII Plenum KC PZPR „O dalsze umacnianie roli nauki w społeczno-gospodarczym rozwoju kraju” wywarły zdecydowanie pozytywny wpływ na środowisko naukowe i techniczne. Przyczyniły się do aktywizacji postaw i działań, spowodowały skupienie uwagi na najistotniejszych zagadnieniach. Odnosi się to do ukierunkowania i przyspieszenia prac naukowo-badawczych i rozwojowych na rozwiązywanie najważniejszych problemów rozwoju społeczno-gospodarczego, wdrażania do praktyki osiągnięć nauki i techniki, szeroko pojętej efektywności gospodarowania, działań na rzecz promocji eksportu i racjonalizacji importu. Znalazło to wyraz np. we wstępnych wynikach realizacji zadań wdrożeniowych planu w 1978 r., które mimo licznych trudności i zahamowań zostały wykonane w nieco wyższym stopniu (83,3%). niż w latach poprzednich (1976 - 81,5%, 1977 - 83,2%).</u>
<u xml:id="u-1.18" who="#komentarz">W odniesieniu do 1/4 zadań znacznie przekroczono założone w planie wskaźniki ilościowe.</u>
<u xml:id="u-1.19" who="#komentarz">Uchwały XII Plenum zapoczątkowały podjęcie szeregu prac służących oszczędności materiałów, energii i surowców, racjonalizacji importu oraz zwiększenia eksportu, poprawie jakości wyrobów. Wprowadzono kryteria jakościowe i efektywnościowe we wszystkich przejawach działalności w placówkach naukowo-badawczych i rozwojowych, w jednostkach wdrożeniowych, w kształceniu i ocenie kadr.</u>
<u xml:id="u-1.20" who="#komentarz">Zadania nauki i techniki są jednakże realizowane w znacznie trudniejszych warunkach, na które składają się m.in, ograniczenia środków finansowych i dewizowych. Niezbędne jest zdynamizowanie działalności wdrożeniowej, a także upowszechnianie postępu technicznego, ponieważ sprawy te stanowią ciągle słabe ogniwo cyklu nauka-technika-produkcja.</u>
<u xml:id="u-1.21" who="#komentarz">Koreferat wygłosił poseł Andrzej Zydek (ZSL): Ministerstwo Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki realizowało cele określone przez uchwały Partii i Rządu PRL w warunkach manewru społeczno-gospodarczego i doskonalenia pracy szkolnictwa wyższego dla potrzeb gospodarki narodowej. W roku 1978 nastąpiły dalsze zmiany struktury przyjęć zgodnie z potrzebami gospodarki i kultury. W związku ze zmniejszeniem liczebności roczników młodzieży nastąpiło pewne ograniczenie limitów przyjęć. Należałoby jednak poddać analizie przyczyny zmniejszenia naboru w akademiach medycznych przy obecnym braku lekarzy w małych miastach i wiejskich ośrodkach zdrowia. Przy rekrutacji należałoby zwracać uwagę nie tylko na wyniki egzaminu, ale również na przyszłą przydatność do zawodu. Zmniejszenie naboru na niektóre uczelnie należy wykorzystać dla poprawy warunków pracy uczelni. Zgodnie jednak ze słusznymi założeniami zwiększa się corocznie ilość studentów uczelni rolniczych. Pogarszają się zatem warunki pracy dla wykładowców i warunki studiów dla młodzieży.</u>
<u xml:id="u-1.22" who="#komentarz">Z zadowoleniem podkreślić należy wysiłek resortu w kierunku racjonalizacji zatrudnienia i wykorzystania kadr w szkołach wyższych.</u>
<u xml:id="u-1.23" who="#komentarz">Pozytywnie należy ocenić troskę o poprawę warunków socjalnych studenta. Niepokojącym zjawiskiem jest niski poziom inwestycji w resorcie oraz niski udział robót budowlano-montażowych w tych inwestycjach (34%) oraz niewykonany plan nakładów na ten cel.</u>
<u xml:id="u-1.24" who="#komentarz">Klinika Chirurgii Akademii Rolniczej we Wrocławiu budowana jest już 10 lat. Jest ona obiektem dydaktycznym ale przeprowadza również w bardzo ciężkich warunkach operacje chorych zwierząt hodowlanych oraz z ogrodów zoologicznych. Cały sprzęt i urządzenia zakupione z zagranicy od 8 lat nie mogą być zainstalowane.</u>
