text_structure.xml 18.8 KB

Edit Raw Blame History Permalink

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Dnia 1 kwietnia 1977 r. Komisja Nauki i Postępu Technicznego obradująca pod przewodnictwem posła Jerzego Nawrockiego/PZPR/, rozpatrzyła działalność zaplecza naukowo - badawczego w resortach przemysłu maszyn ciężkich i rolniczych, przemysłu maszynowego, hutnictwa oraz Polskiej Akademii Nauk.</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">W posiedzeniu udział wzięli przedstawiciele Ministerstwa Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki z wiceministrem Walerym Kujawskim, Ministerstwa Hutnictwa z wiceministrem Jerzym Woźniakiem, Ministerstwa Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych z wiceministrem Marianem Nawrotem, Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, Ministerstwa Przemysłu Maszynowego, Polskiej Akademii Nauk i Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Referat w imieniu podkomisji DS. instytutów naukowo-badawczych i wdrożeń przedstawił poseł Jerzy Buć (PZPR).</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Ocena działalności bazy badawczo-rozwojowej Ministerstwa Przemysłu Maszynowego, przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych oraz Hutnictwa została oparta na analizie dokonanej przez Ministerstwo Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki oraz na wynikach wizytacji poselskich wybranych ośrodków. Mimo że do opracowania opinii na temat wpływu działalności badawczo-rozwojowej na rozwój gospodarczy kraju wybrano tylko 4 resorty, fakt, że stanowią one podstawowy trzon potencjału gospodarczego kraju daje prawo do uogólnień.</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">O ilościowym i organizacyjnym rozwoju placówek naukowo-badawczych w latach 1971-1975 świadczy wzrost zatrudnienia o 12,3 proc. oraz wartości aparatury naukowo-badawczej o 86 proc. Poważnym osiągnięciem jest ukształtowanie się nowego typu placówek badawczych prowadzących prace w pełnych cyklach rozwodowych, integrujących działalność badawczą, projektową i doświadczalną, a czasami nawet produkcyjną. Ten typ placówek godny jest szerszego upowszechnienia, gdyż zapewnia dużą sprawność wdrażania osiągnięć nauki do praktyki przemysłowej.</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">Ogólny postęp koncentracji placówek naukowo-badawczych jest jednak za mały, a średnie zatrudnienie zbyt niskie. Wiele z nich jest słabo wyposażonych w aparaturę naukowo-badawczą oraz posiada zbyt szczupłą kadrę pracowników naukowych. Niewłaściwą tendencją jest tworzenie ośrodków badawczo-rozwojowych na bazie zaplecza zakładów produkcyjnych. Tak tworzone ośrodki pozbawiają zakłady produkcyjne zaplecza dla obsługi produkcji jej modernizacji. Nowe OBR-y powinny być tworzone drogą integracji i wzmacniania już istniejących placówek, co zapewni maksymalnie sprawne wdrażanie wyników prac badawczo-rozwojowych do produkcji.</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">Obok korzystnych tendencji integracyjnych obserwuje się także tendencje obniżające efekty pracy placówek naukowo-badawczych. Wiąże się to z faktem, że szereg nowych placówek badawczych ma niewiele wspólnego z nauką. Sytuacja ta w zestawieniu ogólnym wzrostem zatrudnienia w nauce budzi zaniepokojenie działaczy polityczno-gospodarczych i środowiska naukowego. Powołanie nowych placówek naukowo-badawczych musi zależeć od spełnienia warunków posiadania wystarczającego potencjału intelektualnego, potencjału badawczego oraz potencjału wdrożeniowego. Według tego kryterium należy zweryfikować powołane placówki, co może spowodować zmniejszenie ich liczby, lecz wzmocni istniejące pod względem kadrowym i wyposażenia w aparaturę naukowo-badawczą. Pozwoli to wykorzystać rezerwy tkwiące w nauce, sprawdzić kadry naukowe poprzez pracę i rzeczywiste osiągnięcia.</u>
