text_structure.xml 101 KB

Edit Raw Blame History Permalink

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 16 min. 25.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#KazimierzŚwitalski">Otwieram posiedzenie. Protokół 99 posiedzenia uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów. Protokół 100 posiedzenia znajduje się do przejrzenia w Biurze Sejmu. Jako Sekretarze zasiadają pp. Borecki i Wojtowicz. Listę mówców prowadzi p. Wojtowicz.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#KazimierzŚwitalski">Od p. Marszałka Senatu otrzymałem pisma z zawiadomieniem o przyjęciu przez Senat bez zmian następujących projektów ustaw:</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#KazimierzŚwitalski">Proszę p. Sekretarza o odczytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#komentarz">(czyta)</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#Sekretarz">...o częściowej zmianie ustawy z dnia 10 grudnia 1920 r. o budowie i utrzymaniu dróg publicznych w Rzeczypospolitej Polskiej, o ulgach dla nowowznoszonych budowli, o orderze wojennym „Virtuti Militari”, o sprzedaży części nieruchomości w Hadze, stanowiącej własność Państwa Polskiego, o upoważnieniu Prezydenta Rzeczypospolitej do wydawania rozporządzeń z mocą ustawy, o zmianie moratorium mieszkaniowego dla bezrobotnych, o oddaniu niektórych gruntów, przejętych na własność Państwa, o przeznaczeniu wpływów z kar pieniężnych na akcję kulturalno-oświatową i opiekuńczą na rzecz robotników, o zarobkowym przewozie osób pojazdami mechanicznemi w obrębie gminy miejskiej, o zmianie ustawy z dnia 23 maja 1924 r. o powszechnym obowiązku wojskowym, o nadzwyczajnej daninie majątkowej, o przedłużeniu terminów składania niektórych egzaminów w szkołach akademickich, o państwowych stypendiach oraz innych formach pomocy dla młodzieży szkół wyższych, o zatwierdzeniu zmian statutu Banku Polskiego, o wyłączeniu terenów budowlanych z pod działania przepisów o przebudowie ustroju rolnego, o wypuszczeniu biletów skarbowych, o zmianie warunków nabycia niektórych rozparcelowanych gruntów państwowych na obszarze województw poznańskiego i pomorskiego, o nadzorze nad zbiornikami pod ciśnieniem, o ułatwieniach dla instytucyj kredytowych, przyznających dłużnikom ulgi w zakresie wierzytelności rolniczych, w sprawie ratyfikacji międzynarodowej konwencji o liniach ładunkowych, podpisanej w Londynie dnia 5 lipca 1930 r. wraz z protokółem końcowym, załącznikami I, II, III, IV, oraz aktem końcowym międzynarodowej konferencji o liniach ładunkowych z 1930 r., w sprawie zmian w ustawie z dnia 16 maja 1922 r. o urlopach dla pracowników, zatrudnionych w przemyśle i handlu, w sprawie zmiany rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 7 czerwca 1927 r. o prawie przemysłowem, w sprawie zmiany i uzupełnień rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 15 lipca 1927 r. o izbach przemysłowo-handlowych, w sprawie zmian w ustawie z dnia 31 lipca 1923 r. o scaleniu gruntów, w sprawie sprzedaży, zamiany i bezpłatnego odstąpienia niektórych nieruchomości państwowych, w sprawie zmiany rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o zagospodarowaniu lasów państwowych, w sprawie zmiany rozporządzenia Prezydenta z dnia 22 marca 1928 r. o badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa, w sprawie zapewnienia czasowych mieszkań i pomieszczeń dla zwolnionych robotników rolnych, w sprawie zmian w ustawie z dnia 18 grudnia 1919 r. o czasie pracy w przemyśle i handlu, w sprawie zmiany rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 listopada 1927 r. o ubezpieczeniu pracowników umysłowych, uzupełniającej i zmieniającej niektóre postanowienia ustawy z dnia 6 maja 1924 r. o pomocy państwowej na odbudowę budynków zniszczonych lub uszkodzonych wskutek działań wojennych, zmieniającej niektóre postanowienia ustawy z dnia 3 czerwca 1924 r. o poczcie, telegrafie i telefonie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#KazimierzŚwitalski">Usprawiedliwiają nieobecność posłowie: Baran, Błaszczak, Burda, Czukur, Czuma, Marian Dąbrowski, Grünbaum, Ignasiak, Januszewski, Mękarski, Pawłowski, Piestrzyński, Poprawa, Rosenberg, Stachnik, Starzyk, Szpringerowa i Świątkowski.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#KazimierzŚwitalski">Udzieliłem urlopu posłom: Czukurowi i Rakowskiemu na 1 dzień, Grossmanównie i Kucowi na 2 dni, Januszewskiemu na 4 dni, Baranowi i Ulrychowi na 5 dni, Gruetzmacherowi na 6 dni, Brodackiemu na 7 dni.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#KazimierzŚwitalski">Proszą Izbę o udzielenie urlopów posłowie:</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#KazimierzŚwitalski">Piekarski i Stachnik na 8 dni, Rosumek i Stahl na 10 dni, Hofman zaś na 14 dni. Nie słyszę protestu, uważam zatem, że Izba zgadza się na udzielenie tych urlopów.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#KazimierzŚwitalski">Przystępujemy do 1 punktu porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Ochrony Pracy o zmianach, zaproponowanych przez Senat do przyjętego przez Sejm w dniu 17 lutego 1933 r. projektu ustawy o ubezpieczeniu społecznem (druki nr 529, 714, 742 i odbitka nr 262).</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#KazimierzŚwitalski">Głos ma sprawozdawca p. Gosiewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#WiktorGosiewski">Wysoka Izbo! Komisja Ochrony Pracy uchwaliła podzielić wszystkie poprawki Senatu, których jest bardzo dużo, na 4 grupy: grupę I, która dotyczy zmian stylistycznych i merytorycznych poszczególnych artykułów; grupę II, która zawiera tylko jeden wyraz „kontynuowanie” zamiast „przedłużanie”, co proponuje Senat jako poprawkę; grupę III, która zawiera zmiany merytoryczne natury dość zasadniczej, wreszcie poprawki grupy IV, które komisja uznała za zmiany stylistyczne.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#WiktorGosiewski">Jeżeli chodzi o ogólne uwagi na temat tych poprawek, to w pierwszej grupie poprawek, które komisja proponuje odrzucić, zasadnicza jest poprawka do art. 16, w którym jest mowa o określeniu wieku terminatorów do lat 18. Wobec tego, że ustawa przemysłowa określa, wyraźnie, kto jest terminatorem, proponuje się odrzucić tę poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#WiktorGosiewski">Do art. 127 Senat zaproponował zmianę wysokości opłat za leczenie członków ubezpieczalni w szpitalach publicznych, mianowicie rozdzielił te opłaty na dwie grupy, z których jedna miała być opłacana w wysokości 85%, druga w wysokości 50%. Komisja Ochrony Pracy postanowiła zaproponować odrzucenie tej poprawki i utrzymanie przyjętej w tekście sejmowym metody opłacania 85% za wszystkich członków kas chorych i ubezpieczalni, którzy leczą się w szpitalach publicznych.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#WiktorGosiewski">Jeżeli chodzi o trzecią grupę poprawek o znaczeniu merytorycznem, komisja proponuje przyjąć poprawki, wymienione w grupie III. Najważniejsze z tych poprawek omówię w krótkości.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#komentarz">(Przewodnictwo obejmuje Wicemarszałek Makowski.)</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#WiktorGosiewski">Do art. 2 poprawka Senatu rozszerza obowiązek ubezpieczenia na więźniów w śledztwie, więc nie tylko na tych, którzy odbywają karę.</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#WiktorGosiewski">W art. 6 poprawka Senatu skreśla z ubezpieczenia wyłączenie powinowatych.</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#WiktorGosiewski">W art. 33 ustala się termin utraty mandatu dla tych pracowników, którzy na stałe zmienili sposób zarobkowania z pracy najemnej na samodzielną.</u>
          <u xml:id="u-5.8" who="#WiktorGosiewski">W art. 96 poprawka Senatu idzie w tym kierunku, że powiększa listę chorób, za które nie będą pobierane dopłaty.</u>
          <u xml:id="u-5.9" who="#WiktorGosiewski">Do art. 122 poprawka ustala odpowiedzialność za szkody wyrządzane osobom trzecim przez personel uprawniony do wykonywania zabiegów leczniczych i prowadzenia lecznictwa. Ustala, że odpowiedzialność ponoszą wykonujący zabiegi, nie sama instytucja.</u>
          <u xml:id="u-5.10" who="#WiktorGosiewski">Do art. 195 jest poprawka natury bardzo zasadniczej. Łączy się ona zresztą z poprawką do art. 220, w której jest mowa o odpowiedzialności za składki. Odpowiedzialność ta według projektu Senatu dzieli się na trzy części, ponosi ją z jednej strony pracodawca, z drugiej strony instytucja ubezpieczeniowa, a dopiero w trzecim rzędzie ubezpieczony. Wobec tego ta poprawka stabilizuje jeszcze bardziej finansowe podstawy ubezpieczeń długoterminowych.</u>
          <u xml:id="u-5.11" who="#WiktorGosiewski">Do art. 212 jest poprawka natury zasadniczej, określająca ścisły nadzór nad ubezpieczeniem na wypadek choroby w rolnictwie. Ubezpieczenie to mogą wykonywać w całości pracodawcy.</u>
          <u xml:id="u-5.12" who="#WiktorGosiewski">Do art. 248 i 249 poprawki ściśle precyzują sposób lokaty funduszów instytucyj ubezpieczeniowych.</u>
          <u xml:id="u-5.13" who="#WiktorGosiewski">Do art. 297 poprawka określa termin likwidacji instytucyj zastępczych ubezpieczeń chorobowych, które powstały przed 1 stycznia 1933 r.</u>
          <u xml:id="u-5.14" who="#WiktorGosiewski">Do art. 317 poprawka określa sposób organizowania ubezpieczeń na Górnym Śląsku.</u>
          <u xml:id="u-5.15" who="#WiktorGosiewski">Te poprawki zasadnicze, które w tej chwili omówiłem, proponuje komisja przyjąć.</u>
          <u xml:id="u-5.16" who="#WiktorGosiewski">Wobec tego, co powiedziałem, na podstawie uchwały Komisji Ochrany Pracy proponuję odrzucenie poprawek, wymienionych w grupie pierwszej, odrzucenie poprawek, wymienionych w grupie drugiej, przyjęcie poprawek, wymienionych w grupie trzeciej, wreszcie przyjęcie poprawek stylistycznych, wymienionych w grupie czwartej, a oprócz tego poprawki w druku do art. 257, gdzie zamiast wyrazu „prawa” ma być „sprawa”.</u>
          <u xml:id="u-5.17" who="#WiktorGosiewski">Proszę Wysoki Sejm o przyjęcie tych poprawek, a odrzucenie tych, które wymieniłem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#WacławMakowski">Głos ma p. Reger.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#TadeuszReger">Wysoki Sejmie! Poprawki Senatu żadnych zasadniczych zmian w ustawie o ubezpieczeniach społecznych, tak jak ją uchwaliła Komisja Ochrony Pracy, nie wprowadziły, są one bardzo nieznaczne, bo w największej części natury czysto stylistycznej, czasami dość nawet wesołej natury. Poprawek zasadniczych tam niema. Stanowisko nasze wobec całej ustawy i wobec całego przedmiotu tej sprawy, wobec całości tych różnych przed łożeń rządowych, które związane były z ustawą scaleniową, kilkakrotnie mieliśmy zaszczyt tu z tej trybuny ściśle zaznaczyć.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#TadeuszReger">Idąc tu, wziąłem z sobą pół arkusza papieru, myślałem, że p. referent coś nam powie, ale papier pozostał czysty. P. referent był łaskaw absolutnie nic nie powiedzieć. Panowie z Z. Z. Z. i Z. Z. P. S., ci wszyscy, którzy byli kiedykolwiek pod pseudonimem albo pod własnem nazwiskiem członkami jakiejkolwiek partii robotniczej, ci, którzy wydają pisemeczko malusieńkie, znowu nie wiem, czy wolno mi nazwę tego pisemka wymienić, bo to jest...</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#komentarz">(P. Rymar: Reklama.)</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#TadeuszReger">...ogromnie tajne, to jest konspiracja, zdaje mi się, że z wyjątkiem policji, która dostaje obowiązkowe 4 egzemplarze, nikt o „Froncie Robotniczym” p. von Moraczewskiego nie wie. Otóż w tem pisemeczku ci Panowie odważyli się krytykować stronnictwa robotnicze z tej racji, że nie wzięły one udziału w obradach, i we „Froncie Robotniczym” p. Moraczewski wylicza, że gdyby, gdyby, gdyby i gdyby jeszcze raz było gdyby, to wtedy może te niektóre poprawki przez nich postawione byłyby na samym końcu przyjęte, ale oni sami nad poprawkami nie głosowali, przecież wyszli z sali. Nie mogą chcieć, jeżeli oni sami z sali uciekli, ażebyśmy dla nich to robili. Jednak są niektóre rzeczy bardzo ciekawe i znamienne.