text_structure.xml 610 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 9 min 09)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Wiesław Chrzanowski oraz wicemarszałkowie Andrzej Kern, Jacek Kurczewski, Henryk Bąk)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#Marszałek">Na sekretarzy powołuję panów posłów Dariusza Sońtę i Ryszarda Jastrzębskiego.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie pan poseł Ryszard Jastrzębski.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Proszę panów posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Protokół 39 posiedzenia uważam za przyjęty wobec niewniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#Marszałek">Porządek dzienny został paniom posłankom i panom posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#Marszałek">Obecnie przechodzimy do spraw porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu proponuje zastąpienie punktu 6 porządku dziennego, dotyczącego sprawozdania komisji o projekcie ustawy o zasadach szczególnej kontroli obrotu z zagranicą towarami i technologiami, punktem: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich prywatyzacji (druk nr 831).</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#Marszałek">Ponadto Prezydium Sejmu proponuje dodanie nowych punktów porządku dziennego:</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#Marszałek">2. Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o senackim projekcie ustawy o zmianie ustawy o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości (druki nr 671 i 816).</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#Marszałek">Z tym że rozpatrzenie tej drobnej poprawki w ustawie powinno nastąpić łącznie z rozpatrzeniem punktu porządku dziennego dotyczącego projektu Prawa spółdzielczego.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#Marszałek">9. Zmiany w składzie osobowym komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu proponuje także uzupełnienie dotychczasowego punktu 4 porządku dziennego o rozpatrzenie poselskiego projektu uchwały w sprawie odwołania posła Andrzeja Kerna ze stanowiska wicemarszałka Sejmu i członka Prezydium Sejmu w związku z wpłynięciem drugiego wniosku w tej samej sprawie (druk nr 824).</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#Marszałek">Odpowiedniej zmianie uległyby oznaczenia pozostałych punktów porządku dziennego. W tej chwili jednak chodzi o stronę merytoryczną, a nie kolejność, sprawę kolejności bowiem będziemy rozpatrywali jako następną.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#Marszałek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Sprzeciw.)</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#Marszałek">Czego dotyczy sprzeciw, bo wymieniałem kilka punktów...</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Prywatyzacji.)</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#Marszałek">Wobec tego proszę panie posłanki i panów posłów o włożenie kart do głosowania do czytnika, bo najprzód przegłosujemy propozycję Prezydium Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#Marszałek">Poddam pod głosowanie propozycję Prezydium Sejmu o wprowadzenie do porządku dziennego, na miejsce punktu dotyczącego sprawozdania komisji o projekcie ustawy o zasadach szczególnej kontroli obrotu z zagranicą towarami i technologiami, punktu: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich prywatyzacji (druk nr 831).</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#Marszałek">Kto jest za wprowadzeniem do porządku dziennego punktu: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich prywatyzacji na miejsce punktu dotyczącego sprawozdania komisji o projekcie ustawy o zasadach szczególnej kontroli obrotu z zagranicą towarami i technologiami, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-2.24" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-2.25" who="#Marszałek">Stwierdzam, że wniosek o wprowadzenie wymienionego punktu do porządku obrad został przyjęty 198 głosami przeciwko 133, przy 26 posłach wstrzymujących się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-2.26" who="#Marszałek">Informuję, że na podstawie art. 99 ust. 2 regulaminu Sejmu zgłoszono następujące propozycje dotyczące zmian w porządku dziennym: (Najprzód powiem o zmianach dotyczących tematów, spraw, jakie mają być rozpatrywane.).</u>
          <u xml:id="u-2.27" who="#Marszałek">— Dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Pierwsze czytanie poselskich projektów ustaw o gospodarowaniu składnikami mienia państwowego oraz o zarządzie skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-2.28" who="#Marszałek">Propozycję zgłasza Klub Parlamentarny Ruch dla Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-2.29" who="#Marszałek">— Dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Poselski projekt rezolucji zobowiązującej rząd do podjęcia zdecydowanych kroków w celu ratowania Huty „Stalowa Wola” S A.</u>
          <u xml:id="u-2.30" who="#Marszałek">Propozycję składa Klub Parlamentarny Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
          <u xml:id="u-2.31" who="#Marszałek">— Dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Sprawozdanie Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska (druki nr 786 i 806).</u>
          <u xml:id="u-2.32" who="#Marszałek">Propozycję zgłasza grupa posłów.</u>
          <u xml:id="u-2.33" who="#Marszałek">— Dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja rządu dotycząca zamierzeń i działań doraźnych wobec sfery budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-2.34" who="#Marszałek">Propozycję zgłasza grupa posłów.</u>
          <u xml:id="u-2.35" who="#Marszałek">— Dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja prezesa Rady Ministrów na temat przyczyn oskarżenia opozycji o działalność antypaństwową, w szczególności do kogo były skierowane wypowiedzi pani premier w tej sprawie. Propozycję zgłasza pan poseł Krzysztof Kamiński.</u>
          <u xml:id="u-2.36" who="#Marszałek">— Dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych, Komisji Spraw Zagranicznych oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie apelu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie wprowadzenia ścisłej kontroli wjazdów obywateli państw byłego Związku Sowieckiego (druki nr 576, 576-A i 751).</u>
          <u xml:id="u-2.37" who="#Marszałek">Propozycję zgłasza pan poseł Marian Piłka.</u>
          <u xml:id="u-2.38" who="#Marszałek">Wnioski te, po przedstawieniu ich uzasadnień, będę kolejno poddawał pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-2.39" who="#Marszałek">Zgłoszono jeszcze dodatkowy wniosek o odbycie trzeciego czytania ustawy o ordynacji wyborczej, z tym że rozważenie tego wniosku będzie możliwe dopiero po złożeniu sprawozdania przez Komisję Nadzwyczajną, do której wczoraj, po drugim czytaniu przesłano projekt.</u>
          <u xml:id="u-2.40" who="#Marszałek">Obecnie będę kolejno poddawał pod głosowanie przedstawione wnioski.</u>
          <u xml:id="u-2.41" who="#Marszałek">Klub Parlamentarny Konfederacji Polski Niepodległej wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Poselski projekt rezolucji zobowiązujący rząd do podjęcia zdecydowanych kroków w celu ratowania Huty „Stalowa Wola” SA.</u>
          <u xml:id="u-2.42" who="#Marszałek">W uzasadnieniu projektu czytamy: W następstwie skumulowania się szeregu niekorzystnych zjawisk, niezależnych od spółki, spółka znalazła się w bardzo trudnej sytuacji finansowej. Spowodowane to było:</u>
          <u xml:id="u-2.43" who="#Marszałek">— koniecznością utrzymania zdolności obronnych w latach 1991 i 1992 przy braku zamówień na wyroby wojskowe (skutki finansowe — 807 mld zł),</u>
          <u xml:id="u-2.44" who="#Marszałek">— embargiem na eksport do Iraku (skutki finansowe — 410 mld zł),</u>
          <u xml:id="u-2.45" who="#Marszałek">— embargiem na eksport do Jugosławii (skutki finansowe — 44 mld zł),</u>
          <u xml:id="u-2.46" who="#Marszałek">— niemożnością wyegzekwowania środków za eksport do byłego ZSRR (skutki finansowe — 185 mld zł).</u>
          <u xml:id="u-2.47" who="#Marszałek">Ponadto z tytułu załamania się rynku wschodniego, który był głównym odbiorcą spółki, zakład utracił przychody w wysokości około 1,5 bln zł. Pomimo pozyskania obecnie nowych odbiorców i wprowadzenia na rynek nowych wyrobów, nie uregulowane zobowiązania wobec spółki, przy obecnej stopie kredytowej, pogarszają drastycznie kondycję finansową firmy. Narasta strata bilansowa netto, która wzrosła z 341 mld zł za 1991 r. do 854 mld zł w 1992 r. W stracie za 1992 rok 88% stanowią straty nadzwyczajne, odsetki i różnice kursowe i oprocentowanie kapitału. Jednocześnie spółka cały czas czyni starania nad odzyskaniem należności z tytułu embarga do Iraku i Jugosławii oraz z tytułu utrzymania RO 91 i RO 92. Zwrot tych kwot — 1 217 mld zł — został już przyznany hucie sądownie. Sprawa trafiła obecnie jednak do sądu drugiej instancji, lecz spór toczy się już nie o zasadność zwrotu, lecz o wysokość kwoty. Kwot nie będę czytał. Biegli sądowi zakończą pracę nad ustaleniem tej kwoty do 10 kwietnia 1993 r. Na trudności napotykają także sprawy związane z odzyskaniem należności od byłego Związku Radzieckiego. Huta znalazła się więc w sytuacji, gdy z jednej strony nie może odzyskać należnych jej pieniędzy, dzięki którym mogłaby normalnie funkcjonować, zaś z drugiej strony zakład, aby dalej funkcjonować, zmuszony był do zaciągnięcia kredytów, które wraz z odsetkami pochłaniają jego zyski. Sytuacja taka nie może trwać dłużej. Dalsze przeciąganie sprawy i oddalanie terminu zwrotu doprowadziło już do wstrzymania produkcji części metalurgicznej zakładu, zaległości płatniczych i akcji protestacyjnej załogi. Spółka stanowi ważny element polskiego przemysłu zbrojeniowego i jej dalsze istnienie i funkcjonowanie jest dla tej gałęzi przemysłu konieczne. Zakład zatrudnia ponad 15 tysięcy ludzi...</u>
          <u xml:id="u-2.48" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nic nie wiadomo, nie słychać!)</u>
          <u xml:id="u-2.49" who="#Marszałek">... przepraszam, zakład zatrudnia ponad 15 tysięcy ludzi i w wypadku jego likwidacji oznaczać to będzie klęskę dla tego regionu Polski, zamarcie życia gospodarczego, przesunięcie kosztów utrzymania pracowników spółki na budżet państwa. Likwidacja zakładu wywoła słuszny protest pracowników huty i będzie dramatem dla wielu ludzi, którym huta daje utrzymanie.</u>
          <u xml:id="u-2.50" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.51" who="#Marszałek">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku Klubu Parlamentarnego KPN o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Poselski projekt rezolucji zobowiązującej rząd do podjęcia zdecydowanych kroków w celu ratowania Huty „Stalowa Wola” SA, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.52" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-2.53" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-2.54" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm 179 głosami przeciwko 137, przy 57 posłach wstrzymujących się od głosu wniosek odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-2.55" who="#Marszałek">Klub Parlamentarny Ruch dla Rzeczypospolitej wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Pierwsze czytanie poselskich projektów ustaw o gospodarowaniu składnikami mienia państwowego oraz o zarządzie skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-2.56" who="#Marszałek">Pragnę zakomunikować, że Prezydium Sejmu zaplanowało umieszczenie pierwszego czytania tych projektów ustaw w porządku dziennym 42, a więc następnego posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.57" who="#Marszałek">W uzasadnieniu czytamy: Oba projekty ustaw ściśle ze sobą związane dotyczą niezwykle istotnej materii - tworzą nowe organy państwa powołane do reprezentowania skarbu państwa, a także kontroli procesu gospodarowania mieniem państwowym. Projekty regulują ustrój, właściwość i zasady funkcjonowania agencji mienia państwowego i zarządu skarbu państwa, wprowadzają istotne zmiany w ustawach: o Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych i innych (to znaczy w innych ustawach, a nie innych przedsiębiorstwach). Wagę uregulowań prawnych w tym zakresie podnoszono w Polsce od samego początku wdrażania zasadniczych zmian systemowych w gospodarce narodowej. Naszym zdaniem szybkie wprowadzenie projektowanych uregulowań niezbędne jest również z punktu widzenia koniecznego wzmocnienia skutecznej kontroli i zabezpieczenia interesów majątkowych skarbu państwa w procesie prywatyzacji. By proces ten mógł być realizowany zgodnie z interesem obywateli i państwa, winien być, naszym zdaniem, poprzedzony przeprowadzeniem reprywatyzacji i instytucjonalizacją skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-2.58" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.59" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku Klubu Parlamentarnego Ruch dla Rzeczypospolitej o dodanie do porządku dziennego punktu w brzmieniu: Pierwsze czytanie poselskich projektów ustaw o gospodarowaniu składnikami mienia państwowego oraz o zarządzie skarbu państwa, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.60" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-2.61" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-2.62" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm 169 głosami przeciwko 149, przy 61 posłach wstrzymujących się od głosu wniosek odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-2.63" who="#Marszałek">Grupa posłów wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Sprawozdanie Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska (druki nr 786 i 806).</u>
          <u xml:id="u-2.64" who="#Marszałek">Pragnę zakomunikować, że Prezydium Sejmu zaplanowało umieszczenie tego punktu w porządku dziennym kolejnego, tj. 42 posiedzenia. W uzasadnieniu wniosku czytamy: „W wyniku kontroli izby skarbowej zakwestionowano legalność dofinansowania z Funduszu Ochrony Środowiska woj. katowickiego kosztów pobytu dzieci na wyjazdach śródrocznych w ramach tzw. zielonej szkoły. Natomiast w powyższym projekcie ustawy zawarty jest zapis, który umożliwia bez żadnych wątpliwości dofinansowywanie takich wyjazdów. Ze względu więc na społeczne i zdrowotne znaczenie wyjazdów dzieci z Górnego Śląska (rejonu klęski ekologicznej) na tereny mniej skażone niezbędne jest jak najszybsze wyjaśnienie wszelkich wątpliwości i uruchomienie koniecznych środków finansowych. W związku z powyższym bardzo usilnie proszę w imieniu własnym i posłów z woj. katowickiego o dodanie tego punktu do porządku dziennego obrad Sejmu podczas 41 posiedzenia”.</u>
          <u xml:id="u-2.65" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.66" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku grupy posłów o dodatnie do porządku dziennego punktu w brzmieniu: Sprawozdanie Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.67" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-2.68" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-2.69" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm wniosek uwzględnił 190 głosami przeciwko 97, przy 95 posłach wstrzymujących się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-2.70" who="#Marszałek">Kolejny wniosek.</u>
          <u xml:id="u-2.71" who="#Marszałek">Grupa posłów wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja rządu dotycząca zamierzeń i działań doraźnych wobec sfery budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-2.72" who="#Marszałek">W uzasadnieniu wniosku czytamy: Pogarszająca się w zastraszającym tempie sytuacja materialna pracowników sfery budżetowej budzi niepokój całego społeczeństwa. Dowodem tego są kolejne akcje protestacyjne firmowane przez różne centralne związkowe i organizacje środowiskowe. Brak efektywnej reakcji rządu wobec postulatów zgłaszanych przez pracowników sfery budżetowej stanowi źródło frustracji, prowadzi do narastającego zniechęcenia i gniewu. Taka postawa ludzi gwarantujących postęp cywilizacyjny i technologiczny stanowi poważne zagrożenie nie tylko dla powodzenia reformy w Polsce, ale również dla właściwego rozwoju naszej państwowości. Sejm RP nie może pozostać obojętny wobec zaistniałej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-2.73" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.74" who="#Marszałek">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku grupy posłów o dodanie do porządku dziennego punktu w brzmieniu: Informacja rządu dotycząca zamierzeń i działań doraźnych wobec sfery budżetowej, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.75" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-2.76" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-2.77" who="#Marszałek">Stwierdzam, że wniosek został przyjęty 180 głosami, przeciwko 178, przy 30 posłach wstrzymujących się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-2.78" who="#Marszałek">Kolejny wniosek, pana posła Krzysztofa Kamińskiego o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja prezesa Rady Ministrów na temat przyczyn oskarżenia opozycji o działalność antypaństwową, w szczególności podanie, do kogo były skierowane wypowiedzi pani premier w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-2.79" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu uznało, że może to być przedmiotem zapytania poselskiego.</u>
          <u xml:id="u-2.80" who="#Marszałek">W uzasadnieniu wniosku czytamy: „Premier rządu polskiego Hanna Suchocka określiła działania partii opozycyjnych jako działalność antypaństwową. Wyjaśnienia wymaga sprawa, jakie siły polityczne miała na myśli pani premier, jakie są przyczyny formułowania takich oskarżeń, czy wobec takich stwierdzeń wszczęto odpowiednie postępowania przeciwdziałające wszelkim działaniom antypaństwowym, jeżeli stwierdzenie pani premier polega na prawdzie. Sejm nie może pozostać obojętny na informację premiera twierdzącego, że zna przejawy działań antypaństwowych. Stąd zasadność domagania się od premiera rządu informacji na ten temat”.</u>
          <u xml:id="u-2.81" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.82" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o dodanie do porządku dziennego punktu w brzmieniu: Informacja prezesa Rady Ministrów na temat przyczyn oskarżenia opozycji o działalność antypaństwową, w szczególności podanie, do kogo były skierowane wypowiedzi pani premier w tej sprawie, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.83" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-2.84" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-2.85" who="#Marszałek">Stwierdzam, że wniosek został odrzucony 193 głosami przeciwko 166, przy 33 wstrzymujących się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-2.86" who="#Marszałek">Kolejny wniosek, wniosek pana posła Mariana Piłki o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu...</u>
          <u xml:id="u-2.87" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-2.88" who="#Marszałek">Proszę o spokój.</u>
          <u xml:id="u-2.89" who="#Marszałek">...Sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych, Komisji Spraw Zagranicznych oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie apelu Sejmu RP w sprawie wprowadzenia ścisłej kontroli wjazdów obywateli niektórych państw byłego Związku Sowieckiego (druki nr 576, 576-A i 751).</u>
          <u xml:id="u-2.90" who="#Marszałek">W uzasadnieniu wniosku czytamy: „Wzrost przestępczości, a szczególnie rozwój, przemyt i nielegalny handel prowadzony przez obywateli państw byłego Związku Sowieckiego wymagają pilnych działań zmierzających do wprowadzenia znacznie ściślejszej kontroli wjazdów do Polski obywateli niektórych państw byłego Związku Sowieckiego. Pomimo utrzymywania się wysokiego poziomu zjawisk patologicznych rząd nie podejmuje działań przeciwko tym zjawiskom. Pilne wprowadzenie systemu wizowego może w znacznym stopniu ograniczyć wyżej wzmiankowane zjawisko patologiczne”.</u>
          <u xml:id="u-2.91" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.92" who="#Marszałek">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku posła Mariana Piłki o dodatnie do porządku dziennego punktu w brzmieniu: Sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych, Komisji Spraw Zagranicznych oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie apelu Sejmu RP w sprawie wprowadzenia ścisłej kontroli wjazdów obywateli niektórych państw byłego Związku Sowieckiego, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.93" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-2.94" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-2.95" who="#Marszałek">Stwierdzam, że wniosek został przyjęty 169 głosami, przeciwko 162, przy 55 posłach wstrzymujących się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-2.96" who="#Marszałek">Wszystkie wnioski dotyczące uzupełnienia ustalonego przez Prezydium Sejmu porządku dziennego zostały rozpatrzone.</u>
          <u xml:id="u-2.97" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził porządek dzienny posiedzenia ustalony przez Prezydium Sejmu wraz z uchwalonymi zmianami.</u>
          <u xml:id="u-2.98" who="#Marszałek">Przechodzimy do rozpatrzenia wniosków dotyczących trybu rozpatrywania punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-2.99" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu, po wysłuchaniu opinii Konwentu Seniorów, proponuje:</u>
          <u xml:id="u-2.100" who="#Marszałek">— przeprowadzenie łącznej debaty średniej nad sprawozdaniami Komisji Nadzwyczajnej o projektach ustaw o zmianie Prawa spółdzielczego i projekcie ustawy o zmianie ustawy o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości, a także przeprowadzenie debat krótkich:</u>
          <u xml:id="u-2.101" who="#Marszałek">— w pierwszym czytaniu projektu ustawy o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich prywatyzacji,</u>
          <u xml:id="u-2.102" who="#Marszałek">— w pierwszym czytaniu projektów ustaw dotyczących zaopatrzenia emerytalnego żołnierzy i funkcjonariuszy niektórych służb państwowych.</u>
          <u xml:id="u-2.103" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu proponuje również, aby projekty uchwał dotyczące odwołania wicemarszałka Sejmu Andrzeja Kerna rozpatrzyć w punkcie 3 porządku dziennego, to jest po rozpatrzeniu projektów ustaw dotyczących spółdzielczości, natomiast sprawę powołania członków do Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w punkcie 5 porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-2.104" who="#Marszałek">W zakresie przedstawionych propozycji Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego wnosi o przeprowadzenie łącznej debaty długiej nad punktami 1 i 2 porządku dziennego, dotyczącymi spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-2.105" who="#Marszałek">Ponadto Klub Parlamentarny Ruch dla Rzeczypospolitej wnosi o rozpatrzenie sprawy dotyczącej powołania członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w punkcie 1 porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-2.106" who="#Marszałek">Do pozostałych propozycji Prezydium Sejmu zastrzeżeń nie wniesiono.</u>
          <u xml:id="u-2.107" who="#Marszałek">Wobec tego, jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał...</u>
          <u xml:id="u-2.108" who="#komentarz">(Poseł Henryk Wujec: Jest sprzeciw.)</u>
          <u xml:id="u-2.109" who="#Marszałek">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PosełHenrykWujec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na wniosek Prezydium Sejmu decyzją Wysokiej Izby został wprowadzony nowy punkt do porządku obrad Sejmu, punkt 6: Pierwsze czytanie projektu ustawy o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich prywatyzacji. Ponieważ jest to nowy punkt i wcześniej nie można było zgłaszać propozycji zmian porządku w tej sprawie, dlatego więc teraz chciałbym zaproponować, żeby punkt ten został rozpatrzony jako punkt 2 porządku obrad Sejmu. Jest to związane z tym, że rząd prosi, żeby projekt ustawy o narodowych funduszach inwestycyjnych był rozpatrzony w ramach szybkiej ścieżki legislacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#PosełHenrykWujec"> Sprawa jest dosyć dobrze znana.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#PosełHenrykWujec">Po rozpatrzeniu tego bardzo ważnego punktu dotyczącego Prawa spółdzielczego mógłby być rozpatrzony punkt dotyczący właśnie funduszy inwestycyjnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Z tym że, jak rozumiem, panie pośle, miałby to być nie drugi, bo to zostało uzupełnione, tylko trzeci punkt porządku dziennego. Tamte zaś punkty byłyby rozpatrywane łącznie.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#komentarz">(Poseł Henryk Wujec: Tak, trzeci.)</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Sprzeciw.)</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#Marszałek">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PosełKrzysztofKamiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Druki dostaliśmy dopiero wczoraj wieczorem. O czym my tutaj mówimy? Albo będziemy merytorycznie dyskutować, albo uchwalać to „obiegiem”.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#PosełKrzysztofKamiński">Najpierw rozpatrzmy punkt 3, który jest istotny, a dopiero później sprawę narodowych funduszy.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#Marszałek">Co do tej kwestii, to jest głos za i głos przeciw. Poddane więc...</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#komentarz">(Poseł Janusz Korwin-Mikke: Mam wniosek dalej idący, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#Marszałek">Jeżeli ma to być wniosek dalej idący, to proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PosełJanuszKorwinMikke">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mieliśmy projekty zmian porządku dziennego, m.in. chodzi o uzupełnienie porządku o punkt odnoszący się do projektu dotyczącego narodowych funduszy inwestycyjnych, jak również o punkt odnoszący się do projektu dotyczącego powołania instytucji skarbu państwa. Głosowaliśmy nad nimi w kolejności akurat takiej, że najpierw nad NFI, potem nad instytucją skarbu państwa. Zwracam uwagę, że w projekcie o narodowych funduszach inwestycyjnych i prywatyzacji pojawia się niejednokrotnie pojęcie: „skarb państwa”, np. art. 9 mówi o skarbie państwa. Logiczne byłoby oczywiście, żeby najpierw była rozpatrywana ustawa o skarbie państwa, który nie istnieje, a dopiero potem ustawa o NFI.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#Marszałek">Panie pośle, to nie jest wniosek. Nie zostało to wcześniej wniesione. Ta sprawa została przegłosowana, w tej chwili więc musimy podjąć decyzję tylko co do kolejności. Teraz rozpatrujemy tylko tryb.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#Marszałek">Rozumiem sprzeciw pana posła w ten sposób, że ma to być punkt 6 porządku dziennego, tak jak wcześniej proponowało Prezydium Sejmu, tak?</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#komentarz">(Poseł Janusz Korwin-Mikke: Tak, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#Marszałek">Za chwilę się tym zajmiemy, wówczas gdy będziemy poddawać pod głosowanie całość... Przegłosujemy to w kolejności.</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#Marszałek">Przechodzimy do rozpatrzenia wniosku dotyczącego punktu 1 i 2 porządku dziennego. (Nie decydujemy jeszcze w tej chwili o kolejności.) Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego wnosi o przeprowadzenie łącznej debaty długiej nad sprawozdaniem Komisji Nadzwyczajnej o projektach ustaw:</u>
          <u xml:id="u-8.5" who="#Marszałek">— poselskim — o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze;</u>
          <u xml:id="u-8.6" who="#Marszałek">— senackim — o zmianie ustawy o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-8.7" who="#Marszałek">W uzasadnieniu wniosku czytamy: „Projekt zmian w Prawie spółdzielczym budzi powszechne zainteresowanie. Wielu posłów, szczególnie członków naszego klubu, chciałoby w tym punkcie porządku obrad zabrać głos. Ograniczenie debaty poselskiej nie pozwoli na wszechstronne naświetlenie omawianego problemu”.</u>
          <u xml:id="u-8.8" who="#Marszałek">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-8.9" who="#komentarz">(Poseł Jan Rulewski: Panie marszałku, proszę o głos. Mam pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-8.10" who="#Marszałek">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PosełJanRulewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kieruję pytanie do Prezydium Sejmu. Czy Prezydium Sejmu panuje nad zmianami programu, czuwa nad jego logiką? Prosiłbym o odpowiedź, czy możliwe jest planowanie przedstawiania programu narodowych funduszów inwestycyjnych przy założeniu, że zostanie zdymisjonowany ich autor i zarazem sprawozdawca minister Lewandowski?</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#Marszałek">Wysoka Izbo! Tej sprawy nie mogę poddawać ani pod głosowanie, ani pod dyskusję. Była możliwość, porządek dzienny i ten punkt porządku dziennego były przedstawione i w określonym terminie mogły być zgłaszane wnioski. Dzisiaj była rozpatrywana sprawa wprowadzenia tego do porządku dziennego, był sprzeciw, ale Izba przesądziła to, tak więc w tej chwili w tej sprawie nie dopuszczam żadnych wniosków.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#komentarz">(Poseł Janusz Korwin-Mikke: Mam wniosek formalny.)</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#Marszałek">Zarządziłem już głosowanie, więc tylko w tej sprawie...</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#Marszałek">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego w sprawie przeprowadzenia łącznej debaty długiej, zamiast średniej, nad punktami 1 i 2 porządku dziennego, dotyczącymi spółdzielczości, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-10.6" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-10.7" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm wniosek odrzucił 177 głosami przeciwko 172, przy 43 posłach wstrzymujących się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-10.8" who="#Marszałek">Obecnie przechodzimy do rozpatrzenia wniosku Klubu Parlamentarnego Ruch dla Rzeczypospolitej o wprowadzenie do porządku dziennego punktu: Powołanie członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji jako punktu 1 dzisiejszego posiedzenia. Chodzi oczywiście tylko o kolejność punktów porządku dziennego, głosowania bowiem będą przeprowadzone w normalnym trybie - jak zawsze, następnego dnia rano.</u>
