PPC / ppc

text_structure.xml 248 KB
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Przewodniczą na posiedzeniu Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałek Halina Skibniewska)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#StanisławGucwa">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#StanisławGucwa">Na sekretarzy posiedzenia powołuję posłów Stanisławę Kamą i Edwarda Chrostka.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#StanisławGucwa">Protokół posiedzenia i listę mówców prowadzi poseł Edward Chrostek.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#StanisławGucwa">Proszę wymienionych posłów o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#StanisławGucwa">Na pierwszym posiedzeniu Sejmu nie złożył ślubowania poseł Stanisław Szczepaniak.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#StanisławGucwa">Proszę Obywatela Posła Stanisława Szczepaniaka o zbliżenie się do Prezydium w celu złożenia ślubowania.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#StanisławGucwa">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#komentarz">(Wszyscy wstają)</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#komentarz">(Czyta rotą ślubowania)</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#StanisławGucwa">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#StanisławSzczepaniak">Ślubuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że poseł Stanisław Szczepaniak złożył ślubowanie poselskie.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#StanisławGucwa">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#StanisławGucwa">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#StanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#StanisławGucwa">Uważam, że Sejm porządek dzienny, przedstawiony przez Prezydium Sejmu zatwierdził. Jednocześnie - w porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuję, aby na podstawie art. 55 regulaminu Sejm skrócił postępowanie przy uchwalaniu rządowych projektów ustaw, dotyczących zmian w strukturze naczelnych organów administracji państwowej (druki nr od 2 do 17), przystępując od razu do pierwszego i drugiego czytania bez odsyłania do komisji.</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#StanisławGucwa">Czy w sprawie tej propozycji ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#StanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-4.7" who="#StanisławGucwa">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-4.8" who="#StanisławGucwa">Wobec tego uważam, że Sejm przyjął tę propozycję.</u>
          <u xml:id="u-4.9" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Mandatowo-Regulaminowej o złożonym Sejmowi sprawozdaniu Państwowej Komisji Wyborczej z wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (druk nr 18).</u>
          <u xml:id="u-4.10" who="#StanisławGucwa">Głos ma poseł sprawozdawca Edward Wiśniewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#EdwardWiśniewski">Wysoki Sejmie! Komisja Mandatowo-Regulaminowa na posiedzeniach w dniach 28 i 29 marca 1972 r. zapoznała się z przekazanym Komisji przez Prezydium Sejmu sprawozdaniem Państwowej Komisji Wyborczej z przeprowadzonych wyborów oraz z aktami wyborczymi, a w szczególności ze wszystkimi protokółami zawierającymi wyniki głosowania w okręgach wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#EdwardWiśniewski">Na podstawie sprawozdania i przesłanych dokumentów Komisja stwierdziła:</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#EdwardWiśniewski">1) że zarówno do Państwowej Komisji Wyborczej, jak i komisji okręgowych nie wpłynęły żadne skargi i zażalenia, kwestionujące praworządność i ważność aktu wyborczego w jakimkolwiek okręgu wyborczym lub obwodzie głosowania. Fakt ten zasługuje na szczególne, pozytywne podkreślenie,</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#EdwardWiśniewski">2) że wszyscy wybrani posłowie otrzymali liczbę głosów wymaganą przez postanowienia art. 69 Ordynacji wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#EdwardWiśniewski">W związku z powyższymi ustaleniami Komisja stwierdza, ze wybory do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 19 marca 1972 r. zostały przeprowadzone zgodnie z Konstytucją i przepisami Ordynacji wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#EdwardWiśniewski">Obywatele Posłowie!</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#EdwardWiśniewski">Wyniki wyborów do Sejmu PRL są wyrazem powszechnej aprobaty przez społeczeństwo programu uchwalonego przez VI Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i przyjętego za platformę wyborczą przez Ogólnopolski Komitet Frontu Jedności Narodu.</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#EdwardWiśniewski">Ogólna liczba osób uprawnionych do głosowania w ostatnich wyborach wynosiła 22 313 851, oddano 21 854 481 głosów, w wyborach wzięło więc udział 97,94% wyborców. Głosów ważnych oddano 21 849 397, głosów nieważnych — 5 084. Na kandydatów Frontu Jedności Narodu oddano 21 746 242 głosy, czyli 99,53% ważnie oddanych głosów.</u>
          <u xml:id="u-5.8" who="#EdwardWiśniewski">W rezultacie wyborów został wyłoniony nowy skład Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-5.9" who="#EdwardWiśniewski">Spośród 460 wybranych do Sejmu posłów, 255 — to członkowie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, 117 — członkowie Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, 39 — członkowie Stronnictwa Demokratycznego, 49 — posłowie bezpartyjni, wśród których znajdują się działacze katoliccy; 14 posłów jest działaczami organizacji młodzieżowych: Związku Młodzieży Socjalistycznej, Związku Młodzieży Wiejskiej, Zrzeszenia Studentów Polskich i Związku Harcerstwa Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-5.10" who="#EdwardWiśniewski">W Sejmie zasiada więcej kobiet, wybrane bowiem zostały 73 posłanki, wobec 62 w Sejmie poprzedniej kadencji.</u>
          <u xml:id="u-5.11" who="#EdwardWiśniewski">W składzie Sejmu znajduje się 90 robotników, 22 inżynierów i techników, a ponadto 15 kierowników przedsiębiorstw i instytucji.</u>
          <u xml:id="u-5.12" who="#EdwardWiśniewski">Następną, drugą grupę zawodową stanowią posłowie zatrudnieni w rolnictwie — 62 rolników i 16 specjalistów rolnych.</u>
          <u xml:id="u-5.13" who="#EdwardWiśniewski">W Sejmie VI kadencji zasiada 16 nauczycieli, 31 pracowników nauki, 21 dziennikarzy i literatów, 5 lekarzy, 5 prawników, 10 rzemieślników i zatrudnionych w spółdzielczości pracy, 7 wojskowych w służbie czynnej.</u>
          <u xml:id="u-5.14" who="#EdwardWiśniewski">Wśród posłów jest wielu działaczy politycznych, społecznych, państwowych, związkowych, spółdzielczych i rad narodowych. Jeżeli chodzi o tych ostatnich — 112 posłów jest jednocześnie radnymi, w tym: 25 — w gromadzkich radach narodowych, 18 — w miejskich radach narodowych, 20 — w powiatowych radach narodowych i 49 — w wojewódzkich radach narodowych.</u>
          <u xml:id="u-5.15" who="#EdwardWiśniewski">W przekroju społecznym skład osobowy Sejmu VI kadencji przedstawia się następująco: 190 posłów jest pochodzenia robotniczego, 186 — chłopskiego, 7 posłów — pochodzenia robotniczo-chłopskiego, 70 jest pochodzenia inteligenckiego, 7 posłów pochodzi z innych grup społecznych.</u>
          <u xml:id="u-5.16" who="#EdwardWiśniewski">Wykształcenie posłów charakteryzują następujące dane: 215 posłów posiada wykształcenie wyższe, 33 — niepełne wyższe, 71 — średnie, 54 — niepełne średnie, 87 — podstawowe, 49 posłów posiada tytuły naukowe.</u>
          <u xml:id="u-5.17" who="#EdwardWiśniewski">Przeciętna wieku posła na Sejm VI kadencji jest niższa niż w poprzednim Sejmie. Wiek posłów na Sejm VI kadencji przedstawia się w sposób następujący:</u>
          <u xml:id="u-5.18" who="#EdwardWiśniewski">— do 25 lat — 1 poseł,</u>
          <u xml:id="u-5.19" who="#EdwardWiśniewski">— od 26 do 30 lat — 10 posłów,</u>
          <u xml:id="u-5.20" who="#EdwardWiśniewski">— od 31 do 40 lat — 76 posłów,</u>
          <u xml:id="u-5.21" who="#EdwardWiśniewski">— od 41 do 50 lat — 209 posłów,</u>
          <u xml:id="u-5.22" who="#EdwardWiśniewski">— od 51 do 60 lat — 128 posłów,</u>
          <u xml:id="u-5.23" who="#EdwardWiśniewski">— od 61 do 70 lat — 33 posłów,</u>
          <u xml:id="u-5.24" who="#EdwardWiśniewski">— ponad 70 lat — 3 posłów.</u>
          <u xml:id="u-5.25" who="#EdwardWiśniewski">Wielu posłów za swoje dotychczasowe osiągnięcia w pracy zawodowej i społecznej posiada wysokie odznaczenia państwowe. Order Budowniczych Polski Ludowej posiada 14 posłów; Order Sztandaru Pracy — 116; Order Odrodzenia Polski — 197; Virtuti Militari — 9; Krzyż Grunwaldu — 24; Krzyż Walecznych — 14; Krzyż Zasługi — 303.</u>
          <u xml:id="u-5.26" who="#EdwardWiśniewski">Należy podkreślić, że skład Sejmu został w poważnym stopniu odnowiony: po raz pierwszy piastuje mandat poselski 283 posłów. Pozostali posłowie piastowali już mandat poselski i tak: 7 — w Krajowej Radzie Narodowej, 11 — w Sejmie Ustawodawczym, 21 — w Sejmie PRL I kadencji, 29 — w Sejmie II kadencji, 54 — w Sejmie III kadencji, 79 — w Sejmie IV. kadencji, 171 — w Sejmie V kadencji.</u>
          <u xml:id="u-5.27" who="#EdwardWiśniewski">Komisja Mandatowo-Regulaminowa wyraża przekonanie, że skład osobowy Sejmu VI kadencji odzwierciedla prawidłowo strukturę społeczno-zawodową naszego społeczeństwa, stanowiąc gwarancję właściwego wykonywania przez Sejm jego konstytucyjnych funkcji.</u>
          <u xml:id="u-5.28" who="#EdwardWiśniewski">Wysoka Izbo! Wyniki wyborów do Sejmu z dnia 19 marca 1972 r. stanowią wyraz aprobaty przez społeczeństwo programu działania — jako wspólnego programu Frontu Jedności Narodu. Stanowią one jednocześnie wyraz gotowości całego społeczeństwa do realizacji tego programu. My — posłowie realizację tego programu będziemy uważali za swoje naczelne zadanie.</u>
          <u xml:id="u-5.29" who="#EdwardWiśniewski">Obywatele Posłowie! W uznaniu wkładu blisko 150-tysięcznej rzeszy obywateli wybranych w skład komisji wyborczych, wkładu całego aktywu społecznego zarówno członków PZPR, ZSL i SD, jak również bezpartyjnych — chciałbym z tej Wysokiej Trybuny złożyć wyrazy podziękowania za ofiarny trud i obywatelską postawę, wykazaną w pracy społecznej, związanej z przeprowadzeniem w dniu 19 marca 1972 r. wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-5.30" who="#EdwardWiśniewski">W imieniu Komisji Mandatowo-Regulaminowej wnoszę, by Wysoki Sejm raczył uchwalić przedłożony projekt uchwały w sprawie stwierdzenia ważności wyborów, zawarty w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 18.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#StanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do głosowania nad projektem uchwały zamieszczonej w rozdanym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 18.</u>
          <u xml:id="u-6.4" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem projektu uchwały w sprawie stwierdzenia ważności wyboru posłów na Sejm PRL - zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-6.5" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-6.6" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-6.7" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-6.8" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę, a tym samym stwierdził ważność wyboru posłów na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-6.9" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Oświadczenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie proponowanego składu i programu prac Rządu.</u>
          <u xml:id="u-6.10" who="#StanisławGucwa">W porozumieniu z Prezesem Rady Ministrów proponuję, aby po wysłuchaniu oświadczenia Premiera w sprawie programu prac Rządu rozpatrzyć zgłoszone przez Radę Ministrów projekty ustaw objęte 3 punktem porządku dziennego, następnie wysłuchać propozycji Prezesa Rady Ministrów co do składu Rządu i dopiero wówczas przystąpić do dyskusji nad oświadczeniem i wnioskami Premiera.</u>
          <u xml:id="u-6.11" who="#StanisławGucwa">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-6.12" who="#StanisławGucwa">Proszę Obywatela Prezesa Rady Ministrów o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Pragnę przede wszystkim serdecznie podziękować za zaufanie okazane mi z racji powołania na stanowisko Prezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd, którym kierowałem w ciągu 15 miesięcy, jakie upłynęły od VII Plenum Komitetu Ochotniczego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, realizował politykę Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, politykę w pełni uznaną przez Zjednoczone Stronnictwo Ludowe i Stronnictwo Demokratyczne, a urzeczywistnianą przez wszystkie siły Frontu Jedności Narodu, partyjnych i bezpartyjnych ludzi pracy.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#PiotrJaroszewicz">Pragnę zapewnić Wysoką Izbę, że nowo powołany Rząd odda wszystkie siły dalszemu, konsekwentnemu wcielaniu w życie tej polityki i poświęci całą energię, aby wspólnie z klasą robotniczą i całym społeczeństwem, w codziennej z nimi więzi, w narastającej atmosferze współgospodarowania i współodpowiedzialności, krok za krokiem przekształcać w rzeczywistość uchwały VI Zjazdu PZPR, program Frontu Jedności Narodu, za którym 19 marca opowiedział się naród polski w wyborach do Sejmu VI kadencji.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#PiotrJaroszewicz">Konkretyzację tych założeń w sferze społeczno-gospodarczej polityki państwa stanowić będzie plan 5-letni. Jego główne proporcje i zadania zostały skrystalizowane na IV Plenum Komitetu Centralnego partii. Są one znane obywatelom posłom. Uchwały Sejmu już w najbliższym czasie nadadzą ostateczny kształt i moc prawa państwowego temu programowi pomyślnego rozwoju naszego kraju. Powodzenie planu 5-letniego rozstrzyga się już dzisiaj w codziennej ofiarnej pracy nad wykonaniem i przekraczaniem zadań 1972 roku. Na tych właśnie najbliższych zadaniach chciałbym więc skupić uwagę, przedstawiając zamierzenia i kierunki działania Rządu.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#PiotrJaroszewicz">IV Plenum Komitetu Centralnego - wykorzystując dorobek minionych 15 miesięcy — nadało rozwojowi społeczno-gospodarczemu dynamikę nieco wyższą od określonej w uchwale VI Zjazdu. Narastające w naszym społeczeństwie przekonanie, że stać nas na więcej i że od nas to zależy, zmaterializowało się w podniesieniu wielu wskaźników ponad poziom ustalony poprzednio. Te korzystne zmiany są w pełni zgodne z naszą strategią społeczno-gospodarczą.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#PiotrJaroszewicz">Zwiększanie dynamiki rozwoju gospodarki i dalszej poprawy warunków bytowych ludności stanowić będzie zasadniczy kierunek wysiłków Rządu. Szczególnie ważnym zadaniem będzie tworzenie warunków sprzyjających realizacji zadań, związanych z dodatkową produkcją przemysłową i rolniczą w skali ponad 20 mld zł. Ta patriotyczna inicjatywa umożliwia poprawę zaopatrzenia rynku, zwiększanie eksportu i lepsze pokrycie potrzeb frontu inwestycyjnego, przynosi zarazem poprawę relacji ekonomicznych, przede wszystkim w postaci wyższej wydajności pracy, zwiększenia produktywności środków trwałych i obniżania kosztów produkcji.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#PiotrJaroszewicz">Ocena rezultatów 15 ubiegłych miesięcy obecnego pięciolecia pozwala oczekiwać pomyślnego wykonania założeń planu na lata 1971–1972. W tym okresie zamierzamy osiągnąć wzrost dochodu narodowego o 14,7%, przychodów pieniężnych ludności — o 19,8%, płacy realnej — o 9%, produkcji przemysłowej — o 17%, produkcji rolnej — o 6,5%. Są to bardzo napięte i niełatwe zadania.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#PiotrJaroszewicz">Tym nieustępliwiej Rząd będzie zwalczał liczne jeszcze niedociągnięcia występujące w pracy gospodarki i administracji, będzie troskliwie pomagał słabszym ogniwom, będzie bacznie śledził przebieg procesów gospodarczych i przeciwdziałał trudnościom, które mogą wyłonić się w toku realizacji planu.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#PiotrJaroszewicz">Naczelnym na dziś i jutro zadaniem Rządu jest koncentracja wysiłków na usprawnianiu wszystkich faz procesu inwestycyjnego. Uważnie analizując pierwsze oznaki poprawy, będące zwiastunami nowego stylu administracji w działalności inwestycyjnej, Zdajemy sobie sprawę, że zasadniczy etap prac jest jeszcze przed nami.</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#PiotrJaroszewicz">Przezwyciężenie sytuacji, w której front inwestycyjny pozostaje relatywnie słabym odcinkiem działalności gospodarczej, jest kwestią wielkiej wagi. Lata 1972–1973 przyniosą bowiem najwyższą dynamikę wzrostu inwestycji. Pokonanie tego wysokiego progu wymaga przede wszystkim skrócenia cykli inwestycyjnych. Do tego zmierza opracowany już, kompleksowy program, do którego realizacji przystąpimy. W sprawnym przebiegu procesów inwestycyjnych zbiegają się wszystkie, wzajemnie powiązane uwarunkowania wykonania i przekroczenia planu 5-letniego.</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#PiotrJaroszewicz">Szybsze tempo inwestycji i rozwoju produkcji przemysłu wzmaga napięcia w gospodarce materiałowej. Dlatego równolegle do jej porządkowania i zmniejszania dynamiki przyrostu zapasów — Rząd będzie dążył do koniecznej poprawy zaopatrzenia w surowce, materiały, półfabrykaty, elementy kooperacyjne oraz w części zamienne.</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#PiotrJaroszewicz">Zapewnienie rytmiczności zaopatrzenia materiałowego — to jeden z najważniejszych warunków poprawy organizacji pracy i wzrostu jej wydajności. Rośnie rola wielkich i małych usprawnień, racjonalizacji, zwiększa się zapotrzebowanie na postęp techniczny, koniecznością staje się zwiększenie stopnia wykorzystania maszyn i urządzeń zarówno przez zwiększenie wskaźnika zmianowości, jak też przez lepszą organizację produkcji.</u>
          <u xml:id="u-7.12" who="#PiotrJaroszewicz">Kompleks problemów związanych z tworzeniem warunków do wzrostu postępu technicznego i wydajności pracy będzie przedmiotem stałej uwagi Rządu. Coraz mocniej zaznaczymy w naszej działalności zasadę jedności pracy i bytu — wyższej wydajności pracy i odczuwalnej poprawy warunków życia, zwłaszcza załóg robotniczych.</u>
          <u xml:id="u-7.13" who="#PiotrJaroszewicz">Szczególnej rangi zadaniem Rządu i resortów będzie zacieśnienie roboczych więzi z największymi zakładami pracy. To one skupiają klasę robotniczą i inteligencję techniczną naszego wielkiego przemysłu. To one rozstrzygają o wykonaniu całego planu gospodarczego. To one w poważnym stopniu kształtują — decydujący o osiągnięciach okresu pogrudniowego — klimat poparcia czynem słusznej polityki partii i wszystkich sił Frontu Jedności Narodu.</u>
          <u xml:id="u-7.14" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Rosnąca rola wsi i rolnictwa w realizacji naszego programu zobowiązuje Rząd do nieustannej troski o cały kompleks problemów polityki rolnej. Decyzje i działania minionych 15 miesięcy stworzyły wszystkim sektorom rolnictwa warunki sprzyjające szybszemu wzrostowi produkcji roślinnej i zwierzęcej. Aby te tendencje umocnić i jak najlepiej wykorzystać, Rząd będzie nadal popierał intensyfikację hodowli żywca wieprzowego i wołowego, rozszerzanie upraw roślin przemysłowych oraz chów owiec. Tym pilniejsza staje się konieczność przyspieszenia rozbudowy przemysłu rolno-spożywczego, w tym chłodni i przetwórstwa dla uszlachetniania artykułów rolnych przeznaczonych na rynek i eksport.</u>
          <u xml:id="u-7.15" who="#PiotrJaroszewicz">System przygotowania młodzieży wiejskiej do zawodu rolnika zostanie rozbudowany i zmodernizowany.</u>
          <u xml:id="u-7.16" who="#PiotrJaroszewicz">Podejmujemy niezbędne działania, aby zapewnić pełne zagospodarowanie wszystkich użytków rolnych. Rozszerzony będzie zasięg scaleń i porządkowania stanu władania ziemią.</u>
          <u xml:id="u-7.17" who="#PiotrJaroszewicz">Niekorzystny dla wegetacji roślin układ warunków klimatycznych w zimie i w dotychczasowym okresie wiosny zobowiązuje służbę rolną i ogół rolników do przeciwdziałania powstałym stratom zasiewów i zagrożeniu niektórych plonów.</u>
          <u xml:id="u-7.18" who="#PiotrJaroszewicz">Zasadnicze znaczenie dla przyspieszenia postępu produkcyjnego i cywilizacyjnego przemian społecznych na wsi ma aktywność polityczna i zawodowa samych rolników. Znaczne usprawnienie pracy kółek rolniczych i międzykółkowych baz maszynowych pod nadzorem samorządu chłopskiego przyniesie lepsze efekty. Będziemy ten nadzór doskonalić, a jeśli zajdzie potrzeba — wspierać pomocą państwa.</u>
          <u xml:id="u-7.19" who="#PiotrJaroszewicz">Będziemy umacniać gospodarstwa państwowe i spółdzielcze, pomagać rolnikom w organizacji zespołowych form uprawy ziemi oraz rozszerzać i doskonalić system powiązań gospodarstw indywidualnych z państwem i planową gospodarką socjalistyczną. Coraz lepsze zaopatrywanie wsi w środki produkcji, rozwój systemu kredytowego kontraktacji i całego obrotu rolnego, pomoc agrotechniczna i organizacyjna ze strony państwa i samorządu, rozbudowa usług i oświaty rolniczej — wszystko to zwiększa towarowość gospodarstw, pogłębia ich więź z socjalistyczną ekonomiką kraju, umacnia sojusz robotniczo-chłopski. Rolnicy w pełni popierają politykę VI Zjazdu, jasno widzą swoje miejsce w socjalistycznym społeczeństwie i ekonomice, swą współodpowiedzialność za pomyślny rozwój ojczyzny. Z tym większą energią Rząd będzie usuwał przeszkody utrudniające i opóźniające postęp produkcyjny, modernizację techniczną, przebudowę społeczną wsi, utrudniające i opóźniające poprawę warunków pracy i życia milionów naszych rolników.</u>
          <u xml:id="u-7.20" who="#PiotrJaroszewicz">Wyższe tempo zwiększania się siły nabywczej ludności, a szczególnie popytu na żywność, podnosi znaczenie stałego umacniania równowagi między podażą a popytem, ciągłej poprawy zaopatrzenia rynku, zwłaszcza ze strony przemysłu spożywczego, jak również pozostałych przemysłów.</u>
          <u xml:id="u-7.21" who="#PiotrJaroszewicz">Rosnące zadania w umacnianiu równowagi rynkowej postawi Rząd przed handlem zagranicznym. W naszym programie ważne miejsce zajmują zadania związane z osiąganiem wyższego tempa aktywizacji eksportu. W tym celu zostanie przyspieszona rekonstrukcja tych przemysłów, które uczestniczą w realizacji umów z bratnimi państwami, w urzeczywistnianiu założeń socjalistycznej integracji gospodarczej oraz we współpracy i wymianie międzynarodowej. Intensywniej i gospodarniej wykorzystywane kredyty zagraniczne posłużą modernizacji wielu gałęzi przemysłu i zakładów.</u>
          <u xml:id="u-7.22" who="#PiotrJaroszewicz">Doniosłą rolę w usprawnianiu procesów społeczno-gospodarczych będzie miało doskonalenie systemów planowania i zarządzania. Umacniając funkcję centralnego planowania i dyscyplinę planu, będziemy zarazem zwiększać samodzielność i odpowiedzialność podstawowych ogniw gospodarki za jej unowocześnienie, wzrost sprawności i wyższe efekty.</u>
          <u xml:id="u-7.23" who="#PiotrJaroszewicz">Komisja partyjno-rządowa sformułowała podstawowe kierunki doskonalenia metod funkcjonowania gospodarki i administracji. Wcielając sukcesywnie w życie dojrzewające projekty usprawnień, Rząd będzie urzeczywistniał zmiany, które doprowadzą do zasadniczej poprawy w tej ważnej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-7.24" who="#PiotrJaroszewicz">Już obecnie wprowadzamy istotne zmiany w kierunku bardziej elastycznego planowania i gospodarowania funduszem płac, w organizacji handlu zagranicznego, w umacnianiu samodzielności i odpowiedzialności dyrektora przedsiębiorstwa, kombinatu i zjednoczenia. Dokonamy istotnych posunięć w celu usprawnienia i uproszczenia systemu inwestycyjnego. Będziemy te prace rozwijać.</u>
          <u xml:id="u-7.25" who="#PiotrJaroszewicz">Zamierzamy udoskonalić w sposób kompleksowy system finansowo-ekonomiczny, by nadać planowaniu i zarządzaniu bardziej nowoczesny charakter, oparty na wyraźnym określeniu i rozgraniczeniu kompetencji, na samodzielności działania, na logicznym układzie wzajemnych powiązań.</u>
          <u xml:id="u-7.26" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd dążyć będzie do aktywizacji wszystkich regionów kraju. Wielkie znaczenie ma tu prawidłowe i kompleksowe rozwiązywanie problemów obszarów silnie uprzemysłowionych, o dużej koncentracji prac i zadań rozwojowych. Trzeba zatem podkreślić, że w każdej miejscowości, że w każdym regionie kraju można daleko aktywniej niż dotychczas uruchamiać rezerwy lokalne, śmielej rozwijać inicjatywę ludności w działaniu na rzecz rozwoju swego miasta, osiedla i wsi. Rząd będzie stwarzał tym inicjatywom sprzyjające warunki. Plany regionalne, województw, miast, powiatów i gromad powinny aktywnie sprzyjać szybszemu rozwojowi i pełniejszemu zaspokajaniu miejscowych potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-7.27" who="#PiotrJaroszewicz">Do kwestii, w których poprawa warunków życia najściślej wiąże się z oddziaływaniem społeczno-wychowawczym, należy zapewnienie czystości, porządku, estetyki we wszystkich miejscowościach i zakątkach kraju.</u>
          <u xml:id="u-7.28" who="#PiotrJaroszewicz">Zadaniem Rządu o narastającym znaczeniu jest kompleksowa ochrona środowiska naturalnego — wielki problem lat siedemdziesiątych.</u>
          <u xml:id="u-7.29" who="#PiotrJaroszewicz">W pracach Komisji Planowania nad przygotowaniem planu perspektywicznego, obejmującego rozwój społeczno-gospodarczy kraju do 1990 r., poczesne miejsce zajmie perspektywiczny plan zagospodarowania przestrzennego. Uwzględni on problematykę przestrzenną w skali kraju i poszczególnych jego regionów, rozwój wielkich aglomeracji miejsko-przemysłowych oraz nowych ośrodków, okręgów i miast przemysłowych. Opracowywany obecnie długofalowy program, zmierzający do rozwiązania problemu mieszkaniowego oraz wydatne zwiększenie nakładów na gospodarkę komunalną — stworzą korzystne przesłanki dalszej, socjalistycznej urbanizacji Polski.</u>
          <u xml:id="u-7.30" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Realizując generalne założenia naszej polityki społeczno-ekonomicznej, Rząd ze szczególną troską odnosi się do wszelkich spraw związanych z warunkami pracy i życia naszych obywateli.</u>
          <u xml:id="u-7.31" who="#PiotrJaroszewicz">Za swoje najważniejsze społeczne i narodowe zadanie Rząd będzie uważał tworzenie optymalnych warunków do gruntownego przygotowania wielkich liczebnie roczników młodzieży do pracy zawodowej, do działalności społecznej, rozwoju i awansu. Podejmujące pracę zawodową zastępy młodzieży, coraz lepiej przygotowane do pracy i samodzielnego życia, stanowią wielką szansę dla Polski lat siedemdziesiątych.</u>
          <u xml:id="u-7.32" who="#PiotrJaroszewicz">Osią działania Rządu będzie polityka pełnego i racjonalnego zatrudnienia, wykorzystania zasobów pracy tak, aby ludzkie kwalifikacje, użyte zgodnie z potrzebami gospodarki, zapewniły uzyskanie optymalnych wyników.</u>
          <u xml:id="u-7.33" who="#PiotrJaroszewicz">W ubiegłym roku przeznaczyliśmy dodatkowe środki na organizację wypoczynku młodzieży. Intencją Rządu będzie objęcie zorganizowanymi formami wypoczynku całej młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-7.34" who="#PiotrJaroszewicz">Rozbudowujemy przedszkola i placówki opiekuńczo-wychowawcze. Dużo uwagi poświęcimy poprawie warunków życia i wychowaniu dzieci wiejskich.</u>
          <u xml:id="u-7.35" who="#PiotrJaroszewicz">Nigdy jeszcze nie mieliśmy w planie 5-letnim tak bogatego programu polityki społecznej. Będziemy realizować go konsekwentnie, w miarę gromadzenia środków, działając w taki sposób, by we wszystkich żywotnych kwestiach działanie Rządu coraz silniej splatało się z wysiłkami związków zawodowych i z inicjatywą społeczną.</u>
          <u xml:id="u-7.36" who="#PiotrJaroszewicz">Zwiększając budownictwo mieszkaniowe, Rząd będzie dążył do wykorzystania wszelkich rezerw w programowaniu, projektowaniu i wykonawstwie inwestycji mieszkaniowych oraz w produkcji materiałów budowlanych. Równocześnie tworzone będą techniczne, organizacyjne i materiałowe podstawy przyspieszenia tempa budownictwa mieszkaniowego w następnym pięcioleciu.</u>
          <u xml:id="u-7.37" who="#PiotrJaroszewicz">Już podjęte bądź przygotowywane decyzje zapewnią realizację programowego założenia partii, którym jest pełne zrównanie uprawnień socjalnych. Krok po kroku przygotowujemy się do stopniowego skracania czasu pracy. W ostatnich latach, zwłaszcza w roku 1971, osiągnęliśmy widoczny postęp, skracając czas pracy w warunkach najbardziej uciążliwych i szkodliwych dla zdrowia, szerzej wprowadzając 4-brygadowy system pracy oraz ograniczając w sobotę pracę na trzeciej zmianie w tych przemysłach, które zatrudniają wysoki odsetek kobiet. Zgodnie z przyjętą przez VI Zjazd zasadą skracania czasu pracy, w pierwszej kolejności tam, gdzie jest ona najbardziej uciążliwa, podjęliśmy już decyzje dotyczące eliminacji niedzielnej pracy górników.</u>
          <u xml:id="u-7.38" who="#PiotrJaroszewicz">Złożoność i wielostronne konsekwencje reformy czasu pracy wymagają jej kompleksowego przygotowania i opracowania form dostosowanych do specyfiki różnych gałęzi gospodarki. W związku z tym widzimy potrzebę przeprowadzenia eksperymentów branżowych i regionalnych, których wyniki ułatwią przyjęcie trafnych rozwiązań w szerszej skali.</u>
          <u xml:id="u-7.39" who="#PiotrJaroszewicz">Problemem, do którego przywiązujemy szczególną wagę, jest poprawa warunków pracy i bytu kobiet. Coraz szerzej wprowadza się zatrudnienie na pół etatu, rozszerza się urlopy macierzyńskie, otacza troskliwą opieką kobiety zatrudnione w zawodach uciążliwych. Przewidujemy także stopniowe obniżanie wieku emerytalnego dla kobiet, poczynając oczywiście od tych gałęzi gospodarki, gdzie ich zatrudnienie dominuje, a także rozszerzenie pomocy państwa dla matek wielodzietnych.</u>