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#TadeuszReger">Otóż mimo wszystko trzeba stwierdzić, że Senat zadał sobie trud, gdyż bodaj w niektórych drobnych rzeczach wprowadza jakieś ulepszenia. Jednem bardzo wielkiem ulepszeniem jest to, że nie tylko więźniowie, którzy odsiadują karę, ale śledczy więźniowie będą mieli prawo być zabezpieczeni w kasie chorych i brać z kasy chorych ewentualnie zasiłki. Tylko p. referent zapomniał, że więzień śledczy do żadnej przymusowej pracy, jak dotąd, zmuszony być nie może, że tylko ci więźniowie mogą być zatrudnieni, którzy są już po wyroku, chyba, że znajdzie się jakiś p. Car, który wyinterpretuje ustawę inaczej i postanowi, że więźniowie śledczy też mogą być przymusowo zatrudnieni. To jest widocznie Vorschuss, zaliczka na tę przyszłą interpretację, czyli prawdopodobnie po słowach p. Gosiewskiego należy się spodziewać, że teraz więzienie śledcze będzie trwało ad infinitum, że będzie interpretacja, iż więźnia śledczego można przymuszać do przymusowych robót. To jest popraweczka, którą p. referent zauważył.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#TadeuszReger">Jest parę poprawek innych, wcale nienajgorszych, które mógłbym przytoczyć. Jeżeli Panowie pozwolą, to parę dla przykładu wezmę. Do art. 6 proponuje Senat zmianę, któraby była nienajgorszą, tylko te różne dobre poprawki Senatu, jak jest napisane, mają być odrzucone. Jest napisane wyraźnie: komisja uchwaliła odrzucić zmiany. Np. zmianę 4 do art. 6, aby po słowie „terminatorzy” wstawić „w wieku poniżej lat 18”. Ta poprawka prawdopodobnie ma ten cel, że w niektórych zawodach, jak w piekarstwie, jak w kowalstwie, w tem kowalstwie, o którem Panowie tyle deklamowali przy Funduszu Pracy, mają być po wsiach założone małe warsztaty kowalskie, tam terminatorstwo trwa bardzo długo, do 21 lat życia, i ta poprawka Senatu miałaby w takich wypadkach całkiem dobre zastosowanie, mianowicie, że terminator jeżeli ma ponad 18 lat, winien być ubezpieczony. Ale tę poprawkę p. referent proponuje odrzucić — prawda?</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#TadeuszReger">Dalej jest całe mnóstwo takich poprawek. Nie chcę zabierać czasu Panom i sobie i nie chcę nikogo niepotrzebnie trudzić, ale naliczyłem tych poprawek 7, wcale nie najgorszych, któreby można przyjąć, a które jednakowoż komisja, t. zn. Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem po wyjściu tych wszystkich innych panów, po złożeniu mandatów przez tych, którzy twierdzą, że oni są obrońcami klasy robotniczej, komisja B. B. W. R. uchwaliła odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#TadeuszReger">Jest jedna poprawka Senatu, która zasługuje z mojej strony na osobne podkreślenie, chciałbym powiedzieć: ma osobne potępienie, czy napiętnowanie, ale powiadam: na osobne podkreślenie. A mianowicie na terenie Małopolski i Śląska Cieszyńskiego obowiązuje dotychczas przepis kodeksu cywilnego austriackiego art. 1154 lit. b, według którego, jeżeli jakiś fabrykant z własnej winy, złośliwie, rozmyślnie spowoduje uszkodzenie maszyn i z winy fabrykanta, albo jego pełnomocników nastąpi wstrzymanie pracy w całej fabryce, albo w części fabryki, to przedsiębiorca obowiązany jest robotnikom za 7 dni pracy dać wynagrodzenie. To postanowienie Senat skreśla. Skreśla całkiem bezprawnie, to się nie trzyma kupy, tak, po drodze tylko psując wszystkie ubezpieczenia społeczne. Wszystko, co dla klasy robotniczej było dobre, B. B. W. R. czy w Senacie, czy w Sejmie, wszystko to po drodze zatapia. I także art. 1154 lit. b) każe tu przy sposobności skreślić.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#TadeuszReger">Proszę Panów, jedna jest rzecz tylko, którą należy podnieść jako zwycięstwo klasy robotniczej, nie tych tutaj reprezentantów, siedzących w Sejmie, lecz wielkich mas robotniczych, które tak głodują i ostro protestują przeciwko tej wielkiej krzywdzie. Proszę Panów, oto w pierwotnem brzmieniu ustawy o ubezpieczeniach społecznych, ustawy o urlopach i 8-godzinnym dniu roboczym było stworzone junctim, największa hańba, która pozostanie tą hańbą dla tych Waszych Rządów sanacyjnych aż do końca świata, żeście się ugięli jak pachołkowie przed dyktatem Lewjatana. Lewjatan Wam to kazał i Wyście to przyjęli. To jest największa hańba rządów sanacji.</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#komentarz">(Wrzawa na ławach B. B.)</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#TadeuszReger">Potem przeciw temu robotnicy protestują na tysiącznych zgromadzeniach i strajkami i wtedy zmiękła Wam rura, i ani p. Moraczewski, ani p. Waśniewska tego nie zrobili, to zrobił głos całego ludu, żeście się cofnęli z tego stanowiska. I „Front Robotniczy” tę rzecz delikatnie i śmiesznie wykręca i to trzeba było tutaj, że tak powiem, gwoździkiem przybić. Pisze tu „Front Robotniczy” w 6 numerze, że „na Komisji Ochrony Pracy uchwalono, aby obydwie ustawy obowiązywały dopiero od 1 stycznia 1934 r.”, a nie od zaraz, jak to bywa z innemi ustawami. P. Moraczewskiego organ myli się, kłamie, albowiem w projekcie rządowym, o który się rozchodziło, jest całkiem co innego powiedziane, nie żadne od zaraz,...</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#komentarz">(P. Gosiewski: Czego Pan blaguje?)</u>
          <u xml:id="u-7.12" who="#TadeuszReger">...ale art. 4 obydwu tych ustaw wszędzie jednakowo w projekcie rządowym brzmi tak: termin wejścia w życie ustawy niniejszej ustali Rada Ministrów w drodze rozporządzenia w związku z wejściem w życie ustawy o ubezpieczeniu społecznem, przyczem termin ten nie może być wcześniejszy od terminu, od którego pracodawcy będą zobowiązani uiszczać przypadającą na nich część składek na ubezpieczenie robotników. Tu jest to haniebne, to potworne junctim, które zostało stworzone między ustawą scaleniową a temi ustawami antyrobotniczemi. To „Front Robotniczy” sobie wykręca „od zaraz”, nie żadne od zaraz, tylko to miało być razem, wspólnie jedno i drugie. Widzieliśmy teraz, co się stało. Oto Bezpartjyny Blok Współpracy z Rządem w Sejmie, a Senat tego ani nie naprawił, ani nie zmienił, powiada, że ustawa o zepsuciu 8-godzinnego dnia i urlopach ma wejść w życie od 1 stycznia 1934 r., a natomiast nic się nie zmienia i nie powiada, kiedy ma wejść w życie ustawa scaleniowa. Ustawa scaleniowa ma wejść w życie wtedy, jak się to spodoba Ministrowi, względnie Radzie Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-7.13" who="#TadeuszReger">Mówiliśmy podczas dyskusji w drugiem czytaniu, że niezliczoną ilość razy wymieniane to jest w ustawie, że raz ma to wykonać Rada Ministrów, raz Ministrowie, raz Minister. I to jest ciekawe cofnięcie, o którem p. referent raczył zamilczeć, a mianowicie do art 319 Senat proponuje dodać ustęp 2, który Panowie akceptują: „Rada Ministrów może przekazać w drodze rozporządzenia Ministrowi Opieki Społecznej swoje uprawnienia, wynikające z ustawy niniejszej, rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dn. 24 listopada 1927 r. o ubezpieczeniu pracowników umysłowych, oraz ordynacji ubezpieczeniowej Rzeszy Niemieckiej z dnia 19 lipca 1911 r. w ostatnio obowiązującem brzmieniu tych przepisów. Również Minister Opieki Społecznej może przekazać w drodze rozporządzenia podległym mu urzędom swoje uprawnienia, przewidziane w powyższych przepisach”.</u>
          <u xml:id="u-7.14" who="#TadeuszReger">Najpierw uchwala się 165 razy, że ma to robić Rada Ministrów, a potem uchwala się to osobno, nowy artykuliczek. To jest niechlujna robota, to jest niedbała robota, na kolanie. Wszystkich lekceważycie, ale i społeczeństwo oddawna Was zlekceważyło i lekceważy.</u>
          <u xml:id="u-7.15" who="#TadeuszReger">Z tych wszystkich przyczyn, o których powiedziałem, nie będziemy brali udziału w głosowaniu nad temi poprawkami.</u>
          <u xml:id="u-7.16" who="#komentarz">(Oklaski na ławach P. P. S.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#WacławMakowski">Nikt więcej do głosu nie jest zapisany. P. referent głosu nie zabiera. Przystępujemy do głosowania. Będziemy głosowali według wniosku komisji, to jest według tych czterech grup, na które komisja podzieliła poprawki Senatu. Nie będę poddawał każdej poszczególnej poprawki oddzielnie pod głosowanie, lecz tak, jak już zapowiedziałem, będę poddawał każdą grupę oddzielnie pod głosowanie. Nie słyszę żadnych wniosków, a zatem będziemy głosowali tak, jak zapowiedziałem, grupami poprawki senackie, przedstawione przez p. referenta według wniosku komisji.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#WacławMakowski">Pierwsza grupa jest to szereg poprawek senackich, które komisja proponuje odrzucić. Kto jest za odrzuceniem tych poprawek, kto jest przeciw poprawkom senackim, zechce wstać. Stoi większość 11/20, poprawki te zostały odrzucone.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#WacławMakowski">Następuje druga grupa poprawek, które również komisja proponuje odrzucić. Kto jest za odrzuceniem, kto jest przeciw poprawkom senackim, zechce wstać. Stoi większość 11/20, poprawki te zostały odrzucone.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#WacławMakowski">Trzecią grupę poprawek komisja proponuje przyjąć. Kto jest za wnioskiem komisji, kto jest za przyjęciem poprawek senackich, zechce wstać. Stoi większość, poprawki zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#WacławMakowski">Przechodzimy do czwartej grupy, którą komisja uznała za zmiany stylistyczne i proponuje przyjęcie tych poprawek. Kto jest za przyjęciem tych poprawek, zechce wstać. Większość. Poprawki zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-8.5" who="#WacławMakowski">Przystępujemy do 2 punktu porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Przemysłowo-Handlowej o zmianach, zaproponowanych przez Senat do przyjętego przez Sejm w dniu 16 marca 1933 r. projektu ustawy o kartelach (druk nr 695 i odbitki nr 241 i 276).</u>
          <u xml:id="u-8.6" who="#WacławMakowski">Głos ma sprawozdawca p. Czernichowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#FranciszekCzernichowski">Wysoki Sejmie! Poprawki, zaproponowane przez Senat, w większości mają charakter poprawek stylistycznych, dlatego nie będę ich omawiał, odsyłając do odbitki nr 276.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#FranciszekCzernichowski">Z ważniejszych poprawek pozwolę sobie zwrócić uwagę na poprawkę drugą do art. 2, do którego Senat proponuje dodać nowe zdanie. W zdaniu tem chodzi o pewne bliższe sprecyzowanie art. 2. Mianowicie punkt 2 art. 2 mówi o obowiązku zgłaszania do rejestracji, ciążącym na wszystkich uczestnikach umowy. Ażeby nie było nieporozumień, czy obowiązek ten ustaje z chwilą zgłoszenia przez jednego z uczestników, Senat proponuje wstawić nowe zdanie, mianowicie: „Dokonanie zgłoszenia przez jednego z uczestników zwalnia od tegoż obowiązku uczestników pozostałych”. Zdanie to rozwija istotny i właściwy sens art. 2, dlatego Komisja wypowiedziała się za przyjęciem.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#FranciszekCzernichowski">Również do art. 4 pozwolę sobie dodać parę słów wyjaśnienia. W obradach na komisji sejmowej dodano ostatni ustęp art. 4, pozostający w związku z punktami 3 i 4 tegoż artykułu. Senat proponuje przenieść ustęp ten jako osobny artykuł po art. 8 ustawy. Komisja wypowiedziała się przeciw tej poprawce, dlatego, że pod względem właściwości postanowień ostatni ustęp art. 4 właśnie należy do tegoż art. 4. Pozatem pewne zmiany stylistyczne, wprowadzone przez Senat w tym ustępie, niecałkowicie odpowiadają pierwotnej treści tego artykułu. Co do tegoż art. 4 pozwolę sobie zwrócić uwagę Wysokiej Izby na błąd drukarski, jaki się znalazł w druku sejmowym, który zawarty jest w odbitce nr 241 sprawozdania komisji. Mianowicie w ustępie ostatnim art. 4 w przedostatnim wierszu powinien być przecinek po słowie „postanowienia”, później idą słowa „bez ujemnych dla siebie skutków prawnych”. Postanowienie o zwolnieniu od ujemnych skutków prawnych odnosi się do wszystkich wypadków, wymienionych w ostatnim ustępie art. 4. Prostuję ten błąd, ponieważ ta sprawa mogłaby nasunąć pewne wątpliwości przy ustalaniu ostatecznego tekstu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#FranciszekCzernichowski">W art. 7 pozwolę sobie zwrócić uwagę Wysokiej Izby na poprawkę 4, w której Senat proponuje pewne zmiany o charakterze bardziej zasadniczym. Mianowicie w poprzedniej redakcji komisja sejmowa wstawiła zdanie, którego treścią było zwolnienie od przymusu adwokackiego przed sądem kartelowym strony przeciwnej. Stroną przeciwną jest strona, reprezentująca dany kartel. Istota poprawki Senatu polega na tem, że Senat zwalnia od przymusu adwokackiego tak Ministra Przemysłu i Handlu jako jedną stronę, jak i stronę przeciwną. Poprawka ta znalazła swój wyraz w odpowiedniem stylistycznem przestawieniu. Komisja opowiedziała się za przyjęciem tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#FranciszekCzernichowski">Poprawkę do art. 8 komisja proponuje odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#FranciszekCzernichowski">Wreszcie w art. 15 Senat wprowadza poprawkę o charakterze również bardziej zasadniczym. Mianowicie art. 15 określa obowiązek zgłaszania uczestnictwa przedsiębiorców krajowych pojedyńczych, jako też karteli krajowych w kartelach zagranicznych. W artykule tym określono kartele zagraniczne wedle art. 1 ustawy, który określa kartele według definicji odnoszącej się do umów kartelowych. Otóż ponieważ mogłaby powstać wątpliwość, czy art. 15 odnosi się także do uchwał i postanowień związków kartelowych, które jeżeli działają w kraju, podlegają rejestracji, Senat proponuje uzupełnienie art. 15, ażeby po wyrazie „umowami” wstawić „uchwałami lub postanowieniami”. Komisja sejmowa wypowiedziała się za przyjęciem tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#FranciszekCzernichowski">W tem ujęciu reasumując, mam zaszczyt prosić w imieniu Komisji Skarbowej o odrzucenie następujących trzech poprawek: drugiej do art. 4, drugiej do art. 7, poprawki do art. 8, poprawki po art. 8, poprawki do art. 10 i poprawki końcowej, dotyczącej zmiany numeracji artykułów.</u>
