text_structure.xml 87.5 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#CzesławBielecki">Otwieram posiedzenie Komisji Spraw Zagranicznych. Witam posłów oraz zaproszonych gości. Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia przewiduje w punkcie pierwszym omówienie stosunków polsko-rosyjskich, w punkcie drugim - stosunków polsko-litewskich, punkt trzeci - sprawy różne. Czy są uwagi do porządku dziennego? Nie ma. Rozumiem, że porządek dzienny został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#CzesławBielecki">Proszę o zabranie głosu ministra spraw zagranicznych. Chciałbym podziękować za to, że mimo ograniczeń czasowych związanych z niespodziewaną wizytą S. Talbota przybył pan na posiedzenie naszej Komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#BronisławGeremek">Dziękuję za możliwość spotkania z Komisją. Zawsze z ogromną satysfakcją uczestniczę w posiedzeniach Komisji Spraw Zagranicznych. Ze względu na przyjazd na moje zaproszenie zastępcy sekretarza stanu USA S. Talbota oraz pana F. Gonzalesa, który jest przedstawicielem przewodniczącego OBWE do spraw Kosowa, będę zmuszony opuścić posiedzenie Komisji. Moi współpracownicy będą do państwa dyspozycji.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#BronisławGeremek">Chcę wyrazić radość i satysfakcję, że Komisja postanowiła podjąć problematykę stosunków polsko-rosyjskich. Obraz stosunków polsko-rosyjskich powinien być znany opinii publicznej. Rząd polski podkreśla, że zależy nam na dobrych stosunkach z Rosją. Uważamy, że leży to w interesie Polski i w interesie stabilizacji europejskiej. Uważamy także, że stosunki te w chwili obecnej układają się tak, że z satysfakcją możemy mówić, iż polskie intencje są w tym zakresie dobrze realizowane.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#BronisławGeremek">Mówię o tym także dlatego, że jednym z elementów przeszkadzających w realizacji priorytetów narodowych Polski, to znaczy uczestnictwa w integracji europejskiej i euroatlantyckiej, jest niekiedy wytwarzany stereotyp niedobrych stosunków między Polską a Rosją. Politycy, którzy formułują takie stanowisko, powinni mieć świadomość, że mijają się z prawdą oraz że przynoszą pewien uszczerbek polskim interesom, ponieważ dobre stosunki z Rosją są dla Polski jednym z elementów uzyskiwania poparcia dla wejścia Polski do instytucji euroatlantyckich i europejskich.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#BronisławGeremek">Dobre stosunki z Rosją są zadaniem komplementarnym. Dążenie do integracji ze strukturami zachodnimi wymaga zapewnienia dobrosąsiedzkiego charakteru stosunków ze wszystkimi sąsiadami. Chcemy, żeby region Europy Środkowej i Wschodniej stawał się obszarem współpracy, zrozumienia i partnerstwa. Federacja Rosyjska zajmuje ważne miejsce w tak prowadzonej polityce i ze względu na sąsiedztwo, i ze względu na pozycję w Europie i w świecie.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#BronisławGeremek">To wpisuje się w kontekst dramatycznej historii stosunków między Polską a Rosją. Chcemy mieć dobre stosunki z Rosją zarówno w sferze politycznej, jak i gospodarczej. Przywiązujemy znaczenie do rozwoju stosunków kulturalnych i międzyludzkich między naszymi krajami.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#BronisławGeremek">Rosja przeżywa teraz moment istotnych zmian politycznych. Nasza obserwacja tych zmian ma znaczenie dla formułowania polskiej polityki zagranicznej. Myślę, że w najbliższych dniach i w najbliższych tygodniach powinniśmy ze szczególną uwagę przypatrywać się rozwojowi sytuacji w Rosji.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#BronisławGeremek">Na nasz dialog z Federacją Rosyjską mają wpływ zarówno czynniki o charakterze wewnętrznym, jak i międzynarodowym. Bagaż negatywnych doświadczeń z przeszłości powoduje, że stosunki te nie są wolne od postaw bardzo emocjonalnych. Wydaje się, że niełatwy proces przywracania tych stosunków do zasady równoprawności, a także wkomponowanie ich w całokształt naszych dążeń oraz nowych realiów międzynarodowych, jest jednym z podstawowych zadań.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#BronisławGeremek">Perpektywa członkostwa Polski w NATO oraz rozpoczęcia negocjacji akcesyjnych z Unią Europejską wytwarza warunki niezbędne do tego, żeby nasze stosunki z Rosją mogły się polepszyć. Wbrew często przytaczanym argumentom, że wejście do NATO szkodzi stosunkom polsko-rosyjskim, wyrażam przekonanie, że członkostwo Polski w NATO i w Unii Europejskiej dobrze służyć będzie tym stosunkom, bo zakotwiczenie Polski w tych strukturach pozwoli oddalić historycznie uzasadnione obawy polskiego społeczeństwa i sprzyjać będzie zmianom w politycznej świadomości społeczeństwa. Polska traktowana podmiotowo przez rosyjskiego partnera, zwiększy swoje znaczenie w naszym regionie Europy.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#BronisławGeremek">Pojawiają się nowe wyzwania i problemy. One także określają stosunki dwustronne. Nasze negocjacje akcesyjne z Unią Europejską oraz dostosowywanie polskiej gospodarki do wymagań Unii mogą powodować trudności w stosunkach polsko-rosyjskich. Należy już w tej chwili zastanowić się nad tym, w jaki sposób będziemy reagować na pojawiające się trudności. Powinniśmy dążyć do tego, żeby we współpracy z rosyjskimi partnerami poszukiwać obszarów, na których nasza integracja ze strukturami europejskimi nie będzie zmniejszała szans współpracy gospodarczej z Rosją.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#BronisławGeremek">Zależy nam na kontynuacji konstruktywnego dialogu z Rosją w kwestiach bezpieczeństwa europejskiego. Zakres merytorycznych konsultacji w tych sprawach uległ znacznemu rozszerzeniu. Z ogromną satysfakcją przyjąłem sposób, w jaki delegacja polska została przyjęta przez władze Federacji Rosyjskiej, kiedy składałem wizytę w Rosji jako przewodniczący OBWE i polski minister spraw zagranicznych na zaproszenie ministra Primakowa.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#BronisławGeremek">Rozmowy, które wówczas prowadziliśmy, miały charakter rzeczowy i owocny, ważny dla bezpieczeństwa europejskiego. W rozmowach tych podmiotowa rola Polski była uznana przez naszych rosyjskich partnerów. Przegląd sytuacji, który dotyczył miejsc konfliktowych na dwóch obszarach europejskiego zagrożenia, z jednej strony na terenach postradzieckich, z drugiej na obszarze byłej Jugosławii, był traktowany poważnie przez Rosjan i z dobrą wolą. Liczę na to, że Polska, sprawująca przewodnictwo w OBWE spotka się z dobrą wolą uczestnictwa Rosji w rozwiązywaniu tych konfliktów, nad którymi sprawuje gestię OBWE.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#BronisławGeremek">Sądzę, że dla Europy ważne jest, żeby Rosja została włączona we współpracę w polityce bezpieczeństwa, bo zapewni to pozytywne funkcjonowanie tego kraju i ograniczy zakres kontestowania polityki bezpieczeństwa europejskiego. W OBWE w dyskusji nad przygotowywanym dokumentem Kartą bezpieczeństwa europejskiego, Rosja przyjmuje niekiedy postawę polemiczną wobec stanowiska znacznej części krajów OBWE, w tym Polski. Rosja wysuwała propozycję, żeby OBWE była strukturą bezpieczeństwa europejskiego, której wszystkie inne instytucje, w tym NATO, byłyby podporządkowane.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#BronisławGeremek">Nie uznając takiego stanowiska i zgodnie z decyzjami kopenhaskiego spotkania OBWE, chcemy przygotowywać Kartę bezpieczeństwa europejskiego w taki sposób, żeby była ona kontynuacją porozumień helsińskich i filozofii OBWE. Ze strony Rosji jest zrozumienie tego faktu. Sądzę, że przyjęcie dokumentu, przewidywane na przyszły rok może być istotnym faktem dla Europy.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#BronisławGeremek">W podejściu Polski i Federacji Rosyjskiej do spraw bezpieczeństwa europejskiego, występują istotne różnice. Cytowałem już na jednym z posiedzeń Komisji rosyjskie oświadczenie, iż Rosja nie popiera rozszerzenia NATO, ale zdaje sobie sprawę, że trzy kraje wymienione w decyzjach szczytu madryckiego wejdą do NATO. Prosi jednak o zrozumienie, że nie spotka się to z aplauzem Rosji.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#BronisławGeremek">Myślę, że przyszłość pokaże, że w rozszerzeniu NATO nie występuje element zagrożenia dla Rosji, jeżeli Rosja nie będzie uprawiać polityki postimperialnej. Rosja uczestnicząca w realizacji polityki bezpieczeństwa europejskiego jest ważnym partnerem NATO. Istotne jest, że polski głos w tej kwestii jest tak właśnie formułowany i że jest skuteczny. Jesteśmy otwarci na wszelkie przejawy kooperacji ze strony Rosji.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#BronisławGeremek">Odnotowujemy różnego typu posunięcia i decyzje świadczące o dokonującej się ewolucji w polityce rosyjskiej. Nie słyszymy już o odmienności sytuacji bliskiej zagranicy - i to dobrze. Z satysfakcją możemy stwierdzić, że suwerenność Ukrainy i państw bałtyckich, tak istotna również dla polskich interesów, jest szanowana przez Rosję. Z niepokojem przyjęliśmy zapowiedź sankcji Rosji wobec Łotwy. Uważamy, że sankcje te są niewspółmierne w stosunku do zagrożeń, które mogłyby wystąpić wobec mieszkających na Łotwie Rosjan. W tej kwestii w naszych rozmowach z przedstawicielami Łotwy podkreślamy, że Polska liczy na to, iż uniwersalność standardu praw człowieka będzie akceptowana przez wszystkie kraje. Mamy nadzieję, że Łotwa znajdzie na tej drodze właściwe rozwiązania, które zapewnią żyjącym na Łotwie Rosjanom, a także Polakom korzystanie z praw publicznych.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#BronisławGeremek">Nie sądzimy, żeby polityka sankcji mogła w tym wypadku uzyskać zrozumienie i poparcie. Wydaje się, że jest ona elementem wewnętrznej gry w Rosji. Rozumiemy niepokój Rosji dotyczący kwestii zapewnienia praw Rosjan żyjących w Łotwie. Nie uznajemy natomiast politycznych ingerencji, jakimi byłyby sankcje zapowiadane przez rząd Federacji Rosyjskiej.</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#BronisławGeremek">Niezbędnym elementem współpracy z Rosją są kontakty gospodarcze. Od 1994 r. notujemy stały wzrost wzajemnych obrotów handlowych. Pod koniec 1997 r. wymiana handlowa osiągnęła wartość ok. 5 mld dolarów amerykańskich. Federacja Rosyjska zajmuje w chwili obecnej drugie miejsce w polskim eksporcie i trzecie miejsce w imporcie. W naszym imporcie z Rosji największą pozycję stanowią produkty mineralne, głównie ropa naftowa i gaz. Stanowią one aż 84% całego importu. W eksporcie polskim przeważają artykuły rolno-spożywcze, które stanowią ok. 40% eksportu. Oczywiste jest znaczenie dla Polski takiej struktury obrotów.