          <u xml:id="u-10.9" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-10.10" who="#Marszałek">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku Klubu Parlamentarnego Ruch dla Rzeczypospolitej o rozpatrzenie w punkcie 1 porządku dziennego sprawy powołania członków do Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-10.11" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-10.12" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-10.13" who="#Marszałek">Stwierdzam, że wniosek został odrzucony 188 głosami przeciwko 176, przy 29 posłach wstrzymujących się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-10.14" who="#Marszałek">Obecnie poddam pod głosowanie wniosek w sprawie kolejności rozpatrywania uzupełnionego porządku dziennego, dotyczącego narodowych funduszów inwestycyjnych. Mianowicie Prezydium Sejmu zaproponowało, żeby to był punkt szósty, zgłoszono też propozycję, żeby to rozpatrywać jako punkt trzeci, czyli po dwóch punktach dotyczących spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-10.15" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Panie marszałku, jeszcze jeden argument.)(Protesty na sali)</u>
          <u xml:id="u-10.16" who="#Marszałek">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PosełKrzysztofKamiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chodzi o zapewnienie, zgodnie z regulaminem Sejmu, 12 godzin po otrzymaniu przez posłów druków. A poza tym nie można, tak jak pan poseł Rulewski, mówić o autorze projektu - ministrze Lewandowskim, bo współautor także tutaj siedzi.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#komentarz">(Oklaski, wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#Marszałek">Poddaję wniosek pod głosowanie. To jest tzw. projekt pilny, stąd w sensie konstytucyjnym obowiązują szczególne zasady, to znaczy dopuszczalne jest oczywiście umieszczenie w takim czy innym punkcie, sama pilność o tym nie decyduje.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#Marszałek">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za umieszczeniem wspomnianego punktu porządku dziennego w punkcie trzecim porządku obrad, przy odpowiednim przesunięciu kolejnych punktów, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#Marszałek">Stwierdzam, że wniosek został odrzucony 249 głosami przeciwko 99, przy 48 posłach wstrzymujących się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#Marszałek">Wobec tego, że odnośnie do innych propozycji Prezydium Sejmu dotyczących trybu...</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#komentarz">(Poseł Janusz Korwin-Mikke: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie przeszkadzać.)</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#Marszałek">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#PosełJanuszKorwinMikke">Panie marszałku, ja strasznie przepraszam za, że tak powiem, ponowne zakłócanie, ale chcę zgłosić formalny wniosek. Z uwagi na to, że głosowanie w sprawie funduszy odbyło się przed głosowaniem w sprawie skarbu państwa, wnoszę o reasumpcję głosowania w sprawie funduszy. Panie marszałku, jest to niemożliwe...</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#komentarz">(Protesty na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#Marszałek">Pan poseł wie zapewne, jakie są wymogi związane ze zgłoszeniem wniosku o reasumpcję. Wobec powyższego tego wniosku przyjąć nie mogę.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#PosełJanuszKorwinMikke">Panie marszałku, ale tego wymaga logika głosowania. Nie może być ustawy, w której jest mowa o skarbie państwa, bo tutaj nie ma skarbu państwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#Marszałek">Panie pośle, obowiązują nas przepisy prawne, które Sejm uchwalił, i taki wniosek mógł pan poseł zgłosić, ale w trybie regulaminowym.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#Marszałek">Wobec tego, że nie było innych zastrzeżeń, uważam, że porządek dzienny tak odnośnie do treści, jak i odnośnie do przyjętego trybu został zatwierdzony.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#Marszałek">Informuję, że Senat nie wniósł poprawek do ustawy zmieniającej ustawę o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu państwa polskiego.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#Marszałek">Informuję również, że w sali nr 67 w starym Domu Poselskim działa rządowy punkt konsultacyjny ds. projektów ustaw dotyczących normalizacji i miar.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#Marszałek">Przystępujemy do rozpatrzenia punktów 1 i 2 porządku dziennego:</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#Marszałek">1. Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o poselskich projektach ustaw o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze (druki nr 45, 45-A, 65, 247 i 718).</u>
          <u xml:id="u-16.6" who="#Marszałek">2. Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o senackim projekcie ustawy o zmianie ustawy o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości (druki nr 671 i 816).</u>
          <u xml:id="u-16.7" who="#Marszałek">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Janusza Maćkowiaka w celu przedstawienia sprawozdania o projektach ustaw o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze.</u>
          <u xml:id="u-16.8" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-16.9" who="#Marszałek">Proszę równocześnie o spokój, ponieważ posiedzenie trwa - proszę o zaprzestanie rozmów, ewentualnie prowadzenie ich poza salą.</u>
          <u xml:id="u-16.10" who="#Marszałek">Jeszcze momencik, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-16.11" who="#Marszałek">Czy mogę prosić panów posłów, żeby się zdecydowali, czy pozostają na sali, czy ją opuszczają, i zaprzestali...</u>
          <u xml:id="u-16.12" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-16.13" who="#komentarz">(Głos z sali: Po nazwisku, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-16.14" who="#Marszałek">Za chwilę zacznę wymieniać.</u>
          <u xml:id="u-16.15" who="#komentarz">(Poseł Marek Borowski: Panie marszałku, poseł Goryszewski przeszkadza.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z upoważnienia Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Projekt ten jest wynikiem prawie rocznej pracy komisji, wynikiem niemal publicznej dyskusji oraz rezultatem kompromisu, dotyczącego różnych spojrzeń na spółdzielczość przedwojenną i w okresie Polski Ludowej, a wreszcie wynikiem troski o stworzenie warunków do rozwoju spółdzielczości w demokratycznym państwie, w jego nowej sytuacji ekonomicznej.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Komisja opracowując projekt ustawy nowelizującej obowiązujące Prawo spółdzielcze przygotowała w tym czasie projekty zmian ustaw istotnych dla spółdzielczości, a mianowicie ustawy z dnia 20 stycznia 1990 r. o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości i ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o waloryzacji udziałów członkowskich w spółdzielniach. Ponadto komisja przygotowała projekt ustawy, a następnie jej przedstawiciele uczestniczyli w przygotowaniach projektu zmieniającego ustawę z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości. Ustawy te Wysoka Izba raczyła już uchwalić.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Panie i Panowie Posłowie! Powołana przez Wysoką Izbę Komisja Nadzwyczajna w dniu 31 stycznia 1992 r. otrzymała zadanie rozpatrzenia dwóch projektów ustaw o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze (druki nr 45 i 65), a następnie Prezydium Sejmu w maju 1992 r. skierowało do pierwszego czytania kolejny poselski projekt nowelizacji Prawa spółdzielczego (druk nr 247).</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Członkowie komisji gruntownie wgłębiając się w problemy spółdzielczości, wyposażeni w różne opinie, zdobyte podczas licznych spotkań ze spółdzielcami w terenie, jak i poznając rozwiązania stosowane w innych krajach, w dniu 20 stycznia br. przyjęli sprawozdanie o projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze, który dzisiaj będzie przedmiotem obrad Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Projekt zawiera 105 zmian w stosunku do obecnie obowiązującego Prawa spółdzielczego oraz wiele propozycji zawartych w przepisach przejściowych oraz końcowych. Powyższe propozycje zmian mają oczywiście różne znaczenie i zróżnicowany ciężar gatunkowy z punktu widzenia warunków organizacji i funkcjonowania polskiej spółdzielczości. Zdecydowana większość proponowanych zmian dotyczy części ogólnej Prawa spółdzielczego, a więc przepisów odnoszących się do wszystkich spółdzielni, a nadto części drugiej ustawy, odnoszącej się, jak dotąd, do związków spółdzielczych i Naczelnej Rady Spółdzielczej. W zupełnie nieznacznym stopniu proponowane zmiany dotyczą zawartych w tytule II w działach I, II i III przepisów szczególnych dla spółdzielni produkcji rolnej, spółdzielni kółek rolniczych oraz spółdzielni pracy. Komisja zdecydowała, że z braku możliwości nie wprowadzi żadnych zmian w przepisach szczególnych dla spółdzielni mieszkaniowych. Uznała, że dokonanie zmian w przepisach Prawa spółdzielczego dotyczących spółdzielni mieszkaniowych wymaga uprzedniego rozstrzygnięcia takich problemów, jak finansowanie spółdzielczości mieszkaniowej i kredytowanie spółdzielczego budownictwa mieszkaniowego, a także uregulowania kwestii własności spółdzielczych lokali mieszkalnych. Zasadność takiej decyzji komisji potwierdza fakt, że sprawami budownictwa, w tym mieszkaniowego, Wysoki Sejm zajmował się w odrębnej debacie.</u>
          <u xml:id="u-17.6" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Postaram się obecnie omówić podstawowe zmiany proponowane w projekcie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-17.7" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Ustalono nową treść definicji spółdzielni. W proponowanym brzmieniu art. 1 zrezygnowano z dotychczasowych elementów obcych istocie spółdzielni jako dobrowolnej i samorządnej korporacji, takich jak np. kierowanie się w prowadzonej działalności dyrektywami płynącymi z aktów wydawanych przez organy administracji państwowej. Uznano za celowe zrezygnowanie z obciążenia spółdzielni obowiązkiem prowadzenia działalności społeczno-kulturalnej. Według proponowanego brzmienia art. 1 § 1 ustawy prowadzenie tej działalności jest fakultatywne, a więc uzależnione od woli spółdzielców wyrażonej w statucie i uchwałach najwyższego organu spółdzielni, tj. walnego zgromadzenia.</u>
          <u xml:id="u-17.8" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Określono podmiot własności spółdzielczej. W art. 3 ustawy przywraca się członkom spółdzielni własność mienia spółdzielczego, własność spółdzielczą określono bowiem jako „prywatną własność grupową członków spółdzielni”. Propozycja nadania własności spółdzielczej takiego charakteru odpowiada zarówno unormowaniom spółdzielczych ustawodawstw zachodnioeuropejskich, statusowi tej własności w Prawie spółdzielczym II Rzeczypospolitej, jak i odczuciom oraz powszechnym oczekiwaniom członków spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-17.9" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Odmiennie ustalono zasady członkostwa osób prawnych w spółdzielniach. Projekt przewiduje kompromisowe rozstrzygnięcie kontrowersyjnej kwestii dostępności osób prawnych do członkostwa w spółdzielniach. Art. 15 § 4 w proponowanym brzmieniu zakłada dostępność członkostwa również dla osób prawnych, chyba że statut konkretnej spółdzielni będzie stanowił inaczej, a więc będzie zastrzegał takie członkostwo wyłącznie dla osób fizycznych.</u>
          <u xml:id="u-17.10" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Zmieniono zakres postępowania wewnątrzspółdzielczego. Według dotychczasowej treści art. 32 § 1 ustawy tryb i zasady postępowania wewnątrzspółdzielczego mają zastosowanie wyłącznie do spraw wynikających ze stosunku członkostwa. Projekt przewiduje możliwość rozszerzenia tego postępowania na inne, nie wynikające z członkostwa, sprawy między spółdzielnią a jej członkiem. Mając jednak na uwadze możliwość nadmiernego obarczania organów spółdzielni koniecznością rozpatrywania odwołań w trybie wewnątrzspółdzielczym, zakłada się możliwość statutowego ograniczenia prawa członka do odwołania się w tym postępowaniu. Ograniczenie statutowe może oczywiście dotyczyć odwołania się członka w sprawach pomiędzy nim a spółdzielnią, ale nie wynikających ze stosunku członkostwa (np. w sporze na tle wykonania zawartej między stronami umowy cywilnej).</u>
          <u xml:id="u-17.11" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Określono bardziej szczegółowo warunki podejmowania uchwał przez walne zgromadzenia. Dotąd obowiązujący art. 41 § 2 ustawy przewiduje, że uchwały walnego zgromadzenia podejmowane są zwykłą większością głosów, chyba że ustawa lub statut wymagają większości kwalifikowanej. Projektowana zmiana zmierza ponadto do wprowadzenia wymogu kworum dla skutecznego prawnie podejmowania uchwał. Proponuje się, aby podejmowanie uchwał następowało w obecności co najmniej połowy uprawnionych do głosowania. Projekt wychodzi z założenia, iż obecność co najmniej połowy uprawnionych w wypadku organizacji typu korporacyjnego to wymóg, który z pewnością nie jest wygórowany, tym bardziej że obrady walnego zgromadzenia odbywają się zazwyczaj raz w roku, a tylko niekiedy częściej.</u>
          <u xml:id="u-17.12" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Rozszerzono uprawnienie do zaskarżania uchwał walnego zgromadzenia. Podobnie jak dotychczasowe rozwiązanie prawne, projekt przewiduje dla każdego członka spółdzielni prawo zaskarżenia uchwał walnego zgromadzenia z powodu ich niezgodności z prawem lub statutem. Projektowana zmiana art. 42 § 2 ustawy polega na wyposażeniu w prawo zaskarżania również zarządu lub członka zarządu spółdzielni. Pozostaje to w związku z odmiennym unormowaniem dotyczącym składu zarządu i członkostwa w zarządzie spółdzielni w porównaniu do obecnego stanu prawnego. Kwestia ta będzie przedmiotem wyjaśnień w dalszych fragmentach uzasadnienia. Należy dodać, że w wypadku zaskarżenia uchwały walnego zgromadzenia przez zarząd lub jego członka spółdzielnię będzie mogła reprezentować w sporze rada nadzorcza.</u>
          <u xml:id="u-17.13" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Ustalono kwestię biernego prawa wyborczego do rady nadzorczej. W projekcie zakłada się utrzymanie zasady dostępności członkostwa w radzie nadzorczej wyłącznie dla członków spółdzielni, przy zachowaniu kolegialnego charakteru tego organu. Proponuje się natomiast istotne ograniczenie biernego prawa wyborczego do rady nadzorczej dla członków spółdzielni będących zarazem jej pracownikami. Ograniczenie to nie dotyczyłoby członków-pracowników spółdzielni pracy. Z wyjątkiem tych spółdzielni członkowie będący zarazem pracownikami nie mogliby być wybierani do rady nadzorczej, chyba że statut danej spółdzielni stanowi inaczej. W konsekwencji biernego prawa wyborczego do rady nadzorczej byliby pozbawieni członkowie tych spółdzielni z wyjątkiem spółdzielni pracy, których statuty nie będą wyraźnie zastrzegały dla nich możliwości ubiegania się o mandat w tym organie spółdzielni. W zdecydowanej większości spółdzielni statuty powierzają prawo wyboru i odwoływania członków zarządu właśnie radzie nadzorczej. Organ ten jest uprawniony do zawieszania członków zarządu w pełnieniu czynności, jak również do ustalenia wynagrodzenia członków zarządu. W istocie rzeczy zatem rada nadzorcza, w wielu spółdzielniach zdominowana przez członków-pracowników, odgrywa rolę pracodawcy wobec członków zarządu. Powoduje to zasadnicze komplikacje w pełnieniu przez zarząd jego funkcji zarządzających oraz funkcji reprezentanta spółdzielni jako pracodawcy. W pewnym stopniu rekompensatą utraty biernego prawa wyborczego do rady nadzorczej będzie dla członków-pracowników nowe brzmienie art. 45 § 3 ustawy. Omawiany przepis przewiduje bowiem, że w pracach rady nadzorczej mają prawo uczestniczyć z głosem doradczym przedstawiciele pracowników spółdzielni. Zasady takiego uczestnictwa szczegółowo będzie określał statut spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-17.14" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Proponuje się odmienne niż dotychczas prawne uregulowanie kwestii składu i członkostwa zarządu spółdzielni. Nowelizacja zmierza do zasadniczej właściwie zmiany, jeśli chodzi o skład zarządu, w porównaniu z dotychczasowym unormowaniem. Jak dotąd, zarząd w każdym wypadku musi składać się z co najmniej 3 członków spółdzielni. Według projektowanej zmiany statut będzie mógł przewidywać wybór zarządu jedno- lub wieloosobowego. Propozycja przekazania do statutów wyboru wariantu składu zarządu jest wynikiem wielu postulatów środowiska spółdzielców, szczególnie małych spółdzielni. Ponadto projekt przewiduje możliwość wyboru do wieloosobowego zarządu osób nie będących członkami danej spółdzielni, z tym jednak zastrzeżeniem, że co najmniej jeden z członków zarządu musi być członkiem tejże spółdzielni. W razie wyboru zarządu jednoosobowego, czyli prezesa, osoba wybrana musi być członkiem danej spółdzielni. Dopuszczalność wyboru do składu wieloosobowego zarządu osób nie będących członkami spółdzielni wynika przede wszystkim z potrzeb praktycznych tych spółdzielni, które w swoim składzie członkowskim nie mają osób o kwalifikacjach i umiejętnościach wymaganych dla skutecznego i profesjonalnego kierowania działalnością gospodarczą spółdzielni. Nie wyklucza to możliwości tworzenia w spółdzielniach stanowiska pracy kierownika bieżącej działalności gospodarczej, działającego w ramach uchwał zarządu i na mocy udzielonego, stosownego pełnomocnictwa.</u>
          <u xml:id="u-17.15" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Projekt podtrzymuje dotychczasową zasadę dopuszczalności odwołania członka zarządu w każdej chwili przez organ, który go powołał, czyli dokonał wyboru. W przeciwieństwie natomiast do dotychczasowej regulacji wprowadza się obowiązek uzasadnienia uchwały w sprawie odwołania członka zarządu. Służy to ujawnieniu rzeczywistych motywów i przyczyn odwołania. Ponadto stwarza się odwołanemu szansę obrony swoich praw, również na drodze sądowej (np. na mocy art. 23 i 24 Kodeksu cywilnego).</u>
          <u xml:id="u-17.16" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Istotne jest wprowadzenie zakazu zajmowania się członkom rady nadzorczej i zarządu interesami konkurencyjnymi. Propozycja wprowadzenia dla członków rady nadzorczej i zarządu spółdzielni zakazu prowadzenia interesów konkurencyjnych wobec spółdzielni nawiązuje do podobnie sformułowanego ogólnego zakazu zajmowania się takimi interesami przez osoby zarządzające podmiotami gospodarczymi w ustawie z 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej. Naruszenie powyższego zakazu stanowiłoby uzasadnioną przyczynę co najmniej zawieszenia, ale również odwołania członka zarządu lub rady nadzorczej. Projekt nie precyzuje rodzajów zachowań, które będą przejawem naruszenia omawianego zakazu. Zakazuje jedynie członkom rady i zarządu bycia wspólnikami czy członkami władz innych podmiotów gospodarczych, prowadzących działalność konkurencyjną wobec spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-17.17" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Utrzymuje się zebrania grup członkowskich jako organu spółdzielni. Zakłada się utrzymanie zebrań grup członkowskich jako organów spółdzielni, ale jedynie w tych, w których walne zgromadzenie z uwagi na liczbę członków zastąpione zostało zebraniem przedstawicieli. Zrezygnowano natomiast z dość szczegółowego uregulowania zasad podziału członków na poszczególne grupy, kompetencji zebrań grup członkowskich oraz trybu i zasad ich zwoływania. Wszystkie powyższe zagadnienia proponuje się przenieść na grunt regulacji statutowej. Jest to podyktowane koniecznością zapewnienia spółdzielniom możliwości swobodnego ukształtowania własnej struktury organizacyjnej i podniesienia rangi statutu jako podstawowego, wewnątrzorganizacyjnego aktu normatywnego.</u>
          <u xml:id="u-17.18" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Dostosowano do warunków ekonomicznych przepisy dotyczące zysku i nadwyżki bilansowej spółdzielni. Projekt zmniejsza liczbę przepisów ustawy spółdzielczej dotyczących gospodarki spółdzielni w stosunku do obowiązującego stanu prawnego. Nadmierna reglamentacja prawna tego podstawowego obszaru działalności spółdzielni była jednym z czynników ograniczających możliwości spółdzielni dostosowania się do wymagań gospodarki rynkowej. Podział nadwyżki bilansowej spółdzielni będzie niemal wyłącznie w gestii walnego zgromadzenia. Zakłada się, że obowiązkowy, coroczny odpis na fundusz zasobowy spółdzielni będzie dokonywany tylko wówczas, gdyby fundusz ten nie osiągnął wysokości wniesionych udziałów obowiązkowych. Dolną granicę takiego odpisu stanowić będzie 5% nadwyżki bilansowej spółdzielni. Określenie wszystkich pozostałych celów przeznaczenia nadwyżki bilansowej podlegać będzie wyłącznie kompetencji walnego zgromadzenia. W celu wyeliminowania jednak dyskryminujących byłych członków uchwał walnych zgromadzeń projekt ustala, że w razie podziału nadwyżki poprzez oprocentowanie udziałów, oprocentowanie to musi obejmować również byłych członków i ich spadkobierców, którym przysługuje wobec spółdzielni roszczenie o wypłatę udziałów.</u>
          <u xml:id="u-17.19" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Ustalono również nowe zasady lustracji spółdzielni. Projekt reaktywuje instytucję lustracji spółdzielni zawieszoną na mocy ustawy z 20 stycznia 1990 r. do końca lipca 1991 r., a praktycznie nie istniejącą do dnia dzisiejszego. Proponuje się, aby każda spółdzielnia co najmniej raz na dwa lata poddawana była lustracyjnemu badaniu legalności, gospodarności i rzetelności całego jej działania. Niezależnie od powyższej, okresowej lustracji obowiązkowej, każda spółdzielnia w każdym czasie mogłaby wystąpić o przeprowadzenie pełnej lub problemowej lustracji swojej działalności. Zakłada się powierzenie lustracji związkom rewizyjnym. Związki te prowadziłyby lustrację zrzeszonych w nich spółdzielni nieodpłatnie, a na rzecz spółdzielni nie zrzeszonych - na podstawie odpłatnego zlecenia. Spółdzielnie nie zrzeszone w związkach rewizyjnych mogłyby też zlecać przeprowadzenie lustracji Radzie Spółdzielczej. Odpowiednie też związki rewizyjne oraz Rada Spółdzielcza byłyby uprawnione do wyznaczania lustratorów spośród osób legitymujących się świadectwem kwalifikacyjnym, wydanym przez Radę Spółdzielczą. Założono, że lustracja nie może być żadną formą władczego oddziaływania związku rewizyjnego czy Rady Spółdzielczej na lustrowaną spółdzielnię. Wyrazem tego jest m. in. propozycja uchylenia dotychczasowego art. 93 § 3 ustawy, przewidującego że organ wyznaczający lustratora wydaje ocenę lustrowanej spółdzielni oraz zalecenia, w których ustala sposób i termin usunięcia stwierdzonych uchybień lub niedomagań. Istota lustracji ma zatem sprowadzać się do udzielenia spółdzielniom fachowej, kompetentnej pomocy ze strony wysoko kwalifikowanych lustratorów, przy pełnym poszanowaniu kompetencji decyzyjnych samorządowych organów spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-17.20" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Odmiennie również ustala się przebieg likwidacji spółdzielni. Zmiany te polegają w szczególności na przyznaniu Radzie Spółdzielczej kompetencji w zakresie podejmowania uchwał o postawieniu spółdzielni w stan likwidacji. Rada Spółdzielcza mogłaby podjąć taką uchwałę z własnej inicjatywy lub na wniosek związku rewizyjnego w dwóch wypadkach. Po pierwsze, gdyby spółdzielnia swoją działalnością rażąco i uporczywie naruszała prawo lub postanowienia statutu. Ponadto w sytuacji, gdyby spółdzielnia co najmniej od roku nie prowadziła działalności gospodarczej. Potrzeba przyznania Radzie Spółdzielczej omawianej kompetencji podyktowana jest zasadnością funkcjonowania rozwiązań prawnych przeciwdziałających permanentnemu łamaniu prawa w działalności spółdzielni. Możliwość postawienia spółdzielni w stan likwidacji na mocy uchwały Rady Spółdzielczej byłaby ostatecznym środkiem prawnym, w razie gdyby wszelkie inne działania nie byłyby w stanie zapobiec naruszeniu prawa. Należy ponadto dodać, że uchwała Rady Spółdzielczej o postawieniu spółdzielni w stan likwidacji będzie podlegała kontroli sądowej, a wpisu otwarcia likwidacji będzie można dokonać dopiero po upływie terminu przewidzianego do zaskarżenia uchwały Rady Spółdzielczej lub oddalenia powództwa spółdzielni w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-17.21" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Przewiduje się istotną zmianę dotychczasowego brzmienia art. 125 § 5 ustawy. Przepis ten dotyczy przeznaczenia pozostałego majątku zlikwidowanej spółdzielni. W świetle dotychczasowego stanu prawnego pozostały majątek przeznacza się na cele społeczne lub spółdzielcze, określone w uchwale ostatniego walnego zgromadzenia. Projekt, utrzymując powyższą zasadę, dopuszcza jednak możliwość całkowitego lub częściowego podziału pozostałego majątku między członków zlikwidowanej spółdzielni. Zgodę na dokonanie takiego podziału mogłaby wyrazić Rada Spółdzielcza, kierując się kryterium stopnia przyczynienia się członków do powstania majątku spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-17.22" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Przedstawiona zmiana treści art. 125 § 5 ustawy w pewnym stopniu wytycza ścieżkę likwidacyjną, prowadzącą do przekształcenia własnościowego spółdzielni. Ma to istotne znaczenie z uwagi chociażby na ustalenie zawarte w art. 3 projektu, wskazującym, że majątek spółdzielni jest prywatną własnością grupową członków spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-17.23" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Potrzeba stworzenia spółdzielniom możliwości prawnych, by dokonać przekształceń prawno-organizacyjnych i własnościowych, już od dłuższego czasu należy do najsilniej artykułowanych postulatów środowiska spółdzielców. Utrzymanie zatem dotychczasowego stanu prawnego nie wydaje się możliwe i byłoby rodzajem dyskryminacji spółdzielni oraz jej członków.</u>
          <u xml:id="u-17.24" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Jak mówiłem na wstępie, zaproponowano zmiany w przepisach szczególnych dotyczących spółdzielni produkcji rolnej. Projekt przewiduje utrzymanie zasady oprocentowania wkładów pieniężnych w spółdzielniach produkcji rolnej (art. 152 § 3). Zmierza ona w kierunku przekazania do regulacji statutowej zasad oprocentowania tych wkładów bez dotychczasowego limitu wynikającego z oprocentowania terminowych, imiennych wkładów oszczędnościowych. Spółdzielnie zainteresowane pozyskaniem wkładów pieniężnych swoich członków będą zatem mogły ustalić oprocentowanie tych wkładów w sposób konkurencyjny wobec oprocentowania oferowanego przez banki dla wkładów terminowych.</u>
          <u xml:id="u-17.25" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Ponadto zaproponowano wprowadzenie nowego przepisu art. 154a, upoważniającego do statutowego uregulowania możliwości powiększania wkładów pieniężnych z dochodu ogólnego.</u>
          <u xml:id="u-17.26" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Przewidując taką możliwość statut spółdzielni winien równocześnie określić wysokość dokonywanych odpisów, sposób podziału między członków środków przeznaczonych na wkłady, a także warunki wycofania części wkładów pieniężnych pochodzących z odpisów z dochodu ogólnego.</u>
          <u xml:id="u-17.27" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Istotne zmiany zaproponowano również w zakresie dotychczasowych zasad podziału dochodu ogólnego. Zmiany dotyczące art. 168 ustawy nawiązują do propozycji nowego brzmienia art. 76 ustawy. Przyjmuje się zatem, że dochód ogólny, podobnie jak nadwyżka bilansowa, podlegać będzie podziałowi na podstawie uchwały walnego zgromadzenia. Obowiązek przeznaczania co najmniej 5% dochodu ogólnego na fundusz zasobowy istniałby tylko w sytuacji, gdy wysokość ostatniego wspomnianego funduszu nie osiągnęłaby wysokości wniesionych udziałów obowiązkowych.</u>
          <u xml:id="u-17.28" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Zaproponowano również nową formę działalności związków spółdzielczych - związek rewizyjny. Projekt stwarza możliwość w pełni dobrowolnego zrzeszania się spółdzielni w związkach rewizyjnych. Oznacza to, że spółdzielnie mogą zakładać związki jednoramienne, a więc nie prowadzące własnej działalności gospodarczej, i przystępować do nich. Wynika to wyraźnie z proponowanego brzmienia art. 240 § 3 i § 4 ustawy.</u>
          <u xml:id="u-17.29" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Podstawowym zatem zadaniem związku rewizyjnego będzie prowadzenie działalności lustracyjnej, a statuty związków będą mogły nadto przewidywać prowadzenie przez nie na rzecz zrzeszonych spółdzielni również działalności instruktażowej, doradczej i szkoleniowej.</u>
          <u xml:id="u-17.30" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Wyłączenie możliwości prowadzenia przez związki rewizyjne własnej działalności gospodarczej podyktowane jest przeświadczeniem, że działalność taka w interesie i na potrzeby zainteresowanych spółdzielni może być prowadzona zarówno w formach prawa spółdzielczego (np. spółdzielnie osób prawnych) oraz prawa handlowego (spółki z o.o. czy akcyjne), a również prawa cywilnego (spółki cywilne).</u>
          <u xml:id="u-17.31" who="#PosełJanuszMaćkowiak">W celu przeciwdziałania ewentualnemu przekształcaniu się służebnego wobec zrzeszonych spółdzielni związku rewizyjnego w strukturę nadrzędną nad spółdzielniami projekt przewiduje w art. 240 § 6 ustawy stosowne zabezpieczenie. Ustala się bowiem, że statut związku oraz uchwały ogólnego zebrania przedstawicieli nie mogą zastrzegać dla organów związku uprawnień stanowiących i nadzorczych wobec zrzeszonych spółdzielni. Stosownie do projektu art. 83 ustawy składki spółdzielni na utrzymanie związku rewizyjnego obciążają jej koszty. W przepisach art. 241 i art. 242 ustawy określono zasady prowadzenia rejestru związków rewizyjnych przez Radę Spółdzielczą oraz określono przyczyny i tryb przeprowadzania likwidacji związków rewizyjnych. W kwestiach nie unormowanych w tytule dotyczącym związków rewizyjnych będą miały zastosowanie przepisy części I (ogólnej) Prawa spółdzielczego, z wyjątkami szczegółowo określonymi w art. 257 ustawy.</u>
          <u xml:id="u-17.32" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Zaproponowano również inną wizję Rady Spółdzielczej. Projekt przewiduje zakończenie działalności dotychczasowej Naczelnej Rady Spółdzielczej jako organu reprezentacji ruchu spółdzielczego. Stosownie do nowego brzmienia art. 258 § 1 ustawy proponuje się utworzenie Rady Spółdzielczej przy prezesie Rady Ministrów. Podstawowym zadaniem tego organu byłoby współdziałanie z rządem w sprawach dotyczących ruchu spółdzielczego. Szczegółowy zakres właściwości Rady Spółdzielczej określa art. 258 § 2 projektu ustawy, a nadto szereg innych przepisów projektu, m.in. art. 14, art. 39 § 5, art. 91 § 3 i § 4, art. 113 § 2, art. 114, art. 115, art. 119 § 5, art. 125 § 5, art.126 § 2, art.127, 129, 133, 241 oraz art. 242.</u>
