text_structure.xml 733 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min 10)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą: marszałek Sejmu Mikołaj Kozakiewicz oraz wicemarszałkowie Olga Krzyżanowska i Teresa Dobielińska-Eliszewska)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#MikołajKozakiewicz">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#MikołajKozakiewicz">Na sekretarzy powołuję posłów Annę Dynowską i Waldemara Pawlaka.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#MikołajKozakiewicz">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Anna Dynowską.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#MikołajKozakiewicz">Protokół z 33 posiedzenia uważam za przyjęty wobec niewniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#MikołajKozakiewicz">Wysoka Izbo! Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny posiedzenia został obywatelom posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#MikołajKozakiewicz">Już po ogłoszeniu porządku dziennego do Prezydium Sejmu wpłynęło pismo prezesa Rady Ministrów, który zawiadamia, że na najbliższym posiedzeniu Sejmu zamierza wystąpić w istotnych sprawach dotyczących polityki państwa i rządu, a także przedstawić propozycję zmian w składzie Rady Ministrów. Wpłynął także rządowy projekt ustawy o rozwiązywaniu stosunku pracy z pracownikami państwowymi mianowanymi w urzędach naczelnych i centralnych organów administracji państwowej oraz terenowych organów administracji rządowej. Jednocześnie rząd zwrócił się o rozpatrzenie przez Sejm tego projektu ustawy w pierwszym czytaniu na obecnym posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#MikołajKozakiewicz">W związku z powyższym Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje dodanie nowego punktu 4 w brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#MikołajKozakiewicz">4. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o rozwiązywaniu stosunku pracy z pracownikami państwowymi mianowanymi w urzędach naczelnych i centralnych organów administracji państwowej oraz terenowych organów administracji rządowej (druk nr 433), — oraz nowych punktów 6 i 7 w brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#MikołajKozakiewicz">6. Wystąpienie prezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#MikołajKozakiewicz">7. Zmiany w składzie Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#MikołajKozakiewicz">Proponuje się, aby wystąpienie premiera miało miejsce jutro, tj. w piątek 6 Iipca o godzinie 9.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#MikołajKozakiewicz">Z uwagi na proponowane rozszerzenie porządku dziennego Prezydium Sejmu proponuje skreślenie dotychczasowych punktów 4 i 5 porządku dziennego dotyczących pierwszych czytań projektów ustaw: o zmianie ustawy Prawo o adwokaturze oraz o zmianie ustawy o radcach prawnych. Odpowiedniej zmianie uległyby oznaczenia pozostałych punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#MikołajKozakiewicz">Mając na uwadze powyższe zmiany Prezydium Sejmu nie wyklucza możliwości kontynuowania obrad również w sobotę, dnia 7 lipca. Zależy to jednak od przebiegu naszych prac, od długości dyskusji nad poszczególnymi problemami. Uprzedzam o tym, ale decyzji w tej chwili nie podejmujemy.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#MikołajKozakiewicz">Prezydium Sejmu, w porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje, aby Sejm na podstawie art. 46 regulaminu Sejmu przystąpił w czasie obecnego posiedzenia do rozpatrzenia punktu 1 i nowego punktu 4 porządku dziennego, do których druki sejmowe zostały doręczone obywatelom posłom w terminie późniejszym niż określony w art. 43 regulaminu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#MikołajKozakiewicz">Prezydium Sejmu proponuje również rozpatrzenie punktu 8 porządku dziennego: Interpelacje i zapytania poselskie, zgodnie z zapoczątkowaną praktyką na poprzednim posiedzeniu Sejmu, po przerwie obiadowej, przeznaczając na to czas do 2 godzin.</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#MikołajKozakiewicz">Czy ktoś z obywateli posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#JanKowalik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W związku z powtarzającymi się w sposób eskalacyjny, i to ciągle wobec tej samej grupy społecznej, przypadkami rozwiązywania konfliktów społecznych za pomocą sił policyjnych, a szczególnie wobec tego, co miało miejsce w dniu 29 czerwca w gmachu Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, gdzie naruszono nietykalność osobistą posłów: Jana Kowalika, Bogdana Łukasiewicza, Wojciecha Mojzesowicza, Władysława Serafina, Ryszarda Smolarka, Jacka Soski, Włodzimierza Wiertka i Wojciecha Zarzyckiego wnoszę o umieszczenie w porządku obrad tego posiedzenia Sejmu nowego punktu: Rozpatrzenie sprawy naruszenia immunitetu poselskiego grupy posłów. Wnoszę, aby był to pierwszy punkt dzisiejszych obrad. Sprawa jest tak ważna i bezprecedensowa w historii polskiego parlamentaryzmu, że Sejm nie może i nie powinien przejść, bez jej rozpatrzenia, do porządku dziennego. Proszę pana marszałka o przegłosowanie tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#MikołajKozakiewicz">Czy ktoś w sprawie tego wniosku chce zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#JanuszByliński">Komisja Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej proponuje, aby w punkcie pierwszym dzisiejszego posiedzenia była możliwość odczytania oświadczenia naszej komisji, które — myślę — koresponduje ze zgłoszonym przed chwilą wnioskiem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#MikołajKozakiewicz">Czy w ramach tej dyskusji?</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#MikołajKozakiewicz">Chodzi o umożliwienie przeczytania oświadczenia Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w pierwszym punkcie naszego dzisiejszego posiedzenia. Oświadczenie to koresponduje z wnioskiem, który przed chwilą został złożony.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#MikołajKozakiewicz">Czy będzie to głos popierający wniosek?</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#komentarz">(Poseł Janusz Byliński: Raczej tak.)</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posła Stanisława Stasiaka o przeczytanie w imieniu Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oświadczenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#StanisławStasiak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! „Posłowie sejmowej Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej wielokrotnie informowali Wysoką Izbę o braku jasnego, długofalowego programu rządu wobec rolnictwa i wskazywali na występujące zagrożenia gospodarki żywnościowej kraju i ekonomiki rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#StanisławStasiak">Ostatnie wystąpienia w Mławie i okupacja gmachu Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej są następstwem nieuwzględniania tych informacji. Niepokoi nas, członków komisji to, że rząd nie tylko że nie wnika w ich żądania, że nie próbuje im wyjść naprzeciw, ale wysyła siły porządkowe do ich rozbicia i stłumienia.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#StanisławStasiak">Również nie uszanowano immunitetu poselskiego wobec posłów, którzy udali się do gmachu Ministerstwa Rolnictwa na mediacje.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#StanisławStasiak">Komisja Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej zwraca się do Prezydium Sejmu o zbadanie faktu naruszenia przez siły porządkowe immunitetu poselskiego. Sejmowa Komisja Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej wyraża dezaprobatę wobec dotychczasowych działań rządu wobec rolnictwa.”</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#MikołajKozakiewicz">Czy ktoś z państwa jest przeciw wnioskowi formalnemu posła Jana Kowalika? Nie widzę. Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest za umieszczeniem w porządku dziennym sprawy przedstawionej we wniosku formalnym — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (274) Kto jest przeciw? (5) Kto się wstrzymał od głosowania? (67) Stwierdzam, że Sejm przyjął wniosek.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy zatem do punktu 1 porządku dziennego: Rozpatrzenie sprawy naruszenia immunitetu poselskiego grupy posłów w związku z protestami rolników w Mławie oraz w gmachu Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#MikołajKozakiewicz">Rozpoczynamy od razu dyskusję na ten temat. Czy ktoś jest przygotowany do zabrania głosu jako pierwszy?</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#WojciechZarzycki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zanim złożę wniosek formalny dotyczący ustalenia przyczyn i okoliczności ostatnich protestów chłopskich, pragnę wyjaśnić co następuje: W dniu 29 czerwca 1990 r. grupa 8 posłów uczestniczyła w rozmowach z protestującymi rolnikami w Ministerstwie Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. My, posłowie rolnicy stanęliśmy do pertraktacji z rządem, a następnie solidarnie — znaczenie tego słowa nie powinno być obce w tej Wysokiej Izbie — oczekiwaliśmy na podjęcie rozmów wraz zdesperowanymi rolnikami.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#WojciechZarzycki">Po słynnej grudniowej debacie rolniczej, zwanej „ścianą płaczu”, która nie przyniosła żadnych efektów, wystąpiłem na sesji plenarnej poświęconej korektom w ustawie budżetowej, prosząc m.in. rząd: „Dając pod rozwagę rządu krytyczną sytuację wsi, myślę, że jest to ostatni moment na przeprowadzenie analizy stanu rolnictwa i podjęcie niezbędnych decyzji i korekt w programie rządowym”.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#WojciechZarzycki">Następnie 18 maja 1990 r. w oświadczeniu składanym w imieniu posłów PSL dotyczącym sytuacji wsi i rolnictwa stwierdziliśmy, że tworząc koalicyjny rząd zwracaliśmy uwagę na konieczność opracowania i wdrożenia skutecznej polityki rolnej widząc w niej podstawę do pomyślnej realizacji pozostałych reform gospodarczych. Nasze głosy i ostrzeżenia poselskie były i są ignorowane przez rząd. Nieliczenie się z opinią wsi doprowadziło do masowych i żywiołowych wystąpień. Uważaliśmy, że rząd powinien natychmiast przystąpić do rozmów ze związkami zawodowymi rolników w celu rozładowania napięcia i rozwiązywania problemów z korzyścią dla państwa i całego narodu. Wszystkie prawne środki protestu zostały wykorzystane. Rząd przez pół roku nie przystąpił do rozmów z reprezentacjami związków zawodowych rolników.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#WojciechZarzycki">Ogólnopolski Komitet Protestacyjny Rolników ponawia próby przedstawienia swoich racji, grożąc okupacja Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Rząd zbagatelizował dramatyczną sytuację wsi i rolnictwa, stąd też nasza poselska determinacja i aktywny udział w tym słusznym proteście. Jest to najwyższy wyraz arogancji i ignorancji ze strony rządu, okazywany kiedyś przez dawną władzę, niemożliwy do zaakceptowania w chwili obecnej. Rząd nie może uchylać się od odpowiedzi na pytanie o przyszłość i suwerenność polskiego rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#WojciechZarzycki">W tej sytuacji, kiedy rząd nie okazał zrozumienia, żądam przedstawienia rządowego programu rolnego. Trzeba wyraźnie podkreślić, że protest wyrażający się okupacją ministerstwa miał podłoże ekonomiczne. Okupacja gmachu była reakcją rolników na niepodejmowanie rozmów. Dlaczego zatem w chwili wystąpienia okupacji rząd postawił warunek rozmów — odblokowanie gmachu. Tak jak powiedziałem, protest rolników miał podłoże ekonomiczne, a nie polityczne — jak chcę się to teraz przedstawić, mimo że został poparty przez Radę Krajową NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność”, PSL, kółka rolnicze i wyrażał się postulatami w następujących sprawach: Pierwsze — cen minimalnych gwarantowanych, drugie — dopłat dla producentów mleka, trzecie — oprocentowania kredytów dla rolnictwa, czwarte — ograniczeń eksportowych.</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#WojciechZarzycki">Jestem głęboko przekonany, że mieliśmy moralne prawo i obowiązek poselski wystąpić razem z protestującymi rolnikami. Wnoszę o powołanie przez Sejm komisji do zbadania przyczyn i okoliczności użycia policji w czasie strajków chłopskich pod Mławą oraz w Ministerstwie Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-10.6" who="#WojciechZarzycki">W tym miejscu przypomnę, że na poprzednim posiedzeniu Sejmu nasz klub wniósł o powołanie przez rząd komisji do zbadania przyczyn i okoliczności strajku pod Mławą. Ponieważ rząd milczy w tej sprawie, a przypadek użycia policji tym razem powtórzył się, ale już czynnie, obydwa przypadki powinna zbadać komisja sejmowa.</u>
          <u xml:id="u-10.7" who="#WojciechZarzycki">Wnoszę zatem o umieszczenie w porządku obrad punktu 1: powołanie sejmowej komisji do zbadania przyczyn i okoliczności strajków chłopskich pod Mławą i w Ministerstwie Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-10.8" who="#WojciechZarzycki">Kończąc, w imieniu posłów uczestniczących w proteście pragnę zaprotestować przeciwko gwałtowi dokonanemu po raz pierwszy w historii powojennego parlamentu na nietykalność poselską.</u>
          <u xml:id="u-10.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#MikołajKozakiewicz">Czy są jeszcze zgłoszenia do dyskusji? Nie widzę. Padł wniosek formalny... przepraszam.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#JacekSoska">Jacek Soska — PSL. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W art. 20 obowiązującej nas Konstytucji w pkt. 1 mówi się, iż najwyższym organem władzy państwowej jest Sejm Rzeczypospolitej Polskiej. W pkt. 2 — Sejm jako najwyższy wyraziciel woli narodu urzeczywistnia suwerenne prawa narodu. Natomiast art. 2 Konstytucji mówi: „W Rzeczypospolitej Polskiej władza zwierzchnia należy do narodu i naród sprawuje władzę przez swych przedstawicieli wybieranych do Sejmu i Senatu”.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#JacekSoska">Opierając się na Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, która powinna być rzeczą świętą nie tylko dla posłów i senatorów, ale również dla rządu, należy przytoczyć tu art. 38, który brzmi: „Rada Ministrów jest naczelnym wykonawczym i zarządzającym organem władzy państwowej. Rada Ministrów odpowiada i zdaje sprawę ze swej działalności przed Sejmem a między kadencjami Sejmu przed prezydentem”. Konstytucję uzupełnia ustawa o prawach i obowiązkach posłów na Sejm Rzeczpospolitej Polskiej. Poseł obowiązany jest traktować mandat poselski jako najważniejszą powinność obywatelska. Posłowie na Sejm są przedstawicielami ludu pracującego miast i wsi i wykonują mandat poselski zgodnie z wolą swych wyborców, kierując się dobrem narodu i państwa.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#JacekSoska">Wysoka Izbo! To, co stało się w dniu 29 czerwca w godzinach wieczornych przed gmachem Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w Warszawie i kilka dni wcześniej, było sprawą precedensową dla całego kraju. Każdy zadałby sobie pytanie, gdzie powinien być poseł, czy tylko na sali sejmowej, na dyżurach poselskich, na zebraniach? Czy powinien brać udział w sprawach najtrudniejszych i skomplikowanych, które dotyczą bezpośrednio jego wyborców? Ta decyzja należy do posła. Moim zdaniem miejsce posła powinno być z ludźmi, których reprezentuje, którzy rok temu powierzyli mu mandat, obowiązany jest bronić ich interesów i brać udział we wszelkich mediacjach.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#JacekSoska">Wielu posłów zapomniało o swoich obowiązkach. Ślepo popierają w swoich działaniach rząd motywując, iż jest to nasz rząd. Zawsze był nasz, czy to była komuna czy sanacja. Ten nasz rząd nawiązał do najbardziej niechlubnych tradycji polskiej demokracji i parlamentaryzmu, od czasów powstania państwa polskiego. Czyż wydarzenia w Ministerstwie Rolnictwa w dniu 29 czerwca br. nie były analogiczne z wydarzeniami w latach dwudziestych naszego stulecia. Początek scenariusza jest ten sam, tylko następnie trzeba utworzyć obóz koncentracyjny dla posłów lub zwrócić się do ZSRR o oddanie Berezy Kartuskiej.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#JacekSoska">Są to sprawy bardzo przykre i poważne, ale co zrobi rząd, kiedy parlament będzie go bezlitośnie krytykował? I ma za co. Parlament o 35 procentach demokracji, rząd o 35 procentach demokracji. Jeśli ten Sejm sam się nie rozwiąże do wiosny przyszłego roku, to premier Tadeusz Mazowiecki — co sam dał temu wyraz — rozwiąże parlament. Jakim prawem? Jakim prawem rząd podjął decyzję wyrzucenia z gmachu Ministerstwa Rolnictwa posłów, którzy próbowali mu pomóc? Protest chłopski z powietrza się nie wziął. Czyż nie pogwałceniem prawa jest zabronienie ministrowi rolnictwa, wicepremierowi, posłowi Czesławowi Janickiemu wejścia na posiedzenie sejmowej komisji rolnej, która obradowała w budynku Ministerstwa Rolnictwa w godzinach 13–14. Jak pan wygląda, panie pośle Janicki, wybrany przez chłopów z województwa poznańskiego, stojąc za drzwiami pomieszczenia, w którym obradowała komisja, do którego premier nie dał panu możliwości wejścia. Pogwałcono pańską godność poselską.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#JacekSoska">Panie Marszałku! Premier ubezwłasnowolnił sejmową Komisję Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, nie wysyłając swoich przedstawicieli do rozmów z nią w celu rozwiązania problemu. Składam więc do Prezydium Sejmu wniosek o rozpatrzenie, dlaczego premier naszego rządu obniżył rangę i zlekceważył Sejmową Komisję Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#JacekSoska">Pragnę nadmienić, iż przewodniczący tej komisji oznajmił w gmachu Ministerstwa Rolnictwa, iż o godz. 17 w tym dniu w gmachu Sejmu na posiedzeniu komisji dojdzie do rozmów strony rządowej, którą reprezentować mieli wicepremierzy Leszek Balcerowicz i Czesław Janicki, miał być również obecny prezes Narodowego Banku Polskiego Władysław Baka z przedstawicielami protestujących rolników.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#JacekSoska">Wysoki Sejmie! Do godziny 18.12 nikt z zapowiedzianych osób nie przybył. Członkowie komisji rolnej czekali; nie komentuję ponad godzinnego spóźnienia. Była to jednak typowa manipulacja pomijając znieważenie sejmowej komisji. Chciano wyprowadzić na zewnątrz gmachu Ministerstwa Rolnictwa komitet protestujących wraz z wszystkimi posłami i mieć drogę wolną do prowadzenia akcji przez policję i ZOMO.</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#JacekSoska">Rozkaz o opróżnieniu Ministerstwa Rolnictwa z przebywających tam rolników obowiązywał od godziny 8 rano. Przykre jest, że po raz kolejny premier nie zauważył problemów rolnictwa i rolników, ale nie do wybaczenia jest fakt użycia po raz drugi — siły w stosunku do rolników słusznie domagających się swoich podstawowych gwarancji do egzystencji.</u>
          <u xml:id="u-12.9" who="#JacekSoska">Należy zapytać, gdzie rolnik ma prowadzić protest czy strajk — na drogach? Nie! W swoim gospodarstwie, mleko wylewając do przydrożnego rowu? Nie! Pod gmachem Sejmu, czy Senatu? Nie! Czy jako petent wysłać delegację z całej Polski do budynku Ministerstwa Rolnictwa w Warszawie w celu uzyskania odpowiedzi od swojego ministra?</u>
          <u xml:id="u-12.10" who="#JacekSoska">Nadmieniam, iż postulaty protestujących rolników w pięciu punktach były prawie takie same, podobne do tych, które przedstawił minister rolnictwa i gospodarki żywnościowej podczas wcześniejszych obrad komisji rolnej. Była to sprawa do załatwienia tam na miejscu, a przynajmniej do przedyskutowania i uzgodnienia.</u>
          <u xml:id="u-12.11" who="#JacekSoska">Cóż pozostaje rolnikowi, chłopu polskiemu, który nie poddał się socjalizmowi, komuna go nie zniszczyła, nie dał odebrać sobie gospodarstwa... nasi ojcowie utrzymali nam gospodarstwa.</u>
          <u xml:id="u-12.12" who="#JacekSoska">Ten nasz rząd prostą drogą dąży teraz do likwidacji wszystkiego co nieopłacalne, sam wyraźnie stwarzając warunki nieopłacalności poprzez program Leszka Balcerowicza. Chłopi mieli prawo i obowiązek zaprotestować, zrobili to bardzo łagodnie, a posłowie mieli i musieli poprzeć ich postulaty.</u>
          <u xml:id="u-12.13" who="#JacekSoska">Wysoki Sejmie! Nie mamy dziś już w ogóle złudzeń, że rząd pod przewodnictwem premiera Tadeusza Mazowieckiego jest antychłopski i antyrolniczy.</u>
          <u xml:id="u-12.14" who="#JacekSoska">Wieś, chłopi i rolnictwo nie przebaczy naszemu premierowi powzięcia takich decyzji. Jeżeli Prezydium Sejmu nie podejmie odpowiednich decyzji i Wysoka Izba przejdzie do porządku dziennego, nie podejmując żadnego stanowiska, uchwały potępiającej naruszenie immunitetu poselskiego i użycie siły w Ministerstwie Rolnictwa, wszyscy bezprawnie znieważeni i pokrzywdzeni posłowie złożą legitymacje poselskie, co byłoby ułatwieniem dalszego działania rządu.</u>
          <u xml:id="u-12.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-12.16" who="#JacekSoska">Zanim jednak to zrobimy, nic nie stoi na przeszkodzie odwołać premiera Tadeusza Mazowieckiego,...</u>
          <u xml:id="u-12.17" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-12.18" who="#JacekSoska">... 35-procentowego premiera, mamy do tego nie tylko prawo, ale i obowiązek. Nie sztuką jest mówić o premierze i rządzie, który odszedł, ale w trakcie jego błędnych działań.</u>
          <u xml:id="u-12.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#MikołajKozakiewicz">Czy są dalsze zgłoszenia do dyskusji? Proszę bardzo na trybunę, będzie lepiej słychać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#JerzyŻurawiecki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jerzy Żurawiecki — OKP. Chciałbym koledze Jackowi Sosce zadać pytanie — czy swoje wystąpienie traktuje jako polityczne, czy merytoryczne? Mam jeszcze wniosek formalny, by treść wystąpienia Jacka Soski trafiła do naszych skrytek.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#MikołajKozakiewicz">A jak kolega poseł widzi użycie siły wobec posłów i wobec strajkujących rolników — jako precedens merytoryczny, czy polityczny?</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#MikołajKozakiewicz">Czy są jeszcze zgłoszenia do dyskusji? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę państwa, mamy wniosek formalny o powołanie przez Sejm komisji do zbadania powodu wystąpienia policji w czasie demonstracji rolników pod Mławą i w Ministerstwie Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej i w sprawie naruszenia immunitetu poselskiego obecnych tam posłów. Obecnie, poddaję ten wniosek pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z obywateli posłów jest za powołaniem takiej komisji, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (255) Kto jest przeciw? (11) Kto się wstrzymał od głosowania? (89) Wniosek przeszedł.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#MikołajKozakiewicz">Proponuję zatem, aby skład komisji wyłonić w czasie najbliższej przerwy, żebyśmy nie dyskutowali teraz na ten temat. Kluby porozumieją się między sobą i taką komisję, z określonymi zadaniami utworzymy.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#MikołajKozakiewicz">Ponieważ zapomniałem użyć sakramentalnej formuły po przyjęciu wniosków, że Sejm zatwierdził zaproponowany porządek dzienny, stwierdzam to teraz.</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#MikołajKozakiewicz">Informuję Wysoką Izbę, że Senat nie wniósł zastrzeżeń do następujących ustaw: o zmianie ustawy o zakładowych funduszach socjalnym i mieszkaniowym w jednostkach gospodarki uspołecznionej; o przywróceniu Akademii Wychowania Fizycznego nazwy „Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie”; o zmianie ustaw: Kodeks postępowania karnego, Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia i o ustroju Kolegiów do spraw wykroczeń oraz Kodeks pracy, jak też o zmianie niektórych ustaw dotyczących samorządu terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-16.6" who="#MikołajKozakiewicz">Pan wicepremier Czesław Janicki poprosił o zabranie głosu w sprawie pierwszego punktu porządku dziennego dotyczącego sprawy naruszenia immunitetu poselskiego. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#CzesławJanicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W związku z wprowadzeniem do porządku dziennego w pierwszym punkcie sprawy dotyczącej protestu rolników i okupacji Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej mam obowiązek zabrać głos, aby pewne sprawy wyjaśnić, aby komisja, która będzie powołana, za której powołaniem w pełni się opowiadam, miała jednak materiał nieco jaśniejszy.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#CzesławJanicki">Protesty rolników odczuwaliśmy wielokrotnie i jedna kwestia jest mylnie przedstawiona. Mianowicie to, że strona rządowa czyli Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej nie podejmowało rozmów. To nie jest prawda, bowiem 22 czerwca w ministerstwie rolnictwa odbyły się rozmowy z udziałem przedstawicieli Ministerstwa Finansów i Krajowej Rady Rolników Indywidualnych „Solidarność”, a 26 czerwca, a więc w przeddzień protestu odbyły się rozmowy z Krajową Radą Kółek i Organizacji Rolniczych. Na obydwu tych spotkaniach wyjaśniono na czym polegają ostatnie posunięcia rządu w tym, tak zwanym, korekcyjnym planie budżetowym, na ile rząd rozdysponował pieniądze, głównie na problemy mleczarskie; sięgają one kwoty 700 mld zł. Uzgadniano też możliwości obniżenia oprocentowania kredytów na zakup zbóż z tegorocznych zbiorów. Oczywiście, rozmowy te nie przyniosły rezultatów, bowiem nie zadowoliły one związku rolników.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#CzesławJanicki">Krótko o proteście. W dniu 27 czerwca br. nazajutrz po rozmowach z Krajową Radą Kółek i Organizacji Rolniczych ok. godziny 11 do gmachu ministerstwa rolnictwa przyszli rolnicy i absolutnie nie stawiano im przeszkód. Zajęli salę konferencyjna ministerstwa, przyległy korytarz i schody. Komitet protestacyjny zażądał rozmów m.in. w sprawie minimalnych cen gwarantowanych, rozwiązania problemu mleczarstwa, nisko procentowych kredytów, skupu rzepaku, zbóż itd. Akcję protestacyjną zorganizował Ogólnopolski Komitet Protestacyjny Rolników Indywidualnych, nie będący reprezentantem żadnego ze związków zawodowych. Postulaty organizatorów akcji poparła Krajowa Rada Kółek i Organizacji Rolniczych, której przedstawiciele znajdowali wśród protestujących. O godzinie 11.30 wyszedłem do rolników, przedstawiając zgromadzonym ostatnie decyzje rządowe, mające przyczynić się do poprawy sytuacji w mleczarstwie oraz podałem przyczyny, które uniemożliwiają wprowadzenie minimalnych cen gwarantowanych na poszczególne produkty. Rolnicy nie przyjęli wyjaśnień, żądając przybycia na rozmowy w gmachu ministerstwa premiera Tadeusza Mazowieckiego. Około 14 przybył do protestujących prezes PSL Roman Bartoszcze, który w dyskusji o sytuacji finansowej rolnictwa stwierdził, iż jego obecność wśród protestujących świadczy o poparciu protestu. Powiedział, że należy szukać rozwiązań politycznych, że jedzie na spotkanie z premierem Tadeuszem Mazowieckim. Po wyjeździe prezesa, rolnicy zażądali przybycia na rozmowy wicepremiera Leszka Balcerowicza. Po dyskusji postanowiono, że ok. godziny 18 odbędą się w Urzędzie Rady Ministrów rozmowy na szczeblu rządowym, a więc z udziałem wicepremiera Leszka Balcerowicza, dwóch wiceministrów resortu finansów i moim, także z wiceministrami rolnictwa. Oczywiście rozmowy zakończyły się ok. godziny 19 nie przyjęciem stanowiska rządowego, że ceny minimalne nie są możliwe do uwzględnienia w budżecie i protestujący wrócili do Ministerstwa Rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#CzesławJanicki">W czwartek rano zamknięto gmach ministerstwa i nie zostałem do niego wpuszczony. Oświadczono, że mogę być wpuszczony do budynku tylko sam, ale wyjść już nie będę mógł. Zatem zrezygnowałem. Pojechałem do Urzędu Rady Ministrów, porozumiałem się z ministrem Jackiem Ambroziakiem i z premierem Tadeuszem Mazowieckim. Kilkakrotnie telefonowałem do Ministerstwa Rolnictwa informując, że rozmowy merytoryczno-wyjaśniające będą podjęte po opuszczeniu gmachu przez protestujących w Ministerstwie Rolnictwa. To był czwartek, natomiast w piątek, 29 rano, protestujący wpuścili do gmachu mnie, czterech wiceministrów i dwóch dyrektorów departamentów.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#CzesławJanicki">W przeddzień podjęta została decyzja, że gmach zostanie odblokowany siłą... była to decyzja premiera Tadeusza Mazowieckiego... jeśli do Ministerstwa Rolnictwa nie zostaną wpuszczeni pracownicy.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#CzesławJanicki">Wydawało mi się, że z łatwością przekonam protestujących, żeby otworzyli gmach dobrowolnie, aby uniknąć siłowego wejścia do budynku ministerstwa. Zastałem w tym gmachu grupę protestujących posłów i rolników. Nie wymieniam ilu ich było, nie widziałem, ale przynajmniej 4 posłów rozpoznałem. Po wejściu do budynku ponownie oświadczyłem to samo, co przedtem na temat rozmów w ministerstwie, proponując im dwie grupy: dotyczące problemu mleczarstwa i problemu rzepakowo-zbożowego, mówiłem, że rozmowy te podejmiemy natychmiast, jeśli wpuszczeni będą do budynku ministerstwa pracownicy.</u>
          <u xml:id="u-17.6" who="#CzesławJanicki">Rozmowy toczyły się z różnym skutkiem.</u>
          <u xml:id="u-17.7" who="#CzesławJanicki">Około godziny, żebym nie pomylił, 11 czy 13 — zapowiedziano, że do ministerstwa przybędzie sejmowa komisja rolnictwa, aby tu obradować. Jest prawdą, że premier oświadczył, iż w okupowanym budynku komisja powinna obradować bez członków rządu i prosi, żeby członkowie rządu nie brali w tych obradach udziału. Oświadczyliśmy to komisji rolnictwa i dlatego nie przybyliśmy na jej posiedzenie w gmachu ministerstwa. Wiem, że posłowie poddali pod głosowanie, żeby mnie na to posiedzenie ściągnąć siłą głosów komisji rolnictwa. Wniosek upadł i w związku z tym członkowie komisji wyjechali z gmachu ministerstwa. Było to już o godz. 14... przepraszam, teraz sobie przypomniałem, gdyż otworzono dobrowolnie drzwi na skutek wiadomości, że będą natychmiast podjęte rozmowy. Na jakiej podstawie protestujący skojarzyli sobie, że to są rozmowy komisji rolnictwa a nie ministra rolnictwa, czy wiceministrów, nie rozumiem tego. W każdym razie uznano, że otworzono drzwi a my nie wzięliśmy udziału w obradach komisji, stąd komisja wyjechała. Protestujący przybyli do mnie ze skargą, że zostali oszukani, bo ministerstwo rolnictwa nie podjęło rozmów. Zaprotestowałem, nawet dosyć ostro, że to jest nieprawda, wręcz wyraziłem się, że jest to kłamstwo, ponieważ my czekamy na rozmowy. Wszyscy, którzy zostali do tego przygotowani, czekają na rozmowy. Protestujący nie przyjęli tego do wiadomości i uważali, że są oszukani. Gmach ponownie zamknięto. Kilkakrotnie włączali się w to, biorący udział w proteście posłowie, odkładano ten właśnie akt siłowego otwarcia do godziny 19. W międzyczasie trwały rozmowy, ponownie przybył do gmachu prezes Roman Bartoszcze, przybył przewodniczący Klubu Poselskiego PSL poseł Józef Zych. Rozmawiali z protestującymi na temat niedopuszczenia do siłowego lecz dobrowolnego otworzenia drzwi i podjęcia rozmów natychmiast z przedstawicielami ministerstwa, a po opuszczeniu gmachu na szczeblu rządowym. Ponownie prezes PSL złożył wizytę premierowi Mazowieckiemu, o czym mnie premier osobiście powiadomił i oświadczył, że rozmowy z rządem mogą być podjęte już w sobotę, pod warunkiem, że dziś do wieczora opuszczony będzie gmach przez wszystkich protestujących. Niestety, mimo usilnych nalegań i rozmów, protestujący nie przyjęli tych tłumaczeń. Z ubolewaniem przyjąłem do wiadomości fakt, że ok. godz. 17.20–17.30 doszło do otworzenia drzwi budynku ministerstwa rolnictwa i wyprowadzenia protestujących. Jakie było zachowanie policji wobec posłów, nie chciałbym przedstawiać szczegółów, dlatego że przy tym nie byłem, natomiast, że są w budynku posłowie i oczywiście, żeby posłów nie ruszano, wiedział o tym komendant.</u>
          <u xml:id="u-17.8" who="#CzesławJanicki">Myślę, że powołana komisja ustali szczegóły i odpowie na pytanie dlaczego wyprowadzono posłów, co widziałem później na ekranie telewizyjnym. Oczywiście, posłowie sami stwierdzili, że było ich 8 i zablokowali, trzymając się za ręce, jedne i drugie drzwi, ale to tylko wiem od posłów. Z innego źródła nie badałem sprawy, wobec tego myślę, że komisja dokona szczegółowej oceny faktów.</u>
          <u xml:id="u-17.9" who="#CzesławJanicki">Osobiście uważam, mocno przekonany jestem, i byłem przekonany wtedy, że gdyby nie obecność posłów, szczególnie niektórych, udałoby się uniknąć siłowego wejścia policji do budynku, mimo że nie była to moja racja.</u>
          <u xml:id="u-17.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-17.11" who="#CzesławJanicki">W związku z powyższym chcę na końcu przeczytać jedno jeszcze oświadczenie, moje własne pismo skierowane do pana premiera Tadeusza Mazowieckiego.</u>
          <u xml:id="u-17.12" who="#CzesławJanicki">„Mija rok od wyborów do Sejmu i dobiega 10miesięcy od powołania obecnego rządu, w którym z poczuciem wielkiego obowiązku i odpowiedzialności uczestniczyłem. Jedynym celem, jaki przyświecał mi w pracy na stanowisku ministra rolnictwa to dobro Polski, a jej rolnictwa w szczególności. Miałem pełną świadomość stanu gospodarczego naszego państwa. Nawet najlepszy program polityki rolnej, bez możliwości finansowego wsparcia, nie może dać efektów. Uświadamiałem wielokrotnie całemu rządowi, że rolnictwo jest wyjątkowym warsztatem produkcji, wymaga szczególnego traktowania, przynajmniej w okresie przystosowawczym do wprowadzonego systemu rynkowego naszej gospodarki. Nie znalazłem poparcia w rządzie dla stawianych postulatów i koncepcji programu wspierania rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-17.13" who="#CzesławJanicki">Z drugiej strony brak zrozumienia trudnej sytuacji ekonomicznej kraju przez rolników i ich związki zawodowe. Mimo przeprowadzenia kilku rozmów merytoryczno-wyjaśniających z przedstawicielami związków, doszło do ostrych protestów rolników. Ewenementem ostatniego protestu w formie okupowania budynku i niedopuszczenia do pracy przez 2 dni pracowników ministerstwa był udział w nim posłów. Mimo intensywnych rozmów przez 11 godzin z okupującymi budynek ministerstwa rolnikami, nie udało się doprowadzić do dobrowolnego opuszczenia budynku.</u>
          <u xml:id="u-17.14" who="#CzesławJanicki">Biorąc pod uwagę powyższe, uznałem za celowe i moralnie uzasadnione zrezygnować z dalszego kierowania ministerstwem rolnictwa.”</u>
          <u xml:id="u-17.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#MikołajKozakiewicz">Rozumiemy, że wystąpienie pana premiera miało charakter informacji nie tylko dla Wysokiej Izby, ale było też wstępem do pracy komisji, którą powołamy w czasie przerwy.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#AdamMichnik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W związku z wystąpieniami kolegów posłów i z ostatnim wystąpieniem pana premiera, chciałem zapytać, czy zdaniem pana marszałka Sejmu do praw poselskich należy udział w okupowaniu ministerstw i innych państwowych budynków, czy na przykład prywatne mieszkania posłowie tak samo mogą okupować? Prosiłbym pana marszałka o ustosunkowanie się do tej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#MikołajKozakiewicz">Odpowiadam od razu. Myślę, że po to powołaliśmy komisję, żeby ustaliła wszystkie okoliczności tych wydarzeń.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, pan poseł Władysław Serafin.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#WładysławSerafin">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Myślę, że pan poseł Adam Michnik zadał pytanie bardzo rzeczowe, ale w związku z tym, że mieliśmy do czynienia z jednostronną, wręcz przekręconą informacją, dobrze by było, żeby inaczej naświetlano rolę posłów, nie jako okupantów, tylko jako mediatorów, tak jak to zostało przedstawione w wystąpieniach moich kolegów.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#WładysławSerafin">Chcę państwu powiedzieć, że udział niektórych posłów w okupacji budynku był 36-godzinny, innych był krótszy i w żadnym wypadku posłowie, panie premierze, panie pośle Janicki, nie byli instrumentem napędzającym. Szkoda, że pan Wysokiej Izbie nie powiedział, ile telefonów i rozmów przeprowadził poseł Jacek Soska, ja i inni posłowie z prezydentem, z ministrami, z osobami odpowiedzialnymi. Chodziło o tę jedną rzecz, myślę, że należy rozumieć tu postawę nieugięcia rządu, bo rząd jest rządem, chłopi chłopami, Sejm Sejmem. Oczywiście, wygrywa strona, która jest silniejsza, lub która ma większą siłę w ręku. Nie siła argumentów zwyciężała w tym momencie.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#WładysławSerafin">Dlatego trzeba powiedzieć, że ostatecznie sformułowane przez protestujących i przekazywane przez nas wnioski sprowadzają się do tego, że w zasadzie pan nie miał kompetencji do prowadzenia żadnych rozmów. Przy mnie pan telefonicznie złożył premierowi rezygnację i pan w zasadzie nie był kompetentny do żadnych rozmów z ludźmi w tamtej sali. Pan nie mógł nic powiedzieć, żadnej decyzji podjąć. Pan tylko mówił jedno: wyjdźcie, bo przyjdzie policja, wyjdźcie, bo przyjdzie policja. Ja rozumiem, pan był poza ośrodkiem decyzyjnym i dlatego ważne było przekazywanie ośrodkom dyspozycyjnym faktów które mają inną niż pan, czy pańscy ludzie przekazywali rządowi interpretację. W zasadzie był jeden warunek protestujących. W związku z tym, że nie ma możliwości zakończenia sporu, a premier proponuje rozmowy we wtorek, to żeby z upoważnienia premiera przybyła osoba i z protestującymi zawarła urnowe, bo nikt nie dawał żadnych, poza wypędzeniem — gwarancji. Nikt nie chciał przybyć i rozmawiać dalej z protestującymi.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#WładysławSerafin">Idąc dalej, dla faktografii, o godz. 13 przybył pułkownik, zastępca komendanta policji Warszawy i postawił warunek: mamy odblokować gmach, umożliwijcie pracę ministerstwu, wpuśćcie pracowników, ja wycofam siły porządkowe. Warunek wzajemny, Wysoka Izbo, został spełniony. Wbrew oczekiwaniom i uporowi komitetu protestacyjnego wydawało się, że nie. Doprowadziliśmy w mediacji do tego, że panowie Wrona, Włodarczyk i cały komitet protestacyjny zgodzili się i razem patrząc na siebie, siły się wycofały. Policja weszła w głębsze ulice Warszawy, gmach został otwarty. Weszła sejmowa komisja rolnictwa i rozpoczęła obrady. Okupacji gmachu w tym momencie nie było. Proponowaliśmy — potraktujcie to wydarzenie nie jako okupację gmachu, tylko, że jest w nim 1200 chłopów — interesantów. Interesanci weszli na salę, tak, byli to interesanci, bo wchodzili razem z pracownikami, do gmachu ministerstwa weszli również interesanci. Taki był pana premiera warunek. Gmach był godzinę odblokowany.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#WładysławSerafin">Ale jeżeli członek rządu nie może przyjść na obrady komisji rolnictwa, która rozmawia z komitetem strajkowym, nie dziwcie się tym prostym chłopom, że oni reagują od razu inaczej, że rząd w ogóle nie chcę rozmawiać. Proponuje się odbycie rozmów wieczorem w Sejmie, również do nich nie dochodzi. W związku z tym, jako posłowie, panie i panowie posłowie, jako rolnicy staliśmy przez pół godziny oko w oko z dowodzącymi akcja, przed nami kobiety, niektóre klęczące, modlące się. Nie jest to śmieszne. Wy to znacie z własnej autopsji, panowie po tej stronie, jak to się odbywa.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#WładysławSerafin">Dlatego rozmawialiśmy jeszcze z dowodzącymi akcją pułkownikami, mówiliśmy: nie róbcie tego, panowie, poinformujcie rząd, żeby przybył kompetentny premier, minister, niech nawiążę kontakt, podpisze, czy zawrze ustna umowę z tymi panami, wyjdziemy sami z tego gmachu, w związku z tym, że do wtorku jest niedaleko.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#WładysławSerafin">Jednak w momencie, kiedy doszło do akcji policji, nie było sytuacji, żeby posłów izolować. Każdy poseł przedstawił się, pokazał dowodzącym legitymacje, był widziany, był znany. Padło no prostu hasło — brać wszystkich równo. Tak, wyniesiono ich — chcę to powiedzieć tu jeszcze raz wprost, bez śmiechu, z pełna powagą dla sprawy chłopskiej, bo od 19 grudnia ignorujemy te sprawy, nawet jako Izba, generalnie mówiąc, bo ogólna decyzja Izby się liczy. W czasie wydarzeń było kierownictwo Kółek Rolniczych. kierownictwo „Solidarności” RI, którego członkowie, muszę powiedzieć. wchodzili przez okno również z innymi rolnikami tuż około 19 w piątek, było kierownictwo PSL. Wydanie decyzji użycia siły wobec takiego reprezentatywnego grona, obecnego w gmachu Sejmu, budzi oczywiście niepokoi, zwłaszcza używanie siły a nie izolowanie posłów, tylko wyciąganie, szarpanie posłów mimo, że byli znani, mieli legitymacje w ręku. Telewizja filmowała fragmenty wydarzeń są do odtworzenia, do obejrzenia.</u>
          <u xml:id="u-21.7" who="#WładysławSerafin">Dlatego Wysoka Izbo nie można podchodzić do tego ze śmiechem, czy z emocją. Rozumiem, że poseł Jacek Soska bardzo emocjonalnie to przedstawił, ale być może wynika to z obecnej sytuacji i stanu stosunków na wsi. Związki wykorzystały każdą możliwość. Proszę nie obciążać ani jednego, ani drugiego związku odpowiedzialnością za wydarzenia. Tu poprzednio poseł Jacek Kuroń, minister Jacek Kuroń mówił, że związki nie wykazują inicjatywy. Zaprasza się delegację związkową do resortu, siadamy do stołu i dalej jest tylko pozorna gra, jak to było kiedyś. Wreszcie padło pytanie: Panie premierze, czy ma pan kompetencje? Nie. A związek uzgadniał z kierownictwem Urzędu Rady Ministrów, że 26 odbywają się rozmowy rządowo-związkowe. Przychodzi delegacja upełnomocniona przez związek, siada i okazuje się... premier oświadcza, że nie ma kompetencji. Może mówić o mydle, czyli o niczym, bo nie ma kompetencji i żadnej możliwości podjęcia decyzji. Tak samo wiceministrowie innych resortów.</u>
          <u xml:id="u-21.8" who="#WładysławSerafin">Wysoka Izbo! Proszę te fakty poważnie potraktować. Nie chłopi są tu winni, nie oni to spowodowali. Komitet ogólnopolski z Podbeskidzia, w wyniku braku reakcji rządu, zgłosił się na rozmowy do ministerstwa i nie od razu go okupował, jak premier powiedział. Dopiero wtedy, kiedy w ogóle z nimi nie chciano gadać, nie chciano podjąć decyzji — jak to się mówi — załatwiać. Dopiero wtedy nastąpiła ekspansja. I tak to musimy rozumieć i tak przedstawiać społeczeństwu, a nie, że całe miasto i inne środowiska potępią tych warchołów, jak to inaczej się ich określa. Nieprawda, to jest po prostu brak demokracji, o której tak dużo tutaj mówimy. I tak proszę te chłopskie protesty oceniać.</u>
          <u xml:id="u-21.9" who="#WładysławSerafin">Jako posłowie jeszcze raz oświadczamy — nie mogliśmy wyjść elegancko w garniturkach do tych 200 chłopów. Bo poza tym, że jesteśmy posłami, jesteśmy też chłopami rolnikami.</u>
          <u xml:id="u-21.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#MikołajKozakiewicz">Chciałbym zakończyć dyskusję, bo będziemy...</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#komentarz">(Poseł Włodzimierz Wiertek: Panie marszałku, wniosek formalny.)</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, panie pośle, wniosek formalny ma pierwszeństwo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#WłodzimierzWiertek">Wiertek, poseł Ziemi Kieleckiej. Chciałbym tylko wyrazić oburzenie i zdziwienie z powodu śmiechu, który się rozlega ze strony posłów z OKP. Czy Wysoki Sejm wie, że na skutek bezpośredniego użycia sił policyjnych wobec posłów, poseł Ziemi Bydgoskiej, Wojciech Mojzesowicz został odwieziony do szpitala i przebywa tam do chwili obecnej. Tyle chciałbym zakomunikować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#PawełŁączkowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Myślę, że nie możemy pozwolić, żeby Wysoka Izba stała się sędzią, czynnikiem oceniającym w sporze...</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: A kto?)</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#PawełŁączkowski">Proszę mi pozwolić skończyć... Otóż, w dyskusji głos zabiera tylko jedna strona i to strona bezpośrednio zainteresowana. Tworzy się fałszywy obraz wydarzeń i myślę, że po to głosowaliśmy za powołaniem komisji sejmowej, która ma rozpatrzyć tę sprawę, aby wyrazić naszą opinię i podjąć jakiekolwiek decyzje dopiero po wysłuchaniu tej komisji. Dlatego też wnoszę o przerwanie dyskusji, powołanie komisji i dopiero wtedy wyrażanie dalszych opinii, a przede wszystkim występowanie w imieniu Izby.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#MikołajKozakiewicz">To był dokładnie taki wniosek, jaki chciałem zgłosić. Nie możemy zamieniać forum Sejmu w komisję. Naszą decyzją powołaliśmy komisję specjalną i tej komisji powinniśmy przekazać wyjaśnienie sprawy i dopiero potem wysłuchamy jej sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale był wniosek formalny, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#MikołajKozakiewicz">Po wniosku formalnym może być jeszcze jeden głos przeciw i jeden za.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#IreneuszPięta">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Proszę Państwa! Jako poseł z komisji rolnictwa byłem w sercu tych wydarzeń i nie zgadzam się z wypowiedziami posłów kolegów, którzy wystąpili przede mną mówiąc, że wszystko załatwiali tak wspaniale, że starali się, żeby rozwiązać konflikt. Nie będę ukrywał, że lubię być konkretny i nawiążę do tego, co powiedział poseł Jacek Soska — jeżeli chciał rzeczywiście rozwiązać konflikt i uspokoić rolników, to na pewno by tych słów nie wypowiadał. Powiedział mniej więcej w ten sposób, że o ile minister rolnictwa nie przyjdzie na rozmowy, to chłopi mogą go wywieźć z ministerstwa na taczkach. Czy takie wypowiedzi, proszę to później ocenić, służą rozwiązaniu konfliktu, bo — moim zdaniem — nie. Również nie było tak wcale wspaniale. Jako członkowie komisji rolnictwa...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#MikołajKozakiewicz">Panie Pośle!</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#komentarz">(Ireneusz Pięta: ...zajechaliśmy pod gmach ministerstwa...)</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#MikołajKozakiewicz">Panie Pośle!</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#komentarz">(Ireneusz Pięta:...rolnictwa i mieliśmy wejść do budynku jako że był on odblokowany.)</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#MikołajKozakiewicz">Panie Pośle! Pan miał prawo zabrać głos tylko w sprawie wniosku formalnego,...</u>
          <u xml:id="u-28.5" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-28.6" who="#MikołajKozakiewicz">... a nie w sprawie merytorycznej. Bardzo proszę przerwać teraz wypowiedź, poddamy wniosek formalny pod głosowanie. Jeżeli dyskusja nie zostanie przerwana, wtedy będzie pan mówił dalej.</u>
          <u xml:id="u-28.7" who="#MikołajKozakiewicz">Poddaję pod głosowanie wniosek formalny...</u>
          <u xml:id="u-28.8" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie, jeszcze...)</u>
          <u xml:id="u-28.9" who="#MikołajKozakiewicz">Przepraszam, w sprawie wniosku formalnego?</u>
          <u xml:id="u-28.10" who="#komentarz">(Głos z sali: Ad vocem.)</u>
          <u xml:id="u-28.11" who="#MikołajKozakiewicz">Nie. Przedtem był wniosek formalny. Myślałem, że jest zgłoszenie w sprawie wniosku formalnego, bo mogą być dwie wypowiedzi przed poddaniem wniosku pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-28.12" who="#MikołajKozakiewicz">Czy ktoś z państwa ma jakąś uwagę w sprawie wniosku formalnego o przerwanie dyskusji i skierowanie omawianego tematu do komisji?</u>
          <u xml:id="u-28.13" who="#komentarz">(Głos z sali: Mogę dokończyć swoje wystąpienie?)</u>
          <u xml:id="u-28.14" who="#MikołajKozakiewicz">Nie. Proszę, czy w sprawie wniosku formalnego?</u>
          <u xml:id="u-28.15" who="#komentarz">(Głos z sali: Stawiam wniosek przeciwny.)</u>
          <u xml:id="u-28.16" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest za wnioskiem formalnym zaprzestania dyskusji i wróceniem do niej dopiero po pracy komisji — proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (162) Kto jest przeciw? (111) Kto się wstrzymał od głosowania? (77) Wniosek został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-28.17" who="#MikołajKozakiewicz">Przechodzimy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy Prawo o zgromadzeniach (druki nr 290 i 423).</u>
          <u xml:id="u-28.18" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę o zabranie głosu posła sprawozdawcę Jerzego Zimowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#JerzyZimowski">Panie Marszałku! Panie! Panowie! W imieniu Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Ustawodawczej chciałem przedstawić projekt ustawy prawo o zgromadzeniach. Nieoczekiwanie tłem do tej ustawy jest nasza dzisiejsza, dramatyczna debata, która powoduje, że i dyskusja nad projektem ustawy Prawo o zgromadzeniach wpisze się w ten najbardziej aktualny spór polityczny, jaki w tej chwili jest w Polsce, czyli pytanie o kształt polskiej demokracji. Również i w projekcie ustawy o zgromadzeniach, będziemy mogli w jakiś sposób poszukać odpowiedzi na pytanie, co to jest demokracja, jaka jest drożność instytucji demokratycznych i jak to u nas w praktyce sprawdza się demokracja. Czym bowiem jest prawo o zgromadzeniach?</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#JerzyZimowski">W podręcznikach prawa konstytucyjnego przy haśle „demokracja” wymienia się takie fundamentalne instytucje, jak wolne wybory, wolność słowa, wyznania, stowarzyszania się i zgromadzania. Wszystkie te instytucje mają się odbywać w ramach prawa, czyli praworządnie. Prawo zgromadzeń — i tak je formułuje nasz projekt — należy wiec do kanonu swobód politycznych, swobód obywatelskich i mówi, że obywatele mogą swobodnie i pokojowo zbierać się w celu rozważenia spraw, agitowania, popierania lub wspólnego wyrażania swojego stanowiska. Przede wszystkim dotyczy to spraw publicznych, społecznych i politycznych. Jest to więc prawo do kształtowania ocen, prawo do kształtowania opinii publicznej, prawo do kształtowania decyzji władz.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#JerzyZimowski">Wola zorganizowania zgromadzenia jest suwerenną wolą obywatela, tak samo jak i wola uczestniczenia w tym zgromadzeniu, czyli należy do praw obywatela, grupy obywateli, partii politycznych lub organizacji. Tak prawo to formułuje Powszechna Deklaracja Praw Człowieka i Międzynarodowe Pakty Praw Obywatelskich. Tak również formułuje to projekt ustawy. Zrywamy więc z dotychczas obowiązującą w naszym prawie zasada, że o możności zwołania zgromadzenia decyduje organ administracyjny a swobody obywatelskie, mimo werbalnych haseł w Konstytucji, są praktycznie regulowane indywidualnymi decyzjami administracyjnymi. O takie rozwiązania walczyła w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych opozycja, o taki kształt wolności gromadzenia się spierano przy okrągłym stole, a miarą naszego czasu jest to, że zarówno projekty rządowy, społeczny, jak też projekt senackiej Komisji Inicjatyw i Prac Ustawodawczych — co do tej zasady — były zgodne.</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#JerzyZimowski">W tym miejscu chciałbym podziękować szczególnie pracownikom nauki, społecznikom, którzy faktycznie stworzyli zasadniczy zręb tego aktu prawnego, to jest panom doc. Lechowi Falandyszowi, doc. Jackowi Kurczewskiemu, paniom dr Małgorzacie Fuszarze i Krystynie Pawłowicz.</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#JerzyZimowski">Praca komisji sprowadziła się więc do uzgodnienia i skonfrontowania tych propozycji, a także do porównania naszego projektu z ustawami obowiązującymi we Wspólnocie Europejskiej i międzynarodowymi paktami praw obywatelskich i politycznych.</u>
          <u xml:id="u-29.5" who="#JerzyZimowski">Przechodząc do projektu ustawy to owo fundamentalne prawo obywatelskie sformułowane jest w słowach: każdy może korzystać z wolności pokojowego gromadzenia się. Jako odstępstwo od zasady swobody zgromadzeń wprowadzono instytucję zgromadzenia publicznego. Instytucja ta musi spełnić niejako dwa warunki, tzn. być zgromadzeniem co najmniej 15 osób i odbywać się na otwartej przestrzeni dostępnej dla nieokreślonej imiennie liczby osób. Odbycie takiego zgromadzenia wymaga uprzedniego powiadomienia organu samorządu o zamiarze zorganizowania zgromadzenia. I to jest podstawowe ograniczenie, jakie występuje przy tej instytucji i w ogóle w całej naszej ustawie. Partnerem więc dla tego, kto chcę organizować zgromadzenie, jest organ samorządu.</u>
          <u xml:id="u-29.6" who="#JerzyZimowski">Stworzyliśmy też taką instytucję, że organ gminy nie zajmuje stanowiska co do tego, czy ma się odbyć zgromadzenie, tzn. czy jest zgoda na organizację zgromadzenia. Zwolnione od powiadomienia, od obowiązku notyfikacji są nawet liczne, nawet wielotysięczne zgromadzenia, jeśli odbywają się w przestrzeniach zamkniętych, przez co rozumiemy np. stadion sportowy. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby wynająć stadion i odbyć 100-tysięczne zgromadzenie bez uprzedniej notyfikacji w organie gminy. Dalej, nic nie stoi na przeszkodzie, aby wynająć wielką halę i w niej odbyć takie zgromadzenie, byle był spełniony warunek — jak to formułuje niemiecka, czy dość prosto określają inne europejskie ustawy — „pod gołym niebem”.</u>
          <u xml:id="u-29.7" who="#JerzyZimowski">Przyjmujemy też, że organ gminy otrzymując zawiadomienie o zamiarze zorganizowania zgromadzenia, może odmówić, zakazać zgromadzenia, gdy jego cel sprzeciwia się ustawie, np. zgromadzenie to nie ma charakteru pokojowego, co jest warunkiem istotnym, gdy sprzeciwia się ustawom karnym lub zagrażać może życiu lub zdrowiu ludzi oraz mieniu znacznych rozmiarów. Jest to recypowanie przepisów z Deklaracji Praw Człowieka i z Paktów Praw Obywatelskich. Nie wprowadzamy żadnych utrudnień przy organizowaniu zgromadzenia, stwarzamy tylko proste uwarunkowania.</u>
          <u xml:id="u-29.8" who="#JerzyZimowski">Zgromadzenie publiczne musi mieć przewodniczącego, którym jest zwołujący, i on ponosi odpowiedzialność za to zgromadzenie, kieruje jego przebiegiem, odpowiada za jego porządek prawny. Może zarządzić opuszczenie zgromadzenia przez osoby, które porządek naruszają, a także wzywa policje lub straż miejską dla przywrócenia ładu. W ostateczności, gdy traci kontrolę nad zgodnym z prawem zachowaniem uczestników, rozwiązuje zgromadzenie. Gdy wszystko przebiega prawidłowo, zgromadzenie, po prostu, zamyka.</u>
          <u xml:id="u-29.9" who="#JerzyZimowski">W zgromadzeniu mogą uczestniczyć przedstawiciele organu gminy i mają oni prawo wkroczyć w uprawnienia przewodniczącego w zakresie rozwiązania zgromadzenia, gdy istnieją te same warunki, które uniemożliwiają, powiedzmy, spokojny i zgodny z prawem przebieg zgromadzenia. Policja nie ma prawa rozwiązywać zgromadzeń, ani wkraczać, o ile nie jest ono rozwiązane albo przez przewodniczącego zgromadzenia, czyli tego, kto jest za nie odpowiedzialny, albo przez przedstawiciela organu gminy, gdy sam przewodniczący utracił kontrolę nad zgromadzeniem.</u>
          <u xml:id="u-29.10" who="#JerzyZimowski">Dla przypadków zakazów zwołania zgromadzenia i jego rozwiązania przez przedstawicieli organu gminy przewiduje się postępowanie administracyjne ze skróconymi terminami rozpatrzenia odwołania, doręczania decyzji, skróconymi terminami wnoszenia skarg i ich rozpatrywania przez Naczelny Sąd Administracyjny. Nie chcę Wysokiej Izby obciążać drobnymi szczegółami postępowania administracyjnego. Dyskusja w komisji tyczyła następujących spraw. Pierwszy problem, który nas mocno absorbował to taki, czy cudzoziemcy mają prawo tylko uczestniczyć w zgromadzeniu na terenie Polski, czy także je organizować. Projekt rządowy przewidywał, że mają prawo tylko uczestniczenia. Przyjęliśmy rozwiązanie, że jako społeczeństwo otwarte, zmierzające ku Wspólnocie Europejskiej, winniśmy zapewnić takie prawo również i cudzoziemcom, skoro Wspólnota Europejska ma u siebie takie same przepisy. I, po prostu, odważyliśmy się na rozwiązanie tak dyskusyjne.</u>
          <u xml:id="u-29.11" who="#JerzyZimowski">Sporo dyskusji wywołała definicja zgromadzenia publicznego, czyli tego jednego, które wymaga notyfikacji przez organ gminy, przede wszystkim pojęcie otwartej przestrzeni. Co to jest otwarta przestrzeń? Wspominałem już, że ustawy europejskie przyjmują właśnie takie proste określenie: „pod gołym niebem”. Natomiast u nas dyskusja dotyczyła tego, czy aby tej otwartej przestrzeni nie sprowadzić wyłącznie do ulic, dróg, dworców kolejowych, czyli ciągów komunikacyjnych, miejsc, gdzie jest ruch ludzi i zgromadzenie zakłócałoby ten ruch. Są ustawy, które w ten sposób to definiują. Przyjęliśmy jednak, że nie sposób przewidzieć bogactwa życia. Można sobie np. wyobrazić, że ktoś organizuje znaczne zgromadzenie na skwerze przylegającym do drogi publicznej, zgromadzenie przerasta to miejsce, zakłóca również ruch na drodze i utrudnia innym ludziom życie. W związku z tym przyjęliśmy koncepcję otwartej przestrzeni, nie ograniczającą się li tylko do dróg i ciągów komunikacyjnych. Rada gminy może w każdym mieście wyznaczyć miejsce publiczne właśnie o charakterze takiego ciągu komunikacyjnego, spacerowego czy innego, w którym wolno będzie zwoływać i organizować zgromadzenia, bez tych notyfikacji.</u>
          <u xml:id="u-29.12" who="#JerzyZimowski">Próbowaliśmy również wprowadzić w naszym projekcie zasadę też przyjętą z prawa zachodniego a polegającą na tym, że rola policji byłaby w naszym pierwotnym zamierzeniu taka, iż każdy, kto organizuje zgromadzenie ma prawo żądać ochrony policjanta. Przyjęliśmy jednak, że jest to zasada, której po prostu, nie bylibyśmy w stanie spełnić. Obecnie policja jest w fazie organizacji, ma znane kłopoty, ale nie to jest może najistotniejsze. Najbardziej problematyczne byłoby nadużywanie tego prawa. Nawet małe grupki, nieistotne, ale wrażliwe, za bardzo przeceniające swoją rolę, byłyby skłonne wzywać asystę policyjną dla swoich zupełnie skromnych zamierzeń.</u>
          <u xml:id="u-29.13" who="#JerzyZimowski">Problem, który najbardziej nas zaangażował, dotyczył odpowiedzi na pytanie — co zrobić z imprezami artystycznymi, rozrywkowymi i sportowymi, które obecnie odbywają się według reżimu starej ustawy z 1968 roku, anachronicznej i zupełnie nieprzystosowanej do obecnej sytuacji. Resort kultury uznał, że przy okazji uchwalania ustawy o zgromadzeniach można by tę anachroniczną ustawę uchylić. Komisja natomiast była odmiennego zdania — tworząc przepisy stricte polityczne o zasadniczym znaczeniu dla swobód obywatelskich, należy zadbać o rangę takiej ustawy, ustawy o randze konstytucyjnej i nie należy wprowadzać do niej przepisów z zupełnie odmiennej strefy porządku prawnego. Resort tu uzasadniał, że w jednym i drugim wypadku chodzi o zbiorowisko ludzi. Uważaliśmy jednak, że jest to czysto socjologiczne podobieństwo i nie może ono zatrzeć różnicy o zasadniczym znaczeniu. Czym innym jest widownia, czy kibice sportowi, a czym innym obradujący, względnie wyrażający swoje stanowisko w niekiedy najważniejszych kwestiach politycznych i społecznych. Proponowaliśmy resortowi, że jako komisja wystąpimy z inicjatywą ustawodawczą i przy okazji tej ustawy załatwimy odrębnym aktem prawnym już z wniosku komisji, problem uchylenia ustawy z 1968 roku. Nie spotkało się to jednak z aprobatą i resort upierał się przy swoim stanowisku. My natomiast uznaliśmy, że do ustawy o takiej materii, rozwiązania tego wprowadzać nie należy.</u>
          <u xml:id="u-29.14" who="#JerzyZimowski">Proszę państwa, na zakończenie chciałbym poruszyć kilka problemów ogólnych, od których, przy okazji ustawy o zgromadzeniach, uciec nie sposób. Sprowadzają się one do kwestii — kultura polityczna w Polsce a liberalne prawo o zgromadzeniach. Istotnie nie mamy tradycji zgromadzeń. Przeciętnie każdy z nas zna zgromadzenia jako kiedyś fasadowe wiece, a teraz często kojarzy mu się to z awanturniczymi młodzieżowymi manifestacjami. Wyrażając zaufanie do mądrości społeczeństwa, chciałbym jednak przypomnieć, że w ub.r. przeżyliśmy w czasie kampanii wyborczej w zasadzie cały cykl zgromadzeń i przeszły one, przy tej, było nie było, rewolucyjnej atmosferze umownie rzecz biorąc, nadzwyczaj spokojnie, ukazały, że potrafimy dyskutować pokojowo, nawet w najbardziej trudnych warunkach. Uważamy, że instytucja zgromadzeń, mimo radia, telewizji, mass mediów jest potrzebna, a nawet może być niezastąpiona.</u>
          <u xml:id="u-29.15" who="#JerzyZimowski">Kolejny problem ogólny, który chciałbym państwu przedstawić w telegraficznym skrócie, nie ma takich instytucji prawnych, które zapobiegłyby przekształcaniu zgromadzenia w awantury. Z tym się trzeba liczyć. Każda próba znalezienia takiego zabezpieczenia, faktycznie godzi w wolność zgromadzeń, na której nam tak bardzo zależało, i z której uczyniliśmy kamień węgielny. Trzeba się z tym pogodzić i wiedzieć, że wtedy, kiedy będzie naruszone to liberalne prawo o zgromadzeniach, bo przecież może ono być naruszone, jak wynika z mego wystąpienia, to również wtedy będą wkraczały siły porządkowe. Można też nie uniknąć sytuacji, znanej z doświadczeń państw europejskich, że pewne osoby będą wykorzystywały zgromadzenia do tego, aby naruszać prawo, korzystać z cienkości prawnej, z cienkości tej linii między zgromadzeniem zgodnym z porządkiem prawnym, a niezgodnym po to, żeby wywoływać reakcje sił porządkowych i potem znaleźć sposób na oskarżanie rządu, że patrzcie oto, faktycznie jest to rząd represyjny, bo po prostu, używa sił. To się zdarza, to znane jest w polityce i na to prawdopodobnie będziemy również przy okazji tej instytucji, jeśli mamy tak ogólnie o tym dyskutować, narażeni.</u>
          <u xml:id="u-29.16" who="#JerzyZimowski">Wolność zgromadzeń rodzi też odpowiedzialność organizatorów za zgromadzenie, za naruszenie przepisów, a także ryzyko po stronie uczestników. Jesteśmy przyzwyczajeni do państwa opiekuna i każdy, kto idzie na zgromadzenie, w naszym powszechnym odczuciu, czuje się niejako bezpieczny. Chciałbym powiedzieć, że to znika. Ktoś wybierający się na zgromadzenie musi się zastanowić, czy organizowane jest ono przez ludzi odpowiedzialnych, czy jest tam zapewniony właściwy porządek, czy może dojść do awantury, bo jeżeli coś się stanie, to ten ktoś będzie ponosił ryzyko. Jeśli już decydujemy się na wolność, to decydujemy się również na to, że państwo przestaje być w tym zakresie opiekunem.</u>
          <u xml:id="u-29.17" who="#JerzyZimowski">I w końcu wątpliwości sprowadzają się do generalnego dylematu, czy wówczas gdy następuje zmiana systemu, gdy powoduje to bolesne procesy destabilizacji, gdy krzyżują się sprzeczne interesy różnych grup społecznych, gdy jest kryzys, a budowa nowego wymaga wyrzeczeń, to sprawdzi się bardziej model demokratyczny, czy autorytarny. Wielu namawia i przestrzega nas przed tym, że tego nowego przy pomocy demokracji budować się nie da. Śmiałością naszego czasu, śmiałością rządu i grup społecznych, które zgłosiły projekt tej ustawy jest wiara w to, że ten trudny okres chcemy właśnie łączyć z demokracją. Komisje nasze uważają, że projekt ustawy o zgromadzeniach sprzyja właśnie tej ogólnej filozofii.</u>
          <u xml:id="u-29.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#MikołajKozakiewicz">Czy ktoś z państwa chcę jeszcze zabrać głos na temat projektu ustawy Prawo o zgromadzeniach? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#MikołajKozakiewicz">Ponieważ nikt z rządu też nie zamierza zabrać głosu, przystępujemy do głosowania. Czekam tylko żeby posłowie zajęli miejsca na sali.</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy Prawo o zgromadzeniach w brzmieniu proponowanym przez Komisję Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisję Ustawodawczą, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (266) Kto jest przeciw? (Nikt.) Kto się wstrzymał od głosowania? (10) Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę Prawo o zgromadzeniach.</u>
          <u xml:id="u-30.4" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Handlu i Usług, Komisji Sprawiedliwości oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o uchyleniu ustawy o zwalczaniu spekulacji (druki nr 220 i 323).</u>
          <u xml:id="u-30.5" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę o zabranie głosu posła sprawozdawcę Andrzeja Bondarewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#AndrzejBondarewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pojęcie spekulacji było chyba nie tylko najbardziej żywo komentowane, ale w każdym razie stawało się ciągle przedmiotem jakichś uregulowań prawnych właśnie w ustroju tzw. realnego socjalizmu. Oczywiście regulacje te spotykały się z ambiwalentnym stosunkiem społeczeństwa. Bo z jednej strony dokuczliwość braków zaopatrzenia powodowała, że szereg osób zajmowało się, po prostu, handlem nieregulowanym, bądź handlem tzw. spekulacyjnym, jakimś zwiększonym łańcuszkiem pośrednictwa. I na tym tle dochodziło do pewnej zawiści, a może i też do pewnych określeń, jak paskarstwo, ocen negatywnych ze strony tych, którzy musieli przepłacać, bo w normalnej sieci handlowej nie znajdowali towarów. Z drugiej strony, oczywiście wtedy, kiedy powstawała ustawa spekulacyjna, mieliśmy sytuację taką, że w sklepach spożywczych najczęściej „urzędował” ocet. To właśnie wtedy powstała ustawa antyspekulacyjna, o której dzisiaj mówimy. Później była ona nowelizowana. W każdym razie ten ambiwalentny stosunek wynikał także, oczywiście, z normalności funkcjonowania pewnych praw ekonomicznych, przy określonej sytuacji w państwie, wynikał także z pewnego przekonania, że prawa ekonomiczne można regulować także prawem karnym lub innym prawem restrykcyjnym, a do takich należy właśnie omawiana ustawa spekulacyjna. Czy ona w ogóle zdała egzamin? Zdać nie mogła. Ona, po prostu, spowodowała przez swoje przyspieszone próby i inne środki oraz komisje, wielką Komisję do Zwalczania Spekulacji, zaangażowanie wielu tysięcy ludzi właściwie do spraw zastępczych. Nie powodowała przecież przybywania towarów, powodowała tylko restrykcje, angażowanie wielu setek ludzi w pościg — za czasem ukrytym — towarem czy innymi zdarzeniami. Tysiące ludzi było oczywiście, zgodnie zresztą z tą ustawą, represjonowanych. Ustawa przestała być aktualna, po prostu regulowała też sprawy dotyczące reglamentacji kar za reglamentację. Regulowała tryby, wprowadziła tryb przyspieszony do spraw dotyczących spekulacji.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#AndrzejBondarewski">Wprowadziła też pewne obyczaje, które powiedziałbym, także już powinny minąć — mianowicie wprowadzenie oskarżyciela publicznego do sądu w sprawach spekulacyjnych w postaci funkcjonariusza milicji, lub przedstawiciela PIH. Z tego powodu ustawa budziła odrobinę zastrzeżeń ze strony rządu podczas rozpatrywania jej przez trzy komisje, że właśnie odbiera się prawo prowadzenia dochodzeń i występowania ze strony przedstawicieli PIH przed sądem w charakterze oskarżyciela publicznego.</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#AndrzejBondarewski">Trzy komisje rozpoznające ustawę uznały jednoznacznie, że tego nie należy dalej utrzymywać. Ale jest jeden przepis, który także wzbudził zastrzeżenia. Mianowicie art. 16 § 2 wprowadza obowiązek wydania przez ministra handlu wewnętrznego i usług, obecnie rynku wewnętrznego, rozporządzenia dotyczącego regulacji sprzedaży detalicznej. To jest ogólnie tam zaznaczone, ale, w gruncie rzeczy, rozporządzenie reguluje sprawy dotyczące sprzedaży opiekunom społecznym, inwalidom, osobom w ciąży. Jeden z posłów, przypuszczam, że dzisiaj też na ten temat może zabierze głos, zainteresował się co będzie dalej, bo przecież nie wszędzie jeszcze funkcjonuje w pełni wolny rynek, a handel państwowy jest handlem nadal dominującym. W związku z tym brak będzie podstaw do regulacji sposobu premiowania, czy uprzywilejowywania grup upośledzonych. Nie tylko zresztą grup upośledzonych, ale i tych osób, które wykonują obowiązki wobec upośledzonych, mianowicie opiekunów społecznych czy pielęgniarek społecznych, które mogły się zaopatrywać w odrębnych placówkach handlowych bądź bez kolejki w normalnych placówkach.</u>
          <u xml:id="u-31.3" who="#AndrzejBondarewski">Otóż, w moim przekonaniu, w ogóle uchylenie tej ustawy, zgodnie z naszą filozofią, może doprowadzić do sytuacji sprzed 1981 r. Mianowicie nie było tych regulacji a mimo wszystko kobiety w ciąży, inwalidzi najczęściej kupowali poza kolejnością w ramach regulowanego porządku, po prostu kolejki wewnątrz sklepu.</u>
          <u xml:id="u-31.4" who="#AndrzejBondarewski">Przy dalszej prywatyzacji, może to być, w moim przekonaniu, znakomita rzecz, nawet poprzez reklamowanie sklepów, żeby tam ewentualnie kupowali ci, którzy innych zaopatrują, myślę tutaj o osobach opiekujących się ludźmi niedołężnymi. Niemniej jednak w okresie przejściowym, pragnę się zwrócić do ministra Jacka Kuronia, do jego resortu, aby w porozumieniu z ministrem rynku wewnętrznego bacznie obserwowali to zjawisko i rozważyli możliwość zaopatrywania się i uprzywilejowania tych osób w niektórych miejscowościach, nie wszędzie, ale w każdym razie tam, gdzie na pewno handel nie jest jeszcze doskonały. Można to uregulować nawet w formie zarządzenia, gdyż dotyczyło to będzie sieci handlu podległego jeszcze ministrowi. Wydaje się konieczne, aby w okresie przejściowym zjawiska te były obserwowane. Nie wydaje mi się natomiast, aby nie można było regulować tego w formie zarządzenia dotyczącego wprowadzenia w handlu sieci detalicznej uspołecznionej. Natomiast jeśli chodzi o sieć nieuspołecznioną, jestem przekonany, że w ogóle ten problem występować nie będzie.</u>
          <u xml:id="u-31.5" who="#AndrzejBondarewski">Wysoki Sejmie, w tej sytuacji, zgodnie z rekomendacją trzech komisji, które właściwie jednoznacznie poparły projekt ustawy o uchyleniu ustawy o zwalczaniu spekulacji, będę prosił Sejm o jej uchwalenie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#MikołajKozakiewicz">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#MikołajKozakiewicz">Do dyskusji jest zapisany jeden poseł — Jerzy Ślęzak. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#JerzySlezak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kolega sprawozdawca wywołał niejako pewien problem, który przy podjęciu tej ustawy będzie uniemożliwiał w terenie regulację spraw, o których pan poseł mówił. Tydzień temu miałem okazję konsultować tę kwestię w punkcie rządowym i też nie znaleźliśmy sposobu na rozwiązanie tego problemu.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#JerzySlezak">Ustawa w art. 16 cedowała upoważnienia na ministra rynku wewnętrznego, przedtem jeszcze handlu wewnętrznego, który rozporządzeniem z 14 lutego 1983 r., jako jedyną prawną regulacją, regulował kilka spraw. Mianowicie — kary za sprzedaż placówkom detalicznym artykułów na zaopatrzenie jednostek uspołecznionych, kary za dostarczanie pieniędzy do sklepu zamiast towaru, zasady sprzedaży — przede wszystkim — bo to jest w tej chwili najważniejsze, sposoby ochrony ludzi szczególnej troski. Chodziło o zasady sprzedaży poza kolejnością inwalidom I i II grupy, kobietom w ciąży, matkom z dziećmi na ręku do 2 lat, osobom powyżej 75 lat, siostrom PCK i osobom będącym jedynymi opiekunami inwalidów i przewlekle chorych. Gdybyśmy dziś podjęli tę ustawę, nie rozwiązując tego problemu, to pozostawiamy poza marginesem — nie ma prawnych podstaw do korzystania z tych uprawnień — siostry PCK, jedynych opiekunów. Pozostałe sprawy są mniej ważne. Mam świadomość tego, że w normalnym, stabilnym rynku tego typu ograniczenia będą niepotrzebne, ale mam również świadomość, ba, pewność, że obecnie istnieje jeszcze potrzeba osłony tych ludzi. Proponuję pójść rano do sklepów mięsnych, zobaczyć kolejki po tańsze artykuły, a właśnie ci opiekunowie kupują tańsze gatunki mięsa, wędlin i im te uprawnienia do sprzedaży poza kolejką są bardzo potrzebne. Wiem, że jest to okres przejściowy, ale i w tym okresie musimy — stwierdzam to z całą stanowczością — ochronić te osoby, które często pracują społecznie, mają czas ograniczony i nie stać je na stanie w kolejce. Przypomnę również, że w ostatnich miesiącach mieliśmy załamanie rynku benzynowego i sygnały od inwalidów, którzy nie mogli zatankować swoich inwalidzkich pojazdów. Tym ludziom trzeba, po prostu, pomóc.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#JerzySlezak">Stąd zwracam się uprzejmie do posła sprawozdawcy, żebyśmy podejmując tę ustawę mieli świadomość, że potrafimy zagwarantować osobom, o których tu mowa, możliwość kupowania bez kolejek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#MikołajKozakiewicz">Czy pan poseł sprawozdawca chcę zabrać głos? Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#MikołajKozakiewicz">Rzeczywiście chciałem wyprzedzić kolegę posła Jerzego Ślęzaka i dlatego m.in. wypowiadałem się o potrzebie ewentualnej obserwacji tych zjawisk, bo nie jestem do końca przekonany, czy konieczne jest wydanie zarządzeń, skoro przez blisko 40 lat nie było w ogóle tych przepisów, a te uprawnienia były honorowane.</u>
          <u xml:id="u-34.3" who="#MikołajKozakiewicz">Niemniej, oczywiście, proszę, aby obaj panowie ministrowie, którzy są za te sprawy odpowiedzialni, zwracali na nie uwagę i wydali stosowne zarządzenia podległym sobie służbom.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#MikołajKozakiewicz">Czy ktoś jeszcze chcę zabrać głos na temat projektu ustawy o uchyleniu ustawy o zwalczaniu spekulacji? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę wezwać posłów z kuluarów. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-35.3" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem... jeszcze pan admirał, prosimy na salę.</u>
          <u xml:id="u-35.4" who="#komentarz">(Wesołość wśród posłów)</u>
          <u xml:id="u-35.5" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o uchyleniu ustawy o zwalczaniu spekulacji w brzmieniu proponowanym przez Komisję Handlu i Usług, Komisję Sprawiedliwości oraz Komisję Ustawodawczą, to jest bez poprawek, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (237) Kto jest przeciw? (0) Kto się wstrzymał od głosowania? (4) Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o uchyleniu ustawy o zwalczaniu spekulacji.</u>
          <u xml:id="u-35.6" who="#MikołajKozakiewicz">Proponuję, aby w czasie przerwy, którą za chwilę ogłoszę, kluby poselskie zastanowiły się nad kandydatami do Komisji Nadzwyczajnej. Propozycje składu Komisji Nadzwyczajnej Konwent Seniorów ustali na swoim posiedzeniu w czasie przerwy obiadowej i przedstawi Sejmowi w końcowej części dzisiejszego posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-35.7" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#WaldemarPawlak">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy odbędzie się w górnej palarni zebranie inauguracyjne polsko-belgijskiej grupy parlamentarnej. Zainteresowani członkowie grupy polsko-francuskiej proszeni są o wzięcie w nim udziału.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#WaldemarPawlak">W czasie przerwy odbędzie się posiedzenie prezydium Klubu Poselskiego PSL w lokalu klubu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#MikołajKozakiewicz">Ogłaszam przerwę do godz. 12.15.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min 40 do godz. 12 min 25)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o obowiązkach i prawach posłów na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej (druki nr 261i 345).</u>
          <u xml:id="u-38.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Chciałam przypomnieć, że Sejm na 32 posiedzeniu w dniu 8 czerwca 1990 r. przeprowadził dyskusję nad sprawozdaniem komisji, przedstawionym przez pana posła Janusza Szymańskiego i postanowił o przekazaniu do komisji propozycji poprawek zaproponowanych w trakcie debaty, w celu ich rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-38.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Tekst poprawek został obywatelom posłom doręczony. Chciałam przypomnieć, że debata nad tym punktem porządku dziennego na poprzednim posiedzeniu Sejmu została zakończona i przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-38.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Komisje przedstawiają w sprawozdaniu wniosek mniejszości, który głosować będziemy w pierwszej kolejności. Odnosi się on do art. 11 projektu ustawy i dotyczy ogłaszania wypowiedzi posłów i senatorów.</u>
          <u xml:id="u-38.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła sprawozdawcę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#JanuszSzymański">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Podczas przedstawiania sprawozdania Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich oraz Ustawodawczej wyjaśniłem intencje zapisu zawartego w sprawozdaniu. Krótko przypomnę, co komisje, jako większość, postanowiły i do czego zmierza wniosek mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#JanuszSzymański">Mianowicie w art. 11 w pkt. 4 w sprawozdaniu komisji znalazł się następujący zapis: Realizacji obowiązków poselskich i senatorskich wobec wyborców służą w szczególności: ogłaszanie wypowiedzi posłów i senatorów w państwowych środkach masowej informacji, na ich żądanie. Wniosek mniejszości zmierza do skreślenia wyrazów: „na ich żądanie”, aby nie był to obligatoryjny obowiązek mass mediów do ogłaszania każdej wypowiedzi deputowanego, na jego żądanie. Natomiast właśnie wnioskodawcy mniejszości wnioskują o wyeliminowanie tego obliga. Więc intencja jest tutaj jasna — wyeliminowanie słów „na ich żądanie”, a więc obowiązku obligatoryjnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy przed przystąpieniem do głosowania ktoś z posłów ma do jasności tego sformułowania jakieś wątpliwości? Jeżeli nie, to przystępujemy do głosowania wniosku mniejszości, przedstawionego przed chwilą przez pana posła sprawozdawcę.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 11, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (80) Kto jest przeciw? (120) Kto wstrzymał się od głosowania? (56) Stwierdzam, że wniosek mniejszości został przez Wysoką Izbę odrzucony.</u>
          <u xml:id="u-40.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do poprawek zgłoszonych w czasie debaty.</u>
          <u xml:id="u-40.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła sprawozdawcę o kolejne przedstawianie poprawek. Będziemy głosować nad każdą poprawką kolejno.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#JanuszSzymański">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zanim przystąpię do przedstawiania katalogu poprawek, które zostały zgłoszone podczas debaty, chcę powiedzieć, że komisje nie rozpatrywały tych poprawek w tym sensie, że orzekały o zasadności zgłoszenia tych poprawek. Prawem każdego posła, zgodnie z regulaminem, jest bowiem zgłaszanie takich poprawek, natomiast komisje stanęły tu na gruncie zasad tworzenia prawa, techniki legislacyjnej, nadania poprawnej formy i usystematyzowania tych poprawek. W związku z tym proponuję, aby w kolejności systematyki projektu poruszać się następująco.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#JanuszSzymański">Zaczniemy od zmiany 21, w art. 23. Pani poseł Teresa Liszcz zaproponowała, aby dotychczasowy ust. 5 tego artykułu — przypominam, że chodzi o art. 23 — oznaczyć jako ust. 4. W ustępie tym, po wyrazach: „o przyznaniu” dodać wyrazy: „w całości lub w części”. W takim układzie przypomnę, jak komisje zaproponowały ust. 5 art. 23 w sprawozdaniu i jakie brzmienie miałby projekt przepisu w świetle poprawki zgłoszonej przez panią poseł Teresę Liszcz.</u>
          <u xml:id="u-41.2" who="#JanuszSzymański">W wypadkach innych, niż określone w ust. 1, o przyznanie miesięcznego ryczałtu poselskiego lub senatorskiego, i związanych z tym świadczeń, decyduje odpowiednio Prezydium Sejmu i Prezydium Senatu. Tak było w sprawozdaniu. Natomiast po uwzględnieniu tej poprawki przepis ten brzmiałby jako ust. 4, następująco: „W wypadkach innych niż określone w ust. 1 o przyznaniu miesięcznego ryczałtu w całości, lub w części, i związanych z tym świadczeń, decyduje odpowiednio Prezydium Sejmu i Prezydium Senatu”. Dla jasności, jest to poprawka, że ryczałt dla posła profesjonalnego może być przyznawany w całości lub w części w świetle zasad, jakie określi odpowiednio Prezydium Sejmu i Prezydium Senatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa przed przystąpieniem do głosowania tej poprawki ma jakieś wątpliwości dotyczące jej sformułowania? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania poprawki. Proszę, pani poseł Teresa Liszcz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#TeresaLiszcz">Mam drobną korektę do wyjaśnienia pana przewodniczącego komisji. Pan był uprzejmy powiedzieć, że posłowi profesjonalnemu może być przyznany ryczałt w całości lub w części. Wydaje mi się to niezupełnie trafne. Jeśli to jest poseł profesjonalny, który całkowicie rezygnuje ze swojego zajęcia zawodowego, to dla mnie jest oczywiste, że powinien otrzymać ryczałt w całości. Natomiast dodanie zapisu, że może być przyznany ryczałt w części, dotyczy w mojej intencji sytuacji, gdy na przykład poseł prowadzi ograniczoną, z konieczności, działalność zawodową. Na przykład adwokat, który wykonuje swój zawód w ograniczonym zakresie, albo pracownik naukowy, który nie publikuje w tym czasie, bo nie ma czasu, ale nie zawiesza działalności w całości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Rozumiem, że jest to wyjaśnienie pani poseł. Nie zmienia to jednak merytorycznego brzmienia poprawki.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-44.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłów jest za przyjęciem poprawki omówionej przed chwilą przez pana posła sprawozdawcę, zgłoszonej przez panią poseł Teresę Liszcz — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (226).</u>
          <u xml:id="u-44.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest przeciw? (8)</u>
          <u xml:id="u-44.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto się wstrzymał od głosowania? (54)</u>
          <u xml:id="u-44.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-44.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła o następną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#JanuszSzymański">To jest również poprawka pani poseł Teresy Liszcz do art. 23. Pani poseł zaproponowała, aby dotychczasowy ust. 4 sprawozdania oznaczyć jako ust. 5 i nadać mu następujące brzmienie: Ryczałt poselski i ryczałt senatorski w zakresie składek oraz świadczeń z ubezpieczenia społecznego jest traktowany jak wynagrodzenie za pracę, a okres pobierania tego ryczałtu jak okres zatrudnienia. Okres ten zalicza się również do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze, w tym także uprawnienia szczególne, uzależnione od zatrudnienia w określonym zawodzie, branży, lub w zakładzie pracy.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#JanuszSzymański">Natomiast komisje zaproponowały w sprawozdaniu następujące brzmienie tego ustępu: Ryczałt poselski lub senatorski w zakresie składek oraz świadczeń z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego jest traktowany jako wynagrodzenie, a okres urlopu bezpłatnego jak zatrudnienie, okres ten zalicza się również do stażu pracy, od którego zależą dodatki płacowe oraz wszystkie inne uprawnienia pracownicze.</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#JanuszSzymański">Chcę powiedzieć, że w gruncie rzeczy zapis zaproponowany przez panią poseł jest pełniejszy i bardziej precyzyjny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy przed przystąpieniem do głosowania, ktoś z państwa ma jakieś niejasności co do sformułowania tego zapisu? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-46.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-46.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłów jest za przyjęciem poprawki w brzmieniu podanym przed chwilą przez pana posła sprawozdawcę — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Dziękuję. (278) Kto jest przeciw? (5) Kto wstrzymał się od głosowania? (17) Stwierdzam, że Sejm przyjął również następną poprawkę. Proszę bardzo pana posła o dalsze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#JanuszSzymański">Jesteśmy przy art. 23. Ostatni ust. 8 tego artykułu w sprawozdaniu komisji miał następujące brzmienie: Ryczałt, o którym mowa w ust. 3, określa odpowiednio Prezydium Sejmu i Senatu w wysokości ustalonej dla osób powoływanych przez Sejm na kierownicze stanowiska państwowe. Poprawka, która została zgłoszona przez posłów: panią Teresę Liszcz i pana Macieja Bednarkiewicza nadaje ust. 8 następujące brzmienie: „Wysokość ryczałtu, o którym mowa w ust. 3 i 4, określa odpowiednio Prezydium Sejmu i Prezydium Senatu”.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#JanuszSzymański">Czyli istota tej poprawki polega na tym, że rezygnujemy w sprawozdaniu z następujących wyrazów: „w wysokości ustalonej dla osób powoływanych przez Sejm na kierownicze stanowiska państwowe”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa przed przystąpieniem do głosowania ma jakieś niejasności? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-48.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłów jest za przyjęciem poprawki w ust. 8 omówionej przed chwilą przez pana posła sprawozdawcę — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (145) Kto jest przeciwny? (90) Kto wstrzymał się od głosowania? (76) Stwierdzam, że Sejm przyjął proponowaną poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-48.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo pana posła o następną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#JanuszSzymański">Pani poseł Teresa Liszcz zaproponowała, aby po art. 24 dodać art. 24a w następującym brzmieniu.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#JanuszSzymański">Ust. 1 art. 24a: Rozwiązanie stosunku pracy z posłem lub senatorem oraz zmiana warunków pracy i płacy bez ich zgody w czasie trwania kadencji oraz w ciągu dwóch lat po jej upływie, nie może nastąpić bez zgody odpowiednio Prezydium Sejmu i Prezydium Senatu.</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#JanuszSzymański">Ust. 2: Stosunek pracy zawarty na czas określony, który ustałby przed upływem kadencji, ulega przedłużeniu do końca 3-miesięcznego okresu liczonego od dnia wygaśnięcia mandatu.</u>