          <u xml:id="u-7.40" who="#PiotrJaroszewicz">W zespole problemów socjalnych na czoło wysuwa się ochrona zdrowia społeczeństwa oraz rozwój pomocy społecznej. Spośród decyzji, które służą poprawie sytuacji zdrowotnej społeczeństwa, podkreślić należy zwiększenie środków finansowych i materialnych na rozbudowę obiektów służby zdrowia. Dużej troski i dużych nakładów wymaga zapewnienie opieki zdrowotnej dla 6,5 mln rolników i ich rodzin, objętych obecnie ubezpieczeniem zdrowotnym.</u>
          <u xml:id="u-7.41" who="#PiotrJaroszewicz">Wydatnie rozszerzymy pomoc społeczną przede wszystkim dla ludzi starych, często niezdolnych do samodzielnej egzystencji.</u>
          <u xml:id="u-7.42" who="#PiotrJaroszewicz">Planujemy dalszą optymalizację wykorzystania i rozbudowy bazy materialnej lecznictwa i pomocy społecznej, intensywne zwalczanie gruźlicy i innych chorób zakaźnych, profilaktykę w dziedzinie tzw. chorób cywilizacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-7.43" who="#PiotrJaroszewicz">Poprawa warunków pracy, jej bezpieczeństwa i higieny stanowić będzie przedmiot codziennej troski organów rządowych i całej administracji na równi z troską o ład, porządek i dyscyplinę w produkcji, o powszechne poszanowanie przepisów chroniących życie, zdrowie i mienie społeczne. Jest to pole codziennej współpracy administracji ze związkami zawodowymi.</u>
          <u xml:id="u-7.44" who="#PiotrJaroszewicz">Więcej zadań postawimy w programie prac Rządu przed nauką i techniką. W rozwoju myśli badawczej i prac wdrożeniowych widzimy główny warunek unowocześnienia gospodarki i przyspieszenia kolejnych faz rewolucji naukowo-technicznej. Będziemy tworzyć warunki sprzyjające pracom naukowo-badawczym, rozwojowi najnowocześniejszych kierunków techniki, a także wynalazczości i racjonalizacji. Szczególnie wiele mamy do zrobienia na polu wdrażania wyników prac badawczo-naukowych do praktyki, przede wszystkim w przemyśle i w rolnictwie. W tym kierunku zmierzać będzie systematycznie praca organów rządowych i placówek naukowo-badawczych.</u>
          <u xml:id="u-7.45" who="#PiotrJaroszewicz">Cechą polityki naukowej państwa będzie oparcie ważniejszych decyzji gospodarczych oraz wyboru celów działalności badawczej i rozwojowej na ekspertyzach i konsultacjach ze środowiskami naukowymi. Konieczność zapewnienia nauce wpływu na całokształt zagadnień gospodarki, kultury, zdrowia, oświaty i warunków życia społeczeństwa wymaga jednolitej polityki państwa w stosunku do całego obszaru działalności badawczej i rozwojowej. Przedłożymy Sejmowi projekt nowej ustawy w tych sprawach.</u>
          <u xml:id="u-7.46" who="#PiotrJaroszewicz">Jednym z kluczowych zadań Rządu będzie doskonalenie systemu oświaty, podniesienie rangi społecznej zawodu nauczyciela oraz poprawa jego materialnych i socjalnych warunków. Przywiązujemy dużą wagę do prac Komitetu Ekspertów dla opracowania raportu o stanie oświaty w Polsce, któremu przewodniczy wybitny socjolog profesor Jan Szczepański. Dorobek tej ekspertyzy stanie się podstawą decyzji, których projekt przedłożymy Wysokiej Izbie w Roku Kopernikowskim, w 200-lecie utworzenia Komisji Edukacji Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-7.47" who="#PiotrJaroszewicz">Poważne środki przeznaczymy na rozwój kultury i sztuki. Rozbudujemy bazę techniczną radia i telewizji, zapewniając w najbliższych latach wydatną poprawę w odbiorze programów na obszarze całego kraju. Wzrastać będą stopniowo nakłady prasy i książek.</u>
          <u xml:id="u-7.48" who="#PiotrJaroszewicz">Zainteresowanie społeczeństwa, zwłaszcza w roku olimpiady, budzi sport. Szczególne znaczenie przywiązujemy do rozwoju sportu masowego, do poprawy warunków działalności w tej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-7.49" who="#PiotrJaroszewicz">Nigdy jeszcze tak wiele uwagi, starań i środków nie poświęcaliśmy tym wszystkim, wzajemnie powiązanym kierunkom działania, od których zależy sytuacja socjalna człowieka pracy, zaspokajanie jego materialnych i duchowych potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-7.50" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Zgodnie ze swymi najlepszymi tradycjami i internacjonalistyczną polityką zagraniczną, Polska opowiada się zawsze za sprawą pokoju, postępu i wolności narodów. Kraj nasz zespala narodowe interesy i dążenia z interesami jedności socjalistycznej wspólnoty, jej dynamicznego rozwoju i rosnącego oddziaływania na bieg wydarzeń międzynarodowych.</u>
          <u xml:id="u-7.51" who="#PiotrJaroszewicz">Dzięki inicjatywom Związku Radzieckiego, Polski i innych krajów socjalistycznych, Europa weszła w ostatnim okresie w proces doniosłych przeobrażeń, prowadzących do zapewnienia trwałego pokoju i bezpieczeństwa, a także rozwoju współpracy i wzrostu zaufania w stosunkach między państwami.</u>
          <u xml:id="u-7.52" who="#PiotrJaroszewicz">Wcielając w życie zasadę pokojowego współistnienia państw o odmiennych ustrojach, udzielamy poparcia słusznej walce, jaką z imperializmem, reakcją i neokolonializmem prowadzą narody Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej. W szczególności solidaryzujemy się z walką narodów Indochin przeciwko interwencji imperialistycznej. Popieramy sprawiedliwe żądania narodów arabskich w sprawie likwidacji skutków agresji izraelskiej.</u>
          <u xml:id="u-7.53" who="#PiotrJaroszewicz">Wkład polskiej polityki zagranicznej w dzieło pokoju umacnia szacunek, jakim cieszy się nasza ojczyzna dzięki chlubnym tradycjom walk o wolność i niepodległość oraz wkładowi w zwycięstwo nad faszyzmem w II wojnie światowej, z racji historycznych dokonań i ambitnych zamierzeń w budowie socjalizmu.</u>
          <u xml:id="u-7.54" who="#PiotrJaroszewicz">Nasze osiągnięcia cieszą wszystkich przyjaciół Polski, a wśród nich wielu rozsianych po świecie rodaków, którym bliskie są sprawy ojczystego kraju. Będziemy nadal poświęcać wiele uwagi sprawom Polonii i jej kontaktów z ojczyzną.</u>
          <u xml:id="u-7.55" who="#PiotrJaroszewicz">Przynależność do wspólnoty państw socjalistycznych stanowi podstawę naszego narodowego bezpieczeństwa i pokojowego rozwoju. Jako niezłomne ogniwo tej wspólnoty aktywnie uczestniczymy w umacnianiu jej siły i jedności działania, współkształtujemy jej politykę zagraniczną.</u>
          <u xml:id="u-7.56" who="#PiotrJaroszewicz">Doniosły wkład w kształtowanie konstruktywnego programu pokojowej polityki zagranicznej i socjalistycznej wspólnoty wniósł XXIV Zjazd KPZR oraz VI Zjazd PZPR i zjazdy bratnich partii.</u>
          <u xml:id="u-7.57" who="#PiotrJaroszewicz">Okres dzielący nas od XXIV Zjazdu KPZR potwierdził historyczną słuszność tego programu i jego pozytywny wpływ na sytuację międzynarodową. Aktywność oraz pokojowe inicjatywy Związku Radzieckiego i innych krajów socjalistycznych, zawarte w Deklaracji Praskiej, stworzyły sytuację, w której możliwe jest praktyczne rozwiązywanie problemu bezpieczeństwa i współpracy w Europie. Jest to zadanie na wielką, historyczną skalę, wymagające walki i zaangażowania wszystkich realistycznych i postępowych sił w Europie.</u>
          <u xml:id="u-7.58" who="#PiotrJaroszewicz">Twórczym rozwinięciem tej linii było doniosłe wystąpienie Sekretarza Generalnego KC KPZR — towarzysza Leonida Breżniewa na Zjeździe Radzieckich Związków Zawodowych. Przedstawione w tym przemówieniu oceny sytuacji i proponowane rozwiązania problemów i konfliktów międzynarodowych w drodze wzajemnego porozumienia, odprężenia, umocnienia pokoju, normalizacji stosunków między państwami, w drodze tworzenia skutecznych systemów bezpieczeństwa zarówno w Europie, jak i w innych częściach świata, są całkowicie zgodne ze stanowiskiem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Udzielamy im pełnego poparcia. Uważamy, że podjęcie tych konstruktywnych idei i propozycji odpowiada interesom wszystkich państw i narodów.</u>
          <u xml:id="u-7.59" who="#PiotrJaroszewicz">Z zadowoleniem stwierdzamy pogłębienie się jedności działania państw naszej wspólnoty, czego wyrazem są: przyjęty przez XXV sesję RWPG program socjalistycznej integracji oraz uchwała Doradczego Komitetu Politycznego Układu Warszawskiego w Pradze ze stycznia br. Polska będzie nadal dążyć do umacniania jedności państw Układu Warszawskiego i rozwoju Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej, a zarazem zacieśniać dwustronne stosunki z bratnimi krajami.</u>
          <u xml:id="u-7.60" who="#PiotrJaroszewicz">Braterski sojusz ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami socjalistycznymi zwiększa rolę Polski w świecie, a zwłaszcza w Europie. Ważniejsze problemy naszego kontynentu nie mogą być dzisiaj rozwiązywane bez głosu Polski.</u>
          <u xml:id="u-7.61" who="#PiotrJaroszewicz">Przyspieszenie procesu integracji ekonomicznej wspólnoty krajów RWPG zapewnia jej członkom wzajemne korzyści, umożliwia specjalizację i kooperację, rozwój nauki i techniki, dynamizuje wzrost gospodarczy.</u>
          <u xml:id="u-7.62" who="#PiotrJaroszewicz">Stosunki polityczne, gospodarcze, kulturalne, techniczne i naukowe Polski Ludowej z Krajem Rad przepojone są duchem proletariackiego internacjonalizmu. Rozwój braterskiej współpracy ze Związkiem Radzieckim posiada decydujące znaczenie dla dalszego rozwoju i modernizacji naszej gospodarki. Obecnie współpraca polsko-radziecka wkracza w nową, wyższą fazę, którą tworzą zawarte ostatnio porozumienia i umowy, w szczególności, gospodarcze. Dążenie do umacniania przyjaźni polsko-radzieckiej i zacieśniania wszechstronnej współpracy między naszymi państwami — to niewzruszona podstawa bezpieczeństwa kraju i jego rozwoju. Sojusz i współpraca ze Związkiem Radzieckim i pozostałymi państwami wspólnoty socjalistycznej są niezmiennie zasadniczą dyrektywą w polityce i działalności Rządu. Ta fundamentalna zasada naszej polityki została potwierdzona przez całe doświadczenie Polski Ludowej. Jej zasadnicze znaczenie podkreślił VI Zjazd. Znajduje ona pełne poparcie narodu polskiego.</u>
          <u xml:id="u-7.63" who="#PiotrJaroszewicz">Bardzo pomyślnie rozwijają się stosunki z naszym zachodnim sąsiadem — Niemiecką Republiką Demokratyczną. Podjęte decyzje o kooperacji przemysłowej i wymianie naukowo-technicznej oraz współpracy w innych dziedzinach tworzą trwałe podstawy dla narastającego współdziałania. Jego wyrazem są wprowadzone ułatwienia w ruchu turystycznym.</u>
          <u xml:id="u-7.64" who="#PiotrJaroszewicz">Pogłębia się współpraca z Czechosłowacką Republiką Socjalistyczną. Jej ważnym kierunkiem jest kooperacja przemysłowa. Liczne kontakty przyczyniają się do konkretyzacji współpracy i dalszego zbliżenia między narodami polskim, czeskim i słowackim.</u>
          <u xml:id="u-7.65" who="#PiotrJaroszewicz">Pomyślnie rozwija się tradycyjnie bliska, wszechstronna współpraca polsko-węgierska, wkraczająca obecnie w nowy, korzystny dla obu krajów etap kooperacji przemysłowej.</u>
          <u xml:id="u-7.66" who="#PiotrJaroszewicz">Nowym potwierdzeniem bliskich stosunków, łączących nas z Ludową Republiką Bułgarii, była niedawna wizyta w Polsce I Sekretarza Komitetu Centralnego Bułgarskiej Partii Komunistycznej tow. Todora Żiwkowa. Wyniki tej wizyty wzbogacają naszą współpracę o nowe, ważne elementy.</u>
          <u xml:id="u-7.67" who="#PiotrJaroszewicz">Na wielu odcinkach pomyślnie rozwijają się nasze stosunki z Socjalistyczną Republiką Rumunii.</u>
          <u xml:id="u-7.68" who="#PiotrJaroszewicz">Poprzez rozwój wymiany handlowej i kooperacji przemysłowej, a także wzrost kontaktów politycznych i wymiany kulturalno-naukowej znacznie ożywiliśmy przyjazne stosunki z socjalistyczną Jugosławią. Wyrazem tego była nasza wizyta złożona w Jugosławii w październiku ubiegłego roku, a spodziewana wizyta Prezydenta Tito w Polsce z pewnością przyczyni się do dalszego zacieśnienia tych stosunków.</u>
          <u xml:id="u-7.69" who="#PiotrJaroszewicz">W duchu przyjaźni i braterstwa rozwijają się stosunki z Mongolską Republiką Ludową, która aktywnie uczestniczy w politycznej i gospodarczej współpracy krajów socjalistycznych.</u>
          <u xml:id="u-7.70" who="#PiotrJaroszewicz">Stosunki przyjaźni łączą Polskę z demokratyczną Republiką Wietnamu. Bohaterskiemu narodowi wietnamskiemu udzielamy poparcia i pomocy w walce z agresją imperialistyczną. Popieramy pokojowe propozycje Demokratycznej Republiki Wietnamu i Tymczasowego Rządu Rewolucyjnego Republiki Wietnamu Południowego w sprawie rozwiązania konfliktu indochińskiego.</u>
          <u xml:id="u-7.71" who="#PiotrJaroszewicz">Dobrze rozwijają się nasze stosunki z Koreańską Republiką Ludowo-Demokratyczną. Udzielamy poparcia propozycjom Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej w sprawie pokojowego zjednoczenia Korei i wycofania wojsk interwencyjnych z Korei Południowej.</u>
          <u xml:id="u-7.72" who="#PiotrJaroszewicz">Cieszy nas rozwój przyjaznych stosunków z Kubą — z pierwszym państwem socjalistycznym na kontynencie amerykańskim. Z radością powitamy w Polsce I Sekretarza Komunistycznej Partii Kuby i Premiera Rządu towarzysza Fidela Castro.</u>
          <u xml:id="u-7.73" who="#PiotrJaroszewicz">Nigdy dotychczas nie mieliśmy równie szerokich i ożywionych kontaktów z krajami socjalistycznymi, jak w okresie ostatnich 15 miesięcy. Rozwój wszechstronnej współpracy i koordynacja polityki zagranicznej państw socjalistycznych stanowią nie tylko dźwignię rozwoju każdego z zainteresowanych krajów, lecz są źródłem ich wspólnej siły, ważnym czynnikiem pokoju i bezpieczeństwa w Europie.</u>
          <u xml:id="u-7.74" who="#PiotrJaroszewicz">Jedność sił socjalizmu i postępu ma obecnie zasadnicze znaczenie. W tym przekonaniu przeciwstawiamy się na arenie międzynarodowej wszelkim tendencjom antyradzieckim, które przynoszą szkodę sprawie postępu i pokoju światowego.</u>
          <u xml:id="u-7.75" who="#PiotrJaroszewicz">W dążeniach do umocnienia bezpieczeństwa Europy i rozwoju ogólnoeuropejskiej współpracy Polska gotowa jest współpracować ze wszystkimi rządami i siłami politycznymi, które kierują się analogicznymi intencjami. Opowiadamy się za utworzeniem na naszym kontynencie zbiorowego systemu bezpieczeństwa, odpowiadającego interesom wszystkich zainteresowanych państw. Jest to droga przekształcenia Europy w obszar trwałego pokoju.</u>
          <u xml:id="u-7.76" who="#PiotrJaroszewicz">Narastające procesy zmian torują sobie drogę wbrew działającym jeszcze przeciwnikom odprężenia i normalizacji stosunków. Ten pozytywny proces wyraża się przede wszystkim w uznaniu istniejących granic w Europie, co zostało dokonane w układach podpisanych między Związkiem Radzieckim, Polską a NRF. Doniosłe znaczenie ma porozumienie czterech wielkich mocarstw w sprawie Berlina Zachodniego oraz porozumienie między NRD a NRF i między NRD a Berlinem Zachodnim. Dowodem aprobaty dla przedstawionej przez państwa socjalistyczne propozycji utworzenia systemu bezpieczeństwa jest powszechne poparcie idei Europejskiej Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy oraz aktywizacja stosunków dwustronnych, w tym kontaktów politycznych pomiędzy państwami europejskimi.</u>
          <u xml:id="u-7.77" who="#PiotrJaroszewicz">Oczekujemy, że układy zawarte z rządem NRF przez rządy Związku Radzieckiego i Polski zostaną ratyfikowane i wejdą w życie. Leży to — jak mówił o tym wczoraj z tej trybuny I Sekretarz partii tow. Edward Gierek — nie tylko w interesie normalizacji stosunków pomiędzy państwami socjalistycznymi i NRF, lecz także w interesie bezpieczeństwa wszystkich narodów i państw Europy. Stosunek do układów jest miernikiem podejścia do węzłowych problemów pokoju, bezpieczeństwa i współpracy. Występujące przeciw układom siły polityczne i poszczególni politycy w NRF muszą zdawać sobie sprawę, iż stawiając na kartę zimnej wojny, hamują procesy odprężenia w Europie. Wprowadzają oni w błąd własną opinię publiczną głosząc, że istnieją możliwości renegocjacji zawartych układów. Możliwości takiej nie ma, gdyż nie można cofnąć biegu wydarzeń ani powrócić do spraw już dawno rozstrzygniętych. Ci, którzy głoszą demagogiczne twierdzenia o możliwości przetargu z Polską, zapominają, że naród Polski zapłacił za swoją wolność i niepodległość najwyższą cenę, że granica na Odrze i Nysie, jak też granica wspólnoty socjalistycznej na Łabie i Werze, są nienaruszalne i zawsze pozostaną w pełni zabezpieczone.</u>
          <u xml:id="u-7.78" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-7.79" who="#PiotrJaroszewicz">Prawdę tę przypomniał tow. Breżniew w swym ostatnim wystąpieniu.</u>
          <u xml:id="u-7.80" who="#PiotrJaroszewicz">Podobne stanowisko zajmują koła rządzące szeregu krajów Europy Zachodniej. Odnosimy się do takiego stanowiska z uznaniem, widząc w nim dążenie do kontynuacji polityki odprężenia i normalizacji stosunków w Europie.</u>
          <u xml:id="u-7.81" who="#PiotrJaroszewicz">Ze swej strony Rząd w niedługim czasie i w przewidzianym trybie skieruje do Wysokiej Izby wniosek ratyfikacyjny, dotyczący układu zawartego z NRF w dniu 7 grudnia 1970 r. Rząd spodziewa się, że sprawa ratyfikacji układu poddana zostanie wnikliwej dyskusji w kompetentnej komisji Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-7.82" who="#PiotrJaroszewicz">Uważamy, że dla normalizacji stosunków w Europie konieczne jest uregulowanie spraw między NRF i Czechosłowacją na podstawie uznania układu monachijskiego za nieważny od samego początku.</u>
          <u xml:id="u-7.83" who="#PiotrJaroszewicz">Proces normalizacji wymaga także uznania Niemieckiej Republiki Demokratycznej — zgodnie z prawem międzynarodowym.</u>
          <u xml:id="u-7.84" who="#PiotrJaroszewicz">Opowiadamy się, zgodnie z propozycją rządu Finlandii, za jak najszybszym rozpoczęciem wielostronnych przygotowań do Konferencji Europejskiej. Uważamy, że istnieją wszelkie warunki, aby mogła ona zebrać się w najbliższym czasie. W przekonaniu tym utwierdzają nas pozytywne reakcje zdecydowanej większości państw na konstruktywny program, wyłożony w Deklaracji Praskiej państw-stron Układu Warszawskiego.</u>
          <u xml:id="u-7.85" who="#PiotrJaroszewicz">Każde państwo może i powinno wnosić konstruktywny wkład do rozpoczętego procesu odprężenia i normalizacji. Ze swej strony Polska — na zasadach pokojowego współistnienia, współpracy oraz niemieszania się w sprawy wewnętrzne, aktywnie rozwija stosunki z szeregiem państw Europy Zachodniej. Jest to jednocześnie działanie na rzecz umocnienia bezpieczeństwa i współpracy w skali ogólnoeuropejskiej. Polska, podobnie jak i inne kraje socjalistyczne, wypowiada się za rozwojem współpracy gospodarczej ze wszystkimi państwami, niezależnie od tego czy wchodzą one w skład Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, czy pozostają poza ugrupowaniami gospodarczymi. Realistyczną podstawę tych stosunków tworzy zasada równouprawnienia, wzajemnych korzyści i wyeliminowania wszelkich form dyskryminacji.</u>
          <u xml:id="u-7.86" who="#PiotrJaroszewicz">Przyjazne stosunki rozwijają się między Polską i Francją. Tradycyjna przyjaźń pogłębiana jest przez zbieżność poglądów na wiele ważnych problemów politycznych, służy jej także rozwój współpracy gospodarczej, naukowej i kulturalnej. Wyrażamy przekonanie, że planowana wczesną jesienią br. wizyta delegacji PRL we Francji przyczyni się do dalszego zacieśnienia współpracy polsko-francuskiej.</u>
          <u xml:id="u-7.87" who="#PiotrJaroszewicz">Coraz lepiej układają się nasze dobrosąsiedzkie stosunki z państwami skandynawskimi: Finlandią, Szwecją, Norwegią, Danią i Islandią. Wzrostowi wymiany towarowej, naukowej i kulturalnej towarzyszą ożywione kontakty polityczne. Jestem przekonany, że wizyta, którą zamierzam złożyć w Szwecji, a także i inne kontakty polityczne na wysokim szczeblu przyczynią się do dalszego ożywienia wszystkich tych kierunków współpracy, a także do rozwiązania wielu spraw dotyczących Morza Bałtyckiego.</u>
          <u xml:id="u-7.88" who="#PiotrJaroszewicz">Widzimy możliwości znacznego rozwoju stosunków z państwami Europy Zachodniej: z Wielką Brytanią, z Włochami, z którymi mamy szczególnie rozwiniętą współpracę przemysłową, z NRF, Austrią, Belgią i innymi krajami w dziedzinie gospodarczej wymiany naukowo-technicznej i kulturalnej oraz w kontynuowaniu kontaktów politycznych.</u>
          <u xml:id="u-7.89" who="#PiotrJaroszewicz">Dobrze rozwijają się nasze stosunki z Kanadą. Pozytywnie oceniamy zainteresowanie Stanów Zjednoczonych rozszerzeniem stosunków gospodarczych i naukowo-technicznych z Polską, co w pełni odpowiada dążeniom Rządu do rozwoju korzystnej dla obu stron współpracy.</u>
          <u xml:id="u-7.90" who="#PiotrJaroszewicz">Dobrze układają się nasze stosunki z Japonią, a perspektywy rozwoju i współpracy gospodarczej kształtują się pomyślnie.</u>
          <u xml:id="u-7.91" who="#PiotrJaroszewicz">Pozytywnie rozwijają się nasze stosunki z wieloma państwami Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej.</u>
          <u xml:id="u-7.92" who="#PiotrJaroszewicz">Aktywna polityka Polski na forum Organizacji Narodów Zjednoczonych i innych organizacji międzynarodowych koncentruje się na problemach pokoju i bezpieczeństwa, rozbrojenia i ograniczenia zbrojeń oraz rozwoju współpracy, zwłaszcza gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-7.93" who="#PiotrJaroszewicz">Polska polityka zagraniczna dobrze służy interesom państwa i społeczeństwa, odpowiada naszym aspiracjom do twórczego rozwoju w warunkach pokoju i trwałego bezpieczeństwa. Dlatego polityka ta cieszy się aktywnym poparciem całego narodu, który aprobuje jej narodowe racje i socjalistyczne ideowe treści.</u>
          <u xml:id="u-7.94" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Programowym zadaniem Rządu jest doskonalenie obowiązującego prawa, umacnianie praworządności socjalistycznej, ładu i porządku publicznego. Na podstawie przeprowadzonych już ekspertyz i prac przygotowawczych, Rząd opracuje 3–4-letni program prac legislacyjnych, skoordynowany z rozwojem socjalistycznych stosunków społeczno-politycznych i potencjału gospodarczego kraju.</u>
          <u xml:id="u-7.95" who="#PiotrJaroszewicz">Przygotowując i doskonaląc akty prawne, tym usilniej troszczyć się będziemy o pełne poszanowanie prawa już obowiązującego. Chodzi o to, aby rosnący rytm aktywności gospodarczej i ożywienia społecznego znajdował mocne oparcie w powszechnym przestrzeganiu zasad dyscypliny zawodowej i społecznej, ładu i porządku, poszanowania mienia społecznego i codziennej ochronie społecznego interesu.</u>
          <u xml:id="u-7.96" who="#PiotrJaroszewicz">Naczelna zasada ustrojowa — jedność i nierozerwalność praw i obowiązków — jest istotą socjalistycznej demokracji, którą będziemy rozwijać i doskonalić w codziennym działaniu. Wymaga to od Rządu dalszego umacniania zasad praworządności socjalistycznej, bezkompromisowego zwalczania wszelkiego bezprawia, obrony wszystkich interesów chronionych prawem. Oznacza to nierozdzielność interesów państwa i społeczeństwa, społeczeństwa i każdego z obywateli.</u>
          <u xml:id="u-7.97" who="#PiotrJaroszewicz">W roku 1971 nastąpiła poprawa stanu bezpieczeństwa i porządku w kraju. Zastosowano nowe formy i środki, ulepszono metody wykrywania przestępstw. Wobec naruszających ład i porządek, wobec sprawców czynów chuligańskich przyjęto zasadę szybkiej, surowszej i bardziej dolegliwej represji. Ten kierunek odpowiada społecznemu poczuciu sprawiedliwości i będzie kontynuowany.</u>
          <u xml:id="u-7.98" who="#PiotrJaroszewicz">Ministerstwo Sprawiedliwości, resort spraw wewnętrznych, Ministerstwo Oświaty, organizacje prowadzące działalność wychowawczą, przystąpiły do opracowania kompleksowego programu wszechstronnych i skutecznych działań, umacniających poczucie dyscypliny i porządku, zapewniających wyższą skuteczność wychowania, profilaktyki społecznej, walki z alkoholizmem i chuligaństwem, pasożytnictwem i demoralizacją.</u>
          <u xml:id="u-7.99" who="#PiotrJaroszewicz">Ważnym zadaniem Rządu będzie wzmożenie ochrony wspólnego mienia i całej gospodarki. We wszystkich ogniwach administracji przygotowujemy przeciwdziałanie wobec zjawisk niegospodarności, niedbalstwa, marnotrawstwa, które przeradzają się gdzieniegdzie w groźne następstwa czy to w postaci pożarów, katastrof i awarii, czy w przestępczość gospodarczą. Rząd liczy na społeczne wsparcie tych działań, na konstruktywną krytykę zła i biurokratyzmu, na narastającą aktywność społeczeństwa w usuwaniu niedomagań, które pociągają za sobą często niepowetowane straty.</u>
          <u xml:id="u-7.100" who="#PiotrJaroszewicz">Jedność wszystkich sił społecznych, konsolidacja w codziennym działaniu, jednolite poparcie najważniejszych racji narodu — to wielki, narastający dorobek pogrudniowej polityki partii, najważniejsze źródło siły socjalistycznego państwa i gwarancja powodzenia realizacji wspólnego programu. W tym działaniu jest miejsce dla wszystkich obywateli — członków partii, bratnich stronnictw i bezpartyjnych, dla ludzi wszystkich zawodów i generacji, bez względu na wyznawaną filozofię lub religię. Każda para rąk jest potrzebna, każda obywatelska myśl się liczy, każdy czyn ma wartość.</u>
          <u xml:id="u-7.101" who="#PiotrJaroszewicz">W przekonaniu o nadrzędności tych patriotycznych racji Rząd będzie kontynuował swoje dążenia do normalizacji stosunków z Kościołem. Ze strony Kościoła, jego hierarchii, oczekujemy wyjścia na spotkanie tych dążeń, za którymi 19 marca opowiedziało się polskie społeczeństwo. Jestem przekonany, że hierarchia kościelna wniesie konstruktywny wkład w proces normowania stosunków z państwem.</u>
          <u xml:id="u-7.102" who="#PiotrJaroszewicz">Jak wiadomo Rząd podjął rozmowy z Watykanem. Oczekujemy, że w ich toku uzyskane zostaną gwarancje, iż działalność religijna kościoła rzymskokatolickiego mieścić się będzie w ramach nakreślonych przez nasz interes narodowy i obowiązujące w Polsce prawo. Przyjmujemy z uznaniem fakt, że Watykan podejmuje kroki służące umocnieniu pokoju w świecie i w Europie.</u>
          <u xml:id="u-7.103" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Zgodnie z zapowiedzią I Sekretarza Komitetu Centralnego tow. Edwarda Gierka na przedwyborczym spotkaniu w Katowicach, w połowie roku 1973 — dysponując już oceną realizacji planu 5-letniego na jego półmetku — nakreślimy zwiększone we wszystkich najważniejszych społecznie przekrojach zadania na drugą połowę obecnej pięciolatki.</u>
          <u xml:id="u-7.104" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd w całym swym działaniu będzie dążył do tego, by w pełni zabezpieczyć realizację tego zadania i osiągnięcie rezultatów, które pozwolą na wydatniejszą poprawę warunków życiowych ludzi pracy oraz na szybszą modernizację i rozbudowę gospodarki. Cel ten stanie się wspólnym mianownikiem programu prac Rządu, zasadniczym bodźcem dalszego doskonalenia pracy całej administracji, umacniania jej więzi ze społeczeństwem.</u>
          <u xml:id="u-7.105" who="#PiotrJaroszewicz">Wszystkie organy administracji centralnej i terenowej muszą działać znacznie efektywniej, podnosić na wyższy poziom nie zawsze dobrą jeszcze sprawność w codziennym rozwiązywaniu swych zadań. Istotnym punktem prac Rządu w tym kierunku będzie zasadnicze umocnienie administracji na szczeblu gromadzkim.</u>
          <u xml:id="u-7.106" who="#PiotrJaroszewicz">Kampania wyborcza potwierdziła, że mimo osiągniętego postępu wiele jeszcze pozostaje do zrobienia w dziedzinie wnikliwego, terminowego i sprawiedliwego rozpatrywania spraw obywateli przez administrację. Zdecyduje o tym zarówno planowany wzrost kwalifikacji pracowników administracji, jak i umacnianie we wszystkich jej ogniwach nowego klimatu, nacechowanego odpowiedzialnością i większą wrażliwością społeczną. Polepszenie pracy administracji, to jedno z istotniejszych zadań w programie prac Rządu.</u>
          <u xml:id="u-7.107" who="#PiotrJaroszewicz">W roku 1971 przekonaliśmy się, jak wielkie znaczenie we wszystkich dziedzinach życia kraju ma aktywność Sejmu, jak owocny jest wpływ jego działalności na doskonalenie pracy Rządu i jego organów. Pragnę zapewnić Wysoką Izbę, że Rząd dołoży starań, aby wykorzystać w swej pracy zalecenia Sejmu i inicjatywy obywateli posłów, aby konsekwentnie wcielać w życie prawa stanowione przez nasz socjalistyczny parlament.</u>
          <u xml:id="u-7.108" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Dzięki odbudowie i umocnieniu zasad lemnowskich, głębsza niż kiedykolwiek stała się więź łącząca partię i władzę ludową z klasą robotniczą i całym narodem. Tworzy ją klimat nowej społeczno-gospodarczej polityki partu, obopólnej szczerości i wzajemnego zaufania, zasada radzenia się klasy robotniczej, ludzi pracy przy podejmowaniu ważnych społecznie decyzji, zasada umacniania więzi z masami.</u>
          <u xml:id="u-7.109" who="#PiotrJaroszewicz">Powoduje to, że obywatel, rzeczywisty współgospodarz kraju, po nowemu widzi swą rolę i aktywny udział w budownictwie socjalistycznym, które utożsamia z sobą, z życiem własnej rodziny, wsi i miasta, z potrzebą rozumu i serca.</u>
          <u xml:id="u-7.110" who="#PiotrJaroszewicz">Silniejsza niż kiedykolwiek, bardziej świadoma swej roli i odpowiedzialności jest nasza partia — Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, przewodniczka narodu, budowniczy jego przyszłości. Wzrost jej autorytetu, umocnienie jej kierowniczej roli w całokształcie życia społecznego, wypływa ze słuszności linii politycznej, przyjętej na VII i VIII Plenum Komitetu Centralnego PZPR oraz rozwiniętej i ustalonej przez VI Zjazd.</u>
          <u xml:id="u-7.111" who="#PiotrJaroszewicz">Bratnie stronnictwa — Zjednoczone Stronnictwo Ludowe i Stronnictwo Demokratyczne i wszystkie siły Frontu Jedności Narodu — twórczo współdziałają z partią w urzeczywistnianiu programu, który dobro społeczeństwa, poprawę materialnych i duchowych warunków życia czyni główną treścią społeczno-ekonomicznego rozwoju kraju — nadrzędnym celem, któremu podporządkowane są wszystkie nasze zamierzenia i działania.</u>