<u xml:id="u-1.25" who="#komentarz">Narodowy plan społeczno-gospodarczy przewidywał przeznaczenie 37 mld zł na finansowanie prac badawczych i rozwojowych. Plan wykonany został w 102%, wdrożono 6.600 nowych i zmodernizowanych wyrobów oraz nowoczesnych procesów technologicznych, w tym tylko 187 na podstawie licencji. Wpływy z eksportu bezpośredniego wyrobów licencyjnych w 1978 r. po raz pierwszy od szeregu lat przekroczyły wydatki związane z zakupem i Zagospodarowaniem licencji.</u>
<u xml:id="u-1.26" who="#komentarz">Polska uczestniczyła we współpracy naukowo-technicznej z krajami RWPG oraz z rozwiniętymi krajami kapitalistycznymi. Przykładem współpracy polsko-amerykańskiej jest fundusz im. Marii Skłodowskiej-Curie.</u>
<u xml:id="u-1.27" who="#komentarz">W 1978 r. do zastosowania w gospodarce przekazano 1.340 prac wykonanych w wyższych szkołach technicznych i 312 w akademiach rolniczych.</u>
<u xml:id="u-1.28" who="#komentarz">Nastąpiły jednak pewne opóźnienia, których przyczynami najczęściej są kooperanci krajowi oraz ograniczenia limitowe. Na 367 czynnych licencji zastosowane zostało 270. W 11 złożonych licencjach nie osiągnięto przewidywanego poziomu produkcji, a uruchomienie 65 jest opóźnione. Decyzja nr 104 Prezydium Rządu z 4.VIII.1978 r. zatwierdziła harmonogram realizacji uchwały XII Plenum KC PZPR o dalsze umacnianie roli nauki w społeczno-gospodarczym rozwoju kraju. Realizacja harmonogramu jest opóźniona. Nie wprowadzono do realizacji m.in. systemu obliczeń efektywności prac badawczo-rozwojowych i usuwania dysproporcji w rozmieszczeniu kadr.</u>
<u xml:id="u-1.29" who="#komentarz">Uwzględniając powyższe uwagi podkomisja wnosi o przyjęcie sprawozdania z wykonanych w 1978 r. przez MNSzWiT zadań.</u>
<u xml:id="u-1.30" who="#komentarz">Koreferat dotyczący wykonania planu w roku 1978 przez Urząd Patentowy PRL przedstawił poseł Edward Zgłobicki (SD):</u>
<u xml:id="u-1.31" who="#komentarz">W roku 1978 do Urzędu wpłynęło ogółem 8.814 zgłoszeń wynalazków krajowych i zagranicznych w tym 2.708 zgłoszeń o udzielenie patentu tymczasowego. Ilość zgłoszeń krajowych wzrosła o 5,8%, a udział zgłoszeń wynalazków zagranicznych zmalał o 2,8%. Wykorzystanie wynalazków w okresie do jednego roku od daty ich opatentowania przedstawia się następująco! 37,5% wynalazków zastosowanych, oraz 25% w badaniach i próbach.</u>
<u xml:id="u-1.32" who="#komentarz">W Narodowym Planie Społeczno-Gospodarczym zadania realizowane z uwzględnieniem projektów wynalazczych stanowiły 5,5% ogólnej ilości zadań planowych, Zmniejsza się procent wynalazków, co do których nie podjęto decyzji o ich zastosowaniu (1978 r. - 15%).</u>
<u xml:id="u-1.33" who="#komentarz">Na uwagę zasługuje inicjatywa Urzędu włączania do programu szkolenia w resortach i branżowych ośrodkach doskonalenia kadr zagadnień z zakresu wynalazczości i ochrony własności przemysłowej. W 1978 r. ilość rzeczników zatrudnionych w gospodarce narodowej wzrosła z 1428 w 1977 r. do 1.504 w końcu 1978 r. Opracowano założenia do programu zajęć z młodzieżą szkół średnich w zakresie uczestnictwa w działalności wynalazczej i racjonalizatorskiej. Podobne prace były prowadzone w stosunku do studentów szkół wyższych i młodej kadry naukowej. Zakończono przygotowania do wprowadzenia w 1979 r. 15-godzinnego wykładu dla studentów wydziału wzornictwa przemysłowego ASP w Warszawie. Z zadowoleniem odnotować należy zainteresowanie podnoszeniem kwalifikacji zawodowych rzeczników poprzez organizowanie studiów podyplomowych. W 1978 r. ukończyło je 130 osób. Ważnym zadaniem realizowanym przez Urząd Patentowy jest działalność na rzecz dalszego usprawniania systemu informacji patentowej w Polsce. W roku 1978 przystąpiono do opracowania koncepcji tego systemu w ramach SINTO.</u>
<u xml:id="u-1.34" who="#komentarz">Mimo odnotowanej w 1978 r. poprawy na odcinku organizacji informacji nadal w wyniku trudności lokalowych urzędu sprawa rozmieszczenia i dostępności zbiorów opisów patentowych stanowi istotny problem do rozwiązania. Istnieje też pilna potrzeba wymiany zużytych urządzeń poligraficznych.</u>
