text_structure.xml
26.3 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml" />
<TEI>
<xi:include href="header.xml" />
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#Sprawozdawca">Dnia 12 lutego 1974 r. Komisje: Prac Ustawodawczych oraz Prasy i Spraw Socjalnych, obradujące na wspólnym posiedzeniu pod przewodnictwem posła Jerzego Bafii (PZPR), kontynuowały pracę nad projektem kodeksu pracy.</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#Sprawozdawca">W posiedzeniu udział wzięli:</u>
<u xml:id="u-1.2" who="#Sprawozdawca">— wiceprezes Rady Ministrów — Franciszek Kaim;</u>
<u xml:id="u-1.3" who="#Sprawozdawca">— przedstawiciele: Ministerstwa Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z ministrem Wincentym Kawalcem, Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, Ministerstwa Finansów,</u>
<u xml:id="u-1.4" who="#Sprawozdawca">— dyrektor Zespołu NIK — Eugeniusz Polakowski;</u>
<u xml:id="u-1.5" who="#Sprawozdawca">— przedstawiciele Centralnej Rady Związków Zawodowych oraz Zarządu Głównego Ligi Kobiet.</u>
<u xml:id="u-1.6" who="#Sprawozdawca">Zgodnie z przyjętym na posiedzeniu w dniu 24 stycznia 1974 r. (patrz BPS nr 438/VI kad.) harmonogramem prac nad projektem kodeksu, Komisje wysłuchały referatów:</u>
<u xml:id="u-1.7" who="#Sprawozdawca">— ministra pracy, płac i spraw socjalnych Wincentego Kawalca na temat: projekt kodeksu pracy, a rozwój społeczno-gospodarczy kraju i wynikające z niego wymogi funkcjonowania socjalistycznych przedsiębiorstw;</u>
<u xml:id="u-1.8" who="#Sprawozdawca">— sekretarza CRZZ, przewodniczącej Komisji Pracy i Spraw Socjalnych poseł Ireny Sroczyńskiej (PZPR) na temat praw i obowiązków pracowniczych w świetle projektu kodeksu pracy. (Streszczenia referatów zamieszczamy na kartkach z numeracją rzymską).</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#IrenaSroczyńska">W dyskusji udział wzięli posłowie: Janusz Zabłocki (bezp. „Znak”), Ignacy Dziadek (PZPR), Stanisław Rostworowski (bezp. Chrz. Stow. Społ.), Regina Maciejewska (bezp.), Krystyna Marszałek-Młyńczyk (SD), Rudolf Szura (SD), Bronisław Knapik (PZPR), Marian Matera (PZPR), Jadwiga Grześkowiak (SD), Franciszek Krengelewski (PZPR).</u>
<u xml:id="u-2.1" who="#IrenaSroczyńska">Dodatkowych wyjaśnień udzielili: wiceprezes Rady Ministrów - Franciszek Kaim, minister pracy, płac i spraw socjalnych - Wincenty Kawalec oraz sekretarz CRZZ, przewodnicząca Komisji Pracy i Spraw Socjalnych - poseł Irena Sroczyńska.</u>
<u xml:id="u-2.2" who="#IrenaSroczyńska">W dyskusji podkreślano zarówno społeczne, jak i ekonomiczne znaczenie projektu kodeksu pracy. Projekt ten reguluje podstawowe prawa pracownicze oraz określa warunki sprzyjające realizowaniu przez zakłady pracy ich funkcji gospodarczych i społecznych.</u>
<u xml:id="u-2.3" who="#IrenaSroczyńska">Zasada jedności i wzajemnej zależności praw i obowiązków pracowniczych zyskała pełną aprobatę uczestników dyskusji. Wskazywano zwłaszcza na więź między realizacją programu rozwoju kraju, a usytuowaniem pracowników, które sprzyjać powinno dobremu, wydajnemu wykonywaniu przez nich pracy.</u>
<u xml:id="u-2.4" who="#IrenaSroczyńska">Podkreślając słuszność tych podstawowych założeń, posłowie poruszyli szereg spraw szczegółowych dotyczących m.in. przepisów w sprawie ochrony trwałości stosunku pracy, zasad zawierania i rozwiązywania umów o pracę, trybu rozpatrywania sporów wynikających ze stosunku pracy, zasad działania sądów pracy i ubezpieczeń społecznych. Postulowano, by powołana podkomisja poselska zajęła się uściśleniem niektórych przepisów oraz wstępu do projektu.</u>