          <u xml:id="u-17.33" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Obok wspomnianych przepisów projektu ustawy podstawą działania Rady Spółdzielczej będzie nadany jej przez prezesa Rady Ministrów statut. Projekt przewiduje, że Rada Spółdzielcza będzie działała w okresach dwuletnich kadencji. Prezes Rady Ministrów będzie mianował na okres kadencji wszystkich jej członków, wybierając spośród dwóch grup kandydatów. Pierwszą z nich stanowić będą kandydaci wybrani na wojewódzkich lub międzywojewódzkich sejmikach spółdzielczych. Z tego grona prezes Rady Ministrów będzie mianował co najmniej 2/3 składu Rady Spółdzielczej. Pozostałych członków rady mianuje prezes Rady Ministrów spośród kandydatów ministerstw wymienionych w statucie rady.</u>
          <u xml:id="u-17.34" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Podobnie jak w wypadku związków rewizyjnych również wydatki Rady Spółdzielczej mają być pokrywane ze składek spółdzielni, obciążając koszty ich działalności. Propozycja utworzenia Rady Spółdzielczej o przedstawionym składzie i kompetencjach jest oparta na założeniu, że proponowane rozwiązania mają charakter przejściowy. Komisja uznała, że jest to rozwiązanie przejściowe do czasu opracowania nowego Prawa spółdzielczego, uwzględniającego ujednolicone rozwiązania, które mają być wprowadzone w krajach EWG.</u>
          <u xml:id="u-17.35" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Powołanie Rady Spółdzielczej na okres dwuletniej kadencji ma być poprzedzone powołaniem Tymczasowej Rady Spółdzielczej. Organ tymczasowy winien być powołany w ciągu 30 dni od daty wejścia w życie projektowanej ustawy, a sama Rada Spółdzielcza przed upływem 9 miesięcy od daty wejścia w życie tej ustawy. Projekt przewiduje, że zarówno tymczasowa rada jak i Rada Spółdzielcza będą następcami prawnymi Naczelnej Rady Spółdzielczej i przejmą jej prawa oraz zobowiązania.</u>
          <u xml:id="u-17.36" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Wysoka Izbo! Przedstawiłem główne kierunki i rozwiązania nowelizacji Prawa spółdzielczego. Obecnie omówię przepisy przejściowe, które regulują zagadnienie dotyczące członkostwa w spółdzielniach osób w nich zatrudnionych.</u>
          <u xml:id="u-17.37" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Przepis art. 6 § 1 projektowanej ustawy zawiera propozycje istotnego ograniczenia dostępności członkostwa w spółdzielniach dla osób fizycznych. Z wyjątkiem spółdzielni pracy i spółdzielni mieszkaniowych z dniem 30 czerwca 1994 r. miałoby wygasnąć członkostwo osób będących pracownikami innych spółdzielni. Powyższy skutek prawny będzie jednak miał miejsce tylko w tych spółdzielniach, w których zmienione stosownie do wymagań ustawy statuty nie będą wyraźnie przewidywały dostępności członkostwa dla osób będących ich pracownikami. Motywy powyższej propozycji związane są dość ściśle z koniecznością jasnego i przejrzystego określenia ról oraz pozycji zajmowanych w spółdzielni. Dla pracowników spółdzielnia winna być wyłącznie pracodawcą, a wzajemne prawa i obowiązki pracownika i spółdzielni powinny określać przepisy ustawodawstwa pracy na czele z Kodeksem pracy. Natomiast więzi członka ze spółdzielnią powinny być oparte na przepisach ustawy spółdzielczej statutu. Nie ograniczony praktycznie dostęp pracowników do członkostwa w niektórych typach spółdzielni doprowadził już do szeregu wynaturzeń (np. gwałtownie malejąca liczba rolników w spółdzielniach „Samopomoc Chłopska” czy też coraz mniejszy odsetek konsumentów w spółdzielniach „Społem”).</u>
          <u xml:id="u-17.38" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Wygaśnięcie mandatów w radach nadzorczych. Przepis art. 5 projektowanej ustawy przewiduje, że z wyjątkiem spółdzielni pracy członkostwo w radach nadzorczych osób będących pracownikami spółdzielni wygaśnie najpóźniej z dniem 30 czerwca 1994 r., jeśli statuty tychże spółdzielni, zmienione stosownie do wymagań ustawy, nie będą stanowiły inaczej. Powołany projekt przepisu jest oczywistą konsekwencją omówionej już wcześniej propozycji zawartej w art. 45 § 2 ustawy. Jeżeli zatem zmieniony statut nie będzie przewidywał w wyraźny sposób, że zatrudnieni w spółdzielni członkowie rady nadzorczej zachowują mandaty w tym organie do końca kadencji, członkostwo tych osób w radzie wygaśnie z dniem 30 czerwca 1994 r. Wygaśnięcie mandatów niektórych członków rady może spowodować, że organ ten nie będzie mógł w sposób prawnie skuteczny podejmować uchwał. W takiej sytuacji, stosownie do art. 6 § 4 projektu, Rada Spółdzielcza zobowiązana będzie do niezwłocznego zwołania walnego zgromadzenia danej spółdzielni. Dotyczy to również sytuacji, gdy na skutek zmniejszenia składu zarządu również ten organ nie będzie mógł wykonywać swoich statutowych obowiązków.</u>
          <u xml:id="u-17.39" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Sprawa wypłat udziałów członkom, których członkostwo wygaśnie z mocy prawa. W spółdzielniach, z wyjątkiem spółdzielni pracy i spółdzielni mieszkaniowych, członkostwo osób w nich zatrudnionych wygaśnie z dniem 30 czerwca 1994 r., jeżeli statuty tych spółdzielni nie będą stanowiły inaczej. W razie braku stosownych postanowień w statutach konieczna będzie wypłata udziałów byłym członkom. Art. 6 § 2 projektu przewiduje, że wypłata takich udziałów winna nastąpić w ciągu 3 lat od ustania członkostwa. Jednocześnie wspomniany projekt zobowiązuje walne zgromadzenie spółdzielni do przeznaczenia na ten cel co najmniej 25% nadwyżki bilansowej, chyba że statut spółdzielni zawierać będzie bardziej korzystne w tej mierze postanowienia dla byłych członków. Jednocześnie w zakresie wypłaty udziałów byłym członkom, którzy utracili członkostwo, z racji ich statusu pracowniczego w spółdzielni nie będzie obowiązywała 5-letnia karencja przewidziana w art. 5 ust. 1 ustawy z 30 sierpnia 1991 r. o waloryzacji udziałów członkowskich w spółdzielniach i zmianie niektórych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-17.40" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Zmiany statutów w spółdzielni. Przepis art. 4 omawianego projektu zobowiązuje spółdzielnie do dostosowania statutów do wymagań ustawy i zgłoszenia tych zmian do właściwych sądów rejestrowych w terminie do dnia 31 lipca 1994 r. Do czasu sądowego zarejestrowania zmian pozostają w mocy statuty w dotychczasowej treści. Jedynie w razie sprzeczności pomiędzy dotychczasową treścią statutów a przepisami ustawy nowelizacyjnej będą miały zastosowane przepisy tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-17.41" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Ogłoszenie jednolitego tekstu ustawy Prawo spółdzielcze. Art. 9 projektu zawiera zobowiązanie dla ministra finansów do ogłoszenia w Dzienniku Ustaw jednolitego tekstu ustawy Prawo spółdzielcze, z uwzględnieniem wszystkich dotychczasowych zmian tego aktu ustawodawczego. Konieczność taką uzasadnia chociażby fakt, iż od momentu wejścia w życie ustawy spółdzielczej była ona 13-krotnie zmieniana, co w istotny sposób utrudnia w praktyce korzystanie z jej przepisów.</u>
          <u xml:id="u-17.42" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Panie i Panowie Posłowie! Przedstawiłem propozycję nowelizacji ustawy Prawo spółdzielcze oraz zakres przepisów przejściowych i końcowych. Jak stwierdziłem w części wstępnej, projekt ten powstał w wyniku kompromisu między różnymi spojrzeniami na spółdzielczość, który jednak nie we wszystkich sprawach udało się osiągnąć i czego właśnie następstwem są zgłoszone wnioski mniejszości, które uzasadnią wnioskodawcy, natomiast Wysoka Izba zadecyduje o ich przyjęciu lub odrzuceniu.</u>
          <u xml:id="u-17.43" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę poinformować jeszcze o sprawach istotnych przy rozpatrywaniu projektu. Komisja podczas swojej pracy otrzymała bardzo dużo listów, uwag i kompleksowych opinii od organizacji spółdzielczych, zawodowych i osób fizycznych. Materiały te były rozpatrywane przez powołany w tym celu zespół, a z ich treścią zapoznano członków komisji, jak również niektóre w pełnym brzmieniu przekazano do wiadomości członków. Ponadto komisja po opracowaniu projektu ustawy przekazała go z prośbą o opinię do organów rządowych. Podobne czynności wykonano w stosunku do klubów parlamentarnych, Komisji Ustawodawczej oraz organizacji spółdzielczych i związkowych. Pragnę poinformować, że wiele organizacji przekazało opinię, za co w imieniu komisji składam podziękowanie. Dziękuję również tym wszystkim, którzy nadesłali swoje uwagi i na bieżąco interesowali się przebiegiem prac komisji.</u>
          <u xml:id="u-17.44" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Rozpatrywany w dniu dzisiejszym projekt jest od dawna oczekiwany przez spółdzielców. Uważam więc, że choć nie wszystkie kluby parlamentarne wypowiedziały się w sprawie projektu, to jednak miały możliwość dokładnie się z nim zapoznać i przekażą swoje uwagi podczas debaty. Znowelizowane Prawo spółdzielcze jest już bardzo pilną sprawą, spółdzielcy liczą bowiem, że umożliwi ono odbudowę polskiej spółdzielczości w warunkach gospodarki rynkowej. Komisja Nadzwyczajna do rozpatrzenia projektów ustaw o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze, po zapoznaniu się ze wszystkimi opiniami, wnosi projekt do Wysokiej Izby z prośbą o jego uchwalenie.</u>
          <u xml:id="u-17.45" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Panie i Panowie Posłowie! Kończąc, jako przewodniczący komisji, pragnę podziękować członkom komisji, przedstawicielom Kancelarii Prezydenta, rządu, wszystkim organizacjom, ekspertom komisji oraz pracownikom Kancelarii Sejmu za zaangażowanie i wkład pracy w przygotowanie rozpatrywanego dziś projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze.</u>
          <u xml:id="u-17.46" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#Marszałek">Bardzo dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#Marszałek">Obecnie proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Andrzeja Raja w celu przedstawienia projektu ustawy o zmianie ustawy o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#PosełAndrzejRaj">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przypadł mi w udziale zaszczyt zaprezentowania zaproponowanej przez Senat drobnej zmiany w ustawie o zmianie ustawy o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości z dnia 20 stycznia 1990 r., zmiany, która jest typowym przykładem niepełnego zapisu intencji, które ten zapis miał wyrażać.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#PosełAndrzejRaj">Otóż Wysoka Izba w zmianie ustawy o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości z dnia 20 stycznia 1990 r. dokonała zmiany polegającej na wprowadzeniu art. 19a, który stanowi, że: „Nieruchomość stanowiąca własność spółdzielni produkcji rolnej, co do której toczy się postępowanie w związku z zarzutem o sprzeczne z prawem jej przejęcie, nie może być sprzedana przed zakończeniem postępowania”. Argumentem za wprowadzeniem wówczas tego dodatkowego artykułu było to, iż w ramach naprawiania krzywd polegających na przejęciu przez spółdzielnie produkcyjne gruntów należących do rolników należało umożliwić im — kiedy wystąpili z roszczeniami wobec spółdzielni — zabezpieczenie tej części nieruchomości, w odniesieniu do której wystąpili z roszczeniami, tak aby w trakcie postępowania nie dokonano zbycia tej nieruchomości. Wówczas zaproponowano zapis mówiący o tym, że nieruchomość nie może być sprzedana przed zakończeniem postępowania. Otóż określenie „sprzedana” jest tą kategorią, która ściśle precyzuje czynność polegającą na sprzedaży nieruchomości rolnej, natomiast nie wyczerpuje innych możliwości zbycia tej nieruchomości, nieskuteczna zatem może być nawet uzyskana pozytywna decyzja co do złożonego roszczenia, ponieważ w tym czasie nieruchomość została zbyta. Komisja Nadzwyczajna do rozpatrzenia projektów ustaw o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze rozpatrzyła na posiedzeniu senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości i po przeprowadzonej debacie przedstawiła sprawozdanie zawarte w druku nr 816. Komisja Nadzwyczajna wnosi, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył załączony projekt ustawy z druku nr 671 bez poprawek. Art. 1 tej ustawy brzmi: „W ustawie z dnia 20 stycznia 1990 r. o zmianie w organizacji i działalności spółdzielczości (...) w art. 19a wyraz „sprzedana” zastępuje się wyrazami: „zbyta bądź obciążona”. Art. 2 brzmi: „Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia”. Ten zapis pozwala zabezpieczyć nieruchomość, której to roszczenie dotyczy, na okres postępowania w sprawie roszczenia. Zatem komisja uznała, iż jest to zasadne i przedstawia Wysokiej Izbie pozytywną opinię z wnioskiem o przyjęcie propozycji Senatu.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#Marszałek">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#Marszałek">Przypominam, że Sejm ustalił w łącznej debacie nad tymi punktami porządku dziennego podział czasu pomiędzy kluby i koła poselskie, przyjęty dla debaty średniej, w zależności od ich liczebności, tj. w granicach od 5 do 33 minut, oraz określił czas wystąpień posłów nie zrzeszonych na 4 minuty.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#Marszałek">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#Marszałek">Jako pierwszego proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Jankowskiego z Klubu Parlamentarnego Sojusz Lewicy Demokratycznej. Następnie głos zabierze pani posłanka Maria Zajączkowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#PosełJerzyJankowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedkładany projekt nowelizacji Prawa spółdzielczego, ustawy o charakterze konstytucyjnym dla całego ruchu spółdzielczego, stwarza gwarancje pozytywnych zmian w spółdzielczości. Spółdzielczość jest jedną z form prawno-organizacyjnych aktywności gospodarczej społeczeństwa polskiego. Zmiany zachodzące w naszym kraju, a szczególnie kształtowanie się systemu gospodarki rynkowej, stawiają przed polską spółdzielczością nowe wyzwania i możliwości rozwoju. Zmiany te stwarzają nadzieję przywrócenia ruchowi spółdzielczemu jego oblicza ideowego i gospodarczego oraz zajęcia należnego miejsca w życiu gospodarczym kraju.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#PosełJerzyJankowski">Wysoka Izbo! Ustawa z 20 stycznia 1990 r. zlikwidowała związki spółdzielcze. Ich brak spowodował lukę w tworzeniu branżowych koncepcji dostosowujących poszczególne rodzaje spółdzielni do nowych warunków funkcjonowania gospodarki. I to jest jeden aspekt sprawy. Drugi zaś to brak określonej polityki państwa w wielu dziedzinach życia gospodarczego. Z tej też przyczyny Klub Parlamentarny Sojusz Lewicy Demokratycznej uważa, że nowe, kompleksowe ujęcie Prawa spółdzielczego może powstać najwcześniej za kilka lat. Do tego czasu musi nam wystarczyć czasowo poprawiona i dostosowana do nowych realiów dotychczasowa ustawa.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#PosełJerzyJankowski">Wysoka Izbo! Pozytywnie należy ocenić propozycje zmian w części ogólnej, mające odniesienie do wszystkich rodzajów spółdzielni bez względu na ich specyfikę. Rozwiązania przyjęte przez Komisję Nadzwyczajną daję dobre podstawy do pełnej samodzielności i samorządności spółdzielni oraz zapewniają elastyczność wewnętrznych rozwiązań organizacyjnych i gospodarczych. Nie znaczy to, że proponowane rozwiązania nie pozostawiają wątpliwości i nie budzą kontrowersji w środowisku spółdzielczym, dotyczy to choćby sprawy liczebności zarządu spółdzielni, jako organu samorządowego, i kręgu osób uprawnionych do powołania w skład tego organu. Nie budzi sprzeciwu przyjęta w projekcie zasada niepodzielności majątku spółdzielni - zasada odróżniająca spółdzielnię od innych form prawnych i organizacyjnych działania podmiotów gospodarczych. Dlatego też słuszna jest zasada niedopuszczenia transformacji spółdzielni w spółki z mocy prawa.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#PosełJerzyJankowski">Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Pozytywnie oceniamy ustanowienie obligatoryjności okresowych lustracji, co daje organom samorządowym spółdzielni oraz członkom możliwość obiektywnej oceny wyników działalności; realizacja wniosków wynikających z tych ocen może się przyczynić do poprawy organizacyjnej i gospodarczej spółdzielni. Należy więc uznać, że słuszne jest proponowane w ustawie rozwiązanie - prawo do tworzenia związków rewizyjnych (jest to potwierdzenie wcześniejszej decyzji wynikającej z ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r.). Działalność takich dobrowolnych związków może ułatwić proces adaptacji spółdzielni w nowych warunkach gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#PosełJerzyJankowski">Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Sojusz Lewicy Demokratycznej negatywnie ocenia przyjętą przez szanowną komisję koncepcję Rady Spółdzielczej jako organu quasi-państwowo-administracyjnego, o którego statusie i składzie osobowym miałby decydować rząd. Nie ma jakichkolwiek uzasadnień, aby tylko ruch spółdzielczy podlegał takiej administracyjnej kurateli, skoro nie stworzono takiego rozwiązania dla innych form samorządowych organizacji społeczno-zawodowych, jak chociażby dla stowarzyszeń, fundacji czy izb gospodarczych. Dlaczego samorząd spółdzielczy ma być poddany nadzorowi państwowej biurokracji?</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#PosełJerzyJankowski">Należy sądzić, że nieporozumieniem jest propozycja, by wszystkie spółdzielnie - a jest ich w kraju kilkanaście tysięcy - wnosiły składki na utrzymanie osoby prawnej, której nie są członkami i na której działalność nie będą miały wpływu. W rzeczywistości oznaczałoby to formę podatku, którego ustalenie i pobór napotykałyby na praktyczne trudności (nie ma rejestru spółdzielni działających w kraju). Jeśli już miałby powstać taki organ państwowo-administracyjny, to koszty jego utrzymania winny być pokrywane z budżetu państwa. Jego powstanie nie może wykluczać możliwości wyłonienia przez ruch spółdzielczy swojej własnej samorządnej reprezentacji krajowej. Dlatego też państwowa Rada Spółdzielcza nie może być następcą prawnym i majątkowym dotychczasowej Naczelnej Rady Spółdzielczej.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#PosełJerzyJankowski">Panie i Panowie Posłowie! Należy uznać, że zapis ustawy mówiący o przejęciu przez Radę Spółdzielczą majątku dotychczasowej Naczelnej Rady Spółdzielczej narusza konstytucyjną zasadę ochrony własności. Z tego też powodu głosować będziemy za zgłoszonym wnioskiem mniejszości przewidującym możliwość wyłonienia przez ruch spółdzielczy swojej własnej zbiorowej reprezentacji. To właśnie ta reprezentacja, o formie której zdecydują same spółdzielnie, a nie upaństwowiona Rada Spółdzielcza, powinna być prawnym i majątkowym następcą Naczelnej Rady Spółdzielczej. Spółdzielcy chcą dzisiaj wyłonić własną spółdzielczą reprezentację krajową i zadbać o należytą jej współpracę z władzami państwowymi.</u>
          <u xml:id="u-21.7" who="#PosełJerzyJankowski">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Klub Parlamentarny Sojusz Lewicy Demokratycznej będzie głosował za przyjęciem ustawy wraz ze zgłoszonymi poprawkami mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-21.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#Marszałek">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#Marszałek">Proszę o zabranie głosu panią posłankę Marię Zajączkowską z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Wojciech Zarzycki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#PosełMariaZajączkowska">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Mam zaszczyt przedstawić stanowisko Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna w sprawie przedkładanego przez Komisję Nadzwyczajną projektu ustawy nowelizującej Prawo spółdzielcze. Chcąc zmieniać prawo, musimy zdefiniować podmiot, do którego się ono odnosi, ocenić nieprawidłowości w istniejącym prawie lub trudności wynikające ze stosowania obecnych uregulowań.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#PosełMariaZajączkowska">Mówimy: spółdzielnia — a co przez to rozumiemy? Spółdzielczość była jednym z najpiękniejszych pomysłów na działalność gospodarczą. Program pierwszych polskich spółdzielni zawarty był w następującej dewizie wygłoszonej przez księdza Augustyna Szamarzewskiego w 1874 r. w Krotoszynie: „Małymi kapitalikami musi nasz świat pracować — przywrócić sobie byt, mienie, stanowisko i znaczenie, harcować z różnorodną konkurencją”. Taki program adresowany do ludzi dysponujących małym kapitałem i deklarujących gotowość wspólnej pracy pozwalał na stworzenie przyjaznych członkom organizacji gospodarczych — spółdzielni. Spółdzielnie pozwalały na lepsze i szybsze rozwiązywanie problemów gospodarczych. Wspólnie łatwiej było przerobić i sprzedać mleko, łatwiej było wspólnie bronić się przed monopolem handlowym, łatwiej było budować mieszkania. Tak powstały spółdzielnie spożywców, mleczarskie, mieszkaniowe, zaopatrzenia rolników, banki spółdzielcze, kółka rolnicze, spółdzielnie wydawniczo-księgarskie, spółdzielnie zdrowia, spółdzielnie pracy, a nawet spółdzielnie uczniowskie. Największym kapitałem spółdzielni byli ludzie, tacy jak Piotr Wawrzyniak, Franciszek Stefczyk, Karol Miarka, Stanisław Wojciechowski, Karol Libelt i wielu, wielu innych.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#PosełMariaZajączkowska">A dzisiaj? Po 45 latach panowania komunistów słowo „spółdzielnia” nabrało negatywnego znaczenia. Wielu osobom, nawet w tej Izbie, kojarzy się ono z przymusową kolektywizacją w latach pięćdziesiątych, ze zmuszaniem rzemieślników do tworzenia spółdzielni, z wielkimi spółdzielniami mieszkaniowymi, w których mieszkańcy nie znają się nawzajem i nie mają wpływu na kierowanie spółdzielnią, z SKR, dla których nie były ważne potrzeby rolników. Żale można mnożyć długo. Jednak najtragiczniejszy efekt tych lat to strata ludzi. Odeszli zasłużeni spółdzielcy, ponieważ nie mogli zgodzić się z kierowaniem działalnością organizacji spółdzielczych przez terenowe organy władzy i administracji lub z prowadzeniem działalności zgodnej z założeniami centralnych i miejscowych planów społeczno-gospodarczych. Po latach musimy wrócić do źródeł spółdzielczości, odrodzić wypaczaną przez 45 lat ideę spółdzielczości. Pierwszym krokiem w tym kierunku była ustawa z 20 stycznia 1990 r. znosząca panowanie centralnych związków nad spółdzielczością. Drugi krok mamy zrobić dzisiaj. Musimy oddać spółdzielnie w ręce spółdzielców. Świadomość tego faktu była powszechna wśród członków Komisji Nadzwyczajnej i wydaje się, że nie budziła kontrowersji. Spieraliśmy się jedynie o sposób osiągnięcia tego celu. Napawa to nadzieją na pozytywny wynik dzisiejszej debaty. Tyle uwag ogólnych.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#PosełMariaZajączkowska">W tym wystąpieniu chciałabym przedstawić również stanowisko mojego klubu wobec proponowanych uregulowań szczegółowych, zwłaszcza tych, które budziły wątpliwości i kontrowersje.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#PosełMariaZajączkowska">Definicja spółdzielni. Konstrukcję całej ustawy determinuje definicja spółdzielni zawarta w art. 1. Pragnąc przywrócić podmiotowość spółdzielców, zwrócić im władzę nad spółdzielniami, należało zmienić definicję spółdzielni. Dla Unii Demokratycznej ważne jest to, by w opisie spółdzielni jako przedsiębiorstwa podkreślić fakt, iż jest to dobrowolne i samorządne zrzeszenie osób uznających w działalności gospodarczej za najbardziej wydajną i ekonomicznie uzasadnioną tę formę pomnażania swoich zarobków lub majątków. Proponując konkretny zapis, sięgnęliśmy do definicji przyjętej w ustawie o spółdzielniach z 29 października 1920 r. Proponowany zapis znajduje się w pierwszym wniosku mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#PosełMariaZajączkowska">Spółdzielczość stawiała sobie nie tylko cele gospodarcze, ale również społeczne. Propagowała rzetelną pracę i podniesienie poziomu kulturalnego członków. Być spółdzielcą oznaczało reprezentować pewien styl życia. Nowe prawo nawiązuje do tych tradycji w § 2 art. 1. Prostą konsekwencją definicji zawartej w art. 1 jest zapis art. 3, za którym się opowiadamy, mówiący o tym, że własność spółdzielcza jest prywatną własnością grupową. Spółdzielnia posiada osobowość prawną, majątek; może podejmować własne decyzje, za które odpowiada.</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#PosełMariaZajączkowska">Statut. Wraz z nowelizacją ustawy zmieni się rola statutu spółdzielni. Prawo spółdzielcze będzie zawierało tylko ogólne zapisy regulujące działalność spółdzielni. Wiele zapisów prawnych ujętych obecnie w Prawie spółdzielczym przeniesiono do statutów - np. spółdzielcy w statutach będą musieli określić liczbę i skład zarządu oraz członkostwo pracowników. To spółdzielcy decydować będą o kształcie spółdzielni, sposobie zarządzania nią i zakresie działania. Wymaga to od spółdzielców wielkiej aktywności i odpowiedzialności. Los spółdzielni leżał będzie w rękach spółdzielców.</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#PosełMariaZajączkowska">Spółdzielnie osób prawnych. We współczesnej gospodarce spółdzielnie muszą konkurować z innymi podmiotami gospodarczymi. Aby mogły one sprostać wyzwaniom gospodarki rynkowej, należy umożliwić im tworzenie struktur o wyższym stopniu integracji, łączących kapitały kilku spółdzielni, w celu rozwiązywania wspólnych problemów, np. spółdzielnie osób prawnych, spółki lub izby gospodarcze. Dlatego uznajemy jako niezwykle ważny zapis zawarty w art. 6 § 2, który pozwala na tworzenie spółdzielni osób prawnych. W myśl tego zapisu już trzy spółdzielnie mogą tworzyć spółdzielnię osób prawnych.</u>
          <u xml:id="u-23.8" who="#PosełMariaZajączkowska">W tym miejscu należy ustosunkować się do jednej z najbardziej kontrowersyjnych kwestii w tej ustawie. Wielu członków komisji, powołując się na konieczność efektywnego działania spółdzielni na konkurencyjnych rynkach, uznawało za niezbędne odtworzenie związków gospodarczych. Naszym zdaniem nie ma takiej potrzeby. Wystarcza zapis art. 6 § 2. Za odstąpieniem od tworzenia związków gospodarczych przemawia mechanizm działania tych struktur, który powoduje, że zaczynają one żyć własnym życiem i dominować nad spółdzielniami. Może to dobrze zobrazować następujący przykład: Jeżeli trzy spółdzielnie zainteresowane są budową chłodni, to zrzeszają się w spółdzielnię osób prawnych, która chłodnię buduje i nią zarządza. Jeżeli będzie robił to związek gospodarczy, w którym zrzeszone będą również inne spółdzielnie (niekoniecznie zainteresowane budową chłodni), to zasada gospodarowania będzie musiała uwzględniać ich interesy, a nie interes tylko tych trzech spółdzielni. Gdy prześledzi się mechanizm działania związków gospodarczych, staje się jasne, że wcześniej czy później będą one dążyć do odrywania się od spółdzielni, do kierowania się własnymi interesami, a w końcu, po zgromadzeniu dostatecznie dużego majątku, do dominacji nad uzależnionymi od siebie gospodarczo spółdzielniami. Część posłów uważa, że wystarczy, jeżeli się zapisze w ustawie, że związek gospodarczy będzie musiał transferować zyski do spółdzielni zrzeszonych. Chciałam tylko przypomnieć o praktykach, które są w tej chwili powszechne, a więc o tym, że pracuje się bez zysku po to, żeby nie płacić podatków.</u>
          <u xml:id="u-23.9" who="#PosełMariaZajączkowska">Tak więc nasze zastrzeżenia nie wynikają z politycznej niechęci do związków gospodarczych lub z faktu, że proces likwidacji starych struktur związkowych nie został zakończony. Padnie tutaj pytanie, jak to się stało, że takie zjawisko nie występowało przed 1939 r., chociaż związki gospodarcze istniały. Tak, nie było takiego zagrożenia, ale przed wojną w związku nie występowała tak daleko posunięta koncentracja kapitału, związek był więc zawsze uzależniony od składek płaconych przez spółdzielnie. Obecnie kapitał będzie dominował nad spółdzielnią, co jest sprzeczne z zasadami spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-23.10" who="#PosełMariaZajączkowska">Podzielność majątku spółdzielni. Zapis o podzielności majątku spółdzielni może rzutować na sprawę istnienia wielu spółdzielni. Opowiadając się zasadniczo za podzielnością majątku spółdzielczego, uważamy, że musimy przewidywać skutki tworzonego prawa. Nie może to być tylko zapis słusznych idei. Nowe Prawo spółdzielcze przewiduje zasadnicze zmiany w definiowaniu prawa do członkostwa, np. członkostwa pracowników. Dlatego, uznając prawo spółdzielców do decydowania o podzielności majątku, uważamy za konieczne zachowanie pewnej kolejności działań. Najpierw musi nastąpić uporządkowanie spraw członkowskich, a dopiero później wprowadzenie regulacji dotyczącej podzielności majątku. Takie motywy legły u podstaw negowania zapisu § 2 w art. 26. W tym wypadku opowiadamy się za drugim wnioskiem mniejszości oraz zgadzamy się na zapis proponowany w art. 125 § 5.</u>
          <u xml:id="u-23.11" who="#PosełMariaZajączkowska">Członkostwo pracowników w spółdzielniach. Jest to temat najbardziej kontrowersyjny, wzbudza on największe emocje, dotyka wielu ludzi; to problem, dla którego nie ma dobrego rozwiązania. Szczególnie dramatyczna jest sytuacja spółdzielni z otoczenia rolnictwa. Interesy dwóch grup członkowskich, pracowników i rolników, są konkurencyjne. Pracownicy będą zabiegali o wysokie wynagrodzenia, a rolnicy o zyski przeznaczane do podziału lub na inwestycje. Dla rolników trwale związanych ze spółdzielnią los spółdzielni jest losem ich gospodarstw. W chudych latach to oni ponoszą największe koszty. Spółdzielnie były powoływane dla wsparcia działalności rolników, by ułatwić im wejście na rynek konsumenta. Z tego powodu ich głos w spółdzielniach powinien być decydujący. Jest też i druga strona. Wiele spółdzielni przetrwało tylko dzięki członkostwu pracowników, to oni często ograniczali swoje wymagania po to, by mogła przetrwać spółdzielnia. Rolnicy, konsumenci zniechęceni sytuacją, jaka istniała w spółdzielczości, odeszli, a pracownicy, broniąc swojego miejsca pracy, bronili spółdzielni. Majątek spółdzielni powstał z pracy obu grup, arbitralna decyzja ustawodawcy krzywdziłaby dzisiaj jedną ze stron.</u>
          <u xml:id="u-23.12" who="#PosełMariaZajączkowska">Mimo konkurencji interesów, obie grupy są sobie wzajemnie potrzebne. Spółdzielnia tylko wówczas będzie mogła odnieść sukces, gdy będą w niej zatrudnieni pracowici, uczciwi i zdolni pracownicy. Należy o nich dbać i zabiegać. Pracownicy zaś muszą zrozumieć, że tylko wówczas zachowają swoje miejsca pracy, gdy rolnicy będą zainteresowani istnieniem spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-23.13" who="#PosełMariaZajączkowska">W tej sytuacji Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna uważa, że najwłaściwszym rozwiązaniem jest pozostawienie rozstrzygnięcia tego problemu samym spółdzielcom, jak to zapisano w art. 45 § 2 i w art. 6 przepisów przejściowych. Oczywiście istnieje obawa, że nastąpi zantagonizowanie obu grup członkowskich. Liczymy jednak na rozwagę wszystkich spółdzielców i apelujemy, by przed podjęciem decyzji wyważali racje obu stron i pamiętali, że są skazani na współpracę.</u>