<u xml:id="u-1.35" who="#komentarz">Dochody Urzędu wyniosły 167.873 tys. zł, co stanowi 104,5% planu. Wydano 78, 5 mln zł (91% planu). O niewykorzystaniu planu wydatków zadecydowały oszczędności funduszu płac oraz wydatków na usługi materialne.</u>
<u xml:id="u-1.36" who="#komentarz">Wnoszę o przyjęcie sprawozdania z realizacji planu i budżetu przez Urząd Patentowy PRL w 1978 r.</u>
<u xml:id="u-1.37" who="#komentarz">Koreferat nt. wykonania planu i budżetu Polskiej Akademii Nauk w 1978 r. wygłosił poseł Dyzma Gałaj (ZSL):</u>
<u xml:id="u-1.38" who="#komentarz">Placówki naukowe Polskiej Akademii Nauk brały udział w realizacji 114 programów badawczych, w tym koordynowały 3 programy rządowe.</u>
<u xml:id="u-1.39" who="#komentarz">Wszystkie zadania ujęte w planie na rok 1978 zostały, poza małymi wyjątkami, wykonane. Czy nie był jednak zbyt duży udział placówek poza- panowskich w realizacji programów badań? Uczestniczyło w nich 13.638 osób, z których zaledwie połów ę stanowili pracownicy PAN.</u>
<u xml:id="u-1.40" who="#komentarz">Opracowania PAN stały się podstawą 124 zgłoszeń projektów wynalazczych w Urzędzie Patentowym. Mimo to wydaje się, że wyniki badań i ekspertyz mogłyby być wykorzystywane w znacznie większej, niż obecnie skali. Nie zależy to jednak wyłącznie od aktywności kierownictwa PAN. W 1978 r. wykonano w PAN 1572 ekspertyzy. Na szczególną uwagę zasługują ekspertyzy zespołowe komitetów naukowych PAN, a w szczególności Komitetu Badań i Prognoz „Polska 2000” .</u>
<u xml:id="u-1.41" who="#komentarz">Właściwą dokumentacją postępu w twórczości naukowej są publikacje naukowe. Plan wydawnictw naukowych PAN przewidywał wydanie 889 tytułów. Możliwości techniczne pozwoliły na wykonanie jedynie 727. Edycja czasopism przedstawia się nieco lepiej bo wykonano ją w 99% w tytułach i 94% w arkuszach wydawniczych. W pozycjach tych dominuje Wydział I Nauk Społecznych, który wykonuje ok. 50% planu. Wydano 273 książki z czego 152 w obcych językach, Wyraźnie odczuwa się brak specjalistycznych oficyn wydawniczych.</u>
<u xml:id="u-1.42" who="#komentarz">Ze współpracy z zagranicą PAN słusznie koncentruje swą działalność na realizacji zadań wynikających z programu badań naukowych i z zobowiązań podjętych przez kraje socjalistyczne w ramach RWPG. Na szczególną uwagę zasługuje przeprowadzenie w ramach programu Interkosmos 11 eksperymentów podczas lotu M. Hermaszewskiego na statku „Sojuz 30”. Akademia i jej placówki podpisały także dalsze porozumienia o współpracy z instytutami naukowymi krajów kapitalistycznych. Liczba ich wzrosła do 54. Pozytywną rolę spełniają tu stacje PAN w Paryżu i Londynie. Do ważniejszych wydarzeń należy zaliczyć wyprawy antarktyczne do stacji im. M. Arctowskiego i A. Dobrowolskiego.</u>
<u xml:id="u-1.43" who="#komentarz">Znaczenie PAN potwierdza coraz częstszy wybór do władz międzynarodowych organizacji oraz powierzanie PAN organizacji międzynarodowych zjazdów w Polsce. Udział uczonych polskich w międzynarodowych imprezach naukowych z każdym rokiem wzrasta. Należy jednak zaznaczyć, że 75% wyjazdów odbywa się na koszt strony zagranicznej, co świadczy o wzroście prestiżu naszej nauki. Ogranicza to jednak możliwość udziału osób, które ze względu na naszą politykę kadrową powinny w tych imprezach brać udział.</u>
<u xml:id="u-1.44" who="#komentarz">Środki dewizowe PAN są dotkliwie ograniczone, a ich wartość realna maleje na skutek inflacji. PAN podejmuję próby zwiększenia wymiany bezdewizowej. Czynione ą starania o wyrównanie ustalonych w różnych porozumieniach stawek finansowych do poziomu aktualnych kosztów utrzymania za granicą. Należy dodać, że w Polsce przebywało znacznie więcej pracowników naukowych z innych krajów niż Polaków wyjeżdżało za granicę w celach naukowych.</u>