          <u xml:id="u-49.3" who="#JanuszSzymański">Ust. 3: Stosunek pracy z nauczycielem lub nauczycielem akademickim nie może wygasnąć wcześniej niż z końcem roku szkolnego (akademickiego) następującym po upływie okresu, o którym mowa w ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-49.4" who="#JanuszSzymański">Przypomnę, że w sprawozdaniu obu komisji był zawarty jedynie zapis, który odpowiada ust. 1 projektowanej poprawki w formie art. 24a. Poprawka pani poseł Teresy Liszcz zmierza również do ochrony stosunku pracy zawartego na czas określony. Dotyczy to w szczególności nauczycieli, nauczycieli akademickich lub innych grup pracowników pochodzących z powołania. Istotę poprawki przedstawiłem. W konsekwencji przyjęcie poprawki zaproponowanej przez panią poseł Teresę Liszcz oznacza, że w art. 24 należy skreślić ust. 3.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy przed przystąpieniem do głosowania są jakieś niejasności?</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#JózefSałata">Proponuję wprowadzić w ustawie następujące...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przepraszam, panie pośle. Najpierw prosiłam panią poseł, a potem pana posła. Nie zauważyłam pana podniesionej ręki.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#TeresaLiszcz">Najmocniej przepraszam, ale w tym momencie zauważyłam, że w art. 24 ust. 1 w ostatnich słowach powinien być spójnik „albo” a nie „i”. To drobiazg, ale chyba powinniśmy dbać o czystość tekstu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Rozumiem, że jest to zmiana redakcyjna, zgłoszona przez autorkę poprawki.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan poseł, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#JózefSałata">Józef Sałata — OKP. W wyżej wymienionej ustawie proponuję wprowadzić następujące zmiany. W art. 24...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, przepraszam, że przerywam, ale powiedziałam na początku, że nie ma dyskusji i nie ma wniosków w czasie głosowania. Tak nakazuje nam regulamin Sejmu. Wszystkie poprawki były zgłoszone w czasie debaty, która została zamknięta, sprawa przekazana do komisji, do usystematyzowania a nie zajęcia stanowiska. Nie jestem już w stanie przyjąć od pana posła żadnych poprawek...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#JózefSałata">Do artykułu...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę powiedzieć panie pośle, żeby pan nie odczuł, że odbieram panu głos, ale proszę pamiętać o tym, co powiedziałam przed chwilą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#JózefSałata">W art. 24a ust. 1 skreślić słowa „oraz w ciągu dwóch lat po jej upływie”. Zmiana 21.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, proszę o wyjaśnienie, czy jest to tylko zmiana redakcyjna, którą możemy traktować jako uściślenie, czy jest to...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#JózefSałata">To jest poprawka do poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, proszę posła sprawozdawcę, aby był uprzejmy zabrać głos; wszystkich z państwa mówiących jednocześnie nie jestem w stanie usłyszeć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#JanuszSzymański">Pani marszałek, w tej chwili poprawek nie można zgłaszać. Jeśli natomiast chodzi o merytoryczną stronę tej poprawki, to jest ona bardzo istotna. Znosi ochronę praw pracowniczych byłego posła po zakończeniu kadencji, czyli znosi karencję 2 lat. Ale w sensie formalnym tej poprawki w chwili obecnej zgłosić nie można.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#JanuszSzymański">Prosiłem natomiast o głos w sprawie tzw. poprawki redakcyjnej pani poseł Teresy Liszcz. Otóż chcę zauważyć, że cała stylistyka w sprawozdaniu opiera się na używaniu słów „odpowiednio Prezydium Sejmu i Prezydium Senatu”. W związku z tym używanie spójnika „lub” jest zbędne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#OlgaKrzyżanowska">W związku z tym, że w sensie logicznym słowo „lub” nie jest tu konieczne, tak jak w innych sformułowaniach, przystępujemy do głosowania poprawki ze słowem „odpowiednio Prezydium Sejmu i Prezydium Senatu”.</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, przystępujemy więc do głosowania art. 24 w brzmieniu podanym przed chwilą przez pana posła sprawozdawcę.</u>
          <u xml:id="u-64.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłów jest za przyjęciem tej poprawki — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (292) Kto jest przeciw? (11) Kto wstrzymał się od głosowania? (20) Stwierdzam, że Sejm proponowaną poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-64.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła sprawozdawcę o następną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#JanuszSzymański">To już ostatnia grupa poprawek. Dwie te poprawki zostały zgłoszone do art. 27. Chcę przypomnieć, że art. 27 ustalał, że byłym posłom i byłym senatorom z tytułu pracy parlamentarnej przysługuje dodatek do emerytury lub renty w wysokości 50% obecnie obowiązującej diety poselskiej lub senatorskiej. Wydatki z tego tytułu są pokrywane z budżetu centralnego w części dotyczącej odpowiednio Kancelarii Sejmu i Kancelarii Senatu. Natomiast w czasie debaty zostały zgłoszone dwie poprawki do tego projektu przepisu. Mianowicie poprawka najdalej idąca, zgłoszona przez grupę posłów, polega na tym, aby skreślić art. 27. I ją w pierwszej kolejności należy przegłosować.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#JanuszSzymański">Pan poseł Stanisław Cieśla złożył poprawkę warunkowo. Gdyby pierwszy wniosek o skreślenie art. 27 nie został zaakceptowany, czyli przyjęty przez Wysoką Izbę, proponuje, aby art. 27 był dwuustępowy i otrzymał następujące brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-65.2" who="#JanuszSzymański">Ust. 1: „Byłym posłom i byłym senatorom z tytułu pracy parlamentarnej Prezydium Sejmu lub Prezydium Senatu może przyznać w szczególnie uzasadnionych wypadkach dodatek do emerytury lub renty w wysokości 20% aktualnie obowiązującej diety poselskiej bądź senatorskiej”.</u>
          <u xml:id="u-65.3" who="#JanuszSzymański">Ust. 2: „Zasady i tryb przyznawania dodatku, o którym mowa w ust. 1 określa odpowiednio Prezydium Sejmu i Prezydium Senatu”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy przed przystąpieniem do głosowania tych dwóch wariantów są jakieś niejasności? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania wariantu pierwszego, jako najdalej idącego, to jest skreślenia całego art. 27. Jeżeli decyzja Wysokiej Izby będzie za przyjęciem tej poprawki, nie będziemy naturalnie głosować wariantu drugiego. Jeżeli Wysoka Izba zadecyduje o nieprzyjęciu, będziemy wtedy głosować wariant drugi.</u>
          <u xml:id="u-66.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-66.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłów jest za przyjęciem pierwszego wariantu poprawki do art. 27, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (64) Kto jest przeciwny? (199) Kto wstrzymał się od głosowania? (62) Stwierdzam, że Sejm poprawkę w wariancie pierwszym odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-66.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania drugiego wariantu poprawki do art. 27.</u>
          <u xml:id="u-66.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłów jest za przyjęciem tej poprawki zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (48) Kto jest przeciwny? (193) Kto wstrzymał się od głosowania? (85) Stwierdzam, że Wysoka Izba odrzuciła wariant drugi poprawki.</u>
          <u xml:id="u-66.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, to są wszystkie poprawki zgłoszone w czasie debaty, które mieliśmy przegłosować.</u>
          <u xml:id="u-66.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Obecnie przechodzimy do głosowania całości projektu ustawy wraz z przegłosowanymi poprawkami.</u>
          <u xml:id="u-66.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy o obowiązkach i prawach posłów na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w brzmieniu proponowanym przez Komisję Regulaminową i Spraw Poselskich oraz Komisję Ustawodawczą wraz z przyjętymi poprawkami — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (243) Kto jest przeciwny? (46) Kto wstrzymał się od głosowania? (38) Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o obowiązkach i prawach posłów na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-66.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 5 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o rozwiązywaniu stosunku pracy z pracownikami państwowymi mianowanymi w urzędach naczelnych i centralnych organów administracji państwowej oraz terenowych organów administracji rządowej (druk nr 433).</u>
          <u xml:id="u-66.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu sekretarza stanu w Urzędzie Rady Ministrów pana Jerzego Kołodziejskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#JerzyKołodziejski">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Z upoważnienia rządu chciałem przedstawić uzasadnienie do wnoszonego przez rząd projektu ustawy o rozwiązywaniu stosunku pracy z pracownikami państwowymi mianowanymi w urzędach naczelnych i centralnych organów administracji państwowej oraz terenowych organów administracji rządowej.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#JerzyKołodziejski">Chciałem podkreślić, że główną przyczyną wnoszenia tej ustawy jest anachroniczność ustawy dotychczasowej w stosunku do sytuacji, w jakiej znajduje się administracja rządowa. Jest to sytuacja głębokich reform, wymagająca reformowania całego systemu funkcjonowania tej administracji, zarówno terenowego, jak i centralnego, wymagająca konieczności przyspieszenia zmian kadrowych związanych z tymi reformami.</u>
          <u xml:id="u-67.2" who="#JerzyKołodziejski">Jak wynika z projektu ustawy istota ustawy polega na tym, aby po pierwsze, na okres przejściowy, 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, można było za 3-miesięcznym wypowiedzeniem stosunku pracy z pracownikami państwowymi mianowanymi w urzędach rozwiązywać z nimi stosunek pracy.</u>
          <u xml:id="u-67.3" who="#JerzyKołodziejski">Po drugie, rozwiązanie stosunku pracy pociąga za sobą skutki, jakie przepisy prawa wiążą z rozwiązaniem stosunku pracy przez zakład pracy za wypowiedzeniem z powodu likwidacji urzędu. To jest istotne dla całej terenowej administracji państwowej, w której likwiduje się na przykład urzędy wojewódzkie, tworzy się nowy wymiar tych urzędów, reformuje urzędy wojewódzkie oraz urzędy rejonowe. To jest również istotne dla administracji centralnej, gdzie głębokiej modyfikacji ulegają struktury funkcjonalne urzędów centralnych, powołuje się nowe urzędy i nowe w nich jednostki.</u>
          <u xml:id="u-67.4" who="#JerzyKołodziejski">Po trzecie, projekt ustawy przewiduje, że od decyzji rozwiązania stosunku pracy przysługuje odwołanie odpowiednio do prezesa Rady Ministrów w przypadku, kiedy decyzje podejmuje minister, do szefa Urzędu Rady Ministrów — jeśli decyzję podejmuje wojewoda, oraz do właściwego ministra — jeśli decyzje wydał terenowy organ administracji specjalnej.</u>
          <u xml:id="u-67.5" who="#JerzyKołodziejski">Wysoki Sejmie! Przedkładając ten projekt ustawy i uzasadnienie tego projektu, chciałem wyraźnie podkreślić, że jego główną intencją jest przyspieszenie procesu reformowania rządowej administracji, uczynienie tego procesu reformowania bardziej funkcjonalnym, przyspieszenie i uproszczenie związanych z tym procesem zmian kadrowych.</u>
          <u xml:id="u-67.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-68.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa w tej sprawie chcę zabrać głos? Uprzejmie proszę o zapisywanie się na listę mówców.</u>
          <u xml:id="u-68.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#AndrzejGlapiński">Andrzej Glapiński, OKP.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#AndrzejGlapiński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wniesienie projektu ustawy uważam za ze wszech miar słuszne i pożądane a nawet nieodzowne. Okresowa zmiana przepisów gwarantujących stabilizację zatrudnienia urzędnika mianowanego umożliwi wymianę tych pracowników, którzy nie mają predyspozycji do pracy w urzędach administracji rządowej, bądź też nie posiadają pożądanych kwalifikacji, z czym, niestety, mamy dość często do czynienia.</u>
          <u xml:id="u-69.2" who="#AndrzejGlapiński">Nowa regulacja prawna umożliwi, zwłaszcza nowej kadrze kierowniczej urzędów, swobodne podejmowanie decyzji personalnych w zakresie rozwiązywania stosunku pracy z zatrudnionymi pracownikami. Jednocześnie uważam, że istnieje potrzeba poszerzenia art. 1 o ust. 3 i proponuję takie jego brzmienie: „Rozwiązanie stosunku pracy w wypadkach określonych w ust. 1 następuje bez zasięgania opinii przedstawicielstwa pracowniczego”. Zapis taki uwolni reprezentację pracowniczą od nacisków ze strony pracowników, którzy są przeciwni głębokiej i bardzo pożądanej restrukturyzacji urzędów, a w konsekwencji nie dopuści do potencjalnych konfliktów pomiędzy pracodawcą i reprezentacją pracowników.</u>
          <u xml:id="u-69.3" who="#AndrzejGlapiński">Przypuszczam, że tak skonstruowana ustawa w licznych przypadkach nie zabezpieczy możliwości realizacyjnych. Wnoszę zatem o zamieszczenie art. 3 o brzmieniu: „Skutki finansowe wynikające z realizacji niniejszej ustawy nie znajdujące zabezpieczenia w dotychczasowych limitach wynagrodzeń, pokryte zostaną z rezerw budżetu państwa”. Dotychczasowy art. 3 oczywiście otrzymałby numer 4.</u>
          <u xml:id="u-69.4" who="#AndrzejGlapiński">Wniesiony pod dzisiejsze obrady projekt ustawy rozwiązuje zaledwie cząstkę tych zagadnień. I akurat ta problematyka znajduje odniesienie w zamieszczonym w ostatnim numerze „Tygodnika Solidarność” aforyzmie Kisiela, który brzmi: „Symbolem i narzędziem ustroju komunistycznego był urzędnik państwowy. Czy wystarczy zmienić dysponenta, aby ów urzędnik przestał być sobą?”</u>
          <u xml:id="u-69.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Mariana Janickiego z Poselskiego Klubu Polskiej Unii Socjaldemokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#MarianJanicki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Osobiście jestem bardzo zaskoczony tym projektem ustawy. Otrzymaliśmy go wczoraj i nie było możliwości konsultacji. Nie jestem pracownikiem administracji państwowej, staliśmy się pracownikami samorządowymi.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#MarianJanicki">Chciałem powiedzieć, że poprzez tę ustawę stwarzamy po raz kolejny możliwość dokonywania generalnej weryfikacji kadr. Mieliśmy weryfikację kadr w sądownictwie i w prokuraturze. Nie zgadzam się także z uzasadnieniem, w którym stwierdza się, że funkcjonowanie przez ponad 40 lat systemu doboru i awansowania urzędników przy zastosowaniu kryterium nomenklaturowego, spowodowało wiele nieprawidłowości, których usunięcie nie jest możliwe w ramach istniejącego systemu prawnego. Jest to sformułowanie nieprawdziwe, albowiem według ustawy o pracownikach urzędów administracji państwowej z roku 1982 możliwości takie są. Pozwolę sobie przeczytać:</u>
          <u xml:id="u-71.2" who="#MarianJanicki">„Art. 13 — rozwiązanie stosunku pracy z urzędnikiem państwowym mianowanym może nastąpić w drodze wypowiedzenia w razie — po pierwsze — otrzymania ujemnej oceny kwalifikacyjnej potwierdzonej ponowną ujemną oceną, która nie może być dokonana wcześniej niż po upływie trzech miesięcy. Drugie — likwidacji urzędu lub jego reorganizacji, połączone ze zmniejszeniem stanu zatrudnienia, jeżeli przeniesienie urzędnika państwowego mianowanego, za jego zgodą do innego urzędu nie jest możliwe”. Są jeszcze inne trzy punkty, z których wynika, że taka możliwość istnieje. Jest to tylko kwestia czasu; musi być jedna ocena kwalifikacyjna negatywna, potem druga... ale taka możliwość istnieje. Tu się mówi, że po prostu takiej możliwości rozwiązania stosunku pracy z urzędnikiem mianowanym nie ma. Uważam, że jest to bardzo niebezpieczne, de facto nie mogę zgodzić się w tym momencie z treścią art. 1 projektu ustawy, który mówi w sposób wyraźny o możliwości 3-miesięcznego wypowiedzenia stosunku pracy z pracownikami państwowymi mianowanymi w urzędach państwowych, również z innych przyczyn, niż wymienione w art. 13. No, inne przyczyny... ale my ich nie znamy, jakie będą te inne przyczyny?</u>
          <u xml:id="u-71.3" who="#komentarz">(Głos: to będzie sprawa wojewody.)</u>
          <u xml:id="u-71.4" who="#MarianJanicki">To będzie wola wojewody, pryncypała czy szefa, który co będzie chciał, to będzie robił.</u>
          <u xml:id="u-71.5" who="#MarianJanicki">W tym Sejmie podejmowaliśmy wiele uchwał, łącznie z ustawami, które przywracały w latach osiemdziesiątych do pracy ludzi prześladowanych. I nie wiem, ile w sumie osób tych bardzo skrzywdzonych, na mocy tej ustawy przywrócono do pracy — 5 tys., 10 tys.? A my tu załatwiamy sprawę dotyczącą paru tysięcy ludzi w skali kraju jakby nigdy nic.</u>
          <u xml:id="u-71.6" who="#MarianJanicki">Byłbym za tą ustawą pod warunkiem, że powiedzielibyśmy, że trzeba wzmocnić administrację państwową. Szef musi być szefem, szef musi decydować. Jestem za tym, ale nie zgadzam się na 3-miesięczny okres wypowiedzenia, tylko na docelowe rozwiązanie od początku do końca, stałe rozwiązanie, nie tylko na czas określony. I wtedy mój stosunek do tego tekstu byłby inny. Uważam, że dobro człowieka jest wartością najwyższą i musimy o to dbać. Proszę państwa, najłatwiej człowieka zwolnić. Już dzisiaj mamy 560 tys. bezrobotnych, rząd zapowiedział, że do końca roku będzie ich jeszcze 400 tys., a w ogóle zapowiada się, że będzie 1 mln 300 tys. osób. Najłatwiej jest człowieka zwolnić, to nie jest problem, to nie sztuka, ale żeby stworzyć mu możliwości pracy, to jest sztuka.</u>
          <u xml:id="u-71.7" who="#MarianJanicki">W związku z tym zgłaszam formalny wniosek o odrzuceniu projektowanej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-71.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z posłów chcę jeszcze zabrać głos w dyskusji? Myślę, że wniosek pana posła Mariana Janickiego przegłosujemy, ale jednak rozsądniej jest przedtem dokończyć dyskusję i decyzję w tej sprawie podjąć po dyskusji a nie w jej trakcie.</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#DanutaGrabowska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Rzeczywiście dopiero wczoraj otrzymaliśmy projekt tej ustawy i nie wszyscy może dokładnie wczytali się w jej treść. Nie jest ona jednak na tyle skomplikowana, by nie odczytać jej intencji.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#DanutaGrabowska">Wyłania się jednak problem szerszej natury, nad którym — przy okazji omawianej ustawy — warto się zastanowić. Otóż pierwszy dyskutant był uprzejmy powiedzieć, by w momencie podejmowania decyzji kadrowych, nie uwzględniać głosów rady pracowniczej w urzędach państwowych. Zastanówmy się, co w ogóle się dzieje w instytucjach państwowych i czy jest to zgodne z obowiązującym na dziś prawem.</u>
          <u xml:id="u-73.2" who="#DanutaGrabowska">Otóż ustawa o pracownikach państwowych mówiła wyraźnie — i do tej pory zapis ten nie został zlikwidowany, a jeśli został, proszę mnie z błędu wyprowadzić, że pracownicy administracji państwowej nie należą do żadnych związków zawodowych. Tak mówi obowiązująca ustawa. W związku z tym przed laty z ogromnym żalem rozstawałam się z moim związkiem — Związkiem Nauczycielstwa Polskiego. Wspieram go swoimi składkami, ale zgodnie z obowiązującym prawem, czynnym członkiem mojego związku nie jestem. Tymczasem dziś zmieniła się sytuacja polityczna, zmienia się sytuacja prawna. Wiem, że wielu pracowników administracji państwowej należy do związków zawodowych, wręcz manifestuje tę przynależność nawet wtedy, kiedy trwają różnego typu negocjacje. Czy to dobrze, czy źle — to już kwestia ich osobistej odpowiedzialności za to, co robią. Natomiast należałoby się wobec tego zastanowić nad tym problemem.</u>
          <u xml:id="u-73.3" who="#DanutaGrabowska">Ponieważ nie wolno było pracownikom państwowym należeć do związków zawodowych, stworzono w urzędach państwowych rady pracownicze. Musiał być przecież jakiś reprezentant interesów pracowniczych i były nim rady pracownicze. Teraz okazuje się, że i rady pracownicze mają nic nie mówić. Wobec tego zadaję sobie pytanie — jakie kryteria przyjąć? Załóżmy, że każdy szef przyjmie kryteria bardzo uczciwe, merytoryczne i że rzeczywiście będzie chciał sobie dobrać urzędników jak najlepszych. Ja w to wierzę, bo tylko krótkowzroczny polityk robi takie manewry, na skutek których za pół roku z pokorą odchodzi z pracy, bo popełnił błędy kadrowe. Bo można dokonywać różnych manewrów, tylko jak się nie ma merytorycznych pracowników, to zwyczajnie i po prostu nie ma roboty. Taka jest prawda. Zwłaszcza jest to istotne tam, gdzie podejmuje się decyzje administracyjne, decyzje, które są przecież zaskarżalne, których racje merytoryczne trzeba udowodnić przed niezawisłym sądem. W związku z tym jeżeli nawet rada pracownicza, w myśl tutaj proponowanego projektu rozszerzenia tej ustawy, nie miałaby nic do powiedzenia, to nie bardzo sobie właściwie wyobrażam kryteria, bo każdy, nawet bardzo mądry człowiek jest przecież omylny i mając nawet najlepsze intencje może się zwyczajnie pomylić.</u>
          <u xml:id="u-73.4" who="#DanutaGrabowska">Myślę, że dyskusja, która się tu odbyła rano, powinna nas, Wysoką Izbę, czegoś nauczyć. Mianowicie ogromnej rozwagi w sprawach kadrowych. Uwzględniać trzeba nie tylko kryteria polityczne, ale może dobrze byłoby, gdyby wreszcie dobierając ludzi podzielić ich na mądrych i głupich i po prostu, tym kryterium kierować się przy doborze kadry. Ale to jest sprawa tych, którzy to będą robili. Dla mnie projekt ustawy jest zaskakujący, krzywdzący również duże rzesze pracowników, którzy w swojej pracy naprawdę żadnymi kryteriami politycznymi się nie kierowali. Są przecież takie merytoryczne wydziały w urzędach administracji państwowej, w których podejmowane decyzje nie miały nic wspólnego z polityką. Mógł być, oczywiście, pracownik słaby merytorycznie, mógł być np. marnym geodetą, gdy pracował w geodezji, przepraszam, że tak mówię, czy innym marnym fachowcem. Zmiana kadr jest rzeczywiście konieczna ale trzeba dokonywać jej zgodnie z literą prawa. Dlatego w pełni popierani wniosek mojego przedmówcy.</u>
          <u xml:id="u-73.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Bardzo proszę o podawanie nazwisk, państwo nie zgłosiliście się na liście mówców i nie mogę wyczytywać nazwisk. Proszę, pani poseł będzie uprzejma zabrać głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#AnnaSzymańskaKwiatkowska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Na tle tej ustawy mam jedno pytanie, na które pan minister właściwie nie odpowiedział. Jeżeli proponuje się taki projekt ustawy i taki sposób działania, trzeba by było najpierw dokonać głębokiej, kompetentnej oceny funkcjonowania kadr jeszcze zatrudnionych w urzędach.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#AnnaSzymańskaKwiatkowska">A więc pytanie jest jedno i podstawowe, czy żeby zwolnić ludzi niekompetentnych, niefachowych, nieprzystosowanych do obecnej rzeczywistości społecznej i gospodarczej, potrzebna jest ustawa szczególna? Czy w normalnym trybie nie można, po prostu, zrezygnować z ludzi, którzy się do pełnienia takich funkcji nie nadają?</u>
          <u xml:id="u-75.2" who="#AnnaSzymańskaKwiatkowska">Wydaje mi się, dlatego nawiązałabym tu do poprzedniej wypowiedzi pani posłanki, że trzeba ten problem osadzić w szerszym kontekście, a my, po prostu, o nim nie mówimy, udajemy, że go nie ma, mianowicie toczących się ostatnio sporów politycznych na temat tzw. przyspieszenia. Dla mnie projekt tej ustawy mieści się w nurcie właśnie tych toczących się dyskusji. Będziemy więc przyspieszać, nie bacząc na to, że tworzy to klimat napięcia i stresu, w jakim znajduje się niemała część społeczeństwa. Bo proszę państwa, ustawa dotyczyć będzie nie tylko konkretnych ludzi, zdejmowanych czy odsuwanych od swojej pracy, ale ich rodzin, kręgu znajomych, przyjaciół, którzy wiedzą kto był dobrym, uczciwym człowiekiem mimo legitymacji, kto był, po prostu, fachowcem i dobrym pracownikiem. I myślę, że tworzenie tego klimatu nie służy procesowi reform. Być może się mylę, ale wydaje mi się, że pierwsze efekty tworzenia takiego klimatu odebraliśmy już w wyborach do samorządów lokalnych, i w narastającym stanie niezadowolenia społecznego, którego nie można sprowadzić tylko do niezadowolenia ze spraw gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-75.3" who="#AnnaSzymańskaKwiatkowska">Smutna moja refleksja jest taka, że znowu, jak w latach czterdziestych i pięćdziesiątych, tworzymy nowe podziały, znowu dzielimy się na lepszych i gorszych. Nie da się wymienić całego społeczeństwa albo jego części. Z tym społeczeństwem, czy z niemałą jego częścią, która nosiła takie, czy inne legitymacje, trzeba pracować i trzeba go włączać w proces reform.</u>
          <u xml:id="u-75.4" who="#AnnaSzymańskaKwiatkowska">Na zakończenie chciałam przypomnieć tylko, co m.in. mówi znany literat, pan Jerzy Sito, którego trudno posądzić o komunistyczne przyjaźnie czy ciągoty. Mówi tak: czy z tego powodu, że to właśnie komuniści odbudowali Starówki Gdańską i Warszawską trzeba je rozwalić? I taką refleksją, w kontekście tej ustawy, chciałam zakończyć.</u>
          <u xml:id="u-75.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Włodzimierza Cimoszewicza z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, następnie pana posła Józefa Lubienieckiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Uważam, że administracja państwowa powinna być kształtowana wedle takich zasad, jakie prowadzą do funkcjonowania, np. w Wielkiej Brytanii, służby określanej mianem civil service. Nie wiem, jak to jest fachowo tłumaczone w naszych opracowaniach administratywistycznych — służba obywatelska, czy służba cywilna... Chodzi w istocie o taką konstrukcję, która pozwala oceniać funkcjonariuszy administracji państwowej wedle kwalifikacji, wedle kompetencji i sposobu wykonywania zadań służbowych i która pozwala im być uniezależnionymi od fluktuacji politycznych, jakie w demokratycznym państwie są naturalne.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Sądzę, że w Polsce wchodzimy obecnie w okres myślenia o administracji rządowej właśnie w takich kategoriach i musimy starać się doprowadzić do tego, że poza urzędnikami najwyższego szczebla — Rady Ministrów, urzędnicy będą mogli czuć się uniezależnieni od tego, jaka orientacja polityczna rządzi państwem w danym momencie.</u>
          <u xml:id="u-77.2" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Zdaję sobie sprawę, żeby osiągnąć tego typu cel — administrację kompetentną, fachową, trzeba także dokonywać zmian już w gronie obecnych pracowników administracji państwowej. Mam oczywiście świadomość tego, że również w administracji są ludzie niekompetentni i niefachowi, że część z nich prawdopodobnie znalazła się tam z powodów politycznych, w ramach funkcjonowania systemu nomenklatury politycznej.</u>
          <u xml:id="u-77.3" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Ale, po pierwsze, trzeba mieć świadomość tego, że nie wszystkie stanowiska w administracji państwowej były objęte systemem nomenklatury politycznej. Dlaczego więc wyposażać w tej chwili rząd w możliwość działania, czy robienia, w gruncie rzeczy tego, co chcę, w odniesieniu do wszystkich funkcjonariuszy administracji państwowej.</u>
          <u xml:id="u-77.4" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Po drugie, rozumiejąc dążenie rządu do jakby usprawnienia instrumentów, jakimi dysponuje uważam, że jest jednak pewnym nieporozumieniem przyjmowanie ustawy, która, co prawda, rozpisana na jednej stronie — sprowadza się, w gruncie rzeczy, do stwierdzenia, że rząd w sprawach kadrowych może robić co chcę, i że ma totalne upoważnienie na pół roku.</u>
          <u xml:id="u-77.5" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Dlatego oczekiwałbym od rządu,</u>
          <u xml:id="u-77.6" who="#WłodzimierzCimoszewicz">— po pierwsze, wyjaśnienia pojęcia „innych przyczyn”;</u>
          <u xml:id="u-77.7" who="#WłodzimierzCimoszewicz">— po drugie, takiej techniki legislacyjnej, która by te przyczyny potrafiła precyzyjnie określić w ustawie, i wreszcie gdyby jednak Wysoka Izba była skłonna tę ustawę przyjąć, proponowałbym dopisać do ust. 1 art. 1 uzupełnienie w brzmieniu następującym: Niniejszy przepis nie może być interpretowany w sposób prowadzący do naruszenia prawno-międzynarodowych zobowiązań Polski w zakresie praw człowieka i obywatela.</u>
          <u xml:id="u-77.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Józefa Lubienieckiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#JózefLubieniecki">Pani Marszałek! Panie i Panowie! Otóż projekt ustawy, której uzasadnienie przedstawił przedstawiciel rządu, jest moim zdaniem, ustawą spóźnioną. Powinna być ona przedmiotem oceny naszego parlamentu w październiku, w listopadzie ubiegłego roku, takie były moje intencje, jako jednego z wnioskodawców tej ustawy, ale przekonały mnie wówczas racje rządu, że zanim dokona się pewnej wymiany urzędników, należy umożliwić poznanie tej kadry. I sądzę, że taka ocena, po 8 czy 9 miesiącach współpracy rządu z pracownikami mianowanymi w urzędach naczelnych i centralnych organów administracji państwowej, a także terenowych organów administracji państwowej nastąpiła, przeto ustawa powinna wejść właśnie w tym czasie.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#JózefLubieniecki">Pragnę zwrócić uwagę moim szanownym koleżankom i kolegom, którzy byli łaskawi bronić statusu obecnego urzędnika, czy pracownika państwowego, że pozycja prawna, silna pozycja prawna pracownika państwowego została ugruntowana ustawą z 16 września 1982 r., a zatem jest to jeden z klasycznych, najlepszych, najsilniejszych tworów ustawodawstwa stanu wojennego. Powinniśmy mieć świadomość tego, że — podkreślam — ustawa pochodzi z okresu stanu wojennego i stąd źródła silnej pozycji pracownika państwowego. Ustawa jaką należy przyjąć, jest ustawą spóźnioną, chociaż długo oczekiwaną także wśród pracowników państwowych. Nastąpiło, proszę państwa, pewne okopanie się urzędników, czekanie jak gdyby na zmiany. Proszę mi wierzyć, mówię to z praktyki prawniczej, adwokackiej, że lepiej pracowały urzędy gminy, lepiej pracowały urzędy miejskie, natomiast bardzo źle było w urzędach wojewódzkich, a już naprawdę ciężko było załatwić jakąkolwiek sprawę w urzędach centralnych.</u>
          <u xml:id="u-79.2" who="#JózefLubieniecki">Może przytoczę przykład. Najbardziej jak gdyby poszkodowaną grupą zainteresowanych byli chłopi. Często jako adwokat czy pełnomocnik prawny prowadziłem ich sprawy i widziałem, że właśnie ludzie ze wsi, rolnicy, z trudem przez 2–3 lata — kodeks mówi o miesiącu, o dwóch — w sprawach skomplikowanych — czekali na wydanie decyzji przez urzędnika... i to przeważnie ministerialnego. Na te decyzje oczekiwano kilka do kilkunastu miesięcy. Mam na to pełną dokumentację, zresztą, proszę państwa, jeśli się porównawczy dokona analizy pism skierowanych między innymi do Sejmu, czy do naszych biur poselsko-senatorskich, to jest ogromna ilość skarg dotyczących złej pracy urzędników.</u>
          <u xml:id="u-79.3" who="#JózefLubieniecki">Ustawa jest precyzyjna. Ona nie wymaga dalszej konsultacji pod względem prawnym, jest czysta i klarowna, posiada bardzo jasne uzasadnienie, zresztą poszerzone przez przedstawiciela Urzędu Rady Ministrów. Nie widzę tu specjalnego jak gdyby zagrożenia statusu pracownika, ponieważ w pkt. 2 jest wyraźna ochrona prawna, należyta ochrona prawna, czyli że pracownik nie zostaje pozbawiony pracy z dnia na dzień, ale ma określony status, nawet finansowy, w związku — jak tu jest powiedziane — wypowiedzeniem z powodu likwidacji urzędu.</u>
          <u xml:id="u-79.4" who="#JózefLubieniecki">Otóż wydaje się, że po tych kilku miesiącach pracy rządu i naczelnych organów administracji państwowej, terenowej przyszedł już odpowiedni moment na dokonanie rzetelnej i fachowej oceny pracowników, i myślę, że tu jesteśmy, szanowni państwo, zgodni, że jedynym kryterium powinna być fachowość i rzetelność. Podzieliłbym więc pogląd kolegi Włodzimierza Cimoszewicza, który mówił o możliwości wzbogacenia tej ustawy o zapis, nie pamiętam dokładnie wersji, którą pan poseł Cimoszewicz podał, ale jest ona oczywiście do przyjęcia. Ja bym się do tego przychylał. Jeśli ustawa weszłaby w życie w takim kształcie, to uważam, że w art. 3 taki zapis, jak pan poseł Włodzimierz Cimoszewicz proponuje, powinien być zgodny z ustawodawstwem międzynarodowym, tak bym to szeroko określił.</u>
          <u xml:id="u-79.5" who="#JózefLubieniecki">Stąd moja propozycja, aby przystąpić do drugiego czytania, ewentualnie skierować projekt ustawy do komisji, zgodnie z wnioskiem przedstawiciela rządu.</u>
          <u xml:id="u-79.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Pani poseł prosiła o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#TeresaLiszcz">Pani Marszałek! Szanowni Państwo! W zasadzie nie chciałabym dyskutować o celowości wydania tej ustawy teraz, o potrzebie specjalnych upoważnień co do zwalniania z pracy pracowników administracji. Prawda jest taka, że zwolnienie mianowanego urzędnika państwowego, o czym już tutaj mówiliśmy nie tak dawno przy okazji pracowników oświaty, jest dosyć trudne. W pragmatyce urzędniczej jest enumeratywne wyliczenie przyczyn wypowiedzenia i aczkolwiek nie jest ono niemożliwe, to jest mocno utrudnione i wymaga sporego czasu. Co prawda odbywa się teraz reorganizacja i ona mogłaby być niewątpliwie jednym z powodów zwolnień. Nie jestem całkowicie o tym przekonana, że nie można zrealizować celu wymiany kadr, która jest w dużej części na pewno potrzebna na gruncie obecnego prawa Natomiast wiem, że jest to trudne. W wielu przypadkach może być bardzo trudne.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#TeresaLiszcz">Wydaje mi się, że rzecz jest do dyskusji. W każdym razie nie stawiałabym sprawy tak, że projekt ustawy powinien być odrzucony, że jest niepotrzebny, że jest to już w tym momencie jasne. Rzeczywiście są stawiane ze strony wyborców żądania wymiany dużej części kadr. Jest zgłoszony zarzut pod adresem rządu i pod naszym adresem, że nie dzieje się dobrze, że rządzą stare kliki, starzy urzędnicy, według starych metod.</u>
          <u xml:id="u-81.2" who="#TeresaLiszcz">Natomiast inną sprawą jest sposób załatwienia tego. Mnie osobiście razi zwłaszcza zaskakiwanie nas tym projektem, który w końcu dojrzewał przez parę miesięcy. Nie spieszono się dotąd z nim, a więc chyba nie ma gwałtu i nie musimy załatwiać sprawy natychmiast. Zdumiona jestem sugestią, że można by tę ustawę dzisiaj od razu uchwalać w drugim czytaniu. Temu jestem stanowczo przeciwna. Sprawa jest zbyt ważna dla wielu ludzi i ważna społecznie, żeby można ją było na chybcika, w pośpiechu i z zaskoczenia uchwalać.</u>
          <u xml:id="u-81.3" who="#TeresaLiszcz">Dlatego uważam, że projekt powinien być skierowany do właściwych komisji i taki wniosek stawiam.</u>
          <u xml:id="u-81.4" who="#TeresaLiszcz">Co do treści projektowanej ustawy, wbrew temu, co mówił pan poseł Józef Lubieniecki, nie uważam, żeby wszystko było oczywiste, jasne i od strony prawniczej i od strony zabezpieczenia interesów pracownika.</u>
          <u xml:id="u-81.5" who="#TeresaLiszcz">Po pierwsze bardzo rozciągliwe są kryteria dodatkowe zwolnień, określone jako „inne przyczyny”. Z „ostrożności procesowej” już od razu dodałabym przynajmniej określenie: inne ważne przyczyny. To jest też termin obecny, niejednoznaczny, ale w każdym razie już występuje w ustawodawstwie, jest orzecznictwo na ten temat, co to znaczy ważna przyczyna. Natomiast zapisami, że wystarczy jakakolwiek przyczyna, jest, moim zdaniem, nie do przyjęcia.</u>
          <u xml:id="u-81.6" who="#TeresaLiszcz">Niejasny jest dla mnie stosunek podstaw rozwiązania według tej ustawy do różnych przepisów ustalających ochronę szczególną niektórych kategorii pracowników, chociażby kobiet w ciąży czy pełniących różne funkcje społeczne. To dla mnie przy takiej szybkiej z konieczności lekturze tego projektu wcale nie jest jasne.</u>
          <u xml:id="u-81.7" who="#TeresaLiszcz">Absolutnie nie zgodziłabym się z poglądem, że należałoby tutaj wyłączyć konsultacje z radami pracowniczymi. W sytuacji gdy ma być stosowany jakiś tryb wyjątkowy, weryfikacja, bo jest to weryfikacja, musimy szczególnie dbać o to, żeby nie stała się nikomu krzywda, żeby wszystko było przeprowadzone lege artis i z najwyższą uwagą. Wobec tego konsultacje ciał społecznych są, moim zdaniem, konieczne.</u>
          <u xml:id="u-81.8" who="#TeresaLiszcz">Osobiście mam bardzo duże wątpliwości co do jednej jeszcze kwestii, mianowicie co do oddania całej sprawy w ręce administracji. Administracja według tej ustawy staje się sędzią we własnej sprawie, ponieważ odwołanie od rozwiązania stosunku pracy może być skierowane tylko do wyższego organu administracji. Wydaje mi się, że akurat tutaj, gdzie w grę wchodzą niedookreślone przyczyny, gdzie jest duże miejsce na uznanie, powinna być wyraźnie dopuszczona kontrola niezawisłego sądu. Skądinąd jednak wiadomo, że Kodeks pracy ustanawia krótkie terminy do wniesienia odwołania od wypowiedzenia, są również dosyć krótkie terminy zakreślone dla sądu do rozstrzygania tych spraw. Można by je jeszcze skrócić. Można by ewentualnie ustalić jakieś dezyderaty pod adresem sądów co do pierwszeństwa rozpatrywania tych spraw, ale wydaje mi się, że w sprawach tak delikatnych i trudnych potrzebna jest kontrola niezawisłego organu, a nie pozostawienie sprawy tylko w rękach administracji. Kończąc, wnoszę o przekazanie projektu ustawy do właściwych komisji.</u>
          <u xml:id="u-81.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa chciał jeszcze zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-82.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#StanisławaKrauz">Pani Marszałek! Panie, Panowie Posłowie! Nie miałam zamiaru zabierać głosu, ale zdecydowałam się na to, ponieważ większość posłów jest za tym, ażeby przekazać dyskutowany tu projekt ustawy do komisji, co uważam, za sprawę bardzo pilną. Jako były pracownik administracji państwowej stopnia podstawowego do 1987 r. Chciałam państwu przedstawić taką sytuację. Przy omawianiu ustaw o pracownikach samorządowych, powołując się na pragmatykę urzędnika państwowego, podkreśliłam problem kwalifikowania do te i pory pracownika do pracy. Na 11 miejscu była oczywiście przydatność zawodowa. Na to trzeba zwrócić również uwagę.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#StanisławaKrauz">Nie jestem za tym, ażeby tak od razu wszystkich urzędników wyrzucić z pracy. Trzeba postępować zgodnie z prawem, choć prawo które było do tej pory, nie było obiektywne Podkreślano również zasługi rady pracowniczej. Otóż rada pracownicza w zasadzie była dyspozycyjna i lojalna wobec naczelnika prezydenta, czy wojewody. Jeżeli trzeba było, bo sobie tak życzył wojewoda, prezydent, czy naczelnik gminy, to rada pracownicza broniła pracownika. To chyba wystarczy. Nie bałabym specjalnie opowiadać jak to wyglądało w moim przypadku ale posłużę się właśnie przykładem mojej osoby. Kiedy w 1987 r. jako wichrzyciel i pracownik, który burzy dobrą atmosferę w administracji państwowej, zostałam zawieszona i postawiona do dyspozycji prezydenta miasta, rada pracownicza nawet w najmniejszym stopniu nie poparła mnie, czy nawet nie sprzeciwiła się decyzji prezydenta. Prezydent również powołał którąś z kolei komisję dyscyplinarną i zwolniono mnie z pracy w urzędzie.</u>
          <u xml:id="u-83.2" who="#StanisławaKrauz">Przedstawiłam państwu, na moim przykładzie, jak to wyglądało tam na dole. Istnieje więc bardzo pilna potrzeba uchwalenia tej ustawy. Musimy sobie uświadomić, że trzeba wymiany kadr. Jeszcze może dodam taką informację, choć wszyscy wiedzą, że jest ona już nieaktualna, otóż kierownicy, dyrektorzy w urzędach administracji państwowej musieli być zatwierdzani przez organ, który już w tej chwili nie istnieje.</u>
          <u xml:id="u-83.3" who="#StanisławaKrauz">Zwracam się do państwa, żeby nie odsyłać tego projektu ustawy do komisji, ale go jednak zatwierdzić i przystąpić do drugiego czytania.</u>
          <u xml:id="u-83.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Pani poseł stawia taki wniosek formalny — przystąpienie do drugiego czytania, tak?</u>
          <u xml:id="u-84.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Tak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Tak jak powiedziałam, wszystkie wnioski dotyczące losów ustawy przegłosujemy po zakończeniu debaty.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#StefanKozłowski">Stefan Kozłowski. Pani Marszałek! Szanowni Państwo! Było pytanie, dlaczego jesteśmy zaskakiwani i dlaczego dzisiaj? Myślę, że nie jesteśmy zaskakiwani. Niedawno wysłuchaliśmy opinii prof. Ewy Łętowskiej o ocenie pracy administracji państwowej. Proszę sobie przypomnieć, jak krytyczna, i jak miażdżąca była to ocena pracy naszej administracji państwowej, jej nieudolności, niefachowości i niepunktualności. Szczególnie dotyczyło to centralnych organów państwowych, czyli ministerstw. I to, że dzisiaj ta ustawa wpływa, jest jakimś kolejnym i logicznym następstwem oceny, którą wysłuchaliśmy.</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#StefanKozłowski">Poza tym, skoro jesteśmy po wyborach samorządowych i mamy nowe układy na dole, to to nowe, nie może się zderzyć ze starym systemem, który do tej pory funkcjonował. Tam też jest potrzebna istotna zmiana.</u>
          <u xml:id="u-86.2" who="#StefanKozłowski">Dlatego sądzę, że jest bardzo dobry moment, że właśnie w tej chwili ta ustawa wchodzi w życie. Jest pełne uzasadnienie, żeby została przyjęta. Proponuję więc, ażeby projekt ustawy odesłać do komisji i orosić o możliwie szybkie doprowadzenie do drugiego czytania tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-86.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#MarianJanicki">W ramach repliki. Sądzę, że o funkcjonowaniu administracji bardzo często wypowiadają się ludzie, którzy nigdy się z nią nie zderzyli.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#MarianJanicki">Po drugie, gdyby to był nowy projekt ustawy o pracownikach administracji państwowej, jestem za, ale to nie jest nowy projekt. Jest to, powiedziałem, spec ustawa weryfikacyjna i to wszystko. A jest to różnica. Wielu kolegów posłów wykazuje nadgorliwość. A nadgorliwość, jak mawiają, jest gorsza od sabotażu. Sądzę, że wśród ludzi, którzy pracują, a których się teraz ocenia, wielu jest ludzi uczciwych, sprawdzonych, którzy poświęcali się w dobrej wierze, cokolwiek byśmy powiedzieli, społeczeństwu i jemu służyli.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa chcę zabrać głos? Proszę, pani poseł ad vocem, a potem pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#StanisławaKrauz">Chciałam panu posłowi powiedzieć, że pracowałam w administracji i tylko w administracji państwowej 21 lat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, panie pośle. Przepraszam, najpierw pan poseł Adam Michnik, a potem pan. Utrzymajmy kolejność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#AdamMichnik">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Czuję się sprowokowany i zbulwersowany tym stwierdzeniem, że ci, którzy opowiadają się za przyjęciem tej ustawy wykazują nadgorliwość, a nie troskę o to, żeby w Polsce działo się lepiej. Nie podzielam tej opinii wypowiedzianej tutaj przez panią poseł Annę Szymańską, że projektowana ustawa daje się wpisać w klimat przyspieszenia. Ten projekt jest podpisany przez pana premiera Tadeusza Mazowieckiego i nie wydaje mi się, żeby ta polityka dała się zdefiniować jako doktryna przyspieszenia i czystki.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#AdamMichnik">Sprawa jest chyba prostsza, niż się wydaje. Nie wierzę w to, żeby intencją premiera była czystka, czystka w rozumieniu klasycznym, rewanż, wyrzucanie osób kompetentnych i uczciwych tylko dlatego, że wcześniej pracowali w administracji. Nie taki jest duch polityki tego rządu.</u>
          <u xml:id="u-92.2" who="#AdamMichnik">Natomiast zgodzicie się panie i panowie posłowie, że jedną z podstawowych zasad, które kwalifikowały do tej pracy, przez długie dziesięciolecia, była zasada dyspozycyjności, a nie zasada kompetencji. Tak było.</u>
          <u xml:id="u-92.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: Tak jest. Tak będzie.)</u>
          <u xml:id="u-92.4" who="#AdamMichnik">I to, czy tak jest w tej chwili, to będziemy dyskutowali po owocach.</u>
          <u xml:id="u-92.5" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-92.6" who="#AdamMichnik">Jeśli wystąpicie państwo z taką ustawą, która w waszym przekonaniu, zablokuje niekompetentnych, będę wtedy głosował za taką ustawą. Natomiast tutaj, po prostu, chodzi o umożliwienie pozbycia się, tak, pozbycia się, naturalnie, tych wszystkich, którzy w tych urzędach pracować nie powinni, a pracowali tam, dlatego że się wysługiwali, że donosy pisali, że krzywdzili ludzi. Tak jest, proszę pani poseł, widziałem wielu ludzi, którzy padali ofiarami takich donosów. I nie mogę przyjąć tezy, że dziś, kiedy ludzi niekompetentnych chcę się, w tym trybie, z administracji usunąć, to to nazywa się nadgorliwością.</u>
          <u xml:id="u-92.7" who="#AdamMichnik">Tutaj się mówi, że rząd w sprawach kadrowych chcę mieć wolne, czy wolniejsze ręce, ale mnie się wydaje, że ten rząd, który odpowiada za całość i za całość będzie rozliczany, będzie także rozliczany za tych nieudolnych, ja tu nie mówię o złej woli, ja nie wchodzę w interes, za tych nieudolnych pracowników administracji. I każda władza, dopóki nie istnieją te civil service, o których słusznie tu mówił pan poseł Włodzimierz Cimoszewicz, chcę mieć możliwość zbudowania administracji, do której, po prostu, będzie miała zaufanie, że administracja ta będzie kompetentna i nie będzie sabotować.</u>
          <u xml:id="u-92.8" who="#AdamMichnik">Wnoszę o uchwalenie tej ustawy, zwłaszcza w świetle tych wszystkich krytyk, które słyszeliśmy dzisiaj rano pod adresem rządu. Jeżeli chcę się krytycznie rozliczać rząd za jego politykę, to trzeba temu rządowi dać możliwość realizowania tej polityki przy pomocy kadr, które uważa za najwłaściwsze.</u>
          <u xml:id="u-92.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Henryka Wujca z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
          <u xml:id="u-93.2" who="#komentarz">(Poseł Henryk Wujec: Rezygnuję.)</u>
          <u xml:id="u-93.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Przepraszam panie pośle, drugi raz ad vocem? Proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#WandaSokołowska">Przykro mi panie pośle, że tak się stało, ale nie zajmę zbyt dużo czasu. Mam tylko pytanie do pana posła Adama Michnika. Staram się myśleć kategoriami, które pan tu zaprezentował. Załóżmy, że mi odpowiadają. Jeśli więc ustawa nie jest nadgorliwością w usuwaniu centralnej administracji państwowej, to może jest — czy pan nie uważa — nadgorliwością przy wprowadzaniu nowej administracji, która, niestety, znam to dobrze z terenu, musi być też zaopiniowana, tylko że komitety obecnie nazywają się inaczej.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, rozumiem, że pan wstał w sprawie ad vocem, tak?</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#komentarz">(Poseł Adam Michnik: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-95.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo krótko, wypowiedzi ad vocem powinny być takie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#AdamMichnik">Pani Marszałek! W jednym zdaniu chcę się ustosunkować do tego, co powiedziała pani poseł. Mnie się wydaje, że nie należy lekceważyć faktu, że ktoś wybory samorządowe wygrał, a ktoś przegrał. I nie ma nic dziwnego w tym, że te siły polityczne, które uzyskały poparcie większości, mają dobrze.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#komentarz">(Głos z sali: W jakiej wysokości?)</u>
          <u xml:id="u-96.2" who="#AdamMichnik">No, a ile dostaliście państwo?</u>
          <u xml:id="u-96.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-96.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Całą resztę.)</u>
          <u xml:id="u-96.5" who="#AdamMichnik">I nie ma w tym nic dziwnego, że mają wpływ na kształtowanie się tej polityki, również i kadrowej. Chcę więc podzielić niepokój pani poseł i powiem, że byłoby bardzo źle, i mnie osobiście by to bardzo martwiło, gdyby komitety obywatelskie naśladowały komitety wojewódzkie PZPR.</u>
          <u xml:id="u-96.6" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan poseł Henryk Wujec będzie uprzejmy...</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Bartosz: Jeszcze ad vocem.)</u>
          <u xml:id="u-97.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Nie, proszę państwa, pan poseł już po raz trzeci próbuje zabrać głos. Pamiętamy wszyscy, co powiedział pan poseł Adam Michnik i myślę, że pan poseł wypowie się potem.</u>
          <u xml:id="u-97.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo pana posła Henryka Wujca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#HenrykWujec">Mam krótką kwestię. Nie zabierałbym głosu, bo debata się przedłuża, ale też chciałem powiedzieć o swoich doświadczeniach w pracy administracji państwowej.</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#HenrykWujec">Najpierw pracowałem w zakładzie pracy, gdzie właśnie, jak tutaj ktoś radził, zamiast zwalniać, w oparciu o normalne zasady pracy, zostałem zwolniony bez zastosowania 3-miesięcznego trybu wypowiedzenia, tylko dokonano tego w trybie natychmiastowym. Później pracowałem w administracji, następnie, z powodu przedłużającej się nieobecności w pracy w latach 1981–1984, też zostałem stamtąd usunięty.</u>
          <u xml:id="u-98.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-98.3" who="#HenrykWujec">Rozumiem, że nieobecność była długa, ale moi koledzy, którzy byli członkami „Solidarności” za sam fakt, że należeli do tego związku byli zwalniani z zakładu pracy na podstawie specjalnego pisma skierowanego do zakładów pracy przez gen. Michała Janiszewskiego, że takich należy zwalniać. Nieważne było, czy był członkiem komisji zakładowej, i był prawnie chroniony, czy nie. Został zwolniony. A rada pracownicza, która, jak powiedziała tutaj wcześniej pani poseł, w żadnym wypadku nie broniła tych ludzi. Wszyscy zostali zwolnieni. Więc takie były metody. Nie proponuję, żeby tak było i teraz, tylko żeby obowiązywała prawna zasada i chodzi o to, że przecież premier Tadeusz Mazowiecki nie stosował specjalnie jakichś czystek. Wiadomo, jaką politykę prowadził, prowadził politykę grubej kreski, odkreślenia itd. Jeżeli w tej chwili sposób zwolnienia pracownika państwowego jest bardzo trudny, o czym mówiła pani poseł Teresa Liszcz, jeżeli jest propozycja ułatwienia rotacji kadr, przecież wiemy jaką politykę prowadził premier Tadeusz Mazowiecki, więc nie ma tu żadnych obaw czystek, to prowadzenie tej polityki należy ułatwić. Chodzi tylko o to, żeby się odbywało zgodnie z prawem, tak samo, jak zwalnia się normalnych pracowników w zakładach pracy.</u>
          <u xml:id="u-98.4" who="#HenrykWujec">Dlaczego nie bronimy tutaj robotników, którzy są zwalniani w oparciu o normalne prawo pracy, a tak zaciekle bronimy pracowników administracji państwowej. Niech obowiązuje ta sama zasada w stosunku do jednych, jak i do drugich. Jeżeli jedni są zagrożeni zwolnieniami, to nie należy tak zaciekle bronić drugich. W ten sposób będzie zachowana sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-98.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan poseł ad vocem, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#RyszardBartosz">Ryszard Bartosz, województwo zamojskie.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#RyszardBartosz">Jeśli dobrze zrozumiałem pana posła Adama Michnika, jego argumentację, to ta ustawa jest uchwalana między innymi po to, żeby urzędników państwowych, którzy podjęli decyzję o użyciu policji przeciwko chłopom i posłom — usunąć ze swoich stanowisk.</u>
          <u xml:id="u-100.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, przepraszam, że śmiem państwu zwracać uwagę, ale mnie się wydaje, że debata jest otwarta. Jeżeli będziemy dyskutować ad vocem, to troszkę to dyskusję rozbija. Apeluję więc o normalne zabieranie głosu.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#IzabellaSierakowska">Sierakowska. Tylko króciutkie ad vocem.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#IzabellaSierakowska">Pan poseł Henryk Wujec zapomniał jeszcze powiedzieć o nadzwyczajnym zwolnieniu w 1990 roku. Ale mnie się w ogóle wydaje, że na podstawie tych doświadczeń osobistych nie można, szanowni państwo, generalizować sprawy. Mimo wszystko premier mówił o tej grubej kresce, i gdzie ta gruba kreska?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu, zapisaną na listę mówców panią poseł Annę Urbanowicz. Proszę zapisywać się do głosu, bo debata nadal trwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#AnnaUrbanowicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Nie w kategorii doświadczeń osobistych, tylko w kategorii merytorycznego podejścia do proponowanej ustawy. Wszyscy jesteśmy świadkami w zmieniającej się rzeczywistości, jednocześnie relikty z poprzedniej epoki są bronione z zapałem godnym lepszej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#AnnaUrbanowicz">Mam przed sobą książeczkę, dokument komitetu wojewódzkiego PZPR w Skierniewicach, poufny, oznaczony sygnaturą numer pięć, wykaz stanowisk kierowniczych ze stycznia 1984 roku. Wykaz stanowisk kierowniczych wymagających rekomendacji, uzgodnień i akceptacji, uchwała egzekutywy komitetu wojewódzkiego PZPR w Skierniewicach w sprawie zatwierdzenia wykazu stanowisk kierowniczych wymagających rekomendacji, uzgodnień i akceptacji? I zgodnie z głównymi założeniami polityki kadrowej PZPR oraz na podstawie pisma wydziału kadr KC z 9 listopada 1983 roku w sprawie trybu postępowania instancji partyjnych przy powoływaniu kadr kierowniczych, ustala się wykaz stanowisk kierowniczych wymagających rekomendacji, uzgodnień i akceptacji. Szczegółowy wykaz stanowisk w załączeniu. Stanowiska kierownicze w określonej instytucji państwowej, społeczno-politycznej lub gospodarczej mogą być objęte decyzjami politycznymi wyłącznie jednej instancji partyjnej, przy zachowaniu zasady, że zamierzone zmiany w obsadzie stanowisk terenowych instancja wyższego szczebla upoważniona do akceptacji kandydatów na stanowiska kierownicze, konsultuje z odpowiednią instancją niższego szczebla. Jest ustalony tryb załatwiania wniosków kadrowych, opiniowanie przez referat kadr, przez przedstawicieli wydziału polityczno-organizacyjnego itd. itd. I teraz jest konkluzja tej uchwały, że właściwie chodzi o pełne zabezpieczenie nadzoru nad prowadzeniem właściwej polityki kadrowej.</u>
          <u xml:id="u-104.2" who="#AnnaUrbanowicz">Nie będę tutaj przytaczać żadnych szczegółowych wykazów, posłużę się tylko liczbami. W szczegółowym nadzorze znajduje się 49 instytucji, 17 organizacji społecznych, 21 innych. Stanowisk, które wymagały bezwzględnej konsultacji jest 55, w tym: dyrektor Polskiego Związku Wędkarskiego, przewodniczący Polskiego Związku Łowieckiego, dyrektor Studium Wychowania Przedszkolnego, Transportu Wiejskiego, Spółdzielni Ogrodniczo-Pszczelarskiej itd. Myślę, że z takim reliktem właśnie poprzez tę ustawę należy zerwać. Przecież to jest to, co ciąży na szybszej zmianie naszej rzeczywistości. Mam — jak zwykle — retoryczne pytanie do panów, którzy... O, pan tak aktywnie tutaj ze mną uczestniczy w dyskusji, pan właśnie z Huty „Warszawa”. Kiedy rozwiązywaliście swoją organizację dlaczego nie cofnęliście rekomendacji tym stanowiskom?</u>
          <u xml:id="u-104.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Kazimierza... przepraszam, czy pan poseł ad vocem?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#JanSroczyński">Tak, ad vocem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#JanSroczyński">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Wysłuchaliśmy tu tak smutnej, jak i zabawnej wypowiedzi. Dlatego, że tego rodzaju decyzje, posunięcia i regulaminy panowały w PZPR. PZPR się rozwiązała, ponieważ była to zupełnie kompromitująca sytuacja. Obawiam się, że niestety są siły, które chcą iść tym samym tropem. Przestrzegam, że to są fatalne wzory.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#komentarz">(Oklaski, wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, jeżeli państwo uznacie to za słuszne, powtórnie apeluję o zapisywanie się do debaty a nie dyskutowanie ad vocem, gdyż wtedy dyskusja jest mniej uporządkowana.</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Kazimierza Ujazdowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#KazimierzUjazdowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Naprawdę już wiele razy chciałem wierzyć, że wszyscy jesteśmy zgodni, i że ta strona sali nie ma nic wspólnego ze swoimi historycznymi poprzednikami.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-110.2" who="#KazimierzUjazdowski">I dalej chcę w to wierzyć. Ale dyskusja, czy niektóre osoby występujące w tej dyskusji, podważają moją wiarę w to.</u>
          <u xml:id="u-110.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-110.4" who="#KazimierzUjazdowski">Pragnę państwu przypomnieć, ileż tu było dyskusji o represyjnym charakterze ustawy o prokuraturze. Mamy nową prokuraturę od 1 kwietnia, 30 czerwca skończyły się ostatnie wypowiedzenia. I co się stało? Nic.</u>
          <u xml:id="u-110.5" who="#komentarz">(Głos z sali: represje)</u>
          <u xml:id="u-110.6" who="#KazimierzUjazdowski">Niech pan mi wskażę jednego represjonowanego. W globalnej skali nic się nie stało. Teraz mamy podobną ustawę jeśli chodzi o urzędników państwowych. Rząd chcę mieć fachowych urzędników, takich, którzy nie mają brudnych rąk i nie zasłużyli nigdy na potępienie. No i co się dzieje? Przeszkadzamy temu rządowi. Bądźmy, u Boga Ojca, w zgodzie raz na jakiś czas. Chcę wierzyć w to, że ten samorząd — zaraz usłyszę głosy krytyczne, że 40 procentowy... nie chcę mówić, bo takich tu na sali nie ma, którzy twierdzili, że 11 procentowy, to jest to, tamci może dzisiaj mówią, że 40 procentowy jest zły, bo dla nich ten 11 procentowy, ten z poprzednich wyborów, był dobry — a więc, że ten samorząd wybrany w gminach wie najlepiej, który urzędnik był dobrym urzędnikiem i fachowcem. I jeżeli mamy pomóc tej administracji państwowej i samorządowej aż w dół, to pomóżmy w ten sposób, że uchwalimy tę ustawę.</u>
          <u xml:id="u-110.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa chcę zabrać głos? Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#JerzySlezak">Jerzy Ślęzak, Białystok. Nie ad vocem, ale kilka słów o uczciwości zawodowej. Od dziesięciu bowiem lat należę do tej grupy pracowników, na temat której zbyt dużo uogólnień padło na tej sali. Nim przejdę do meritum, do ustawy, powiem kilka słów natury ogólnej.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#JerzySlezak">Po pierwsze, nie można uogólniać, że wszyscy pracownicy administracji byli pracownikami sprzedajnymi, nielojalnymi wobec rządu. Wiem, to się może panom nie podobać, ale nie uogólniajmy opinii o lojalności i odpowiedzialności. Wielu z państwa na tej sali, szczególnie w ostatnich wypowiedziach, mówiło nie na temat, mówimy o administracji państwowej, w tym przypadku centralnej i wojewódzkiej terenowej, obecnie rządowej. Nie mówmy o pracownikach administracji zakładów pracy. To pierwsza uwaga.</u>
          <u xml:id="u-112.2" who="#JerzySlezak">Rozumiem, że kol. Adam Michnik, mój uwielbiany poseł, nie pracował w administracji, stąd może zbyt dużo tych uogólnień, które są na pewno bolesne wobec części ludzi uczciwych pracujących w administracji. Bo tacy byli i są w niej zatrudnieni. To muszę powiedzieć z lojalności wobec tej grupy, z którą pracowałem dziesięć lat.</u>
          <u xml:id="u-112.3" who="#JerzySlezak">Kilka spraw szczegółowych. Nie rozrywałbym szat nad tą ustawą, choć ma ona charakter ustawy specjalnej. Nie rozrywałbym szat dlatego, że na tej sali podjęliśmy ustawę o pracownikach administracji rządowej. Nie wiem, czy państwo pamiętacie, ale pracując w komisji i podkomisji wykreśliliśmy art. 32 o sposobie zatrudniania w postaci mianowania. Tego ta ustawa nie przewiduje. Czyli obecnie pracownicy administracji rządowej nie będą pracownikami mianowanymi. Rozumiem zatem, że ta ustawa jest pewną kontynuacją podjętej przez ten Sejm ustawy.</u>
          <u xml:id="u-112.4" who="#JerzySlezak">Druga sprawa, ustawa jest na pewno trochę spóźniona. Nam, pracownikom szczebla wojewódzkiego nie dano takiej szansy, musieliśmy przebrnąć przez trudy weryfikacji, zwalniania pracowników administracji szczebla wojewódzkiego, bez tej specjalnej ustawy. Zatem w większości wypadków ustawa ta będzie służyła sprawniejszemu powoływaniu aparatu nowych ministerstw i administracji centralnej. Być może taka potrzeba jest, twórcy tej ustawy twierdzą, że tak jest i chyba na pewno tak jest. Żałuję, że w urzędach wojewódzkich nie mieliśmy takiej szansy i mieliśmy duże utrudnienia, ale prawda jest taka, że przy reorganizacji, przy likwidacji są możliwości rozwiązania pracy z pracownikiem mianowanym. Pozostaje tylko kwestia płacenia wynagrodzenia — za 6, czy za 9 miesięcy. To jest do pokonania, plus te dwie oceny kwalifikacyjne, które utrudniają, ale i nie uniemożliwiają działania.</u>
          <u xml:id="u-112.5" who="#JerzySlezak">Nie kwestionowałbym więc możliwości przyjęcia tej ustawy i proponowałbym skierować ją do komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#AndrzejSikora">Andrzej Sikora, OKP. Pani marszałek, chciałem złożyć wniosek formalny o głosowanie imienne w przedmiocie wniosku o odrzucenie projektu ustawy, który został tutaj przedstawiony.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-114.2" who="#komentarz">(Poseł Sławomir Wiatr: Takiego wniosku nie było.)</u>
          <u xml:id="u-114.3" who="#AndrzejSikora">Zgłaszam ten wniosek w imieniu klubu poselskiego. Chciałbym dołączyć do głosów tych posłów, którzy uważają, że ta ustawa jest potrzebna. Nasi wyborcy mają prawo wiedzieć, kto i jak głosuje w tej właśnie sprawie.</u>
          <u xml:id="u-114.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Ten wniosek, jak i wszystkie wnioski formalne będą głosowane po zakończeniu debaty.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z państwa chciał jeszcze zabrać głos? Proszę, pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#JózefLubieniecki">Pani marszałek, wniosek zgłoszony przez pana posła Andrzeja Sikorę nie podlega głosowaniu, ponieważ jest poparty wnioskami 30 posłów. Wprawdzie nie jest podpisany, ale na wniosek pana posła Andrzeja Sikory, 30 osób wstanie i poprze ten wniosek. A zatem on nie podlega dalszemu głosowaniu. Zgłaszam głosowanie imienne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, jak otrzymamy tu w Prezydium 30 podpisów, to nie będziemy poddawać tego pod głosowanie. A w tej chwili proszę państwa, nie otrzymaliśmy tych 30 podpisów, więc nie mogę podjąć decyzji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#JózefLubieniecki">Pani marszałek, pozwolę sobie nie zgodzić się, poparcie nie polega na podpisaniu wniosku, ale ewentualnym powstaniu 30 posłów i również jest to poparcie dla wniosku o głosowanie imienne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jeszcze przed przystąpieniem do licznych głosowań, które nas czekają na ten temat chcę zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kontynuujemy dyskusję. Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#JanuszSzymański">Chciałbym zabrać głos w sprawie głosowania imiennego. Nie zgadzam się z interpretacją przedstawioną przez pana posła Józefa Lubienieckiego, że ten wniosek o głosowanie imienne nie wymaga rozstrzygnięcia przez Sejm i dedykuję art. 73 ust. 4 regulaminu o przeprowadzeniu głosowania imiennego; decyduje Sejm większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#komentarz">(Poseł Marian Orzechowski: Wniosek zgłasza 30 posłów.)</u>
          <u xml:id="u-120.2" who="#JanuszSzymański">Natomiast normalne zgłoszenie wniosku, o którym rozstrzyga Sejm, odbywa się według tej procedury, czyli poparcia przez grupę 30 posłów, bądź na wniosek Prezydium Sejmu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu posłowi za wyjaśnienie.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, dalsza debata dotyczy sprawy czysto formalnej, bo to musimy rozwikłać. Czy pan poseł w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-121.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#AndrzejSikora">Pani Marszałek! Chciałem podkreślić, że składam ten wniosek w imieniu klubu poselskiego, konsultowałem go z prezydium klubu i tym samym uważam, że jest to wniosek co najmniej 30 posłów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Rozumiemy, że tym samym jest to poparcie co najmniej 30 posłów.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa chciał zabrać głos przed zamknięciem dyskusji? Tak, naturalnie, udzielę głosu panu ministrowi, tylko chciałam spytać, czy ktoś z posłów chciał jeszcze zabrać głos. Nie widzę, wobec tego bardzo proszę pana ministra.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#JerzyKołodziejski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Nawiązując do dyskusji chciałem złożyć kilka wyjaśnień, bo nie sądziłem, że projekt tej ustawy wywoła aż tak duże problemy.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#JerzyKołodziejski">Po pierwsze, chciałbym uwolnić rząd od zarzutu znowu zaskakiwania, jak było powiedziane, przedstawianiem ustaw. Rząd nie przez zaskoczenie, tylko w normalnym trybie chciał tę ustawę przedstawić Sejmowi. Z woli Prezydium Sejmu ustawa ta została przedstawiona dzisiaj i nie z zamiarem, jak sądzę, jej odbycia pierwszego i drugiego czytania właśnie w dniu dzisiejszym.</u>
          <u xml:id="u-124.2" who="#JerzyKołodziejski">Po drugie, chciałem powiedzieć, że jest przygotowywany zupełnie nowy projekt ustawy o urzędnikach państwowych dlatego, że nowelizacja ustawy z 1972 r. okazała się niemożliwa ze względu na jej archaiczny, z różnych względów, charakter, także z powodu czasu, w którym była podejmowana, przypominam był to 1982 r. Rząd pracuje nad tą ustawą i w najbliższym czasie przedłoży ją Wysokiemu Sejmowi do uchwalenia. Ustawa ta przewiduje stabilizację urzędników mianowanych w taki sposób, żeby można było stworzyć warunki normalnego funkcjonowania stabilnej kadry, podstawowego korpusu urzędników państwowych, tak normalnych, jakie funkcjonują w każdej demokracji parlamentarnej. Przed przedłożeniem Sejmowi potrzebna jest jednak przemyślana i wszechstronnie przedyskutowana ustawa.</u>
          <u xml:id="u-124.3" who="#JerzyKołodziejski">Po trzecie, chciałem powiedzieć, że rząd z głębokim namysłem przedkłada dzisiaj Sejmowi projekt tej ustawy. Głębokim i tak długo trwającym, że niektórzy twierdzą, że za długo. Zdając sobie jednak sprawę z kontrowersyjności tego rodzaju ustaw, chcieliśmy wykorzystać wszystkie, w ramach obecnego ustawodawstwa istniejące możliwości dla przeprowadzenia sprawnej i szybkiej reformy rządowej administracji. Niestety, doszliśmy do wniosku, że jest to niemożliwe. Czas, jak nigdy dotąd, ma dzisiaj wymiar polityczny, zarówno dla społeczeństwa, jak i dla rządu. Podstawową wadą trybu ustawodawczego, który przewidują ustawy, nie jest niemożność zwolnienia pracownika, ale przewlekły tryb zwalniania pracownika. Trzy miesiące, plus trzy miesiące i następnie jeszcze trzy miesiące. Przecież rewolucji dokonaliśmy w ciągu roku, a pracownika urzędu państwowego mamy zwalniać po 9 miesiącach? Trzeba to wziąć pod uwagę. Nie zreformujemy szybko administracji rządowej przy takim trybie zwalniania pracowników. I to jest pierwsza ważna okoliczność. Jest i druga, ważna okoliczność. Otóż ustawa z 1982 r. przewiduje tylko niektóre przyczyny zwalniania pracowników. W projekcie ustawy mówimy, że także z innych przyczyn. Ja nie potrafię powiedzieć dokładnie, z jakich innych przyczyn dlatego, że sytuacja jest nienormalna. To sytuacja tworzy te inne przyczyny i wymaga dostosowań ustawodawstwa do właśnie tej złożoności i skomplikowania różnych, bardzo złożonych warunków, w których należy zwolnić pracownika.</u>
          <u xml:id="u-124.4" who="#JerzyKołodziejski">Mamy ocenę kadry pracowniczej na wszystkich szczeblach — samorządowym, wojewódzkim, i na szczeblu centralnym. Właśnie z tej oceny wynika, że olbrzymia rzesza pracowników musi być zwolniona dla dobra funkcjonowania urzędów państwowych. Mówimy o dobrze społeczeństwa. Rozumiem, że dla dobra społeczeństwa musimy uwolnić urzędy od tych niekompetentnych, przypadkowych urzędników państwowych na wszystkich szczeblach. Taki jest interes i taka jest intencja projektu ustawy, co chciałem z całym naciskiem podkreślić.</u>
          <u xml:id="u-124.5" who="#JerzyKołodziejski">Gdyby tendencją rządu była dyskryminacja polityczna, to rząd przedłożyłby ten projekt tuż po objęciu rządu. Nie zrobiliśmy tego. Premier Tadeusz Mazowiecki nie wyszedł z taką inicjatywą, korzystaliśmy z wszystkich możliwości, na jakie dotychczasowe ustawodawstwo pozwalało. Jednak nie możemy czekać dłużej na uchwalenie, przez Wysoki Sejm, nowej ustawy o rządowej administracji.</u>
          <u xml:id="u-124.6" who="#JerzyKołodziejski">Bardzo proszę o zrozumienie tego i nie posądzanie rządu o intencje, których nie ma.</u>
          <u xml:id="u-124.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, czy ktoś jeszcze chcę zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-125.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#StanisławGabrielski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Z dużą uwagą wysłuchałem wystąpienia pana ministra Jerzego Kołodziejskiego, ale mam jedno istotne pytanie: co rząd i pan minister osobiście uczynili, by w tych minionych miesiącach podjąć wysiłki dla przygotowania kadr dla administracji państwowej i tej, jak bym powiedział, rządowej administracji w terenie, by przede wszystkim spełniła ona wymogi kompetencyjności, dlatego że podstawowym warunkiem funkcjonowania tej administracji jest przede wszystkim jej przygotowanie i kompetencja. To pierwsza bardzo istotna i bardzo ważna sprawa.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#StanisławGabrielski">I druga sprawa, panie ministrze. Czy pan nie obawia się takiej sytuacji, że lada moment zaistnieje taki fakt społeczny, polityczny, że tak, jak to się zdarza wobec innych tutaj, nawet kolegów posłów, formą odwołania urzędnika państwowego będzie teleks: „czuj się odwołany”.</u>
          <u xml:id="u-126.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-126.3" who="#StanisławGabrielski">Wicemarszałek:</u>
          <u xml:id="u-126.4" who="#StanisławGabrielski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-126.5" who="#StanisławGabrielski">Proszę pana posła o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#RyszardWojciechowski">Ryszard Wojciechowski, Parlamentarny Klub Lewicy Demokratycznej. Pani Marszałek! Mam do pana ministra następujące pytania. Na tej sali niejednokrotnie już podnosiliśmy ten bardzo istotny, w moim odczuciu, temat. Dyskutujemy dzisiaj o bardzo ważnej ustawie, dotykającej osobistych spraw pracowniczych. Proszę państwa, wielokrotnie zgłaszano tu propozycję, żeby do projektu ustawy dołączyć źródłowy materiał. Niestety, mamy art. 1, w którym powołujemy się na ustawę z 1982 roku, uchwaloną w systemie totalitarnym, a dzisiaj poprawianą jeszcze ostrzej. Dziwię się, dlaczego nie podano nam bardzo dokładnej informacji przedrukowując art. 13 tej ustawy. Mielibyśmy pełny obraz sprawy.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#RyszardWojciechowski">Daleki jestem od obrony urzędników, którzy rzeczywiście przeszkadzają. Nie o to chodzi. Chodzi jednak o obronę praw ludzkich, obywatelskich i pracowniczych. Trudności ze zwalnianiem są wszędzie, ale uważam, że rząd powinien mieć uprawnienia w tej sprawie. Oczywiście będę głosował za przekazaniem projektu ustawy do komisji, ale chciałbym powiedzieć panu ministrowi, że jakieś dziwne siły działają w naszym Sejmie i w naszym państwie. Pan minister powiada bowiem, że za to, iż nas się zaskakuje nie jest winien rząd. Pozwolę sobie tu zacytować regulamin naszego Sejmu: Art. 35, ust. 4: Pierwsze czytanie projektu może się odbyć nie wcześniej niż dziesiątego dnia od doręczenia posłom druku poselskiego. Taki druk otrzymałem dzisiaj i w dodatku jest on niekompletny. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-127.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy jeszcze ktoś z państwa chciał zabrać głos w dyskusji?</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, może pan minister zechce odpowiedzieć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#JerzyKołodziejski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ani sam nie chciałbym się znaleźć w takiej sytuacji „czuj się odwołany”,...</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-129.2" who="#JerzyKołodziejski">... ani rząd nigdy nie podzielał, nie podziela i nie będzie podzielał takiego poglądu i nie stosuje takiej zasady.</u>
          <u xml:id="u-129.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-129.4" who="#JerzyKołodziejski">Mam nadzieję, że do końca kadencji uda nam się tej zasady nie stosować. To odpowiedź na żartobliwe wezwanie pana posła.</u>
          <u xml:id="u-129.5" who="#JerzyKołodziejski">Szkolenie kadr. Największym osiągnięciem rządu związanym z przygotowaniem dobrej bazy do szkolenia kadr była likwidacja tego, co było do tej pory.</u>
          <u xml:id="u-129.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-129.7" who="#JerzyKołodziejski">To nie żart, to prawda. Likwidacja zmurszałych, formalnych struktur, które nikogo poważnie nie kształciły, nie szkoliły, a które kosztowały państwo olbrzymie pieniądze. Rząd podjął decyzję w sprawie głębokiej reformy całego systemu kształcenia kadr dla administracji rządowej. Podstawą tej reformy, jej głównym trzonem jest koncepcja powołania szkoły administracji państwowej na wzór francuskiej ENA (Ecole Nationale Administrative), która kształcić będzie elitę korpusu administracji rządowej. Powstanie ona w warunkach zupełnie zreformowanych 11 ośrodków w oparciu o dawną bazę i formy kształcenia. Te terenowe ośrodki będą kształciły kadry na poziomie samorządowym i na poziomie kadry szczebla wojewódzkiego. Program tego kształcenia jest przygotowany, kadra również, powstaje więc pytanie dlaczego nie uruchamiamy tego systemu szkolenia w obecnej tak bardzo zmiennej sytuacji? Dlatego, że nie skończyła się jeszcze wymiana kadr, faza niesłychanej wprost fluktuacji a nam chodzi przecież o dużą efektywność tego kształcenia. Mogę natomiast, z całą odpowiedzialnością powiedzieć, że od września zacznie już funkcjonować — uruchamiany przez nas dotychczas — cały system kształcenia rządowej administracji, tak terenowej, jak i centralnej.</u>
          <u xml:id="u-129.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-130.1" who="#OlgaKrzyżanowska">W imieniu Prezydium Sejmu Chciałam tylko odpowiedzieć panu posłowi, który mówił o dramatycznie szybkim trybie prac nad dyskutowanym tu projektem ustawy. Otóż z punktu widzenia formalnego Wysoka Izba dzisiaj wyraziła przed głosowaniem zgodę na przyjęcie tego tematu do porządku dziennego. Natomiast, że Prezydium proponuje taki szybki tryb... no, z żalem muszę stwierdzić, że dzieje się tak nie po raz pierwszy, ale przypuszczam, że ogromna część pracy tego Sejmu nie mogłaby być wykonana, gdybyśmy jednak w jakiś sposób, czasami nie obchodzili tego formalnego regulaminu za zgodą Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-130.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos? Proszę, pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#IreneuszSekuła">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przepraszam bardzo, że jeszcze zabieram chwilę czasu, ale tylko o jednej kwestii chcę powiedzieć. Rozumiem, że każda władza dokonuje zmian kadrowych, przykro mi, że odchodzą nasi koledzy, ale to jest zrozumiałe i oczywiste. Zrozumiałe, że powołuje się ludzi bliższych ideowo obozowi władzy. To też jest oczywiste i zrozumiałe. Natomiast, tak jak ja osobiście, i wielu moich kolegów dobrze życzymy premierowi Tadeuszowi Mazowieckiemu i jego rządowi, tak bardzo bym prosił, aby Wysoka Izba wzięła pod uwagę fakt, że w tym procesie wymiany kadrowej wymienia się często, niestety, siekierkę na kijek. Nie chcę podawać żadnych przykładów, są ich setki. Przychodzą ludzie o minimalnym formalnym wykształceniu, nieprzygotowani do pracy w administracji. To na debet rządu będą oni działali? Oni obciążą jego saldo, nawet przy najlepszych chęciach, przy najlepszym charakterze, najlepszych zamiarach, swoją, niestety, jednak niekompetencją, nieudolnością obciążą konto rządu Tadeusza Mazowieckiego.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#IreneuszSekuła">Dlatego bardzo bym prosił, aby wziąć tę kwestię pod uwagę. Nie idzie przecież o to, żeby zmieniać dla zmian, ale zmieniać na lepsze.</u>
          <u xml:id="u-131.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-132.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa chciał jeszcze zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-132.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie, głosujemy.)</u>
          <u xml:id="u-132.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-132.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę Państwa! W związku z tym, że padł wniosek klubowy i automatycznie 30 posłów się pod nim podpisało i go popiera, musimy wpierw rozstrzygnąć sposób głosowania, a dopiero potem przystąpić do głosowań na temat dalszych losów tego projektu ustawy. Czyli pierwsze nasze głosowanie będzie dotyczyć wniosku zgłoszonego przez pana posła Andrzeja Sikorę. Zgodnie z regulaminem Sejmu o sposobie głosowania wniosku decyzję może podjąć albo marszałek Sejmu albo poseł z poparciem 30 posłów, co miało w tym wypadku miejsce.</u>
          <u xml:id="u-132.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy zatem do głosowania nad sposobem głosowania na temat projektu ustawy o rozwiązywaniu stosunku pracy z pracownikami państwowymi mianowanymi w urzędach.</u>
          <u xml:id="u-132.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o opuszczenie sali, w czasie głosowania, przez wszystkie osoby nie będące posłami... z wyjątkiem, naturalnie, członków rządu. Bardzo przepraszam, uważam to za tak zrozumiałe, że po prostu nie przyszło mi na myśl, że członkowie rządu i osoby uprawnione wezmą to do siebie. Chodziło mi o osoby, które były w drzwiach, a nie są posłami. Przepraszam za mój brak uwagi.</u>
          <u xml:id="u-132.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-132.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem wniosku formalnego zgłoszonego przez pana posła Andrzeja Sikorę, popartego przez 30 posłów, żeby głosowanie nad dalszym losem ustawy odbyło się imiennie — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. Dziękuję. (147) Kto jest przeciw? (161) Kto wstrzymał się od głosowania? (17) Stwierdzam, że Sejm oddalił wniosek pana posła Andrzeja Sikory o przeprowadzenie głosowania imiennego.</u>
          <u xml:id="u-132.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania wniosków zgłoszonych w czasie debaty w zwykłym trybie.</u>
          <u xml:id="u-132.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, wnioskiem najdalej idącym, który będziemy głosować jako pierwszy, jest wniosek formalny zgłoszony przez pana posła Mariana Janickiego, który mówi o tym, żeby Wysoka Izba powzięła decyzję o odrzuceniu projektu ustawy. Jest to wniosek najdalej idący, bo chcę przypomnieć, że były trzy wnioski: o odrzucenie; o przeprowadzenie dzisiaj drugiego czytania; o przesłanie do komisji. Przypominam o tym przed głosowaniem.</u>
          <u xml:id="u-132.11" who="#OlgaKrzyżanowska">Powtarzam, że wnioskiem najdalej idącym jest wniosek o odrzucenie ustawy. Przystępujemy do głosowania nad nim.</u>
          <u xml:id="u-132.12" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłów jest za przyjęciem wniosku pana posła Mariana Janickiego o odrzucenie projektu ustawy o rozwiązywaniu stosunku pracy z pracownikami państwowymi mianowanymi w urzędach naczelnych i centralnych organów administracji państwowej oraz terenowych organów administracji rządowej — proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku. (21) Kto jest przeciw? (251) Kto wstrzymał się od głosowania? (40) Wniosek o odrzucenie ustawy został przez Wysoką Izbę oddalony.</u>
          <u xml:id="u-132.13" who="#OlgaKrzyżanowska">Następny był wniosek pani poseł Stanisławy Krauz, który — o ile dobrze zapamiętałam — dotyczył przeprowadzenia w dniu dzisiejszym drugiego czytania projektu tej ustawy i głosowania związanego z drugim czytaniem.</u>
          <u xml:id="u-132.14" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, przystępujemy do głosowania tego drugiego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-132.15" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłów jest za przyjęciem przedstawionego przeze mnie wniosku pani poseł Stanisławy Krauz — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (149) Kto jest przeciwny temu wnioskowi? (169) Kto wstrzymał się od głosowania? (13) Wniosek o przeprowadzenie w dniu dzisiejszym drugiego czytania został oddalony.</u>
          <u xml:id="u-132.16" who="#OlgaKrzyżanowska">Tym samym, bez głosowania, proponuję przyjęcie trzeciego wniosku, to jest o odesłanie projektu ustawy o rozwiązywaniu stosunku pracy z pracownikami państwowymi mianowanymi w urzędach naczelnych i centralnych organów administracji państwowej oraz terenowych organów administracji rządowej do Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Ustawodawczej z udziałem przedstawicieli Komisji Polityki Społecznej.</u>
          <u xml:id="u-132.17" who="#OlgaKrzyżanowska">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-132.18" who="#OlgaKrzyżanowska">W takim razie Prezydium Sejmu, zgodnie z wolą Wysokiej Izby, przesyła ten projekt ustawy do komisji, o których tu mówiłam.</u>
          <u xml:id="u-132.19" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, przed ogłoszeniem przerwy, proszę bardzo pana posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
          <u xml:id="u-132.20" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan poseł prosił jeszcze o możliwość odpowiedzi, nie jako sekretarz, a jako poseł. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#WaldemarPawlak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W związku z tym, że ze względu na czas pojawiała się możliwość rozpatrzenia na dzisiejszym posiedzeniu także innych projektów ustaw, zgodnie zresztą z wolą Wysokiej Izby, która przyjęła, bo nie było głosów przeciwnych, sugestię, aby ustawę o Komitecie ds. Radia i Telewizji rozpatrywać na następnym posiedzeniu Sejmu, a więc na obecnym, proponuję przyjąć do porządku dziennego także temat dotyczący projektu tej ustawy. Chciałbym pokrótce to uzasadnić. W ostatnich dniach w środkach masowego przekazu...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, przepraszam, może wystarczyłby wniosek, uzasadnienie było...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#WaldemarPawlak">Wobec tego proszę o formalne przyjęcie tego tematu do porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia Sejmu...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, przepraszam że przerywam, odbędzie się Konwent Seniorów i jeżeli Wysoka Izba nie wyrazi sprzeciwu, ustosunkuje się do tego wniosku, bo on powinien być zgłoszony na początku dzisiejszych obrad, wtedy, kiedy Wysoka Izba przyjmowała porządek obrad.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#WaldemarPawlak">Dobrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Nie poddam w tej chwili tego wniosku pod głosowanie. Przedstawimy go na Konwencie Seniorów i poczekamy na decyzję w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panie pośle i proszę o przeczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#WaldemarPawlak">Posiedzenie Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w dniu dzisiejszym odbędzie się bezpośrednio po ogłoszeniu dużej przerwy obiadowej w obradach plenarnych Sejmu w sali nr 106.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#WaldemarPawlak">Zebranie inauguracyjne polsko-południowokoreańskiej grupy parlamentarnej odbędzie się dziś, 5 lipca, bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy obiadowej w górnej palarni. Zainteresowani członkowie polsko-japońskiej grupy parlamentarnej proszeni są o wzięcie udziału.</u>
          <u xml:id="u-139.2" who="#WaldemarPawlak">Posiedzenie Komisji Spraw Zagranicznych odbędzie się w dniu dzisiejszym tuż po ogłoszeniu przerwy obiadowej w sali nr 222.</u>
          <u xml:id="u-139.3" who="#WaldemarPawlak">Ogłaszam przerwę do godziny 16.</u>
          <u xml:id="u-139.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 min 20 do godz. 16 min 05)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Interpelacje i zapytania poselskie.</u>
          <u xml:id="u-140.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Informuję Wysoką Izbę, że do Prezydium Sejmu wpłynęły interpelacje poselskie, które Prezydium Sejmu skierowało do adresatów. Obecnie przystępujemy do odpowiedzi na interpelacje.</u>
          <u xml:id="u-140.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przechodzimy do trzech interpelacji, na które odpowiedzi udzieli sekretarz stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej pan Jerzy Szreter.</u>
          <u xml:id="u-140.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Pan poseł Zbigniew Rudnicki w swojej interpelacji zapytuje, w jakim zakresie przepisy ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładów pracy, mają zastosowanie do zakładów rzemieślniczych zatrudniających stosunkowo niewielką liczbę pracowników, poczynając od trzech zatrudnionych. Poseł uważa, że sprawa ta wymaga wyjaśnienia w trybie możliwie najpilniejszym z uwagi na napływające do Centralnego Związku Rzemiosła Polskiego uwagi, wątpliwości i zapytania.</u>
          <u xml:id="u-140.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W celu udzielenia odpowiedzi na interpelację głos zabierze sekretarz stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej pan Jerzy Szreter. Proszę bardzo, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#JerzySzreter">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W związku z interpelacją pana posła Zbigniewa Rudnickiego dotyczącą stosowania ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy w rzemieślniczych zakładach pracy, pragnę uprzejmie wyjaśnić, co następuje.</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#JerzySzreter">Po pierwsze — prawny aspekt sprawy. Otóż założeniem towarzyszącym opracowaniu ustawy było objęcie jej rozwiązaniami wszystkich zakładów pracy, zarówno uspołecznionych jak i nieuspołecznionych. Z formalnego zatem punktu widzenia, skoro ustawa nie wprowadza na swój własny użytek odrębnej definicji zakładu pracy, pojęcie to musi być tak rozumiane, jak przyjmuje to Kodeks pracy.</u>
          <u xml:id="u-141.2" who="#JerzySzreter">W świetle przepisów Kodeksu pracy, art. 3, zakładem pracy jest każda jednostka organizacyjna zatrudniająca pracowników bez względu na typ własności, na którym opiera ona swoją działalność. Takie warunki niewątpliwie spełnia również zakład rzemieślniczy, bez względu na liczbę zatrudnionych pracowników. Tym samym z formalnego punktu widzenia nie ma podstaw do wyłączenia spod działania ustawy rzemieślniczych zakładów pracy.</u>
          <u xml:id="u-141.3" who="#JerzySzreter">Natomiast od strony merytorycznej, od strony zasadności stosowania tej ustawy, rozumiem problemy, które mają rzemieślnicy i małe zakłady pracy, na które z woli ustawy spada obowiązek zapewnienia na przykład trzykrotnej odprawy i to jest, jak rozumiem, ten problem merytoryczny, podstawowy, z punktu widzenia rzemieślniczego.</u>