          <u xml:id="u-23.14" who="#PosełMariaZajączkowska">Zarząd. Spółdzielnie będą mogły spełniać swoją rolę w gospodarce rynkowej tylko wówczas, gdy zarządzanie będzie fachowe i sprawne. Dlatego z zadowoleniem przyjmujemy zapis mówiący o tym, że zarząd spółdzielni może być jednoosobowy, jak to zdefiniowano w § 1 art. 49, i opowiadamy się za szóstym wnioskiem mniejszości, w myśl którego do zarządu mogą być wybierane osoby nie będące członkami spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-23.15" who="#PosełMariaZajączkowska">Unia Demokratyczna wychodzi z założenia, iż sami spółdzielcy potrafią ocenić, jaka forma zarządu odpowiada konkretnej spółdzielni. Naszym zdaniem tworzenie wielopiętrowych struktur zarządu nie sprzyja usprawnieniu zarządzania, jedynie rozmywa kompetencje i odpowiedzialność.</u>
          <u xml:id="u-23.16" who="#PosełMariaZajączkowska">Krajowa reprezentacja ruchu spółdzielczego. W tej kwestii ścierały się dwa poglądy. Jedni proponowali Krajową Radę Spółdzielczą jako ciało przedstawicielskie, wybrane przez spółdzielców i nie powiązane z instytucjami państwowymi. Według innych reprezentację krajową powinna stanowić Rada Spółdzielcza, działająca przy prezesie Rady Ministrów i przez niego powoływana. Składałaby się w 2/3 z kandydatów przedstawionych przez związki spółdzielcze, w 1/3 z przedstawicieli rządu.</u>
          <u xml:id="u-23.17" who="#PosełMariaZajączkowska">Oba rozwiązania nikogo nie satysfakcjonowały. Pierwsze jest demokratyczne, ale nie gwarantuje spółdzielcom rzeczywistego wpływu na decyzje administracji ani uwzględniania w nich potrzeb i interesów spółdzielców. Rada powoływana przez prezesa Rady Ministrów spośród przedstawicieli związków spółdzielczych, reprezentujących tylko niewielką część spółdzielni, byłaby zaś ciałem biurokratycznym, uzależnionym od administracji. Dlatego komisja zaproponowała rozwiązanie, które godzi demokratyczny tryb wyboru przedstawicieli spółdzielni z usytuowaniem (działalnością) rady właśnie przy prezesie Rady Ministrów i obecnością w jej składzie przedstawicieli rządu. Rada Spółdzielcza posiadałaby osobowość prawną.</u>
          <u xml:id="u-23.18" who="#PosełMariaZajączkowska">Motywy opowiedzenia się Unii Demokratycznej za takim rozwiązaniem dobrze oddaje ocena obecnej sytuacji dokonana przez jeden ze związków rewizyjnych, którą pozwalam sobie zacytować: „Doświadczenia uzyskane w ramach realizacji ustawy z 20 stycznia 1990 r., która miała odnowić spółdzielnie przez wybór Naczelnej Rady Spółdzielczej za pośrednictwem samodzielnych sejmików spółdzielczych, wykazały, że to rozwiązanie nie sprawdziło się. Jasne stało się, że spółdzielczość jest w tak wielkiej zapaści, iż nie wyjdzie z niej bez ścisłej współpracy z rządem, co zapewniają rozwiązania proponowane przez komisję”.</u>
          <u xml:id="u-23.19" who="#PosełMariaZajączkowska">Lustracja. W imieniu Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna pragnę wnieść poprawki zmieniające uregulowania zawarte w przepisach o lustracji i związkach rewizyjnych. Najistotniejsza zmierza do rozszerzenia kręgu podmiotów, którym spółdzielnie, nie zrzeszone w związkach rewizyjnych, będą mogły zlecać przeprowadzenie lustracji. Proponuje się, żeby powyższą możliwość przewidzieć również dla uprawnionych rzeczoznawców, działających poza strukturami związków rewizyjnych oraz Rady Spółdzielczej. Uprawnionym lustratorem byłaby osoba fizyczna, która uzyskała świadectwa kwalifikacyjne wydawane przez Radę Spółdzielczą, prowadząca działalność gospodarczą we własnym imieniu i na własny rachunek lub w ramach struktur spółek prawa cywilnego czy prawa handlowego. Jednocześnie proponowana zmiana zmierza do zrezygnowania z tradycyjnej formy utrzymywania związków rewizyjnych, tj. ze składek zrzeszonych spółdzielni. W zamian proponuje się, aby świadczenie przez związek na rzecz spółdzielni usług lustracyjnych i innych przewidzianych w statucie związku było oparte na cywilnoprawnych, odpłatnych umowach-zleceniach. Dotychczasowa formuła składki członkowskiej na utrzymanie związku nie sprzyja efektywnej i odpowiadającej rzeczywistym potrzebom zrzeszonych spółdzielni działalności związku rewizyjnego.</u>
          <u xml:id="u-23.20" who="#PosełMariaZajączkowska">To wystąpienie nie oddaje całości zmian wprowadzonych do Prawa spółdzielczego (mam np. na myśli podział nadwyżki bilansowej). Dodam, że uznajemy za słuszną decyzję komisji w kwestii ograniczenia się do nowelizacji zapisów ogólnych, bez ingerencji w regulacje branżowe.</u>
          <u xml:id="u-23.21" who="#PosełMariaZajączkowska">Kończąc, chcę prosić wszystkich w tej Izbie o wsparcie zaproponowanego przez komisję projektu nowelizacji Prawa spółdzielczego. Spółdzielcy czekają na to od 3 lat. Wiele zapisów wynika z kompromisów, ale jeszcze raz chcę podkreślić, iż w komisji różniliśmy się tylko co do sposobów rozwiązywania spraw spółdzielczych - wszyscy byliśmy zgodni w tym, że potrzebne jest szybkie uchwalenie nowego Prawa spółdzielczego.</u>
          <u xml:id="u-23.22" who="#PosełMariaZajączkowska">Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna będzie głosował za przyjęciem projektu przedłożonego przez komisję i zaproponowanej przez Senat poprawki do Prawa spółdzielczego. Apeluję o to do pań i panów posłów.</u>
          <u xml:id="u-23.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#Marszałek">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#Marszałek">Obecnie proszę pana posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#SekretarzposełRyszardJastrzębski">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy odbędzie się zebranie Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego w sali nr 101.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#SekretarzposełRyszardJastrzębski">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w sali kinowej, nowy Dom Poselski, odbędzie się posiedzenie Klubu Parlamentarnego Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#SekretarzposełRyszardJastrzębski">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy odbędzie się posiedzenie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów w sali kolumnowej.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#SekretarzposełRyszardJastrzębski">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędzie się posiedzenie Komisji Przekształceń Własnościowych w sali nr 22 w budynku nr 3.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#SekretarzposełRyszardJastrzębski">Zebranie Polsko-Izraelskiej Grupy Unii Międzyparlamentarnej odbędzie się dzisiaj, tj. 1 kwietnia o godz. 13.30 w sali nr 23 w budynku nr 3.</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#SekretarzposełRyszardJastrzębski">Zebranie Klubu Parlamentarnego RdR odbędzie się w czasie przerwy w sali nr 400.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#Marszałek">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#Marszałek">Obecnie ogłaszam przerwę do godz. 11.35.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min 07 do godz. 11 min 39)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Kontynuujemy debatę nad poselskimi projektami ustaw o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze oraz o senackim projekcie ustawy o zmianie ustawy o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Proszę o zabranie głosu pana posła Wojciecha Zarzyckiego, który reprezentuje Polskie Stronnictwo Ludowe. Przygotuje się do zabrania głosu pan poseł Kazimierz Wilk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Polskie Stronnictwo Ludowe w swoim programie społeczno-gospodarczym uznaje szczególnie dużą rolę spółdzielczości w kształtowaniu gospodarki narodowej i jej rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">Znalazło to wyraz również w uchwałach III Kongresu PSL, który się odbył w Warszawie w listopadzie ub. r. Wskazano w nich, że przy wyzwalaniu inicjatywy szerokich rzesz członkowskich spółdzielczość może znacznie się przyczynić do wychodzenia z marazmu społecznego i głębokiej recesji, jeśli będą stworzone sprzyjające warunki ustawowe i przychylny klimat w polityce gospodarczej państwa. Kongres zobowiązał Klub Parlamentarny PSL, by skutecznie przyczynił się do szybkiego opracowania i uchwalenia przez parlament Prawa spółdzielczego odpowiadającego oczekiwaniom spółdzielców i zapewniającego korzystne warunki do szybkiej odbudowy spółdzielczości - zlikwidowania deformacji poprzedniego okresu - ze zniszczeń i upadków spowodowanych działaniem nieszczęsnej ustawy z 20 stycznia 1990 r. o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości i nieprzychylnym w minionych trzech latach stosunkiem do spółdzielczości, wyrażającym się w polityce gospodarczej rządu pod wpływem niektórych gremiów politycznych, oraz do ukształtowania ruchu spółdzielczego w formie samorządu opartego na zasadach demokratycznych. Kongres Polskiego Stronnictwa Ludowego wypowiedział się również za suwerennym prawem spółdzielni do zrzeszania się w związkach i organizacjach gospodarczych odpowiadających ich potrzebom, za wyłonieniem przez kongres spółdzielczości naczelnego organu reprezentującego polski ruch spółdzielczy, za rozliczeniem przed parlamentem i spółdzielczością skutków działania ustawy z 20 stycznia 1990 r.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">W ostatnich latach polska spółdzielczość z wymienionych powodów poniosła ogromne straty materialne i moralne. W wymienionej ustawie pozbawiono ją nadbudowy organizacyjnej i gospodarczej przez zlikwidowanie związków, a w tym: hurtowni, zakładów przemysłowych, zakładów usługowych i różnych jednostek zaplecza technicznego niezbędnych w działalności gospodarczej w dobie współczesnej. Tryb likwidacji związków i przekazywania ich mienia budził poważne zastrzeżenia, gdyż w bardzo wielu wypadkach cechowały go nieprawidłowości i nadużycia. Brakuje danych, by w pełni ocenić wielkość strat poniesionych przez gospodarkę narodową w wyniku przeprowadzonej likwidacji związków i zagospodarowania przez likwidatorów ich majątku stanowiącego w istocie własność spółdzielni członkowskich. Na skutek zmian wprowadzonych w systemie statystyki państwowej są również trudności w określeniu aktualnej na koniec 1992 r. sytuacji organizacyjnej i gospodarczej w spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">Niektóre charakterystyczne wskaźniki, zawarte w opracowaniach publikowanych przez Spółdzielczy Instytut Badawczy, pozwalają na wyrobienie poglądu o skali zmniejszenia się potencjału gospodarczego i działalności spółdzielni w 1991 r. w porównaniu z 1988 r. Oto niektóre z nich: udział spółdzielczości w dochodzie narodowym wytworzonym brutto w 1988 r. wynosił 8,7%, ocenia się, że w 1992 r. ten wskaźnik wyniósł 7%; liczba zatrudnionych w spółdzielczości w 1988 r. wynosiła około 2 mln, a w 1991 r. spadła poniżej 1 mln; średnia płaca w spółdzielczości w 1991 r. była o 24% niższa niż w 6 działach gospodarki narodowej; w latach 1988–1991 sieć placówek spółdzielczych w kraju zmniejszyła się o 96 tys., a udział spółdzielczości w handlu detalicznym z 62% spadł do 24%.</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">Spółdzielnie podstawowe, pozbawione oparcia we własnej nadbudowie organizacyjnej i gospodarczej, obciążone wysokimi podatkami, czynszami za lokale i nader wysokim oprocentowaniem kredytów, w wielu wypadkach utraciły zdolność do konkurowania, a nawet do aktywnej działalności. Wiele z nich przejęło metody działania obowiązujące w przedsiębiorstwach kapitałowych, zapominając o potrzebach członków. Kolejne rządy w swoich działaniach całkowicie pomijają spółdzielczość, chociaż oficjalnie - według GUS - została ona zaliczona do sektora prywatnego, nie może korzystać z przyznawanych mu preferencji. O bardzo trudnej sytuacji gospodarczej spółdzielczości świadczy rosnąca liczba spółdzielni w stanie likwidacji, aktualnie dotyczy to około 2 tys. spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-28.5" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">Podsumowując, można podkreślić bardzo trudne obecnie położenie spółdzielczości i pilną konieczność uchwalenia przez Sejm nowelizacji Prawa spółdzielczego, która spełni oczekiwania tego sektora gospodarki. Opracowany przez sejmową Komisję Nadzwyczajną projekt jest przedmiotem obecnej debaty Wysokiej Izby. Dyskusja wykaże, czy spełnia on dobrze znane komisji oczekiwania spółdzielców, zaprezentowane w kierowanych do niej wielu wystąpieniach działaczy spółdzielczych, w uchwałach podejmowanych przez zebrania spółdzielcze, a w szczególności na odbywających się w latach 1991–1993 wojewódzkich sejmikach spółdzielczych. W uchwałach tych podkreślano, że chodzi o prawo o charakterze ogólnym, pozostawiając szczegółowe przepisy do unormowania w statutach spółdzielni, że chodzi o prawo, które zapewniałoby organizacjom spółdzielczym pełne równouprawnienie z podmiotami gospodarczymi, należącymi do innych sektorów własności, a więc chodzi o prawo:</u>
          <u xml:id="u-28.6" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">— sprzyjające odbudowie autentyzmu spółdzielczego;</u>
          <u xml:id="u-28.7" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">— zapewniające organizacjom spółdzielczym opartą na zasadach demokracji pełną samodzielność i samorządność;</u>
          <u xml:id="u-28.8" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">— umożliwiające swobodne zrzeszanie się w związki lub centrale gospodarcze, odpowiednio do występujących potrzeb;</u>
          <u xml:id="u-28.9" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">— potwierdzające, że majątek spółdzielni stanowi prywatną własność członków w użytkowaniu grupowym i że do nich należy decyzja o jego przeznaczeniu w razie likwidacji spółdzielni;</u>
          <u xml:id="u-28.10" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">— oraz, co jest bardzo istotne, zapewniające, że zasada samorządu spółdzielczego będzie stosowana począwszy od szczebla spółdzielni podstawowych po ogólnokrajowy najwyższy organ tego samorządu, którym powinien być kongres spółdzielczości powoływany i obradujący w trybie demokratycznym.</u>
          <u xml:id="u-28.11" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">Takie prawo zapewni spółdzielczości rozwój oraz pobudzi do inicjatywy i aktywności miliony zrzeszonych w niej członków i pracowników.</u>
          <u xml:id="u-28.12" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">Porównanie projektu przedstawionego Wysokiej Izbie z wymienionymi postulatami pozwala na następującą jego ocenę.</u>
          <u xml:id="u-28.13" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">Z ustawy zostały wyeliminowane elementy i akcenty charakterystyczne dla systemu nakazowo-rozdzielczego, dzięki czemu zaistniały warunki do przywrócenia autentyzmu działalności spółdzielni - podmiotem spółdzielni znowu stanie się członek, a celem jego działania będą jego potrzeby.</u>
          <u xml:id="u-28.14" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">Niestety, projekt nie jest ujęty w sposób ogólny, problemowy, lecz wykazuje zbędne i duże uszczegółowienie przepisów, z których wiele nastawionych jest przesadnie, by nie dopuścić do powrotu tzw. starego, tj. praktyki z poprzedniego okresu. Znalazło to wyraz m.in. w sformułowaniu dotyczącym związków rewizyjnych. Brakuje jakichkolwiek stwierdzeń, że spółdzielczość jest w pełni równoprawnym z innymi podmiotami gospodarczymi partnerem w kształtowaniu gospodarki narodowej. Na ten temat powinien znaleźć się zapis w przepisach końcowych, zalecający Radzie Ministrów, by na wniosek rady spółdzielczej przy uchwalaniu ustawy budżetowej było podkreślone, jakiego rodzaju ulgi podatkowe będą przysługiwały spółdzielniom. Brak również wzmianki na temat warunków umożliwiających spółdzielniom konkurencyjność na rynku, jeśli ustawowo są zobowiązane do ponoszenia poważnych wydatków na obowiązkową lustrację i uiszczanie składki na działalność rady spółdzielczej. Z tytułu zwiększonych kosztów własnych organizacji spółdzielczych, wynikających z ponoszenia opłat za lustrację i składek na związki rewizyjne oraz składki nałożonej na spółdzielnie przez radę spółdzielczą na pokrycie kosztów jej utrzymania słuszne jest, aby w ustawie znalazły się delegacje dla ministra finansów i rządu uprawniające do przyznawania spółdzielniom odpowiednich ulg podatkowych. Dotyczyć one mogą ulg w podatku obrotowym od obrotu z członkami, zwolnienia członków od podatku dochodowego z tytułu wypłacanego im tzw. nadebranego w obrotach z nimi itp.</u>
          <u xml:id="u-28.15" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">Nie w pełni jasne jest postanowienie dotyczące własności majątku spółdzielczego w zestawieniu z przepisem mówiącym o jego przeznaczeniu w razie likwidacji spółdzielni. Szczególnie dużym niedociągnięciem projektu jest brak uprawnień spółdzielni do swobodnego zrzeszania się dla zaspokajania wspólnych potrzeb gospodarczych i rozwijania współpracy międzyspółdzielczej. Jest to anachronizm nie odpowiadający obecnym czasom. Zgodnie z szóstą zasadą spółdzielczą, uchwaloną przez Kongres Międzynarodowego Związku Spółdzielczego w 1966 r., nawołuje się spółdzielnie do takiej współpracy w każdej możliwej formie w skali lokalnej, narodowej i międzynarodowej w celu lepszego zaspokajania potrzeb swoich członków i środowiska. Spółdzielcze związki i centrale gospodarcze istnieją powszechnie w świecie. W warunkach polskich czekają na nie ogromne zadania, a ich brak jest odczuwany dotkliwie przez spółdzielczość. Postulat dotyczący prawa do tworzenia związków gospodarczych sformułowany jest we wnioskach mniejszości. Zawarty w nich tekst proponujemy uzupełnić o § 3 o treści: „Jeżeli formą związku nie jest forma spółdzielcza, to związek nie podlega postanowieniom ustawy”.</u>
          <u xml:id="u-28.16" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">Najwięcej dyskusji wywołuje koncepcja organizacyjna naczelnych organów spółdzielczości. Przyjęty przez komisję projekt rady spółdzielczej, powoływanej przez prezesa Rady Ministrów i działającej na podstawie nadawanego przez premiera statutu, jest niezgodny z założeniami ruchu spółdzielczego opartego na zasadach demokracji przyjętych, jako podstawowa cecha, przez Międzynarodowy Ruch Spółdzielczy. W takim wypadku polska spółdzielczość nie może być reprezentowana przez proponowaną radę w Międzynarodowym Związku Spółdzielczym i nie może rozwijać współpracy ze zrzeszonymi z nimi organizacjami spółdzielczymi. Będzie to miało miejsce wówczas, gdy Polska przeprowadzi zmiany ustrojowe w tym zakresie. Niezależnie od tego, przy istniejących w społeczeństwie nawykach z przeszłości, będzie to w istocie wysoki urząd państwowy z cechami biurokratyzmu, utrzymywany ze składek nałożonych na spółdzielnie. Jest to niechlubna kontynuacja nadzoru spółdzielczości przez administrację rządową. W tej sytuacji zwracamy się do wszystkich posłów, opowiadających się za demokracją i odbudową autentycznej spółdzielczości, o poparcie naszych wniosków. Prawidłowym rozwiązaniem będzie powołanie naczelnych organów według koncepcji samorządu zaprezentowanej we wnioskach mniejszości. W propozycjach przedstawionych w art. 259 § 1 należy dodać opuszczone omyłkowo sformułowanie: „Rada spółdzielcza reprezentuje polską spółdzielczość w kraju i za granicą”. Proponowane rozwiązanie nie wyklucza istnienia niewielkiego organu do spraw spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-28.17" who="#PosełWojciechSzczęsnyZarzycki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego opowie się za przyjęciem projektu ustawy po wprowadzeniu zgłoszonych zmian i poprawek. Podkreślamy, że na ustawę spółdzielcy oczekują z niecierpliwością. W sprawie oceny strat poniesionych przez spółdzielnie i gospodarkę narodową, w wyniku działań ustawy z 20 stycznia 1990 r. i trybu jej realizacji Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego wystąpi z oddzielnym wnioskiem. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-28.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Stanowisko Konfederacji Polski Niepodległej w sprawie projektu ustawy zaprezentuje pan poseł Kazimierz Wilk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#PosełKazimierzWilk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Omawiany dziś projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze nazywany jest potocznie, zdaniem mojego klubu całkowicie bezpodstawnie, projektem nowego prawa spółdzielczego, tak bardzo oczekiwanego przez wszystkie środowiska spółdzielcze w Polsce. Niestety - i tego faktu nie należy ukrywać - jest to kolejna, dwunasta już od 1982 r., co prawda bardzo szeroka, bo obejmująca ponad 100 zmian, nowelizacja prawa spółdzielczego. Niewątpliwie jest to najszersza z dotychczasowych nowelizacji, obarczona jednak zarzutem dokonania jedynie zmian o charakterze dostosowawczym i na dodatek zmian, które nie w pełni uwzględniają realia i odpowiadają zapotrzebowaniu sektora spółdzielczego. Biorąc pod uwagę te argumenty nie należy się dziwić, że przedstawiciele różnych klubów poselskich postulują, by ta nowelizacja stanowiła jedynie pierwszy krok w kierunku wypracowania nowego, systemowego uregulowania pozycji sektora spółdzielczego w Polsce. Przyjęty w omawianym projekcie model prawa spółdzielczego, obejmujący tylko ogólną problematykę spółdzielni, umożliwia odrębne i systemowe uregulowanie poszczególnych typów organizacji spółdzielczych, takich jak np. spółdzielnie rzemieślnicze, mieszkaniowe, rolnicze spółdzielnie produkcyjne, banki spółdzielcze. Sądzę, iż argumentów przemawiających za takim ujęciem tematu można znaleźć bardzo wiele, a niewątpliwie jednym z ważniejszych jest konieczność podjęcia działań mających na celu dostosowanie polskiego prawa spółdzielczego do reguł przyjętych w państwach Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. Aby jednak do takiej kompleksowej regulacji przystąpić, należy jak najszybciej znaleźć odpowiedź na następujące pytania.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#PosełKazimierzWilk">Po pierwsze, czy nie należałoby podjąć decyzji o nowelizacji przepisów dla różnych rodzajów spółdzielni, zasięgając przedtem opinii zainteresowanych środowisk.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#PosełKazimierzWilk">Po drugie, czy nie należałoby ustalić pewnych priorytetów, jeżeli chodzi o kolejność dokonywania nowelizacji.</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#PosełKazimierzWilk">Zdaniem klubu Konfederacji Polski Niepodległej w pierwszej kolejności należałoby podjąć decyzje dotyczące kształtu spółdzielczości mieszkaniowej oraz rolniczych spółdzielni produkcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-30.4" who="#PosełKazimierzWilk">W wypadku spółdzielczości mieszkaniowej celowe wydaje się ustawowe przekształcenie obowiązującego obecnie spółdzielczego własnościowego prawa do lokali w prawo odrębnej własności lokali, co doprowadzi do powstania spółdzielni administrujących mieniem spółdzielczym, posiadających jednakże prawo inwestowania, o ile tak postanowią członkowie spółdzielni. Oznaczałoby to, iż spółdzielnia zgodnie z wolą członków mogłaby także istnieć w obecnej postaci, prowadząc działalność na rachunek swoich członków. Ten kierunek przekształceń został już zapoczątkowany przez wprowadzenie ksiąg wieczystych dla ograniczonego prawa rzeczowego.</u>
          <u xml:id="u-30.5" who="#PosełKazimierzWilk">Odnośnie do rolniczych spółdzielni produkcyjnych należałoby przyjąć takie rozwiązanie, które umożliwiałoby rzeczywiste sprawowanie kontroli nad spółdzielnią przez samych rolników, którzy mieliby wyłączne prawo wyboru zarządu spółdzielni. Zmierzając do tego rozwiązania, należałoby doprowadzić do spłacenia udziałów członków spółdzielni będących pracownikami przez członków spółdzielni - rolników. Taka konstrukcja rolniczych spółdzielni produkcyjnych byłaby dużo prostsza i znacznie zmniejszyłaby ryzyko powstawania konfliktów pomiędzy pracownikami spółdzielni a rolnikami - członkami spółdzielni, posiadającymi de facto bardzo niewielkie możliwości wpływania na funkcjonowanie spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-30.6" who="#PosełKazimierzWilk">Po trzecie, czy nie należałoby jasno stwierdzić, iż w chwili obecnej praktyka przekształcania spółdzielni w spółki powinna być traktowana jako zjawisko negatywne, umożliwiające powstawanie nowych nadużyć.</u>
          <u xml:id="u-30.7" who="#PosełKazimierzWilk">Z dokumentów przedłożonych komisji wynika, iż jest to zagadnienie niezwykle kontrowersyjne. O ile Ministerstwo Przekształceń Własnościowych bez ograniczeń zdaje się opowiadać za możliwością przekształcenia spółdzielni - chcących uniknąć likwidacji - w spółki, o tyle Ministerstwo Finansów zdaje się nie podzielać tego poglądu, opowiadając się generalnie za utrzymaniem dotychczasowej zasady niepodzielności majątku spółdzielczego, dopuszczając jednakże ewentualność stworzenia możliwości w tym zakresie jedynie dla spółdzielni osób prawnych. Dalsze przekształcenia własnościowe - zdaniem ministerstwa - powinny się odbywać w drodze ewolucyjnej, na przykład przez zwiększenie funduszu udziałowego. I sądzę, iż z tym podejściem można się zgodzić.</u>
          <u xml:id="u-30.8" who="#PosełKazimierzWilk">Po czwarte, należy odpowiedzieć na pytanie, czy Polska zamierza respektować postanowienia regulaminu Europejskiego Towarzystwa Spółdzielczego, który wszedł w życie dnia 1 stycznia 1993 r. i odnosi się do ustawodawstw państw członkowskich EWG, które mają przeprowadzić legislacyjny proces dostosowawczy do końca 1994 r. Warto tu chociaż przypomnieć, że jednym z najważniejszych założeń wstępnych tego regulaminu jest „wyposażenie spółdzielni, osób prawnych, ogólnie uznawanych we wszystkich państwach członkowskich, w odpowiednie instrumenty prawne, pozwalające na rozwinięcie działalności między poszczególnymi krajami”. Odpowiedź na to pytanie przesądzić powinna m.in. o koncepcji tak kontrowersyjnej kwestii, jaką jest usytuowanie i charakter rady spółdzielczej. Czy ma to być organizacja korporacyjna, zrzeszająca spółdzielnie dobrowolnie lub obligatoryjnie, czy też ma to być organizacja nie mająca charakteru korporacji, pełniąca funkcje przedstawicielskie, chociaż posiadająca organy pochodzące z wyboru, albo też — jak przewiduje projekt — rada spółdzielcza miałaby charakter państwowo-administracyjny.</u>
          <u xml:id="u-30.9" who="#PosełKazimierzWilk">Biorąc pod uwagę docelowy model spółdzielczości, klub Konfederacji Polski Niepodległej przychyla się raczej do koncepcji zawartej we wniosku mniejszości, przewidującej powstanie rady spółdzielczej jako naczelnego organu samorządowego, którego zadaniem jest zarówno współdziałanie z naczelnymi organami państwowymi w sprawach dotyczących ruchu spółdzielczego, jak i rozwijanie współpracy międzyspółdzielczej oraz określanie zasad przeprowadzenia lustracji czy wydawanie świadectw kwalifikacyjnych lustratorom.</u>
          <u xml:id="u-30.10" who="#PosełKazimierzWilk">Panie Marszałku! Panie, Panowie Posłowie! Należy również zaznaczyć, iż z koniecznością podjęcia w najbliższej przyszłości działań dostosowawczych jest także ściśle związany sygnalizowany dziś przez środowiska spółdzielcze problem jasnego ustawowego określenia podmiotu i zakresu własności, którą gospodaruje spółdzielnia. Rozstrzygnięcie tego problemu jest bardzo istotne, także ze względów czysto jurysdycznych, przemawiających za tym, aby podlegająca regulacji dziedzina posługiwała się jednolitą terminologią. Wiadomo bowiem, iż znowelizowany w 1989 r. Kodeks cywilny zaliczył spółdzielnie do prywatnych podmiotów gospodarczych. Natomiast przedstawiony Wysokiej Izbie projekt nie odzwierciedla tego zapisu, gdyż nie reguluje spraw dotyczących charakteru użytkowania majątku spółdzielczego. Nie wiadomo, czy członkom spółdzielni w wypadku majątku spółdzielczego przysługują typowe uprawnienia, wynikające z prawa własności, określonego przez Kodeks cywilny, czy też uprawnienia te mają zakres węższy? A jeżeli tak, to w jakiej mierze? I jakie są obiektywne kryteria dokonywania takich zawężeń?</u>
          <u xml:id="u-30.11" who="#PosełKazimierzWilk">Proponowany w art. 3 zapis, iż własność spółdzielcza jest prywatną własnością grupową członków spółdzielni, określa jedynie kategorię własności, a nie jej charakter. Konsekwencją zaś nierozstrzygnięcia tego problemu jest brak spójności konstrukcji prawnej projektowanej regulacji, czyli mówiąc prościej, niedookreślenie praw własności członków spółdzielni dotyczących majątku spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-30.12" who="#PosełKazimierzWilk">Panie i Panowie Posłowie! Poruszone przeze mnie zagadnienia stanowią jedynie niewielką część z tych, które zostały uregulowane w omawianym projekcie. Klub Konfederacji Polski Niepodległej nie zgłasza swoich poprawek do projektu, będzie natomiast popierał niektóre wnioski mniejszości. Wyrażamy poparcie dla stanowiska Senatu w sprawie ustawy o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości. Nasze poparcie dla tego projektu podyktowane jest głębokim przekonaniem, iż zmiany o charakterze przekształceniowo-własnościowym powinny następować stopniowo i nie należy dziś przesądzać o możliwości przekształceń spółdzielni w spółki.</u>
          <u xml:id="u-30.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Rakoczego ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. O przygotowanie się proszę pana posła Ireneusza Niewiarowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#PosełStanisławRakoczy">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Po przeszło rocznych pracach Komisji Nadzwyczajnej do spraw uchwalenia Prawa spółdzielczego, mam zaszczyt przedstawić stanowisko mojego klubu - Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego, dotyczące przedłożonego Wysokiej Izbie projektu nowelizacji ustawy Prawo spółdzielcze. Należy tutaj podkreślić, że omawiany projekt nie jest nową ustawą o spółdzielczości, a tylko kolejną nowelizacją ustawy z 1982 r. Naszym zdaniem jest to rozwiązanie słuszne co najmniej z dwóch powodów:</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#PosełStanisławRakoczy">Po pierwsze, ustawa z 1982 r. była wielokrotnie nowelizowana, tak więc wiele obowiązujących dzisiaj przepisów jest dostosowanych do zmian, jakie były w naszym kraju dokonane po roku 1989.</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#PosełStanisławRakoczy">Po drugie, zmiana prawa spółdzielczego powinna mieć charakter kompleksowy. Tymczasem z różnych względów nie sposób było uregulować takiej materii ustawowej, jak spółdzielczość mieszkaniowa czy też spółdzielczość pracy.</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#PosełStanisławRakoczy">W związku z tym komisja słusznie założyła, że lepiej będzie w miarę możliwości szybko wprowadzić niektóre nie cierpiące zwłoki zmiany, ponieważ poszerzenie materii spowodowałoby znaczne przedłużenie prac legislacyjnych. Na marginesie należy dodać, że i tak projekt wymusza w pewnym zakresie określone zmiany w innych działach Prawa spółdzielczego, na przykład dotyczących spółdzielni produkcji rolnej czy spółdzielczości pracy.</u>
          <u xml:id="u-32.4" who="#PosełStanisławRakoczy">Zakres omawianych regulacji zaproponowanych przez Komisję Nadzwyczajną jest dość szeroki, a mianowicie obejmuje: sformułowanie definicji pojęcia: spółdzielnia, zasady warunkujące przynależność do spółdzielni, określenie kompetencji organów spółdzielni, zmiany dotyczące pojęcia własności spółdzielczej, zapisy odnoszące się do przekształcenia organizacyjnego spółdzielni, likwidacji, upadłości, określenie usytuowania związków rewizyjnych, spraw powoływania i kompetencji rady spółdzielczej.</u>