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#BronisławGeremek">Pomimo pozytywnych tendencji w stosunkach gospodarczych zdajemy sobie sprawę, że odbiegają one od możliwości, jakie w tej dziedzinie istnieją. Sądzimy, że trzeba podjąć szczególne wysiłki w sferze obsługi finansowej wzajemnych obrotów, w sferze gwarancji kredytowych. To właśnie będzie sprzyjało zwiększeniu wymiany między naszymi krajami.</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#BronisławGeremek">Za czynnik perspektywiczny w naszych stosunkach z Federację Rosyjską uznajemy relacje z jej poszczególnymi podmiotami. W Federacji Rosyjskiej rozwija się bowiem proces usamodzielnienia regionów i struktur lokalnych. Uzyskują one szersze prerogatywy do prowadzenia stosunków międzynarodowych. To wytwarza korzystne warunki do współpracy między Polską a regionami Rosji. Zależy nam na zbliżeniu z tymi podmiotami, które mają tradycje kontaktów z naszym krajem, z regionami bogatymi w surowce i zasoby minerały.</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#BronisławGeremek">Sądzę, że należy kontynuować działania służące zbliżeniu polskich województw z podmiotami Federacji Rosyjskiej. W tych stosunkach, zwłaszcza współpraca regionalna i transgraniczna z obwodem kaliningradzkim ma istotne znaczenie. Otwarcie obwodu kaliningradzkiego na międzynarodowe kontakty gospodarcze, zwłaszcza z sąsiadami, a także demilitaryzacja tego obszaru, to są kierunki rozwoju, którymi Polska jest szczególnie zainteresowana.</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#BronisławGeremek">Rada do spraw współpracy okręgu kaliningradzkiego z województwami Polski północnej i wschodniej będzie intensyfikowała swoje działania. Mamy nadzieję, że lokalne władze kaliningradzkie zrozumieją znaczenie stosunków z Polską i będą im sprzyjać. Pozytywnym faktem było przystąpienie okręgu kaliningradzkiego do Euroregionu „Bałtyk”. Polska jest także zainteresowana uczestnictwem okręgu kaliningradzkiego w Euroregionie „Niemen”.</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#BronisławGeremek">W działaniach, które podejmujemy w celu polepszenie stosunków z Rosją, trzeba mieć świadomość potrzeby, a nawet konieczności w kwestiach dotąd otwartych i spornych. Należy do nich ciągle kompleks spraw historycznych. Ich uporządkowanie ma zasadnicze znaczenie dla zbliżenia psychologicznego i politycznego obu narodów. Należy zatem dążyć do sfinalizowania śledztwa w sprawie zbrodni katyńskiej i uznania jej za zbrodnię przeciwko ludzkości. Należy rozpocząć budowę cmentarzy polskich w Katyniu i w Miednoje. Trzeba kontynuować negocjacje w sprawie zwrotu polskich archiwaliów i dóbr kultury, przemieszczonych na terytorium Federacji Rosyjskiej w trakcie i w rezultacie II wojny światowej. Należy uregulować sprawę świadczeń socjalnych i zadośćuczynienia za przymusową pracę obywateli polskich na terenie byłego ZSRR. Musimy pamiętać o prawach i krzywdach Sybiraków i o możliwościach ich rekompensaty.</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#BronisławGeremek">Myśląc o przyszłości stosunków polsko-rosyjskich należy też dążyć do intensyfikacji współpracy kulturalnej i edukacyjnej. Sądzę, że wspólna komisja do spraw treści podręczników szkolnych do nauczania historii, geografii i literatury ma wiele do zrobienia. Wiemy, jakie znaczenie miały tego typu prace, które podjęliśmy wraz z innymi naszymi sąsiadami.</u>
          <u xml:id="u-2.24" who="#BronisławGeremek">Wśród planowanych imprez kulturalnych na najbliższe lata chciałbym wymienić zwłaszcza dni Warszawy w Sankt Petersburgu w 1998 r., wielkie wystawy prezentujące sztukę Polski powojennej, wystawę Warszawa - Moskwa w 1999 r., wystawę Moskwa - Warszawa w 2000 r., wystawę „Mickiewicz - Puszkin - dwa spojrzenia”, przewidywane dni kultury polskiej w Rosji w 2000 r., dni kultury rosyjskiej w Polsce w 1999 r.</u>
          <u xml:id="u-2.25" who="#BronisławGeremek">Sądzę także, że należy podjąć możliwość zbliżenia między narodami w dziedzinie wy-miany młodzieżowej, która również stała się jedną ze struktur pojednania między narodami w doświadczeniu współczesnej Europy. Mamy nadzieję, że jeżeli idea powołania polsko-rosyjskiej fundacji na rzecz współpracy młodzieży zostanie podjęta, będzie ona dobrze służyć temu celowi.</u>
          <u xml:id="u-2.26" who="#BronisławGeremek">Chciałbym podkreślić, że znaczenie stosunków między Polską a Rosją wpisuje się w realizację wszystkich priorytetów polskiej polityki zagranicznej. Nie pozostaje z nimi w sprzeczności, a przeciwnie - sprzyja ich realizacji. Mamy świadomość, że cień historii ciąży na wzajemnych stosunkach polsko-rosyjskich, ale właśnie do pokolenia, która określa politykę zagraniczną przyszłego stulecia, należy budowanie takich stosunków, żeby historia nie była przeszkodą, a przeciwnie - żeby trwała w pamięci i otwierała nowe perspektywy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#CzesławBielecki">Dziękuję bardzo, proszę o zabranie głosu naszych gości, przedstawicieli Związku Sybiraków. Witam na naszym posiedzeniu prezesa Związku Sybiraków pana Ryszarda Reiffa, sekretarza generalnego Związku pana Duchnowskiego oraz naszego kolegę posła, jedynego reprezentanta Związku Sybiraków w parlamencie, pana Edwarda Daszkiewicza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#RyszardReiff">Przez wiele lat była wielka dysproporcja między rozwiniętą działalnością na rzecz rekompensat ze strony okupanta niemieckiego, a brakiem jakichkolwiek działań na rzecz Polaków prześladowanych na Wschodzie. Jak wiemy, wywieziono ok. 1,5 mln ludzi. Co trzeci nie wrócił, co świadczy o tym, w jak ciężkich warunkach przyszło ludziom żyć.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#RyszardReiff">Związek Sybiraków na własną rękę podejmował pewne działania i doprowadził do tego, że sprawa polskich zesłańców była postawiona. Cieszy nas, że ta problematyka została dostrzeżona także przez polski rząd, czego wyrazem było wystąpienie pana ministra spraw zagranicznych. Żywimy wdzięczność dla Komisji Spraw Zagranicznych poprzedniej kadencji, która podjęła tę sprawę.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#RyszardReiff">Wydaje mi się, że jest to jedna z kwestii, które będą torowały drogę dla możliwości szerokiej wymiany kulturalnej i młodzieżowej. Trzeba rozwiązać bolesne kwestie, żeby nie stanowiły one przeszkody na drodze zbliżania społeczeństw. Niewątpliwie problem deportacji ciąży na wzajemnych stosunkach polsko-rosyjskich.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#RyszardReiff">Chciałbym ograniczyć się do fazy wywózek, które miały miejsce po 17 września 1939 r. i trwały do wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej w 1941 r. Miały one zupełnie inny charakter niż wywózki po 1944 r. Wywózki, o których mówię, miały charakter czystki etnicznej. Nie przewidywano, że ktokolwiek ocali życie.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#RyszardReiff">Naszym postulatem jest powołanie z inicjatywy polskiej zespołu negocjacyjnego i ustalenie bliskiego terminu spotkania z przedstawicielami Federacji Rosyjskiej. Musimy pamiętać o tym, że po kilkudziesięciu latach jest grupa osób u progu śmierci i przede wszystkim w stosunku do nich mamy pewien dług moralny i zobowiązanie, aby zapewnić im świadczenia. Są to często ludzie samotni i niepełnosprawni.</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#RyszardReiff">Wydaje się sensowne, aby już na pierwszym posiedzeniu zespołów negocjacyjnych Polski i Rosji podjąć sprawę rozłożenia realizowania świadczeń na dwie raty. Pierwsza rata obejmowałaby zaliczkę jeszcze przed ustaleniem ostatecznej wielkości odszkodowania i przed określeniem całej procedury. Niewątpliwie stronie rosyjskiej będzie zależało na tym, żeby przeciągać sprawę i przedłużać dyskusję. Strona polska powinna wysuwać postulat wypłacenia przez Rosjan pewnej kwoty już teraz, co byłoby pewnym aktem humanitarnym, tworzącym właściwy klimat dla zbliżenia między Polską a Rosją.</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#RyszardReiff">Jak wiemy, w br. miała odbyć się w Polsce wizyta premiera Rosji Wiktora Czernomyrdina. Prawdopodobnie przyjedzie jego następca. Byłoby wskazane wykorzystać kalendarz polityczny do załatwienia spraw, o których mówię.</u>
          <u xml:id="u-4.7" who="#RyszardReiff">Chciałbym podkreślić, że Związek Sybiraków kieruje się hasłem „Pamięć zmarłym, żyjącym pojednanie” i jest zaangażowany w to, żeby stosunki polsko-rosyjskie układały się jak najlepiej. Oddzielamy system od narodu. Oskarżamy system, a nie sam naród rosyjski, który również doznał prześladowań.</u>
          <u xml:id="u-4.8" who="#RyszardReiff">Wydaje mi się, że zaistniała sytuacja, w której możliwe jest zrealizowanie postulatu wysuwanego przez Związek Sybiraków, ponieważ w rękach jednej opcji politycznej jest zarówno sejmowa Komisja Spraw Zagranicznych, jak i Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Wcześniej dobre intencje Komisji załamywały się, ponieważ nie było woli politycznej, aby ten temat podjąć. Uważam, że załatwienie sprawy świadczeń dla Polaków nie pogorszy stosunków z Rosją, a przeciwnie - stworzy możliwość pojawienia się inicjatyw o całościowym zasięgu dobrosąsiedzkich stosunków. Zmierzamy w tym kierunku i wspieramy wszystkie inicjatywy rządowe.</u>
          <u xml:id="u-4.9" who="#RyszardReiff">Związek Sybiraków liczy obecnie ponad 80 tys. osób i może być czynnikiem, który będzie wyraźnie reprezentował kierunek dobrych stosunków wzajemnych. Znamy cierpienia narodu rosyjskiego i to bardzo nas zbliża.</u>
          <u xml:id="u-4.10" who="#RyszardReiff">Przygotowaliśmy listę ok. 70 tys. osób, które już zostały zweryfikowane przez Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Ta lista została przekazana stronie rosyjskiej w trakcie wizyty ministra Fiłatowa w Polsce. Dokument ten zostanie również przekazany zespołowi negocjacyjnemu. Podkreślam raz jeszcze konieczność wypłaty zaliczki dla obywateli polskich, ze względu na ich zaawansowany wiek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#EdwardDaszkiewicz">Z radością przyjąłem zaproszenie pana przewodniczącego Czesława Bieleckiego na dzisiejsze posiedzenie Komisji. Jestem jedynym przedstawicielem Związku Sybiraków w parlamencie. Chciałbym gorąco podziękować pani poseł Krzyżanowskiej i panu posłowi Królowi, którzy reaktywowali działalność grupy posłów, zajmującej się sprawami kombatanckimi, w tym sprawami Związku Sybiraków.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#MarianPiłka">Mam kilka pytań do pana ministra. Po pierwsze - są prowadzone rozmowy na temat zwiększenia liczby połączeń lotniczych i objęcia nimi także innych miast poza Moskwą i Petersburgiem. Myślę, że należałoby lepiej wykorzystać rynek rosyjski dla Polskich Linii Lotniczych LOT.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#MarianPiłka">Pytanie drugie - czy możliwa jest obecność polskich banków bądź przedstawicielstw polskich banków na terenie Rosji, co miałoby duże znaczenie z punktu widzenia gospodarczego?</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#MarianPiłka">Kwestia trzecia - kiedy i w jakim zakresie zostaną obniżone ceny wiz i stworzone ułatwienia dla obywateli Ukrainy i Białorusi w przekraczaniu polskiej granicy? Pytam o to w kontekście spadku wartości handlu przygranicznego, co ma niewątpliwie znaczenie dla całości polskiej gospodarki, a także dla mieszkańców tzw. pasa wschodniego.</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#MarianPiłka">Kolejna sprawa związana z pana wizytą na Białorusi. Jak pan ocenia stosunki białorusko-rosyjskie w kontekście dążenia do zdominowania Białorusi przez Rosję.</u>