<u xml:id="u-1.45" who="#komentarz">W 1978 r. miał miejsce w PAN umiarkowany przyrost zatrudnienia - 264 osoby w stosunku do 1977 r. Jest to przyrost wolniejszy niż w innych placówkach naukowych. Należy jednak podkreślić przyrost zatrudnienia pracowników naukowych przy równoczesnym ubytku pracowników jednostek pozanaukowych, m.in. na skutek likwidacji zakładu remontowo-budowlanego w Kazuniu.</u>
<u xml:id="u-1.46" who="#komentarz">Przeciętny wiek osób powoływanych na stanowiska docenta wynosi ok. 45 lat a uzyskujących stopień doktora 34 lata. Jest to wiek dosyć wysoki mimo że formy kształcenia kadry w PAN wydają się być właściwe. W gospodarce kadrami długotrwałe ograniczenia rozwoju etatowego wywołało różnorodne negatywne skutki. Należą do nich: systematyczne pogarszanie się struktury zatrudnienia pod względem kwalifikacji wyrażające się zwiększającym udziale w zatrudnieniu osób o najwyższych kwalifikacjach. Ograniczona jest też możliwość angażowania do pracy autentycznych talentów.</u>
<u xml:id="u-1.47" who="#komentarz">Wydatki budżetowe PAN wyniosły 3 mld 462 mln zł. Na sfinansowanie programu badawczego wydano 75,3% tej kwoty. Z budżetu PAN finansowana była w 1978 r. działalność 105 komitetów naukowych, a także dotowane były 67 towarzystwa naukowe. Plan inwestycyjny wyniósł ogółem 5 mld zł; w tym plan zakupu 273 mln zł, a budownictwa 188 mln zł. Poza planem zostały zrealizowane inwestycje związane z wyprawami polarnymi, w wysokości 105 mln zł. Zwraca uwagę niewykonanie planu budownictwa (71%) , Jest to zjawisko trwałe i towarzyszy PAN od początku jej istnienia, co dowodzi, że planowanie tej części budżetu staje się fikcją. Wykonanie planu 5-letniego w czerwcu 1978 r. było zaawansowane zaledwie w 14%.</u>
<u xml:id="u-1.48" who="#komentarz">Proponuję przyjąć sprawozdanie z wykonania planu i budżetu w 1978 r. oceniając działalność PAN pozytywnie.</u>
<u xml:id="u-1.49" who="#komentarz">Uwagi do sprawozdania o wykonaniu planu i budżetu Polskiego Komitetu Normalizacji i Miar w 1978 r. przedstawił poseł Wacław Czyżewski (ZSL): Działalność PKNiM koncentrowała się na zagadnieniach poprawy efektywności gospodarowania, przede wszystkim w. zakresie poprawy jakości wyrobów oraz normalizacji i metrologii. Sprawy te i zadania zostały po raz pierwszy ujęte w odrębnym rozdziale uchwały Rady Ministrów o NPSG na 1978 rok. Jest to wyrazem dążenia władz politycznych i rządowych do kompleksowego ujmowania działań i uwarunkowań Zmierzających do osiągnięcia wydatnej poprawy jakości wyrobów i usług.</u>
<u xml:id="u-1.50" who="#komentarz">Prace Komitetu dotyczyły weryfikacji i doskonalenia wymagań jakościowych w szczególnie ważnych dla gospodarki narodowej dziedzinach produkcji przemysłowej oraz wyrobów przeznaczonych na rynek krajowy i na eksport. W zakresie metrologii kontynuowano prace służące powszechnemu wprowadzeniu jednostek międzynarodowego układu SI do opracowanych i nowelizowanych norm. Pogłębiająca się i coraz ściślejsza współpraca Komitetu z Komisją Planowania, Najwyższą Izbą Kontroli, Ministerstwem Sprawiedliwości i komisjami sejmowymi miała zasadniczy wpływ na szczegółowe omówienie i nadanie ostatecznego kształtu sejmowej ustawie o jakości wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych.</u>
<u xml:id="u-1.51" who="#komentarz">W zakresie współpracy międzynarodowej, do norm krajowych wdrożono 487 międzynarodowych dokumentów normalizacyjnych.</u>
<u xml:id="u-1.52" who="#komentarz">Zastrzeżenia budzi słabo rozbudowana baza laboratoryjna w wielu resortach, co utrudnia właściwe korelacje między normalizacją i techniką kontrolno-pomiarową a podnoszeniem jakości produkcji. Komitet przeprowadził kompleksową kontrolę działań na rzecz poprawy jakości w 35 zakładach sześciu resortów. Kontrole generalnie potwierdziły małą skuteczność oddziaływania systemu ekonomiczno-finansowego na jakość produkcji, zarówno z punktu widzenia stosowania zachęt za wyższą jakość, jak i sankcji za jakość zaniżoną. W związku z tym opracowano projekt modyfikacji uchwały nr 206 pod kątem powiązania jakości wykonywanej pracy z wysokością otrzymywanego wynagrodzenia, a ponoszone koszty z wynikami finansowymi.</u>