          <u xml:id="u-7.112" who="#PiotrJaroszewicz">Świadomość tych prawd wyzwala ogromne społeczne rezerwy, tkwiące w ludziach, w ich energii, inicjatywie i aktywności, tworzy dźwignię wydajniejszej pracy, silniejszej dyscypliny, lepszego gospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-7.113" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd będzie tworzył warunki coraz bardziej sprzyjające tym życiodajnym procesom budowy i rozkwitu socjalistycznej Polski.</u>
          <u xml:id="u-7.114" who="#PiotrJaroszewicz">O tych właśnie, jakże ważnych sprawach, mówił wczoraj z tej trybuny w swoim wystąpieniu towarzysz Edward Gierek. Podkreślił on, że „musimy aktywnie i konsekwentnie kształtować i pomnażać siły twórcze naszego narodu, umacniać w świadomości powszechnej socjalistyczne, patriotyczne i internacjonalistyczne ideały oraz wolę kierowania się nimi w życiu. Pragniemy, aby socjalistyczna kultura narodowa, kontynuująca nasze najlepsze tradycje, wzbogacała życie duchowe naszego społeczeństwa, kształtowała osobowość i ideowe motywacje działania ludzi, zgodnie z zasadami socjalizmu, z duchem naszej epoki”.</u>
          <u xml:id="u-7.115" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! W wyborach do Sejmu otrzymaliśmy powszechne poparcie dla programu Frontu Jedności Narodu. Oznacza ono dla nas ogromne zobowiązanie. Rząd dołoży wszelkich starań, aby tego zaufania nie zawieść.</u>
          <u xml:id="u-7.116" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-7.117" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Pozostał mi jeszcze jeden obowiązek — przedstawienie rządowych projektów ustaw, wniesionych na obecne posiedzenie Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-7.118" who="#PiotrJaroszewicz">Realizacja programu, który referowałem, wymaga usprawnienia organizacji zarządzania gospodarką i państwem, wymaga doskonalenia, unowocześnienia, organizacji i administracji centralnej i terenowej.</u>
          <u xml:id="u-7.119" who="#PiotrJaroszewicz">Zamierzamy dokonać szeregu zmian w strukturze organizacyjnej aparatu zarządzania, aby stworzyć w ten sposób lepsze warunki dla realizacji zadań na głównych odcinkach działalności Rządu, podnieść sprawność i efektywność pracy niektórych organów państwowych.</u>
          <u xml:id="u-7.120" who="#PiotrJaroszewicz">I. Proponujemy znieść dotychczasowe Ministerstwo Oświaty i szkolnictwa Wyższego oraz Komitet Nauki i Techniki i utworzyć Ministerstwo Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki oraz Ministerstwo Oświaty i Wychowania.</u>
          <u xml:id="u-7.121" who="#PiotrJaroszewicz">Nauka musi coraz bardziej wpływać na rozwój sił wytwórczych, umacniać więź z praktyką, koncentrować się na węzłowych problemach badawczych. Do realizacji tych celów konieczne są sprawniejsze formy organizacyjne.</u>
          <u xml:id="u-7.122" who="#PiotrJaroszewicz">Istniejący dotychczas Komitet Nauki i Techniki uczynił wiele dla ustalenia węzłowej problematyki badawczej, koordynacji badan i wiązania ich z potrzebami praktyki, ale jego możliwości dalszego pogłębiania tych procesów są w obecnym układzie organizacyjnym wyczerpane. Równocześnie poza jego gestią pozostawał największy potencjał kadrowy, naukowy i techniczny naszego szkolnictwa wyższego.</u>
          <u xml:id="u-7.123" who="#PiotrJaroszewicz">Ministerstwo Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki będzie koordynatorem prac naukowych i technicznych wszystkich krajowych ośrodków. Jest to na obecnym etapie rozwoju naszego kraju konieczne. Zapewni to uporządkowanie programu prac badawczych i naukowo-technicznych, właściwe wykorzystanie kadry i prawidłowy rozdział środków inwestycyjnych oraz cennego wyposażenia, uporządkowanie spraw płacowych, drożność dla prac naukowo-badawczych, wykorzystanie aparatury i drożność dla kadry naukowo-technicznej niezależnie od resortowej przynależności.</u>
          <u xml:id="u-7.124" who="#PiotrJaroszewicz">Ministerstwo opracowywać będzie koncepcje polityki naukowej i technicznej państwa, inicjować, organizować i kontrolować wykonanie rządowych planów badawczych oraz czuwać nad prawidłowym wykorzystaniem osiągnięć nauki przez praktykę. Do jego kompetencji należeć musi organizowanie ekspertyz dotyczących stanu aktualnego oraz prognoz i strategii rozwoju naukowego i technicznego kraju, organizowanie informacji naukowej i koordynacja współpracy naukowo-technicznej z zagranicą.</u>
          <u xml:id="u-7.125" who="#PiotrJaroszewicz">Nowe ministerstwo będzie ponadto obarczone zadaniem opracowywania i koordynacją realizacji państwowego planu systematycznego dokształcania i doskonalenia kadr naukowych i technicznych.</u>
          <u xml:id="u-7.126" who="#PiotrJaroszewicz">Ministerstwo Oświaty i Wychowania w niedługim czasie ustosunkuje się do poważnego dokumentu, jaki przedstawi Komitet Ekspertów dla opracowania raportu o stanie oświaty.</u>
          <u xml:id="u-7.127" who="#PiotrJaroszewicz">Ministerstwo Oświaty i Wychowania stanie w obliczu wprowadzenia odpowiednich zmian do modelu oświaty. Wdrożenie niezbędnych zmian będzie poprzedzone opracowaniem założeń kompleksowej polityki wychowania, nowych programów i podręczników, pomocy naukowych, reorganizacją sieci szkolnej oraz przeszkoleniem i odpowiednim rozmieszczeniem kadr.</u>
          <u xml:id="u-7.128" who="#PiotrJaroszewicz">Już obecnie skutecznych rozwiązań wymagają zadania związane z podniesieniem na wyższy poziom pracy całego szkolnictwa, intensywnego upowszechniania wykształcenia średniego młodzieży i pracujących, rozwijania działalności opiekuńczej i wychowawczej szkół i placówek oświatowych wszystkich typów w mieście i na wsi.</u>
          <u xml:id="u-7.129" who="#PiotrJaroszewicz">Czekają też nowy resort odpowiedzialne zadania koordynacji całej oświaty zarówno szkolnej, jak i pozaszkolnej. Jedna bowiem musi być państwowa polityka oświatowa i wychowawcza, niezależnie od stosowanych form organizacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-7.130" who="#PiotrJaroszewicz">Ministerstwo rozszerzy swoją działalność poza zakres szkolnego przygotowania zawodowego młodzieży na cały okres adaptacji zawodowej, na problemy dokształcania kadr robotniczych i średnich kadr technicznych.</u>
          <u xml:id="u-7.131" who="#PiotrJaroszewicz">Ministerstwo we współpracy z organizacjami politycznymi i społecznymi opracuje i wprowadzi jednolity system socjalistycznego wychowania, w którym szkoła byłaby szczególnie ważnym, ale nie jedynym ogniwem. Doceniamy dotychczasowe wysiłki naszych pedagogów nad podnoszeniem poziomu pracy wychowawczej szkół i nad wszczepianiem młodzieży socjalistycznego światopoglądu, ale dobrze wiemy, jak wiele jeszcze pozostało do zrobienia. Dotyczy to zwłaszcza potrzeby zorganizowania po nowemu systemu lepszego wykorzystania czasu wolnego, rozwoju fizycznego dzieci i młodzieży, co jest związane z podniesieniem na wyższy poziom sportu i wychowania fizycznego w szkole i w środowisku zamieszkania.</u>
          <u xml:id="u-7.132" who="#PiotrJaroszewicz">Ważnym celem działalności wychowawczej będzie kształtowanie postaw obywatelskich, aktywnego stosunku do pracy, gotowości do obrony kraju, jak również poszanowania własności społecznej, ładu i porządku.</u>
          <u xml:id="u-7.133" who="#PiotrJaroszewicz">Równocześnie z coraz większą ostrością wystąpi sprawa koordynacji działań rodziny i środowiska, organizacji młodzieżowych i wszystkich instrumentów oddziaływania wychowawczego na młodzież. Ministerstwo Oświaty i Wychowania otrzyma znaczne uprawnienia i ponosić będzie odpowiedzialność za pełne ich wykorzystanie.</u>
          <u xml:id="u-7.134" who="#PiotrJaroszewicz">II. W dziedzinie handlu wewnętrznego, drobnej wytwórczości i usług proponujemy zniesienie urzędu Ministra Handlu Wewnętrznego i zniesienie Komitetu Drobnej Wytwórczości oraz utworzenie na to miejsce Ministerstwa Handlu Wewnętrznego i Usług.</u>
          <u xml:id="u-7.135" who="#PiotrJaroszewicz">Scalanie problematyki dotyczącej obrotu towarowego z problematyką świadczenia usług dla ludności oraz z produkcją przemysłu terenowego, spółdzielczości pracy, rzemiosła i innych drobnych wytwórców produkujących na potrzeby rynku pozwoli na coraz lepsze zaspokajanie potrzeb ludności.</u>
          <u xml:id="u-7.136" who="#PiotrJaroszewicz">Handel będzie bardziej aktywnie oddziaływać na producentów w kierunku pobudzania ich do rozwoju produkcji i dostaw towarów rynkowych.</u>
          <u xml:id="u-7.137" who="#PiotrJaroszewicz">Państwowy przemysł terenowy podejmował dotychczas często produkcję kooperacyjną kosztem usług i produkcji rynkowej. Podobne tendencje wystąpiły w przemyśle spółdzielczym i rzemiośle. Uważamy, że Ministerstwo Handlu Wewnętrznego i Usług, które skoncentruje działalność drobnej wytwórczości i rzemiosła na poprawie zaopatrzenia rynku, lepiej wykona to ważne zadanie.</u>
          <u xml:id="u-7.138" who="#PiotrJaroszewicz">Uprawnienia prezydiów rad narodowych w zarządzaniu przemysłem terenowym, a także w okazywaniu pomocy w rozwoju spółdzielczości pracy i rzemiosła, wzrosną.</u>
          <u xml:id="u-7.139" who="#PiotrJaroszewicz">Większe przedsiębiorstwa państwowego przemysłu terenowego, pracujące głównie na potrzeby przedsiębiorstw przemysłu kluczowego, jako jego kooperanci oraz przedsiębiorstwa produkujące masowo wyroby przemysłowe będą włączone do zjednoczeń branżowych przemysłu kluczowego.</u>
          <u xml:id="u-7.140" who="#PiotrJaroszewicz">Minister Handlu Wewnętrznego i Usług przejmie również sprawy związane z jakością wyrobów rynkowych, a także oznaczanie wyrobów rynkowych znakami jakości, co należało dotychczas do właściwości Centralnego Urzędu Jakości i Miar.</u>
          <u xml:id="u-7.141" who="#PiotrJaroszewicz">III. W dziedzinie problematyki dotyczącej gospodarki terenowej oraz warunków życia ludności proponujemy:</u>
          <u xml:id="u-7.142" who="#PiotrJaroszewicz">— zniesienie urzędu Ministra Gospodarki Komunalnej,</u>
          <u xml:id="u-7.143" who="#PiotrJaroszewicz">— zniesienie Centralnego Urzędu Gospodarki Wodnej oraz — utworzenie Ministerstwa Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska.</u>
          <u xml:id="u-7.144" who="#PiotrJaroszewicz">Uporządkowanie problematyki dotyczącej całokształtu gospodarki terenowej jest niezmiernie ważnym zagadnieniem. Dotychczas problematyka ta była rozczłonkowana między różne organy administracji państwowej, co nie sprzyjało jej kompleksowemu rozwiązywaniu. Nowy resort przejmie całą problematykę dotychczasowego Ministerstwa Gospodarki Komunalnej, a od Ministerstwa Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych — programowanie oraz zagospodarowanie przestrzenne miast, osiedli, wsi i gospodarkę terenami w miastach i osiedlach, przy jednoczesnym przejęciu nadzoru nad budownictwem powszechnym i budownictwem komunalnym wraz z ustalaniem normatywów dla tego budownictwa.</u>
          <u xml:id="u-7.145" who="#PiotrJaroszewicz">Nowy resort przejmie ponadto związane z gospodarką przestrzenną kraju sprawy geodezji i kartografii oraz sprawy związane z wywłaszczaniem nieruchomości — od Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-7.146" who="#PiotrJaroszewicz">Dalszą niezmiernie ważną dziedziną działalności tego resortu będzie ochrona naturalnego środowiska człowieka, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony zasobów wodnych i powietrza, w związku z czym powierzy się temu Ministerstwu sprawy należące dotychczas do właściwości Centralnego Urzędu Gospodarki Wodnej. Dotychczasowy Urząd Gospodarki Wodnej spełniał faktycznie funkcję jednostki pośredniczącej w prowadzeniu działalności gospodarczej przez resorty koordynujące poszczególne dziedziny gospodarki narodowej, nie jest więc celowe dalsze jego utrzymanie. Inne zadania pozostające dotąd w gestii Centralnego Urzędu Gospodarki Wodnej przejmą, w zakresie ustalonym szczegółowo przez Radę Ministrów, Minister Rolnictwa oraz Minister Żeglugi. Problematyka nowego resortu nabiera obecnie wielkiego znaczenia w aspekcie wydatnego postępu, jakiego zamierzamy dokonać w urbanizacji kraju i rozwoju wielkich aglomeracji. Ogrom inwestycji, jakie będziemy realizować zarówno w sferze produkcji, jak i w infrastrukturze, podnosi rangę spraw przestrzennego zagospodarowania kraju oraz uzasadnia celowość nowych warunków organizacyjnych dla tych problemów. Ochrona naturalnego środowiska człowieka staje się palącym problemem ludzkości.</u>
          <u xml:id="u-7.147" who="#PiotrJaroszewicz">IV. W dziedzinie zatrudnienia, płac i świadczeń socjalnych, proponujemy zniesienie Komitetu Pracy i Płac i utworzenie w miejsce likwidowanego Komitetu — Ministerstwa Pracy, Płac i Spraw Socjalnych.</u>
          <u xml:id="u-7.148" who="#PiotrJaroszewicz">Nowy organ powinien stworzyć właściwe warunki dla koordynacji poczynań Rządu w dziedzinie zatrudnienia i wykorzystania zasobów siły roboczej, płac i świadczeń w naturze, przy jednoczesnym nadaniu należnej rangi sprawom socjalnym.</u>
          <u xml:id="u-7.149" who="#PiotrJaroszewicz">Nowe ministerstwo obejmie również problematykę ubezpieczeń społecznych oraz zaopatrzeń emerytalnych i rentowych, w związku z czym zostanie mu podporządkowany bezpośrednio Zakład Ubezpieczeń Społecznych.</u>
          <u xml:id="u-7.150" who="#PiotrJaroszewicz">Zadania tworzonego Ministerstwa Pracy, Płac i Spraw Socjalnych dotyczą spraw najważniejszych dla społeczeństwa i obywatela. Należy oczekiwać, że poważne umocnienie tego resortu umożliwi bardziej kompleksowe i szersze ujmowanie problematyki, która leży na wiodącej linii społecznej polityki partii i państwa.</u>
          <u xml:id="u-7.151" who="#PiotrJaroszewicz">Stawiamy więc zadanie, aby sprawy pracy były widziane w całym okresie życia obywatela, począwszy od należytego sposobienia go do pracy, poprzez właściwe zatrudnienie w wieku produkcyjnym i oddziaływanie systemu płac na wzrost jego kwalifikacji i wydajności pracy oraz awans, aż po zapewnienie mu jednocześnie godziwego zaopatrzenia na wypadek choroby, inwalidztwa i emerytury.</u>
          <u xml:id="u-7.152" who="#PiotrJaroszewicz">Chcemy, aby koncepcje płacowe i premiowe służyły wyższemu opłacaniu lepszej i wydajniejszej pracy, jak mówimy — dobrej roboty, aby były zrozumiałe i sprawiedliwe, aby stymulowały kształtowanie socjalistycznej, osobistej postawy każdego robotnika i całych załóg oraz, aby właściwie i w odpowiedniej części rozkładały materialną odpowiedzialność na dozór i administrację, a na pracowników — w tej części, za którą powinni oni ponosić osobistą odpowiedzialność.</u>
          <u xml:id="u-7.153" who="#PiotrJaroszewicz">Olbrzymie wydatki państwa na podnoszenie bezpieczeństwa i higieny pracy, na urządzenia socjalne w zakładach i poza nimi, na wypoczynek załóg i ich rodzin — nie mogłyby być optymalnie wykorzystane bez umocnienia koordynacji i nadzoru przez Rząd.</u>
          <u xml:id="u-7.154" who="#PiotrJaroszewicz">V. W dziedzinie gospodarki materiałowej proponujemy utworzenie Państwowej Rady Gospodarki Materiałowej, przy jednoczesnym zniesieniu Urzędu Rezerw Państwowych.</u>
          <u xml:id="u-7.155" who="#PiotrJaroszewicz">Gospodarka materiałowa jest dziedziną o szczególnie dużym znaczeniu dla pomyślnego wykonania zadań planu 5-letniego. Obejmuje ona tak istotne problemy, jak obniżenie zużycia surowców, energii i materiałów, wygospodarowanie znacznych oszczędności przez obniżenie dynamiki przyrostu zapasów, prawidłową organizację obrotu i handlu środkami produkcji oraz gospodarkę magazynową. Jest to jedno z najpoważniejszych źródeł rezerw, jakie kryją się w gospodarce. Sprawami tymi w sposób nienależycie skoordynowany zajmuje się szereg organów centralnych.</u>
          <u xml:id="u-7.156" who="#PiotrJaroszewicz">Utworzenie Państwowej Rady Gospodarki Materiałowej stworzy właściwe formy centralnego sterowania tą rozgałęzioną problematyką oraz zapewni właściwą koordynację i kontrolę działalności naczelnych i centralnych organów administracji państwowej. Rada zajmowałaby się w sposób kompleksowy gospodarką materiałami, rezerwami, zapasami i surowcami, obejmując swoim zakresem działania również dotychczasowe zadania Urzędu Rezerw Państwowych, który uległby likwidacji.</u>
          <u xml:id="u-7.157" who="#PiotrJaroszewicz">VI. W dziedzinie problematyki jakości, miar i norm proponuje się:</u>
          <u xml:id="u-7.158" who="#PiotrJaroszewicz">— zniesienie Centralnego Urzędu Jakości i Miar — zniesienie Polskiego Komitetu Normalizacyjnego oraz utworzenie w to miejsce jednego organu — Polskiego Komitetu Normalizacji i Miar.</u>
          <u xml:id="u-7.159" who="#PiotrJaroszewicz">Dokonujące się zmiany w metodach zarządzania wymagają skoncentrowania spraw jakości wyrobów przemysłowych bezpośrednio w rękach ministrów i innych organów nadzorujących wytwórców, z wyjątkiem towarów rynkowych, których jakość będzie nadzorował i określał Minister Handlu Wewnętrznego. Do ministrów należeć powinno wyznaczanie poziomu jakościowego wyrobów, jak też stały postęp w tej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-7.160" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Wnoszę o uchwalenie przedłożonych przez Rząd projektów ustaw, które mają na celu dalsze usprawnienie zarządzania i kierowania gospodarką i państwem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Rozpatrzenie rządowych projektów ustaw w sprawie zmian w strukturze naczelnych organów administracji państwowej (druki nr od 2 do 17).</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#StanisławGucwa">Powyższe projekty ustaw zostały przed chwilą uzasadnione w wystąpieniu Prezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#StanisławGucwa">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#StanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-8.5" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za uchwaleniem w całości projektu ustawy o utworzeniu urzędu Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-8.6" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-8.7" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.8" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.9" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu urzędu Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki.</u>
          <u xml:id="u-8.10" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za uchwaleniem w całości projektu ustawy o utworzeniu urzędu Ministra Oświaty i Wychowania — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-8.11" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-8.12" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.13" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.14" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu urzędu Ministra Oświaty i Wychowania.</u>
          <u xml:id="u-8.15" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za uchwaleniem w całości projektu ustawy o zniesieniu urzędu Ministra Oświaty i Szkolnictwa Wyższego — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-8.16" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-8.17" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.18" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.19" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zniesieniu urzędu Ministra Oświaty i Szkolnictwa Wyższego.</u>
          <u xml:id="u-8.20" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za uchwaleniem w całości projektu ustawy o zniesieniu Komitetu Nauki i Techniki — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-8.21" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-8.22" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.23" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.24" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zniesieniu Komitetu Nauki i Techniki.</u>
          <u xml:id="u-8.25" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za uchwaleniem w całości projektu ustawy o utworzeniu urzędu Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-8.26" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-8.27" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.28" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.29" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu urzędu Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług.</u>
          <u xml:id="u-8.30" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za uchwaleniem w całości projektu ustawy o zniesieniu Komitetu Drobnej Wytwórczości — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-8.31" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-8.32" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.33" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.34" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zniesieniu Komitetu Drobnej Wytwórczości.</u>
          <u xml:id="u-8.35" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za uchwaleniem w całości projektu ustawy o zniesieniu urzędu Ministra Handlu Wewnętrznego — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-8.36" who="#StanisławGucwa">I Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-8.37" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.38" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.39" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zniesieniu urzędu Ministra Handlu Wewnętrznego.</u>
          <u xml:id="u-8.40" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za uchwaleniem w całości projektu ustawy o utworzeniu I urzędu Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-8.41" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-8.42" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.43" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.44" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu urzędu Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska.</u>
          <u xml:id="u-8.45" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za uchwaleniem w całości projektu ustawy o zniesieniu Centralnego Urzędu Gospodarki Wodnej — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-8.46" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-8.47" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.48" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.49" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zniesieniu Centralnego Urzędu Gospodarki Wodnej.</u>
          <u xml:id="u-8.50" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za uchwaleniem w całości projektu ustawy o zniesieniu urzędu Ministra Gospodarki Komunalnej — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-8.51" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-8.52" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.53" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.54" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zniesieniu urzędu Ministra Gospodarki Komunalnej.</u>
          <u xml:id="u-8.55" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za uchwaleniem w całości projektu ustawy o utworzeniu urzędu Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-8.56" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-8.57" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.58" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.59" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu urzędu Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych.</u>
          <u xml:id="u-8.60" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za uchwaleniem w całości projektu ustawy o zniesieniu Komitetu Pracy i Płac — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-8.61" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-8.62" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.63" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.64" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zniesieniu Komitetu Pracy i Płac.</u>
          <u xml:id="u-8.65" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za uchwaleniem w całości projektu ustawy o utworzeniu Polskiego Komitetu Normalizacji i Miar — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-8.66" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-8.67" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.68" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.69" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu Polskiego Komitetu Normalizacji i Miar.</u>
          <u xml:id="u-8.70" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za uchwaleniem w całości projektu ustawy o zniesieniu Centralnego Urzędu Jakości i Miar i Polskiego Komitetu Normalizacyjnego — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-8.71" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-8.72" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.73" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.74" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zniesieniu Centralnego Urzędu Jakości i Miar i Polskiego Komitetu Normalizacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-8.75" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za uchwaleniem w całości projektu ustawy o utworzeniu Państwowej Rady Gospodarki Materiałowej — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-8.76" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-8.77" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.78" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.79" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu Państwowej Rady Gospodarki Materiałowej.</u>
          <u xml:id="u-8.80" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za uchwaleniem w całości projektu ustawy o zniesieniu Urzędu Rezerw Państwowych — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-8.81" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-8.82" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.83" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.84" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zniesieniu Urzędu Rezerw Państwowych.</u>
          <u xml:id="u-8.85" who="#StanisławGucwa">Proszę o zabranie głosu Prezesa Rady Ministrów obywatela Piotra Jaroszewicza w celu zgłoszenia wniosków co do składu osobowego Rządu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Zwracam się o powołanie Rady Ministrów w następującym składzie:</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#PiotrJaroszewicz">Na stanowisko wiceprezesa Rady Ministrów i Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów — obywatela Mieczysława Jagielskiego, który dotychczas pełnił te same funkcje w Rządzie.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#PiotrJaroszewicz">Na stanowisko wiceprezesa Rady Ministrów — obywatela Józefa Tejchmę, członka Biura Politycznego KC PZPR, dotychczasowego sekretarza KC PZPR, posła na Sejm.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#PiotrJaroszewicz">Na stanowiska wiceprezesów Rady Ministrów — obywateli Franciszka Kaima i Zdzisława Tomala, którzy dotychczas pełnili te funkcje w Rządzie.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#PiotrJaroszewicz">Na stanowisko wiceprezesa Rady Ministrów, a także na urząd Ministra Górnictwa i energetyki — obywatela Jana Mitręgę, który dotychczas pełnił tę funkcję w Rządzie.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#PiotrJaroszewicz">Na stanowisko wiceprezesa Rady Ministrów — obywatela Kazimierza Olszewskiego.</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatel Kazimierz Olszewski urodził się w 1917 r. w rodzinie robotniczej. W latach 1943–1947 — żołnierz i oficer I Armii, a później Ludowego Wojska Polskiego. Dyrektor zakładów przemysłu chemicznego i włókienniczego w latach 1947–1951, dyrektor departamentu i podsekretarz stanu w Ministerstwie Przemysłu Chemicznego w latach 1952–1959. Od roku 1959 do roku 1971 pracował w RWPG i był zastępcą przewodniczącego Komitetu Współpracy Gospodarczej z Zagranicą. 13.11.1971 r. zostaje powołany na stanowisko Ministra Handlu Zagranicznego, członek KC PZPR.</u>
          <u xml:id="u-9.7" who="#PiotrJaroszewicz">Na urząd Ministra Spraw Zagranicznych proponuję powołać Stefana Olszowskiego, dotychczasowego Ministra tego resortu.</u>
          <u xml:id="u-9.8" who="#PiotrJaroszewicz">Na urząd Ministra Obrony Narodowej — obywatela generała broni Wojciecha Jaruzelskiego, dotychczasowego Ministra tego resortu.</u>
          <u xml:id="u-9.9" who="#PiotrJaroszewicz">Na urząd Ministra Spraw Wewnętrznych — obywatela Wiesława Ociepkę, dotychczasowego Ministra tego resortu.</u>
          <u xml:id="u-9.10" who="#PiotrJaroszewicz">Na urząd Ministra Sprawiedliwości — obywatela Włodzimierza Berutowicza, dotychczasowego Ministra tego resortu.</u>
          <u xml:id="u-9.11" who="#PiotrJaroszewicz">Na urząd Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki — obywatela prof. Jana Kaczmarka, sekretarza naukowego PAN, dotychczasowego Przewodniczącego Komitetu Nauki i Techniki, członka Prezydium Rządu.</u>
          <u xml:id="u-9.12" who="#PiotrJaroszewicz">Na urząd Ministra Oświaty i Wychowania — obywatela Jerzego Kuberskiego.</u>
          <u xml:id="u-9.13" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatel Jerzy Kuberski — magister pedagogiki — urodził się w 1930 r. w województwie warszawskim, w rodzinie chłopskiej. W 1948 r. rozpoczął pracę nauczycielską w szkole zawodowej w Warszawie, a później w dyrekcji okręgowej szkolnictwa zawodowego w Warszawie jako naczelnik wydziału młodzieżowego. W latach 1964–1970 jest kuratorem Okręgu Szkolnego m.st. Warszawy. Od 1970 r. do chwili obecnej jest sekretarzem Komitetu Warszawskiego PZpK. Posiada przygotowanie teoretyczne i praktykę w pracy nauczycielskiej i administracji szkolnej, doświadczenie polityczne, niezbędne do pełnienia funkcji Ministra Oświaty i Wychowania. Jest zastępcą członka KC PZPR.</u>
          <u xml:id="u-9.14" who="#PiotrJaroszewicz">Na urząd Ministra Kultury i Sztuki proponuję powołać obywatela Stanisława Wrońskiego, dotychczasowego Ministra tego resortu.</u>
          <u xml:id="u-9.15" who="#PiotrJaroszewicz">Na urząd Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej — obywatela doktora habilitowanego Mariana Śliwińskiego, urodzonego w 1932 r. w województwie łódzkim, dotychczasowego podsekretarza stanu w tym resorcie.</u>
