text_structure.xml 462 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Posiedzeniu przewodniczą marszałek August Chełkowski i wicemarszałek Józef Ślisz).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę panie i panów senatorów o zajmowanie miejsc. Rozpoczynamy posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#MarszałekAugustChełkowski">Otwieram siódme posiedzenie Senatu Rzeczypospolitej Polskiej drugiej kadencji.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#MarszałekAugustChełkowski">Na sekretarzy posiedzenia powołuję panów senatorów Leszka Lewoca oraz Wiktora Stasiaka. Listę mówców prowadzić będzie senator Wiktor Stasiak.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę panów senatorów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#MarszałekAugustChełkowski">Ustalony przez Prezydium Senatu porządek dzienny siódmego posiedzenia został zmieniony i obejmuje następujące punkty:</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#MarszałekAugustChełkowski">1. Wyrażenie przez Senat zgody na powołanie prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#MarszałekAugustChełkowski">2. Stanowisko Senatu w sprawie projektu założeń polityki społeczno-gospodarczej na rok 1992.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#MarszałekAugustChełkowski">Czy ktoś z pań i panów senatorów ma jakieś uwagi do przedstawionego porządku dziennego?</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę bardzo pan senator Walerian Piotrowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Proszę uprzejmie o wyrażenie zgody, na podstawie art. 33 ust. 1 Regulaminu Senatu, na poszerzenie porządku obrad o stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Panie i panowie senatorowie otrzymali wprawdzie druk dotyczący tej kwestii, to znaczy wniosek Komisji Inicjatyw i Prac Ustawodawczych, dopiero dzisiaj, ale myślę, że materia tej ustawy, a także materia zmian, jakie zostały przez Sejm wprowadzone ustawą z 13 lutego br., jest tak prosta, że wystarczy przerwa w obradach, aby mieli państwo możliwość zapoznania się w pełni z problemem, wobec którego należy zająć stanowisko. Zmiany, jakie proponujemy w tej ustawie, mają tylko charakter porządkowo-legislacyjny.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#SenatorWalerianPiotrowski">A są pilne o tyle, że na skutek ustawy nowelizującej Prawo o ruchu drogowym w ubiegłym roku, powstała pewna luka prawna, która ciąży dzisiaj na życiu gospodarczym kraju - nie chciałbym szerzej mówić na ten temat, bo byłoby to już sprawozdanie dotyczące meritum - dlatego też prószę, by Wysoka Izba zechciała przegłosować uzupełnienie.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Porządek obrad w dniu dzisiejszym nie jest obszerny i sądzę, że ich to nie przedłuży, a nagłość postępowania nie sprawi, że nie będziemy zorientowani w problemie.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#komentarz">(Senator Ryszard Bender: Panie Marszałku…)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Pan senator Stępień proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#SenatorJerzyStępień">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#SenatorJerzyStępień">Chciałem serdecznie prosić o uzupełnienie dzisiejszego porządku dziennego o dwa punkty dotyczące inicjatywy ustawodawczej Senatu w sprawie nowelizacji ustaw: o samorządzie terytorialnym oraz o regionalnych izbach obrachunkowych.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#SenatorJerzyStępień">Chcę przypomnieć, że podczas poprzedniego posiedzenia odbyło się drugie czytanie i przerwaliśmy je tylko dlatego, żeby uwzględnić jeszcze uwagi i propozycje wynikające z dyskusji. Zrobiliśmy to. Oba projekty są gotowe i moglibyśmy zakończyć prace nad tym fragmentem postępowania legislacyjnego. Dlatego bardzo proszę o uzupełnienie porządku dziennego o te dwa punkty.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#komentarz">(Senator Ryszard Bender: Czy można, Panie Marszałku?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Pan senator Bender.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#SenatorRyszardBender">Chciałem prosić pana marszałka o łaskawe wyjaśnienie, dlaczego porządek jest zmieniony. Chcę, żebyśmy wiedzieli.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Pan senator Połomski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#SenatorFranciszekPołomski">Panie Marszałku! Wnoszę o uzupełnienie porządku obrad, w trybie art. 39 ust. 3, o dodatkowy punkt, mianowicie o wnioski i zapytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę bardzo, dobrze. Pan senator Śnieżko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#SenatorStefanŚnieżko">Panie Marszałku, proszę również o uzupełnienie porządku obrad o jeden punkt. Mianowicie o uchwałę o zmianie uchwały Senatu w sprawie powołania składu komisji senackich. Druk został państwu rozdany. Jest to rzecz, która na pewno nie zajmie dużo czasu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Wyjaśniam, odpowiadając między innymi na pytanie pana senatora Bendera: art. 32, ust. 2 regulaminu mówi, że projekt porządku obrad Senatu ustala Prezydium Senatu na wniosek marszałka, przy czym do porządku obrad mogą być wniesione jedynie sprawy znane senatorom z druków rozdanych nie później niż 7 dni przed posiedzeniem Senatu. W wyjątkowych wypadkach może nastąpić, za zgodą Senatu, skrócenie tego terminu.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#MarszałekAugustChełkowski">Ponieważ druki do wnoszonych teraz dodatkowo punktów, jakkolwiek punkty te były umieszczone w prowizorycznym projekcie porządku, nie zostały ani w ciągu 7 dni, ani do wczoraj przedstawione, nie umieściliśmy ich w porządku dziennym.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#MarszałekAugustChełkowski">Jeżeli Wysoka Izba uzna, że to są sprawy wyjątkowe i powinny być dzisiaj przedmiotem obrad, to proszę bardzo poddamy je pod głosowanie. Czy głosujemy nad wszystkimi przedstawionymi wnioskami, to znaczy również tymi, które przedstawili pan senator Śnieżko, pan senator Walerian Piotrowski i pan senator Stępień? Czy oddzielnie będziemy to głosowali?</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: Oddzielnie)</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#MarszałekAugustChełkowski">Oddzielnie. Dobrze.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#MarszałekAugustChełkowski">Wniosek pana senatora Połomskiego zostanie, jak sądzę, po prostu dopisany na końcu, oczywiście bez dyskusji, tak jak to zawsze stosowaliśmy. Pani senator jeszcze w sprawie porządku?</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#MarszałekAugustChełkowski">Pani senator Bogucka-Skowrońska, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#SenatorAnnaBoguckaSkowrońska">Panie Marszałku!</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#SenatorAnnaBoguckaSkowrońska">Wnoszę o to, aby Senat nie rozpatrywał projektu założeń polityki społeczno-gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#SenatorAnnaBoguckaSkowrońska">Uważam, że istnieje co najmniej wątpliwość co do tego, czy Senat ma w tej chwili kompetencje, i czy jest przewidziany w regulaminie tryb do rozpatrywania projektu założeń polityki społeczno-gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#SenatorAnnaBoguckaSkowrońska">Chcę tutaj nadmienić, że z treści art. 27, ust. 1 i 2 konstytucji, jak również z art. 54 naszego regulaminu wynika wyraźnie, że Rada Ministrów przedstawia Senatowi projekt ustawy budżetowej oraz planów finansowych państwa. Następnie uruchamia się taki tryb, że stanowisko Senatu jest przedstawiane Sejmowi, który przyjmuje ustawy, później znów kontrolowane przez Senat.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#SenatorAnnaBoguckaSkowrońska">Rząd zastosował tymczasem inny tryb opracowywania budżetu, czemu służy projekt tych założeń. Mianowicie z art. 31 prawa budżetowego, wynika wyraźnie, że minister kierownik Centralnego Urzędu Planowania, wspólnie z ministrem finansów oraz zainteresowanymi ministrami opracowują projekt założeń polityki społeczno-gospodarczej, który po uchwaleniu przez Radę Ministrów przedkładany jest Sejmowi i Senatowi w terminie do 30 września, a Sejm w terminie do 20 października uchwala założenia polityki społeczno-gospodarczej. Chcę przez to powiedzieć, że termin 20 dni na uchwalenie przez Sejm tych założeń wskazuje wyraźnie, iż nie włącza się tu procedury oddziaływania Senatu na decyzje Sejmu. Senat otrzymuje to tylko do wiadomości w związku z przygotowywanym budżetem.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#SenatorAnnaBoguckaSkowrońska">Co dzieje się dalej? Z tych przepisów wynika wyraźnie, że przy opracowywaniu budżetu ma to charakter roboczy, gdyż minister finansów potem dołącza budżety Kancelarii Sejmu, Senatu, i Rada Ministrów uchwala projekt ustawy budżetowej wraz z jej uzasadnieniem. Następnie zupełnie osobno przedstawia go Sejmowi i Senatowi.</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#SenatorAnnaBoguckaSkowrońska">Dlatego sądzę, że pojęcie planów finansowych, o których mowa w konstytucji i regulaminie, nie obejmuje założeń polityki społeczno-gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#SenatorAnnaBoguckaSkowrońska">Dlatego sądzę też, że z punktu widzenia prawnego nie jest to w tej chwili niedopuszczalne. Co gorsza, gdybyśmy przyjęli, że założenia mają charakter planów quasi-finansowych, to należałoby zarazem przyjąć, że Sejm absolutnie niekompetentnie je rozważa. Albowiem równolegle toczy się debata w Sejmie i w Senacie. Sejm nie powinien podejmować w tej sytuacji debaty bez znajomości stanowiska Senatu. Bo przecież można sobie wyobrazić, i tak może się stać w praktyce, że każda z izb zajmie zupełnie inne stanowisko. A jeśli jeszcze odeśle to do komisji, które zajmą odmienne stanowiska, to oczywiście znajdziemy się w sytuacji zupełnie sprzecznej z filozofią pracy obu izb parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-13.8" who="#SenatorAnnaBoguckaSkowrońska">Jest jeszcze jeden argument. Wydaje mi się, że w tej chwili rozpatrywanie założeń tego projektu byłoby i z innych powodów bezużyteczne. Wiadomo, że przy przyjęciu prowizorium został zaakceptowany pakiet ustaw, które w jakimś sensie decydują już o sytuacji czy to finansowej bezrobotnych, czy to o systemie waloryzacji emerytur i rent. Wiadomo już również, że projekt budżetu jest prawie na ukończeniu i lada moment wpłynie. Dlatego wszelkie zmiany dokonywane tutaj przez nas byłyby absolutnie, wydaje mi się, bezużyteczne. Ale to jest argument zupełnie dodatkowy. Zasadniczy jest, moim zdaniem, argument natury prawnej.</u>
          <u xml:id="u-13.9" who="#SenatorAnnaBoguckaSkowrońska">Dlatego wnoszę o rozpatrzenie wniosku, który składam w imieniu senatorów Klubu Parlamentarnego „Unia Demokratyczna”, aby Senat nie rozpatrywał dzisiaj projektu założeń polityki gospodarczo-społecznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Pan senator Baranowski proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#SenatorJanuszBaranowski">Po części tylko mogę zgodzić się z panią senator. Sam początkowo miałem takie wątpliwości. Miałem na podstawie prawa budżetowego. Ale Senat ma prawo, po pierwsze, zająć się każdą sprawą, jeśli uzna to za stosowne; po drugie, jest to tak ważki problem, że tylko przez niedopatrzenie mogły w poprzedniej kadencji Sejmu i Senatu - a więc i niedopatrzenie niektórych szanownych państwa senatorów - wkraść się błędy w prawie budżetowym. I nie tylko! Dlatego uważam, że dobrze się dzieje, iż przywracamy to, co konstytucyjnie naszej izbie jest przynależne. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Proszę panią marszałek Grześkowiak o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#SenatorAlicjaGrześkowiak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#SenatorAlicjaGrześkowiak">Nie zgadzam się z wywodami prawnymi przedstawionymi przez panią senator Annę Bogucką-Skowrońską. Nie zgadzam się zwłaszcza z wywodami prawnymi, na które pani senator położyła nacisk.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#SenatorAlicjaGrześkowiak">Pomijam już to, że w sprawach dotyczących trybu postępowania utarł się zwyczaj, który ma rangę precedensu. Ale przede wszystkim chodzi mi o to, że Senat stoi na straży prawa - na straży konstytucji. Art. 27 ust. 2 daje Senatowi pełne prawo do rozpatrywania w trybie szczególnym, odrębnym od trybu rozpatrywania ustaw, również projektu założeń polityki społeczno-gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#SenatorAlicjaGrześkowiak">Konsultowałam tę sprawę ze specjalistami z dziedziny prawa finansowego, administracyjnego i konstytucyjnego. Wszyscy zgodnie stwierdzali, że założenia polityki społeczno-gospodarczej są rodzajem przedmiotowego, rzeczowego planu. I tutaj nikt ze specjalistów nie ma wątpliwości. Chodzi o zawartość, nie zaś o nazwę.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#SenatorAlicjaGrześkowiak">Pełny tytuł konstytucyjny do rozpatrywania założeń daje nam zatem art. 27. Nie widzę żadnych powodów, dla których mielibyśmy odstępować od naszych konstytucyjnych uprawnień.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#SenatorAlicjaGrześkowiak">Kolejna kwestia, jaką pani senator była uprzejma podnieść: Sejm powinien czekać na nasze stanowisko, zanim rozpatrzy założenia polityki społeczno-gospodarczej. Była ona już przedmiotem dyskusji przy prowizorium. Otóż wówczas, w czasie rozmów prowadzonych między dwoma prezydiami, przedstawialiśmy swój pogląd. Stanowisko Prezydium Sejmu, a zatem całego Sejmu, w tej sprawie, w sprawie założeń, było takie, że im nie wolno podjąć ostatecznej uchwały bez rozpatrzenia naszego stanowiska. Stąd też decydują się na przeprowadzenie pierwszego czytania, co już jest w toku, albo zostało zakończone. Potem projekt założeń jest odsyłany do komisji sejmowej i przy drugim czytaniu musi być uwzględnione stanowisko Senatu. Dlatego, że ono jest potrzebne przy podjęciu decyzji.</u>
          <u xml:id="u-17.6" who="#SenatorAlicjaGrześkowiak">Zatem tak wygląda ta sprawa. Sądzę, że nie powinniśmy ograniczać kompetencji Senatu. Ogromnie mnie dziwi stanowisko całego klubu, ponieważ ono idzie przeciwko temu, na co konstytucja nam pozwala, czy wręcz do czego nas zobowiązuje. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Pan senator Walerian Piotrowski, proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#komentarz">(Senator Anna Bogucka-Skowrońska: Panie Marszałku, ja też potem dwa słowa)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Popieram szczególnie wypowiedź pani wicemarszałek Grześkowiak, iż do uprawnień Senatu należy rozpatrywanie założeń społeczno-gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Pani senator Bogucka-Skowrońska przytoczyła postanowienia prawa budżetowego, które stanowią o tym, że rząd projekt założeń społeczno-gospodarczych przedstawia Senatowi. Nie może to oznaczać, że jest to tylko przekazanie do wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Jeżeli do tego dodamy i ten argument, że w opinii znawców prawa konstytucyjnego, założenia społeczno-gospodarcze są pewnym aspektem planu finansowego państwa, to nie może ulegać wątpliwości, że jesteśmy nie tylko uprawnieni konstytucyjnie, ale i zobowiązani do debatowania nad założeniami społeczno-gospodarczymi i nad podjęciem uchwały w tej materii.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Czy pani senator chciała ad vocem?</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#komentarz">(Senator Piotr Andrzejewski: Czy można jeszcze?)</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę bardzo, zaraz udzielę głosu, ale jeszcze pan senator Madej był wcześniej.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę bardzo ad vocem pani senator Skowrońska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#SenatorAnnaBoguckaSkowrońska">Rozumiem, że stanowisko zaprezentowane przez panią marszałek byłoby słuszne przy założeniu, że pojęcie „plan finansowy” jest tożsame z określeniem „założenia polityki społeczno-gospodarczej”. I tutaj argumentem rozstrzygającym może rzeczywiście być wykładnia terminu „plan finansowy”. Konstytucja, tekst jednolity, jest daty późniejszej niż tekst prawa budżetowego. Dlatego wydaje mi się, że nie są to terminy tożsame. Tym bardziej dla ekonomistów, którzy uważają, że plan finansowy powinien zawierać przynajmniej jakieś cyfry, podczas gdy założenia polityki mówią tylko o kierunkach zmian.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#SenatorAnnaBoguckaSkowrońska">Uważam, że w zakresie polityki debata w Senacie może się odbyć, natomiast nie ma to zupełnie charakteru planu finansowego. Zwłaszcza lektura tych założeń wyklucza, żeby miały one charakter planu finansowego. Ale jeżeli przyjmiemy, że mają charakter planu finansowego, i rzeczywiście Sejm czeka na stanowisko Senatu, absolutnie zgadzam się z prezentowanym tutaj poglądem.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#SenatorAnnaBoguckaSkowrońska">Ja prezentowałam tylko uzasadnioną wątpliwość, czy jest to plan finansowy w rozumieniu konstytucji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Pan senator Madej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#SenatorJerzyMadej">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#SenatorJerzyMadej">Ta wydawałoby się formalna dyskusja, która dotyczy debaty nad założeniami polityki społeczno-gospodarczej, świadczy z jednej strony o naszych wątpliwościach, a z drugiej ma chyba także, takie odnoszę wrażenie, charakter polityczny.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#SenatorJerzyMadej">Nie bardzo wiem, dlaczego my dyskutujemy. Założenia polityki społeczno-gospodarczej stanowią podstawę do ustawy budżetowej, a są to właściwie dwa najważniejsze dokumenty, które parlament powinien przedyskutować, i wobec których powinien zająć stanowisko.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#SenatorJerzyMadej">I nie bardzo wiem, dlaczego propozycja pani senator Skowrońskiej idzie w tym kierunku, żeby Senat nie zajmował stanowiska w stosunku do założeń polityki społeczno-gospodarczej, które są nierozłącznie związane z ustawą budżetową.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#SenatorJerzyMadej">W moim przekonaniu jest nie tylko naszym prawem, ale jest naszym obowiązkiem przedstawić stanowisko, gdyż jest to ocena tego, co rząd zamierza zrobić w najbliższym czasie, później i w przyszłości. Tego od nas oczekują wyborcy i taki jest nasz obowiązek.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#SenatorJerzyMadej">Stąd jestem za utrzymaniem tego punktu w porządku posiedzenia, za przeprowadzeniem debaty i za zajęciem określonego stanowiska. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Pan senator Piotr Łukasz Andrzejewski. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#SenatorPiotrAndrzejewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#SenatorPiotrAndrzejewski">Solidaryzując się ze stanowiskiem pani marszałek Grześkowiak i pana senatora Waleriana Piotrowskiego, chciałbym stwierdzić, iż mamy tu do czynienia z wyłożeniem pewnej zasady stosowania i funkcjonowania prawa, a prawo to jest prawem dotyczącym zakresu kształtowania przez Senat sposobu i tematycznego zakresu swojego funkcjonowania. Wyrośliśmy już z generalnej zasady systemu totalitarnego, która mówiła, że nic nie jest dozwolone z wyjątkiem tego, na co władza poprzez swoje agendy i prawo zezwala. Dzisiaj pretendujemy do zasady, w dziedzinie procedury też, która mówi, że wolno nam wszystko z wyjątkiem tego, czego nam prawo zabrania.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#SenatorPiotrAndrzejewski">Egzemplifikując to do stanu faktycznego: są procedury obligatoryjne i są procedury fakultatywne, czyli kształtowane przez podmiot. Prezydium działa tutaj w ramach procedury fakultatywnej, czyli dozwolonej. I nie można kwestionować prawa Senatu, nawet jeżeli jest obligatoryjna procedura, do traktowania tej tematyki w ramach fakultatywnej procedury wstępnego rozpoznania tej tematyki, która jest, jak powiedział mój przedmówca, tematyką generalną dla funkcjonowania państwa i konieczną dla zajęcia stanowiska przez obie izby. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#komentarz">(Senator Ryszard Bender: Panie Marszałku, czy można jedno zdanie?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę bardzo, pan senator Bender.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#SenatorRyszardBender">Panie Marszałku!</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#SenatorRyszardBender">Podniesione tutaj były argumenty prawne. One są istotne, one są ważne. Ale idzie o zdrowy rozsądek. Przecież debatujemy nad najważniejszymi sprawami polityki rządu, nad sprawami budżetowymi, a to wiąże się z budżetem. Izba ma prawo uchwalać budżet, a więc i całą otoczkę związaną z budżetem.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#SenatorRyszardBender">A poza tym, cóż to za izba, która będzie ograniczała i sprowadzała do minimum swoje prawa? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Czy jeszcze są jakieś uwagi dotyczące porządku? Jeśli nie, to przegłosujemy teraz poszczególne punkty. Rozumiem, że pani senator postawiła wniosek o przegłosowanie, tak? Czy pani senator…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#SenatorAnnaBoguckaSkowrońska">Nie, w tej sytuacji, jeżeli dowiaduję się z ust osoby kompetentnej, że sprawa była rozważana i konsultowana, a tak wynika z wypowiedzi pani marszałek, jeżeli rzeczywiście założenia polityki społeczno-gospodarczej stanowią plan finansowy w rozumieniu konstytucji, to ja się absolutnie zgadzam.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#SenatorAnnaBoguckaSkowrońska">Chciałam tylko wykazać, że rzeczywiście stanowisko Senatu powinno poprzedzać stanowisko Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#komentarz">(Marszałek August Chełkowski: Tak, ale to jest sprawa „ciasnoty” czasowej…)</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#SenatorAnnaBoguckaSkowrońska">Dlatego wycofuję mój wniosek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Pan senator Pankanin.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#SenatorPiotrPankanin">Panie Marszałku, w związku ze złożoną przez pana senatora Stępnia propozycją rozpatrywania podczas tego posiedzenia nowych wersji projektów ustaw dotyczących samorządu terytorialnego i izb obrachunkowych, chciałem zapytać, kiedy otrzymamy materiały? Dlatego że trudno powiedzieć, czy należy głosować za czy przeciw, jeśli nie mamy nawet materiałów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Pan senator Stępień, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#SenatorJerzyStępień">Jeśli chodzi o ustawę nowelizującą ustawę o samorządzie terytorialnym, to tam właściwie żadnych zmian nie ma. Są dwie malutkie korekty i to w tej chwili zdaje się jest już drukowane i będzie lada moment rozdane.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#SenatorJerzyStępień">Jeśli chodzi o ustawę o regionalnych izbach obrachunkowych, to oczywiście, ponieważ dyskusja była bardzo bogata, więc tam tych korekt jest trochę więcej, ale to nie są nowe projekty. To są po prostu teksty, które uwzględniają uwagi wygłaszane tutaj w trakcie dyskusji. Materiały są w tej chwili drukowane, jak się przed chwilą dowiedziałem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Troską naszą było to, żeby jednak wszyscy mogli się zapoznać z materiałami, żeby spełnić przepis regulaminu i żeby odbyło się to 7 dni wcześniej. Ale proszę bardzo, przegłosujemy.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#MarszałekAugustChełkowski">Jeśli nie ma żadnych innych uwag, w takim razie przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#MarszałekAugustChełkowski">Kto z państwa jest za wprowadzeniem do porządku obrad punktu: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym oraz o zmianie ustawy zmieniającej ustawę Prawo o ruchu drogowym, o czym wspominał pan senator Walerian Piotrowski? Kto jest za wprowadzeniem tego do porządku dziennego, proszę nacisnąć przycisk i podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-34.3" who="#MarszałekAugustChełkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-34.4" who="#MarszałekAugustChełkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-34.5" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Proszę o wynik.</u>
          <u xml:id="u-34.6" who="#MarszałekAugustChełkowski">Ustawa o ruchu drogowym będzie rozpatrywana w ramach trzeciego punktu porządku posiedzenia (69 głosów za, 7 przeciw, 7 wstrzymujących się).</u>
          <u xml:id="u-34.7" who="#komentarz">(Głosowanie nr 1).</u>
          <u xml:id="u-34.8" who="#MarszałekAugustChełkowski">Następny punkt, inicjatywa ustawodawcza Senatu - projekt ustawy o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym, przedstawiony przez pana senatora Stępnia.</u>
          <u xml:id="u-34.9" who="#MarszałekAugustChełkowski">Kto jest z państwa za przyjęciem tego punktu porządku dziennego?</u>
          <u xml:id="u-34.10" who="#MarszałekAugustChełkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-34.11" who="#MarszałekAugustChełkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-34.12" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Proszę o wynik.</u>
          <u xml:id="u-34.13" who="#MarszałekAugustChełkowski">46 osób za, 19 przeciw, 16 wstrzymujących się, przy 83 obecnych. Dziękuję bardzo. Punkt został włączony do porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-34.14" who="#komentarz">(Głosowanie nr 2).</u>
          <u xml:id="u-34.15" who="#MarszałekAugustChełkowski">Następnie inicjatywa ustawodawcza Senatu, punkt 5: projekt ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych…</u>
          <u xml:id="u-34.16" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#SenatorJanuszBaranowski">W tym wypadku jest wniosek mniejszości, z którym nie wszyscy senatorowie są zapoznani. I chciałbym, żeby państwo senatorowie wzięli pod uwagę ten fakt.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#komentarz">(Senator Jerzy Stępień: Zaraz, zaraz, ja tu mam uwagę!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dobrze. Proszę bardzo, pan senator Stępień ad vocem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#SenatorJerzyStępień">Trudno uznać to, co pan senator Baranowski nam przedłożył kilka dni temu za wniosek mniejszości. Po prostu zgłosił pewien kontrprojekt. Uwzględniliśmy teksty, to znaczy poszczególne rozwiązania znajdujące się w tym projekcie w trakcie naszej dyskusji, jedne przyjęliśmy, innych nie. Trudno uznać cały ten projekt zgłoszony przez pana senatora za wniosek mniejszości. Wniosek mniejszości nie może dotyczyć całego projektu. Jest to po prostu, moim zdaniem, materiał do dyskusji. Wniosek mniejszości może dotyczyć poszczególnych rozwiązań, poszczególnych punktów inicjatywy ustawodawczej, którą przyjęliśmy podczas pierwszego czytania, chyba miesiąc temu czy dwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Czy są jakieś uwagi? Pan senator Połomski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#SenatorFranciszekPołomski">Panie Marszałku!</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#SenatorFranciszekPołomski">Propozycji adresowanych do projektu ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych było sporo. Padały one z różnych stron, były istotne wątpliwości co do założeń tej ustawy i co do szczegółowych rozwiązań. Ponieważ nie dysponujemy tekstem, który chce przedłożyć w kolejnym czytaniu komisja, uważam, że zgoda na to, żeby rozpatrywać ten punkt byłaby przedwczesna, zwłaszcza że jest, jak słyszymy, nowy projekt, konkurencyjny wobec tego, który ma zamiar przedłożyć przewodniczący komisji. Zatem radzę zastanowić się nad tym, czy już teraz powinno się odbyć kolejne czytanie tego projektu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Pan senator Bohdanowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#SenatorWaldemarBohdanowicz">Dziękuję Panie Marszałku. Otóż dzisiaj dowiedziałem się, iż komisja nie rozpatrywała moich propozycji poprawek do tej ustawy - pięć „bitych” stron maszynopisu - i w związku z tym mam gorący apel, aby umożliwić komisji rozpatrzenie tych moich propozycji. To jest jeden powód, dla którego będę głosował przeciw. A drugi taki, iż nie mamy dotychczas materiałów dotyczących tak ważnej ustawy. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Czy są jeszcze jakieś uwagi na ten temat? Pan senator Stępień, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#SenatorJerzyStępień">Chciałbym, proszę państwa, jeszcze raz krótko zwrócić uwagę na to, że to nie jest tekst ustawy. Jest to projekt inicjatywy ustawodawczej. Wiadomo, że w takiej sytuacji zawsze będą nowe propozycje, nowe próby rozwiązania takiej czy innej kwestii. Komisja, to jest połączone komisje przedstawiły pewną wizję, swoją wizję. I proponujemy ograniczyć się tylko do tej sprawy. Sądzę, że w trakcie dyskusji jeszcze można będzie wnosić poprawki do szczegółowych rozwiązań, ale to w trakcie dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#SenatorJerzyStępień">Gdybyśmy natomiast w tej chwili odraczali tę sprawę, to jaki będzie tego efekt? Połączone komisje nie będą się zbierały, ponieważ zajęły już stanowisko. Właściwie rzecz polegałaby tylko na zapoznawaniu się z tym projektem. Ten projekt był już w drugim czytaniu poprzednim razem, a ponieważ uwag było sporo, zrobiliśmy jeszcze dwa dodatkowe posiedzenia. Zaprosiliśmy, proszę państwa, przedstawicieli Najwyższej Izby Kontroli, razem z nami tutaj siedzieli, na dwóch posiedzeniach…</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#SenatorJerzyStępień">Wydaje mi się, że projekt jest już dojrzały.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Czy są jeszcze jakieś uwagi na ten temat? Proszę bardzo, pan senator Mazurek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#SenatorJanuszMazurek">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#SenatorJanuszMazurek">Chciałem zwrócić uwagę na to, że jest luka w prawie, mianowicie nie ma instytucji kontrolującej budżety gmin; od 1 stycznia takiej instytucji nie ma. Co więcej, chciałem podkreślić, że do końca marca gminy mają nieprzekraczalny termin uchwalenia budżetów i że nie ma kto tego kontrolować. Jeżeli dzisiaj nie rozwiążemy tej sprawy, to obawiam się, że do końca marca ustawa o regionalnych izbach obrachunkowych nie ujrzy światła dziennego, a to byłoby źle. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Czy jeszcze ktoś? Czy są jeszcze jakieś wnioski? Pytania?</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#MarszałekAugustChełkowski">Jeśli nie, to przystępujemy do głosowania nad wprowadzeniem do porządku obrad punktu dotyczącego inicjatywy ustawodawczej Senatu, czyli projektu ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych.</u>
          <u xml:id="u-46.2" who="#MarszałekAugustChełkowski">Kto z państwa jest za wprowadzeniem tego do porządku dziennego? Proszę bardzo, kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-46.3" who="#MarszałekAugustChełkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-46.4" who="#MarszałekAugustChełkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-46.5" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Proszę o wynik głosowania.</u>
          <u xml:id="u-46.6" who="#MarszałekAugustChełkowski">Wniosek został odrzucony: 85 osób obecnych, 29 głosowało za, 46 przeciw, 10 wstrzymało się od głosowania. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-46.7" who="#komentarz">(Głosowanie nr 3).</u>
          <u xml:id="u-46.8" who="#MarszałekAugustChełkowski">Nie uzupełniamy porządku dziennego o ten punkt.</u>
          <u xml:id="u-46.9" who="#MarszałekAugustChełkowski">I następny wniosek, wniesiony przez pana senatora Śnieżkę: zmiany w składzie osobowym komisji senackich.</u>
          <u xml:id="u-46.10" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę bardzo, czy są jakieś uwagi? Nie.</u>
          <u xml:id="u-46.11" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę, kto z państwa jest za wprowadzeniem tego do porządku dziennego?</u>
          <u xml:id="u-46.12" who="#MarszałekAugustChełkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-46.13" who="#MarszałekAugustChełkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-46.14" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Proszę o wynik głosowania.</u>
          <u xml:id="u-46.15" who="#MarszałekAugustChełkowski">Obecnych 78 osób, 63 głosowało za, przeciw 2 osoby, 8 wstrzymujących się, nie głosowało 5 senatorów. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-46.16" who="#komentarz">(Głosowanie nr 4).</u>
          <u xml:id="u-46.17" who="#MarszałekAugustChełkowski">Wprowadzamy ten punkt do porządku dziennego. I rozumiem, że propozycja przedstawiona przez pana senatora Połomskiego jest też w naszym porządku dziennym. Mamy w takim razie sześć punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-46.18" who="#MarszałekAugustChełkowski">Stwierdzam, że Senat przyjął przedstawiony porządek dzienny wraz z przyjętymi uzupełnieniami.</u>
          <u xml:id="u-46.19" who="#MarszałekAugustChełkowski">Przystępujemy do punktu pierwszego porządku dziennego: wyrażenie przez Senat zgody na powołanie prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-46.20" who="#MarszałekAugustChełkowski">Chciałbym tutaj przypomnieć, że zgodnie z art. 63 ust. 2 - przeczytam ten artykuł - „Senat przed podjęciem uchwały w sprawie wyrażenia zgody na powołanie lub odwołanie prezesa Najwyższej Izby Kontroli może wezwać kandydata na stanowisko prezesa lub urzędującego prezesa do złożenia wyjaśnień i udzielenia odpowiedzi na pytania senatorów”. Jak dotąd, przy powoływaniu np. rzecznika praw obywatelskich, kandydat był do dyspozycji i spotkał się z klubami, gdzie odbyła się dyskusja. Zgodnie ze zwyczajem na posiedzeniu Senatu takiej dyskusji nie przeprowadzamy.</u>
          <u xml:id="u-46.21" who="#MarszałekAugustChełkowski">Czy są jakieś uwagi na ten temat? Pan poseł Kaczyński jest tutaj na sali…</u>
          <u xml:id="u-46.22" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę bardzo, pan senator Połomski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#SenatorFranciszekPołomski">Chciałem spytać pana marszałka, czy możemy jeszcze zadawać pytania panu kandydatowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Ustaliliśmy, że będą one zadawane w czasie dyskusji w klubach i na posiedzeniu plenarnym nie będziemy mieli pytań.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#komentarz">(Senator Franciszek Połomski: Tak, Panie Marszałku, ale nie wszystkie kluby mogły z tego skorzystać)</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#MarszałekAugustChełkowski">Wysoka Izba postanowi… Czy to jest wniosek pana senatora?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#SenatorFranciszekPołomski">Tak - czy można jeszcze zadawać pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dobrze. Przegłosujemy to.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#MarszałekAugustChełkowski">Kto z państwa jest za umożliwieniem zadawania pytań kandydatowi na prezesa Najwyższej Izby Kontroli? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#MarszałekAugustChełkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-50.3" who="#MarszałekAugustChełkowski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-50.4" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Proszę o wynik głosowania.</u>
          <u xml:id="u-50.5" who="#komentarz">(52 za, 20 przeciw, 9 wstrzymujących się, jedna osoba nie głosująca - Głosowanie nr 5).</u>
          <u xml:id="u-50.6" who="#MarszałekAugustChełkowski">Prosimy, czy pan senator ma pytania?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#SenatorFranciszekPołomski">Tak, mam prośbę do pana posła, kandydata na prezesa Najwyższej Izby Kontroli, aby nam powiedział, w jaki sposób przekona nas i naszych wyborców o tym, że ten wysoki urząd prezesa Najwyższej Izby Kontroli dostanie się w ręce osoby bezstronnej.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#komentarz">(Senator Leszek Piotrowski: Ja mam wniosek formalny, Panie Marszałku)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę bardzo, pan senator Leszek Piotrowski, wniosek formalny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#SenatorLeszekPiotrowski">Wydawało mi się, Panie Marszałku, że najpierw powinno nastąpić przedstawienie kandydata na prezesa Najwyższej Izby Kontroli, a potem dopiero umożliwienie zadawania mu pytań, bo tych pytań może być dużo i mogą być bezprzedmiotowe wobec tekstu wygłoszonego przez osobę rekomendującą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Tak. Czy pan senator Połomski wyraża zgodę, żeby przyjąć taką kolejność?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#SenatorFranciszekPołomski">Co do kolejności tak, ale swoje pytanie chciałbym podtrzymać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Tak, oczywiście, proszę bardzo. Rozumiem, że pan senator Piotrowski chciał tutaj przedstawić…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#SenatorLeszekPiotrowski">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#SenatorLeszekPiotrowski">Uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 14 lutego 1992 r. Lech Kaczyński został powołany na stanowisko prezesa Najwyższej Izby Kontroli. Uzyskał 212 głosów; w głosowaniu imiennym wzięło udział 357 posłów.</u>
          <u xml:id="u-57.2" who="#SenatorLeszekPiotrowski">Lech Kaczyński urodził się 18 czerwca 1949 r. w Warszawie w rodzinie inteligenckiej. Jego ojciec był żołnierzem Armii Krajowej, matka harcerką Szarych Szeregów. W 1967 r. zdał maturę w liceum ogólnokształcącym w Warszawie, a w 1971 r. ukończył Wydział Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. W 1971 r. rozpoczął pracę na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego, gdzie w 1980 r. uzyskał stopień doktora nauk prawnych, a w 1990 r. doktora habilitowanego.</u>
          <u xml:id="u-57.3" who="#SenatorLeszekPiotrowski">Ze środowiskami niezależnymi związany był od 1977 r. Początkowo współpracował z Biurem Interwencji Komitetu Obrony Robotników, następnie z Wolnymi Związkami Zawodowymi Wybrzeża. W sierpniu 1980 r. był doradcą Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Stoczni Gdańskiej, potem kierownikiem Zespołu Analiz Bieżących Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” oraz Regionalnego Ośrodka Prac Społeczno-Zawodowych w Gdańsku. Delegat na I Krajowy Zjazd Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” w Gdańsku-Oliwie.</u>
          <u xml:id="u-57.4" who="#SenatorLeszekPiotrowski">Po wprowadzeniu stanu wojennego internowany od 13 grudnia 1981 r. do października 1982 r. Po uwolnieniu współpracował z Lechem Wałęsą i Tymczasową Komisją Koordynacyjną. Po aresztowaniu Bogdana Borusewicza w styczniu 1986 r. został przedstawicielem Gdańska w Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej, był sekretarzem tej komisji, następnie jednym z sekretarzy Krajowej Komisji Wykonawczej.</u>
          <u xml:id="u-57.5" who="#SenatorLeszekPiotrowski">Jest członkiem Komitetu Obywatelskiego od początku jego działalności, był uczestnikiem negocjacji przy okrągłym stole, członkiem zespołu do sprawy nowelizacji ustawy o związkach zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-57.6" who="#SenatorLeszekPiotrowski">W latach 1989–1990 był członkiem Prezydium Krajowej Komisji Wykonawczej, a potem wiceprzewodniczącym Komisji Krajowej Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”.</u>
          <u xml:id="u-57.7" who="#SenatorLeszekPiotrowski">Od marca do listopada 1991 r. był ministrem stanu do spraw bezpieczeństwa narodowego w Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. W Senacie Rzeczypospolitej Polskiej pierwszej kadencji był senatorem z województwa gdańskiego. W obecnej kadencji jest posłem.</u>
          <u xml:id="u-57.8" who="#SenatorLeszekPiotrowski">Żonaty, ma jedną córkę, jest bezpartyjny, należy do Parlamentarnego Klubu Porozumienia Centrum.</u>
          <u xml:id="u-57.9" who="#SenatorLeszekPiotrowski">Wysoki Senacie! Jak powiedziałem na wstępie, Sejm swoją uchwałą powołał na stanowisko prezesa Najwyższej Izby Kontroli pana posła Lecha Kaczyńskiego. Izba ta uznała go za najlepszego spośród zgłoszonych kandydatów. Teraz ja proszę o wzięcie pod uwagę przedstawionego tutaj przeze mnie życiorysu. Proszę o wzięcie pod uwagę wynikającej z tego życiorysu sylwetki moralnej i politycznej pana Lecha Kaczyńskiego, a przede wszystkim tego, że dotychczasowe jego życie, wykształcenie, działalność zawodowa, działalność społeczna i polityczna dają rękojmię należytego wykonywania obowiązków prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-57.10" who="#SenatorLeszekPiotrowski">To człowiek wykształcony, kompetentny, prawy, bezkompromisowy, niezwykle pracowity, potrafiący kierować pracą zespołów ludzi, co jest cechą niezwykle ważną. Swoją karierą, manifestującą się w obejmowaniu coraz wyższych stanowisk i funkcji w organach „Solidarności”, dał dowód, że potrafi kierować ludźmi i potrafi ich pracę kontrolować.</u>
          <u xml:id="u-57.11" who="#SenatorLeszekPiotrowski">Dlatego wnoszę o wyrażenie zgody, w trybie właściwych przepisów konstytucji oraz regulaminu Senatu, na powołanie Lecha Kaczyńskiego na stanowisko prezesa Najwyższej Izby Kontroli, które to stanowisko jest jednym z czołowych stanowisk w państwie. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo panu senatorowi. Proszę pana posła Leszka Kaczyńskiego o odpowiedź na pytanie pana senatora Połomskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#PosełLechKaczyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#PosełLechKaczyński">Zdaję sobie sprawę, że takie pytanie, jakie przed chwilą zadał pan senator Połomski, jest pytaniem, które bez wątpienia nasuwało się niejednemu z członków Wysokiej Izby, a także niejednemu z posłów na Sejm. Jest to pytanie oczywiste.</u>
          <u xml:id="u-59.2" who="#PosełLechKaczyński">Wprawdzie formalnie nie jestem członkiem Porozumienia Centrum - i żeby była sprawa jasna, nigdy nim nie byłem, nie jest to zmiana związana z moim kandydowaniem na stanowisko prezesa Najwyższej Izby Kontroli - ale jest też oczywiste, że z tym ugrupowaniem jestem mocno związany.</u>
          <u xml:id="u-59.3" who="#PosełLechKaczyński">Jest też oczywiste, że w tej chwili mogę co najwyżej Wysokiej Izbie obiecać, że będę w swoich działaniach osobą bezstronną. Nie jestem jednak w stanie dać żadnych materialnych gwarancji. Sytuacja jest analogiczna do tej, z którą się spotykałem w kampanii wyborczej. Kandydowałem z regionu, w którym nie mieszkam ani nigdy nie mieszkałem, i często mnie pytano, czy będę w tym regionie bywał, czy będę z nim związany. Mogłem powiedzieć, że obiecuję, że będę bywał. Jak dotąd bywam tam stosunkowo często i sprawami regionu się zajmuję.</u>
          <u xml:id="u-59.4" who="#PosełLechKaczyński">Oczywiście sprawa bezstronności ma też pewne konkretne wymiary, w tym wymiar personalny. Krótko mówiąc, chodzi o to, czy moja polityka personalna nie będzie preferować Porozumienia Centrum lub też jakichś innych ugrupowań politycznych.</u>
          <u xml:id="u-59.5" who="#PosełLechKaczyński">Proszę państwa, myślałem o ośmiu kandydatach na wiceprezesów Najwyższej Izby Kontroli. Zapewniam państwa, że żadna z tych osób nie jest z Porozumienia Centrum, nie jest nawet osobą związaną z działalnością tego właśnie ugrupowania politycznego. Nie chciałbym dzisiaj wymieniać nazwisk, ponieważ przed powołaniem mnie na to stanowisko czuję się jedynie kandydatem zatwierdzonym przez Sejm.</u>
          <u xml:id="u-59.6" who="#PosełLechKaczyński">Mogę zapewnić, że jeżeli chodzi o szefów delegatur, to są konieczne liczne zmiany, tego nie kryję. Zrobię też wszystko, aby nie były to osoby związane nie tylko z Porozumieniem Centrum, ale - możliwie - z jakimkolwiek ugrupowaniem politycznym, a jeżeli już, to nie z ugrupowaniami, które się przede wszystkim w naszym parlamencie liczą. Muszę jednak powiedzieć uczciwie, że są z tym pewne kłopoty. Mam nadzieję, że za pięć, dziesięć lat sytuacja będzie taka, nie tylko zresztą w Najwyższej Izbie Kontroli, lecz w całej szeroko pojętej administracji, w całym aparacie państwowym, że jeżeli będzie potrzebny kandydat na jakieś stanowisko, nawet bardzo wysokie stanowisko państwowe, to rząd czy też inny organ powołany do mianowania na to stanowisko będzie miał swoją apolityczną kadrę rezerwową, spośród której będzie można swobodnie wybierać kandydatów. Nie mówię o stanowiskach politycznych, takich jak stanowisko ministra lub co najmniej sekretarza stanu, ale o innych. W tej chwili jednak, szczególnie jeżeli chodzi o delegatury Najwyższej Izby Kontroli, to w istocie jedynym źródłem informacji na temat kandydatów są ugrupowania polityczne. Ale nie tylko Porozumienie Centrum! Wszystkie ugrupowania polityczne, które działają na naszej politycznej scenie, w każdym razie wszystkie ugrupowania o charakterze demokratycznym. Jest oczywiste, że do wiedzy tych ugrupowań trzeba się będzie odwoływać, natomiast nie sądzę, abym był zmuszony - jeżeli byłbym zmuszany w sposób bezwzględny, to po prostu ze stanowiska ustąpię - do powoływania łudzi, którzy bezpośrednio reprezentują konkretne układy polityczne, wszystko jedno, czy to jest Porozumienie Centrum, czy nie.</u>
          <u xml:id="u-59.7" who="#PosełLechKaczyński">Już w tej chwili mam do czynienia z taką sprawą, mianowicie sprawą obsady jednej z delegatur - pozwólcie państwo, że w tej chwili też nie będę wymieniał, której - gdzie jest trzech kandydatów, z których każdy jest związany z określonymi siłami politycznymi, chociaż bodajże nikt nie jest członkiem żadnego ugrupowania politycznego. Już w tej chwili powiedziałem, że o ile zostanę prezesem Najwyższej Izby Kontroli, to trzeba tam szukać na stanowisko szefa delegatury czwartej osoby, ponieważ powołanie którejkolwiek z tych trzech - oczywiście nie potrafię odpowiedzieć, która jest merytorycznie najlepiej przygotowana - spowoduje ostry konflikt polityczny i da preferencje określonemu układowi politycznemu w tym właśnie województwie i w województwach sąsiednich, bo oczywiście ta delegatura, jak wszystkie inne, obejmuje nie jedno, ale kilka województw.</u>
          <u xml:id="u-59.8" who="#PosełLechKaczyński">I w końcu, proszę państwa, jest problem bezstronności w ocenie poszczególnych zagadnień. Zdaję sobie sprawę, że będę się tutaj też spotykał z pewnymi naciskami politycznymi, które będą szły w dwóch kierunkach. Można bowiem powiedzieć, że są w Polsce w tej chwili dwie filozofie. Jedna, zgodnie z którą to tzw. afery decydują w bardzo poważnym stopniu o obecnej, bardzo złej sytuacji, w szczególności budżetowej naszego państwa. Druga - w tym wypadku być może, a nawet na pewno, przejaskrawiam - w myśl której w procesie tworzenia nowego, kapitalistycznego ustroju, budowanego, powiedzmy sobie, na bardzo nieklasycznych zasadach, niejako od góry, przez państwo, różnego rodzaju patologie są zjawiskiem naturalnym. Ostre ich zwalczanie doprowadzić może do wylania dziecka z kąpielą. Powtarzam, zdaję sobie sprawę, że uskrajniam to stanowisko.</u>
          <u xml:id="u-59.9" who="#PosełLechKaczyński">Nie ulega wątpliwości, że będę pod naciskiem z obydwu stron. Zarówno ze strony tych, którzy widzą rzeczywistość tak, jak w moim osobistym przekonaniu ona nie wygląda, jak i tych, którzy z kolei chcieliby rzeczywistość w tym zakresie zamazywać.</u>
          <u xml:id="u-59.10" who="#PosełLechKaczyński">Dlaczego nie wygląda tak, jak twierdzi pierwsza z wymienionych przeze mnie filozofii?</u>
          <u xml:id="u-59.11" who="#PosełLechKaczyński">Zdaję sobie sprawę z szerokiego zakresu patologii zarówno w aparacie państwowym, w przedsiębiorstwach państwowych, jak i w gospodarce prywatnej, do kontroli której NIK nie ma uprawnień. Zresztą wcale bym nie postulował, aby NIK stał się w tym zakresie narzędziem omnipotentnym, to znaczy żeby i te zadania zostały mu przydzielone. Ale nie wydaje mi się, żeby - gdyby nawet w Polsce była sytuacja, którą wyobrazić sobie można tylko w bajce, czyli żeby nie zdarzały się patologie tego rodzaju - sytuacja kraju zasadniczo się zmieniła. Muszę powiedzieć, iż sądzę, że sytuacja budżetowa mogłaby w sposób dostrzegalny się poprawić, ale w dalszym ciągu pozostałaby na pewno sytuacją bardzo niedobrą. Jednocześnie uważam, iż zjawiska patologiczne są wprawdzie nieuniknione, ale to nie zmienia faktu, że zwalczać je należy. Podobnie jest z przestępczością, która, jak wiadomo, w żadnym kraju na świecie zlikwidowana być nie może, co wcale nie oznacza, że nie należy prowadzić z nią energicznej walki. Problem stanowi zakres zjawiska, jakim jest przestępczość, nie zaś sam fakt jego występowania.</u>
          <u xml:id="u-59.12" who="#PosełLechKaczyński">Sądzę, że do sytuacji budżetowej trzeba podchodzić analogicznie. Afery należy energicznie zwalczać, zdając sobie sprawę z tego, że ich wpływ na obraz życia społecznego w naszym kraju jest istotny, ale jednak ograniczony.</u>
          <u xml:id="u-59.13" who="#PosełLechKaczyński">Uważam więc, że tutaj potrafię być niezależny zarówno od jednej, jak i od drugiej strony. Oczywiście, mówiąc o tych stronach, używam pewnego myślowego skrótu.</u>
          <u xml:id="u-59.14" who="#PosełLechKaczyński">I na koniec, problem polityki kadrowej, nie w odniesieniu do stanowisk kierowniczych, ale w odniesieniu do pozostałych stanowisk w Najwyższej Izbie Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-59.15" who="#PosełLechKaczyński">Proszę państwa! Najwyższa Izba Kontroli - z tego co zdołałem się na ten temat dowiedzieć poprzednio, a także w ostatnim okresie, kiedy już kandydowałem na to stanowisko - jest organem, w którym w porównaniu z innymi częściami aparatu państwowego, nastąpiło wyjątkowo mało zmian. Jak pewnie Wysoka Izba wie, jest również organem nawet pokoleniowo odmiennym od innych organów państwowych w roku 1989. Przeglądałem dane personalne. Wynika z nich, że dominują tam ludzie, którzy w szeregi PZPR wchodzili jeszcze przed rokiem 1956. I to bardzo często przed rokiem 1956. Sądzę, że kadencja znacznej większości tych osób się skończyła.</u>
          <u xml:id="u-59.16" who="#PosełLechKaczyński">Ale jeżeli ktoś z pań i panów senatorów żądałby ode mnie, abym stosował ściśle polityczne kryteria wymiany kadr - krótko mówiąc: jeśli ktoś był członkiem PZPR, to w takim razie funkcjonować w Najwyższej Izbie Kontroli nie może - to ja muszę powiedzieć, że uważam, iż tak nie jest. Po pierwsze, to koncepcja dzisiaj niewykonalna, po drugie, nawet jeżeli zmiany w kraju określić mianem dekomunizacji, to nie uważam, żeby NIK miał być narzędziem tych zmian w Polsce. Ani też nie określam tak tych zmian, które chciałbym przeprowadzić, ani nie na tym miałyby one polegać.</u>
          <u xml:id="u-59.17" who="#PosełLechKaczyński">Krótko mówiąc, nie uważam, żeby kryterium dawnej przynależności było kryterium w każdym przypadku decydującym.</u>
          <u xml:id="u-59.18" who="#PosełLechKaczyński">Generalnie natomiast, bez wątpienia potrzeba tam bardzo dużo nowych ludzi. Niezbędna jest pewna zmiana mentalności, a także pewnego typu wiedza na temat naszej gospodarki. Ten typ wiedzy, który tam dominuje, jest związany z funkcjonowaniem gospodarki planowej. Trzeba sobie z tego zdawać sprawę. Nie wszyscy z inspektorów NIK - nawet przyjmując, iż w sensie moralnym, w sferze wykonywania swoich obowiązków nic nie można im zarzucić - są w stanie dzisiaj przygotować się do zasadniczej zmiany poglądów na problemy, jakie przed nimi stoją. Oczywiście mówię tutaj o gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-59.19" who="#PosełLechKaczyński">Ważnym zadaniem NIK jest też kontrola aparatu państwowego, aparatu administracji.</u>
          <u xml:id="u-59.20" who="#PosełLechKaczyński">To wszystko, co mogę tutaj panu senatorowi odpowiedzieć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Czy są jeszcze jakieś pytania?</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę bardzo, pan senator Kępa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#SenatorJerzyKępa">Panie Pośle, po zapoznaniu się z raportem NIK, który z pewnością jest panu znany, chciałem usłyszeć, co pan sądzi na temat ustaleń kontroli dokonanej w Narodowym Banku Polskim, Ministerstwie Przekształceń Własnościowych? Tam oczywiście stwierdzono wiele nieprawidłowości. Co pan, jako ewentualny przyszły prezes Najwyższej Izby Kontroli, zamierza uczynić, aby podobne rzeczy się nie powtarzały? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#PosełLechKaczyński">Panie Senatorze, tutaj trzeba pamiętać o jednej sprawie. Prezes Najwyższej Izby Kontroli, to znaczy Najwyższa Izba Kontroli, może dawać pewne zalecenia pokontrolne. Nie jest ona natomiast i nie powinna być organem administracji „równoległej”. Zadaniem Najwyższej Izby Kontroli jest ujawnianie prawdy w pewnym zakresie i dawanie też w pewnym zakresie wytycznych dotyczących likwidacji występujących patologii. Jeżeli patologie mają charakter przestępczy, to wtedy także zawiadomienie organów ścigania.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#PosełLechKaczyński">Chciałbym tutaj powiedzieć jasno: jeżeli część opinii publicznej - ja nie mówię tutaj o Wysokiej Izbie czy też o izbie poselskiej, Sejmie - żywi nadzieje związane nie tyle z moją osobą, ile w ogóle ze zmianami tego rodzaju, iż Najwyższa Izba Kontroli jest w stanie zmienić generalnie obraz naszego kraju, to są to nadzieje przesadne. Głęboko wierzę, że jej działalność da się znacznie usprawnić, że ona może być sprawnym narzędziem rozpoznawania różnego rodzaju patologii, sprawnym narzędziem w ręku przede wszystkim parlamentu, ale w pewnym zakresie również rządu i prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. I to jest zadanie, które przed sobą widzę.</u>
          <u xml:id="u-62.2" who="#PosełLechKaczyński">Jeżeli natomiast chodzi o ministerstwo prywatyzacji, to sądzę, że [nie generalizując oczywiście negatywnych ocen, a szczególnie nie chciałbym formułować takich opinii, które obrażałyby bez wątpienia i znaczną część urzędników tego ministerstwa, którym się nic zarzucić nie da, i kierownictwo tego ministerstwa zarówno z pierwszego okresu, kiedy kierował nim minister Waldemar Kuczyński, jak i później, pod kierownictwem ministra Janusza Lewandowskiego] tych, mówiąc delikatnie, nieprawidłowości w działaniu jest tyle, iż najlepszym rozwiązaniem byłaby zasadnicza restrukturyzacja tego ministerstwa, być może nawet połączenie go z innym resortem.</u>