          <u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">Kolejną sprawą budzącą niepokój jest zbyt wolny przyrost ilości aparatury na jednego pracownika naukowo-badawczego, mimo ogólnego wzrostu wartości instalowanej aparatury. Istniejący stan można poprawić przez wzrost rodzimej produkcji aparatury naukowo-badawczej oraz zakupy z importu dla tych placówek, które prowadzą tzw. badania post licencyjne. Proponuje się, aby jednostka rozwijająca licencję otrzymywała dewizy na import aparatury i urządzeń niezbędnych do tych badań.</u>
          <u xml:id="u-1.8" who="#komentarz">W materiałach informacyjnych resortów wyczerpująco przedstawiono działalność własnego zaplecza naukowo-badawczego, jednakże niedostatecznie potraktowano zagadnienia dotyczące powiązań biur projektów z placówkami naukowo-badawczymi. Jest to odbicie stanu faktycznego w tej dziedzinie, gdyż często projektowanie i konstruowanie odbywa się jakby obok badan a nie w powiązaniu z nimi. Niemniej jednak istnieją dobre przykłady takiego powiązania, np. w zakładach badawczo-projektowych miedzi „Cuprum”.</u>
          <u xml:id="u-1.9" who="#komentarz">Niezwykle ważnym jest podjęcie przez branżowe placówki badawczo-technologiczne Ministerstwa Przemysłu Maszynowego obligatoryjnego opiniowania technologicznej strony projektów inwestycyjnych. W wielu przypadkach zapobiegło to powstaniu inwestycji przestarzałych pod względem technologicznym i technicznym.</u>
          <u xml:id="u-1.10" who="#komentarz">W ubiegłym 5-leciu nastąpił wzrost nakładów na prace badawczo-rozwojowe, np. w Ministerstwie Przemysłu Maszynowego o 4 proc., w Ministerstwie Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych o 1,5 proc., a w Ministerstwie Hutnictwa o 0,9 proc. Ministerstwo Hutnictwa powinno zwiększyć te nakłady i równocześnie skoncentrować prace na unowocześnianiu wyrobów hutniczych.</u>
          <u xml:id="u-1.11" who="#komentarz">Ważnym czynnikiem dynamizującym rozwój produkcji są licencje. Jednakże stopień pozyskiwania ich przez poszczególne resorty jest bardzo różny, szczególnie niski w resorcie hutnictwa. Należy jednak pamiętać o tym, że przeszło 90 proc. wyrobów i technologii stosowanych w naszej gospodarce jest rodzimego pochodzenia. Świadczy to o dużych możliwościach naszej nauki i techniki oraz o ciągle zbyt małym udziale w wymianie międzynarodowej naszej myśli naukowo-technicznej. Zakup licencji powinien iść w parze ze zwiększaniem sprzedaży polskich licencji. W produkcji licencyjnej przemysł powinien wykorzystywać krajowe surowce i materiały, ograniczając zakupy kooperacyjne. Dlatego też jednostki naukowo-badawcze powinny być zobowiązane do zbadania krajowych możliwości zabezpieczenia odpowiednich surowców, materiałów i różnego rodzaju elementów. Opinia jednostki badawczej co do celowości i kierunku zakupów powinna być obowiązująca, W przypadku zrezygnowania z zakupu licencji z inicjatywy jednostki naukowo-badawczej, należy przekazać jej część zaoszczędzonych tą drogą środków dewizowych na uzupełnienie wyposażenia badawczego oraz wdrożenie rozwiązania krajowego.</u>
          <u xml:id="u-1.12" who="#komentarz">Osiągnięcia zaplecza badawczo-rozwojowego w dziedzinie poprawy jakości nie są należycie wykorzystywane w produkcji. Dlatego też integralną częścią dokumentacji projektowo-konstrukcyjnej powinny być dokumenty normatywno-techniczne, określające wymagania techniczno-użytkowe oraz metody badań i niezbędne specjalistyczne wyposażenie aparaturowe. Niezbędna jest także ścisła współpracy konstruktora z technologiem.</u>
