text_structure.xml 104 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#PoselCzeslawSleziak">Witam członków Komisji i gości przybyłych na dzisiejsze posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#PoselCzeslawSleziak">Do rozesłanego państwu porządku obrad proponujemy zmiany: rezygnację z rozpa-trywania punktu IV - przyjęcie dezyderatów w sprawach:</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#PoselCzeslawSleziak">- ekologicznej reformy podatkowej,</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#PoselCzeslawSleziak">- uwzględnienia odnawialnych źródeł energii w polityce energetycznej Polski.</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#PoselCzeslawSleziak">Zagadnienia te przeniesiemy na następne posiedzenia Komisji. W związku z tym w dniu dzisiejszym rozpatrzymy pozostałe cztery punkty zaproponowane państwu w rozesłanym porządku obrad.</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#PoselCzeslawSleziak">Czy do tak zaproponowanego porządku obrad macie państwo uwagi? Nie słyszę. Rozumiem, że przyjęliśmy porządek dzisiejszego posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#PoselCzeslawSleziak">Przystępujemy do realizacji punktu pierwszego - rozpatrzenia sprawozdania z realizacji budżetu państwa za 1997 r. w częściach dotyczących: Ministerstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa; zbiorczego budżetu wojewodów w zakresie działu 45 - Leśnictwo; części 83 - rezerwy celowe; planu finansowego Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.</u>
          <u xml:id="u-1.7" who="#PoselCzeslawSleziak">Oddaję głos przedstawicielowi Ministerstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieOchronySrodowiskaZasobowNaturalnychiLesnictwaTeresaWarchalowska">Na wstępie chciałabym przeprosić za chwilową nieobecność pana ministra Jana Szyszko, który jest w tej chwili na posiedzeniu Rady Ministrów i wkrótce do nas dojdzie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieOchronySrodowiskaZasobowNaturalnychiLesnictwaTeresaWarchalowska">W jego zastępstwie postaram się państwu krótko przedstawić sprawozdanie z realizacji budżetu za 1997 rok w części dotyczącej Ministerstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, informację dotyczącą zbiorczego budżetu wojewodów w zakresie działu 45 - Leśnictwo. Przedstawiciela Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej poprosimy o omówienie planu finansowego NFOŚiGW.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PoselCzeslawSleziak">Nie uwzględniła pani części budżetowej 83 - rezerwy celowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">Zgodnie z ustawą budżetową na rok 1997, plan dochodów budżetowych w części dotyczącej Ministerstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w części 28 przewidywał uzyskanie kwoty ok. 11,5 mln zł. Natomiast faktyczne dochody zostały wykonane w ponad 140 proc. i wyniosły 16,5 mln zł. Wykonanie planowanych dochodów w układzie poszczególnych paragrafów klasyfikacji budżetowej było zróżnicowane.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">Jeżeli chodzi o dział 31 - Budownictwo, plan dochodów został wykonany w 90 proc., co spowodowane zostało niższymi od planowanych dochodami z tytułu opłat za ustanowienie użytkowania górniczego oraz opłat za egzaminy stwierdzające kwalifikacje do wykonywania dozorowania i kierowania pracami geologicznymi.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">W dziale 45 - Leśnictwo plan został wykonany w ponad 200 proc. Spowodowane to zostało wyższymi dochodami od planowanych przez: parki narodowe, z tytułu odsprzedaży środków trwałych zakwalifikowanych wcześniej jako środki do remontu, podwyższenia stawek czynszu za korzystanie z mieszkań służbowych, podniesienia stawek dzierżawnych gruntów oraz z tytułu nie planowanych odsetek za nieterminową realizację należności przez kontrahentów i osoby wynajmujące mieszkania.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">Zwyżka w tym dziale spowodowana była wyższymi dochodami Lasów Państwowych z tytułu sprzedaży gruntów i lasów zbędnych dla gospodarki leśnej w znacznie większej ilości od planowanej oraz z powodu uzyskania wyższych cen za 1 ha sprzedawanych nieruchomości. Również w szkołach leśnych z tytułu osiągnięcia nie planowanych dochodów spowodowanych wpłatą do budżetu środków obrotowych pozostałych po likwidacji gospodarstwa pomocniczego w Zespole Szkół Leśnych w Warcinie.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">Jeżeli chodzi o dział 66 - Różne usługi materialne, wykonanie planu dochodów wyniosło ponad 150 proc. Spowodowane to zostało wyższymi dochodami od planowanych przez Państwową Inspekcję Ochrony Środowiska przede wszystkim z tytułu nałożenia większej liczby kar i grzywien na jednostki kontrolowane z uwagi na nieprzestrzeganie wymagań ochrony środowiska, a także z tytułu dochodów z dzierżawy i leasingu, sprzedaży przestarzałej aparatury laboratoryjnej oraz zwrotu części kosztów za dodatkowe badania związane z powodzią.</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">W dziale 66 wyższe niż planowane były również dochody okręgowych dyrekcji gospodarki wodnej z tytułu wysokiego poziomu dochodów za sprzedaż energii elektrycznej przez elektrownie wodne w Sromowcach i Czorsztynie z uwagi na nasilone w lipcu opady atmosferyczne, a także z dodatkowych umów dzierżawy, wynajmu lokali itd.</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">W dziale 79 - Oświata i wychowanie, plan dochodów wykonano w ponad 240 proc., co zostało spowodowane wyższymi niż planowane dochodami szkół leśnych z tytułu sprzedaży zbędnych składników majątkowych, jak wyeksploatowane samochody dostawcze, kotły grzewcze.</u>
          <u xml:id="u-4.7" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">W dziale 89 - Różna działalność, wykonanie planu dochodów wynosi 160 proc. Spo-wodowane to zostało wyższymi wpłatami do budżetu przez gospodarstwo pomocnicze działające przy Ministerstwie Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z tytułu wygospodarowanego zysku, a także ze sprzedaży zbędnych składników majątkowych znajdujących się w ewidencji majątku obronnego.</u>
          <u xml:id="u-4.8" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">W dziale 91 - Administracja państwowa i samorządowa - plan dochodów został wyko-nany w ponad 250 proc., co spowodowane zostało wyższymi dochodami osiągniętymi przez ministerstwo z tytułu wpłat za udostępnianie powierzchni w budynku biurowym będącym w zarządzie ministerstwa oraz odsetek bankowych od depozytów, a także rozliczeń z lat ubiegłych.</u>
          <u xml:id="u-4.9" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">To wszystko, jeżeli chodzi o wykonanie dochodów.</u>
          <u xml:id="u-4.10" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">Przystąpię do omówienia wydatków.</u>
          <u xml:id="u-4.11" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">Zgodnie z ustawą budżetową na 1997 rok w części 28 przewidziane zostały wydatki w wysokości 610,3 mln zł. Dodatkowo w części 83 - Rezerwy celowe - przewidziane zostały środki w wysokości 48,8 mln zł z przeznaczeniem na wykup gruntów w Kampinoskim Parku Narodowym, rezerwę powodziową, finansowanie zadań leśnictwa z kredytu Banku Światowego oraz finansowanie programu ekoturystyki.</u>
          <u xml:id="u-4.12" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">W roku ubiegłym, na mocy decyzji ministra finansów, dokonano zmian zwiększających limit wydatków na kwotę 95 mln zł, co dotyczyło przede wszystkim podwyżki wynagrodzeń w sferze budżetowej - prawie 15 mln zł, uruchomienia rezerwy celowej na zadania z zakresu leśnictwa - 33 mln zł, zwiększenie limitu wydatków związanych z usuwaniem skutków powodzi - 26,6 mln zł, a także innych pozycji na mniejsze kwoty.</u>
          <u xml:id="u-4.13" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">Plan wydatków po zmianach zamknął się w roku ubiegłym kwotą 705,04 mln zł. Jednostki zgromadzone w resorcie wykorzystały w ubiegłym roku środki budżetowe w 99,94 proc. środków otrzymanych. Kwoty nie wykorzystane zostały zwrócone do budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-4.14" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">W ramach uprawnień minister ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa dokonał w ubiegłym roku 44 wewnętrznych zmian na łączną kwotę prawie 45 mln zł, przy czym w strukturze zmian wewnętrznych 2/3 zmian dotyczyło właściwego zakwalifikowania wydatków związanych z usuwaniem skutków powodzi w ramach wygospodarowanych w resorcie oszczędności.</u>
          <u xml:id="u-4.15" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">Wydatkowane w roku ubiegłym środki budżetowe zostały zgodnie z planem wykorzystane na finansowanie zakresu rzeczowego realizowanych zadań, w tym również na pokrycie kosztów utrzymania 102 resortowych jednostek budżetowych. Strukturę wydatkowanych środków budżetowych stanowiły wydatki bieżące prawie w wysokości 2/3, a w 1/3 były to wydatki majątkowe.</u>
          <u xml:id="u-4.16" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">W dziale 31 - Budownictwo wydatkowana została kwota 18 mln zł. Nieco ponad 60 proc. środków stanowiły wydatki na roboty geologiczne nieinwestycyjne, a 22,5 proc. na państwową służbę geologiczną.</u>
          <u xml:id="u-4.17" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">W dziale 45 - Leśnictwo, gdzie wydatkowano ponad 96 mln zł, nieco ponad 50 proc. środków zostało skierowanych na parki narodowe, a 43 proc. - na Lasy Państwowe, z przeznaczeniem na zalesienia, przebudowę drzewostanu, zabudowę rezerwatów, ochronę przyrody, zakup lasów.</u>
          <u xml:id="u-4.18" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">Dział 66 - Różne usługi materialne charakteryzuje się najwyższą kwotą wydatków - ponad 530 mln zł. Blisko 70 proc. tej kwoty zostało przeznaczone na okręgowe dyrekcje gospodarki wodnej. Były to środki w znacznej części na dofinansowanie inwestycji centralnej oraz utrzymanie i eksploatację rzek. 16 proc. przeznaczono na Państwową Inspekcję Ochrony Środowiska, a niecałe 10 proc. - na pomoc i usuwanie skutków powodzi.</u>
          <u xml:id="u-4.19" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">W dziale 79 - Oświata i wychowanie wydatkowano kwotę 34,5 mln zł, z czego blisko 50 proc. na internaty szkół leśnych, a pozostałą kwotę na szkoły leśne.</u>
          <u xml:id="u-4.20" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">W dziale 89 - Różna działalność, wydatkowano niecały 1 mln zł. Blisko 90 proc. prze-znaczono na działalność bieżącą związaną z realizacją zadań obronnych, a pozostałe środki na utrzymanie rezerw państwowych, mobilizacyjnych i sprzętu techniczno-wojskowego.</u>
          <u xml:id="u-4.21" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">W dziale 91 - Administracja państwowa, gdzie wydatkowano ponad 18 mln zł, ponad 80 proc. zostało wydatkowane na centralę ministerstwa, a 17 proc. na współpracę na-ukowo-techniczną i gospodarczą z zagranicą w ramach realizowanych konwencji.</u>
          <u xml:id="u-4.22" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">Na szczególne omówienie zasługują wydatki związane z usuwaniem skutków powodzi.</u>
          <u xml:id="u-4.23" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">Zgodnie z nową klasyfikacją budżetową, wydatki związane z usuwaniem skutków powodzi ewidencjonowane były odrębnie i wyniosły w ubiegłym roku blisko 52 mln zł. Bez 0,02 proc. było to całkowite wykonanie planu.</u>
          <u xml:id="u-4.24" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">Z kwoty tej najwięcej środków skierowano do najbardziej poszkodowanych przez po-wódź - Okręgowej Dyrekcji Gospodarki Wodnej we Wrocławiu - 42 proc. środków, w Gliwicach - 21 proc. Pozostałe środki skierowane zostały na potrzeby Okręgowej Dyrekcji Gospodarki Wodnej w Poznaniu, Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej w Warszawie. Pewną kwotę otrzymał Krajowy Zarząd Parków Narodowych oraz Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska.</u>
          <u xml:id="u-4.25" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">Jeżeli chodzi o dział 45 - Leśnictwo, w części 85 obejmującej dochody i wydatki wojewodów, minister ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa koordynuje wydatki i dochody wojewodów wynikających z zadań zapisanych w ustawie o lasach oraz w ustawie o ochronie przyrody.</u>