          <u xml:id="u-9.16" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatel Marian Śliwiński w okresie studiów na wydziale lekarskim Akademii Medycznej w Łodzi od 1952 r. pracował na stanowisku asystenta. Po ukończeniu studiów, od 1955 r. pracował w II Klinice Chirurgicznej Akademii Medycznej w Łodzi. Od 1962 r. do 1964 r. był dyrektorem Szpitala Klinicznego nr 3 w Łodzi. W 1964 r. został przeniesiony do Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej na stanowisko dyrektora Departamentu Szkolnictwa i Nauki. Od 1970 r. jest podsekretarzem stanu w Ministerstwie Zdrowia i Opieki Społecznej. Obywatel Marian Śliwiński jest wybitnym specjalistą w dziedzinie chirurgii, dobrym organizatorem i administratorem. Jest zastępcą członka KC PZPR.</u>
          <u xml:id="u-9.17" who="#PiotrJaroszewicz">Na urząd Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych proponuję powołać obywatela profesora Wincentego Kawalca, dotychczasowego Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.</u>
          <u xml:id="u-9.18" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatel Wincenty Kawalec urodził się w 1914 r. w rodzinie robotnika rolnego. W latach 1928–1938 pracował doraźnie w różnych zakładach w Zagłębiu Dąbrowskim, ucząc się jednocześnie. Brał udział w kampanii wrześniowej 1939 r. Do września 1943 r. przebywał w obozie jeńców, z którego uciekł. W latach 1945–1948 pracował w spółdzielczości spożywców „Społem” w Starachowicach i w Kielcach. W latach 1948–1953 był dyrektorem Biura Regionalnego PKPG, przewodniczącym Wojewódzkiej Komisji Planowania Gospodarczego, a następnie wiceprzewodniczącym Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach. Od 1953 r. pracuje w Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego na stanowisku dyrektora Zespołu Gospodarki Terenowej. W 1970 r. zostaje mianowany profesorem nadzwyczajnym. Od roku 1965 jest Prezesem Głównego Urzędu Statystycznego.</u>
          <u xml:id="u-9.19" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatel Wincenty Kawalec jest doświadczonym ekonomistą, organizatorem i administratorem. Członek PZPR.</u>
          <u xml:id="u-9.20" who="#PiotrJaroszewicz">Na urząd Ministra Finansów proponuję powołać obywatela Stefana Jędrychowskiego, dotychczasowego Ministra tego resortu.</u>
          <u xml:id="u-9.21" who="#PiotrJaroszewicz">Na urząd Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych — obywatela Alojzego Karkoszkę, dotychczasowego Ministra tego resortu.</u>
          <u xml:id="u-9.22" who="#PiotrJaroszewicz">Na urząd Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska — obywatela Jerzego Kusiaka, dotychczasowego Przewodniczącego Komitetu Drobnej Wytwórczości.</u>
          <u xml:id="u-9.23" who="#PiotrJaroszewicz">Na urząd Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług — obywatela Edwarda Sznajdra, dotychczasowego Ministra tego resortu.</u>
          <u xml:id="u-9.24" who="#PiotrJaroszewicz">Na urząd Ministra Handlu Zagranicznego — obywatela Tadeusza Olechowskiego.</u>
          <u xml:id="u-9.25" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatel Tadeusz Olechowski urodził się w 1926 r. w Wilnie, magister ekonomii. Od 1949 r. do 1965 r. pracuje w instytucjach handlu zagranicznego i w dyplomacji. Był pracownikiem Centrali Handlu Zagranicznego „Metalexport”, attaché i radcą handlowym Ambasady PRL w Rzymie, później wicedyrektorem Departamentu MHZ. W latach 1965–1969 był wiceministrem Handlu Zagranicznego. Od 1969 roku jest ambasadorem PRL w Paryżu. Jest doświadczonym i cenionym pracownikiem handlu zagranicznego i dyplomacji. Członek PZPR.</u>
          <u xml:id="u-9.26" who="#PiotrJaroszewicz">Na urząd Ministra Komunikacji proponuję powołać obywatela Mieczysława Zajfryda, dotychczasowego Ministra tego resortu.</u>
          <u xml:id="u-9.27" who="#PiotrJaroszewicz">Na urząd Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego — obywatela Jerzego Popko, dotychczasowego Ministra tego resortu.</u>
          <u xml:id="u-9.28" who="#PiotrJaroszewicz">Na urząd Ministra Łączności — obywatela Edwarda Kowalczyka, dotychczasowego Ministra tego resortu.</u>
          <u xml:id="u-9.29" who="#PiotrJaroszewicz">Na urząd Ministra Przemysłu Chemicznego — obywatela Jerzego Olszewskiego, dotychczasowego Ministra tego resortu.</u>
          <u xml:id="u-9.30" who="#PiotrJaroszewicz">Na urząd Ministra Przemysłu Ciężkiego — obywatela Włodzimierza Lejczaka, dotychczasowego Ministra tego resortu.</u>
          <u xml:id="u-9.31" who="#PiotrJaroszewicz">Na urząd Ministra Przemysłu Lekkiego — obywatela Tadeusza Kunickiego, dotychczasowego Ministra tego resortu.</u>
          <u xml:id="u-9.32" who="#PiotrJaroszewicz">Na urząd Ministra Przemysłu Maszynowego — obywatela Tadeusza Wrzaszczyka, dotychczasowego Ministra tego resortu.</u>
          <u xml:id="u-9.33" who="#PiotrJaroszewicz">Na urząd Ministra Przemysłu Spożywczego i Skupu — obywatela Emila Kołodzieja, dotychczasowego Ministra tego resortu.</u>
          <u xml:id="u-9.34" who="#PiotrJaroszewicz">Na urząd Ministra Rolnictwa — obywatela Józefa Okuniewskiego, dotychczasowego Ministra tego resortu.</u>
          <u xml:id="u-9.35" who="#PiotrJaroszewicz">Na urząd Ministra Żeglugi — obywatela Jerzego Szopę, dotychczasowego Ministra tego resortu.</u>
          <u xml:id="u-9.36" who="#PiotrJaroszewicz">Za udział i pracę w składzie Rządu powołanego przez Sejm V kadencji pragnę serdecznie podziękować:</u>
          <u xml:id="u-9.37" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelowi Henrykowi Jabłońskiemu, Ministrowi Oświaty i Szkolnictwa Wyższego, powołanemu przez Wysoką Izbę na zaszczytne stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa.</u>
          <u xml:id="u-9.38" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelowi Wincentemu Kraśko, wiceprezesowi Rady Ministrów, powołanemu przez Sejm na stanowisko członka Rady Państwa.</u>
          <u xml:id="u-9.39" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelowi Eugeniuszowi Szyrowi, wiceprezesowi Rady Ministrów, którego zamierzam powołać na stanowisko Przewodniczącego Państwowej Rady Gospodarki Materiałowej.</u>
          <u xml:id="u-9.40" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelowi Zdzisławowi Drozdowi, Ministrowi Gospodarki Komunalnej. Obywatela Drozda zamierzam mianować podsekretarzem stanu w resorcie gospodarki terenowej i ochrony środowiska.</u>
          <u xml:id="u-9.41" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelowi prof. Janowi Kostrzewskiemu, Ministrowi Zdrowia i Opieki Społecznej, który zostanie powołany na stanowisko sekretarza Wydziału Nauk Medycznych Polskiej Akademii Nauk.</u>
          <u xml:id="u-9.42" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelowi Michałowi Krukowskiemu, Przewodniczącemu Komitetu Pracy i Płac, którego zamierzam mianować wiceprezesem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#StanisławGucwa">Zarządzam 20-minutową przerwę.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 do godz. 17 min. 25).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#HalinaSkibniewska">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#HalinaSkibniewska">Przystępujemy do dyskusji nad oświadczeniem Prezesa Rady Ministrów w sprawie proponowanego składu i programu prac Rządu.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#HalinaSkibniewska">Głos zabierze poseł Edward Babiuch.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#EdwardBabiuch">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Poselskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — z którego ramienia mam zaszczyt przemawiać — pragnę wyrazić pełne poparcie dla programu prac Rządu, który przedstawił w swoim oświadczeniu Prezes Rady Ministrów tow. Piotr Jaroszewicz. Zamierzenia Rządu idą we właściwym kierunku, w kierunku konsekwentnej i skutecznej realizacji ustaleń VI Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i platformy wyborczej Frontu Jedności Narodu w dziedzinie umacniania socjalistycznych stosunków społecznych i doskonalenia pracy państwowej.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#EdwardBabiuch">Mandat zaufania, którym 19 marca bieżącego roku wyborcy obdarzyli Sejm VI kadencji, jest najdobitniejszym wyrazem zdecydowanej woli narodu polskiego wcielania w życie programu VI Zjazdu. Zobowiązania, które z tego mandatu wynikają dla naszej pracy, dla działalności gospodarczej i społecznej, nakreślił wczoraj w swoim wystąpieniu I Sekretarz KC PZPR tow. Edward Gierek.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#EdwardBabiuch">Stoją przed nami w tej kadencji zadania wyjątkowej wagi, wymagające konsekwentnego działania i śmiałej inicjatywy, zgodnego wysiłku władz państwowych i całego społeczeństwa: klasy robotniczej, chłopów, inteligencji.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#EdwardBabiuch">Najważniejszym spośród najbliższych zadań Sejmu będzie rozpatrzenie i uchwalenie planu społeczno-gospodarczego do 1975 roku. Jest to sprawa najwyższej wagi. Była ona przedmiotem obrad IV plenarnego posiedzenia Komitetu Centralnego. Decyzje KC tworzą lepsze warunki dla realizacji zadań społeczno-ekonomicznych, wynikających z uchwał VI Zjazdu. W rezultacie racjonalnego wykorzystania środków i uruchomienia rezerw otwierają one realne możliwości dalszego zwiększenia dynamiki wzrostu gospodarczego, a tym samym szybszego osiągnięcia celów socjalnych i bytowych, jakie przed sobą postawiliśmy.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#EdwardBabiuch">Systematyczne polepszanie życia narodu już obecnie jest niezłomną zasadą polityki naszej partii. Równocześnie chcemy kształtować warunki sprzyjające wzrostowi gospodarki i poziomu spożycia w latach następnych. Nie są to cele sprzeczne. Istnieje pomiędzy nimi ścisła współzależność. Tylko łączna ich realizacja zapewni postęp i nowoczesność naszej gospodarki, umocnienie socjalistycznych stosunków społecznych, pełne urzeczywistnienie zasad sprawiedliwości społecznej, dostatek i pomyślność obywateli.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#EdwardBabiuch">Program prac Rządu jest zgodny z tymi podstawowymi zasadami naszej polityki. Członkowie PZPR na wszystkich posterunkach pracy będą działać aktywnie na rzecz jego realizacji.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#EdwardBabiuch">Wysoka Izbo! Warunkiem osiągnięcia założonego w tym pięcioleciu wzrostu płac i dochodów realnych ludności oraz wykonania szerokiego programu socjalnego jest bardziej intensywne niż dotychczas wykorzystanie nowoczesnej nauki i techniki, wiedzy i pracy ludzkiej, zwiększenie wydajności, doskonalenie organizacji produkcji, usprawnienie procesu inwestowania i gospodarki materiałowej.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#EdwardBabiuch">Te problemy znajdują się obecnie w centrum naszej uwagi, na nie kierujemy nasz wysiłek. Po to, aby je rozwiązywać na każdym szczeblu działania, w każdym przedsiębiorstwie, w każdym organie administracji, w placówkach naukowo-badawczych, trzeba podjąć energiczne starania o wyzwolenie rezerw wewnętrznych. W naszym kraju wciąż jeszcze często występuje słaba organizacja. Sprawność działania nie zadomowiła się jeszcze na stałe w wielu fabrykach i w licznych urzędach. Walkę o poprawę organizacji musimy więc uczynić wielkim narodowym programem. Opracować ten program powinien Rząd, wcielać go w życie muszą wszyscy i wszędzie. Jedynie wówczas osiągniemy na tym odcinku sukcesy równe wielu innym, odnotowanym w naszej historii.</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#EdwardBabiuch">Bez obawy o przesadę, można powiedzieć, że główny front pracy dla przyszłości Polski — to dbałość o szeroko pojętą gospodarność, o lepszą organizację i wyższą wydajność pracy, o większą dyscyplinę społeczną. Najlepsze wzory dobrej roboty stworzyła klasa robotnicza. Trzeba je obecnie jak najszerzej upowszechniać. Od tego zależy możliwość przekroczenia planowanych zadań obecnego pięciolecia we wszystkich dziedzinach, we wzroście gospodarki i poziomu życia, w zaspokajaniu potrzeb socjalnych i kulturalnych.</u>
          <u xml:id="u-12.9" who="#EdwardBabiuch">Dla przyspieszenia rozwoju naszej ojczyzny powinniśmy jak najlepiej wykorzystać inicjatywę ludzi pracy. Stoi przed nami zadanie wnikliwego badania i konsekwentnego wprowadzania w życie wniosków i postulatów zgłoszonych w toku kampanii przedzjazdowej i przedwyborczej. Zawierają one olbrzymi kapitał doświadczeń i przemyśleń ludzi pracy, dotyczą rozległych sfer organizacji produkcji, wielu konkretnych stanowisk roboczych, oszczędności materiałowych, lepszego wykorzystania maszyn, przyspieszenia budowy obiektów przemysłowych i mieszkaniowych, usprawnień w handlu, zapewnienia lepszych warunków bezpieczeństwa i higieny pracy. W realizacji tych wniosków znajdą najlepszy wyraz rzeczywiste, a nie werbalne zmiany w metodach i stylu pracy kierownictwa gospodarczego wszystkich szczebli.</u>
          <u xml:id="u-12.10" who="#EdwardBabiuch">Obywatele Posłowie! Oczekujemy od Rządu przygotowania i przedstawienia Sejmowi, obok planu 5-letniego, kompleksowych programów rozwiązywania najważniejszych problemów społecznych i gospodarczych. Bliskie zakończenia są już prace nad takim programem, zmierzającym do rozwiązywania problemu mieszkaniowego. Doniosłe znaczenia dla rozwoju Polski i kształtowania sił twórczych narodu będzie miał program unowocześnienia systemu oświatowo-wychowawczego. Zostanie opracowany program lepszego zaspokojenia potrzeb żywnościowych ludności oraz wprowadzenia zmian w strukturze produkcji rynkowej i usług na rzecz unowocześnienia konsumpcji. Wszystkie te sprawy powinny znaleźć się w kręgu pierwszoplanowych zainteresowań Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-12.11" who="#EdwardBabiuch">Z zadowoleniem witamy zapowiedź Premiera, że w niedługim czasie będzie opracowany — po raz pierwszy w Polsce Ludowej — wieloletni plan perspektywiczny do 1990 roku. Taka dalekosiężna prognoza rozwoju kraju pozwoli skoordynować programy rozwiązywania najważniejszych problemów społecznych i gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-12.12" who="#EdwardBabiuch">Obok już wymienionych spraw, będzie można w jej ramach nakreślić najbardziej właściwą drogę rozwiązania wielu innych problemów, takich jak chemizacja gospodarki, rozwój motoryzacji i nowoczesnej komunikacji, rozwój gospodarki wodnej i morskiej.</u>
          <u xml:id="u-12.13" who="#EdwardBabiuch">Podstawowe wymogi gospodarności każą nam troszczyć się o optymalne rozmieszczenie sił wytwórczych, zintegrowanie infrastruktury technicznej, o skoordynowanie sieci osadniczej i ośrodków przemysłowych, o racjonalne wykorzystanie warunków naturalnych i nowocześnie pojętą ochronę oraz kształtowanie środowiska.</u>
          <u xml:id="u-12.14" who="#EdwardBabiuch">W planowaniu społeczno-gospodarczym w ogóle, w planie perspektywicznym i w planie przestrzennego zagospodarowania kraju w szczególności, decydować powinien ogólnopaństwowy punkt widzenia, dążenie do optymalnego wykorzystania możliwości wszystkich regionów. Partia nasza przeciwstawia się partykularnemu podejściu do potrzeb i spraw lokalnych. Każdy region wnosi swój wkład na rzecz państwa jako całości. Im szybciej będzie się zwiększało wspólne dobro całego kraju, tym pewniejsza i trwalsza będzie pomyślność poszczególnych regionów. W pięknych i wzruszających słowach wyraził tę podstawową prawdę rozwoju naszego kraju wielki pisarz, nasz wczorajszy Marszałek-Senior, poseł Jarosław Iwaszkiewicz, gdy w rozwoju przemysłowym i kulturalnym ziemi sandomierskiej dojrzał symbol i zarazem dobrą wróżbę dla harmonijnego rozwoju całego kraju i zespalania pracy rąk z kulturą duchową.</u>
          <u xml:id="u-12.15" who="#EdwardBabiuch">Wszystkie przedsięwzięcia społeczno-ekonomiczne podejmowane przez Rząd powinny stymulować procesy dalszych socjalistycznych przeobrażeń, harmonijny rozwój całej gospodarki narodowej oraz aktywizację naszego udziału w międzynarodowym podziale pracy, a przede wszystkim w integracji socjalistycznej w ramach RWPG.</u>
          <u xml:id="u-12.16" who="#EdwardBabiuch">Przywiązujemy wielką wagę do prac nad doskonaleniem systemu planowania, kierowania i zarządzania gospodarką narodową. Prace te pójdą we właściwym kierunku i przyniosą dobre wyniki, jeśli realizować będą konsekwentnie zasadę centralizmu demokratycznego w zarządzaniu gospodarką, jeśli będą zwiększać rolę i skuteczność centralnego planowania, a równocześnie sprzyjać wyzwalaniu inicjatywy społeczno-produkcyjnej we wszystkich ogniwach życia gospodarczego, zwłaszcza inicjatywy kierownictwa zakładów przemysłowych, samorządów i załóg robotniczych.</u>
          <u xml:id="u-12.17" who="#EdwardBabiuch">Obywatele Posłowie! Przyspieszenie tempa wzrostu produkcji rolniczej — to jedno z naczelnych zadań naszej gospodarki. W jego pomyślnej realizacji jest zainteresowany cały naród. Rozwój rolnictwa przesądza bowiem nie tylko o warunkach życia rodzin chłopskich i innych grup pracowników rolnictwa, ale w znacznej mierze — o poziomie życia ogółu społeczeństwa, o równowadze całej gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-12.18" who="#EdwardBabiuch">Myślą przewodnią polityki rolnej naszej partii, wypracowanej wspólnie z ZSL, jest przyspieszenie dynamiki produkcji we wszystkich sektorach rolnictwa, tworzenie niezbędnych przesłanek do stopniowych, socjalistycznych przeobrażeń na wsi, istotny wzrost dochodów oraz polepszenie socjalnych warunków ludności rolniczej. Wzmożona aktywność społeczno-polityczna i zawodowa rolników indywidualnych, pracowników państwowych gospodarstw rolnych oraz członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych, znajdująca wyraz zwłaszcza w rozwoju produkcji zwierzęcej, świadczy o trafności tej polityki. Partia nasza uważa, że tę wysoką aktywność produkcyjną wsi należy podtrzymywać i rozwijać, wspierając ją różnorodnymi środkami pomocy ze strony państwa, usuwając równocześnie wszystkie hamulce, które tej aktywności stają na przeszkodzie.</u>
          <u xml:id="u-12.19" who="#EdwardBabiuch">Tempo rozwoju produkcji rolnej zależy w znacznej mierze od zaangażowanej postawy samych rolników, od ich umiejętności wykorzystania ziemi oraz środków produkcji i wszystkich warunków, jakie rolnictwu stwarza polityka państwa. Dlatego pobudzanie aktywności społecznej i zawodowej producentów rolnych oraz wzrost roli i znaczenia samorządu chłopskiego w życiu wsi, partia nasza uważa za niezbędny warunek pomyślnej realizacji polityki rolnej. Licząc na taką postawę polskiej wsi, partia nasza, wszystkie jej ogniwa i członkowie będą aktywnie działać w kierunku osiągnięcia przez rolnictwo stawianych przed nim zadań.</u>
          <u xml:id="u-12.20" who="#EdwardBabiuch">Wysoki Sejmie! Główne kierunki polityki zagranicznej Rządu, przedstawione w exposè Prezesa Rady Ministrów, są zgodne z racją stanu Polski Ludowej oraz z żywotnymi interesami wspólnoty socjalistycznej, której kraj nasz jest ważnym i niezłomnym ogniwem.</u>
          <u xml:id="u-12.21" who="#EdwardBabiuch">Pozostanie na zawsze historyczną zasługą naszej poprzedniczki — Polskiej Partii Robotniczej, zasadnicze przeorientowanie polityki zagranicznej Polski oraz nierozerwalne zespolenie drogi rozwojowej naszego narodu z socjalizmem. Socjalizm określa podstawowe zasady naszej polityki zagranicznej. Są to zasady braterstwa i sojuszu ze Związkiem Radzieckim oraz z pozostałymi krajami socjalistycznymi. zasady solidarności i poparcia dla sił rewolucyjnych i postępowych na całym świecie, zasady pokojowego współistnienia z państwami o odmiennym ustroju społeczno-ekonomicznym.</u>
          <u xml:id="u-12.22" who="#EdwardBabiuch">Socjalizm jest dzisiaj główną siłą motoryczną rozwoju i postępu świata, źródłem najlepszych nadziei ludzkości. System socjalistyczny wywiera coraz potężniejszy wpływ na losy ludzkości. Budując i umacniając socjalizm, naród polski uczestniczy w torowaniu drogi przyszłego rozwoju całej ludzkości. Świadomość tego współtworzenia historycznego procesu ogólnoludzkiego postępu jest potężnym źródłem siły ideowej, umacnia naszą godność narodową, kontynuuje najlepsze tradycje naszej przeszłości, odpowiada szlachetnym aspiracjom młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-12.23" who="#EdwardBabiuch">Wspólnie z innymi krajami Układu Warszawskiego, we współdziałaniu ze wszystkimi siłami postępowymi i realistycznymi, prowadzimy walkę o odprężenie, trwały pokój i rozwój współpracy w całej Europie. Polska pragnie wnieść do sprawy przekształcenia Europy w kontynent trwałego pokoju i owocnej współpracy godny wkład, na miarę naszego potencjału gospodarczego, naukowego i kulturalnego.</u>
          <u xml:id="u-12.24" who="#EdwardBabiuch">Prowadzona przez państwa socjalistyczne i zyskująca coraz szersze poparcie w świecie polityka pokoju, międzynarodowego bezpieczeństwa i współpracy napotyka ciągle opór sił zimnej wojny. Uwidacznia się to szczególnie ostro w toku rozpoczętej w Bundestagu debaty nad ratyfikacją układów zawartych przez Rząd NRF z ZSRR i Polską. Siły te usiłują zepchnąć ponownie NRF na stare tory zimnej wojny, zahamować odprężenie w Europie, spowodować nowe napięcia.</u>
          <u xml:id="u-12.25" who="#EdwardBabiuch">Wczoraj tow. Edward Gierek jasno i stanowczo sformułował stanowisko naszego państwa i narodu wobec sprawy ratyfikacji układów między Niemiecką Republiką Federalną a Polską i Związkiem Radzieckim. Jest to stanowisko wszystkich obywateli naszego kraju, wszystkich polskich patriotów. Niechaj nikt nie ma co do tego żadnych wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-12.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-12.27" who="#EdwardBabiuch">Siły zimnej wojny mogą ujemnie zaważyć, na pozycji NRF w polityce europejskiej. Nie są one jednak w stanie odwrócić ogólnej pozytywnej tendencji tej polityki. Tendencja ta ma silne oparcie w realnym układzie sił i ogarnia większość państw naszego kontynentu.</u>
          <u xml:id="u-12.28" who="#EdwardBabiuch">Nasza polityka zagraniczna cieszy się poparciem całego narodu. W dobie rewolucji naukowo-technicznej i wzrastającego znaczenia współpracy międzynarodowej polityka zagraniczna może i powinna odegrać ważną rolę w realizacji programu przyspieszenia społeczno-ekonomicznego rozwoju kraju.</u>
          <u xml:id="u-12.29" who="#EdwardBabiuch">Klub Poselski PZPR wyraża przekonanie, że przedstawione przez Premiera kierunki działania Rządu na arenie międzynarodowej spełniają ten postulat.</u>
          <u xml:id="u-12.30" who="#EdwardBabiuch">Wysoki Sejmie! Urzeczywistnienie wielkich i trudnych zamierzeń, które składają się na program VI Zjazdu, wymagać będzie pełnej mobilizacji i celowego zaangażowania wszystkich sił twórczych naszego narodu. Wynika stąd postulat jednoczesnego wzmacniania państwa ludowego oraz rozszerzania udziału ludzi pracy w rządzeniu, pobudzania ich inicjatywy w codziennej pracy.</u>
          <u xml:id="u-12.31" who="#EdwardBabiuch">Polska Zjednoczona Partia Robotnicza swoją misję politycznego przewodnika narodu pojmuje przede wszystkim jako służbę społeczną, jako obowiązek wytyczania właściwej linii socjalistycznego rozwoju kraju, jako obowiązek zacieśniania więzi z klasą robotniczą i całym narodem, stałej dbałości o doskonalenie pracy organów państwowych oraz nieustanne inspirowanie i pobudzanie aktywności społecznej.</u>
          <u xml:id="u-12.32" who="#EdwardBabiuch">Zgodność działania władz, które wytyczały właściwy kierunek polityki i energicznie ją realizowały z dążeniami społeczeństwa, które współuczestniczyło w tworzeniu tej polityki i wspierało ją ofiarną pracą — to główna podstawa naszych osiągnięć w ciągu ostatnich 15 miesięcy. Dzięki temu stawiliśmy czoła wielu trudnościom, umocniliśmy wiarę narodu w swoje siły, weszliśmy na właściwą drogę.</u>
          <u xml:id="u-12.33" who="#EdwardBabiuch">Mamy cenne doświadczenie, na którym możemy się opierać. Nie wolno nam jednak poprzestawać na dotychczasowych osiągnięciach. Polska Zjednoczona Partia Robotnicza w całej swojej działalności będzie konsekwentnie popierać wszelkie poczynania, które mają na celu umacnianie państwa socjalistycznego, usprawnianie jego funkcjonowania i dalsze pogłębianie socjalistycznej demokracji. Rozumiemy to zadanie jako dwustronny, wzajemnie sprzężony proces doskonalenia instytucji państwowych, ulepszania ich struktury, precyzowania kompetencji i pełnego egzekwowania odpowiedzialności oraz umacniania i rozwijania wszelkich form, w jakich przejawia się społeczna inicjatywa i aktywność.</u>
          <u xml:id="u-12.34" who="#EdwardBabiuch">Na wniosek Prezesa Rady Ministrów Sejm przed chwilą uchwalił ustawy o zmianach w organizacji naczelnych organów administracji państwowej. Zmiany te podnoszą rangę nauki i techniki, tworzą warunki dla kompleksowego podejmowania i rozwiązywania kluczowych problemów gospodarczych i socjalnych. Odpowiadają one wymogom nowoczesnej organizacji i prawidłowo wiążą dyspozycje środkami z odpowiedzialnością za realizację zadań. Jesteśmy przekonani, że prace nad doskonaleniem centralnej administracji, a także administracji państwowej w ogóle, będą przez Rząd kontynuowane na zasadach, które leżały u podłoża zmian wprowadzonych obecnie.</u>
          <u xml:id="u-12.35" who="#EdwardBabiuch">W przyszłym roku upływa kadencja rad narodowych. Czas ten trzeba wykorzystać na przygotowanie i wprowadzenie w życie decyzji, które służyć będą doskonaleniu pracy i rozszerzeniu uprawnień tych podstawowych ogniw władzy ludowej, na co dzień stykającej się z obywatelem i wywierającej wielki wpływ na realizację zadań społecznych i gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-12.36" who="#EdwardBabiuch">Partia nasza uważa, że poważne rezerwy ludzkiej energii tkwią w sferze stosunków międzyludzkich, w podnoszeniu kultury współżycia społecznego, umacnianiu szacunku dla człowieka rzetelnej pracy, w zwalczaniu marnotrawstwa, niegospodarności, braku poczucia odpowiedzialności.</u>
          <u xml:id="u-12.37" who="#EdwardBabiuch">Widzimy potrzebę stałego zwiększania wymagań kwalifikacyjnych w stosunku do kadr kierowniczych i pracowników aparatu państwowego na wszystkich szczeblach oraz konsekwentnego kierowania się leninowskimi zasadami w polityce kadrowej. Musimy wszędzie, w aparacie centralnym, w województwach i w powiatach stawiać wobec ludzi wymagania na miarę zadań, jakie podjęliśmy i realizujemy.</u>
          <u xml:id="u-12.38" who="#EdwardBabiuch">Polska Zjednoczona Partia Robotnicza dbać będzie o stałe stosowanie i pogłębianie zasady konsultacji ważnych decyzji państwowych ze społeczeństwem, o wysoką rangę związków zawodowych i wszystkich samorządnych organizacji ludzi pracy, o rozwój konstruktywnej krytyki społecznej i właściwy do niej stosunek.</u>
          <u xml:id="u-12.39" who="#EdwardBabiuch">Troska o przyszłość każę przywiązywać szczególne znaczenie do wychowania młodego pokolenia. Oznacza to obowiązek wyposażenia młodzieży w wiedzę i umiejętności zawodowe, ukształtowania jej patriotycznej i internacjonalistycznej postawy, wysokiego poczucia odpowiedzialności za los kraju. Pokolenie młodzieży niesie w sobie wielki potencjał talentów i umiejętności, zapału i energii twórczej. Ukierunkowany właściwie i zaangażowany w budowanie socjalizmu — stanie się on niewyczerpalnym źródłem siły narodu. Dlatego duże nadzieje wiążemy z utworzeniem urzędu Ministra Oświaty i Wychowania, który we współdziałaniu z organizacjami młodzieżowymi, z wychowawcami i nauczycielami powinien opracować kompleksowy program wychowania młodego młodego pokolenia i rozwiązywania jego problemów oraz sterować realizacją tego programu.</u>
          <u xml:id="u-12.40" who="#EdwardBabiuch">Obywatele Posłowie! W rozwoju naszego państwa wiele zależy od właściwego funkcjonowania organów przedstawicielskich — Sejmu i rad narodowych. Łączą one w swej działalności moc podejmowania decyzji państwowych z funkcją bezpośredniego reprezentowania ludzi pracy. Za ich pośrednictwem założenia programowe partii przekształcają się w obowiązującą politykę państwa. Partia nasza będzie wszechstronnie umacniać rolę i autorytet organów przedstawicielskich.</u>
          <u xml:id="u-12.41" who="#EdwardBabiuch">Przed Sejmem obecnej kadencji stoją wielkie zadania ustawodawcze. Kierunkową wytyczną naszego działania w tej dziedzinie powinno być dążenie do wszechstronnego umocnienia systemu prawa w naszym państwie. Chcemy, aby prawo skutecznie broniło nasze społeczeństwo przed wrogami socjalizmu, a także lepiej służyło w walce z demoralizacją, z tendencjami i zjawiskami, które wyrastają z obcego nam podłoża klasowego i godzą w zasady socjalizmu.</u>
          <u xml:id="u-12.42" who="#EdwardBabiuch">Nie zapominamy ani na chwilę, że żyjemy w świecie, w którym toczy się walka przeciwstawnych systemów, przenikająca wszystkie dziedziny życia społecznego: politykę, ideologię, gospodarkę.</u>
          <u xml:id="u-12.43" who="#EdwardBabiuch">Równocześnie prawo nasze powinno sprzyjać obywatelskiej inicjatywie, stawiać na zaufanie do obywatela i jego dobrej woli, umacniać wszystko co odpowiada poczuciu słuszności i sprawiedliwości ludzi pracy. System prawa powinien współtworzyć taki klimat ideowo-społeczny, w którym aktywność, zaangażowanie i poczucie odpowiedzialności za sprawy publiczne znajdą zawsze zachętę i uznanie. Te cele miejmy na uwadze, gdy w komisjach i na sesjach plenarnych Sejmu będziemy analizowali projekty ustaw.</u>
          <u xml:id="u-12.44" who="#EdwardBabiuch">Jasność koncepcji programowych, które mamy realizować, jest najlepszą podstawą owocnego współdziałania Sejmu i Rządu. Współdziałanie to umacniać będzie systematyczna kontrola działalności Rządu i poszczególnych resortów na sesjach Sejmu i w pracach komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-12.45" who="#EdwardBabiuch">Prace Sejmu powinny być znane społeczeństwu, tak aby ludzie pracy mogli sobie wyrobić o nich właściwą opinię. Konieczne jest stałe zacieśnianie więzi posłów z wyborcami. Więź taka jest niezastąpionym źródłem wiedzy o potrzebach i poglądach społecznych, wiedzy niezbędnej w pracach sejmowych, a równocześnie służy upowszechnianiu w społeczeństwie zasad polityki państwa i zdobywaniu dla niej społecznego poparcia.</u>