          <u xml:id="u-1.13" who="#komentarz">W ostatnich latach znacznie wzrosła rola placówek Polskiej Akademii Nauk jako koordynatora problemów badań podstawowych oraz bezpośredniego ich realizatora. W latach 1976-1980 94 proc. placówek Akademii prowadzić będzie badania w zakresie problemów rządowych, węzłowych i międzyresortowych. Niezwykle ważną jest produkcja aparatury badawczej w placówkach PAN, która ma już osiągnięcia na skalę światową. Oczekuje się zwiększenia pomocy placówek PAN dla instytutów przemysłowych, szczególnie w zakresie badań podstawowych.</u>
          <u xml:id="u-1.14" who="#komentarz">Ogólnie rzecz biorąc, we wszystkich dziedzinach widać wyraźny postęp oraz prawidłowe programowanie kierunków działania. Zaplecze badawczo-rozwojowe znajduje się na etapie przechodzenia z ilości w jakość. Potwierdzają to wizytacje poselskie: we wszystkich odwiedzanych placówkach badawczych można zaobserwować duże zaangażowanie oparte na przemyślanym wyborze kierunków i metod działania.</u>
          <u xml:id="u-1.15" who="#komentarz">(Dyskusja.)</u>
          <u xml:id="u-1.16" who="#komentarz">Poseł Jerzy Wojciech Piskorz-Nałęcki (PZPR) wskazał na nierównomierne rozłożenie bazy naukowo-badawczej w przemyśle okrętowym. Trzy instytuty naukowo-badawcze przemysłu okrętowego zlokalizowane są w Gdańsku, podczas gdy w Szczecinie, w którym jest 30 proc. potencjału tego przemysłu, nie ma żadnego takiego instytutu. Prace badawcze podejmowane przez Instytut przy Politechnice Szczecińskiej mają zbyt mały związek z potrzebami przemysłu okrętowego.</u>
          <u xml:id="u-1.17" who="#komentarz">Poseł zwrócił uwagę na potrzebę szerszego wykorzystania bazy projektowo-konstrukcyjnej przemysłu okrętowego, podobnie, jak dzieje się to w Ośrodku Naukowo-Badawczym Zagłębia Miedziowego „Cuprum”. Ośrodki badawczo-rozwojowe należałoby odciążyć od prac administracyjnych. Wiele do zrobienia w tym zakresie mają resorty opiekujące się poszczególnymi ośrodkami.</u>
          <u xml:id="u-1.18" who="#komentarz">Dotychczasowy tryb wdrażania nowych technologii był zbyt powolny, np. w hutnictwie stal o podwyższonej wytrzymałości wdrażana była do produkcji przez 15 lat. Obecnie obserwuje się opóźnienia produkcji oszczędnych profili, coraz bardziej potrzebnych w różnych gałęziach produkcji.</u>
          <u xml:id="u-1.19" who="#komentarz">Poseł Józef Więckowski (bezp.) mówił o konieczności wdrażania do produkcji tej klasy i jakości produktu, która powstała w zakładzie doświadczalnym.</u>
          <u xml:id="u-1.20" who="#komentarz">Uczelniane instytuty naukowo-badawcze powinny stanowić zaplecze kadrowe dla przemysłu, który powinien wyposażać je w aparaturę do badań podstawowych. Ten mecenat przemysłu byłby korzystny dla obu stron.</u>
          <u xml:id="u-1.21" who="#komentarz">Poseł Stefan Poznański (PZPR) stwierdził, że pomoc przemysłu dla instytutów naukowo-badawczych jest przewidziana w odpowiednim rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów, które musi być właściwie realizowane.</u>
          <u xml:id="u-1.22" who="#komentarz">Poseł stwierdził, że ośrodki badawczo-rozwojowe należy objąć ściślejszą kontrolą jeśli chodzi o dobór kadr. Na ośrodki badawczo-rozwojowe przeznacza się wielkie fundusze i chodzi o to, aby zatrudniani w nich byli ludzie o rzeczywiście wysokich kwalifikacjach.</u>
          <u xml:id="u-1.23" who="#komentarz">Poseł Jan Janowski (SD) stwierdził, że zaplecze naukowo-badawcze wymaga specjalnie przygotowanych kadr dobrze kojarzących naukę z praktyką. Np. produkcję blach karoseryjnych na licencji japońskiej uruchomili specjalnie przeszkoleni młodzi inżynierowie. Zaplecze naukowo-badawcze instytutów przemysłowych nie może być miejscem dla ludzi nieprzydatnych w produkcji.</u>