          <u xml:id="u-9.7" who="#FranciszekCzernichowski">Pozatem proszę o przyjęcie wszystkich pozostałych poprawek zgodnie z odbitką nr 276.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#WacławMakowski">Nikt nie jest zapisany do głosu. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#WacławMakowski">Poprawki do art. 2. Kto jest przeciw przyjęciu poprawek do art. 2, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawki zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#WacławMakowski">Do art. 4. Pierwszą poprawkę do art. 4 komisja wnosi, żeby przyjąć. Kto jest przeciw przyjęciu tej poprawki, zechce wstać. Nie wstaje nikt, poprawka przyjęta. Drugą poprawkę komisja proponuje odrzucić. Kto jest za odrzuceniem poprawki, zechce wstać. Stoi większość 11/20, poprawka Senatu została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#WacławMakowski">Do art. 6 dwie poprawki komisja proponuje przyjąć. Kto jest przeciw przyjęciu tych poprawek, zechce wstać. Nie wstaje nikt, poprawki zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#WacławMakowski">Do art. 7 pierwszą poprawkę komisja proponuje przyjąć. Kto jest przeciw przyjęciu tej poprawki, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka została przyjęta. Drugą poprawkę do art. 7 komisja proponuje odrzucić. Kto jest za odrzuceniem tej poprawki, zechce wstać. Stoi większość 11/20, poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#WacławMakowski">Poprawki 3), 4) i 5) do art. 7 komisja proponuje przyjąć. Kto jest przeciw przyjęciu tych poprawek, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawki zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-10.6" who="#WacławMakowski">Do art. 8 jest pierwsza poprawka, którą komisja proponuje przyjąć. Kto jest przeciw przyjęciu tej poprawki, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka została przyjęta. Drugą poprawkę do tego artykułu komisja proponuje odrzucić. Kto jest za odrzuceniem tej poprawki, zechce wstać — Stoi większość 11/20, poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-10.7" who="#WacławMakowski">Po art. 8 Senat wprowadza nowy artykuł, który komisja proponuje odrzucić. Kto jest za odrzuceniem tej poprawki, zechce wstać. Stoi większość 11/20, poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-10.8" who="#WacławMakowski">Do art. 9 są dwie poprawki, które komisja proponuje przyjąć. Kto jest przeciw! przyjęciu tych poprawek, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawki zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-10.9" who="#WacławMakowski">Do art. 10 jest poprawka Senatu, którą komisja proponuje odrzucić. Kto jest za odrzuceniem tej poprawki, zechce wstać. Większość 11/20, poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-10.10" who="#WacławMakowski">Do art. 14 jest poprawka, którą komisja proponuje przyjąć. Kto jest przeciw przyjęciu tej poprawki, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka zostaje przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-10.11" who="#WacławMakowski">Do art. 15 są trzy poprawki, które komisja proponuje przyjąć. Kto jest przeciw przyjęciu tych poprawek, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawki zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-10.12" who="#WacławMakowski">Do art. 17 jest poprawka pierwsza, którą komisja proponuje przyjąć. Kto jest przeciw tej poprawce, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka została przyjęta. Następnie do art. 17 istnieje druga poprawka Senatu, którą komisja proponuje odrzucić. Kto jest za odrzuceniem tej poprawki, zechce wstać. Stoi większość 11/20, poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-10.13" who="#WacławMakowski">W ten sposób wszystkie poprawki zostały przyjęte lub odrzucone, stosownie do wniosków komisji.</u>
          <u xml:id="u-10.14" who="#WacławMakowski">Przystępujemy do 3 punktu porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Prawniczej o zmianach, zaproponowanych przez Senat do przyjętego przez Sejm w dniu 21 marca 1933 r. projektu ustawy o utworzeniu urzędów rozjemczych do spraw majątkowych posiadaczy gospodarstw wiejskich (druki nr 730 i 744 oraz odbitka nr 273).</u>
          <u xml:id="u-10.15" who="#WacławMakowski">Głos ma sprawozdawca p. Rudziński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#MarianRudziński">Wysoka Izbo! Poprawki Senatu do druku nr 744 są prawie wszystkie natury stylistycznej, jedynie do art. 13 jest poprawka pierwsza, która wyłącza z pod działania urzędów rozjemczych instytucje ubezpieczeń społecznych. Jest to poprawka słuszna, ponieważ są to wierzytelności instytucyj publiczno-prawnych, a skoro cała ta ustawa odnosi się do wierzytelności prywatnych i uznaliśmy za wierzytelności uprzywilejowane wierzytelności zorganizowanego kredytu, Państwa i t. d., zatem poprawka ta jest słuszna i proponuję ją przyjąć.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#MarianRudziński">Tak samo proponuję w imieniu Komisji Prawniczej przyjąć wszystkie inne poprawki natury stylistycznej, z wyjątkiem poprawek do art. 17 i do art. 37.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#MarianRudziński">Proszę Wysoką Izbę o uchwalenie tych poprawek w myśl wniosku Komisji Prawniczej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#WacławMakowski">Nikt do głosu się nie zapisał. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#WacławMakowski">Do art. 2 mamy dwie poprawki, które komisja proponuje przyjąć. Kto jest przeciw tym poprawkom, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawki zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#WacławMakowski">Do art. 4 jest poprawka, którą komisja proponuje przyjąć. Kto jest przeciw tej poprawce, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#WacławMakowski">Do art. 5 jest poprawka, którą komisja proponuje przyjąć. Kto jest przeciw tej poprawce, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#WacławMakowski">Do art. 9 Senat proponuje poprawkę, którą komisja proponuje przyjąć. Kto jest przeciw przyjęciu tej poprawki, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#WacławMakowski">Do art. 13 są dwie poprawki, które komisja proponuje przyjąć. Kto jest przeciw tym poprawkom, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawki zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#WacławMakowski">Do art. 16 jest poprawka, którą komisja proponuje przyjąć. Kto jest przeciw przyjęciu tej poprawki, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#WacławMakowski">Do art. 17 jest poprawka, którą komisja proponuje odrzucić. Kto jest za odrzuceniem tej poprawki, zechce wstać. Większość 11/20, poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#WacławMakowski">Do art. 21 jest poprawka, którą komisja proponuje przyjąć. Kto jest przeciw przyjęciu tej poprawki, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-12.9" who="#WacławMakowski">Do art. 23 są dwie poprawki, które komisja proponuje przyjąć. Kto jest przeciw tym poprawkom, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawki zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-12.10" who="#WacławMakowski">Do art. 28 są cztery poprawki, które komisja proponuje przyjąć. Kto jest przeciw tym poprawkom, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawki zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-12.11" who="#WacławMakowski">Do art. 29 jest jedna poprawka, którą komisja proponuje przyjąć. Kto jest przeciw tej poprawce, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-12.12" who="#WacławMakowski">Do art. 34 jest poprawka, którą komisja proponuje przyjąć. Kto jest przeciw przyjęciu tej poprawki, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-12.13" who="#WacławMakowski">Do art. 37 jest poprawka Senatu, którą komisja proponuje odrzucić. Kto jest za odrzuceniem tej poprawki, zechce wstać. Stoi większość 11/20, poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-12.14" who="#WacławMakowski">Do art. 38 są trzy poprawki, które komisja proponuje przyjąć. Kto jest przeciw tym poprawkom, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawki zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-12.15" who="#WacławMakowski">Do art. 39 jest jedna poprawka, którą komisja proponuje przyjąć. Kto jest przeciw tej poprawce, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-12.16" who="#WacławMakowski">Do art. 44 są dwie poprawki, które komisja proponuje przyjąć. Kto jest przeciw tym poprawkom, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawki zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-12.17" who="#WacławMakowski">Przechodzimy do 4 i 5 punktu porządku dziennego:</u>
          <u xml:id="u-12.18" who="#WacławMakowski">Sprawozdanie Komisji Prawniczej o zmianach, zaproponowanych przez Senat do przyjętego przez Sejm w dniu 8 marca 1933 r. projektu ustawy o wykupie przez dzierżawców gruntów, zajętych pod budynki oraz gruntów czynszowych w miastach i miasteczkach (druki nr 618 i 721 oraz odbitka nr 275).</u>
          <u xml:id="u-12.19" who="#WacławMakowski">Sprawozdanie Komisji Prawniczej o zmianach, zaproponowanych przez Senat do przyjętego przez Sejm w dniu 9 marca 1933 r. projektu ustawy w sprawie wstrzymania eksmisji dzierżawców gruntów, zajętych pod budynki i położonych w obrębie wsi i osad na obszarze okręgów sądów apelacyjnych w Warszawie, Lublinie i Wilnie (druk nr 693 i odbitki nr 217 i 268).</u>