          <u xml:id="u-12.46" who="#EdwardBabiuch">Tymi zasadami kierować się będzie Klub Poselski PZPR w swej działalności sejmowej i we współpracy na terenie Sejmu z bratnimi stronnictwami — Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym, Stronnictwem Demokratycznym oraz z posłami bezpartyjnymi.</u>
          <u xml:id="u-12.47" who="#EdwardBabiuch">Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Poselskiego PZPR pragnę oświadczyć, że program działania Rządu uważamy za słuszny i będziemy głosować za składem Rady Ministrów, zaproponowanym przez Prezesa Rady Ministrów, towarzysza Piotra Jaroszewicza.</u>
          <u xml:id="u-12.48" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#HalinaSkibniewska">Głos zabierze poseł Dyzma Gałaj.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#DyzmaGałaj">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! Powszechny udział społeczeństwa miast i wsi w wyborach do Sejmu VI kadencji był widomym poparciem dla programu Frontu Jedności Narodu. Zdecydowana większość głosów oddanych na kandydatów Frontu, w tym także setek tysięcy głosów młodzieży czyniącej po raz pierwszy użytek z obywatelskich uprawnień, daje naszemu parlamentowi mocne oparcie polityczne i społeczny kredyt zaufania.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#DyzmaGałaj">Program wyborczy został oparty na uchwałach VI Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, kierowniczej siły narodu, podjętych w wyniku szerokiej dyskusji przedzjazdowej. W tworzeniu tego programu uczestniczyły wraz z całym społeczeństwem, ze wszystkimi siłami Frontu Jedności Narodu, ogniwa i instancje, członkowie i działacze Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#DyzmaGałaj">Jest to program opracowany u progu drugiego ćwierćwiecza Polski Ludowej, uwzględniający nauki i doświadczenia trudnych tygodni grudnia 1970 roku, a także oczekiwania i nadzieje narodu na szybsze i bardziej odczuwalne efekty socjalistycznego rozwoju kraju w każdej dziedzinie życia.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#DyzmaGałaj">Nie trzeba wyliczać długiej już listy gospodarczych i społecznych osiągnięć naszych poczynań po grudniu 1970 roku w produkcji przemysłowej i rolnej, w zaopatrzeniu ludności, we wzroście jej dochodów, poprawie warunków socjalnych, w ochronie zdrowia. Jako przedstawiciel Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego chciałbym szczególnie mocno podkreślić skutki ważkich decyzji, jakie w tak krótkim okresie zostały podjęte — W interesie całego społeczeństwa — w dziedzinie rolnictwa i wsi.</u>
          <u xml:id="u-14.4" who="#DyzmaGałaj">Likwidacja uciążliwego i archaicznego systemu obowiązkowych dostaw, nowy, przystosowany do potrzeb rozwoju produkcji system podatkowy, zmniejszający obciążenie dla określonych grup gospodarstw, korzystniejsze ceny na podstawowe produkty rolnicze — mięso i mleko, rozwój kontraktacji, decyzje dotyczące zaopatrzenia w nawozy sztuczne, maszyny rolnicze i materiały budowlane, ustawowe uregulowanie spraw własnościowych w rolnictwie, wreszcie objęcie chłopskiej ludności rolniczej bezpłatną opieką lekarską — oto w skrócie to, co otrzymało rolnictwo i ludność wiejska w okresie ostatnich 15 miesięcy. W przygotowywaniu tych decyzji uczestniczyło aktywnie kierownictwo naszego Stronnictwa, wytyczając wspólnie z PZPR nowe kierunki rozwoju rolnictwa i rozwoju społeczno-cywilizacyjnego wsi.</u>
          <u xml:id="u-14.5" who="#DyzmaGałaj">Podjęte decyzje i ich bezpośrednia realizacja stworzyły nowy klimat na wsi, przede wszystkim w dziedzinie produkcji rolniczej. Wieś produkuje więcej i sprzedaje więcej, przyczyniając się do obfitszego zaopatrzenia rynku. Mimo trudnych warunków atmosferycznych roku ubiegłego, zanotowaliśmy najwyższe w historii naszego rolnictwa plony zbóż. Mimo nieurodzaju okopowych, siana i zielonek, nastąpił poważny wzrost pogłowia trzody chlewnej i bydła. W krótkim czasie wyraźniejsze stały się procesy specjalizacyjne w produkcji, szczególnie w hodowli. Wzrósł popyt na ziemię i zainteresowanie młodzieży zawodem rolnika.</u>
          <u xml:id="u-14.6" who="#DyzmaGałaj">Korzystna dla całej gospodarki narodowej aktywność produkcyjna wsi jest dobitnym wyrazem chłopskiego poparcia dla nowego kierunku rozwoju kraju, dla nowej polityki rolnej, zaufania dla jego politycznego kierownictwa. Wieś polska, wyrażając to zaufanie wysiłkiem produkcyjnym, udokumentowała je ponownie powszechnym udziałem w wyborach do Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-14.7" who="#DyzmaGałaj">Wysoki Sejmie! W przedstawionym exposè Prezesa Rady Ministrów zarysowane zostały konkretne zamierzenia Rządu w kadencji nowego Sejmu. Dwa dni temu obradowało IV Plenum Komitetu Centralnego PZPR. Uwyraźniło ono kształty planu 5-letniego na lata 1971–1975. Ogłoszone wskaźniki oparte na uchwale VI Zjazdu PZPR — odzwierciedlają gruntowne zmiany w naszej polityce gospodarczej. Po raz pierwszy bowiem projekt pięciolatki zawiera dążenia, do osiągnięcia dwóch harmonizujących ze sobą celów:</u>
          <u xml:id="u-14.8" who="#DyzmaGałaj">— systematycznej, odczuwalnej przez ludzi pracy poprawy warunków bytowych, socjalnych i kulturalnych;</u>
          <u xml:id="u-14.9" who="#DyzmaGałaj">— przyspieszonego rozwoju gospodarki narodowej, związanego ze stałym utrzymywaniem tempa wzrostu na wysokim poziomie i dążeniem do unowocześnienia struktury gospodarczej kraju.</u>
          <u xml:id="u-14.10" who="#DyzmaGałaj">Istotną zmianę stanowi tu wysunięcie na pierwsze miejsce potrzeb społeczeństwa w najszerszym tego słowa znaczeniu i podporządkowanie im zadań produkcyjnych. Uwzględniając wzajemne zależności, bardziej jasny i zrozumiały staje się cel naszej pracy i wysiłków.</u>
          <u xml:id="u-14.11" who="#DyzmaGałaj">W programie wszechstronnego rozwoju kraju umiejscowione zostały, uzależnione od realizacji tego programu i mające wpływ na jego realizację, zadania dla rolnictwa. Zadaniem podstawowym jest tu zwiększenie produkcji w rozmiarach gwarantujących lepsze zaopatrzenie kraju w żywność i utrzymanie równowagi rynkowej. Wzrost dostaw artykułów żywnościowych w grupach artykułów konsumpcyjnych, choć niższy niż w przemysłowych, ma wynieść w 1975 r. ponad 40%.</u>
          <u xml:id="u-14.12" who="#DyzmaGałaj">Odpowiednie pozycje zadań pięciolatki przewidują osiągnięcie w ostatnim jej roku poziomu spożycia na 1 mieszkańca: mięsa, drobiu i przetworów — 62–63 kg, jaj — 204 sztuki, mleka i przetworów (bez mleka przerobionego na masło) — 270 litrów, masła — 6,9 kg, cukru — 43 kg.</u>
          <u xml:id="u-14.13" who="#DyzmaGałaj">Postawienie takich celów stawia przed rolnictwem określone zadania. Przewiduje się wzrost globalnej produkcji rolniczej w latach 1971–1975 o około 19–21%. Jest to wskaźnik dwukrotnie wyższy od osiągniętego w ubiegłym pięcioleciu. Średnie roczne tempo wzrostu produkcji rolniczej powinno utrzymywać się na poziomie 3,5–3,9%.</u>
          <u xml:id="u-14.14" who="#DyzmaGałaj">Taki poziom produkcji roślinnej, przy utrzymaniu nadal importu zbóż w granicach ponad 2 mln ton rocznie, powinien pozwolić na osiągnięcie w ostatnim roku pięciolatki pogłowia trzody chlewnej w wysokości do 17,2 mln sztuk z produkcją żywca w wysokości 2 100 tys. ton, a bydła — do 12,3 mln sztuk. Produkcja żywca wołowego powinna wzrosnąć do 1 100 tys. ton. Oto produkcyjne zadania dla rolnictwa. Są one niezbędne dla zabezpieczenia zadań pierwszoplanowych: potrzeb rynku, utrzymania jego równowagi, odczuwalnej poprawy stopy życiowej, na którą ciągle jeszcze zasadniczy wpływ ma zaopatrzenie w artykuły żywnościowe, a także utrzymanie opłacalnego eksportu.</u>
          <u xml:id="u-14.15" who="#DyzmaGałaj">Są to zadania trudne, ale w pełni realne. Chociaż nie da się wyeliminować z produkcji rolnej wpływów warunków atmosferycznych, to nasze doświadczenia z lat ubiegłych i doświadczenia krajów rozwiniętych wskazują, że rolnictwo zaopatrzone w odpowiednie środki — maszyny, sprzęt, urządzenia, nie jest bezbronne wobec niesprzyjającej aury.</u>
          <u xml:id="u-14.16" who="#DyzmaGałaj">Przydzielonym do wykonania rolnictwu zadaniom towarzyszą odpowiednie środki, wzmacniające ręce rolnika i zwiększające efekty jego wysiłków. Określone na poziomie 204 mld zł nakłady inwestycyjne w rolnictwie, wyższe o 26,6% w porównaniu z nakładami w poprzednim pięcioleciu, będą przeznaczone głównie na zaspokojenie w części wielkich potrzeb mechanizacyjnych w hodowli, na modernizację bazy materialno-technicznej oraz na meliorację i zaopatrzenie w wodę. Wzrost dostaw nawozów sztucznych o 55%, w porównaniu z poziomem roku 1970, pozwoli na osiągnięcie średniego poziomu nawożenia — 193 kg NPK na hektar użytków rolnych, co postawi nasze rolnictwo w grupie krajów wysoko rozwiniętych w tej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-14.17" who="#DyzmaGałaj">Wpływ na szybsze tempo produkcji rolnej w indywidualnych zagrodach, w spółdzielniach produkcyjnych i PGR będzie miało — poza osiągniętą poprawą warunków ekonomicznych — także lepsze zaopatrzenie w nasiona i sadzeniaki, pasze treściwe, materiały budowlane i inne środki produkcji.</u>
          <u xml:id="u-14.18" who="#DyzmaGałaj">Nieodzownym warunkiem ciągłego rozwoju produkcji rolniczej, a w konsekwencji i kultury społeczeństwa wiejskiego, będzie przestrzeganie w polityce rolnej zasady opłacalności produkcji rolniczej.</u>
          <u xml:id="u-14.19" who="#DyzmaGałaj">Wymieniłem tu ogólnie materialne warunki zabezpieczające realność stawianych przed wsią zadań. Byłoby jednak dużym przeoczeniem nie wskazać na czynniki natury pozaekonomicznej, które na perspektywy wykonania zadań pozwalają patrzeć z optymizmem. Mam na myśli ujawnioną i ujawniającą się z dnia na dzień aktywność społeczno-produkcyjną ludzi pracujących w rolnictwie.</u>
          <u xml:id="u-14.20" who="#DyzmaGałaj">Aktywność ta wyzwala inicjatywę, każe sięgać po wiedzę i technikę, zrywać ze starymi metodami pracy, myśleć i działać po nowemu, wykorzystywać tworzone warunki. Właśnie ta aktywność rodzi, także — w uważanych tradycyjnie za zacofane rejonach kraju — masowe, liczące się już w tysiące, gospodarstwa specjalistyczne. Podkreślić tu należy szczególną rolę, jaką w tej dziedzinie spełniają ludzie młodzi, obejmujący gospodarstwa, posiadający dyplomy szkół i kursów rolniczych oraz prawa jazdy na traktorze. Podkreślić należy także rolę, jaką odgrywają w produkcyjnym, cywilizacyjnym i kulturalnym postępie na wsi kobiety zorganizowane w kołach gospodyń wiejskich, którym dzisiaj i wieś, i kraj tak wiele mają do zawdzięczenia.</u>
          <u xml:id="u-14.21" who="#DyzmaGałaj">Na tę aktywność wsi stawiamy. Wnikliwa analiza sił stymulujących ożywienie produkcyjne na wsi w okresie minionych 15 miesięcy wykazuje, że tkwią one głównie w części gospodarstw prowadzonych przez najbardziej światłych, wyrobionych i przedsiębiorczych rolników. Powstanie tej produkcyjnej czołówki, dającej przykład sąsiadom, świadczy o istnieniu nadal głębokich rezerw produkcyjnych, o nie wykorzystanych silach i możliwościach. Świadczy także o tym, że przy bardziej pomyślnych warunkach atmosferycznych nasze rolnictwo stać na więcej niż żądają tego wskaźniki zadań pięciolatki.</u>
          <u xml:id="u-14.22" who="#DyzmaGałaj">Liczymy na okrzepnięte już siły społeczne, tkwiące w naszym rolnictwie. W stałym procesie społeczno-ekonomicznych przeobrażeń powstała, wykształciła się i rozrosła kadra działaczy — członków PZPR, ZSL i bezpartyjnych, ludzi cieszących się uznaniem i zaufaniem — w kółkach rolniczych, w spółdzielczości zaopatrzenia i zbytu, mleczarskiej, ogrodniczej, oszczędnościowo-pożyczkowej, w kołach i sekcjach branżowych plantatorów i hodowców, w spółkach wodnych w zespołach uprawowych.</u>
          <u xml:id="u-14.23" who="#DyzmaGałaj">Wiele doświadczenia mają działacze — członkowie rad i komisji radzieckich, Liczymy na nich, bowiem działanie społeczno-organizacyjne chłopskiego samorządu jest dzisiaj bardziej potrzebne niż kiedykolwiek. Rozszerza się udział gospodarki uspołecznionej w produkcji rolnej i w usługach, narastają potrzeby rozwijania różnych form kooperacji między gospodarstwami, między chłopską zagrodą a kółkiem rolniczym czy spółdzielnią, między chłopskim rolnictwem a przemysłem rolno-spożywczym. Wsi bardziej niż wczoraj potrzebne jest dobre kółko rolnicze, dobra baza, dobra spółdzielnia, sprawny punkt skupu, uczciwa rada uczestników scalania gruntów. Możliwości samorządu chłopskiego w całym jego bogactwie form wynikających z chłopskich potrzeb i wiejskich tradycji są wielkie. Powinien on służyć państwu i wsi, przyczyniać się do wzbogacenia elementów socjalizmu w naszym rolnictwie, chronić mienie społeczne. Te siły społeczne są potrzebne tym bardziej, gdy zdamy sobie sprawę z trudności, jakie — mimo osiągniętych sukcesów — zostały z poprzedniego okresu i jakie mogą wyniknąć w realizacji napiętego programu. Owe przeszkody to biurokracja, ufortyfikowana murem papierków i mnogością przepisów, kumoterstwo, łatwizna jednostronnego określania uprawnień przez organizacje i instytucje współpracujące z rolnikiem, jaśniepaństwo i lekceważenie z tamtej strony lady czy okienka, to wreszcie wcale nierzadkie przekupstwo i łapownictwo. Tych zjawisk nie usuniemy tylko choćby najlepiej opracowanymi przepisami. Do walki z nimi potrzebny jest właśnie front aktywnych postaw wiejskich działaczy i zorganizowane działanie jednostek chłopskiego samorządu.</u>
          <u xml:id="u-14.24" who="#DyzmaGałaj">Pragnę w imieniu Klubu Poselskiego ZSL z całą mocą stwierdzić, że Zjednoczone Stronnictwo Ludowe będzie oddziaływać w ścisłej współpracy z Polską Zjednoczoną Partią Robotniczą poprzez swoich członków, poprzez swoje ogniwa i instancje w kierunku organizowania takiej właśnie aktywności chłopskiego samorządu.</u>
          <u xml:id="u-14.25" who="#DyzmaGałaj">Omawiając te problemy, chciałbym w tym miejscu także zwrócić uwagę na potrzebę przestrzegania dyscypliny produkcyjnej, dyscypliny dostaw i rzetelnego traktowania zadań w zakładach współpracujących ze wsią i rolnictwem. Szczególnie dotyczy to dziedzin, w których potrzeby są największe. Do takich należą potrzeby natury cywilizacyjnej, paląca konieczność ułatwienia prac hodowlano-podwórzowych i zajęć związanych z dniem powszednim kobiety wiejskiej. Wieś czeka na uruchomienie albo na zwiększenie produkcji wielu asortymentów maszyn i narzędzi, urządzeń i sprzętu, mebli, obuwia i odzieży roboczej, na poprawę jakości tych towarów. Istnieje potrzeba bardziej aktywnej pracy handlu, zdrowej reklamy, dogodniejszych warunków zakupu, by produkowany już i przewidywany do produkcji sprzęt użytkowany w podwórzu, stodole, chlewni, oborze i w kurniku, na warzywniczej grządce, wreszcie przy kuchni i balii, docierał łatwiej do chłopskiej zagrody. Wydaje się również, że trzeba już dzisiaj traktować w coraz większym stopniu wieś jako rynek nabywcy także w tradycyjnie rolniczych asortymentach towarowych, jak nabiał czy owoce. Przykładem może być tu likwidacja wypieku chleba, prawie całkowita, w niektórych rejonach kraju.</u>
          <u xml:id="u-14.26" who="#DyzmaGałaj">Wysoka Izbo! Nowo wybrany Sejm będzie rozwijał i wzbogacał bogate już tradycje i doświadczenia naszego ludowego parlamentaryzmu. Opracowany z inicjatywy Klubu Poselskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w ubiegłym roku dokument klubów poselskich pod nazwą „Wnioski w sprawie działalności Sejmu” przyniósł istotny postęp w pracach Sejmu. Zrobiono wiele dla uwolnienia toku obrad od zbędnego formalizmu, od ciążącej na nim w latach poprzednich rutyny. Projekty ustaw poddawane były bardziej gruntownej analizie zarówno na plenarnych posiedzeniach, jak i dzięki wnikliwej pracy komisji, korzystających coraz częściej z pomocy ekspertów. Zapewniony został większy wpływ Sejmu na ukształtowanie rocznych i wieloletnich planów gospodarczych. Baczniejsza uwagę zwrócono na sprawę nie zawsze uzasadnionego przekazywania do przepisów wykonawczych spraw, które mogą być uregulowane w samej ustawie. Rozbudowana została działalność kontrolna Sejmu. W ostatnim roku stosowano praktykę wysłuchiwania przez Sejm informacji przedstawicieli Rządu na temat szczególnie ważnych problemów społeczno-gospodarczych. Posiedzenia Sejmu stały się forum nieustannego dialogu między Sejmem a Rządem. Pozwalało to na lepsze informowanie posłów o pracach i zamierzeniach Rządu. Z zadowoleniem przyjmujemy zapewnienie Prezesa Rady Ministrów o dalszej współpracy między Rządem a Sejmem. Przywrócona została należyta ranga instytucji interpelacji poselskiej — tradycyjnej formie kontroli parlamentarnej.</u>
          <u xml:id="u-14.27" who="#DyzmaGałaj">Uchwała VI Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej stwierdziła, że „należy podejmować dalsze wysiłki dla przyspieszenia funkcjonowania instytucji socjalistycznej demokracji, dla wzrostu roli i autorytetu Sejmu i działalności komisji sejmowych, ugruntowania zasad przedstawiania Sejmowi przez Rząd generalnych kierunków pracy i działalności na poszczególnych odcinkach administracji państwowej łącznie z dyskutowaniem tych spraw na plenarnych posiedzeniach Sejmu”.</u>
          <u xml:id="u-14.28" who="#DyzmaGałaj">Klub Poselski ZSL deklaruje pełną i wszechstronną działalność na rzecz dalszego rozwoju naszego ludowego parlamentu, wzbogacania i pogłębiania form jego pracy. Deklarujemy również współpracę w realizacji zamierzeń, mających na celu dalsze usprawnienie form i metod zarządzania oraz dostosowanie przepisów Konstytucji PRL do osiągniętego już rozwoju społeczno-politycznego i stosunków społeczno-gospodarczych w okresie 20 lat obowiązywania ustawy konstytucyjnej.</u>
          <u xml:id="u-14.29" who="#DyzmaGałaj">Zapowiedziane opracowanie rządowego projektu ustawy o radach narodowych ma na celu doprowadzenie do stworzenia nowej koncepcji zarządzania przez terenowe organy władzy ludowej. Panuje zgodność opinii o potrzebie reform w systemie rad narodowych, w doskonaleniu systemu prawnego naszego państwa. Chciałbym tu podkreślić szczególnie ważność zmian w ogniwie gromadzkich rad narodowych, potrzebę jednoczesnego umocnienia ich organizmu administracyjnego, gospodarczego i kontrolnego. Gromadzkie rady narodowe powinny budować, względnie odbudowywać niezbędny autorytet przez swoje sprawne i praworządne funkcjonowanie. Trzeba jednak stworzyć im możliwość skutecznego oddziaływania na organizacje, urzędy i przedsiębiorstwa działające na ich terenie.</u>
          <u xml:id="u-14.30" who="#DyzmaGałaj">Popieramy przedstawione zamierzenia w dziedzinie polityki zagranicznej naszego państwa. Łącząc interesy naszego kraju z interesami bratnich krajów obozu socjalistycznego, służąc idei pokojowego współistnienia, polityka ta służy sprawie pokoju, postępu i wolności narodów.</u>
          <u xml:id="u-14.31" who="#DyzmaGałaj">Popieramy także zapowiedziane wysiłki Rządu w kierunku kontynuowania dążeń do normalizacji stosunków z kościołem, widząc w tym dalsze umocnienie jedności narodu.</u>
          <u xml:id="u-14.32" who="#DyzmaGałaj">Wysoka Izbo! Zjednoczone Stronnictwo Ludowe docenia w pełni ogrom i ważność stojących przed nim zadań na nowym etapie dziejów naszego budującego socjalizm kraju. Jako chłopska partia polityczna czujemy się odpowiedzialni za realizację zadań w rolnictwie, za coraz obfitszy strumień produktów rolnych, płynących na zaopatrzenie krajowego rynku. Wynika to z naturalnego podziału zadań i obowiązków.</u>
          <u xml:id="u-14.33" who="#DyzmaGałaj">Nie będziemy również zaniedbywać obowiązków wynikających z potrzeby wychowawczego oddziaływania na społeczeństwo wiejskie, zgodnie z potrzebami wielkich idei socjalizmu. Wspólnie z Polską Zjednoczoną Partią Robotniczą ponosimy odpowiedzialność za dalszy ekonomiczny, oświatowy, kulturalny i cywilizacyjny rozwój wsi. Wynika on z celów państwa robotniczo-chłopskiego, z sojuszu robotniczo-chłopskiego. Cele te stawiać będziemy przed całym Stronnictwem. W walce o ich realizację trudzić się będzie Klub Poselski ZSL.</u>
          <u xml:id="u-14.34" who="#DyzmaGałaj">W imieniu Klubu Poselskiego ZSL deklaruję poparcie dla programu działania przedstawionego Sejmowi przez obywatela Prezesa Rady Ministrów, programu popartego przez naród w dniu 19 marca. Popieramy również przedstawiony skład Rządu PRL.</u>
          <u xml:id="u-14.35" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#HalinaSkibniewska">Głos zabierze poseł Piotr Stefański.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#PiotrStefański">Wysoka Izbo! Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego z uwagą zapoznał się z oświadczeniem Prezesa Rady Ministrów, określającym podstawowe kierunki polityki naszego państwa, oparte na programie aprobowanym przez społeczeństwo w dniu 19 marca.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#PiotrStefański">Uczyniliśmy to z uwagą tym większą, że w wyniku wyborów nastąpiła dalsza jakościowa zmiana sytuacji politycznej w kraju. Prawie 22 mln obywateli głosowało na rzecz zasad polityki proklamowanej przed 15 miesiącami, w pamiętnym grudniu 1970 r., rozwiniętej na VIII Plenum KC PZPR, popartej przez sojusznicze stronnictwa i przekształconej na VI Zjeździe Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w ogólnonarodowy program. 97% obywateli kraju głosowało na kandydatów, którzy jako posłowie mają być współtwórcami i realizatorami zamierzeń określonych uchwałą VI Zjazdu PZPR. Ten mandat zaufania zobowiązuje. Zobowiązuje nas — posłów Sejmu VI kadencji do rzetelnej kontynuacji wybranej przez naród drogi. Ale jest jednocześnie zobowiązaniem milionów ludzi pracy, aby na wybranej przez siebie drodze socjalistycznego rozwoju słuszną myśl programową przekształcać w czyn, aby swą codzienną, wydajną pracą powiększać dobrobyt swój — i swojego kraju. To dwustronne zobowiązanie jest niepisaną, lecz powszechnie zrozumiałą umową. Umową, która stanowi warunek przyspieszenia rozwoju naszej gospodarki i kultury.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#PiotrStefański">Dotykam w tym miejscu sprawy, która w przekonaniu Stronnictwa Demokratycznego ma wielkie i wciąż rosnące znaczenie. Jest to sprawa wzajemnego stosunku jednostki i społeczeństwa. Socjalizm jest jedyną formą ustrojową, która w przyjętych rozwiązaniach społecznych daje realną szansę zharmonizowania potrzeb i praw jednostki z potrzebami i prawami wielkiej zbiorowości. Ale w pojęciu realnej szansy nie zawiera się żaden automatyzm. Z szansy można korzystać, można też ją tracić. Korzystaliśmy z tej szansy, dokonując dzieła powojennej odbudowy, a następnie industrializacji kraju. Korzystaliśmy z niej, przekształcając strukturę społeczną Polski. Korzystaliśmy z niej dlatego, że nadzieje, aspiracje i wola milionów ludzi pokrywały się i utożsamiały z najszerzej rozumianym i wyrażanym w polityce budującego socjalizm państwa — interesem społecznym. Były jednak okresy, kiedy tożsamość ta ulegała rozchwianiu i kiedy pojęcie interesu społecznego przeciwstawiano nadziejom i dążeniom jednostek — rzekomo wąskim i niedojrzałym.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#PiotrStefański">Cele społeczne i cele jednostkowe nie mogą być formułowane w dwóch różnych językach. Tym, co skutecznie zabezpiecza przed taką dwoistością, jest więź kierownictwa politycznego i państwowego z ludźmi pracy. Więź bezpośrednia, a także realizowana poprzez instytucje demokracji socjalistycznej, przede wszystkim przez organy przedstawicielskie — Sejm i rady narodowe — więź oparta na dialogu prowadzonym w jednym, dla wszystkich zrozumiałym języku pojęć społecznych i obywatelskich. W tym języku rosnącemu dochodowi narodowemu odpowiada wzrost poziomu życia społeczeństwa, lepszej i wydajniejszej pracy — lepsze zarobki, a rozwojowi kraju — wzrost dobrobytu obywateli. W tym języku od 15 miesięcy trwa rozmowa z ludźmi pracy. W tym też języku Prezes Rady Ministrów przedstawił program prac rządowych.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#PiotrStefański">Pełna zgodność tego programu z zadaniami, które naród aprobował w dniu 19 marca, jak również wysoki stopień konkretyzacji przedstawionych kierunków, w przekonaniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego stanowią duży — i co nie mniej ważne — szybki krok na drodze wcielania w życie umowy, którą wszyscy mamy wykonać dla pełnej realizacji ogólnonarodowego programu VI Zjazdu PZPR, przyjętego jako platforma wyborcza Frontu Jedności Narodu.</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#PiotrStefański">W tym przekonaniu utwierdzają nas zmiany dokonane w strukturze naczelnych organów administracji państwowej. Wychodzą one naprzeciw zaznaczającej się coraz silniej potrzebie kompleksowego traktowania poszczególnych dziedzin życia społecznego. Tak jest w przypadku związania nauki i techniki ze szkolnictwem wyższym. Utworzenie nowego Ministerstwa Oświaty i Wychowania stanowi zapowiedź podjęcia ważnego i postulowanego nie od dziś, zwłaszcza przez środowiska nauczycielskie, zadania polegającego na przekształceniu szkolnictwa z organizacji nauczania w organizację realizującą jednocześnie jednorodny program wychowawczy.</u>
          <u xml:id="u-16.6" who="#PiotrStefański">Dowodem kompleksowości przyjmowanych rozwiązań jest także utworzenie Ministerstwa Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska, koncentrującego pieczę nad zadaniami podejmowanymi dotąd w sposób raczej rozproszony.</u>
          <u xml:id="u-16.7" who="#PiotrStefański">Wysoki Sejmie! Dwa dni temu obradowało IV Plenum Komitetu Centralnego PZPR, którego uchwała zobowiązała Rząd do przedłożenia Sejmowi projektu planu 5-letniego. Przedstawione w dzisiejszym exposé Premiera Jaroszewicza założenia projektu planu upoważniają do stwierdzenia, że będzie to plan:</u>
          <u xml:id="u-16.8" who="#PiotrStefański">— wysokiej dynamiki wzrostu produkcji i dochodu narodowego, przekraczającej znacznie wyniki uzyskiwane w dwóch poprzednich pięcioleciach,</u>
          <u xml:id="u-16.9" who="#PiotrStefański">— odczuwalnej poprawy warunków życia ludzi pracy, wyrażającej się osiemnastoprocentowym wzrostem płac realnych — a więc wzrostem porównywalnym z całą dekadą lat sześćdziesiątych — oraz zwiększonym zakresem budownictwa mieszkaniowego,</u>
          <u xml:id="u-16.10" who="#PiotrStefański">— najwyższego w zestawieniu nie tylko z przeszłością, a także i z przewidywaną przyszłością wzrostu zatrudnienia w naszej go spodarce,</u>
          <u xml:id="u-16.11" who="#PiotrStefański">— harmonijnego rozwoju wszystkich dziedzin gospodarki narodowej i wszystkich regionów kraju.</u>
          <u xml:id="u-16.12" who="#PiotrStefański">Te cechy planu wiążą się z jego szczególnie rozbudowanym przygotowaniem, w trakcie którego zarówno środowiska fachowe, jak i bezpośredni wykonawcy wypowiadali się na temat poszczególnych zadań i łączących je proporcji.</u>
          <u xml:id="u-16.13" who="#PiotrStefański">Niedługo Podejmiemy prace nad tym planem w Sejmie. Dlatego w chwili obecnej pragnę tylko zasygnalizować kilka spraw, budzących szczególne zainteresowanie Stronnictwa Demokratycznego.</u>
          <u xml:id="u-16.14" who="#PiotrStefański">Ostatnie dziesięciolecie utrwaliło w naszej gospodarce niekorzystną proporcję między zatrudnieniem w sferach produkcyjnych a zatrudnieniem w sferze usług, a więc we wszystkich działach pozaprodukcyjnych, w których pracuje obecnie w Polsce ponad 4 mln ludzi, co stanowi nieco ponad ogółu czynnej zawodowo ludności, gdy tymczasem u naszych socjalistycznych sąsiadów — już ponad 1/3 ogółu zawodowo czynnych. I o ile w Związku Radzieckim, w NRD i w Czechosłowacji w latach sześćdziesiątych, w wyniku zwiększenia nakładów, zatrudnienie w sferze usług miało silną tendencję wzrostu, o tyle w Polsce jego proporcje na przestrzeni całego dziesięciolecia nie uległy zmianie. Centralny Komitet naszego Stronnictwa, rozpatrując tę kwestię stanął na stanowisku, że w obecnym okresie należy koncentrować wysiłki głównie na froncie produkcji materialnej, przygotowując jednocześnie warunki do zdynamizowania całej sfery usług. Dodatkową szansę dla takiej kolejności działań widzimy w zapowiedzi obywatela Premiera, w myśl której, w warunkach pomyślnej realizacji planu, nastąpi na półmetku korekta wielkości tego planu.</u>
          <u xml:id="u-16.15" who="#PiotrStefański">Nie od dziś przedmiotem naszej troski jest społeczno-gospodarcza sytuacja małych miast. Powiedzmy to wyraźnie: nie wszystkich małych miast, których mamy w Polsce 740, lecz grupy obejmującej około 300 miasteczek, które pozbawione są wyraźnie określonych funkcji gospodarczych. Mówi się o nich, że stanowią zaplecze dla regionów rolniczych, lecz jednocześnie nie idzie z tym w parze lokalizowanie zakładów przetwórstwa rolno-spożywczego oraz usług przeznaczonych na potrzeby rolnictwa. Problem ten wymaga dokładnego rozpatrzenia, zwłaszcza w świetle zadań przemysłu terenowego, spółdzielczości pracy i rzemiosła. Działania interwencyjne — między innymi tworzenie w tych ośrodkach tanich miejsc pracy dla kobiet — przynoszą efekty szybko, ale tylko częściowo. Niektórzy nasi planiści dość lekko mówią o naturalnym zaniku większości małych miasteczek i o niecelowości jakichkolwiek w nie wkładów. Wizje perspektywiczne nie powinny jednak przesłaniać dzisiejszej społecznej rzeczywistości małych miasteczek, rzeczywistości, w której żyje i chce żyć lepiej ponad półtora miliona ludzi.</u>
