PPC / ppc

text_structure.xml 664 KB
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173 1174 1175 1176 1177 1178 1179 1180 1181 1182 1183 1184 1185 1186 1187 1188 1189 1190 1191 1192 1193 1194 1195 1196 1197 1198 1199 1200 1201 1202 1203 1204 1205 1206 1207 1208 1209 1210 1211 1212 1213 1214 1215 1216 1217 1218 1219 1220 1221 1222 1223 1224 1225 1226 1227 1228 1229 1230 1231 1232 1233 1234 1235 1236 1237 1238 1239 1240 1241 1242 1243 1244 1245 1246 1247 1248 1249 1250 1251 1252 1253 1254 1255 1256 1257 1258 1259 1260 1261 1262 1263 1264 1265 1266 1267 1268 1269 1270 1271 1272 1273 1274 1275 1276 1277 1278 1279 1280 1281 1282 1283 1284 1285 1286 1287 1288 1289 1290 1291 1292 1293 1294 1295 1296 1297 1298 1299 1300 1301 1302 1303 1304 1305 1306 1307 1308 1309 1310 1311 1312 1313 1314 1315 1316 1317 1318 1319 1320 1321 1322 1323 1324 1325 1326 1327 1328 1329 1330 1331 1332 1333 1334 1335 1336 1337 1338 1339 1340 1341 1342 1343 1344 1345 1346 1347 1348 1349 1350 1351 1352 1353 1354 1355 1356 1357 1358 1359 1360 1361 1362 1363 1364 1365 1366 1367 1368 1369 1370 1371 1372 1373 1374 1375 1376 1377 1378 1379 1380 1381 1382 1383 1384 1385 1386 1387 1388 1389 1390 1391 1392 1393 1394 1395 1396 1397 1398 1399 1400 1401 1402 1403 1404 1405 1406 1407 1408 1409 1410 1411 1412 1413 1414 1415 1416 1417 1418 1419 1420 1421 1422 1423 1424 1425 1426 1427 1428 1429 1430 1431 1432 1433 1434 1435 1436 1437 1438 1439 1440 1441 1442 1443 1444 1445 1446 1447 1448 1449 1450 1451 1452 1453 1454 1455 1456 1457 1458 1459 1460 1461 1462 1463 1464 1465 1466 1467 1468 1469 1470 1471 1472 1473 1474 1475 1476 1477 1478 1479 1480 1481 1482 1483 1484 1485 1486 1487 1488 1489 1490 1491 1492 1493 1494 1495 1496 1497 1498 1499 1500 1501 1502 1503 1504 1505 1506 1507 1508 1509 1510 1511 1512 1513 1514 1515 1516 1517 1518 1519 1520 1521 1522 1523 1524 1525 1526 1527 1528 1529 1530 1531 1532 1533 1534 1535 1536 1537 1538 1539 1540 1541 1542 1543 1544 1545 1546 1547 1548 1549 1550 1551 1552 1553 1554 1555 1556 1557 1558 1559 1560 1561 1562 1563 1564 1565 1566 1567 1568 1569 1570 1571 1572 1573 1574 1575 1576 1577 1578 1579 1580 1581 1582 1583 1584 1585 1586 1587 1588 1589 1590 1591 1592 1593 1594 1595 1596 1597 1598 1599 1600 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1608 1609 1610 1611 1612 1613 1614 1615 1616 1617 1618 1619 1620 1621 1622 1623 1624 1625 1626 1627 1628 1629 1630 1631 1632 1633 1634 1635 1636 1637 1638 1639 1640 1641 1642 1643 1644 1645 1646 1647 1648 1649 1650 1651 1652 1653 1654 1655 1656 1657 1658 1659 1660 1661 1662 1663 1664 1665 1666 1667 1668 1669 1670 1671 1672 1673 1674 1675 1676 1677 1678 1679 1680 1681 1682 1683 1684 1685 1686 1687 1688 1689 1690 1691 1692 1693 1694 1695 1696 1697 1698 1699 1700 1701 1702 1703 1704 1705 1706 1707 1708 1709 1710 1711 1712 1713 1714 1715 1716 1717 1718 1719 1720 1721 1722 1723 1724 1725 1726 1727 1728 1729 1730 1731 1732 1733 1734 1735 1736 1737 1738 1739 1740 1741 1742 1743 1744 1745 1746 1747 1748 1749 1750 1751 1752 1753 1754 1755 1756 1757 1758 1759 1760 1761 1762 1763 1764 1765 1766 1767 1768 1769 1770 1771 1772 1773 1774 1775 1776 1777 1778 1779 1780 1781 1782 1783 1784 1785 1786 1787 1788 1789 1790 1791 1792 1793 1794 1795 1796 1797 1798 1799 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 1917 1918 1919 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056 2057 2058 2059 2060 2061 2062 2063 2064 2065 2066 2067 2068 2069 2070 2071 2072 2073 2074 2075 2076 2077 2078 2079 2080 2081 2082 2083 2084 2085 2086 2087 2088 2089 2090 2091 2092 2093 2094 2095 2096 2097 2098 2099 2100 2101 2102 2103 2104 2105 2106 2107 2108 2109 2110 2111 2112 2113 2114 2115 2116 2117 2118 2119 2120 2121 2122 2123 2124 2125 2126 2127 2128 2129 2130 2131 2132 2133 2134 2135 2136 2137 2138 2139 2140 2141 2142 2143 2144 2145 2146 2147 2148 2149 2150 2151 2152 2153 2154 2155 2156 2157 2158 2159 2160 2161 2162 2163 2164 2165 2166 2167 2168 2169 2170 2171 2172 2173 2174 2175 2176 2177 2178 2179 2180 2181 2182 2183 2184 2185 2186 2187 2188 2189 2190 2191 2192 2193 2194 2195 2196 2197 2198 2199 2200 2201 2202 2203 2204 2205 2206 2207 2208 2209 2210 2211 2212 2213 2214 2215 2216 2217 2218 2219 2220 2221 2222 2223 2224 2225 2226 2227 2228 2229 2230 2231 2232 2233 2234 2235 2236 2237 2238 2239 2240 2241 2242 2243 2244 2245 2246 2247 2248 2249 2250 2251 2252 2253 2254 2255 2256 2257 2258 2259 2260 2261 2262 2263 2264 2265 2266 2267 2268 2269 2270 2271 2272 2273 2274 2275 2276 2277 2278 2279 2280 2281 2282 2283 2284 2285 2286 2287 2288 2289 2290 2291 2292 2293 2294 2295 2296 2297 2298 2299 2300 2301 2302 2303 2304 2305 2306 2307 2308 2309 2310 2311 2312 2313 2314 2315 2316 2317 2318 2319 2320 2321 2322 2323 2324 2325 2326 2327 2328 2329 2330 2331 2332 2333 2334 2335 2336 2337 2338 2339 2340 2341 2342 2343 2344 2345 2346 2347 2348 2349 2350 2351 2352 2353 2354 2355 2356 2357 2358 2359 2360 2361 2362 2363 2364 2365 2366 2367 2368 2369 2370 2371 2372 2373 2374 2375 2376 2377 2378 2379 2380 2381 2382 2383 2384 2385 2386 2387 2388 2389 2390 2391 2392 2393 2394 2395 2396 2397 2398 2399 2400 2401 2402 2403 2404 2405 2406 2407 2408 2409 2410 2411 2412 2413 2414 2415 2416 2417 2418 2419 2420 2421 2422 2423 2424 2425 2426 2427 2428 2429 2430 2431 2432 2433 2434 2435 2436 2437 2438 2439 2440 2441 2442 2443 2444 2445 2446 2447 2448 2449 2450 2451 2452 2453 2454 2455 2456 2457 2458 2459 2460 2461 2462 2463 2464 2465 2466 2467 2468 2469 2470 2471 2472 2473 2474 2475 2476 2477 2478 2479 2480 2481 2482 2483 2484 2485 2486 2487 2488 2489 2490 2491 2492 2493 2494 2495 2496 2497 2498 2499 2500 2501 2502 2503 2504 2505 2506 2507 2508 2509 2510 2511 2512 2513 2514 2515 2516 2517 2518 2519 2520 2521 2522 2523 2524 2525 2526 2527 2528 2529 2530 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 2565 2566 2567 2568 2569 2570 2571 2572 2573 2574 2575 2576 2577 2578 2579 2580 2581 2582 2583 2584 2585 2586 2587 2588 2589 2590 2591 2592 2593 2594 2595 2596 2597 2598 2599 2600 2601 2602 2603 2604 2605 2606 2607 2608 2609 2610 2611 2612 2613 2614 2615 2616 2617 2618 2619 2620 2621 2622 2623 2624 2625 2626 2627 2628 2629 2630 2631 2632 2633 2634 2635 2636 2637 2638 2639 2640 2641 2642 2643 2644 2645 2646 2647 2648 2649 2650 2651 2652 2653 2654 2655 2656 2657 2658 2659 2660 2661 2662 2663 2664 2665 2666 2667 2668 2669 2670 2671 2672 2673 2674 2675 2676 2677 2678 2679 2680 2681 2682 2683 2684 2685 2686 2687 2688 2689 2690 2691 2692 2693 2694 2695 2696 2697 2698 2699 2700 2701 2702 2703 2704 2705 2706 2707 2708 2709 2710 2711 2712 2713 2714 2715 2716 2717 2718 2719 2720 2721 2722 2723 2724 2725 2726 2727 2728 2729 2730 2731 2732 2733 2734 2735 2736 2737 2738 2739 2740 2741 2742 2743 2744 2745 2746 2747 2748 2749 2750 2751 2752 2753 2754 2755 2756 2757 2758 2759 2760 2761 2762 2763 2764 2765 2766 2767 2768 2769 2770 2771 2772 2773 2774 2775 2776 2777 2778 2779 2780 2781 2782 2783 2784 2785 2786 2787 2788 2789 2790 2791 2792 2793 2794 2795 2796 2797 2798 2799 2800 2801 2802 2803 2804 2805 2806 2807 2808 2809 2810 2811 2812 2813 2814 2815 2816 2817 2818 2819 2820 2821 2822 2823 2824 2825 2826 2827 2828 2829 2830 2831 2832 2833 2834 2835 2836 2837 2838 2839 2840 2841 2842 2843 2844 2845 2846 2847 2848 2849 2850 2851 2852 2853 2854 2855 2856 2857 2858 2859 2860 2861 2862 2863 2864 2865 2866 2867 2868 2869 2870 2871 2872 2873 2874 2875 2876 2877 2878 2879 2880 2881 2882 2883 2884 2885 2886 2887 2888 2889 2890 2891 2892 2893 2894 2895 2896 2897 2898 2899 2900 2901 2902 2903 2904 2905 2906 2907 2908 2909 2910 2911 2912 2913 2914 2915 2916 2917 2918 2919 2920 2921 2922 2923 2924 2925 2926 2927 2928 2929 2930 2931 2932 2933 2934 2935 2936 2937 2938 2939 2940 2941 2942 2943 2944 2945 2946 2947 2948 2949 2950 2951 2952 2953 2954 2955 2956 2957 2958 2959 2960 2961 2962 2963 2964 2965 2966 2967 2968 2969 2970 2971 2972 2973 2974 2975 2976 2977 2978 2979 2980 2981 2982 2983 2984 2985 2986 2987 2988 2989 2990 2991 2992 2993 2994 2995 2996 2997 2998 2999 3000 3001 3002 3003 3004 3005 3006 3007 3008 3009 3010 3011 3012 3013 3014 3015 3016 3017 3018 3019 3020 3021 3022 3023 3024 3025 3026 3027 3028 3029 3030 3031 3032 3033 3034 3035 3036 3037 3038 3039 3040 3041 3042 3043 3044 3045 3046 3047 3048 3049 3050 3051 3052 3053 3054 3055 3056 3057 3058 3059 3060 3061 3062 3063 3064 3065 3066 3067 3068 3069 3070 3071 3072 3073 3074 3075 3076 3077 3078 3079 3080 3081 3082 3083 3084 3085 3086 3087 3088 3089 3090 3091 3092 3093 3094 3095 3096 3097 3098 3099 3100 3101 3102 3103 3104 3105 3106 3107 3108 3109 3110 3111 3112 3113 3114 3115 3116 3117 3118 3119 3120 3121 3122 3123 3124 3125 3126 3127 3128 3129 3130 3131 3132 3133 3134 3135 3136 3137 3138 3139 3140 3141 3142 3143 3144 3145 3146 3147 3148 3149 3150 3151 3152 3153 3154 3155 3156 3157 3158 3159 3160 3161 3162 3163 3164 3165 3166 3167 3168 3169 3170 3171 3172 3173 3174 3175 3176 3177 3178 3179 3180 3181 3182 3183 3184 3185 3186 3187 3188 3189 3190 3191 3192 3193 3194 3195 3196 3197 3198 3199 3200 3201 3202 3203 3204 3205 3206 3207 3208 3209 3210 3211 3212 3213 3214 3215 3216 3217 3218 3219 3220 3221 3222 3223 3224 3225 3226 3227 3228 3229 3230 3231 3232 3233 3234 3235 3236 3237 3238 3239 3240 3241 3242 3243 3244 3245 3246 3247 3248 3249 3250 3251 3252 3253 3254 3255 3256 3257 3258 3259 3260 3261 3262 3263 3264 3265 3266 3267 3268 3269 3270 3271 3272 3273 3274 3275 3276 3277 3278 3279 3280 3281 3282 3283 3284 3285 3286 3287 3288 3289 3290 3291 3292 3293 3294 3295 3296 3297 3298 3299 3300 3301 3302 3303 3304 3305 3306 3307 3308 3309 3310 3311 3312 3313 3314 3315 3316 3317 3318 3319 3320 3321 3322 3323 3324 3325 3326 3327 3328 3329 3330 3331 3332 3333 3334 3335 3336 3337 3338 3339 3340 3341 3342 3343 3344 3345 3346 3347 3348 3349 3350 3351 3352 3353 3354 3355 3356 3357 3358 3359 3360 3361 3362 3363 
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min 10)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą wicemarszałkowie Sejmu: Jacek Kurczewski, Andrzej Kern, Józef Zych, Dariusz Wójcik i Henryk Bąk)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#JacekKurczewski">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#JacekKurczewski">Na sekretarzy powołuję posłów Dariusza Kołodziejczyka i Tadeusza Górczyka.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#JacekKurczewski">Protokół i listę mówców prowadzić będzie pan poseł Tadeusz Górczyk.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#JacekKurczewski">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#JacekKurczewski">Powracamy do rozpatrzenia punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej, Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o uporządkowaniu stosunków kredytowych.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#JacekKurczewski">Przypominam, że w dniu wczorajszym Sejm wysłuchał sprawozdania przedstawionego przez pana posła Mariusza Wesołowskiego i przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#JacekKurczewski">W trakcie dyskusji zgłoszone zostały pytania do Prezydium Sejmu; niektórzy z uczestników dyskusji podnosili zastrzeżenia co do poprawek Senatu, a mianowicie, że wykraczają poza zakres nowelizacji sejmowej.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#JacekKurczewski">Prezydium Sejmu zajmowało się tą sprawą. Prezydium Sejmu generalnie nie czuje się powołane do tego, żeby rozstrzygać kwestię, czy poprawki Senatu wychodzą poza dozwolony, przewidziany zakres, czy nie. Prezydium uważa, że jeśli chodzi o poprawki Senatu, komisje, które pracują nad tymi poprawkami, powinny rozważyć trzy kwestie. Pierwszą kwestią jest pytanie, czy poprawki spełniają warunki, którym powinna odpowiadać poprawka Senatu. Następnie komisje powinny znaleźć odpowiedź na pytanie, czy należy przyjąć czy odrzucić poprawki Senatu. W związku z tym powinny przedstawiać Wysokiej Izbie nie tylko opinię, czy przyjąć czy odrzucić poprawkę Senatu, lecz ewentualnie też wypowiedzieć się, że poprawki Senatu nie powinno poddawać się pod głosowanie. Komisje, jak wiemy, w sprawozdaniu przedstawiły wniosek, żeby poprawkę przyjąć, natomiast w czasie dyskusji zgłoszono zastrzeżenia co do tej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#JacekKurczewski">W związku z tym Prezydium Sejmu proponuje przekazanie sprawy do komisji w celu dodatkowego rozpatrzenia i przygotowania uzupełniającego sprawozdania w tym właśnie przedmiocie, z zaleceniem, by komisje odpowiedziały na pytanie dotyczące zakresu merytorycznego poprawek Senatu.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#JacekKurczewski">Przepraszam, chwileczkę, panie pośle, pani poseł Teresa Liszcz zgłosiła się pierwsza.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: Panie marszałku, ja byłem pierwszy.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#TeresaLiszcz">Panie marszałku, chciałam zapytać, czy sprawa ta ma być skierowana tylko do Komisji Ustawodawczej czy do wszystkich komisji? Jeżeli bowiem do wszystkich komisji, to werdykt jest łatwy do przewidzenia. Ten problem był podnoszony na forum czterech komisji i upadł. Dlatego też przekazywanie go z powrotem do czterech komisji w celu zasięgnięcia ich opinii w tej kwestii prawnej jest niecelowe. Na forum czterech komisji - powtarzam - kwestia była podnoszona i ten pogląd został odrzucony. Natomiast gdyby ta sprawa miała być skierowana do Komisji Ustawodawczej, to oczywiście miałoby to głęboki sens.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#JacekKurczewski">Prezydium Sejmu nie widzi innej możliwości niż przekazanie sprawy ponownie do czterech komisji. Prezydium Sejmu przypomina, że w czasie dyskusji okazało się, iż na posiedzeniu komisji podnoszone były te zastrzeżenia, tylko nie znalazły one wyrazu w sprawozdaniu komisji. Prezydium Sejmu proponuje, by komisje ponownie rozpatrzyły tę sprawę i przedstawiły uzupełniające sprawozdanie właśnie w tym względzie, który uprzednio został przez komisje pominięty. Prezydium uważa podobne postępowanie za właściwe i zaleca je na przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Wesołowski: Czy można?)</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo, pan poseł Mariusz Wesołowski, sprawozdawca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#MariuszWesołowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Proponuję nie przekazywać ponownie tej sprawy czterem komisjom z tego powodu, że ten problem był nie tylko podnoszony na posiedzeniu komisji, ale i poddany pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Mówiono o tym.)</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#MariuszWesołowski">W głosowaniu cztery komisje wyraziły swoje zdanie, iż poprawki Senatu są zgodne z prawem i zasadne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#JacekKurczewski">Przepraszam zgłaszających się do głosu, ale wymiana zdań właściwie została zakończona, dlatego że zgłosiłem propozycję ze strony Prezydium Sejmu. Ponieważ są sprzeciwy, poddam ją pod głosowanie Wysokiej Izby i Wysoka Izba rozstrzygnie, czy sprawę tę należy skierować ponownie do komisji w celu sporządzenia dodatkowego sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy...</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Wniosek, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#JacekKurczewski">Wniosek formalny?</u>
          <u xml:id="u-6.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-6.5" who="#JacekKurczewski">Przepraszam, pytań już nie można zadawać.</u>
          <u xml:id="u-6.6" who="#komentarz">(Poseł Marek Mazurkiewicz: Panie marszałku, wniosek formalny związany z wnioskiem Prezydium Sejmu.)</u>
          <u xml:id="u-6.7" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#MarekMazurkiewicz">Wniosek Prezydium Sejmu dotyczy skierowania sprawy do połączonych komisji, które rozpatrywały wiele problemów merytorycznych leżących w ich gestii, w ich zakresie działania, natomiast pytanie prawne, o ile ja, jako prawnik, dobrze rozumiem intencje Wysokiego Prezydium, dotyczy klasycznej konstytucyjnej kwestii prawnej i właśnie w tej kwestii powinna wypowiedzieć się Komisja Ustawodawcza. Stąd mój gorący apel do Prezydium Sejmu o ponowne rozważenie, czy celowe jest, by w sprawach konstytucyjnych wypowiadała się w sposób wiążący komisja handlu, ciesząca się zresztą moim ogromnym szacunkiem, i inne komisje.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#JacekKurczewski">Rozumiem. W tej sytuacji zarządzę krótką przerwę...</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#JacekKurczewski">‍...w celu zebrania Prezydium Sejmu i rozważenia zgłoszonych wniosków - krótką, to znaczy 7-minutową. Proszę członków Prezydium Sejmu o zebranie się w saloniku.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 9 min 19 do godz. 9 min 24)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#JacekKurczewski">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#JacekKurczewski">Prezydium Sejmu rozważyło sprawę i podtrzymuje swój wniosek. Wyjaśnię może, że zgodnie z regulaminem Sejmu jesteśmy już na określonym etapie prac legislacyjnych. Uchwałę Senatu Prezydium Sejmu kieruje do rozpatrzenia do komisji, które projekt rozpatrywały, o czym stanowi art. 50 regulaminu Sejmu. Poza tym, co jest może bardziej istotne w tym względzie, Komisja Ustawodawcza ma określone regulaminowo uprawnienia i nie może poza te uprawnienia wykraczać. Dlatego poddam teraz pod głosowanie wniosek Prezydium Sejmu - przepraszam, panie pośle - jeżeli natomiast wniosek nie będzie zaakceptowany przez Wysoką Izbę, to Wysoka Izba odpowie na pytanie, czy poprawki Senatu można poddać pod głosowanie, czy nie, tu przez Wysoką Izbę.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#JacekKurczewski">Pan poseł Janusz Szymański. Przepraszam, że nie udzieliłem panu posłowi wcześniej głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Wydaje mi się, że interpretacja regulaminu Sejmu opierająca się na art. 50 jest tutaj błędna, dlatego że mamy już sprawozdanie komisji, w którym komisje ustosunkowały się do poprawek zgłoszonych przez Senat. W tej fazie postępowania jest to problem odroczenia głosowania i ewentualnie zasięgnięcia opinii prawnej, jako że jest to problem konstytucyjno-prawny, a nie problem rozstrzygnięcia politycznego. Komisje politycznie rozstrzygnęły a nie merytorycznie kwestię.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#JanuszSzymański">Panie marszałku, mój wniosek zmierza do tego, żeby odroczyć głosowanie i poprosić o opinię prawną Komisję Ustawodawczą na podstawie art. 13 regulaminu Sejmu, który stanowi, że Prezydium Sejmu może zwracać się do komisji z dowolnym zleceniem, żeby przedstawiła konstytucyjno-prawny aspekt sprawy.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#JanuszSzymański">Myślę, że głosowanie nie ma tutaj sensu, dlatego że w art. 3 „małej konstytucji” - chodzi o przepisy, które pozostały w mocy - przewiduje się zasadę legalizmu, a więc działania zgodnie z obowiązującym prawem, i nie będziemy głosowali nad tym, czy obowiązuje wymieniony art. 3 czy nie obowiązuje, ponieważ w drodze głosowania tego nie można ustalić. Bardzo proszę o przyjęcie takiego trybu procedowania; zgłaszam wniosek o odroczenie głosowania do czasu przedstawienia opinii przez Komisję Ustawodawczą.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#JacekKurczewski">Kto z państwa...</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#komentarz">(Poseł Janusz Korwin-Mikke: Małe sprostowanie.)</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#JacekKurczewski">Sprostowanie? Przepraszam, panie pośle, jeszcze nikt pana posła nie cytował w tej debacie.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#JacekKurczewski">Czy ktoś z pań posłanek i panów posłów chce zabrać głos w związku z wypowiedzią pana posła Janusza Szymańskiego? Jeśli nie, to w takim razie przyjmuję...</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#JacekKurczewski">Przepraszam, proszę o spokój.</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#JacekKurczewski">Proszę, pan poseł Janusz Korwin-Mikke.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#JanuszKorwinMikke">Panie Marszałku! Chciałem tylko zwrócić uwagę, że wbrew temu, co powiedział Wielce Czcigodny Poseł Szymański, na poprzednim posiedzeniu głosowaliśmy nad tym, czy nad poprawkami można głosować łącznie, czy też nie można, czyli większością głosów rozstrzygaliśmy kwestię o charakterze prawnym. Z tej całej sprawy jeszcze raz wynika, że konieczne jest powołanie rady stanu, która uporządkowałaby kwestie legislacyjne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#JacekKurczewski">Panie pośle, wykroczył pan poza meritum sprawy.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#JacekKurczewski">Prezydium Sejmu rozważało te kwestie - również te, które podniósł pan poseł Janusz Szymański - i przyjęło taką interpretację regulaminu Sejmu, jaką przedstawiłem. W związku z tym poddam pod głosowanie wniosek Prezydium Sejmu. Przypomnę, że w dniu wczorajszym Wysoka Izba nie odrzuciła wniosku o odroczenie debaty nad tym punktem porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o ponowne skierowanie sprawozdania do Komisji: Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów; Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej; Polityki Społecznej oraz Ustawodawczej, celem przygotowania dodatkowego sprawozdania, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#JacekKurczewski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że w głosowaniu wzięło udział 353 posłów. Wniosek Prezydium Sejmu został przyjęty, ponieważ za jego przyjęciem głosowało 178 posłów, przeciw - 154, a 21 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#komentarz">(Poseł Teresa Liszcz: Jedno zdanie.)</u>
          <u xml:id="u-13.8" who="#JacekKurczewski">Pani poseł, przystępujemy do rozpatrzenia...</u>
          <u xml:id="u-13.9" who="#komentarz">(Poseł Teresa Liszcz: Jedno zdanie w sprawie formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-13.10" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#TeresaLiszcz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Już mówiłam o tym, że sprawa jest niezwykle pilna. Ponowne skierowanie do czterech komisji, jeżeli komisje nie zebrałyby się w czasie tego posiedzenia, oznaczałoby dalsze przedłużenie sprawy, co jest niezmiernie szkodliwe. Dlatego pragnę zwrócić się do Prezydium Sejmu z apelem o poparcie, by zaleciło prezydiom czterech komisji spotkanie się w czasie tego posiedzenia, aby głosowanie mogło się odbyć jeszcze podczas tego posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#JacekKurczewski">Prezydium Sejmu zajmie się tym; sądzę, że nasza konkluzja będzie podobna.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Handlu i Usług, Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o drogach publicznych (druki nr 328, 687 i 687-A).</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#JacekKurczewski">Jest to trzecie czytanie.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#JacekKurczewski">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Tadeusza Bilińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#TadeuszBiliński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W czasie drugiego czytania projektu ustawy o zmianie ustawy o drogach publicznych zostały zgłoszone wnioski dotyczące niektórych regulacji prawnych lub ich uzupełnienia. W tej sytuacji Sejm ponownie skierował projekt do Komisji: Handlu i Usług; Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej oraz Ustawodawczej, celem rozpatrzenia zgłoszonych uwag i przedstawienia stanowiska.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#TadeuszBiliński">Komisje odbyły wspólne posiedzenie w dniu 11 lutego. Stanowisko dotyczące zgłoszonych wniosków zostało przedstawione w dodatkowym sprawozdaniu (druk nr 687-A), które mam zaszczyt przedłożyć Wysokiemu Sejmowi w imieniu tych komisji. Czuję się zobowiązany przedstawić Wysokiej Izbie wnioski mniejszości, wnioski zgłoszone w czasie drugiego czytania, wraz z krótkim ich uzasadnieniem, oraz uzasadnienie stanowiska komisji w poszczególnych kwestiach.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#TadeuszBiliński">Wysoki Sejmie, komisje w sprawozdaniu (druk nr 687) przedstawiły dwa wnioski mniejszości. Wniosek pierwszy dotyczy zmiany drugiej do projektu ustawy, odnoszącej się do art. 13 ust. 2 pkt 1, tj. zakresu pobierania opłat. Wnioskodawcy proponują zwolnienie z opłat za korzystanie z dróg ekspresowych. W uzasadnieniu podają, że korzystanie z dróg ekspresowych jest mniej komfortowe niż korzystanie z autostrad, jest także bardziej niebezpieczne. Komisje opowiedziały się za utrzymaniem propozycji dotyczącej odpłatności za korzystanie z dróg ekspresowych. Koszty budowy dróg ekspresowych są wysokie, a na niektórych odcinkach systemu komunikacyjnego drogi te są konieczne i zarazem wystarczające. Rezygnacja z pobierania opłat za korzystanie z dróg ekspresowych uniemożliwi pozyskanie pozabudżetowych inwestorów zainteresowanych budową tych bardzo potrzebnych dróg.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#TadeuszBiliński">Drugi wniosek mniejszości dotyczy również zmiany drugiej do projektu ustawy, odnoszącej się do art. 13 ust. 3 pkt 1. W tym wypadku jednak dotyczy zwolnień od opłat za przejazdy po autostradach i drogach ekspresowych. Wnioskodawcy proponują ograniczenie zwolnień od opłat do pojazdów uprzywilejowanych w rozumieniu zapisu art. 4 pkt 18 ustawy Prawo o ruchu drogowym, ponieważ uważają, że wtedy on będzie prosty; zwolnienia ograniczy się do przypadków oczywistych, nie budzących wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#TadeuszBiliński">Komisje sejmowe nie podzieliły tego stanowiska. Wymienienie w ustawie wszystkich pojazdów zwolnionych od opłat za przejazdy po autostradach i drogach ekspresowych czyni przepis czytelnym i jednoznacznym. Ponadto obowiązkowa identyfikacja pojazdu uprzywilejowanego - za pomocą odpowiednich sygnałów świetlnych i dźwiękowych - nie zawsze jest wskazana...</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#JacekKurczewski">Przepraszam pana posła.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#JacekKurczewski">Bardzo proszę Wysoką Izbę, panie posłanki też, o zachowanie spokoju.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#TadeuszBiliński">Nie jest wskazana np. w wypadku pojazdów Urzędu Ochrony Państwa, Straży Granicznej czy Głównego Urzędu Ceł.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#TadeuszBiliński">Komisje w swoim dodatkowym sprawozdaniu (druk nr 687-A) przedstawiły stanowisko wobec wniosków zgłoszonych w czasie drugiego czytania projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#TadeuszBiliński">Wniosek pierwszy, zgłoszony przez pana posła Sławomira Szatkowskiego, dotyczy zakresu pobierania opłat za użytkowanie obiektów drogowych. W pierwszej części swojego wniosku pan poseł wnosi o niepobieranie opłat za przeprawy promowe, a dokładniej: o wyeliminowanie podstawy prawnej umożliwiającej pobieranie opłat za przeprawy promowe, natomiast w części drugiej wnosi o wyeliminowanie możliwości pobierania opłat za parkowanie samochodów na drogach. Komisje proponują odrzucić obie części wniosku.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#TadeuszBiliński">Dla wyjaśnienia informuję, że:</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#TadeuszBiliński">— po pierwsze, ustawa traktuje prom jako swego rodzaju środek lokomocji, za korzystanie z którego powinniśmy płacić, tak jak za korzystanie z wszystkich innych środków lokomocji (uruchomienie przeprawy promowej wymaga przy tym znacznych nakładów inwestycyjnych),</u>
          <u xml:id="u-18.5" who="#TadeuszBiliński">— po drugie - dotyczy to drugiej części wniosku - obowiązujące przepisy umożliwiają pobieranie opłat za parkowanie na drogach publicznych z wyjątkiem dróg krajowych (w konsekwencji nie można było pobierać opłat za parkowanie na drogach krajowych przebiegających przez miasto, np. w Alejach Jerozolimskich; art. 13 ust. 2 pkt 4 projektu ustawy nowelizującej eliminuje ten wyjątek).</u>
          <u xml:id="u-18.6" who="#TadeuszBiliński">W tej sytuacji komisje proponują odrzucić obie części wniosku zgłoszonego przez pana posła Sławomira Szatkowskiego.</u>
          <u xml:id="u-18.7" who="#TadeuszBiliński">Wniosek drugi, zgłoszony przez pana posła Radosława Gawlika, dotyczy poszerzenia wykazu warunków, które powinny być spełnione, aby można było otrzymać koncesję na budowę autostrad i dróg ekspresowych oraz zlokalizowanych przy nich miejsc obsługi podróżnych i pojazdów. Wnioskodawca wnosi o wprowadzenie dodatkowego warunku, który zobowiązywałby koncesjonariusza do przedstawienia oceny oddziaływania inwestycji na środowisko.</u>
          <u xml:id="u-18.8" who="#TadeuszBiliński">Komisje, nie negując szczególnego znaczenia ochrony środowiska, uważają, że przepisy zawarte w ustawie o ochronie i kształtowaniu środowiska - zwłaszcza przepisy ogólne oraz umieszczone w rozdziale „Ochrona środowiska w działalności inwestycyjnej” - w pełni zapewniają ochronę środowiska naturalnego. Dlatego komisje proponują odrzucić ten wniosek.</u>
          <u xml:id="u-18.9" who="#TadeuszBiliński">Kolejny wniosek (oznaczony nr 2 lit. b), dotyczący zmiany czwartej, złożony przez panów posłów Jana Kisiliczyka, Władysława Reichelta, Stanisława Żelichowskiego, Jerzego Niczyperowicza i Stanisława Węgłowskiego, odnosi się do sposobu wywłaszczania nieruchomości na cele budowy i modernizacji autostrad i dróg ekspresowych, a właściwie sposobu dyscyplinowania procesu nabywania gruntów. Wystąpienia w czasie drugiego czytania projektu ustawy wykazały, że posłowie uważają, iż regulacje zawarte w art. 16e nazbyt ingerują w prawo własności i zbyt odbiegają od zasad procesu wywłaszczania przewidywanego ustawą o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości.</u>
          <u xml:id="u-18.10" who="#TadeuszBiliński">Komisje przychyliły się do takiego stanowiska i proponują skreślić art. 16e.</u>
          <u xml:id="u-18.11" who="#TadeuszBiliński">Informuję jednocześnie, że komisje sejmowe rekomendują przyjęcie wniosku czwartego, dotyczącego tego samego problemu.</u>
          <u xml:id="u-18.12" who="#TadeuszBiliński">Wniosek trzeci dotyczy zmiany siódmej. Pan poseł Sławomir Szatkowski zwraca się o skreślenie regulacji dotyczącej pobierania opłat za użytkowanie zjazdów do obiektów, w których prowadzona jest działalność gospodarcza. Obecnie zarządy dróg publicznych udzielają zgody na podłączanie obiektów handlowych, gospodarczych (stacje benzynowe, motele itp.) do systemu dróg publicznych. Nie ma jednak żadnych podstaw do pobierania opłat za korzystanie ze zjazdów, mimo że zarządy narażone są często na koszty związane z poszerzaniem pasa drogowego, ustawianiem barierek itp.</u>
          <u xml:id="u-18.13" who="#TadeuszBiliński">Komisje opowiedziały się za wnioskiem pana posła Szatkowskiego, a zatem przeciw koncepcji pobierania opłat, gdyż uważają, że stawia ona kolejny warunek, który często będzie niemożliwy do spełnienia przez użytkownika obiektu. Istnieją także obawy, że to rozwiązanie mogłoby dotyczyć również specjalistycznych gospodarstw rolnych. Komisje proponują więc przyjąć ten wniosek, to jest wyeliminować możliwość pobierania opłat za użytkowanie zjazdów do obiektów, w których prowadzona jest działalność gospodarcza.</u>
          <u xml:id="u-18.14" who="#komentarz">(Głos z sali: Należy wyjaśniać w trakcie głosowania.)</u>
          <u xml:id="u-18.15" who="#TadeuszBiliński">Proszę bardzo. Co prawda zostały tylko dwa wnioski...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#JacekKurczewski">Panie pośle, może rzeczywiście lepiej wyjaśniać w trakcie głosowania, bo na pewno będą wtedy potrzebne wyjaśnienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#TadeuszBiliński">Jeszcze tylko konkluzja, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#TadeuszBiliński">W tej sytuacji na zakończenie tego sprawozdania w imieniu Komisji Handlu i Usług, Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej oraz Komisji Ustawodawczej zwracam się do Wysokiego Sejmu o przyjęcie sprawozdania i uchwalenie ustawy o zmianie ustawy o drogach publicznych.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#JacekKurczewski">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#JacekKurczewski">Komisje przedstawiły w sprawozdaniach wnioski mniejszości oraz poprawki, nad którymi głosować będziemy zgodnie ze wzrastającą numeracją artykułów i zmian, przestrzegając zasady głosowania w pierwszej kolejności nad propozycjami dalej idącymi.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#JacekKurczewski">Przypominam, że wnioski mniejszości zawarte są w druku nr 687, poprawki zaś w druku nr 687-A.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#JacekKurczewski">W pierwszym wniosku mniejszości, do art. 13 ust. 2, wnioskodawcy proponują skreślenie w pkt. 1 wyrazów: „i drogach ekspresowych”. Konsekwencją przyjęcia tego wniosku byłoby niepobieranie opłat drogowych za przejazdy po drogach ekspresowych.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#JacekKurczewski">Komisje natomiast proponują, aby opłaty za przejazdy po tych drogach były pobierane w przypadku, gdy istnieje możliwość skorzystania z innej, ogólnodostępnej drogi publicznej.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#JacekKurczewski">Czy są potrzebne dodatkowe wyjaśnienia? Nie.</u>
          <u xml:id="u-21.7" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-21.8" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 13 ust. 2 pkt 1 ustawy o drogach publicznych, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-21.9" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-21.10" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-21.11" who="#JacekKurczewski">Za przyjęciem wniosku oddano 81 głosów, przeciw - 272, 20 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-21.12" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 13 ust. 2 pkt 1 odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-21.13" who="#JacekKurczewski">W poprawce nr 1 tiret pierwsze do art. 13 ust. 2 wnioskodawcy proponują skreślenie pkt. 2, a w konsekwencji rezygnację z opłat za przeprawy promowe na drogach publicznych.</u>
          <u xml:id="u-21.14" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-21.15" who="#JacekKurczewski">Czy są potrzebne objaśnienia? Nie.</u>
          <u xml:id="u-21.16" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-21.17" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki nr 1 tiret pierwsze do art. 13 ust. 2 ustawy o drogach publicznych polegającej na skreśleniu pkt. 2, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-21.18" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-21.19" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-21.20" who="#JacekKurczewski">Za poprawką oddano 29 głosów, przeciw - 336, 10 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-21.21" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę do art. 13 ust. 2 polegającą na skreśleniu pkt. 2 odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-21.22" who="#JacekKurczewski">W poprawce oznaczonej nr 1. drugie tiret do art. 13 ust. 2 wnioskodawcy proponują skreślenie pkt. 4, a w konsekwencji rezygnację z opłat za parkowanie pojazdów samochodowych na drogach.</u>
          <u xml:id="u-21.23" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-21.24" who="#JacekKurczewski">Wyjaśnienia są zbędne, jak rozumiem.</u>
          <u xml:id="u-21.25" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-21.26" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki oznaczonej nr 1. tiret drugie do art. 13 ust. 2 ustawy o drogach publicznych, polegającej na skreśleniu pkt. 4, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-21.27" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-21.28" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-21.29" who="#JacekKurczewski">Za poprawką oddano 12 głosów, przeciw - 354, 11 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-21.30" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę do art. 13 ust. 2 polegającą na skreśleniu pkt. 4 odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-21.31" who="#JacekKurczewski">Przechodzimy do drugiego wniosku mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-21.32" who="#JacekKurczewski">W drugim wniosku mniejszości wnioskodawcy w nowym brzmieniu pkt. 1 w art. 13 ust. 3 proponują uznać za uprzywilejowane pojazdy wymienione w art. 4 ust. 18 ustawy z dnia 1 lutego 1983 r. Prawo o ruchu drogowym.</u>
          <u xml:id="u-21.33" who="#JacekKurczewski">Komisje natomiast proponują uznać za uprzywilejowane pojazdy wyszczególnionych jednostek państwowych oraz kolumny pojazdów w rozumieniu przepisów Prawa o ruchu drogowym.</u>
          <u xml:id="u-21.34" who="#JacekKurczewski">Czy potrzebne są Wysokiej Izbie wyjaśnienia? Nikt nie zgłasza takiej potrzeby.</u>
          <u xml:id="u-21.35" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-21.36" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 13 ust. 3 pkt 1 ustawy o drogach publicznych, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-21.37" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-21.38" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-21.39" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem oddano 4 głosy, przeciw - 351, 21 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-21.40" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 13 ust. 3 pkt 1 odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-21.41" who="#JacekKurczewski">W poprawce oznaczonej nr. 2 lit. a do art. 16c wnioskodawcy proponują w ust. 1 dodać nowy pkt 4 stanowiący, że podmiot ubiegający się o koncesję na budowę i eksploatację autostrad i dróg powinien przedstawiać ocenę oddziaływania inwestycji na środowisko.</u>
          <u xml:id="u-21.42" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-21.43" who="#JacekKurczewski">Czy w tym wypadku potrzebne są objaśnienia? Nie.</u>
          <u xml:id="u-21.44" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-21.45" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki oznaczonej nr. 2 lit. a do art. 16c ust. 1 ustawy o drogach publicznych, polegającej na dodaniu nowego pkt. 4, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-21.46" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-21.47" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-21.48" who="#JacekKurczewski">Za przyjęciem poprawki oddano 36 głosów, przeciw - 291, 52 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-21.49" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę do art. 16c ust. 1 polegającą na dodaniu pkt. 4 odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-21.50" who="#JacekKurczewski">W poprawce oznaczonej nr. 2 lit. b wnioskodawcy proponują skreślenie art. 16e, który przewiduje tryb postępowania wywłaszczeniowego w przypadku, gdy rokowania z właścicielem nieruchomości nie doprowadzą do jej nabycia w drodze umowy w ciągu trzech miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-21.51" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-21.52" who="#JacekKurczewski">Czy potrzebne są wyjaśnienia? Nie.</u>
          <u xml:id="u-21.53" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-21.54" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki oznaczonej nr. 2 lit. b polegającej na skreśleniu art. 16e ustawy o drogach publicznych, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-21.55" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-21.56" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-21.57" who="#JacekKurczewski">Za przyjęciem poprawki oddano 340 głosów, przeciw - 8, 32 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-21.58" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę polegającą na skreśleniu art.16e przyjął.</u>
          <u xml:id="u-21.59" who="#JacekKurczewski">W poprawce oznaczonej nr. 3 wnioskodawcy proponują skreślenie zmiany siódmej dotyczącej art. 29, w której to zmianie przewidziano możliwość pobierania opłat za użytkowanie zjazdów do obiektów, w których prowadzona jest działalność gospodarcza.</u>
          <u xml:id="u-21.60" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-21.61" who="#JacekKurczewski">Czy potrzebne są wyjaśnienia? Nie.</u>
          <u xml:id="u-21.62" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-21.63" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki oznaczonej nr. 3 do art. 29 ustawy o drogach publicznych, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-21.64" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-21.65" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-21.66" who="#JacekKurczewski">Za przyjęciem poprawki oddano 315 głosów, przeciw - 13, 54 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-21.67" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę oznaczoną nr. 3 do art. 29 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-21.68" who="#JacekKurczewski">W poprawce oznaczonej nr. 4 wnioskodawcy proponują po art. 1 dodać nowy artykuł zawierający zmianę do art. 49 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, polegającą na nadaniu nowego brzmienia ust. 3 tego artykułu, w którym wnioskodawcy przewidują możliwość wszczęcia postępowania wywłaszczeniowego po bezskutecznym upływie terminu do zawarcia umowy.</u>
          <u xml:id="u-21.69" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-21.70" who="#JacekKurczewski">Nikt nie zgłasza potrzeby wyjaśnienia tego.</u>
          <u xml:id="u-21.71" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-21.72" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki oznaczonej nr. 4 do art. 49 ust. 3 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-21.73" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-21.74" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-21.75" who="#JacekKurczewski">Za poprawką oddano 341 głosów, przeciw - 14, 26 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-21.76" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę oznaczoną nr. 4 do art. 49 ust. 3 ustawy przyjął.</u>
          <u xml:id="u-21.77" who="#JacekKurczewski">W poprawce oznaczonej nr. 5 wnioskodawcy proponują po art. 3 dodać nowy artykuł, który stanowi, że tworzy się fundusz drogowy składający się z kwot z narzutu do ceny benzyny, podatków od środków transportu i opłat od pojazdów państw obcych.</u>
          <u xml:id="u-21.78" who="#JacekKurczewski">Zgodnie ze stanowiskiem komisji poprawki tej nie poddam pod głosowanie z powodu jej wad legislacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-21.79" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania nad całością projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-21.80" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem w całości poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o drogach publicznych w brzmieniu proponowanym przez Komisję Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej oraz Komisję Ustawodawczą, wraz z przyjętymi poprawkami, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-21.81" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-21.82" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-21.83" who="#JacekKurczewski">Za przyjęciem projektu ustawy oddano 366 głosów, przeciw -7, 14 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-21.84" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o drogach publicznych oraz o zmianie niektórych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-21.85" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-21.86" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-21.87" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Handlu i Usług, Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisji Sprawiedliwości oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zapobieganiu i zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (druki nr 278, 692 i 692-A).</u>
          <u xml:id="u-21.88" who="#JacekKurczewski">Jest to trzecie czytanie.</u>
          <u xml:id="u-21.89" who="#JacekKurczewski">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Jana Króla.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#JanKról">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dla uproszczenia procedowania będę komentował, jeżeli będzie potrzeba, poszczególne punkty w trakcie poddawania ich pod głosowanie. Natomiast tytułem wstępu powiem tylko tyle, iż Sejm na 36 posiedzeniu w dniu 6 lutego skierował projekt ustawy, zawarty w sprawozdaniu w druku nr 692, do czterech połączonych komisji w związku ze zgłoszeniem wielu poprawek (12 z podpunktami).</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#JanKról">Komisja Handlu i Usług, Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisja Sprawiedliwości oraz Komisja Ustawodawcza po rozpatrzeniu tych poprawek na posiedzeniu w dniu 10 lutego 1993 r. proponują przyjęcie przez Wysoką Izbę przedłożonego sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: Jeszcze moja prośba do sprawozdawcy w sprawie reklamowania, chodzi o wniosek mniejszości)</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#JanKról">Pan poseł Szymański zaproponował na posiedzeniu komisji, abym przy głosowaniu nad punktami dotyczącymi wniosków mniejszości i poprawek zgłoszonych z sali podał informację o stanowisku rządu - o to, jak rozumiem, chodziło głównie panu posłowi. Otóż rząd, mimo oczywiście różnych zdań w resortach na ten temat, podtrzymuje przedłożenie zawarte w sprawozdaniu komisji.</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: Czy można zabrać głos, panie marszałku, jestem wnioskodawcą.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#JacekKurczewski">Proszę, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#JacekKurczewski">Może panowie wyjaśnią to sobie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Panie i Panowie! Prosiłem, żeby pan poseł sprawozdawca w swoim sprawozdaniu poprzedzającym trzecie czytanie był uprzejmy przedstawić jeszcze raz uzasadnienie wniosków mniejszości, ustawa bowiem dotyczy określenia standardów prawnych nieuczciwej konkurencji i ponadto reguluje sprawy związane ze standardami reklam wyrobów tytoniowych, napojów alkoholowych i leków, a tymczasem to regulują odrębne ustawy. Prosiłem też - jako że należę do tej grupy, która zgłosiła wnioski mniejszości - o bardzo precyzyjne przedstawienie intencji wnioskodawców, a mianowicie że wykraczamy poza materię zasad odnoszących się do nieuczciwej konkurencji, wprowadzając standardy w stosunku do reklam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#JanKról">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Oczywiście, pan poseł Szymański przedstawił taki punkt widzenia podczas posiedzenia komisji, natomiast komisje podjęły decyzje takie, jakie zostały zawarte w sprawozdaniach, nie tylko w tym obecnie przedkładanym, ale i w poprzednim, gdzie zamieszczone są wnioski mniejszości, które polegają na skreśleniu tych regulacji. I tyle mam do powiedzenia w tej sprawie. Natomiast stanowisko komisji jest takie, jakie zostało przedstawione w przedłożeniu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#JacekKurczewski">Myślę, że w razie potrzeby wyjaśnienia będą udzielane jeszcze przy przedstawianiu poszczególnych wniosków.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#JacekKurczewski">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#JacekKurczewski">Komisje przedstawiły w sprawozdaniach wnioski mniejszości oraz poprawki, nad którymi głosować będziemy zgodnie ze wzrastającą numeracją artykułów i zmian, przestrzegając zasady głosowania w pierwszej kolejności nad propozycjami dalej idącymi.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#JacekKurczewski">Przypominam, że wnioski mniejszości zawarte są w druku nr 692, poprawki zaś w druku nr 692-A.</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#JacekKurczewski">W poprawce nr 1 wnioskodawcy w art. 10 ust. 1, w którym zdefiniowano rodzaj czynów nieuczciwej konkurencji, proponują, aby uzupełnić tę definicję o czyn polegający na oznaczeniu towarów lub usług wprowadzającym klientów w błąd co do skutków ekologicznych.</u>
          <u xml:id="u-26.5" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-26.6" who="#JacekKurczewski">Czy potrzebne są objaśnienia?</u>
          <u xml:id="u-26.7" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie potrzeba.)</u>
          <u xml:id="u-26.8" who="#komentarz">(Poseł Jan Król: Nie ma potrzeby.)</u>
          <u xml:id="u-26.9" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-26.10" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 10 ust. 1, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-26.11" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-26.12" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-26.13" who="#JacekKurczewski">Za przyjęciem poprawki oddano 128 głosów, przeciw - 144, 79 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-26.14" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę do art. 10 ust. 1 odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-26.15" who="#JacekKurczewski">W poprawce nr 2 wnioskodawcy w art. 12 ust. 2 proponują, aby nie było czynem nieuczciwej konkurencji nakłanianie osoby świadczącej na rzecz przedsiębiorcy pracę do niewykonania obowiązków pracowniczych w celu przysporzenia korzyści sobie lub osobom trzecim.</u>
          <u xml:id="u-26.16" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-26.17" who="#JacekKurczewski">Czy potrzebne są objaśnienia?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#JanKról">Dwa słowa. Jest to poprawka zgłoszona przez pana posła Wesołowskiego, który żywił obawę, że przy takim zapisie będą kwestionowane umowy wyłączności. Otóż komisje nie podzieliły tych obaw, bowiem kluczowym pojęciem w tym zapisie jest pojęcie nakłaniania oznaczające intensywną i zorganizowaną działalność polegającą nie na oferowaniu swojego towaru, lecz na sięganiu do argumentów nie związanych z cechami towarów lub usług. W związku z tym komisje proponują odrzucenie tej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 12 ust. 2, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-28.5" who="#JacekKurczewski">Za przyjęciem poprawki oddano 4 głosy, przeciw - 354, 7 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-28.6" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę do art. 12 ust. 2 odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-28.7" who="#JacekKurczewski">W poprawce nr 3 lit. a wnioskodawcy w art. 16 ust. 1 pkt 3 proponują, aby nie była czynem nieuczciwej konkurencji reklama odwołująca się do uczuć klientów przez wykorzystywanie przesądów.</u>
          <u xml:id="u-28.8" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-28.9" who="#JacekKurczewski">Czy potrzebne są wyjaśnienia?</u>
          <u xml:id="u-28.10" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Jacek Żochowski: Tak, proszę bardzo.)</u>
          <u xml:id="u-28.11" who="#JacekKurczewski">Prosimy o wyjaśnienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#JanKról">Komisje uznały, iż zapis mówiący o wykorzystywaniu przesądów w reklamie należy zaliczyć do czynów nieuczciwej konkurencji. Oczywiście, nie jest to jakaś fundamentalna sprawa, ale taki pogląd komisje wyraziły.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art.16 ust. 1 pkt 3, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-30.4" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-30.5" who="#JacekKurczewski">Za przyjęciem poprawki oddano 82 głosy, przeciw - 247, 37 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-30.6" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę do art. 16 ust. 1 pkt 3, dotyczącą wykorzystania przesądów, odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-30.7" who="#JacekKurczewski">W poprawce oznaczonej nr 3 lit. b wnioskodawcy w art. 16 ust. 1 proponują przez skreślenie pkt. 4, aby nie była czynem nieuczciwej konkurencji wypowiedź, która zachęcając do nabywania towarów lub usług sprawia wrażenie neutralnej informacji.</u>
          <u xml:id="u-30.8" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-30.9" who="#JacekKurczewski">Nie ma, zdaje się, pytań.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#JanKról">Może dwa słowa. Ta sprawa dotyczy kryptoreklamy, która oczywiście powinna być traktowana jako forma nieuczciwej konkurencji. Jest to bowiem najbardziej wyrafinowana, ale zarazem tępiona na całym świecie forma reklamy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 16 ust. 1 polegającej na skreśleniu pkt. 4, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-32.4" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę do art. 16 ust. 1, polegającą na skreśleniu pkt. 4, odrzucił 334 głosami, przy 25 głosach za i 10 posłach wstrzymujących się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-32.5" who="#JacekKurczewski">W poprawce oznaczonej nr 3 lit. c wnioskodawcy w art. 16 ust. 1 w nowym brzmieniu pkt. 6 proponują, aby za czyn nieuczciwej konkurencji uznać reklamę porównawczą, porównującą reklamowany towar lub usługi z innym konkretnym towarem lub usługą dostępnymi na rynku.</u>
          <u xml:id="u-32.6" who="#JacekKurczewski">Komisje natomiast proponują uznawać za czyn nieuczciwej konkurencji reklamę porównawczą, chyba że zawiera informacje prawdziwe i użyteczne dla klientów.</u>
          <u xml:id="u-32.7" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o odrzucenie poprawki.</u>
          <u xml:id="u-32.8" who="#JacekKurczewski">Pan poseł chciałby złożyć objaśnienia, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#JanKról">Jestem winny wyjaśnienie Wysokiej Izbie. Otóż nowa wersja tego artykułu de facto likwidowałaby, zdaniem połączonych komisji i ekspertów, reklamę porównawczą, która właśnie polega na możliwości reklamowania przez porównywanie określonych towarów, o ile zawiera prawdziwe informacje.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 16 ust. 1 pkt 6, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-34.3" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-34.4" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-34.5" who="#JacekKurczewski">Za przyjęciem poprawki oddano 32 głosy, przeciw - 269, 66 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-34.6" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę do art. 16 ust. 1 pkt 6 odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-34.7" who="#JacekKurczewski">W poprawce oznaczonej nr 4 wnioskodawcy w art. 17, który stanowi, że czynu nieuczciwej konkurencji w rozumieniu art. 16 dopuszcza się również agencja reklamowa albo inny przedsiębiorca opracowujący reklamę, proponują, aby wyłączyć odpowiedzialność agencji reklamowej lub przedsiębiorcy w przypadku, gdy nie odpowiadają za prawdziwość informacji o towarze lub usługach, jeżeli informacje te zostały dostarczone przez przedsiębiorcę albo przedsiębiorstwo zlecające opracowanie reklamy.</u>
          <u xml:id="u-34.8" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-34.9" who="#JacekKurczewski">Czy można prosić o wyjaśnienie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#JanKról">Jeżeli taki zapis zostałby dodany, wówczas zdjęta byłaby odpowiedzialność agencji reklamowych lub przedsiębiorców zajmujących się reklamą za informacje podawane w reklamie. Jeżeli dostarczone informacje służące do opracowania reklamy są nieprawdziwe i agencja w przypadku kontrowersji tego dowiedzie, to oczywiście nie będzie ponosiła za to odpowiedzialności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 17, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-36.3" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-36.4" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-36.5" who="#JacekKurczewski">Za przyjęciem poprawki oddano 33 głosy, przeciw - 305, 28 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-36.6" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę do art. 17 odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-36.7" who="#JacekKurczewski">W poprawce oznaczonej nr. 5 wnioskodawcy w art. 19 ust. 2 proponują, aby z roszczeniami wymienionymi w art. 18 ust. 1 pkt. 1, 2 i 3, tj. z roszczeniami żądania zaniechania niedozwolonych działań, usunięcia skutków niedozwolonych działań, żądania złożenia oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie, mogły występować krajowe lub regionalne organizacje, których celem jest ochrona interesów konsumentów albo interesów przedsiębiorców w stosunku do czynów nieuczciwej konkurencji określonych w art. 14.</u>
          <u xml:id="u-36.8" who="#JacekKurczewski">W art. 14 określono czyny nieuczciwej konkurencji polegające na rozpowszechnianiu nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd wiadomości o swoim lub innym przedsiębiorstwie w celu przysporzenia korzyści lub wyrządzenia szkody.</u>
          <u xml:id="u-36.9" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-36.10" who="#JacekKurczewski">Czy można prosić pana posła o wyjaśnienie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#JanKról">Komisje stanęły na stanowisku, iż w takich przypadkach, które przed chwilą pan marszałek wymienił, przedsiębiorcy sami powinni dbać o swój interes i wnosić roszczenia wówczas, gdy ten interes jest naruszony z powodu działań kwalifikowanych jako działania nieuczciwej konkurencji. Włączania organizacji konsumenckich w tym wypadku komisje nie uznały za stosowne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 19 ust. 2, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-38.3" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-38.4" who="#JacekKurczewski">Za przyjęciem poprawki oddano 9 głosów, przeciw - 336, wstrzymało się od głosu 18 posłów.</u>
          <u xml:id="u-38.5" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę do art. 19 ust. 2 odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-38.6" who="#JacekKurczewski">W poprawce oznaczonej nr 6 wnioskodawcy w art. 21 ust. 3 proponują, aby sąd rozpoznawał wniosek o zabezpieczenie powództwa po wezwaniu uczestników postępowania do złożenia wyjaśnień.</u>
          <u xml:id="u-38.7" who="#JacekKurczewski">Komisje natomiast proponują, aby sąd rozpoznawał wniosek w składzie jednoosobowym.</u>
          <u xml:id="u-38.8" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o odrzucenie poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#JanKról">Tu chyba jestem jednak winny pewne wyjaśnienie. Jest to ważna poprawka, która de facto oznaczałaby sparaliżowanie dochodzenia roszczeń z tytułu ustawy o nieuczciwej konkurencji. W gruncie rzeczy ustawa ta stałaby się mało przydatna, dlatego że do efektywności ochrony prawnej należy również sposób jej realizacji. I ta propozycja jest specyficznym lex specialis wobec Kodeksu postępowania cywilnego, gdy zmusza sąd do wezwania do wyjaśnień bez możliwości rozpatrywania spraw w trybie jednoosobowych posiedzeń. Sąd oczywiście w trybie K.p.c. może wezwać uczestników postępowania do wyjaśnień, natomiast nie musi tego uczynić. I stąd wniosek komisji o odrzucenie tej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 21 ust. 3, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-40.3" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-40.4" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-40.5" who="#JacekKurczewski">Za przyjęciem poprawki oddano 13 głosów, przeciw - 316, przy 26 posłach wstrzymujących się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-40.6" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę do art. 21 ust. 3 odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-40.7" who="#JacekKurczewski">W poprawce oznaczonej nr. 7 wnioskodawcy w nowym brzmieniu art. 22 proponują, aby zasada, zgodnie z którą sąd może nakazać powodowi złożenie oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie, odnosiła się również do przypadku, gdy powód po wydaniu na jego wniosek przez sąd zarządzenia tymczasowego, zabezpieczającego przyszłe powództwo, powództwa takiego nie wniesie w wyznaczonym terminie.</u>
          <u xml:id="u-40.8" who="#JacekKurczewski">Komisje natomiast proponują, aby sąd mógł nakazać powodowi złożenie oświadczenia wyłącznie w przypadku wniesienia oczywiście bezzasadnego powództwa z tytułu nieuczciwej konkurencji.</u>
          <u xml:id="u-40.9" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-40.10" who="#JacekKurczewski">Czy potrzebne są wyjaśnienia?</u>
          <u xml:id="u-40.11" who="#komentarz">(Głosy z sali: Tak, tak.)</u>
          <u xml:id="u-40.12" who="#JacekKurczewski">Proszę o wyjaśnienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#JanKról">Sprawa ta była przedmiotem sporu prawników, bardzo specjalistycznego. Spróbuję, na ile potrafię, zreferować argumenty wnioskodawcy i komisji, która je uznała. Otóż w poprawce - jest to poprawka posła Łukomskiego - chodzi o to, aby zapobiegać sytuacjom, gdy przedsiębiorca składa wniosek o zabezpieczenie powództwa i sąd dokonuje zabezpieczenia, a następnie powództwo nie zostaje wnoszone.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#JanKról">Komisje uznały tę poprawkę za zbędną, gdyż przenosi ona niektóre zapisy Kodeksu postępowania cywilnego dotyczące roszczeń pozwanego w wypadku nieuzasadnionego powództwa, a także dlatego że dowolne oddzielenie wniosku o zabezpieczenie powództwa od złożenia samego powództwa narusza ogólne zasady Kodeksu postępowania cywilnego. Art. 734 Kodeksu postępowania cywilnego mówi bowiem, iż w ciągu 2 tygodni po złożeniu wniosku o zabezpieczenie powództwa należy wnieść powództwo. Ponadto art. 734 K.p.c. mówi wyraźnie, że wydając zarządzenie tymczasowe przed wszczęciem postępowania w sprawie, sąd wyznaczy termin, w którym sprawa powinna być wytoczona, czyli wniesione musi być powództwo pod rygorem upadku tego zabezpieczenia. Biorąc te argumenty pod uwagę, komisje proponują odrzucenie poprawki w takiej wersji, w jakiej pan marszałek to odczytał.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi za to wyczerpujące wyjaśnienie.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 22, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-42.3" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-42.4" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-42.5" who="#JacekKurczewski">Za przyjęciem poprawki głosowało 76 posłów, przeciw - 254, 28 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-42.6" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę do art. 22.</u>
          <u xml:id="u-42.7" who="#JacekKurczewski">W poprawce nr 8 wnioskodawcy w nowym artykule dodanym po art. 26 proponują, aby wobec sprawcy ujawnienia informacji stanowiącej tajemnicę przedsiębiorstwa, kopiowania zewnętrznej postaci produktu lub wprowadzenia tak skopiowanego produktu do obrotu, umyślnego oznaczenia lub nieoznaczenia towarów albo usług wprowadzającego w błąd klientów oraz wobec sprawcy rozpowszechniającego nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd wiadomości o przedsiębiorstwie, popełniającego taki czyn ponownie w okresie 3 lat od poprzedniego skazania za czyn nieuczciwej konkurencji, sąd lub kolegium mogło orzec karę dodatkową zakazu działalności gospodarczej na okres od 6 miesięcy do 5 lat.</u>
          <u xml:id="u-42.8" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-42.9" who="#JacekKurczewski">Czy są potrzebne jakieś wyjaśnienia?</u>
          <u xml:id="u-42.10" who="#JacekKurczewski">Prosimy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#JanKról">Otóż jest to propozycja karania w trybie specjalnym za recydywę w wypadku zachowań z zakresu nieuczciwej konkurencji, z tym że wnioskodawca nie sprecyzował, czy chodzi o taki sam czyn nieuczciwej konkurencji, czy chodzi o jakiś dowolny czyn nieuczciwej konkurencji popełniony w ciągu 3 lat od poprzedniego skazania, co oczywiście budzi wątpliwości, czy w wypadku, kiedy zostało już zrealizowane roszczenie - chodzi o poprzednie zachowanie dotyczące nieuczciwej konkurencji - wobec powoda, należy stosować recydywę, na przykład karę za ponowne działanie w wypadku innego zakresu działań nieuczciwej konkurencji.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#JanKról">Ponadto komisje uznały, iż - w związku z tym, że sąd nie rejestruje skazań z wykroczeń - wykazanie, że ktoś był skazany za wykroczenie, jest praktycznie niemożliwe. Poza tym prowadzący przedsiębiorstwo może wyznaczyć inną osobę do kierowania przedsiębiorstwem, gdyż zakaz w proponowanej wersji dotyczyłby określonej osoby.</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#JanKról">Komisje uznały, iż represja przewidziana w sprawozdaniu jest wystarczająca, a ponadto są do dyspozycji przepisy prawa cywilnego. Komisje uznały, iż kara zakazująca działalności gospodarczej jest bardzo poważną sankcją i można taką sankcję wprowadzać tylko wtedy, kiedy istnieją poważniejsze przyczyny niż te, które ta ustawa formułuje. Stąd wniosek komisji, jednoznacznie przegłosowany, o odrzucenie tej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-44.2" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki polegającej na dodaniu po art. 26 nowego artykułu, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-44.3" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-44.4" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-44.5" who="#JacekKurczewski">Za poprawką głosowało 75 posłów, przeciw - 247, 29 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-44.6" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę polegającą na dodaniu po art. 26 nowego artykułu.</u>
          <u xml:id="u-44.7" who="#JacekKurczewski">Do art. 28, który zawiera propozycję zmiany w dekrecie o uprawie tytoniu i wytwarzaniu wyrobów tytoniowych, polegającą na wprowadzeniu przepisu dotyczącego reklamy wyrobów tytoniowych, zgłoszono dwie poprawki oraz wniosek mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-44.8" who="#JacekKurczewski">W poprawce nr 9 wnioskodawcy proponują wprowadzenie całkowitego zakazu prowadzenia reklamy wyrobów tytoniowych.</u>
          <u xml:id="u-44.9" who="#JacekKurczewski">Tę poprawkę komisje proponują odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-44.10" who="#JacekKurczewski">We wniosku mniejszości wnioskodawcy zmierzają do rozszerzenia zakazu reklamowania wyrobów tytoniowych na całą prasę, a nie tylko na prasę dziecięcą, jak proponowały komisje.</u>
          <u xml:id="u-44.11" who="#JacekKurczewski">W poprawce nr 10 wnioskodawcy proponują rozszerzenie zakazu reklamowania wyrobów tytoniowych na prasę młodzieżową.</u>
          <u xml:id="u-44.12" who="#JacekKurczewski">Tę poprawkę komisje proponują przyjąć.</u>
          <u xml:id="u-44.13" who="#JacekKurczewski">W pierwszej kolejności głosować będziemy nad poprawką nr 9; w wypadku jej odrzucenia - nad wnioskiem mniejszości, a w wypadku jego nieprzyjęcia - nad poprawką nr 10.</u>
          <u xml:id="u-44.14" who="#JacekKurczewski">Czy potrzebne są wyjaśnienia?</u>
          <u xml:id="u-44.15" who="#JacekKurczewski">Nie.</u>
          <u xml:id="u-44.16" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania nad poprawką nr 9.</u>
          <u xml:id="u-44.17" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki nr 9 do art. 28, to znaczy za wprowadzeniem całkowitego zakazu prowadzenia reklamy wyrobów tytoniowych, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-44.18" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-44.19" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-44.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-44.21" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że za przyjęciem poprawki głosowało 164 posłów, przeciw - 138, 51posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-44.22" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę nr 9 do art. 28.</u>
          <u xml:id="u-44.23" who="#JacekKurczewski">Do art. 29, który zawiera zmiany w ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi dotyczące przepisów...</u>
          <u xml:id="u-44.24" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-44.25" who="#JacekKurczewski">Rozumiem ten spór między palącymi i niepalącymi, ale przejdźmy jednak do innego, zbliżonego zagadnienia.</u>
          <u xml:id="u-44.26" who="#JacekKurczewski">Wobec przyjęcia poprawki nr 9 sprawa wniosku mniejszości i następnej poprawki (nr 10) jest nieaktualna.</u>
          <u xml:id="u-44.27" who="#JacekKurczewski">Do art. 29, który zawiera zmiany w ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi dotyczące przepisów wprowadzających ograniczoną reklamę napojów alkoholowych oraz sankcje za ich naruszenie, zgłoszono wniosek mniejszości oraz cztery poprawki.</u>
          <u xml:id="u-44.28" who="#JacekKurczewski">W pierwszej kolejności głosować będziemy nad wnioskiem mniejszości, w którym wnioskodawcy proponują skreślenie art. 29.</u>
          <u xml:id="u-44.29" who="#JacekKurczewski">W przypadku przyjęcia tego wniosku w mocy pozostaną aktualnie obowiązujące brzmienia art. 13 ust. 3 oraz art. 45 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, a więc zostanie utrzymany zakaz reklamy napojów alkoholowych.</u>
          <u xml:id="u-44.30" who="#JacekKurczewski">Proponowane poprawki rozpatrzymy po ewentualnym odrzuceniu przedstawionego przeze mnie przed chwilą wniosku mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-44.31" who="#JacekKurczewski">Czy potrzebne jest wyjaśnienie?</u>
          <u xml:id="u-44.32" who="#JacekKurczewski">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#JanKról">Wniosek mniejszości dotyczy całkowitego zakazu reklamy jakichkolwiek napojów alkoholowych. Sprawa jest zatem oczywista.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem drugiego wniosku mniejszości polegającego na skreśleniu art. 29, proszę o podniesienie ręki naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-46.2" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-46.3" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-46.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-46.5" who="#JacekKurczewski">Za przyjęciem wniosku mniejszości oddano 179 głosów, przeciw - 123, 48 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-46.6" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm drugi wniosek mniejszości polegający na skreśleniu art. 29 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-46.7" who="#JacekKurczewski">W poprawce oznaczonej nr. 11 lit. a, tiret drugie, wnioskodawcy proponują w art. 13... Nie, przepraszam, to już jest nieaktualne w wyniku zdecydowanego zlikwidowania reklamy.</u>
          <u xml:id="u-46.8" who="#JacekKurczewski">Do art. 30, który zawiera zmiany do ustawy o środkach farmaceutycznych, materiałach medycznych, aptekach, hurtowniach i nadzorze farmaceutycznym, zgłoszono wniosek mniejszości polegający na skreśleniu art. 30 oraz poprawkę do sprawozdania komisji.</u>
          <u xml:id="u-46.9" who="#JacekKurczewski">Przyjęcie wniosku mniejszości spowoduje, że pozostaną w mocy aktualnie obowiązujące brzmienia art. 4 ust. 2 oraz art. 68 ustawy o środkach farmaceutycznych, zgłoszona zaś poprawka stanie się bezprzedmiotowa.</u>
          <u xml:id="u-46.10" who="#JacekKurczewski">Zgodnie z obowiązującym przepisem art. 4 ust. 2 ustawy o środkach farmaceutycznych wszelka reklama leków jest zabroniona.</u>
          <u xml:id="u-46.11" who="#JacekKurczewski">Komisje natomiast proponują, aby zabronić prowadzenia w środkach masowego przekazu reklamy leków wydawanych wyłącznie z przepisu lekarza, przy czym zakaz ten nie dotyczyłby specjalistycznych pism medycznych.</u>
          <u xml:id="u-46.12" who="#JacekKurczewski">W pierwszej kolejności poddam pod głosowanie wniosek mniejszości, a w razie jego odrzucenia rozpatrzymy zgłoszoną poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-46.13" who="#JacekKurczewski">Proszę pana posła o objaśnienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#JanKról">Sprawa jest analogiczna jak w wypadku dwóch poprzednich wniosków mniejszości. We wniosku mniejszości proponuje się całkowity zakaz reklamy leków.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem trzeciego wniosku mniejszości polegającego na skreśleniu art. 30, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-48.3" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-48.4" who="#JacekKurczewski">Za przyjęciem wniosku mniejszości głosowało 117 posłów, przeciw - 191, wstrzymało się od głosu 31 posłów.</u>
          <u xml:id="u-48.5" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm trzeci wniosek mniejszości polegający na skreśleniu art. 30 odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-48.6" who="#JacekKurczewski">W poprawce oznaczonej nr. 12 wnioskodawcy w nowym brzmieniu zmiany pierwszej dotyczącej art. 4 ustawy o środkach farmaceutycznych proponują w ust. 1, aby reklama mogła być przekazywana na zasadach i w formie określonych przez ministra zdrowia i opieki społecznej.</u>
          <u xml:id="u-48.7" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-48.8" who="#JacekKurczewski">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#JanKról">Sprawa dotyczy następującej kwestii. W ustawie o środkach farmaceutycznych w art. 4 jest przewidziane, iż informacja o środkach farmaceutycznych i materiałach medycznych, w tym również w formie bezpłatnych próbek, może być przekazywana na zasadach i w formie określonych przez ministra zdrowia i opieki społecznej. Propozycja wnioskodawcy, aby dopisać, że również reklama podlega takiej regulacji ministra zdrowia i opieki społecznej ma na celu to, aby pod pozorem przekazywania reklamy nie rozpowszechniać informacji, która to kwestia oczywiście będzie uregulowana w trybie zarządzenia. Wnioskodawca przedstawił ten wniosek w związku z tym, że rozróżnienie informacji i reklamy może być trudne. Komisje nie podzieliły jednak zdania wnioskodawcy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki polegającej na nadaniu nowego brzmienia zmianie pierwszej w art. 30, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-50.3" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-50.4" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-50.5" who="#JacekKurczewski">Za przyjęciem poprawki oddano 186 głosów, przeciw - 115, 31 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-50.6" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę polegającą na nadaniu nowego brzmienia zmianie pierwszej w art. 30 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-50.7" who="#JacekKurczewski">Przechodzimy do głosowania nad całością projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-50.8" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-50.9" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zapobieganiu i zwalczaniu nieuczciwej konkurencji w brzmieniu proponowanym przez Komisję Handlu i Usług, Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisję Sprawiedliwości oraz Komisję Ustawodawczą, wraz z przyjętymi poprawkami, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-50.10" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-50.11" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-50.12" who="#JacekKurczewski">Za przyjęciem głosowało 225 posłów, przeciw - 93, 30 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-50.13" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zapobieganiu i zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.</u>
          <u xml:id="u-50.14" who="#JacekKurczewski">Powracamy do rozpatrzenia punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Obrony Narodowej oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o znakach sił zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-50.15" who="#JacekKurczewski">Przypominam, że w dniu wczorajszym Sejm wysłuchał sprawozdania przedstawionego przez pana posła Mariusza Maraska i przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-50.16" who="#JacekKurczewski">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-50.17" who="#JacekKurczewski">Przypominam, że zgodnie z art. 17 ust. 4 ustawy konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. Sejm odrzuca poprawkę Senatu bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-50.18" who="#JacekKurczewski">Jeżeli Sejm nie odrzuci poprawki Senatu bezwzględną większością głosów, to wówczas uważa się poprawkę Senatu za przyjętą.</u>
          <u xml:id="u-50.19" who="#JacekKurczewski">Głosować będziemy nad wnioskami o odrzucenie poprawek Senatu.</u>
          <u xml:id="u-50.20" who="#JacekKurczewski">Czy mogę poprosić pana posła sprawozdawcę?</u>
          <u xml:id="u-50.21" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-50.22" who="#JacekKurczewski">W poprawce nr 1 do art. 8 Senat proponuje w ust. 2 skreślenie wyrazów „jak źrenicy oka”.</u>
          <u xml:id="u-50.23" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-50.24" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki Senatu.</u>
          <u xml:id="u-50.25" who="#JacekKurczewski">Proszę pana posła o objaśnienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#MariuszMarasek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Poprawka ta podyktowana jest względami stylistycznymi, a także pragnieniem powrotu do tradycji drugiej Rzeczypospolitej i do uregulowań z ustawy z roku 1937.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#MariuszMarasek">Komisje rekomenduję tę poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-52.2" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 8 ust. 2, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-52.3" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-52.4" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-52.5" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem o odrzucenie poprawki Senatu do art. 8 ust. 2 oddano 25 głosów, przeciw - 257, 33 posłów wstrzymało się od głosu. Większość bezwzględna wynosi 158 głosów.</u>
          <u xml:id="u-52.6" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów Sejm poprawkę Senatu do art. 8 ust. 2 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-52.7" who="#JacekKurczewski">W poprawce nr 2 do art. 14 ust. 3 Senat proponuje, aby napis umieszczony na sztandarze jednostki wojskowej brzmiał: „Bóg, Honor, Ojczyzna”.</u>
          <u xml:id="u-52.8" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki Senatu.</u>
          <u xml:id="u-52.9" who="#JacekKurczewski">Czy są potrzebne jakieś wyjaśnienia? Nie.</u>
          <u xml:id="u-52.10" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-52.11" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 14 ust. 3, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-52.12" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-52.13" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-52.14" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem o odrzucenie poprawki Senatu do art. 14 ust. 3 oddano 115 głosów, przeciw - 158, 47 posłów wstrzymało się od głosu. Większość bezwzględna wynosi 161 głosów.</u>
          <u xml:id="u-52.15" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów Sejm poprawkę Senatu do art. 14 ust. 3 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-52.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-52.17" who="#JacekKurczewski">W poprawce nr 3 do art. 15 ust. 2 Senat proponuje, aby na podstawie głowicy sztandaru umieszczany był jedynie numer jednostki wojskowej, bez skrótu jej nazwy.</u>
          <u xml:id="u-52.18" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki Senatu.</u>
          <u xml:id="u-52.19" who="#JacekKurczewski">Czy potrzebne jest wyjaśnienie? Nie.</u>
          <u xml:id="u-52.20" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-52.21" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 15 ust. 2, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-52.22" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-52.23" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-52.24" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem o odrzucenie poprawki Senatu do art. 15 ust. 2 oddano 11 głosów, przeciw - 264, 29 posłów wstrzymało się od głosu. Większość bezwzględna wynosi 153 głosy.</u>
          <u xml:id="u-52.25" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów Sejm poprawkę Senatu do art. 15 ust. 2 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-52.26" who="#JacekKurczewski">W poprawce nr 1 do art. 16 Senat proponuje w ust. 1 wyraz „okucia” zastąpić wyrazem „okucie”.</u>
          <u xml:id="u-52.27" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-52.28" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki Senatu.</u>