          <u xml:id="u-141.4" who="#JerzySzreter">Natomiast chciałbym zwrócić uwagę na to, że sedno ustawy, istota takiego rozwiązania i przyjęcia go przez Wysoką Izbę miały na celu ochronę przede wszystkim pracowników. I to jest jakby różnica pewnych punktów widzenia.</u>
          <u xml:id="u-141.5" who="#JerzySzreter">Celem ustawy jest zapewnienie jednakowej sytuacji prawnej pracowników zwolnionych z przyczyn ekonomicznych bez względu na to, w jakim zakładzie ma to miejsce. Wyrazem tego jest fakt, że ustawa nie wyłącza żadnego zakładu pracy z możliwości dokonywania wypowiedzeń na znacznie zliberalizowanych zasadach w zakresie ochrony stosunku pracy. Gwarantując jednocześnie wszystkim zwalnianym pracownikom jednakowy system świadczeń i uprawnień z tego tytułu.</u>
          <u xml:id="u-141.6" who="#JerzySzreter">Odmienne stanowisko prowadziłoby do nie dającego się racjonalnie uzasadnić i obronić z punktu widzenia społecznego zróżnicowania sytuacji pracowników objętych obecnie zwolnieniami z pracy.</u>
          <u xml:id="u-141.7" who="#JerzySzreter">A więc, jak mówię, ten socjalny, ochronny punkt widzenia powoduje, że rzeczywiście jest to bardziej dolegliwe dla rzemieślników, ale tak niestety musi być.</u>
          <u xml:id="u-141.8" who="#JerzySzreter">Trzeci wątek podniesiony w interpelacji pana posła dotyczył tego, że rozwiązania przyjęte w ustawie o grupowych zwolnieniach nie w pełni są adekwatne do sytuacji właściwej dla rzemieślniczego zakładu pracy. Tam chodzi w szczególności o potrzebę współpracy ze związkami zawodowymi, których najczęściej w tego typu zakładach w ogóle nie ma.</u>
          <u xml:id="u-141.9" who="#JerzySzreter">Patrząc na rzecz formalnie, dla takich właśnie zakładów, gdzie nie ma związków zawodowych, ustawa przewiduje inne rozwiązanie niż porozumienie ze związkami, a mianowicie ustanowienie zasad dokonywania zwolnień w drodze regulaminu, który jest wydawany przez kierownictwo zakładu pracy i opiniowany przez załogę. Ale mamy świadomość, że także ten regulamin dla rzemieślnika w niewielkim zakładzie jest rozwiązaniem rzeczywiście kłopotliwym.</u>
          <u xml:id="u-141.10" who="#JerzySzreter">Jesteśmy w tej chwili w fazie dyskutowania ze związkami zawodowymi nad nowelizacją ustawy o zatrudnieniu i mając na uwadze doświadczenia dotychczasowej praktyki, jak również spostrzeżenia i wnioski ujęte w interpelacji pana posła Zbigniewa Rudnickiego w zakresie stosowania tej ustawy w małych zakładach pracy, resort przy okazji tej nowelizacji wyjdzie z inicjatywą maksymalnego uproszczenia procedury dokonywania zwolnień w takich zakładach, w szczególności rozważenia odstąpienia od wymogu wydawania regulaminu zwolnień.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy pan poseł Zbigniew Rudnicki chciałby jeszcze zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-142.2" who="#komentarz">(Poseł Zbigniew Rudnicki: Nie, dziękuję.)</u>
          <u xml:id="u-142.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy ktoś z państwa chciałby zabrać głos w tej sprawie? Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-142.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Stwierdzam, że Sejm odpowiedź na interpelację pana posła Zbigniewa Rudnickiego uznał za wystarczającą.</u>
          <u xml:id="u-142.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Pani poseł Mirosława Grabarkiewicz w interpelacji stwierdza, że sprawa przyznawania zasiłków dla bezrobotnych budzi coraz więcej wątpliwości w społeczeństwie co do zasadności ich otrzymywania. Pierwotnie po zasiłki te zgłaszali się obywatele masowo zwalniani z zakładów pracy bądź podlegający częściowej redukcji, ewentualnie absolwenci szkół, którzy mimo starań nie mogą znaleźć pracy.</u>
          <u xml:id="u-142.6" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Obecnie do wydziałów zatrudnienia zgłasza się coraz więcej osób, które nigdy nie pracowały ani też nie mają zamiaru pracować i którym po zarejestrowaniu wypłacany jest zasiłek dla bezrobotnych. Są to na przykład kobiety z miasta nigdzie nie pracujące, żony rolników ze wsi, osoby dotychczas uchylające się od pracy mimo stwarzania im w tym zakresie odpowiednich szans.</u>
          <u xml:id="u-142.7" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Wobec sytuacji materialnej państwa, a także braku środków na regulację rent i emerytur z tak zwanego starego portfela, wobec potrzeby zdobywania środków w ramach różnych świadczeń społecznych na ratowanie najuboższych, tego rodzaju praktyki napawają niepokojem.</u>
          <u xml:id="u-142.8" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Autorka interpelacji zapytuje, czy wobec niezaspokojenia różnych potrzeb społecznych dotychczasowy system przyznawania zasiłków dla bezrobotnych jest prawidłowy, czy pod adresem osób ubiegających się o zasiłki są kierowane propozycje pracy, czy resort dysponuje rozeznaniem w zakresie geografii zatrudnienia oraz potrzeb rożnych działów gospodarki w kontekście zmniejszania zatrudnienia w różnych zakładach pracy.</u>
          <u xml:id="u-142.9" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W celu udzielenia odpowiedzi na interpelację ponownie zabierze głos sekretarz stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej pan Jerzy Szreter.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#JerzySzreter">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Muszę powiedzieć, że w pełni podzielam obawy pani poseł Mirosławy Grabarkiewicz co do słuszności i zasadności wszystkich wypłacanych zasiłków dla bezrobotnych.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#JerzySzreter">Rzeczywiście rozwiązania przyjęte w ustawie uchwalonej na początku tego roku jak wykazała praktyka pod niektórymi względami są chyba zbyt liberalne.</u>
          <u xml:id="u-143.2" who="#JerzySzreter">Rzeczywiście badania, które przeprowadziliśmy na terenie jedenastu województw w marcu, potwierdzają sytuację, że wśród otrzymujących zasiłki jest dosyć znaczny udział osób, które przedtem wytrwale dowodziły — ze względu na ustawę o pasożytnictwie — że mają pracę, aby uwolnić się od skutków tej ustawy i które teraz akurat odwrotnie dowodzą, że pracy nie mają po to żeby uzyskać zasiłek. Zdarzają się też przypadki pomówienia rodziców o prowadzenie indywidualnego gospodarstwa rolnego, co jest w niektórych województwach pewnym zjawiskiem. Są gospodynie domowe, będące na utrzymaniu męża. Są osoby pracujące dorywczo, co nie zawsze daje się sprawdzić.</u>
          <u xml:id="u-143.3" who="#JerzySzreter">Trudno jest precyzyjnie określić to zjawisko. W każdym bądź razie z naszych badań wynika, że osoby, które w ostatnich trzech miesiącach przed zarejestrowaniem się jako bezrobotne nie pracowały, stanowią ponad 40% ogółu bezrobotnych. Nie chciałbym, broń Boże, powiedzieć, że to oznacza, że cała ta populacja to są osoby, które powinny być pozbawione prawa do zasiłku. Są różne sytuacje, które trudno jednakowo potraktować, jednym wymiarem, powiedziałbym, gdyż występuje zjawisko pogorszenia się poziomu życia, realnego spadku poziomu życia. W tej sytuacji osoba, która poprzednio zajmowała się wychowywaniem dzieci i będąc przy mężu, korzystając z jego dochodów — i mogła egzystować — w tej chwili może mieć dochody niewystarczające i najzwyczajniej w świecie musi je uzupełniać w inny sposób. Nie chciałbym, broń Boże, twierdzić, że cała ta populacja jest siedliskiem patologii, tym niemniej problem istnieje zwłaszcza że to zjawisko narasta.</u>
          <u xml:id="u-143.4" who="#JerzySzreter">Przy okazji informuję, że dane z 30 czerwca mówią o 568 tys. bezrobotnych. To jest niestety sprawa poważna. Ale zwracam też uwagę, że w tych 568 tysiącach bezrobotnych mamy zaledwie 58 tys. osób bezrobotnych w wyniku zwolnień grupowych. Są to te osoby, które bezpośrednio jakby stały się ofiarami tego, co dzieje się w gospodarce, które na mocy ustawy, o której przed chwilą mówiłem, właśnie straciły pracę.</u>
          <u xml:id="u-143.5" who="#JerzySzreter">Zdarzały się przypadki wyłudzania zasiłku dla bezrobotnych, polegające na składaniu nieprawdziwych oświadczeń o nieposiadaniu gospodarstw rolnych, parokrotnego pobierania zasiłków dla bezrobotnych np. w przypadku posiadania nieprawnie 2 dowodów osobistych. Są to patologie jednostkowe, ale są.</u>
          <u xml:id="u-143.6" who="#JerzySzreter">Innym problemem jest zawyżanie wysokości dotychczas pobieranych wynagrodzeń z tytułu zatrudnienia w zakładach rzemieślniczych, po to aby wyliczać procent zasiłku od wyższej kwoty.</u>
          <u xml:id="u-143.7" who="#JerzySzreter">W sumie, w nowelizacji, o której mówiłem poprzednio, którą dyskutujemy ze związkami, chcemy dokonać pewnych zmian w ustawie. Jaki jest kierunek tych zmian? Z jednej strony jest to kwestia sprecyzowania definicji bezrobotnego. A więc przede wszystkim chodzi o wyeliminowanie osób, które posiadają odpowiednie dochody, np. mają prawo do emerytury, nawet jeśli jest to emerytura zawieszona, ale istnieje możliwość pobierania tej emerytury. Można się zastanowić, czy powinna być uznawana za bezrobotną osoba, która posiada odpowiednie dochody z gospodarstwa rolnego, np. z gospodarstwa rolnego o powierzchni przekraczającej 2 ha przeliczeniowe, dalej — osoby, które prowadzą działalność gospodarczą lub są płatnikami podatku obrotowego lub dochodowego. To odnośnie do definicji bezrobotnego. I w tę stronę idą zmiany. Natomiast druga sprawa to uściślenie prawa do zasiłku przysługującego bezrobotnemu. Generalna zasada jest taka, że chcemy prawo do zasiłku dla bezrobotnego zagwarantować tym, którzy w ostatnim roku przepracowali co najmniej 6 miesięcy. Tego typu rozwiązanie jest stosowane w większości krajów, w których ten problem występuje co najmniej 6 miesięcy pracy w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy. Oczywiście jest cały katalog wyjątków od tej sytuacji, ale musi to być bezrobotny, dla którego nie ma propozycji pracy.</u>
          <u xml:id="u-143.8" who="#JerzySzreter">A więc jaki byłby katalog wyjątków od tej sytuacji?</u>
          <u xml:id="u-143.9" who="#JerzySzreter">Po pierwsze, byliby to wszyscy ci, którzy zostali zwolnieni w trybie i na zasadach ustawy o grupowych zwolnieniach, ponieważ uznajemy, że jest to grupa szczególnie chroniona.</u>
          <u xml:id="u-143.10" who="#JerzySzreter">Po drugie, do 18 roku życia podejmujące pierwszą pracę, oraz absolwenci różnego rodzaju szkół podejmujący pierwszą pracę. To jest logiczne i oczywiste. Dalej — ci, którzy stali się jedynymi żywicielami rodzin lub utracili ostatnio swojego żywiciela, np. kobieta, która utraciła męża, którego dochody były źródłem utrzymania. Wreszcie są to osoby zwolnione z zasadniczej lub zastępczej służby wojskowej lub wracające z przeszkolenia wojskowego dla absolwentów szkół wyższych oraz kobiety korzystające z urlopów wychowawczych lub bezpłatnych ze względu na wychowanie dziecka.</u>
          <u xml:id="u-143.11" who="#JerzySzreter">To jest katalog wyłączeń. Nie jest on zamknięty i jest niekompletny. Dyskutujemy nad tą sprawą ze związkami zawodowymi, będziemy to jeszcze rozważać. Z tym, że chciałem z satysfakcją powitać inicjatywę poselską nowelizacji tej ustawy, która — o ile wiem — wpłynęła do laski marszałkowskiej. Muszę powiedzieć, już na marginesie tej interpelacji, że w związku z planowanymi zmianami wysokości płacy najniższej i zasiłku dla bezrobotnych, byłbym niesłychanie zobowiązany, gdyby dało się tę inicjatywę poselską możliwie szybko zmaterializować, gdyż zanim się podniesie wysokość zasiłku dla bezrobotnych, trzeba by uporządkować kwestię uprawnień do tego zasiłku, a nie robić tak, że najpierw się podniesie zasiłki, a potem się będzie robić porządki. To byłoby bardziej bolesne społecznie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy pani poseł zechce jeszcze zabrać głos? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#MirosławaGrabarkiewicz">Dziękuję za odpowiedź na moją interpelację.</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#MirosławaGrabarkiewicz">Gorąco proszę o w miarę szybkie działania zmierzające do zmiany przepisów dotyczących przyznawania zasiłków. Tym bardziej że wątpliwości co do zasadności przyznawania tych zasiłków jest coraz więcej i coraz więcej osób, nawet dobrze sytuowanych, bez żadnych skrupułów domaga się zasiłków i okrada budżet państwa właśnie ze względu na zbyt liberalne przepisy w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-145.2" who="#MirosławaGrabarkiewicz">Posiadam materiały, które mogę panu ministrowi przedłożyć — o ile będzie pan sobie tego życzył — które wymownie potwierdzają moje argumenty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy ktoś z państwa zechciałby jeszcze zabrać głos w tej sprawie? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Stwierdzam, że Sejm uznał odpowiedź na interpelację pani poseł Mirosławy Grabarkiewicz za wystarczającą.</u>
          <u xml:id="u-146.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Pan poseł Józef Sałata w swej interpelacji stwierdza, że rozporządzenie Rady Ministrów z 8 lutego 1990 r. podwyższyło z dniem 1 stycznia 1990 r. o 102,78% emerytury i renty przyznane do dnia 31 grudnia 1989 r. Decyzja ta doprowadziła do powstania znacznego zróżnicowania świadczeń m.in. na skutek zastosowania procentowego wskaźnika podwyżki. Poseł stwierdza, że w roku 1990 w wielu zakładach pracy płace nie wzrosły, co doprowadziło do uzasadnionych skarg na wysokość przyznanych świadczeń osób przechodzących na emeryturę lub rentę w 1990 r. Poseł zapytuje — jak rząd zamierza poprawić sytuację finansową osób pokrzywdzonych uregulowaniem zawartym w wymienionym rozporządzeniu. W celu udzielenia odpowiedzi ponownie proszę sekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej Jerzego Szretera.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#JerzySzreter">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Odpowiadając na interpelację pana posła Józefa Sałaty w sprawie podwyższenia świadczeń emerytalno-rentowych, a w szczególności w sprawie świadczeń przyznanych w 1990 r. chcę przypomnieć, że w marcu szef mojego resortu rekomendował rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym, przekazany Wysokiej Izbie przez Radę Ministrów 29 stycznia do rozpatrzenia. Projekt ten no burzliwych i długotrwałych dyskusjach w komisjach i w Senacie, jako że okazał się być dosyć trudny i kontrowersyjny, a także po dyskusjach na plenarnych posiedzeniach Sejmu i Senatu, został ostatecznie przyjęty przez Wysoką Izbę w dniu 24 maja.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#JerzySzreter">Rekomendując ten projekt minister Jacek Kuroń zwracał uwagę na pilność uchwalenia tej ustawy, mając na uwadze ochronę nowo przyznanych świadczeń, a także wprowadzenie ustawowej zasady cokwartalnej waloryzacji zapewniającej ochronę przed inflacją wszystkich wypłacanych świadczeń, a przede wszystkim emerytur i rent wypłacanych w najniższych wysokościach.</u>
          <u xml:id="u-147.2" who="#JerzySzreter">Panie i Panowie Posłowie! Wejście w życie ustawy z dnia 24 maja o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym dało możliwość zastosowania nowego mechanizmu ustalania podstawy wymiaru świadczeń, tj. odejścia od operowania kwotami nominalnych zarobków na rzecz ustalania ich w relacji do średniego wynagrodzenia w kraju.</u>
          <u xml:id="u-147.3" who="#JerzySzreter">ZUS został zobowiązany do dokonania przeliczeń świadczeń osobom, które przeszły na emeryturę lub rentę po 1 stycznia 1990 r.</u>
          <u xml:id="u-147.4" who="#JerzySzreter">W wyniku tych działań świadczenia te wzrosną przeciętnie o 50 proc. Również emerytura podana przykładowo w interpelacji pana posła Józefa Sałaty, zostanie podwyższona do stosownego wymiaru.</u>
          <u xml:id="u-147.5" who="#JerzySzreter">Nowe zasady ustalania podstawy wymiaru pozwolą również na silniejsze niż dotychczas uzależnienie emerytur i rent od wysokości zarobków osiąganych przez ubezpieczonego w relacji do średniej płacy.</u>
          <u xml:id="u-147.6" who="#JerzySzreter">A więc przyjęcie tej ustawy i jej pełne wdrożenie, czyli przeliczenie wszystkich świadczeń tegorocznych, które były rzeczywiście zaniżone na skutek stosowania starego mechanizmu, usunie zasadniczą część dysproporcji w portfelu emerytalnym, które narosły na skutek tego czasowego poślizgu.</u>
          <u xml:id="u-147.7" who="#JerzySzreter">Na zakończenie chciałbym się odnieść do sprawy ochrony najniższych świadczeń i do problemu owego procentowego podwyższania świadczeń, co rzeczywiście może wskazywać na to, że kwotowe różnice między świadczeniami niskimi a wysokimi podwyższają się.</u>
          <u xml:id="u-147.8" who="#JerzySzreter">Otóż z analizy podwyżek świadczeń emerytalno-rentowych wprowadzonych w latach 1973–1989 tytułem waloryzacji bieżącej i waloryzacji dodatkowej wynika, że zaszły dość istotne zmiany wysokości wypłacanych świadczeń z tytułu emerytur i rent. Efektem tych podwyżek było znaczne spłaszczenie świadczeń, to znaczy świadczenia niskie i najniższe w wyniku tej rewaloryzacji zostały podwyższone w stopniu wyższym, niż wynikało to z zasady przywrócenia im siły nabywczej, jakie posiadały w momencie ich przyznania, zaś świadczenia wysokie zostały podwyższone w stopniu niższym, niż zakładała ta zasada.</u>
          <u xml:id="u-147.9" who="#JerzySzreter">Również w wyniku rewaloryzacji marcowej br. świadczenia najniższe zostały podwyższone z kwoty 102 tys. do kwoty 256 tys., a więc wzrost najniższych emerytur wynosił 151%, podczas gdy pozostałe świadczenia wzrosły o 102,78%, czyli podnoszenie najniższych świadczeń było wyższe niż podnoszenie świadczeń przeciętnych, a więc trwał proces spłaszczania świadczeń.</u>
          <u xml:id="u-147.10" who="#JerzySzreter">Pragnę dodać, że z woli Wysokiej Izby wysokość najniższych świadczeń emerytalno-rentowych jest parametrycznie powiązana z wysokością przeciętnych wynagrodzeń. Z mocy zapisu ustawowego najniższe emerytury i renty inwalidzkie oraz renty rodzinne nie mogą być niższe niż 35% kwoty przewidywanego przeciętnego wynagrodzenia. Jedynie emerytury i renty inwalidzkie przyznane inwalidom III grupy, którzy nie osiągnęli wieku emerytalnego — 55 lat kobieta i 60 lat mężczyzna — wynoszą 27% kwoty przewidywanego przeciętnego wynagrodzenia. Realizując powyższą zasadę, od 1 kwietnia tego roku najniższa emerytura wynosi 301 tys. zł, a renta inwalidzka dla młodszych inwalidów III grupy 233 tys. zł. Sądzę, że mechanizm parametrycznego ustalania kwoty minimalnego świadczenia jest pewnym bezpiecznikiem socjalnym i zapobiega skutkom procentowego wzrostu świadczenia, tak że socjalne cele emerytur są w ten sposób jakby realizowane.</u>
          <u xml:id="u-147.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy pan poseł Józef Sałata zechce zabrać głos? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#JózefSałata">Chciałem podziękować panu ministrowi za wyjaśnienie sprawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Stwierdzam, że Sejm uznał za wystarczającą odpowiedź na interpelację pana posła Józefa Sałaty.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Posłowie Czesław Skowroński i Edward Horoszkiewicz w swej interpelacji poruszają problem funduszu przeznaczonego na walkę z AIDS. Posłowie zapytują, ile wynosi fundusz, w czyjej jest dyspozycji i dlaczego co jakiś czas po informacji, że można go uruchomić, okazuje się, że jest to niemożliwe. Dlaczego brak jest środków na zakup dla ośrodków leczących chorych na AIDS preparatu „Retrovir”, jedynego środka, który powinien być zastosowany w razie ekspozycji pracownika służby zdrowia (zakłucie się igłą z krwią zakażonego wirusem HIV lub inny wypadek tego rodzaju). Jaka jest odpowiedź na rezygnację Prezydium Rady ds. AIDS przy ministrze zdrowia i opieki społecznej na list otwarty byłego Prezydium Rady ds. AIDS do premiera z dnia 28 marca br.?</u>
          <u xml:id="u-150.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W celu udzielenia odpowiedzi na interpelację głos zabierze podsekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia i Opieki Społecznej pan Wiesław Jaszczyński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#WiesławJaszczyński">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W zgłoszonej interpelacji posłowie Czesław Skowroński i Edward Horoszkiewicz stawiają trzy pytania, na które postaram się szerzej odpowiedzieć, z poinformowaniem o obecnej sytuacji, jaka w tej materii panuje.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#WiesławJaszczyński">Wydatki związane z zapobieganiem AIDS, podobnie jak wydatki na walkę z innymi chorobami, finansowane są w naszym kraju przede wszystkim z budżetu centralnego i budżetów terenowych przeznaczonych na ochronę zdrowia. Uzupełnieniem tych środków są mające ulec likwidacji wraz z innymi funduszami środki pozabudżetowe, jak na przykład fundusz zapobiegania narkomanii. Nie ma natomiast wydzielonego specjalnie funduszu na walkę z AIDS, którego utworzenie, zgodnie z prawem budżetowym, może nastąpić jedynie w drodze ustawowej.</u>
          <u xml:id="u-151.2" who="#WiesławJaszczyński">W tej sytuacji minister zdrowia, w ramach przyznanych mu na bieżącą działalność środków w budżecie centralnym na 1990 r., wydzielił kwotę 70 mld zł z przeznaczeniem na działania interwencyjne związane z walką z AIDS, a w szczególności na wyposażenie w aparaturę medyczną ośrodków leczenia chorych na AIDS i służby krwi, zakup testów, leków, sprzętu ochrony osobistej i jednorazowego użytku oraz dodatkowe wynagrodzenie dla pracowników mających kontakt z nosicielami wirusa HIV i chorymi na AIDS.</u>
          <u xml:id="u-151.3" who="#WiesławJaszczyński">W sytuacji, kiedy nie wystarcza środków dla służby zdrowia w wielu województwach na bieżącą działalność, niezbędne będzie w II półroczu br. zwiększenie środków przeznaczonych na walkę z AIDS.</u>
          <u xml:id="u-151.4" who="#WiesławJaszczyński">Chciałbym poinformować, że w wyniku naszych starań na sesji Zgromadzenia Ogólnego Światowej Organizacji Zdrowia w maju br. postanowiono przyznać około 300 tys. dolarów amerykańskich na dofinansowanie programu walki z AIDS w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-151.5" who="#WiesławJaszczyński">Drugie pytanie dotyczyło leku „Retrovir”. Wspomniany w interpelacji preparat „Retrovir” używany do leczenia i ewentualnego zapobiegania chorobie w razie możliwości zakażenia, jak np. przy zakłuciach igłami lekarskimi w czasie zabiegów lekarskich u chorych, został sprowadzony i rozdysponowany na odpowiednie wnioski z Klinik Chorób Zakaźnych w br. w ilości 12 tys. kapsułek. W dniu 8 czerwca nadeszło 5 tys. kapsułek, a w najbliższym czasie angielska firma Wellcome, produkującą ten lek, otwiera skład konsygnacyjny w Warszawie. Obecnie lek ten znajduje się w kraju w dostatecznej ilości i nie powinno go zabraknąć.</u>
          <u xml:id="u-151.6" who="#WiesławJaszczyński">Na marginesie chciałbym dodać, że 1 opakowanie o zawartości 100 kapsułek kosztuje 1,5 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-151.7" who="#WiesławJaszczyński">Trzecie pytanie dotyczy Rady ds. AIDS. Panowie posłowie pytają, co było przyczyna rezygnacji członków Prezydium Rady ds. AIDS z pełnienia funkcji i napisania listu otwartego skierowanego do Prezesa Rady Ministrów. Minister Kosiniak przyjmując rezygnację Rady podziękował jej za dotychczasową pracę i ocenił bardzo wysoko, czemu dał wyraz na posiedzeniu sejmowej Komisji Zdrowia, poświęconej problemowi zakażeń wirusem HIV i AIDS. W maju br. minister zdrowia powołał mnie na stanowisko ds. AIDS. W czerwcu br. zgodnie z zasadami przyjętymi przez Światowa Organizację Zdrowia został powołany Komitet ds. AIDS o znacznie szerszym społecznym charakterze.</u>
          <u xml:id="u-151.8" who="#WiesławJaszczyński">W jego skład weszli oprócz członków dawnej Rady i przedstawicieli Ministerstwa Zdrowia przedstawiciele 5 innych resortów, takich jak Ministerstwo Sprawiedliwości, Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej, Ministerstwo Edukacji Narodowej, Ministerstwo Obrony Narodowej, MSW oraz przedstawiciele Episkopatu, parlamentu, świata nauki, Naczelnej Rady Lekarskiej, organizacji społecznych oraz prasy, radia i telewizji. Zadaniem tego Komitetu będzie wyznaczanie celów i nakreślanie ogólnej polityki działania. Sekretarz Komitetu będzie na etacie Ministerstwa Zdrowia z siedzibą przy Głównym Inspektorze Sanitarnym.</u>
          <u xml:id="u-151.9" who="#WiesławJaszczyński">Na marginesie należy dodać, że w Anglii istnieje grupa parlamentarna ds. AIDS i taka sama grupa istnieje również w Parlamencie Europejskim.</u>
          <u xml:id="u-151.10" who="#WiesławJaszczyński">Oprócz Komitetu w Radzie Sanitarno-Epidemiologicznej przy Państwowym Zakładzie Higieny, działającej jako ciało doradcze Głównego Inspektora Sanitarnego, powstała Komisja ds. AIDS. Komisja ta, dziesiąta w Radzie, składa się z wybitnych specjalistów, jak wirusolodzy, immunolodzy, klinicyści, również członkowie byłej Rady i ma służyć jako ciało doradcze przy rozwiązywaniu problemów fachowych i technicznych związanych z tą chorobą. Komitet i komisja są dalszym ciągiem działania dawnej Rady, której zasługi są niewątpliwe. W czerwcu br. na polecenie Prezesa Rady Ministrów został opracowany program zwalczania AIDS w Polsce na lata 1991–1992 i obecnie jest analizowany przez 5-osobową ekipę Światowej Organizacji Zdrowia, która ma asystować przy realizacji programu i służyć nie tylko pomocą fachową, ale również i finansową.</u>
          <u xml:id="u-151.11" who="#WiesławJaszczyński">Należy podkreślić, że 2 i 3 bm. odbył się w Warszawie kurs na temat AIDS dla lekarzy z całego kraju, prowadzony przez lekarzy angielskich ze Szpitala Manchester w Londynie. W tym szpitalu w ramach pomocy ze strony Wielkiej Brytanii są szkolone polskie grupy, lekarz plus dwie pielęgniarki, na dwutygodniowych kursach. Przeszkolono już 5 takich grup i ma być przeszkolonych 6 dalszych. W obecnej chwili również na 3-tygodniowym kursie epidemiologii AIDS są dwie osoby znajdujące się w Stanach Zjednoczonych.</u>
          <u xml:id="u-151.12" who="#WiesławJaszczyński">Wysoki Sejmie! W ubiegłym tygodniu byłem na konferencji do spraw AIDS w San Francisco i jeżeli uzyskam akceptację, na przyszłe posiedzenie parlamentu zostanie przygotowana aktualna informacja na temat światowych problemów AIDS w formie wystawy w holu tego budynku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy pan poseł Czesław Skowroński lub pan poseł Edward Horoszkiewicz chcieliby zabrać głos? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#EdwardHoroszkiewicz">Horoszkiewicz. Chciałbym powiedzieć, że aktualnie w Polsce mamy 840 chorych na AIDS, a w najbliższych miesiącach będzie ich 1000. Jest to problem dużej wagi. I według prognoz pesymistycznych mamy 100 tysięcy nosicieli wirusa HIV, a według optymistycznych 20 tysięcy, i liczba nosicieli podwaja się co dwa tygodnie. Na walkę z AIDS przyznano z budżetu centralnego pewne pieniądze. W czasie kiedy uzyskaliśmy te informacje i złożyliśmy interpelację, nie było wiadomo, co się z tymi pieniędzmi dzieje. Natomiast jeśli chodzi o preparat „Retrovir”, to prawda jest taka, że jest on skuteczny, jeśli jest podany w przeciągu 24 godzin. Zdarzyły się sytuacje dramatyczne, według informacji, które otrzymaliśmy, np. w Poznaniu dwie pielęgniarki były ukłute przy obsługiwaniu pacjentów zakażonych wirusem HIV, także w Bydgoszczy i w Toruniu. Zdarzyło się, że policja interweniująca w Gdańsku też uległa ukłuciu. Były to momenty dramatyczne dlatego, że wtedy nie było dla tych pielęgniarek preparatu.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#EdwardHoroszkiewicz">Mam nadzieję, że to, co mówi pan minister, jest prawdziwe i w tej chwili w wyposażeniu każdego ośrodka znajduje się ten preparat. Trzeba zważyć taką sprawę, że personel medyczny jest poinformowany o tym, że jedynym ratunkiem jest podanie preparatu. Dlatego jeśli tego preparatu nie ma pod ręką, to jest to bardzo dramatyczna sytuacja. Dla policjantów w Gdańsku podobno się ten preparat wtedy znalazł.</u>
          <u xml:id="u-153.2" who="#EdwardHoroszkiewicz">Chciałem jeszcze powiedzieć, że koszt leczenia jednego pacjenta wynosi ok. 100 milionów rocznie, koszt jednej terapii, i dlatego jest prośba, żeby środki na leczenie pacjentów były zabezpieczone w dostatecznej ilości, czy to z budżetu centralnego, czy to z fundacji, to jest kwestia zabiegania i starania się o to.</u>
          <u xml:id="u-153.3" who="#EdwardHoroszkiewicz">Jest jeszcze jeden problem. Często widujemy na Ścianie Wschodniej w Warszawie, na Nowym Świecie, czy też na dworcach młode osoby, które mają tabliczki z napisem „Jestem zarażony wirusem HIV”. Mam pytanie do resortu zdrowia, czy te osoby faktycznie są nosicielami wirusa HIV? To jest bardzo ważna sprawa, gdyż każdy może sobie taką tabliczkę napisać. Jeśli faktycznie osoby te są nosicielami, to jest to dla nas duża plama, ale być może nie są to nosiciele wirusa HIV? Powinny być uruchomione jakieś służby, które by to sprawdzały.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy pan minister zechce się ustosunkować do tej wypowiedzi?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#WiesławJaszczyński">Może, Wysoki Sejmie, podam ostatnie informacje dotyczące zakażenia, które dzisiaj otrzymałem. Są to informacje z 30 czerwca.</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#WiesławJaszczyński">W tej chwili jest zarejestrowanych 1035 nosicieli wirusa H1V, w tym 727 stosujących dożylne środki odurzające. Rejestr chorych na AIDS obejmuje 39 osób, z których 24 osoby już zmarły. Według danych amerykańskich w Stanach Zjednoczonych leczenie 1 chorego przez okres 1 roku kosztuje 40 tysięcy dolarów. Są to duże sumy. Jeśli chodzi o inne zagadnienia, które pan poseł poruszył, proponuję państwu właśnie taką wystawkę tutaj w holu, żeby podać wszystkie najnowsze informacje i wykresy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-156.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę pana posła. Proszę się przedstawić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#HenrykChmielewski">Henryk Chmielewski. Panie ministrze, pan poseł Horoszkiewicz bardzo ogólnie podał liczbę osób, które są nosicielami wirusa HIV. Jest to na pewno cyfra zaniżona, bowiem profilaktyka, która taniej kosztuje niż leczenie, niestety jest zaniedbana. Chcę zapytać pana ministra, co jest zrobione w celu zwiększenia liczby wykrytych nosicieli? Chodzi mi konkretnie o personel, który na co dzień ma styczność z chorymi, a więc np. pracuje na oddziałach chirurgicznych, ginekologicznych, stomatologicznych.</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#HenrykChmielewski">Panie Ministrze! Wiadomym jest, że nie możemy robić testów dlatego, że są drogie. Dotychczas byliśmy zaopatrywani przez testy z firmy „Organon Technika” i testy z firmy „Abott”. Czy robi się coś w tym kierunku, abyśmy mogli produkować testy na licencji, które byłyby znacznie tańsze i którymi można by było przebadać cały personel zabiegowy?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Panie ministrze, może pan minister zechce spocząć, ponieważ są jeszcze dwie panie posłanki, które chcą zabrać głos. Pani poseł Maria Sielicka-Gracka i pani poseł Anna Knysok.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#MariaSielickaGracka">Chcę tylko zapytać o skład rady do spraw AIDS. Czy prawdą jest, że w skład rady został powołany generał Henryk Dankowski i czy w ogóle składy rady jest tajemnicą. Chcielibyśmy znać personalnie, kto wchodzi w skład rady.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#AnnaKnysok">Anna Knysok. Chciałam stwierdzić, że 5-letnia działalność dotychczasowej rady praktycznie w służbie zdrowia nie jest widoczna. Również ta nowa rada specjalnie nie miała okazji wykazać się działalnością. Ciągle nie wszyscy narkomani są przebadani pod względem nosicielstwa wirusa HIV. Brak jest ujednoliconych zasad postępowania dla fryzjerów, kosmetyczek, słowem, we wszystkich gabinetach, gdzie przychodząca osoba narażona jest na zakażenie. Nie ma dostatecznej ilości sprzętu, rękawiczek, odzieży ochronnej. Zupełnie specyficzna sytuacja występuje w szpitalach psychiatrycznych, które nie są całkowicie przygotowane, nie mają możliwości wyodrębnienia węzła sanitarnego, a wiadomo, że reżim sanitarny tych chorych jest bardzo trudny do utrzymania.</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#AnnaKnysok">Tak że chciałabym usłyszeć, czy w ogóle ministerstwo ma zamiar podjąć jakieś kroki w tym zakresie, gdyż wspomniałam tylko o nielicznych problemach, mogłabym ich wyliczyć dużo więcej, ale żeby nie przedłużać, dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy jeszcze ktoś z państwa chcę zabrać głos? Proszę bardzo, panie pośle, proszę o przedstawienie się.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#CzesławSkowroński">Skowroński. Chciałbym odpowiedzieć pani posłance Knysok. Pani posłanka stwierdziła, że rada niewiele zrobiła. To chyba nie ten adres, raczej chodzi o administrację. Tyle celem sprostowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy jeszcze ktoś z państwa chciał zabrać głos? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie, panie ministrze, o udzielenie odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#WiesławJaszczyński">Najpierw odpowiem na pierwsze pytanie. Jeśli chodzi o badania testowe to, tak jak powiedziałem w tej chwili komisja specjalna Światowej Organizacji Zdrowia, która przyjechała w ten wtorek i będzie pracowała do 14, jeździ z naszymi naukowcami po terenie — pojechali do Gdańska, do Krakowa, do Poznania, do Bydgoszczy. 14 będzie podsumowanie, według którego zrobiona zostanie korekta do naszego planu. Dadzą nam odpowiednie wskazówki, ponieważ są to specjaliści w tej dziedzinie i wówczas uruchomią finanse, które nam obiecali, jako że nie dają oni teraz tak chętnie pieniędzy, ale dopiero po dokładnym sprawdzeniu i według pewnych zasad.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#WiesławJaszczyński">Jeśli chodzi o skład rady, proszę państwa, to wystąpiłem pisemnie do kierowników resortów i do rady weszli ludzie, którzy zostali przez nich delegowani. Nie mogłem, więc kwestionować osób, które do tej rady weszły. Jeśli państwo są zainteresowani, to udostępnimy państwu listę członków rady.</u>
          <u xml:id="u-165.2" who="#WiesławJaszczyński">Ostatnie pytanie dotyczyło zapobiegania zakażeniem wirusem HIV. W tym celu szkolimy nasz personel, aby był odpowiednio przygotowany do działania w kontaktach z nosicielami i z chorymi na AIDS.</u>
          <u xml:id="u-165.3" who="#WiesławJaszczyński">Proszę państwa, na ostatnim kursie, we wtorek, zadano Anglikom pytanie, czy dostają oni specjalny dodatek za pracę z chorymi na AIDS. Nie dostają żadnego dodatku. U nas natomiast ten dodatek jest wypłacany. I stanowczo zaprotestowali przeciwko takiemu dodatkowi.</u>
          <u xml:id="u-165.4" who="#WiesławJaszczyński">Jeśli chodzi o możliwość zapobiegania zakażeniom, to wydaje się, że w tej chwili, zgodnie z tym, co usłyszałem w San Francisco i co nasi naukowcy tutaj twierdzą, nie zdają egzaminu specjalne ostre reżimy. Przy badaniu chorego można np. badać go gołymi rękami, niebezpieczne natomiast jest zakłucie się igła, to jest rzecz najistotniejsza. I czy jesteśmy w rękawiczkach, czy bez, to zakłucie igłę zawsze nam grozi. Tak wygląda sprawa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy można uznać wypowiedź pana ministra za wystarczającą?</u>
          <u xml:id="u-166.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przepraszam bardzo, proszę uprzejmie, panie pośle, nie zauważyłam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#EdwardHoroszkiewicz">Jako składający interpelację chciałem podziękować, ale równocześnie chciałem powiedzieć, że nie zgadzam się ze stanowiskiem, że Anglicy nie otrzymują dodatku, który my otrzymujemy. Ten groszowy dodatek całkowicie nie zabezpiecza przed zakażeniem. Oni mają środki zabezpieczające w postaci jednorazowych fartuchów, masek ochronnych, rękawic, sprzętu jednorazowego użytku. Przecież u nas nie każda próba krwi jest badana. Krwiodawca, czy nowi krwiodawcy, mają tylko badaną krew czy nie jest zakażona. Tak więc możliwości zakażeń jest u nas bardzo wiele. Ta interpelacja miała m.in. na celu zwrócenie resortowi uwagi na to, że sprawa jest naprawdę bardzo poważna. I jako służba zdrowia prosilibyśmy bardzo o traktowanie tego w ten sposób.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Stwierdzam, że Sejm uznał odpowiedź na interpelację posłów Czesława Skowrońskiego i Edwarda Horoszkiewicza za wystarczającą.</u>
          <u xml:id="u-168.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Obecnie przechodzimy do dwóch interpelacji, na które odpowiedzi udzieli podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów pan Wojciech Misiąg.</u>
          <u xml:id="u-168.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Poseł Norbert Lysek złożył interpelację w sprawie wstrzymania kredytów umarzalnych na likwidację szczególnie uciążliwych wad w spółdzielczym budownictwie mieszkaniowym. Poseł otrzymał odpowiedź na piśmie. Odpowiedź tę uznał jednak za niezadowalającą. W związku z tym zgodnie z art. 62 ust. 2 regulaminu Sejmu zwrócił się do Prezydium Sejmu o umieszczenie interpelacji w porządku dziennym posiedzenia. W swej interpelacji w szczególności poseł nie zgadza się ze stwierdzeniem, że kredyty umarzalne na usuwanie wad technologicznych oznaczają faktyczne dotacje, skoro wady wynikają z błędnej decyzji organu państwa w sprawie nakazu stosowania złych technologii. Nie można, pisze poseł, skutkami błędnych decyzji państwa obciążać obywateli. Państwo nie może się uchylić od odpowiedzialności także finansowej za te decyzje.</u>
          <u xml:id="u-168.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W celu udzielenia odpowiedzi na interpelację głos zabierze podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów pan Wojciech Misiąg. Proszę bardzo pana ministra.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#WojciechMisiąg">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałem najpierw wyjaśnić, jaki jest stan prawny tej kwestii. Otóż kredyty na usuwanie wad technologicznych w budownictwie mieszkaniowym były umarzane na podstawie dwóch uchwał Rady Ministrów, jednej z 1981 r., drugiej z 1982 r., i rzeczywiście sens tych uchwał był taki. Ponieważ stwierdzono w 1982 r., że normy obowiązujące do tego czasu dozwalały legalne budowanie budynków obarczonych wadami technologicznymi, stwierdzono, że kosztami tego należy obciążyć budżet i stąd powstała regulacja mówiąca o tym, że kredyty zaciągane przez spółdzielnie budownictwa mieszkaniowego i innych inwestorów na usuwanie tych wad technologicznych podlegają pewnemu umorzeniu ze środków skarbu państwa. Nawiasem mówiąc było to rozwiązanie, które z jednej strony miało to istotne uzasadnienie, o którym powiedziałem przed chwilą, z drugiej jednak strony rodziło bardzo niezdrowe mechanizmy ekonomiczne. Spółdzielnia mieszkaniowa czy inny dysponent zasobów mieszkaniowych wiedząc o tym, że kredyt, który zaciągnie na usunięcie takich wad jest w pełni umarzalny, to znaczy zostanie w pełni zrefundowany, nie były w żadnym stopniu zainteresowane tym, żeby te prace wykonać możliwie tanio, możliwie oszczędnie.</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#WojciechMisiąg">W żadnym przypadku, niezależnie od tego, czy firma wykonująca ten remont robiła to w sposób oszczędny, czy nie, skutki tego działania nie dotyczyły spółdzielni mieszkaniowej. Nie było zatem żadnego zainteresowania, aby robić to taniej.</u>
          <u xml:id="u-169.2" who="#WojciechMisiąg">I taki stan prawny istniał do 28 grudnia ub. roku, to znaczy do momentu uchwalenia przez Wysoką Izbę ustawy o uporządkowaniu stosunków kredytowych. Przypomnę, że najważniejsze regulacje wprowadzone przez tą ustawę to zniesienie kredytów oprocentowanych w oparciu o stałą stopę procentową i równocześnie utrata mocy aktów wykonawczych dotyczących oprocentowania i umarzania kredytów wydanych poprzednio. Tym samym właśnie 28 grudnia, te dwie uchwały utraciły moc prawną. Ten zapis ustawy został zakwestionowany przez spółdzielców, którzy zwrócili się z wnioskiem o uchylenie tego zapisu do Rzecznika Praw Obywatelskich. Rzecznik Praw Obywatelskich skierował te sprawę do rozpatrzenia przez Trybunał Konstytucyjny. Do chwili obecne i nie dysponujemy orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego, stanowisko nie zostało podjęte, w związku z tym sytuacja jest taka, jak to wynika z ustawy o uporządkowaniu stosunków kredytowych i z ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-169.3" who="#WojciechMisiąg">Chcę teraz Dowiedzieć, co z tych dwóch ustaw wynika. Po pierwsze, do momentu kiedy Trybunał Konstytucyjny takiego orzeczenia nie wyda, nie będą udzielane kredyty z klauzulą ich pełnego umorzenia. Nowych kredytów nie udziela się.</u>
          <u xml:id="u-169.4" who="#WojciechMisiąg">Równocześnie w ustawie budżetowej były od początku przewidziane, a ostatnio zostały zwiększone uchwałą Rady Ministrów, środki na umorzenia dotyczące kredytów zawartych przed data wejścia w życie ustawy o uporządkowaniu stosunków kredytowych. Chcę przy tym wyjaśnić, że pojecie umów kredytowych zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy o uporządkowaniu stosunków kredytowych, to znaczy przed dniem 31 grudnia ub. roku, rozciąga się również na podpisywane w bieżącym roku aneksy do starych umów. To znaczy tam, gdzie okazało się, że w wyniku wysokiego wzrostu cen w tym roku zawarte poprzednio umowy są w swoich kwotach — nie w zakresie, lecz w kwotach — niewystarczające i są podpisywane aneksy, to kredyty zaciągnięte na podstawie tych aneksów są umarzane i refundowane z budżetu na równi z kredytami udzielonymi wcześniej.</u>
          <u xml:id="u-169.5" who="#WojciechMisiąg">Jak powiedziałem, możliwość wyjścia z tej sytuacji, czy możliwość rozważenia przedłużenia umarzania kredytów, refundowania ich ze środków państwa — aczkolwiek jest to wątpliwe, gdyż jak powiedziałem, minęło już 9 lat od momentu kiedy te błędne normy nie obowiązują, uwarunkowana jest w tej chwili wydaniem odpowiedniego orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-170.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy pan poseł chciał zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-170.2" who="#komentarz">(Poseł Norbert Lysek: Chciałem zabrać głos, tak.)</u>
          <u xml:id="u-170.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#NorbertLysek">Rozumiem, panie ministrze, że głównym celem, jaki postawił sobie przed sobą rząd wicepremiera Balcerowicza, jest zatrzymanie inflacji i uzdrowienie systemu finansowego państwa.</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#NorbertLysek">Jednak nawet najszczytniejszych celów nie można realizować pomijając obowiązującą od wieków zasadę regulowania zobowiązań państwa wobec obywateli.</u>
          <u xml:id="u-171.2" who="#NorbertLysek">Szanowni Posłowie! Na pewno zdajecie sobie sprawę, czym jest niedogrzane mieszkanie, wadliwe po prostu ogrzewanie. Tylko ten o tym wie, kto mieszka w takim mieszkaniu, a nie w willi. Dlatego też myślę, że myśmy w maju dali dodatkową dotację do przedpłat na samochody w kwocie pół bln złotych i nie można tej sprawy bagatelizować, to dotyczy naszych obywateli.</u>
          <u xml:id="u-171.3" who="#NorbertLysek">Reasumując chciałem powiedzieć, że wady technologiczne w budownictwie spółdzielczym to efekt błędnych decyzji organu państwa, za które państwo ponosi odpowiedzialność, w tym także i finansową.</u>
          <u xml:id="u-171.4" who="#NorbertLysek">Mnie nie zadowala to, że Trybunał Konstytucyjny podejmie decyzje, my te decyzje musimy wymusić od rządu. Nie zgadzam się z odpowiedzią ministra Misiąga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy ktoś z państwa zechciałby jeszcze zabrać głos w poruszanej kwestii? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-172.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W takim razie może pan minister jeszcze ustosunkuje się do wypowiedzi pana posła, który zgłaszał interpelację, i ewentualnie udzieli dodatkowych odpowiedzi, może na piśmie, które zadowoliłyby pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#WojciechMisiąg">Pani Marszałek! Jeśli pani pozwoli, tylko jedno zdanie.</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#WojciechMisiąg">Celowo nie starałem się w mojej odpowiedzi podnosić kwestii merytorycznych. One są do rozważenia, panie pośle. Niestety nie rozumiem i nie potrafię z pana wypowiedzi wywnioskować, co mianowicie należałoby wymusić na rządzie w tej chwili. Jak powiedziałem, jesteśmy postawieni w takiej sytuacji formalnej na skutek ustawy, która została podjęta. Gdyby nawet rząd chciał w tej chwili podjąć jakieś kroki, to ani ustawa budżetowa, ani stan prawny wywołany ustawą o uporządkowaniu stosunków kredytowych na żadną swobodę ruchów w tej chwili nie zezwala.</u>
          <u xml:id="u-173.2" who="#WojciechMisiąg">Sądzę, że wtedy, kiedy będziemy mieli orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, nadejdzie czas na merytoryczne dyskutowanie sprawy. Ale w tej chwili sprawa po prostu jest nieaktualna, tego się nie da na rządzie wymusić. Taka jest prawda.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Może pan minister jeszcze usiądzie. Pan poseł chcę jeszcze uzupełnić, więc może będzie potrzeba zabrania głosu.</u>
          <u xml:id="u-174.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Chciałem zapytać pana ministra, czy rząd wystąpi do Sejmu o zmianę ustawy w tej sprawie, żeby ten bolesny problem załatwić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#WojciechMisiąg">Rząd nie zamierza w tej chwili występować dlatego, że nie możemy występować z projektem ustawy niezgodnym z takim stanem, jaki jest, wprowadzonym ustawą ledwo pół roku temu. Jak powiedziałem, dla nas argumentem jest również to, że minęło 9 lat od chwili, kiedy takie normy nie obowiązują. W związku z tym w którymś momencie trzeba po prostu sprawę tę uznać za zakończoną.</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#komentarz">(Poseł Norbert Lysek: Tam mieszkają ludzie, panie ministrze.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Jeszcze pan poseł Janusz Błaszczyk chciał zabrać głos. Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#JanuszBłaszczyk">Błaszczyk. Panie ministrze, nie zgadzam się z tym twierdzeniem dotyczącym 9 lat. Po pierwsze, te 9 lat to były również ograniczone środki przez te 9 lat na usuwanie wad technologicznych, a po drugie wiemy dobrze, o sytuacji, jaka była w zaopatrzeniu materiałowo-technicznym związanym z usuwaniem wad technologicznych.</u>
          <u xml:id="u-177.1" who="#JanuszBłaszczyk">I trzecia sprawa, bardzo długo nie było nawet rozwiązań czysto technicznych: z jakich materiałów i czym należy usuwać te wady technologiczne. Chodzi generalnie o docieplenie ścian, kwestię acekolów i innych historii, do których się wracało kilkakrotnie. Ten temat rzeczywiście nie z winy wykonawców, lecz z winy środków i braku materiałów przeszedł.</u>
          <u xml:id="u-177.2" who="#JanuszBłaszczyk">Wracając do ustawy budżetowej i do ustawy o uporządkowaniu stosunków kredytowych, chciałbym przypomnieć, panie ministrze, że w tej ustawie istnieje art. 3 pkt 1, który daje możliwość rzeczywiście nie 100-procentowego, ale innego rozwiązania tego tematu, daje możliwość udzielania pomocy. To jest kwestia rozporządzenia. Można rzeczywiście nie w pełnym zakresie, ale częściowo te tematy wspomagać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy jeszcze pan minister zechciałby się do wypowiedzi pana posła Janusza Błaszczyka ustosunkować, czy w tej chwili, powiedzmy, nie ma pan możliwości?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#WojciechMisiąg">Jeśli można, chciałbym powiedzieć, że zdecydowanie wychodzimy w tej chwili poza interpelacje. Pan poseł Lysek kwestionował stan, który powstał w wyniku uchylenia pewnych uchwał Rady Ministrów. Wyjaśniłem, że nie Rada Ministrów je uchyliła, zostały one uchylone przez Wysoką Izbę. To jest jedna kwestia, którą chciałem wyjaśnić.</u>
          <u xml:id="u-179.1" who="#WojciechMisiąg">Jeśli chodzi o druga, panie pośle, to zakres pomocy kredytowej, ale w spłatach odsetek, ustawa budżetowa określiła również. W art. 11 jest napisane, na co można dać pomoc, jeżeli chodzi o spłatę odsetek. Ale proszę zobaczyć, jest to artykuł dotyczący spłaty odsetek, a nie spłaty kredytów. Jest to punkt pierwszy, na który pan poseł się powołuje.</u>
          <u xml:id="u-179.2" who="#WojciechMisiąg">Tak że w tej chwili nie wiem, czy jest celowe dyskutowanie nie tyle tej sprawy, o której pan poseł Lysek bezpośrednio w interpelacji mówił, ile sprawy znacznie szerszej.</u>
          <u xml:id="u-179.3" who="#WojciechMisiąg">Nawiasem mówiąc chcę powiedzieć, że pan poseł posługuje się argumentem zrzucenia na barki spółdzielców kosztów usuwania tych usterek. Tylko proszę pamiętać o alternatywie, jaką pan proponuje, zrzuceniu tego równo na barki spółdzielców i niespółdzielców. Przecież te pieniądze budżetowe musiałyby być na to wykorzystane. W związku z tym nie podejmujemy decyzji takiej, że państwo, bo państwo abstrakcyjnymi pieniędzmi nie dysponuje, dysponuje pieniędzmi podatników, które w formie ustawy budżetowej rozdysponowuje na różne cele. Taka jest alternatywa istotnie proponowana przez pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Uważam, że na tym zakończymy dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-180.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy pan poseł chcę jeszcze zabrać głos?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#NorbertLysek">Przepraszam bardzo, będę czekał na orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Wobec tego stwierdzam, że Sejm odpowiedź na interpelację pana posła Norberta Łyska uznał za wystarczającą do czasu decyzji Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Pan poseł Szczepan Balicki w swojej interpelacji nawiązuje do art. 1 ust. 2 ustawy o uporządkowaniu stosunków kredytowych, na podstawie którego Rada Ministrów udziela gwarancji na pokrycie różnic wynikających z umów o kredyt udzielony na budownictwo mieszkaniowe. Przepis ten ma na celu zapewnienie kredytowania budownictwa mieszkaniowego w roku 1990 jako inwestycji o szczególnym znaczeniu społecznym. Jednakże oddziały terenowe PKO z reguły odmawiają dalszego kredytowania budownictwa mieszkaniowego spółdzielni mieszkaniowych po wyczerpaniu kredytu udzielonego przed 1990 rokiem. Ten stan rzeczy spowodował niewypłacalność inwestorów, a w konsekwencji zamknięcie wielu placów budów bądź wstrzymanie realizacji obiektów budowlanych.</u>
          <u xml:id="u-182.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Poseł prosi o zbadanie sprawy i wyjaśnienie, czy należy w najbliższym terminie spodziewać się uruchomienia kredytów dla budownictwa mieszkaniowego gwarantowanych w wymienionej ustawie.</u>
          <u xml:id="u-182.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów pana Wojciecha Misiąga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#WojciechMisiąg">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałbym zacząć od przypomnienia w jaki sposób budżet udziela pomocy w kredytowaniu budownictwa mieszkaniowego.</u>
          <u xml:id="u-183.1" who="#WojciechMisiąg">Otóż abstrahując już od tej sprawy umownej, o której mówiliśmy, zasadniczy, techniczny system polega na tym, że bank udziela kredytu posługując się takimi kryteriami, jakie on uznaje. To znaczy oceniając, czy kredyt zostanie zwrócony. Jest to podstawowe kryterium. Następnie, kiedy dojdzie do zawarcia umowy kredytowej, budżet państwa przejmuje na siebie część zobowiązań kredytobiorcy z tytułu odsetek. Wobec tego można powiedzieć, że rząd nie podejmuje decyzji o udzielaniu kredytu. Rząd gwarantuje środki na pewne wsparcie w spłacie już nawet nie kredytu, a, jak powiedziałem, odsetek.</u>
          <u xml:id="u-183.2" who="#WojciechMisiąg">Chcę również powiedzieć, że od początku roku budżet swoje zobowiązania wobec systemu bankowego realizuje terminowo. To znaczy, że comiesięcznie przekazujemy bankom należne pieniądze za te właśnie odsetki, które przypadają do spłaty z tytułu zaciągniętych wcześniej kredytów mieszkaniowych. I z tego tytułu banki nie zgłaszają żadnych pretensji do budżetu.</u>
          <u xml:id="u-183.3" who="#WojciechMisiąg">Przypuszczamy, że niechęć banków do podpisywania nowych umów na kredyty mieszkaniowe wynikała przez pewien okres z pewnych niejasności interpretacyjnych, jakie wystąpiły w związku z interpretacją ustawy o uporządkowaniu stosunków kredytowych i rozporządzenia Rady Ministrów, precyzującego formy pomocy budżetowej dla osób oraz dla spółdzielni zaciągających takie kredyty.</u>
          <u xml:id="u-183.4" who="#WojciechMisiąg">Powodem niejasności interpretacyjnych była kwestia aneksów do umów zeszłorocznych. Pismo takie minister finansów skierował do banku 29 maja i zostało ostatecznie i jednoznacznie wyjaśnione, że wszystkie aneksy do zawartych poprzednio umów, podobnie jak to, co mówiłem o umorzeniach, podlegają tym zasadom co i same kredyty uprzednio zaciągnięte.</u>
          <u xml:id="u-183.5" who="#WojciechMisiąg">Nie ma więc żadnych przeszkód, żeby te kredyty były udzielane. I będziemy pozostawali w kontakcie z bankiem PKO i z innymi bankami, które takich kredytów udzielają, aby zagwarantować pełne wykorzystanie pieniędzy, które zostały na ten cel przeznaczone z budżetu państwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy pan poseł Szczepan Balicki zechce zabrać głos? Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#SzczepanBalicki">Wyrażam jedynie nadzieję, że to, co powiedział pan minister, zostanie rzeczywiście zrealizowane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy ktoś z państwa jeszcze zechciałby zatrać głos? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Stwierdzam, że Sejm uznał odpowiedź na interpelację posła Szczepana Balickiego za wystarczającą.</u>
          <u xml:id="u-186.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Pan poseł Zbigniew Balik w swej interpelacji podnosi problem drastycznie wzrastających kosztów z tytułu podnoszenia przez spółdzielnie mieszkaniowe opłat za centralne ogrzewanie i ciepłą wodę. Dotacje budżetowe na ten cel zostały wyraźnie uszczuplone, a w przyszłości zostaną zupełnie zaniechane. Spowoduje to dla spółdzielców skutki finansowe, których znaczna część obywateli nie będzie w stanie udźwignąć. Poseł zwraca się o przedstawienie zamierzeń rządu w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-186.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W celu udzielenia odpowiedzi na powyższą interpelację głos zabierze podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów pan Andrzej Podsiadło. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#WojciechMisiąg">Pani marszałek, jednak po raz trzeci ja będę odpowiadał.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę bardzo, panie ministrze, miałam inną informację.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#WojciechMisiąg">Jeśli można, Zacznę od wyjaśnienia, jaki jest system dotowania i jaki jest system rozliczeń z tytułu dostaw centralnego ogrzewania i ciepłej wody.</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#WojciechMisiąg">Otóż obowiązują dwa różne systemy cen. Jest to cena płacona przez dysponentów lokali dostawcy, a więc przez spółdzielnie i przez urzędy kwaterunkowe przedsiębiorstwa gospodarki mieszkaniowej dostawcom energii i dostawcom ciepłej wody, i są to ceny umowne.</u>
          <u xml:id="u-189.2" who="#WojciechMisiąg">Natomiast urzędowo wyznaczana jest cena centralnego ogrzewania i ciepłej wody, jaką lokatorzy płacą spółdzielniom. Różnica między tymi dwoma rodzajami cen jest dotacją dla dysponentów lokali, przede wszystkim dla spółdzielni budownictwa mieszkaniowego.</u>
          <u xml:id="u-189.3" who="#WojciechMisiąg">Według ustawy budżetowej na ten rok, dotacje na ten cel miały wynosić w przybliżeniu 2,7 biliona złotych. I chcę zdementować powtarzane kilkakrotnie i w różnych miejscach, nie tylko tu w parlamencie, zdanie o uszczupleniu tej dotacji.</u>
          <u xml:id="u-189.4" who="#WojciechMisiąg">Istotnie w trakcie prac nad budżetem nastąpiło zmniejszenie kwoty dotacji na centralne ogrzewanie i ciepłą wodę, ale stało się to w momencie, w którym rząd ze zmiany cen węgla o 700% przeszedł na zmianę 500%. Potem, gdy zmieniły się założenia przyjmowane co do cen węgla, zmieniła się nasza kalkulacja cen umownych i cen urzędowych. W związku z tym zmalało zapotrzebowanie na dotacje.</u>
          <u xml:id="u-189.5" who="#WojciechMisiąg">Rzeczywisty ruch cen w ciągu pierwszego półrocza okazał się jednak inny. W związku z tym Rada Ministrów podjęła uchwałę z 29 czerwca w sprawie zmiany dochodów i wydatków budżetu centralnego, a uchwała ta została podjęta na podstawie upoważnienia zawartego w art. 2 ust. 4 ustawy budżetowej, z upoważnienia, przypomnę, do dokonania przeliczeń budżetu, jeśli ceny i płace kształtują się inaczej, niż przewidywano na początku roku. Dokonała m.in. zmian kwot dotacji dla spółdzielni budownictwa mieszkaniowego na te dwa cele, o których mówimy. 1 podwyższyła te dotacje do poziomu 4 bilionów 735 mld zł, co oznacza podwyższenie prawie 2-krotne, dokładnie o 2 biliony zł przy wyjściowym poziomie 2,7 biliona zł.</u>
          <u xml:id="u-189.6" who="#WojciechMisiąg">Dochodzimy w ten sposób do sytuacji, w której dotacje do centralnego ogrzewania i ciepłej wody w 1990 r. są 10-krotnie wyższe niż w roku 1989. Tak duży wzrost bierze się stąd, mimo że nie ma takiego wzrostu cen energii, ani cen paliw, że w tej chwili ceny płacone przez ostatecznych odbiorców, czyli lokatorów, pokrywają mniej więcej 20% rzeczywistych kosztów. Taka jest wysokość tych dotacji.</u>
          <u xml:id="u-189.7" who="#WojciechMisiąg">W związku z tym nie próbujemy tą dotacją pokrywać pełne koszty, ale nie mamy również zamiaru wycofania się z dotacji ze względu na to, że jak wynika z rozliczeń oznaczałoby to 5-krotne podwyższenie cen. Takich zamiarów nie ma. I chociaż ta dotacja stopniowo powinna być zmniejszana, czy udział dotacji w pełnej cenie powinien być zmniejszany, to nie jest to zamierzenie ani na ten rok, ani na przyszły, jak się wydaje.</u>
          <u xml:id="u-189.8" who="#WojciechMisiąg">To, co w tej chwili zostało zrobione przy przeliczeniu budżetu, oznacza po prostu dostosowanie kwoty dotacji do obowiązujących regulacji w tej dziedzinie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-190.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy pan poseł Zbigniew Balik chciałby zabrać głos? Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#ZbigniewBalik">Dziękuję panu ministrowi za odpowiedź. Niemniej odpowiedź ta nie rozwiała ani moich wątpliwości, ani moich niepokojów.</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#ZbigniewBalik">Już obecnie, według danych z kwietnia, budżety rodzinne są obciążone w 60 do 80% wydatkami na żywność oraz opłatami stałymi, jak czynsze, opłaty za energię elektryczną, energię cieplną, opał.</u>
          <u xml:id="u-191.2" who="#ZbigniewBalik">Aktualnie obserwujemy wzrost cen energii oraz projektowany jest wzrost opłat czynszowych.</u>
          <u xml:id="u-191.3" who="#ZbigniewBalik">Ponadto — wracam do poprzedniej interpelacji — nie ze swojej winy mieszkańcy ponoszą poważne koszty za straty cieplne, spowodowane złą konstrukcją budynków.</u>
          <u xml:id="u-191.4" who="#ZbigniewBalik">Jeszcze jedno. Przy zaciąganiu kredytów z Banku Światowego na potrzeby krajowego gazownictwa strona polska zobowiązała się do drastycznego podwyższenia cen gazu na cele komunalne. Jest mowa o 18-krotnym podwyższeniu tych cen. Oznacza to, że ogrzewanie budynku gazem, kształtować się będzie na poziomie od 5 do 10 milionów złotych w skali roku. Dlatego też w tej interpelacji poruszałem sprawę głębszego zbadania tych zagadnień oraz powiązania skutków zamierzonych działań z polityką państwa w zakresie dochodów, z polityką socjalną oraz dotacjami, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy pan minister byłby łaskaw jeszcze ustosunkować się do wypowiedzi? Proszę uprzejmie, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#WojciechMisiąg">Sprawa, o której mówił pan poseł, może być odebrana tak: mamy dwie tendencje, które byłyby uznane za korzystne, tylko nie da się ich połączyć. Z jednej strony prawdą jest, że występują dysproporcje w cenach energii, że ceny energii w Polsce są za niskie, a szczególnie za niskie są ceny energii opłacanej przez użytkowników komunalnych. To jest fakt. W związku z tym naturalną tendencją byłoby podniesienie tych cen, oczywiście z równoczesnym staraniem się o to, żeby tam, gdzie to jest możliwe, malały koszty.</u>
          <u xml:id="u-193.1" who="#WojciechMisiąg">Z drugiej strony jest kwestia, do jakiego stopnia będą akceptowane pociągnięcia powodujące wzrost kosztów utrzymania. To, co w tej chwili robimy, musi być pewną grą między tymi dwoma tendencjami. W przyszłości musimy doprowadzić do urealnienia cen energii. I taki musi być ostateczny kierunek, chyba że staniemy się państwem na tyle bogatym, że będzie nas stać na celowe dotowanie wybranych dziedzin, ale musimy też pamiętać, że tych dotacji brakuje nam w wielu dziedzinach życia.</u>
          <u xml:id="u-193.2" who="#WojciechMisiąg">Wszyscy zdajemy sobie sprawę, że są pewne możliwości i pewne ograniczenia, jeśli chodzi o tempo dodatkowych obciążeń ludności. Wybrana została pewna ścieżka, jak powiedziałem, między tymi dwoma sprawami, które chciałoby się załatwić, ale których na raz załatwić nie możemy. W pewnym sensie można powiedzieć, że wybór taki jest niezadowalający z żadnego z tych punktów widzenia, z drugiej strony jednak stanowi pewien kompromis, który z jednej strony powoduje, że poprawiamy relację cen, przybliżając się stopniowo do rzeczywistej wyceny kosztów energii, z drugiej strony nie staramy się jednym ruchem, jedną operacją powodującą bardzo gwałtowne skutki dla budżetów rodzinnych doprowadzić od razu do stanu ostatecznego załatwienia sprawy energii.</u>
          <u xml:id="u-193.3" who="#WojciechMisiąg">Takie są dwa ograniczenia i między nimi musimy się poruszać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy ktoś z państwa chciałby jeszcze zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-194.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#TadeuszBadach">W ramach wykupu lokali pod działalność handlową moja firma wykupiła lokal od spółdzielni mieszkaniowej płacąc odpowiednie czynsze i zobowiązania w stosunku do spółdzielni mieszkaniowej. Niedawno, dokładnie tydzień temu, otrzymaliśmy aneks do umowy, że z uwagi na wzrost kosztów utrzymania, energii cieplnej od 1 czerwca 1990 r. podwyższa się... itd. Mam pytanie wobec powyższego, czy jest to zasada, czy jest to przypadek?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy może pan minister udzielić odpowiedzi?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#WojciechMisiąg">Wyjaśniłem, panie pośle, że ceny urzędowe obowiązują tylko na tym ostatnim odcinku, do lokatorów. W związku z tym można powiedzieć, jest to zasada, że dysponent ma prawo to uczynić. Inną kwestią jest czy robi on to zgodnie z rozsądkiem i z kalkulacją i czy jest w stanie za swoje ceny te lokale wynająć, ale jak pan wie, jest tendencja, żeby ceny administracyjne występowały tylko tam, gdzie jest to niezbędne. Tu akurat mamy do czynienia, jak powiedziałem na początku, z cenami umownymi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Może jeszcze pan minister zechce zostać, gdyż pan poseł chcę zabrać głos.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy nie uważa pan minister, że jest to manipulacja, że kiedy nie było chętnych, to można było sprzedawać po takich cenach, po jakich się chciało, a kiedy jest konkurencja, to używa się wszelkich argumentów, żeby była cena przebitkowa?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#WojciechMisiąg">Jeśli się używa argumentu czerwiec i energia cieplna, to coś tu nie gra.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Nie wiem, czy pan minister jest w stanie ustosunkować się do tej sprawy w tej chwili.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#WojciechMisiąg">Pani marszałek, jest to dyskusja na inny temat, mogę ją podjąć, ale jest to zdecydowane odejście od interpelacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Wobec tego pan poseł zechce to uznać. Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Stwierdzam, że Sejm uznał odpowiedź na interpelację pana posła Zbigniewa Balika za wystarczającą.</u>
          <u xml:id="u-202.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Pan poseł Stanisław Duda złożył interpelację, na którą otrzymał odpowiedź na piśmie. Odpowiedź tę uznał za niewystarczającą, w związku z tym zgodnie z art. 62 ust. 4 regulaminu Sejmu zwrócił się do Prezydium Sejmu o umieszczenie jego interpelacji w porządku dziennym posiedzenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W swej interpelacji poseł stwierdza, że z dniem 1 stycznia 1990 r. gospodarstwa rolne 74 miejscowości Pogórza Przemysko-Dynowskiego zaliczane do tej pory do terenów górskich i górzystych na podstawie uchwały Rady Ministrów z 1985 r. utraciły większość przywilejów wynikających z tej uchwały. Stało się to w wyniku uchwalenia w 1990 r. ustawy o zmianie niektórych ustaw regulujących zasady opodatkowania. W części dotyczącej zmiany ustawy o podatku rolnym dodano art. 13a stanowiący, że za miejscowości położone na terenach podgórskich i górskich uważa się miejscowości, w których co najmniej 50% użytków rolnych położonych jest powyżej 350 m n.p.m. W przepisie pominięto tak ważne kryterium, jak nachylenie stoków i niekorzystne ustosunkowania społeczno-gospodarcze. Poseł uważa to pominięcie za wysoce niesprawiedliwe i powodujące poważne zahamowanie w rozwoju gospodarczym i społecznym tych terenów. Poseł w imieniu wyborców zwraca się o powrócenie do poprzednich przepisów w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W celu udzielenia odpowiedzi na interpelację głos zabierze wiceprezes Rady Ministrów, minister rolnictwa pan Czesław Janicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#CzesławJanicki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W zasadzie na tę interpelację powinien również odpowiadać minister finansów, jako że minister finansów wydaje zarządzenia finansowe. Minister rolnictwa wnioskował o stosowny poziom podatków i dosyć długo trwała walka o ten poziom. O tym Wysoka Izba była powiadomiona.</u>
          <u xml:id="u-204.1" who="#CzesławJanicki">Poseł wnoszący interpelację sam właściwie odpowiedział, że w sprawie terenów górskich i podgórskich zostały pominięte podziały na górskie i podgórskie albo górskie i górzyste. I na ten temat została udzielona 21 maja odpowiedź. Poseł Duda odpowiedź tę uważa za niewystarczającą, chociaż nie może być innej odpowiedzi do czasu wniesienia poprawki do tejże ustawy podatkowej. Problem dotyczy istnienia w przepisach prawnych od 1985 r. dwóch definicji dotyczących terenów górskich i podgórskich oraz terenów górskich i górzystych oraz kryteriów klasyfikacji miejscowości do tych obszarów. Jedni interpretowali, że chodzi o gminy, natomiast jest wyraźnie powiedziane w ustawie o miejscowościach, w których jest ponad 50% użytków rolnych mieszczących się powyżej 350 m n.p.m.</u>
          <u xml:id="u-204.2" who="#CzesławJanicki">Zdaniem posła nowelizowana ustawa o podatku rolnym wprowadziła nowy zapis określający tereny zaliczane do miejscowości górskich i podgórskich. Tymczasem artykuł 13b wprowadzony do ustawy o podatku rolnym stanowi ustawową kontynuację zapisów obowiązujących od stycznia 1985 r., które wprowadzone zostały rozporządzeniem Rady Ministrów z 14 grudnia 1984 roku w sprawie podatku rolnego. Rozporządzenie wykonawcze do ustawy o podatku rolnym, w myśl § 4 rozporządzenia, uprawnia do ulg w podatku rolnym te miejscowości, w których co najmniej 50% użytków rolnych położonych jest 350 m n.p.m. Zapis identycznej treści wprowadzony został do tekstu znowelizowanej ustawy o podatku rolnym. Zatem zakres uprawnionych do korzystania z ulg w podatku rolnym z tytułu prowadzenia działalności na terenach górskich i podgórskich został utrzymany i nie uległ zawężeniu w stosunku do stanu, jaki obowiązywał od 1 stycznia 1985 r. W uchwale z 21 stycznia 1989 r. w sprawie aktywizacji gospodarczej i społecznej oraz rozwoju rolnictwa na terenach górskich i górzystych zastosowano dla celów określonych w tej uchwale szersze kryteria klasyfikacyjne dotyczące terenów górskich i podgórskich, wprowadzając równolegle, obok kryterium wysokości nad poziomem morza, kryterium nachylenia stoku przekraczające 12°, przy czym zastosowanie tego kryterium ograniczono do 14 województw południowej Polski. Należy podkreślić, że uchwała nr 4 Rady Ministrów nie uprawniała do ulg podatkowych, uprawniała tylko do podwyższonych cen, wtedy kiedy były ceny urzędowe. Stąd w przepisach prawnych istniały równolegle te dwie definicje, jak powiedziałem: szersza definicja uwzględniająca kryterium wysokości nad poziomem morza i kryterium nachylenia i węższa, uwzględniająca wyłącznie kryterium wysokości — obie odnoszące się do podatku rolnego.</u>
          <u xml:id="u-204.3" who="#CzesławJanicki">Uznaję zasadność wprowadzenia kryterium nachylenia stoku jako uprawniającego miejscowości położone na terenach górskich i górzystych do ulgi w podatku, ale w tej ustawie nie zostało to uwzględnione, a więc trzeba w nowej ustawie o tym pamiętać. Wymaga to jednak nowelizacji ustawy o podatku rolnym w części dotyczącej nazewnictwa, a więc zastąpienia wyrazu: „podgórski” wyrazem: „górzysty”, co umożliwiłoby wprowadzenie dodatkowego kryterium nachylenia stoku oraz rozszerzenie zakresu uprawnionych do ulg w podatku rolnym w stosunku do stanu, jaki obowiązuje od 1 stycznia 1985 roku. Jeśli, zdaniem panów posłów, istnieją takie możliwości w budżecie państwa, można by to i teraz wprowadzić.</u>
          <u xml:id="u-204.4" who="#CzesławJanicki">Równolegle należy rozważyć, czy kryterium nachylenia obowiązywałoby na terenie całego kraju — bowiem nie tylko na terenach górzystych tych 14 województw, ale w pozostałych województwach także znajdują się miejscowości, które mają duże nachylenia — czy też jego zastosowanie ograniczyłoby się, tak jak zaproponowano w uchwale, do tych 14 województw Polski południowej. Należy też rozważyć konsekwencje rozszerzenia ulg w podatku rolnym dla szczególnie skromnego budżetu naszego państwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu wicepremierowi.</u>
          <u xml:id="u-205.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy pan poseł Stanisław Duda chciałby zabrać głos? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-205.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy ktoś z państwa chciałby jeszcze zabrać głos w tej kwestii? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-205.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Stwierdzam, że Sejm uznał za wystarczającą odpowiedź na interpelację posła Stanisława Dudy.</u>
          <u xml:id="u-205.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Wysoka Izbo! W związku z wyczerpaniem czasu przewidzianego na rozpatrywanie odpowiedzi na interpelacje przystępujemy do rozpatrywania odpowiedzi na zapytania poselskie. Proszę o zadanie pytania pana posła Tadeusza Badacha.</u>
          <u xml:id="u-205.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie ma posła Badacha.)</u>
          <u xml:id="u-205.6" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Nie ma pana posła. Wobec tego proszę o zadanie zapytania pana posła Jana Kościelniaka.</u>
          <u xml:id="u-205.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie ma posła Kościelniaka.)</u>
          <u xml:id="u-205.8" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Wobec tego jako kolejny pan poseł Bonawentura Ziemba.</u>
          <u xml:id="u-205.9" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zadanie pytania.</u>
          <u xml:id="u-205.10" who="#komentarz">(Poseł Bonawentura Ziemba: Nie pamiętam pytania.)</u>
          <u xml:id="u-205.11" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Może wobec tego podpowiem panu posłowi. Pytanie dotyczy wykorzystania w woj. lubelskim urządzeń przekaźnikowych do retransmisji programów telewizji satelitarnej. Na to pytanie miał odpowiedzieć podsekretarz stanu w Ministerstwie Łączności pan Marek Rusin.</u>
          <u xml:id="u-205.12" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy pan poseł podtrzymuje to zapytanie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#BonawenturaZiemba">Odbyłem rozmowę z ministrem i uzyskałem odpowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czyli pan poseł rezygnuje. Dziękuję panu posłowi i panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-207.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kolejne pytanie zadadzą pan poseł Zbigniew Balik i pani poseł Emilia Pogonowska-Jucha w sprawie podwyższenia opłat telefonicznych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#ZbigniewBalik">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pytanie moje dotyczy ministra łączności. W ostatnim okresie opłaty za przyznanie abonamentu wzrosły trzykrotnie, abonenckie o 50%, odpłatność za jedną rozmowę o 66%. Są to ceny, które w odczuciu społeczeństwa nie mają żadnego uzasadnienia. Zaprzecza im jakość połączeń telefonicznych, częste awarie sprzętu oraz techniczne zacofanie. Świadczą one natomiast o monopolistycznych praktykach stosowanych przez Polską Pocztę, Telegraf, Telefon w odniesieniu do społeczeństwa, które pozbawione zostało jakiegokolwiek poza rezygnacją alternatywnego rozwiązania. Instytucja ta jako jedyny usługodawca w zakresie telefonizacji autokratycznie narzuca społeczeństwa swoje warunki nie pozostawiając nawet cienia innych możliwości w obecnych, bardzo trudnych i skomplikowanych warunkach ekonomicznych rodzin.</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#ZbigniewBalik">Decyzje tej instytucji powodują, że cały ciąg rozpoczętych inwestycji w wioskach, realizowanych w czynach społecznych, nie uzyska zakończenia. Zgodnie z opinią rolników, z którymi w pełni należy się zgodzić, nie będzie ich już stać na ponoszenie dalszych obciążeń finansowych oraz uiszczenie — praktycznie za nic — opłaty w kwocie 2 milionów złotych, bo trudno przecież uznać zasadność pobierania takiej opłaty jeżeli ponad 50% kosztów instalacji linii telefonicznych, a w większości przypadków cały koszt ponoszą późniejsi użytkownicy. Równocześnie należy zaznaczyć, że w przypadku budowy, na przykład linii telefonicznej, mimo iż nakłady na nią świadczą obywatele, przechodzi ona na własność monopolisty bez zwrotu kosztów, co daje pogląd w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-208.2" who="#ZbigniewBalik">Zaniepokojenie moje budzi również zmniejszenie tempa telefonizacji kraju. Przewiduje się, że w 1990 roku do telefonicznej sieci publicznej zostanie przyłączonych tylko około 143 tysięcy nowych abonentów, podczas gdy liczba nie załatwionych wniosków o założenie telefonu na koniec 1990 roku wzrośnie z 2,2 miliona do 2,5 miliona. Wskaźnik gęstości abonenckiej wyrażony liczbą abonamentów na 100 mieszkańców wyniesie 8,51, a na wsi tylko 2,67.</u>
          <u xml:id="u-208.3" who="#ZbigniewBalik">Pytania do ministerstwa są następujące: Jakie działania zamierza podjąć ministerstwo w odniesieniu do generalnej dyrekcji Polska Poczta, Telegraf i Telefon, celem ukrócenia monopolistycznych zapędów tego koncernu w zakresie samowoli kształtowania cen usług?</u>
          <u xml:id="u-208.4" who="#ZbigniewBalik">Kolejne pytanie: Jakie kroki podejmie ministerstwo dla wyegzekwowania obniżki kosztów tej inwestycji, by uniknąć bezkrytycznego przerzucania ich na barki tysięcy obywateli korzystających z podstawowego środka łączności, jaki w każdym cywilizowanym kraju stanowi telefon.</u>
          <u xml:id="u-208.5" who="#ZbigniewBalik">I trzecie pytanie: W jaki sposób zamierza pan minister rozwiązać problem rozpoczętych inwestycji z zakresu telefonizacji wsi, mając na uwadze kolejny wzrost kosztów, w tym wspomniane opłaty w kwocie 2 milionów złotych, w sytuacji, gdy inwestorem linii jest obywatel, a po jej odbiorze właścicielem staje się monopolista, zabierając mienie faktycznie nie stanowiące jego własności?</u>
          <u xml:id="u-208.6" who="#ZbigniewBalik">Pytania te zadaję wspólnie z panią Emilią Pogonowską-Juchą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o udzielenie odpowiedzi podsekretarza stanu w Ministerstwie Łączności, pana Marka Rusina.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Może pan minister odpowie na obie interpelacje.)</u>
          <u xml:id="u-209.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">To nie jest interpelacja, tylko zapytanie poselskie i w zasadzie, regulaminowo, pytań dodatkowych nie ma.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#MarekRusin">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Odnośnie do pierwszego pytania, wyjaśniam, że w obecnie obowiązującym prawie taryfy na usługi telekomunikacyjne o charakterze powszechnym ustala na wniosek dyrekcji generalnej PPTiT minister łączności w porozumieniu z ministrem finansów. Nie jest to więc działanie samowolne, lecz jest to poziom narzucony przez ministerstwo. Obecne, majowe podwyżki dodatkowo były uzgodnione ze związkami zawodowymi i w tym trójkącie doszło do znacznej obniżki o prawie 2/3 proponowanych stawek. Przesunięto także restrukturyzację tych podwyższonych taryf.</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#MarekRusin">Chcę zwrócić uwagę, ze podwyżka taryfy telekomunikacyjnej przeprowadzona została zgodnie z rachunkiem ekonomicznym, a ściśle była skutkiem ponad 5-krotnego wzrostu kosztów PPTiT związanych z ruchami cenowymi. Przedsiębiorstwo nie jest dotowane, a zatem przychody z usług telekomunikacyjnych są jak dotychczas podstawowym źródłem dopływu środków przeznaczonych na bieżącą działalność przedsiębiorstwa, a w tym także służą do zapewnienia środków na rozwój łączności oraz na zrekompensowanie deficytu poczty, który jest sporym obciążeniem dla przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-210.2" who="#MarekRusin">Chcę powiedzieć, że taki sposób ustalania cen jest pozostałością dawnego systemu, w którym minister miał daleko idące uprawnienia w stosunku do przedsiębiorstwa PPTiT. Obecnie odeszło się od tego modelu. PPTiT jest przedsiębiorstwem samorządnym, ma własną radę załogi, związki i one w zasadzie powinny dbać o kondycję ekonomiczną przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-210.3" who="#MarekRusin">W zaakceptowanym przez rząd projekcie zmian ustawy o łączności — który, mam nadzieję, zostanie wkrótce rozpatrzony przez Wysoką Izbę, o co bardzo serdecznie apeluję, gdyż jej brak bardzo utrudnia nam pracę i wiele zarzutów stawianych w stosunku do ministerstwa wynika właśnie z braku tej ustawy, gdyż niekiedy pozostajemy w sprzeczności, czy być w zgodzie z prawem, czy z własnym sumieniem — zakłada się pełną demonopolizację usług telekomunikacyjnych i pocztowych. W takim układzie wysokość taryf określać będzie po prostu właściciel linii telekomunikacyjnej, którym oczywiście na początku będzie tylko dyrekcja generalna PPTiT, ale później i inne podmioty gospodarcze działające na tym rynku.</u>
          <u xml:id="u-210.4" who="#MarekRusin">W gestii ministra łączności pozostaje prawo określenia wysokości opłat maksymalnych za usługi o charakterze powszechnym. Jest to jak dotychczas w tej ustawie jedyny mechanizm ochronny społeczeństwa przed ewentualnymi zapędami monopolisty, w takim modelu zarządzania.</u>
          <u xml:id="u-210.5" who="#MarekRusin">Może jeszcze powiem, że duże oczekiwania wiążemy z restrukturyzacją PPTiT. Rozpoczęła się już jej reorganizacja, która ma na celu stworzenie takich podmiotów gospodarczych, które byłyby w stanie skutecznie konkurować z innymi podmiotami na polskim rynku telekomunikacyjnym. W takim modelu ceny powinny stanowić wynik stosunku popytu i podaży, i właśnie to powinno prowadzić do obniżania kosztów świadczonych usług.</u>
          <u xml:id="u-210.6" who="#MarekRusin">Odnośnie do pytania trzeciego, bo w zasadzie pytanie pierwsze i drugie zawarłem w jednej odpowiedzi, znowu wracamy do tej nieszczęsnej ustawy. W myśl obecnie istniejącej ustawy Polska Poczta Telegraf i Telefon jest jedynym właścicielem urządzeń telekomunikacyjnych i musi je oczywiście przejmować. W nowej ustawie telekomunikacyjnej nie będzie takiego obowiązku i można sobie wyobrazić, że pewna grupa np. komitet ds. telefonizacji lub jakiś inny podmiot gospodarczy, który wybuduje linię czy urządzenia telekomunikacyjne, będzie ich wyłącznym właścicielem, a więc sam będzie ustalał stawki, czynsze, opłaty abonamentowe, czy opłaty za przyłączenia. Obecnie mamy taki stan, jaki mamy, w dodatku rzadko kiedy komitety ds. telefonizacji pokrywają całokształt kosztów. Na ogół korzystają z dopłat albo jest to pewien rodzaj umowy z PPTiT na zasadzie: my wykonamy część i wy wykonacie część zadań.</u>
          <u xml:id="u-210.7" who="#MarekRusin">W takiej sytuacji, aby sprostać zadaniu, minister łączności podjął decyzję o udzielaniu zwolnień i zniżek w opłatach taryfowych za przyłączenie do sieci lub za przyznanie abonamentu telefonicznego członkom komitetów ds. telefonizacji. Ogólna zasada tych zniżek polega na tym, że jeżeli wkład osobisty członka jest równy lub wyższy od obowiązującej stawki taryfowej, to będzie on zwolniony z opłaty. Jeśli będzie niższy to oczywiście zapłaci tylko tę różnicę. Wkład ten ocenia się po rozliczeniu kosztów z wykonania inwestycji z PPTiT. Wydaje mi się, że taki sposób rozliczenia jest społecznie sprawiedliwy. Oczywiście ci, którzy wykonali więcej, niż wynika to ze stawki, są na tym stratni. Tym niemniej, kiedy wejdzie w życie ustawa o demonopolizacji, praktycznie nie będzie żadnych problemów. Ktoś, kto sobie wybuduje urządzenie telekomunikacyjne na własny koszt, będzie jego właścicielem i nikt mu nie będzie tego odbierał. Natomiast w kwestii przyłączenia do sieci publicznej, właściciel sieci publicznej nie będzie mógł odmówić przyłączenia do sieci. Kwestia opłat będzie wynikiem negocjacji między abonentem a właścicielem sieci.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy pan poseł zadający pytanie chciałby się ustosunkować do wypowiedzi? Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-211.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Chciałem podziękować panu ministrowi i życzyłbym większej skuteczności, jeśli chodzi o tempo telefonizacji oraz demonopolizacji poczty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu ministrowi. Ach, nie, przepraszam bardzo. Proszę uprzejmie, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Przepraszam, pani marszałek, za chwilową nieobecność w czasie zadawania pytania. Chciałabym panu ministrowi podziękować, ale jednocześnie stwierdzić, że odpowiadając sam pan przyznał, że zadane przez nas pytanie ma swoje głębokie uzasadnienie. I jednocześnie przyznał pan również, że ta ustawa, która, mam nadzieję, szybko zostanie opracowana i wejdzie w życie, wyeliminuje te nieprawidłowości. Jest bowiem głębokie rozgoryczenie u ludzi, którzy podejmują naprawdę duży wysiłek — zwłaszcza na wsi, którą my wspólnie z panem posłem Balikiem reprezentujemy, chodzi o wieś podkarpacką — i wykonują te instalacje, a następnie są traktowani tak, jak to przedstawiliśmy.</u>
          <u xml:id="u-213.1" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Chcę również podziękować za udzieloną nam przez resort odpowiedź w indywidualnej sprawie, gdzie właśnie resort wyszedł naprzeciw staraniom naszych wyborców, którzy wybudowali linię, a potem zostali bardzo biurokratycznie potraktowani. Mam nadzieję, że temu wszystkiemu zapobiegną rozwiązania demonopolizacyjne, które przygotowywane są w tej ustawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Obecnie proszę pana posła Ryszarda Wojciechowskiego i pana posła Marka Borala o zadanie pytania w sprawie niedopuszczenia do bezrobocia inwalidów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#MarekBoral">Pani Marszałek! Bardzo bym prosił o odczytanie pytania. Nie spodziewałem się, że dzisiaj zostanie zadane pytanie i nie mam tekstu przy sobie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Niestety, panie pośle, nie mam tekstu pańskiego pytania. Résume mogę podać, że pytanie dotyczyło niedopuszczenia do bezrobocia inwalidów.</u>
          <u xml:id="u-216.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">(Sekretarz stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej Jerzy Szreter: Ja mam to pytanie.) Pan minister ma to pytanie, wobec tego proszę uprzejmie pana ministra o udzielenie odpowiedzi. Odpowiedzi udziela sekretarz stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej pan Jerzy Szreter.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#JerzySzreter">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Tekst zapytania jest następujący: Zwracamy się — panowie posłowie Ryszard Wojciechowski i Marek Boral — z uprzejmą prośbą o udzielenie odpowiedzi, jakie kroki Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej zamierza podjąć w celu niedopuszczenia do powstania bezrobocia w grupie zatrudnionych inwalidów. Docierają do nas z całego kraju alarmujące informacje o zwalnianiu z pracy inwalidów, w szczególności ze spółdzielni inwalidów. Zdaniem spółdzielców powołany przez pana ministra pełnomocnik ds. spółdzielni inwalidów i niewidomych nie spełnia i nie jest w stanie wykonywać funkcji, do których został powołany. Co pan minister zamierza zrobić, aby zachować funkcje dotychczas wykonywane przez 17 międzywojewódzkich przychodni rehabilitacyjnych dla inwalidów. Koniec pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękujemy panu ministrowi i prosimy uprzejmie o odpowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#JerzySzreter">W sprawie tej częściowo udzielałem odpowiedzi, bodajże na poprzednim posiedzeniu Sejmu, omawiając cały kompleks działań i decyzji podjętych przez rząd w sprawie pomocy spółdzielczości inwalidzkiej. Nie chciałbym może powtarzać wszystkiego. Pokrótce przypomnę tylko, że sprawa podstawowa dotycząca pomocy to była sprawa ulgowego kredytu dla spółdzielni inwalidzkich, które otrzymają go na 6 miesięcy przy oprocentowaniu 6%. Koszt różnicy w oprocentowaniu wynosi 100 mld zł, a więc jest to dla spółdzielni kwota ponad pół biliona złotych, która w dużym stopniu dopomoże spółdzielniom. Ponadto jest kwestia środków na dofinansowanie wynagrodzeń inwalidów psychicznie chorych i umysłowo upośledzonych. Kolejna sprawa — to wykupienie na rezerwy państwowe odzieży ochronnej, rękawic roboczych produkowanych przez spółdzielczość inwalidzką. Ponadto 15 mld zł na dofinansowanie działalności leczniczo-rehabilitacyjnej oraz zapewnienie preferencji spółdzielniom inwalidów i niewidomych przy realizacji kontraktów eksportowych. Nie chciałbym tych wszystkich wątków rozwijać i powtarzać, ale ponieważ w trakcie poprzedniej odpowiedzi na interpelację uznano za niezadowalającą odpowiedź w sprawie przychodni rehabilitacyjnych — jest to sprawa szczególnie złożona i trudna — chciałbym temu wątkowi w szczególności, uzupełniając jakby tamtą wypowiedź, poświęcić parę słów.</u>