          <u xml:id="u-62.3" who="#PosełLechKaczyński">Jeśli zaś chodzi o problem Narodowego Banku Polskiego, to sądzę, że tutaj potrzebne są głębokie zmiany w całym systemie bankowym, nie tylko w Narodowym Banku Polskim i że dopiero te zmiany stworzą sytuację, w której bankowość w Polsce będzie działała na zasadach niepatologicznej gospodarki rynkowej. Krótko mówiąc - bankowość będzie po prostu bankowością, nie zaś swoistym typem urzędu państwowego, którego zadaniem jest prowadzenie określonej polityki kredytowej. Przy czym decyzja o kredycie, która jest niejednokrotnie również decyzją o wejściu na rynek, zapada, jak wiadomo, często nie na podstawie kryteriów merytorycznych, czyli w tym wypadku kryteriów rynkowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Pan senator Hałasa.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#komentarz">(Senator Henryk Czarnocki: Ja byłem pierwszy)</u>
          <u xml:id="u-63.2" who="#MarszałekAugustChełkowski">Aha, przepraszam pan senator Czarnocki, proszę bardzo, później pan senator Hałasa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#SenatorHenrykCzarnocki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#SenatorHenrykCzarnocki">W swoim pytaniu chciałbym nawiązać do takiej sprawy. Otóż w naszej obecnej sytuacji polityczno-gospodarczej bardzo ważne jest rozliczenie sprawców afer, które się w naszym kraju jeszcze ciągną.</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#SenatorHenrykCzarnocki">Chciałem zapytać, czy jeśli będą naciski - tak jak nieraz już bywało - to pan poseł nie ugnie się, doprowadzi zaczęte sprawy do końca, a jeśli będzie miał trudności, czy zwróci się do nas, abyśmy wsparli go w jego działaniu? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#PosełLechKaczyński">Panie Senatorze, jeżeli zdecydowałem się pełnić tę niezbyt wdzięczną, prawdę powiedziawszy, funkcję, która w sensie politycznym jest związana z odejściem na - być może bardzo ważny, ale jednak - margines, to między innymi po to, żeby w walce ze zjawiskami patologicznymi w naszym kraju wziąć udział. Oczywiście, każde moje zapewnienie w tej chwili będzie zapewnieniem gołosłownym.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#PosełLechKaczyński">Sądzę, że się nie ugnę pod jakimikolwiek naciskami związanymi z tuszowaniem określonych spraw. Należy jednak pamiętać i o tym, że różnica między potocznymi opiniami, funkcjonującymi nie tyle nawet w całym społeczeństwie, ile w pewnych grupach społecznych, związanych bliżej z życiem publicznym, a rzeczywistością jest często dość duża. To po pierwsze.</u>
          <u xml:id="u-65.2" who="#PosełLechKaczyński">Po drugie, wprawdzie Najwyższa Izba Kontroli nie jest organem ścigania, lecz organem kontroli, jednak pewne reguły dotyczące ujawniania prawdy ją obowiązują. Trzeba sobie zdawać sprawę, że jeżeli prawda ma być wykazywana obiektywnie, zgodnie z pewnymi zasadami, to często jest to proces niezmiernie skomplikowany.</u>
          <u xml:id="u-65.3" who="#PosełLechKaczyński">Z tego co wiem o sprawie FOZZ - ja się z tą sprawą stykałem (oczywiście nie ja ją prowadziłem, tylko Najwyższa Izba Kontroli) w ramach swoich obowiązków w Kancelarii Prezydenta - samo nadużycie jest oczywiste i tego chyba nikt w tej chwili już nie próbuje kwestionować. Wykazanie natomiast jego charakteru, a w szczególności jego istoty… Mnie nie zadowalają efekty polegające na tym, że zarzuca się komuś umieszczenie na własnym koncie pewnych, bardzo znacznych z punktu widzenia jednostkowego, ale nieznacznych z innego punktu widzenia, sum, którymi FOZZ obracał, że zarzuca się po prostu zabór pewnej ilości pieniędzy. Sądzę, że istota tej wielkiej afery idzie dużo dalej. Ci, którzy coś tam po prostu ukradli, powinni za to odpowiedzieć w takich granicach, w jakich zostanie im to udowodnione. Sedno tej całej sprawy sięga natomiast, moim zdaniem, znacznie głębiej. Nie sprowadza się tylko i wyłącznie do tego, że ktoś wziął jakąś prowizję czy jakąś łapówkę, prawda? Albo stwierdził, że sprzedał polski dług drożej, a w rzeczywistości kupił go taniej… W każdym razie: skorzystał z różnicy między ceną niższą, którą w rzeczywistości zapłacił, a wyższą ceną, którą podał. I tę różnicę wziął dla siebie.</u>
          <u xml:id="u-65.4" who="#PosełLechKaczyński">Sądzę, powtarzam, że ta sprawa jest znacznie bardziej kluczowa, ma o wiele szersze powiązania i chodzi o to, żeby to właśnie wykazać, a nie tylko o to, aby pokazać, że ktoś coś ukradł. Z punktu widzenia pewnych emocji opinii publicznej to jest oczywiście bardzo istotne. Z punktu widzenia rozwiązania pewnego problemu, w tym przypadku także politycznego, ma to znaczenie marginesowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Pan senator Hałasa, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#SenatorJózefHałasa">Panie Pośle, chciałbym odwrócić nieco pytanie pierwsze. Ono brzmiało: jak pan przekona wyborców do siebie? Moje pytanie brzmi nieco inaczej: jak pan przekonał do siebie elity polityczne?</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#SenatorJózefHałasa">Bo przecież wygrał pan w końcu w pięknym stylu. Sprawa była bardzo trudna. Myśmy tu mieli swojego kandydata, wydawało nam się, że jest najlepszy. I zupełnie nieoczekiwanie wygrywa właśnie poseł Lech Kaczyński. Przecież był pan przez bardzo długi czas tym człowiekiem, który zbierał baty - przepraszam za to określenie - ze strony dziennikarzy, ze strony elit politycznych. I w końcu to te elity polityczne wyraziły zgodę na to, żeby pan objął jedno z ważniejszych stanowisk w życiu publicznym, w kontroli funkcjonowania państwa.</u>
          <u xml:id="u-67.2" who="#SenatorJózefHałasa">I pytanie, jak pan ma przekonać tych nieco bezwładnych ludzi, społeczeństwo? Można byłoby tutaj stwierdzić, że my to robimy, uprawniając pana do zajęcia tego stanowiska. Już nie działa pan sam, nasi wyborcy muszą się zastanowić nad tym, jak to się stało, że my tak głosowaliśmy. Na razie mówię o Sejmie, ale mam nadzieję, że takie głosowanie odbędzie się również tutaj, z takim samym rezultatem. To my bierzemy na siebie ten obowiązek.</u>
          <u xml:id="u-67.3" who="#SenatorJózefHałasa">I teraz już pytanie do pana. Powiedział pan, że będzie pan pomijał polityków, że ma pan już w określonych okręgach kolejkę polityków do tego stanowiska; ja jestem ze Szczecina i wiem, że tam u nas również jest taka kolejka. Musi pan sobie zdawać sprawę z tego, że właściwie można podjąć bardzo niebezpieczne ryzyko, pomijając ludzi z kręgów politycznych. Dlatego, że w Polsce niejako wyczerpał się zapas ludzi energicznych, rozsądnych - a przecież na to stanowisko również takich trzeba - gdyż byli już działaczami PZPR wysokiej klasy. Pan powiedział, że nie odrzuci ludzi z PZPR i to nie budzi zastrzeżeń, ale przypuszczam, że tych ludzi wysokich lotów, ale nieuczciwych powinien pan odrzucić także w imię sprawiedliwości społecznej i odczucia społecznego.</u>
          <u xml:id="u-67.4" who="#komentarz">(Marszałek August Chełkowski: Panie Senatorze, miały być pytania)</u>
          <u xml:id="u-67.5" who="#SenatorJózefHałasa">Przepraszam, już kończę. To są dwa ostatnie zdania.</u>
          <u xml:id="u-67.6" who="#SenatorJózefHałasa">Teraz ma pan ludzi z innych ugrupowań politycznych, inni zajęli się biznesem. Czy weźmie pan biznesmenów na to stanowisko?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#PosełLechKaczyński">Panie Senatorze, to bez wątpienia moja wina, ale sądzę, że pan troszeczkę niezupełnie dokładnie zrozumiał.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#PosełLechKaczyński">Mianowicie, wyraźnie rozdzieliłem sprawy stanowisk kierowniczych w Najwyższej Izbie Kontroli. Mówiłem o stanowiskach wiceprezesów, szefów delegatur. Sądzę, że stanowiska dyrektorów zespołów, tudzież dyrektorów departamentów - w jakimś zakresie, ale w drugiej kolejności - niejako można do tego również zaliczyć. Nie kryję, że jestem zwolennikiem szybkich i radykalnych zmian. I powiedzmy sobie, że mówiąc o swojej polityce wobec ludzi związanych z dawnym systemem, raczej nie o tych stanowiskach mówiłem. Mówiłem o inspektorach. O tej grupie ludzi, która wykonuje codzienne obowiązki, decydujące o jakości pracy Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-68.2" who="#PosełLechKaczyński">Jeszcze raz powtarzam, że rozliczanie z legitymacji, które kiedyś ktoś miał w kieszeni, i stosowanie tego jako podstawowego kryterium, byłoby nierozsądne i niewykonalne.</u>
          <u xml:id="u-68.3" who="#PosełLechKaczyński">Mówiłem też wyraźnie, że źródłem informacji kadrowej na dzisiejszym etapie rozwoju naszego państwa i rozwoju demokracji w Polsce są siły polityczne. Będę się do nich zwracał. Obawiam się nawet, że nie będę musiał specjalnie się, wysilać, dlatego że to one będą zwracały się do mnie, jeżeli będzie chodziło o obsadę poszczególnych stanowisk szefów delegatur.</u>
          <u xml:id="u-68.4" who="#PosełLechKaczyński">Chodzi mi tylko o to, żeby szefami delegatur Najwyższej Izby Kontroli nie byli ludzie, którzy są związani z określonym lokalnym układem politycznym w danym województwie czy grupie województw. Z reguły chodzi o konkretne województwo, gdzie jest siedziba delegatury. Tylko i wyłącznie o to chodzi. Bo jeżeli ma być zapewniony minimalny choćby obiektywizm działania, to nie może być obiektywizmu, który jest politycznie ściśle uwarunkowany. To jest w istocie - przynajmniej na obecnym etapie - niemożliwe. Dlatego chciałbym się oprzeć na ludziach kompetentnych, ale nie związanych z siłami politycznymi na danym terenie. Chodzi bowiem o obiektywizm działania. Nie chcę mówić o korupcji w administracji, a raczej o patologii działania. Jeżeli za dany pion administracji odpowiada człowiek związany z tym samym co on ugrupowaniem, to on tam nie przeprowadzi kontroli, a jak przeprowadzi, to wyjdzie ona znakomicie. A jeżeli będzie tam szefem danego pionu człowiek związany z układem konkurencyjnym, to będzie tam co chwilę kontrola i jeszcze do tego wykonywana tak, żeby znaleźć jak najwięcej nieprawidłowości.</u>
          <u xml:id="u-68.5" who="#PosełLechKaczyński">Tego rodzaju działania NIK doprowadziłyby do tego, że byłoby to po prostu proste narzędzie do rozgrywek politycznych na szczeblu lokalnym. Do tego dopuścić nie można.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Pan senator Chojnacki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#SenatorPiotrChojnacki">Panie Pośle! Obserwujemy bardzo silne upolitycznienie funkcji w następstwie działań obecnie rządzącej koalicji, do której, jak sądzę, Porozumienie Centrum należy.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#komentarz">(Poseł Lech Kaczyński: Nie kwestionuję tego)</u>
          <u xml:id="u-70.2" who="#SenatorPiotrChojnacki">W związku z tym chciałem pogłębić trochę pytanie pierwsze, które tu dziś padło. Mianowicie, aby był pan łaskaw nam przybliżyć przyczyny, dla których nie jest pan członkiem Porozumienia Centrum, z którym - jak pan przecież sam oświadczył - czuje się blisko związany. Jak rozumiem, akceptuje pan program polityczny tej organizacji. Zatem chcielibyśmy wiedzieć - przynajmniej ja i niektórzy inni - jakie są przyczyny tej pana apolityczności, rozumianej jako nienależenie do Porozumienia Centrum? To jest jedno pytanie.</u>
          <u xml:id="u-70.3" who="#SenatorPiotrChojnacki">Następne dotyczyłoby spraw natury bardziej ogólnej, a mianowicie, jak pan poseł widzi w przyszłości funkcjonowanie Najwyższej Izby Kontroli?</u>
          <u xml:id="u-70.4" who="#SenatorPiotrChojnacki">Jak sądzę, zdaje pan sobie sprawę z oczekiwań społecznych. Mianowicie tej natury, że prezes Najwyższej Izby Kontroli będzie superszeryfem, oberpolicmajstrem i być może superprokuratorem. Myślę, że panu ta koncepcja nie odpowiada. Z tego co pan zresztą mówił, można by takie wnioski wyprowadzić.</u>
          <u xml:id="u-70.5" who="#SenatorPiotrChojnacki">Jak pan widzi dalsze działanie Najwyższej Izby Kontroli? Czy widzi pan potrzebę zreformowania ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli? W jakim kierunku? W szczególności na przykład, czy nie uważa pan za konieczne skoncentrowania się przede wszystkim na gruntownej analizie realizacji ustaw, na merytorycznej ich ocenie w praktyce, przedstawieniu stosownych wniosków ciałom prawodawczym? Czy nie uważa pan za konieczne „danie spokoju” i zaprzestanie kontroli prowadzonej na szczeblu gminy, zakładu pracy? Osobiście już od lat obserwuję pracę poznańskiej delegatury Najwyższej Izby Kontroli i wiem, że zajmuje się wszystkim. Kontroluje geesy, wójtów, burmistrzów i, jak sądzę, rozdrabnia i tak skromne siły na tego rodzaju działalność, co do której jestem zdania, że wystarczyłaby zwykła policja i lokalna prokuratura. Na koniec, Panie Pośle, chyba się dobrze rozumiemy, ale gdy pan mówi o „patologii”, sądzę, że myśli pan o „patologii”. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#PosełLechKaczyński">To jest przejęzyczenie. Panie Senatorze, jeżeli chodzi o tę moją - jak to pan określił - apolityczność, ona wynika - tak można określić - z historycznych względów. Wtedy kiedy powstawało Porozumienie Centrum, byłem działaczem związkowym, byłem działaczem ścisłego kierownictwa związku „Solidarność”. Byłem wiceprzewodniczącym związku.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#PosełLechKaczyński">Gdybym „wszedł” do Porozumienia Centrum, to w sposób oczywisty inni działacze kierownictwa mogliby na przykład wstąpić do ROAD. Unia Demokratyczna była formacją jeszcze wtedy nie istniejącą. Na tej zasadzie doszłoby do rozłamu w związku lub co najmniej w jego kierownictwie. Do analogicznego rozłamu, do jakiego doszło wtedy w ruchu „Solidarność”. Byłem przeciwnikiem tego rodzaju podziału w związku, chociaż opowiadałem się zdecydowanie za tego rodzaju podziałem w ruchu. Był to powód, dla którego do Porozumienia Centrum nie wstąpiłem.</u>
          <u xml:id="u-71.2" who="#PosełLechKaczyński">Odpowiadam tutaj z całą szczerością, ale za tym kryły się też konkretne fakty. Nie brałem żadnego udziału w budowie tej organizacji ani w sposób bezpośredni, ani w sposób pośredni. Później już tak po prostu zostało.</u>
          <u xml:id="u-71.3" who="#PosełLechKaczyński">Kiedy odchodziłem z tej organizacji - to znaczy z „Solidarności” - to podstawowa konstrukcja Porozumienia Centrum - łącznie z jej władzami pochodzącymi z wyboru - już istniała. Było to w marcu 1991 r. Żadnej innej tajemnicy tutaj nie mam.</u>
          <u xml:id="u-71.4" who="#PosełLechKaczyński">Jeżeli chodzi o działania, o których pan senator był łaskaw przed chwilą powiedzieć, to znaczy o ograniczeniu się Najwyższej Izby Kontroli do działań związanych ze skutecznością funkcjonowania prawa, bo tak bym to rozumiał, to nie jestem zwolennikiem ograniczania Najwyższej Izby Kontroli do tego rodzaju działań. Zresztą w tej chwili, jeżeli literalnie rozumieć przepisy ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli, to tego rodzaju oceny należą do jej - co najwyżej - dodatkowych zadań.</u>
          <u xml:id="u-71.5" who="#PosełLechKaczyński">Oczywiście Najwyższa Izba Kontroli bada funkcjonowanie aparatu państwowego, przedsiębiorstw z punktu widzenia praworządności, ale także z punktu widzenia celowości działania. Sądzę, że tego rodzaju rozwiązania w nowej ustawie, która jest potrzebna w sposób oczywisty, są równie oczywiste. Znaczy to, moim zdaniem, że jest poza dyskusją fakt, że najpierw pewne zmiany w tej ustawie, a później zmiana całej ustawy są absolutnie niezbędne. Choćby dlatego, że ustawa w licznych swoich sformułowaniach nawiązuje do zadań związanych ściśle z gospodarką planową. Powtarzam, z tego powodu.</u>
          <u xml:id="u-71.6" who="#PosełLechKaczyński">Mówiłem wielokrotnie w trakcie spotkań z poszczególnymi klubami, że jeżeli przyjąć - też upraszczając oczywiście - iż dwa modele Najwyższej Izby Kontroli, oczywiście przyszłej, bo de lege ferenda, były prezentowane z jednej strony przez pana senatora Zbigniewa Romaszewskiego, a z drugiej strony przez pana profesora Geberle to opowiadam się tutaj za rozwiązaniem pośrednim.</u>
          <u xml:id="u-71.7" who="#PosełLechKaczyński">Koncepcję pana senatora Romaszewskiego można by określić jako kontrolę totalną - może z pewną przesadą. Z drugiej strony koncepcja pana profesora była też koncepcją z pewną przesadą, gdyby się to sprowadziło do pewnego już idealnego modelu - zamiany Najwyższej Izby Kontroli w swoisty instytut, skądinąd bardzo potrzebny, na poły naukowy, służący państwu przez różnego rodzaju syntetyczne opracowania, swoiste analizy - ale powtarzam, o charakterze ogólnym - dotyczące różnego rodzaju zjawisk.</u>
          <u xml:id="u-71.8" who="#PosełLechKaczyński">Jeżeli chodzi o tego rodzaju analizy - one zresztą i w tej chwili są robione - chciałbym, żeby ta działalność uległa intensyfikacji. Problemy: patologii w przedsiębiorstwie państwowym, w systemie władzy w przedsiębiorstwie państwowym, patologii związanej z procesami prywatyzacji, patologii w aparacie państwowym powinny być przedmiotem opracowań dostarczanych następnie parlamentowi. Ale uważam, że kontrola konkretnych przypadków nie tylko w celu uzyskania materiału do syntezy, jest również potrzebna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Pan senator Wende.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#SenatorEdwardWende">Chciałem zadać panu posłowi pytanie natury ogólniejszej, mianowicie pytanie, które mi się nasunęło, kiedy słuchałem tego, co pan mówił. Dlaczego pan chce zostać prezesem NIK? Przyznaję, że w części na to pytanie pan odpowiedział, chyba że chciałby pan jeszcze coś dodać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#PosełLechKaczyński">Muszę powiedzieć, Panie Senatorze, że jak dotąd takiego pytania: dlaczego chciałem zostać szefem NIK, jeszcze tutaj, w każdym razie na tej sali nie padło…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#SenatorEdwardWende">Odpowiadając na pytanie, które zadał pan senator Hałasa, częściowo pan odpowiedział również na moje pytanie; chyba że do tego pytania, które teraz sformułowałem, chciałby pan jeszcze coś dopowiedzieć?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#PosełLechKaczyński">W istocie…być może pan senator, powiedzmy, nadmiernie elegancko to sformułował. Jeżeli chodzi o moją odpowiedź na pytanie pana senatora Hałasy, to w tej chwili istotnie sobie uprzytamniam, że na tę jego część nie odpowiedziałem. Oczywiście, dlaczego zdołałem uzyskać - wprawdzie nie w pięknym stylu, bo w czwartej turze i w starciu już jedynie z powietrzem, bo nie miałem kontrkandydatów - sukces w wyborach, należałoby zapytać przede wszystkim tych, którzy na mnie głosowali. Dlaczego natomiast zgodziłem się - jak może niektórzy z państwa wiedzą - po wahaniach na kandydowanie, to sądzę, że to było… dla mnie podstawowym powodem było to, że wydawało mi się właśnie, iż jestem kandydatem, który ma pewne szanse. Tak to wyglądało. Nie wszystko tak przebiegało później, jak wyglądało na wstępie, natomiast co do ostatecznego rezultatu - nie pomyliłem się.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#PosełLechKaczyński">Kandydatura pana senatora Romaszewskiego, którego zaangażowanie w tę sprawę bardzo wysoko cenię, jak się wydawało, także i w kolejnym głosowaniu nie miała szczególnych szans na końcowy sukces. W tej sytuacji podjąłem decyzję, która akurat z mojego punktu widzenia nie była decyzją łatwą, bo zdaję sobie sprawę, że jest to funkcja niezmiernie odpowiedzialna, zaszczytna, dająca szansę na usprawnienie pewnej dziedziny działalności państwowej. W sensie czysto politycznym natomiast jest to funkcja, która znajduje się na pewnym marginesie. Ale wydawało mi się - a w szczególności wydawało się tak wielu moim kolegom zarówno z mojego klubu, jak i z niektórych innych klubów - że w chwili obecnej przełamanie kryzysu związanego z obsadą stanowiska prezesa Najwyższej Izby Kontroli jest konieczne.</u>
          <u xml:id="u-76.2" who="#komentarz">(Senator Edward Wende: Dziękuję)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Pan senator Juszkiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#SenatorRyszardJuszkiewicz">Nie tyle mam pytanie, ile pragnąłbym uzupełnić ten wniosek promocyjny pana senatora Piotrowskiego co do naszego kandydata. W dwóch słowach.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#SenatorRyszardJuszkiewicz">Sądzę, że może to być dla państwa interesujące. Wydaje mi się, że w tej chwili tylko ja jestem jedynym nie zrzeszonym. Jest to swojego rodzaju nienormalność w naszym życiu politycznym i sądzę, że może to być ciekawe, jak myśli nie zrzeszony właśnie o tej kwestii, niesłychanie ważnej, personalnej, a jednocześnie politycznej.</u>
          <u xml:id="u-78.2" who="#SenatorRyszardJuszkiewicz">Otóż jak ja sytuuję argumenty za tym, żeby poprzeć tę kandydaturę jednoznacznie. Kandydat jest niewątpliwie człowiekiem gruntownie wykształconym, przygotowanym politycznie i zawodowo do proponowanej mu funkcji. Życiorys jego jest tak wspaniały, że może budzić wątpliwości u tych ludzi, którzy mają dużo zastrzeżeń do słowa, które się obecnie zdewaluowało, a mianowicie słowa „kombatant”. Bo to jest życiorys, który sięga już drugiego pokolenia.</u>
          <u xml:id="u-78.3" who="#SenatorRyszardJuszkiewicz">Bezpartyjność i Centrum - słusznie jest to zauważone przez pana senatora Chojnackiego. Mnie związki pana posła z Centrum nie przeszkadzają. Liczę na jego uczciwość i kompetencje - tak jak na każdego z kolegów, którzy mogą należeć do partii - ale sądzę, że potrafią odróżnić interes państwa od interesu swojej partii. Stąd zupełnie mi to, jako nie zrzeszonemu, nie przeszkadza.</u>
          <u xml:id="u-78.4" who="#SenatorRyszardJuszkiewicz">Uważam, że należy się oderwać przy omawianiu tej kwestii od kryteriów politycznych, ocen i fobii, które wśród nas niekiedy dominują. Nie można ponadto w nieskończoność ciągnąć kwestii wyboru prezesa. Robi się to już przecież bardzo długo, na oczach całego społeczeństwa, które jest tym ogromnie zdenerwowane. Sytuacja zarówno w Najwyższej Izbie Kontroli, jak i w państwie wymaga głosowania za zgłoszonym kandydatem.</u>
          <u xml:id="u-78.5" who="#SenatorRyszardJuszkiewicz">Ponadto mam wniosek do pana marszałka, wniosek o wykreślenie ze Sprawozdania Stenograficznego końcowej frazy wypowiedzi pana senatora Chojnackiego, tej, w której mówił o „patologii”. Sądzę, że to nie powinno paść na naszej sali. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-78.6" who="#komentarz">(Marszałek nie podjął decyzji o wykreśleniu)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Pan senator Andrzejewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#SenatorPiotrAndrzejewski">Panie Prezesie in spe, jak widzi pan rolę NIK pod swoim kierownictwem w zapewnieniu funkcjonowania ustawy o zwrocie nie uzasadnionych korzyści uzyskanych kosztem skarbu państwa?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#PosełLechKaczyński">Panie Senatorze, nie kryję tego, że akurat nad tym problemem dotąd się nie zastanawiałem. Oczywiście, zdaję sobie sprawę, że to, co powiem, jest kontrowersyjne… W moim głębokim przekonaniu, jeżeli cele tej ustawy, o której mówimy, mają zostać zrealizowane, jeżeli nie ma to być tylko pewna demonstracja polityczna, za którą stać będzie niezmiernie mizerna liczba faktów - tak jak to się zresztą dotąd dzieje - to ta ustawa wymaga radykalnej przebudowy.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#PosełLechKaczyński">Zdaję sobie sprawę z tego, że tworzenie bytów ponad konieczność jest w praktyce państwowej rzeczą złą, ale bez stworzenia pewnej agencji państwowej, oddzielnego organu państwowego, który zajmowałby się rewindykacją tego mienia przez określony czas [bo wiem, jaka jest relacja między założeniami tej ustawy, tą wartością prawną a także i ekonomiczną, którą jest pewność obrotu, pewność obrotu silnego, szeroko pojętego oczywiście] to tutaj Najwyższa Izba Kontroli nie jest wstanie nic pomóc. To znaczy, chciałbym wyraźnie powiedzieć, że nie można liczyć na to, że NIK będzie organem, który w tej szczególnie kontrowersyjnej i, jak wiadomo, jednocześnie skomplikowanej dziedzinie zdoła w radykalny sposób zmienić rzeczywistość. Mogę powiedzieć tylko i wyłącznie jako poseł, że gdyby pojawił się projekt nowelizacji, głębokiej nowelizacji, prawie nowej ustawy, to osobiście byłbym zdecydowanie za taką ustawą.</u>
          <u xml:id="u-81.2" who="#PosełLechKaczyński">Nie sądzę natomiast, żeby moim zadaniem jako prezesa Najwyższej Izby Kontroli było stawianie tej sprawy w sposób bezpośredni. I to z jednego prostego powodu. Mógłbym oczywiście, nie mając tego rodzaju uprawnień, zwrócić się do którejś z Wysokich Izb, ewentualnie do rządu, o inicjatywę ustawodawczą w tym zakresie. Muszę natomiast powiedzieć, że jeżeli chodzi właśnie o moją osobę, byłoby to uznane przez niektóre siły polityczne w naszym kraju za próbę uczynienia z Najwyższej Izby Kontroli narzędzia dekomunizacji. Krótko mówiąc, całe przedsięwzięcie związane z moim kandydowaniem na prezesa NIK zostałoby potraktowane jako kolejny zabieg polityczny, mający właśnie na celu uruchomienie procesu dekomunizacji.</u>
          <u xml:id="u-81.3" who="#PosełLechKaczyński">Nie wycofuję nic z tego, o czym mówiłem w trakcie kampanii wyborczej. I jeżeli chodzi o moje przekonania, to często mówiłem o ustawie wspomnianej tutaj przez pana senatora. I nie sądzę, żeby zmieniły się przekonania ugrupowania, które reprezentuję. I fakt wysunięcia mojej kandydatury na prezesa Najwyższej Izby Kontroli doprawdy nie wiązał się z tego rodzaju zamiarami, z zamiarami uruchomienia pewnych procesów społecznych, które są, naszym zdaniem, niezbędne. Ale to nie Najwyższa Izba Kontroli powinna się tym zajmować. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#SenatorPiotrAndrzejewski">W ramach uzupełnienia, jeśli można. Panie Prezesie in spe, pytanie zostało wywołane niepokojem wynikającym z pana wypowiedzi. Pan powiedział, że w protokołach pokontrolnych będzie powiadamiał organy ścigania. Czy mam rozumieć, że jest to kwestia podejmowania inicjatywy we wnioskach pokontrolnych tylko w zakresie prawa karnego?</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#SenatorPiotrAndrzejewski">Tymczasem chodzi tu również o należności skarbu państwa w szerokim zakresie. Czy mam rozumieć, że ten zakres z wniosków pokontrolnych NIK zniknie? Czy może będzie jednak uwzględniany?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#PosełLechKaczyński">Nie, sądzę, że pan senator - być może z mojej winy - niedokładnie mnie zrozumiał. To znaczy, mówiąc o zawiadomieniu organów ścigania, chciałem niejako odepchnąć istniejący - oczywiście nie tutaj, w Wysokiej Izbie, ale w potocznej opinii społecznej - postulat, zgodnie z którym Najwyższa Izba Kontroli ma zastępować prokuraturę. W tym, co pan senator Chojnacki powiedział, być może jest pewna skrajność. Ale tego rodzaju oczekiwania, aby prezes Najwyższej Izby Kontroli był zarazem generalnym prokuratorem (przynajmniej w określonym zakresie, bo nie chodzi o sprawy typowo kryminalne, jak zabójstwo czy rozbój, ale w sprawy o charakterze tzw. gospodarczym), żeby był także szefem policji, też przynajmniej w tym zakresie, i jednocześnie szefem organu kontroli państwa - to jest postulat dość potoczny.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#PosełLechKaczyński">Mówiłem już, że są to sprawy, w których uzyskane informacje mogą służyć innym organom państwowym, ale nie mogą być realizowane bezpośrednio przez Najwyższą Izbę Kontroli.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Jeszcze raz pan senator Kępa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#SenatorJerzyKępa">Panie Pośle, jak pan sądzi, czy nieskuteczność kontroli celnej jest przyczyną wielu nieprawidłowości w naszym życiu gospodarczym? Wreszcie jak pan ocenia fakt niewydania do dnia dzisiejszego, o ile mam dobre informacje, przepisów wykonawczych do ustawy Prawo celne? To wynika oczywiście z raportu NIK.</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#SenatorJerzyKępa">I ostatnie pytanie. Czy jest pan zwolennikiem zmiany przepisów kodeksu handlowego w części dotyczącej rachunkowości spółek i wyceny ich majątku? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#PosełLechKaczyński">Panie Senatorze, jeżeli chodzi o drugą część pytania, to muszę z całą szczerością odpowiedzieć, że się nad tym problemem nie zastanawiałem. I nie będę twierdził, że mam sprecyzowany pogląd, jeżeli chodzi o zmiany dotyczące rachunkowości spółek. Jeżeli ten problem w ramach działań Najwyższej Izby Kontroli zostanie mi przedstawiony, to gotów jestem Wysokiej Izbie i panu senatorowi osobiście przedstawić swoje przekonania, ale wynikające już z określonej praktyki.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#PosełLechKaczyński">Jeżeli chodzi o sprawę prawa celnego… Sądzę, że chodzi nie tyle o prawo celne, co o pokusę korupcyjną z nim związaną. Pokusę nieuniknioną. Trzeba być świadomym, że w wielu sprawach związanych z określoną polityką państwa czy realizacją zadań państwowych, występują bardzo ostre sprzeczności pomiędzy pewnymi wartościami, z których każda jest godna realizacji.</u>
          <u xml:id="u-88.2" who="#PosełLechKaczyński">Chodzi nie tyle o prawo celne, ile w ogóle o urzędy celne. Trzeba sobie zdawać sprawę, że podwyższanie ceł w obecnej sytuacji sprzyja korupcji. Bo stwarza po stronie tych, którzy chcieliby uniknąć obciążeń, pokusę korumpowania osób odpowiadających za transport towarów przez granicę. Jednak polityka bardzo niskich ceł naraża Polskę, mówiąc ogólnie, na nieuczciwą konkurencję w wielu dziedzinach.</u>
          <u xml:id="u-88.3" who="#PosełLechKaczyński">Tych dwóch wartości pogodzić się nie da. Trzeba coś wybrać. Trzeba sobie zdawać sprawę, że bardziej energiczna polityka celna w niektórych dziedzinach… Zresztą, żeby była jasna sytuacja: nie jestem zwolennikiem „zamykania” Polski w sensie gospodarczym. Wręcz odwrotnie, jestem zwolennikiem „polityki otwarcia” - ale polityki rozsądnej, biorącej pod uwagę pewne standardy europejskie, jeżeli chodzi o ochronę rynku. A są one na ogół wyższe niż te stosowane w tej chwili w Polsce, nie wszędzie, ale w wielu przypadkach.</u>
          <u xml:id="u-88.4" who="#PosełLechKaczyński">Z moich informacji: przemyt w Polsce jest obecnie zjawiskiem występującym na bardzo poważną skalę. Rozwiązanie tego problemu jest trudne. Oczywiście, pewne działania zostały już, z tego co wiem, podjęte. Ja nie mówię o Najwyższej Izbie Kontroli. Potrzebna jest ściślejsza kontrola wewnętrzna w urzędach celnych, a także jeżeli chodzi o służbę graniczną. Z rozmów z panem prezesem Kownackim znam pewne przykłady nieudanych prób skorumpowania także inspektorów Najwyższej Izby Kontroli. Ale myślę, że rozwiązanie tego problemu wiąże się - powiem być może zbyt górnolotnie - z przełamaniem pewnego kryzysu moralnego, który bez wątpienia w tej chwili występuje w naszym społeczeństwie.</u>
          <u xml:id="u-88.5" who="#PosełLechKaczyński">Aby przemyt był zjawiskiem marginesowym, bo zjawisko to występuje zawsze, potrzebna jest administracja państwowa, administracja celna, którą cechuje określony poziom moralny. Swoisty, można by powiedzieć, etos, chociaż już dzisiaj to niemodne. Do tego trzeba dążyć.</u>
          <u xml:id="u-88.6" who="#PosełLechKaczyński">Osiągnięcie tego jest bardzo trudne, co nie oznacza, że nie trzeba próbować, także przez stosowanie sankcji, przez ściślejsze kontrole wewnętrzne. Jest także możliwość kontrolowania przez NIK. Z tym że trzeba pamiętać, iż organy ścigania mają większe możliwości, bo olbrzymią rolę odgrywa tutaj tzw. działalność operacyjna. A tego rodzaju uprawnień Najwyższa Izba Kontroli nie ma.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Zdaje się, że już dobiegł końca…</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#SenatorRyszardJarzembowski">Mam trzy pytania, z których pierwsze dotyczy pewnego modelu działania Najwyższej Izby Kontroli. Modelu działania kształtującego się zwłaszcza w demokracjach zachodnich, gdzie jest regułą, iż szef najwyższego organu kontrolnego nie jest związany z obozem sprawującym aktualnie władzę.</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#SenatorRyszardJarzembowski">Sprawa druga dotyczy nagminnego ostatnio łączenia stanowisk posłów i senatorów z urzędami w administracji państwowej. Jest to sprawa, przeciwko której, jak pamiętam, pana obóz polityczny niegdyś protestował.</u>
          <u xml:id="u-90.2" who="#SenatorRyszardJarzembowski">I sprawa trzecia: taktem publicznym są informacje w wysokonakładowej prasie na temat pana związków ze spółkami „Cargo Modlin” i „Telegraf”.</u>
          <u xml:id="u-90.3" who="#SenatorRyszardJarzembowski">Czy mógłby pan się odnieść do tych trzech kwestii?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#PosełLechKaczyński">Proszę pana, zacznę może od tej trzeciej kwestii, bo muszę powiedzieć, że to pytanie uważam za - powiedzmy delikatnie - niezwykle ostre.</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#PosełLechKaczyński">Otóż, jeżeli chodzi o „Cargo Modlin” - nie mam ani nie miałem jakichkolwiek związków z tym przedsięwzięciem gospodarczym. Żeby sprawa była tutaj zupełnie jasna, po prostu żadnych.</u>
          <u xml:id="u-91.2" who="#PosełLechKaczyński">Jeżeli natomiast chodzi o spółkę „Telegraf', to dokładnie bodajże od pierwszych dni stycznia 1991 r. do 12 bądź 15 marca - nie pamiętam - złożyłem rezygnację z chwilą powołania mnie na stanowisko ministra stanu do spraw bezpieczeństwa narodowego. Byłem członkiem rady nadzorczej, która zresztą w tym okresie nigdy się nie zebrała. Krótko mówiąc, nigdy w życiu nie wykonałem jakiejkolwiek, nawet najmniejszej, czynności związanej ze spółką „Telegraf'. Szefa jej zarządu, mówiąc szczerze, w ogóle osobiście nie znam.</u>
          <u xml:id="u-91.3" who="#PosełLechKaczyński">Zdaję sobie natomiast sprawę, że przeciwko mnie - chociaż ja byłem postacią marginesową, jeżeli chodzi o te ataki, a także przeciwko prezesowi Porozumienia Centrum, mojemu bratu, i pewnej grupie działaczy Porozumienia Centrum, była prowadzona niezwykle ostra kampania, której kierunki były, moim zdaniem, zupełnie oczywiste.</u>
          <u xml:id="u-91.4" who="#PosełLechKaczyński">Po pierwsze - chodziło o pokazanie, że ugrupowanie, które przeciwstawia się pewnym procesom społecznym, w moim przekonaniu groźnym, nie znajdzie w naszym kraju - choćby z powodów ekonomicznych - żadnej możliwości działania. Jest to związane z koniecznością utrzymania obecnego stanu prawnego - bardzo niekorzystnego, bo powinna być ustawa o finansowaniu partii politycznych. Podobnie jak w Niemczech. A jest to, moim zdaniem, jedyne rozsądne rozwiązanie w naszym kraju i nie sądzę, by jego koszty budżetowe przekraczały ogółem 1 promil budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-91.5" who="#PosełLechKaczyński">Po drugie - Porozumienie Centrum w obozie, którego nie można podejrzewać o obronę dawnego stanu rzeczy, nie było specjalnie popularne (także i w gospodarce), ponieważ przez swoje powstanie przekreśliło pewne polityczne plany, których nie oceniam negatywnie w sensie moralnym i nikomu nie czynię tutaj żadnych wyrzutów.</u>
          <u xml:id="u-91.6" who="#PosełLechKaczyński">Chodzi o to, że myśmy się akurat z tego rodzaju planami politycznymi, związanymi z utrzymaniem na wiele lat jedności politycznej ruchu - ja nie mówię o związku - ruchu „Solidarność”, nie zgadzali. Powstała koncepcja utrzymania jedności tego ruchu, ale była też koncepcja odmienna. My byliśmy za tą drugą, ale ci, którzy byli za koncepcją jedności, mieli nam to bardzo za złe i to się przenosiło też na pewne działania polityczne. Sądzę, że ten okres jest już w znacznej mierze rozdziałem zamkniętym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Pan senator Piotrowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Rozumiem, że godzina pytań się zakończyła. Ja chciałbym tę godzinę zaniknąć apelem do Wysokiej Izby o przyjęcie odpowiedzialności za państwo, o danie wyrazu temu, że Wysoka Izba rozumie, iż państwo bez prezesa Najwyższej Izby Kontroli dłużej funkcjonować nie będzie.</u>
          <u xml:id="u-93.2" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Pan poseł Kaczyński stanął przed nami jako człowiek wybrany do pełnienia tej funkcji przez Sejm, po wielu turach głosowań, po wstępnej fazie, która przebiegła bez skutecznych wyników; dłużej ten stan nie może być utrzymywany.</u>
          <u xml:id="u-93.3" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Myślę, że Wysoka Izba tę odpowiedzialność za państwo przyjmie. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Zdaje się, że to jest koniec pytań, dziękuję panu bardzo.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#komentarz">(Poseł Lech Kaczyński: Ja również bardzo dziękuję)</u>
          <u xml:id="u-94.2" who="#MarszałekAugustChełkowski">Zgodnie z art. 36 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, prezesa Najwyższej Izby Kontroli powołuje i odwołuje Sejm za zgodą Senatu.</u>
          <u xml:id="u-94.3" who="#MarszałekAugustChełkowski">Tekst uchwały Sejmu w sprawie powołania prezesa Najwyższej Izby Kontroli zawarty jest w druku nr 27.</u>
          <u xml:id="u-94.4" who="#MarszałekAugustChełkowski">Czy ktoś z pań i panów senatorów chce jeszcze zabrać głos w tej sprawie? Nie?</u>
          <u xml:id="u-94.5" who="#MarszałekAugustChełkowski">Przystępujemy do głosowania w sprawie wyrażenia przez Senat zgody na powołanie Lecha Aleksandra Kaczyńskiego na stanowisko prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-94.6" who="#MarszałekAugustChełkowski">Informuję, że zgodnie z art. 46 ust. 7 regulaminu Senatu, wyrażenie przez Senat zgody zostanie przeprowadzone w głosowaniu tajnym. Do przeprowadzenia głosowania tajnego powołuję senatorów-sekretarzy: Adama Struzika, Leszka Lewoca i Wiktora Stasiaka. Za chwilę senatorowie sekretarze rozdadzą państwu karty do głosowania, a na karcie należy postawić krzyżyk tylko w jednej kratce.</u>
          <u xml:id="u-94.7" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę senatorów sekretarzy o rozdanie kart do głosowania, a panie i panów senatorów o wypełnienie tych kart.</u>
          <u xml:id="u-94.8" who="#MarszałekAugustChełkowski">Czy wszystkie karty są rozdane? Dobrze.</u>
          <u xml:id="u-94.9" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę senatora-sekretarza Wiktora Stasiaka o odczytanie kolejno nazwisk senatorów, a panie i panów senatorów proszę o wrzucanie do urny wypełnionych kart do głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#SenatorWiktorStasiak">Czy można, Panie Marszałku?</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#komentarz">(Marszałek August Chełkowski: Bardzo proszę)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę Państwa, teraz będą obliczane głosy, zrobimy przerwę. Czy są komunikaty?</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#komentarz">(Senator sekretarz Leszek Lewoc: Czy będzie przerwa obiadowa?)</u>
          <u xml:id="u-96.2" who="#MarszałekAugustChełkowski">Tak.</u>
          <u xml:id="u-96.3" who="#komentarz">(Senator sekretarz Leszek Lewoc: To jeszcze komunikaty)</u>
          <u xml:id="u-96.4" who="#MarszałekAugustChełkowski">Komunikaty proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#SenatorLeszekLewoc">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy obiadowej odbędzie się posiedzenie Komisji Gospodarki Narodowej w sali nr 79.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#SenatorLeszekLewoc">I informacja dla członków Konwentu Seniorów: uprzejmie informuję, iż marszałek Senatu zwołuje posiedzenie Konwentu Seniorów w dniu 27 lutego, w przerwie obiadowej posiedzenia Senatu, w godzinę po rozpoczęciu przerwy.</u>
          <u xml:id="u-97.2" who="#komentarz">(Marszałek August Chełkowski: O godz. 14.00 odbędzie się posiedzenie Konwentu Seniorów).</u>
          <u xml:id="u-97.3" who="#SenatorLeszekLewoc">Dział Obsługi Senatorów informuje, że od dnia 28 lutego będą wypłacane diety senatorskie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Ogłaszam przerwę do godziny 14.30.</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#komentarz">(Przerwa w obradach od godz. 12.55 do 14.30).</u>
          <u xml:id="u-98.2" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę panie i panów senatorów o zajmowanie miejsc, zaczynamy. Wznawiamy obrady.</u>
          <u xml:id="u-98.3" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-98.4" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę o zamknięcie drzwi, proszę o zajmowanie miejsc. Wznawiamy obrady.</u>
          <u xml:id="u-98.5" who="#MarszałekAugustChełkowski">Ogłaszam wyniki tajnego głosowania w sprawie wyrażenia przez Senat zgody na powołanie Lecha Aleksandra Kaczyńskiego na stanowisko prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-98.6" who="#MarszałekAugustChełkowski">„Protokół z głosowania tajnego w dniu 27 lutego 1992 r. w sprawie wyrażenia przez Senat zgody na powołanie Lecha Kaczyńskiego na stanowisko prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-98.7" who="#MarszałekAugustChełkowski">W głosowaniu tajnym nad wyrażeniem zgody na powołanie Lecha Kaczyńskiego na stanowisko prezesa Najwyższej Izby Kontroli oddano głosów 92, w tym głosów ważnych 92.</u>
          <u xml:id="u-98.8" who="#MarszałekAugustChełkowski">Powołani przez marszałka Senatu do przeprowadzenia głosowania senatorowie: Leszek Lewoc, Adam Struzik, Wiktor Stasiak stwierdzają, że: za kandydaturą głosowało 62 senatorów,...</u>
          <u xml:id="u-98.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-98.10" who="#MarszałekAugustChełkowski">...przeciw głosowało 23 senatorów, wstrzymało się 7 senatorów.</u>
          <u xml:id="u-98.11" who="#MarszałekAugustChełkowski">Warszawa dnia 27 lutego 1992 r.”.</u>
          <u xml:id="u-98.12" who="#MarszałekAugustChełkowski">I podpisy trzech senatorów.</u>
          <u xml:id="u-98.13" who="#MarszałekAugustChełkowski">Wobec wyniku głosowania stwierdzam, że Senat przyjął uchwałę następującej treści:</u>
          <u xml:id="u-98.14" who="#MarszałekAugustChełkowski">„Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie wyrażenia zgody na powołanie Lecha Aleksandra Kaczyńskiego na prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-98.15" who="#MarszałekAugustChełkowski">Senat Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 36 ust. 1 konstytucji postanawia zawiadomić Sejm, że wyraża zgodę na powołanie Lecha Aleksandra Kaczyńskiego na stanowisko prezesa Najwyższej Izby Kontroli”.</u>
          <u xml:id="u-98.16" who="#MarszałekAugustChełkowski">Chciałem złożyć gratulacje panu posłowi i pozwolę sobie przekazać uchwałę Senatu.</u>
          <u xml:id="u-98.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-98.18" who="#komentarz">(Poseł Lech Kaczyński: Jeśli państwo pozwolą…)</u>
          <u xml:id="u-98.19" who="#komentarz">(Głosy z sali: Do mikrofonu!)</u>
          <u xml:id="u-98.20" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę do mikrofonu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#PosełLechKaczyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#PosełLechKaczyński">Chciałem podziękować za wyrażone zaufanie. Dużo dzisiaj było mowy o zamiarach, planach związanych z Najwyższą Izbą Kontroli, o postulatach pań i panów senatorów w tym zakresie. Mogę powiedzieć tylko, że starać się będę, aby swoje obowiązki wykonywać jak najlepiej. Nie obiecuję tutaj cudów, ale sądzę, że poprawa nastąpić może i koniecznie powinna. Jeszcze raz bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Przystępujemy do drugiego punktu porządku dziennego: stanowisko Senatu w sprawie projektu założeń polityki społeczno-gospodarczej na rok 1992. Tekst projektu założeń polityki społeczno-gospodarczej zawarty jest w druku nr 25.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę o zabranie głosu ministra kierownika Centralnego Urzędu Planowania, pana Jerzego Eysymontta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Szanowne Panie i Szanowni Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Z upoważnienia premiera chciałem przedstawić w skrócie generalne tezy założeń polityki społeczno-gospodarczej, które rząd przedstawił parlamentowi w dniu 15 lutego br.</u>
          <u xml:id="u-101.2" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Nawiązując do toczącej się już w Sejmie na ten temat dyskusji i wielu wypowiedzi posłów, w których krytycznie odnoszą się oni do sprawy niezmieszczenia w tychże założeniach pewnych konkretów, szczególnie konkretów liczbowych, chciałbym zacząć właśnie od tego.</u>
          <u xml:id="u-101.3" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Otóż pozwolicie państwo, że zacznę od stanu, od sytuacji, jaka w świetle danych statystycznych rysuje się po roku 1991. Zaznaczam zarazem, że ze względu na pewien cykl statystyczny te informacje jeszcze nawet obecnie nie są ostateczne, niemniej można je przyjąć już ze znacznym stopniem wiarygodności, w każdym razie znacznie większym niż ten, który można było przyjmować pod koniec ubiegłego roku, kiedy wersje takowych założeń przedłożył parlamentowi ustępujący wówczas rząd premiera Bieleckiego:</u>
          <u xml:id="u-101.4" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Ograniczę się do kilku podstawowych liczb. Produkt krajowy brutto, który jest w tej chwili najpowszechniej stosowanym na świecie miernikiem poziomu gospodarczego, poziomu działalności gospodarczej, w kategoriach realnych w roku ubiegłym obniżył się o około 10% w stosunku do roku 1991. Największy spadek notowaliśmy w produkcji przemysłowej. W sektorze państwowym wynosi on około 15%.</u>
          <u xml:id="u-101.5" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Średni roczny poziom inflacji osiągnął około 70%. Jednocześnie poziom konsumpcji indywidualnej, to znaczy tej, która pochodzi z dochodów osobistych, w ujęciu realnym wzrósł od 5% do 8%.</u>
          <u xml:id="u-101.6" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Na ten temat toczyła się długa dyskusja metodologiczna między różnymi instytucjami powołanymi do takich ocen. Zaznaczam, że jest to ocena bardzo umiarkowana, idąca w kierunku raczej zaniżenia niż zawyżenia tej wielkości. Mówię to państwu z naciskiem i z całą odpowiedzialnością. Mimo że informacja ta może być szokująca dla społeczeństwa, które uważa, że poziom jego życia się obniżył. W mniejszym nieco wymiarze, ok. 3–4% wzrosły także płace realne.</u>
          <u xml:id="u-101.7" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Jeśli chodzi o wyniki naszego handlu zagranicznego, to obroty bieżące zamknęły się niewielkim saldem dodatnim. A jeśli chodzi o zmiany strukturalne, to na pewno interesującą informacją będzie, że już ok. 25% produkcji przemysłowej pochodziło z sektora prywatnego. Chcę przypomnieć, że w 1989 r. stanowiło to około 8%.</u>
          <u xml:id="u-101.8" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Uległ zwiększeniu poziom działalności gospodarczej w sektorze prywatnym. Trudno jednak dokładnie ocenić, w jakim stopniu. Ze względu na to, że nasz system statystyki, jak wiemy, jeszcze nie jest dostosowany do nowych warunków gospodarki nie tylko tej zdążającej ku gospodarce rynkowej, ale w dużej mierze też gospodarki „rozlanej”, w której tzw. szara sfera, a więc sfera wymykająca się spod kontroli, wymykająca się podatkom, jest bardzo znacząca.</u>
          <u xml:id="u-101.9" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Trudno dzisiaj dokładnie ocenić, jak jest wielka. Według szacunkowych ocen specjalistów zajmujących się tą dziedziną może sięgać od 10 do 20% produktu narodowego brutto. Jest to bardzo dużo. Osobiście byłbym raczej za tą wyższą oceną. Proszę państwa, to również stanowi o skali, w jakiej nasza gospodarka jest, jak gdyby, poza wszelką kontrolą. Dlatego że dzisiaj mechanizm rynkowy, który - miejmy nadzieję - będzie głównym regulatorem tej gospodarki, funkcjonuje w sposób dalece niepełny.</u>
          <u xml:id="u-101.10" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Warto także powiedzieć, że skutkiem recesji, a także skutkiem przekształceń strukturalnych, był wzrost bezrobocia, które w końcu roku przekroczyło liczbę 2 milionów i wynosi obecnie ok. 2 mln. 200 tys. Otóż jest to już znacząca stopa bezrobocia - ok. 12%. I plasuje nas pod tym względem na środkowym miejscu wśród krajów europejskich.</u>
          <u xml:id="u-101.11" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Wreszcie sprawa budżetu. O ile na przełomie 1990–1991 r. startowaliśmy w sytuacji niewielkiej, ale jednak znaczącej nadwyżki budżetowej, o tyle na koniec roku deficyt budżetowy, który się oficjalnie podaję, osiągnął ponad 30 bln zł. A jeśli wziąć pod uwagę szereg zobowiązań państwa, zobowiązań budżetu tworzących pewne zaległości, jest on jeszcze większy. Tak więc sytuacja finansów państwa pod koniec roku diametralnie różni się od sytuacji na początku ubiegłego roku.</u>
          <u xml:id="u-101.12" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Styczeń, niestety proszę państwa, nie przyniósł istotnych zmian na lepsze. Nastąpił dalszy spadek produkcji przemysłowej - jeśli odnieść styczeń do stycznia, to w granicach od 12 do 15%. Mówię: w pewnym przedziale, gdyż zależy, czy się to porównuje w tzw. dniach kalendarzowych, czy w tzw. czasie porównywalnym.</u>
          <u xml:id="u-101.13" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Zarazem w styczniu była wyższa inflacja, niemniej wskaźnik ten chyba nie jest niepokojący. Jest on na poziomie ok. 7,5%. I jak sądzę - biorąc pod uwagę, że pochodzi głównie z podwyżek tzw. cen urzędowych - nie jest to zjawisko, które można by traktować jako istotne zagrożenie. Można powiedzieć, że styczeń nie przyniósł zasadniczych zmian tendencji.</u>
          <u xml:id="u-101.14" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Teraz chciałem powiedzieć kilka słów o tzw. prognozie ostrzegawczej. Otóż Centralny Urząd Planowania, zresztą przy współudziale specjalistów z Głównego Urzędu Statystycznego i niektórych innych resortów, opracował taką prognozę. To jest prognoza, która przyjmuje założenie: co się stanie, jeśli się nic nie zmieni. Mówię to oczywiście w języku potocznym. Czyli gdyby tendencje zarysowane od więcej niż dwóch poprzednich lat - bo tendencje recesyjne występowały już wcześniej - zostały utrzymane, to co nas czeka?</u>
          <u xml:id="u-101.15" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Otóż prawdopodobnie w tej sytuacji mielibyśmy spadek produktu krajowego brutto o dalsze 5%. Spadek produkcji przemysłowej w tej sytuacji byłby wyższy o 8 do 10%. Wzrost bezrobocia szacuje się na koniec roku 1992 w przedziale od 3,2 mln do 3,5 mln. Wtedy już znaleźlibyśmy się w ścisłej czołówce pod względem wysokości stopy bezrobocia, średniej stopy bezrobocia. Inflacja prawdopodobnie utrzymałaby się na poziomie zbliżonym lub nieco niższym niż w roku ubiegłym.</u>
          <u xml:id="u-101.16" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">W tej sytuacji także nie byłoby mowy o tym. aby wzrosło spożycie realne. Prawdopodobnie spadek spożycia byłby nieco mniejszy, dlatego że taka jest tendencja, iż spadają nakłady przede wszystkim na inwestycje, a więc spadek spożycia byłby wolniejszy niż spadek produktu krajowego brutto.</u>
          <u xml:id="u-101.17" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Nie chcę komentować tego obrazu, bo wydaje mi się, że nie wymaga komentarza. Po prostu w tej sytuacji, dla mnie przynajmniej, było oczywiste, że trzeba zrobić wszystko, co jest możliwe, żeby te tendencje zmienić. Że utrzymanie ich, a więc nieingerowanie, czy też zwykła kontynuacja wydają się nie do przyjęcia ani w sensie ekonomicznym, ani w sensie społecznym.</u>
          <u xml:id="u-101.18" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Pamiętajmy przy tym, że gdyby ekstrapolować lukę budżetową - która przecież wynika głównie z tego, że w roku ubiegłym były znacznie niższe dochody niż się tego spodziewano na początku roku - luka ta w tej sytuacji niewątpliwie musiałaby ocierać się o 10% produktu krajowego brutto. I to, jak sądzę, także jest dość trudne do przyjęcia.</u>
          <u xml:id="u-101.19" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">W związku z tym, proszę państwa, były właściwie dwie skrajne opcje. Jedna, gdzie mimo wszystko zachowalibyśmy ten mechanizm makroekonomiczny, nie próbując go modyfikować. Wówczas, w moim przekonaniu, realizacja tej prognozy byłaby bardzo prawdopodobna. Trudno powiedzieć, czy ten jeden wskaźnik inflacji, który tak często jest wysuwany jako główny zarzut w stosunku do propozycji rządowej, byłby znacznie niższy. Nic na to nie wskazuje, gdyż wprawdzie w 1990 r. udało się nam zahamować hiperinflację, ale nie możemy przecież powiedzieć, że została zlikwidowana inflacja. Inflacja jest nadal bardzo wysoka.</u>
          <u xml:id="u-101.20" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">I jest to, moim zdaniem, jedna opcja - skrajna. Opcja, w której pewne relacje zostałyby zachowane. Na przykład relacja silnie dodatniej stopy procentowej przy utrzymaniu wysokiego oprocentowania kredytów. Opcja niestosowania żadnych zmian w systemie podatkowym, idących w kierunku tzw. poluzowania.</u>
          <u xml:id="u-101.21" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Można też mówić o drugiej opcji skrajnej. To są wszelkie działania, które przynajmniej teoretycznie powinny pobudzić działalność gospodarczą. A więc obniżenie stopy kredytowej, zwiększona znacznie emisja pieniądza i rozszerzone ulgi podatkowe, na przykład kompletna likwidacja często i skądinąd słusznie krytykowanego popiwku, a więc mechanizmu ograniczającego, w pewnym sensie sztucznie, wzrost dochodów płacowych w sektorze państwowym.</u>
          <u xml:id="u-101.22" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Otóż niestety, przy przyjęciu tej opcji w moim przekonaniu wchodzilibyśmy w bardzo wysokie ryzyko daleko idącej destabilizacji, a przede wszystkim jakby nakładających się na siebie i wzmagających się nawzajem zjawisk wzrostu płac realnych, który postępowałby daleko wyprzedzając wydajność pracy. Proszę państwa, wydajność pracy spada, a jak powiedziałem, konsumpcja realna mimo wszystko rośnie. Tak przynajmniej było w ubiegłym roku. Wzrost deficytu budżetowego jest nieunikniony, chociażby ze względu na pewne przeniesione wielkości.</u>
          <u xml:id="u-101.23" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Więc nie kontrolowany wzrost płac w sferze materialnej pociągałby za sobą, nawet nie tak szybko, ale jednak postępujący wzrost płac w sferze budżetowej i to, w moim przekonaniu, niosłoby ogromne ryzyko powrotu hiperinflacji.</u>
          <u xml:id="u-101.24" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Uważam, że zejście na tę ścieżkę, mimo że w parlamencie są i wypowiadają się głośno jej zwolennicy, jest niedopuszczalnym ryzykiem dla każdego odpowiedzialnego rządu. Dlatego nasz rząd zaproponował założenia, które są swego rodzaju kompromisem, to znaczy próbą znalezienia wyjścia pomiędzy tymi dwoma ograniczeniami. Jak każdy kompromis, tak i ten często nie zadowala nikogo.</u>