          <u xml:id="u-52.29" who="#JacekKurczewski">Czy potrzebne są wyjaśnienia?</u>
          <u xml:id="u-52.30" who="#komentarz">(Głosy z sali: Potrzebne.)</u>
          <u xml:id="u-52.31" who="#JacekKurczewski">Prosimy, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#MariuszMarasek">Chodzi o to, iż jest tam tylko jedno okucie, a więc po prostu należy zastosować liczbę pojedynczą zamiast mnogiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#JacekKurczewski">Dziękujemy panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 16 ust. 1, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-54.3" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-54.4" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-54.5" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem o odrzucenie poprawki Senatu do art. 16 ust. 1 oddano 11 głosów, przeciw - 242, 35 posłów wstrzymało się od głosu. Większość bezwzględna wynosi 145 głosów.</u>
          <u xml:id="u-54.6" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów Sejm poprawkę Senatu do art. 16 ust. 1 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-54.7" who="#JacekKurczewski">W poprawce nr 2 do art. 16 Senat proponuje skreślenie ust. 3, a tym samym rezygnację z ustawowego ustalania wzorów gwoździ pamiątkowych.</u>
          <u xml:id="u-54.8" who="#JacekKurczewski">Konsekwencją tej poprawki jest poprawka nr 6 zawierająca zmiany numeracji załączników. Nad tymi poprawkami będziemy głosować łącznie.</u>
          <u xml:id="u-54.9" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o przyjęcie tych poprawek Senatu.</u>
          <u xml:id="u-54.10" who="#JacekKurczewski">Myślę, że wyjaśnienia są zbędne.</u>
          <u xml:id="u-54.11" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-54.12" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 16 ust. 3 i poprawki nr 6 polegającej na zmianie numeracji załączników, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-54.13" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-54.14" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-54.15" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem o odrzucenie poprawki Senatu do art. 16 ust. 3 oddano 4 głosy, przeciw - 275, 22 posłów wstrzymało się od głosu. Większość bezwzględna wynosi 151 głosów.</u>
          <u xml:id="u-54.16" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów Sejm poprawkę Senatu do art. 16 ust. 3 i poprawkę nr 6 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-54.17" who="#JacekKurczewski">W poprawce do art. 17 Senat w nowym brzmieniu ust. 2 proponuje, aby na drzewcu sztandaru umieszczać odznaki orderów wojennych. Senat proponuje także zastąpienie zwrotu „odznaczonych orderami” zwrotem „wyróżnionych odznaczeniami”.</u>
          <u xml:id="u-54.18" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-54.19" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki Senatu.</u>
          <u xml:id="u-54.20" who="#JacekKurczewski">Prosimy pana posła o wyjaśnienie.</u>
          <u xml:id="u-54.21" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie ma potrzeby.)</u>
          <u xml:id="u-54.22" who="#JacekKurczewski">Przepraszam, nie ma potrzeby.</u>
          <u xml:id="u-54.23" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-54.24" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 17 polegającej na nadaniu nowego brzmienia ust. 2, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-54.25" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-54.26" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-54.27" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem o odrzucenie poprawki oddano 245 głosów, przeciw - 24, 32 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-54.28" who="#JacekKurczewski">Wobec tego, że większość bezwzględna wynosi 151, stwierdzam, że Sejm bezwzględną większością głosów poprawkę Senatu odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-54.29" who="#JacekKurczewski">Na tym zakończyliśmy rozpatrywanie punktu 7 porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-54.30" who="#JacekKurczewski">Powracamy do rozpatrzenia punktu 8 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.</u>
          <u xml:id="u-54.31" who="#JacekKurczewski">Przypominam, że w dniu wczorajszym Sejm wysłuchał sprawozdania przedstawionego przez pana posła Marka Dąbrowskiego i przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-54.32" who="#JacekKurczewski">Przypominam, że Senat w uchwale zgłosił propozycję odrzucenia ustawy o zmianę ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.</u>
          <u xml:id="u-54.33" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o przyjęcie tej uchwały Senatu.</u>
          <u xml:id="u-54.34" who="#JacekKurczewski">Czy objaśnienia pana posła sprawozdawcy są potrzebne? Nie są potrzebne.</u>
          <u xml:id="u-54.35" who="#JacekKurczewski">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-54.36" who="#JacekKurczewski">Przypominam, że zgodnie z art. 17 ust. 4 ustawy konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. Sejm odrzuca uchwałę Senatu bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów. Jeżeli Sejm nie odrzuci uchwały Senatu bezwzględną większością głosów, to wówczas uważa się uchwałę za przyjętą.</u>
          <u xml:id="u-54.37" who="#JacekKurczewski">Głosować będziemy nad wnioskiem o odrzucenie uchwały Senatu.</u>
          <u xml:id="u-54.38" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-54.39" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem uchwały Senatu w sprawie odrzucenia ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-54.40" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-54.41" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-54.42" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem o odrzucenie ustawy oddano 54 głosy, przeciw - 201, 65 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-54.43" who="#JacekKurczewski">Wobec tego, że większość bezwzględna wynosi 161, stwierdzam, że Sejm uchwałę Senatu w sprawie odrzucenia ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przyjął.</u>
          <u xml:id="u-54.44" who="#JacekKurczewski">Powracamy do rozpatrzenia punktu 9 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego.</u>
          <u xml:id="u-54.45" who="#JacekKurczewski">Przypominam, że Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawionego przez pana posła Jerzego Jaskiernię i przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-54.46" who="#JacekKurczewski">Wysoka Izbo! W związku z tym, że zaproponowane przez Senat poprawki do ustawy o zmianie ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego wykraczają poza zakres nowelizacji uchwalonej przez Sejm, Prezydium Sejmu proponuje niepoddawanie tych poprawek pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-54.47" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania nad propozycją Prezydium Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-54.48" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem propozycji niepoddawania pod głosowanie poprawek Senatu do ustawy o zmianie ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-54.49" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-54.50" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-54.51" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem Prezydium Sejmu oddano 168 głosów, przeciw - 127, 30 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-54.52" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm wniosek Prezydium Sejmu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-54.53" who="#JacekKurczewski">Powracamy do rozpatrzenia punktu 10 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Młodzieży, Kultury Fizycznej i Sportu oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie uchwały w sprawie sytuacji młodego pokolenia.</u>
          <u xml:id="u-54.54" who="#JacekKurczewski">Przypominam, że Sejm w dniu wczorajszym wysłuchał sprawozdania przedstawionego przez pana posła Filipa Kaczmarka i przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-54.55" who="#JacekKurczewski">Przypominam, że w dyskusji zgłoszono wniosek o odrzucenie projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-54.56" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania nad tym wnioskiem.</u>
          <u xml:id="u-54.57" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o odrzucenie projektu uchwały w sprawie polityki rządu wobec młodego pokolenia, zawartego w druku nr 633, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-54.58" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-54.59" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-54.60" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem o odrzucenie projektu oddano 94 głosy, przeciw -189, 34 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-54.61" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm wniosek odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-54.62" who="#JacekKurczewski">Przypominam, że w dyskusji posłowie do tekstu projektu uchwały zaproponowanego przez komisję zgłosili poprawki.</u>
          <u xml:id="u-54.63" who="#JacekKurczewski">Proszę pana posła sprawozdawcę o kolejne referowanie poprawek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#FilipKaczmarek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zostały zgłoszone dwie poprawki. Pierwsza, zgłoszona przez pana posła Szymańskiego, dotyczy zmiany tytułu projektu uchwały przez dodanie jednego słowa. Pan poseł proponuje, by zamiast: „w sprawie polityki rządu wobec młodego pokolenia” tytuł uchwały brzmiał: „w sprawie założeń polityki rządu wobec młodego pokolenia”, co jest bliższe tekstowi uchwały.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania nad tą poprawką.</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#JacekKurczewski">Kto jest za poprawką przedstawioną przez pana posła, proszę o naciśnięcie przycisku i i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-56.3" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-56.4" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-56.5" who="#JacekKurczewski">Za poprawką oddano 193 głosy, przeciw - 48, 52 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-56.6" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę zgłoszoną przez pana posła Szymańskiego.</u>
          <u xml:id="u-56.7" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo, następna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#FilipKaczmarek">Druga poprawka, którą ja zgłosiłem, dotyczy zmiany terminu wykonania uchwały przez rząd. Dlatego że komisje obradowały nad tym projektem 10 grudnia i termin zapisany w pierwotnym projekcie, w druku nr 633, już się zdezaktualizował, zaproponowałem, żeby termin 28 lutego 1993 r. zmienić na termin 30 kwietnia 1993 r. Chodzi o to, żeby rząd miał odpowiedni czas na przygotowanie informacji i założeń polityki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-58.2" who="#JacekKurczewski">Kto jest za przyjęciem poprawki, proszę o naciśnięcie przycisku i podniesienie ręki.</u>
          <u xml:id="u-58.3" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-58.4" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-58.5" who="#JacekKurczewski">Za poprawką oddano 230 głosów, przeciw - 13, 53 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-58.6" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę zgłoszoną przez pana posła Filipa Kaczmarka.</u>
          <u xml:id="u-58.7" who="#JacekKurczewski">Czy to wszystkie poprawki, panie pośle?</u>
          <u xml:id="u-58.8" who="#komentarz">(Poseł Filip Kaczmarek: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-58.9" who="#JacekKurczewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-58.10" who="#JacekKurczewski">W takim radzie przystępujemy do głosowania nad całością projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-58.11" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem projektu uchwały w sprawie sytuacji młodego pokolenia w brzmieniu proponowanym przez Komisję Młodzieży, Kultury Fizycznej i Sportu oraz Komisję Ustawodawczą, wraz z przyjętymi poprawkami, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-58.12" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-58.13" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-58.14" who="#JacekKurczewski">Za przyjęciem uchwały oddano 195 głosów, przeciw - 87, 25 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-58.15" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie założeń polityki rządu wobec młodego pokolenia.</u>
          <u xml:id="u-58.16" who="#JacekKurczewski">Powracamy do rozpatrzenia punktu 11 porządku dziennego: Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy konstytucyjnej o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą RP oraz o samorządzie terytorialnym.</u>
          <u xml:id="u-58.17" who="#JacekKurczewski">Przypominam, że w dniu wczorajszym Sejm wysłuchał przedstawiciela wnioskodawców pana posła Mariusza Grabowskiego i przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-58.18" who="#JacekKurczewski">W dyskusji zgłoszono wniosek o odrzucenie tego projektu ustawy w pierwszym czytaniu.</u>
          <u xml:id="u-58.19" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania nad tym wnioskiem.</u>
          <u xml:id="u-58.20" who="#JacekKurczewski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o odrzucenie projektu ustawy o zmianie ustawy konstytucyjnej o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą RP oraz o samorządzie terytorialnym, zawartego w druku nr 676, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-58.21" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-58.22" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-58.23" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem oddano 118 głosów, przeciw - 123, 49 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-58.24" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm wniosek o odrzucenie projektu ustawy odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-58.25" who="#JacekKurczewski">Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm skierował poselski projekt ustawy o zmianie ustawy konstytucyjnej o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą RP oraz o samorządzie terytorialnym do Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich oraz Komisji Ustawodawczej w celu rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-58.26" who="#komentarz">(Głos z sali: Były!)</u>
          <u xml:id="u-58.27" who="#JacekKurczewski">Panie pośle, ja jestem...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#MariuszGrabowski">Panie marszałku, do tego projektu ustawy była zgłoszona poprawka polegająca na zamianie progu 11/20 na próg...</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-59.2" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: Nie teraz, to jest pierwsze czytanie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#JacekKurczewski">Panie pośle, to jest poprawka zgłoszona w pierwszym czytaniu i ona właśnie, jeżeli pan poseł się nie sprzeciwi, zostanie skierowana do Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich oraz Komisji Ustawodawczej w celu rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#JacekKurczewski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#JacekKurczewski">Sprzeciwu nie ma.</u>
          <u xml:id="u-60.3" who="#JacekKurczewski">Sejm skierował poselski projekt ustawy do Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich oraz Komisji Ustawodawczej.</u>
          <u xml:id="u-60.4" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 6 porządku dziennego: Wybór członka Trybunału Konstytucyjnego (druki nr 755 i 755-A).</u>
          <u xml:id="u-60.5" who="#JacekKurczewski">Na podstawie uchwały Sejmu w sprawie trybu zgłaszania kandydatów na członków Trybunału Konstytucyjnego zgłoszono dwóch kandydatów.</u>
          <u xml:id="u-60.6" who="#JacekKurczewski">Lista kandydatów została przekazana posłom w dniu 11 lutego 1993 r.</u>
          <u xml:id="u-60.7" who="#JacekKurczewski">Prezydium Sejmu skierowało na podstawie art. 22 ust.1 regulaminu Sejmu wnioski dotyczące kandydatów do Komisji Sprawiedliwości oraz Komisji Ustawodawczej. Opinia komisji została doręczona w druku nr 755-A.</u>
          <u xml:id="u-60.8" who="#JacekKurczewski">W tej chwili nastąpi przedstawienie kandydatur, po czym Sejm w drodze głosowania podejmie pewne decyzje dotyczące trybu dalszej pracy.</u>
          <u xml:id="u-60.9" who="#JacekKurczewski">Obecnie proszę o zabranie głosu pana posła Edwarda Rzepkę w celu przedstawienia kandydatury Ferdynanda Rymarza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#EdwardRzepka">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Proszę mi pozwolić na chwilę bardzo osobistej refleksji. Kiedy dostałem do rąk ten oficjalny druk, który panie i panowie posłowie również otrzymali, druk ilustrujący drogę zawodową pana Ferdynanda Rymarza, wróciły pewne wspomnienia. Kiedy spojrzałem na zapis dotyczący zjazdu adwokatury polskiej w 1983 r., wróciły wspomnienia wydarzeń, w których miałem okazję sam uczestniczyć. W tym najgorszym pod względem politycznym dla Polski okresie adwokatura polska ośmieliła się wybrać prezesa i Naczelną Radę Adwokacką, swoje władze korporacyjne, całkowicie niezależne, ba, nie akceptowane przez władze polityczne. W skład ówcześnie wybranej Naczelnej Rady Adwokackiej wszedł adwokat z Lublina pan Ferdynand Rymarz. Jednak zarówno osoba prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej, nieodżałowanej Marii Budzanowskiej, jak i niezależny, niezawisły skład naczelnej rady były kamieniem obrazy dla ówczesnej władzy. Rozpoczęły się bezprecedensowe szykany wobec całego środowiska adwokackiego. Szantażem, groźbą, różnymi metodami zmuszono prezesa do rezygnacji i łaskawie zgodzono się, żeby Naczelna Rada Adwokacka pozostała, ale tego było już za wiele dla pana Ferdynanda Rymarza - ustąpił z szeregów naczelnej rady na znak protestu przeciwko takiemu traktowaniu adwokatury, przeciwko ograniczaniu niezawisłości adwokatury polskiej; przypominam - to był rok 1983.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#EdwardRzepka">Panie i Panowie! To jest bardzo znacząca postać w szeregach palestry polskiej, a także prokuratury, ponieważ pan Ferdynand Rymarz, bezpośrednio po studiach, od 1967 do 1973 r. był w szeregach prokuratury, początkowo jako aplikant, potem jako asesor, wreszcie jako prokurator. Zrezygnował z tej funkcji pod koniec 1973 r. po to, by po dwóch latach karencji radcowskiej i po 14 bodaj latach wykonywania zawodu adwokackiego wrócić do prokuratury, ale już w 1990 r., w zmienionej sytuacji politycznej. Początkowo pracował w Prokuraturze Wojewódzkiej w Lublinie, a następnie w Prokuraturze Generalnej, gdzie do obecnej chwili pełni funkcję zastępcy prokuratora generalnego. Mówiąc nawiasem, w tej roli występuje przed Trybunałem Konstytucyjnym.</u>
          <u xml:id="u-61.2" who="#EdwardRzepka">Wysoka Izbo! Pan Ferdynand Rymarz ma 53 lata. Jest znakomitym, wszechstronnym prawnikiem, któremu 25-letnia praktyka zawodowa prokuratorsko-adwokacka, a więc bardzo wszechstronna, pozwala z jednakową swobodą poruszać się w różnych dziedzinach prawa. Chcę powiedzieć jeszcze, już na koniec, że w swojej karierze zawodowej, w swojej pracy prawniczej nie ograniczał się bynajmniej do wykonywania obowiązków zawodowych. Pasja publicysty i popularyzatora prawa popchnęła go jakby w dwóch kierunkach. Przez bodaj 15 lat publikował znakomite artykuły w „Palestrze” i w innych czasopismach prawniczych, a także przez długie lata zajmował się szkoleniem młodych adeptów zawodu prawniczego. I równie ciekawa rzecz, jako członek Komisji Etyki Samorządu Adwokackiego był współautorem bardzo znaczącego dzieła, mianowicie: Kodeksu etyki adwokackiej.</u>
          <u xml:id="u-61.3" who="#EdwardRzepka">Panie i Panowie! Już zupełnie na koniec kilka słów dotyczących cech osobistych pana Ferdynanda Rymarza. Tak bywa, może zbyt rzadko, że prawdziwa wielkość idzie w parze z autentyczną skromnością. Taki właśnie jest pan Ferdynand Rymarz - cichy, skromny mimo wielkich zasług zawodowych i pozazawodowych unikający rozgłosu, eksponowania swojej osoby, a przy tym absolutnie konsekwentny w działaniach, niezależny w swoich poglądach. Nigdy nie należał i nie należy do żadnej partii, do żadnego ugrupowania politycznego.</u>
          <u xml:id="u-61.4" who="#EdwardRzepka">Reasumując: można powiedzieć w kilku słowach - człowiek z charakterem, człowiek z zasadami, świetny prawnik z własnym niezależnym spojrzeniem na sprawy zawodowe i pozazawodowe. Dlatego między innymi, jak sądzę, pod zgłoszeniem pana Ferdynanda Rymarza na członka Trybunału Konstytucyjnego - proszę na to zwrócić uwagę - podpisali się przedstawiciele tak wielu i tak różnych klubów parlamentarnych.</u>
          <u xml:id="u-61.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#JacekKurczewski">Proszę o zabranie głosu panią poseł Irenę Lipowicz w celu przedstawienia kandydatury Andrzeja Władysława Wasilewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#IrenaLipowicz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Bardzo się cieszę, że jest nam dane przedstawić Wysokiemu Sejmowi kandydatów o tak wysokich walorach. Nie zamierzam licytować się tutaj zasługami przedstawianego przeze mnie kandydata. Również pan prof. Wasilewski zawsze był i jest bezpartyjny. Również on jest człowiekiem o wielkiej niezależności; dowiódł tego swoim życiem. Cieszy się ogromnym prestiżem w środowisku; jest człowiekiem niezwykle skromnym. Dobrze, że mamy tutaj do czynienia z kandydatami o takich walorach.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#IrenaLipowicz">Natomiast to, o czym chcę mówić...</u>
          <u xml:id="u-63.2" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#JacekKurczewski">Proszę Wysoką Izbę o umożliwienie pani poseł...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#IrenaLipowicz">To, o czym chcę mówić, to przygotowanie kandydata do sprawowania jednej z najważniejszych funkcji w państwie, w którym istnieje trójpodział władzy. Chodzi o przygotowanie do funkcji sędziego Trybunału Konstytucyjnego. Pan prof. Wasilewski nie tylko zdobył stopnie naukowe w dziedzinie prawa publicznego, nie tylko jest znawcą prawa obcych państw w tej dziedzinie (więc będzie potrafił nasze doświadczenia i nasze problemy porównać z problemami innych), jest znawcą nie tylko teorii, ale i praktyki, szczególnie orzecznictwa. Niezwykle istotne jest, że pan prof. Wasilewski zajmował się naukowo w pogłębiony sposób problemami, które dla przekształceń naszego państwa, jak również dla jakości naszego ustawodawstwa będą miały w najbliższych czasach wielkie znaczenie. Są to następujące zagadnienia: równość podmiotów gospodarczych wobec prawa, prawo obywateli do korzystania ze środowiska, samorząd gospodarczy, istota państwa prawnego. Prace profesora mają charakter oryginalny, są często cytowane w kraju i za granicą; oznacza to, że kandydat potrafi stworzyć niezależny i oryginalny pogląd, który jest potem naśladowany przez innych, jak i wykorzystywany w orzecznictwie.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#IrenaLipowicz">Równocześnie jako teoretyk profesor Wasilewski miał czas przygotować się do problemów, które teraz musiałby rozstrzygać w poszczególnych wpadkach, kiedy często nie ma już czasu na to, żeby prowadzić wieloletnie studia nad konkretnym problemem. Te studia prof. Wasilewski ma już za sobą.</u>
          <u xml:id="u-65.2" who="#IrenaLipowicz">Chciałabym zwrócić uwagę, że często jeżeli przedstawiamy takiego kandydata jak profesor prawa, możemy podejrzewać, że jest oderwany od praktyki. Jeśli chodzi o pana prof. Wasilewskiego, był on aktywny jako ekspert w procesie przygotowywania projektów ustaw gospodarczych. Ma również przygotowanie do praktycznego wykonywania zawodu prawniczego - i zawód ten wykonywał.</u>
          <u xml:id="u-65.3" who="#IrenaLipowicz">Co do wrażliwości na problemy społeczne, mogę powiedzieć tylko o tym, że był jedynym profesorem prawa administracyjnego w Społecznej Radzie Legislacyjnej w latach, kiedy wymagało to odwagi.</u>
          <u xml:id="u-65.4" who="#IrenaLipowicz">Chcę równocześnie powiedzieć o tym, że w obecnym składzie Trybunału Konstytucyjnego, przy całym ogromnym szacunku dla jego doboru, nie ma ani jednego profesora prawa administracyjnego.</u>
          <u xml:id="u-65.5" who="#komentarz">(Poseł Janusz Korwin-Mikke: Słusznie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#JacekKurczewski">Panie pośle, proszę nie przeszkadzać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#IrenaLipowicz">To znaczy nie ma specjalisty z dziedziny, która dotyczy zagadnień stanowiących w 90% podstawę obowiązującego ustawodawstwa w Polsce. Prawo karne jest prawem, z którym możemy się przy odrobinie szczęścia całe życie nie zetknąć. Z prawem administracyjnym styka się każdy z nas od urodzenia do śmierci - i te zagadnienia w dominującej mierze będą przedmiotem zainteresowania Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#IrenaLipowicz">Reasumując: pan prof. Andrzej Władysław Wasilewski jest w swoim środowisku ceniony za obiektywizm, jest człowiekiem dalekim od koniunkturalizmu. Dowiódł tego swoją dotychczasową pracą. Jako administratywistka jestem przekonana, że będzie potrafił orzekać niezależnie od jakichkolwiek interesów politycznych, od własnych przekonań politycznych, które nie mają wpływu i nie powinny w danym wypadku mieć wpływu na orzeczenie. Każdy człowiek wie o tym, że w danym środowisku zawodowym ludzie w toku wieloletniej pracy poznają się bardzo gruntownie. Taka opinia o panu prof. Wasilewskim pozwala mi stwierdzić, że przedstawienie jego kandydatury Wysokiemu Sejmowi jest dla mnie prawdziwym zaszczytem.</u>
          <u xml:id="u-67.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#JacekKurczewski">Czy ktoś z pań posłanek i panów posłów pragnie zabrać głos w sprawie przedstawionych kandydatur?</u>
          <u xml:id="u-68.2" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo, pan poseł Janusz Korwin-Mikke.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#JanuszKorwinMikke">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zabieranie głosu w sprawie osobistej jest rzeczą bardzo trudną. Charakterystyka kandydatów, którą myśmy otrzymali, ma z konieczności charakter wybiórczy. Przedstawienie ma również charakter wybiórczy. I nie jest to oczywiście wina tych, którzy kandydatury przedstawiają, tylko wina trybu podejmowania decyzji. Wydaje się, że jeżeli Sejm podejmuje decyzję w sprawie, w której ciało zbiorowe decyzji podejmować raczej w ogóle nie powinno, to Sejm powinien działać przez komisje. Członkowie komisji powinni dostać na przykład wszystkie artykuły, powtarzam - wszystkie artykuły - pisane przez kandydatów w latach ubiegłych. Członkowie komisji powinni dostać ewentualnie wyroki czy wystąpienia w sprawach prowadzonych przez te osoby. I tylko wtedy moglibyśmy podjąć rozsądną decyzję.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#JanuszKorwinMikke">Po drugie, ja tutaj z miejsca - za co przepraszam Wielce Czcigodną Posłankę Lipowicz - powiedziałem o prawie administracyjnym. Prawo administracyjne jest to coś, co od setek lat toczy walkę z prawem normalnym. Walka między prawem administracyjnym a prawem normalnym jest istotą sporu konstytucyjnego. I to, że w składzie Trybunału Konstytucyjnego nie ma nikogo od prawa administracyjnego, jest oczywiście rzeczą słuszną.</u>
          <u xml:id="u-69.2" who="#JanuszKorwinMikke">Ja tu się nie wypowiadam za danym kandydatem czy przeciw niemu, tylko mówię, że prawo administracyjne to nie jest prawo w tym sensie, w jakim Rzymianie - a my żyjemy w obrębie prawa rzymskiego - rozumieli prawo. I tylko tyle chciałem w tej sprawie powiedzieć, żebyśmy głębiej zanalizowali sylwetki kandydatów i żebyśmy w przyszłości głębiej się zastanawiali, jaki powinien być tryb podejmowania decyzji w tych bardzo delikatnych i niesłychanie ważnych sprawach - ponieważ Trybunał Konstytucyjny to jest trybunał, który orzeka o zgodności naszych praw z konstytucją.</u>
          <u xml:id="u-69.3" who="#JanuszKorwinMikke">Doszliśmy przecież do tego, Wielce Czcigodna Koleżanko Lipowicz, że - dam tylko przykład - art. 81 konstytucji mówi wyraźnie, że kto projektuje uprzywilejowanie bądź potępianie lub dyskryminowanie mniejszości narodowych, podlega karze. I kiedy wpłynęła poprzednim razem sprawa ordynacji wyborczej jawnie dyskryminującej mniejszości narodowe, to otrzymaliśmy od Trybunału Konstytucyjnego orzeczenie, że nie jest to sprzeczne z konstytucją. W Polsce jest to jawnie nieprawdziwe.</u>
          <u xml:id="u-69.4" who="#JanuszKorwinMikke">Obsadzenie stanowisk w Trybunale Konstytucyjnym to sprawa niesłychanie ważna i byłoby nad wyraz pożądane, żeby Sejm bardzo długo nad każdą kandydaturą się zastanawiał. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-69.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#JacekKurczewski">Jako pierwszy zabierze głos pan poseł Piotr Nowina-Konopka, a następnie pan poseł Jerzy Jaskiernia.</u>
          <u xml:id="u-70.2" who="#komentarz">(Poseł Stefan Niesiołowski: W kwestii formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-70.3" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo, pan...</u>
          <u xml:id="u-70.4" who="#komentarz">(Poseł Stefan Niesiołowski: Wniosek formalny.)</u>
          <u xml:id="u-70.5" who="#JacekKurczewski">Proszę, pan poseł Niesiołowski ma wniosek formalny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#StefanNiesiołowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przepraszam bardzo, panie pośle, ale w tej sprawie nie była przewidziana debata. Przegłosowaliśmy uchwałę mówiącą, że po prezentacji kandydatów mamy przejść do głosowania. Takie było stanowisko Konwentu Seniorów, Prezydium Sejmu i taka była uchwała w tej sprawie. Prosiłbym o honorowanie tej decyzji.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#JacekKurczewski">Czy pan poseł chce zabrać głos w sprawie przedstawionych kandydatur?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#PiotrNowinaKonopka">Owszem, chcę zabrać głos w sprawie przedstawionych kandydatur, ponieważ wystąpienie pana posła Korwin-Mikke wprowadza Izbę w błąd. Pan poseł Korwin-Mikke i tak za dużo już powiedział... Pan poseł Niesiołowski rzeczywiście ma rację. W tym punkcie porządku dziennego nie ma debaty. Natomiast jeżeli pan wprowadza w błąd salę mówiąc, że nie jest potrzebny specjalista od prawa administracyjnego, to kwestionuje pan również swoje działania w Izbie, gdzie pan także co chwila podejmuje decyzje z zakresu prawa administracyjnego. Trybunał Konstytucyjny powinien pana decyzje także badać, jeśli chodzi o ich zgodność z konstytucją.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#JacekKurczewski">Proponuję skończyć tę polemikę i apeluję do pana posła Jerzego Jaskierni o wycofanie zgłoszenia, dlatego że istotnie nie jest to debata, dopuściłem tylko do zadawania pytań i zgłaszania uwag na temat przedstawionych konkretnych kandydatów.</u>
          <u xml:id="u-74.2" who="#JacekKurczewski">Wycofuje się pan poseł. Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-74.3" who="#JacekKurczewski">Przypominam, że Sejm zgodnie z art. 28 regulaminu Sejmu wybiera członka Trybunału Konstytucyjnego bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby głosów.</u>
          <u xml:id="u-74.4" who="#JacekKurczewski">Prezydium Sejmu proponuje, aby w przypadku, gdyby żaden kandydat nie otrzymał wymaganej liczby głosów, Sejm przystąpił do drugiej tury głosowania, w której głosowałby nad tym kandydatem, który w pierwszej turze uzyskał większą liczbę głosów.</u>
          <u xml:id="u-74.5" who="#JacekKurczewski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-74.6" who="#JacekKurczewski">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-74.7" who="#JacekKurczewski">Prezydium Sejmu proponuje ponadto przeprowadzenie głosowania imiennego w pierwszej i ewentualnie drugiej turze wyborów. O przeprowadzeniu głosowania imiennego Sejm decyduje na podstawie art. 113 ust. 5 regulaminu Sejmu większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-74.8" who="#JacekKurczewski">Poddaję zatem pod głosowanie wniosek Prezydium Sejmu o imienne głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-74.9" who="#komentarz">(Poseł Bolesław Twaróg: Panie marszałku, nie ma sprzeciwu w tej sprawie.)</u>
          <u xml:id="u-74.10" who="#JacekKurczewski">Czy jest sprzeciw?</u>
          <u xml:id="u-74.11" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo, pan poseł Marek Borowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#MarekBorowski">Nie, panie marszałku, mam czysto formalne zapytanie. Czy przypadkiem regulamin Sejmu tutaj nie wypowiada się wyraźnie w tej sprawie, chodzi o głosowania imienne?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#JacekKurczewski">O przeprowadzeniu głosowania imiennego decyduje Sejm większością głosów na wniosek marszałka.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#komentarz">(Poseł Bolesław Twaróg: Panie marszałku, czy można?)</u>
          <u xml:id="u-76.2" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo, pan poseł Bolesław Twaróg, potem pan poseł Janusz Szymański.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#BolesławTwaróg">Panie marszałku, już poprzednio wypowiedzieliśmy się na ten temat, przy głosowaniu w pierwszej turze. Obecnie nikt nie zgłasza na sali sprzeciwu w tej sprawie. Wszyscy są przekonani co do tego, że powinno się odbyć głosowanie imienne. Proponuję zatem uznać, że Sejm taką decyzję podjął.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#JacekKurczewski">Pan poseł Janusz Szymański.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: Nie, ja nie.)</u>
          <u xml:id="u-78.2" who="#JacekKurczewski">Czy jest sprzeciw w sprawie wniosku Prezydium Sejmu? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-78.3" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm przyjął wniosek Prezydium Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-78.4" who="#JacekKurczewski">Karty do głosowania imiennego zostaną wydane w dolnej palarni w czasie półgodzinnej przerwy, którą za chwilę zarządzę.</u>
          <u xml:id="u-78.5" who="#JacekKurczewski">Przed ogłoszeniem przerwy proszę pana posła sekretarza o ogłoszenie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#DariuszKołodziejczyk">Spotkanie uczestników Katowickiej Regionalnej Grupy Parlamentarnej odbędzie się podczas pierwszej przerwy w sali nr 106.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#DariuszKołodziejczyk">Klub Parlamentarny PSL zbierze się w siedzibie klubu po ogłoszeniu przerwy.</u>
          <u xml:id="u-79.2" who="#DariuszKołodziejczyk">O godz. 13.30 rozpocznie się w sali nr 118 wspólne posiedzenie komisji: Przekształceń Własnościowych, Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów i Ustawodawczej poświęcone rozpatrzeniu ustawy o powszechnej prywatyzacji i narodowych funduszach inwestycyjnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#JacekKurczewski">Informuję, że bezpośrednio po zakończeniu przerwy przystąpimy do imiennego głosowania na członka Trybunału Konstytucyjnego, a następnie podejmiemy punkt 12 porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-80.2" who="#JacekKurczewski">Ogłaszam przerwę do godziny 11.50.</u>
          <u xml:id="u-80.3" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min 19 do godz. 11 min 55)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#AndrzejKern">Proszę o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#AndrzejKern">Bardzo proszę posłów z kuluarów o wejście na salę. Za chwilę zapoznam posłów ze sposobem głosowania.</u>
          <u xml:id="u-81.2" who="#AndrzejKern">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-81.3" who="#AndrzejKern">Powracamy do rozpatrywania punktu 6 porządku dziennego: Wybór członka Trybunału Konstytucyjnego (druki nr 755 i 755-A).</u>
          <u xml:id="u-81.4" who="#AndrzejKern">Przechodzimy do głosowania nad wyborem członka Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-81.5" who="#AndrzejKern">Zgodnie z art. 113 ust. 5 i 6 regulaminu Sejmu głosowanie imienne odbywa się przy wykorzystaniu przygotowanej w tym celu urny wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-81.6" who="#AndrzejKern">Posłowie kolejno, w porządku alfabetycznym, wyczytani przez sekretarza Sejmu wrzucają kartki do urny.</u>
          <u xml:id="u-81.7" who="#AndrzejKern">Otwarcia urny i obliczenia głosów dokonuje pięciu wyznaczonych przez marszałka Sejmu sekretarzy.</u>
          <u xml:id="u-81.8" who="#AndrzejKern">Wyniki głosowania są ostateczne i nie podlegają dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-81.9" who="#AndrzejKern">Do przeprowadzenia głosowania powołuję następujących posłów sekretarzy Sejmu: Jana Kulasa, Tadeusza Jędrzejczaka, Ryszarda Jastrzębskiego, Ryszarda Setnika oraz Waldemara Modzelewskiego.</u>
          <u xml:id="u-81.10" who="#AndrzejKern">Czy wszyscy wyczytani przeze mnie posłowie są obecni?</u>
          <u xml:id="u-81.11" who="#komentarz">(Głosy z sali: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-81.12" who="#AndrzejKern">Imienną listę mówców będzie odczytywał pan poseł Tadeusz Górczyk, pomagać mu będzie poseł pan Dariusz Kołodziejczyk.</u>
          <u xml:id="u-81.13" who="#AndrzejKern">Karty do głosowania zawierające nazwiska dwóch kandydatów zostały posłankom i posłom doręczone.</u>
          <u xml:id="u-81.14" who="#AndrzejKern">Na karcie do głosowania należy skreślić co najmniej jedno nazwisko kandydata. Karty, na których nie skreślono co najmniej jednego nazwiska kandydata, oraz karty nie podpisane imieniem i nazwiskiem głosującego posła będą uznane za nieważne.</u>
          <u xml:id="u-81.15" who="#AndrzejKern">Czy wszyscy posłowie mają karty do głosowania?</u>
          <u xml:id="u-81.16" who="#komentarz">(Głosy z sali: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-81.17" who="#AndrzejKern">Nikt nie zgłasza braku karty do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-81.18" who="#AndrzejKern">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-81.19" who="#AndrzejKern">Proszę pana posła sekretarza Dariusza Kołodziejczyka o kolejne wyczytywanie nazwisk, a posłanki i posłów o podchodzenie do urny i oddawanie głosów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#DariuszKołodziejczyk">— Abramski Paweł,</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#DariuszKołodziejczyk">— Adamczyk Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-82.2" who="#DariuszKołodziejczyk">— Adamowicz Andrzej Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-82.3" who="#DariuszKołodziejczyk">— Adamski Władysław,</u>
          <u xml:id="u-82.4" who="#DariuszKołodziejczyk">— Aleksandrowicz Eugeniusz,</u>
          <u xml:id="u-82.5" who="#DariuszKołodziejczyk">— Andrysiak Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-82.6" who="#DariuszKołodziejczyk">— Andrzejczak Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-82.7" who="#DariuszKołodziejczyk">— Andrzejewski Roman,</u>
          <u xml:id="u-82.8" who="#DariuszKołodziejczyk">— Anusz Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-82.9" who="#DariuszKołodziejczyk">— Arendarski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-82.10" who="#DariuszKołodziejczyk">— Arkuszewski Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-82.11" who="#DariuszKołodziejczyk">— Aszyk Piotr,</u>
          <u xml:id="u-82.12" who="#DariuszKołodziejczyk">— Bajołek Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-82.13" who="#DariuszKołodziejczyk">— Bajor Bronisława,</u>
          <u xml:id="u-82.14" who="#DariuszKołodziejczyk">— Balazs Artur,</u>
          <u xml:id="u-82.15" who="#DariuszKołodziejczyk">— Balicki Marek,</u>
          <u xml:id="u-82.16" who="#DariuszKołodziejczyk">— Bańkowska Anna,</u>
          <u xml:id="u-82.17" who="#DariuszKołodziejczyk">— Bańkowski Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-82.18" who="#DariuszKołodziejczyk">— Baran Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-82.19" who="#DariuszKołodziejczyk">— Baraniecki Andrzej Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-82.20" who="#DariuszKołodziejczyk">— Barciński Piotr Czesław,</u>
          <u xml:id="u-82.21" who="#DariuszKołodziejczyk">— Barczyk Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-82.22" who="#DariuszKołodziejczyk">— Bartosz Ryszard Władysław,</u>
          <u xml:id="u-82.23" who="#DariuszKołodziejczyk">— Bartosz Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-82.24" who="#DariuszKołodziejczyk">— Bartoszcze Roman Bolesław,</u>
          <u xml:id="u-82.25" who="#DariuszKołodziejczyk">— Barucka Maria,</u>
          <u xml:id="u-82.26" who="#DariuszKołodziejczyk">— Bastek Erhard Alwin,</u>
          <u xml:id="u-82.27" who="#DariuszKołodziejczyk">— Bazała Teresa,</u>
          <u xml:id="u-82.28" who="#DariuszKołodziejczyk">— Bąk Henryk,</u>
          <u xml:id="u-82.29" who="#DariuszKołodziejczyk">— Bąk Józef,</u>
          <u xml:id="u-82.30" who="#DariuszKołodziejczyk">— Bentkowski Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-82.31" who="#DariuszKołodziejczyk">— Berak Jadwiga,</u>
          <u xml:id="u-82.32" who="#DariuszKołodziejczyk">— Berdychowski Zygmunt,</u>
          <u xml:id="u-82.33" who="#DariuszKołodziejczyk">— Białobrzewski Witold,</u>
          <u xml:id="u-82.34" who="#DariuszKołodziejczyk">— Biały Leszek,</u>
          <u xml:id="u-82.35" who="#DariuszKołodziejczyk">— Bielecki Jan Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-82.36" who="#DariuszKołodziejczyk">— Bielewicz Antoni,</u>
          <u xml:id="u-82.37" who="#DariuszKołodziejczyk">— Bień Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-82.38" who="#DariuszKołodziejczyk">— Biliński Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-82.39" who="#DariuszKołodziejczyk">— Blajerski Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-82.40" who="#DariuszKołodziejczyk">— Blida Barbara,</u>
          <u xml:id="u-82.41" who="#DariuszKołodziejczyk">— Błaszczeć Józef,</u>
          <u xml:id="u-82.42" who="#DariuszKołodziejczyk">— Błażejczyk Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-82.43" who="#DariuszKołodziejczyk">— Boba Bogumiła Maria,</u>
          <u xml:id="u-82.44" who="#DariuszKołodziejczyk">— Bober Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-82.45" who="#DariuszKołodziejczyk">— Bocheń Irmindo,</u>
          <u xml:id="u-82.46" who="#DariuszKołodziejczyk">— Boguski Dariusz,</u>
          <u xml:id="u-82.47" who="#DariuszKołodziejczyk">— Bogusz Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-82.48" who="#DariuszKołodziejczyk">— Boni Michał,</u>
          <u xml:id="u-82.49" who="#DariuszKołodziejczyk">— Boral Marek,</u>
          <u xml:id="u-82.50" who="#DariuszKołodziejczyk">— Borowski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-82.51" who="#DariuszKołodziejczyk">— Borowski Marek,</u>
          <u xml:id="u-82.52" who="#DariuszKołodziejczyk">— Borusewicz Bogdan,</u>
          <u xml:id="u-82.53" who="#DariuszKołodziejczyk">— Brach Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-82.54" who="#DariuszKołodziejczyk">— Braun Juliusz Jan,</u>
          <u xml:id="u-82.55" who="#DariuszKołodziejczyk">— Brzycki Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-82.56" who="#DariuszKołodziejczyk">— Bubel Leszek,</u>
          <u xml:id="u-82.57" who="#DariuszKołodziejczyk">— Bugaj Leszek,</u>
          <u xml:id="u-82.58" who="#DariuszKołodziejczyk">— Bugaj Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-82.59" who="#DariuszKołodziejczyk">— Bujak Jacek,</u>
          <u xml:id="u-82.60" who="#DariuszKołodziejczyk">— Bujak Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-82.61" who="#DariuszKołodziejczyk">— Bury Jan,</u>
          <u xml:id="u-82.62" who="#DariuszKołodziejczyk">— Chabiński Sławomir,</u>
          <u xml:id="u-82.63" who="#DariuszKołodziejczyk">— Chałoński Michał,</u>
          <u xml:id="u-82.64" who="#DariuszKołodziejczyk">— Chełstowski Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-82.65" who="#DariuszKołodziejczyk">— Chmiel Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-82.66" who="#DariuszKołodziejczyk">— Choina Bogusław,</u>
          <u xml:id="u-82.67" who="#DariuszKołodziejczyk">— Choiński Janusz,</u>
          <u xml:id="u-82.68" who="#DariuszKołodziejczyk">— Chrzanowski Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-82.69" who="#DariuszKołodziejczyk">— Ciemniewski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-82.70" who="#DariuszKołodziejczyk">— Cimoszewicz Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-82.71" who="#DariuszKołodziejczyk">— Cinal Józef,</u>
          <u xml:id="u-82.72" who="#DariuszKołodziejczyk">— Czajka Antoni,</u>
          <u xml:id="u-82.73" who="#DariuszKołodziejczyk">— Czarnecki Piotr,</u>
          <u xml:id="u-82.74" who="#DariuszKołodziejczyk">— Czarnecki Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-82.75" who="#DariuszKołodziejczyk">— Czechoński Stanisław Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-82.76" who="#DariuszKołodziejczyk">— Czernecki Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-82.77" who="#DariuszKołodziejczyk">— Czykwin Eugeniusz,</u>
          <u xml:id="u-82.78" who="#DariuszKołodziejczyk">— Czyż Barbara,</u>
          <u xml:id="u-82.79" who="#DariuszKołodziejczyk">— Dąbrowski Marek,</u>
          <u xml:id="u-82.80" who="#DariuszKołodziejczyk">— Dmochowska Maria,</u>
          <u xml:id="u-82.81" who="#DariuszKołodziejczyk">— Domański Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-82.82" who="#DariuszKołodziejczyk">— Domin Marek,</u>
          <u xml:id="u-82.83" who="#DariuszKołodziejczyk">— Drzewiecki Mirosław,</u>
          <u xml:id="u-82.84" who="#DariuszKołodziejczyk">— Dubiella Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-82.85" who="#DariuszKołodziejczyk">— Dutkiewicz Anna Teresa,</u>
          <u xml:id="u-82.86" who="#DariuszKołodziejczyk">— Dutka Bronisław,</u>
          <u xml:id="u-82.87" who="#DariuszKołodziejczyk">— Dyka Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-82.88" who="#DariuszKołodziejczyk">— Dzierżyński Antoni,</u>
          <u xml:id="u-82.89" who="#DariuszKołodziejczyk">— Dziewulski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-82.90" who="#DariuszKołodziejczyk">— Dziubek Marek,</u>
          <u xml:id="u-82.91" who="#DariuszKołodziejczyk">— Eysmont Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-82.92" who="#DariuszKołodziejczyk">— Eysymontt Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-82.93" who="#DariuszKołodziejczyk">— Fabian Jan Willibald,</u>
          <u xml:id="u-82.94" who="#DariuszKołodziejczyk">— Flak Edward,</u>
          <u xml:id="u-82.95" who="#DariuszKołodziejczyk">— Fogler Piotr,</u>
          <u xml:id="u-82.96" who="#DariuszKołodziejczyk">— Frasyniuk Władysław,</u>
          <u xml:id="u-82.97" who="#DariuszKołodziejczyk">— Frączek Barbara,</u>
          <u xml:id="u-82.98" who="#DariuszKołodziejczyk">— Frączek Józef,</u>
          <u xml:id="u-82.99" who="#DariuszKołodziejczyk">— Frost Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-82.100" who="#DariuszKołodziejczyk">— Furtak Antoni Jan,</u>
          <u xml:id="u-82.101" who="#DariuszKołodziejczyk">— Gadomski Witold,</u>
          <u xml:id="u-82.102" who="#DariuszKołodziejczyk">— Gaj Bożena,</u>
          <u xml:id="u-82.103" who="#DariuszKołodziejczyk">— Gajda Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-82.104" who="#DariuszKołodziejczyk">— Galek Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-82.105" who="#DariuszKołodziejczyk">— Gawlik Radosław,</u>
          <u xml:id="u-82.106" who="#DariuszKołodziejczyk">— Gąsienica-Makowski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-82.107" who="#DariuszKołodziejczyk">— Geremek Bronisław,</u>
          <u xml:id="u-82.108" who="#DariuszKołodziejczyk">— Gil Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-82.109" who="#DariuszKołodziejczyk">— Glapiński Adam,</u>
          <u xml:id="u-82.110" who="#DariuszKołodziejczyk">— Godlewski Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-82.111" who="#DariuszKołodziejczyk">— Golba Leszek,</u>
          <u xml:id="u-82.112" who="#DariuszKołodziejczyk">— Goryszewski Henryk Józef,</u>
          <u xml:id="u-82.113" who="#DariuszKołodziejczyk">— Gorzelańczyk Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-82.114" who="#DariuszKołodziejczyk">— Góralska Helena,</u>
          <u xml:id="u-82.115" who="#DariuszKołodziejczyk">— Górczyk Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-82.116" who="#DariuszKołodziejczyk">— Grabowski Mariusz,</u>
          <u xml:id="u-82.117" who="#DariuszKołodziejczyk">— Gutowski Józef,</u>
          <u xml:id="u-82.118" who="#DariuszKołodziejczyk">— Halber Adam,</u>
          <u xml:id="u-82.119" who="#DariuszKołodziejczyk">— Hall Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-82.120" who="#DariuszKołodziejczyk">— Handzlik Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-82.121" who="#DariuszKołodziejczyk">— Hardej Sławomir Janusz,</u>
          <u xml:id="u-82.122" who="#DariuszKołodziejczyk">— Hardy Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-82.123" who="#DariuszKołodziejczyk">— Hennelowa Józefa,</u>
          <u xml:id="u-82.124" who="#DariuszKołodziejczyk">— Hermanowicz Józef,</u>
          <u xml:id="u-82.125" who="#DariuszKołodziejczyk">— Hniedziewicz Stanisław Przemysław,</u>
          <u xml:id="u-82.126" who="#DariuszKołodziejczyk">— Holc Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-82.127" who="#DariuszKołodziejczyk">— Hrybacz Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-82.128" who="#DariuszKołodziejczyk">— Ibisz Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-82.129" who="#DariuszKołodziejczyk">— Iwaniec Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-82.130" who="#DariuszKołodziejczyk">— Iwiński Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-82.131" who="#DariuszKołodziejczyk">— Jagieliński Roman,</u>
          <u xml:id="u-82.132" who="#DariuszKołodziejczyk">— Janas Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-82.133" who="#DariuszKołodziejczyk">— Janiszewski Michał,</u>
          <u xml:id="u-82.134" who="#DariuszKołodziejczyk">— Jankowski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-82.135" who="#DariuszKołodziejczyk">— Janowski Gabriel,</u>
          <u xml:id="u-82.136" who="#DariuszKołodziejczyk">— Janowski Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-82.137" who="#DariuszKołodziejczyk">— Janowski Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-82.138" who="#DariuszKołodziejczyk">— Jaskiernia Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-82.139" who="#DariuszKołodziejczyk">— Jastrzębski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-82.140" who="#DariuszKołodziejczyk">— Jedynak Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-82.141" who="#DariuszKołodziejczyk">— Jędryka Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-82.142" who="#DariuszKołodziejczyk">— Jędrzejczak Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-82.143" who="#DariuszKołodziejczyk">— Jurek Marek,</u>
          <u xml:id="u-82.144" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kaczmarek Filip,</u>
          <u xml:id="u-82.145" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kaczmarek Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-82.146" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kaczyński Jarosław,</u>
          <u xml:id="u-82.147" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kaczyński Lech,</u>
          <u xml:id="u-82.148" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kalemba Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-82.149" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kaleta Józef,</u>
          <u xml:id="u-82.150" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kamiński Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-82.151" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kania Józef,</u>
          <u xml:id="u-82.152" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kaniewski Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-82.153" who="#DariuszKołodziejczyk">— Karwowski Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-82.154" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kazimierski Grzegorz,</u>
          <u xml:id="u-82.155" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kern Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-82.156" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kielek Eugeniusz,</u>
          <u xml:id="u-82.157" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kisiliczyk Jan,</u>
          <u xml:id="u-82.158" who="#DariuszKołodziejczyk">— Klata Henryk,</u>
          <u xml:id="u-82.159" who="#DariuszKołodziejczyk">— Klimczak Feliks,</u>
          <u xml:id="u-82.160" who="#DariuszKołodziejczyk">— Klisiewicz Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-82.161" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kłoczko Marek,</u>
          <u xml:id="u-82.162" who="#DariuszKołodziejczyk">— Knysok Anna,</u>
          <u xml:id="u-82.163" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kocjan Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-82.164" who="#DariuszKołodziejczyk">— Koczwara Marek,</u>
          <u xml:id="u-82.165" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kołodziej Bartłomiej,</u>
          <u xml:id="u-82.166" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kołodziejczyk Dariusz,</u>
          <u xml:id="u-82.167" who="#DariuszKołodziejczyk">— Komorowski Bronisław,</u>
          <u xml:id="u-82.168" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kopania Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-82.169" who="#DariuszKołodziejczyk">— Korwin-Mikke Janusz,</u>
          <u xml:id="u-82.170" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kost Antoni,</u>
          <u xml:id="u-82.171" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kostarczyk Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-82.172" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kośla Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-82.173" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kotlarski Paweł,</u>
          <u xml:id="u-82.174" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kowalczyk Józef,</u>
          <u xml:id="u-82.175" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kowalczyk Paweł,</u>
          <u xml:id="u-82.176" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kowalczyk Tadeusz s. Franciszka,</u>
          <u xml:id="u-82.177" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kowalczyk Tadeusz s. Piotra,</u>
          <u xml:id="u-82.178" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kowalczyk Zofia,</u>
          <u xml:id="u-82.179" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kowalik Jan,</u>
          <u xml:id="u-82.180" who="#DariuszKołodziejczyk">— Koza Janusz,</u>
          <u xml:id="u-82.181" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kozak Brunon,</u>
          <u xml:id="u-82.182" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kozakiewicz Mikołaj,</u>
          <u xml:id="u-82.183" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kozłowski Marian,</u>
          <u xml:id="u-82.184" who="#DariuszKołodziejczyk">— Krasowski Edmund,</u>
          <u xml:id="u-82.185" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kraus Janina,</u>
          <u xml:id="u-82.186" who="#DariuszKołodziejczyk">— Krawczuk Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-82.187" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kroll Henryk Fabian,</u>
          <u xml:id="u-82.188" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kropiwnicki Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-82.189" who="#DariuszKołodziejczyk">— Król Jan,</u>
          <u xml:id="u-82.190" who="#DariuszKołodziejczyk">— Król Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-82.191" who="#DariuszKołodziejczyk">— Król Stefan,</u>
          <u xml:id="u-82.192" who="#DariuszKołodziejczyk">— Krutul Piotr,</u>
          <u xml:id="u-82.193" who="#DariuszKołodziejczyk">— Krzyżanowska Olga,</u>
          <u xml:id="u-82.194" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kufel Zygmunt,</u>
          <u xml:id="u-82.195" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kulas Jan,</u>
          <u xml:id="u-82.196" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kurczewski Jacek,</u>
          <u xml:id="u-82.197" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kuroń Jacek,</u>
          <u xml:id="u-82.198" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kwaśniewski Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-82.199" who="#DariuszKołodziejczyk">— Kwiatkowski Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-82.200" who="#DariuszKołodziejczyk">— Labuda Barbara,</u>
          <u xml:id="u-82.201" who="#DariuszKołodziejczyk">— Lasocki Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-82.202" who="#DariuszKołodziejczyk">— Lasota Marek,</u>
          <u xml:id="u-82.203" who="#DariuszKołodziejczyk">— Lech Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-82.204" who="#DariuszKołodziejczyk">— Lewandowski Janusz,</u>
          <u xml:id="u-82.205" who="#DariuszKołodziejczyk">— Lewandowski Mirosław,</u>
          <u xml:id="u-82.206" who="#DariuszKołodziejczyk">— Lewandowski Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-82.207" who="#DariuszKołodziejczyk">— Libicki Marcin,</u>
          <u xml:id="u-82.208" who="#DariuszKołodziejczyk">— Lipiński Adam,</u>
          <u xml:id="u-82.209" who="#DariuszKołodziejczyk">— Lipowicz Irena,</u>
          <u xml:id="u-82.210" who="#DariuszKołodziejczyk">— Liszcz Teresa,</u>
          <u xml:id="u-82.211" who="#DariuszKołodziejczyk">— Lityński Jan,</u>
          <u xml:id="u-82.212" who="#DariuszKołodziejczyk">— Liwak Władysław,</u>
          <u xml:id="u-82.213" who="#DariuszKołodziejczyk">— Ładosz Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-82.214" who="#DariuszKołodziejczyk">— Łączkowski Paweł Julian,</u>
          <u xml:id="u-82.215" who="#DariuszKołodziejczyk">— Łenyk Zygmunt,</u>
          <u xml:id="u-82.216" who="#DariuszKołodziejczyk">— Łochowski Józef,</u>
          <u xml:id="u-82.217" who="#DariuszKołodziejczyk">— Łopuszański Jan Edward,</u>
          <u xml:id="u-82.218" who="#DariuszKołodziejczyk">— Łuczak Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-82.219" who="#DariuszKołodziejczyk">— Łukasiewicz Bogdan,</u>
          <u xml:id="u-82.220" who="#DariuszKołodziejczyk">— Łukomski Adam,</u>
          <u xml:id="u-82.221" who="#DariuszKołodziejczyk">— Łybacka Krystyna,</u>
          <u xml:id="u-82.222" who="#DariuszKołodziejczyk">— Macierewicz Antoni,</u>
          <u xml:id="u-82.223" who="#DariuszKołodziejczyk">— Maćkowiak Janusz,</u>
          <u xml:id="u-82.224" who="#DariuszKołodziejczyk">— Majewski Jan,</u>
          <u xml:id="u-82.225" who="#DariuszKołodziejczyk">— Majewski Wit,</u>
          <u xml:id="u-82.226" who="#DariuszKołodziejczyk">— Maksymiuk Janusz,</u>
          <u xml:id="u-82.227" who="#DariuszKołodziejczyk">— Małachowski Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-82.228" who="#DariuszKołodziejczyk">— Manicki Maciej,</u>
          <u xml:id="u-82.229" who="#DariuszKołodziejczyk">— Marasek Mariusz,</u>
          <u xml:id="u-82.230" who="#DariuszKołodziejczyk">— Markiewicz Marek,</u>
          <u xml:id="u-82.231" who="#DariuszKołodziejczyk">— Martyniuk Wacław,</u>
          <u xml:id="u-82.232" who="#DariuszKołodziejczyk">— Matuszczak Adam,</u>
          <u xml:id="u-82.233" who="#DariuszKołodziejczyk">— Matyjek Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-82.234" who="#DariuszKołodziejczyk">— Maziarski Jacek,</u>
          <u xml:id="u-82.235" who="#DariuszKołodziejczyk">— Mazowiecki Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-82.236" who="#DariuszKołodziejczyk">— Mazurkiewicz Andrzej Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-82.237" who="#DariuszKołodziejczyk">— Mazurkiewicz Marek,</u>
          <u xml:id="u-82.238" who="#DariuszKołodziejczyk">— Mażewski Lech,</u>
          <u xml:id="u-82.239" who="#DariuszKołodziejczyk">— Meisel Józef,</u>
          <u xml:id="u-82.240" who="#DariuszKołodziejczyk">— Merkel Jacek,</u>
          <u xml:id="u-82.241" who="#DariuszKołodziejczyk">— Michalak Elżbieta,</u>
          <u xml:id="u-82.242" who="#DariuszKołodziejczyk">— Michalak Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-82.243" who="#DariuszKołodziejczyk">— Michalak Zenon,</u>
          <u xml:id="u-82.244" who="#DariuszKołodziejczyk">— Michalik Marek,</u>
          <u xml:id="u-82.245" who="#DariuszKołodziejczyk">— Mierzwa Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-82.246" who="#DariuszKołodziejczyk">— Miller Leszek,</u>
          <u xml:id="u-82.247" who="#DariuszKołodziejczyk">— Mizikowski Jan,</u>
          <u xml:id="u-82.248" who="#DariuszKołodziejczyk">— Mochnaczewski Piotr,</u>
          <u xml:id="u-82.249" who="#DariuszKołodziejczyk">— Moczulski Leszek,</u>
          <u xml:id="u-82.250" who="#DariuszKołodziejczyk">— Modzelewski Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-82.251" who="#DariuszKołodziejczyk">— Mogiła-Lisowski Zygmunt,</u>
          <u xml:id="u-82.252" who="#DariuszKołodziejczyk">— Mojzesowicz Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-82.253" who="#DariuszKołodziejczyk">— Moszczyński Marek,</u>
          <u xml:id="u-82.254" who="#DariuszKołodziejczyk">— Müller Edward,</u>
          <u xml:id="u-82.255" who="#DariuszKołodziejczyk">— Musioł Paweł Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-82.256" who="#DariuszKołodziejczyk">— Muszyński Marek,</u>
          <u xml:id="u-82.257" who="#DariuszKołodziejczyk">— Niczyperowicz Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-82.258" who="#DariuszKołodziejczyk">— Niesiołowski Stefan,</u>
          <u xml:id="u-82.259" who="#DariuszKołodziejczyk">— Niewiarowski Ireneusz,</u>
          <u xml:id="u-82.260" who="#DariuszKołodziejczyk">— Niewiarowski Wacław,</u>
          <u xml:id="u-82.261" who="#DariuszKołodziejczyk">— Nowacka Irena Maria,</u>
          <u xml:id="u-82.262" who="#DariuszKołodziejczyk">— Nowak Czesław,</u>
          <u xml:id="u-82.263" who="#DariuszKołodziejczyk">— Nowak Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-82.264" who="#DariuszKołodziejczyk">— Nowina-Konopka Halina Maria,</u>
          <u xml:id="u-82.265" who="#DariuszKołodziejczyk">— Nowina-Konopka Piotr,</u>
          <u xml:id="u-82.266" who="#DariuszKołodziejczyk">— Oleksy Józef,</u>
          <u xml:id="u-82.267" who="#DariuszKołodziejczyk">— Olszewski Jan,</u>
          <u xml:id="u-82.268" who="#DariuszKołodziejczyk">— Onyszkiewicz Janusz,</u>
          <u xml:id="u-82.269" who="#DariuszKołodziejczyk">— Opilo Henryk,</u>
          <u xml:id="u-82.270" who="#DariuszKołodziejczyk">— Orłowski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-82.271" who="#DariuszKołodziejczyk">— Orzeł Józef,</u>
          <u xml:id="u-82.272" who="#DariuszKołodziejczyk">— Osiatyński Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-82.273" who="#DariuszKołodziejczyk">— Pamuła Jan,</u>
          <u xml:id="u-82.274" who="#DariuszKołodziejczyk">— Panek Sławomir,</u>
          <u xml:id="u-82.275" who="#DariuszKołodziejczyk">— Pastusiak Longin,</u>
          <u xml:id="u-82.276" who="#DariuszKołodziejczyk">— Pastuszewski Stefan,</u>
          <u xml:id="u-82.277" who="#DariuszKołodziejczyk">— Pawelec Józef Jacek,</u>
          <u xml:id="u-82.278" who="#DariuszKołodziejczyk">— Pawlak Józef,</u>
          <u xml:id="u-82.279" who="#DariuszKołodziejczyk">— Pawlak Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-82.280" who="#DariuszKołodziejczyk">— Pawlak Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-82.281" who="#DariuszKołodziejczyk">— Pawłowski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-82.282" who="#DariuszKołodziejczyk">— Paździor Helmut,</u>
          <u xml:id="u-82.283" who="#DariuszKołodziejczyk">— Pelc Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-82.284" who="#DariuszKołodziejczyk">— Pęgiel Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-82.285" who="#DariuszKołodziejczyk">— Pękała Kazimierz Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-82.286" who="#DariuszKołodziejczyk">— Piasecki Cezary,</u>
          <u xml:id="u-82.287" who="#DariuszKołodziejczyk">— Piątkowski Jan,</u>
          <u xml:id="u-82.288" who="#DariuszKołodziejczyk">— Piechociński Janusz,</u>
          <u xml:id="u-82.289" who="#DariuszKołodziejczyk">— Piechota Jacek,</u>
          <u xml:id="u-82.290" who="#DariuszKołodziejczyk">— Piechowicz Adam,</u>
          <u xml:id="u-82.291" who="#DariuszKołodziejczyk">— Pieczka Feliks Bronisław,</u>
          <u xml:id="u-82.292" who="#DariuszKołodziejczyk">— Pietrzyk Alojzy,</u>
          <u xml:id="u-82.293" who="#DariuszKołodziejczyk">— Pietrzyk Katarzyna,</u>
          <u xml:id="u-82.294" who="#DariuszKołodziejczyk">— Pilarczyk Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-82.295" who="#DariuszKołodziejczyk">— Pilarski Bohdan,</u>
          <u xml:id="u-82.296" who="#DariuszKołodziejczyk">— Piłka Marian,</u>
          <u xml:id="u-82.297" who="#DariuszKołodziejczyk">— Piskorski Jan,</u>
          <u xml:id="u-82.298" who="#DariuszKołodziejczyk">— Piskorski Paweł,</u>
          <u xml:id="u-82.299" who="#DariuszKołodziejczyk">— Pokrywka Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-82.300" who="#DariuszKołodziejczyk">— Polczyński Waldemar Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-82.301" who="#DariuszKołodziejczyk">— Polmański Piotr,</u>
          <u xml:id="u-82.302" who="#DariuszKołodziejczyk">— Popenda Krzysztof Maciej,</u>
          <u xml:id="u-82.303" who="#DariuszKołodziejczyk">— Potocki Andrzej Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-82.304" who="#DariuszKołodziejczyk">— Pruchno-Wróblewski Lech,</u>
          <u xml:id="u-82.305" who="#DariuszKołodziejczyk">— Przybyłowicz Marcin,</u>
          <u xml:id="u-82.306" who="#DariuszKołodziejczyk">— Putra Krzysztof Jakub,</u>
          <u xml:id="u-82.307" who="#DariuszKołodziejczyk">— Puzyna Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-82.308" who="#DariuszKołodziejczyk">— Pycak Wincenty,</u>
          <u xml:id="u-82.309" who="#DariuszKołodziejczyk">— Rajter Władysław,</u>
          <u xml:id="u-82.310" who="#DariuszKołodziejczyk">— Raj Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-82.311" who="#DariuszKołodziejczyk">— Rakoczy Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-82.312" who="#DariuszKołodziejczyk">— Reichelt Władysław,</u>
          <u xml:id="u-82.313" who="#DariuszKołodziejczyk">— Rewiński Janusz,</u>
          <u xml:id="u-82.314" who="#DariuszKołodziejczyk">— Rogucki Sławomir,</u>
          <u xml:id="u-82.315" who="#DariuszKołodziejczyk">— Rokita Jan,</u>
          <u xml:id="u-82.316" who="#DariuszKołodziejczyk">— Rospara Henryk,</u>
          <u xml:id="u-82.317" who="#DariuszKołodziejczyk">— Rostek Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-82.318" who="#DariuszKołodziejczyk">— Różycka Barbara,</u>
          <u xml:id="u-82.319" who="#DariuszKołodziejczyk">— Rudnicka Jadwiga,</u>
          <u xml:id="u-82.320" who="#DariuszKołodziejczyk">— Rulewski Jan,</u>
          <u xml:id="u-82.321" who="#DariuszKołodziejczyk">— Rychlik Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-82.322" who="#DariuszKołodziejczyk">— Rzepka Edward,</u>
          <u xml:id="u-82.323" who="#DariuszKołodziejczyk">— Rzymełka Jan,</u>
          <u xml:id="u-82.324" who="#DariuszKołodziejczyk">— Saletra Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-82.325" who="#DariuszKołodziejczyk">— Samborski Marek,</u>
          <u xml:id="u-82.326" who="#DariuszKołodziejczyk">— Schreiber Grzegorz,</u>
          <u xml:id="u-82.327" who="#DariuszKołodziejczyk">— Seferowicz Elżbieta,</u>
          <u xml:id="u-82.328" who="#DariuszKołodziejczyk">— Sekuła Ireneusz,</u>
          <u xml:id="u-82.329" who="#DariuszKołodziejczyk">— Sengebusch Adam,</u>
          <u xml:id="u-82.330" who="#DariuszKołodziejczyk">— Serafin Władysław,</u>
          <u xml:id="u-82.331" who="#DariuszKołodziejczyk">— Setnik Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-82.332" who="#DariuszKołodziejczyk">— Siedlecki Henryk,</u>
          <u xml:id="u-82.333" who="#DariuszKołodziejczyk">— Sielańczyk Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-82.334" who="#DariuszKołodziejczyk">— Siemiątkowski Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-82.335" who="#DariuszKołodziejczyk">— Sienkiewicz Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-82.336" who="#DariuszKołodziejczyk">— Sierakowska Izabella,</u>
          <u xml:id="u-82.337" who="#DariuszKołodziejczyk">— Sikora Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-82.338" who="#DariuszKołodziejczyk">— Sikora Wanda,</u>
          <u xml:id="u-82.339" who="#DariuszKołodziejczyk">— Siwek Sławomir,</u>
          <u xml:id="u-82.340" who="#DariuszKołodziejczyk">— Siwiec Marek s. Józefa,</u>
          <u xml:id="u-82.341" who="#DariuszKołodziejczyk">— Siwiec Marek Maciej s. Czesława,</u>
          <u xml:id="u-82.342" who="#DariuszKołodziejczyk">— Skorecki Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-82.343" who="#DariuszKołodziejczyk">— Słomka Adam,</u>
          <u xml:id="u-82.344" who="#DariuszKołodziejczyk">— Smirnow Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-82.345" who="#DariuszKołodziejczyk">— Smolarek Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-82.346" who="#DariuszKołodziejczyk">— Sobański Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-82.347" who="#DariuszKołodziejczyk">— Sobierajski Czesław,</u>
          <u xml:id="u-82.348" who="#DariuszKołodziejczyk">— Sobotka Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-82.349" who="#DariuszKołodziejczyk">— Sokołowska Wanda,</u>
          <u xml:id="u-82.350" who="#DariuszKołodziejczyk">— Sońta Dariusz,</u>
          <u xml:id="u-82.351" who="#DariuszKołodziejczyk">— Soska Jacek,</u>
          <u xml:id="u-82.352" who="#DariuszKołodziejczyk">— Sośnicki Mirosław,</u>
          <u xml:id="u-82.353" who="#DariuszKołodziejczyk">— Spychalska Ewa,</u>
          <u xml:id="u-82.354" who="#DariuszKołodziejczyk">— Srebro Maciej Edward,</u>
          <u xml:id="u-82.355" who="#DariuszKołodziejczyk">— Staniszewska Grażyna,</u>
          <u xml:id="u-82.356" who="#DariuszKołodziejczyk">— Staniuk Władysław,</u>
          <u xml:id="u-82.357" who="#DariuszKołodziejczyk">— Stańdo Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-82.358" who="#DariuszKołodziejczyk">— Staręga-Piasek Joanna,</u>
          <u xml:id="u-82.359" who="#DariuszKołodziejczyk">— Starownik Marian Roman,</u>
          <u xml:id="u-82.360" who="#DariuszKołodziejczyk">— Stefaniuk Franciszek Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-82.361" who="#DariuszKołodziejczyk">— Steinhoff Janusz,</u>
          <u xml:id="u-82.362" who="#DariuszKołodziejczyk">— Sterkowicz Czesław,</u>
          <u xml:id="u-82.363" who="#DariuszKołodziejczyk">— Strębska Halina Bronisława,</u>
          <u xml:id="u-82.364" who="#DariuszKołodziejczyk">— Strzelecki Henryk,</u>
          <u xml:id="u-82.365" who="#DariuszKołodziejczyk">— Suchocka Hanna,</u>
          <u xml:id="u-82.366" who="#DariuszKołodziejczyk">— Suchora Henryk,</u>
          <u xml:id="u-82.367" who="#DariuszKołodziejczyk">— Sumara Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-82.368" who="#DariuszKołodziejczyk">— Synowiec Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-82.369" who="#DariuszKołodziejczyk">— Syryjczyk Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-82.370" who="#DariuszKołodziejczyk">— Sytek Przemysław,</u>
          <u xml:id="u-82.371" who="#DariuszKołodziejczyk">— Sytek Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-82.372" who="#DariuszKołodziejczyk">— Szablewski Alojzy,</u>
          <u xml:id="u-82.373" who="#DariuszKołodziejczyk">— Szafraniec Herbert,</u>
          <u xml:id="u-82.374" who="#DariuszKołodziejczyk">— Szańkowski Stefan Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-82.375" who="#DariuszKołodziejczyk">— Szarawarski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-82.376" who="#DariuszKołodziejczyk">— Szatkowski Sławomir,</u>
          <u xml:id="u-82.377" who="#DariuszKołodziejczyk">— Szczepaniak Jan,</u>
          <u xml:id="u-82.378" who="#DariuszKołodziejczyk">— Szczepuła Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-82.379" who="#DariuszKołodziejczyk">— Szczygielski Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-82.380" who="#DariuszKołodziejczyk">— Szmajdziński Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-82.381" who="#DariuszKołodziejczyk">— Szreder Bogumił,</u>
          <u xml:id="u-82.382" who="#DariuszKołodziejczyk">— Szymańczak Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-82.383" who="#DariuszKołodziejczyk">— Szymański Janusz Henryk,</u>
          <u xml:id="u-82.384" who="#DariuszKołodziejczyk">— Szyszko Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-82.385" who="#DariuszKołodziejczyk">— Śledzińska-Katarasińska Iwona,</u>
          <u xml:id="u-82.386" who="#DariuszKołodziejczyk">— Śleziak Czesław,</u>
          <u xml:id="u-82.387" who="#DariuszKołodziejczyk">— Świtka Jan,</u>
          <u xml:id="u-82.388" who="#DariuszKołodziejczyk">— Świtoń Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-82.389" who="#DariuszKołodziejczyk">— Taylor Jacek,</u>
          <u xml:id="u-82.390" who="#DariuszKołodziejczyk">— Tchórzewski Krzysztof Józef,</u>
          <u xml:id="u-82.391" who="#DariuszKołodziejczyk">— Terlecki Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-82.392" who="#DariuszKołodziejczyk">— Then Artur,</u>
          <u xml:id="u-82.393" who="#DariuszKołodziejczyk">— Tokarczuk Antoni,</u>
          <u xml:id="u-82.394" who="#DariuszKołodziejczyk">— Tokarzewski Michał,</u>
          <u xml:id="u-82.395" who="#DariuszKołodziejczyk">— Tromski Robert,</u>
          <u xml:id="u-82.396" who="#DariuszKołodziejczyk">— Turczyński Jacek,</u>
          <u xml:id="u-82.397" who="#DariuszKołodziejczyk">— Turko Ludwik,</u>
          <u xml:id="u-82.398" who="#DariuszKołodziejczyk">— Tusk Donald,</u>
          <u xml:id="u-82.399" who="#DariuszKołodziejczyk">— Tuszyński Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-82.400" who="#DariuszKołodziejczyk">— Twaróg Bolesław,</u>
          <u xml:id="u-82.401" who="#DariuszKołodziejczyk">— Tyrakowski Antoni,</u>
          <u xml:id="u-82.402" who="#DariuszKołodziejczyk">— Ujazdowski Kazimierz Michał,</u>
          <u xml:id="u-82.403" who="#DariuszKołodziejczyk">— Ulatowski Jarosław,</u>
          <u xml:id="u-82.404" who="#DariuszKołodziejczyk">— Ulicki Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-82.405" who="#DariuszKołodziejczyk">— Urbaniak Cezary,</u>
          <u xml:id="u-82.406" who="#DariuszKołodziejczyk">— Urbanowicz Anna,</u>
          <u xml:id="u-82.407" who="#DariuszKołodziejczyk">— Urbański Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-82.408" who="#DariuszKołodziejczyk">— Usakiewicz Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-82.409" who="#DariuszKołodziejczyk">— Walerych Piotr,</u>
          <u xml:id="u-82.410" who="#DariuszKołodziejczyk">— Waniek Danuta,</u>
          <u xml:id="u-82.411" who="#DariuszKołodziejczyk">— Wardacki Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-82.412" who="#DariuszKołodziejczyk">— Wartak Jarosław,</u>
          <u xml:id="u-82.413" who="#DariuszKołodziejczyk">— Wądołowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-82.414" who="#DariuszKołodziejczyk">— Wąsik Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-82.415" who="#DariuszKołodziejczyk">— Wesołowski Mariusz,</u>
          <u xml:id="u-82.416" who="#DariuszKołodziejczyk">— Węglarz Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-82.417" who="#DariuszKołodziejczyk">— Węglowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-82.418" who="#DariuszKołodziejczyk">— Wiatr Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-82.419" who="#DariuszKołodziejczyk">— Wielowieyski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-82.420" who="#DariuszKołodziejczyk">— Wiertek Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-82.421" who="#DariuszKołodziejczyk">— Wierzbicka Danuta,</u>
          <u xml:id="u-82.422" who="#DariuszKołodziejczyk">— Wierzbicki Roman Władysław,</u>
          <u xml:id="u-82.423" who="#DariuszKołodziejczyk">— Wilk Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-82.424" who="#DariuszKołodziejczyk">— Witt Zenon,</u>
          <u xml:id="u-82.425" who="#DariuszKołodziejczyk">— Włodarczyk Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-82.426" who="#DariuszKołodziejczyk">— Wojtyła Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-82.427" who="#DariuszKołodziejczyk">— Woroszczak Józef Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-82.428" who="#DariuszKołodziejczyk">— Woźniak Jarosław,</u>
          <u xml:id="u-82.429" who="#DariuszKołodziejczyk">— Wójcik Dariusz,</u>
          <u xml:id="u-82.430" who="#DariuszKołodziejczyk">— Wójcik Gwidon,</u>
          <u xml:id="u-82.431" who="#DariuszKołodziejczyk">— Wójcik Piotr,</u>
          <u xml:id="u-82.432" who="#DariuszKołodziejczyk">— Wójcik Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-82.433" who="#DariuszKołodziejczyk">— Wójcik Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-82.434" who="#DariuszKołodziejczyk">— Wrona Władysław,</u>
          <u xml:id="u-82.435" who="#DariuszKołodziejczyk">— Wujec Henryk,</u>
          <u xml:id="u-82.436" who="#DariuszKołodziejczyk">— Wyrowiński Jan,</u>
          <u xml:id="u-82.437" who="#DariuszKołodziejczyk">— Zając Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-82.438" who="#DariuszKołodziejczyk">— Zajączkowska Maria,</u>
          <u xml:id="u-82.439" who="#DariuszKołodziejczyk">— Zakrzewska Iwona Bożena,</u>
          <u xml:id="u-82.440" who="#DariuszKołodziejczyk">— Zakrzewski Andrzej Janusz,</u>
          <u xml:id="u-82.441" who="#DariuszKołodziejczyk">— Zalewski Maciej,</u>
          <u xml:id="u-82.442" who="#DariuszKołodziejczyk">— Zalewski Paweł,</u>
          <u xml:id="u-82.443" who="#DariuszKołodziejczyk">— Zarębski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-82.444" who="#DariuszKołodziejczyk">— Zarzycki Wojciech Szczęsny,</u>
          <u xml:id="u-82.445" who="#DariuszKołodziejczyk">— Zdrada Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-82.446" who="#DariuszKołodziejczyk">— Zemke Janusz,</u>
          <u xml:id="u-82.447" who="#DariuszKołodziejczyk">— Zieliński Marek,</u>
          <u xml:id="u-82.448" who="#DariuszKołodziejczyk">— Ziemiński Adam Marek,</u>
          <u xml:id="u-82.449" who="#DariuszKołodziejczyk">— Ziółkowska Wiesława,</u>
          <u xml:id="u-82.450" who="#DariuszKołodziejczyk">— Zych Bogumił,</u>
          <u xml:id="u-82.451" who="#DariuszKołodziejczyk">— Zych Józef,</u>
          <u xml:id="u-82.452" who="#DariuszKołodziejczyk">— Zylber Jan,</u>
          <u xml:id="u-82.453" who="#DariuszKołodziejczyk">— Żabiński Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-82.454" who="#DariuszKołodziejczyk">— Żabiński Władysław,</u>
          <u xml:id="u-82.455" who="#DariuszKołodziejczyk">— Żelichowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-82.456" who="#DariuszKołodziejczyk">— Żenkiewicz Marian,</u>
          <u xml:id="u-82.457" who="#DariuszKołodziejczyk">— Żochowski Ryszard Jacek,</u>
          <u xml:id="u-82.458" who="#DariuszKołodziejczyk">— Żółtowska Maria,</u>
          <u xml:id="u-82.459" who="#DariuszKołodziejczyk">— Żurowski Stanisław.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#AndrzejKern">Czy wszystkie osoby oddały już głos?</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#AndrzejKern">Spóźnialscy proszeni są o spełnienie tego obowiązku w szybkim tempie.</u>
          <u xml:id="u-83.2" who="#AndrzejKern">Dziękuję państwu.</u>
          <u xml:id="u-83.3" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi za pomoc.</u>