          <u xml:id="u-4.26" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">Ministerstwo w tym zakresie posiada jedynie informacje globalne ze względu na fakt, że sposób podziału środków na poszczególne cele pozostaje w gestii wojewodów.</u>
          <u xml:id="u-4.27" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">Dochody budżetu w ubiegłym roku w dziale 45 - Leśnictwo, zostały zaplanowane przez wojewodów w wysokości 518 mln zł, natomiast faktyczne ich wykonanie wyniosło nieco ponad 70 proc., wydatkowano bowiem 366 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-4.28" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">W części budżetu dotyczącej wydatków w dziale 45 - Leśnictwo, plan wydatków przewidywał kwotę 40 mln zł i w 99,5 proc. został wykonany.</u>
          <u xml:id="u-4.29" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">W 1997 r. wystąpiły zaległości w dochodach budżetowych w wysokości ok. 3 mln zł. Około 65 proc. tej kwoty przypadało na nie uregulowane przez zakłady energetyczne w Krakowie należności z tytułu partycypacji w kosztach utrzymania stopnia wodnego Dąbie. Natomiast pozostałe zaległości dotyczyły opłat czynszowych za użytkowanie mieszkań, głównie przez emerytów i rencistów oraz pożyczek udzielonych z byłego Funduszu Prac Geologicznych.</u>
          <u xml:id="u-4.30" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">Omawiając sprawy związane z budżetem należy poruszyć również problem dotyczący zobowiązań finansowych, które wystąpiły w roku 1997. Wynosiły one 13,8 mln zł, w tym zobowiązania wymagalne - 7,2 mln zł. Wystąpiły one przede wszystkim w dziale 66 - Różne usługi materialne. Tak znaczne zobowiązania finansowe były wynikiem braku odpowiednich środków budżetowych na finansowanie zadań wynikających z Narodowego Programu Odbudowy i Modernizacji oraz konieczności sfinansowania kosztów usuwania skutków powodzi.</u>
          <u xml:id="u-4.31" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">Największym problemem były zobowiązania wymagalne, które powstały w dwóch Okręgowych Dyrekcjach Gospodarki Wodnej: w Krakowie - ponad 5 mln zł oraz we Wrocławiu - ponad 2 mln zł. Jak już wspomniałam, zobowiązania te powstały z uwagi na niedostateczną ilość środków finansowych na usuwanie skutków powodzi z jednej strony, a z drugiej spowodowane zostały natychmias-tową koniecznością realizowania robót, polegających głównie na udrożnieniu koryt rzek i potoków oraz częściowym umocnieniu zerwanych brzegów w celu zminimalizowania zagrożenia życia miejscowej ludności, a także zabezpieczenia mienia państwowego, komunalnego i prywatnego.</u>
          <u xml:id="u-4.32" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">W ubiegłym roku wystąpiły również wydatki związane z karami i odszkodowaniami w wysokości 1,26 mln zł. Były to głównie dwa rodzaje odszkodowań.</u>
          <u xml:id="u-4.33" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">Pierwsze - odszkodowania za szkody górnicze w wysokości blisko 68 proc. wydatków, które zostały na ten cel poniesione. Drugie - odszkodowania za powstałe szkody z tytułu wykonania orzeczenia ministra leśnictwa jeszcze z 1947 r. o przejęciu na własność państwa przedsiębiorstwa "Tartak, Parkieciarnia i Beczkarnia" w Częstochowie, wydanego z rażącym naruszeniem prawa. Z tego tytułu poniesione zostały koszty w wysokości 263 tys. zł.</u>
          <u xml:id="u-4.34" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">Szersze omówienie tego co przekazałam znajduje się w Sprawozdaniu z realizacji budżetu i zadań rzeczowych za 1997 r., w części 28, dotyczącej Ministerstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PoselCzeslawSleziak">Prosiłbym jeszcze o kilka zdań nt. czterech pozycji w rezerwach celowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">W ustawie budżetowej za rok 1997, w części 83 - rezerwy celowe zapisane były wydatki w kwocie blisko 49 mln zł, z przeznaczeniem na: wykup gruntów w Kampinoskim Parku Narodowym - 2,8 mln zł, rezerwę powodziową - 10,35 mln zł, finansowanie zadań leśnictwa z kredytu Banku Światowego - ponad 33 mln zł oraz finansowanie ekoturystyki - 2,5 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">W okresie sprawozdawczym z rezerwy celowej uruchomione zostały środki budżetowe w wysokości 99,82 proc. środków planowanych, które zwiększyły limit wydatków w części 28 Ministerstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa o kwotę 42,8 mln zł, a limit wydatków w budżetach wojewodów o kwotę 5,8 mln zł. Pozostała do wykorzystania kwota 88 tys. zł stanowiła różnicę wynikającą z przeliczenia złotowego po aktualnym kursie kolejnych transz kredytowych, uruchamianych w wartościach dewizowych, w ramach finansowania zadań leśnictwa kredytem Banku Światowego.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">Rezerwa celowa na wykup gruntów w Kampinoskim Parku Narodowym wykorzystana została w 100 proc, to jest w kwocie 2,832 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">Jeżeli chodzi o rezerwę celową budżetu państwa na wydatki związane z zabezpieczeniem przeciwpowodziowym, która wynosiła 10,3 mln zł, wykorzystana została w 100 proc., z czego wojewodowie otrzymali blisko połowę tej kwoty - 5 mln zł, a resztę - 5,3 mln zł otrzymał resort ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa.</u>
          <u xml:id="u-6.4" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">Na realizowany "Program rozwoju leśnictwa i ochrony ekosystemów w parkach narodowych w latach 1993-1997" w rezerwie celowej budżetu państwa na rok ubiegły, zabezpieczone zostały środki w wysokości ponad 33 mln zł, które zostały wykorzystane prawie w 100 proc., przy jednoczesnym pełnym wykorzystaniu planowanych środków dewizowych - 10,56 mln USD. Pozostałe środki rezerwy celowej zwiększyły limit wydatków w części 28 Ministerstwa Och-rony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, w dziale 45 - Leśnictwo.</u>
          <u xml:id="u-6.5" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">Rezerwa celowa na finansowanie programu ekoturystyki wykonana została w 100 proc. w kwocie 2,5 mln zł, z czego 800 tys. zł otrzymali wojewodowie, a pozostałe środki - 1,7 mln zł wydatkował resort ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PoselCzeslawSleziak">Otrzymaliśmy obszerną "Informację o wynikach kontroli wykonania budżetu państwa w 1997 r. przez Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa", przygotowaną przez Najwyższą Izbę Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PoselCzeslawSleziak">Zwracam się do przedstawicieli NIK o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#DyrektorDepartamentuOchronySrodowiskaiBudownictwawNajwyzszejIzbieKontroliAndrzejGlowacki">Głos w tej sprawie zabierze nadzorujący tę kontrolę, pan dyr. Drzewicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#WicedyrektorDepartamentuOchronySrodowiskaiBudownictwawNajwyzszejIzbieKontroliZbigniewDrzewicki">Departament Ochrony Środowiska i Budownictwa w Najwyższej Izbie Kontroli przeprowadził kontrolę wykonania budżetu państwa w części 28 przez Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#WicedyrektorDepartamentuOchronySrodowiskaiBudownictwawNajwyzszejIzbieKontroliZbigniewDrzewicki">Kontrolę przeprowadzono w Ministerstwie Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, w Głównym Inspektoracie Ochrony Środowiska, Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Środowiska w Kaliszu, Krajowym Zarządzie Parków Narodowych, Kampinoskim Parku Narodowym.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#WicedyrektorDepartamentuOchronySrodowiskaiBudownictwawNajwyzszejIzbieKontroliZbigniewDrzewicki">Najwyższa Izba Kontroli pozytywnie ocenia wykonanie budżetu państwa w 1997 r. w części 28 przez Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, mimo stwierdzonych istotnych nieprawidłowości, które nie miały jednak zasadniczego wpływu na wykonanie budżetu.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#WicedyrektorDepartamentuOchronySrodowiskaiBudownictwawNajwyzszejIzbieKontroliZbigniewDrzewicki">Stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły kwoty ponad 8,5 mln zł, czyli ok. 1,2 proc. ogółu wydatków.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#WicedyrektorDepartamentuOchronySrodowiskaiBudownictwawNajwyzszejIzbieKontroliZbigniewDrzewicki">Nielegalnie wydatkowano kwotę prawie 7,3 mln zł - o czym mówiła pani minister Warchałowska. Kwota ta wynika z powstałych zobowiązań wymagalnych. Zobowiązania te wystąpiły w trzech Okręgowych Dyrekcjach Gospodarki Wodnej - w Krakowie, we Wrocławiu i w mniejszym stopniu w Szczecinie. Te trzy Okręgowe Dyrekcje Gospodarki Wodnej przekroczyły plany finansowe, co naruszyło dyscyplinę budżetową.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#WicedyrektorDepartamentuOchronySrodowiskaiBudownictwawNajwyzszejIzbieKontroliZbigniewDrzewicki">Niegospodarnie wydatkowano kwotę 103,46 tys. zł. W kwocie tej prawie 100 tys. zł stanowiły odsetki za nieterminowe regulowanie zobowiązań.</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#WicedyrektorDepartamentuOchronySrodowiskaiBudownictwawNajwyzszejIzbieKontroliZbigniewDrzewicki">Niecelowo i niegospodarnie wydatkowano kwotę ponad 1 mln zł w Kampinoskim Parku Narodowym na budowę Centrum Edukacji i Zarządzania. W trakcie budowy zwiększono kubaturę budynku z 13 tys. m3 do prawie 22 tys. m3, a więc o ok. 70 proc. oraz zmieniono program użytkowy. W okresie planowania środków budżetowych na 1997 r. park nie miał zatwierdzonych założeń techniczno-ekonomicznych oraz zbiorczego zestawienia kosztów.</u>
          <u xml:id="u-9.7" who="#WicedyrektorDepartamentuOchronySrodowiskaiBudownictwawNajwyzszejIzbieKontroliZbigniewDrzewicki">Nierzetelnie wydatkowano kwotę ponad 200 tys. zł, ponieważ nieprawidłowo dokumentowano i przeprowadzano przetargi. Stanowiło to naruszenie ustawy o zamówieniach publicznych, a tym samym naruszenie dyscypliny budżetowej. W czasie kontroli stwierdzono niewyegzekwowanie kar umownych na kwotę 3,2 tys. zł. Stanowiło to uszczuplenie dochodów budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-9.8" who="#WicedyrektorDepartamentuOchronySrodowiskaiBudownictwawNajwyzszejIzbieKontroliZbigniewDrzewicki">Zrealizowane dochody wyniosły ok. 16,5 mln zł i były wyższe w stosunku do planu o 43,6 proc. W porównaniu z 1996 r. kwoty realnie były niższe o 5,7 proc. Zrealizowane wydatki po zmianach planu budżetowego wyniosły ok. 705 mln zł, co stanowi 99,9 proc. budżetu po zmianach. W porównaniu do 1996 r. wydatki realnie były niższe o 3,9 proc. Największe wydatki odnotowano w dziale 66. Jednakże w czasie kontroli ustalono, że obiekty gospodarki wodnej finansowane z tego działu są realizowane w sposób przewlekły, co zwiększa koszty budowy oraz opóźnia uzyskanie efektów rzeczowych. Długotrwała realizacja zbiorników wodnych jest niekorzystna dla ochrony przeciwpowodziowej.</u>
          <u xml:id="u-9.9" who="#WicedyrektorDepartamentuOchronySrodowiskaiBudownictwawNajwyzszejIzbieKontroliZbigniewDrzewicki">Przeciętne zatrudnienie w ministerstwie wyniosło 8519 osób i było niższe aż o 1503 osoby w porównaniu z planowanymi etatami kalkulacyjnymi.</u>
          <u xml:id="u-9.10" who="#WicedyrektorDepartamentuOchronySrodowiskaiBudownictwawNajwyzszejIzbieKontroliZbigniewDrzewicki">Dochody gospodarki pozabudżetowej wyniosły ok. 83,4 mln zł, natomiast wydatki - 79,2 mln zł. Wpłaty do budżetu wyniosły prawie 1,3 mln zł i były wyższe o ok. 100 proc. od wpłat zrealizowanych w 1996 r.</u>