          <u xml:id="u-219.1" who="#JerzySzreter">Otóż dla rozwiązywania tego problemu zarezerwowana jest w rezerwie budżetu centralnego kwota 15 mld zł. W dniu 4 lipca, czyli wczoraj, odbyło się spotkanie pełnomocnika do spraw likwidacji z likwidatorami regionalnych związków i dyrektorami przychodni rehabilitacji inwalidów celem ustalenia potrzeb niezbędnych dla dalszego funkcjonowania przychodni.</u>
          <u xml:id="u-219.2" who="#JerzySzreter">W wyniku tego spotkania ustalono, jakie będą losy tych jednostek, zwłaszcza jeżeli chodzi o przychodnie. Część tych poradni została przekazana do spółdzielni i one nie bez pewnych trudności, ale powinny w tej chwili funkcjonować.</u>
          <u xml:id="u-219.3" who="#JerzySzreter">Dalej, na bazie kilku innych poradni będą powstawały lub powstają spółdzielnie osób prawnych, z tym, że w niektórych przypadkach zakres działania tych spółdzielni będzie analogiczny jak dotychczasowych przychodni. W innych zaś ma być prowadzona również szersza działalność produkcyjno-usługowa, która sfinansuje usługi świadczone przez przychodnie.</u>
          <u xml:id="u-219.4" who="#JerzySzreter">W dwóch przypadkach nastąpiło zawarcie umowy z wojewodą lub prezydentem, w wyniku którego pracownicy medyczni przychodni są finansowani ze środków budżetowych z działu ochrony zdrowia, a więc sugestia wysuwana w trakcie poprzedniego posiedzenia, żeby te możliwości wykorzystać, także będzie realizowana. Pozostałe koszty prowadzenia przychodni będą pokrywane częściowo ze składek spółdzielni, częściowo z dochodów uzyskiwanych za świadczone usługi. W tych przypadkach działaniem przychodni objęci zostaną nie tylko inwalidzi zatrudnieni w spółdzielniach inwalidów, lecz także inni inwalidzi pozostający na danym terenie.</u>
          <u xml:id="u-219.5" who="#JerzySzreter">Środki z owych 15 mld zł będą przekazywane sukcesywnie co kwartał do poszczególnych likwidatorów i do poszczególnych przychodni. Wielkość rat będzie uzależniona od aktualnego stanu zatrudnienia w przychodniach rehabilitacji inwalidów i w ośrodkach rehabilitacyjno-wypoczynkowych oraz od uzasadnionych kosztów związanych z ich prowadzeniem. Przy ustalaniu kwot brane będą pod uwagę przede wszystkim zgłoszone potrzeby, przy czym możliwa jest ich weryfikacja.</u>
          <u xml:id="u-219.6" who="#JerzySzreter">Decyzje o przyznaniu likwidatorom środków RZS na utrzymanie poszczególnych ośrodków zostaną przekazane na spotkaniu w dniu 11 lipca i kierujący procesem likwidacji w poszczególnych województwach uzyskają pełną jasność co do środków, którymi będą dysponowali.</u>
          <u xml:id="u-219.7" who="#JerzySzreter">W sumie podjęte dotychczas działania i decyzje powinny zapewnić funkcjonowanie wyżej wymienionych jednostek tych przychodni do końca bieżącego roku i tam procesy likwidacyjne, które zostały podjęte, powinny zostać przerwane lub ewentualnie będą przekształcone.</u>
          <u xml:id="u-219.8" who="#JerzySzreter">Innym problemem, nad którym trwają prace, jest kwestia długofalowych zasad i koncepcji ich funkcjonowania. Pewne elementy w tych przekształceniach, o których mówiłem na początku, stanowią jakby zaczyn do dalszych rozwiązań. W najbliższym czasie opracowana zostanie długofalowa koncepcja przekształceń tych przychodni. To tyle tytułem uzupełnienia do tej sprawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-220.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie pana posła Ryszarda Wojciechowskiego o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#RyszardWojciechowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przepraszam, że przez chwilę byłem nieobecny, ale dziennikarka mnie zagospodarowała.</u>
          <u xml:id="u-221.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-221.2" who="#RyszardWojciechowski">Panie ministrze, z przykrością muszę stwierdzić, że rzeczywiście to pytanie bardzo długo czekało na odpowiedź, ale nie rzecz w tym, że długo, rzecz w tym, czy ona została udzielona. Zarówno pierwsza jak i druga sprawa, w dalszym ciągu nie jest do końca rozstrzygnięta. Otrzymałem pisma, między innymi z przychodni międzywojewódzkiej w Warszawie, z przychodni międzywojewódzkiej w Kielcach, mam również szereg telefonów z innych przychodni, że niestety, wszyscy pracownicy tych przychodni są na wymówieniach do 31 lipca, przychodnie są likwidowane, i cały dobytek zbudowany kosztem nakładów spółdzielczości inwalidów i ludzi niepełnosprawnych w tej chwili, niestety, przez likwidatorów jest likwidowany.</u>
          <u xml:id="u-221.3" who="#RyszardWojciechowski">Uważam — być może się mylę — że nad tą likwidacją powinien czuwać pełnomocnik ministra Kuronia, a tego, niestety, nie czyni. Nie wiem, dlaczego tego nie czyni, skoro jest substancja, którą będzie niezwykle trudno odbudować. To jest nie tylko kwestia osób tam zatrudnionych, ale jest to kwestia ulżenia inwalidom zatrudnionym niekoniecznie w spółdzielczości inwalidów, ale wszystkim inwalidom, którzy znajdują się na terenie tego kraju, i którzy są objęci opieką tych przychodni specjalistycznych. Nie chcę się szerzej rozwodzić, pan minister wie doskonale, co mam na myśli.</u>
          <u xml:id="u-221.4" who="#RyszardWojciechowski">Natomiast co do drugiej części wypowiedzi, byłem na spotkaniu z udziałem pana ministra Napiórkowskiego, który również stwierdził, że ministerstwo i rząd są przychylne dla rozstrzygnięcia problematyki inwalidów. Otóż kiedy byłem przy okazji na targach w Poznaniu, jedna ze spółdzielni inwalidów udostępniła mi pismo wojewódzkiego biura pracy w Poznaniu, które wyraźnie występuje do ministra z prośbą o wyjście naprzeciw spółdzielniom polegające na zwolnieniu z niektórych obciążeń finansowych, ze względu na to, że zwolnieni inwalidzi znajdą się i tak w biurach pośrednictwa pracy i trzeba będzie ich tak czy inaczej dofinansować. A więc lepiej jest dać pewne ulgi spółdzielni, i nie zwalniać zatrudnionych tam inwalidów.</u>
          <u xml:id="u-221.5" who="#RyszardWojciechowski">Niestety, odpowiedź jest w dalszym ciągu negatywna. Ja rozumiem, że pan minister ma duże chęci, ale apelowałbym, żeby te chęci były zamienione w konkretne czyny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy pan minister będzie chciał jeszcze coś dopowiedzieć?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#JerzySzreter">Jeśli chodzi o termin udzielenia odpowiedzi, to ja byłem na każdym posiedzeniu w gotowości, natomiast nie z własnej winy dopiero teraz mogłem jej udzielić. Tak że prosiłbym, aby w tej sprawie mnie nie winić, co najwyżej można skarżyć się na los.</u>
          <u xml:id="u-223.1" who="#JerzySzreter">Natomiast jeśli chodzi o pozostałe sprawy, jest to kwestia spotkania z likwidatorami i zajęcia się tą sprawą oraz przeznaczenia na ten cel środków. Tyle mogę, powtarzając jakby tę kwestię, powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-223.2" who="#JerzySzreter">Kwestia generalnej analizy systemu preferencji ekonomicznych dla spółdzielczości inwalidzkiej to jest osobny temat. Te decyzje, o których mówiłem, te różnorodne działania, mają na celu wyłącznie dopomożenie w tej szokowej sytuacji, szokowe wprowadzenie rynku wobec tych jednostek, którym trzeba doraźnie dopomóc przetrwać.</u>
          <u xml:id="u-223.3" who="#JerzySzreter">Będzie to oczywiście cała budowa czy też odnowa i przegląd systemu preferencji dla inwalidów, który zapewne będzie inaczej skoncentrowany, to prawdę powiedziawszy wykaz wszystkich ulg i preferencji dla inwalidów jest dosyć obszerny, chociaż nie w pełni i nie zawsze są one skuteczne. Prace nad tą sprawą trwają i chcemy do końca roku, przy okazji dopracowywania projektu ustawy, który powstał w parlamencie, pracować. Mamy trochę na to jeszcze czasu i od przyszłego roku będziemy te sprawy realizować.</u>
          <u xml:id="u-223.4" who="#JerzySzreter">W sprawie szczegółowej, dotyczącej konkretnych ulg, trudno mi się w tej chwili odnieść do konkretnego pisma, konkretnej spółdzielni.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-224.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy panowie posłowie mają jeszcze jakieś uwagi do pana ministra? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-224.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Na tym wyczerpaliśmy czas przeznaczony na interpelacje i zapytania poselskie.</u>
          <u xml:id="u-224.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Wysoka Izbo! Uprzejmie informuję, że Konwent Seniorów podjął decyzję o nierozszerzaniu dzisiejszego porządku dziennego o pierwsze czytanie projektu ustawy o Komitecie do spraw Radia i Telewizji i projektu uchwały o ochronie nazwy państwa.</u>
          <u xml:id="u-224.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Decyzją Konwentu Seniorów obie sprawy będą uwzględnione do 26 lipca br., na jednym z kolejnych posiedzeń Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-224.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę pana posła Waldemara Pawlaka o odczytanie komunikatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#WaldemarPawlak">Posiedzenie Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego odbędzie się bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w sali kolumnowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Zarządzam przerwę do godziny 18.30.</u>
          <u xml:id="u-226.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min 55 do godz. 18 min 35)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-227.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do punktu 7 porządku dziennego: Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o izbach pielęgniarskich (druk nr 219).</u>
          <u xml:id="u-227.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu w imieniu wnioskodawców panią poseł Krystynę Ejsmont.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#KrystynaEjsmont">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie — bardzo żałuję, że tak małe jest zainteresowanie tą grupą zawodową w służbie zdrowia — projekt ustawy o izbach pielęgniarskich, o którą ubiega się środowisko pielęgniarek i położnych, najliczniejsza grupa zawodowa pracowników służby zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-228.1" who="#KrystynaEjsmont">Samorząd jest dla nas nową formą organizacyjną, w której działaniu nie posiadamy jeszcze doświadczeń. Powstanie samorządu pielęgniarskiego budzi wiele nadziei na stworzenie takich warunków, by pielęgniarki i położne miały możność pełnienia obowiązków zawodowych w stosunku do podopiecznych w prawidłowy sposób. Celem nadrzędnym proponowanej ustawy jest troska o rangę zawodu, o wiedzę, etykę, postawy zawodowe, poziom opieki pielęgniarskiej, z czym wiąże się satysfakcja z dobrze pełnionych obowiązków na rzecz tego co najcenniejsze, zdrowia człowieka.</u>
          <u xml:id="u-228.2" who="#KrystynaEjsmont">Widzimy powszechną dewaluację wartości moralnych i humanitarnych. Te negatywne zjawiska dotyczą także i naszego zawodu.</u>
          <u xml:id="u-228.3" who="#KrystynaEjsmont">Wysoka Izbo! Dla lepszego zrozumienia potrzeb i uzasadnienia konieczności utworzenia samorządności pielęgniarskiej pragnę rozszerzyć swoje wystąpienie o sprawy wskazujące na aktywność i dojrzałość środowiska, wynikającą z tradycji zawodowych, ze zrozumienia wyznaczonej pielęgniarkom i położnym roli w ochronie zdrowia oraz przedstawić uwarunkowania mające wpływ na prawidłowe wypełnianie zadań i uzyskiwanie satysfakcji zawodowej. Pielęgniarstwo polskie jako zawód zrodziło się w II połowie XIX w., zaś jego intensywny rozwój związany jest z uzyskaniem niepodległości przez Polskę w 1918 r.</u>
          <u xml:id="u-228.4" who="#KrystynaEjsmont">Procesy profesjonalizacji pielęgniarstwa były wypadkową oddziaływań organizacji pielęgniarek, jaką było Polskie Stowarzyszenie Pielęgniarek Zawodowych, administracji państwowej i społeczności lekarskiej oraz znacznego wsparcia w pierwszym dziesięcioleciu okresu międzywojennego Międzynarodowego Czerwonego Krzyża i Międzynarodowej Rady Pielęgniarek, której członkiem pielęgniarki polskie stały się już w 1925 r.</u>
          <u xml:id="u-228.5" who="#KrystynaEjsmont">Naczelną ideą tych organizacji było uczynienie z pielęgniarstwa kompetentnej służby zawodowej prawnie uregulowanej przez władze państwa. Wokół realizacji tej idei skupiały się działania pierwszych polskich pielęgniarek wykształconych na wzorach zachodnioeuropejskich i amerykańskich. Doskonale znały one problemy ochrony zdrowia w tych rejonach świata. Idea pielęgniarstwa, jaką realizowały, zrodziła się z dwóch źródeł. Pierwszym było przekonanie o społecznej i kulturowej funkcji zawodu. W rozwoju społeczeństw funkcja ta jest tym skuteczniej realizowana, im lepiej przygotowane są reprezentantki tego zawodu, oraz im większa jest ich liczba do zaspokojenia określonych potrzeb społecznych.</u>
          <u xml:id="u-228.6" who="#KrystynaEjsmont">Drugim źródłem stało się przekonanie o szczególnej funkcji pielęgniarstwa jako swoistej działalności służby zdrowia wymagającej odpowiednich kompetencji intelektualnych i moralnych. Już w 1936 r. Teresa Kulczyńska pisała: „Pielęgniarstwo jest osobnym równorzędnym zawodem, który wprawdzie z zawodem lekarskim współpracuje, ale posiada własny zakres, własną technikę, własne metody i organizację pracy. Własną etykę zawodową i wobec tego własną, nie mniej niż medycyna ważną rolę do spełnienia w postępie kulturowym”. W tworzeniu tak rozumianego zawodu pierwsze pielęgniarki były bezkompromisowe. Już wtedy pielęgniarką zawodową mogła być tylko absolwentka szkoły pielęgniarskiej. Dyplom pielęgniarki gwarantował wyższą pozycję zawodową w placówkach służby zdrowia. Pielęgniarka dyplomowana uznana została za kompetentnego partnera lekarza ze swoimi zadaniami w stosunku do pacjenta.</u>
          <u xml:id="u-228.7" who="#KrystynaEjsmont">Tę pionierską pracę, która zmierzała do zapewnienia choremu jak najlepszej opieki, prowadziło wiele mądrych i wykształconych pielęgniarek, jak na przykład Julia Aleksandrowicz, Maria Epstainówna, Anna Rydlówna, córka rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego, i siostra Lucjana Rydla, Zofia Szlenkierówna, fundatorka szpitala dziecięcego w Warszawie, Teresa Kulczyńska i Hanna Chrzanowska — autorki jednego z pierwszych polskich podręczników zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-228.8" who="#KrystynaEjsmont">Uzasadnione jest więc traktowanie procesu profesjonalizacji pielęgniarstwa w Polsce jako ruchu reformatorskiego. Działania Polskiego Stowarzyszenia Pielęgniarek Zawodowych na rzecz uzawodowienia pielęgniarstwa miały charakter celowej regulacji, stanowiły określony system postępowania. Początkowo powstały koncepcje dotyczące zakresu działań pielęgniarstwa oraz modelu pielęgniarki. Dalej prowadzone były działania związane z tworzeniem systemu kształcenia, doskonalenia, równolegle podejmowano starania o prawne uregulowania związane z wykonywaniem zawodu. Towarzyszyły temu działania zmierzające do utrwalenia jedności zawodowej pielęgniarek.</u>
          <u xml:id="u-228.9" who="#KrystynaEjsmont">Równolegle prowadzona była działalność administracji państwowej o innym charakterze, której zadaniem było tworzenie podstaw prawnych dla realizacji idei zawodowego pielęgniarstwa oraz zabezpieczenie niezbędnej pomocy finansowej, szczególnie przy organizowaniu pierwszych szkół pielęgniarskich i szkół położnych tworzonych przez zakony, organizacje społeczne, uniwersyteckie.</u>
          <u xml:id="u-228.10" who="#KrystynaEjsmont">Znaczną rolę w propagowaniu idei pielęgniarstwa zawodowego odegrała grupa wybitnych lekarzy klinicystów i higienistów reprezentujących głównie środowiska akademickie. Byli wśród nich profesorowie: Władysław Szajnach, Marcin Kacprzak, Karol Janscher i wielu innych, którzy w dobrze wyszkolonej pielęgniarce widzieli współpartnera w opiece nad chorym i działaniach prozdrowotnych. Stanowili oni swoiste lobby torujące drogę uzawodowieniu. Wielu jednak lekarzy pozostawało obojętnymi lub niechętnymi, nie doceniając roli wykształconej, samodzielnej w działaniach pielęgnacyjnych pielęgniarki.</u>
          <u xml:id="u-228.11" who="#KrystynaEjsmont">Wewnątrz środowiska pielęgniarskiego obserwuje się rosnące poczucie świadomości zawodowej, poczucie ważności pełnionych funkcji społecznych. Obserwuje się też pierwsze działania na rzecz środowiska, w którym można już upatrywać początku idei samorządności.</u>
          <u xml:id="u-228.12" who="#KrystynaEjsmont">W wyniku aktywności zawodowej pielęgniarek już w 1926 r. w departamencie zdrowia został utworzony samodzielny referat pielęgniarski. Pierwszym jego kierownikiem aż do wojny była wybitna pielęgniarka Maria Babicka-Zachertowa, po śmierci odznaczona Medalem Florencji Nightingale. To ten referat przygotował ustawę o pielęgniarstwie uchwaloną przez Sejm 21.02.1935 r., która obowiązuje do dziś. Po raz pierwszy ustalone zostały dojścia do zawodu, zakres praktyk pielęgniarskich, nałożony został obowiązek rejestracji przed przystąpieniem do pracy. Ustawa ta również zobowiązała do przestrzegania tajemnicy zawodowej, określiła warunki działania i prowadzenia szkół pielęgniarstwa. Ogólnie ustaliła dziedziny i zakres wiedzy, jak i ramowy program szkoły.</u>
          <u xml:id="u-228.13" who="#KrystynaEjsmont">W okresie II wojny światowej pielęgniarki i położne z narażeniem życia ratowały żołnierzy na wszystkich frontach, niosły pomoc partyzantom, powstańcom, same więzione w obozach pomagały współtowarzyszom niedoli. Na podkreślenie zasługuje fakt, iż wśród 1015 pielęgniarek w świecie odznaczonych Medalem Florencji Nightingale — jest to medal przyznawany przez Międzynarodowy Czerwony Krzyż — jest aż 61 Polek.</u>
          <u xml:id="u-228.14" who="#KrystynaEjsmont">Po II wojnie światowej sytuacja w zawodzie zmieniła się diametralnie. Duża część dobrze wyszkolonej kadry zginęła w czasie okupacji. Szczególnej ostrości nabrało to w obliczu odbudowy placówek służby zdrowia i rosnących potrzeb zdrowotnych społeczeństwa. Koniecznością było masowe szkolenie pielęgniarek na kursach. Zadania te powierzono głównie Polskiemu Czerwonemu Krzyżowi. Zastosowano formę praktycznego przyuczenia do zawodu osób, które ukończyły 7 klas szkoły podstawowej. Taki system szkolenia stanowił pierwsze zagrożenie dla poziomu opieki nad chorymi, zwłaszcza że szpitale nie dysponowały dostateczną ilością dyplomowanych pielęgniarek do sprawowania nadzoru nad personelem.</u>
          <u xml:id="u-228.15" who="#KrystynaEjsmont">W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych sytuacja w zawodzie była taka, że wykwalifikowane pielęgniarki stanowiły mniejszość. Jakość opieki nad chorymi i morale zawodowe uległo znacznemu obniżeniu, w świetle opinii Ingrid Hamelin, eksperta Światowej Organizacji Zdrowia, przedstawicielki pielęgniarek w Finlandii, która twierdziła, że rozwój usług pielęgniarskich w stosunku do usług lekarskich jest opóźniony o około 40–50 lat.</u>
          <u xml:id="u-228.16" who="#KrystynaEjsmont">Nasze polskie pielęgniarstwo wymagało podjęcia natychmiastowych działań zmierzających do poprawy tego stanu rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-228.17" who="#KrystynaEjsmont">Opinie na temat takiej oceny i przyczyn tego opóźnienia są bardzo różne. Jedna z nich głosi, że opóźnienie w rozwoju pielęgniarstwa spowodowane jest zafascynowaniem osiągnięciami lekarzy w ratowaniu życia ludzkiego.</u>
          <u xml:id="u-228.18" who="#KrystynaEjsmont">Pielęgnowanie w zestawieniu z leczeniem nie daje takich efektów i chociaż dla życia i zdrowia spełnia służbę o ogromnym znaczeniu, jest ignorowane i niedoceniane. Są i nasze polskie przyczyny tego stanu wynikające z niedoinwestowania, wadliwego systemu ochrony zdrowia i innych czynników tkwiących poza sferą służby zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-228.19" who="#KrystynaEjsmont">Wysoka Izbo! W tej atmosferze w środowisku pielęgniarek i położnych wzrasta twórcze niezadowolenie zawodowe, niezadowolenie z jakości wykonywanej pracy. Stało się oczywiste, że środowisko musi się zorganizować w celu zmiany sytuacji w tym zawodzie. Staraniem doświadczonych i zaangażowanych pielęgniarek, przeważnie wychowanek przedwojennych szkół pielęgniarskich, w roku 1957 udało się reaktywować Polskie Stowarzyszenie Pielęgniarek Zawodowych, które na pierwszym krajowym zjeździe przyjęło nazwę Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego. Pielęgniarstwo polskie zyskawszy w Polskim Towarzystwie Pielęgniarskim platformę zorganizowanego przedstawicielstwa przechodziło różne fazy rozwoju, natrafiało na opory w resorcie, w związkach i w środowiskach lekarskich i naukowych. Działo się tak dlatego, że bardzo silne dążenia emancypacyjne forsowane i propagowane przez pielęgniarki były zbyt śmiałe i nowoczesne jak na ówczesne założenia systemowe i przyjęte zasady traktowania pielęgniarki i jej roli w opiece nad chorym oraz jej udział w całokształcie ochrony zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-228.20" who="#KrystynaEjsmont">W działaniach towarzystwa zmierzających do zrozumienia nowoczesnej roli pielęgniarstwa i społecznego zaakceptowania jego działań, które miały na celu zyskanie samodzielności zawodowej, wspierała nas mocno Międzynarodowa Rada Pielęgniarek, której ponownym członkiem Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie stało się w 1961 roku.</u>
          <u xml:id="u-228.21" who="#KrystynaEjsmont">Staraniem Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego wprowadzono ujednolicony system szkolenia pielęgniarek. Od 1969 roku zaczęto tworzyć wydziały pielęgniarstwa przy Akademii Medycznej, a w 1982 r. udało się powołać dzięki staraniu Towarzystwa i środowiska samodzielny wydział pielęgniarstwa w Ministerstwie Zdrowia i Opieki Społecznej. Na jego czele stanęła naczelna pielęgniarka kraju.</u>
          <u xml:id="u-228.22" who="#KrystynaEjsmont">Jako ciekawostkę podam, że Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie prowadziło i prowadzi współpracę z firma Eticon produkująca nici chirurgiczne i z amerykańska firma opatrunków chirurgicznych 3M. wobec czego pielęgniarki mogą uczestniczyć w kursach i uzyskiwać stypendia umożliwiające wyjazdy na praktyki zagraniczne. Oczywiście jest to kropla w morzu w stosunku do potrzeb, ale do tej pory była to jedyna droga kontaktu ze światem, głównie z medycyną zachodnia. gdyż inne drogi w konkurencji z pozostałymi zawodami medycznymi były dla pielęgniarek zamknięte.</u>
          <u xml:id="u-228.23" who="#KrystynaEjsmont">Wysoka Izbo! Omawiam powyższe sprawy nie tylko dlatego, żeby wykazać osiągnięcia zawodu — osiągnięcia to może za dużo powiedziane — ale również dlatego, żeby wskazać na potrzeby, ambicje i możliwości środowiska w świadomym dążeniu do stworzenia właściwych warunków do pełnego uczestnictwa pielęgniarek w nowoczesnym systemie ochrony zdrowia, zabezpieczającym godziwe warunki pracy i płacy, a także stwarzającym naszym podopiecznym poczucie bezpieczeństwa i zaufania w kontaktach ze służbą zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-228.24" who="#KrystynaEjsmont">W ostatnich latach dał się zauważyć w pielęgniarstwie brak wiedzy o własnej przeszłości zawodowej i idący w ślad za tym zanik szacunku i zrozumienia dla zawodowych dążeń i podstawowych zasad pracy pielęgniarskiej. Coraz częściej pielęgniarki przejawiały bierne postawy wobec zjawisk ingerencji osób spoza zawodu w decydowanie o istotnych problemach tego środowiska. Marazm, zniechęcenie i brak zainteresowania sprawami zawodu są wyrazem zmęczenia wieloletnią walką o rangę zawodu i rolę w ochronie zdrowia, wreszcie o byt, o godziwe warunki pracy i płacy. Istniejące struktury organizacyjne nie zapewniają właściwych możliwości decydowania środowiska w sprawach zawodowych. Wadliwe mechanizmy dotychczasowej działalności przyspieszyły powstanie w świadomości pielęgniarek i położnych potrzeby utworzenia samorządności zawodowej jako doskonalszej formy zarządzania, sprawdzonej zresztą w państwach zachodnich, które spowodują rozwój zawodu i doskonalenie opieki pielęgniarskiej.</u>
          <u xml:id="u-228.25" who="#KrystynaEjsmont">Przyjęcie przez Sejm ustawy o izbach lekarskich raz jeszcze zdopingowało środowisko pielęgniarek i położnych. Z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego projekt ustawy o samorządzie pielęgniarskim opracowała koleżanka Urszula Krzyżanowska-Łagowska, ówczesny członek Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego, stypendystka i laureatka Międzynarodowego konkursu firmy 3 M. Z projektu tego korzystano w obradach okrągłego stołu. Powielony i rozesłany do zarządów wojewódzkich i kół terenowych, opublikowany w 36 numerze „Służby Zdrowia” z dnia 3 września 1989 r. był szeroko dyskutowany przez pielęgniarki i położne.</u>
          <u xml:id="u-228.26" who="#KrystynaEjsmont">Zebrane przez Zarząd Główny uwagi z całej Polski posłużyły do zredagowania drugiej wersji projektu, która ponownie została przekazana wszystkim zainteresowanym. Po naniesieniu poprawek projekt ustawy został ostatecznie zatwierdzony na listopadowym plenum Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego w 1989 roku.</u>
          <u xml:id="u-228.27" who="#KrystynaEjsmont">Przedstawiam dziś Wysokiej Izbie poselski projekt ustawy, w którym zostały zawarte wszystkie uwagi zgłoszone przez środowisko. Dodatkowo zostały naniesione uwagi zgłoszone na spotkaniu środowiskowym 17 listopada. Uwzględniono również uwagi zgłoszone na X Krajowym Zjeździe Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego. W komisji sejmowej została powołana grupa posłów tworząca podzespół do spraw samorządu i zostałam upoważniona przez komisję sejmową do pilotowania tej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-228.28" who="#KrystynaEjsmont">Chcę podkreślić, że do przedstawienia projektu ustawy upoważniona zostałam również przez Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego. 19 stycznia 1990 r. zostałam zobligowana przez X Krajowy Zjazd Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego do jak najszybszego wniesienia go do laski marszałkowskiej.</u>
          <u xml:id="u-228.29" who="#KrystynaEjsmont">Prezentowany dzisiaj projekt ustawy zamyka się w 9 rozdziałach. Generalnie daje izbom prawo podejmowania samodzielnych decyzji w kwestii ustalania i przestrzegania zasad etyki i odpowiedzialności zawodowej. Pozostałe uprawnienia samorządu mają charakter opiniodawczy, doradczy i wnioskujący.</u>
          <u xml:id="u-228.30" who="#KrystynaEjsmont">Rozdział I zawiera przepisy ogólne określające członkostwo, siedzibę naczelnej izby oraz obszar działania izb okręgowych. W rozdziale II najważniejszą sprawą są ściśle określone zadania samorządu. Samorząd stwierdza posiadanie prawa wykonywania zawodu, prowadzi obowiązkową rejestrację osób pracujących na obszarze działania izby. Sprawuje również orzecznictwo o niezdolności do wykonywania zawodu. Reprezentuje i chroni interesy zawodowe we wszystkich dla niego istotnych sprawach.</u>
          <u xml:id="u-228.31" who="#KrystynaEjsmont">Art. 4 ust. 2 pkt 5 tego rozdziału zawiera bardzo istotne dla zawodu zadania. Nakłada na samorząd obowiązek opiniowania i wnioskowania w sprawach kształcenia przed i podyplomowego oraz specjalizacji. Realizacja tych zadań będzie stanowić o kierunku rozwoju zawodu.</u>
          <u xml:id="u-228.32" who="#KrystynaEjsmont">W czasie dyskusji nad projektem ustawy wyrażano opinie, że samorząd powinien w tym zakresie posiadać uprawnienia do podejmowania decyzji, ustalać i wytyczać kierunki rozwoju nauki pielęgniarskiej. Myślę, że będzie to jeszcze przedmiotem dyskusji, o ile Wysoka Izba ustosunkuje się przychylnie i skieruje projekt ustawy do pracy w komisjach sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-228.33" who="#KrystynaEjsmont">Rozdział III omawia prawa i obowiązki członków samorządu. Określa warunki wpisania i skreślenia z listy członków. Wskazuje na prawo do korzystania z pomocy izb pielęgniarskich w zakresie rozwijania kwalifikacji zawodowych, zapewniania właściwych warunków wykonywania zawodu, korzystania ze świadczeń instytucji izb pielęgniarskich.</u>
          <u xml:id="u-228.34" who="#KrystynaEjsmont">Struktura organizacyjna okręgowej i naczelnej izby, jej skład i zadania są przedmiotem rozdziału IV i V. W rozdziałach tych wskazane są organa okręgowych i naczelnej izby pielęgniarskich, tryb wybierania delegatów na zjazd izb okręgowych i naczelnych. Omawiana jest działalność izb między zjazdami.</u>
          <u xml:id="u-228.35" who="#KrystynaEjsmont">Na str. 7, w art. 20 ust. 5 omyłkowo użyto określenia: rzecznik dyscyplinarny. Należy zastąpić go określeniem: rzecznik odpowiedzialności zawodowej.</u>
          <u xml:id="u-228.36" who="#KrystynaEjsmont">Istotą rozdziału VII jest wprowadzenie możliwości polubownego rozstrzygania sporów między pielęgniarkami oraz między pielęgniarkami a innymi instytucjami, jeżeli spory te dotyczą wykonywania zawodu pielęgniarki czy położnej.</u>
          <u xml:id="u-228.37" who="#KrystynaEjsmont">Rozdział VIII traktuje o majątku i gospodarce finansowej izb.</u>
          <u xml:id="u-228.38" who="#KrystynaEjsmont">Ustawę zamyka rozdział IX, który wprowadza zmiany w dotychczasowych obowiązujących przepisach konieczne dla działania izby. Są to ustawa o pielęgniarstwie z dnia 21.02. 1935 roku i z dnia 18.07.1950 r. o odpowiedzialności zawodowej pracowników służby zdrowia. Art. 66 i 67 podają zasady powoływania komitetów organizacyjnych izb pielęgniarskich oraz określają ich zadania.</u>
          <u xml:id="u-228.39" who="#KrystynaEjsmont">Wysoka Izbo! Z uchwaleniem ustawy o samorządzie wiążemy ogromne nadzieje. Uważamy, że będzie ona stanowić o przyszłości polskiego pielęgniarstwa. Dokonujący się postęp medyczny, szczególnie w zakresie przeszczepów, zmiany postaw społecznych w stosunku do ochrony każdego życia, jak również nowe poglądy na zadania pielęgniarki przy umierającym, zagadnienia promocji zdrowia, podejścia do chorób takich jak AIDS, stawiają poważne zadania przed pielęgniarkami.</u>
          <u xml:id="u-228.40" who="#KrystynaEjsmont">Środowisko powinno i może, jest bowiem do tego przygotowane, samo decydować o sprawach dotyczących zawodu, jego podstawowych zasad funkcjonowania istotnych dla opieki nad pacjentem oraz o roli i miejscu pielęgniarki w całokształcie zagadnień zdrowotnych.</u>
          <u xml:id="u-228.41" who="#KrystynaEjsmont">Samorządność zawodowa jako nowoczesna forma zarządzania, sprawdzona w wielu krajach zachodnich, sprzyja stałemu rozwojowi zawodu. Może również umożliwić prawidłowy rozwój pielęgniarstwa polskiego.</u>
          <u xml:id="u-228.42" who="#KrystynaEjsmont">Wiadomo mi, że środowisko pielęgniarskie poza Polskim Towarzystwem Pielęgniarskim, chociaż Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie nie ograniczało się tylko do dyskusji w środowisku swego stowarzyszenia, prowadzi od listopada dyskusję nad projektem ustawy. Uważam, że wskazane by było, żeby uwagi, bądź projekt ustawy, zostały dołączone i wspólnie, jeżeli Wysoka Izba uzna za stosowne, skierowane do prac w odpowiednich komisjach.</u>
          <u xml:id="u-228.43" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-229.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-229.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Głos ma obecnie pani poseł Anna Knysok z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Jako następna głos zabierze pani poseł Anna Kwietniewska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#AnnaKnysok">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pielęgniarki i położne o powstanie swojego samorządu zawodowego zabiegały od szeregu lat. Wyrażam więc zadowolenie, że rozpatrujemy dzisiaj projekt ustawy o izbach pielęgniarskich. Chcę również poinformować, że drugi projekt, nad którym środowisko pracowało kilka miesięcy w imieniu grupy posłów, złożę do komisji. Powstał on po konsultacjach w szerokich kręgach środowiska pielęgniarskiego przy współudziale pani minister Krystyny Sienkiewicz, naczelnej pielęgniarki kraju i myślę, że w pracach nad ostatecznym kształtem ustawy zostaną twórczo wykorzystane oba projekty, co będzie z pożytkiem dla całości ustawy.</u>
          <u xml:id="u-230.1" who="#AnnaKnysok">Mam również nadzieję, że w okresie zmiany stylu zarządzania w naszym kraju, tworzenia różnych form samorządności nikt już nie postawi pytania, które słyszało się w poprzednich latach, a mianowicie: po co pielęgniarkom samorząd?</u>
          <u xml:id="u-230.2" who="#AnnaKnysok">Nie wiem, czy państwo wiecie, ale ta najliczniejsza medyczna grupa zawodowa w znacznej mierze pozbawiona jest możliwości decydowania w sprawach istotnych tak dla środowiska zawodowego, jak i dla chorych. Część lekarzy bowiem chciałaby w pielęgniarkach widzieć tylko posłuszne wykonawczynie zaleceń lekarskich i niechętnie przyjmuje wszelkie przejawy samodzielności zawodowej.</u>
          <u xml:id="u-230.3" who="#AnnaKnysok">W szeregu placówkach na linii lekarz — pielęgniarka panują stosunki iście feudalne. Nie mówię tego po to, aby przeciwstawiać lekarza pielęgniarce czy położnej. Zawody te bowiem są tak ściśle ze sobą powiązane, że jeden nie może istnieć bez drugiego. Mówię to po to, aby wykazać konieczność większego upodmiotowienia pielęgniarek. Chcą one, i są do tego merytorycznie przygotowane, same organizować i planować opiekę pielęgniarską, ustalać standardy wykształcenia i praktyki, sprawować pieczę nad należytym wykonywaniem zawodu, nad przestrzeganiem zasad etyki, chcą współuczestniczyć w tworzeniu polityki zdrowotnej państwa, a także czuwać nad poziomem swojego materialnego zabezpieczenia.</u>
          <u xml:id="u-230.4" who="#AnnaKnysok">Działalność samorządu pielęgniarek i położnych przyczyni się na pewno do refleksji nad funkcjonowaniem ich własnej profesji, nad tożsamością zawodową, nad rolą pielęgniarstwa w ochronie zdrowia, a także, mam nadzieję, przyczyni się do udzielenia odpowiedzi na wielkie wyzwania współczesności, przed którymi stoi medycyna.</u>
          <u xml:id="u-230.5" who="#AnnaKnysok">Według pani minister Sienkiewicz, ja również tak uważam, pielęgniarki powinny sobie odpowiedzieć na pytanie, jaki jest ich stosunek do chorych na AIDS, jaki jest ich stosunek wobec ochrony poczętego życia, jaki jest ich stosunek do opieki nad nieuleczalnie chorymi i umierającymi? Myślę, że pielęgniarki potrafią na te pytania odpowiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-230.6" who="#AnnaKnysok">Pielęgniarki i położne — któż z nas nie zetknął się z nimi choć raz w życiu. Pierwszą osobą, z którą stykamy się po urodzeniu jest położna, a następnie pielęgniarka opiekująca się noworodkiem. A u kresu naszej drogi jakże często jedyną osobą, która czuwa przy umierającym, jest pielęgniarka. Pracują bardzo ciężko, w niedziele, święta, na dyżurach nocnych, w źle zaopatrzonych szpitalach, narażone na różne choroby. Otrzymują niskie wynagrodzenie, a jednak robią, co mogą, aby chory jak najmniej odczuł występujące braki czy trudności.</u>
          <u xml:id="u-230.7" who="#AnnaKnysok">Szpital jest miejscem codziennej walki lekarzy i pielęgniarek nie tylko o utrzymanie życia, ale także o stworzenie klimatu nadziei. Pielęgniarki cierpliwe, opanowane i wyrozumiale, jakże często w ten świat cierpienia i rozpaczy wnoszą życzliwość, otuchę, miłość i atmosferę bezpieczeństwa, w której ginie strach, powraca u chorego godność i odwaga. Co prawda, historia i czas obecny pielęgniarstwa jest tak samo obciążony błędami, zaniedbaniami i nieprawidłowościami jak każdy inny zawód, jednak w swoim zasadniczym rozwoju jest on nadal imponujący, godny szacunku, pełen poświęcenia i idei humanitarnych.</u>
          <u xml:id="u-230.8" who="#AnnaKnysok">Wysoka Izba pozwoli, żeby nie przedłużać, że szczegółowe uwagi do projektu ustawy złożę do odpowiedniej komisji. Uważałam jednak, że ten zawód tak niedoceniany zasługuje na to, by mu choć parę słów z tej trybuny poświęcić.</u>
          <u xml:id="u-230.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję. Obecnie głos zabierze pani poseł Anna Kwietniewska z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej. Następnie pani poseł Mirosława Grabarkiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#AnnaKwietniewska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! 9 października 1980 r. została ratyfikowana przez Polskę konwencja nr 149 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotycząca zatrudnienia oraz warunków pracy i życia personelu pielęgniarskiego. Konwencja jest wynikiem uznania istotnej roli, jaką odgrywa personel pielęgniarski we współpracy z innymi pracownikami z dziedziny ochrony zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-232.1" who="#AnnaKwietniewska">Zgodnie z konwencją określenie personel pielęgniarski oznacza wszystkie kategorie osób, które świadczą opiekę i usługi pielęgniarskie. Ma on zastosowanie do całego personelu pielęgniarskiego bez względu na miejsce wykonywania funkcji.</u>
          <u xml:id="u-232.2" who="#AnnaKwietniewska">Każdy członek, który ratyfikował konwencję, ma obowiązek opracowania i stosowania w sposób właściwy dla warunków krajowych takiej polityki w zakresie usług i personelu pielęgniarskiego, która zmierzać będzie w ramach ogólnego programu ochrony zdrowia do zapewnienia odpowiedniej ilości i jakości usług pielęgniarskich niezbędnych do osiągnięcia przez ludność możliwie najwyższego poziomu zdrowotności. Konwencja nakłada obowiązki ustawodawcze na kraje, które ją ratyfikują, dotyczące m.in.kształcenia personelu pielęgniarskiego oraz nadzoru nad nauczaniem i kształceniem poprzez organy zawodowe uprawnione przez ustawodawstwo krajowe, które powinno określić warunki, jakim będzie podporządkowane wykonywanie opieki i świadczeń pielęgniarskich oraz zastrzeże to prawo dla osób spełniających te warunki.</u>
          <u xml:id="u-232.3" who="#AnnaKwietniewska">W czasie obrad podzespołu ds. zdrowia okrągłego stołu strony uznały, że ratyfikowana konwencja nie jest w pełni realizowana i uznały za niezbędne w celu zapewnienia jej realizacji powołanie izby pielęgniarek i położnych i zobowiązały się, że w terminie do 30 czerwca 1989 r. zostanie skonsultowany w środowisku i przedstawiony w czasie obrad zespołu projekt ustawy.</u>
          <u xml:id="u-232.4" who="#AnnaKwietniewska">Inicjatywa ustawodawcza podjęta została przez Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie, a źródłem inspiracji przy tworzeniu projektu była ustawa o izbach lekarskich. Projekt ten, o czym mówiła pani poseł Ejsmont, był przedmiotem dyskusji w środowisku pielęgniarek i położnych.</u>
          <u xml:id="u-232.5" who="#AnnaKwietniewska">Obecna wersja projektu poselskiego w dużym stopniu uwzględnia zgłoszone w czasie dyskusji uwagi i propozycje środowiska. Wciąż jeszcze zawiera ona jednak zapisy budzące wątpliwości. Realizacja wszystkich, wielokrotnie wykluczających się propozycji nie jest możliwa.</u>
          <u xml:id="u-232.6" who="#AnnaKwietniewska">Uważam, że wszystkie uwagi, które wpłynęły po złożeniu poselskiego projektu ustawy powinny służyć komisjom sejmowym w opracowaniu końcowego projektu ustawy, zwłaszcza jeżeli są one konkretne i zawierają propozycje poprawek, a nie tylko ogólne oceny całego projektu.</u>
          <u xml:id="u-232.7" who="#AnnaKwietniewska">Już od kilku lat środowisko pielęgniarek dopomina się należnej im samodzielności i samorządności. Oczekuje, że ustawa winna zacząć obowiązywać w roku przyszłym.</u>
          <u xml:id="u-232.8" who="#AnnaKwietniewska">Problemem najtrudniejszym jest problem czasu. Procedura legislacyjna wymaga wielu miesięcy, czego dowodem jest czas, jaki upłynął od złożenia projektu do dzisiejszego pierwszego czytania. Uważam, że prace nad końcowym projektem ustawy powinny być kontynuowane w komisjach sejmowych zwłaszcza wobec zachodzących zmian w systemie organizacji opieki zdrowotne i i planowanej reformy w systemie ochrony zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-232.9" who="#AnnaKwietniewska">Pielęgniarstwo jest osobnym równorzędnym zawodem, który wprawdzie z zawodem lekarskim współpracuje, ale posiada własny zakres, własną technikę, własne metody i organizację pracy, własną etykę zawodową i wobec tego własną niemniej od medycyny ważną rolę do spełnienia.</u>
          <u xml:id="u-232.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-233.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Mirosławę Grabarkiewicz ze Stronnictwa Demokratycznego. Jako kolejna głos zabierze pani poseł Alicja Bieńkowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#MirosławaGrabarkiewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Każde środowisko zawodowe pragnie mieć swego rzecznika, który reprezentowałby jego interesy, chronił jego prawa, ustalał określone normy etyczne.</u>
          <u xml:id="u-234.1" who="#MirosławaGrabarkiewicz">W dotychczasowych strukturach organizacyjnych pielęgniarstwa polskiego taką właśnie funkcję poza zadaniami statutowymi, typowymi dla stowarzyszenia spełniało Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie.</u>
          <u xml:id="u-234.2" who="#MirosławaGrabarkiewicz">W okresie przeszło 30-letniej działalności Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie tworzyło zręby samorządności pielęgniarstwa. Zdobyło zarówno doświadczenie organizacyjne, merytoryczne, jak również wykształciło zaangażowany aktyw społeczny, skupiający w swych szeregach wybitne pielęgniarki, które swoją wiedzą, autorytetem zawodowym i doświadczeniem wpływały na rozwój pielęgniarstwa w Polsce. Jednakże dalszy jego rozwój nie może się odbywać wyłącznie w jego dotychczasowych strukturach organizacyjnych, lecz wymaga stworzenia form samorządowych współpracujących z ogólnymi przemianami w zakresie procesów zarządzania w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-234.3" who="#MirosławaGrabarkiewicz">Inicjatywa Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego co do powołania izb pielęgniarskich jako prawnych form samorządności w służbie zdrowia powinna znaleźć wsparcie prawne. Samorządność zawodowa pielęgniarek nie może być rozpatrywana alternatywnie w stosunku do Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego, lecz jedynie jako dwie podstawowe i niezbędne formy organizacyjne aktywności i samodzielności w zawodzie.</u>
          <u xml:id="u-234.4" who="#MirosławaGrabarkiewicz">Przy obecnym rozwoju pielęgniarstwa Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie nie jest w stanie skutecznie sprostać oczekiwaniom. Niezbędny jest podział zadań i specjalizacja. Zmęczone ponad 30-letnim zmaganiem z trudną rzeczywistością Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie powita samorządność z wielką serdecznością.</u>
          <u xml:id="u-234.5" who="#MirosławaGrabarkiewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W środowisku zawodowym pielęgniarek i położnych prowadzona jest ożywiona dyskusja, jak również prace przygotowawcze zmierzające do utworzenia izb pielęgniarskich będących wyrazem samorządności zawodowej pielęgniarek.</u>
          <u xml:id="u-234.6" who="#MirosławaGrabarkiewicz">Pielęgniarki osiągnęły wysoki poziom świadomości zawodowej, w konsekwencji czego coraz wyraźniej i w coraz większej liczbie demonstrują potrzebę niezależności zawodowej. Coraz bardziej zainteresowane są świadczeniem usług pielęgnacyjnych w sposób naukowy i humanitarny i działają na rzecz rozwoju teoretycznych podstaw wiedzy koniecznej do dalszego rozwoju praktyki pielęgniarskiej. Angażują się w sprawy polityki zdrowotnej i wywierają istotny wpływ na wprowadzenie korzystnych zmian w ochronie zdrowia. Świadomość zawodowa znajduje więc różne formy wyrazu.</u>
          <u xml:id="u-234.7" who="#MirosławaGrabarkiewicz">Podstawowym przekonaniem pielęgniarek jest to, że ich działanie jest ważne i wartościowe, a przygotowanie do podejmowania niezależnej praktyki pielęgniarskiej wymaga odpowiedniego wykształcenia. Pielęgniarki domagają się, aby zakres ich działania i odpowiedzialności był określony prawnie i obejmował: orzekanie o stanie zdrowia, podejmowanie określonych interwencji i kierowanie opieką zdrowotną, ocena obu procesów oraz wyników pielęgnacji. Pielęgniarstwo jest dyscypliną samodzielną i pielęgniarki powinny samodzielnie decydować o sprawach własnego zawodu, zarówno dotyczących praktyki jak i kształcenia.</u>
          <u xml:id="u-234.8" who="#MirosławaGrabarkiewicz">Jest wiele problemów, z którymi na co dzień stykamy się w pracy. Należą do nich: warunki pracy, czas pracy, sprawy socjalne, opracowanie zasad etyczno-deontologicznych zawodu pielęgniarki, uzyskanie pełnej autonomii dla pielęgniarek, podniesienie społecznej rangi zawodu, a co za tym idzie, konieczność doskonalenia systemu kształcenia i podnoszenia kwalifikacji zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-234.9" who="#MirosławaGrabarkiewicz">Istnieje pilna potrzeba opracowania ustawy o ochronie zdrowia. Od tej ustawy zależy opracowanie dalszych aktów prawnych, a przede wszystkim ustawy o zawodzie pielęgniarki i położnej. Poza tym należy określić status pracownika służby zdrowia poprzez wyodrębnienie z grupy średniego personelu pielęgniarek i położnych. Odpowiadanie na potrzeby osób oczekujących naszej pomocy — chorych — jest rzeczą szlachetną i może być źródłem głębokiej satysfakcji zawodowej. Ale aby ta pomoc była efektywna, musi nastąpić pełna realizacja ratyfikowanej przez rząd konwencji numer 149 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej zatrudnienia oraz warunków pracy i życia personelu pielęgniarskiego.</u>
          <u xml:id="u-234.10" who="#MirosławaGrabarkiewicz">Od 1981 roku prowadzone są prace nad zreformowaniem naszego systemu ochrony zdrowia. Powstało wiele interesujących dokumentów, które zdawały się zapowiadać przełom w dotychczasowym traktowaniu spraw ochrony zdrowia. Jednak w żadnym zespole nie było pielęgniarek, a przecież jest nas wielka rzesza, i tych pracujących, i tych kształcących się na czterech wydziałach przy Akademiach Medycznych.</u>
          <u xml:id="u-234.11" who="#MirosławaGrabarkiewicz">Niektóre z nas pracę pielęgniarki widza negatywnie. Większość jednak ocenia swoją pracę jako piękną, interesującą i potrzebna, chociaż trudną.</u>
          <u xml:id="u-234.12" who="#MirosławaGrabarkiewicz">Czeka nas wiele zadań, jak choćby włączenie się w realizację konwencji numer 149 Międzynarodowej Organizacji Pracy, o której już wspomniałam, włączenie się w realizacje programu rządowego „zdrowie dla wszystkich w roku 2000” oraz przygotowanie projektu ustaw o zawodach medycznych i ochronie zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-234.13" who="#MirosławaGrabarkiewicz">Udział pielęgniarek we władzach samorządowych przyczyni się do dokonania przekształceń w zakresie uprawnień zawodowych pielęgniarek na miarę rozwoju pielęgniarstwa i zdolności do przyjmowania coraz bardziej odpowiedzialnych zadań w ochronie zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-234.14" who="#MirosławaGrabarkiewicz">W tym kierunku zmierzają działania i dążenia pielęgniarstwa w świecie, o czym dyskutowano na Kongresie Międzynarodowej Bady Pielęgniarek w Seulu w ubiegłym roku. O ta właśnie odpowiedzialność, o wszystkie związane z nią ciężkie obowiązki, ale także o zaszczytne przywileje walczymy już ćwierć wieku, postulując stale konieczność przyznania nam prawa do decydowania o sobie.</u>
          <u xml:id="u-234.15" who="#MirosławaGrabarkiewicz">Przez samorządność zawodową będziemy wyrabiać i kształcić w naszych szeregach hart, rozum, serce, człowieczeństwo i kulturę. Będziemy walczyć o uznanie naszego zawodu.</u>
          <u xml:id="u-234.16" who="#MirosławaGrabarkiewicz">Środowisko pielęgniarskie jest zgodne co do tego, aby jak najszybciej uchwalić ustawę o izbach pielęgniarskich. Przedstawiony projekt wymaga jednak poprawek zgłoszonych w czasie dyskusji prowadzonej w środowisku pielęgniarskim od grudnia ubiegłego roku. Uwagi te pozwolę sobie przekazać komisji.</u>
          <u xml:id="u-234.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Alicję Bieńkowską, bez przynależności partyjnej. Następnie głos zabierze pani poseł Teresa Liszcz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#AlicjaBieńkowska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pielęgniarki, wzorem innych zawodów medycznych, a więc lekarzy czy farmaceutów, powinny mieć własny samorząd. Zawód pielęgniarski to bardzo ważne ogniwo w systemie ochrony medycznej. To zawód trudny, odpowiedzialny, wymagający nowoczesnej wiedzy. Samorząd powinien więc ułatwiać pielęgniarkom sprawowanie ich ciężkich obowiązków.</u>
          <u xml:id="u-236.1" who="#AlicjaBieńkowska">Za bardzo ważną kwestię uważam to, iż samorząd będzie miał pieczę nad rzetelnym wykonywaniem zawodu, przestrzeganiem zasad etyki. Myślę, że nie bez znaczenia dla środowiska pielęgniarskiego będzie opiniowanie i wnioskowanie w sprawach kształcenia, integrowania środowiska, czy też występowania w obronie słusznych jego postulatów.</u>
          <u xml:id="u-236.2" who="#AlicjaBieńkowska">Uważam również, że samorząd powinien przyczynić się do podniesienia rangi zawodu i lepszego zrozumienia jego istotnej roli w ochronie zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-236.3" who="#AlicjaBieńkowska">Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie w okresie około 30-letniej działalności stworzyło zręby samorządności zawodowej. Jednak istniejące struktury organizacyjne nie zapewniają pielęgniarkom możliwości uczestniczenia w stopniu zadowalającym w nawiązywaniu wielu ważkich dla nich problemów, jak choćby podejmowanie decyzji w sprawach kształcenia czy doskonalenia zawodowego. Sprawa samorządności w tym zawodzie stała się więc jednym z podstawowych zagadnień.</u>
          <u xml:id="u-236.4" who="#AlicjaBieńkowska">Reasumując, z wymienionych względów popieram projekt ustawy o izbie pielęgniarek i położnych, który był konsultowany w terenie i zyskał aprobatę środowiska. Uważam, że samorząd pielęgniarek obok Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego z pewnością wywrze korzystny wpływ na przyszły kształt nowoczesnego pielęgniarstwa.</u>
          <u xml:id="u-236.5" who="#AlicjaBieńkowska">Myślę również, że zatwierdzenie ustawy o samorządzie pielęgniarek ułatwi opracowanie bardzo ważnej ustawy o zawodzie pielęgniarskim, której dotychczas brakuje.</u>
          <u xml:id="u-236.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-237.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Głos ma pani poseł Teresa Liszcz, bezpartyjna. Jako kolejny zabierze głos pan poseł Leszek Czerwiński z Klubu Niezależnych Posłów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#TeresaLiszcz">Teresa Liszcz, Porozumienie Centrum — dokładnie rzecz biorąc.</u>
          <u xml:id="u-238.1" who="#TeresaLiszcz">Szanowni Państwo! Już słyszę ten szmer, że o Boże, że za często zabieram głos. Bardzo państwa przepraszam, ale nie mogę sobie odmówić okazji, która jest dla mnie wyjątkowa, żeby z tej trybuny wyrazić publicznie wyrazy mojego ogromnego szacunku, wręcz podziwu dla pielęgniarek i położnych, dla ludzi, przede wszystkim kobiet, wykonujących ten trudny, piękny i zdecydowanie niedoceniany zawód. I dlatego nadużyję państwa cierpliwości i powiem parę zdań.</u>
          <u xml:id="u-238.2" who="#TeresaLiszcz">Z góry przepraszam nielicznych panów wykonujących ten zawód oraz panie położne, że będę w dalszym ciągu mówiła głównie o pielęgniarkach, ale będę myślała o wszystkich osobach objętych projektowaną ustawą.</u>
          <u xml:id="u-238.3" who="#TeresaLiszcz">Każdy kto chociaż raz był pacjentem szpitala, wie doskonale jak ogromną rolę w procesie powracania do zdrowia odgrywają umiejętności zawodowe, zręczność, a także cierpliwość, ciepło i serdeczność pielęgniarki. Każdy, kto sam pielęgnował obłożnie chorego, zdaje sobie doskonale sprawę, jaka to jest ciężka i odpowiedzialna praca. Jednocześnie jest to zawód — moim zdaniem — wyjątkowo niedoceniany społecznie. Wynagrodzenia pielęgniarek, także po kolejnych podwyżkach, są żenująco niskie w stosunku do wagi zawodu, włożonego trudu, odpowiedzialności, a także w stosunku do wielu innych zawodów. Jednocześnie jest to grupa zawodowa, która nie może pozwolić sobie na strajk, bo strajk byłby niemoralny, która nie ucieknie się do żadnej skutecznej formy protestu. Tym bardziej jest rzeczą niemoralną ze strony społeczeństwa, jeśli ludziom wykonującym ten zawód nie stwarza się właściwych warunków.</u>
          <u xml:id="u-238.4" who="#TeresaLiszcz">Poza niskim wynagradzaniem, niski jest również prestiż społeczny tego zawodu. Na porządku dziennym jest protekcjonalne nieco traktowanie pielęgniarek przez część lekarzy, a nawet przez pacjentów. Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że wśród pielęgniarek jest coraz większy procent osób z wyższym wykształceniem, w tym z wyższym wykształceniem pielęgniarskim.</u>
          <u xml:id="u-238.5" who="#TeresaLiszcz">Muszę powiedzieć, że w swoim czasie, jako młoda asystentka, prowadziłam zajęcia z prawa z pielęgniarkami. I nigdy na zajęcia ze studentami prawa nie szlam z taką tremą, jak właśnie do studentek pielęgniarek. Tak były dociekliwe, bystre, chłonne i żądne wiedzy. Zawsze miałam więcej pytań, więcej problemów z dziedziny prawa na zajęciach z pielęgniarkami aniżeli ze studentami prawa. Pielęgniarki piszące u nas prace magisterskie z prawa pracy zajmowały pierwsze miejsca w konkursach ministra pracy, przed studentami wydziału prawa. Świadczy to o poziomie zawodowym, inteligencji, odpowiedzialności i sumienności pielęgniarek.</u>
          <u xml:id="u-238.6" who="#TeresaLiszcz">Myślę, że za to winniśmy im nie tylko szacunek, nie tylko piękne słowa przy okazji święta służby zdrowia, ale przede wszystkim odpowiednie wynagradzanie.</u>
          <u xml:id="u-238.7" who="#TeresaLiszcz">Sądzę, że z naszej strony jesteśmy im winni solidną pracę nad projektem ustawy, nad tym, żeby przygotować ustawę możliwie najlepszą pod każdym względem. O ile wiem, z rozmów z pielęgniarkami także, pod względem treści przedłożony nam projekt jest konsultowany ze środowiskiem pielęgniarskim i na ogół zbieżny z oczekiwaniami tego środowiska.</u>
          <u xml:id="u-238.8" who="#TeresaLiszcz">Natomiast pod względem prawnym w wielu miejscach wiele mu brakuje. Budzi poważne wątpliwości, momentami także merytoryczne. Czy np. na pewno pielęgniarka powinna mieć obywatelstwo polskie? Czy jest rzeczą przemyślaną, czy kwestią przypadku, że nakładają się kompetencje niektórych organów samorządu pielęgniarskiego? Np. zasady etyki pielęgniarskiej wg projektu ustala zarówno Krajowy Zjazd Pielęgniarek, jak i Naczelna Rada Pielęgniarska. Moim zdaniem, zupełnie źle, niejasno, jest uregulowana odpowiedzialność zawodowa pielęgniarek.</u>
          <u xml:id="u-238.9" who="#TeresaLiszcz">Oczywiście ta ustawa nie rozwiąże wszystkich, a nawet głównych problemów środowiska pielęgniarskiego. Ale myślę, że będzie istotnym krokiem naprzód. Jest to środowisko dojrzałe, odpowiedzialne i może decydować o sprawach zawodowych oraz wpływać na funkcjonowanie opieki medycznej, w której bierze istotny udział. Utworzenie tego samorządu stworzy lepsze ramy prawne do tej działalności, podniesie prestiż zawodu.</u>
          <u xml:id="u-238.10" who="#TeresaLiszcz">Ze swojej strony popieram bardzo wniosek o przekazanie tego projektu do właściwych komisji.</u>
          <u xml:id="u-238.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-239.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Głos ma pan poseł Leszek Czerwiński z Klubu Niezależnych Posłów. Jako kolejny zabierze głos pan poseł Władysław Krzyżanowski z Polskiej Unii Socjaldemokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#LeszekCzerwiński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Samorząd w przypadku uchwalenia ustawy przez Wysoką Izbę stanowiłby kolejny, po lekarskim, samorząd w tym kręgu zawodowym. Trzeba podkreślić, że projekt ustawy uwzględnia, przynajmniej w części, wnioski środowiska ubiegającego się od niedawna o wyspecjalizowany, nastawiony na problemy tego trudnego i odpowiedzialnego zawodu, organ samorządowy.</u>
          <u xml:id="u-240.1" who="#LeszekCzerwiński">Ta wyodrębniona grupa zawodowa tak ważna dla zdrowia i życia ludzkiego, otrzyma nareszcie status zawodowy i sama będzie w znacznym stopniu decydowała o sobie. Oczywiście nie we wszystkich dziedzinach, bo np. szkolenie będące zasadniczym przedmiotem działań innych samorządów przerastałoby na początku możliwości samorządu pielęgniarskiego. Konieczna będzie tu współpraca z samorządem lekarskim. Problem ten powinien jednak zostać otwarty, zaś ustawa już dziś winna przewidzieć możliwości rozszerzenia uprawnień samorządu w tym zakresie. Zapobiegłoby to podejmowaniu pracy przez osoby przypadkowe, pozbawione predyspozycji do wykonywania pracy, która jest raczej posłannictwem.</u>
          <u xml:id="u-240.2" who="#LeszekCzerwiński">Uważam, jako jeden z inicjatorów ustawy, że wymagają uszczegółowienia zapisy zawarte w art. 4 projektu ustawy, w tym w szczególności ust. 2 przewidujący w pkt. 1 stwierdzenie posiadania przez pielęgniarki prawa wykonywania zawodu, czy też pkt 5 — opiniowanie i wnioskowanie w sprawach kształcenia przed i podyplomowego, a w szczególności w sprawie specjalizacji zawodowej pielęgniarek.</u>
          <u xml:id="u-240.3" who="#LeszekCzerwiński">Ustawa powinna określać jednoznacznie uprawnienia samorządu w tym zakresie. Wątpliwym wydaje się, co Wysoka Izba rozstrzygnie, konieczność umieszczenia w ustawie uprawnień wynikających z art. 4 ust. 2 pkt. 3 dotyczących negocjowania warunków pracy i płacy oraz zapewnienia świadczeń socjalnych, które to zadania są typowymi uprawnieniami związków zawodowych działających w każdym zakładzie pracy.</u>
          <u xml:id="u-240.4" who="#LeszekCzerwiński">Samorząd nie powinien wyręczać związków ani ich zastępować. Ideą samorządu zawsze było, i tak powinno pozostać, decydowanie przez daną korporację o prawach i obowiązkach reprezentowanej zawodowej społeczności. Z tych też względów głos decydujący w sprawie umieszczenia siedziby zarówno Naczelnej Izby Pielęgniarskiej, jak i jej organów powinien należeć wyłącznie do członków samorządu. Z tych samych względów jedynie członkowie korporacji winni decydować, gdzie będzie znajdować się siedziba okręgowej izby pielęgniarskiej, jak również samodzielnie i samorządnie rozstrzygać w poszczególnych jednostkach terytorialnych, do której izby chcą należeć. Fakt taki powinien być jedynie przedkładany Naczelnej Izbie Pielęgniarskiej do wiadomości. Rozważenia wymaga więc zasadność utrzymania art. 2 ust. 1 i 3 projektu.</u>
          <u xml:id="u-240.5" who="#LeszekCzerwiński">Natomiast wydaje się celowym utrzymanie możliwości ingerencji organów administracji państwowej w bieżącą działalność samorządu. W świetle projektu prawo to przysługiwałoby ministrowi zdrowia, który mógłby kierować do Sądu Najwyższego uchwały Naczelnej Izby Pielęgniarskiej w przypadku ich niezgodności z prawem. Możliwość zaskarżenia powinna zostać rozszerzona na uchwały okręgowych zjazdów pielęgniarek, jak i krajowego zjazdu pielęgniarek, przy czym niezbędne staje się uściślenie, że prawo takie przysługiwałoby jedynie w przypadku wykazania niezgodności uchwał z Konstytucją lub ustawami, nie zaś aktami normatywnymi niższego rzędu.</u>
          <u xml:id="u-240.6" who="#LeszekCzerwiński">Konsekwencją powyższego stwierdzenia jest również konieczność pozbawienia Naczelnej Rady Pielęgniarskiej prawa uchylania uchwał okręgowych rad pielęgniarskich sprzecznych z prawem, to jest rezygnacji z art. 35 ust. 2 projektu. O ewentualnej sprzeczności uchwały z prawem winien rozstrzygać jedynie niezawisły sąd.</u>
          <u xml:id="u-240.7" who="#LeszekCzerwiński">Wyrażam nadzieję, że sama idea projektu ustawy zostanie przez Wysoką Izbę przyjęta przychylnie, choć sam projekt winien zostać szczegółowo przeanalizowany i uściślony w oparciu o zgłoszone uwagi środowiska, jak i Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-240.8" who="#LeszekCzerwiński">I proszę, niech mi będzie jeszcze wolno, pani marszałek, jako jedynemu mężczyźnie, wypowiedzieć się w tej kwestii,...</u>
          <u xml:id="u-240.9" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie jedynemu)</u>
          <u xml:id="u-240.10" who="#LeszekCzerwiński">... że do tej pory, przynajmniej dla mnie, poza żoną i córkami najbliższą osobą jest pielęgniarka.</u>
          <u xml:id="u-240.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-241.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Władysława Krzyżanowskiego, jako drugiego mężczyznę, z Poselskiego Klubu Polskiej Unii Socjaldemokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-241.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#WładysławKrzyżanowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jest duże oczekiwanie na powołanie samorządu pielęgniarskiego i to nie tylko wśród pielęgniarek i położnych. Jestem lekarzem i gorąco popieram utworzenie samorządu zawodowego pielęgniarek i położnych. Niech ten samorząd powstanie jak najszybciej.</u>
          <u xml:id="u-242.1" who="#WładysławKrzyżanowski">Muszę powiedzieć, że ze smutkiem przyjąłem informację pani poseł Knysok o sposobie traktowania pielęgniarek przez grono lekarzy. Chcę podkreślić, że w środowisku, w którym pracuję, pielęgniarka i położna jest partnerem w pracy lekarza. Dlatego też potrzebę utworzenia samorządu pielęgniarskiego wyraziłem w ubiegłym roku w maju na spotkaniu m.in. w Makowie Mazowieckim.</u>
          <u xml:id="u-242.2" who="#WładysławKrzyżanowski">Uważam, że treść projektu ustawy — szkoda, że dyskutować możemy tylko nad tym projektem, który otrzymaliśmy wcześniej, szkoda, że ten drugi projekt wpłynął dopiero dzisiaj i możemy mówić tylko o projekcie, z którym mieliśmy możliwość się zapoznać — uważam więc, że treść projektu ustawy ujmuje istotne wartości w zawodzie, w którym decydować winny izby pielęgniarskie. Są to sprawy kształcenia pielęgniarek i położnych, doskonalenia zawodowego, poziomu praktyki zawodowej czy wreszcie zasad etyczno-moralnych.</u>
          <u xml:id="u-242.3" who="#WładysławKrzyżanowski">O ile w wielu innych sprawach, mniej czy bardziej, oddziaływały gremia pielęgniarek i położnych, to w sprawach kształcenia myślę, że nie bardzo. O tym zresztą mówiła pani poseł-sprawozdawca. A jest to problem szerszy. Odniosę się w tej kwestii do jednego problemu. Są regiony w kraju, gdzie przed kilkunastu laty nie było szkolnictwa. Myślę, że nie było to przypadkowe. I nagle zaczęto organizować prawie w każdym byłym mieście powiatowym szkoły pielęgniarek, nie pytając o opinię Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego, nie uwzględniając możliwości, a więc zapewne i poziomu kształcenia, czy niekiedy zwykłej logiki. Takie decyzje muszą mieć wpływ i zapewne miały na poziom absolwentek. Zatem samorząd pielęgniarski musi pilnie zweryfikować i ten problem. Zadania izb pielęgniarskich i sposób ich realizacji, wydaje się, wyczerpująco określono w rozdziale II projektu przedłożonej nam ustawy.</u>
          <u xml:id="u-242.4" who="#WładysławKrzyżanowski">By nie zabierać zbyt wiele czasu, szczegółowe uwagi zgłoszę do komisji. Chciałbym jednak zatrzymać się nad jedną szerszą sprawą. W rozdziale I mianowicie mówi się, iż powołuje się Naczelną Izbę Pielęgniarską i okręgowe izby pielęgniarskie. Art. 66 stanowi, iż powołany będzie komitet organizacyjny, i to jest oczywiste, musi być powołany komitet, by w ogóle powstały takie izby. Ale art. 67 stanowi, że to ten komitet ustali liczbę, obszar i siedzibę okręgowych izb pielęgniarskich. I tu nasuwa mi się analogia do powoływanych izb lekarskich.</u>
          <u xml:id="u-242.5" who="#WładysławKrzyżanowski">Pragnę przypomnieć, że wyznaczenie okręgowych izb lekarskich, też przez podobny komitet, wywołało wiele nieporozumień, emocji, dyskusji i w końcu samorząd lekarski nieco inaczej zdecydował. Zatem warto się zastanowić, czy ten komitet winien zdecydowanie i kategorycznie określać rejony okręgowych izb pielęgniarskich. Myślę, że to gremia pielęgniarskie i położnych w poszczególnych województwach winny zdecydować o tworzeniu izby okręgowej w jednym województwie lub wchodzić w porozumienia z poszczególnymi województwami. Istnieje ogólna niechęć do narzucanych rozwiązań, zwłaszcza gdy rodzi się samorząd zawodowcy. Zostawmy to więc samym pielęgniarkom i położnym w poszczególnych województwach, one z pewnością podejmą właściwą i logiczną decyzję.</u>
          <u xml:id="u-242.6" who="#WładysławKrzyżanowski">Wnoszę, by Wysoka Izba zechciała skierować projekt ustawy o izbach pielęgniarskich do stosownych komisji.</u>
          <u xml:id="u-242.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Janusza Szymborskiego z Poselskiego Klubu Polskiej Unii Socjaldemokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#JanuszSzymborski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Od 1 lutego, czyli 6 miesięcy trwało, zanim mogliśmy dzisiaj zapoznać się z projektem ustawy o samorządzie pielęgniarek i położnych. Prawie 6 miesięcy trwają prace nad czytanym tu projektem ustawy o izbach farmaceutycznych.</u>
          <u xml:id="u-244.1" who="#JanuszSzymborski">Moim zdaniem w toku prac legislacyjnych nad ustawą o samorządzie farmaceutów występują żenujące blokady i mechanizmy, które sprawiają, że do tej pory, po tylu miesiącach prac, nie możemy w drugim czytaniu uzyskać tej ustawy. Jedną z przyczyn tego był kontr-projekt, który część środowiska farmaceutów, konkretnie aptekarzy, przedstawiła i który, jak się wydaje — jak do tej pory przynajmniej — skutecznie blokował prace legislacyjne nad ustawą o izbach farmaceutycznych.</u>
          <u xml:id="u-244.2" who="#JanuszSzymborski">Dlatego mam zapytanie do pani poseł Anny Knysok. W świetle artykułów, które ukazały się w ostatnich miesiącach w „Służbie Zdrowia”, które ten kontrprojekt przedstawiały jako ten lepszy, ten ważniejszy, ten, który został przygotowany przez te właściwe osoby, chciałbym zapytać, na czym polega inność tego projektu w zasadniczych sprawach. Chodzi o zapewnienie dziś pielęgniarek, że ten kontrprojekt, który ma pani poseł, nie przedłuży, znowu w nieskończoność, prac nad ustawą o tak potrzebnym samorządzie pielęgniarek i położnych, samorządzie, który przyczyni się do spełnienia tego, co w służbie zdrowia jest na dziś do wykonania, a nie jakichś wizji, które roztaczają się przed nami w zakresie reformy służby zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-244.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-245.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Sądzę, że pani poseł Anna Knysok zechce odpowiedzieć panu posłowi Januszowi Szymborskiemu. Proszę panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#AnnaKnysok">Mogę tylko zapewnić, że prace nad tym dokumentem pójdą na pewno szybciej niż nad ustawą farmaceutyczną. Pielęgniarki są środowiskiem, które w obliczu trudności potrafi się mobilizować. Myślę, że oba te projekty są zbliżone do siebie w generalnych zarysach i jeden nie będzie przeszkadzał drugiemu.</u>
          <u xml:id="u-246.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy ktoś z państwa chcę jeszcze zabrać głos? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-247.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W takim razie zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-247.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę panią minister Krystynę Sienkiewicz o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#KrystynaSienkiewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jestem naczelną pielęgniarką kraju, po raz pierwszy w randze wiceministra. To tylko tytułem przedstawienia się. Bardzo dziękuję Wysokiej Izbie, że przy nawale prac, które obserwujemy z podziwem, zechciała zająć się problemem tej specyficznej grupy społeczno-zawodowej, jaką są pielęgniarki i położne. O specyfice tej grupy mówili moi znakomici przedmówcy i nie ma sensu tego powtarzać. W imieniu środowiska mogę jedynie chylić czoła i bardzo dziękować Wysokiej Izbie, że raczy uchwalić ustawę o samorządzie pielęgniarek i położnych.</u>
          <u xml:id="u-248.1" who="#KrystynaSienkiewicz">Brałam udział w pracach nad przygotowaniem drugiego projektu, o którym mówiła pani poseł Anna Knysok. Na szczeblu ministra zdrowia jest pełnomocnik do spraw samorządu pielęgniarek, są komitety założycielskie samorządu pielęgniarek. Kanwą do dyskusji był projekt przedłożony przez panią poseł Krystynę Ejsmont, który od 17 listopada zaczął żyć drugim życiem, szeroko dyskutowany, dwukrotnie drukowany w wielkonakładowym piśmie, jakim jest „Służba Zdrowia”. Myślę, że byłoby bardzo korzystnie, gdyby obydwa te projekty były rozpatrywane równolegle w odpowiednich sejmowych komisjach, o co Wysoką Izbę bardzo proszę.</u>
          <u xml:id="u-248.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję pani minister.</u>
          <u xml:id="u-249.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm skierował poselski projekt ustawy o izbach pielęgniarskich do Komisji Zdrowia oraz do Komisji Ustawodawczej do rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-249.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-249.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Sprzeciwu nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-249.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do punktu 8 porządku dziennego: Powołanie Komisji Nadzwyczajnej do zbadania działań policji wobec rolników protestujących w Mławie oraz w gmachu Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, a także w stosunku do obecnych w ministerstwie posłów.</u>
          <u xml:id="u-249.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Sejm przesądził już o utworzeniu komisji.</u>
          <u xml:id="u-249.6" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Obecnie przechodzimy do wyboru jej składu. Projekt składu osobowego Komisji Nadzwyczajnej zawarty jest w druku 441 i został obywatelom posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-249.7" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przepraszam państwa bardzo, ale w druku jest błąd, otóż pan poseł Wojciech Janicki jest z „Paxu” a nie z PZKS. Uprzejmie proszę kolegów posłów o poprawienie tego.</u>
          <u xml:id="u-249.8" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy ktoś z państwa chcę zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-249.9" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę, pan poseł Jacek Szymanderski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#JacekSzymanderski">Chcę tylko uzyskać potwierdzenie, że żadna z osób, wymienionych na tej liście, nie brała bezpośrednio udziału w proteście. Uważam bowiem, że w skład komisji nie powinien wchodzić nikt, kto brał w nim bezpośrednio udział.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Zanim może odpowiemy panu posłowi, chciałabym państwu powiedzieć, że w sprawie wyboru składu osobowego Komisji Nadzwyczajnej do zbadania działań policji wobec rolników protestujących w Mławie oraz w gmachu Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, a także w stosunku do obecnych w gmachu ministerstwa posłów, Konwent Seniorów podjął decyzję, że w skład tej komisji wejdzie po jednym pośle z każdego klubu poselskiego i Prezydium Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich oraz Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Nie jestem w tej chwili zorientowana, czy któryś z wymienionych w druku nr 441 posłów brał udział w proteście, wobec tego proszę, może zainteresowani koledzy posłowie wypowiedzą się na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-251.1" who="#komentarz">(Poseł Waldemar Pawlak: Trzeba by sprecyzować pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-251.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę bardzo, panie pośle, może pan to zrobi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#JacekSzymanderski">Zgłaszam formalny wniosek pod głosowanie, że w komisji nie powinien znajdować się nikt, kto brał udział w proteście rolników. Jeżeli taki wniosek przegłosujemy, to jeżeli ktoś taki znajduje się na liście, to tym samym zostanie wykluczony z tej komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Rozumiem, dobrze. Jeszcze pan poseł Waldemar Pawlak chciał zabrać głos.</u>
          <u xml:id="u-253.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-254">
          <u xml:id="u-254.0" who="#WaldemarPawlak">Miałbym jednak prośbę do pana posła Jacka Szymanderskiego o sprecyzowanie swojego pytania, mianowicie czy chodzi o posłów, którzy zostali wyprowadzeni przez policję, czy o posłów, którzy w jakimkolwiek momencie byli w gmachu ministerstwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-255">
          <u xml:id="u-255.0" who="#JacekSzymanderski">Chodzi o tych posłów, którzy zostali wyprowadzeni, którzy są tu jak gdyby przedmiotem sprawy. Bo sprawa dotyczy, tak jak to rano mówiliśmy, naruszenia immunitetu poselskiego. Więc ci, którzy są przedmiotem tej sprawy nie powinni...</u>
          <u xml:id="u-255.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Podmiotem!)</u>
          <u xml:id="u-255.2" who="#JacekSzymanderski">... podmiotem, oczywiście, przepraszam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-256">
          <u xml:id="u-256.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy jeszcze ktoś z państwa chcę zabrać głos? Proszę uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-257">
          <u xml:id="u-257.0" who="#AdamBabul">Chcę stwierdzić, że wśród wymienionych na liście osób nie ma posłów bezpośrednio uczestniczących w proteście, wyprowadzanych z gmachu ministerstwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-258">
          <u xml:id="u-258.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Skoro nie ma, to uważam, że nie musimy wniosku formalnego pana posła przegłosowywać.</u>
          <u xml:id="u-258.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Jeżeli nie ma żadnych innych uwag, przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-258.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z obywateli posłów jest za wyborem składu osobowego Komisji Nadzwyczajnej zawartego w druku nr 441 — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (234) Kto jest przeciw? (11) Kto się wstrzymał od głosowania? (38) Stwierdzam, że Sejm dokonał wyboru składu Komisji Nadzwyczajnej.</u>
          <u xml:id="u-258.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Wysoka Izbo! Na tym kończymy dzisiejsze obrady.</u>
          <u xml:id="u-258.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W celu złożenia oświadczenia zgłosili się: pani poseł Elżbieta Seferowicz oraz pan poseł Jan Sroczyński.</u>
          <u xml:id="u-258.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie panią poseł Elżbietę Seferowicz z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego o złożenie oświadczenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-259">
          <u xml:id="u-259.0" who="#ElżbietaSeferowicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Komisja Zdrowia w następstwie debaty na posiedzeniu składa następujące oświadczenie. Odczytuję oświadczenie Komisji Zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-259.1" who="#ElżbietaSeferowicz">Sejmowa Komisja Zdrowia, po przeanalizowaniu materiałów przedstawionych na posiedzeniu w dniu 20 czerwca przez posłów oraz ekspertów z województwa katowickiego stwierdza: Istnieją w Polsce obszary, które ze względu na bardzo wysoki stopień skażenia i postępującą degradację środowiska naturalnego oraz szczególnie niekorzystną sytuację zdrowotną ludności uznać należy za regiony klęski ekologicznej. Obiektywne dane wskazują, że wśród obszarów klęski ekologicznej na plan pierwszy wysuwa się województwo katowickie, a także krakowskie, legnickie, wałbrzyskie oraz kilka innych.</u>
          <u xml:id="u-259.2" who="#ElżbietaSeferowicz">Szczególne miejsce zajmuje jednak Górnośląski Okręg Przemysłowy GOP. W regionie GOP stwierdza się najwyższe w kraju wskaźniki skażeń środowiska. Stężenia lotnych toksycznych substancji w powietrzu, glebie i wodach przekraczają dopuszczalne normy od kilku do kilkuset razy. Dodatkowo zagrożenie dla zdrowia stanowi znaczne skażenie żywności.</u>
          <u xml:id="u-259.3" who="#ElżbietaSeferowicz">Na szczególnie niekorzystną sytuację GOP wpływa duża gęstość zaludnienia, nadmierne skoncentrowanie przemysłu uciążliwego ekologicznie, opartego o przestarzałe technologie, oraz ogromne zaniedbania w zakresie ochrony środowiska.</u>
          <u xml:id="u-259.4" who="#ElżbietaSeferowicz">Nie ma porównywalnego, w Europie i w kraju, obszaru, gdzie tak duże skupiska ludności byłyby narażone na działanie tak skoncentrowanych i różnorodnych skażeń środowiska. Województwo katowickie charakteryzują bardzo niekorzystne wskaźniki stanu zdrowia ludności, a mianowicie: jedne z najwyższych w kraju wskaźniki umieralności niemowląt, wysoki odsetek wcześniactwa, częstsze występowanie wad wrodzonych, średni czas trwania życia krótszy od 1 do 2 lat, wskaźniki zgonów kobiet stale najwyższe w kraju, mężczyzn jedne z najwyższych. Szczególnie wysoką umieralność notuje się z powodu chorób krążenia i nowotworów złośliwych, a także schorzeń wątroby i cukrzycy.</u>
          <u xml:id="u-259.5" who="#ElżbietaSeferowicz">Stwierdzono korelację między tymi niekorzystnymi wskaźnikami a stopniem skażenia środowiska. Wskaźniki umieralności niemowląt w najbardziej skażonych miastach GOP są szczególnie wysokie, przekraczają kilkakrotnie wskaźniki europejskie i półtora do prawie dwukrotnie wskaźniki krajowe.</u>
          <u xml:id="u-259.6" who="#ElżbietaSeferowicz">Wśród zanieczyszczeń powietrza na terenie województwa katowickiego zidentyfikowano wiele substancji mutagennych i rakotwórczych. U ludzi zamieszkujących tereny skażone stwierdzono chemiczne uszkodzenia materiału genetycznego stanowiące poważne zagrożenie dla przyszłych pokoleń.</u>
          <u xml:id="u-259.7" who="#ElżbietaSeferowicz">Z wszystkich przedstawionych danych wyłania się obraz GOP-u jako krainy szarej, o zdegradowanym środowisku, zamieszkałej przez ludność, której zdrowie i biologiczne istnienie jest poważnie zagrożone. Biorąc to pod uwagę sejmowa Komisja Zdrowia zwraca się do rządu o podjęcie natychmiastowych działań w celu zahamowania postępującej degradacji środowiska i ratowania zdrowia i życia ludności w regionach klęski ekologicznej z uwzględnieniem szczególnej sytuacji Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego.</u>
          <u xml:id="u-259.8" who="#ElżbietaSeferowicz">Sejmowa Komisja Zdrowia wystosowała odpowiednie dezyderaty do premiera i rządu Rzeczypospolitej Polskiej. Jednocześnie sejmowa Komisja Zdrowia zwraca się do całego parlamentu z prośbą o uznanie szczególnych potrzeb regionów o wysokim skażeniu środowiska i konieczności pilnych uregulowań ustawowych w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-259.9" who="#ElżbietaSeferowicz">Sejmowa Komisja Zdrowia zwraca się również do przedstawicieli samorządów terytorialnych oraz do całego społeczeństwa z apelem o podejmowanie i popieranie działań mających na celu ratowanie regionów klęski ekologicznej i żyjącej tam ludności. Zrozumienie znaczenia tego problemu jest szczególnie ważne dla przyszłości naszego narodu. Skażenie środowiska w regionach klęski ekologicznej zagraża ludności całego kraju, a utrzymywanie wzrastającej ilości ludzi niepełnosprawnych i chorych obciąży całe społeczeństwo.</u>
          <u xml:id="u-259.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-260">
          <u xml:id="u-260.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-260.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Obecnie proszę o złożenie oświadczenia pana posła Jana Sroczyńskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-261">
          <u xml:id="u-261.0" who="#JanSroczyński">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W imieniu grupy posłów mam zaszczyt przedstawić niniejsze oświadczenie.</u>
          <u xml:id="u-261.1" who="#JanSroczyński">Liczne wypowiedzi w różnych gremiach politycznych oficjalnych i nieoficjalnych budzą niepokój społeczny, rozterkę i obawę destabilizacji państwa. Ta obawa destabilizacji i ewentualnych jej następstw społeczno-politycznych niepokoi także Polonię zagraniczną, a również współpracujące z naszym krajem przyjazne nam państwa, na których pomoc ekonomiczną liczymy. Biznesmeni wypowiadają się coraz wyraźniej, że nie zainwestują kapitałów w państwie, w którym zmienia się nazbyt często przepisy prawa, i w którym ład społeczny ulega zachwianiu.</u>
          <u xml:id="u-261.2" who="#JanSroczyński">Także i w parlamencie słyszy się wypowiedzi dyskredytujące Sejm, oceniające go niegodnym uchwalenia nowej Konstytucji, zapowiadając wcześniejsze jego rozwiązanie, w istocie podważające ustawę zasadniczą — Konstytucję. Jeżeli uchwaliliśmy rządy prawa i demokracji w naszym państwie, to musimy ich strzec. Nie wolno lekceważyć przepisów konstytucyjnych, nie można zgodzić się również z wypowiedziami niektórych przedstawicieli rządu, powołanego przecież przez Sejm, zapowiadających przedterminowe rozwiązanie parlamentu. Nie wolno narażać naszego skołatanego społeczeństwa na długie miesiące destabilizacji politycznej pochopnie skracając kadencję Sejmu. Nie wolno wreszcie narażać naszego zubożałego państwa na wielomiliardowe wydatki związane z przedwczesnymi, niezgodnymi zresztą z Konstytucją, wyborami.</u>
          <u xml:id="u-261.3" who="#JanSroczyński">Parlament X kadencji pracuje bardzo intensywnie i skutecznie. Nie ma żadnych logicznych przesłanek pozwalających sądzić, że nowy Sejm spowoduje nagłą poprawę sytuacji, zwłaszcza ekonomicznej.</u>
          <u xml:id="u-261.4" who="#JanSroczyński">Wysoka Izbo! Nasz Sejm ogromną większością poparł premiera Tadeusza Mazowieckiego i jego trudny, ale rokujący lepszą przyszłość program polityczny i ekonomiczny. Cieszył się on poparciem większości społeczeństwa, mimo wszystkich dolegliwości, które doraźnie przynosi reforma. Ten program oceniany jest niezwykle pozytywnie przez środowiska i najważniejsze instytucje ekonomiczno-finansowe największych potęg finansowych i politycznych świata. Jedynie realizacja tego programu zapewnia współpracę ekonomiczną z liczącymi się partnerami. Zmiana naszej polityki ekonomicznej przyniesie nieobliczalne dla Polski negatywne skutki.</u>
          <u xml:id="u-261.5" who="#JanSroczyński">Nie zmieniajmy przeto kierunku wytyczonych przez premiera działań. Nie marnujmy tego okresu wyrzeczeń społecznych, które są już za nami. Nie zmieniajmy zaprzęgu w czasie przeprawy przez rwącą rzekę trudności ekonomicznych i społecznych. Pozwólmy premierowi dokonać następne, zapowiedziane posunięcia na szachownicy gospodarki i przeprowadzenie niezbędnych korekt. Zdobądźmy się na cierpliwość i zrozumienie podjętych, niezmiernie trudnych, decyzji.</u>
          <u xml:id="u-261.6" who="#JanSroczyński">W przyszłości oczekujemy jednak od rządu jasnej i czytelnej informacji na temat jego poczynań i zamierzeń, obiektywnie upowszechnionej, i bez zbędnego, urzędowego entuzjazmu, informacji. Takiej właśnie informacji brakowało dotąd nie tylko społeczeństwu, ale i Sejmowi. Jak dotąd, poza mglistymi, niewiele mówiącymi sugestiami, nikt jednak nie zdołał przedstawić innego, alternatywnego, przekonującego programu ekonomicznej naprawy Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-261.7" who="#JanSroczyński">Wysoka Izbo! W świetle tych faktów apelujemy o poparcie dla konstytucyjnie powołanego premiera pamiętając, że utworzył on pierwszy rząd powojenny, wybrany prawowicie i demokratycznie. Jednocześnie apelujemy o przestrzeganie Konstytucji, prawa i demokracji.</u>
          <u xml:id="u-261.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-262">
          <u xml:id="u-262.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-262.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Obecnie proszę o złożenie oświadczenia przez pana posła Ryszarda Szweda, bezpartyjnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-263">
          <u xml:id="u-263.0" who="#RyszardSzwed">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Podczas mijającego, pierwszego roku X kadencji Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej poświęciliśmy wiele uwagi określonym grupom zawodowym: rolnikom, nauczycielom, lekarzom, prawnikom, twórcom, choć każda z tych grup nadal uważa, że za mało miejsca poświęciliśmy jej problemom. Najmniej jednak mówiliśmy o robotnikach, o ludziach pracy bezpośrednio zatrudnionych w zakładach. Mówiliśmy o nich niejako mimochodem, przeważnie na marginesie omawianych ustaw gospodarczych. Zwrócili na to uwagę moi wyborcy, wywodzący się z zakładów pracy. Twierdzą także, nie bez racji, że za mało odbywamy spotkań i wizyt poselskich bezpośrednio w zakładach pracy. Spotkania poselskie odbywają się przeważnie w klubach, domach kultury, urzędach, instytucjach, uczelniach, kościołach i na plebaniach.</u>
          <u xml:id="u-263.1" who="#RyszardSzwed">Dlatego z inspiracji moich wyborców ośmielam się zwrócić z apelem do senatorów i posłów, abyśmy — bez względu na reprezentowane przez nas zawody — jeszcze przed przerwą wakacyjną udali się na spotkania do zakładów pracy celem wysłuchania tego, co mówią robotnicy o swoich codziennych problemach, o swojej przyszłości, jaki jest ich sąd o sytuacji kraju, wreszcie co sądzą o nas, o Sejmie X kadencji. Uwagi i spostrzeżenia przenieśmy do klubów, komisji sejmowych oraz do tej sali, gdzie odbywają się dyskusje plenarne. Moi rozmówcy wyrażają przekonanie, że po tych wizytach zmieni się radykalnie hierarchia omawianych problemów, tak w dyskusji plenarnej, jak i w zapytaniach oraz interpelacjach poselskich. Wykazaniem większego zainteresowania i zrozumienia dla problemów ludzi pracy wypełnimy swój moralny i polityczny obowiązek wobec robotników. Wszyscy bowiem, albo zdecydowana większość z nas zasiada w ławach poselskich i senatorskich w wyniku przemian zapoczątkowanych przez robotniczy sierpień 1980 roku. Po 10 latach od tych wydarzeń w zmienionej sytuacji, w jakiej znalazła się Polska, proponuję zainicjowanie odpowiedzi na zasadnicze pytania: czy robotnik polski odczuwa swoją podmiotowość w zakładzie pracy w każdym miejscu pracy; czy i na ile robotnik polski czuje swoją podmiotowość w zmieniającej się politycznie i gospodarczo ojczyźnie.</u>
          <u xml:id="u-263.2" who="#RyszardSzwed">Aby odpowiedzieć na te i inne pytania, należy nam pójść wprost do robotników, uczynić to winniśmy teraz, w sytuacji, gdy jest wola rozmowy z nami, gdy jeszcze jesteśmy w zakładach pracy oczekiwani.</u>
          <u xml:id="u-263.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-264">
          <u xml:id="u-264.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-264.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę posła sekretarza Waldemara Pawlaka o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-265">
          <u xml:id="u-265.0" who="#StefanMyszkiewiczNiesiołowski">Chciałbym ad vocem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-266">
          <u xml:id="u-266.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Nie, ad vocem oświadczeń nie ma. Chyba, że pan chcę złożyć oświadczenie, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-267">