          <u xml:id="u-101.25" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Co przyjęliśmy? Przyjęliśmy przede wszystkim [jeżeli mamy myśleć o zahamowaniu recesji, jako że to stawiamy sobie jako optymistyczny warunek] wzrost wypadkowy około zera. Zakładamy, iż prawdopodobnie nadal występowałby pewien spadek produkcji w sektorze państwowym, ale już znacznie niższy niż w roku ubiegłym, a jednocześnie utrzymywałaby się tendencja wzrostowa w sektorze prywatnym.</u>
          <u xml:id="u-101.26" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Jednocześnie zakładamy, że cały przyrost - oczywiście trudno mówić o przyroście, a jeżeli już, to o relatywnym w stosunku do tego gorszego wariantu - powinien być skierowany nie na konsumpcję, ale na inwestycje. I to jest jedno z tych twardych i niepopularnych założeń, które program rządowy przyjmuje. Przyjmuje go nie tylko na rok bieżący - o czym jeszcze parę słów później powiem - ale również na dwa następne lata.</u>
          <u xml:id="u-101.27" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Zatem to, co możemy zaproponować społeczeństwu, to w najlepszym wypadku stabilizacja konsumpcji realnej na tym niestety niewysokim poziomie. I to jest jedna gorzka prawda, którą oczywiście można odrzucić, ale trzeba później brać pod uwagę konsekwencje tego odrzucenia.</u>
          <u xml:id="u-101.28" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Druga sprawa, na której możemy się koncentrować, to jest to, co w często jeszcze może modnym języku z okresu komunistycznego nazywało się priorytetami. Naszym zdaniem nie ma dzisiaj możliwości dokonania jednoznacznego i ekonomicznie zasadnego wyboru branż preferowanych. Mogą być pewne sfery, które z powodów, nazwijmy to, zewnętrznych, powinny być, w jakiejś mierze dziedzinami chronionymi, ale nie preferowanymi, co podkreślam. I do takich, jeśli chodzi o sferę produkcji, zalicza się rolnictwo.</u>
          <u xml:id="u-101.29" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Można natomiast, naszym zdaniem, preferować czy wspierać aktywnie, a nawet powiedziałbym, agresywnie, pewien charakter działalności. Naszym zdaniem jest nim eksport. Proszę państwa, może powiem krótko, dlaczego.</u>
          <u xml:id="u-101.30" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Polska jest krajem średniej wielkości. Krajem, który zamierza stopniowo integrować się z Europą. Polska jednocześnie jest pomostem pomiędzy Wschodem a Zachodem, co dzisiaj jest sytuacją raczej niekorzystną, ale niewątpliwie może być znaczącą szansą na przyszłość. Polska jest silnie uzależniona również surowcowo, a w szczególności energetycznie od dostaw zewnętrznych, że przypomnę tylko sprawę ropy i gazu.</u>
          <u xml:id="u-101.31" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Tak więc, jeżeli Polska ma się otwierać, to musi, to jest skazana na zdecydowane przyspieszenie eksportu, i to, powiedziałbym, przyspieszenie agresywne, gdyż jest jeszcze jedna sprawa. W zeszłym roku nadal nasz eksport dolarowy rósł, co jest zjawiskiem zdecydowanie pozytywnym. Ale zarazem wielokrotnie szybciej rósł import i to przede wszystkim import konsumpcyjny. Proszę państwa, w sektorze prywatnym, który w imporcie konsumpcyjnym miał już prawie pięćdziesięcioprocentowy udział, ujemne saldo, zaznaczam, ujemne ociera się o 3 mld dolarów. Zatem to, że uzyskaliśmy lekko dodatnie saldo, zawdzięczamy sektorowi państwowemu, cokolwiek byśmy o tym sektorze myśleli.</u>
          <u xml:id="u-101.32" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Pamiętajmy więc o tym, że to faktycznie w naszym przekonaniu jest jedyna droga. Jeżeli tak, to trzeba na niej skoncentrować wszelkie, z góry wiadome skromne możliwości oddziaływania. A dlaczego skromne? Dlatego, że ta możliwość manewru między pobudzeniem a groźbą inflacji jest niesłychanie wąska.</u>
          <u xml:id="u-101.33" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">I w tym co proponujemy, w tych bardzo skromnych ulgach podatkowych, to ma może charakter quasi-symboliczny, ale ma - uważaliśmy, że trzeba to przynajmniej zaznaczyć. To samo dotyczy polityki kursowej. Dzisiaj, proszę państwa, spotykamy się z ostrą krytyką tego posunięcia dewaluacyjnego. Osobiście jestem przekonany, że było ono słuszne i potrzebne i że my musimy uniknąć tego, co ekonomiści nazywają aprecjacją złotówki, a co już było wyraźnie widoczne w drugim półroczu zeszłego roku. Próbujemy tego dokonywać poprzez kurs pełzający, który nieco przyspieszamy.</u>
          <u xml:id="u-101.34" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">W tej sytuacji, jeśli te sposoby skromnej pomocy, które możemy zaproponować eksportowi, zbierzemy, to mamy szansę na to, że ta działalność już w roku bieżącym będzie utrzymywać swoją tendencję wzrostową, a zarazem nastąpi pewne konieczne przyhamowanie importu, w szczególności importu konsumpcyjnego.</u>
          <u xml:id="u-101.35" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">I, proszę państwa, druga konsekwencja przyjętego założenia o konieczności przeznaczania wszelkich wypracowanych nadwyżek na inwestycje. To jest propozycja pewnych zmian w relacjach podatkowych.</u>
          <u xml:id="u-101.36" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Otóż, globalnie rzecz biorąc, proponujemy na razie skromne zmniejszenie podatku dochodowego. W tym nurcie mieści się owa propozycja zmniejszenia dywidendy, ale zarazem - stojąc w obliczu deficytu budżetowego, który naprawdę tylko cudem może się utrzymać na granicy, jaką mamy nadzieję osiągnąć: około 5% produktu krajowego brutto - musimy znaleźć jakieś środki zasilenia budżetu. Musimy więc poniekąd sięgnąć do kieszeni obywatela, co w tym przypadku nastąpi tylko poprzez podatek pośredni, a więc obrotowy.</u>
          <u xml:id="u-101.37" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Oczywiście, to założenie można krytykować. Jednak chcę przede wszystkim zwrócić uwagę na pewną logikę rozumowania, która cechuje, jak sądzę, ten dokument.</u>
          <u xml:id="u-101.38" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Mało tego. Zamierzamy utrzymać tę tendencję w latach przyszłych, oczywiście w nieco zmienionej formie, ponieważ w 1993 r. chcemy już wejść z podatkiem od wartości dodanej, tzw. WAT. Decydują o tym nie tylko doraźne względy polityczno-gospodarcze, ale co najmniej dwie inne sprawy. Rzeczą niesłychanie ważną jest ustabilizowanie gospodarczych reguł gry, a wiadomo, że system podatkowy jest jednym z jej podstawowych elementów w skali makroekonomicznej gospodarki rynkowej, a także semirynkowej, bo właściwie tak można nazwać naszą obecną gospodarkę.</u>
          <u xml:id="u-101.39" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">I wreszcie trzeci powód. Jeżeli mamy należeć do integrującej się gospodarczo Europy, to powinniśmy się zbliżać również do systemu podatkowego, jaki tam obowiązuje. I to są te główne przesłanki.</u>
          <u xml:id="u-101.40" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Jeśli natomiast chodzi o politykę pieniężną, to wprawdzie nie leży ona w gestii rządu, gdyż zgodnie z konstytucją zajmuje się tym Narodowy Bank Polski, jednak rząd może coś w tej sprawie sugerować. Są dwie sugestie. Jedna dotyczy kursu, o tym już mówiłem. Drugą sugestią jest pewne wyprzedzenie emisji pieniądza, jego podaży, w stosunku do zakładanego tempa inflacji, które wynosi średnio około 45% w skali rocznej. Chcielibyśmy to tempo utrzymać.</u>
          <u xml:id="u-101.41" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Jakie jest uzasadnienie rozwiązania, które rzecz jasna, może być krytykowane z punktu widzenia monetarnego, jeżeli chcielibyśmy stać na stanowisku dość rygorystycznym.</u>
          <u xml:id="u-101.42" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Otóż, proszę państwa, jeżeli istnieje tak wielki deficyt budżetowy, to w ogromnym stopniu musi on być finansowany przez kredyt bankowy, którego dla sfery gospodarczej po prostu zaczyna brakować. Naszym zdaniem, jeżeli mamy myśleć o jakimkolwiek posunięciu, nawet skromnym, to może ono nastąpić tylko dzięki utrzymaniu wielkości kredytów na realnym poziomie w stosunku do roku ubiegłego ewentualnie można dopuścić bardzo niewielki wzrost.</u>
          <u xml:id="u-101.43" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Stajemy tutaj znowu w bardzo trudnej sytuacji: wobec konieczności kompromisu. I proponujemy właśnie taki kompromis.</u>
          <u xml:id="u-101.44" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">I wreszcie trzecia, najbardziej może kontrowersyjna sprawa, dotycząca wydatków budżetowych, co do których z góry wiadomo, że każdy rząd będzie musiał je szalenie ograniczać. I to nie ze względu na dyktat Międzynarodowego Funduszu Walutowego, który pewną presję w tej sprawie wywiera, ale po prostu z uwagi na realną sytuację systemu finansowego państwa.</u>
          <u xml:id="u-101.45" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Otóż przyjmujemy dwa założenia. Pierwszym jest konieczność ochrony elementarnej stabilności państwa i zdolności pełnienia jego funkcji. I stąd rozwiązanie, które spotkało się z wielokrotną krytyką w wypowiedziach kolegów posłów. Mianowicie zarzucano nam, że proponujemy chronić takie dziedziny jak wymiar sprawiedliwości, służby skarbowe, policja i wojsko. Jest to prawdopodobnie wybór niepopularny, ale jesteśmy przekonani, że w obecnej sytuacji konieczny. Po prostu dalsze cięcia budżetowe w tych resortach mogą prowadzić do kompletnej destabilizacji i niewydolności i tak już słabo funkcjonującego aparatu państwowego.</u>
          <u xml:id="u-101.46" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Alternatywne rozwiązanie, bardzo trudne, dotyczy sfery socjalnej, podstawowych świadczeń, a więc finansowania rent i emerytur, służby zdrowia i oświaty. Nie będę przypominał, państwo znacie tekst. Są tam rzeczywiście propozycje być może trudne do zaakceptowania. Ale ja chciałem szanownym paniom i panom senatorom zwrócić uwagę tylko na jeden aspekt sprawy.</u>
          <u xml:id="u-101.47" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Otóż w 1990 r. podjęto społecznie szlachetną decyzję o zmianie systemu emerytalnego, o zmianie przepisów regulujących te świadczenia. Obawiam się jednak, że decyzja ta nie została poparta rzetelnymi symulacjami liczbowymi. Dzisiaj mamy najmłodszych emerytów w całej Europie, ponadto jedną z najwyższych relacji średniej renty i emerytury do średniej płacy. Gdybyśmy chcieli to ekstrapolować, to znaczy przyjąć - być może z punktu widzenia formalnoprawnego słuszną - decyzję Trybunału Konstytucyjnego, to prawdopodobnie już w roku następnym powyżej 50% wszystkich wydatków budżetowych musiałyby pochłonąć renty i emerytury.</u>
          <u xml:id="u-101.48" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Oczywiście my, to znaczy państwo i Sejm jako najwyższa władza w kraju, możemy taką decyzję podjąć. Tylko chciałbym, żeby była ona podjętą z pełną świadomością. Wiem jedno - ja osobiście nie mógłbym pełnić żadnej funkcji gospodarczej w rządzie, który zaakceptowałby ekonomicznie taką decyzję.</u>
          <u xml:id="u-101.49" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Tak więc kończąc już, chciałem państwu pokazać logikę wyboru, którego próbowaliśmy dokonać. Rzecz jasna, w wielu sprawach szczegółowych na pewno można byłoby się spierać, na pewno także jest jeszcze wiele niedopracowań. My cały czas nad tym pracujemy. W tej chwili w moim urzędzie i wielu innych ministerstwach ludzie siedzą do godziny dziesiątej wieczorem i dłużej, liczą i próbują przygotować się jak najlepiej do kolejnej batalii, tzn. batalii budżetowej, tak żeby ona była przynajmniej z profesjonalnego punktu widzenia przygotowana absolutnie nienagannie.</u>
          <u xml:id="u-101.50" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Poza tym jest jeszcze jedna kwestia. Otóż często się mówi, że w tym dokumencie nie ma propozycji systemowych. I to prawda. Ale ja powiem dlaczego i powiem w kilku słowach, jak to widzimy.</u>
          <u xml:id="u-101.51" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Otóż zmiany systemowe w takich dziedzinach jak program szeroko rozumianej prywatyzacji, jak na przykład bardzo ważna sprawa restrukturyzacji sektora energetyczno-paliwowego, jak zmiany systemowe w służbie zdrowia i oświacie nie są do zrealizowania w ciągu jednego roku. I z tego względu my przedstawimy następny dokument, który - w przeciwieństwie do założeń - już nie jest wymagany ustawowo. Będzie on uzupełnieniem wybiegającym do roku 1994. I tam będą zawarte te propozycje systemowe, dotyczące nie wszystkich, ale kilku najważniejszych dziedzinach. Dziedzina, o której wspomniałem na początku: program prywatyzacji, który wymaga dokonania jeszcze pewnych operacji legislacyjnych. Przypomnę tylko państwu niesłychanie newralgiczną, bardzo dyskusyjną sprawę reprywatyzacji, która musi być jak najprędzej rozstrzygnięta, i drugą, owe słynne 100 milionów Wałęsy dla każdego Polaka, czyli tak zwaną prywatyzację powszechną. Będą w tej kwestii podane znacznie bardziej szczegółowe, bardziej skonkretyzowane propozycje. Będą również podane propozycje, w jakim kierunku należałoby przekształcać te systemy świadczeń socjalnych, żeby nie wpaść w katastrofę budżetową, a zarazem utrzymać jakość tych systemów na - z pewnością nie zadowalającym, ale powiedziałbym -przynajmniej przyzwoitym poziomie.</u>
          <u xml:id="u-101.52" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">I my, proszę państwa, próbujemy pokazać taki scenariusz, który prowadziłby do wzrostu gospodarczego w następnych dwóch latach - w niewielkiej skali jak sądzę; to na co nas stać, to jest rzędu 2,5, co najwyżej 3% produktu narodowego brutto - do ograniczania inflacji z roku na rok tak, ażebyśmy w 1994 r. mogli znaleźć się w pobliżu poziomu jednocyfrowego - w pobliżu, bo nie jestem w stanie powiedzieć dokładnie, ale powiedzmy, że tak to jest - do zmniejszania deficytu budżetowego, ale niestety nie likwidacji, gdyż naszym zdaniem w tym okresie jest to niemożliwe, do zastopowania wzrostu bezrobocia na poziomie mniej więcej nie przekraczającym 3 milionów, a w miarę możności zawierającym się pomiędzy 2,5 i 3 milionami oraz do uzyskiwania stałej nadwyżki w handlu zagranicznym.</u>
          <u xml:id="u-101.53" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">To jest bardzo skrótowe, w zarysie. Ten nasz optymistyczny scenariusz, który - aby miał jakiekolwiek szanse realizacji - musi być oparty na pobudzającym, ale jednocześnie bardzo odpowiedzialnym, a więc de facto zachowującym bardzo wiele istotnych ograniczeń, programie na rok bieżący.</u>
          <u xml:id="u-101.54" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Dziękuję państwu i przepraszam, że być może nie powiedziałem zbyt wielu szczegółów, ale wydaje mi się, że podjęcie próby wyłożenia logiki było moim pierwszym obowiązkiem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo, panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-102.2" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę Komisji Gospodarki Narodowej, pana senatora Janusza Baranowskiego i przedstawienie stanowiska komisji w sprawie projektu założeń polityki społeczno-gospodarczej na rok 1992.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#SenatorJanuszBaranowski">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#SenatorJanuszBaranowski">Spełniając obowiązek sprawozdawcy Komisji Gospodarki Narodowej, pragnę przedłożyć Wysokiemu Senatowi nasz wniosek w sprawie założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r. Jest to druk nr 25A.</u>
          <u xml:id="u-103.2" who="#SenatorJanuszBaranowski">Pragnę poinformować też Wysoki Senat o stanowisku, które zajęły poszczególne komisje senackie: rolna, obrony narodowej, samorządu, ochrony środowiska, wobec rządowego dokumentu założeń. Nie wobec wystąpienia pana ministra, a wobec druku.</u>
          <u xml:id="u-103.3" who="#SenatorJanuszBaranowski">Ponieważ moje wystąpienie będzie krótkie, pozwalam sobie już teraz prosić pana marszałka, abym mógł skorzystać - po zreferowaniu stanowiska i wniosków naszej Komisji Gospodarki Narodowej - z przywileju przewidzianego w art. 44 pkt 1 naszego regulaminu i abym mógł podzielić się z Wysokim Senatem kilkoma osobistymi refleksjami dotyczącymi założeń, które już nie są oficjalnym stanowiskiem komisji.</u>
          <u xml:id="u-103.4" who="#SenatorJanuszBaranowski">Wysoki Senacie! Komisja Gospodarki Narodowej nie będzie wnosić zastrzeżeń do rządowego projektu założeń polityki społeczno-gospodarczej na rok 1992.</u>
          <u xml:id="u-103.5" who="#SenatorJanuszBaranowski">Komisja wnosi, aby Wysoki Senat tej treści uchwałę zechciał przyjąć i powiadomić o niej Sejm Rzeczypospolitej Polskiej. Za takim sformułowaniem naszego stosunku do rządowego dokumentu głosowało sześciu senatorów, pięciu było przeciwko, jeden głos był głosem wstrzymującym się.</u>
          <u xml:id="u-103.6" who="#SenatorJanuszBaranowski">Z sześciu komisji, które przedłożyły stanowiska, jednoznacznie za przyjęciem rządowego projektu opowiedziała się jedna - Komisja Obrony Narodowej. Za nieprzyjęciem także jedna - Komisja Polityki Społecznej i Zdrowia. Pozostałe komisje nie sformułowały kategorycznych wniosków - za lub przeciw - lecz zgłosiły szereg uwag, wątpliwości, postulatów. „Wytknęły” rządowemu dokumentowi powierzchowność, ogólnikowość, niekonsekwencję, przemilczenia i wieloznaczność. W sumie jednak powiedzieć można, że założenia rządowe aprobuje połowa komisji Senatu, a połowa jest im przeciwna.</u>
          <u xml:id="u-103.7" who="#SenatorJanuszBaranowski">Zdecydowaliśmy się więc przedłożyć Wysokiemu Senatowi wniosek aprobujący wraz z pełną informacją o stanowisku naszym i pozostałych komisji. Wysoki Senat zechce wyrazić w głosowaniu swoją ostateczną wolę, choć jesteśmy też świadomi, że o losach rządowych założeń nie my decydujemy, lecz Sejm, gdzie właśnie toczy się nad założeniami dyskusja merytoryczna. Niemniej nikt z nas nie traktuje przez to naszej dyskusji jako wtórnej i nie mającej znaczenia.</u>
          <u xml:id="u-103.8" who="#SenatorJanuszBaranowski">Wniosek Komisji Gospodarki Narodowej brzmi następująco:</u>
          <u xml:id="u-103.9" who="#SenatorJanuszBaranowski">„Senat po rozpatrzeniu projektu założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1992 rok postanawia zawiadomić Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, że nie wnosi zastrzeżeń do tego projektu”.</u>
          <u xml:id="u-103.10" who="#SenatorJanuszBaranowski">Jeżeli pan marszałek pozwoli, mimo że jestem pierwszy na liście, chciałbym zapytać, czy już teraz mógłbym zabrać głos w debacie? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-103.11" who="#SenatorJanuszBaranowski">Wysoki Senacie! Wyniki dyskusji i końcowe wnioski przedkładane izbie do decyzji, mogą budzić…</u>
          <u xml:id="u-103.12" who="#komentarz">(Głos z sali: Panie Senatorze…)</u>
          <u xml:id="u-103.13" who="#SenatorJanuszBaranowski">Tak?… mogą budzić zdziwienie, szczególnie naszych wyborców. Dlaczego aprobujemy dokument, co do którego mamy tak wiele zastrzeżeń?</u>
          <u xml:id="u-103.14" who="#SenatorJanuszBaranowski">Głosowałem przeciwko przyjęciu rządowego projektu, co do którego mamy tak wiele zastrzeżeń. Ale doskonale rozumiem wszystkich, którzy mimo rozlicznych wątpliwości opowiedzieli się w końcu za tym dokumentem.</u>
          <u xml:id="u-103.15" who="#SenatorJanuszBaranowski">Jest przecież w nas ogromne pragnienie stabilizacji, wyjścia z tego wiru walki wszystkich ze wszystkimi - „na dole” i „na górze” - przystąpienia do odbudowy gospodarki, konsekwentnego realizowania jakiegoś planu, jakiejś koncepcji, jakiegoś wariantu, który dawałby szansę rozwoju przemysłu, rozwoju całej gospodarki - wszystkim uczestnikom rynkowej gry, i tym, którzy mają status państwowy, i tym, którzy rozpoczęli trudną drogę prywatnego biznesu.</u>
          <u xml:id="u-103.16" who="#SenatorJanuszBaranowski">Ludzie pragną stabilizacji, chcą pracy, chcą mieć możność zarobienia na godziwą egzystencję. Chcą mieć minimum pewności, że kiedy zachorują, będą mogli trafić do lekarza i do szpitala, że ich dzieci będą mogły uczyć się i studiować, że nie skazuje się ich z góry na los pariasa w tej przyszłej, wspólnej Europie, o której tyle się pisze, i którą przedstawia się niczym „ziemię obiecaną”.</u>
          <u xml:id="u-103.17" who="#SenatorJanuszBaranowski">Ludzie oczekują od nas, że mądrym rad sposobem zapewnimy im to. Te nadzieje były wiązane z nowym rządem, który ogłosił siebie rządem przełomu.</u>
          <u xml:id="u-103.18" who="#SenatorJanuszBaranowski">Myślę, że w obu naszych izbach - w Sejmie i w Senacie - dobrze przyjęto decyzję rządu premiera Olszewskiego o wycofaniu złożonych przez poprzedni rząd założeń społeczno-gospodarczych. Była w nas wszystkich dobra wola przyjęcia nowej wersji założeń.</u>
          <u xml:id="u-103.19" who="#SenatorJanuszBaranowski">I chociaż przyszło głębokie rozczarowanie - bo przyszło - to gdzieś jeszcze tkwi w nas nadzieja, że może rzeczywiście rozpocznie się walka z recesją, zacznie się aktywizacja rodzimego przemysłu, zostanie sformułowana nowa polityka społeczna.</u>
          <u xml:id="u-103.20" who="#SenatorJanuszBaranowski">Dlatego jeszcze przedwczoraj Komisja Gospodarki Narodowej zdecydowała się głosować tak, jak głosowała - za daniem szansy gabinetowi premiera Olszewskiego.</u>
          <u xml:id="u-103.21" who="#SenatorJanuszBaranowski">Co jednak dzisiaj mogę powiedzieć opierając się na dokumencie pisanym, kiedy dane nam jest przekonać się na przykładach najbardziej aktualnych, jak ten rząd reaguje na zagrożenia gospodarcze, na toczące się - już teraz - destruktywne procesy recesyjne. Oto godzina po godzinie, dzień po dniu fabryki wstrzymują produkcję. Fabryki leków ratujących życie. Fabryki, które w zamian za leki przysparzały krajowi dewiz pod postacią gazu importowanego z Rosji. Dziś te dochodowe, w pełni rentowne zakłady giną. Tylko dlatego, że wewnątrz kraju rząd nie potrafi rozliczyć tej produkcji z innymi państwowymi przedsiębiorstwami.</u>
          <u xml:id="u-103.22" who="#SenatorJanuszBaranowski">Jednocześnie oficjalny przedstawiciel ministerstwa zdrowia - dyrektor departamentu leków - oświadcza publicznie w telewizji, że jego resort dysponuje dewizami na import tych leków, których nie będzie można produkować w kraju. Tyle tylko, że te sprowadzane leki będą o wiele droższe.</u>
          <u xml:id="u-103.23" who="#SenatorJanuszBaranowski">Wysoki Senacie! Panie i Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-103.24" who="#SenatorJanuszBaranowski">Jak można obdarzać zaufaniem rząd, który w jednym resorcie trzyma dolary na import droższych leków z zagranicy, a w drugim resorcie przyzwala na zaprzestanie produkcji leków tańszych w krajowych fabrykach!</u>
          <u xml:id="u-103.25" who="#SenatorJanuszBaranowski">Czy trzeba temu rządowi jakichś nadzwyczajnych pełnomocnictw, prawa do dekretów, aby środki dewizowe ministerstwa zdrowia przeznaczone na zakupy leków przekazał na utrzymanie własnej, krajowej produkcji?</u>
          <u xml:id="u-103.26" who="#SenatorJanuszBaranowski">A co zrobi rząd, jeśli za parę tygodni okaże się, że zagraniczny partner wstrzymał dostawy gazu dla Polski, ponieważ zamknięte fabryki farmaceutyczne zaprzestaną eksportu? O rynku krajowym już nie wspomnę.</u>
          <u xml:id="u-103.27" who="#SenatorJanuszBaranowski">Tak w praktyce wygląda polityka antyrecesyjna. Nie mówię o przeciwdziałaniu bezrobociu. Przecież los ludzi zatrudnionych w polskiej „Polfie” jest chyba oczywisty. To pierwszy z brzegu przykład, Wysoki Senacie. O innych dowiemy się zapewne z gazet. Będziemy oczekiwać wiadomości: kto się wzbogaci na imporcie leków, jakiego rzędu straty poniesie skarb państwa i którego prezesa urzędu ceł należy już dzisiaj ostrzec, żeby nie musiał potem stanąć przed Trybunałem Stanu.</u>
          <u xml:id="u-103.28" who="#SenatorJanuszBaranowski">Dodam, że w enuncjacjach prasowych znalazłem wiadomość, iż premier Olszewski już w połowie grudnia otrzymał ostrzeżenie o kryzysie w przemyśle farmaceutycznym i o tym, czym ten kryzys grozi.</u>
          <u xml:id="u-103.29" who="#SenatorJanuszBaranowski">Wysoki Senacie! Z całą premedytacją odwołuję się do informacji prasowej jako źródła wiedzy. Zaczęliśmy bowiem żyć w rzeczywistości, w której nawet prezydent Rzeczypospolitej i zwierzchnik sił zbrojnych o nominacji na wiceministra obrony narodowej obywatela brytyjskiego dowiaduje się z telewizyjnego dziennika.</u>
          <u xml:id="u-103.30" who="#SenatorJanuszBaranowski">Wkrótce będziemy mieli zatem szansę dowiedzieć się z prasy o praktycznych skutkach założeń społeczno-ekonomicznych przyjętych przez polski parlament. Podobnych jak w farmacji.</u>
          <u xml:id="u-103.31" who="#SenatorJanuszBaranowski">To nie ironia, Wysoki Senacie, przemawia przeze mnie. To po prostu zwyczajna ludzka gorycz, którą dzielę z moim miastem - Łodzią, z tysiącami ludzi, którzy nie będą mogli za chwilę kupić lekarstw ratujących życie. Gorycz, której nie mam prawa skrywać przed Wysokim Senatem w nadziei, że jeszcze nie jest za późno.</u>
          <u xml:id="u-103.32" who="#SenatorJanuszBaranowski">Panie i Panowie Senatorowie! Dlaczego w moim osobistym przekonaniu trzeba odrzucić rządowe założenia społeczno-gospodarcze? Po pierwsze dlatego, iż deklarują tylko walkę z recesją. Instrumentem tej walki jest odstąpienie od stosowanej formy popiwku i dywidendy. Rząd proponuje zmniejszenie stopy dywidendy o 10%…</u>
          <u xml:id="u-103.33" who="#komentarz">(Senator Jerzy Stępień: Wniosek formalny…)</u>
          <u xml:id="u-103.34" who="#komentarz">(Marszałek August Chełkowski: Czy można przerwać, bo pan senator Stępień zgłasza wniosek formalny?)</u>
          <u xml:id="u-103.35" who="#SenatorJanuszBaranowski">… do 10% wartości funduszu założycielskiego. Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-103.36" who="#komentarz">(Senator Jerzy Stępień: To jest głos w dyskusji, a z tego co słyszeliśmy na początku, wynikało, że wysłuchamy sprawozdania komisji w odniesieniu do stanowiska rządowego. W tej chwili słyszę natomiast prezentację stanowiska pana senatora Baranowskiego)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Było to zapowiedziane, Panie Senatorze. Pan senator na początku tak zapowiedział. I ja wyraziłem na to zgodę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#SenatorJerzyStępień">Ale wydaje mi się, że to nie jest prawidłowa praktyka.</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#komentarz">(Marszałek August Chełkowski: Za dwie minuty kończymy)</u>
          <u xml:id="u-105.2" who="#SenatorJerzyStępień">Jeśli sprawozdawca chce głosić swoje poglądy, to powinien zapisać się do głosu i wtedy je wygłosić. Tak przynajmniej ja robiłem.</u>
          <u xml:id="u-105.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#SenatorJanuszBaranowski">Uprzejmie proszę pana marszałka o wyjaśnienie całej sprawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę bardzo. Jeszcze dwie minuty, Panie Senatorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#SenatorJanuszBaranowski">Chodzi o to, żeby dywidendę związać z zyskiem, a nie z wartością funduszu założycielskiego. Chodzi o to, aby dywidenda nie niszczyła przedsiębiorstwa, aby suma należnych skarbowi państwa podatków nie przekraczała zysku osiągniętego przez przedsiębiorstwo.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#SenatorJanuszBaranowski">Dodam, że założenia wymierzone są także w nowo utworzone przedsiębiorstwa prywatne. Od 1993 r. zamierza się obłożyć je podatkiem od wynagrodzeń, dodatkowym, nie wliczonym w koszty, ale wynikającym z zysku. W połączeniu z narzuconą opłatą składki ZUS, spowoduje to, że przedsiębiorstwa będą musiały bankrutować.</u>
          <u xml:id="u-108.2" who="#SenatorJanuszBaranowski">Razem z nimi straci budżet państwa i budżety terenowe, bo od bankruta niczego się nie dostanie. W konsekwencji należy oczekiwać, że recesja do końca zniszczy przemysł państwowy i dotknie przedsiębiorstw prywatnych.</u>
          <u xml:id="u-108.3" who="#SenatorJanuszBaranowski">Po drugie, dlatego że tworzy się fikcyjne fronty walki z bezrobociem. Z jednej strony skazuje uczelnie wyższe na rolę przechowalni siły roboczej, a z drugiej - zapowiada opłaty za szkolnictwo wyższe.</u>
          <u xml:id="u-108.4" who="#SenatorJanuszBaranowski">Po trzecie, przedłożone w założeniach koncepcje są sprzeczne z elementarnymi prawami ekonomii i z całym zasobem doświadczeń.</u>
          <u xml:id="u-108.5" who="#SenatorJanuszBaranowski">Panie Marszałku! Kończąc, chciałbym powiedzieć, że boję się, że jeżeli projekt ustawy budżetowej, który niedługo powinniśmy otrzymać, potwierdzi mój pesymistyczny osąd, staniemy przed zupełnie nową rzeczywistością. Boję się, że jest ona już społecznie wyczuwalna, a przeciętny człowiek z gniewem myśli o swoim rządzie. Tam zaś gdzie zaczyna się gniew, tam kończy się cierpliwość. Dziękuję, Panie Marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Teraz zabierze głos pan senator Zdzisław Czarnobilski, następny będzie pan senator Henryk Makarewicz.</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#komentarz">(Senator Stanisław Żak: Proszę o głos w sprawie formalnej)</u>
          <u xml:id="u-109.2" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę, pan senator Żak w kwestii formalnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#SenatorStanisławŻak">Po wystąpieniu pana ministra Eysymontta dochodzę do wniosku, że dyskusja jest bezprzedmiotowa, ponieważ dokument, który otrzymaliśmy, właściwie stracił ważność i, jak zrozumiałem, rząd pracuje nad nowym dokumentem, który ma dopiero być przedstawiony. W takim razie o czym dyskutujemy?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Pan minister Eysymontt to wyjaśni.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Przepraszam, jeśli wyraziłem się niejasno. Wycofanie tego dokumentu przez rząd nawet formalnie nie jest chyba możliwe. Przecież tego nie powiedziałem. Powiedziałem, proszę państwa, tylko tyle, że ten dokument zawiera przede wszystkim te elementy, które zgodnie z zobowiązaniem ustawowym rząd musi przedłożyć jako pewną bazę do dalszych prac nad projektem budżetu państwa. Z tego powodu mamy w zasadzie jeden rok. Ponieważ rząd, zgodnie zresztą z zapowiedziami premiera jeszcze w expose, pragnie przedstawić również swoje zamierzenia w głównych dziedzinach gospodarki, przede wszystkim przemian strukturalnych, obejmujących okres trzech lat, przedstawi dodatkowy dokument, który nie jest już wymagany ustawowo, ale który zapozna parlament z tymi zamierzeniami, a zarazem wyjaśni, być może, pewne wątpliwości co do zamierzeń tzw. systemowych.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Ze szczególnym naciskiem zaznaczyłem, że są takie przedsięwzięcia, które z natury rzeczy nie mogą się zamykać na przestrzeni roku. Ale w żadnym wypadku nie ma to związku z jakąkolwiek sugestią wycofania złożonego dokumentu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#komentarz">(Senator Jan Antonowicz: W sprawie formalnej)</u>
          <u xml:id="u-113.2" who="#MarszałekAugustChełkowski">W sprawie formalnej? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#SenatorJanAntonowicz">Panie Marszałku, w związku z tym, że w Sejmie na ten temat toczy się dyskusja, którą śledzimy, i dodatkowo pan minister nam tę sprawę dosyć obszernie przedstawił, zgłaszam wniosek formalny, żeby Senat przyjął swoje stanowisko na ten temat bez dyskusji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Czy jest jakiś głos przeciwny? Proszę bardzo. Pan senator Piotrowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Panie Marszałku, wniosek o przyjęcie stanowiska bez dyskusji nie jest uzasadniony ani regulaminowo, ani merytorycznie, ani w aspekcie naszej odpowiedzialności za prowadzoną debatę i za podejmowaną uchwałę. Z punktu widzenia naszych powinności fakt, że równolegle toczy się debata w Sejmie, nie ma istotnego znaczenia.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Dlatego proszę pana marszałka o nieuwzględnienie wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Proszę państwa! Informuję, że zapisało się do głosu 19 osób… było zgłoszonych 20. Czy pan senator podtrzymuje swój wniosek?</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#komentarz">(Senator Jan Antonowicz: Tak, podtrzymuję)</u>
          <u xml:id="u-117.2" who="#MarszałekAugustChełkowski">Był głos za, był głos przeciw, poddaję pod głosowanie wniosek formalny. Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-117.3" who="#MarszałekAugustChełkowski">Kto z państwa jest za przyjęciem wniosku?</u>
          <u xml:id="u-117.4" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę nacisnąć przycisk „obecny”.</u>
          <u xml:id="u-117.5" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę uważać: głosujemy albo za przyjęciem wniosku o przerwanie dyskusji, albo przeciwko, czyli za kontynuowaniem debaty. Tak więc „za” oznacza przerwanie debaty, „przeciw” - kontynuowanie.</u>
          <u xml:id="u-117.6" who="#MarszałekAugustChełkowski">Kto jest za przerwaniem debaty? Proszę nacisnąć przycisk i podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-117.7" who="#MarszałekAugustChełkowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-117.8" who="#MarszałekAugustChełkowski">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-117.9" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję. Proszę o wynik.</u>
          <u xml:id="u-117.10" who="#MarszałekAugustChełkowski">Głosowały 73 osoby, 14 za przerwaniem, 45 przeciw, 14 osób wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-117.11" who="#komentarz">(Głosowanie nr 6).</u>
          <u xml:id="u-117.12" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę pana senatora o kontynuowanie dyskusji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#SenatorZdzisławCzarnobilski">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#SenatorZdzisławCzarnobilski">W moim odczuciu projekt założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r. jest zbieżny z oczekiwaniami większości społeczeństwa. Natomiast charakteryzuje go tak duży stopień ogólności, nieokreślenie przy pomocy jakich instrumentów rząd zamierza osiągnąć wyznaczone cele, że budzi to duży niepokój.</u>
          <u xml:id="u-118.2" who="#SenatorZdzisławCzarnobilski">Rząd operuje ogólnikami, a nie konkretami, zwłaszcza jeśli chodzi o takie kwestie np., jak duża będzie emisja pieniądza jak wysoki ma być podatek od dóbr luksusowych i co uważa się za takie dobra jak wysoki ma być podatek obrotowy, aby jego wpływ był znaczący dla budżetu: na ile słuszna okaże się w praktyce proponowana polityka kredytowa.</u>
          <u xml:id="u-118.3" who="#SenatorZdzisławCzarnobilski">Idąc tym tropem, nie można przewidzieć, jak wzrosną ceny i koszty utrzymania. Niepokojące jest pominięcie przez państwo ochrony służby zdrowia i oświaty. Jeśli nie zadbamy o zdrowie, a w dalszej konsekwencji o życie obywateli, to jak można będzie mówić o sprawnie działającym społeczeństwie? Jest to absolutnie nie do przyjęcia!</u>
          <u xml:id="u-118.4" who="#SenatorZdzisławCzarnobilski">Zamierza się natomiast otoczyć ochroną m.in. administrację państwową, której funkcjonowanie pozostawia wiele do życzenia. Ludzie zbulwersowani są tym, że traktuje się ich w urzędach jak natrętnych intruzów, którzy ośmielają się zawracać głowę paniom urzędniczkom i panom urzędnikom. I to od najniższego szczebla do ministerstw włącznie. Zastraszająca jest często niekompetencja i niedoinformowanie! Urzędnicy zapominają, że pełnią służebną rolę wobec społeczeństwa, a nie na odwrót. Taki bałagan wpływa na obraz pracy parlamentu, rządu i prezydenta.</u>
          <u xml:id="u-118.5" who="#SenatorZdzisławCzarnobilski">Program zakłada większą ingerencję państwa w poszczególne działy gospodarki. Obawiam się jednak, że ze względu na brak środków w budżecie państwa może to mieć zgoła symboliczny wymiar.</u>
          <u xml:id="u-118.6" who="#SenatorZdzisławCzarnobilski">Obawiam się również, że rząd nie będzie wstanie wywiązać się z obietnic danych w programie. Zaczną się słuszne naciski różnych grup interesów, branż przemysłowych, rolników, aby uzyskać obiecaną pomoc.</u>
          <u xml:id="u-118.7" who="#SenatorZdzisławCzarnobilski">Podzielam opinię Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia, że niedopuszczalne jest ograniczenie rewaloryzowania rent i emerytur do dwóch razy w roku oraz podniesienie progu wzrostu wynagrodzeń uprawniających do waloryzacji. Skończmy już raz na zawsze z czynieniem oszczędności kosztem emerytów i rencistów, bezrobotnych, służby zdrowia i oświaty.</u>
          <u xml:id="u-118.8" who="#SenatorZdzisławCzarnobilski">Nie jestem przekonany, czy społeczeństwo wykaże aż tyle zrozumienia dla wprowadzanych ograniczeń, takich jak brak wzrostu konsumpcji przez 3 lata - oby tylko 3 lata - zwiększone podatki, ograniczenia świadczeń socjalnych. Ludzie boją się radykalnych zmian, bo z tym, co jest, jakoś się żyje, a po zmianach może być jeszcze gorzej. Nie chcą już nikomu wierzyć. Łatwiej jest w tej chwili protestować, niż zaproponować coś w celu poprawy gospodarki i wziąć jeszcze za to odpowiedzialność. Łatwiej jest zniekształcić nawet najlepszą ustawę poprzez dołączenie do niej niezbyt udanych aktów wykonawczych. Na przykład, ustawa o lekach, o izbach skarbowych, w celu utrudnienia życia pracownikom i petentom.</u>
          <u xml:id="u-118.9" who="#SenatorZdzisławCzarnobilski">Nie mamy wpływu na dystrybucję energii elektrycznej, cieplnej i gazu. Nie wiemy, ile się marnuje energii i gazu w zakładach oraz po drodze do użytkownika. Ludzie odnoszą wrażenie, że koszty niegospodarności pokrywa społeczeństwo.</u>
          <u xml:id="u-118.10" who="#SenatorZdzisławCzarnobilski">Wysoka Izbo! Powinniśmy przede wszystkim zastanowić się, jak w bardziej racjonalny sposób wykorzystać te niewielkie pieniądze, którymi dysponuje budżet, tak aby ich nie zmarnować. Należy bardziej docenić pracę, a nie cwaniactwo. Trzeba wyciągnąć wnioski z błędów popełnionych przez poprzedni rząd, a nie powielać te same błędy. W programie znaleźć się powinno miejsce dla młodzieży, jej roli w przemianach i odpowiedzialności za kraj.</u>
          <u xml:id="u-118.11" who="#SenatorZdzisławCzarnobilski">Większość społeczeństwa oczekuje od pana, Panie Premierze, sprawiedliwej a zarazem twardej ręki, a więc więcej odwagi. Panie Premierze. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Proszę o zabranie głosu pana senatora Makarewicza, przygotowuje się pan senator Skupiński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#SenatorHenrykMakarewicz">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#SenatorHenrykMakarewicz">Wydarzenia ostatnich czasów absorbują uwagę całego społeczeństwa polskiego. Często powtarzają się pytania, gdzie jesteśmy, dokąd zmierzamy. Czy teoretyczne wskazanie Jeffreya Sachsa jest tą drogą, którą powinniśmy zdążać, czy może powinniśmy się oprzeć na własnej narodowej mądrości? Czy powinniśmy burzyć, by budować od nowa, czy może idąc za mądrością narodu - patrząc na przykład innych - remontować, usprawniać, adaptować? Czy w swojej bogatej historii musimy powtarzać wciąż te same błędy?</u>
          <u xml:id="u-120.2" who="#SenatorHenrykMakarewicz">Myślę, że udzielenie odpowiedzi na te i inne pytania powinno się stać drogowskazem naszych przemian. Musimy, jako naród, jasno określić, czy mamy jechać prosto, czy skręcać w prawo lub w lewo. Czy jadąc do przodu mamy jednocześnie cofać się? Czy na zakrętach historii mamy wymieniać rządy jak zderzaki?</u>
          <u xml:id="u-120.3" who="#SenatorHenrykMakarewicz">Myślę, że sytuacja jest na tyle poważna, by zakończyć igrzyska polityczne, a rozpocząć wspólny narodowy wysiłek, którym jest ratowanie Polski, naszego państwa.</u>
          <u xml:id="u-120.4" who="#SenatorHenrykMakarewicz">Wymiana zderzaków w skorodowanym samochodzie to tylko złudzenie, to tylko chwilowa poprawa, dopóki znów nie spróbujemy ruszyć z miejsca.</u>
          <u xml:id="u-120.5" who="#SenatorHenrykMakarewicz">Założenia polityki społeczno-gospodarczej zaprezentowane przez gabinet premiera Olszewskiego i przełamujące dotychczasową doktrynę Jeffreya Sachsa - realizowaną skrupulatnie przez Leszka Balcerowicza - muszą stać się kierunkiem, który zaakceptuje polskie społeczeństwo. Muszą stać się kierunkiem, który będzie temu społeczeństwu służył, oraz dawał szansę rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-120.6" who="#SenatorHenrykMakarewicz">Dziś najważniejszym zadaniem jest powstrzymanie recesji i rozpadu gospodarki. Tylko wtedy bowiem można uniknąć konfliktu społecznego na wielką skalę, tylko wtedy jest możliwe powstrzymanie rozpadu służb państwowych oraz upadku oświaty, nauki, ochrony zdrowia, kultury i sportu.</u>
          <u xml:id="u-120.7" who="#SenatorHenrykMakarewicz">Powiedzmy wprost to, czego nie wypada mówić rządowi. Jeśli nie zmienimy dotychczasowej filozofii i ogólnych celów polityki gospodarczej, to pod znakiem zapytania stanie sens przemian własnościowych. Dojść może do krwawej rewolucji, a wraz z nią do całkowitego rozpadu struktur państwa. Stąd już tylko jeden krok do utraty niepodległości. Tej czarnej perspektywy nie wolno nam stracić z oczu. Obawa przed nią to najlepsza gwarancja rozwagi i odpowiedzialności w naszych działaniach.</u>
          <u xml:id="u-120.8" who="#SenatorHenrykMakarewicz">Wysoka Izbo! W zaproponowanych założeniach można dostrzec wolę przełamania barier na drodze społeczno-gospodarczego rozwoju. Założenia te powinny być jednak bardziej szczegółowe i umiejscowione w czasie. W zakresie ochrony granic przed nadmiernym importem, zwłaszcza konsumpcyjnym, są zbyt ogólnikowe. Rynek powinien być konkretnie zdefiniowany. Czy ma to być rynek ustabilizowanych zakładów i racjonalnie zagospodarowanej pracy, czy wzorem do naśladowania ma być sprytny handlarz, dorabiający na cwaniactwie i, często, na imporcie?</u>
          <u xml:id="u-120.9" who="#SenatorHenrykMakarewicz">Ostatnie dwa lata większość obywateli naszego kraju ocenia zdecydowanie krytycznie. Ale są i tacy, którzy oceniają je pozytywnie, którzy patrzą przez pryzmat uzyskanych w tym okresie wielkich fortun. Nie dla wszystkich więc te lata były stracone. Tym bardziej konieczna jest pogłębiona refleksja i dobrze przemyślany wybór rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-120.10" who="#SenatorHenrykMakarewicz">Gdzie zatem jest klucz do tego czarodziejskiego zamka? W moim przekonaniu leży on również w polityce, która z jednej strony reguluje dochody i spożycie, a z drugiej - oszczędności i kredyty.</u>
          <u xml:id="u-120.11" who="#SenatorHenrykMakarewicz">Nie mając do tej pory dobrej polityki oszczędnościowej i kredytowej, musimy prowadzić błędną politykę w zakresie dochodów i konsumpcji. Jej istota sprowadzała się do radykalnego blokowania dochodów i spożycia. Polityka ta uderzała przede wszystkim w uboższe warstwy społeczeństwa. One to bowiem odczuwały najbardziej jej skutki, które okazały się zabójcze także dla rolnictwa. Polityka ta ograniczyła popyt na artykuły rolne, przez co doprowadziła ten dział gospodarki na skraj bankructwa. Czyżby zapomniano o błędach z historii Polski, gdy trudności na rynku żywnościowym zawsze doprowadzały do „zmiatania” ekip rządzących? Czyżby zapomniano, że od utraty suwerenności żywnościowej już tylko krok do utraty suwerenności narodowej?</u>
          <u xml:id="u-120.12" who="#SenatorHenrykMakarewicz">Rozważnego potraktowania wymaga reprywatyzacja i prywatyzacja. Nie zgadzam się z tezą, że tylko prywatna własność jest kluczem do rozwoju gospodarczego. Trzeba trzeźwiej spojrzeć na sprawdzone przykłady ze świata, chociażby państw skandynawskich, gdzie w doskonałej symbiozie funkcjonuje własność państwowa, spółdzielcza i prywatna. Dotychczasowe, instrumentalne podejście jest jedną z ważniejszych przyczyn luki budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-120.13" who="#SenatorHenrykMakarewicz">Reprywatyzując, należy pamiętać, że nie można wyrównywać krzywd za cenę kolejnych krzywd, nieraz bardzo bolesnych. Już dziś nie są odosobnione przykłady rugowania obywateli z zamieszkiwanych lokali, rugowania żłobków, przedszkoli, szkół w imię zadośćuczynienia.</u>
          <u xml:id="u-120.14" who="#SenatorHenrykMakarewicz">Nie powinniśmy obciążać budżetu państwa długami, jakie zaciągnęła wobec obywateli Polska Rzeczpospolita Ludowa w okresie błędów i wypaczeń. Zaciągała te długi nie tylko wobec dawnych właścicieli majątków ziemskich, fabryk, czy kamienic czynszowych. Chłopi mogliby także wystawić rachunki za obowiązkowe dostawy, podwody czy szarwarki. Wierzycieli jest zatem znacznie więcej. Zachowajmy więc w tej sprawie umiar i rozwagę.</u>
          <u xml:id="u-120.15" who="#SenatorHenrykMakarewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zaprezentowany Senatowi program społeczno-gospodarczy nie jest najdoskonalszy, wymaga wielu uściśleń, umiejscowień w czasie i większej przejrzystości.</u>
          <u xml:id="u-120.16" who="#SenatorHenrykMakarewicz">Mam nadzieję, że konstruktywna dyskusja pozwoli dopracować dokument tak, by stał się on drogowskazem na najbliższą i dalszą przyszłość, by przekonał społeczeństwo, że warto żyć i pracować dla Polski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję. Teraz zabierze głos pan senator Skupiński. Przygotuje się pan senator Szafraniec.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#SenatorAdamSkupiński">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#SenatorAdamSkupiński">Projekt założeń polityki społeczno-gospodarczej na rok 1992 stawia przed rządem bardzo poważne problemy. Cała koncepcja, w zarysach, zapowiada drastyczną redukcję wydatków w stosunku do najważniejszych potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-122.2" who="#SenatorAdamSkupiński">Przedstawiony w druku nr 131 przez premiera Jana Olszewskiego stan państwa na przełomie roku 1991/1992 obrazuje całość prawie wszystkich dziedzin życia społecznego, gospodarczego i prawnego w sposób otwarty, z którego wynika, że - aby sprostać wyzwaniom obecnej chwili - potrzebna jest mobilizacja całego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-122.3" who="#SenatorAdamSkupiński">Środki, którymi będzie dysponował rząd, dadzą możliwość utrzymania funkcji państwa na poziomie minimum. Rząd, bez moralnego i faktycznego poparcia parlamentu i społeczeństwa, nie będzie mógł działać skutecznie. Przecież w obecnej chwili przed każdym rządem będzie stał ten sam problem, taka jest naga prawda. Cały naród polski z wielką uwagą śledzi na ekranach telewizji i słucha przez radio, co dzieje się w Sejmie, w Senacie, w rządzie. Należy ważyć każde słowo, zdanie, tok myśli, abyśmy nie byli posądzeni - przez naród, który nas wybrał - o nieodpowiedzialność, o to, że dbamy o cele poszczególnych partii, a nie o dobro narodu.</u>
          <u xml:id="u-122.4" who="#SenatorAdamSkupiński">Jeżeli dysponuje się ograniczonymi środkami, to najważniejszy jest celowy sposób ich wykorzystania. Budżet powinien być szczegółowo opracowany, tak żeby możliwa była dokładna kontrola parlamentu - ile wydano na określone cele, czy odpowiednio do ustaleń zawartych w ustawie budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-122.5" who="#SenatorAdamSkupiński">Wydatki nie powinny przekroczyć progu bezpieczeństwa, na jaki zgodzi się parlament, bo wówczas tak chwiejna gospodarka, może ulec załamaniu, a w konsekwencji następny rok 1993 nie będzie rokiem nadziei i stabilizacji. Nadmierne zaciąganie kredytów z Narodowego Banku Polskiego, pociągnie za sobą emisję pieniędzy bez pokrycia w towarach i usługach na rynku; Spowoduje nadmierną inflację i brak stabilizacji gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-122.6" who="#SenatorAdamSkupiński">Premier i rząd mają nadal słaby kontakt ze społeczeństwem, które wielu problemów nie może zrozumieć. Należy uważać, aby drastyczne ograniczenia i ubóstwo, nie doprowadziły do przekroczenia bariery wytrzymałości społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-122.7" who="#SenatorAdamSkupiński">W planach rządu powinna znaleźć się koncepcja, jak w ciągu najbliższych 3–5 lat doprowadzić do zrównoważenia budżetu. W tym celu należy już podejmować i przedstawiać parlamentowi przedsięwzięcia, które doprowadzą do odtworzenia większej liczby sprawnych jednostek gospodarczych, dających świadczenia na rzecz skarbu państwa. Zbyt szybka prywatyzacja większych przedsiębiorstw państwowych może, w krótkim czasie, spowodować jeszcze większą recesję, pogłębić bezrobocie, zaostrzyć problem finansów publicznych.</u>
          <u xml:id="u-122.8" who="#SenatorAdamSkupiński">Rejon Podkarpacia, z którego pochodzę, jest słabo uprzemysłowiony, najgęściej zaludniony, ma gospodarkę rolną o bardzo małej powierzchni. Większość zakładów na tym terenie znajduje się na pograniczu upadku. Dam jeden przykład. Fabryka Osłonek Białkowych produkuje od wielu lat osłonki do produkcji wędlin. Zaopatrywała rynek krajowy, a część wysyłała na eksport. Obecnie - z powodu importu osłonek i niemożności zbytu na rynku krajowym oraz eksportowania - zakład ten może upaść. Tak jest z wieloma zakładami na naszym terenie. Należy temu przeciwdziałać, ale w jaki sposób? Właśnie od tego jest rząd, eksperci, ekonomiści.</u>
          <u xml:id="u-122.9" who="#SenatorAdamSkupiński">Można liczyć się z tym, że gdy pułap bezrobocia przekroczy liczbę trzech milionów ludzi, to ci, którzy do mnie przychodzili, powiedzą: „Mamy wolny czas, pojedziemy na granicę i własnymi rękami zatrzymamy dopływ tych towarów, które w Polsce wytwarzaliśmy; a teraz podobnymi do nich zalewany jest polski rynek”.</u>
          <u xml:id="u-122.10" who="#SenatorAdamSkupiński">Bezrobocie to nie tylko ciężar dla budżetu, to frustracja, niepokoje, nieporozumienia rodzinne, wzrost przestępczości. Wielu fachowców czuje się niepotrzebnych w tym kraju. Ci, co pracują, za swoją dobrą pracę powinni, według encykliki papieskiej Rerum novarum, otrzymać takie wynagrodzenie, żeby mogli dostatnio utrzymać rodzinę i zapewnić jej przyszłość. Za pracę miliony ludzi otrzymuje tak małe wynagrodzenie, że nie może, oprócz zaspokojenia najważniejszych potrzeb, zakupić ubrań, radia, pralki, telewizorów i innych rzeczy. To powoduje, że fabryki produkujące wymienione towary ograniczają produkcję. Nadwyżek nie można na razie wysłać na Wschód, a Zachód ma dosyć własnych towarów.</u>
          <u xml:id="u-122.11" who="#SenatorAdamSkupiński">W projekcie założeń polityki społeczno-gospodarczej na rok 1992 jest wiele niedomówień, ale jest i duża doza realizmu. Zacytuję niektóre zdania: „W latach 1990–1991 zmniejszające się nakłady inwestycyjne były głównym źródłem amortyzowania spadku konsumpcji, co zmniejszyło możność modernizacji gospodarki i poprawę jej konkurencyjności. W latach 1992–1994 priorytet dla inwestycji musi zatem zostać uwzględniony jako główne kryterium kształtowania polityki gospodarczej”. Dalsze zdania: „Zadaniem pierwszoplanowym jest zahamowanie recesji w roku 1992 i przywrócenie w latach 1993–1994 zdolności rozwojowej gospodarce, bez powodowania wzrostu inflacji. Zostanie przywrócony monopol skarbowy państwa na wyroby alkoholowe, tytoniowe, paliwa płynne. Import w wielu przypadkach pogłębia recesję produkcji krajowej, a więc nastąpi wdrażanie przepisów chroniących przed nieuczciwą konkurencją ze strony zagranicznych dostawców. Obywatele muszą zyskać pewność, że ich wyrzeczenia i trud w realizacji reformowania państwa i gospodarki, nie będzie zawłaszczony przez nieuczciwych ludzi”.</u>
          <u xml:id="u-122.12" who="#SenatorAdamSkupiński">Miejmy ufność, że rząd do tego doprowadzi, że tak rzeczywiście się stanie. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo panu senatorowi. Zabierze teraz głos pan senator Szafraniec. Następnym mówcą będzie pan senator Choroszucha.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#SenatorJanSzafraniec">Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#SenatorJanSzafraniec">Odniosę się do fragmentu założeń. Fragmentu zawartego bardziej w podtekście aniżeli w tekście. Fragmentu, nad którym się nie dyskutuje, być może dlatego, że został potraktowany bardziej intuicyjnie niż świadomie.</u>
          <u xml:id="u-124.2" who="#SenatorJanSzafraniec">Przedstawiony Wysokiej Izbie projekt założeń polityki społeczno-gospodarczej na rok 1992 zawiera interesujące propozycje, mimo wszystko zgodne z oczekiwaniami społecznymi i to jest istotne. Szkoda tylko, że jest to projekt założeń, a nie projekt konkretnych rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-124.3" who="#SenatorJanSzafraniec">Na szczęście jednak Najwyższa Izba Kontroli dostarczyła nam dokument o zagrożeniach dla państwa i gospodarki. Zbieg okoliczności sprawił, że te dwa dokumenty mogły być studiowane przez Wysoką Izbę w tym samym czasie. Pozostają one we wzajemnej zależności.</u>
          <u xml:id="u-124.4" who="#SenatorJanSzafraniec">Dokument rządowy zawiera projekt założeń, dokument NIK zawiera zaś jakby materiał i inspiracje do konkretnych rozwiązań i w tym sensie dokumenty te uzupełniają się. Gdyby rząd uwzględnił wnioski Najwyższej Izby Kontroli, wówczas uniknąłby posądzenia o hasłowość i ogólnikowe stwierdzenia. Dlatego też uważam, że opracowanie NIK winno stanowić inspirację nie tylko dla rządowych, ale i parlamentarnych poczynań.</u>
          <u xml:id="u-124.5" who="#SenatorJanSzafraniec">Pomimo swej ogólnikowości dokument zasługuje na uwagę i akceptację. W rządowych założeniach został wreszcie dostrzeżony czynnik ludzki. Nazwałbym go czynnikiem edukacyjnym, a nie tylko ekonomicznym i gospodarczym. W dostrzeżeniu tego właśnie czynnika upatruję osobiście dojrzałości i dalekowzroczności rządowych propozycji, jako że czynnik ten jest traktowany - w dyskusjach nad projektem - po macoszemu bądź w ogóle pomijany. Jemu chcę właśnie poświęcić swoją uwagę.</u>
          <u xml:id="u-124.6" who="#SenatorJanSzafraniec">Wydaje się, że właściwe jest założenie przeprowadzenia „głębokich” - to określenie przymiotnikowe pojawia się w dokumencie trzy razy - „głębokich przemian w strukturze instytucjonalnej i postawach społecznych; głębokiej przebudowy prawa i zachowań obywateli”.</u>
          <u xml:id="u-124.7" who="#SenatorJanSzafraniec">Transformacja społeczeństwa postkomunistycznego - jak czytamy w założeniach - wymaga m.in. głębokiej reorientacji, którą ja utożsamiam z przemianą mentalności, stereotypów, nawyków, a także budowania - jak to wynika z dokumentu - etosu pracy. Dlatego też rząd będzie zwracał szczególną uwagę na, cytuję z dokumentu; „jakość usług edukacyjnych, a także zapewnienie warunków dla zaplecza naukowego w zakresie problemów społecznych i edukacji”.</u>
          <u xml:id="u-124.8" who="#SenatorJanSzafraniec">To jest właściwy kierunek i nie należy go zmieniać.</u>