<u xml:id="u-2.5" who="#IrenaSroczyńska">Wiele uwagi zwrócono na uprawnienia rad zakładowych. Współdziałanie instancji związkowych z kierownictwem zakładów pracy przy podejmowaniu decyzji w sprawach pracowniczych jest jedną z gwarancji prawidłowego, zgodnego z interesem pracownika i zakładu regulowania tych spraw.</u>
<u xml:id="u-2.6" who="#IrenaSroczyńska">Na zakończenie obrad przewodniczący Komisji Prac Ustawodawczych — poseł Jerzy Bafia (PZPR) podkreślił, że przedstawione Komisjom referaty pogłębiły wiedzę posłów w przedmiocie intencji, jakie przyświecają kodyfikacji prawa pracy.</u>
<u xml:id="u-2.7" who="#IrenaSroczyńska">Obok czysto prawnych rozwiązań regulujących stosunki pracy, projekt kodeksu bogaty jest w treści służące rozwojowi społeczno-gospodarczemu kraju, jak też w treści kształtujące socjalistyczne, obywatelskie postawy w procesie pracy.</u>
<u xml:id="u-2.8" who="#IrenaSroczyńska">Kodeks zawiera też cenne treści etyczno-moralne; z jego przepisów wynika szacunek dla człowieka pracy i uznanie jego godności.</u>
<u xml:id="u-2.9" who="#IrenaSroczyńska">PROJEKT KODEKSU PRACY W ŚWIETLE ROZWOJU SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO KRAJU I WYNIKAJĄCYCH Z NIEGO WYMOGÓW FUNKCJONOWANIA SOCJALISTYCZNYCH PRZEDSIĘBIORSTW.</u>
<u xml:id="u-2.10" who="#IrenaSroczyńska">Streszczenie referatu złożonego przez ministra pracy, płac i spraw socjalnych - Wincentego Kawalca na wspólnym posiedzeniu Komisji: Pracy i Spraw Socjalnych oraz Prac Ustawodawczych w dniu 12 lutego 1974 r.</u>
<u xml:id="u-2.11" who="#IrenaSroczyńska">Projekt kodeksu pracy przedłożony został Sejmowi do rozpatrzenia w szczególnym dla naszego kraju okresie - niezwykle dużego, niemającego u nas precedensu przyspieszenia tempa wzrostu gospodarczego i społecznego. Osiągnięcia te są w dużej mierze rezultatem konsekwentnie realizowanego procesu porządkowania, ulepszania oraz orientowania na przyszłe potrzeby - metod I instrumentów polityki gospodarczej i społecznej; jednym z elementów tego procesu jest ustalenie zespołu norm prawnych, uwzględniającego aktualne i przyszłe potrzeby społeczeństwa.</u>
<u xml:id="u-2.12" who="#IrenaSroczyńska">W tych kategoriach rozpatrywać należy projekt kodeksu pracy.</u>
<u xml:id="u-2.13" who="#IrenaSroczyńska">Przy przygotowywaniu projektu kodeksu pracy trzeba było uporać się z nader złożoną problematyką. Przed 50 laty, kiedy powstały w Polsce pierwsze normy prawa pracy, dotyczyły one stosunkowo wąskiej sfery stosunków społecznych. W 1938 zatrudnionych było w Polsce 2.900 tys. pracowników, przeważnie w małych i prymitywnych prywatnych zakładach pracy. W końcu 1973 r. zatrudnionych było w całej gospodarce narodowej 11.460 tys. pracowników. Wśród zatrudnionych występują niemal wszystkie znano na świecie zawody i specjalności. 42 proc. zatrudnionych stanowią kobiety.</u>
<u xml:id="u-2.14" who="#IrenaSroczyńska">Z roku na rok następuje odmładzanie załóg. W okresie bieżącej 5-latki wchodzi na rynek pracy około 3.500 tys. młodzieży, z tego w 1974 r. — 660 tys., w 1975 r. 650 tys.; w latach 1976–1980 wejdzie na rynek pracy około 3,1 mln młodzieży, w tym około 2,1 mln absolwentów szkół ponadpodstawowych.</u>
<u xml:id="u-2.15" who="#IrenaSroczyńska">Rosnąca złożoność i wymogi procesów technologicznych, metod organizowania i zarządzania procesami wytwórczymi, stawiają przed naszymi załogami wymóg stałego podnoszenia kwalifikacji zawodowych i moralnych. Dotyczy to każdego pracownika, a zwłaszcza całej kadry kierowniczej, której kwalifikacje ściśle fachowe i moralne poddawane będą coraz ostrzejszym sprawdzianom. Wynika to z przyznawania tej kadrze coraz większych uprawnień i samodzielności, czemu towarzyszyć winno zwiększenie odpowiedzialności.</u>