          <u xml:id="u-12.20" who="#WacławMakowski">Głos ma sprawozdawca p. J. Schimmel.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#JerzySchimmel">Proszę o pozwolenie złożenia sprawozdania do obu punktów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#WacławMakowski">To są rzeczy powiązane ze sobą, więc o ile nie usłyszę sprzeciwu, te obydwa punkty będziemy łącznie traktowali. Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#JerzySchimmel">Senat wprowadził szereg zmian do ustawy o wykupie przez dzierżawców gruntów zajętych pod budynki, zmian częściowo natury stylistycznej, częściowo natury kodyfikacyjnej, a częściowo natury merytorycznej.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#JerzySchimmel">Z tej ostatniej grupy zasługują na uwagę zmiany w art. 6, gdzie Senat podwyższa waloryzację przedwojennych dzierżaw w stosunku do rubla złotego, czyli podnosi waloryzację z 2,60 zł na 4,58 zł.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#JerzySchimmel">Drugą istotną zmianą jest poprawka do art. 15, w której Senat cofa datę z 1 kwietnia 1930 r., pierwotnie zaproponowaną, na datę do 26 września 1922 r. Data ta dotyczy wybudowania domów na danym gruncie dzierżawnym. Komisja Prawnicza w jednym i drugim wypadku przychyliła się do wniosku Senatu; w pierwszym wypadku ze względu na to, że czynsze są bardzo niskie tak, że podniesienie stopy waloryzacji nie odbije się zbytnio nu wysokości całej sumy; w drugim wypadku Komisja Prawnicza uwzględniła również poprawkę, ponieważ po tej dacie prawdopodobnie prawie żaden albo bardzo mała ilość domów powstała na gruntach dzierżawnych.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#JerzySchimmel">W art. 18 Senat uzupełnił warunki, gdy dzierżawca będzie mógł być zmuszony przez właściciela gruntu do wykupu większego obszaru. Pierwotnie Sejm zaproponował był jako jedyny wypadek ten, gdy zachodzi konieczność gospodarcza. Senat uzupełnił ten przepis jeszcze względem na konieczność prawidłowej zabudowy miast. Komisja również przychyliła się do przyjęcia tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#JerzySchimmel">Natomiast uzupełnienie art. 21 przez wstawienie do niego drugiego punktu Komisja Prawnicza odrzuciła. Mianowicie Senat zaproponował, ażeby sądy, przed wydaniem orzeczenia, badały zgodność prawa wykupu z planem zabudowania osiedli i miasteczek. Ponieważ takie plany jeszcze nie istnieją, a sporządzenie ich wymagałoby bardzo dużo czasu, ta ustawa zaś ograniczona jest do lat pięciu, przeto w wielu wypadkach przed jej upływem dzierżawca nie mógłby korzystać z tych ulg, które mu się przyznaje, dlatego Komisja uchwaliła odrzucić tę poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#JerzySchimmel">W tym samym artykule Senat skreślił końcowy ustęp, który mówił o minimum szacunku, za jakie dzierżawca może wykupić daną parcelę. Mianowicie w artykule tym były przewidziane dwa minima: jedno minimum 50% ceny szacunku, z drugiej strony jeszcze raz było ustalone minimum, wynoszące 16-krotną sumę dzierżawy. Wobec tego, że były dwa minima, które mogły kolidować ze sobą, Senat skreślił to drugie minimum i Komisja Prawnicza przyjęła tę poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#JerzySchimmel">W art. 35, który mówi w p. 4 o wykupie gruntów państwowych, Senat wprowadził poprawkę tej treści, że należy uzyskać nie tylko zgodę Ministra Spraw Wojskowych, lecz również Skarbu Państwa. Pierwotne stanowisko Komisji Prawniczej było takie, że wystarcza zgoda Ministra Spraw Wojskowych. Wobec tego, że poprawka Senatu komplikuje tok postępowania i utrudnia i tak już dość skomplikowaną procedurę wykupu gruntów, Komisja Prawnicza postanowiła odrzucić tę poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-15.7" who="#JerzySchimmel">Co do drugiej ustawy, która dotyczy wstrzymania eksmisji dzierżawców gruntów, zajętych pod budynki i położonych w obrębie wsi i osad na obszarze sądów apelacyjnych w Warszawie, Lublinie i Wilnie, Senat wprowadził tylko pewne poprawki natury stylistycznej, które Komisja Prawnicza przyjęła.</u>
          <u xml:id="u-15.8" who="#JerzySchimmel">W imieniu Komisji Prawniczej proszę o przyjęcie wniosków Komisji, zawartych w odbitkach nr 275 i 268.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#WacławMakowski">Ponieważ nikt nie jest zapisany do głosu, przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#WacławMakowski">Kto jest przeciw poprawkom Senatu do art. 1, zechce wstać. Nikt nie wstaje poprawki zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#WacławMakowski">Kto jest przeciw poprawce Senatu do art. 2, zechce wstać. Nikt nie stoi, poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#WacławMakowski">Kto jest przeciw poprawkom do art. 3, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawki zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#WacławMakowski">Kto jest przeciw dwum poprawkom Senatu do art. 5, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawki zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#WacławMakowski">Kto jest przeciw poprawce Senatu do art. 6, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-16.6" who="#WacławMakowski">Kto jest przeciw poprawkom do art. 7, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawki zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-16.7" who="#WacławMakowski">Kto jest przeciwko poprawce Senatu do art. 8, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-16.8" who="#WacławMakowski">Kto jest przeciwko pierwszej poprawce do art. 10, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka przyjęta. Kto jest za odrzuceniem drugiej poprawki, zechce wstać. Stoi większość 11/20, poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-16.9" who="#WacławMakowski">Kto jest przeciwko przyjęciu poprawki do art. 14, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-16.10" who="#WacławMakowski">Kto jest przeciwko poprawce do tytułu w rozdziale II, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-16.11" who="#WacławMakowski">Kto jest przeciwko przyjęciu poprawki do art. 15, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-16.12" who="#WacławMakowski">Kto jest przeciwko przyjęciu czterech poprawek do art. 16, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawki przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-16.13" who="#WacławMakowski">Kto jest przeciwko przyjęciu poprawki do art. 17, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka przyjęta. Kto jest za odrzuceniem poprawki drugiej do art. 17, zechce wstać. Stoi większość 11/20, poprawka odrzucona. Kto jest za odrzucenie poprawki trzeciej, zechce wstać. Stoi większość 11/20, poprawka odrzucona. Kto jest przeciw poprawce 4, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka przyjęta. Kto jest za odrzuceniem poprawki piątej, zechce wstać. Stoi większość 11/20, poprawka odrzucona. Kto jest przeciwko przyjęciu poprawek 6, 7 i 8, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawki przyjęte. Kto jest za odrzuceniem poprawki 9 do art. 17, zechce wstać. Stoi większość 11/20, poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-16.14" who="#WacławMakowski">Do art. 18. Kto jest przeciw przyjęciu poprawki Senatu do art. 18, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-16.15" who="#WacławMakowski">Kto jest za odrzuceniem poprawki do art. 21, zechce wstać. Stoi większość 11/20, poprawka została odrzucona. Przechodzimy do drugiej poprawki do art. 21. Kto jest za odrzuceniem drugiej poprawki do art. 21, zechce wstać. Stoi większość 11/20, poprawka została odrzucona. Kto jest przeciw przyjęciu poprawki trzeciej do art. 21, zechce wstać. Nie wstaje nikt, poprawka została przyjęta. Kto jest za odrzuceniem drugiego ustępu tejże poprawki, zechce wstać. Stoi większość 11/20, drugi ustęp tej poprawki został odrzucony.</u>
          <u xml:id="u-16.16" who="#WacławMakowski">Kto jest przeciw przyjęciu poprawek, zaproponowanych przez Senat do art. 22, zechce wstać. Nie wstaje nikt, poprawki zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-16.17" who="#WacławMakowski">Kto jest przeciw przyjęciu poprawki do art. 23, zechce wstać. Nie wstaje nikt, poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-16.18" who="#WacławMakowski">Kto jest za odrzuceniem poprawki do art. 24, zechce wstać. Stoi większość 11/20, poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-16.19" who="#WacławMakowski">Poprawka do art. 28. Kto jest przeciw przyjęciu poprawki do art. 28, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-16.20" who="#WacławMakowski">Kto jest przeciw przyjęciu poprawki Senatu do art. 29, zechce wstać. Nie wstaje nikt. Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-16.21" who="#WacławMakowski">Kto jest przeciw przyjęciu poprawki do art. 30, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka została przyjęta Do art. 34. Kto jest przeciw przyjęciu poprawka, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-16.22" who="#WacławMakowski">W art. 35 komisja proponuje odrzucić poprawkę. Kto jest za odrzuceniem tej poprawki, zechce wstać. Stoi większość 11/20, poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-16.23" who="#WacławMakowski">W związku z tem następuje zmiana numeracji, którą komisja proponuje przyjąć. Kto jest przeciw przyjęciu tej poprawki, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-16.24" who="#WacławMakowski">Wreszcie jest poprawka do tytułu, którą komisja proponuje przyjąć. Kto jest przeciw tej poprawce, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-16.25" who="#WacławMakowski">Przystępujemy do głosowania ustawy, wymienionej pod punktem 5 porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-16.26" who="#WacławMakowski">Do art. 1 jest tu poprawka Senatu, którą komisja proponuje przyjąć. Kto jest przeciw przyjęciu tej poprawki, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-16.27" who="#WacławMakowski">Do art. 5 komisja proponuje poprawkę przyjąć. Kto jest przeciw przyjęciu tej poprawki, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka została przyjęta, Przystępujemy do 6 punktu porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Prawniczej o zmianach zaproponowanych przez Senat do przyjętego przez Sejm w dniu 9 marca 1933 r. projektu ustawy o zmianie ustawy z 23 marca 1929 r. o uregulowaniu stanu hipotecznego nieruchomości, oddanych w toku parcelacji w posiadanie nabywców na obszarze województw: krakowskiego, lwowskiego, stanisławowskiego i tarnopolskiego (druk nr 689 i odbitki nr 231 i 267).</u>
          <u xml:id="u-16.28" who="#WacławMakowski">Głos ma p. Żebracki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#TadeuszŻebracki">Wysoka Izbo! Komisja Prawnicza na posiedzeniu w dniu 15 marca b. r. rozpatrywała zmiany Senatu do projektowanej ustawy o zmianie ustawy z dnia 23 marca 1929 r. o uregulowaniu stanu hipotecznego nieruchomości, oddanych w toku parcelacji w posiadanie nabywców na obszarze województw: krakowskiego, lwowskiego, stanisławowskiego i tarnopolskiego.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#TadeuszŻebracki">Zgodnie z wnioskiem komisji proszę o odrzucenie pierwszej i czwartej poprawki, zaś o przyjęcie drugiej i trzeciej poprawki, prostującej w ostatnim wierszu błąd drukarski, mianowicie zmieniającej wyraz „wieczystej” na „gruntowej”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#WacławMakowski">Nikt do głosu nie jest zapisany. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#WacławMakowski">Do art. 1 jest pierwsza poprawka Senatu, którą komisja proponuje odrzucić. Kto jest za odrzuceniem tej poprawki, zechce wstać. Większość 11/20, poprawka została odrzucona. Do ust. 3 tego artykułu jest poprawka, którą komisja proponuje przyjąć. Kto jest przeciw przyjęciu tej poprawki, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka została przyjęta. Do p. 16 jest poprawka, którą komisja proponuje przyjąć. To jest zmiana redakcyjna wyrazu „wieczysty” na „gruntowy”. Kto jest przeciw przyjęciu tej poprawki, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#WacławMakowski">Do art. 4 jest poprawka, którą komisja proponuje odrzucić. Kto jest za odrzuceniem tej poprawki, zechce wstać. Jest większość 11/20, poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#WacławMakowski">Przystępujemy do 7 punktu porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Prawniczej o zmianach, zaproponowanych przez Senat do przyjętego przez Sejm w dniu 9 marca 1933 r. projektu ustawy o biurach pisania podań oraz o zakazie udzielania porad prawnych i prowadzenia cudzych spraw (druk nr 692 i odbitki nr 230 oraz 266).</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#WacławMakowski">Jako sprawozdawca ma głos p. Terlikowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#KonstantyTerlikowski">Ze zmian, zaproponowanych przez Senat do projektu ustawy o biurach pisania podań oraz zakazie udzielania porad prawnych i prowadzenia cudzych spraw, Komisja Prawnicza przyjęła poprawkę merytoryczną do art. 3, rozszerzającą kategorię osób, które nie mogą uzyskać pozwolenia na prowadzenie biur, również na osoby pozbawione dyscyplinarnie prawa do zajmowania urzędu państwowego lub komunalnego.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#KonstantyTerlikowski">Pozatem komisja proponuje przyjąć pierwszą poprawkę redakcyjną do art. 7 oraz poprawki do art. 16.