          <u xml:id="u-32.5" who="#PosełStanisławRakoczy">Chcę tutaj podkreślić, że zdaniem mojego klubu proponowany zakres zmian jest dość szeroki, choć dotyczy jedynie zagadnień wspólnych dla wszystkich spółdzielni. Należy jednak uwzględniać fakt, że zabrakło - o czym już wcześniej wspomniałem - nowelizacji przepisów związanych z funkcjonowaniem spółdzielni mieszkaniowych. Jest to, niestety, problem, który dotyczy bardzo dużej liczby osób. Sądzę, że waga tego zagadnienia, jak też wielkie oczekiwania społeczne z tym związane, zobligują Wysoką Izbę, po uchwaleniu niniejszej nowelizacji, do bezzwłocznego podjęcia prac legislacyjnych w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-32.6" who="#PosełStanisławRakoczy">Pozwolą panie posłanki i panowie posłowie, że podzielę się uwagami na temat tego, jak wyobrażamy sobie funkcjonowanie spółdzielni pod rządami znowelizowanej ustawy; trzeba powiedzieć kilka słów na temat ducha tejże nowelizacji.</u>
          <u xml:id="u-32.7" who="#PosełStanisławRakoczy">Po pierwsze, intencją mojego ugrupowania, w dużej mierze znalazło to odzwierciedlenie w projekcie nowelizacji, było potwierdzenie zasadności istnienia spółdzielni. Trzeba bowiem podkreślić, że w pewnym momencie, zwłaszcza w początkach tworzenia wolnego rynku, spółdzielczość była traktowana z pewną nieufnością, jako relikt gospodarki socjalistycznej. W związku z tym tu i ówdzie słychać było głosy, że spółdzielczość w nowych warunkach nie ma racji bytu. W wyniku tego ruch spółdzielczy nie miał perspektyw, co w połączeniu z recesją i koniecznością dostosowania się do nowych warunków sprawiało, że doszło do wielu likwidacji czy upadłości dobrych spółdzielni. Tak więc z naciskiem należy powiedzieć, że intencją tej nowelizacji, a zarazem niewątpliwą zaletą tego projektu jest jasne określenie, że w naszej obecnej polskiej gospodarce będzie istniał sektor spółdzielczy. Na marginesie dodam, że spółdzielnie zatrudniają w tej chwili przeszło milionową rzeszę, co wobec skali bezrobocia jest sprawą niebagatelną.</u>
          <u xml:id="u-32.8" who="#PosełStanisławRakoczy">Drugą ważną kwestią jest budowa spółdzielczości autentycznej, to jest takiej, która występowała do czasu budowy socrealizmu gospodarczego. Nowelizacja odchodzi więc od formułowania jako podstawowego celu działania spółdzielni w formie dobra ogólnospołecznego. Ponadto projekt przyjmuje, że jej podstawową, a zarazem obligatoryjną działalnością jest działalność gospodarcza. Tym samym inne rodzaje działalności, preferowane na gruncie dotychczas obowiązujących przepisów, takie jak np. działalność wychowawcza czy kulturalna, zostały uznane za działalność dodatkową.</u>
          <u xml:id="u-32.9" who="#PosełStanisławRakoczy">Trzecią sprawą jest przyjęcie zasady, że spółdzielnia jest takim samym podmiotem życia ekonomicznego, jak pozostałe podmioty, jak firmy prywatne, w związku z tym musi odpowiadać wymogom gospodarki rynkowej, w szczególności tym, które odnoszą się do konkurencji. Stąd też pojawiają pewne rozwiązania dotyczące organizacji zarządzania spółdzielnią, które usprawniają jej funkcjonowanie. Podstawową kwestią, ściśle zresztą związaną z budową autentycznego ruchu spółdzielczego, jest preferencja i wyeksponowanie praw członkowskich. Spółdzielnia jest korporacją, udział w niej ma charakter dobrowolny, dlatego też członkowie winni być powiązani ściśle ze spółdzielnią - słowem, udział w spółdzielni winien się opłacać. Został więc, naszym zdaniem, słusznie położony nacisk na uprawnienia walnego zgromadzenia jako najwyższego organu statutowego spółdzielni. Ponadto projekt proponuje wprowadzenie gwarancji, że członkowie będą podejmować swobodnie decyzje co do podziału nadwyżki bilansowej. (Wyjątek stanowi 5% nadwyżki przeznaczonej na fundusz zasobowy.) Jest to oczywiście rozwiązanie słuszne, gdyż dzięki temu spółdzielnia otrzymuje sygnał na temat jej kondycji finansowej. Może to dać w przyszłości coś więcej niż tylko satysfakcję z waloryzacji udziału czy też udziału w walnym zgromadzeniu.</u>
          <u xml:id="u-32.10" who="#PosełStanisławRakoczy">Jeśli chodzi o rozwiązania szczegółowe projektu, to na uwagę zasługuje art. 1 § 1, który definiuje pojęcie spółdzielni. Komisja prawie jednomyślnie nawiązała do definicji spółdzielni z ustawy z 1920 r., uwzględniła jednak zmiany, które zaszły w ciągu ostatniego czasu. Natomiast istotnym novum jest propozycja komisji dotycząca uregulowania zawartego w art. 49 § 2. Zostały zaproponowane dwie wersje owego uregulowania. Spór w komisji wywołał problem, czy w zarządzie spółdzielni mogą zasiadać osoby nie będące jej członkami. Otóż wydaje nam się, że zważywszy na pewne gwarancje wynikające z innych przepisów, można uznać za dobre rozwiązanie udział w zarządzie osób nie będących członkami spółdzielni. W tymże artykule przewidziano, i słusznie, możliwość powołania zarządu jednoosobowego. Zgodnie z założeniem winno to usprawnić bieżącą działalność spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-32.11" who="#PosełStanisławRakoczy">Wiele czasu i dyskusji komisja poświęciła sprawom własności spółdzielczej oraz gospodarki spółdzielczej. Bardzo istotne rozwiązania prawne w tym zakresie zostały wprowadzone wcześniej, mianowicie ustawami: o rewaloryzacji udziałów członkowskich z sierpnia 1991 r. i o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości z października roku ubiegłego. Pierwsza ustawa w sposób podmiotowy potraktowała członków proponując istotną waloryzację ich udziałów, druga umocniła prawo własności spółdzielni. Przepisy dotychczas obowiązujące stanowią o niepodzielności majątku spółdzielni, co ma swoje konsekwencje, jeśli chodzi o prawa członków do funduszu zasobowego i innego majątku spółdzielni oraz jeśli chodzi o prawa członków w razie likwidacji spółdzielni. Pozostały majątek musi być przeznaczony na cele spółdzielcze lub społeczne, nie może być podzielony między członków.</u>
          <u xml:id="u-32.12" who="#PosełStanisławRakoczy">Komisja w projekcie zaproponowała dwa rozwiązania ograniczające zakres działania zasady niepodzielności majątku. Statut spółdzielni będzie mógł przyznawać członkom, którzy występują ze spółdzielni, prawo do określonej części funduszu zasobowego i innego majątku. Dopuszczalne będą roszczenia byłych członków o wypłatę udziału, jak i roszczenia o wypłatę udziałów ponad dobrowolnych. Jednocześnie jednak w takim rozwiązaniu tkwią pewne niebezpieczeństwa, na które w chwili tworzenia statutu spółdzielni należy zwrócić szczególną uwagę — przede wszystkim poprzez takie nadmierne wypłaty może ulec osłabieniu kondycja spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-32.13" who="#PosełStanisławRakoczy">Drugim rozwiązaniem jest wprowadzenie możliwości podziału między członków majątku pozostałego po likwidacji spółdzielni, w zależności od stopnia przyczynienia się członków do powstania majątku. Decyzję o tym będzie miała prawo podejmować Rada Spółdzielcza.</u>
          <u xml:id="u-32.14" who="#PosełStanisławRakoczy">Kolejna regulacja dotyczy sprawy związków rewizyjnych. W komisji były też podzielone zdania na ten temat, odnośnie do zakresu działania tychże związków. Jak wiadomo, zostały one postawione w stan likwidacji zgodnie z ustawą ze stycznia 1990 r. W przedstawionym projekcie przewiduje się możliwość tworzenia wyłącznie jednoramiennych związków spółdzielczych, których zadaniem jest prowadzenie działalności lustracyjnej w stosunku do zrzeszonych w nich spółdzielni. Ponadto, o ile statuty spółdzielni będą to dopuszczać, związki te będą mogły prowadzić działalność instruktażową, doradczą i szkoleniową. Projekt nie przewiduje możliwości prowadzenia przez związki rewizyjne własnej działalności gospodarczej. Jest to słuszne, z reguły bowiem prowadzi to do zmajoryzowania przez związek rewizyjny spółdzielni, które się w nich znajdują. Zgodnie z projektem związek rewizyjny będzie mógł być tworzony przez co najmniej 10 spółdzielni. O kształcie tych związków będzie decydował ich statut. Jak już wspomniałem, głównym celem związku będzie działalność rewizyjna, przy czym każda spółdzielnia będzie zobowiązana poddać się rewizji raz na dwa lata. Warto dodać, że projekt przewiduje też lustrację dobrowolną przeprowadzaną na wniosek zainteresowanej spółdzielni. Z przedłożonego projektu wynika, że przy przeprowadzaniu lustracji powinno się uwzględniać interesy członków spółdzielni, a nie jak dotychczas interesy państwa. Dokonywanie lustracji mającej na względzie interesy państwa było traktowane jako dobitny przykład upaństwowienia spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-32.15" who="#PosełStanisławRakoczy">Najwięcej kontrowersji wzbudziła sprawa określenia kształtu rady spółdzielczej. W komisji omawiano dwie koncepcje: Krajowa Rada Spółdzielcza traktowana jako naczelna reprezentacja ruchu spółdzielczego oraz Rada Spółdzielcza tworzona przy prezesie Rady Ministrów. Mój klub opowiada się za drugim rozwiązaniem. Uważamy bowiem, że pewne powiązanie spółdzielczości z organami państwa jest konieczne w dzisiejszej bardzo zmiennej i trudnej sytuacji. Chodzi tu o pewien nadzór nad działalnością ruchu spółdzielczego. Koncepcję rady spółdzielczej składającej się z członków powołanych przez prezesa Rady Ministrów na dwa lata uważamy za słuszną i stabilizującą działalność spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-32.16" who="#PosełStanisławRakoczy">Na koniec należałoby ocenić wartość tej nowelizacji. Sądzę, że czas pokaże, czy przyjęte rozwiązania są właściwe. Pamiętać jednak należy, że wiele problemów o wręcz fundamentalnym znaczeniu dla działalności spółdzielni znajduje się poza omawianą sferą. Myślę tu o całym zakresie prawa finansowego, prawa ubezpieczeń społecznych, gdyż ubezpieczenia społeczne niewątpliwie obciążają konto spółdzielni. Nie można także zapominać o procesie zadłużenia, rozpadu więzi organizacyjnych i kooperacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-32.17" who="#PosełStanisławRakoczy">Wszystko to ma realny wpływ na spółdzielczość - i to głównie, przynajmniej na razie, będzie kształtowało jej sytuację. Sądzę jednak, iż proponowany projekt jest krokiem naprzód, tak jak krokiem naprzód były uchwalone przez Izbę przepisy dotyczące waloryzacji udziałów czy gospodarki gruntami i wywłaszczania nieruchomości. Stworzenie autentycznie sprawnej ekonomicznie spółdzielczości, przy zachowaniu jej cech specyficznych, stworzenie konkretnych mechanizmów uzyskiwania korzyści wynikających z przynależności do spółdzielni i wreszcie zabezpieczenie majątku spółdzielni i jej praw własności są niewątpliwymi podstawami, na których nasza spółdzielczość zacznie się rozwijać.</u>
          <u xml:id="u-32.18" who="#PosełStanisławRakoczy">Mam nadzieję, że przyjmując zaproponowany projekt z niezbędnymi poprawkami Wysoka Izba uczyni krok ku odrodzeniu spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-32.19" who="#PosełStanisławRakoczy">Na zakończenie pragnę oświadczyć, że klub Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego będzie głosował za zaproponowanym przez Komisję Nadzwyczajną projektem ustawy Prawo spółdzielcze, jak też za projektem zgłoszonym przez Senat w druku nr 671.</u>
          <u xml:id="u-32.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Proszę o zabranie głosu pana posła Ireneusza Niewiarowskiego z Konwencji Polskiej, a o przygotowanie się do wystąpienia poproszę pana posła Jana Rulewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#PosełIreneuszNiewiarowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Spółdzielczość w Polsce, tkwiąca swoimi korzeniami w XIX w., kiedy pomagała w zmaganiach w obronie tożsamości narodowej i broniła interesów niezamożnych obywateli, nie może ulec zagładzie w III Rzeczypospolitej - i to nie ze względu na tradycje, ale z uwagi na potrzeby. Jest w tej chwili tak samo potrzebna, jak kiedyś, gdy pozwalała na organizowanie się, godzenie rozbieżnych interesów, łączenie skromnych indywidualnych środków w spółdzielczy kapitał, zdolny do konkurowania na rynku kapitalistycznym. W związku z tym wyrażam radość, że, mimo niewątpliwych opóźnień, dokonujemy kolejnego kroku w przywracaniu autentycznej spółdzielczości. Stronnictwo Ludowo-Chrześcijańskie, którego jestem członkiem, przywiązuje szczególną wagę do tej sprawy. Przedstawiony dzisiaj projekt nowelizacji Prawa spółdzielczego, podobnie jak wcześniej uchwalone ustawy: ustawa o waloryzacji udziałów członkowskich czy też ustawa o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, dopomoże spółdzielniom w znalezieniu się w nowej rzeczywistości wolnego rynku.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#PosełIreneuszNiewiarowski">Wysoki Sejmie! Uzdrawianie spółdzielczości i reforma Prawa spółdzielczego napotykają na różne bariery. Z jednej strony jest to gąszcz przepisów regulujących działalność gospodarczą, często wewnętrznie niespójnych. Są to przepisy pochodzące z minionego okresu, nie przystające do gospodarki wolnorynkowej, jak też przepisy nowe, tworzone nieraz pod wpływem emocji, zbyt pochopnie. Inną barierą jest rzeczywistość gospodarcza w spółdzielniach, które mają kłopoty z upodmiotowieniem się i tęsknią za systemem nakazowo-rozdzielczym. Potężną barierą jest mentalność członków spółdzielni, którzy coraz rzadziej, ale czasem jednak jeszcze postrzegają spółdzielnię jako własność bezpodmiotową, społeczną, a nie prywatną we władaniu grupowym.</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#PosełIreneuszNiewiarowski">Ustawa wychodzi naprzeciw tym problemom, osłabia te bariery. Ale nie łudźmy się: Samą ustawą, choćby najlepszą, problemu nie rozwiążemy. Potrzeba ogromnej pracy w wielu miejscach, zmiany mentalności, mądrej polityki podatkowej. Potrzeba także, by na przykład politycy wiejscy dzięki odpowiednim zachowaniom pokazywali, w jakim kierunku idziemy, jak będzie wyglądał kraj za kilka lat, za lat kilkanaście. Powinni oni unikać zachowań blokujących przemiany, utwierdzających mylnie myślących, że nie potrzeba zmian albo że stare rozwiązania były dobre.</u>
          <u xml:id="u-34.3" who="#PosełIreneuszNiewiarowski">W przyszłości producenci rolni będą osiągali dochody nie tylko z gospodarstwa, ale także z wtórnego obrotu i przetwarzania żywności (właśnie w swojej spółdzielni) czy też z posiadanych akcji zakładów mięsnych, cukrowni itp. Uświadomienie tego faktu także zmieni stosunek do spółdzielczości, pozwoli na uniknięcie wielu strat. Uważam, że nowelizacja Prawa spółdzielczego jest elementem tworzenia podstaw nowoczesnej gospodarki rynkowej, w której, szczególnie na wsi, spółdzielczość odegra poczesną rolę.</u>
          <u xml:id="u-34.4" who="#PosełIreneuszNiewiarowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Odniosę się tylko do najważniejszych zmian w ustawie.</u>
          <u xml:id="u-34.5" who="#PosełIreneuszNiewiarowski">Bardzo ważna jest sprawa członkostwa. Komisja Nadzwyczajna słusznie proponuje rozwiązania radykalne. Proponuje wygaśnięcie członkostwa pracowników w spółdzielniach konsumenckich do dnia 30 czerwca 1994 r., chyba że statuty, zmienione zgodnie z ustawą, będą ustalały co innego. Pracownicy będą spłaceni w ciągu 3 lat dzięki środkom z nadwyżki bilansowej. Jest to rozwiązanie od dawna oczekiwane. Szkoda, że budzi takie spory. Wbrew pozorom jest ono także w interesie pracownika. Upodmiotowienie producenta umożliwi lepsze funkcjonowanie spółdzielni i zarazem lepszą płacę dla pracownika.</u>
          <u xml:id="u-34.6" who="#PosełIreneuszNiewiarowski">W dziale „Organy spółdzielni” ustawa dopuszcza powoływanie w skład zarządu nie-członków spółdzielni, a także powołanie 1-osobowego zarządu. Jest oczywiste, że taki menedżerski zarząd może znacznie sprawniej kierować bieżącą działalnością spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-34.7" who="#PosełIreneuszNiewiarowski">W dziale „Własność spółdzielcza i gospodarka spółdzielni” komisja utrzymuje zapis o niepodzielności majątku spółdzielni. Proponuje się tylko dwa niewielkie ograniczenia tej zasady. Po pierwsze: Statut spółdzielni może przyznać byłym członkom prawo do określonej części funduszu zasobowego i innego majątku spółdzielni; statut też określi sposób i terminy stosownych wypłat. Przy tego typu regulacjach spółdzielcy muszą zwrócić uwagę na to, by nie osłabić kondycji ekonomicznej spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-34.8" who="#PosełIreneuszNiewiarowski">Drugim wyjątkiem jest danie Radzie Spółdzielczej uprawnienia do udzielania zgody na podjęcie przez walne zgromadzenie uchwały o podziale majątku między członków po likwidowanej spółdzielni. Rada Spółdzielcza ma się kierować stopniem przyczyniania się członków do powstania majątku spółdzielni. Chodzi tu szczególnie o nowo powstające spółdzielnie.</u>
          <u xml:id="u-34.9" who="#PosełIreneuszNiewiarowski">Proponowane są duże zmiany przy zapisach o podziale nadwyżki bilansowej. Daje się znacznie więcej swobody w dysponowaniu tą nadwyżką. Należy te zmiany pochwalić, choć można odczuć pewien niedosyt. Być może należałoby większą uwagę poświęcić takiemu podziałowi nadwyżki bilansowej, który byłby związany z obrotami ze spółdzielnią.</u>
          <u xml:id="u-34.10" who="#PosełIreneuszNiewiarowski">Wysoka Izbo! W dziale poświęconym związkom rewizyjnym potwierdza się możliwość powoływania jednoramiennych związków rewizyjnych. Będą one mogły prowadzić tylko działalność rewizyjną, a fakultatywnie doradczą i szkoleniową. Spółdzielnie nie zrzeszone będą lustrowane przez Radę Spółdzielczą także co 2 lata. Pozbawienie związków rewizyjnych możliwości prowadzenia działalności gospodarczej jest właściwe. Jedyna wątpliwość: Czy przy mnogości spółdzielni i obowiązku dokonywania rewizji co 2 lata związki rewizyjne i Rada Spółdzielcza obsłużą wszystkie spółdzielnie? Może trzeba do lustracji dopuścić niezależne firmy kontrolujące?</u>
          <u xml:id="u-34.11" who="#PosełIreneuszNiewiarowski">Wysoki Sejmie, najwięcej sporów w Komisji Nadzwyczajnej wywołało określenie kształtu przyszłej Rady Spółdzielczej. Zwyciężyła koncepcja Rady Spółdzielczej przy prezesie Rady Ministrów. Uważam, że komisja postąpiła słusznie. W trudnym okresie przejściowym przyda się spółdzielcom organ do współpracy z rządem. Będzie on pełnił rolę ciała lobbystycznego i pomoże nie tylko w tworzeniu prawa, ale i w bieżącym życiu spółdzielni. Kandydatów do Rady Spółdzielczej będą wyłaniać sejmiki spółdzielcze. Od woli spółdzielni będzie zależało, czy sejmiki zbiorą się tylko w celu wyłonienia kandydatów, czy też zinstytucjonalizowania się.</u>
          <u xml:id="u-34.12" who="#PosełIreneuszNiewiarowski">Wspomniałem, że Rada Spółdzielcza pomoże tworzyć nowe Prawo spółdzielcze. Uważam, że jest taka potrzeba. Dzisiaj jeszcze nie jesteśmy gotowi. Słusznie dokonujemy nowelizacji potrzebnej do dostosowania się do nowej sytuacji. Nowe prawo zapewne jeszcze bardziej niż obecna nowelizacja będzie się odwoływać do statutów i będzie prawem ramowym.</u>
          <u xml:id="u-34.13" who="#PosełIreneuszNiewiarowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Konwencji Polskiej, a także Stronnictwa Ludowo-Chrześcijańskiego wyrażam poparcie dla projektu nowelizacji Prawa spółdzielczego.</u>
          <u xml:id="u-34.14" who="#PosełIreneuszNiewiarowski">Mam nadzieję, że taka nowelizacja zwiększy szansę na dostosowanie spółdzielni do warunków wolnego rynku. Spółdzielnie mogą wzbogacić pluralizm gospodarczy, zintegrują rozproszone środki finansowe, wspomagając, przy ubóstwie kapitałowym kraju, rozwój gospodarczy. Dla polskiego rolnictwa spółdzielczość może być ratunkiem. Rolnictwo jest jednym ze słabszych ogniw wolnego rynku i bez spółdzielczości sobie nie poradzi. Jestem pewny, że mimo sporów między nami, wypracujemy wspólny projekt, który pomoże te nadzieje spełnić.</u>
          <u xml:id="u-34.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Stanowisko Klubu Parlamentarnego NSZZ „Solidarność” przedstawi pan poseł Jan Rulewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#PosełJanRulewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Pełnomocniku Rządu do Spraw Spółdzielczości! Delegując do prac Komisji Nadzwyczajnej swego przedstawiciela nasz klub parlamentarny oczekiwał, że zmiany Prawa spółdzielczego spowodują m.in. dalszą demokratyzację państwa — rozumianą jednak jako upowszechnienie własności, i to takiej własności, której obce są elementy zaborczości i pazerności. Takiej właśnie własności, która wiąże potrzeby gospodarności i spełniania społecznych potrzeb. Dalej, oczekujemy, że struktury i prawo będą ostatecznie oczyszczone, uwolnione od polipa komunistycznej pseudospółdzielczości, że zostanie przywrócona spójność z 6 zasadami Międzynarodowego Ruchu Spółdzielczego oraz że nastąpi powrót do dobrych tradycji i osiągnięć ruchu spółdzielczego sprzed II wojny światowej. Wreszcie, że w obecnych warunkach gospodarki rynkowej, różnych form własności i zarządzania, zostanie zapewniona skuteczność gospodarcza spółdzielczości. Klub nasz położył szczególny akcent na zagadnienie najtrudniejsze, wiążące się z wieloma formami przekształcania polskiej gospodarki, mianowicie na gwarancje interesów członków-pracowników, a także samych pracowników zrzeszonych dotychczas w różnych spółdzielniach, w tym konsumenckich i wiejskich.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#PosełJanRulewski">Wydaje się, że większość postawionych celów została osiągnięta. Przywrócono zasadę prywatnej własności spółdzielczej, o której decydują wyłącznie sami spółdzielcy. Podział nadwyżki bilansowej jest wyłączną domeną samych członków. To samo dotyczy całego majątku spółdzielni. Wprawdzie w Prawie spółdzielczym występują inne struktury ponadpodstawowe, posiadają one jednak charakter kontrolny (związki rewizyjne) bądź subsydiarny (rada spółdzielcza). W naszym przekonaniu powinny one również strzec interesu publicznego oraz bronić praw mniejszości przed zmową większości.</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#PosełJanRulewski">Wysoki Sejmie! Prace Komisji Nadzwyczajnej, w których miałem zaszczyt uczestniczyć, można przyrównać do służby ustawiającej znaki ruchu na drodze. Teraz już od samych spółdzielców zależy prędkość i bezpieczeństwo ich poruszania się. Klarowność ruchu wymaga również znaków „stop”. Wydaje się jednak, że tych znaków postawiono zbyt wiele, zwłaszcza dla ludzi o podwójnym statusie: pracowników-spółdzielców, w skrajnych wypadkach pozbawiając ich członkostwa i własności. W szczególności dotyczy to członków-pracowników spółdzielni konsumenckich, mleczarskich, transportu wiejskiego, którzy uczestniczyli do tej pory w tworzeniu i funkcjonowaniu spółdzielni od ich zarania. Byłoby krzywdą pozbawianie tych ludzi praw nabytych przez wieloletnią pracę, udziały, poświęcony czas. Dostrzegam przy tym argumenty przeciwników, którzy mówią o potrzebie klarowności i odpowiedzialności gospodarczej odradzających się spółdzielni. Brak środków produkcji rolnej, towarów do sprzedaży czy gotówki na zakup surowców z powodzeniem równoważony jest jednak przez waloryzowane własnym sumptem udziały, długoletnią, nie zapłaconą przez komunę pracę, czy wreszcie samą aktywność organizacyjną. Efektem tego jest wytworzony niemały majątek spółdzielni — a nikt przecież dzisiaj tu, w tej Izbie i poza nią, nie jest w stanie ustalić wpływu tych ludzi na tworzenie się pasywów i aktywów samej spółdzielni. Muszą zatem budzić protest próby wywłaszczenia tej rzeszy spółdzielców, dla których ustawodawcy przewidzieli jedynie formę odprawy — bardzo wątpliwej odprawy, bo warunkowej, rozłożonej w czasie — w postaci systemu spłaty udziałów. Milczą przy tym ustawodawcy o wytworzonym majątku trwałym i wyposażeniu — majątku nietrwałym spółdzielni, a także o funduszu zasobowym, odkładanym przecież z wypracowanych przez nich zysków.</u>
          <u xml:id="u-36.3" who="#PosełJanRulewski">Jawi się także pytanie o dalsze losy tego typu spółdzielni, które zostaną opuszczone, bo są skazane na wegetację z racji „uśmiercania” największych ich aktywów, jak to powiedziano, a więc członków. Przecież siła tych spółdzielni nie może być mierzona tylko atrakcyjnością spotkań w związku z podziałem nadwyżki spółdzielni i nadwyżki bilansowej spółdzielni. Liczy się ta codzienna praca, którą wykonują właśnie ludzie o podwójnym statusie — członkowie-spółdzielcy. Nadto związkowcy świadomie zrezygnowali w rokowaniach nad „Paktem o przedsiębiorstwie państwowym” z aktywów własnościowych i zarządzania w spółdzielniach, gdyż mieli prawo oczekiwać, że demokratyczny Sejm nie zapomni o ich prawach. Ten znak „stop” powinien zostać usunięty przez przyjęcie przekazanego panu marszałkowi wniosku.</u>
          <u xml:id="u-36.4" who="#PosełJanRulewski">Pani poseł Zajączkowska powiedziała, że nie ma dobrych rozwiązań. Otóż wydaje się, że nasz klub parlamentarny ma dobre rozwiązanie, które godzi dwie zasady: odpowiedzialności gospodarczej i praw nabytych. Wniosek zakłada, że dotychczasowi spółdzielcy - wszyscy spółdzielcy - zachowują swe prawa członkowskie, a przepisy dotyczące klarowności ruchu spółdzielczego, rozumianej według zasady: tyle praw, ile odpowiedzialności, własności i ryzyka, powinny być stosowane wobec nowo przyjmowanych członków i w nowo powstających spółdzielniach.</u>
          <u xml:id="u-36.5" who="#PosełJanRulewski">Drugim kontrowersyjnym, co prawda, znakiem „stop” jest propozycja ograniczenia form spółdzielczej aktywności w zakresie zrzeszania się w związki gospodarcze. Przeczy to szóstej zasadzie Międzynarodowego Ruchu Spółdzielczego opowiadającego się za współpracą organizacji spółdzielczych w każdej formie w celu poprawy gospodarności i zaspokojenia potrzeb swoich członków. W transplantacji tej zasady dostrzegamy, oczywiście, podejmowane przez członków byłej nomenklatury spółdzielczej próby przywrócenia zetatyzowanej spółdzielczości. Z tej racji proponujemy ograniczenie możliwości kreacyjnych związków gospodarczych, mianowicie w ten sposób, że związki gospodarcze byłyby pozbawione możliwości kapitalizacji swoich zysków, pobierania zysków, a zyski przekazywane byłyby spółdzielniom zrzeszonym.</u>
          <u xml:id="u-36.6" who="#PosełJanRulewski">W tym samym duchu, duchu zastrzeżeń, wypowiadamy się o konstrukcji Krajowej Rady Spółdzielczej, noszącej wyraźnie znamiona instytucji rządowej. Jesteśmy za wspólnym obradowaniem spółdzielni i państwa, gdyż nie chodzi nam o jakąś spółdzielczość, ale o polską spółdzielczość, związaną z polską racją stanu, przeciwni jednak jesteśmy dyrygowaniu ruchem spółdzielczym już nie tyle przez państwo, co przez zmieniające się ekipy rządowe.</u>
          <u xml:id="u-36.7" who="#PosełJanRulewski">Jeszcze raz w formie wniosku przypominamy nasze stanowisko przedłożone wysokiej komisji w tej sprawie. To sama rada określa swą tożsamość - formułując statut, wybierając władze - jednak przy obecności 1/3 członków wskazanych przez prezesa Rady Ministrów spośród samych mandatariuszy oraz przedstawicieli zainteresowanych instytucji rządowych.</u>
          <u xml:id="u-36.8" who="#PosełJanRulewski">Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny NSZZ „Solidarność” uzależnia swoje zachowanie w trakcie głosowania nad przyjęciem ustawy od usunięcia powyższych znaków „stop”, względnie marginalizacji ich znaczenia. Nadto widzimy potrzebę kontynuacji prac nad nowym kodeksem spółdzielczym, w którym wykorzystane byłyby wszystkie doświadczenia gospodarki rynkowej i ujęte świadomie tu pominięte inne formy spółdzielczości, takie jak chociażby spółdzielczość mieszkaniowa czy spółdzielczość inwalidów. Kodeks spółdzielczy powinien generować także inne formy spółdzielczości alternatywnej, a więc uczniowskiej, lekarskiej, rodzin i innych środowisk. Musimy także zakładać integrację z Międzynarodowym Ruchem Spółdzielczym. Celem winno być wyprzedzenie polityki błędów, zaprojektowanie nowych rozwiązań, by uciec przed czasem, czasem straconym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Proszę o zabranie głosu pana posła Tadeusza Górczyka z Porozumienia Centrum, a o przygotowanie się pana posła Stefana Króla.</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#PosełTadeuszGórczyk">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Po długim okresie przetargów i prac nad trzema poselskimi projektami nowelizacji ustawy Prawo spółdzielcze możemy dziś przejść do rozważania jednego, końcowego projektu wypracowanego przez Komisję Nadzwyczajną. Parlamentarny Klub Porozumienia Centrum z zadowoleniem przyjmuje prezentowany projekt. Cieszy fakt, że wiele uprawnień regulowanych dotychczas obowiązującą ustawą zostało przekazanych walnym zgromadzeniom członków. W myśl zapisów projektu to właśnie członkowie decydować będą o sposobach zorganizowania spółdzielni, prowadzenia jej działalności oraz zarządzania nią.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#PosełTadeuszGórczyk">Pozostawiono również spółdzielniom swobodę wyboru form organizowania się zarówno co do spraw gospodarczych, jak i co do lobby. Parlamentarny Klub Porozumienia Centrum jednoznacznie poprze te propozycje.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#PosełTadeuszGórczyk">Wiele emocji wzbudza proponowana w projekcie konstrukcja Rady Spółdzielczej, a zwłaszcza sposób jej powołania. Stoimy na stanowisku, że w okresie transformacji gospodarczej tak skonstruowana Rada Spółdzielcza jest konieczna. Chciałbym jednak wyraźnie stwierdzić, że powinna to być konstrukcja przejściowa i w przyszłości wszystkie ustawowe zapisy dotyczące zarówno Rady Spółdzielczej, jak i innych tego typu ciał powinny być wyeliminowane. Na podstawie obserwacji procesów pseudoprywatyzacyjnych zachodzących w spółdzielniach wyciągamy wniosek, że w okresie przejściowym musi istnieć ciało, które miałoby prawo interweniowania w przypadkach jaskrawych konfliktów pomiędzy członkami a statutowymi władzami spółdzielni, na przykład w przypadku niezwoływania walnych zebrań członków pomimo wyraźnie deklarowanej przez członków spółdzielni chęci zebrania się. Niejednokrotnie docierały do nas listy, które mówiły o tym zjawisku. Musimy jednak przyjąć założenie, że uprawnienia Rady Spółdzielczej ograniczają się tylko do sytuacji wyjątkowych i że niemożliwe jest mieszanie się w sprawy spółdzielni, jeżeli ta nie narusza norm prawa.</u>
          <u xml:id="u-38.3" who="#PosełTadeuszGórczyk">Omawiany projekt według nas spełnia te wymagania, dlatego też klub Porozumienia Centrum poprze propozycje komisji, opowiadając się jednocześnie przeciwko wnioskom mniejszości nr 1–16. Jednocześnie popieramy wnioski mniejszości nr 17 i 18 z pierwszej części. Opowiadając się za komisyjną koncepcją konstrukcji Rady Spółdzielczej, nie możemy jednak zgodzić się na obciążanie spółdzielni kosztami utrzymania Rady Spółdzielczej. Dlatego też poprzemy wniosek mniejszości zmierzający do obciążenia budżetu państwa kosztami działalności faktycznie spółdzielczo-rządowej Rady Spółdzielczej. Jednocześnie koszty poniesione przez spółdzielnie na organizowanie sejmików wojewódzkich czy ponad wojewódzkich winny być wliczane w koszty działalności spółdzielni, nie powinny obciążać zysku.</u>