<u xml:id="u-2.16" who="#IrenaSroczyńska">Każde przedsiębiorstwo lub instytucja pełni dwie podstawowe funkcje: wytwórczą lub usługową oraz wychowawczą i socjalną; funkcje te nawzajem się uzupełniają, a nawet warunkują. Wymogi sprawnego nowoczesnego funkcjonowania przedsiębiorstw i zakładów uwzględnione zostały w projekcie kodeksu pracy w takim zakresie w jakim uzasadnione to jest sferą działania prawa pracy. Warto w związku z tym zwrócić uwagę na niektóre instytucje nowego prawa pracy.</u>
<u xml:id="u-2.17" who="#IrenaSroczyńska">W projekcie kodeksu dwa odrębne rozdziały formułują podstawowe obowiązki zakładów pracy i pracowników. Do obowiązków zakładu pracy zaliczone zostały zadania warunkujące racjonalną realizację jego funkcji wytwórczych lub usługowych. Nakłada się np. na zakłady pracy obowiązek organizowania pracy w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy oraz osiąganie wysokiej wydajności i jakości pracy, a także obowiązek czuwania nad przestrzeganiem porządku i dyscypliny pracy w zakładach. Podobne zalecenia projekt kodeksu adresuje wprost do każdego pracownika, nakazując efektywne wykorzystywanie czasu pracy, przestrzeganiu ustalonego porządku, przejawianie inicjatywy dla osiągania maksymalnych wyników pracy, dbanie o dobro zakładu pracy o ochronę i właściwe użytkowanie jego mienia.</u>
<u xml:id="u-2.18" who="#IrenaSroczyńska">Projekt podkreśla zasadę jednoosobowego kierownictwa zakładu ściśle związaną z zasadą jednoosobowej odpowiedzialności za wyniki funkcjonowania zakładów. Odpowiedni przepis głosi, że jeśli zakład pracy przyczynił się do powstania szkody, do wyrównania odpowiedniej części tej szkody obowiązany jest kierownik zakładu lub inny odpowiedzialny pracownik. Głównie przeciwko kierownikom zakładów i osobom na stanowiskach kierowniczych wymierzone są sankcje karne za poważniejsze naruszenia przepisów prawa pracy.</u>
<u xml:id="u-2.19" who="#IrenaSroczyńska">Projekt stwarza przesłanki prawne do prowadzenia w zakładach pracy racjonalnej polityki kadrowej. Proponowane przepisy zakładają, że zarówno o nawiązaniu, jak i o rozwiązaniu z pracownikiem umowy o pracę decydować ma kierownik zakładu pracy. Zarazem jednak projekt przyznaje organizacjom związkowym prawo zgłaszania w tych sprawach zastrzeżeń bądź opinii i co najważniejsze - zabezpiecza słuszne interesy pracowników poprzez obowiązek przywrócenia do pracy nie tylko w razie zwolnienia z naruszeniem przepisów prawa, ale także wówczas, gdy organ rozstrzygający spór uzna wypowiedzenie umowy zawartej na czas nieokreślony za czas nieuzasadniony. Tak daleko idących gwarancji prawnych nie zna nasze dotychczasowe ustawodawstwo pracy.</u>
<u xml:id="u-2.20" who="#IrenaSroczyńska">Z punktu widzenia prawidłowej organizacji pracy istotne znaczenie mają przepisy, w myśl których zakład może przesunąć pracownika do innej odpowiedniej pracy, bez obniżenia wynagrodzenia, na okres nieprzekraczający 3 miesięcy w roku; pracownikom w wieku przedemerytalnym można powierzyć na stałe nowe stanowisko pracy przy zachowaniu dotychczasowych zarobków.</u>