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#KonstantyTerlikowski">Pozostałe wszystkie poprawki komisja uznała za niesłuszne i proponuje je odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#KonstantyTerlikowski">Proszę Wysoką Izbę o powzięcie uchwały w myśl wniosków komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#WacławMakowski">Przystępujemy do głosowania. Poprawkę do art. 1 komisja proponuje odrzucić. Kto jest za odrzuceniem tej poprawki, zechce powstać. Stoi większość 11/20, poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#WacławMakowski">Do art. 3 jest poprawka, którą komisja proponuje przyjąć. Kto jest przeciwko przyjęciu tej poprawki, zechce powstać. Nie wstaje nikt, poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#WacławMakowski">Do art. 4 są cztery poprawki, które komisja proponuje odrzucić. Kto jest za odrzuceniem tych poprawek do art. 4, zechce wstać. Stoi większość, poprawki zostały odrzucone.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#WacławMakowski">Do art. 7 jest pierwsza poprawka, którą komisja proponuje przyjąć. Kto jest przeciwko przyjęciu tej poprawki, zechce powstać. Nie wstaje nikt, poprawka została przyjęta. Następnie idą do tego artykułu dwie poprawki, które komisja proponuje odrzucić. Kto jest za odrzuceniem tych poprawek, zechce wstać. Stoi większość 11/20, poprawki zostały odrzucone.</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#WacławMakowski">Do art. 8 jest poprawka, którą komisja proponuje przyjąć. Kto jest przeciwny przyjęciu tej poprawki, zechce wstać. Nie wstaje nikt, poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-20.5" who="#WacławMakowski">Do art. 10 jest poprawka, którą komisja proponuje odrzucić. Kto jest za odrzuceniem tej poprawki, zechce wstać. Stoi większość 11/20, poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-20.6" who="#WacławMakowski">Do art. 14 jest jedna poprawka Senatu, którą komisja proponuje odrzucić. Kto jest za odrzuceniem tej poprawki, zechce powstać. Stoi większość 11/20, poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-20.7" who="#WacławMakowski">Do art. 16 są trzy poprawki Senatu, które komisja proponuje przyjąć. Kto jest przeciwko przyjęciu tych poprawek, zechce powstać. Nie wstaje nikt, poprawki zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-20.8" who="#WacławMakowski">Do art. 17 jest jedna poprawka, którą komisja proponuje przyjąć. Kto jest przeciwko przyjęciu tej poprawki, zechce powstać. Nie wstaje nikt, poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-20.9" who="#WacławMakowski">Przechodzimy do 8 punktu porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Reform Rolnych o zmianach, zaproponowanych przez Senat do przyjętego przez Sejm w dniu 15 marca 1933 r. projektu ustawy w sprawie zmian w ustawie z dnia 18 marca 1932 r. o wykupie gruntów, podlegających ustawie w przedmiocie ochrony drobnych dzierżawców rolnych (druk nr 720 i odbitki nr 227 i 268).</u>
          <u xml:id="u-20.10" who="#WacławMakowski">Głos ma sprawozdawca p. Hyla.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#WincentyHyla">Wysoki Sejmie! Do projektu ustawy w sprawie zmiany ustawy z 18 marca 1932 r. o wykupie gruntów, podlegających ustawie w przedmiocie ochrony drobnych dzierżawców rolnych, przyjętego przez Sejm w dniu 15 marca b. r. (druk nr 720 i odbitka 227), Senat zaproponował cztery poprawki:</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#WincentyHyla">Pierwsza żąda, żeby części drugiej art. 2 nadać następujące brzmienie: „Cenę nabycia gruntów, o ile strony nie umówią się inaczej, stanowi przeciętna cena sprzedażna, uzyskiwana w okolicy w ciągu roku poprzedzającego wszczęcie postępowania przymusowego o wykupie”. Poprawkę tę, zmieniającą ustalenie ceny wykupowej za dzierżawione ziemie, Komisja Reform Rolnych postanowiła odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#WincentyHyla">Poprawka druga opiewa: Po punkcie 2 dodaje się nowy punkt 3, w brzmieniu następującem:</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#WincentyHyla">„Jeżeli projekt taki w ciągu miesiąca przez daną instytucję nie zostanie złożony, urzędy ziemskie sporządzą projekt podziału i segregacji pożyczek, ciążących na nieruchomości, objętej postępowaniem zgodnie ze statutem danej instytucji”. Poprawkę tę Komisja Reform Rolnych postanowiła przyjąć, gdyż przyśpiesza ona postępowanie wykupowe.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#WincentyHyla">W punkcie 3 w wierszu 9 i przedostatnim liczbę „3%” zastępuje się liczbą „4,5%”. Komisja Reform Rolnych postanowiła tę poprawkę przyjąć, bo ceny ziemi obecnie nie będą wysokie.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#WincentyHyla">Zmienia się numerację punktu 3 na 4. Poprawkę tę Komisja Reform Rolnych proponuje przyjąć, jako poprawkę porządkową.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#WacławMakowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#WacławMakowski">Pierwszą poprawkę do art. 1 komisja proponuje odrzucić. Kto jest za odrzuceniem tej poprawki, zechce wstać. Większość 11/20, poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#WacławMakowski">Pozostałe poprawki senackie komisja proponuje przyjąć. Kto jest przeciwny temu wnioskowi, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawki te zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#WacławMakowski">Przechodzimy do 9 punktu porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Reform Rolnych o zmianach, zaproponowanych przez Senat do przyjętego przez Sejm w dniu 13 marca 1933 r. projektu ustawy o uregulowaniu prawa własności gruntów, oddanych w drodze parcelacji w posiadanie nabywców na obszarze województw poznańskiego i pomorskiego (druk nr 690 i odbitki nr 226 i 269).</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#WacławMakowski">Głos ma sprawozdawca p. Serożyński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#AugustynSerożyński">Wysoki Sejmie! Do ustawy o uregulowaniu prawa własności gruntów oddanych w drodze parcelacji w posiadanie nabywców na obszarze województw poznańskiego i pomorskiego (druk nr 690), przyjętej przez Sejm w dniu 13 marca 1933 r., Senat wprowadził następujące poprawki.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#AugustynSerożyński">Do art. 2 w ostatniem zdaniu wyraz: „wyroku” zastąpić wyrazem „postanowienia” i wyraz „powództwo” wyrazem „wniosek”. Komisja uchwaliła poprawkę tę przyjąć.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#AugustynSerożyński">Dalej w art. 15 w punkcie 1 dwukrotnie liczbę „3%” zastąpić liczbą 4,5%”. Komisja uchwaliła poprawkę tę odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#AugustynSerożyński">Dalej w punkcie 3 tego artykułu dodaje się zdanie następujące: „Rozłożenie reszty ceny kupna na raty i odroczenie terminu rozpoczęcia spłat nie może jednak nastąpić w sposób odmienny, niż ustalony w umowie między właścicielem a nabywcą lub ich prawnymi poprzednikami, jeżeli umowa taka została zawarta po dniu 30 marca 1932 roku”. Komisja uchwaliła poprawkę tę przyjąć.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#AugustynSerożyński">W art. 22 — artykułowi 22 nadaje się brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#AugustynSerożyński">„1) Wszczęcie lub prowadzenie egzekucji z nieruchomości nie stanowi przeszkody do wszczęcia i prowadzenia postępowania unormowanego niniejszą ustawą, ani też naodwrót postępowanie to nie przeszkadza wszczęciu i dalszemu prowadzeniu egzekucji z danej nieruchomości.</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#AugustynSerożyński">„2) W razie prowadzenia egzekucji z nieruchomości ostrzeżenie o wszczęciu postępowania na mocy niniejszej ustawy ma ten skutek, że na nabywcę z licytacji, odbytej po wniesieniu ostrzeżenia, przechodzą wszelkie prawa i obowiązki, jakie miał poprzedni właściciel względem nabywców, bez naruszenia wszakże praw wierzycieli uprzywilejowanych i hipotecznych, którzy utrzymali się w cenie kupna; przepis ten obowiązuje również, gdy nieruchomość przejdzie w wyniku licytacji na rzecz kredytu długoterminowego.</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#AugustynSerożyński">„Ostrzeżenie jednak o wszczęciu postępowania unormowanego ustawą niniejszą w odniesieniu do nieruchomości, wystawianych na licytację przez instytucję kredytu długoterminowego, korzystającą z przywileju przeprowadzenia egzekucji we własnym zakresie, będzie miało wyżej przewidziane skutki jedynie w razie wniesienia go do hipoteki w terminie najmniej dwudziestu dni przed dniem licytacji. Instytucje te obowiązane są wysłać zawiadomienie do Okręgowego Urzędu Ziemskiego o zamierzonej licytacji conajmniej sześćdziesiąt pięć dni przed dniem licytacji, w przeciwnym razie ostrzeżenie o wszczęciu postępowania unormowanego w ustawie niniejszej będzie miało skutki prawne niezależnie od terminu wniesienia go do hipoteki.</u>
          <u xml:id="u-23.8" who="#AugustynSerożyński">„3) Zmiany, zaszłe w wyniku licytacji, odbytej przed wydaniem postanowienia, regulującego własność gruntów, oddanych w posiadanie w drodze parcelacji, uwzględni sąd w dalszym toku postępowania unormowanego niniejszą ustawą. Na wniosek Okręgowego Urzędu Ziemskiego sąd odroczy wydanie takiego postępowania aż do ujawnienia w księdze wieczystej wyniku licytacji”. Komisja uchwaliła przyjąć tę poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-23.9" who="#AugustynSerożyński">Dalej, w art. 26 wyrazy: „z dniem ogłoszenia” zastąpić wyrazami: „15 dnia po dniu ogłoszenia”. Komisja uchwaliła poprawkę tę przyjąć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#WacławMakowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#WacławMakowski">Kto jest przeciw przyjęciu poprawki do art. 2, zechce powstać. Nikt nie wstaje, poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#WacławMakowski">Kto jest za odrzuceniem poprawki do art. 15, zechce wstać. Stoi większość 11/20, poprawka odrzucona. Kto jest przeciwko przyjęciu drugiej poprawki do art. 15, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#WacławMakowski">Kto jest przeciw przyjęciu poprawki do art. 22, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#WacławMakowski">Kto jest przeciw przyjęciu poprawki do art. 26, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#WacławMakowski">Przechodzimy do punktu 10 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Reform Rolnych o zmianach, zaproponowanych przez Senat do przyjętego przez Sejm w dniu 15 marca 1933 r. projektu ustawy w sprawie zmiany ustawy z dnia 18 marca 1932 r. o uregulowaniu prawa własności gruntów, oddanych w drodze parcelacji w posiadanie nabywców ma obszarze województw centralnych i wschodnich (druk nr 691 i odbitki nr 228 i 272).</u>
          <u xml:id="u-24.6" who="#WacławMakowski">Jako sprawozdawca głos ma p. Władysław Kamiński.</u>
          <u xml:id="u-24.7" who="#WacławMakowski">P. Władysław Kamiński: Wysoka Izbo! Ustawa, którą referuję, jest analogiczną do tych, które zreferowali tutaj pp. Żebracki i Serożyński. Jedyny przepis, który w tej ustawie jest inny, to jest poprawka, która jest jednolicie zgłoszona przez Senat i którą aprobujemy, że „Przepisy w części I kodeksu postępowania cywilnego, oraz przepisy wprowadzające do kodeksu stosuje się odpowiednio, jeżeli ustawa niniejsza nie przepisuje odmiennego trybu; jednakże przepisów o obowiązkowem zastępstwie adwokackiem przed sądem okręgowym nie stosuje się”. Poprawkę tę w imieniu komisji proponuję przyjąć. Następnie — poprawki, gdzie Senat proponuje podwyższyć procent z 3 na 4,5, proponuję odrzucić. Tam, gdzie chodzi o zastosowanie leks Ludkiewicz do ustawy o parcelacji gruntów prywatnych, poprawkę proponuję przyjąć. Końcowy artykuł, który powiada, że należy przeprowadzić licytację w majątkach, które idą na parcelację w trybie tej ustawy, proponuję przyjąć. Ostatnią poprawkę do art. 3 proponuję odrzucić. W ten sposób całkowicie nasze poprawki pokrywają się z odpowiedniemi ustawami na terenie Małopolski i województw zachodnich z wyjątkiem poprawki pierwszej, która odnosi się specjalnie do naszej ustawy, i proponuję tę poprawkę przyjąć.</u>