          <u xml:id="u-124.9" who="#SenatorJanSzafraniec">Przebudowa gospodarcza nie dokona się bez przebudowy ludzkiej mentalności. Ta zaś skażona jest kilkudziesięcioletnią presją edukacji totalitarnej. Kościół w swym nauczaniu społecznym zawsze domagał się promocji dla twórczej podmiotowości człowieka, którą - w wymiarze gospodarczym - można nazwać inicjatywą, przedsiębiorczością, pomysłowością, racjonalizacją, inwestowaniem. Czynnik ten jest nieodzowny dla wszelkiego postępu, pod warunkiem że będzie pobudzany i aktywizowany.</u>
          <u xml:id="u-124.10" who="#SenatorJanSzafraniec">Tymczasem edukacja totalitarna skutecznie blokowała każdy odruch spontanicznej, ludzkiej inicjatywy. Wszelka przedsiębiorczość podlegała restrykcji. Liczył się nie tyle oddolny pomysł, ile odgórna nakazowość. Nie tyle spontaniczność, ile podległość.</u>
          <u xml:id="u-124.11" who="#SenatorJanSzafraniec">Utrwalił się w ten sposób w naszej mentalności stereotyp myślowy, ograniczający nas, przynajmniej większość z nas, do roli odtwórców raczej niż twórców.</u>
          <u xml:id="u-124.12" who="#SenatorJanSzafraniec">W ten sposób restrykcja tej twórczej podmiotowości zepchnęła ludzką aktywność do podziemia i uczyniła zeń rodzaj mutanta, który stał się nie tyle twórczy, ile przebiegły - nie w sensie konstruktywnym, lecz destruktywnym. Dokument NIK dostarcza stosownej egzemplifikacji.</u>
          <u xml:id="u-124.13" who="#SenatorJanSzafraniec">Na przykład wypłacano dziesiątki milionów złotych z tytułu wynagrodzenia i nagród twórcom projektów racjonalizatorskich, z pieniędzy uzyskanych dzięki temu, że wysokie efekty ekonomiczne oparte były na sztucznie dobranych parametrach, zaś ceny materiałów i usług wyższe od rzeczywistych. Aż prosi się o edukację.</u>
          <u xml:id="u-124.14" who="#SenatorJanSzafraniec">I, jakby na ironię, Agencja Rozwoju Przemysłu zamiast zgodnie z założeniami wspomagać finansowo przedsięwzięcia modernizacyjne zakładów, przeznaczała pieniądze m.in. na regulowanie zobowiązań przedsiębiorstw będących w stanie upadłości i likwidacji.</u>
          <u xml:id="u-124.15" who="#SenatorJanSzafraniec">I znów apel o edukację. Nie byłoby afery alkoholowej, gdyby istniał szacunek dla prawa. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi nakłada na organy władzy i administracji państwowej zobowiązania do podejmowania działań zmierzających do ograniczenia spożycia napojów alkoholowych, a także ograniczenia dostępu do alkoholu.</u>
          <u xml:id="u-124.16" who="#SenatorJanSzafraniec">Wysoka Izbo! Nie wystarczy jedynie przebudowa prawa. Konieczne jest jeszcze wpojenie szacunku do tego prawa.</u>
          <u xml:id="u-124.17" who="#SenatorJanSzafraniec">I niech mi ktoś powie, że bezzasadna jest w założeniach reorientacja w ludzkich postawach, w ludzkim zachowaniu i w ludzkim etosie pracy.</u>
          <u xml:id="u-124.18" who="#SenatorJanSzafraniec">O ile poprzedni rząd, rząd pana premiera Bieleckiego, stosował presję ekonomiczną w nadziei na aktywność gospodarczą, o tyle obecny rząd z tą samą nadzieją winien stosować presję edukacyjną.</u>
          <u xml:id="u-124.19" who="#SenatorJanSzafraniec">Panie i Panowie Senatorowie! Na zakończenie jedna refleksja. Ustrój komunistyczny odbierał nam wolność, ale zapewniał poczucie bezpieczeństwa. Ustrój demokratyczny przywrócił nam wolność, ale doprowadził do utraty poczucia bezpieczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-124.20" who="#SenatorJanSzafraniec">Psychologiczne obserwacje wskazują, iż człowiek bardziej chce być bezpieczny niż wolny. Stąd też zjawia się przed nami kolejne niebezpieczeństwo - 53% Polaków gotowych jest zrezygnować z wolności, poddać się autorytarnemu rządowi, byleby tylko zyskać poczucie bezpieczeństwa, przede wszystkim materialnego.</u>
          <u xml:id="u-124.21" who="#SenatorJanSzafraniec">Do czego zmierzam? Zmierzam do tego, że założenia polityki społeczno-gospodarczej rządu zdają się wychodzić naprzeciw tej potrzebie stabilizacji i potrzebie bezpieczeństwa, preferując aktywizację proinwestycyjną, proprywatyzacyjną i aktywizację proeksportową. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Pan senator Choroszucha zabierze teraz głos. Następny będzie pan senator Grzeszczak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#SenatorIreneuszChoroszucha">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#SenatorIreneuszChoroszucha">Korzystając z okazji, jaką daje dyskusja nad projektem założeń społeczno-gospodarczych na rok 1992, chcę dać wyraz mojemu najgłębszemu przekonaniu, iż demokrację w naszym kraju mamy na kredyt. Tak! I kredyt ten będziemy musieli spłacić, jeśli nie chcemy stracić demokracji!</u>
          <u xml:id="u-126.2" who="#SenatorIreneuszChoroszucha">Trzy lata temu, w czasie wyborów czerwcowych, wybraliśmy demokrację ze świadomością, że to, co stanowi podstawę tego systemu politycznego, a więc gospodarka rynkowa, z konieczności przyjdzie potem. Demokracja jest bowiem sposobem urządzenia kraju o gospodarce rynkowej. Nie ma państwa, gdzie byłoby inaczej. To po pierwsze.</u>
          <u xml:id="u-126.3" who="#SenatorIreneuszChoroszucha">Po drugie zaś - demokracja jest sposobem urządzenia życia społecznego, ale tylko wówczas, kiedy społeczeństwo jest w zasadzie zadowolone ze swojego położenia. Tymczasem w Polsce do jednego i do drugiego, a więc do rynku i do zadowolenia, ciągle jest daleko. Mało tego. Jeśli idzie o zadowolenie, to w odczuciu większości dziś jest do niego nawet dalej niż przed rokiem czy dwoma.</u>
          <u xml:id="u-126.4" who="#SenatorIreneuszChoroszucha">Wszystkie przewidywania dotyczące tempa i efektów przebudowy gospodarki okazały się po prostu zbyt optymistyczne. I dzisiaj, dwa lata po rozpoczęciu gruntownej transformacji gospodarki, pogłębia się recesja, a jednocześnie narasta w niektórych środowiskach niebezpieczne przekonanie, że w ramach demokratycznej formy rządów nie da się zapewnić Polsce pomyślności.</u>
          <u xml:id="u-126.5" who="#SenatorIreneuszChoroszucha">Przedstawiony przez rząd projekt założeń polityki społeczno-gospodarczej na rok 1992 budzi na pewno wiele zastrzeżeń. W wielu punktach zostawia wrażenie niedosytu, wymaga korekt. Ale z całą pewnością jest godną rozważenia propozycją wyjścia z obecnej, kryzysowej sytuacji. Stanowi bazę do dyskusji nad przyszłością gospodarki. Dyskusji - chcę podkreślić - ponad partyjnymi podziałami.</u>
          <u xml:id="u-126.6" who="#SenatorIreneuszChoroszucha">Propozycja ta jest oparta na dwóch latach doświadczeń. I dlatego odłóżmy na bok kwestię, na ile jest ona konkurencyjna w stosunku do dotychczasowej polityki gospodarczej, skoro jej autorzy byli bogatsi o doświadczenia zebrane w czasie tych dwóch lat.</u>
          <u xml:id="u-126.7" who="#SenatorIreneuszChoroszucha">W latach 1990 i 1991 udało się jako tako ustabilizować złotówkę, zapełnić sklepowe półki, zlikwidować kolejki, ten znak rozpoznawczy realnego socjalizmu. I wreszcie - urealnić ceny. Po pierwszych sukcesach przyszły jednak skutki niepożądane: recesja, deficyt budżetu, bezrobocie, kryzys instytucji państwowych.</u>
          <u xml:id="u-126.8" who="#SenatorIreneuszChoroszucha">I dzisiaj widać wyraźnie, że kontynuacja dotychczasowych metod jest już niemożliwa. Gospodarce potrzebny jest nowy impuls. I taką propozycję zawiera projekt założeń przedstawionych Senatowi przez rząd.</u>
          <u xml:id="u-126.9" who="#SenatorIreneuszChoroszucha">Nie będę tu wchodził w szczegóły tego projektu, gdyż - w moim przekonaniu - w sposób bardzo kompetentny i precyzyjny zrobił to minister Eysymontt. Chciałbym tylko zwrócić uwagę na niektóre fragmenty.</u>
          <u xml:id="u-126.10" who="#SenatorIreneuszChoroszucha">Podstawą założeń jest zahamowanie recesji. Jednym z zasadniczych działań prowadzących do tego celu są zmiany w polityce pieniężno-kredytowej, zwłaszcza kreacja pieniądza „w tempie przewyższającym przewidywane tempo inflacji i zmiany wolumenu produktu krajowego”. Ta propozycja szczególnie wzbudza dyskusje w prasie, również w Sejmie, gdyż każda ze stron ma inną opinię na temat tego, czy na rynku znajduje się wystarczająca ilość pieniędzy.</u>
          <u xml:id="u-126.11" who="#SenatorIreneuszChoroszucha">Twórcy założeń uważają, że w gospodarce jest za mało pieniędzy. Czy mają rację? W moim przekonaniu, tak. Widzę w tym analogię do okresu międzywojennego, kiedy to rząd, po doświadczeniach wielkiej inflacji w latach dwudziestych, aż do wojny konsekwentnie trzymał się polityki deflacyjnej, płacąc za to dotkliwą cenę. Mianowicie, opóźnienie w wychodzeniu Polski z kryzysu.</u>
          <u xml:id="u-126.12" who="#SenatorIreneuszChoroszucha">Panie Marszałku! Wysoki Senacie! Jedna kwestia w założeniach Jest szczególnie istotna. Na pytanie, co stanowi obecnie większą groźbę dla naszej gospodarki; nawrót hiperinflacji czy też pogłębiająca się spirala recesyjna wraz ze wszystkimi jej skutkami, autorzy założeń, świadomi niebezpieczeństw nawrotu hiperinflacji, odpowiadają, że gospodarka doszła już do takiego punktu, recesja jest już tak dotkliwa, że to właśnie walka z nią, a nie z hiperinflacją, jest dziś najpilniejszym i najważniejszym zadaniem.</u>
          <u xml:id="u-126.13" who="#SenatorIreneuszChoroszucha">W dotychczasowych dyskusjach, jakie prowadziliśmy na forum Senatu, nad zmianami w budżecie, nad prowizorium budżetowym i nad nowelizacją powiązanych z tym ustaw przewijało się - myślę, że często nawet nie do końca uświadomione - przeciwstawianie jednych części budżetu, jednych dziedzin życia - innym. To zestawienie jest tylko pozornie właściwe, a nawet więcej, jest często szkodliwe. Trzeba zaspokoić potrzeby oświaty i służby zdrowia, ale również i administracji, policji, wymiaru sprawiedliwości, gdyż - mówiąc inaczej - trzeba zaspokajać potrzeby zdrowotne społeczeństwa, ale również trzeba zaspokajać potrzebę bezpieczeństwa. W tym, tę specyficzną potrzebę bezpieczeństwa, jaką daje świadomość życia w kraju dobrze i sprawiedliwie rządzonym.</u>
          <u xml:id="u-126.14" who="#SenatorIreneuszChoroszucha">Stąd też dobrze się stało, że projekt założeń dowartościowuje te dziedziny życia i podkreśla ich wagę dla prawidłowego funkcjonowania społeczeństwa. Ale nawet nie chodzi tylko o potrzeby, o potrzebę bezpieczeństwa w społeczeństwie. Przedstawione tu zamierzenia o tyle tylko się powiodą, o ile państwo będzie dysponowało sprawnym i fachowym aparatem administracyjnym, podatkowym, bankowym i policyjnym. Tych dziedzin w żadnej mierze nie można zaniedbywać, Panie Marszałku! Wysoki Senacie! Zacząłem od porównania naszej demokracji do towaru kupionego na kredyt. A właściwiej, czy modniej, można byłoby powiedzieć, że w drodze leasingu.</u>
          <u xml:id="u-126.15" who="#SenatorIreneuszChoroszucha">Przedstawiony przez rząd projekt założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1902 r. daje najlepszą, w chwili obecnej, i najwiarygodniejszą szansę na spłatę tego kredytu. Dlatego też, działając również z upoważnienia moich kolegów z Senatu zgrupowanych w Parlamentarnym Klubie Porozumienia Centrum, proszę Wysoką Izbę o zaaprobowanie projektu założeń.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo panu senatorowi. Proszę o zabranie głosu pana senatora Grzeszczaka, Następna będzie pani senator Gościej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#SenatorEugeniuszGrzeszczak">Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#SenatorEugeniuszGrzeszczak">Oczekiwania społeczne wobec rządu wyłonionego przez pierwszy w naszej powojennej historii demokratycznie wybrany parlament były i są nadal bardzo duże. A ponadto mają już teraz znacznie poważniejszy charakter, Sfrustrowanemu ciągłym spadkiem dochodu narodowego i stopy życiowej społeczeństwu nie wystarczają już hasła, deklaracje i gry polityczne, Oczekuje ono tak od rządu, jak i od parlamentu sformułowania oraz realizacji konkretnego i akceptowalnego społecznie programu. I to przede wszystkim programu gospodarczego, bo on przecież w głównej mierze determinuje poziom innych sfer naszego życia.</u>
          <u xml:id="u-128.2" who="#SenatorEugeniuszGrzeszczak">Wyłanianiu koalicji rządzącej, a takie formułowaniu rządu towarzyszyły zapewnienia, że będzie to rząd przełomu, rząd, który zaproponuje wyjście z przytłaczającego i coraz trudniejszego do zniesienia upadku gospodarczego wraz z jego dotkliwymi społecznymi konsekwencjami.</u>
          <u xml:id="u-128.3" who="#SenatorEugeniuszGrzeszczak">Czy przedłożony projekt założeń polityki społeczno-gospodarczej państwa na 1902 r. taki przełom zapowiada?</u>
          <u xml:id="u-128.4" who="#SenatorEugeniuszGrzeszczak">Analiza tego dokumentu, a także fakt długiego nań oczekiwania oraz narastającego w ostatnim czasie chaosu gospodarczego pogłębiają sceptycyzm i są raczej potwierdzeniem niebezpiecznej tezy. Mówi ona, że sięganiem po władzę rządzą inne prawidła niż te, które towarzyszą jej sprawowaniu. Jest to mocne stwierdzenie, ale rzeczywistość, niestety, uzasadnia takie sformułowanie.</u>
          <u xml:id="u-128.5" who="#SenatorEugeniuszGrzeszczak">W tym kontekście trudno będzie uzyskać, postulowane często przez pana premiera Olszewskiego jako konieczne, wsparcie działań rządu przez większość elit politycznych i przez społeczeństwo.</u>
          <u xml:id="u-128.6" who="#SenatorEugeniuszGrzeszczak">Główne cele polityki społeczno-gospodarczej, sprowadzające się w istocie do powstrzymania recesji w gospodarce i zahamowania rozkładu służb publicznych, usług społecznych, są ze wszech miar słuszne i powszechnie aprobowane. Ale to przecież nie są cele nowe. Przyświecały one również polityce poprzedniej ekipy. Tyle tylko, że ich realizacja przynosiła akurat odwrotne skutki. Dla takich działań kapitał zaufania społecznego już się chyba wyczerpał.</u>
          <u xml:id="u-128.7" who="#SenatorEugeniuszGrzeszczak">Spór dotyczy nie tyle celów, ile koncepcji sposobów ich realizacji. Różnice w zgłaszanych przez ugrupowania polityczne propozycjach działań antyrecesyjnych, a także rozbieżności interesów poszczególnych grup społecznych są ogromne i mają charakter zasadniczy. Nie są to jednak wystarczające powody, by odrzucać przedłożony przez rząd wstępny program społeczno-gospodarczy, bo za taki uznaję przedłożony, projekt założeń.</u>
          <u xml:id="u-128.8" who="#SenatorEugeniuszGrzeszczak">Naszym obowiązkiem jest podjęcie nad tym dokumentem wnikliwej debaty oraz dalszych prac i prób udoskonalenia go - przede wszystkim w zakresie uzupełnienia braków i eliminowania sprzeczności. W dyskusji wskazano ich sporo, aby się nie powtarzać, nie będę ich tu przywoływał. Odniosę się jedynie do kilku istotnych spraw z dziedziny gospodarki rolnej.</u>
          <u xml:id="u-128.9" who="#SenatorEugeniuszGrzeszczak">Po pierwsze, zawarta w pierwszym rozdziale projektu założeń ocena aktualnej sytuacji, ocena, która jest punktem wyjścia do tworzenia programu, pomija zupełnie sytuację ekonomiczną w rolnictwie i nie podkreśla faktu, że najwyższy spadek dochodów dotknął właśnie rolników. A wiadomo, że dochody rolników nigdy nie miały i mieć nie mogą charakteru tylko konsumpcyjnego. Jest więc to zjawisko bardzo niebezpieczne, bo nie tylko obniża i tak niewysoki poziom życia tej grupy ludności, ale również prowadzi do dalszego, katastrofalnego upadku jednej z najważniejszych - a mającej przecież perspektywy - gałęzi naszej gospodarki, jaką jest rolnictwo.</u>
          <u xml:id="u-128.10" who="#SenatorEugeniuszGrzeszczak">Po drugie, pozytywnie należy ocenić zapowiedź, od dawna postulowanych przez rolników, zmian w kredytowaniu rolnictwa - zarówno na cele inwestycyjne, jak i preferencyjne kredyty obrotowe na cele produkcyjne w gospodarstwach chłopskich. Choć preferencje proponowane przez rząd nie pokrywają się z chłopskimi oczekiwaniami.</u>
          <u xml:id="u-128.11" who="#SenatorEugeniuszGrzeszczak">Po trzecie, z trudem wywalczona przez rolników Agencja Rynku Rolnego nie spełniła roli gwaranta minimalnej opłacalności produkcji rolnej, a więc funkcji, do której została powołana. W założeniach zapowiada się stopniową komercjalizację działalności tej agencji i wprowadzenie systemu rynkowych minimalnych cen gwarantowanych. Jednakże skuteczność działania w tym zakresie Agencji Rynku Rolnego będzie uzależniona od wielkości środków budżetowych przeznaczonych na jej działalność.</u>
          <u xml:id="u-128.12" who="#SenatorEugeniuszGrzeszczak">I ostatnim problemem, do którego chciałbym odnieść, jest kwestia reprywatyzacji i prywatyzacji majątku narodowego. Podzielam pogląd, że powszechna prywatyzacja winna być poprzedzona reprywatyzacją po to, aby możliwie szybko i jednoznacznie uporządkować aktualny stan prawny majątku poddawanego prywatyzacji. Projekt założeń proponuje formułę alternatywną - bony kapitałowe lub zwrot w naturze. Obawy moje budzi jedynie brak ograniczenia tej zasady w roszczeniach dotyczących majątków ziemskich.</u>
          <u xml:id="u-128.13" who="#SenatorEugeniuszGrzeszczak">Panie Marszałku! Wysoki Senacie! Mam nadzieję, że wszystkie zgłaszane wątpliwości, zastrzeżenia i propozycje zmian wyrażane zarówno przez komisje, jak i podczas debat plenarnych Sejmu i Senatu, zostaną przez rząd przeanalizowane wnikliwie i w możliwie maksymalnym stopniu uwzględnione w projekcie założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r., a następnie w ustawie budżetowej. Pozwoli to, aby zarówno ten, jak i przyszłe dokumenty zostały przez Wysoką Izbę przyjęte. Prawdziwa weryfikacja założeń gospodarki na 1992 r. odbędzie się dopiero właśnie w ustawie budżetowej, kiedy to już nie intencje i cele, ale konkretne kwoty - mówił o tym w swym wystąpieniu pan minister Eysymontt - wyrażone w liczbach potwierdzą lub zweryfikują wartość tego dokumentu. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo panu senatorowi. Poproszę teraz panią senator Gościej, następny będzie pan senator Woźnica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#SenatorJaninaGościej">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-130.1" who="#SenatorJaninaGościej">Podobnie jak pan senator Szafraniec uważam, że analizując projekt założeń polityki społeczno-gospodarczej na rok 1992 musimy wziąć pod uwagę przynajmniej dwa dokumenty: to wspomniane przez pana senatora Szafrańca sprawozdanie Najwyższej Izby Kontroli, przedstawiające zagrożenia państwa w latach 1990–1991 oraz przygotowany przez Radę Ministrów raport zatytułowany Stan państwa na przełomie lat 1991 i 1992. Dopiero w kontekście tych dokumentów można ocenić założenia polityki społeczno-gospodarczej w dwóch, jak się wydaje, podstawowych aspektach.</u>
          <u xml:id="u-130.2" who="#SenatorJaninaGościej">Po pierwsze, można ocenić ich realizm, polegający na uwzględnieniu zarówno potrzeb społecznych i gospodarczych, jak i możliwości państwa oraz obywateli.</u>
          <u xml:id="u-130.3" who="#SenatorJaninaGościej">Po wtóre, można ocenić, na ile założenia polityki rządu premiera Olszewskiego rysują perspektywę jutra, jaką stwarzają społeczeństwu szansę zatrzymania procesu destabilizacji i ubożenia.</u>
          <u xml:id="u-130.4" who="#SenatorJaninaGościej">Niewątpliwie przyjęcie przez parlament założeń polityki umocni pozycję rządu i stanie się dla niego czynnikiem stabilizującym. Na pewno wszystkim nam dziś jest potrzebne, by żyć w kraju, w którym nie wyznacza się dla rządzących stu dni, lecz przeciwnie, daje się im możliwość zarządzania krajem, obdarza się kredytem zaufania, oczekując skuteczności działań.</u>
          <u xml:id="u-130.5" who="#SenatorJaninaGościej">Ale powiedzieć trzeba i to, że pierwszym powodem, dla którego przyjmiemy lub odrzucimy projekt założeń polityki społeczno-gospodarczej, nie jest troska o umocnienie pozycji rządu, lecz troska o umocnienie państwa i najważniejszych jego instytucji, o gwarancje bytowe dla rodzin, o perspektywy dla upadającej gospodarki, o los fundamentalnych dla narodu inwestycji, którymi są nauka i oświata!</u>
          <u xml:id="u-130.6" who="#SenatorJaninaGościej">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam szczególne powody, by podczas naszej debaty zabrać głos w sprawie założeń polityki gospodarczo-społecznej w zakresie polityki edukacyjnej. Pełnię od dwóch lat funkcję kuratora oświaty i nie tylko z dokumentów czy publikatorów znam to wszystko, co ją degraduje, osłabia, spłyca i ogranicza. To, co znajdujemy w sprawozdaniu Najwyższej Izby Kontroli daje obraz sytuacji, na którą w oświacie nie może być społecznej zgody.</u>
          <u xml:id="u-130.7" who="#SenatorJaninaGościej">W ciągu dwu minionych lat nastąpiło wyraźne pogorszenie infrastruktury i bazy materialnej oświaty, w szybkim tempie postępuje dekapitalizacja obiektów, szkoły zawodowe wypuszczają absolwentów nie do pracy, ale po zasiłki dla bezrobotnych. Programy tych szkół są przestarzałe, zmiany mają charakter raczej kosmetyczny. Nowa koncepcja kształcenia zawodowego nie może wyjść z szuflad ministerialnych.</u>
          <u xml:id="u-130.8" who="#SenatorJaninaGościej">W sposób drastyczny, na skutek szukania oszczędności w funduszu płac nauczycielskich, ograniczono zajęcia pozalekcyjne. W rezultacie polska szkoła nie stwarza dziś niemal żadnych szans rozwoju indywidualnych uzdolnień ucznia. Szkoła ta jest nie tylko straszliwie uboga, ale też nie ma „umocowania” programowego i organizacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-130.9" who="#SenatorJaninaGościej">Sprawozdanie Najwyższej Izby Kontroli odnotowuje ponadto to, co tak dobrze znam z autopsji, wyraźne obniżenie poziomu opieki i pomocy socjalnej dla uczniów.</u>
          <u xml:id="u-130.10" who="#SenatorJaninaGościej">Uzupełnieniem tego obrazu oświaty, który rząd brał zapewne pod uwagę przygotowując założenia, są informacje zawarte w dokumencie przygotowanym przez Radę Ministrów o stanie państwa na przełomie lat 1990 i 1991. Stwierdza się w nim m.in., że z powodu niskich płac w resorcie oświaty, można mówić o negatywnej selekcji kadr. Prawda jest taka, że po wdrożeniu przez ministerstwo w ubiegłym roku programu oszczędnościowego, płace nauczycielskie gwałtownie obniżyły się i spadły z ok. 103 do 70% średniej płacy krajowej w sferze produkcji materialnej. Resort edukacji wkroczył w rok 1992 z zaległościami płatniczymi przekraczającymi 4 bln zł.</u>
          <u xml:id="u-130.11" who="#SenatorJaninaGościej">Raport o stanie państwa ostrzega w innym miejscu, że 2,5 mln Polaków, to ludzie niepełnosprawni, nie mający w większości szans na rehabilitację. Ile dzieci i młodzieży dołączy niebawem do tej liczby, skoro gwałtownie zmniejsza się ich udział w różnych formach wypoczynku i sportu oraz została zaniechana lub bardzo ograniczona opieka medyczna w szkołach i placówkach oświatowych?</u>
          <u xml:id="u-130.12" who="#SenatorJaninaGościej">Na tym tle trzeba mówić o założeniach polityki edukacyjnej. Zapis, co zrozumiałe, nie jest szczegółowy, pokazuje jedynie kierunki, a nie konkretne rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-130.13" who="#SenatorJaninaGościej">Wskazując jednak priorytety, rząd zapowiada powstrzymanie dalszej degradacji jakości „usług” edukacyjnych oraz gwarancję przez państwo pewnego ich poziomu uznanego za minimalny. Język tego zapisu nie jest jednak dość precyzyjny dla tych, którzy chcieliby wiedzieć, czy rząd pana premiera Olszewskiego będzie zmierzał do częściowego, a jeśli tak, to w jakiej części, odpłatnego szkolnictwa? Czy zapowiadany minimalny poziom „usług” edukacyjnych, które będą świadczone nieodpłatnie przez państwo, nie oznacza, że w perspektywie mitem stanie się szkoła równych szans, że minimum będzie dla biedaków, głównie dzieci tzw. budżetowców. Słowem, że będziemy rzecząpospolitą obywateli nie tylko ubogich, ale i niewykształconych.</u>
          <u xml:id="u-130.14" who="#SenatorJaninaGościej">Dzielę się tymi obawami, bo znajduję w zapisach założeń więcej sformułowań, które nie są dość jednoznaczne i nie zawsze tworzą ze sobą spójny, moim zdaniem, zarys polityki przyjętej przez rząd.</u>
          <u xml:id="u-130.15" who="#SenatorJaninaGościej">Zapowiada się na przykład, że konieczne będzie podjęcie reformy w organizacji i finansowaniu szeroko rozumianej sfery usług społecznych, co od dawna jest oczekiwane i bezwzględnie potrzebne także w resorcie edukacji. Nie ma jednak żadnego sygnału, że obejmą one również tę dziedzinę.</u>
          <u xml:id="u-130.16" who="#SenatorJaninaGościej">Kierunki zapowiedziane w części założeń dotyczącej polityki edukacyjnej nie wyczerpują problemów, które na pewno muszą być w tym roku rozwiązywane. Jest jednak w rządowym dokumencie ostrożne zapewnienie powstrzymania procesu dalszej degradacji, głównie materialnej, edukacji narodowej.</u>
          <u xml:id="u-130.17" who="#SenatorJaninaGościej">Doceniona jest deklaratywnie rola oświaty, nauki i kultury w procesie zmian ustrojowych naszego państwa i przebudowania mentalności społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-130.18" who="#SenatorJaninaGościej">Projekt zapowiada pewną ochronę wynagrodzeń pracowników sfery budżetowej, choć nie ma zapowiedzi, jakiej oczekujemy, że edukacja narodowa stanie się sferą nietykalności ekonomicznej.</u>
          <u xml:id="u-130.19" who="#SenatorJaninaGościej">Nie ma w projekcie wystarczających gwarancji, że chwiejność budżetu nie wyrazi się ponownie w poszukiwaniu rezerw finansowych w szkołach i placówkach oświatowych. I tu powiedzieć trzeba jasno: non possumus, bowiem następne ograniczenia w tej dziedzinie są zamachem na fundamenty bytu narodowego i o tym trzeba mówić nie pod presją związków zawodowych i nie dlatego, że słuchają nas wyborcy, ale ze względu na obowiązek reprezentowania w tej izbie interesu społecznego.</u>
          <u xml:id="u-130.20" who="#SenatorJaninaGościej">Przyjmując ogólną filozofię zaprezentowanych założeń opowiadam się jednak, jak i cała Komisja Kultury, Środków Przekazu, Nauki i Edukacji Narodowej, za uzupełnieniem i poszerzeniem projektu, by stał się bardziej konkretny oraz odnosił się do istniejących zagrożeń polskiego systemu oświatowego.</u>
          <u xml:id="u-130.21" who="#SenatorJaninaGościej">Przede wszystkim uważamy, jest to również moje zdanie, że za mało i zbyt powierzchownie mówi się o reformie oświaty między innymi nie wiadomo, czy chodzi o reformy programowe, czy także o zmiany organizacyjne oraz w zakresie finansowania.</u>
          <u xml:id="u-130.22" who="#SenatorJaninaGościej">Ponadto zbyt ogólnikowo, a stąd niewystarczająco, mówi się o racjonalizacji sieci szkolnej, nie mówi się natomiast o jej ratowaniu. Milczeniem pominięto wiele ważnych obszarów działania systemu oświatowego. Wątpliwości budzi zwiększenie liczby studentów motywowane potrzebą zapobiegania bezrobociu.</u>
          <u xml:id="u-130.23" who="#SenatorJaninaGościej">Założenia, jak wiadomo, staną się podstawą do opracowania projektu ustawy budżetowej. Dlatego konieczne, moim zdaniem, są w projekcie zapisy, które będą swojego rodzaju zagwarantowaniem realizacji tego, co jest niepodważalnie niezbędne dla narodowej edukacji, dziś chorej i zdefektowanej. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo, pani senator. Proszę o zabranie głosu pana senatora Woźnicę. Nie ma pana senatora Woźnicy? Następnym mówcą jest pan senator Kuczyński, kolejny będzie pan senator Gajewski. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#SenatorJózefKuczyński">Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-132.1" who="#SenatorJózefKuczyński">Bardzo różne są, prezentowane w ciągu ostatniego tygodnia, głosy i opinie w sprawie opracowanego przez Radę Ministrów projektu założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r.</u>
          <u xml:id="u-132.2" who="#SenatorJózefKuczyński">Zgadzam się z krytykami tego projektu, jestem rozczarowany jego ogólnikowym charakterem, aż trudno zrozumieć, dlaczego potrzeba było ponad półtora miesiąca na jego opracowanie. Można przypuszczać, że spowodowały to przetargi między resortami i próby wzajemnego dopasowania się oraz uwzględnienia w programie często sprzecznych interesów poszczególnych ministrów. Jeżeli tak, to dla mnie jest to niepokojące.</u>
          <u xml:id="u-132.3" who="#SenatorJózefKuczyński">W aktualnej sytuacji kraju, na tle rozeznanej sytuacji, powinien być klarowny, ratunkowy, ponad resortowy program działania, a poszczególni ministrowie powinni opracować własne, konkretne przedsięwzięcia dla jego jak najszybszej i najskuteczniejszej realizacji. W trakcie debaty nad prowizorium budżetowym nie było naprawdę demagogii z mojej strony, ponieważ sytuacja jest wprost tragiczna.</u>
          <u xml:id="u-132.4" who="#SenatorJózefKuczyński">Jeszcze ostrzej niż ja to przedstawiłem, negatywne zjawiska gospodarcze i społeczne, które powstały i narosły w latach 1989–1991 oraz stan aktualny ilustruje opracowanie na temat stanu państwa, przyjęte przez rząd premiera Jana Olszewskiego na przełomie lat 1991–1992.</u>
          <u xml:id="u-132.5" who="#SenatorJózefKuczyński">Nie neguję, że kierunki rozwoju gospodarki i inwestycji w ciągu minionych 45 lat, metody zarządzania oraz stan prawny mają swój wpływ na aktualną sytuację, ale trzeba zgodzić się także, że ostatnie trzy lata walnie przyczyniły się do aktualnej zapaści.</u>
          <u xml:id="u-132.6" who="#SenatorJózefKuczyński">Popełniono bardzo poważne błędy w polityce gospodarczej, stracono czas na różne wojny, „na górze” i „na dole”, na nie kończące się roszady personalne, a co najważniejsze, zaprzepaszczono tak sprzyjające radykalnym reformom i przemianom nastroje społeczne w latach 1989–1990. Efekty? Cytuję wspomniane opracowanie o stanie państwa: „Dominującymi na przełomie 1991 i 1992 r. nastrojami społecznymi były niepokój i lęk przed przyszłością”. Stwierdza się jednocześnie, że prawie 2/3 społeczeństwa uważa, iż sytuacja w Polsce rozwija się w złym kierunku oraz że większość obywateli wyznaje, iż nie rozumie sensu przemian gospodarczych i nie ufa władzom państwowym i samorządowym.</u>
          <u xml:id="u-132.7" who="#SenatorJózefKuczyński">Ale zgadzam się, nie wracajmy do przeszłości. Wspólnie musimy działać dla przyszłości, a najbliższa przyszłość nie jest zbyt jasna w świetle rozpatrywanego dziś projektu założeń rządu na 1992 r., przez jego, jak już mówiłem, wielką ogólnikowość.</u>
          <u xml:id="u-132.8" who="#SenatorJózefKuczyński">Jest w tym programie wiele elementów pozytywnych, zmierzających do rozsądnej polityki gospodarczej i stabilizacji. Dotyczy to kierunków zmian podatku, stopniowego odchodzenia od dywidendy, łagodzenia popiwku, polityki proeksportowej itp.</u>
          <u xml:id="u-132.9" who="#SenatorJózefKuczyński">Niestety, tych pozytywów jest zbyt mało. Na przykład kwestie ograniczenia inflacji czy deficytu budżetowego do 5% produktu krajowego brutto, wysokości dochodu narodowego, wielkości podaży pieniądza nie są poparte żadnymi analizami czy wskaźnikami prognoz makroekonomicznych. Zasługują na poparcie, ale są to tylko hasła. Podobnie w sprawie ożywienia gospodarki i walki z recesją. Zgadzam się z tym, ale brakuje wyraźnie określonych działań w polityce przemysłowej, stąd też trudno jest, według mojej oceny, już dziś konkretnie dyskutować o tych wszystkich sprawach. Będzie je można dopiero oceniać, gdy otrzymamy projekt budżetu na rok 1992 i jego uzasadnienie.</u>
          <u xml:id="u-132.10" who="#SenatorJózefKuczyński">I na zakończenie parę uwag szczegółowych z mojej „działki”, z racji przynależności do Komisji Rolnictwa. Za mało poświęcono uwagi problematyce rolnej. Pozytywnie oceniam, że myśli się o cenach minimalnych, choćby na trzy wymienione w programie produkty, dobrze, że chce się wspomagać rolnictwo tańszymi niż normalne, dodatkowymi kredytami itp., ale to za mało.</u>
          <u xml:id="u-132.11" who="#SenatorJózefKuczyński">W ubiegłym roku negatywne zjawiska wystąpiły w dużo ostrzejszej formie w rolnictwie niż w całej gospodarce. Stwierdza to wspomniany przed chwilą raport o stanie państwa. Podczas gdy realne dochody ludności wzrosły o 3,1%, to w rolnictwie spadły o 18%. Spadek poziomu inwestowania oceniany w całej gospodarce na 17,3%, w rolnictwie osiągnął aż 50%.</u>
          <u xml:id="u-132.12" who="#SenatorJózefKuczyński">Narastają w tym dziale gospodarki niekorzystne relacje cenowe i dochodowe. W 1991 r. ceny artykułów sprzedawanych przez rolników wzrastały znacznie wolniej niż ceny nabywanych przez nich artykułów na cele produkcyjne. W związku z tym indeks „nożyc cen” ukształtował się na poziomie 75% do 1990 r. i 35% do 1989 r.</u>
          <u xml:id="u-132.13" who="#SenatorJózefKuczyński">Ponadto ponad 50% państwowych gospodarstw rolnych utraciło zdolność kredytową. Są to groźne, wysoce niepokojące zjawiska. A musimy sobie zdawać sprawę, że gdy utracimy niezależność w wyżywieniu społeczeństwa, to utracimy też suwerenność narodową, jak przed chwilą stwierdził senator Makarewicz. Dlatego program rządu na rzecz ratowania i rozwoju rolnictwa musi być bardziej wszechstronny i kompleksowy. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Proszę o zabranie głosu pana senatora Gajewskiego, następnym będzie pan senator Jarzembowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#SenatorSylwesterGajewski">Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#SenatorSylwesterGajewski">Należy stwierdzić, że powszechnie występuje oczekiwanie na taki dokument urzędowy, który mógłby bliżej określić cele i strategię rozwojową gospodarki polskiej.</u>
          <u xml:id="u-134.2" who="#SenatorSylwesterGajewski">W tym sensie ogłoszone założenia pozwalają na podejmowanie szerszej dyskusji o obecnej i przyszłej polityce i rozwoju społeczno-gospodarczym kraju. Nawiązując do tego, można sformułować życzenie, aby treść dokumentu była rozpatrywana i dyskutowana na pragmatycznych zasadach, uwzględniających to, co trzeba i można w Polsce zrobić. Jest to także ważne z tego względu, iż coraz wyraźniej różnicuje się ocena polityki społeczno-gospodarczej poprzednich rządów i coraz trudniej zdefiniować rzeczywistą strategię i cele rozwojowe kraju.</u>
          <u xml:id="u-134.3" who="#SenatorSylwesterGajewski">W dyskusji nad obecnymi założeniami czy też przyszłym programem polityki społeczno-gospodarczej kraju, należałoby zrezygnować z akcentu politycznego i politycznej interpretacji lub przynajmniej je zminimalizować.</u>
          <u xml:id="u-134.4" who="#SenatorSylwesterGajewski">Stan gospodarki jest coraz gorszy, a drogi wyjścia z niego stają się praktycznie nie do ustalenia. Jeśli dominować będą w obecnych dyskusjach zróżnicowania i względy polityczne, jeśli gospodarka będzie terenem walk politycznych itd., to postulować należy minimum zgody, przynajmniej w ogólnych zarysach polityki gospodarczej kraju.</u>
          <u xml:id="u-134.5" who="#SenatorSylwesterGajewski">Obecny dokument stwarza ku temu korzystną szansę. Podobna uwaga dotyczy potrzeby pozytywnego podejścia i interpretacji założeń, powszechnego i odpowiedzialnego prowadzenia dyskusji, wzbogacania, nie zaś odrzucania programu.</u>
          <u xml:id="u-134.6" who="#SenatorSylwesterGajewski">W tym przypadku szczególnie wyraźnie zobaczyć można, że przedstawione założenia są kolejnym etapem gry o polską gospodarkę i kraj. Nie mogą być przecież jednocześnie traktowane jako okazja do gry politycznej i negacji każdego pozytywnego programu.</u>
          <u xml:id="u-134.7" who="#SenatorSylwesterGajewski">Poszukiwanie punktów zgody i płaszczyzn współpracy staje się coraz pilniejszą potrzebą ośrodków kierowniczych i rządowych w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-134.8" who="#SenatorSylwesterGajewski">Podkreślić należy, że w obecnej sytuacji specjalną rolę odegrać może Senat. Senat bowiem może tonować ekstremalne żądania i propozycje. Senat może reprezentować bardziej ogólny punkt widzenia aniżeli interesy branżowe lub regionalne. Senat może stworzyć atmosferę poważnej dyskusji nad programem, akcentując realne możliwości rozwojowe kraju, apelując o społeczne poparcie każdej działalności, która wpłynie pozytywnie na ten rozwój. Senat może mieć duży wpływ na ostateczny kształt drogi rozwojowej Polski.</u>
          <u xml:id="u-134.9" who="#SenatorSylwesterGajewski">W narastającej fali nietolerancji, zadrażnień i kłótni, co najmniej dwa ogniwa władzy - prezydent i Senat - powinny być miejscem tonującym, wyważonym, kształtującym programy i rozwiązania pozytywne i rozwojowe.</u>
          <u xml:id="u-134.10" who="#SenatorSylwesterGajewski">Analizując zapisy w odpowiednich częściach dokumentu opisującego założenia głównych kierunków polityki gospodarczej, trzeba przyznać, że rzucają one cień nadziei. Powtarzam - cień nadziei dla sfery rolniczej i całej gospodarki żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-134.11" who="#SenatorSylwesterGajewski">W dokumencie zabrakło jednak wielu - istotnych dla rolnictwa i wsi - elementów polityki społeczno-gospodarczej. Chciałbym mieć nadzieję, że wynika to z dużej ogólności tego materiału, a nie z braku rozwiązań w tych obszarach.</u>
          <u xml:id="u-134.12" who="#SenatorSylwesterGajewski">Dobrze byłoby więc, aby rząd - niezależnie od założeń, nad którymi aktualnie dyskutujemy - w najbliższym czasie przygotował i przedstawił parlamentowi program rozwoju wsi i rolnictwa, a także przemysłów pracujących na jego rzecz oraz przemysłów przetwarzających surowce rolnicze; program bardziej szczegółowy, nastawiony na dłuższą niż roczna perspektywę.</u>
          <u xml:id="u-134.13" who="#SenatorSylwesterGajewski">Celowo mówię i podkreślam, że chodzi nie tylko o sektorowy program rolny, ale też o kompleksowy program dotyczący wsi, zawierający wszelkie ważne elementy polityki w stosunku do wsi. Szczególnie ważny jest rozwój infrastruktury wiejskiej w jej najszerszym ujęciu, z uwzględnieniem wszystkich funkcji, jakie powinny spełniać środowiska wiejskie, a więc tzw. wielofunkcyjny rozwój wsi.</u>
          <u xml:id="u-134.14" who="#SenatorSylwesterGajewski">Program ten powinien uwzględniać rozwój instytucji gospodarki rynkowej na wsi i wokół wsi. Szczególnie ważny na wsi jest rozwój sieci rolniczej spółdzielczości, w tym zwłaszcza spółdzielczości bankowej, gdyż to instytucje finansowe decydują o rozwoju innych instytucji gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-134.15" who="#SenatorSylwesterGajewski">Rząd powinien dołożyć starań, aby restrukturyzacja i „uspółdzielczanie” spółdzielczości bankowej, łącznie z Bankiem Gospodarki Żywnościowej, odbyło się dla rolników i w ich interesie.</u>
          <u xml:id="u-134.16" who="#SenatorSylwesterGajewski">W tym też kierunku powinny zmierzać przemiany pozostałej spółdzielczości wiejskiej. Problemów takiej natury jest zresztą więcej. M.in. dotyczy to przekształceń sektora przetwórstwa rolno-spożywczego i rozwoju usług na wsi.</u>
          <u xml:id="u-134.17" who="#SenatorSylwesterGajewski">W programie rolnym powinna być silnie podkreślona rola zawodowych organizacji rolniczych. Powinny być tam także określone warunki i działania zmierzające do odpowiedniego zorganizowania rynku rolnego zarówno w aspekcie wewnętrznym, jak i zewnętrznym, tj. eksport-import.</u>
          <u xml:id="u-134.18" who="#SenatorSylwesterGajewski">Myślę, że program powinien również określać warunki i kierunki rozwoju infrastruktury społecznej na wsi, takie jak służba zdrowia, szkolnictwo, także rolnicze, czy też doradztwo.</u>
          <u xml:id="u-134.19" who="#SenatorSylwesterGajewski">Na zakończenie należy podkreślić, że nie jest najważniejszy sam program, lecz odpowiednio zaprojektowane mechanizmy i instrumenty jego realizacji. Trzeba bowiem powiedzieć, że słabością naszych projektów i programów - w tym również tego, nad którym dyskutujemy - jest nierozpisanie sposobów i mechanizmów ich realizacji. W Polsce nie brakuje na ogół koncepcji, programów, gorzej jest natomiast z ich realizacją.</u>
          <u xml:id="u-134.20" who="#SenatorSylwesterGajewski">Powróćmy do założeń. Zawierają one niewątpliwie elementy pozytywne, na przykład te dotyczące zastosowania cen minimalnych na wybrane produkty rolne, zasad kredytowania rolnictwa i niektóre inne. Ale w odniesieniu do kredytów na cele inwestycyjne dla rolnictwa zasady dotyczące waloryzowania połowy stopy kredytu refinansowego, zawarte w pkt 6,7, są chyba nie do przyjęcia. Przecież przy wysokiej inflacji nadal drogie byłyby inwestycje w rolnictwie.</u>
          <u xml:id="u-134.21" who="#SenatorSylwesterGajewski">Reasumując, odbieram te założenia jako próbę zmiany orientacji polityki gospodarczej w odpowiednim kierunku, zwiastującym, być może, poprawę sytuacji gospodarczej Polski.</u>
          <u xml:id="u-134.22" who="#SenatorSylwesterGajewski">Panie i Panowie Senatorowie! Efekty omawianych założeń mogą być widoczne dopiero za kilka miesięcy. Chciałbym zaproponować rozwiązanie, które przyniesie efekty dla nas wszystkich już jutro. O co chodzi? Otóż każdy produkt importowany, kupowany przez nas wszystkich, pogłębia recesję w naszej gospodarce. Dlatego nie kupujmy tego, co możemy wyprodukować i produkujemy w naszym kraju! Pomóżmy sobie sami! Nie pozwólmy pozbawiać pracy ludzi we własnym kraju! Kupujmy przede wszystkim to, co sami produkujemy. I o to proszę z tej trybuny wszystkich Polaków. Nie bogaćmy sąsiadów! Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-134.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo. Teraz przemówi pan senator Jarzembowski. Następnym mówcą będzie pan senator Bender.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#SenatorRyszardJarzembowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-136.1" who="#SenatorRyszardJarzembowski">Dokładnie cztery miesiące temu nasi wyborcy poszli do urn z wiarą, że jest możliwa zmiana dotychczasowego, niekorzystnego dla kraju kierunku, że jest szansa na zahamowanie pogrążania się Polski w otchłani, że można inaczej rządzić naszą ojczyzną.</u>
          <u xml:id="u-136.2" who="#SenatorRyszardJarzembowski">W wyniku powyborczego układu sił powstał rząd pana Jana Olszewskiego, określający się u zarania gabinetem osobistości, przełomu i nadziei.</u>
          <u xml:id="u-136.3" who="#SenatorRyszardJarzembowski">Dzisiaj, prawie trzy miesiące od dnia powierzenia panu premierowi misji formowania gabinetu, otrzymujemy niewyraźnie zabarwiony papierek lakmusowy, sygnalizujący, na ile wstępne deklaracje mogą mieć pokrycie w rzeczywistości.</u>
          <u xml:id="u-136.4" who="#SenatorRyszardJarzembowski">Przedłożenie rządowe, nad którym dziś dyskutujemy, jest przecież zarazem wstępem do czekającej nas wkrótce debaty budżetowej, a także do rozpatrzenia zapowiadanego wniosku o przyznanie władzy wykonawczej specjalnych uprawnień, czyli dekretów.</u>
          <u xml:id="u-136.5" who="#SenatorRyszardJarzembowski">Podejmując próbę analizy założeń polityki społeczno-gospodarczej, spróbuję spojrzeć na nie przez pryzmat oczekiwań moich wyborców i spójnego z nimi programu wyborczego Sojuszu Lewicy Demokratycznej oraz programu społeczno-gospodarczego SdRP.</u>
          <u xml:id="u-136.6" who="#SenatorRyszardJarzembowski">Otóż dostrzegam w rządowym przedłożeniu niejeden punkt styczny z lewicowym programem wyborczym zarówno w warstwie diagnozy, zwłaszcza w warstwie diagnozy, jak również w proponowanych kierunkach zmiany niekorzystnej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-136.7" who="#SenatorRyszardJarzembowski">Zgadzam się z rządową oceną, że stan naszego kraju jest fatalny. Mniemam jednak, że najważniejszy jest pogląd na strategię przyszłości. I tutaj również, nie bez satysfakcji, konstatuję programową zbieżność założeń polityki gospodarczej prawicowego rządu z postulatami lewicowego elektoratu.</u>
          <u xml:id="u-136.8" who="#SenatorRyszardJarzembowski">Uważaliśmy i uważamy, podobnie jak teraz rząd, że przezwyciężenie zapaści gospodarczej jest możliwe do osiągnięcia poprzez zwiększenie popytu wewnętrznego, zwłaszcza w dziedzinie konsumpcji żywności, oraz służących jej inwestycji, a także popytu zewnętrznego, czyli eksportu.</u>
          <u xml:id="u-136.9" who="#SenatorRyszardJarzembowski">Ten strategiczny kierunek jest słuszny i godny poparcia, choć niemało wynikających z niego, taktycznych propozycji jest wewnętrznie sprzecznych, przedstawionych mgliście i niejednokrotnie - moim zdaniem - błędnie.</u>
          <u xml:id="u-136.10" who="#SenatorRyszardJarzembowski">Jako mandatariusz lewicy odnajduję w rządowym projekcie uznanie dla wyrażanego od blisko trzech lat naszego wniosku o odrzucenie złudzenia, że monetarystyczna polityka finansowa oraz „niewidzialna ręka” wolnego rynku same dokonają koniecznych reform ekonomicznych.</u>
          <u xml:id="u-136.11" who="#SenatorRyszardJarzembowski">To że wreszcie rząd zaczyna mówić językiem podobnym do naszego i widzieć to, co widzą moi wyborcy, zachęca do konstruktywnej krytyki, choć przecież nie wystarcza, aby poprzeć założenia programu w przedstawionej tu wersji.</u>
          <u xml:id="u-136.12" who="#SenatorRyszardJarzembowski">Nie można poprzeć tego programu choćby dlatego, że nie jest on spójny z ostatnimi decyzjami parlamentu. Na przykład Sejm zgodził się z wnioskiem Senatu, za którym i ja głosowałem, aby rewaloryzacja świadczeń emerytalno-rentowych następowała co 3 miesiące. Tymczasem w przedłożeniu projektuje się, że ma to następować co pół roku, czyli mniej korzystnie dla emerytów i rencistów.</u>
          <u xml:id="u-136.13" who="#SenatorRyszardJarzembowski">Nie do przyjęcia są też proponowane rządowe rozwiązania dotyczące służby zdrowia, zła - moim zdaniem - jest propozycja przerzucenia ciężaru utrzymania szkół podstawowych na, w większości bardzo ubogie finansowo, samorządy lokalne. Niebezpieczne, bo drastycznie cenotwórcze, są projekty zwiększenia podatku obrotowego. Brakuje pomysłu na oddłużenie przedsiębiorstw przemysłowych. Pustymi hasłami wydają się - kryjące w sobie pułapki i niedomówienia - zapowiedzi systemu cen gwarantowanych i ulg kredytowych dla rolnictwa. Nie ma też jasnej perspektywy dla zakładów przemysłowych, a ulg zapowiedzianych na dość odległą przyszłość mogą po prostu nie doczekać, przytłoczone ciężarami nałożonych na nie świadczeń.</u>
          <u xml:id="u-136.14" who="#SenatorRyszardJarzembowski">Główną wadą rządowego przedłożenia jest jednak, moim zdaniem, niewskazanie mechanizmów mogących ożywić gospodarkę. Wyraźnie brakuje takiego wskazania. Nie widać jasnych źródeł zasilania finansów państwa. Proponuje się jedynie dalsze oszczędności czynione, jak oceniam, kosztem najuboższych warstw społeczeństwa. Motory gospodarki, te główne motory, są nadal zgaszone.</u>
          <u xml:id="u-136.15" who="#SenatorRyszardJarzembowski">Zachodzi obawa, że kolejne miesiące jeszcze bardziej pogorszą sytuację i w rezultacie kolejnym grupom społeczeństwa zacznie po prostu brakować na życie.</u>
          <u xml:id="u-136.16" who="#SenatorRyszardJarzembowski">Okolicznością skłaniającą do niepokoju jest również fakt, że w rządzie premiera Olszewskiego nie ma pionu gospodarczego. Resorty gospodarcze mają jedynie tymczasowych kierowników, w rozsypce jest kluczowe dla realizacji tego programu Ministerstwo Finansów. Zdziwienie, wręcz, zdumienie, musi budzić promowanie w polityce kadrowej ludzi o niejasnych kwalifikacjach, uwikłanych w walkę polityczną. A przykład obywatela brytyjskiego - mówił o nim senator Baranowski - który został wiceministrem obrony, jest moim zdaniem nie do pojęcia!</u>
          <u xml:id="u-136.17" who="#SenatorRyszardJarzembowski">Stan Polski, dzisiejszy stan, dobitnie unaocznia, że aby w kraju żyło się lepiej, nie wystarczy zastępować jednej ekipy inną, „naszych” - „waszymi”. Potrzeba czasu, aktywizującego programu i skuteczności wykonawczej.</u>
          <u xml:id="u-136.18" who="#SenatorRyszardJarzembowski">Moje ugrupowanie, Sojusz Lewicy Demokratycznej, zgadzając się, podkreślam to, z ogólnym kierunkiem założonej przez rząd polityki gospodarczej, gotowe jest współuczestniczyć intelektualnie i praktycznie w przezwyciężaniu kryzysu. Mamy klarowny program, zawierający także mechanizmy aplikacyjne, w moim przeświadczeniu, skuteczne.</u>
          <u xml:id="u-136.19" who="#SenatorRyszardJarzembowski">Zasygnalizuję niektóre z tez, jakie mogą i powinny być wzięte pod uwagę w toku prac adaptacyjnych, które zapowiedział pan minister Eysymontt, precyzujących dyskutowane dziś założenia.</u>
          <u xml:id="u-136.20" who="#SenatorRyszardJarzembowski">Otóż sądzę, że konieczne jest zaprzestanie dyskryminacji w gospodarce sektora państwowego, między innymi przez:</u>
          <u xml:id="u-136.21" who="#SenatorRyszardJarzembowski">— inne rozwiązanie i ograniczenie maksymalnej dywidendy oraz szybkie odejście od popiwku;</u>
          <u xml:id="u-136.22" who="#SenatorRyszardJarzembowski">— ograniczenie bezrobocia i przeciwdziałanie mu poprzez wprowadzenie preferencji finansowych za tworzenie konkretnych miejsc pracy w gminach o wysokim wskaźniku bezrobocia;</u>
          <u xml:id="u-136.23" who="#SenatorRyszardJarzembowski">— niezwłoczne przygotowanie i wdrożenie programu działań zmniejszających energochłonność gospodarki;</u>
          <u xml:id="u-136.24" who="#SenatorRyszardJarzembowski">— jak najszybsze umorzenie bądź redukcję i restrukturyzację odsetek od kredytów zaciągniętych przez rolników oraz przedsiębiorstwa przed rokiem 1990;</u>
          <u xml:id="u-136.25" who="#SenatorRyszardJarzembowski">— ułatwienie spółkom pracowniczym przejmowania zakładów w dzierżawę;</u>
          <u xml:id="u-136.26" who="#SenatorRyszardJarzembowski">— opracowanie i realizację taniego komunalnego budownictwa mieszkaniowego, z wykorzystaniem środków zaoszczędzonych w wyniku nowelizacji ustawy o uporządkowaniu stosunków kredytowych.</u>
          <u xml:id="u-136.27" who="#SenatorRyszardJarzembowski">To tylko, rzecz jasna, wyjątki z naszych konkretnych propozycji rozwiązań, w ogólnym zarysie zbieżnych z kierunkami zaproponowanymi w rządowym przedłożeniu. Te i inne są, oczywiście, do wykorzystania.</u>
          <u xml:id="u-136.28" who="#SenatorRyszardJarzembowski">Jestem zdania, że projekt założeń polityki społeczno-gospodarczej wymaga modyfikacji i korekt, a przede wszystkim ukonkretnienia ogólnikowych zapisów. Konieczne jest także załączenie opinii związków zawodowych, o czym tutaj nikt nie mówił. Takiej opinii nie ma i związki uważają, że przedłożenie jest bezprawne.</u>
          <u xml:id="u-136.29" who="#SenatorRyszardJarzembowski">Chciałbym, żeby program polityki społeczno-gospodarczej był dokumentem przekonującym moich wyborców o tym, że praktyka rządu realizowana na podstawie programu, który mamy przyjąć, będzie mogła skutecznie zapobiec spełnieniu się katastroficznej wizji polskiej gospodarki, przedstawionej w ostrzegawczym programie Centralnego Urzędu Planowania. O tym programie wspominał tu także dzisiaj minister Eysymontt. W wersji nam przedłożonej projekt, niestety, takiej nadziei nie budzi. Przypuszczam jednak, że po odpowiednich korektach i modyfikacjach może stać się dokumentem do przyjęcia.</u>
          <u xml:id="u-136.30" who="#SenatorRyszardJarzembowski">Uważam także, że projekt ten nie powinien być zaczynem gierek politycznych, ale punktem wyjścia do refleksji o Polsce. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo panu senatorowi. Poproszę teraz pana senatora Bendera. Następnym mówcą będzie pan senator Bohdanowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#SenatorRyszardBender">Panie Marszałku!</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#SenatorRyszardBender">Nie muszę zapewniać Wysokiej Izby, że z rządem premiera Jana Olszewskiego naród wiązał i wiąże duże nadzieje. Nie minęło 100 dni od powołania tego rządu, a przecież nawet Napoleon potrzebował tych 100 dni, żeby pozyskać Paryż i Francję. Idzie o to, aby nikt z nas w kraju nie gotował temu gabinetowi Waterloo, a takie zamysły się rodzą.</u>
          <u xml:id="u-138.2" who="#SenatorRyszardBender">Apeluję o odstąpienie od nich, jeśli ten mój apel ma jakieś znaczenie, dla dobra Polski. Niech rząd dotrwa nie tylko do Wielkanocy, nie tylko do Bożego Narodzenia, ale - daj Boże - dłużej.</u>
          <u xml:id="u-138.3" who="#SenatorRyszardBender">Nie jest prawdą, że to gabinet nie lepszy od dwóch poprzednich. A właśnie lepszy!</u>
          <u xml:id="u-138.4" who="#SenatorRyszardBender">Jako senator z rolniczego województwa łomżyńskiego stwierdzam, że rząd Jana Olszewskiego nie tylko nie deprecjonował rolnictwa, jak poprzednie gabinety, ale wręcz to rolnictwo wspomagał i ma zamiar wspomagać. Ma zamiar wychodzić naprzeciw jego potrzebom. W założeniach społeczno-gospodarczych słyszymy o zapewnieniu cen gwarantowanych na pszenicę, żyto, mleko. Ważne jest, że w założeniach to znajdujemy.</u>
          <u xml:id="u-138.5" who="#SenatorRyszardBender">Słyszałem głosy: A inne dziedziny? Rolnictwo to nie wszystko. Bądźmy racjonalni. Przecież rząd nam przedstawia jedynie założenia, bieżąca polityka gabinetu rozwinie je - życie będzie tego wymagało.</u>
          <u xml:id="u-138.6" who="#SenatorRyszardBender">Zgadzam się, że nawet w rolnictwie ceny gwarantowane sprawy nie rozwiązują. Niskie kredyty rolnictwu są potrzebne na zasiewy, na nawozy, na maszyny. Te niskie, powiedzmy: normalne kredyty - bo tylko takie można uznać za normalne, a nie te wywindowane - są też niezbędne dla miasta, dla odbudowy naszego stanu trzeciego, polskiej drobnej burżuazji, której nigdy nie mieliśmy za dużo, a którą system komunistyczny wykpiwał, wymiótł i prawie unicestwił.</u>
          <u xml:id="u-138.7" who="#SenatorRyszardBender">Nie można dzisiaj brać lichwiarskich, tak to trzeba wręcz określić, 50% i wyższych narzutów od sum pożyczanych z banków na działalność gospodarczą.</u>
          <u xml:id="u-138.8" who="#SenatorRyszardBender">Naturalnie, przemytnicy alkoholu, różni aferzyści - mogą z takich procentów korzystać i rozwijać „działalność”. Ich stać na takie procenty, a nasz drobny przemysł, rzemiosło, które musimy odbudowywać - nie. Szkoda, że o tych kredytach w przedstawionych nam założeniach nie powiedziano więcej.</u>
          <u xml:id="u-138.9" who="#SenatorRyszardBender">Kredyty mieszkaniowe to skandal i tragedia zarazem. Członków spółdzielni mieszkaniowych nie stać na spłacanie wysokich bankowych obciążeń! Rząd musi z tym coś zrobić, w przeciwnym wypadku dojdzie do niewypłacalności, dojdzie do ogromnego zamieszania w całym systemie finansowym i w dalszym rozwoju budownictwa. A jakże ono ważne! Ludzie są biedni, ceny idą w górę, są już amerykańskie, a niekiedy wyższe, płace zaś - jak to porzekadło mówi - niskie, wręcz afrykańskie. Wzrost cen energii ma następować co kwartał. Niech rząd się zastanowi, bo wytrzymałość społeczna też ma granice. Ceny mogą wzrastać, ale proporcjonalnie do wzrostu dochodów ludności.</u>
          <u xml:id="u-138.10" who="#SenatorRyszardBender">Pieniędzy nie można ściągać od najbiedniejszych. To nie tylko niemoralne, ale i nieefektywne. Cóż można wyciągnąć od emerytów i nauczycieli? Podatek od luksusu - jak to któryś z urzędników ministerialnych określił. Jakiego luksusu? Telewizora, magnetowidu, roweru, auta? Przecież ten urzędnik powinien odpowiadać, przynajmniej administracyjnie, za „rzucenie” takiej anegdoty, bo to trudno inaczej nazwać. Podatki trzeba ściągać od kpiących sobie z urzędów skarbowych kombinatorów handlowych, od pseudospółek przemysłowych, które nie lub niewiele płacą i ograbiają skarb państwa. Na to zwracam uwagę.</u>