<u xml:id="u-2.21" who="#IrenaSroczyńska">Projekt przewiduje większą elastyczność w zakresie regulacji czasu pracy, uwzględniając wymogi niektórych gałęzi produkcji i usług. Dopuszcza się możliwość stosowania takich rozkładów w pracy, które będą bardziej niż obecnie odpowiadać konkretnym warunkom oraz potrzebom gospodarczym i społecznym, przy zachowaniu podstawowych norm ochronnych. Projekt zmierza zdecydowanie do likwidacji szkodliwych przejawów naruszania ładu, porządku i dyscypliny. Zaostrza się rygory prawne przy zwalczaniu pijaństwa, nieusprawiedliwionej absencji, łamania przepisów bhp i przepisów przeciwpożarowych. Obowiązujące w takich przypadkach kary pieniężne proponuje się podnieść z 1/4 do pełnego dziennego wynagrodzenia w przypadku poszczególnych przekroczeń.</u>
<u xml:id="u-2.22" who="#IrenaSroczyńska">Dla przeciwdziałania samowolnemu porzucaniu pracy przez pracowników zamierza się wprowadzić dodatkową sankcję polegającą na tym, że ostatni okres zatrudnienia pracownika, który porzucił pracę nie będzie uwzględniany w zakresie uprawnień urlopowych.</u>
<u xml:id="u-2.23" who="#IrenaSroczyńska">Projekt kodeksu przewiduje utworzenie odrębnych i działających poza zakładami pracy komisji rozstrzygających w I instancji spory o zwolnienia z pracy i roszczenia związane z opiniami o pracy. Chodzi tu o zapewnienie pełnej obiektywności orzeczeń. Jako podstawową zasadę prawa pracy projekt kodeksu ustala obowiązek zakładu pracy ułatwiania pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Projekt formułuje też zadanie popierania socjalistycznego współzawodnictwa pracy oraz stwarzania warunków sprzyjających rozwojowi wynalazczości pracowniczej i dokonywaniu przez pracowników usprawnień w pracy.</u>
<u xml:id="u-2.24" who="#IrenaSroczyńska">Do rangi podstawowych zasad prawa pracy podniesiony został w projekcie kodeksu obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy. Ponadto, zarówno w projekcie kodeksu, jak i w przygotowywanym projekcie odrębnej ustawy przewiduje się rozszerzenie uprawnień pracowniczych z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.</u>
<u xml:id="u-2.25" who="#IrenaSroczyńska">Funkcje socjalne i wychowawcze zakładów pracy uwzględnione zostały w kodeksie pracy przy przyjęciu następujących kryteriów:</u>
<u xml:id="u-2.26" who="#IrenaSroczyńska">— realizowania konstytucyjnej zasady wynagradzania zgodnie z ilością i jakością pracy,</u>
<u xml:id="u-2.27" who="#IrenaSroczyńska">— zaspokajania potrzeb socjalnych i kulturalnych pracowników i ich rodzin,</u>
<u xml:id="u-2.28" who="#IrenaSroczyńska">— tworzenia atmosfery sprzyjającej adaptacji nowo zatrudnionych, awansowi szczególnie zdolnych pracowników, wyróżnianiu pracy rzetelnej i zaangażowanej, społecznemu potępianiu postaw niezaangażowanych, kształtowaniu prawidłowych stosunków międzyludzkich w kolektywie pracowniczym.</u>
<u xml:id="u-2.29" who="#IrenaSroczyńska">Wiele miejsca zajmują w projekcie normy ochronne służące zabezpieczeniu interesów kobiet pracujących.</u>
<u xml:id="u-2.30" who="#IrenaSroczyńska">Problematyka stosunków międzyludzkich znalazła w projekcie kodeksu wyraz m.in. w przepisie, który uznaje za nieważne jakiekolwiek działanie sprzeczne z socjalistycznymi zasadami współżycia społecznego.</u>
<u xml:id="u-2.31" who="#IrenaSroczyńska">Ze społecznego punktu widzenia ogromne znaczenie mieć będzie jednolite ukształtowanie praw i obowiązków wszystkich pracowników, czyli zlikwidowanie istniejących jeszcze różnic w sytuacji prawne robotników i pracowników umysłowych. Praktyczna realizacja tej zasady wymagać będzie jeszcze dużej pracy niezależnie od unormowań kodeksowych. Zmierza się do przygotowania wszystkich niezbędnych w tej sprawie projektów aktów jeszcze w bieżącym półroczu.</u>