          <u xml:id="u-16.16" who="#PiotrStefański">W przekonaniu Stronnictwa trafnym rozwiązaniem jest utworzenie Ministerstwa Handlu Wewnętrznego i Usług. Rozproszenie gestii w zakresie usług nabywanych odpłatnie przez ludność, a więc usług tzw. rynkowych, nie wychodziło im na dobre. Związanie ich z obrotem towarowym otwiera perspektywę ujednolicenia polityki rynkowej, w której dostarczenie towaru coraz częściej i coraz silniej wiąże się z zapewnieniem odpowiednich usług naprawczych i konserwacyjnych. Jest to jednak tylko część problemu. Druga część wiąże się z organizacją przedsiębiorstw usługowych i stosowanymi w nich rozwiązaniami ekonomicznymi. Dopóki usługi będą planowane, zarządzane i rozliczane na zasadzie analogii z produkcją przemysłową, dopóty będą przez tę produkcję wypierane jako działalność mniej rentowna, trudniejsza, narażona na sezonowe wahania. Zapowiedzią zmian w tej dziedzinie jest mające się odbyć jeszcze w roku bieżącym plenum KC PZPR, poświęcone usługom. Pracujemy w Stronnictwie nad tym, by rozwinąć zgłaszane już wcześniej projekty zmian w ekonomice usług. Jesteśmy przekonani, że będą one zbieżne z pracami podjętymi przez Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą i że wspólnym wysiłkiem doprowadzimy do odczuwalnej poprawy w dziedzinie usług rynkowych.</u>
          <u xml:id="u-16.17" who="#PiotrStefański">Ponad połowę tych usług świadczy rzemiosło. Bylibyśmy w niezgodzie z rzeczywistością, usiłując jedną barwą, jasną czy ciemną, oddawać sytuację, jaka panuje w rzemiośle. Jest faktem, że liczne kroki podejmowane przez Rząd w myśl wspólnej uchwały Biura Politycznego KC PZPR i Prezydium CK SD z listopada ubiegłego roku doprowadziły do poprawy sytuacji, że są one przyjmowane przez rzemieślniczy świat pracy jako przejaw doceniania roli rzemiosła w naszej gospodarce. Jest także faktem, że w wielu jeszcze powiatach pokutuje uprzedzenie do rzemieślników, a w najlepszym razie postawa, którą cechuje skupianie zainteresowania wyłącznie na wpływach podatkowych i — mówiąc oględnie — obojętność na spełniane przez rzemiosło funkcje gospodarcze, tj. usługi i produkcję rynkowa. Stąd m.in. dalsze zmniejszanie się liczby zakładów rzemieślniczych i zatrudnienia w rzemiośle w końcu 1971 roku. Ta sytuacja musi ulec zmianie; funkcja rzemiosła w gospodarce polega na dostarczaniu usług i produktów, a nie na dostarczaniu wpływów podatkowych. Wpływy te są pochodną funkcji gospodarczych, nigdy odwrotnie.</u>
          <u xml:id="u-16.18" who="#PiotrStefański">Sytuacja, o której wspominam w najogólniejszym tylko zarysie uzasadnia wagę, jaką przywiązujemy do szybkiego podjęcia przez Sejm VI kadencji prac nad ustawą o wykonywaniu i organizacji rzemiosła — i możliwie szybkiego uchwalenia tej ustawy. Pracował nad nią Sejm V kadencji i w naszej ocenie ma ona już w zasadzie postać dojrzałą do wprowadzenia w życie, a tym samym do ustabilizowania warunków pracy 160 tys. warsztatów rzemieślniczych.</u>
          <u xml:id="u-16.19" who="#PiotrStefański">Do tych uwag, wiążących się ściśle z aktualnymi Kierunkami pracy naszego Stronnictwa na polu gospodarczym, dodam jeszcze jedną. Z satysfakcją przyjmujemy nowe rozwiązania w strukturze naczelnych organów administracji państwowej. Ale jednocześnie doświadczenie uczy nas, ze towarzyszące takim zmianom prace reorganizacyjne mogą powodować wiele zakłóceń w funkcjonowaniu poszczególnych organów administracyjnych.</u>
          <u xml:id="u-16.20" who="#PiotrStefański">Pragnę zapewnić, że aktyw Stronnictwa, zwłaszcza w drobnej wytwórczości, gdzie wprowadzone zmiany będą miały szeroki zakres, dołoży starań, by okres niezbędnej reorganizacji był jak najkrótszy, a sam jej przebieg nie pociągał za sobą choćby przejściowych ujemnych skutków.</u>
          <u xml:id="u-16.21" who="#PiotrStefański">Podobnej refleksji dostarcza sytuacja panująca w takich dziedzinach, jak oświata, kultura, służba zdrowia, wymiar sprawiedliwości czy administracja terenowa. W dziedzinach tych zależność pomiędzy zmianami systemowymi, dokonywanymi w skali państwa, a codzienną pracą i jej wynikami, posiada szczególny charakter. Przywiązując zasadniczą wagę do prac zmierzających do unowocześnienia systemu całej naszej oświaty czy uporządkowania systemu prawnego, musimy cały czas pamiętać, że poziom pracy w tych dziedzinach i uzyskiwane wyniki zależą przede wszystkim od postawy ludzi. Od tego, jak spełnia swe obowiązki lekarz, jak podchodzi do swych obowiązków nauczyciel, z jakim przekonaniem pracuje prawnik — zależy w konkretnych sytuacjach więcej, aniżeli od zespołu techniczno-organizacyjnych warunków ich pracy, co bynajmniej nie oznacza, abyśmy chcieli rolę tych warunków pracy pomniejszać. Poprawa tych warunków będzie zwiększała możliwości pracy dobrego lekarza, dobrego nauczyciele czy dobrego prawnika. Ale najdalej nawet posunięta poprawa warunków nie będzie samoczynnie przekształcać ludzi, nie będzie dodawać im tych cech specjalnie ważnych w zawodach inteligenckich, jeżeli nie uczyni tego najbliższe otoczenie zawodowe — środowisko pracy.</u>
          <u xml:id="u-16.22" who="#PiotrStefański">Tu właśnie, w pracy wśród inteligencji, koncentrujemy swe zadania polityczne, związane z kształtowaniem stosunków międzyludzkich. Dobra atmosfera pracy w szpitalu, w szkole czy w instytucji administracyjnej, atmosfera wolna od tzw. układów personalnych, zaściankowości czy też zwykłego biurokratyzmu — to ważny współczynnik coraz lepszych wyników uzyskiwanych w służbie świata pracy. Na tym też polu coraz owocniej rozwija się nasza współpraca z Polską Zjednoczoną Partią Robotniczą.</u>
          <u xml:id="u-16.23" who="#PiotrStefański">Obywatele Posłowie! Sejm ubiegłej kadencji ma za sobą duży dorobek, przy czym dorobek ten skoncentrował się przede wszystkim na przestrzeni roku 1971. Wdrożone i rozwinięte zostały nowe formy pracy naszego ludowego parlamentu. Znalazło to swój wyraz nie tylko w umocnieniu przez Sejm funkcji ustawodawczych i kontrolnych, ale i w wyraźnie zaznaczonej roli w poszczególnych dziedzinach życia publicznego. Zdobyte doświadczenia trzeba będzie dalej rozwijać i wzbogacać o nowe treści. Łączy się z tym sprawa dalszego wzbogacania dotychczas kształtowanych form pracy Sejmu i konkretnego dialogu między władzą ustawodawczo-kontrolną a władzą wykonawczą. Chcemy podkreślić w tym miejscu wagę i znaczenie takiej formy, jak poświęcenie debat plenarnych Sejmu wybranym, ważnym problemom rozwojowym naszego kraju. Praktyka ta, w naszym przekonaniu, mieć będzie coraz większe znaczenie, zwłaszcza gdy zważymy, że przed Sejmem naszym stoi zadanie rozwiązywania nie tylko problemów zapisanych już w programie i przyjętych do realizacji, lecz również udzielania odpowiedzi i na te pytania, które sformułuje dopiero życie.</u>
          <u xml:id="u-16.24" who="#PiotrStefański">Dorobek, którym się słusznie szczycimy, program, któremu poświęcamy tak wiele uwagi na dzisiejszym posiedzeniu, mają istotne znaczenie międzynarodowe, co tak zasadniczo podkreślił w swym oświadczeniu Prezes Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-16.25" who="#PiotrStefański">Polska Ludowa jest mocnym ogniwem stojącego na straży pokoju systemu socjalistycznego. Nasz nierozerwalny sojusz i przyjaźń ze Związkiem Radzieckim, sojusz i przyjaźń z NRD, Czechosłowacją i innymi państwami socjalistycznymi, stanowią podstawę polityki zagranicznej Polski. Jesteśmy silni siłą tego sojuszu. Czynimy też i czynić powinniśmy wszystko, aby naszą wspólną siłę nieustannie pomnażać. To ona stanowi najlepszą gwarancję pokojowego rozwoju stosunków międzynarodowych oraz skuteczny hamulec dla tych, którzy wciąż usiłują zakłócać międzynarodową współpracę. Wola utrwalenia pokoju przemawia przez nas, gdy piętnujemy niebezpieczne poczynania tych sił, które nie wyciągnęły żadnych nauk z doświadczeń II wojny światowej i którym obca jest wola narodów, chcących żyć i rozwijać się w pokoju.</u>
          <u xml:id="u-16.26" who="#PiotrStefański">Ratyfikowanie przez zachodnioniemiecki parlament układów podpisanych w 1970 roku ze Związkiem Radzieckim i Polską jest sprawdzianem intencji NRF. W układach tych doszedł do głosu zdrowy rozsądek i realizm tej części zachodnioniemieckiego społeczeństwa i tej orientacji politycznej, która w pokoju, stabilizacji i współpracy europejskiej chce widzieć przyszłość swego kraju. Opozycja, która zwalcza układy, obiektywnie staje na pozycjach kontynuowania starego kursu ze wszystkimi jego następstwami. Dalsze komentarze są tu zbędne. Pragniemy wierzyć w zwycięstwo zdrowego rozsądku i realizmu, których coraz liczniejsze przejawy obserwujemy w polityce większości krajów zachodnioeuropejskich. Stąd nasze przekonanie o konieczności szybkiego zrealizowania inicjatywy krajów socjalistycznych na rzecz zwołania ogólnoeuropejskiej konferencji w sprawie bezpieczeństwa i współpracy. Polska pragnie trwałego pokoju wokół swych granic i na całym świecie. Taka jest w swych intencjach generalna linia naszej polityki, taki jest kierunek, o którym mówił w swym oświadczeniu Prezes Rady Ministrów. Wraz z całym polskim społeczeństwem Stronnictwo Demokratyczne popiera w pełni tę politykę, politykę bezpieczeństwa i siły Polski, politykę jedności państw socjalistycznych, politykę trwałego pokoju i współpracy w Europie i na świecie.</u>
          <u xml:id="u-16.27" who="#PiotrStefański">Wysoka Izbo! W lata siedemdziesiąte Polska Ludowa wkroczyła świadoma nie tylko rozmiarów swego dorobku, wielkości przebytej przez nasz naród drogi rozwoju, ale uzbrojona w konkretny, bogatszy o wszystkie nasze dobre i złe doświadczenia, poparty przez społeczeństwo program działania — program służący rozkwitowi naszej ojczyzny.</u>
          <u xml:id="u-16.28" who="#PiotrStefański">Program ten ma mocne oparcie w jedności narodu, skupionego wokół kierowniczej siły w budowie socjalizmu — Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, w jedności celów i solidarności działania naszych trzech partii — Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego. W duchu tej jedności Klub nasz będzie współpracować w Sejmie VI kadencji z Klubami PZPR i ZSL oraz z bezpartyjnymi. I w tym też duchu deklaruję, w imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego, pełne poparcie dla programu przedstawionego Sejmowi przez Prezesa Rady Ministrów oraz naszą aprobatę dla przedstawionego Wysokiej Izbie składu Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-16.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#HalinaSkibniewska">Głos zabierze poseł Zenon Komender.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#ZenonKomender">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Mamy w obecnej kadencji — jak to wynika z całej kampanii wyborczej — przekształcać w formę decyzji państwowych, ustawodawczych, bogatą treść zamierzeń programowych, zawartych w ramowych wytycznych kierowniczej siły Polski socjalistycznej — Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Uchwały VI Zjazdu otwierają możliwość, a zarazem stawiają wymóg pilnego konkretyzowania poszczególnych fragmentów programu socjalistycznego rozwoju naszego kraju. Chodzi tu nie tylko o kształt planu społeczno-gospodarczego do roku 1975, ale o problemy o dalszym zasięgu czasowym i wręcz węzłowym znaczeniu dla przyszłości naszego narodu. Wiele działań tego typu zostało już podjętych. Mówił o tym szeroko Premier Piotr Jaroszewicz. Zasadniczym wyznacznikiem tych działań jest uznanie nadrzędności polityki społecznej w stosunku do polityki gospodarczej, przy równoczesnym uwzględnianiu ich wzajemnego przenikania i skomplikowanych współzależności. Tak jak w każdej dziedzinie życia, tak i w tym zakresie potrzebne są systematyczne badania naukowe, które stwarzałyby podstawy do decyzji i wskazywały na najskuteczniejsze czynniki decydujące o wzroście gospodarczym, jak również te, które prawidłowo kształtują warunki życia i stosunki międzyludzkie w środowisku pracy i zamieszkania. Badania te, służące potrzebom dnia dzisiejszego oraz zmierzające do nadania optymalnego kształtu naszej przyszłości, powinny również czerpać z nieprzebranego bogactwa doświadczeń naszej przeszłości narodowej. Punktem wyjścia do tych badań, jak i do działań praktycznych w polityce społecznej, muszą być obserwacje naukowe dotyczące stanu i tendencji rozwoju ludności. Wszystkie te zagadnienia należałoby odpowiednio potraktować w państwowym programie badań naukowych, dając należne im miejsce wśród problemów „węzłowych” czy też „szczególnie ważnych” dla rozwoju społeczno-gospodarczego kraju. Wybicie tego postulatu wydaje się szczególnie ważne z tego względu, że obecnie obserwuje się wyraźny niedorozwój nauk dotyczących tych zagadnień. Brak jest silnych organizacyjnie i kadrowo jednostek mogących takie badania prowadzić.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#ZenonKomender">Pragnę w tym miejscu z satysfakcją stwierdzić, że utworzenie urzędu Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki pozwoli z pewnością na ujednolicenie organizacji nauki i zapewni koncentrację działalności badawczej na najbardziej efektywnych i celowych dla naszego kraju zadaniach oraz pozwoli na opracowanie i wykorzystanie prognoz wynikających z tendencji rozwojowych poszczególnych dyscyplin nauk społecznych, przyrodniczych i techniki w skali światowej. Instytucja ta, odpowiedzialna za całokształt przygotowania wysoko kwalifikowanych kadr oraz rozwój nauki i techniki, będzie mogła realizować całościowy proces postępu naukowo-technicznego: od badań podstawowych, poprzez badania stosowane i wdrożeniowe do zastosowania ich wyników w produkcji. Powodzenie tego zamierzenia zadecyduje o uchwytnej wymierności owocowania rewolucji naukowo-technicznej w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#ZenonKomender">Wracając do węzłowych problemów polityki społecznej, trzeba przypomnieć, że w toku ogólnonarodowej dysputy po VII Plenum KC jednoznacznie podkreślono, że wysoki przyrost naturalny w Polsce w latach 1946–1960 był zjawiskiem pozytywnym w życiu narodu, a jego echo w postaci obecnie podejmujących pracę zawodową wyżowych roczników wykształconej młodzieży stanowi wielką, być może niepowtarzalną historycznie szansę przyspieszenia rozwoju społeczno-gospodarczego kraju. Wielokrotnie wskazywano w tych dyskusjach na błędność i społeczną szkodliwość poglądów głoszących, że trudy kształcenia, wychowania, a potem zatrudniania tej młodzieży były, są i będą przyczyną podstawowych trudności gospodarczych. Pogląd ten był zresztą uogólniany — twierdzono fałszywie, że nadmierny przyrost naturalny tworzy bariery dla wzrostu gospodarczego i obniża poziom życia społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#ZenonKomender">Na podstawie tych teorii zastosowano wiele posunięć antypopulacyjnych, które spowodowały w latach 1960–1970 stały spadek przyrostu naturalnego ludności. Stałe obniżanie się wielkości przyrostu naturalnego jest zjawiskiem znanym. Występuje ono w większości państw wysoko i średnio rozwiniętych, w tym też i w państwach socjalistycznych. Jednak już pierwsze objawy tego stanu spowodowały podjęcie przez rządy ZSRR, Węgier, Czechosłowacji, Rumunii i Bułgarii polityki pronatalistycznej.</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#ZenonKomender">Ze swej strony, na podstawie opinii rzeczoznawców, wyrażamy pogląd, że dla realizacji zadań rozwojowych, jakie optymistycznie dziś kreślimy, potrzebny jest naszemu krajowi rozwój potencjału ludnościowego, oscylujący wokół realistycznego wskaźnika 10% przyrostu naturalnego. Przemawia za tym wiele argumentów natury patriotycznej, ekonomicznej i społeczno-wychowawczej, które analizowaliśmy w dyskusjach w ostatnich latach.</u>
          <u xml:id="u-18.5" who="#ZenonKomender">Kształtowanie prawidłowych tendencji w rozwoju ludności wymaga kompleksowego działania, które można by sprowadzić do tego fragmentu polityki społecznej, który dotyczy kształtowania warunków bytowych rodzin. Od VII Plenum KC PZPR wiele się w Polsce w tym zakresie zmieniło na lepsze. Istnieją dalsze zamierzenia w tej dziedzinie. Mówił o tym wczoraj z tej trybuny I Sekretarz Komitetu Centralnego poseł Edward Gierek. Wszystkie działania w tym zakresie — jak powiedział — powinny być prowadzone z generalnym założeniem, że chodzi o rzeczywiste umocnienie społecznej roli rodziny i o polepszenie ogólnego bytu ludu pracującego.</u>
          <u xml:id="u-18.6" who="#ZenonKomender">Jako reprezentant Koła Poselskiego „Pax”, chcę podkreślić, że nie tylko w chrześcijańskiej koncepcji moralności, ale w każdym postępowym widzeniu rozwoju społecznego, problem ten stanowi zasadniczy element całej konstrukcji wiązania jednostki ze społeczeństwem.</u>
          <u xml:id="u-18.7" who="#ZenonKomender">W dyskusjach nad kształtem tak pomyślanej perspektywicznej polityki społecznej państwa wobec rodziny wskazać należy na potrzebę:</u>
          <u xml:id="u-18.8" who="#ZenonKomender">— utrwalania w świadomości wszystkich obywateli przekonania o ich indywidualnej odpowiedzialności za ilościowy i jakościowy rozwój społeczeństwa,</u>
          <u xml:id="u-18.9" who="#ZenonKomender">— prowadzenia dynamicznej ilościowo i jakościowo polityki mieszkaniowej, preferującej potrzeby rozwojowe rodzin,</u>
          <u xml:id="u-18.10" who="#ZenonKomender">— konstruowania takich zasad polityki zatrudnienia, która pozwoli na podnoszenie dochodów rodzin, a równocześnie umożliwi pełnienie funkcji wychowawczej przez oboje rodziców,</u>
          <u xml:id="u-18.11" who="#ZenonKomender">— rozwijania świadczeń socjalnych, preferujących rodziny wielodzietne,</u>
          <u xml:id="u-18.12" who="#ZenonKomender">— prowadzenia propagandy i szerokiej akcji oświatowo-wychowawczej, sprzyjającej umacnianiu społecznej pozycji rodziny i zapobiegania jej rozpadowi,</u>
          <u xml:id="u-18.13" who="#ZenonKomender">— stworzenia prawnej ochrony macierzyństwa zamiast obecnych przepisów o dopuszczalności przerywania ciąży.</u>
          <u xml:id="u-18.14" who="#ZenonKomender">Specjalne miejsce w polityce społecznej państwa wobec rodziny zajmują sprawy mieszkaniowe. Stąd też obecne kierownictwo naszego państwa tak dużą wagę przywiązuje do szybkiego rozwoju budownictwa mieszkaniowego. Przygotowywany jest, jak wiemy, pod obrady kolejnego plenum Komitetu Centralnego program perspektywiczny, którego zasadniczym celem jest sprecyzowanie dróg dojścia do stanu, w którym każda rodzina będzie mogła zamieszkać w samodzielnym mieszkaniu. Te sprawy będą na pewno przedmiotem odrębnych obrad Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-18.15" who="#ZenonKomender">Dziś jednak pragnę zwrócić uwagę na fakt niezwykle istotny, zresztą nie tylko w odniesieniu do budownictwa mieszkaniowego. Jak wiemy, w latach 1971–1975 na inwestycje przeznaczamy ogromną kwotę 1 454 mld zł. Dla efektywnego ich spożytkowania potrzebne są daleko idące zmiany w organizacji procesów inwestycyjnych, w metodach projektowania, finansowania i realizacji. Znane są działania Rządu w tej dziedzinie. Mówił o nich Premier Piotr Jaroszewicz. Chodzi tu przede wszystkim o skrócenie czasu inwestowania. Obok tego trzeba jednak pamiętać, że inwestuje się nie tylko „w czasie”, ale i „w przestrzeni”. Tak wielka skala inwestycji wymaga jasnej i konsekwentnej polityki przestrzennej. Potrzebny jest wyrazisty podział kompetencji w tym zakresie i perspektywiczny plan przestrzennego zagospodarowania kraju, szeroko przedyskutowany i społecznie akceptowany. Wiemy, że nowa rekonstrukcja podziału kompetencji w Rządzie będzie sprzyjać temu działaniu.</u>
          <u xml:id="u-18.16" who="#ZenonKomender">Na pewno nie wszędzie można będzie lokować duże zakłady przemysłowe, najbardziej aktywizujące teren i dające szanse podniesienia poziomu życia jego mieszkańców. Dlatego też należy bardziej pieczołowicie określać lokalizację zakładów małych i średnich różnych branż, a szczególnie tych, które przetwarzają surowce rolnicze. Zakłady te muszą uzyskać w strukturze naszej gospodarki należną im rangę. Jakkolwiek bowiem największy ciężar rozwoju produkcji ciążyć musi na dużych kompleksach przemysłowych, to jednak w każdym, nawet wysoko rozwiniętym państwie przemysłowym, istnieją i istnieć muszą samodzielne, małe i średnie zakłady o wyspecjalizowanym profilu i możliwości szybkiej reakcji na potrzeby rynku i kooperacji z przemysłem kluczowym. Ta sfera wytwórczości w systemie gospodarki socjalistycznej powinna być traktowana na równi z innymi.</u>
          <u xml:id="u-18.17" who="#ZenonKomender">Ważną rolę w aktywizacji gospodarczej kraju może i powinna mieć produkcja przemysłowa wykonywana w systemie rozproszonym, zwanym u nas chałupnictwem. Trzeba jednak podejść do jej organizacji w sposób nowy i powierzyć te zadania ludziom zdolnym do kompleksowego spojrzenia na istniejące tu możliwości. Przede wszystkim należy poszerzyć asortyment wyrobów produkowanych chałupniczo, dostrzec nowe dziedziny kooperacji z przemysłem precyzyjnym, elektromaszynowym, elektronicznym itp. Powinno się również zmodyfikować przepisy o uprawnieniach pracowników zatrudnionych w systemie chałupniczym, a na pewno tą drogą będzie można nie tylko rozwiązywać w określonym zakresie problemy zatrudnienia, ale i poszerzyć rozmiary produkcji wielu poszukiwanych artykułów.</u>
          <u xml:id="u-18.18" who="#ZenonKomender">Mówiąc o potrzebie przyspieszenia prac nad planem przestrzennego zagospodarowania kraju, pragnę podkreślić, że obok infrastruktury techniczno-ekonomicznej musi w nim znaleźć odpowiednią rangę infrastruktura społeczna — jako podstawowy układ instytucji i urządzeń służących zaspokojeniu potrzeb społecznych w zakresie mieszkań, usług komunalnych, służby zdrowia, szkolnictwa, kultury itp.</u>
          <u xml:id="u-18.19" who="#ZenonKomender">Perspektywiczna polityka społeczna powinna przy tym wysuwać pod adresem planu przestrzennego postulat operowania w odniesieniu do wielkości docelowych — obok dotychczas stosowanych średnich — również wielkościami minimalnymi, np. w zakresie standardu mieszkaniowego i komunalnego, wyposażenia w żłobki i przedszkola, szpitale, kina, teatry itp.</u>
          <u xml:id="u-18.20" who="#ZenonKomender">Naszym zdaniem nie można w tych planach pomijać potrzeb instytucji religijnych. Powinny one znaleźć się w planowaniu w sposób naturalny, ponieważ są potrzebne ludziom wierzącym do normalnej pracy i życia.</u>
          <u xml:id="u-18.21" who="#ZenonKomender">Wysoka Izbo! Stałymi tematami spotkań z wyborcami, nie tylko zresztą na wsiach, były problemy rozwoju produkcji rolnej. Szczególny nacisk kładziono wówczas na potrzebę poprawy metod pracy kółek rolniczych w odniesieniu do ich funkcji gospodarczych — produkcyjnych i usługowych. Wydaje się, że należałoby rozpatrzyć zgłaszane przy wielu okazjach projekty, aby całą działalność gospodarczą kółek rolniczych prowadzić szczególnie w powoływanych w miarę potrzeby tzw. zakładach usługowo-produkcyjnych. Zakłady te powinny otrzymać statut samodzielnych, wyodrębnionych jednostek gospodarki uspołecznionej, pracujących, w ramach ustalonych form organizacyjnych, pod fachowym kierownictwem, nad którym ogólny nadzór i kontrolę sprawują — jako samorząd producentów — statutowe władze kółek rolniczych. Podstawową zasadą funkcjonowania tych zakładów powinien być rozrachunek gospodarczy, oparty na odpowiednich cennikach i jednolitym systemie finansowym. Sprawa ta na pewno jest realna, chociaż wymaga gruntownego opracowania. Dowodem realności takich rozwiązań mogą być istniejące już konkretne przykłady bardzo efektywnej i szerokiej działalności produkcyjno-usługowej kółek rolniczych, w których zatrudniono fachowców — kierowników produkcji i z ogólnospołecznej działalności kółka wyraźnie wyodrębniono działy produkcyjne i usługowe.</u>
          <u xml:id="u-18.22" who="#ZenonKomender">Wysoki Sejmie! Zaczął się czas wdrażania w życie tych wszystkich planów, pomysłów i koncepcji, które powstawały po VII Plenum KC, a kształtowały się podczas debaty na Zjeździe. Wiele ustaleń VI Zjazdu partii — jak to wykazały obrady IV Plenum KC — będzie można przekroczyć, biorąc pod uwagę dobre wyniki ostatniego roku i podjęte zobowiązania załóg w ramach akcji 20 mld zł. Najbardziej syntetycznym wyrazem tak poszerzonych zadań jest przyjęcie w nowych założeniach planu 5-letniego 30-procentowego wzrostu wydajności pracy w przemyśle i w budownictwie, przy równoczesnym znacznym obniżeniu kosztów wytwarzania. Realizacja tych założeń wymaga zrozumienia i przyswojenia zadań, przemyślenia środków i metod ich wykonania, wymaga osobistego, bezpośredniego zaangażowania każdego obywatela.</u>
          <u xml:id="u-18.23" who="#ZenonKomender">Dla tych indywidualnych decyzji i zaangażowania potrzebny jest odpowiedni klimat ideowo-moralny w całym społeczeństwie, potrzebna jest walka ze wszystkimi przejawami niezdyscyplinowania, szkodnictwa i postaw aspołecznych. Ważnym elementem nowego klimatu ideowo-moralnego powinno być nadanie wysokiej rangi autentycznej inicjatywie społecznej. Przełamanie — tam gdzie się jeszcze ostały — nastrojów bierności i oczekiwania na polecenia, nakazy administracyjne i wskazówki, stanowi jeden z istotnych warunków wykonania nowych zadań. Aktywność społeczna, podporządkowana ogólnonarodowym celom i kierunkom rozwoju, wysuwa się przeto na jedno z pierwszych miejsc naszego programu.</u>
          <u xml:id="u-18.24" who="#ZenonKomender">Przedmiotem głębokiej troski wszystkich patriotycznych sił w naszym kraju jest dziś stan moralności społecznej. Wysokie wymagania stawiane wobec każdego obywatela przez nasz ustrój, rosnąca w dobie rewolucji naukowo-technicznej odpowiedzialność zarówno jednostek, jak i zbiorowości, wreszcie — aktualne potrzeby przyspieszenia i zdynamizowania socjalistycznego budownictwa w Polsce lat siedemdziesiątych, wszystko to w szczególny sposób zwraca naszą uwagę ku tym problemom. Konieczne jest więc systematyczne, długofalowe i planowe działanie wszystkich konstruktywnych sił w' naszym narodzie — dla współtworzenia wysokiego poziomu moralności społecznej, dla oddziaływania wychowawczego na młode pokolenie. Trzeba tu podkreślić, że władze państwowe doceniają rolę, jaką w tym zakresie może mieć także działalność duszpasterska kościoła. Jest to konkretne, obszerne pole działania, sprzyjające realizacji, zgodnie z patriotycznymi, ogólnospołecznymi zadaniami twórczej inspiracji światopoglądu katolickiego w naszym kraju. Oficjalne wypowiedzi Episkopatu na ten temat wskazują, że kościół w Polsce widzi te społeczne zadania. Poważną rolę mieć tu może codzienne duszpasterskie oddziaływanie księży, których autorytet stanowić powinien istotny czynnik zarówno w zwalczaniu zjawisk moralnie negatywnych, jak i w budowaniu postaw pozytywnych, twórczych, obywatelskich. Ruch społecznie postępowy „Pax” pragnie dopomagać swym licznym sympatykom — księżom — w praktycznym spełnianiu tego pierwszoplanowego z punktu widzenia społecznego zadania.</u>
          <u xml:id="u-18.25" who="#ZenonKomender">Ruch społecznie postępowy „Pax”, który na przestrzeni całej swej historii działa na rzecz normalizacji stosunków kościelno-państwowych w Polsce Ludowej, z satysfakcją przyjmuje ostatnie konkretne objawy postępów tego procesu — mówił o tym w swym wystąpieniu Premier Piotr Jaroszewicz.</u>
          <u xml:id="u-18.26" who="#ZenonKomender">Decyzja władz państwowych, znosząca obowiązek prowadzenia przez kościół ksiąg inwentarzowych — zgodna zresztą z postulatami składanymi w tej sprawie za pośrednictwem „Pax” przez przedstawicieli społecznie postępowego duchowieństwa — usuwa poważny czynnik konfliktów i zadrażnień, dowodzi równocześnie otwartej i konsekwentnej postawy władz. Przyjęta więc została ona z uznaniem zarówno przez duchownych, jak i świeckich katolików w naszym kraju. Wydany przed kilkoma dniami komunikat Biura Prasowego Episkopatu Polski, wyrażający pozytywną ocenę rozpoczęcia realizacji ustawy o przejęciu na własność przez kościół katolicki niektórych nieruchomości położonych na Ziemiach Zachodnich i Północnych oraz ponawiający wobec Stolicy Apostolskiej postulat ostatecznego uregulowania kwestii polskiej administracji kościelnej na tych ziemiach, wskazuje na to. że także hierarchia kościoła w Polsce docenia konstruktywny charakter postępującego procesu normalizacji.</u>
          <u xml:id="u-18.27" who="#ZenonKomender">Ruch społecznie postępowy „Pax”, wyrażający opinię tych katolików świeckich, którzy pragną w życiu publicznym socjalistycznego państwa dawać wyraz twórczej inspiracji swego światopoglądu oraz opinię szerokiego zaplecza swych sympatyków-księży, będzie na miarę swych sił nadal działać na rzecz rozwoju tego procesu.</u>
          <u xml:id="u-18.28" who="#ZenonKomender">Wysoki Sejmie! Pierwsza sesja nowej kadencji zbiega się w czasie z debatą ratyfikacyjną w zachodnioniemieckim parlamencie. Debata ta uzewnętrzniła i doprowadziła do wyjątkowego natężenia polaryzację sił politycznych w NRF. Starły się ze sobą dwa fundamentalnie sprzeczne stanowiska — stanowisko koalicyjnego rządu, popierane przez przeważającą opinię społeczeństwa NRF — które wejście w życie układów ze Związkiem Radzieckim i Polską uważa za jedyną perspektywę Niemiec zachodnich w pokojowej Europie — ze stanowiskiem opozycji wspieranej przez elementy nacjonalizmu i złej przeszłości, a która to opozycja, przy użyciu fałszywych argumentów i matactw politycznych, stara się tę perspektywę przekreślić.</u>
          <u xml:id="u-18.29" who="#ZenonKomender">Dobrze się stało, że w tym kluczowym dla NRF i dla naszego kontynentu okresie dwa bezpośrednio zainteresowane państwa socjalistyczne zabrały głos w sposób najbardziej autorytatywny. Mam na myśli wystąpienie Leonida Breżniewa na kongresie radzieckich związków zawodowych oraz wczorajsze przemówienie I Sekretarza KC Edwarda Gierka. Wykazały one jasno i jednoznacznie, że dla narodów Polski i Związku Radzieckiego nie ma innej podstawy do normalizacji, niż zawarte układy w takim dokładnie brzmieniu, w jakim je podpisano, że wysuwane przez opozycję bońską hasło ponownych negocjacji układów jest machinacją obliczoną na wyprowadzenie w błąd własnego społeczeństwa. Jedyną platformą normalizacji, jak to stwierdził I Sekretarz KC PZPR, są oba układy łącznie — nierozdzielnie. Demaskując matactwa polityków CDU–CSU, Leonid Breżniew nazwał słusznie i nad wyraz jasno sprawę ratyfikacji — wyborem między polityką pokoju i polityką wojny.</u>