<u xml:id="u-1.53" who="#komentarz">W 1978 r. do kwalifikacji przyjęto 27.289 wyrobów, z czego znak „Q” uzyskało 1.078 wyrobów, a znak „1” - 15.865 wyrobów. Wartość sprzedaży wyrobów oznaczonych państwowymi znakami jakości „Q” i „1” w porównaniu do 1977 r. wzrosła o 25,7%. Największy wzrost wyrobów oznaczonych znakami wyższej jakości uzyskano w resortach: przemysłu maszyn ciężkich i rolniczych, budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych, przemysłu lekkiego i przemysłu maszynowego. W dziale wyrobów oznaczonych znakiem „Q” największy udział miały wyroby ze szkła i ceramiki, narzędzia rzemieślnicze i sprzęt elektro-instalacyjny.</u>
<u xml:id="u-1.54" who="#komentarz">W ramach prac kontrolno-analitycznych zrealizowano 61 zadań dotyczących oceny poziomu jakości produkcji przeprowadzając kontrole stosowania ok. 1000 norm w 475 zakładach. W 204 kontrolowanych przedsiębiorstwach ujawniono 449 przypadków nieprzestrzegania norm, tak w wyrobach finalnych, jak i w gospodarce materiałowej.</u>
<u xml:id="u-1.55" who="#komentarz">Działalność zakładów metrologicznych, urzędów miar i urzędów probierczych PKNiM koncentrowała się na zadaniach dotyczących problematyki unifikacji miar w kraju w powiązaniu z międzynarodowym systemem miar oraz przedsięwzięciach zmierzających do zwiększenia skuteczności oddziaływania na poprawę jakości wyrobów. Przeprowadzono ogółem ponad 79 tys. kontroli przestrzegania przepisów o miarach i narzędziach pomiarowych. W wielu przypadkach stwierdzono naruszenia przepisów.</u>
<u xml:id="u-1.56" who="#komentarz">Rozszerzono znacznie współpracę w ramach RWPG i Międzynarodowego Biura Miar oraz Międzynarodowej Organizacji Metrologii Prawnej. Kontynuowane były prace przy realizacji programu zautomatyzowanego systemu informacji normalizacyjnej i metrologicznej.</u>
<u xml:id="u-1.57" who="#komentarz">(Dyskusja.)</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#JózefWięckowski">Z przedstawionych przez resort materiałów wynika, że nie nastąpiły większe zmiany w strukturze kadry naukowej w grupie profesorów i docentów. Jak się wydaje, nadal maleje ilość docentów, co jest zjawiskiem niekorzystnym.</u>
<u xml:id="u-2.1" who="#JózefWięckowski">Należy uznać za słuszną koncepcję szerokiego wykorzystania bazy nowoczesnych zakładów i przemysłowego zaplecza naukowo-badawczego dla prowadzenia części zajęć dydaktyczno-wychowawczych szkół technicznych. Nie może jednak być to zasadą generalną, ponieważ zarówno zakłady przemysłowe jak i szkoły wyższe pracują w różnych warunkach i nie zawsze możliwe jest połączenie kształcenia studentów z bieżącą działalnością przemysłową.</u>
<u xml:id="u-2.2" who="#JózefWięckowski">Zamierzenia w zakresie wzmocnienia doświadczalnej bazy badawczo-rozwojowej są bardzo ważne. Słusznie zwraca się uwagę na niepokojące zjawisko zmniejszania się zatrudnienia w zapleczu doświadczalnym placówek naukowych oraz w zapleczu rozwojowym przemysłu. Konieczne jest podjęcie energicznych przeciwdziałać uszczuplaniu kadr bazy doświadczalnej.</u>