<u xml:id="u-2.32" who="#IrenaSroczyńska">Duża jest waga tych przepisów projektu kodeksu pracy, które zmierzają do umodnienia praworządności w stosunkach pracy oraz gwarantują pracownikom. szybką i pełną realizację przysługujących im uprawnień. Służyć temu będzie jednolity, sprawnie działający system rozpatrywania roszczeń pracowniczych przez komisje rozjemcze, komisje odwoławcze oraz sądy pracy i ubezpieczeń społecznych.</u>
<u xml:id="u-2.33" who="#IrenaSroczyńska">Charakterystyczną cechą projektu są zawarte w nim normy, które wzmacniają ochronę pracowników, przewidują rozszerzenie uprawnień pracowników, ograniczają odpowiedzialność ze szkody wyrządzone z winy nieumyślnej, zachęcając tym samym do podejmowania nowatorskich rozwiązań organizacyjnych.</u>
<u xml:id="u-2.34" who="#IrenaSroczyńska">Normy projektu kodeksu pracy mają być uzupełnione i rozwinięte szeregiem aktów wykonawczych. Z kodyfikacją prawa pracy wiąże się również weryfikacja wielu zbiorowych układów pracy. Celem dostosowania ich do nowego systemu prawa pracy. Wiąże się to również z nowelizacją obowiązujących pragmatyk służbowych. W tym zakresie prowadzone są prace wespół ze związkami zawodowymi.</u>
<u xml:id="u-2.35" who="#IrenaSroczyńska">Program kodyfikacji prawa pracy przewiduje utworzenie sądów pracy i ubezpieczeń społecznych. Wstępny projekt ustawy w tej sprawie został już przygotowany.</u>
<u xml:id="u-2.36" who="#IrenaSroczyńska">PRAWA I OBOWIĄZKI PRACOWNICZE W ŚWIETLE PROJEKTU KODEKSU PRACY.</u>
<u xml:id="u-2.37" who="#IrenaSroczyńska">Streszczenie referatu złożonego przez sekretarza CRZZ, przewodniczącą Komisji Pracy i Spraw Socjalnych poseł Ireną Sroczyńską na wspólnym posiedzeniu Komisji Pracy i Spraw Socjalnych oraz Prac Ustawodawczych w dniu 12 lutego 1974 r.</u>
<u xml:id="u-2.38" who="#IrenaSroczyńska">Jednym z podstawowych założeń projektu kodeksu pracy jest jedność i wzajemna zależność praw i obowiązków pracowniczych, co podkreśla nierozerwalną więź, jaka istnieje między realizacją zadań gospodarczych i społecznych stojących przed zakładami pracy, a zaspokajaniem potrzeb ludzi pracy.</u>
<u xml:id="u-2.39" who="#IrenaSroczyńska">Praktyka ostatnich trzech lat potwierdza, że rzetelna i zaangażowana praca wszystkich zatrudnionych stwarza podstawę do przyspieszenia i rozszerzenia praw pracowniczych. Z tego też względu podstawowe postanowienia kodeksu zostały ukształtowane przy założeniu, że dobra i rzetelna praca powinna spotykać się z uznaniem i poszanowaniem oraz stanowić podstawowe źródło praw pracowniczych.</u>
<u xml:id="u-2.40" who="#IrenaSroczyńska">Projekt kodeksu kończy trwający od początku istnienia Polski Ludowej proces usuwania różnic w uprawnieniach robotników i pracowników umysłowych. Zgodnie z projektem podstawowe prawa i obowiązki pracownicze posiadać będą charakter powszechny.</u>
<u xml:id="u-2.41" who="#IrenaSroczyńska">Podstawowym prawem pracownika jest prawo do pracy. Kodeks zawiera szereg gwarancji prawnych służących ochronie tego prawa, wzbogacając tym samym jego społeczną treść. Przede wszystkim ochronie podlega trwałość stosunku pracy. Obecne ustawodawstwo zezwala na wypowiadanie umów o pracę bez podawania motywów; projekt kodeksu przewiduje szereg wymogów w tej materii. Każde rozwiązanie umowy o pracę może nastąpić tylko w przypadkach uzasadnionych, postępowanie zakładu pracy w sprawach osób zwolnionych pozostaje pod kontrolą rad zakładowych, pracownikowi zakładu przysługuje prawo odwołania się od decyzji o wypowiedzeniu do komisji odwoławczej oraz okręgowego sądu pracy i ubezpieczeń społecznych.</u>
<u xml:id="u-2.42" who="#IrenaSroczyńska">Gwarancje służące ochronie prawa do pracy odpowiadają w pełni zasadom ustroju socjalistycznego i służyć będą także umocnieniu pozycji dobrze pracującego pracownika.</u>