          <u xml:id="u-9.11" who="#WicedyrektorDepartamentuOchronySrodowiskaiBudownictwawNajwyzszejIzbieKontroliZbigniewDrzewicki">Trzy gospodarstwa pomocnicze: w Kampinoskim Parku Narodowym, w Białowieskim Parku Narodowym oraz w Narwiańskim Parku Narodowym, zakończyły rok 1997 z wynikiem ujemnym. Najwyższy ujemny wynik wystąpił w Kampinoskim Parku Narodowym, aż na kwotę 139 tys. zł. W trzech parkach narodowych dyrektor parku pełnił jednocześnie funkcję kierownika gospodarstwa pomocniczego, co jest niezgodne z rozporządzeniem ministra finansów w sprawie gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-9.12" who="#WicedyrektorDepartamentuOchronySrodowiskaiBudownictwawNajwyzszejIzbieKontroliZbigniewDrzewicki">Mamy nadzieję, że wnioski zawarte w tej informacji posłużą lepszemu wykonaniu budżetu w 1998 r.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#PoselCzeslawSleziak">Przypominam posłom, że dysponujemy ekspertyzami i opiniami. Biuro Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu przygotowało szczegółowe omówienie i uwagi do sprawozdania z realizacji budżetu i zadań rzeczowych za 1997 rok w części 28 Ministerstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Mamy również drugą ekspertyzę, przygotowaną przez Wydział Studiów Budżetowych Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#PoselCzeslawSleziak">Oddaję głos panu posłowi Żelichowskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PoselStanislawZelichowski">Mam kilka uwag dotyczących budżetu resortu. Rezerwa celowa, o której mówiła pani minister, była tak znikoma, że właściwie nie ma o czym mówić. Budżet wojewodów został wykonany w zakresie, w jakim był planowany. Wpływy do budżetu państwa również nie wymagają głębszej analizy, gdyż są znikome. Jeżeli zaś chodzi o wydatki resortu, analiza Najwyższej Izby Kontroli jest - jak zwykle - rzetelna, wnikliwa, obiektywna, wykazuje, czy jest przestrzegane prawo, czy nie.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#PoselStanislawZelichowski">Analizując ubiegłoroczne wydarzenia i pamiętając o tym, że prawa trzeba przestrzegać, jednak należy przykładać inną wagę do zdarzeń, które miały miejsce, gdyż w kraju zaistniała sytuacja nadzwyczajna.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#PoselStanislawZelichowski">Jeżeli chodzi o ocenę przyczyn skutków przekroczenia pewnych zadań finansowych przez okręgowe dyrekcje gospodarki wodnej dotknięte klęską powodzi, przypomnę, że ludziom trzeba było jak najszybciej zapewnić normalne funkcjonowanie. Koryta rzeczne znajdowały się czasem w trzech, czterech miejscach, trzeba je było zmieścić w jednym korycie, żeby budujący drogi mogli zgrać to z pracą okręgowej dyrekcji gospodarki wodnej. Dlatego działania, które zostały podjęte - moim zdaniem - były niezbędne do zabezpieczenia społeczeństwa przed jeszcze gorszymi doświadczeniami. Przy zalanych drogach i zerwanych mostach nie było możliwe przemieszczanie się karetek pogotowia i wozów strażackich.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#PoselStanislawZelichowski">Najwyższa Izba Kontroli w swoich materiałach podaje, że 10 października minister w piśmie do Rady Ministrów stwierdził, że jeżeli nie zostaną przyznane środki, prace te zostaną wstrzymane. Przyznano pewne środki.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#PoselStanislawZelichowski">Była to jednak sytuacja nadzwyczajna i sądzę, że przedstawiciele Najwyższej Izby Kontroli zgodzą się z tym, że w normalnych warunkach sprawy wyglądałyby inaczej. W sytuacji nadzwyczajnej potrzebne są nadzwyczajne działania. Dotyczyło to 7,3 mln zł, o których mówił pan dyr. Drzewicki.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#PoselStanislawZelichowski">Inną sprawą jest Centrum Edukacji i Zarządzania w Kampinoskim Parku Narodowym. Myślę, że minister ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa  powinien powołać komisję, która zbadałaby tę sprawę. Jest to chyba jedyny park w Europie, który jest położony na peryferiach dużej metropolii, którą jest stolica 40-milionowego kraju. Wstępne określenie wielkości parku było projektowane zgodnie z ówczesnymi możliwościami finansowymi. Ponieważ zaistniały korzystne warunki finansowe, a liczba młodzieży, która zamierza korzystać z tego ośrodka w parku była tak wielka, wstępny projekt okazał się niewspółmierny do potrzeb i zainteresowania społeczeństwa. Uważam, że sprawa ta wymaga skrupulatnego podejścia ze strony resortu ochrony środowiska i ustalenia, czy decyzja dyrektora parku poparta decyzją Rady Programowej Parku wychodzi naprzeciw potrzebom i oczekiwaniom.</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#PoselStanislawZelichowski">Przedstawiciele Najwyższej Izby Kontroli słusznie stwierdzają, że jest przewlekła budowa wielu zbiorników wodnych. Warto by to stwierdzenie NIK wykorzystać w związku z tym, że w 1998 r. nastąpiło dalsze ograniczenie środków na inwestycje z gospodarki wodnej. Było to bardzo poważne ograniczenie, bo sięgające 18 proc.</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#PoselStanislawZelichowski">Chciałbym przypomnieć, że sytuacja ministra ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa z poprzedniego okresu była o tyle trudna, że działał po 8 latach suszy. Trudno było na posiedzeniach rządu domagać się większych środków na zabezpieczenie przeciwpowodziowe w czasach, gdy w kraju panowała susza. Teraz jesteśmy mądrzy po szkodzie. Środki są niezbędne na zakończenie rozpoczętych inwestycji. Wiemy również, gdzie powinny być rozpoczęte nowe inwestycje.</u>
          <u xml:id="u-11.8" who="#PoselStanislawZelichowski">Chciałbym jeszcze zabrać głos w sprawie zarzutów Najwyższej Izby Kontroli dotyczących nieściągnięcia pewnych kwot do budżetu państwa, wynikających z niewywiązania się w terminie pewnych instytucji z wykonania zleconych im prac. Dotyczy to takich instytucji, jak: Wydział Biologii Uniwersytetu Warszawskiego, Instytut Ekologii Polskiej Akademii Nauk, Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska. Wymienione jednostki powinny wykonać prace, umowa została zawarta. Jednakże skala przekroczenia nie jest - naszym zdaniem - zbyt wysoka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#PoselCzeslawSleziak">Przystępujemy do zadawania pytań. Oddaję głos panu posłowi Borowskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#PoselBogumilBorowski">Moje pytanie dotyczy wykonania rezerw celowych budżetu państwa w części 83 w zakresie "Programu rekultywacji terenów zdegradowanych przez wojska Federacji Rosyjskiej".</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#PoselBogumilBorowski">Nasza Komisja była na wizytacji w Kluczewie woj. szczecińskim, gdzie mieliśmy możliwość zaobserwować bardzo operatywne wykorzystanie środków.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#PoselBogumilBorowski">Na s. 114 sprawozdania jest podane, że w woj. jeleniogórskim wykonanie kasowe planu wyniosło 49 proc., w zielonogórskim - zero proc., podobnie w Komendzie Głównej Policji. Czy jest to wynikiem błędów planistycznych, czy niewykorzystanie tych środków jest wynikiem nieoperatywności organów terenowych? Jakie wnioski na przyszłość wyciąga pani minister Warchałowska z tego typu planowania?</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#PoselBogumilBorowski">Do pana ministra Szyszki kieruję pytanie związane z rezerwą celową na zabezpieczenie przeciwpowodziowe.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#PoselBogumilBorowski">Kiedyś jako wysoki urzędnik państwowy pracowałem w różnych działach nad budżetem. Z przykrością muszę stwierdzić, że metodyka Hilarego Minca do chwili obecnej niewiele się zmieniła. Wygląda ona następująco: plan, przewidywane wykonanie, instrukcja Ministerstwa Finansów, zapis planu do założeń budżetowych. Jakie wnioski wyciągnął pan z tego, że potrzeba rezerwy okazała się 5-krotnie wyższa?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#PoselCzeslawSleziak">Czy są dalsze pytania? Nie ma. Przekazuję głos panu ministrowi Szyszce.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#MinisterwMinisterstwieOchronySrodowiskaZasobowNaturalnychiLesnictwaJanSzyszko">Ubiegłoroczna sytuacja była katastrofalna, dlatego rezerwa celowa okazała się zdecydowanie za niska. Wnioski zostały wyciągnięte. W tym roku staramy się to urealnić, o ile nam się uda. Jeżeli będą takie kataklizmy jak w ubiegłym roku, to może okazać się, że środków będzie zbyt mało. Mogę pana zapewnić, że przykładamy do tego wielką wagę. Jest to precyzyjnie rozważane w założeniach budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#MinisterwMinisterstwieOchronySrodowiskaZasobowNaturalnychiLesnictwaJanSzyszko">Ponieważ wciąż trwa posiedzenie, na którym powinienem być obecny, proszę o zwolnienie mnie z obowiązku uczestniczenia w obradach Komisji. Pozostawiam państwa pod opieką pozostałych przedstawicieli resortu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieOchronySrodowiskaZasobowNaturalnychiLesnictwaMarekMichalik">Odpowiem na pytanie dotyczące "Programu rekultywacji terenów zdegradowanych przez wojska Federacji Rosyjskiej" i dlaczego niektóre województwa nie wykorzystały tych środków.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieOchronySrodowiskaZasobowNaturalnychiLesnictwaMarekMichalik">Do tego celu został powołany specjalny zespół, który jest zespołem międzyresortowym, nie tylko Ministerstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, ale również Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz poszczególnych wojewodów bądź ich przedstawicieli. Zespół pracuje w ten sposób, że przyjmuje wnioski. Następuje dofinansowanie również ze strony wojewodów. Przyjmuje się pewne etapy działania. W tym przypadku zostaliśmy poinformowani przez wojewodów, że jeszcze nie wykonali zadania, a więc środki nie mogły zostać uruchomione. Ponieważ jest rok 1998, uważam, że środki zostały już uruchomione.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieOchronySrodowiskaZasobowNaturalnychiLesnictwaMarekMichalik">Czy wyjaśnienie to jest wystarczające?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PoselBogumilBorowski">Ad vocem. Oprócz tego, że jestem posłem, jestem również radnym m.st. Warszawy. Rada m.st. Warszawy dysponuje o wiele większym budżetem, a jednak potrafiliśmy badać wykonanie budżetu i na czas przeprowadzać korektę budżetu.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#PoselBogumilBorowski">Jeżeli ministerstwo widzi, że w planie środków nie są wykorzystane środki w po-szczególnych województwach, to w trakcie roku powinno zgłosić do Ministerstwa Finansów korektę budżetu w danym dziale.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#PodsekretarzstanuMarekMichalik">Uwaga pana posła jest słuszna. Chciałbym jednak powiedzieć, że rezerwa celowa działa na nieco innych zasadach. Są to środki z większej rezerwy celowej. Ze środków w wysokości ok. 33 mln zł, 9 mln zł było do wykorzystania przez wspomniany zespół.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#PodsekretarzstanuMarekMichalik">Zespołem kieruje przedstawiciel Ministerstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Możliwości manewru, jeżeli chodzi o zmianę budżetu w ciągu roku, były niewielkie. W tym roku również będą środki uruchomione na ten cel, ale jeszcze do tej pory nie zostały uruchomione, a jest już czerwiec.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#PoselStanislawZelichowski">Chciałbym nawiązać do tego, o czym mówił pan poseł Borowski. Słusznie zauważył pan poseł, że ta rezerwa była minimalna w stosunku do potrzeb. Przypominam jednak, że rezerwa powodziowa została wywalczona dopiero w Senacie, bo sejmowa Komisja widziała inne potrzeby.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#PoselCzeslawSleziak">Przystępujemy do dyskusji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#PoselBogumilBorowski">Uważam, że jest to nieoperatywność resortu. Na przyszłość trzeba wyciągnąć wniosek, że jeżeli po półroczu widać, iż wykonanie wynosi zero procent, trzeba podjąć operatywne kroki, gdyż gdzie indziej środki te są na wagę złota. Jako przykład podam Kluczewo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#PoselCzeslawSleziak">Czy ktoś z państwa chciałby jeszcze zabrać głos w dyskusji?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#StefanKozlowski">Wydaje mi się, że uwaga o Hilarym Mincu jest słuszna. Ze zdziwieniem zauważam, że jesteśmy w klasyfikacji budżetowej głębokiego PRL. Operujemy abstrakcyjnymi pojęciami. Co to znaczy "budownictwo"? Przecież w ochronie środowiska nie ma żadnego budownictwa. Jest to fałszowanie statystyki.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#StefanKozlowski">Od dawna był zgłaszany pogląd, że trzeba zmienić klasyfikację polskiego budżetu i wprowadzić pojęcie "ochrona środowiska", czego brakuje w naszym budżecie. Szczególnie mają trudności samorządy. Rozbijamy kwoty na nieracjonalne pojęcia, gubiąc możność zorientowania się, ile mamy pieniędzy w ogóle.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#StefanKozlowski">Apeluję o to, żeby Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa zwróciło się do Ministerstwa Finansów z propozycją zmiany klasyfikacji polskiego budżetu. Utrzymywanie obecnej fikcji do niczego nie prowadzi.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#StefanKozlowski">Kolejna sprawa. Przy omawianiu tegorocznego budżetu należałoby wyciągnąć pewne wnioski przydatne przy konstruowaniu nowego budżetu. W przyszłym miesiącu trzeba będzie rozpocząć prace nad budżetem na rok 1999. Dobrze byłoby usłyszeć sugestie zmian, korekt pewnych proporcji. Musimy wiedzieć, czy proporcje wydawanych pieniędzy w poszczególnych działach są prawidłowe, czy nie. Podział środków utrzymuje się, nie jest zmieniany, zgodnie z metodyką Minca.