          <u xml:id="u-38.4" who="#PosełTadeuszGórczyk">Parlamentarny Klub Porozumienia Centrum poprze wniosek mniejszości nr 3 z drugiej części wniosków mniejszości dotyczący skreślenia art. 6. Uważamy, że przyjęcie tego zapisu wywoła ostre konflikty wśród członków spółdzielni i może doprowadzić do wypierania rolników ze spółdzielni przez pracowników. Wykreślenie tego artykułu nie zamyka możliwości, o której mowa w art. 6, a jedynie sprawia, że ten problem nie jest wyeksponowany i przejaskrawiony.</u>
          <u xml:id="u-38.5" who="#PosełTadeuszGórczyk">W imieniu mojego klubu zgłaszam dwie poprawki do omawianego projektu. Pierwsza poprawka dotyczy art. 5 przepisów przejściowych i końcowych. Proponuję, aby art. 5 nadać brzmienie: „Z wyjątkiem spółdzielni pracy członkostwo w radach nadzorczych osób będących pracownikami spółdzielni wygasa z datą sądowego zarejestrowania zmian statutów, o których mowa w art. 4 § 1, chyba że zmienione stosownie do wymagań niniejszej ustawy będą stanowiły inaczej”. Projektowany art. 4 § 1 zobowiązuje wszystkie spółdzielnie do dokonania zgłoszeń zmian statutów do sądów rejestrowych najpóźniej do 31 lipca 1994 r. Jednocześnie art. 5 projektu przewiduje, że najpóźniej w dniu 30 czerwca 1994 r. wygasa członkostwo w radzie osób będących pracownikami spółdzielni, z wyjątkiem spółdzielni pracy, chyba że zmienione statuty będą stanowiły inaczej. W konsekwencji przynajmniej w tych spółdzielniach, w których statuty, również w wersji zmienionej, będą utrzymywały możliwość członkostwa w radzie członków-pracowników, członkostwo to wygaśnie przed datą wpisu rejestrowego zmian statutu, a to z kolei wymusi dokonywanie w okresie przejściowym nowych lub co najmniej uzupełniających wyborów do rady. W celu uniknięcia tych niepożądanych komplikacji, między innymi związanych z koniecznością zwoływania walnych zgromadzeń, proponuje się ustalenie daty wygaśnięcia członkostwa w radzie na dzień zarejestrowania zmian statutowych. Wygaśnięcie nastąpi oczywiście w tych przypadkach, w których zmienione statuty nie będą stanowiły inaczej, a więc nie będą utrzymywały biernego prawa wyborczego do rad również w wypadku członków-pracowników.</u>
          <u xml:id="u-38.6" who="#PosełTadeuszGórczyk">Druga poprawka dotyczy art. 238, czyli części projektu dotyczącej spółdzielni mieszkaniowych. (Komisja nie zajmowała się tą częścią Prawa spółdzielczego.). Zgłaszam poprawkę polegającą na dodaniu w art. 238 § 1 zdania w brzmieniu: „Osoby fizyczne i prawne, które wnosząc wkład do spółdzielni mieszkaniowej uzyskały status najemcy lokali użytkowych mają roszczenie do spółdzielni o uzyskanie uprawnień przysługujących członkom spółdzielni”.</u>
          <u xml:id="u-38.7" who="#PosełTadeuszGórczyk">Wcześniej przyjęte rozwiązania ustawowe regulujące sprawy majątku spółdzielczego nie dotyczyły problemu lokali użytkowych, w budowie których partycypowały spółdzielnie. Uważamy, że należy dążyć do pełnego wyjaśnienia praw majątkowych spółdzielni. Stąd nasza propozycja wniesienia poprawki do art. 238.</u>
          <u xml:id="u-38.8" who="#PosełTadeuszGórczyk">Reasumując, Parlamentarny Klub Porozumienia Centrum poprze przedstawiony projekt oraz zaprezentowane stanowisko Senatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Proszę o zabranie głosu pana posła Stefana Króla z Porozumienia Ludowego i o przygotowanie się pana posła Kazimierza Barczyka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#PosełStefanKról">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Porozumienie Ludowe, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, z zadowoleniem przyjął wiadomość o zakończeniu prac Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia ustaw o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze. Na zmianę Prawa spółdzielczego czeka długo i ze zniecierpliwieniem cała rzesza spółdzielców. Stoimy na stanowisku, że należy przyjąć takie rozwiązania, które dadzą możliwość odrodzenia się autentycznej spółdzielczości. Zdajemy sobie sprawę, że w minionym okresie powojennym nawarstwiło się wiele nieprawidłowości spowodowanych centralistycznym zarządzaniem spółdzielniami, z zewnątrz, spółdzielnie bowiem nie były zarządzane przez samych spółdzielców. Nastąpiło załamanie się więzi członków spółdzielni ze spółdzielnią.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#PosełStefanKról">Klub Parlamentarny Porozumienie Ludowe popiera stanowisko komisji, które daje możliwość odrodzenia się samorządności w spółdzielczości na podstawie statutów. Autentyczne odrodzenie się spółdzielczości powinno naszym zdaniem nastąpić poprzez oddzielenie części członkowskiej od części pracowniczej, wyjątkiem są w tym wypadku spółdzielnie pracownicze. Zważywszy jednak na to, jakie są obecne realia, popieramy art. 6 przepisów przejściowych, który pozwala na podjęcie decyzji w tej sprawie samym zainteresowanym przez wniesienie odpowiedniego zapisu w statucie.</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#PosełStefanKról">Popieramy wniosek mniejszości do art. 6 § 2 w przepisach przejściowych; wniosek ten mówi, że: „Wypłata udziałów osobom, których członkostwo wygasło na podstawie § 1 jest dokonywana w okresie nie wcześniejszym niż 5 lat i nie późniejszym niż 10 lat od ustania tego członkostwa. Walne zgromadzenie spółdzielni przeznacza na ten cel co najmniej 25% nadwyżki bilansowej, chyba że statut zawiera korzystniejsze dla byłych członków określenie sposobu i terminu wypłaty udziałów”. Ma to na celu zapobiec upadkowi spółdzielni i utracie stanowisk pracy przez pracowników. Dotyczy to szczególnie tych spółdzielni, które mają słabą kondycję finansową. Przepis zabezpiecza również przed opóźnieniem wypłat udziałów członkowskich byłym członkom, pracownikom spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-40.3" who="#PosełStefanKról">Dochodzą do nas informacje o zastrzeżeniach ze strony rolników, członków spółdzielni, którzy zwracają uwagę, że niektórzy członkowie rady spółdzielni i zarządy prowadzą działalność gospodarczą konkurencyjną wobec spółdzielni, wykorzystując często bazę i majątek tejże spółdzielni. Aby takim przypadkom zapobiec, opowiadamy się za dodaniem w art. 56 § 3 i 4. Pozytywną rolę w tym zakresie powinien również odgrywać obowiązek lustracji co 2 lata. Ma to znaczenie szczególnie w okresie nie ustabilizowanej sytuacji ekonomicznej i własnościowej wielu spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-40.4" who="#PosełStefanKról">Opowiadamy się za zakazem prowadzenia działalności gospodarczej przez związki rewizyjne. Powinny one poświęcić się działalności lustracyjnej i szkoleniowej. Działalność gospodarczą o szerszym zakresie mogą prowadzić na przykład spółdzielnie osób prawnych, których tworzenie dopuszcza znowelizowane prawo.</u>
          <u xml:id="u-40.5" who="#PosełStefanKról">Jeśli chodzi o likwidację spółdzielni, popieramy rozwiązanie zawarte w art. 125 § 5, które uniemożliwia rozgrabianie majątku spółdzielczego, zaleca się bowiem przekazanie go na cele spółdzielcze i społeczne.</u>
          <u xml:id="u-40.6" who="#PosełStefanKról">Nowoczesne zarządzanie w gospodarce wolnorynkowej jest problemem pierwszoplanowym. W tak trudnym okresie gospodarczym zarządzanie, szczególnie w obszarze rolnictwa, należy powierzyć profesjonalnemu zarządowi. Wychodząc z założenia, że spółdzielczość jest obecnie słaba ekonomicznie i organizacyjnie, widzimy potrzebę współdziałania w sprawach spółdzielczych z rządem. Dlatego też opowiadamy się za powołaniem przez prezesa Rady Ministrów Rady Spółdzielczej, wzorem lat międzywojennych, kiedy to spółdzielczość rozwijała się najlepiej.</u>
          <u xml:id="u-40.7" who="#PosełStefanKról">Wyrażamy nadzieję, że kompromis osiągnięty podczas prowadzonych przez Komisję Nadzwyczajną prac nad zmianą Prawa spółdzielczego zostanie przyjęty przez Wysoką Izbę dla dobra rzeszy spółdzielców. Klub Parlamentarny Porozumienie Ludowe popiera również senacki projekt ustawy o zmianach w organizacji spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-40.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Głos ma pan poseł Kazimierz Barczyk, Ruch dla Rzeczypospolitej. Przygotuje się pan poseł Tadeusz Lasocki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#PosełKazimierzBarczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przyjęcie przedstawionego przez Komisję Nadzwyczajną projektu byłoby już trzynastą z rzędu nowelizacją tej ustawy w ciągu 10 lat jej obowiązywania. Projekt przewiduje zmiany aż 105 z 280 artykułów, z tym że zmianami nie mają być zasadniczo dotknięte przepisy szczególne dotyczące spółdzielni produkcji rolnej, spółdzielni pracy i spółdzielni mieszkaniowych, stanowiące ponad 1/3 ogółu przepisów ustawy. Oznacza to, że zmiany dotyczą ponad połowy przepisów regulujących ogólną problematykę Prawa spółdzielczego. Dla porównania: ustawa o spółdzielniach z 1920 r. do roku 1939 była tylko dwukrotnie nowelizowana i liczyła jedynie 129 artykułów. Dane te podaję po to, aby uzasadnić wniosek, iż sytuacja dojrzała do uchwalenia nowej ustawy o spółdzielniach, realizującej koncepcję przyjętą w ustawie z 1920 r., na gruncie której spółdzielczość polska zapisała piękną kartę.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#PosełKazimierzBarczyk">Wnoszę o rozważenie zasadności przeredagowania projektu, obecnie lub w przyszłości, polegającego na przygotowaniu projektu złożonego z przepisów objętych niniejszym projektem i przepisów, których zmiany się nie przewiduje, ale tylko w zakresie ogólnych przepisów o spółdzielniach, o związkach rewizyjnych i o Krajowej Radzie Spółdzielczej. Oprócz tej nowej ustawy o spółdzielniach pozostałyby w mocy, ale tylko na okres przejściowy, przepisy dotyczące spółdzielni produkcji rolnej, spółdzielni pracy i spółdzielni mieszkaniowych. Byłyby one w przyszłości stopniowo uchylane w miarę włączania uregulowanej nimi materii do nowego Kodeksu pracy, nowego ustawodawstwa mieszkaniowego i rolnego.</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#PosełKazimierzBarczyk">Traktując propozycje komisji jako pierwszy, spóźniony krok, w imieniu Klubu Parlamentarnego Ruch dla Rzeczypospolitej zwracam uwagę na niektóre kwestie.</u>
          <u xml:id="u-42.3" who="#PosełKazimierzBarczyk">Po pierwsze, projekt nie przewiduje żadnej zmiany przepisów o podziale spółdzielni, a przecież obecne spółdzielnie - chodzi o ich wielkość, rozmiary - ukształtowały się w okresie administracyjno-politycznego kierowania spółdzielczością. W tym punkcie celowy jest powrót do rozwiązań znanych wcześniej naszemu Prawu spółdzielczemu, a zwłaszcza określenie przesłanek nieuwzględnienia wniosku o podział spółdzielni - jeżeli został on złożony przez grupę członków związanych z wydzieloną albo nadającą się do wydzielenia częścią majątku spółdzielni - dopuszczenie sądowej kontroli uchwał w sprawie podziału i określenie zasad podziału majątku spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-42.4" who="#PosełKazimierzBarczyk">Po drugie, usunięcia wymagają przepisy dopuszczające członkostwo osoby prawnej innej niż spółdzielnia (powinny przynajmniej dopuszczać je tylko na podstawie wyraźnego postanowienia statutu).</u>
          <u xml:id="u-42.5" who="#PosełKazimierzBarczyk">Po trzecie, projekt nadmiernie ogranicza uprawnienia grup członkowskich, pozbawiając je prawa zgłaszania wniosków w sprawach, które mają być omawiane na zebraniu przedstawicieli.</u>
          <u xml:id="u-42.6" who="#PosełKazimierzBarczyk">Po czwarte, przepis wprowadzający wymóg kworum dla ważności obrad walnego zgromadzenia nie miał odpowiednika w żadnej z dotychczas obowiązujących w Polsce ustaw. Taki zapis doprowadzić może do sparaliżowania działalności walnych zgromadzeń. Warto przypomnieć, że wymogu kworum nie przewidują przepisy Kodeksu handlowego dotyczące spółek.</u>
          <u xml:id="u-42.7" who="#PosełKazimierzBarczyk">Po piąte, uchylenia wymaga art. 16 § 3, będący niczym nie uzasadnionym odstępstwem od zasad prawa spadkowego i zarazem prowadzący do osłabienia odpowiedzialności za długi spadkowe.</u>
          <u xml:id="u-42.8" who="#PosełKazimierzBarczyk">Po szóste, zupełną osobliwością jest projektowany art. 3. Określenie „własność spółdzielcza” nie ma sensu z punktu widzenia prawa cywilnego, gdzie mówi się tylko o własności spółdzielni, tj. o własności, której podmiotem jest konkretna spółdzielnia. Z konstytucji i z Kodeksu cywilnego zniknęły przepisy wprowadzające zróżnicowane traktowanie poszczególnych typów i form własności. Jaki sens prawny ma mieć przepis zaliczający własność spółdzielczą do prywatnej własności grupowej? Takie stwierdzenie może się znaleźć w podręczniku ekonomii, ale nie w ustawie.</u>
          <u xml:id="u-42.9" who="#PosełKazimierzBarczyk">Przy okazji zwracam uwagę, że do tej pory obowiązuje art. 91 konstytucji z 1952 r., nakładający obowiązek „strzeżenia” i „umacniania” własności społecznej. Wnoszę o jak najpilniejsze uchylenie tego reliktu prawa z okresu PRL, zakonserwowanego wśród przepisów konstytucji. Oprócz stwierdzenia antyprywatyzacyjnej wymowy prawnej tego przepisu (o ile nie stoją za nim nadal „okrągłostołowi” socjaldemokraci z dawnego obozu „Solidarności”, jak i z SdRP), trzeba powiedzieć, że jest on również symbolem powierzchowności i bylejakości prób dokonywania rzeczywistej transformacji prawno-ustrojowej w naszym państwie. Być może po czterech latach od wyborów w 1989 r. uchwalimy tę nowelizację Prawa spółdzielczego, ale w 1920 r., po roku funkcjonowania, Sejm uchwalił pierwszą, całkowicie nową, oczywiście bardzo dobrą ustawę Prawo spółdzielcze.</u>
          <u xml:id="u-42.10" who="#PosełKazimierzBarczyk">Na zakończenie zwracam uwagę na artykuł projektu, w którym mowa o opublikowaniu jednolitego tekstu Prawa spółdzielczego. Do tej pory publikacja tekstu jednolitego polegała na opatrzeniu wszystkich jego artykułów i paragrafów nową, jednolitą numeracją. W projekcie pominięto wzmiankę o takiej numeracji, co może doprowadzić do opublikowania „tekstu jednolitego” nie będącego wcale tekstem jednolitym, ale mechanicznym zestawieniem przepisów nowelizowanej ustawy — tak jak się stało w wypadku publikacji Prawa bankowego.</u>
          <u xml:id="u-42.11" who="#PosełKazimierzBarczyk">W imieniu Klubu Parlamentarnego Ruch dla Rzeczypospolitej oświadczam również, że popieramy stanowisko zajęte przez Senat w przedmiotowej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-42.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Jak zwykle, najgoręcej oklaskują posła koledzy z własnego klubu.</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Proszę bardzo, pan poseł Tadeusz Lasocki z Chrześcijańskiej Demokracji. Przygotuje się pan poseł Zbigniew Bujak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#PosełTadeuszLasocki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Omawiany projekt ustawy o zmianie ustawy o spółdzielczości może mieć decydujący wpływ na rozwój gospodarki, zwłaszcza rolnictwa, jednakże pod warunkiem, że, po pierwsze, uchwalone Prawo spółdzielcze jednoznacznie upodmiotowi członków spółdzielni i, po drugie, że spółdzielczość będzie szeroko - stopniowo - przejmować te sfery działalności, którymi zainteresowani są rolnicy. Nie można rolnikom odbierać państwowych zakładów przetwórstwa rolno-spożywczego, np. poprzez włączanie tych zakładów do programu powszechnej prywatyzacji, i stawiać rolników wobec faktów dokonanych, pozbawiając ich szansy na stworzenie spółdzielczości np. w przetwórstwie mięsnym czy w przetwórstwie ziemniaczanym, zwłaszcza że obecnie spółdzielczość obejmuje niewiele zakładów tej sfery (szczególnie w zakresie przetwórstwa rolno-spożywczego). Jeśli owe dwa warunki zostaną spełnione, te zakłady będą pracować w interesie producentów i konsumentów. Obecni monopoliści, prawie wszystkie zakłady rolno-spożywcze, będą kierowane przez członków spółdzielni, rolników, i będą funkcjonować także w ich interesie. Również proces restrukturyzacji rolnictwa, w sensie porządkowania bazy surowcowej, będzie postępował zdecydowanie szybciej. Zakłady rolno-spożywcze będą organizować gospodarstwa dla własnych potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#PosełTadeuszLasocki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Często się zdarza, że obecne pseudospółdzielnie są manipulowane przez prezesów, przez członków spółdzielni, którzy nie są producentami. Jakże często zdarza się na przykład, że surowiec nie jest kupowany od członków spółdzielni, lecz przywożony zza granicy. W odniesieniu do spółdzielczości koniecznie należy wprowadzić następujące zmiany: po pierwsze, majątek spółdzielni powinien być majątkiem członków spółdzielni, po drugie, władze stanowiące spółdzielni na wszystkich szczeblach powinny być wyłonione z członków spółdzielni, natomiast członkiem spółdzielni może być tylko producent. Zarówno pracownicy zakładu przetwórczego, którego właścicielem jest spółdzielnia, jak i dyrektor powinni być zatrudnieni na zasadzie umowy-kontraktu i nie mogą być członkami spółdzielni. Krajowa Rada Spółdzielni powinna być wyłoniona w sposób demokratyczny. Nie do przyjęcia jest zapis, że część rady spółdzielni jest wyłaniana przez rząd. Stanowić to będzie przyczynek do ingerowania w spółdzielczość, do manipulowania spółdzielczością.</u>
          <u xml:id="u-44.2" who="#PosełTadeuszLasocki">Niezwykle ważne jest wsparcie finansowe spółdzielczości rolniczej. Rząd powinien przede wszystkim opracować zasady kredytowania spółdzielczości, a także stosować wobec spółdzielni odpowiednią politykę podatkową. Wypracowany zysk powinien być przeznaczony dla członków spółdzielni - w ten sposób rolnictwo uzyska ogromne, jakże konieczne obecnie środki na wsparcie gospodarstw. Sensowne byłoby wobec tego wydzielenie funduszów celowych na rozwój infrastruktury gospodarstw rolnych, które nie powinny być opodatkowane.</u>
          <u xml:id="u-44.3" who="#PosełTadeuszLasocki">Chrześcijańska Demokracja będzie głosować za przekazaniem projektu ustawy do komisji. Wniesiemy także odpowiednie poprawki.</u>
          <u xml:id="u-44.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Słuchamy pana posła Zbigniewa Bujaka z Unii Pracy. Przygotuje się pan poseł Antoni Macierewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#PosełZbigniewBujak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Unia Pracy jest zainteresowana nowelizacją Prawa spółdzielczego. Wierzymy, że pozwoli ona ponownie wzmocnić pozycję spółdzielczości na arenie życia gospodarczego, a wszędzie tam, gdzie spółdzielczość do tej pory spotykała się z obstrukcją, pozwoli od tej obstrukcji odejść. Nie ma co ukrywać, że obecnie zainteresowanie spółdzielczością przejawia się w dwóch płaszczyznach. Po pierwsze, jest to zainteresowanie o tyle, o ile pozwala uzyskać pewien wpływ polityczny na spółdzielczość i związane z tym korzyści, np. wyborcze. To bardzo źle. Spółdzielczość jest formą, która winna być popierana, winna mieć poparcie - możliwie równe - różnych ugrupowań w państwie. Wszelka tego typu rywalizacja nie będzie spółdzielczości dobrze służyć. Po drugie, zainteresowanie spółdzielczością wyrażane jest o tyle, o ile oznacza ono dla wielu atrakcyjną posadę. I to też nie jest dobrze, dlatego że spółdzielczość potrzebuje w tej chwili pasjonatów, fachowców spółdzielczości, a nie tylko ludzi kierujących się doraźną korzyścią. Wierzę jednak, że ta nowelizacja pozwoli spółdzielczości odzyskać swoje miejsce.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#PosełZbigniewBujak">Proszę państwa, Unia Pracy popiera spółdzielczość i spółdzielczą formę organizacji w gospodarce, jako że jest to nowoczesna forma gospodarowania. Nowoczesność ta wyraża się w kilku aspektach. Po pierwsze, spółdzielczość jest dobrą formą kumulowania kapitału, a to jest podstawowa rzecz w gospodarce wolnorynkowej. Po drugie, spółdzielczość to również system współdecydowania wszystkich członków spółdzielni o strategii firmy, a także podmiotowa kontrola zarówno kosztów, jak i jakości pracy firmy. To są obecnie podstawowe atrybuty każdego rodzaju przedsiębiorstw działających w spółdzielczości; właśnie ze względu na ich podmiotowy charakter najszybciej, najłatwiej i najsprawniej można tego typu elementy uzyskać. Po drugie, Unia Pracy popiera rozwój spółdzielczości, ponieważ gdy myślimy o podmiocie prawnym, który organizuje działalność wsi, to spółdzielczość jest w zasadzie jedyną sprawdzoną, akceptowalną i najskuteczniejszą formą organizowania. W związku z tym wierzymy, że odbudowa pozycji spółdzielczości pozwoli również na odbudowę pozycji rolnika oraz zapewni polskiej wsi miejsce w systemie gospodarczym.</u>
          <u xml:id="u-46.2" who="#PosełZbigniewBujak">Unia Pracy - po wielu wahaniach, nie ukrywam - opowiada się za samorządową radą spółdzielczą, jako że mamy wątpliwości, czy przy tak skonstruowanym gabinecie państwowo-spółdzielcza rada mogłaby liczyć na odpowiednie zainteresowanie i życzliwość. Dlatego też, jak mówię, w tej chwili, po wahaniach, jednoznacznie opowiadamy się za samorządową spółdzielczą radą.</u>
          <u xml:id="u-46.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Proszę pana posła Antoniego Macierewicza reprezentującego Akcję Polską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#PosełAntoniMacierewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przede wszystkim muszę z prawdziwą satysfakcją i zadowoleniem powiedzieć, iż oto znalazł się temat, na który mamy podobne zdanie co i „Solidarność”, i Unia Pracy pana posła Bujaka, i zapewne wiele innych klubów. Wszyscy, jak rozumiem, na tej sali — czy większość klubów — wyrażają pozytywną opinię co do spółdzielczości. I podczas gdy jedni będą akcentowali jej nowoczesny wymiar i nowoczesny charakter — mówił o tym przed chwilą pan poseł Bujak — to my będziemy akcentowali przede wszystkim to, iż spółdzielczość ma swoje głębokie tradycje w historii narodu polskiego, i to także w jego walce o suwerenność gospodarczą jeszcze w XIX w. Niesłychanie niepokojące jest jednak to, że restrykcyjne zapisy w proponowanych zmianach Prawa spółdzielczego dotyczą przede wszystkim praw przedstawicieli mas członkowskich. W trzech punktach będziemy domagali się zmian zapisów, które w sposób zasadniczy ograniczają prawa członków do reprezentacji i do dysponowania mieniem, i możliwościami spółdzielni. Dotyczy to zmian: 20, 25 i 37.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#PosełAntoniMacierewicz">W zmianie 20 proponujemy, by została dopisana poprawka oznaczona lit. b1, o następującym brzmieniu: „W spółdzielniach, w których walne zgromadzenie jest zastąpione przez zebranie przedstawicieli, zarząd powinien je zwołać także na żądanie: po pierwsze, 1/3 delegatów na zebranie przedstawicieli, po drugie, zebrań grup członkowskich obejmujących co najmniej 1/5 ogólnej liczby członków spółdzielni”.</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#PosełAntoniMacierewicz">W zmianie 25 proponujemy skreślić poprawkę zawartą w lit. b, która w sposób zasadniczy ogranicza możliwości reprezentacji spółdzielców.</u>
          <u xml:id="u-48.3" who="#PosełAntoniMacierewicz">W zmianie 37 w art. 59 §2 należy skreślić drugie zdanie, które zaczyna się od słów: „Statut może również”. Sformułowanie to w istocie neguje sens wcześniejszych sformułowań przyznających kompetencje reprezentacyjne grupom spółdzielczym; obraca ono wniwecz wszelkie uprawnienia reprezentacyjne.</u>
          <u xml:id="u-48.4" who="#PosełAntoniMacierewicz">Poprawki przekazuję panu marszałkowi na piśmie; będziemy je chcieli wnieść w dalszych pracach legislacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-48.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Proszę bardzo, pan poseł Janusz Korwin-Mikke, Unia Polityki Realnej, której nie należy mylić z Unią Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#PosełJanuszKorwinMikke">Panie Marszałku! Wyrażam zadowolenie, że nie będzie się myliło Unii Pracy z Unią Polityki Realnej, ale mam nadzieję, że zarówno realiści, jak i ludzie pracujący doskonale z tej różnicy zdają sobie sprawę.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#PosełJanuszKorwinMikke">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W odróżnieniu od moich Wielce Czcigodnych Poprzedników, nasz stosunek do spółdzielczości jest, najdelikatniej mówiąc, mocno podejrzliwy. Spółdzielczość w wyniku działania władz Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, a również i władz innych, była narzędziem socjalizacji procesu produkcji. Spółdzielczość, która oczywiście mogła powstawać i była zdrowym zjawiskiem - i powstawała na ziemiach polskich i przed komuną, i po komunie - będzie zapewne powstawała, jest to po prostu forma dowolnego zawierania spółki na określonych warunkach. Każda osoba może zawrzeć umowę o zawiązaniu - czy to będzie stowarzyszenie, czy fundacja, czy spółka - bo spółdzielnia to jest specyficzna spółka w celu prowadzenia działalności gospodarczej. Ustawy o działalności gospodarczej dopuszczają założenie tego typu tworu. Tu natomiast mamy do czynienia z czymś innym. Panie marszałku, tutaj mamy do czynienia z tworem, który jest kontrolowany przez państwo. Krótko mówiąc, te spółdzielnie mają pewne określone uprawnienia, których nie mają inne podmioty gospodarcze. Co więcej, istnieje coś takiego jak lustracja, czyli nadzór nad tymi spółdzielniami. Tak więc komuniści mieli całkowitą rację, zaliczając spółdzielnie do sektora uspołecznionego, a nie do sektora prywatnego. A ponieważ z doświadczenia, z teorii i z praktyki wiadomo, że sektor uspołeczniony działa z reguły, nie powiem zawsze, gorzej niż sektor prywatny, że spółdzielnia działa zawsze gorzej niż spółka, no, znów nie zawsze, prawie zawsze, stąd bierze się nasza uzasadniona podejrzliwość do istnienia spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#PosełJanuszKorwinMikke">Projekt tu złożony jest pod wieloma względami racjonalny, jednak uwagi Wielce Szanownego Kolegi Macierewicza i innych kolegów są głęboko uzasadnione. Projekt ten może zmierza w dobrym kierunku, ale zawiera bardzo wiele złych postanowień w tej sprawie. Nie zmienia przede wszystkim samej zasady - w dalszym ciągu spółdzielnia nie jest dobrowolnym związkiem gospodarującym, tylko jest tworem, że tak powiem, popieranym, kontrolowanym przez państwo, co w sposób zasadniczy zmienia sytuację spółdzielców. Tak więc zupełnie nie rozumiemy, dlaczego w tym projekcie nie przewiduje się na przykład opcji najprostszej - podziału majątku spółdzielni (wszystko jedno czyją on był własnością, czy państwa, czy nie, państwo i tak go nie odzyska) proporcjonalnie do udziałów członkowskich między członków spółdzielni i uznaniu ich z mocy prawa za spółkę. Jest to najprostsze wyjście z tej sytuacji. Natomiast jeżeli ci udziałowcy mieliby chęć w ciągu pół roku przywrócić formę spółdzielni, to oczywiście takie prawo powinni mieć. Nie wykluczamy, że istnieją pewne sytuacje, w których wygodniej jest prowadzić coś na kształt stowarzyszenia niż na kształt spółki. Są tego typu sytuacje, że komplikacje wynikające z przepisów prawa handlowego są bardziej kłopotliwe dla działaczy lokalnych niż kłopoty z formą.</u>
          <u xml:id="u-50.3" who="#PosełJanuszKorwinMikke">Wszelako tego typu rozważania wykraczają poza materię zawartą w tej ustawie. To wymaga zgłoszenia osobnego projektu ustawy. Uważamy, że ważniejsze są w tej chwili ustawy dotyczące prywatyzacji, reprywatyzacji, obniżki podatków itd., niż zajęcie się tą materią. Dlatego też, żeby nie utrudniać procesów legislacyjnych, nie zgłaszamy tych zasadniczych poprawek do tej ustawy, natomiast zgłosimy szczegółowe poprawki osobno na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-50.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Dziękuję panu posłowi, który swoim wystąpieniem zamknął równocześnie listę wystąpień klubowych.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Przechodzimy do wystąpień indywidualnych.</u>
          <u xml:id="u-51.2" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Proszę o zabranie głosu pana posła Henryka Siedleckiego, Polskie Stronnictwo Ludowe. Następnym mówcą będzie pan poseł Stefan Pastuszewski.</u>
          <u xml:id="u-51.3" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#PosełHenrykSiedlecki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mojego przedmówcę pragnę poinformować, że w Europie Zachodniej spółdzielnie funkcjonują - szczególnie w środowisku wiejskim, i pewnie dlatego ludziom nieźle tam się powodzi, natomiast nie ma ich w afrykańskim buszu.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#PosełHenrykSiedlecki">Krajowy Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych jako organizacja społeczno-zawodowa rolników indywidualnych zrzesza również spółdzielnie kółek rolniczych oraz inne jednostki gospodarcze o charakterze spółdzielczym. Dlatego też drogą wewnątrzorganizacyjną zbieraliśmy opinie, uwagi i propozycje wśród licznej grupy członków i działaczy spółdzielczości na temat nowelizacji ustawy Prawo spółdzielcze. Na podstawie tych uwag można stwierdzić, iż panuje powszechna opinia o niedocenianiu roli, jaką może i powinna odegrać spółdzielczość w przemianach społeczno-gospodarczych w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-52.2" who="#PosełHenrykSiedlecki">Wysoka Izbo! Było i jest wielu reformatorów spółdzielczości, którzy pod płaszczykiem wielkiej troski o spółdzielców tak naprawdę myśleli i myślą nadal, jak założyć kaganiec temu ruchowi, jak go kontrolować i nim rządzić. A jeśli nie da się nim rządzić, to jak go osłabić. Dlatego mieliśmy w PRL do czynienia ze spółdzielczością tzw. państwową, ograniczającą samorządność spółdzielców, ale i w ostatnich trzech latach mamy do czynienia z działaniami degradującymi tę formę gospodarowania, łącznie z zawłaszczaniem majątku spółdzielczego i to pod szczytnymi hasłami walki z tzw. nomenklaturą spółdzielczą. I nie jest tak, jak to przedstawiła pani poseł Maria Zajączkowska z Unii Demokratycznej i kilku innych posłów, że tylko w PRL zniechęcano do spółdzielczości. Moim zdaniem, niezaprzeczalnie wielkie zasługi w tym zakresie mają również sprawujący władzę w ostatnich trzech latach.</u>
          <u xml:id="u-52.3" who="#PosełHenrykSiedlecki">Omawiany projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze zawiera, zdaniem krajowego związku rolników, trzy zasadnicze uregulowania, które, o ile nie zostaną przez Wysoką Izbę zmienione, postawią spółdzielczość poza nawiasem realizowanej w Polsce doktryny gospodarki rynkowej, określonego liberalizmu gospodarczego i swobody zrzeszania się, jak również spowodują ograniczenie swobód samorządowych. Oznacza to więc nie tyle kontynuację dyskryminujących spółdzielczość rozwiązań, ale wręcz spotęgowanie tej dyskryminacji.</u>