          <u xml:id="u-138.11" who="#SenatorRyszardBender">Bezrobocie - jest to przecież problem ogromny - rośnie. Dobrze, że o tym wspomniano. I należałoby sobie życzyć, aby rząd uczynił w tej materii jeszcze więcej.</u>
          <u xml:id="u-138.12" who="#SenatorRyszardBender">O wiele więcej uwagi trzeba poświęcić galopującej ciągle recesji. Gałęzie przemysłu, które nawet wytrzymały nacisk komunistycznego systemu pseudoplanifikacji, dzisiaj upadają. Trzeba je ratować. Słyszymy że upada jeden z najbardziej dochodowych przemysłów, przemysł farmaceutyczny. Mamy importować leki. Byliśmy i jesteśmy eksporterami. Przecież to opowiadanie bajek. Jakaś nieodpowiedzialność urzędnika, który wypowiedział te słowa. Nie wiem, czy nie należałoby go przesunąć na inny odcinek, gdzie takie słowa nie będą powodowały takich następstw społecznych.</u>
          <u xml:id="u-138.13" who="#SenatorRyszardBender">Bardzo dobrze, że pan minister Eysymontt wspomniał tutaj o tym, że ten przemysł, który dotrwał, będzie inaczej traktowany. Proszę państwa, służba zdrowia, szpitale, przychodnie upadają - zwłaszcza na prowincji. Dzieje się rzecz straszna. Do szpitala trudno się dostać bez własnych medycznych instrumentów, podobno nawet bez własnej bielizny pościelowej. Niszczy się zdrowie młodego pokolenia Polaków.</u>
          <u xml:id="u-138.14" who="#SenatorRyszardBender">Dotarł do mnie jakiś dokument, który dzieli naukowe instytucje medyczne na: „a”, „b”, „c”. Z czego „a” występują tylko w Warszawie. Na prowincji żadna z tych naukowych instytucji medycznych nie należy do grupy „a”, czyli są one przewidziane do powolnej likwidacji.</u>
          <u xml:id="u-138.15" who="#SenatorRyszardBender">Problemy naszej nauki - to się wiąże z ogólną kondycją nauki polskiej - brakuje środków na badania, na laboratoria, na książki i czasopisma. Zwróćmy uwagę, że przerwanie prenumeraty czasopism naukowych to tragedia, bo później się tego „nie nadrobi”.</u>
          <u xml:id="u-138.16" who="#SenatorRyszardBender">Płace. Na jednej z uczelni trzeba było przerwać w tym semestrze zajęcia, bo nikt nie chciał zostać asystentem za 1 mln 300 tys. zł miesięcznie. Nikt nie podejmie takiej pracy dlatego, że dwa razy tyle uzyska w jakiejś spółce, która nie zawsze, jak wspomniałem, płaci podatki.</u>
          <u xml:id="u-138.17" who="#SenatorRyszardBender">Policja, wojsko, dyplomacja - jak słyszeliśmy już tutaj w czasie dyskusji - też „klepią biedę”, albo będą klepać już niedługo. Chyba były kiedyś tutaj wspomniane słowa wielkiego przyjaciela Polaków gen. Charles'a de Gaulle'a - który pomagał nam w 1920 r., przed bolszewicką ekspansją - mówiące o tym, że na wojsko, policję i dyplomację pieniądze muszą być.</u>
          <u xml:id="u-138.18" who="#SenatorRyszardBender">Nasi rodacy czekają - zwłaszcza ci ze Wschodu - na to, że o nich nie zapomnimy i że ich wesprzemy.</u>
          <u xml:id="u-138.19" who="#SenatorRyszardBender">Jedna rzecz jest pocieszająca i musimy ją wziąć pod uwagę. Nie będzie to rząd kontynuacji, tak powiedział pan premier Olszewski w Sejmie. I to napawa otuchą. Mówił też, że „pogoda” dla różnych aferzystów się skończyła. Ten rząd nie będzie wydawał obcym polskiego stanu posiadania.</u>
          <u xml:id="u-138.20" who="#SenatorRyszardBender">Należy wierzyć - ja wierzę, a przynajmniej chcę wierzyć - że będzie to rząd polski dla Polski, a dopiero później dla Europy, bo jesteśmy przecież w Europie.</u>
          <u xml:id="u-138.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję panu senatorowi. Proszę pana senatora Bohdanowicza. Następny będzie pan senator Brzozowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#SenatorWaldemarBohdanowicz">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#SenatorWaldemarBohdanowicz">Założenia polityki społeczno-gospodarczej są podstawą konkretyzacji programu gospodarczego na rok 1992 i na dwa następne lata. Każdy program, który jest czy też będzie realizowany, musi zająć się przedsiębiorstwami państwowymi, gdyż załamanie ich finansów jest główną przyczyną załamania się finansów państwa. Ta zależność nie była należycie doceniana w dwuletniej polityce stabilizacyjnej. Mimo niepokojących wyników gospodarczych, w tym również pogłębiającego się deficytu budżetowego, korekty tej polityki nie były dokonywane. Obecnie skutki są opłakane.</u>
          <u xml:id="u-140.2" who="#SenatorWaldemarBohdanowicz">Istnieje więc pilna potrzeba podjęcia właściwych i skutecznych decyzji zmierzających do przezwyciężania kryzysu finansowego w przedsiębiorstwach. W założeniach przewiduje się pewne konkretne rozwiązania. Ich słuszność trzeba rozważyć od strony wpływu na ożywienie produkcji w przedsiębiorstwach, przełamanie spirali zadłużeń, poprawę rentowności i na wzrost wpływów budżetowych. Zahamowanie spadku produkcji w przedsiębiorstwach jest sprawą pierwszoplanową.</u>
          <u xml:id="u-140.3" who="#SenatorWaldemarBohdanowicz">W założeniach przyjmuje się, że powstrzymanie recesji i zainicjowanie zmian strukturalnych w gospodarce możliwe jest przy podjęciu realizacji działań powodujących: po pierwsze - wzrost eksportu i ograniczenie importu konsumpcyjnego; po drugie - wzrost nakładów inwestycyjnych i wreszcie po trzecie - pełniejsze wykorzystanie czynników wytwórczych. Realizacja tych celów wymaga już w 1992 r. zmian polityki: podatkowej, płacowej, dochodowej, cenowej, walutowej, budżetowej i pieniężnej.</u>
          <u xml:id="u-140.4" who="#SenatorWaldemarBohdanowicz">Pragnę zatrzymać się nad kwestią polityki podatkowej. Prowadzona dotychczas, zwłaszcza w odniesieniu do przedsiębiorstw państwowych, polityka podatkowa nie sprzyja ożywieniu produkcji. Po pierwsze dlatego, że zawiera ona zbiór różnych tytułów podatkowych, które działają selektywnie, tzn. kumulują się w jednych przedsiębiorstwach, w innych zaś występują w mniejszym wymiarze. Po drugie dlatego, że system egzekwowania podatków jest wadliwy - jedne przedsiębiorstwa płacą podatki, inne zaś naliczają podatki i odsetki od zaległych zobowiązań i nie płacą, bądź płacą tylko część zobowiązań. W rezultacie dla jednych polityka podatkowa jest restrykcyjna, dla innych restrykcyjne są jedynie odsetki od przeterminowanych zobowiązań.</u>
          <u xml:id="u-140.5" who="#SenatorWaldemarBohdanowicz">Inną sprawą są przyczyny dotyczące braku środków na regulowanie płatności budżetowych. Obecne rozwiązania podatkowe silnie różnicują ceny i rentowność, a także obciążenia przedsiębiorstw. Naliczane podatki podnoszą poziom cen, lecz w warunkach trudności zbytu wyrobów przedsiębiorstwa niejednokrotnie decydują się na obniżanie cen do poziomu nie pokrywającego kosztów produkcji. Dlatego m.in. nie osiągają zysków i nie płacą podatku dochodowego.</u>
          <u xml:id="u-140.6" who="#SenatorWaldemarBohdanowicz">Praktyka wykazuje, że wielkość podatków w kwotach bezwzględnych przypadających na jednego zatrudnionego, płaconych w danych przedsiębiorstwach, jest często większa od kwoty wartości produkcji sprzedanej, przypadającej na jednego zatrudnionego w innych przedsiębiorstwach. Potwierdza to m.in. wadliwość obecnie obowiązujących rozwiązań podatkowych, które nie dają szans na ożywienie produkcji, choć pozwalają egzystować przedsiębiorstwom z niskimi rozmiarami produkcji, wysokim zadłużeniem i przyrastającą stratą netto, obok innych przedsiębiorstw z dużymi rozmiarami produkcji, ekspansją eksportową, regulowaniem płatności w terminie itp.</u>
          <u xml:id="u-140.7" who="#SenatorWaldemarBohdanowicz">Modyfikacja rozwiązań podatkowych należy więc do spraw pilnych. W założeniach wspomina się o przyspieszeniu przebudowy systemu podatkowego zmierzającym w kierunku zmniejszenia liczby tytułów podatkowych, zwiększenia jego czytelności i stabilności, uwolnienia od koniunkturalnych zmian dyktowanych bieżącymi potrzebami budżetu. Ważne jest, że pracuje się nad wyraźnym wydzieleniem podatków państwowych, lokalnych i samorządowych.</u>
          <u xml:id="u-140.8" who="#SenatorWaldemarBohdanowicz">Chciałbym się odnieść do propozycji modyfikujących obecne rozwiązania podatku dochodowego, obrotowego, dywidendy oraz podatku od płac.</u>
          <u xml:id="u-140.9" who="#SenatorWaldemarBohdanowicz">Odnośnie do podatku dochodowego od osób prawnych, to zamierza się stopniowo łagodzić jego stawkę z 40% w 1992 r. do 30% w 1994 r. Od lipca 1992 r. wprowadzona zostanie ulga w wymiarze tego podatku do 5% dla przedsiębiorstw podejmujących działalność w rejonach zagrożonych wysokim bezrobociem.</u>
          <u xml:id="u-140.10" who="#SenatorWaldemarBohdanowicz">Powyższa modyfikacja miałaby większe znaczenie, jeśli dotyczyłaby wszystkich przedsiębiorstw funkcjonujących w regionach zagrożonych strukturalnym bezrobociem. Dla ożywienia produkcji podstawowe znaczenie miałyby ulgi systemowe, pozwalające odliczać od podstawy opodatkowania ponoszone nakłady inwestycyjne. Jest to sprawa bardzo pilna i opłacalna dla budżetu.</u>
          <u xml:id="u-140.11" who="#SenatorWaldemarBohdanowicz">W świetle poważnego zahamowania inwestycji ulgi tego typu odpowiadałyby założeniom wzrostu nakładów inwestycyjnych i nakręcaniu koniunktury gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-140.12" who="#SenatorWaldemarBohdanowicz">Jeśli porównać żenująco niskie, zwłaszcza w ostatnich dwóch latach, nakłady inwestycyjne z nadmierną ostrożnością w modyfikacji podatku dochodowego, widać nieskuteczność środków nadawania gospodarce impetu wzrostu. Zbyt mała siła w tym kierunku płynie też z nadal istniejącego założenia wysokiej stopy oprocentowania kredytów bankowych.</u>
          <u xml:id="u-140.13" who="#SenatorWaldemarBohdanowicz">Alternatywa: inflacja czy recesja, nie może być przedmiotem wyboru ekonomicznego, gdyż zarówno inflacja, jak i recesja, to skutki złego stanu gospodarki w sferze rzeczowej. Walka z inflacją w programie wcześniejszym i założona walka z recesją obecnie jest walką ze skutkami przelewającymi się wzajemnie.</u>
          <u xml:id="u-140.14" who="#SenatorWaldemarBohdanowicz">Czas atakować przyczyny. Tkwią one właśnie w sferze realnej: budowie nowych miejsc pracy, rozwoju techniki i technologii, w wytwarzaniu wyrobów konkurencyjnych na rynkach światowych. Pobudzanie wzrostu eksportu jedynie starymi metodami nie może dać dobrych rezultatów w nowych warunkach gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-140.15" who="#SenatorWaldemarBohdanowicz">Zrozumiałe jest w świetle złej sytuacji budżetu państwa, że sięga się do rozszerzenia zakresu poboru podatku obrotowego i znaczącego podniesienia jego stawek, licząc na doraźny, szybki efekt zwiększenia wpływów budżetowych. Skutki tej operacji będą miały znaczenie zarówno inflacyjne, jak i recesyjne, z czym należy się liczyć. W przedsiębiorstwach, których wyroby są obłożone podatkiem obrotowym, poziom cen przy dotychczasowych stawkach powoduje nie tylko trudności ze zbytem towarów, ale też kłopoty w osiąganiu dodatnich wyników finansowych. To z kolei wpływa na ograniczanie rozmiaru produkcji, zmniejszanie wpływów z podatku dochodowego itd.</u>
          <u xml:id="u-140.16" who="#SenatorWaldemarBohdanowicz">Ważne będzie także określenie listy towarów luksusowych. W niedalekiej przeszłości należały do nich towary powszechnego użytku, jak: dywany, odzież skórzana, telewizory kolorowe itp. Ustalając obecnie listę dóbr luksusowych należałoby sięgać częściej do towarów konsumpcyjnych importowanych niż wyrobów produkcji krajowej.</u>
          <u xml:id="u-140.17" who="#SenatorWaldemarBohdanowicz">Kolejnym znanym narzędziem ratowania budżetu staje się podniesienie akcyzy na wyroby alkoholowe, tytoniowe oraz podatku od paliw płynnych. W ostatnim jednak przypadku wzrost stawek podatku obrotowego wywoła efekt inflacyjny.</u>
          <u xml:id="u-140.18" who="#SenatorWaldemarBohdanowicz">Propozycja dotycząca zmniejszenia od 1 kwietnia dywidendy obligatoryjnej do 10% wartości funduszu założycielskiego jest słuszna. W dotychczasowym wymiarze różnicuje ona bowiem znacznie obciążenia fiskalne przedsiębiorstw i uderza głównie w przedsiębiorstwa o wysokich udziale funduszu założycielskiego w wartości środków trwałych, wpływając na poziom cen ich wyrobów. Żałować należy, że inicjatywa tego typu została podjęta dopiero teraz.</u>
          <u xml:id="u-140.19" who="#SenatorWaldemarBohdanowicz">Bardzo spóźniony ze względu na działania recesyjne jest również zamiar dotyczący oddzielania wzrostu płac w przedsiębiorstwach od skali inflacji w gospodarce. Podatek od ponadnormatywnych wynagrodzeń stanowił i stanowi jedno z najbardziej kontrowersyjnych narzędzi antyinflacyjnych. Dotychczasowy mechanizm kształtowania płac w przedsiębiorstwach działa wybitnie recesyjnie, a zarazem inflacyjnie, ponieważ poziom płac jest oderwany nie tylko od wyników pracy, ale też od ogólnej kondycji finansowej przedsiębiorstw, obejmującej m.in. należności i zobowiązania.</u>
          <u xml:id="u-140.20" who="#SenatorWaldemarBohdanowicz">Jak wykazuje praktyka, są przedsiębiorstwa, które wywiązując się ze zobowiązań wobec swych wierzycieli, w tym wobec budżetu, nie podnoszą płac, gdyż nie starcza im pieniędzy na zapłacenie popiwku. Inne zaś, korzystając z warunków niskiej dyscypliny podatkowej, podnoszą płace ponad normę wolną od podatków, naliczają popiwek, ale go nie płacą, zwiększając w ten sposób skalę swych zadłużeń.</u>
          <u xml:id="u-140.21" who="#SenatorWaldemarBohdanowicz">Proponowane skromne modyfikacje dotychczas obowiązujących rozwiązań podatkowych nastawione są bardziej na efekt fiskalny niż na ożywienie produkcji. Tymczasem gospodarka przedsiębiorstw państwowych znalazła się w sytuacji głębokiego kryzysu finansowego, którego rozwiązanie wymaga bardzo poważnych zmian jakościowych. Nie mogą być one przeprowadzone przy okazji kształtowania proeksportowej struktury gospodarki, jak proponuje się w założeniach.</u>
          <u xml:id="u-140.22" who="#SenatorWaldemarBohdanowicz">Istnieje pilna potrzeba zajęcia się sektorem przedsiębiorstw państwowych jako grupą podmiotów gospodarczych, stanowiących o podstawowej egzystencji całych regionów przemysłowych. Nie mogą to być dłużej działania kosmetyczne, ponieważ praktyczne ich skutki mają i będą mieć znaczenie zarówno bieżące, jak i długofalowe. Region łódzki, z którego jestem senatorem, już boleśnie je odczuwa.</u>
          <u xml:id="u-140.23" who="#SenatorWaldemarBohdanowicz">Można proponować, aby regiony zagrożone strukturalnym bezrobociem miały szansę skorzystać z rozwiązań wspomagających wykorzystanie podstawowego czynnika rozwoju, to jest pracy ludzkiej. Paradoksem jest, że staje się ona w dużym stopniu zbędna w sytuacji, gdy jest jak najbardziej potrzebna. I z tego powodu w omawianym dziś dokumencie odczuwam poważny brak propozycji robót publicznych, jako skutecznego rozwiązania dla etapu przełamania fali bezrobocia, w stosunkowo niewielkim stopniu uwarunkowanego rynkiem technologii. Myślę o budowie dróg płatnych, a przez to zachęcających na przykład obcy kapitał do inwestowania.</u>
          <u xml:id="u-140.24" who="#SenatorWaldemarBohdanowicz">Wysoki Senacie! Odnośnie do przedłożonych przez rząd premiera Jana Olszewskiego założeń polityki społeczno-gospodarczej na rok 1992 uważam, że ich w pewnym stopniu hasłowy może charakter i miejscami ostrożny zasięg w niczym nie pomniejszają rzetelnej intencji skutecznego wyprowadzenia gospodarki polskiej z zapaści. Dlatego też będę głosował za przyjęciem przez Wysoki Senat tego dokumentu, stanowiącego przecież bazę do konstrukcji budżetu państwa na rok 1992. Dziękuję, Panie Marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dziękuję bardzo panu senatorowi. Proszę państwa, zanim będziemy kontynuować, chciałbym ustalić jeszcze dalszy tok obrad.</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#MarszałekAugustChełkowski">Zapisanych jest jeszcze 10 mówców. Poza tym mamy wniosek o głosowanie tajne podpisany przez 22 senatorów, a zgodnie z art. 46 pkt 6 ust. 6 na wniosek marszałka Senatu lub na wniosek co najmniej 20 senatorów przeprowadza się głosowanie tajne. Tak więc głosowanie będzie tajne.</u>
          <u xml:id="u-141.2" who="#MarszałekAugustChełkowski">I mamy jeszcze cztery punkty porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-141.3" who="#MarszałekAugustChełkowski">Czy państwo uważają, że teraz należałoby zrobić może godzinną przerwę i kontynuować potem, czy przenieść już teraz resztę problemów na jutro? Czy raczej nie kontynuować po kolacji i przenieść całą debatę na jutro? Wygląda na to, że jutro do południa powinniśmy skończyć. Proszę bardzo, jakie są propozycje? Czy robimy przerwę dzisiaj, czy wznawiamy obrady po przerwie, czy też przenosimy je już na jutro i obradujemy tylko do przerwy?</u>
          <u xml:id="u-141.4" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę bardzo, pan senator Madej chciał zabrać głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#SenatorJerzyMadej">Panie Marszałku, proponowałbym kontynuować obrady maksimum przez godzinę i wtedy już zrobić przerwę do dnia jutrzejszego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Dobrze. Dziękuję bardzo. Czyli do osiemnastej, czy trochę później?</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę bardzo, pan senator Borzyszkowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#SenatorJózefBorzyszkowski">Mam propozycję i prośbę, żeby przynajmniej część mówców zechciała zrezygnować. Na razie bowiem słyszymy praktycznie to, co już powiedziano i napisano. Sadzę, że warto wziąć to pod uwagę.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#komentarz">(Marszałek August Chełkowski: Tak, to jest apel do państwa)</u>
          <u xml:id="u-144.2" who="#SenatorJózefBorzyszkowski">Albo ograniczyć czas do pięciu minut.</u>
          <u xml:id="u-144.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-144.4" who="#komentarz">(Senator Józef Hałasa: Czy jest to wniosek formalny? Ja bym również proponował ograniczyć czas do pięciu albo nawet krócej, do trzech minut…)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę państwa, to byłaby niesprawiedliwość, działanie wstecz. Jestem jednym z kandydatów na mówców, jeszcze się nie wypowiadałem.</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę państwa, ja bym apelował do wszystkich, którzy mają coś powiedzieć, żeby ograniczyli do minimum swoje wystąpienia i naprawdę powiedzieli to, co mają nowego do przekazania.</u>
          <u xml:id="u-145.2" who="#MarszałekAugustChełkowski">Ale jeszcze pan senator Połomski, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#SenatorFranciszekPołomski">Panie Marszałku! Zgłaszam wniosek o zamknięcie listy mówców.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">O zamknięcie listy, dobrze. Czy jest jakiś inny wniosek? Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Panie Marszałku, wobec wniosku pana senatora Połomskiego nie widzę najmniejszej podstawy do ograniczenia wystąpień, oczywiście wbrew regulaminowi. Apel pana marszałka o skrócenie wypowiedzi, o jej skondensowanie, jest w tej sytuacji oczywiście uzasadniony, ale myślę, że musimy mieć wolność wypowiadania się w tak ważnej kwestii.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę bardzo. Czy jest jakiś wniosek przeciwny wnioskowi pana senatora Połomskiego dotyczącemu zamknięcia listy? Czy jest wniosek przeciwny, czy ktoś się z tym nie zgadza? To takim razie zamykamy listę. Mamy jeszcze jedenaście osób do końca.</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#MarszałekAugustChełkowski">Pan senator Piesiak, słucham.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Mam pytanie, Panie Marszałku. Ponieważ dotarła do nas informacja, że 6 marca ma być posiedzenie Senatu i ponowna dyskusja nad dokumentem, którym teraz się zajmujemy, w tej czy w innej wersji, prosiłbym o potwierdzenie. Tylko wtedy apeluję o refleksję, bo nic więcej już mi nie przychodzi na myśl.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Tak, taka jest prawda. Szóstego będzie posiedzenie Senatu, po raz drugi raz wpłynie ten dokument i szóstego musimy go rozpatrzyć, ponieważ ustawowy termin mija siódmego. Tak więc szósty, to jest ostateczny termin, w którym możemy wypowiedzieć się na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę bardzo, pan senator Czarnocki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#SenatorHenrykCzarnocki">Panie Marszałku, w kwestii formalnej. Prosiłbym o odczytanie listy tych podpisanych osób, które domagają się tajnego głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Nie wiem, czy muszę ją odczytywać. Ale ta lista nie jest tajną listą i kto chce, może się z nią zapoznać. Jeśli państwo chcecie, możemy ją powielić i rozdać, ale nie wiem, czy to ma sens? 22 osoby wniosły o przeprowadzenie głosowania tajnego. Tutaj jest ta lista.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#komentarz">(Senator Henryk Czarnocki: Wycofuję wniosek)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#SenatorJózefHałasa">Panie Marszałku, ja bez namysłu podpisałem, a teraz już zgłaszałem wycofanie mojego podpisu z tej listy. Może ktoś jeszcze za moim przykładem pójdzie.</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-154.2" who="#SenatorJózefHałasa">Rezygnuję. Po przemyśleniu doszedłem do wniosku, że niepotrzebnie podpisałem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#MarszałekAugustChełkowski">Jeśli rezygnuje pan senator Hałasa, to jeszcze 21 osób zostaje.</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#komentarz">(Senator Józef Hałasa: Dziękuję bardzo)</u>
          <u xml:id="u-155.2" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę bardzo. W takim razie kontynuujemy. I będziemy dalej pracowali jutro rano.</u>
          <u xml:id="u-155.3" who="#MarszałekAugustChełkowski">Proszę bardzo pana senatora Brzozowskiego. Przygotowuje się pan senator Węgrzyn.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#SenatorTadeuszBrzozowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-156.1" who="#SenatorTadeuszBrzozowski">Chcę się przychylić do państwa propozycji, ażeby skrócić maksymalnie wystąpienia i niniejszym to czynię.</u>
          <u xml:id="u-156.2" who="#SenatorTadeuszBrzozowski">Pragnę tylko stwierdzić, że dokument, który został nam zaprezentowany ma dosyć ramową formę. Niektóre opisane problemy mają wręcz charakter zupełnie hasłowy, ale generalnie należy stwierdzić, że przedstawiono dobre kierunki polityki gospodarczej. Będę głosował za przyjęciem tego dokumentu. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-156.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo. Proszę o zabranie głosu pana senatora Węgrzyna. Następnym mówcą będzie pan senator Czarnocki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#SenatorZygmuntWęgrzyn">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#SenatorZygmuntWęgrzyn">Sejm i Senat obecnej kadencji na początku swojej działalności otrzymały projekt założeń polityki społeczno-gospodarczej na rok bieżący. Program ten powinien być podstawowym dokumentem uzdrowienia polskiej gospodarki, czego oczekuje społeczeństwo. Jest to pierwszy dokument programowy rządu Jana Olszewskiego, dotyczący polityki społeczno-gospodarczej. Na podstawie wstępnej analizy tego programu widać jego ogólnikowość, brak elementarnych wskaźników ekonomicznych, nie ma w nim instrumentów ożywienia gospodarczego. Nie można zatem oceniać rzeczywistych zamiarów rządu.</u>
          <u xml:id="u-158.2" who="#SenatorZygmuntWęgrzyn">Pragnę zainteresować państwa tylko elementarnymi problemami, na które komisje sejmowe powinny zwrócić szczególną uwagę przy rozpatrywaniu projektu założeń.</u>
          <u xml:id="u-158.3" who="#SenatorZygmuntWęgrzyn">Najpierw przemysł. Gospodarka polska znajduje się w głębokim kryzysie, charakteryzuje ją wysoka inflacja, spadek produkcji i usług, z tendencją zwyżkową, oraz wzrastające bezrobocie.</u>
          <u xml:id="u-158.4" who="#SenatorZygmuntWęgrzyn">Zasadniczą przyczyną recesji w przemyśle jest brak popytu krajowego na wyroby i usługi oraz trudności w ich zbycie za granicą. Konieczne jest opracowanie bardziej szczegółowego planu i wytyczenie konkretnych zamierzeń gospodarczych. Samo stwierdzenie, że recesję należy przełamać, nie wystarczy, ponieważ recesji nie zlikwidujemy ogólnikami. Szczegółowy program jest konieczny i niezbędny.</u>
          <u xml:id="u-158.5" who="#SenatorZygmuntWęgrzyn">Pierwszoplanowym zadaniem rządu powinno być uzdrowienie naszego przemysłu. Jak przemysł ma zarobić? Należy wytyczyć konkretne przedsięwzięcia w zakresie określenia opcji polityki przemysłowej państwa, które spowodują zahamowanie spadku produkcji w istniejących jeszcze przedsiębiorstwach państwowych.</u>
          <u xml:id="u-158.6" who="#SenatorZygmuntWęgrzyn">Następnie konieczne jest wskazanie takich instrumentów tej polityki, które po zastosowaniu doprowadzą do stopniowego wzrostu produkcji krajowej i dochodu narodowego.</u>
          <u xml:id="u-158.7" who="#SenatorZygmuntWęgrzyn">Posłużę się krótkim przykładem.</u>
          <u xml:id="u-158.8" who="#SenatorZygmuntWęgrzyn">W okresie niewoli do 1918 r. Polska była dłużej eksploatowana przez zaborców niż w latach 1939–1989 przez faszyzm i imperializm radziecki. A jednak to w okresie dwudziestolecia II Rzeczypospolitej inżynierowie Kwiatkowski, Karpiński i Władysław Grabski odbudowali Gdynię i stworzyli Centralny Okręg Przemysłowy. W stosunkowo krótkim czasie uzdrowili naszą gospodarkę.</u>
          <u xml:id="u-158.9" who="#SenatorZygmuntWęgrzyn">Elity polityczne II Rzeczypospolitej, z, których wyłoniły się te postacie, odznaczały się tym, co tak trudno dostrzec u naszych elit obecnie. Charakteryzował je patriotyzm ekonomiczny. Samodzielnie kształtowaliśmy, w nie mniej trudnych warunkach, polskie programy gospodarcze.</u>
          <u xml:id="u-158.10" who="#SenatorZygmuntWęgrzyn">Wydaje mi się, że obecne programy gospodarcze opracowane są inaczej, niż w okresie II Rzeczypospolitej. Nie wyciąga się wniosków z własnych błędnych decyzji! A przecież mamy zdolnych ekonomistów i inżynierów! A może programy te są opracowane pod wpływem inspiracji płynącej spoza granic Polski?</u>
          <u xml:id="u-158.11" who="#SenatorZygmuntWęgrzyn">W jednym z ostatnich przemówień pan prezydent Lech Wałęsa wspomniał o korzyściach dla rynków zagranicznych. Nadal mam przeświadczenie, że gospodarcza racja stanu naszego kraju nie jest broniona.</u>
          <u xml:id="u-158.12" who="#SenatorZygmuntWęgrzyn">Teraz kilka słów o prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-158.13" who="#SenatorZygmuntWęgrzyn">Dlaczego musimy się tak spieszyć z prywatyzacją nawet wobec tych przedsiębiorstw, które osiągają zyski? Podstawy prywatyzacji stanowić powinny przesłanki ekonomiczne, a nie doktrynalno-ideologiczne, nie zasada, że własność państwowa jest zła.</u>
          <u xml:id="u-158.14" who="#SenatorZygmuntWęgrzyn">Ze względu na limit czasu powiem krótko o eksporcie.</u>
          <u xml:id="u-158.15" who="#SenatorZygmuntWęgrzyn">Pozytywnie należy ocenić fakt, że za główne drogi przełamania recesji uznano wzrost inwestycji i eksportu. Szkoda tylko, że problemu tego nie zauważono wcześniej i dopuszczono do drastycznej sytuacji, bowiem w 1991 r. gwałtownie zmniejszyła się nadwyżka eksportu nad importem, z 45,5 bln do 2,1 bln zł, przy jednoczesnym wysokim wzroście importu. Rozwój eksportu stanowi jeden z najważniejszych czynników przełamania recesji.</u>
          <u xml:id="u-158.16" who="#SenatorZygmuntWęgrzyn">Wysoka Izbo! Ze względu na brak czasu nie omawiam tu innych tez.</u>
          <u xml:id="u-158.17" who="#SenatorZygmuntWęgrzyn">W moim odczuciu obecny rząd kontynuuje w zasadzie politykę gospodarczą poprzedników.</u>
          <u xml:id="u-158.18" who="#SenatorZygmuntWęgrzyn">Jestem przedstawicielem województwa częstochowskiego. W swoich wystąpieniach przedwyborczych głosiłem, że uzdrowienie naszej gospodarki zależy od wprowadzenia radykalnych zmian. Dlatego ponawiam pytanie do pana ministra, kierownika Centralnego Urzędu Planowania, postawione mu w senackiej Komisji Gospodarki Narodowej: czy obecny rząd kontynuuje program poprzedniego? A jeśli tak, to dlaczego nie odszedł od tej polityki gospodarczej poprzednich rządów? Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo. Proszę o zabranie głosu pana senatora Piesiaka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Prosiłbym, aby w protokole znalazło się takie pytanie bez odpowiedzi: dlaczego przedstawiciele rządu nie są zainteresowani naszą dyskusją? Bardzo proszę spojrzeć na ławy rządowe. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję. Proszę o zabranie głosu pana senatora Henryka Czarnockiego. Następnym mówcą będzie pan senator Jerzy Madej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#SenatorHenrykCzarnocki">Panie Marszałku!</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#komentarz">(Gwar, rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-162.2" who="#SenatorHenrykCzarnocki">Panie Marszałku! Wysoki, znudzony, pustoszejący Senacie!</u>
          <u xml:id="u-162.3" who="#SenatorHenrykCzarnocki">Kierunek antyrecesyjny jest kierunkiem, na który oczekiwaliśmy. Czy zakończy się sukcesem, powodzeniem - najbliższy czas pokaże. Ograniczenie importu konsumpcyjnego przyczyni się do pozostania dewiz w kraju. Dla rolnictwa pojawiła się iskierka nadziei. Ceny minimalne - szkoda, że tylko na pszenicę, żyto i mleko. No, ale budżet, jak wiemy wszyscy, jest, nie dość powiedzieć, pusty: jest poniżej dna.</u>
          <u xml:id="u-162.4" who="#SenatorHenrykCzarnocki">Ostatni, podwyższony kurs dolara, przyczyni się do zmniejszenia wywozu dolarów z kraju. Było to spowodowane również częściowym obniżeniem ceł zaporowych na dowóz artykułów z krajów EWG. Z przykrością należy powiedzieć, że za trzy lata przewiduje się całkowite zniesienie tych ceł. Załamie to wiele gospodarstw rolnych.</u>
          <u xml:id="u-162.5" who="#SenatorHenrykCzarnocki">Do tego jeszcze należy dodać przecieki, nieszczelność na naszych granicach przy imporcie.</u>
          <u xml:id="u-162.6" who="#SenatorHenrykCzarnocki">My, rolnicy zrzeszeni w „Solidarności” wiejskiej, gotowi jesteśmy zaproponować rządowi pomoc przy obstawie tych granic. Żeby był porządek, żeby artykuły nie przeciekały bez cła.</u>
          <u xml:id="u-162.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-162.8" who="#SenatorHenrykCzarnocki">Wzrost eksportu przyczyni się do nakręcenia koniunktury. No, a żeby zmniejszyć bezrobocie, należałoby zorganizować roboty publiczne.</u>
          <u xml:id="u-162.9" who="#SenatorHenrykCzarnocki">Jeśli chodzi o założenia polityki społeczno-gospodarczej, będzie to jeszcze wielokrotnie rozpatrywane. Uważam, że główny bój należy toczyć przy ustalaniu budżetu. Tam będą szanse dla wszystkich. Kto ile zdoła wyrwać, czas pokaże, tak to powiem nieładnie.</u>
          <u xml:id="u-162.10" who="#SenatorHenrykCzarnocki">Nie pierwszy raz wypowiadam z tej trybuny słowa krytyki. Ale krytykując, nie zapominam o spadku po PRL, o 40 mld dolarów długu. Z pustego i Salomon nie naleje, jak już niejednokrotnie tutaj było mówione. Należy jednak do końca szukać rozwiązania, poddawać się nie możemy. Sytuacja Polski powojennej była o wiele gorsza. Kraj był zburzony, wymordowano wiele ludzi.</u>
          <u xml:id="u-162.11" who="#SenatorHenrykCzarnocki">Z przykrością jednak trzeba stwierdzić, że kosztem Polski toczy się gry polityczne. Było tak przy ustalaniu prowizorium, jest i teraz.</u>
          <u xml:id="u-162.12" who="#SenatorHenrykCzarnocki">Na zakończenie pragnę dodać, że jako przedstawiciel Porozumienia Ludowego, ufny w dzisiejsze zapewnienia nowo wybranego szefa NIK, że będzie ścigał i rozliczał afery, jak również ufny w expose pana premiera Olszewskiego, po raz kolejny daję szansę obecnemu rządowi. Ufam i będę sprawdzał przy ustalaniu budżetu. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-162.13" who="#komentarz">(Senator Walerian Piotrowski: W sprawie formalnej, Panie Marszałku)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Proszę bardzo. Walerian Piotrowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Panie Marszałku, proszę, by pan marszałek zechciał rozważyć przerwanie obrad w związku ze stwierdzonym faktem nieobecności przedstawiciela rządu na sali. Dyskutujemy nad podstawowym dokumentem, dotyczącym założeń społeczno-gospodarczych. Ważą się losy tego dokumentu w Senacie. Rząd okazuje nam lekceważenie,...</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-164.2" who="#SenatorWalerianPiotrowski">... nie zapełniając ławy przeznaczonej dla jego przedstawicieli.</u>
          <u xml:id="u-164.3" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Myślę, że w poczuciu troski o godność i miejsce Senatu w systemie państwowym Polski musimy dbać o to, by przedstawiciele rządu wypełniali obowiązek reprezentowania rządu na posiedzeniu Senatu wtedy, kiedy debata dotyczy tak ważnych kwestii.</u>
          <u xml:id="u-164.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Czy jest odmienny wniosek? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-165.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Jest, jest)</u>
          <u xml:id="u-165.3" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Proszę bardzo, pani senator Skowrońska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#SenatorAnnaBoguckaSkowrońska">Pragnę wrócić do tego wątku, który podałam, chociaż nie jest on przedmiotem wniosku. Chcę powiedzieć, że nieuchwalenie założeń nie stanowi dla rządu żadnej przeszkody do przedstawienia projektu ustawy budżetowej, a wynika to wyraźnie z treści art. 31 ust. 2 prawa budżetowego.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#SenatorAnnaBoguckaSkowrońska">Stąd właśnie moje początkowe dywagacje na ten temat, że w tym przygotowaniu budżetu Senat zgodnie z prawem nie powinien uczestniczyć. W każdym razie nie ma to żadnych określonych konsekwencji dla rządu. Z tego punktu widzenia rozumiem nieobecność przedstawicieli rządu na sali obrad Senatu. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#komentarz">(Senator Janusz Woźnica: Zgłaszałem się wcześniej, ale Pan Marszałek był łaskaw mnie nie zauważyć)</u>
          <u xml:id="u-167.2" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Proszę bardzo. Pan senator Woźnica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#SenatorJanuszWoźnica">Chciałbym poprzeć wniosek pani senator Boguckiej-Skowrońskiej. My swoją opinię przedstawiamy Sejmowi, natomiast za tydzień bodajże zajmiemy się tą sprawą ponownie. I wówczas będzie pożądana obecność przedstawicieli rządu. Wobec tego, nie widzę uzasadnienia dla wniosku senatora Piotrowskiego i proponuję, aby kontynuować debatę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Jest wypowiedź za i jest przeciw.</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#komentarz">(Senator Walerian Piotrowski: Ja podtrzymuję swój wniosek)</u>
          <u xml:id="u-169.2" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Panie Senatorze, głosujemy.</u>
          <u xml:id="u-169.3" who="#komentarz">(Senator Walerian Piotrowski: Proszę bardzo)</u>
          <u xml:id="u-169.4" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Przystępujemy do głosowania. Proszę nacisnąć przycisk z napisem „obecny”.</u>
          <u xml:id="u-169.5" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Kto jest za wnioskiem senatora Waleriana Piotrowskiego, żebyśmy dzisiaj przerwali obrady?</u>
          <u xml:id="u-169.6" who="#komentarz">(Głosy z sali: Ze względu na lekceważący stosunek rządu!)</u>
          <u xml:id="u-169.7" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Ze względu na lekceważący stosunek rządu.</u>
          <u xml:id="u-169.8" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Proszę podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-169.9" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Kto jest przeciw? Proszę nacisnąć przycisk i podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-169.10" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-169.11" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję. Prosimy o wynik.</u>
          <u xml:id="u-169.12" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Obecnych 63, za wnioskiem 31, przeciw 23, wstrzymało się 9.</u>
          <u xml:id="u-169.13" who="#komentarz">(Głosowanie nr 7).</u>
          <u xml:id="u-169.14" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Wniosek przeszedł.</u>
          <u xml:id="u-169.15" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Ogłaszam przerwę do jutra do godziny 9.00.</u>
          <u xml:id="u-169.16" who="#komentarz">(Gwar, rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-169.17" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Mam zmienić godzinę?</u>
          <u xml:id="u-169.18" who="#komentarz">(Głos z sali: Przepraszam, Panie Marszałku…)</u>
          <u xml:id="u-169.19" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Chwileczkę, bo teraz zaczynają do mnie docierać różne głosy. Przychodzą tu senatorowie i mówią, że są zebrania komisji o 10.00. Ale to nie może tak być. Plenum jest ważniejsze od komisji. W związku z tym 9.30.</u>
          <u xml:id="u-169.20" who="#komentarz">(Głos z sali: Komunikaty…)</u>
          <u xml:id="u-169.21" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Jeszcze komunikaty, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#SenatorWiktorStasiak">Jutro na pół godziny przed plenarnym posiedzeniem zbierają się senatorowie Klubu Parlamentarnego NSZZ „Solidarność”, w pomieszczeniach klubowych.</u>
          <u xml:id="u-170.1" who="#SenatorWiktorStasiak">Członkowie Konwentu Seniorów i przewodniczący komisji senackich! Informuję, że marszałek Senatu zwołuje posiedzenie Konwentu Seniorów z udziałem przewodniczących komisji senackich w dniu 27 lutego br., bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia Senatu.</u>
          <u xml:id="u-170.2" who="#komentarz">(Wicemarszałek Józef Ślisz: To jest dzisiaj)</u>
          <u xml:id="u-170.3" who="#SenatorWiktorStasiak">Dzisiaj, bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo. Przerwa do jutra, do godziny 9.30.</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godziny 17 minut 45)</u>
          <u xml:id="u-171.2" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godzinie 9 minut 36)</u>
          <u xml:id="u-171.3" who="#komentarz">(Posiedzeniu przewodniczą wicemarszałkowie Józef Ślisz oraz Andrzej Czapski).</u>
          <u xml:id="u-171.4" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Proszę państwa senatorów o zajmowanie miejsc. Wznawiam obrady. Przystępujemy do przerwanej dyskusji nad stanowiskiem Senatu w sprawie projektu założeń polityki gospodarczo-społecznej na 1992 rok.</u>
          <u xml:id="u-171.5" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Proszę bardzo pan marszałek Chełkowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#SenatorAugustChełkowski">Dzwonił pan premier dzisiaj i prosił, aby przeprosić za niedopatrzenie. Mają ostatnio dużo spraw związanych z założeniami budżetowymi zarówno w Sejmie, jak i w Senacie, i pan premier bardzo przeprasza, że nie było tutaj nikogo, że przeprowadzi jednak rozmowę i doprowadzi do takiej sytuacji, żeby takie rzeczy się nie powtarzały. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo. Proszę o zabranie głosu pana senatora Jerzego Madeja, następnym mówcą będzie pan senator Walerian Piotrowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#SenatorJerzyMadej">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#SenatorJerzyMadej">Pamiętając o wczorajszym apelu o skracanie wystąpień, podporządkowałem się temu apelowi i chciałem państwa poinformować, że miałem wystąpienie przygotowane na 20 minut, ale skrócą je i nie będzie trwało dłużej niż 10 minut, zgodnie z apelem pana marszałka i państwa senatorów.</u>
          <u xml:id="u-174.2" who="#SenatorJerzyMadej">Panie Marszałku! Wysoki Senacie! Dyskutujemy o założeniach polityki społeczno-gospodarczej na rok 1992, które są treścią druku nr 25.</u>
          <u xml:id="u-174.3" who="#SenatorJerzyMadej">Przy czym ta dyskusja jest właściwie i trudniejsza, i zarazem łatwiejsza po wystąpieniu pana ministra Eysymontta, który we wczorajszym wystąpieniu rzeczywiście podał wiele rzeczy istotnych, których w tym dokumencie nie ma. Ponieważ dowiedzieliśmy się o tym właściwie w ostatniej chwili, podstawę naszej dyskusji ciągle stanowi ten dokument.</u>
          <u xml:id="u-174.4" who="#SenatorJerzyMadej">Główny punkt zainteresowania skupia się na dwóch problemach. Po pierwsze - na ile przebudowa całego systemu gospodarczo-politycznego, bo tych dwóch spraw dotyczy, jest głęboka. I po drugie - co jest bardzo istotne dla tak zwanego przeciętnego obywatela - jak to wszystko odbija się na każdym z nas, czy na ogromnej większości z nas.</u>
          <u xml:id="u-174.5" who="#SenatorJerzyMadej">Jeśli idzie o pierwszy temat, to moim zdaniem, dokument daje odpowiedź, można by powiedzieć, satysfakcjonującą. Dlatego że mówi się o przebudowie systemu gospodarki postkomunistycznej, który wymaga głębokiej przebudowy prawa i zachowań obywateli. Jest to punkt 2.1 na stronie 5. Sprawa nie podlega dyskusji, chociaż samo określenie „system gospodarki postkomunistycznej” chyba zaczyna być nadużywane. I akurat w takim dokumencie nie powinno być jednym z pierwszych punktów programu.</u>
          <u xml:id="u-174.6" who="#SenatorJerzyMadej">Drugim istotnym elementem jest to, że państwo - cytuję niektóre określenia dokumentu - musi posiadać sprawne narzędzie nadzorowania realizacji demokratycznie uzgodnionych zasad i celów działania. Nikt co do tego nie ma wątpliwości, zgadzamy się całkowicie.</u>
          <u xml:id="u-174.7" who="#SenatorJerzyMadej">I najistotniejsze, moim zdaniem, elementy: że zmiany strukturalne w gospodarce wymagają działań powodujących wzrost eksportu powiązany z ograniczeniem dynamiki importu konsumpcyjnego i muszą spowodować wzrost nakładów inwestycyjnych. Też jest to oczywista sprawa i związana z tym, że realizacja założonych celów wymaga zmian polityki makroekonomicznej, to znaczy podatkowej, dochodowej, cenowej, budżetowej i pieniężnej (jest to zawarte w punkcie 2.7 na stronie 7).</u>
          <u xml:id="u-174.8" who="#SenatorJerzyMadej">I to są, moim zdaniem, najistotniejsze elementy tej pierwszej części programu, o czym zresztą wczoraj mówił pan minister Eysymontt. Bo tu po prostu generalnie idzie o zahamowanie konsumpcji. Idzie też o spowodowanie wzrostu produkcji, z czym związane są oczywiście określone inwestycje, których celem jest konkurencyjność polskich towarów na rynku światowym. I ta część programu założeń, według mnie, nie może budzić najmniejszych zastrzeżeń, gdyż jest to właściwie jedyna droga wychodzenia z kryzysu gospodarczego. Tak więc w tej części programu te założenia są słuszne i prawidłowe, a co ważne, jak powiedziałem, nieuniknione. Rzecz podstawowa polega na tym, że koszty przewidywanych rozwiązań poniesie oczywiście społeczeństwo. I w tym przypadku społeczeństwo musi być przekonane o celowości i skuteczności tych wyrzeczeń.</u>
          <u xml:id="u-174.9" who="#SenatorJerzyMadej">Analiza dalszego ciągu przedstawionego dokumentu może natomiast budzić wątpliwości. Bo co tak zwany przeciętny obywatel może odczytać z tych założeń? Jaką wizję bliższej i dalszej przyszłości może wyprowadzić z tego dokumentu?</u>
          <u xml:id="u-174.10" who="#SenatorJerzyMadej">Otóż w rozdziale IV pisze się, że płace pracowników przedsiębiorstw państwowych będą w latach 1992–1993 nadal podlegać dodatkowym ograniczeniom. Jest to oczywiście ta część programu, która mówi o zahamowaniu konsumpcji. Następnie, przeciętne wynagrodzenie w sferze budżetowej pozostanie w tej samej relacji do sfery materialnej (to jest punkt 4.2), czyli będzie ciągle poniżej 100% średniego wynagrodzenia w sferze materialnej. Jest to również jeden z niezbędnych warunków zahamowania konsumpcji.</u>
          <u xml:id="u-174.11" who="#SenatorJerzyMadej">Ale dalej zaczynają się sprawy problematyczne. W obszarze świadczeń z tytułu ubezpieczenia społecznego, w tym rent, emerytur, świadczeń chorobowych, zasiłków rodzinnych, przewiduje się jedynie racjonalizację wypłat. Nic nie mówi się w tym punkcie [racjonalizacja polega tylko na waloryzacji powiedzmy półrocznej, rocznej i innym podziale] o zmianie samego systemu. A przecież głośno o tym od ponad roku, że możemy podzielić tylko to, co mamy, a przy tym systemie ubezpieczeń społecznych więcej pieniędzy nie będzie, bo są to pieniądze, które idą po prostu ze sfery produkcyjnej. W założeniach na ten temat niczego nie ma. To znaczy że ciągle obracamy się w tym kręgu pieniędzy, które spłyną do budżetu państwa, które spłyną na fundusz ubezpieczeń społecznych, i tylko te pieniądze będzie rząd dzielił w mniej czy bardziej sprawiedliwy, mniej czy bardziej skuteczny sposób. Po to natomiast, żeby tych pieniędzy było więcej i żeby one były dzielone w sposób zależny od tych, których dotyczą, trzeba wprowadzić nowy system ubezpieczeń, a o tym się nic nie mówi w założeniach.</u>
          <u xml:id="u-174.12" who="#SenatorJerzyMadej">Podobnie jest w dziedzinie budownictwa mieszkaniowego. Przewiduje się obniżoną stopę oprocentowania kredytów, waloryzując zadłużenie różnicy oprocentowania w stosunku do stopy kredytu refinansowego. Jest to oczywiście jeden z punktów polityki w zakresie budownictwa mieszkaniowego, dotyczący pewnych korzystniejszych nieco warunków kredytowania, natomiast znowu nie mówi się nic o zmianie zasad gospodarki mieszkaniami, co mogłoby spowodować, że byłoby wielu chętnych, żeby zainwestować pieniądze w budownictwo mieszkaniowe, w budownictwo tak zwane czynszowe, żeby zwiększyć podaż mieszkań na rynku mieszkaniowym. Tak że są to kolejne rozwiązania tylko wycinkowe, nie zaś rozwiązania systemowe.</u>
          <u xml:id="u-174.13" who="#SenatorJerzyMadej">Następny punkt. W roku 1992 wyprowadzona będzie reforma oświaty, w tym jej dostosowanie do potrzeb gospodarki rynkowej, to jest punkt 9.5 na stronie 23. Tu się od razu nasuwa pytanie, czy to znaczy, że nauka w szkołach podstawowych będzie odpłatna, skoro mówimy o gospodarce rynkowej, o dostosowaniu systemu oświaty do gospodarki rynkowej? Oczywiście ja sobie zdaję sprawę, że nie tak całkiem. Ale co to znaczy reforma oświaty pod kątem dostosowania do gospodarki rynkowej? Te obawy, w pełni uzasadnione, od razu może mieć czytelnik.</u>
          <u xml:id="u-174.14" who="#SenatorJerzyMadej">Dalej, przewiduje się wzrost odpłatności za część usług służby zdrowia, nie mających podstawowego charakteru. To jest punkt 9.6, na stronie 24. I znowu pytanie: czy usługi służby zdrowia będą odpłatne? Zgadzam się na częściową odpłatność, ale pod warunkiem, że będzie taki system ubezpieczeń, który zagwarantuje wybór poziomu i zakresu świadczeń zdrowotnych, a nie narzuci, że jedne świadczenia będą płatne, a inne bezpłatne. To jest z kolei pytanie wiążące się z systemem ubezpieczeń zdrowotnych. W przedstawionym dokumencie nie ma żadnych informacji w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-174.15" who="#SenatorJerzyMadej">Wreszcie tuż przy jego zakończeniu - to jest na początku rozdziału 10 na str. 26 - czytamy: „Celem przebudowy systemu gospodarczego jest systematyczne eliminowanie pozostałości postkomunistycznych”. Myślałem, że celem tego programu jest poprawa czy podniesienie poziomu życia obywateli w naszym kraju. Okazuje się, że to są cele uboczne. A podstawowy cel, od którego zaczyna się dokument i który znajduje się przy jego końcu, to eliminowanie pozostałości postkomunistycznych. Jeżeli tak będziemy patrzeć na ten dokument, to można zrozumieć wątpliwości i opory przeciw omawianym założeniom.</u>
          <u xml:id="u-174.16" who="#SenatorJerzyMadej">Zdaję sobie sprawę z tego, że są to założenia jedynie na 1992 r. Rząd zapowiada przedstawienie programu na dalsze lata. W odniesieniu do polityki, szczególnie polityki społecznej, są to rozwiązania doraźne, krótkoterminowe. Nie mówi się o rozwiązaniach systemowych, które zaczną działać po kilku czy po wielu latach. Wczoraj pan minister Eysymontt to tłumaczył. Ale właśnie dlatego, że te rozwiązania będą skuteczne dopiero po kilku latach należy je wprowadzać jak najszybciej, a nie mówić, że odłożymy to na później, bo i tak nie będzie efektów w ciągu najbliższych kilku miesięcy czy w ciągu roku.</u>
          <u xml:id="u-174.17" who="#SenatorJerzyMadej">Jeżeli zwróciłem uwagę na braki czy niedoskonałości tych założeń, to nie znaczy oczywiście, że nie ma w nich niczego pozytywnego. Podkreśliłem te generalne założenia, które są słuszne. Szczególnie zwróciłem uwagę na braki w zakresie polityki społecznej.</u>
          <u xml:id="u-174.18" who="#SenatorJerzyMadej">Konkludując, chciałem zaznaczyć, że pan premier Olszewski jest konsekwentny. Przy czym dotyczy to okresu już po jego wyborze na stanowisko premiera. Przedtem - było różnie. Ale w tym okresie jest konsekwentny w przedstawianiu rzeczywistego stanu państwa, który jest krytyczny.</u>
          <u xml:id="u-174.19" who="#SenatorJerzyMadej">W związku z tym proponowane drogi wyjścia muszą być z jednej strony realne, ale z drugiej strony czytelne i zrozumiałe dla społeczeństwa. Bo w końcu tylko dzięki determinacji społeczeństwa możemy wyjść z kryzysu, a jednocześnie to społeczeństwo zapłaci za ewentualne, co nie daj Boże, niepowodzenia tego programu.</u>
          <u xml:id="u-174.20" who="#SenatorJerzyMadej">Moja wątpliwość pozostaje jednak aktualna. Jeżeli głównym celem przebudowy systemu gospodarczego będzie eliminowanie pozostałości postkomunistycznych, to nie czuję się upoważniony przez moich wyborców do poparcia takiego programu. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję. Proszę o zabranie głosu pana senatora Waleriana Piotrowskiego. Następnym mówcą będzie pan senator Janusz Woźnica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Panie Marszałku! Panie i Panowie!</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Debata nad założeniami społeczno-gospodarczymi rządu, daje asumpt do kilku ogólniejszych refleksji na temat roli Senatu w ustroju politycznym Polski.</u>
          <u xml:id="u-176.2" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Rozpoczęliśmy tę debatę od sporu o uprawnienia konstytucyjne Senatu do rozpatrywania zagadnienia, jak również o to, czy mamy prawo i obowiązek zajmować stanowisko wobec dokumentu, który przedstawił nam rząd.</u>
          <u xml:id="u-176.3" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Dyskusja doprowadziła do wniosku, że Senat jest konstytucyjnie, ustrojowo i problemowo uprawniony do rozpatrywania założeń społeczno-gospodarczych, jest zobowiązany do zajęcia wobec tego dokumentu konstytucyjnego stanowiska.</u>
          <u xml:id="u-176.4" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Potem rozpoczęła się dyskusja właściwie nie różniąca się od debaty w Sejmie. Wyrażano aprobatę, dezaprobatę, prezentowano panoramę problemów sektorowych, grupowych, regionalnych. Ta dyskusja także, niestety, nie była wolna od akcentów populistycznych. Niektórzy senatorowie nie tylko ulegali zmiennym nastrojom opinii publicznej, ale co gorsza, kierowali je, poprzez swoje wypowiedzi, ku defetyzmowi i fatalizmowi. Niektóre elementy tych wypowiedzi były obliczone na uzyskanie łatwego poklasku. Cóż łatwiejszego dziś niż uzyskanie aprobaty dla krytyki rządu, dla krytyki każdego dokumentu i każdej decyzji rządowej?</u>
          <u xml:id="u-176.5" who="#SenatorWalerianPiotrowski">W tej debacie pojawił się również problem: do jakiego stopnia Senat ma być mini-sejmem? Do jakiego stopnia ma on wyrażać podziały polityczne odzwierciedlające oblicze polityczne Sejmu? Tego problemu nie rozstrzygniemy dziś na tej sali ostatecznie. Ale w świetle konstytucji i ordynacji wyborczej Senat jawi się niewątpliwie jako inne od Sejmu ciało ustrojowe Polski. Ma inne zadania i niejako inną odpowiedzialność za Polskę.</u>
          <u xml:id="u-176.6" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Nie powołujemy i nie odwołujemy rządu, nie sprawujemy nad nim bezpośredniej politycznej kontroli. Problemami państwa zajmujemy się w drugiej, ale nie ostatecznej instancji. Wszystko w tym celu, byśmy mieli możliwość odrywania się od bezpośrednich nastrojów i emocji politycznych, jak również możliwość obiektywizacji w granicach ludzkiej, politycznej możliwości spojrzenia na problemy państwa, na ocenę stanu spraw państwa i obowiązującego, stanowionego w państwie prawa.</u>
          <u xml:id="u-176.7" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Z takiego spojrzenia na miejsce i rolę Senatu wypływają następujące wnioski - Senat nie powinien w swoich ocenach i stanowczych konkluzjach udzielać priorytetu partykularnym interesom, nawet najbardziej słusznym, jeżeli nie można ich pogodzić z dobrem naszej wspólnoty, która tworzy państwo.</u>
          <u xml:id="u-176.8" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Zostaliśmy wybrani w określonych okręgach, województwach, ale jesteśmy przecież mandatariuszami wobec całego narodu. Ślubowaliśmy uroczyście wykonywać obowiązki wobec narodu, strzec suwerenności ojczyzny i dobra obywateli tworzących całą wspólnotę. Mandat senatora jest więc szerszy od jego elektoratu. Stąd moje wątpliwości - czy odwoływanie się do regionalnego elektoratu jest zawsze realizacją powinności naczelnej służby wobec narodu i dobra wspólnoty, którą jest państwo?</u>
          <u xml:id="u-176.9" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Senator powinien obserwować nastroje opinii społecznej, ale powinien je także kształtować, bo zobowiązany jest patrzeć szerzej i wiedzieć więcej niż ci, którzy zapracowani, zatroskani dniem codziennym, często zdani są tylko na tendencyjne przekazy mass mediów. Senator powinien patrzeć poza granice dnia dzisiejszego.</u>
          <u xml:id="u-176.10" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Z jakiego widzenia roli Senatu i senatora wypływają następujące wnioski dla debaty nad stanowiskiem w sprawie założeń społeczno-gospodarczych: założenia przedstawione przez rząd określają cele, których realizacja jest niezbędną potrzebą Polski.</u>
          <u xml:id="u-176.11" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Rozpatrujemy także przedstawione przez rząd metody i środki realizacji tych celów. Zostały one określone w dokumencie rządowym. Zarówno tu, jak i w Sejmie są do nich wyrażane liczne wątpliwości. Rzeczywiście odczuwamy niedostatek precyzji w określaniu tych środków.</u>