<u xml:id="u-2.3" who="#JózefWięckowski">Z wniosków zawartych w materiałach wynika, że utrzymują się nadal te same niedomagania i trudności, jakie przedstawiano przy omawianiu wykonania planu roku poprzedniego. Dotyczy to zwłaszcza trudności w planach i działaniach koordynacyjnych oraz inwestycyjnych.</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#JerzyBukowski">Nie dysponujemy materiałami NIK, chociaż wiadomo, że przeprowadzano kontrole i badania niektórych placówek naukowo-badawczych, a także niektórych problemów np. z dziedziny informatyki. Pokontrolne informacje zbiorcze o zasięgu resortowym i międzyresortowym pomagają w ocenie funkcjonowania aparatu administracyjnego kierującego działem nauki.</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#RyszardJanuszBender">Utrzymują się niekorzystne dysproporcje między liczbą pracowników naukowych, a liczbą personelu pomocniczego i technicznego. Jest on za mały i niedostatecznie wykwalifikowany. Pracownicy naukowi zbyt wiele energii poświęcają na sporządzanie sprawozdań i czynności administracyjne.</u>
<u xml:id="u-4.1" who="#RyszardJanuszBender">Podkreślić należy zadowalające wyniki jakie uzyskał UP PRL mimo poważnych trudności lokalowych i braków w wyposażeniu.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#JanJanowski">Budżet MNSzWiT na rok 1978 był tylko o 2% wyższy od planu i wykonania roku 1977. Jeśli weźmie się pod uwagę wzrost cen zaopatrzeniowych i inne czynniki ocenić trzeba, że zadania wykonano dzięki podniesieniu dyscypliny finansowej w resorcie. Trzeba podkreślić, że powiększanie zasobów materialnych szkolnictwa wyższego pociąga za sobą konieczność wzrostu nakładów na jego utrzymanie i eksploatację.</u>
<u xml:id="u-5.1" who="#JanJanowski">Niepokojące jest opóźnianie remontów szkół wyższych, z których znaczna część mieści się w budynkach zabytkowych, wymagających starannej konserwacji. Nakłady na remonty pozostają w tej samej wysokości, co w 1976 r. Czy nie należałoby powołać własnych biur projektowo-wykonawczych, aby lepiej wykorzystać środki na prace modernizacyjne i remontowe w całym sektorze nauki?</u>
<u xml:id="u-5.2" who="#JanJanowski">Polityka w zakresie rekrutacji na studia wyższe wzbudza wiele krytycznych uwag. Utrzymanie pewnego poziomu naboru do szkół wyższych jest podyktowane potrzebą rozwoju społeczno-gospodarczego kraju i koniecznością stałego podnoszenia wiedzy i kultury. Powszechny dostęp do szkolnictwa wyższego stanowi jedną z największych zdobyczy 35-lecia. Zmniejszanie naboru może spowodować niekorzystne zjawiska w rozwoju naukowym i kulturalnym kraju.</u>
<u xml:id="u-5.3" who="#JanJanowski">Następuję wzrost nominacji profesorskich przy jednoczesnym spadku habilitacji. Jest to zjawisko niekorzystne z uwagi na starzenie się kadry naukowej o najwyższych kwalifikacjach. Otwieranie i przeprowadzanie przewodów habilitacyjnych hamują nadmierne zbiurokratyzowane wymogi i liczenie się przede wszystkim z wynikami ilościowymi. Wymaga usprawnienia system recenzowania prac habilitacyjnych. Konieczne jest doprowadzanie do konfrontacji opinii recenzentów w przypadku rozbieżności ocen.</u>
<u xml:id="u-5.4" who="#JanJanowski">Sytuacja w zakresie realizacji planu inwestycyjnego szkolnictwa wyższego i całego działu nauki jest gorsza niż w poprzednich dwóch latach. Kubatura pomieszczeń dydaktycznych wzrosła wprawdzie o 4% ale jest to postęp ciągle niedostateczny. Sytuację powinny poprawić dodatkowe nakłady uzyskane przez resort.</u>
<u xml:id="u-5.5" who="#JanJanowski">W naszej opinii powinniśmy wyraźnie zaznaczyć, że Komisja ponownie formułuje te same wnioski w nadziei, że będą one starannie rozpatrzone i zrealizowane.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#JanKaczmarek">Z uwagi na specyficzny charakter działalności instytutów i placówek PAN zrozumiałe jest, że w dziedzinie nowych uruchomień i tworzenia urządzeń prototypowych udział pracowników z poza Akademii przekracza 50%, przy realizacji tych przedsięwzięć. Opracowanie dokumentacji konstrukcyjnej i technologicznej jest bowiem pracochłonne i wymaga udziału licznych kooperantów. Natomiast w badaniach podstawowych i publikacjach naukowych udział pracowników PAN jest zdecydowanie przeważający.</u>