          <u xml:id="u-83.4" who="#AndrzejKern">Stwierdzam, że akt głosowania został zakończony.</u>
          <u xml:id="u-83.5" who="#AndrzejKern">Proszę wyznaczonych posłów sekretarzy o obliczenie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-83.6" who="#AndrzejKern">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 12 porządku dziennego: Aktualna sytuacja w rolnictwie i realizacja programu rządowego „Szanse dla wsi i rolnictwa”.</u>
          <u xml:id="u-83.7" who="#AndrzejKern">Proszę o zabranie głosu ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej pana Gabriela Janowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#GabrielJanowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Polityka rolna, ustrojowy kształt rolnictwa, sposoby rozwiązywania kwestii agrarnych i regulacje stanowiące o funkcjonowaniu gospodarki żywnościowej należą do najważniejszych zagadnień, wobec których staje każde państwo. Uczą o tym powszechne, zarówno historyczne, jak i współczesne doświadczenia, w tym i doświadczenia naszego kraju. Rozwiązania w sferze rolnictwa i gospodarki żywnościowej wpływają w sposób szczególny na inne sfery życia gospodarczego i społecznego, ważą bardzo znacząco w sferze polityki. Są to zagadnienia nadzwyczaj trudne, o czym świadczą dylematy, wobec których staje Europejska Wspólnota Gospodarcza, reformująca wspólną politykę rolną w atmosferze często wielusettysięcznych manifestacji rolników. Świadczą o tym doświadczenia trwającej od wielu lat Rundy Urugwajskiej GATT.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#GabrielJanowski">Wysoka Izbo! Nasza najnowsza historia, historia minionego czterdziestolecia, historia ostatnich trzech lat, potwierdza dowodnie wspomniane doświadczenia. U podstaw powtarzających się kryzysów i załamania zawsze i nieodmiennie były napięcia wynikające z niezbornej polityki rolnej. Jedną z pierwszych spraw gospodarczych, jakimi zajmowano się podczas obrad „okrągłego stołu”, było tzw. urynkowienie gospodarki żywnościowej. Załamanie systemu kartkowego, niemożność kontynuowania polityki stale rosnących dotacji, życia na zachodni kredyt i za drukowane pieniądze doprowadziły do totalnego bankructwa największego polskiego rynku, rynku gospodarki żywnościowej - a wraz z nim całego sztucznego totalitarnego systemu.</u>
          <u xml:id="u-84.2" who="#GabrielJanowski">W takim stanie i w takich okolicznościach podejmowaliśmy wyzwanie przekształcenia naszej zrujnowanej gospodarki, budując jednocześnie zręby normalnego systemu politycznego i społecznego. Stanęliśmy wówczas wobec kluczowego, zasadniczego pytania: Co dalej z naszym rolnictwem, jaką politykę rolną prowadzić będzie odradzająca się III Rzeczpospolita?</u>
          <u xml:id="u-84.3" who="#GabrielJanowski">Początki były nadzwyczaj trudne, często dramatyczne. Konieczny odwrót od administrowania gospodarką okazał się zwrotem ku iluzjom nie mającym potwierdzenia w realnym świecie. Byłem jednym z pierwszych, wówczas praktycznie samotny, który ostrzegał, że to droga nowej utopii. Zdeterminowani protestowaliśmy jako rolnicza „Solidarność”, chcąc odblokować myślenie o sprawach wsi i rolnictwa, wywołać dyskusję, wejść na drogę rozwiązań realnych, płynących z racjonalnych a nie doktrynalnych przesłanek. Nie stać nas na nowe eksperymenty. Musimy korzystać z najlepszych doświadczeń. Począwszy od ubiegłego roku ten sposób myślenia uzyskał prawo obywatelstwa w naszym kraju. Wchodząc do koalicji mieliśmy program, program działań gospodarskich, a więc mierzący w przyszłość, ale nie wykraczający poza to, co możliwe.</u>
          <u xml:id="u-84.4" who="#GabrielJanowski">Wysoki Sejmie! Rząd, którym kieruje pani premier Hanna Suchocka, wypracował i uzgodnił oraz przyjął w dniu 6 października 1992 r. jako jeden z pięciu programów priorytetowych program polityki rolnej zatytułowany „Szanse dla wsi i rolnictwa”. Dziś ten program, jako pierwszy, jest przedmiotem obrad i oceny Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-84.5" who="#GabrielJanowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Od czasu przyjęcia programu polityki rolnej rządu mamy rzecz niesłychanie ważną - wyznaczone, uzgodnione i przyjęte zasady:</u>
          <u xml:id="u-84.6" who="#GabrielJanowski">— przede wszystkim fundamentalną zasadę interwencji państwa na rynku rolnym i zasadę wspierania producentów rolnych i ich systemowej ochrony, umożliwiającej rozwój i odpowiednie przekształcenia;</u>
          <u xml:id="u-84.7" who="#GabrielJanowski">— potwierdziliśmy zasadę stosowania cen minimalnych gwarantujących efektywnym producentom trwałe perspektywy gospodarowania;</u>
          <u xml:id="u-84.8" who="#GabrielJanowski">— wprowadziliśmy zasadę ochrony rynku przez system opłat wyrównawczych, wiążących poziom cen importowych i krajowych, oraz, w razie konieczności, stosowanie także innych instrumentów ochrony;</u>
          <u xml:id="u-84.9" who="#GabrielJanowski">— kolejna zasada to stosowanie stabilnych, systemowych, a nie doraźnych form preferencji kredytowych, zarówno gdy chodzi o kredyty obrotowe, jak i inwestycyjne;</u>
          <u xml:id="u-84.10" who="#GabrielJanowski">— wskazaliśmy kierunek zmian w polityce prywatyzacji przemysłu w otoczeniu rolnictwa, umożliwiający preferencyjny udział producentów rolnych w tym procesie;</u>
          <u xml:id="u-84.11" who="#GabrielJanowski">— zapowiedzieliśmy jednoznacznie, że rząd będzie dążył do stworzenia warunków odrodzenia i rozwoju autentycznej spółdzielczości wiejskiej i rolniczej;</u>
          <u xml:id="u-84.12" who="#GabrielJanowski">— wprowadziliśmy zasadę częściowego rekompensowania rolnikom skutków podwyżek cen oleju napędowego - a więc paliwo rolnicze będzie tańsze, tak jak w całej Europie. (Przyjęcie budżetu umożliwia uruchomienie tych dopłat; obejmą one, dokładnie tak jak to obiecano, także ostatni kwartał ubiegłego roku.)</u>
          <u xml:id="u-84.13" who="#GabrielJanowski">Wysoka Izbo! Wpisaliśmy wreszcie do programu rządowego kluczową, ustrojową zasadę gospodarstwa rodzinnego. Będziemy zmierzać do powiększenia istniejących i tworzenia nowych gospodarstw rodzinnych jako podstawy nowego ustroju rolnego Polski. Ma to być proces stopniowy, ewolucyjny, zgodny z wymogami racjonalnego gospodarowania majątkiem skarbu państwa i, co najważniejsze, uwzględniający interesy załóg dotychczasowych państwowych gospodarstw rolnych, los ludzi, ich rodzin, tych, którzy związali swe życie z tymi gospodarstwami, którzy je budowali. Mądra, odpowiedzialna i dalekowzroczna polityka może doprowadzić do osiągnięcia wskazanych celów.</u>
          <u xml:id="u-84.14" who="#GabrielJanowski">W tym miejscu chcę powiedzieć, że mam świadomość, jak bardzo trudna jest w wielu wypadkach sytuacja niektórych pracowników PGR, którzy z rozmaitych powodów stracili pracę. Wiem o tym i dlatego uważam, że rząd musi na tę sprawę zwrócić szczególną uwagę i muszą być możliwie szybko podjęte działania, które powstrzymają rozwój tej dramatycznej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-84.15" who="#GabrielJanowski">Nie tylko proces stowarzyszenia i integracji Polski z EWG wskazuje ten kierunek, o którym mówiliśmy, a więc kierunek gospodarstwa rodzinnego. Wszystkie doświadczenia potwierdzają, że ten kierunek jest słuszny. Gospodarstwo rodzinne, o bardzo różnej wielkości, zależnej od warunków, mogące oczywiście zatrudniać pracowników i stałych, i sezonowych, jest najlepszą, najtrwalszą formą nie tylko gospodarowania na roli, ale i formą życia całej społeczności wiejskiej; jest to sposób na budowanie tożsamości narodu i godności każdego człowieka. W Polsce jest przeszło 2 mln takich gospodarstw. Gospodarstwa takie są w Nowej Zelandii, Australii, Japonii, Stanach Zjednoczonych. Są one podstawą ustroju rolnego krajów EWG. Nikt nie może powiedzieć, że nie wiadomo, czym jest gospodarstwo rodzinne.</u>
          <u xml:id="u-84.16" who="#GabrielJanowski">W naszym programie wskazaliśmy na wagę problemu ochrony środowiska i rolnictwa ekologicznego. Pamiętamy o sprawach społecznych, o edukacji młodego pokolenia Polaków. Połowa z nich to dzieci i młodzież mieszkająca na wsi.</u>
          <u xml:id="u-84.17" who="#GabrielJanowski">Wysoki Sejmie! Pojawiają się niekiedy głosy demagogicznej krytyki, i wtedy słyszymy: programów mieliśmy wiele, papier jest cierpliwy, słowa ulotne. Zapytam więc panie posłanki i panów posłów: czy były to programy dobre, uczciwe, spójne i realistyczne, czy wyznaczały właściwe kierunki? Program rządu spełnia, w moim przekonaniu, warunki, o których wspomniałem. Te zapisy są ważną, niezbędną podstawą do tego, by można było wejść w szczegóły i zrealizować program bez pytania po drodze o drogę, bez zawracania z niej. Program „Szanse dla wsi i rolnictwa” wyznacza tę drogę jednoznacznie.</u>
          <u xml:id="u-84.18" who="#GabrielJanowski">Panie Marszałku! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Trwa proces realizacji programu. Są opracowywane i uzgadniane projekty nowych aktów prawnych oraz nowelizacji istniejących ustaw, budujemy - często od podstaw - niezbędne dla wdrażania tych aktów instytucje, np. Fundusz Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa. Idziemy dalej: opracowany już został projekt ustawowego przekształcenia funduszu w agencję kredytową, która miałaby znacznie szersze możliwości działania na rzecz modernizacji rolnictwa; trwa, praktycznie w sposób ciągły, praca nad najtrudniejszą z ustaw, nad corocznym budżetem. Rytm tych prac znaczą kolejne daty. Oto niektóre z nich:</u>
          <u xml:id="u-84.19" who="#GabrielJanowski">16 września ub. r. przesłaliśmy do KERM program polityki rolnej, określającej podstawowe założenia strategii rozwoju rolnictwa. Został on rozpatrzony 12 listopada, wniesiono szereg uwag, obecnie trwa praca nad nowym tekstem. 10 listopada przekazaliśmy komisjom rolnym naszego parlamentu, a 7 grudnia Radzie Ministrów zaktualizowane zasady ustalania i wprowadzania cen minimalnych na mleko i zboża chlebowe. 3 listopada przedstawiliśmy projekt planu rezerw państwowych. Wcześniej, bo już 1 października, wysłaliśmy do KERM projekt prywatyzacji cukrownictwa z udziałem rolników. Długą i trudną drogę odbył projekt ustawy o opłatach wyrównawczych. W dniach 15–20 października przesłany członkom Rady Ministrów (komisji sejmowej - 23 października), 26 listopada rozpatrzony przez KERM, po ponownym rozpatrzeniu 9 grudnia został ostatecznie przyjęty 27 stycznia br. i skierowany do Rady Ministrów. Opracowano i przyjęto niezbędne rozporządzenia wykonawcze, a batalia o ostateczny kształt rozwiązań odbiła się szerokim echem w środkach przekazu. 15 grudnia to data opracowania i przekazania do Urzędu Rady Ministrów projektu ustawy o wspomnianej agencji kredytowania rolnictwa. Dzień wcześniej, 14 grudnia, wysłaliśmy do Centralnego Urzędu Planowania wstępny wariantowy projekt wieloletniego planu finansowania rozwoju infrastruktury wsi. 11 stycznia przedstawiliśmy uwagi i wnioski do przedstawionego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej projektu stałych działań w zakresie wyrównania szans edukacyjnych dzieci na wsi i w mieście. 12 stycznia przedstawiliśmy ministrowi finansów, odpowiedzialnemu za przekształcenia w spółdzielczości, odpowiednie propozycje resortu rolnictwa, a 19 stycznia uzgodniłem z ministrem ochrony środowiska koncepcję rozwoju rolnictwa ekologicznego, którą przekazaliśmy pod obrady KERM. Od 27 listopada był uzgadniany projekt nowelizacji ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa. Jest to nowelizacja równie trudna jak problem, który reguluje - przekształcenia i prywatyzacja państwowych gospodarstw rolnych. Nowelizacja, przesłana do KERM 3 lutego, była rozpatrywana 17 b.m. i wróci pod obrady KERM w najbliższym tygodniu. Musimy rozstrzygnąć, czy tylko zagospodarowujemy określone mienie skarbu państwa, czy też wykonywanie tej ustawy oznacza także kształtowanie podstawowego obszaru polityki rolnej - ustroju i gospodarstw - za co odpowiada konstytucyjnie minister rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-84.20" who="#GabrielJanowski">Wysoki Sejmie! Nie udało się ściśle dotrzymać wszystkich terminów przygotowania odpowiednich projektów zapowiedzianych w dokumencie rządowym, ale żaden, powtarzam, żaden ze szczegółowych programów nie został zaniedbany. Rząd działał w ogólnie znanych okolicznościach. Znane są problemy, jakie codziennie musi rozwiązywać ministerstwo rolnictwa, jak choćby doraźne uruchomienie kredytu związanego z suszą - rzędu 10 bln zł. Na ukończeniu są prace porządkujące specyficzne rynki: cukru, tytoniu i alkoholu. Trwa współpraca z Agencją Rynku Rolnego w zakresie regulacji innych rynków. Pracujemy nad reformą systemu bankowego - służy temu między innymi Fundusz Kapitałowy. Intensywnie pracuje zespół projektantów polskich i francuskich finansowany przez Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju oraz Fundację Francja-Polska, opracowujący projekt Warszawskich Hal Targowych (ma być gotowy już w maju).</u>
          <u xml:id="u-84.21" who="#komentarz">(Głos z sali: Którego roku?)</u>
          <u xml:id="u-84.22" who="#GabrielJanowski">Od kilku miesięcy działają już nowoczesne Rolne Hale Targowe w Poznaniu. Zakończyliśmy pomyślnie negocjacje w Waszyngtonie z Bankiem Światowym i spełniliśmy wszystkie warunki uruchomienia znacznych pożyczek, w tym 30 mln dolarów na infrastrukturę wiejską.</u>
          <u xml:id="u-84.23" who="#komentarz">(Głos z sali: A gdzie 300 mln?)</u>
          <u xml:id="u-84.24" who="#GabrielJanowski">300 mln dolarów na infrastrukturę wiejską. Podpisaliśmy porozumienie rolne z krajami EFTA i trójkąta wyszehradzkiego. Zorganizowaliśmy biuro koordynujące realizację programów pomocy technicznej oraz służące lepszemu wykorzystaniu pomocy EWG. Pracujemy nad dostosowaniem do nowych zadań działalności Fundacji Spółdzielczości Wiejskiej, korzystającej z tej pomocy. Aktywnie uczestniczymy w pracach FAO: w konferencji regionalnej, sesji rady i Międzynarodowej Konferencji Żywnościowej. Przygotowywana jest oferta polska do negocjacji w ramach GATT. Pracujemy, korzystając z pomocy rządu Szwajcarii, nad programem poprawy jakości mleka. Przygotowane są założenia reformy instytutów rolniczych. Współpracujemy ze związkami zawodowymi rolników i uczestniczymy w spotkaniach w terenie.</u>
          <u xml:id="u-84.25" who="#GabrielJanowski">Obszar zadań ministerstwa rolnictwa jest więc wyjątkowo rozległy. Nie jest moją intencją usprawiedliwianie, ale winniśmy pamiętać o okolicznościach, by nie popaść w chciejstwo, nie stwarzać wrażenia, że można pominąć realia. Mimo tych trudności, mimo szczupłości sił, uruchomiliśmy wszystkie zapowiedziane prace, opracowaliśmy odpowiednie projekty i programy. Trwa praca nad ich uzgadnianiem, przyjmowaniem, przygotowywaniem do skierowania na drogę legislacyjną lub, jeśli taka będzie decyzja władzy ustawodawczej, Wysokiej Izby, do przyjęcia na zasadzie dekretów rządowych.</u>
          <u xml:id="u-84.26" who="#GabrielJanowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Kończąc, chciałbym wspomnieć o jeszcze jednej kwestii, o pewnym zaniepokojeniu wyrażanym niekiedy w imieniu konsumentów. Przebija obawa, że prowadzona przez rząd polityka zbytnio sprzyja rolnikom, że może osłabić działanie rynku, opóźnić przemiany, prowadzić do wzrostu cen żywności i że jest niekorzystna dla mieszkańców miast. Od takiego myślenia tylko krok do konfliktu miasto - wieś, do sporu, który w moim przekonaniu nie ma racji bytu.</u>
          <u xml:id="u-84.27" who="#GabrielJanowski">Wysoka Izbo, pragnę zapewnić, że nie zapominamy o tych zadaniach resortu rolnictwa, które mieszczą się w słowach gospodarka żywnościowa. Stosowane rzez rząd zasady interwencjonizmu, regulacji i ochrony rynku nie eliminują i nie ograniczają żadnego mechanizmu właściwego realnej gospodarce rynkowej i nie mają nic wspólnego, poza pozornymi podobieństwami, z metodami administrowania gospodarką w przeszłości. Stabilizowane poziomy cen i gwarantowanie przez rząd takiego podejścia sprzyja - jest wręcz tego warunkiem - powiększaniu skali produkcji i specjalizacji, co pozwala obniżyć koszty. Działa mechanizm konkurencji, właśnie w odniesieniu do kosztów, co prowadzi do proefektywnościowej selekcji. Kredyty o oprocentowaniu i okresach spłaty dostosowanych do cyklu produkcyjnego i rentowności produkcji rolnej są warunkiem podejmowania inwestycji przez te gospodarstwa, które przedstawiają wiarygodny program modernizacji. Żadne rolnictwo nie może się rozwijać, jeśli korzysta z kredytu komercyjnego.</u>
          <u xml:id="u-84.28" who="#GabrielJanowski">Wreszcie, najsilniej atakowana, ochrona rynku. Taniość artykułów importowanych może stanowić złudną zachętę do nie kontrolowanego otwarcia granic. Oznacza to jednak otwarcie na konkurencję, która jest często nieuczciwa, dumpingowa lub też niszcząca z innych powodów, np. rażącej różnicy poziomów gospodarczych między krajem importera i eksportera. Tak czy inaczej wejście znacznych ilości takich wyraźnie tańszych towarów załamuje raptownie rynek. W wypadku gospodarstw rolnych, nie mających możliwości przechowania lub znalezienia innych rynków zbytu swych towarów, oznacza to bankructwo, właśnie gospodarstw większych, specjalistycznych, silniej związanych z rynkiem. A więc prowadzi to do degradacji, a nie modernizacji rolnictwa. Zjawiska takie przyczyniają się do ograniczenia suwerenności żywnościowej i w dalszej perspektywie muszą obrócić się przeciw konsumentom. Taniość produktów z importu może okazać się koniunkturalna, przejściowa, a dostawy z zagranicy zawodne. Dlatego wszystkie państwa chronią rodzimą produkcję rolną, czego wymownym przykładem są rozliczne systemy barier stosowanych przez EWG i inne kraje. Polska jest zainteresowana rozwojem wymiany zagranicznej, eksportu, dopuszczamy import, ale tylko na partnerskich, równoprawnych zasadach.</u>
          <u xml:id="u-84.29" who="#GabrielJanowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Ta debata jest konieczna. Mówić będziemy o sprawach najżywotniej dotykających wszystkich bez wyjątku obywateli naszego kraju. Mówimy o sprawach nadzwyczaj złożonych. Wytyczamy drogi przejścia nie mającego precedensu, wymykającego się znanym schematom działania. Nasze doświadczenia są ważne nie tylko dla nas, albowiem są one z pewnością bacznie obserwowane szczególnie w krajach sąsiednich. Musimy sprostać wyzwaniu, jakim jest przetrwanie kryzysu i przejście do stopniowego, ale realnego i trwałego rozwoju. Mam nadzieję, że ta ważna debata przyczyni się w sposób istotny do wypełnienia tego zadania.</u>
          <u xml:id="u-84.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#AndrzejKern">Przypominam, że Sejm ustalił w debacie nad tym punktem porządku dziennego podział czasu między kluby i koła poselskie, przyjęty dla debaty średniej, w zależności od ich wielkości, tj. w granicach od 5 do 33 minut, oraz określił czas wystąpień posłów nie zrzeszonych na 4 minuty.</u>
          <u xml:id="u-85.2" who="#AndrzejKern">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że ta propozycja została przez Wysoką Izbę przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-85.3" who="#AndrzejKern">Już widzę, że została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-85.4" who="#AndrzejKern">Sprzeciwu nie ma.</u>
          <u xml:id="u-85.5" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-85.6" who="#AndrzejKern">Na chwilę przerwę debatę, by ogłosić wyniki głosowania.</u>
          <u xml:id="u-85.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-85.8" who="#AndrzejKern">Powracamy do rozpatrywania punktu 6 porządku dziennego: Wybór członka Trybunału Konstytucyjnego (druki nr 755 i 755-A).</u>
          <u xml:id="u-85.9" who="#AndrzejKern">Protokół ustalenia wyników głosowania nad wyborem członka Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-85.10" who="#AndrzejKern">W głosowaniu wzięło udział 349 posłów.</u>
          <u xml:id="u-85.11" who="#AndrzejKern">Głos nieważny oddał 1 poseł.</u>
          <u xml:id="u-85.12" who="#AndrzejKern">Większość bezwzględna wynosi 175 głosów.</u>
          <u xml:id="u-85.13" who="#AndrzejKern">Kandydaci otrzymali następującą liczbę głosów: pan Ferdynand Rymarz - 203 głosy, pan Andrzej Władysław Wasilewski - 125 głosów.</u>
          <u xml:id="u-85.14" who="#AndrzejKern">Obie kandydatury skreśliło 20 posłów.</u>
          <u xml:id="u-85.15" who="#AndrzejKern">Stwierdzam, że w wyniku głosowania Sejm dokonał wyboru członka Trybunału Konstytucyjnego w osobie pana prokuratora, a przedtem adwokata, Ferdynanda Rymarza.</u>
          <u xml:id="u-85.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-85.17" who="#AndrzejKern">Składam nowo wybranemu sędziemu w imieniu Prezydium Sejmu, w imieniu całej Izby serdeczne gratulacje. Życzymy mu, by nie zawiódł naszych nadziei, by orzekał zgodnie z prawem, swoim doświadczeniem życiowym i sumieniem. Słowem, by był sędzią sprawiedliwym i niezawisłym.</u>
          <u xml:id="u-85.18" who="#AndrzejKern">Powracamy do rozpatrywania punktu 12 porządku dziennego: Aktualna sytuacja w rolnictwie i realizacja programu rządowego „Szanse dla wsi i rolnictwa”.</u>
          <u xml:id="u-85.19" who="#AndrzejKern">Otwieram debatę.</u>
          <u xml:id="u-85.20" who="#AndrzejKern">Na początku będą wystąpienia klubowe, które rozpocznie pan poseł Kazimierz Iwaniec w imieniu Sojuszu Lewicy Demokratycznej... Słucham?</u>
          <u xml:id="u-85.21" who="#komentarz">(Głos z sali: A komisja?)</u>
          <u xml:id="u-85.22" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#RyszardSmolarek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zgodnie z decyzją prezydium Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej uzyskaliśmy zgodę Prezydium Sejmu na wystąpienie, po przedstawieniu stanowiska przez stronę rządową, przedstawiciela sejmowej komisji rolnictwa. I taka była przyjęta kolejność, a następnie wystąpienia klubowe. Sądzę, że pan marszałek zechce to uhonorować.</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#komentarz">(Poseł Janusz Korwin-Mikke: Na podstawie jakiej uchwały? Regulamin na to nie zezwala. Czy było uzgodnienie?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#AndrzejKern">Pan poseł ma rację, było takie uzgodnienie.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Smolarek: Sądzę, że to jest przeoczenie.)</u>
          <u xml:id="u-87.2" who="#AndrzejKern">To jest przeoczenie.</u>
          <u xml:id="u-87.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-87.4" who="#AndrzejKern"> W związku z tym udzielam głosu przewodniczącemu komisji rolnictwa panu Antoniemu Furtakowi. I przepraszam za to przeoczenie.</u>
          <u xml:id="u-87.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Następny wniosek. Poseł Korwin-Mikke niech wyjdzie. Niech wyjdzie na znak protestu.)</u>
          <u xml:id="u-87.6" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#AntoniFurtak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Dramatyczna sytuacja w rolnictwie przejawiająca się w drastycznym spadku produkcji rolnej, pogarszającej się sytuacji dochodowej producentów, pogłębionej przez chaos w nie kontrolowanym imporcie artykułów spożywczych, oraz pogarszający się z dnia na dzień stan państwowych gospodarstw rolnych oraz skarbowych z jednej strony, a z drugiej - brak skutecznych działań podejmowanych ze strony rządu skłoniły komisję do zajęcia się tymi problemami podczas sejmowej debaty plenarnej.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#AntoniFurtak">Wysoka Izbo! W swoim programie „Szanse dla wsi i rolnictwa” rząd, dostrzegając sytuację społeczną wsi i specyfikę produkcji rolnej w okresie transformacji w kierunku gospodarki wolnorynkowej, zobowiązał się do wspomagania: przekształceń w rolnictwie mających na celu obniżenie kosztów produkcji, wzrostu opłacalności rolnictwa oraz efektywnego wykorzystania funduszy przeznaczonych na poprawę sytuacji wsi. W swoim harmonogramie rząd przewidywał: wprowadzenie instrumentów chroniących rynek wewnętrzny oraz interesy polskiego rolnictwa i gospodarki żywnościowej, określenie stabilnych form preferencji kredytowych, przyspieszenie procesów oddłużania i restrukturyzacji przedsiębiorstw rolnych i przetwórstwa rolno-spożywczego, preferencyjny udział producentów rolnych w prywatyzacji przedsiębiorstw przemysłu rolno-spożywczego, stworzenie warunków sprzyjających odrodzeniu spółdzielczości wiejskiej i rolniczej, poprawę warunków życia i pracy oraz rozwój oświaty na wsi.</u>
          <u xml:id="u-88.2" who="#AntoniFurtak">Niestety deklarowane zmiany rozmijają się z rzeczywistością ekonomiczną, społeczną i odbiorem rolników. Ośrodki sondażowe stwierdzają, że 81% ankietowanych rolników wyraża pogląd, że w ciągu ostatnich 4 lat nastąpiło pogorszenie warunków życia na wsi. Potwierdzają to wskaźniki ekonomiczne. I tak znacznie zmniejszyła się powierzchnia zasiewów głównych ziemiopłodów, w tym w sektorze państwowym o ok. 16%. Powierzchnia zasiewów głównych ziemiopłodów stanowiła w 1992 r. 95,9% powierzchni zasiewów w 1991 r.; przy czym w sektorze publicznym spadek ten był większy niż w sektorze prywatnym. Dla sektora prywatnego wskaźnik ten wynosił 98%. Zbiory zbóż zmniejszyły się o 28% w stosunku do zbiorów w 1991 r. i osiągnęły poziom niespełna 20 mln ton, czyli o prawie 8 mln ton mniej niż w 1991 r. Zbiory rzepaku były o ok. 1/3 mniejsze niż w 1991 r. i o ok. 2/3 mniejsze od przeciętnych zbiorów uzyskanych w latach 1986–1990. Zbiory ziemniaków spadły o 1/4 w stosunku do roku poprzedniego i o połowę w stosunku do przeciętnych zbiorów w latach 1986–1990. Zbiory buraków cukrowych w 1992 r. były nieznacznie niższe od zbiorów w roku 1991 i wynosiły 11,2 mln ton.</u>
          <u xml:id="u-88.3" who="#AntoniFurtak">Zmniejszenie natomiast zbiorów roślin paszowych, w tym zbóż o ok. 28%, ziemniaków o 19%, siana łąkowego o ok. 31%, stwarza szczególnie trudną sytuację dla produkcji zwierzęcej. Produkcja ta zmniejszyła się w porównaniu z 1991 r. o 3,9%, a w porównaniu z przeciętną wieloletnią o 7,6%. Wzrost cen zbóż i ziemniaków - wyższy niż cen żywca wieprzowego - spowodował stopniowe obniżanie się opłacalności tuczu trzody chlewnej, mierzonej relacją cen skupu żywca wieprzowego do cen pasz. Skup żywca rzeźnego był w 1992 r. niższy o 11,7% w porównaniu z 1991 r., w tym wołowego - o 36,5%.</u>
          <u xml:id="u-88.4" who="#AntoniFurtak">Według szacunków produkcja mleka w 1992 r. była o ok. 9% niższa niż przed rokiem; wynika to z niższego pogłowia krów i spadku wydajności jednostkowej. Skup mleka w 1992 r. wyniósł o 13% mniej niż przed rokiem.</u>
          <u xml:id="u-88.5" who="#AntoniFurtak">Zużycie nawozów sztucznych pod zbiory 1992 r. w porównaniu z poprzednim rokiem gospodarczym było niższe o 35,2%. Zużycie środków ochrony roślin w 1992 r. zmalało o blisko 30%. Zużycie substancji aktywnej na 1 ha było natomiast trzykrotnie niższe niż w roku 1989 i pięciokrotnie niższe niż w krajach EWG. Spadek produkcji rolnej jest spowodowany wieloma czynnikami. Wpłynęła na to ubiegłoroczna susza, ale w decydującym stopniu przyczyniły się do tego również pogarszające się warunki ekonomiczne rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-88.6" who="#AntoniFurtak">Aby utrzymać poziom produkcji, konieczne jest wsparcie finansowe rolnictwa z zewnątrz. Niestety, przyjęty przez Wysoką Izbę budżet nie gwarantuje takiego wsparcia. Odrzucenie natomiast poprawek dotyczących rolnictwa w jednym głosowaniu jest wyrazem braku zrozumienia dla problemów rolnictwa i znaczenia tego działu gospodarki narodowej dla całego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-88.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-88.8" who="#AntoniFurtak">Komisja Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w swojej opinii skierowanej do komisji budżetowej zwracała uwagę, że realna siła nabywcza kwot budżetowych przeznaczonych na rozwój rolnictwa w 1993 r. będzie niższa o 6,2% niż w 1992 r., a realne wydatki będą mniejsze o 11,6%. Szczególnie negatywne następstwa będzie to miało w sferze kredytowania rolnictwa, postępu biologicznego i procesów restrukturyzacji.</u>
          <u xml:id="u-88.9" who="#AntoniFurtak">Ogólny stan rolnictwa odbija się na warunkach życia ludności wiejskiej. Obniżyły się znacznie dochody realne gospodarstw rolniczych. Równolegle do spadku tych dochodów zwiększa się liczba zadłużonych gospodarstw. W gospodarstwach chłopskich miesięczne dochody na jedną osobę w trzech pierwszych kwartałach 1992 r. były niższe od dochodów w gospodarstwach pracowniczych o około 20% i, co znaczące, były niższe również od dochodów w gospodarstwach emerytów i rencistów aż około 14%. Także emerytury i renty rolników indywidualnych były niższe w roku ubiegłym od emerytur i rent pracowniczych o około 40%.</u>
          <u xml:id="u-88.10" who="#AntoniFurtak">Znane jest powszechnie upośledzenie wsi w dziedzinie opieki zdrowotnej, oświaty oraz pogłębianie się różnic w dostępie do oświaty między młodzieżą wiejską a miejską. Niepokój budzą również prognozy na 1993 r. przekazywane przez Centralny Urząd Planowania.</u>
          <u xml:id="u-88.11" who="#AntoniFurtak">Wysoka Izbo! W 1993 r. spodziewane zbiory będą niższe niż przeciętne, uzyskane w ostatnich 5 latach. Zahamowanie procesu odłogowania ziemi będzie zależeć w znacznym stopniu od dostępności kredytów na odtworzenie produkcji w okresie wiosennym. Niedostateczne zasoby paszowe oraz niekorzystne w tej sytuacji relacje cenowe dla produkcji zwierzęcej spowodują w 1993 r. znaczący spadek pogłowia zwierząt gospodarskich i produkcji żywca rzeźnego, w tym zwłaszcza wieprzowego. W pierwszym półroczu 1993 r. następować będzie proces ograniczania chowu trzody chlewnej, a spadek podaży żywca wieprzowego może wystąpić już pod koniec drugiego kwartału i nasilać się będzie w drugim półroczu. O tendencjach w chowie zwierząt zadecydują zbiory zbóż i pasz w roku 1993. Wiosną i jesienią tego roku rozszerzą się rejony, w których podaż mleka nie będzie w pełni pokrywać zapotrzebowania rynku.</u>
          <u xml:id="u-88.12" who="#AntoniFurtak">Wysoki Sejmie! W 1993 r. nie wystąpią warunki zewnętrzne sprzyjające intensyfikacji rolnictwa i jego restrukturyzacji. Ponadto wzrost stopy bezrobocia ograniczać będzie odpływ nadmiaru siły roboczej z rolnictwa. Warunki ekonomiczne i polityka rolna nie pozwalają na odtworzenie produkcji bez pomocy kredytowej. Natomiast w rejonach dotkniętych suszą należy uruchomić pomoc opartą na zasadach pomocy określonej jak dla rejonów dotkniętych klęską żywiołową. Należy przy tym brać pod uwagę, że susza może powtórzyć się także i w roku bieżącym. Mimo uchwały Sejmu zobowiązującej rząd do realizacji programu zapobiegania skutkom suszy do chwili obecnej realizacja tego programu jest niezadowalająca.</u>
          <u xml:id="u-88.13" who="#AntoniFurtak">Szacuje się, że w 1993 r. nie nastąpi wyraźne ożywienie na rynku środków produkcji dla rolnictwa. Według oceny resortu rolnictwa dla utrzymania plonowania roślin na poziomie około 30 q zbóż z 1 ha niezbędne byłoby nawożenie w wysokości co najmniej 100 kg czystego składnika NPK na 1 ha. Tymczasem zużycie nawozów mineralnych wyniesie maksymalnie 70–80 kg NPK na 1 ha. Znacznie niższe od potrzeb będzie także nawożenie wapnem nawozowym.</u>
          <u xml:id="u-88.14" who="#AntoniFurtak">Prognozy na 1993 r. nie przewidują wzrostu popytu krajowego i zagranicznego na produkty rolno-spożywcze. Zużycie podstawowych środków produkcji rolniczej przy poprawie relacji cen produktów rolnych do cen środków produkcji zwiększy się nieznacznie. Rolnicy nie będą inwestować w maszyny rolnicze z braku środków do zainwestowania na ten cel. Zdaniem Centralnego Urzędu Planowania w 1993 r. nie zostaną więc wykorzystane potencjalne możliwości szybkiego wzrostu produkcji rolniczej, a także nie zostaną wykorzystane potencjalne zdolności przetwórcze przemysłu spożywczego.</u>
          <u xml:id="u-88.15" who="#AntoniFurtak">Wysoka Izbo! Sejmowa Komisja Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej dostrzegając wyjątkowo trudną sytuację polskiego rolnictwa od kilku miesięcy postulowała pilną konieczność:</u>
          <u xml:id="u-88.16" who="#AntoniFurtak">— zwiększenia środków przeznaczanych na kredyty preferencyjne;</u>
          <u xml:id="u-88.17" who="#AntoniFurtak">— uruchomienia mechanizmów ochrony rynku rolnego;</u>
          <u xml:id="u-88.18" who="#AntoniFurtak">— przyspieszenia procesów restrukturyzacji polskiego rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-88.19" who="#AntoniFurtak">W uchwale z dnia 6 czerwca 1992 r. Sejm zobowiązał Radę Ministrów do przyspieszenia realizacji ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa, a w szczególności do przejęcia przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa mienia państwowych gospodarstw rolnych do dnia 31 grudnia 1992 r. Podkreślano przy tym konieczność ograniczenia likwidacji upadłościowej PGR. Radę Ministrów i Narodowy Bank Polski zobligowano do ustalenia zasad i warunków restrukturyzacji zadłużenia państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej. Uchwała ta nie została wykonana.</u>
          <u xml:id="u-88.20" who="#AntoniFurtak">Uchwałą Sejmu z dnia 5 września 1992 r. Sejm zobowiązał rząd do przekazania kwoty około 700 mld zł na zaopatrzenie wsi w wodę, budowę kanalizacji i oczyszczalni ścieków. Uchwała ta nie została w pełni wykonana.</u>
          <u xml:id="u-88.21" who="#AntoniFurtak">W dezyderacie nr 12 z dnia 23 września 1992 r. Komisja Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej zwróciła się do rządu o zamieszczenie w opracowywanym dokumencie dotyczącym polityki rolnej ustaleń dotyczących terminów i zakresu stosowania instrumentów ochrony krajowego rynku rolnego.</u>
          <u xml:id="u-88.22" who="#AntoniFurtak">13 stycznia 1993 r. w dezyderacie nr 13 Komisja Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej wyraziła swoją dezaprobatę z powodu opóźnienia i braku widocznych działań ze strony rządu w zakresie realizacji zadań przewidzianych w rządowym programie „Szanse dla wsi i rolnictwa”, a w szczególności:</u>
          <u xml:id="u-88.23" who="#AntoniFurtak">— Do tej pory nie wpłynął do Sejmu rządowy projekt ustawy o opłatach wyrównawczych, co opóźnia wprowadzenie tak bardzo ważnego instrumentu w ochronie rynku rolnego. Komisja negatywnie ocenia ten fakt, szczególnie w świetle udzielenia zezwoleń weterynaryjnych, które umożliwiły import około 5 mln t mięsa, co w poważnym stopniu zahamowało produkcję żywca w kraju.</u>
          <u xml:id="u-88.24" who="#AntoniFurtak">— Rząd nie dotrzymał terminu przekazania do Sejmu rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa oraz o zmianie niektórych ustaw, co wstrzymuje prace legislacyjne nad pięcioma poselskimi projektami w tym zakresie. Mimo pisemnego zobowiązania rządu do przedłożenia projektu w grudniu, projekt ten nie wpłynął do dnia dzisiejszego.</u>
          <u xml:id="u-88.25" who="#AntoniFurtak">— Komisja nie jest poinformowana o przewidywanych stałych działaniach Ministerstwa Edukacji Narodowej w zakresie wyrównania szans edukacyjnych dzieci na wsi oraz propozycji działań Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej w zakresie poprawy opieki zdrowotnej na wsi.</u>
          <u xml:id="u-88.26" who="#AntoniFurtak">Niedotrzymanie żadnego z terminów określonych w dokumencie rządowym „Szanse dla wsi i rolnictwa” oraz niewykonanie zobowiązań, zdaniem sejmowej Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, dyskwalifikuje osobę ministra rolnictwa na stanowisku kierownika resortu.</u>
          <u xml:id="u-88.27" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-88.28" who="#AntoniFurtak">W środowisku rolniczym budzi również niepokój kwestia stowarzyszenia z EWG. Niepokój ten wywołuje sprawa liberalizacji handlu artykułami rolnymi przy braku jasnego programu dostosowawczego w rolnictwie.</u>
          <u xml:id="u-88.29" who="#AntoniFurtak">Komisja Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej nie jest przeciwna rozwijaniu swobodnej wymiany handlowej wynikającej z umowy stowarzyszeniowej ze Wspólnotami Europejskimi. Pragnie jednak, aby umowa stowarzyszeniowa nie była traktowana jedynie jako umowa handlowa, ale również jako sygnał do rozpoczęcia pracy nad:</u>
          <u xml:id="u-88.30" who="#AntoniFurtak">— tworzeniem jednolitych rynków rolnych;</u>
          <u xml:id="u-88.31" who="#AntoniFurtak">— określeniem zasad i trybu przyznawania dotacji do produkcji rolnej;</u>
          <u xml:id="u-88.32" who="#AntoniFurtak">— uruchomieniem mechanizmów ochrony rynku rolnego analogicznych do mechanizmów stosowanych we Wspólnotach Europejskich;</u>
          <u xml:id="u-88.33" who="#AntoniFurtak">— określeniem powierzchni gospodarstw, które w przyszłości szczególnie będą preferowane w polityce rolnej;</u>
          <u xml:id="u-88.34" who="#AntoniFurtak">— zasadami tworzenia nowych miejsc pracy w przemyśle działającym w otoczeniu rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-88.35" who="#AntoniFurtak">Według danych Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w kontekście stowarzyszenia z EWG skala potrzeb finansowych na rekonstrukcję rolnictwa i jego otoczenia winna wynieść do 2001 r. w przybliżeniu 50 mld USD.</u>
          <u xml:id="u-88.36" who="#AntoniFurtak">Komisja Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej negatywnie ocenia działania resortu w zakresie organizacji wewnętrznego rynku rolnego i eksportu. Brakuje wsparcia dla samoorganizacji środowisk rolniczych, jeśli chodzi o obrót artykułami rolnymi.</u>
          <u xml:id="u-88.37" who="#AntoniFurtak">Komisja Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej przedstawiając powyższe problemy pragnie, aby stały się one przedmiotem dzisiejszej debaty. Celem tej debaty powinno być:</u>
          <u xml:id="u-88.38" who="#AntoniFurtak">— podjęcie jak najszybszych działań w sprawach wymagających natychmiastowej interwencji;</u>
          <u xml:id="u-88.39" who="#AntoniFurtak">— zwrócenie uwagi czynnikom rządowym, że rolnictwo w równym stopniu jak inne gałęzie gospodarki wymaga szybkich działań naprawczych, by nie pogłębiać strat materialnych i społecznych;</u>
          <u xml:id="u-88.40" who="#AntoniFurtak">— zrealizowanie podjętych przez stronę rządową zobowiązań; zostały one dość precyzyjnie określone w dokumencie „Szanse dla wsi i rolnictwa”.</u>
          <u xml:id="u-88.41" who="#AntoniFurtak">Konieczne jest także zwrócenie uwagi całego społeczeństwa na sprawy wsi. Wieś nie podejmuje spektakularnych działań, by zwrócić na siebie uwagę. Należy jednak mieć na uwadze, że sytuacja na wsi i w rolnictwie jest nie mniej trudna niż w innych gałęziach gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-88.42" who="#AntoniFurtak">Kończąc chciałbym poinformować Wysoką Izbę, że po wysłuchaniu dzisiejszej debaty Komisja Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej zamierza wystąpić z projektem uchwały Sejmu dotyczącej omawianych dzisiaj spraw.</u>
          <u xml:id="u-88.43" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi przewodniczącemu komisji.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#AndrzejKern">W tej chwili przystępujemy do wystąpień klubowych.</u>
          <u xml:id="u-89.2" who="#AndrzejKern">Reguły dyskusji już określiliśmy.</u>
          <u xml:id="u-89.3" who="#AndrzejKern">Pan poseł w sprawie formalnej?</u>
          <u xml:id="u-89.4" who="#komentarz">(Poseł Janusz Korwin-Mikke: Jedno pytanie formalne, jeśli można, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-89.5" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#JanuszKorwinMikke">Na jakiej podstawie, na podstawie którego punktu regulaminu udzielono głosu akurat przedstawicielowi komisji rolnej, czyli branżowej. Trzeba zwrócić uwagę, że wszystkie informacje na temat rolnictwa wpływają również na inne działy gospodarki, więc czemu tylko komisja rolna, która ma określony punkt widzenia w tej sprawie? To jest wyraźne wypaczenie, powtarzam: wyraźne wypaczenie, zasad prowadzenia dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-90.2" who="#JanuszKorwinMikke">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-90.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#AndrzejKern">Wyjaśniam: prezydium komisji rolnej zwróciło się do Prezydium Sejmu, twierdząc, że debata ta ma szczególny charakter i szczególne znaczenie, i, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, uzgodniono to.</u>
          <u xml:id="u-91.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-91.3" who="#AndrzejKern"> Dlatego też w tym wypadku nie widzę żadnych powodów do niepokoju. Nic się nie stało.</u>
          <u xml:id="u-91.4" who="#AndrzejKern">Po raz trzeci stwierdzam, że przystępujemy do dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-91.5" who="#AndrzejKern">Rozpocznie ją pan poseł Kazimierz Iwaniec, który wystąpi w imieniu Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Przygotuje się pan poseł Andrzej Bober.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#KazimierzIwaniec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej konsekwentnie wskazuje na wadliwość i błędy kolejnej rządowej polityki gospodarczej, bezskutecznie apelując o podjęcie merytorycznej dyskusji i dokonanie niezbędnych zmian. W odpowiedzi napotykamy tylko na dogmatyczny upór i obstawanie przy swojej, rządowo-koalicyjnej, nieomylności, jedynej niepodważalnej racji. Na wszelkie uwagi reaguje się histerycznymi reakcjami, straszeniem wszystkimi wyobrażalnymi i niewyobrażalnymi mocami. Tak było przy dyskusji nad założeniami polityki społeczno-gospodarczej, problemami prywatyzacji, a już wyjątkowo niesmacznie przy sprawie emerytur i rent. Do stanu histerycznego wrzenia doprowadzono przy ostatniej debacie budżetowej, gdzie zastraszenie społeczeństwa i Sejmu osiągnęło swoje szczyty.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#KazimierzIwaniec">Po upływie niewielu dni Sejm podejmuje debatę nad sytuacją w rolnictwie, sytuacją nie uwzględnianą w ustawie budżetowej, sytuacją, która jest najbardziej jaskrawym przykładem tego, jakie są rezultaty wszystkich błędów i wad polityki gospodarczej uprawianej bezkrytycznie od blisko czterech lat. Dzisiejsza debata dotyczy więc nie tylko oceny sytuacji w rolnictwie, dotyczy również oceny całej rządowej polityki gospodarczej i społecznej. Od czterech lat mamy ciągle do czynienia ze strajkami i protestami rolników, pracowników rolnictwa, organizacji zawodowych i społecznych działających w rolnictwie i na wsi. Badania opinii społecznej, w tym też te ostatnie, wykazują wysoce krytyczne oceny sytuacji w rolnictwie i warunków życia na wsi. Kwitowane to wszystko jest ironicznymi uwagami o lobby rolniczym, stwierdzeniami o nieracjonalności czy wręcz bezczelności i o rozpasaniu w kwestii żądań rolniczych. Ani poprzednie rządy, ani obecny nie podjęły nawet próby dokonania obiektywnej, kompleksowej oceny sytuacji w rolnictwie, w gospodarce żywnościowej oraz na wsi. Stąd też w polityce gospodarczej i społecznej rządu sprawy te traktowane są jako dość uboczne, jeżeli nie wręcz marginalne. Podstawowej przyczyny takiego stanu trzeba upatrywać w braku rządowej polityki rolnej i żywnościowej. Koncepcji takiej kompleksowej polityki, obejmującej całokształt problemów wsi, rolnictwa, gospodarki żywnościowej i wyżywienia kraju, nie mieli ani poprzedni ministrowie, ani jej nie ma obecny minister. Ten brak koncepcji usiłuje się pokryć opracowanym dokumentem „Szanse dla wsi i rolnictwa”, szumnie nazywanym programem rządowym. Niestety, z pretensjonalnym tytułem niewiele wspólnego mają zawarte w tym dokumencie szanse. Jest to dokument zawierający zestaw haseł, takich jakie pojawiły się na różnych manifestacjach protestacyjnych. Poza tym zestawem haseł jest kolejne zestawienie: harmonogram prac nad różnymi problemami, przy czym ich ogólnikowość pozwala na przedstawianie dowolnych treści i rozwiązań. Jeżeli stwierdza się, że ceny minimalne będą zależały od przeciętnych kosztów wytwarzania i środków przyznawanych na to w ustawie budżetowej, to absolutnie nic nie oznacza. Jeżeli mówi się, że rezerwy będą odbudowywane, tak aby osiągnęły racjonalny poziom, to też nic nie mówi. I tak można kolejno rozpatrywać te szanse dla wsi i rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-92.2" who="#KazimierzIwaniec">Sytuacji wynikającej z wadliwości polityki kredytowej wobec rolnictwa i gospodarki żywnościowej nie zmieni Agencja Rynku Rolnego. Jeżeli jednostek skupu i przetwórstwa nie stać na prowadzenie gospodarki zapasami, ze względu na wysokie oprocentowanie kredytu, to skutki tego dotykają producentów rolnych, z wszystkimi konsekwencjami - chodzi o opóźnienia płatności, o coraz dotkliwszy brak środków finansowych. Polityka kredytowa praktycznie wyeliminowała możliwości inwestowania w rolnictwie, a także prowadzi do ograniczania bieżących nakładów produkcyjnych. Dzieje się to w sytuacji szybkiego postępu biologicznego, technologicznego i technicznego w światowym rolnictwie i przetwórstwie rolno-spożywczym. Drastycznie zwiększa się w ten sposób dystans w stosunku do rolnictwa EWG.</u>
          <u xml:id="u-92.3" who="#KazimierzIwaniec">Jeżeli w polityce rządowej nie ma sensownej koncepcji dotyczącej kształtowania racjonalnych warunków ekonomicznych produkcji rolniczej, to pozostaje tylko doraźne ratowanie sytuacji, w rodzaju dopłat do paliwa, oddłużenia itp., któremu towarzyszą przepychanki budżetowe. Rząd nie może zanegować potrzeby tego, więc przeznacza na to jakieś kwoty umożliwiające „zamaskowanie” problemu, nie prowadzi to jednak do istotnych rozwiązań. Po raz kolejny w ciągu ostatnich lat trzeba stwierdzić, że niezbędne jest wypracowanie kompleksowej rządowej polityki rolnej i żywnościowej. Ze szczególną ostrością przemawia za tym obecny stan - totalnego zagrożenia produkcji rolniczej i możliwości wyżywienia kraju. Na wsi żyje 38% ludności, ponad 29% pracujących zatrudnionych jest w rolnictwie. Jeżeli uwzględnimy, że parytet dochodów ludności rolniczej szacuje się na około 60%, to okazuje się, że globalnie sytuacja tej części społeczeństwa jest znacznie gorsza.</u>
          <u xml:id="u-92.4" who="#KazimierzIwaniec">Narastające bezrobocie dotyka w pierwszym rzędzie chłopów-robotników, a dodatkowo pogarsza sytuację likwidowanie PGR, bez żadnej koncepcji co do skutków tego działania. Ponadto należy bezwzględnie uwzględnić ukryte bezrobocie, gdyż z gospodarstwa jedno-, dwuhektarowego nie utrzyma się żadna rodzina. Zmiany zachodzące w oświacie powodują, że dzisiaj koszty kształcenia dziecka na wsi są znacznie wyższe niż w mieście - ze względu na koszty dojazdów, internatów, utrzymania. Podobnie wygląda sprawa kosztów opieki zdrowotnej. Dramatyczna sytuacja występuje w zakresie zaopatrzenia w wodę. Ocenia się, że woda jest zła w 56% studni przydomowych, 49% studni publicznych i 36% studni zakładowych. Woda zła jest w 20% lokalnych wodociągów. Jeżeli uwzględnimy jeszcze odsetek ujęć wody ocenianej jako niepewna, to mamy tragiczny obraz związany z biologicznym zagrożeniem wsi.</u>
          <u xml:id="u-92.5" who="#KazimierzIwaniec">Wieś staje się obszarem najwyższego zagrożenia bezrobociem i obszarem narastającego ubóstwa. Odpowiedź dotycząca rozwiązywania tych olbrzymich problemów powinna być przedstawiona przede wszystkim w programie „Szanse dla wsi i rolnictwa”. Kolejną kwestią jest uczciwe i realne postawienie sprawy, że nieunikniona jest ostra konfrontacja polskiego rolnictwa i gospodarki żywnościowej EWG. Nieuniknione jest zderzenie z rolnictwem i gospodarką żywnościową wielokrotnie efektywniejszą, o nieporównywalnie wyższej produktywności pracy, ziemi i kapitału. System barier ochronnych może sprawić, że ta konfrontacja nastąpi później i będzie łagodniejsza, ale nie możemy tego odkładać w nieskończoność. Polityka rządu wobec rolnictwa musi przewidywać jego głębokie przemiany strukturalne, nie można więc w nieskończoność utrwalać złudzeń co do istnienia obecnej struktury agrarnej. Oznacza to m.in. zmniejszenie liczby gospodarstw i zatrudnienia w rolnictwie co najmniej o 2/3 obecnego stanu i zapowiada olbrzymie problemy społeczno-gospodarcze, które muszą już dzisiaj być dostrzegane i podejmowane.</u>
          <u xml:id="u-92.6" who="#KazimierzIwaniec">Dążąc do Europy, cofnęliśmy się do poziomu sprzed 30 lat. W ciągu 4 lat nastąpił spadek nawożenia w produkcji rolniczej o 68%, wapnowania - o 40%, zużycia środków ochrony roślin - o 67%. Praktycznie przestał funkcjonować system nasienny. Stosowanie kwalifikowanego materiału siewnego zbóż spadło do 13%, sadzeniakowego, jeśli chodzi o ziemniaki - do 9%. Do tego trzeba dodać zapaść i wyniszczanie polskiej hodowli roślin rolniczych i ogrodniczych oraz hodowli zarodowej zwierząt, dokonujące się w ramach dogmatycznej pasji niszczenia rolnictwa państwowego. Są to wszystko zjawiska niebezpieczne, prowadzące do głębokiego, strukturalnego załamania produkcji rolniczej. Niestety, trudno tu upatrywać szans dla wsi i rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-92.7" who="#KazimierzIwaniec">Szczególnie groźnie sytuacja rysuje się, jeśli chodzi o skutki ubiegłorocznej suszy. Olbrzymi regres w produkcji zbóż spowoduje szalony wzrost ich cen i w rezultacie nastąpi spadek produkcji zwierzęcej. Przewiduje się w 1993 r. dalszy spadek produkcji rzepaku, co będzie przyspieszone wyniszczaniem państwowych gospodarstw rolnych, które dostarczały 70% produkcji krajowej. Nieuniknione są bardzo ostre zakłócenia w produkcji mięsa, z realnym już dużym spadkiem jego spożycia.</u>
          <u xml:id="u-92.8" who="#KazimierzIwaniec">Generalnie stoimy wobec olbrzymiego zagrożenia spadku produkcji rolniczej. Nie są to stwierdzenia odkrywcze, gdyż wynikają z opracowań i raportów instytutów resortowych, firmowanych przez Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Niestety, rząd nie podejmuje tych problemów, czego jednoznacznym dowodem jest odrzucenie wszelkich uwag krytycznych w debacie budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-92.9" who="#KazimierzIwaniec">Jeżeli chodzi o środki na wspieranie rolnictwa, trzeba w świetle świadomego marnotrawstwa odrzucić argumenty o ich braku. Jeżeli stać jest rząd na wyniszczanie rolnictwa (tych 20% należących do gospodarstw państwowych), wywołanie bezrobocia, likwidowanie produkcji, tworzenie odłogów - to nie używajmy argumentów o braku środków. Do tego można jeszcze dodać podejmowane w kolejnych latach przez komisję sejmową problemy wynikające z braku dyscypliny budżetowej w części dotyczącej rolnictwa, w tym także podjętą przez Najwyższą Izbę Kontroli sprawę przeznaczenia środków budżetowych na prywatną fundację i finansowanie Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” Rolników Indywidualnych.</u>
          <u xml:id="u-92.10" who="#KazimierzIwaniec">Komisja Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej wniosła do projektu ustawy budżetowej szereg konkretnych wniosków, dotyczących zwiększonego wsparcia rolnictwa. Dotyczyły one tak ważnych gospodarczo spraw, jak: postęp biologiczny, kredyty preferencyjne, zaopatrzenie w wodę i oddłużenie rolnictwa oraz tak ważnych społecznie, jak ubezpieczenia rolników przechodzących na emerytury i renty. Wnioski te odrzucono. Nie można tu pominąć faktu, że przeciw tym wnioskom, zgłoszonym w interesie wsi i rolnictwa, głosowali posłowie z Porozumienia Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-92.11" who="#KazimierzIwaniec">Nie można w tej debacie pominąć sprawy wyniszczania gospodarstw państwowych, bez względu na skutki gospodarcze i społeczne. W tych warunkach, gdy budżet państwa nie daje podstawy do przeprowadzenia jakiejkolwiek rozsądnej polityki ratowania rolnictwa, trudno poważnie przedstawiać koncepcje alternatywne. Nasza...</u>
          <u xml:id="u-92.12" who="#komentarz">(Głos z sali: O sojuszu mówcie.)</u>
          <u xml:id="u-92.13" who="#KazimierzIwaniec">Cały czas mówię właśnie o sojuszu.</u>
          <u xml:id="u-92.14" who="#KazimierzIwaniec">Nasza dzisiejsza debata jest skazana na pewną abstrakcyjność już dlatego, że skutecznie ją opóźniono, a poza tym odbywa się w momencie, gdy to co najważniejsze, a więc rozdział środków, zostało przesądzone.</u>
          <u xml:id="u-92.15" who="#KazimierzIwaniec">Przytoczone tu dane pokazują skalę zagrożeń w obrębie rolnictwa i gospodarki żywnościowej, przy jednoczesnym braku koncepcji skoordynowanych i kompromisowych działań rządowych. Sprawy wsi, rolnictwa i gospodarki żywnościowej to wręcz tragiczne unaocznienie wadliwej polityki gospodarczej rządu, którego to faktu żadne demagogiczne pokrzykiwania nie zmienią.</u>
          <u xml:id="u-92.16" who="#KazimierzIwaniec">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Klub Parlamentarny Sojusz Lewicy Demokratycznej wysoce negatywnie i z pełną dezaprobatą ocenia politykę rządu wobec wsi, rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Negatywnie także oceniamy funkcjonowanie Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej i nieudolne kierowanie tym działem gospodarki narodowej przez ministra rolnictwa pana Gabriela Janowskiego.</u>
          <u xml:id="u-92.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#AndrzejKern">Głos zabierze pan poseł Andrzej Bober z Unii Demokratycznej. Przygotuje się pan poseł Zbigniew Kośla.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#AndrzejBober">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Unii Demokratycznej mam zaszczyt przedstawić stanowisko wobec aktualnych problemów rolnictwa i oceny realizacji programu „Szanse dla wsi i rolnictwa” popieranego przez nasz klub.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#AndrzejBober">Dokonujące się przemiany ustrojowe i ekonomiczne państwa obnażyły nieefektywne funkcjonowanie ówczesnych mechanizmów ekonomicznych i organizacyjnych, zaś niemożliwa natychmiastowa ich zmiana wpłynęła na obniżenie poziomu życia mieszkańców wsi. Ze względu na społeczny zasięg jest to problem dużej wagi, wymagający zrozumienia i współdziałania wszystkich podmiotów państwa, także samych zainteresowanych.</u>
          <u xml:id="u-94.2" who="#AndrzejBober">Mamy świadomość, że proces modernizacji i unowocześnienia wsi wymaga czasu, choćby z tego względu, iż musi być akceptowany przez rolników i odbywać się drogą ewolucyjną. Realizacja procesu uwarunkowana jest sytuacją gospodarczą i możliwościami państwa i nie odbędzie się w oderwaniu od innych dziedzin gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-94.3" who="#AndrzejBober">Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna konsekwentnie sprzeciwiał się i sprzeciwiać się będzie udzielaniu pomocy w formie dotacji do produkcji, jako podstawowego instrumentu pomocy wsi. Wynika to z przekonania, popartego doświadczeniami innych krajów, że byłby to czynnik utrwalający dotychczasową strukturę i małe możliwości rozwojowe. Uważamy, że te same środki skierowane na budowę infrastruktury: wodociągi i kanalizację, telefonizację i drogi, oświatę i nowoczesne doradztwo, umożliwią efektywniejsze rozwiązywanie problemów tak produkcyjnych, jak i socjalnych. Przyczynią się również do niwelowania różnic w poziomie życia na wsi i w miastach. Oczekujemy informacyjnego przedstawienia preferowanych kierunków produkcji rolnej, jako sygnału dla rolników o koncepcji polityki rolnej, co wobec dylematów producentów o wyborze profilu i zakresu rozwoju jest istotnym czynnikiem. Rolnicy powinni wiedzieć, które dziedziny są popierane lub mają uzasadnienie istnienia, a które będą traktowane marginalnie - na własne ryzyko rolnika.</u>
          <u xml:id="u-94.4" who="#AndrzejBober">Za niezbędne uważamy określenie zasad finansowania wsi przez państwo. Stan niejasności w tym zakresie zamazuje obraz rzeczywistego finansowania wsi i efektywnego wykorzystania środków. Same zapisy w budżecie Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej nie odpowiadają wielkościom realnym, w wielu dziedzinach budżety wojewódzkie i samorządowe są wcale niemałym źródłem finansowania. Należy skutecznie informować producentów rolnych o możliwościach realnego wykorzystywania innych źródeł: fundacji, zagranicznych linii kredytowych, co zwiększy możliwość przekształceń i modernizacji w krótszym czasie i na większą skalę. Poprzez funkcjonujący Fundusz Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa należy przeprowadzać przede wszystkim modernizację gospodarstw rolnych, a także rozbudowę przetwórstwa i sfery usług. Skuteczność oddziaływania tej formy pomocy jest widoczna na przykładach efektywnie pracujących mleczarni i zakładów mięsnych, wytrzymujących konkurencję, ale i oferujących lepsze warunki zapłaty rolnikom. Także konsument otrzymuje lepszy wybór jakościowy i asortymentowy.</u>
          <u xml:id="u-94.5" who="#AndrzejBober">Należy przyspieszyć działania na rzecz powstawania banków kredytu rolnego, najbliższego wsi partnera finansowego.</u>
          <u xml:id="u-94.6" who="#AndrzejBober">Zajmujemy krytyczny stosunek do działalności Agencji Rynku Rolnego, instytucji mającej spełniać funkcje interwencyjną na rynku, szczególnie w obrocie zbożem i mięsem. Nie jest zrozumiały fakt, że zakupu 900 tys. ton jęczmienia i 600 tys. ton pszenicy zamiast Agencji Rynku Rolnego dokonały na podstawie licencji na zakup za granicą inne podmioty, lecz na rynku nie pojawiło się nic. Zdziwienie budzi też fakt, że nie zezwala się na zakupy prywatnym importerom w sytuacji braku pasz i bez potrzeby angażowania środków państwa. Opieszale uruchamiany jest interwencyjny skup żywca wieprzowego. Wprawdzie dzisiaj są nadwyżki, lecz w niedalekiej przyszłości możliwy jest niedobór. Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna wyraża zastrzeżenia do proponowanego wprowadzenia opłat wyrównawczych na importowane artykuły rolne. Nasze obawy wynikają stąd, że dotychczas nie jest znany ani zakres asortymentowy objętych tym towarów, ani metodologia liczenia opłat. Obawiamy się, że wprowadzenie opłat spowoduje wzrost cen, a skutki odczuje całe społeczeństwo, głównie ludzie ubodzy, w tym także rolnicy. Również producenci rolni w późniejszym okresie mogą stanąć przed ograniczonymi możliwościami eksportu swoich płodów. Ochrona własnego rynku jest obowiązkiem każdego państwa i dlatego chcemy traktować tę inicjatywę jako element ochrony gospodarki przed importem przede wszystkim subsydiowanej produkcji i czynnik moderujący w handlu ze wschodnimi sąsiadami, gdzie nie uregulowane mechanizmy rynkowe tworzą konkurencję dla naszych artykułów rolnych.</u>
          <u xml:id="u-94.7" who="#AndrzejBober">Doceniamy wysiłki Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa w zagospodarowywaniu i administrowaniu mieniem przejmowanych państwowych gospodarstw rolnych, obiektywnie ważąc ogrom zadań i uczestnictwo w wielu konfliktach sprzecznych interesów różnych stron. Pożądana jest ściślejsza współpraca Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa z samorządami lokalnymi, co pozwalałoby lepiej chronić interes zarówno skarbu państwa, jak i rolników oraz pracowników likwidowanych PGR-ów. Często bowiem brak informacji o dokonywanych przekształceniach i brak współdziałania obniżają efektywność przedsięwzięć, co rodzi niepotrzebne konflikty. Szczególnej troski wymaga coraz częściej pozostawiana sama sobie społeczność likwidowanych PGR-ów.</u>
          <u xml:id="u-94.8" who="#AndrzejBober">Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna uznaje tworzenie rodzinnych gospodarstw rolnych jako model naturalny, wynikający z odwiecznego dążenia polskiej wsi do tworzenia dużych, samodzielnych, rodzinnych gospodarstw. Jednocześnie uważamy, że wielkoobszarowe gospodarstwa powinny być naturalnym elementem krajobrazu gospodarczego wsi polskiej. Wskazane jest tworzenie warunków do powstawania spółek pracowniczych na bazie majątku PGR jako szansy dla grup ludzi pozostających w tym środowisku, a wykazujących inicjatywę i przedsiębiorczość.</u>
          <u xml:id="u-94.9" who="#AndrzejBober">Uważamy, że żadne działania podejmowane jednostronnie nie dadzą oczekiwanych rezultatów w reformowaniu, jeśli nie włączą się aktywnie wszystkie instytucje państwa, samorząd i sami rolnicy. Szczególnie od młodych rolników należy oczekiwać większej inicjatywy, samoorganizowania się, innego widzenia funkcjonowania gospodarki rolnej. Spółdzielczość jest dzisiaj zdewaluowaną formą organizacyjną, ale prawdziwy duch idei spółdzielczości, aktywne uczestnictwo producentów, integracja lokalna i społeczna sprawdziło się i jest główną formą działania i ochrony interesów producentów na Zachodzie.</u>
          <u xml:id="u-94.10" who="#AndrzejBober">Potrzebne jest podniesienie rangi oświaty rolniczej zarówno wobec młodzieży, jak i starszych. Postęp jest możliwy przy podnoszeniu kwalifikacji, korzystaniu z doświadczeń instytucji doradczych. Uważamy, że celowe jest dostosowywanie programów szkół rolniczych do wymagań nowoczesnego rolnictwa i poziomu oświaty oraz objęcie mecenatu nad tym przez Ministerstwo Edukacji Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-94.11" who="#AndrzejBober">Krytycznie oceniamy realizację programu „Szanse dla wsi i rolnictwa”. W zapowiadanych działaniach nie znajdujemy potwierdzenia ich wprowadzenia nawet w wypadku tych spraw, które nie wymagają nakładów finansowych.</u>
          <u xml:id="u-94.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#AndrzejKern">Proszę o zabranie głosu pana posła Zbigniewa Koślę z Polskiego Programu Liberalnego. Przygotuje się pan poseł Waldemar Pawlak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#ZbigniewKośla">Panie Marszałku! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Kongres Liberalno-Demokratyczny w swoim podejściu do problemów rolnictwa kieruje się zasadą, że podstawą dobrego gospodarowania jest rynek. Nasza polityka rolna sprowadza się do przewidywania naturalnych zjawisk procesów gospodarczych i społecznych oraz kontrolowania i koordynowania ich przebiegu. Rolnictwo i przetwórstwo spożywcze spełniają szczególną rolę w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych każdego człowieka. Około 12% dochodu narodowego pochodzi właśnie z rolnictwa. Dlatego też polityka rolna znacząco wpływa na równowagę gospodarczą, nastroje społeczne oraz ogólny stan państwa i dlatego też ta sfera naszej gospodarki jest tak ważna. Właśnie dla nas, liberałów, dyskusja nad programem rolnym ma ogromne znaczenie, ponieważ zarówno rolnik, jak i producent rolny czy przetwórca jest właścicielem swojego gospodarstwa, właścicielem środków produkcji, jest on po prostu przedsiębiorcą.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#ZbigniewKośla">Wysoki Sejmie! Dokument „Szanse dla wsi i rolnictwa” opracowany przez rząd jest dokumentem dobrze przygotowanym, wskazującym, jak należy wyjść z kryzysu rolnego. Już z samego tytułu wynika, że są szanse dla naszego rolnictwa, ale te szanse należy jak najszybciej wykorzystać, gdyż, moim zdaniem, możliwości te nie w pełni wykorzystujemy, jako że proces wdrażania projektu przebiega bardzo wolno - więcej dyskutujemy niż działamy.</u>
          <u xml:id="u-96.2" who="#ZbigniewKośla">Chciałbym zaznaczyć, że Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej bardzo dużo już zrobiło w celu poprawienia sytuacji, ale ogrom spraw, z uwagi na czterdziestoparoletnie zaniedbania w tej dziedzinie, nie pozwala na szybkie rozwiązanie wszystkich narosłych problemów. Pragnąłbym podkreślić, że polscy rolnicy, rzemieślnicy i jednocześnie przetwórcy rolni znają wartość wytworzonych dóbr, które tak bardzo są dziś potrzebne naszemu krajowi. Dlatego wszystkimi siłami należy pomóc tym przedsiębiorcom - nie pomyliłem się, panie i panowie posłowie, ponieważ są to przedsiębiorcy jeszcze biedni, ale powinni być bogaci.</u>
          <u xml:id="u-96.3" who="#ZbigniewKośla">Bez pomocy Rady Ministrów samo Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej nie jest w stanie wyprowadzić naszego rolnictwa na tzw. prostą. Należy wspomnieć, że kołem zamachowym gospodarki jest rolnictwo i jego przetwórstwo. Pierwsze głosy krytyki zawsze pojawiają się - i będą się pojawiać - w momencie złego zagospodarowania lub niezagospodarowania naszych ziem bądź niewłaściwego przetwarzania płodów rolnych. Dlatego jeszcze raz proszę o potraktowanie spraw rolnictwa i przetwórstwa rolnego jako priorytetowych.</u>
          <u xml:id="u-96.4" who="#ZbigniewKośla">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Należy zdać sobie sprawę z tego, że i my, parlamentarzyści, jesteśmy trochę winni, że ustawy dotyczące gospodarki schodzą niejednokrotnie na plan dalszy. Dlatego zwracam się do Wysokiej Izby z apelem o zaprzestanie zajmowania się sprawami mniej naglącymi na rzecz spraw dotyczących gospodarki, a szczególnie wyprowadzenia polskiego rolnictwa i jego przetwórstwa z kryzysu. Jako przedsiębiorca bezpośrednio spotykający się z rolnikami i rzemieślnikami, mam odczucie, i nie jestem w tym odosobniony, że my tutaj zajmujemy się gospodarką rolną i jej przetwórstwem jakby w drugiej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-96.5" who="#ZbigniewKośla">Wysoka Izbo! Chciałbym w tym momencie przedstawić w skrócie kilka spostrzeżeń i uwag, które uniemożliwiają rozruszenie tego koła zamachowego. Nie mogę zgodzić się z koncepcją wprowadzenia minimalnych cen gwarantowanych, natomiast obiema rękoma podpisuję się pod wprowadzeniem preferencyjnych kredytów dla rolnictwa. Należy jednak walczyć z inflacją, to musi być skorelowane. Wszyscy na tej sali i poza nią wiedzą, że stan gospodarki kraju jest katastrofalny, a szczególnie jeśli chodzi o gospodarkę żywnościową. Przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielcze i prywatne są zadłużone; wszyscy wszystkim są winni pieniądze, co powoduje ogólny bałagan w finansach przedsiębiorstw państwowych i firm prywatnych, w gospodarce narodowej. Dobrze się stało, że opracowano programy restrukturyzacji górnictwa, hutnictwa oraz włókiennictwa. Należy pomyśleć o szybkiej restrukturyzacji przetwórstwa spożywczego i przedsiębiorstw obsługujących rolnictwo. Fundusz Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa, który ma się przekształcić w Agencję Kredytu Rolnego powinien działać szybciej, sprawniej oraz otrzymać większe środki budżetowe, co na pewno przyczyni się do tego, że nie będziemy sprowadzać przeterminowanej i drogiej żywności z zagranicy.</u>
          <u xml:id="u-96.6" who="#ZbigniewKośla">Wysoki Sejmie! Liberałowie uważają, że następnym czynnikiem hamującym rozwój gospodarki jest zły system podatkowy. Kilkakrotnie przedstawialiśmy propozycję zmian tego systemu, ale nasze propozycje nie zostały zaakceptowane. Dzisiejsze strajki na Śląsku są tego wynikiem. Praktyka podatkowa winna wymuszać rozwijanie polskiej produkcji, promować polskie produkty, a tym samym zwiększać - i tak mały - budżet państwa. Ważnym problemem jest prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych. Zbyt wolny proces prywatyzacji powoduje powstawanie nieuczciwej konkurencji, ponieważ przedsiębiorstwa państwowe bankrutując przyczyniają się do upadku mniejszych firm, zarówno spółdzielczych, jak prywatnych - poprzez obniżanie cen swoich produktów i wyrobów poniżej kosztów wytwarzania. Apel o nadanie szybszego tempa prywatyzacji dotyczy również Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, która powinna jak najszybciej oddać ziemię w ręce prywatne, ponieważ każdy dzień zwłoki pociąga za sobą konieczność wydawania ogromnych środków finansowych z budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-96.7" who="#ZbigniewKośla">Wysoki Sejmie! Na zakończenie apeluję do sumień pań i panów posłów - o podjęcie wspólnych działań, o wspólne zaangażowanie wobec problemów gospodarczych. Od dłuższego bowiem czasu można zaobserwować różnego rodzaju kłótnie i swary. Polska jest tylko jedna, gospodarka jest najważniejsza. Dlatego zawieśmy żale, pretensje polityczne, gdyż sprawy rolnictwa muszą być rozwiązane niezależnie od partyjnych podziałów.</u>
          <u xml:id="u-96.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-96.9" who="#komentarz">(Głos z sali: Dlaczego liberałowie głosowali za budżetem?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#AndrzejKern">Stanowisko Polskiego Stronnictwa Ludowego zaprezentuje pan poseł Waldemar Pawlak; przygotuje się do zabrania głosu pan poseł Kazimierz Wilk.</u>
          <u xml:id="u-97.2" who="#AndrzejKern">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#WaldemarPawlak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Dyskusja na tematy rolnictwa miała sens i mogła mieć znaczenie przed debatą budżetową, teraz jest to już tylko wymiana poglądów.</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-98.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Tak jest!)</u>
          <u xml:id="u-98.3" who="#WaldemarPawlak">Dokument „Szanse dla wsi i rolnictwa” to spis nie wykonanych działań rządu. To nie jest żaden program, lecz spis tego, co rząd miał zrobić, ale niewiele mówi o tym, jak miał to zrobić. I dziś to są już stracone szanse dla wsi i rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-98.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-98.5" who="#komentarz">(Poseł Lech Pruchno-Wróblewski: Z czego się tak cieszycie?)</u>
          <u xml:id="u-98.6" who="#WaldemarPawlak">I szkoda czasu na dokumenty archiwalne.</u>
          <u xml:id="u-98.7" who="#WaldemarPawlak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dzisiaj zła jest cała polityka gospodarcza, a obecny stan rolnictwa jest taki, że rolnikom brakuje środków na podstawowe świadczenia, na podatki, na ubezpieczenia, nie mówiąc o środkach na zasiewy. To nie jest już kwestia dodatkowych kredytów, ale potrzeba generalnej zmiany polityki gospodarczej. To nie jest sprawa zmiany tego czy innego ministra, bo ministrowie zmieniają się, a polityka wobec rolnictwa jest coraz gorsza.</u>
          <u xml:id="u-98.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-98.9" who="#WaldemarPawlak">Wystarczy popatrzeć na proporcje w budżecie. Jedyny postęp można zaobserwować na konferencjach prasowych i w audycjach telewizyjnych, ale nawet najlepiej wypowiadane słowa nie zaczarują rzeczywistości. Jeśli dziś nie nastąpią zmiany w polityce gospodarczej pozwalające na rozwój, na odbudowę rolnictwa, to coraz bliższa jest ścieżka, po której stoczyły się PGR, a więc:</u>
          <u xml:id="u-98.10" who="#WaldemarPawlak">— po pierwsze - pogłębiające się straty,</u>
          <u xml:id="u-98.11" who="#WaldemarPawlak">— po drugie - pułapka zadłużeniowa,</u>
          <u xml:id="u-98.12" who="#WaldemarPawlak">— po trzecie - zasiłki dla bezrobotnych na rok czasu i,</u>
          <u xml:id="u-98.13" who="#WaldemarPawlak">— po czwarte - beznadziejna sytuacja pracowników i gospodarstw, odłogująca ziemia.</u>
          <u xml:id="u-98.14" who="#WaldemarPawlak">Czy tak mają dzisiaj wyglądać szanse dla wsi i rolnictwa?</u>
          <u xml:id="u-98.15" who="#WaldemarPawlak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W ciągu ostatnich czterech lat polskie rolnictwo cofnęło się do poziomu sprzed lat dwudziestu, nastąpił ubytek 1/3 stada bydła, 4/5 owiec, 1/3 stada drobiu. Pogłębił się dysparytet dochodów w stosunku 63 do 100 na niekorzyść wsi. Dziś 4/5 gospodarstw rolnych nie ma dodatniej akumulacji. Dokonano bezsensownego złomowania połowy potencjału produkcyjnego państwowych gospodarstw rolnych. 1,5 mln ha ziemi leży odłogiem, zużycie nawozów spadło ze 180 kg NPK do 70 kg NPK na 1 ha, czyli do poziomu wczesnych lat sześćdziesiątych. Rozpoczął się proces degradacji gleb. Jeśli w porę temu nie przeciwdziałamy, to za kilkanaście lat gleby mogą się nadawać już tylko do zalesienia. Nastąpił znaczny spadek produkcji roślinnej w wyniku suszy i redukcji stosowania środków plonotwórczych. Nieodwracalne, przerażające straty są w hodowli, nasiennictwie, w naukach rolniczych. Tracimy owoce wieloletniej pracy naszych uczonych.</u>
          <u xml:id="u-98.16" who="#WaldemarPawlak">Brakuje elementarnej ochrony rynku krajowego. Na przykład departament weterynarii tylko w okresie od stycznia do końca lutego ub. r. wydał zezwoleń importowych na ilości mięsa wieprzowego odpowiadające 11 milionom sztuk, czyli połowie stada krajowego. Równie wysoka była liczba zezwoleń na import wołowiny, drobiu, bydła hodowlanego i innych. Wydano ok. 2 tys. zezwoleń fitosanitarnych na import 1 800 000 t świeżych owoców i warzyw, z czego 70% to warzywa występujące i produkowane w kraju. Import rzeczywisty kształtował się (wg danych GUS) na poziomie 20–50% wydanych zezwoleń importowych. Dla skali tak dużego importu trudno jest znaleźć logiczne uzasadnienie. Słyszeliśmy ostatnio o kredytach, które mamy uzyskać z różnych instytucji międzynarodowych. Jeżeli w tak bezmyślny sposób będziemy importować gotowe produkty żywnościowe, to wszystkie te kredyty pójdą właśnie na tego typu import.</u>
          <u xml:id="u-98.17" who="#WaldemarPawlak">Powyższe fakty zmuszają do refleksji, do zastanowienia się, czy rząd rzeczywiście zamierza chronić rodzimy rynek przed nadmierną i nieuczciwą konkurencją zewnętrzną. Sejm na wniosek posłów PSL zobowiązał rząd do wprowadzenia opłat wyrównawczych, cen antydumpingowych i antysubwencyjnych (w trybie natychmiastowym) 23 lutego 1991 r., a więc 2 lata temu. Tak długą zwłokę w realizacji tego zobowiązania trudno wytłumaczyć w kategoriach racjonalnych. Ta beztroska rządu budzi uzasadnione obawy: Czy rząd chce korzystać z mechanizmów opłat wyrównawczych w sposób szybki, sprawny i zdecydowany? W tej sytuacji rozstrzygnięcie dylematu, kto ma decydować o opłatach wyrównawczych, jest kwestią niebagatelną. Chcę w tym miejscu wyrazić ogromne zdziwienie wobec bardzo skutecznej pracy rządu, gdy np. hamował eksport węgla czy eksport miedzi. W tych sytuacjach działano bez takiej dużej zwłoki.</u>
          <u xml:id="u-98.18" who="#WaldemarPawlak">Wysoki Sejmie! Rolnictwo, wieś nie potrzebują żadnych darowizn, żadnej jałmużny, oczekują stabilnej przez wiele lat polityki, zapewniającej rozwój rolnictwa, bo taka polityka wiąże się z najżywotniejszymi interesami Polski. Potrzeba takiej polityki, aby racjonalnie prowadzona gospodarka rolna była dochodowa, bo rolnictwo jest ogromnym konsumentem, szczególnie dóbr inwestycyjnych. Taka polityka jest możliwa i taka polityka jest konieczna - dla wsi, a szczególnie dla Polski. Tym wszystkim, którzy dziś słuchają tylko zagranicznych ekspertów, polecam opinię amerykańskich ekspertów dotyczącą rolnictwa leszczyńskiego. Eksperci byli zaskoczeni, że przy tak niskich kosztach produkcji w rolnictwie indywidualnym uzyskuje się tak wysoką produkcyjność, a przy tym polityka ekonomiczna sprawia, że jest to produkcja deficytowa.</u>
          <u xml:id="u-98.19" who="#WaldemarPawlak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wszystko zależy od parametrów ekonomicznych - gdzie następuje wyciskanie zysku: czy u producenta, czy u przetwórcy, czy u pośrednika? Dzisiaj to nie jest kwestia kredytów preferencyjnych, skoro nie można uzyskać dochodów, które by nawet takie preferencyjne kredyty pozwalały spłacać.</u>
          <u xml:id="u-98.20" who="#WaldemarPawlak">Wysoki Sejmie! Klub Polskiego Stronnictwa Ludowego zastrzega sobie możliwość zgłoszenia po zakończeniu debaty projektu uchwały. Podsumowując, jeszcze raz zwracam uwagę na konieczność zmiany polityki gospodarczej. Jeśli rząd nie potrafi tego zrobić, to trzeba zmienić rząd.</u>
          <u xml:id="u-98.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#AndrzejKern">Głos zabierze pan poseł Kazimierz Wilk z Konfederacji Polski Niepodległej. Przygotuje się pani poseł Jadwiga Berak.</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-99.3" who="#AndrzejKern">Przepraszam bardzo, proszę o spokój.</u>
          <u xml:id="u-99.4" who="#AndrzejKern">Chciałbym poinformować państwa, że ponieważ zaczęliśmy z pewnym opóźnieniem, ta tura naszej debaty będzie trwała do godz. 14 i potem zarządzę przerwę.</u>
          <u xml:id="u-99.5" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#KazimierzWilk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Występując w imieniu Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej ustosunkuję się do polityki rządu wobec rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#KazimierzWilk">W swoim programie „Szanse dla wsi i rolnictwa” rząd zobowiązał się do pomocy w przekształceniach w rolnictwie. Niestety deklarowane zmiany rozmijają się z oczekiwaniami na wsi. Ośrodki sondażowe stwierdzają, że 81% ankietowanych rolników mówi o pogorszeniu się warunków życia. Potwierdzają to też wskaźniki ekonomiczne. Obszerne dane zostały przedstawione w opinii Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Sytuacja w rolnictwie przedstawia się dramatycznie, gdy popatrzymy na prognozy na 1993 r. sporządzone przez Centralny Urząd Planowania. I tak spodziewane zbiory będą niższe niż przeciętne, uzyskane w ostatnich 5 latach; nastąpi spadek pogłowia zwierząt gospodarskich i produkcji żywca rzeźnego, w tym wieprzowego; podaż mleka nie będzie w pełni pokrywać zapotrzebowania zakładów mleczarskich i rynku. Lista jest o wiele dłuższa. O czym to świadczy?</u>
          <u xml:id="u-100.2" who="#KazimierzWilk">Panie Posłanki, Panowie Posłowie! Pani Premier! Panie Ministrze! Świadczy to o braku gospodarza. Z konstrukcji i treści założeń polityki rolnej, opracowanych w trzech częściach, z których pierwsza jest poświęcona miejscu i roli rolnictwa, druga - drogom i sposobom rozwoju wsi i rolnictwa, a trzecia - warunkom realizacji programu, wynika, że założenia tej polityki nie pozwolą na odnowę własnego potencjału gospodarczego, względnie egalitarny rozwój społeczno-gospodarczy i wreszcie intensyfikację uzasadnionych inwestycji wobec zawodności samoregulacji rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-100.3" who="#KazimierzWilk">W części pierwszej podkreślono wagę rolnictwa w zaspokajaniu potrzeb żywnościowych. Uważamy jednak, że rolnictwo bez powiązania z innymi ogniwami, takimi jak: przemysł środków produkcji dla rolnictwa i przetwórstwa żywności, obrót rolny i produkcja żywności, nie spełni swej funkcji. Proponujemy więc zagadnienie to potraktować kompleksowo jako układ społeczno-gospodarczy, który przyjęliśmy w naszym programie „Gospodarka żywnościowa”. Uważamy bowiem, że może to, a nawet powinno - ze względu na niski poziom rozwoju gospodarki, kryzys i bezrobocie oraz potrzebę rozwoju nieagresywnych ekologicznie technik produkcji - stać się istotnym czynnikiem ułatwiającym zwalczanie recesji i zapewniającym wszechstronny rozwój kraju.</u>
          <u xml:id="u-100.4" who="#KazimierzWilk">Druga część dotycząca dróg i sposobów rozwoju rolnictwa i wsi cieszy się największym zainteresowaniem, gdyż wiąże się z oczekiwaniami wsi. Część ta została ujęta systemowo, jednak nie wszystkie kierunki i sposoby realizacji gwarantują powodzenie. Jeśli chodzi o gospodarowanie ziemią, to uważamy, że nie tylko gospodarstwa rodzinne, ale również inne formy gospodarowania, jak np. gospodarstwa farmerskie, spółdzielnie akcyjne itp., powinny być podstawą rozwoju rolnictwa. Postulujemy również: nisko oprocentowane kredyty na zakup gruntów z Państwowego Funduszu Ziemi w celu powiększenia istniejących lub tworzenia nowych gospodarstw; przekształcenia w państwowych gospodarstwach rolnych, w razie niemożności sprzedania lub wydzierżawienia tej ziemi rolnikom proponujemy formy jednoosobowych spółek skarbu państwa lub akcjonariatu pracowniczego; stosowanie ulg podatkowych w wypadku dzierżawienia gruntów z Państwowego Funduszu Ziemi w celu jego racjonalizacji.</u>