          <u xml:id="u-176.12" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Myślę jednak, że z tak widzianej pozycji Senatu jak i odpowiedzialności senatorów, spór o metody realizacji zakreślonych przez rząd słusznych celów należy pozostawić Sejmowi. Sądzę, że szczegóły należy pozostawić rządowi. Albowiem jest to w dalszym ciągu program pionierski, rodzący wielką odpowiedzialność, zawierający elementy ryzyka.</u>
          <u xml:id="u-176.13" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Niewątpliwie rząd, w toku realizacji tych założeń, będzie musiał kontrolować jej instrumenty, a może nawet zmieniać je, nie zmieniając celów, do których owe metody i narzędzia mają prowadzić.</u>
          <u xml:id="u-176.14" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Trzeba w tym miejscu powiedzieć, że nikt nie dysponuje w ukrytych teczkach bezdyskusyjnym i sprawdzonym programem. Z pewnością nie ma takiego programu, który nie musiałby się odwoływać do ofiarności i wyrzeczeń społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-176.15" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Polska potrzebuje programu, który stworzy warunki do wyjścia z recesji, z kryzysu i otworzy drogę do budowania lepszego jutra wytrwałą pracą. Polska potrzebuje także stabilnego rządu. Zanegowanie tych założeń społeczno-gospodarczych oznaczałoby destabilizację. My jesteśmy odpowiedzialni za dobro naszej ojczyzny, za dobro Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-176.16" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Z takiego rozumienia odpowiedzialności, w powiązaniu z treścią przedstawionego przez rząd dokumentu, wypływa według mnie wniosek, że ten dokument trzeba poprzeć, komunikując oczywiście rządowi wyrażane tutaj wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-176.17" who="#SenatorWalerianPiotrowski">A jeśli mowa o odpowiedzialności, to Chciałem powiedzieć jeszcze jedną rzecz. Został złożony wniosek, podpisany przez 21 senatorów, o przeprowadzenie nad tym dokumentem tajnego głosowania. Ten wniosek budzi moje zdumienie. Osiągnięciem Senatu już w poprzedniej kadencji było to, że wszystkie głosowania, poza głosowaniami personalnymi, były imienne. W każdym głosowaniu, w najmniejszej kwestii, zapisane jest nasze nazwisko. I teraz w tej ważnej dla przyszłości Polski sprawie ma nastąpić głosowanie tajne. Czyżbyśmy chcieli ukryć naszą odpowiedzialność za stanowisko, jakie zajmujemy? Czy jest w tym chęć ukrycia tego zdania i tego głosu, który ma doprowadzić do obalenia rządu?</u>
          <u xml:id="u-176.18" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Jeśliby tak było, to proszę tych wszystkich panów senatorów, może panie, bo nie wiem, kto podpisał ten wniosek, o rozważenie jeszcze raz jego sensu. Zechciejmy przyjąć odpowiedzialność za to, co będziemy dzisiaj stanowili wobec całej Polski, także wobec elektoratu, który nas tutaj posłał, ale który nie udzielił nam jednakowej instrukcji na wszystkie sytuacje i który nas od odpowiedzialności nie zwolnił. Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-176.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo panu senatorowi.</u>
          <u xml:id="u-177.1" who="#komentarz">(Senator Anna Bogucka-Skowrońska: Bardzo proszę, ad vocem)</u>
          <u xml:id="u-177.2" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Proszę bardzo, pani senator Bogucka-Skowrońska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#SenatorAnnaBoguckaSkowrońska">Panie Marszałku! Nie jestem sygnatariuszką wniosku o głosowanie tajne, natomiast uważam, że senatorowie mają prawo korzystać ze swoich uprawnień konstytucyjnych i regulaminowych. Dlatego sugerowanie ukrytych złych intencji tym, którzy podpisali ten wniosek, uważam za niedopuszczalne. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję. Proszę bardzo, pan senator Janusz Woźnica. Następnym mówcą będzie pan senator Józef Hałasa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#SenatorJanuszWoźnica">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#SenatorJanuszWoźnica">Pragnę zwrócić uwagę Wysokiej Izby na to, że wytworzyła się dość nietypowa sytuacja, polegająca na tym, że osobę ministra finansów dopasowuje się do przedstawionych przez rząd założeń polityki społeczno-gospodarczej. Dotychczas minister finansów miał istotny wpływ na kreowanie tej polityki. Ustąpienie ministra Lutkowskiego oznacza osłabienie w jakiś sposób niezwykle silnej do tej pory pozycji ministra finansów w rządzie, a wzmocnienie roli Centralnego Urzędu Planowania, który od pewnego czasu zwracał uwagę na niebezpieczeństwa związane z kontynuowaniem dotychczasowej polityki gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-180.2" who="#SenatorJanuszWoźnica">Pragnę wyrazić zadowolenie, że wreszcie w trzynastym roku recesji, bo można liczyć, że trwa ona od 1979 r., rząd przedstawił nam projekt założeń polityki społeczno-gospodarczej, które ukierunkowane są proprodukcyjnie. Po 2 latach obowiązywania polityki, której głównym celem było utrzymanie równowagi monetarnej kraju, mamy koncepcję polityki pobudzania gospodarki. Koncepcję polityki, której celem jest przełamanie recesji, a przełamanie recesji może być tylko rezultatem zamierzonej, celowej polityki rządu. Nie może się dokonać samo.</u>
          <u xml:id="u-180.3" who="#SenatorJanuszWoźnica">Sądzę, że założenia są początkiem przejścia od skrajnej, oderwanej od naszej rzeczywistości, polityki liberalizmu do polityki interwencjonizmu państwowego. W sytuacji bardzo niekorzystnej, w sytuacji gdy deficyt budżetowy ogranicza możliwość interwencji, ogranicza działania antyrecesyjne, a więc tanie kredyty, ulgi, zwolnienia podatkowe.</u>
          <u xml:id="u-180.4" who="#SenatorJanuszWoźnica">Wysoki Senacie! Byłem przeciwnikiem dotychczasowej polityki gospodarczej, która z kwartału na kwartał, z miesiąca na miesiąc, unicestwiała poszczególne gałęzie gospodarki. Niestety skutki tej polityki, szczególnie w rolnictwie, dopiero się ujawnią. Z zadowoleniem przyjmuję nowe koncepcje, które są właściwie, jak na razie, tylko przeglądem intencji. Konstrukcja budżetu na pozostałą część roku wykaże w liczbach, na ile przedstawione założenia uda się w praktyce wcielić w życie.</u>
          <u xml:id="u-180.5" who="#SenatorJanuszWoźnica">Nie ulega wątpliwości, że dotychczasowa polityka nie może być kontynuowana. Założenia są próbą poszukiwania nowej polityki i choćby z tych względów powinny zasługiwać na poparcie Wysokiej Izby. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-180.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo panu senatorowi. Proszę o zabranie głosu pana senatora Józefa Hałasę. Następnym mówcą będzie pan senator Andrzej Piesiak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#SenatorJózefHałasa">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#SenatorJózefHałasa">Stoję tutaj przed państwem w poczuciu wielkiej odpowiedzialności, mimo że dyskusja nie cieszy się wielkim poważaniem. To co działo się wczoraj w Sejmie, to co działo się wczoraj, a może i dzisiaj w czasie dyskusji w Senacie, świadczy o niewielkim zainteresowaniu, jakby o lekceważeniu tej dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-182.2" who="#SenatorJózefHałasa">Kiedy wróciłem wczoraj do hotelu, wysłuchałem dziennika najpierw jednego, później drugiego. Powiedziano, że w Sejmie w żadnym momencie nie było 100 posłów. O nas można byłoby powiedzieć to samo. Zresztą, rozpoczęliśmy wczoraj debatę pewnym zgrzytem. Ja już nawet nie mówię o merytorycznej dyskusji, czy mamy się tym zająć czy nie, choć tam się krył podtekst polityczny, ale myślę o czymś innym, czy w ogóle mamy dyskutować, czy też po prostu przejść do porządku dziennego nad tym tak ważnym dokumentem. Tak ważnym, a budzącym tak niewielkie zainteresowanie, bo zaraz po tym, jak przegłosowaliśmy, wielka część tej sali świeciła pustkami.</u>
          <u xml:id="u-182.3" who="#SenatorJózefHałasa">A zatem jaka jest naprawdę sytuacja? I czego dotyczy ta dyskusja?</u>
          <u xml:id="u-182.4" who="#SenatorJózefHałasa">Jako profesor, naukowiec, muszę powiedzieć, że nie znajduję wiele satysfakcji, czytając tutaj zdania dotyczące nauki polskiej. Jako lekarz odczuwam satysfakcję jeszcze chyba mniejszą, jako związkowiec, ponieważ jestem z klubu „Solidarności”, musiałbym głosować przeciwko tym założeniom. Ale poza tym wszystkim, jak to pięknie powiedział pan senator Walerian Piotrowski, jestem obywatelem i czuję się w pełni odpowiedzialny za to, co stoi przed nami. Bo przecież łatwo sobie wyobrazić, że można to odrzucić. Aczkolwiek dokument jako całość jest zbiorem dobrych, choć bardzo ogólnikowych intencji. I jeśli ktoś formułuje zarzuty, to głównie dotyczą one stopnia ogólności. Nie można przecież jednak powiedzieć, że ten dokument wnosi coś, czego nie mogliśmy przewidzieć. Nie chcę przez to powiedzieć, że wnosi same pozytywy, że powinniśmy bić brawa, że jest to doskonały dokument, który już od jutra daje nam szansę na poprawę naszej sytuacji. Nie. Ale kiedyś tutaj mówiłem, i nie tylko ja, że chodziłoby o promyk nadziei. Wreszcie jest to pierwsza z takich dyskusji i pierwszy taki moment, od którego może zacznie się stabilizacja państwa. Rozumiem siły, które w tej chwili nie są usatysfakcjonowane taką stabilizacją państwa. To jest zupełnie zrozumiałe, pewne siły nie weszły w skład rządu, nie weszły w skład ważnych organów i mają określone pretensje, i to jest zupełnie zrozumiałe. Ale musimy sobie zdać z tego sprawę, że jeśli jutro ten rząd upadnie, a może przecież upaść, jesteśmy w stanie go obalić, to czeka nas jeszcze większa destabilizacja państwa.</u>
          <u xml:id="u-182.5" who="#SenatorJózefHałasa">Jakie jest w tej chwili państwo poza tym budynkiem, poza parlamentem, gdzie wszystko jest w wielkim porządku, gdzie stoją straże, gdzie my mamy poczucie spokoju? Widzimy pełno flag. Dzisiaj jest strajk w oświacie, wczoraj był na kolei, jutro będzie jeszcze gdzie indziej. Jest destabilizacja państwa. Nie tylko destabilizacja w tym sensie, że ludzie domagają się słusznie poprawy warunków życia. Ale także w nieposzanowaniu państwa, jego struktur.</u>
          <u xml:id="u-182.6" who="#SenatorJózefHałasa">Jeżeli będziemy prowadzić dalej grę, polityczną grę o interesy grup partyjnych, o interesy grup pozapartyjnych, towarzyskich czy nie wiem jakich, to doczekamy się takiego momentu, że nie będzie o co walczyć, bo ta walka przeniesie się stąd gdzie indziej.</u>
          <u xml:id="u-182.7" who="#SenatorJózefHałasa">Pamiętam wizytę prezydenta Wałęsy w naszym klubie, w klubie „Solidarności”, kiedy zaproponował nam po raz pierwszy tzw. małą konstytucję. Powiedział wtedy tak: [oby się to nie sprawdziło - na szczęście nie wszystko, co prezydent mówi, się sprawdza] w kwietniu was tu już nie będzie, przyjdzie ulica i wyrzuci was. Trzeba będzie budować nowy porządek rzeczy. Budować czyim kosztem? Także tych, na których się tutaj nieustannie powołujemy.</u>
          <u xml:id="u-182.8" who="#SenatorJózefHałasa">Jeżeli nie opanujemy, proszę państwa, naszych emocji, nie przestaniemy myśleć kategoriami gry, to najlepszy dokument, jaki nam się przedstawi, nie odegra żadnej roli. Tu na tej sali wszyscy pamiętamy, jakie były dokumenty kolejnych plenów i jaka była ich realizacja. Dzisiaj też nie udaje nam się realizować tego, co zamierzamy, i przyczyny są bardzo złożone. Dziś rano idąc tutaj, wysłuchałem w dzienniku jakiejś Amerykanki, która mówiła, dlaczego Polska jest ciekawa: bo jest to miejsce doświadczeń, a Polacy są królikami doświadczalnymi. Tak, wy byliście pierwsi i tu u was się sprawdza bądź nie sprawdza. Przykro jest być laboratorium, przykro być królikiem. Ale tak się stało, taka jest nasza historia i tej historii nie możemy się już pozbyć. Możemy tylko iść, uciekać, jak niektórzy mówią, do przodu.</u>
          <u xml:id="u-182.9" who="#SenatorJózefHałasa">Przepraszam, że pomijam szczegóły tego programu, ale jest to program intencyjny. My raz jeszcze musimy uwierzyć. Moim zdaniem nie ma innego wyboru. Gdybym miał głosować za tym, co było dotychczas w uzupełniających ustawach do prowizorium i co jest tutaj, jak powiadam jeszcze raz, jako naukowiec, lekarz i związkowiec musiałbym powiedzieć „nie”. Ale ponieważ wiem, jaka jest nasza sytuacja, mówię „tak” i wzywam państwa również do przemyślenia tej sprawy. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-182.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo. Proszę o zabranie głosu pana senatora Andrzeja Piesiaka, następnym mówcą będzie pan senator Krzysztof Horodecki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#SenatorAndrzejPiesiak">W związku z wystąpieniem mojego poprzednika, pana senatora Hałasy, Chciałem na początku złożyć oświadczenie. Mimo że jestem członkiem Kongresu Liberalno-Demokratycznego, czyli ugrupowania, które nie weszło w skład rządu, chcę oświadczyć, że nigdy nie było, i tym bardziej nie jest, naszym zamiarem obalenie rządu, ani doprowadzenie do destabilizacji państwa. Tyle na wstępie.</u>
          <u xml:id="u-184.2" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Szanowni Państwo! W ciągu ostatnich trzech miesięcy parlament otrzymał dwa dokumenty zatytułowane „Założenia polityki społeczno-gospodarczej w roku 1992”. Jeden z dokumentów został złożony 10 grudnia właśnie jako testament odchodzącego rządu - druk nr 5 senacki. Drugi dokument, nad którym dzisiaj debatujemy, został złożony przez rząd premiera Olszewskiego.</u>
          <u xml:id="u-184.3" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Premier Olszewski oświadczył oficjalnie, że wycofuje niejako tamten dokument, ale jego właścicielem jesteśmy my, czyli parlament, i również mamy prawo do tego dokumentu się odnieść.</u>
          <u xml:id="u-184.4" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Myślę, że pouczające będzie porównanie obu dokumentów. Różnice, jeśli chodzi o te dokumenty, to nie tylko różnice w szczegółach, a głównie jest to różnica w filozofii programu gospodarczego. I o ile filozofia, albo może raczej retoryka poprzedniego rządu nawiązywała do współpracy europejskiej, otwierania polskiej gospodarki na świat, potrzeby osiągnięcia konkurencyjności produktów, przyciągania zagranicznego kapitału, o tyle dokument rządu premiera Olszewskiego poświęca o wiele więcej miejsca obronie polskiej gospodarki przed „nieuczciwą konkurencją” i wspomaganiu eksportu.</u>
          <u xml:id="u-184.5" who="#SenatorAndrzejPiesiak">W założeniach przygotowanych przez rząd premiera Bieleckiego podkreślane były dokonania w dziedzinie reformy w ostatnich dwóch latach, a główną słabość tych dwóch lat widziano w trudnościach w dostosowaniu się, szczególnie państwowych przedsiębiorstw, do warunków konkurencji rynkowej. Program, który dzisiaj otrzymaliśmy, jest natomiast właśnie dla tych przedsiębiorstw państwowych o wiele łaskawszy. Problem załamania finansowego przedsiębiorstw program premiera Olszewskiego widzi - tu również cytuję - „w nierównomiernym obciążeniu wszystkich podmiotów obowiązkami podatkowymi” i dalej w „zagrabieniu części nadwyżki wypracowanej przez państwowe firmy przez zatory płatnicze oraz wyczerpaniu się zdolności rozwojowych przedsiębiorstw państwowych, poddanych zbyt brutalnemu szokowi”.</u>
          <u xml:id="u-184.6" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Firmy państwowe mogą zatem w jakiś sposób czuć się usatysfakcjonowane założeniami. Warto tu również zacytować, iż „kończy się już arogancja władzy zrzucającej winę na kryzys, na indolencję dyrekcji i samorządów pracowniczych”. Znaczy to ni mniej, ni więcej, iż idzie czas gorszych warunków rynku dla przedsiębiorstw prywatnych. Ja nie oceniam, ja tylko wyciągam wnioski.</u>
          <u xml:id="u-184.7" who="#SenatorAndrzejPiesiak">W dokumencie obecnego rządu czytamy to, o czym już dzisiaj i wczoraj kilkakrotnie była mowa. „Dla poprawy płynności finansowej podmiotów gospodarczych sprzyjającej ożywieniu ich aktywności wskazana jest kreacja pieniądza w tempie przewyższającym przewidziane tempo inflacji i zmiany wolumenu produktu krajowego”.</u>
          <u xml:id="u-184.8" who="#SenatorAndrzejPiesiak">A co mówił rząd odchodzący? Można uznać, że wzrost gospodarczy zależy przede wszystkim od klimatu do inwestowania, na który składają się: niska i przewidywalna inflacja, tani kredyt uwarunkowany niską inflacją, stabilna struktura cen i popytu, stabilne prawo gospodarcze, stabilna sytuacja kadry kierowniczej przedsiębiorstw, jasna perspektywa prywatyzacyjna przedsiębiorstw państwowych i stabilna sytuacja polityczna kraju.</u>
          <u xml:id="u-184.9" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Program przedstawiony przez ministra Eysymontta oznacza rozluźnienie rygorów finansowych odczuwanych dziś boleśnie zwłaszcza przez przedsiębiorstwa państwowe. I takie są fakty.</u>
          <u xml:id="u-184.10" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Warto zaznaczyć, iż właśnie ten fakt, czyli możliwość rozruszania gospodarki za cenę wyższej inflacji jest najważniejszym punktem spornym między obecnym a poprzednim rządem.</u>
          <u xml:id="u-184.11" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Polityka poprzedniego rządu wychodziła z założenia, że bez stłumienia inflacji nie będzie możliwe uruchomienie instrumentów podażowych i zwiększenie inwestycji. Po prostu wysoka inflacja implikuje wysoką stopę procentową kredytów, ta zaś bezpośrednio zniechęca inwestorów, i o tym również dzisiaj już mówiliśmy. I filozofia, którą wszyscy przyjmowaliśmy, była taka, że trzeba zacisnąć zęby i kontynuować działania antyinflacyjne, nie sięgając przedwcześnie po ich owoce.</u>
          <u xml:id="u-184.12" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Rząd premiera Olszewskiego uznał, że czekanie na efekty hamowania inflacji trwa zbyt długo i postanowił po te owoce sięgnąć. Takie również są fakty, taka jest wymowa dokumentu.</u>
          <u xml:id="u-184.13" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Założenia przedstawione przez rząd premiera Olszewskiego poświęcają - w odróżnieniu od poprzednich - bardzo wiele miejsca polityce pieniężnej. I myślę, iż zamieszczenie w dokumencie rządowym założeń polityki pieniężnej świadczy niestety o lekceważeniu przez rząd roli banku centralnego. Założenia poprzedniego rządu nie ingerowały w tę politykę, natomiast odnosiły się do reformy systemu bankowego i bardzo dużą część programu i działań poprzedniego rządu - a myślę, że i ten rząd tego nie uniknie - właśnie zasadzała się na reformie systemu bankowego jako pierwotnego elementu do usprawnienia systemu finansowego państwa.</u>
          <u xml:id="u-184.14" who="#SenatorAndrzejPiesiak">W sumie główne akcenty polityki społeczno-gospodarczej w tym dokumencie rozkładają się następująco:</u>
          <u xml:id="u-184.15" who="#SenatorAndrzejPiesiak">— rozluźnienie rygorów polityki pieniężnej;</u>
          <u xml:id="u-184.16" who="#SenatorAndrzejPiesiak">— rozładowanie zatorów płatniczych, które będzie możliwe dzięki luźniejszej polityce monetarnej;</u>
          <u xml:id="u-184.17" who="#SenatorAndrzejPiesiak">— stymulowanie produkcji eksportowej, i tutaj jest ważna sprawa, przez uznaniowe jednak przyznawanie pewnych przywilejów [o tym również była mowa];</u>
          <u xml:id="u-184.18" who="#SenatorAndrzejPiesiak">— ochrona produkcji krajowej przez utrudnianie dostępu na rynek krajowy produktom zagranicznym;</u>
          <u xml:id="u-184.19" who="#SenatorAndrzejPiesiak">— stymulowanie inwestycji i oszczędności oraz zwiększanie popytu wewnętrznego, także dzięki wzrostowi eksportu;</u>
          <u xml:id="u-184.20" who="#SenatorAndrzejPiesiak">— podwyższanie podatku, zwłaszcza podatku obrotowego oraz ciężarów nakładanych na sektor prywatny;</u>
          <u xml:id="u-184.21" who="#SenatorAndrzejPiesiak">— kontynuowanie przekształceń własnościowych i restrukturyzacji przedsiębiorstw państwowych, likwidowanie niewydolnych itd.;</u>
          <u xml:id="u-184.22" who="#SenatorAndrzejPiesiak">— dalsza redukcja wydatków państwa na cele socjalne.</u>
          <u xml:id="u-184.23" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Odnosząc się do poprzedniego dokumentu, warto jeszcze zaznaczyć, iż bardzo duża część programu, jaki wtedy otrzymaliśmy, to właśnie - mimo sformułowań, jakie słyszę od rolników - była kwestia polityki rolnej. Pragnę zaznaczyć, że jakkolwiek tamten program tworzyli liberałowie, to ogromną część stanowił interwencjonizm: była to właśnie propozycja dotacji i dofinansowania rolnictwa, o tym - myślę - warto pamiętać przy krytyce.</u>
          <u xml:id="u-184.24" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Chciałem również zaznaczyć, że właśnie w połowie tamtego roku zaczęła się świadoma polityka przemysłowa - mniej czy bardziej udana, tu bym tego nie oceniał - ale właśnie w tamtym dokumencie ogromna część jest poświęcona stanowisku rządu i programowi rządowemu, jeżeli chodzi o politykę w stosunku do przedsiębiorstw państwowych, aktywną politykę.</u>
          <u xml:id="u-184.25" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Jeszcze dwa elementy, których - z przykrością to stwierdzam - w dokumencie aktualnym nie ma, a przynajmniej są słabo zaznaczone: polityka rynku pracy i polityka społeczna. Proszę państwa, jest dokument, są doświadczenia, są programy aktywnego działania na tym polu zarówno jeżeli chodzi o bezrobocie, jak i politykę społeczną. I myślę, że autorzy nie są tak przywiązani do tych programów, żeby nie zgodzić się na to, aby skorzystał z tego następny rząd. A konstruktywne działanie i rozwój polega na tym, by korzystać z dokonań pozytywnych, a eliminować dokonania negatywne.</u>
          <u xml:id="u-184.26" who="#SenatorAndrzejPiesiak">I pozwólcie państwo, że na koniec…</u>
          <u xml:id="u-184.27" who="#komentarz">(Wicemarszałek dzwoni)</u>
          <u xml:id="u-184.28" who="#SenatorAndrzejPiesiak">… o minutę muszę przekroczyć czas, ale to jest dosłownie minuta. Dlatego, że jestem autorem projektu uchwały, którą państwo macie, wniosku o odrzucenie tych założeń i chciałem zaznaczyć jeszcze raz bardzo mocno, że odrzucenie tego dokumentu w żadnym wypadku nie może się wiązać, nie należy wyciągać stąd wniosku, że jest to zmierzanie do dymisji rządu.</u>
          <u xml:id="u-184.29" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Traktuję to w ten sposób, że rząd jest autorem założeń i jeżeli rząd uzna po dyskusji w parlamencie, że ma wprowadzić zmiany, to powinien to zrobić w formie autopoprawki. Parlament pracował odpowiednio długo i rząd powinien wyciągnąć z tego wnioski.</u>
          <u xml:id="u-184.30" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Wprowadzanie natomiast zmian do tego dokumentu i próba narzucenia pewnych rozwiązań, których rząd nie będzie chciał wykonać, to jest właśnie dążenie do destabilizacji i ewentualnie do dymisji rządu.</u>
          <u xml:id="u-184.31" who="#SenatorAndrzejPiesiak">I jeszcze dosłownie dwa słowa na temat kilku wystąpień, bo chciałbym się odnieść przynajmniej do trzech kwestii.</u>
          <u xml:id="u-184.32" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Pan senator Szafraniec mówił wczoraj, że nareszcie został dostrzeżony czynnik ludzki i edukacyjny, że ten rząd, jako pierwszy proponuje głębokie przemiany w postawach społecznych, przebudowie ludzkiej mentalności, że przebudowa gospodarcza nie obędzie się bez przebudowy mentalności itd., itd., że rząd premiera Bieleckiego wymuszał nacisk ekonomiczny, natomiast rząd premiera Olszewskiego powinien stosować nacisk edukacyjny.</u>
          <u xml:id="u-184.33" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Przykro mi bardzo, Panie Senatorze, ale to mi pachnie hasłami właśnie z poprzedniego okresu. Myślę, że rząd jest od tego, aby rządził i szczególnie ma obowiązek działać w sferze ekonomiczno-gospodarczej, od wychowania i od kreowania mentalności są natomiast inne instytucje. Przecież to jest pole dla działania dla Kościoła, przecież tę sferę działalności powinny przejąć na siebie rodzina, Kościół i szkoła. A rząd, jeżeli cokolwiek może zrobić, to tylko dobrym przykładem, i w ten sposób będzie edukował społeczeństwo.</u>
          <u xml:id="u-184.34" who="#SenatorAndrzejPiesiak">I jeszcze, jeżeli chodzi o te poprzednie wystąpienia wczorajsze. Chciałem tylko powiedzieć, że z tych samych względów, dla których pan Bohdanowicz jest za przyjęciem w całości tych założeń, ja jestem w całości za odrzuceniem.</u>
          <u xml:id="u-184.35" who="#SenatorAndrzejPiesiak">I na koniec muszę się odnieść do tego, o czym dzisiaj mówił pan senator Walerian Piotrowski. Chciałem, Panie Senatorze, powiedzieć, że ja jestem jednym z tych, którzy podpisali wniosek o tajne głosowanie i z zupełnie innych przyczyn niż te, które pan nam, niestety, imputował. Bo to nie ze strachu, a raczej dlatego, że uważam, iż przez tajne głosowanie można doprowadzić do merytorycznej oceny tego dokumentu. Jeżeli ktoś chce tutaj złożyć deklarację polityczną, to do tego jest ta trybuna i ten mikrofon. I ja składam tę deklarację polityczną i każdy z państwa może deklarację złożyć.</u>
          <u xml:id="u-184.36" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Bardzo proszę tak traktować ten wniosek o tajne głosowanie. A jeżeli pan senator uważa, że tak nie powinno być, to trzeba zmienić regulamin. Przepraszam bardzo i dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo. Chciałbym zwrócić uwagę wszystkim zabierającym głos, że to...</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#komentarz">(Wicemarszałek pokazuje dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-185.2" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">... jest po to, ażeby próbować skracać wypowiedź przynajmniej już na samym końcu.</u>
          <u xml:id="u-185.3" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Proszę o zabranie głosu pana senatora Krzysztofą Horodeckiego, następnym mówcą będzie pan senator Edmund Maliński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#SenatorKrzysztofHorodecki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#SenatorKrzysztofHorodecki">Jestem senatorem nie zrzeszonym w żadnym klubie, jestem senatorem, który nie jest związany z żadną partią. Przez ostatnich kilka lat, właściwie od 1989 r., nie interesowałem się tym, co się działo w poszczególnych partiach, a bardziej tym, co oferował rząd. Bardziej tym, jaki to miało wpływ na gospodarkę, starając się prognozować, jakie poczynania rządu będą miały wpływ na moje przedsiębiorstwo, na moje otoczenie.</u>
          <u xml:id="u-186.2" who="#SenatorKrzysztofHorodecki">Muszę powiedzieć, że udawało mi się to dobrze między innymi dlatego, że bardzo uważnie obserwowałem, co się działo. I chcę się podzielić z jednej strony moimi spostrzeżeniami z przeszłości, z drugiej strony prognozami na przyszłość w świetle przedstawionych przez rząd założeń.</u>
          <u xml:id="u-186.3" who="#SenatorKrzysztofHorodecki">Otóż uważam, że od początku funkcjonowania rządu pana Mazowieckiego, potem rządu pana Bieleckiego i teraz rządu pana Olszewskiego idziemy cały czas drogą kompromisów. Kompromisów przede wszystkim gospodarczych, które mają podłoże, myślę, że polityczne.</u>
          <u xml:id="u-186.4" who="#SenatorKrzysztofHorodecki">Co to znaczy? To znaczy, że żaden z tych rządów nie ruszył, nie dotknął w swoim programie wystarczająco mocno struktur naszego państwa, po prostu bojąc się tego, dlatego między innymi, że każdy z nich czuł się tymczasowy; między innymi dlatego, że nasza scena polityczna nie była do końca uporządkowana i każdy chciałby coś wygrać.</u>
          <u xml:id="u-186.5" who="#SenatorKrzysztofHorodecki">Ja na przykład jestem zwolennikiem interwencjonizmu państwowego. Jestem zwolennikiem tego, żeby rząd miał swoją politykę. Przecież w wielu przypadkach moi wyborcy, także i państwo tu mówicie, że jest zła polityka w tym, czy w tym. Powiedzmy więc sobie szczerze, że do tej pory w sferze służby zdrowia nie było polityki, w sferze rolnictwa nie było polityki, w sferze przemysłu nie było polityki i w sferze budownictwa mieszkaniowego też nie było polityki. I dalej jesteśmy w takiej samej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-186.6" who="#SenatorKrzysztofHorodecki">Przecież propozycja, którą tu nam się przedkłada, jest nadal powierzchowna, populistyczna, mająca na celu utrzymanie określonej formuły politycznej i określonej formuły rządowej. Myślę, że nie możemy już sobie pozwalać nadal na jakieś tanie i populistyczne kompromisy.</u>
          <u xml:id="u-186.7" who="#SenatorKrzysztofHorodecki">Muszę powiedzieć, że wypowiedzi senatora Piotrowskiego i senatora Hałasy, tak apelujące do naszych uczuć i do naszego patriotyzmu, są właśnie niczym innym jak populistycznymi wystąpieniami, które mają nas nakłonić do tego, abyśmy przyjęli koniunkturalny sposób rozwiązywania określonych problemów polityczno-gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-186.8" who="#SenatorKrzysztofHorodecki">Myślę, że tak działaliśmy w poprzednich dwóch latach, w okresie niestabilności politycznej, kiedy byliśmy przed wolnymi wyborami. Mieliśmy sporo zamieszania z wyborem prezydenta, z powołaniem rządu pana Bieleckiego etc. W tej chwili mamy w miarę normalną sytuację, więc pracujmy normalnie. Nie apelujmy do serc, tylko apelujmy do rozumu. Albo stwierdzamy, że to co jest tu napisane, jest w stanie spowodować zasadnicze zmiany w strukturze naszego państwa i naszej gospodarki, albo nie. Jeśli tak - głosujmy za tym, jeśli nie - odrzućmy. I szukajmy lepszego rozwiązania. Chciałem powiedzieć, że w moim odczuciu powinniśmy dawać nasze poparcie nie określonym rządom, ale programom.</u>
          <u xml:id="u-186.9" who="#SenatorKrzysztofHorodecki">Zgadzam się z moim przedmówcą, że odrzucenie czy kwestionowanie tych założeń nie jest jednoznaczne z odwołaniem rządu. Ale jak można się zgodzić z tym, o czym wczoraj powiedział minister Eysymontt, że te materiały nie zawierają żadnych zmian systemowych, strukturalnych, a to dlatego, że nad nimi się pracuje!</u>
          <u xml:id="u-186.10" who="#SenatorKrzysztofHorodecki">Cóż nasz minister robi tak długo w tym rządzie? Jak można stanąć, tu przed nami, i powiedzieć, że minister - jeden z czołowych ekonomistów w Polsce - nie wie, w jakim kierunku mają pójść zmiany strukturalne i systemowe w naszym kraju? Przecież nie można tego uznać za uzasadnienie i obronę założeń programowych.</u>
          <u xml:id="u-186.11" who="#SenatorKrzysztofHorodecki">Chciałem odnieść się do tych elementów, które tworzą szkielet tego programu: założeń dotyczących konsumpcji i sposobów wychodzenia z recesji, opartych głównie na polityce proeksportowej i proinwestycyjnej.</u>
          <u xml:id="u-186.12" who="#SenatorKrzysztofHorodecki">Zacznę od sprawy konsumpcji, która ma wymiar bardziej polityczny i społeczny niż gospodarczy. Uważam, że najwyższy czas, aby powiedziano społeczeństwu, w jakim stanie znajduje się obecnie nasza gospodarka, oraz w jakim stanie została ona dwa lata temu przejęta w ramach nowej formuły politycznej przez rząd premiera Mazowieckiego.</u>
          <u xml:id="u-186.13" who="#SenatorKrzysztofHorodecki">Myślę, że musimy uzyskać aprobatę społeczną, gdyż bez niej i bez wysiłku społeczeństwa, nie zmienimy aktualnej sytuacji. Jest bardzo ważne, żeby społeczeństwo zdało sobie sprawę, że przyczyną dzisiejszych niepowodzeń nie są ostatnie dwa lata ani żadne afery.</u>
          <u xml:id="u-186.14" who="#SenatorKrzysztofHorodecki">Zgadzam się z tym, co powiedział wczoraj kandydat na szefa NIK, pan poseł Kaczyński - że owszem, afery były i miały znaczące miejsce w naszej sferze finansowej, ale nie są zasadniczą przyczyną trudnej sytuacji. Tą przyczyną jest stan, w jakim przejęliśmy nasze państwo.</u>
          <u xml:id="u-186.15" who="#SenatorKrzysztofHorodecki">Eksploatacja państwa jest tak kosztowna, że nawet wydajność pracy ludzi nie ma znaczącego wpływu na poziom życia. Chociażby taka gałąź gospodarki, jak energetyka. Jeśli ktoś w sposób jednoznaczny nie mówi, że trzeba ją zrestrukturyzować i gruntownie zmienić, to nie uzdrowi państwa, ponieważ koszt utrzymania całej sfery związanej z energetyką jest ogromny. Chciałem zwrócić uwagę, że energetyka to nie tylko dostawa energii elektrycznej, ale także ogrzewanie, energia dla zakładów pracy, a również ochrona środowiska. Bez zmian w tych dziedzinach nie ma szans powodzenia żaden program gospodarczy.</u>
          <u xml:id="u-186.16" who="#SenatorKrzysztofHorodecki">Co to znaczy: wychodzenie z recesji przez proinwestycyjną, proeksportową politykę? Przede wszystkim, żeby wyjść z recesji, musimy zmniejszyć koszty funkcjonowania naszej gospodarki, nie dokładać do niej.</u>
          <u xml:id="u-186.17" who="#SenatorKrzysztofHorodecki">Wyobraźmy sobie, że mamy przedsiębiorstwo, które słabo prosperuje. Przede wszystkim, zanim włożymy w to przedsiębiorstwo pieniądze, najpierw musimy je uzdrowić, żeby było sprawne, żeby skutecznie działało. Chcemy zainwestować pieniądze w system gospodarczy, o którym wiemy, że jest nieskuteczny. To znaczy, że znów godzimy się na wyłożenie pieniędzy, i że za rok spotkamy się, w ten sam sposób broniąc w dyskusji kolejnych założeń. Po to, aby był spokój, aby nie dochodziło do napięć społecznych.</u>
          <u xml:id="u-186.18" who="#SenatorKrzysztofHorodecki">W moim odczuciu, pierwszym mankamentem tego dokumentu jest cała jego koncepcja, która powinna być oparta na uzdrowieniu gospodarki. Powinna pokazać, co w gospodarce jest złe i jak to naprawić. A dopiero potem, po uzdrowieniu tej gospodarki czy tego przedsiębiorstwa można wkładać w nie pieniądze.</u>
          <u xml:id="u-186.19" who="#SenatorKrzysztofHorodecki">Polityka proeksportowa, co to znaczy? To nie dodatki dla eksporterów. Przede wszystkim musimy mieć co eksportować i musimy sobie określić w programie rządu, co chcemy eksportować. Tu musi wystąpić interwencjonizm rządu, żeby stworzyć ten towar eksportowy.</u>
          <u xml:id="u-186.20" who="#SenatorKrzysztofHorodecki">Druga sprawa. Ktoś musi ten towar sprzedać. Na całym świecie właśnie rząd tym się zajmuje poprzez swoje służby dyplomatyczne, doradców handlowych. Poprzez inspirowanie tworzenia silnych struktur handlowych.</u>
          <u xml:id="u-186.21" who="#SenatorKrzysztofHorodecki">Kończąc, chciałem powiedzieć, że w moim odczuciu - przy takim uzasadnieniu programu przez pana ministra Eysymontta - nie wchodząc w szczegóły, przy generalnie złej koncepcji programu, który nie zmienia dotychczasowej struktury gospodarczej państwa, nie można tego programu poprzeć.</u>
          <u xml:id="u-186.22" who="#SenatorKrzysztofHorodecki">Myślę, że nie można odwoływać się w tej chwili do sumienia, do serca. My tu mamy pracować i przede wszystkim kierować się rozumem, wykorzystując naszą wiedzę. Mój rozum, moja wiedza i moje doświadczenie mówią mi, że ten program niczego nie zmienia i jest programem, który chce zyskać poparcie społeczne i polityczne w tym celu, aby utrzymać aktualną sytuację. Jako program gospodarczy jest programem złym. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję. Proszę bardzo, pan senator Musiał.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#SenatorJanMusiał">Panie Senatorze, uzdrowić przedsiębiorstwo pierwej nim się włoży weń pieniądze, to tak jakby założyć, że mamy jakąś bezpłatną „służbę zdrowia” do „leczenia” tych przedsiębiorstw. A tak założyć, to jakby przyjąć, że ktoś musi dotować tę bezpłatną „służbę zdrowia”. Wracamy do punktu wyjścia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#SenatorKrzysztofHorodecki">Chciałem wyjaśnić. Myślę, że jest to kolejny, bardzo populistyczny element, gdy mówi się np. o energetyce, która jest podstawowym działem gospodarki. Jeśli pan porozmawia z energetykami, to okaże się, że bez nakładów finansowych i przy niewielkich możliwościach można zrobić bardzo, bardzo wiele. Podobnie można zrobić w wielu dziedzinach naszej gospodarki. I od nich powinniśmy zaczynać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję. Proszę o zabranie głosu pana senatora Edmunda Malińskiego. Następnym i ostatnim mówcą będzie pan senator Piotr Chojnacki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#SenatorEdmundMaliński">Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#SenatorEdmundMaliński">W stosunku do przedstawionego przez rząd projektu założeń polityki społeczno-gospodarczej można wysunąć wiele uwag o różnym charakterze. Przede wszystkim jednak uwagi krytyczne dotyczą ogólnikowości i niejasności wielu zawartych w nim sformułowań.</u>
          <u xml:id="u-192.2" who="#SenatorEdmundMaliński">Rządowy projekt zakłada, że w 1992 r. relacja przeciętnego wynagrodzenia w sferze budżetowej do wynagrodzenia w jednostkach na rozrachunku nie będzie niższa od relacji osiągniętej w 1991 r. Pamiętamy przecież, że w 1991 r. relacja ta uległa gruntownej zmianie. W pierwszym kwartale wynagrodzenie np. w oświacie wyniosło nieco ponad 100% płacy w sferze materialnej, a w ostatnim kwartale relacja ta obniżyła się do ok. 75%. Ze sformułowań zawartych w założeniach nie wiadomo, czy chodzi o relację z początku końca, czy może jakąś średnią relację z 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-192.3" who="#SenatorEdmundMaliński">Niewiele też mówi zamieszczone w omawianym projekcie określenie, że ma nastąpić przebudowa zasad działania sfery budżetowej - w tym wprowadzenie nowych zasad wynagradzania pracowników. Czy jest to zapowiedź tego, że wobec spodziewanego niedostatku środków finansowych nowe zasady wynagradzania oznaczać będą obniżenie pensji jednym po to, aby podwyższyć pensje drugim? Czy o takie niedopowiedzenie chodziło autorom założeń? Nie wiadomo.</u>
          <u xml:id="u-192.4" who="#SenatorEdmundMaliński">W innym fragmencie projektu mówi się o dążeniu do wyeliminowania pozostałości postkomunistycznych. Tak jak w innych przypadkach pozostaje to bez konkretyzacji.</u>
          <u xml:id="u-192.5" who="#SenatorEdmundMaliński">Wobec tego proponuję wnieść kilka uściśleń w kwestiach szczegółowych. Za pozostałość postkomunistyczną uważam na przykład finansowanie przez państwowe jednostki gospodarki uspołecznionej działalności związków zawodowych. Jest to sprzeczność tkwiąca w naszym ustawodawstwie, w którym to z jednej strony podkreśla się, iż związek zawodowy nie jest zależny od pracodawców, a z drugiej - dopuszcza się możliwość, w praktyce wymuszaną, finansowania jego działalności przez pracodawców. Uważam, że sprzeczność ta wymaga rychłego usunięcia na drodze odpowiedniej regulacji prawnej.</u>
          <u xml:id="u-192.6" who="#SenatorEdmundMaliński">W przedstawionych założeniach polityki społeczno-gospodarczej, a również w rządowym raporcie o stanie państwa na przełomie 1991 i 1992 r., uwzględnione są pewne fakty, z których jednak niewiele wynika, jeśli chodzi o zapowiedzi konkretnych działań politycznych. Można to odbierać jako nieumiejętność znajdowania odpowiednich rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-192.7" who="#SenatorEdmundMaliński">Na przykład z raportu o stanie państwa dowiadujemy się, że płace w rozwijającym się sektorze prywatnym są o 10% niższe niż w upadającym sektorze publicznym. I jest rzeczą oczywistą, że nie oddaje to stanu realnego, a jedynie jest tendencją prowadzącą do uniknięcia opodatkowania i kosztów ubezpieczeń. Uwidocznia się tu pewna bezradność państwa, która przecież występować nie może.</u>
          <u xml:id="u-192.8" who="#SenatorEdmundMaliński">W moim przekonaniu rozwiązanie tego problemu jest nie tylko konieczne, ale i możliwe, a jednocześnie dosyć proste. Posłużę się analogią z niezbyt odległej przeszłości, kiedy to znaleziono sposób na odpowiedni wymiar podatku przy transakcjach sprzedaży-kupna używanych samochodów. Takim sposobem okazała się cena giełdowa. Sądzę, że każda praca może zostać odpowiednio sklasyfikowana i konsekwentnie opodatkowana.</u>
          <u xml:id="u-192.9" who="#SenatorEdmundMaliński">W polityce gospodarczej widoczna jest pewna nieporadność w działaniach na rzecz zwiększenia dochodów państwa. W takiej sytuacji pozostaje redukcja wydatków, pociągająca za sobą obniżenie poziomu życia społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-192.10" who="#SenatorEdmundMaliński">Rada Ministrów nie może poprzestać na stwierdzeniu, że - cytuję zdanie z raportu - „nikt nie jest w stanie określić, jakie są rozmiary tzw. szarej strefy ekonomicznej, to znaczy działalności gospodarczej nie rejestrowanej i nie opodatkowanej”.</u>
          <u xml:id="u-192.11" who="#SenatorEdmundMaliński">Ta strefa nie opodatkowanej działalności rozwija się, w wielu wypadkach, z powodu zakazów i ograniczeń ustawowych, które zostały wprowadzone w poprzednim okresie, w innych warunkach, a w nowej rzeczywistości tworzącej się gospodarki rynkowej straciły swój sens. Przykładem tego może być ustawa o wychowaniu w trzeźwości, zakazująca handlu napojami alkoholowymi w wielu miejscach.</u>
          <u xml:id="u-192.12" who="#SenatorEdmundMaliński">To utrudnia i ogranicza możliwości działania przedsiębiorstw płacących podatki, a stwarza warunki do rozwijania działalności nie opodatkowanej. Traci na tym zarówno budżet państwa, jak i jakość działalności.</u>
          <u xml:id="u-192.13" who="#SenatorEdmundMaliński">Myślę, że nieufność, jaką budzą te założenia, najlepiej jest zilustrować fragmentem części poświęconej polityce edukacyjnej, w którym pisze się, iż w 1992 r. wdrożona zostanie reforma oświaty, w tym jej dostosowanie do potrzeb gospodarki rynkowej. Tymczasem w resorcie edukacji wyjaśniają, że rok 1992 ma być tylko jednym z etapów decyzyjnych w przygotowaniu reformy, która będzie realizowana od 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-192.14" who="#SenatorEdmundMaliński">Podane przykłady świadczą o tym, że projekt założeń polityki społeczno-gospodarczej nie może być zaakceptowany w przedstawionym kształcie, wymaga bowiem gruntownego uzupełnienia. Pozostaje tylko wyrazić nadzieję, że w toku dalszych prac zostanie doprowadzony do takiego stanu, w którym możliwe będzie jego przyjęcie. Powinnością parlamentu jest bowiem nie tylko akceptacja bądź negacja propozycji rządowych, ale także podejmowanie prób w celu ulepszania rządowych programów. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo. Proszę o zabranie głosu pana senatora Chojnackiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#SenatorPiotrChojnacki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#SenatorPiotrChojnacki">Omawiany przez Senat i Sejm dokument związany z założeniami polityki społeczno-gospodarczej na rok 1992 jest swego rodzaju wizją, koncepcją działań na najbliższą przyszłość w naszym społeczeństwie i w państwie.</u>
          <u xml:id="u-194.2" who="#SenatorPiotrChojnacki">Jest to, swego rodzaju, filozofia. Mówił o tym wyraźnie premier w swoim expose. I jak każda filozofia, dokument ten opiera się na pewnych aksjomatach, pewnikach, które nie są tu nawet dyskutowane. Mam już taki niedobry charakter, że próbuję podważać rzeczy oczywiste, czasem także i pewniki. Taką rzeczą oczywistą jest reprywatyzacja, której istnienie jest przesądzone w sposób nie budzący, wydawałoby się, wątpliwości. Nikt nawet jej nie kwestionuje ani w Sejmie, ani w Senacie. Tylko prezes Polskiego Stronnictwa Ludowego, Waldemar Pawlak, wyraził swoje wątpliwości w tym względzie, zalecając ostrożność w kwestii reprywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-194.3" who="#SenatorPiotrChojnacki">Muszę powiedzieć, że generalnie jestem przecież, jak wszyscy, za kierunkiem zmian i przekształceń w sferze społecznej i gospodarczej. Element reprywatyzacji, wymieniony na str. 27 tego dokumentu, w pkt 10.2 budzi natomiast od dawna moją, myślę, uzasadnioną wątpliwość.</u>
          <u xml:id="u-194.4" who="#SenatorPiotrChojnacki">Chciałbym zostać dobrze zrozumiany, w szczególności przez pana senatora Zamoyskiego, jedynego na tej sali wielkiego poszkodowanego przemianami lat czterdziestych. Nie do niego kierowane są moje uwagi i nie dlatego, abym temu znakomitemu rodowi źle życzył. Kieruje mną po prostu troska o efekt reprywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-194.5" who="#SenatorPiotrChojnacki">Przede wszystkim trzeba wyraźnie powiedzieć, kto domaga się reprywatyzacji. Czy jest w jakiś sposób zbadana opinia, że naród w większości oczekuje reprywatyzacji? Czyje to jest żądanie i czy ma ono akceptację społeczną?</u>
          <u xml:id="u-194.6" who="#SenatorPiotrChojnacki">Odnoszę wrażenie, że mamy do rozważenia dwie możliwości. Albo przemawiają za tym względy natury politycznej, albo natury ekonomicznej. Jeżeli chodzi o względy natury politycznej, to chciałbym się dowiedzieć, co leży u podstaw tego rodzaju dążeń? Absolutny szacunek dla prawa własności? Czy chcemy w ten sposób, po prostu, poprawić nasz image w oczach demokracji zachodnich? Czy może chodzi też, czego bym nie chciał podejrzewać, aczkolwiek pewne uzasadnienie mam dla tej tezy, o stworzenie możliwości odzyskania dóbr utraconych w minionym okresie i szybkie wytworzenie elit gospodarczych i finansowych? Wskazuje na to ostatni akapit pkt 10, w którym jest mowa o wzmocnieniu grup potencjalnych inwestorów krajowych. Zamiar, sam w sobie, jest słuszny, tylko czy tym sposobem…? Zgłaszam dlatego swoje wątpliwości, że widzę szczególne trudności natury prawno-technicznej - abstrahuję na razie od ekonomiczno-finansowych.</u>
          <u xml:id="u-194.7" who="#SenatorPiotrChojnacki">Przede wszystkim chciałbym uzyskać przekonywające odpowiedzi na pytania: jakich dóbr i wartości materialnych reprywatyzacja ma dotyczyć, czy także dóbr przejętych i rozdysponowanych na podstawie dekretów o reformie rolnej i ustawy o nacjonalizacji z dnia 3 stycznia 1946 r., czy tylko obiektów przejętych w sposób sprzeczny z wymienionymi aktami? Myślę zwłaszcza o drobnym przemyśle. Powiedzmy, o przejętych majątkach ziemskich z naruszeniem dekretu o reformie rolnej.</u>
          <u xml:id="u-194.8" who="#SenatorPiotrChojnacki">Te pytania, jak powiedziałem, nie są wątpliwościami przeciwnika zmian, lecz wątpliwościami praktyka. Bo na przykład zwróćmy uwagę na tylko jeden proces. Tu, w Warszawie, od 1946 r. trwa bój właścicieli prywatnych nieruchomości. Do dziś nie zostały zaspokojone, prawnie przecież przyznane roszczenia. Proponowałbym tym, którzy mówią dziś tak wiele o prywatyzacji, żeby na początek rozwiązali problem gruntów w Warszawie.</u>
          <u xml:id="u-194.9" who="#SenatorPiotrChojnacki">Niech się ktoś zastanowi nad kosztami tego zabiegu, zanim przejdzie do prywatyzacji, reprywatyzacji reszty majątku.</u>
          <u xml:id="u-194.10" who="#SenatorPiotrChojnacki">Przy tym chcę podkreślić, już na marginesie, że podczas wielkich przemian społecznych, rewolucji i wojen, straty, które ponoszą obywatele, nigdy nie były i nie są rekompensowane.</u>
          <u xml:id="u-194.11" who="#SenatorPiotrChojnacki">Zwracam państwa uwagę na fakt, że po rewolucji francuskiej [jaka by ona była i jak by była oceniana] dobra, które kolejny rząd rewolucyjny: jeden, drugi czy trzeci, spieniężył nie zostały nikomu zwrócone. Dobra emigrantów, Kościoła nie zostały zwrócone, mimo że restauracja Bourbonów nastąpiła w niecałe 25 lat później Chcę również powiedzieć, że w okresie dwudziestolecia międzywojennego nikt nie dochodził odszkodowań za dobra pozostawione poza kordonem traktatu ryskiego. Nie rewindykowano też dóbr utraconych w powstaniu styczniowym, aczkolwiek było to tylko 50 lat wstecz. Nie znam przypadków ustawowych rozwiązań w tym względzie, wiem że nie było ustawy o zwrocie.</u>
          <u xml:id="u-194.12" who="#SenatorPiotrChojnacki">Dlatego też uważam, że jest to problem numer jeden - jeżeli „rzucamy się” w prywatyzację, jeżeli chcemy temu krajowi przynieść ulgę, to przestańmy mówić o zwrocie, o przyjmowaniu dodatkowych obciążeń.</u>
          <u xml:id="u-194.13" who="#SenatorPiotrChojnacki">Nie uważam za prawidłowe wyliczenie wartości dóbr do odszkodowania na 100 bln zł. Nie wiem, skąd ta cyfra się wzięła, jest zupełnie „wzięta z księżyca”. Jak sądzę, jest ona wielokrotnie większa.</u>
          <u xml:id="u-194.14" who="#SenatorPiotrChojnacki">Dlatego też nie twierdzę, że nie byłoby słuszne zwrócenie pewnej części różnych przejętych dóbr, ale trzeba wyraźnie dziś sobie powiedzieć, że nie dlatego nie będziemy ich zwracać, nie będziemy dawać odszkodowań, że nie chcemy, lecz po prostu dlatego, że nas nie stać, że nie możemy. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję. Czy ktoś z Komisji Gospodarki Narodowej chce zabrać głos? Nie ma chętnych.</u>
          <u xml:id="u-195.1" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Czy przedstawiciele rządu chcą zabrać głos w tej sprawie? Proszę bardzo, pan minister Eysymontt.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Miałem przyjemność i zaszczyt wystąpić tutaj wczoraj. Starałem się w sposób, moim zdaniem, uczciwy i jasny przedstawić program gospodarczy rządu. Program ten na pewno nie jest doskonały, ale jestem głęboko przekonany, że w obecnej formule tworzy on istotne szanse. A w dodatku jesteśmy tu chyba również po to - mówię „jesteśmy”, jako że jestem nie tylko ministrem, ale przede wszystkim posłem - żeby pewne sprawy, jeszcze niedokładne, doprowadzić do lepszej postaci wykonawczej. Jesteśmy przed następną, de facto trudniejszą debatą, która będzie bardzo konkretna i bardzo, powiedziałbym, bolesna - przed debatą budżetową.</u>
          <u xml:id="u-196.2" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Jestem przekonany, że szczególnie na tej sali o decyzjach dużej wagi państwowej nie przesądzają sympatie polityczne, przynależność do tych czy innych ugrupowań, ale ponad wszystko - racje. Tak, użyję tego wyrażenia, którym często nas raczono również w okresie czterdziestokilkuletniej władzy komunistycznej - racja stanu. Jest ono, być może wyświechtane, ale nie jest puste, gdyż mimo wszystko niesie, moim zdaniem, głębokie treści.</u>
          <u xml:id="u-196.3" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Sądzę, że odrzucenie obecnie tego programu postawi nas wobec nowej, nieokreślonej sytuacji, cofnie nas po prostu o parę miesięcy, nie posunie zaś do przodu. Bo jeszcze raz podkreślam, każdy rząd stanie wobec mniej więcej tych samych problemów.</u>
          <u xml:id="u-196.4" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Naprawdę jestem przekonany, nie jako minister, ale jako ekonomista, że dzisiaj mamy niewielki wybór, że po to, aby być może za rok znaleźć się w nowej, lepszej sytuacji musimy wykonać bardzo delikatny, ostrożny, ale zarazem i odważny manewr.</u>
          <u xml:id="u-196.5" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Wiem, że w stosunku do naszego programu można wnieść wiele szczegółowych zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-196.6" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Proszę państwa! Rząd pracuje nad tym programem cały czas. Niech mi państwo wierzą! Jeżeli wczoraj wyszedłem z tej sali, co zdaje się wywołało wielką dezaprobatę, to stało się tak nie dlatego, żeby okazać Senatowi Rzeczypospolitej Polskiej lekceważenie - wyszedłem po poinformowaniu o tym i przeproszeniu marszałka - ale dlatego, że musiałem jednocześnie słuchać debaty poselskiej i dbać o to, żeby praca w tym urzędzie, za który odpowiadam, trwała, żebyśmy właśnie dokonywali owych konkretyzacji i dalszych setek obliczeń, które trzeba wykonać.</u>
          <u xml:id="u-196.7" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyEysymontt">Jeszcze raz przepraszam, jeśli państwo poczuli się urażeni. Mam nadzieję, że bez względu na ocenę mojej osoby, nie wpłynie to na wynik głosowania. Bardzo serdecznie prosiłbym o to panie i panów senatorów. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-196.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-197.1" who="#komentarz">(Senator Walerian Piotrowski: Panie Marszałku, ad vocem, dwa słowa)</u>
          <u xml:id="u-197.2" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Panie Senatorze, lista mówców jest zamknięta. Przepraszam bardzo.</u>
          <u xml:id="u-197.3" who="#komentarz">(Senator Andrzej Piesiak: Panie Marszałku, jednak trzeba wyjaśnić pewne rzeczy z końcowego wystąpienia)</u>
          <u xml:id="u-197.4" who="#komentarz">(Senator Walerian Piotrowski: I tylko o to chodziło)</u>
          <u xml:id="u-197.5" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Czy Wysoka Izba zgadza się?</u>
          <u xml:id="u-197.6" who="#komentarz">(Głosy z sali: Tak)</u>
          <u xml:id="u-197.7" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Proszę bardzo, pan senator Piotrowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Panie Marszałku! Panie Ministrze!</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Nie traktowaliśmy pańskiej nieobecności jako osobistego afrontu dla Senatu. Uważaliśmy jednak, że przy tak ważnej debacie powinni być obecni przedstawiciele rządu. Pan senator Bender w czasie pańskiego wystąpienia mówił: „Panie Ministrze, pan ma także zastępców”. Nie kwestionujemy pańskiej powinności pracy równoległej na wielu odcinkach czy na wielu frontach, ale sądzimy, że tutaj powinien zawsze być ktoś z rządu. Dziękuję panu ministrowi za to wyjaśnienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Pan senator Piesiak ma głos.</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#komentarz">(Senator Andrzej Piesiak: Nie, nie, dziękuję)</u>
          <u xml:id="u-199.2" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Przystępujemy do tajnego głosowania nad stanowiskiem Senatu w sprawie projektu założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r.</u>
          <u xml:id="u-199.3" who="#komentarz">(Senator Jerzy Madej: Czy mogę zabrać głos?)</u>
          <u xml:id="u-199.4" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Proszę bardzo, pan senator Madej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#SenatorJerzyMadej">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-200.1" who="#SenatorJerzyMadej">Chciałem zabrać głos w sprawie formalnej, tzn. w sprawie sposobu głosowania. Apelowałbym do sygnatariuszy tego wniosku o jego wycofanie. Proszę państwa, głosowanie tajne jest zastrzeżone w regulaminie dla spraw związanych z problemami kadrowymi i jest to w pełni uzasadnione. Natomiast przyjęcie głosowania tajnego w odniesieniu do dokumentu rządowego o charakterze społecznym i politycznym nie znajduje, moim zdaniem, ani merytorycznego, ani formalnego uzasadnienia. Podejrzewam, że jest to próba stworzenia korzystniejszych warunków dla zajęcia takiego czy innego stanowiska, ale jest to również próba uniknięcia odpowiedzialności przed wyborcami. Tak to traktuję. Sądzę, że to, o czym mówił pan senator Piesiak, nie wystarczy.</u>
          <u xml:id="u-200.2" who="#SenatorJerzyMadej">Nie wystarczy powiedzieć z mównicy: „ja będę głosował „za” czy „przeciw”, bo w głosowaniu z powodzeniem można zrobić inaczej, niż to wynikałoby z publicznej deklaracji.</u>