<u xml:id="u-6.1" who="#JanKaczmarek">Zwrócić należy uwagę na właściwe pojmowanie wykorzystania wyników badań dla celów praktyki gospodarczej i społecznej, jak również funkcje oddziaływania na decydentów poprzez formułowanie ekspertyz, diagnoz i opinii, a także na specjalistów poprzez dokształcanie w niektórych kierunkach. Coraz więcej uczonych bierze osobisty udział we wdrożeniach wyników badań naukowych do praktyki gospodarczej i przemysłowej. W roku ubiegłym uzyskano w tym zakresie cenny dorobek. Dotyczy to np. autorskiego uczestnictwa pracowników Instytutu Katalizy w przygotowaniu i wdrożeniu nowej technologii i środków technicznych w przechowalnictwie owoców i miękkich jarzyn. W Instytucie Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej opracowano nową wersję czytnika automatycznego, który spełnia ważną rolę w informatyce i medycynie. Przedsięwzięcie to wdrażane jest do produkcji we wrocławskim Elwro. Instytut Fizyki Molekularnej opracował elementy do konstrukcji półprzewodnikowych dla zakładów „Tonsil”, a pracownicy instytutu bezpośrednio uczestniczyli w zastosowaniu wyników badań i urządzeń prototypowych. Polska Akademia Nauk reprezentuje stanowisko, że obowiązkiem uczonego jest nie tylko tworzenie nauki i przekazywanie jej wyników, ale także uczestnictwo w praktycznym stosowaniu wyników badań i nowych odkryć, angażowanie się w tworzenie innowacji przemysłowych i gospodarczych. Oczywiście badania naukowe stwarzają także wartości samoistne, o czym nie należy zapominać.</u>
<u xml:id="u-6.2" who="#JanKaczmarek">Najtrudniejszymi problemami pozostają nadal: realizacja planów inwestycyjnych, powiększanie i udoskonalanie aparatury naukowo-badawczej oraz rozwój wydawnictw naukowych. W tych sprawach podejmuje się wiele działań interwencyjnych. Wspomaga je powołany przez Prezesa Rady Ministrów zespół DS. nauki, który ostatnio dokonał oceny stanu inwestycji w całym dziale nauki. Utrzymują się nadal trudności w uzupełnianiu i odnawianiu aparatury naukowo-badawczej. Przygotowano program usprawnienia działalności wydawniczej, przewidujący m.in. stworzenie materialnych zachęt dla drukarni wydawnictw naukowych.</u>
<u xml:id="u-6.3" who="#JanKaczmarek">Minister nauki, szkolnictwa wyższego i techniki Janusz Górski: Rok 1978 był korzystny z punktu widzenia dalszego rozwoju szkolnictwa wyższego badań oraz zastosowań techniki w gospodarce. Odbyło się XII Plenum KC PZPR, które wywołało znaczne emocjonalne zaangażowanie się pracowników nauki i szkolnictwa wyższego w przygotowanie jego tez, a następnie aktywne uczestnictwo w ramach realizacji uchwał.</u>
<u xml:id="u-6.4" who="#JanKaczmarek">W 1978 r. podjęto więcej niż w latach poprzednich zadań badawczych i rozwojowych, a ponadto prace te odbywały się w trudniejszych warunkach kooperacyjnych i zaopatrzeniowych. Dowodem znacznego postępu jest wdrożenie do produkcji 6.600 wyrobów oraz szybkie tempo modernizacji produkcji. Na uwagę zasługuje fakt, że wzrasta udział nowych wyrobów opartych o technologię krajową. Nastąpił rozwój eksportu usług i myśli technicznych. Uzyskano lepsze ukierunkowanie prac naukowo-badawczych, ale występowały również wynaturzenia w postaci doczepiania do tematów podstawowych zadań i prac niekoniecznie potrzebnych dla osiągnięcia zamierzonego celu.</u>
<u xml:id="u-6.5" who="#JanKaczmarek">Sprawa wdrożeń pozostaje ciągle trudnym problemem. Uzyskanie poprawy w tym zakresie wymaga wprowadzenia odpowiednich zmian systemowych, aby w sposób skuteczniejszy działał mechanizm stosowania postępu naukowo-technicznego w gospodarce. W resorcie pracuje się nad nową koncepcją zintensyfikowania wdrożeń innowacji. Nie są to łatwe do rozwiązania sprawy. Wymaga to zmiany systemu cen, bodźców, wydłużenia horyzontu działania przedsiębiorstw.</u>