          <u xml:id="u-100.5" who="#KazimierzWilk">Jeśli chodzi o ceny, podatki i dotacje, to nie jesteśmy za zasadą swobodnego kształtowania cen artykułów żywnościowych, lecz opowiadamy się za przejściowym regulowaniem marż w obrocie i handlu podstawowymi artykułami żywnościowymi w celu ochrony rynku producenta i konsumenta. Ograniczenie marż w obrocie i handlu pozwoli na ustalenie preferencyjnych cen dla rolników na zboża chlebowe, ziemniaki i żywiec. Naszym celem jest również zagwarantowanie zbytu tych płodów rolnych na rynku krajowym. Popieramy natomiast zasadę swobodnego kształtowania cen maszyn i kompleksów dla rolnictwa oraz przetwórstwa żywności. Jesteśmy za stosowaniem ulg podatkowych w celu stymulowania rozwoju rolnictwa i przetwórstwa żywności. Jeśli chodzi o kredytowanie, to opowiadamy się za zapewnieniem nisko oprocentowanych kredytów dla: zakładów przetwórstwa żywności i przechowalnictwa, zakładów produkujących maszyny i kompletne obiekty dla gospodarki żywnościowej, budownictwa wiejskiego, strefy usługowo-handlowej i socjalnej, indywidualnych rolników. Kredyty powinny być przyznawane zgodnie z ich preferowanym przeznaczeniem, a realizacja kredytowanego przedsięwzięcia powinna podlegać kontroli. Przewidujemy wykup przez skarb państwa, zgodnie z przyjętymi programami naprawczymi, zadłużenia rolników oraz producentów maszyn dla gospodarki żywnościowej i producentów żywności. Jeśli chodzi o handel zagraniczny, chcielibyśmy zwrócić uwagę na konieczność intensyfikowania eksportu polskich płodów rolnych i artykułów żywnościowych przy jednoczesnym ograniczeniu ich importu. Jednym z czynników promujących eksport artykułów żywnościowych powinno być stosowanie odpowiedniego kursu walutowego. Jeśli chodzi o otoczenie rolnictwa, opowiadamy się za stymulowaniem poprzez ulgi podatkowe powstawania przetwórni żywności. Należy również dążyć do powołania nowej formy spółdzielczości rolniczej, która będzie integrowała działania gospodarstw rodzinnych nie tylko z przetwórstwem żywności i infrastrukturą lokalną. Widzimy tu również znaczącą rolę państwa w tworzeniu miejsc pracy dla odchodzących i zwalnianych z rolnictwa - i nie tylko. Możliwości te istnieją w: agroturystyce, handlu i usługach, rzemiośle i obsłudze rolnictwa - mam na myśli pomoc techniczną i transport - przetwórstwie żywności i budownictwie, służbie zdrowia, oświacie, infrastrukturze.</u>
          <u xml:id="u-100.6" who="#KazimierzWilk">Chcemy zaznaczyć, że występuje również zbieżność stanowisk co do niektórych kwestii. I tak w zakresie infrastruktury wiejskiej postulujemy finansowanie przez państwo dróg o znaczeniu strategicznym oraz współfinansowanie inwestycji o znaczeniu lokalnym; w zakresie ochrony środowiska opowiadamy się za rozwojem produkcji zdrowej żywności na rynek krajowy i zagraniczny, promowaniem zadrzewień terenów prywatnych i komunalnych oraz za racjonalizacją działań związanych z zanieczyszczeniem gleby, wody i powietrza.</u>
          <u xml:id="u-100.7" who="#KazimierzWilk">W zakresie polityki regionalnej wydaje nam się, że konieczne będzie wspomaganie finansowe regionów słabiej rozwiniętych gospodarczo w celu dorównania pod względem poziomu, warunków życia regionom lepiej rozwiniętym. W zakresie nauki i postępu chcemy zwrócić uwagę na konieczność zmiany systemu edukacji szkolnej w odniesieniu do środowisk wiejskich i małomiasteczkowych w celu zagospodarowania potencjału ludzi młodych. W zakresie polityki społecznej opowiadamy się za utrzymaniem i waloryzowaniem emerytur i rent oraz zasiłków dla bezrobotnych. Naszym nadrzędnym celem jest zwalczanie bezrobocia w ogóle poprzez tworzenie nowych miejsc pracy oraz poprzez organizowanie robót publicznych.</u>
          <u xml:id="u-100.8" who="#KazimierzWilk">Panie posłanki i panowie posłowie, uważamy, że w świetle naszej polityki gospodarka żywnościowa w powiązaniu z sektorem paliwowo-energetycznym, chemicznym, budownictwem, ochroną środowiska naturalnego, oraz infrastrukturą tranzytową może przyczynić się do stabilizacji polskiej gospodarki. Wymaga to jednak dostępu do nisko oprocentowanych kredytów, wzrostu płac i stymulowania zbytu naszych wyrobów. Konieczne jest wsparcie rolnictwa z zewnątrz, myślę tu o wsparciu finansowym. Niestety przyjęty przez Wysoką Izbę budżet nie gwarantuje takiego wsparcia.</u>
          <u xml:id="u-100.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#AndrzejKern">Jako ostatnia przed przerwą głos zabierze pani poseł Jadwiga Berak ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#JadwigaBerak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mówiąc o rolnictwie, trzeba pamiętać, że nie można z niego zrobić szczęśliwej wyspy oderwanej od rzeczywistości finansowej, ekonomicznej Polski, oderwanej od pewnych niepodważalnych realiów. Rolnictwa nie da się wyłączyć z gospodarki, gdyż współtworzy ono system naczyń połączonych, jakim jest cała gospodarka. Stąd mówienie: dać więcej rolnictwu, przy tak napiętym bilansie finansowym państwa, jest jednoznaczne z tym, że trzeba równocześnie komuś zabrać poszukiwane środki. Zachodzi pytanie: Komu? Sferze budżetowej, górnikom z restrukturyzacji? Dzisiaj nie wolno nam tak rozmawiać. Rolnictwo otrzyma w 1993 r. łącznie 13,7 bln zł. Na dotację do kasy rolniczego ubezpieczenia społecznego przeznaczono 31,2 bln zł. Tak więc w 1993 r. nastąpi nominalny wzrost wydatków o 32% w stosunku do roku 1992. Uwzględniając wielkość przewidywanego średnio rocznego wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych - w wysokości 39% - wielkość wydatków w wyrażeniu realnym ulegnie zmniejszeniu o ok. 4,7%. Trzeba jednak natychmiast powiedzieć, że zmniejszenie wydatków w wyrażeniu realnym będzie dotykać praktycznie wszystkich dziedzin życia gospodarczego, finansowanego lub dofinansowywanego z budżetu. Jest to związane z bardzo trudną sytuacją finansową państwa.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#JadwigaBerak">Zdajemy sobie sprawę, że kwoty przeznaczone na wsparcie rolnictwa w bieżącym roku nie są tymi, o których można byłoby marzyć, ale w obecnej sytuacji są to kwoty wymiernie wspierające rolnictwo. Nie byłoby może aż takiego problemu, gdyby całe otoczenie rolnictwa, jak i samo rolnictwo nie było chore. Jest to choroba, w którą wpędzono polskie rolnictwo dokładnie czterdzieści parę lat temu. Dzisiaj partie, które tę chorobę podtrzymywały przez wszystkie minione lata, chcą zostać uzdrowicielami rolnictwa. To jakieś nieporozumienie.</u>
          <u xml:id="u-102.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-102.3" who="#JadwigaBerak"> A może przez to larum wokół rolnictwa partie te chcą zagłuszyć wyrzuty sumienia, które trapią ich członków z powodu złego stanu pacjenta.</u>
          <u xml:id="u-102.4" who="#JadwigaBerak">Wszelkie prognozy rozwoju Polski i jej integracji z Europą nie mogą w żadnym wypadku nie uwzględnić tego, że rolnictwo polskie i wieś stanowią miejsce zatrudnienia dla 1/4, źródło utrzymania dla 1/3, a miejsce zamieszkania dla prawie 1/2 narodu.</u>
          <u xml:id="u-102.5" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#AndrzejKern">Przepraszam bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#AndrzejKern">Bardzo proszę panów posłów o nieprzerywanie. Krzykiem nic na tej sali nie załatwimy. Proszę o zapisanie się do dyskusji. Będzie czas, żeby walczyć na argumenty, a nie na hałas.</u>
          <u xml:id="u-103.2" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#JadwigaBerak">Trzeba zatem niezwykle twardo negocjować warunki stowarzyszenia z EWG. Wieloletnie zaniedbania, a zwłaszcza powojenna polityka rolna, doprowadziły do tego, że stan obecny polskiej wsi i rolnictwa cechuje znacznie niższy poziom rozwoju gospodarczego, cywilizacyjnego i kulturowego. Takie właśnie rolnictwo i wieś znalazły się w warunkach działania praw rynku. To słabe i schorowane rolnictwo nie może się obejść bez interwencjonizmu państwowego, który powinien między innymi uwzględnić:</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#JadwigaBerak">— po pierwsze — ochronę dochodów rolników: przez zapewnienie minimalnej opłacalności produkcji rolnej, przy określonym przez państwo poziomie produkcji, odpowiednią politykę celną i ochronę krajowego rynku rolnego, tworzenie możliwości eksportu produktów rolnych na Zachód oraz głównie na rynki wschodnie;</u>
          <u xml:id="u-104.2" who="#JadwigaBerak">— po drugie — usprawnienie skupu: przez demonopolizację, stworzenie systemu bankowego zapewniającego ogólnodostępną i przejrzystą obsługę rolnictwa;</u>
          <u xml:id="u-104.3" who="#JadwigaBerak">— po trzecie — poprawę jakości życia na wsi: przez zaopatrzenie wsi w wodę, restrukturyzację i rozwijanie przetwórstwa rolno-spożywczego, tworzenie infrastruktury nowoczesnego rynku rolnego oraz systemu prawidłowego funkcjonowania ubezpieczeń rolniczych.</u>
          <u xml:id="u-104.4" who="#JadwigaBerak">We wrześniu 1992 r. rząd opracował założenia polityki rolnej, a później dokładnie je określił w programie „Szanse dla wsi i rolnictwa”. Są one w miarę konsekwentnie realizowane, co nie oznacza, że niepotrzebna jest bieżąca korekta i uzupełnianie tych założeń - w ten sposób, by punktem odniesienia była szczególna rola, jaką odgrywa rolnictwo zaspokajając podstawowe codzienne potrzeby życiowe każdego człowieka. Nie trzeba tu przypominać, że rolnictwo spełnia nie tylko funkcję ekonomiczną. Wieś ma trwałe miejsce w naszej tradycji, współtworzy w istotnym stopniu kulturę ogólną i poczucie tożsamości narodowej.</u>
          <u xml:id="u-104.5" who="#JadwigaBerak">Aby rolnictwo polskie mogło się normalnie rozwijać, trzeba mu przede wszystkim nie przeszkadzać i stosować zasadę, że dobrym należy pomagać, słabymi się opiekować, a nie pomagać słabym odbierając lepszym.</u>
          <u xml:id="u-104.6" who="#JadwigaBerak">W programie „Szanse dla wsi i rolnictwa” mój szczególny niepokój wzbudził fakt, że tak mało miejsca poświęcono naczelnemu zagadnieniu w rolnictwie - przemianom i przeobrażeniom, jakim musi ulec nauka rolna, żeby sprostać wymogom rolnictwa. Nie podkreślono też jej szczególnej roli w rozwoju rolnictwa. Często stosowana jeszcze w produkcji metoda prób i błędów musi być zastąpiona wiedzą. Konieczność utrzymania wysokiej wydajności przy zmniejszeniu nakładów, ze względu na wzrost kosztów oraz ujemny wpływ intensyfikacji rolnictwa na środowisko, wskazuje na wzrastającą precyzyjność rolnictwa. Dzisiejsza wiedza pozwala na dostrzeganie wyjątkowej złożoności zjawisk związanych z rolnictwem. To wszystko świadczy o tym, jak olbrzymią rolę ma do spełnienia edukacja producentów i konsumentów.</u>
          <u xml:id="u-104.7" who="#JadwigaBerak">Duże rozdrobnienie gospodarstw w większości regionów kraju oraz znaczny zasięg bezrobocia na wsi zmuszają do wspierania rozwoju pozarolniczej działalności gospodarczej na obszarach wiejskich. Wymaga to przygotowania specjalistów doradztwa do spraw wielofunkcyjnego rozwoju wsi i wykorzystania doświadczeń krajów Europy Zachodniej. Konieczne jest również stworzenie instytucjonalnego systemu przygotowania zawodowego i ekonomicznego młodego pokolenia mającego podejmować pozarolniczą działalność gospodarczą na wsi. Rolnikom ciągle należy przypominać - i tu jest ta ogromna rola dla służb rolnych - między innymi o tym, że produkty rolne nie powinny wychodzić od producentów tylko w postaci surowca. Mogą i powinny być choć w pewnym stopniu przetwarzane. Rolnik sprzedając na przykład pomidory po przetworzeniu ich na koncentrat, soki itp. zyskuje na cenie, daje dodatkowe zatrudnienie, a także ma odpady na paszę. Rolą państwa jest stworzenie specjalnych preferencji w kredytowaniu małej przedsiębiorczości wiejskiej opartej na gospodarstwie rodzinnym.</u>
          <u xml:id="u-104.8" who="#JadwigaBerak">Zgodnie z zaleceniem rządowego dokumentu „Szanse dla wsi i rolnictwa” Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej przygotowało wstępną koncepcję rozwoju rolnictwa ekologicznego. Jest to temat bardzo ważny, gdyż musimy szukać rynków zbytu dla naszych produktów. Na Zachód mamy szanse eksportować żywność produkowaną ekologicznie. Również nasze społeczeństwo, a szczególnie dzieci i osoby starsze potrzebują zdrowej żywności. Stąd cieszy zapowiedź rządu, że gdy powstanie Agencja Kredytowania Rolnictwa, rolnicy, którzy zdecydują się na uprawianie rolnictwa biologicznego, będą mogli zaciągnąć nisko oprocentowany kredyt na proekologiczne inwestycje w gospodarstwie.</u>
          <u xml:id="u-104.9" who="#JadwigaBerak">Niezwykle cenną inicjatywą rządu jest powołanie Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa. Jego działalność jest krytykowana przez tych rolników, którzy uważają, że środki na ten cel są za małe, a oprocentowanie udzielanych kredytów modernizacyjnych zbyt wysokie, oraz przez tych, których zdaniem nie ma żadnych podstaw do tego, by akurat ta jedna grupa zawodowa miała uprawnienia do uzyskiwania kredytów na preferencyjnych warunkach. Prawda zaś jest taka, że w obecnej sytuacji finansowej państwa środki przeznaczone na pomoc dla rolnictwa nie mogą być na razie większe. Z kolei istnieje realne niebezpieczeństwo, że tam, gdzie te potrzebne środki nie dotrą, rolnictwo może się nie podnieść przez kilkanaście lat. Dlatego trzeba mądrze i dobrze tymi pieniędzmi zarządzać. Niepokojący jest fakt hamowania przez niektóre banki spółdzielcze procesu oddłużeniowego rolnictwa w obawie przed stratami.</u>
          <u xml:id="u-104.10" who="#JadwigaBerak">W ubiegłym roku łączna kwota środków funduszu wynosiła około 1,3 bln zł, z czego na oddłużenie przeznaczono ponad 700 mld zł, a na kredyty na modernizację gospodarstw rolnych około 350 mld. Blisko 100 mld zł skierowano na kredytowanie gospodarstw dotkniętych suszą, a około 45 mld zł na lokaty, które są dla banków podstawą poręczeń kredytowych. Prawo do korzystania z tego funduszu mają przetwórcy produktów rolnych, a także ci przedsiębiorcy, którzy zamierzają pracować w usługach dla rolnictwa. Jednym z kierunków działania przyszłej agencji będzie pomoc rolnikom w zakupie przez nich akcji prywatyzowanych przedsiębiorstw związanych z otoczeniem rolnictwa. Akcje te byłyby sprzedane rolnikom przez banki na bardzo korzystnych warunkach kredytowych, a wynikające stąd dla nich obciążenia byłyby pokrywane ze środków agencji.</u>
          <u xml:id="u-104.11" who="#JadwigaBerak">Nie sposób w krótkim czasie odnieść się do wszystkich, nawet najbardziej istotnych problemów rolnictwa. Kończąc, chciałabym przekazać jeszcze parę uwag. Pomimo niezbyt korzystnej koniunktury, szczególnie z powodu suszy w 1992 r., uwzględniając wynikowy szacunek produkcji roślinnej w ubiegłym roku oraz zaktualizowane wyniki spisu pogłowia zwierząt gospodarskich na koniec trzeciego kwartału bieżącego roku, przewiduje się, że w 1993 r. wartość globalnej produkcji rolniczej może być niższa o 3–7% w porównaniu z poziomem z 1992 r. Z tego poziom produkcji roślinnej szacuje się o 5–9% wyższy, a zwierząt o 12–17% niższy.</u>
          <u xml:id="u-104.12" who="#JadwigaBerak">Są to prognozy na 1993 r. Na lata następne są one dla rolnictwa otwarte i będą zależały głównie od stanu całej gospodarki - od mądrych zmian reprywatyzacyjnych i prywatyzacyjnych, od restrukturyzacji i oddłużenia przemysłu rolno-spożywczego i państwowych gospodarstw rolnych, gdzie na swoje szanse po prywatyzacji czeka ok. 400 tys. pracowników. Zależą one od prawidłowego funkcjonowania spółdzielczości na wsi, gdzie kiedyś dobrowolne i samorządne spółdzielnie poprzez system kontrolowania dotacji i włączania działalności do planów lokalnych zostały praktycznie upaństwowione. Rolnicy ogarnięci apatią, załamani sytuacją finansową i nie przekonani do wspólnego działania nie włączyli się powszechnie i nie przejęli władzy w spółdzielniach, pozwalając, by pozostali tam ludzie często niekompetentni, próbujący robić własne kokosowe interesy kosztem spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-104.13" who="#JadwigaBerak">Spełnienie tych prognoz zależy też od wspólnych przedsięwzięć gospodarczych, które dla większości rolników są nie tylko potrzebne, ale dla wielu gospodarstw mogą być jedyną szansą przetrwania. Chodzi tu przede wszystkim o wspólne przedsięwzięcia w dziedzinie zaopatrzenia gospodarstw w środki produkcji, przetwarzania płodów rolnych oraz w dziedzinie handlu nimi. Tego typu działania potrzebne będą głównie gospodarstwom małym i średnim.</u>
          <u xml:id="u-104.14" who="#JadwigaBerak">Wreszcie wykorzystanie tych szans zależy od usprawnienia działania Agencji Rozwoju Rynku Rolnego.</u>
          <u xml:id="u-104.15" who="#JadwigaBerak">Nie negując potrzeby wywierania nacisku na władze państwa w dziedzinie pewnych preferencji dla rolnictwa, szczególnie w tym okresie przejściowym, należy - moim zdaniem - otwarcie powiedzieć. Otóż minęły czasy, kiedy to kilkuhektarowe gospodarstwa, w których hodowano po kilka krów i świń, i prowadzono niewielką typową produkcję polową mogły utrzymać się na przyzwoitym poziomie, a luksus, że te małe gospodarstwa mogły sobie pozwolić na zakup ciągników, maszyn, a czasami nawet kombajnu zbożowego nie występuje nigdzie na świecie. Natomiast zakup tych maszyn przez grupy rolników jest realny i mógłby przyczynić się do znacznej obniżki kosztów produkcji; tego typu grupowe użytkowanie narzędzi jest realizowane np. we Francji. Jest jeszcze wiele czynników, których - jak już wspomniałam - nie sposób ze względu na ograniczony czas omówić, ale z całą stanowczością chcę powiedzieć, że bardzo trudna obecnie, a w wielu wypadkach wręcz katastrofalna sytuacja w rolnictwie nie ulegnie poprawie od, przepraszam, tzw. kadzenia rolnikom. Ale jak inaczej można nazwać uprawianą z tej trybuny retorykę?</u>
          <u xml:id="u-104.16" who="#JadwigaBerak">Wiem, że ciężko zamknąć ostatnią kartkę historii, którą się pisało przez kilkadziesiąt lat, ale pragnę zauważyć, że wiatr historii porwał już te kartki, nie warto zatem trzymać się kurczowo tej ostatniej. Jeżeli nie będzie się przeszkadzać, a przeciwnie, konsekwentnie doradzać i pomagać, to wspólne wysiłki podjęte na rzecz pomocy polskiemu rolnictwu staną się szansą dla wsi i rolnictwa i mam nadzieję, że panowie z lewicy nareszcie to zrozumieją.</u>
          <u xml:id="u-104.17" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-104.18" who="#JadwigaBerak">Na marginesie chciałabym dodać, że wiele wysokich stanowisk w rządzie i w ministerstwie rolnictwa piastują przecież i przedstawiciele Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-104.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-104.20" who="#komentarz">(Głosy z sali: Coś podobnego! Amen.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#AndrzejKern">Przypominam, że po przerwie wysłuchamy interpelacji i odpowiedzi na zapytania poselskie, a potem przystąpimy do drugiej rundy debaty nad sprawami rolnictwa, w której jako pierwszy zabierze głos pan poseł Józef Gutowski z Konwencji Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-105.2" who="#AndrzejKern">Proszę teraz o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#TadeuszGórczyk">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy w sali nr 118 rozpocznie się wspólne posiedzenie Komisji Przekształceń Własnościowych, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej poświęcone rozpatrzeniu ustawy o powszechnej prywatyzacji i Narodowych Funduszach Inwestycyjnych.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#AndrzejKern">Przepraszam, proszę o spokój, bo potem państwo narzekacie, że nie jesteście powiadamiani o posiedzeniach, tak że proszę jeszcze o chwilę uwagi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#TadeuszGórczyk">Zebranie Międzyklubowego Zespołu Parlamentarnego do Spraw Referendum odbędzie się o godz. 17 w sali nr 22, w budynku nr 3.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#TadeuszGórczyk">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy obiadowej w sali nr 101 odbędzie się posiedzenie Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej.</u>
          <u xml:id="u-108.2" who="#TadeuszGórczyk">Wspólne posiedzenie Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej, Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej, mające się odbyć w sali plenarnej, odwołano.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#AnnaBańkowska">Co odwołane? Przepraszam, proszę jeszcze raz to powtórzyć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#AndrzejKern">Proszę uprzejmie o powtórzenie komunikatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#TadeuszGórczyk">Wspólne posiedzenie Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej, Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej, mające się odbyć w sali plenarnej, odwołano.</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#TadeuszGórczyk">Posiedzenie Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej odbędzie się w dniu dzisiejszym bezpośrednio po zakończeniu obrad plenarnych Sejmu w sali nr 67 w starym Domu Poselskim.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#AndrzejKern">Zarządzam zasłużoną przerwę do godz. 15.30.</u>
          <u xml:id="u-112.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min 59 do godz. 15 min 33)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#JózefZych">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#JózefZych">Ze względu na wagę problemu poproszę na wstępie o komunikat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#DariuszKołodziejczyk">Pierwsze posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw konstytucyjnych: Karta Praw i Wolności oraz przepisy wprowadzające ustawę konstytucyjną Karta Praw i Wolności, odbędzie się w dniu dzisiejszym, w piątek, w gmachu Sejmu w sali kolumnowej przy ul. Wiejskiej 4/6 w Warszawie, o godz. 17.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#JózefZych">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#JózefZych">Wysoka Izbo! Informuję, że z przyczyn zdrowotnych członek Trybunału Stanu pan prof. Tadeusz Szymczak w piśmie z 20 stycznia 1993 r. zrezygnował z funkcji członka Trybunału Stanu.</u>
          <u xml:id="u-115.2" who="#JózefZych">Przystępujemy obecnie do rozpatrzenia interpelacji i zapytań poselskich, które otrzymują oznaczenie punktu 13 porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-115.3" who="#JózefZych">Odpowiedniej zmianie ulegną zatem oznaczenia pozostałych punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-115.4" who="#JózefZych">W pierwszej kolejności rozpatrzymy przygotowane interpelacje, a następnie zapytania poselskie.</u>
          <u xml:id="u-115.5" who="#JózefZych">Przypominam, że zgodnie z art. 121 ust. 1 regulaminu Sejmu odpowiedź na interpelację nie może trwać dłużej niż 10 minut, a udzielenie dodatkowych wyjaśnień - dłużej niż 5 minut.</u>
          <u xml:id="u-115.6" who="#komentarz">(Poseł Janusz Piechociński: Panie marszałku, w kwestii formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-115.7" who="#JózefZych">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#JanuszPiechociński">Janusz Piechociński, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#JanuszPiechociński">Wyborcy często zwracają nam uwagę, że podczas interpelacji i zapytań poselskich sala jest pusta. Pragnąłbym, aby pan marszałek poinformował, że w tym czasie, np. dzisiaj odbywa się wiele posiedzeń komisji. Proszę o poinformowanie społeczeństwa o tym fakcie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Właściwie już pan poseł to uczynił, ale proszę o sprawdzenie, które z komisji za zgodą Prezydium Sejmu w tej chwili obradują. Prócz tego, Wysoki Sejmie, pragnę poinformować, że jeśli chodzi o ten punkt obrad, to na sali są posłowie zainteresowani uzyskaniem odpowiedzi na złożoną interpelację czy zapytanie poselskie.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#JózefZych">Przystępujemy do rozpatrzenia interpelacji.</u>
          <u xml:id="u-117.2" who="#JózefZych">Pan poseł Czesław Śleziak złożył interpelację do prezesa Rady Ministrów w sprawie neofaszystowskiej infiltracji mniejszości niemieckiej na Śląsku.</u>
          <u xml:id="u-117.3" who="#JózefZych">Pisemną odpowiedź na tę interpelację, udzieloną przez ministra spraw wewnętrznych po upływie regulaminowego terminu, uznał za niewystarczającą.</u>
          <u xml:id="u-117.4" who="#JózefZych">W związku z tym, zgodnie z art. 120 ust. 3 regulaminu Sejmu, zwrócił się do Prezydium Sejmu o umieszczenie interpelacji w porządku dziennym posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-117.5" who="#JózefZych">Poseł w swojej interpelacji zwraca uwagę na te zdarzenia i fakty, które wywołują w społeczeństwie polskim niepokój i poczucie zagrożenia. Do nich m.in. pan poseł zalicza:</u>
          <u xml:id="u-117.6" who="#JózefZych">— stawianie bez zgody władz pomników poległym w czasie I i II wojny światowej żołnierzom niemieckim,</u>
          <u xml:id="u-117.7" who="#JózefZych">— wprowadzanie dwujęzycznych tablic z nazwami miejscowości,</u>
          <u xml:id="u-117.8" who="#JózefZych">— podnoszenie kwestii podwójnego obywatelstwa,</u>
          <u xml:id="u-117.9" who="#JózefZych">— uchylanie się od służby wojskowej,</u>
          <u xml:id="u-117.10" who="#JózefZych">— upowszechnianie ulotek o treści antypolskiej.</u>
          <u xml:id="u-117.11" who="#JózefZych">Wobec powyższego pan poseł oczekuje odpowiedzi na następujące pytania:</u>
          <u xml:id="u-117.12" who="#JózefZych">1. Czy rząd ma pełne rozeznanie o charakterze i zasięgu neofaszystowskiej infiltracji na Śląsku? Jakie działania zamierza podjąć i kiedy?</u>
          <u xml:id="u-117.13" who="#JózefZych">2. Czy planowane jest współdziałanie rządów Polski i Niemiec w celu przeciwdziałania wymienionym zjawiskom?</u>
          <u xml:id="u-117.14" who="#JózefZych">W celu udzielenia odpowiedzi na tę interpelację głos zabierze z upoważnienia prezesa Rady Ministrów pan minister spraw wewnętrznych Andrzej Milczanowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#AndrzejMilczanowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Poruszone przez pana posła problemy znajdują się stale w centrum zainteresowania nie tylko mojego, jako ministra spraw wewnętrznych, lecz także ministrów: spraw zagranicznych i sprawiedliwości, z którymi będąc w porozumieniu z upoważnienia pani premier udzieliłem panu posłowi odpowiedzi. W swej wypowiedzi - z uwagi na fakt, iż panu posłowi znana jest obszerna pisemna odpowiedź przesłana na ręce pana marszałka - pozwolę sobie przypomnieć jedynie podstawowe tezy dotyczące omawianej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#AndrzejMilczanowski">Na wstępie chciałbym jeszcze raz przeprosić pana posła za opóźnienie w udzieleniu odpowiedzi pisemnej, która została skierowana na ręce pana marszałka 4 lutego br. W odpowiedzi zawarte zostały przeprosiny, które oczywiście nie zmieniają faktu, iż opóźnienie nie powinno mieć miejsca. Na usprawiedliwienie przytoczyć mogę jedynie okoliczność, iż treść odpowiedzi uzgadniana była z trzema ministrami: spraw wewnętrznych, spraw zagranicznych oraz prokuratorem generalnym panem ministrem sprawiedliwości. Niezależnie od tego akurat w grudniu, jeszcze niejako w toku, monitorowaliśmy tę sytuację szczegółowo i to też miało pewien wpływ na zwłokę w udzieleniu odpowiedzi. Jeszcze raz przepraszam pana posła za to opóźnienie.</u>
          <u xml:id="u-118.2" who="#AndrzejMilczanowski">Sprawa - jak to pan poseł określił - neofaszystowskiej infiltracji mniejszości niemieckiej na Śląsku jest poważnym zarzutem pod adresem tej mniejszości. Pragnę oświadczyć, iż ten problem jest materią niezmiernie delikatną, wymagającą rozważnego podejścia ze strony służb państwowych - zarówno resortu spraw zagranicznych, jak i administracji centralnej oraz terenowej. Wszelkie wypowiedzi w tej sprawie muszą mieć charakter wyważony i racjonalny. Nie należy poddawać się emocjom, a opinii w tych sprawach kształtować wyłącznie na podstawie sygnałów zamieszczonych w środkach przekazu, które dotyczą konkretnych jednostkowych spraw czy postaw. Nie można wyłącznie na tej podstawie dokonywać uogólnień, a tym bardziej wyciągać wniosków bądź podejmować decyzji administracyjnych czy politycznych o skutkach międzynarodowych.</u>
          <u xml:id="u-118.3" who="#AndrzejMilczanowski">Mogę z całą stanowczością stwierdzić, że rząd ma pełne rozeznanie co do charakteru i rozmiarów wypadków wywołujących niepokój i poczucie zagrożenia. Dotyczyły one m.in.: budowy bądź odnawiania bez wymaganego zezwolenia lokalnych organów pomników poświęconych poległym w czasie I i II wojny światowej żołnierzom niemieckim, prób stosowania w urzędowym obiegu publicznym niemieckiego nazewnictwa miejscowości, prób stosowania podwójnego nazewnictwa ulic w miejscowościach na Śląsku Opolskim, z tym że tablice są umieszczane na domach prywatnych w obrębie posesji, co formalnie uniemożliwia interwencję polskich władz.</u>
          <u xml:id="u-118.4" who="#AndrzejMilczanowski">Wymienione przejawy separatyzmu mniejszości niemieckiej mogą zgodnie z oceną prokuratora generalnego naruszać normy prawa administracyjnego, a w konsekwencji spowodować odpowiedzialność przed kolegium ds. wykroczeń. Dotyczyć to może zarówno zachowań naruszających postanowienia rozporządzenia prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 24 października 1934 r. o ustalaniu nazw miejscowości i obiektów fizjograficznych oraz numeracji nieruchomości, jak też ustaw z 28 marca 1933 r. o grobach i cmentarzach wojennych oraz z 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych.</u>
          <u xml:id="u-118.5" who="#AndrzejMilczanowski">Ostatnio w legalnie wydawanym na terenie województwa opolskiego niemieckojęzycznym piśmie „Schlesian Report” drukowano wypowiedzi członków niemieckiej partii nacjonalistycznej o nazwie Nationale Offensive podważające polskość Śląska oraz legalność jego przynależności do Polski. Fakty te wywołały oburzenie Polaków, ale nie uzasadniły wszczęcia postępowania przygotowawczego o przestępstwo z art. 270 § 2 Kodeksu karnego, które polega na pochwale faszyzmu lub jakiejkolwiek jego odmiany, lub o przestępstwo określone w art. 272 Kodeksu karnego, które polega na nawoływaniu do waśni na tle różnic narodowościowych, etnicznych, wyznaniowych lub ich publicznym pochwalaniu. Niemniej prokurator wojewódzki w Opolu podjął w tej sprawie na podstawie art. 258 Kodeksu postępowania karnego czynności sprawdzające w celu wyjaśnienia, czy poza tymi oburzającymi publikacjami osoby skupione wokół tej partii nie prowadzą na terenie kraju działań pochwalających faszyzm lub jego odmiany, co w wypadku potwierdzenia uzasadniłoby wszczęcie postępowania przygotowawczego o przestępstwo określone w art. 270 § 2 Kodeksu karnego.</u>
          <u xml:id="u-118.6" who="#AndrzejMilczanowski">Informuję także, że w komendach wojewódzkich Policji nie odnotowano dotychczas wypadków zakłócenia porządku publicznego przez grupy i organizacje o charakterze neofaszystowskim, zrzeszające mniejszość niemiecką. Z ustaleń wynika, iż w województwach, w których znajdują się największe skupiska mniejszości niemieckiej (opolskie, katowickie, częstochowskie), do jednostek Policji nie wpłynęły - do chwili zebrania danych na ten temat - skargi na działalność grup neofaszystowskich.</u>
          <u xml:id="u-118.7" who="#AndrzejMilczanowski">W końcu 1992 r. na Śląsku Opolskim pojawili się emisariusze wyżej wspomnianej skrajnie prawicowej organizacji niemieckiej. Sprawa dotyczyła trzech osób, które mimo podejmowanych przez nie wysiłków nie zdołały uzyskać większych wpływów. Władze województwa opolskiego wydaliły z Polski jedną osobę i przeprowadziły rozmowy ostrzegawcze z pozostałymi.</u>
          <u xml:id="u-118.8" who="#AndrzejMilczanowski">W traktacie polsko-niemieckim z 17 czerwca 1991 r. określono polityczno-prawne zasady dobrego sąsiedztwa i przyjaznej współpracy. Jasno i jednoznacznie ujęto w nim także sprawy dotyczące członków mniejszości narodowych - niemieckiej w Polsce i polskiej w Niemczech - przyjmując w art. 20–22 szczegółowe postanowienia odnoszące się zarówno do praw, jak i do obowiązków tych osób. Wskazano także na określone zobowiązania obu państw w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-118.9" who="#AndrzejMilczanowski">Ministerstwo Spraw Zagranicznych uznaje konieczność pełnego respektowania wszystkich zawartych w traktacie postanowień. Polska będzie przeciwstawiać się stanowczo wszelkim próbom ich obchodzenia. Tylko w ten sposób będzie możliwe osiągnięcie celu, do którego dążymy, aby członkowie mniejszości - zarówno polskiej w Republice Federalnej Niemiec, jak i niemieckiej w Polsce - stali się pomostem ułatwiającym i przybliżającym pojednanie i porozumienie.</u>
          <u xml:id="u-118.10" who="#AndrzejMilczanowski">Problemy mniejszości narodowej to sprawy dotyczące wyłącznie obywateli polskich, a więc należące do kategorii spraw wewnętrznych państwa. Jednak ze względu na ich znaczenie dla dalszego rozwoju stosunków z Niemcami oraz przyjęte przez Polskę i Niemcy zobowiązania w traktacie o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy były i są one przedmiotem wielu rozmów dwustronnych na najwyższym szczeblu politycznym. Zaniepokojenie rozwojem sytuacji na Śląsku Opolskim wyrażali zarówno pan prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w czasie swojej wizyty w Republice Federalnej Niemiec, jak i pani premier w trakcie rozmowy z kanclerzem Kohlem przeprowadzonej w Bonn w listopadzie 1992 r. Szczegółowe rozmowy na ten temat przeprowadził ze swym partnerem niemieckim, panem ministrem Seitersem, minister spraw wewnętrznych. Szczególnie wiele miejsca poświęcił tym sprawom minister spraw zagranicznych. Wielokrotnie stanowiły one przedmiot rozmów prowadzonych przez niego zarówno z ministrem spraw zagranicznych Genscherem, jak i ministrem Kinkelem. Były one także przedmiotem dwustronnych konsultacji ministrów spraw zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Federalnej Niemiec przeprowadzonych w czerwcu 1992 r., poświęconych przeglądowi stanu realizacji postanowień traktatu polsko-niemieckiego z 17 czerwca 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-118.11" who="#AndrzejMilczanowski">W trakcie wszystkich prowadzonych rozmów strona niemiecka z pełnym zrozumieniem przyjmowała wyrażane przez nas zaniepokojenie rozwojem sytuacji w tym zakresie, odcinając się od jakichkolwiek działań członków mniejszości niemieckiej, ich organizacji - sprzecznych bądź z postanowieniami traktatu polsko-niemieckiego, bądź z obowiązującymi przepisami polskiego prawa.</u>
          <u xml:id="u-118.12" who="#AndrzejMilczanowski">Resort spraw zagranicznych zamierza nadal kontynuować aktywne działania wobec rządu niemieckiego, których celem będzie zapewnienie jak najlepszych warunków dla realizacji postanowień traktatu polsko-niemieckiego, w tym wyeliminowanie zjawisk mogących negatywnie rzutować na rozwój sytuacji wokół mniejszości niemieckiej w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-118.13" who="#AndrzejMilczanowski">Jeszcze raz podkreślam, iż problemy członków mniejszości narodowych są sprawami wewnętrznymi danego państwa, tak więc na wszelkie przejawy naruszania prawa, w tym także na nieprzestrzeganie obowiązujących postanowień traktatu polsko-niemieckiego, muszą i będą reagować odpowiednie władze. Do ich kompetencji należy również praktyczna realizacja postanowień dotyczących zobowiązań państwa wobec członków mniejszości. W województwie opolskim władze lokalne wypełniają w miarę istniejących możliwości oba te zadania. Dowodem na to jest zarówno powołanie trójstronnej komisji do zbadania sporu wokół pomników, rozwój szkolnictwa z językiem niemieckim, ale i słuszna decyzja o wydaleniu emisariusza nacjonalistów niemieckich czy też wspomniana już decyzja o usunięciu tablicy z napisem: Frauenfeld w Dziewkowicach.</u>
          <u xml:id="u-118.14" who="#AndrzejMilczanowski">Na zakończenie chcę jeszcze przekazać dwie uwagi. Działania podjęte przez ministra spraw zagranicznych przedstawiłem w taki sposób, by to nie miało wpływu na wynik rozmów prowadzonych przez przedstawicieli resortu spraw zagranicznych, ponieważ tych rozmów nie prowadzi się w świetle jupiterów. Chcę również powiedzieć, iż w lutym pani premier Hanna Suchocka rozmawiała z panem posłem Henrykiem Krollem i innymi przedstawicielami tej mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-118.15" who="#AndrzejMilczanowski">Powtórnie pragnę przypomnieć o delikatności omawianej materii. Dotyczy to w równym stopniu spraw związanych z wszystkimi mniejszościami narodowymi żyjącymi w Polsce, wobec których polityka państwa jest jednolita. Reakcje aparatu państwowego na ewentualne fakty łamania prawa przez członków tych mniejszości muszą być zdecydowane, a jednocześnie wyważone i spokojne. Decyzje w tego rodzaju sprawach często skutkują przez wiele lat, nie można ich podejmować pod wpływem chwili. Mam nadzieję, że Wysoka Izba podzieli mój punkt widzenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#JózefZych">Czy ktoś z pań i panów posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-119.2" who="#JózefZych">Bardzo proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#CzesławŚleziak">Czesław Śleziak, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#CzesławŚleziak">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Mam świadomość delikatności i złożoności materii, w sprawie której interpelowałem. Moja interpelacja była reakcją na opisane zjawiska, w tym oburzenie, zaniepokojenie mojego elektoratu, ale składałem ją z myślą, że szybkie reagowanie nawet na jednostkowe przypadki jest ważne dla właściwego wykonywania traktatu o dobrym sąsiedztwie Rzeczypospolitej, Niemiec i samej mniejszości. Jestem głęboko przekonany, że lojalne wobec państwa polskiego mniejszości, w tym niemiecka, mają do spełnienia nie dającą się wprost ocenić rolę w zbliżeniu narodów. Martwił mnie przedłużający się brak reakcji na opisane problemy zarówno polskiego rządu, jak i reprezentacji mniejszości niemieckiej.</u>
          <u xml:id="u-120.2" who="#CzesławŚleziak">Po drugie, interpelację skierowałem 26 listopada 1992 r. Regulaminowy termin odpowiedzi (21 dni) został przekroczony o kilkadziesiąt dni. Rząd domaga się prawa do dekretów. Jeżeli miałyby one służyć samozdyscyplinowaniu rządu, to będę głosował za przyznaniem takiego prawa. Kilkudziesięciodniowe opóźnienie w udzieleniu odpowiedzi rządu na interpelację muszę traktować, oględnie mówiąc, jako wyraz braku szacunku dla Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-120.3" who="#CzesławŚleziak">Po trzecie, trudno mi przyjąć do wiadomości, że - jak pan minister powiedział - poruszone w interpelacji problemy znajdują się w stałym zainteresowaniu ministrów: spraw zagranicznych, wewnętrznych i sprawiedliwości. Przeczy temu inny fragment pańskiej odpowiedzi, a mianowicie że przeprasza pan za opóźnienie w udzieleniu odpowiedzi, które zostało spowodowane koniecznością przeprowadzenia postępowań wyjaśniających. Jeśli ma się pełne rozeznanie, to po co tak długo trwające uzgodnienia, wyjaśnienia? Rodzi się we mnie domniemanie, że dopiero takie fakty, jak: interpelacja Bundestagu, moja interpelacja, znane oświadczenie prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, zainteresowanie środków masowego przekazu czy wreszcie posiedzenie Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych skłoniły rząd do głębszego i energiczniejszego zainteresowania się problemem. Przypuszczam, że rząd nie był przygotowany na problemy będące przedmiotem interpelacji, że w jego działaniach brak jest koordynacji i jasnej koncepcji rozwiązania zjawisk opisywanych w interpelacji.</u>
          <u xml:id="u-120.4" who="#CzesławŚleziak">Po czwarte, w odpowiedzi na interpelację minister spraw wewnętrznych pisze, że w ocenie prokuratora generalnego przejawy separatyzmu mniejszości niemieckiej mogą być naruszeniem prawa. Dlaczego użyto trybu „mogą”? Jeżeli naruszają one prawo, to dlaczego nie jest ono egzekwowane bądź czyni się to ze zwłoką?</u>
          <u xml:id="u-120.5" who="#CzesławŚleziak">Po piąte, pytałem o ewentualne współdziałanie rządów Rzeczypospolitej Polskiej i Niemiec. W odpowiedzi usłyszałem, że jest zainteresowanie w tym zakresie, że prowadzi się rozmowy, i oczywiście to doceniam, co jednak stoi na przeszkodzie pewnemu zinstytucjonalizowaniu współdziałania w tym zakresie?</u>
          <u xml:id="u-120.6" who="#CzesławŚleziak">Po szóste, w artykule „Niemcy w grze”, opublikowanym w „Rzeczypospolitej” nr 31 z 6/7 lutego, przeczytałem, że część spotkania członków Parlamentarnego Koła Mniejszości Niemieckiej z panią premier, które notabene odbyło się przed debatą budżetową, stanowiła rozmowa w cztery oczy i że pewne sprawy nie nadają się do prasy. Chciałbym wiedzieć, czy nadają się do wiadomości posłów i czy w tych rozmowach były poruszane problemy będące przedmiotem mojej interpelacji?</u>
          <u xml:id="u-120.7" who="#CzesławŚleziak">I ostatnie pytanie: Jak rząd zamierza uregulować sprawę podwójnych paszportów, czy ma już jakąś koncepcję?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#JózefZych">Pan poseł Jerzy Jaskiernia prosi o głos, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#JerzyJaskiernia">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Prosiłbym łaskawie o uszczegółowienie dwóch podniesionych przez pana kwestii.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#JerzyJaskiernia">Po pierwsze, wspomniał pan, że prokurator wojewódzki w Opolu podjął czynności wyjaśniające. Czy mógłby pan sprecyzować, kiedy je podjął i kiedy się można spodziewać efektów tych działań?</u>
          <u xml:id="u-122.2" who="#JerzyJaskiernia">Po drugie, mówił pan o emisariuszach neofaszystowskich grup. Chciałbym zapytać, jak w pańskiej ocenie, w ocenie rządu ta sprawa się kształtuje, czy jest to jakaś wyjątkowa sytuacja, jakiś incydent, czy też macie państwo rozpoznanie, że za tym się kryje szersza operacja, a ci emisariusze byli tylko pewnym sygnałem szerszej ofensywy, która, jeśli chodzi o Polskę, ma czy też może być podjęta? Czy tego typu obserwacje, analizy prowadzone na terytorium Republiki Federalnej Niemiec docierają do resortu?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#JózefZych">Czy jeszcze ktoś z państwa chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-123.2" who="#JózefZych">Proszę, pan poseł Józef Łochowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#JózefŁochowski">Panie ministrze, chciałbym usłyszeć od pana zdanie na następujące tematy: Czy zna pan opracowany przez urząd wojewódzki docelowy, długofalowy program rozwoju woj. katowickiego, w którym zakłada się powołanie takich organizacji, jak np.organizacja ds. współpracy z EWG, z organizacjami ponadnarodowymi, tworzenie najróżniejszych powiązań nie mających zupełnie nic wspólnego z dzisiejszą polityką ani gospodarczą, ani w ogóle polską, i czy nie sądzi pan, że tego typu programy sprzyjają także temu wszystkiemu, o co chodziło właśnie w interpelacji kolegów, nie będę już tego powtarzał.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#JózefZych">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#JózefZych">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#WillibaldFabian">Willibald Fabian, Mniejszość Niemiecka.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#WillibaldFabian">Chciałem zapytać pana ministra, czy znane są ministerstwu przypadki konkretnego łamania prawa czy nielojalności posłów w stosunku do państwa polskiego?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#JózefZych">Czy ktoś z państwa jeszcze chciałby o coś zapytać?</u>
          <u xml:id="u-127.2" who="#JózefZych">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-127.3" who="#JózefZych">Bardzo proszę pana ministra o ustosunkowanie się do skierowanych zapytań.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#AndrzejMilczanowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Odpowiadając na pytania panów posłów chciałbym stwierdzić, co następuje. Za zwłokę przeprosiłem i podałem po części jej powody. Zaznaczyłem przy tym, że w grudniu trwał, umownie nazywając, monitoring pewnych wydarzeń, które miały dalszy bieg, ale nie na jakąś szerszą skalę, były to bowiem przypadki jednostkowe. Jeszcze raz podkreślam, że na tego rodzaju przypadki należy patrzeć spokojnie, bez emocji, nie przesadzać w ocenach, ponieważ umiar, moim zdaniem, powinien być nieodłączną cechą wszelkich czynności, a zwłaszcza ocen, natomiast każda przesada jest jednak pewną patologią. To sprawa pierwsza.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#AndrzejMilczanowski">Co do kwestii, czy władze, czy rząd, że tak powiem, kontrolują sytuację? Z całą odpowiedzialnością chcę zapewnić panów posłów, że rząd, w szczególności ministerstwo spraw wewnętrznych i urzędy centralne nadzorowane przez ministra spraw wewnętrznych w sposób ciągły monitorują tę sytuację i na podstawie, przykładowo biorąc, danych z ponad 1,5 miesiąca miarodajnie chcę oświadczyć, że nie ma żadnych podstaw do niepokoju.</u>
          <u xml:id="u-128.2" who="#AndrzejMilczanowski">Wreszcie co do tego, że w odpowiedzi na interpelację użyłem określenia, iż prokurator stwierdził, że przejawy separatyzmu mniejszości niemieckiej mogą być naruszeniem prawa. Otóż odpowiadając również i na pytanie pana posła z Mniejszości Niemieckiej chcę powiedzieć, że obecnie nie są prowadzone jakiekolwiek postępowania dotyczące tej materii. Mam zresztą przed sobą pismo I zastępcy prokuratora generalnego, które ten fakt potwierdza.</u>
          <u xml:id="u-128.3" who="#AndrzejMilczanowski">Jeśli chodzi o kwestię, czy jest to operacja szersza czy pojedyncze sygnały, wskazałem już wcześniej w odpowiedzi, że tego rodzaju wydarzenia miały charakter sporadyczny, jednostkowy i nie upoważniają do wysnuwania wniosków, w których konstatowano by szerszy zakres czy ciągłość działań tego rodzaju.</u>
          <u xml:id="u-128.4" who="#AndrzejMilczanowski">Na pytanie pana posła, czy znam program gospodarczy woj. katowickiego i czy zawarte w nim elementy dotyczące współpracy z organizacjami europejskimi instytucji innych niż rządowe czy samorządowe nie stanowią pewnego niebezpieczeństwa, chcę odpowiedzieć bardzo wyraźnie, że materia jest tu delikatna i że wydaje mi się, iż ingerencja rządu, a w szczególności Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, w sprawy tego rodzaju nie byłaby czymś stosownym. Podkreślam: nie wydaje mi się, by była czymś stosownym. Na terenie woj. katowickiego jest przecież przedstawiciel administracji rządowej i w pierwszym rzędzie do jego kompetencji należy również i ta kwestia, to on powinien to oceniać. Tyle uzupełnienia do mojej odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-128.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm uznał za wystarczającą odpowiedź na interpelację pana posła Czesława Śleziaka.</u>
          <u xml:id="u-129.2" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Pan poseł Janusz Piechociński zwrócił się z prośbą o poinformowanie, czy w czasie obecnej debaty obradują komisje. Uwzględniając wniosek pana posła informuję, że za zgodą marszałka Sejmu Rzeczypospolitej pracują w tej chwili komisje: Komisja Przekształceń Własnościowych, Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisja Ustawodawcza.</u>
          <u xml:id="u-129.3" who="#JózefZych">Pan poseł Jerzy Jaskiernia złożył interpelację do ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie regulacji uprawnień emerytalnych dozoru górniczego. Pisemną odpowiedź na tę interpelację, udzieloną dwukrotnie przez ministra, uznał za niewystarczającą. W związku z tym, zgodnie z art. 120 ust. 3 regulaminu Sejmu, zwrócił się do Prezydium Sejmu o umieszczenie interpelacji na porządku dziennym posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-129.4" who="#JózefZych">Pan poseł w swej interpelacji odwołuje się do wypowiedzi i sugestii przedstawicieli środowisk górnictwa siarkowego dotyczących interpretacji przez Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej oraz przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych przepisu art. 6 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 1 lutego 1983 r. o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin. Autor interpelacji w dalszym ciągu oczekuje pełnej odpowiedzi na pytania:</u>
          <u xml:id="u-129.5" who="#JózefZych">1) Czy w ocenie rządu regulacja zawarta w art. 6 ust. 1 i 2 wspomnianej ustawy jest prawidłowa?</u>
          <u xml:id="u-129.6" who="#JózefZych">2) Co przemawia za dyskryminującym pracowników dozoru wyłączeniem podstawowego typu działalności górniczej z okresu pracy podlegającego ustawowemu przelicznikowi?</u>
          <u xml:id="u-129.7" who="#JózefZych">W celu udzielenia odpowiedzi na tę interpelację głos zabierze podsekretarz stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej pani Aleksandra Wiktorow.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#AleksandraWiktorow">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Udzieliliśmy dwukrotnie odpowiedzi na tę interpelację i, prawdę mówiąc, nie bardzo jestem w stanie dodać coś do tych odpowiedzi, tym bardziej że ta sprawa była już dyskutowana na forum Sejmu i w specjalnej podkomisji powołanej do tego celu.</u>
          <u xml:id="u-130.1" who="#AleksandraWiktorow">Chciałam powiedzieć, że ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin nie obowiązuje od dzisiaj ani od dwóch lat, tylko od 1 lutego 1983 r. Art. 6 od tego czasu nie był zmieniany i przez 10 lat jego obowiązywania nikt nie podważał takiego a nie innego kwalifikowania w odniesieniu do kwestii, kto jest pracownikiem dozoru górniczego, a kto nie. W artykule, na który powołuje się pan poseł, dokładnie powiedziano, że prawo do górniczej emerytury posiadają osoby, które pracują - podkreślam to jeszcze raz - bezpośrednio na przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach na przodkach (montaż, likwidacja i transport obudów maszyn urabiających, ładujących i transportujących), a także przy głębieniu szybów i robotach szybowych. Tego właśnie dotyczy spór.</u>
          <u xml:id="u-130.2" who="#AleksandraWiktorow">Zdaniem resortu - zresztą, jak mówię, przez 10 lat nie podważanym - do wymienionego powyżej kręgu osób nie można zaliczać kadry górniczej, dlatego że nikt z kadry górniczej nie pracuje bezpośrednio na przodku, nie głębi szybów, nie pracuje w transporcie - kadra górnicza tylko nadzoruje tę działalność. W związku z tym istnieje jedyna możliwa interpretacja: wymienione osoby nie są pracownikami dozoru górniczego, są tylko robotnikami pracującymi bezpośrednio na przodku, a więc górnikami. Ta interpretacja, jak mówię, przez 10 lat nie budziła żadnych wątpliwości. Spory interpretacyjne zaczęły się wówczas, gdy oprócz uregulowania kwestii zaliczania pracy w dozorze do podstawowej pracy górniczej zastosowano przeliczniki zwiększające wymiar emerytur. Wtedy pojawiły się właśnie próby innej niż przyjmowana przez 10 poprzednich lat interpretacji tego artykułu.</u>
          <u xml:id="u-130.3" who="#AleksandraWiktorow">Odpowiadając na bezpośrednie pytania pana posła, chcę powiedzieć, że uważamy, iż stosowana od 1983 r., od chwili wejścia ustawy w życie interpretacja jest właściwa i naszym zdaniem powinna nadal obowiązywać. Niezaliczanie pracownikom dozoru okresu pracy przy nadzorze pracowników zatrudnionych na przodku do podstawowej pracy górniczej nie jest przejawem żadnej dyskryminacji, gdyż oni tylko i wyłącznie nadzorują, w przeciwieństwie do tych, którzy bezpośrednio pracują przy urobku. Natomiast jeżeli wcześniej, zanim stali się pracownikami nadzoru, pracowali na takich właśnie stanowiskach, o których mówiłam - bezpośrednio przy urobku, na przodkach, w transporcie, przy montażu itd. - to te okresy pracy są im wliczane do okresów, w stosunku do których obowiązują wyższe przeliczniki emerytalne, a więc w wysokości 1,8 za każdy rok pracy na takim stanowisku. To tyle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#JózefZych">Dziękuję pani minister.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#JózefZych">Proszę, pan poseł Jerzy Jaskiernia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#JerzyJaskiernia">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Argument historyczny, że coś zostało kiedyś uregulowane i nie wzbudzało wątpliwości, jest oczywiście argumentem względnym. Chcę panią minister poinformować, właśnie na przykładzie kopalni siarki w Machowie - a sądzę, że pani wie, jaki jest to typ kopalni - że od trzech lat ludzie zaczynają tam przechodzić na emeryturę i w związku z tym pojawiła się kwestia dyskryminacji nie tylko w stosunku do dozoru, o czym pani mówi i do czego za chwileczkę się odniosę, ale również w odniesieniu do interpretacji pojęcia pracowników fizycznych, którzy pracują bezpośrednio przy urobku. I żeby nie być gołosłownym - zresztą podnosiłem to w interpelacji, pani pominęła to w swojej odpowiedzi, w związku z tym publicznie stawiam tę sprawę - chcę panią minister zapytać, na jakiej podstawie minister dokonał zawężającej interpretacji wykazu stanowisk objętych wyższym przelicznikiem (w wymiarze 1,8, dawniej 1,5) w wypadku kopalń siarki, kiedy to uwzględnił tylko operatorów koparek wieloczynnościowych i zwałowarek. Nie uwzględnił natomiast... tu bardzo bym prosił, żeby pani minister odnotowała te kategorie pracowników, o które będę w tej chwili pytał, i podała przyczynę ich nieuwzględnienia w załączniku nr 2 do rozporządzenia ministra pracy z 21 stycznia 1984 r. Chodzi o następujące stanowiska pracy - zaznaczam, pani minister, że są to wyłącznie stanowiska dla pracowników fizycznych.</u>
          <u xml:id="u-132.1" who="#JerzyJaskiernia">Po pierwsze, mechanik stale przebywający na maszynie, który jest pracownikiem fizycznym, pracuje na przodku, w bezpośrednim zagrożeniu, pracuje przy utrzymaniu ruchu.</u>
          <u xml:id="u-132.2" who="#JerzyJaskiernia">Po drugie, elektryk stale przebywający na maszynie, który jest pracownikiem fizycznym, pracuje na przodku, w bezpośrednim zagrożeniu, pracuje bezpośrednio przy utrzymaniu ruchu.</u>
          <u xml:id="u-132.3" who="#JerzyJaskiernia">Po trzecie, na jakiej podstawie państwo pominęli operatora ciągu, który bezpośrednio pracuje na maszynie zaangażowanej na przodku? Co więcej, na jakiej podstawie państwo pominęli technika strzałowego? Zaznaczam, że sytuacja w kopalni siarki nie jest podobna do sytuacji w kopalni węgla, gdzie sami górnicy mogą dokonywać stosownej operacji, bez pomocy technika strzałowego. W kopalni siarki, ze względu na specyfikę tego strzału - chodzi o otwory wielkości 6 m - decyzją Wyższego Urzędu Górniczego nie można dokonać tej operacji bez technika strzałowego, a więc musi on być na miejscu, tam gdzie są górnicy. Państwo wzięli pod uwagę górników, natomiast nie uwzględnili technika strzałowego. Dlatego też bardzo proszę, aby pani minister odpowiedziała, na jakiej podstawie, ponieważ uważam, że nastąpiło tutaj naruszenie przepisów ustawy, minister wykroczył poza swoje uprawnienia.</u>
          <u xml:id="u-132.4" who="#JerzyJaskiernia">Odnośnie do kwestii dozoru. Pani minister, doskonale rozróżniam dozór polegający na dozorowaniu ludzi; jest to funkcja polegająca na kierowaniu i ja o to nie pytam, ponieważ zdaję sobie sprawę, że jest to innego typu sytuacja. Pytam natomiast o dozór ruchowy, o inżyniera, który bezpośrednio jest na maszynie i który musi tam wykonywać pewne czynności ze względu na konieczność przeciwdziałania awariom; jest on na bezpośrednim urobku, w bezpośrednim zagrożeniu i w istocie ma trudniejsze warunki niż operator, który siedzi w zamkniętej kabinie. Pytam zatem, dlaczego państwo tego problemu nie dostrzegacie, tylko pod pretekstem, że to jest kierowanie ludźmi, wyłączacie tych ludzi. Bardzo proszę o odpowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#JózefZych">Czy ktoś z pań posłanek i panów posłów chciałby jeszcze wypowiedzieć się w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-133.2" who="#JózefZych">Zgłoszeń nie ma.</u>
          <u xml:id="u-133.3" who="#JózefZych">Bardzo proszę panią minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#AleksandraWiktorow">Nie odpowiem teraz na pana pytanie, bo nie mam ze sobą wykazu wszystkich stanowisk, które uprawniają - nie uprawniają, a to jest gruba książka. Jeżeli w swojej interpelacji zawarłby pan tak właśnie postawione pytanie, wówczas odpowiadałabym na nie szczegółowo. Natomiast pytanie dotyczyło wyraźnie dozoru, po prostu było tak sformułowane - dozór wymieniony w pkt. 6 ustawy o zabezpieczeniu społecznym górników. Natomiast nie było sprecyzowane, o jakie stanowiska chodzi, czy są one zaliczane czy nie, i dlatego udzieliłam takiej, a nie innej odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#JózefZych">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#JerzyJaskiernia">Panie marszałku, ponieważ tutaj publicznie padło stwierdzenie, które mogę rozumieć jako zarzut, odczytam na forum Izby fragment ponownej interpelacji do ministra pracy i polityki socjalnej - ten fragment, odnośnie do którego pani minister twierdzi, że o nim nie wiedziała i nie mogła się ustosunkować.</u>
          <u xml:id="u-136.1" who="#JerzyJaskiernia">„W przodku tej kopalni pracuje stale na tych samych maszynach szereg pracowników, a przykładowo można wskazać na następujące grupy:</u>
          <u xml:id="u-136.2" who="#JerzyJaskiernia">1) operator koparek wielonaczyniowych lub zwałowarek, który stale siedzi w czasie pracy w kabinie sterując maszyną, a praca fizyczna polega w tym przypadku na sterowaniu dźwigami;</u>
          <u xml:id="u-136.3" who="#JerzyJaskiernia">2) mechanik stale przebywający na tej samej maszynie co operator;</u>
          <u xml:id="u-136.4" who="#JerzyJaskiernia">3) elektryk stale przebywający na tej samej maszynie co operator;</u>
          <u xml:id="u-136.5" who="#JerzyJaskiernia">4) osoba dozoru wyższego, nadsztygar urządzeń mechanicznych lub sztygar objazdowy codziennie przebywający na tego typu maszynach, których zadaniem jest nie kontrola pracy ludzi, lecz kontrola bieżąca stanu technicznego maszyn z wykorzystaniem własnej, szerszej wiedzy w bezpośrednim kontakcie z wszelkimi zagrożeniami poza kabiną operatora, również w czasie pracy tych maszyn. Dzieje się tak z powodu zaleceń urzędu górniczego po awarii koparki w dniu 15 grudnia 1973 r. w Machowie”.</u>
          <u xml:id="u-136.6" who="#JerzyJaskiernia">Otóż, pani minister, wszystkie te pytania były expressis verbis zawarte w interpelacji, więc jeśli pani tego nie otrzymała, to sądzę, że być może odpowiedni urzędnik ministerialny nie dostarczył pani oryginalnego tekstu, który jest podstawą żądania rozpatrzenia na forum Sejmu. To bowiem jest tekst mojej interpelacji, to zaś, co odczytał pan marszałek, to było tylko hasło wywoławcze, przy założeniu, że interpelacja została skierowana na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-136.7" who="#JerzyJaskiernia">Tak więc, panie marszałku, rozumiejąc, że pani minister nie miała możliwości przygotowania się do odpowiedzi, wnoszę, aby pan marszałek powrócił do sprawy na kolejnym posiedzeniu Sejmu, jako że sądzę, iż pytania są zasadne.</u>
          <u xml:id="u-136.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#JózefZych">Wobec zakwestionowania odpowiedzi przez pana posła, który był autorem interpelacji, na podstawie art. 121 ust. 3 regulaminu Sejmu zwracam się do rządu o uzupełnienie odpowiedzi. Odpowiedzi oczekiwać będziemy na kolejnym posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-137.2" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm uznał odpowiedź na interpelację za niewystarczającą.</u>
          <u xml:id="u-137.3" who="#JózefZych">Pan poseł Jerzy Szmajdziński złożył interpelację do ministra przekształceń własnościowych w sprawie prywatyzacji Kombinatu Górniczo-Hutniczego Miedzi „Polska Miedź” SA.</u>
          <u xml:id="u-137.4" who="#JózefZych">Pisemną odpowiedź na tę interpelację udzieloną przez ministra poseł uznał za niewystarczającą.</u>
          <u xml:id="u-137.5" who="#JózefZych">W związku z tym, zgodnie z art. 120 ust. 3 regulaminu Sejmu, pan poseł zwrócił się do Prezydium Sejmu o umieszczenie interpelacji na porządku dziennym posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-137.6" who="#JózefZych">Pan poseł na podstawie informacji podanych przez środki masowego przekazu o decyzjach podjętych przez Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów dotyczących prywatyzacji kapitałowej kombinatu oraz rozmów z jego pracownikami postawił następujące pytania:</u>
          <u xml:id="u-137.7" who="#JózefZych">1. Czy trzeba na siłę prywatyzować dobre i rentowne przedsiębiorstwa?</u>
          <u xml:id="u-137.8" who="#JózefZych">2. Dlaczego decyzja o dopuszczeniu kapitału zagranicznego nie została skonsultowana z zainteresowanymi?</u>
          <u xml:id="u-137.9" who="#JózefZych">3. Czy niezbędne w kombinacie inwestycje nie mogłyby zostać sfinansowane z nie wykorzystanych środków przyznanych przez Bank Światowy lub z innych kredytów?</u>
          <u xml:id="u-137.10" who="#JózefZych">W celu udzielenia odpowiedzi na tę interpelację głos zabierze podsekretarz stanu w Ministerstwie Przekształceń Własnościowych pan Jerzy Drygalski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#JerzyDrygalski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! KGHM „Polska Miedź” SA jest największym przedsiębiorstwem przemysłowym w Polsce. Zatrudnia ponad 38 tys. pracowników w 22 zakładach, z których 7 zajmuje się wydobyciem, wytopem i przetwórstwem miedzi. Kapitał akcyjny spółki wynosi 5,3 bln zł, zysk netto za 11 miesięcy - ponad 1 bln zł, rentowność netto - powyżej 10%. Produkcja w 1992 r. wynosiła około 390 tys. t miedzi.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#JerzyDrygalski">Niemniej sytuacja ekonomiczna KGHM w ostatnich latach stale pogarsza się. Spada rentowność, dochody spółki systematycznie maleją, koszty wydobycia w porównaniu z innymi producentami są relatywnie wysokie. Eksperci oceniają, że aby KGHM mógł sprostać konkurencji w dłuższym okresie, musi dokonać gruntownej modernizacji i restrukturyzacji. Szacuje się, że niezbędne inwestycje w latach 1991–1995 winny wynosić rocznie ponad 1,5 bln zł w cenach z 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-138.2" who="#JerzyDrygalski">Inwestycji tych nie udźwignie ani sama spółka, ani budżet, nie mogą być one także sfinansowane ze środków istniejących linii kredytowych Banku Światowego, jak sugeruje pan poseł Szmajdziński, ponieważ linie te mają ściśle określone cele i nie mogą być przeznaczone na realizację zadań niezgodnych z tymi celami. Brak środków na niezbędną modernizację spółki spowodował, iż Ministerstwo Przekształceń Własnościowych zwróciło się do Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów z prośbą o rozważenie możliwości częściowej prywatyzacji KGHM, widząc w tym szansę złagodzenia długofalowych problemów spółki. KERM - co podkreślam - nie podjął decyzji, zwracając się do ministra przekształceń własnościowych o przedstawienie dodatkowych informacji. O ile KERM udzieli rekomendacji, a następnie Rada Ministrów wyda pozytywne decyzje, to będą to wytyczne dla ministra przekształceń własnościowych, który na ich podstawie przygotuje wstępne założenia projektu prywatyzacji. Założenia te będą konsultowane z reprezentacją pracowniczą. Dotychczas - ponieważ Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów nie podjął stosownych decyzji - konsultacje takie nie mogły się odbyć.</u>
          <u xml:id="u-138.3" who="#JerzyDrygalski">Chciałbym podkreślić, że konsultowanie się z reprezentacjami pracowniczymi jest stałą praktyką Ministerstwa Przekształceń Własnościowych, szczególnie w ostatnich miesiącach. Mamy obecnie do czynienia ze skrajnie negocjacyjnym modelem prywatyzacji. W wielu wypadkach powoduje to przedłużanie się przygotowania projektu, niekiedy ma niekorzystne następstwa dla samych pracowników. Zniechęceni inwestorzy odstępują od negocjacji lub przyjmowane są rozwiązania, które w dłuższym okresie są nieefektywne ekonomicznie.</u>
          <u xml:id="u-138.4" who="#JerzyDrygalski">Rząd w ramach negocjacji „Paktu o przedsiębiorstwie państwowym” zaproponował także znaczące rozszerzenie przywilejów pracowniczych, w tym nieodpłatne przekazanie 10% akcji pracownikom w momencie komercjalizacji. Niezależnie od faktu, że ostateczne decyzje Rady Ministrów określą, czy prywatyzować czy nie prywatyzować - a jeśli przesądzą pozytywnie, to w jakim terminie i jakie mają być przyjęte rozwiązania - nigdy nie było przedmiotem wątpliwości, że KGHM pozostanie pod kontrolą kapitałową państwa polskiego jako spółka o szczególnym znaczeniu dla gospodarki. Fakt ten chciałbym szczególnie podkreślić. Gdyby doszło, a powiadam: gdyby - jest to na razie możliwość hipotetyczna - gdyby doszło do częściowej prywatyzacji, to będzie ona przebiegać ze szczególnym przestrzeganiem wszystkich reguł prywatyzacji, w tym reguł otwartego przetargu, w ramach którego wyłoniony zostanie ewentualny inwestor zagraniczny.</u>
          <u xml:id="u-138.5" who="#JerzyDrygalski">Takie postępowanie jeszcze się nie rozpoczęło, jak również żadne oferty inwestorów zagranicznych nie były rozpatrywane. Zatem obawy pana posła Szmajdzińskiego, że dorobek pracowników będzie oddany w ręce obcego kapitału, nie mają, jak dotąd, żadnych podstaw. Przeciwnie, ewentualna dobrze wynegocjowana prywatyzacja może być, w ocenie Ministerstwa Przekształceń Własnościowych, szansą dla pracowników. Jest prawdą, że od pewnego czasu KGHM wzbudza zainteresowanie inwestorów zagranicznych, w szczególności poważne zainteresowanie wykazują firmy Western Mining Corporation Ltd. i Asarco. Szeroko informowały o tym środki masowego przekazu. Ponieważ pan poseł Szmajdziński wyraził życzenie, aby przedstawić Wysokiej Izbie, na podstawie raportów rocznych obu firm, niektóre dane charakteryzujące stosunki własnościowe i wyniki ekonomiczne, niniejszym czynię to.</u>
          <u xml:id="u-138.6" who="#JerzyDrygalski">Western Mining Corporation Ltd. jest firmą holdingową, która zrzesza spółki m.in. z Australii, USA, Chile, Kanady, Holandii, Hongkongu, Liberii, Brazylii. Jest to jeden z największych światowych producentów niklu, jest największym australijskim producentem złota, ma udziały w amerykańskich spółkach naftowych.</u>
          <u xml:id="u-138.7" who="#JerzyDrygalski">W roku rozliczeniowym 1991/1992 produkcja wynosiła: miedzi 69 tys. ton, aluminium 326 tys. ton, złota 887 tys. uncji, niklu 48 tys. ton. Bilans ze sprzedaży wynosił ponad 1 mld 400 mln dolarów australijskich, z tego ze sprzedaży niklu ponad 0,5 mld dolarów australijskich. Firma zamknęła ten rok obrachunkowy stratą w wysokości 8,5 mln dolarów australijskich i było to spowodowane obligatoryjnymi inwestycjami w ochronę środowiska. Natomiast zysk po opodatkowaniu wynosił 168 mln dolarów australijskich. Koncern zatrudnia 6767 pracowników etatowych i kontraktacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-138.8" who="#JerzyDrygalski">Jeżeli idzie o charakterystykę własnościową, co pana posła szczególnie interesowało, Western Mining Corporation Ltd. ma 80 675 akcjonariuszy. Spółka jest notowana na giełdach w Nowym Jorku, Londynie, Frankfurcie, Paryżu, Melbourne. 20 największych akcjonariuszy skupia ponad 59% akcji. Najpoważniejszym akcjonariuszem jest firma ANZ Nominees Limited, która kontroluje 12% akcji; drugi w kolejności National Nominees Ltd. - 9,41% akcji; trzeci, Australian Mutual Provident Society - 7,97% akcji. Jeśli rzecz rozpatrywać geograficznie, 97,22% kapitału jest w posiadaniu firm australijskich.</u>
          <u xml:id="u-138.9" who="#JerzyDrygalski">Jeśli idzie o drugą firmę, o którą pan poseł pytał, Asarco jest to firma z dominującym udziałem kapitału amerykańskiego. Jest również firmą holdingową, mającą udziały w takich firmach jak Meksykańska Spółka Górnicza MEDIMSA - 31,2%, MIM Holdings Limited w Australii - 17,5%, SPCC Peru - 52% itd. Asarco zajmuje się wydobyciem, wytopem i sprzedażą metali nieżelaznych: miedzi, ołowiu, cynku, srebra, złota i molibdenu. Spółka produkuje także specjalistyczne odczynniki chemiczne. W 1991 r. (podam dla uzupełnienia charakterystyki) wyprodukowała 278 tys. ton miedzi, ołowiu 111 tys. ton, cynku w koncentracie 104 tys. ton, srebra 13,6 mln uncji. Przychód ze sprzedaży, według bilansu na 31.12.1991 r., wyniósł 1 mld 909 mln dolarów amerykańskich, w tym dochody ze sprzedaży miedzi - 1 mld 37 mln dolarów amerykańskich. Zysk netto wyniósł 45,9 mln dolarów amerykańskich. Zatrudnienie wynosi 9055 osób. (Chciałbym zresztą zwrócić uwagę na dysproporcję w zatrudnieniu między polskim kombinatem i tymi firmami.) Jeśli chodzi o kapitał akcyjny, na koniec 1991 r. spółka miała wyemitowanych łącznie 41,2 mln zwykłych akcji (to jest bardzo płynne z uwagi na operacje giełdowe). Wśród nich 3,79 mln akcji stanowiły akcje skarbu USA. Wielkość kapitału akcyjnego otrzymana po sprzedaży akcji zwykłych wynosiła 1 mld 494 mln dolarów amerykańskich. Akcje uprzywilejowane w wysokości 10 mln nie zostały udostępnione. Średnia wartość księgowa akcji wynosi 33,22 dolara USA. Raporty roczne nie publikują struktury kapitału z koncentracji akcji w poszczególnych pakietach.</u>
          <u xml:id="u-138.10" who="#JerzyDrygalski">To tyle, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#JózefZych">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#JózefZych">Czy ktoś z państwa chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-139.2" who="#JózefZych">Proszę, pan poseł Jerzy Szmajdziński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#JerzySzmajdziński">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#JerzySzmajdziński">Chciałem podziękować za te informacje, ponieważ one rzeczywiście bardzo uzupełniają wiedzę o tym, co się może stać w procesie prywatyzacji tego rzeczywiście największego w Polsce kombinatu. Sądzę, że szczególnie ważna była ta deklaracja, że gdyby nawet doszło - w wyniku przetargu i, jak rozumiem, dokonania rachunków ekonomicznych - do wprowadzenia kapitału zagranicznego, to większość akcji będzie pod kontrolą, bo będzie własnością skarbu państwa. To jest rzecz, jak sądzę, dla tych kilkudziesięciu tysięcy pracujących i współpracujących z kombinatem bardzo ważna.</u>
          <u xml:id="u-140.2" who="#JerzySzmajdziński">Druga kwestia budzi moje wątpliwości. Pan minister mianowicie powiedział, że będą prowadzone konsultacje z kombinatem, z reprezentacjami pracowniczymi, ale po przyjęciu przez KERM decyzji o założeniach dotyczących kierunków prywatyzacji. Sądzę, że dla procesu podejmowania tak ważkich decyzji dotyczących największego kombinatu byłoby jednak lepiej, żeby KERM - tak mi się przynajmniej wydaje - w momencie podejmowania decyzji był już uzbrojony w opinię reprezentacji pracowniczych. W konsekwencji mogłoby być, jak myślę, mniej problemów, mniej konfliktów i nie trzeba będzie zatrudniać firmy z zakresu public relations, która by później zajmowała się łagodzeniem, wyjaśnianiem konfliktów itd. itd. Myślę, że to przedsiębiorstwo, ten kombinat rzeczywiście trzeba traktować trochę inaczej, trochę na innych zasadach, ponieważ miedź jest tym naszym wyjątkowym bogactwem, wyjątkowym surowcem i w związku z tym potrzebne są tu większe siły, jak sądzę, resortu prywatyzacji, który powinien sprawę od początku do końca sam prowadzić, poprzedzając to uzgodnieniem tej koncepcji, step by step, z reprezentacjami pracowniczymi.</u>
          <u xml:id="u-140.3" who="#JerzySzmajdziński">Ponadto zwracam się do pana ministra z prośbą, by jeszcze powiedział, kiedy należałoby się spodziewać przedłożenia Komitetowi Ekonomicznemu Rady Ministrów tych założeń, o których pan mówił. Sądzę, że wtedy wszyscy, a zwłaszcza pracownicy kombinatu, dowiedzieliby się, w jakiej perspektywie należałoby się spodziewać ważnych decyzji.</u>
          <u xml:id="u-140.4" who="#JerzySzmajdziński">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-140.5" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Jaskiernia: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-140.6" who="#JerzySzmajdziński">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#JerzyJaskiernia">Jerzy Jaskiernia, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#JerzyJaskiernia">Panie ministrze, użył pan w swojej odpowiedzi stwierdzenia, że w KGHM mamy do czynienia ze skrajnie negocjacyjnym modelem prywatyzacji. Rozumiem, że w pańskim stwierdzeniu mieściła się negatywna ocena tego modelu.</u>
          <u xml:id="u-141.2" who="#JerzyJaskiernia">Czy mógłby pan powiedzieć, jaki model prywatyzacji rząd obecnie preferuje, chociażby w kontekście „Paktu o przedsiębiorstwie państwowym”, i na ile to, co się dzieje w KGHM, odbiega od tego, co pan jako minister chciałby tam widzieć. Chciałbym po prostu wiedzieć, jaki inny model mógłby wchodzić w rachubę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#JózefZych">Proszę, pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#WładysławAdamski">Panie ministrze, udzielana przez pana odpowiedź wyjaśnia wiele kwestii, niemniej jednak - jeżeli chodzi o ogólny charakter i przebieg prywatyzacji w naszym kraju - budzić ona może pewne wątpliwości i takowe mi się nasuwają. Przede wszystkim chciałbym zapytać, dlaczego mówiąc o preferencyjnych prawach załóg pracowniczych wspomniał pan tylko o 10% akcji przyznawanych bezpłatnie, skoro w przyjętej niedawno przez Sejm uchwale Sejmu o podstawowych kierunkach prywatyzacji mówi się również o dodatkowych 10% po cenie preferencyjnej - za pół ceny. I mimo iż tę uchwałę podjęto niedawno, to nie jest to żadne nowatorstwo w tym względzie, jako że i poprzednia uchwała, to jest z czerwca ub. r. o podstawowych kierunkach prywatyzacji, także tę kwestię ujmowała w ten sposób. Prosiłbym o wyjaśnienie tego.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#WładysławAdamski">I jeszcze jedno. Mówił pan o częściowej prywatyzacji Kombinatu Górniczo-Hutniczego Miedzi. Czy byłby pan uprzejmy wyjaśnić, o jaką skalę sprywatyzowania chodzi?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#JózefZych">Czy jeszcze ktoś z państwa chciałby zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-144.2" who="#JózefZych">Nie ma zgłoszeń.</u>
          <u xml:id="u-144.3" who="#JózefZych">Proszę pana ministra.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#JerzyDrygalski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Sądzę, że materiał zostanie przedłożony KERM w ciągu najbliższych tygodni, nie dłużej niż w ciągu najbliższych 2 miesięcy, choć będzie to zależało od preferencji premiera Goryszewskiego, który określa porządek i kolejność rozpatrywania poszczególnych tematów na posiedzeniach Komitetu Ekonomicznego.</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#JerzyDrygalski">Nie mogę się zgodzić, panie pośle, że materiał, który przedłożyliśmy Komitetowi Ekonomicznemu, mógł być wcześniej konsultowany z reprezentacją pracowniczą, ponieważ nie było przedmiotu uzgodnień. Konsultacji nie traktujemy - wbrew potocznym opiniom - jako jedynie formalnego zabiegu. Chcemy, by konsultacje miały charakter poważny, a będą one miały taki charakter wtedy, kiedy przedstawimy pewne szczegóły projektu, harmonogram jego wdrażania, realizacji i zamierzone preferencje rządu. Uważaliśmy zatem, że taka konsultacja byłaby przedwczesna, mogłaby ponadto postawić Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów, Radę Ministrów i rząd przed pewnymi faktami dokonanymi, co niekoniecznie musiałoby sprzyjać poprawnej analizie celowości podjęcia w ogóle tego projektu.</u>
          <u xml:id="u-145.2" who="#JerzyDrygalski">Czy nasz model jest skrajnie negocjacyjny? Otóż, jak wspomniałem, to nie w kontekście KGHM, ale w kontekście pewnej praktyki ostatnich miesięcy. Rzeczywiście zauważamy rosnącą presję reprezentacji pracowniczych, związków zawodowych, presję na resort, by rozstrzygać w sposób korzystny dla pracowników, ale w sposób niekoniecznie korzystny dla skarbu państwa. Są popierane rozwiązania, które, naszym zdaniem, w dłuższym czasie mogą być nieefektywne ekonomicznie. W pełni uznajemy prawo pracowników do konsultowania. W zasadzie nie ma projektu prywatyzacyjnego, który nie jest konsultowany. Uważamy jednak, że ta konsultacja powinna odbywać się w ramach prawa i w ramach procedur przyjętych przez parlament, w ramach procedur, w których wszystkie podmioty, a więc rząd, poszczególni ministrowie, wojewodowie, organy przedsiębiorstwa i związki zawodowe, mają jasno określoną rolę i zadania. I taki model popieramy, uznając w pełni zasadność konsultowania i uważając, że nie można pracownikom narzucić rozwiązań, których oni nie chcą.</u>
          <u xml:id="u-145.3" who="#JerzyDrygalski">Mówiąc o preferencjach, rzeczywiście nie wspomniałem o dodatkowych 10%, ale wymieniłem przykładowo 10%, nie wymieniłem wielu innych preferencji, np. dotyczących złagodzenia warunków leasingu, które uważam za szczególnie ważne dla spółek z udziałem pracowników. Natomiast jeśli chodzi o uchwałę Sejmu sprzed kilku dni, to proces legislacyjny jeszcze trwa, jeszcze nie jest zakończony, i przedwcześnie jest rozstrzygać, że takie preferencje istnieją. Oczywiście, jeżeli parlament uchwali, jeżeli proces legislacyjny dobiegnie końca, to zapisy te zostaną w naszym programie uwzględnione.</u>
          <u xml:id="u-145.4" who="#JerzyDrygalski">Jeśli chodzi o skalę prywatyzacji KGHM, to nie sposób w tej chwili rozstrzygnąć, czy to będzie 10, 20, 30 czy 40%. Nie sposób, ponieważ - tak jak wspomniałem - nie dokonaliśmy analiz poszczególnych ofert. Wiemy z doświadczenia, że propozycje wstępne poszczególne firmy bardzo modyfikują w trakcie negocjacji; w trakcie negocjacji uwzględniają one postulaty dotyczące np. pakietu socjalnego, pakietu ochrony środowiska, inwestycyjnego. Istotne są relacje między ceną, pakietem inwestycyjnym, socjalnym, ochrony środowiska. W zasadzie od tych relacji zależą już czysto własnościowe rozstrzygnięcia, a więc określenie wielkości akcji udostępnionych danemu inwestorowi.</u>
          <u xml:id="u-145.5" who="#JerzyDrygalski">Tak więc sądzę, że przesądzanie dzisiaj o konkretnym procencie byłoby przedwczesne, wiązałoby ręce stronie polskiej, nie potrafię zatem tego ocenić. I myślę, że jest to też niecelowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#JózefZych">Jeżeli wolno, panie ministrze, ponieważ odwołał się pan do obowiązujących przepisów, pragnę zauważyć, że ustawa o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, jako akt obowiązujący, nie przeszkadza w konsultowaniu na żadnym etapie, jeżeli przyjmuje się założenia do prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-146.2" who="#JózefZych">Czy jeszcze ktoś z państwa chciałby zabrać głos w tej sprawie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#JerzySzmajdziński">Słowa pana marszałka wyczerpały to, co chciałem powiedzieć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#JózefZych">Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#JózefZych">Wobec tego uważam, że Sejm uznał za wystarczającą odpowiedź na interpelację pana posła Jerzego Szmajdzińskiego.</u>
          <u xml:id="u-148.2" who="#JózefZych">Na tym zakończyliśmy rozpatrywanie interpelacji.</u>
          <u xml:id="u-148.3" who="#JózefZych">Przechodzimy obecnie do rozpatrzenia odpowiedzi na zapytania poselskie.</u>
          <u xml:id="u-148.4" who="#JózefZych">Przypominam, że zgodnie z art. 122 ust. 3 regulaminu Sejmu postawienie zapytania nie może trwać dłużej niż 3 minuty, udzielenie zaś odpowiedzi - dłużej niż 5 minut.</u>
          <u xml:id="u-148.5" who="#JózefZych">Nad zapytaniem i udzieloną odpowiedzią nie przeprowadza się dyskusji. Marszałek może jednak zezwolić pytającemu, ale tylko pytającemu, na postawienie pytania dodatkowego, na które zapytywany udziela niezwłocznie uzupełniającej odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-148.6" who="#JózefZych">Jako pierwszy pytanie zada pan poseł Zbigniew Sobotka, który występuje również w imieniu grupy posłów z Sojuszu Lewicy Demokratycznej, a zapytanie dotyczy zakupu samochodów produkcji zachodniej na potrzeby resortu spraw wewnętrznych. Zapytanie jest adresowane do pana ministra spraw wewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-148.7" who="#JózefZych">Odpowiedzi udzieli podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych pan minister Krzysztof Żabiński.</u>