          <u xml:id="u-1.24" who="#komentarz">Konieczne jest zwiększenie środków na zakup nowoczesnej aparatury dla instytutów i ośrodków badawczo-rozwojowych. Wiele z nich zawdzięcza tę aparaturę darom przemysłu, udział resortu nauki w zakupach tej aparatury wynosi zaledwie 1 proc. Poseł postulował nowoczesne i kompleksowe wyposażenie instytutów wiodących, które mogłyby okazywać pomoc innym jednostkom badawczym. Takie „laboratoria środowiskowe” nie tylko z szyldu, ale z rzeczywistego działania mogłyby znakomicie poprawić sytuację w zakresie bazy naukowo-technicznej.</u>
          <u xml:id="u-1.25" who="#komentarz">Poseł podkreślił konieczność codziennej współpracy naukowców, konstruktorów i pracowników produkcji, tak jak przy budowie Huty „Katowice”. Zgadzając się z zastrzeżeniami co do jakości niektórych produktów naszego hutnictwa, poseł wskazał jednocześnie na niezrozumiałą niechęć do korzystania z niektórych nowych produktów hutniczych, np. profili oszczędnościowych.</u>
          <u xml:id="u-1.26" who="#komentarz">Poseł Marian Mięsowicz (bezp.) zainteresował się, jak wygląda podział globalnej kwoty nakładów na naukę. Jakie nakłady przeznaczane są na instytuty przemysłowe i dział wdrożeniowy, jakie na placówki szkolnictwa wyższego i Polskiej Akademii Nauk.</u>
          <u xml:id="u-1.27" who="#komentarz">Poseł Jerzy Gralewicz (ZSL) zapytał o los urządzenia sterującego do kombajnów „Bizon” zapobiegającego utracie ziarna. Przemysł nie instaluje tego urządzenia i w rezultacie utrata ziarna sięga kilkunastu procent.</u>
          <u xml:id="u-1.28" who="#komentarz">Poseł Tadeusz Gąsiorek (PZPR) nawiązując do wypowiedzi poprzednika stwierdził, iż należałoby opłacać kombajnistę nie od ilości przejechanych hektarów, a od tonażu wykłóconego ziarna.</u>
          <u xml:id="u-1.29" who="#komentarz">Poseł postulował także opracowanie i wprowadzenie do praktyki nowszych metod badania zawartości tłuszczu w mleku.</u>
          <u xml:id="u-1.30" who="#komentarz">Poseł Jerzy Kubalewski (PZPR) interesował się pracami nad konstrukcją urządzeń do kombajnów lub innych maszyn rolniczych, zbierających kamienie z pól. Tego rodzaju urządzenia miały być wprowadzone w ubiegłym roku, ale nie znalazły się one na rynku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#WacławCzyżewski">Z wizytacji przeprowadzonej w instytutach naukowych Polskiej Akademii Nauk wynika, że placówki te odczuwają brak podstawowego sprzętu, a ten, którym dysponują, jest przestarzały. Zdaniem posła, właśnie te instytuty powinny być wyposażone w najnowocześniejszy i najlepszy sprzęt.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#WacławCzyżewski">Poseł Roman Rurański (PZPR) stwierdził, że aparatura opracowywana przez UNIPAN powinna być jak najszybciej wdrażana do seryjnej produkcji. Zdaniem posła zatrudnianie w zapleczu naukowo-badawczym inżynierów praktyków może dać pozytywne rezultaty, ponieważ znają oni problemy produkcji.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#WacławCzyżewski">Poseł Andrzej Zydek (ZSL) proponował uwzględnić w pracach Komisji informacje o działalności Instytutu Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa przygotowany dla sejmowej Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#WacławCzyżewski">Poseł Józef Więckowski (bezp.) stwierdził, że istniejące laboratoria środowiskowe nie mogą być laboratoriami monopolizującymi daną dziedzinę przemysłu. Natomiast dysponując unikalnymi urządzeniami powinny spełniać rolę usługową w stosunku do innych placówek naukowo-badawczych. Mówca podkreślił także konieczność realizacji umów zawieranych między instytutami naukowo-badawczymi a poszczególnymi resortami.