          <u xml:id="u-267.0" who="#StefanMyszkiewiczNiesiołowski">Chciałem złożyć oświadczenie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-268">
          <u xml:id="u-268.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę, panie pośle, prosiłabym tutaj, oświadczenia składamy z trybuny, lepiej słychać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-269">
          <u xml:id="u-269.0" who="#StefanMyszkiewiczNiesiołowski">Ale to jest, pani marszałek, jedno zdanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-270">
          <u xml:id="u-270.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">To bardzo dobrze.</u>
          <u xml:id="u-270.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-271">
          <u xml:id="u-271.0" who="#StefanMyszkiewiczNiesiołowski">Wzruszony tym apelem pana posła chciałem oświadczyć, że w związku z tym Obywatelski Klub Parlamentarny udaje się w najbliższą niedzielę do Stoczni aby się spotkać z elektrykiem.</u>
          <u xml:id="u-271.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-272">
          <u xml:id="u-272.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę pana posła sekretarza Waldemara Pawlaka o odczytanie komunikatów. Proszę o spokój.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-273">
          <u xml:id="u-273.0" who="#WaldemarPawlak">Zwołane na dzień 6 lipca o godz. 9 wspólne posiedzenie Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Ustawodawczej w sprawie projektu ustawy o szkolnictwie wyższym przenosi się na dzień 11 lipca na godz. 10.30 do sali kolumnowej.</u>
          <u xml:id="u-273.1" who="#WaldemarPawlak">Spotkanie posłów członków i sympatyków SdRP odbędzie się 15 minut po zakończeniu obrad w dniu dzisiejszym w sali nr 118 w gmachu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-273.2" who="#WaldemarPawlak">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędą się:</u>
          <u xml:id="u-273.3" who="#WaldemarPawlak">— posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do zbadania działań policji wobec rolników protestujących w Mławie oraz w gmachu Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, a także w stosunku do obecnych w gmachu ministerstwa posłów — w sali nr 101;</u>
          <u xml:id="u-273.4" who="#WaldemarPawlak">— posiedzenie podkomisji Komisji Konstytucyjnej do spraw ustroju gospodarczo-społecznego — w sali górnej palarni.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-274">
          <u xml:id="u-274.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Zarządzam przerwę w obradach do jutra, tj. 6 lipca 1990 roku, do godziny 9.</u>
          <u xml:id="u-274.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 20)</u>
          <u xml:id="u-274.2" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 10 min.05)</u>
          <u xml:id="u-274.3" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą: marszałek Sejmu Mikołaj Kozakiewicz oraz wicemarszałkowie Teresa Dobielińska-Eliszewska, Olga Krzyżanowska oraz Tadeusz Fiszbach)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-275">
          <u xml:id="u-275.0" who="#MikołajKozakiewicz">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-275.1" who="#MikołajKozakiewicz">Na sekretarzy powołuję posłów: Marka Rusakiewicza i Ziemowita Gawskiego.</u>
          <u xml:id="u-275.2" who="#MikołajKozakiewicz">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Ziemowit Gawski.</u>
          <u xml:id="u-275.3" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-275.4" who="#MikołajKozakiewicz">Prezydium Sejmu proponuje łączne rozpatrzenie punktów 9 i 10 porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-275.5" who="#MikołajKozakiewicz">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-275.6" who="#MikołajKozakiewicz">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-275.7" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do punktu 9 porządku dziennego: Wystąpienie prezesa Rady Ministrów oraz do punktu 10: Zmiany w składzie Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-275.8" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę o zabranie głosu prezesa Rady Ministrów pana Tadeusza Mazowieckiego.</u>
          <u xml:id="u-275.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-276">
          <u xml:id="u-276.0" who="#TadeuszMazowiecki">Wysoka Izbo! Jest czas trudnej próby dla rodzącej się polskiej demokracji. Wiele wskazuje na to, że jesteśmy bliscy chwili, gdy wszyscy staniemy przed zasadniczym wyborem dalszej drogi. Albo jak dotąd będziemy budowali nowe prawa i nowe struktury gospodarcze i polityczne w warunkach zgody co do spraw najważniejszych, w warunkach poszanowania prawa i tolerancji wzajemnej, która nie wyklucza walki politycznej. Albo też poświęcimy dobro wspólne, zgodę i bezcenny dar stabilizacji i spokoju w kraju na rzecz partyjnych waśni, walk ambicji kosztem struktur państwa, naszego państwa.</u>
          <u xml:id="u-276.1" who="#TadeuszMazowiecki">Rok temu Polska stała się przykładem pokojowego przekazania władzy pierwszemu w Europie Środkowej niekomunistycznemu rządowi.</u>
          <u xml:id="u-276.2" who="#TadeuszMazowiecki">Później przez wiele miesięcy byliśmy wzorem spokojnego, ale konsekwentnego przechodzenia od totalitaryzmu do demokracji. Oszczędzony został polskiemu społeczeństwu zamęt i gwałt. Przyniosło to Polsce uznanie na świecie, podobnie jak rozpoczęcie naprawy tego, co naprawić najtrudniej — naprawianie gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-276.3" who="#TadeuszMazowiecki">Dziś, stojąc przed wami i przed społeczeństwem, muszę powiedzieć wyraźnie, że dostrzegam zagrożenie na tej naszej spokojnej polskiej drodze przemian demokratycznych. Mówię to z wielką troską, ponieważ wiem, jak wielką wagę Polacy przywiązują do tego, aby w kraju panował ład.</u>
          <u xml:id="u-276.4" who="#TadeuszMazowiecki">W sferze życia politycznego słabnie poczucie odpowiedzialności za kraj, za państwo. Rzeczową polemikę zastępuje język brutalnej walki także na tej sali. Przeciwnika, z którym należy walczyć na argumenty, traktuje się jak wroga do zniszczenia.</u>
          <u xml:id="u-276.5" who="#TadeuszMazowiecki">Mnożą się działania nie dające się tolerować nawet w najbardziej demokratycznym państwie.</u>
          <u xml:id="u-276.6" who="#TadeuszMazowiecki">Wzywam do opamiętania. Polska potrzebuje mądrości, spokoju i przestrzegania praw.</u>
          <u xml:id="u-276.7" who="#TadeuszMazowiecki">Odzyskaliśmy bezcenny dar wolności. Trzeba go utrwalić w prawie, instytucjach i stabilnych regułach życia publicznego. Każdy obywatel tego kraju, jeśli tylko zechce, może w tę pracę wnieść swój wkład. Powiem więcej: powinien wmieść swój wkład, bo stabilną demokrację może zbudować tylko cały naród.</u>
          <u xml:id="u-276.8" who="#TadeuszMazowiecki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wiemy wszyscy, jak wysoką cenę za zmiany przeprowadzane dziś w Polsce płaci społeczeństwo, wszystkie grupy społeczne. Ale jesteśmy przeświadczeni, iż nie ma innej drogi do Polski demokratycznej, o gospodarce rynkowej i że jest to nieuchronna cena za powrót Polski do głównego nurtu historii, do swojej historii.</u>
          <u xml:id="u-276.9" who="#TadeuszMazowiecki">Minione miesiące nadały instytucjonalny wyraz naszej woli radykalnego zerwania z przeszłością, pozwoliły na stworzenie zasadniczych zrębów nowego systemu politycznego i gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-276.10" who="#TadeuszMazowiecki">Ogromnie wiele uczyniliśmy wszyscy razem w ciągu ubiegłego roku. Państwo partyjne stało się znów państwem całego społeczeństwa. Zmiany, które wprowadziliśmy w gospodarce przyciągają uwagę świata, działalność legislacyjna tworzy podstawy nowoczesnego państwa prawnego, polityka zagraniczna dba o bezpieczną Polskę, w pragnącej zjednoczenia Europie, następuje szeroka wymiana ludzi na kierowniczych stanowiskach we wszystkich dziedzinach życia publicznego. Czyż jest jakakolwiek dziedzina, która nie podlegałaby głębokim przeobrażeniom? Nie używam słowa — przeobrażeniom rewolucyjnym tylko dlatego, iż zdołaliśmy to wszystko osiągnąć mocą niezwykłego porozumienia i dyscypliny obywatelskiej bez przemocy, przy pełnym respektowaniu prawa również tych, którzy przeciwko prawu w ciągu dziesięcioleci grzeszyli.</u>
          <u xml:id="u-276.11" who="#TadeuszMazowiecki">Wiele wskazuje na to, iż społeczeństwo docenia swoje dokonania w warunkach, które jako rząd współkształtujemy. Tym niemniej, głosi się poglądy, iż posuwamy się do przodu zbyt wolno, że uparcie trzymamy się umów dawno już nieaktualnych, że ulegamy formalizmowi prawnemu tam, gdzie należy działać przy pomocy środków radykalnych.</u>
          <u xml:id="u-276.12" who="#TadeuszMazowiecki">Dlaczego, idąc ku demokracji i pełnej niepodległości, wybraliśmy drogę ewolucji, zmian stopniowych, kontrolowanych? Trzeba powracać do tych pytań, bo w odpowiedzi na nie zawarte są podstawowe przekonania i zasady postępowania rządu, którym kieruję. Utrzymanie zaś wiary społeczeństwa w nasze racje jest warunkiem trwałości tej więzi zaufania, bez której nic nie jest możliwe.</u>
          <u xml:id="u-276.13" who="#TadeuszMazowiecki">Niewiele ponad rok temu przystępowaliśmy do rozmontowywania starego ustroju. Mieliśmy wówczas świadomość poważnych zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-276.14" who="#TadeuszMazowiecki">Musieliśmy zatem postępować rozważnie i zdecydowanie. Myślę, że rząd, parlament i całe społeczeństwo może być dumne ze sposobu, w jaki Polska ominęła niebezpieczeństwa tamtego okresu.</u>
          <u xml:id="u-276.15" who="#TadeuszMazowiecki">To jest już przeszłość. Obecnie nie ma powodu, aby się obawiać zewnętrznej interwencji, czy wewnętrznego buntu sił przeszłości; uległy one zresztą przyspieszonemu rozkładowi. Dlaczego więc i dzisiaj powinniśmy respektować te same zasady działania?</u>
          <u xml:id="u-276.16" who="#TadeuszMazowiecki">Zasadniczych przyczyn naszego wyboru nie należy szukać na poziomie taktyki, lecz głębiej, tam gdzie jest miejsce dla wartości i silnych przekonań. Dawałem już wyraz wierze, iż niezmiernie ważny jest styl, w jakim buduje się przyszłość na gruzach komunistycznego totalitaryzmu. Czy gotowi jesteśmy pogodzić się z erupcją wzajemnych nienawiści, czy też oferujemy wszystkim szansę i miejsce w wolnej Polsce.</u>
          <u xml:id="u-276.17" who="#TadeuszMazowiecki">Łatwo zapominamy, iż jeszcze niedawno niemała część społeczeństwa czuła się związana z poprzednią władzą i starym ustrojem. Jest to problem bardzo złożony i bolesny. Zastanawiając się nad przyczynami wysokiej absencji w wyborach z czerwca 1989 r. i w tegorocznych wyborach lokalnych, trzeba pamiętać i o tych wszystkich, którzy nie wierząc już w stary porządek, ani też nie pragnąc go, obawiają się, iż nowa Polska może być pamiętliwa i niezdolna do wielkoduszności.</u>
          <u xml:id="u-276.18" who="#TadeuszMazowiecki">Jesteśmy zdecydowanie przeciwni polityce rewanżu. Stworzyliśmy szansę pokojowego przejścia do demokracji dzięki narodowemu kompromisowi między Polską aspiracji niepodległościowych i demokratycznych a tą częścią narodu, która na skutek tragicznych naszych losów związała się silniej czy słabiej, z przekonania, czy dla wygody, ze starym ustrojem. Jedni uznali nieuchronność ewolucji ku Polsce suwerennej i demokratycznej, drudzy zaś zapewniali, iż zmiany będą ewolucyjne, pokojowe i że nie będzie towarzyszyła im logika zemsty i nienawiści.</u>
          <u xml:id="u-276.19" who="#TadeuszMazowiecki">Pójdźmy jeszcze dalej. Nie schlebiając nikomu, w przekonaniu, iż naród ceni swoich przywódców przede wszystkim za prawdę — będącą dowodem poważnego traktowania obywateli — i konsekwentne wyciąganie z niej wniosków.</u>
          <u xml:id="u-276.20" who="#TadeuszMazowiecki">Totalitaryzm to nie tylko „oni”, to pewna sytuacja historyczna. My wszyscy powinniśmy świadomym wysiłkiem z niej się wyzwalać. Do totalitarnego dziedzictwa należą także przejawy braku szacunku dla prawa, oczekiwanie, iż to państwo dostarczy, zorganizuje, wyręczy; dziedzictwo totalitaryzmu to również niezdolność odróżnienia postawy wolnego obywatela od anarchicznej nieodpowiedzialności; to nieuznawanie autorytetów, skłonność do spiskowego widzenia historii; to również niezdolność odróżnienia uprzywilejowanych elit starego reżimu, narzuconych społeczeństwu i powstałych w drodze kooptacji, od demokratycznie wyłonionych władz przedstawicielskich.</u>
          <u xml:id="u-276.21" who="#TadeuszMazowiecki">Nie zrzucimy ciężkiego brzemienia ostatnich dziesięcioleci, jeżeli źródła naszych niepowodzeń lokować będziemy wyłącznie poza nami. Musimy po męsku, z pełną świadomością długiej drogi, która jest przed nami, uznać, iż choć nie z naszej winy totalitaryzm komunistyczny został Polsce narzucony, nikt nas nie wyręczy z ponoszenia ceny za wychodzenie z komunizmu. I z tego fundamentalnego przekonania biorą się zasady działania mojego rządu.</u>
          <u xml:id="u-276.22" who="#TadeuszMazowiecki">Możemy być jako naród dumni z naszej walki, z naszego nieposkromionego pragnienia wolności. Mamy prawo do dumy również ze stylu przechodzenia do demokracji: bez przemocy, bez brutalnie manifestowanej wrogości, bez aktów zemsty.</u>
          <u xml:id="u-276.23" who="#TadeuszMazowiecki">Nie oznacza to zapominania ani wybaczania doznanych w przeszłości krzywd, cierpień i zniszczeń. Ten zamknięty już na szczęście rozdział historii wymaga zdecydowanego osądu moralnego. Eliminujemy i będziemy w dalszym ciągu likwidowali wszelkie pozostałości starego ustroju, ale w sposób zgodny z prawem. Jest rzeczą naturalną, iż ludzie współodpowiedzialni za stan kraju są przez obywateli w demokratyczny sposób eliminowani z pozycji władzy, odpowiedzialności i społecznego prestiżu. W wyborach lokalnych dokonała się właśnie taka radykalna wymiana kadr; przyszli nowi ludzie. Społeczeństwo będzie też miało niedługo szansę w pełni demokratycznego wyboru swoich przedstawicieli do nowego parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-276.24" who="#TadeuszMazowiecki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Od 6 miesięcy realizujemy jako pierwsi w Europie Środkowej program przejścia do gospodarki rynkowej, która będzie przyszłością krajów naszego regionu. W tym okresie zlikwidowana została hiperinflacją i poprawiło się zaopatrzenie rynku. Zapłaciliśmy za to trudną do uniknięcia i wysoką cenę spadku produkcji i stopy życiowej. Pamiętajmy jednak, że ta cena jest przejściowa, natomiast rezultaty pozytywne będą trwałe.</u>
          <u xml:id="u-276.25" who="#TadeuszMazowiecki">Z drogi ku gospodarce rynkowej i bezinflacyjnej zejść nie wolno i rząd, którym kieruję, z niej nie zejdzie. Jest to jedna z jego racji bytu. Zejście z tej drogi grozi gospodarczym chaosem, ponownym wybuchem inflacji i zniszczeniem polskiego złotego, który dzisiaj nabiera sił.</u>
          <u xml:id="u-276.26" who="#TadeuszMazowiecki">Pozbawiłoby ono też Polskę zagranicznej pomocy. Zamknęłoby szansę na obniżenie zadłużenia — a jesteśmy na dobrej drodze by to uzyskać. Obie sprawy są ściśle związane z tym, czy opanujemy inflację i jak skutecznie będziemy wprowadzać gospodarkę rynkową. Zejście z tej drogi groziłoby również odwróceniem się od nas zagranicznych inwestorów. Patrzą oni na Polskę z dużym zainteresowaniem, ale i z rosnącym zaniepokojeniem objawami politycznej destabilizacji. Są słusznie przekonani, że destabilizacja zagraża obecnej polityce i może być początkiem polityki łatwych, ale pozornych rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-276.27" who="#TadeuszMazowiecki">Mówię to, aby pokazać ważne racje narodowe, ale tylko rządowe, które stoją za obecną polityką gospodarczą. Mówię to również jako przestrogę przed szukaniem łatwych dróg do dobrobytu. Kto dla celów partyjnych czy grupowych, czy kierując się indywidualnymi ambicjami, burzyć będzie niezbędne warunki uzdrowienia gospodarczego, weźmie na swoje barki wielki ciężar odpowiedzialności wobec kraju.</u>
          <u xml:id="u-276.28" who="#TadeuszMazowiecki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Rząd będzie konsekwentnie realizował podstawowe założenia obranego programu gospodarczego. Jednakże, zaczynając w styczniu ten program rząd zapowiedział, że w połowie roku dokonany zostanie jego przegląd. Zapowiedział też, że jeżeli do tego czasu zostanie opanowana hiperinflacją, wówczas polityka gospodarcza ulegnie korektom według możliwości, jakie powstaną. Taki przegląd został zrobiony i pewne możliwości powstały.</u>
          <u xml:id="u-276.29" who="#TadeuszMazowiecki">Działając ciągle w ramach tego samego programu gospodarczego rząd przystosowuje politykę na drugie półrocze do kierunku bardziej propodażowego. Wiąże się z tym pewne ryzyko, z którego zdajemy sobie sprawę.</u>
          <u xml:id="u-276.30" who="#TadeuszMazowiecki">Ważną zmianą, która została już przez Radę Ministrów postanowiona jest rewizja budżetu na drugą połowę roku, dokonana w ramach przyznanych rządowi uprawnień.</u>
          <u xml:id="u-276.31" who="#TadeuszMazowiecki">Polega ona na przejściu od nadwyżki budżetowej w pierwszej połowie roku do deficytu budżetowego w drugim półroczu, tak jednak, by saldo budżetu na cały rok obecny nie uległo pogorszeniu. W ramach tej zmiany Rada Ministrów rozdzieliła dodatkowo 15 bilionów złotych, przeznaczając znaczną część tych środków na wsparcie budżetów terenowych w zakresie mieszkalnictwa, pomocy społecznej, służby zdrowia i rolnictwa, głównie mleczarstwa, gdzie sytuacja jest szczególnie trudna.</u>
          <u xml:id="u-276.32" who="#TadeuszMazowiecki">Polityka deficytu budżetowego, czyli stanu, gdy w jakimś okresie państwo więcej wydaje niż otrzymuje jest, jak wiadomo, polityką pobudzania koniunktury. Taką politykę będziemy prowadzić w najbliższych miesiącach, nie spuszczając oka z niebezpieczeństwa inflacji, które nie zniknęło.</u>
          <u xml:id="u-276.33" who="#TadeuszMazowiecki">Innym posunięciem takiej właśnie polityki jest rządowy projekt ustawy o złagodzeniu skal i opodatkowania ponadnormatywnego wzrostu wynagrodzeń. Dzięki temu przedsiębiorstwa rentowne będą mogły łatwiej zwiększyć fundusz płac ponad indeksację. Powinno to przyczynić się do zahamowania spadku przeciętnych płac realnych, a może nawet do ich pewnego wzrostu. Jeśli tak się stanie to wzrosną także środki przeznaczone na płace w sferze budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-276.34" who="#TadeuszMazowiecki">Dokonane niedawno zawieszenie ceł importowych na 2600 produktów również będzie przeciwdziałać recesji. Pobudzenie importu służyć będzie głównie przyspieszeniu restrukturyzacji naszego potencjału gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-276.35" who="#TadeuszMazowiecki">W niedługim czasie rząd wystąpi też z projektem daleko idącej liberalizacji warunków dla inwestycji zagranicznych, także gdy chodzi o transfer zysków, co ma kluczowe znaczenie dla inwestorów zagranicznych. Tę niezmiernie odważną decyzję opieramy i na dobrych wynikach handlu zagranicznego w tym roku i na przewidywaniu, że problem zadłużenia znajdzie zadowalające rozwiązanie.</u>
          <u xml:id="u-276.36" who="#TadeuszMazowiecki">Pobudzeniu gospodarki służyć ma także przywrócenie od 1 lipca rocznej stopy procentowej. Jest ona w przeliczeniu miesięcznym znacznie niższa niż była w pierwszej połowie roku.</u>
          <u xml:id="u-276.37" who="#TadeuszMazowiecki">Taki jest pakiet najważniejszych propodażowych decyzji rządu na drugą połowę roku. Mimo dokonanych ostatnio podwyżek cen urzędowych powinny one zwiększyć popyt na rynku krajowym i przez to pobudzić produkcję.</u>
          <u xml:id="u-276.38" who="#TadeuszMazowiecki">Gdy chodzi o politykę na dłuższą metę, rząd nadal intensywnie pracuje nad tworzeniem nowego prawa gospodarczego oraz instytucji gospodarki rynkowej. Wielką wagę przywiązujemy do ogólnej restrukturyzacji gospodarki, a szczególnie tak ważnych dziedzin, jak transport i telekomunikacja.</u>
          <u xml:id="u-276.39" who="#TadeuszMazowiecki">Sprawą centralną jest prywatyzacja. Rząd jest przygotowany do jej rozpoczęcia i oczekuje na pilne uchwalenie przez Wysoką Izbę ustaw prywatyzacyjnych. Nasze przedsiębiorstwa muszą tak szybko jak to możliwe zyskać prawdziwych właścicieli. Bez nich nie będą działały sprawnie. Rząd uważa prywatyzację nie tylko za przedsięwzięcie konieczne dla gospodarczej sprawności, ale także za akt uwłaszczenia społeczeństwa. Prywatyzując przedsiębiorstwa, dążyć będziemy do stworzenia wszystkim obywatelom jak najkorzystniejszych, w granicach ekonomicznego rozsądku, warunków nabywania akcji, nie wykluczając rozdawania pewnej części bezpłatnie.</u>
          <u xml:id="u-276.40" who="#TadeuszMazowiecki">Ogromnie ważną dziedziną naszej gospodarki jest rolnictwo, dające pracę znacznej części ludności kraju. Przyszłość rolnictwa jest ściśle związana z usprawnieniem całej gospodarki, której jest ono częścią i samo też musi zostać usprawnione. Rynek rolny, podobnie jak rynki przemysłowe, stał się rynkiem wymagającym, na którym nie będzie można sprzedać płodów wytworzonych każdym kosztem. Rolnictwo — tak jak reszta gospodarki — staje dziś przed koniecznością oszczędności i obniżki kosztów.</u>
          <u xml:id="u-276.41" who="#TadeuszMazowiecki">Ani rząd, ani ja osobiście nie jesteśmy niechętni rolnictwu i rolnikom. Rozumiemy jego problemy i niezwykle trudną sytuację, w jakiej się ono dzisiaj znajduje, gdy dotychczasowe sposoby zaopatrywania rolnictwa i odbioru jego produktów zostały, bo musiały zostać, zlikwidowane, a nowe jeszcze się nie ukształtowały. To jest okres przejściowy, tak nie będzie zawsze. Rząd jest zdecydowany, podkreślam to z całą siłą, stworzyć jak najszybciej nowy układ stosunków pomiędzy rolnictwem i rynkiem z odpowiednią interwencją państwa. To wymaga czasu, choć można było zrobić więcej, gdyby nie nastąpiły opóźnienia w uchwaleniu ustawy o agencji rolnej.</u>
          <u xml:id="u-276.42" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-276.43" who="#TadeuszMazowiecki">Chcemy, aby te nowe podstawy interwencji państwa, dały dobrym rolnikom niezbędne poczucie pewności, gdy chodzi o zaopatrzenie w potrzebne im środki produkcji i gdy chodzi o zbyt produktów ich pracy. Chcemy ją tak ukształtować, żeby rosła w Polsce liczba gospodarstw dobrych, których produkt będzie poszukiwany w kraju i za granicą. Będziemy nasze rolnictwo chronić, tak jak robią to inne państwa. Będziemy je też wspierać w miarę możliwości państwa. Chcemy ten nowy układ stosunków opracować we współpracy z rolnikami, licząc jednak na zrozumienie, że państwo ma ograniczone możliwości i że istnieje wiele pilnych potrzeb także innych grup społecznych. O takie zrozumienie zwracam się także do obecnych na tej sali przedstawicieli wsi. Nie walczmy z sobą, rozmawiajmy spokojnie i konkretnie, bo nie jesteśmy wrogami. Mamy przecież na uwadze dobro rolników polskich, które jest taką samą troską państwa, jak dobro wszystkich obywateli. Kierując się tą troską, rząd podjął ostatnio decyzje, dotyczące złagodzenia szczególnie ciężkiej sytuacji w mleczarstwie, w tym również mające na celu zmniejszenie zaległości mleczarni na rzecz rolników. Jest też intencją rządu, by skup płodów rolnych po żniwach przebiegał bez zakłóceń i w tym celu przygotowywane są odpowiednie decyzje.</u>
          <u xml:id="u-276.44" who="#TadeuszMazowiecki">O tych sprawach, a także o bardziej długofalowych problemach rolnictwa prowadzone będą rozmowy z przedstawicielami związków i organizacji rolnych, które rozpoczynają się jutro. Rząd życzy sobie, by były to rozmowy poważne, jest otwarty na wszystkie realistyczne propozycje, a także na trwałą współpracę z politycznymi i zawodowymi reprezentantami wsi.</u>
          <u xml:id="u-276.45" who="#TadeuszMazowiecki">Polityka gospodarcza rządu jest wyraźnie wytyczona. W nadchodzących miesiącach, trzymając inflację w ryzach, będziemy dążyć do pobudzenia gospodarki przez ściśle kontrolowany wzrost popytu. Główny jednak wysiłek polegać będzie na pobudzeniu restrukturyzacji i prywatyzacji tak, aby gospodarka nasza stawała się konkurencyjna i wytwarzała dobre produkty, bo tylko takie będzie można sprzedać na rynku wymagającym, który zostanie utrzymany.</u>
          <u xml:id="u-276.46" who="#TadeuszMazowiecki">Wysoka Izbo! Najważniejszym zadaniem naszej wewnętrznej polityki jest dokończenie budowy demokratycznego, suwerennego państwa prawa. W państwie tym władza powinna mieć swe źródła wyłącznie w woli narodu wyrażanej w wolnych i niczym nieskrępowanych wyborach. Aby to dzieło mogło być dokończone, dobra Rzeczypospolitej nie wolno podporządkowywać racjom partykularnym czy osobistym ambicjom.</u>
          <u xml:id="u-276.47" who="#TadeuszMazowiecki">W Polsce istnieją dzisiaj pełne możliwości prezentacji alternatywnych programów, politycznego zrzeszania się, nieskrępowanego wyrażania opinii. Istnieją także możliwości wyrażania protestu przeciwko polityce rządu. Tak jest i tak być powinno w demokratycznym państwie. Nie może ono jednak tolerować działań naruszających prawa Rzeczypospolitej, działań wymierzonych w autorytet państwa. Nie może ono być bezradne wobec blokady dróg publicznych, szlaków komunikacyjnych, okupacji budynków państwowych. Byłaby to najlepsza droga do dezorganizacji życia kraju, która prędzej czy później zaprowadziłaby do nowej dyktatury.</u>
          <u xml:id="u-276.48" who="#TadeuszMazowiecki">W ciągu ostatnich dwóch stuleci istniało w Polsce ostre przeciwstawienie pojęć narodu i państwa. Z krótkimi przerwami, przede wszystkim 20-lecia międzywojennego, Polacy mieli do czynienia z państwem narzuconym, obcym, czy też w najlepszym razie nie w pełni suwerennym i podporządkowanym racjom obcej ideologii. Przez długie dziesięciolecia zmuszeni byliśmy organizować się w opozycji do państwa. To niedobre dziedzictwo pozostawiło swe ślady. Jeśli dziś nie zrozumiemy, że to państwo, które mamy, choć jeszcze niedoskonałe, jest już nasze, przegramy i nie wykorzystamy historycznej szansy.</u>
          <u xml:id="u-276.49" who="#TadeuszMazowiecki">Toczące się spory polityczne nieuchronnie eksponują różnice i racje partykularne w okresie, w którym wszystkie siły powinny się skupić dla podźwignięcia Polski. Skoro jednak tak się dzieje, wzywam nie tyle do zamazywania różnic, co wykazania troski i odpowiedzialności za to, by nieuniknione spory toczyły się nie niszcząc wspólnego dobro. Są trzy dziedziny, które strony walczące o władzę czy wpływy, powinny dla dobra kraju traktować z największą odpowiedzialnością: bezpieczeństwo państwa, polityka zagraniczna oraz strategia przekształceń gospodarczych. Zdobyczy w tych dziedzinach nie wolno nikomu narażać na utratę.</u>
          <u xml:id="u-276.50" who="#TadeuszMazowiecki">Kilkakrotnie mówiłem, że zwieńczeniem zmian ustrojowych muszą być wolne wybory parlamentarne, prezydenckie oraz nowa Konstytucja. Jest to naturalne prawo narodu. Przemawiają za nim także względy pragmatyczne. W czasach wielkich przemian dokonujących się w naszej części świata i w naszym kraju, Polska nie może sobie pozwolić, aby prawomocność władzy ustawodawczej i wykonawczej mogła być kwestionowana.</u>
          <u xml:id="u-276.51" who="#TadeuszMazowiecki">Uważam, że zbliżamy się do wyborczej próby, której termin Wysoki Sejm powinien wyznaczyć, kierując się wyłącznie dobrem państwa, wolą narodu i szacunkiem dla demokracji. Wyrażałem przekonanie, że te całkowicie demokratyczne wybory powinny odbyć się najpóźniej wiosną przyszłego roku. Dzisiaj kładę nacisk na słowo najpóźniej, gdyż sądzę, że należy także rozważyć terminy wyraźnie wcześniejsze. Sądzę bowiem, że nie stać nas na prowadzenie wielomiesięcznej kampanii wyborczej. Uważam za naturalne, że w nadchodzących wyborach formacje polityczne powinny przedstawić w sposób godny, unikając pomówień, alternatywne programy i swoje wizje Polski. Chcę w tym miejscu oświadczyć, że w nadchodzących wyborach zamierzam bronić tej wizji Polski i tej filozofii politycznej, która zyskała aprobatę Wysokiej Izby w dniu tworzenia mojego rządu, potwierdzoną później.</u>
          <u xml:id="u-276.52" who="#TadeuszMazowiecki">Wiem, że ta wizja Polski — kraju, w którym wszyscy korzystają z równości swych praw bez względu na swą przeszłość i pochodzenie, Polski chrześcijańskiej z ducha i tradycji, a zarazem tolerancyjnej i wolnej od wszelkich dyskryminacji, podzielana jest przez wielu moich rodaków.</u>
          <u xml:id="u-276.53" who="#TadeuszMazowiecki">Wysoka Izbo! Gdy w dniu 12 września 1989 r. przedstawiłem do aprobaty Wysokiej Izbie skład nowego rządu, powiedziałem, że będzie to pierwszy w historii powojennej Polski rząd o niejednolitej orientacji politycznej, ale dodałem, że będzie jednolity w działaniu na rzecz wyprowadzenia kraju z głębokiego kryzysu gospodarczego, społecznego i politycznego. Uważam, że tak się stało. Choć w skład rządu weszli ludzie o różnej orientacji ideowej czy politycznej, mogę z całą stanowczością stwierdzić, iż wszyscy ministrowie pracowali lojalnie pod moim kierownictwem na rzecz przebudowy politycznej i gospodarczej naszego państwa i składam im za to serdeczne podziękowania.</u>
          <u xml:id="u-276.54" who="#TadeuszMazowiecki">Wchodzimy obecnie w inny etap, kontynuujący budowanie polskiej demokracji. Nowe zadania powodują konieczność dokonania zmian w składzie rządu. Część członków rządu, rozumiejąc tę nową jakościowo sytuację, złożyło na moje ręce rezygnacje.</u>
          <u xml:id="u-276.55" who="#TadeuszMazowiecki">Równocześnie pragnę oświadczyć, iż nie uważam za koniec reformy administracji centralnej tego, co rząd dotychczas uczynił. Chcę, aby dokonały się dalsze zmiany dotyczące funkcjonowania Rady Ministrów, jak i usytuowania naczelnych i centralnych organów administracji państwowej w strukturze państwa.</u>
          <u xml:id="u-276.56" who="#TadeuszMazowiecki">Informuję Wysoką Izbę, iż rezygnacje z zajmowanych funkcji złożyli: wicepremier i minister rolnictwa i gospodarki żywnościowej prof. Czesław Janicki, który kierował pracą tego resortu w okresie głębokich przemian gospodarczych, czyniąc to z wielką odpowiedzialnością i zaangażowaniem się w sprawy wsi.</u>
          <u xml:id="u-276.57" who="#TadeuszMazowiecki">Także wicepremier, generał broni Czesław Kiszczak — minister spraw wewnętrznych, prosił mnie o przyjęcie rezygnacji. W czasie pracy w tym rządzie dokonał poważnych zmian w kierowanym przez siebie ministerstwie, inaczej ukonstytuował ten resort, dokonał także wielu zmian kadrowych. Był jednocześnie współtwórcą przemian zapoczątkowanych w naszym kraju obradami okrągłego stołu. Składam mu podziękowanie za lojalną i dobrą współpracę w ramach mego rządu.</u>
          <u xml:id="u-276.58" who="#TadeuszMazowiecki">Rezygnację złożył minister obrony narodowej, generał armii Florian Siwicki, który wprowadził duże zmiany organizacyjne i polityczne w wojsku. Staje się ono znów instytucją cieszącą się autorytetem społecznym. Był on także współtwórcą zmian towarzyszących wchodzeniu naszego kraju na drogę demokracji.</u>
          <u xml:id="u-276.59" who="#TadeuszMazowiecki">Ponadto zgłosili gotowość ustąpienia z rządu minister łączności Marek Kucharski i minister transportu i gospodarki morskiej Franciszek Adam Wielądek, który wykazał wolę reformy zaniedbanych dziedzin naszej gospodarki, jak kolej, transport drogowy i żegluga.</u>
          <u xml:id="u-276.60" who="#TadeuszMazowiecki">Wszystkim ustępującym ministrom składam serdeczne podziękowanie za dobrą współpracę, za lojalność i za pracę, jaką włożyli w kierowanie swoimi resortami w tym trudnym okresie przemian.</u>
          <u xml:id="u-276.61" who="#TadeuszMazowiecki">W związku ze złożonymi rezygnacjami, wnoszę o odwołanie ze składu Rady Ministrów:</u>
          <u xml:id="u-276.62" who="#TadeuszMazowiecki">— wicepremiera i ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej Czesława Janickiego,</u>
          <u xml:id="u-276.63" who="#TadeuszMazowiecki">— wicepremiera i ministra spraw wewnętrznych Czesława Kiszczaka,</u>
          <u xml:id="u-276.64" who="#TadeuszMazowiecki">— ministra łączności Marka Kucharskiego,</u>
          <u xml:id="u-276.65" who="#TadeuszMazowiecki">— ministra obrony narodowej Floriana Siwickiego,</u>
          <u xml:id="u-276.66" who="#TadeuszMazowiecki">— ministra transportu i gospodarki morskiej Franciszka Adama Wielądka.</u>
          <u xml:id="u-276.67" who="#TadeuszMazowiecki">W związku ze złożonymi rezygnacjami wnoszę o powołanie:</u>
          <u xml:id="u-276.68" who="#TadeuszMazowiecki">— Artura Balazsa na stanowisko ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Przy przyjęciu mego wniosku będę również wnosił o odwołanie go ze stanowiska ministra — członka Rady Ministrów,</u>
          <u xml:id="u-276.69" who="#TadeuszMazowiecki">— wiceadmirała Piotra Kołodziejczyka na stanowisko ministra obrony narodowej,</u>
          <u xml:id="u-276.70" who="#TadeuszMazowiecki">— Krzysztofa Kozłowskiego na stanowisko ministra spraw wewnętrznych,</u>
          <u xml:id="u-276.71" who="#TadeuszMazowiecki">— Ewarysta Waligórskiego na stanowisko ministra transportu i gospodarki morskiej.</u>
          <u xml:id="u-276.72" who="#TadeuszMazowiecki">W późniejszym terminie złożę Wysokiej Izbie propozycje obsadzenia stanowiska ministra łączności.</u>
          <u xml:id="u-276.73" who="#TadeuszMazowiecki">Proszę Wysoki Sejm o akceptację przedstawionych kandydatur.</u>
          <u xml:id="u-276.74" who="#TadeuszMazowiecki">Jestem gotów na zebraniach klubowych, na niektóre z nich jestem zaproszony, szczegółowiej uzasadnić moje wnioski obywatelom posłom.</u>
          <u xml:id="u-276.75" who="#TadeuszMazowiecki">Proszę Wysoką Izbę o rozpatrzenie z uwagą, kierując się dobrem kraju, tych wszystkich spraw, które dzisiaj w imieniu rządu Wysokiej Izbie przedstawiłem.</u>
          <u xml:id="u-276.76" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-277">
          <u xml:id="u-277.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję panu prezesowi Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-277.1" who="#MikołajKozakiewicz">Za chwilę ogłoszę dwugodzinną przerwę, aby się mogły zebrać kluby poselskie, przemyśleć wystąpienie pana premiera i przygotować wystąpienia klubowe. Przedtem komunikaty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-278">
          <u xml:id="u-278.0" who="#MarekRusakiewicz">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędą się posiedzenia następujących klubów:</u>
          <u xml:id="u-278.1" who="#MarekRusakiewicz">— OKP w sali obrad plenarnych;</u>
          <u xml:id="u-278.2" who="#MarekRusakiewicz">— Polskiego Stronnictwa Ludowego (dużego) w sali nr 67 w starym Domu Poselskim;</u>
          <u xml:id="u-278.3" who="#MarekRusakiewicz">— Polskiej Unii Socjaldemokratycznej w sali nr 212;</u>
          <u xml:id="u-278.4" who="#MarekRusakiewicz">— Stronnictwa Demokratycznego w sali nr 101;</u>
          <u xml:id="u-278.5" who="#MarekRusakiewicz">— „Pax” w lokalu klubu;</u>
          <u xml:id="u-278.6" who="#MarekRusakiewicz">— Unii Chrześcijańsko-Społecznej w lokalu klubu;</u>
          <u xml:id="u-278.7" who="#MarekRusakiewicz">— Polskiego Związku Katolicko-Społecznego w lokalu klubu;</u>
          <u xml:id="u-278.8" who="#MarekRusakiewicz">— Klubu Niezależnych Posłów w lokalu klubu;</u>
          <u xml:id="u-278.9" who="#MarekRusakiewicz">— Polskiego Stronnictwa Ludowego (małego) w lokalu klubu.</u>
          <u xml:id="u-278.10" who="#MarekRusakiewicz">Pół godziny po zarządzeniu przerwy w obradach w sali 136 odbędzie się zebranie Prezydium Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, a w godzinę po zarządzeniu przerwy odbędzie się zebranie Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej w sali nr 118.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-279">
          <u xml:id="u-279.0" who="#MikołajKozakiewicz">W skrytkach znajdziecie państwo życiorysy kandydatów na ministrów.</u>
          <u xml:id="u-279.1" who="#MikołajKozakiewicz">Ogłaszam przerwę do godziny 12.</u>
          <u xml:id="u-279.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 9 min 55 do godz. 12 min 05)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-280">
          <u xml:id="u-280.0" who="#MarekRusakiewicz">Panowie Posłowie! Chciałbym poinformować, że przerwa została przedłużona do godz. 13, ponieważ obraduje Klub Poselski PSL — odbywa się tam spotkanie z premierem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-281">
          <u xml:id="u-281.0" who="#MarianOrzechowski">A co to nas obchodzi, to jest lekceważenie posłów. Proszę przekazać panu marszałkowi, że posłowie odebrali tę informację jako lekceważenie posłów.</u>
          <u xml:id="u-281.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min 10 do godz. 13 min 10)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-282">
          <u xml:id="u-282.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Wysoka Izbo! Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-282.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przede wszystkim przepraszam za to, że przerwa uległa przedłużeniu o godzinę, ale było to spowodowane tym, że dłużej trwało spotkanie pana premiera z Klubem Poselskim Stronnictwa Demokratycznego. Niestety, dopiero w tej chwili udało nam się wyjaśnić pewne problemy.</u>
          <u xml:id="u-282.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Otwieram dyskusję nad wystąpieniem prezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-282.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Informuję, że na podstawie art. 74 ust. 1 regulaminu Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, określiło czas przemówień w debacie: dla przedstawicieli klubów poselskich — 15 minut, dla wystąpień poselskich — 7 minut.</u>
          <u xml:id="u-282.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Obecnie głos zabierze pan poseł Bronisław Geremek z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Następnym mówcą będzie pan poseł Włodzimierz Cimoszewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-283">
          <u xml:id="u-283.0" who="#BronisławGeremek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Obraduje Sejm dzisiaj w sytuacji szczególnej, którą określa bardziej klimat społeczny poza tą Izbą, niż problemy, przed którymi Stajemy my, posłowie. Ale chyba tak powinno być, że właśnie w pewnych momentach historycznych zakrętów, przed jakimi stoi rząd i społeczeństwo, że właśnie w parlamencie świadomość odpowiedzialności za sytuację w kraju nosi charakter szczególny. Nie chodzi o to, ażeby konflikty te zamazywać, przeciwnie, chodzi o to, żeby stawiać im czoło, ukazując mechanizmy rozwiązywania konfliktów i ukazując także, jaką drogą wychodzi się naprzeciw społecznym oczekiwaniom.</u>
          <u xml:id="u-283.1" who="#BronisławGeremek">Filozofia działania, którą pan premier Tadeusz Mazowiecki Izbie naszej przedkłada od początku istnienia swojego rządu, jest to filozofia głębokich zmian gospodarki i państwa w warunkach stabilizacji. Wszystkie elementy tej filozofii mają równą wagę. To znaczy, że wagę mają głębokie zmiany i wagę ma stabilizacja kraju. Przemiany, jakie się dokonały i te, które się dokonały w ostatnich miesiącach są znane. Ta wielka przemiana, którą wyznaczała „Solidarność” i jej walka o zmianę sytuacji kraju, którą wyznaczało nazwisko Lecha Wałęsy, i pańskie, panie premierze, jest przemianą, którą możemy oceniać i witać jako przemianę ważną dla narodu i ważną dla polskiego państwa.</u>
          <u xml:id="u-283.2" who="#BronisławGeremek">To, co się dokonało, dokonało się dzięki wytrwałości i determinacji wszystkich Polaków. Dokonywały się zmiany od góry. Byliśmy świadomi tych zmian, ale jednocześnie oczekiwaliśmy, że wraz z rozwojem sytuacji będą one następowały dalej. Programem Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego było to, żeby te zmiany dokonywały się stale i na miarę tego, co konieczne i tego co możliwe. Dlaczego domagaliśmy się tych zmian? Uważaliśmy, że leżą one w interesie państwa polskiego. Uważaliśmy bowiem, że te zmiany, które dzisiaj premier przedstawia Wysokiej Izbie, i te zmiany, które mogą i powinny iść w ślad za nimi, spełniają społeczne oczekiwania. I że dają one to, co jest najważniejszą rzeczą w tej chwili dla rządu, zaufanie społeczne. Utrzymanie klimatu zaufania dla rządu Tadeusza Mazowieckiego jest w interesie państwa polskiego.</u>
          <u xml:id="u-283.3" who="#BronisławGeremek">Dokonywały się także zmiany od dołu. Wybory samorządowe miały być głównym elementem przemiany systemu, starego systemu od dołu. Czy się stały rzeczywiście — zobaczymy. Możemy powiedzieć w tej chwili, że proces zmiany się rozpoczął. Bilans jej dopiero ocenimy.</u>
          <u xml:id="u-283.4" who="#BronisławGeremek">Natomiast mamy świadomość tego, że poza tymi zmianami od dołu i tymi zmianami od góry — przed nami nadal wielkie problemy zmiany w strukturze państwa we wszystkich strukturach pośrednich. I uważamy, że jest to zadaniem dla nas wszystkich i odpowiedzialności nas wszystkich, żeby zmieniały się także te struktury pośrednie.</u>
          <u xml:id="u-283.5" who="#BronisławGeremek">I chciałbym, nawiązując również do wczorajszej dyskusji, powiedzieć, że tu trzeba odnaleźć to odniesienie do interesu państwa i narodu, które odnajdywaliśmy w ciągu 1989 r. i Dowiedzieć: my nie chcielibyśmy, żeby bytowi rodzin polskich zagrażało cokolwiek. Ale też nie może być tak, że gdy jest pół miliona bezrobotnych i gdy jeszcze setkom tysięcy ludzi grozi bezrobocie, żeby tylko jedna kategoria pracowników zachowywała przywilej nienaruszalności, ta kategoria, która stanowiła część aparatu władzy starego systemu. Jest w interesie wszystkich, i to nie jest zwrócone przeciwko nikomu, w interesie wszystkich i w interesie państwa, żeby ta zmiana się dokonywała jak najmniej boleśnie, ale żeby się dokonywała.</u>
          <u xml:id="u-283.6" who="#BronisławGeremek">Chciałbym powiedzieć, że za bardzo istotny element dzisiejszego wystąpienia prezesa Rady Ministrów uważam to szczególne usytuowanie problemów polityki gospodarczej razem z problemem nietykalności terytorium polskiego, obrony państwa polskiego i bezpieczeństwa wewnętrznego. Taka właśnie jest sytuacja kraju, że wokół polityki gospodarczej — wokół której zwykle i we wszystkich państwach świata są konflikty i różnice — Polska potrzebuje consensusu, potrzebuje ugody i społecznego poparcia. To nie znaczy, że jest tylko jedna polityka gospodarcza, którą ślepo akceptujemy. Przeciwnie, mamy świadomość, że rząd podjął bezprecedensowe działanie na rzecz zmiany gospodarki, które nie ma wzoru, nie ma skąd brać lekcji, ale które jest w interesie całego narodu. I że postępuje tą drogą metodą błędów i nauki, i wyciągania doświadczeń, i wyciągania wniosków z doświadczeń własnych. Ale w tym działaniu musi mieć świadomość, że znajduje zrozumienie społeczeństwa. I nie jest to w chwili obecnej łatwe.</u>
          <u xml:id="u-283.7" who="#BronisławGeremek">Nie jest to łatwe, bo życie materialne, życie codzienne większości polskiego społeczeństwa ulega przecież pogorszeniu.</u>
          <u xml:id="u-283.8" who="#BronisławGeremek">Przed kilkoma dniami rozmawiałem z delegacją, jedną z delegacji przemysłu lekkiego, i opowiadano mi, że tkaczki dostały miesięczne wynagrodzenie poniżej 250 tys. zł. I myślę, że takich przykładów każdy z posłów obecnych w tej sali mógłby dać wiele. Zagrożenie bezrobociem. Jesteśmy jedynym krajem świata, w którym w sondażach opinii publicznej ponad 60% pracujących odpowiada, że czuje się zagrożonych bezrobociem, że dla rodziny, dla większości polskich rodzin utrata pracy jest groźbą wiszącą nad dniem codziennym. I w tej sytuacji, właśnie w tej sytuacji jest zaufanie, ogromne zaufanie dla polityki gospodarczej tego rządu. To można traktować jako paradoks, ale to jest właśnie dobry polski paradoks. On oznacza, że jest akceptacja zasadniczych linii rozwojowych, które rząd Tadeusza Mazowieckiego zaproponował Wysokiej Izbie i które znalazły aprobatę Wysokiej Izby. Co ważniejsze, znalazły one aprobatę społeczną. I w tej chwili przemiany strukturalne, które następują i nastąpić muszą, zwłaszcza te, które dotyczą sfery własności, które dotyczą prywatyzacji, stwarzają nadzieję, że droga, którą idziemy chociaż jest drogą ciernistą, jest drogą we właściwym kierunku.</u>
          <u xml:id="u-283.9" who="#BronisławGeremek">Premier Mazowiecki apeluje o poszanowanie dla państwa. Myślę, że Sejm Rzeczypospolitej jest właśnie strażnikiem interesów państwa, państwa, które określił decyzją, swoją decyzją konstytucyjną jako państwo prawne. Oznacza to, że po tylu latach łamania prawa uważamy, że sprawiedliwość przywracać należy na drodze prawa i w poszanowaniu jego pełni. Słabe państwo jest sprzeczne z interesem narodowym. Teraz właśnie potrzebujemy przywrócenia autorytetu urzędom państwowym i wielkim instytucjom państwa. Były one miejscem, gdzie realizowała się przemoc, muszą one być miejscem, w którym realizuje się interes kraju. Zmieniać można i należy osoby, tak żeby realizować interes kraju, ale jednocześnie umacniać trzeba instytucje.</u>
          <u xml:id="u-283.10" who="#BronisławGeremek">Czego oczekujemy od rządu? Oczekujemy w tej szczególnej sytuacji, w jakiej kraj się znajduje, rozszerzenia otwarcia wobec polskiego rolnictwa. Mamy świadomość, że w tej właśnie dziedzinie są nagromadzone społeczne konflikty i niezadowolenie i że w tej dziedzinie są zagrożenia także dla poparcia społecznego, jakie rząd Tadeusza Mazowieckiego uzyskał i dlatego można założyć, że w działaniach, obecnych działaniach gospodarczych rządu na miarę możliwości zostaną wypełnione powinności interwencjonistyczne państwa polskiego. Są niezbędne przemiany w strukturach monopolistycznych, które nadal krępują polskie rolnictwo. Te działania nic nie kosztują, są możliwe i są konieczne.</u>
          <u xml:id="u-283.11" who="#BronisławGeremek">Jest możliwe i jest konieczne ułatwienie kredytów dla rolnictwa. Chciałbym powiedzieć, że problem rolnictwa nie jest problemem jednej warstwy. Jest problemem całej tej Izby, każdy z obecnych tutaj posłów ma za sobą głosy rolników i ma wobec tego wobec nich także powinności. Ale jest to problem całego narodu. Wyżywienie kraju jest problemem, który dotyczy wszystkich i dlatego dotyczy to przemian w całej gospodarce, tylko zmiana całej gospodarki może zmienić sytuację rolników.</u>
          <u xml:id="u-283.12" who="#BronisławGeremek">Oczekujemy od rządu działań na rzecz drugiego, wielkiego społecznego środowiska — na rzecz robotników. Priorytetem drugiego półrocza powinny stać się działania antyrecesyjne. Nie może być tak, że gospodarka rynkowa realizuje się tylko w urynkowieniu cen, musi ona także oznaczać stopniowe urynkowienie płac. Dzisiejsze zapowiedzi premiera wskazują na to, że w tym kierunku rząd idzie. To rzecz interesów społecznych i to także rzecz dotycząca wiarygodności gospodarczej polskiego państwa. Niedawno „Wall Street Journal” pisał, że nie znajdzie zaufania polska gospodarka rynkowa, póki odmrożeniu nie ulegną płace, bo rynek obejmować musi jedno i drugie. Liczymy na to i liczymy, że w tym właśnie kierunku pójdą działania rządu. Sądzimy, że to także przeciwdziałać będzie umacnianiu się spółek nomenklaturowych, tych, które właśnie w sytuacji kiedy robotnicy są źle opłacani, zapewniają dodatkowe niezbędne na utrzymanie rodziny dochody i dlatego są tolerowane w przedsiębiorstwach.</u>
          <u xml:id="u-283.13" who="#BronisławGeremek">I wreszcie wiedząc o tym, że bezrobocie jest wielkim polskim problemem roku 1990 w tej dziedzinie oczekujemy polityki społecznej, która będzie stanowiła wyraz ochrony dla pracy i dla rodziny polskiej; polityki społecznej, która będzie realizacją zapowiedzi premiera Tadeusza Mazowieckiego. Słyszeliśmy w pierwszym exposé, że działania rządu są ukierunkowane przez społeczną gospodarkę rynkową. To pojęcie społecznej gospodarki rynkowej do tej pory nie zostało przez rząd sprecyzowane, a ono wymaga określenia i to właśnie pojęcie może być kluczowym problemem w decyzjach politycznych i gospodarczych najbliższych miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-283.14" who="#BronisławGeremek">Wreszcie wymaga wymiany ta nomenklatura gospodarcza, polityczna, administracyjna, która nie spełnia zasad kompetencji i niezbędności realizacji kryterium kompetencji. Sądzę, że w tej kwestii Izba podzielona być nie powinna. To nie jest problem politycznych podziałów. To jest problem przyszłości państwa polskiego.</u>
          <u xml:id="u-283.15" who="#BronisławGeremek">I wreszcie jedną z kwestii, które z tej trybuny i w innych miejscach wielokrotnie poruszano, jest problem wolnej informacji, wolnej i swobodnej informacji. Budując gospodarkę rynkową oczekiwać możemy, że jej zasady zostaną także zastosowane do przepływu informacji. Sądzę, że Sejm może tworzyć prawne warunki wprowadzenia rynkowej zasady konkurencji środków masowego przekazu i może w ten sposób domagać się od wszystkich środków przekazu — bardziej od nich niż od rządu — tego, ażeby w lojalnej konkurencji formułowały prawdę.</u>
          <u xml:id="u-283.16" who="#BronisławGeremek">Chciałbym panie premierze powiedzieć, że obejmując swój urząd mówił pan, że oczekuje pan zaufania, sympatii i krytyki. Ma pan szeroką sympatię społeczną. I myślę, że ma pan także i mieć pan będzie coraz bardziej uwagę krytyczną. Na ile pozostanie w pełni ta życzliwa sympatia to zależy także od tego na ile realizowana będzie ta polityka, którą przedstawiał pan, panie premierze, w exposé Wysokiemu Sejmowi i której dalszą realizację zapowiedział pan w dzisiejszym oświadczeniu. W realizacji tych przemian może być pan pewien i zaufania większości tej Izby, i zaufania polskiego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-283.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-284">
          <u xml:id="u-284.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-284.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Obecnie głos zabierze pan poseł Włodzimierz Cimoszewicz z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej; kolejnym mówcą będzie pan poseł Józef Zych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-285">
          <u xml:id="u-285.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Pani Marszałek! Panie Prezydencie! Panie Premierze! Wysoki Sejmie! Dokładnie 3 miesiące temu, występując w imieniu PKLD, oświadczyłem, że klub nasz udziela zasadniczego poparcia rządowi premiera Mazowieckiego, zastrzegając sobie prawo do otwartego przedstawiania krytycznych uwag o poszczególnych elementach programu i działania rządu. Nasze stanowisko nawiązywało do faktów wsparcia naszymi głosami zarówno kandydatury premiera, jak i zaproponowanego przez niego składu Rady Ministrów i deklaracji programowej. Braliśmy również pod uwagę, znaczenie niemal powszechnego poparcia społecznego, jakim cieszył się ten rząd. Było ono niezbędnym, choć niewystarczającym warunkiem podjęcia i kontynuowania zasadniczych reform państwa i gospodarki. Choć szereg elementów programu rządowego budziło nasze wątpliwości, choć wiele ważnych obszarów życia społecznego pominięto w prezentowanych koncepcjach, uznaliśmy, że wszystkie te zastrzeżenia muszą zejść na plan dalszy wobec wielkiej szansy, jaką rozwój wydarzeń włożył w ręce pana premiera Mazowieckiego. Szansy nie tylko dla ugrupowania społecznego i politycznego, z jakim związany jest premier, ale i — w co głęboko wierzyliśmy — dla całego narodu.</u>
          <u xml:id="u-285.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Deklarację ogólnego poparcia klub lewicy umocnił wyraźnie zawartą w naszym stanowisku zachętą do dokonywania niezbędnych korekt programu i składu personalnego rządu. Zasygnalizowaliśmy również te problemy, wobec których rząd powinien jasno określić swoje stanowisko. Wzywaliśmy m.in. do ponownej debaty sejmowej na temat rządowej polityki rolnej.</u>
          <u xml:id="u-285.2" who="#WłodzimierzCimoszewicz">W ostatnim czasie koncepcje i działania rządu spotykają się z narastającą krytyką. Jest to sygnał o tyle wymowny, że szereg posunięć rządu przyniosło zapowiadane rezultaty. Zgodnie z obietnicami zahamowano hiperinflację. Polityka trudnego pieniądza zapełniła sklepy towarami, producenci po raz pierwszy zostali zmuszeni do zabiegania o klienta, ograniczono zjawiska marnotrawstwa, uzyskano szereg obietnic pomocy zagranicznej.</u>
          <u xml:id="u-285.3" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Skąd więc ten wzrost społecznej krytyki? Przyczyn jest wiele. Nie podzielamy poglądu, że tkwią one w przyjętej filozofii reform i rządzenia. Witamy z zadowoleniem tak dobitne potwierdzenie jej dzisiaj przez premiera. Natomiast uważamy, że bodaj najważniejszą przyczyną krytyki są znacznie wyższe niż programowano społeczne koszty reform gospodarczych. Spadek stopy życiowej i spadek produkcji są bardzo wysokie i lada moment przekroczą granice wytrzymałości dużej części społeczeństwa. Wielu ludzi dopiero na podstawie bezpośredniego doświadczenia zrozumiało, że program rządu nie zawierał obietnicy cudu gospodarczego. Przesadnie optymistyczne tony propagandy w pierwszych miesiącach reform przyczyniły się do nadmiernego rozbudzenia społecznych oczekiwań.</u>
          <u xml:id="u-285.4" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Praktyka dowiodła, że niektóre elementy programu rządowego były niedopracowane lub też w ogóle nieopracowane. Dotyczy to przede wszystkim polityki rolnej, polityki społecznej, polityki przemysłowej, w tym koncepcji restrukturyzacji gospodarki i polityki reform ustrojowych, czego dowiodła m.in. pospieszna i niedopracowana reforma samorządu terytorialnego. Wiele działań rządu miało technokratyczny charakter. Ze społeczeństwem, poza wąskimi kręgami, nie konsultowano nawet najważniejszych spraw. Brak takich konsultacji oraz zła polityka informacyjna sprawiają, że ludzie nie rozumieją programów i działań rządu. To z kolei sprawia, że poparcie dla premiera ma charakter osobisty i bardziej wyraża wiarę i zaufanie, niż świadomą decyzję o poparciu konkretnych, znanych i zrozumianych propozycji. Stwarza to poważną groźbę gwałtownych i niebezpiecznych wahnięć nastrojów społecznych.</u>
          <u xml:id="u-285.5" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Narastające niezadowolenie społeczne stwarza wielu politykom pokusę wykorzystywania tych nastrojów dla swoich osobistych lub grupowych celów. Zasadnicze interesy państwa i narodu schodzą na plan dalszy, liczy się natomiast polityczna lub wręcz politykierska rozgrywka.</u>
          <u xml:id="u-285.6" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Rząd mimo powtarzających się sygnałów ze strony społeczeństwa, artykułowanych często w parlamencie, nie wykazywał dostatecznej gotowości przeanalizowania możliwych i rozsądnych zmian w swoim działaniu, co już spowodowało stratę czasu.</u>
          <u xml:id="u-285.7" who="#WłodzimierzCimoszewicz">PKLD przedstawia otwarcie swoje zastrzeżenia. Uważamy przy tym, że szereg osób z rządu nie potwierdziło swoich kwalifikacji i umiejętności w sposób dostateczny. Interes państwa wymaga więc zmian kadrowych. Muszą to być zmiany gwarantujące skuteczność i kompetencję działania. Z tego punktu widzenia propozycje pana premiera nie idą tak daleko, jak oczekiwaliśmy lub nie są oparte na tym założeniu. M.in. dotyczy to resortu rolnictwa. Proponowana obsada tego resortu nie znajdzie, w naszym przekonaniu, zrozumienia wsi.</u>
          <u xml:id="u-285.8" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Klub szanuje prawo premiera do takiego ukształtowania składu gabinetu, jaki uzna za najbardziej odpowiedni. Jednakże uważamy, że tak jak sukcesy poszczególnych ministrów wpływają na ogólną pozytywną ocenę Rady Ministrów, tak też ich niepowodzenia obciążają konto rządu i jego szefa.</u>
          <u xml:id="u-285.9" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Zmiany kadrowe nie wyczerpują katalogu niezbędnych posunięć. Od dawna narastała coraz silniej odczuwana potrzeba udzielania przez rząd społeczeństwu i Sejmowi precyzyjnych odpowiedzi na kilka zasadniczych pytań, takich m.in. jak:</u>
          <u xml:id="u-285.10" who="#WłodzimierzCimoszewicz">— Jakie wnioski wyciąga rząd z faktu, że reformy gospodarcze dokonują się przy znacznie wyższych niż planowano kosztach społecznych? Podzielamy pogląd, że nie ma łatwych dróg do dobrobytu. Nie możemy jednak zgodzić się, że wszystkie dotychczasowe koszty społeczne były nieuniknione.</u>
          <u xml:id="u-285.11" who="#WłodzimierzCimoszewicz">— Czy wobec tego, że obiecywana Polsce i oczekiwana przez rząd pomoc zagraniczna nie napływa w stopniu przyjętym w założeniach reform, zachowują swoją wiarygodność przyjęte na tej podstawie rozwiązania?</u>
          <u xml:id="u-285.12" who="#WłodzimierzCimoszewicz">— Jakie mają być dalsze etapy reform gospodarczych po zdławieniu hiperinflacji?</u>
          <u xml:id="u-285.13" who="#WłodzimierzCimoszewicz">— Jaką rolę przypisuje sobie rząd w procesach społecznych i gospodarczych, czy tylko inicjatora i obserwatora zmian, czy też również aktywnego i elastycznie reagującego ich uczestnika?</u>
          <u xml:id="u-285.14" who="#WłodzimierzCimoszewicz">— Kiedy zostanie przedstawiony obiecywany od dawna program w zakresie polityki rolnej? Co czeka polską wieś — stabilne warunki produkcji, czy ekonomiczna huśtawka, której pośrednim celem jest bankructwo wielu chłopskich gospodarstw?</u>
          <u xml:id="u-285.15" who="#WłodzimierzCimoszewicz">— Kiedy zostanie przedstawiona pełna koncepcja polityki społecznej rządu? Kto ma płacić, a kto korzystać z reform gospodarczych? Co rząd zamierza zrobić dla ograniczenia bezrobocia? Czy oświata i kultura mają przyjąć wyzwanie gospodarki rynkowej, bez względu na koszty społeczne? Co rząd zamierza zrobić dla ułatwienia startu życiowego i zawodowego młodym ludziom?</u>
          <u xml:id="u-285.16" who="#WłodzimierzCimoszewicz">— Kiedy rząd przedstawi założenia polityki mieszkaniowej, hamującej regres w budownictwie i zapewniającej możliwość opłacania czynszu za mieszkania z przeciętnej pensji?</u>
          <u xml:id="u-285.17" who="#WłodzimierzCimoszewicz">— Jak poza rozwiązaniami techniczno-organizacyjnymi wyobraża sobie rząd przyszłą prywatyzację w warunkach braku rodzimego kapitału?</u>
          <u xml:id="u-285.18" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Podobnych pytań można postawić jeszcze wiele. Nie stawialiśmy ich jako warunku poparcia dla rządu do tej pory, rozumiejąc, że powstał on w wyjątkowych okolicznościach i musi mieć czas na rozwinięcie koncepcji i propozycji. Mija jednak blisko 10 miesięcy od powołania tego rządu. To dostatecznie długo, by zwiększyć oczekiwania wobec niego.</u>
          <u xml:id="u-285.19" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Z uwagą wysłuchaliśmy dzisiejszego wystąpienia pana premiera. PKLD, określając swoje stanowisko wobec zgłaszanych inicjatyw premiera, uważa, że zasygnalizowane przez nas problemy i pytania nie znalazły w exposé wystarczającej odpowiedzi. Przykładem mogą być tu sprawy rolnictwa, w zakresie których usłyszeliśmy deklarację słusznych intencji w momencie, gdy wieś czeka na natychmiastowe działania. Nie przyjmujemy zarzutów o odpowiedzialności Sejmu za opóźnienie w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-285.20" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Innym wymownym przykładem jest restrukturyzacja gospodarki. I w tym przypadku czas, by wyjść poza określanie celów i mówić o konkretnych kierunkach i środkach, np. pomocy dla rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw. Wyrażamy obawy, czy obecne kierownictwo resortu przemysłu jest w stanie unieść ciężar odpowiedzialności za takie działania.</u>
          <u xml:id="u-285.21" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Za nieodpowiadający oczekiwaniom i potrzebom uznajemy przedstawiony katalog działań propodażowych. M.in. uważamy, że produkcji w polskiej gospodarce nie pobudzą wyłącznie, niewątpliwie potrzebne, ułatwienia dla kapitału zagranicznego. Przy całym naszym szacunku dla premiera oczekujemy od rządu większej jasności i jednoznaczności koncepcji, bardziej kompetentnych działań i decyzji, zdecydowanie większej skuteczności w rozwiązywaniu problemów gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-285.22" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Jednocześnie uważamy, że w obecnej, skrajnie dramatycznej sytuacji Polski, wobec załamania gospodarczego, niedopuszczalne jest ryzyko dyktowanej względami politycznymi rozgrywki przeciwko filozofii reform rządu pana Mazowieckiego. Konsekwencja w kontynuowaniu zainicjowanych procesów jest obecnie wartością nadrzędną. Podkreślamy przy tym, że ani klub, ani siły społeczne z nami związane nie są stroną obecnych waśni i konfliktów w obozie władzy. Zaostrzenie napięć politycznych, dawanie upustu ambicjom personalnym nie tylko szkodzą interesom gospodarczym narodu, ale także stwarzają ogromne zagrożenie dla procesów demokratycznych, dla skutecznego dokończenia konstruowania głównych elementów państwa demokracji parlamentarnej i państwa prawa.</u>
          <u xml:id="u-285.23" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Podzielamy przekonanie, że dokonujące się w Polsce przemiany muszą znaleźć swoje uwieńczenie w nowej Konstytucji i zostać potwierdzone w wyborach parlamentarnych i prezydenckich. Zgadzamy się również, że Sejm powinien w tej sprawie kierować się dobrem państwa i wolą narodu. Dobro państwa będzie mierzone stopniem zgodności między scenariuszem wydarzeń politycznych, a trafnie określonymi przez pana premiera wartościami nadrzędnymi, jakimi są: bezpieczeństwo państwa, stabilność polityki zagranicznej, i niezakłócanie strategii przekształceń gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-285.24" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Kierując się nadrzędnymi racjami narodu, klub lewicy życzy także tym ugrupowaniom politycznym, które uważają się za naszych przeciwników odnalezienia w sobie zdolności do zgody i porozumienia. Nie chodzi przy tym o sztuczne zamazywanie różnic, chodzi o to, by kierując się wartościami nadrzędnymi, ogłosić swoiste moratorium na waśnie, by tym samym móc skoncentrować się na tym, co najważniejsze dla społeczeństwa i państwa — na rozwiązywaniu dramatycznych problemów gospodarczych i socjalnych.</u>
          <u xml:id="u-285.25" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Po raz kolejny oświadczamy, że rozwiązanie zasadniczych polskich problemów może być osiągnięte jedynie w duchu tej filozofii, która rok temu towarzyszyła obradom okrągłego stołu, filozofii zakładającej kooperację, porozumienie i kompromis, filozofii odrzucającej nienawiść jako motor zmian, filozofii nawiązującej do wypowiedzi naszego wybitnego rodaka, „kto nienawidzi — ten już przegrał”.</u>
          <u xml:id="u-285.26" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-286">
          <u xml:id="u-286.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-286.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Józefa Zycha z PSL; jako kolejny zabierze głos pan poseł Herbert Gabryś.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-287">
          <u xml:id="u-287.0" who="#JózefZych">Pani Marszałek! Panie Prezydencie! Panie Premierze! Wysoka Izbo! W czasie wystąpień pana premiera i w dniu dzisiejszym i wcześniej przebijała głęboka troska o to, aby Polska była rzeczywiście ojczyzną wszystkich Polaków, a w dniu dzisiejszym pan premier powiedział m.in.: każdy obywatel ma prawo i obowiązek uczestniczenia w życiu kraju i wnieść wkład w rozwój tego kraju.</u>
          <u xml:id="u-287.1" who="#JózefZych">Chciałbym w tym trudnym momencie, w jakim znajdujemy się uzyskać odpowiedź, czy rzeczywiście stworzyliśmy i stwarzamy warunki do tego, aby każdy w naszym kraju, każdy obywatel mógł włączyć się w rozwój tegoż kraju i aby był dostatecznie doceniany.</u>
          <u xml:id="u-287.2" who="#JózefZych">Zwróćmy uwagę chociażby na tak często ostatnio poruszany problem skrócenia kadencji obecnego Sejmu. Prawda, że każdy, kto zajmuje się polityką w tym kraju, każdy obywatel ma możliwość i w demokratyczny sposób powinien mieć taką możliwość, wypowiadania się także co do parlamentu, ale jeżeli te wypowiedzi stwarzają wrażenie, iż ten Sejm blokuje drogę do przemian i do dalszej demokracji, jeżeli stwarzają takie wrażenie albo mówi się, że ten Sejm nie jest godzien podejmować ustaw, które torują drogę do przemian — a daliśmy chyba inne dowody — to jest odpowiedź negatywna.</u>
          <u xml:id="u-287.3" who="#JózefZych">Jeżeli popatrzymy także na to, jak chcemy robić przebudowę naszego kraju tam, jak często określa się, na dołach, w podstawowych komórkach, to musimy dojść także do bardzo smutnego wniosku. Przykładem tego były ostatnie wybory do samorządu terytorialnego. Niechęć wzajemna wielu ugrupowań, a także często niedopuszczanie tych wartościowych ludzi, którzy dziś są tak potrzebni, wskazują na jedną rzecz, że jedność i budowanie tego kraju w obecnych warunkach musi rozpoczynać się przede wszystkim tam, gdzie my żyjemy, a więc w zakładach pracy, na wsi, wszędzie tam, gdzie my przebywamy. I dlatego sądzę, że dziś obowiązkiem Sejmu, rządu i wszystkich ugrupowań politycznych jest zwrócenie uwagi, że czas najwyższy żebyśmy budowali, aby — jak niejednokrotnie mówiono — zaprzestać różnego rodzaju waśni, osądów i przejść do konstruktywnego działania.</u>
          <u xml:id="u-287.4" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Pan premier 24 sierpnia 1989 roku, występując przed Wysoką Izbą powiedział m.in.: „Przyszły rząd musi mówić społeczeństwu prawdę, musi też stworzyć mechanizmy, które pozwolą słuchać głosu opinii publicznej. Pewne problemy będziemy poddawać pod osąd społeczny”. Zacytowałem ten fragment przemówienia, gdyż będzie to miało znaczenie w dalszym moim wystąpieniu, przy ocenie zjawisk, które obecnie występują.</u>
          <u xml:id="u-287.5" who="#JózefZych">Mój klub w pełni akceptuje tezę pana premiera, iż najważniejszą dziś sprawą, a w każdym razie jedną z ważnych, jest bezpieczeństwo naszego państwa. I w tym momencie i pod adresem Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i zwierzchnika sił zbrojnych, chciałbym skierować słowa, jako poseł ziemi zielonogórskiej, która leży na rubieżach zachodnich naszego państwa. Otóż jest paradoksem, ale w pewnym względzie i pozytywnym zjawiskiem, że dowództwo wojsk pogranicza i żołnierze ze strażnic wezwali swoich posłów, aby przedstawić im problemy od strony technicznej i organizacyjnej bezpieczeństwa naszych granic zachodnich.</u>
          <u xml:id="u-287.6" who="#JózefZych">Trzeba wziąć przykład z Niemców, którzy natychmiast przystąpili do reorganizacji swoich służb, natomiast dzisiaj zasłanianie się, że my mamy ogromne trudności, że nie ma środków w odniesieniu do bezpieczeństwa państwa, jest niedopuszczalne.</u>
          <u xml:id="u-287.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-287.8" who="#JózefZych">I stąd też ostatnie eksperymentowanie z wojskami ochrony pogranicza nie ma nic wspólnego z dobrze pojętym interesem tegoż kraju. Dlatego sądzę, że rząd weźmie pod uwagę tę kluczową sprawę, szczególnie w obecnej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-287.9" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Przemówienie pana premiera w dniu dzisiejszym dotyczyło wielkich spraw naszej gospodarki, a także rolnictwa. Pan premier w swoim wystąpieniu zwrócił uwagę na to, iż zostaną rozluźnione przepisy dotyczące także inwestycji zagranicznych. Muszę powiedzieć, że ogromnie niepokoją te zjawiska stwarzania przeszkód formalnych w inwestowaniu, które dzisiaj występują. Proszę zwrócić uwagę chociażby na dwa kolejne programy telewizyjne, w których przedstawiała się firma „Mackenzie” ze Stanów Zjednoczonych. Mógłbym użyć tu mocnych słów, bo moja firma, w której pracuję — Zielonogórski Zakład Górnictwa, Gazu i Nafty — współdziała z tą firmą. I fakt, że do dziś szuka się różnego rodzaju utrudnień formalnych, wstrzymujących wydanie decyzji — nie najlepiej świadczy o agencji inwestycji zagranicznych. Mam nadzieję, że w tym kierunku zostaną podjęte skuteczne działania.</u>
          <u xml:id="u-287.10" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Ile to razy w tej sali posłowie, głównie z Klubu Poselskiego PSL, a także innych, posłowie reprezentujący wieś, omawiali problem gospodarki rolnej w aspekcie wyżywienia narodu. Z ogromną satysfakcją odnotowuję wystąpienie przewodniczącego OKP pana profesora Bronisława Geremka, który wśród problemów gospodarczych na pierwszym miejscu postawił problemy rolnictwa. Wynikało to także z kolejnego wystąpienia, ale Wysoka Izbo, zbyt późno podejmujemy problemy rolnictwa, kiedy w kraju okazuje się, że atmosfera jest bardzo skomplikowana i napięta. I jeżeli teraz popatrzymy na te oceny i kwestie, które są dziś dla wsi najważniejsze, które także zyskały uznanie w innych klubach poselskich, i na to co powiedział pan premier Tadeusz Mazowiecki o zamiarach rządu, to muszę powiedzieć, że oczekiwania naszego klubu były znacznie większe.</u>
          <u xml:id="u-287.11" who="#JózefZych">Jedynym momentem pozytywnym, który należy odnotować — o co myśmy zabiegali od tylu miesięcy — jest interwencjonalizm państwowy w rolnictwie. Rzecz polega jednak na tym, że nie uzyskujemy odpowiedzi, w jakim zakresie i kiedy. Zbyt często jeszcze Wysoki Sejmie, gdy mówimy o rolnictwie uzyskujemy odpowiedź, że nie ma z czego, a ja myślę, że trzeba by zadać pytanie — w jaki sposób i jak, bo przecież nie chodzi tutaj o jakiekolwiek roszczenia dotyczące rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-287.12" who="#JózefZych">Chciałbym powiedzieć, że te problemy rolnictwa które muszą być rozwiązane w naszym kraju, które są słuszne, spowodowały Poseł Józef Zych m.in. te ostatnie protesty. I nie można dzisiaj czynić próby ukrycia niepowodzeń na odcinku rolnym w aspekcie tych zdarzeń i protestów, które następują.</u>
          <u xml:id="u-287.13" who="#JózefZych">W związku z tym chciałbym w imieniu Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego oświadczyć, iż oczekujemy nadal, że rząd w krótkim czasie przedstawi program dotyczący gospodarki, w tym rolnictwa. Chciałbym podkreślić jedną rzecz, że o tym, iż rząd przedstawi taki program, słyszymy od wielu miesięcy i ciągle terminy te są przedłużane. Myślę, że jest to sprawa bardzo istotna i czas najwyższy w momencie, kiedy dochodzi do propozycji zmian na stanowiskach ministrów, w tym także ministra rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-287.14" who="#JózefZych">I także chciałbym odnieść się do innego zagadnienia, pan premier, jak sądzę, w dobrej intencji, ale poruszył dwa zagadnienia, które niejako obciążają Sejm, a mianowicie przedłużająca się sprawa Agencji Rynku Rolnego, a także ustaw prywatyzacyjnych. Myślę, że my jako Sejm takiego zarzutu postawić sobie nie możemy. Jak sprawa prywatyzacji jest ważna, świadczą prace w komisjach, a sprawa Agencji Rynku Rolnego akurat z innych przyczyn doznała takiej zwłoki. A zatem odpowiedzialnością nie można obciążać Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-287.15" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Problemem, który został tu dziś dramatycznie przedstawiony, jest bezrobocie. Chciałbym dodać, że szczególnie bolesną sprawą jest bezrobocie wśród młodzieży, która kończy dziś szkołę i która nie ma żadnych perspektyw. My nie możemy dzisiaj poprzestać tylko na tym stwierdzeniu. Wydaje się, i sprawa jest oczywista, że rząd musi ten problem rozwiązać, a w każdym razie musi przedstawić, w jakim zakresie i w jakich kierunkach będą podejmowane działania, żeby przeciwdziałać dalszemu bezrobociu.</u>
          <u xml:id="u-287.16" who="#JózefZych">Sprawą ważną jest także sprawa budownictwa i stąd też wydaje się, że dalsze prace programowe rządu muszą obejmować nie tylko te resorty, o których dziś mówimy, a także szereg innych.</u>
          <u xml:id="u-287.17" who="#JózefZych">I w tym duchu Klub Poselski Polskiego Stronnictwa Ludowego, podejmując dwa dni temu uchwałę, zwracał się do rządu i liczył na to, iż przebudowa programu będzie głęboka, a jednocześnie nastąpi rekonstrukcja rządu.</u>
          <u xml:id="u-287.18" who="#JózefZych">I przechodzę w tym momencie, Wysoki Sejmie, do konkretnych propozycji zmian w rządzie. Otóż zacytowałem słowa pana premiera, iż będą konsultacje, że sprawą ważną jest konsultowanie ze społeczeństwem pewnych decyzji. I tu muszę w imieniu swojego klubu wyrazić poważny niepokój po pierwsze dlatego, iż znów w sposób nagły jesteśmy zaskakiwani kandydatami, dalej — że nie było możliwości i nie było konsultacji z klubami, a także, że kandydaci przedstawiani obecnie, jak wykazały obrady naszego klubu, nie spełniają w naszym przekonaniu stosownych wymogów. Skoncentruję się zatem na Ministerstwie Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-287.19" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Dla mojego klubu było tragedią, kiedy musieliśmy, rozważając problemy rolnictwa, krytykować naszego posła i kolegę z PSL — ministra rolnictwa. Myśmy mieli pełną świadomość, nie robiliśmy tego tylko dla krytyki. Ale mieliśmy na uwadze przede wszystkim problemy rolnictwa. I dzisiaj dochodzi do tego, że minister rolnictwa składa rezygnację. I cóż nam m.in. wczoraj w swoim oświadczeniu powiedział? A powiedział nam m.in., że przyczyną tej rezygnacji jest także to, iż nie mógł przekonać rządu o pewnych słusznych zadaniach, które rolnictwo powinno realizować. Jeżeli tak, to dziś trzeba powiedzieć, że odpowiedzialność za to, co dzieje się w rolnictwie to nie tylko odpowiedzialność jednego ministra rolnictwa, bo o ile wiem, to my mamy dwa resorty zajmujące się rolnictwem i żaden z nich nie może się dzisiaj poszczycić sukcesami.</u>
          <u xml:id="u-287.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-287.21" who="#JózefZych">Problem drugi, Wysoka Izbo! Jeżeli zatem oczekujemy przede wszystkim programu, to sprawą najważniejszą dla mojego klubu, dla społeczeństwa jest realizacja tego programu, a dopiero sprawą wtórną mogą być decyzje kadrowe. Bo jak byśmy na sprawę nie patrzyli, to gdyby znalazł się nawet najwybitniejszy człowiek, to on sam w takiej sytuacji i bez zrozumienia polityki rolnej niczego nie jest władny uczynić. A zatem trzeba brać pod uwagę program i jego poparcie. Jeżeli dzisiaj patrzymy na to zagadnienie od tej strony, to muszę zapytać — politykę rolną, rozwój rolnictwa przede wszystkim kto realizuje? Realizuje wieś. A dlatego też musi być wspólny front rolników, rządu, Sejmu i nas wszystkich. Jeżeli nie będzie tej społecznej, naszej wspólnej akceptacji, to pewnie do wielu rzeczy nie dojdziemy.</u>
          <u xml:id="u-287.22" who="#JózefZych">I dlatego też nasz klub stawiając dzisiaj sprawę m.in. kandydata na ministra rolnictwa w ocenie tegoż kandydata i ewentualnie przyszłych kandydatów brał pod uwagę ich dotychczasowe działania i umiejętność podejmowania działań, ale przede wszystkim to, jak społeczeństwo wiejskie patrzeć będzie w tym trudnym okresie na kandydata.</u>
          <u xml:id="u-287.23" who="#JózefZych">Nie jest tajemnicą, Wysoki Sejmie, że tutaj wielokrotnie w przeróżnych debatach, a szczególnie w debacie nad ustawą o indywidualnym ubezpieczeniu rolników, dochodziło do kontrowersji, a nawet do różnicy poglądów, wyrażanych przez resort, którym kieruje pan minister Balazs, a posłami. O tym przecież również wie społeczeństwo. Nie czas dzisiaj, aby szczegółowo oceniać te zjawiska, ale fakt, że Sejm podjął uchwałę zobowiązującą do przedłożenia projektu ustawy o zaopatrzeniu indywidualnym rolników, świadczy o tym, że zostały uznane intencje, które były wyrażane i tu, i w społeczeństwie wiejskim.</u>
          <u xml:id="u-287.24" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Dzisiaj sprawą kluczową wobec tego jest potraktowanie problemów rolnictwa z największą powagą i mając na uwadze bezpieczeństwo państwa, wprowadzenie porządku, nie można jednak, jeżeli dochodzi do protestów — oczywiście zawsze odcinam się od form, które są niewłaściwe w danym momencie — stawiać sprawę w ten sposób, że nie w tym miejscu pertraktujemy i nie z tym. To prowadzi do takich zjawisk, z jakimi mieliśmy ostatnio do czynienia. Chcielibyśmy, aby więcej takie rzeczy nie powtórzyły się.</u>
          <u xml:id="u-287.25" who="#JózefZych">Jednocześnie jako Klub Poselski Polskiego Stronnictwa Ludowego mamy obowiązek zwrócić uwagę, że te zmiany programowe, które zostały przedstawione w dniu dzisiejszym, a w szczególności kandydatura na ministra rolnictwa, nie znajdują akceptacji w naszym klubie.</u>
          <u xml:id="u-287.26" who="#JózefZych">Chcę podkreślić z całą powagą, że będziemy robili wszystko, aby wspomagać rząd w realizacji programu, który przecież generalnie odpowiada naszemu narodowi.</u>
          <u xml:id="u-287.27" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-288">
          <u xml:id="u-288.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-288.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Głos obecnie zabierze pan poseł Herbert Gabryś z Polskiej Unii Socjaldemokratycznej, kolejnym mówcą będzie pan poseł Tadeusz Bień.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-289">
          <u xml:id="u-289.0" who="#HerbertGabryś">Pani Marszałek! Panie Prezydencie! Panie Premierze! Wysoki Sejmie! Powiedział pan, panie premierze dzisiaj: „Są trzy dziedziny, które strony walczące o władzę czy wpływ winny traktować dla dobra kraju z najwyższą odpowiedzialnością: bezpieczeństwo państwa, polityka zagraniczna oraz strategia przekształceń gospodarczych”.</u>
          <u xml:id="u-289.1" who="#HerbertGabryś">Poselski Klub Polskiej Unii Socjaldemokratycznej, w którego imieniu mam zaszczyt występować, w pełni utożsamia się z taką filozofią politycznej, ale i moralnej odpowiedzialności za losy narodu i państwa. Wiele jest obszarów decydujących o bezpieczeństwie Rzeczypospolitej. Naszym zdaniem, w chwili obecnej, największe jego zagrożenia tkwią wewnątrz kraju, w nas samych. Tkwią w stosunkach między ludźmi, obywatelami i władzą na tle wielkiej skali zubożenia, między formalnymi i nieformalnymi centrami władzy w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-289.2" who="#HerbertGabryś">W tej, coraz bardziej konfliktowej sytuacji nie możemy się jednak obrażać na rzeczywistość i narzekać, jak to wielokrotnie czyniono w przeszłości, że tym narodem nie można rządzić. Odwrotnie, musimy się przyzwyczajać, że konflikty są niezbywalną cechą życia społecznego w ustroju demokratycznym. Ustrój ten będzie kalekim, jeżeli nie będzie miał wbudowanych mechanizmów i technik negocjacyjnych i arbitrażowych, rozładowujących naturalne sprzeczności, bez sięgania do środków nadzwyczajnych.</u>
          <u xml:id="u-289.3" who="#HerbertGabryś">Wydarzenia ostatnich tygodni ujawniły istotną słabość pracy rządu. Mianowicie nieskuteczność komunikowania się ze społeczeństwem, informowania go o zamierzeniach, przedsięwzięciach i ich kosztach, o perspektywie rozwiązywania najbardziej bolesnych spraw. Telewizja, rzecznik prasowy rządu, a także i minister Kuroń, który usiłował rozmawiać ze społeczeństwem, nie potrafili, niestety, nas obywateli przekonać, że trudności są nieuniknione i choć dziś dotkliwe, posłużą w przyszłości poprawie stanu gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-289.4" who="#HerbertGabryś">Podzielamy pogląd pana premiera, że Polski nie stać na wielomiesięczną kampanię wyborczą. To prawda, ale tej kampanii na pewno nie rozpoczęło zmęczone narastającymi trudnościami społeczeństwo, a przecież w opinii publicznej jest to w znacznym stopniu kampania prezydencka, a nie wyborcza do parlamentu. Nie jest również dobrą praktyką, gdy członkowie rządu, w tym premier, w swych wystąpieniach określają kondycję parlamentu lub wyznaczają niejako termin jego rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-289.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-289.6" who="#HerbertGabryś">Przecież parlament ten dał im legitymację władzy wykonawczej. Polska Unia Socjaldemokratyczna jednoznacznie wypowiadała się i wypowiada za skróceniem kadencji tego Sejmu. Nie uważamy jednak, aby było to w tej chwili dla Polski najważniejsze. O terminie wyborów winny zadecydować wyłącznie względy racjonalne.</u>
          <u xml:id="u-289.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-289.8" who="#HerbertGabryś">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Gwarancją zapewnienia polskiej racji stanu jest skuteczna polityka zagraniczna. Realizowanie jej priorytetów, zaprezentowanych niedawno Sejmowi przez ministra spraw zagranicznych, przede wszystkim zaś współtworzenie systemu bezpieczeństwa europejskiego dającego nam gwarancję granic i suwerenności, winno ją, naszym zdaniem, zapewnić.</u>
          <u xml:id="u-289.9" who="#HerbertGabryś">Wysoka Izbo! Przekształcenia gospodarcze stanowią dzisiaj o skuteczności przemian politycznych. Obywatel w codziennym bytowaniu postrzega wagę zmian w porównaniu dokonań i ich kosztów. Minione 6 miesięcy, to oczywiste dokonania pana programu, panie premierze, i pańskiego rządu. Zdławiona inflacja, a co ważniejsze, zapoczątkowana zmiana filozofii gospodarowania, to przecież fakty niepodważalne.</u>
          <u xml:id="u-289.10" who="#HerbertGabryś">Niebezpiecznie przekroczono jednak, naszym zdaniem, granice, których koszty w dłuższym okresie okażą się bardzo znaczące. Spadek produkcji, recesja gospodarcza ponad 30%, to najpoważniejsze zagrożenie wydolności gospodarczej. Jawi się tu brak przejrzystej i skonkretyzowanej polityki chociażby przemysłowej, budowlanej, a także ochrony środowiska i wielu innych. Zdecydowanie oczekujemy jej. Spadek realnych dochodów ludności sięgnął poziomu, który może spowodować załamanie się społecznej odporności. Zdecydowanie brak wyraźnej polityki społecznej, i to takiej, której koszty przemian rozłożone byłyby równo. Społeczna gospodarka rynkowa wymaga zdecydowanego przyspieszenia restrukturyzacji przemysłu i rolnictwa. Nie do przyjęcia jest jednak rozpowszechniany pogląd, iż jedyną metodą zbawienia jest tylko i wyłącznie prywatyzacja. To nie może być cel sam w sobie. Bezwzględnie winna być gwarantowana wielość podmiotów gospodarowania i to z faktyczną równością.</u>
          <u xml:id="u-289.11" who="#HerbertGabryś">Zdecydowanie na krytykę zasługuje także dotychczasowa polityka rządu wobec rolnictwa i rolników. Uczciwość wymaga określenia jasnej i klarownej polityki państwa wobec tej części społeczeństwa. Rolnictwo bowiem nie tylko zatrudnia dużą część obywateli, jak stwierdził pan, panie premierze, dzisiaj, ale przede wszystkim żywi naród.</u>
          <u xml:id="u-289.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-289.13" who="#HerbertGabryś">Nie należy zapominać o prawidłowości, w myśl której im bardziej niewydolne i zacofane są struktury przemysłu, tym większe są potrzeby interwencjonizmu państwa w produkcji rolnej.</u>
          <u xml:id="u-289.14" who="#HerbertGabryś">W wielu wystąpieniach, w tym także przedstawicieli rządu, fetyszem staje się obsesyjne traktowanie rynku zewnętrznego i kapitału zagranicznego jako jedynego stymulatora gospodarczych przeobrażeń. Na Boga, jest przecież rynek wewnętrzny, krajowy kapitał i krajowi producenci, i nie wolno ich dyskryminować.</u>
          <u xml:id="u-289.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-289.16" who="#HerbertGabryś">Zgodzić się należy, i tak być powinno, że Sejm ponosi pełną odpowiedzialność za stan ustawodawstwa w kraju. Nie możemy jednak nie odnieść się krytycznie do prób zrzucenia przez rząd na Sejm winy za opóźnienia w procesach legislacyjnych. Jakość rządowych projektów ustaw pozostawia wiele do życzenia i, siłą rzeczy, wiele z nich dopiero w Sejmie bywa redagowana.</u>
          <u xml:id="u-289.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-289.18" who="#HerbertGabryś">Nawet jeśli już mamy uchwalone ustawy, przedłuża się ciąg dalszy — wprowadzenie ich w życie. Np. ustawa o Agencji Rynku Rolnego już blisko ponad miesiąc czeka na uruchomienie w formie nominacji prezesa agencji i opracowania jej statutu. Trzy miesiące trwał martwy okres między ustawową regulacją spraw antymonopolowych a powołaniem prezesa nowo organizowanego urzędu.</u>
          <u xml:id="u-289.19" who="#HerbertGabryś">Uważamy, że zło nie tyle leży w cyklu legislacyjnym, co w tym, że Wysoka Izba była i jest nadal w swej pracy aż nadto politykująca a zbyt mało zajmuje się gospodarką.</u>
          <u xml:id="u-289.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-289.21" who="#HerbertGabryś">W tym, że Sejm tej kadencji z braku czasu nie spełnia również funkcji kontrolnej wobec rządu.</u>
          <u xml:id="u-289.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-289.23" who="#HerbertGabryś">W tym wreszcie, że podejmowane próby ze strony posłów profesjonalistów zwracania rządowi uwagi na niektóre problemy odbierane były, niestety, niemal jak obraza majestatu. Z tego musimy sobie wszyscy zdać sprawę i jak najszybciej to zmienić.</u>
          <u xml:id="u-289.24" who="#HerbertGabryś">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Klub Poselski Polskiej Unii Socjaldemokratycznej z należytą uwagą przyjmuje podejmowane przez pana, panie premierze, próby poszukiwania rozwiązań naszych polskich problemów. Przekazując uwagi krytyczne oczekujemy rychłego i czytelnego ich rozwiązania — przy naszej rzetelnej i konstruktywnej współpracy. Koszty społeczne poniesione przez wszystkich obywateli kraju w 6 miesiącach rozpoczętych przemian są przecież ogromne. Nie wolno ich zmarnować.</u>
          <u xml:id="u-289.25" who="#HerbertGabryś">W tym rozumieniu z niedosytem przyjmujemy proponowane zmiany w składzie rządu. Przyjmujemy je także z wielką nadzieją, że stanowią wyraz zamierzeń działań korygujących przyjęty wcześniej program.</u>
          <u xml:id="u-289.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-290">
          <u xml:id="u-290.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-290.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Obecnie głos zabierze pan poseł Tadeusz Bień ze Stronnictwa Demokratycznego; kolejnym mówcą będzie pan poseł Józef Wójcik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-291">
          <u xml:id="u-291.0" who="#TadeuszBień">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Prezydencie! Panie Premierze! Trudno właściwie dzisiaj stawać na tej trybunie i wypowiadać się w kwestiach dotyczących wystąpienia pana premiera.</u>
          <u xml:id="u-291.1" who="#TadeuszBień">Po pierwsze dlatego, że w dużym stopniu są one zaskakujące, że sprawa toczy się w zbyt nerwowej atmosferze, powstała zbyt nagle, przecież jeszcze kilka dni temu padały stwierdzenia, że jakakolwiek zmiana w układzie rządu będzie prowadziła do jego destabilizacji i upadku. Dzisiaj okazuje się, że te zmiany są, że były jednak przemyśliwane, tylko, niestety, nie konsultowane w układzie koalicyjnym, a także w układzie komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-291.2" who="#TadeuszBień">12 września ub.r. w momencie inauguracji działalności nowego rządu wysłuchaliśmy exposé pana premiera. Dzisiaj Stajemy przed potrzebą dokonania pewnej analizy i oceny. Zawarł ją pan w swoim dzisiejszym exposé. Muszę powiedzieć, że z pewnymi tezami, niestety, zgodzić się nie możemy. Przede wszystkim za bardzo wyartykułowane, chyba zbyt groźne były stwierdzenia dotyczące ogromnych zagrożeń, brutalizacji życia politycznego w Polsce, wezwanie do opamiętania itd. itd. To chyba przesada. Zycie polityczne, a zwłaszcza okres tworzenia się demokracji parlamentarnej w Polsce, po tak długim okresie zniewolenia będzie się budziło i wyzwalało wiele emocji, będzie przyczyniało się do powstawania różnych określeń, i z tym się trzeba, po prostu, pogodzić. Brutalności w tym naszym życiu politycznym, jak na razie, nie dostrzegamy. Nie widzimy tej erupcji nienawiści, o której również wspominał pan premier.</u>