          <u xml:id="u-6.4" who="#MarianPiłka">Następne pytanie dotyczy zwrotu dzieł sztuki. Pan minister mówił o dziełach sztuki, które zostały wywiezione w czasie II wojny światowej, a Polsce nie zostały także zwrócone te dzieła, o których była mowa w traktacie ryskim.</u>
          <u xml:id="u-6.5" who="#MarianPiłka">Chciałbym także wysunąć postulat, żeby Polska była w Unii Europejskiej rzecznikiem zawarcia przez Rosję swoistego układu stowarzyszeniowego z Unią Europejską, bo stworzyłoby to możliwość utworzenia strefy wolnego handlu między Polską a Rosją.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#JanuszDobrosz">Chciałbym uzyskać nieco więcej informacji na temat fundacji polsko-rosyjskiej na rzecz wymiany młodzieży. Mamy dobre doświadczenia w tej dziedzinie z naszymi niemieckimi partnerami.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#JanuszDobrosz">Czy jest to inicjatywa o szerokim zasięgu i czy został już uruchomiony jakiś fundusz na ten cel?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#MirosławStyczeń">Mam pewną refleksję ogólną. Z bólem przeczytałem stronę 6, 7 i 8 dokumentu przygotowanego przez MSZ, dotyczącego stosunków polsko-rosyjskich, obejmujące sprawy otwarte, nie załatwione w stosunkach wzajemnych. Jest to bardzo poważny katalog problemów wymagających rozwiązania. Jedne z nich są bardziej poważne, jak np. sprawa Morza Ochockiego, inne mniej poważne, jak np. kwestia drogi kaliningradzkiej. Chciałbym zadać panu ministrowi pytanie, jaka jest perspektywa załatwienia tych spraw, z których każda stanowi odrębne zagadnienie.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#MirosławStyczeń">Mam też pytanie do pana ministra Błaszczyka, który jest obecny na naszym posiedzeniu. Polska eksportuje do Rosji przede wszystkim artykuły rolno-spożywcze. Istnieje niebezpieczeństwo utraty tego rynku w przyszłości, kiedy to Rosja przezwycięży trudności gospodarcze i na powrót stanie się poważnym eksporterem żywności. Czy Ministerstwo Gospodarki przewiduje formy wspierania eksportu obejmującego produkty inne niż rolno-spożywcze?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#WłodzimierzKonarski">Moje pytanie dotyczy stanu stosunków politycznych między Polską a Rosją, a zwłaszcza konsultacji politycznych i dialogu politycznego. Specyfika obecnych stosunków polsko-rosyjskich polega na tym, że o ich jakości i o tym, jak świat je oceni, świadczy skuteczność i temperatura dialogu politycznego polsko-rosyjskiego, dotyczącego zwłaszcza spraw bezpieczeństwa europejskiego.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#WłodzimierzKonarski">W wystąpieniu pana ministra usłyszeliśmy niewiele na temat owego dialogu politycznego. Jak minister spraw zagranicznych ocenia obecny stan dialogu politycznego i perspektywę rozwoju konsultacji politycznych?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#AleksanderŁuczak">Mam pytanie dotyczące jednej z kwestii dotychczas nie rozwiązanych w stosunkach polsko-rosyjskich. Chodzi o podręczniki szkolne. Komisje podręcznikowe spotkały się kilka razy, niemniej jednak ich prace nie miały przełożenia na konkretne działania w celu zmiany treści podręczników szkolnych. Chciałbym zwrócić uwagę na bardzo nikłe wyniki tej skądinąd szlachetnej inicjatywy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#CzesławBielecki">Proszę pana ministra spraw zagranicznych o udzielenie odpowiedzi na pytania posłów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#BronisławGeremek">Odpowiadam na pytania zadane przez pana posła Piłkę. Problem połączeń lotniczych ma także wymiar handlowy i wiąże się on z kondycją gospodarczą Polskich Linii Lotniczych LOT. Chciałbym zapewnić pana posła, że sprawa połączeń lotniczych jest elementem polityki zagranicznej, ale Ministerstwo Spraw Zagranicznych występuje w roli petenta. W tego typu sytuacjach szanse realizacji postulatów nie zawsze są duże.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#BronisławGeremek">Sprawa obecności polskich banków w Rosji była podejmowana wielokrotnie przez kolejne rządy Rzeczypospolitej, a także przez prezydenta Wałęsę i prezydenta Kwaśniewskiego. Odpowiedź rosyjskich partnerów jest następująca - istnieją prawne warunki i możliwości, natomiast realizacja uzależniona jest od konkretnych potrzeb. Bliższych informacji udzieli państwu pan minister Błaszczyk. Mogę tylko powiedzieć, że obietnice, jakie uzyskaliśmy, zostały zrealizowane. Były one jednak niewielkie. Zdajemy sobie sprawę z tego, jak ogromne znaczenie ma posiadanie własnej struktury bankowej dla zwiększenia obecności gospodarczej w danym kraju.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#BronisławGeremek">W sprawie wiz chciałbym poinformować, że uzyskałem decyzję rządu, która pozwoliła nam na zwiększenie obsługi konsularnej. Były to decyzje finansowe rządu polskiego. Ceny wiz już zostały obniżone. Nasze placówki konsularne już otrzymały odpowiednie instrukcje. Ich realizacja zależy od wdrożenia w życie obietnic dotyczących zwiększenia obsługi konsularnej.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#BronisławGeremek">Sprawa stosunków białorusko-rosyjskich stanowi odrębny temat i niezwykle złożony. Proszę mi wybaczyć, że z powodu ograniczeń czasowych przedstawię ją w sposób uproszczony. Mam wrażenie, że proces włączania Białorusi w przestrzeń postimperialną Rosji, dokonuje się bardziej ze strony Białorusi niż ze strony Rosji. Oznacza to, że w Rosji są odmienne zdania wewnątrz klasy politycznej i wewnątrz instytucji władzy. Mówiąc skrótowo - inne zdanie ma Ministerstwo Finansów Federacji Rosyjskiej, a inne zdanie Ministerstwo Obrony Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#BronisławGeremek">Kwestia ta ma ogromne znaczenie i myślę, że byłoby wskazane, aby Komisja powróciła na jednym ze swoich posiedzeń do tego problemu.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#BronisławGeremek">Pan poseł poruszył kwestię zwrotu dzieł sztuki przewidywanego traktatem ryskim. Jest to niezwykle ważny problem. Istnieje także kwestia dzieł sztuki, które w trakcie II wojny światowej zostały rozproszone w różnych miejscach Związku Radzieckiego. Uchwała Dumy, która dotyczyła przede wszystkich zwrotu niemieckich dzieł sztuki, ale miała charakter generalny i która odmawiała dyskutowania sprawy rewindykacji dzieł sztuki, została zakwestionowana przez prezydenta Jelcyna. Jaki będzie dalszy los tej uchwały - zobaczymy.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#BronisławGeremek">Pozwolę sobie zwrócić uwagę, że problem ten dotyczy także naszych stosunków z Ukrainą. Nie rozwiązany pozostaje problem Ossolineum i ogromnego zbioru, który został darowany narodowi polskiemu. Skomplikowany jest problem, jak uzyskać realizację naszych praw. Powinien on być nieustannym postulatem, także postulatem parlamentu w stosunku do rządu, wysuwanym we wszystkich negocjacjach, które prowadzimy.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#BronisławGeremek">Wydaje się, że obecnie układ stowarzyszeniowy między Rosją a Unią Europejską pojmowany tak jak dotychczas, jest mało realny. Polska powinna natomiast być zainteresowana tym, żeby Rada Unia Europejska - Rosja, rozszerzała działania gospodarcze, zwłaszcza w zakresie likwidowania granic celnych. Myślę, że tworzenie przestrzeni wolnego handlu bardzo sprzyjałoby polskim interesom. Akceptacja przez Rosję zasad funkcjonowania Światowej Organizacji Handlu zmierza w tym kierunku. Wydaje się, że ze strony Unii Europejskiej, będą także podejmowane odpowiednie inicjatywy.</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#BronisławGeremek">Sama formuła układu stowarzyszeniowego, która była dyskutowana i o którą upomina się Rosja, nie znajduje w tej chwili pełnej aprobaty ze strony Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-12.9" who="#BronisławGeremek">Poseł Dobrosz pytał o fundację wymiany młodzieży, natomiast poseł Styczeń o cały katalog nie załatwionych spraw. Prowadzimy konsultacje. Jest tradycją ministrów spraw zagranicznych wszystkich krajów, że dokonują przeglądu stosunków. My także praktykujemy tę zasadę. Wszystkie sprawy, które dotyczą stosunków między Polską a Rosją obejmują tak wiele dziedzin, że wymagają kontaktów na bardzo wysokim szczeblu.</u>
          <u xml:id="u-12.10" who="#BronisławGeremek">Jeżeli w tej kwestii mamy mniejszy postęp niż sądzę, że powinniśmy mieć, to wiąże się to także z tym, że nie zrealizowana została wizyta premiera Rosji Wiktora Czernomyrdina. Ta wizyta mogła stanowić okazję nie tylko do omówienia, ale także do podjęcia decyzji w obszarze tych spraw trudnych i ważnych. Mogła także stanowić okazję do podjęcia decyzji w sprawie fundacji wymiany młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-12.11" who="#BronisławGeremek">Musimy mieć świadomość, że sprawa ta pociąga za sobą konsekwencje finansowe. Trzeba znaleźć środki po obu stronach. W pierwszych rozmowach z partnerami rosyjskimi podejmowali oni ten temat z zainteresowaniem. Sprawa jest tak ważna, że wymaga szczególnego momentu, który może pojawić się w związku ze spotkaniem na wysokim szczeblu. Przyjazd premiera, a także prezydenta Rosji do Polski jest już od dawna odkładany.</u>
          <u xml:id="u-12.12" who="#BronisławGeremek">Poseł Konarski pytał o stan stosunków politycznych między Polską a Rosją. Sądzę, że w kwestii bezpieczeństwa europejskiego mamy dobry układ stosunków. Polska jest traktowana podmiotowo. Różnice zdań między Rosją a Polską w kwestiach bezpieczeństwa europejskiego w momencie kiedy obejmowaliśmy przewodnictwo w OBWE. Podstawową sprawą dla Polski było to, żeby dokument o bezpieczeństwie europejskim nie naruszał formuły NATO i art. 5 Traktatu Waszyngtońskiego. Rosja zmierzała do uczynienia z OBWE struktury, która zminimalizowałaby znaczenie NATO i podporządkowała NATO OBWE.</u>