          <u xml:id="u-200.3" who="#SenatorJerzyMadej">Dlatego prosiłbym raz jeszcze sygnatariuszy tego wniosku o jego wycofanie i o przeprowadzenie normalnego głosowania. Formalnie nie możemy tego przegłosować, bo regulamin mówi jednoznacznie, że wystarczy wniosek. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-200.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Panie Senatorze, ale tutaj w dalszym ciągu jest podpisanych 21 senatorów. Czy ktoś z tych, którzy podpisali wniosek o głosowanie tajne, chce się wycofać? Pan podpisał? Nie?</u>
          <u xml:id="u-201.1" who="#komentarz">(Senator Ryszard Bender: Nie, mam dwa słowa)</u>
          <u xml:id="u-201.2" who="#komentarz">(Senator Józef Hałasa: Mam nadzieję, że mój głos został wycofany)</u>
          <u xml:id="u-201.3" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Tak, ale ciągle jeszcze zostaje 21 podpisów. Panie Senatorze, jeśli nikt się nie wycofuje, przeprowadzamy głosowanie tajne.</u>
          <u xml:id="u-201.4" who="#komentarz">(Senator Henryk Czarnocki: W kwestii formalnej, Panie Marszałku)</u>
          <u xml:id="u-201.5" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Proszę bardzo, pan senator Henryk Czarnocki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#SenatorHenrykCzarnocki">Chciałbym zgłosić wniosek o tajne, ale imienne głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Panie Senatorze, takie nie istnieje…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#SenatorJerzyStępień">Jeśli można, chciałbym serdecznie apelować do tych wszystkich parlamentarzystów, którzy podpisali wniosek o tajne głosowanie, aby kierowali się raczej tym, jak to jest praktykowane na świecie. W parlamentach, poza rzadkimi przypadkami głosowań w sprawach personalnych, nie stosuje się w ogóle głosowania tajnego, a w Stanach Zjednoczonych nawet w głosowaniach w sprawach personalnych obowiązuje zasada jawności. Przecież wyborcy muszą wiedzieć. Dostosowujmy się do świata, a nie do tego, co było kiedyś!</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo. Proszę, senator Połomski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#SenatorFranciszekPołomski">Panie Marszałku, uważam tę dyskusję za formę wywierania presji na tych, którzy podpisali wniosek o głosowanie tajne i proszę pana marszałka, ażeby to zakończył.</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#komentarz">(Senator Jerzy Madej: Czy mogę?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Panie senatorze Madej…</u>
          <u xml:id="u-207.1" who="#komentarz">(Senator Leszek Piotrowski: Ale w odpowiedzi panu senatorowi Połomskiemu chciałbym powiedzieć, że wywieranie presji jest dozwolone)</u>
          <u xml:id="u-207.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali).</u>
          <u xml:id="u-207.3" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Wysoka Izbo! Kończę dyskusję i przystępujemy do tajnego głosowania. Proszę sekretariat o rozdanie kart do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-207.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Ad vocem!)</u>
          <u xml:id="u-207.5" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Czy pan chce wycofać…?</u>
          <u xml:id="u-207.6" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie)</u>
          <u xml:id="u-207.7" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Nie? Nie ma już dyskusji. Przystępujemy do głosowania tajnego…</u>
          <u xml:id="u-207.8" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Jeśli ktoś jeszcze w tej chwili chciałby się wycofać, to może się zgłosić, natomiast zgłoszeń ad vocem - nie przyjmuję.</u>
          <u xml:id="u-207.9" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-207.10" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Chciałbym odczytać wniosek Komisji Gospodarki Narodowej:</u>
          <u xml:id="u-207.11" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">„Senat po rozpatrzeniu projektu założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r. postanawia zawiadomić Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, że nie wnosi zastrzeżeń do tego projektu”.</u>
          <u xml:id="u-207.12" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Jest jeszcze wniosek senatora Andrzej Piesiaka, który brzmi tak:</u>
          <u xml:id="u-207.13" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">„Senat po rozpatrzeniu projektu założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r. proponuje Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej odrzucenie tego projektu”.</u>
          <u xml:id="u-207.14" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Proszę senatora Stasiaka o odczytanie listy głosujących senatorów…</u>
          <u xml:id="u-207.15" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Proszę bardzo, senator Piesiak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Przepraszam, Panie Marszałku, chciałbym tylko zapytać o interpretację, bo nie chcę zarzucić, że karty są źle wykonane. Czy głosowanie przeciwko wnioskowi Komisji Gospodarki Narodowej jest równoznaczne z głosowaniem za moim wnioskiem? Tylko o to mi chodzi. Prosiłbym więc o interpretację, bo nie wiem tego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Jest to…. nie, pani marszałek, nie udzielam głosu.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#komentarz">(Senator Alicja Grześkowiak: Ad vocem do tego, chciałam wyjaśnić…)</u>
          <u xml:id="u-209.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Chodzi tylko o wyjaśnienie)</u>
          <u xml:id="u-209.3" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Wyjaśnienie… proszę bardzo, marszałek Alicja Grześkowiak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#SenatorAlicjaGrześkowiak">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#SenatorAlicjaGrześkowiak">Bardzo proszę o odczytanie treści wniosku, ponieważ głosowanie tajne może być tylko i wyłącznie w takim zakresie, jaki znajduje się we wniosku dotyczącym tajnego głosowania. Proszę jeszcze o podanie nazwisk, ponieważ nie znam nazwisk, a mam prawo do tego, żeby je poznać. Chciałabym bardzo prosić o przeczytanie tej części wniosku, która mówi, o jakie głosowanie chodzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dobrze. „Zgodnie z art. 46 ust. 6 Regulaminu Senatu wnosimy o przeprowadzenie głosowania tajnego w sprawie wniosku Senatu o rządowym projekcie założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r.”. Podpisali… Proszę bardzo, niech pan przeczyta Panie Sekretarzu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#SenatorWiktorStasiak">Wniosek podpisali senatorowie:</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#TadeuszKamiński">Senator Hałasa wycofał swoje poparcie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo. Chciałbym wyjaśnić senatorowi Piesiakowi, że jego wniosek będzie głosowany w normalnym głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie, nie)</u>
          <u xml:id="u-214.2" who="#komentarz">(Senator Piotr Andrzejewski: Mam pytanie).</u>
          <u xml:id="u-214.3" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Proszę bardzo. Senator Andrzejewski ma głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#SenatorPiotrAndrzejewski">Panie Marszałku, proszę o zinterpretowanie stanowiska Senatu. Bo tam jest głosowanie tajne w zakresie stanowiska…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Komisji…</u>
          <u xml:id="u-216.1" who="#komentarz">(Senator Piotr Andrzejewski; Komisji, tak? W tym wniosku o głosowanie tajne? Przepraszam bardzo, nie dosłyszałem)</u>
          <u xml:id="u-216.2" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Jeszcze raz odczytamy.</u>
          <u xml:id="u-216.3" who="#komentarz">(Senator Piotr Andrzejewski: Bardzo proszę)</u>
          <u xml:id="u-216.4" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">„Zgodnie z art, 46 ust.6 Regulaminu Senatu wnosimy o przeprowadzenie głosowania tajnego w sprawie stanowiska Senatu…”.</u>
          <u xml:id="u-216.5" who="#komentarz">(Senator Piotr Andrzejewski; Tak, dziękuję).</u>
          <u xml:id="u-216.6" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">„… o rządowym projekcie…” itd.</u>
          <u xml:id="u-216.7" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Proszę senatora Stasiaka o odczytanie…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Panie Marszałku, Panie i Panowie, ponieważ nie było żadnych innych wniosków, rozumiem, że stanowisko Senatu ma być głosowane alternatywnie, Nie było wniosku o przyjęcie z poprawkami, a jest wniosek za przyjęciem bez poprawek i za odrzuceniem w całości, w związku z tym w głosowaniu tajnym powinien być wybór: za jednym, za drugim, albo się wstrzymać. Tak to rozumiem, gdyż inaczej nie można tego interpretować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Proszę bardzo, senator Czemplik ma głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#SenatorMarekCzemplik">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-219.1" who="#SenatorMarekCzemplik">Uważam, że oba wnioski są typowymi wnioskami alternatywnymi, a zatem głosowanie przeciw wnioskowi Komisji Gospodarki Narodowej jest równocześnie głosowaniem za wnioskiem senatora Piesiaka o odrzucenie zasad polityki społecznej. Ewentualnie wchodzi jeszcze w rachubę głos wstrzymujący się.</u>
          <u xml:id="u-219.2" who="#SenatorMarekCzemplik">Wicemarszałek Józef Ślisz?</u>
          <u xml:id="u-219.3" who="#SenatorMarekCzemplik">Jeszcze senator Madej, proszę o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#SenatorJerzyMadej">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-220.1" who="#SenatorJerzyMadej">Zgodnie z procedurą stosowaną przy głosowaniu w pierwszej kolejności głosujemy stanowisko komisji. Jeżeli za tym stanowiskiem nie będzie głosowała większość senatorów, to głosujemy wniosek pana senatora Piesiaka o odrzucenie. Przyjęcie nie jest bowiem równoznaczne z odrzuceniem.</u>
          <u xml:id="u-220.2" who="#SenatorJerzyMadej">To jest pierwsze głosowanie i w zależności od wyników albo będzie drugie głosowanie, nad wnioskiem pana senatora Piesiaka, albo nie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Czy jest zgoda senatora Piesiaka na taką interpretację, jaką przedstawił senator Madej?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Oczywiście, Tylko że wniosek o głosowanie tajne dotyczy całości.</u>
          <u xml:id="u-222.1" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Wicemarszałek Józef Ślisz?</u>
          <u xml:id="u-222.2" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Dobrze. Przystępujemy do głosowania,</u>
          <u xml:id="u-222.3" who="#SenatorAndrzejPiesiak">Proszę bardzo, pan senator Stasiak ma głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#SenatorWiktorStasiak">— Piotr Łukasz Juliusz Andrzejewski,</u>
          <u xml:id="u-223.1" who="#SenatorWiktorStasiak">— Janusz Baranowski,</u>
          <u xml:id="u-223.2" who="#SenatorWiktorStasiak">— Jarosław Marian Barańczak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo. Ogłaszam przerwę do godziny 11.30.</u>
          <u xml:id="u-224.1" who="#komentarz">(Przerwa w obradach od godz. 11.15 do 11.30).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Wznawiam obrady. Chcę odczytać Wysokiej Izbie protokół tajnego głosowania, dotyczącego stanowiska Senatu w sprawie projektu założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r.</u>
          <u xml:id="u-225.1" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">W głosowaniu tajnym, dotyczącym stanowiska Senatu w sprawie projektu założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r. oddano 88 głosów. Za wnioskiem Komisji Gospodarki Narodowej głosowało 54 senatorów,...</u>
          <u xml:id="u-225.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-225.3" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">... przeciw wnioskowi głosowało 30 senatorów, 4 wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-225.4" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Stwierdzam, że Senat przyjął uchwałę o stanowisku Senatu w sprawie projektu założeń polityki społeczno-gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-225.5" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Przystępujemy do punktu trzeciego porządku dziennego: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym oraz o zmianie ustawy zmieniającej ustawę Prawo o ruchu drogowym. Teksty zawarte są w druku nr 26. Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę Komisji Inicjatyw i Prac Ustawodawczych senatora Waleriana Piotrowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-226.1" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Problemy zrodziły się właśnie z tego, że ustawa z 13 lutego zmieniła ustawę z 1983 r. oraz ustawę z 27 lipca 1991 r. o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym. Jest to problem natury legislacyjnej, albowiem w dniu wejścia w życie tej ustawy, w dniu uchwalenia ustawy z 13 lutego, obowiązywał już tekst jednolity ustawy Prawo o ruchu drogowym, ogłoszony w Dz.U. z dnia 6 lutego 1992 r.</u>
          <u xml:id="u-226.2" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Nie wszystkie więc zmiany wprowadzone przez Sejm - merytorycznie słuszne - mogły być odniesione do ustawy z 27 lipca 1992 r., albowiem przez oparte na ustawie ogłoszenie tekstu jednolitego nastąpiły zmiany numeracyjne w tej ustawie.</u>
          <u xml:id="u-226.3" who="#SenatorWalerianPiotrowski">I tak w chwili stanowienia ustawy z 13 lutego 1992 r. zmiana określona w art. 1 tej ustawy nie mogła być już odnoszona do art. 60 ust. 5 ustawy Prawo o ruchu drogowym, ale do art. 70 ust. 6 tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-226.4" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Nasza poprawka zmierza do skorygowania tego błędu legislacyjnego, nie zmieniając nic w merytorycznej treści tego przepisu. A merytoryczna treść tego przepisu sprowadza się do tego, by tym szczególnym kwalifikacjom, jakie są niezbędne do prowadzenia pojazdów określonych kategorii, nie podlegali kierowcy, którzy są nie tylko w czynnej służbie wojskowej, bo tak to prawo przewidywało, ale także kierowcy pojazdów policji.</u>
          <u xml:id="u-226.5" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Powstała bowiem tego rodzaju sytuacja, że policja nie ma wystarczającej liczby funkcjonariuszy, którzy mieliby uprawnienia do prowadzenia pojazdów odpowiadające wymogom art. 70. W policji odbywają służbę także bardzo młodzi ludzie, których status - przynajmniej pod względem kwalifikacji - jest taki sam, jak status żołnierzy odbywających czynną służbę wojskową.</u>
          <u xml:id="u-226.6" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Powstała więc konieczność - wynikająca z potrzeb państwa i sprawności policji - rozszerzenia tych uprawnień, określanych przez ministrów obrony narodowej i spraw wewnętrznych, również na kierowców pojazdów policji.</u>
          <u xml:id="u-226.7" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Sejm prowadził w tej sprawie dosyć szeroką debatę, acz nie było właściwie żadnych zasadniczych sprzeciwów. Myślę, że Wysoka Izba również ten pogląd podzieli, tym bardziej, że od odpowiedzialności ministrów resortów zależy właśnie to odmienne określenie uprawnień do kierowania pojazdami policji, odmienne od tego, jakie jest określone w art. 70 ust. od 2 do 5.</u>
          <u xml:id="u-226.8" who="#SenatorWalerianPiotrowski">I to jest ta pierwsza poprawka - pierwsza i jedyna - związana z opublikowaniem tekstu jednolitego. Poprawka ta zmusza nas do zajęcia stanowiska, merytorycznie bowiem ustawę tę przyjmujemy bez zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-226.9" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Ustawa sejmowa wprowadziła również do ustawy dodatkowe zmiany, także - jak nam się w komisji wydawało - godne aprobaty, przyjęcia bez zastrzeżeń. Tyle tylko, że dotyczą już one przepisu przyjętego w ust. z 27 lipca 1991 r. Przepis ten nie znajduje się w jednolitym tekście prawa drogowego, a po ogłoszeniu jednolitego tekstu znalazł się poza tą ustawą - również zgodnie z kompetencjami ministra transportu i gospodarki morskiej do wydania tekstu jednolitego.</u>
          <u xml:id="u-226.10" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Przepisy te mają charakter przejściowy i dotyczą dwóch kategorii osób prowadzących działalność w zakresie związanym z prawem drogowym. Chodzi o taksówkarzy. W ustawie z 27 lipca 1991 r. przyjęto, że od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy osoby kierujące pojazdami, stosunku do których wymagane jest świadectwo kwalifikacji, obowiązane są uzyskać to świadectwo do dnia 31 grudnia 1991 r. Okazało się, że uzyskanie świadectwa kwalifikacyjnego było niemożliwe. I dlatego Sejm w ust. z 13 lutego r. postanowił, że osoby, prowadzące dniu wejścia w życie ustawy działalność gospodarczą na własny rachunek, polegającą na kierowaniu taksówką osobową, uważa się za osoby posiadające co najmniej trzyletnią praktykę w kierowaniu pojazdem w rozumieniu art. 69a ust. 1 pkt 1.</u>
          <u xml:id="u-226.11" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Chodzi zatem o uznanie, że osoby, które w chwili wejścia w życie ustawy działalność taką prowadziły, posiadają wszelkie niezbędne kwalifikacje do jej kontynuowania. Było to rozstrzygnięcie zgodne z postulatami zainteresowanych środowisk w szerszym znaczeniu, zgodne z interesem społecznym. Powstał bowiem taki problem: ileś tysięcy taksówkarzy musiałoby zrezygnować z prowadzenia działalności. Oznaczałoby to w bardzo wielu wypadkach, w przeważającej większości wypadków, ustawienie się w kolejce do urzędu pracy, a co za tym idzie powiększenie liczby bezrobotnych.</u>
          <u xml:id="u-226.12" who="#SenatorWalerianPiotrowski">To był wzgląd zasadniczej natury. Spowodował, iż Sejm dokonał odpowiedniej zmiany ustawy.</u>
          <u xml:id="u-226.13" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Inny wzgląd, to zwrócenie uwagi na fakt, że wiele osób z tego środowiska, które utraciłyby uprawnienia do prowadzenia działalności gospodarczej, zaciągało kredyty na zakup pojazdu, i to kredyty na warunkach prowadzenia i kontynuowania działalności. Utrata uprawnień, zaprzestanie działalności spowodowałoby natychmiastową wymagalność tego kredytu. Również i to uwzględniano w założeniach ustawy oraz w debacie poselskiej.</u>
          <u xml:id="u-226.14" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Sądzę, że powyższe problemy są godne uwagi Wysokiej Izby i że powinny, czy też przynajmniej, że mogą prowadzić do aprobaty stanowiska Sejmu w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-226.15" who="#SenatorWalerianPiotrowski">To oczywiście nie rozwiązuje wszystkich problemów środowiska taksówkarzy, problemów tej dziedziny transportu miejskiego. Wszystkie pilne kwestie dotyczące kwalifikacji i licencjonowania w aspekcie bezpieczeństwa ruchu drogowego i bezpieczeństwa pasażerów były w toku debaty sejmowej podnoszone. Jak również problemy związane z zachowaniami patologicznymi występującymi w tych środowiskach. Nie podjęto jednak w tym zakresie żadnych działań.</u>
          <u xml:id="u-226.16" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Komisji Inicjatyw i Prac Ustawodawczych wydawało się, że w tym momencie nie mamy wystarczającej podstawy faktycznej do rozszerzania tej ustawy na inne problemy, wymagające jakiegoś bardziej zasadniczego uregulowania.</u>
          <u xml:id="u-226.17" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Kwestie, o których tutaj mówię, i które były dyskutowane, odnoszą się nie tyle do ustawy Prawo o ruchu drogowym, ile, w bardziej zasadniczym znaczeniu, do ustawy o działalności gospodarczej. Na tym obszarze prawa trzeba bowiem rozstrzygnąć, czy, w jakim zakresie i jakie dziedziny życia gospodarczego mogą, i powinny, podlegać licencjonowaniu na takich czy innych przesłankach.</u>
          <u xml:id="u-226.18" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Ostatni problem dotyczy tego, co napisano w art. 2 ustawy w pkt 1. Mianowicie zastąpienia wyrazu „78b ust. 1 pkt 7” wyrazami „art. 78d ust. 1 pkt 3”. Chodzi znowu o kwalifikacje tych, którzy prowadzą szkolenia, co więcej, egzaminują kandydatów na kierowców i kierowców począwszy od dnia wejścia w życie ustawy. Chodzi o ich kwalifikacje.</u>
          <u xml:id="u-226.19" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Ustawodawca w ustawie z 27 lipca 1991 r. przyjął, że osoby te powinny posiadać wyższe wykształcenie i że brak takiej kwalifikacji nie powoduje utraty przez nich uprawnień tylko w terminie do 31 grudnia 1991 r. To także okazało się niemożliwe do spełnienia, powstała pewna pustka, a na dodatek powstał stan faktyczny, który sprawia, że od 1 stycznia określone grupy osób nie posiadają legalnych uprawnień do wykonywania tych czynności, które wykonują. Dlatego Sejm zdecydował, by doprowadzić do tych zmian, które przedstawiłem, i które wynikają z przedstawionych Wysokiej Izbie tekstów.</u>
          <u xml:id="u-226.20" who="#SenatorWalerianPiotrowski">W imieniu Komisji Inicjatyw i Prac Ustawodawczych proszę o przyjęcie tej pierwszej poprawki natury legislacyjno-porządkowej i tego generalnego stanowiska, które wyraża się w niezgłaszaniu merytorycznych zastrzeżeń.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo. Otwieram debatę. Kto z pań i panów senatorów chce zabrać głos w tej sprawie? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#SenatorLeszekPiotrowski">Mam pytanie do pana senatora sprawozdawcy, bowiem dysponuję jedynie tekstem jednolitym i sam nie potrafię sobie odpowiedzieć. Której konkretnie daty dotyczy sformułowanie „osoby prowadzące w dniu wejścia w życie ustawy działalność gospodarczą”, jaka to jest data?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Musi to być data wejścia w życie ustawy, o której mówimy. Natomiast ustawa z lipca 1991 r. dotyczyła osób, które wtedy prowadziły działalność gospodarczą.</u>
          <u xml:id="u-229.1" who="#komentarz">(Senator Leszek Piotrowski: Czyli będzie to data według art. 3: „ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia”?)</u>
          <u xml:id="u-229.2" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Tak jest.</u>
          <u xml:id="u-229.3" who="#komentarz">(Senator Leszek Piotrowski: Ta zmieniająca)</u>
          <u xml:id="u-229.4" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Tak jest.</u>
          <u xml:id="u-229.5" who="#komentarz">(Senator Leszek Piotrowski: Dziękuję bardzo.)</u>
          <u xml:id="u-229.6" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Z tym, że - jak już powiedziałem, Panie Senatorze - stan faktyczny jest taki, iż osoby te w dużej mierze działalność tę wykonują, mimo że poprzednia ustawa wygasła 31 grudnia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję. Czy ktoś chce zabrać głos w tej sprawie. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#SenatorPiotrPankanin">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-231.1" who="#SenatorPiotrPankanin">Taksówkarze prosili o zablokowanie tej poprawki. Zdaję sobie sprawę z tego, że będzie to bardzo trudne do zrobienia. Rozumiejąc natomiast również ich racje, mam propozycję, która będzie pewnym kompromisem.</u>
          <u xml:id="u-231.2" who="#SenatorPiotrPankanin">Może najpierw uzasadnię, a potem powiem dokładnie, jak by ta poprawka miała ewentualnie brzmieć.</u>
          <u xml:id="u-231.3" who="#SenatorPiotrPankanin">Otóż chodzi o to, żeby tę bardzo liczną w tej chwili grupę zawodową tak ukierunkować, aby taksówkarzami mogli zostać ci, dla których jest to podstawowe zajęcie. Taksówkarze narzekają, że ogromna liczba ludzi w ten sposób dorabia, co stwarza dla nich dość wyraźną konkurencję. Nie zawsze, ich zdaniem, uczciwą. Nie zawsze zgodną z wymaganiami dotyczącymi jakości auta, stanu zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-231.4" who="#SenatorPiotrPankanin">Moja propozycja sprowadza się do wprowadzenia następującego tekstu. Otóż proponuję, żeby w art. 2 proponowanych zmian ustawy, po słowach - cytuję pkt 5 - „Osoby prowadzące w dniu wejścia w życie ustawy działalność gospodarczą na własny rachunek, polegającą na kierowaniu taksówką osobową…” dodać: „przy czym zajęcie to nie było w tym dniu ubocznym zajęciem zarobkowym” i dalej tak, jak jest w tekście, tzn. „…uważa się za osoby posiadające co najmniej trzyletnią praktykę” itd. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo. Ale ja proszę pana senatora o tekst. Proszę bardzo, pan senator Madej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#SenatorJerzyMadej">Panie Marszałku, zapytam z miejsca. Moja wątpliwość również dotyczy daty wejścia w życie. Daty, o którą pytał już pan senator Leszek Piotrowski. Poprawka czy nowelizacja w art. 2 ust. 2 dodająca ten ust. 5 w brzmieniu takim, jak jest w druku sejmowym, spowodowana była tym, że występował tam termin określony - o ile ja pamiętam do końca 1991 r. - uzyskania wszystkich kwalifikacji uprawniających do zarobkowego przewożenia osób, czyli do wykonywania zawodu taksówkarza. I tym osobom, które tego warunku nie spełniały, zostało wstrzymane prawo do wykonywania działalności gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-233.1" who="#SenatorJerzyMadej">Dlatego wydaje mi się, że to określenie „prowadzące w dniu wejścia w życie ustawy”, ta data powinna się odnosić do ustawy nowelizującej, czyli ustawy z lipca 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-233.2" who="#SenatorJerzyMadej">Tak że sprawa terminu jest bardzo istotna. Może się okazać, że istnieje możliwość takiej interpretacji, która pozwoli nie przyznać tym ludziom prawa do wykonywania zawodu taksówkarza, bo w tej chwili wstrzymano im te uprawnienia.</u>
          <u xml:id="u-233.3" who="#SenatorJerzyMadej">Wbrew pozorom sprawa tego terminu jest bardzo istotna. Po prostu nie powinno być możliwe interpretowanie na niekorzyść zainteresowanych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo. Czy pan senator sprawozdawca jeszcze odpowie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-235.1" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Oczywiście wszystkie te problemy wymagają refleksji, także poprawka zgłoszona tutaj przed chwilą. Dlatego proponuję, by pan marszałek przerwał debatę nad tym i by te poprawki mogły być rozpatrzone przez komisję podczas przerwy - łącznie z problemem dotyczącym daty wejścia w życie ustawy, o której mówili panowie senatorowie Leszek Piotrowski i Jerzy Madej.</u>
          <u xml:id="u-235.2" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Ustawa nowelizująca z lipca ubiegłego roku weszła bowiem w życie z dniem 1 października 1991 r. Na pewno w stanie faktycznym zaszły zmiany. Teraz tylko powstał problem, czy jest rzeczywiście intencją ustawodawcy, a także naszą, to aby te wyjątkowe uprawnienia przyznawać z mocą ustawy działającej wstecz, na przykład od 1 października 1991 r., czy od 1 stycznia, czy może od 31 grudnia, bo do 31 grudnia można było prowadzić tę działalność, a równocześnie stwarzać sytuacje otwierające możliwość legalnej działalności dla tych, którzy z jakichkolwiek względów tej działalności zaprzestali.</u>
          <u xml:id="u-235.3" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Formułuję tutaj „na gorąco” myśli, które wiążą się z pytaniami panów senatorów i dlatego proszę o możliwość zebrania się komisji i omówienia tej materii.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Proszę bardzo, senator Madej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#SenatorJerzyMadej">Panie Marszałku, ja jeszcze raz w tej sprawie. Chcę uzupełnić informacje podane przez pana senatora Piotrowskiego. Ten pkt 5 dotyczy właśnie uprawnień wynikających z odpowiednio długiego okresu wykonywania zawodu, a ponieważ warunek ten nie był spełniony w stosunku do wielu ludzi, wstrzymano te uprawnienia. I dlatego też termin ten jest bardzo istotny. Tak więc zgadzam się z propozycją pana senatora Piotrowskiego, aby komisja rozpatrzyła te sprawy. Sam chętnie wezmę również udział w tej dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-237.1" who="#komentarz">(Senator Walerian Piotrowski: Zapraszam pana senatora)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo. Pan senator Mazurek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#SenatorJanuszMazurek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-239.1" who="#SenatorJanuszMazurek">Popieram projekt poprawki zgłoszony przez pana senatora Pankanina. Teraz krótko uzasadnię to poparcie. Proszę zwrócić uwagę na to, jaki jest sens nowelizacji, o której w tej chwili mówimy. „Osoby prowadzące w dniu wejścia w życie ustawy działalność gospodarczą na własny rachunek, polegającą na kierowaniu taksówką osobową, uważa się za osoby posiadające co najmniej trzyletnią praktykę w kierowaniu pojazdem w rozumieniu art. 69a, ust. 1, pkt 1”.</u>
          <u xml:id="u-239.2" who="#SenatorJanuszMazurek">Co z tego wynika? Wynika z tego, że może być wiele osób, które nie mają trzyletniego stażu w kierowaniu pojazdem. Zatem zmierzamy do tego, zresztą i Sejm to przyjął, że osoba, która nie ma trzyletniego stażu kierowania pojazdem - w rozumieniu art. 69a, ust. 1 - może być taksówkarzem. Czy takie rozwiązanie jest prawidłowe z punktu widzenia bezpieczeństwa pasażerów tychże taksówek?</u>
          <u xml:id="u-239.3" who="#SenatorJanuszMazurek">W ogóle się zastanawiam, czy ta poprawka jest do przyjęcia. Uważam, że jako minimum należałoby przyjąć propozycję zgłoszoną przez pana senatora Pankanina. Przynajmniej wyłącza ona z tego uprzywilejowania osoby, dla których prowadzenie taksówki jest ubocznym źródłem zarobkowania. Wówczas, przy propozycji zgłoszonej przez pana senatora, odpada kwestia, że tworzymy kolejną, dodatkową armię bezrobotnych. Poprawka ta bowiem zmierza do wyeliminowania tylko tych osób, które mają jakieś inne, podstawowe źródło utrzymania.</u>
          <u xml:id="u-239.4" who="#SenatorJanuszMazurek">Co do kwestii dotyczącej tego, iż ktoś kupił samochód, zaciągnął kredyt i w tej chwili znajduje się w trudnej sytuacji finansowej - to sądzę, że dla takich osób, które prowadzenie taksówki traktują jako dodatkowe źródło utrzymania, takie zjawiska, o ile w ogóle występują, są marginesowe. Przede wszystkim chodzi o to, że odstąpienie od zasady trzyletniej praktyki w kierowaniu pojazdem w stosunku do taksówkarzy, moim zdaniem, w zasadzie nie powinno mieć miejsca. A jeżeli ma miejsce, to z uwagi na specyficzną sytuację praw nabytych. Uprzywilejowanie to powinno być jak najwęższe z uwagi na zasadę, że taksówkarz powinien mieć wieloletnią praktykę w swoim zawodzie, tzn. powinien być przez wiele lat kierowcą. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo. Proszę o zabranie głosu pana senatora Sylwestra Gajewskiego. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#SenatorSylwesterGajewski">Panie i Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-241.1" who="#SenatorSylwesterGajewski">Pan senator Walerian Piotrowski bardzo wyraźnie przedstawił argumenty za przyjęciem poprawki.</u>
          <u xml:id="u-241.2" who="#SenatorSylwesterGajewski">Uważam, że zapis przyjęty przez Sejm jest nie do przyjęcia przez Senat, łącznie z terminem, który komisja będzie jeszcze uprzejma ustalić. Nie możemy w tej chwili, moim zdaniem, „kombinować”. Nie możemy wkraczać w życie taksówkarzy. Pozwólmy im wykonywać zawód na zasadach i warunkach wolnego rynku, na zasadach konkurencji. Nas nie interesuje, czy będą pracować na pół etatu, czy na cały etat. Nas interesuje to, żeby mieli warunki do wykonywania zawodu. A ponieważ ta poprawka, ten przepis, który dzisiaj omawiamy, zaskoczył ludzi wykonujących ten zawód, musimy im w tym pomóc.</u>
          <u xml:id="u-241.3" who="#SenatorSylwesterGajewski">Interesowałem się tym i dlatego jestem za przyjęciem tej poprawki w brzmieniu przedstawionym przez pana senatora Waleriana Piotrowskiego. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo. Czy są jeszcze głosy w tej sprawie? Nie ma, więc zgodnie z życzeniem przewodniczącego Komisji Inicjatyw i Prac Ustawodawczych odsyłamy to na czas przerwy obiadowej, ażeby komisja uzgodniła poprawkę wniesioną przez senatora Pankanina.</u>
          <u xml:id="u-242.1" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Przystępujemy do punktu czwartego porządku dziennego: inicjatywa ustawodawcza Senatu, projekt ustawy o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym. Jest to tekst zamieszczony w druku 14C.</u>
          <u xml:id="u-242.2" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę Komisji Samorządu Terytorialnego oraz Inicjatyw i Prac Ustawodawczych, senatora Jerzego Stępnia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#SenatorJerzyStępień">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-243.1" who="#SenatorJerzyStępień">Na początku proszę o poprawienie literówek, które dostrzegłem.</u>
          <u xml:id="u-243.2" who="#SenatorJerzyStępień">Art. 1, pkt 2. W zdaniu: „Gmina nie może prowadzić bezpośredniej działalności gospodarczej” powinno być oczywiście: „bezpośrednio działalności gospodarczej”. To jest jeden błąd. Następnie na stronie 3, we wnioskach mniejszości, w drugiej linijce ust. 2 powinno być: „skreślić wyrazy”, nie zaś „skreścić”. Pan senator Andrzejewski, który jest wnioskodawcą wniosku mniejszości, prosił mnie o to, aby wprowadzić w jego imieniu taką autopoprawkę w pkt 5: „…zasad przewidzianych w art. 18, ust. 2, pkt 9” - litera „a” powinna być skreślona. Twierdzi on, że niedokładnie został zapisany wniosek mniejszości. Tak że bardzo proszę o skreślenie wyrazów: „lit. a”.</u>
          <u xml:id="u-243.3" who="#SenatorJerzyStępień">A teraz już chciałem powiedzieć, jakie poprawki wprowadziliśmy w wyniku dyskusji, jaka miała miejsce na poprzednim posiedzeniu.</u>
          <u xml:id="u-243.4" who="#SenatorJerzyStępień">Co do działalności gospodarczej, to zastanawialiśmy się, jak sformułować zapis dotyczący ograniczenia nieskrępowanej działalności gospodarczej, tej tzw. biznesowej, aby zadowalał wszystkich. Otóż, po długich dyskusjach proponujemy taki zapis: „Gmina nie może prowadzić bezpośrednio działalności gospodarczej wykraczającej poza zadania o charakterze użyteczności publicznej”. Co to będzie oznaczało?</u>
          <u xml:id="u-243.5" who="#SenatorJerzyStępień">To będzie oznaczało, że pośrednio, w formie jakichś innych przedsięwzięć, taką działalność gmina mogłaby prowadzić. Będzie wtedy gwarancja, że ewentualne bankructwo… Posługujemy się właściwym tekstem, druk 14D. Wtedy, jeśli się wprowadzi tego rodzaju ograniczenie, to przynajmniej bankructwo osoby prawnej należącej do gminy nie zaciąży na budżecie gminy.</u>
          <u xml:id="u-243.6" who="#SenatorJerzyStępień">Moja intencja była taka, aby w ogóle zakazać prowadzenia działalności gospodarczej wykraczającej poza użyteczność publiczną. Ale z uwagi na to, że my mamy taki stan rzeczy, jaki mamy, nie jest chyba możliwe w tej chwili radykalne rozdzielenie sfery imperium od sfery dominium, prawda? W związku z tym przynajmniej zróbmy to tak, jak proponują połączone komisje, abyśmy wyraźnie oddzielili budżety innych przedsiębiorstw od budżetu gminy.</u>
          <u xml:id="u-243.7" who="#SenatorJerzyStępień">Wydaje mi się, iż jest to krok we właściwym kierunku. I może łatwiej będzie tym posłom, którzy dostrzegają zjawisko prowadzenia działalności gospodarczej przez gminy, tej działalności obliczonej na zysk, przyjąć filozofię tego zakazu.</u>
          <u xml:id="u-243.8" who="#SenatorJerzyStępień">Jeśli chodzi o inne zmiany, doszliśmy do wniosku, że powoływanie i odwoływanie na wniosek zarządu nie tylko sekretarza gminy, ale i skarbnika gminy byłoby, w gruncie rzeczy, osłabieniem pozycji skarbnika gminy. W związku z tym proponujemy wykreślenie wyrazów: „na wniosek zarządu”, odnoszących się do skarbnika. Skarbnik powinien mieć pozycję bardziej niezależną niż zarząd. Wiązanie go natomiast z zarządem poprzez wnioskowanie co do jego osoby - jak ma to miejsce w odniesieniu do sekretarza - byłoby obniżeniem jego pozycji. Aby do tego nie dopuścić, proponujemy słowa: „na wniosek zarządu” odnieść tylko do sekretarza gminy.</u>
          <u xml:id="u-243.9" who="#SenatorJerzyStępień">Powstała wątpliwość, podnoszona przez pana senatora Mazurka, czy przypadkiem wtedy, kiedy w pkt 9 wprowadzimy nowy przepis, mówiący o tym, że rada gminy może określać zasady nabycia, zbycia itd. itd., czy przypadkiem nie będzie to wtedy oznaczało, że dopóki się takie zasady nie pojawią w formie uchwały rady gminy, dopóty zarząd będzie mógł swobodnie obracać mieniem.</u>
          <u xml:id="u-243.10" who="#SenatorJerzyStępień">Po to, aby takiej wątpliwości nie było, dopisaliśmy, po średniku, zdanie drugie: „Do czasu określenia zasad, zarząd może dokonywać tych czynności wyłącznie za zgodą rady gminy”. Czyli dopóki nie ma takich zasad określonych w formie uchwały rady gminy, dopóty nic się nie zmienia. Zarząd może dokonywać tych czynności, ale wyłącznie za zgodą rady gminy.</u>
          <u xml:id="u-243.11" who="#SenatorJerzyStępień">Proszę państwa, teraz chciałem się jeszcze na parę chwil zatrzymać przy tym przepisie. W gruncie rzeczy wprowadzając przepis w aktualnym brzmieniu, art. 18 ust. 2 pkt 9 z tymi podpunktami, zamroziliśmy obrót nieruchomościami w gminach. Obserwujemy takie zjawisko, że gminy chętnie przejmują wszelkiego rodzaju nieruchomości, ale niestety nie chcą ich zbywać.</u>
          <u xml:id="u-243.12" who="#SenatorJerzyStępień">I tak naprawdę są trudności z uzyskiwaniem działek budowlanych itd.</u>
          <u xml:id="u-243.13" who="#SenatorJerzyStępień">Myśmy po prostu zamrozili obrót tymi nieruchomościami dlatego, że jeżeli rada gminy ma decydować o sprzedaży działki albo nawet mieszkania, to jest to oczywista bzdura. Jest to po prostu tak dalece posunięta ingerencja rady w sprawy zwykłego zarządu, tzn. zarządu mieniem, że właściwie uniemożliwia jakąkolwiek racjonalną gospodarkę. Dlatego tym przepisem przynajmniej otwieramy furtkę do operatywnego działania zarządu w tym zakresie. Oczywiście pod kontrolą samej rady.</u>
          <u xml:id="u-243.14" who="#SenatorJerzyStępień">Ale jeśli, proszę państwa, dajemy więcej wolności zarządowi, jeśli wzmacniamy jego pozycję, to oczywiście musi się z tym wiązać kwestia zwiększenia kontroli nad nim. Więcej wolności, więcej odpowiedzialności, więcej kontroli. W państwie demokratycznym jest to normalna zasada. Nie chodzi tu oczywiście o krępowanie, ale o kontrolowanie.</u>
          <u xml:id="u-243.15" who="#SenatorJerzyStępień">Otóż wprowadzamy przymus powoływania komisji rewizyjnych i jednocześnie proponujemy przepis, który mówi o tym, że jeśli rada chce odwołać zarząd, to może to zrobić, ale dopiero po wysłuchaniu opinii komisji rewizyjnej. Tu podnoszone były argumenty stwierdzające, że w ten sposób będą tworzone nowe źródła konfliktów pomiędzy różnymi organami w gminie, Ale wydaje mi się, że takiemu właśnie rozumowaniu należy przeciwstawić następującą dewizę - więcej odpowiedzialności, więcej kontroli.</u>
          <u xml:id="u-243.16" who="#SenatorJerzyStępień">I to są, proszę państwa, wszystkie poprawki, które w wyniku poprzedniej dyskusji, wprowadziliśmy. Jeszcze tylko zatrzymam się na moment przy sprawie przewodniczącego zarządu osiedla. Mianowicie, ma on taką samą pozycję jak sołtys, prawda? Jeśli więc dajemy ochronę sołtysowi jako funkcjonariuszowi publicznemu, to tym samym analogicznie musimy odnieść ten przepis do przewodniczącego zarządu.</u>
          <u xml:id="u-243.17" who="#SenatorJerzyStępień">To są, proszę państwa, wszystkie nasze poprawki i uzupełnienia.</u>
          <u xml:id="u-243.18" who="#SenatorJerzyStępień">Teraz chciałbym natomiast w paru słowach powiedzieć coś na temat wniosku mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-243.19" who="#SenatorJerzyStępień">Wniosek mniejszości, jak widać, obejmuje tylko dwie kwestie. Wnioskodawcy tego wniosku proponują, aby skreślić w projekcie ustawy w pkt 5 słowa: „po zapoznaniu się z opinią komisji rewizyjnej”. Chodzi oczywiście o możliwość odwołania zarządu. W ten sposób jakby o ograniczenie możliwości dodatkowych konfliktów. Ale wydaje mi się, że skoro już tę komisję rewizyjną powołujemy, a widzimy taką potrzebę, to byłoby nieuzasadnione obniżanie jej autorytetu, gdybyśmy takiego obligatoryjnego obowiązku tutaj nie zapisali.</u>
          <u xml:id="u-243.20" who="#SenatorJerzyStępień">Taka jest moja uwaga na temat samej treści tego wniosku i do tego on właśnie zmierza.</u>
          <u xml:id="u-243.21" who="#SenatorJerzyStępień">Pan senator Andrzejewski proponuje natomiast zmienić art. 40 ust. 2 przez dodanie pkt 5, tj. dodanie słów: „zasad przewidzianych w art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. a”.</u>
          <u xml:id="u-243.22" who="#SenatorJerzyStępień">Zaraz powiem na czym rzecz polega. Otóż pan senator Andrzejewski uważa, że jeśli wprowadzamy w art. 18 przepis mówiący o tym, że rada ma prawo przyjmować zasady dotyczące obrotu, to tym samym dajemy jej prawo stanowienia przepisów gminy w tym zakresie. A jeśli tak, to w art. 40 powinniśmy dokonać odpowiedniego uzupełnienia, ponieważ, jego zdaniem, w tej chwili nie ma podstawy do wydawania tego rodzaju przepisów gminnych.</u>
          <u xml:id="u-243.23" who="#SenatorJerzyStępień">Jeśli można powiedzieć dwa zdania na ten temat, to wydaje mi się, że nie jest to wniosek uzasadniony, ponieważ w art. 40 ust. 2 pkt 3 jest mowa o tym, że organy gminy mogą wydawać przepisy gminne w zakresie zasad zarządu mieniem gminy. I to jest właśnie ten przypadek. Przez tego rodzaju zasady obrotu wprowadzamy czy też tworzymy pewne przepisy, ale one się mieszczą właśnie w art. 40.</u>
          <u xml:id="u-243.24" who="#SenatorJerzyStępień">Na czym jeszcze, moim zdaniem, polega nieporozumienie. Otóż na tym, że w art. 18 mówi się o czynnościach przekraczających zakres zwykłego zarządu. Jest to określenie z kodeksu cywilnego, ale w art. 40 mówimy o zasadach zarządu mieniem gminy w ogóle, w szerokim pojęciu, nie tylko o tych nie przekraczających zasad zwykłego zarządu.</u>
          <u xml:id="u-243.25" who="#SenatorJerzyStępień">Wydaje mi się, że nie ma potrzeby wprowadzania tego dodatkowego uzupełnienia. To wszystko, co chciałem powiedzieć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo panu senatorowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-244.1" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Otwieram debatę. Jako pierwszy, i chyba jedyny w tej chwili, chce zabrać głos pan senator Poniatowski. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#SenatorKazimierzPoniatowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-245.1" who="#SenatorKazimierzPoniatowski">Poprosiłem o wydrukowanie pewnych drobnych - przyznaję - poprawek, ale nie dotarły one jeszcze na salę, myślałem, że będzie więcej dyskutantów i że w porę będę mógł przedstawić państwu te poprawki. Sądzę, że dotrą one w najbliższym czasie.</u>
          <u xml:id="u-245.2" who="#SenatorKazimierzPoniatowski">Jakie chciałbym jeszcze zaproponować poprawki? W tekście dodanym do art. 27 ust. 2 (druk 14D) jest sformułowanie - „z najmu pomieszczeń dla własnych celów mieszkaniowych”. Proponuję w to miejsce wpisać „z najmu lub sprzedaży lokali mieszkalnych”.</u>
          <u xml:id="u-245.3" who="#SenatorKazimierzPoniatowski">Druga zmiana jest konsekwencją pierwszej. W końcowej części ust. 2, tam gdzie jest napisane „jeśli najmu lub dzierżawy”, należy wpisać „jeśli najem, sprzedaż lub dzierżawa”.</u>
          <u xml:id="u-245.4" who="#SenatorKazimierzPoniatowski">Trzy zdania uzupełnienia. Skoro prawo dopuszcza możliwość sprzedaży lokali mieszkalnych wszystkim najemcom mieszkań komunalnych, to nie ma racjonalnych przesłanek, aby wykluczać taką możliwość wobec osób wchodzących w skład organów gminy. Zagrożenie wynikające z możliwości wykorzystania pełnionych funkcji w organach gminy do celów prywatnych w tym przypadku nie zachodzi, można mu zapobiec. Sprzedaż mieszkań komunalnych leży w dobrze pojętym interesie gminy, bowiem zmniejsza koszty utrzymania tych budynków, ponoszone przez gminę. Cenę sprzedaży ustali się w drodze wyceny biegłego i strony nie będą mieć na to żadnego wpływu.</u>
          <u xml:id="u-245.5" who="#SenatorKazimierzPoniatowski">Takie jest moje uzasadnienie do tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-245.6" who="#SenatorKazimierzPoniatowski">Następna sprawa. Należy uzupełnić ten projekt bliższą regulacją statusu kolegiów odwoławczych. Proponuję dodanie do art. 81 ustawy ust. 4 w brzmieniu: „Organizację i zasady funkcjonowania kolegiów odwoławczych określa Rada Ministrów w drodze rozporządzenia”.</u>
          <u xml:id="u-245.7" who="#SenatorKazimierzPoniatowski">Zarówno ta, jak i poprzednie poprawki wynikają z moich rozmów z przedstawicielami samorządów lokalnych. Może wspomnę o anegdotycznym przypadku z lat pięćdziesiątych, gdy kolegium do spraw wykroczeń na Podhalu ukarało śmiercią pewną osobę, która zawiniła. Oczywiście, to anegdota, to były inne czasy i inni ludzie. Niemniej jednak, jak mówią osoby, które działają w samorządzie lokalnym, w tej sprawie pewne ujednolicenie byłoby korzystne, gdyż kolegia spełniają ważną rolę.</u>
          <u xml:id="u-245.8" who="#SenatorKazimierzPoniatowski">Jeszcze jedno - dotychczasowa treść ust. 2 w art. 82 ustawy otrzymuje oznaczenie - ust. 3, natomiast ust. 2 otrzymuje brzmienie: „Koszty działalności kolegiów odwoławczych pokrywane są z subwencji ogólnej dla gmin. Rozdziału środków na województwa dokonuje minister finansów proporcjonalnie do liczby mieszkańców”. Koniec treści poprawki.</u>
          <u xml:id="u-245.9" who="#SenatorKazimierzPoniatowski">Teraz kilka zdań uzasadnienia. Kolegia odwoławcze, rozpatrując odwołania od decyzji wójtów, burmistrzów czy innych osób w sprawach z zakresu zadań własnych gminy, stosują tę samą procedurę w skali kraju i powinny działać w jednolitych strukturach. Brak regulacji prawnych w tej mierze powoduje dużą różnorodność form organizacyjnych, co może ujemnie wpływać na sposób i treść podejmowanych decyzji.</u>
          <u xml:id="u-245.10" who="#SenatorKazimierzPoniatowski">Jeśli chodzi o finansowanie, oczywiście nie będzie to powodowało żadnych dodatkowych konieczności zwiększanie subwencji dla gminy. Następnie - ponieważ gminy bardzo często są zainteresowane wynikiem rozstrzygnięć kolegium, gdyż sprawy tam rozpatrywane ich dotyczą - istnieje niebezpieczeństwo, że w przypadku rozstrzygnięć negatywnych, choć poprawnych pod względem merytorycznym, gminy mogą po prostu w sposób finansowy wpływać, no nie mówię na istnienie, ale przynajmniej na działalność kolegiów odwoławczych. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo. Proszę o zabranie głosu pana senatora Janusza Mazurka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#SenatorJanuszMazurek">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-247.1" who="#SenatorJanuszMazurek">Pierwsza kwestia, którą chciałem poruszyć, dotyczy wniosku mniejszości, z tym że najpierw uwaga uściślająca: w druku 14D są trzy punkty dotyczące wniosku mniejszości - reprezentuję tę mniejszość, która zgłosiła jako uwagi pkt 1 i 2, natomiast nie pkt 3.</u>
          <u xml:id="u-247.2" who="#SenatorJanuszMazurek">Istota rzeczy sprowadza się do tego, żeby nie powoływać w radzie gminy obligatoryjnie stałej komisji rewizyjnej. Jestem w pewnym kłopocie, jeżeli chodzi o uzasadnienie tego wniosku, gdyż poprzednio, to znaczy na poprzednim posiedzeniu Senatu, dosyć obszernie to zrobiłem i nie chciałbym się powtarzać.</u>
          <u xml:id="u-247.3" who="#SenatorJanuszMazurek">W związku z tym tylko skrótowo przypomnę tezy uzasadnienia. Otóż, jak już poprzednio stwierdzałem, sprawa powołania komisji rewizyjnej rady gminy powinna być pozostawiona, tak jak dotychczas, indywidualnej decyzji konkretnej rady. Nie uszczęśliwiajmy gmin na siłę! Jeżeli jest potrzeba powołania tej komisji, jako stałej, niech ustali to sama gmina! W praktyce nie wszystkie gminy powołują komisje rewizyjne i nie zawsze taka potrzeba zachodzi. Często funkcje komisji rewizyjnej pełnią inne komisje. Poza tym mogą być powoływane, jak dotychczas, komisje nie będące stałymi, zajmujące się problematyką, która jest przydzielona komisji rewizyjnej czy też komisje do rozpatrywania konkretnych spraw, na przykład wniosku o udzielenie lub nieudzielenie absolutorium dla zarządu gminy.</u>
          <u xml:id="u-247.4" who="#SenatorJanuszMazurek">Jest to rozwiązanie bardziej elastyczne, podczas gdy propozycja zmierza do sztywnego rozwiązania, które może powodować w gminie pewne konflikty. Tam gdzie nie ma rzeczywistej potrzeby powołania komisji rewizyjnej, a powoła się taką komisję, nie zawsze będzie odpowiedni skład, bo akurat rada nie będzie przywiązywać do tego specjalnej wagi. Poza tym jeżeli taka komisja jest powołana, to będzie ona jednak szukała dla siebie uzasadnienia, żeby wykazać, że jest potrzebna. Może to być źródłem dodatkowych konfliktów we władzach gminy. Dotychczasowe rozwiązanie jest elastyczniejsze.</u>
          <u xml:id="u-247.5" who="#SenatorJanuszMazurek">Taki jest sens wniosku mniejszości, zapisanego w druku pod pkt 1 i 2, bo pkt 2, trzeba powiedzieć, jest to tylko konsekwencja pkt 1. Jeżeli nie ma komisji rewizyjnej, to nie ma możliwości zapoznania się z opinią komisji rewizyjnej, jeżeli chodzi o odwołanie zarządu.</u>
          <u xml:id="u-247.6" who="#SenatorJanuszMazurek">To wszystko w sprawie wniosku mniejszości, gdyż jak powiedziałem, poprzednio znacznie szerzej omówiłem tę kwestię.</u>
          <u xml:id="u-247.7" who="#SenatorJanuszMazurek">Mam jeszcze dwie sprawy, ale już ode mnie osobiście. Najpierw kwestia działalności gospodarczej gminy. Oczywiście, gmina nie jest do tego, żeby prowadzić działalność gospodarczą. Dotychczasowe przepisy w jakimś stopniu umożliwiają prowadzenie działalności gospodarczej przez gminę. Proponowana zmiana jest, moim zdaniem, do zaakceptowania. Zmiana ta nie likwiduje bowiem całkowicie działalności gospodarczej, i chyba słusznie, a tylko zmierza do jej ograniczenia.</u>
          <u xml:id="u-247.8" who="#SenatorJanuszMazurek">W związku z tym propozycję akceptuję. Chciałbym jednak zwrócić uwagę na jedną rzecz. Powinien znaleźć się przepis, który będzie przewidywał, że likwidacja działalności gospodarczej prowadzonej bezpośrednio przez gminę powinna nastąpić w jakimś określonym czasie - nie może to nastąpić w chwili wejścia ustawy w życie. Dlatego proponowałbym wprowadzenie przepisu, który w art. 2 omawianej ustawy przewiduje: „ustawa wchodzi w życie…” - i tu jest wykropkowane. Proponowałbym w art. 2 ustawy o zmianie ustawy, to jest druk nr 14D, napisać tak:</u>
          <u xml:id="u-247.9" who="#SenatorJanuszMazurek">„Ust. 1. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od daty jej ogłoszenia zastrzeżeniem ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-247.10" who="#SenatorJanuszMazurek">Ust. 2. Przepis art. 1 ust. 2 wchodzi w życie po upływie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy”.</u>
          <u xml:id="u-247.11" who="#SenatorJanuszMazurek">Chodzi o to, żeby nie doprowadzić do takiej sytuacji, w której gmina, chcąc być w zgodzie z proponowaną ustawą, będzie musiała w ciągu jednego dnia zlikwidować działalność gospodarczą. To tyle w tej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-247.12" who="#SenatorJanuszMazurek">I jeszcze trzecia uwaga dotycząca wniosku mniejszości pkt 3. To już jest wniosek innej grupy senatorów. Chciałem tylko powiedzieć, że zgadzam się z wnioskiem mniejszości, co do pkt 3, który w istocie zmierza do tego, żeby zasady zbycia, nabycia itd. przewidziane w art. 18 ust. 2 pkt 9 były traktowane jako prawo lokalne. Uważam, że poprawka ta nie ma charakteru jakiegoś kosmetycznego czy drobnego retuszu, ale w sposób istotny zmienia dotychczasowe uregulowanie. Uważam, że uchwały rady gminy podejmowane w trybie art. 18 ust. 2 pkt 9 nie miały, czy jak dotychczas nie mają jeszcze charakteru prawa lokalnego. Są one kierowane przede wszystkim do zarządu gminy. Nie mają powszechnie obowiązującego znaczenia w stosunku do nieograniczonej liczby adresatów - a taka jest istotna z cecha prawa, również i prawa lokalnego. W związku z tym jest to, moim zdaniem, daleko idąca poprawka, gdyż nadaje kształt prawa lokalnego uchwałom, które nie miały dotychczas charakteru takiego prawa. Dziękuję uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo. Czy przewodniczący komisji chce zabrać głos? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#SenatorJerzyStępień">Przede wszystkim chcę apelować o to, abyśmy już nie zajmowali się poprawkami zgłoszonymi po zamknięciu dyskusji połączonych komisji obradujących nad treścią tych poprawek. Po raz kolejny powtarza się sytuacja, kiedy to dyskutujemy, zbieramy się na posiedzeniach, cyzelujemy tekst i naraz, tuż przed głosowaniem, ktoś z państwa wychodzi i mówi: ja jeszcze mam trzy poprawki. W gruncie rzeczy nie ma możliwości ograniczenia tej - proszę mi wybaczyć, że tak to nazwę - radosnej twórczości legislacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-249.1" who="#SenatorJerzyStępień">Poza tym wydaje mi się, że są one po prostu merytorycznie niesłuszne. Wielokrotnie tłumaczyłem, dlaczego art. 27 ma taką treść. Otóż, przepisaliśmy dokładne brzmienie tego art. z artykułu o samorządzie Warszawy po to, żeby nie tworzyć dualizmu, żeby jedno pojęcie funkcjonowało i tu, i tu, żeby nie wywoływać różnego rodzaju interpretacji.</u>
          <u xml:id="u-249.2" who="#SenatorJerzyStępień">Wiadomo, że ustawa o samorządzie terytorialnym nie jest doskonała, że ma wiele błędów, ale zdecydowaliśmy się na poprawianie tylko tych z nich, które naprawdę utrudniają działalność samorządów terytorialnych.</u>
          <u xml:id="u-249.3" who="#SenatorJerzyStępień">To samo tyczy się pozostałych poprawek zgłoszonych przez pana senatora. Na przykład jeśli chodzi o subwencjonowanie kolegiów odwoławczych przy sejmikach samorządowych mocą specjalnego przepisu w tej ustawie. Jeśli w ogóle już tę sprawę regulować, to należałoby to zrobić w ustawie o finansach lokalnych. A tak naprawdę to problem ten jest bezprzedmiotowy, bo właściwie i tak kolegia te są w tej chwili finansowane z subwencji centralnej. To jest moja uwaga.</u>
          <u xml:id="u-249.4" who="#SenatorJerzyStępień">Jeśli chodzi natomiast o postulat wprowadzenia przepisu, który obligowałby Radę Ministrów do wydawania przepisów organizacyjnych w odniesieniu do kolegium odwoławczego przy samorządach, to przepraszam bardzo, jest to jakieś contraditio in adiecto. Przecież chodziło o to, żeby właśnie te organy nadzorcze działały w oderwaniu od administracji rządowej i państwowej, prawda? Żeby w zakresie zadań własnych kierowały się swoimi zasadami, a nie narzuconymi im przez władzę państwową. Także i tym razem muszę powiedzieć, że merytorycznie zgłoszone poprawki są niesłuszne.</u>