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#StefanKozlowski">Podam przykład. Wciąż słyszymy, że nie ma środków na tworzenie nowych parków narodowych. Jest międzynarodowy skandal z Białowieżą. Nie możemy go rozwiązać, bo nie ma pieniędzy. Może należy sformułować wniosek, żeby zrobić przesunięcia w proporcjach i zwiększyć kwotę dla parków narodowych. Wydaje się, że środki przeznaczone na oświatę i wychowanie są również niewspółmiernie małe.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#StefanKozlowski">Proponuję zastanowić się czy proporcje podziału środków w poszczególnych działach są prawidłowe, czy nie. W moim przekonaniu parki narodowe oraz oświata i wychowanie wymagają wzmocnienia. To byłaby pierwsza część dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#StefanKozlowski">Druga część dyskusji powinna przebiegać nad celowością wydawania tych kwot, ale nie od strony formalnej, a merytorycznej. Technika leśne, które utrzymuje resort, od wielu lat budzą poważne zastrzeżenia. Do niedawna mówiło się, że szkół tych jest za dużo w stosunku do możliwości uzyskania zatrudnienia, że programy nauczania nie są zmieniane w stosunku do nowoczesnego podejścia do ekologizacji lasów, że nie ma techników przygotowujących do pracy w parkach narodowych i krajobrazowych. Może należałoby zastanowić się nad tym czy ten kierunek wydatkowania środków jest słuszny.</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#StefanKozlowski">Chodzi o to, żeby nasza dyskusja nie przebiegała tylko torem czysto formalnym, bo jest to niebezpieczne. Najwyższa Izba Kontroli uderzyła w najcenniejszą inwestycję realizowaną przez resort - Centrum Edukacji i Zarządzania w Kampinoskim Parku Narodowym. Uważam, że za to, iż w Kampinoskim Parku Narodowym buduje się takie centrum, dyrektorowi parku należy się medal, a nie wytykanie, że w trakcie realizacji zmienił projekt. Proszę pamiętać o tym, że rozwiązaliśmy Krajowe Centrum Edukacji Ekologicznej, nie mamy żadnego ośrodka edukacji w mieście, żadnej księgarni. Jedynie w Kampinosie jest szansa na stworzenie bazy edukacji ekologicznej na przyzwoitym międzynarodowym poziomie. Jest to wielki sukces, który udało się osiągnąć dzięki zapobiegliwości pana dyr. Misiaka.</u>
          <u xml:id="u-23.8" who="#StefanKozlowski">Proponuję, żeby nie obciążać tej inwestycji dochodzeniami i analizą, dlaczego zwiększono kubaturę. Bardzo dobrze, że to zrobiono, bo będzie miejsce do ugoszczenia turystów zagranicznych. Takiego miejsca nie mamy na terenie Warszawy. Jeszcze raz apeluję o to, żeby na celowość wydatkowania środków patrzeć od strony merytorycznej, a nie tylko od strony zgodności z prawem przetargowym czy innymi przepisami prawnymi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#PoselCzeslawSleziak">To, o czym mówił pan profesor, znalazło odzwierciedlenie w podsumowaniu dokonanym przez Biuro Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu. W ekspertyzie czytamy m.in.: "...jednak przyjęty w ustawie budżetowej sposób klasyfikowania wydatków w znaczący sposób utrudnia zrozumienie struktury budżetu. Praktycznie niemożliwe jest określenie, jaka część budżetu przeznaczona została na pozostałe grupy zadań związanych np. z ochroną przyrody, gospodarką wodną, pracami geologicznymi itp. Brak wyodrębnionego działu - ochrona środowiska, uniemożliwia ponadto wyłowienie wydatków ekologicznych w budżetach innych resortów".</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#PoselCzeslawSleziak">Z problemem tym mamy do czynienia corocznie. Czas wreszcie sprawę rozwiązać.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#PoselCzeslawSleziak">Jeśli nie usłyszę innych opinii, zgodnie ze wskazaniami Najwyższej Izby Kontroli oraz opracowania Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu, będę prosił o przyjęcie opinii, że Komisja pozytywnie ocenia wykonanie budżetu państwa w 1997 r. w części 28 przez Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, mimo stwierdzonych nieprawidłowości i uchybień, które nie wpływają zasadniczo na wykonanie budżetu.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#PoselCzeslawSleziak">Również pozytywna jest ocena wykonania budżetu w części 83 - Rezerwy celowe oraz w części 85 - Zbiorczy budżet wojewodów w dziale 45 - Leśnictwo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#PoselBogumilBorowski">Z naszej dyskusji powinno wynikać jakieś zalecenie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#PoselCzeslawSleziak">Jakie pan zgłasza zalecenie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#PoselBogumilBorowski">Panie profesorze, sformułował pan zalecenie dla Ministerstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa o wystąpienie do Ministerstwa Finansów. Proszę o sprecyzowanie zalecenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#StefanKozlowski">Proponowałbym zalecić wystąpienie ministra ochrony środo-wiska, zasobów naturalnych i leśnictwa do ministra finansów z propozycją zmiany klasyfikacji budżetowej, szczególnie w zakresie och-rony środowiska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#PoselCzeslawSleziak">Przyjmujemy to do wiadomości. Przedstawiciele mini-sterstwa odnotowali tę propozycję i rozumiem, że z takim zaleceniem wystąpią.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#PoselBogumilBorowski">Czy my to popieramy?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#PoselCzeslawSleziak">Oczywiście, Komisja już kilkakrotnie zwracała na to uwagę. Dziś doszliśmy do tego po raz kolejny.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#PoselCzeslawSleziak">Czy do pozytywnego zaopiniowania wykonania budżetu są uwagi? Nie ma. Proponuję formalne przegłosowanie. Kto jest za przyjęciem pozytywnej oceny wykonania?</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#PoselCzeslawSleziak">W głosowaniu za przyjęciem pozytywnej oceny opowiedziało się 10 posłów, żaden poseł nie był przeciwny, 1 poseł wstrzymał się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-31.3" who="#PoselCzeslawSleziak">Przystępujemy do rozpatrzenia planu finansowego Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.</u>
          <u xml:id="u-31.4" who="#PoselCzeslawSleziak">Z przykrością informuję, że właściwy materiał Komisja otrzymała dopiero dzisiaj. Mam nadzieję, że kierownictwo resortu wyciągnie z tego wnioski. Oddaję głos pani prezes Zajączkowskiej.</u>
          <u xml:id="u-31.5" who="#PoselCzeslawSleziak">Prezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Maria Za-jączkowska:  Poproszę, żeby referował pan wiceprezes Kędzierski.</u>
          <u xml:id="u-31.6" who="#PoselCzeslawSleziak">Gwoli wyjaśnienia, to nie Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przedkłada sprawozdanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#WiceprezesNarodowegoFunduszuOchronySrodowiskaiGospodarkiWodnejJerzyKedzierski">Chciałbym nieco szerzej omówić to, co działo się w 1997 r. w Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#WiceprezesNarodowegoFunduszuOchronySrodowiskaiGospodarkiWodnejJerzyKedzierski">Na początku roku Fundusz miał wysokie zobowiązania z tytułu podpisanych umów o dofinansowanie - wynosiły one 716 mln zł. Pozostałe decyzje o dofinansowaniu bez podpisania umów, wynosiły 580 mln zł. Można by powiedzieć, że właściwie na początku roku były już rozdysponowane środki roku 1997.</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#WiceprezesNarodowegoFunduszuOchronySrodowiskaiGospodarkiWodnejJerzyKedzierski">W ciągu roku nastąpiło załamanie wpływów zarówno z opłat i kar ekologicznych, jak i opłat eksploatacyjnych. W obu przypadkach była to kwestia górnictwa węgla kamiennego. Można było zobaczyć, jak przy omawianiu ustawy o restrukturyzacji zadłużenia wstrzymywane były wpływy z kopalń górnictwa węgla kamiennego. Było dla mnie zrozumiałe, że skoro mówiło się, iż zadłużenia będą zrestrukturyzowane, być może darowane, umorzone, przedsiębiorstwa starały się zaoszczędzić na tych wpłatach.</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#WiceprezesNarodowegoFunduszuOchronySrodowiskaiGospodarkiWodnejJerzyKedzierski">W związku z tym nie zostały wykonane planowane przychody z opłat i kar. Ich wykonanie wyniosło tylko 82 proc. planowanych przychodów. W innych pozycjach zwroty rat pożyczek i dotacji były wykonane zgodnie z planem, a nawet lepiej. Przychody Funduszu Ekologicznego i Górniczego, jak mówiłem, wyniosły 77,6 proc. planowanych. Nieco lepiej wypadły przychody z tytuł odsetek od pożyczek. W naszym planie zakładaliśmy większy spadek inflacji, większy spadek stopy redyskontowej weksli, a nasze oprocentowanie jest uzależnione od bankowej stopy redyskonta weksli. Ponieważ była ona utrzymywana powyżej tego, co było przewidywane, w związku z tym odsetki od pożyczek były wyższe od planowanych i wyniosły aż 161 proc. tego, co zaplanowaliśmy.</u>
          <u xml:id="u-32.4" who="#WiceprezesNarodowegoFunduszuOchronySrodowiskaiGospodarkiWodnejJerzyKedzierski">Również wyższe były przychody z udziałów w zyskach spółek. Chciałbym wspomnieć o trudnym zagadnieniu, które stanęło przed Funduszem. Fundusz zaangażował się w spółkę, która miała budować fabryki utylizacji gnojowicy. Spółka zaczęła działalność nieprawidłowo. Stosunkowo szybko wstrzymaliśmy działalność spółki. W ubiegłym roku udało nam się odzyskać wszystkie zaangażowane środki wraz z właściwą restrukturyzacją tego zadłużenia - odzyskaniem kwot wynikających z inflacji. Kwota ta została ulokowana w sprawozdaniu w udziałach w zyskach spółek, które w ten sposób zostały wykonane w 172 proc. W nadmienioną spółkę zainwestowaliśmy 7 mln zł, a odzyskaliśmy blisko 17 mln zł, ale po 3 latach.</u>
          <u xml:id="u-32.5" who="#WiceprezesNarodowegoFunduszuOchronySrodowiskaiGospodarkiWodnejJerzyKedzierski">Rok 1997 był rokiem powodzi. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej zadeklarował 150 mln zł na likwidację skutków powodzi, a miało to miejsce w już i tak napiętym planie wydatków. W związku z tym, w drugiej połowie roku posta-nowiliśmy akumulować środki na to, żeby móc wywiązać się z zobowiązań. Akumulacja była skuteczna. Środki na zadania zgodne z naszymi priorytetami zostały wypłacone.</u>
          <u xml:id="u-32.6" who="#WiceprezesNarodowegoFunduszuOchronySrodowiskaiGospodarkiWodnejJerzyKedzierski">Usuwaliśmy skutki powodzi w urządzeniach ochrony środowiska. Dotyczyło to oczyszczalni ścieków, kanalizacji, stacji uzdatniania wody oraz wysypisk. Wnioski wpływające do nas z tego obszaru zostały załatwione. Dla załatwiania niedużych wniosków został utworzony specjalny fundusz, na który składały się głównie Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, ale również fundusze wojewódzkie. Komitet sterujący dysponował tymi środkami.</u>
          <u xml:id="u-32.7" who="#WiceprezesNarodowegoFunduszuOchronySrodowiskaiGospodarkiWodnejJerzyKedzierski">Jeśli chodzi o wypłaty pożyczek i dotacji, w zakresie pożyczek wykonanie było wyższe od planowanego i wyniosło 109 proc. planu. Zgodnie z zaleceniami Najwyższej Izby Kontroli staraliśmy się wstrzymywać dotacje, a środki przesuwać na rzecz pożyczek.</u>
          <u xml:id="u-32.8" who="#WiceprezesNarodowegoFunduszuOchronySrodowiskaiGospodarkiWodnejJerzyKedzierski">Kwota dotacji została wykonana mniej więcej zgodnie z planem w zakresie dotacji ekologicznych i znacznie poniżej planu Funduszu Geologiczno-Górniczego, tylko w 66 proc.</u>
          <u xml:id="u-32.9" who="#WiceprezesNarodowegoFunduszuOchronySrodowiskaiGospodarkiWodnejJerzyKedzierski">Działalność kapitałowa Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej to głównie Bank Ochrony Środowiska. W 1997 r. nastąpiło podniesienie kapitału tego banku. Bank wszedł na giełdę. Staraliśmy się utrzymać pozycję inwestora strategicznego. Nasze zaangażowanie kapitałowe oscylowało w granicach 38-42 proc. Żeby utrzymać ten poziom, weszliśmy w wykup akcji tegoż banku, emisji, która miała miejsce w 1997 r.</u>
          <u xml:id="u-32.10" who="#WiceprezesNarodowegoFunduszuOchronySrodowiskaiGospodarkiWodnejJerzyKedzierski">W 1997 r. duże znaczenie miały linie kredytowe. Była to ciekawa inicjatywa Banku Ochrony Środowiska i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Linie te rozwinęły szczególnie drobne inwestycje. Najszybciej została rozwinięta - jeszcze w 1996 r. - linia energooszczędnego oświetlenia w miastach i gminach. Była tak dobra, że w 1997 r. zlikwidowaliśmy ją, ponieważ biznes ten rozwinął się i doszedł do możliwości komercyjnego finansowania. Działalność ta rozwija się nadal, ale już na zasadach komercyjnych.</u>