          <u xml:id="u-12.13" who="#BronisławGeremek">Rosja obawiała się polskiego przewodnictwa w OBWE, ponieważ sądziła, że Polska będzie blokować prace nad dokumentem o bezpieczeństwie europejskim. Powiem, że nie było potrzeby, żeby Polska blokowała te prace. Mają one bowiem swoją wewnętrzną logikę, która sprawia, że szczyt OBWE nie może nastąpić przed decyzjami dotyczącymi rozszerzenia NATO. Nie było żadnych działań ze strony Polski, które blokowałyby prace nad dokumentem o bezpieczeństwie europejskim. Obecnie w tej kwestii jest porozumienie między stroną polską a stroną rosyjską.</u>
          <u xml:id="u-12.14" who="#BronisławGeremek">Stan stosunków i konsultacji między Polską a Rosją jest bardzo dobry. Moje dzisiejsze spotkanie z zastępcą sekretarza stanu USA sprawiło zapewne, że otrzymałem kolejny list od ministra Primakowa, przedstawiający stanowisko rosyjskie. Chcę podkreślić, że jest to stanowisko konstruktywne. Miałem możliwość wyrażenia satysfakcji z tego powodu.</u>
          <u xml:id="u-12.15" who="#BronisławGeremek">Dobre dla Polski jest to, że taki układ stosunków między Polską a Rosją został wytworzony. Stosunki polityczne między naszymi krajami oceniam jako dobre. Jest to doceniane również przez stronę rosyjską. Stanowisko Polski w sprawie zapowiedzi sankcji Rosji wobec Łotwy rozmija się z oczekiwaniami rosyjskimi i może spowodować pewne zaniepokojenie strony rosyjskiej. Sądzę jednak, że w tej kwestii racja jest po stronie tak sformułowanego stanowiska polskiego. Sankcje wobec Łotwy nie są uzasadnione. Polska ma nadzieję, że w stosunkach z zaprzyjaźnioną Łotwą będzie w stanie wpływać na politykę łotewską tak, aby realizowała ona europejskie standardy w kwestiach praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-12.16" who="#BronisławGeremek">W sprawie podręczników szkolnych, którą poruszył poseł Łuczak, jestem mniej pesymistyczny. Sądzę, że trwające wiele lat prace nad podręcznikami polskimi i niemieckimi nie były bezowocne. Kiedy wspomniałem o kwestii podręczników polskich i rosyjskich, myślałem przede wszystkim o patronacie UNESCO nad pracami dotyczącymi podręczników do nauki historii, geografii i literatury. Mam na uwadze także bardzo pozytywne doświadczenia lubelskiego Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej w sprawie podręczników polskich i ukraińskich oraz polskich i białoruskich.</u>
          <u xml:id="u-12.17" who="#BronisławGeremek">W sprawie podręczników polskich i rosyjskich, tak naprawdę nic jeszcze nie zostało zrobione. Pozytywne doświadczenia w zakresie współpracy z partnerami ukraińskimi i białoruskimi są dobrym prognostykiem dla naszej współpracy z Rosjanami.</u>
          <u xml:id="u-12.18" who="#BronisławGeremek">Chciałbym teraz prosić państwa o pozwolenie opuszczenia posiedzenia. Bardzo dziękuję za tę wymianę zdań.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#CzesławBielecki">Bardzo dziękuję panu ministrowi. Przystępujemy do dalszej fazy dyskusji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#LonginPastusiak">W uzupełnieniu interesującego i rzeczowego materiału przygotowanego przez MSZ na temat stosunków polsko-rosyjskich chciałbym powiedzieć o współpracy wojskowej między Polską a Rosją. Mówię o tym, ponieważ jestem także członkiem sejmowej Komisji Obrony Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#LonginPastusiak">Polska ma bardzo rozwiniętą międzynarodową współpracę wojskową. Zawarliśmy 151 porozumień z 42 krajami, a także z 4 organizacjami międzynarodowymi: ONZ, NATO, UZE i OBWE. Ministerstwo Obrony Narodowej zapewnia, że obok członkostwa Polski w NATO i UZE ważnym priorytetem w działalności polskiego MON jest dobra współpraca wojskowa ze wszystkimi sąsiadami.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#LonginPastusiak">Z Rosją mamy podpisane porozumienie dwustronne o współpracy wojskowej. Zostało ono zawarte w lipcu 1993 r. Obejmuje ono różne formy współpracy m.in. bezpieczeństwo w dziedzinie żeglugi na Morzu Bałtyckim, zasady wzajemnego ruchu statków powietrznych, regulacje w dziedzinie łączności wojskowej. Oba kraje ustalają roczne plany współpracy wojskowej, które przewidują różne przedsięwzięcia.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#LonginPastusiak">W latach 1994–1997 zrealizowano 25 przedsięwzięć współpracy wojskowej polsko-rosyjskiej. Na br. resorty obrony obu państw przewidują 12 wspólnych przedsięwzięć.</u>
          <u xml:id="u-14.4" who="#LonginPastusiak">Polska i Rosja współdziałają w realizacji układu CFE. Polscy inspektorzy 9-krotnie dokonywali inspekcji na terytorium Rosji, natomiast rosyjscy inspektorzy dokonywali dwukrotnie inspekcji na obszarze Polski. Istnieje także współpraca przygraniczna. Jest ona jednak dość ograniczona. Sprowadza się właściwie do kurtuazyjnych wizyt dowództwa 16 Pomorskiej Dywizji Zmechanizowanej i 11 Armii Rosyjskiej obwodu kaliningradzkiego.</u>
          <u xml:id="u-14.5" who="#LonginPastusiak">Istnieje również współpraca w dziedzinie szkolenia oficerów. 5 polskich oficerów studiuje w akademiach wojskowych Rosji. Od 1991 r. Rosja nie przysyła swoich oficerów do akademii wojskowych w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-14.6" who="#LonginPastusiak">Współpraca wojskowa między naszymi krajami jest poprawna, ale na tle współpracy z Ukrainą, Litwą, Czechami, Słowacją i Niemcami poziom współpracy nie wydaje się najwyższy. Nie dzieje się to na skutek braku zainteresowania z naszej strony. Przedstawiciele Ministerstwa Obrony Narodowej uważają, że ograniczenia występują po stronie rosyjskiej.</u>
          <u xml:id="u-14.7" who="#LonginPastusiak">W kwestii zwrotu dzieł sztuki należy mieć nadzieję, że Trybunał Konstytucyjny Rosji uzna uchwałę Dumy rosyjskiej za niezgodną z konstytucją. Jest to sprawa, która bardzo nas dotyczy. Od 1991 r. obowiązuje porozumienie polsko-rosyjskie, dotyczące zwrotu dzieł sztuki przemieszczonych na obszarach obu krajów. Dotychczas z 15 wniosków, które strona polska przedstawiła Rosji, tylko 1 został pomyślnie załatwiony.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#BernardBłaszczyk">Jeśli chodzi o problem obecności polskich banków na obszarze Rosji, to chciałbym potwierdzić, że nie ma ograniczeń ze strony Rosji. Jedyny problem dotyczy funduszu statutowego, który określony jest na kwotę 10 mln dolarów. Obecnie Bank Handlowy rozważa otwarcie swojego oddziału na terenie Rosji. Najprawdopodobniej nastąpi to jesienią br. Bank Pekao SA ma swoje przedstawicielstwo w Moskwie, Kredyt Bank oraz Bank Zachodni mają przedstawicielstwa w Kaliningradzie, nie rozważają natomiast możliwości otworzenia pełnego banku. Rozważa tę możliwość przedstawicielstwo Banku Gospodarki Żywnościowej w Moskwie.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#BernardBłaszczyk">Pytanie pana posła Stycznia dotyczyło struktury obrotów handlowych z Rosją. Istotnie, artykuły rolno-spożywcze stanowią 42% polskiego eksportu do Rosji. Pocieszające jest to, że wyroby przemysłu chemicznego, przemysłu elektromaszynowego stanowią ok. 40%. Największe możliwości ekspansji na rynek rosyjski widzimy w przemyśle maszyn rolniczych i budowlanych. Zamierzamy konsekwentnie wspierać działanie firm polskich na rynku rosyjskim poprzez usprawnienie funkcjonowania sektora finansowo-ubezpieczeniowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#KrzysztofKamiński">Chciałbym powiedzieć o co najmniej dwóch zagrożeniach w stosunkach polsko-rosyjskich, które - moim zdaniem - pojawią się w najbliższych kilku latach.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#KrzysztofKamiński">Fundamentem polskiej polityki zagranicznej jest oczywiście respektowanie zasady poszanowania integralności terytorialnej innych państw.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#KrzysztofKamiński">Drugim fundamentem polskiej polityki zagranicznej było, jest i - mam nadzieję - będzie poszanowanie prawa narodów do samostanowienia. Obszar Federacji Rosyjskiej zamieszkiwany jest przez narody, które mają prawo do niepodległości. Kaukaz został podbity przez Rosję dopiero w dobie napoleońskiej. Będzie to wielkie wyzwanie dla polityki międzynarodowej. Wyzwanie takie stanowi sprawa Czeczenii i nominacji w Polsce ambasadora czeczeńskiego. Te pytania będą nasilać się w najbliższych latach.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#KrzysztofKamiński">Drugą sprawą jest problem wschodniej granicy Polski, jako granicy NATO i Unii Europejskiej. Unia Europejska domaga się, aby przez polską granicę wschodnią nie przepływały narkotyki i zorganizowana przestępczość. Wiąże się to z problemem przymknięcia tej granicy dla poważnego napływu ze Wschodu zjawisk negatywnych.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#KrzysztofKamiński">Kilka dni temu przewodniczący Dumy rosyjskiej Selezniow w czasie obrad Unii Międzyparlamentarnej przedstawił 4 priorytety polityki zagranicznej Rosji. Po pierwsze - niedopuszczenie do izolacji Rosji w Europie, a więc niedopuszczenie do tego, żeby granica z Polską była nieprzepuszczalna dla ludzi, interesów, wpływów Rosji.</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#KrzysztofKamiński">Po drugie - obrona praw Rosjan mieszkających w krajach dawnego ZSRR.</u>
          <u xml:id="u-16.6" who="#KrzysztofKamiński">Po trzecie - obrona integralności terytorialnej. To jest problem Wysp Kurylskich, Czeczenii. Być może w przyszłości pojawi się sprawa Królewca.</u>
          <u xml:id="u-16.7" who="#KrzysztofKamiński">Po czwarte - nowa formuła integracyjna Wspólnoty Niepodległych Państw.</u>