<u xml:id="u-2.43" who="#IrenaSroczyńska">Zwiększając zakres i doskonaląc prawne metody ochrony prawa do pracy, projekt kodeksu określa równocześnie obowiązki pracownika, a także środki prawne służące ich urzeczywistnieniu.</u>
<u xml:id="u-2.44" who="#IrenaSroczyńska">Obowiązek należytego wykonywania pracy - to jedna z podstawowych zasad prawa pracy. Podkreślona zostaje więc treść tego obowiązku obejmująca poszanowanie ładu i dyscypliny, przejawianie przez pracownika inicjatywy w osiąganiu jak najlepszych wyników, dbałość o wspólne dobro, jakim jest zakład pracy. Realizacja tych przepisów pozwoli kierownikom zakładów pracy na podejmowanie koniecznych działań w interesie dobrej pracy, przy równoczesnym pełnym poszanowaniu praw pracowniczych.</u>
<u xml:id="u-2.45" who="#IrenaSroczyńska">Na podkreślenie zasługują przy tym te przepisy kodeksu pracy, które będą oddziaływały wychowawczo na pracowników, na ich aktywizację społeczną, które służyć będą pogłębianiu poczucia łączności z kolektywem pracowniczym i zakładem pracy.</u>
<u xml:id="u-2.46" who="#IrenaSroczyńska">Środki, jakie w tym względzie przewiduje kodeks, są różnorodne. Jednakże główny nacisk położony zostaje na zachęty natury materialnej i moralnej; kary porządkowe traktuje się jako środki niemogące mieć podstawowego znaczenia. Wyraża się to m.in. w nadaniu nagrodom i wyróżnieniom charakteru instytucjonalnego. Katalog kar zostanie w stosunku do stanu obecnego wydatnie ograniczony, przy jednoczesnym urealnieniu kar pieniężnych za niektóre przekroczenia pracownicze, przede wszystkim z zakresu bhp oraz ochrony przeciwpożarowej.</u>
<u xml:id="u-2.47" who="#IrenaSroczyńska">Rozwój gospodarki narodowej stanowiącej podstawę dalszej poprawy warunków pracy i poziomu życia społeczeństwo wymaga przejawiania przez wszystkich pracowników troski o mienie społecznej znalazło to swój wyraz w przepisach projektu kodeksu pracy, które wyraźnie formułują taki obowiązek, a równocześnie ustalają odpowiedzialność materialną pracownika za wyrządzoną z własnej winy szkodę w sposób niepodważający egzystencji pracownika.</u>
<u xml:id="u-2.48" who="#IrenaSroczyńska">Katalog obowiązków pracowniczych mieści również pełne wykorzystanie czasu pracy. Szczególnie rażącym naruszeniem tego obowiązku jest nieusprawiedliwiona absencja. Kodeks traktuje taki czyn jako szczególnie poważne przekroczenie obowiązków pracowniczych uzasadniające zastosowanie ostrych sankcji.</u>
<u xml:id="u-2.49" who="#IrenaSroczyńska">Z prawem do pracy pozostaje w ścisłym związku prawo do wypoczynku, które zapewnia: określenie dopuszczalnych norm czasu pracy w ciągu doby oraz w ciągu tygodnia, coroczny urlop wypoczynkowy zwiększający się w miarę przedłużającego się stażu pracy. Pracownikom pracującym w warunkach szkodliwych dla zdrowia zapewnia się możliwość korzystania ze skróconego czasu pracy i dodatkowych urlopów.</u>
<u xml:id="u-2.50" who="#IrenaSroczyńska">W zakresie prawa do wypoczynku kodeks stanowi z jednej strony podsumowanie dotychczasowych osiągnięć, z drugiej zaś stwarza podstawy do wprowadzenia różnych form skracania czasu pracy w przyszłości.</u>
<u xml:id="u-2.51" who="#IrenaSroczyńska">Jednym z podstawowych obowiązków zakładu pracy jest troska o zapewnienie pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, a przede wszystkim zapobieganie wypadkom przy pracy, chorobom zawodowych oraz schorzeniom związanym z warunkami środowiska pracy. Projekt kodeksu określa kierunki poczynań technicznych, medycznych, organizacyjnych i innych mających zapobiegać ujemnym skutkom warunków pracy na zdrowie pracowników. Charakterystyczną cechą norm prawnych zawartych w kodeksie jest ich profilaktyczne oddziaływanie. Zostały one bowiem ukształtowane w taki sposób, aby likwidowały zagrożenia zawodowe już w fazie ich powstawania. Ten nowoczesny sposób podejścia jest warunkiem postępu w zakresie ochrony pracy, traktowanego na równi z realizowaniem zadań produkcyjnych.</u>