          <u xml:id="u-291.3" who="#TadeuszBień">Nie możemy się zgodzić z przesłanką oceny sytuacji, że mała frekwencja wyborcza w wyborach samorządowych wynika z faktu, że Polska nie jest zdolna do wielkoduszności. Nie, ta mała frekwencja wynikła, przede wszystkim, z pogłębiającej się apatii społecznej, z braku wiary w sens przemian i z braku możliwości odczytania jakiejś logiki, czy jasności intencji w koncepcjach rządu. To, że mówię te dosyć trudne słowa, to bardzo proszę, żeby to było odbierane jako wyraz autentycznego zaangażowania w ewolucję naszego życia politycznego, społecznego i gospodarczego, która będzie jak najlepiej służyła Polsce. Po prostu parlament jest miejscem, gdzie powinniśmy się dzielić swoimi wątpliwościami, a tych wątpliwości, niestety, sporo się w naszym życiu pojawia.</u>
          <u xml:id="u-291.4" who="#TadeuszBień">Specjalnie nie dostrzegam jakichś partykularyzmów partyjnych, to chyba nie o to chodzi. Sprawa opóźnienia, o którym pan wspominał, dotyczącego uchwalenia ustawy o Agencji Rynku Rolnego, to przecież nie jest wina parlamentu. Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego powiedział to wyraźnie. Ta agencja powinna była powstać bardzo dawno i powinna być powołana przez ministra rolnictwa, przez rząd.</u>
          <u xml:id="u-291.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-291.6" who="#TadeuszBień">Bardzo proszę, może bez oklasków, bo tu nie chodzi o to, żebyśmy się emocjonowali, chodzi o to, żebyśmy, po prostu, w powadze analizowali to, co mamy do powiedzenia z różnych stron. A więc to nie były akty wrogie rządowi. W pewnych momentach okazywało się, że koncepcja, czy sposób załatwiania spraw jest zbyt powolny, a problem rozstrzygnięć leżał i leży bezpośrednio w gestii rządu.</u>
          <u xml:id="u-291.7" who="#TadeuszBień">Polityka rządu „na przyszłość” nadal jest, niestety, niejasna. Tyle byłoby mojej polemiki z panem premierem w kontekście wypowiedzianego dzisiaj wystąpienia.</u>
          <u xml:id="u-291.8" who="#TadeuszBień">Wysoka Izbo! W jakiej sytuacji znajdujemy się dziś, zarówno rząd, który — trzeba przyznać — nie szczędził pracy dla przygotowania szeregu ustaw związanych ze zmianami w gospodarce, jak i Sejm, który z najwyższym zaangażowaniem stara się wszystkie ustawy, dla wcielenia ich w życie, uchwalić. Wydaje się jednak, że ten wielki wysiłek obydwóch stron nie daje dostatecznych efektów. Istnieją bariery blokujące uzyskanie oczekiwanego postępu. Trzeba sobie powiedzieć, jak to jest i nazwać rzeczy po imieniu.</u>
          <u xml:id="u-291.9" who="#TadeuszBień">Do tej pory rząd pana premiera Tadeusza Mazowieckiego, można powiedzieć, by emanacją narodu, który odzyskał niepodległość i chcę demokracji. W ciągu kilku miesięcy naród stał się jednak bardziej społeczeństwem, to znaczy mniej w tej chwili przeżywa emocje polityczne, wolnościowe, a zaczyna mu dokuczać egzystencja, kłopoty dnia codziennego, po prostu zwykłe, codzienne życie. Pojawiają się też, co zrozumiałe, różne interesy grupowe, różni przeciwnicy i to jest jak powiedziałem, rzecz chyba normalna. Toteż i do rządu, a zwłaszcza do niektórych ministerstw, ministrów trzeba mieć stosunek „normalny”, to znaczy nie powinni korzystać ze swoistego immunitetu nietykalności, a o niego chyba zbyt często jakby zabiegają.</u>
          <u xml:id="u-291.10" who="#TadeuszBień">Za panem premierem Tadeuszem Mazowieckim są nadal potężne grupy społeczne, lecz trzeba sobie powiedzieć, że potrzebna jest krytyka, która powinna służyć temu rządowi, zwolennikom jego reform, lecz także, która prowadzić będzie do niezbędnego jakby przyspieszenia tempa działań. Tak jest z tym naszym tempem reform, że jest ono jakby, niestety, zbyt wolne. Zbyt długo program reform przedstawiany był jako bezalternatywny, jako jedynie słuszny. Na pewno tak jest w zasadniczym jego trzonie, lecz nie można jednocześnie nie widzieć sytuacji, w jakiej znajduje się społeczeństwo w wyniku realizacji tego programu.</u>
          <u xml:id="u-291.11" who="#TadeuszBień">Panie Premierze! Panie i Panowie! Rząd stał się, niestety, w obecnych czasach siłą uwikłaną w starcia polityczne. Stał się niejako siłą polityczną. Rząd nie powinien mieć takich ambicji. Od spraw konfliktów politycznych są siły polityczne, partie i stronnictwa, od tego są kluby poselskie. W tej chwili, zgodnie z obowiązującą jeszcze w Polsce Konstytucją, ciągle jeszcze Sejm jest naczelnym organem władzy państwowej. Dlatego niezrozumiałe są głoszone przez pana premiera i niektórych ministrów w, niestety, oficjalnych wystąpieniach sugestie co do formy i terminu wyborów tak nowego parlamentu, jak i ewentualnie uchwalenia Konstytucji itd. itd.</u>
          <u xml:id="u-291.12" who="#TadeuszBień">Chciałbym teraz przejść do oceny propozycji zmian w rządzie. Można powiedzieć, że stara koalicja zapłaciła wysoką cenę za indolencję pracy na wielu odcinkach. Tymczasem wyborcy żądają odejścia wielu innych ministrów, o których pan premier tutaj nie wspominał. Dotyczy to ministra budownictwa, przemysłu, dotyczy to jeszcze wielu innych osób. Tu widzimy po prostu nieudolność. Przejawia się ona także w rozwiązywaniu problemów socjalnych, związanych z pracą, jej organizacją, likwidacją bezrobocia itd. W tych wszystkich kwestiach widzimy również duży brak koncepcji i systemowych rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-291.13" who="#TadeuszBień">Konieczne są zmiany w obsadzie resortu rolnictwa. Mamy wątpliwości, czy kandydatura — przedstawiona przez pana premiera — jest dobrą kandydaturą. Sprawa MON...</u>
          <u xml:id="u-291.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-291.15" who="#TadeuszBień">... — powiemy szczerze, też budzi nasze poważne wątpliwości. Pan premier powołał swego czasu Komitet Doradczy przy MON. W czasie kilkumiesięcznej już jego pracy, bo bez mała 9 miesięcznej, nie odbyło się żadne posiedzenie tego komitetu. W skład komitetu wchodzą też koledzy, członkowie naszego klubu, żadnego spotkania nie było. Jak więc powiedziałem stanowisko ministra obrony narodowej budzi wątpliwości, co przekazywaliśmy panu premierowi wczoraj, w czasie wieczornego spotkania. Mówiliśmy też o tym dzisiaj, w czasie spotkania w klubie poselskim.</u>
          <u xml:id="u-291.16" who="#TadeuszBień">Nasz klub poselski przeciwny jest też koncepcji odwołania ministra łączności. Uzasadnienie: obecnie sprawujący urząd pan minister Marek Kucharski przygotowywał, w porozumieniu z kontrahentami zagranicznymi zaplecze ekonomiczne dla całkowitych zmian systemu łączności w kraju. Zmiany blokowane były nie u pana ministra. Przygotowanie ustawy o łączności, której zarys przedłożono rządowi już w listopadzie ubiegłego roku, do maja — w wyniku różnych utarczek, zmian i przeróbek w ramach Rady Ministrów, ulegało opóźnianiu. Od 16 maja ustawa leży w Sejmie i też nie może się doczekać wprowadzenia jej w życie. Stąd przyczyną powolności tych zmian nie jest opieszałość ministra.</u>
          <u xml:id="u-291.17" who="#TadeuszBień">Panie Premierze! Zwracam się do panów ministrów. Poprawy kondycji finansowej kraju, myślimy, nie można obecnie upatrywać już tylko i wyłącznie w naciskach ekonomicznych na społeczeństwo i w forsowaniu bardzo drastycznej polityki podatkowej. Z nadzieją przyjmujemy zapowiedź, że nastąpią pewne przewartościowania i zmiany koncepcji. Niestety, nawet ten istniejący u nas drobny strumyk kapitalizmu, bo w formie prywatnej własności, w formie prywatnej inicjatywy gospodarczej, jest w obecnym układzie, po prostu, tępiony nieskuteczną polityką podatkową.</u>
          <u xml:id="u-291.18" who="#TadeuszBień">Wysoka Izbo! Chciałbym jeszcze poruszyć sprawę stosunków rząd i Sejm. Są one, niestety, ciągle pobieżne, niewystarczające, tak w bieżącej pracy Sejmu, w jego organach, jak i w opiniach o Sejmie. Nie do przyjęcia jest, aby rzecznik prasowy rządu pouczał Sejm co ma robić i jak się zachowywać. Jeśli zaś premier sam...</u>
          <u xml:id="u-291.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-291.20" who="#TadeuszBień">... — bardzo proszę bez oklasków —...</u>
          <u xml:id="u-291.21" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-291.22" who="#TadeuszBień">... uważa, że zbyt pobieżne są kontakty rządu ze środkami masowej komunikacji, z prasą, to można zapytać, co, poza smętnymi konferencjami prasowymi, na co dzień robi rzecznik?</u>
          <u xml:id="u-291.23" who="#komentarz">(Oklaski, wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-291.24" who="#TadeuszBień">Panie Premierze! Powołanie rządu było efektem określonej gry politycznej, działaniem koalicji, która to spowodowała. Tymczasem kreowanie polityki przez rząd daleko dzisiaj odbiega od tego koalicyjnego sposobu jego powołania. W naszej ocenie zbyt wielu członków rządu nie reprezentuje żadnej konkretnej koncepcji, stąd podzielamy pogląd, że zaproponowane zmiany są, niestety, niewystarczające.</u>
          <u xml:id="u-291.25" who="#TadeuszBień">Podsumowując już sprawę — przyczyn destabilizacji — nie należy doszukiwać się dzisiaj w grze politycznych sił, ale w nieskuteczności wielu działań. Myślę, że dzisiejsza debata powinna nam pomóc w zlikwidowaniu tych mankamentów.</u>
          <u xml:id="u-291.26" who="#TadeuszBień">Panie Premierze! Panie i Panowie! Egzystencja społeczeństwa, przeciętnego obywatela może być dzisiaj poważnie zagrożona. Podstawowe świadczenia obywateli przekraczają niejednokrotnie cały miesięczny zarobek. Stąd obecnie kreowanie polityki płac jest naprawdę niezrozumiałe. Przeciętny obywatel nie rozumie i jest bezradny wobec sytuacji, przed jaką stawia go nie kto inny jak aparat państwowy. To wszystko jest chyba główną przyczyną apatii społeczeństwa, braku wiary w skuteczność działania i w dalsze wyrzeczenia. Ta gwałtowność decyzji personalnych nas bardzo dziwi. Nie bójmy się zmian kadrowych. Jeśli ktoś nie może czemuś podołać, powinien odejść i powinno to być rzeczą normalną.</u>
          <u xml:id="u-291.27" who="#TadeuszBień">Koalicja istnieje nadal. Tę krytykę, którą wypowiadamy z tej trybuny, chcemy przekazać jako naprawdę pozytywny i życzliwy dla pana premiera i dla wszystkich ministrów, nawet dla tych, którzy nie pracują doskonale — wyraz naszych szczerych uczuć.</u>
          <u xml:id="u-291.28" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-291.29" who="#TadeuszBień">Praca w komisjach, w Sejmie, też w końcu jest niedoskonała, my też mamy świadomość naszych niedostatków i niedociągnięć. Proszę więc wziąć to pod uwagę, że sami również patrzymy krytycznie na swoją działalność.</u>
          <u xml:id="u-291.30" who="#TadeuszBień">Jeszcze krótko o kilku sprawach. Rzeczywiście odczuwana jest tendencja do likwidowania krajowej inicjatywy gospodarczej i tu podzielam pogląd wyrażany przez moich przedmówców. Rolnik na wsi praktycznie pozbawiany jest również siły oddziaływania. Jest pozostawiany sam sobie i trudno się dziwić, że w wielu wypadkach, po prostu, bezradny nie wie już, jakimi drogami dochodzić swoich racji. Stąd prośba, żeby te wszystkie protesty, które miały i będą miały miejsce w społeczeństwie traktować jednak z większą powagą i nie uciekać się do tych zdecydowanych, siłowych rozstrzygnięć.</u>
          <u xml:id="u-291.31" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-292">
          <u xml:id="u-292.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-292.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Obecnie głos zabierze pan poseł Józef Wójcik z „Pax”. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Tadeusz Nowacki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-293">
          <u xml:id="u-293.0" who="#JózefWójcik">Pani Marszałek! Panie Prezydencie! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Podjęta u progu nowego roku uchwała Sejmu zobowiązywała rząd do kontrolnego przeglądu na forum Sejmu, po upływie sześciu miesięcy, realizowanego programu gospodarczego. Dzisiejsze wystąpienie premiera jest zgodne z tą uchwałą, ale uprzedza przewidywaną przez nas debatę sejmową. Gwałtowne wydarzenia polityczne i gospodarcze skłoniły zapewne premiera do przyspieszenia wystąpienia.</u>
          <u xml:id="u-293.1" who="#JózefWójcik">Wyniki gospodarcze półrocza całkowicie przekreślają też uchwałę Sejmu dopuszczającą do zmniejszenia tegorocznej produkcji najwyżej o 5% i obniżenia płacy realnej o 20%. Dotyczy to także wielkości przewidywanej skali bezrobocia. W tych sprawach nie rząd, ale Sejm, posłowie, mieli rację ostrzegając u progu nowego roku przed niektórymi konsekwencjami programu rządowego.</u>
          <u xml:id="u-293.2" who="#JózefWójcik">W minionym półroczu nie wystąpiły w zasadzie żadne oznaki ożywienia gospodarczego, na niespotykaną skalę wystąpiła natomiast recesja. Ostry fiskalizm podatkowy i rujnująca stopa oprocentowania kredytów obezwładniły większość i to nawet dobrych przedsiębiorstw, nie pozwoliły też na rozwój indywidualnej przedsiębiorczości produkcyjnej. Bo trudno wartościową przedsiębiorczością nazwać masowy, często spekulacyjny, handel uliczny. W stan regresu weszło rzemiosło i usługi. Handel z wielu przyczyn podupadł, nade wszystko z powodu braku środków obrotowych, co spowodowało, iż nie ma szansy zaoferowania klientowi nawet wyprodukowanych dóbr.</u>
          <u xml:id="u-293.3" who="#JózefWójcik">Wzrosły znacznie zapasy towarów nieżywnościowych, zamrażając ogromny kapitał, a bariera popytu spycha olbrzymie, ciągle powiększające się rzesze społeczeństwa na skraj nędzy, powracając — rykoszetem — jako wtórne źródło upadku gospodarczego. Do tego obrazu dochodzą tragicznie nabrzmiałe problemy gospodarki rolnej i żywnościowej, mieszkalnictwa, kultury narodowej, absolwenckiej młodzieży, która pozostaje bez pracy i jakichkolwiek widoków na przyszłość. Zapomina się o zasadzie równowagi między rozwojem materialnym i duchowym społeczeństwa. Kultura staje się towarem, a moralność życia społecznego jakże często sloganem bez pokrycia.</u>
          <u xml:id="u-293.4" who="#JózefWójcik">Najgorsze jest jednak to, że rośnie gwałtownie liczba osób, które obecne warunki życia zniechęcają do życia i pracy. Jest wielkim tragicznym nieporozumieniem sądzić, jak wielu to czyni, niestety, że w sytuacji, kiedy ludzie przestają rozumieć co się wokół nich dzieje, o co chodzi, kiedy do ich umysłów i serc wdziera się gorycz i wielki zawód, można uruchomić energię społeczną przedstawiając ludziom zdogmatyzowany i jednostronny mit gospodarki rynkowej, realizowany tak, jak dotąd.</u>
          <u xml:id="u-293.5" who="#JózefWójcik">Nie wszystko zależy od rządu, odpowiedzialność za podniesienie się z upadku ponosimy, na swój sposób, wszyscy. Wspólne dobro, domaga się nieraz wspólnej ofiary a zawsze współodpowiedzialności i pracy wszystkich. Ale za tworzenie niezbędnych warunków do życia, za to, by praca, ofiarność i współodpowiedzialność wszystkich mogły rozkwitać, odpowiedzialny jest przede wszystkim rząd. Niestety, po raz wtóry się okazuje, że ministerialne gabinety nie sprzyjają widzeniu rzeczywistości taką, jaką ona jest.</u>
          <u xml:id="u-293.6" who="#JózefWójcik">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Interesuje nas wyłącznie podejście programowe, merytoryczne, wyrażające się w warunkach pluralizmu, niezbędnej dyskusji, sporów alternatywnych podejść, chęć służenia dobru wspólnemu narodu i państwa polskiego, chęć służenia ludziom, rodzinom i całemu naszemu społeczeństwu. Niewątpliwie odtworzenie niezbędnego stopnia stabilizacji rządzenia krajem zależy nade wszystko od tego, czy rząd, każdy rząd realizuje trafny, w danych warunkach optymalny, wariant programu gospodarczego, społecznego a także międzynarodowego oraz czy umie i chcę przekonać do niego decydującą większość społeczeństwa. I czy realizuje go kompetentnie i skutecznie.</u>
          <u xml:id="u-293.7" who="#JózefWójcik">Życie i doświadczenie ostatniego półrocza narzuciły szereg pytań natury wręcz strategicznej. Od trafnej, programowej odpowiedzi na nie zależy możliwość dokonania manewru, który pozwoli zejść z minowego pola, na którym się pod wieloma względami znaleźliśmy.</u>
          <u xml:id="u-293.8" who="#JózefWójcik">Czy to, co powiedział premier w swoim exposé jest wystarczającą odpowiedzią na problemy kryjące się w owych strategicznych pytaniach?</u>
          <u xml:id="u-293.9" who="#JózefWójcik">Pierwsze pytanie. Na czym będzie polegać, po pół roku realizacji, korekta programu rządowego, zmierzająca do zahamowania rujnacji gospodarczej i recesji, zmierzająca, zgodnie z zapowiedzią sprzed pół roku, do przejścia w fazę ożywienia gospodarki. Chcę tu zdecydowanie odrzucić element szantażu, który pojawiał się zresztą od początku, że nie ma innej alternatywy niż plan realizowany, że po nas potop. Nazywam to propagandowym zabiegiem, bo przecież krytykom czy dyskutantom nie chodziło i nie chodzi o odejście od tych podstawowych założeń programu, które jako mechanizm opanowywania inflacji bezwzględnie trzeba podtrzymywać. Chodzi natomiast o uzupełnienia, wariantowe rozwiązania, które nie przekreślają głównego celu, jakim jest dojście do gospodarki rynkowej, respektowanie praw ekonomicznych, przystosowywanie gospodarki polskiej do reguł gry rozwiniętych krajów zachodnich. Chodzi o drogę dojścia do tych celów, o optymalizację rozwiązań, które zracjonalizują koszt społeczny i gospodarczy. Ludzie pytają — czy koszt musiał być aż tak wysoki?</u>
          <u xml:id="u-293.10" who="#JózefWójcik">Niespełna przed miesiącem wicepremier Leszek Balcerowicz mówił w tej sali, że w polityce makroekonomicznej rządu mogą nastąpić tylko „pewne, niezbędne modyfikacje”. Z tym można byłoby się nawet zgodzić, jeśli to odnieść do makroekonomicznych posunięć antyinflacyjnych, ale nadal zabrakło w tym wystąpieniu zarysowania skutecznej polityki gospodarczej, owego interwencjonizmu państwa, który jedynie może sprawić dochodzenie do gospodarki rynkowej. Obawiam się, że jednostronność owego, jak to nazywano wielokrotnie, monetarnego podejścia, planu narzuconego w gruncie rzeczy przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy, tak dalece przysłaniało rządowi wszystko inne, że nie widział w ramach swojej generalnej koncepcji możliwości stosowania rzeczywistej polityki gospodarczej. W wystąpieniu premiera zarysowane zostały pewne posunięcia zmierzające do pobudzenia gospodarki. Oceniamy to pozytywnie, choć dzieje się to za późno i w niepełnym wymiarze. Niestety, to samo wystąpienie premiera jest nadal zdominowane przez dotychczasowy punkt widzenia, choć odnotowuje potrzebę korekt i zmian. Tylko w ramach rzeczywistej polityki gospodarczej można uczynić np. z potrzeb budownictwa mieszkaniowego impuls dla pracy i rozwoju gospodarczego a nie tylko obciążenie budżetu państwa. Tylko w ramach świadomej polityki gospodarczej można uratować polski przemysł lekki, który może i powinien być doceniany. A w tej dziedzinie recesja wyniosła ponad 40%. I tak jest w wielu dziedzinach.</u>
          <u xml:id="u-293.11" who="#JózefWójcik">Drugie pytanie. Czy rząd podzieli opinię, że w warunkach polskich rolnictwo i gospodarkę żywnościową należy uczynić jedną z lokomotyw odbudowy gospodarczej kraju, co wymaga odpowiedniego ustawienia programowego, czy też podtrzyma dotychczasowe swoje nastawienie nieuwzględniania jego specyficznych potrzeb i możliwości, całkowicie nie uwzględnianych dotąd w owej monetarnej koncepcji reformy. Sprawa ma charakter ogólnonarodowy, ogólnospołeczny i nie można jej spychać do jakiejś partykularnej wizji. Trzeba przecież widzieć nie tylko chłopa producenta, ale także chłopa obywatela i człowieka, z jego niezbywalnymi obowiązkami i prawami. Polska wieś była przez dziesięciolecia w praktyce gospodarki narodowej upośledzona i eksploatowana. Czy to ma trwać nadal? Błąkająca się w niektórych głowach wizja, że za pomocą mechanizmów rynkowych trzeba zniszczyć małe, drogo produkujące gospodarstwa i doprowadzić do zasadniczej przemiany struktury agrarnej, może ambitna, jest w dzisiejszym, podkreślam, w dzisiejszym wydaniu całkowitą iluzją, bo „brak armat”. Wymagałoby to nie tylko restrukturyzacji, do której w końcu kiedyś dojdziemy, ale i pomnożenia możliwości przemysłu tak, by w oparciu o jego potencjał mogło powstać około 1 mln dużych, nasyconych techniką gospodarstw rolnych, zabrania ze wsi nadwyżek siły roboczej i zapewnienia dostępnych, oczywiście dodatkowych, mieszkań i pracy w miastach. Póki co, nikt o tym nie myśli, podobnie jak o przystosowywaniu, też w ramach dostępnej w skali dochodów rolniczych, produkcji przemysłu na rzecz rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Programu w tym zakresie nie zastąpi nastrój „ratuj się kto może”. Minister Artur Balazs przez pół roku nawet nie pisnął na ten temat. Chłopska pracowitość, chłopski etos narodowy i katolicki, zdrowy rozsądek, moralna postawa w stosunku do ziemi-żywicielki, przyrody, rodziny, ojczyzny — są ciągle niedocenionym źródłem, z którego nie zawsze rozważnie korzystamy. Korzystamy nie wszyscy, bo, niestety, w ostatnim okresie pojawił się agresywny nurt antychłopski, któremu nie po drodze z wartościami narodowymi i religijnymi, jakie niesie to środowisko. Stąd też wszelkiego rodzaju dywersje osłabiające przebicie się w porę sensownego programu na temat wsi i rolnictwa. W to miejsce pojawiła się zaś inna groźna i bardzo niepokojącą wielu wizja godząca w naszą suwerenność gospodarczą i podmiotowość chłopów. Już dzisiaj EWG ma kłopoty z nadprodukcją rolną i nie może być zainteresowana, by nasz kraj stał się wielkim producentem taniej żywności. Czy w tych warunkach doradcy zachodni mogą rządowi dobrze doradzać? I dzieje się to wtedy, kiedy nie chcę się słuchać opinii polskich chłopów, polskich doradców, a nawet Sejmu w tej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-293.12" who="#JózefWójcik">Tak było wielokrotnie. I znowu, niestety, muszę stwierdzić, że przemówienie pana premiera nie rozprasza, raz na zawsze, wątpliwości i wielkich obaw, jakie nagromadziły się na tym polu w ciągu półrocza. Chociaż... doceniamy deklaracje zmian, o których tu była mowa.</u>
          <u xml:id="u-293.13" who="#JózefWójcik">Trzecie pytanie. Czy będą respektowane niezbywalne wymogi demokracji, to znaczy prawo do równoprawnej działalności społeczno-politycznej w ramach zasady pluralizmu, do upowszechniania alternatywnych programów, w tym, warunki do kształtowania się partii i sił opozycyjnych wobec rządzącej formacji, przy zachowaniu nadrzędności autorytetu rządu i jego neutralności wobec sporów rozwijających się w płaszczyźnie czysto politycznej? Czy też rząd będzie dążył do stronniczego wykorzystywania swojej pozycji w trudnym procesie kształtowania się mechanizmów demokracji, zwłaszcza, czy chcę zachować radio i telewizję jako narzędzie własne, czy też jako ponadpolityczne narzędzie rozwoju polskiej demokracji?</u>
          <u xml:id="u-293.14" who="#JózefWójcik">Powstają zagrożenia wewnętrzne i zewnętrzne, a mam tu na myśli powstanie zjednoczonych Niemiec i postępującą destabilizację ZSRR, zawiedzione oczekiwania związane z napływem wielkich inwestorów, kredytów czy kapitału z Zachodu. Niestety, polityka rządu wobec Zachodu, obok pomocy, którą doceniamy, nie uwzględnia groźby i obaw, które są w społeczeństwie, neokolonializmu, a nasza polityka wobec Wschodu nie ma też żadnego wyrazistego, jak dotąd, programu. Wobec powstających zagrożeń i niepokojów szczególnie pilne wydaje się zatem zadanie budowania w Polsce stabilnego ustroju politycznego opartego o wykrystalizowane partie polityczne i ich programy, szanującego wartości polskiej kultury oraz chrześcijańską aksjologię. Ten proces krystalizacji jest dopiero w stadium początkowym.</u>
          <u xml:id="u-293.15" who="#JózefWójcik">Obawiamy się, że nadmiernie przyspieszone wybory stałyby się wyborem haseł, a nie rzeczywistych programów. Do rozmontowania starego porządku wystarczyły grupy nacisku, do budowania jednak potrzebne są silne partie polityczne jako nosiciele programów odpowiedzialności za naród i państwo. Tej odpowiedzialności nikt nie może zawłaszczać.</u>
          <u xml:id="u-293.16" who="#JózefWójcik">Manewry znanych kół i osób zmierzające do opóźnienia i utrudnienia powstawania partii oraz do umocnienia monopolistycznych koncepcji, a także do konsekwentnego podważania wszelkich możliwych autorytetów, łącznie z autorytetem kościoła, grozić mogą, przy wzroście społecznego niezadowolenia, niekontrolowanym wybuchem. Wytwarzanie o Polsce opinii kraju nietolerancyjnego, rzekomo szowinistycznego i nacjonalistycznego jest zapewne fragmentem bardzo niepokojącego scenariusza.</u>
          <u xml:id="u-293.17" who="#JózefWójcik">Oczywiście, rozwój w tym zakresie i perspektywy nie zależą wyłącznie od rządu, a nawet nie powinny zależeć od rządu, ale od ogólnej dynamiki życia społeczno-politycznego.</u>
          <u xml:id="u-293.18" who="#JózefWójcik">To wszystko prawda. Jednak w ostatnim okresie wyraźnie zarysowała się, niestety, tendencja do jednostronnego budowania bazy społecznej rządu i jednostronnej także polityki kadrowej. W tym sensie, toczący się ostatnio, zawiły, często w odbiorze społecznym zupełnie niezrozumiały spór, którego stroną jest jednak, wbrew jego woli — szef rządu — podważył autorytet i pozycję rządu z wielką ogólną szkodą.</u>
          <u xml:id="u-293.19" who="#JózefWójcik">Jedna z prawd historii Polski mówi, że należy łączyć polskie umiłowanie wolności osobistej i demokracji z dążeniem do budowy silnego państwa oraz z poszanowaniem autorytetu władzy państwowej, jako niezbędnych warunków zagwarantowania trwałej realizacji tych wartości. Trzeba przy tym pamiętać, że nie każda silna władza ma charakter pozytywny, ale realnie tylko silna władza może zapewnić egzekwowanie polskiego interesu narodowego i państwowego.</u>
          <u xml:id="u-293.20" who="#JózefWójcik">Niestety, mieliśmy ostatnio do czynienia ze złą, zbyt pochopną demonstracją siły, a także z jednostronnym opieraniem się na tym nurcie, który niekoniecznie, i nie zawsze, szanuje dobre imię Polski i wymogi jej bezpieczeństwa. Stwierdzamy to ze smutkiem i goryczą.</u>
          <u xml:id="u-293.21" who="#JózefWójcik">Wysoki Sejmie! Klub Poselski „Pax”, z którego upoważnienia mówię, oczekuje, że rząd wyciągnie właściwe wnioski także z dzisiejszej debaty.</u>
          <u xml:id="u-293.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-294">
          <u xml:id="u-294.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-294.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Obecnie, jako ostatni przed przerwą, zabierze głos pan poseł Tadeusz Nowacki z Unii Chrześcijańsko-Społecznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-295">
          <u xml:id="u-295.0" who="#TadeuszNowacki">Pani Marszałek! Panie Prezydencie! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Jesteśmy świadkami istotnych zmian i polaryzacji na scenie politycznej kraju. Powstają nowe konstelacje, ujawniają się podziały, narasta poczucie destabilizacji istniejącego układu politycznego. Są to, oczywiście, naturalne koszty rozwoju demokracji. Ważne jest jednak, by zmiany te, i różnice, nie osłabiały struktury państwa, by nie narażały procesu reform, by rzeczywiście naczelną zasadą postępowania była odpowiedzialność za kraj i świadomość, że racje narodowe muszą stać przed racjami rządowymi, partyjnymi i personalnymi.</u>
          <u xml:id="u-295.1" who="#TadeuszNowacki">W tym też duchu, mamy nadzieję, zostaną przezwyciężone spory personifikowane w autorytetach tej miary, co Tadeusz Mazowiecki i Lech Wałęsa, a ich współpraca potoczy się z korzyścią dla dobra Polski. Doceniamy troskę Lecha Wałęsy o autentyczny pluralizm i przeciwdziałanie monopolom.</u>
          <u xml:id="u-295.2" who="#TadeuszNowacki">Wysoki Sejmie! Klub Poselski Unii Chrześcijańsko-Społecznej wielokrotnie dawał wyraz temu, iż bliska mu jest płynąca z etosu „Solidarności” filozofia polityczna, realizowana przez Tadeusza Mazowieckiego. I dziś stwierdzamy, że rząd Tadeusza Mazowieckiego, tworzący nowe warunki i reguły gry gospodarczej, realizujący w sposób ewolucyjny szeroki program rozwoju demokracji, upodmiotowienia obywateli, ma szansę dokończyć tego dzieła w ramach państwa prawa, szanującego demokratyczne reguły. Uważamy za nasze także takie wartości, o których mówi pan premier, jak szacunek dla prawa, zdolność do wielkoduszności, odrzucenie logiki zemsty i nienawiści, poszanowanie dla różnic i odmienności, tolerancję i rozwiązywanie wszelkich spraw w drodze dialogu, tak jak powinno odbywać się to w prawdziwie ekumenicznym społeczeństwie, odrzucającym wszelkie dominacje.</u>
          <u xml:id="u-295.3" who="#TadeuszNowacki">W dyskusji nad programem gospodarczym rządu powiedzieliśmy, że największym kapitałem gabinetu premiera Tadeusza Mazowieckiego jest społeczny kredyt zaufania i społeczne przyzwolenie dla głębokich i bolesnych posunięć ekonomicznych. Powiedzieliśmy też, że kredyt ten obłożony jest wysokimi odsetkami, rosnącymi oczekiwaniami, którym trzeba będzie wyjść konkretnie naprzeciw już za kilka miesięcy. Dzisiaj jesteśmy w takiej właśnie sytuacji. Uznając za słuszną politykę przechodzenia do gospodarki rynkowej, wyrażamy przekonanie, iż społeczne koszty tego manewru stają się niebezpiecznie wysokie, a sytuacja materialna i socjalna rodzin jest niezwykle trudna. Widzimy więc potrzebę dokonania zdecydowanej korekty polityki gospodarczej rządu, a także zupełnie nowej, konkretnej polityki społecznej państwa wobec obywateli, uwzględniającej dramat mieszkaniowy polskich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-295.4" who="#TadeuszNowacki">Z tego obowiązku nikt rządu nie zwolni. Dobrze, ze rząd zdecydował się na pewne korekty. Pamiętajmy jednak, że w poprawkach tych — rzeczywistej prywatyzacji, zahamowania recesji i obustronnego transferu obcego kapitału, istotną rolę odgrywa czynnik czasu.</u>
          <u xml:id="u-295.5" who="#TadeuszNowacki">Apelujemy do rządu, aby sformułowania „wkrótce” lub „w niedługim czasie” oznaczały tygodnie, a nie miesiące.</u>
          <u xml:id="u-295.6" who="#TadeuszNowacki">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Uważamy, że odwołania i rezygnacje w resortach rolnictwa, obrony narodowej i spraw wewnętrznych są zbieżne z odczuciami społecznymi i duchem czasu. Natomiast nie wszyscy nowi kandydaci budzą naszą pełną akceptację. Odnosi się to szczególnie do resortu rolnictwa. Niepokój nasz wzmogło wczorajsze oświadczenie ustępującego wicepremiera, iż problemy rolnictwa nie znajdowały należnego zrozumienia w gronie Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-295.7" who="#TadeuszNowacki">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Podzielamy pogląd pana premiera, że Sejm, który, powołał rząd Tadeusza Mazowieckiego, wyznaczy termin przyszłych wyborów parlamentarnych kierując się wyłącznie dobrem państwa, wolą narodu i szacunkiem dla demokracji. Czyli, że termin ten nie powinien jednak zależeć ani od dobra partykularnych interesów grup politycznych lub jednostek i wynikać z braku szacunku dla demokracji i prawa, ani też z kosztów niecierpliwie rozpoczętej kampanii wyborczej. Rzeczywistość stworzona przez przyszłe wybory parlamentarne winna naszym zdaniem położyć zdecydowany kres złej, historycznej tradycji przeciwstawiania w Polsce społeczeństwa — państwu.</u>
          <u xml:id="u-295.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-296">
          <u xml:id="u-296.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-296.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-297">
          <u xml:id="u-297.0" who="#MarekRusakiewicz">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędzie się posiedzenie Komisji Zdrowia w sali nr 102 i zebranie polsko-fińskiej grupy parlamentarnej w sali nr 101.</u>
          <u xml:id="u-297.1" who="#MarekRusakiewicz">Wobec decyzji Prezydium Sejmu, dotyczącej zwołania posiedzenia Sejmu 12 lipca br., posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do spraw przeanalizowania i oceny działalności ustępującego rządu wyznaczone na ten dzień zostaje przesunięte na 18 lipca, godz. 14.30, sala nr 212. Ze względu na konieczność zakończenia prac komisji prosimy o niezawodną obecność.</u>
          <u xml:id="u-297.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Rząd ustępuje?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-298">
          <u xml:id="u-298.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przypominam, że obrady Konwentu Seniorów odbędą się bezpośrednio po ogłoszeniu przeze mnie przerwy w gabinecie pana marszałka.</u>
          <u xml:id="u-298.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Ogłaszam przerwę do godz. 16.</u>
          <u xml:id="u-298.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 min 50 do godz. 16 min 10)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-299">
          <u xml:id="u-299.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-299.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-299.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Wysoka Izbo! Chciałam państwa poinformować, że w chwili obecnej na liście mówców do debaty zgłoszonych jest 17 posłów. Po wystąpieniach posłów, przewidywane są wystąpienia przedstawicieli rządu i prezesa Rady Ministrów w celu ustosunkowania się do dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-299.3" who="#OlgaKrzyżanowska">W związku z tym Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje, aby dzisiaj zakończyć debatę po wystąpieniach przedstawicieli rządu i przedłużyć, obrady na dzień jutrzejszy. Komisje będą wtedy mogły spokojnie porozmawiać z kandydatami i po opiniach komisji będziemy kontynuować obrady w dniu jutrzejszym.</u>
          <u xml:id="u-299.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Godzinę rozpoczęcia jutrzejszej debaty podamy państwu na zakończenie dzisiejszych obrad.</u>
          <u xml:id="u-299.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Kontynuujemy więc dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-299.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Ryszarda Gajewskiego z PZKS. Następnie zabierze głos pan poseł Marian Czerwiński z Klubu Niezależnych Posłów. Są to trzy ostatnie wystąpienia w imieniu klubów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-300">
          <u xml:id="u-300.0" who="#RyszardGajewski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Prezydencie! Panie Premierze! Znajdujemy się w sytuacji przełomowej w życiu nowo rodzącej się demokracji polskiej. W dniu 12 września ubiegłego roku, dokonując zatwierdzenia składu rządu sformułowanego przez pana premiera Tadeusza Mazowieckiego, zdawaliśmy sobie sprawę z wyjątkowości chwili, co wynikało z faktu, iż był to pierwszy gabinet niekomunistyczny, sformułowany przez przedstawiciela środowisk „Solidarności” — ruchu społecznego będącego depozytariuszem społecznych nadziei i oczekiwań. Zadania, jakie stanęły przed nowym rządem, były ogromne. Trzeba było zmienić gruntownie cały ustrój społeczny, polityczny i gospodarczy państwa, spowodować zahamowanie procesu rozkładu polskiej gospodarki, degradacji środowiska naturalnego, dramatycznego spadku stopy życiowej szerokich warstw społecznych. Rząd podjął się tych zadań i konsekwentnie je realizuje. Zderzyły się ze sobą, jak gdyby, dwie racje. Z jednej strony wielkie oczekiwania społeczne na poprawę własnego bytu materialnego, z drugiej strony twarda polityka gospodarcza rządu, konsekwentna realizacja planu gospodarczego wicepremiera Leszka Balcerowicza.</u>
          <u xml:id="u-300.1" who="#RyszardGajewski">Zaczęło to rodzić pierwsze komplikacje, pierwsze nieporozumienia, rozdźwięki między rządem a społeczeństwem. Muszę stwierdzić, iż rząd od samego początku precyzował bardzo wyraźnie cele programu gospodarczego, a mianowicie ustabilizowanie gospodarki poprzez zdławienie inflacji do bardzo niskiego poziomu, a następnie przekształcenie gospodarki w gospodarkę rynkową opartą na odpowiednich instytucjach, w tym także na nowej strukturze własności. Zapowiadał też wejście w okres restrukturyzacji gospodarki i od początku ostry kurs polityki finansowej, zwłaszcza w zakresie kredytów i podatków. Znane też były skutki wdrażania tak przyjętego programu gospodarczego, to jest: spadek produkcji wynikający z ujawnienia się niskiej efektywności przedsiębiorstw uspołecznionych, obniżenie się poziomu realnych płac, jako skutek polityki antyinflacyjnej rządu, oraz bezrobocie, będące konsekwencją wprowadzania gospodarki rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-300.2" who="#RyszardGajewski">Wysoka Izba znając cele gospodarcze rządu i będąc świadoma skutków społecznych tej polityki uchwaliła kolejno pakiety ustaw gospodarczych i ustawę budżetową na 1990 rok, a zatem tylko z tych pozycji możemy oceniać dziś politykę gospodarczą rządu, który stoi przed najtrudniejszym dla niego okresem, gdy społeczne skutki programu stabilizacyjnego są dla nas wszystkich jak najbardziej uciążliwe. Jako klub poselski wyraziliśmy, w swoim czasie, poparcie dla programu gospodarczego rządu, choć w trakcie jego realizacji zgłaszaliśmy swoje uwagi. Między innymi wskazywaliśmy na potrzebę synchronizacji działań w zakresie wprowadzania mechanizmów rynkowych z przekształceniami systemowymi w gospodarce, przede wszystkim zaś z procesem demonopolizacji i prywatyzacji gospodarki. To, naszym zdaniem, pewne opóźnienia realizacji procesu przekształceń systemowych w gospodarce uwidoczniły nadmierny fiskalizm w działaniach rządu, otwierając tym samym pole do jego szerokiej krytyki. To równocześnie dają znać o sobie skutki braku programu społecznego rządu w sprawach tak żywotnych jak: gospodarka żywnościowa, budownictwo mieszkaniowe i polityka rodzinna państwa.</u>
          <u xml:id="u-300.3" who="#RyszardGajewski">Program urynkowienia gospodarki, który zakłada obniżenie realnych dochodów gospodarstw domowych, nie może zakładać również, w dłuższym okresie czasu, działań interwencyjnych państwa na rzecz ożywienia rolnictwa, budownictwa mieszkaniowego i przemieszczeń międzydziałowych pracowników. Popieramy dążenia rolników o szczególną troskę rządu o sprawy rolnictwa. Bogate i wydajne rolnictwo jest zawsze elementem równowagi gospodarczej państwa, zapewnia też pojemny, wewnętrzny rynek zbytu na artykuły przemysłowe. Sytuacja polskiej wsi jest szczególnie dramatyczna. Systematycznie niszczona ze względów ideologicznych, przez ostatnie 50 lat, wieś jest strasznie zdewastowana. Puszczenie produkcji rolnej na głębokie wody gospodarki rynkowej spowodowało tragiczne załamanie, co w konsekwencji może doprowadzić w niedługim czasie do braków żywnościowych, przy pozornym ich obecnie nadmiarze.</u>
          <u xml:id="u-300.4" who="#RyszardGajewski">W tej dziedzinie potrzebna jest nowa koncepcja, nowa filozofia podejścia do problemów polskiej wsi i rolnictwa. Potrzebny jest tutaj interwencjonizm państwa, co w pewnym stopniu może uczynić, tak długo rodząca się w bólach, nie z winy Sejmu — Agencja Rynku Rolnego.</u>
          <u xml:id="u-300.5" who="#RyszardGajewski">Drugim ważnym problemem, przed jakim stoi rząd, jest ożywienie budownictwa mieszkaniowego. To najistotniejsza dziś sprawa dla większości młodych polskich rodzin, które nie mogą zapewnić dla siebie mieszkania i zorganizować domu rodzinnego. Budownictwo mieszkaniowe jest zatem tym działem gospodarki, które nie tylko poddaję się prawidłom gospodarki rynkowej, ale jest najistotniejszym elementem polityki społecznej państwa. Chodzi tu zwłaszcza o dostęp do tanich kredytów budowlanych i usprawnienie administracyjnych dróg dla rozpoczynania inwestycji budowlanych.</u>
          <u xml:id="u-300.6" who="#RyszardGajewski">Główną barierą, na jaką napotykają dziś nowe inicjatywy w zakresie budownictwa mieszkaniowego jest bariera terenów pod budownictwo i ten problem, zwłaszcza w kontekście nowych przepisów o samorządzie terytorialnym, wymaga pilnego rozwiązania. Potrzebna jest nowa polityka mieszkaniowa państwa.</u>
          <u xml:id="u-300.7" who="#RyszardGajewski">Niepokojem napawają nas relacje między rządem a społeczeństwem wynikające z monopolizacji całości informacji przez instytucje rządowe. Względnie szybko Sejm winien zastanowić się nad nowym usytuowaniem środków przekazu w strukturze państwa.</u>
          <u xml:id="u-300.8" who="#RyszardGajewski">Wysoka Izbo! Skierowane do Izby i narodu wezwanie premiera do opamiętania się, jest wysoce dramatyczne, nie może być nie zauważone i powinno zmusić wszystkich do głębokiej refleksji. Świadczy, że znowu jesteśmy na zakręcie grożącej Polsce destabilizacji polityczno-społecznej. Rodzi się w związku z tym pytanie, czy ta ocena sytuacji polityczno-społecznej w Polsce nie jest przejaskrawiona? Może należałoby rozróżnić sytuację rządu, od sytuacji społeczno-politycznej kraju. Demokracja jest szczególną formą rządzenia, a jej pierwsze symptomy przerażają nas do granic obawy o destabilizację państwa. Sytuację tę spowodowała konfrontacja koncepcji form demokracji, jak również szybkość do jej dochodzenia. Myślę, że trzeba zachować rozsądek w tej sprawie i pozostawić kwestię przyspieszenia politycznego tym organom, które — zgodnie z obowiązującą konstytucją — są do tego powołane Jest to działanie również w kierunku zapewnienia spokojnej pracy rządu, który, poza spokojem społecznym, musi mieć zapewniony niezbędny w pracy mechanizm w postaci prawidłowo uchwalanych aktów prawnych.</u>
          <u xml:id="u-300.9" who="#RyszardGajewski">Wysoki Sejmie! Klub Poselski Polskiego Związku Katolicko-Społecznego, w imieniu którego przemawiam, przyjmuje informacje pana premiera o sytuacji społeczno-politycznej kraju do wiadomości, prosi o uwzględnienie naszych postulatów i uwag, a propozycje zmian w składzie Rady Ministrów, które generalnie uważamy za niewystarczające, pozostawia do indywidualnej oceny członkom klubu w głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-300.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-301">
          <u xml:id="u-301.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-301.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Mariana Czerwińskiego z Klubu Niezależnych Posłów, a następnie pana posła Stanisława Jasińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-302">
          <u xml:id="u-302.0" who="#MarianCzerwiński">Pani Marszałek! Panie Prezydencie! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Klub Niezależnych Posłów przedstawia swoje stanowisko wobec exposé wygłoszonego w dniu dzisiejszym przez pana premiera Tadeusza Mazowieckiego.</u>
          <u xml:id="u-302.1" who="#MarianCzerwiński">Jesteśmy świadomi obciążenia i drogi z jakiej przyszliśmy, mamy również poczucie naszego skromnego udziału w przebudowie systemu na drodze pokojowej. Obecna sytuacja polityczna, gospodarcza i społeczna kraju budzi wśród społeczeństwa polskiego coraz większy niepokój, stwarza poczucie niepewności i zagrożenia. Powoduje informacyjny chaos i stawia coraz to nowe znaki zapytania, na które coraz trudniej znaleźć odpowiedź.</u>
          <u xml:id="u-302.2" who="#MarianCzerwiński">Na polskiej scenie politycznej pojawiają się i krzyżują sprzeczne niekiedy ze sobą oświadczenia i wypowiedzi, napawające polską opinię publiczną lękiem o destabilizację i tak potrzebny Polsce spokój. Nie jest sprawą naszego klubu zajmowanie stanowiska wobec konfliktów związanych z ugrupowaniami związkowymi, ruchami społecznymi, czy też poszczególnymi postaciami naszego życia publicznego, ale jest naszą sprawą poparcie premiera Tadeusza Mazowieckiego, poza jakimikolwiek układami politycznymi. Jest sprawą naszego klubu zajęcie także stanowiska w sytuacji, kiedy konflikty te dotyczą reprezentantów naszego parlamentu, czy rządu, więcej — jeśli niektórzy z tych reprezentantów publicznie formułują stanowisko wobec kluczowych problemów kraju, na lewo i na prawo rozdają swoje karty i dokonują, precyzyjnie już dzisiaj, personalnych przymiarek wobec na przykład najwyższych stanowisk państwowych, określając kto może i powinien być premierem, kto prezydentem, a kto może, czy nie może być ministrem. Kiedy wreszcie wybrać nowy parlament, czy wiosna, czy jesienią, czy przed, czy po świętach. Kiedy wybrać nowego prezydenta, choć w tym przypadku pora roku już nie jest określona tak precyzyjnie.</u>
          <u xml:id="u-302.3" who="#MarianCzerwiński">Cała ta aura, klimat i formy często nie licują z należną powagą i szacunkiem jaki przysługuje naszym organom państwa, a skądinąd przecież tak dużo mówi się o kulturze politycznej. Można by powtórzyć za publicystą, że te przymiarki „gabinetów cieni” przypominają raczej „gabinety śmiechu” i zdają się potwierdzać zasadę, iż znów podaż stanowisk okazuje się mniejsza od popytu. To chyba tylko tutaj, najbardziej, jak na razie, sprawdza się swoista gra rynkowa. Odnosimy wrażenie, że w tej grze, póki co, jest zbyt dużo pośredników...</u>
          <u xml:id="u-302.4" who="#komentarz">(Śmiech na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-302.5" who="#MarianCzerwiński">... a ludzie pytają o coś zupełnie innego — co z polskim spokojem? Ludzie pytają — komu zależy na jego zakłócaniu, kto hajcuje w tym „polskim piekiełku”? Nam potrzebny jest spokój do regenerowania sił w schorowanym kraju, który wchodzi na nową drogę budowy demokratycznego państwa. Tym bardziej potrzebny jest spokój w sytuacji, kiedy pogłębia się recesja gospodarcza, rośnie bezrobocie, spada produkcja i, niestety, rosną ceny.</u>
          <u xml:id="u-302.6" who="#MarianCzerwiński">Cieszy nas oświadczenie pana premiera, że rząd będzie konsekwentnie realizował założenia obranego programu gospodarczego, prawdą jest również, że po opanowaniu hiperinflacji, co miało nastąpić pół roku temu, przyjdzie zmiana polityki gospodarczej rządu.</u>
          <u xml:id="u-302.7" who="#MarianCzerwiński">Jednym z elementów tych przemian, wydaje się, są proponowane przez pana premiera, zmiany w składzie Rady Ministrów. Powstaje pytanie czy są one wystarczające? W rozmowach kuluarowych wyczuwa się niedosyt, poczucie konieczności zmian jeszcze w innych resortach, te zaproponowane robią wrażenie politycznych, niemniej istotnych.</u>
          <u xml:id="u-302.8" who="#MarianCzerwiński">Panie premierze, są dziedziny które wymagają szczególnej troski pana premiera i parlamentu. Idzie tu o rolnictwo, budownictwo ale też o szeroko rozumianą politykę społeczną i sferę kultury. Zapowiedziane w exposé zamierzenia i korekty w planie gospodarczym niosą społeczeństwu nadzieję.</u>
          <u xml:id="u-302.9" who="#MarianCzerwiński">Musimy podkreślić, że coraz trudniej i w coraz większym stopniu, niż się nam początkowo wydawało, poważnej części naszego społeczeństwa żyję się coraz gorzej, a obniżenie stopy życiowej zbliża się do niebezpiecznej granicy. To nie tania propaganda i populizm, to fakt, który grozi poważnymi i nieobliczalnymi skutkami społecznymi. Nie czas więc na kolejne rozgrywki polityczne, nie czas na zapowiadane odstrzały „w polowaniu na czarownice”. Proszę wybaczyć że przypomnę, iż święty Hubert jest w dalszym ciągu patronem myśliwych, myśliwych, a nie kłusowników (śmiech na sali). Dzisiaj więc należy się wznieść ponad podziały i ponad gierki grupowych interesów. Spory o pozorne często pryncypia, a niekiedy wręcz historyczne mity mogą nas tylko doprowadzić donikąd, bo do normalności i do Europy nie tędy droga.</u>
          <u xml:id="u-302.10" who="#MarianCzerwiński">Wysoki Sejmie! Budowa demokratycznej Polski obowiązuje nas wszystkich.</u>
          <u xml:id="u-302.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-303">
          <u xml:id="u-303.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Jasińskiego z PSL.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-304">
          <u xml:id="u-304.0" who="#StanisławJasiński">Pani Marszałek! Podstawowym zarzutem, jaki nam czynią na spotkaniach wyborcy to ten, że w Sejmie zbyt dużo mówi się, a nic z tego nie wynika. Na pewno jest to zarzut, trochę nas, posłów krzywdzący. Każdy liczył się z potrzebą wyrzeczeń, ale z takim regresem gospodarczym jaki nastąpił, nawet rząd się nie liczył. Ludziom żyję się coraz gorzej, wszystkim, tym w mieście i tym na wsi, tym co są na emeryturach i tym co skończyli szkoły i nie mają gdzie pracować. Cierpliwość Polaków będzie się kończyć. Słyszymy często z ust pana premiera, że cena za demokrację jest bardzo wysoka. Dzisiaj już coraz mniej obywateli godzi się na takie stawianie sprawy. Myślę, że i w przeszłości nie było to tak jednoznaczne.</u>
          <u xml:id="u-304.1" who="#StanisławJasiński">Kiedy po 1976 roku tworzył się sojusz intelektualistów i ludzi pracy, jednoczyło ich jedno zadanie: obalić komunę. Przypuszczam, że po obaleniu reżimu obie te grupy obiecywały sobie inne korzyści. Intelektualiści — demokrację w stylu zachodnim, ludzie pracy — warunki życia w stylu zachodnim. Dzisiaj cel podstawowy — obalenie rządów komunistów prawie został osiągnięty. Każda z grup wraca do swoich oczekiwań. Intelektualiści dążą do dalszego pogłębienia demokracji twierdząc, że najpierw demokracja, a potem dobrobyt. Ludziom pracy to nie odpowiada. Udręczenia dnia codziennego nie są dobrymi promotorami demokracji. Sądzę, że jednoznaczne uzależnienie systemu demokratycznego i zmiany systemu gospodarczego nie jest w pełni prawdziwe.</u>
          <u xml:id="u-304.2" who="#StanisławJasiński">Systemy wolnorynkowe prosperowały bardzo dobrze w ustrojach dalekich od demokracji, i odwrotnie. Trzeba przekroczyć pewną granicę wiedzy, świadomości, ale i materialnego poziomu życia, by przedłożyć „być”, nad „mieć”. Jeżeli mówimy dzisiaj o różnicach w łonie elity rządzącej w Polsce, to te różnice właśnie z tego wypływają. Panu premierowi, człowiekowi wielkiego ducha, trudno zrozumieć, że kolejarze ze Słupska, rolnicy z Mławy dla paru groszy gotowi są zburzyć niestrudzenie przez niego budowaną demokrację. Pan Lech Wałęsa, który większość swojego życia spędził wśród robotników, dobrze wie, że demokracją nie zastąpi dobrego posiłku i chęci posiadania minimum dóbr materialnych. I to jest cała istota sprawy. Dlatego że to takie proste, tak trudno to zrozumieć.</u>
          <u xml:id="u-304.3" who="#StanisławJasiński">Powiedziałem, że ludzie zarzucają nam gadulstwo, zajmowanie się problemami drugorzędnymi. Trochę jest w tym prawdy. Chciałem przypomnieć, że jesienią, w imieniu rolników województwa Piotrowskiego, zgłaszałem konkretny wniosek o votum nieufności wobec odpowiedzialnego za polskie rolnictwo pana premiera Czesława Janickiego. Mógłbym wymienić dziesiątki dowodów niedotrzymania dawanego nam przez resort rolnictwa słowa. Jest jednak jeden, który w pewnym sensie jest syntezą tych wszystkich dowodów. Jest to niedotrzymanie terminu przedstawienia programu rozwoju rolnictwa. To nieprawda, że rolnicy, egoistycznie, w imię własnych interesów, domagają się kilkuset złotych za litr mleka. Wszystko to jest pretekstem do zaprotestowania wobec beznadziejności, do jakiej doprowadziła ich obecna sytuacja. Człowiek może wiele znieść, ale pod jednym warunkiem — nadziei, że kiedyś, sytuacja jego odmieni się. Jeszcze kilka lat temu nadzieją był fakt, że po obaleniu komuny wszystko odmieni się na lepsze. Dzisiaj nadzieja ta jest nieaktualna, nowej nadziei nie dano. I przeciw tej beznadziejnej sytuacji protestują kolejarze ze Słupska i rolnicy z Mławy.</u>
          <u xml:id="u-304.4" who="#StanisławJasiński">Jak już mówiłem, jesienią ubiegłego roku w imieniu rolników zgłosiłem votum nieufności wobec polityki rolnej, sygnalizując konkretne zagrożenia. Nikt wtedy nie wziął poważnie mojego głosu. Niestety, wszystkie moje obawy urzeczywistniły się. Już wtedy rolnicy przewidywali dokładnie to, co nastąpiło. Można było wtedy zapobiec wielu błędom resortu, można było uniknąć problemu masła, ziemniaków, mleka, ale resort nic istotnego nie zrobił, aby nie doszło do obecnej sytuacji. Głosy posłów zostały zlekceważone, nieprawdą jest, że działania te naruszałyby sytuację finansową budżetu, przeciwnie — wyeksportowanie, we właściwym czasie, masła czy ziemniaków, pozwoliłoby na poprawę sytuacji budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-304.5" who="#StanisławJasiński">Szanowni Państwo! Pora skończyć z wyrozumiałością dla nieudolności. Nie wiem, co sądzą posłowie reprezentujący branżę przemysłu, czy budownictwa, ale rolnicy są zgodni, że mieliśmy słabego ministra rolnictwa. Nie to jest jednak najistotniejsze. Najważniejsze jest to, że na naszych oczach niszczony był, i jest, potencjał polskiego rolnictwa, a to już nie jest sprawa rządu, to jest sprawa całego narodu.</u>
          <u xml:id="u-304.6" who="#StanisławJasiński">Szanowny Panie Premierze! Jako agrarysta wyraziłem tu swoją dezaprobatę dla gospodarczej koncepcji lansowanej przez obecny rząd, a właściwie dla braku tej koncepcji. Te kilka miesięcy upewniło mnie, że mówiąc to, miałem rację. Kiedy ster rządu polskiego przejmował człowiek, którego zawsze widziałem jako wielkiego humanistę, przez głowę mi nie mogło przejść, że rząd ten zaserwuje narodowi tak wiele wyrzeczeń. Liberalny model gospodarczy, który pan firmuje swoją osobą, odrzuca humanizm na płaszczyznę filantropii, oddając jednostkę we wszechwładne działanie pieniądza. Być może jest to najłatwiejszy sposób wyprowadzenia naszej gospodarki, ale może okazać się najdroższym sposobem. Boję się, że historia może zadawać pytania, czy zwycięstwo to wymagało tak wielkich ofiar społecznych.</u>
          <u xml:id="u-304.7" who="#StanisławJasiński">Aby przywrócić pracy jej należną rangę w życiu społeczeństwa, Polsce potrzebny jest margines bezrobocia, ale Polski nie stać na takie bezrobocie, jakie mamy dzisiaj, a które jeszcze będzie się powiększać. Rząd stworzył podstawy do zwalniania z pracy, ale umył ręce od organizacji prac zastępczych. W takich sytuacjach na całym świecie uruchamia się prace publiczne, a ich animatorem jest administracja państwowa. Jednym ze sposobów rozładowania bezrobocia jest emigracja zarobkowa. Przykładem są Turcja i Jugosławia. Jest to rozwiązanie złożone, bo wymaga przeniesienia się ludzi do całkiem innej kultury, często stawiające emigranta, godząc w jego godność, w sytuacji gorszej od rdzennych mieszkańców danego kraju.</u>
          <u xml:id="u-304.8" who="#StanisławJasiński">Proponuję odwrócić zagadnienie. Nie wysyłać ludzi za granicę, ale stanowiska pracy sprowadzić do kraju. Polegało by to na udostępnieniu obcemu kapitałowi, na bardzo dogodnych warunkach, na określony okres, wolnych hal fabrycznych dla organizacji produkcji.</u>
          <u xml:id="u-304.9" who="#StanisławJasiński">Warunkiem takiego kontraktu byłby wywóz i sprzedaż całej produkcji za granicę.</u>
          <u xml:id="u-304.10" who="#StanisławJasiński">Obecnie polskiej rodzinie najbardziej potrzeba mieszkania. Dla uzyskania samodzielnego mieszkania w ciągu kilku najbliższych lat, miliony Polaków są w stanie znosić wyrzeczenia, a jednocześnie bardzo intensywnie pracować. Wychodząc z agrarystycznej koncepcji życia człowieka, proponuję następujące rozwiązanie problemu budownictwa. Do minimum trzeba ograniczyć budownictwo wielorodzinne, zastępując go budownictwem rodzinnym. Budownictwo rodzinne, w moim zamyśle, to dom wielopokoleniowy, wieloizbowy, położony na działce 50–70-arowej, na której prowadzono by intensywną produkcję biodynamiczną. Takie rozwiązanie ma swoje źródła wypływające z istoty agraryzmu, który zakłada, że podstawową, szeroko rozumianą, wielopokoleniową komórką społeczeństwa jest rodzina. Kultura zachodnioeuropejska, szczególnie te nurty, które wywodzą się z tradycji protestanckich, zdeprecjonowała rodzinę, zawężając jej funkcję do wychowania dzieci aż do uzyskania przez nie pełnoletności. Agraryści uważają, że człowiek winien wzrastać i żyć w otoczeniu najbliższych. Niepotrzebne są wtedy żłobki, przedszkola, domy opieki społecznej. Aby to było realne, muszą być stworzone odpowiednie warunki.</u>
          <u xml:id="u-304.11" who="#StanisławJasiński">Naturalnie, że przedstawione przeze mnie propozycje, można krytykować, można im wiele zarzucić, ale są to jakieś propozycje. Uważam, że błąd, a zarazem nieszczęście tkwi w tym, że animatorzy reformy gospodarczej przyjęli założenie, że wszelkie problemy rozwiąże się mechanicznie, na zasadach praw rynku. Jest to skrajność w stosunku do planowania centralnego. Jedno i drugie nie uwzględnia realiów życia i dlatego są nierealizowalne.</u>
          <u xml:id="u-304.12" who="#StanisławJasiński">Polskie Stronnictwo Ludowe nadal popiera generalną linię programową pana Tadeusza Mazowieckiego, zmierzającą do daleko posuniętej prywatyzacji. Widzimy jednak potrzeby koniecznych, istotnych korekt w rozwiązaniach szczegółowych. Jesteśmy przeciw liberalizmowi absolutnemu. Podmiotem musi być człowiek a nie kapitał.</u>
          <u xml:id="u-304.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-305">
          <u xml:id="u-305.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-305.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Na tym zakończyliśmy wystąpienia w imieniu klubów. Przystępujemy już do debaty poselskiej.</u>
          <u xml:id="u-305.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Błachnio z Unii Chrześcijańsko-Społecznej, następnie pana posła Jana Króla.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-306">
          <u xml:id="u-306.0" who="#JanBłachnio">Pani Marszałek! Panie Prezydencie! Panie Premierze! Wysoki Sejmie! Można powiedzieć — to zaledwie 10 miesięcy, albo też — już 10 miesięcy trwania na posterunku sprawy narodowej rządu pana premiera Tadeusza Mazowieckiego.</u>
          <u xml:id="u-306.1" who="#JanBłachnio">W dyskusji płynącej z tej trybuny, także w środkach masowego przekazu i w prywatnych rozmowach Polaków, feruje się różnorodne oceny tego rządu, od skrajnie pozytywnych, po krytyczne, kreślone ciemnymi barwami.</u>
          <u xml:id="u-306.2" who="#JanBłachnio">Solidaryzując się z duchem wystąpienia pana premiera, pragnę wypowiedzieć się tu w nieco innymi niż dotąd zwykłem prezentować tonie. Przypomnę, iż jako jeden z pierwszych dostrzegłem niedociągnięcia tego rządu, jako jedyny, jak to podkreśliła gazeta „Rzeczpospolita”, w wystąpieniu z tej trybuny nawiązałem do strajku kolejarzy, że wreszcie nie żałowałem krytycznych uwag pod adresem resortu kierowanego przez ministra Jacka Kuronia. Dziś jednak obowiązkiem naszym, tak sądzę, jest szukać porozumienia, a jeżeli to niemożliwe, to przynajmniej zrozumienia w konflikcie racji strony przeciwnej. Strajki, działania ostrzegawcze, sygnały niezadowolenia i zniecierpliwienia płyną zewsząd, a spełnienie żądań byłoby powrotem na pozycje destabilizacji i hiperinflacji, którą opuściliśmy.</u>
          <u xml:id="u-306.3" who="#JanBłachnio">Wyrażając aprobatę dla ducha zaprezentowanych w exposé pana premiera treści, w jednym punkcie mam odmienne odczucia. Uważam, iż naród jest podzielony, iż wyznajemy różne opcje polityczne i wszelkie próby kamuflażu w tej sferze, nie na wiele się zdadzą. I dalej uważam, iż jest czas, aby w teorii, w walce na idee, już dziś owe zbiorowe ciała, partie krystalizowały się i nabierały sił. Rzeczą sprawujących władzę jest, aby wszystkie siły społeczne i polityczne umiejętnie, i w miarę harmonijnie, włączać w dzieło budowy wspólnego domu. Nie sądzę, aby odkrywcze było to, co powiem, ale szczytne hasła, wprowadzanych ewolucyjnie, demokratycznych przemian w procesie wdrożeniowym przybierają niekiedy postać rewanżyzmu, prywaty i jakże odległe są od postawy wielkoduszności. Poczucie wyższości, przynależności do tej lepszej części, szczególnie dla mnie, działającego z pozycji małego ugrupowania katolickiego, wśród działaczy byłych wielkich partii są dobrze znane. Pragnę tu panie premierze podkreślić, iż został pan wybrany przez cały obecny parlament, iż cieszy się pan poparciem nie tylko solidarnościowej części społeczeństwa i że wśród tej części znajdzie pan również wsparcie dla idei dziś wyrażonej, bowiem: „Nie walczmy z sobą, bo nie jesteśmy wrogami”.</u>
          <u xml:id="u-306.4" who="#JanBłachnio">Ewolucja przemian społecznych, politycznych i ekonomicznych to proces trudny, rozłożony w czasie. Pozytywne zjawiska, fakty rodzą się w bólu i wysiłku, nadal są obszary, jak zauważył mój kolega klubowy w trakcie wystąpienia premiera, które nie poddają się zmianom. Wiele jest skansenów i oaz, w których panuje niepodzielnie totalitaryzm i martwota. Jest wielu ludzi, którzy — dla celów koniunkturalnych — przyjmą za własny, każdy obecnie panujący kolor, system, styl. Tak było zawsze, tak oto jest i dziś.</u>
          <u xml:id="u-306.5" who="#JanBłachnio">Z satysfakcją odnoszę się do drugiej części exposé premiera, w której zaakcentowane zostały działania na przyszłość. Gdyby zostały one upowszechnione na początku maja, zapewne uniknęlibyśmy strajków i napięć społecznych. Można powiedzieć, iż postawa rządu była tu zbyt zachowawcza, lecz dziś łatwo to mówić. Rozumiem, iż to obawa przed nawrotem inflacji była powodem tego zachowania rządu i nie była ona płonna.</u>
          <u xml:id="u-306.6" who="#JanBłachnio">Wysoki Sejmie! Myślę, iż jakieś wyniki zostały osiągnięte, i obok rządu, także i my, posłowie, możemy przypisać sobie nieco zasług, i możemy mieć trochę satysfakcji. Jednakże trzeba podkreślić, że nie wszystko zależy od nas, bowiem żyjemy w szerszej, europejskiej i ogólnoludzkiej wspólnocie. Sądzę, możemy to powiedzieć, iż tak, jak w zwycięstwie nad hitleryzmem, w stosunku do wniesionej przez nasz naród ofiary krwi, mały był nasz udział w owocach zwycięstwa, tak dziś, wkład narodu w pokonanie komunizmu jest bardzo wielki, a partycypowanie w korzyściach z tego faktu płynących — małe. Nam nie otwiera się, jak innym, równie szeroko drzwi do europejskiego domu. Wprost przeciwnie, zainteresowanie nami maleje, napływ pomocy i kapitału inwestycyjnego jest, niestety, stosunkowo mały.</u>
          <u xml:id="u-306.7" who="#JanBłachnio">Proszę państwa, jest czas walki, i czas wielkiego budowania. Są to słowa Romana Brandstaettera. Dziś sądzę, winniśmy skoncentrować uwagę, siły i serce na budowaniu.</u>
          <u xml:id="u-306.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-307">
          <u xml:id="u-307.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-307.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Króla z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, następnie pana posła Edmunda Krasowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-308">
          <u xml:id="u-308.0" who="#JanKról">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Niezależnie od siły krytyki działań rządu Tadeusza Mazowieckiego, jedno trzeba stwierdzić kategorycznie. To właśnie ten rząd rozpoczął głęboką reformę państwa i gospodarki. Go więcej, ten rząd i filozofia, którą się kieruje, zagwarantowały — w miarę spokojne — przechodzenie od jednego ustroju, do drugiego. Przemiany w historii tej skali pociągały za sobą na ogół również ofiary. Ten sposób dochodzenia do demokracji i gospodarki rynkowej, będąc precedensem w skali globalnej, jest pilnie obserwowany przez kraje tak Wschodu, jak i Zachodu, uzyskując w nich uznanie i stanowiąc w jakimś sensie pierwowzór. Powodzenie lub niepowodzenie polskich reform to również znak dla kierunku przemian w Związku Radzieckim. Stwierdzenie pana premiera o zagrożeniu dla tego charakteru zmian w naszym kraju należy przyjąć, moim zdaniem, z największą uwagą i pokorą. Tym bardziej zadziwiająca jest totalna krytyka działań rządu prowadzona przez wieloletnich, wiernych sojuszników przewodniej siły. Mam tu na przykład na myśli wystąpienie posła Józefa Wójcika z PAX-u, zarzucającego rządowi politykę wręcz zagrażającą interesowi narodowemu. Szkoda, że posłowie PAX-u, mając możność przemawiania z tej trybuny przez dziesięciolecia, nie kierowali tak dramatycznych apeli do poprzednich ekip. Właśnie przez te dziesięciolecia tworzono system, z którego wyzwalanie się obfituje w tak dramatyczne napięcia. Proponowałbym być skromniejszym w korzystaniu z wolności, którą wywalczył naród i której obecny rząd nie zagraża.</u>
          <u xml:id="u-308.1" who="#JanKról">Skąd jednak poczucie impasu przy prowadzonych reformach? Skąd duże napięcia społeczne z nimi związane? Skąd sprzeciw wobec nich ze strony licznych grup społecznych i zawodowych?</u>
          <u xml:id="u-308.2" who="#JanKról">Otóż śmiem twierdzić, że zmiany ustrojowe, głównie gospodarcze, napotykają na bariery wytrzymałości ludzi i opór instytucji prawa, a także siły ciążenia, odziedziczonej z przeszłości, struktury gospodarki, jej nieefektywności w stosunku do pracy, świadomości i nieumiejętności poruszania się w nowych warunkach ustrojowych. W praktyce okazało się, iż same zmiany polityczne, których nastąpiło bardzo wiele, i których końca jeszcze nie osiągnęliśmy, wcale nie pociągają za sobą poprawy warunków życia. To doświadczenie przeżyją na swój sposób także nowo wybrane władze samorządowe. Co więcej, rozpoczęte od 1 stycznia br. zmiany w gospodarce obnażyły z całą brutalnością jej słabości i pociągnęły za sobą dotkliwe, aczkolwiek nieuchronne, następstwa społeczne, których źródła, dotknięci nimi, doszukują się w polityce rządu, a nie w dramatycznie trudnym położeniu gospodarczym, w jakim jest obecnie Polska. Stąd też bierze się poważne zagrożenie dla reform politycznych i gospodarczych. Jeżeli nasze przedsiębiorstwa produkują od 2 do 10 razy mniej wydajnie, niż porównywalne firmy krajów wysoko rozwiniętych, to nic dziwnego, że i realne zarobki są tyle razy mniejsze. Podobnie żądania cen światowych za produkty rolne nie można odrywać od faktu, że w polskim agrokompleksie pracuje prawie tyle samo ludzi, co w USA w rolnictwie i pochodnych. Poprzedni system podtrzymywał pozorną taniość życia poprzez sztuczny system cen, rabunkową eksploatację zasobów naturalnych i środowiska, a także przez emisję pustego pieniądza prowadzącego do hiperinflacji.</u>
          <u xml:id="u-308.3" who="#JanKról">Nie da się również dokonać restrukturyzacji przemysłu, transportu czy budownictwa bez upadłości niewydajnych przedsiębiorstw, bez przesunięć dużych grup zatrudnionych, bez utrzymywania się na pewnym poziomie bezrobocia, ale i też bez tworzenia nowych miejsc pracy. Ta prawda musi się także odnosić do polskiego rolnictwa. Nowe reguły gry w gospodarce obejmować muszą i tę, tak zasadniczą dziedzinę, pociągając za sobą zmianę struktury gospodarstw, zmniejszone zatrudnienie, specjalizację produkcji rolnej, powstanie instytucji sprawnie obsługujących rolnictwo, rozwój przemysłu rolno-spożywczego.</u>
          <u xml:id="u-308.4" who="#JanKról">Osiągając zgodę w tym względzie, trzeba zaplanować konsekwentne działania, chociaż będą one bolesne dla tych, którzy nie potrafią odnaleźć się w nowej rzeczywistości. Jest to zadanie tylko w części dla rządu, gdyż również wielka odpowiedzialność za jego przeprowadzenie spoczywa na wszystkich, którzy chcą nowoczesnego rolnictwa w nowoczesnej gospodarce. Poszczególne grupy społeczne i środowiska zawodowe w odpowiedzi na obnażone słabości naszej gospodarki i marnotrawstwo pracy ludzkiej żądają na ogół preferencji, ulg, subwencji, czy innych form pomocy. Spełnienie wszystkich tych oczekiwań prowadziłoby w prostej linii do utrzymania krytykowanych zjawisk w naszej gospodarce i znaleźlibyśmy się dokładnie w punkcie wyjścia, nie mówiąc już, że za tymi żądaniami nie idzie wskazanie źródeł finansowania tych właśnie żądań pomocy.</u>
          <u xml:id="u-308.5" who="#JanKról">Niepokoi oczywiście recesja, którą mamy w produkcji, ale wychodzenie z niej może nastąpić tylko wraz z wszechstronnymi zmianami w gospodarce. II półrocze ten proces otwiera, chociaż znów nie może on być krótkotrwały. Przewidziane w tym zakresie działania rządu są realizacją — jak sobie przypominam, z grudnia zeszłego roku — przyjętej w styczniu strategii, która w 1 półroczu miała polegać na zdławieniu inflacji, na uzyskaniu równowagi budżetowej, a w II półroczu na pobudzeniu produkcji w sytuacji, w której będą istniały środki, aby takie działania selektywne rząd mógł podjąć.</u>
          <u xml:id="u-308.6" who="#JanKról">I w ten bardzo ważny, zasadniczy dla powodzenia reform gospodarczych, etap, właśnie w tej chwili wchodzimy. W moim odczuciu tempo zmian ogranicza także niedostateczne wykorzystywanie instytucji parlamentarnych i przedstawicielskich oraz innych do artykułowania swoich interesów i żądań. Mamy także do czynienia ze zbyt wolnym, niejednokrotnie, i mało skutecznym reagowaniem na płynące tą drogą sygnały przez decydentów różnego szczebla. Może to prowadzić do sięgania po rozstrzygnięcia zagrażające rodzącej się demokracji.</u>
          <u xml:id="u-308.7" who="#JanKról">Wyrażam przekonanie, że proponowane przez pana premiera kierunki działania rządu, wraz z proponowanymi zmianami personalnymi, przyczynią się do stabilizacji sytuacji w kraju i utrzymywania niezbędnego tempa zmian ustrojowych.</u>
          <u xml:id="u-308.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-309">
          <u xml:id="u-309.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-309.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Edmunda Krasowskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pana posła Ryszarda Zielińskiego z Unii Chrześcijańsko-Społecznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-310">
          <u xml:id="u-310.0" who="#EdmundKrasowski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Z wielkimi nadziejami oczekiwałem dzisiejszego exposé premiera Tadeusza Mazowieckiego. Wierzyłem, że znajdę w nim zapowiedź radykalnych zmian w rządzie, które oznaczałyby odejście od zdezaktualizowanych porozumień okrągłego stołu i które przyczyniłyby się do głębokiej, personalnej i organizacyjnej przebudowy aparatu państwowego. Przebudowy niezbędnie koniecznej, która oznaczałaby dla społeczeństwa, tak długo oczekiwane, zerwanie kompromisu z siłami postkomunistycznymi. Niestety, zaproponowane zmiany w rządzie tylko nieznacznie idą w tym kierunku.</u>
          <u xml:id="u-310.1" who="#EdmundKrasowski">Wysoka Izbo! W wystąpieniu premiera w zasadzie nie został poruszony jeden z zasadniczych tematów gospodarczych — handel zagraniczny. Rozumiem, że problemy z nim związane rząd stara się jak może najlepiej rozwiązywać. Jednak w tym miejscu chciałbym zwrócić uwagę na zagadnienie niezwykłej wagi, jakim jest wymiana gospodarcza ze Związkiem Radzieckim. Już kilkakrotnie w swoich poprzednich wystąpieniach sejmowych, przede wszystkim mówiąc o budżecie państwa, zwracałem uwagę na znaczenie równoprawnych stosunków handlowych z ZSRR, jak również na negatywne dla Polski skutki przynależności do ponadnarodowej organizacji, jaką jest Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. W tych kwestiach sejmowa Komisja Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej przedłożyła premierowi stosowną opinię. Niestety, tak oczekiwana weryfikacja stosunków gospodarczych z ZSRR, moim zdaniem, nie nastąpiła. W dalszym ciągu istnieje zupełnie już niekontrolowany wypływ dochodu narodowego na wschód. Bo jak inaczej nazwać prawie 2-miliardową w rublach transferowych nadwyżkę w bilansie z ZSRR za I półrocze? A tendencja wcale nie jest malejąca. Istnieje duża groźba, że na koniec roku nadwyżka eksportu nad importem sięgnie 4 mld rubli.</u>
          <u xml:id="u-310.2" who="#EdmundKrasowski">Proszę państwa, te miliardy to są puste pieniądze, za które w ZSRR Polska nic nie może kupić. Jednocześnie budżet państwa, czyli my wszyscy, musi płacić zakładom pracy eksportującym na wschód za każdego rubla 2.100 zł. Oznacza to, że już teraz Narodowy Bank Polski musiał wypłacić 3–4 bln zł. Dla ekonomistów znaczy to po prostu, że nieefektywnym przedsiębiorstwom państwowym, a jest ich ok. 50, decydujemy się przeznaczyć dotacje z budżetu państwa, zamiast środki te skierować na ich restrukturyzację.</u>
          <u xml:id="u-310.3" who="#EdmundKrasowski">Wysoki Sejmie! Utrzymując ze stroną radziecką takie zasady rozliczeń, rynkowa reforma w Polsce jest zagrożona. Czasami odnoszę wrażenie, jakby niektórzy ministrowie działali w oparciu o marksistowskie uświadomienie konieczności. A jak nazwać, z kolei, poczynania kadry dyrektorskiej w zakładach pracy, którzy domagają się od Ministra Współpracy Gospodarczej z Zagranicą dodatkowych zezwoleń na eksport do ZSRR? Piszą oni błagalne listy do ministra Marcina Święcickiego oraz do radzieckich placówek dyplomatycznych w Polsce z prośbą o interwencję w rządzie polskim. Wydaje się, że tego rodzaju kadra kierownicza nie jest zdolna dokonać jakiejkolwiek restrukturyzacji. Należy więc ją zmienić, zastąpić młodą kadrą, lub nawet dobrze opłacaną kadrą menedżerską z importu. Przeciąganie w nieskończoność obecnej sytuacji w handlu zagranicznym jest bardzo niebezpieczne, osłabia naszą pozycję w negocjacjach tzw. zadłużenia w ZSRR. Potrzebne są tu odważne decyzje. Nie może być argumentów, że u nas to nie wyjdzie, albo że nasz przemysł jest przestarzały i nastawiony na eksport na Wschód, czy też argument, że Zachód tego nie kupi. Uważam, że polityka gospodarcza rządu w stosunku do Związku Radzieckiego jest co najmniej niekonsekwentna.</u>
          <u xml:id="u-310.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-311">
          <u xml:id="u-311.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-311.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Ryszarda Zielińskiego z Unii Chrześcijańsko-Społecznej, a następnie pana posła Ryszarda Bugaja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-312">
          <u xml:id="u-312.0" who="#RyszardZieliński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pozwolę sobie na parę zdań na nieco osobistej nucie. Otóż w ostatnich dniach, może tygodniach, przypomina mi się wciąż rok 1945, czerwiec tamtego roku i przylot do Warszawy Stanisława Mikołajczyka. Zastygł mi pod powiekami obraz tłumu wypełzającego z ruin i zgliszcz Warszawy, z wszystkich piwnic, z połatanych izb, tłumu witającego z nieprawdopodobnym uniesieniem uosobienie wszystkich ówczesnych polskich nadziei, właśnie Stanisława Mikołajczyka. To wcale nie był tłum ludowców, to było morze Polaków wszystkich barw politycznych.</u>
          <u xml:id="u-312.1" who="#RyszardZieliński">W swoim życiu patrzyłem na kilku po kolei ludzi, których, choćby na krótko, otoczyło ogólnonarodowe zaufanie, wiara i nadzieja w skali, jakiej nie zaznali żadni dawniejsi herosi naszej historii. Pamiętam, jak latem 1939 r. Polacy, zapominając o ostrych przecież wówczas sporach, we wręcz nieoczekiwanej mierze zaufali swemu ówczesnemu Naczelnemu Wodzowi. Śmigły płynął na fali wiary weń tak wielkiej, jaka nigdy nie otaczała znacznie większego odeń jego poprzednika. Dopłynął do klęski w minimalnym stopniu zawinionej przez siebie, ale druzgocącej. Po 5 wojennych latach nadzieje Polaków w równej mierze ześrodkował premier Stanisław Mikołajczyk i nadzieje te doznały także druzgocącej klęski.</u>
          <u xml:id="u-312.2" who="#RyszardZieliński">Obie te tragedie sprawili nam, Polsce, obcy przemocą. Trzeci raz w życiu patrzyłem na personifikację polskich nadziei w osobie przewodniczącego „Solidarności”, a potem w lecie zeszłego roku, gdy Lech Wałęsa ściskając ręce swych dwóch aktualnych wówczas koalicjantów, uniósł je w górę. Narodził się wtedy rząd premiera Tadeusza Mazowieckiego. Z kolei ten premier ześrodkował polskie nadzieje w stopniu niezaznanym przez żadnego polskiego premiera od czasów gen. Władysława Sikorskiego z doby okupacji.</u>
          <u xml:id="u-312.3" who="#RyszardZieliński">Od Piastów do Józefa Piłsudskiego żaden z „naszych największych” nigdy nie miał za sobą wszystkich, całego społeczeństwa. Dopiero od 1939 r., od zagrożenia wojną, bywało, ze rodziła się nasza zdolność do wewnątrzpolskiego zawieszania broni, do ogólnonarodowego podporządkowania się celom wyższego rzędu, nadziei. W 1939 r. i w 1945 r. polskie nadzieje unicestwili obcy. Jeżeli nadzieje obecne zostaną także unicestwione, to tym razem już nie przez obcych. I dopiero ta okoliczność jest naprawdę przerażająca, bowiem cofa nas ku XIX-wiecznemu pytaniu, czy Polacy są zdolni wybić się na niepodległość.</u>
          <u xml:id="u-312.4" who="#RyszardZieliński">Nie mam legitymacji „Solidarności”, więc nie wiem, czy mi wolno, czy też bezprawnie poddaję się jej etosowi. Ale jakże mu się nie poddać, skoro, no, zresztą mniejsza o to, skoro co, to z innej powieści. W każdym razie zantagonizowanie różnych grup społecznych, czy politycznych, może normalne kiedy indziej i gdzie indziej, obecnie nas przestrasza. Toteż pytanie: decydujemy się na rozprężenie, czy idziemy dalej, odbieram jako dawkę trzeźwiącego amoniaku. Czy w obecnym huraganie ktokolwiek to zauważy, szczególnie czy zauważy to telewizja, to nieważne. Niezależnie od tego, chciałbym wraz z kolegami iść dalej, nie dorzucając naszych zapałek do kłód kładzionych na drodze. Czyjej drodze? No, chyba najbardziej nie chcemy ich dorzucać na drodze rządu i programu zrekonstruowanego przez premiera Tadeusza Mazowieckiego, rządu, który jednak zapewne dostrzeże łatwe do dostrzeżenia, pewne doświadczenia z historii.</u>
          <u xml:id="u-312.5" who="#RyszardZieliński">Otóż w Polsce — po pierwszej wojnie światowej, we Francji — po drugiej wojnie światowej, ówcześni — tu i tam — budowniczowie demokratycznych struktur państwa, nie wkomponowali w swe budowle ludzi — sztandarów swego czasu. Oczywiście Piłsudskiego w Polsce i de Gaulle'a we Francji. Nie wkomponowali i doczekali się zasadniczych kłopotów z dalszym praktykowaniem demokracji. Myślę, że w dzisiejszej Polsce istnieje szansa uniknięcia tego rodzaju błędów kompozycji. Z takiego właśnie oglądu rzeczy płynie moje, i zapewne moich kolegów, stanowisko w kwestiach, które zatrudnią nasz parlament do akceptacji dzisiejszych propozycji premiera poczynając, a na przyszłych wyborach prezydenckich i parlamentarnych kończąc.</u>
          <u xml:id="u-312.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-313">
          <u xml:id="u-313.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-313.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Ryszarda Bugaja z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pana posła Bohdana Osińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-314">
          <u xml:id="u-314.0" who="#RyszardBugaj">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wydaje mi się, że nasza debata potwierdza, iż mamy wszyscy świadomość, że przyszedł czas wstępnego bilansu, że Polska znalazła się w pewnym punkcie zwrotnym, w którym ponownie powinniśmy skrystalizować nasze opinie.</u>
          <u xml:id="u-314.1" who="#RyszardBugaj">Pierwsza sprawa, nad którą musimy się zastanowić to to, czy strategia polityczna rządu, którą, jak sądzę, w różnym stopniu, ale dość konsekwentnie wszyscy wsparliśmy, i strategia gospodarcza rządu w obecnej, zmieniającej się sytuacji, pozostają w pełni aktualne, czy też potrzebne są jakieś korekty?</u>
          <u xml:id="u-314.2" who="#RyszardBugaj">Tadeusz Mazowiecki w swoim dzisiejszym exposé opowiedział się, jak sądzę, jednoznacznie za kontynuacją. Chciałbym powiedzieć, że przynajmniej w jednym członie, w sprawie strategii politycznej, do punktu widzenia, który zgłosił premier nie chciałbym wnosić jakichkolwiek uzupełnień i korekt.</u>
          <u xml:id="u-314.3" who="#RyszardBugaj">Uważam, że ta strategia stopniowych zmian, strategia która nie chcę, w żadnym stopniu, kierować się resentymentem, która chcę budować zmiany w Polsce w oparciu o przekształcenia w pełni prawne, konstytucyjne, jest dzisiaj w Polsce, jak wiadomo, z różnych stron silnie atakowana. Są opinie, że powinniśmy iść na skróty, że powinniśmy iść swego rodzaju drogą rewolucyjną. Nie ulega dla mnie wątpliwości, że rząd Tadeusza Mazowieckiego, przeciwstawiając się temu nurtowi, traci jakąś część poparcia. Uważam jednak, że powinien się temu nurtowi przeciwstawić, że powinniśmy go w tym, w miarę naszych możliwości, jak najbardziej wesprzeć.</u>
          <u xml:id="u-314.4" who="#RyszardBugaj">Jednak kontynuacja tej strategii politycznej pociąga za sobą pewne następstwa. Nie chcę powiedzieć, że jest to decydująca sprawa, myślę jednak, że musimy wziąć pod uwagę tę oto okoliczność, że niesłychanie surowy program gospodarczy, moim zdaniem, zbyt surowy, który realizujemy w Polsce, korzystał dotychczas ze swego rodzaju parasola. Tym parasolem była społeczna satysfakcja z poszerzenia sfery wolności w Polsce, To uzyskaliśmy, to ludzie przyjęli, i słusznie, jako coś całkowicie naturalnego. Dzisiaj opinie ludzi ulegają w związku z tym równoważeniu, dzisiaj w tych opiniach, jak już zresztą zwracali na to uwagę niektórzy dyskutanci, coraz większe znaczenie ma i mieć będzie sytuacja i kondycja materialna ludzi. I tu dochodzimy, jak mi się wydaje, do sprawy o podstawowym znaczeniu dla parlamentu, dla rządu, dla naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-314.5" who="#RyszardBugaj">Otóż wydaje mi się, że musimy sobie powiedzieć, że czas, w którym rewindykacje materialne były właściwie na marginesie, mimo ogromnego spadku płacy realnej, ogromnego spadku bezpieczeństwa socjalnego — mamy za sobą. Trzeba się zgodzić z premierem, w każdym razie ja chciałbym się bardzo wyraźnie zgodzić z premierem, że mimo to, powinniśmy także bardzo solidarnie popierać rząd w przeciwstawieniu się tym wszystkim wystąpieniom rewindykacyjnym, które wykraczają poza normy, jakie dopuszcza prawo. W tym sensie trudno mi się zgodzić z różnymi głosami, które padały w tej części sali, co do konieczności uznania pewnych form protestu jako także dopuszczalnych.</u>
          <u xml:id="u-314.6" who="#RyszardBugaj">Chciałbym jednak jednocześnie powiedzieć, iż naszym obowiązkiem jest zachowanie minimum niezbędnej przezorności. Instrumenty prawa, jakiekolwiek by one nie były, wtedy tylko są skuteczne, jeżeli mają za sobą minimum wsparcia społecznego, jeżeli ludzie uważają, że rząd ma prawo je zastosować. W związku z tym jeżeli położenie materialne społeczeństwa polskiego, podstawowych jego grup, przekracza pewien poziom i jeżeli ich egzystencja staje się niemożliwa, to nie można się temu przeciwstawić przy pomocy instrumentów prawa, a tym bardziej przy pomocy instrumentów przemocy.</u>
          <u xml:id="u-314.7" who="#RyszardBugaj">W moim przeświadczeniu, sprawą kluczową jest dzisiaj zatem sprawa recesji naszej gospodarki i obniżenia poziomu życia. Rząd i my wszyscy na tej sali musimy sobie postawić bardzo mocno pytanie: czy można w Polsce zapewnić stabilność sytuacji politycznej, jeżeli recesja się ustabilizuje albo pogłębi? Muszę powiedzieć, iż jakkolwiek nie byłbym skłonny udzielić na to pytanie odpowiedzi kategorycznej, to przychylałbym się do poglądu — że nie, że warunkiem stabilizacji politycznej w Polsce jest przełamanie recesji gospodarczej ze wszystkimi, korzystnymi dla gospodarki następstwami.</u>
          <u xml:id="u-314.8" who="#RyszardBugaj">Myślę, słuchając dzisiaj przemówienia pana premiera, iż ten problem jest dostrzegany, natomiast nie jestem pewien, czy rząd dostrzega go z taką ostrością, jak ostro, wydaje mi się, problem ten staje. Zmiany, które rząd zapowiada na drugie półrocze tego roku w moim przeświadczeniu, idą z całą pewnością we właściwą stronę. Mam jednak wątpliwości, czy idą dostatecznie daleko. Myślę, że nawet nie naruszając logiki programu gospodarczego, przynajmniej tak jak ja potrafię ją pojąć, logiki przechodzenia w szybkim tempie do gospodarki rynkowej można podjąć jeszcze inne kroki, te, o których premier dzisiaj nie mówił.</u>
          <u xml:id="u-314.9" who="#RyszardBugaj">Otóż wydaje się, że jednak mniejszym ryzykiem jest bardziej otwarta i bardziej odważna polityka dochodowa. Nie twierdzę, że z punktu widzenia inflacji nie wywołuje ona żadnych niebezpieczeństw, chciałbym tylko powiedzieć, iż nic dzisiaj nie jest tak groźne w dłuższym okresie, także z punktu widzenia inflacji, jak utrzymywanie się w polskiej gospodarce długotrwałej recesji. Trzeba pamiętać o tym, że nic tak nie napędza inflacji, jak spadek efektywności w gospodarce, i nic tak nie wywołuje spadku efektywności w gospodarce, jak spadek produkcji w tej gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-314.10" who="#RyszardBugaj">I jest to sprawa o znaczeniu, moim zdaniem, podstawowym.</u>
          <u xml:id="u-314.11" who="#RyszardBugaj">Druga sprawa, ciągle, niestety, nic nie słyszę w enuncjacjach rządowych na temat tego, co określamy często polityką przemysłową. W moim przeświadczeniu praktycznie nie mamy żadnej polityki przemysłowej, w ogóle polityki sektorowej w warunkach głębokich przekształceń strukturalnych, które trzeba stymulować, które trzeba antycypować. Jest to sytuacja niesłychanie groźna, myślę, że umiałbym to udowodnić na dziesiątkach przykładów. Tego nie ma, i jest to sytuacja niepokojąca.</u>
          <u xml:id="u-314.12" who="#RyszardBugaj">Niepokoi także, muszę niestety, zgodzić się z posłami z PSL-u, brak wykrystalizowanej polityki rolnej. Tak że, moim zdaniem, w pewnych kwestiach rząd okazuje tu ogromną sztywność, której nie rozumiem. Na przykład nie rozumiem tej sztywności w sprawie minimalnych cen skupu, oczywiście one mogłyby dotyczyć tylko bardzo nielicznych artykułów, ale w obecnej sytuacji minimum bezpieczeństwa dochodowego dla rolników jest, jak sądzę, koniecznym warunkiem stabilności społecznej, jest rozsądne ekonomicznie i jest do pogodzenia z systemem gospodarki rynkowej; wiele gospodarek rynkowych posługiwało, lub posługuje się także tym instrumentem.</u>
          <u xml:id="u-314.13" who="#RyszardBugaj">Wysoka Izbo,...</u>
          <u xml:id="u-314.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-314.15" who="#RyszardBugaj">... chciałbym na koniec... przepraszam, przekroczyłem mój czas, powiedzieć o jednej tylko sprawie. Dotychczas program gospodarczy rządu korzystał jak gdyby ze swego rodzaju bezpośredniego poparcia społecznego, wynikał z wielkiego zaufania do premiera, był rezultatem tego rozpiętego parasola społecznej satysfakcji ze zmian politycznych. Mało było takich przypadków w systemach demokratycznych, by drastyczny społecznie program nie miał za sobą pewnego kontraktu społecznego. Dotąd realizowaliśmy drastyczny program bez kontraktu społecznego. Oparte to było m.in. o zaufanie do tego, że dochód narodowy spadnie o 3–4 procent. Dziś z całą pewnością możemy powiedzieć, że jak spadnie o 15 proc., to będzie dobrze. Faktu tego już nikt nie zmieni, jest to fakt dramatyczny. Myślę, że jeżeli chcemy utrzymać stabilność, to po pierwsze, musimy zrobić ogromny wysiłek, by recesja była przełamywana choćby od jesieni tego roku, a po drugie, potrzebna jest polityczna obudowa dla programu gospodarczego, potrzebny jest kontrakt społeczny, który włączy jak gdyby w dość sformalizowany sposób reprezentację głównych grup interesu. Obawiam się, że tym razem bez tego kontynuacja programu gospodarczego będzie trudna.</u>
          <u xml:id="u-314.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-315">
          <u xml:id="u-315.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-315.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Bohdana Osińskiego, a następnie pana posła Jana Łopuszańskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-316">