          <u xml:id="u-32.11" who="#WiceprezesNarodowegoFunduszuOchronySrodowiskaiGospodarkiWodnejJerzyKedzierski">W 1997 r. rozwijały się również linie kredytowe dotyczące zamiany ogrzewania na ekologiczne. Chodziło głównie o zamianę kotłów węglowych na kotły opalane gazem lub olejem opałowym. Biznes wykazał, że tego rodzaju inicjatywa może być wykorzystana. Planujemy utrzymanie tej linii, ale już ze znacznie podwyższonym oprocentowaniem. Przewidujemy oprocentowanie również preferencyjne, ale na pewno powyżej stopy inflacji.</u>
          <u xml:id="u-32.12" who="#WiceprezesNarodowegoFunduszuOchronySrodowiskaiGospodarkiWodnejJerzyKedzierski">Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w zakresie umorzeń wykonał plan zgodnie z zamierzeniami. Chciałbym na krótko zatrzymać się przy podziale naszych dofinansowań na poszczególne dziedziny.</u>
          <u xml:id="u-32.13" who="#WiceprezesNarodowegoFunduszuOchronySrodowiskaiGospodarkiWodnejJerzyKedzierski">W ubiegłym roku najwięcej wypłacono na ochronę wód. Poświęcono na to 426 mln zł. Plan został wykonany w 120 proc. Na ochronę atmosfery wydaliśmy - 334 mln zł. Plan wykonano w 109 proc. Na ochronę ziemi wydaliśmy - 92,5 mln zł. Plan wykonano w 115,6 proc.</u>
          <u xml:id="u-32.14" who="#WiceprezesNarodowegoFunduszuOchronySrodowiskaiGospodarkiWodnejJerzyKedzierski">Te trzy grupy były przez nas traktowane głównie jako wydatki pożyczkowe. Tam, gdzie było to niezbędne, były realizowane tzw. dotacje inwestycyjne.</u>
          <u xml:id="u-32.15" who="#WiceprezesNarodowegoFunduszuOchronySrodowiskaiGospodarkiWodnejJerzyKedzierski">Chciałem to państwu przedstawić, gdyż w informacji Najwyższej Izby Kontroli jest stwierdzenie o tym, że Fundusz nie rejestruje w sposób właściwy dotacji inwestycyjnych i nieinwestycyjnych. Uznaliśmy, że wszystkie dotacje w zakresie ochrony atmosfery, och-rony powietrza i wody traktujemy jako dotacje inwestycyjne. Jeżeli było opracowanie projektów, które dopiero później przekształcały się w inwestycje, również były zaliczane do dotacji inwestycyjnych.</u>
          <u xml:id="u-32.16" who="#WiceprezesNarodowegoFunduszuOchronySrodowiskaiGospodarkiWodnejJerzyKedzierski">Wszystkie wydatki na ochronę przyrody traktowaliśmy jako wydatki nieinwestycyjne. Jeżeli w ramach dotacji była robiona inwestycja, dla uniknięcia komplikacji traktowaliśmy ją jako dotację nieinwestycyjną. Podkreślam to, ponieważ jest zalecenie, aby uszczegółowić nasze rozliczenia i w takich przypadkach odrębnie liczyć jedne i drugie.</u>
          <u xml:id="u-32.17" who="#WiceprezesNarodowegoFunduszuOchronySrodowiskaiGospodarkiWodnejJerzyKedzierski">Chciałbym jeszcze nawiązać do kwestii trudnych pożyczek. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ma balast takich pożyczek z pierwszych lat swojej działalności. Były to głównie pożyczki na produkcję brykietów z wirów i trocin. Fundusz udzielił ok. 20 takich pożyczek. Większość z nich zamieniła się w pożyczki trudne. Drugą grupą były pożyczki udzielone kopalniom węgla kamiennego, które były zabezpieczone przez inne kopalnie. W trakcie działalności nastąpiły procesy ugód bankowych, które spowodowały automatyczną zamianę naszych należności na straty, a tam, gdzie były zabezpieczenia, na pożyczki trudne.</u>
          <u xml:id="u-32.18" who="#WiceprezesNarodowegoFunduszuOchronySrodowiskaiGospodarkiWodnejJerzyKedzierski">Najczęściej tak się składało, że poręczyciele i dłużnicy trafili do tej samej spółki węglowej, podmiotu, który wchodził w ugodę. Fundusz na tym nieco stracił.</u>
          <u xml:id="u-32.19" who="#WiceprezesNarodowegoFunduszuOchronySrodowiskaiGospodarkiWodnejJerzyKedzierski">Na dzień 1 stycznia 1997 r. mieliśmy zarejestrowanych 61 pożyczek trudnych na kwotę zadłużenia 50 mln zł. W ciągu roku dokonywaliśmy restrukturyzacji, ugód i różnego rodzaju działań finansowych - również egzekucji. Zakończyliśmy rok mając 51 pożyczek trudnych. Zmniejszyliśmy ich liczbę o 10, a kwotę zadłużenia do 37,1 mln zł. Z roku na rok w tym zakresie odnotowujemy postęp. Mamy nadzieję, że dojdziemy do tego, iż kwota ta będzie nieznaczna, chociaż wydaje się, że 31 mln zł w stosunku do zaangażowania kapitałowego z końca roku w wysokości 2,3 mld zł jest kwotą niewielką.</u>
          <u xml:id="u-32.20" who="#WiceprezesNarodowegoFunduszuOchronySrodowiskaiGospodarkiWodnejJerzyKedzierski">Chciałbym jeszcze krótko omówić portfel kapitałowy Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Jak już wspomniałem, najważniejszą naszą spółką jest Bank Ochrony Środowiska. Wartość naszych udziałów wynosi 105 mln zł, co stanowi 63 proc. naszego portfela kapitałowego.</u>
          <u xml:id="u-32.21" who="#WiceprezesNarodowegoFunduszuOchronySrodowiskaiGospodarkiWodnejJerzyKedzierski">Mamy jeszcze dwie znaczące spółki, które zajmują się ogrzewaniem geotermalnym. Jedną jest Geotermia Podhalańska, olbrzymia inwestycja, która ma zapewnić ogrzewanie dla Zakopanego, Nowego Targu i Podhala, w większości z wód geotermalnych wspieranych ogrzewaniem gazowym. Tam nasze zaangażowanie kapitałowe wynosi blisko 24 mln zł. Stanowisko to 14,5 proc. naszych inwestycji.</u>
          <u xml:id="u-32.22" who="#WiceprezesNarodowegoFunduszuOchronySrodowiskaiGospodarkiWodnejJerzyKedzierski">Drugą jest Geotermia Pyrzyce, obejmująca jedno miasto, zabudowa jest skupiona. Nasz udział kapitałowy wynosi 14,3 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-32.23" who="#WiceprezesNarodowegoFunduszuOchronySrodowiskaiGospodarkiWodnejJerzyKedzierski">Pozostałe spółki są nieznaczące. Udziały są drobne. W tym jest kilkadziesiąt spółek uzyskanych w ramach bankowego postępowania ugodowego. Za należności z tytułu opłat ekologicznych uzyskaliśmy akcje tych spółek. Część z tych akcji jest sprzedawana. Liczymy na to, że środki z tych tytułów będziemy powoli odzyskiwali.</u>
          <u xml:id="u-32.24" who="#WiceprezesNarodowegoFunduszuOchronySrodowiskaiGospodarkiWodnejJerzyKedzierski">Działalność przez nas prowadzona przyniosła określone efekty ekologiczne. Rozdzielamy je na dwie grupy: efekty oczekiwane z umów 1997 r. oraz efekty uzyskane w roku 1997 z umów zawartych wcześniej.</u>
          <u xml:id="u-32.25" who="#WiceprezesNarodowegoFunduszuOchronySrodowiskaiGospodarkiWodnejJerzyKedzierski">Wyszczególniamy ograniczenie emisji rocznej dwutlenku siarki. Z umów podpisanych w 1997 r. jest 74 tys. ton rocznie. Efekty uzyskane w 1997 r. z umów wcześniej zawartych wynoszą 134 tys. ton rocznie. W zakresie pyłów podobnie, 21 tys. ton rocznie w wyniku umów zawartych w 1997 r. i 22 tys. ton w wyniku umów zawartych wcześniej. Tlenki azotu - 1,8 tys. ton z umów zawartych w 1997 r., 4,7 tys. ton w wyniku umów zawartych wcześniej.</u>
          <u xml:id="u-32.26" who="#WiceprezesNarodowegoFunduszuOchronySrodowiskaiGospodarkiWodnejJerzyKedzierski">Jeśli chodzi o ścieki z umów zawartych w 1997 r. spodziewamy się uzyskać oczyszczenie 562 tys. m3 na dobę ścieków, a uzyskane efekty w 1997 r. wynoszą 1,019 mln m3 ścieków na dobę.</u>
          <u xml:id="u-32.27" who="#WiceprezesNarodowegoFunduszuOchronySrodowiskaiGospodarkiWodnejJerzyKedzierski">W zakresie kolektorów według umów zawartych w 1997 r. oczekujemy wybudowania 220 km, a efekty uzyskane w roku 1997 wynoszą 958 km.</u>
          <u xml:id="u-32.28" who="#WiceprezesNarodowegoFunduszuOchronySrodowiskaiGospodarkiWodnejJerzyKedzierski">Ważną działalnością jest zwiększanie pojemności zbiorników retencyjnych. W roku ubiegłym uzyskaliśmy zwiększenie o 1.245 mln m3, a w wyniku podpisanych umów spodziewamy się zwiększenia o 7,8 mln m3. Jeżeli chodzi o uzyskanie dalszych pojemności składowisk odpadów podpisaliśmy umowy, które dadzą 1,150 mln m3 możliwości składowania, a efekty uzyskane z umów zawartych w roku ubiegłym wynoszą 1,4 mln m3.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#PoselCzeslawSleziak">Proszę o zabranie głosu przedstawiciela Najwyższej Izby Kontroli. Ponieważ zawsze przedstawiacie państwo Komisji bardzo dobre materiały, czytelne, proszę o dokonanie syntezy nadesłanego nam opracowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#WicedyrektorZbigniewDrzewicki">Najwyższa Izba Kontroli pozytywnie ocenia realizację planu finansowego Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w 1997 r., stwierdzając jedynie nieznaczne uchybienia, nie mające istotnego wpływu na wykonanie planu finansowego. Nie stwierdzono uchybień w zakresie legalności i celowości udzielanej pomocy finansowej na realizację zadań ochrony środowiska oraz rzetelności i gospodarności w realizacji wpływów i wydatkowaniu środków, a więc w zakresie podstawowych kryteriów kontroli NIK.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#PoselCzeslawSleziak">Była to rzeczywiście synteza syntezy. O głos prosi pan poseł Borowski. Proszę o zadawanie pytań.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#PoselBogumilBorowski">Chciałbym zadać pytanie w odniesieniu do nadesłanej Informacji o Wynikach Kontroli Wykonania Planu Finansowego Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w 1997 r. Poprzedzę je krótkim wstępem.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#PoselBogumilBorowski">Dwa tygodnie temu pan minister Czarnecki tłumaczył posłom z trybuny sejmowej, że z wielkim trudem udaje się mu wykorzystać środki przyznane przez PHARE w ubiegłym roku, a wielki trud pana ministra Saryusza-Wolskiego, pani Danuty Hübner i jego pozwolił na wykorzystanie 2/3 środków dotychczas przyznanych. Zadałem mu pytanie, dlaczego w takim razie nie skonsultował materiałów przedłożonych w Brukseli z jednym z członków Komisji Integracji Europejskiej? Nie chciałbym takiego samego pytania zadać panu prezesowi Kędzierskiemu, jeżeli chodzi o wykorzystanie Ekologicznego Funduszu Partnerskiego BITS.</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#PoselBogumilBorowski">W Informacji przedstawionej przez Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa jest napisane, że "Przychody wyniosły 1 395 tys. zł, dwukrotnie więcej niż planowano. Wydatki były niższe od planowanych i wyniosły 130 tys. zł". W stosunku do poprzedniego planu nie wykonano nawet 25 proc.</u>
          <u xml:id="u-36.3" who="#PoselBogumilBorowski">Dlaczego było tak niskie wykorzystanie Funduszu i jakie państwo podjęliście działania, żeby zniwelować tę sytuację?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#PoselCzeslawSleziak">Czy ktoś z państwa chciałby jeszcze zadać pytanie? Przypominam, że mówimy o naprawdę dużych pieniądzach w przeciwieństwie do poprzedniej dyskusji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#EkspertdrJerzyDobosz">Pan prezes mówił o przejmowaniu przez Fundusz spółek, które upadały. Czy Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej zastanawiał się na przejmowaniem miast, które padały na skutek niewłaściwego wykorzystywania środków Funduszu?</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#EkspertdrJerzyDobosz">Podam dwa przykłady z Dolnego Śląska - Złotoryja i Chocianów. Ukradziono czy zgubiono 38,5 mld zł z inwestycji o wartości 110 mld zł. Sprawa została skierowana do prokuratury. W Chocianowie, gdy prokurator zabrał się za stację uzdatniania wody, wysypisko i oczyszczalnię ścieków, Fundusz skorzystał z umów, które pozwoliły mu na reakcję. Mógł zedrzeć z miast wszystko, co mu się należało. Mógł wziąć te miasta w posiadanie.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#EkspertdrJerzyDobosz">Czy Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej próbuje wypracować takie mechanizmy, żeby nie musiał brać miast i gmin na własność?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#PoselCzeslawSleziak">Czy ktoś chciałby jeszcze  zadać pytanie? Nie słyszę. Oddaję głos panu prezesowi Kędzierskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#WiceprezesJerzyKedzierski">Udzielam odpowiedzi na pytanie dotyczące Ekologicznego Funduszu Partnerskiego BITS.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#WiceprezesJerzyKedzierski">Szwedzka organizacja ekologiczno-finansowa BITS przydzieliła środki, które zostały przeznaczone na kredytowanie oczyszczalni ścieków w Koszalinie i Nowym Sączu. Środki udzielane miastom jako kredyt, dla Narodowego Funduszu stanowią dotacje. Mamy prawo gromadzić środki z tego tytułu. Jest to tzw. Ekologiczny Fundusz Partnerski BITS.</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#WiceprezesJerzyKedzierski">W 1997 r. szwedzka organizacja BITS została zlikwidowana. Obecnie mamy już porozumienie ze Szwedami, które umożliwia nam, żeby określone środki wykorzystywać zgodnie z przeznaczeniem. Nie są to duże środki. Trzeba się zgłosić do rządu szwedzkiego w celu uzyskania pozwolenia. Jednakże w 1997 r. nastąpiło zachwianie, gdyż organizacja, która nas dotowała, przestała istnieć.</u>