          <u xml:id="u-18.30" who="#ZenonKomender">Na podstawie naszych kontaktów ze środowiskami chrześcijańskimi w NRF możemy potwierdzić znany fakt istnienia poważnych kręgów myślących działaczy chrześcijańskich, dla których stanowisko CDU–CSU w sprawach ratyfikacji jest nie do przyjęcia, wierzymy, że te środowiska uzyskiwać będą coraz większą popularność w społeczeństwie zachodnioniemieckim.</u>
          <u xml:id="u-18.31" who="#ZenonKomender">Wysoka Izbo! Wszystko, czego dokonaliśmy w okresie ostatnich czternastu miesięcy, zawdzięczamy wzajemnemu zaufaniu — tak prosto, a równocześnie niezwykle trafnie ujął Edward Gierek istotę obecnego życia politycznego Polski. Przebieg akcji wyborczej w całej pełni potwierdził trafność i prawdziwość tych słów.</u>
          <u xml:id="u-18.32" who="#ZenonKomender">Kierownictwo kraju dało dowód zaufania do społeczeństwa, organizując wybory przedterminowo i w taki sposób, że nabrały one od razu, od pierwszych chwil kampanii wyborczej, charakteru referendum ludowego na temat generalnej linii działania kierownictwa wyłonionego na pamiętnym VII Plenum KC PZPR.</u>
          <u xml:id="u-18.33" who="#ZenonKomender">W debacie przedwyborczej nie było ani samochwalstwa w ocenie najnowszej przeszłości, ani koloryzowania najbliższej przyszłości. Każdy dorosły mieszkaniec Polski Ludowej otrzymał uczciwe, konkretne dane, na podstawie których rozsądzić miał w swoim obywatelskim sumieniu, czy władza zasłużyła na jego osobiste zaufanie.</u>
          <u xml:id="u-18.34" who="#ZenonKomender">To zaufanie zostało udzielone. Naród polski rozliczył pozytywnie kierownictwo polityczne za to, czego już dokonało, i otworzył mu moralny kredyt na realizację wspólnie sformułowanego programu. Program ten przedstawił w swym wystąpieniu Prezes Rady Ministrów Piotr Jaroszewicz.</u>
          <u xml:id="u-18.35" who="#ZenonKomender">Koło Poselskie „Pax”, w którego imieniu mam zaszczyt przemawiać, program ten popiera w całej pełni, jak również w całej pełni popiera nowy skład Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-18.36" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#HalinaSkibniewska">Głos ma poseł Stanisław Stomma.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#StanisławStomma">Wysoka Izbo! Rozpoczynamy VI kadencję Sejmu PRL. Poszczególne kadencje sejmowe stanowią jak gdyby rozdziały historii politycznej naszego państwa. Ważne jest zrozumienie i ustalenie, jakie sprawy państwowe są najważniejsze, najbardziej kluczowe na etapie danej kadencji. Po grudniu 1970 r. rzucone zostało w naszym kraju hasło odnowy. Podjęta została realizacja dzieła odnowy. Otóż mówiąc najogólniej, stwierdzić możemy, że także najważniejszym zadaniem obecnego Sejmu musi być właśnie realizacja dzieła odnowy. Jest to, oczywiście, sformułowanie bardzo ogólne. Założenia programowe były przedyskutowane i zostały uchwalone na ostatnim Zjeździe PZPR w grudniu 1971 r. Tezy tam uchwalone przyjął Front Jedności Narodu jako swoją platformę wyborczą. Konkretne zagadnienia programowo ujęte będą wchodziły na pewno na porządek dzienny obrad naszego Sejmu, Będziemy je wtedy, szczególnie w tej Izbie na tym forum, dyskutowali. Teraz natomiast na otwarcie kadencji, na wstępie naszych obrad chcemy spojrzeć na sprawę bardzie; syntetycznie, spróbować dać ogólną ocenę warunków zapewniających najlepsze powodzenie dalszego dzieła odnowy.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#StanisławStomma">Przemawiając w Sejmie w dniu 22 grudnia ubiegłego roku, powiedział pan Premier Jaroszewicz: „Chcemy działać tak, aby nie uronić nic z tego bogatego dorobku dyskusji przeć Zjazdem i na Zjeździe ze skarbnicy naszych wspólnych narodowych przemyśleń i doświadczeń, aby pogłębiać w ten sposób zaufanie społeczeństwa do naszej polityki. To zaufanie jest bowiem naszym najcenniejszym kapitałem politycznym, a jednocześnie warunkiem powodzenia naszych wszystkich przedsięwzięć”.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#StanisławStomma">Te słowa o roli zaufania są bardzo znamienne. Zapamiętaliśmy je sobie i teraz je cytuję. Są one bardzo ważne, gdy chodzi o pogląd szefa Rządu na sprawę rządzenia. Istnieje niewątpliwie nierozerwalna więź czynników logicznie powiązanych. Wzmożony rozwój wymaga intensywnych wysiłków i mobilizacji energii społecznej. Mobilizacja energii społecznej jest realna tylko w atmosferze ogólnego optymizmu społecznego, a warunkiem optymizmu społecznego jest atmosfera zaufania, a więc — warunkiem istotnego urzeczywistnienia dzieła odnowy jest klimat optymizmu i klimat zaufania.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#StanisławStomma">Obecne kierownictwo polityczne, a także dotychczasowy Rząd, pod prezesurą obywatela Piotra Jaroszewicza, mają na swoim koncie niewątpliwe osiągnięcia. Rząd ten obejmował władzę w warunkach niezwykle trudnych. Trwał wtedy kryzys władzy i znajdowaliśmy się w ciężkim położeniu ekonomicznym. Sytuacja została opanowana. Ważne jest przypomnienie sobie, jakie metody spowodowały przełamanie tak groźnego wtedy impasu i pozwoliły na dalszy dobry start.</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#StanisławStomma">Otóż chcę zwrócić uwagę na dwa w naszym pojęciu kluczowe czynniki, które tu odegrały decydującą rolę. Najpierw śmiałe decyzje zwrócenia się w duchu zaufania do społeczeństwa. Mówiłem o tym na posiedzeniu w dniu 13 lutego 1971 r., a zatem bezpośrednio po wydarzeniach grudniowych. Nie chcę się powtarzać. Mówiliśmy wtedy o osobistym wielkim sukcesie I Sekretarza PZPR, który odniósł sukces, decydując się na bezpośredni kontakt i okazując zaufanie środowiskom, do których poszedł. Zaufanie to nie zawiodło i z kolei ten fakt dał kredyt zaufania także w całym społeczeństwie.</u>
          <u xml:id="u-20.5" who="#StanisławStomma">Element drugi — to śmiałe i nawet nie pozbawione pewnego ryzyka decyzje ekonomiczne Rządu. W bardzo trudnej dla siebie pozycji Rząd zdecydował się na rozstrzygnięcia radykalne, które wtedy wielu fachowców ekonomistów uważało nawet za zbyt ryzykowne. Rząd zdecydował cofnąć ustalone poprzednio podwyżki cen na artykuły spożywcze, nie cofając pewnej redukcji cen na wyroby przemysłowe. Wkrótce potem poszły dalsze decyzje po tej samej linii. Rząd zdecydował się z kolei znieść obowiązkowe dostawy oraz bardzo znacznie podwyższyć ceny płodów hodowlanych, płacone przy skupie rolnikom. Ta podwyżka cen płaconych rolnikom nie spowodowała podwyżki cen sprzedażnych w stosunku do ludności. Były to na pewno decyzje trudne, napinające struny naszej ekonomiki. Za tym poszły jeszcze podwyżki najniższych płac, podwyżki emerytur. Były to śmiałe decyzje. Uważamy je za bardzo znamienne. Rząd podejmował wtenczas pewne ryzyko, ale uważał za niemożliwe hamować wzrastające ożywienie potrzeb na rynku wewnętrznym. Zdecydowały więc przede wszystkim, jak sądzimy, względy psychologiczne. Czynnik psychologiczny został bardzo mocno wzięty pod uwagę. To właśnie chcę z naciskiem podkreślić.</u>
          <u xml:id="u-20.6" who="#StanisławStomma">Wymienionych tu decyzji Rządu nie chcemy interpretować demagogicznie. Życie ekonomiczne ma na ogół swoje twarde wymogi, swoje nieprzekraczalne granice napięć. Rozumna, elastyczna polityka tylko w pewnej skali granice takie może przesuwać. Chodziło wtedy o to, aby nie zważyć rodzącego się klimatu nadziei i rodzącego się klimatu optymizmu. W tym sensie decyzje były głęboko słuszne. Droga naprzód prowadziła tylko przez przezwyciężenie stagnacji. Niezbędny był wstrząs psychologiczny, aby wyjść z niżu i aby na dalszą metę uzyskać w rezultacie zwiększenie wydajności pracy. Potrzebny był pewien wstrząs, konieczny był przełom w nastrojach i dlatego należało śmiało puścić w ruch koło rozpędowe.</u>
          <u xml:id="u-20.7" who="#StanisławStomma">Chcę przytoczyć jeszcze dwie inne decyzje Rządu z roku ubiegłego, które w moim przekonaniu wiążą się z tematem tutaj właśnie omawianym.</u>
          <u xml:id="u-20.8" who="#StanisławStomma">Mam na myśli decyzje o zniesieniu ograniczeń podróży do NRD oraz — jak to jest projektowane — także rozszerzenie tego samego zarządzenia w stosunku do ruchu turystycznego w odniesieniu do CSRS oraz bardzo ważną decyzję produkowania popularnego samochodu osobowego. Decyzje bardzo znamienne.</u>
          <u xml:id="u-20.9" who="#StanisławStomma">Stworzą one sytuację w jakiejś mierze u nas na wyrost. Nie jesteśmy chyba całkowicie przygotowani na tak masowy ruch turystyczny ani na tak masową motoryzację. Brak nam jeszcze pod tym względem co nieco i będą na pewno na tym tle rysować się trudności. I trzeba je będzie rozwiązywać. Powstanie przez to silny nacisk na życie, zmuszające do dalszych przemian. Powstanie więc swego rodzaju łańcuch konsekwencji, ale konsekwencji pozytywnych, dopingujących dalszy rozwój. A przede wszystkim decyzje te cieszą ludzi, bo otwierają nowe i rozszerzają tereny turystyczne. Życie staje się barwniejsze, atrakcyjniejsze.</u>
          <u xml:id="u-20.10" who="#StanisławStomma">To jest jedyna droga do wzrostu optymizmu, a w konsekwencji do przebudzenia aktywności społecznej także i na odcinku ekonomicznym. Droga naprzód prowadzi na pewno tylko przez aktywizację społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-20.11" who="#StanisławStomma">Jesteśmy dalecy od jakiejś naiwnej, jednostronnej apoteozy naszego społeczeństwa. Zdajemy sobie sprawę ze zjawisk ujemnych, które występują. Z wielką troską pisze o tym prof. Jan Szczepański w swoim bardzo znanym szkicu politycznym „Rozważania o Rzeczypospolitej”.</u>
          <u xml:id="u-20.12" who="#StanisławStomma">Obserwujemy fakty, które wywoływać muszą niepokój i które rzucają złe światło na stan społecznego wyrobienia. Na pewno faktów tych nie można omijać, trzeba się z nimi liczyć. Jednakże wymagają one racjonalnego badania, podejścia socjologicznego. Trzeba się zastanowić, na ile są one wypływem jeszcze czasów zaborczych, czasów niewoli, gdy społeczeństwo nie miało możliwości przejścia dobrej szkoły dyscypliny społecznej. Na ile działają tu też utrzymujące się jeszcze pewne anomalie w naszym życiu, które te cechy podtrzymują. Zresztą prof. Szczepański wykazuje w swym szkicu pewną chwiejność tych cech, które raz występują, raz się cofają.</u>
          <u xml:id="u-20.13" who="#StanisławStomma">Cóż z tego, jeżeli stwierdzamy, że obraz całości społeczeństwa jest daleki od ideału? Jakiż stąd wniosek wypływa? Wniosek wydaje mi się być prosty: wypływa stąd nakaz dla wszystkich ludzi dobrej woli, dla wszystkich ludzi czujących odpowiedzialność za wspólne losy, przezwyciężenia tych złych cech w społeczeństwie, więcej lub mniej wyraźnie występujących.</u>
          <u xml:id="u-20.14" who="#StanisławStomma">Na pewno nie osiągnie się tego drogą jakiegoś rygoryzmu bezdusznego i samych zakazów. Tego rodzaju koncepcje już dzisiaj są zupełnie zaniechane. One dowiodły swojej bezskuteczności. Tak samo nie może być postępu, jeżeli się nie ponosi żadnego ryzyka angażowania obywateli i jakaś teza o kwarantannie w stosunku do społeczeństwa byłaby tezą na wskroś fałszywą i szkodliwą. Odsuwanie od udziału w rządzeniu nie prowadzi ku lepszemu, ale działa odwrotnie.</u>
          <u xml:id="u-20.15" who="#StanisławStomma">Po wtóre — nie wolno zapoznawać faktu bardzo też istotnego, że przecież bardzo szerokie kręgi społeczne wykazały u nas w bardzo ważnych chwilach dużą dojrzałość. Zwłaszcza można chyba to stwierdzić w odniesieniu do postawy politycznej. Chyba można się zgodzić, że politycznie społeczeństwo nasze parokrotnie zdało egzamin dojrzałości. Proces formowania się nowej świadomości politycznej dokonał się w ramach nowego ustroju i na pewno obóz rządzący ma tu ogromny udział. Ten fakt dojrzewania postawy politycznej jest niezmiernie ważny i na tym już wiele można budować.</u>
          <u xml:id="u-20.16" who="#StanisławStomma">Stałą szkołą wyrobienia społecznego powinny być instytucje, umożliwiające obywatelom uczestniczenie i współdecydowanie w sprawach publicznych i w rządzeniu. Instytucje takie są, postulat współuczestnictwa obywateli na ogół jest powszechnie uznawany, nie bywa kwestionowany.</u>
          <u xml:id="u-20.17" who="#StanisławStomma">W praktyce wszakże realizacja jego idzie jednak opornie. Istnieje bowiem niebezpieczeństwo zadowalania się fasadowością i zadowalania się rozwiązaniami bliskimi fikcji.</u>
          <u xml:id="u-20.18" who="#StanisławStomma">Chcę dokładnie wyjaśnić, o jaką sprawę chodzi. Nie chodzi przecież o władzę polityczną. Kierownictwo polityczne należy u nas do partii rządzącej, do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Nie ustalają tego u nas normy konstytucyjne, niemniej jednak to jest fakt ustrojowy. Należy do niepisanych zasad ustroju. Fakt ten społeczeństwo rozumie i na ogół opinia go ratyfikuje. Otóż chodzi o sprawy gospodarcze, społeczne, kulturalne, wkraczające w życie obywateli. Obywatele chcą w nich współuczestniczyć, współdecydować, mieć wpływ rzeczywisty, realny na organizowanie tych spraw, administrowanie nimi. Chodzi więc o samorządność w bardzo szerokim tego słowa znaczeniu. Są u nas — jak powtarzałem już — liczne instytucje, samorząd taki zapewniające. Chodzi o wypełnianie tych form żywą treścią, o uautentycznianie jak najpełniejsze tych instytucji. W praktyce bowiem udział czynnika, że się tak wyrażę, oddolnego różnie się w ramach tych instytucji przedstawia. Bywa większy lub mniejszy. Czasem bywa dość znaczny, czasami oscyluje ku uczestnictwu fikcyjnemu.</u>
          <u xml:id="u-20.19" who="#StanisławStomma">Zdajemy sobie sprawę, że problem jest złożony.</u>
          <u xml:id="u-20.20" who="#StanisławStomma">W państwie naszym — jak to stwierdziliśmy — istnieje przecież z założenia kierownictwo polityczne. Rozwój polityczny z założenia jest kierowany. Mamy więc dwie zasady: z jednej strony kierowania politycznego życiem, a z drugiej strony narastania spontanicznych, oddolnych tendencji do samorządności, tendencji autentycznie rosnących w społeczeństwie. Chodzi o rozumną równowagę, o najsłuszniejszą dla danej chwili równowagę dwóch zasad, o spotkanie ich w miejscu najsłuszniejszym dla dania najlepszego rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-20.21" who="#StanisławStomma">Twierdzimy i powtarzamy często, że ciągle za szczupłe są ramy dla rozwoju oddolnej energii społecznej. Tłumi to aktywność społeczną i siłą rzeczy osłabia rozwój. Postulatem nr 1 w naszym rozumieniu jest śmiała decyzja na dużą emancypację aktywności społecznej.</u>
          <u xml:id="u-20.22" who="#StanisławStomma">Mówię o tym, uważając to za problem bardzo istotny, kluczowy.</u>
          <u xml:id="u-20.23" who="#StanisławStomma">Naturalnie tę sprawę rozstrzygnąć i zadecydować o niej może tylko kierownictwo PZPR, ale sprawa ta wszystkich obchodzi. Sprawa jest istotna. Uważam, że właśnie sprawy tak ważne na tym forum powinny być dyskutowane i w tej sprawie formułuję postulat pod adresem kierownictwa politycznego.</u>
          <u xml:id="u-20.24" who="#StanisławStomma">Istnieje niewątpliwie zjawisko pochodne aktywizacji społecznej, które zresztą jest też w' pewnym stopniu przyczyną tej aktywizacji. Mianowicie duże ożywienie dyskusyjne i duże ożywienie umysłowe, obejmujące szersze kręgi społeczne.</u>
          <u xml:id="u-20.25" who="#StanisławStomma">Każda faza wzrastającego aktywizmu społecznego łączy się z ożywieniem wymiany myśli i poglądów, przynajmniej tak jest w warunkach polskich.</u>
          <u xml:id="u-20.26" who="#StanisławStomma">Nie chcę tu formułować jakiejś generalnej tezy socjologicznej, uniwersalnej — chodzi o układ faktów' w naszych warunkach kulturowych.</u>
          <u xml:id="u-20.27" who="#StanisławStomma">Nie weryfikuje się u nas model społeczeństwa aktywnie twórczego, a jakoś bezproblemowego i poddającego się biernie kierownictwu.</u>
          <u xml:id="u-20.28" who="#StanisławStomma">Dyscyplina społeczna musi przejść u nas przez alembik perswazji i musi się opierać na dobrowolnej akceptacji. Wtedy tylko jest dyscypliną rzeczywiście wydajną, o taką dyscyplinę społeczną przecież w Polsce chodzi.</u>
          <u xml:id="u-20.29" who="#StanisławStomma">Wysoka Izbo! Mówiłem tu o czynnikach psychologicznych. Otóż w związku z tym chcę choć parę słów poświęcić sprawie, która jest też bardzo ważnym elementem psychologicznym w naszym kraju, mianowicie sprawom stosunków Rząd–Kościół, władza państwowa i kościelna.</u>
          <u xml:id="u-20.30" who="#StanisławStomma">Stwierdzić należy, że ewolucja pozytywna, która zaczęła się na skutek decyzji nowego kierownictwa, przyniosła już fakty dodatnie. Zaliczamy do nich zwrot mienia kościelnego na ziemiach odzyskanych, co swego czasu omawiał w Sejmie obszernie kolega Zabłocki, gdy mówiliśmy o odnośnej ustawie i uchwalaliśmy ją. Nowym faktem pozytywnym jest zniesienie obowiązku prowadzenia przez duchowieństwo tak zwanej księgi inwentarzowej. Sprawa wydaje się bardzo drobna, ale jest pozornie drobna. Przez wiele lat robiła dużo złej krwi, prowokując zupełnie niepotrzebnie zadrażnienia i konflikty. Usunięto więc teraz niepotrzebne źródło zadrażnień.</u>
          <u xml:id="u-20.31" who="#StanisławStomma">Z uznaniem witaliśmy fakt, że Rząd Polski ułatwił wiernym liczne bardzo uczestnictwo w uroczystościach rzymskich z okazji beatyfikacji Ojca Kolbe i że delegował nawet na tę uroczystość swoich przedstawicieli. Przy tej okazji na marginesie chcę podkreślić nie tylko bardzo poprawne i pozytywne zachowanie się tych wszystkich, którzy Rzym odwiedzili, ale wyręcz budujące zachowanie się, z podkreśleniem na terenie zagranicznym postawy patriotycznej i pełnej lojalności wobec Rządu.</u>
          <u xml:id="u-20.32" who="#StanisławStomma">Pozostają pewne problemy otwarte między państwem a kościołem. Najtrudniejsza z nich jest sprawa oczywiście budownictwa sakralnego. Życzyć należy, aby sprawa ta została jak najrychlej uregulowana w duchu wzajemnego zrozumienia. W tym miejscu jeszcze dalsze życzenie: aby rozmowy między władzami kościelnymi a rządowymi przybrać mogły szybsze tempo.</u>
          <u xml:id="u-20.33" who="#StanisławStomma">Z dużym zadowoleniem wysłuchaliśmy oświadczenia złożonego na dzisiejszym posiedzeniu przez pana Premiera, że Rząd zdecydowany jest konsekwentnie realizować dalej politykę normalizacji.</u>
          <u xml:id="u-20.34" who="#StanisławStomma">Wysoka Izbo! Mówiłem o problemach najbliższego okresu — trudno oceniać sprawy na odcinku tylko małego i krótkiego czasu. Narzuca się szersze spojrzenie historyczne. Kiedy patrzymy na 27 lat historii Polski Ludowej, nasuwa się jeden wniosek, że ten okres w historii narodu polskiego znamionuje cecha wyjątkowego ustabilizowania. Już dawno nie mieliśmy w historii naszej sytuacji równie ustabilizowanej.</u>
          <u xml:id="u-20.35" who="#StanisławStomma">Przypomnieć się godzi, że rok obecny, rok 1972, jest dwusetną rocznicą jakże tragicznego faktu — 200 lat temu dokonał się pierwszy rozbiór Polski. Upłynęło 200 lat od tej chwili.</u>
          <u xml:id="u-20.36" who="#StanisławStomma">W tym okresie — uświadomijmy to sobie — mieliśmy 76 lat życia w ramach własnej państwowości, a 124 lata przeżył naród polski pod obcym panowaniem. Okresy własnej państwowości — były to 23 lata dawnej Rzeczypospolitej szlacheckiej — jak to nazwał Paweł Jasienica — lata agonii, a potem 5 lat efemerycznej niepodległości — krótki fajerwerk niepodległości w postaci Księstwa Warszawskiego. potem Rzeczpospolita międzywojenna i obecnie Polska Rzeczpospolita Ludowa. Tylko obecny etap ma cechę stabilizacji. Osiągnięcia Rzeczypospolitej międzywojennej cenimy wysoko. Okres ten dał pod wielu względami dużo. ale, niestety, byt państwowy nie był ustabilizowany, był zagrożony przez cały czas, chociaż zagrożenie to dawało się odczuć czasem mniej, a czasem więcej. Jest dużym przywilejem obecnego pokolenia, że żyje w warunkach ustabilizowanych. Pozwala to na planowość życia, na planowanie na dłuższy dystans. Cenne novum w historii Polski, choć baczyć trzeba, aby ten atut historyczny nie miał ubocznych produktów psychologicznych niepożądanych. Poczucie, że mamy czas, może powodować zatracanie z oczu ostrości widzenia pewnych spraw, mających dla nas twardą wymowę. Ostra rywalizacja, jaka toczy się między narodami w wyścigu o pomnażanie i lepsze organizowanie wytworów nowej cywilizacji, nie pozwala na żadną opieszałość. W tym sensie na pewno „nie mamy czasu”.</u>
          <u xml:id="u-20.37" who="#StanisławStomma">Obecna stabilizacja jest wynikiem określonych układów międzynarodowych. Nieszczęściem naszych dziejów z ostatnich stuleci był katastroficzny układ na osi Wschód–Zachód. Konflikt na obie strony powodował sojusz mocarstw przeciwko nam, co było zagładą. Była to przez długie lata kwadratura koła. Dopiero teraz, w wyniku gigantycznej katastrofy II wojny światowej, problem został rozwiązany radykalnie. Wróciliśmy w pewnym stopniu do koncepcji Polski Piastowskiej. To nowe państwo związało się trwałym sojuszem z potężnym mocarstwem, które jest naszym wschodnim sąsiadem, co dało wreszcie stabilizację. Wyeliminowanie konfliktów na Wschodzie i trwałe gwarancje, które mamy, pozwalają też na lepsze układanie stosunków i po stronie zachodniej.</u>
          <u xml:id="u-20.38" who="#StanisławStomma">Aktem pierwszym były układy z Niemiecką Republiką Demokratyczną i utworzenie tutaj, na naszej granicy zachodniej, przyjaznych stosunków sąsiedzkich.</u>
          <u xml:id="u-20.39" who="#StanisławStomma">Przywiązujemy wielką wagę do układu zawartego między Rządem polskim i rządem NRF w Warszawie. Trzeba jednak wyraźnie powiedzieć i nazwać rzecz po imieniu, że układ ten nie dlatego jest dla nas tak cenny, jakoby dopiero on dawał nam zapewnienie bezpieczeństwa i stabilizację. Stabilizację mamy niezależnie od tego, mamy dzięki realnym gwarancjom sojuszniczym.</u>
          <u xml:id="u-20.40" who="#StanisławStomma">Natomiast Układ Warszawski Polska — NRF jest cenny, bo stwarza perspektywę głębszego odprężenia w Europie i poza tym, rzecz ogromnej wagi, stwarza perspektywę nowego ułożenia stosunków z całym narodem niemieckim. Dzięki temu rysuje się możliwość przezwyciężenia fatalnego dziedzictwa przeszłości i ukształtowania na przyszłość lepszych stosunków i twórczej współpracy. To byłoby osiągnięcie pozytywne. Z tego względu przywiązujemy wagę do Układu Warszawskiego. W tych sprawach, w patrzeniu na te sprawy, tak jak je wczoraj sformułował tutaj I Sekretarz obywatel Gierek, całe społeczeństwo jest absolutnie jednomyślne. Nie ma pod tym względem żadnych odchyleń, żadnych różnic w żadnych środowiskach polskich.</u>
          <u xml:id="u-20.41" who="#StanisławStomma">Z uznaniem witaliśmy fakt, że w Niemczech zachodnich doszedł do władzy rząd, który wyciągnął wnioski z tragicznego doświadczenia i chce rozpocząć nowy rozdział wzajemnych stosunków. Z tych samych względów deprymujące wrażenie robi walka polityczna przeciw ratyfikacji układów. Ubolewamy, że aktywne elementy polityczne, zwalczające politykę odprężenia i porozumienia, działają pod chrześcijańskim szyldem.</u>
          <u xml:id="u-20.42" who="#StanisławStomma">Wysoki Sejmie! Przemawiając w imieniu Koła Poselskiego „Znak”, ograniczyłem się do poruszenia spraw w naszym przekonaniu najważniejszych. Deklarujemy naszą najlepszą wolę współpracy z całą Izbą na rzecz dzieła odnowy. Udzielimy poparcia nowemu gabinetowi Piotra Jaroszewicza.</u>
          <u xml:id="u-20.43" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#HalinaSkibniewska">Zarządzam 20-minutową przerwę.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzenia od godz. 19 min. 35 do godz. 20).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#StanisławGucwa">Głos ma poseł Zygmunt Filipowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#ZygmuntFilipowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nasze sprawy są w naszych rękach. Nasze sprawy są w naszych mózgach. Te pełne treści społecznej słowa były na ustach wszystkich obywateli w pamiętne dni VII i VIII Plenum KC PZPR. Zarówno milionów, skupionych przy telewizorach czy czytających dzienniki, jak i tych, którzy myśl swoją kierowali ku tym nielicznym, skupionym na sali obrad. Ci rozważali tam trudne sprawy Polski i Polaków, wytyczali zadania i określali program intensywnego działania. Nadzieją biły wtedy serca. Myśl wybiegała w przyszłość. Wtedy to właśnie zarysowano w te brzemienne dni kształt tej przyszłości. Pamiętano w tych dniach, że cały dorobek Polski Ludowej, osiągnięty ofiarną pracą całego narodu, uzyskany został pod przewodnictwem PPR, PZPR. 30-letnią rocznicę PPR tak niedawno obchodziliśmy.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#ZygmuntFilipowicz">Analizując jednak przełomowe momenty tego ćwierćwiekowego dorobku i obserwując następnie jego kolejne fazy rozwoju, w sposób oczywisty nasuwa się konieczność podkreślenia szczególnego znaczenia i doniosłości zmian, jakie wniosły ostatnie 15 miesięcy. Ich owocem jest radykalny zwrot w zasadniczych kierunkach polityki gospodarczej, prezentującej nową strategię społeczno-politycznego rozwoju naszej ojczyzny — Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#ZygmuntFilipowicz">Cechę znamienną przemian tych stanowi gruntowna odmienność podejścia do kształtowania przyszłego oblicza społeczeństwa, jak też bliskiej i dalszej perspektywy socjalistycznej gospodarki narodowej w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#ZygmuntFilipowicz">Ukoronowaniem tego okresu wysoce intensywnych prac były uchwały VI Zjazdu PZPR. Uznane one zostały za program ogólnonarodowy. Program ten w pamiętny dla wszystkich tu zebranych dzień 19 marca, od którego nas dzieli zaledwie 10 dni, akceptowany został bez reszty i bez niedomówień przez całe społeczeństwo, przez cały naród.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#ZygmuntFilipowicz">Wysoki Sejmie! Zasadnicze idee głębokich przeobrażeń i zmian w polityce społeczno-ekonomicznej — jak to już mówiłem — przyniosły u początku tej drogi uchwały VII i VIII Plenum. Przedstawiono wtedy społeczeństwu dojrzałą koncepcję innego sensu myślowego i ideowego założeń. Koncepcję, stanowiącą istotę przeobrażeń, których owocne skutki są przez społeczeństwo odczuwane, ale nie zawsze dostatecznie rozumiane.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#ZygmuntFilipowicz">Istotę rzeczy nowej drogi postępowania stanowi dostrzeganie, jak też ustawianie na pierwszym miejscu spraw człowieka, jego potrzeb bytu codziennego, jego warunków pracy i jego potrzeb socjalnych.</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#ZygmuntFilipowicz">Wiemy wszyscy dobrze, że to właśnie wysiłek pracujących zapewnia odpowiednią dynamikę rozwoju gospodarki, daje szybki wzrost dochodu narodowego i stwarza możliwości ekonomiczne bądź organizacyjne, które z kolei rzeczy dają warunki zaspokajania tych potrzeb. Inaczej mówiąc, rozumiemy przez to, że sam wzrost gospodarczy, że zwiększanie się wskaźników przyrostu produkcji, nie stanowią przecież celu samego dla siebie.</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#ZygmuntFilipowicz">Trzeba było przeto — i to właśnie zrobiono — ustawić problem inaczej. Trzeba było — świadomie się zresztą tu powtarzam — i to w sposób nadrzędny, postawić sprawy człowieka i jego potrzeb na pierwszym miejscu i dopiero wtedy mamy jasną sytuację. Zaspokojenie tych potrzeb ma umożliwić czy służyć dynamice wzrostu i osiąganiu coraz wyższego jakościowo i ilościowo poziomu naszej produkcji, naszej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-23.8" who="#ZygmuntFilipowicz">Wysoka Izbo! Jeśli tak rozumieć istotę rzeczy nowej strategii, to z pełnym zadowoleniem przyjmujemy treść wypowiedzi naszego Premiera — naszego, bośmy go wczoraj wybrali — informacji dotyczącej jego rozważań nad projektem planu 5-letniego na lata 1971–1975.</u>
          <u xml:id="u-23.9" who="#ZygmuntFilipowicz">Stwierdził nasz Premier mianowicie, że założenia i proporcje planu podporządkowane zostały potrzebom i dążeniom ludzi pracy. To stwierdzenie Prezes Rady Ministrów ujął w wielu wskaźnikach wzrostu, w całej pełni uzasadniających słuszność takiego uogólnienia. „Te przekroczenia — mówił Premier — stały się możliwe dzięki pomyślnym wynikom 1971 roku, jak również dodatkowej produkcji 1972 roku. Wszystkie one są w pełni zgodne z naszą strategią społeczno-gospodarczą, zapewniają bowiem szybszą poprawę materialnych i kulturalnych warunków życia ludzi pracy, są budowane na poprawie materialnych i poprawie kulturalnych warunków życia ludzi pracy, na gruncie przyspieszenia rozwoju gospodarczego, gwarantującego jednocześnie korzystne zmiany w jego strukturze.” Panie Premierze! W czasie spotkań poselskich tak samo do mnie mówili pracowici mieszkańcy ziemi bydgoskiej, której jestem posłem.</u>
          <u xml:id="u-23.10" who="#ZygmuntFilipowicz">Wysoka Izbo! W toku kampanii wyborczej ocenialiśmy wspólnie z wyborcami przebytą przez nasz kraj drogę po VII i VIII Plenum. Wspólnie i jednoznacznie odczuwaliśmy i podkreślaliśmy widoczną wartość dorobku tego okresu. To właśnie PZPR ze swym I Sekretarzem, który siedzi tutaj przede mną, wskazała w tamtych trudnych dniach kierunki ofensywy pozwalające na przezwyciężenie narosłych trudności i konfliktów. Stworzyła klimat sprzyjający odbudowie zaufania i warunków rozwoju. Rok 1971 był rokiem brzemiennym w wydarzenia. Trwale zapisze się on w historii naszego narodu.</u>
          <u xml:id="u-23.11" who="#ZygmuntFilipowicz">Społeczeństwo nasze udzieliło swego poparcia tej linii działania i określonemu programowi. Jesteśmy świadkami coraz szerszego, poważniejszego zainteresowania się społeczeństwa sprawami publicznymi, jak też sprawami rozwoju i doskonalenia naszego życia. Są to zjawiska świadczące o tym, że ustąpiła bierność dużych kręgów społecznych. Musimy mieć pełną świadomość tego, że to od nas, od posłów, od naszego Sejmu w zasadniczym stopniu zależy i zależeć będzie proces pogłębiania zaufania między władzą a obywatelami. To między innymi od nas zależeć będzie skala i zasięg społecznej aktywności obywatela.</u>