          <u xml:id="u-316.0" who="#BohdanOsiński">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Szanowni Goście! Na podstawie moich przemyśleń oraz na podstawie dyskusji, która miała miejsce w ostatni poniedziałek w ramach Centrum Demokratycznego '90 — partii rejonu łódzkiego, poruszę następujący problem. Pragnę na początku przypomnieć Wysokiej Izbie, że w momencie przejmowania we wrześniu 1989 roku władzy, nie byliśmy do tego przygotowani i w tym świetle należy oceniać dotychczasowe działanie rządu pod wodzą premiera Tadeusza Mazowieckiego, które w związku z tym było znacznie utrudnione. Moim zdaniem, największym zagrożeniem dla prawidłowej działalności rządu było to, że w jego skład weszło zbyt wielu teoretyków i naukowców.</u>
          <u xml:id="u-316.1" who="#BohdanOsiński">Z uwagi na swoje wykształcenie i pracę zawodową premier Tadeusz Mazowiecki musiał oprzeć się w sprawach produkcyjno-ekonomicznych na wiedzy wicepremiera Leszka Balcerowicza, który miał przemożny wpływ na ogólną sytuację kraju. Wicepremier Leszek Balcerowicz, jako teoretyk-naukowiec okazał się świetnym ministrem finansów, ale — moim zdaniem — niezbyt dobrym wicepremierem...</u>
          <u xml:id="u-316.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-316.3" who="#BohdanOsiński">... wpędził bowiem kraj w zbyt złą sytuację gospodarczą; nie było to konieczne. Między innymi przez to, że nie dotrzymał zawartej z Sejmem umowy, dotyczącej spadku realnej płacy. W lutym bieżącego roku, występując z tej trybuny, zwróciłem się do wicepremiera Leszka Balcerowicza o podwyższenie współczynników indeksacji w lutym i marcu z planowanych 0,2 do 0,8. Spadek zarobków realnych, na skutek wadliwych założeń rządu co do wzrostu cen w styczniu, obniżył się bowiem o przewidywaną wielkość dla całego pierwszego kwartału.</u>
          <u xml:id="u-316.4" who="#BohdanOsiński">Przypominam Wysokiej Izbie, że przewidywana przez rząd, zwyżka cen miała nastąpić o 40 proc. natomiast w styczniu osiągnęła wielkość około 78 proc. Gdy przedstawiłem wicepremierowi moje obliczenia na ten temat pokiwał twierdząco głową, po czym w lutym i w marcu zastosował zaniżony współczynnik indeksacji. Moim zdaniem, w tym wypadku minister finansów przeważył ogólne spojrzenie, jakie powinien mieć wicepremier. Skutek tej decyzji jest taki, że pracownicy tak zwanego sektora uspołecznionego zupełnie niepotrzebnie zarabiają mniej, niż powinni zarabiać, gdyby wicepremier Leszek Balcerowicz dotrzymał danego Wysokiej Izbie słowa. Ne pewno nie wpłynęło by to na nierównowagę rynku. Sądzę, że te zaniżone zarobki wpłynęły również negatywnie na zbyt produkcji rolnej i przemysłu lekkiego, którego produkcja, na przykład, w Łodzi spadła do ok. 40 procent.</u>
          <u xml:id="u-316.5" who="#BohdanOsiński">Aby utrzymać się w limicie czasu, przeznaczonym na wystąpienie, nie będę rozwodził się nad zbyt wolnym przebiegiem prywatyzacji, ani nad bilionowymi stratami poniesionymi przez skarb państwa na skutek przywozu alkoholu z zagranicy. Pragnę jedynie stwierdzić, że w momencie, gdy walczymy o prywatyzację, warunki stworzone przez rząd dla polskiego rzemiosła są takie, że obserwujemy większy regres w działalności rzemieślniczej, niż w przemyśle ciężkim, a więc kierunek akurat odwrotny od zamierzonego.</u>
          <u xml:id="u-316.6" who="#BohdanOsiński">Z moich wywodów wyłania się pewien wniosek, na pewno śmiały, ale wydaje się, że każdy wniosek daje coś do myślenia, niekoniecznie musi być natychmiast spełniony. Mianowicie, moim zdaniem, docent Leszek Balcerowicz jest świetnym ministrem finansów, ale na miejsce wicepremiera do spraw produkcyjno-ekonomicznych powinien pan premier Tadeusz Mazowiecki zaprosić osobę o zbliżonych kwalifikacjach do naszego przedwojennego wicepremiera Eugeniusza Kwiatkowskiego,...</u>
          <u xml:id="u-316.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-316.8" who="#BohdanOsiński">... a więc człowieka znającego się nie tylko na ekonomii, ale mającego również doświadczenie gospodarcze.</u>
          <u xml:id="u-316.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-317">
          <u xml:id="u-317.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-317.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Łopuszańskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pana posła Stanisława Tomkiewicza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-318">
          <u xml:id="u-318.0" who="#JanŁopuszański">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Kiedy w ostatnich czasach spotykam się z moimi współobywatelami, to pytają mnie, czy ja uważam, że polityka rządu powinna być polityką prorodzinną. Mówię oczywiście — tak. No to dlaczego nie krytykujesz tego rządu, pytają. Pytają mnie, czy uważam, że polityka rządu powinna być polityką prorolniczą. Mówię — tak. To dlaczego nie krytykujesz tego rządu, jako poseł, masz przecież takie możliwości. Czy uważasz, że powinniśmy iść w kierunku prywatyzacji, rozbudowy sektora prywatnego? Tak uważam. No to dlaczego nie krytykujesz tego programu, który w pierwszej kolejności dołożył ciężaru dotychczasowemu sektorowi prywatnemu. Pytają mnie też dlaczego tak się dziwnie dzieje, że budżet rządu Leszka Balcerowicza jest bardziej skoncentrowany, niż budżet rządu Mieczysława Rakowskiego. Przecież koncentracja budżetu typowa jest podobno dla ustroju socjalistycznego, a ty chyba nie jesteś za socjalizmem. I tak dalej, i tak dalej. Mógłbym tak wyliczać bez końca.</u>
          <u xml:id="u-318.1" who="#JanŁopuszański">Dlaczego nie protestuję, i dlaczego jako poseł nie wykonuję w sposób energiczny swoich funkcji kontrolnych? Na to odpowiadam w ten sposób. Ten rząd został zbudowany na chorym parlamencie, złożony według klucza 65 plus 35. I tak, cudem boskim, przy lekkiej pomocy pana Lecha Wałęsy dał nam ten rząd i możliwość przekonstruowania politycznego kraju, ale wyczerpał, w pewnym sensie, swoje możliwości. Tak długo, jak długo ten parlament będzie trwał, tak długo stabilizacja polityczna kraju zależy od tego, ażeby funkcjonował rząd, którego zwornikiem politycznym jest pan premier Tadeusz Mazowiecki W tej sytuacji rząd korzysta z bardzo szczególnego przywileju, że margines tolerowania jego błędów jest ogromny, ponieważ w zasadzie bardzo trudno jest powiedzieć i wskazać palcem: no dobrze, to jeżeli nie ten rząd, nie ci ministrowie, to kto? Tylko jest pytanie, do jakich granic sytuacja ta może trwać. Doszliśmy do momentu, w którym zaproponowano nam zmiany w gabinecie. Mogę powiedzieć tak: lepiej późno niż wcale. Zgadzam się z tymi opiniami, które tutaj padły, że są to zmiany zbyt małe. W konkretnych przypadkach propozycje zamiany, moim zdaniem, wątpliwe. W tej sytuacji sądzę, zwłaszcza biorąc pod uwagę fakt, iż te propozycje poznaliśmy konkretnie dopiero dzisiaj, uzasadniona będzie prośba do pana premiera, ażeby na tym posiedzeniu nie decydować o tej ważnej sprawie. Wymaga ona znacznie głębszej konsultacji, niż ta, którą jesteśmy w stanie przeprowadzić na tym posiedzeniu i na posiedzeniach komisji, nawet gdyby się odbywały przez całą noc. To wymaga znacznie szerszej, niż sprawa pięciu ministerstw konsultacji. Powinniśmy o tym zdecydować na następnym posiedzeniu Sejmu, niech ono będzie w przyszłym tygodniu, a ten czas spożytkować na dopracowanie tych zmian.</u>
          <u xml:id="u-318.2" who="#JanŁopuszański">Proszę o to nie dlatego, że — jak tam któryś z kolegów krzyknął — poseł Łopuszański chciałby zasiadać. Poseł Łopuszański zapewnia, że nie zasiądzie w żadnym gabinecie w tym Sejmie, bo to by mu nie odpowiadało,...</u>
          <u xml:id="u-318.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-318.4" who="#JanŁopuszański">... natomiast, proszę państwa, jeżeli te zmiany dokonają się dzisiaj, i w takiej konfiguracji, jak nam zaproponowano, to ten rząd nie uzyska potrzebnej poprawy prestiżu i umocnienia swojej pozycji. Wręcz przeciwnie, jest zagrożenie, że obniży swój prestiż. Dlatego trzeba jeszcze nad tą sprawą pracować.</u>
          <u xml:id="u-318.5" who="#JanŁopuszański">I prośba druga, chciałem jeszcze raz przypomnieć, wyrażone w grudniu zdanie pana senatora Karola Modzelewskiego, że program pana Leszka Balcerowicza ma jedną podstawową wadę, jest mianowicie jeden; nie mamy go do czego odnieść. Dlatego słuszne są, z pozoru głosy krytyki, które mówią — a masz pan coś innego w to miejsce?</u>
          <u xml:id="u-318.6" who="#JanŁopuszański">Tylko ja chciałbym przypomnieć, że otrzymaliśmy w spadku po PRL taki system informacyjny w państwie, że jedyny aparat gromadzący informacje, etaty, sprzęt, który jest w stanie opracować szczegółowy program gospodarczy, jest to aparat, który został zgromadzony w administracji rządowej. W administracji rządowej siedzi jedna ekipa i w związku z tym mamy tylko jeden program.</u>
          <u xml:id="u-318.7" who="#JanŁopuszański">I jeszcze jedna prośba o to, żeby do możliwości realizacyjnych programów, poza tą jedną, dopuszczono także inne ekipy. Nawet jeżeli bezpośrednio nie wdrożą swoich programów w tej chwili, to program Leszka Balcerowicza będzie miał konkretne odniesienie nie tylko do pobożnych haseł.</u>
          <u xml:id="u-318.8" who="#JanŁopuszański">Zmiany, które będą następowały w najbliższym czasie, powinny iść w tym kierunku i nasza dyskusja, z okrzyków i emocji na temat na przykład tego, jak ma wyglądać konstrukcja rządu, powinna się zamienić w merytoryczną pracę na temat kształtu i przyszłości Polski.</u>
          <u xml:id="u-318.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-319">
          <u xml:id="u-319.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-319.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Chciałam poinformować Wysoką Izbę, że pan premier opuścił na chwilę zebranie ze względu na konieczność pożegnania kanclerza Austrii. Jego nieobecność jest więc tylko tym spowodowana.</u>
          <u xml:id="u-319.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Stanisława Tomkiewicza z PSL, a następnie pana posła Aleksandra Małachowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-320">
          <u xml:id="u-320.0" who="#StanisławTomkiewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Nasza debata odbywa się w kontekście bardzo burzliwej, szerokiej i dramatycznej dyskusji, bardzo dramatycznych wydarzeń i w tym kontekście chciałbym podzielić się z państwem kilkoma refleksjami, które sądzę, nie były jeszcze dzisiaj w sposób oczywisty poruszone.</u>
          <u xml:id="u-320.1" who="#StanisławTomkiewicz">Protesty rolników, a szczególnie te, które miały miejsce w Mławie oraz w budynku Ministerstwa Rolnictwa ujawniły pewne słabości naszego życia publicznego.</u>
          <u xml:id="u-320.2" who="#StanisławTomkiewicz">Po pierwsze, wydarzenia te wskazują na bardzo poważną słabość ruchu ludowego. Tylko słabością można bowiem wytłumaczyć to, że rolnicy uciekają się do tak dramatycznych akcji, jakie miały tam miejsce. Konkretnie, słabością rolników jest, że nie mają dobrej, autentycznej politycznej reprezentacji. Nie mają jej nie tylko w Sejmie, ale i poza parlamentem. Sytuacja taka nieuchronnie musi powodować stosowanie taktyki wyszarpywania, wyrywania, wystrajkowywania od rządu, od władzy ile się tylko da, formułowania postulatów, następnie żądania, by zostały zrealizowane. Sytuuje to wieś, rolników, działaczy chłopskich poza układem władzy, na zewnątrz, jakby na marginesie. Brak reprezentacji politycznej tak będzie sytuować każdą grupę, właśnie w roli petentów, tych, którzy proszą albo żądają. Wtedy, gdy dotyczyć to będzie rzeczy drobnych, błahych — w formie łagodnej, zaś w przypadkach dotyczących spraw poważnych — w formie, być może, na granicy prawa, albo nawet poza prawem. Zawsze będzie to jednak działanie mało skuteczne, a także — co ma również duże znaczenie — bardzo kosztowne.</u>
          <u xml:id="u-320.3" who="#StanisławTomkiewicz">W moim przekonaniu, jak długo polscy rolnicy nie będą mieli swojej politycznej reprezentacji, wiarygodnej i zdolnej formułować własne programy, ale wychodzące poza partykularne interesy, tak długo trudno będzie nawet przypuszczać, aby stali się faktycznymi podmiotami życia publicznego.</u>
          <u xml:id="u-320.4" who="#StanisławTomkiewicz">Są oczywiście szanse, aby ta, bardzo niekorzystna sytuacja, uległa zmianie. Zależy to głównie od samych rolników, choć nie tylko. Moim zdaniem, szansa ta tkwi w możliwości zainwestowania sympatii politycznych, energii, talentu, które przecież są na wsi, w budowanie prawdziwie niezależnej partii chłopskiej. Jeżeli jednak te sympatie, nadzieje, oczekiwania polscy rolnicy ulokują w ZSL, nazywanym do niedawna PSL, to istnieje bardzo poważna obawa, że działania w stylu Mławy będą jedynymi możliwymi sposobami wyrażania ich opinii. To jest pierwsza słabość naszego życia publicznego.</u>
          <u xml:id="u-320.5" who="#StanisławTomkiewicz">Druga, której, choć oczywista, należy, moim zdaniem, poświęcić uwagę w kategoriach mankamentów, słabości czy niedostatku. Dotyczy to struktury Sejmu, a w konsekwencji struktury rządu. O ile jednak obecny skład Sejmu do czasu nowych, już wolnych wyborów jest nienaruszalny, to struktura rządu, jego skład, sposób funkcjonowania, kierunki polityki, jej priorytety mogą ulegać zmianom, choć zdajemy sobie sprawę z tego, że tylko w pewnych granicach. Granice te wyznaczane są głównie przez obecne w tym parlamencie siły polityczne.</u>
          <u xml:id="u-320.6" who="#StanisławTomkiewicz">Uważam także, że rząd może i powinien, w większym niż dotąd stopniu, uwzględniać oczekiwania i opinie także tych ugrupowań, które są nieobecne w parlamencie. Ważne jest to z wielu, i to istotnych powodów. Budujemy bowiem zręby demokracji i rząd ma w tym dziele rolę szczególną, ale i szczególną odpowiedzialność. Odpowiedzialność nie tylko za zrealizowanie możliwości zawartych w umowie okrągłego stołu, ale dzisiaj już odpowiedzialność za to, czy do następnych wyborów, bez względu na to kiedy się odbędą, staniemy wszyscy jako społeczeństwo upodmiotowione, a więc za to, czy te wybory będą demokratyczne, czy też nie. Aby tak się stało, potrzebne jest jednak przezwyciężenie słabości najważniejszej. Ta słabość naszego życia publicznego zawarta jest w tym, co przywykliśmy już nazywać filozofią rządu premiera Tadeusza Mazowieckiego. Jest to filozofia, z którą trudno się pogodzić, a tym bardziej ją zaakceptować. Nie tylko dlatego, że jej konkretnym efektem jest, przy wszystkich, szeroko już omówionych zaletach, bardzo poważna recesja gospodarcza, istotne zubożenie, czy wreszcie niedocenianie wagi rolnictwa, ale także dlatego, a może głównie, że dystansując się deklaratywnie od wszelkich, populistycznych koncepcji, stwarza mimochodem przesłanki, aby takie populistyczne ruchy pojawiały się, czy odradzały. A przecież argumentacja populistyczna była jednym z głównych elementów — i tak nie całkiem odsuniętego w przeszłość — systemu. Widzę w tym bardzo poważne ryzyko. Dalsze trwanie przy filozofii kompromisu wyrażonej w formule: „Wasz prezydent, nasz premier” rok temu już nie całkiem zasadnej, dzisiaj musi budzić zdecydowany sprzeciw. Nie ma powodów, aby taki pogląd interpretować jako próbę destabilizacji. Wręcz przeciwnie, wyjście ponad filozofię tak rozumianego kompromisu jest szansą, analogicznie jak rolnicy nie muszą godzić się, aby byłe ZSL było ich jedyną polityczną reprezentacją.</u>
          <u xml:id="u-320.7" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-321">
          <u xml:id="u-321.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-321.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Aleksandra Małachowskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pana posła Jana Rokitę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-322">
          <u xml:id="u-322.0" who="#AleksanderMałachowski">Pani Marszałek! Panie Prezydencie! Wysoka Izbo! Wygłoszono tu tyle wspaniałych przemówień, że pozwólcie państwo, ja już tylko parę luźnych uwag, myśli i to przeważnie o kalendarzu.</u>
          <u xml:id="u-322.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę państwa, jeśli chodzi o te przemówienia, to podpisałbym się zarówno pod tym, co powiedział pan poseł Ryszard Bugaj, jak i pod tym, co powiedział pan poseł Jan Król. Wydaje się, że w tych dwóch przemówieniach, w lękach posła Ryszarda Bugaja i w tezach posła Jana Króla jest to, co i ja mógłbym powiedzieć, gdyby już to wszystko nie zostało powiedziane.</u>
          <u xml:id="u-322.2" who="#AleksanderMałachowski">Natomiast chciałbym powiedzieć parę słów o demagogii, bo mamy jej tu dużo. Przed chwilą jeden z posłów mówił o tym, że rząd dąży do tego, żeby prowadzić politykę, której celem jest bankructwo wielu gospodarstw rolnych. Przecież to nie jest prawda. Na wsi jest sytuacja w tej chwili katastrofalna, w całym kraju jest sytuacja katastrofalna, i mówienie o jakiejś celowej polityce, wydaje mi się, jest nieporozumieniem.</u>
          <u xml:id="u-322.3" who="#AleksanderMałachowski">Nieporozumieniem jest też wszystko to, co zostało powiedziane o handlu zagranicznym. Pan poseł dobrze wie, że jeśli polityka wobec handlu ze Związkiem Radzieckim, którą pan poseł proponuje, zostałaby zrealizowana, to jak mówił mi przed chwilą jeden z ministrów, na bruk poszłoby natychmiast sto tysięcy ludzi. Handel ze Związkiem Radzieckim to jest wielka perspektywa polskiego handlu i przemysłu. Po 45 latach nastawienia się na pewien kierunek nie można się z niego wyplątać w ciągu paru miesięcy, trzeba go zrestrukturyzować, to musi trwać bardzo długo, ale to jest wielka przyszłość polskiego handlu i przemysłu. Nie można mówić o natychmiastowych, czynionych gwałtownymi ruchami rozwiązaniach.</u>
          <u xml:id="u-322.4" who="#AleksanderMałachowski">Obecnie wiele krajów na świecie ładuje miliony, jeśli nie miliardy dolarów w chęć otworzenia sobie rynku radzieckiego. Dlatego nie wolno, różnego rodzaju nieodpowiedzialnymi, demagogicznymi hasłami, zamknąć rynku radzieckiego, bo może się to na przyszłym naszym handlu bardzo źle odbić.</u>
          <u xml:id="u-322.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-322.6" who="#AleksanderMałachowski">Sprawa naszego kolegi posła Artura Balazsa. Proszę państwa, nie jest prawdą, że rolnictwo położyło się przez to, że wicepremier był złym ministrem rolnictwa. Rolnictwo, tak jak cały kraj, przechodzi z jednego systemu, do drugiego. I musi to być zabieg bolesny. Oczywiście nie będę się spierał, państwo wiedzą lepiej, być może dotychczasowy wicepremier popełnił jakieś błędy, ale sądzę, że ten wasz opór przeciwko Arturowi Balazsowi jest irracjonalny. Podziwiam go za odwagę z jaką idzie na żywą torpedę, bo to jest kamikadze, który chcę poświęcić i podłożyć się, swoją przyszłą karierę polityczną. Człowiek młody, zdolny, o wielkich zdolnościach, być może będzie mógł odegrać jeszcze znaczącą rolę w przyszłym życiu politycznym Polski, w tej chwili stawia wszystko na jedną kartę pokerową, prawie zakłada sobie na szyję stryczek, chcąc zgodzić się na to stanowisko. Dlatego apeluję, nie blokujcie premierowi tej kandydatury, bo nie znajdziecie tak łatwo człowieka, który zadowoli wszystkich, chyba że poseł Roman Bartoszcze namówi Lecha Wałęsę. żeby przyjął to stanowisko, innej szansy nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-322.7" who="#komentarz">(Oklaski, wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-322.8" who="#AleksanderMałachowski">I wreszcie, proszę państwa, ostatnia sprawa, którą chcę tu obszerniej przedstawić, to te nieszczęsne wybory. Wydaje mi się, że sprawę tych przedwczesnych wyborów trzeba nazwać po imieniu. Ten, kto mówi o przedwczesnych wyborach, o szybkich wyborach, wypowiada równocześnie tezę o konieczności zawieszenia procesu reform. Bo weźmy to tak po ludzku, bez demagogii, i bez wielkich, patetycznych słów. Przecież jeżeli nam powiedzą, że wybory są w sierpniu, czy we wrześniu, to znaczna część posłów zajmie się swoimi sprawami, swoimi kandydaturami, bo spora część kolegów zechce kandydować na nowo. I sprawy Sejmu, sprawy ustawodawcze przestaną tu kogokolwiek obchodzić, a przecież to jest nasze zadanie. Najpierw będą wybory, potem ten nowy Sejm będzie się przygotowywał do pracy, a my wiemy ile czasu straciliśmy zanim staliśmy się świadomymi pracownikami komisji i zarazem Izby, wobec tego cztery czy pięć miesięcy Sejm praktycznie nie będzie pracował. Nazwijmy wreszcie tę rzecz po imieniu — hasło przedwczesnych wyborów, jest hasłem przerwania reformy naszego kraju, reformy przechodzenia z ustroju totalitarnego, czy jak kto woli, centralnego planowania do tego...</u>
          <u xml:id="u-322.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-322.10" who="#AleksanderMałachowski">Nie da się tego zagadać, zakrzyczeć, trzeba to przemyśleć. Być może są racje, że to się opłaca, ale w takim razie trzeba te racje przedłożyć. Wydaje mi się, że któregoś dnia powinniśmy się tutaj zebrać po gospodarsku i urządzić na ten temat debatę, obliczyć, co mamy do zrobienia, bo mamy dużo. Jeszcze jest kilkadziesiąt ustaw do uchwalenia, mamy do uchwalenia budżet, prawdopodobnie, bo nie wiem, czy nowy parlament da sobie tak ód razu z tym budżetem radę, to jest kwestia kiedy ten budżet będzie przedłożony. Dopiero wtedy możemy zaproponować jakiś rozsądny termin wyborów.</u>
          <u xml:id="u-322.11" who="#AleksanderMałachowski">Jeszcze o jednej demagogii chciałem powiedzieć. Proszę państwa, są dwie instytucje, są dwa organy władzy, które mogą się w tej sprawie wypowiedzieć — prezydent Rzeczypospolitej i Sejm. Ale prezydent Rzeczypospolitej nie może tego zrobić z byle powodu, bo powody są określone w Konstytucji. Żaden z nich nie istnieje, a więc pozostaje jedynie parlament. Jest rzeczą słuszną, ażeby parlament był reprezentatywny dla społeczeństwa, ażeby posłowie byli rzeczywiście wybrani w powszechnych wyborach, ażeby doszło do powszechnych wyborów prezydenckich, jeżeli to postanowi Konstytucja. Ale to wszystko musi być określone przez ten parlament. I ten parlament musi dokonać bilansu. Myślę, że do spółki z panem premierem Tadeuszem Mazowieckim, do spółki z prezydentem, musimy sporządzić taki generalny bilans, generalną przymiarkę i określić wreszcie rozsądny termin, ażeby się zmieściły wszystkie sprawy, które mamy do załatwienia, bo inaczej zostaniemy w historii określeni jako parlament nieodpowiedzialny. Bo przecież nie tylko z tego tytułu mamy przywileje, że tu jesteśmy, ale mamy także obowiązki i odpowiedzialność za przyszłe losy kraju. Dlatego proszę, ażeby ten problem wyborów w ten sposób właśnie rozwiązać. Mam też wniosek do Prezydium Sejmu, aby zorganizować, być może bezpośrednio po wakacjach, debatę parlamentarną, na której zostałby dokonany gospodarki bilans naszych zadań. I do tego trzeba dostosować termin przyszłych wyborów.</u>
          <u xml:id="u-322.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-323">
          <u xml:id="u-323.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-323.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Rokitę z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pana posła Jacka Szymanderskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-324">
          <u xml:id="u-324.0" who="#JanRokita">Pani Marszałek! Szanowni Państwo! Należę do tych osób, które na terenie polskiego parlamentu jasno opowiadają się za koncepcją polityczną reprezentowaną przez Tadeusza Mazowieckiego i przez obecny rząd, jak również za wizją, która przez obecnego premiera została zaprezentowana jako wizja ustroju Polski, do której ten rząd ma zamiar i chcę doprowadzić.</u>
          <u xml:id="u-324.1" who="#JanRokita">Po pierwsze — koncepcja, ta wizja, która, jeśli ją dobrze rozumiem, opiera się na założeniach, iż trzeba wesprzeć demokrację i rządy parlamentarne przeciwko ewentualnej perspektywie rządów silnej ręki.</u>
          <u xml:id="u-324.2" who="#JanRokita">Po drugie, że trzeba wesprzeć politykę kompromisu i negocjacji przeciwko koncepcji preferującej drugą fazę rewolucji polskiej. Że trzeba wesprzeć politykę, opartą na zasadzie szacunku dla państwa i prawa, przeciwko artykułowanym przez rozmaite grupy interesu, interesy partykularne, i że trzeba wreszcie wesprzeć wizję opartą na rynkowym kapitalizmie, przeciwko wizji opartej na różnych formach upaństwowienia i uspołecznienia polskiej ekonomii.</u>
          <u xml:id="u-324.3" who="#JanRokita">I wbrew temu, co wcześniej mówił pan poseł Tadeusz Bień, oczekuję i oczekiwałem od początku od rządu i premiera, iż w obronie takiej wizji, w obronie takiej koncepcji politycznej będzie wchodził również w konflikty polityczne, że nie będzie ich unikał, i że nie ma być jakimś ciałem politycznym ponad wszelkimi sporami, ale że w obronie takiej właśnie wizji i takiej koncepcji, ma w te konflikty wchodzić. Należę również do tych ludzi, którzy od dawna oczekiwali ze strony rządu silniejszej inicjatywy politycznej. W styczniu, jeszcze po poprzednim, ważnym exposé premiera Tadeusza Mazowieckiego, w imieniu Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, Janusz Onyszkiewicz wspierał wówczas tę wizję, mówiąc o konieczności naciśnięcia pedału gazu, jak się wówczas wyraził. Już wówczas sympatyzowałem z tą ideą, w szczególności z ideą dokonania rekonstrukcji składu gabinetu.</u>
          <u xml:id="u-324.4" who="#JanRokita">Dziś propozycja takiej rekonstrukcji została nam przedstawiona. W tym kontekście powiedzieć chciałbym o dwóch kwestiach, o których, jak dotąd, było niewiele, a które uważam za ogromnie doniosłe dla przyszłości państwa polskiego. Chodzi mi o przedstawione przez premiera decyzje dotyczące Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Ministerstwa Obrony Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-324.5" who="#JanRokita">Jeśli chodzi o Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, trzeba sobie z wielką otwartością powiedzieć, że z tego ministerstwa odchodzi człowiek, któremu, jako szefowi wszystkich służb policyjnych w okresie stanu wojennego, Polska ma wiele do zarzucenia, ale odchodzi też człowiek, który jest współautorem pewnej koncepcji politycznej, koncepcji okrągłego stołu, która doprowadziła nas do tego stanu, w którym jesteśmy, i która, mam nadzieję będzie nas już nieodwracalnie wiodła do definitywnej, ostatecznej niepodległości kraju i pełnej demokracji. To jest pewien zabieg o charakterze symbolicznym, bardzo ważny z punktu widzenia odbioru społecznego. Mianowicie to jest odejście, które w moim przekonaniu symbolizuje koniec, czy kończenie się okresu przejściowego w polskiej polityce, że ów okres zmierza jednak ku końcowi, odchodzą nie tylko pewne wspomnienia, resentyment do stanu wojennego, ale odchodzi przecież jeden z głównych współautorów właśnie okrągłego stołu, jeden z głównych współautorów koncepcji demokracji podzielonej na demokrację niepełną, i pełną, człowiek odpowiedzialny za konstrukcję pewnej, ważnej i aktualnej w polskiej nowoczesnej polityce — hybrydy.</u>
          <u xml:id="u-324.6" who="#JanRokita">Dlatego patrząc z tego punktu widzenia, w znacznej mierze nie rozumiem zarzutów, które pojawiają się w bardzo wielu wystąpieniach posłów, wcześniej głoszących, iż te zmiany są niesatysfakcjonujące dlatego, że nie wychodzą, w gruncie rzeczy, poza obręb dotychczasowej konstrukcji okrągłego stołu podziału władzy i demokracji niepełnej. Odbieram je dokładnie odwrotnie, właśnie jako pewien symptom schyłku okresu przejściowego. I kiedy premier w dzisiejszym exposé mówi o perspektywie jeszcze większego przyspieszenia wyborów parlamentarnych w stosunku do swoich poprzednich zapowiedzi, to daje świadectwo temu prostemu faktowi, że ów okres przejściowy zmierza do końca. I dlatego nie zgadzam się również z kilkoma posłami, m.in. panem posłem Herbertem Gabrysiem, którzy byli łaskawi powiedzieć, iż premier nie ma prawa do tego, ażeby dawać owe świadectwo schyłku owego okresu przejściowego. Uważam, że nie tylko ma prawo, ale że jest nawet do tego zobowiązany wobec tego Sejmu, i wobec opinii publicznej.</u>
          <u xml:id="u-324.7" who="#JanRokita">Odnośnie do zmiany w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych chcę powiedzieć, że obok warstwy symbolicznej, następuje definitywna śmierć pewnej konstrukcji politycznej jaką był resort spraw wewnętrznych, wymyślony przez państwo komunistyczne. Dziś ten resort, pod nowym kierownictwem staje się w sposób nieodwołalny jednym z wielu cywilnych resortów zajmujących się administracją państwową. Sprawa policji politycznej, sprawa tej szczególnej struktury, jaka budziła tyle emocji, tyle kontrowersji, tyle wrogości w społeczeństwie polskim — znika, przestaje być jednym z najbardziej drażniących problemów. To też jest bardzo obiecujące.</u>
          <u xml:id="u-324.8" who="#JanRokita">Jeśli państwo pozwolą, jeszcze dwa słowa. Trochę inaczej problem ten wygląda, jeśli chodzi o drugi resort, o Ministerstwo Obrony Narodowej. Tam bowiem wydawało się i nadal wydaje się, że egzekucja zamierzonej polityki rządu była, jak do tej pory, mało skuteczna, że narażała rząd na zarzuty, iż wojsko jest właśnie przedmiotem pewnego, jakiegoś niezrozumiałego dla opinii publicznej kompromisu i że wojsko jest podporządkowane być może nie rządowi, ale jakimś innym siłom politycznym. Takie zarzuty były ostatnio bardzo ostro wysuwane w wielu chociażby środkach masowego przekazu. Wyrażano wątpliwość co do pełnej suwerenności działania polskiej armii i jej struktury organizacyjnej. Wyrażano wątpliwość co do wydolności konstrukcji organizacyjne] Ministerstwa Obrony Narodowej, w szczególności niewydolności, przestarzałości, opieszałości jego instytucji centralnych. Mam podejrzenie, iż wiele z tych instytucji — bo z tym poglądem się zgadzam — jest zbędnych. Wyrażano wreszcie wątpliwość, i to jest w tym wszystkim jakby problem najpoważniejszy, co do prowadzonej w tym ministerstwie przez ostatnie miesiące, polityki personalnej, która zmuszała, w bardzo wielu wypadkach, do odejścia z wojska, ludzi, którzy zadeklarowali najwcześniej pełną lojalność wobec rządu Tadeusza Mazowieckiego. W taki, lub inny sposób, zmuszano ich do odejścia. I z Ministerstwa Obrony Narodowej odchodzi człowiek, który ogromnej większości społeczeństwa polskiego kojarzył się, i pozostania w tym skojarzeniu, z interwencją w Czechosłowacji w 1968 roku i z Wojskową Radą Ocalenia Narodowego. Ta zmiana następuje, ma ten fakt również znaczenie symboliczne. Wydaje się jednak, że fakt powołania nowego ministra z kręgu dotychczasowego kierownictwa ministerstwa, nie daje pełnej gwarancji tego, iż sprawa Ministerstwa Obrony Narodowej, iż problem sił zbrojnych Polski jest na tym samym etapie, na którym jest problem policji i problem Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-324.9" who="#JanRokita">Popierając propozycje zgłoszone przez Tadeusza Mazowieckiego rozumiem, że są to jednak propozycje na okres przejściowy i że perspektywa ma być taka, iż Ministerstwo Obrony Narodowej, podobnie jak dziś Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, stanie się w przyszłości również normalnym resortem, kierowanym przez osobę cywilną i pozbawionym konieczności zawierania, przy każdorazowej obsadzie tego resortu, jakiegokolwiek kontraktu politycznego. Tak rozumiem nominację nowego ministra i wiążę z jego osobą szczególne nadzieje ze względu na ów okres przejściowy, nadzieje sprowadzające się właśnie do tego, iż pod jego kierownictwem zostanie rozstrzygnięta owa wątpliwość co do suwerenności polskiej armii, co do przydatności jej instytucji centralnych i co do kierunku polityki personalnej prowadzonej w ostatnich miesiącach w tym resorcie.</u>
          <u xml:id="u-324.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-325">
          <u xml:id="u-325.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-325.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jacka Szymanderskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pana posła Tadeusza Kowalczyka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-326">
          <u xml:id="u-326.0" who="#JacekSzymanderski">Pani Marszałek! Panie i Panowie! Najpierw uwaga o wsi, która stała się miejscem bardzo poważnych zajść politycznych i to rzeczywiście może budzić niepokój. Jest, jak myślę, oczywiste, i wynika w pewnym sensie również z zaproponowanego programu gospodarczego, z faktu, że będzie on kontynuowany przez rząd, że wobec reformy całej gospodarki nie jest możliwe utrzymanie pełnego zatrudnienia w rolnictwie. Jest to fakt o zasadniczym znaczeniu, z którego trzeba sobie zdać sprawę. Tracą pracę ludzie w przemyśle, tracą ją ludzie różnych zawodów, stracą pracę rolnicy, Nie da się utrzymać pełnego zatrudnienia w rolnictwie, nie da się utrzymać takiej sytuacji, w której np. z sześciu hektarów mają żyć trzy pełno zatrudnione osoby i co więcej mają mieć zaspokojone potrzeby na odpowiednim poziomie cywilizacyjnym. Tylko zrozummy jedno, brak pełnego zatrudnienia, czy bezrobocie w rolnictwie, to jest coś zupełnie innego, niż bezrobocie w mieście. Bezrobocie w rolnictwie jest dla większości rolników zagrożonych tym faktem końcem pewnej cywilizacji, końcem jakiejś kultury, oni po prostu są tym — i słusznie — przerażeni. To jest być może upadek rodziny, to jest, generalnie rzecz biorąc, degradacja. I nawet jeżeli udałoby nam się przygotować programy, mądre programy, które to bezrobocie w rolnictwie w pewien sposób by łagodziły przez obietnice pełnego zatrudnienia na wsi, bo jest to możliwe, żeby ludzie bezrobotni w rolnictwie zyskiwali pełne zatrudnienie na wsi, to trzeba sobie zdawać sprawę, że opór społeczny przeciwko bezrobociu w rolnictwie będzie olbrzymi dlatego, że, jak mówię, jest to koniec pewnej epoki. Ten opór społeczny będzie wykorzystywany przez ludzi, którzy chcieliby na tym zrobić karierę polityczną tłumacząc, że jeżeli zorganizuje się silną partię chłopską, zjednoczoną partię chłopską, to można przetrwać złe czasy, to można obronić wieś i to rolnictwo takie, jakim ono jest, tylko jak gdyby później będzie lepiej. Nie można, nie wolno chłopów oszukiwać, trzeba im powiedzieć jasno — ta epoka, w której 27 proc. dorosłej ludności kraju żyję z rolnictwa, po prostu się skończyła, tak dalej nie będzie, choćbyśmy wszyscy, łącznie z trzema, czy dziesięcioma premierami się o to starali. Tak dalej już nigdy nie będzie. Musimy wymyślić najwyżej program utrzymania tych ludzi na wsi, nie ma bowiem dla nich miejsca w mieści. Chcę zwrócić tu uwagę na niebezpieczeństwo polityczne. Właśnie to zagrożenie cywilizacyjne i to, że zagrożeni rolnicy będą łapać się każdej nadziei, by obronić znany sobie świat, może spowodować utworzenie, jak powiedziałem, klasowej partii chłopskiej, klasowej w najgorszym sensie tego słowa, z pojęciem wroga klasowego, z pojęciem walki klas i z całym pojęciem rozbicia społecznego, które jest z tym związane.</u>
          <u xml:id="u-326.1" who="#JacekSzymanderski">Dlatego wydaje się, że ministrowi rolnictwa przypada tutaj szczególnie trudna rola, trochę niezależnie od tego, jakie będzie on podejmował działania polityczne, jak długofalowi i mądra będzie jego polityka, napotka na opór społeczny związany z pewną zmianą epoki, zmianą cywilizacyjną.</u>
          <u xml:id="u-326.2" who="#JacekSzymanderski">I proszę państwa, druga sprawa. Na wsi nie ma wykształconej, średniej warstwy, która mogłaby się stać naturalnym zapleczem przemian gospodarczych proponowanych przez rząd. Z tego też trzeba sobie zdawać sprawę. Co więcej, tak wąska grupa średnio zamożnych i bogatych chłopów, grupa młodych, innowacyjnych ludzi, którzy ewentualnie mogliby popierać program reform pana Leszka Balcerowicza, ze względu na sytuację w styczniu i lutym, jak również obecną sytuacją np. w mleczarstwie, została uderzona najsilniej. Ci, którzy przetrwali, są stosunkowo mało produkcyjni, mało dają na rynek, słabo od niego zależą, oni dostali mniej, oni ucierpieli mniej niż ci, którzy powinni stanowić społeczną i polityczną bazę przemian gospodarczych na wsi.</u>
          <u xml:id="u-326.3" who="#JacekSzymanderski">We wszystkich przemówienia bardzo często pada stwierdzenie „nasz rząd”. To jest rzeczywiście chyba największy kapitał, jakim dysponujemy. Dzięki temu, że społeczeństwo właśnie ten rząd uważa za „nasz” możliwe jest wprowadzenie takich drastycznych przemian gospodarczych, jakie mają miejsce obecnie. Tylko zastanówmy się nad jednym: czy rzeczywiście robimy wszystko, żeby utrzymać przekonanie, że ten rząd jest „nasz”? Czy to nie znaczy że wybrany, że szefem tego rządu, czy że w skład tego rządu wchodzą jacyś określeni ludzie. Grupy społeczne, które są skłonne powiedzieć „nasz rząd” to grupy, które równie dobrze mogą powiedzieć: mamy wpływ na ten rząd. Otóż chcę zwrócić uwagę, że w polityce rządu nie wszystko jest robione w tym celu, by zapewnić społeczeństwu poczucie możliwości wpływu na rząd.</u>
          <u xml:id="u-326.4" who="#JacekSzymanderski">Panie premierze, nie można rządzić w imieniu wszystkich. Jak się rządzi w imieniu wszystkich, to w gruncie rzeczy rządzi się w imieniu niczyim. Jeżeli jest tak, że oceniając rząd będziemy bazować przede wszystkim na wynikach badań socjologicznych, zresztą bardzo niepewnych, te instytuty pomyliły się o 25 proc. przy przewidywaniu wyników wyborów, to tym samym odwołujemy się do narodu jako całości, to jest zgodnie z podręcznikami politologii — populizm. Odwoływanie się do narodu, jako całości, bez struktury. Dobrze funkcjonująca demokracja polega na tym, że funkcjonują instytucje demokratyczne, a nie że odwołujemy się do jakichś bezpośrednich poparć. Właśnie odwoływanie się do bezpośrednich poparć zwiększa groźbę klasowego podziału tego społeczeństwa. Należy starać się przede wszystkim o to, by funkcjonowały instytucje demokratyczne. Jest tak, że poparciem dla rządu jest parlament, natomiast poparciem dla parlamentu jest naród. Nie jest dobrze, jeżeli poparciem dla rządu jest naród, z pominięciem parlamentu. Demokracja to przede wszystkim przeprowadzanie spraw zgodnie z regułą i przez demokratyczne instytucje. I wydaje mi się, że w pewnym sensie nie wykorzystujemy siły parlamentu, że rząd jak gdyby osłabia możliwość tego poparcia. Jest to do pewnego stopnia groźne właśnie dla rozwoju demokracji. Jeżeli jest tak, że oczywiście w nawale obowiązków, w tej niezwykle trudnej sytuacji, w jakiej się wszyscy znajdujemy, konsultacje z parlamentem, dbałość o umocnienie instytucji demokratycznych nie mogą być pełne, może warto powołać urzędnika rządowego, który zajmowałby się przede wszystkim kontaktami z parlamentem tak, żeby starać się znaleźć autentyczne, instytucjonalne, nie populistyczne, poparcie dla przedsięwzięć rządu i przeciwstawić się, moim zdaniem, istniejącej groźbie klasowości.</u>
          <u xml:id="u-326.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-327">
          <u xml:id="u-327.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-327.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Słucham, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-328">
          <u xml:id="u-328.0" who="#WaldemarPawlak">Ad vocem — jako chłop chciałbym panu posłowi Jackowi Szymanderskiemu serdecznie podziękować za dogłębną, marksistowską, klasową interpretację zjawisk zachodzących na wsi i w rolnictwie, a nawet w państwie.</u>
          <u xml:id="u-328.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, burzliwe oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-329">
          <u xml:id="u-329.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Jako ostatniego przed przerwą proszę o zabranie głosu pana posła Tadeusza Kowalczyka z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
          <u xml:id="u-329.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-330">
          <u xml:id="u-330.0" who="#TadeuszKowalczyk">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Z uwagą wysłuchałem wystąpienia pana premiera. W wystąpieniu swoim chciałem zwrócić uwagę na sprawy rolne.</u>
          <u xml:id="u-330.1" who="#TadeuszKowalczyk">W odczuciu rolników i wielu posłów identyfikujących się z wsią, polityka rolna rządu jest niezrozumiała, a przynajmniej rozmija się z obietnicami, jakie rząd składał. Przypomnę nieudolność rządu w rozwiązywaniu problemu skupu nadwyżek żywca, zboża i mleka. Jeśli przyjmiemy dobrą wolę rządu wobec rolników, to jak pan premier wytłumaczy następujące fakty: rządowe zakupy zboża na Zachodzie po dużo wyższych cenach niż ceny zbóż krajowych; obojętne przyglądanie się rządu, jak do kraju przywożono z NRD półtusze w tym samym czasie, gdy rolnicy w Polsce bezskutecznie próbowali sprzedać swoje tuczniki. Podobnie było z żywcem wołowym. Mało tego, fundusze przeznaczone na interwencyjny skup zwierząt rzeźnych w Polsce, w tym w 1990 roku, zostały częściowo przeznaczone na zakup nadwyżek mięsnych nie w Polsce, a w Danii. Należy podkreślić, że ceny zakupionych konserw w Danii były znacznie wyższe od cen tego typu konserw produkcji krajowej. W tym samym czasie przedsiębiorstwa przemysłu mięsnego w kraju miały, i mają, nadwyżki podobnych konserw mięsnych.</u>
          <u xml:id="u-330.2" who="#TadeuszKowalczyk">Proszę pana premiera o zapoznanie się z materiałami Najwyższej Izby Kontroli oraz Państwowej Inspekcji Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych na ten temat i wyciągnięcie konsekwencji służbowych wobec osób odpowiedzialnych za takie działanie.</u>
          <u xml:id="u-330.3" who="#TadeuszKowalczyk">Kolejny problem — to otwarcie granicy państwa w celu dopływu alkoholu z zagranicy w tym samym czasie, gdy rolnicy ostro protestowali, że nie mają gdzie sprzedać ziemniaków, a zapasy krajowego alkoholu rosły. Nie chcę już mówić na temat skupu mleka, gdyż jest to zbyt świeża i znana wszystkim sprawa.</u>
          <u xml:id="u-330.4" who="#TadeuszKowalczyk">W swoim wystąpieniu pan premier powiedział, że Rada Ministrów rozdzieliła dodatkowo 15 bilionów złotych. W tym rozdzielniku rolnictwo jest, niestety, na czwartym miejscu. Powiedział pan premier także: „będziemy nasze rolnictwo chronić tak, jak robią to inne państwa, będziemy je też wspierać w miarę możliwości państwa”. Mam nadzieję, że te słowa będą podstawą porozumienia między rolnikami a rządem, wierzę, że dziesięć miesięcy rządzenia Polską i dramatyczne doświadczenia kontaktów pana premiera z rolnikami uzmysłowiły panu złożoność i potrzebę pilnego potraktowania spraw wsi.</u>
          <u xml:id="u-330.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-331">
          <u xml:id="u-331.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła sekretarza o odczytanie komunikatów. Do głosu zapisanych jest jeszcze sześciu mówców.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-332">
          <u xml:id="u-332.0" who="#MarekRusakiewicz">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędą się posiedzenia Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego w sali nr 222 i Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego w sali kolumnowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-333">
          <u xml:id="u-333.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Ogłaszam przerwę do godziny 18.35.</u>
          <u xml:id="u-333.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 18 min 02 do godz. 18 min 35)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-334">
          <u xml:id="u-334.0" who="#TadeuszFiszbach">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-334.1" who="#TadeuszFiszbach">Do dyskusji zgłosiło się jeszcze 7 posłów. Proszę o zabranie głosu posła Ignacego Czeżyka z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie poseł Henryk Wujec.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-335">
          <u xml:id="u-335.0" who="#IgnacyCzeżyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pan premier Tadeusz Mazowiecki na początku swojego urzędowania powiedział, że przyszło mu przeprowadzić kraj przez wzburzony, rwący nurt rzeki, co oznaczało zahamowanie rozpadu gospodarki i przestawienie jej na zupełnie inne tory, inne funkcjonowanie.</u>
          <u xml:id="u-335.1" who="#IgnacyCzeżyk">Dziś, pan premier Tadeusz Mazowiecki powiedział, że przeprawa ta dobiega końca. Informacja na ten temat zawarta była w sformułowaniu, że wybory do parlamentu mają odbyć się najpóźniej na wiosnę, i na to słowo „najpóźniej” premier położył akcent. Wielu posłów oburzyło to, że premier Tadeusz Mazowiecki podejmuje decyzje ponad parlamentem. Czyżby nie miał do nich prawa? Premier ma oczywiście takie prawne instrumenty, że współpracując z prezydentem doprowadza do nowych wyborów. Jest to możliwe. Wielu jednak pyta, czy ta współpraca ma odbywać się z panem prezydentem Wojciechem Jaruzelskim. A na to pytanie może odpowiedzieć rzeczowo tylko pan prezydent i w swoim sumieniu oraz umyśle politycznym rozstrzygać będzie, jak rozumieć formułę Lecha Wałęsy — „nie chcę być prezydentem, ale będę musiał”.</u>
          <u xml:id="u-335.2" who="#IgnacyCzeżyk">Myślę, że na tą symboliczną przeprawę przez wzburzone wody trzeba spojrzeć jednak warunkowo.</u>
          <u xml:id="u-335.3" who="#IgnacyCzeżyk">Po pierwsze, niech pan premier Tadeusz Mazowiecki nie kończy wcześniej przeprawy, niż spełnione zostaną następujące warunki.</u>
          <u xml:id="u-335.4" who="#IgnacyCzeżyk">Po pierwsze, pojawią się gruntowne podstawy prawne przekształceń własnościowych.</u>
          <u xml:id="u-335.5" who="#IgnacyCzeżyk">Po drugie, proces prywatyzacji nie będzie przysłaniał w działaniach procesu restrukturyzacji przemysłu. O procesie restrukturyzacji jakby zapomniano, a jest to sprawa bardzo ważna, przecież ten przemysłu miał produkować dla rolnictwa i to jak najszybciej. Po trzecie, dotacje w sektorze rolnym...</u>
          <u xml:id="u-335.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-335.7" who="#IgnacyCzeżyk">... będą widziane jako opłacalne dla całej gospodarki, a nie odczytywane jako działania wymuszone.</u>
          <u xml:id="u-335.8" who="#IgnacyCzeżyk">I jeszcze kilka uwag szczegółowych. Mianowicie, premier Tadeusz Mazowiecki nie powiedział dzisiaj o dużych osiągnięciach w polityce zagranicznej. Są takie osiągnięcia, jeżeli chodzi o zabezpieczenie granicy zachodniej i jeżeli chodzi o udział Polski w rozmowach — „2–4”. Nasuwa się tu jednak pytanie o obecność wojsk radzieckich w Polsce. Czy w obecnej sytuacji zasadne jest prowadzenie takiej polityki rządu w tej dziedzinie?</u>
          <u xml:id="u-335.9" who="#IgnacyCzeżyk">Druga uwaga do działalności rządu premiera Tadeusza Mazowieckiego odnosi się do planu rozwiązania dramatycznej kwestii mieszkaniowej. Otóż rząd podjął się rozwiązania jednego, mniejszego znacznie problemu, przedpłat na samochody, nie wskazując na problem mieszkaniowy, nie proponując tu jakichkolwiek rozwiązań. I do tego odnoszę się bardzo krytycznie. Nie można tych dwóch kwestii pozostawić bez wzajemnej łączności.</u>
          <u xml:id="u-335.10" who="#IgnacyCzeżyk">Również bardzo ostrożna polityka wymiany kadry administracji państwowej została odczytana jako wystudiowana opieszałość. Myślę, że jeśli padały nawet zarzuty pod adresem rządu, że tak nagle z tą ustawą o administracji państwowej wystąpił, to odczytuję, że to właśnie była wymuszona, ostateczna decyzja rządu.</u>
          <u xml:id="u-335.11" who="#IgnacyCzeżyk">Trzeba na zakończenie dodać, że rząd jakby nie do końca dostrzegł potrzebę współpracy z pojawiającymi się, nowymi podmiotami politycznymi. Nie widzę również ze strony rządu wyraźnej potrzeby dialogu z Lechem Wałęsą, bez tego dialogu proces przekształceń, szczególnie w dziedzinie gospodarczej, nie ma szans powodzenia. Dlatego do tego dialogu należy naszymi naciskami zmusić rząd.</u>
          <u xml:id="u-335.12" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-336">
          <u xml:id="u-336.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-336.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Henryk Wujec z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, kolejnym mówcą będzie poseł Juliusz Braun.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-337">
          <u xml:id="u-337.0" who="#HenrykWujec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dzisiejsza debata ma charakter szczególny. Prowadzimy ją dokładnie w rok po wybraniu tego parlamentu. Jest to więc okazja do pewnego podsumowania, a jednocześnie debatę tą prowadzimy w bardzo dramatycznym momencie naszej historii, ważą się bowiem przyszłe losy Polski. Czujemy to w tej sali, a jeszcze bardziej odczuwamy to uczestniczą w spotkaniach z naszymi wyborcami, w kontaktach z wyborcami. W pewnej powadze odbywa się ta debata, czujemy odpowiedzialność za to, że ważą się tutaj przyszłe losy Polski.</u>
          <u xml:id="u-337.1" who="#HenrykWujec">Celowo mówię — tu, gdyż po roku istnienia tego Sejmu można powiedzieć, że za sprawą Wysokiej Izby, Senatu, za sprawą rządu, dokonała się w kraju rewolucja, że dokonano bardzo wiele. Ale dokonano tego we wspólnym działaniu rządu, Wysokiej Izby i Senatu, i że bez tego wspólnego działania byłoby to niemożliwe. Że wprawdzie wiele inicjatyw wychodziło właśnie ze strony rządu, ze strony OKP, ale bez współpracy z innymi klubami, z innymi posłami, zwłaszcza bez trudnej pracy w komisjach, nie byłoby to możliwe. Chociaż nie żywię specjalnej atencji do posłów z dawnej koalicji, państwo to rozumieją, to jednak uważam, że należy to docenić. Zwłaszcza należy docenić pracę wielu posłów w komisjach, bo bez tego nie osiągnęlibyśmy tak wiele, jak teraz możemy powiedzieć, że osiągnęliśmy. I właśnie biorąc to pod uwagę, można stwierdzić, że klucz do dalszych przemian, do rozwiązania tej dramatycznej sytuacji, znajduje się w tej sali. Jest tutaj, jest w rękach rządu, w rękach Wysokiej Izby, w rękach Senatu. Myślę, że wszyscy sobie z tego zdają sprawę i uważam, że ponad tymi wszystkimi podziałami, sporami, emocjami, które są częste w tej Wysokiej Izbie, powinniśmy zrozumieć, że rzeczywiście ciąży na nas historyczna odpowiedzialność. Mimo tych wszystkich podziałów trzeba zrozumieć, że przyszłość tego kraju zależy od nas, i że jeszcze nie wyczerpały się możliwości pracy Wysokiej Izby, Senatu i rządu.</u>
          <u xml:id="u-337.2" who="#HenrykWujec">Sądzę, że wielu z nas stoi przed takim osobistym wyborem, że niezależnie od tego, jaki będzie mój los osobisty, każdego z posłów, to powinniśmy się zdecydować, że nie jest ważne, czy będę posłem w następnej kadencji, czy nie będę, ważne jest to, czy rzeczywiście ten swój obowiązek spełnię, czy wykonam pracę, do której zostałem tu powołany, na którą czeka społeczeństwo.</u>
          <u xml:id="u-337.3" who="#HenrykWujec">Tym apelem chciałbym zakończyć; wielu z nas doskonale rozumie, co leży w naszych obowiązkach. Chciałbym, żeby — mimo występujących obecnie różnych podziałów — kierować się, przynajmniej w najbliższym okresie, w najbliższych kilku miesiącach, tą intencją, żeby jeszcze zrobić maksymalnie dużo, żeby potem można było powiedzieć, że spełniliśmy swój historyczny obowiązek.</u>
          <u xml:id="u-337.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-338">
          <u xml:id="u-338.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-338.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Juliusz Braun z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, kolejnym mówcą będzie posłanka Maria Stolzman.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-339">
          <u xml:id="u-339.0" who="#JuliuszBraun">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Nie będę mówił ani o rolnictwie, o którym już tak dużo tu powiedziano, ani o przemyśle, ani nawet o bezrobociu. Będę mówił o sprawie, która jest bardzo ważna, która zasługuje, żeby poświęcić jej kilka minut i która może zadecydować w znacznej mierze o realizacji programu reform, który od tego zakrętu ma być dalej realizowany.</u>
          <u xml:id="u-339.1" who="#JuliuszBraun">Tak się składa, że w ciągu minionych lat PRL, przy okazji każdego kryzysu, poszukiwano winnych wśród dziennikarzy. I była w tym pewna logika, ponieważ prasę traktowano jako element frontu ideologicznego, więc też środki przekazu, czy jak mawiano ironicznie, środki przekazu, były winne za to, co na tym froncie się działo. Trudno w momencie klęski nie winić tych, którzy są na froncie. I znowu słyszy się wiele słów krytyki pod adresem prasy, radia, telewizji, która zyskuje tak wielkie znaczenie. Czy to znaczy, że historią się powtarza? Myślę, że nie. Myślę, że jest to zjawisko tym razem inne. Rząd zmieniając tak wiele, zmienił też zasadniczo sposób patrzenia na rolę środków przekazu. Zerwał co prawda z dotychczasowym patrzeniem na prasę jak na element propagandy, ale teraz jesteśmy świadkami pewnego zagubienia. Nie jest tak, jak często słyszymy w tej sali, że telewizja, prasa jest nadmiernie sterowana. Ona często jest raczej antyrządowa niż prorządowa, ale przede wszystkim jest niezborna w swoim działaniu. Przede wszystkim widać brak koncepcji, odbija się tu także rozbicie, zagubienie znacznej części środowiska dziennikarskiego.</u>
          <u xml:id="u-339.2" who="#JuliuszBraun">Wysoki Sejmie! Prasę, środki przekazu określamy dziś mianem środków komunikacji społecznej. Z jednej strony można się spodziewać, że pan premier docenia przecież rolę środków komunikacji społecznej, ale z drugiej strony, patrząc na efekty, trudno powiedzieć inaczej, niż że jednak rząd nie docenia znaczenia środków komunikacji społecznej. A przecież tylko tą drogą można stale, konsekwentnie przekazywać społeczeństwu odpowiedzi na powtarzające się bez przerwy pytania: kiedy coś się stanie, dlaczego coś się dzieje, jak długo mamy czekać, jak długo będzie trwać to, co trwa.</u>
          <u xml:id="u-339.3" who="#JuliuszBraun">Chciałbym wyrazić nadzieję, że w tym momencie, kiedy znowu trzeba tak wiele społeczeństwu powiedzieć, wyjaśnić tak wiele niezrozumiałych kwestii, które trudno zrozumieć, jeśli odwołujemy się wciąż do starych sposobów myślenia, że właśnie w tym momencie rząd będzie doceniał znaczenie środków przekazu, środków komunikacji społecznej. Że oprócz tego, o czym pan premier mówił, będzie realizowana także polityka informacyjna, będzie doceniona potrzeba systematycznej, fachowo, umiejętnie realizowanej komunikacji ze społeczeństwem.</u>
          <u xml:id="u-339.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-340">
          <u xml:id="u-340.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-340.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze posłanka Maria Stolzman z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, kolejnym mówcą będzie posłanka Maria Sielicka-Gracka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-341">
          <u xml:id="u-341.0" who="#MariaStolzman">Panie Marszałku! Panie Premierze! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Na początek chcę z ubolewaniem stwierdzić, że tak ważną debatę, jak dzisiaj, prowadzimy przy prawie pustej sali, i że rano było nas w tej sali dwa razy tyle niż w tej chwili, i że nasi wyborcy krytykując nas za to, mają dużo racji.</u>
          <u xml:id="u-341.1" who="#MariaStolzman">Proszę państwa, jako poseł z rejonu typowo rolniczego i to zamieszkałego przez bardzo drobnych przeważnie rolników, o małych gospodarstwach, od dawna wyczuwałam pogarszające się nastroje wsi. Na każdym spotkaniu odczuwałam to, co na początku pracy nowego rządu znikło. Mówienie: my — chłopi i oni — rząd, znowu się nasiliło. Mogę powiedzieć, że dzisiaj, przy użyciu małej dozy demagogii, jest dziecinnie łatwo wyprowadzić chłopów z traktorami na szosę. Dużo trudniej jest przeprowadzić dyskusję w parlamentarnej atmosferze. Dlaczego tak jest? Chłopów ogarnęła niepewność jutra. To jest bardzo złe uczucie. Pieniądze za mleko dla rolnika, to jest tak, jak pensja dla robotnika czy urzędnika państwowego. To jest ten comiesięczny pieniądz.</u>
          <u xml:id="u-341.2" who="#MariaStolzman">Drugi powód niepewności, strajków i protestów to obawa, czy będzie kupione zboże. Co będzie, jak będą mokre żniwa, na co się w tym roku zanosi. Myślę, że troska o byt codzienny, o jutro — jest i była przyczyną protestu. Chcę podkreślić, że się nie zgadzam z tą formą protestu, ale też krytykuję demonstrację siły. Przy najuprzejmiejszym, najdelikatniejszym zachowaniu się policji, wrażenie pozostaje fatalne.</u>
          <u xml:id="u-341.3" who="#MariaStolzman">Wiele tu już dzisiaj powiedziano na temat rolnictwa, chcę jeszcze o jednej sprawie powiedzieć. Wszystkie statystyki wskazują, że wiek chłopów prowadzących gospodarstwa rolne jest zaawansowany. Ludzie młodzi na wsi stanowią mniejszość. Ludziom starym trudniej jest się przeprofilować, oni takich możliwości już nie widzą.</u>
          <u xml:id="u-341.4" who="#MariaStolzman">Proszę państwa, myślę, że w obecnej, trudnej sytuacji rolnictwa, najgorsze co mogłoby jeszcze to rolnictwo spotkać, to destabilizacja w resorcie. Bezkrólewie w resorcie rolnictwa, jakieś rozwiązanie zastępcze — to wszystko jest bardzo niedobre. Dlatego, proszę państwa, chcę poprzeć kandydaturę Artura Balazsa, choć wiem, że sobie tym nie zarobię na popularność ani lewej strony sali, ani jej środka, ani nawet części moich kolegów klubowych. Jakie mogę wymienić argumenty przemawiające za tym człowiekiem, jako kandydatem na ministra rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-341.5" who="#MariaStolzman">Po pierwsze — to, że jest autentycznym chłopem, ma więc z rolnictwem automatycznie o wiele większy kontakt, niż najwyższej klasy nauczyciel akademicki. Ma za sobą 10 miesięcy praktyki rządowej, myślę, że to obecnie wielka zaleta. Dalej, proszę państwa, trzeba oczywiście pamiętać, że choć byśmy nie wiem jak walczyli przeciwko takiemu, czy innemu kandydatowi, to wiemy doskonale, że nasz premier jest uparty, żeby nie powiedzieć stanowczy, odwrotnie Chciałam powiedzieć...</u>
          <u xml:id="u-341.6" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-341.7" who="#MariaStolzman">... stanowczy, żeby nie powiedzieć uparty...</u>
          <u xml:id="u-341.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-341.9" who="#MariaStolzman">... i swoich pomysłów i swoich kandydatów tak łatwo nie zmieni. Minister rolnictwa miał zwykle w tym kraju i ma nadal słabe przebicie w rządzie, bo wiecznie był tym, który czegoś chciał. Myślę, że rząd ma już tę świadomość, że bez nakładów finansowych, rolnictwa ani się nie zreformuje, ani się nie zmieni jego struktury.</u>
          <u xml:id="u-341.10" who="#MariaStolzman">Mam nadzieję, że głos Artura Balazsa mógłby być w rządzie słyszany i że mógłby on postarać się o to, by znaleźć jakieś lepsze zrozumienie dla spraw rolnictwa w kluczowym resorcie, jakim jest resort finansów. Oczywiście panu Arturowi Balazsowi postawiono by surowe warunki, musiałby szybko przedstawić spójny program polityki rolnej, przyjęty potem w parlamencie, musiałby rozwiązać problem mleka, i to nie tylko na dziś, ale i perspektywicznie, oraz rozwiązać sprawę skupu zbóż z tegorocznych zbiorów.</u>
          <u xml:id="u-341.11" who="#MariaStolzman">Trzeba tu naprawdę krytycznie ocenić fakt, że do dzisiaj nie ma prezesa Agencji Rynku Rolnego. Zarzucano zwłokę Sejmowi, a przecież już ponad miesiąc temu Sejm uchwalił ustawę o agencji. A przecież, proszę państwa, żniwa już się zaczęły.</u>
          <u xml:id="u-341.12" who="#MariaStolzman">Jeszcze dwie sprawy, przepraszam, jeśli sekundę przedłużę wypowiedź. W moim przekonaniu za Arturem Balazsem przemawia jego zrozumienie problemu infrastruktury na wsi, sama w tej branży pracuję zajmując się wodą dla wsi. Pan Artur Balazs postawił sobie jako punkt honoru poprawę telefonizacji wsi. Myślę, że to jest bardzo ważna działalność, mająca na celu zrównanie, choćby pod tym względem warunków życia na wsi z warunkami życia w mieście. Ponadto, proszę państwa, to też ważny element, Artur Balazs jest szefem funduszu EWG pomocy rolnictwu, a ja rozumiem, że ta pomoc powinna się nasilić. Oczywiście nie w postaci darów żywnościowych, ani zboża, ale powinny się nasilić inne formy tej pomocy. Znając trochę partnerów zagranicznych, z którymi miałam w przeszłości i mam nadal do czynienia, wiem jak bardzo się liczy znajoma twarz. Wiem, jak długo muszą się partnerzy zagraniczni do nowych twarzy przyzwyczajać.</u>
          <u xml:id="u-341.13" who="#MariaStolzman">I jeszcze jedna prośba pod adresem każdego ministra rolnictwa, obojętne kto nim zostanie. Każdy taki minister powinien raz w tygodniu, po wiadomościach, informować społeczeństwo o sprawach rolnictwa. Myślę, że konflikt między miastem a wsią się pogłębił, i zarówno jedna, jak i druga strona tego społeczeństwa potrzebuje rzeczowych argumentów. Trzeba by wyręczyć ministra Jacka Kuronia, którego tłumaczenia w TV związane ze strajkiem mławskim, nie spotkały się z uznaniem chłopów, choćby dlatego, że właśnie minister Jacek Kuroń nie reprezentuje rolnictwa. Tak że ja będę głosować na Artura Balazsa i będę wdzięczna tym posłom, których, tym moim krótkim wystąpieniem, udało mi się do tego przekonać.</u>
          <u xml:id="u-341.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-342">
          <u xml:id="u-342.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-342.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze posłanka Maria Sielicka-Gracka z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, kolejnym mówcą będzie poseł Edmund Krasowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-343">
          <u xml:id="u-343.0" who="#MariaSielickaGracka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Premierze! Rozważamy dziś sprawy funkcjonowania wielu dziedzin życia naszego kraju, organizmu jakim jest państwo, rozważamy zaproponowane przez pana premiera zmiany, które mają na celu poprawę funkcjonowania poszczególnych jego organów. Chciałabym jednak przypomnieć, że ten organizm składa się z 37 milionów organizmów, które aby mogły efektywnie funkcjonować, muszą być zdrowe. Dlatego myślę, że pacjenci i pracownicy służby zdrowia usłyszeli z satysfakcją zapowiedź pana premiera o przeniesieniu pewnych środków finansowych na zdrowie. Przyjmujemy to jako zrozumienie rządu dla wagi tego zasadniczego dla narodu problemu. Jednak żeby te środki właściwie wykorzystać, trzeba pomyśleć o zmianach w dotychczasowym systemie funkcjonowania służby zdrowia, trzeba zmienić skostniałe struktury i wyjść naprzeciw chęciom licznej rzeszy pracowników służby zdrowia, którzy chcą uzdrowić zdrowie. Pracownicy ci z niezwykłą cierpliwością i samozaparciem znoszą koszty reform gospodarczych. Oni muszą pracować na pełnych obrotach, nie mogą zmniejszyć przerobu, ani produkcji. Dlatego, w imieniu posłów służby zdrowia Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, zwracam się do pana premiera z prośbą o poparcie dążeń i życzeń pracowników ochrony zdrowia w działaniach mających na celu zmianę funkcjonowania resortu.</u>
          <u xml:id="u-343.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-344">
          <u xml:id="u-344.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-344.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Edmund Krasowski z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, kolejnym mówcą będzie poseł Józef Oleksy.</u>
          <u xml:id="u-344.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-345">
          <u xml:id="u-345.0" who="#EdmundKrasowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Bardzo krótko, mam przecież prawo do dwukrotnej wypowiedzi w debacie. Otóż poseł Aleksander Małachowski nazwał moją wypowiedź jako demagogiczną. Widocznie pan poseł nie słuchał uważnie tego, o czym mówiłem, a mówiłem o faktach, które są publicznie znane więc zabieram głos jeszcze raz. W myśl zasady, że na demagogię najlepsze są fakty, przypominam, panu posłowi, że w pierwszym półroczu mamy w rublach transferowych prawie dwumiliardową nadwyżkę w handlu z ZSRR, co oznacza, że o 3, może 4 biliony złotych budżet państwa jest uszczuplony. Pierwotnie zakładano, że będzie to nadwyżka około 200 milionów rubli w całym roku. Faktem jest, że z tymi 50 przedsiębiorstwami zatrudniającymi 100 tysięcy ludzi trzeba naprawdę coś zrobić, a nie bawić się w fikcję, tak jak pan to przedstawił, opartą na fałszywym założeniu, że prowadzą one opłacalny eksport. Od 1 stycznia 1991 roku przechodzimy na handel w oparciu o ceny światowe, czy pan poseł uważa, że jeśli do tego czasu nie przeprowadzimy gruntownej restrukturyzacji właśnie tych przedsiębiorstw, to one będą w stanie wytrzymać konkurencję na rynku radzieckim? Pań proponuje, aby ten poważny problem odsunąć w czasie, a ja w swoim wystąpieniu pragnąłem tylko spowodować aby rząd zastanowił się nad celowością utrzymywania stanu obecnego. Twierdzę, że lepiej byłoby wykorzystać ten stracony pieniądz właśnie na restrukturyzację tych przedsiębiorstw, co wcale nie oznacza wyrzucenia na bruk 100 tysięcy ludzi, tak jak powiedział pan poseł. I jeszcze na zakończenie o tym, że handel z ZSRR nie był w przeszłości taki wspaniały. Przytoczę Wysokiej Izbie fragment odpowiedzi pana ministra Jerzego Osiatyńskiego nadesłanej do marszałka Sejmu pana Mikołaja Kozakiewicza na opinię sejmowej Komisji Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej w sprawie efektywności funkcjonowania i udziału Polski w RWPG. Odpowiedź nosi datę 16 kwietnia bieżącego roku, a cytowany fragment dotyczy inwestycji w ZSRR. Cytuję: „Rząd Rzeczypospolitej Polskiej podjął już konkretne rozmowy z przedstawicielami rządu ZSRR, ostatnio w czasie rozmów wicepremiera Balcerowicza z wicepremierem Sitarjanem mające na celu wykazanie stronie radzieckiej, że udział Polski w inwestycjach surowcowych na terytorium ZSRR realizowanych na zasadach przyjętych przez 61 Posiedzenie Komitetu Wykonawczego RWPG był nierównoprawny i spowodował znaczące nakłady finansowe, które stronie polskiej nie zostały wyrównane przez stronę radziecką. Istotna część polskiego zadłużenia w rublach transferowych według aktualnego stanu, około 4,2 miliarda rubli transferowych, została spowodowana udziałem w tych inwestycjach. W związku z tym strona polska domaga się odpowiedniego rozliczenia niewyrównanych nakładów z polskim zadłużeniem w rublach transferowych”. Proszę państwa, jeżeli nadwyżka w bilansie handlowym osiągnie pod koniec roku 4 miliardy rubli, Rosjanie powiedzą nam, panowie ale to jest ten dług który jesteście nam dłużni, a zapomną o tych inwestycjach, na których straciliśmy tyle miliardów rubli transferowych. Myślę, że moja wypowiedź nie jest już demagogiczna.</u>
          <u xml:id="u-345.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-346">
          <u xml:id="u-346.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-346.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Józef Oleksy z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, kolejnym mówcą będzie poseł Henryk Sienkiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-347">
          <u xml:id="u-347.0" who="#JózefOleksy">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Notabene nadal uważam wypowiedź pana posła, mojego przedmówcy, za demagogiczną i uważam, że w tak zasadniczych sprawach, które są związane z dzisiejszym i przyszłym interesem Polski, nie powinno się bez kompetentnej i długofalowej analizy ferować ocen. Ale zabieram głos z innego powodu, chcę, proszę państwa, stanąć w stanowczej obronie pana premiera Tadeusza Mazowieckiego i czynię to, broniąc go przed posłem Janem Łopuszańskim, który stwierdził z tej trybuny, że nasz Sejm jest chory, a chory organizm wydaje chory produkt. Nie wydaje się, by rząd pana premiera Tadeusza Mazowieckiego z jego osobą dawał znamiona choroby, wręcz przeciwnie, zgodzimy się wszyscy, że rząd ten, przy wszystkich przeciwnościach i całej krytyce, jaka pod jego adresem jest dziś formułowana, jest rządem, który prowadzi kraj ku zamierzonej, przemyślanej i, miejmy nadzieję, dobrej przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-347.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-347.2" who="#JózefOleksy">Przy okazji pragnę odnieść się pozytywnie do tej tezy pana posła Aleksandra Małachowskiego, w której bardzo spokojnie i uczciwie stawia on kwestię ód dawna publicznie obecną, nie zawsze w sposób odpowiedzialny stawianą, kwestię wewnętrznego składu, charakteru, społecznej roli i wydźwięku naszego parlamentu. Tak jak poseł Aleksander Małachowski uważam, że trzeba zwołać posiedzenie Sejmu nawet całodniowe, po to, by w Sejmie mówić o jego losie, terminie upływu jego kadencji i o tym, co on ma jeszcze do zrobienia. Nie poza Sejmem i za niego.</u>
          <u xml:id="u-347.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-347.4" who="#JózefOleksy">Po drugie, chcę odnieść się krótko do głosu pana posła Jana Rokity, który, jak zawsze, w zgrabnym, prawniczym wystąpieniu był niezwykle przekonujący, ale poruszył kwestię czasu trwania okresu przejściowego w Polsce. Panie pośle, z wielkim szacunkiem do pana wiedzy i umysłu, nie byłbym tak odważny by głosić, iż okres przejściowy procesów zachodzących w Polsce mija. Jeśli pan to ograniczył jedynie do spraw personalnych, i to w odniesieniu do dwóch resortów, w ostateczności można się z tą tezą zgodzić, ale za mało, proszę państwa, kreśląc, zatwierdzając i promując procesy przemian w Polsce, mówimy społeczeństwu, również i sobie, o tym, że okres przejściowy do osiągnięcia docelowego stanu sprawnej gospodarki rynkowej, dającemu ludziom poczucie bezpieczeństwa i dostatku, będzie naprawdę znacznie dłuższy niż w niektórych, skrótowych wypowiedziach, czasem to społeczeństwu głosimy. Dlatego panie pośle, tylko w kontekście personaliów mógłbym przyjąć tezę, że okres przejściowy w Polsce jest zakończony, a symbolika odchodzenia z rządu określonych osób tego dowodzi.</u>
          <u xml:id="u-347.5" who="#JózefOleksy">Po trzecie, chciałbym powiedzieć, iż dziś, mimo wszystko, polska wieś i polscy rolnicy odnieśli swoiste, ogromne zwycięstwo. Jestem posłem z regionu bardzo rolniczego — bialskopodlaskiego, Podlasia. Jak tylko obowiązki pozwalają często bywam na spotkaniach z wyborcami i wczuwam się w tonację tych spotkań. Chcę powiedzieć — oni, rolnicy odnieśli dziś zwycięstwo, choć uzyskali niewiele. Wsłuchując się w treść exposé pana premiera Tadeusza Mazowieckiego, odniosłem wrażenie, że w sumie jedynie w dwóch kwestiach pan premier zapowiedział konkretne rozstrzygnięcia, ale miejmy nadzieję, że program rolniczy naszego rządu zostanie szybko przez Izbę sprecyzowany.</u>
          <u xml:id="u-347.6" who="#JózefOleksy">Dziś wszyscy mówili o rolnikach i wielu posłów od tego zaczynało swoje wystąpienia. Najbardziej się jednak...</u>
          <u xml:id="u-347.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-347.8" who="#JózefOleksy">... wzruszyłem, kiedy historyk, profesor Bronisław Geremek był bliski łez, wzruszony losem...</u>
          <u xml:id="u-347.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-347.10" who="#JózefOleksy">... polskiego rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-347.11" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u>
          <u xml:id="u-347.12" who="#JózefOleksy">Proszę państwa, niech moda na rolników nie będzie modą. Dopiero dziś wieś polska dowiedziała się od posła Jacka Szymanderskiego, co naprawdę było grane przed wyborami.</u>
          <u xml:id="u-347.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-347.14" who="#JózefOleksy">My akurat z panem posłem Jackiem Szymanderskim jesteśmy z jednego okręgu — bialskopodlaskiego — i długo już poluję na wspólne z nim spotkanie z. rolnikami, bo wtedy nie ma pana posła. Pan poseł Jacek Szymanderski miał jeden ton na spotkaniach poselskich przed 4 czerwca. Chłopy, słuchajcie — jak pokonamy czerwonych to będzie klawo, bo to jest najgorsze w Polsce. A tak nie jest, proszę państwa. Cała polityka rolna jest pod znakiem zapytania, ale dziś została powiedziana prawda na ten temat Dziś tę prawdę, rząd i my wszyscy musimy naprawdę rolnikom wyjaśniać, bo gospodarka rynkowa dotyczy bankructw w przemyśle ale i będzie, niestety, dotyczyć bankructw mniejszych, słabszych przedsiębiorstw rolnych, gospodarstw, i nic to nowego dla tych, którzy istotę gospodarki rynkowej znają i w całej pełni ją akceptują, ale istotne jest, by ludziom mówić tak, jak głosimy, prawdę. Rolnikom polskim nie powiedziano, że minimalne ceny skupu nie mogą być przyjęte, bo nie mogą gwarantować opłacalności produkcji dla każdego gospodarstwa, ale jakże długo zwlekano, zanim przy sporze o Agencję Rynku Rolnego, tak widocznym stało się to i zostało jasno powiedziane.</u>
          <u xml:id="u-347.15" who="#JózefOleksy">Mogę jedynie apelować do rządu, aby szybciej i jaśniej mówiono rolnikom co ich czeka, bo mają prawo to wiedzieć, i mają prawo do okresu przejściowego, nawet długiego, by móc swoje zamiary produkcyjne dostosować do tego, co polskiemu rolnictwu jest przygotowywane.</u>
          <u xml:id="u-347.16" who="#JózefOleksy">I wreszcie kończąc, szanowni państwo, chcę powiedzieć, że nasza dziś dyskusja, przy wielu uwagach i propozycjach pod adresem programu rządowego, które, jestem pewien rząd z całą odpowiedzialnością podejmie, wprowadzi potrzebne i możliwe korekty, była — zgodzimy się co do tego, debatą o lękach przyszłości, w tym i naszych lękach, nie personalnych lecz o Polskę. Wynikać więc powinien z tego wniosek, byśmy byli powściągliwi w ferowaniu wyroczni i zapowiedzi, bośmy nie odpowiedzieli i nie powiedzieli społeczeństwu, choć pan premier dziś to określił, że cena przejścia będzie bolesna, ale skutki będą trwałe i pozytywne. Jeszcze brakuje periodyzacji tego procesu, który by ludziom pozwolił rozłożyć swoje nadzieje i oczekiwania w pewnych odstępach czasu.</u>
          <u xml:id="u-347.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-348">
          <u xml:id="u-348.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-348.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Henryk Sienkiewicz z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, kolejnym mówcą będzie poseł Ireneusz Skubis.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-349">
          <u xml:id="u-349.0" who="#HenrykSienkiewicz">Panie Marszałku! Panie Premierze! Wysoki Sejmie! Na jednym z pierwszych posiedzeń Sejmu wyraziłem życzenie moje i wyborców, aby rząd, który wybierzemy, był mądry, kompetentny i sprawny, żeby był dobrym gospodarzem tego kraju.</u>
          <u xml:id="u-349.1" who="#HenrykSienkiewicz">Mijały miesiące naszej kadencji i miesiące urzędowania rządu. Jaka jest sytuacja na dzisiaj, w oczach społeczeństwa? Mamy nadmiar masła, podobno pełne magazyny, mamy nadmiar mleka, rzepaku, są obawy czy będzie gdzie zmagazynować nowy, mamy nadmiar energii, nadmiar fabryk, niektóre pracują na jedną zmianę, nadmiar ludzi do pracy, ponad pół miliona ludzi bezrobotnych... Nadmiar wszystkiego, a ludzie są biedni. Duża część społeczeństwa żyję w nędzy. Jeżeli się rozmawia z ludźmi, którzy zarabiają 300–350 tys. miesięcznie, przy rozmowach z emerytami, poseł jest w bardzo kłopotliwej sytuacji. Co ma powiedzieć?</u>
          <u xml:id="u-349.2" who="#HenrykSienkiewicz">Kraj, który w tej chwili cierpi na nadmiar wielu towarów, wielu artykułów spożywczych, który cierpi na nadmiar potencjału produkcyjnego — jest biedny. Jaki wniosek ludzie z tego wyciągają? Że się nieumiejętnie tym majątkiem zarządza, że się nie umie tego majątku wykorzystać, że tego nadmiaru artykułów spożywczych nie umie się, po rozsądnej cenie, ludziom dostarczyć A przecież wiemy, że dzieci są niedożywione, że stan zdrowotny społeczeństwa nie jest najlepszy, że wielu ludzi cierpi niedostatek.</u>
          <u xml:id="u-349.3" who="#HenrykSienkiewicz">Dzisiaj w tej sali padło wiele słów, ale ludzie — nasi wyborcy, czekają na czyn, kiedy ten towar, kiedy te zakłady pracy, kiedy cała nasza gospodarka będzie uruchomiona. Jak oceniają gospodarkę? A no wiele naszych zakładów jest zadłużonych w banku i za kredyt płacą nieraz w miesiącu miliardowe odsetki. Rosną ceny, bank ma pieniądze, przedsiębiorstwa są zadłużone i ciągle borykają się z kłopotami... to nie jest rozwiązanie. To nie jest rozwiązanie, które na dłuższą metę będzie mogło rozwinąć naszą gospodarkę.</u>
          <u xml:id="u-349.4" who="#HenrykSienkiewicz">Niskie płace ograniczają popyt, niski jest popyt na produkcję, niski standard życia rodzi apatię: apatię do pracy, apatię w udziale w wyborach. Apatia społeczeństwa jest coraz większa.</u>
          <u xml:id="u-349.5" who="#HenrykSienkiewicz">Dlatego zwracam się do pana premiera. Ludzie oczekują, że ten nasz wielki potencjał gospodarczy, nasz wielki majątek w postaci fabryk, zakładów pracy, ziemi, lasów i tego co mamy w magazynach, zostanie wreszcie uruchomiony, zostanie zdjęta pętla finansowa z działalności gospodarczej. W tym przypadku chyba restrykcje finansowe poszły za daleko.</u>
          <u xml:id="u-349.6" who="#HenrykSienkiewicz">Jeszcze kamyczek do naszego sejmowego podwórka Chcemy działać skutecznie, wypowiadamy wiele pięknych, mądrych słów, ale bądźmy konsekwentni i poczynając od najprostszych spraw doprowadźmy je do końca, musimy potrafić egzekwować najprostsze rzeczy. Wymienię takie dwie, może kompromitująco proste sprawy: Żywimy się 10 miesięcy w restauracji, zamawiamy według kart, rzadko kiedy dostaniemy to, co w karcie jest napisane, mamy danie z kaszą gryczaną, z ryżem, dostajemy z ziemniakami... i przechodzimy do porządku dziennego w sposób zupełnie obojętny. Jakaż to jest znieczulica. Słowo pisane w drobnej sprawie jest jedno, kelner przynosi co innego, a wszyscy są zadowoleni. Mamy komisje sejmowe, podkomisje, przychodzi niekompetentny urzędnik z ministerstwa, opowiada nam godzinę rzeczy nieistotne, słuchamy, kiwamy głową, dyskutujemy z nim, a często w tym nie ma żadnej treści, co pozwalam sobie na komisjach zapisywać w protokole. A więc zacznijmy naprawdę od drobnych rzeczy, egzekwujmy racje i słowo pisane, niech to słowo będzie przez wszystkich przestrzegane: od kelnera do ministra.</u>
          <u xml:id="u-349.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-349.8" who="#komentarz">(Poseł Mieczysław Brudniak: Można ad vocem?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-350">
          <u xml:id="u-350.0" who="#TadeuszFiszbach">Ad vocem, tak? Proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-351">
          <u xml:id="u-351.0" who="#MieczysławBrudniak">Jeśli można, krótkie ad vocem wcześniejszej wypowiedzi posła Edmunda Krasowskiego. Ponieważ poseł argumentował liczbami swoje stanowisko, replikując panu posłowi Aleksandrowi Małachowskiemu, ja też pozwolę sobie podać kilka liczb. Owszem, zgadza się, mamy już nadwyżkę rzędu 2 miliardów rubli, mamy również podobną nadwyżkę w dolarach... ale to już inna sprawa. Natomiast panie pośle Krasowski, dam konkretny przykład zakładu produkującego na bardzo wysokim poziomie maszyny górnicze dla potrzeb Związku Radzieckiego, które są tam eksploatowane. Jest ich około 90 kompleksów. 70 milionów ton węgla wydobyto na tych maszynach w ub.r., bijąc rekordy Związku Radzieckiego, co u nas jest trochę może śmieszne, ale dla nich jest rzeczą nadzwyczajną. Górnicy zarabiają więcej niż ministrowie. Mamy zorganizowane serwisy w Karagandzie, w Kuzbasie, w Donbasie. Mamy swoich pracowników już w Orkucie pod kołem polarnym. W tym roku z powodu, o którym była mowa, kurs rubla jest 2100 zł dla tych eksporterów maszyn, którzy otrzymali zgodę, ci eksporterzy, którzy nie otrzymali zgody, za rubla otrzymują tylko 1000 zł. Zgoda na kurs po 2100 zł jest, jeżeli się nie mylę, określona limitem chyba na 2 miliardy 600 zł, reszta jest po 1000 zł. Kto będzie eksportował za 1000 zł? Nikt. A więc wracam jeszcze do tychże maszyn. Być może w tym roku nie będziemy mogli sprzedać tych maszyn ze względów ekonomicznych, natomiast w następnym roku Rosjanie zamawiają podwójną ich ilość i są gotowi płacić w dolarach. Przy aktualnych przeliczeniach — za 1 rubla otrzymamy 1,4 dolara. Sądzę, że jest to ciekawy przelicznik, można na tym, po prostu, zyskać. A więc jeżeli pozwolimy na to, żeby premier Leszek Balcerowicz jednym cięciem ograniczył eksport do Związku Radzieckiego, to stracimy rynek, o którym mówił poseł Aleksander Małachowski. W tej chwili na Zachód nie wejdziemy tak łatwo. W tym roku moja fabryka wchodzi z jedną obudową do Hiszpanii, jest to duży kontrakt, ale pojedynczy. Natomiast po Związku Radzieckim jeżdżą przedstawiciele firm japońskich Halbach-Braun i Henscheidt, którzy gwałtownie szukają tam miejsca, rynku zbytu swoich towarów. My możemy być od nich tańsi i możemy mieć ogromny rynek zbytu. Nie wolno nam tego lekceważyć.</u>
          <u xml:id="u-351.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-352">
          <u xml:id="u-352.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-352.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Ireneusz Skubis z Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego, kolejnym mówcą będzie poseł Tadeusz Kijonka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-353">
          <u xml:id="u-353.0" who="#IreneuszSkubis">Panie Marszałku! Panie Prezydencie! Przy okazji, nie wiem dlaczego niektórzy nie dostrzegają prezydenta,...</u>
          <u xml:id="u-353.1" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u>
          <u xml:id="u-353.2" who="#IreneuszSkubis">... nie wiem, czy w innych parlamentach dostrzega się prezydentów... mam nadzieję, że przyszłych prezydentów będziemy dostrzegać.</u>
          <u xml:id="u-353.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-353.4" who="#IreneuszSkubis">Panie Premierze! Wysoka Izbo! Moje wystąpienie miało być na temat rolnictwa, bo pochodzę ze wsi Witeradów spod Olkusza. W tej dyskusji, proszę zwrócić uwagę, mimo że siedzący w środki sali ludowcy nie zabierali dzisiaj głosu, ale prawie wszyscy, tak z lewej, jak i z prawej strony sali, zauważali problemy rolnictwa, za co, w imieniu wsi polskiej i bezpieczeństwa żywnościowego kraju serdecznie z tej trybuny dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-353.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-353.6" who="#IreneuszSkubis">Wszystkie wystąpienia klubowe były, moim zdaniem, znakomicie przygotowane merytorycznie. Cieszy też fakt, że, wbrew moim przewidywaniom, problemy rolnictwa dostrzegł również w sposób znakomity pan poseł i przewodniczący Klubu OKP prof. Bronisław Geremek oraz pan poseł Ryszard Bugaj. Kolejne słowa podziękowania na Wasze ręce.</u>
          <u xml:id="u-353.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-353.8" who="#IreneuszSkubis">Ponieważ zrezygnowałem z merytorycznej dyskusji, pozwolę sobie ad vocem 3 lub 4 posłów.</u>
          <u xml:id="u-353.9" who="#IreneuszSkubis">Panie pośle Łopuszański, rzadko podzielam pana zdanie, ale tym razem podzielam, że chciałby pan przenieść decyzje w sprawach personalnych naszej Izby co najmniej za tydzień. Klub Poselski PSL ustalał, że chcielibyśmy dobrze zapoznać się z kandydaturami na przyszłych ministrów, ewentualnie wicepremierów i nie ukrywam, że jako koalicjanci mielibyśmy może również coś do powiedzenia na ten temat. Również cieszę się niezmiernie, że pan dostrzegł to, o co w debacie i w pytaniach do premiera Leszka Balcerowicza, zapytaliśmy ustami pana posła, przedstawiciela naszego klubu poselskiego Aleksandra Łuczaka — czy pan premier Leszek Balcerowicz ma alternatywny, korekcyjny drugi program. Pytał o to pan poseł Jan Łopuszański; był jeden program, nie mieliśmy wyboru. Życzyłbym zatem panu premierowi i rządowi aby w przyszłości przewidywał korekty programowe, odpowiadając i uwzględniając szeroko pojętą społeczność, w tym nasz Sejm.</u>
          <u xml:id="u-353.10" who="#IreneuszSkubis">Panie pośle Małachowski, pyta pan i słusznie, kto ma prawo decydować o tym, kiedy rozwiązać parlament, stworzyć nową ordynację oraz wybrać nowy Sejm. Aby przeprowadzić to, co ten rząd zamierza, musielibyśmy trwać trochę dłużej, niż przewiduje ta kadencja i ta Konstytucja, a zatem co najmniej 3 lata, a minimum — jeszcze rok.</u>
          <u xml:id="u-353.11" who="#IreneuszSkubis">Panie pośle Szymanderski, widzę, że pan przyszedł...</u>
          <u xml:id="u-353.12" who="#komentarz">(Na sali wesołość)</u>
          <u xml:id="u-353.13" who="#IreneuszSkubis">... — pan jest rzecznikiem spraw wsi, był pan rzecznikiem „Solidarności” RI i dziwi mnie, że nie nauczono pana, że nie tylko 6 ha wystarczy, aby utrzymać rodzinę 3-osobową. Jako inżynier i magister rolnictwa udowodnię, że z pół hektara utrzymamy 3-osobową rodzinę rolniczą. Nie będę tutaj przeprowadzał szkolenia, wystarczy specjalistyczne szklarniowe, czy lisiarskie gospodarstwo.</u>
          <u xml:id="u-353.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-353.15" who="#IreneuszSkubis">Czekałem też ze strony pana na propozycje pod adresem rządu, bo o to pan premier prosił. Pan nie dał żadnej propozycji, pan tylko zaproponował, jak rozbić konsolidujący się ruch ludowy. Tego chłopi panu wybaczyć nie powinni, bo tylko dzięki jednej, silnej partii chłopskiej...</u>
          <u xml:id="u-353.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-353.17" who="#IreneuszSkubis">... lub skoordynowanym działaniom partii o podobnych programach, możemy wygrać to, o czym powiedziałem. Chciałem podpowiedzieć panu premierowi, że do 3 kanonów pana programu, w tym pierwszym — bezpieczeństwo kraju — dodałbym po raz wtóry — bezpieczeństwo żywnościowe narodu, ludzi mieszkających na wsi i w mieście.</u>
          <u xml:id="u-353.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-353.19" who="#IreneuszSkubis">Panie pośle Rokita, miałem przyjemność replikować pana wystąpienie z powodu, na szczęście już zawieszonej orłu — korony. Ale przypomnę panu, że w pana przemówieniu były sprzeczności, bo najpierw wyraził pan zadowolenie i uciechę z tego, że kończy się okres przejściowy, a potem wyraża pan nadzieję, że kolejny powołany minister, to też przejściowy minister.</u>
          <u xml:id="u-353.20" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-353.21" who="#IreneuszSkubis">I na zakończenie. Jako ludowiec byłem kiedyś w koalicji z PZPR, martwiło mnie, gdy oni osłabiali mnie, a ja ich, i martwi mnie...</u>
          <u xml:id="u-353.22" who="#komentarz">(Wesołość)</u>
          <u xml:id="u-353.23" who="#IreneuszSkubis">... martwi mnie, gdy obecny partner koalicji, tu, na tej sali — OKP doznaję wewnętrznych rozterek i wewnętrznych utarczek.</u>
          <u xml:id="u-353.24" who="#IreneuszSkubis">Dla mnie dobry partner, to silny partner. Szanowni państwo z prawej strony sali, przestańcie rozrabiać między sobą,...</u>
          <u xml:id="u-353.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-353.26" who="#IreneuszSkubis">... to są konsekwencje tego działania i tego rządu. Jako chłopak wiejski, jak szedłem na zabawę, to chciałem iść z silnymi kumplami, jeśli szedłem ze słabymi, to szybko z zabawy wracałem.</u>
          <u xml:id="u-353.27" who="#komentarz">(Wesołość)</u>
          <u xml:id="u-353.28" who="#IreneuszSkubis">Chcę dalej bawić się z wami i popierać ten rząd, a zatem zewrzyjcie się, dogadajcie i bądźcie solidarni.</u>
          <u xml:id="u-353.29" who="#komentarz">(Burzliwe oklaski)</u>
          <u xml:id="u-353.30" who="#IreneuszSkubis">Wasza zwartość pomoże panu premierowi i, mam nadzieję dalej reorganizowanemu rządowi, tak pod względem programowym, jak i w dalszym ciągu pod względem kadrowym.</u>
          <u xml:id="u-353.31" who="#IreneuszSkubis">I ostatnie zdanie. Chciałbym Wysokiej Izbie, a właściwie panu premierowi przypomnieć o jednym. Jest teraz trochę stanu zachwiania i jedni ministrowie są niepewni czy ich odwołamy, inni niepewni, czy ich powołamy. A jutro rozpoczynają się, bardzo moim zdaniem poważne, rozmowy z rolnikami. Proponuję, aby jeszcze dzisiaj pomyśleć o godnej reprezentacji i kompetentnym przedstawicielstwie premiera i rządu na rozmowy z rolnikami. Serdecznie dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-353.32" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-354">