          <u xml:id="u-148.8" who="#JózefZych">Przepraszam, panie ministrze, najpierw poproszę pana posła o zadanie pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#ZbigniewSobotka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pytanie zadaję w imieniu posła Włodzimierza Cimoszewicza i grupy posłów: Ewy Spychalskiej, Anny Dudkiewicz, Zbigniewa Siemiątkowskiego, Janusza Zemke, Władysława Jędryki oraz Zbigniewa Sobotki, przedstawiającego to pytanie.</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#ZbigniewSobotka">Otóż w trakcie posiedzenia Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych w dniu 5 stycznia 1993 r., które zwołano w sprawie projektu budżetu MSW na ten rok, dowiedzieliśmy się, że w ostatnich miesiącach ubiegłego roku dokonano zakupu 1075 samochodów produkcji zachodniej, w tym 800 volkswagenów oraz mniejszej liczby opli, landroverów. Poza landroverami wszystkie samochody zakupiono od pośredników, a nie od producentów. Przeciętna cena samochodu wynosiła więc około 320 mln zł, a więc była blisko 5-krotnie większa od ceny oferowanych przez FSO po 67 mln polonezów, oczywiście po zwolnieniach z podatku obrotowego. Nie chodzi tu jednak o kwestionowanie zasadności zakupu. Chodzi natomiast o to, dlaczego zdecydowano się na zakup większości samochodów od pośredników, w wyniku czego budżet państwa sfinansował zysk pośredników wynoszący prawdopodobnie około 2 mln dolarów - od transakcji o łącznej wartości 350 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-149.2" who="#ZbigniewSobotka">Czy planowany w tym roku zakup dalszego tysiąca samochodów będzie dokonywany również za pośrednictwem dealerów, czy może jednak samochody te zakupione zostaną od producenta?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#JózefZych">Proszę pana ministra o udzielenie odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#KrzysztofŻabiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W odpowiedzi na pytanie pana posła Włodzimierza Cimoszewicza i grupy posłów dotyczące przyczyn podjęcia przez resort spraw wewnętrznych decyzji o zakupie 1168 samochodów produkcji zachodniej uprzejmie informuję Wysoką Izbę, że była ona warunkowana oceną aktualnego stanu posiadania, w tym też stanu technicznego środków transportu, jakimi dysponuje resort. Liczba tych środków nie zaspokaja potrzeb i nie zapewnia możliwości pełnej i prawidłowej realizacji zadań ciążących na poszczególnych formacjach Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#KrzysztofŻabiński">Decyzja o wyborze przy zakupie pojazdów produkcji zachodniej podyktowana była potrzebą dostosowania przynajmniej w części taboru transportowego resortu do standardu i klasy pojazdów eksploatowanych przez innych użytkowników dróg publicznych w Polsce. W wielu przypadkach bowiem, szczególnie w pracy Policji czy Straży Granicznej, jest to warunek sine qua non wykonywania specyficznych zadań, jakimi są przykładowo pościg, blokada czy też penetracja terenu. W związku z tym podjęto decyzję o zakupie nowoczesnych, trwałych i ekonomicznych pojazdów, których wprowadzenie do eksploatacji mogłoby choć w części złagodzić trudną sytuację w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-151.2" who="#KrzysztofŻabiński">Dokonano zakupu z następujących firm: Volkswagen, Opel, Peugeot, Mercedes, Land-Rover. Ogółem było to 1168 sztuk różnego rodzaju samochodów, w tym 731 osobowych, 351 dostawczych, 86 osobowo-terenowych. Z tego przeznaczono na potrzeby Policji - 773 sztuki, Straży Granicznej - 123 sztuki, straży pożarnej - 32 sztuki, Urzędu Ochrony Państwa - 114 sztuk, Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych - 46 sztuk, Centralnego Zarządu Służby Zdrowia - 25 sztuk, Biura Ochrony Rządu - 25 sztuk, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych - 14 sztuk, Jednostki Wojskowej 2305 — 16 sztuk.</u>
          <u xml:id="u-151.3" who="#KrzysztofŻabiński">Pragnę poinformować Wysoki Sejm, że decyzja o zakupie wyżej wymienionych pojazdów została poprzedzona szeregiem działań przygotowawczych. Zapytania dotyczące ofert skierowano do oficjalnych przedstawicieli w Polsce znanych europejskich i azjatyckich firm samochodowych oraz do wszystkich producentów krajowych. Złożone oferty zostały poddane analizie techniczno-ekonomicznej przez powołany zespół techniczny złożony ze specjalistów reprezentujących poszczególne służby resortu. Wyniki działalności tego zespołu były podstawą do dokonania przez specjalnie powołaną komisję oceniającą ostatecznego wyboru dostawców i typu pojazdów.</u>
          <u xml:id="u-151.4" who="#KrzysztofŻabiński">Prowadzone z wytypowanymi dostawcami negocjacje doprowadziły do uzyskania bardzo korzystnych, moim zdaniem, warunków kontraktu. Na przykład w zależności od modelu uzyskano upusty cenowe rzędu 9–27% w stosunku do cen stosowanych przy indywidualnym zakupie pojazdu. Dalsze korzystne dla MSW zmiany warunków nastąpiły w wyniku wprowadzonych w grudniu 1992 r. zmian celno-podatkowych (kontyngent bezcłowy, obniżka podatku obrotowego), na co nasi kontrahenci zareagowali ofertą dodatkowych dostaw pojazdów.</u>
          <u xml:id="u-151.5" who="#KrzysztofŻabiński">Pragnę poinformować, że istotnym warunkiem zawarcia umów było zobowiązanie się dostawcy do dostarczenia pojazdów nie później niż do 31 grudnia 1992 r., przy czym trzeba powiedzieć, że wszystkie te działania miały miejsce w listopadzie, a najkrótszym okresem od momentu złożenia szczegółowego zamówienia do jego realizacji u wybranych producentów samochodów jest jeden miesiąc. Wynika to z komputerowo sterowanej organizacji produkcji, zamawiania u poddostawców elementów itp. Należy zwrócić też uwagę, że Ministerstwo Spraw Wewnętrznych zakupiło pojazdy w określonej wersji modelowej.</u>
          <u xml:id="u-151.6" who="#KrzysztofŻabiński">Wracając do sprawy zawartych umów, trzeba podkreślić, że zobowiązują one dostawców do bezpłatnego udzielania autoryzacji kilkunastu stacjom obsługi funkcjonującym w resorcie, w tym także bezpłatnego szkolenia pracowników tych stacji, dostarczenia niezbędnej literatury i dokumentacji technicznej oraz wyposażenia w urządzenia i sprzęt specjalistyczny, przy czym należne świadczenia i obsługi gwarancyjne są realizowane bezpłatnie w istniejącej sieci autoryzowanych stacji obsługi poszczególnych firm.</u>
          <u xml:id="u-151.7" who="#KrzysztofŻabiński">Innym istotnym elementem zawartych umów - w szczególności dotyczyło to samochodów firmy „Volkswagen”, głównego dostawcy samochodów przeznaczonych dla Policji - było to, że dostarczono pojazdy w nietypowym wariancie umożliwiającym przeprowadzenie ich adaptacji w kraju. Jest ona realizowana pod bezpłatnym nadzorem dostawcy w Fabryce Samochodów Rolniczych w Antoninku koło Poznania. Pragnę w tym miejscu zaznaczyć, że cena pojazdów całkowicie dostosowanych do potrzeb służby wyprodukowanych w RFN jest wyższa o 40–90%, w zależności od modelu.</u>
          <u xml:id="u-151.8" who="#KrzysztofŻabiński">Odnośnie do pytania dotyczącego niedokonywania w szerszym zakresie zakupu bezpośrednio u producenta uprzejmie informuję, że producenci samochodów gwarantują sprzedawcom w ramach zawartych umów wyłączność reprezentowania ich interesów w Polsce. Obejście takiego warunku byłoby więc niemożliwe. Ponadto samodzielne sprowadzanie pojazdów wiązałoby się z ponoszeniem kosztów transportu, uiszczaniem stosownych podatków, odpowiedzialnością prawną itp. Korzystając z usług wyspecjalizowanych dealerów uniknięto wyżej wymienionych działań, a ponadto zbędne stało się powołanie zespołów pracowników organizujących odbiór, transport, ubezpieczenie, rozładunek, dekonserwację, przegląd przedsprzedażny, usuwanie ewentualnych usterek, przeprowadzenie niezbędnych regulacji itp. - i to wszystko byłoby realizowane w warunkach zimowych. Pragnę przypomnieć, że zakupu dokonywano w grudniu, miał być zrealizowany w nieprzekraczalnym terminie, do 31 grudnia 1992 r. Nie do pominięcia jest też sprawa udzielania gwarancji i obsługi gwarancyjnej w wypadku tak zakupionych samochodów.</u>
          <u xml:id="u-151.9" who="#KrzysztofŻabiński">Odpowiadając jeszcze bardziej szczegółowo na kwestie poruszone przez pana posła Sobotkę, chciałbym zaprezentować, chyba ogólnie znane, ale może nie do końca uświadamiane, zalety współpracy z dobrym dystrybutorem.</u>
          <u xml:id="u-151.10" who="#KrzysztofŻabiński">Otóż, po pierwsze, proszę państwa, ceny, jakie uzyskuje się od dystrybutora, głównego - zaznaczam, nigdy nie są wyższe niż ceny proponowane przy zakupie bezpośrednio w fabryce. Wynika to z prostej polityki, jaką prowadzą firmy - ochraniają one w ten sposób własny system dystrybucyjny.</u>
          <u xml:id="u-151.11" who="#KrzysztofŻabiński">Po drugie, przy dużych kontraktach dystrybutor ma większe szanse wytargować dla klienta lepsze ceny w fabryce niż klient końcowy. Wynika to z prostego faktu, iż zna on reguły obowiązujące danego producenta, zna osoby odpowiedzialne za ustalanie ceny.</u>
          <u xml:id="u-151.12" who="#KrzysztofŻabiński">Kolejna sprawa. Dystrybutor jest o wiele lepiej zorientowany w działaniu na danym terenie, na ogół o wiele lepiej niż przedstawiciele fabryki. Umie dokonać odpraw celnych, przeglądów zerowych, prowadzić serwis, ma zapas części zamiennych itp.</u>
          <u xml:id="u-151.13" who="#KrzysztofŻabiński">Następnie - działa w ramach prawa polskiego, dzięki czemu łatwiejsze się staje zawarcie kontraktu; firma dystrybutora jest odpowiedzialna przed sądami polskimi.</u>
          <u xml:id="u-151.14" who="#KrzysztofŻabiński">Dalej - dystrybutor może zorganizować szybszą dostawę niż fabryka, gdzie planuje się z wielotygodniowym wyprzedzeniem. Dystrybutor ma własne zapasy, może zorganizować przerzut za pośrednictwem dystrybutorów z innych krajów.</u>
          <u xml:id="u-151.15" who="#KrzysztofŻabiński">Ponadto - fabryka, która ma zorganizowany w danym kraju system dystrybucji, sama sugeruje zakup poprzez dystrybutora, ponieważ ona nie ma dostatecznej obsługi, by handlować bezpośrednio z klientem.</u>
          <u xml:id="u-151.16" who="#KrzysztofŻabiński">I na koniec wreszcie - rozmiar zawieranych przez nas kontraktów nie był na tyle duży, aby fabryka mogła się tym zająć bezpośrednio. Nasze największe zakupy stanowiły co najwyżej część dziennej produkcji fabryki, a przypominam państwu, że produkcja roczna np. Volkswagena wynosi 3200 tys. egzemplarzy. Bezpośrednia współpraca z fabryką ma sens wtedy, gdy na terenie Polski nie ma dystrybutora. Zresztą mogliśmy się o tym przekonać, kiedy podjęliśmy próbę dokonania zakupu bezpośrednio w fabryce - a dotyczyło to Land-Rovera. Ocena współpracy z Volkswagenem poprzez dealera i z Land-Roverem bezpośrednio z fabryką jednoznacznie wskazuje na zalety systemu dealerskiego. Na czym one polegają? Na zorganizowaniu przez dystrybutora transportu, odpraw celnych, przeglądu zerowego, kontroli w fabryce, załatwianiu kontyngentów oraz zawieraniu kontraktu według polskiego prawa (co wiąże się też z polskim arbitrażem).</u>
          <u xml:id="u-151.17" who="#KrzysztofŻabiński">W przypadku Land-Rovera występowały następujące trudności:</u>
          <u xml:id="u-151.18" who="#KrzysztofŻabiński">— duże trudności w negocjowaniu kontraktu, konieczność wersji dwujęzycznej,</u>
          <u xml:id="u-151.19" who="#KrzysztofŻabiński">— brak doświadczenia na polskim rynku przedstawicieli producenta,</u>
          <u xml:id="u-151.20" who="#KrzysztofŻabiński">— konieczność zakupu partii części zamiennych do zapewnienia serwisu,</u>
          <u xml:id="u-151.21" who="#KrzysztofŻabiński">— konieczność przeprowadzenia samodzielnie odpraw celnych,</u>
          <u xml:id="u-151.22" who="#KrzysztofŻabiński">— gorszy nadzór nad dostawą.</u>
          <u xml:id="u-151.23" who="#KrzysztofŻabiński">W tej odpowiedzi chciałbym poruszyć jeszcze jedną kwestię, a mianowicie przytoczyć pkt 1 umowy sprzedaży, jaka została zawarta z Volkswagenem, dokładnie z firmą „Tradex”. Paragraf 1 tej umowy mówi, że sprzedający niniejszym oświadcza, iż jest wyłącznym importerem na obszar Rzeczypospolitej Polskiej samochodów, części zamiennych i akcesoriów produkowanych przez Volkswagen AG. Chciałbym również powiedzieć, iż w czasie negocjacji odbyło się spotkanie bezpośrednio z przedstawicielami Volkswagena; w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych gościli szef sprzedaży samochodów na Europę Wschodnią i Północną pan Jünger oraz odpowiedzialny za sprzedaż samochodów dostawczych m.in.na rynek polski pan Schmidt. Wówczas to zapadły decyzje, iż kontrakt zostanie w ten sposób zrealizowany. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#JózefZych">Proszę o zadanie dodatkowego pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#ZbigniewSobotka">Dziękuję serdecznie panu ministrowi, rzeczywiście informacja była jeszcze bardziej obszerna niż zakres tematyczny mojego pytania. Mam jeszcze pytanie uzupełniające. Pan minister dosyć szczegółowo omówił korzyści płynące z zakupu dealerskiego, mnie się jednak wydaje, że dotyczy to indywidualnej sprzedaży. Natomiast gdybyśmy przy takim dużym zamówieniu rządowym dogadywali się bezpośrednio z fabryką, to czy wówczas można by było liczyć na jakieś upusty, bo to jest przecież dosyć duży zakup, ok. 800 samochodów od jednego producenta. Dlatego chciałbym zapytać pana ministra, jaki był tryb doboru dealerów?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#JózefZych">W pierwszym wystąpieniu znacznie pan przekroczył czas, chciałbym więc prosić pana, panie ministrze, o przestrzeganie regulaminu.</u>
          <u xml:id="u-154.2" who="#komentarz">(Poseł Zbigniew Sobotka: Oczywiście poza Volkswagenem.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#KrzysztofŻabiński">W wypadku Volkswagena jest to jedyny dealer, natomiast jeśli chodzi o inne firmy, to zwracaliśmy się do producentów, którzy wskazywali takiego, a nie innego dealera. Mieliśmy trudności z porozumieniem w wypadku Peugeota i sami wybraliśmy dealera, ale tu po prostu był problem dostawy do dnia 31 grudnia. Przy tym największym zakupie, tzn. w wypadku Volkswagena, nie było żadnego wyboru, natomiast przy innych zakupach decydujące było spełnienie wymogu, by do 31 grudnia wszystkie samochody znalazły się w Polsce. W wypadku Peugeota to są niewielkie ilości, w wypadku Opla chodziło o 100 egzemplarzy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-156.1" who="#JózefZych">Obecnie pytanie w sprawie rozwoju małych elektrowni wodnych kierowane do prezesa Rady Ministrów zada pan poseł Juliusz Braun, Unia Demokratyczna. Odpowiedzi udzieli z upoważnienia prezesa Rady Ministrów minister przemysłu i handlu pan Wacław Niewiarowski.</u>
          <u xml:id="u-156.2" who="#JózefZych">Bardzo proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#JuliuszBraun">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Oczywiście nie będę mówił o tym, dlaczego elektrownie wodne są ze względów ekologicznych i społecznych korzystne, natomiast chciałbym powiedzieć, że w ostatnich latach zaczęło działać wiele takich elektrowni, które odprzedają energię do sieci państwowej. W ostatnim czasie nastąpiła sytuacja, która grozi zupełnym krachem w tej dziedzinie. Chciałbym się tu posłużyć przykładem elektrowni wodnej w Sielpi w województwie kieleckim, która niedawno rozpoczęła działalność. W ubiegłym roku jej właściciel podpisał umowę z zakładem energetycznym, a pod koniec roku zakład energetyczny wystąpił z aneksem do tej umowy, obniżając cenę niemal o 50%, w dodatku jeszcze z mocą wsteczną, powołując się właśnie na decyzję ministra przemysłu i ministra finansów. Zagraża to przyszłości takich elektrowni i ponieważ burzy całkowicie rachunek ekonomiczny, na podstawie którego zakład został uruchomiony, odbiera również szansę rozwoju tego typu korzystnej działalności, a poza tym całkowicie obniża autorytet i wiarygodność państwa jako strony w tego rodzaju kontraktach. Wiem, że stroną jest tutaj zakład energetyczny, a nie minister, ale to na ministra, na rząd powołuje się zakład energetyczny, kiedy podejmuje te niekorzystne dla kontrahenta działania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#JózefZych">Proszę pana ministra o odpowiedź na zapytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#WacławNiewiarowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Produkcja energii elektrycznej w małych elektrowniach wodnych w 1992 r. wyniosła ogółem ok. 25 mln kWh, co stanowi wielkość rzędu 0,02% ogólnej ilości energii wyprodukowanej w Polsce. Koszt produkcji tej energii jest wyższy aniżeli w konwencjonalnych elektrowniach zawodowych, zwłaszcza dotyczy to tych małych elektrowni, które są obciążone kosztami obsługi kredytów zaciągniętych na budowę lub odbudowę urządzeń. Małe elektrownie wodne są przyłączone, tak jak pan poseł zauważył, do krajowej sieci elektroenergetycznej i sprzedają wytworzoną energię zakładom energetycznym, które jako jednostki na własnym rozrachunku są zainteresowane kupnem tej energii po cenach nie wyższych niż cena energii z elektrowni zawodowych. W związku z tym w celu promowania działalności małych elektrowni wodnych oraz zbliżenia cen uzyskiwanych za energię do kosztów jej wytwarzania przyznawana jest od 1991 r. dotacja budżetowa przeznaczona na dopłaty do cen tej energii elektrycznej. Wobec kwotowo przyznawanej dotacji rocznej jednostkowa stawka dopłaty do każdej kilowatogodziny musi być ustalana na podstawie prognozowanej na dany rok wielkości produkcji energii. Zarówno szacowanie wielkości rocznej produkcji energii, jak i ustalenie jednostkowej stawki dopłaty dokonywane jest w ścisłym porozumieniu pomiędzy Ministerstwem Przemysłu i Handlu a Towarzystwem Rozwoju Małych Elektrowni Wodnych i na podstawie danych uzyskanych od tej organizacji.</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#WacławNiewiarowski">Towarzystwo Rozwoju Małych Elektrowni Wodnych skupia większość elektrowni w kraju i występuje jako ich reprezentacja.</u>
          <u xml:id="u-159.2" who="#WacławNiewiarowski">Towarzystwo przedstawiło wielkość prognozowanej produkcji rocznej energii jako podstawę do wyznaczenia stawek dotacji na 1992 rok, znacznie zaniżając dane, wobec czego zaistniała taka sytuacja, że zawyżono ustaloną na tej podstawie stawkę jednostkowej dotacji. W efekcie w sierpniu 1992 r. wystąpiła groźba całkowitego wykorzystania kwoty dotacji przyznanej w ustawie budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-159.3" who="#WacławNiewiarowski">Przyznana na 1992 r. dotacja budżetowa wynosi ogółem 9 mld zł przy pierwotnie prognozowanej rocznej produkcji energii 14 mln kilowatogodzin. Rzeczywista sprzedaż energii w 1992 r. wyniosła blisko 25 mln kilowatogodzin.</u>
          <u xml:id="u-159.4" who="#WacławNiewiarowski">Aby uniknąć wstrzymania dotowania zakupów energii po wyczerpaniu ogólnej kwoty przyznanej dotacji, zdecydowano wspólnie z przedstawicielami towarzystwa obniżyć pierwotnie ustaloną stawkę dotacji do energii kupowanej w okresie od 1 września do końca 1992 r. z kwoty 806 zł do poziomu 386 zł za kilowatogodzinę.</u>
          <u xml:id="u-159.5" who="#WacławNiewiarowski">Należy zaznaczyć, że na żądanie Towarzystwa Rozwoju Małych Elektrowni Wodnych stosowana jest obecnie zasada jednolitej ceny zakupu energii na terenie całego kraju, co wobec zróżnicowanych cen energii, płaconych przez poszczególne zakłady energetyczne za energię ze źródeł zawodowych, zmusiło do stosowania zróżnicowanych stawek dopłat w zależności od tego, który zakład energetyczny kupuje wyprodukowaną energię.</u>
          <u xml:id="u-159.6" who="#WacławNiewiarowski">W 1993 r. można się spodziewać, niestety, również wystąpienia problemów związanych z niskimi dopłatami do cen energii z elektrowni, ponieważ przy prognozowanym znacznym wzroście produkcji energii do ok. 35 mln kilowatogodzin założona w projekcie budżetu wielkość dotacji jest niewiele niższa niż w 1992 r. i wynosi 8,8 mld zł ogółem. Spowoduje to konieczność stosowania odpowiednio obniżonej stawki dopłaty do ceny energii. Zadowolenie bowiem właścicieli małych elektrowni wodnych oczekujących od państwa zapewnienia rentowności wytwarzanej przez nich drogiej energii elektrycznej jest wprost zależne od wielkości dotacji budżetowej przyznawanej na dopłaty do cen zakupu tej energii.</u>
          <u xml:id="u-159.7" who="#WacławNiewiarowski">Należy podkreślić, że istnienie i funkcjonowanie urządzeń wodnych, takich jak urządzenia piętrzące, zbiorniki wodne itp. jest jednym z czynników wpływających na poprawę środowiska naturalnego. Główna korzyść z ich funkcjonowania to poprawa stosunków wodnych, wpływająca pozytywnie na rolnictwo, leśnictwo, walory rekreacyjne i czystość wód - jest ona jednak osiągana niezależnie od tego, czy te urządzenia wodne służą produkcji energii elektrycznej, czy też nie. Produkcja energii elektrycznej jest bowiem jedną z wielu możliwości wykorzystania urządzeń wodnych.</u>
          <u xml:id="u-159.8" who="#WacławNiewiarowski">Reasumując, ze względów ekonomicznych, tak jak mówiłem, na dziś - podkreślam - produkcja tego typu energii jest nieopłacalna. Rozpatrując jednak łącznie sprawy ekologiczne i ekonomiczne rząd jest zdecydowany utrzymać i wspomagać rozwój małych elektrowni wodnych. Co w takim razie należy robić dziś, kiedy to jest nieopłacalne? Dziś będziemy szukać przede wszystkim dodatkowych źródeł finansowania; sądzę, że wspólnie z Ministerstwem Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, z samorządami, z biurami turystycznymi itp. Kreującą rolę powinno odegrać tu Towarzystwo Rozwoju Małych Elektrowni Wodnych. Natomiast w przyszłości tego typu produkcja może być opłacalna, to jest całkiem realne. Widzimy taką szansę i dlatego warto poczekać. Nastąpi to po ostatecznym uregulowaniu cen węgla kamiennego i ustaleniu opłat za korzystanie ze środowiska oraz kar za niedozwolone czy niewłaściwe korzystanie z tego środowiska.</u>
          <u xml:id="u-159.9" who="#WacławNiewiarowski">I wreszcie na koniec nie można zapominać o konieczności obniżania kosztów produkcji. To przesłanie kieruję do właścicieli małych elektrowni wodnych.</u>
          <u xml:id="u-159.10" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Dariusz Wójcik)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#DariuszWójcik">Pragnę poinformować Wysoką Izbę, że mam przyjemność zastąpić pana wicemarszałka Józefa Zycha, który uczestniczy w pierwszym posiedzeniu Komisji Konstytucyjnej.</u>
          <u xml:id="u-160.2" who="#DariuszWójcik">Czy pan poseł chce zadać dodatkowe pytanie? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#JuliuszBraun">Tak. Chciałbym podziękować zwłaszcza za tę deklarację poszukiwania innych źródeł finansowania, ponieważ jak słusznie powiedział pan minister, produkcja elektryczności w niektórych przypadkach jest w gruncie rzeczy działalnością uboczną w stosunku do podstawowego zysku ekologicznego. Budżet państwa musiałby ponosić koszty obsługi choćby urządzeń piętrzących. Dlatego dziękuję za tę odpowiedź. Natomiast pozwalam sobie zapowiedzieć, że wrócę do tego pytania pod koniec roku, gdy będzie można podsumować wyniki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#DariuszWójcik">Dziękuję bardzo panu ministrowi za udzielenie odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-162.2" who="#DariuszWójcik">Następne zapytanie zgłosił pan poseł Władysław Wrona z Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego w sprawie działań rządu dotyczących ograniczenia bezrobocia w rejonie bieszczadzkim. Zapytanie jest skierowane do ministra pracy i polityki socjalnej. Odpowiedzi udzieli sekretarz stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej pan Michał Boni.</u>
          <u xml:id="u-162.3" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo pana posła o zadanie pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#WładysławWrona">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zwracam się do pana ministra z zapytaniem, jakie decyzje zamierza podjąć rząd w celu ograniczenia bezrobocia w rejonie bieszczadzkim?</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#WładysławWrona">W rejonie bieszczadzkim stopa bezrobocia osiągnęła poziom 22%. Tysiące bezrobotnych traci prawo do zasiłku dla bezrobotnych. W zastraszającym tempie zwiększa się liczba rodzin pozostających bez pracy i zasiłku. W rodzinach tych tragiczna jest sytuacja dzieci. Coraz więcej rodzin nie ma środków na żywność. Pojawia się widmo głodu. W gminach Ustrzyki Dolne, Lutowiska i Czarna brak jest jakichkolwiek miejsc pracy. Sytuacja jest więcej niż tragiczna, tym bardziej że wpływa na wzrost przestępczości. W dniu 11 lutego br. przedstawiciele władz administracyjnych gminy Ustrzyki Dolne, Lutowiska i Czarna byli z prośbą o pomoc w resorcie pracy i polityki socjalnej. Doradca ministra proponował im, aby organizowali dla bezrobotnych pracę na leśnych pogorzeliskach. Nie wiedział, że w Bieszczadach nie było pożarów. Czyżby dla bezrobotnych z Bieszczad należy organizować pożary lasów? Proszę o odpowiedź, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo pana ministra Michała Boniego o udzielenie odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#MichałBoni">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przede wszystkim chcę podziękować anonimowemu pracownikowi Sejmu, który dzisiaj rano w rozmowie telefonicznej, po pierwszej informacji, że nie mogę uzyskać pisemnej treści zapytania pana posła, zdecydował się jednak tekst ten przesłać po to, abym mógł się odpowiednio przygotować do udzielenia odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#MichałBoni">Druga kwestia dotyczy sprawy formalnej, tego spotkania, o którym pan poseł mówił, w dniu 11 lutego br. Pan poseł przyjechał tego dnia do Warszawy z przedstawicielami gmin Ustrzyki Dolne, Lutowiska i Czarna. Jeśli można, panie pośle, to sugerowałbym, żeby tego typu spotkania jednak wcześniej uzgodnić. To nie jest niestety tak, że czas, jakim dysponuję mniej więcej od godz. 8.15 do godz. 22.15 nie jest zaplanowany. Spotkanie odbyło się z asystentem, ponieważ pan poseł chciał koniecznie rozmawiać tego dnia.</u>
          <u xml:id="u-165.2" who="#MichałBoni">Odpowiedź, jaką pan otrzymał, dotyczyła współpracy gmin i osób, które zajmują się rozwiązywaniem problemów bezrobocia w tamtejszym rejonie - z nadleśnictwem, gdyż w wielu różnych miejscach kraju, jak wiadomo, ta współpraca jest dobrze rozwinięta. Asystent mówił wówczas o przykładach takiej współpracy w woj. słupskim i koszalińskim, gdzie rzeczywiście dotyczy to pogorzelisk. Nie było, jak pan poseł twierdzi w zapytaniu, jakiejkolwiek sugestii wyrażonej przez kogokolwiek, aby podpalać lasy w Bieszczadach.</u>
          <u xml:id="u-165.3" who="#MichałBoni">Natomiast idąc tropem pańskiego zapytania, kontaktowałem się dzisiaj z nadleśnictwami w tamtym rejonie, sprawdzając, jakie są możliwości organizowania działań tworzących przynajmniej przejściowe miejsca pracy. To zapotrzebowanie wynosi w tej chwili 135 interwencyjnych miejsc pracy - niestety, nie jest większe. Nadleśnictwa tamtejsze oferują również pomoc w przekwalifikowywaniu, szczególnie w zdobywaniu kwalifikacji drwala.</u>
          <u xml:id="u-165.4" who="#MichałBoni">Z pańskiego zapytania, panie pośle, wynika kilka spraw. Po pierwsze, w woj. krośnieńskim bezrobocie według danych na koniec grudnia ub. r. wynosiło 15%, w rejonie ustrzyckim - 19,18%. W roku 1992 w rejonie ustrzyckim, najbardziej dotkniętym w całym województwie, wydano na formy aktywne 796 mld zł. W roku 1993 plan finansowy tego rejonu przewiduje wydatki na formy aktywne w wysokości 3592 mln zł. Ten wzrost związany jest z objęciem rejonu ustrzyckiego systemem monitorowania, co w stosunku do innych rejonów zwiększa wydatki finansowe całego województwa w relacji 2:1, oczywiście w odpowiednim przeliczeniu na liczbę bezrobotnych.</u>
          <u xml:id="u-165.5" who="#MichałBoni">W ramach tych środków będą kontynuowane prace interwencyjne i roboty publiczne, przewidziano na to 2280 mln zł; przekwalifikowania - 326 mln zł, chodzi o zawody według raportu z końca grudnia dające szansę znalezienia pracy, czyli sprzedawca, pilarz, drwal; będą udzielane pożyczki - 869 mln zł i 217 mln zł przewidziano na subsydiowanie absolwentów. Jest sprawą oczywistą, że nie są to środki wystarczające. One są tak skromne, jak skromny jest Fundusz Pracy, ale budżet tego Funduszu Pracy został przyjęty w takiej skali.</u>
          <u xml:id="u-165.6" who="#MichałBoni">Wydaje się, że co najmniej około 150 do 200 osób może być objętych działaniami aktywnymi w samym rejonie ustrzyckim. Będzie to jednak wymagało bardziej zdecydowanych działań, także ze strony gminy, i lepszego współdziałania gmin i rejonowego urzędu pracy. Chcę też dodać, że spora część osób w tym rejonie nie otrzymuje już zasiłku dla bezrobotnych, niemniej procentowo jest to grupa mniejsza niż w innych rejonach kraju.</u>
          <u xml:id="u-165.7" who="#MichałBoni">Chcę też powiedzieć, że w rejonie ustrzyckim według stanu na koniec stycznia na ogólną liczbę bezrobotnych, czyli 2294 osoby, 1315 osób nie ma prawa do zasiłku, 1317 osób to są bezrobotni długotrwale, to znaczy pozostający bez pracy powyżej 12 miesięcy, i jest 112 absolwentów; równocześnie 651 osób w tej grupie to są osoby z wykształceniem bardzo niskim, podstawowym albo niepełnym podstawowym; 25–30% osób w całym rejonie to są osoby, które wcześniej nigdy nie pracowały. Podaję te dane po to, by uzmysłowić, iż ta problematyka jest bardzo złożona. Część spośród tych osób nie pracowała, ale prawdziwym źródłem zagrożenia dla rynku pracy, powodującym wzrost bezrobocia w tym rejonie, jest sytuacja państwowego przedsiębiorstwa obróbki drewna w Ustianowej, w którym zwolniono 1096 osób.</u>
          <u xml:id="u-165.8" who="#MichałBoni">Jeśli mówimy o szukaniu rozwiązań, to widziałbym je w dwóch płaszczyznach.</u>
          <u xml:id="u-165.9" who="#MichałBoni">Po pierwsze, chodzi o lepsze współdziałanie doraźne w celu znalezienia tymczasowego zatrudnienia przy robotach publicznych i pracach interwencyjnych dla osób, które będą wykazywały gotowość podjęcia pracy i oczywiście przy znalezieniu odpowiednich dla nich stanowisk pracy.</u>
          <u xml:id="u-165.10" who="#MichałBoni">Wydaje się też, że w tym właśnie rejonie, w którym funkcjonowanie komunikacji jest bardzo utrudnione - chodzi o dosyć duży teren, zagęszczenie w poszczególnych miejscach, odległości pomiędzy miejscowościami - trzeba wprowadzić taki system przekwalifikowań i szkoleń, który miałby charakter objazdowy - umownie mówiąc - to znaczy dojeżdżano by do pewnych miejscowości i w nich te szkolenia byłyby prowadzone, ponieważ w tym rejonie nie jest łatwo przenosić się z miejsca na miejsce.</u>
          <u xml:id="u-165.11" who="#MichałBoni">Po drugie, należałoby również - i chcemy rozpocząć działania wspólnie z kuratorium - tegorocznym absolwentom, a będzie ich w całym rejonie 327, z tej liczby 100 ukończy w czerwcu szkoły o profilu ogólnym, licealnym, może w czasie tych ostatnich miesięcy nauki w szkołach licealnych stworzyć możliwość ukończenia jakiś kursów, by młodzież z wykształceniem ogólnym jednak zdobyła umiejętności o szerszym zakresie, pozwalające jej funkcjonować na tym rynku pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#DariuszWójcik">Panie ministrze, proszę kończyć, bo czas już minął.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#MichałBoni">Jeśli pan marszałek pozwoli, to dokończę wywód, tak jak w ciągu tych paru godzin nieudolnie starałem się go przygotować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#DariuszWójcik">Proszę kończyć, ponieważ nie ma możliwości takiego przedłużania czasu wypowiedzi, ponieważ i tak nie zdążymy rozpatrzyć wszystkich zapytań.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#MichałBoni">Panie marszałku, chciałem, żeby zebrani byli usatysfakcjonowani odpowiedzią. Jeśli to nie ma być fikcja, tylko rzetelna wymiana informacji, to jakby w skrócie chcę powiedzieć o jeszcze kilku sprawach, o których warto powiedzieć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#DariuszWójcik">Panie Ministrze!</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#MichałBoni">Dynamika wzrostu bezrobocia w rejonie Ustrzyk Dolnych zmniejszyła się w ostatnim kwartale, co nie oznacza, że już w styczniu pewien negatywny ruch nie nastąpi.</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#MichałBoni">Zmierzam do konkluzji ostatecznej. Główna sprawa w rozwiązaniu tego problemu to sytuacja przedsiębiorstwa w Ustianowej. Z pisma burmistrza i osób, które tam zawiadują, wynika, że istnieją możliwości albo przekształcenia tego obecnie likwidowanego przedsiębiorstwa w trzy różne instytucje, albo zawarcia porozumienia dotyczącego powstania spółki, tylko musi dojść do porozumienia z ministrem ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa. Chodzi o uzyskanie zgody na dodatkowy - co jest trudne, bo jest to rejon parku narodowego - wyrąb lasu, aby zapewnić taką ilość surowca, by kontrahent zagraniczny mógł zainwestować w to przedsiębiorstwo, ponieważ wtedy zostaną tam odtworzone miejsca pracy. Wydaje się - dzisiaj w trakcie prowadzonych rozmów telefonicznych starałem się do tego doprowadzić - że jest szansa, panie pośle, by w ciągu najbliższych 10 dni odbyło się robocze spotkanie z przedstawicielami Ministerstwa Przemysłu i Handlu, czyli organu założycielskiego tego przedsiębiorstwa, Ministerstwa Finansów oraz Ministerstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, w celu przygotowania i podjęcia ostatecznej decyzji, dającej szansę wznowienia produkcji w przedsiębiorstwie w Ustianowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-172.1" who="#DariuszWójcik">Chcę wyjaśnić kilka spraw, które dotyczą zapytań. Otóż zgodnie z art. 122 pkt 2 regulaminu Sejmu zapytania są formułowane ustnie na każdym posiedzeniu Sejmu i udziela się na nie bezpośredniej odpowiedzi. Nie ma obowiązku czy zalecenia, by zapytania były formułowane na piśmie i wcześniej dostarczane członkom rządu. To gwoli wyjaśnienia. To jest zapis regulaminowy, do tego posłowie i wszyscy inni muszą się stosować. W regulaminie jest przewidziana możliwość zadawania zapytań na piśmie również poza porządkiem dziennym, poza salą obrad. Pragnę również przypomnieć, że jest przewidziany limit czasu: na zadanie zapytania - nie dłużej niż 3 minuty, a na udzielenie odpowiedzi - nie dłużej niż 5 minut, i do tego trzeba dostosować wypowiedź, ponieważ i tak już nie zdążymy zrealizować wszystkich zapytań przewidzianych przez Prezydium Sejmu, wspólnie z Konwentem Seniorów, do rozpatrzenia na dzisiejszym posiedzeniu.</u>
          <u xml:id="u-172.2" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo, panie pośle, czy chce pan zadać dodatkowe pytanie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#WładysławWrona">Panie ministrze, pytanie dodatkowe, wiadomo, że władze tego regionu starają się o uznanie go za rejon dotknięty tzw. strukturalnym bezrobociem. Czy rząd jest w stanie uznać ten teren za rejon strukturalnego bezrobocia?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#MichałBoni">Oczywiście, to zależy od tego ile mam czasu, proszę państwa, bo jeśli odpowiedzi na zapytania nie mają być fikcją, to nie mogę udzielać takich odpowiedzi a vista, bo na przykład w pewnych sprawach trzeba mieć, panie marszałku, odpowiednie dane, którymi niestety nie zawsze się dysponuje.</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#MichałBoni">Panie pośle, otóż - tak jak powiedziałem - nieustannie analizuje się sytuację w rejonach zagrożonych wysokim bezrobociem. Wzrost bezrobocia w rejonie Ustrzyk Dolnych spowodował, że w pierwszym odruchu uznaliśmy, że ten rejon trzeba koniecznie poddać monitoringowi, czyli jeszcze bez jakichś decyzji formalnych przyjęliśmy, że właśnie dla tego rejonu należy zwiększyć środki finansowe na aktywne formy.</u>
          <u xml:id="u-175.2" who="#MichałBoni">Odpowiednie komisje i zespoły, które pracują nad identyfikacją miejsc zagrożonych wysokim bezrobociem, podjęły prace. Po 20 lutego Centralny Urząd Planowania przedstawi odpowiedni raport, dotyczący sytuacji w rejonach, czyli stanu na dzień 31 grudnia. Decyzje dotyczące uznania rejonów za objęte strukturalnym bezrobociem będą podjęte w ciągu najbliższych miesięcy. Oczywiście tutaj decyzje podejmuje się na podstawie kryteriów o charakterze statystycznym. Jeśli pan marszałek się zgodzi, to w najbliższym czasie przekażę panu posłowi odpowiednie informacje na piśmie, by dzisiaj już nie przeciągać wypowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję bardzo panu ministrowi za udzielenie odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#DariuszWójcik">Proszę pana posła Józefa Łochowskiego lub pana posła Marka Domina z Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego o sformułowanie zapytania. Panowie są autorami zapytania do ministra finansów w sprawie podwyżki cen gazu dla przemysłu azotowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#MarekDomin">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Dlaczego mimo wcześniejszych deklaracji, w tym na posiedzeniu klubu PSL, co do planowanego terminarza zmian cen gazu w 1993 r. wprowadza się z dniem 1 marca 1993 r. nie planowaną podwyżkę cen gazu dla przemysłu azotowego o ok. 16%? Będzie to mieć bezpośredni wpływ na kolejną podwyżkę cen nawozów azotowych i to tuż przed siewami wiosennymi. Pozwalam sobie przypomnieć, że obecna cena gazu dla przemysłu azotowego jest już najwyższa w Europie. Proszę o odpowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#DariuszWójcik">Proszę o udzielenie odpowiedzi podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów pana Ryszarda Pazurę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#RyszardPazura">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-179.1" who="#RyszardPazura">Po pierwsze, decyzje cenowe w zakresie gazu są zgodne z projektem ustawy budżetowej i zawartą w uzasadnieniu do projektu ustawy budżetowej ścieżką cenową.</u>
          <u xml:id="u-179.2" who="#RyszardPazura">Po drugie, cennik odchodzi od podmiotowej taryfikacji odbiorców na rzecz - stosowanej na świecie - taryfikacji opartej na wielkości poboru gazu, która odzwierciedla koszty pozyskania gazu, tzn. albo wydobycia, albo zakupu z importu, jego przesyłu i dystrybucji.</u>
          <u xml:id="u-179.3" who="#RyszardPazura">Od razu jednak mogę powiedzieć, że wprowadzenie nowego cennika gazu opartego na całkiem innej zasadzie niż dotychczas, niekoniecznie oznaczać będzie podwyższenie cen gazu zakupywanego przez przemysł, o który panowie posłowie pytają; i niekoniecznie o 16%, dlatego że cennik zakłada, iż zakłady pracy o ruchu ciągłym, które pobierają gaz z sieci przemysłowej w ilości powyżej 10 tys. m3 (w przeliczeniu oczywiście na gaz wysokometanowy) - a więc praktycznie wszystkie zakłady azotowe - mogą z dostawcą zawrzeć umowę specjalną, w ramach której przewiduje się negocjowanie cen. Możliwość negocjacji sprawia, że średnie ceny gazu zakupywanego przez zakłady azotowe, mimo wprowadzenia nowego cennika, nie muszą być wyższe od cen gazu obowiązujących przed wejściem cennika, znacznie odbiegać od tych cen, a na pewno nie muszą być wyższe dokładnie o 16%, jest to bowiem cena maksymalna.</u>
          <u xml:id="u-179.4" who="#RyszardPazura">Sytuacja wygląda następująco: Pertraktacje cenowe jeszcze się nie odbyły. Z informacji, jakie posiada Ministerstwo Finansów, wynika, że mają się one odbyć 24 lutego; nie jest jeszcze znana cena na rok 1993 płacona dostawcom w imporcie gazu, to znaczy Rosjanom. Zakłada się dzisiaj, że jeśli 24 lutego ta cena nie będzie znana, wyjdzie się z ceną bazową 97 dolarów za 1000 m3, czyli 1580 zł za m3 przy obecnym kursie. Dotychczasowa cena wynosiła 1520 zł, a jaką ustalą między sobą kontrahenci, tego po prostu nie sposób przewidzieć. To jest pierwsza część mojej odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-179.5" who="#RyszardPazura">W drugiej części odpowiedzi chcę zwrócić uwagę, że nieporównywalne są ceny gazu ziemnego stosowane w innych krajach Europy wobec producentów nawozów azotowych z ceną stosowaną w Polsce. Nie ma porównywalności tych cen. Za granicą dostawy gazu na rzecz zakładów azotowych z reguły, ale nie zawsze, nie są dokonywane, tak jak w Polsce, za pośrednictwem powszechnej sieci gazowej i w związku z tym na zastosowanie wycen pozasieciowych zezwala lokalizacja tamtych zakładów. Zwykle są one położone w pobliżu złóż gazowych albo portów przeładunkowych, albo też w pobliżu głównych przyłączeń gazowych do sieci wewnątrzkrajowej. Znane są przypadki współpracy tych właśnie przedsiębiorstw, znane są też przypadki przyłączeń do sieci ogólnokrajowej. Wtedy jednak pobór gazu odbywa się inaczej niż w Polsce. Mianowicie stosuje się tzw. metodę kompensacji buforowej; polega to na tym, że przedsiębiorstwo, zakład, nie mając gwarantowanych dostaw gazu, musi pracować bardzo elastycznie - korzysta z dostaw poza sezonem, pracuje w dniach lub godzinach zmniejszonego poboru - i w zamian za to ma oferowaną niższą cenę.</u>
          <u xml:id="u-179.6" who="#RyszardPazura">Nie jest też prawdą, że w Polsce są wysokie ceny gazu. Chciałbym powiedzieć, że jeśli chodzi o przemysłowych odbiorców, to nie ma oficjalnych - przynajmniej my nie mamy, mimo usilnych starań - źródeł co do cen, jakie płacą wielcy odbiorcy gazu. A dlaczego? Z prostej przyczyny - jest to tajemnica handlowa; informację można uzyskać tylko w ramach prywatnych rozmów z przedsiębiorcami, o ile zechcą ją ujawnić. Mógłbym zacytować dane za listopad 1992 r. zaczerpnięte z Europejskiego Biuletynu Cenowego Nośników Energii, z których by wynikało, że średnia cena gazu w Polsce jest nadal niższa niż np. notowana cena w Belgii, Holandii, Francji, RFN, Wielkiej Brytanii i Włoszech - i to znacznie niższa. Z braku jednak czasu nie będę cytował. W każdym razie jeszcze raz potwierdzam: żadnych oficjalnych danych o cenach płaconych przez głównych odbiorców, tych wielkich odbiorców nie ma. Można je uzyskać wyłącznie w trakcie rozmów prywatnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#DariuszWójcik">Czy pan poseł chce zadać dodatkowe pytanie?</u>
          <u xml:id="u-180.2" who="#komentarz">(Poseł Józef Łochowski: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-180.3" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#JózefŁochowski">Panie ministrze, jest zupełnie nie do przyjęcia argumentacja, że ceny w innych krajach są wyższe niż w Polsce. Mówi pan o cenie ogólnej, natomiast my cały czas mówimy o cenie dla zakładów azotowych. Jeżeli pan nie ma takich informacji, prześlemy panu dane o tych cenach, które już w ub. r. przesłaliśmy ministrowi przemysłu; myśleliśmy, że panowie to wykorzystacie. Cena gazu w Polsce jest kilkakrotnie wyższa od cen np. na Wschodzie. Akurat 3 dni temu rozmawiałem z dyrektorem fabryki w Grodnie, płaci on za gaz 35 dolarów, w Rosji - 7. Ale pomijam już to, chociaż tego nie można pominąć, bo jest to konkurencja dla polskich zakładów i nie udawajmy, że tego nie ma, mówimy o polskim przemyśle, a nie o cenie gazu.</u>
          <u xml:id="u-181.1" who="#JózefŁochowski">Dlatego też, nie wnikając w szczegóły, panie ministrze - siedzi na sali minister Niewiarowski, widziałem przed chwilą ministra Janowskiego - określcie w końcu wspólnie: Czy jest jakaś polityka państwa wobec fabryk nawozowych w Polsce i przemysłu nawozowego, czy nie ma? Czy chcemy ten przemysł zniszczyć, czy też nie? Sądzę, że jest to przemysł na tyle strategiczny i dla rolnictwa, i dla gospodarki - jako przemysł żywnościowy - że musimy go traktować tak jak przemysł obronny czy farmaceutyczny. Nie możemy udawać, że tego przemysłu nie ma, albo że jak go nie będzie to też dobrze. Oświadczam panu, że nie znam kraju w Europie... Nawet w tak małej Austrii, w której produkcja nawozów jest mniej więcej taka sama jak w Polsce, płaci się za gaz ok. 20 dolarów taniej, mimo że korzysta się z tego samego rurociągu (dawniej radzieckiego, dzisiaj rosyjskiego), bo gaz doprowadza się z Tiumenia, a więc nie mówmy, że to państwo leży na źródle gazu. I jest kilka takich przykładów. Nie będę jednak wnikał w te szczegóły.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, ponieważ czas już minął.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#JózefŁochowski">Nie, 3 minut jeszcze nie przekroczyłem, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#DariuszWójcik">To jest dodatkowe zapytanie, panie pośle, o połowę krótsze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#JózefŁochowski">Dobrze, już kończę.</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#JózefŁochowski">Prosiłbym, aby wreszcie określono politykę wobec tego przemysłu i w kontekście cenowym. Natomiast jestem w stanie udowodnić panom, że w Polsce cena gazu w porównaniu z cenami w całej zachodniej Europie - mamy tu bardzo precyzyjne wykresy ze źródłowych danych - dla przemysłu azotowego jest w tej chwili najwyższa w świecie, jeszcze raz to powtarzam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#DariuszWójcik">Czy pan minister chciałby jeszcze odpowiedzieć?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#RyszardPazura">Panie marszałku, koniecznie chciałbym odpowiedzieć, dlatego że zmiana zasad budowy cennika była dokonana na wniosek zakładów. Zmiana polega na tym, że ceny mają być negocjowane, a nie ustalane przez ministra finansów. Ponad rok czasu te zakłady, o których pan wspominał, uczestniczyły w opracowywaniu tego cennika i tych zasad. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-188.1" who="#DariuszWójcik">Na tym zakończyliśmy rozpatrywanie interpelacji i zapytań poselskich.</u>
          <u xml:id="u-188.2" who="#DariuszWójcik">Informuję Wysoką Izbę, że ze względu na to, iż upłynął czas przeznaczony na realizację tego punku porządku dziennego, nie rozpatrzymy wszystkich przygotowanych na dzień dzisiejszy zapytań. Zainteresowanym dziękuję za gotowość zadania pytań i udzielania odpowiedzi na zapytania. Pragnę również poinformować tych z państwa posłów, którzy nie uzyskali odpowiedzi na swoje zapytania, że zgodnie z regulaminem Sejmu na ręce marszałka można złożyć zapytanie na piśmie i w terminie 7 dni uzyskać pisemną odpowiedź z odpowiedniego resortu.</u>
          <u xml:id="u-188.3" who="#DariuszWójcik">Proszę posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#TadeuszGórczyk">Posiedzenie Komisji Ustawodawczej odbędzie się dzisiaj po posiedzeniu Komisji Nadzwyczajnej do spraw Karty Praw i Wolności około godz. 17.30 w sali kolumnowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi sekretarzowi.</u>
          <u xml:id="u-190.1" who="#DariuszWójcik">Ogłaszam przerwę do godziny 18.00.</u>
          <u xml:id="u-190.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min 33 do godz. 18 min 03)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#DariuszWójcik">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#DariuszWójcik">Bardzo proszę wszystkich państwa posłów o zajęcie miejsc w ławach poselskich, ewentualne dyskusje proszę przenieść w kuluary.</u>
          <u xml:id="u-191.2" who="#DariuszWójcik">Powracamy do rozpatrywania punktu 12 porządku dziennego: Aktualna sytuacja w rolnictwie i realizacja programu rządowego „Szanse dla wsi i rolnictwa”.</u>
          <u xml:id="u-191.3" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu w imieniu Klubu Parlamentarnego Konwencja Polska pana posła Józefa Gutowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#JózefGutowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dobrze się stało, że w dniu dzisiejszym dyskutujemy na temat założeń polityki rolnej rządu. O wadze problemu stanowi fakt, iż w swym wystąpieniu pani premier Hanna Suchocka wymieniła właśnie rolnictwo jako jeden z priorytetów programu rządowego. O tym, że sytuacja w rolnictwie jest trudna, wiemy wszyscy, ale należy pamiętać, że jest trudna sytuacja w całej gospodarce narodowej, a rolnictwo jest częścią tej gospodarki. Czytając program rządowy pt. „Szanse dla wsi i rolnictwa” można odnieść pierwsze wrażenie, że jest to dokument dobry, tak dobry, że budzi uzasadniony niepokój. Otóż jest tak, że jeżeli rolnictwo jest częścią gospodarki, to zamierzenia i intencje rządu w odniesieniu do rolnictwa muszą w pełni korespondować z procesem przemian właśnie całej gospodarki narodowej. Jakkolwiek hasłem autorów programu rolnego jest: „Tyle interwencji państwa, ile konieczne, tyle rynku, ile możliwe” to lektura tego dokumentu prowadzi do konkluzji, że państwo w dziedzinie rolnictwa ma zastąpić rynek, państwo, zdaniem autorów, ma rozpostrzeć parasol ochronny nad rolnictwem, rolnikami i obszarami wiejskimi. Jako hasło wyborcze określonego ugrupowania jest to bardzo nośne, jako program rządowy jest to niezwykle trudne do zrealizowania. Tak też jest w obecnej trudnej sytuacji w rolnictwie, do czego przyczyniła się niewątpliwie ubiegłoroczna susza, która w wielu rejonach kraju powoduje dramatyczną sytuację w hodowli, a wyjątkowo trudną w hodowli trzody chlewnej. Działania podjęte przez Agencję Rynku Rolnego poprzez interwencyjny zakup trzody chlewnej są spóźnione, mało skuteczne i wywołują rozgoryczenie rolników. Import mięsa do kraju dodatkowo wpływa na destabilizację naszego rolnictwa. I w tym miejscu trzeba postawić pytanie: Jak to jest z tą ochroną interesów polskiego rolnictwa?</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#JózefGutowski">Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Celem polityki rolnej jest m.in. stworzenie warunków do osiągania dochodów na poziomie nie odbiegającym od ogólnie uzyskiwanego i równoczesne stwierdzenie, że czynnikiem motywacyjnym w całej gospodarce powinno być głębokie zróżnicowanie dochodów z pracy w zależności od jej wydajności, jakości i weryfikacji na rynku. Nie wiemy zatem, czy dochody wszystkich mają być równe, czy głęboko zróżnicowane. Wiemy, że cena rynkowa na rynku krajowym i zagranicznym jest czynnikiem weryfikującym i wyznaczającym dochody rolników oraz wszystkich innych producentów. Cena wyznacza koszty i cena wyznacza dochód.</u>
          <u xml:id="u-192.2" who="#JózefGutowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Posłowie Stronnictwa Ludowo-Chrześcijańskiego stoją na stanowisku, że taki będzie stan rolnictwa, jaki jest stan całej gospodarki. To poziom dochodów konsumentów, odbiorców produkcji rolnej i żywności będzie kształtował poziom krajowego popytu. To rosnący popyt będzie określał poziom cen rynkowych, a ceny i ich struktura będą wyznaczać poziom i strukturę produkcji. Paradoksalnie może zabrzmieć stwierdzenie, że główny ciężar polityki rolnej spada na rozwój pozarolniczych działów i gałęzi gospodarki. Nie da się oderwać polityki rozwoju rolnictwa od rozwoju całego kraju i całej gospodarki narodowej. Protekcjonizm państwowy i ochronny parasol nad rolnictwem stanowią główny trzon przedstawionego dziś programu rolnego rządu. Uchwalony tydzień temu na tej sali budżet nie daje złudzeń co do możliwości i zakresu polityki protekcyjnej w gospodarce narodowej, a w tym i w rolnictwie. Im mniej mamy środków na wspomaganie rolnictwa, tym bardziej musimy kontrolować celowość ich przeznaczenia i rozmiary oczekiwanych efektów. Takim właśnie szczególnym przypadkiem jest 1,5 bln zł ze środków budżetowych przeznaczonych na paliwo dla rolnictwa. W przeliczeniu na 1 ha jest to śmiesznie niska kwota. Czy jest to właściwa forma wspierania rolnictwa?</u>
          <u xml:id="u-192.3" who="#JózefGutowski">W opinii klubu w przedstawionym dzisiaj programie rozwoju rolnictwa i wsi proporcje są odwrócone. Dochody rolników chronić można w dwojaki sposób: dążyć do utrzymania wysokich cen produktu końcowego, co przy niskim popycie rynkowym spada na państwo, a w ostatecznym efekcie na konsumenta i nic nie uchroni gospodarki przed ciągnącą inflacją, lub inaczej - przez kształtowanie kosztów produkcji, przez ich obniżkę. Tu nie widzimy żadnych propozycji w programie rolnym.</u>
          <u xml:id="u-192.4" who="#JózefGutowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W końcowej części programu rolnego jest zawarta bardzo cenna sugestia dotycząca efektywnego gospodarowania w rolnictwie: „Aby sukces ekonomiczny gospodarstwa rolnego zależał najpierw od rolnika, potem od działań wspólnotowych, a na trzecim miejscu od działań rządu”. W pełni zgadzamy się z taką strukturą programową polityki rządu. Niestety, poza tym hasłem nie odnajdujemy tego w treści programu. Jak rząd będzie wspierał działania indywidualnych rolników, czy wszystkich będzie traktował równo, czy tych, których działania gospodarcze są bardziej efektywne, będzie wyróżniał? Jak rząd będzie stwarzał warunki do działań wspólnotowych, inaczej mówiąc spółdzielni zbytu i zaopatrzenia?</u>
          <u xml:id="u-192.5" who="#JózefGutowski">Pobudzenie inicjatyw lokalnych uważamy obecnie za niezwykle cenną działalność społeczności lokalnych. Dobrze jest określić pewną procedurę programową - najpierw inicjatywa i aktywność lokalna na terenie gminy i wsi, a w ślad za tym wspomaganie programem rządowym. Wiemy z doświadczeń ostatnich trzech lat, że taka polityka w dziedzinie rozwijania infrastruktury technicznej i społecznej na wsi sprawdziła się w formie dofinansowywania telefonizacji, gazyfikacji, budowy szkół i ośrodków zdrowia ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Wsi Polskiej. Im mniejszą dysponujemy kwotą środków budżetowych, tym bardziej efektywnie musi być ona wykorzystana.</u>
          <u xml:id="u-192.6" who="#JózefGutowski">Panie i Panowie Posłowie! Rolnictwo nie może funkcjonować bez kredytów. Niezmiernie pilna jest potrzeba sprawdzenia półrocznego już działania Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa. Coraz więcej rolników uważa, że niejasne są kryteria wykupu obecnych zadłużeń kredytowych (np. wykupywane są długi nie tylko rolników), niejasne są kryteria merytoryczne, czyli ekonomiczne przyznawania kredytów restrukturyzacyjnych. Istnieje pilna społecznie potrzeba parlamentarnej kontroli nad działalnością tego funduszu. Cały czas podkreślamy, że im mniej środków do dyspozycji, tym bardziej należy pilnować ich efektywnego wykorzystania. W polityce oddłużeniowej i kredytów restrukturyzacyjnych wymóg taki jest szczególnie uzasadniony.</u>
          <u xml:id="u-192.7" who="#JózefGutowski">W odniesieniu do prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych zdecydowanie stoimy na stanowisku, że producenci rolni na zasadach preferencyjnych powinni nabywać akcje prywatyzowanych przedsiębiorstw, dla których dostarczają produkty rolne jako surowiec.</u>
          <u xml:id="u-192.8" who="#JózefGutowski">W opinii klubu Konwencja Polska dobrze się stało, że program „Szanse dla wsi i rolnictwa” poddany jest dyskusji parlamentarnej. Uwagi uczynione tu na tej sali, a później w komisjach przyczynią się do tego, że ten program będzie bardziej spójny, w pełni korespondujący z polityką gospodarczą poza rolnictwem, tym samym w większym stopniu niż proponowany będzie rzeczywiście wspomagał inicjatywy gospodarcze indywidualnych rolników i aktywność społeczności wiejskiej. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-192.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-193.1" who="#DariuszWójcik">Proszę pana posła Pawła Kowalczyka o zabranie głosu w imieniu Klubu Parlamentarnego NSZZ „Solidarność”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#PawełKowalczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym wierzyć, że o ważności spraw wsi i rolnictwa dla teraźniejszości i przyszłości kraju oraz o ogromie problemów czekających tam na rozwiązanie nikogo nie trzeba przekonywać. Przecież z nauki historii wiemy, że główną przyczyną naszych klęsk przez ostatnie prawie 200 lat było nierozwiązanie kwestii włościańskiej. Powszechność zrozumienia tej sprawy nie wydaje się jednak całkiem oczywista, kiedy obserwujemy najnowsze wydarzenia. Obawiam się też, że dzisiejsza debata nie otworzy szans dla szczytnego programu pod nazwą „Szanse dla wsi i rolnictwa”, a stanie się, jak inne dyskusje o takim jak ona wymiarze, potwierdzeniem sformułowanej w średniowieczu podstawowej zasady uniwersalizmu - wszystko jest wszystkim, wszystko jest wszędzie. I znowu nie udźwigniemy problemu. Dla wielu zabierających dzisiaj głos celem jest ogłoszenie miastu i światu, że winnymi za wszystkie niepowodzenia i klęski rolnictwa polskiego są rząd i minister rolnictwa. Celem natomiast ministra jest przekonanie wszystkich, że on i podlegli mu ludzie zrobili wszystko, co można. Nie będzie czasu i miejsca na zastanowienie się nad tym, jak rozwiązać najtrudniejsze zagadnienia. Trzeba tu wszakże przyznać rządowi, że problemy te zostały określone w wymienionym przed chwilą dokumencie. Jest tam mowa o zasadach polityki rządu względem rolnictwa, o stworzeniu zasad ochrony polskich producentów rolnych, o gwarancjach, o cenach minimalnych, o wprowadzeniu opłat wyrównawczych, o określeniu stabilnych form preferencji kredytowych i powołaniu w związku z tym agencji kredytu rolnego, o restrukturyzacji sektora bankowego obsługującego wieś i rolnictwo, o weryfikacji zasad finansowych melioracji i dotowania nawozów wapiennych, o przekształceniach państwowych gospodarstw rolnych, o subwencjonowaniu prac nad naprawą infrastruktury i jeszcze o wielu innych rzeczach.</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#PawełKowalczyk">Dobrze się czyta ten dokument i wierzę, że nie po to został napisany, by się nim zasłaniać, jak to nieraz bywało. Tymczasem nie krzepi on jeszcze serc, bo słowa są wprawdzie zachęcające, lecz rzeczywistość przewrotna i okrutna. Ludzie byli przekonani, że gdy przyjdzie demokracja i wolny rynek, szybko się wzbogacą, a tu przez kolejne lata rolnik i wieś ubożeją. Mityczny Zachód okazał się bezwzględnym konkurentem, potwierdziło to prawdę, że biedni denerwują bogatych. Nie ma takiego rodzaju produkcji, w której nie nastąpiłby regres. Powszechne stają się złość, żale i pretensje. Wszyscy czują się oszukani i pokrzywdzeni. Ci, którzy brali kredyty i zakładali piekarnie lub rzeźnie, dziś toną w długach i plajtują. W podobnej sytuacji są ci, którzy brali pożyczki na powiększenie gospodarstw i intensyfikację produkcji.</u>
          <u xml:id="u-194.2" who="#PawełKowalczyk">„Szanse dla wsi i rolnictwa” mówią o rozwoju rzemiosła i drobnego przemysłu. Dotyczy to jednak niewiadomej przyszłości. Wiemy dobrze, jak to jest obecnie. Recesja nie minęła, a hiperinflacja czyha. Ludzie są zdruzgotani, bo przeliczyli się, bo niewiele znaczy to, co miało znaczyć najwięcej - inicjatywa i pracowitość. Wierzyli, że to będzie ich szansa. A co mogą powiedzieć o swoich szansach pracownicy byłych państwowych gospodarstw rolnych? Przedstawiciele regionalnych zarządów „Solidarności”, którym polecono obronę tych ludzi, dobrze znają ich sytuację. „Solidarność”, która od samego początku swego istnienia opowiadała się za rozwojem rolniczych gospodarstw rodzinnych jako najlepszej formy własności rolnej, dziś musi stawać w obronie pracowników państwowych gospodarstw i przeciwstawiać się wykorzystywaniu przez niektórych polityków utrwalanych celowo przez lata konfliktów wiejskich. Wprawdzie ustawa z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa wraz z późniejszymi zmianami daje równe szanse rolnikom indywidualnym i pracownikom byłych PGR w nabywaniu ziemi, ale nie rozwiązuje sprawy do końca. Tym ludziom nie ma kto pomóc w organizowaniu się. Dawni dyrektorzy, inżynierowie rolni pracujący w państwowych gospodarstwach rolnych nie zawsze myślą o nich, sami też często nie umieją znaleźć się w nowej sytuacji, pogarsza ten stan brak wiedzy o przyszłym losie konkretnych gospodarstw.</u>
          <u xml:id="u-194.3" who="#PawełKowalczyk">„Solidarność” uważa, że należy stanąć ponad konfliktami, przestać się wzajemnie dyskredytować. Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa z ministerstwem rolnictwa i innymi ministerstwami z nimi współpracującymi oraz ze związkami zawodowymi powinny rozwiązać ten problem. Trzeba dokonać nowelizacji ustawy z 19 października 1991 r. na podstawie istniejących projektów poselskich i rządowych. Zdaniem naszego związku Ministerstwo Finansów powinno przedłużyć czas, w którym będzie możliwe branie kredytów w wysokości 1/3 wartości na wykup mieszkań przez pracowników PGR, powinno być to możliwe również po roku 1993. Agencja powinna przedstawić ocenę realizacji spoczywającego na niej ustawowego obowiązku tworzenia miejsc pracy dla ludzi pozbawionych pracy w wyniku przekształceń. Należy otworzyć linie kredytowe dla podmiotów gospodarczych powstających na bazie PGR. Ze względu na bardzo ciężką sytuację materialną pracowników PGR trzeba rozwiązać sprawę ponoszenia przez nich całkowitych kosztów utrzymania mieszkań i ich wykupu. Zarobki tych ludzi często nie wystarczają na opłatę czynszu. Należy stworzyć podstawy prawne i uruchomić kredyty w celu umożliwienia powstania na wsiach spółdzielni mieszkaniowych, należy to uczynić przy okazji rozwoju ruchu spółdzielczego, o którym się przecież tak dużo i dobrze mówi. Tych wszystkich spraw nie wolno odkładać, czego nie muszę uzasadniać.</u>
          <u xml:id="u-194.4" who="#PawełKowalczyk">Pomijam w swojej wypowiedzi inne ważne zagadnienia, jak np. powodującą liczne konflikty kwestę kadrową. Niepokoi mnie biurokratyczny, podobnie jak w całej naszej gospodarce, charakter przemian. Odnosi się wrażenie, że istnieją tylko urzędnicy. Nie widać w tym wszystkim inicjatyw inżynierów, techników i znakomitych gospodarzy decydujących o postępie. Nic też nie powiem o Agencji Rynku Rolnego, która ostatnio nie może dać sobie rady ze skupem żywca wieprzowego.</u>
          <u xml:id="u-194.5" who="#PawełKowalczyk">„Szanse dla wsi i rolnictwa” obejmują całość problematyki, mówią i o szkole. Niestety, mało ambitnie brzmi stwierdzenie, że rząd będzie też podejmował starania, by nie dopuścić do pogłębienia się różnic w sytuacji materialnej szkół wiejskich i miejskich, czyli: niech te różnice będą, byle się nie pogłębiały.</u>
          <u xml:id="u-194.6" who="#PawełKowalczyk">Na koniec należałoby parę słów powiedzieć o kulturze, bo tak przecież jest, że wszystko się do niej sprowadza. W przedstawionym programie nie mówi się już o uprawie, lecz o produkcji, nie o rolniku, lecz o producencie rolnym. Można się też domyślić, że nie będzie w przyszłości rybaków, a tylko producenci ryb. Konsekwencje tego są ważne. Nikt z nas na pewno nie mógłby sobie wyobrazić, by można było pierwszą księgę „Pana Tadeusza” zatytułować: „Spółdzielnia produkcyjna”, a nie: „Gospodarstwo”. Wyobraźmy sobie tytuł: „Producenci rolni” zamiast: „Chłopi” - nie nadaje się to pojęcie do literatury pięknej. Dziewczyna mogła śpiewać wdzięcznie: „Nie przyjeżdżaj do mnie, mój świniareczku”, a czy można zaśpiewać: „Nie przyjeżdżaj do mnie, mój producencie świń”? A przecież producenta też trzeba kochać.</u>
          <u xml:id="u-194.7" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-194.8" who="#PawełKowalczyk">Nie wiem, czy producent znajdzie czas i będzie miał siłę wsłuchiwać się w ciszę niedzielną urodzajnych pól lub łąk. Nie wiem, czy znajdzie czas: „by na murawie legnąć aksamitnej, w brzęku motyli, przy wodzie błękitnej”.</u>
          <u xml:id="u-194.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-194.10" who="#PawełKowalczyk"> Zresztą, czy da się jeszcze usłyszeć na tym świecie brzęk motyli i zobaczyć wodę błękitną? Nie wiem, pomarzyć można - trzeba jednak do tego niemałej odwagi. </u>
          <u xml:id="u-194.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-195.1" who="#DariuszWójcik">Proszę pana posła Tadeusza Górczyka o zabranie głosu w imieniu Parlamentarnego Klubu Porozumienia Centrum.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#TadeuszGórczyk">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Zabierając głos w tej debacie w imieniu Parlamentarnego Klubu Porozumienia Centrum nie chciałbym powtarzać analiz i argumentacji przedstawionych przez moich przedmówców. Odnosząc się do rządowego programu „Szanse dla wsi i rolnictwa”, chcę nawiązać do decyzji naszej Izby ratyfikującej układ o stowarzyszeniu z EWG. Była to decyzja strategiczna co do kierunków przemian w polskim rolnictwie. Tak więc analizując obecną sytuację w rolnictwie, chcę dokonać analizy w odniesieniu do warunków w krajach EWG.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#TadeuszGórczyk">Integracja z EWG i jej konsekwencje w rolnictwie. W ramach procesu przygotowawczego, który ma trwać do 10 lat, w rolnictwie musi się dokonać:</u>
          <u xml:id="u-196.2" who="#TadeuszGórczyk">— restrukturyzacja gospodarstw rolnych;</u>
          <u xml:id="u-196.3" who="#TadeuszGórczyk">— zwiększenie wydajności pracy osób zatrudnionych w rolnictwie;</u>
          <u xml:id="u-196.4" who="#TadeuszGórczyk">— modernizacja infrastruktury wiejskiej;</u>
          <u xml:id="u-196.5" who="#TadeuszGórczyk">— zwiększenie wyposażenia technicznego gospodarstw;</u>
          <u xml:id="u-196.6" who="#TadeuszGórczyk">— podniesienie efektywności nakładów i ogólnego poziomu rolnictwa;</u>
          <u xml:id="u-196.7" who="#TadeuszGórczyk">— zmiany w kształceniu i rolniczej oświacie zawodowej.</u>
          <u xml:id="u-196.8" who="#TadeuszGórczyk">Propozycje polskie w negocjacjach zakończyły się rezultatem niekorzystnym odnośnie do integracji rynku rolnego; to trzeba wyraźnie powiedzieć:</u>
          <u xml:id="u-196.9" who="#TadeuszGórczyk">1) nie będzie tak dużego otwarcia rynków EWG, jeśli chodzi o polskie artykuły rolne w momencie wejścia układu;</u>
          <u xml:id="u-196.10" who="#TadeuszGórczyk">2) w ciągu 10-letniego okresu przejściowego nie powstanie strefa wolnego handlu artykułami rolno-spożywczymi, obejmującego kraje EWG i Polskę.</u>
          <u xml:id="u-196.11" who="#TadeuszGórczyk">Otwarcie rynków jest jedną z najskuteczniejszych form pomocy i ożywienia gospodarczego. Integrowanie rolnictwa polskiego z EWG musi spowodować przyjęcie przez Polskę mechanizmów wspólnej polityki rolnej, tj. systemu interwencji państwa, subsydiowania i finansowania oraz wprowadzenia ochrony rynku na takim samym poziomie jak protekcja rynków Wspólnoty, realizowana już od wielu lat. Jak bardzo jest kosztowna ta polityka, świadczy fakt, że kraje EWG muszą się stopniowo wycofywać z tych rozwiązań. Na dostosowanie się do tej polityki potrzeba by rocznie od 2,5 do 4 mld dolarów. Niewątpliwie jest to olbrzymi wydatek, jednak pozbawienie polskiego rolnictwa tych pieniędzy stawia je na straconej pozycji, a co za tym idzie, również przemysł produkujący środki do produkcji rolniczej oraz przemysł przetwórczy.</u>
          <u xml:id="u-196.12" who="#TadeuszGórczyk">Polityka rolna EWG od lat sześćdziesiątych opiera się na czterech głównych zasadach:</u>
          <u xml:id="u-196.13" who="#TadeuszGórczyk">1) swobodzie obrotów wewnętrznych;</u>
          <u xml:id="u-196.14" who="#TadeuszGórczyk">2) jednolitości rynku;</u>
          <u xml:id="u-196.15" who="#TadeuszGórczyk">3) preferencji dla produktów rolnych wytworzonych w obrębie ugrupowania;</u>
          <u xml:id="u-196.16" who="#TadeuszGórczyk">4) solidarności finansowej wszystkich państw członkowskich.</u>
          <u xml:id="u-196.17" who="#TadeuszGórczyk">Efektem tej polityki jest zaspokojenie potrzeb żywnościowych Wspólnoty i stworzenie znacznych nadwyżek żywnościowych. Dokonały się zmiany struktury agrarnej, zmiany technologiczne i postęp organizacyjny. Objęto 94% wszystkich produktów rolnych rynkiem regulowanym, czyli stały się one przedmiotem kontroli, ustaleń i negocjacji. 70% produktów rolnych, w tym pszenica, jęczmień, żyto, kukurydza, ryż, produkty mleczarskie, wołowina, wieprzowina, baranina, niektóre warzywa i owoce oraz wina objęte są systemem cen protekcyjnych, co zapewnia farmerom osiągnięcie odpowiedniego poziomu dochodów. Aby tanie towary importowane nie stanowiły nadmiernej konkurencji dla towarów krajowych, ustala się ceny wejścia lub cenę śluzy. Cenę wejścia w stosunku do faktycznej ceny importu ustala się poprzez zastosowanie głównie opłat wyrównawczych lub ceł importowych.</u>
          <u xml:id="u-196.18" who="#TadeuszGórczyk">Dopływ środków finansowych do rolnictwa krajów członkowskich odbywa się za pośrednictwem Europejskiego Funduszu Rozwoju oraz Europejskiego Banku Inwestycyjnego, które dostarczają środki w formie dotacji i korzystnych, długoterminowych kredytów czy subwencji. Poszczególne kraje realizują własną politykę w zależności od zróżnicowanych środków na dotacje, które stosuje się głównie do:</u>
          <u xml:id="u-196.19" who="#TadeuszGórczyk">— inwestycji na modernizację;</u>
          <u xml:id="u-196.20" who="#TadeuszGórczyk">— dotacji dla młodych rolników;</u>
          <u xml:id="u-196.21" who="#TadeuszGórczyk">— dotacji krajowych;</u>
          <u xml:id="u-196.22" who="#TadeuszGórczyk">— dotacji na podnoszenie kwalifikacji i kształcenie;</u>
          <u xml:id="u-196.23" who="#TadeuszGórczyk">— dotacji w rejonach górskich, niekorzystnych, zdewastowanych;</u>
          <u xml:id="u-196.24" who="#TadeuszGórczyk">— dotacji na zalesienie.</u>
          <u xml:id="u-196.25" who="#TadeuszGórczyk">Oprócz tego rolnicy EWG mogą uzyskiwać różnorodne subwencje, np.:</u>
          <u xml:id="u-196.26" who="#TadeuszGórczyk">— dochodowe dla producentów określonych produktów (np. pszenicy, oliwek);</u>
          <u xml:id="u-196.27" who="#TadeuszGórczyk">— ryczałtowe (rośliny włókniste, chmiel, jedwabniki, susz zielonek);</u>
          <u xml:id="u-196.28" who="#TadeuszGórczyk">— premie za ograniczenie potencjału produkcyjnego (sadownictwo, mleczarstwo);</u>
          <u xml:id="u-196.29" who="#TadeuszGórczyk">— jakościowe (owoce, warzywa);</u>
          <u xml:id="u-196.30" who="#TadeuszGórczyk">— na zmianę przeznaczenia niektórych produktów (wykorzystanie zbóż i cukru w przemyśle chemicznym);</u>
          <u xml:id="u-196.31" who="#TadeuszGórczyk">— na podnoszenie konkurencyjności przetworzonych artykułów żywnościowych Wspólnoty na rynku światowym;</u>
          <u xml:id="u-196.32" who="#TadeuszGórczyk">— na obniżkę ceny i alternatywne zużycie produktów występujących w nadmiarze.</u>
          <u xml:id="u-196.33" who="#TadeuszGórczyk">Osobnym zagadnieniem są kredyty krótko- i długoterminowe, udzielane rolnikom przy oprocentowaniu uwzględniającym specyfikę pracy w rolnictwie, wynikającą z uzależnienia od przyrody i cyklu biologicznego w produkcji.</u>
          <u xml:id="u-196.34" who="#TadeuszGórczyk">Na tym tle należy porównać potencjał rolnictwa w Polsce. Poziom rozwoju rolnictwa w Polsce jest bardzo zróżnicowany regionalnie. Tereny zachodnie i północne mają wyższy stan rozwoju i poziom produkcji porównywalny z rolnictwem EWG, co wiąże się ściśle z polityką byłej epoki - dotowania na bardzo wysokim poziomie państwowych gospodarstw rolnych skoncentrowanych głównie w tych regionach, a zaniedbania regionów, na których występowała głównie prywatna forma własności ziemi, tzn. regionów centralnych, południowych i wschodnich.</u>
          <u xml:id="u-196.35" who="#TadeuszGórczyk">W stosunku do EWG:</u>
          <u xml:id="u-196.36" who="#TadeuszGórczyk">— Polska zajmuje czwarte miejsce pod względem obszaru po Francji, Hiszpanii i RFN;</u>
          <u xml:id="u-196.37" who="#TadeuszGórczyk">— struktura obszarowa gospodarstw zbliżona jest do Hiszpanii i Włoch;</u>
          <u xml:id="u-196.38" who="#TadeuszGórczyk">— w Polsce występuje znacznie wyższy odsetek ludności rolniczej zawodowo czynnej, ale o niższym poziomie kwalifikacji zawodowych;</u>
          <u xml:id="u-196.39" who="#TadeuszGórczyk">— pod względem wyposażenia gospodarstw rolnych w ciągniki i kombajny zajmuje środkowe miejsce wśród krajów EWG, jakość ich jednak jest o wiele gorsza oraz gorsze jest wyposażenie w sprzęt towarzyszący;</u>
          <u xml:id="u-196.40" who="#TadeuszGórczyk">— niskie jest relatywnie pogłowie bydła, trzody chlewnej w przeliczeniu na sto hektarów użytków rolnych w dużej mierze na skutek rozdrobnienia struktury agrarnej;</u>
          <u xml:id="u-196.41" who="#TadeuszGórczyk">— potencjał produkcyjny rolnictwa jest stosunkowo wysoki (przy obecnie katastrofalnie niskim nawożeniu NPK w produkcji np. zbóż ustępujemy Francji, buraków - Francji i RFN, ziemniaków - produkcja jest równa całej produkcji EWG; plony jednostkowe są bardzo często 2–2,5 raza niższe);</u>
          <u xml:id="u-196.42" who="#TadeuszGórczyk">— wydajność pracy jest znacznie niższa niż średnia wydajność w EWG; produkcja końcowa netto polska wynosi 3 tys. dolarów, a EWG - 8,3 tys. dolarów;</u>
          <u xml:id="u-196.43" who="#TadeuszGórczyk">— uzbrojenie techniczne pracy jest 2,2 raza niższe w Polsce;</u>
          <u xml:id="u-196.44" who="#TadeuszGórczyk">— łączna wydajność czynników wytwórczych, tj. pracy, ziemi i kapitału, mierzona produkcją końcową netto, jest w rolnictwie polskim 1,8 raza niższa.</u>
          <u xml:id="u-196.45" who="#TadeuszGórczyk">Założenia polityki rolnej i ustroju rolnego EWG zawarte w traktacie rzymskim, wraz z późniejszymi zmianami, określają, że fundamentem owego ustroju są gospodarstwa rodzinne. Dopuszcza się możliwość funkcjonowania innych form organizacyjnych, na przykład spółek pracowniczych, dzierżaw, holdingu itd.</u>
          <u xml:id="u-196.46" who="#TadeuszGórczyk">Parlamentarny Klub Porozumienia Centrum uważał i uważa, że przemiany strukturalne muszą iść w kierunku tworzenia gospodarstw rodzinnych i innych sprawdzonych i preferowanych w EWG form własności. Mogą też powstawać spółdzielnie i spółki pracowników opierające się na dzierżawie gruntów i najmie budynków gospodarczych. Zasady polityki rolnej EWG wymuszają następujące niezbędne działania:</u>
          <u xml:id="u-196.47" who="#TadeuszGórczyk">— przeprowadzenie pełnej restrukturyzacji i prywatyzacji rolnictwa, tj. szybkie wydzierżawienie bądź sprzedaż ziemi państwowej i utworzenie - docelowo - gospodarstw skarbu państwa (wdrożeniowych, hodowlanych, gwarantujących postęp biologiczny);</u>
          <u xml:id="u-196.48" who="#TadeuszGórczyk">— ustalenie modelu wzorcowego gospodarstwa rolnego preferowanego w województwie;</u>
          <u xml:id="u-196.49" who="#TadeuszGórczyk">— ustalenie zasad tworzenia i dalszego funkcjonowania spółki pracowników;</u>
          <u xml:id="u-196.50" who="#TadeuszGórczyk">— opracowanie programu restrukturyzacji dla każdego gospodarstwa i kontrolowanie realizacji programu przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa w celu uniknięcia sprzedaży lub dzierżawy niezgodnej z zasadami polityki rolnej.</u>
          <u xml:id="u-196.51" who="#TadeuszGórczyk">Jeśli chodzi o przetwórstwo rolno-spożywcze i rynek rolny, trzeba stwierdzić, że poziom przetwarzania płodów rolnych w Polsce jest niewystarczający. Dotyczy to technologii procesów przetwarzania, efektywności, asortymentu produktów, opakowań, promocji, dystrybucji i magazynowania. W związku z tym niezbędna jest w możliwie krótkim czasie prywatyzacja wszystkich głównych zakładów przetwórstwa i magazynowania mięsa, mleka, zbóż, owoców i warzyw poprzez:</u>
          <u xml:id="u-196.52" who="#TadeuszGórczyk">— sprzedaż lub dzierżawę dużych części zakładów, które mogą funkcjonować samodzielnie (np. zakładowy transport surowców i produktów);</u>
          <u xml:id="u-196.53" who="#TadeuszGórczyk">— przekształcenie zakładów państwowych w spółki z udziałem skarbu państwa i producentów surowców (udział rolników winien być zagwarantowany w formie przeznaczenia dla nich znacznej części akcji);</u>
          <u xml:id="u-196.54" who="#TadeuszGórczyk">— przejęcie zakładów - w części - przez spółki pracowników oraz rolników;</u>
          <u xml:id="u-196.55" who="#TadeuszGórczyk">— tworzenie spółek joint ventures z kapitałem zagranicznym.</u>
          <u xml:id="u-196.56" who="#TadeuszGórczyk">Generalną zasadą - przy poszanowaniu różnych form organizacyjnych - winno być zawsze respektowanie udziału rolników i producentów surowców.</u>
          <u xml:id="u-196.57" who="#TadeuszGórczyk">Bariery, które zostały stworzone w odniesieniu do eksportu - a także importu - produktów rolnych do krajów EWG, w znacznym stopniu decydują o przebiegu procesów i podjętych działaniach w naszym rolnictwie. Bardzo trudno wyeksportować do krajów EWG większe ilości produktów rolnych, a ograniczenia prawdopodobnie nie zostaną złagodzone w tym dziesięcioleciu w zadowalającym stopniu. Powinny być zatem wskazane, wspierane i propagowane kierunki alternatywnej produkcji.</u>
          <u xml:id="u-196.58" who="#TadeuszGórczyk">Kolejny problem - jest to zarazem jeden z tych podstawowych problemów, które wymagają podjęcia natychmiastowych działań - dotyczy banków i finansowania rolnictwa. Z systemem bankowym wiąże się system finansowania procesów gospodarczych w rolnictwie. Kredytowanie, subwencjonowanie oraz zakres interwencjonizmu finansowego muszą być zgodne z rozwiązaniami obowiązującymi w EWG. Specyficzne uwarunkowania produkcji rolnej wskazują na to, iż rolnictwo nie powinno być finansowane przez typowe banki komercyjne, lecz przez banki wyspecjalizowane. Doświadczenia krajów EWG podpowiadają, że najlepiej funkcjonują w tej sferze banki spółdzielcze, których właścicielami są sami rolnicy. Niezbędna jest zatem natychmiastowa rekonstrukcja zasad działalności banków spółdzielczych.</u>
          <u xml:id="u-196.59" who="#TadeuszGórczyk">Odnosząc się do rządowego programu „Szanse dla wsi i rolnictwa” należy uczciwie stwierdzić, że program ten jest w dużej części zbieżny z programem Porozumienia Centrum i zawiera wiele istotnych dla przyszłości polskiego rolnictwa propozycji. Ich rzetelna realizacja dawałaby nadzieję na zahamowanie wciąż postępującego spadku produkcji rolnej i na wstępne ukierunkowanie przekształceń na drodze do stowarzyszenia z krajami EWG. Niestety, rozpoczęte prace legislacyjno-organizacyjne, których zakończenia należało się spodziewać (co wynika z dokładnej analizy zaprezentowanego terminarza) na przełomie 1992 i 1993 r., trwają do tej pory i trudno o nadzieję na ich rychłe zakończenie. W informacji ministra Janowskiego nie dopatrzyłem się też zapowiedzi prac nad przygotowaniem całościowego perspektywicznego programu dostosowywania polskiego rolnictwa do wyzwań, przed jakimi ono staje na drodze do stowarzyszenia z EWG.</u>
          <u xml:id="u-196.60" who="#TadeuszGórczyk">Analizując dalszą realizację rządowego programu nie sposób nie odnieść się do przyjętej przez Wysoką Izbę ustawy budżetowej na 1993 r. Przewidziane wydatki budżetowe na rolnictwo, niższe w porównaniu do ub. r. o 6,2% w ujęciu realnym, dają odpowiedź na pytanie, jakie są szanse dla wsi i rolnictwa. Zamiast zbliżać się do EWG, cofamy się, a przecież mamy coraz mniej czasu na dostosowanie polskiego rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-196.61" who="#TadeuszGórczyk">Parlamentarny Klub Porozumienia Centrum uważa, że przy tak wątłych środkach przeznaczonych na rolnictwo należy zrezygnować z wprowadzenia dopłat do paliwa w rolnictwie i przesunąć 1,5 bln zł na zwiększenie wielkości i ilości kredytów rolniczych. Praca resortu rolnictwa winna być zintensyfikowana, a prace legislacyjno-organizacyjne, zapowiedziane w omawianym programie, powinny być zakończone w ciągu najbliższych tygodni i przedstawione Sejmowi do zaakceptowania.</u>
          <u xml:id="u-196.62" who="#TadeuszGórczyk">Reasumując, Parlamentarny Klub Porozumienia Centrum uważa, że omawiany projekt wciąż jest tylko zbiorem cennych propozycji i obietnic Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Trudno dostrzec - chociażby zarysowującą się - szansę na ich szybkie wdrażanie.</u>
          <u xml:id="u-196.63" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-197.1" who="#DariuszWójcik">Proszę pana posła Feliksa Klimczaka o zabranie głosu w imieniu Klubu Parlamentarnego Porozumienie Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#FeliksKlimczak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Tego typu debata jak debata rolna zawsze toczy się w dwóch płaszczyznach, w płaszczyźnie merytorycznej i w płaszczyźnie politycznej. Mogłoby się wydawać, że Porozumienie Ludowe miało stosunkowo duży komfort, jeśli chodzi o możliwość prezentacji swoich poglądów. Przypominam, że debata rozpoczęła się od wystąpienia ministra rolnictwa, który jest przedstawicielem naszego ugrupowania w rządzie, zaś następnym z kolei mówcą był przewodniczący sejmowej komisji rolnictwa, który także jest przedstawicielem naszego klubu parlamentarnego. Pozwolę więc sobie na kontynuowanie debaty bardziej w płaszczyźnie politycznej.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#FeliksKlimczak">Najpierw chciałbym odnieść się krótko...</u>
          <u xml:id="u-198.2" who="#komentarz">(Poseł Jacek Soska: To nie na temat.)</u>
          <u xml:id="u-198.3" who="#FeliksKlimczak">Ależ na temat, panie pośle. Chciałbym odnieść się krótko do sprawozdania czy też dokumentu, który został odczytany w imieniu sejmowej komisji rolnictwa. Otóż, jak pamiętam, w tym dokumencie znalazło się negatywne w stosunku do parlamentu i zachowań koalicji rządzącej stwierdzenie dotyczące trybu przegłosowania wniosków mniejszości, tzw. głosowania łącznego. Chciałem przypomnieć kolegom z komisji rolnictwa, że te poprawki zostały przegłosowane łącznie z jednej jedynej przyczyny - żadna z nich nie wskazywała źródła sfinansowania, rozsądnego źródła sfinansowania wydatków.</u>
          <u xml:id="u-198.4" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Smolarek: Kłamstwo.)</u>
          <u xml:id="u-198.5" who="#komentarz">(Poseł Jacek Soska: Kłamstwo, manipulacja.)</u>
          <u xml:id="u-198.6" who="#FeliksKlimczak">Mówię o uzasadnieniu przedstawionym przez posła sprawozdawcę i Prezydium Sejmu, więc jeżeli jest to kłamstwo, to proszę skierować ten zarzut, panie pośle, pod adresem Prezydium Sejmu. Podkreślam: słyszałem, że takie było uzasadnienie.</u>