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#WacławCzyżewski">Odpowiadając na pytania posłów Wiceminister Stanisław Paszkowski stwierdził, że wzrost produkcji przemysłu nastąpił na skutek wzrostu wydajności pracy n nie zatrudnienia. W związku z tym należało wprowadzić nowe koncepcje technologiczne i wykorzystać osiągnięcia nauki i techniki. Podstawowym zadaniem w bieżącej 5-latce jest zwiększenie efektywności i rozwój potencjału naukowo-badawczego poprzez zwiększenie ilości kadry i urządzeń naukowo-badawczych. Przewiduje się planową wymianę kadry naukowo-technicznej, a na szczeblach kierowniczych wprowadzenie 5-letnich kontraktów. Czynnikiem warunkującym podniesienie poziomu wykonywanych prac przez placówki naukowo-badawcze jest osiągnięcie przez pracowników specjalizacji I lub II stopnia. Mówca podkreślił konieczność ściślejszej współpracy kadry naukowo-badawczej z przemysłem poprzez tworzenie centrów naukowo-produkcyjnych. Ze względu na stosunkowo szczupłą bazę naukowo-badawczą konieczne jest skoncentrowanie badań na tematach najbardziej potrzebnych. Dla osiągnięcia odpowiednich wyników niezbędny jest szybki rozwój i postęp w dziedzinie produkcji aparatury naukowo-badawczej.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#WacławCzyżewski">Wiceminister Walery Kujawski stwierdził, że konieczne jest zahamowanie procesu tworzenia nowych placówek badawczych kosztem osłabiania zaplecza zakładów przemysłowych. Obecnie zmierza się do włączania w większym stopniu niż dotychczas uczelni technicznych do współpracy z przemysłem; dzięki pomocy przemysłu powstało wiele nowych laboratoriów uczelnianych.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#WacławCzyżewski">Wiceminister Jerzy Woźniak podkreślił m.in., że branżowe instytuty i ośrodki badawczo-naukowe hutnictwa zajmują się przede wszystkim nowoczesnymi i oszczędnymi technologiami, co pozwala ograniczać zakup technologii zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#WacławCzyżewski">Wiceminister Marian Nawrot stwierdził m.in., że najważniejszym zadaniem przemysłu maszyn ciężkich i rolniczych jest zwiększenie eksportu przy jednoczesnej zmianie jego struktury. Dlatego też zadaniem zaplecza technicznego jest szybkie unowocześnienie produkcji.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#WacławCzyżewski">W związku z ograniczonym potencjałem ośrodków badawczych resort wpływa w kierunku koncentracji tematów oraz zawierania umów między instytutami a przemysłem w sprawie wdrażania wyników prac naukowo-badawczych. Resort ulepsza także koordynację postępu naukowo-badawczego z technicznym.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#WacławCzyżewski">Zdaniem mówcy, zaplecze naukowo-badawcze przemysłu stoczniowego jest dobrze rozwinięte. W związku z przejściem na produkcję jednostek nowoczesnych, ciężar prac wdrożeniowych spada na zaplecze badawczo-rozwojowe stoczni.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#WacławCzyżewski">Poseł Jerzy Nawrocki (PZPR) podsumowując obrady podkreślił znaczne zwiększenie udziału zaplecza naukowo-badawczego w rozwoju produkcji. Szczególnie duże znaczenie ma koncentracja prac tego zaplecza na tematach wiodących, ujętych w programach rządowych. Pilnym zadaniem jest najbardziej racjonalne wykorzystanie rosnących nakładów na rozwój nauki i techniki oraz lepsze powiązanie badań naukowo-technicznych z aktualnymi potrzebami przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#WacławCzyżewski">Komisja postanowiła opracować projekt dezyderatów w oparciu o przebieg posiedzenia.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>