          <u xml:id="u-354.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-354.1" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Janusz Szymborski ad vocem, a następnie poseł Tadeusz Kijonka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-355">
          <u xml:id="u-355.0" who="#JanuszSzymborski">Panie Marszałku! Panie Prezydencie! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Do tego poprzedniego głosu nie ośmieliłbym się wystosować żadnego ad vocem,...</u>
          <u xml:id="u-355.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-355.2" who="#JanuszSzymborski">... natomiast do jednego z poprzednich i a propos tego głosu chciałbym przekazać swoje przekonanie. Chcę uwierzyć, że część braku uznania dla skali zmian personalnych nie wynika, po prostu, z zawiedzionych nadziei na ulokowanie przygotowanych już kandydatów. Mam nadzieję, że te pewne miejsca, które zajmują poszczególni członkowie poszczególnych resortów, nie są akurat dzisiaj na sali pechowym odzwierciedleniem. Reprezentując służbę zdrowia nie chciałbym apelować do pana premiera o to, żeby mi pomógł funkcjonować w mojej pracy, bo funkcjonowanie mojego stanowiska pracy zależy ode mnie. Natomiast gorąco apeluję do pana premiera o to, żeby jak najszybciej zostało wprowadzone to, co wreszcie ministerstwo zdrowia przygotowało. Na marginesie — miałem okazję widzieć w tej sali już 6 ministrów zdrowia. Chodzi mi o Narodowy Program Zdrowia. Jest on przygotowany, przeszedł przez wszystkie konsultacje w Komitecie Ekonomicznym Rady Ministrów i mam nadzieję, że wreszcie konstruktywnie, wspólnie nad tym programem popracujemy. Inni zaś popracują nad tym, do czego są przygotowani i czemu poświęcili tak wiele wysiłku — do reformy w służbie zdrowia, w czym jest bardzo kompetentny pan minister Piotr Mierzewski.</u>
          <u xml:id="u-355.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-356">
          <u xml:id="u-356.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-356.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, posłanka Maria Stolzman.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-357">
          <u xml:id="u-357.0" who="#MariaStolzman">Odważę się jednak powiedzieć coś panu Ireneuszowi Skubisowi. Jest takie przysłowie: „diabeł się w ornat ubrał i ogonem na mszę dzwoni”. Myśmy się nie mieszali w podziały w byłym PZPR-owskim klubie, aniśmy nie nawoływali do jedności. Myśmy się nie mieszali w przemiany w klubie ZSL, ani w istniejące tam też konflikty. Nie mówcie, że jesteście tacy jednomyślni. Proponuję, żebyście nasz klub też zostawili w spokoju.</u>
          <u xml:id="u-357.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-358">
          <u xml:id="u-358.0" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie głos zabierze poseł Tadeusz Kijonka, nie zrzeszony w żadnym z klubów poselskich; kolejnym i ostatnim już na liście zgłoszeń jest pan poseł Jan Knoppek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-359">
          <u xml:id="u-359.0" who="#TadeuszKijonka">Panie Marszałku! Panie Prezydencie! Panie Premierze! Wysoki Sejmie! Właściwie po tym fajerwerku, który zademonstrował tutaj pan poseł Ireneusz Skubis, należałoby użyć słów Leopolda Staffa. Jeden z jego wierszy rozpoczyna się od zdania: „Czy to tragedia, czy to farsa, historia temu nada imię”. Dalej cytować nie będę, bo odnosi się to do innej sytuacji historycznej, ale myślę, że właśnie tak sprawy się mają. Właśnie historia potrąca o farsę, z tym, że ta polska ma najczęściej wymiar szekspirowski. Nie patetyzuję, ale myślę, że także okoliczności naszego dzisiejszego spotkania z tego właśnie wynikają. Nie wchodząc w żadne niesnaski wewnątrzklubowe, jesteśmy przecież jako Polacy, jako obywatele tego kraju — pełni obaw. Także ten niepokój spowodował program dzisiejszego posiedzenia, gdyż był nagły, zaskakujący. Czy zaskakujący, że tak nagły? Nie. Tyle się w kraju dzieje, że jesteśmy pełni obaw i lęku.</u>
          <u xml:id="u-359.1" who="#TadeuszKijonka">To dzisiejsze przemówienie premiera Tadeusza Mazowieckiego, którego wymowę w dużej części podzielam, choć nie wszystko mi odpowiadało, ale tak pewnie być powinno. Powiedział pan premier: „jest czas wielkiej próby dla rodzącej się polskiej demokracji”. To prawda, inaczej być nie mogło. Kto sądził, że demokracja jest procesem łagodnym, ten oczywiście nie brał pod uwagę praw, które powodują dziejami. To nie jest układ nakładających się na siebie sytuacji, ale często właśnie wyborów spośród sytuacji konfliktowych, dylematów. Tak to się stało.</u>
          <u xml:id="u-359.2" who="#TadeuszKijonka">Mówił także pan premier o przykładzie pokojowego przekazania władzy, w miejsce gwałtu i zamętu, osiągniętego mocą niezwykłego porozumienia, przy pełnym poszanowaniu prawa.</u>
          <u xml:id="u-359.3" who="#TadeuszKijonka">Uważam to stwierdzenie za jedno z tych, które w historii, polskiej historii, pozostanie.</u>
          <u xml:id="u-359.4" who="#TadeuszKijonka">Ale skoro o tym mówimy, musimy sobie powiedzieć jedno, co czasem usiłujemy zlekceważyć, a nawet jakby pozbyć się tego, zrzucić z siebie, bo to ma jakby wymiar grzechu pierworodnego czy swoistego garbu. Chodzi o to, co się nazywa — a jest przywoływane raz po raz i niepotrzebnie najczęściej... kontraktem okrągłego stołu. Są tu na sali zacni panowie posłowie, którzy przy tym stole zasiadali i wiedzą co się stało. Był to jeden z najważniejszych kontraktów w dziejach współczesnej Polski, a być może historii. Stało się, powiem, coś wielkiego w postaci tego układu wielkiego kompromisu, lecz dlaczego usiłujemy to zanegować, dlaczego?</u>
          <u xml:id="u-359.5" who="#TadeuszKijonka">Wszyscy, jak tu jesteśmy na tej sali, jesteśmy poniekąd w wyniku tamtego układu. Tak to się stało. Każdy, kandydując do Sejmu, podpisał przecież swoją zgodę na ten układ. Wiedział, że musi spełnić określone warunki, także czysto formalne. Więc nie negujmy tego, nie odwołujmy, traktujmy to jako obecność, wiarygodną, rzetelną w ważnym momencie historycznym, obecność w czymś, co mogło mieć potem wpływ na podstawowe decyzje. Bo paradoksem tego co się stało, tego układu jest to, że on musiał się zdezaktualizować. Właśnie... najpierw musiał powstać, żeby się potem zdezaktualizować i w tym jego cała wspaniała jakby dialektyka historyczna. A że tak szybko? No, właśnie. Bo musiał powstać dlatego, że do tego kompromisu zasiedli ludzie dobrej woli i oni przez to przeszli do historii, niezależnie co nimi powodowało. Doszło u nas do czegoś niebywałego, przekazania władzy w formie pokojowej!... Toteż mówiąc o tym, prosiłbym — to zresztą wielokrotnie dziś pojawiało się w tej sali — o wielki umiar i wielką rozwagę w nadawaniu pośpiechu przyszłym wyborom parlamentarnym.</u>
          <u xml:id="u-359.6" who="#TadeuszKijonka">W tej chwili jedyną siłą stabilizującą rzeczywiście życie polskie jest ten rząd, powołany przez ten parlament, który powstał w wyniku kontraktu okrągłego stołu, a więc pośrednio w wyniku tego kontraktu, który ma aż takie poparcie parlamentu, jak żaden dotąd rząd w dziejach polskich. Bo takiego realnego poparcia żaden rząd nie miał.</u>
          <u xml:id="u-359.7" who="#TadeuszKijonka">Były różne, formalne, innego rodzaju, lecz takiego wiarygodnego, tak zdecydowanego we wszystkich podstawowych kwestiach poparcia nie miał żaden rząd i to sobie ceńmy i szanujmy. Ten Sejm musi wypełniać swą misję, aż ją wypełni. I tego nie da się rozstrzygnąć biorąc pod uwagę takie, czy inne podniety, takie, czy inne namiętności. Żadne manewry polityczne nie zastąpią autentycznych rozwiązań gospodarczych i społecznych. I te wielkie reformy, które się toczą i ten Sejm je rozpoczął i nadał im taki bieg, a równocześnie taki głęboki zakres, wymagają także czasu. Bo jest to proces demokratyczny.</u>
          <u xml:id="u-359.8" who="#TadeuszKijonka">Stało się również to, co stać się musiało. Pierwszy gabinet premiera Tadeusza Mazowieckiego nie mógł trwać w nieskończoność. Przetrwał w ogóle niesłychanie długo w jednolitym składzie. Zwróćmy uwagę, nawet spójrzmy w przeszłość, zajrzyjmy do kronik jak często dochodziło do wymiany ministrów czy członków gabinetu. A tu nie, 10 miesięcy w tym samym składzie.</u>
          <u xml:id="u-359.9" who="#TadeuszKijonka">Mamy dziś niewątpliwie, i ja też mam osobiście, uczucie jakby pewnego niedosytu. Te przemiany personalne, w moim odczuciu, powinny były pójść głębiej. Skończyło się jakby na makijażu, na rozwiązaniu zastępczym. Rozumiem dylematy, które stoją przed premierem Tadeuszem Mazowieckim. To trzeba powiedzieć. Padło tu w jednym i w drugim wystąpieniu, że jeśli ten rząd ma aż tak wielką pieczęć zaufania, jest to przede wszystkim pieczęć osobistego zaufania premiera. To jest przecież kwestia podstawowa, że może dojść do drugiego gabinetu, do zreformowania obecnego pod tym samym przewodnictwem.</u>
          <u xml:id="u-359.10" who="#TadeuszKijonka">Ale jest i niedosyt. Niedosyty są, one były właściwie także na początku. Myśmy przyjęli to wszystko, ten pierwszy układ personalny kierując się z góry założonym maksymalnym zaufaniem. Premier takiego rządu musiał je otrzymać. On nie mógł działać w warunkach pewnego podejrzenia, częściowego zaufania. Więc mi pewnych rzeczy tu brakło. W wystąpieniu pana premiera brakło mi na przykład choćby najzwięźlejszej opinii o polityce kulturalnej Polski, państwa, narodu. I proszę nie łączyć, nigdy nie wiązać tego z resortem. Polityka kulturalna państwa to nie jest to samo, co polityka resortu kultury i sztuki. Dość często to bywa utożsamiane a to błąd. To musi być kwestia zarysowana generalnie, globalnie, bo decyduje o projekcji świadomości polskiego narodu.</u>
          <u xml:id="u-359.11" who="#TadeuszKijonka">Sprawa druga. Mówię tutaj jako poseł Ziemi Bytomskiej, człowiek urodzony na Śląsku. Obawiam się, że ten rząd, który wykazuje duże przygotowanie spekulacyjne, teoretyczne, jest, niestety, obdarzony niedosłuchem społecznym na pewne kwestie. Sądzę, że nie są właściwie słyszalne problemy wielkich skupisk robotniczych, wielkich środowisk robotniczych. Nie chciałbym tu wypowiadać żadnych ostrzegawczych słów, ponieważ jest ich pełno w prasie. Takie, czy inne stwierdzenia, apele, deklaracje, to się nawarstwia. Chociażby to wszystko, co się nakłada w stwierdzeniach np. środowisk górniczych i to w różnych oświadczeniach, czy to „Solidarności” górniczej, czy związków branżowych. To są ogromne problemy, które grożą kumulacją wielkich napięć o skali niewyobrażalnej. Tu chodzi o 500 tys. ludzi. Myślę, że to jest wciąż jakby niewystarczająco słyszalne. I tu mam osobiście żal do ministra przemysłu. Osobiście zresztą uważam, że akurat w tym przypadku, proszę mi wybaczyć, lecz to nie była nominacja najbardziej fortunna. Nie ze względu na kwalifikacje, ale być może na ogląd, na zawodowe doświadczenie, na rozpoznanie tego środowiska, a być może także na dyspozycje osobiste pana ministra, którego szanujemy z racji kompetencji, czy innych zawodowych osiągnięć, ale który, być może, w tej roli ministra się nie sprawdził, i na Śląsku jest najczęściej kwestionowany. Przywołuję tu na świadków posłów ze Śląska, kto popiera na Śląsku ministra przemysłu? Pewnie nikt albo mało kręgów. Jest tu poczucie ogromnego zawodu.</u>
          <u xml:id="u-359.12" who="#TadeuszKijonka">Mówię o Śląsku, to przecież 10% społeczeństwa a nikogo stamtąd nie ma w rządzie. Tak się stało. Tu nie o to chodzi, żeby był ktoś reprezentowany na zasadzie przyjęcia pewnych proporcji, respektowania pewnych związków partykularnych. Ale z tego coś wynika. Brakuje, sądzę, pewnego przełożenia informacyjnego i myślę, żeby w przyszłości wziąć to pod uwagę. Bo to się tam na Śląsku komentuje. I przywołuję w związku z tym na świadków także wszystkich posłów obecnych w tej sali, a wywodzących się ze Śląska.</u>
          <u xml:id="u-359.13" who="#TadeuszKijonka">Panie Premierze! Kończąc, mam świadomość jeszcze tego, że muszę także powiedzieć o innej sprawie. Pan był zobowiązany, zmuszony przez określony kontekst życia politycznego do mówienia do nas, ale ponad nami, także do innych adresów w tym kraju. Być może dlatego pojawiły się pewne stwierdzenia, które mogły Sejm zaboleć. Bo były niesprawiedliwe, choć może i były jakąś wyręką, albo kompromisem z układami pozasejmowymi, co jest naturalne, pan jest premierem i pan rządzi tym krajem. Natomiast, proszę mi wierzyć, w moim przekonaniu współpracuje pan z Sejmem, który darzy pana ogromnym zaufaniem i chcę z najlepszą wolą we wszystkim panu pomóc. A jeśli nie zawsze Sejm równa się naród, to przecież wystarczy jeśli oznacza to, że równa się racja państwa... Jest to zgodne z racją stanu Polski. Czy to mało?... W moim odczuciu jest to bardzo wiele.</u>
          <u xml:id="u-359.14" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-360">
          <u xml:id="u-360.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-360.1" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę o zabranie głosu posła Jana Knoppka z Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-361">
          <u xml:id="u-361.0" who="#JanKnoppek">Panie Marszałku! Panie Prezydencie! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Proszę potraktować moje wystąpienie jako oświadczenie Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego.</u>
          <u xml:id="u-361.1" who="#JanKnoppek">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego oświadcza, że w wystąpieniu posła Tadeusza Bienia znalazły się akcenty odbiegające od stanowiska politycznego klubu i Stronnictwa Demokratycznego. Współtworzyliśmy i chcemy tworzyć nadal polityczne oparcie dla głównych założeń polityki rządu premiera Tadeusza Mazowieckiego. Dostrzegamy oczywiście zagrożenia wynikające z pogłębiającej się recesji gospodarczej, pauperyzacji społeczeństwa oraz zaniedbań w polityce rolnej.</u>
          <u xml:id="u-361.2" who="#JanKnoppek">W tej ostatniej kwestii stanowisko Stronnictwa Demokratycznego bliskie jest poglądom Polskiego Stronnictwa Ludowego. Na uznanie natomiast zasługuje konsekwentna polityka pana premiera zmierzająca do odpolitycznienia tradycyjnie partyjnych resortów Ministerstwa Obrony Narodowej i Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-361.3" who="#JanKnoppek">Zdajemy sobie sprawę, że z uwagi na trudne problemy kadrowe nie jest to proces łatwy i doprowadzenie go do końca wymaga wysokiej kultury politycznej. Dlatego Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego nie będzie podważał, ani kwestionował, decyzji kadrowych podjętych w tych resortach. Podtrzymujemy natomiast naszą ocenę szefa resortu łączności, którego działalność nie budzi naszych zastrzeżeń, a zbyt krótki okres działania ministra nie pozwala na jej podsumowanie.</u>
          <u xml:id="u-361.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-362">
          <u xml:id="u-362.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-362.1" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Tadeusz Bień ad vocem, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-363">
          <u xml:id="u-363.0" who="#TadeuszBień">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Chciałbym złożyć krótkie oświadczenie. W związku z oświadczeniem Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego, które przed chwilą zostało odczytane, stwierdzam co następuje. Każda z tez mojego wystąpienia ma uzasadnienie w głosach członków Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego wyrażonych na zebraniu ogólnym klubu, które miało miejsce w dniu dzisiejszym. Część tych tez znalazła poparcie w głosach wyrażonych również w obecności pana premiera. Rzekoma niezgodność mojego wystąpienia wynika z faktu, że rzekomo przypisane mi zostały treści których nie powiedziałem, oraz zarzut, że pominąłem niektóre istotne stwierdzenia. Decyzję swoją klub podjął odmawiając mojej prośbie o konfrontację postawionych zarzutów ze stenogramem, który mam w tej chwili w ręku i który stwierdza jednoznacznie, że postawione zarzuty nie mają pokrycia w stenogramie.</u>
          <u xml:id="u-363.1" who="#komentarz">(Głosy na sali)</u>
          <u xml:id="u-363.2" who="#TadeuszBień">Przepraszam bardzo, uprzejmie informuję, że klub również mi odmówił konsultacji wystąpienia przed wygłoszeniem na sali spiesząc się na obrady. Uprzejmie informuję również, że złożyłem rezygnację z członkostwa w klubie poselskim, i z przewodniczenia klubowi. Dziękuję wszystkim za współpracę, dziękuję Prezydium, Konwentowi Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-363.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-364">
          <u xml:id="u-364.0" who="#TadeuszFiszbach">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-364.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu wiceprezesa Rady Ministrów pana Leszka Balcerowicza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-365">
          <u xml:id="u-365.0" who="#LeszekBalcerowicz">Panie Marszałku! Panie Prezydencie! Wysoka Izbo! W dyskusji tej, jak i w każdej dyskusji na forum Wysokiej Izby, przewijały się istotne problemy gospodarcze. Do niektórych z nich postaram się odnieść, do tych, które wydają mnie się szczególnie istotne, choć nie do wszystkich, ze względu chociażby na późną porę.</u>
          <u xml:id="u-365.1" who="#LeszekBalcerowicz">Pozwolę sobie przypomnieć Wysokiej Izbie, że programowi gospodarczemu tego rządu przyświecały dwa główne cele. Pierwszy, to cel stabilizacji gospodarki, którego realizacja była niezwykle paląca ze względu na zastaną sytuację. Pamiętajmy o inflacji, która w takiej wysokości nie występowała w Polsce powojennej, w przeliczeniu rocznym sięgała 2000 procent. Pamiętajmy też o zastanej gospodarce niedoborów. Był jednak cel drugi, którego realizację warto też dostrzegać, był cel możliwie szybkiego przekształcenia polskiego systemu gospodarczego w system gospodarki prawdziwie rynkowej, z instytucjami, które znane są nie z eksperymentów, ale sprawdziły się w praktyce.</u>
          <u xml:id="u-365.2" who="#LeszekBalcerowicz">Chciałbym, żeby Wysoka Izba spojrzała na to, w jakiej mierze te dwa podstawowe cele zostały, do tej pory, zrealizowane. Jeśli chodzi o program stabilizacji gospodarki, to jak rozumiem, chociażby z wypowiedzi w tej sali, na ogół akceptowane jest to, że osiągnięte zostały znaczące postępy w walce z inflacją, choć bieżący poziom nie zadowala nas jeszcze, ten poziom cen jest w dalszym ciągu zbyt wysoki, tym niemniej w porównaniu z tym, co się działo w roku ubiegłym, także na początku tego roku, w tej fazie inflacji korekcyjnej, różnica jest, jak sądzę, uderzająca.</u>
          <u xml:id="u-365.3" who="#LeszekBalcerowicz">Chciałem też zwrócić uwagę państwa na fakt dość oczywisty — zmieniła się jakościowa sytuacja na rynku. W miejsce masowych niedoborów, pojawiły się trudności sprzedawcy. I tutaj, odnosząc się na chwilę do głosu posła Henryka Sienkiewicza, chciałbym zwrócić państwa uwagę, że trudności sprzedaży nie muszą wynikać tylko z faktu, że jest za mało pieniędzy w gospodarce, bo to jest najprostsza odpowiedź, ale wynikają często z tego, że po prostu produkuje się zbyt drogo, zbyt kiepskie produkty i nie dokłada się żadnych wysiłków, żeby tę sytuację poprawić. A więc rozwiązanie, które opiera się tylko na założeniu, że nagle, w sposób gwałtowny zmienimy politykę makroekonomiczną i będziemy próbować łagodzić problemy trudności sprzedaży, nieefektywnych producentów przez to, że właśnie tę politykę poluzujemy, doprowadzi do sytuacji poprzedniej — wysokiego wzrostu cen i powszechnych niedoborów, sytuacji, z której z takim trudem wyszliśmy.</u>
          <u xml:id="u-365.4" who="#LeszekBalcerowicz">Zdajemy sobie w pełni sprawę, że tym pozytywnym wynikom programu, zwłaszcza w dziedzinie stabilizacji, ale nie tylko — bo chciałbym zwrócić państwa uwagę na to, że mamy do czynienia już z zupełnie innym systemem gospodarczym niż zastany kilka miesięcy temu, choć nie jest to jeszcze w pełni system gospodarki rynkowej — tym osiągnięciom, towarzyszyły bardzo poważne koszty. Wśród tych kosztów, zgadzam się tutaj z głosami wypowiedzianymi w tej sali, zdecydowanie chyba na pierwszym miejscu, należy postawić bardzo znaczący spadek produkcji. W związku z tym, nie tylko dzisiaj ale znacznie wcześniej, bardzo wielu mówców zwracało na to uwagę, że można było zrobić liczne korekty, które spowodowałyby, że efekty byłyby takie same, bo jak rozumiem każdy się zgadza z tym co zostało osiągnięte, a koszty byłyby znacznie mniejsze. Myślę, że będzie miejsce dla długich, długich debat, w poważnych dyskusjach ekonomistów i historyków ekonomii, czy tak było w istocie. Nie chciałbym się tutaj w tej chwili wypowiadać, choć sądzę, że w tym momencie, po tych moich doświadczeniach, wątpię, aby można było znacząco zmienić program tak, aby mając te same efekty w dziedzinie stabilizacji gospodarki, mieć znacząco mniejsze jednocześnie koszty. Chciałem natomiast tylko powiedzieć, że przynajmniej część wspomnianych tu propozycji, gdyby były wcielane w życie, doprowadziłoby właśnie do tego, że koszty byłyby prawdopodobnie podobne, a efekty mniejsze. Mielibyśmy wyższą inflację bez znaczącej poprawy w dziedzinie produkcji. Do takich należy choćby propozycja, że należało by wprowadzić na początku tego roku znacznie bardziej luźną kontrolę płac. Otóż tego rodzaju recepta doprowadziłaby, według wszelkiego prawdopodobieństwa, do jednego z dwóch skutków: albo do znacznie wyższej inflacji w lutym, po tym skoku inflacyjnym w styczniu, albo też przy utrzymywaniu równie rygorystycznej polityki monetarnej — do znacznie większego bezrobocia. I każdy ekonomista, który poważnie zastanawia się nad gospodarką w stanie hiperinflacji i na dodatek gospodarką, która się przekształca, z tym wnioskiem się zgodzi.</u>
          <u xml:id="u-365.5" who="#LeszekBalcerowicz">Myślę jednak, proszę państwa, że dyskusje na temat przeszłości można by było długo jeszcze ciągnąć i będzie ku temu okazja, warto jednak spojrzeć w przyszłość. Chciałem powiedzieć, że z analizy tego, co się do tej pory w polskiej gospodarce stało i na podstawie osiągniętych wyników, wyciągnęliśmy pewne znaczące wnioski co do programu gospodarczego, zachowując jego podstawową spoistość. Są dwa, przypomnę, kierunki działań, bo miałem okazję o tym przedtem mówić w ramach programu gospodarczego na najbliższą przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-365.6" who="#LeszekBalcerowicz">Kierunek pierwszy i decydujący polega na tym, że uderza się w przyczyny tych głównych problemów naszej gospodarki w taki sposób, aby łagodząc i rozwiązując te problemy, nie tracić osiągniętych wyników. Główna przyczyna dotychczasowych kłopotów leży, naszym zdaniem, w tym, że instytucjonalna struktura gospodarki nie uległa, bo nie mogła ulec, w tym krótkim czasie, dostatecznie głębokim zmianom, choć znaczące zmiany w systemie gospodarczym się dokonały. Z tego wyciągamy następujące wnioski, co do kierunków działania. Wyciągamy, powiadam, bo szereg zmian jest w toku.</u>
          <u xml:id="u-365.7" who="#LeszekBalcerowicz">Po pierwsze, zmieniamy w taki sposób system gospodarczy i otoczenie przedsiębiorstw, aby je nakłonić, a czasami wręcz zmusić do zmiany postępowania, aby w miejsce tylko jednej strategii, która zbyt często dominuje w ich postępowaniu — podwyższanie ceny przy każdej możliwości wtedy, kiedy pojawia się wzrost popytu na rynku — pojawiła się troska i dbałość o to, aby popatrzeć na koszty, na jakość produktu oraz na nowe rynki zbytu i rynki zaopatrzenia. Temu służyły cztery kolejne rundy obniżki cen, z których czwarta jest najistotniejsza. Mówił o tym w swoim przemówieniu premier Tadeusz Mazowiecki i dotyczy bardzo dużej ilości produktów. Jeden był tutaj wyjątek, proszę państwa, mianowicie nie obniżyliśmy cen na produkty rolne, mimo, że zdajemy sobie sprawę, że jest to istotne dla konsumentów żywności. Natomiast obniżyliśmy znacząco ceny na wszelkie inne produkty, w tym produkty przemysłowe. Ma to, naszym zdaniem, potanić import i wprowadzić znaczący element konkurencji.</u>
          <u xml:id="u-365.8" who="#LeszekBalcerowicz">Po drugie są to działania antymonopolowe wymierzone w strukturę a także praktyki monopolistyczne. Chciałem podkreślić po raz któryś z rzędu, że one w znacznym stopniu koncentrują się na otoczeniu rolnictwa. Takie działania antymonopolowe będziemy nasilać, mamy sprawniejsze narzędzie — urząd antymonopolowy, także sprawniejsze narzędzie prawne w postaci ustawy antymonopolowej. To nam pozwala lepiej działać.</u>
          <u xml:id="u-365.9" who="#LeszekBalcerowicz">Następnym elementem pakietu przedsięwzięć na rzecz wywołania bardziej pożądanych reakcji przedsiębiorstw jest ich restrukturyzacja, częściowo odgórna zmiana ich natury. Wtedy, kiedy przedsiębiorstwa państwowe nie płacą dywidendy, nawiasem mówiąc dywidenda przeciętnie nie jest wcale taka wysoka i oskarżenia o fiskalizm mijają się, po prostu, z prawdą; przeciętnie wynosi ona około 3 procent zysku. W każdym razie te przedsiębiorstwa, które nie płacą dywidendy będą poddawane procedurze przymusowej naprawy a niekiedy likwidacji. To jest bardzo ważna i poważna próba wymuszenia zmiany ich sposobu działania i zmiany ich struktury. Innym przedsiębiorstwom rząd będzie starał się przychodzić z pomocą techniczną, m.in. wykorzystując konsultantów zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-365.10" who="#LeszekBalcerowicz">Trzecim elementem działań, które rząd podejmuje jest tworzenie systemu popierania nowej, drobnej przedsiębiorczości. Tutaj zwrócę państwa uwagę na trzy sprawy:</u>
          <u xml:id="u-365.11" who="#LeszekBalcerowicz">Po pierwsze, na ułatwienia w dostępie do informacji, na pomoc techniczną, jakiej rząd stara się udzielać kandydatom na nowych przedsiębiorców. Uruchamiamy odpowiednie punkty informacyjne, zarówno w instytucjach centralnych, jak i na szczeblu wojewódzkim. Liczymy na pomoc ze strony społecznych organizacji, zajmujących się gospodarką.</u>
          <u xml:id="u-365.12" who="#LeszekBalcerowicz">Po drugie, są to ułatwienia kredytowe, zarówno w formie pewnych funduszy gwarancji ryzyka tak, aby istniejące banki były bardziej skłonne ułatwić otrzymanie kredytów drobnym przedsiębiorstwom, jak i w formie tworzenia nowych banków. One już powstają i nadal będziemy popierać tworzenie nowych banków; obserwujemy znaczący ruch w tej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-365.13" who="#LeszekBalcerowicz">Po trzecie, jest to możliwość korzystania z istniejących bodźców fiskalnych, do których w ostatnim czasie dołączyły się nowe, istotne, m.in. obniżki podatków dla tych osób, które zdecydują się podjąć działalność na własne ryzyko i rachunek w ramach tzw. małej prywatyzacji, tzn. przyjmując elementy majątku z przedsiębiorstw państwowych.</u>
          <u xml:id="u-365.14" who="#LeszekBalcerowicz">Skoro wspominam o sektorze państwowym i sektorach własności. To prowadzi do następnego, bardzo ważnego pakietu zmian w ramach tego całego programu przekształcenia podstawowych właściwości naszej gospodarki, tzn. do prywatyzacji. Jest doskonale Wysokiej Izbie znany fakt, że po 3-miesięcznych pracach, ustawa o prywatyzacji będzie przedstawiona Wysokiej Izbie 12 lipca i chciałem powiedzieć, że rząd wiąże z nią wielkie nadzieje. Wiąże nadzieje na to, że uzyska podstawy prawne dla szybkiego rozpoczęcia, na dużą skalę, bardzo ważnego, fundamentalnego procesu dla polskiej gospodarki, procesu, który ma zmienić zupełnie jej podstawową właściwość, strukturę własności. Chciałem państwu powiedzieć, że do tej ustawy wprowadzono pewne nowe elementy, które umożliwiają nadanie temu procesowi wysokiego tempa, zwiększanie możliwości nabywania elementów majątku prywatyzowanego, lub akcji, również i tym osobom, których stan finansowy jest skromny, wprowadzenie bonów kapitałowych, prowadzenie atrakcyjnych możliwości kredytowania w taki np. sposób, że osoba, która będzie nabywać maszynę, czy jakiś inny element majątku, będzie mogła uzyskiwać automatyczny kredyt z jego spłatą w następnych okresach. Przy czym daje to nam możliwości preferowania pewnych grup nabywców, w postaci np. rolników, jeżeli to będzie chodziło o fabryki rolnicze, tu możemy tę stopę preferencji zwiększyć i np. dawać większy odsetek kredytów dla rolników w tych dziedzinach, gdzie będzie nam zależało, żeby to akurat rolnicy byli nabywcami pewnych zakładów w przemyśle przetwórczym.</u>
          <u xml:id="u-365.15" who="#LeszekBalcerowicz">Kontynuujemy reformy systemu bankowego a także przekształcamy system finansowy, tak że z początkiem przyszłego roku, myślę, będziemy mieli do czynienia z innym obrazem systemu finansowego Polski.</u>
          <u xml:id="u-365.16" who="#LeszekBalcerowicz">To są te zasadnicze kierunki zmian, lista ich nie została wyczerpana, są to kierunki zmian, które zmierzają do tego, aby podstawowe właściwości naszej gospodarki zmienić, aby ona lepiej reagowała na... w ogóle by działała efektywnie, aby także lepiej reagowała na nieuchronnie restryktywną politykę gospodarczą. Z tym, że rząd zdecydował się na pewną modyfikację również i w polityce bieżącej. Chodzi tutaj o trzy sprawy.</u>
          <u xml:id="u-365.17" who="#LeszekBalcerowicz">Po pierwsze, o zmiany w budżecie. Zmiany w budżecie polegają na tym, że poddaliśmy weryfikacji założenia przyjmowania w końcu zeszłego roku co do dochodów tegorocznych i co do wydatków, i w rezultacie tych weryfikacji okazało się, że możemy liczyć na pewną sumę, którą można nazwać sumą do dyspozycji, w wysokości z grubsza 15 bilionów złotych, i gdy ona zaistnieje przy pewnych założeniach, chcemy przeznaczyć na cele, które — naszym zdaniem — są szczególnie ważne, jak budżety terenowe, co w części jest istotne również i dla rolnictwa ale także dla budownictwa mieszkaniowego, w tym również przewidujemy istotne wsparcie finansowe gospodarki żywnościowej i rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-365.18" who="#LeszekBalcerowicz">Drugim istotnym elementem modyfikacji w polityce bieżącej, jest zmiana jeżeli chodzi o stopę procentową. Narodowy Bank Polski, w konsultacji z Ministerstwem Finansów, zdecydował się na przejście do polityki rocznego ustalania stopy procentowej, przy czym jej początkowa wysokość jest taka, że w przeliczeniu miesięcznym jest ona znacznie niższa niż poprzednio.</u>
          <u xml:id="u-365.19" who="#LeszekBalcerowicz">Trzecim elementem zmian w polityce bieżącej, makroekonomicznej, jest pewne złagodzenie skali opodatkowania ponadnormatywnych wypłat wynagrodzeń, przy zachowaniu jednakże w roku bieżącym tego mechanizmu, który — naszym zdaniem — jest niezbędnym do tego, aby uniknąć nawrotu inflacji. Jednakże przedstawimy Wysokiej Izbie projekt, który będzie przewidywał złagodzenie skali opodatkowania w taki sposób, aby umożliwić przedsiębiorstwom, które będą w stanie, dzięki sprawniejszej działalności, osiągnąć duży zysk, opłacać podwyżki płac. Czyli chcemy tu motywację indywidualną związać z dobrą działalnością przedsiębiorstwa. Liczymy, że Wysoka Izba przyjmie tę ustawę ale nie zmieni jej w taki sposób, że w rezultacie wróci inflacja. Tu trzeba więc zachować dużą ostrożność i bylibyśmy wdzięczni za przyjęcie tej ustawy w proponowanej postaci.</u>
          <u xml:id="u-365.20" who="#LeszekBalcerowicz">Proszę państwa, zasadniczą wagę należy przykładać do działań określonych w pierwszej grupie spraw, bo są one wymierzone w rozwiązywanie problemów trwałych, głównego źródła niesprawności naszej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-365.21" who="#LeszekBalcerowicz">Zmiany drugiej grupy mają dać szansę na krótkookresowe ożywienie, przy czym zdajemy sobie sprawę, że istnieje tutaj groźba pewnego ożywienia inflacji i dlatego w tą politykę wmontowane są dwa hamulce, aby to ożywienie było ożywieniem produkcji, a nie ożywieniem cen. Pierwszym takim, bardzo ważnym hamulcem, będzie wzmożony, nasilany hamulec antymonopolowy. Bardzo ważna tu będzie obserwacja zachowań producentów, ścisła w tym współpraca urzędu antymonopolowego i Ministerstwa Finansów. Chciałem powiedzieć państwu, a za pośrednictwem, jak sądzę, telewizji również przedstawicielom przedsiębiorstw, że będziemy je bacznie obserwować i liczymy na sygnały ze strony zainteresowanych, to znaczy odbiorców. W takich przypadkach, kiedy stwierdzimy wyraźne nadużywanie pozycji na rynku, to znaczy wykorzystywanie zwiększającego się popytu nie do tego, by zwiększać produkcję, a do tego, by zwiększać ceny, będziemy szybko reagować. M.in. w takiej formie, że po pierwsze, będzie wszczynane postępowanie antymonopolowe, po drugie, nie wykluczamy, a wręcz zakładamy, że przedsiębiorstwa, które wyjątkowo agresywnie będą wykorzystywać zmieniającą się sytuację gospodarczą przez dokonywanie wysokich podwyżek cen, będą traciły samodzielność w ustalaniu cen poprzez wpisywanie ich na listę przedsiębiorstw, które będą musiały informować urzędy skarbowe o tym, że zamierzają podwyższyć ceny. To m.in., czy w znacznej mierze, będzie dotyczyło przedsiębiorstw otaczających rolnictwo. I to jest jedno zabezpieczenie. Mamy nadzieję, że skuteczne.</u>
          <u xml:id="u-365.22" who="#LeszekBalcerowicz">Drugim takim zabezpieczeniem są obniżane stawki importowe, co pozwala mieć nadzieję, że w momencie kiedy zwiększy się popyt, producenci krajowi natrafią na naturalną barierę konkurencji. Dlatego więc dokonując tych modyfikacji w polityce makroekonomicznej nie chcemy jednocześnie podwyższać ceł — np. na żywność, bo to by oznaczało, proszę państwa, że jeśli jednocześnie dokonujemy właśnie owych modyfikacji, które prowadzą do tego, że pojawi się nieco większy popyt na rynku i podwyższamy jednocześnie cła, groziłoby to tym, że wzrosną szczególnie ceny żywności. Tego, jak sądzę, chcemy wszyscy uniknąć.</u>
          <u xml:id="u-365.23" who="#LeszekBalcerowicz">Chciałem państwu wyraźnie powiedzieć, że tą politykę antymonopolową będziemy starać się prowadzić jak najbardziej skutecznie, licząc na współpracę zainteresowanych środowisk gospodarczych. Gdyby się jednak okazało, że jest ona nie dość skuteczna, gdyby zaistniała groźba, że ożywienie ma bardziej formę ożywienia cen, niż ożywienia produkcji, wtedy będziemy musieli korygować politykę, włączając hamulce, które mamy w swojej dyspozycji. Takim hamulcem jest korekta stopy procentowej i takim hamulcem, który jest w dyspozycji, a który, w razie konieczności, będziemy musieli włączyć — jest administrowanie... comiesięczne administrowanie wydatkami budżetowymi. Tych hamulców będziemy musieli użyć w przypadkach, jeśli by się okazało, że główne osiągnięcie naszej polityki, to znaczy stabilizowanie gospodarki byłoby zagrożone.</u>
          <u xml:id="u-365.24" who="#LeszekBalcerowicz">Sądzę jednak, że równoczesne wcielanie w życie tych zamierzeń pozwoli tę groźbę oddalić.</u>
          <u xml:id="u-365.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-366">
          <u xml:id="u-366.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu premierowi.</u>
          <u xml:id="u-366.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu ministra pracy i polityki socjalnej pana Jacka Kuronia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-367">
          <u xml:id="u-367.0" who="#JacekKuroń">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Padało tu parokrotnie pytanie, kiedy będzie program polityki społecznej rządu lub zarzut, że takiego programu nie ma. Jakieś 2–3 miesiące temu powiedziałem z tej trybuny, że takiego programu nie ma. W związku z tym pytanie, dlaczego nie usiąść i go nie napisać? Trzeba tu sobie jednak wyraźnie uprzytomnić pewne zjawisko, pewien fakt. My wszyscy, to znaczy Wysoka Izba i rząd, przyjmując na początku program gospodarczy, zwany programem Balcerowicza, a mówię to nie dlatego, aby pomniejszyć rolę premiera Leszka Balcerowicza, tylko dlatego, żeby powiększyć swoją odpowiedzialność za ten program, przesądziliśmy cały szereg zjawisk przynajmniej na rok. To znaczy, że właściwie to wszystko, co zostało w polityce socjalnej, w tym także mieszkaniowej, także kulturalnej, w tym, w olbrzymim stopniu sprawy wsi oderwać nie można, zdeterminowane zostało działaniami gospodarczymi i one narzucały logikę innych działań. To co nam, na przykład mojemu resortowi pozostało, to sporządzić natychmiast harmonogram działań osłaniających i to w ramach środków, które nam program gospodarczy umożliwił. I możemy się tu kłócić, i kłócimy się, koledzy posłowie z Komisji Polityki Społecznej, z którymi dość blisko współpracuję, wiedzą o tym, że tam toczą się różne spory, ale właściwie, co do istoty rzeczy, są już one drugorzędne, jako że zasadnicza materia została przesądzona przez program gospodarczy. To nie jest dobrze, to jest źle, ale zarazem jest to konieczność, którą wszyscy tu razem, uchwalając kolejne dokumenty z budżetem włącznie, przyjęliśmy do wiadomości jako taką konieczną, końską kurację dla gospodarki kraju.</u>
          <u xml:id="u-367.1" who="#JacekKuroń">Sądzę, że powinniśmy sprawić, aby w przyszłym roku program gospodarczy nie był wyłącznym wyznacznikiem polityki, ale drugim, co do kolejności, wyznacznikiem, był program szeroko pojętej polityki społecznej, rozumianej nie tylko jako program działań resortu, ale jako program działań rządu, czynnik współkształtujący. Tak bym sformułował ten plan 3-letni, przy czym po to, abyśmy mogli program polityki społecznej, który będzie, obok programu gospodarczego, współkształtował program rządu, ten program sformułować, musimy naprzód umówić się co do tego, musimy uzgodnić to, co będziemy uważać za słuszną politykę społeczną, a z jaką polityką społeczną zrywamy i nie chcemy jej stosować. W tym celu mój resort przedstawił pierwszą wersję tzw. tez polityki społecznej, które zostały bardzo źle przyjęte w komisji i przez część prasy dlatego, że sądzono, że to jest program, czytano to jako program, czyli pytano: za ile, kiedy, którego. W związku z tym, żeby uniknąć wątpliwości, powstała druga redakcja tego dokumentu. To się teraz nazywa: „Założenia programu działań w zakresie pracy i polityki społecznej do 2000 r.”. Do tego dołączymy znany na ogół panom posłom harmonogram naszych działań osłonowych razem ze sprawozdaniem z działalności ministerstwa. Na tej podstawie będziemy chcieli wspólnie uzgodnić i dopracować się programu, który w przyszłym roku będzie mógł współkształtować gospodarkę.</u>
          <u xml:id="u-367.2" who="#JacekKuroń">To samo zjawisko, o czym tu dziś mówiono, występuje w przypadku bezrobocia, mam przed sobą założenia programu przeciwdziałania bezrobociu ludzi młodych. Bardzo mocno mówił o tej sprawie, i słusznie m.in. pan poseł Józef Zych. Ostatnio KERM przyjął ten dokument. W naszej pierwszej redakcji nazywał się on „Program zatrudnienia młodzieży”. Teraz daliśmy tytuł skromniejszy: „Założenia przeciwdziałania bezrobociu”. Dlaczego? Bo znowu jest sprawa środków i możliwości, które w tym roku są bardzo skromne. W rezultacie, powiedzmy sobie szczerze, co to znaczy, że my możemy zatrudnić? Proszę państwa, w grę wchodzi około 200 tys. absolwentów szkół i ludzi młodych, którzy będą prawdopodobnie bez pracy. Według dotychczasowych założeń łącznie dotyczy to 360 tys. plus 30 tys. tych, których wojsko zostawi, z różnicy naboru to wynika, a więc około 400 tys. i około 200 tys. z tego, co dziś wiadomo, że można zatrudnić lub też osoby te pójdą na wyższe uczelnie, do innych typów szkół. Chodzi więc o 200 tys.</u>
          <u xml:id="u-367.3" who="#JacekKuroń">Przewidujemy szereg działań, które z jednej strony umożliwią zatrudnienie młodzieży w tej sferze, która wymaga szybkiego wzmocnienia, naprawy. Dotyczy to poczty, działu oświaty, policji, wojska, itd., z drugiej strony umożliwi rozliczne podnoszenie kwalifikacji, a po trzecie, umożliwią uruchamianie drobnej, prywatnej przedsiębiorczości, inwestowania itd. No, ale to wszystko jest za mało i ograniczone. Istnieje na przykład bardzo interesujący program, który dotychczasowy resort ministra Artura Balazsa opracował wraz z ekspertami Banku Światowego, przy współpracy mojego ministerstwa. Jest to program budowania infrastruktury na wsi, program wielkiej wagi, bo wykazuje, że to bezrobocie stwarza szansę zbudowania infrastruktury na wsi. O programie tym tylko sygnalizuję, ale są w to zaangażowane olbrzymie środki. Prawdopodobnie Zaczniemy go wypróbowywać w trzech okręgach, być może trochę nam pomoże EWG, jest taka szansa, no, ale gdyby tak się stało, to jest jeszcze sprawa wyboru decyzji, czy na skutek przesunięć budżetowych środki włożyć w przetwórstwo mleczne, czy w budowę infrastruktury na wsi poprzez zatrudnianie ludzi młodych. To drugie jest chyba mniej w tej chwili pilne, prawdopodobnie wybierze się to pierwsze, ale miejmy świadomość, że mamy tu do czynienia właśnie z takimi wyborami, które są już w tym budżecie w tym roku przesądzone. Natomiast liczę na to, jak już przedtem mówiłem, że w ciągu 3 lat dochodzić będziemy do tego, aby program polityki społecznej kształtował program rządu. Tak samo liczę, że ten program zatrudniania ludzi młodych będzie uzupełniany, będzie wieloletni, w przyszłym roku zgarnie więcej środków i więcej możliwości, otworzy się na nowe, większą ilość zadań.</u>
          <u xml:id="u-367.4" who="#JacekKuroń">Nie mówię państwu tego wszystkiego po to, aby bronić rządu, czy bronić mojego resortu. Mówię o tym przede wszystkim dlatego, aby wyjaśnić, co dla mnie jest programem twórczej kontynuacji, bo jak mówię o tych programach, to tak wygląda, jakbym chciał być tym ministrem do r. 2000. Otóż wcale tak nie jest. Rzecz w tym, że my teraz kładziemy fundamenty i że od tego, jak my te fundamenty położymy, a także od tego, na ile do przyszłych wyborów będziemy potrafili iść z programem twórczej kontynuacji, zależy to, jaki będziemy budować w tym kraju ład demokratyczny i czy będziemy naprawdę budować społeczną gospodarkę rynkową. Bo jeśli zrobimy tak, że teraz pobudowaliśmy kawałek, po czym to wszystko rozwalimy i zaczniemy obok, od nowa, to skutki tego będą najgorsze z możliwych. Chcę powiedzieć, że załamanie się programu gospodarczego rządu oznacza dziś, że zostaje bezrobocie, tylko dochodzi inflacja. Oznacza, że wszystkie negatywne skutki wszystkich układów możliwych się kumulują. Dlatego stoję na stanowisku kontynuacji, twórczej kontynuacji. Jest bowiem oczywiste, że trzeba rewidować kolejne działania, że trzeba je poprawiać, modyfikować, i jak powiedziałem, trzeba dojść do tego, aby program społeczny, program polityki społecznej współkształtował politykę rządu, a nie był tylko boczną podpórką, kijkiem.</u>
          <u xml:id="u-367.5" who="#JacekKuroń">No, ale na tę operację, którą przeżywamy w tej chwili, i której skutkiem jest nasze niezadowolenie społeczne, które przez nas przemawia, zgodziliśmy się wszyscy wspólnie. Jesteśmy w środku przeprawy przez rzekę, w tym miejscu stawać nam na pewno nie wolno.</u>
          <u xml:id="u-367.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-368">
          <u xml:id="u-368.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-368.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu pana ministra Artura Balazsa.</u>
          <u xml:id="u-368.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Artur, trzymaj się!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-369">
          <u xml:id="u-369.0" who="#ArturBalazs">Panie Marszałku! Panie Prezydencie! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-369.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nauka nie idzie w las!)</u>
          <u xml:id="u-369.2" who="#ArturBalazs">Na początku może kilka informacji, żeby rozwiać pewne mity, które krążą, myślę, nie tylko w tej sali.</u>
          <u xml:id="u-369.3" who="#ArturBalazs">Muszę powiedzieć, że dotychczasowa współpraca z panem premierem Czesławem Janickim układała nam się bardzo dobrze i zawsze w tych trudnych chwilach, w łonie Rady Ministrów byliśmy razem. Nie zwalniam się z odpowiedzialności za sytuację w rolnictwie, bo byłby to brak odpowiedzialności. Jestem tak samo odpowiedzialny, jak cała Rada Ministrów i tą odpowiedzialność biorę na siebie. Nie może być tak, że w kwestiach trudnych, najtrudniejszych, kontrowersyjnych mówi się, że jest to nie moja wina.</u>
          <u xml:id="u-369.4" who="#ArturBalazs">Teraz o rzeczy najważniejszej i najbardziej dzisiaj kontrowersyjnej. Nie od razu, niechętnie przyjąłem propozycję pana premiera dotyczącą resortu rolnictwa. Mam pełną świadomość konsekwencji i beznadziejnie trudnej obecnie sytuacji w rolnictwie, mam również pełną świadomość, że może się to skończyć dla mnie tragicznie. Natomiast kierowałem się przede wszystkim odpowiedzialnością i pełnym zaufaniem do premiera i dlatego zgodziłem się tę propozycję przyjąć.</u>
          <u xml:id="u-369.5" who="#ArturBalazs">Właściwie jeden zarzut był skierowany w tej sali do mnie i do urzędu, którym kieruję — obecnie obowiązująca ustawa emerytalna. Muszę powiedzieć tak, każdy z artykułów tej ustawy, która w tej chwili obowiązuje — ustawy emerytalnej, jest znacznie lepszy od ustawy, która obowiązywała w latach poprzednich. Nie ma takiego artykułu w tym dokumencie, który by pogarszał sytuację rolników. Oczywiście trzeba było iść na pewne kompromisy i cała ta ustawa była kompromisem. Tak to przyjęliśmy, tak to przyjmowała Wysoka Izba. Zresztą, od początku sugerowałem, że przystąpimy równocześnie do pracy nad nową ustawą. Klub Poselski PSL dokładnie zresztą wie o tym, bo przekazałem mu pierwszą wersję nowej ustawy, tej, która będzie obowiązywała od przyszłego roku. Jest to według mnie koncepcja bardzo nowoczesna, jedna z najnowocześniejszych w Europie. Renta i emerytura rolnicza będzie się składała z dwóch składników od siebie niezależnych... i w tej sprawie z zobowiązań się wywiązałem.</u>
          <u xml:id="u-369.6" who="#ArturBalazs">Jeden z posłów mówił również o tym, że właściwie to o moim urzędzie niewiele słychać, niewiele się tam robi. Z tym zarzutem również się nie zgadzam. To dzięki pracy mojego urzędu dzwonią dzisiaj tysiące telefonów u rolników. Odwiedza mnie setki komitetów i następne tysiące telefonów będą dzwoniły. Gdyby nie ten urząd prawdopodobnie telefony te by nie dzwoniły. Uruchomiony został równocześnie Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej. Zostały uruchomione, lub są w budowie, setki masarni i przetwórni w oparciu o preferencyjne kredyty z tego funduszu.</u>
          <u xml:id="u-369.7" who="#ArturBalazs">Minister Jacek Kuroń mówił przed chwilą o projektach legislacyjnych dotyczących osłony socjalnej rolników. W przyszłym tygodniu zamierzam wystawić premierowi Leszkowi Balcerowiczowi rachunek na kilkanaście bilionów złotych. Te projekty są kompletnie gotowe i wejdą w życiu od przyszłego roku. Tak, że na pewno nie można...</u>
          <u xml:id="u-369.8" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-369.9" who="#ArturBalazs">... powiedzieć, że mój urząd niewiele zrobił, zostało na tym odcinku zrobione bardzo wiele. Natomiast, Wysoka Izbo, myślę, że niepoważnym by było, gdybym dzisiaj przedstawił tu jakikolwiek program rolny, program który dotychczas nie został przedstawiony. Prace rządu nad takim programem są na ukończeniu. Jedno chcę powiedzieć, rolnikom rzeczywiście potrzebne jest poczucie stabilności, absolutnie tak, pewność gospodarzenia i czytelna informacja — czego i ile mogą wyprodukować. To jest sprawa podstawowa, nad tym przede wszystkim trzeba pracować. Informacja taka od rządu rolnikom się należy i to jest podstawowe zadanie Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Rzeczywiście, do dzisiaj trudno było to zrobić, rząd pracował przede wszystkim nad programem opanowania inflacji. Mam nadzieję, że po dzisiejszej debacie, po tych debatach, które na temat rolnictwa odbywały się w tej Izbie wcześniej, problem rolnictwa zostanie postawiony tak, jak powinien być postawiony. Zostanie wkomponowany w cały program gospodarczy i będzie realizowany, natomiast można powiedzieć również tak, że przede wszystkim trzeba rozwiązywać problemy, które są do rozwiązania od jutra. So jutro, tak jak kilku posłów tu słusznie mówiło, odbędą się zasadnicze rozmowy ze związkami rolników. Jeżeli rząd w tych rozmowach nie dogada się z rolnikami, to może być naprawdę źle. Również od jutra trzeba zabrać się, takie prace trwały już wcześniej, ale wymagają również większej intensyfikacji, za problem skupu zboża, rzepaku i mleczarstwa. To są zasadnicze kwestie, które rząd w najbliższych dniach musi rozwiązać. Mogę dzisiaj powiedzieć tylko jedno, jeżeli Izba zatwierdzi moją nominacje, to ja po prostu od jutra rozpocznę pracę.</u>
          <u xml:id="u-369.10" who="#komentarz">(Śmiech, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-370">
          <u xml:id="u-370.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-370.1" who="#TadeuszFiszbach">Obecnie proszę o zabranie głosu prezesa Rady Ministrów pana Tadeusza Mazowieckiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-371">
          <u xml:id="u-371.0" who="#TadeuszMazowiecki">Panie Prezydencie! Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Po wypowiedziach ministrów, chciałbym już tylko kilka słów powiedzieć dla podsumowania czy ustosunkowania się rządu do tej debaty. Uważam, że była to debata ostra, ale poważna, bardzo poważna i dziękuję za nią Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-371.1" who="#TadeuszMazowiecki">Chciałbym też sprostować, jeżeli powstało takie wrażenie, że nie czyniłem tutaj wyrzutów Sejmowi, ani nie przerzucałem odpowiedzialności, chciałem tylko, aby sprawiedliwie widziano trudności rządu, które wiążą się także z pewnymi procedurami legislacyjnymi.</u>
          <u xml:id="u-371.2" who="#TadeuszMazowiecki">Po drugie, jest rzeczą oczywistą, że tylko w drodze konstytucyjnej, tylko konstytucyjnie uprawnione do tego organy, a więc Sejm lub w określonych przypadkach prezydent, zdecydują, kiedy i jakie będzie tempo przeobrażeń związanych z wyborami parlamentarnymi, co zresztą wyjaśniałem, uczestnicząc w spotkaniach w trzech klubach. Wydaje mi się, że nawet wyjaśniałem to wczoraj w czasie spotkania z przewodniczącymi wszystkich klubów, ale jeżeli nie, to chciałbym jeszcze raz na tej sali powiedzieć, że rozwiązywania tych problemów nie widzę inaczej, niż tylko poprzez konstytucyjne decyzje.</u>
          <u xml:id="u-371.3" who="#TadeuszMazowiecki">Tak jak powiedziałem, uważałem dotychczas, że w zasadzie kierowałem się takim sposobem postępowania, że zadaniem rządu w tym zakresie jest stwarzanie warunków prawnych do rozwoju życia politycznego. Uważam jednakże, iż w sytuacji, w której występują zjawiska, które mogą podważyć stabilność państwa i które odbijają się na możliwości i szansie realizacji programu rządu, a zwłaszcza niezwykle odpowiedzialnych zamierzeń w zakresie przemian gospodarczych, jest nie tylko prawem ale i obowiązkiem premiera i rządu ustosunkowywać się do tego i stawiać przed Wysoką Izba problemy, o których — nie kto inny — tylko Wysoka Izba musi zadecydować. Nie może bowiem być tak. iż poza tą salą będą tworzone warunki już destabilizujące istniejący układ, a premier rządu i rząd nie będzie miał prawa ustosunkować się do tego. Nie może być tak, iż wszyscy mają wolne ręce w mówieniu o tym, w działaniu, stwarzaniu faktów dokonanych, a rząd nie ma prawa się do tego ustosunkować. Ale decyzja, co jest oczywiste i zrozumiałe, należy do Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-371.4" who="#TadeuszMazowiecki">Po trzecie, jeśli chodzi o przedstawione przeze mnie wnioski krytyczne, jedni uważali, że są zbyt płytkie, inni — że zbyt głębokie. Chciałbym powiedzieć, że zdaję sobie sprawę z tego, że wiele resortów wymaga wzmocnienia, że wiele resortów wymaga usprawnienia pracy i że będę starał się również w tych resortach dokonać wzmocnienia, niekoniecznie jeśli chodzi o zmianę szefów resortów, ale o zmianę czy wzmocnienie ich najbliższych współpracowników.</u>
          <u xml:id="u-371.5" who="#TadeuszMazowiecki">Chciałbym jednakże też zwrócić uwagę panom posłom i Wysokiej Izbie jako całości, aby brała pod uwagę przy ocenie poszczególnych resortów i całego rządu ciśnienie sytuacji i ciśnienie zadań, w obliczu których ten rząd przez 10 miesięcy pracował i pracuje, a które to ciśnienie w ostatnim czasie, powiedziałbym nie ze względów merytoryczno-rzeczowych i zadań, które rząd ma do wykonania, ale ze względu na sytuację polityczną w kraju, szczególnie się wzmogło.</u>
          <u xml:id="u-371.6" who="#TadeuszMazowiecki">Z wielką uwagą wysłuchałem, i jak sądzę cały rząd, wszystkich uwag pań i panów posłów — krytycznych, czy postulatywnych uwag i tych, które dotyczą przemyśleń, jakich rząd powinien stale dokonywać nad programem gospodarczym, a zwłaszcza nad sprawami, które dominowały w ostatnim czasie, które dominowały w tej debacie nad programem rolnym. Wysłuchałem tego z wielką uwagą.</u>
          <u xml:id="u-371.7" who="#TadeuszMazowiecki">Chcę powiedzieć, że rząd stale stara się zastanawiać nad swoimi decyzjami i nie trzymać niewolniczo... W każdym razie jako premier dbałem i chciałem dbać o to, ażeby tego rządu nie cechowało to, co jeden z panów posłów nazwał niedosłuchem społecznym. Problem polega jednak na czym innym, proszę Wysokiej Izby, problem polega na tym, że rząd jest w innej sytuacji niż parlament. Rząd nie ma już do kogo wysyłać postulatów, rząd musi podejmować decyzje i są to decyzje z reguły takie, że jeżeli do jednej dziedziny trzeba dołożyć, to od innej trzeba ująć. I są to decyzje z tego względu niezmiernie trudne.</u>
          <u xml:id="u-371.8" who="#TadeuszMazowiecki">Jeżeli zamierzamy jeszcze w najbliższym czasie przyjrzeć się możliwości wygospodarowania środków, w tym także i na rolnictwo, to chcę z góry powiedzieć, aby już Wysoka Izba była świadoma tego, że nie będą to dla rządu i również dla różnych zainteresowanych, reprezentowanych w tej Izbie, decyzje bezkonfliktowe, że trzeba wybierać, ale będziemy się temu przyglądać i jeszcze raz szukać takich możliwości.</u>
          <u xml:id="u-371.9" who="#TadeuszMazowiecki">Z przedstawionych tutaj kandydatur najbardziej kontrowersyjną dyskusję wzbudziła osoba ministra Artura Balazsa jako kandydata na ministra rolnictwa. Uzasadniałem to poselskim klubom: OKP, PSL i Stronnictwa Demokratycznego. Podkreślam jeszcze raz, że nie wysunąłem tej kandydatury przeciw nikomu, ani przeciw jakiemukolwiek ugrupowaniu. Wysunąłem ją ze względu na doświadczenia w pracy rządowej, na energię i znajomość zadań.</u>
          <u xml:id="u-371.10" who="#TadeuszMazowiecki">Prosiłbym, aby Wysoka Izba w swojej decyzji, która do niej należy, brała pod uwagę to, że premier ma prawo doboru współpracowników. Wysoka Izba może to zaakceptować lub odrzucić, ale odrzucając w tej niezwykle trudnej sytuacji, tej właśnie dziedziny jaką jest rolnictwo, Wysoka Izba sytuacji mi nie ułatwi, lecz utrudni. Chciałbym prosić o zrozumienie. Wydaje mi się, że ta poważna dyskusja, którą na tej sali odbyliśmy, i w którą wsłuchiwałem się z wielką uwagą, potwierdziła jakby te zasady działania, którymi rząd się kierował. Zasady moralne i polityczne, którymi rząd się kierował, a także wagę przeprowadzenia zadań związanych przede wszystkim z realizacją programu gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-371.11" who="#TadeuszMazowiecki">Apeluję o to, aby stosunkiem do propozycji, które zgłosiłem, stosunkiem pozbawionym zacietrzewienia, ale rzeczowym, zechcieli panowie posłowie i panie posłanki stworzyć dla rządu pod moim w obecnym etapie kierownictwem, nie tylko aprobatę dla zasad, ale stworzyć, zwłaszcza w tych punktach, które tego w tej chwili wymagają, możliwości do działania.</u>
          <u xml:id="u-371.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-372">
          <u xml:id="u-372.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu premierowi za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-372.1" who="#TadeuszFiszbach">Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm przyjął wystąpienia prezesa Rady Ministrów do wiadomości — wystąpienie zasadnicze — exposé, jak i wystąpienie końcowe.</u>
          <u xml:id="u-372.2" who="#TadeuszFiszbach">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-372.3" who="#TadeuszFiszbach">Sprzeciwu nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-372.4" who="#TadeuszFiszbach">Panie i panowie posłowie, na tym nie kończy się nasz dzień pracy, bowiem po ogłoszeniu przerwy w obradach zbiorą się komisje sejmowe w celu zaopiniowania proponowanych zmian w składzie Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-372.5" who="#TadeuszFiszbach">Proszę posła sekretarza, pana Marka Rusakiewicza, o odczytanie komunikatów o posiedzeniach komisji.</u>
          <u xml:id="u-372.6" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo, poseł Waldemar Pawlak w sprawie formalnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-373">
          <u xml:id="u-373.0" who="#WaldemarPawlak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Był zgłoszony wniosek, aby na tym posiedzeniu nie rozpatrywać już do końca tej sprawy, aby można ją było przeanalizować na spokojnie, by nie grały tu emocje tylko rozwaga. Wniosek ten zgłasza poseł Jan Łopuszański, poseł Ireneusz Skubis go popierał. Wydaje mi się, że kończąc dzisiejsze posiedzenie, powinniśmy ten wniosek przegłosować — czy zmiany w składzie Rady Ministrów rozpatrujemy jutro, czy też zaakceptujemy je ostatecznie w przyszłym tygodniu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-374">
          <u xml:id="u-374.0" who="#TadeuszFiszbach">Chciałbym wyjaśnić, że Prezydium Sejmu, które zasięgnęło porady Konwentu Seniorów, proponuje, aby dzisiaj, a także jeszcze jutro w godzinach rannych odbyły się posiedzenia komisji, które zebrałyby się w celu, o którym informowałem. Po przyjęciu tej propozycji chciałbym ogłosić przerwę do jutra, do godziny 10 i do tych spraw byśmy się odnieśli już w głosowaniu. Ale jeśli idzie o tę kwestię, to czy nie lepiej, stosowniej byłoby, abyśmy jednak umożliwili komisjom wypowiedzenie się na ten temat, gdy odbędą merytoryczne rozmowy z kandydatami na ministrów i jutro wysłuchalibyśmy merytorycznych opinii w tych sprawach.</u>
          <u xml:id="u-374.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Proszę o przegłosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-374.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo, poseł Jerzy Dyner z OKP.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-375">
          <u xml:id="u-375.0" who="#JerzyDyner">Sądzę, iż jeśli przyjęlibyśmy wariant, że dzisiaj komisje obradują, oczywiście nie dotyczyłoby to wszystkich komisji, to sądzę, że reszta, która nie byłaby — że tak powiem — zatrudniona przy przesłuchaniu, mogłaby poczekać, bo w kontekście wypowiedzi, którą słyszeliśmy, że jutro mają się rozpocząć ważne rozmowy, na których powinien być przedstawiciel rządu w randze ministra, to sądzę, że jeśli komisje by były w stanie dzisiaj zakończyć prace, to powinniśmy jednocześnie dzisiaj przegłosować przedstawione kandydatury.</u>
          <u xml:id="u-375.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-376">
          <u xml:id="u-376.0" who="#TadeuszFiszbach">Propozycje dotyczyły dnia dzisiejszego. Może informacja o spotkaniach poszczególnych komisji wpłynie na nasz wspólny pogląd.</u>
          <u xml:id="u-376.1" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę o przedstawienie komunikatów, które wiążą się z posiedzeniami komisji w dniu dzisiejszym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-377">
          <u xml:id="u-377.0" who="#MarekRusakiewicz">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy proponuje się posiedzenie następujących komisji w celu zaopiniowania propozycji zmian w składzie Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-377.1" who="#MarekRusakiewicz">Posiedzenie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych w sali nr 101.</u>
          <u xml:id="u-377.2" who="#MarekRusakiewicz">Posiedzenie Komisji Obrony Narodowej w sali nr 102.</u>
          <u xml:id="u-377.3" who="#MarekRusakiewicz">Posiedzenie Komisji Handlu, Usług oraz Komisji Współpracy Gospodarczej z Zagranicą i Gospodarki Morskiej w sali nr 106.</u>
          <u xml:id="u-377.4" who="#MarekRusakiewicz">Posiedzenie Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w sali nr 118.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-378">
          <u xml:id="u-378.0" who="#TadeuszFiszbach">Takie są propozycje przedłożone Prezydium Sejmu przez przewodniczących komisji. Powtarzam, byłaby możliwość podjęcia w razie potrzeby tych spraw, także w dniu jutrzejszym w godzinach od 8 do 10, pora jest późna... W ten sposób dopełnilibyśmy naszego obowiązku. Myślę, że istnieje potrzeba wymiany poglądów nie tyle na tej sali, co w komisjach. Jeśli państwo podzieliliby ten pogląd, to tak byśmy postanowili.</u>
          <u xml:id="u-378.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-379">
          <u xml:id="u-379.0" who="#JanSroczyński">Panie Marszałku! W imieniu grupy posłów chciałem zgłosić prośbę, abyśmy jutro obrady Sejmu rozpoczęli o godz. 9, a nie o 10 ze zrozumiałych chyba względów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-380">
          <u xml:id="u-380.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę państwa, nic nie stoi na przeszkodzie, aby również jutro o 9 rozpocząć obrady, ale musiałbym ogłosić przerwę, musiałyby się odbyć spotkania komisji i jutro rano byśmy...</u>
          <u xml:id="u-380.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: dzisiaj, dzisiaj)</u>
          <u xml:id="u-380.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę wyraźniej, chodzi o zakończenie obrad w dniu dzisiejszym?</u>
          <u xml:id="u-380.3" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-381">
          <u xml:id="u-381.0" who="#JerzyDyner">Sądząc z oklasków Izby po informacji, że dzisiaj będziemy czekać na wyniki komisji ze względu na ważne spotkania w sprawie rolnictwa, chcielibyśmy tę sprawę rozwiązać dzisiaj. Proszę nie manipulować, tylko uwzględnić te oklaski.</u>
          <u xml:id="u-381.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-382">
          <u xml:id="u-382.0" who="#TadeuszFiszbach">Przepraszam, nie zgadzam się z poglądem o manipulowaniu. Na przykład nie wiem, o której godzinie jest jutro spotkanie?</u>
          <u xml:id="u-382.1" who="#komentarz">(Gwar na sali obrad)</u>
          <u xml:id="u-382.2" who="#TadeuszFiszbach">O 10-tej? O, to już mnie przekonuje.</u>
          <u xml:id="u-382.3" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo, poseł Aleksander Małachowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-383">
          <u xml:id="u-383.0" who="#AleksanderMałachowski">Chciałbym też poprzeć wniosek posła Jerzego Dynera, dlatego że społeczeństwo czeka na rozwiązanie tej sytuacji. Nic nam się nie stanie, jak posiedzimy parę godzin, a jutro te rozmowy odbędą się już w normalnej atmosferze i z odpowiedzialnymi ludźmi. Dlatego popieram w całości wniosek posła Jerzego Dynera i proszę o poddanie go pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-383.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-384">
          <u xml:id="u-384.0" who="#TadeuszFiszbach">Są dwa wnioski, proszę państwa. Jeden wniosek posła Jerzego Dynera, podtrzymany przez posła Aleksandra Małachowskiego, ażeby po ogłoszeniu przerwy odbyły się posiedzenia komisji, tak jak w komunikacie, powtórzylibyśmy to. Sądzę, że ta przerwa mogłaby potrwać godzinę lub dwie.</u>
          <u xml:id="u-384.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Godzinę.)</u>
          <u xml:id="u-384.2" who="#TadeuszFiszbach">Godzinę. Czyli gdyby ten wniosek przeszedł, o 10 godz. moglibyśmy zebrać się w sali obrad plenarnych i odnieść się do sprawy w głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-384.3" who="#TadeuszFiszbach">Drugi wniosek, jak zrozumiałem, zmierzał do tego, aby ten temat rozstrzygnąć w innym terminie, tak? Czy też jutro?</u>
          <u xml:id="u-384.4" who="#TadeuszFiszbach">Proszę państwa. Są dwa wnioski, ale drugi wymagałby bardziej precyzyjnego określenia. Pierwszy jest jasno sprecyzowany, może prosiłbym o powtórzenie go czy też może posłowie wnioskujący — poseł Waldemar Pawlak — wycofaliby się, bo taka możliwość istnieje.</u>
          <u xml:id="u-384.5" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-385">
          <u xml:id="u-385.0" who="#WaldemarPawlak">Panie Marszałku! Przegłosujmy pierwszy wniosek, a potem będziemy się zastanawiali dalej. Mogę sprecyzować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-386">
          <u xml:id="u-386.0" who="#TadeuszFiszbach">Dobrze. To znaczy pierwszy w kolejności wniosek pana...</u>
          <u xml:id="u-386.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Przegłosujmy...)</u>
          <u xml:id="u-386.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Pan marszałek kieruje obradami.)</u>
          <u xml:id="u-386.3" who="#TadeuszFiszbach">Tak jest, to wiem.</u>
          <u xml:id="u-386.4" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-386.5" who="#TadeuszFiszbach">Prosiłbym zatem o sprecyzowanie i powtórzenie tego wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-387">
          <u xml:id="u-387.0" who="#WaldemarPawlak">Wobec powagi sytuacji i tego, abyśmy tą sprawą zajęli się rozważnie i roztropnie proponowałbym, aby kwestię ostatecznej decyzji odłożyć do następnego tygodnia i następnego posiedzenia Sejmu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-388">
          <u xml:id="u-388.0" who="#TadeuszFiszbach">Wniosek zgłoszony przez posła Waldemara Pawlaka poddaję pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-388.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tego wniosku? (66)</u>
          <u xml:id="u-388.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest przeciwny? (194)</u>
          <u xml:id="u-388.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (60)</u>
          <u xml:id="u-388.4" who="#TadeuszFiszbach">Wniosek zgłoszony przez posła Waldemara Pawlaka został przez Wysoką Izbę oddalony.</u>
          <u xml:id="u-388.5" who="#TadeuszFiszbach">Poddaję pod głosowanie wniosek drugi, zgłoszony przez posła Jerzego Dynera, aby dzisiaj, po ogłoszeniu przerwy, kontynuować nasze obrady.</u>
          <u xml:id="u-388.6" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tego wniosku, zechce podnieść rękę. (227) Kto jest przeciwny? (33) Kto się wstrzymał od głosowania? (42) Wniosek został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-388.7" who="#TadeuszFiszbach">Zapytuję teraz, głośno myśląc, o określenie czasu przerwy — godzina, półtorej?</u>
          <u xml:id="u-388.8" who="#komentarz">(Głosy z sali: półtorej)</u>
          <u xml:id="u-388.9" who="#TadeuszFiszbach">Umówmy się o godz. 22...</u>
          <u xml:id="u-388.10" who="#komentarz">(Głosy z sali: 22.30)</u>
          <u xml:id="u-388.11" who="#TadeuszFiszbach">... przepraszam bardzo, różnimy się. Może zadecyduję — o 22.30. dobrze?</u>
          <u xml:id="u-388.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-388.13" who="#TadeuszFiszbach">Jeszcze raz proszę o powtórzenie komunikatów gdyż mogły ujść naszej uwadze. Bardzo proszę o chwilę uwagi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-389">
          <u xml:id="u-389.0" who="#MarekRusakiewicz">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędą się posiedzenia następujących komisji:</u>
          <u xml:id="u-389.1" who="#MarekRusakiewicz">— Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych w sali nr 101;</u>
          <u xml:id="u-389.2" who="#MarekRusakiewicz">— Komisji Obrony Narodowej w sali nr 102;</u>
          <u xml:id="u-389.3" who="#MarekRusakiewicz">— Komisji Handlu i Usług oraz Komisji Współpracy Gospodarczej z Zagranicą i Gospodarki Morskiej w sali nr 106;</u>
          <u xml:id="u-389.4" who="#MarekRusakiewicz">— Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w sali nr 118.</u>
          <u xml:id="u-389.5" who="#MarekRusakiewicz">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w obradach odbędzie się posiedzenie Klubu Poselskiego SD w sali nr 101.</u>
          <u xml:id="u-389.6" who="#MarekRusakiewicz">Ogłaszam przerwę do godz. 22.30.</u>
          <u xml:id="u-389.7" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 20 min 55 do godz. 22 min 50)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-390">
          <u xml:id="u-390.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-390.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-390.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Informuję Wysoką Izbę, że Prezydium Sejmu, zgodnie z art. 17 ust. 2 pkt 7 regulaminu Sejmu skierowało wnioski w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów do właściwych komisji sejmowych celem przedstawienia opinii.</u>
          <u xml:id="u-390.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Komisje przedstawiły pozytywne opinie o kandydatach, z wyjątkiem jednej kandydatury, to jest opinii Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, która nie zaaprobowała kandydata na stanowisko ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-390.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Jednocześnie informuję Wysoką Izbę, że prezes Rady Ministrów Tadeusz Mazowiecki, podtrzymuje tę kandydaturę, w związku z czym, znając opinie komisji i stanowisko pana premiera, przystąpimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-390.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Jednocześnie chcę poinformować Wysoką Izbę, że komisje rozpatrywały też wnioski prezesa Rady Ministrów o odwołanie. Jeśli chodzi o Komisję Handlu i Usług nie wyraziła ona opinii o odwołaniu ze stanowiska ministra łączności pana ministra Marka Kucharskiego motywując to tym, że z braku uzasadnienia merytorycznego odracza wydanie tej opinii.</u>
          <u xml:id="u-390.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Ze względu na to, że prezes Rady Ministrów podtrzymuje swoje stanowisko, przystąpimy do głosowania. Znając opinię, komisji Wysoka Izba wyrazi swoją opinię poprzez głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-390.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Przypominam, że zgodnie z art. 31 i 79 ust. 1 regulaminu Sejmu, uchwały w sprawie powołania lub odwołania poszczególnych członków Rady Ministrów zapadają bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-390.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział wymagana liczba posłów. Uchwały te, zgodnie z art. 29 ust. 3 regulaminu Sejmu, głosować będziemy oddzielnie.</u>
          <u xml:id="u-390.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Przechodzimy więc do głosowania. Głosujemy jedynie przez podniesienie rąk bez użycia urządzeń do obliczania głosów. Proszę zatem panie i panów posłów sekretarzy: Romualdę Matusiak, Barbarę Blidę, Stefana Mleczkę, Adama Grabowieckiego, Radosława Gawlika, Waldemara Pawlaka, Annę Dynowską, Macieja Półtoraka i Jacka Piechotę, aby po zarządzeniu głosowania dokonali obliczenia głosów w poszczególnych sektorach.</u>
          <u xml:id="u-390.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę też wszystkich państwa o trzymanie przy głosowaniu podniesionych rąk przez czas umożliwiający sekretarzom obliczenie głosów.</u>
          <u xml:id="u-390.11" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, przystępujemy do głosowania, proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-390.12" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy wszyscy posłowie sekretarze są gotowi do głosowania? Czy możemy przystąpić do głosowania?</u>
          <u xml:id="u-390.13" who="#OlgaKrzyżanowska">Przepraszam, czy jest pan poseł Jacek Piechota, ktoś mi zwraca uwagę... Nie ma pana posła. Kto z posłów sekretarzy jest następny na liście? Jest inna osoba w miejsce pana posła Piechoty? W zastępstwie nieobecnego pana posła Jacka Piechoty, jest pani poseł Romualda Matusiak, tak, czyli wszyscy posłowie sekretarze są na stanowiskach?</u>
          <u xml:id="u-390.14" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania. Proponuję podjęcie przez Sejm w kolejności następujących uchwał.</u>
          <u xml:id="u-390.15" who="#OlgaKrzyżanowska">Uchwała w sprawie odwołania pana Czesława Janickiego ze stanowiska wiceprezesa Rady Ministrów oraz ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-390.16" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłów jest za podjęciem uchwały o odwołaniu pana ministra Czesława Janickiego, zechce podnieść rękę i trzymać ją do czasu obliczenia głosów.</u>
          <u xml:id="u-390.17" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest przeciwny temu wnioskowi, proszę podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-390.18" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-390.19" who="#OlgaKrzyżanowska">Ogłaszam wyniki głosowania. Wzięło w nim udział 345 posłów, większość bezwzględna wynosi 173 posłów, za uchwałą głosowało 226 posłów, przeciwko uchwale 26 posłów, wstrzymało się od głosowania 95 posłów.</u>
          <u xml:id="u-390.20" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę o odwołaniu pana Czesława Janickiego ze stanowiska wicepremiera i ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-390.21" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do następnego głosowania. Jest to uchwała w sprawie odwołania pana Czesława Kiszczaka ze stanowiska wiceprezesa Rady Ministrów i ministra spraw wewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-390.22" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę panów posłów i panie posłanki o zajęcie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-390.23" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-390.24" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłów jest za przyjęciem tej uchwały, proszę podnieść rękę i trzymać ją do czasu policzenia przez posłów sekretarzy.</u>
          <u xml:id="u-390.25" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest przeciwny tej uchwale zechce podnieść rękę i trzymać ją do czasu obliczenia.</u>
          <u xml:id="u-390.26" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-390.27" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę panów posłów o obliczenie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-390.28" who="#OlgaKrzyżanowska">Ogłaszam wyniki głosowania. Wzięło w nim udział 355 posłów, większość bezwzględna wynosi 178 posłów, za uchwałą głosowało 255 posłów, przeciwko uchwale głosowało 11 posłów, od głosowania wstrzymało się 89 posłów.</u>
          <u xml:id="u-390.29" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm uchwałę podjął.</u>
          <u xml:id="u-390.30" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania następnej uchwały — w sprawie odwołania Floriana Siwickiego ze stanowiska ministra obrony narodowej.</u>
          <u xml:id="u-390.31" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-390.32" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za podjęciem uchwały zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-390.33" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest przeciwko tej uchwale zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-390.34" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-390.35" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę posłów sekretarzy o obliczenie wyników.</u>
          <u xml:id="u-390.36" who="#OlgaKrzyżanowska">Ogłaszam wyniki głosowania. Wzięło w nim udział 337 posłów, większość bezwzględna wynosi 169 posłów, za uchwałą głosowało 297 posłów, przeciwko uchwale 3 posłów, wstrzymało się od głosowania 37 posłów.</u>
          <u xml:id="u-390.37" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm uchwalę podjął.</u>
          <u xml:id="u-390.38" who="#OlgaKrzyżanowska">Następna uchwała — w sprawie odwołania pana Marka Kucharskiego ze stanowiska ministra łączności.</u>
          <u xml:id="u-390.39" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłów jest za przyjęciem tej uchwały, zechce podnieść rękę i trzymać ją do czasu policzenia.</u>
          <u xml:id="u-390.40" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest przeciwny, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-390.41" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-390.42" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę posłów sekretarzy o obliczenie wyników.</u>
          <u xml:id="u-390.43" who="#OlgaKrzyżanowska">Ogłaszam wyniki głosowania.</u>
          <u xml:id="u-390.44" who="#OlgaKrzyżanowska">Wzięło w nim udział 346 posłów, większość bezwzględna wynosi 174 posłów, za uchwałą głosowało 101 posłów, przeciwko uchwale 148 posłów, wstrzymało się od głosowania 97 posłów.</u>
          <u xml:id="u-390.45" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm uchwały nie podjął.</u>
          <u xml:id="u-390.46" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-390.47" who="#OlgaKrzyżanowska">Następna uchwała w sprawie odwołania pana Franciszka Adama Wielądka ze stanowiska ministra transportu i gospodarki morskiej.</u>
          <u xml:id="u-390.48" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłów jest za przyjęciem tej uchwały, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-390.49" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest przeciwko tej uchwale, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-390.50" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-390.51" who="#OlgaKrzyżanowska">Ogłaszam wyniki głosowania. Wzięło w nim udział 327 posłów. Większość bezwzględna wynosi 164 posłów, za uchwałą głosowało 202 posłów, przeciwko uchwale 36, wstrzymało się od głosowania 89 posłów.</u>
          <u xml:id="u-390.52" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm uchwałę podjął.</u>
          <u xml:id="u-390.53" who="#OlgaKrzyżanowska">Następna uchwała różni się od poprzednich, na to Chciałam Wysokiej Izbie zwrócić uwagę, gdyż jest to uchwała w sprawie powołania pana Artura Balazsa na stanowisko ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej z jednoczesnym odwołaniem go wtedy ze stanowiska ministra — członka Rady Ministrów. Czyli w tym głosowaniu, Chciałam zwrócić państwu uwagę, podejmujemy decyzję o powołaniu. W wypadku powołania, o odwołaniu pana Balazsa ze stanowiska ministra — członka rady ministrów.</u>
          <u xml:id="u-390.54" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-390.55" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłów jest za podjęciem tej uchwały, zechce podnieść rękę i trzymać ją do czasu obliczenia głosów.</u>
          <u xml:id="u-390.56" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest przeciwny tej uchwale, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-390.57" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-390.58" who="#OlgaKrzyżanowska">Ogłaszam wyniki głosowania. Wzięło w nim udział 346 posłów, większość bezwzględna wynosi 174 posłów, za uchwałą głosowało 149 posłów, przeciwko uchwale 136 posłów, wstrzymało się od głosowania 61 posłów.</u>
          <u xml:id="u-390.59" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm uchwały nie podjął.</u>
          <u xml:id="u-390.60" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do następnej uchwały — w sprawie powołania pana Piotra Kołodziejczyka na stanowisko ministra obrony narodowej.</u>
          <u xml:id="u-390.61" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłów jest za podjęciem tej uchwały, zechce podnieść rękę i trzymać ją do czasu obliczenia głosów.</u>
          <u xml:id="u-390.62" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest przeciwny tej uchwale, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-390.63" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-390.64" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o obliczenie głosów.</u>
          <u xml:id="u-390.65" who="#OlgaKrzyżanowska">Ogłaszam wyniki głosowania. Wzięło w nim udział 339 posłów, większość bezwzględna wynosi 170, za uchwałą głosowało 250 posłów, przeciwko uchwale głosowało 43 posłów, wstrzymało się od głosowania 46 posłów.</u>
          <u xml:id="u-390.66" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm uchwałę podjął.</u>
          <u xml:id="u-390.67" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-390.68" who="#OlgaKrzyżanowska">Następna uchwała — w sprawie powołania pana Krzysztofa Kozłowskiego na stanowisko ministra spraw wewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-390.69" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłów jest za przyjęciem tej uchwały, zechce podnieść rękę i trzymać ją do czasu obliczenia wyników.</u>
          <u xml:id="u-390.70" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest przeciw tej uchwale, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-390.71" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-390.72" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę posłów sekretarzy o obliczenie wyników.</u>
          <u xml:id="u-390.73" who="#OlgaKrzyżanowska">Ogłaszam wyniki głosowania. Wzięło w nim udział 331 posłów, większość bezwzględna wynosi 166 posłów, za uchwałą głosowało 300 posłów, przeciw uchwale 6, wstrzymało się od głosowania 25 Stwierdzam, że Sejm uchwałę podjął.</u>
          <u xml:id="u-390.74" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-390.75" who="#OlgaKrzyżanowska">Uchwała w sprawie powołania pana Ewarysta Waligórskiego na stanowisko ministra transportu i gospodarki morskiej.</u>
          <u xml:id="u-390.76" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłów jest za przyjęciem tej uchwały, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-390.77" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest przeciw tej uchwale, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-390.78" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania, zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-390.79" who="#OlgaKrzyżanowska">Ogłaszam wyniki głosowania. Wzięło w nim udział 329 posłów, większość bezwzględna wynosi 165 posłów, za uchwałą głosowało 282, przeciwko uchwale 3, wstrzymało się od głosowania 44 posłów.</u>
          <u xml:id="u-390.80" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm uchwałę podjął.</u>
          <u xml:id="u-390.81" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-390.82" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 31 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej podjął uchwały w sprawie odwołania:</u>
          <u xml:id="u-390.83" who="#OlgaKrzyżanowska">— Czesława Janickiego ze stanowiska wiceprezesa Rady Ministrów oraz ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej;</u>
          <u xml:id="u-390.84" who="#OlgaKrzyżanowska">— Czesława Kiszczaka ze stanowiska wiceprezesa Rady Ministrów oraz ministra spraw wewnętrznych;</u>
          <u xml:id="u-390.85" who="#OlgaKrzyżanowska">— Floriana Siwickiego ze stanowiska ministra obrony narodowej;</u>
          <u xml:id="u-390.86" who="#OlgaKrzyżanowska">— Franciszka Adama Wielądka ze stanowiska ministra transportu i gospodarki morskiej.</u>
          <u xml:id="u-390.87" who="#OlgaKrzyżanowska">Jednocześnie Sejm podjął uchwały w sprawie powołania:</u>
          <u xml:id="u-390.88" who="#OlgaKrzyżanowska">— Piotra Kołodziejczyka na stanowisko ministra obrony narodowej;</u>
          <u xml:id="u-390.89" who="#OlgaKrzyżanowska">— Krzysztofa Kozłowskiego na stanowisko ministra spraw wewnętrznych;</u>
          <u xml:id="u-390.90" who="#OlgaKrzyżanowska">— Ewarysta Waligórskiego na stanowisko ministra transportu i gospodarki morskiej.</u>
          <u xml:id="u-390.91" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, pan premier prosił o chwilę przerwy i po niej chciał powiedzieć jeszcze kilka słów.</u>
          <u xml:id="u-390.92" who="#OlgaKrzyżanowska">Zarządzam 10-minutową przerwę. Proszę nie opuszczać sali, żebyśmy się nie spóźnili. Pan premier powie kilka słów i zakończymy posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-390.93" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 23 min 40 do godz. 23 min 57)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-391">
          <u xml:id="u-391.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-391.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę zająć miejsca. Proszę bardzo o zabranie głosu prezesa Rady Ministrów pana Tadeusza Mazowieckiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-392">
          <u xml:id="u-392.0" who="#TadeuszMazowiecki">W związku z wynikiem głosowania, w którym Wysoka Izba odrzuciła mój wniosek o odwołanie ministra, o co się zwróciłem, chciałbym oświadczyć Wysokiej Izbie co następuje. Wyrażam zdumienie, że Wysoka Izba uważa za słuszne sytuacje, w których zmusza się premiera oraz ministra do współpracy — wbrew stanowisku, wbrew wnioskowi premiera.</u>
          <u xml:id="u-392.1" who="#TadeuszMazowiecki">W związku z tym, że nie złożyłem dzisiaj wniosku o powołanie nowego ministra w tym resorcie, zapowiadam Wysokiej Izbie powrócenie do tej sprawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-393">
          <u xml:id="u-393.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu premierowi.</u>
          <u xml:id="u-393.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-393.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Informacja o treści złożonych interpelacji oraz o treści nadesłanych odpowiedzi na interpelacje zawarta jest w doręczonym państwu druku sejmowym nr 443 Czy pan poseł ma jakieś komunikaty? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-393.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Chciałam poinformować, że Prezydium Sejmu postanowiło zwołać 35 posiedzenie Sejmu w dniach 12, 13 i 14 lipca. Porządek dzienny posiedzenia przewiduje sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej:</u>
          <u xml:id="u-393.4" who="#OlgaKrzyżanowska">— o rządowym projekcie ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych;</u>
          <u xml:id="u-393.5" who="#OlgaKrzyżanowska">— o poselskim projekcie ustawy o przekształceniach własnościowych przedsiębiorstw państwowych;</u>
          <u xml:id="u-393.6" who="#OlgaKrzyżanowska">— o projekcie ustawy o utworzeniu agencji przekształceń własnościowych;</u>
          <u xml:id="u-393.7" who="#OlgaKrzyżanowska">— o zmianie ustawy Kodeks cywilny;</u>
          <u xml:id="u-393.8" who="#OlgaKrzyżanowska">— o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego;</u>
          <u xml:id="u-393.9" who="#OlgaKrzyżanowska">— o projektach ustaw dotyczących ustawy o ubezpieczeniach majątkowych i osobowych.</u>
          <u xml:id="u-393.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Sprawozdanie Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o powołaniu sądów apelacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-393.11" who="#OlgaKrzyżanowska">Interpelacje i zapytania poselskie.</u>
          <u xml:id="u-393.12" who="#OlgaKrzyżanowska">Porządek dzienny posiedzenia zostanie wyłożony do skrytek poselskich.</u>
          <u xml:id="u-393.13" who="#OlgaKrzyżanowska">Na tym kończymy 34 posiedzenie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-393.14" who="#OlgaKrzyżanowska">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-393.15" who="#OlgaKrzyżanowska">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-393.16" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską.)</u>
          <u xml:id="u-393.17" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 24)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>