          <u xml:id="u-198.7" who="#FeliksKlimczak">Chcę poruszyć jeszcze jeden element, związany z wystąpieniem w imieniu sejmowej komisji rolnictwa. Otóż, przypominam, przedstawiono tam dużo liczb, informacji - w zasadzie nie jestem w stanie dyskutować na temat większości z nich. Sądzę, że do tych informacji odniesie się również minister rolnictwa, niemniej trzeba stwierdzić, iż tak negatywna ocena polityki rolnej z jednoczesnym przytoczeniem bardzo konkretnych z pozoru faktów mogła nas wszystkich przerazić. Mnie najbardziej przeraziła informacja, że w ub. r. sprowadzono do Polski 5 mln ton mięsa, co zahamowało produkcję żywca w kraju. Powtarzam to dokładnie za stenogramem z posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-198.8" who="#FeliksKlimczak">Przypominam, że 5 mln ton mięsa w skali roku odpowiada mniej więcej 50 mln sztuk trzody chlewnej, i po prostu przypuszczam, że jest to bzdura. Ale ponieważ sejmowa komisja, kierując się m.in. takimi informacjami i takimi przesłankami, na tyle negatywnie oceniła działalność ministra rolnictwa, że uznała, iż powinien być odwołany czy też podać się do dymisji, proponuję, aby przewodniczący sejmowej komisji lub jej prezydium zachowało się w sposób zgodny z honorem. Przyrzekam, że jeżeli ta liczba 5 mln ton mięsa jest prawdziwa, zwrócimy się do ministra rolnictwa, aby podał się do dymisji, i zwracamy się też do naszego kolegi, aby, jeżeli ta informacja okaże się nieprawdziwa, jako przewodniczący komisji również się podał do dymisji.</u>
          <u xml:id="u-198.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-198.10" who="#FeliksKlimczak">Kontynuuję wypowiedź dotyczącą rolnictwa głównie w aspekcie politycznym. Kolejny powód: Przedstawiciel głównego inicjatora tej debaty, klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego, w wystąpieniu klubowym oświadczył, że debata miałaby sens, ale przed uchwaleniem budżetu. Rozumiem, że w sytuacji kiedy parlament nie podjął decyzji co do strategii, jeśli chodzi o politykę pieniężną, nie przeanalizował wysokości dochodów państwa, możliwości sfinansowania deficytu budżetowego, tego typu debata dla ugrupowań opozycyjnych posługujących się demagogią, populizmem jest właśnie najwygodniejsza. Gdy parlament już podjął decyzje budżetowe, dla klubów opozycyjnych debata rolna rzeczywiście nie za bardzo ma sens, bo trzeba by wskazać, jak ten ewentualnie zwiększony deficyt sfinansować - a to już trudniej.</u>
          <u xml:id="u-198.11" who="#FeliksKlimczak">Następny element. Otóż w tym oświadczeniu wygłoszonym w imieniu, powtarzam, Klubu Parlamentarnego PSL stwierdzono, że dokument „Szanse dla wsi i rolnictwa” już jest dokumentem historycznym. Znam dużo więcej dokumentów historycznych dotyczących rolnictwa, związanych z waszą działalnością, które są chyba bardziej kompromitujące. Natomiast nazywanie historycznym dokumentu, który funkcjonuje zaledwie od kilku miesięcy, mówienie, że już przeszedł do historii, jest chyba wyłącznie objawem wiary w to, że w następstwie zgłoszenia w imieniu klubu parlamentarnego wniosku o zarezerwowanie sobie możliwości przedstawienia pod koniec tej debaty projektu uchwały w sprawie zdecydowanie negatywnej działalności całego rządu, może nawet jego odwołania, ten dokument rzeczywiście stanie się historyczny. W tym dopiero kontekście może on być historyczny.</u>
          <u xml:id="u-198.12" who="#FeliksKlimczak">Zgadzam się z kolegą posłem Gutowskim, który stwierdził, że nie można rozpatrywać problematyki rolnictwa wyodrębniając ją z kontekstu i nie widząc razem z problemami całej gospodarki państwa. To jest oczywiście prawda i tego nie kwestionujemy. Nasz klub również odnosi się w sposób bardzo krytyczny do polityki rolnej. Dla nikogo nie jest tajemnicą, że koalicja, w której funkcjonuje Porozumienie Ludowe, działa w granicach pewnego kompromisu. Do zawierania tych kompromisów determinuje nas sytuacja finansów publicznych państwa. Porozumienie Ludowe opowiadało się zawsze za żelazną dyscypliną finansową, za racjonalnym gospodarowaniem pieniędzmi, występowało przeciwko polityce pustego pieniądza, uznając inflację za największego wroga rolników. Nie chcemy przeżyć drugiego eksperymentu zwalczania inflacji, czyli jakby kolejnego planu Balcerowicza. Zresztą wieś nie przeżyłaby po raz drugi czegoś takiego.</u>
          <u xml:id="u-198.13" who="#FeliksKlimczak">Chcę przypomnieć, że przy realizacji tamtego planu w tamtym rządzie właśnie koledzy mieli ministra rolnictwa, i to do tego w randze wicepremiera. Nie akceptuję więc głoszenia haseł sugerujących, że mamy cudowne lekarstwo, ale na razie go nie zdradzimy, za to gdy będziemy rządzić, to wtedy pokażemy, jak to będzie. Otóż taki eksperyment został przeprowadzony w latach 1989–1990 przez rząd pana Tadeusza Mazowieckiego, a w tym rządzie mieliście, panowie, znaczący udział. I przypominam, że to od 1989 r. właściwie zaczęła się katastrofa, jeżeli liczymy okres od „okrągłego stołu”. Oczywiście katastrofa zaczęła się wcześniej, zaczęła się wtedy, kiedy żyliśmy na kredyt, kiedy zaciągano długi, kiedy prowadzono absurdalną politykę kredytową.</u>
          <u xml:id="u-198.14" who="#FeliksKlimczak">Chciałbym również podjąć pewną polemikę z przedstawicielami klubów parlamentarnych tych ugrupowań, które są członkami koalicji rządzącej, a przede wszystkim z tymi, którzy kwestionują zakres lub skalę niezbędnej ochrony polskiego rynku wewnętrznego oraz samą istotę cen minimalnych. Otóż właściwie w imieniu klubu mogę oświadczyć, że jeżeli nie zostanie przyjęta ustawa o opłatach wyrównawczych i nie będzie prowadzona polityka celna zapewniająca skuteczniejszą ochronę polskiego rynku rolnego, Porozumienie Ludowe nie będzie uczestniczyło w tej koalicji ani w tym rządzie.</u>
          <u xml:id="u-198.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-198.16" who="#FeliksKlimczak">Jeśli chodzi o zasadę cen minimalnych gwarantowanych, w koalicji również toczy się, proszę państwa, spór o skalę interwencji państwa na rynku rolnym. I chciałbym przypomnieć, że to załamanie produkcji roślinnej, które wystąpiło w 1992 r., a obecnie wywołało z kolei kryzys w dziedzinie hodowli trzody chlewnej i kryzys paszowy, było wywołane nie tylko suszą - było wywołane przede wszystkim absolutnym brakiem opłacalności produkcji roślinnej w latach 1990–1991. Przypominam, że cena pszenicy była wówczas ustalona na 810 tys. zł za 1 tonę. Właściwie w ciągu jednego sezonu produkcji rolnej cena skoczyła o 300%, załamując tym samym opłacalność hodowli. Gdyby wówczas w rozsądny sposób ustalono cenę minimalną na zboża, susza dałaby się mniej we znaki i kryzys w produkcji roślinnej nie przyniósłby takich konsekwencji.</u>
          <u xml:id="u-198.17" who="#FeliksKlimczak">Chciałbym już na zakończenie powiedzieć (nawiązując do tego, co powiedział poseł Gutowski), że nie można wyłączać rolnictwa z całokształtu problematyki gospodarczej. Jeżeli rzeczywiście widzimy, że „Szanse dla wsi i rolnictwa” są szansą dla wsi, to między innymi dlatego, że od ponad pół roku następuje rzeczywisty wzrost gospodarczy - niewielki, mało odczuwalny, ale następuje. My jesteśmy przekonani, że jest to tendencja stała.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#DariuszWójcik">Proszę kończyć, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#FeliksKlimczak">Już kończę, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-200.1" who="#FeliksKlimczak">Odnosimy wrażenie, że czas, gdy konsekwencja w polityce gospodarczej ugrupowań rządzących, koalicji, zaczyna przynosić efekty, jest równocześnie momentem, gdy głosi się hasła o konieczności zmiany rządu i przejęcia władzy.</u>
          <u xml:id="u-200.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-201.1" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Smolarek: Panie marszałku, w kwestii sprostowania.)</u>
          <u xml:id="u-201.2" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#RyszardSmolarek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W związku z fałszywymi stwierdzeniami posła Klimczaka, wiceprzewodniczącego Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów i przedstawiciela ugrupowania, w którego imieniu występował, chciałem powiedzieć, że w zestawieniu zawierającym poprawki zgłoszone do ustawy budżetowej (druk nr 745) w wypadku wszystkich poprawek, które były zgłaszane przez przedstawicieli Polskiego Stronnictwa Ludowego, w tym w wypadku 5 moich poprawek, były określone źródła pokrycia kosztów wprowadzenia ich w życie. Dla przykładu poprawka nr 5: „Wydatki na inwestycje w zakresie zaopatrzenia wsi w wodę i budowę urządzeń ściekowych (część 85, dział 40) zwiększyć o 514 200 mln zł i o tę samą kwotę powiększyć dochody z tytułu podatku obrotowego, akcyzowego od towarów i usług, od wyrobów tytoniowych oraz od gier”. Złożyłem również na piśmie wniosek, żeby z dochodów będących wynikiem banderolowania i wprowadzenia opłat wyrównawczych były pokryte koszty tych wszystkich rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#RyszardSmolarek">Współczuję posłowi Klimczakowi - zastrzegł on, że jego wystąpienie nie ma charakteru merytorycznego, tylko polityczny - że nie czytał tych poprawek i głosował nieświadomie. Jest faktem, że PSL tutaj nie było...</u>
          <u xml:id="u-202.2" who="#komentarz">(Poseł Jacek Soska: PL było w tym głosowaniu reprezentantem nie kompromisu, ale kompromitacji.)</u>
          <u xml:id="u-202.3" who="#komentarz">(Poseł Feliks Klimczak: W jakim trybie jest to...)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, to wykracza już poza zakres sprostowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#RyszardSmolarek">Chciałem dodać tylko...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, dziękuję bardzo za sprostowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#RyszardSmolarek">Dziękuję. Kończąc...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#DariuszWójcik">Odbieram panu głos, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-207.1" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, proszę zakończyć swoją wypowiedź. Sprostowanie może dotyczyć tylko zakresu wypowiedzianej kwestii, może chodzić tylko o sprostowanie tej kwestii. Nie są tutaj dopuszczalne komentarze ani jakakolwiek polemika z wypowiedzią, do której odnosi się to sprostowanie.</u>
          <u xml:id="u-207.2" who="#DariuszWójcik">Proszę pana posła Ryszarda Bugaja o zabranie głosu w imieniu Koła Parlamentarnego Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#RyszardBugaj">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym po tych sporach, które chyba jednak dotyczą spraw drugorzędnych, powrócić do kwestii, które wydają mi się bardzo ważne. Nie ma tu czasu na to, by próbować przedstawiać globalną diagnozę sytuacji, w jakiej znajduje się dzisiaj rolnictwo, a taka diagnoza oczywiście powinna być punktem wyjścia naszej dyskusji. Niemniej są pewne zasadnicze fakty, które tutaj nie zostały, jak mi się wydaje, wystarczająco jasno przedstawione, a które trzeba przedstawić.</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#RyszardBugaj">Musimy zdawać sobie sprawę z tego, że dzisiejsza sytuacja rolnictwa jest rzeczywiście dramatyczna. Chciałbym podać tylko trzy liczby, które, jak sądzę, charakteryzują tę sytuację, to zjawisko, które charakteryzują po prostu stan rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-208.2" who="#RyszardBugaj">W roku 1990 nastąpił spadek globalnych realnych dochodów w rolnictwie o połowę, w następnym roku, w 1991, o 18%. Wszystko to odnosiło się oczywiście do bardzo wysokiego poziomu dochodów rolniczych roku 1989, niemniej w stosunku do dochodów roku 1985 dochody rolnicze w roku 1991 nadal kształtowały się na poziomie niewiele wyższym niż 50%.</u>
          <u xml:id="u-208.3" who="#RyszardBugaj">Oczywiście w tym czasie, w którym postępował proces spadku dochodów realnych w rolnictwie, miały miejsce w naszej gospodarce także pewne zjawiska korzystne dla rolnictwa. Do tych zjawisk z pewnością należy sytuacja, jaka powstała na rynku, chodzi o warunki zaopatrzenia, także gospodarstw rolnych. To była sytuacja korzystna. Niemniej nie ulega chyba żadnej wątpliwości, że dzisiejszy poziom realnych dochodów rolników sprawia, że w rolnictwie nie ma żadnych szans na modernizację, na reprodukcję rozszerzoną. Obawiam się, że ten fakt jest najważniejszy i że z problemem tym wszyscy, i rząd, i parlament, powinni się zmierzyć.</u>
          <u xml:id="u-208.4" who="#RyszardBugaj">Łatwo stwierdzić, dlaczego doszło do tej sytuacji. Z całą pewnością zadecydowały o tym: przeprowadzenie w bardzo krótkim okresie zasadniczych zmian odnośnie do parametrów ekonomicznych dotyczących rolnictwa, natychmiastowe, gwałtowne wycofanie praktycznie wszystkich dotacji na środki produkcji, ogromne zmniejszenie popytu na produkty rolne, co wynika po prostu z globalnego spadku popytu, no i oczywiście kwestia słabej ochrony rynku krajowego. Wszystkie te zjawiska, które pojawiły się w polskim rolnictwie w ciągu bardzo krótkiego czasu, musiały, jak się wydaje, doprowadzić do tego rezultatu. Na przykładzie rolnictwa, które przecież w ogromnej mierze także w czasach komunistycznych należało do sfery gospodarki prywatnej, widać bardzo dobrze, że terapia szokowa wywołuje wstrząsy niezależnie od tego, czy mamy do czynienia z sektorem państwowym, czy prywatnym. Na przykładzie rolnictwa widać bardzo dobrze, że musi ona ponadto powodować bardzo wysokie koszty społeczne i ekonomiczne i nie można tego objaśnić po prostu faktem, że znaczna część gospodarki komunistycznej to była gospodarka państwowa.</u>
          <u xml:id="u-208.5" who="#RyszardBugaj">Wysoka Izbo, rolnictwo jest zbyt dużym sektorem, byśmy mogli opracować program dla rolnictwa jako takiego, byśmy mogli szukać szansy wyjścia z kryzysu rolnego, z tej bardzo dramatycznej sytuacji, która się ukształtowała jak gdyby obok całej gospodarki; byśmy mogli rolnictwo wyrzucić przed nawias, nagromadzić trochę środków wypracowanych przez resztę gospodarki i ratować je. Taka rzecz jest całkowicie niemożliwa. 27–28% ludzi czynnych zawodowo, blisko 40% ludzi mieszkających na wsi - to są liczby, które muszą być bardzo poważnie traktowane. Oznacza to w moim przeświadczeniu, w przeświadczeniu naszego środowiska, że podstawowym problemem, przed jakim stoimy my i przed jakim stoi także wieś i rolnictwo polskie, jest oczywiście recesja gospodarcza.</u>
          <u xml:id="u-208.6" who="#RyszardBugaj">Ratunek dla rolnictwa polskiego będzie możliwy tylko wtedy, kiedy cała gospodarka będzie zdolna do wydobywania się z recesji, kiedy cała gospodarka wejdzie ponownie na ścieżkę wzrostu, kiedy będziemy mogli wrócić, i to na szerszą skalę niż w latach sześćdziesiątych czy siedemdziesiątych, do sytuacji, w której część ludności rolniczej będzie mogła z rolnictwa odchodzić, kiedy będzie mogła poprawiać się struktura agrarna, rosnąć przeciętna wielkość gospodarstwa rolnego i kiedy będzie mogła otworzyć się droga do modernizacji całego rolnictwa, w tym również i indywidualnych gospodarstw. Bez tego, oczywiście, nie ma szansy na ratunek, nie ma takiej możliwości.</u>
          <u xml:id="u-208.7" who="#RyszardBugaj">Wszystko to, rzecz jasna, nie oznacza - i tu chciałbym się jak gdyby odnieść do tego sporu, który przed chwilą był tutaj toczony, ale tylko incydentalnie i bez jakichkolwiek emocji - że dzisiaj, także jeżeli chodzi o budżet, nie ma już żadnej możliwości zwiększenia środków przeznaczonych dla rolnictwa. Taka możliwość istnieje i to, że w tej Izbie na taki wariant nie zdecydowaliśmy się, jest to kwestia decyzji, pewnej filozofii i rozstrzygnięć, nie zaś po prostu profesjonalnych wyborów. Nie chciałbym oceniać tych poprawek, które zgłaszał pan poseł Smolarek podczas debaty budżetowej. Myślę jednak, że jakaś część tych poprawek, przynajmniej jakaś część, nie może być potraktowana jako po prostu nierealna. To była nieco inna koncepcja, inne podejście do tej kwestii i to była sprawa wyboru - przyjąć ją lub odrzucić. Zostało to odrzucone.</u>
          <u xml:id="u-208.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, proszę kończyć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#RyszardBugaj">Już kończę, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#RyszardBugaj">Chciałbym na koniec powiedzieć, że jest pewien rodzaj spraw, w związku z którymi rolnicy mają prawo oczekiwać wiele - w przeciwieństwie do spraw związanych z budżetem, gdyż w tym wypadku rolnicy nie mogą wiele oczekiwać, bo taki jest stan gospodarki i budżetu; to chcę wyjaśnić po tym wszystkim, co powiedziałem o tym budżecie. Mam na myśli ochronę rynku krajowego w wypadku produktów rolnych. Doprawdy w obecnej sytuacji ryzyko związane ze wzmocnieniem ochrony rynku krajowego jest niewielkie. Rolnictwo to sektor, w którym konkurencja występuje sama przez się, już wewnętrzna konkurencja stwarza bodźce do zwiększenia efektywności - co do tego nie może być przecież wątpliwości. Musimy się liczyć z tym, że zwiększenie ochrony rynku krajowego wywoła pewien impuls inflacyjny, ale nie ma powodu, by zakładać, że będzie on wzrastał i przyniesie w efekcie wielokrotną inflację. Trzeba raczej przyjąć, że będzie to impuls jednorazowy, który będzie jakoś kontrolowany.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, proszę kończyć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#RyszardBugaj">Już kończę, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-212.1" who="#RyszardBugaj">Kwestie podziału. Na koniec chciałbym powiedzieć, że właśnie tworzenie w dyskusji, tutaj, w tej sali, w mediach takiego wrażenia, że istnieje zasadnicza sprzeczność interesów rolniczych i interesów ludności nie związanej z rolnictwem, to bardzo zła przysługa, jaką możemy wyświadczyć sobie nawzajem w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-212.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-213.1" who="#DariuszWójcik">Proszę pana posła Tadeusza Lasockiego o zabranie głosu w imieniu Koła Poselskiego „Chrześcijańska Demokracja”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#TadeuszLasocki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W programie rządowym „Szanse dla wsi i rolnictwa” zawarte są bardzo ważne i długo oczekiwane zapisy określające sens koniecznych reform w rolnictwie. Dla Chrześcijańskiej Demokracji kluczowe znaczenie ma zapis o gospodarstwie rodzinnym, o ochronie rodzimej produkcji rolnej, o odrodzeniu spółdzielczości wiejskiej, o izbach rolniczych. Ważne są także inne zapisy, na przykład o rolnictwie ekologicznym czy o paliwie rolniczym. Jednak urzeczywistnienie tego, co zostało zapisane, jest niezwykle trudne. Gwoli sprawiedliwości trzeba powiedzieć, że trudności te wynikają głównie z poważnych zaniedbań, wręcz zniszczenia fundamentów determinujących rozwój rolnictwa, takich jak m.in. infrastruktura podstawowa i przemysł. Wypaczono spółdzielczość, zlikwidowano także wiele organizacji rolników. Przed tym przemyślnym demontowaniem rolnictwa potrafił się bronić polski rolnik i potrafiła się bronić polska wieś. Rolnik ten dalej musi walczyć o swe istnienie. Teraz walczy z rolnikiem zachodnim i z państwem zachodnim. Rolnik, który w najtrudniejszych czasach żywił naród, a właściwie narody, teraz staje się jakby niepotrzebny.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#TadeuszLasocki">Wielu polityków pyta, po co wspierać polskiego rolnika, skoro Zachód zarzuca nas kolorową żywnością - w istocie rzeczy zarzuca nas bublami, które tam są likwidowane, a tu sprowadza się je za grosze. Rolnik polski w tej walce jest bez szans wobec ogromnej, wciąż pogłębiającej się dysproporcji w infrastrukturze podstawowej i całym szeroko pojętym otoczeniu rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-214.2" who="#TadeuszLasocki">Trzeba też powiedzieć, że obraz współczesnego rolnictwa rysują monopolistyczne firmy przetwórcze, które wolą byle jaki surowiec ze Wschodu, i pseudospółdzielnie rządzone przez kadrę prezesów nie będących producentami, dla których interesem jest fabryka, a nie gospodarstwa. Te firmy doskonale udają, że dbają o gospodarstwa, a w istocie rzeczy żyją kosztem rolników i konsumentów. Za surowiec płacą grosze, a za produkt zbierają nieproporcjonalnie wysokie kwoty. Na świecie takiej dysproporcji nie spotykamy. Rolnictwo wymaga środków, ale nade wszystko olbrzymiego, dobrze zorganizowanego wysiłku na rzecz jego unowocześnienia. Ten wysiłek jest potrzebny, leży w interesie konsumenta, aby mógł kupić dobrą i tanią żywność, bo tylko nowoczesne, dobrze zorganizowane rolnictwo zapewni tanią żywność.</u>
          <u xml:id="u-214.3" who="#TadeuszLasocki">Chrześcijańska Demokracja wnosi, aby rząd jasno określił, co powinien zrobić w zakresie unowocześnienia rolnictwa. Co należy do rządu, a co należy do instytucji, organizacji pozarządowych? Co należy do rolników i organizacji rolniczych? Naszym zdaniem obowiązkiem rządu jest odbudowanie zniszczonej i zaniedbanej infrastruktury podstawowej. Rząd powinien przedłożyć konkretny program odbudowy infrastruktury podstawowej. Chodzi tutaj przede wszystkim o drogi, o rzeki, meliorację, energetykę. Odbudowy wymaga także system oświaty rolniczej i służby zdrowia - jest o tym zresztą mowa w tym dokumencie.</u>
          <u xml:id="u-214.4" who="#TadeuszLasocki">Ponadto rząd powinien wyraźniej wskazać instrumenty ożywiające rolnictwo - w szczególności chodzi tutaj o politykę podatkową i politykę kredytową, które mogą służyć do kształtowania polityki regionalnej i stosownie do których także rolnik mógłby podejmować określone decyzje. Rząd także powinien wspomagać organizacje rolnicze, m. in. izby rolne, biura rolne itp.</u>
          <u xml:id="u-214.5" who="#TadeuszLasocki">Ma także poważne zadania parlament. Parlament powinien w terminie jak najszybszym uchwalić ustawę o spółdzielczości. Ustawa o spółdzielczości trzy lata czeka na uchwalenie. Kto blokuje tę ustawę? Ponadto parlament powinien w trybie możliwie szybkim uchwalić ustawę o izbach rolnych, które po wojnie zostały rozwiązane.</u>
          <u xml:id="u-214.6" who="#TadeuszLasocki">Pierwszą oznaką dokonujących się w rolnictwie korzystnych zmian będzie zabieganie przedsiębiorstw surowcowych o producenta. To będzie pierwszy objaw korzystnych zmian. Rozpocznie się proces tworzenia tzw. bazy surowcowej, proces bardzo ważny, bo wtedy przedsiębiorstwa surowcowe przeznaczą środki z własnego budżetu na restrukturyzację gospodarstw, na unowocześnienie produkcji, będzie to bowiem w interesie tych przedsiębiorstw.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, proszę kończyć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#TadeuszLasocki">Ponieważ czasu rzeczywiście jest bardzo mało, panie marszałku, niech pan pozwoli, że jeszcze tylko kilka zdań.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, proszę o konkluzję, bo nie mogę pozwalać na nadmierne przedłużanie wypowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#TadeuszLasocki">Wobec tego będę kończył. Poruszyłem z braku czasu tylko niektóre najważniejsze problemy. Chcę jednak bardzo mocno podkreślić, że tanią żywność można produkować tylko w warunkach temu sprzyjających, w gospodarstwach silnych, dobrze zorganizowanych, a te powstaną tylko wtedy, kiedy rząd uzna, że są one potrzebne.</u>
          <u xml:id="u-218.1" who="#komentarz">(Głos z sali: A reszta niech bidę klepie.)</u>
          <u xml:id="u-218.2" who="#TadeuszLasocki">Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-218.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-219.1" who="#DariuszWójcik">Proszę pana posła Piotra Walerycha o zabranie głosu w imieniu Koła Posłów Chrześcijańsko-Narodowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#PiotrWalerych">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W tym miejscu, w momencie kiedy mówimy o tak doniosłej sprawie, trzeba by zadać sobie kilka pytań: Czy sytuacja w polskim rolnictwie, o którym tak wiele i z taką troską mówili posłowie zarówno z PSL, jak i z Porozumienia Ludowego, jest wynikiem ostatniego 50-lecia? Czy jest ona wynikiem pewnej świadomej polityki prowadzonej w ciągu ostatnich kilku lat, czy też jest może wynikiem zupełnego przypadku? Niewątpliwie ostatnie 50 lat odcisnęło swoje piętno i to, co dzieje się dzisiaj, również jest tego skutkiem, ale skłamałbym, gdybym powiedział, że ostatnie trzy czy cztery lata już właściwie są to lata, w których podejmowano działania wspierające polskie rolnictwo. Z całą pewnością tak nie było. Trzeba powiedzieć, że kilka elementów miało na to decydujący wpływ.</u>
          <u xml:id="u-220.1" who="#PiotrWalerych">Po pierwsze, kiedy przechodzi się z jednego systemu do innego, w tym wypadku wolnorynkowego, kapitalistycznego, nie wolno podchodzić do jakiegokolwiek problemu gospodarczego według zasady: zobaczymy, co z tego wyniknie. Trzeba umieć przemyśleć problem. W tym wypadku nie przemyślano go. I chcę, zanim rozwinę tę kwestię, powiedzieć, że w tym rządzie są do dzisiaj ministrowie, którzy za skutki tej polityki rolnej, tej sytuacji, jaką mamy obecnie, są odpowiedzialni. O tym nie wolno nam zapominać.</u>
          <u xml:id="u-220.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-220.3" who="#PiotrWalerych"> Minęły już cztery lata i dzisiaj ci ludzie w jakimś sensie są za to odpowiedzialni.</u>
          <u xml:id="u-220.4" who="#komentarz">(Poseł Marian Piłka: Kogo masz na myśli?)</u>
          <u xml:id="u-220.5" who="#PiotrWalerych">Myślę, że wiesz doskonale, kogo mam na myśli - i nie polemizuj ze mną w tej chwili, bo mi zabierasz czas.</u>
          <u xml:id="u-220.6" who="#komentarz">(Głosy z sali: Po chrześcijańsku.)</u>
          <u xml:id="u-220.7" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-220.8" who="#PiotrWalerych">Proszę państwa, przecież każdy człowiek, który ma odrobinę oleju w głowie, wie, iż nie wolno prowadzić takiej polityki, której konsekwencją jest zniszczenie rolnictwa. Mam tu na myśli przede wszystkim brak zrozumienia dla produkcji rolnej, brak zrozumienia dla sytuacji polskiego rolnika, który produkuje żywność i który jednocześnie jest niszczony przez sprowadzaną, dotowaną przez EWG żywność z zagranicy. Tego robić nie wolno, bo to musi się obrócić w gruncie rzeczy w przyszłości przeciwko całemu krajowi.</u>
          <u xml:id="u-220.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-220.10" who="#komentarz">‍(Głosy z sali: Brawo!)</u>
          <u xml:id="u-220.11" who="#PiotrWalerych">Dlaczego się musi obrócić przeciw krajowi? Otóż dlatego że kiedyś, kiedy zostanie zniszczona ta infrastruktura rolna w Polsce, Zachód będzie dyktował ceny, które nie będą już niskie, bo może nie będzie już dotacji, i ceny te wtedy będą niszczyły polskiego konsumenta.</u>
          <u xml:id="u-220.12" who="#komentarz">(Głosy z sali: Brawo!)</u>
          <u xml:id="u-220.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-220.14" who="#PiotrWalerych">Może jeszcze tylko, ponieważ zostało mi bardzo niewiele czasu, spróbuję powiedzieć o jednej rzeczy, która dotyczy nie tylko produkcji rolnej, głównie uprawy ziemniaków, ale także tysięcy ludzi zatrudnionych w gorzelniach. Przecież przez cały czas rolnicy produkowali ziemniaki, sprzedawali je gorzelniom i mieli pieniądze. Mieli pieniądze robotnicy...</u>
          <u xml:id="u-220.15" who="#komentarz">(Głosy z sali: A naród miał gorzałę.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#DariuszWójcik">Proszę o zachowanie spokoju.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#PiotrWalerych">...i budżet państwa miał pieniądze. Czy jest możliwe, by rząd mógł tolerować przemycanie ogromnych ilości alkoholu, co jest zjawiskiem niszczącym rolnictwo, także tych robotników, i powoduje, że te pieniądze nie wpływają do budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-222.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-222.2" who="#PiotrWalerych"> Nie można tego tolerować również z tego względu, że jest to głęboko demoralizujące, sprzyja bowiem sytuacji, gdy wobec nieporadności systemu celnego po prostu usiłuje się to wykorzystywać w innych dziedzinach czy gałęziach przemysłu. Dziękuję bardzo i mam nadzieję, że rząd weźmie to pod uwagę. </u>
          <u xml:id="u-222.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-223.1" who="#DariuszWójcik">Proszę pana posła Lecha Pruchno-Wróblewskiego o zabranie głosu w imieniu Koła Poselskiego Unii Polityki Realnej.</u>
          <u xml:id="u-223.2" who="#DariuszWójcik">Nie widzę pana posła.</u>
          <u xml:id="u-223.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-223.4" who="#DariuszWójcik">Panowie posłowie, proszę o odrobinę powagi, myślę, że...</u>
          <u xml:id="u-223.5" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, proszę nie dyskutować ze mną na ten temat, proszę o zachowanie powagi i o dostosowanie się do mojej prośby. Myślę, że panowie szczególnie jesteście zainteresowani problematyką, która jest przedmiotem tej debaty, zatem obniżanie jej rangi i powagi nie leży w interesie i panów, i wyborców.</u>
          <u xml:id="u-223.6" who="#DariuszWójcik">Pan poseł Pruchno-Wróblewski jest nieobecny, zakończyliśmy zatem wystąpienia klubowe i kół poselskich.</u>
          <u xml:id="u-223.7" who="#DariuszWójcik">W tej chwili proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Pilarczyka z Klubu Parlamentarnego Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#JerzyPilarczyk">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Pragnę zaproponować, aby Wysoka Izba zechciała rozpatrywać ocenę realizacji programu rządowego pt. „Szanse dla wsi i rolnictwa” w kontekście następujących faktów:</u>
          <u xml:id="u-224.1" who="#JerzyPilarczyk">— w Polsce w ostatnim roku ugorowało ponad 500 tys.ha użytków rolnych;</u>
          <u xml:id="u-224.2" who="#JerzyPilarczyk">— 40% stanowisk dla bydła i 70% stanowisk dla owiec jest pustych;</u>
          <u xml:id="u-224.3" who="#JerzyPilarczyk">— nawożenie w ubiegłym roku wyniosło 62,1 kg czystego składnika NPK na 1 ha użytków rolnych;</u>
          <u xml:id="u-224.4" who="#JerzyPilarczyk">— bezrobocie przekroczyło już 2,5 mln osób w wieku produkcyjnym.</u>
          <u xml:id="u-224.5" who="#JerzyPilarczyk">I na tym tle następne fakty:</u>
          <u xml:id="u-224.6" who="#JerzyPilarczyk">— przewiduje się sprowadzenie do kraju ok. 6 mln ton zboża;</u>
          <u xml:id="u-224.7" who="#JerzyPilarczyk">— praktycznie bez ograniczeń sprowadza się z zagranicy: żywiec, mleko i jego przetwory, mięso, drób, jaja, przetwory mięsne, mąkę oraz wyroby piekarnicze.</u>
          <u xml:id="u-224.8" who="#JerzyPilarczyk">Susza nie może być jedynym usprawiedliwieniem, jedyną przyczyną złej sytuacji w rolnictwie. To zła polityka rolna, nadmierny liberalizm, brak informacji o niszczących polskich rolników zjawiskach rynkowych, brak szybkich decyzji w tym zakresie doprowadziły do degradacji wiele gospodarstw rolnych.</u>
          <u xml:id="u-224.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-224.10" who="#JerzyPilarczyk"> Stan nawożenia w Polsce został obniżony do poziomu z 1958 r. Upada przemysł nawozowy, przemysł maszyn rolniczych, bo upada rolnictwo. Rozważając dzisiaj temat rolnictwa nie powinniśmy mówić o jego szansach, ale o tym, że jest ono wielką, do tej pory zmarnowaną szansą naszej gospodarki. To, czy będziemy jeść chleb z polskiego zboża, mięso i jego przetwory wyprodukowane w kraju, zależy od nas samych, od Sejmu, rządu, instytucji administracji centralnej oraz kręcących się wokół nich przedstawicieli różnych grup interesów i nacisku, dla których niedobory rodzimych produktów żywnościowych są szansą na powiększenie grona nowych kapitalistów.</u>
          <u xml:id="u-224.11" who="#JerzyPilarczyk">Ocena przyjętego przez rząd priorytetowego programu „Szanse dla wsi i rolnictwa”, po pół roku jego obowiązywania, sprowadzić się musi według mnie do wniosku, że kolejny rząd uznał za przyzwoite określić się w sprawach rolnictwa, bo 27% ludności czynnej zawodowo pracuje w tym rolnictwie, a 38% obywateli żyje na wsi. Rząd, owszem, na miarę przyjętej dla całej gospodarki strategii wykazywał, że problemy rolnictwa i wsi docenia, w krytycznych sytuacjach wykazuje dobroduszność i przeznacza pewne środki na dofinansowywanie kredytów na likwidowanie skutków suszy, na paliwo rolnicze, oddłużanie gospodarstw. Są to wszystko działania doraźne, dalece niewystarczające, propagandowe, w dłuższej perspektywie nie dające w efekcie szans rolnictwu i wsi.</u>
          <u xml:id="u-224.12" who="#JerzyPilarczyk">Minęły już trzy lata od wprowadzenia zasad nowego ustroju gospodarczego, a w stosunku do rolnictwa, jego kształtu, struktury i roli, jaką będzie pełniło w docelowym modelu gospodarki, reprezentujące rząd ugrupowania polityczne nie chcą się wypowiadać. Zapowiadane założenia polityki rolnej ciągle są dyskutowane w instytucjach rządowych i być może tak jak dokument „Szanse dla wsi i rolnictwa” zostaną ogłoszone jako prawda jedyna i obowiązująca. Jednak niezbędna jest, moim zdaniem, szeroka, ponadpartyjna debata, której celem jest opracowanie programu i przekonanie do jego realizacji szerszego niż wchodzące aktualnie w skład koalicji rządowej grona ugrupowań politycznych. Restrukturyzacja naszego rolnictwa musi nastąpić, jest to fakt niepodważalny, tym bardziej że ratyfikowany został układ o stowarzyszeniu ze Wspólnotami Europejskimi, a wielu ugrupowaniom politycznym marzy się w niedalekiej już przyszłości pełne członkostwo w EWG. Jeżeli to założenie mamy traktować na serio, to otwarcie należy przedstawić docelowy model polskiego rolnictwa i rozwiązania na okres przejściowy, które mają do tego celu doprowadzić. Obecna sytuacja w rolnictwie stwarza wrażenie, jakoby model był już określony, a warunki mające do tego celu doprowadzić zostały stworzone i że właśnie to jest realizowane, tylko nikt nie ma odwagi tego głośno i otwarcie powiedzieć. Zamiast przekazać rolnikom prawdę, że w realizowanej wersji liberalnej gospodarki rynkowej docelowo liczba gospodarstw i osób utrzymujących się z rolnictwa musi się zmniejszyć co najmniej trzykrotnie, minister rolnictwa pan Gabriel Janowski woli koncentrować działania na organizowaniu zwolenników swojej partii, obiecując powiększanie dotychczasowych ich gospodarstw kosztem ziemi państwowych gospodarstw rolnych.</u>
          <u xml:id="u-224.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-224.14" who="#JerzyPilarczyk">Oceniając realizację rządowego programu „Szanse dla wsi i rolnictwa” stwierdzam, że rząd, a przede wszystkim pan minister Gabriel Janowski swym działaniem nie daje tych szans gospodarstwom państwowym i ich pracownikom - takim samym rolnikom i Polakom jak rolnicy indywidualni. Nie daje tych szans nawet i tym gospodarstwom, które dzięki wynikom gospodarczym i finansowym były i są w czołówce europejskiej i światowej. Mówię to na podstawie przebiegu wizyty pana ministra Janowskiego na Opolszczyźnie, w czasie której, organizując struktury swojej partii, pan minister rozbudził nadzieję rolników indywidualnych na przekazanie im każdej przedłożonej przez nich we wniosku ilości ziemi, nie licząc się z losami tego majątku i ludzi, którzy po przekazaniu ziemi rolnikom pozostaliby bez źródła pracy i utrzymania. Zainteresowanie rolników skierowane jest na najlepsze grunty, o wysokiej kulturze, będące jednym z elementów dobrze zorganizowanego gospodarstwa, które oprócz ziemi posiada olbrzymi majątek trwały i obrotowy, zatrudnia pracowników. Wyjmowanie pojedynczych składników tego majątku narazi skarb państwa na olbrzymie straty. Po wyjeździe pana ministra z Opolszczyzny wsparci duchowo rolnicy z gminy Kietrz i Głubczyce zorganizowali manifestację na ulicach Opola; naprzeciw wyszli pracownicy państwowych gospodarstw z Kietrza i z Głubczyc. Czy taki jest program rządu i ministra rolnictwa? Pan minister widzi szansę dla rolników indywidualnych, których ojcowie lub dziadowie na tej ziemi raz już z tej szansy skorzystali, przejmując gospodarstwa poniemieckie. A jaką szansę mają według pana ministra synowie czy wnukowie tych, dla których po 1949 r. nie starczyło już indywidualnych gospodarstw poniemieckich i którym kazano pracować w gospodarstwach państwowych? Kiepski to program rządu, który nie zapewnia równych szans wszystkim gospodarstwom - bez względu na formę własności - i wszystkim obywatelom kraju - bez względu na ich status społeczny.</u>
          <u xml:id="u-224.15" who="#JerzyPilarczyk">Nie najlepiej świadczy również o ministrze rolnictwa to, że będąc w tej gminie nie spotkał się z pracownikami bezsprzecznie najlepszego w Polsce gospodarstwa skarbu państwa w Kietrzu. Czy nasze reformy muszą się sprowadzać do rujnowania najlepszego majątku, jeszcze funkcjonującego, sprawnego, efektywnego? Czy nie należałoby się najpierw wypowiedzieć i zagospodarować te ponad 500 tys. ha, które w roku ubiegłym już ugorowały? Część tych ugorów znajduje się też i na Opolszczyźnie, tylko że w północnej części, czym pan premier też nie był łaskaw się specjalnie zainteresować w czasie swojej wizyty. Czy interes polityczny partii, z której wywodzi się minister rolnictwa, musi brać górę nad rachunkiem ekonomicznym i interesem skarbu państwa? Dla mnie są to pytania retoryczne. Dla niektórych polityków, do których zaliczam pana ministra Janowskiego, jest to chyba jedyna szansa na zwiększenie szeregów własnej partii oraz poparcia dla niej.</u>
          <u xml:id="u-224.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-224.17" who="#JerzyPilarczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Gospodarstwa rodzinne są od lat podstawą naszego rolnictwa i nie trzeba tego odkrywać na nowo i robić z tego wielkiej propagandy. Nawet gdyby zlikwidowano wszystkie państwowe gospodarstwa rolne, to nie zmieni to w istotny sposób - przy tej koncepcji gospodarczej - losu przeciętnego gospodarstwa rodzinnego, szczególnie w tych rejonach, gdzie państwowych gospodarstw rolnych nie ma w ogóle lub są nieliczne. Pozostaje więc olbrzymi problem do rozwiązania - problem takiej restrukturyzacji polskiej wsi, aby stworzone były szanse dla wszystkich tam mieszkających. Omawiany dziś program takich szans nie stwarza i dlatego nie można go pozytywnie ocenić.</u>
          <u xml:id="u-224.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-225.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Gąsienicę-Makowskiego w imieniu Klubu Parlamentarnego Konwencja Polska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Będę mówił we własnym imieniu, ponieważ wystąpienie w imieniu klubu już było.</u>
          <u xml:id="u-226.1" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Zapoczątkowane trzy lata temu wprowadzanie nowego ustroju gospodarczego, dążenie do gospodarki rynkowej, miało przyczynić się do zmiany warunków produkcji. Szczególnie dotkliwie odczuło te zmiany polskie rolnictwo. Brak skutecznej ochrony rodzimej produkcji rolnej przed nieuczciwą konkurencją zachodnią, przed nie kontrolowanym skutecznie przywozem produktów żywnościowych spowodował upadek i bankructwo wielu gospodarstw rolnych. Podejmowane przez kolejne rządy - często wymuszane strajkami - działania zmierzające do ochrony rynku i interwencji państwa były mało skuteczne lub opóźnione.</u>
          <u xml:id="u-226.2" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Do dużego spustoszenia w rolnictwie przyczyniła się inflacja, a przede wszystkim wysokie oprocentowanie kredytów. Podejmowane obecnie działania zmierzające do ustalenia cen minimalnych, opłat wyrównawczych czy preferencyjnych kredytów uważam za słuszne, niemniej jednak będzie się liczyła ich skuteczność oraz realizacja. Stabilne i skuteczne prace w tym zakresie winny być rozłożone w czasie. Podejmowanie działań tylko dla osiągnięcia sukcesów propagandowych sprawi, że rolnictwo traktowane koniunkturalnie będzie traciło swoją siłę i znaczenie.</u>
          <u xml:id="u-226.3" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Ludność wiejska musi mieć perspektywę dla swojej pracy oraz zapewnioną stabilność działań, a nie obietnice. Siła każdego kraju zależy nie tylko od posiadanych środków militarnych, ale przede wszystkim od siły gospodarki, w której duże znaczenie ma gospodarka żywnościowa. W rolnictwie szczególnie winna być preferowana stabilna polityka kredytowa i podatkowa. Ponadto mieszkańcom wsi należy zapewnić takie same szanse i warunki, jakie mają mieszkańcy miast.</u>
          <u xml:id="u-226.4" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Z tym zagadnieniem wiążą się zmiany i działania dotyczące edukacji, ochrony zdrowia, ekologii i komunikacji. Wiele szkół wiejskich i ośrodków zdrowia jest w katastrofalnym stanie. Słuszne i konieczne są działania rządu zmierzające do wyrównania szans edukacyjnych dzieci wiejskich. Wieś polska wymaga wielu środków na infrastrukturę komunalną. Jeszcze tylko w wioskach ludzie podejmują się pracy społecznej związanej z budową dróg, kanalizacji, sieci gazowej czy związanej z telefonizacją wsi. Te inicjatywy i zaangażowanie należy wspierać oraz zapewnić pomoc.</u>
          <u xml:id="u-226.5" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Dużą szansą dla wielu polskich wsi jest rozwój turystyki. Preferowanie i promowanie agroturystyki przyczyni się do rozwoju rolnictwa, zostaną stworzone nowe miejsca pracy, rozwiną się usługi, a możliwość bezpośredniej sprzedaży wyrobów pozwoli wyeliminować często nieuczciwych pośredników. Należy jednak te rolno-turystyczne wioski przygotować, opracować system szkolenia, przygotować turystyczne inwestycje.</u>
          <u xml:id="u-226.6" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Oparcie gospodarki rolnej na gospodarstwach rodzinnych, które za pomocą różnych środków próbowano zlikwidować w okresie PRL, stwarza duże szanse dla Rzeczypospolitej, jednak liczą się konkretne działania wspierające chłopską gospodarkę rodzinną.</u>
          <u xml:id="u-226.7" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Duże znaczenie dla zachowania tożsamości narodu ma wspieranie kultury ludowej polskiej wsi. Wielka pracowitość rodzin chłopskich, ich zaradność i pomysłowość nie wystarczą, jeśli zabraknie interwencji państwa.</u>
          <u xml:id="u-226.8" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">W kraju występują duże różnice, jeśli chodzi o funkcjonowanie i koszty produkcji rolnej. Wynika to nie tylko z tradycji, ale także z warunków terenowych i atmosferycznych. Są tereny, na których rolnictwo winno być pielęgnowane w sposób szczególny nie tylko ze względów produkcyjnych, ale i ekologicznych oraz kulturowych. Do takich terenów należą ziemie położone na terenach górskich. Przy zaniechaniu gospodarki hodowlanej na tych terenach nastąpi większa erozja i degradacja środowiska, zachwiana zostanie gospodarka hydrologiczna, co obniży jakość i wielkość zasobów wodnych. Wielu regionom górskim zagraża erozja wietrzna i wodna; w odniesieniu do kraju procent zagrożenia wynosi 27, a w regionach górskich - ponad 60. Praca rolników na tych terenach jest szczególnie utrudniona. Warunki atmosferyczne i opóźniona wegetacja roślin sprawiają, że konieczne są duże nakłady pracy fizycznej oraz specjalistyczny sprzęt.</u>
          <u xml:id="u-226.9" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">W czasie strajków chłopskich w 1980 r. problem rolnictwa na terenach górskich był stawiany bardzo wyraziście. Obowiązująca od 1985 r. uchwała dotycząca rozwoju tego specyficznego rolnictwa nie była skuteczna, a fala liberalizmu spowodowała, że słuszne preferencje zostały zniesione. Produkcja mleka i żywca na tych terenach jest kosztowna; interwencjonizm państwa jest tu konieczny. Kraje zachodnie, takie jak Szwajcaria, Austria, Francja, od lat stosują dopłaty do mleka, żywca czy wełny, umożliwiają zaciąganie preferencyjnych kredytów na zakup specjalistycznego sprzętu rolnikom gospodarującym na tych terenach. Do takich rozwiązań winniśmy zmierzać. Potrzebne jest nie tylko wsparcie finansowe, ale i ustawowe. Wnoszę, by resort podjął takie działania.</u>
          <u xml:id="u-226.10" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Żywność produkowana na terenach górskich może być żywnością ekologiczną, a także możliwy jest jej eksport do krajów zachodnich. Ponadto na terenach górskich znajdują się źródła rzek, a zatem tam w pierwszej kolejności powinny być kierowane środki na budowę kanalizacji i oczyszczalni ścieków. Lasy chłopskie czy wspólnotowe na terenach górskich spełniają taką samą funkcję, jak lasy państwowe czy lasy parków narodowych, umożliwiają retencję wody, zatem należałoby je traktować na równi pod względem podatkowym.</u>
          <u xml:id="u-226.11" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Wnoszę także o podjęcie działań informacyjnych i promocyjnych, jeśli chodzi o polskie produkty rolne. Wielu chłopskich spółdzielni czy producentów rolnych nie stać na drogą reklamę w środkach masowego przekazu. Należy wzmacniać poszanowanie dla rodzimej produkcji rolnej poprzez edukację i promocyjne programy telewizyjne.</u>
          <u xml:id="u-226.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-227.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Henryka Siedleckiego z Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#HenrykSiedlecki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! To, że tak ważna debata odbywa się po uchwaleniu budżetu państwa - i to budżetu, który w sposób zasadniczy ogranicza skalę nakładów na rolnictwo - świadczy, moim zdaniem, o instrumentalnym, koniunkturalnym traktowaniu przez rząd, koalicję rządzącą problemów związanych z wyżywieniem społeczeństwa. Byłem przekonany, że rząd przedstawi dzisiaj argumenty zaprzeczające dość powszechnej opinii w społeczeństwie, a nie tylko podzielanej przez rolników, że realizuje się w Polsce zalecaną przez międzynarodowe agendy finansowe politykę rolną mającą na celu ograniczenie produkcji żywności do poziomu poniżej samowystarczalności żywnościowej kraju. Niestety nic takiego nie przedstawiono. Uwzględniając determinację, z jaką rząd bronił budżetu, którego konstrukcja wymusza między innymi dalszy spadek produkcji rolnej i to w sytuacji, gdy tylko w ubiegłym roku spadek ten globalnie wyniósł 12%, ośmielę się stwierdzić, że rząd dążył i dąży do znacznego ograniczenia produkcji żywności w Polsce. Nieprzypadkowo w politycznym programie „Szanse dla wsi i rolnictwa” nie znajdziemy sformułowania: wzrost produkcji rolnej. Natomiast być może przypadkowo następnego dnia po uchwaleniu budżetu w dzienniku telewizyjnym radośnie oznajmiono, że determinacja rządu w obronie budżetu zostanie nagrodzona, gdyż Bank Światowy udzieli Polsce kredytu w wysokości 700 mln dolarów. Nie wiem, czy to przypadek, ale jest faktem, że rząd w założeniach dotyczących handlu zagranicznego zakłada w bieżącym roku wzrost importu również za około 700 mln dolarów, prawie w całości planując przeznaczenie tej sumy na dodatkowy import produktów rolno-spożywczych. Być może dlatego kilka dni temu pan minister Kropiwnicki, szef Centralnego Urzędu Planowania, dokonał odkrycia, że w bieżącym roku nastąpi dalszy spadek produkcji rolnej, zresztą zupełnie niesłusznie przypisując sobie autorstwo tego odkrycia, ponieważ Krajowy Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych, już od wielu miesięcy oficjalnie informował rząd, że realizowana polityka wobec rolnictwa nieuchronnie prowadzi do znacznego spadku produkcji rolnej. Dla informacji pana ministra Kropiwnickiego dodam, że zaplanowano na bieżący rok dalszy spadek produkcji rolnej o około 4–8%. Fachowcy mówią, że będzie większy.</u>
          <u xml:id="u-228.1" who="#HenrykSiedlecki">Wysoka Izbo! Jeśli przyjąć, że w życiu gospodarczym liczą się fakty, dokonania, realne czyny, to program rządu „Szanse dla wsi i rolnictwa” jest według mnie na dzisiaj, podkreślam, na dzisiaj, programem politycznych frazesów. Krajowy związek rolników poprzez swoich posłów z klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego wnosił o dodatkowe środki z budżetu na kredytowanie rolnictwa - niestety bezskutecznie - mając na względzie dobro nie tylko rolnictwa, ale przede wszystkim kraju i nie wychodząc z założenia, tak jak to widzi pani poseł Berak ze Zjednoczenia Chrześcijańskiego, że aby komuś dać, należy komuś innemu zabrać. Proponowaliśmy, żeby środki wypracować. Uważamy bowiem, że udostępnienie rolnictwu dostatecznej ilości kredytów produkcyjnych o niskiej, nie przekraczającej 10%, stopie procentowej, to wzrost zakupów środków produkcji, maszyn, części zamiennych, usług, to wzrost produkcji zakładów przemysłowych, a więc i większe wpływy z podatków, to również ograniczenie wydatków na bezrobotnych i, najważniejsze, wzrost produkcji rolnej, co w konsekwencji pozwoliłoby wydatkować w bieżącym roku owe 700 mln dolarów nie na import żywności, jak zaplanował rząd, ale np. na import maszyn, technologii, a więc na to, co daje pracę i wzrost produkcji w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-228.2" who="#HenrykSiedlecki">Ten fragment wystąpienia ze szczególną atencją kieruję również do pana posła Klimczaka. W kontekście powyższego podziwiam posłów reprezentujących „Solidarność” RI, część posłów z klubu „Solidarności” głosujących przeciw wnioskowi PSL o dopłaty do oprocentowania kredytów przeznaczonych również na zakup maszyn i ciągników. Jest oczywiste, że bez tych dopłat i bez kredytów zakłady produkujące maszyny rolnicze, ciągniki wcześniej czy później upadną. Czy o to chodzi? Czy „Solidarność” będzie wówczas strajkowała? A jeśli tak, to przeciw komu: Przeciw samej sobie?</u>
          <u xml:id="u-228.3" who="#HenrykSiedlecki">Oceniając głoszone przez rząd hasła o szansach dla rolnictwa, warto w tym miejscu powiedzieć, że w bieżącym roku, podobnie jak w dwóch ostatnich latach, rolnicy byli i są w stanie dokonać zakupu ciągników w skali pozwalającej na odtworzenie lub zakup nowego ciągnika co 100 lat. Taka jest rzeczywistość.</u>
          <u xml:id="u-228.4" who="#HenrykSiedlecki">Jeśli poważnie traktować stowarzyszenie Polski z EWG, to według prognoz ekspertów na modernizację polskiego rolnictwa, w ramach stowarzyszenia Polski z EWG, należy przeznaczyć w ciągu najbliższych 10 lat około 50 mld dolarów. Nawet jeśli uznać ten rachunek za zawyżony o połowę, to i tak zainwestować należy nie mniej niż 150 dolarów na 1 ha rocznie. W ramach realizacji programu „Szanse dla wsi i rolnictwa” rząd w budżecie przeznaczył na ten cel w bieżącym roku 160 mld zł, a więc około 70 centów na 1 ha. Tym razem pominę milczeniem liczbę lat. Dodam tylko, że koalicja odrzucając wniosek posłów z klubu PSL o zwiększenie tej kwoty, przynajmniej z większym umiarem powinna roztaczać wizję świetlanej przyszłości przed polskim rolnictwem. Podałem tylko niektóre przykłady naszej rzeczywistości, jakże odmienne od głoszonych haseł. Na zakończenie pragnę oświadczyć w imieniu i z upoważnienia Krajowego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych, że nigdy nie będziemy wyrażać zgody na politykę rolną degradującą rolnictwo, a więc całą gospodarkę, szkodzącą państwu. Dlatego też kategorycznie wyrażamy sprzeciw wobec realizowanej obecnie przez rząd polityki wobec rolnictwa, całej gospodarki żywnościowej. Podejmować będziemy również wszelkie działania służące zmianie tej polityki.</u>
          <u xml:id="u-228.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-229.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu w imieniu Koła Poselskiego Unii Polityki Realnej pana posła Pruchno-Wróblewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#LechPruchnoWróblewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Polityka rolna, jaką zaproponował krajowi i Sejmowi pan minister Gabriel Janowski, jest rodzajem transakcji między politykami i rolnikami, transakcji w istocie handlowej, której pośrednikami są biurokraci, gotowi do dalszego, czasami skutecznego rozszerzania swoich kompetencji, skutecznego dlatego, że Wysoki Sejm daje na to przyzwolenie.</u>
          <u xml:id="u-230.1" who="#LechPruchnoWróblewski">W istocie ta debata jest spóźniona, tak jak słusznie zauważył pan prezes, poseł Waldemar Pawlak, jest ona mocno spóźniona. Pan minister Janowski nazwał to słusznie potrzebą większego interwencjonizmu państwowego w dziedzinie rolnictwa. Atak personalny natomiast na pana ministra Janowskiego ze strony komisji rolnictwa, a także klubu PSL, jest oczywiście zrozumiały, bo intencja jest oczywista: stwierdzenie tylko, że PSL robiłby to samo, tyle tylko że lepiej i głębiej sięgając do kieszeni konsumentów. W istocie za te pomysły tworzenia agencji kredytu rolnego, restrukturyzacji PGR, dzierżawienia gospodarstw zamiast sprzedaży ziemi na wolnym rynku, dzierżawienia, które uniemożliwia wręcz zaciąganie jakiegokolwiek kredytu, bo nie ma zabezpieczenia, tworzenia funduszów wyrównawczych i niestety za inne absurdalne pomysły zapłaci nieodmiennie konsument, konsument, który jest bezbronny wobec lobby rolniczego.</u>
          <u xml:id="u-230.2" who="#LechPruchnoWróblewski">Chcę zwrócić uwagę, że autorzy pewnego opracowania, które wydrukował w grudniu zeszłego roku „The Economist”, obliczyli, co warto zapamiętać, że w 1990 r. każde nierolnicze gospodarstwo domowe zapłaciło około 14 tys. dolarów - taki był bowiem dla podatnika i konsumenta koszt ochrony rolnictwa. Przewidują oni także, że w roku 2000 tenże konsument i podatnik zapłaci 18 tys. dolarów. Dane te dotyczą wprawdzie EWG, Japonii, USA i innych krajów europejskich i pozaeuropejskich, ale Polska mieści się w tej regule, jak sądzę, choć tych obliczeń nikt jak dotąd nie poczynił. Natomiast całkowita suma tych obciążeń nałożonych na podatników wyniosła w 1990 r. dokładnie 260 mld dolarów, co, dla porównania, stanowi jednoroczny dochód narodowy Szwecji. Proszę zwrócić uwagę, że w każdej epoce potrafiono znaleźć pretekst uzasadniający ochronę rolników. W XIX w. była to konkurencja tańszej amerykańskiej i australijskiej pszenicy, w latach trzydziestych operowano argumentacją nędzy na wsi, a po II wojnie światowej dominował pogląd o konieczności zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego. I takim argumentem dzisiaj posługuje się to lobby rolnicze. Ale mamy w tym Sejmie różne lobby. Jutro będziemy mieć lobby związane z łódzkim przemysłem włókienniczym. Niedawno było lobby mieszkaniowe, za chwilę będzie jeszcze inne lobby, tych lobby jest tu teraz coraz więcej. Każde z nich ma swoich przedstawicieli na tej sali. Ta sala faluje w zależności od tego, jaką informację przedstawi rząd.</u>
          <u xml:id="u-230.3" who="#LechPruchnoWróblewski">Wszystkie te grupy interesów ograbiają niestety konsumentów, którymi jesteśmy zarówno my tu na tej sali, jak i wszyscy w Polsce. Wszystkie te grupy interesów powodują w istocie, że budżet państwa ma i mieć niestety będzie coraz to większy deficyt. Chcę powiedzieć państwu przy tej okazji, że zadłużenie Polski, wewnętrzne i zewnętrzne, sięga już dzisiaj 1000 bln zł, czyli równa się wysokości 2,5-rocznego budżetu państwa. To jest jak najbardziej aktualna informacja. Panowie z rządu i niemała część tej sali chce nas namówić na kontynuowanie takiej polityki. Nas do tego się nie namówi - Unia Polityki Realnej nie zaakceptuje tych obłędnych pomysłów.</u>
          <u xml:id="u-230.4" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-230.5" who="#LechPruchnoWróblewski">Nie ośmielamy się twierdzić, że szanse dla rolnictwa to gospodarstwa rodzinne, panie ministrze Janowski. My tego nie możemy powiedzieć. Już kończę, panie marszałku. Wiemy natomiast, że środki przeznaczone na rolnictwo na pewno nie trafią tam, gdzie są potrzebne. Potwierdzają to również badania zachodnich ekspertów, które opublikowało pismo „The Economist”. Tylko wolna podaż kredytów, głęboka reforma systemu bankowego, niski, ale równy dla wszystkich podatek, może złamać te grupy interesów. A te grupy będą zawsze...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#LechPruchnoWróblewski">... walczyły o coś dla siebie. To czerwone sukno, które się nazywa budżetem państwa, jest dzisiaj rozrywane raz przez jednych, raz przez drugich. Skutki odczuwamy na własnej skórze, głównie społeczeństwo.</u>
          <u xml:id="u-232.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-233.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Ryszarda Bartosza, posła nie zrzeszonego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#RyszardBartosz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z dużym onieśmieleniem przychodzi mi mówić o panu pośle Pruchno-Wróblewskim, który ze znajomością rzeczy charakterystyczną dla rolników z Marszałkowskiej wypowiadał się o wsi i o rolnictwie.</u>
          <u xml:id="u-234.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-234.2" who="#RyszardBartosz">Kolejny rząd pod kierownictwem Unii Demokratycznej prowadzi politykę wyniszczania polskiej wsi i unicestwiania polskiego rolnictwa. To nie jest opinia wymyślona przeze mnie na okoliczność tej debaty. Jest to opinia powszechna - opinia rolników oraz pracowników instytucji obsługujących wieś i rolnictwo, a także wszystkich ludzi myślących uczciwie o Polsce.</u>
          <u xml:id="u-234.3" who="#RyszardBartosz">Po raz kolejny przypominam w parlamencie podstawową prawdę - naród, który traci samowystarczalność żywnościową, przestaje być narodem suwerennym. Państwo zaś uzależniając się od obcego producenta, pośrednika i bankiera traci niepodległość. Przyjęty kilka dni temu budżet państwa, ustalający wydatki na rolnictwo na kompromitująco niskim poziomie, dowodzi, że znaczna część posłów i członków rządu nie rozumie i nie chce zrozumieć tej oczywistej prawdy.</u>
          <u xml:id="u-234.4" who="#RyszardBartosz">Program rządowy „Szanse dla wsi i rolnictwa” wobec faktów stworzonych w budżecie jest fikcją, działaniem pozorującym jakąś wizję. Po trzech latach realizowania strategii gospodarczej wyznaczonej planem Balcerowicza należy dokonać bilansu. Dla mojej ziemi bilans ten jest wręcz tragiczny. Zamojszczyzna, jeden z głównych spichlerzy kraju, od lat należała do krajowej czołówki, jeśli chodzi o uprawę buraków cukrowych, zboża, lnu, konopi, tytoniu, chmielu, rzepaku, owoców i warzyw oraz w produkcji mięsa i mleka. Całe rejony, tysiące gospodarstw rolnych specjalizowały się przez lata w określonej produkcji, zdobywając odpowiednie kwalifikacje, rynki zbytu i sprzęt. To wskutek takiego rządzenia ten wielki potencjał gospodarczy uległ bankructwu. Wiele tysięcy ton produktów rolnych, wypracowanych w pocie czoła przez zamojskich rolników, uległo w ubiegłym roku zaprogramowanemu zniszczeniu. Za wiele tysięcy ton produktów, dostarczonych w ubiegłym roku do punktów skupu, rolnicy nie otrzymali uczciwej zapłaty. Wymownym przykładem są wielomiesięczne walki rolników zamojskich o należną zapłatę za sprzedany tytoń, buraki, owoce, włókno.</u>
          <u xml:id="u-234.5" who="#RyszardBartosz">Wskutek świadomej polityki rządu gospodarstwa rolne przeżywają wielki regres, a w sposób sztuczny do ruiny zostały doprowadzone instytucje obsługujące wieś i rolnictwo: banki, spółdzielnie, zakłady przetwórcze. Wiele tysięcy rodzin chłopskich żyje na pograniczu nędzy, ich los jest wielkim oskarżeniem, wymierzonym przeciwko architektom rządowej polityki rolnej.</u>
          <u xml:id="u-234.6" who="#RyszardBartosz">Pod ideologicznym kierownictwem pana ministra Janowskiego rolnictwo polskie nie ma żadnych szans na rozwój, a jedynie może osiągnąć dno upadku.</u>
          <u xml:id="u-234.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-234.8" who="#RyszardBartosz"> Zamojszczyzna poznała dobrze dwa oblicza pana ministra - jedno w kampanii wyborczej, jako czołowego demagoga, który na garbie chłopskim wdrapał się na rządowe wyżyny, drugie, jako nieudolnego działacza gospodarczego i najsłabszego ministra rolnictwa od 1918 r., mającego w pogardzie wieś i rolnictwo, a dbającego jedynie o interesy własnej partii oraz ideologicznych przyjaciół.</u>
          <u xml:id="u-234.9" who="#RyszardBartosz">I jeszcze jedno. Panie ministrze Janowski, zamiast włóczyć posłów Jacka Soskę i Ryszarda Smolarka po sądach powinien pan leżeć przed nimi krzyżem i objąwszy ich za nogi długo prosić o przebaczenie.</u>
          <u xml:id="u-234.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-235.1" who="#DariuszWójcik">Prosiłbym o mniej emocjonalne wystąpienia panów posłów.</u>
          <u xml:id="u-235.2" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Zenona Witta z Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#ZenonWitt">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Można by oczekiwać, że w transformacji ustroju rolnictwo, jako jeden z ważnych działów gospodarki narodowej, stanie się siłą napędową przemian. Czas, jaki minął od rozpoczęcia przemian, udowodnił, że tak nie jest. Podstawowy środek produkcji, tzn. ziemia, jest w 80% własnością prywatną. Uzdrowieniem dla całej gospodarki miał być wszechwładny rynek. Jak wykazuje historia, trudno znaleźć drugi kraj, który na takie rozwiązania się zdecydował. Wszystkie rozwinięte gospodarczo kraje, które osiągnęły sukces, stosowały i stosują różne formy interwencjonizmu.</u>
          <u xml:id="u-236.1" who="#ZenonWitt">Interwencjonizm państwowy to przede wszystkim ochrona własnego rynku. Ochronę rynku stosowano już w starożytności. Udoskonalono ją w średniowieczu, szczególnie w Anglii, następnie w I połowie XX wieku w Stanach Zjednoczonych, a do perfekcji doprowadzono w EWG.</u>
          <u xml:id="u-236.2" who="#ZenonWitt">Zacznijmy wreszcie chronić nasz rynek przed nadmierną, nie zawsze uczciwą konkurencją, stosując racjonalne cła, opłaty wyrównawcze, licencje, ograniczenia ilościowe, sezonowe, fitosanitarne i weterynaryjne.</u>
          <u xml:id="u-236.3" who="#ZenonWitt">W EWG powszechnie stosuje się różne formy dotacji, a jest ich około 30. Pozwalają one ukryć faktyczne koszty produkcji i stosować ceny dumpingowe w eksporcie. Faktyczne zaś koszty wytwarzania w produkcji rolniczej są dwu-trzykrotnie wyższe od cen światowych, a w Japonii np. koszty wyprodukowania ryżu nawet ośmiokrotnie.</u>
          <u xml:id="u-236.4" who="#ZenonWitt">Czy Polska powinna dotować produkcję żywności? Na to pytanie odpowiedź jest jednoznaczna, jeżeli chce się utrzymać bezpieczeństwo żywnościowe 40-milionowego narodu. Na pewno nie może to być poziom dotowania stosowany w EWG, bo na to nas po prostu nie stać. Gdybyśmy próbowali policzyć, jaką dotację należy zastosować w rolnictwie polskim, przyjmując sposób dotowania w EWG, to byłoby to 55 bln zł, gdyby za podstawę liczenia przyjąć 1 ha, lub 200 bln zł, gdyby za podstawę obliczeń przyjąć 1 zatrudnionego.</u>
          <u xml:id="u-236.5" who="#ZenonWitt">Warunki i czynniki produkcji rolniczej nie są jednolite w różnych regionach. Wynika z nich potrzeba interwencji wewnętrznej, która musi być uwzględniona w polityce rolnej. Formą interwencji wewnętrznej jest przykładowo preferowanie produkcji zbywalnej.</u>
          <u xml:id="u-236.6" who="#ZenonWitt">Mamy kryzys na rynku pracy, ale też 27% ogółu pracujących zatrudnione jest w rolnictwie. Wskaźnik ten - jak wiadomo - powinien wynosić od 4 do 10%. Na temat nadmiaru rąk pracy w rolnictwie krążą różne anegdoty, ale z uwagi na powagę miejsca nie będę ich przytaczał.</u>
          <u xml:id="u-236.7" who="#ZenonWitt">Należy zagwarantować szkolenie zawodowe młodzieży w zawodach pozarolniczych, zorganizować przekwalifikowanie osób czynnych zawodowo w wieku produkcyjnym, należy również zastanowić się nad obniżeniem wieku emerytalnego w rolnictwie. Interwencjonizm państwowy jest działaniem niezbędnym i może zapoczątkować racjonalne przemiany.</u>
          <u xml:id="u-236.8" who="#ZenonWitt">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Obowiązkiem rządu jest troska o własnych obywateli. Nie może mu być obojętny los rodzimych producentów i konsumentów. W interesie jednych i drugich leży konsumpcja przede wszystkim rodzimych produktów. Każdy rząd, w każdym kraju, docenia potrzebę istnienia rodzimej produkcji rolniczej jako warunku niezależności gospodarczej - jeżeli oczywiście ma poczucie odpowiedzialności za los narodu, którym rządzi.</u>
          <u xml:id="u-236.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-237.1" who="#DariuszWójcik">Nie wpłynęły żadne komunikaty.</u>
          <u xml:id="u-237.2" who="#DariuszWójcik">Ogłaszam przerwę do godz. 20.25.</u>
          <u xml:id="u-237.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: Do której obrady?)</u>
          <u xml:id="u-237.4" who="#DariuszWójcik">Zakończenie obrad zostało zaplanowane na godz. 22, ale mogą się odrobinę przedłużyć, jeśli trzeba byłoby zakończyć rozpatrywanie dodatkowego punktu, który może wejść pod obrady jeszcze dzisiaj.</u>
          <u xml:id="u-237.5" who="#DariuszWójcik">Zarządzam przerwę do godz. 20.25.</u>
          <u xml:id="u-237.6" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 19 min 58 do godz. 20 min 27)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#HenrykBąk">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-238.1" who="#HenrykBąk">Kontynuujemy dyskusję nad aktualną sytuacją w rolnictwie i realizacją programu rządowego „Szanse dla wsi i rolnictwa”.</u>
          <u xml:id="u-238.2" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Mariana Kozłowskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pan poseł Wincenty Pycak, Konfederacja Polski Niepodległej.</u>
          <u xml:id="u-238.3" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Pilarczyk: W kwestii formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-238.4" who="#HenrykBąk">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#JerzyPilarczyk">Panie marszałku, proponowałbym, ażeby wstrzymać obrady do czasu przybycia jakiegokolwiek przedstawiciela rządu.</u>
          <u xml:id="u-239.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-239.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie ma nikogo.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#HenrykBąk">Dobrze, poczekamy chwilę.</u>
          <u xml:id="u-240.1" who="#HenrykBąk">Już są przedstawiciele rządu.</u>
          <u xml:id="u-240.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-240.3" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Mariana Kozłowskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pan poseł Wincenty Pycak, Konfederacja Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#MarianKozłowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Realizacja rządowego programu „Szanse dla wsi i rolnictwa” będzie możliwa m.in. pod warunkiem ciągłego dopływu kadr specjalistycznych do bezpośredniej produkcji i pod warunkiem postępu biologicznego w hodowli roślin i zwierząt. W przygotowywaniu specjalistów z zakresu nowoczesnego rolnictwa...</u>
          <u xml:id="u-241.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#HenrykBąk">Przepraszam pana posła.</u>
          <u xml:id="u-242.1" who="#HenrykBąk">Panowie posłowie z prawej strony, bardzo proszę o przerwanie dyskusji w ławach poselskich. Nie chcę wymieniać zaszczytnych nazwisk posłów.</u>
          <u xml:id="u-242.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-242.3" who="#HenrykBąk">Pragniecie, to uwiecznię was w protokóle.</u>
          <u xml:id="u-242.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-242.5" who="#HenrykBąk">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#MarianKozłowski">W przygotowywaniu specjalistów z zakresu nowoczesnego rolnictwa szczególnego znaczenia nabiera praktyczna nauka zawodu. System kształcenia w szkołach rolniczych powinien tak przygotowywać młodzież, aby mogła sprostać potrzebom w zakresie nowoczesnej produkcji rolnej i przetwarzania płodów rolnych na miejscu. Gospodarstwa pomocnicze przy szkołach rolniczych są obecnie zmuszone do samofinansowania się; placówki te w pogoni za zyskiem gubią podstawowe funkcje dydaktyczne. Podstawową zasadę wiążącą gospodarstwo ze szkołą powinna stanowić równorzędność celów: dydaktycznego i produkcyjnego, co zaowocuje następnie wysokim poziomem produkcji. Kierunek produkcji powinien być zgodny z kierunkiem kształcenia. W takim gospodarstwie powinny istnieć odpowiednio rozwinięte podstawowe działy produkcji, a sama produkcja musi się opierać na najnowocześniejszych metodach technologicznych i ekonomicznych. Na tym właśnie powinien polegać modelowy charakter takiej placówki. Tymczasem gospodarstwa szkolne są zadłużone i zagrożone upadłością - mimo że są państwowe, nie mają właściciela. Zgłaszam więc propozycję uwłaszczenia szkół rolniczych przy jednoczesnej restrukturyzacji i oddłużeniu tychże gospodarstw - w przeciwnym wypadku podzielą one los gospodarstw rolnych należących przedtem do wojewódzkich ośrodków postępu rolniczego. Obecnie ośrodki doradztwa rolniczego pozbawione są możliwości praktycznego szkolenia rolników. Do tej pory prace genetyczne z zakresu hodowli roślin i zwierząt były prowadzone w rolniczych i zootechnicznych zakładach doświadczalnych instytutów naukowych, akademii rolniczych, w stacjach hodowli roślin, gospodarstwach szkolnych i w PGR. Osiągnięcia nauki polskiej w tym zakresie są znane i cenione w świecie. Niekorzystna sytuacja finansowa w państwowym sektorze rolnictwa może stanowić poważne zagrożenie dla postępu biologicznego.</u>
          <u xml:id="u-243.1" who="#MarianKozłowski">Zwracam się przeto z prośbą do Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej o szczególną opiekę nad tą częścią sektora państwowego, gdzie ważą się losy postępu biologicznego. W przeciwnym wypadku będziemy skazani na import nowych odmian roślin, a także zwierząt do reprodukcji stada hodowlanego. Czas najwyższy zahamować likwidację stad podstawowych bydła, owiec i świń, których rozwój wiązał się z długoletnim dorobkiem hodowlanym. Na ten dorobek pracowały pokolenia zootechników polskich.</u>
          <u xml:id="u-243.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-244.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Wincentego Pycaka, Konfederacja Polski Niepodległej. Następnym mówcą będzie pan poseł Stanisław Kalemba, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#WincentyPycak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na wstępie chciałbym nawiązać do wypowiedzi pana posła Pruchno-Wróblewskiego, który bardzo mnie zaskoczył, gdyż stwierdził, że rolnicy na całym świecie - taki był sens tych słów - grabią i to, że grabią, jest normalne, ale to, że ograbiają innych, zaskoczyło mnie. Myślę, że pan Pruchno-Wróblewski, skoro tak walczy o reprywatyzację, to ma chyba szansę zostać nawet margrabią...</u>
          <u xml:id="u-245.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-245.2" who="#WincentyPycak">‍...czy murgrabią.</u>
          <u xml:id="u-245.3" who="#WincentyPycak">Panowie Posłowie i Panie Posłanki! Gdy latem ubiegłego roku sytuacja w rolnictwie oceniona została jako katastrofalna, nie tylko ze względu na suszę, wówczas nowy rząd, ale w starych ramach, wymyślił i zaproponował koncepcję nowej polityki, którą nazwał „Szanse dla wsi i rolnictwa”. Słuszna to taktyka, bo gdy bardzo źle, to należy wskazać nowe szanse. Jednak ponad 3 lata temu szanse były niewspółmierne, dużo większe, zostały jednak zaprzepaszczone, ponieważ prowadzona była wasalska polityka w stosunku do Międzynarodowego Funduszu Walutowego, którego celem było ograniczenie naszej produkcji i zniszczenie całego przemysłu przetwórczego.</u>
          <u xml:id="u-245.4" who="#WincentyPycak">Panowie Posłowie! Obecnie ministerstwo rolnictwa mimo prób zmiany tej sytuacji nie jest w stanie wydostać się z kolein, których trzyma się cały obecny rząd kontynuujący politykę poprzednich rządów. Widać to na przykładzie tego, jak nieudolnie ogranicza się napływ obcych towarów konsumpcyjnych na nasz rynek. Niewprowadzenie do tej pory banderolowania powoduje, że banda roluje nas wszystkich, całe społeczeństwo. Podobnie jest z opłatami wyrównawczymi. Nie wiadomo, kiedy uchwalona ponad rok temu ustawa będzie realizowana, a tymczasem rząd ściąga podatki od porządnych i bezrobotnych i przyznaje renty rolnicze na poziomie urągającym cywilizacji.</u>
          <u xml:id="u-245.5" who="#WincentyPycak">Panie i Panowie! Aby dążyć do poprawy efektywności w produkcji rolnej, konieczne jest wykazanie woli wyzbycia się złudzeń co do wielkiej pomocy zagranicznej. Kontrolując napływ towarów, powinniśmy przeznaczać pobierane z tego tytułu opłaty na uzupełnienie środków na kredyty - co sprawi, że będą one tańsze - na pobudzenie rodzimej produkcji. Ta produkcja powinna trafiać na rynek konsumenta i na tym polega wielka rola ministerstwa rolnictwa i rządu, w którego interesie powinno leżeć minimalizowanie różnicy pomiędzy ceną hurtową a detaliczną. W tym celu powinna być prowadzona stała współpraca z organizacjami konsumenckimi. Taka współpraca przyniosłaby efekty w postaci minimalizowania różnicy pomiędzy ceną hurtową a detaliczną, przy zachowaniu opłacalności produkcji, pomogłoby to też zorganizować sprzedaż hurtową, która obecnie została do tego stopnia zdominowana przez pośredników, że rolnicy i ogrodnicy często nie mogą wjechać na place sprzedaży hurtowej. Trzeba powiedzieć jasno, że rząd, czyli konkretnie ministerstwo rolnictwa, niewiele robi, aby stworzyć autentyczne mechanizmy wolnorynkowej formy zbywania towarów rodzimej produkcji. Agencja Rynku Rolnego jako struktura, która prowadzi skup interwencyjny, nie mając zaplecza w postaci chłodni i magazynów, powoduje najczęściej, że wydłuża się łańcuch pośredników (chodzi o spółki), co w rezultacie wpływa na zwiększenie ceny detalicznej; koszty tego ponosi ubożejący klient, a pośrednio uderza to również w producentów żywności.</u>
          <u xml:id="u-245.6" who="#WincentyPycak">Inne problemy związane są z Agencją Własności Rolnej Skarbu Państwa, która powołana została do przejęcia i restrukturyzacji PGR, a po rocznym działaniu znajduje się na granicy bankructwa. Jednocześnie rząd wstrzymał prace podkomisji sejmowej nad pięcioma projektami, które miały wprowadzić usprawnienia w nabywaniu ziemi przez rolników. Obecnie agencja oczekuje na oddłużenie. Podobna sytuacja jest z zakładami przemysłu spożywczego. Polityka dotychczasowych rządów doprowadziła do zadłużenia tych zakładów. Posłużę się tu przykładem. We Wrocławiu jest cukrownia, w której w latach 1989–1991 dokonano modernizacji kotłowni i elektrowni oraz zamontowano urządzenia odpylające i odsiarczające. Obecnie stan techniczny zakładu jest bardzo dobry, ale pułapka kredytowa - chodzi o odsetki bankowe w wysokości 100 mln zł dziennie - doprowadza do paraliżu normalnej działalności zakładu. Kierownictwo zakładu wydeptało w ministerstwie rolnictwa i w resorcie przekształceń własnościowych oraz w bankach wszystkie możliwe ścieżki w celu oddłużenia zakładu lub uzyskania zgody na zawieszenie spłaty długów - bez skutku.</u>
          <u xml:id="u-245.7" who="#WincentyPycak">Panie ministrze, nasuwa się w tym wypadku pytanie: O co tu chodzi? Oddłużenie bowiem to nie dotowanie. Tak więc skoro jest zakład, który może produkować, to dlaczego ministerstwo nie spieszy z pomocą, a wręcz odwrotnie - przysyła zagraniczne wycieczki, które przyjeżdżają, nagrywają i filmują. Czy w tym wypadku od razu nie nasuwa się odpowiedź? To nie są pojedyncze przypadki. Co tutaj jest, jak to się mówi, grane? O co tutaj chodzi? Myślę, że akurat ten przykład daje odpowiedź na pytanie, o co tutaj chodzi. Takich przypadków jest wiele i one dają odpowiedź na to pytanie, ale w związku z tym nasuwa się drugie pytanie: Dokąd wszyscy zmierzamy tymi koleinami? Myślę, że w tym układzie ministerstwo rolnictwa pełni jakby rolę kierowcy, który jadąc po koleinach może sobie w ramach demokracji kręcić kierownicą w lewo i w prawo, a i tak będzie jechał tymi samymi koleinami. Tak więc wcześniej czy później trzeba się zdecydować, aby z nich się wydostać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-246.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Kalembę, Polskie Stronnictwo Ludowe. Następnym mówcą będzie pan poseł Marian Piłka, Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#StanisławKalemba">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Głęboki upadek polskiej gospodarki, w tym rolnictwa i całego kompleksu gospodarki żywnościowej, tylko w części wynika z transformacji ustrojowej czy suszy, głównie jest on rezultatem poważnych błędów gospodarczych. Kolejne ekipy rządowe konsekwentnie realizują korzystną dla Zachodu, a nie dla Polski, politykę, która ma też swoich zwolenników wśród obecnych elit politycznych. Błędy zostały już w dyskusji wykazane, zwrócę jednak jeszcze uwagę na dwa z nich.</u>
          <u xml:id="u-247.1" who="#StanisławKalemba">Po pierwsze - niedocenianie, wręcz zaniedbywanie podstawowego środka produkcji w rolnictwie, jakim jest ziemia. Odłoguje około 1 mln ha, bardzo często są to grunty o wysokiej klasie, o wysokiej bonitacji. Zwracam uwagę, że ziemia jest nie tylko czynnikiem produkcyjnym.</u>
          <u xml:id="u-247.2" who="#StanisławKalemba">Po drugie - nietworzenie niezbędnych rezerw żywnościowych, paszowych.</u>
          <u xml:id="u-247.3" who="#StanisławKalemba">Wysoki Sejmie! Jestem przekonany, że samowystarczalność żywnościowa w wypadku prawie 40-milionowego narodu polskiego stanowi podstawę racji stanu. Dlaczego nie ma zrozumienia dla tej racji? Sądzę, że wynika to między innymi z bardzo silnie zakorzenionej w historii Polski pogardy dla wsi, chłopów, rolników. Próby poważnego, merytorycznego dyskutowania spraw rolnych, wsi natrafiają na zasadnicze bariery psychologiczne i na tej sali. Tajemnica sukcesów gospodarczych najbogatszych państw Zachodu tkwi we właściwej polityce rolnej. Wspólna, mająca interwencyjny charakter polityka rolna uważana jest za fundament europejskiej wspólnoty. Od odbudowy rolnictwa rozpoczęła się rekonstrukcja gospodarki Niemiec po II wojnie światowej. Amerykańska strategia rozwoju rozpoczęła się od polityki rolnej i ochrony swoich rynków rolnych. To samo uczyniły Francja, Włochy, Japonia, Dania, Holandia. Brak działań interwencyjnych wybitnie daje się odczuć w drobiarstwie, z którym jestem związany zawodowo. Drobiarstwo ze względu na niskie koszty produkcji białka zwierzęcego powinno być szczególnie chronione i tak się dzieje na całym świecie. W przeważającej części drobiarstwo w Polsce zostało zniszczone, głównie wskutek łatwego - za zgodą rządu - importu subsydiowanych produktów drobiarskich, często złej jakości, z Zachodu, a także niszczącego importu ze Wschodu. Potężny, bezcenny potencjał produkcyjny w drobiarstwie, a więc kurniki, ubojnie, zakłady wylęgowe, został wyłączony z produkcji, w niektórych rejonach w 50–60%. Tysiące ludzi zatrudnionych w drobiarstwie pozostało bez pracy. Brak jakiejkolwiek polityki w tym dziale produkcji może doprowadzić w najbliższym czasie do całkowitego upadku, bez możliwości odbudowy. Zdaniem rolników, producentów drobiu, jest to sabotaż gospodarczy.</u>
          <u xml:id="u-247.4" who="#StanisławKalemba">Wysoki Sejmie! Sytuacja w rolnictwie jest dramatyczna. Należy podjąć następujące działania:</u>
          <u xml:id="u-247.5" who="#StanisławKalemba">1. Niezwłocznie wprowadzić właściwy system opłat celnych, opłat wyrównawczych i innych mechanizmów chroniących rodzimy rynek rolny - była o nich mowa. Ta decyzja nie wymagająca żadnych wydatków z budżetu przyniesie budżetowi, jak sądzę, niemałe dochody.</u>
          <u xml:id="u-247.6" who="#StanisławKalemba">2. Dokonać niezbędnego importu zbóż paszowych, koncentratów z przeznaczeniem skierowania na tereny szczególnie dotknięte suszą, z dużą obsadą inwentarza, przy kredytach oprocentowanych nie wyżej niż 15%.</u>
          <u xml:id="u-247.7" who="#StanisławKalemba">3. Agencja Rynku Rolnego powinna prowadzić wykup nadwyżek żywca wieprzowego w cenie minimum 14,5 tys. zł za kg żywej wagi. Występują niepokojące sygnały wymuszania na rolnikach cen skupu w wysokości 13–13,5 tys. zł za kg.</u>
          <u xml:id="u-247.8" who="#StanisławKalemba">4. Prowadzić dalsze oddłużanie gospodarstw rolnych bez względu na sektor, bez dyskryminowania rolniczych spółdzielni produkcyjnych, albowiem chleb smakuje jednakowo.</u>
          <u xml:id="u-247.9" who="#StanisławKalemba">5. Należy w najbliższych tygodniach umożliwić rolnikom zaciąganie kredytu „suszowego” do pełnej wysokości. Dotychczasowy system budzi dużo kontrowersji i nieporozumień, rolnicy błądzą po różnych bankach.</u>
          <u xml:id="u-247.10" who="#StanisławKalemba">Wysoki Sejmie, obecna polityka rolna, czy tylko nie realizowane szanse, wyniszcza polskie rolnictwo, poszczególne gospodarstwa rodzinne, spółdzielcze i państwowe. O tym, że ta polityka jest błędna, świadczy fakt, iż często w najtrudniejszej sytuacji ekonomicznej są gospodarstwa - np. w moim województwie poznańskim - nie te małe, ale wysokotowarowe, wysokoprodukcyjne, gospodarstwa 30-, 40- i 50-hektarowe, które mają być wzorcem w przyszłej zjednoczonej Europie.</u>