          <u xml:id="u-52.4" who="#PosełHenrykSiedlecki">Te trzy uregulowania, o których mówiłem, dotyczą, po pierwsze, podziału funduszu zasobowego spółdzielni, po drugie - zrzeszania się spółdzielni w związki gospodarcze i po trzecie - reprezentacji ruchu spółdzielczego na szczeblu krajowym. Jeśli chodzi o pierwszą sprawę, to popieram wniosek mniejszości nr 13 dotyczący odmiennej niż w projekcie ustawy treści art. 125 § 5, ponieważ w takim brzmieniu prawidłowo reguluje on, moim zdaniem, niezbywalne prawo członków spółdzielni do decydowania o majątku swojej spółdzielni. Argumenty przeciwko takim rozwiązaniom, a więc ustawowe ograniczenie tego prawa, są zwykłą demagogią. Jak można odmówić członkom spółdzielni w dobie powszechnej prywatyzacji i reprywatyzacji prawa decydowania o swoim majątku, cedując to prawo na Radę Spółdzielczą, i to rządową, bo powoływaną, jak to proponuje projekt ustawy, przez premiera rządu?</u>
          <u xml:id="u-52.5" who="#PosełHenrykSiedlecki">Z całą odpowiedzialnością stwierdzam po wielu spotkaniach ze spółdzielcami, jak też na podstawie opinii przekazywanych w tej sprawie przez moich kolegów z PSL, z kółek rolniczych, że powszechny sprzeciw spółdzielców budzi proponowane w projekcie ustawy rozwiązanie dotyczące reprezentacji ruchu spółdzielczego na szczeblu krajowym. Można stwierdzić, że proponowane w tym zakresie rozwiązania są ewenementem na skalę światową, oczywiście w sensie negatywnym. Czy można mówić o krajowej reprezentacji spółdzielczości, jeśli będzie nią Rada Spółdzielcza powoływana przez premiera rządu, działająca na podstawie statutu nadanego przez prezesa Rady Ministrów? Przecież będzie to de facto rządowa Rada Spółdzielcza, nie współdziałająca z rządem w sprawach dotyczących ruchu spółdzielczego, ale realizująca zalecenia rządu w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-52.6" who="#PosełHenrykSiedlecki">Zwolenników powyższej koncepcji chciałbym zapytać, na jakiej podstawie - mówiąc tyle o demokracji, pluralizmie - chcą odmówić spółdzielniom prawa do demokratycznie zwoływanego kongresu, który dokonałby wyboru naczelnego organu samorządu spółdzielczego oraz ustalił statut. Pseudoreformatorzy spółdzielczości w obawie przed koniecznością poddania weryfikacji swoich wątpliwych zasług poprzez demokratyczną procedurę wyborczą do przedstawicielstwa spółdzielczości proponują ustawową próbę ograniczenia tych demokratycznych procedur. Propozycje takie są, moim zdaniem, nie do przyjęcia. Dlatego popieram uwagi klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego, proponujące uregulowanie tych spraw zgodnie z powszechną wolą i oczekiwaniami spółdzielców, a zawarte we wniosku mniejszości nr 16. I zwracam się do Wysokiej Izby o poparcie tych propozycji.</u>
          <u xml:id="u-52.7" who="#PosełHenrykSiedlecki">Swoistym dziwolągiem, wręcz absurdem w dobie gospodarki rynkowej, w perspektywie stowarzyszenia z EWG, jest w omawianym projekcie ustawy propozycja zakazu zrzeszania się spółdzielni w związki gospodarcze. Jest to szczególnie pozbawione racji ekonomicznych wobec spółdzielni istniejących w środowisku wiejskim. Jeśli przyjąć, że naszym celem jest rozwój rolnictwa i infrastruktury rolnej, a więc również tworzenie szans wspólnego działania producentów rolnych, m.in. w celu konkurowania na rynkach krajowych i zagranicznych, to próba ograniczenia możliwości zrzeszania się spółdzielni w związki gospodarcze nie tylko przeczy tym celom, ale wręcz promuje wszelkiej maści pośredników — kombinatorów, ograniczając wpływ rolników na działalność handlową dotyczącą gospodarki żywnościowej. Rozwój spółdzielczości to jest tworzenie warunków do wszechstronnego działania (a nie barier i zakazów), a to zapewnią m.in. działające związki gospodarcze. Dlatego wnioskuję, aby w omawianym projekcie ustawy uwzględnić poprawkę mniejszości nr 15, nadającą spółdzielniom prawo do tworzenia związków gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-52.8" who="#PosełHenrykSiedlecki">Wysoka Izbo! Oprócz tych podstawowych uwag zgłaszam formalnie dwa wnioski. Wniosek pierwszy dotyczy nadania nowego brzmienia art. 3. Proponuję następujące brzmienie: „Własność spółdzielcza jest prywatną własnością członków spółdzielni”. I wniosek drugi — w art. 91 § 1 słowa „dwa lata” proponuję zastąpić słowami „cztery lata”.</u>
          <u xml:id="u-52.9" who="#PosełHenrykSiedlecki">Na zakończenie pragnę stwierdzić, że uchwalenie przez Wysoką Izbę nowelizacji ustawy Prawo spółdzielcze w wersji proponowanej przez Komisję Nadzwyczajną bez uwzględnienia prawa do pełnego decydowania przez członków spółdzielni o majątku spółdzielni, bez uwzględnienia prawa do wyłonienia własnego przedstawicielstwa krajowego, bez prawa zrzeszania się spółdzielni w związki gospodarcze, będzie uchwaleniem prawa wbrew woli i oczekiwaniom spółdzielców.</u>
          <u xml:id="u-52.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#komentarz">(Poseł Janusz Korwin-Mikke: Panie marszałku, proszę o głos w trybie art. 109.)</u>
          <u xml:id="u-53.2" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#PosełJanuszKorwinMikke">Panie marszałku, wbrew twierdzeniu mojego Wielce Czcigodnego Kolegi z PSL, jeśli chodzi o większość gospodarki rolnej w Afryce, to jest to forma spółdzielczości, natomiast spółek tam nie ma.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Może później zajmiemy się Afryką, na razie zajmujmy się tym, gdzie mieszkamy i gdzie żyjemy.</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Proszę bardzo, pan poseł Stefan Pastuszewski, Chrześcijańska Demokracja. Niestety, panie pośle, ma pan tylko 2 minuty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#PosełStefanPastuszewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chrześcijańska Demokracja, nawiązując do art. 49, opowiada się za sprawdzoną w spółdzielczości zachodnioeuropejskiej formą rozdzielenia funkcji zarządu spółdzielni od funkcji kontraktowego kierownika działalności gospodarczej, menedżera. W ten sposób można zwiększyć udział członków w podejmowaniu decyzji strategicznych dla spółdzielni i jednocześnie zagwarantować ich sprawne wykonanie przez fachowego kierownika gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#PosełStefanPastuszewski">Jeśli chodzi o art. 91, to stwierdzamy konieczność wprowadzenia zapisu o możliwości przeprowadzenia lustracji na żądanie 20% członków spółdzielni. Druga poprawka wiąże się z licznymi wypowiedziami, dotyczącymi ograniczenia „kagańca” kontroli w spółdzielniach. Uważamy bowiem, że spółdzielcom, którzy gospodarują wspólnym majątkiem, można zaufać na podstawie ich dotychczasowych osiągnięć gospodarczych, jak również ich woli wspólnego działania. Należy zmienić treść § 1w art. 91 projektu, ponieważ dotychczasowy zapis doprowadzi do znacznego obciążenia spółdzielni kosztami lustracji oraz do obecności kontrolujących rewidentów w spółdzielniach przez 2 lub 3 miesiące w roku. Proponujemy, by temu paragrafowi nadać następujące brzmienie: Spółdzielnia, której roczne sprawozdania finansowe nie podlegają obowiązkowemu badaniu w trybie i według zasad określonych w ustawie z 19 października 1991 r. o badaniu i ogłaszaniu sprawozdań finansowych oraz biegłych rewidentach w ich samorządzie, jest obowiązana przynajmniej raz na 2 lata poddać się lustracyjnemu badaniu legalności, gospodarności i rzetelności całości jej działania. Teksty obu poprawek przekażemy komisji.</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#PosełStefanPastuszewski">Podtrzymuję wniosek posła Tadeusza Lasockiego o ponowne skierowanie projektu ustawy o spółdzielczości do trzeciego czytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Proszę o zabranie głosu pana posła Leszka Bugaja, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#PosełLeszekBugaj">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przyjemnie się słucha w tej Izbie o bardzo dobrym klimacie dla spółdzielczości. Jak w polskim przysłowiu, że wśród serdecznych przyjaciół psy zająca zjadły, tak ten los i postępujący upadek spółdzielni są coraz bardziej widoczne. Jest to obraz smutny.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#PosełLeszekBugaj">Trwający proces likwidacji spółdzielczych struktur ponadpodstawowych oznacza dla organizacji spółdzielczych nie tylko zerwanie tradycyjnych więzi organizacyjnych, technicznych, technologicznych i upadek instytucji samopomocowych, ale także olbrzymie koszty likwidacji i przechodzenie majątku spółdzielczego w obce ręce. Sądzę, że nie możemy nie reagować na przedłużający się proces destrukcyjny, jakim jest przeciąganie się likwidacji związków spółdzielczych. Ich likwidatorzy mają jeszcze dużo zdrowia i dużo pieniędzy, by jeszcze przez wiele, wiele lat kontynuować dzieło marnotrawienia majątku spółdzielczego.</u>
          <u xml:id="u-58.2" who="#PosełLeszekBugaj">Pragnę zwrócić uwagę, że ustawa z 7 października 1992 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości stworzyła podstawy do uregulowań własnościowych w sferze majątku spółdzielczego także w likwidowanych związkach. Przedłużanie procesu likwidacji związków spółdzielczych, prowadzonego pod nadzorem organów, które powołały tych likwidatorów, jest jedną z przyczyn trudności w działalności już powstałych związków rewizyjnych, które nie mają nie tylko środków finansowych na rozwój swojej statutowej działalności, ale często także pomieszczeń na swoje siedziby w sytuacji, gdy likwidator związku wynajmuje „spółdzielcze” powierzchnie biurowe różnym firmom, nie związanym ze spółdzielczością.</u>
          <u xml:id="u-58.3" who="#PosełLeszekBugaj">Wysoka Izbo, w tym stanie rzeczy stawiam dwa konkretne wnioski:</u>
          <u xml:id="u-58.4" who="#PosełLeszekBugaj">Po pierwsze, wnoszę o uzupełnienie projektu ustawy w części odnoszącej się do przepisów przejściowych i końcowych o artykuł dotyczący zakończenia procesu likwidacji związków spółdzielczych z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy. Postępowania likwidacyjne, które nie zostaną zakończone do tego dnia, powinny być kontynuowane przez związki rewizyjne lub przez Radę Spółdzielczą.</u>
          <u xml:id="u-58.5" who="#PosełLeszekBugaj">Po drugie - zgodnie ze złożonym wnioskiem mniejszości - spółdzielnie powinny mieć prawo zrzeszania się w związki gospodarcze, dobrowolnie powoływane przez spółdzielnie podstawowe. Powinny one w imieniu ich członków-założycieli wykonywać te zadania gospodarcze, jakie nie mogą być zrealizowane przez spółdzielnie podstawowe.</u>
          <u xml:id="u-58.6" who="#PosełLeszekBugaj">Zarówno ze względu na wymogi rynku krajowego, zaopatrzenie i zbyt hurtowy na zaspokojenie potrzeb spółdzielni podstawowych, jak i wymianę międzynarodową, co jest szczególnie ważne na przykład w zakresie zbytu produktów rolnych, istnieje pilna konieczność zorganizowania spółdzielczych związków gospodarczych spełniających funkcje usługowe w stosunku do spółdzielni prowadzących działalność gospodarczą. Szczególnie cenne będzie nawiązywanie partnerskich stosunków z organizacjami międzynarodowymi i przedsiębiorstwami w innych krajach. Bardzo ważną funkcję będzie spełniało badanie rynku w skali lokalnej i w skali makro w formie nowoczesnego marketingu. Częścią działalności związków gospodarczych będą prace badawcze i usługowe związane z wdrażaniem postępu technicznego, technologicznego i organizacyjnego - nieodzownych elementów współczesnych czasów.</u>
          <u xml:id="u-58.7" who="#PosełLeszekBugaj">W Prawie spółdzielczym powinny być wykorzystane również doświadczenia spółdzielczości polskiej z okresu II Rzeczypospolitej. Przypomnieć przy okazji należy sukcesy ówczesnego Centralnego Związku Spółdzielni Mleczarskich, gdy polskie masło i mleko w proszku były konkurencyjne na rynkach światowych.</u>
          <u xml:id="u-58.8" who="#PosełLeszekBugaj">Panie marszałku, Wysoka Izbo, po dyskusjach z kolegami z Porozumienia Ludowego pragnę zgłosić poprawkę dotyczącą art. 45 § 2, polegającą na dodaniu § 2a w brzmieniu następującym: W spółdzielniach, z wyjątkiem spółdzielni pracy, których statuty dopuszczają udział pracowników w radzie nadzorczej, liczba członków pracowników w tej radzie nie może przekroczyć 20% mandatów statutowych. O co tu chodzi? Członkowie spółdzielni rolniczych domagają się, by wprowadzić taki zapis w celu ograniczenia udziału pracowników spółdzielni w radach nadzorczych.</u>
          <u xml:id="u-58.9" who="#PosełLeszekBugaj">Jednocześnie zdaję sobie sprawę, że w obecnym klimacie politycznym bardzo trudno jest zaspokoić oczekiwania spółdzielców polskich. Sądzę, że przyjęcie poprawek zgłoszonych przez członków Polskiego Stronnictwa Ludowego zbliży tekst ustawy do tych oczekiwań i wymogów demokratycznego państwa. Uważam również, że podkreślenie przez posła Rakoczego ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego potrzeby istnienia de facto państwowej rady spółdzielczej, jako organu nadzorującego samorządność spółdzielczą, tej demokracji zaprzecza i takie rozwiązanie jest niedopuszczalne.</u>
          <u xml:id="u-58.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Proszę o zabranie głosu pana posła Wita Majewskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Po przerwie jako pierwszy zabierze głos pan poseł Witold Białobrzewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#PosełWitMajewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Doceniając znaczenie proponowanych zmian Prawa spółdzielczego dla rozwoju samorządności spółdzielczej i dostosowania jej do reguł gospodarki rynkowej, chcę wyrazić uznanie dla Komisji Nadzwyczajnej. Jednak muszę zgłosić kilka propozycji ulepszających projekt, ponieważ moim zdaniem zgodność tego projektu z konstytucyjnymi zasadami, także z interesem pracowników spółdzielni, jest wątpliwa.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#PosełWitMajewski">Pan przewodniczący Maćkowiak poinformował wprawdzie, że konsultacje się odbyły i komisja rozważyła uwagi wniesione przez organizacje związkowe działające w środowisku spółdzielców, ale z moich kontaktów z organizacjami ogólnokrajowymi - do czego jako poseł i wiceprzewodniczący OPZZ jestem zobowiązany - wynika, że jednak narzeka się na brak roboczych kontaktów i możliwości przekazania uwag.</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#PosełWitMajewski">Po pierwsze, aktyw związkowy spółdzielczości kwestionuje zasadę, która ustawowo chce ograniczyć prawo pracowników do przynależności do spółdzielni. Uregulowanie to narusza gwarantowane przez konstytucję prawo do koalicji, określone w jej art. 84. Jest też sprzeczne z powszechnie deklarowaną w naszym życiu społeczno-gospodarczym zasadą promującą przedsiębiorczość obywateli i ich własnościowe zaangażowanie w gwarantowanie własnego miejsca pracy. Z tych względów uważam, i podzielam też poglądy moich kolegów, iż art. 5 i 6 proponowanej ustawy winny zostać skreślone. W przeciwnym wypadku Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych będzie musiało rozważyć zaskarżenie tych przepisów do Trybunału Konstytucyjnego. W czasach kiedy podpisany przez rząd, pracodawców i związki zawodowe pakt o przedsiębiorstwie gwarantuje pracownikom udział we współzarządzaniu przedsiębiorstwem sprywatyzowanym, w przedstawionym nam projekcie proponuje się wyeliminowanie pracowników spółdzielni z wpływu na jego funkcjonowanie. W tym stanie rzeczy proponuję przyjęcie poprawek gwarantujących udział przedstawicieli pracowników spółdzielni w radzie nadzorczej na analogicznych zasadach, jak w sprywatyzowanych przedsiębiorstwach. Nie możemy bowiem tej grupy pracowników traktować gorzej niż pracowników przedsiębiorstw prywatnych.</u>
          <u xml:id="u-60.3" who="#PosełWitMajewski">I wreszcie trzeci problem. Ustawa o związkach zawodowych gwarantuje organizacjom związkowym prawo do tak niezbędnej do wykonywania ich zadań informacji o funkcjonowaniu zakładu pracy. Dlatego też uważam, że ustawa spółdzielcza jako lex specialis winna gwarantować działającym w spółdzielniach organizacjom związkowym prawo do udziału w walnym zgromadzeniu, dostęp do decyzji tego zgromadzenia, gdyż w przeciwnym razie informacja o ich podstawowych prawach pracowniczych będzie zagrożona.</u>
          <u xml:id="u-60.4" who="#PosełWitMajewski">Wysoka Izbo! W tych trzech grupach spraw proponuję dokonanie szeregu niezbędnych poprawek, które na piśmie chcę przedłożyć panu marszałkowi. Sądzę, że przed trzecim czytaniem i w trakcie tego czytania Komisja Nadzwyczajna powinna je jeszcze raz sumiennie rozważyć. Dziękuję bardzo za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Ponieważ wystąpienie było krótkie i rzeczowe, jest jeszcze miejsce dla pana posła Witolda Białobrzewskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego. Poproszę zatem pana posła o zabranie głosu, ale, niestety, panie pośle, ma pan bardzo niewiele czasu.</u>
          <u xml:id="u-61.2" who="#komentarz">(Poseł Witold Białobrzewski: Tak?)</u>
          <u xml:id="u-61.3" who="#WicemarszałekAndrzejKern">2 minuty 40 sekund, proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-61.4" who="#komentarz">(Poseł Witold Białobrzewski: Ile?)</u>
          <u xml:id="u-61.5" who="#WicemarszałekAndrzejKern">2 minuty 40 sekund.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#PosełWitoldBiałobrzewski">O Boże, jak zwykle zostają mi albo 42 sekundy, albo 2 minuty 40 sekund, no ale trudno.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#PosełWitoldBiałobrzewski">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Dyskutujemy nad prawem spółdzielczym. Mam przygotowane wystąpienie, ale nie będę go odczytywał, bo czas mi na to nie pozwala. My, spółdzielcy, uważamy, że od wielu lat ruch spółdzielczy sam torował sobie drogę i sam wypracowywał pewne zasady, tylko prosilibyśmy, żeby nam nie przeszkadzano. Wiemy, jak za PRL spółdzielczość prowadzono za rączkę. Na każdym posiedzeniu rady dyktowano, kto ma być wybrany, by wejść w skład rady czy w skład zarządu — tak było przez cały czas. Spółdzielczość była niby prywatna, spółdzielcza, ale państwowa. Dzisiaj to samo zaczyna się dziać. Jeżeli premier ma dyktować nam, kto ma być przewodniczącym rady na szczeblu centralnym, na szczeblu krajowym, to nie wiem, co to będzie za spółdzielczość i czy nie powtarzamy starych błędów. Uważam, że spółdzielcom nie trzeba pomagać, ale też nie trzeba im przeszkadzać. Oni sami wiedzą, co mają robić. I naprawdę nie chcielibyśmy, żeby nasz majątek trafiał w ręce cwaniaków, którzy pod szyldem spółdzielczości chcieliby go rozgrabiać i przywłaszczać. Uważamy również jako spółdzielcy, że wypracowany majątek należy się ludziom, przy których udziale on powstał, był przez wiele lat logicznie wypracowywany przy wielkim wkładzie ich pracy, wyrzeczeniach i oszczędnościach, jeśli chodzi o ich własny majątek. Nie można powiedzieć, że jest to majątek całkowicie wybudowany za pieniądze państwowe. Niestety, składa się nań wiele wyrzeczeń członków, wiele pracy społecznej, wiele udziałów członkowskich. Członkowskie udziały wiele razy nie były oprocentowane, nie były wypłacane dywidendy członkom, którzy jednak wyrzekali się wszystkiego byleby utrzymać ten majątek. Dzisiaj to samo się dzieje czy to w spółdzielczości mleczarskiej, czy w spółdzielczości kółek rolniczych, czy w innych spółdzielniach np. „Samopomoc Chłopska”. Dzięki wyrzeczeniom wielu rolników — pracowników, że mało zarabiają, członków, że nie podwyższają sobie ceny za mleko — spółdzielnie mleczarskie utrzymują się własnym kosztem. Uważam, że są tu potrzebne tylko dobre chęci i warunek, żeby nie przeszkadzać tym ludziom.</u>
          <u xml:id="u-62.2" who="#PosełWitoldBiałobrzewski">Panie marszałku, uważam, że czas mi już nie pozwala na więcej, chciałbym zatem zakończyć tę krótką wypowiedź takim apelem.</u>
          <u xml:id="u-62.3" who="#PosełWitoldBiałobrzewski">Szanowne władze, pomimo że wpierw przeszkadzały nam ugrupowania pezetpeerowskie, dzisiaj nie chcielibyśmy, żeby nam przeszkadzały ugrupowania postsolidarnościowe, które są w koalicji. Nie pomagajcie, ale i nie przeszkadzajcie! Nie rzucajcie kłód pod nogi spółdzielcom! Dziękuję bardzo za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-62.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Po przerwie jako pierwszy zabierze głos pan poseł Zbigniew Lech.</u>
          <u xml:id="u-63.2" who="#WicemarszałekAndrzejKern">A teraz wysłuchamy komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#SekretarzposełRyszardJastrzębski">Posiedzenie Klubu Parlamentarnego Porozumienie Ludowe odbędzie się o godz. 14 w siedzibie klubu.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#SekretarzposełRyszardJastrzębski">Posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektu ustawy Ordynacja wyborcza do Sejmu RP odbędzie się w dniu dzisiejszym, tj. 1 kwietnia, o godz. 17 w sali nr 22 w gmachu Sejmu, budynek nr 3. Tematem posiedzenia będzie rozpatrzenie wniosków z debaty sejmowej nad sprawozdaniem Komisji Nadzwyczajnej o projekcie wyżej wymienionej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#SekretarzposełRyszardJastrzębski">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy obiadowej w obradach Sejmu w sali 301a w starym Domu Poselskim odbędzie się posiedzenie Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich.</u>
          <u xml:id="u-64.3" who="#SekretarzposełRyszardJastrzębski">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy w sali plenarnej odbędzie się wspólne posiedzenie Komisji: Polityki Społecznej; Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów; Systemu Gospodarczego i Przemysłu oraz Ustawodawczej - zespół pani poseł Teresy Liszcz.</u>
          <u xml:id="u-64.4" who="#SekretarzposełRyszardJastrzębski">Posiedzenie Polsko-Czeskiej Grupy Parlamentarnej odbędzie się o godz. 13.30 w saloniku nr 146 w starym Domu Poselskim na I piętrze. Zapraszamy wszystkich zainteresowanych.</u>
          <u xml:id="u-64.5" who="#SekretarzposełRyszardJastrzębski">Zebranie Polsko-Izraelskiej Grupy Unii Międzyparlamentarnej odbędzie się dziś, tj. 1 kwietnia, o godz. 13.30 w sali nr 23, budynek nr 3.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Winien jestem państwu pewną ciekawostkę. Pan poseł Białobrzewski miał niewiele czasu na wypowiedź, ale wykazał taką dyscyplinę słowa, że nie wykorzystał 1 sekundy, co pokazuje...</u>
          <u xml:id="u-65.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-65.3" who="#WicemarszałekAndrzejKern">Zarządzam przerwę do godz. 15.</u>
          <u xml:id="u-65.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min 33 do godz. 15 min 03)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Kontynuujemy debatę nad poselskimi projektami ustaw o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze oraz o senackim projekcie ustawy o zmianie ustawy o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-66.2" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Głos ma pan poseł Zbigniew Lech, Konwencja Polska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#PosełZbigniewLech">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zapoczątkowane w styczniu 1990 r. zmiany w ustawie o spółdzielczości mogą dziś osiągnąć szczęśliwy koniec. Tak długi okres wprowadzania zmian w oczekiwanej przez wszystkich ustawie niewątpliwie spowodował wielkie spustoszenie majątkowe całej rzeszy spółdzielców. Jest w dalszym ciągu powodem złej opinii o ruchu spółdzielczym i odczucia, że nic się nie zmieniło.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#PosełZbigniewLech">Wypada wspomnieć, że na przełomie lat 1991/92 ruch spółdzielczy skupiał łącznie 14,6 mln członków. Jest to potężna rzesza ludzi, wielka siła gospodarcza i ogromny potencjał wytwórczy, który przy dobrej ustawie może mieć decydujący wpływ na poprawę sytuacji ekonomicznej kraju. Warunkiem tego jest jednak pełna niezależność spółdzielczości. Zmiany ustrojowe zachodzące w kraju od 1989 r., a jednocześnie nie nadążające za nimi zmiany regulacji ustawowych w zakresie gospodarki, powodują negatywne skutki dla istniejących starych struktur spółdzielczych we wszystkich niemal dziedzinach ich działalności. Każdy miesiąc zwłoki w uchwalaniu znowelizowanej ustawy Prawo spółdzielcze pociąga za sobą kolosalne skutki w postaci dalszej straty majątku spółdzielczego, a tym samym ich członków.</u>
          <u xml:id="u-67.2" who="#PosełZbigniewLech">Przekonany jestem, że wszyscy chcemy służyć dobru tego ruchu, a w konsekwencji dobru kraju. Zapewnienie pełnej niezależności spółdzielni jest istotnym argumentem również w opracowywaniu statutu, którego podstawowym warunkiem jest zgodność z obowiązującym prawem. Rada nadzorcza powinna być organem niezależnym. Udział w niej członków pracowników tworzy przesłanki pewnej zależności, jednocześnie zaś stają się oni statutowo chronieni. Słusznie więc w projekcie przewiduje się niemożność wyboru członków spółdzielni do rad nadzorczych, gdy są oni pracownikami tej spółdzielni. Wyjątek stanowi spółdzielczość pracy.</u>
          <u xml:id="u-67.3" who="#PosełZbigniewLech">W podsumowaniu mego wystąpienia pragnę wyrazić aprobatę dla propozycji dotyczących projektu ustawy, zawartych w sprawozdaniu komisji. Jednocześnie proponuję wprowadzenie poprawki polegającej na nadaniu nowego brzmienia art. 77 § 2: „Zasady podziału nadwyżki bilansowej między członków spółdzielni określa statut. Statut powinien przewidywać, że co najmniej 50% nadwyżki bilansowej, po dokonaniu odpisu określonego w art. 76, podlega podziałowi między członków proporcjonalnie do wartości obrotów między nimi a spółdzielnią, z wyłączeniem spółdzielni pracy, spółdzielni produkcji rolnej i mieszkaniowej”.</u>
          <u xml:id="u-67.4" who="#PosełZbigniewLech">W uzasadnieniu stwierdzam, że proponowana poprawka zmierza do stworzenia warunków zachęcających członków spółdzielni do zacieśnienia w większym zakresie więzi ekonomicznych z ich spółdzielnią.</u>
          <u xml:id="u-67.5" who="#PosełZbigniewLech">Statutowe preferencje w zakresie podziału nadwyżki bilansowej powinny zachęcać członków spółdzielni do sprzedaży i zakupu towarów w „swoich” spółdzielniach, zrzeszających rolników oraz innych producentów rolnych, a więc przede wszystkim w spółdzielniach „Samopomoc Chłopska” czy spółdzielniach ogrodniczo-pszczelarskich. Wielkość obrotów mająca podstawowy wpływ na podstawę nadwyżki bilansowej powinna znajdować odzwierciedlenie w wysokości dywidendy członkowskiej.</u>
          <u xml:id="u-67.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Głos ma pan poseł Marek Mazurkiewicz, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W wystąpieniu swym, nawiązując do przedstawionego wcześniej stanowiska Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej, pragnę poruszyć trzy problemy, moim zdaniem bardzo istotne dla konstrukcji ustawy i jej trwałości, a także dla losów polskiej spółdzielczości, która pod rządami nowelizowanej ustawy może się rozwijać bądź też ulec dalszej degradacji.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Przede wszystkim chciałbym zwrócić uwagę na doniosłość uwzględnienia w kształtowaniu polskiego Prawa spółdzielczego nie tylko - na co zwrócono uwagę jako ważną okoliczność - polskiej, bogatej tradycji spółdzielczej, ale także reguł generalnych dotyczących Prawa spółdzielczego Wspólnot Europejskich. Zgodnie bowiem z przyjętymi już przez Polskę międzynarodowymi zobowiązaniami w tej mierze, jednym z podstawowych założeń wstępnych nowych regulacji dotyczących ustawodawstwa spółdzielczego powinno być - cytuję tu kartę europejską - wyposażenie spółdzielni ogólnie uznanych we wszystkich państwach Wspólnoty w odpowiednie instrumenty prawne, pozwalające na rozwinięcie działalności także między poszczególnymi krajami. Nie mniej ważnym elementem jest nadanie naszym spółdzielniom statusu prawnego samorządu gospodarczego działającego poza strukturami państwowej administracji gospodarczej, przy czym chciałbym od razu stwierdzić, że omawiany projekt nie spełnia w pełni, konsekwentnie tego wymogu.</u>
          <u xml:id="u-69.2" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Po drugie, na całym świecie, w tym i w Polsce, obserwujemy tendencje do koncentracji kapitału, zaostrzania konkurencji na rynkach krajowych i zagranicznych i związanej z tym współpracy międzynarodowej. Przed spółdzielczością w Polsce, a także w ramach współpracy zagranicznej i transgranicznej, stanął już dawno problem łączenia sił dzięki szerokiemu rozwijaniu kooperacji międzyspółdzielczej w celu podnoszenia aktywności działań i sprostania tejże konkurencji. Znalazło to nawet wyraz w sformułowaniu szóstej zasady spółdzielczej, uchwalonej na XXIII Kongresie Międzynarodowego Związku Spółdzielczego, obligującej organizacje spółdzielcze do aktywnej współpracy w celu lepszego zaspokojenia potrzeb swych członków i środowiska, polegającej m.in. na tworzeniu związków gospodarczych i różnego rodzaju zrzeszeń o charakterze regionalnym, krajowym i międzynarodowym.</u>
          <u xml:id="u-69.3" who="#PosełMarekMazurkiewicz">W tym kontekście podyktowany chyba historycznymi emocjami zakaz prowadzenia w Polsce przez związki spółdzielcze działalności gospodarczej byłby w gruncie rzeczy instrumentem paraliżującym i eliminującym organizacje spółdzielcze z wolnej gry rynkowej w konkurencji z innymi sektorami, z innymi podmiotami.</u>
          <u xml:id="u-69.4" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Popieram w związku z tym wniosek mniejszości nr 15 polegający na nadaniu art. 244 ustawy brzmienia zgodnie z międzynarodowymi porozumieniami.</u>
          <u xml:id="u-69.5" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Wreszcie, przeżyliśmy już (w latach 1949–1955) okres upaństwowiania ruchu spółdzielczego, nacjonalizowania majątku spółdzielni oraz poddawania go dyktatowi organów administracji państwowej. Przeżyliśmy również rujnującą struktury i społeczność spółdzielczą recydywę brutalnej państwowej ingerencji w sferę samorządu spółdzielczego, dokonaną ustawą z 20 stycznia 1990 r. Jest ponurym paradoksem, że głosząc wierność zasadom demokracji i wolności gospodarczej, głosząc zasadę poszanowania instytucji własności obywateli, w projektowanej ustawie przewiduje się powołanie — w miejsce naczelnych organów samorządu spółdzielczego, ustanowionych w roku 1982 art. 258 ustawy Prawo spółdzielcze — quasi-ministerstwa do spraw spółdzielczości pod mylącą nazwą „rady”, powoływanej przez premiera i będącej organem jego nadzoru nad ruchem spółdzielczym, funkcjonującej przy tym na koszt spółdzielczości. W dodatku ma się to łączyć z konfiskatą majątku Naczelnej Rady Spółdzielczej, wygospodarowanego przez spółdzielczość. Niezależnie od konsekwencji międzynarodowych, konsekwencji dla uczestnictwa Polski w międzynarodowym ruchu spółdzielczym — tu organy administracji państwowej są wykluczone z tego współdziałania — jest to wątpliwe konstytucyjnie, gdyż ogranicza prawo obywateli do zrzeszania się.</u>
          <u xml:id="u-69.6" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Najwyższym organem samorządu spółdzielczego, zgodnie z wnioskiem mniejszości odnoszącym się do zmian nr 100 i 101, powinien być demokratycznie wybierany Kongres Spółdzielczości, zwoływany co 4 lata. Do jego uprawnień powinno należeć uchwalanie zasad funkcjonowania ruchu spółdzielczego, wyłanianie naczelnych organów, pomoc dla spółdzielczości, a także jej reprezentowanie w skali międzynarodowej. W tej sytuacji naczelnym organem wykonawczym w okresie między kongresami byłaby, zgodnie z wnioskiem mniejszości, Rada Spółdzielcza. Urząd powoływany przez premiera i podlegający premierowi nie może sprawować bezpośredniego nadzoru i zastępować samorządu spółdzielczego. Oczywiście to nie wyklucza możliwości powołania przez panią premier - jeśli zechce, a dotyczy to także pana prezydenta - ciała doradczego: rady do spraw spółdzielczości, z tym że jedynie na własny rachunek i tylko jako organu konsultacyjnego. Rada do Spraw Kultury nie zastępuje Ministerstwa Kultury i Sztuki, wiele innych rad funkcjonujących przy organach administracji także nie spełnia takiej roli.</u>