          <u xml:id="u-23.12" who="#ZygmuntFilipowicz">Obywatele Posłowie! Wypowiadamy się za socjalistycznymi rozwiązaniami politycznymi, społecznymi i gospodarczymi. Byliśmy od lat, i tym bardziej jesteśmy przekonani dziś, że właśnie nasz ustrój społeczny skutecznie rozwiązywać potrafi problemy współczesnej nam epoki. To przecież socjalizm wysuwa na czołowe miejsce sprawy człowieka pracy w życiu społecznym. To przecież socjalizm stwarza właśnie warunki dla wszechstronnego rozwoju osobowości tego człowieka.</u>
          <u xml:id="u-23.13" who="#ZygmuntFilipowicz">Mamy pełną świadomość tego, że w wyniku dokonanych przemian kraj nasz staje się silnym ogniwem wspólnoty socjalistycznej. Na tej drodze rozwoju Polska ugruntowała swoją pozycję we wspólnym działaniu państw obozu socjalistycznego. Trzeba tu oczywiście podkreślić, że bez wielostronnej współpracy z krajami socjalistycznymi, a w szczególności z krajem przyjaźni, Związkiem Radzieckim, Polska nie mogłaby realizować pomyślnie swoich planów gospodarczych. Nie mogłaby przeto zapewnić szybkiego tempa rozwoju poszczególnym dziedzinom życia gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-23.14" who="#ZygmuntFilipowicz">Wysoki Sejmie! Ostatnie miesiące i tygodnie potwierdziły raz jeszcze, jaką siłę reprezentuje jedność narodu, narodu skupionego wokół realizacji programu odpowiadającego aspiracjom, ambicjom i potrzebom obywateli Polski Ludowej. Z tej jedności możemy czerpać ogromne siły, siły sprzyjające przyspieszaniu procesów rozwojowych. Społeczeństwo polskie gotowe jest do dużych wysiłków. Takie są moje osobiste refleksje ze spotkań poselskich, niewielu, trzech, organizowanych przez Front Jedności Narodu i sześciu organizowanych przez moje Stowarzyszenie. Pod jednym zasadniczym warunkiem. Społeczeństwo nasze chce, by jego głos był z całą skrupulatnością wysłuchiwany. By jego oceny były w sposób dojrzały i odpowiedzialny traktowane.</u>
          <u xml:id="u-23.15" who="#ZygmuntFilipowicz">Wysoka Izbo! Jest niewątpliwie słuszna opinia publiczna, opinia społeczna, że kierownictwo polityczne i państwowe naszego kraju rzetelną realizacją postawionych celów zdobyło sobie mandat zaufania społecznego. Jest tu miejsce, by podkreślić, że znamienna i słuszna realizacja zapowiedzi złożonych kilkanaście miesięcy temu odnosi się także do stosunków kościelno-państwowych. Mówili już o tym moi koledzy. Natomiast na ważnym i społecznie czułym odcinku — odnoszącym się do ludzi wierzących — nastąpiły w wyniku nowej polityki partii i Rządu pozytywne przemiany. Rozładowany został w poważnym stopniu niepotrzebny, społecznie szkodliwy konflikt w stosunkach kościół–państwo. Wyszły z impasu i rozpoczęły się rozmowy zarówno między Rządem a Episkopatem, jak między Rządem a Stolicą Apostolską. Równocześnie państwo nasze podjęło wiele znanych i ważnych decyzji korzystnych dla kościoła katolickiego. Cieszy mnie również, że mogę tu potwierdzić zawarte w wypowiedzi pana Premiera decyzje, które były korzystne dla poprawy warunków do pełnienia przez kościół rzymskokatolicki jego duszpasterskich obowiązków w naszym kraju. Wszystko to, rzecz jasna, wpłynęło pozytywnie na postawy ludzi wierzących, przyczyniając się do pogłębienia jedności narodowej i pełniejszego zespolenia wszystkich sił i środowisk społecznych wokół realizacji zadań ogólnokrajowych i ogólnonarodowych.</u>
          <u xml:id="u-23.16" who="#ZygmuntFilipowicz">Jesteśmy przekonani, że nowo wybrany Sejm, w którego ręce społeczeństwo złożyło podstawowe dla naszego państwa i narodu sprawy, rozpoczyna swą pracę w dobrym klimacie i w korzystnych warunkach społecznych. Ale dlatego, że większe nadzieje wiąże opinia publiczna z nowym Sejmem, wielka odpowiedzialność spada na nas i na naszych kolegów, nowych posłów — i na Sejm jako całość. Będziemy pracowali tak, aby Sejm był Sejmem, aby stanowił prawa i aby strzegł konsekwentnego realizowania tych praw.</u>
          <u xml:id="u-23.17" who="#ZygmuntFilipowicz">Oświadczamy, że Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społeczne, jak też środowiska ludzi świeckich i duchownych sympatyzujące z nami i współdziałające z nami, będą aktywnie uczestniczyć w realizacji rozwojowej perspektywy naszego kraju — perspektywy lat kilku i dalszej, jaka została zakreślona uchwałami VI Zjazdu PZPR, a aprobowana przez cały naród w dniu 19 marca 1972 r., w dniu wyborów do Sejmu PRL.</u>
          <u xml:id="u-23.18" who="#ZygmuntFilipowicz">Udzielamy pełnego poparcia przedstawionym w expose pana Premiera działaniom i stwierdzeniom programowym, jak też propozycjom personalnym.</u>
          <u xml:id="u-23.19" who="#ZygmuntFilipowicz">Jesteśmy przekonani, że właśnie droga społeczno-ekonomicznego rozwoju dobrze służy sprawie narodu polskiego, sprawie pokoju i bezpieczeństwa nas wszystkich.</u>
          <u xml:id="u-23.20" who="#ZygmuntFilipowicz">Głosować będziemy za Pańskimi wnioskami, Panie Premierze — do tego zobowiązali mnie moi wyborcy. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-23.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#StanisławGucwa">Nikt więcej nie jest zapisany do głosu.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#StanisławGucwa">Czy jeszcze ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#StanisławGucwa">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#StanisławGucwa">Wobec tego zamykam dyskusję nad oświadczeniem Prezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#StanisławGucwa">Art. 48 regulaminu Sejmu ustala, że Sejm powołuje Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#StanisławGucwa">Wnioski Prezesa Rady Ministrów głosowane są łącznie.</u>
          <u xml:id="u-24.6" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział wymagana regulaminem liczba posłów.</u>
          <u xml:id="u-24.7" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-24.8" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za przedstawionymi wnioskami obywatela Prezesa Rady Ministrów co do składu Rządu — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-24.9" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-24.10" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw tym wnioskom? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-24.11" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-24.12" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm podjął następującą uchwałę:</u>
          <u xml:id="u-24.13" who="#StanisławGucwa">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 29 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej powołał na wniosek Prezesa Rady Ministrów następujących członków Rady Ministrów:</u>
          <u xml:id="u-24.14" who="#StanisławGucwa">— Wiceprezes Rady Ministrów i Przewodniczący Komisji Planowania przy Radzie Ministrów — Mieczysław Jagielski,</u>
          <u xml:id="u-24.15" who="#StanisławGucwa">— Wiceprezes Rady Ministrów — Józef Tejchma,</u>
          <u xml:id="u-24.16" who="#StanisławGucwa">— Wiceprezes Rady Ministrów — Franciszek Kaim,</u>
          <u xml:id="u-24.17" who="#StanisławGucwa">— Wiceprezes Rady Ministrów — Zdzisław Tomal,</u>
          <u xml:id="u-24.18" who="#StanisławGucwa">— Wiceprezes Rady Ministrów i Minister Górnictwa i Energetyki — Jan Mitręga,</u>
          <u xml:id="u-24.19" who="#StanisławGucwa">— Wiceprezes Rady Ministrów — Kazimierz Olszewski,</u>
          <u xml:id="u-24.20" who="#StanisławGucwa">— Minister Spraw Zagranicznych — Stefan Olszowski,</u>
          <u xml:id="u-24.21" who="#StanisławGucwa">— Minister Obrony Narodowej — Wojciech Jaruzelski,</u>
          <u xml:id="u-24.22" who="#StanisławGucwa">— Minister Spraw Wewnętrznych — Wiesław Ociepka,</u>
          <u xml:id="u-24.23" who="#StanisławGucwa">— Minister Sprawiedliwości — Włodzimierz Berutowicz,</u>
          <u xml:id="u-24.24" who="#StanisławGucwa">— Minister Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki — Jan Kaczmarek,</u>
          <u xml:id="u-24.25" who="#StanisławGucwa">— Minister Oświaty i Wychowania — Jerzy Kuberski,</u>
          <u xml:id="u-24.26" who="#StanisławGucwa">— Minister Kultury i Sztuki — Stanisław Wroński,</u>
          <u xml:id="u-24.27" who="#StanisławGucwa">— Minister Zdrowia i Opieki Społecznej — Marian Śliwiński,</u>
          <u xml:id="u-24.28" who="#StanisławGucwa">— Minister Pracy, Płac i Spraw Socjalnych — Wincenty Kawalec,</u>
          <u xml:id="u-24.29" who="#StanisławGucwa">— Minister Finansów — Stefan Jędrychowski,</u>
          <u xml:id="u-24.30" who="#StanisławGucwa">— Minister Budownictwa i Przemysłu,</u>
          <u xml:id="u-24.31" who="#StanisławGucwa">— Materiałów Budowlanych — Alojzy Karkoszka,</u>
          <u xml:id="u-24.32" who="#StanisławGucwa">— Minister Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska — Jerzy Kusiak,</u>
          <u xml:id="u-24.33" who="#StanisławGucwa">— Minister Handlu Wewnętrznego i Usług — Edward Sznajder,</u>
          <u xml:id="u-24.34" who="#StanisławGucwa">— Minister Handlu Zagranicznego — Tadeusz Olechowski,</u>
          <u xml:id="u-24.35" who="#StanisławGucwa">— Minister Komunikacji — Mieczysław Zajfryd,</u>
          <u xml:id="u-24.36" who="#StanisławGucwa">— Minister Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego — Jerzy Popko,</u>
          <u xml:id="u-24.37" who="#StanisławGucwa">— Minister Łączności — Edward Kowalczyk,</u>
          <u xml:id="u-24.38" who="#StanisławGucwa">— Minister Przemysłu Chemicznego — Jerzy Olszewski,</u>
          <u xml:id="u-24.39" who="#StanisławGucwa">— Minister Przemysłu Ciężkiego — Włodzimierz Lejczak,</u>
          <u xml:id="u-24.40" who="#StanisławGucwa">— Minister Przemysłu Lekkiego — Tadeusz Kunicki,</u>
          <u xml:id="u-24.41" who="#StanisławGucwa">— Minister Przemysłu Maszynowego — Tadeusz Wrzaszczyk,</u>
          <u xml:id="u-24.42" who="#StanisławGucwa">— Minister Przemysłu Spożywczego i Skupu — Emil Kołodziej,</u>
          <u xml:id="u-24.43" who="#StanisławGucwa">— Minister Rolnictwa — Józef Okuniewski,</u>
          <u xml:id="u-24.44" who="#StanisławGucwa">— Minister Żeglugi — Jerzy Szopa”.</u>
          <u xml:id="u-24.45" who="#StanisławGucwa">Obecnie przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Mandatowo-Regulaminowej w sprawie poselskiego projektu uchwały o zmianie regulaminu Sejmu PRL (druki nr 1 i 19).</u>
          <u xml:id="u-24.46" who="#StanisławGucwa">Głos ma poseł sprawozdawca Zdzisław Żandarowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#ZdzisławŻandarowski">Wysoki Sejmie! Posłowie — przedstawiciele klubów poselskich PZPR, ZSL i SD przedłożyli projekt zmian w regulaminie Sejmu. Propozycje tych zmian zostały przedyskutowane pod koniec V kadencji przez Prezydium Sejmu, prezydia komisji sejmowych oraz przez wojewódzkie zespoły poselskie. Zgodnie z decyzją Wysokiej Izby zostały one rozpatrzone przez wybraną wczoraj Komisję Mandatowo-Regulaminową.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#ZdzisławŻandarowski">Przedkładany projekt obejmuje zmiany w regulaminie, których zasadność została w pełni potwierdzona doświadczeniem. Być może w przyszłości, na tle dalszego rozwoju prac sejmowych, między innymi w związku z pracami konstytucyjnymi, okażą się potrzebne dalsze modyfikacje. Będą one, zgodnie z potrzebami praktyki, podejmowane.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#ZdzisławŻandarowski">Proponowane obecnie zmiany mają w szczególności na celu:</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#ZdzisławŻandarowski">— po pierwsze — bardziej rozwinięte określenie pozycji prawnej posła oraz nowe unormowanie postępowania w sprawach interpelacji i zapytań poselskich;</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#ZdzisławŻandarowski">— po drugie — umocnienie pozycji komisji sejmowych, pewne zmiany w ich strukturze, a także bardziej precyzyjne określenie trybu postępowania wobec dezyderatów uchwalonych przez komisje;</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#ZdzisławŻandarowski">— po trzecie — stworzenie odpowiednich warunków organizacyjno-prawnych dla działalności wojewódzkich zespołów poselskich.</u>
          <u xml:id="u-25.6" who="#ZdzisławŻandarowski">Inne proponowane zmiany mają drugorzędny, porządkowy charakter.</u>
          <u xml:id="u-25.7" who="#ZdzisławŻandarowski">Zmiany w regulaminie, dotyczące pozycji prawnej posła, zmierzają przede wszystkim do stworzenia lepszych warunków dla należytego wykonywania odpowiedzialnych poselskich obowiązków. Wyraźnie określają obowiązki kierowników urzędów i instytucji wobec posłów na Sejm w zakresie terminowego rozpatrywania pisemnych interwencji poselskich, możliwie niezwłocznego przyjmowania zgłaszających się posłów oraz udzielania im informacji i wyjaśnień; zmierzają również do zapewnienia posłom możliwości uczestnictwa w pracach rad narodowych na terenie swojego okręgu wyborczego. Udział ten okazać się może istotnym elementem umacniania więzi posłów z wyborcami, lepszego rozpoznania potrzeb społeczeństwa i spraw, którymi ono żyje oraz wzajemnego zbliżenia działalności Sejmu i rad narodowych — tych dwóch członów jednego i jednolitego systemu organów przedstawicielskich PRL. Prezydia rad narodowych miałyby obowiązek systematycznego informowania posłów z danego okręgu wyborczego o terminach sesji rad, terminach posiedzeń interesujących posłów komisji, przesyłania posłom materiałów dotyczących pracy rad itp.</u>
          <u xml:id="u-25.8" who="#ZdzisławŻandarowski">W świetle istniejących doświadczeń ukształtowało się przekonanie, że w zakresie interpelacji regulamin powinien stworzyć możliwość stosowania procedur bardziej różnorodnych i bardziej elastycznych niż dotychczasowa. Stąd propozycja, aby ustanowić obok instytucji interpelacji w dotychczasowym rozumieniu — nową, ale ściśle z poprzednią związaną, instytucję zapytania poselskiego, stwarzającą posłom możliwość przede wszystkim wyjaśniania stanu faktycznego w sprawach, które są przedmiotem zainteresowań bieżących.</u>
          <u xml:id="u-25.9" who="#ZdzisławŻandarowski">Zapytania powinny być formułowane zwięźle i przedkładane w formie pisemnej Marszałkowi Sejmu najpóźniej na 24 godziny przed rozpoczęciem posiedzenia, na którym poseł chciałby na zapytanie uzyskać odpowiedź. W odróżnieniu od interpelacji nie przeprowadzałoby się nad nimi debat i nie podejmowało uchwał.</u>
          <u xml:id="u-25.10" who="#ZdzisławŻandarowski">Komisja Mandatowo-Regulaminowa uważa, że ten zespół proponowanych zmian doskonali funkcje kontrolne Sejmu nad działalnością innych organów władzy i administracji państwowej.</u>
          <u xml:id="u-25.11" who="#ZdzisławŻandarowski">Drugi kompleks zagadnień — to zmiany w strukturze i pozycji komisji sejmowych. Proponuje się w miejsce dotychczasowej Komisji Oświaty i Nauki utworzyć Komisję Nauki i Techniki oraz Komisję Oświaty i Wychowania, aby nadać zespołom problemów, jakie pod tymi tytułami występują, społecznie należną im wysoką rangę.</u>
          <u xml:id="u-25.12" who="#ZdzisławŻandarowski">Propozycja następna dotyczy zniesienia dotychczasowej Komisji Przemysłu Ciężkiego Chemicznego i Górnictwa oraz powołania w jej miejsce Komisji Górnictwa, Energetyk i Chemii oraz Komisji Przemysłu Ciężkiego i Maszynowego. Jest to uzasadnione nieproporcjonalnie szerokim zakresem działania dotychczasowej Komisji.</u>
          <u xml:id="u-25.13" who="#ZdzisławŻandarowski">Ze względu na zbieżny zakres parlamentarnej kontroli nad działalnością organów sądownictwa i prokuratury z kontrolą nad organami spraw wewnętrznych, proponuje się zniesienie Komisji Wymiaru Sprawiedliwości i połączenie jej z Komisją Spraw Wewnętrznych w jedną komisję. Z taką propozycją wystąpiło pod koniec poprzedniej kadencji prezydium Komisji Wymiaru Sprawiedliwości, wnosząc jednocześnie o utworzenie Komisji Prac Ustawodawczych. Powołanie Komisji Prac Ustawodawczych, która z prawnego punktu widzenia i ogólnych zasad polityki oraz techniki legislacyjnej analizowałaby i opiniowała wszystkie rozpatrywane przez Sejm projekty ustaw, jest zdaniem Komisji niezbędne.</u>
          <u xml:id="u-25.14" who="#ZdzisławŻandarowski">Inne komisje pozostałyby bez zmian. Razem przewiduje się utworzenie 22 komisji, a więc nieco więcej niż w Sejmie poprzedniej kadencji.</u>
          <u xml:id="u-25.15" who="#ZdzisławŻandarowski">Proponuje się, aby wszystkie wnoszone do Sejmu projekty ustaw kierowane były do komisji właściwej merytorycznie ze względu na przedmiot ustawy oraz jednocześnie do Komisji Prac Ustawodawczych. Ta ostatnia rozpatrywałaby każdy projekt ustawy, przede wszystkim z punktu widzenia jego zgodności z zasadami polityki i techniki legislacyjnej i z obowiązującym systemem prawa. Komisja Prac Ustawodawczych przedkładałaby swoje uwagi i wnioski komisji problemowo-właściwej, ta zaś rozpatrzywszy je, przedstawiała Sejmowi ostateczne sprawozdanie o projekcie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-25.16" who="#ZdzisławŻandarowski">Zakłada się, że Komisja Prac Ustawodawczych będzie komisją problemowo-właściwą dla prac z zakresu problemów prawa, praworządności i prawodawstwa, ogólnych problemów kodyfikacji i systematyzacji prawa.</u>
          <u xml:id="u-25.17" who="#ZdzisławŻandarowski">Również inne zmiany zmierzają do podwyższenia roli komisji sejmowych i ulepszenia procedury legislacyjnej w Sejmie. Proponuje się, aby prawo inicjatywy ustawodawczej, które w myśl art. 20 ust. 1 Konstytucji przysługuje m.in. posłom na Sejm w formie dokumentu podpisanego przez co najmniej 15 posłów, wykonywane być mogło również i na podstawie odpowiednich uchwał, podejmowanych przez poszczególne komisje sejmowe.</u>
          <u xml:id="u-25.18" who="#ZdzisławŻandarowski">Proponuje się także, aby w regulaminie zawrzeć przepis mówiący, iż Prezydium Sejmu może poddawać projekty ustaw konsultacjom społecznym. W ten sposób podkreśla się znaczenie konsultacji jako instytucji bardzo pożytecznej w dotychczasowej praktyce społecznej i zarazem jest to zapowiedź dalszego z niej korzystania w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-25.19" who="#ZdzisławŻandarowski">Proponowany regulamin rozszerza też uprawnienie komisji, sankcjonując możliwość zwracania się do Rządu o ponowne, zgodne z postulowanymi przez komisję zmianami, opracowanie wniesionego już i rozpatrywanego projektu ustawy. Dla rozpatrzenia spraw o szerszym zakresie, ponad resortowych, celowe może okazać się powołanie w poszczególnych przypadkach między komisyjnych zespołów, jako organów pomocniczych Sejmu. Zmiany w regulaminie przewidują możliwość tworzenia czasowo lub na stałe takich właśnie zespołów o zakresie działania przekraczającym zakres działania poszczególnych komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-25.20" who="#ZdzisławŻandarowski">Chciałbym podkreślić także zmiany w regulaminie, które nadają wyższą rangę uchwalonym przez komisje dezyderatom m.in. przez wyraźne określenie obowiązku organów, do których są kierowane, udzielania na nie odpowiedzi w terminie 30 dni.</u>
          <u xml:id="u-25.21" who="#ZdzisławŻandarowski">Precyzuje się także środki, jakie pozostają do dyspozycji komisji, jeżeli na dezyderat swój nie otrzyma ona odpowiedzi w terminie lub uzna otrzymaną odpowiedź za niezadowalającą. Były one i dotychczas praktykowane, ale nadanie im rangi instytucji regulaminowych zmierza do podniesienia znaczenia zarówno dezyderatów, jak i samych komisji sejmowych. W tym właśnie kontekście wyraźnie sprecyzowano uprawnienia komisji w stosunku do resortów, ustalając obowiązek kierowników resortów, urzędów oraz instytucji (lub ich zastępców) do przedstawiania sprawozdań oraz udzielania informacji na żądanie komisji.</u>
          <u xml:id="u-25.22" who="#ZdzisławŻandarowski">Przedstawione zmiany w regulaminie rozszerzają także obowiązki Prezydium Sejmu, nakładając na Prezydium zadanie organizowania współpracy i wymiany doświadczeń między komisjami oraz określanie form współdziałania komisji z wojewódzkimi zespołami poselskimi. Ponadto proponuje się — by Prezydium Sejmu mogło zwrócić komisji do ponownego rozpatrzenia uchwalone przez nią dezyderaty, jeśli uzna za potrzebne uzupełnienie lub wzmocnienie ich uzasadnienia z tym, że ostateczna decyzja należeć będzie do komisji.</u>
          <u xml:id="u-25.23" who="#ZdzisławŻandarowski">I wreszcie trzeci kompleks spraw — to zagadnienie wojewódzkich zespołów poselskich. Ich dorobek polityczno-organizacyjny — jako ważnego ogniwa więzi Sejmu z organami i organizacjami terenowymi oraz z wyborcami — uzasadnia wniosek, aby podstawowe zasady organizacji i działalności wojewódzkich zespołów poselskich ujęte zostały w przepisach w regulaminie Sejmu. Sądzić należy, że przyjęcie tych propozycji i pełne wprowadzenie ich w życie wydatnie przyczyni się do podniesienia rangi wojewódzkich zespołów poselskich, sprawniejszej realizacji postulatów i wniosków wyborczych, zacieśnienia i pogłębienia więzi, jaka łączy posłów na Sejm z ich wyborcami.</u>
          <u xml:id="u-25.24" who="#ZdzisławŻandarowski">Proponuje się na koniec, w odniesieniu do spraw o charakterze porządkowym lub formalnym, skreślić kilka przepisów zdezaktualizowanych lub nigdy nie stosowanych w praktyce działania Sejmu w Polsce Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-25.25" who="#ZdzisławŻandarowski">Obywatele Posłowie! Komisja Mandatowo-Regulaminowa wyraża przekonanie, że proponowane zmiany w regulaminie Sejmu mogą i powinny przyczynić się do sprawniejszej realizacji zadań, jakie stoją przed Sejmem i do lepszego spełnienia tych postulatów, które pod adresem Sejmu są dzisiaj kierowane.</u>
          <u xml:id="u-25.26" who="#ZdzisławŻandarowski">W imieniu Komisji Mandatowo-Regulaminowej wnoszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył poselski projekt uchwały o zmianach w regulaminie Sejmu PRL.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanego przez sprawozdawcę projektu zmian regulaminu Sejmu PRL?</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#StanisławGucwa">Ponieważ nikt się nie zgłasza, przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#StanisławGucwa">Przedstawiony przez posła sprawozdawcę Komisji Mandatowo-Regulaminowej projekt uchwały o zmianie regulaminu Sejmu, zamieszczony jest w drukach sejmowych nr 1 i 19.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości proponowanych zmian w regulaminie Sejmu — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-26.5" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-26.6" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-26.7" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm powziął uchwałę o zmianie regulaminu Sejmu PRL.</u>
          <u xml:id="u-26.8" who="#StanisławGucwa">Od tej chwili uchwała ta wchodzi w życie.</u>
          <u xml:id="u-26.9" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Wybór sekretarzy Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-26.10" who="#StanisławGucwa">Zgodnie z art. 26 regulaminu Sejm wybiera dziesięciu sekretarzy.</u>
          <u xml:id="u-26.11" who="#StanisławGucwa">Konwent Seniorów przedstawia Sejmowi kandydatury, które podane są w rozdanym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 20.</u>
          <u xml:id="u-26.12" who="#StanisławGucwa">Czy są inne kandydatury?</u>
          <u xml:id="u-26.13" who="#StanisławGucwa">Nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-26.14" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-26.15" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za wnioskiem Konwentu Seniorów w tej sprawie — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-26.16" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-26.17" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-26.18" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-26.19" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że wybór sekretarzy Sejmu został dokonany.</u>
          <u xml:id="u-26.20" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Wybór stałych komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-26.21" who="#StanisławGucwa">W myśl ustalonego w dniu dzisiejszym brzmienia art. 28 regulaminu Sejm wybiera 22 stałe komisje.</u>
          <u xml:id="u-26.22" who="#StanisławGucwa">Wybór Komisji Mandatowo-Regulaminowej został dokonany na poprzednim posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-26.23" who="#StanisławGucwa">Przedstawione przez Konwent Seniorów z inicjatywy klubów i kół poselskich składy osobowe pozostałych 21 komisji zostały Obywatelom Posłom doręczone w druku sejmowym nr 21.</u>
          <u xml:id="u-26.24" who="#StanisławGucwa">Do druku doręczonego Obywatelom Posłom zgłoszone zostały dodatkowe propozycje, żeby wprowadzić: do Komisji Oświaty i Wychowania — posła Włodzimierza Sokorskiego z ramienia Klubu Poselskiego PZPR oraz do Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego — posła Stanisława Sochana z Klubu Poselskiego ZSL.</u>
          <u xml:id="u-26.25" who="#StanisławGucwa">Czy są jakieś uwagi w sprawie proponowanego składu komisji sejmowych?</u>
          <u xml:id="u-26.26" who="#StanisławGucwa">Nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-26.27" who="#StanisławGucwa">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-26.28" who="#StanisławGucwa">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem komisji w proponowanym składzie — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-26.29" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-26.30" who="#StanisławGucwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-26.31" who="#StanisławGucwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-26.32" who="#StanisławGucwa">Stwierdzam, że Sejm dokonał wyboru stałych komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-26.33" who="#StanisławGucwa">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-26.34" who="#StanisławGucwa">Proszę Obywatelkę Sekretarza Posła Stanisławę Karną o odczytanie komunikatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#StanisławaKarna">1. Bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia Sejmu odbędzie się posiedzenie Polskiej Grupy Unii Międzyparlamentarnej.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#StanisławaKarna">Obywatele posłowie, którzy zgłosili się do Polskiej Grupy Unii proszeni są o pozostanie w sali obrad.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#StanisławaKarna">2. W dniu dzisiejszym, tj. 29 marca br. odbędą się posiedzenia komisji sejmowych według następującego planu:</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#StanisławaKarna">— o godz. 21 min. 30:</u>
          <u xml:id="u-27.4" who="#StanisławaKarna">1) Komisja Budownictwa i Gospodarki Komunalnej — w sali nr 67, Dom Poselski.</u>
          <u xml:id="u-27.5" who="#StanisławaKarna">2) Komisja Obrony Narodowej — w sali nr 70, Dom Poselski.</u>
          <u xml:id="u-27.6" who="#StanisławaKarna">3) Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — w sali nr 118.</u>
          <u xml:id="u-27.7" who="#StanisławaKarna">4) Komisja Zdrowia i Kultury Fizycznej — w sali klubowej, Dom Poselski.</u>
          <u xml:id="u-27.8" who="#StanisławaKarna">5) Komisja Prac Ustawodawczych — w sali nr 101.</u>
          <u xml:id="u-27.9" who="#StanisławaKarna">6) Komisja Spraw Zagranicznych — w sali nr 102.</u>
          <u xml:id="u-27.10" who="#StanisławaKarna">7) Komisja Górnictwa, Energetyki i Chemii — w' sali nr 72, Dom Poselski.</u>
          <u xml:id="u-27.11" who="#StanisławaKarna">— o godz. 22:</u>
          <u xml:id="u-27.12" who="#StanisławaKarna">1) Komisja Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego — w sali nr 118.</u>
          <u xml:id="u-27.13" who="#StanisławaKarna">2) Komisja Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości — w sali nr 70, Dom Poselski.</u>
          <u xml:id="u-27.14" who="#StanisławaKarna">3) Komisja Oświaty i Wychowania — w sali nr 67, Dom Poselski.</u>
          <u xml:id="u-27.15" who="#StanisławaKarna">4) Komisja Drobnej Wytwórczości, Spółdzielczości Pracy i Rzemiosła — w sali klubowej, Dom Poselski.</u>
          <u xml:id="u-27.16" who="#StanisławaKarna">5) Komisja Gospodarki Morskiej i Żeglugi — w sali nr 72, Dom Poselski.</u>
          <u xml:id="u-27.17" who="#StanisławaKarna">6) Komisja Kultury i Sztuki — w sali nr 101.</u>
          <u xml:id="u-27.18" who="#StanisławaKarna">7) Komisja Pracy i Spraw Socjalnych — w sali nr 102.</u>
          <u xml:id="u-27.19" who="#StanisławaKarna">— o godz. 22 min. 30:</u>
          <u xml:id="u-27.20" who="#StanisławaKarna">1) Komisja Przemysłu Ciężkiego i Maszynowego — w sali nr 70, Dom Poselski.</u>
          <u xml:id="u-27.21" who="#StanisławaKarna">2) Komisja Handlu Zagranicznego — w sali nr 67, Dom Poselski.</u>
          <u xml:id="u-27.22" who="#StanisławaKarna">3) Komisja Nauki i Postępu Technicznego — w sali nr 118.</u>
          <u xml:id="u-27.23" who="#StanisławaKarna">4) Komisja Przemysłu Lekkiego — w sali klubowej, Dom Poselski.</u>
          <u xml:id="u-27.24" who="#StanisławaKarna">5) Komisja Komunikacji i Łączności — w sali nr 72, Dom Poselski.</u>
          <u xml:id="u-27.25" who="#StanisławaKarna">6) Komisja Handlu Wewnętrznego — w sali nr 101.</u>
          <u xml:id="u-27.26" who="#StanisławaKarna">7) Komisja Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego — w sali nr 102.</u>
          <u xml:id="u-27.27" who="#StanisławaKarna">Informacja o godzinach i miejscu posiedzeń komisji wywieszona jest na tablicy w Domu Poselskim, wejście od strony stołówki.</u>
          <u xml:id="u-27.28" who="#StanisławaKarna">Ponadto informacji udzielają informatorzy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#StanisławGucwa">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#StanisławGucwa">Na tym kończymy 2 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#StanisławGucwa">Protokół z posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#StanisławGucwa">O terminie następnego posiedzenia Sejmu zostaną Obywatele Posłowie powiadomieni.</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#StanisławGucwa">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-28.5" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 20 min. 45)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>