          <u xml:id="u-16.8" who="#KrzysztofKamiński">Proszę zwrócić uwagę, że wśród priorytetów nie pojawia się kwestia przeciwstawienia się ekspansji NATO. Układ Clinton - Jelcyn z Helsinek nadal jest wielką niewiadomą. Decyzja o nieprzesuwaniu struktury wojskowej - mam nadzieję - zostanie zakwestionowana w praktyce. Oznacza to pogodzenie się Rosji z procesem rozszerzania się NATO.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#WłodzimierzKonarski">Myślę, że w polskich oficjalnych wypowiedziach na temat stosunków z Rosją pojawiają się nowe tony. Sytuacja staje się bardziej korzystna dla rozwoju stosunków między naszymi krajami. Czy potrafimy to wykorzystać, to jest sprawa otwarta.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#WłodzimierzKonarski">W zapisach programu obecnie rządzącej koalicji znalazło się wyraźne stwierdzenie, że będzie ona dążyć do poprawy stosunków z Rosją. Było także wiele wypowiedzi premiera, wskazujących na to, że rząd dążyć będzie do jakościowej zmiany na lepsze w stosunkach polsko-rosyjskich. W dzisiejszym wystąpieniu ministra było także wiele sformułowań, które dotychczas były prezentowane przez przedstawicieli Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Wskazywaliśmy na to, że dobre stosunki Polski z Rosją są w interesie wspólnoty euroatlantyckiej, do której zmierzamy i że powinniśmy zademonstrować dobrą wolę ułożenia dobrosąsiedzkich stosunków z Rosją.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#WłodzimierzKonarski">To Sojusz Lewicy Demokratycznej wskazywał na konieczność naprawy swoistej zapaści w stosunkach między naszymi krajami. Dzisiaj rysuje się szersze porozumienie w tej sprawie. Pozostaje problemem, czy zapowiedzi poprawy stosunków między Polską a Rosją znajdują odzwierciedlenie w rzeczywistych kontaktach. Zgłaszam co do tego wątpliwość.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#WłodzimierzKonarski">Chodzi o to, żeby nie była to wyłącznie deklaracja intencji, ale żeby w stosunkach polsko-rosyjskich pojawiły się nowe jakości, które będą pozytywnie oceniane nie tylko w Warszawie, ale także w Moskwie i na świecie. Wyraźne jest zainteresowanie naszych partnerów zachodnich dobrymi stosunkami wszystkich państw należących niegdyś do Układu Warszawskiego - z Rosją.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#WłodzimierzKonarski">Trudne problemy uda nam się rozwiązać tylko wówczas, kiedy stosunki z Rosją będą generalnie dobre. Błędne jest przekonanie, że można wymusić na Rosji rozwiązanie pewnych spraw bez poprawy stosunków polsko-rosyjskich.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#WłodzimierzKonarski">Chciałbym także wspomnieć o wizycie polskiego ministra spraw zagranicznych w Rosji. Ton i generalny wydźwięk tej wizyty był pozytywny, ale nie usłyszeliśmy dzisiaj żadnych stwierdzeń wskazujących na to, że z tej wizyty wynikają jakieś konkrety.</u>
          <u xml:id="u-17.6" who="#WłodzimierzKonarski">Wejście Polski do NATO może poprawić stan stosunków polsko-rosyjskich, ale tylko wówczas, jeśli uda nam się wypracować lepszy stan współpracy i zrozumienia poprzez dobry dialog polityczny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#CzesławBielecki">Ogłaszam 10-minutową przerwę.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#komentarz">(Po przerwie.)</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#CzesławBielecki">Przechodzimy do omawiania drugiego punktu porządku dziennego, obejmującego stosunki polsko-litewskie. Kwestie te będzie referować pani naczelnik Beata Kołecka, która jest autorką większości opracowań pana ministra Stańczyka, przekazanych nam w materiałach.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#CzesławBielecki">W sprawach dotyczących mniejszości narodowych pan dyrektor Stachańczyk gotów jest służyć nam odpowiedziami.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#BeataKołecka">Dziękuję za możliwość zaprezentowania Komisji informacji na temat stosunków polsko-litewskich. Postaram się zrobić to szybko, ale jednocześnie treściwie.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#BeataKołecka">Współpraca z Litwą jest jednym z priorytetowych kierunków polskiej dyplomacji, ale nie tylko polskiej dyplomacji. Wynika to m.in. z założenia, że do głównych zadań polskiej polityki zagranicznej należy kształtowanie dobrych stosunków ze wszystkimi państwami sąsiadującymi z naszym krajem.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#BeataKołecka">Stosunki polsko-litewskie mają charakter szczególny. Dzieje się tak nie tylko dlatego, że w przeszłości kraje nasze łączyły związki także państwowe, nie tylko dlatego, że mamy podobne doświadczenia historyczne, nie tylko dlatego - choć jest to niezmiernie ważne w naszych relacjach - że na Litwie jest bardzo liczna mniejszość Polska, a w Polsce mniejszość litewska. Szczególny charakter stosunków polsko-litewskich wynika z faktu, że wobec zmian, jakie nastąpiły w naszej części Europy na przełomie lat 80. i 90., mamy szansę kształtowania nowej jakości stosunków z państwami bałtyckimi.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#BeataKołecka">W interesie Polski jest, aby Litwa i pozostałe państwa bałtyckie były niepodległe, aby powiodły się procesy reform w tych krajach, aby powiodły się ich zamierzenia integracyjne ze strukturami europejskimi i euroatlantyckimi.</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#BeataKołecka">Interesy Polski i Litwy w sferze polityki zagranicznej są w znacznej mierze zbieżne, nie tylko w odniesieniu do spraw integracji ze strukturami zachodnimi, ale także w odniesieniu do relacji z Rosją, Białorusią, do współpracy z obwodem kaliningradzkim.</u>
          <u xml:id="u-19.5" who="#BeataKołecka">Od ubiegłego roku w stosunkach polsko-litewskich funkcjonują trzy szczególne - i chyba jedyne w naszych stosunkach zagranicznych - struktury współpracy:</u>
          <u xml:id="u-19.6" who="#BeataKołecka">- na szczeblu międzyrządowym - Rada do spraw Współpracy Między Rządami Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Litewskiej,</u>
          <u xml:id="u-19.7" who="#BeataKołecka">- na szczeblu parlamentarnym - Polsko-Litewskie Zgromadzenie Poselskie, które spotykało się już dwukrotnie, po raz ostatni w Warszawie w styczniu br.,</u>
          <u xml:id="u-19.8" who="#BeataKołecka">- na szczeblu prezydenckim - Komitet Konsultacyjny Prezydentów Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Litewskiej.</u>
          <u xml:id="u-19.9" who="#BeataKołecka">Przygotowujemy się do drugiego spotkania Rady do spraw Współpracy Między Rządami Polski i Litwy. Odbędzie się ono 27 kwietnia w Warszawie pod przewodnictwem premierów. Liczymy na to, że kontynuując rozmowy i dyskusje z pierwszego spotkania, jakie miało miejsce w Wilnie we wrześniu ub.r., uda się osiągnąć postęp w wielu sprawach, będących przedmiotem zainteresowania obu stron.</u>
          <u xml:id="u-19.10" who="#BeataKołecka">Przygotowaniu tego spotkania służyły spotkania komisji powołanych w ramach Rady do Spraw Współpracy Między Rządami Polski i Litwy. Funkcjonują 4 takie komisje:</u>
          <u xml:id="u-19.11" who="#BeataKołecka">- Komisja do Spraw Problemów Mniejszości Narodowych, której posiedzenie odbyło się w marcu br.;</u>
          <u xml:id="u-19.12" who="#BeataKołecka">Komisja do Spraw Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, która obradowała w lutym br. w Warszawie. Charakterystyczne jest to, że w rozmowach uczestniczyły nie tylko ministerstwa spraw zagranicznych obu krajów, ale także ministerstwa obrony, a ze strony polskiej również Urząd Komitetu Integracji Europejskiej. Dotyczyły one właściwie wszystkich obszarów polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, które są przedmiotem wspólnego zainteresowania Polski i Litwy;</u>
          <u xml:id="u-19.13" who="#BeataKołecka">- Komisja do Spraw Współpracy Gospodarczej, której posiedzenie odbywało się wczoraj i dzisiaj;</u>
          <u xml:id="u-19.14" who="#BeataKołecka">- Komisja do Spraw Oświaty, Nauki, Kultury, Wspólnego Dziedzictwa Kulturowego, która spotkała się w dniach 16–18 kwietnia br.</u>
          <u xml:id="u-19.15" who="#BeataKołecka">Coraz większego znaczenia w relacjach polsko-litewskich nabiera problematyka wielostronna, kwestie bezpieczeństwa, integracji z Unią Europejską, współpraca regionalna, współpraca w albo ze strukturami wielostronnymi np. w sferze gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-19.16" who="#BeataKołecka">Integracja Litwy ze strukturami europejskimi, euroatlantyckimi leży w interesie Polski. Udzielamy poparcia dążeniom Litwy do uzyskania członkostwa w Unii Europejskiej i w NATO. Jesteśmy przekonani, że przyczyni się to do wzrostu stabilności w regionie, a na Litwie przyniesie umocnienie instytucji demokratycznych życia publicznego, przyspieszenie reform gospodarczych i trwale umiejscowi ją poza rosyjską strefą wpływów.</u>
          <u xml:id="u-19.17" who="#BeataKołecka">Polska oczekuje, że Litwa w nieodległej przyszłości dołączy do grona państw, z którymi Unia Europejska rozpoczęła negocjacje akcesyjne. Podkreśla także swoje poparcie dla idei pozostawienia NATO strukturą otwartą po przystąpieniu doń Polski, Czech i Węgier. Uważamy, że państwa bałtyckie, w tym Litwa, powinny mieć perspektywę uzyskania w przyszłości członkostwa w NATO.</u>
          <u xml:id="u-19.18" who="#BeataKołecka">Takie stanowisko wynika z poszanowania zasady, iż każde państwo ma suwerenne prawo do wyboru własnej opcji polityki bezpieczeństwa, w tym członkostwa w organizacjach międzynarodowych, i do realizacji tej polityki.</u>
          <u xml:id="u-19.19" who="#BeataKołecka">Jeśli chodzi o nasze działania i współpracę na forum międzynarodowym, to w odniesieniu do kwestii bezpieczeństwa są one dosyć rozległe. Poza wspomnianą wcześniej współpracą w ramach Komisji do Spraw Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa i bardzo intensywnym dialogiem politycznym, który jest prowadzony na różnych szczeblach: prezydenckim, rządowym, ministerialnym, współpraca w kwestiach bezpieczeństwa realizuje się także na innych płaszczyznach.</u>
          <u xml:id="u-19.20" who="#BeataKołecka">Po pierwsze, na płaszczyźnie współpracy wojskowej, do której przywiązujemy dużą wagę. Polska jest jednym z państw, które udzieliły Litwie znaczącej pomocy wojskowej w postaci sprzętu, konsultacji. Na podstawie porozumienia zawartego w ub.r. tworzona jest jednostka, która w przyszłym roku powinna osiągnąć gotowość bojową.</u>
          <u xml:id="u-19.21" who="#BeataKołecka">Polska uczestniczy także w pracach międzynarodowego zespołu, który koordynuje pomoc wojskową dla państw bałtyckich. Jest to tzw. Grupa BALTSEA utworzona z inicjatywy Danii i Norwegii. Koordynuje ona 4 projekty współpracy państw bałtyckich:</u>
          <u xml:id="u-19.22" who="#BeataKołecka">- BALTBAT (Bałtycki Batalion Sił Pokojowych),</u>
          <u xml:id="u-19.23" who="#BeataKołecka">- BALTNET (Bałtycki System Kontroli Przestrzeni Powietrznej),</u>
          <u xml:id="u-19.24" who="#BeataKołecka">- BALTRON (Bałtycka Eskadra Trałowców),</u>
          <u xml:id="u-19.25" who="#BeataKołecka">- utworzenie Akademii Obrony Państw Bałtyckich.</u>
          <u xml:id="u-19.26" who="#BeataKołecka">Między innymi z inicjatywy Polski przedstawiciele ministerstw obrony państw bałtyckich uczestniczą w niektórych spotkaniach ministrów obrony Polski, Danii i Niemiec. Państwa bałtyckie są włączane w niektóre projekty realizowane w ramach współpracy trójstronnej polsko-duńsko-niemieckiej.</u>