          <u xml:id="u-40.3" who="#WiceprezesJerzyKedzierski">Chciałbym odnieść się do sytuacji Złotoryji i Chocianowa. Fundusz na początku działa bardzo ostro. Przypominam państwu sprawę Gorzowa z nieudaną inwestycją. Powstają sytuacje, w wyniku których miasto może stać się bankrutem. Zgodnie z umowami podpisanymi z miastem Gorzów, gdybyśmy przekwalifikowali kredyt udzielony miastu na komercyjny, zabrali pieniądze, wyciągnęli odsetki, miasto byłoby bankrutem. Uważamy jednak, że nie taka jest rola Narodowego Funduszu. Wtedy, kiedy został zabezpieczony zwrot pieniędzy, doprowadziliśmy do odzyskania odsetek, ale nie karnych, wynikających z inflacji i podpisaliśmy z miastem ugodę, żeby nie dopuścić do bankructwa.</u>
          <u xml:id="u-40.4" who="#WiceprezesJerzyKedzierski">W Złotoryi działy się naganne sprawy. Jednakże po ukaraniu miasta, nowe władze muszą mieć szansę wyjścia z sytuacji. Fundusz w takich momentach jest spolegliwy, podpisuje umowę. Jeżeli warunki umowy są spełniane, umarzane są karne odsetki.</u>
          <u xml:id="u-40.5" who="#WiceprezesJerzyKedzierski">Uważam, że jest to właściwa działalność, bo nie chodzi o to, żeby ukarać gminę do końca, żeby nie mogła się podnieść, a o to, żeby po naprawieniu niewłaściwej sytuacji kontynuowała inwestycję, uzyskała efekt ekologiczny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#PoselCzeslawSleziak">Przystępujemy do dyskusji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#PoselWladyslawStepien">Zwracam uwagę na 1997 rok, który dziś rozpatrujemy, kiedy drastycznie zmalały wpływy do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, a jednocześnie - w sytuacji tragicznej powodzi - należało zwiększyć wydatki na inwestycje, na które już raz Fundusz wydatkował środki.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#PoselWladyslawStepien">Czy w związku z tym, że restrukturyzacja górnictwa węgla kamiennego została zatrzy-mana przez nową ekipę rządową i jest niejako nowa filozofia restrukturyzacji górnictwa, nie powtórzy się sytuacja z 1997 r., jeżeli chodzi o wpływy ze Śląska, biorąc pod uwagę, że tamta decyzja jest wstrzymana, a nowej jeszcze nie ma? Uważam, że przed takim samym dylematem staniemy pod koniec 1998 r. Czy biorąc to pod uwagę Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej podjął działania dotyczące nowej strategii pozyskiwania i wydatkowania środków?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#PoselStanislawZelichowski">Na tle wypowiedzi pana prof. Kozłowskiego w związku z poprzednim punktem porządku obrad chciałbym powiedzieć, że Narodowy Fundusz w 1997 r. miał problemy związane z wpływami. Mówił o tym pan prezes Kędzierski, nie będę tego rozwijał. Proszę zauważyć, jaka była sytuacja, gdy podmioty, które uzyskały kredyt, zostały zalane. Gdy zaistniała klęska powodzi, należało uelastycznić podejście do takich podmiotów. Dobrze, że wyszliśmy z tego obronną ręką. Cieszy mnie, że dosłownie "śmierdząca sprawa" gnojowicy została rozwiązana. Wspomniał o tym pan prezes Kędzierski.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#PoselStanislawZelichowski">Żyjemy w okresie, gdy na polski rynek - z uwagi na wielkość środków wydawanych przez Polskę na ochronę środowiska - próbuje się wrzucić nietrafne technologie. Możemy cieszyć się, że do tej pory nic takiego nie zostało zakupione.</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#PoselStanislawZelichowski">Chciałbym jednak zauważyć, że to, co wyszło z Komisji Nadzwyczajnej do spraw ustaw kompetencyjnych jest przerażające. Apeluję o to, żeby Komisja podjęła jakieś działania. Żeby Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej mógł wykonać cele, do których został stworzony, nie może mieć tylko 15 proc. środków z opłat i kar. Zadania stojące przed Narodowym Funduszem będą niemożliwe do zrealizowania przy takim ograniczeniu. W tym względzie potrzebne są działania Komisji. Na jutrzejszym posiedzeniu prezydium Komisji powrócimy do tej sprawy i do pierwotnej wersji 25-30 proc. wpływów do Narodowego Funduszu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#PrezesMariaZajaczkowska">Odniosę się do sprawy górnictwa. Jeżeli łagodnie podchodzi się do podmiotu i konsekwentnie nie egzekwuje należności i prawa równego dla wszystkich podmiotów gospodarczych, takie są efekty. Niezależnie od tego, co będzie w nowych uregulowaniach, część z tych podmiotów nie będzie płaciła, jak to robi do tej pory. Należy spodziewać się, że z tytułu opłat z górnictwa w tym roku sytuacja będzie podobna do ubiegłorocznej. Nie wynika to z powodu innych rozwiązań proponowanych przez obecny rząd i koalicję. Poprzednia koalicja godziła się na to, żeby nie egzekwować opłat od górnictwa węgla kamiennego. Trzeba powiedzieć, że górnictwo węgla brunatnego uiszcza swoje należności. Nie jest to więc kwestia tego, co będzie w przyszłości. Trzeba od wszystkich równo egzekwować wykonywanie prawa w tym zakresie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#StefanKozlowski">Ta debata daje bardzo dobrą okazję do przyjrzenia się strukturze wydatków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Mam na myśli tabelę na s. 10, gdzie w procentach mamy podane strukturę i cele wydatków Funduszu. Struktura ta nie przystaje do obecnej sytuacji w Polsce. Są to stare relacje, które powtarzają się od lat, budzą jednak coraz większe zastrzeżenia.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#StefanKozlowski">Pojawia się coraz więcej analiz w zakresie ochrony atmosfery, że bardzo duże środki wydawane na punktową likwidację zanieczyszczeń nie dają żadnych efektów zauważalnych w najbliższej okolicy. Możemy się tym szczycić w negocjacjach z Unią Europejską, ale społeczeństwu niewiele to daje. Na ten cel przeznacza się 43 proc. środków.</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#StefanKozlowski">Stanowczo zbyt mało środków przeznacza się na ochronę ziemi, czyli na odpady. Odpady zaczynają stanowić naszą klęskę. Nie umiemy sobie z tym poradzić. Nie mamy systemu selektywnego zbierania odpadów. Nie potrafimy rozmawiać ze społeczeństwem na temat budowy spalarni. Jest pat w zakresie zanieczyszczenia powierzchni ziemi. Na ten cel wydajemy zaledwie 9 proc. środków. Uważam, że relacja 43 proc. do 9 proc. jest nieprawidłowa i niesłuszna.</u>
          <u xml:id="u-45.3" who="#StefanKozlowski">Niewątpliwie za mało środków wydajemy na ochronę przyrody. Wzmocnienie struktury przyrody polskiej powinno sięgać powyżej 3,8 proc.</u>
          <u xml:id="u-45.4" who="#StefanKozlowski">Zupełnie tragicznie wygląda sprawa edukacji ekologicznej. Od lat zwracamy uwagę na to, że środki w wysokości poniżej 2 proc. to stanowczo za mało. Relacja pogarsza się. W 1996 r. było to 1,9 proc., a w 1997 r. - 1,7 proc. Jest bardzo dużo propozycji edukacyjnych, które nie są w Polsce realizowane, bo nie ma na to pieniędzy.</u>
          <u xml:id="u-45.5" who="#StefanKozlowski">Z lubością inwestujemy w stal, beton, ciężkie przedsięwzięcia, a nie chcemy inwestować w świadomość człowieka. Uważam, że jest to nieprawidłowa struktura wydatków.</u>
          <u xml:id="u-45.6" who="#StefanKozlowski">Również niedobrze wygląda monitoring. Tu również występuje coroczne zmniejszanie środków. Była propozycja, żeby stworzyć 12 zintegrowanych stacji monitoringu, które dałyby podstawę nowym województwom do budowy regionalnej polityki ekologicznej. Nie damy podstaw do budowy regionalnej polityki ekologicznej, bo tych stacji nie ma. Od lat Komitet "Człowiek i Środowisko" upomina się o to i wciąż słyszymy, że nie ma pieniędzy. Jest osiem słabo pracujących stacji, gdyż są niedofinansowane, nie mają tyle aparatury, żeby kompleksowo badać środowisko. Nie otrzymaliśmy rocznego raportu Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska, o co prosimy od dawna. Był obiecywany na wiosnę, ale ciągle go nie ma. Nie mamy materiału zintegrowanego monitoringu, czyli podstawowego źródła informacji o stanie środowiska w Polsce. Sygnalizuję bardzo niewłaściwe traktowanie monitoringu przyrody i środowiska w tym układzie finansowym.</u>
          <u xml:id="u-45.7" who="#StefanKozlowski">Proponuję zastanowić się, jak zmienić tę strukturę, gdyż jest ona niebezpieczna dla realizacji polityki ekologicznej w Polsce. Nie zrealizujemy tej polityki bez dobrej informacji, bez monitoringu, powszechnej edukacji.</u>
          <u xml:id="u-45.8" who="#StefanKozlowski">Nie sprzyjanie Funduszu działaniem społecznym widać na s. 11. Z tabeli wynika rażąca dysproporcja między sumami, które otrzymały przedsiębiorstwa, samorządy i inne jednostki w stosunku do fundacji i stowarzyszeń. Nie popieramy najcenniejszych zespołów, które chcą coś robić, czyli fundacji i stowarzyszeń. Fundacjom i stowarzyszeniom przypada najniższa kwota 25,8 mln zł w stosunku do 2,812 mld zł całości nakładów. Sądzę, że znacznie bardziej efektywne jest wspomaganie fundacji i stowarzyszeń, które znakomicie mogą rozwijać i realizować politykę ekologiczną państwa, niż "pchanie" pieniędzy bezpośrednio w przedsiębiorstwa. Dlatego kwestionuję strukturę wydatków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#PoselCzeslawSleziak">Pewne wątki tej dyskusji będą musiały zostać poruszone wtedy, gdy będziemy omawiać strategię Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, której do tej pory nie ma. Mamy nadzieję, że nastąpi to jak najszybciej.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#PoselCzeslawSleziak">Oddaję głos panu posłowi Borowskiemu,</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#PoselBogumilBorowski">Na poprzednim posiedzeniu Komisji przerwanym z powodu nieobecności przedstawicieli Ministerstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa prosiłem o informację dotyczącą lokalizacji głównych składowisk odpadów komunalnych w Polsce. W dniu dzisiejszym dyrektor departamentu, któremu zadałem o to pytanie, z tragizmem w oczach powiedział, że ministerstwo nie dysponuje takim materiałem.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#PoselBogumilBorowski">Wobec tego muszę poprzeć pana profesora, który zakwestionował strukturę wydatków, a szczególnie wydatki na ochronę ziemi. Jeżeli nie mamy rozeznania, gdzie są większe składowiska odpadów komunalnych w skali kraju, trudno opracowywać strategię w tym zakresie. Apeluję, żeby nastąpiło połączenie wysiłków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej z Ministerstwem Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, abyśmy posiadali niezbędne dane przy wejściu do Unii Europejskiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#PoselCzeslawSleziak">Przypominam ewentualnym mówcom, że do nas należy ocena realizacji planu finansowego Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Proszę koncentrować się na tym temacie.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#PoselCzeslawSleziak">Kto z państwa chciałby jeszcze zabrać głos?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#PrezesMariaZajaczkowska">Wątpliwości, które przedstawił pan profesor, należy poruszyć - jak mówił pan przewodniczący - w dyskusji nad strategią.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#PrezesMariaZajaczkowska">Chciałabym zwrócić uwagę na cel, dla którego był utworzony Fundusz i kto daje pieniądze na Fundusz. To nie są pieniądze wyłącznie budżetowe. Dają je podmioty gospodarcze wnoszące opłaty. Jeżeli z tych środków chcemy uzyskać naprawdę wymierny efekt usunięcia konkretnych emisji do atmosfery, musimy inwestować w instalacje ograniczające emisję z dużych emitorów. Jednakże Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wspomaga i likwiduje niską emisję. Fundusz nie tylko likwiduje wysoką emisję. Linie kredytowe w Banku Ochrony Środowiska, o których mówił pan prezes Kędzierski, odnosiły się właśnie do tej sfery - zmiana ogrzewania z węglowego na gazowe lub olejowe.</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#PrezesMariaZajaczkowska">Polska podpisała pewne porozumienia, konwencje i zobowiązała się do ograniczenia emisji konkretnych zanieczyszczeń w określonym czasie. Jeżeli chcemy wywiązać się z tych zobowiązań, musimy inwestować w usuwanie takich zanieczyszczeń. Nie oznacza to, że nie należy inwestować w to, na czym zależy panu profesorowi, czyli w świadomość ekologiczną społeczeństwa. Środki, które na to przeznaczamy nie są wyłącznymi środkami przeznaczanymi na ten cel. Inwestują fundusze wojewódzkie, skarb państwa i Ministerstwo Edukacji Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-49.3" who="#PrezesMariaZajaczkowska">Jeżeli chodzi o odpady, obserwując zmianę struktury wydatków Narodowego Funduszu, przewiduję w najbliższych latach przesunięcie środków na ochronę ziemi, czyli gospodarkę odpadami. Będzie to stymulowane dwiema nowymi ustawami, które zostały uchwalone w ubiegłym roku i weszły w życie: ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz ustawa o odpadach. Już w tym roku różne podmioty, zwłaszcza gminy, zgłaszają się z nowymi programami zagospodarowania odpadów. Często programy te obejmują znaczny obszar. Są to programy kompleksowe, łącznie z selektywną zbiórką odpadów, recyklingiem i składowiskiem.</u>