<u xml:id="u-6.6" who="#JanKaczmarek">Zaplecze naukowo-badawcze nie jest jeszcze dostatecznie wyposażone w aparaturę. Występują tu dodatkowe kłopoty z powodu ograniczeń dewizowych. Zamierza się rozwinąć produkcję krajowej aparatury naukowej. Są szanse, aby w ciągu 10 lat rozwinąć ten wysokorentowny przemysł aparaturowy. W zakładach wdrożeniowych pozostających w gestii resortów występują trudności w zapewnieniu obsady etatowej i środków, preferuje się bowiem bieżącą produkcję. Resort nauki zamierza przeciwdziałać tym tendencjom i zjawiskom i skłonić resorty do zachowania tej części zaplecza, ponieważ decyduje ono o realizacji postępu technicznego w gospodarce.</u>
<u xml:id="u-6.7" who="#JanKaczmarek">W szkolnictwie wyższym nastąpił postęp jakościowy. Zaspokaja ono potrzeby gospodarki dostarczając rocznie ok. 80 tys. absolwentów. Wprowadzono nowe rozwiązania w dziedzinie kształcenia np. studia przemienne, które oceniane są bardzo pozytywnie. Następuje wzmocnienie bazy materialnej uczelni. Jest to za mało w stosunku do potrzeb, ale proporcjonalnie do możliwości. Tempo powiększania powierzchni dydaktycznych jest jeszcze zbyt słabe.</u>
<u xml:id="u-6.8" who="#JanKaczmarek">Centra przemysłowo-naukowe są eksperymentalną formą powiązania wybranych uczelni z praktyką gospodarczą. Umożliwia to zbliżenie jednostek uczelnianych do prac przemysłowego zaplecza technicznego. Chcemy utworzyć na razie 5–6 takich centrów, wykorzystując zainteresowanie i zaangażowanie resortów i sprawdzić skuteczność tej formy. Najwięcej ofert ich powoływania resort otrzymuje z przemysłu maszynowego.</u>
<u xml:id="u-6.9" who="#JanKaczmarek">Rozmiary rekrutacji na studia są dostosowane do aktualnych potrzeb i możliwości. Stopień skolaryzacji na poziomie wyższym nie spada, a rośnie. Co 6 młody człowiek może zdobyć wyższe wykształcenie. Według prognoz zagranicznych racjonalny stopień skolaryzacji na poziomie wyższym nie powinien przekraczać 20%. Ograniczenie naboru na studia wyższe w Warszawie czy Krakowie przy preferencjach małych ośrodków podyktowane jest potrzebą zapewnienia odpowiedniej polityki zatrudnienia i rozmieszczenia kadr.</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#JacekSzomański">Niski wskaźnik sprzedaży licencji krajowych spowodowany jest pewną ogólną tendencją w świecie. Nikt nie chce dziś kupować samego pomysłu bez technologii i odpowiednich urządzeń. Nasz handel nie jest jeszcze przygotowany do akwizycji myśli technicznej i prezentacji jej praktycznych zastosowań. Sprawę wdrażania wynalazków należy w sposób ściślejszy wiązać ze sprawą upowszechniania ich zastosowań w gospodarce. Ilość zgłoszeń patentowych stale wzrasta, a ok. 72% ma charakter nowości.</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#JanKuczma">W 1978 r. nastąpiła znaczna poprawa w zakresie jakości wyrobów. Powiększyła się ilość wyrobów oznaczonych znakami „Q” i „1”, zmniejszyły się wyraźnie zwroty towarów reklamowanych z zagranicy. Zarejestrowano natomiast poważny wzrost reklamacji wyrobów licencyjnych. Wskaźnik ogólny reklamacji wynosi 1,5%, natomiast wyrobów licencyjnych jest dwukrotnie większy i sięga 3,2%. Nasza metodyka rozliczania licencjodawców dotyczy rozliczeń z osiągania zdolności produkcyjnych, ale nie z osiągania parametrów, które powinna dać realizacja danej licencji.</u>
<u xml:id="u-8.1" who="#JanKuczma">Największy udział wyrobów nowych i zmodernizowanych uzyskano w przemyśle włókienniczym, spożywczym i odzieżowym, mały stosunkowo w elektronicznym i elektrotechnicznym. Konieczne jest objęcie powszechnym obowiązkiem atestacji wszystkich nowych wyrobów. Muszą one uzyskiwać właściwe parametry jakościowe.</u>
<u xml:id="u-8.2" who="#JanKuczma">Komisja podjęła uchwałę o przyjęciu sprawozdania rządu z wykonania planu i budżetu państwa w 1978 r. w części dotyczącej Ministerstwa Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki.</u>
<u xml:id="u-8.3" who="#JanKuczma">Komisja postanowiła opracować opinię w oparciu o przebieg posiedzenia.</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>