          <u xml:id="u-247.11" who="#StanisławKalemba">Na zakończenie w imieniu klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego proszę pana ministra Janowskiego o oficjalne przedstawienie koncepcji rozwiązania afery ziemniaczanej, chodzi o spółkę „Hod-Impex”, w wyniku której ok. 20 tys. rolników zostało poszkodowanych na kwotę około pół biliona złotych.</u>
          <u xml:id="u-247.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-248.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Mariana Piłkę, Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe. Następnym mówcą będzie pani poseł Irena Nowacka, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#MarianPiłka">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Na obecną sytuację polskiego rolnictwa złożyły się trzy zasadnicze elementy.</u>
          <u xml:id="u-249.1" who="#MarianPiłka">Pierwszy to spadek po systemie socjalistycznym, zacofanie polskich gospodarstw rolnych, ich słabe wyposażenie techniczne, rozdrobnienie i nadmierne zatrudnienie.</u>
          <u xml:id="u-249.2" who="#MarianPiłka">Drugi element to decyzje podjęte trzy lata temu w ramach planu Balcerowicza, a zwłaszcza decyzje dotyczące otwarcia polskiego rynku żywnościowego dla towarów obcych, polityki kredytowej i polityki wobec państwowych gospodarstw rolnych.</u>
          <u xml:id="u-249.3" who="#MarianPiłka">Wreszcie trzeci element, który określa nie tylko teraźniejszość polskiego rolnictwa, ale przede wszystkim jego przyszłość, to skutki ratyfikacji układu stowarzyszeniowego z Europejską Wspólnotą Gospodarczą. Odpowiedzialność za poszczególne elementy tej polityki rozkłada się różnie. Za zacofanie polskiego rolnictwa w okresie komunistycznym odpowiadają komuniści, za katastrofalne skutki dla rolnictwa planu Balcerowicza - rząd Tadeusza Mazowieckiego, natomiast za podpisanie i ratyfikację układu stowarzyszeniowego z EWG - rząd Bieleckiego i ta większość Sejmu, która poparła układ. Jednak odpowiedzialność za te wszystkie elementy polityki rolnej ponosi także PSL, które wspólnie z PZPR realizowało politykę rolną w czasach komunistycznych. PSL akceptowało i popierało politykę rolną w okresie inicjowania reform Balcerowicza. Wówczas, gdy podejmowano zasadnicze decyzje dotyczące rolnictwa, PSL było członkiem koalicji rządowej Tadeusza Mazowieckiego, a wicepremierem i ministrem rolnictwa był prof. Janicki z PSL.</u>
          <u xml:id="u-249.4" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Smolarek: Błąd.)</u>
          <u xml:id="u-249.5" who="#MarianPiłka">Wreszcie PSL poparło w swoim klubowym wystąpieniu i w głosowaniu...</u>
          <u xml:id="u-249.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-249.7" who="#MarianPiłka"> Wreszcie PSL poparło w swoim klubowym wystąpieniu i w głosowaniu układ stowarzyszeniowy z EWG ze wszystkimi negatywnymi skutkami dla polskiego rolnictwa teraz i w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-249.8" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Czarnecki: Poseł Soska poparł.)</u>
          <u xml:id="u-249.9" who="#komentarz">(Poseł Jacek Soska: Poseł Niesiołowski poparł.)</u>
          <u xml:id="u-249.10" who="#MarianPiłka">Przypominam to gwoli podkreślenia współodpowiedzialności PSL za obecny stan polskiego rolnictwa. Na wsi żyje 38% polskiego narodu, a 27% utrzymuje się z rolnictwa. Już same liczby świadczą o znaczeniu rolnictwa i polityki wobec wsi w całokształcie polityki gospodarczej i polityki wewnętrznej naszego państwa. Niestety, mimo upadku socjalizmu, w którym rolnicy byli traktowani jak poddani drugiej kategorii, odzyskanie niepodległości nie zmieniło wiele w polityce państwa wobec wsi. Ideologię komunistyczną zastąpiła ideologia liberalna ze wszystkimi negatywnymi skutkami dla polskiej gospodarki, a zwłaszcza dla rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-249.11" who="#komentarz">(Głosy z sali: Brawo!)</u>
          <u xml:id="u-249.12" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-249.13" who="#MarianPiłka">Liberalny doktrynyzm do tej pory nie jest w stanie dostrzec polskiego interesu narodowego w rozwoju wsi i rolnictwa, a rozwój ten jest warunkiem przezwyciężenia zapaści gospodarczej. Podstawowym problemem polskiego rolnictwa jest jego modernizacja. Nasze rolnictwo jest zacofane, rozdrobnione, o niskiej wydajności i zatrudniające bardzo dużą liczbę ludności. Modernizacja ta to przede wszystkim potrzeba kapitału na inwestycje, na nowe technologie i uprawy, na powiększenie areału gospodarstw. Nie da się zmodernizować polskiej wsi bez dopływu kapitału. Może on pochodzić z kredytu albo ze środków własnych. Tymczasem polityka kredytowa, poza zupełnym marginesem, uniemożliwia rolnikom korzystanie z kredytów dostosowanych do charakteru produkcji rolnej. Również otwarcie polskiego rynku żywnościowego przez ekipę Tadeusza Mazowieckiego na napływ dotowanej żywności z Zachodu oraz nie kontrolowany napływ mięsa ze Wschodu doprowadziły do pauperyzacji polskiej wsi. Obecna polityka celna i importowa niszczy szanse na unowocześnienie produkcji rolnej. Polityka ta...</u>
          <u xml:id="u-249.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-249.15" who="#MarianPiłka">‍...wyrażająca się w liberalizmie gospodarczym i doktrynie otwartych granic prowadzi do wyniszczenia rolnictwa. Jest ona zaprzeczeniem idei modernizacji polskiej wsi,...</u>
          <u xml:id="u-249.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-249.17" who="#MarianPiłka">... prowadzi bowiem do głębokiego kryzysu rolnictwa, a w konsekwencji do wzrostu importu żywności i przekształcenia Polski w kraj trwale niezdolny do odtworzenia produkcji rolnej. Skutki tej polityki mają konsekwencje daleko sięgające poza sprawy wsi i wąsko pojętego rolnictwa. Ta polityka prowadzi do podważenia bezpieczeństwa żywnościowego kraju oraz jego politycznego uzależnienia od eksporterów żywności, w tym wypadku krajów EWG. Jest to w istocie zagrożenie dla naszej suwerenności, i to nie tylko gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-249.18" who="#komentarz">(Głos z sali: Jesteście w koalicji z liberałami.)</u>
          <u xml:id="u-249.19" who="#MarianPiłka">Dlatego zupełnie podstawowym... Ale to na waszego kandydata na premiera głosowali liberałowie.</u>
          <u xml:id="u-249.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-249.21" who="#MarianPiłka"> Dlatego zupełnie podstawowym, elementarnym i natychmiastowym zadaniem musi być wprowadzenie skutecznych barier dla importu żywności. Jest to zasadniczy postulat dla ratowania polskiego rolnictwa. Nie jest prawdą twierdzenie, że zakaz importu żywności, przede wszystkim mięsa, odbije się negatywnie na dochodach polskich rodzin. Trzeba przede wszystkim pamiętać, że z rolnictwa żyje 27% naszego narodu. Wzrost dochodowości rolnictwa w pierwszym rzędzie prowadzi do wzrostu zakupów przez rolników środków produkcji, tj. nawozów, maszyn rolniczych, środków ochrony roślin itp. Wieś i rolnictwo może w wydatny sposób przyczynić się do wzrostu produkcji polskiego przemysłu a w konsekwencji do spadku bezrobocia, wzrostu dochodów ludności i ożywienia całej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-249.22" who="#MarianPiłka">Poprawa sytuacji dochodowej rolników może stać się motywem dynamizującym polską gospodarkę. Dlatego Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe zdecydowanie przeciwstawiało się ratyfikacji traktatu stowarzyszeniowego z EWG, ponieważ przewidziany w nim 5-letni okres przystosowawczy jest zabójczy dla polskiego rolnictwa, jego skutkiem bowiem będzie likwidacja znacznej części gospodarstw chłopskich. Układ ten nie daje szans na modernizację polskiej wsi, co więcej - przyczyni się nie tylko do pauperyzacji rolników, ale i do wzrostu bezrobocia na wsi. Z tych powodów także ZChN domaga się wprowadzenia wiz dla obywateli państw byłego Związku Sowieckiego, którzy przywożą ogromne ilości alkoholu i innych towarów, uderzając tym samym w polską produkcję.</u>
          <u xml:id="u-249.23" who="#MarianPiłka">Ochrona polskiego rynku, zwłaszcza rynku żywnościowego, jest podstawowym postulatem, którego realizacja ma przyczynić się do zahamowania negatywnych tendencji. Natomiast właściwy etap modernizacji wsi może nastąpić dopiero wówczas, gdy zupełnie przełamiemy zjawiska recesyjne w polskiej gospodarce. Dopiero wówczas, gdy rozwijający się przemysł, posiadający także chłonny rynek wiejski, będzie w stanie wchłonąć nadwyżkę siły roboczej na wsi, z etapu obrony polskiego rolnictwa, obrony przed degradacją i zniszczeniem, możemy przejść do etapu jego rozwoju, do etapu powiększania areału gospodarstw rolnych, bardziej dynamicznej mechanizacji i unowocześnienia produkcji, do przekształcania naszych gospodarstw w bardziej nowoczesne i wydajne. Ten etap nastąpi jednak wówczas, gdy polski rolnik będzie miał środki na inwestycje, a rozwijająca się gospodarka będzie w stanie wchłonąć nadwyżkę siły roboczej. Ale ten etap rozwoju rolnictwa także musi być poprzedzony szeroką akcją edukacyjną. Większość polskich rolników przygotowanie do zawodu nabyła jedynie w wyniku pracy we własnych gospodarstwach lub w systemie szkolnym przygotowującym nie nowoczesnego, we własnym gospodarstwie pracującego rolnika, ale w systemie przygotowującym do pracy w rolnictwie skolektywizowanym. Dlatego konieczne jest opracowanie i szerokie wdrożenie zupełnie nowego systemu kształcenia rolników, takiego, by rolnik był zdolny nie tylko do prowadzenia własnego gospodarstwa, ale i do wdrażania nowych technologii, a przede wszystkim by był przygotowany do sprzedaży własnych wytworów w warunkach gospodarki wolnorynkowej. Ten system szkolenia wymaga zarówno nowego programu szkolenia w szkołach, jak też szerokiej akcji szkoleń poza szkołami. Edukacja marketingowa rolników jest drugim podstawowym warunkiem w procesie modernizacji polskiego rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-249.24" who="#MarianPiłka">I wreszcie sprawa ostatnia. Polski rolnik zawsze był ostoją polskości. Tam, gdzie ziemia była w jego rękach, polskość przetrwała nawet w najtrudniejszych momentach. Dziś, gdy stajemy w obliczu integracji z EWG, musimy jasno zdać sobie sprawę z faktu, iż tylko indywidualne i ekonomicznie wydajne rolnictwo jest w stanie utrzymać polski charakter ziem zachodnich i północnych. Utrzymanie ziemi będącej w posiadaniu PGR lub sprzedanie jej spółkom w celach spekulacyjnych jest zagrożeniem polskiej racji stanu. Dlatego ZChN postuluje opracowanie programu osadniczego na tych ziemiach. Ta ziemia winna być przekazana w bezpłatną, wieloletnią dzierżawę polskim indywidualnym rolnikom, którzy po zagospodarowaniu otrzymaliby prawo jej własności. Na sprzedaż tej ziemi, po trzech latach liberalnej polityki, polski rolnik nie ma pieniędzy, ale dzierżawa na dogodnych warunkach powinna być podstawą zagospodarowania ziem północnych i zachodnich.</u>
          <u xml:id="u-249.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-249.26" who="#MarianPiłka">Polska wieś i polskie rolnictwo mogą być dźwignią polskiej gospodarki. Rolnictwo zawsze było podstawą życia naszego narodu. Do tej pory ten fakt nie znajduje dostatecznego zrozumienia polskich elit politycznych. Sądzę, że walka o szanse dla wsi i rolnictwa to walka nie tylko o interes chłopów, to walka o szanse i przyszłość dla Polski.</u>
          <u xml:id="u-249.27" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-250.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu panią poseł Irenę Nowacką, Sojusz Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pan poseł Leszek Biały, również Sojusz Lewicy Demokratycznej, jeśli oczywiście pani poseł zostawi trochę czasu dla swojego następcy. Jest do dyspozycji 6 min i 48 sek., pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#IrenaNowacka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ostatnia już chwila, by poważnie i z troską spojrzeć na problemy wsi i rolnictwa, na wsi bowiem żyje 38% polskiego społeczeństwa. Zaprezentowany przez rząd dokument „Szanse dla wsi i rolnictwa” jest w swoich założeniach słuszny, przedstawia jednak bardzo ogólne tendencje zmian mających doprowadzić do poprawy kondycji polskiej wsi, a jedyne konkrety tego materiału, czyli terminy, praktycznie nie zostały przedstawione.</u>
          <u xml:id="u-251.1" who="#IrenaNowacka">Bezmyślna, wprowadzana jakby na hasło: „trzy, cztery - hop!”, tzw. reforma rolna przyniosła więcej złego niż dobrego. Nikt nie przewidywał skutków zlikwidowania PGR. To stricte polityczne posunięcie miało zlikwidować ślady poprzedniego systemu, a w praktyce doprowadziło do nie kontrolowanego wzrostu bezrobocia na wsi, to zaś pociągnęło za sobą tragiczne skutki społeczne. W rolniczych niegdyś Bieszczadach dochód miesięczny na członka rodziny wynosi dziś niewiele ponad 100 tys. zł. Dzieci przychodzą do szkoły głodne i nic dziwnego, że w jednej z bieszczadzkich szkół w wypracowaniu na temat „Moje największe marzenie” 13-letni chłopiec napisał: „Chciałbym się najeść i w nocy nie być głodnym” i jeszcze: „żeby mama nie płakała, że nie starczy jej do pierwszego”. Taki, proszę pań i panów posłów, jest obraz nie tylko bieszczadzkiej, ale tysięcy polskich wsi. Zagrożona jest również wiejska oświata. Przycichły, co prawda, lansowane przez byłego ministra edukacji pomysły likwidowania małych wiejskich szkół, ale pomysłu na to, jak zahamować proces upadania wiejskiego szkolnictwa, wciąż nie ma. W ciągu trzech lat udało się zlikwidować kilkaset wiejskich przedszkoli, zniesiono bezpłatne dojazdy dzieci do szkół, zlikwidowano również bezpłatne mieszkania dla wiejskich nauczycieli. Zaplecze techniczne wiejskiej oświaty jest w opłakanym stanie. Kolejne cięcia budżetowe nie tylko nie pozwalają na remonty obiektów szkolnych, ale nawet na bieżące, drobne naprawy. Podobnie wygląda sprawa kultury. Już Mickiewiczowi marzyło się, by trafić pod strzechy. Niestety, dzięki posunięciom polskich władz, narodowy wieszcz możliwości takiej niedługo już zostanie pozbawiony. Pozostawienie problemów oświaty, kultury i służby zdrowia tylko trosce samych samorządów spowoduje, iż te, mając do wyboru utrzymanie ośrodka zdrowia czy biblioteki, wybiorą oczywiście to pierwsze. Bez interwencjonizmu państwa zamykanie uznawanych za nierentowne wiejskich bibliotek będzie postępowało.</u>
          <u xml:id="u-251.2" who="#IrenaNowacka">Wysoka Izbo! Chciałabym przypomnieć, że po likwidacji uznawanych za symbol minionego systemu klubów „Ruchu”, biblioteki pozostają jedynymi, ostatnimi już ośrodkami kultury w środowisku wiejskim, którego dostęp do dóbr kultury zawsze był trudniejszy niż w miastach, dziś zaś staje się zupełnie niemożliwy. Biblioteka wiejska dla ubożejącej społeczności rolniczej to nie tylko dostęp do książki, ale często jedyny, możliwy kontakt z bieżącą prasą. Nie mogę zgodzić się z lansowaną przez niektórych polityków tezą, iż jeżeli samorząd nie widzi możliwości utrzymania biblioteki, to należy ją zlikwidować. Chciałoby się w tym miejscu zapytać: A jeżeli puste coraz częściej kasy samorządów nie będą pozwalały na dalsze utrzymywanie pozostałych po minionym 45-leciu szkół, to także należy je zlikwidować? Czy na tym, Wysoka Izbo, ma polegać postęp cywilizacyjny? I wtedy już nie powiemy o szansach rozwoju, jak chcą tego autorzy dokumentu, ale o zmarnowanych szansach ocalenia tego, co przez minione lata wspólnie zbudowaliśmy.</u>
          <u xml:id="u-251.3" who="#IrenaNowacka">I na zakończenie chciałabym się zwrócić do pani poseł Berak, której nie ma na sali, ale sądzę, że koledzy z klubu przekażą jej moją uwagę. Otóż we wszystkich wypowiedziach pani poseł pojawia się autorytatywne stwierdzenie, że wszystkiemu co złe, winne jest minione 45-lecie. Czyż nie lepiej, pani poseł, samych chłopów zapytać, kto winien jest dramatycznej obecnie sytuacji - minione 45-lecie czy może ostatnie trzy lata jedynie słusznej drogi, tym razem pod światłym przewodnictwem ZChN?</u>
          <u xml:id="u-251.4" who="#komentarz">(Protesty na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-251.5" who="#IrenaNowacka">Chciałabym zakończyć swoją wypowiedź tak, jak czynicie to panowie: Wybacz im, Panie, bo nie wiedzą, co czynią.</u>
          <u xml:id="u-251.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-252.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Leszka Białego, Sojusz Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pan poseł Józef Pawelec, Konfederacja Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#LeszekBiały">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Szansą dla wsi i rolnictwa polskiego jest wszystko to, co mu dobrze posłuży. W obecnej sytuacji pogodowej i politycznej najważniejsza jest sprawdzalna polityka rządu wobec deklaracji składanych rolnikom i mieszkańcom wsi. Producenci rolni czekają na realną pomoc w wejściu wsi w prawdziwą gospodarkę rynkową z zachowaniem dostatniego statusu materialnego i godności osobistej tych, którzy utrzymują się z rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-253.1" who="#LeszekBiały">W swoich przemówieniach sejmowych dwukrotnie prezentowałem tezę, że Polacy, odważając się na dokonanie przemian ustrojowych i podejmując próbę zacieśnienia kontaktów z Europą, znajdują się w sytuacji analfabetów rynkowych w porównaniu ze społeczeństwami Europy Zachodniej.</u>
          <u xml:id="u-253.2" who="#LeszekBiały">Dalej uważam, że poza finansami, kredytami, środkami do produkcji, nawadnianiem i systemem łączności wsi między sobą i ze światem niezbędna jest informacja - podawana mieszkańcom wsi w sposób zrozumiały i chwytliwy, łatwy do zaakceptowania. Należy przeciągnąć rolnika w sferę cywilizacji zachodniej, podając mu dłoń pomocną - i szczerą. Patrząc politycznie, a więc w przyszłość, chciałbym zająć uwagę słuchaczy tym, co dla młodej generacji najważniejsze - oświatą. Szkoła na wsi musi zdecydowanie zmieniać swój profil, ze szkoły wiejskiej wyrastać ponad przeciętną polską szkołę, w której uczyć się będzie rzeczy nowych w nowy sposób. Szkołą ma kierować dobrze opłacany nauczyciel-organizator, a jej celem powinno być takie kształcenie, które stanie się podstawą umiejętności wyboru i radzenia sobie w życiu. Trzeba prezentować wsi sposoby i treści kształcenia.</u>
          <u xml:id="u-253.3" who="#LeszekBiały">Czy państwo i samorząd na to stać? Skoro te instytucje zdolne są głównie do wypłacania niższych niż należy uposażeń nauczycielskich, przyjąć trzeba zasadę premiowania nauczycieli, którzy potrafią samoedukować się zgodnie z wymogami prawdziwej, nie skrępowanej nowoczesności w metodzie i treści, a jej efekty upowszechniać choćby wśród części edukowanych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-254">
          <u xml:id="u-254.0" who="#HenrykBąk">Przepraszam, panie pośle, ale czas minął.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-255">
          <u xml:id="u-255.0" who="#LeszekBiały">Dziękuję, panie marszałku, przepraszam.</u>
          <u xml:id="u-255.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-256">
          <u xml:id="u-256.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję, panie pośle. Może pan pozostałą część przemówienia przekazać do stenogramu.</u>
          <u xml:id="u-256.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Józefa Pawelca, Konfederacja Polski Niepodległej. Następnym mówcą będzie pan poseł Feliks Bronisław Pieczka, Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-257">
          <u xml:id="u-257.0" who="#JózefJacekPawelec">Panie Marszałku! Drodzy Państwo! Na pewno jesteście zdziwieni, dlaczego zabieram głos na temat wsi. Dlatego że bliskie mi są sprawy edukacji, szkolnictwa. Jestem członkiem Komisji Edukacji Narodowej i niektóre sprawy z tego obszaru chciałbym przedstawić.</u>
          <u xml:id="u-257.1" who="#JózefJacekPawelec">Otóż pięknie tu zapisano w tym dokumencie, że daje się szansę dla wsi, w celu wyrównaniu statusu kulturowego. Dziś wieś polska jest zróżnicowana, są domy bogate, gdzie jest telewizja satelitarna, gdzie jest wideo, drogie samochody, środki łączności. Ale większość jest biedna. I tu szkoła, nauczyciel, specjalne środki na aktywizację szkolnictwa, zwłaszcza szkolnictwa wyższego, a więc na przykład jakieś stypendia, to są te ważne formy oparcia, które mogłyby w tym zbliżającym się okresie przyjść wsi z pomocą. Nie czarujmy się jednak - muszą zapaść decyzje polityczne: czy dalej będziemy mamić wieś hasłami, że dajemy jej szansę, tak jak napisano w tytule tego programu, czy też zdecydujemy się skierować tu środki materialne - na przykład postanawiamy utworzyć fundusz na rzecz edukacji wiejskiej.</u>
          <u xml:id="u-257.2" who="#JózefJacekPawelec">Jeśli pozostaniemy przy hasłach, to Polska podzieli się, i to na długie lata się podzieli, na Polskę A - skupiającą głównie ludność miejską, i na Polskę B - skupiającą biedotę wiejską. I to nie będzie podział geograficzny: wschód-zachód, tak jak dotąd, i nie tylko majątkowy, ale taki podział, który wyodrębni ludzi jakby drugiej kategorii - bez należytego wykształcenia, pozbawionych odpowiedniego standardu życia, mieszkania, opieki zdrowotnej.</u>
          <u xml:id="u-257.3" who="#JózefJacekPawelec">Kiedy już o tych standardach mówimy, to nie całkiem bym podzielał wyrażony w dokumencie pogląd co do priorytetów. Co tu jest ważne, co mniej ważne? Wydaje mi się, że jeszcze dzisiaj na wsi sprawa na przykład śmietnisk to jest problem, z którym rolnicy sobie doskonale radzą - po prostu przerabiają to na nawóz. Tak samo umieją budować drogi lokalne. Natomiast jednym z niezwykle ważnych problemów, jak mi się wydaje, jest woda dla wsi. To jest coś horrendalnego, żeby 50% studni wiejskich, jak tutaj powiedział jeden z posłów, miało wodę nie nadającą się do spożycia. Trzeba wręcz zabronić używania takiej wody, trzeba ludziom umożliwić sprawdzanie we własnym zakresie jakości tej wody. Przecież 90% naszego organizmu to woda, ma ona wielki wpływ na stan zdrowotności.</u>
          <u xml:id="u-257.4" who="#JózefJacekPawelec">Dalej mówi się: gazyfikacja. My nie stoimy na gazie. Trzeba w jakimś stopniu rozwijać gazyfikację, ale wydaje mi się, że poprzednie debaty wskazywały, iż przydałoby się równolegle rozwijać ekologiczne systemy ogrzewania, w których można by wykorzystywać węgiel, czy energetykę biologiczną.</u>
          <u xml:id="u-257.5" who="#JózefJacekPawelec">I wreszcie telefonizacja. Wydaje się, że po tym zachwycie sprzed dwu lat nagle coś ucichło w tej dziedzinie. A przecież znacznie taniej jest zadzwonić niż dojechać do miasta samochodem.</u>
          <u xml:id="u-257.6" who="#JózefJacekPawelec">Są w tym dokumencie dwie sprawy, których nie rozumiem. Jedna dotyczy sposobu tworzenia gospodarstw rodzinnych. Otóż mówi się tam, że będzie się ograniczało areał od góry. Czyli co? Wolny rynek, ale ograniczony? I drugi punkt: że będziemy wybierali strategiczną rolę produkcji rolnej. Nie wiem, czy to chodzi o rangę czy o rolę w sensie ziemi?</u>
          <u xml:id="u-257.7" who="#JózefJacekPawelec">I wracam do pewnych konkluzji na temat spraw edukacyjnych. Nie popierałbym tutaj inicjatywy powołania międzyresortowej rady ds. badań w sferze rolnictwa, koordynacji, nadzoru, wdrażania. Mieliśmy to już przez 30 lat i to nic nie dało. Nauka lubi swobodę. Jeśli mamy jakieś środki, którymi chcemy wesprzeć tę naukę, to owszem ona bardzo chętnie je przyjmie. I nawet możemy wtedy mieć - za pomocą tych środków - pewien wpływ na rozwój tej nauki. Za bardzo istotną sprawę uważam powołanie Funduszu Aktywizacji Kulturowej Wsi w celu wspierania szkół i udzielania stypendiów dzieciom wiejskim. Uważam, że te dzieci, te zdolne dzieci wiejskie stają przed olbrzymimi trudnościami. Nie mogą bowiem, tak jak dzieci miejskie, pójść na wyższą uczelnię, musiałyby bowiem bardzo drogo płacić za mieszkanie w mieście i ponosić inne koszty. Gwałtownie odcięty zostanie dzieciom wiejskim dostęp do wyższych uczelni. A czym to grozi, to państwo sobie doskonale zdają z tego sprawę.</u>
          <u xml:id="u-257.8" who="#JózefJacekPawelec">Wieś polska od lat była w sytuacji tego słabszego. Tu życie może i płynęło wolniej, ale zawsze było ciężkie i krótkie. Jeśli nie wojny i powstania dziesiątkowały ludność, to po prostu choroby, epidemie lub zwyczajna nędza. Oby się to nie powtórzyło w naszych czasach.</u>
          <u xml:id="u-257.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-258">
          <u xml:id="u-258.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-258.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Feliksa Bronisława Pieczkę, Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe. Następnym mówcą będzie pan poseł Mieczysław Gil, Konwencja Polska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-259">
          <u xml:id="u-259.0" who="#FeliksBronisławPieczka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Ze względu na brak czasu chciałem poruszyć dwie kwestie. Pierwsza, bardzo istotna, wiążąca się z gospodarką żywnościową, dotyczy sytuacji polskiego rybołówstwa, a druga sprawa to stwierdzenie faktu, że najwięcej łez - i to łez krokodylich - nad tragiczną sytuacją polskiego rolnictwa, a także całej gospodarki wylewają ci, którzy do tego stanu doprowadzili. I chciałem powiedzieć, że tutaj nie chodzi o wartości chrześcijańskie, tylko o danie świadectwa prawdzie. A prawda jest taka, że ci, którzy przez lat czterdzieści i więcej dewastowali całą gospodarkę, teraz nad nią najgłośniej płaczą. To jest niegodne, żeby w sposób nieuczciwy...</u>
          <u xml:id="u-259.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-259.2" who="#FeliksBronisławPieczka">‍...w celach wyłącznie politycznych w ten sposób przedstawiać sytuację. Bardzo proszę, mówmy uczciwie, starajmy się wszyscy razem, jak tutaj jesteśmy, niezależnie od poglądów politycznych, zastanowić się, co zrobić, żeby poprawić tragiczną sytuację na wsi.</u>
          <u xml:id="u-259.3" who="#FeliksBronisławPieczka">I teraz jeszcze parę słów na temat wody. Chciałem powiedzieć - kiedyś już o tym mówiłem, ale jeszcze raz przypominam - że za złą jakość wody odpowiedzialni są przede wszystkim sami rolnicy, którzy w sposób nieodpowiedzialny zatruwali wody podziemne. To jest fakt. Mało tego, w sposób nieodpowiedzialny - i to są fakty - potrafią na przykład wyciągać rury osłonowe ze studni głębinowych tylko po to, żeby sprzedać i mieć trochę więcej pieniędzy.</u>
          <u xml:id="u-259.4" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-259.5" who="#komentarz">‍(Głosy z sali: Nie...)</u>
          <u xml:id="u-259.6" who="#komentarz">(Protesty na sali)</u>
          <u xml:id="u-259.7" who="#FeliksBronisławPieczka">To są fakty!</u>
        </div>
        <div xml:id="div-260">
          <u xml:id="u-260.0" who="#HenrykBąk">Proszę o zachowanie spokoju.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-261">
          <u xml:id="u-261.0" who="#FeliksBronisławPieczka">To są fakty! To nie jest obrażanie.</u>
          <u xml:id="u-261.1" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Smolarek: Z PSL?)</u>
          <u xml:id="u-261.2" who="#FeliksBronisławPieczka">Nie mówiłem o PSL, mówiłem, że tak się robi.</u>
          <u xml:id="u-261.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-262">
          <u xml:id="u-262.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle, czas minął.</u>
          <u xml:id="u-262.1" who="#HenrykBąk">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-262.2" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Mieczysława Gila, Konwencja Polska. Następnym mówcą będzie pan poseł Roman Jagieliński, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-263">
          <u xml:id="u-263.0" who="#MieczysławGil">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym na początku stwierdzić, iż zawsze w czasie ważnych dla narodu polskiego wydarzeń, w momentach historycznych: przy Konstytucji 3 maja, po powstaniu styczniowym, po odzyskaniu niepodległości w 1918 r., w 1945 r., w 1989 r. - kwestia chłopska, wcześniej: włościańska, zawsze była przedmiotem ważnych debat politycznych czy ważnych dyskusji gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-263.1" who="#MieczysławGil">Myślę, że, niestety, dla tak niezwykle ważnej sprawy, kwestii rolnej, zarówno obecny czas (jest po godz. 21), jak i ta atmosfera nie stwarzają dobrego klimatu do merytorycznych dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-263.2" who="#MieczysławGil">Prosiłbym tę resztkę posłów na sali, ażebyśmy rzeczywiście dali sobie szansę powiedzenia... i proszę pana marszałka o odliczenie mi tego czasu, który muszę zużywać na to, żeby jeszcze raz posłów z PSL dyscyplinować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-264">
          <u xml:id="u-264.0" who="#HenrykBąk">Odliczę panu posłowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-265">
          <u xml:id="u-265.0" who="#MieczysławGil">Myślałem, że jesteśmy już poza tym czasem i że pewne kwestie są już wyjaśnione do końca.</u>
          <u xml:id="u-265.1" who="#MieczysławGil">Otóż chciałbym powiedzieć, iż rzeczywiście sprawa rolnictwa i wsi jest dzisiaj podstawową kwestią dla gospodarki, dla bytu narodowego - i o tym już wielokrotnie mówiono. Jeżeli natomiast proponuje się konkretne rozwiązania i zgłasza się pewne postulaty, to wydaje mi się, że jest jednak niezbędne, by przyłączyć się do tych głosów, które postulują, by układ o stowarzyszeniu z EWG i terminy czasowe wyznaczone w tym układzie jeszcze raz poważnie omówić i dostosować nasze działania do ewentualnych możliwości realizacyjnych. Uważam, że rolnictwo nie może obecnie spełnić warunków przewidzianych dla tego okresu dostosowawczego.</u>
          <u xml:id="u-265.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-265.3" who="#MieczysławGil">Chciałbym jednocześnie powiedzieć, że układ ten nie jest we właściwym zakresie upowszechniony. Dawniej się mówiło, że ci, którzy mają daną rzecz realizować, nie są z nią propagandowo zapoznani. Społeczeństwo, zwłaszcza środowisko wiejskie, nie ma zielonego pojęcia, na czym rzeczywiście polega ta podstawowa sprawa, tak ważna dla wsi: Jak mają przebiegać procesy stowarzyszeniowe? Jakie należy zastosować metody przyspieszenia edukacji? Co będzie z całą obudową rolnictwa i gospodarką przetwórstwa rolnego?</u>
          <u xml:id="u-265.4" who="#MieczysławGil">Chcę powiedzieć (a nie chcę przedłużać wystąpienia), że kwestia, jak myślę, podstawowa w tej chwili dla Polski, dla polskiej racji stanu, to są problemy (mówiono tu już o tym) Ziem Zachodnich i Ziem Północnych, jak je kiedyś nazywano. Bez jasnej polityki zagospodarowania majątku na tych terenach, bez działań jasnych, pragmatycznych i dynamicznych, stajemy się niewiarygodnym partnerem gospodarczym czy politycznym także dla naszych najbliższych sąsiadów. Mówię o kwestii podstawowej, o tym, jak patrzy na te ziemie część społeczeństwa czy niektóre grupy polityczne w Niemczech. To stwarza sytuację, iż Polska nie jest w stanie... albo nie podejmuje właściwych działań dla uregulowania problemów gospodarczych i społecznych na tych terenach. Jest to niezwykle czuły punkt.</u>
          <u xml:id="u-265.5" who="#MieczysławGil">Na zakończenie chciałbym stwierdzić i może zaproponować, ażebyśmy skorzystali z pewnych doświadczeń właśnie niemieckich i żebyśmy zwrócili uwagę na to, jak się dokonuje proces prywatyzacyjny na terenach byłej NRD. Niemcy zdążyli już rozwiązać problem poprzez swój Urząd Powierniczy, aczkolwiek sprawy nie są rozwiązane do końca, gdyż przy tej okazji istnieją pewne napięcia społeczne, ale problem w sposób formalny jest uregulowany: Zdążono zagospodarować ponad 320 poważnych przedsiębiorstw państwowych, prawie 450 PGR, zagospodarowano (przynajmniej w sposób organizacyjny) 1,7 mln ha ziemi, prawie 2 mln ha lasów, ponad 500 przedsiębiorstw przemysłu drzewnego, ponad 200 działek i różnych plantacji, ponad 600 zakładów produkcyjnych i 50 tys. mieszkań związanych z całą infrastrukturą wokół rolnictwa. Te sprawy są tam już regulowane.</u>
          <u xml:id="u-265.6" who="#MieczysławGil">Działania rządu polskiego wobec analogicznej materii są zdecydowanie niewystarczające. Jest to nawet pewnego rodzaju stan polskiej niemożności, a to daje nam opinię Polaków, którzy często nie potrafią rozwiązać własnych problemów.</u>
          <u xml:id="u-265.7" who="#MieczysławGil">Jeszcze jedna kwestia końcowa. (Panie marszałku, przedłużyłem ten czas.) Musimy jako parlament i jako rząd wyrazić swój stosunek do reprywatyzacji, do tego, co w tej chwili na wsi mogą odzyskać prawowici właściciele. Na stworzenie nowej klasy...</u>
          <u xml:id="u-265.8" who="#komentarz">(Poseł Jacek Soska: Nam ziemianie nie są potrzebni.)</u>
          <u xml:id="u-265.9" who="#MieczysławGil">Panie pośle Soska, proszę tej pięści nie pokazywać, bo to jest zupełnie nie z tego obszaru przekonywania. I nie z kosą...</u>
          <u xml:id="u-265.10" who="#komentarz">(Poseł Jacek Soska: Nie oddamy!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-266">
          <u xml:id="u-266.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle, proszę o zachowanie spokoju.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-267">
          <u xml:id="u-267.0" who="#MieczysławGil">Problem reprywatyzacji trzeba rozstrzygnąć, gdyż jest on fundamentalnym tematem także z tej racji, że trzeba stworzyć nową grupę ludzi, którzy zagospodarują ten majątek zarówno na wsi, jak i w otoczeniu rolnictwa. Jest to postulat, jak mi się wydaje, polityczny, ale jest to podstawa dla prawidłowego funkcjonowania stosunków w obrębie rolnictwa i wsi polskiej. I tego nie należy się bać, nie należy do tego podchodzić doktrynalnie, jak niektórzy panowie posłowie. Ideologia nad gospodarką ciążyła przez wiele lat. Myślę, że nowi posiadacze ziemscy nie będą się obawiać konkurencji tych, którzy coś tam odzyskają w razie reprywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-267.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-268">
          <u xml:id="u-268.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-268.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Romana Jagielińskiego, Polskie Stronnictwo Ludowe. Następnym mówcą będzie pan poseł Ryszard Smolarek, również Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-269">
          <u xml:id="u-269.0" who="#RomanJagieliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym rozstrzygnąć co najmniej dwie kwestie: pierwszą kwestię polityczną, w kontekście historycznym, i drugą kwestię ekonomiczną.</u>
          <u xml:id="u-269.1" who="#RomanJagieliński">Panu Gilowi odpowiem, ale już w bezpośredniej rozmowie, kiedy panu wyliczę, ile marek dopłacają do prywatyzacji w Niemczech.</u>
          <u xml:id="u-269.2" who="#RomanJagieliński">Jeżeli chodzi o kontekst polityczny i kontekst naszego spadku historycznego po byłym Zjednoczonym Stronnictwie Ludowym, to przypominam Wysokiej Izbie, że gdyby nie Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, to wielu posłów nie znalazłoby się na tej sali, a między innymi nie byłoby jeszcze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego.</u>
          <u xml:id="u-269.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-270">
          <u xml:id="u-270.0" who="#HenrykBąk">Proszę o zachowanie spokoju.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-271">
          <u xml:id="u-271.0" who="#RomanJagieliński">Bo to my, wraz z „Solidarnością”, OKP i Stronnictwem Demokratycznym, podjęliśmy pewne decyzje, mając na względzie demokratyczny postęp. Później zobaczyliśmy, że prowadzi się jednak antychłopską, antywiejską, antyrolniczą politykę, a prowadził ją także rząd pana Mazowieckiego, o czym zresztą powiedział on w kampanii wyborczej, mówiąc, że jednym jego błędem było to, że nie docenił wartości wsi. Dzisiaj też przedstawiciel Unii Demokratycznej to podkreślił - podkreślił, że bez wsi, bez przedstawicieli rolników rządzić tym krajem nie można. I współczuję tym, którzy się na to zdecydowali.</u>
          <u xml:id="u-271.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-271.2" who="#RomanJagieliński">‍A teraz jest placet na to, że bez nas można rządzić krajem; podkreśla to pan Niesiołowski, a mamy też rolników, którzy to legitymizują. Zwracam uwagę, że to jest także antyrolnicza polityka.</u>
          <u xml:id="u-271.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-271.4" who="#RomanJagieliński">W tym kontekście stawiam wam, panowie, pytania, bo takie pytania nam też „wrzucaliście” i my tego dzisiaj nie podjęliśmy, żaden z moich przedmówców z Polskiego Stronnictwa Ludowego tego nie podjął. Ilu jest zeteselowców między innymi w szeregach ZChN? I ci u was to są dobrzy? A u nas są tylko źli?</u>
          <u xml:id="u-271.5" who="#komentarz">(Poruszenie na sali, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-272">
          <u xml:id="u-272.0" who="#HenrykBąk">Wysoka Izbo, bardzo proszę o zachowanie spokoju.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-273">
          <u xml:id="u-273.0" who="#RomanJagieliński">Ale widzę premiera w tej chwili z byłą legitymacją ZSL.</u>
          <u xml:id="u-273.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-274">
          <u xml:id="u-274.0" who="#HenrykBąk">Bardzo proszę o zachowanie spokoju i o uwagę.</u>
          <u xml:id="u-274.1" who="#HenrykBąk">Proszę kontynuować wypowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-275">
          <u xml:id="u-275.0" who="#RomanJagieliński">Następna sprawa to jest kwestia ekonomiczna. Przecież to też jest interes dla Polski. Jeśli nam się zarzuca, że nie potrafiliśmy czegoś, to przetrwaliśmy w tym kontekście, że utrzymaliśmy prywatną własność. A teraz nam się przygania, że coś zrobiliśmy, i ci, co pouczali rolników gdzieś w okolicach radomskiego, że powinni mieć świetne, kwitnące gospodarstwa, w tej chwili też chcą nas pouczać. I tych gospodarstw nie ma.</u>
          <u xml:id="u-275.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-275.2" who="#komentarz">(Poseł Stefan Niesiołowski: Panie marszałku, ludzkie pojęcie przechodzi.)</u>
          <u xml:id="u-275.3" who="#RomanJagieliński">W każdym razie chcę tu podkreślić, że nie przepisałem swojego gospodarstwa, nie wydzierżawiłem go, w dalszym ciągu rozpatruję to gospodarowanie w kategoriach ekonomicznych.</u>
          <u xml:id="u-275.4" who="#RomanJagieliński">Spotykałem się szczególnie z młodzieżą; stawiano mi pytanie, tak, bardzo często pytano - nawet mi mówią: panie pośle, a nie: chłopie - Panie pośle, jaką mamy szansę? Odpowiadam - szanse dla wsi i rolnictwa... To oni na to: Panie, my już więcej nie mamy o co tutaj pytać, bo naprawdę szans w tej chwili żadnych nie mamy.</u>
          <u xml:id="u-275.5" who="#RomanJagieliński">Jeśli chcecie mnie przekonać, i przekonać mój klub, to dlaczego w tej chwili mamy tylko 2,3% w budżecie, a nie więcej, jak do tej pory, jak w poprzednich budżetach?</u>
          <u xml:id="u-275.6" who="#RomanJagieliński">Przechodzę do kategorii ekonomicznych. Myślicie, że wrzucimy wszystko tylko - tak jak na chłopa - w to jego gospodarstwo, niech on sam produkuje tyle, co dla siebie. Jeśli on zarobi średnio po 100 tys. zł miesięcznie na jednego członka rodziny, to już jest cały biznes i wtedy nie ma szansy ani na szkołę średnią, ani na szkołę wyższą.</u>
          <u xml:id="u-275.7" who="#komentarz">(Poseł Jacek Soska: Ani na tacę dla księdza.)</u>
          <u xml:id="u-275.8" who="#RomanJagieliński">Myślicie także, że jeśli chodzi w ogóle o rolnictwo, to jest tylko ten klimat dotyczący układu wewnętrznego, że jedyne działania rządu, jakie powinno się podejmować, to obrona rynku wewnętrznego, że cała jego obrona polega tylko na tym, by nie dopuścić, nie wykorzystać. Szermujecie panowie w tej chwili także tym argumentem, że PSL bez żadnych problemów poparło układ EWG. Jeszcze raz was odsyłam do stenogramu z posiedzenia pięciu komisji i z wystąpień także tutaj, na tej sali, z tej trybuny.</u>
          <u xml:id="u-275.9" who="#komentarz">(Głos z sali: Głosowaliście.)</u>
          <u xml:id="u-275.10" who="#RomanJagieliński">Głosowaliśmy po odpisaniu trzech punktów. I teraz, gdy chodzi o kwestię realizacji, chcę powiedzieć, że jeśli mielibyśmy możliwość realizacji, to na pewno gwarantowalibyśmy taką sytuację, a nie inną.</u>
          <u xml:id="u-275.11" who="#RomanJagieliński">Na przykład: Kto realizuje plan Balcerowicza? Czy to my go realizujemy? Wtedy kiedy się zreflektowaliśmy, że plan Balcerowicza jest zabójczy...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-276">
          <u xml:id="u-276.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle, czas minął, trzeba się zbliżać ku końcowi wystąpienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-277">
          <u xml:id="u-277.0" who="#RomanJagieliński">... w stosunku do rolnictwa, to wycofaliśmy swoje poparcie. Wielu z nas otrzymało gwarancję wejścia do tego rządu, ale zrezygnowało i nie legitymizuje takich działań.</u>
          <u xml:id="u-277.1" who="#komentarz">(Poseł Stefan Niesiołowski: Niepotrzebnie jeszcze jesteście w tym rządzie.)</u>
          <u xml:id="u-277.2" who="#RomanJagieliński">Następna sytuacja...</u>
          <u xml:id="u-277.3" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-278">
          <u xml:id="u-278.0" who="#HenrykBąk">Przepraszam, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-278.1" who="#HenrykBąk">Panowie posłowie, proszę o zachowanie spokoju!</u>
        </div>
        <div xml:id="div-279">
          <u xml:id="u-279.0" who="#RomanJagieliński">Dlaczego nie próbujemy stworzyć atmosfery dla promocji naszych artykułów?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-280">
          <u xml:id="u-280.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle, czas już minął.</u>
          <u xml:id="u-280.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-281">
          <u xml:id="u-281.0" who="#RomanJagieliński">Możemy je sprzedawać, możemy to organizować. Cieszę się bardzo, że widzę tutaj także ministra spraw zagranicznych, który również może promować nasze rolnictwo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-282">
          <u xml:id="u-282.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle, już bardzo proszę...</u>
          <u xml:id="u-282.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-282.2" who="#HenrykBąk">Spokój, panowie posłowie!</u>
        </div>
        <div xml:id="div-283">
          <u xml:id="u-283.0" who="#RomanJagieliński">I kwestia tego, co zarzucacie nam bardzo często...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-284">
          <u xml:id="u-284.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle, czas minął, przykro mi, ale należy kończyć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-285">
          <u xml:id="u-285.0" who="#RomanJagieliński">To jest moja indywidualna wypowiedź, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-286">
          <u xml:id="u-286.0" who="#HenrykBąk">Nie, nie, teraz nie ma indywidualnych wypowiedzi. Pan wybaczy, panie pośle, to jest limit czasu przeznaczony dla klubu i proszę kończyć.</u>
          <u xml:id="u-286.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-287">
          <u xml:id="u-287.0" who="#RomanJagieliński">Są zarzuty...</u>
          <u xml:id="u-287.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Panie Marszałku!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-288">
          <u xml:id="u-288.0" who="#HenrykBąk">Proszę o spokój, już pan poseł kończy.</u>
          <u xml:id="u-288.1" who="#HenrykBąk">Panie pośle, bardzo pana proszę, czas minął, więc naprawdę należy skończyć wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-288.2" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-289">
          <u xml:id="u-289.0" who="#RomanJagieliński">... że Roman Jagieliński zgłosił wniosek o przełożenie dopłat do paliwa na inne cele. Panowie, jeśli znaleźlibyście trochę więcej pieniędzy w innych miejscach, a nie tylko przesunięcie na dopłaty do paliwa, to powiedziałbym wam, że macie jakieś zasługi, a tak to tylko to zjemy i co więcej...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-290">
          <u xml:id="u-290.0" who="#HenrykBąk">To już pan dopowie w kuluarach. Dziękuję, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-291">
          <u xml:id="u-291.0" who="#RomanJagieliński">... teraz zobaczymy, jak po chrześcijańsku będziecie mnie także rozgrzeszać. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-291.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Brawo!)</u>
          <u xml:id="u-291.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-292">
          <u xml:id="u-292.0" who="#HenrykBąk">Cisza! Spokój!</u>
          <u xml:id="u-292.1" who="#komentarz">(Poseł Marian Piłka: Panie marszałku, sprostowanie.)</u>
          <u xml:id="u-292.2" who="#HenrykBąk">Panie pośle, spokojnie, dobrze, sprostowanie, ale tylko pańskiej wypowiedzi, a nie polemika. Bardzo proszę, posłuchajcie, panowie posłowie, taka gorąca dyskusja do rana nie byłaby zakończona.</u>
          <u xml:id="u-292.3" who="#HenrykBąk">Proszę bardzo, panie pośle, ale tylko sprostowanie i przechodzimy do następnych mówców.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-293">
          <u xml:id="u-293.0" who="#MarianPiłka">Nawiązując do tego, co powiedział pan poseł Jagieliński, chcę jedno sprostować - że przed kolektywizacją uchroniła nas postawa polskich chłopów, a nie ZSL. Nie należy tych spraw zrównywać.</u>
          <u xml:id="u-293.1" who="#MarianPiłka">Kwestia druga: Skąd wziąć pieniądze na zaspokojenie potrzeb polskiego rolnictwa? Rzeczywiście, jest mniej na to rolnictwo, ale chcę przypomnieć, że to PSL głosowało za preferencjami i ubeckimi emeryturami i można byłoby stąd wziąć te pieniądze.</u>
          <u xml:id="u-293.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Brawo!)</u>
          <u xml:id="u-293.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-294">
          <u xml:id="u-294.0" who="#HenrykBąk">Czy pan poseł Ryszard Smolarek pragnie sprostować swoją wypowiedź, którą inni źle zrozumieli? Proszę, tylko niech to nie będzie polemika. I na tym skończymy, panowie.</u>
          <u xml:id="u-294.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Pan poseł się nie wypowiadał, to co będzie prostował?)</u>
          <u xml:id="u-294.2" who="#HenrykBąk">Cisza, panie pośle, słuchamy pana posła Ryszarda Smolarka.</u>
          <u xml:id="u-294.3" who="#HenrykBąk">Proszę, panie pośle, tylko sprostowanie w trybie art. 109.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-295">
          <u xml:id="u-295.0" who="#RyszardSmolarek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem złożyć sprostowanie...</u>
          <u xml:id="u-295.1" who="#komentarz">(Poseł Stefan Król: Przepraszam, w sprawie formalnej.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-296">
          <u xml:id="u-296.0" who="#HenrykBąk">Chwileczkę, spokój, proszę siadać, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-296.1" who="#komentarz">(Poseł Stefan Król: Sprawa formalna.)</u>
          <u xml:id="u-296.2" who="#HenrykBąk">Proszę siadać, za chwilę pan poseł skończy...</u>
          <u xml:id="u-296.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Pan poseł Smolarek nie ma co prostować.)</u>
          <u xml:id="u-296.4" who="#komentarz">(Głosy z sali: Pan poseł Smolarek w ogóle nie zabierał głosu.)</u>
          <u xml:id="u-296.5" who="#HenrykBąk">Panie pośle Smolarek, najmocniej pana przepraszam, rzeczywiście pan nie zabierał głosu. Bardzo mi przykro, słusznie mi...</u>
          <u xml:id="u-296.6" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Smolarek: Ale, panie marszałku, chcę sprostować w imieniu komisji.)</u>
          <u xml:id="u-296.7" who="#HenrykBąk">Nie, nie, panie pośle, pomyliłem się, są pańscy koledzy. Niestety, nie mogę udzielić panu głosu. W imieniu komisji nie pan przemawiał, tylko pan poseł Furtak i proszę opuścić mównicę.</u>
          <u xml:id="u-296.8" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Smolarek: Takie mam upoważnienie w imieniu...)</u>
          <u xml:id="u-296.9" who="#HenrykBąk">Nie, przemawiał pan poseł Furtak. Nie, panie pośle, nie targujmy się, bo to nie jest targowisko, tylko sala sejmowa. Dziękuję panu, panie pośle, naprawdę...</u>
          <u xml:id="u-296.10" who="#komentarz">(Głos z sali: To jest zamykanie ust opozycji!)</u>
          <u xml:id="u-296.11" who="#HenrykBąk">Spokój! Proszę siadać, panowie posłowie.</u>
          <u xml:id="u-296.12" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie ma czasu.)</u>
          <u xml:id="u-296.13" who="#HenrykBąk">Panowie posłowie, proszę teraz odpocząć po tych oklaskach, zmęczyliście się, odpocznijcie.</u>
          <u xml:id="u-296.14" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-296.15" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu panią poseł Marię Zajączkowską, Unia Demokratyczna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-297">
          <u xml:id="u-297.0" who="#MariaZajączkowska">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Od kilku godzin debatujemy nad niezwykle ważną dziedziną życia - rolnictwem. Analizujemy rządowy program: „Szanse dla wsi i rolnictwa” oraz sytuację w rolnictwie. Rolnicy są tą grupą społeczną, której sytuacja materialna w procesie transformacji pogorszyła się w większym stopniu niż innych grup. Z powodu rozdrobnienia podmiotów gospodarczych, braku zaufania do wspólnych form działania w rozwiązywaniu trudności rolnicy czują się osamotnieni. W większości wypadków rolnik został sam ze swoimi problemami. Często musi podejmować decyzje gospodarcze „w ciemno”, ponieważ jeśli chodzi o doradztwo rolnicze, nie wypracowano nowych form współpracy z rolnikami i dopływ informacji z instytucji rządowych też jest ograniczony.</u>
          <u xml:id="u-297.1" who="#MariaZajączkowska">Zmieniające się warunki gospodarowania i brak prognoz powodują, że nawet rolnicy z dużych gospodarstw tracą orientację co do kierunku zmian i wiarę w sens wiązania swej przyszłości z rolnictwem.</u>
          <u xml:id="u-297.2" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-298">
          <u xml:id="u-298.0" who="#HenrykBąk">Przepraszam panią poseł.</u>
          <u xml:id="u-298.1" who="#HenrykBąk">Proszę o uwagę.</u>
          <u xml:id="u-298.2" who="#HenrykBąk">Proszę kontynuować wypowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-299">
          <u xml:id="u-299.0" who="#MariaZajączkowska">W takiej sytuacji jest niezwykle istotne, by podejmowane decyzje były jasne, warunki gospodarowania w miarę stabilne i równe dla wszystkich podmiotów oraz by rolnicy mieli równy i szybki dostęp do informacji. Chciałabym zwrócić uwagę na kilka zjawisk związanych z rolnictwem.</u>
          <u xml:id="u-299.1" who="#MariaZajączkowska">Pierwszy z tych problemów dotyczy Agencji Rynku Rolnego. Oceniając działalność tej instytucji po prawie trzech latach jej istnienia, należy stwierdzić, że agencja nie realizuje interwencyjnej polityki rolnej państwa mającej na celu stabilizację rynku rolnego i ochronę dochodów rolników. Agencja realizuje własne cele i kieruje się własnym interesem. Przykładem takiego działania jest sposób importowania i rozdysponowania zbóż paszowych sprowadzonych do kraju dla uzupełnienia bilansu paszowego uszczuplonego w wyniku suszy. Agencja Rynku Rolnego i Ministerstwo Współpracy Gospodarczej z Zagranicą wprowadziły licencjonowanie dla podmiotów gospodarczych uprawnionych do importu zbóż i ich sprzedaży. W tym systemie nie zmieścili się rolnicy; zostali zmuszeni do korzystania z usług pośredników, którzy dyktują im swoje warunki i prowadzą własną grę rynkową. Pomimo sprowadzenia około 1,5 mln ton pszenicy i jęczmienia zboża te nie są dostępne dla rolników. W efekcie takich praktyk agencja nie jest w stanie stabilizować cen zbóż na rynku wewnętrznym ani stabilizować kosztów hodowli. Dlatego niezwykle pilną sprawą jest wprowadzenie zmian w metodach działania tej instytucji.</u>
          <u xml:id="u-299.2" who="#MariaZajączkowska">Drugi temat, jaki należy poruszyć w tej debacie, to przekształcenia własnościowe w otoczeniu rolnictwa. Prywatyzacja otoczenia rolnictwa jest jednym z podstawowych procesów, które zadecydują o dochodowości gospodarstw rolnych. We wszystkich krajach, nawet tych o wysokim poziomie rolnictwa, podkreśla się, że dochody rolników są utrzymywane na odpowiednim poziomie dzięki udziałowi rolników w zyskach z przetwórstwa produktów rolnych. Nie ma szans zagwarantowania opłacalności produkcji rolnej wówczas, gdy rolnik będzie partycypował jedynie w zyskach z pierwszego etapu produkcji. Dlatego w Polsce musimy starać się o to, by do rolnika trafiały zyski z przetwórstwa. Szansę na stworzenie takiego modelu daje nam prywatyzacja zakładów przemysłu rolno-spożywczego. W programie rządowym zapisano zasadę, że rolnicy będą mogli korzystać, na podobnych warunkach jak pracownicy, z praw do przejęcia części lub całości przedsiębiorstw w odpłatne korzystanie. Aby model ten stał się faktem, trzeba oprócz zapisów formalnych w programie rządowym stworzyć rzeczywiste przesłanki do jego realizacji. Możliwe to będzie, gdy zostaną spełnione następujące warunki:</u>
          <u xml:id="u-299.3" who="#MariaZajączkowska">Do rolników, na wieś, powinny szybko docierać konkretne informacje o warunkach przekształceń i wykazy przedsiębiorstw przeznaczonych do prywatyzacji. Na wsi nie ma wolnych środków pieniężnych, dlatego muszą być stworzone specjalne warunki finansowe - np. przez umożliwienie rolnikom dostarczającym surowce do przetwórstwa spłaty części należności za prywatyzowany zakład dostarczanym surowcem. Zasada taka nie godzi w ideę prywatyzacji ani nie preferuje rolników. Rolnicy nie przejmą zakładów za darmo, a jedynie forma zapłaty dostosowana zostanie do warunków panujących w rolnictwie. O udziale rolników w prywatyzacji zakładów przetwórstwa rolno-spożywczego decydować będzie również czynnik czasu. W przeciwieństwie do innych podmiotów gospodarczych rolnicy muszą się przygotować do tego procesu, tzn. musi być odpowiednio duża grupa osób zainteresowanych prywatyzacją, która zgromadzi odpowiednie środki. Dlatego przy prywatyzacji tego sektora należy pozostawić rolnikom czas na podjęcie tych działań i decyzji. Jeżeli udział rolników w prywatyzacji w 1993 r. ma być znaczny, rząd powinien w trybie pilnym przedstawić rolnikom zasady przekształceń sektora rolno-spożywczego oraz wykaz przedsiębiorstw przeznaczonych do prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-299.4" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-300">
          <u xml:id="u-300.0" who="#HenrykBąk">Proszę o spokój na sali.</u>
          <u xml:id="u-300.1" who="#HenrykBąk">Proszę kontynuować, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-301">
          <u xml:id="u-301.0" who="#MariaZajączkowska">Przy prywatyzacji należy również zwrócić baczną uwagę na to, by wraz z prywatyzacją następował proces demonopolizacji, i to nie tylko w skali kraju, ale także na rynkach lokalnych.</u>
          <u xml:id="u-301.1" who="#MariaZajączkowska">Trzeci obszar to spółdzielczość. Po latach wykorzystywania spółdzielczości przez komunistyczne państwo do politycznych celów słowo „spółdzielnia” negatywnie kojarzy się wielu rolnikom. Trzeba jednak cierpliwie i konsekwentnie zachęcać rolników do tej formy współdziałania. Wszędzie, gdzie to możliwe, należy podkreślać, że spółdzielnia to prywatna forma własności, a spółdzielca jest najważniejszą osobą w spółdzielni. W spółdzielnie organizują się rolnicy w wysoko rozwiniętych krajach, gdzie efektywność rolnictwa jest duża, a gospodarstwa znacznie większe niż w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-301.2" who="#komentarz">(Głos z sali: A ile mają dotacji?)</u>
          <u xml:id="u-301.3" who="#MariaZajączkowska">Nie wynika to z sentymentu, a z rachunku ekonomicznego. Spółdzielnie powinny być tym bardziej preferowane i propagowane na polskiej wsi, gdzie gospodarstwa są mniejsze. Spółdzielnie pozwalają załatwić sprawy, które nie mogą być załatwione indywidualnie - dewizą spółdzielców powinno być: Róbmy wspólnie to, czego nie możemy robić osobno. Tworzenie spółdzielni daje szansę na poprawę efektów ekonomicznych uzyskiwanych przez rolników, a warunkiem powstania takiego mechanizmu jest przejęcie przez nich kontroli nad spółdzielniami. Pozwala na to projekt nowelizacji Prawa spółdzielczego. Jeżeli wraz z nowelizacją tego prawa dojdzie do tworzenia przez rząd korzystnych warunków ekonomicznych dla spółdzielni z otoczenia rolnictwa, to pojawi się nadzieja na powrót spółdzielczości na polską wieś i poprawę warunków życia rolników.</u>
          <u xml:id="u-301.4" who="#MariaZajączkowska">Oceniając pozytywnie propozycje zawarte w rządowym programie „Szanse dla wsi i rolnictwa”, uważam, że istnieje pilna potrzeba przyspieszenia realizacji tego programu.</u>
          <u xml:id="u-301.5" who="#MariaZajączkowska">Na zakończenie proszę, by rząd z trybuny sejmowej przedstawił rolnikom w kilku zdaniach zasady kryjące się za zawartymi w tym programie zapisami dotyczącymi propozycji kompleksowej nowelizacji ustawy o Agencji Rynku Rolnego; założeń prywatyzacji przemysłu rolno-spożywczego i listy przedsiębiorstw przewidzianych do prywatyzacji; zagwarantowania korzystnych warunków prawnych, organizacyjnych i ekonomicznych dla spółdzielni. Działania te nie powinny być odkładane na daleką przyszłość, rolnicy właśnie teraz najbardziej potrzebują wsparcia.</u>
          <u xml:id="u-301.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-302">
          <u xml:id="u-302.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-302.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Władysława Reichelta, Polski Program Liberalny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-303">
          <u xml:id="u-303.0" who="#WładysławReichelt">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W rolnictwie polskim zaistniała po wojnie szczególna sytuacja. Wielkość producentów...</u>
          <u xml:id="u-303.1" who="#WładysławReichelt">Może zanim przystąpię do meritum, powiem krótko, szczególnie kolegom rolnikom, że 10 lat pracowałem jako konstruktor maszyn rolniczych...</u>
          <u xml:id="u-303.2" who="#komentarz">(Poseł Władysław Serafin: I buble robiłeś.)</u>
          <u xml:id="u-303.3" who="#WładysławReichelt">…a dzisiaj jestem producentem maszyn rolniczych...</u>
          <u xml:id="u-303.4" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-303.5" who="#WładysławReichelt">...i znam rolnictwo...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-304">
          <u xml:id="u-304.0" who="#HenrykBąk">Proszę o zachowanie spokoju.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-305">
          <u xml:id="u-305.0" who="#WładysławReichelt">... w całym kraju, wzdłuż i wszerz. Wiem, jak wygląda gospodarstwo w woj. zamojskim, siedleckim, płockim, w Wielkopolsce i stąd moje wnioski, które chcę państwu przekazać. Dotyczą one stanu polskiego rolnictwa; chodzi o to, żebyśmy wreszcie skończyli z tą demagogią.</u>
          <u xml:id="u-305.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-305.2" who="#WładysławReichelt">W rolnictwie polskim zaistniała po wojnie szczególna sytuacja. Wielkość producentów, prywatna własność ziemi, typowość produkcji tworzyły korzystne warunki do działania rynku. Niestety, te okoliczności wykorzystano inaczej, do realizacji zasad gospodarki socjalistycznej, socjalistycznej doktryny gospodarowania, co w praktyce oznaczało ekonomiczny drenaż gospodarki chłopskiej. Poprzez system regulacji centralnych, za pośrednictwem cen, marż, rozmaitych świadczeń i obciążeń podatkowych, dokonano transferu wytwarzanej w rolnictwie produkcji czystej na fundusz ogólnospołecznej akumulacji, by następnie podzielić go woluntarystycznie, zgodnie z planem centralnym i żądaniami władzy. Ta antyagralna koncepcja rozwoju kraju, oparta na mechanizmie wypompowywania akumulacji z rolnictwa i pełnej monopolizacji jego obsługi, wyjaśnia stan rolnictwa w momencie wejścia na drogę gospodarki rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-305.3" who="#WładysławReichelt">Zważmy przede wszystkim na to, co stało się dotąd w otoczeniu produkcyjnym rolnictwa. Nie zmieniło się wiele, lecz w wystarczającym stopniu, aby prawie całkowicie zahamować proces reprodukcji rozszerzonej w rolnictwie. Stosunki własności poza rolnictwem nie uległy większym zmianom, dominacja własności państwowej jest nadal przytłaczająca. Doszło do paradoksalnej sytuacji. Poza rolnictwem nadal brakuje mechanizmu tworzenia nadwyżek, zaś w rolnictwie indywidualnym przymus ekonomiczny jest zbyt silny i nie daje większości gospodarstw szans na akumulację. Takie są fakty. W efekcie gospodarstwa chłopskie muszą „płacić” za nieefektywność swego otoczenia, co czyni ich sytuację jeszcze bardziej dotkliwą.</u>
          <u xml:id="u-305.4" who="#WładysławReichelt">Zgadzam się, że w warunkach gospodarki rynkowej rolnictwo z natury rzeczy jest partnerem słabszym. Decyduje o tym długi cykl produkcji, wolny obrót kapitałem, zależność produkcji od warunków glebowo-klimatycznych etc. Warunki istniejące w gospodarce rynkowej powodują więc konieczność wmontowania w politykę rolną trwałych mechanizmów obronnych.</u>
          <u xml:id="u-305.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-305.6" who="#WładysławReichelt"> Wiąże się z nimi na pewno: polityka cen, sprawa eksportu i importu (polityka antydumpingowa), kredytów i podatków, rozwój przedsiębiorczości pozarolniczej na wsi i interwencjonizm państwowy. Przy tej ostatniej sprawie stawiam znak zapytania.</u>
          <u xml:id="u-305.7" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Smolarek: O, to źle.)</u>
          <u xml:id="u-305.8" who="#WładysławReichelt">Brakuje jasnego określenia form i granic interwencjonizmu. O jaki interwencjonizm chodzi? Musimy jak najszybciej udzielić odpowiedzi na to pytanie. Jeżeli państwo interweniuje, to jaki stan rynku upoważnia do interwencji? Kto to określa? Czym na przykład w istocie kieruje się Agencja Rynku Rolnego - zasadą zerowego zysku czy jego maksymalizacją? Jakie powinny być zasady interwencji nierynkowej? Niejasne sprawy związane z tworzeniem odpowiednich funduszy pomocy dla wsi i rolnictwa, ich podziałem i przydziałem czekają także na wyjaśnienia.</u>
          <u xml:id="u-305.9" who="#WładysławReichelt">W świetle tego stawiam moją prywatną tezę: Przy takim rolnictwie, jakie mamy obecnie, zbankrutuje wcześniej czy później nawet najbogatszy kraj. Nasze rolnictwo wymaga szybkiej restrukturyzacji. W takiej formie nie może dalej istnieć.</u>
          <u xml:id="u-305.10" who="#WładysławReichelt">Wrócę do historii. Należy przypomnieć, że przede wszystkim źle została przeprowadzona reforma rolna. Stanisław Mikołajczyk i Wincenty Witos chcieli zupełnie innej reformy rolnej. Chcę tylko dodać, że np. wielkopolscy rolnicy nie wyciągnęli ręki po grunty należące do ziemian. Ziemia ta w Wielkopolsce w całości przeszła pod zarząd państwowy.</u>
          <u xml:id="u-305.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-305.12" who="#WładysławReichelt">W ramach tej reformy ziemia dostawała się bardzo często właśnie w nieodpowiednie ręce. Dlatego w Wielkopolsce podwórze rolnicze jest utwardzone i wybetonowane, a we wschodnich województwach tonie w błocie. Znam to z autopsji. Przez 45 lat rolnikom od czasu do czasu zapalano zielone światło, np. maszyny rolnicze sprzedawane były po zaniżonych cenach, poniżej kosztów wytwarzania, umarzano kredyty na ich zakup, ale jajka, masło i mleko sprzedawano na wolnym rynku po cenach rynkowych.</u>
          <u xml:id="u-305.13" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale kto to kupował?)</u>
          <u xml:id="u-305.14" who="#WładysławReichelt">Nie zamierzam wyliczać, ile razy komuniści fałszywie zapalali zielone światło. Państwo dawało, zabierało, a że zabierało nieraz więcej... Taka jest prawda.</u>
          <u xml:id="u-305.15" who="#WładysławReichelt">Stawiam jeszcze raz tutaj pytanie: Jaki interwencjonizm i w jakich granicach? Jako pierwszy będę optował za większą pomocą państwa dla rolnictwa, jeżeli wspaniali rolnicy odpowiedzą na pytanie: Dlaczego polska wełna z polskich owiec nie znajduje zastosowania w polskim przemyśle włókienniczym?</u>
          <u xml:id="u-305.16" who="#komentarz">(Głos z sali: Bo to są barany.)</u>
          <u xml:id="u-305.17" who="#WładysławReichelt">Dziś ten surowiec sprowadzamy z antypodów, bo nasz nie spełnia norm jakościowych; wełna jest uszkodzona w trakcie produkcji. Owca jest pędzona piaszczystą drogą, pokrytą kurzem, a piasek niszczy naturalne włókno wełny, proszę panów.</u>
          <u xml:id="u-305.18" who="#komentarz">(Poseł Władysław Serafin: To jest wina chłopa?)</u>
          <u xml:id="u-305.19" who="#WładysławReichelt">Tak, to jest wina chłopa, bo należy na trawie paść owce.</u>
          <u xml:id="u-305.20" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-305.21" who="#WładysławReichelt">W mleku krajowym jest parę milionów bakterii. Jaskółką jest kombinat w Czempinie, sprzedający mleko, w którym jest tylko kilkaset tysięcy bakterii - w jednym litrze.</u>
          <u xml:id="u-305.22" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-305.23" who="#WładysławReichelt">Przez 10 lat opracowywałem technologię uprawy - współpracowałem z naukowcami, z instytutami, które chciały się tym zająć - kukurydzy w Polsce. Tylko PGR siały kukurydzę w rzędach 75 x 90 cm i uprawiały międzyrzędzia, natomiast polski rolnik siał w mniejszych odstępach, choć wiedział, że to jest źle.</u>
          <u xml:id="u-305.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-305.25" who="#WładysławReichelt">Polski rolnik jest bardzo konserwatywny.</u>
          <u xml:id="u-305.26" who="#komentarz">(Głos z sali: Wrócić do PGR.)</u>
          <u xml:id="u-305.27" who="#WładysławReichelt">Wróćmy na przykład do sprawy maszyn, do poziomu ich wykorzystania. Ciągnik w polskim gospodarstwie w ciągu roku pracuje znacznie mniej, mniej ma motogodzin niż u rolników w krajach o gospodarkach rozwiniętych.</u>
          <u xml:id="u-305.28" who="#komentarz">(Poseł Jacek Soska: Przez to dłużej żyją.)</u>
          <u xml:id="u-305.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-305.30" who="#WładysławReichelt">Ponadto są to ciągniki o bardzo niskiej sprawności, zużywające nadmierne ilości paliwa...</u>
          <u xml:id="u-305.31" who="#komentarz">(Poruszenie, wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-306">
          <u xml:id="u-306.0" who="#HenrykBąk">Proszę o spokój.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-307">
          <u xml:id="u-307.0" who="#WładysławReichelt">To właśnie rolnicy protestowali...</u>
          <u xml:id="u-307.1" who="#komentarz">(Poseł Władysław Serafin: Przestań bredzić.)</u>
          <u xml:id="u-307.2" who="#WładysławReichelt">Kiedy Ursus chciał zatrzymać produkcję ciągnika C-330, to wstał przedstawiciel rolników i powiedział: Nie wolno rezygnować z produkcji ciągnika C-330, dlatego że jak wleje do niego paliwo z wiadra z piachem, to on jedzie, a ciągnik firmy Massey-Fergusson nie chce wtedy jechać.</u>
          <u xml:id="u-307.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-307.4" who="#WładysławReichelt">Ponadto są to ciągniki o niskiej sprawności. Maszyny zużywają nadmierną ilość paliwa, a rolnicy domagają się dopłat do tego paliwa. To jest marnotrawienie społecznych pieniędzy. Zresztą w ogóle wszystkie maszyny obecnie stosowane w polskim rolnictwie mają bardzo niską sprawność i niski poziom techniczny.</u>
          <u xml:id="u-307.5" who="#komentarz">(Głos z sali: To jest konstruktor.)</u>
          <u xml:id="u-307.6" who="#komentarz">(Głos z sali: Jak najwięcej takich debat.)</u>
          <u xml:id="u-307.7" who="#WładysławReichelt">Przecież do 1990 r. polscy rolnicy kupowali rocznie 10 tys. snopowiązałek, maszyn skonstruowanych sto lat temu. Przecież te maszyny - załóżmy, że tylko z ostatniego 10-lecia - są w waszych zagrodach i są nadal eksploatowane. Jest to bardzo drogi zbiór zbóż.</u>
          <u xml:id="u-307.8" who="#WładysławReichelt">Mógłbym tu wymienić znacznie więcej wad, negatywnych cech naszego rolnictwa. I tu mój sprzeciw...</u>
          <u xml:id="u-307.9" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-307.10" who="#WładysławReichelt">Panie marszałku, czy ja mogę...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-308">
          <u xml:id="u-308.0" who="#HenrykBąk">Przepraszam pana posła...</u>
          <u xml:id="u-308.1" who="#komentarz">(Poseł Władysław Serafin: My nie chcemy konstruktorów.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-309">
          <u xml:id="u-309.0" who="#WładysławReichelt">Ja wiem, że celowo się tutaj koledzy posłowie z PSL umówili i...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-310">
          <u xml:id="u-310.0" who="#HenrykBąk">Muszę stwierdzić, że panowie posłowie siedzący po lewej stronie, nie dotyczy to wszystkich, zachowują się poniżej krytyki.</u>
          <u xml:id="u-310.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-310.2" who="#HenrykBąk">Proszę kontynuować, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-311">
          <u xml:id="u-311.0" who="#WładysławReichelt">Dlatego zgłaszam sprzeciw. Brak również społecznej zgody na finansowanie ze społecznych pieniędzy takiego rolnictwa, jakie ono teraz jest. Skoro zamykamy kopalnie, zamykamy huty, to muszą zniknąć złe gospodarstwa rolne. Tych kilka wybranych przykładów świadczy, że nasza produkcja rolnicza jest droga, ma niską wydajność, nie mówiąc już o jej bardzo złej jakości. Reforma dotknęła wszystkie grupy społeczne. Każda z tych grup musi sama sobie poradzić z kłopotami i trudnościami. Ja też musiałem wstrzymać produkcję, dlatego że rolnicy nie mają pieniędzy.</u>
          <u xml:id="u-311.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-311.2" who="#WładysławReichelt"> Tak więc nie będę popierał rozwiązań, które są krótkowzroczne. Jestem za tym, żeby zmniejszyć kapitałochłonność naszych gospodarstw, a nie za tym, co proponuje PSL. Po prostu rolnikom wydaje się, że państwo ma i musi dać. Jeżeli rolnictwo chce ochrony i interwencji państwa, musi się natychmiast zmienić. Jak na razie tych zmian nie widzę. Produkcja rolna jest bardzo niskiej jakości, zmusza się konsumenta do kupowania drogiej żywności, bo wprowadzone zostały cło i podatek graniczny od importu. Polska szynka jest droższa w Polsce niż kanadyjska w Kanadzie.</u>
          <u xml:id="u-311.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-311.4" who="#WładysławReichelt">Reprezentanci rolników głosują - to są autentyczne fakty - za spirytusowym i tytoniowym monopolem państwa, a zarazem zakazują reklam tych produktów. Ograniczają tym samym państwu możliwości uzyskiwania odpowiednich dochodów, a chcą od państwa pieniędzy. Musicie się wreszcie panowie zdecydować, czego właściwie chcecie.</u>
          <u xml:id="u-311.5" who="#WładysławReichelt">Na koniec uwaga dotycząca sprawy kos postawionych dzisiaj na sztorc przed gmachem Sejmu. Wysoka Izbo, już raz w historii Polacy dali przykład i wzór godny do naśladowania, jeśli chodzi o konstruktywne działania dotyczące rozwoju naszego rolnictwa. Rodziny ziemiańskie, Chłapowskich, Mielżyńskich, Jackowskich i Kwileckich, i chłopi wielkopolscy podali sobie ręce. Rozpoczął się rozwój, złoty wiek rolnictwa w Wielkopolsce, które konkurowało z rolnictwem pruskim, a wróg ten był bezwzględny. Mimo przeciwności i przeszkód stawianych przez wroga Wielkopolanie zbudowali zręby nowoczesnego rolnictwa. I tak jest dzisiaj. W tym samym czasie w innych regionach stawiano kosy na sztorc i lała się polska krew. To nie jest rozwiązanie, które zlikwiduje nasze dzisiejsze bolączki. Należy wziąć się do pracy, rozpocząć pracę od podstaw; kosy nie na sztorc, a na śmietnik historii.</u>
          <u xml:id="u-311.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-311.7" who="#WładysławReichelt"> Przecież już dziś jeden hektar ziemi w Wielkopolsce osiąga cenę rzędu 50 mln zł, co świadczy o tym, że produkcja rolna się opłaca, bo przecież nie filantropi kupują tę ziemię.</u>
          <u xml:id="u-311.8" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-312">
          <u xml:id="u-312.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle Soska, proszę o zachowanie spokoju, bo jako prowadzący obrady będę musiał skorzystać z innych uprawnień.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-313">
          <u xml:id="u-313.0" who="#WładysławReichelt">Za jakie pieniądze? Jak to więc w końcu jest? Jedni pracują, inwestują, a drudzy wołają o pomoc państwa i ciągną to przysłowiowe czerwone sukno w swoją stronę.</u>
          <u xml:id="u-313.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-314">
          <u xml:id="u-314.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-314.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Henryka Wujca, Unia Demokratyczna.</u>
          <u xml:id="u-314.2" who="#komentarz">(Poseł Roman Jagieliński: Panie marszałku, chciałem przedstawić sprostowanie.)</u>
          <u xml:id="u-314.3" who="#HenrykBąk">Za chwilę, gdy skończy pan poseł Henryk Wujec, pan będzie mógł oczywiście sprostować.</u>
          <u xml:id="u-314.4" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-314.5" who="#HenrykBąk">Już podałem nazwisko mówcy.</u>
          <u xml:id="u-314.6" who="#komentarz">(Protesty na sali)</u>
          <u xml:id="u-314.7" who="#komentarz">(Poseł Władysław Serafin: Nie jest to zgodne z regulaminem Sejmu.)</u>
          <u xml:id="u-314.8" who="#HenrykBąk">Panie pośle, udzielę panu głosu dopiero po wypowiedzi pana posła Henryka Wujca, ponieważ wcześniej wymieniłem już jego nazwisko.</u>
          <u xml:id="u-314.9" who="#komentarz">(Poseł Roman Jagieliński: Dobrze, po panu pośle Wujcu przedstawię sprostowanie.)</u>
          <u xml:id="u-314.10" who="#HenrykBąk">Tak jest, jeżeli dotyczy ono pańskiej, źle zrozumianej wypowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-314.11" who="#HenrykBąk">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-315">
          <u xml:id="u-315.0" who="#HenrykWujec">Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Wygląda na to, że ostatnie słowo w debacie rolnej należy do liberałów i do Unii Demokratycznej,...</u>
          <u xml:id="u-315.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-315.2" who="#HenrykWujec">... chociaż nie, jeszcze wystąpi poseł Jagieliński.</u>
          <u xml:id="u-315.3" who="#HenrykWujec">Proszę państwa, chciałem nawiązać do tego, co powiedział mój kolega Andrzej Bober. Moje wystąpienie nie będzie miało zasadniczego charakteru, wydaje mi się jednak, że jedną rzecz warto podkreślić. Mój kolega Andrzej Bober powiedział, że zasadniczą sprawą, jeśli chodzi o politykę rolną, politykę w stosunku do ludności wiejskiej, do rolników, jest przede wszystkim budowa infrastruktury, fundusze na jej budowę. Na podstawie swojej obserwacji i doświadczeń w województwach zamojskim i chełmskim zauważyłem - nie wiem, myślę, że państwo to też potwierdzą - że rolnicy wkładają olbrzymi wysiłek w budowę właśnie tej infrastruktury: wodociągów, kanalizacji, szkół, dróg, i że często rezultaty tego są znacznie większe, niż ktokolwiek by się spodziewał; że jest to jednak możliwe w tej trudnej sytuacji. To jest wynik takiej potocznej obserwacji. Wygląda na to, że jeśli się stworzy możliwości, nie chodzi tu o duże możliwości, rolnicy potrafią to świetnie wykorzystać i dlatego sądzę, że warto w tym wypadku inwestować, warto dawać fundusze, bo one służą wszystkim i pomagają znacznie poprawić warunki życia, a mając lepsze warunki życia, można rozwijać lepsze formy przedsiębiorczości.</u>
          <u xml:id="u-315.4" who="#HenrykWujec">Chciałbym podać pewne dane, które wskazują, że nie jest aż tak bardzo źle, jeśli chodzi o tę infrastrukturę, bo państwo podjęło jednak pewien wysiłek. Rozumiem, że krytyczne stanowisko jest bardzo dobrze widziane, ale gwoli prawdy warto na pewne sprawy zwrócić uwagę. Tak więc jeżeli chodzi na przykład o wodociągi, to - wprawdzie jest to bardzo odległy okres - w 1945 r. było około 9,5% gospodarstw zwodociągowanych, w 1990 r. - 35%, a więc średnie tempo roczne wynosiło około 0,5%. Tak było właśnie w tych świetnych, dawnych czasach, które tutaj tak mile wspominamy, przynajmniej niektórzy z określonej strony. Natomiast w ciągu 2 lat nastąpił wzrost zwodociągowania do poziomu 39%, a więc o 4%. Taki był wysiłek i to właśnie naocznie się stwierdza, stało się to jednak w wyniku pewnej pomocy ze strony państwa.</u>
          <u xml:id="u-315.5" who="#HenrykWujec">Jeśli chodzi o studnie wiejskie, o których mówił poseł Iwaniec, to rzeczywiście wodę o niepełnej przydatności do spożycia czerpie się nie z 50% studni wiejskich, ale nawet z 70% studni, ale to dane z minionego okresu, które były ukrywane. Przy „okrągłym stole” tych danych nie chciano nam ujawnić. Dopiero teraz można o tym otwarcie mówić i nie trzeba nas obciążać, to znaczy wszystkich tutaj obecnych, za błędy, które były popełnione we wcześniejszym okresie. I to też trzeba zauważyć.</u>
          <u xml:id="u-315.6" who="#HenrykWujec">Jeżeli chodzi o sprawę telefonizacji, to w ostatnich latach trzykrotnie wzrosło tempo telefonizacji wsi w porównaniu do lat 1975–1990. Zostało zgasyfikowanych przez te lata 13% gospodarstw, czyli średnie tempo wynosiło 0,45% gospodarstw rocznie, a w ostatnich 2 latach wzrosło ono sześciokrotnie. Stało się tak dzięki tej zwiększonej pomocy i to też każdy naocznie stwierdza.</u>
          <u xml:id="u-315.7" who="#HenrykWujec">Podobnie przedstawia się sprawa kanalizacji - w ogóle jej na wsi nie było. W tej chwili wieś zaczyna rozumieć i pomaga w tym procesie.</u>
          <u xml:id="u-315.8" who="#komentarz">(Poseł Władysław Serafin: Chleba ludzie nie mają na wsi.)</u>
          <u xml:id="u-315.9" who="#HenrykWujec">Chleba nie mają na wsi? No, panie pośle!</u>
          <u xml:id="u-315.10" who="#komentarz">(Poseł Władysław Serafin: Nie ma chleba, nie mają z czego żyć.)</u>
          <u xml:id="u-315.11" who="#komentarz">(Głos z sali: W Bieszczadach nie mają.)</u>
          <u xml:id="u-315.12" who="#HenrykWujec">Ale w Bieszczadach nie ma w zasadzie wsi, to jest właśnie najgorsze, tam w ogóle nie ma wsi, tam trzeba dopiero wprowadzić....</u>
        </div>
        <div xml:id="div-316">
          <u xml:id="u-316.0" who="#HenrykBąk">Przepraszam, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-316.1" who="#HenrykBąk">Panie pośle, proszę nie przeszkadzać. Za chwilę sprostuje pan wypowiedź...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-317">
          <u xml:id="u-317.0" who="#HenrykWujec">I to jest problem, że w tej chwili 2% gospodarstw podłączono do zbiorowej kanalizacji, będzie ich znacznie więcej. 10% gmin ma wysypiska śmieci, tego też dawniej nie było. Oczywiście, że te potrzeby są znacznie większe. Zacofanie jest potworne, sam żyłem na wsi przez kilkanaście lat, dopóki nie przeniosłem się do miasta, zresztą często bywam u brata i podziwiam tych, którzy żyją na wsi; potrzebny jest do tego ogromny wysiłek.</u>
          <u xml:id="u-317.1" who="#HenrykWujec">Z szacunkowych danych wynika, że gdyby się chciało w ciągu np. 18 lat sprostać pełnemu zapotrzebowaniu na infrastrukturę, trzeba byłoby wydawać rocznie około 20 bln złotych. Są to sumy znacznie przekraczające w tej chwili nasze możliwości, ale wydaje mi się, że nawet w tych wydatkach na rolnictwo można inaczej przegrupować środki, bardzo często te środki nie są w pełni wykorzystane. Na przykład na jesieni wiele środków przeznaczyliśmy na kredyty, a te kredyty nie w pełni zostały wykorzystane; gdyby je przeznaczono na infrastrukturę, to byłyby wykorzystane. I sądzę, że w tym programie dla wsi i rolnictwa trzeba tak rozdysponować środki, by były bardziej efektywnie wykorzystane, by potem na bazie tych środków można było budować przetwórstwo, by przyczyniały się one do lepszej efektywności gospodarstw rolnych, bo bez tego w ogóle będzie trudno przekształcić wieś.</u>
          <u xml:id="u-317.2" who="#HenrykWujec">Tak więc mój wniosek jest generalnie taki, że kierunek zapoczątkowany w tym okresie jest dobry i nie można go niszczyć poprzez równe rozłożenie tych środków. Trzeba, niestety, wybierać i liczę właśnie na to, że rząd tak zrobi.</u>