          <u xml:id="u-24.8" who="#WacławMakowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-24.9" who="#WacławMakowski">Kto jest przeciw przyjęciu poprawki do art. 1, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka przyjęta. Kto jest za odrzuceniem poprawki drugiej do art. 1, zechce wstać. Stoi większość 11/20, poprawka odrzucona. Kto jest przeciw poprawce trzeciej, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka przyjęta. Kto jest przeciw przyjęciu poprawki czwartej, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka przyjęta. Kto jest przeciw przyjęciu poprawki piątej, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-24.10" who="#WacławMakowski">Kto jest za odrzuceniem poprawki do art. 3, zechce wstać. Stoi większość 11/20, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-24.11" who="#WacławMakowski">Przystępujemy do punktu 11 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Reform Rolnych o zmianach, zaproponowanych przez Senat do przyjętego przez Sejm w dniu 15 marca 1933 r. projektu ustawy w sprawie uwłaszczenia b. czynszowników, b. wolnych ludzi i długoletnich dzierżawców w województwach: nowogródzkiem, poleskiem, wołyńskiem, wileńskiem oraz powiatach: grodzieńskim, wołkowyskim, bielskim, białostockim i sokolskim województwa białostockiego (druk nr 681 i odbitki nr 242 i 270).</u>
          <u xml:id="u-24.12" who="#WacławMakowski">Jako sprawozdawca głos ma p. Władysław Kamiński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#WładysławKamiński">Wysoka Izbo! Ustawa o długoletnich dzierżawcach, czynszownikach i wolnych ludziach na terenie województw wschodnich przechodziła rozmaite koleje losu. Przedewszystkiem spłata została ustalona w ten sposób, że mogłaby być rozłożona cena nabycia i oprocentowania na 6% w stosunku rocznym na lat 12.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#WładysławKamiński">Przyszła nowela w r. 1925 i ustawa została zmieniona tak, że część pozostała do zapłacenia właścicielowi gruntu była spłacana pożyczką, którą zaciągano w Państwowym Banku Rolnym z funduszów zapomóg i kredytów ulgowych. Kryzys jednak spowodował, że dziś zaciągnięcie pożyczki jest rzeczą niemożliwą i w tych warunkach było rzeczą niemożliwą wywiązanie się przez nowonabywców z należności, które zaciągnęli wobec właścicieli gruntów. Koniecznością więc staje się nowelizacja tej ustawy i rozłożenie ceny kupna na raty, oraz ustalenie, że oprocentowanie sumy pozostałej do spłaty wynosi 4,5% rocznie. Proponujemy, aby suma spłaty rozłożona została na lat 10 i 15. Senat w myśl pierwotnego projektu rządowego zmienił propozycję Sejmu i spłatę ceny kupna rozłożył na 5 lat, bądź maksymum na 10 lat, a wysokość oprocentowania podniósł z 3% na 4,5%.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#WładysławKamiński">Uważaliśmy, że resztę ceny kupna należy oprocentować w granicach opłacalności gospodarstwa, a ponieważ dla czynszowników cena kupna jest tańsza niż gdzieindziej, musieliśmy pójść niestety na kompromis, mianowicie, żeby oprocentowanie ceny kupna było nie 3%, ale 4,5%, czyli zrównano to oprocentowanie z oprocentowaniem długów długoterminowych.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#WładysławKamiński">Pozatem, proszę Wysokiej Izby, Senat zaproponował również poprawkę, żeby powrócić do pierwotnego tekstu rządowego, a mianowicie, żeby spłata reszty ceny kupna była rozłożona na 5 i 10 lat maksymum, a nie na 10 i 15 lat, jak proponował Sejm. Uważaliśmy jednak, że dalej pójść nie można i dlatego proponujemy tę poprawkę odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#WładysławKamiński">W przedstawianiu nam poprawek przez Senat zaszedł błąd, mianowicie dwie poprawki w różnej materii zostały połączone w jeden tekst, który został nam przesłany do Sejmu. Ponieważ są to dwie różne materie, potraktowaliśmy to zagadnienie jako dwie różne poprawki i postanowiliśmy pierwszą, jako wchodzącą w dziedzinę procentów, przyjąć jako kompromis, a drugą, dotyczącą rozłożenia spłaty na raty odrzucić i pozostawić pierwotny tekst Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#WładysławKamiński">Postanowiliśmy dalej zaakceptować poprawkę, dotyczącą zagadnienia uzyskania pożyczki. Tryb, który przyjęliśmy w tekście rządowym, był taki, że komisja uwłaszczeniowa miała prawo zwrócić się o pożyczkę i wtedy ewentualnie uzyskaną pożyczką wypłacić resztę ceny nabycia, bądź też, jeżeli pożyczka, nie została uzyskana, rozłożyć spłatę na raty, albo zastosować drugi tryb rozłożenia spłaty na raty. Senat zaproponował tryb odmienny tylko wtedy, kiedy pożyczka nie została uzyskana, rozkłada się resztę ceny wykupu na raty. To jest wypadek, kiedy się rozkłada na raty. Więc najpierw komisja uwłaszczeniowa będzie miała obowiązek zwrócenia się do Banku Rolnego o ewentualne uzyskanie pożyczki i dopiero jeśli pożyczka nie będzie uzyskana, będzie następowało rozłożenie reszty ceny kupna na raty. Postanowiliśmy tę poprawkę Senatu przyjąć z tego powodu, że oczywiście, jeżeli możliwe jest tylko uzyskanie pożyczki, to bezwarunkowo należy dążyć do tego, żeby stosunek między nowonabywcą a właścicielem gruntu został rozwiązany. Odnośnie do tej kategorii osób, która już została uwłaszczona, która już ma płacić należność za ziemię, a która nie mogła uzyskać pożyczki ma spłatę reszty należności, ustawa pozwala na to, ażeby reszta ceny kupna była rozkładana na te same terminy, jakie przewiduje dla tych, którzy będą uwłaszczeni obecnie po wyjściu tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-25.6" who="#WładysławKamiński">Prócz tego Senat poprawił błędy w pierwotnej ustawie, mianowicie w art. 18 znowelizowanej ustawy uwłaszczeniowej, w Dzienniku Ustaw Nr 24 z r. 1929, w końcu zdania w art. 18 był wyraźny błąd drukarski, a mianowicie: „odpowiada jedynie i w tym stosunku, w jakim pozostała przy nim część majątku ziemskiego znajduje się do ogólnego jest obszaru przed uwłaszczeniem”, zamiast wyrazu: „jest” powinien być wyraz „jego”. Senat proponuje poprawkę, aby wyraz „jest” w końcowym wierszu art. 18 zamienić na „jego”. Proponuję pierwszą i drugą poprawkę Senatu przyjąć. Trzecią poprawkę proponuję także przyjąć; chodzi tutaj nie o skreślenie tylko przepisu pierwszej części ale o skreślenie całego ustępu art. 1. Następnie drugą poprawkę do tego artykułu proponuję odrzucić i zostawić pierwotny tekst Sejmu tam, gdzie chodzi o to, ażeby spłaty były nie na 5 i 10 lat, ale na 10 i 15 lat. Następną poprawkę proponuję przyjąć, odrzucić pierwotną część, zaproponowaną nie do samej ustawy, ale do wyjaśnienia ustawy. Tam, gdzie chodzi o zastąpienie błędu drukarskiego, mianowicie słowa „jest” przez słowo „jego” — proponuję poprawkę przyjąć. Słowo „oraz” odnosi się do tekstu zaproponowanego przez Rząd, jako nowelizacja do ustawy. Proszę Wysoką Izbę o przyjęcie poprawek w brzmieniu zaproponowanem przez Komisję Reform Rolnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#WacławMakowski">Będę poddawał pod głosowanie poprawki kolejno. Kto jest przeciw przyjęciu poprawki 1, 2 i 3, które komisja proponuje przyjąć? Nikt nie wstaje, poprawki są przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#WacławMakowski">Kto jest za odrzuceniem 4 i 5 poprawki, które komisja proponuje odrzucić, zechce wstać. Większość, poprawki te zostały odrzucone.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#WacławMakowski">Kto jest przeciw przyjęciu poprawki 6. Mniejszość, poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#WacławMakowski">Kto jest za odrzuceniem poprawki 7, zechce wstać. Stoi większość 11/20, poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#WacławMakowski">Kto jest przeciwko przyjęciu ostatniej poprawki, zechce wstać. Mniejszość, poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-26.5" who="#WacławMakowski">Przechodzimy do 12 punktu porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Reform Rolnych o zmianach, zaproponowanych przez Senat do przyjętego przez Sejm w dniu 21 marca 1933 r. projektu ustawy o wynagrodzeniu za nieruchomości ziemskie, wypłacanem na podstawie ustawy z dnia 28 grudnia 1925 r. o wykonaniu reformy rolnej (druk nr 710 i odbitki nr nr 255 i 274).</u>
          <u xml:id="u-26.6" who="#WacławMakowski">Głos ma sprawozdawca p. Władysław Kamiński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#WładysławKamiński">Wysoka Izbo! Ustawa o wykonaniu reformy rolnej jest to pewnego rodzaju konstytucja do regulowania stosunków rolnych. Oddawna na ten temat na terenie Polski toczą się gruntowne i radykalne spory, ciągle roznamiętniane w szerokich masach do białej gorączki. Głód ziemi, który jest istotnie w szerokich masach, był niesłychanie podniecamy przez to, co się działo na terenie Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#WładysławKamiński">My stoimy na stanowisku, że nawet gorsza reforma rolna, ale wykonywana systematycznie i konsekwentnie, bezwarunkowo jest czynnikiem bardziej dodatnim, niż reforma rolna, która jest wykonywana w taki sposób, że każdemu grozi radykalna zmiana warunków podstawowych, bo to znów grozi jedynie tem, że stosunki rolne w Polsce będą anarchizowane i wszelkie regulowanie stosunków rolnych na tym terenie stawało się rzeczą niemożliwą. Dlatego klub nasz sprzeciwił się radykalizowaniu ustawy o reformie rolnej, uważaliśmy, że należy przystępować do regulowania tych stosunków w niesłychanie ostrożny sposób.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#WładysławKamiński">Zdawaliśmy sobie sprawę, że zagadnienie reformy rolnej i ustawa, która te stosunki regulowała, bezwarunkowo nie rozwiąże zagadnienia socjalnego na wsi, nie rozwiąże zagadnienia nadmiaru rąk roboczych, ani zagadnienia dania pracy tym ludziom, którzy ziemi potrzebują, ani zagadnienia upełnorolnienia wszystkich gospodarstw karłowatych w Polsce. Trzeba było szukać rozwiązania innego, raczej podniesienia produkcji na tych gospodarstwach karłowatych, gdyż to jest najtańszy i najbardziej pewny sposób dostarczenia tym ludziom, którzy głodują na przednówku, wyżywienia, i ewentualnie możliwość kupna.</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#WładysławKamiński">Uważamy, że jeżeli w ustawie o reformie rolnej trzeba robić wyłomy, to można to czynić tylko w wyjątkowych wypadkach. Przychodzimy obecnie również z nowelą do ustawy, która, jak nam się zdaje, ułatwi przeprowadzenie reformy rolnej.</u>
          <u xml:id="u-27.4" who="#WładysławKamiński">Uważaliśmy, że należy przystąpić do zmiany podstawy wykonania reformy rolnej, to jest nowej tabeli wynagrodzenia za majątki przejęte z przymusowej parcelacji lub też wykupione przez Państwo. Uważaliśmy, że w okresie kryzysu należy zasadniczo zmienić tę tabelkę, ażeby, nie zmieniając ceny wykupu i płacąc jedynie innemi walorami państwowemi, można było dojść do wykupienia większej ilości, tem bardziej, że przychodziliśmy z projektem ustawy, ażeby do możliwości finansowych państwa dostosować ewentualność wykupienia tych gruntów, które nie pozostały poza niewykonanym wykazem imiennym do wykupienia. W tych warunkach propozycja Senatu, ażeby pójść jeszcze o jeden krok dalej i powiedzieć, że renta ziemska jest czynnikiem, który należy traktować jako walor, który powinien być płacony za ziemię, jest pójściem we właściwym kierunku. Temu właścicielowi, albo posiadaczowi renty ziemskiej, który będzie uważał, że posiadanie listów zastawnych jest dla niego wygodniejszem, ustawa daje możność zwrócenia się do Ministerstwa Skarbu z prośbą o wymianę na listy zastawne, a Ministerstwo Skarbu gwarantuje taką wymianę. Uważaliśmy, że to jest danie rencie ziemskiej pewnej przewagi, danie jej zasadniczego waloru regulowania zapłaty za ziemię. Uważamy, że ta tendencja jest zupełnie słuszna i dlatego propozycję Senatu postanowiliśmy w sposób jaknajbardziej gorący poprzeć.</u>
          <u xml:id="u-27.5" who="#WładysławKamiński">Wydaje się również, że druga propozycja Senatu jest całkowicie uzasadniona. Ustala ona jednolite brzmienie art. 7 części 2 rozporządzenia p. Prezydenta o uregulowaniu ciężarów i wierzytelności w majątkach przymusowo przejętych na rzecz Państwa. Uważamy, że to brzmienie jest również całkowicie usprawiedliwione i dostosowane do obecnych warunków wypłaty. Proponujemy Wysokiej Izbie, aby zaakceptowała obie poprawki.</u>