          <u xml:id="u-19.27" who="#BeataKołecka">Bardzo rozbudowana jest współpraca ministerstw obrony Polski i Litwy oraz wymiana informacji, co ma pomóc Litwie w reorganizacji jej sił zbrojnych i przygotowaniu do włączenia ich w przyszłości do struktur NATO, jeśli powiodą się Litwie starania o członkostwo w Sojuszu. Miłym akcentem było zaproszenie przedstawicieli Polski do udziału w spotkaniu między Litwą a NATO w ramach indywidualnego programu partnerstwa. Spotkanie odbędzie się za 2 dni w Brukseli. To świadczy o bliskości stosunków polsko-litewskich w kwestiach bezpieczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-19.28" who="#BeataKołecka">Rozbudowana jest także współpraca między Polską a Litwą w obszarze integracji europejskiej. Przygotowujemy się do zorganizowania seminarium poświęconego integracji europejskiej. Prawdopodobnie odbędzie się ono jesienią br. Ponadto prowadzimy konsultacje, w polskich instytucjach przyjmowani się litewscy stażyści.</u>
          <u xml:id="u-19.29" who="#BeataKołecka">Polska wspiera starania Litwy o członkostwo w Środkowoeuropejskiej Strefie Wolnego Handlu, o członkostwo w WTO. Jest także rzecznikiem zbliżenia Litwy i pozostałych państw bałtyckich z OECD. Między innymi zadeklarowaliśmy swój wkład w utworzenie specjalnego funduszu współpracy z państwami bałtyckimi w ramach OECD.</u>
          <u xml:id="u-19.30" who="#BeataKołecka">Ważną strefą kontaktów między naszymi krajami jest współpraca gospodarcza, regionalna, a także współpraca organizacji pozarządowych, którą - w miarę możliwości - staramy się wspierać.</u>
          <u xml:id="u-19.31" who="#BeataKołecka">Współpraca gospodarcza rozwija się dynamicznie. W ubiegłym roku polski eksport na Litwę osiągnął wartość 337 mln USD, import wyniósł 111 mln USD. Sądzimy, że obecny poziom obrotów handlowych jest znacznie poniżej możliwości obu stron. Pełniejszemu wykorzystaniu tych możliwości służy umowa o wolnym handlu i rozmowy prowadzone - w sprawie jej dalszej liberalizacji. Zwiększenie współpracy bankowej, obecność polskich banków na Litwie (działa tam już oddział Kredyt Banku i przedstawicielstwo Banku Pekao SA) przyczyni się do rozwoju współpracy gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-19.32" who="#BeataKołecka">Innymi czynnikami, które powinny przyczynić się do dynamizacji współpracy gospodarczej jest aktywność Polsko-Litewskiej Izby Handlowej i polsko-litewska współpraca międzyregionalna, transgraniczna, która rozwija się w formule dwustronnej i wielostronnej. Mam na myśli współpracę w ramach Euroregionu „Niemen” powołanego w ub.r., a także w ramach Euroregionu „Bałtyk”.</u>
          <u xml:id="u-19.33" who="#BeataKołecka">Znacznie zyskuje współpraca w ramach Rady Państw Morza Bałtyckiego oraz realizacja projektów infrastrukturalnych; Via Baltica; połączenia systemów elektroenergetycznych Polski i Litwy nieco kontrowersyjny na Zachodzie ze względu na możliwość eksportu energii z elektrowni w Ignolinie; budowy normalnotorowej linii kolejowej do Kowna.</u>
          <u xml:id="u-19.34" who="#BeataKołecka">Myślimy także o wprowadzeniu ułatwień w przekraczaniu granicy poprzez przygotowanie i dokonywanie wspólnych odpraw celnych. Na ten temat prowadzone są rozmowy. Rozważana jest także możliwość otwarcia nowych przejść granicznych.</u>
          <u xml:id="u-19.35" who="#BeataKołecka">Współpraca pozarządowa rozwija się coraz dynamiczniej. Ważnym wydarzeniem było forum samorządowe, które odbyło się na przełomie marca i kwietnia w Warszawie. Na zaproszenie pana prezydenta Święcickiego gościła liczna grupa przedstawicieli samorządów z Litwy. Sądzę, że nawiązanie kontaktów i wymiana doświadczeń pomoże zdynamizować współpracę.</u>
          <u xml:id="u-19.36" who="#BeataKołecka">W relacjach z Litwy mamy na uwadze sprawy i interesy mniejszości narodowych. Ta problematyka jest stale obecna w rozmowach, nie tylko międzyrządowych, ale także podczas spotkania Zgromadzenia Poselskiego w styczniu br. Śledzimy stan realizacji praw polskiej mniejszości na Litwie. Jest kilka problemów, które wymagają rozwiązania, m.in. umowa o pisowni nazwisk. Jeśli chodzi o mniejszość litewską w Polsce, to także jest kilka spraw, które powinny być załatwione. Mam na myśli kwestię podręczników i budowy pomnika biskupa A. Baranauskasa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#CzesławBielecki">Otwieram dyskusję. Kto z posłów i gości chciałby zabrać głos?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Moim zdaniem, stosunki polsko-litewskie na szczeblach urzędowych, tzn. rządowych i parlamentarnych można uznać za wzorowe. Z obu stron była dobra wola ułożenia tych stosunków, stworzenia nowych ciał, takich jak wspólne Zgromadzenie Poselskie. Odbywały się wizyty na najwyższych szczeblach nawet w sytuacjach zmieniających się rządów. Ani Litwa, ani Polska nie ma sobie nic do zarzucenia.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Moim zdaniem, ciągle problemem o wielkim znaczeniu jest położenie mniejszości polskiej na Litwie. Ze strony litewskiej istnieje opór przed załatwieniem niektórych problemów polskiej mniejszości, które przy dobrej woli rządu litewskiego można by rozwiązać.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Uważam także, że my, politycy za mało przyczyniliśmy się do tego, żeby Polacy na Litwie czuli w nas oparcie. Stało się tak z wielu powodów. Po pierwsze, przy zmieniających się układach politycznych, przedstawiciele wielu ugrupowań wyjeżdżali na Litwę i mówili Polakom tam mieszkającym bardzo różne rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#OlgaKrzyżanowska">To są ludzie zagubieni, gorzej wykształceni, słabi ekonomicznie, którzy nie czują, że mówimy do nich jednym spokojnym polskim głosem.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Wydaje mi się, że jednym z naszych zadań powinna być pomoc skierowana do Polaków na Litwie. Jak to zrobić? Otóż Litwie zależy na wejściu do struktur europejskich i my te dążenia popieramy. Litwini bardzo chętnie korzystają z naszego poparcia, natomiast bardzo niechętnie ustępują. Powinniśmy przypominać im, że podejmując starania o członkostwo w Unii, muszą pamiętać o przestrzeganiu norm międzynarodowych także w odniesieniu do mniejszości narodowych. Moim zdaniem, te normy są zręcznie przez Litwinów omijane, jeśli chodzi o sprawy polskie.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Konieczna jest instytucjonalna pomoc szkołom polskim na Litwie. Jest wiele organizacji pozarządowych, które pomagają Polakom na Litwie. To jest bardzo cenna działalność, ale wycinkowa. Ludzie mieszkający tam nie mają poczucia, że to Polska mówiąca jednym głosem pomaga im. Musimy przeznaczyć na ten cel odpowiednie kwoty, bo bez pieniędzy nic nie osiągniemy. To powinno być głównym polem naszej aktywności w dziedzinie stosunków polsko-litewskich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#LonginPastusiak">Pani naczelnik stwierdziła, że stosunki polsko-litewskie mają szczególny charakter. Również w dziedzinie współpracy wojskowej z sąsiadami - z Litwą mamy najlepsze kontakty. Daje ona wymierne rezultaty. Opiera się na porozumieniu, jakie oba kraje podpisały w czerwcu 1993 r. Obejmuje współpracę w realizacji programu „Partnerstwa dla Pokoju”. Wraz z Litwą tworzymy i rozbudowujemy zintegrowany system kontroli powietrznej, kształcimy żołnierzy, budujemy siostrzane związki między różnymi jednostkami, przede wszystkim między 15 Warmińsko-Mazurską Dywizją Zmechanizowaną i Litewską Brygadą Piechoty Zmotoryzowanej, zwaną „Żelaznym Wilkiem”.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#LonginPastusiak">Jest to bardzo interesująca forma współpracy. Świadczą o tym rozmaite przedsięwzięcia. W ciągu ostatnich 2 lat było ich 18. Na 1998 r. resorty obrony obu krajów zaplanowały aż 36 przedsięwzięć współpracy wojskowej. Najbardziej spektakularnym przykładem jest stworzenie batalionu polsko-litewskiego do operacji pokojowych. Będzie on składał się z 770 żołnierzy, w tym 415 będzie żołnierzy polskich. Dowództwo będzie polsko-litewskie. Batalion osiągnie gotowość operacyjną prawdopodobnie w 1999 r.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#LonginPastusiak">Szeroko zakrojone jest wzajemne szkolenie. W polskich akademiach wojskowych uczą się oficerowie litewscy, polscy oficerowie uczą się na kursach języka litewskiego.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#LonginPastusiak">Jest to modelowa dobrosąsiedzka współpraca wojskowa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#AntoniKobielusz">Zgadzam się z wypowiedzią pani poseł Krzyżanowskiej co do ważności stosunków polsko-litewskich i co do sytuacji, pozycji i statusu Polaków na Litwie. Oni rzeczywiście są biedni, słabo wykształceni. Ich znajomość języka litewskiego nie jest najlepsza. Często posługują się językiem rosyjskim.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#AntoniKobielusz">W materiałach Ministerstwa Spraw Zagranicznych znajduje się zapis mówiący o trudnościach procesu reprywatyzacji na Litwie. Jedną z przyczyn tego stanu jest to, że dokumenty dotyczące prawa własności sprzed wielu lat znajdują się w Grodnie, w Białymstoku i w innych miejscach. Polacy pracowali w kołchozach. W tej chwili próbują odzyskać ziemie swoich przodków. Często są bezrobotni.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#AntoniKobielusz">Na terenie Litwy byłem wielokrotnie. Wiem, że z naszej strony popełniono błędy, próbując Polaków tam żyjących wprowadzić w orbitę polityczną. Kiedy dochodziło do kolejnych wyborów parlamentarnych, Polacy nie głosowali na swoich kandydatów, bądź w ogóle nie brali udziału w wyborach. Było wiele nieporozumień, z tego powodu polskie miasta nawiązują kontakty z poszczególnymi rejonami Litwy, w których Polacy stanowią nawet 80% ludności. Często są to kurtuazyjne wizyty, a współpraca ma wymiar wyłącznie sentymentalno-towarzyski. W niedostatecznym stopniu rozwija się współpraca ekonomiczna.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#AntoniKobielusz">Polacy na Litwie, którzy chcą uczyć się języka polskiego, napotykają na różne trudności. Wydaje mi się, że z naszej strony jest możliwość praktycznej pomocy.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#AntoniKobielusz">Spośród organizacji polonijnych działających na Litwie, tylko Kongres Polaków akcentuje bardzo silnie działalność ekonomiczną. W obecnej fazie transformacji Polacy na Litwie muszą być bardziej przedsiębiorczy, tym bardziej że ich start jest trudniejszy. Powinniśmy starać się im w tym pomóc.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#AntoniKobielusz">W materiałach MSZ wymieniono uchybienia zarówno strony litewskiej, jak i polskiej w odniesieniu do mniejszości. Przez wiele lat w Sejnach nie można było wybudować pomnika biskupa litewskiego, bo bez przerwy czyniono trudności. Członkowie samorządu nie mogli się porozumieć, a wojewoda działał nie dosyć skutecznie.</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#AntoniKobielusz">Zanim sformułujemy jakiekolwiek zastrzeżenia pod adresem państwa litewskiego, musimy ze swej strony dążyć do usunięcia wszelkich niedostatków.