<u xml:id="u-2.52" who="#IrenaSroczyńska">W systemie poczynań mających zapobiegać wypadkom czy zagrożeniom związanym z pracą niemałe znaczenie odgrywa dyscyplina w zakresie przestrzegania przez pracowników zasad i przepisów bhp.</u>
<u xml:id="u-2.53" who="#IrenaSroczyńska">Przepisy kodeksu pracy dotyczące ochrony pracy obejmują również szczególne wymagania w zakresie warunków pracy kobiet.</u>
<u xml:id="u-2.54" who="#IrenaSroczyńska">I tak wzmożona zostaje ochrona trwałości stosunku pracy kobiety w okresie ciąży i połogu, zapewnia się lepszą ochronę zdrowia prasownicy w ciąży (przesuwanie do innej pracy bez uszczerbku w zarobku, możliwość przeprowadzania badań lekarskich także w godzinach pracy), stwarza nowe uprawnienia w zakresie urlopów macierzyńskich.</u>
<u xml:id="u-2.55" who="#IrenaSroczyńska">Realizacja tych przepisów przyczyni się do lepszego zabezpieczenia interesów rodziny oraz ułatwi kobiecie pracującej godzenie obowiązków rodzinnych z pracą zawodową.</u>
<u xml:id="u-2.56" who="#IrenaSroczyńska">Uchwalony przez VI Zjazd Partii program społeczno-gospodarczego rozwoju kraju, w którym jako cel nadrzędny traktuje się poprawę warunków bytowych, socjalnych i kulturalnych ludzi pracy, znalazł swoje odbicie w różnych przepisach projektu kodeksu pracy. Służyć będą one konkretyzacji tego programu realizowanego przy założeniu, że istnieje nierozerwalność spraw produkcji, warunków bytowo-socjalnych i stosunków międzyludzkich.</u>
<u xml:id="u-2.57" who="#IrenaSroczyńska">Na straży realizacji prac i obowiązków pracowniczych stoi zawarty w kodeksie system różnych gwarancji prawnych, służących ich urzeczywistnieniu.</u>
<u xml:id="u-2.58" who="#IrenaSroczyńska">Taką ważną gwarancją jest udział związków zawodowych w opracowywaniu samego kodeksu i współdziałanie w wydawaniu przepisów wykonawczych. Związki zawodowe zawierać będą układy zbiorowe pracy, stanowiące poważne źródło uprawnień pracowniczych w zakresie płac i innych świadczeń na rzecz pracowników. Będą one współdziałać przy podejmowaniu przez zakłady pracy konkretnych decyzji związanych ze stosowaniem prawa pracy. Dotyczy to takich spraw o zasadniczym znaczeniu: jak wypowiadanie i rozwiązywanie umów o pracę, ustalanie regulaminów pracy, przyznawanie nagród wyróżniającym się pracownikom, udział w rozpatrywaniu sprzeciwów pracowników ukaranych karami porządkowymi, ustalanie rozkładu czasu pracy w zakładzie, ustalanie planów urlopów wypoczynkowych, udział w komisjach powypadkowych i rozjemczych i innych.</u>
<u xml:id="u-2.59" who="#IrenaSroczyńska">Ważną gwarancją ochrony praw pracowniczych stanowić będzie przewidziany projektem kodeksu system rozpatrywania sporów prasowniczych, obejmujący komisje rozjemcze i odwoławcze oraz okręgowe sądy pracy i ubezpieczeń społecznych. Projekt kodeksu ustala także odpowiedzialność osób zajmujących stanowiska kierownicze za wykroczenia przeciwko prawom pracownika.</u>
<u xml:id="u-2.60" who="#IrenaSroczyńska">Ścisłe przestrzeganie w praktyce pryncypiów socjalistycznej praworządności stanowi sprawę zasadniczej wagi, gdyż tego zależy realizacja kodeksu pracy stanowiącego Kartę Praw i Obowiązków Pracowniczych.</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>