          <u xml:id="u-249.5" who="#SenatorJerzyStępień">Czy komisja rewizyjna powinna być, czy nie, to jest już kwestia głosowania, proszę państwa. Wydaje mi się, że każdy ma w tej sprawie już wyrobione zdanie. Popieram treść obecnego zapisu. To wszystko, co chciałem powiedzieć. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Panie Senatorze, chciałbym zapytać, czy poprawka zgłoszona przez senatora Poniatowskiego była omawiana na posiedzeniu komisji? Czy nie należałoby w tej chwili odesłać jej do komisji i dopiero po obiedzie przegłosować - po rozpatrzeniu tego przez komisję?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#SenatorJerzyStępień">Czy w ogóle jest to dopuszczane przez regulamin? Przepraszam…</u>
          <u xml:id="u-251.1" who="#komentarz">(Senator Walerian Piotrowski: O ile mogę powiedzieć, ponieważ pan senator się do mnie zwraca, regulamin jasno się w tej sprawie nie wypowiada. Niemniej faktycznie mamy tutaj trzecie czytanie tej ustawy i to jest problem)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Proponuję, żeby komisja jeszcze w przerwie obiadowej, jeśli to jest możliwe, zastanowiła się nad poprawkami, które tutaj zostały zgłoszone.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#SenatorJerzyStępień">Myślę, Panie Marszałku, że komisja będzie zdecydowanie oponować przeciwko wprowadzeniu tej poprawki. Długo zastanawialiśmy się nad treścią art. 27. Akurat słowo „sprzedaż” nigdy nie było rozważane, to fakt. Proszę państwa, popatrzmy, jakie są kolosalne możliwości nadużyć, gdy członek rady ma sposobność kupowania mieszkania komunalnego. Niech poczeka, niech się ta kadencja skończy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-254">
          <u xml:id="u-254.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-255">
          <u xml:id="u-255.0" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Panie Marszałku, Panie Senatorze, zwołajmy posiedzenie komisji.</u>
          <u xml:id="u-255.1" who="#komentarz">(Senator Jerzy Stępień: Przepraszam bardzo, ale to trzeba zwoływać posiedzenie dwóch komisji, prawda?)</u>
          <u xml:id="u-255.2" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Tak jest.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-256">
          <u xml:id="u-256.0" who="#SenatorJerzyStępień">Nie, proszę państwa, ja mam zdecydowanie przeciwny wniosek. Proszę w takim razie o przegłosowanie tej sprawy. Jeśli zostaniemy zmuszeni decyzją państwa do tego, żeby po raz dziesiąty wracać do tej samej kwestii, to proszę bardzo, ale wydaje mi się, że naprawdę powinniśmy szanować własny czas.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-257">
          <u xml:id="u-257.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Czy w sprawie głosowania?</u>
          <u xml:id="u-257.1" who="#komentarz">(Senator Jarosław Barańczak: Tak, tak)</u>
          <u xml:id="u-257.2" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Proszę bardzo, pan senator.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-258">
          <u xml:id="u-258.0" who="#SenatorJarosławBarańczak">Panie Marszałku, myślę, że sprawa poprawki, którą wniósł pan senator Poniatowski, jest niezwykle ważna. Nie możemy tworzyć dwóch kategorii obywateli. Nie może być tak, że przedstawiciele samorządu będą dyskryminowani w tak istotnych kwestiach, jak możliwość nabycia lokalu mieszkalnego, który to lokal jest dostępny dla każdego innego członka tegoż samorządu.</u>
          <u xml:id="u-258.1" who="#SenatorJarosławBarańczak">Osobiście nie sądzę, aby do tego było potrzebne zwołanie posiedzenia komisji. Poprawka ta może być przyjęta przez Wysoką Izbę w sposób bezpośredni, przez głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-259">
          <u xml:id="u-259.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Proszę bardzo, pan senator Madej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-260">
          <u xml:id="u-260.0" who="#SenatorJerzyMadej">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-260.1" who="#SenatorJerzyMadej">W tej chwili właśnie mamy takie posiedzenie, przed którym broniliśmy się w poprzedniej kadencji, tzn. posiedzenie, podczas którego ustawy pisane są na sali.</u>
          <u xml:id="u-260.2" who="#SenatorJerzyMadej">Z niepokojem słucham poprawek zgłaszanych przez państwa senatorów. Przecież jest to, jak już powiedział pan senator Stępień, trzecie czytanie projektu ustawy. Było tyle możliwości zgłaszania poprawek i ci, którzy byli zainteresowani udoskonaleniem tego projektu ustawy, mieli szansę, dwukrotną szansę, wniesienia tych poprawek. Projekt ten jeszcze do nas wróci, po ustosunkowaniu się do niego Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-260.3" who="#SenatorJerzyMadej">Dlatego jakkolwiek zależy mi na tym, żeby projekt ustawy wychodzący z Senatu, zwłaszcza jako inicjatywa ustawodawcza Senatu, był projektem zbliżonym do optymalnego, to w tym wypadku raczej nie zgadzam się z formą proponowaną przez pana senatora Stępnia. Merytorycznie natomiast zgadzam się z zastrzeżeniami pana senatora, żeby nie wprowadzać teraz tych poprawek, nie pisać ustawy na sali i ograniczyć się tylko do tych poprawek, które są przedstawione w dokumencie komisji, łącznie z wnioskami mniejszości. Jeżeli trzeba będzie, przeprowadzimy w tej sprawie głosowanie. Ale jest to również mój kolejny, przepraszam, że to dzisiaj już drugi czy trzeci, apel do państwa senatorów, żeby podchodzili państwo do swoich obowiązków w sposób odpowiedzialny. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-261">
          <u xml:id="u-261.0" who="#SenatorJerzyStępień">Mam jeszcze jedną prośbę. Proszę państwa, załóżmy, że ta poprawka przejdzie, do czego doprowadzimy? Do tego, że będzie dualizm, jeśli chodzi o sytuację radnych? Ci w Warszawie nie będą mogli kupować, ci poza Warszawą będą mogli! Trzeba na to również tak popatrzeć.</u>
          <u xml:id="u-261.1" who="#SenatorJerzyStępień">Ponieważ staraliśmy się - i takie było założenie przy wprowadzaniu tego przepisu - żeby nie było różnicy w pozycji radnych i ponieważ nie proponujemy zmiany ustawy o Warszawie, w związku z tym dobrze by było zachować brzmienie przepisu w takim kształcie, w jakim funkcjonuje w ustawie warszawskiej.</u>
          <u xml:id="u-261.2" who="#SenatorJerzyStępień">Tak więc bardzo proszę, abyśmy nie musieli po raz kolejny zbierać się w tej sprawie, bo ewentualne zamieszczenie tej poprawki może tylko prowadzić do dualizmu w pozycji radnych, a to jest, moim zdaniem, jeszcze gorsze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-262">
          <u xml:id="u-262.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo. Proszę bardzo, pan senator Struzik ma głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-263">
          <u xml:id="u-263.0" who="#SenatorAdamStruzik">Jest tylko jeden problem. Otóż, tworzy się dwie kategorie obywateli. Jeśli ktoś jest radnym albo członkiem zarządu, to faktycznie nie ma prawa kupić tego mieszkania, chociaż inny obywatel może je nabyć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-264">
          <u xml:id="u-264.0" who="#SenatorJerzyStępień">Tak, tak Panie Senatorze, są różne kategorie obywateli. Senatorowi nie wolno tego wszystkiego, co wolno innym obywatelom i to jest normalne. Na przykład ministrom nie wolno wchodzić w spółki itd. Po prostu istnieją pewne ograniczenia. Powinno się im podlegać, jeśli się chce pełnić funkcje publiczne. To dla czystości sprawy. Jeśli ktoś podejmuje takie obowiązki, to niestety musi liczyć się także z pewnymi konsekwencjami tego stanu rzeczy. Dlatego wprowadzane są takie ograniczenia. To znaczy art. 27 jest już wprowadzeniem ograniczenia co do zasady, że radnemu nie wszystko wolno; nie wolno mu wszystkiego tego, co „normalnemu” obywatelowi gminy. Art. 27 jest, co do zasady, wprowadzeniem dualizmu w traktowaniu obywateli na terenie gminy, tych samych obywateli. Przed wojną tak było i tak jest we wszystkich krajach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-265">
          <u xml:id="u-265.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo. Proszę Komisję Samorządu Terytorialnego oraz Komisję Inicjatyw i Prac Ustawodawczych, żeby w przerwie zebrały się i wyraziły swoje stanowisko w sprawie poprawki senatora Poniatowskiego.</u>
          <u xml:id="u-265.1" who="#komentarz">(Senator Jerzy Stępień: Proszę zostawić to do głosowania, Panie Marszałku)</u>
          <u xml:id="u-265.2" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">W tej chwili nie. Teraz głosowania nie będzie, dopiero po przerwie obiadowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-266">
          <u xml:id="u-266.0" who="#SenatorJerzyStępień">Ja prosiłem o przegłosowanie sprawy następującej. Czy rzeczywiście mamy iść i nadal pracować nad tymi poprawkami? Pan marszałek zadecydował, że głosowania nie będzie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-267">
          <u xml:id="u-267.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Zadecydowałem tak, gdyż była wypowiedź przewodniczącego Komisji Inicjatyw i Prac Ustawodawczych, że w przerwie komisje ustosunkują się do tego wniosku. W związku z tym proszę, żeby obydwie komisje zebrały się i ustosunkowały do wniosku senatora Poniatowskiego.</u>
          <u xml:id="u-267.1" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Czy jest senator Śnieżko? Bo mamy teraz punkt piąty porządku dziennego i potrzebny jest senator Śnieżko. Albo zrobimy przerwę do godziny czternastej…. Jest senator Śnieżko.</u>
          <u xml:id="u-267.2" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Przystępujemy do punktu piątego porządku dziennego; zmiany w składzie osobowym komisji senackich. Proszę przewodniczącego Komisji Regulaminowej i Spraw Senatorskich, senatora Stefana Śnieżkę, o przedstawienie projektu uchwały w tej sprawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-268">
          <u xml:id="u-268.0" who="#SenatorStefanŚnieżko">Panie Marszałku! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-268.1" who="#SenatorStefanŚnieżko">Mam zaszczyt przedstawić kolejną niekontrowersyjną sprawę, dotyczącą zmiany uchwały Senatu w sprawie powołania składu komisji senackich. Tym razem chodzi o pana senatora Zygmunta Węgrzyna, który zwrócił się o skreślenie go ze składu Komisji Inicjatyw i Prac Ustawodawczych, ponieważ należy także do Komisji Gospodarki Narodowej. Uzasadnił to dużą ilością pracy, złym stanem zdrowia i wydaje się, że przyczyny, które podał, zasługują na uwzględnienie. Wnoszę o przyjęcie uchwały w tej sprawie, zaproponowanej w druku nr 28. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-269">
          <u xml:id="u-269.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-269.1" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Przystępujemy do głosowania nad przedstawionym projektem uchwały.</u>
          <u xml:id="u-269.2" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Proszę o naciśnięcie przycisku „obecny”.</u>
          <u xml:id="u-269.3" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Kto jest za tą uchwałą, proszę nacisnąć przycisk i podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-269.4" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-269.5" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-269.6" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję. Proszę o wynik.</u>
          <u xml:id="u-269.7" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Obecne 73 osoby, 70 jest za, jedna przeciw, jedna osoba wstrzymała się i jedna nie głosowała. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-269.8" who="#komentarz">(Głosowanie nr 8).</u>
          <u xml:id="u-269.9" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Stwierdzam, że Senat przyjął uchwałę o zmianie uchwały Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 6 grudnia 1991 r. w sprawie powołania składu komisji senackich.</u>
          <u xml:id="u-269.10" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Ogłaszam przerwę do godziny czternastej.</u>
          <u xml:id="u-269.11" who="#komentarz">(Senator Walerian Piotrowski: Panie Marszałku! Ja proszę o przerwę do godziny piętnastej. Komisja Inicjatyw i Prac Ustawodawczych musi uczestniczyć w dwóch posiedzeniach, we własnym i w posiedzeniu Komisji Samorządu Terytorialnego)</u>
          <u xml:id="u-269.12" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Panie Senatorze, obawiam się, że jeśli przedłużymy przerwę do godziny piętnastej, to frekwencja na tej sali będzie na granicy…</u>
          <u xml:id="u-269.13" who="#komentarz">(Senator Walerian Piotrowski: Panie Marszałku! Jesteśmy zgodni co do tego, że senatorowie mają powinność być na tej sali, dopóki pan marszałek nie zamknie posiedzenia. Pan senator Wende słusznie powiedział, że mają także prawo do tego, żeby zjeść obiad. Więc w obronie tego prawa członków mojej komisji i senatorów, tego podstawowego prawa człowieka, jak przy innych okazjach mówi pani marszałek Grześkowiak…)</u>
          <u xml:id="u-269.14" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Czy jest zgoda na godzinę piętnastą?</u>
          <u xml:id="u-269.15" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie, 14.30).</u>
          <u xml:id="u-269.16" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dobrze, 14.30 „krakowskim targiem”. Przepraszam bardzo, jeszcze komunikaty. Pan sekretarz ma głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-270">
          <u xml:id="u-270.0" who="#SenatorLeszekLewoc">Proszę państwa, jeszcze komunikaty.</u>
          <u xml:id="u-270.1" who="#SenatorLeszekLewoc">Posiedzenie Komisji Inicjatyw i Prac Ustawodawczych Senatu odbędzie się po ogłoszeniu przerwy w obradach Senatu w sali nr 179. Przewodniczący zaprasza senatorów-inicjatorów poprawek na to spotkanie.</u>
          <u xml:id="u-270.2" who="#SenatorLeszekLewoc">Komisja Obrony Narodowej zbierze się na spotkaniu z ministrem obrony narodowej w pokoju komisji o godzinie 13.30.</u>
          <u xml:id="u-270.3" who="#SenatorLeszekLewoc">I jeszcze komunikat, który nie dotyczy dzisiejszego dnia.</u>
          <u xml:id="u-270.4" who="#SenatorLeszekLewoc">Posiedzenie Komisji Gospodarki Narodowej odbędzie się w czwartek 5 marca o godzinie 10.00 w sali nr 179. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-271">
          <u xml:id="u-271.0" who="#WicemarszałekJózefŚlisz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-271.1" who="#komentarz">(Przerwa w obradach od godz. 12.38 do 14.30).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-272">
          <u xml:id="u-272.0" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Wznawiam obrady. Okazuje się, że w najbliższym czasie nie możemy liczyć na dotarcie na salę pozostałych senatorów, albowiem odbywa się podobno wspólne posiedzenie sejmowej i senackiej Komisji Obrony Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-272.1" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Pragnę wyrazić ubolewanie z powodu tego, że senatorowie, którzy wiedzą, o której kończy się przerwa, nie szanują naszego czasu, tylko są gdzie indziej. Mimo to rozpoczniemy.</u>
          <u xml:id="u-272.2" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Powracając do inicjatywy ustawodawczej Senatu dotyczącej samorządu terytorialnego, udzielam głosu panu senatorowi Jerzemu Stępniowi celem zreferowania stanowiska, jakie zajęła w trakcie przerwy komisja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-273">
          <u xml:id="u-273.0" who="#SenatorJerzyStępień">Jeśli chodzi o trzy poprawki zgłoszone przez pana senatora Poniatowskiego, to z dwóch pan senator wycofał się sam. Dotyczyły one finansowania kolegiów z budżetu państwa oraz kwestii rozporządzenia Rady Ministrów mającego określać zasady funkcjonowania kolegiów odwoławczych. Podtrzymał natomiast poprawkę zmierzającą do wprowadzenia możliwości kupowania przez radnych lokali komunalnych.</u>
          <u xml:id="u-273.1" who="#SenatorJerzyStępień">Proszę państwa, komisja zadecydowała o przychyleniu się do tego wniosku. Brzmienie tego przepisu byłoby teraz następujące: „Członkowie organów gminy nie mogą wchodzić w stosunki cywilnoprawne z gminą lub podległymi jej jednostkami organizacyjnymi, z wyjątkiem stosunków prawnych wynikających z korzystania z powszechnie dostępnych usług na warunkach ogólnych oraz stosunków wynikających ze sprzedaży lub najmu lokali mieszkalnych dla zaspokojenia własnych potrzeb albo najmu lokali użytkowych i dzierżawy gruntów, jeżeli sprzedaż, najem lub dzierżawa zgodne są z warunkami ustalonymi powszechnie dla tego typu stosunków w gminie”.</u>
          <u xml:id="u-273.2" who="#SenatorJerzyStępień">Rozszerzamy po prostu przepis o zwrot dotyczący sprzedaży. Głosowałem przeciwko tej nowej redakcji. Nie zgłaszam wniosku mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-273.3" who="#SenatorJerzyStępień">Proszę państwa, tak to jest, gdy w ostatniej chwili zgłasza się poprawkę, nie ma czasu, żeby spokojnie ją przemyśleć. Nawet jeżeli odbędzie się formalne posiedzenie i przegłosujemy: przewodniczący zapyta, kto jest za, kto przeciw, ręce pójdą w górę i będzie miało miejsce formalne rozstrzygnięcie. Ale tak naprawdę głosujemy trochę bez świadomości rzeczy. Sam czuję, że w ten sposób uruchamiamy mechanizm patologicznego, że się tak wyrażę, kupowania mieszkań komunalnych przez ludzi, którzy są w radach. Szczególnie dotyczy to małych miejscowości. Wiadomo jacy ludzie - może nie powinienem tego mówić jako generalny komisarz wyborczy - bardzo często tam powchodzili. Niestety, ale taka jest, proszę państwa, rzeczywistość. Teraz oni sami będą decydowali o tym, jakie mieszkania komunalne będą wykupywać na własne potrzeby. Będą interpretowali to, tak bardzo ogólne, sformułowanie. Przecież całe budynki komunalne, w gruncie rzeczy, mogą być wyceniane i komercjalizowane na odpowiednich zasadach.</u>
          <u xml:id="u-273.4" who="#SenatorJerzyStępień">Jak powiedziałem - nie zgłaszam w tej sprawie wniosku mniejszości, bo nie miałem czasu, żeby przemyśleć wszystko do końca. Intuicja podpowiada mi, że uruchamiamy bardzo niebezpieczny mechanizm.</u>
          <u xml:id="u-273.5" who="#SenatorJerzyStępień">Jeśli zaś chodzi o inne poprawki. Pan senator Janusz Mazurek zgłosił poprawkę, która wcześniej notabene była głosowana i odrzucona przez Połączone komisje. Teraz pan senator Janusz Mazurek jeszcze raz występuje z propozycją wpisania art. 2, który mówiłby tak: „Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od daty jej ogłoszenia, z zastrzeżeniem ust. 2. Przepis art. 1 pkt 2 wchodzi w życie po upływie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy”.</u>
          <u xml:id="u-273.6" who="#SenatorJerzyStępień">Przepis ten dotyczy działalności gospodarczej gmin, intencją poprawki jest danie gminom czasu na dostosowanie aktualnych spraw organizacyjnych związanych z prowadzeniem takich czy innych przedsięwzięć gospodarczych, obliczonych na zysk, do nowego stanu prawnego. Art. 27 uzyskałby brzmienie, które przed chwileczką przytoczyłem. Wniosek pana senatora Mazurka zmierza natomiast do wprowadzenia krótkiego, czternastodniowego vacatio legis w odniesieniu do całej ustawy. Jeżeli chodzi o przepis mówiący o zakazie działalności gospodarczej wykraczającej poza użyteczność publiczną - na trzy miesiące. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-274">
          <u xml:id="u-274.0" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Dziękuję panu senatorowi. Tak to bywa, kiedy stanowisko referuje osoba, która sama nie popiera wniosku. Pewnie przeżywa ona swoistą schizofrenię. Pan senator nie musiał jednak referować i wyjaśniać tego punktu, albowiem wszyscy wiedzą już, za czym będą głosować.</u>
          <u xml:id="u-274.1" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">W jakiej sprawie, Panie Senatorze Mazurek?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-275">
          <u xml:id="u-275.0" who="#SenatorJanuszMazurek">Chciałem przede wszystkim zapytać, czy jest dyskusja nad tym punktem, czy nie? Moje pytanie jest o tyle uzasadnione, że pan senator Stępień wystąpił w podwójnej roli: raz jako referent wniosku, raz jako dyskutant. Tak więc nie wiem, czy mam w tej chwili możność ustosunkowania się do wypowiedzi dyskutanta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-276">
          <u xml:id="u-276.0" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Zwróciłem na to uwagę panu senatorowi Stępniowi. Stanowisko komisji jest jednoznaczne. Jest to traktowane jako autopoprawka komisji i innego wniosku nie ma.</u>
          <u xml:id="u-276.1" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Jeśli chodzi zaś o wniosek pana senatora w sprawie art. 2, czyli terminu wejścia w życie ustawy, nie był on komentowany, więc nie widzę potrzeby, żeby pan się do tego odnosił.</u>
          <u xml:id="u-276.2" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Pan senator Piotrowski, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-277">
          <u xml:id="u-277.0" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Panie Marszałku, ja tylko parę zdań. Pan senator Stępień mówił, że przewodniczący zarządził, kto jest za, kto przeciw. Akurat ja przewodniczyłem i chcę powiedzieć, że nie przyjęliśmy tej poprawki bez refleksji, właściwie dokonaliśmy w miarę możliwości wyjaśnienia problemu. Podstawowa przesłanka, która sprawiła, że przyjęliśmy tę poprawkę, to pogląd, iż nie można członków organów gminy wyłączyć z możliwości nabycia mieszkania, jeżeli w gminie mieszkanie sprzedaje się na powszechnie równych warunkach. Była to zasada przemyślana. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-278">
          <u xml:id="u-278.0" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Dziękuję. Mam nadzieję, że wszyscy państwo wiedzą, nad czym będziemy w tej chwili głosować, gdyż akurat ten element ustawy, inicjatywy ustawodawczej, był bardzo wnikliwie dyskutowany.</u>
          <u xml:id="u-278.1" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Rozumiem, że jako pierwsze głosować będziemy stanowisko komisji. Chęć głosowania za poprawką pana senatora Mazurka będzie wymuszać na państwu głosowanie przeciwko stanowisku komisji. Czy może inaczej?</u>
          <u xml:id="u-278.2" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Pan senator Mazurek ma głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-279">
          <u xml:id="u-279.0" who="#SenatorJanuszMazurek">Jeśli można, chciałbym powiedzieć, że niezbyt zrozumiałem wypowiedź pana marszałka, gdyż akurat to stanowisko komisji, dotyczące możliwości nabycia lokali mieszkalnych przez członków organów gminy, ja również popieram.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-280">
          <u xml:id="u-280.0" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Mnie chodzi o pańską autopoprawkę. Rozumiem, że możemy przegłosować stanowisko komisji, a potem jeszcze raz głosować. Czy komisja zgadza się z takim trybem głosowania? Nie widzę sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-280.1" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Wobec tego poddaję pod głosowanie projekt uchwały Senatu w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym wraz z autopoprawką wniesioną przez połączone Komisje: Samorządu Terytorialnego oraz Inicjatyw i Prac Ustawodawczych.</u>
          <u xml:id="u-280.2" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Proszę nacisnąć przycisk „obecny”.</u>
          <u xml:id="u-280.3" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Kto jest za przyjęciem stanowiska?</u>
          <u xml:id="u-280.4" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-280.5" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-280.6" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Dziękuję. Proszę o wynik.</u>
          <u xml:id="u-280.7" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Wniosek został przyjęty 51 głosami, przy 5 głosach przeciwnych i 6 głosach wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-280.8" who="#komentarz">(Głosowanie nr 9).</u>
          <u xml:id="u-280.9" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Rozumiem, że w tej chwili możemy głosować poprawkę pana senatora Mazurka. Czy poprawka pana senatora Mazurka to jest wniosek mniejszości?</u>
          <u xml:id="u-280.10" who="#komentarz">(Senator Jerzy Stępień: Nie, trzy wnioski mniejszości są na str. 3).</u>
          <u xml:id="u-280.11" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Tak, są jeszcze te wnioski.</u>
          <u xml:id="u-280.12" who="#komentarz">(Senator Jerzy Stępień: Rzecz dotyczy komisji rewizyjnej oraz zmiany art. 40).</u>
          <u xml:id="u-280.13" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Druk nr 14D - wnioski mniejszości do projektu ustawy o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym.</u>
          <u xml:id="u-280.14" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Pkt 1 tegoż: „Pozostawić bez zmian treść art. 18 ust. 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym”.</u>
          <u xml:id="u-280.15" who="#komentarz">(Senator Jerzy Stępień: Przepraszam bardzo, my przegłosowaliśmy stanowiska połączonych komisji tak olbrzymią większością, że to się staje bezprzedmiotowe. Zostaje tylko poprawka pana senatora Mazurka)</u>
          <u xml:id="u-280.16" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Tak, jako porządkująca treść tej ustawy. Sam narobiłem zamieszania, przepraszam.</u>
          <u xml:id="u-280.17" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Proszę bardzo, senator Mazurek ma głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-281">
          <u xml:id="u-281.0" who="#SenatorJanuszMazurek">Przepraszam, ale nie zgadzam się z wypowiedzią pana senatora Stępnia. Głosowałem jedynie za wnioskiem komisji, dotyczącym możności nabycia lokali mieszkalnych, natomiast czym innym jest kwestia wniosku mniejszości w sprawie nieobligatoryjnego powoływania komisji rewizyjnych. To są różne zagadnienia. Przynajmniej tak to rozumiem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-282">
          <u xml:id="u-282.0" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Czyli jest tam kilka poprawek… są trzy poprawki. Jedna dotyczy m.in. komisji rewizyjnej.</u>
          <u xml:id="u-282.1" who="#komentarz">(Senator Janusz Mazurek: Jeśli można…)</u>
          <u xml:id="u-282.2" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Nie chcę w tym momencie przesądzać sprawy, dlatego że mam świadomość, iż być może niektórzy z państwa głosowali tak, jak pan senator Mazurek, licząc na szansę głosowania jeszcze wniosków mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-282.3" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Proszę bardzo, pan senator Piotrowski ma głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-283">
          <u xml:id="u-283.0" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Panie Marszałku, według wyraźnej tezy głosowania postawionej przez pana marszałka, głosowaliśmy całość wniosku połączonych komisji, łącznie z autopoprawką dotyczącą art. 27. Ta całość została przyjęta i ona obejmuje także kwestie, które są zawarte we wniosku mniejszości. Dziękuję bardzo, proszę o głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-284">
          <u xml:id="u-284.0" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Dziękuję bardzo. Rozstrzygam wobec tego w ten sposób, iż nie głosujemy już wniosków mniejszości, natomiast głosujemy tylko poprawkę pana senatora Mazurka, dotyczącą terminu wejścia w życie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-284.1" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Czy mają państwo ten tekst?</u>
          <u xml:id="u-284.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Tak, tak!)</u>
          <u xml:id="u-284.3" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Kto z pań i panów senatorów jest za przyjęciem poprawki, zgłoszonej przez pana senatora Mazurka?</u>
          <u xml:id="u-284.4" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-284.5" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-284.6" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Dziękuję. Proszę o wynik.</u>
          <u xml:id="u-284.7" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Poprawka pana senatora została przyjęta 47 głosami, przy jednym przeciwnym i 12 głosach wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-284.8" who="#komentarz">(Głosowanie nr 10).</u>
          <u xml:id="u-284.9" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Przystępujemy wobec tego do drugiej zaległej ustawy sprzed przerwy.</u>
          <u xml:id="u-284.10" who="#komentarz">(Rozmowy na sali).</u>
          <u xml:id="u-284.11" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Musimy głosować całość? Jeśli tak, to wnioski mniejszości tworzą w tym momencie inny obraz… Wobec tego dla formalności przegłosujmy całość.</u>
          <u xml:id="u-284.12" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Kto jest za przyjęciem całego projektu ustawy wraz z poprawkami senatora Mazurka, dotyczącymi terminu jej wejścia w życie?</u>
          <u xml:id="u-284.13" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-284.14" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-284.15" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Dziękuję. Proszę o wynik.</u>
          <u xml:id="u-284.16" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Stwierdzam, że Senat przyjął inicjatywę ustawodawczą w sprawie ustawy o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym 57 głosami, przy 3 głosach przeciwnych i 2 wstrzymujących się. Przekażemy tę inicjatywę do Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-284.17" who="#komentarz">(Głosowanie nr 11).</u>
          <u xml:id="u-284.18" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Wracamy do ustawy o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym. Proszę pana senatora Piotrowskiego o przedstawienie wniosków komisji, która zebrała się w przerwie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-285">
          <u xml:id="u-285.0" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-285.1" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Komisja Inicjatyw Ustawodawczych podtrzymuje swoje stanowisko przedstawione Wysokiej Izbie we wstępnym wystąpieniu. Poprawka pana senatora Piotra Pankanina była przez komisję rozpatrywana. Uznaliśmy jednak, że nie możemy tej poprawki przyjąć z następujących względów.</u>
          <u xml:id="u-285.2" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Ta część ustawy, o którą chodzi w poprawce pana senatora Pankanina, a więc zmiana art. 2 ust. 2 [wprowadzenie pkt 5 do tego artykułu, zawartego już tylko w obwieszczeniu ministra transportu i gospodarski morskiej, nie wchodzącego do całości ustawy o prawie drogowym], dotyczy stanu faktycznego, który istniał w dniu wejścia w życie ustawy z lipca 1991 r., a więc dotyczy dnia 1 października 1991 r. Powstałyby problemy z ustaleniem, kto prowadził w tym czasie działalność transportową jako uboczną lub kto miał jeszcze jakiekolwiek inne zajęcie.</u>
          <u xml:id="u-285.3" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Od tego czasu zmieniły się przepisy dotyczące działalności gospodarczej, a w szczególności zmieniła się sytuacja podatkowa. Wszyscy od 1 stycznia płacą podatek dochodowy. To był także jeden z elementów protestu taksówkarzy, którzy prowadzili swą działalność jako jedyną działalność gospodarczą. Tak więc uznaliśmy, że dzisiaj nie ma ani możliwości, ani rzeczywistej potrzeby wprowadzania tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-285.4" who="#SenatorWalerianPiotrowski">W toku debaty stwierdziliśmy, o czym była mowa już wcześniej, że należy zająć się całością problemu anarchii szerzącej się w tym zawodzie, na tle rozlicznych zagadnień dotyczących także bezpieczeństwa osób przewożonych taksówkami. Powstała już propozycja w tej sprawie, niezupełnie w komisji ustawodawczej. Pan senator Bohdanowicz sugeruje, by przeprowadzić rozmowy konsultacyjne z ministrem transportu i po uzyskaniu lepszego rozeznania w tej materii wystąpić z odpowiednią inicjatywą ustawodawczą.</u>
          <u xml:id="u-285.5" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Komisja Inicjatyw Ustawodawczych podejmie takie rozmowy i o ich wynikach Wysoki Senat zostanie zawiadomiony.</u>
          <u xml:id="u-285.6" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Podtrzymujemy zatem wniosek o przyjęcie tej ustawy z jedną poprawką legislacyjną, tak jak to jest w druku, bez poprawki pana senatora Pankanina. Dziękuję uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-286">
          <u xml:id="u-286.0" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Dziękuję bardzo. Wydaje mi się, że dyskusji na ten temat nie musimy prowadzić, albowiem wiemy, że poprawka pana senatora Pankanina prowadzi do wyeliminowania części osób będących taksówkarzami i mających dodatkowe, inne zajęcie.</u>
          <u xml:id="u-286.1" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Wniosek komisji był jednak inny: że wszystkie osoby zatrudnione w dniu wejścia w życie ustawy są uważane za osoby posiadające praktykę, która uprawnia do bycia taksówkarzem.</u>
          <u xml:id="u-286.2" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Czy możemy przystąpić do głosowania? Wobec tego proszę o naciśnięcie przycisku „obecny”.</u>
          <u xml:id="u-286.3" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Kto z pań i panów senatorów jest za przyjęciem stanowiska w sprawie ustawy Prawo o ruchu drogowym oraz zmianie ustawy zmieniającej ustawę Prawo o ruchu drogowym w brzmieniu zaproponowanym przez Komisję Inicjatyw i Prac Ustawodawczych?</u>
          <u xml:id="u-286.4" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-286.5" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-286.6" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Dziękuję. Proszę o wynik.</u>
          <u xml:id="u-286.7" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Stwierdzam, że stanowisko Senatu zostało przyjęte 59 głosami, przy 3 przeciwnych i 1 głosie wstrzymującym się.</u>
          <u xml:id="u-286.8" who="#komentarz">(Głosowanie nr 12).</u>
          <u xml:id="u-286.9" who="#komentarz">(Senator Piotr Pankanin: Proszę o głos, Panie Marszałku)</u>
          <u xml:id="u-286.10" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Proszę bardzo, słucham pana senatora.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-287">
          <u xml:id="u-287.0" who="#SenatorPiotrPankanin">Panie Marszałku, niemniej jednak nie wycofałem swojej poprawki. Sądziłem, że pan marszałek zapyta, czy ja ją wycofuję. Chciałem ją podtrzymać. Postawił mnie pan w dość niezręcznej sytuacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-288">
          <u xml:id="u-288.0" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Panie Senatorze, jeżeli ktoś chciał głosować za pańską poprawką, to głosowałby przeciwko stanowisku komisji. Stanowisko komisji głosuje się zawsze jako pierwsze i tak to zostało zrobione. Rozumiem, że skoro Senat przyjął stanowisko 59 głosami, to oznacza, że pański wniosek został odrzucony. Próbowałem jeszcze raz go referować i wyjaśnić, żeby była pełna świadomość przy głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-288.1" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Proszę państwa, pozostał nam jeden punkt porządku, mianowicie wolne wnioski.</u>
          <u xml:id="u-288.2" who="#komentarz">(Senator Piotr Pankanin: To nie wyklucza…)</u>
          <u xml:id="u-288.3" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Wiem, że pan senator Draus zgłaszał się w ramach wolnych wniosków. Proszę o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-289">
          <u xml:id="u-289.0" who="#SenatorJanDraus">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-289.1" who="#SenatorJanDraus">Od dłuższego czasu w środkach masowego przekazu wiele mówi się o I programie Polskiego Radia. Jeden z najważniejszych programów odbieranych poza granicami Polski stał się ostatnio programem lokalnym. Sprawą tą, proszę państwa, zajęła się Komisja Kultury, Środków Przekazu, Nauki i Edukacji Narodowej w dniu 19 lutego br. Pragnę zaprezentować państwu stanowisko tejże komisji.</u>
          <u xml:id="u-289.2" who="#SenatorJanDraus">Cytuję: „Program I Polskiego Radia jest najważniejszym, ze względu na zasięg emisji oraz liczebność słuchaczy, programem polskiej radiofonii publicznej. Ponadto program ten był do niedawna odbierany nie tylko na terenie całego kraju, ale także poza jego granicami. Był on ważnym środkiem łączącym rozsianych po całym świecie Polaków z macierzą.</u>
          <u xml:id="u-289.3" who="#SenatorJanDraus">Komisja uważa za sprawę nie cierpiącą zwłoki uruchomienie programu I na falach długich o dotychczasowej częstotliwości i zasięgu.</u>
          <u xml:id="u-289.4" who="#SenatorJanDraus">Komisja domaga się pilnego i jednoznacznego podjęcia przez rząd Rzeczypospolitej Polskiej decyzji w sprawie odtworzenia właściwego zasięgu i charakteru emisji programu I Polskiego Radia”.</u>
          <u xml:id="u-289.5" who="#SenatorJanDraus">Proszę państwa, sądzę, że oświadczenie to nie pozostanie tylko w sferze oświadczeń, że pójdą za nim jakieś działania, a wola polityczna wyrażona przez komisję kultury urealni się niebawem. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-289.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-290">
          <u xml:id="u-290.0" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Dziękuję bardzo panu senatorowi. Czy ktoś jeszcze chciał zabrać głos w ramach wolnych wniosków?</u>
          <u xml:id="u-290.1" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Pan senator Chojnacki, proszę bardzo. Później pan senator Piotrowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-291">
          <u xml:id="u-291.0" who="#SenatorPiotrChojnacki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-291.1" who="#SenatorPiotrChojnacki">To, co za chwilę powiem, napawa mnie najwyższym niesmakiem, ale nie mogę tego przemilczeć, gdyż wymaga tego ode mnie moje poczucie sprawiedliwości i godności sędziego. Chodzi bowiem o rzecz niezmiernie ważną dla ładu i porządku prawnego, w sensie wysoce negatywnym.</u>
          <u xml:id="u-291.2" who="#SenatorPiotrChojnacki">Jaka jest sytuacja w polskim sądownictwie, państwo senatorowie wiedzą. Daliśmy temu wyraz w uchwale Senatu w toku debaty nad prowizorium. Działalność sądów, przy tych wielkościach finansowego zasilania, powinna ustać, a jeżeli tak się nie dzieje, to graniczy to prawie z cudem. Również minister sprawiedliwości na ostatnim spotkaniu z prezesami sądów wojewódzkich dał temu wyraz. Wynagrodzenia sędziów nie są od dawna rewaloryzowane i średnia płaca, stanowiąca podstawę naliczania wynagrodzenia, wynosi w dalszym ciągu 1 mln 400 tys. zł. Sędziowie wyliczyli, że skarb, państwa jest, przeciętnie biorąc, winien każdemu z nich około 30 mln zł. W tej sytuacji niektórzy sędziowie zdecydowali się na wystąpienie na drogę sądową przeciwko prezesom sądów wojewódzkich. Jest to zjawisko niewątpliwie bulwersujące i osobiście nie pochwalam tego rodzaju poczynań, lecz nie mogę ich też potępić, nie znając okoliczności, które zmusiły sędziów do tak desperackiego kroku.</u>
          <u xml:id="u-291.3" who="#SenatorPiotrChojnacki">I w tych oto okolicznościach pan premier Jan Olszewski, na spotkaniu z załogą „Cegielskiego”, użył sformułowań, które silnie wzburzyły środowisko sędziów wielkopolskich. Pan premier - z zawodu adwokat, a więc człowiek niewątpliwie dobrze obeznany z sytuacją sądów i sądownictwa - był łaskaw powiedzieć, że sędziowie reprezentują bardzo niskie morale, bo mają czelność domagać się należnych im pieniędzy, bo sami sobie poprzysądzali odszkodowania stanowiące uzupełnienie ich „wysokich” wynagrodzeń, mierzonych wielokrotnością średniej pensji.</u>
          <u xml:id="u-291.4" who="#SenatorPiotrChojnacki">Jeżeli weźmie się pod uwagę fakt, że było to mówione w środowisku robotniczym, to możecie sobie państwo wyobrazić, jaki jest odbiór. Dlatego uważam, że takie zachowanie pana premiera na pewno nie służy umacnianiu szacunku dla wymiaru sprawiedliwości, umacnianiu ładu i porządku w tym państwie.</u>
          <u xml:id="u-291.5" who="#SenatorPiotrChojnacki">Dlatego w imieniu wszystkich obrażonych sędziów jestem zmuszony stanowczo z tego miejsca zaprotestować.</u>
          <u xml:id="u-291.6" who="#SenatorPiotrChojnacki">Jeżeli którykolwiek z sędziów w Polsce mnie usłyszy, to chciałbym jednak poradzić mu, a zarazem prosić go o to, żeby z powództwami nie występował. Mówię to także z pewnych względów dotyczących przyszłości. Albowiem wiadomo mi, że szykowane są działania odwetowe administracji, polegające po prostu na obcięciu -krotności wynagrodzeń stanowiącej podstawę do obliczania wynagrodzenia. Dlatego kolegów sędziów w całym kraju raczej przestrzegam przed tego rodzaju operacjami. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-292">
          <u xml:id="u-292.0" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Dziękuję panu senatorowi. Pan senator Piotrowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-293">
          <u xml:id="u-293.0" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-293.1" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Zgłosiłem się do głosu w innej sprawie, ale skoro pan senator Chojnacki wystąpił tutaj w imieniu obrażonych sędziów i krytycznie odniósł się do wypowiedzi premiera - jej treści nie znam - to chciałbym powiedzieć, że jako obywatel tego kraju, jako człowiek, który ma wysokie wyobrażenie o godności sędziego, uważam za niegodne procesowanie się o wynagrodzenie w tej sytuacji, w jakiej jest kraj. Wynagrodzenia sędziów - nie chcę powiedzieć, że są wysokie - są lepsze niż w innych dziedzinach sfery budżetowej. Myślę, że ceniąc sobie godność sędziego - do tej służby nikt nie jest przymuszany - trzeba jednak powstrzymywać się od zachowań niegodnych.</u>
          <u xml:id="u-293.2" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Z ustawy o ustroju sądów wynika, że sędzia ma być bezstronny i myślę, że ta bezstronność w każdym przypadku, w służbie i poza służbą…</u>
          <u xml:id="u-293.3" who="#komentarz">(Wicemarszałek Andrzej Czapski: Panie Senatorze, przypominam, że nad oświadczeniami nie ma dyskusji)</u>
          <u xml:id="u-293.4" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Dziękuję. Oświadczam wobec tego, że uważam postępowanie sędziów, którzy procesują się o wynagrodzenie za niegodne.</u>
          <u xml:id="u-293.5" who="#SenatorWalerianPiotrowski">A teraz już ad meritum, do tego co chciałem powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-293.6" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Dzisiaj strajkuje część nauczycieli. Wczoraj w godzinach wieczornych na ekrany telewizyjne, w dzienniku, wprowadzono uczniów szkół, dzieci, które opowiadały się za postulatami nauczycieli i które używały argumentów za tym, że coś tam jest godne, właściwe i niewłaściwe. Jest to manipulacja, która ma antywychowawczy charakter.</u>
          <u xml:id="u-293.7" who="#SenatorWalerianPiotrowski">Myślę, że strajki nauczycieli w ogóle zasługują na negatywną ocenę, ponieważ rzutują, tak czy inaczej, na dzieci, na ich postawy. Wprowadzanie na ekrany telewizyjne dzieci jako dodatkowych argumentów - to już jest duże nadużycie możliwości, jakie nauczyciele posiadają. Nie sądzę bowiem, by dzieci te przyszły same. Wydaje mi się, jestem przekonany, że jeżeli telewizja traktuje swoje posłannictwo, bo to jest posłannictwo, odpowiedzialnie, to nie powinna tych dzieci stawiać przed kamerami. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-293.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-294">
          <u xml:id="u-294.0" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Dziękuję. Pan senator Stępień? Pan senator Połomski.</u>
          <u xml:id="u-294.1" who="#komentarz">(Senator Piotr Chojnacki: Ja tylko parę słów. Można? Do wypowiedzi pana senatora Piotrowskiego).</u>
          <u xml:id="u-294.2" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Może po panu senatorze Połomskim, skoro idzie już do mównicy?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-295">
          <u xml:id="u-295.0" who="#SenatorFranciszekPołomski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-295.1" who="#SenatorFranciszekPołomski">Chciałem wystąpić z wnioskiem dotyczącym wzajemnych relacji między Senatem i Sejmem. Skłoniony zostałem do tego ostatnimi decyzjami Sejmu, który w przeważającej mierze odrzuca nasze postulaty, odrzuca nasze poprawki. Izba poselska czyni to w sposób, który wymaga, moim zdaniem, pewnego zastanowienia i pewnych zmian. Uważam, że sposób, w jaki izba poselska traktuje nasze poprawki i w jaki nad nimi deliberuje jest niewłaściwy.</u>
          <u xml:id="u-295.2" who="#SenatorFranciszekPołomski">Ponieważ w Sejmie odbywa się właśnie debata - dzisiaj było pierwsze czytanie projektu regulaminu izby poselskiej - i ponieważ my sami również zastanawiamy się nad zmianami naszego regulaminu, to należałoby wykorzystać ten moment, tę sposobność, tę okazję i należycie uregulować stosunki między Sejmem i Senatem. Bo proszę państwa, nie powinno być takiej sytuacji, iż nie dyskutuje się nad treścią naszych poprawek, a rozpatruje się wnioski komisji sejmowych i one praktycznie przesądzają o losie naszych poprawek, nad którymi niejednokrotnie ciężko pracowaliśmy.</u>
          <u xml:id="u-295.3" who="#SenatorFranciszekPołomski">Ponieważ chciałbym zaprezentować tu stanowisko bardziej obszerne i wyczerpujące, pozwalam sobie prosić pana marszałka o możliwość powrotu do tej kwestii na następnym posiedzeniu w dniu 6 marca. Teraz zaś chcę zasygnalizować państwu i komisjom, iż jest to sprawa istotna i będziemy musieli się nią zająć. Zatem pozwolę sobie jeszcze, Panie Marszałku, wrócić do tej kwestii na następnym posiedzeniu. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-296">
          <u xml:id="u-296.0" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Dziękuję. Pan senator Chojnacki ad vocem do wypowiedzi pana senatora Piotrowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-297">
          <u xml:id="u-297.0" who="#SenatorPiotrChojnacki">Ja tylko dwa zdania. Panie Senatorze Piotrowski! Nie wiem, czego miała dotyczyć pańska zdublowana krytyka tych, w istocie, z moralnego punktu widzenia, wątpliwych zachowań, których i ja nie pochwalam.</u>
          <u xml:id="u-297.1" who="#SenatorPiotrChojnacki">Możemy generalnie uznać, że są to poczynania niesłuszne. Nie wiemy jednak, jak jest w indywidualnych przypadkach. Nie mogę powiedzieć, czy któryś z sędziów nie miał wypadku losowego, czy nie umarł mu ktoś z bliskich, czy jego żona nie przestała pracować itd. Jeżeli zaś chodzi o tę niezależność materialną, niezawisłość sędziowską i nieusuwalność ze stanowisk, to nie są to przecież, jak pan doskonale wie, gwarancje, które mają sędziów osobiście satysfakcjonować. One są ustanowione tylko i wyłącznie w interesie obywateli. Jeżeli ktoś tego nie dostrzega, to… przynajmniej panu mogę się dziwić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-298">
          <u xml:id="u-298.0" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Dziękuję bardzo. Proszę państwa, proszę nie wywoływać dyskusji. Pan senator Juszkiewicz był pierwszy, potem pan Hałasa, następnie pan Kępa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-299">
          <u xml:id="u-299.0" who="#SenatorRyszardJuszkiewicz">Wygląda na to, że dyskusja zaczyna przybierać charakter sporu między prawnikami. Tak się składa, że podobnie, jak pan senator Chojnacki, jestem sędzią. Może to jest dziwne, ale nie czuję się obrażony tym, co powiedział premier w stosunku do sędziów.</u>
          <u xml:id="u-299.1" who="#SenatorRyszardJuszkiewicz">Uważam natomiast, że przeciwstawianie tu sędziów premierowi, jest niestosowne. Podobnie, jak pan senator Piotrowski, uważam za niegodne procesowanie się sędziów z państwem, bez względu na ich sytuację materialną, która w moim pojęciu, jak ją znam, nie jest najgorsza w porównaniu z innymi zawodami.</u>
          <u xml:id="u-299.2" who="#komentarz">(Wicemarszałek Andrzej Czapski: Proszę Pana, pan wywołuje debatę na ten temat!)</u>
          <u xml:id="u-299.3" who="#SenatorRyszardJuszkiewicz">Już kończę.</u>
          <u xml:id="u-299.4" who="#komentarz">(Wicemarszałek Andrzej Czapski: Myślę, że to jest niedobra…)</u>
          <u xml:id="u-299.5" who="#SenatorRyszardJuszkiewicz">Panie Marszałku, to jest moje oświadczenie, podobnie jak kolegi. Proszę traktować mnie na tych samych warunkach.</u>
          <u xml:id="u-299.6" who="#komentarz">(Wicemarszałek Andrzej Czapski: Oceniam to jako komentarz do oświadczenia)</u>
          <u xml:id="u-299.7" who="#SenatorRyszardJuszkiewicz">Dobrze. Może pan tak uczynić. Kończę już, jeszcze jedno zdanie… Nie znam wypowiedzi pana premiera, ale przypuszczam, znając pana premiera, że nie posunąłby się do jakiejś totalnej krytyki wszystkich sędziów. Jeśli dotknął niektórych, to uważam, że miał rację. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-300">
          <u xml:id="u-300.0" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Dziękuję. Pan senator Hałasa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-301">
          <u xml:id="u-301.0" who="#SenatorJózefHałasa">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Drodzy i Szanowni Dziennikarze!</u>
          <u xml:id="u-301.1" who="#SenatorJózefHałasa">Zmienię temat. Onegdaj tu, z tego miejsca, zwracałem się z apelem do dziennikarzy o zachowanie pewnego umiaru w relacjonowaniu naszego życia, a zwłaszcza tych wszystkich spraw, które dotyczą rządzących. Myślę zarówno o rządzie, jak i o ciałach ustawodawczych. Użyłem wówczas takiego określenia, że fosę pomiędzy władzą a społeczeństwem kopano bardzo długo i najwyższa pora, żeby ją zasypać. Czasy temu nie sprzyjają. Znamy sytuację. Wiemy, jaka ona jest.</u>
          <u xml:id="u-301.2" who="#SenatorJózefHałasa">Wczoraj pan prezydent i pan premier poświęcili temu zagadnieniu czas i odnieśli się krytycznie do sposobu przekazywania informacji. Myślę, że w dużej mierze właśnie tych dotyczących sprawowania władzy. Nie chodzi tu o to, żeby nieustannie mówić, jakie mamy sukcesy. Ten czas jest już za nami. Przerabialiśmy już tę lekcję. Chodziłoby raczej o sprawę odpowiedzialności za słowo.</u>
          <u xml:id="u-301.3" who="#SenatorJózefHałasa">Jeżeli jesteśmy tu do tego zobowiązani, pamiętajmy, iż środki masowego przekazu stanowią właściwie tę trzecią czy czwartą siłę, czasami wydaje się nawet, że pierwszą. Mamy teraz szczególny okres. Czas, nie ulega wątpliwości, zaostrzającej się walki politycznej przy pewnym chaosie gospodarki. Pamiętajmy, proszę państwa, że można strzelać nie tylko z karabinów, z armat, nie wiem z czego jeszcze. Słowo może zabić, słowo może zrobić wielką krzywdę. Nieprawdą jest, że nasz kryzys jest kryzysem gospodarczym i nieprawdą jest, że wystarczy wyłącznie ustanowić dobre prawa i wszystko będzie w porządku. Jesteśmy zniszczeni również w warstwie moralnej. To jest słowo, którego się dzisiaj boimy.</u>
          <u xml:id="u-301.4" who="#SenatorJózefHałasa">Pamiętam, jak na tej sali w ramach wolnych wniosków poruszane były dwie sprawy: dotyczyły one szkodliwości fal płynących z radiostacji, która nadawała program I w Gąbinie, i szkodliwości złych publikacji, złych, niemoralnych słów. Chętniej dyskutowalibyśmy wtedy, gdyby tylko marszałek pozwolił, na temat szkodliwości fal i podnoszenia progu dopuszczalności ich emisji. Jeśli zaś chodzi o próg dopuszczalności moralnie szkodliwych słów, zdań, pokazów, filmów itd., bylibyśmy skłonni stwierdzić, że jeszcze możemy sobie pozwolić na dość dużą swobodę.</u>
          <u xml:id="u-301.5" who="#SenatorJózefHałasa">Wydaje mi się, że jeżeli w naszym kraju nie będzie się równolegle przywiązywało wagi do tych dwóch sfer, gospodarczej, która musi mieć zabezpieczenia w prawie, i moralnej, która w końcu będzie musiała prawdopodobnie sięgać albo do egzekwowania istniejącego prawa, albo do tworzenia nowych regulacji prawnych - choć ja nie bardzo wierzę w samo prawo.</u>
          <u xml:id="u-301.6" who="#SenatorJózefHałasa">Akurat dziennikarze wyszli! A to jest właśnie dziedzina szczególnie dla nich ważna.</u>
          <u xml:id="u-301.7" who="#SenatorJózefHałasa">Nie chodzi mi o to, żeby kogoś nakłaniać, tylko żeby zwrócić uwagę, skłonić do przemyślenia tego, co ma w rękach, na ustach i w możliwości eksponowania. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-301.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-302">
          <u xml:id="u-302.0" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Dziękuję panu senatorowi. Pan senator Kępa, bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-303">
          <u xml:id="u-303.0" who="#SenatorJerzyKępa">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-303.1" who="#SenatorJerzyKępa">Co do wniosku pana senatora Połomskiego, to uważam, że jest godny uznania i należy go poprzeć. Jestem jego gorącym zwolennikiem. Sądzę, że na następnym posiedzeniu należałoby do tego powrócić. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-304">
          <u xml:id="u-304.0" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Dziękuję bardzo. Czy ktoś jeszcze chciał zabrać głos w ramach wolnych wniosków? Nie widzę zgłoszeń. Czy są ogłoszenia? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-304.1" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Proszę państwa, czy są wobec tego jakieś uwagi do protokołu szóstego posiedzenia Senatu? Nie ma. Wobec niewniesienia uwag stwierdzam, że protokół został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-304.2" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Wobec tego zamykam siódme posiedzenie Senatu.</u>
          <u xml:id="u-304.3" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-304.4" who="#komentarz">(Głos z sali: A informacja o posiedzeniu?)</u>
          <u xml:id="u-304.5" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">Teraz informacja o posiedzeniach. Przewidujemy ósme posiedzenie Senatu 6 marca, w piątek, o godzinie 11.00. W programie dwa punkty:</u>
          <u xml:id="u-304.6" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">1. Rozpatrzenie projektu założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r. Mam nadzieję, że wrócą do nas z Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-304.7" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">2. Rozpatrzenie inicjatywy ustawodawczej Senatu w sprawie regionalnych izb obrachunkowych.</u>
          <u xml:id="u-304.8" who="#WicemarszałekAndrzejCzapski">I jak zwykle po wyczerpaniu porządku dziennego, przyjętego przez izbę na początku posiedzenia, oświadczenia.</u>
          <u xml:id="u-304.9" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godzinie 15 minut 20)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>