          <u xml:id="u-317.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-318">
          <u xml:id="u-318.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-318.1" who="#HenrykBąk">Proszę pana posła Romana Jagielińskiego o wypowiedź w trybie art. 109. Przypomnę panu posłowi, jak brzmi ten przepis: Sprostowanie błędnie zrozumianego lub nieściśle przytoczonego stwierdzenia mówcy. Chodzi zatem o pańskie stwierdzenie, a nie o polemikę.</u>
          <u xml:id="u-318.2" who="#HenrykBąk">Bardzo proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-319">
          <u xml:id="u-319.0" who="#RomanJagieliński">Co innego jest jednak część polityczna, a co innego - część ekonomiczna. W związku z tym zwracam się do pana marszałka, by mi w tej chwili nie przerywał i dał mi te regulaminowe 2,5 minuty, żebym mógł to sprostować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-320">
          <u xml:id="u-320.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle, to ma być tylko sprostowanie, a nie polemika.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-321">
          <u xml:id="u-321.0" who="#RomanJagieliński">Pan poseł Reichelt, dla którego mam wielki szacunek, zarzucił Polskiemu Stronnictwu Ludowemu, że tylko wyciąga ręce po pieniądze, żeby je włożyć w kieszenie chłopów, w gospodarstwa rolne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-322">
          <u xml:id="u-322.0" who="#HenrykBąk">Ale czy to była pańska wypowiedź?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-323">
          <u xml:id="u-323.0" who="#RomanJagieliński">Chcę podkreślić, że mówiąc w imieniu Polskiego Stronnictwa Ludowego stwierdziłem, że traktujemy rolnictwo także jako interes narodowy i - z resztą wypowiedzi pan poseł Reichelt się zgadza - że na polskim rolnictwie możemy zarabiać w układzie zewnętrznym i w układzie wewnętrznym, tak by przedsiębiorcy czy ewentualnie rzemieślnicy nie bankrutowali, bo polski rolnik to także konsument - konsument dóbr żywnościowych i artykułów pochodzenia przemysłowego, środków produkcji.</u>
          <u xml:id="u-323.1" who="#RomanJagieliński">I teraz wracając do sprawy możliwości promocji naszych artykułów...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-324">
          <u xml:id="u-324.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle, tylko do przytoczonych własnych wypowiedzi proszę się ustosunkować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-325">
          <u xml:id="u-325.0" who="#RomanJagieliński">Nawet nie jesteśmy w stanie wypełnić kontyngentu EWG. Nie chcę mówić, dzięki komu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-326">
          <u xml:id="u-326.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję, panie pośle. Do widzenia.</u>
          <u xml:id="u-326.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-326.2" who="#HenrykBąk">Przepraszam, słuchajcie, panowie posłowie...</u>
          <u xml:id="u-326.3" who="#HenrykBąk">Chwileczkę, zaraz udzielę panu głosu.</u>
          <u xml:id="u-326.4" who="#HenrykBąk">Panowie posłowie - bo panie posłanki elegancko się zachowują - niektórzy z panów, muszę to powiedzieć, gadają sobie, jakby to była jakaś noc księżycowa. Naprawdę, bardzo proszę o spokój, by każdy mógł zabrać głos i spokojnie przedstawić swoje poglądy. Nie utrudniajmy sobie wzajemnie pracy. Nie chcę przytaczać jednego faktu, żeby niektórych nie drażnić, ale jak mnie zmusicie, to przytoczę. Lepiej bądźmy spokojni.</u>
          <u xml:id="u-326.5" who="#HenrykBąk">Panie Soska, bardzo pana proszę o cierpliwość.</u>
          <u xml:id="u-326.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-326.7" who="#HenrykBąk"> Za chwilę udzielę panu głosu, przedtem jednak wystąpi pan poseł Czesław Sterkowicz.</u>
          <u xml:id="u-326.8" who="#HenrykBąk">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-327">
          <u xml:id="u-327.0" who="#CzesławSterkowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Właściwie mam kilka pytań do pana ministra rolnictwa w kontekście debaty, która dzisiaj się odbyła, na temat sytuacji w polskim rolnictwie.</u>
          <u xml:id="u-327.1" who="#CzesławSterkowicz">Pytanie pierwsze: Kto odpowiada w tym kraju za rzesze bezrobotnych pracowników byłych PGR i ilu ich jest?</u>
          <u xml:id="u-327.2" who="#CzesławSterkowicz">Drugie: Kto odpowiada za fakt, że w PGR pozostały jeszcze ziemia, budynki i że są tam ludzie? Kto odpowiada za upadłe zakłady przetwórstwa rolnego po „Igloopolu”, za głodujące dzieci we wsiach bieszczadzkich? Kto odpowiada za upadające na polskiej wsi spółdzielnie o różnych profilach produkcyjnych?</u>
          <u xml:id="u-327.3" who="#CzesławSterkowicz">I ostatnie: Ile będzie odłogów w 1993 r., bo obecnie jest ponad jeden milion?</u>
          <u xml:id="u-327.4" who="#CzesławSterkowicz">A teraz dwa zdania do wypowiedzi pana Reichelta. W tak pięknych słowach mówił nam o drodze polskiego rolnictwa od 1944 r., bo wtedy rozpoczęto przeprowadzanie reformy rolnej, do dnia dzisiejszego, ale zapomniał o pewnych szczegółach. Po pierwsze, że polski chłop ma za sobą tzw. obowiązkowe dostawy, a w związku z tym na nim spoczywał częściowo ciężar gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-327.5" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-328">
          <u xml:id="u-328.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle Reichelt, pan też teraz przeszkadza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-329">
          <u xml:id="u-329.0" who="#CzesławSterkowicz">Po drugie, że polska wieś, polski chłop ma za sobą tak zwaną walkę z kułactwem. To nieprawda, że w Wielkopolsce nie przeprowadzono reformy rolnej, bo 17% znacjonalizowanej ziemi, czyli przejętej przez państwo, zostało rozdane wielkopolskim chłopom. Mówię to na podstawie roczników statystycznych i trzeba by pamiętać o fakcie, że w Wielkopolsce chłopi nie mieli potrzeby przejmowania ziem, wielkich majątków ziemskich byłych junkrów, bo tam były duże gospodarstwa, jak pamiętamy bowiem z dziejów historii Niemiec, od Ottona III nie wolno było dzielić gospodarstw.</u>
          <u xml:id="u-329.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-330">
          <u xml:id="u-330.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-330.1" who="#komentarz">(Poseł Antoni Furtak: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-330.2" who="#HenrykBąk">Pan poseł, rozumiem, pragnie złożyć sprostowanie.</u>
          <u xml:id="u-330.3" who="#HenrykBąk">Proszę uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-331">
          <u xml:id="u-331.0" who="#AntoniFurtak">Panie Marszałku! Panie i Panowie! W kontekście wypowiedzi posła Klimczaka chciałbym złożyć pewne sprostowanie. Faktem jest, że dzisiaj nikt w Polsce nie jest w stanie dokładnie ustalić, ile mięsa czy zwierząt rzeźnych przeszło przez granice. Zaraz postaram się to udowodnić. Mam przed sobą dokumenty ministerstwa rolnictwa podpisane przez podsekretarza stanu. Może zacytuję kilka faktów z tych dokumentów; chodzi o zezwolenia importowe, o hurt: Hurtownia Mięsa „Brado” w Katowicach otrzymała zezwolenia na import 330 tys. t; Spółka „Agraimpex” Warszawa - zezwolenia na import 30 tys. t - tylko 30 tys. ton; podaję te dane przykładowo - Przedsiębiorstwo Handlowe „Dexpol” w Dębicy - na 20 tys. t; przedsiębiorstwo z udziałem zagranicznym „Aardo” Orzesze-Zawiść - na 540 tys. t itd. Jeśli chodzi o mięso drobiowe: Towarzystwo Handlowe „Big Jack” Kraków - 6 tys. t; Spółka „Tompol” w Sosnowcu - 14,5 tys. t; Spółka „Shark-Pol” - 4 tys. t.</u>
          <u xml:id="u-331.1" who="#komentarz">(Głos z sali: A „Agro-Unia”?)</u>
          <u xml:id="u-331.2" who="#AntoniFurtak">Nie ma „Agro-Unii”. Przedsiębiorstwo z udziałem zagranicznym „Konspol” - po raz pierwszy 4,5 tys. t, po raz drugi - 12 600 t; przedsiębiorstwo „Aardo” Orzesze-Zawiść (po raz drugi) - 140 tys. t. W sumie, jeśli chodzi o drób, stanowi to 500 702 t; i jest to materiał tylko za kilka miesięcy. Śmiem twierdzić, że materiał ten jest niepełny, dlatego że...</u>
          <u xml:id="u-331.3" who="#komentarz">(Głos z sali: A ja mam pełny.)</u>
          <u xml:id="u-331.4" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-331.5" who="#AntoniFurtak"> Chwileczkę...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-332">
          <u xml:id="u-332.0" who="#HenrykBąk">Proszę o spokój.</u>
          <u xml:id="u-332.1" who="#HenrykBąk">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-333">
          <u xml:id="u-333.0" who="#AntoniFurtak">Mówię, że materiał ten jest niepełny, dlatego że uzyskaliśmy informacje od kontrolera NIK, który kontrolował pewne przejście graniczne; pojechał on za samochodem do zakładu, w którym miało być przerabiane mięso, i okazało się, że w tym zakładzie na to samo zezwolenie przerobiono dwa razy więcej ton mięsa niż wynikałoby to z wydanych zezwoleń. Na tej podstawie twierdzę, że prawdopodobnie jest tutaj duża pomyłka w danych przytaczanych w naszych wypowiedziach. Ale jeżeli się pomyliliśmy o milion, to z góry przepraszam, a nawet jeśli o 4 miliony ton. Niech mnie nikt tu nie przekonuje, że to nie jest uderzenie w polskiego rolnika.</u>
          <u xml:id="u-333.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-334">
          <u xml:id="u-334.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-334.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-334.2" who="#HenrykBąk">Panie pośle, sądzę, że mógłby pan już zrezygnować ze sprostowania, bo przecież panowie ministrowie czekają; zgodnie z harmonogramem powinniśmy zacząć już pół godziny temu. Apeluję do panów posłów o zaniechanie dalszych sprostowań.</u>
          <u xml:id="u-334.3" who="#HenrykBąk">Dziękuję panom bardzo za uwzględnienie mojego apelu.</u>
          <u xml:id="u-334.4" who="#HenrykBąk">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-334.5" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej pana Gabriela Janowskiego.</u>
          <u xml:id="u-334.6" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-334.7" who="#HenrykBąk">Bardzo proszę Wysoką Izbę o spokój. Kto się zmęczył słuchaniem, może przejść do kuluarów.</u>
          <u xml:id="u-334.8" who="#HenrykBąk">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-335">
          <u xml:id="u-335.0" who="#GabrielJanowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Odnosząc się do wypowiedzi, opinii oraz stanowisk przedstawionych przez komisję rolnictwa, przedstawicieli klubów oraz panie posłanki i panów posłów zabierających głos w tej debacie, pragnę stwierdzić, iż nie mogę zgodzić się z kilkakrotnie podnoszonym zarzutem nierealizowania programu „Szanse dla wsi i rolnictwa”.</u>
          <u xml:id="u-335.1" who="#GabrielJanowski">Zacytuję wypowiedź przytoczoną w raporcie komisji rolnictwa: „Nie dotrzymano żadnego z terminów wskazanych w dokumencie rządowym”. Jest to po prostu nieprawda. Podkreślałem już w swoim wystąpieniu...</u>
          <u xml:id="u-335.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-336">
          <u xml:id="u-336.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle Smolarek, bardzo proszę o spokój i nieprzeszkadzanie przemawiającemu.</u>
          <u xml:id="u-336.1" who="#HenrykBąk">Proszę kontynuować wypowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-337">
          <u xml:id="u-337.0" who="#GabrielJanowski">... i czynię to ponownie, że zapisy dokumentu rządowego mówią o przygotowaniu odpowiednich projektów i propozycji, które są następnie przedmiotem prac rządu, są poddawane uzgodnieniom międzyresortowym, są przedmiotem obrad KERM i dopiero po ich wstępnym zaakceptowaniu trafiają pod obrady Rady Ministrów. Rząd sam wyznaczył bardzo ostre tempo prac i niezwykle krótkie terminy realizacji, mimo to 15 zadań wykonano w terminie, w dwóch wypadkach z 12-dniowym odchyleniem. Wszystkie jednak - podkreślam - wszystkie zadania są podjęte i odpowiednie propozycje są obecnie dopracowywane i przygotowywane, łącznie z rozporządzeniami wykonawczymi. Nierealne i nieodpowiedzialne byłoby założenie, że można w tych terminach zakończyć prace i dlatego rząd takich zobowiązań nie podejmował.</u>
          <u xml:id="u-337.1" who="#GabrielJanowski">Tytułem przypomnienia wspomnę, że traktat rzymski dający podstawę wspólnej polityki rolnej EWG zawarto w 1957 r., a zestaw praw rolnych stosowanych zgodnie z ustaleniami traktatowymi przyjęto w latach 1960–1962. Wypracowanie dojrzałych rozwiązań wymaga odpowiedniego czasu. Przykład ów nie oznacza oczywiście, że nie podejmujemy działań doraźnych, bezzwłocznych, o czym zaraz wspomnę. Przedtem jednak, Wysoka Izbo, muszę wrócić do podstawowych spraw podnoszonych w trakcie debaty: do aktualnej sytuacji w rolnictwie, spadku produkcji, recesji odciskającej się na naszej wsi piętnem głębokiego kryzysu. Te fakty są nam znane, podobnie jak cytowane liczby. Nierzetelnie byłoby jednak mówić o objawach, o skutkach, nie wspominając o przyczynach. Nie wystarczy powiedzieć: Wtedy było nam lepiej, teraz jest gorzej. Trzeba uczciwie odpowiedzieć na pytanie: Dlaczego tak było? Dlaczego tak jest? Czy ów dobrobyt z czasów Gierka mógł trwać jak rajska sielanka? Czy ta sielanka nie była tylko dla wybranych i czy nie było w niej morza goryczy? Gospodarz powinien umieć liczyć i wiedzieć, że inaczej żyje się, kiedy bierze się miliardowe (w dolarach) kredyty, a inaczej, gdy - zmarnowawszy je - przychodzi je spłacać.</u>
          <u xml:id="u-337.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-337.3" who="#GabrielJanowski">Mam przed sobą liczby obrazujące wysokość dotacji do artykułów żywnościowych w latach osiemdziesiątych; podaję wysokości w kolejnych latach: 164 mld, 213, 211, 236, 240, 310, 400, 580. I zaczynają się schody. W 1988 r. dopłaty sięgają 1440 mld, zaś w 1989 r. - 3450 mld.</u>
          <u xml:id="u-337.4" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Smolarek: Do kogo? Do rolnictwa czy do konsumenta?)</u>
          <u xml:id="u-337.5" who="#GabrielJanowski">Gdyby tak miało być dalej, to w roku 1990 trzeba byłoby dopłacić nie mniej niż 9–10 bln zł, a w kasie zostało tylko 1,5 bln. Tamto rządzenie przyniosło bankructwo i dlatego oddano nam przy „okrągłym stole” władzę, wraz z rozłożoną, chorą gospodarką.</u>
          <u xml:id="u-337.6" who="#komentarz">(Oklaski, poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-337.7" who="#komentarz">(Poseł Jacek Soska: Chory minister rolnictwa.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-338">
          <u xml:id="u-338.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle Soska, przywołuję pana do porządku.</u>
          <u xml:id="u-338.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-338.2" who="#HenrykBąk">Proszę nie przeszkadzać.</u>
          <u xml:id="u-338.3" who="#HenrykBąk">Proszę kontynuować, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-339">
          <u xml:id="u-339.0" who="#GabrielJanowski">Życie na kredyt i za drukowane pieniądze było możliwe tylko do czasu.</u>
          <u xml:id="u-339.1" who="#GabrielJanowski">Wysoki Sejmie! Dlaczego najpowszechniej używanym dziś słowem jest: restrukturyzacja? Jaką strukturę gospodarki odziedziczyliśmy? Sprowadzono gospodarkę na ziemię; nie odważyli się na to komuniści, przekazali nam ten problem. Dziś, po trzech latach, ostro zaczyna brzmieć głos rozliczania za skutki tego, co narastało przez 40 lat. Jest oczywiste, że nie wszystkie rozwiązania przyjęte przez pierwsze rządy po 1989 r. były dobre. Mówiłem o tym otwarcie. Nie dość potrafili zdziałać przez te ostatnie lata przedstawiciele PSL w rządzie.</u>
          <u xml:id="u-339.2" who="#GabrielJanowski">Wysoka Izbo! Nie wystarczy wskazać na skalę załamania w rolnictwie, pogłębionego suszą, jakiej nie notowano od 100 lat, zapomnieć o wszystkich okolicznościach i dyskwalifikować ministra. Trzeba pamiętać o sytuacji przemysłu, o stanie finansów publicznych. Trzeba pamiętać także o okolicznościach zewnętrznych, od nas niezależnych - załamaniu rynku wschodniego, upadku, głębszym niż u nas, rolnictwa i gospodarki krajów byłego obozu komunistycznego, ogólnej recesji w świecie. Batalia o rynki rolne zajmuje pierwsze strony gazet i spędza sen z oczu politykom po obu stronach Atlantyku. Polska nie jest samotną wyspą bez przyszłości! Nasz kraj może mieć przed sobą lepszą przyszłość pod warunkiem jednak, że będziemy poruszać się w sferze faktów.</u>
          <u xml:id="u-339.3" who="#GabrielJanowski">Jeżeli panie i panowie posłowie pozwolą, odniosę się teraz do głosów, które padły w czasie dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-339.4" who="#GabrielJanowski">Po pierwsze, import mięsa. Przede wszystkim chcę powiedzieć, że Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej nie wydaje zezwoleń na import i nie określa kontyngentów ilościowych. Dokument - zezwolenie weterynaryjne, jest świadectwem sanitarnym, które Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej musi zgodnie z prawem wydać każdemu, jeżeli kraj, z którego ma być importowany produkt, jest wolny od zagrożeń chorobowych. Wyjaśniałem to wielekroć na posiedzeniach Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, jak również w tej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-339.5" who="#GabrielJanowski">A teraz odniosę się bezpośrednio do danych cytowanych przez przewodniczącego komisji rolnictwa. Otóż produkujemy w Polsce około 3 mln ton mięsa, w tym trzoda stanowi około 2 mln ton. Rzeczywisty import w 1992 r. wynosił niecałe 4% zwierząt ubitych w Polsce, a więc nie 5 mln ton, jak tu podano. Gdyby tak było w rzeczywistości, spożycie wyniosłoby ponad 200 kg mięsa na osobę. Chcę również wyjaśnić, że cytowane przez przewodniczącego komisji rolnictwa dane dotyczące sprowadzonych ton czy sztuk są prawdziwe o tyle, że widnieją w zezwoleniach, nijak jednak nie przystają do rzeczywistego importu. Każdy, kto przyjdzie po pozwolenie, może wpisać w dokumencie dowolną liczbę. Ktoś wpisze 3 tys., a ktoś inny - o większej fantazji - 30 tys., tylko proszę zapytać, ile rzeczywiście z tego importuje. Proszę więc nie uznawać importu planowanego za import rzeczywisty.</u>
          <u xml:id="u-339.6" who="#GabrielJanowski">Przejdę do drugiej sprawy. Chcę powiedzieć w tym miejscu, że dane liczbowe przytoczone przez Komisję Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w takim kontekście po prostu podważają wiarygodność tej komisji jako ciała, które powinno być, że tak powiem, nie stronnicze, ale sprawiedliwe.</u>
          <u xml:id="u-339.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-339.8" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Smolarek: Pan je przesłał do komisji rolnictwa, są dokumenty z pana resortu, wasze dokumenty. Ludzie!...)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-340">
          <u xml:id="u-340.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle...</u>
          <u xml:id="u-340.1" who="#HenrykBąk">Przepraszam, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-340.2" who="#HenrykBąk">Panowie posłowie, była debata, mogliście zabierać głos. Po wyczerpaniu dzisiejszego porządku dziennego będziecie mogli składać oświadczenia.</u>
          <u xml:id="u-340.3" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Smolarek: Uczynimy to.)</u>
          <u xml:id="u-340.4" who="#HenrykBąk">Naprawdę apeluję do was o zachowanie spokoju.</u>
          <u xml:id="u-340.5" who="#HenrykBąk">Proszę kontynuować wypowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-341">
          <u xml:id="u-341.0" who="#GabrielJanowski">Odnośnie do spraw związanych z funkcjonowaniem kredytów dla rolnictwa, podnoszonych przez wielu posłów, pragnę Wysoką Izbę poinformować, iż po pierwsze, Sejm uchwałą z 30 września 1992 r. zobowiązał rząd do uruchomienia 10-bilionowej linii kredytowej dla rolnictwa w celu złagodzenia skutków suszy, w tym 5 bln jesienią 1992 r. Akcję kredytowania rolnictwa rozpoczęto na początku października 1992 r. Pierwszą umowę z bankiem podpisaliśmy 7 października 1992 r. Akces do udzielania kredytów związanych z suszą zgłosiło 19 banków, deklarując łącznie środki w kwocie 4,9 bln zł, czyli w wielkości zbliżonej do postulowanej w uchwale Sejmu Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-341.1" who="#GabrielJanowski">W powyżej kwocie 1,7 bln zł to deklaracja lokat złożona przez banki komercyjne. Umowy z ministerstwem rolnictwa w sprawie kredytów służących złagodzeniu skutków suszy zawarło 16 banków na kwotę 3,3 bln zł, w tym Bank Gospodarki Żywnościowej na 2 bln zł. Banki kredytujące rolnictwo nie skorzystały z lokat. Z kwoty 1,7 bln zł możliwych lokat wykorzystano zaledwie 50 mld zł. Do końca roku wykorzystano około 2 bln zł, czyli niecałe 40% zadeklarowanych kwot. Wykorzystanie kredytu „suszowego” jest zróżnicowane w układzie regionalnym - powyżej 30% deklarowanych środków w woj. bydgoskim, opolskim, poznańskim, sieradzkim, blisko 30% w elbląskim, legnickim, leszczyńskim, pilskim, wałbrzyskim, poniżej 10% zaś w bielskim, stołecznym, krośnieńskim, nowosądeckim, przemyskim, rzeszowskim i zamojskim, czyli w regionach o mniejszych skutkach suszy.</u>
          <u xml:id="u-341.2" who="#GabrielJanowski">Jakie są przyczyny niepełnego wykorzystania deklarowanych środków? Oto one: ryzyko banku kredytującego związane ze złą kondycją finansową rolników, ryzyko banków komercyjnych utraty lokowanych w bankach spółdzielczych środków z powodu złego standingu banków spółdzielczych, bezpośrednio kredytujących rolników, niedostateczna sieć banków w terenie gotowych kredytować rolnictwo.</u>
          <u xml:id="u-341.3" who="#GabrielJanowski">W celu lepszego wykorzystania kredytów wiosną zwróciłem się do wojewodów o podjęcie starań w bankach lokalnych w kierunku pozyskania dla województw nowych linii. W planie funduszu restrukturyzacji na 1993 r. zapewnione zostały odpowiednie środki na dopłaty do kredytów związanych z suszą. Poza tym kredytem będzie uruchomiony - oparty na dopłatach z budżetu - kredyt na zakup nawozów, środków ochrony roślin, na zakup hodowlanych jałówek i loszek, a także na zakup kwalifikowanych nasion i sadzeniaków ziemniaków. Projekt odpowiedniego rozporządzenia Rady Ministrów jest uzgadniany między resortami.</u>
          <u xml:id="u-341.4" who="#GabrielJanowski">Kredyty inwestycyjne dla rolnictwa, o których tu była mowa, są uruchamiane głównie z funduszu restrukturyzacji oraz innych linii kredytowych tworzonych ze środków krajowych i zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-341.5" who="#GabrielJanowski">Teraz przechodzę do trzeciej sprawy, mianowicie do odpowiedzi na pytanie, jakie kierunki produkcji powinniśmy preferować. Otóż rzeczywiście minister rolnictwa nie może wskazać, jaką roślinę, jaką odmianę ma się uprawiać, to jest oczywiście decyzja samego rolnika. Natomiast, jeżeli chodzi o listę celów w procesie modernizacji rolnictwa, to taka lista jest sporządzona i przedstawiam ją w kolejności niejako priorytetów: produkcja i przetwórstwo mleka, produkcja i przetwórstwo mięsa, produkcja i przetwórstwo warzyw i owoców, produkcja i przetwórstwo artykułów wymagających dużych nakładów pracy ludzkiej z działów produkcji specjalnej i tzw. rolnictwo ekologiczne oraz przetwórstwo zbóż i ziemniaków. Są to więc te najważniejsze kierunki popierane przez nas w procesie restrukturyzacji, modernizacji rolnictwa. Wynika z tego, że produkcja mleka, jeżeli ktoś ją podejmuje, będzie, że tak powiem, miała szansę, ponieważ znaczne środki kierujemy właśnie na rozwój mleczarstwa.</u>
          <u xml:id="u-341.6" who="#GabrielJanowski">W tym miejscu chcę przypomnieć, że do tej pory zainwestowano w mleczarstwo ponad bilion złotych, co już dało znakomite rezultaty w postaci nowych produktów o znacznie lepszej jakości itd. Oczywiście to wszystko jeszcze jest przed nami i będziemy całą tę rzecz musieli doskonalić.</u>
          <u xml:id="u-341.7" who="#GabrielJanowski">O sprawach wodociągów, wody, gazu mówił już pan Wujec, więc pominę te sprawy. Chcę jednak jeszcze raz potwierdzić, że istotnie w ostatnich 2 latach finansowanie wodociągów wzrosło ośmiokrotnie. Rozpoczynamy też kanalizację. Potrzeby są olbrzymie, mam nadzieję, że stopniowo będziemy je realizować.</u>
          <u xml:id="u-341.8" who="#GabrielJanowski">W różnej formie kierowano tu pytania, m.in. było pytanie pana posła Pilarczyka dotyczące sytuacji prywatyzowanych państwowych gospodarstw rolnych, i mnie przypisujące działania, które jakoby doprowadzają do ruiny te gospodarstwa i pracujących tam ludzi, i to głównie z powodu, że popieram w sposób bezwzględny działania rolników indywidualnych, którzy wyciągają rękę po tę ziemię. Otóż chcę powiedzieć, że to nie jest moje działanie, nie jest to zamierzone rugowanie kogokolwiek. Czy jest to działanie destrukcyjne? Nie. Jest to również efekt tego, panie pośle, że przez 40 lat ponad 80% środków na rolnictwo szło właśnie do tej sfery państwowych gospodarstw, a tylko 20% do sfery produkcji indywidualnej, mimo że zajmowała ona 80% areału. I rzeczywiście, niektóre z tych gospodarstw, o których pan mówi, są znakomicie doinwestowane, by nie powiedzieć, że nawet przeinwestowane. Oczywiście, odbywało się to kosztem właśnie całości polskiego rolnictwa. To jednak nikogo nie uprawnia do tego, by te gospodarstwa niszczyć, by je parcelować. Nigdy z moich ust nie padło takie słowo i nie są podejmowane żadne działania, które by się do tego mogły przyczynić. Więcej, zapisaliśmy, że podstawą ustroju rolnego są gospodarstwa rodzinne i że będziemy zmierzać do powiększania tych gospodarstw i tworzenia nowych. To wcale nie oznacza, jeszcze raz powiadam, że likwidujemy, tak jak pan sugerował, w sposób gwałtowny, by nie powiedzieć mocniej, te gospodarstwa państwowe wielkoobszarowe. Nie, one również mają swoje miejsce w krajobrazie Polski, ale ten krajobraz będzie się zmieniał. Takie jest nasze zamierzenie. Nie będziemy utrwalać tej wielkiej własności, a będziemy dążyć, w procesie ewolucyjnym - być może nie wystarczy jednego pokolenia, by przeprowadzić ten proces - do tego, by na polskiej ziemi były normalne stosunki rolne, a nie feudalno-kapitalistyczno-socjalistyczne.</u>
          <u xml:id="u-341.9" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Smolarek: Jak to się da pogodzić?)</u>
          <u xml:id="u-341.10" who="#GabrielJanowski">Widocznie się da.</u>
          <u xml:id="u-341.11" who="#komentarz">(Głos z sali: Proszę o definicję.)</u>
          <u xml:id="u-341.12" who="#GabrielJanowski">Przejdę jeszcze do definicji, jeżeli będzie potrzeba.</u>
          <u xml:id="u-341.13" who="#GabrielJanowski">Są jeszcze inne sprawy poruszane tutaj przez panów posłów. Jest kwestia, poruszona bodajże przez pana Sterkowicza, który zapytał, kto odpowiada za bezrobocie, ilu mamy bezrobotnych na wsi.</u>
          <u xml:id="u-341.14" who="#komentarz">(Głos z sali: Co to jest, podsumowanie?)</u>
          <u xml:id="u-341.15" who="#GabrielJanowski">Nie, nie podsumowanie, tylko ja przywołuję pytania, żeby móc na nie odpowiedzieć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-342">
          <u xml:id="u-342.0" who="#HenrykBąk">Proszę nie przeszkadzać. Proszę o zachowanie spokoju.</u>
          <u xml:id="u-342.1" who="#HenrykBąk">Proszę kontynuować, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-343">
          <u xml:id="u-343.0" who="#GabrielJanowski">Otóż w tej chwili jest 2584 tys. bezrobotnych. Na wsi w państwowych gospodarstwach rolnych pracuje około 400 tys. ludzi. Istotnie, znaczny procent z tych ludzi pobiera w tej chwili zasiłki dla bezrobotnych. Jest to wielki problem. Musimy w tych bardzo trudnych rejonach uczynić możliwie wszystko, by ci ludzie mogli normalnie pracować. I właśnie wespół m.in. z Ministerstwem Pracy i Polityki Socjalnej przygotowujemy programy, które, mam nadzieję, przyczynią się do stopniowego poprawiania się tej tak bardzo dolegliwej dla wielu sytuacji. Oczywiście, prawdopodobnie będzie to wymagało w niedługim czasie być może nawet debaty sejmowej, by o tych sprawach rząd mógł powiedzieć więcej i bardziej konkretnie. W każdym razie chcę powiedzieć, że, choćby poprzez nowelizowaną ustawę o agencji rolnej, zmierzamy do tego, żeby stworzyć tym dotychczasowym pracownikom rolnym możliwość zostania rolnikami z własnego wyboru albo możliwość tworzenia spółek pracowniczych czy innych form władania ziemią.</u>
          <u xml:id="u-343.1" who="#GabrielJanowski">Chcę tu powiedzieć, że ja osobiście, jako minister rolnictwa, nie jestem zadowolony z całego procesu przekształceń, które się dokonują w otoczeniu rolnictwa. Mają miejsce na przykład takie bardzo niezdrowe praktyki, że byli - nie najlepsi nieraz - dyrektorzy, którzy dopuścili do dewastacji, nadal pozostają na stanowiskach zarządców. Są to sprawy, które kategorycznie muszą się zmienić. Nie może bowiem być tak, że ktoś, kto dopuścił do upadku gospodarstwa, nadal wchodzi w jego posiadanie jako zarządca czy dzierżawca.</u>
          <u xml:id="u-343.2" who="#GabrielJanowski">Jeszcze jedna uwaga. Pan Pawlak przywołał tutaj wniosek z 1991 r., który nakazywał niejako w trybie rygoru natychmiastowego podjęcie przez rząd, przez ówczesny rząd, wielu działań, które by ograniczyły import żywności z zagranicy. Pan prezes Pawlak jest nieobecny,...</u>
          <u xml:id="u-343.3" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Smolarek: Przekażemy.)</u>
          <u xml:id="u-343.4" who="#GabrielJanowski">... ale chcę powiedzieć, że wtedy, kiedy mógł się wykazać właśnie takim natychmiastowym rygorystycznym działaniem, nie uczynił tego. W czerwcu ub. r. zdjął z porządku obrad Rady Ministrów mój wniosek, ministra rolnictwa, o wprowadzenie cła na jaja i cukier.</u>
          <u xml:id="u-343.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale jaja.)</u>
          <u xml:id="u-343.6" who="#GabrielJanowski">Cła te wprowadził dopiero rząd pani premier Suchockiej. To tak dla wyjaśnienia, jak szybko i skutecznie niektórzy chcieliby działać.</u>
          <u xml:id="u-343.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-343.8" who="#komentarz">(Głos z sali: Bo nie był to jego rząd.)</u>
          <u xml:id="u-343.9" who="#GabrielJanowski">A tak przy okazji właśnie, czym był jego rząd. Pan Jagieliński współczuł nam, rozumiem Porozumieniu Ludowemu, że jesteśmy w takiej koalicji. Otóż, panie pośle Jagieliński, to właśnie my wzięliśmy na siebie ten trud reformowania rolnictwa, ponieważ panu Pawlakowi nie udało się jako premierowi stworzyć rządu, który mógłby skutecznie działać.</u>
          <u xml:id="u-343.10" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Smolarek: Z takim ministrem? Kto by chciał?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-344">
          <u xml:id="u-344.0" who="#HenrykBąk">Proszę o spokój.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-345">
          <u xml:id="u-345.0" who="#GabrielJanowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Na zakończenie tej debaty muszę wrócić... przepraszam, panie marszałku, za chwilę zwłoki, ale chcę jeszcze wrócić do porządku. Są to sprawy, myślę, dla wszystkich trudne, również i dla ministra rolnictwa w tym momencie, więc jeżeli się posiłkuje wodą czystą, to wybaczcie mu.</u>
          <u xml:id="u-345.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Czasem suszy, byleby to w lanie wody się nie przekształciło.)</u>
          <u xml:id="u-345.2" who="#GabrielJanowski">Przepraszam, proszę jeszcze o minutę cierpliwości, przepraszam bardzo.</u>
          <u xml:id="u-345.3" who="#GabrielJanowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie twierdzę, oczywiście, że prowadzona przez nas polityka jest bez zarzutu. Odwrotnie, wymaga, zwłaszcza teraz, na początku drogi, stałych korekt. Dlatego z największą uwagą odnotowujemy wszystkie głosy padające i na tej sali, i w innych okolicznościach. Wiele mówiono tu o budżecie. Pamiętam o dramatycznych wyborach między zasileniem funduszy opieki socjalnej, bezrobocia a potrzebami funduszy służących wspieraniu rozwoju gospodarczego, w tym rolnictwa. Przed takimi wyborami stawaliśmy konstruując budżet. Napotyka ten problem każdy rząd szukający rozsądnego kompromisu.</u>
          <u xml:id="u-345.4" who="#GabrielJanowski">Wysoki Sejmie! Spór o politykę rolną, o przyszły model ustrojowy rolnictwa, o zasady stowarzyszenia i integracji z EWG jest jedną z najtrudniejszych prób, jakim przyjdzie nam sprostać. Nie zakończy się on tego wieczora, będzie trwał. Pełniąc funkcję publiczną posła, członka Rady Ministrów czy też będąc na każdym innym stanowisku będę czynił wszystko, byśmy mogli wyjść z tej próby zwycięsko. Na zakończenie tej debaty muszę powrócić jeszcze do kilku kwestii podstawowych.</u>
          <u xml:id="u-345.5" who="#GabrielJanowski">Jest oczywiste, że rozwiązań, które rząd przyjął w programie „Szanse dla wsi i rolnictwa” i ma je realizować, nie wprowadza w życie tylko minister rolnictwa, konieczne jest bowiem wsparcie, niezbędna jest współpraca wszystkich członków Rady Ministrów i kierownictwa rządu. Konieczne jest i niesłychanie ważne odpowiednie, pełne oraz rzetelne przedstawienie, także osobiście przez ministra rolnictwa, przebiegu realizacji naszego programu w środkach przekazu społecznego, a szczególnie w tych, które bezpośrednio docierają do społeczeństwa. Konieczne jest spełnienie jeszcze jednego warunku, o którym nie mogę nie wspomnieć. Myślę tu o atmosferze, jaka towarzyszy realizacji tego programu, jak również tej debacie. Oczywistym zadaniem, naturalnym prawem opozycji jest krytykować, domagać się wyjaśnień, żądać realizowania tego, co zostało zapowiedziane, w ustalonych terminach. Jest twardą rzeczywistością to, że formy działania opozycji bywają takie, jak w całym demokratycznym świecie. Godzimy się z tym świadomie, chodzimy przecież po ziemi, ale nie wolno nam, Wysoki Sejmie - mówię to także jako poseł - przystać biernie na przekraczanie granic uczciwego działania. Jeśli poseł PSL publikuje w prasie pomówienia i oszczerstwa pod moim adresem, to nie pozostaje mi nic innego jak droga sądowa, na którą zmuszony byłem wystąpić. Oskarżenia o działanie bezprawne, o nadużycia nie mogą pozostać bez wyjaśnienia. Można zbierać podpisy pod wnioskiem o odwołanie ministra, można podjąć się realizacji programu polityki rolnej w przekonaniu, że nastąpi to szybciej i lepiej, i próbować udowodnić to w praktyce, ale nie wolno sięgać po chwyty z minionego, mam nadzieję bezpowrotnie, okresu, panie pośle Bartosz.</u>
          <u xml:id="u-345.6" who="#GabrielJanowski">Na zebraniach z rolnikami na wsi rozmawiamy zawsze szczerze, uczciwie i z serca, ale nieodmiennie raptem pojawiają się przygotowane na kartkach pytania: Panie Janowski, ile pan ma spółek, ile pan się dorobił? Kto sieje te pomówienia, bo po co, to wiadomo - by pod zarzutem uprawiania prywaty kompromitować Janowskiego tak długo, aż ludzie, omamieni, uwierzą, że jest coś z prawdy w tych kłamstwach.</u>
          <u xml:id="u-345.7" who="#GabrielJanowski">Wysoki Sejmie! Nie mówiłbym o tym, gdyby chodziło o mnie, sumienie i ręce mam czyste, ale tu chodzi...</u>
          <u xml:id="u-345.8" who="#komentarz">(Poseł Jacek Soska: Ale do rzeczy, panie marszałku!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-346">
          <u xml:id="u-346.0" who="#HenrykBąk">Przepraszam, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-346.1" who="#HenrykBąk">Proszę nie przeszkadzać!</u>
        </div>
        <div xml:id="div-347">
          <u xml:id="u-347.0" who="#GabrielJanowski">...o coś więcej. W ten sposób podważa się zaufanie do ludzi wybranych, do jakże kruchej jeszcze demokracji. Jeśli ludzie uwierzą, że nie ma już uczciwych, że każdy, gdy osiągnie stanowisko publiczne, zawiedzie, to nasza droga ku normalności może zostać zamknięta. Dlatego z tej trybuny protestuję głośno przeciw takim działaniom. Tak, mówię i o polityce, i o politykach, a nie o realizacji programu gospodarczego, ale nie realizujemy go w próżni, odwrotnie - realizujemy go odbudowując równocześnie nasz system polityczny. Jeśli nie utrzymamy podstawowej równowagi politycznej, to nie zrealizujemy żadnego programu gospodarczego. Nie odrodzi się zdrowe, normalne społeczeństwo, a odpowiedzialność za prowadzenie tego procesu spoczywa na nas wszystkich. Dziękuję za udział w debacie, dziękuję za wszystkie głosy, dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-347.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-348">
          <u xml:id="u-348.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-348.1" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Pilarczyk: Panie Marszałku!)</u>
          <u xml:id="u-348.2" who="#HenrykBąk">W jakim trybie?</u>
          <u xml:id="u-348.3" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Pilarczyk: By zgłosić sprostowanie.)</u>
          <u xml:id="u-348.4" who="#HenrykBąk">Proszę bardzo, w trybie art.109 regulaminu Sejmu może pan zgłosić sprostowanie, ale tylko odnośnie do własnej wypowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-349">
          <u xml:id="u-349.0" who="#JerzyPilarczyk">Chciałbym sprostować, bo pan minister źle zrozumiał moją wypowiedź. Ja nie przypisywałem panu ministrowi dewastacji PGR w woj. opolskim, to jeszcze nie nastąpiło, ale po pana wizycie, panie ministrze, działacze pana partii wyszli na ulicę w Opolu z hasłami, których zrealizowanie doprowadziłoby do tej właśnie dewastacji majątku i to w bardzo dobrze jeszcze zorganizowanych gospodarstwach państwowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-350">
          <u xml:id="u-350.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-350.1" who="#komentarz">(Poseł Feliks Klimczak: Sprostowanie!)</u>
          <u xml:id="u-350.2" who="#HenrykBąk">Proszę, pierwszy był pan poseł Feliks Klimczak. W jakim charakterze?</u>
          <u xml:id="u-350.3" who="#komentarz">(Poseł Feliks Klimczak: Sprostowanie w trybie art.109 regulaminu Sejmu, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-350.4" who="#HenrykBąk">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-351">
          <u xml:id="u-351.0" who="#FeliksKlimczak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ponieważ w trybie art. 109 regulaminu Sejmu przewodniczący sejmowej komisji rolnictwa próbował udowodnić moją błędną wypowiedź czy też błędne przytoczenie jednej jego wypowiedzi...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-352">
          <u xml:id="u-352.0" who="#HenrykBąk">Chwileczkę, tylko sprostowanie, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-353">
          <u xml:id="u-353.0" who="#FeliksKlimczak">Panie marszałku, ja wiem, że pod drzwiami jest Straż Marszałkowska i...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-354">
          <u xml:id="u-354.0" who="#HenrykBąk">Proszę mówić, panie pośle, proszę zgłosić sprostowanie.</u>
          <u xml:id="u-354.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-354.2" who="#HenrykBąk">Proszę o spokój! Wszyscy mieliście okazję prostować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-355">
          <u xml:id="u-355.0" who="#FeliksKlimczak">Otóż komentując wypowiedź pana przewodniczącego sejmowej komisji rolnictwa powiedziałem, że powołuję się na stenogram jego wypowiedzi i pan przewodniczący zakwestionował to w sprostowaniu. Pozwolę więc sobie przytoczyć to jedno zdanie: „... które umożliwiały import ok. 5 mln ton mięsa, co w poważnym stopniu zahamowało produkcję żywca w kraju”. Nie jest to zatem liczba przypadkowa, jest nawet próba oceny skutków pojawienia się na polskim rynku 5 mld kg mięsa, panie pośle. Przypominam, że jest to 5 mln ton, a w najlepszych latach największego nawet dobrobytu w Polsce takiego spożycia w przeliczeniu na jednego mieszkańca nie było.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-356">
          <u xml:id="u-356.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-356.1" who="#HenrykBąk">Pan poseł Niesiołowski chciał też zgłosić sprostowanie?</u>
          <u xml:id="u-356.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie zabierał głosu, nie zabierał!)</u>
          <u xml:id="u-356.3" who="#HenrykBąk">Wniosek formalny, proszę. Cisza! Nie, nie!</u>
          <u xml:id="u-356.4" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-356.5" who="#HenrykBąk">Chwileczkę, ale wniosek formalny...</u>
          <u xml:id="u-356.6" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-356.7" who="#HenrykBąk">Proszę o spokój.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-357">
          <u xml:id="u-357.0" who="#StefanNiesiołowski">Panowie, gdyby rolnictwo było w takiej kondycji, jak wasze wrzaski, bylibyśmy dzisiaj w Kanadzie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-358">
          <u xml:id="u-358.0" who="#HenrykBąk">Wniosek formalny, to ma być tylko wniosek formalny.</u>
          <u xml:id="u-358.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-358.2" who="#HenrykBąk">Proszę o spokój.</u>
          <u xml:id="u-358.3" who="#HenrykBąk">Panowie posłowie, wiecie co?</u>
          <u xml:id="u-358.4" who="#komentarz">(Poseł Irena Nowacka: Panie marszałku, to jest nieregulaminowe!)</u>
          <u xml:id="u-358.5" who="#HenrykBąk">Przepraszam, pani poseł, ale każdy ma prawo zgłosić wniosek formalny, tylko to musi być wniosek formalny, jeden z 13, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-359">
          <u xml:id="u-359.0" who="#StefanNiesiołowski">Panie marszałku, rozumiem, że panowie nie rozróżniają sprostowania od wniosku formalnego, nie dziwię się...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-360">
          <u xml:id="u-360.0" who="#HenrykBąk">Cisza, spokój! Proszę, panie pośle, słuchamy wniosku formalnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-361">
          <u xml:id="u-361.0" who="#StefanNiesiołowski">... ale chciałem zwrócić uwagę, że w trybie art. 109 regulaminu Sejmu sprostowanie dotyczy tylko własnej, a nie cudzej wypowiedzi, to tyle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-362">
          <u xml:id="u-362.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-362.1" who="#HenrykBąk">Proszę, pan poseł w jakiej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-362.2" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Smolarek: W trybie art. 109 regulaminu Sejmu.)</u>
          <u xml:id="u-362.3" who="#HenrykBąk">Nie, proszę zgłosić wniosek formalny.</u>
          <u xml:id="u-362.4" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-363">
          <u xml:id="u-363.0" who="#RyszardSmolarek">Chciałbym po prostu powiedzieć z tej trybuny na temat spółki „Hod-Impex”. Pytania o to padały, pan minister nie odpowiedział na nie, a dla rolników to jest bardzo istotna sprawa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-364">
          <u xml:id="u-364.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle, żadnych pytań już nie wolno stawiać.</u>
          <u xml:id="u-364.1" who="#HenrykBąk">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-364.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Do widzenia!)</u>
          <u xml:id="u-364.3" who="#HenrykBąk">Już zamknąłem dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-364.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale minister chce odpowiedzieć!)</u>
          <u xml:id="u-364.5" who="#HenrykBąk">Nie, już zamknąłem dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-364.6" who="#HenrykBąk">Powracamy do rozpatrzenia punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości oraz Komisji Ustawodawczej o senackim projekcie ustawy zmieniającej ustawę o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu państwa polskiego.</u>
          <u xml:id="u-364.7" who="#HenrykBąk">Przypominam, że w dniu wczorajszym Sejm wysłuchał sprawozdania przedstawionego przez poseł Teresę Liszcz oraz wystąpień poselskich.</u>
          <u xml:id="u-364.8" who="#HenrykBąk">Proszę obecnie o zabranie głosu pana ministra spraw zagranicznych Krzysztofa Skubiszewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-365">
          <u xml:id="u-365.0" who="#KrzysztofSkubiszewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Odpowiadając na kwestie podniesione w toku debaty, zajmę się czterema punktami:</u>
          <u xml:id="u-365.1" who="#KrzysztofSkubiszewski">1) charakter ciała używającego nazwy Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego i znaczenie jego umów z ZSRR;</u>
          <u xml:id="u-365.2" who="#KrzysztofSkubiszewski">2) terytorium Polski w latach 1944–1945;</u>
          <u xml:id="u-365.3" who="#KrzysztofSkubiszewski">3) regulacja ustawowa roszczeń osób poszkodowanych a problem tych samych roszczeń w relacjach międzypaństwowych;</u>
          <u xml:id="u-365.4" who="#KrzysztofSkubiszewski">4) zabiegi rządu Rzeczypospolitej Polskiej na gruncie międzynarodowym o odszkodowanie dla ofiar represji.</u>
          <u xml:id="u-365.5" who="#KrzysztofSkubiszewski">Pierwszym zagadnieniem omawianym w debacie jest porozumienie między Polskim Komitetem Wyzwolenia Narodowego, w skrócie PKWN...</u>
          <u xml:id="u-365.6" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-366">
          <u xml:id="u-366.0" who="#HenrykBąk">Panowie posłowie, proszę o zachowanie spokoju.</u>
          <u xml:id="u-366.1" who="#HenrykBąk">Proszę kontynuować, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-367">
          <u xml:id="u-367.0" who="#KrzysztofSkubiszewski">... a rządem ZSRR o stosunkach między radzieckim wodzem naczelnym a polską administracją po wkroczeniu wojsk radzieckich na terytorium Polski, z dnia 26 lipca 1944 r. W art. 7 porozumienia PKWN przekazał sowieckim organom ścigania jurysdykcję nad cywilną ludnością polską „w strefie operacji wojennych”. Porozumienie używa jeszcze dwóch innych pojęć: „strefa działań wojennych” (art. 1) oraz „strefa bezpośrednich operacji wojennych” (art. 6) - czyli porozumienie nie jest precyzyjne.</u>
          <u xml:id="u-367.1" who="#KrzysztofSkubiszewski">Zasadniczo PKWN nie był organem kompetentnym do zawarcia tej umowy, ponieważ nie był organem rządu RP (wówczas z siedzibą w Londynie) ani sam nie był rządem, ani jako rząd nie był uznany. Z drugiej strony PKWN był pewną namiastką władzy administracyjnej i pewien zasób tej władzy faktycznie posiadał. PKWN był tworem sowieckim, lecz przez ZSRR i Armię Czerwoną traktowany był jako organ polski. Wszystko to miało pewne konsekwencje także w sferze wykonywania jurysdykcji przez organa sowieckie na terytorium Polski.</u>
          <u xml:id="u-367.2" who="#KrzysztofSkubiszewski">Nie ma przeszkody, aby w noweli powołać się na odnośne porozumienie PKWN-ZSRR. Powołanie takie nie jest żadną legalizacją lub legitymizowaniem porozumienia ani tym bardziej samego PKWN. Powołanie się na porozumienie jest jedynie wskazaniem na pewien fakt, który miał miejsce i który nie jest obojętny dla regulowanej w ustawie materii.</u>
          <u xml:id="u-367.3" who="#KrzysztofSkubiszewski">Drugim problemem jest terytorium Polski w latach 1944–1945. Uważam za stosowne przypomnieć z tego miejsca moje oficjalne oświadczenie z dnia 26 września 1989 r., czyli oświadczenie złożone w dwa tygodnie po objęciu przeze mnie urzędowania. Dotyczyło ono stosunku Polski do tzw. umów Ribbentrop-Mołotow. Nawiązując do II wojny światowej w oświadczeniu wskazałem: „wojna ta zaczęła się w Polsce i przeciwko Polsce w wyniku agresji hitlerowskiego rządu Niemiec, dokonanej w zmowie ze stalinowskim rządem Związku Radzieckiego. Równocześnie oba te rządy zawarły szereg porozumień, które przewidywały rozbiór Polski i jej likwidację jako państwa. Porozumienia te dotyczyły także losu innych krajów w naszym regionie. Wszystkie te układy były sprzeczne z moralnością międzynarodową, z traktatami oraz z bezwzględnie obowiązującymi podstawowymi zasadami powszechnego prawa międzynarodowego. Były więc te porozumienia nieważne od samego początku. Mimo to zostały wprowadzone w życie przez oba mocarstwa i przyniosły nieopisane cierpienia milionom ludzi w tej części Europy”. Następnie dodałem w tym oświadczeniu, że „musimy w pełni i definitywnie wyjaśnić to, co stało się bezpośrednio przed wojną oraz w czasie wojny. Jest to konieczne w celu usunięcia wpływu, jaki pewne minione wydarzenia wywierają na istotną część naszych współczesnych stosunków międzynarodowych i mogą odbijać się na nich jeszcze w przyszłości”.</u>
          <u xml:id="u-367.4" who="#KrzysztofSkubiszewski">Oświadczenie to figuruje w oficjalnym protokóle ONZ. Symbol dokumentu: 1989, A/44/PV.4. Oświadczenie pozostaje nadal miarodajne dla stanowiska MSZ w tym przedmiocie. Z oświadczenia tego wynika, że wszelka zmiana jakiejkolwiek granicy polskiej dokonana podczas wojny w wyniku tzw. umów Ribbentrop-Mołotow była bezskuteczna. Prawo międzynarodowe zabrania zmiany granic dokonanej przez okupantów wojennych. Dlatego w dniu 26 lipca 1944 r., czyli w dniu podpisania porozumienia ZSRR-PKWN, cytowanego w projekcie ustawy, terytorium Polski obejmowało obszar państwa według stanu z dnia 31 sierpnia 1939 r. Co prawda w dniu 27 lipca 1944 r. PKWN zawarł z rządem ZSRR inną umowę, mianowicie porozumienie o granicy polsko-radzieckiej. Porozumienie uznało za podstawę tej granicy tzw. linię Curzona. Z przyczyn, które już objaśniłem, nie było ono w stanie zmienić granicy. Zmiany dokonała, co się tyczy granicy wschodniej, umowa między Tymczasowym Rządem Jedności Narodowej a rządem ZSRR z dnia 16 sierpnia 1945 r. Z tą datą terytorium Polski pozostało pomniejszone o utracone ziemie wschodnie.</u>
          <u xml:id="u-367.5" who="#KrzysztofSkubiszewski">W dniu 2 sierpnia 1945 r. w Poczdamie mocarstwa podpisały układ w sprawie zachodniej granicy Polski. Układ spowodował nabytki terytorialne na zachodzie i północy.</u>
          <u xml:id="u-367.6" who="#KrzysztofSkubiszewski">Tak więc w tamtych latach pojęcie terytorium Polski zmieniało się z upływem czasu. Dlatego pojęcie terytorium należy odnieść do zakresu czasowego porozumienia zawartego przez PKWN. Jeśli przyjąć, że porozumienie zostało zawarte na okres przesuwania się linii frontu przez terytorium Polski, to przekazanie jurysdykcji miało zakres terytorialnie ograniczony przez ówczesne granice Polski i zasięg terytorialny przemieszczania się strefy działań wojennych.</u>
          <u xml:id="u-367.7" who="#KrzysztofSkubiszewski">Trzecim zagadnieniem, panie marszałku, jest wpływ ustawowej regulacji roszczeń na zobowiązania międzynarodowe. W tej sytuacji, w której mamy do czynienia z przejściem różnych uprawnień, zobowiązań i kompetencji prawnomiędzynarodowych zlikwidowanego ZSRR, pojawia się pytanie dotyczące międzynarodowych konsekwencji, jakie wypłata odszkodowania ewentualnie spowoduje. Czy wysuwanie przez poszkodowanych roszczeń wobec państwa polskiego i zaspokojenie tych roszczeń przez państwo polskie pociąga za sobą skutki w stosunkach międzypaństwowych? Odpowiedź jest następująca: Na podstawie znowelizowanej ustawy rzecz pozostanie w sferze prawa polskiego. Innymi słowy, zaspokojenie roszczenia w płaszczyźnie krajowej między państwem polskim a jego obywatelem nie likwiduje roszczenia Polski wobec państwa-następcy prawnego względnie kontynuatora ZSRR. Z mocy prawa międzynarodowego państwo polskie, niezależnie od ustawy, nabyło roszczenie odszkodowawcze z tytułu szkód wyrządzonych obywatelom polskim przez ZSRR.</u>
          <u xml:id="u-367.8" who="#KrzysztofSkubiszewski">Przechodzę do czwartej, ostatniej kwestii, mianowicie: Co rząd czyni, aby uzyskać odszkodowanie? Kwestia odszkodowania za szkody poniesione przez obywateli polskich na skutek działań ZSRR, w szczególności na skutek zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości, w tym zbrodni ludobójstwa, była podnoszona przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych i przeze mnie systematycznie w rozmowach z przedstawicielami ZSRR od początku mego urzędowania. Po raz pierwszy miało to miejsce w mojej rozmowie z ówczesnym ministrem spraw zagranicznych ZSRR w październiku 1989 r. Po likwidacji ZSRR sprawę podnosiłem w rozmowach z Rosją. Podczas rokowań nad nowym traktatem o współpracy z ZSRR, a następnie z Rosją, przedstawiliśmy projekt przepisów w tej mierze.</u>
          <u xml:id="u-367.9" who="#KrzysztofSkubiszewski">Prezydent Lech Wałęsa podniósł kwestię zadośćuczynienia i odszkodowań podczas rozmów w Moskwie w dniu 22 maja 1992 r., ostatnio zaś w korespondencji z prezydentem Borysem Jelcynem.</u>
          <u xml:id="u-367.10" who="#KrzysztofSkubiszewski">Tak więc sprawa jest i pozostanie w polu naszej uwagi i będzie nadal podnoszona. Rozmowy w tej materii są bardzo trudne i wciąż bez skutku. Realnie należy założyć, że skarb państwa, przyjmując zobowiązania określone w noweli, będzie obecnie zdany na własne możliwości finansowe.</u>
          <u xml:id="u-367.11" who="#KrzysztofSkubiszewski">Na koniec, panie marszałku, jedna refleksja. Cały problem ma ramy i odniesienia dużo szersze. Należy bowiem zadać pytanie: Czy państwo polskie, przyjmując zobowiązanie wobec osób określonych w noweli, może pomijać miliony Polaków represjonowanych i mordowanych na terytorium byłego ZSRR? Jeżeli skarb państwa wypłacać będzie określone kwoty jednej grupie poszkodowanych, dlaczego ma nie brać pod uwagę innych grup obywateli? Można też zapytać o miliony tych represjonowanych i poszkodowanych przez Rzeszę Niemiecką, którzy od władz polskich nie doczekali się żadnego zadośćuczynienia, a nie mieszczą się w kategoriach osób otrzymujących pomoc z Fundacji „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. Innymi słowy - powstać może oczekiwanie, że cała seria dalszych roszczeń będzie mogła być kierowana do państwa polskiego i jego skarbu, mimo że sprawcą czynów bezprawnych było państwo obce. Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-367.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-368">
          <u xml:id="u-368.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-368.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu ministra obrony narodowej pana Janusza Onyszkiewicza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-369">
          <u xml:id="u-369.0" who="#JanuszOnyszkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zostałem poproszony o bardziej precyzyjne określenie pojęć, które znalazły się w tym akcie, o którym mówił pan minister Skubiszewski. Chodzi tu o trzy terminy: strefa działań wojennych, strefa operacji wojennych i strefa bezpośrednich działań wojennych.</u>
          <u xml:id="u-369.1" who="#JanuszOnyszkiewicz">Przyznaję, że czuję się trochę niezręcznie w takiej właśnie roli, dlatego że jako minister obrony narodowej odpowiadam przed parlamentem za prowadzenie polityki państwa w określonym zakresie. Tego typu pytania należałoby kierować raczej do eksperta, który mógłby to znacznie lepiej wyjaśnić. Nie są to przecież pytania dotyczące polityki, którą staramy się realizować zgodnie z wytycznymi Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-369.2" who="#JanuszOnyszkiewicz">Jednak postaram się tutaj kilka słów tym pojęciom poświęcić, zaczynając od stwierdzenia, że one nie są precyzyjnie określone, że możemy mówić tylko o pewnym ich rozumieniu, które oczywiście nie ma żadnej rangi prawnej.</u>
          <u xml:id="u-369.3" who="#JanuszOnyszkiewicz">Otóż pierwszy termin - strefa działań wojennych - praktycznie oznacza terytorium wojujących stron, które może znaleźć się w zasięgu oddziaływania wojskowego, a więc w zasięgu środków rażenia. Oznacza to po prostu tyle, że jest ono wyznaczone linią styczności wojsk i sięga tak głęboko, jak głęboko to oddziaływanie może zostać przeprowadzone. W warunkach roku 1944 i w warunkach II wojny światowej tę strefę wyznaczał praktycznie zasięg lotnictwa uderzeniowego nieprzyjaciela, a więc była to jednak stosunkowo spora odległość, nawet jak na owe czasy, bo około tysiąca kilometrów. Jeżeli więc weźmiemy pod uwagę linię frontu w 1944 r. - to, gdzie ona się znajdowała - będzie to oznaczało, że strefa działań wojennych praktycznie sięgała prawie pod Moskwę.</u>
          <u xml:id="u-369.4" who="#JanuszOnyszkiewicz">Drugie pojęcie to strefa operacji wojennych. Otóż jest to znacznie mniejsze terytorium, obejmujące znacznie mniejszy wycinek strefy działań wojennych, w pobliżu linii rozgraniczającej walczące ze sobą wojska. Po prostu oznacza to obszar, na którym są prowadzone działania siłami związków operacyjnych, a więc dużych formacji wojskowych - używając języka, zupełnie laickiego, można powiedzieć, że siłami frontu, siłami armii - i ta strefa w gruncie rzeczy obejmuje te tereny, na których są rozlokowane jednostki związków operacyjnych wraz z jednostkami tyłowymi. Zgodnie z radziecką sztuką operacyjną owego czasu, a także i z pewną praktyką stosowaną ówcześnie w strategii, zasięg tej strefy wynosił od około 100 do 150 km od linii rozgraniczającej walczące strony.</u>
          <u xml:id="u-369.5" who="#JanuszOnyszkiewicz">Jeśli chodzi o te dwa omówione pojęcia, są to terminy, które właściwie można jakoś praktycznie uzasadnić i znaleźć ich odzwierciedlenie w wojskowym języku owego czasu. W dokumencie, o którym tutaj mówiono, znajduje się natomiast jeszcze trzecie określenie: strefa bezpośrednich działań wojennych. Otóż takiego terminu w terminologii sztabowej czy też wojskowej właściwie nie używano; sądząc z intencji, można byłoby tylko wysnuć taką hipotezę, że właściwie pod tym pojęciem trzeba chyba rozumieć termin: strefa operacji wojennych, a więc chodziłoby o strefę oddziaływania większego związku operacyjnego, którą tutaj już określiłem - rozciągającą się od linii rozgraniczającej wojska na głębokość mniej więcej 100–150 km.</u>
          <u xml:id="u-369.6" who="#JanuszOnyszkiewicz">Tyle mogę powiedzieć w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-369.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-370">
          <u xml:id="u-370.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-370.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu panią poseł Teresę Liszcz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-371">
          <u xml:id="u-371.0" who="#TeresaLiszcz">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Po bardzo precyzyjnym wyjaśnieniu przez pana ministra Skubiszewskiego tych podstawowych wątpliwości, które były podniesione w czasie dyskusji, właściwie niewiele mam do dodania. Cieszę się tylko, że wątpliwości dotyczące skuteczności porozumienia zawartego między PKWN a Związkiem Radzieckim w sprawie częściowego przekazania jurysdykcji wobec ludności cywilnej, podobnie jak i wątpliwości dotyczące tego, czy jesteśmy w stanie określić terytorium, na jakim ta jurysdykcja została przekazana, pan minister wyjaśnił - tak przynajmniej to zrozumiałam - w sensie pozytywnym dla projektu. Nie legitymizując PKWN, musimy więc uznać pewne fakty, zarówno to porozumienie, jak i niektóre inne akty, chociażby dekrety o reformie rolnej, których skutki też tylko częściowo w tej chwili próbujemy odwracać.</u>
          <u xml:id="u-371.1" who="#TeresaLiszcz">Nie ma więc przeszkód, by uznać, iż wyroki wydane przez sądy sowieckie, a wśród nich przez tzw. smiersz, czyli sąd polowy, trybunał wojenny Armii Czerwonej, mogą być objęte ustawą. W pewnym sensie państwo polskie, którego organ zarządzający wówczas to porozumienie zawarł, powinno ponieść odpowiedzialność za skutki tych działań. (Mam przed sobą wyrok Sądu Najwyższego dotyczący żołnierza AK, który został skazany na 10-letni pobyt w łagrze na Syberii właśnie przez ten sławetny tzw. smiersz.) Również wątpliwości dotyczące tego, czy jest możliwe do ustalenia terytorium, na którym obowiązywała jurysdykcja wojennych organów sądowych, zostały rozstrzygnięte, moim zdaniem, pozytywnie. Sąd będzie mógł powołać biegłych - także w zakresie prawa jest to możliwe - gdyby w konkretnym przypadku pojawiły się jednak jakieś wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-371.2" who="#TeresaLiszcz">Pan minister potwierdził również to, co dla mnie było od początku oczywiste, że ewentualne wypłacenie odszkodowania przez rząd polski ofiarom represji sądów sowieckich nie wpływa absolutnie na możliwości dochodzenia w trybie niejako regresu tych odszkodowań od Rosji jako następcy Związku Radzieckiego.</u>
          <u xml:id="u-371.3" who="#TeresaLiszcz">Wydaje mi się więc, że po tym wyjaśnieniu poprawki wprowadzone przez komisje do projektu mają większe szanse na zaakceptowanie. Niezupełnie zgodziłabym się tylko z ostatnim stwierdzeniem pana ministra - jeżeli dobrze je zrozumiałam, bo akurat był gwar na sali - iż wyraża on obawę, że przyznanie odszkodowań osobom skazanym przez sądy sowieckie może wywołać falę roszczeń ze strony osób poszkodowanych przez organy innych państw obcych, szczególnie państwa niemieckiego. Wydaje mi się, że nie ma podstaw do takich obaw, ponieważ nie ma tego rodzaju prawnego uzasadnienia, jakie w wypadkach, o których mówimy, stanowi porozumienie z lipca 1944 r.</u>
          <u xml:id="u-371.4" who="#TeresaLiszcz">Chcę się jeszcze odnieść do wątpliwości podnoszonej przez pana posła Bentkowskiego, czy jest słuszne, by państwo polskie ponosiło konsekwencje, wypłacało odszkodowania osobom, które obecnie nie są obywatelami polskimi lub nie mieszkają na terenie Polski. Wątpliwość wydaje mi się o tyle nieuzasadniona, że w ogóle ta ustawa nie jest ograniczona tylko do osób mających obywatelstwo polskie. Kluczem jest skazanie przez sąd polski lub pozasądowy organ polski. Tak jest określony zakres tej ustawy w art. 1. Toteż nie byłoby słuszne, żeby czynić wyjątek dla osób skazanych za walkę w obronie suwerenności i niepodległości Polski tylko dlatego, że aktualnie nie mają, czy nawet wtedy nie miały, polskiego obywatelstwa.</u>
          <u xml:id="u-371.5" who="#TeresaLiszcz">Kończąc prosiłabym o to, żebyśmy mogli jutro przegłosować tę ustawę, która jest ogromnie spóźniona i do której właściwie są tylko dwie stosunkowo proste poprawki.</u>
          <u xml:id="u-371.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-372">
          <u xml:id="u-372.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję pani poseł sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-372.1" who="#HenrykBąk">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-372.2" who="#HenrykBąk">Do podjęcia decyzji w sprawie projektu ustawy przystąpimy w dniu jutrzejszym rano.</u>
          <u xml:id="u-372.3" who="#HenrykBąk">Na tym zakończyliśmy dzisiaj rozpatrywanie punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-372.4" who="#HenrykBąk">Proszę posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-373">
          <u xml:id="u-373.0" who="#DariuszKołodziejczyk">Z uwagi na późną porę odwołuje się posiedzenie komisji rolnictwa. Posiedzenie odbędzie się jutro w pierwszej przerwie w obradach Sejmu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-374">
          <u xml:id="u-374.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi sekretarzowi.</u>
          <u xml:id="u-374.1" who="#HenrykBąk">Informuję, że zgłosili się posłowie w celu złożenia oświadczeń.</u>
          <u xml:id="u-374.2" who="#HenrykBąk">Proszę o złożenie oświadczenia pana posła Józefa Zbigniewa Woroszczaka, Polskie Stronnictwo Ludowe. Następnym mówcą będzie pan poseł Jan Rzymełka, Polski Program Liberalny.</u>
          <u xml:id="u-374.3" who="#HenrykBąk">Przypominam, panie pośle, nie tylko zresztą panu, ale wszystkim, że oświadczenie poselskie nie może trwać dłużej niż 5 minut. Nad oświadczeniem poselskim nie przeprowadza się dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-374.4" who="#HenrykBąk">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-375">
          <u xml:id="u-375.0" who="#JózefZbigniewWoroszczak">Dziękuję bardzo, panie marszałku, ale pamiętam zapisy regulaminu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-376">
          <u xml:id="u-376.0" who="#HenrykBąk">Wszystkim przypomniałem, nie tylko panu, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-377">
          <u xml:id="u-377.0" who="#JózefZbigniewWoroszczak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Komu ma służyć przyjęty przez Sejm budżet na 1993 r.? Siedem milionów emerytów i rencistów wyraża niezadowolenie z zapisów w ustawie budżetowej. Jako dowód przedkładam list protestacyjny Komitetu Obrony Emerytów i Rencistów z Wrocławia, podpisany przez panią mgr Czesławę Rzeczkowską, rzecznika prasowego komitetu. Powołuję się także na ostrą wypowiedź telewizyjną przewodniczącego Polskiej Partii Emerytów i Rencistów z siedzibą w Szczecinie.</u>
          <u xml:id="u-377.1" who="#JózefZbigniewWoroszczak">Mamy dwa i pół miliona niezadowolonych bezrobotnych, wiem to z bezpośrednich rozmów na spotkaniach poselskich; półtora miliona bezrobotnych pozbawionych zasiłków.</u>
          <u xml:id="u-377.2" who="#JózefZbigniewWoroszczak">Dziesięć milionów ludzi żyjących z ciężkiej pracy na roli wyraża głębokie niezadowolenie z decyzji 230 posłów popierających obłędną politykę rządu w sprawie wsi i rolnictwa. Kilka tysięcy pracowników nauki, szkolnictwa wyższego, marszczy uczone czoła, zachodząc w głowę, jak to jest możliwe, że rząd wspierany przez koalicyjną grupę posłów nie chce popierać nauki, zmniejsza środki budżetowe na szkolnictwo wyższe i naukę. Senat Akademii Rolniczej w Szczecinie składa na moje ręce list zawierający uchwałę, w której wyraża najwyższe zaniepokojenie tą sytuacją, podpisany przez prof. dr. hab. Remigiusza Węgrzynowicza.</u>
          <u xml:id="u-377.3" who="#JózefZbigniewWoroszczak">Niezadowoleni pracownicy zrzeszeni w NSZZ „Solidarność” grożą strajkami i chcą ukarać swoich posłów, którzy poparli ustawę budżetową na 1993 r. Niezadowoleni są pracownicy sfery budżetowej, bo niby z czego mają się cieszyć, jaka po przyjęciu tej ustawy czeka ich przyszłość? Niezadowolona jest młodzież i dzieci tych niezadowolonych rodziców. Z rozstrzygnięć tzw. większości sejmowej nie może być zadowolona Policja i Państwowa Straż Pożarna. Pobieżnie licząc, ponad 30 mln obywateli polskich nie jest zadowolonych z przedstawionej przez rząd, a zatwierdzonej przez spektakularną większość sejmową ustawy budżetowej na 1993 r.</u>
          <u xml:id="u-377.4" who="#JózefZbigniewWoroszczak">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Kto więc jest zadowolony? Rząd, który przedłużył swoją agonię o kilka miesięcy? Posłowie, którzy przedłużyli swoją agonię o kilka miesięcy? Prezydent, który jest przeciw, a nawet za rozdrobnionym parlamentem? Czy bliżej nie określone środowisko biznesu, któremu takie rozwiązania odpowiadają? A może zewnętrzne siły, którym zależy na tym, żeby polska gospodarka jak najdłużej była uzależniona od ich decyzji?</u>
          <u xml:id="u-377.5" who="#JózefZbigniewWoroszczak">Panie i Panowie Posłowie! Zdawało mi się, że poseł reprezentujący swoich wyborców tylko wtedy naciska przycisk do głosowania, gdy widzi możliwość uczynienia Polski szczęśliwą. Oczom nie uwierzyłem, przeglądając wydruki głosowań. Zagorzali obrońcy wsi polskiej, na czele z ministrem rolnictwa, głosowali przeciw interesom rolników, inteligencja, naukowcy i profesorowie, na przykład z Unii Demokratycznej, Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego, głosowali przeciw nauce i szkolnictwu, lekarze przeciw lekarzom, związkowcy z „Solidarności” przeciw robotnikom. Żeby oddać atmosferę tego głosowania przypomnę nic nie znaczącą dla budżetu poprawkę stylistyczną nr 36, przy której przestraszona koalicja w rozpędzie też głosowała przeciw. Zainteresowanych odsyłam do wydruków.</u>
          <u xml:id="u-377.6" who="#JózefZbigniewWoroszczak">Zamroczenie jakieś czy co? Nie rozumiem, dlaczego tak się stało. Czas na wnioski. Czas na wnioski, panie pośle. Czas uchwalić dobrą ordynację wyborczą, uchwalić samorozwiązanie się Sejmu. Jednak czy Polskę na to stać? Może też przy pomocy tego Sejmu dokonać rekonstrukcji rządu, zmiany układów koalicyjnych, znowelizować ustawę budżetową i skutecznie ją realizować, panie pośle Niesiołowski.</u>
          <u xml:id="u-377.7" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-377.8" who="#JózefZbigniewWoroszczak">Będzie to możliwe tylko wtedy, gdy poseł wypowiadać się będzie wspomagany mądrością swoich wyborców, gdy kierować się będzie dobrem narodu, a rząd będzie się składał z tych, co potrafią. Inni powinni zawsze milczeć na tej sali.</u>
          <u xml:id="u-377.9" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-377.10" who="#JózefZbigniewWoroszczak">Dalej tak nie można...</u>
          <u xml:id="u-377.11" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-377.12" who="#JózefZbigniewWoroszczak"> Proszę posłuchać do końca. Dalej tak nie można, panie i panowie posłowie. Ludzie dłużej tego nie wytrzymają. Usłyszałem niedawno stwierdzenie nieformalnych grup młodzieżowych, że w stadzie baranów wolą być wilkami. Zapytuję więc, co się stanie, gdy wilki zjedzą ostatniego barana?</u>
          <u xml:id="u-377.13" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-378">
          <u xml:id="u-378.0" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu w celu złożenia oświadczenia pana posła Jana Rzymełkę, Polski Program Liberalny. Następnym mówcą będzie pan poseł Leszek Bugaj, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
          <u xml:id="u-378.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-378.2" who="#HenrykBąk">Proszę o spokój.</u>
          <u xml:id="u-378.3" who="#HenrykBąk">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-379">
          <u xml:id="u-379.0" who="#JanRzymełka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę odnieść się do wypowiedzi pana ministra Zygmunta Hortmanowicza w czasie wczorajszej debaty w Senacie, dotyczącej projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie środowiska. Posłowie, szczególnie posłowie z Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, powinni wiedzieć, jaka atmosfera panowała podczas wczorajszej debaty senackiej i zapoznać się z jej treścią, gdyż w debacie tej wystąpił przedstawiciel rządu, minister ochrony środowiska senator Zygmunt Hortmanowicz i w swoim wystąpieniu podawał fakty, które nie miały miejsca i które są nieprawdziwe.</u>
          <u xml:id="u-379.1" who="#JanRzymełka">Chcę zacytować fragmenty wypowiedzi pana ministra Hortmanowicza, dotyczące prac komisji sejmowej i Sejmu. Udowadniając, że Sejm nic nie robi, powiedział on: „Na potwierdzenie chcę powiedzieć, że ustawa Prawo geologiczne i górnicze leży w sejmowej komisji ochrony środowiska już rok i nie doczekała się jeszcze pierwszego czytania”, i dalej: „Jeśli im damy następne cztery projekty ustaw, to ukażą się za kilka lat”. Otóż chcę wyraźnie podkreślić, że informacje podane przez senatora Hortmanowicza są nieprawdziwe. Nie jest to ustawa Prawo geologiczne i górnicze, lecz projekt ustawy, projekt rządowy, który merytorycznie, w zakresie geologii, leży w gestii ministerstwa ochrony środowiska. I dziwi mnie, że minister ochrony środowiska nie wie, że pierwsze czytanie bardzo trudnej ustawy Prawo geologiczne i górnicze odbyło się ponad rok temu w tej Izbie. Sejm nie skierował projektu ustawy do komisji ochrony środowiska, lecz w sumie do czterech komisji: także do Komisji Ustawodawczej, Komisji Systemu Gospodarczego i Przemysłu oraz Komisji Samorządu Terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-379.2" who="#JanRzymełka">Dziwi mnie również sformułowanie ministra: jeśli im damy. Co znaczy im - komu? Im, to znaczy posłom, dzieciom damy projekty ustaw, to będą bawili się nimi 4 lata. Jest to trochę niepoważne. Uważam, że jest to pewien sposób dyskryminowania; jest formą dyskredytowania czy poniżania Sejmu twierdzenie, że posłowie będą się wiele lat tym zajmowali. Fakty są całkiem inne. Od 4 lat resort przygotowuje projekt ustawy Prawo wodne. Już kolejny, trzeci, minister przekonuje sejmową komisję, że projekt Prawa wodnego wpłynie. Ustawa Prawo łowieckie jest ustawą poselską, resort od wielu miesięcy zapewnia, że przedstawi własny projekt Prawa łowieckiego itd. Zresztą chcę zauważyć, że debata senacka dotyczyła projektu sejmowego, projektu komisyjnego o zmianie ustawy o ochronie środowiska, czyli widać, że posłowie sprawniej pracują niż rząd. Projekty rozwiązań w tak ważnych sprawach, jak transport, import odpadów czy zmiany dotyczące wycinania drzew, są projektami Sejmu. I twierdzenie, że właściwie posłowie nic nie robią, a szczególnie w zakresie Prawa geologicznego i górniczego, jest niezgodne z prawdą.</u>
          <u xml:id="u-379.3" who="#JanRzymełka">Chcę jeszcze zwrócić uwagę, że ustawa Prawo geologiczne i górnicze jest jedną z trudniejszych ustaw, czego dowodem jest to, że odbyło się ponad 20 kilkudniowych posiedzeń podkomisji, jedno posiedzenie wyjazdowe, a rejestr opinii skierowanych do podkomisji w tej sprawie obejmuje kilkadziesiąt wniosków, kilkadziesiąt dodatkowych pisemnych ekspertyz prawnych autorstwa najsłynniejszych zespołów w zakresie prawa cywilnego. Projektowane rozporządzenia wykonawcze do tej ustawy liczą ponad 800 stron.</u>
          <u xml:id="u-379.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-380">
          <u xml:id="u-380.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-380.1" who="#HenrykBąk">Proszę o złożenie oświadczenia pana posła Leszka Bugaja, Polskie Stronnictwo Ludowe. Następnym mówcą będzie pani poseł Jadwiga Berak, Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-381">
          <u xml:id="u-381.0" who="#LeszekBugaj">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Od 1990 r. trwają starania o zadośćuczynienie wielotysięcznej rzeszy żołnierzy górników, w większości synów chłopskich, którzy na podstawie tajnego rozkazu marszałka Konstantego Rokossowskiego nr 008 z dnia 12 stycznia 1951 r. tracili zdrowie i życie w kopalniach węgla i zakładach wzbogacania uranu. Inicjatywę tę podjął członek Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego poseł Witold Chrzanowski.</u>
          <u xml:id="u-381.1" who="#LeszekBugaj">W obecnej kadencji Sejmu, w marcu 1992 r. grupa posłów podjęła inicjatywę ustawodawczą, a 10 września 1992 r. odbyło się pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy w tej sprawie. Rząd prosił o krótką zwłokę. Minęło pół roku i rząd nie tylko nie wniósł własnego przedłożenia, ale nawet nie ustalił podstawowych faktów, dotyczących liczby żyjących jeszcze żołnierzy górników i środków potrzebnych do zapewnienia im uprawnień kombatanckich (chodzi o kilka tysięcy osób). W dniu wczorajszym minister do spraw kombatantów pan Odziemkowski wykazał całkowity brak rozeznania w tej sprawie. Żołnierze górnicy założyli własną organizację, zrzeszającą około 12 tys. członków. Na co dzień utrzymuję kontakt z ponad 300 żołnierzami górnikami ziemi kieleckiej.</u>
          <u xml:id="u-381.2" who="#LeszekBugaj">W dniu dzisiejszym Wysoka Izba nie skorzystała z możliwości zadośćuczynienia tej małej grupie, chociaż miała taką możliwość, zasłaniając się względami formalnymi. Słyszy się w kuluarach, że im później, tym więcej tych żołnierzy ubędzie, i budżet zaoszczędzi. Komu zależy na takich oszczędnościach, kiedy za kilkudniowe internowanie serwuje się kilkusetmilionowe odszkodowania i wysokie stanowiska, mimo często oczywistego braku kwalifikacji?</u>
          <u xml:id="u-381.3" who="#LeszekBugaj">Zwracam się do marszałka Sejmu o skierowanie sprawy żołnierzy górników na szybką ścieżkę legislacyjną w celu jak najszybszego wyrównania tego rachunku krzywdy, który jest ważniejszy od rachunku robionego przez sejmowych ekonomistów.</u>
          <u xml:id="u-381.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-382">
          <u xml:id="u-382.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-382.1" who="#HenrykBąk">Proszę o złożenie oświadczenia panią poseł Jadwigę Berak, Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe. Następnym mówcą będzie pan poseł Kazimierz Pękała, również Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-383">
          <u xml:id="u-383.0" who="#JadwigaBerak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W ramach oświadczeń osobistych pragnę zadać pytanie panu posłowi Smolarkowi. Otóż wyczytałam w piśmie „Agrobazar”, skądinąd dobrym i niezwykle przychylnym Polskiemu Stronnictwu Ludowemu, że został pan wytypowany na jednego z najlepszych agrobiznesmenów roku 1992.</u>
          <u xml:id="u-383.1" who="#JadwigaBerak">Chcę zadać panu posłowi Jagielińskiemu, przepraszam pana posła Smolarka, ciągle o panu myślę.</u>
          <u xml:id="u-383.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-383.3" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Smolarek: Ale do czego innego, pani poseł.)</u>
          <u xml:id="u-383.4" who="#JadwigaBerak">Pan też był wytypowany, ale mam pytanie do pana posła Jagielińskiego.</u>
          <u xml:id="u-383.5" who="#JadwigaBerak">Po tym co panowie dzisiaj mówili w ramach sejmowej debaty na temat rolnictwa, stwierdzając m.in., że trzy ostatnie rządy solidarnościowe całkowicie zniszczyły to rolnictwo, mam pytanie: Dlaczego w takim razie nie zniszczyły pana Jagielińskiego jako producenta rolnego?</u>
          <u xml:id="u-383.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-384">
          <u xml:id="u-384.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-384.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Kazimierza Pękałę, Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe. Następnym mówcą będzie pan poseł Ryszard Smolarek, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-385">
          <u xml:id="u-385.0" who="#KazimierzPękała">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę złożyć oświadczenie w związku z barbarzyńskim zbezczeszczeniem cmentarza na Wawrzyszewie. Fakt zniszczenia około 300 grobów skłania do zadania pytania: Jak mogło to się zdarzyć tu, w stolicy, pod bokiem instytucji, które wtedy pracowały, jak mogło dojść do tego, że nie interweniowali ludzie, którzy zapewne przyglądali się tej haniebnej dewastacji? Obojętność i bestialstwo przeplatają nasze życie codzienne. To skłania do zastanowienia - przecież żyjemy w czasach III Rzeczypospolitej. Czy jednak naprawdę? Wystarczy tylko przejrzeć dzienniki, tygodniki, posłuchać radia, obejrzeć telewizję - nadal istnieje totalitarne zniewolenie, tak jak za czasów PRL. W dalszym ciągu brak poszanowania wszelkich wartości, brak szacunku dla człowieka, kimkolwiek jest i jakiekolwiek piastuje stanowisko. Niszczy się wszelkie wartości. Idole stanu wojennego nadal mają patent na nieomylność i nadal plują na wszelkie wartości drogie większości społeczeństwa polskiego.</u>
          <u xml:id="u-385.1" who="#KazimierzPękała">Nie ma tygodnia, by nie zbezczeszczono przedmiotów kultu sakralnego, płoną kościoły, a w 1992 r. zamordowano 3 księży katolickich. Wszechwiedzące mass media podają tylko motywy rabunkowe, często umarzane są dochodzenia z powodu braku dowodów winy, a przecież ślady wskazują sprawcę.</u>
          <u xml:id="u-385.2" who="#KazimierzPękała">Od 1990 r. prowadzono, posługując się oszczerstwami, zmasowaną kampanię przeciwko Polsce, przeciwko Polakom, oskarżając nas o ksenofobię, antysemityzm i wrogość wobec innych. Kampania przeciwko wartościom, które wywodzą się z chrześcijaństwa, jest godna potępienia. Wyszydzanie ich przez piewców niegdyś kultu Stalina, a dzisiaj europejskiego libertynizmu, jest przejawem cynizmu. W takiej atmosferze doszło do zbeszczeszczania grobów, na których stoją krzyże, nie tylko na Wawrzyszewie, ale i na wielu innych katolickich cmentarzach w Polsce. Brak szacunku dla żywych przeniósł się na tych, którzy przeszli do wieczności.</u>
          <u xml:id="u-385.3" who="#KazimierzPękała">Z tej trybuny podzielam ból i składam wyrazy współczucia tym, których dotknęła ta nienawiść. Jednak nadchodzi czas, abyśmy wyciągnęli właściwe wnioski. W najbliższym czasie złożę wniosek, aby na jednym z najbliższych posiedzeń pan minister przedstawił stan bezpieczeństwa wewnętrznego w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-385.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-385.5" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Smolarek: Wobec takiej kokieterii ZChN, rezygnuję.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-386">
          <u xml:id="u-386.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-386.1" who="#HenrykBąk">Lista chętnych do złożenia oświadczeń została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-386.2" who="#HenrykBąk">Zarządzam przerwę do jutra, to jest do 20 lutego 1993 r., do godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-386.3" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 23 min 24)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>