          <u xml:id="u-27.6" who="#WładysławKamiński">Proszę Panów! Nieraz spotykamy się z zarzutami, że jesteśmy czynnikiem, który reformę rolną rozwala i utrąca jej przeprowadzenie. My pamiętamy te chwile, kiedy ziemię można było w Polsce nabyć na najbardziej tanich warunkach, kiedy ziemia sama szła do rąk chłopskich. Wtedy przy pomocy agitacji, przy pomocy gorączki, jaka panowała w Sejmie, każdy z chłopów, nawet posiadający gotówkę i pewne walory na nabycie ziemi, wstrzymywał się od kupna ziemi, bo myślał, że będzie mógł nabyć ziemię darmo, czekał na podział ziemi. Wskutek tego ziemia przeszła w ręce innych nabywców, a chłop kupował ją już w chwilach najbardziej nieodpowiedniej koniunktury, mianowicie wtedy, kiedy ziemia była najdroższa. Dzisiaj ponosimy konsekwencję tego stanu rzeczy, jesteśmy zmuszeni przy pomocy noweli regulować te sprawy, musimy wydawać specjalne ustawy ze specjalnym trybem postępowania i dążyć do obniżenia ceny wykupu. Rząd przy pomocy swoich organów administracyjnych poszedł bardzo daleko przy udziale komisyj opiniodawczych w obniżaniu ceny wykupu. Teraz przez obniżenie oprocentowania, przez rozłożenie spłat na raty dalej ulżył przy spłacie ceny nabycia ziemi przy parcelacji majątków, parcelacji nie rządowej, ale prywatnej. Uważamy, że jest to czynnik, który bezwarunkowo wprowadzi dużą ulgę. Nie chcemy być prorokami, ani utrzymywać, że już zrobiliśmy wszystko, i że to już załatwia stosunki rolne. Robimy to, co uważamy, że w danym momencie jest konieczne. Jeżeli trzeba będzie pójść dalej, czy o krok się cofnąć, jesteśmy przygotowani to uczynić. Uważamy, że nie to, że człowiek błędy popełnia, jest najgorszem, ale to, gdy człowiek się do tych błędów przyznać nie chce. Mamy odwagę i będziemy mieli odwagę w dziedzinie reformy rolnej przyznać, że to zagadnienie jest nieaktualne i przejdziemy na inne sposoby załatwienia go, natomiast nie pozwolimy sobie na rozpętanie na tle reformy rolnej tej białej gorączki, która w dawnych sejmach panowała.</u>
          <u xml:id="u-27.7" who="#WładysławKamiński">Dlatego proszę Wysoką Izbę o przyjęcie poprawek Senatu, który w sposób właściwy rozwiązuje tę sprawę, dojrzałą do rozwiązania, i uważamy, że w tych warunkach tylko ta droga postępowania jest właściwą, kiedy chłop polski z całą świadomością będzie mógł z rąk większej własności przejmować ziemię na swoją własność. Uważamy, że tylko ta droga prowadzi do racjonalnego wykonania reformy rolnej.</u>
          <u xml:id="u-27.8" who="#WładysławKamiński">Sprawa jest niesłychanie ważna. Nie mamy w Polsce takiego zapasu ziemi, któryby nam mógł pozwolić na jego marnowanie pod takim czy innym pozorem. W Polsce zapas ziemi jest bardzo ograniczony, musimy nim gospodarować w sposób najbardziej porządny i przemyślany. I dlatego nie jest dla nas obojętnem, w jaki sposób ta ziemia, która jest do rozdzielenia pomiędzy warsztaty włościańskie, będzie do tych warsztatów przechodziła. Uważamy, że najwygodniejszą jest droga upełnorolnienia, przy komasacji, ale i ten proces powinien się odbywać w sposób najbardziej powolny. Tego zapasu ziemi nie można marnować, do tego zapasu będziemy się odnosili w najtroskliwszy sposób i o ten zapas ziemi będziemy staczali walki tam, gdzie będzie chodziło o to tylko, żeby ta ziemia jaknajszybciej przechodziła z rąk większej własności do rąk mniejszej własności. Nam nie chodzi o szybkość przejścia, ale o to, ażeby w jak najbardziej racjonalny sposób ten ograniczony zapas ziemi w ręce chłopów się dostał.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#WacławMakowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#WacławMakowski">Kto jest przeciw przyjęciu poprawki do art. 1, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#WacławMakowski">Kto jest przeciw przyjęciu poprawki do art. 2, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#WacławMakowski">Przystępujemy do punktu 13 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Reform Rolnych o zmianach, zaproponowanych przez Senat do przyjętego przez Sejm w dniu 21 marca 1933 r. projektu ustawy o wynagrodzeniu za nieruchomości ziemskie, przejęte na własność Państwa z mocy ustawy z dnia 17 grudnia 1920 r. o przejęciu na własność Państwa ziemi w niektórych powiatach Rzeczypospolitej (druk nr 711 i odbitki nr 253 i 271).</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#WacławMakowski">Jako sprawozdawca głos ma p. Władysław Kamiński.</u>
          <u xml:id="u-28.5" who="#WacławMakowski">Wysoka Izbo! Ustawa o wynagrodzeniu za nieruchomości przejęte na własność Państwa z mocy ustawy z 17 grudnia jest czynnikiem ważnym, gdyż właściciele majątków, którzy powinni dostać wynagrodzenie w myśl tej ustawy, nie mogą wynagrodzenia tego dostać. Skarb Państwa znajduje się w położeniu niesłychanie ciężkiem. Ażeby uregulować te stosunki, proszę Wysokiej Izby, byliśmy zmuszeni przyjść z odpowiedniemi korektywami do tej ustawy. Korektywy te zmierzały do tego, żeby część gotówkową spłaty płacić ewentualnie rentą ziemską, a rencie ziemskiej dać takie przywileje, żeby zobowiązania byłych właścicieli ziemskich w stosunku do Państwa, a więc także w dziedzinie najrozmaitszych podatków można było spłacać tą rentą ziemską.</u>
          <u xml:id="u-28.6" who="#WacławMakowski">Uważamy, że w dzisiejszych czasach jest to koniecznością tak dla jednej, jak dla drugiej strony. Gospodarstwo narodowe polskie znalazło się w tem ciężkiem położeniu, że ani większa, ani mniejsza własność przy wyjątkowo dużych trudnościach gospodarczych nie może wywiązać się ze swoich zobowiązań względem Państwa, ani z zaciągniętych kredytów w instytucjach państwowych, ani wreszcie być szerokim rynkiem komsumcyjnym dla polskiego przemysłu. Zagadnienie zostało wprowadzone poprostu w ślepą ulicę. Znaleźliśmy się w tem położeniu, że naturalny przyrost naszej ludności, który powinien iść do miast i powiększać szeregi ludności miejskiej, zatrudnionej w przemyśle i handlu, musi pozostać na wsi. Rozdrabnianie gospodarstw coraz bardziej dokucza wsi.</u>
          <u xml:id="u-28.7" who="#WacławMakowski">W tych warunkach należało gotówkę do wypłaty zastąpić jakimkolwiek innym papierem, który będzie realizowany w późniejszych latach. Stąd wypłynęły podstawy wniosku o zmianę sposobu wynagrodzenia za przejęty majątek. Nie chodzi tutaj o regulację tych rzeczy, które już zostały dokonane. Właściciel renty ziemskiej będzie miał możność bądź pozostać przy rencie 5%, bądź wziąć rentę 3%, z tem, że 3% renta ma jeszcze większą moc uwalniania od różnych zobowiązań wobec Skarbu Państwa niż renta 5%. Uważamy, że to jest zupełnie słusznem uprzywilejowaniem, w rolnictwie powinniśmy dochodzić do coraz niższych walorów, powinniśmy ten procent zniżać do granic opłacalności. Jeżeli rentowność gospodarstwa wiejskiego w normalnych czasach dochodziła do 5% w stosunku rocznym, to oczywiście oprocentowanie od kapitału, zwłaszcza tego kapitału, który został wyłożony jako spłata za ziemię, bezwarunkowo nie powinno być tak wysokie, aby pokrywało się z całkowitą rentą, jaką daje ziemia. Obniżenie oprocentowania da możność spłaty nie tylko samego procentu od długu kapitałowego, ale także spłaty sumy zadłużenia. Uważamy, że najbardziej szerokie propagowanie obniżenia oprocentowania jest rzeczą konieczną, zwłaszcza przy tak zasadniczym papierze, który ma regulować stosunki rolne, jak renta ziemska. Dlatego z całem uznaniem witamy wydanie renty ziemskiej i pragnęlibyśmy, ażeby ona znalazła jaknajszersze zastosowanie.</u>
          <u xml:id="u-28.8" who="#WacławMakowski">Senat do tej ustawy wprowadził szereg poprawek o charakterze wyłącznie redakcyjnym. Pierwsza poprawka, ażeby wyraz „momencie” zastąpić wyrazem „chwili”. Poprawkę tę proponuję przyjąć. Dalej wyraz „przekazać” zastąpić wyrazem „przewyższać” proponuję przyjąć. Natomiast trzecią poprawkę, ażeby wyraz „względnie” zastąpić wyrazem „lub” — wyraz „względnie” ma tego rodzaju znaczenie, że gdyby go zastąpić wyrazem „lub”, to wtedy traci na przejrzystości to, co ustawodawca chciałby powiedzieć, proponuję odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-28.9" who="#WacławMakowski">Inne poprawki redakcyjne Senatu proponuję przyjąć. Dopiero w art. 6 mamy zagadnienie o merytorycznem znaczeniu. Mianowicie do pierwszej części art. 6 mamy poprawkę, która jest przerobieniem tekstu sejmowego. Senat zaproponował dodać następujący punkt b), co jest już poprawką o charakterze merytorycznym: „b) W przypadkach gdy przejęta na rzecz Państwa nieruchomość obciążona jest pożyczką instytucji kredytu długoterminowego, emitującej listy zastawne, posiadające bezpieczeństwo pupilarne, pożyczka ta winna być spłacona wraz z wszelkiemi zaległościami zgodnie z przepisami statutu tej instytucji. W tym celu część wynagrodzenia, odpowiadająca sumie zaległości z pożyczki, winna być wypłacona w gotówce przedewszystkiem z odsetek, przypadających od całego wynagrodzenia, a płatnych w gotówce (cz. 3). Część zaś wynagrodzenia, odpowiadająca wysokości nieumorzonej pozostałości długu kapitałowego, podlega wypłacie w obligacjach państwowej renty ziemskiej według wartości nominalnej z kuponami bieżącemi od dnia złożenia wynagrodzenia do depozytu sądowego. Na żądanie instytucji kredytu długoterminowego Minister Skarbu zamieni według wartości nominalnej obligacje państwowej renty ziemskiej na listy zastawne tej instytucji z odpowiedniemi kuponami”. Wysoka Izbo! Tutaj chodziło o to, że instytucje kredytu długoterminowego tam, gdzie chodzi o zaległości, w swoich statutach mają przewidziane wpłaty w gotówce i nie mogą przyjmować wpłaty listami zastawnemi. Pierwotny tekst, uchwalony przez Sejm, przewidywał regulację tych zaległości również w obligacjach renty ziemskiej. Propozycja Senatu zmierza do tego, żeby nie łamać statutów instytucyj kredytu długoterminowego, zwłaszcza w dziedzinie papierów o charakterze pupilarnym. Tutaj wyraźnie chodzi o Wileński Bank Ziemski, tembardziej, że te należności, które mniejwięcej wynoszą 240.000 zł, trzeba będzie zamiast walorami renty ziemskiej zapłacić gotówką. Uważamy, że gdyby w myśl tej poprawki za taką cenę można było utrzymać i nie łamać statutów instytucyj kredytu długoterminowego, to tę poprawkę Senatu należy poprzeć — i dlatego proponujemy i tę poprawkę Senatu przyjąć.</u>
          <u xml:id="u-28.10" who="#WacławMakowski">Nie mogę powstrzymać się, ażeby nie wypowiedzieć kilku uwag o zagadnieniu osadniczem. Jesteśmy świadkami, że dzisiaj różni osadnicy, i ci, którzy ziemię nabyli z parcelacji, i dalej osadnicy wojskowi, którzy dostali ziemię na podstawie ustawy osadniczej, znaleźli się w niesłychanie ciężkim położeniu. To samo odnosi się do osadników na ziemiach zachodnich. Posiadają oni zadłużenia nie dlatego, że źle gospodarowali — oczywiście mogą być i wypadki złego gospodarowania — ale zasadniczo w masie nie złe gospodarowanie spowodowało te trudności. Wówczas, kiedy można było spieniężać w sposób najbardziej rentowny produkcję rolną, wtedy cały przychód z gospodarstwa, jaki osadnik miał, musiał pójść na inwestycje: budynki, zakup inwentarza, sprzętu, narzędzi, zakup lepszych nasion, nawozów sztucznych i t. d.</u>
          <u xml:id="u-28.11" who="#WacławMakowski">Kiedy nastały czasy złe, osadnik został postawiony wobec konieczności spłaty wszelkich zaciągniętych zobowiązań. I to było tym czynnikiem, że okres dobry dla rolnictwa został stracony dla osadników, a kiedy chodziło o zagadnienie spłaty, ceny ziemi i z tytułu rozmaitych pożyczek, to trzeba się było zetknąć z tem zagadnieniem w okresie najgorszym dla tej spłaty. W ten sposób zagadnienie osadników zostało niesłychanie poderwane. Nawet rolnicy, którzy przeprowadzili komasację, którzy mają należności z tytułu tylko dość wygodnych pożyczek komasacyjnych i z tytułu pożyczek za techniczne przeprowadzenie reformy rolnej, i ci nawet znajdują się dziś w trudnem położeniu, bo gospodarstwa są dziś nieopłacalne. Dlatego nie można z tego tytułu, że dzisiaj osadnik jest w ciężkiem położeniu, czynić mu zarzutu, że to jest jego wina. On na gospodarstwie wytrzymuje i napewno wytrzyma.</u>
          <u xml:id="u-28.12" who="#WacławMakowski">Nasze warunki gospodarcze muszą być zmienione i dostosowane tak, żeby ten dłużnik, który siedzi na ziemi od kilkunastu lat i krwawą pracę w tę ziemię włożył, i dalej na ziemi się mocno ostał. Uważamy, że lepiej jest nie dopuścić do licytacji i do przychodzenia do ziemi nowego elementu drogą licytacji, ale żeby raczej na tej ziemi pozostał ten, kto się już tam zasiedział od przeszło 10 lat.</u>
          <u xml:id="u-28.13" who="#WacławMakowski">Uważamy wreszcie, że Państwo, utrwalając ten czynnik na ziemi, da wyraz głębokiemu przekonaniu, że to dzieło, które zostało przez Państwo dokonane, dzieło przeprowadzenia reformy rolnej, dzieło przejścia ziemi z rąk większej własności w sposób celowy do rąk mniejszej własności, jest tym czynnikiem, za którym stało i stoi Państwo, i ten czynnik poprze w sposób należyty niezależnie od okoliczności, które będą następowały. Jeśli trzeba będzie przyznać dalsze ulgi, to Państwo będzie musiało je przyznać, a jeżeli trzeba będzie te ulgi zmniejszyć, to i wśród osadnictwa znajdzie się głębokie zrozumienie tej konieczności.</u>