</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#AntoniKobielusz">Sprawy Polaków mieszkających na Litwie należą do bardzo delikatnych i dlatego należy rozwiązywać je z wielką ostrożnością.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#MarianPiłka">Czy są podejmowane starania o odzyskanie przedwojennego gmachu ambasady polskiej w Kownie?</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#MarianPiłka">Jak zaawansowana jest budowa trasy Via Balitca? Budowa autostrady z Warszawy przez Białystok z odnogą na Wilno i Mińsk ma swoje znaczenie geopolityczne i gospodarcze.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#MarianPiłka">Sprawa polskiej mniejszości. Paradoskalnie polska mniejszość na Litwie ma najlepiej zorganizowane różne instytucje, zarówno jeśli chodzi o szkolnictwo, jak i radio. Myślę, że nie byłoby problemów związanych z polską mniejszością na Litwie, gdyby nie pewne nastawienie rządu litewskiego w stosunku do polskiej ludności. Nastawienie to jest ewidentnie wrogie.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#MarianPiłka">Gdyby od 1990 r. Polska jasno sformułowała stanowisko, że będziemy popierać różne aspiracje litewskie, ale domagamy się realizacji naszych postulatów, myślę, że sprawa polskiej mniejszości nie byłaby zadrą w stosunkach polsko-litewskich.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#MarianPiłka">Dotychczas w akcie dobrej woli wspieraliśmy różne interesy litewskie, a napotykało to na antypolskie posunięcia ze strony państwa litewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#MarianKrzaklewski">Jeśli chodzi o różne formy kontaktów Polaków mieszkających na Litwie z naszym krajem, to są one bardzo intensywne, nie tylko ze względu na formalne możliwości intensyfikowania tych stosunków poprzez działania np. Komisji Spraw Zagranicznych czy Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, ale także ze względu na rozwinięte kontakty instytucji samorządowych, fundacji, stowarzyszeń, rodzin.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#MarianKrzaklewski">Nie napotykamy tutaj na żadne problemy. Istnieje potrzeba większych nakładów finansowych i pewnego uporządkowania tej działalności.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#MarianKrzaklewski">Powinniśmy dokonać formalnego przeglądu i porównania standardów prawnych dotyczących mniejszości narodowych na Litwie i w Polsce. Musimy podjąć próbę wyrównywania różnic, jakie zapewne stwierdzimy. Brak jest żmudnej pracy dyplomatycznej, bez nagłośnień w prasie, bez prowokacyjnych artykułów, która służyłaby przygotowaniu spotkania na szczycie. Jego celem byłoby zbliżenie standardów prawnych dotyczących mniejszości narodowych w Polsce i na Litwie.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#MarianKrzaklewski">Kiedy podejmujemy tę kwestię bez przygotowania dyplomatycznego i eksperckiego, pojawiają się sugestie, że wielu spośród naszych rodaków współpracowało z różnego rodzaju strukturami komunistycznymi i mnożone są trudności w realizacji tego przedsięwzięcia.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#MarianKrzaklewski">Stawiam wniosek, abyśmy siłami MSZ i Komisji Spraw Zagranicznych przygotowali analizę porównawczą standardów prawnych dotyczących mniejszości w Polsce i na Litwie oraz zainicjowali intensywne działania dyplomatyczne w celu przygotowania porozumienia, które mogłoby być zawarte przy okazji najbliższej wizyty na szczycie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#KrzysztofKamiński">Uważam, że cała Komisja Spraw Zagranicznych powinna odbyć wizytę na Litwie i odwiedzić środowiska polskie, bo jest to bardzo liczna część narodu polskiego.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#KrzysztofKamiński">Chciałbym zapytać, czy w rozmowach dyplomatycznych MSZ podejmuje kwestię bardzo negatywnego zjawiska, które pojawiło się na Litwie, a dotyczy zafałszowania historii. Mam na myśli niszczenie dobrego imienia Armii Krajowej i historii naszych walk o nie-podległość. Jest to problem, który nie może być przemilczany. Litwinom, być może, trudno jest pogodzić się z prawdą historyczną, ale my musimy o niej pamiętać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#OlgaKrzyżanowska">W związku z wypowiedzią pana posła Kamińskiego, chciałabym powiedzieć, że mam nieco inne wrażenia. Po raz pierwszy byłam na Litwie w 1990 r. i wówczas wysocy przedstawiciele tego kraju na oficjalnych spotkaniach mówili o „bandytach z AK”. Dzisiaj jest to niemożliwe. Wydaje mi się, że ta sprawa bardzo bolesna, trudna, kontrowersyjna powoli wycisza się w stosunkach polsko-litewskich.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Chciałabym poruszyć jeszcze jeden problem dotyczący Polaków na Litwie. Otóż nasi rodacy są skłóceni. Organizacje polskie nie rozmawiają ze sobą. Może moglibyśmy im pomóc zapraszając ich tutaj i próbując rozmawiać wspólnie o ich problemach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#BeataKołecka">Zgadzam się z tym, co powiedziała pani poseł Krzyżanowska, że stosunek elit politycznych na Litwie wobec Armii Krajowej ulega stonowaniu. Oczywiście rozbieżności w ocenach nadal istnieją.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#BeataKołecka">Wydaje mi się, że niezależnie od konieczności poruszania tej sprawy w rozmowach politycznych potrzebny jest dialog intelektualistów, historyków. Kontrowersyjne kwestie trzeba sobie nawzajem wyjaśniać.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#BeataKołecka">Nie rozwiążą tych problemów rozmowy na szczycie. Na to potrzeba czasu i dobrej woli obu stron.</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#BeataKołecka">Jeśli pojawiają się przypadki wymagające interwencji, to MSZ w przeszłości takie działania podejmowało.</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#BeataKołecka">Prawa mniejszości polskiej na Litwie są dla nas niezmiernie ważne. Nie jest tak, że dążąc do rozwoju współpracy z Litwą w kontekście bezpieczeństwa i integracji z Unią Europejską, zapominamy o tych sprawach. Korzystamy z każdej okazji, żeby osiągnąć postęp w kwestiach dotychczas nie rozwiązanych.</u>
          <u xml:id="u-28.5" who="#BeataKołecka">Z drugiej strony powinniśmy pamiętać, że włączanie się Litwy w struktury europejskie wymaga przestrzegania przez ten kraj standardów europejskich, także w odniesieniu do mniejszości. Te standardy nie mogą być różne w Polsce i na Litwie. Nie możemy żądać od naszych partnerów wprowadzenia tych samych regulacji, które obowiązują w Polsce. Są jednolite i powszechnie akceptowane standardy europejskie dotyczące mniejszości. Strona polska powinna starać się do nich dostosować. Musimy także rozmawiać ze stroną litewską, żeby na Litwie były przestrzeganie te standardy w odniesieniu do wszystkich mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-28.6" who="#BeataKołecka">Kwestie te były poruszane na posiedzeniu Międzyrządowej Komisji do Spraw Mniejszości Narodowych, które odbyło się w marcu br. Ze strony polskiej posiedzeniu przewodniczył pan minister Sikorski z MSZ. Sprawy te były także jednym z najważniejszych tematów obrad Polsko-Litewskiego Zgromadzenia Poselskiego w styczniu br.</u>
          <u xml:id="u-28.7" who="#BeataKołecka">W prasie pojawiły się zarzuty, że sprawom tym nadano zbyt wielką wagę. Planuje się, aby na tego typu spotkania zapraszać przedstawiciela mniejszości. Sądzę, że jest to dobre rozwiązanie.</u>
          <u xml:id="u-28.8" who="#BeataKołecka">Jeśli chodzi o budynek ambasady polskiej w Kownie, to odpowiadam, że podejmujemy starania o jego odzyskanie.</u>
          <u xml:id="u-28.9" who="#BeataKołecka">Jeśli chodzi o realizację projektu Via Baltica, to według obecnych założeń ma to być nie autostrada, tylko droga ekspresowa. Na razie nie ma planów budowy drogi, bo na to nas nie stać. Projekt ogranicza się do modernizacji istniejących dróg.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#BernardBłaszczyk">Kilka słów w sprawie Via Baltica. Jeśli chodzi o stronę polską, modernizacja dróg następuje sukcesywnie. Trwają negocjacje z Nordyckim Bankiem Inwestycyjnym, dotyczące udzielenia przez ten bank pożyczki na sfinalizowanie projektu.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#BernardBłaszczyk">W latach 1998–2001 planujemy modernizację odcinków Irzypliszki-Suwałki-Augustów-Białystok wraz z budową dodatkowej obwodnicy Augustowa za kwotę 65 mln USD przy wykorzystaniu pożyczek Nordyckiego Banku Inwestycyjnego, Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju oraz grantu PHARE. W ramach kolejnej pożyczki Banku Światowego przewiduje się w latach 2000–2002 budowę obwodnicy Ostrowi Mazowieckiej kosztem 17 mln USD. Program inwestycyjny do 2000 r. w stosunku do zamierzeń z roku 1996 uległ zwiększeniu z 65 mln USD do 107 mln USD, a na Litwie z 37 mln USD do ponad 70 mln USD.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#BernardBłaszczyk">W ramach Komisji do Spraw Współpracy Gospodarczej kwestia ta jest przedmiotem spotkań ekspertów resortów transportu Polski i Litwy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#CzesławBielecki">Zamykam drugi punkt porządku obrad. Przechodzimy do punktu trzeciego, obejmującego sprawy różne, w którym dyskutować będziemy nad projektem dezyderatu Komisji w sprawie stosunków polsko-rosyjskich i polsko-litewskich.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#CzesławBielecki">Chciałbym przedstawić państwu, w jaki sposób państwo posłowie zareagowali na projekt dezyderatu. Zrelacjonuję poprawki, które zostały wniesione. Po pierwsze, są autopoprawki wniesione przez prezydium Komisji. Ponadto poprawki zgłosili posłowie Aleksander Hall, Mirosław Styczeń, Stefan Niesiołowski, Longin Pastusiak, Irena Lipowicz, Józef Oleksy i Aleksander Łuczak. Większość poprawek wprowadziłem już do tekstu. Nie byłem w stanie uwzględnić niektórych wniosków proponowanych przez posłów SLD, gdyż zajęli diametralnie różne stanowisko. Pan poseł Pastusiak podjął się krytyki konstruktywnej, a pan poseł Oleksy destruktywnej.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#CzesławBielecki">Chciałbym, aby przedmiotem naszej debaty była poprawiona forma dezyderatu, która brzmi w sposób następujący.</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#CzesławBielecki">„Komisja Spraw Zagranicznych na posiedzeniu w dniu 21 kwietnia 1998 r. przeprowadziła debatę na temat stanu stosunków polsko-rosyjskich i polsko-litewskich.</u>
          <u xml:id="u-30.4" who="#CzesławBielecki">Komisja stwierdza, że istnieje potrzeba dalszej aktywizacji polskiej polityki i zwiększenia polskiej obecności w Federacji Rosyjskiej. Związki społeczeństw, gospodarek i kultur poszerzają sferę oddziaływania nowej architektury bezpieczeństwa europejskiego.</u>