          <u xml:id="u-49.4" who="#PrezesMariaZajaczkowska">To nie Narodowy Fundusz ogranicza gospodarowanie odpadami. Muszą istnieć podmioty, które przedstawią programy warte wsparcia. Byłabym zdziwiona, gdyby sejmowa Komisja Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa sugerowała Narodowemu Funduszowi finansowanie wszystkich wniosków związanych z gospodarką odpadami, niezależnie od tego, czy programy są kompleksowe, dobrze przygotowane tylko po to, żeby poprawić strukturę tych wydatków. Staramy się finansować te programy, które są najlepiej przygotowane, są najlepsze.</u>
          <u xml:id="u-49.5" who="#PrezesMariaZajaczkowska">Jeżeli chodzi o fundacje i stowarzyszenia, marzę o tym, żeby zwracały się do nas fundacje i stowarzyszenia, ale z konkretnymi programami. Jeżeli zgłosi się do nas fundacja lub stowarzyszenie z dobrze przygotowanym programem zagospodarowania odpadów, będzie zagwarantowany efekt ekologiczny i zakończenie zgodne z harmonogramem, Fundusz nie powie "nie". Najwięcej wniosków jest w dziale - Edukacja ekologiczna. Zgłaszają się fundacje i stowarzyszenia. Wnioski te dotyczą jednak środków na książki, gazety, konferencje, konkursy. Nie ma takich wniosków, które powitałabym z radością - rzetelnie opracowanych programów.</u>
          <u xml:id="u-49.6" who="#PrezesMariaZajaczkowska">W materiale podsumowującym działalność Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej są załączone dwie mapki. Kwadraciki na tych mapkach oznaczają zadania finansowane przez Narodowy Fundusz w ciągu 8 lat z zakresu ochrony atmosfery, ochrony wód, gospodarki odpadami, ochrony przyrody. Trzy czwarte kwadratów na tych mapkach oznacza zadania, z którymi do Funduszu zgłosiły się gminy. Mam dla nich wielki szacunek. Dlatego nie chciałabym traktować gmin jako czegoś gorszego od stowarzyszeń i fundacji, gdyż jest to dla nas ważny partner. Gminy i samorządy zrobiły bardzo dużo dla ochrony środowiska.</u>
          <u xml:id="u-49.7" who="#PrezesMariaZajaczkowska">Jeżeli chodzi o monitoring przyrodniczy, w bieżącym roku Narodowy Fundusz będzie finansować ten temat. Monitoring, który obejmuje Państwową Inspekcję Ochrony Środowiska, również wspomagamy. O ile wiem, robią to również fundusze wojewódzkie.</u>
          <u xml:id="u-49.8" who="#PrezesMariaZajaczkowska">Nie jako prezes Narodowego Funduszu, ale prywatnie, jako Zajączkowska powiem, że bardzo dużo instrumentów i urządzeń służących do badania środowiska dla jednostek naukowo-badawczych kupuje się nie w sieci monitoringu Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska. Powstaje pytanie, czy są one wykorzystywane w pełni.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#WiceprezesJerzyKedzierski">Chciałbym powrócić do danych podawanych przez pana prof. Kozłowskiego, ale podejść do nich z innej strony. Edukacja ekologiczna, monitoring, ochrona przyrody, wspomaganie fundacji i stowarzyszeń wchodzą w zakres wydatków dotacyjnych. Jest to odrębna grupa.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#WiceprezesJerzyKedzierski">Podam jak w 1997 r. Narodowy Fundusz realizował limitowane przez uchwałę budżetową wydatki dotacyjne. W tym zakresie najwięcej środków otrzymała ochrona wody - 65 mln zł, głównie z powodu likwidacji skutków powodzi. Na drugim miejscu jest ochrona powierzchni ziemi - 38 mln zł. Na trzecim miejscu jest ochrona atmosfery  - 33 mln zł. Dotyczy to wyłącznie likwidacji niskiej emisji na obszarach szczególnej ochrony. Na kolejnym miejscu znajduje się ochrona przyrody - 28,5 mln zł. Dalej, nadzwyczajne zagrożenia środowiska - 19,7 mln zł, edukacja ekologiczna - 17,5 mln zł i monitoring - 9,2 mln zł. Gdy patrzymy na tę grupę dotacji, uzyskujemy zupełnie inny obraz. Tu widać priorytety Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, bo najtrudniejsze do uzyskania pieniądze są rozdysponowywane zupełnie inaczej. O ile przelewy z tytułu opłat i kar były wykonane w 82 proc., to dotacje nieinwestycyjne w 91 proc., czyli przy nie wykonanych znacznych dochodach, były wykonane w znacznie wyższym procencie niż dochody. Dotacje inwestycyjne były wykonane w 64 proc. w stosunku do planu.</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#WiceprezesJerzyKedzierski">Można zatem powiedzieć, że w 1997 r. zadania wchodzące w zakres dotacji niein-westycyjnych, o których mówił pan profesor, uzyskały niemal 100 proc. wykonania, natomiast pozostałe dotacje inwestycyjne uzyskały tylko 64 proc.</u>
          <u xml:id="u-50.3" who="#WiceprezesJerzyKedzierski">Oceniając z tego punktu widzenia realizację planu można stwierdzić, że wyraźnie widać priorytety, o których pan prof. Kozłowski mówił.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#PodsekretarzstanuTeresaWarchalowska">Ponieważ pan prof. Kozłowski poruszył sprawę raportu o stanie środowiska, chciałam powiedzieć, że raport ten jest praktycznie zakończony. Przewiduje się, że w połowie lipca będzie rozpatrzony na posiedzeniu kierownictwa resortu. Gdy zostanie zaakceptowany, zostanie skierowany pod obrady Komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#PoselCzeslawSleziak">Zmierzamy do konkluzji. Raport Najwyższej Izby Kontroli oraz dyskusja wykazały, że były pewne drobne uchybienia, które nie miały jednak istotnego wpływu na wykonanie planu finansowego Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Wobec tego proponuję przyjęcie następującej opinii. Komisja Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa pozytywnie ocenia realizację planu finansowego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w 1997 r.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#PoselCzeslawSleziak">Czy ktoś jest przeciwny tak sformułowanej opinii? Nie słyszę. Czy ktoś wstrzymał się przed przyjęciem opinii? Nie.</u>
          <u xml:id="u-52.2" who="#PoselCzeslawSleziak">Stwierdzam, że opinia została przyjęta jednomyślnie.</u>
          <u xml:id="u-52.3" who="#PoselCzeslawSleziak">Z harmonogramu prac Komisji Finansów Publicznych wynika, że do 30 czerwca właściwe komisje przekazują wnioski do Komisji Finansów Publicznych. Prace w Komisji Finansów Publicznych będą miały miejsce w dniach 19 czerwca-13 lipca br. Pozostaje nam wyznaczenie reprezentantów Komisji do przedstawienia przyjętych dziś opinii. Proponuję dwóch posłów - pana posła Stanisława Żelichowskiego oraz pana posła Władysława Stępnia.</u>
          <u xml:id="u-52.4" who="#PoselCzeslawSleziak">Czy panowie posłowie wyrażają zgodę? Tak.</u>
          <u xml:id="u-52.5" who="#PoselCzeslawSleziak">Czy jest zgoda, aby panowie posłowie Żelichowski i Stępień reprezentowali Komisję? Tak.</u>
          <u xml:id="u-52.6" who="#PoselCzeslawSleziak">Przystępujemy do rozpatrzenia sprawozdania z działalności Najwyższej Izby Kontroli w 1997 r. w części dotyczącej Departamentu Ochrony Środowiska i Budownictwa.</u>
          <u xml:id="u-52.7" who="#PoselCzeslawSleziak">Proszę przedstawicieli NIK o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#DyrektorAndrzejGlowacki">Najwyższa Izba Kontroli składa w zasadzie jedno spra-wozdanie ze swej działalności za miniony rok. Mam to sprawozdanie przed sobą. Jest to gruba księga. Przyniosłem je po to, żeby pokazać państwu, iż pełne sprawozdanie zostało przedłożone.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#DyrektorAndrzejGlowacki">Zabiorę głos w części dotyczącej Departamentu Ochrony Środowiska i Budownictwa, który reprezentuję. W części merytorycznej, niektóre bardziej interesujące kontrole zostały przedstawione w materiale, który mam przed sobą. Nie będę do tego wracał, gdyż każdy zainteresowany może zapoznać się z materiałem.</u>
          <u xml:id="u-53.2" who="#DyrektorAndrzejGlowacki">Pracowaliśmy na podstawie rocznych planów pracy uchwalonych przez kolegium Najwyższej Izby Kontroli. Zawierały one tematy, które wynikają z ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli. Zawierały tematy zgłoszone przez Prezydium Sejmu, a także przez właściwe komisje sejmowe. W tematach są również nasze własne inicjatywy, ale są też tematy rozpatrywane na podstawie skarg i wniosków zgłaszanych do nas przez obywateli.</u>
          <u xml:id="u-53.3" who="#DyrektorAndrzejGlowacki">W roku 1997 departament zrealizował 13 tematów planowych i 7 kontroli doraźnych. Łącznie skontrolowano 64 jednostki, w tym 48 w ramach kontroli planowych oraz 16 w ramach kontroli doraźnych.</u>
          <u xml:id="u-53.4" who="#DyrektorAndrzejGlowacki">O wysiłku departamentu świadczy jednak liczba koordynowanych kontroli planowych. Było ich 11, a skontrolowano w nich łącznie 579 podmiotów. Oznacza to, że do departa-mentu w ciągu ubiegłego roku wpłynęło 580 protokołów kontroli, tyleż samo wystąpień pokontrolnych. Wszystko to było poddane określonej analizie. W części, w której można to było wykorzystać, zostało przedstawione w informacjach zbiorczych.</u>
          <u xml:id="u-53.5" who="#DyrektorAndrzejGlowacki">Jak już powiedziałem, z tematów planowych i tematów doraźnych, 13 tematów łącznie dotyczyło szeroko rozumianej problematyki ochrony środowiska. Z 13 tematów ukierunkowanych na ochronę środowiska 7 tematów były to zadania planowe. Z tego były realizowane duże kontrole planowe. Wyniki kontroli były przekazane do Komisji, której dziś przedkładamy sprawozdanie.</u>
          <u xml:id="u-53.6" who="#DyrektorAndrzejGlowacki">Bogaty plon kontrolny przynosił zastrzeżenia zarówno do protokołów, jak i do wystąpień pokontrolnych. W dwóch przypadkach odmówiono podpisania protokołu, zgłaszając zastrzeżenia, a w jednym przypadku odmówiono podpisania protokołu bez podania przyczyn.</u>
          <u xml:id="u-53.7" who="#DyrektorAndrzejGlowacki">Komisje odwoławcze działające w departamencie rozpatrzyły zastrzeżenia, których było 21. Uwzględniono w całości 3 zastrzeżenia, jedno częściowo, oddalono 17.</u>
          <u xml:id="u-53.8" who="#DyrektorAndrzejGlowacki">Jeżeli chodzi o zastrzeżenia zgłaszane do wystąpień pokontrolnych, proporcja jest podobna. Jedno zastrzeżenie uwzględniono w całości, częściowo uwzględniono 5, a 30 zastrzeżeń oddalono.</u>
          <u xml:id="u-53.9" who="#DyrektorAndrzejGlowacki">W roku 1997 departament opracował 13 informacji, w tym 5 dotyczących wykonania budżetu państwa. Do Sejmu i Senatu RP departament przekazał ogółem 13 informacji zbiorczych, w tym 7 z zakresu ochrony środowiska i 6 z zakresu budownictwa.</u>
          <u xml:id="u-53.10" who="#DyrektorAndrzejGlowacki">Informacje zbiorcze z zakresu ochrony środowiska dotyczyły realizacji przez organa administracji rządowej i samorządowej zadań związanych z ochroną wód podziemnych. Był to pionierski temat, po raz pierwszy realizowany w NIK. Przekazaliśmy informacje o realizacji przez gminy zadań w zakresie ochrony środowiska. Jest to szeroki, interdyscyplinarny temat w bloku ochrony środowiska.</u>
          <u xml:id="u-53.11" who="#DyrektorAndrzejGlowacki">Wśród przekazanych informacji znalazły się 2 informacje budżetowe rozpatrywane w roku ubiegłym oraz 3 informacje dotyczące kontroli realizacji zadań wynikających z umów międzynarodowych na wodach granicznych, zawartych między Republiką Czeską i Polską, Republiką Litewską i Polską oraz Republiką Białorusi i Polską. Wyniki tych kontroli są ujęte w sprawozdaniu z działalności Najwyższej Izby Kontroli. Podobnie w oczach kolegium Najwyższej Izby Kontroli znalazła uznanie informacja o realizacji przez organa administracji rządowej i samorządowej zadań związanych z ochroną wód podziemnych oraz realizacji przez gminy zadań w zakresie ochrony środowiska.</u>
          <u xml:id="u-53.12" who="#DyrektorAndrzejGlowacki">Kierownictwo oraz pracownicy Departamentu Ochrony Środowiska i Budownictwa uczestniczyli w 77 posiedzeniach organów Sejmu, w tym w posiedzeniach Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa aż 46 razy.</u>