          <u xml:id="u-28.14" who="#WacławMakowski">W tem przekonaniu, że to, cośmy w tej sesji zrobili, jest dużym krokiem naprzód w dziedzinie uregulowania stosunków rolnych, w dziedzinie kredytu rolnego i zmniejszenia procentów i należności rolniczych, proszę Wysoką Izbę przy końcu tej sesji o przyjęcie tej ustawy z poprawkami Senatu, które zostały przyjęte przez, Komisję Reform Rolnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#WacławMakowski">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#WacławMakowski">Do art. 1 jest poprawka, którą komisja proponuje przyjąć. Kto jest przeciw przyjęciu tej poprawki, zechce wstać. Nie wstaje nikt, poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#WacławMakowski">Kto jest przeciw przyjęciu pierwszej i drugiej poprawki do art. 2, zechce wstać. Nie wstaje nikt, obydwie poprawki zostały przyjęte. Kto jest za odrzuceniem trzeciej poprawki do art. 2, zechce wstać. Stoi większość, poprawka została odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#WacławMakowski">Kto jest przeciw przyjęciu pierwszej poprawki do art. 3, zechce wstać. Nie wstaje nikt, poprawka została przyjęta. Kto jest za odrzuceniem drugiej poprawki do art. 3, zechce wstać. Stoi większość 11/20, poprawka została odrzucona. Kto jest przeciwko przyjęciu trzeciej poprawki do art. 3, zechce wstać. Nie wstaje nikt, poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#WacławMakowski">Kto jest przeciw przyjęciu pierwszej i drugiej poprawki do art. 5, zechce wstać. Nie wstaje nikt, obydwie poprawki zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-29.5" who="#WacławMakowski">Kto jest przeciw przyjęciu poprawki do art. 6, zechce wstać. Nie wstaje nikt, poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-29.6" who="#WacławMakowski">Przechodzimy do 14 punktu porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Reform Rolnych o zmianach, zaproponowanych przez Senat do przyjętego przez Sejm w dniu 13 marca 1933 r. projektu ustawy w sprawie zmiany rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 1 lutego 1927 r. o zniesieniu służebności w województwie kieleckiem, lubelskiem, łuckiem, warszawskiem i w zachodniej części województwa białostockiego (druk nr 685 i odbitki nr 229 i 263) Głos ma sprawozdawca p. Tomaszkiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#IgnacyTomaszkiewicz">Wysoki Sejmie! Do przyjętego przez Sejm 13 marca r. b. projektu ustawy w sprawie zmiany rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dn. 1 lutego 1927 r. o zniesieniu służebności w województwie kieleckiem, lubelskiem, łuckiem, warszawskiem i w zachodniej części woj. białostockiego (druk nr 685 i odbitki nr 229 i 263) Senat zaproponował poprawkę w cz. 3 art. 2 projektu ustawy, żeby po wyrazach: „przewidzianych w” skreślić wyrazy: „cz. 2”. Poprawka Senatu powołuje się na cały art. 37 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dn. 1 lutego 1927 r. Przez skreślenie wyrazów „cz. 2” żadnych merytorycznych zmian się nie wprowadza, gdyż cz. 2 art. 37 wspomnianego rozporządzenia nie mówi o określonym terminie, od jakiego czasu liczy się okres dwuletni, lecz powołuje się na pierwszą część art. 37 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z do. 1 lutego 1927 r.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#IgnacyTomaszkiewicz">Z tych powodów Komisja Reform Rolnych przyjęła poprawkę Senatu. Jako referent proszę Wysoki Sejm o przyjęcie poprawki, zaproponowanej przez Senat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#WacławMakowski">Nikt do głosu się nie zapisał, przystępujemy do głodowania.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#WacławMakowski">Do art. 2 jest poprawka Senatu, komisja proponuje ją przyjąć. Kto jest przeciw przyjęciu tej poprawki, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#WacławMakowski">Przechodzimy do punktu 15 porządku dziennego. Sprawozdanie Komisji Reform Rolnych o zmianach, zaproponowanych przez Senat do przyjętego przez Sejm w dniu 15 marca 1933 r. projektu ustawy o konwersji niektórych pożyczek w listach zastawnych Państwowego Banku Rolnego i niektórych zobowiązań wobec Skarbu Państwa na pożyczki z części kredytowej Funduszu Obrotowego Reformy Rolnej (druk nr 678 i odbitki nr 226 i 263). Jako sprawozdawca głos ma p. Hyla.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#WincentyHyla">Wysoka Izbo! Do przyjętego przez Sejm w dniu 15 marca 1933 r. projektu ustawy o konwersji niektórych pożyczek w listach zastawnych Państwowego Banku Rolnego i niektórych zobowiązań wobec Skarbu Państwa na pożyczki z części kredytowej Funduszu Obrotowego Reformy Rolnej (druk nr 678 i odbitki nr 226 i 263) Senat zaproponował poprawkę do art. 7. Muszę zaznaczyć, iż w poprawce tej jest omyłka drukarska, którą prostuję. Powinno być: „Zdaniu pierwszemu ust. 4 nadać brzmienie następujące”, zamiast: „Ustępowi pierwszemu i t. d.”. Drugie zaś zdanie tego ustępu pozostaje bez zmiany.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#WincentyHyla">Poprawkę tę Komisja Reform Rolnych uchwaliła przyjąć. Proszę Wysoką Izbę o przyjęcie uchwały w myśl wniosku Komisji Reform Rolnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#WacławMakowski">Nikt do głosu się zapisał. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#WacławMakowski">Jest tytko poprawka do art. 7, którą komisja proponuje przyjąć. Kto jest przeciw przyjęciu tej poprawki, zechce wstać. Nikt nie wstaje, poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#WacławMakowski">Przechodzimy do punktu 16 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Oświatowej o zmianach, zaproponowanych przez Senat do przyjętego przez Sejm w dn. 8 marca 1933 r. projektu ustawy o opiece nad muzeami publicznemi (druk nr 683 i odbitki nr 221 i 263).</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#WacławMakowski">Jako sprawozdawca ma, głosi p. Pimonów.</u>
          <u xml:id="u-33.4" who="#komentarz">(Przewodnictwo obejmuje Marszałek.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#BorysPimonow">Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Oświatowej wnoszę o przyjęcie zmiany, zaproponowanej przez Senat do przyjętego przez Sejm w dn. 8 marca 1933 r. projektu ustawy o opiece nad muzeami publicznemi (druk nr 683 i odbitki nr 221 i 263).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#KazimierzŚwitalski">Nikt do głosu się nie zapisał, przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#KazimierzŚwitalski">Kto jest przeciw poprawce Senatu, proszę wstać. Nikt nie wstał, poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#KazimierzŚwitalski">Przechodzimy do 17 punktu porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracyjnej o zmianach, zaproponowanych przez Senat do przyjętego przez Sejm w d. 8 marca 1933 r projektu ustawy o grobach i cmentarzach wojennych (druk nr 667 i odbitki nr 202 i 264).</u>
          <u xml:id="u-35.3" who="#KazimierzŚwitalski">Jako sprawozdawca głos ma p. Wolska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#LudwikaWolska">Wysoka Izbo! Senat zaproponował do ustawy o grobach i cmentarzach wojennych poprawkę, polegającą na tem, ażeby zaliczyć do kategorii grobów wojennych groby uchodźców z r. 1915, motywując to tem, że w Traktacie Ryskim ta kategoria grobów została zaliczona do grobów wojennych, podlegających wzajemnym zobowiązaniom opieki i że wielka ilość tej kategorii grobów polskich znajduje się po tamtej stronie granicy sowieckiej.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#LudwikaWolska">Komisja Administracyjna uchwaliła postawić wniosek, ażeby Wysoka Izba przyjęła poprawkę do art 1 ust. 1.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#KazimierzŚwitalski">Do głosu nikt się nie zapisał. Przystępujemy do głosowania. Kto jest przeciw przyjęciu poprawki, zaproponowanej przez Senat, zechce wstać. Mniejszość, poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#KazimierzŚwitalski">Porządek dzienny został wyczerpany. Mam zamiar zamknąć posiedzenie. Proszę p. Sekretarza o odczytanie interpelacyj.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#komentarz">(czyta)</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#Sekretarz">Interpelacja Związku Parlamentarnego Polskich Socjalistów do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie krwawej rozprawy policyjnej w Pabianicach.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#Sekretarz">Interpelacja Klubu Narodowego do pp. Ministrów Spraw Wewnętrznych i Spraw Wojskowych w sprawie szerzącej się przestępczości wśród członków „Związku Strzeleckiego w Wielkopolsce”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#KazimierzŚwitalski">Interpelacje te prześlę p. Prezesowi Rady Ministrów. Interpelację Klubu Narodowego do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie konfiskaty „Ziemi Rzeszowskiej i Jarosławskiej” zatrzymuję, aż do porozumienia z interpelantami.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#KazimierzŚwitalski">Proponuję Panom odbyć następne posiedzenie jutro o godz. 11 rano z następującym porządkiem dziennym:</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#KazimierzŚwitalski">Sprawozdanie Komisji Skarbowej o zmianach zaproponowanych przez Senat do przyjętego przez Sejm w dniu 21 marca 1933 r. projektu ustawy o ulgach w zakresie oprocentowania i terminów spłaty wierzytelności hipotecznych (druk nr 725 i odbitki nr 251 i 278).</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#KazimierzŚwitalski">Sprawozdanie Komisji Skarbowej o zmianach, zaproponowanych przez Senat do przyjętego przez Sejm w dniu 8 marca 1933 r. projektu ustawy o sprzedaży, zamianie, odstąpieniu i obciążeniu niektórych nieruchomości państwowych (druk nr 662 i. odbitki nr 206 i 278).</u>
          <u xml:id="u-39.4" who="#KazimierzŚwitalski">Sprawozdanie Komisji Skarbowej o zmianach, zaproponowanych przez Senat do przyjętego przez Sejm w dniu 21 marca 1933 r. projektu ustawy w sprawie wysokości odsetek od wkładów i innych lokat pieniężnych w komunalnych kasach oszczędności i spółdzielniach (druk nr 724 i odbitki nr 251 i 278).</u>
          <u xml:id="u-39.5" who="#KazimierzŚwitalski">Sprawozdanie Komisji Rolnej o zmianach, zaproponowanych przez Senat do przyjętego przez Sejm w dniu 16 marca 1933 r. projektu ustawy w sprawie zmian w ustawie z dnia 12 marca 1932 r. o ułatwieniu spłaty uciążliwych zobowiązań, obciążających gospodarstwa rolne i w rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 23 sierpnia 1932 r. o segregacji wierzytelności na nieruchomościach ziemskich, parcelowanych w celu spłaty uciążliwych zobowiązań (druk nr 732 i odbitki nr 248 i 277).</u>
          <u xml:id="u-39.6" who="#KazimierzŚwitalski">Sprawozdanie Komisji Robót Publicznych o zmianach, zaproponowanych przez Senat do przyjętego przez Sejm w dniu 15 marca 1933 r. projektu ustawy o Państwowym Funduszu Drogowym (druk nr 705 i odbitki nr 245 i 265).</u>
          <u xml:id="u-39.7" who="#KazimierzŚwitalski">Sprawozdanie Komisji Administracyjnej o zmianach, zaproponowanych przez Senat do przyjętego przez Sejm w dniu 21 marca 1933 r. projektu ustawy o rzeźniach z prawem wyłączności (druk nr 703 i odbitki nr 254 i 279).</u>
          <u xml:id="u-39.8" who="#KazimierzŚwitalski">Sprawozdanie Komisji Budżetowej o zamknięciu rachunków państwowych na okres od 1 kwietnia 1929 r. do 31 marca 1930 r. (odbitka nr 277).</u>
          <u xml:id="u-39.9" who="#KazimierzŚwitalski">Sprawozdanie Komisji Budżetowej o zamknięciu rachunków państwowych na okres od 1 kwietnia 1930 r. do 31 marca 1931 r. (odbitka nr 277).</u>
          <u xml:id="u-39.10" who="#KazimierzŚwitalski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał porządek dzienny za przyjęty. Nie słyszę sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-39.11" who="#komentarz">(P. Pawłowski: Proszę o postawienie na porządku dziennym naszego wniosku nagłego.)</u>
          <u xml:id="u-39.12" who="#KazimierzŚwitalski">Dobrze.</u>
          <u xml:id="u-39.13" who="#KazimierzŚwitalski">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-39.14" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 18 min. 20.)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>