          <u xml:id="u-30.5" who="#CzesławBielecki">Należy zwiększyć inwestycje na polskim pograniczu wschodnim w celu modernizacji infrastruktury służącej współpracy. Nasze granice muszą być szczelne dla zorganizowanej przestępczości, przemytu oraz innych form niekontrolowanego przepływu ludzi i towarów. Natomiast te same granice muszą być otwarte dla naszych wschodnich sąsiadów, którzy poprzez nią stykają się z praktycznymi zasadami demokracji i gospodarki rynkowej. Na tej granicy można budować mosty przyjaźni i współpracy, potrzebnej całemu regionowi i interesom Rzeczypospolitej”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#MarianKrzaklewski">Zamiast „stykają się” proponuję „mają możliwość kontaktu”.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#komentarz">(Głos z sali: To jest mentorstwo. Proponuję skreślić "którzy poprzez nią... itd.", bo jest to sformułowanie obraźliwe dla naszych sąsiadów.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#CzesławBielecki">W tej chwili chciałbym oddać głos osobom, które zgłosiły poprawki. Możemy przegłosować projekt dezyderatu już dzisiaj albo przesuniemy głosowanie na następne posiedzenie. Oba rozwiązania mają swoje wady i zalety.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#JózefOleksy">Nie wiem, czy rozpoczynamy rozmowę o nowym, poprawionym tekście, czy dyskutujemy o charakterze tego typu postanowienia Komisji.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#JózefOleksy">Moja rzekoma niekonstruktywność polega na tym, że powątpiewam w sens przyjmowania takiego dezyderatu. Po pierwsze, problematyka standardów polsko-rosyjskich i polsko-litewskich jest na tyle poważna i ważna, że nie należy kwitować jej wnioskiem w sprawie infrastruktury granicy, bo nie to było głównym przedmiotem debaty na posiedzeniu Komisji.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#JózefOleksy">Podkreślam, że istnieje różnica między uchwałą i oceną Komisji a dezyderatem, który na ogół dotyczy konkretnej sprawy, którą rząd ma wziąć pod uwagę i rozwiązać. Albo więc przygotujemy dezyderat nie wiążąc go zbyt demonstracyjnie z tematem posiedzenia, w którym stwierdziliśmy, że rola granicy wschodniej jest nie wykorzystana i zwracamy się do rządu o podjęcie wszechstronnych działań na rzecz doinwestowania granicy wschodniej w celu jej uszczelnienia przed przestępczością i usprawnienia dla wymiany ludzkiej, środowiskowej, kulturalnej itd. i zrezygnujemy z dalszych nieco „napuszonych” sformułowań, które nie kwitują powagi problematyki podjętej dzisiaj przez Komisję.</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#JózefOleksy">Albo też wstrzymajmy się z przyjmowaniem dziś tego tekstu i dajmy czas prezydium Komisji na przygotowanie - moim zdaniem - potrzebnego publicznie i politycznie tekstu Komisji Spraw Zagranicznych o ważnej problematyce stosunków z Rosją i Litwą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#CzesławBielecki">Przyjmuję tę uwagę krytyczną. Proszę o dalsze wypowiedzi, zmierzające do ukierunkowania pracy prezydium nad tekstem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#IrenaLipowicz">Zgłosiłam poprawkę, żeby w celu uniknięcia mentorskiego tonu fragment mówiący o uczeniu się zasad demokracji i gospodarki rynkowej zastąpić sformułowaniem, że poprzez tę granicę wspólnie uczymy się zasad demokracji i gospodarki rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#IrenaLipowicz">Druga poprawka polegała na zastąpieniu wyrazu „niekontrolowanego” wyrazem „nielegalnego”. Jeśli przyznajemy, że odbywa się nie kontrolowany przez państwo przepływ ludzi i towarów, to sami na siebie pośrednio składamy donos.</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#IrenaLipowicz">Jeśli tekst nie byłby przyjęty przez aklamację, to proponowałbym, żeby prezydium przy-gotowało ostateczną wersję dokumentu na piśmie i głosowalibyśmy nad nim w późniejszym terminie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#WłodzimierzKonarski">Sygnalizowałem, że chcę zabrać głos w sprawie formalnej. Jest dobry obyczaj parlamentarny, że w sprawach formalnych daje się pierwszeństwo.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#WłodzimierzKonarski">Powinniśmy zastanowić się, czy potrzebny nam jest dezyderat w tej sprawie. Jeśli uznamy, że potrzebny jest jakiś dokument jako wynik dzisiejszej dyskusji, to myślę, że nie powinien to być dezyderat. Dezyderat dotyczy konkretnej sprawy, przedstawionej precyzyjnie. Nie wydaje się odpowiedni w kwestii ogólnej oceny stosunków polsko-rosyjskich i polsko-litewskich.</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#WłodzimierzKonarski">Jeśli uznamy, że potrzebny jest jakiś dokument, powinna być to raczej opinia Komisji Spraw Zagranicznych. Tak przewiduje Regulamin Sejmu RP.</u>
          <u xml:id="u-36.3" who="#WłodzimierzKonarski">Nie przyjmujmy tego tekstu zbyt pospiesznie, bo to są sprawy ważne. Powinniśmy spokojnie zastanowić się nad jego treścią. Proponuję, żeby prezydium przedstawiło nam projekt dokumentu na piśmie. Wówczas zrobimy coś pożytecznego i poważnego.</u>
          <u xml:id="u-36.4" who="#WłodzimierzKonarski">Mam wątpliwości, czy kwestie stosunków polsko-rosyjskich i polsko-litewskich powinny znaleźć się w jednym dokumencie. To są przecież różne jakości. Dla odbiorców byłoby to chyba mało czytelne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#CzesławBielecki">Dziękuję panu posłowi za te uwagi krytyczne, zwłaszcza za sugestię, że powinny to być dwa oddzielne dokumenty.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#CzesławBielecki">Chciałem powiedzieć ad vocem, że nie możemy być stale rozpięci pomiędzy niesłychanie szerokim spojrzeniem i coraz bardziej szybującym ku abstrakcjom a pewnymi konkretami, które choćby Związek Sybiraków dziś przedstawił.</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#CzesławBielecki">Procedura obowiązująca Komisję nie przewiduje możliwości wprowadzania poprawek do dokumentów Komisji przez gości, dlatego też propozycję Związku Sybiraków przedstawiam jako autopoprawkę prezydium Komisji. Brzmi ona następująco.</u>
          <u xml:id="u-37.3" who="#CzesławBielecki">„Komisja oczekuje na podjęcie negocjacji w sprawie odszkodowania dla zesłańców polskich z okresu wojny i po jej zakończeniu”.</u>
          <u xml:id="u-37.4" who="#CzesławBielecki">Komisja ma prawo i powinna spośród licznych zadań podejmowanych przez MSZ akcentować te, które, jak wynika z toku naszej debaty, wydają nam się czy to zaniedbane, czy to wyjątkowo ważne. Tym różnią się nasze opinie, dezyderaty i inne formułowane na piśmie dokumenty od dokumentów MSZ, że nie są holistyczne. One nie obejmują całej problematyki spraw zagranicznych, tylko skupiają się na tych tematach, które wydają nam się zaniedbane, nie dokonane bądź wymagające wsparcia MSZ.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#StefanNiesiołowski">Uważam, że należy zmienić tytuł dokumentu z „dezyderatu” na „stanowisko”. Opowiadam się za kontynuowaniem dzisiejszej dyskusji i za uchwaleniem tekstu. Nie ma powodu, żeby przesuwać debatę. Poprawki są częściowo przyjęte i dotyczą spraw drobnych.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#StefanNiesiołowski">Dziękuję panu przewodniczącemu za uwzględnienie w trybie autopoprawki zgłoszonej przeze mnie sugestii odnośnie do akapitu drugiego. Proponuję skreślić wyraz „milionów”. Ponieważ nie udaje nam się uniknąć tonu mentorskiego, proponuję skreślić fragment „którzy poprzez nią stykają się z praktycznymi zasadami demokracji i gospodarki rynkowej”.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#StefanNiesiołowski">Musimy podjąć decyzję, czy uchwalamy dokument dzisiaj, czy skierowujemy do prezydium. Uważam, że nie ma powodu, aby odkładać przyjęcie stanowiska Komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#CzesławBielecki">Jako przewodniczący Komisji proponuję, żeby prezydium miało czas na uwzględnienie państwa sugestii i ponowne zredagowanie tekstu. Dokument zostanie poddany pod głosowanie na najbliższym posiedzeniu Komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#MarianKrzaklewski">Konkluzja pana przewodniczącego wydaje się właściwa. Dobrze byłoby przyjąć przygotowane starannie stanowisko Komisji Spraw Za-granicznych po decyzji - mam nadzieję pozytywnej - Senatu amerykańskiego o wejściu Polski do NATO. Podczas większości spotkań z administracją amerykańską pojawiał się wątek rozmów, który sygnalizował oczekiwanie na stanowisko Polski w sprawie stosunków z Rosją.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#MarianKrzaklewski">Dokument Komisji będzie dowodem na to, że zależy nam na intensyfikacji kontaktów z Rosją. Nawet, jeśli Senat amerykański nie podejmie jeszcze decyzji w sprawie członkostwa Polski w NATO, to i tak będzie dobry moment na przyjęcie stanowiska Komisji. Zostanie ono przesłane do parlamentów wszystkich krajów, które mają głosować kwestię naszego wejścia do NATO.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Uważam, że sprawy dotyczące granic oraz odszkodowań dla Sybiraków powinny znaleźć się w dezyderacie skierowanym do rządu.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Ponadto byłoby wskazane, aby Komisja wyraziła ogólną opinię, ważąc każde słowo, iż mimo zaszłości historycznych przyszłością Polski i przyszłością Europy są dobre stosunki Polski z Rosją.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#JanŁopuszański">Zgadzam się z panią poseł Krzyżanowską. Uważam także, że nie można w jednym dokumencie zawierać wypowiedzi na temat stosunków Polski z Rosją i z Litwą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#CzesławBielecki">Kwestię tę poruszył już poseł Konarski i jest co do tego zgoda.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#CzesławBielecki">Rozumiem, że członkowie Komisji życzą sobie, aby prezydium Komisji przygotowało trzy dokumenty. Pierwszy określałby sprawy pilne, priorytetowe i miałby postać dezyderatu skierowanego do rządu. Akcentowałby kwestię infrastruktury granicznej oraz problem zaległych odszkodowań dla polskich zesłańców.</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#CzesławBielecki">Dwa pozostałe dokumenty będą zawierać nasze opinie, otwarte na świat, na wspólnotę europejską i euroatlantycką, dotyczące stosunków z Rosją po akcesji Polski do NATO i otwarcia na kraje bałtyckie, a w szczególności na Litwę jako naszego sąsiada.</u>
          <u xml:id="u-43.3" who="#CzesławBielecki">Rozumiem, że propozycje te są akceptowane przez członków Komisji.</u>
          <u xml:id="u-43.4" who="#CzesławBielecki">Dziękuję za udział w obradach.</u>
          <u xml:id="u-43.5" who="#CzesławBielecki">Zamykam posiedzenie Komisji.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>