          <u xml:id="u-53.13" who="#DyrektorAndrzejGlowacki">Przedstawiciele departamentu brali udział w pracach praktycznie wszystkich podkomisji zwyczajnych, nadzwyczajnych, w których były rozpatrywane nowelizacje ustaw bądź propozycje nowych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-53.14" who="#DyrektorAndrzejGlowacki">Naszych przedstawicieli nie zabrakło również na wszystkich posiedzeniach wyjazdowych, z wyjątkiem jednego. Nie mieliśmy przyjemności  uczestniczyć  w posiedzeniu, o którym mówił pan poseł  Borowski, gdzie rozpatrywano wykorzystanie środków na kultywację terenów po byłej Armii Radzieckiej, a potem rosyjskiej na terenie woj. szczecińskiego w Kluczewie.</u>
          <u xml:id="u-53.15" who="#DyrektorAndrzejGlowacki">Do ministrów i kierowników urzędów centralnych skierowaliśmy łącznie 12 wystąpień z 43 wnioskami, w tym m.in. do: ministra ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa - 8 wystąpień, do Głównego Inspektora Ochrony Środowiska - 2 wystąpienia z 8 wnioskami.</u>
          <u xml:id="u-53.16" who="#DyrektorAndrzejGlowacki">Jaka jest realizacja wniosków? Zrealizowano 20 proc. wniosków. Blisko 70 proc. jest w trakcie realizacji ze względu na ich długofalowy i systemowy charakter, ok. 10 proc. jest załatwianych i powinny być zrealizowane w II półroczu bieżącego roku. Oczekujemy na informację o tym, a w przypadku braku takich informacji wystąpimy ze stosownym pismem.</u>
          <u xml:id="u-53.17" who="#DyrektorAndrzejGlowacki">W trakcie działań kontrolnych kierowaliśmy stosowne zawiadomienia o popełnieniu przestępstw, wykroczeń i naruszeniu dyscypliny budżetowej. Muszę wyraźnie powiedzieć, że w tej części wszystkie przypadki dotyczyły problematyki ochrony środowiska. Chodziło głównie o naruszenie ustawy - Prawo budżetowe. W związku z tym sprawy były kierowane do resortowych komisji orzekających ds. dyscypliny budżetowej. Jedna sprawa dotycząca Elektrowni Skawina została skierowana do Prokuratury Wojewódzkiej w Krakowie.</u>
          <u xml:id="u-53.18" who="#DyrektorAndrzejGlowacki">W ubiegłym roku otrzymaliśmy 27 skarg, listów i wniosków. 7 proc. stanowiły listy otrzymane od posłów. Listy podpisane imieniem i nazwiskiem stanowiły ok. 30 proc. Listy zbiorowe, podpisane - ponad 50 proc., anonimowe - 7 proc., ponownie przypominające o nie załatwionych sprawach - ok. 4 proc.</u>
          <u xml:id="u-53.19" who="#DyrektorAndrzejGlowacki">Wszystkie skargi i wnioski poddane zostały wnikliwej kontroli. Około 60 proc. realizowaliśmy w ramach kontroli planowych, w tym i budżetowych, a tylko nieliczne spotykały się z ekstra kontrolą.</u>
          <u xml:id="u-53.20" who="#DyrektorAndrzejGlowacki">Z przykrością muszę stwierdzić, że większość skarg i wniosków zgłaszanych w listach potwierdziła się. W większości przypadków odnotowano tzw. efekty kontroli, a ze społecznego punktu widzenia ewidentne straty, żerowanie albo na budżecie, albo zdrowiu i życiu obywateli.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#PoselJerzyMadej">Na s. 379 są wyniki kontroli realizacji wykonywanych zadań w zakresie ochrony środowiska przez organy samorządu terytorialnego. Na s. 387 są wyniki kontroli, jeśli chodzi o organa administracji rządowej i samorządowej.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#PoselJerzyMadej">Stawiam to pytanie nie po raz pierwszy. Jeżeli okazuje się, że organy, które są po-woływane do wykonywania prawa, a łamią prawo, to jak wygląda to w tych, które mają możliwości uniknięcia wielu kontroli. Czytamy tu, że gminy prowadzą gospodarkę niezgodnie z ustawą o ochronie środowiska, wykonują inwestycje bez pozwolenia, pobierają wodę bez pozwolenia wodnoprawnego. Jeżeli organy administracji rządowej i samorządowej nie przeprowadzają kontroli i nie realizują tych zadań, jak to wygląda tam, gdzie nikt nie dociera? To jest moje pytanie, czy sytuacja jest tam jeszcze gorsza, czy taka sama? Czy to, co jest w gminach, jest to średnia krajowa?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#DyrektorAndrzejGlowacki">Duże podmioty były szczegółowo obserwowane i kon-trolowane przez wyspecjalizowany aparat. Mamy na myśli PIOŚ. Powstała "Lista 80", na której umieszczano 80 największych trucicieli, w ślad za tym listy wojewódzkie. Opinia publiczna, a szczególnie media pilnowały każdego komina i każdego spustu zużytej wody do odbiornika.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#DyrektorAndrzejGlowacki">Jeżeli chodzi o gminy, sytuacja rzeczywiście jest zupełnie odmienna. Pamiętajmy, że gminy są zupełnie nowym tworem, jeśli chodzi o ich pełnię władzy i samorządność. Poza tym przyszli tam ludzie, którzy nie zawsze pracowali w szerokich kręgach społecznych i potrafili przestrzegać obowiązującego prawa. Nie wszyscy to prawo znali. Ponadto, przez kilka lat funkcjonowania gmin w nowej strukturze samorządowej nie było żadnej kontroli. Była to pierwsza kontrola, która miała na celu wyłapać tych, którzy łamią prawo, ale przede wszystkim nauczyć innych, jak szanować prawo.</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#DyrektorAndrzejGlowacki">Muszę powiedzieć, że ta druga funkcja - edukacyjna była dla nas bardziej istotna. Proszę pamiętać, że ten obszerny, wielowątkowy materiał w bloku ochrony środowiska został wysłany nie tylko do wszystkich wojewodów, ale i do przewodniczących sejmików samorządowych, z uprzejmą prośbą, żeby w sejmikach z udziałem prezydentów, wójtów i przewodniczących rad rozpatrzeć, przeanalizować ten materiał i wyciągnąć wnioski. Materiał ten został skierowany również do regionalnych izb obrachunkowych. Izby stawiają przecież wnioski o wotum zaufania. Jest to dla nas kolejny oręż. Nauczyliśmy nową strukturę kontrolną - regionalne izby obrachunkowe - jak korzystać z tego prawa, żeby w sposób właściwy egzekwować realizację budżetu i wydatkowania środków z funduszy celowych.</u>
          <u xml:id="u-55.3" who="#DyrektorAndrzejGlowacki">Według mnie, spełniło to swoją rolę. Jestem pewny, że jeśli powtórzymy tę kontrolę za 2-3 lata, liczba oczywistych przekrętów, błędów, naruszeń prawa powinna w wyraźny sposób maleć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#PoselCzeslawSleziak">Czy ktoś z państwa chciałby jeszcze zabrać głos w tej sprawie? Nie.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#PoselCzeslawSleziak">W związku z decyzją marszałka, że jesteśmy zobowiązani skierować stosowną opinię do Komisji Finansów Publicznych, proponuję następujące jej brzmienie: "Komisja Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w dniu 16 czerwca 1998 r. rozpatrzyła sprawozdanie z działalności Departamentu Ochrony Środowiska i Budownictwa Najwyższej Izby Kontroli w 1997 r. Komisja wysoko ocenia działalność merytoryczną departamentu. Przedstawiane opracowania z przeprowadzonych kontroli są bardzo pomocne w pracach Komisji. Komisja wyraża podziękowanie pracownikom i dyrekcji departamentu za ich pracę i osiągane wyniki".</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#PoselCzeslawSleziak">Czy do tak sformułowanej opinii macie państwo jakieś uwagi? Nie ma uwag. Czy ktoś wstrzymał się od wyrażenia opinii? Nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-56.3" who="#PoselCzeslawSleziak">Komisja jednomyślnie przyjęła sprawozdanie Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-56.4" who="#PoselCzeslawSleziak">Przystępujemy do rozpatrzenia odpowiedzi na dezyderat nr 2 w sprawie funkcjonowania PIOŚ.</u>
          <u xml:id="u-56.5" who="#PoselCzeslawSleziak">Czy jest obecny przedstawiciel Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji?</u>
          <u xml:id="u-56.6" who="#PoselCzeslawSleziak">Stwierdzam, że ze względu na nieobecność przedstawiciela Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji Komisja nie może rozpatrzyć tego punktu porządku obrad. Na jutrzejszym posiedzeniu prezydium Komisji zastanowimy się, co w tej sprawie zrobić.</u>
          <u xml:id="u-56.7" who="#PoselCzeslawSleziak">Przystępujemy do spraw bieżących.</u>
          <u xml:id="u-56.8" who="#PoselCzeslawSleziak">Informuję, że na moje ręce wpłynęło pismo pana Janusza Radziejowskiego, podsekretarza stanu w Ministerstwie Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, który pisze:</u>
          <u xml:id="u-56.9" who="#PoselCzeslawSleziak">"Szanowny panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-56.10" who="#PoselCzeslawSleziak">Uprzejmie proszę o przyjęcie wyrazów głębokiego ubolewania z powodu mojej nie zapowiedzianej nieobecności na posiedzeniu Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w dniu 2 czerwca br. W dniu tym, w związku z pobytem pana ministra Szyszko za granicą, reprezentowałem go na obradach Rady Ministrów. Wobec znacznego przedłużenia się obrad, które początkowo miały zakończyć się o godz. 14 oraz faktu, że końcowa faza posiedzenia dotyczyła również ministra ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa, nie byłem w stanie zawiadomić pana o niemożności przybycia na obrady Komisji.</u>
          <u xml:id="u-56.11" who="#PoselCzeslawSleziak">Prosząc o usprawiedliwienie zapewniam pana, że dołożę wszelkich starań, by tego rodzaju incydenty nie zdarzały się z mojej winy w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-56.12" who="#PoselCzeslawSleziak">Z wyrazami szacunku Janusz Radziejowski".</u>
          <u xml:id="u-56.13" who="#PoselCzeslawSleziak">Przypominam, że mija ostateczny termin zgłaszania się na wizytację w woj. tarnobrzeskim, gdzie odbędziemy posiedzenie Komisji.</u>
          <u xml:id="u-56.14" who="#PoselCzeslawSleziak">Proszę, żeby w dniu jutrzejszym członkowie Komisji ostatecznie złożyli propozycje do planu pracy Komisji w II półroczu bieżącego roku.</u>
          <u xml:id="u-56.15" who="#PoselCzeslawSleziak">Przypominam również, że 30 czerwca czeka nas posiedzenie w sprawie zaległych tematów. Pierwsze czytanie projektu ustawy zmieniającej ustawę o ochronie środowiska, pierwsze czytanie umowy międzynarodowej o ochronie Odry przed zanieczyszczeniami.</u>
          <u xml:id="u-56.16" who="#PoselCzeslawSleziak">Jeszcze przed debatą sejmową będziemy musieli odnieść się do sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia ustaw kompetencyjnych w części dotyczącej ochrony środowiska. Proszę o zapoznanie się z tymi zapisami.</u>
          <u xml:id="u-56.17" who="#PoselCzeslawSleziak">Otrzymaliśmy pismo z Narodowej Fundacji Ochrony Środowiska, w którym informują nas, że w gmachu Ministerstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa dnia 23 czerwca br. o godz.  9.00 rozpocznie się seminarium poświęcone problemom wdrażania reguł zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeń przemysłowych do polskiego systemu prawnego i bieżącej praktyki działania. Zostaną przedstawione dotychczasowe wyniki prac zespołu, realizującego projekt "Zintegrowane podejście do zapobiegania i kontroli zanieczyszczeń przemysłowych w Polsce". Zapraszam chętnych do udziału w seminarium.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#PoselWladyslawStepien">W nawiązaniu do apelu pana przewodniczącego o złożenie przez państwa wizyty w woj. tarnobrzeskim na wyjazdowym posiedzeniu Komisji, w imieniu pana posła Tadeusza Pawlusa, pana posła Stanisława Masternaka oraz we własnym, serdecznie państwa zapraszam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#PrzedstawicielBiuraWspieraniaLobbynguEkologicznegoDariuszSzwed">Na ręce pana przewodniczącego złożyliśmy pismo z Polskiego Klubu Ekologicznego i Federacji Zielonych, w którym dr Janusz Mikuła oraz pan Olaf Swolkień zwrócili się do Komisji z prośbą...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#PoselCzeslawSleziak">Wystosowałem pismo do tych panów. Już powinno dojść. Napisałem, że w II półroczu zajmiemy się polityką transportową wobec ekorozwoju.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#DariuszSzwed">Z prasy dowiedzieliśmy się, że grupa posłów wystąpiła z wnioskiem odwołania pana  Gąsienicy-Byrcyna ze stanowiska dyrektora Tatrzańskiego Parku Narodowego. Czy państwo coś o tym wiedzą? Czy Komisja ma w tej sprawie stanowisko?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#PoselCzeslawSleziak">Nic o tym nie wiem. Na jutrzejszym posiedzeniu prezydium Komisji podejmiemy ten temat i poinformujemy państwa.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#PoselCzeslawSleziak">Czy są jeszcze jakieś sprawy do omówienia? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-61.2" who="#PoselCzeslawSleziak">Dziękuję wszystkim za udział w obradach.Zamykam posiedzenie Komisji.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>