          <u xml:id="u-69.7" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Proponuję zatem jeszcze raz poparcie wniosku mniejszości odnoszącego się do zmian nr 100 i 101 oraz wniosku mniejszości odnoszącego się do art. 8 przepisów przejściowych.</u>
          <u xml:id="u-69.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Udzielam głosu panu posłowi Piotrowi Barcińskiemu, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#PosełPiotrBarciński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wiem, że mam tylko minutę czasu, w związku z tym swoje refleksje przekażę do protokółu. Chciałbym natomiast - dzięki uprzejmości pana marszałka - przedstawić w kilku zdaniach swoje stanowisko.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#PosełPiotrBarciński">Jestem za spółdzielnią, w której majątek jest prywatną własnością członków spółdzielni i tylko walne zgromadzenie ma prawo nim dysponować, bez żadnej ingerencji z zewnątrz. Radę Spółdzielczą winien wybierać Kongres Spółdzielczy w demokratycznych wyborach. W innym wypadku polska spółdzielczość pozostanie poza Międzynarodowym Związkiem Spółdzielczym i nie będzie mogła być włączona do współpracy organizacyjnej w ruchu spółdzielczym funkcjonującym w EWG.</u>
          <u xml:id="u-71.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">O dwa i pół zdania przekroczył pan poseł limit czasu.</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Proszę bardzo pana posła Zbigniewa Gorzelańczyka, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-72.3" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Przepraszam bardzo pana posła. Wcześniej jednak wystąpi pan poseł Tadeusz Biliński, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#PosełTadeuszBiliński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Generalna uwaga do projektu ustawy, jaka się nasuwa przy analizie jej zapisów, to stwierdzenie tendencji do ograniczania samorządności spółdzielczej, do sterowania ruchem spółdzielczym i jego nadzorowania, do zwiększania zależności spółdzielni od Rady Spółdzielczej. Takie jest dość powszechne odczucie społeczności spółdzielczej. Dowodzi tego wiele zapisów, np. art. 36, 40, 91, 125 czy 258. Stanowią one podstawę do rozbudowy „centrum”, kosztownej i uciążliwej administracji, i prowadzą do ograniczenia podmiotowości członków spółdzielni, podmiotowości spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#PosełTadeuszBiliński">I tak wielce kontrowersyjną, niejednokrotnie tu już poruszaną sprawą, jest powołanie Rady Spółdzielczej przy prezesie Rady Ministrów, w tym przede wszystkim sposób jej powołania. Przecież Rada Spółdzielcza, jako organ samorządnego ruchu spółdzielczego, nie może być tworzona w sposób administracyjny. Rada powinna być wybierana wyłącznie spośród przedstawicieli spółdzielców i przez przedstawicieli spółdzielców. Uczestnictwo w pracach rady, z głosem stanowiącym, przedstawicieli naczelnych organów administracji delegowanych przez prezesa Rady Ministrów - w liczbie określonej statutem stanowionym i nadawanym przez prezesa Rady Ministrów - nie znajduje akceptacji, i to z różnych względów. Na przykład do zadań rady należy inicjowanie i opiniowanie aktów prawnych dotyczących spółdzielczości lub spraw mających dla niej istotne znaczenie. W jakim więc procencie będą to opinie spółdzielców, a w jakim rządowe, jeśli członków rady mianuje prezes Rady Ministrów? Co prawda w 2/3 mianuje ich spośród kandydatów przedstawionych przez wojewódzkie lub międzywojewódzkie sejmiki spółdzielcze, ale to nie zmienia stanu rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-73.2" who="#PosełTadeuszBiliński">Uzasadnione obawy, podobne wątpliwości istnieją także jeśli chodzi o przystępowanie do międzynarodowych organizacji spółdzielczych i reprezentowanie w nich krajowego ruchu spółdzielczego. Kto będzie reprezentował ruch spółdzielczy - spółdzielcy czy delegaci ministerstw? Kto w końcu będzie przewodniczącym rady - spółdzielca czy delegat jednego z ministerstw? Czy określi to jednoznacznie statut stanowiony przez prezesa Rady Ministrów, czy będzie to wynikiem swobodnego, niczym nie ograniczanego wyboru dokonanego przez prezesa Rady Ministrów?</u>
          <u xml:id="u-73.3" who="#PosełTadeuszBiliński">W świetle tak krytycznego spojrzenia na sposób powołania Rady Spółdzielczej opowiadam się za wnioskiem mniejszości nr 16. We wniosku tym zaproponowano powoływanie naczelnych organów spółdzielczych w trybie demokratycznym i zgodnie z zasadami samorządu spółdzielczego.</u>
          <u xml:id="u-73.4" who="#PosełTadeuszBiliński">W tej samej kwestii - podmiotowości spółdzielni, przestrzegania zasad samorządności spółdzielczej - nasuwa się wiele krytycznych uwag, wiele pytań, często przedstawianych przez środowisko spółdzielców. I tak np.: Po co przedstawiciele Rady Spółdzielczej, a więc urzędnicy, mają uczestniczyć w walnym zgromadzeniu członków spółdzielni? Komu jest to potrzebne? Jakie to ma przynieść korzyści? Jakie będą tego skutki, poza oczywiście kosztami, wzrostem biurokracji czy wprowadzeniem bliżej nie określonego, zbytecznego nadzoru? Moim zdaniem właściwym rozwiązaniem jest propozycja zawarta we wniosku mniejszości nr 3. Za tym więc wnioskiem się opowiadam.</u>
          <u xml:id="u-73.5" who="#PosełTadeuszBiliński">Kolejne pytanie: Po co wprowadzać obowiązek zawiadamiania Rady Spółdzielczej o czasie, miejscu i porządku obrad walnego zgromadzenia? W Polsce jest ok. 20 tys. spółdzielni, jeśli więc każda spółdzielnia odbywa przeciętnie dwa walne zgromadzenia rocznie, to mamy łącznie w roku ok. 40 tys. zebrań. Kto te powiadomienia będzie przyjmował, rejestrował, analizował i odkładał do akt? Komu jest potrzebna taka biurokracja?</u>
          <u xml:id="u-73.6" who="#PosełTadeuszBiliński">Dalej. Komu jest potrzebna obligatoryjna, pełna, okresowo - przynajmniej co dwa lata - powtarzana lustracja? Jak wielki musi być aparat lustracyjny, aby mógł wykonać zadanie określone w art. 91? Jest to oczywiście obciążenie wyjątkowo duże i w związku z tym armia lustratorów byłaby przeogromna - obliczenia wskazują, że rzędu tysiąca osób.</u>
          <u xml:id="u-73.7" who="#PosełTadeuszBiliński">W związku z tym wnoszę o zmianę zapisu art. 91 § 1. W miejsce zapisu: „przynajmniej raz na dwa lata” proponuję wprowadzić zapis: „przynajmniej raz na trzy lata”.</u>
          <u xml:id="u-73.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Proszę o zabranie głosu pana posła Zbigniewa Gorzelańczyka z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#PosełZbigniewGorzelańczyk">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Kryzys gospodarczy trwa — i jest poza sporem, że wyjściem z niego byłoby zaangażowanie się większej części społeczeństwa, znacznie większy stopień samorządności. A i zaangażowanie, i samorządność to istota spółdzielczości. Niestety, sygnały kierowane do społeczeństwa są bardzo często tak odbierane, jak gdyby celem działania władzy była jej izolacja. Te sygnały, dodam: niedobre, to odrzucenie w niepamięć 21 postulatów, „wyrzucenie na śmietnik” programu, z jakim do zwycięskich wyborów szła „Solidarność”, czy deprecjonowanie „okrągłego stołu”.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#PosełZbigniewGorzelańczyk">Muszę wspomnieć o niezrozumiałym wypadku odrzucenia w pierwszym czytaniu karty praw socjalno-ekonomicznych zaproponowanej przez Sojusz Lewicy Demokratycznej. Jeżeli do tego dodamy mnożenie wysokich stanowisk państwowych, różnych agencji, fundacji czy wreszcie próby administracyjno-państwowego zarządzania spółdzielniami, rodzi się orwellowskie pytanie: Czy rządzącym potrzebne jest społeczeństwo? Pragnienie podporządkowania sobie przez rząd wszystkiego (najlepiej jeszcze mianować szefów związków zawodowych i partii politycznych) jest zrozumiałe. Ale przecież my reprezentujemy wyborców, jesteśmy ciałem przedstawicielskim - a więc zachęcam do odrzucenia próby biurokratycznego kierowania ruchem spółdzielczym. Jeżeli zapewnimy samorządność, odrzucając próbę uchwalenia zasady mianowania przez premiera naczelnej rady, to wyjaśnimy wreszcie, jak traktować spółdzielnie. Dzisiaj bowiem GUS zalicza je do przedsiębiorstw prywatnych, a ZUS do państwowych.</u>
          <u xml:id="u-75.2" who="#PosełZbigniewGorzelańczyk">Przypomnę jeszcze te absurdalne i prymitywne charakterystyki ruchu spółdzielczego, według których to wytwór komunistyczny (a przecież ruch ten istnieje od ponad 300 lat), siedlisko nomenklatury, czy kuriozalne stwierdzenie, iż wszelki kolektyw jest źródłem zła. Ta filozofia zrodziła specustawę z 20 stycznia 1990 r., stwarzającą sytuację niepewności, prowadzącą do marnotrawienia majątku spółdzielczego, wręcz jego rozkradania. Narodziła się zła tradycja stanowienia prawa niezgodnego z obowiązującą konstytucją. Dopiero ustawa z 31 sierpnia 1991 r. dzięki interwencji Trybunału Konstytucyjnego przywróciła prawo tworzenia reprezentacji w formie związków spółdzielczych. Jest natomiast prawdą, że zgodnie z prawem, ale wbrew logice wprowadziliśmy VAT, praktycznie likwidujący spółdzielnie inwalidzkie. Wniosek Sojuszu Lewicy Demokratycznej, by tę sytuację złagodzić, Wysoka Izba odrzuciła. Dzisiaj ci, którzy wtedy głosowali przeciwko tym ulgom, bardzo często występują w roli obrońców i przypominają o ciężkiej doli ludzi niepełnosprawnych. Jestem przekonany, że odnowiona reprezentacja spółdzielczości, ale nie ta mianowana przez premiera, jest w stanie zmienić tragiczną sytuację zakładów pracy chronionej.</u>
          <u xml:id="u-75.3" who="#PosełZbigniewGorzelańczyk">Wielkopolska słynie z dobrze zorganizowanych i efektywnych organizacji spółdzielczych (serial „Najdłuższa Wojna Nowoczesnej Europy” jest powszechnie znany) — i jest coś dramatycznego w tym, że dzisiaj pod solidarnościowymi rządami ta spółdzielczość upada. Jest jeszcze gorzej: Pada najefektywniejsze rolnictwo leszczyńskie i najefektywniejsze w Polsce budownictwo - a rządzący sugerują, że jest dobrze i coraz lepiej. W imieniu znacznej części mieszkańców Leszczyńskiego proszę więc o więcej odpowiedzialności i samorządności, a najlepiej, po prostu, nie przeszkadzajmy!</u>
          <u xml:id="u-75.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Raja, Konwencja Polska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#PosełAndrzejRaj">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Brałem udział w pracy Komisji Nadzwyczajnej, zatem oczywiście miałem okazję tam wnosić swoje uwagi. Moje uwagi mają charakter wniosków mniejszości. Teraz natomiast dorzucę jeszcze kilka kwestii.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#PosełAndrzejRaj">Po pierwsze, chciałbym zwrócić uwagę, że ta nowelizacja ustawy Prawo spółdzielcze jest tylko krokiem do stworzenia ustawy, która rzeczywiście będzie w stanie spełnić wszystkie oczekiwania tych, do których ma się stosować. Zgadzam się całkowicie z uwagą, że jeśli spółdzielcy nie wypełnią tej czy innej ustawy swoim działaniem, swoją postawą i zaangażowaniem, to najlepsza ustawa po prostu nie da efektów.</u>
          <u xml:id="u-77.2" who="#PosełAndrzejRaj">Kolejna sprawa. Ta regulacja, nad którą dzisiaj debatujemy, jest w jakimś sensie regulacją na czas przejściowy. A zatem jest to ustawa, która powinna sprzyjać usuwaniu wielu nieprawidłowości narosłych w okresie kilkudziesięciu minionych lat i przynosić szanse, dawać spółdzielczości podstawy do odnowy. Jest w tej ustawie szereg rozwiązań, które tylko dzisiaj mogą być zaakceptowane, a na pewno nie są to rozwiązania pożądane na przyszłość, natomiast dzisiaj, na to przejście, są konieczne.</u>
          <u xml:id="u-77.3" who="#PosełAndrzejRaj">Chciałem zwrócić uwagę na jedną sprawę, która tu się powtarzała: Mówiono, że istnieje jakiś zakaz organizowania się spółdzielni w związki gospodarcze. Otóż nie ma żadnego zakazu, spółdzielnie mogą wybierać najprzeróżniejsze formy działalności gospodarczej w obrębie istniejącego prawa. Chodzi natomiast o to, żeby w tej samej ustawie spółdzielczej nie tworzyć jeszcze jakiejś formuły organizmu gospodarczego. Przecież spółdzielnie mogą tworzyć nowe spółdzielnie w postaci osób prawnych, czyli samych spółdzielni, i stworzyć sobie szanse działalności gospodarczej w związku kilku spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-77.4" who="#PosełAndrzejRaj">Teraz powiem o tych wnioskach mniejszości, które zgłosiłem i na które szczególnie chciałbym zwrócić uwagę Wysokiej Izby. Otóż we wniosku mniejszości nr 10 proponuję, aby zróżnicować odpowiedzialność zarządu, to znaczy, aby zarząd odpowiadał za straty w wymiarze większym niż 3-miesięczne wynagrodzenie. To jest naprawdę, moim zdaniem, bardzo istotny element, gwarantujący, że zarządy zaczną poczuwać się do odpowiedzialności za swoje decyzje. I tam jest oczywiście określone odwołanie się do drogi sądowej. Nikt nie chce polowania na czarownice, musi być natomiast zapewniona odpowiedzialność, tak jak jest zapewniona w odniesieniu do każdej innej sytuacji, jak wskazuje prawo i Kodeks handlowy.</u>
          <u xml:id="u-77.5" who="#PosełAndrzejRaj">Najważniejsza moim zdaniem poprawka, zawarta we wniosku mniejszości nr 13, dotyczy podzielności majątku w wypadku likwidacji. Otóż, Wysoka Izbo, budując Prawo spółdzielcze, nie możemy mieć na uwadze tylko dotychczasowego stanu spółdzielczości i dotychczas istniejących spółdzielni. Jestem przekonany, że ta formuła organizacyjna - przy słabości podmiotów, osób nie mających kredytów, przy obecnej biedzie, zmusza nas do odpowiedzialności i myślenia o sobie, zmusza właśnie do tworzenia rozwiązań spółdzielczych. Ale trzeba tym ludziom na starcie naprawdę powiedzieć, że wszystko to, co wypracują, cały ten majątek - jeśli taka będzie ich wola, że zechcą kiedyś tę spółdzielnię zlikwidować - będą mogli podzielić. Rozumiejąc natomiast, że w przeszłości istniały różne sytuacje - chodzi mi o te patologie, do których dochodzi w tak wielu wypadkach - przewidziałem w następnych artykułach, a konkretnie w art. 3a, sposób, który pozwala na zapobieganie ewentualnym niewłaściwym decyzjom co do spółdzielni, które istniały do dnia wejścia w życie tej nowelizacji.</u>
          <u xml:id="u-77.6" who="#PosełAndrzejRaj">Chciałem do tego artykułu wnieść autopoprawkę z zapisem, który by ustalał, że okres, w którym musiałaby zapaść decyzja Rady Spółdzielczej, kończyłby się w roku 1998.</u>
          <u xml:id="u-77.7" who="#PosełAndrzejRaj">Druga sprawa: wycofuję wniosek mniejszości nr 14, gdyż zgłoszenie tego wniosku wynikło z nieporozumienia. Jest rzeczywiście nowy zapis, który absolutnie mnie satysfakcjonuje. Chciałbym natomiast jeszcze sam zgłosić wniosek dotyczący art. 114 §1 w art. 1. Składam ten wniosek na piśmie, tu już nie będę go uzasadniał. Rzecz dotyczy sytuacji, gdy spółdzielnia została zarejestrowana z naruszeniem prawa. Należy wówczas rozwiązać te kwestie za pomocą właściwej decyzji sądowej. Dodaję to uzupełnienie, ponieważ jest tu moim zdaniem pewna luka prawna, która mogłaby w przyszłości prowadzić do sporów, a to nie przysłużyłoby się spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-77.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Pan poseł Janowski rezygnuje z możliwości zabrania głosu.</u>
          <u xml:id="u-78.2" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Pan poseł Andrzej Gąsienica-Makowski, Konwencja Polska.</u>
          <u xml:id="u-78.3" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Ma pan do dyspozycji 15 sekund, panie pośle; ale może pan poseł zapowiedzieć, że pan składa wniosek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#PosełAndrzejGąsienicaMakowski">Będę mówił krótko.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#PosełAndrzejGąsienicaMakowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mój sprzeciw budzi szczególnie zapis art. 266, nakładający na wszystkie spółdzielnie obowiązek wnoszenia składek na utrzymanie Rady Spółdzielczej. Jest niezasadne mówienie o jakiejkolwiek składce, skoro ta rada nie jest organizacją zrzeszeniową i nie posiada członków. Składka w takim rozumieniu ma raczej charakter kolejnego podatku lub publicznej opłaty, wnoszonej z tej tylko racji, że to jest spółdzielnia.</u>
          <u xml:id="u-79.2" who="#PosełAndrzejGąsienicaMakowski">Składam wobec tego wniosek, aby koszty utrzymania Rady Spółdzielczej rozłożyć proporcjonalnie do jej składu, co w konsekwencji oznacza, że koszty ponosiłby budżet, związki rewizyjne czy sejmiki i spółdzielnie nie zrzeszone. Rozwiązanie takie wyeliminuje podwójną składkę, jaką musiałyby płacić spółdzielnie zrzeszone w związkach rewizyjnych.</u>
          <u xml:id="u-79.3" who="#PosełAndrzejGąsienicaMakowski">Wnoszę również o równouprawnienie podmiotów gospodarczych pod względem podatkowym, szczególnie spółdzielni i spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. Wniosek złożę na piśmie. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-79.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Dziękuję, panie pośle. Proszę o przedłożenie wniosku na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Proszę o zabranie głosu pana posła Alojzego Pietrzyka, Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#PosełAlojzyPietrzyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przygotowana nowelizacja Prawa spółdzielczego jest bardzo istotną sprawą. Jak tu wielokrotnie podkreślano, oczekują tego zarówno spółdzielcy, jak i zatrudnione w spółdzielniach załogi pracownicze, które wbrew różnym poglądom mają swój znaczący udział w ich budowie i rozwoju. Z tego też względu uważam, że zagadnienie członkostwa pracowników w spółdzielniach należy rozważyć wnikliwie.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#PosełAlojzyPietrzyk">Z powodu braku czasu przedłożę tylko kilka propozycji dotyczących projektu, do czego zostałem zobligowany przez krajową sekcję spółdzielczości NSZZ „Solidarność”. Wnioski te zostały przekazane Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze wraz z uzasadnieniem pisemnym, przekazanym przez przedstawicieli Sekcji Krajowej Pracowników Spółdzielczości NSZZ „Solidarność”, którzy uczestniczyli w jej posiedzeniu, lecz niestety, nie zostały one przyjęte. Ze względu na ich zasadność zgłaszam je podczas dzisiejszej debaty.</u>
          <u xml:id="u-81.2" who="#PosełAlojzyPietrzyk">Popieram zapis, aby o składzie zarządu decydował statut, lecz uważam, że zarząd powinien być wieloosobowy. Ponadto nie do przyjęcia jest rozwiązanie mówiące o tym, że oświadczenie woli w imieniu spółdzielni o zarządzie jednoosobowym składa prezes.</u>
          <u xml:id="u-81.3" who="#PosełAlojzyPietrzyk">Przechodzę do bardziej szczegółowych propozycji. Przedstawiony w projekcie art. 45 powinien mieć następujące brzmienie: „Do rady nadzorczej mogą być wybierani wyłącznie członkowie spółdzielni. Jeżeli członkiem spółdzielni jest osoba prawna, do rady może być wybierana osoba nie będąca członkiem spółdzielni, wskazana przez osobę prawną. Udział członków pracowników w radach nadzorczych może wynosić do 49% ogółu składu rady nadzorczej. Nie dotyczy to tych spółdzielni, których obowiązek pracy zależy od członkostwa spółdzielni”.</u>
          <u xml:id="u-81.4" who="#PosełAlojzyPietrzyk">Proponuję zmienić treść art. 77 § 2 następująco: „Podział części nadwyżki bilansowej między członków następuje w formie oprocentowania w stosunku rocznym”.</u>
          <u xml:id="u-81.5" who="#PosełAlojzyPietrzyk">Art. 92 § 2 od akapitu: „Spółdzielnia może wystąpić”, winien brzmieć: „W imieniu spółdzielni oprócz zarządu i rady uprawnienia do występowania z wnioskiem o lustrację posiadają również związki zawodowe”.</u>
          <u xml:id="u-81.6" who="#PosełAlojzyPietrzyk">Uważam, że w art. 93 § 1 po słowach „radzie i zarządowi spółdzielni” powinny być dodane słowa „oraz związkom zawodowym”.</u>
          <u xml:id="u-81.7" who="#PosełAlojzyPietrzyk">Dalsze propozycje dotyczą zmian w projekcie art. 259 Prawa spółdzielczego:</u>
          <u xml:id="u-81.8" who="#PosełAlojzyPietrzyk">— § 2 tego artykułu powinien mieć brzmienie, podobnie jak art. 108 pkt 7 w ustawie z 1920 r.: „Rada Spółdzielcza działa na podstawie statutu. Projekt statutu rady opracowuje Rada Spółdzielcza, która podlega zatwierdzeniu przez prezesa Rady Ministrów. Statut określa strukturę rady, podział kompetencji jej organów oraz zasady i tryb działania rady. Statut podlega ogłoszeniu w Monitorze Polskim”.</u>
          <u xml:id="u-81.9" who="#PosełAlojzyPietrzyk">— § 3 winien brzmieć: „Członków Rady Spółdzielczej powołuje na okres dwóch lat prezes Rady Ministrów spośród przedstawionych kandydatów przez wojewódzkie lub międzywojewódzkie sejmiki spółdzielcze, delegatów ministerstw i przedstawicieli związków zawodowych wymienionych w statucie. Obligatoryjnie członkami rady winni być przedstawiciele wszystkich rodzajów spółdzielni działających w kraju, ze szczególnym podkreśleniem zakładów pracy chronionej, inwalidzkich. Liczba członków spośród kandydatów wojewódzkich lub międzywojewódzkich sejmików powinna stanowić 2/3 ogółu członków rady”.</u>
          <u xml:id="u-81.10" who="#PosełAlojzyPietrzyk">Wnoszę o wykreślenie z przepisów końcowych art. 5, 6 i 7.</u>
          <u xml:id="u-81.11" who="#PosełAlojzyPietrzyk">Panie i Panowie Posłowie! Niepokój budzi to, że wiele zarządów spółdzielni na terenie kraju wbrew postanowieniom statutu zawęża działalność gospodarczą, a własne lokale handlowe, gastronomiczne i produkcyjne wydzierżawia osobom prywatnym za czynsz, stając się w ten sposób rentierem. Niepokój jest tym większy, że są spółdzielnie, które prawie połowę swojego majątku - zamiast prowadzić działalność gospodarczą - oddają w obce ręce w formie najmu lub dzierżawy. W związku z tym, aby przerwać omawiany proceder, uchwalenie tej ustawy jest sprawą pilną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Głos zabierze pani poseł Irena Lipowicz, Unia Demokratyczna.</u>
          <u xml:id="u-82.2" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#PosełIrenaLipowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Słuchając dotychczasowych wypowiedzi, czasami można było odnieść wrażenie, że spółdzielczość miała świetlaną przeszłość, pozbawioną jakichkolwiek problemów. Tymczasem wiemy, że było inaczej. Biurokratyzacja ruchu spółdzielczego była wyrazem panowania administracji spółdzielczej nad spółdzielcami - biurokracja panowała nad prawdziwą spółdzielczością. A więc te zmiany, do których dążymy, to nie jest, Wysoka Izbo, niszczenie ruchu spółdzielczego, tylko to jest przywracanie właściwych proporcji i właściwej treści temu ruchowi.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#PosełIrenaLipowicz">Chciałabym powiedzieć o dwóch problemach. Przede wszystkim zagrożeniem odrodzenia się biurokratyzacji ruchu spółdzielczego może stać się działalność gospodarcza związków rewizyjnych. Jest to zagrożenie bardzo poważne. Wiemy, że proces likwidacji centralnych związków spółdzielczych (osoby mówiące dzisiaj tak dużo o samodzielności spółdzielczości nie powinny zgłaszać wątpliwości w tej sprawie) toczy się niezwykle wolno i działalność likwidatorów często budzi bardzo poważne zastrzeżenia. Jeżeli tego nie zmienimy, nie będzie możliwe przywrócenie właściwego oblicza i należytej samodzielności spółdzielniom. Należałoby ściślej uregulować sprawy nadzoru nad działalnością likwidatorów i trzeba utrzymać dużą samodzielność spółdzielni — nie dopuścić (za pomocą instrumentów prawnych) do ponownego opanowania spółdzielni przez centralny aparat, który kiedyś powstał po to, żeby służyć spółdzielniom, a nie nad nimi panować.</u>
          <u xml:id="u-83.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Głos zabierze pan poseł Marek Zieliński, NSZZ „Solidarność”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#PosełMarekZieliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Debata parlamentarna na temat zmian Prawa spółdzielczego jest jedną z najbardziej znaczących w naszej kadencji. Może przesądzić o losach spółdzielczości w Polsce na szereg lat. W PRL własność spółdzielcza była teoretycznie czymś pośrednim między własnością państwową a prywatną. W rzeczywistości spółdzielnie były terenem gry interesów administracji partyjno-państwowej. Zwykły człowiek w spółdzielni dostawał mało informacji o jej działaniu i miał niewiele do powiedzenia w jej sprawach. Jego prawa, nawet jeśli je miał, nie musiały być respektowane. Dlatego przywiązuję wielkie znaczenie do nowego zapisu art. 3 projektu, że własność spółdzielcza jest prywatną własnością grupową członków spółdzielni. Odtąd spółdzielcy powinni sami rządzić się na swoim ze świadomością, że majątek spółdzielczy jest ich dobrem, a nie ciężarem. Samorządność spółdzielni powinna być rozumiana jako samorządność członków, a nie prezesów i zarządów. Potrzebna jest więc aktywność w samorządzie spółdzielczym i działania w duchu prawdziwej solidarności.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#PosełMarekZieliński">Samorząd spółdzielczy będzie zawsze słaby, jeśli zarząd spółdzielni będzie mógł zaskarżyć do sądu jego uchwały. Art. 42 prawa spółdzielczego z 1982 r., dotyczący walnego zgromadzenia brzmi: „Członek spółdzielni może zaskarżyć do sądu każdą uchwałę z powodu jej niezgodności z prawem lub postanowieniami statutu”. Projekt ustawy w punkcie 24a przewiduje, żeby rozszerzyć treść powyższego zdania i dodać, że na tej samej podstawie uchwałę może zaskarżyć także zarząd spółdzielni lub poszczególni jego członkowie, którzy oczywiście wcale nie muszą być członkami spółdzielni. Jest to rozszerzenie bardzo niebezpieczne i podważające również art. 3 projektu. Każdy bowiem członek zarządu, będąc spółdzielcą, może z tego tytułu zaskarżyć każdą uchwałę. A co będzie, jeśli zarząd zaskarży na przykład uchwałę o nie przyjęciu bilansu? Czy nie sparaliżuje to działalności spółdzielni? Wiemy dobrze, że procesy sądowe potrafią ciągnąć się latami.</u>
          <u xml:id="u-85.2" who="#PosełMarekZieliński">Wprawdzie zapis podobnej treści figuruje w międzywojennym Prawie spółdzielczym, ale znajduje się tam odrębny rozdział pt. Kary, w którym przewidziano sankcje wobec każdego, kto działa przeciwko interesom własnej spółdzielni (przewidziano je zwłaszcza wobec członków zarządu). Nie dając spółdzielcom takiego środka dyscyplinującego, nie można zmienić art. 42. Stosowne propozycje przedłożę na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-85.3" who="#PosełMarekZieliński">W społeczeństwie istnieje przekonanie (powszechne i oparte na doświadczeniu), że duże spółdzielnie, szczególnie mieszkaniowe, powinny zostać podzielone, ponieważ mają dwustopniową strukturą decyzyjną i wykonawczą, co utrudnia sprawną gospodarkę i drogo spółdzielców kosztuje. Szkoda, że obecny projekt Komisji Nadzwyczajnej pominął sprawy dotyczące możliwości podziału, jakie dawała ustawa z 20 stycznia 1990 r. o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości. Jeżeli spółdzielnie mieszkaniowe mają być częścią nowego ładu mieszkaniowego, to powinno się zracjonalizować ich strukturę i działanie. W wielu wypadkach nie da się tego zrobić bez przeprowadzenia podziału. Spółdzielnia może się przed tym podziałem bronić, wykazując duże, ważne interesy gospodarcze lub istotne interesy członków i dowodząc tego przed sądem. Przedłożę również stosowne propozycje dotyczące zmiany treści tego artykułu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Czas minął, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#PosełMarekZieliński">Ponieważ czas dobiega końca...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Już dobiegł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#PosełMarekZieliński">... chciałbym w dwóch zdaniach jeszcze zwrócić uwagę na dwie sprawy. Przede wszystkim spółdzielnie podlegające podziałowi powinno się zwolnić od wszelkich podatków, opłat skarbowych oraz opłat sądowych i notarialnych, i w celu uwiarygodnienia wpisu spółdzielni do rejestru sąd winien ogłosić to w Monitorze Spółdzielczym. Stosowne dokładne zapisy zaproponuję na piśmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Proszę o zabranie głosu pana posła Władysława Liwaka, Unia Demokratyczna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#PosełWładysławLiwak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Szczegółowe uwagi i poprawki zgłoszone w imieniu Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna przez panią poseł Zajączkowską zwalniają mnie od obowiązku dokładnego przedstawiania sprawy, bo byłyby to zbędne powtórzenia. Ograniczę się więc do kilku uwag bardziej ogólnych.</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#PosełWładysławLiwak">Warunkiem powodzenia każdej interwencji legislacyjnej (ustawy) jest właściwa, obiektywna diagnoza sytuacji w dziedzinie objętej nową regulacją, w jej wszystkich aspektach - prawnym, gospodarczym, społecznym i politycznym. Wydaje się, że dotychczas takiej analizy sytuacji zasługującej na zaufanie nie wykonano, w każdym razie ja się z nią nie spotkałem. Na podstawie potoku słów, jaki na ten temat wylano, a bardziej na podstawie doświadczenia można jednak zarysować zasadnicze elementy takiej analizy.</u>
          <u xml:id="u-91.2" who="#PosełWładysławLiwak">Po pierwsze, mimo wielokrotnie ponawianych od 1989 r. prób naprawy istniejące spółdzielnie są hybrydą mającą ze spółdzielczością niewiele wspólnego.</u>
          <u xml:id="u-91.3" who="#PosełWładysławLiwak">Po drugie, idea spółdzielczości napotyka wybitnie niesprzyjające środowisko. Spółdzielczość wymaga umiejętności wspólnego działania, dbałości o własne powodzenie i poczucia odpowiedzialności za własny los. Poprzedni, różnie nazywany system, zabił w ludziach te cechy i trzeba wielu lat, by się odrodziły.</u>
          <u xml:id="u-91.4" who="#PosełWładysławLiwak">Po trzecie, spółdzielczość nie jest wyspą, zmiany w tej dziedzinie winny być zharmonizowane z całością przeobrażeń gospodarczych, zwłaszcza z zasadami prywatyzacji majątku państwowego.</u>
          <u xml:id="u-91.5" who="#PosełWładysławLiwak">W przypadku każdej regulacji ważne jest rozeznanie występujących interesów w danej dziedzinie po to, by podejmowane decyzje były świadome i aby interes grupowy nie zdominował interesu ogółu. Oczywiście także w spółdzielczości występują takie interesy. Podstawowe, po części wspólne, a po części sprzeczne interesy, reprezentują z jednej strony pracownicy, z drugiej zaś członkowie spółdzielni. Wyraźnie zaznacza się interes starej biurokracji spółdzielczej z rodowodem PZPR, ZSL i SD. Pochodną tego interesu jest interes polityczny SdRP i PSL, zwłaszcza PSL znajduje mocne oparcie w biurokracji spółdzielczości wiejskiej. Myślę, że czas na racjonalne rozwiązanie splotu problemów spółdzielczości już minął. Od 1989 r. nigdy nie było warunków politycznych do opracowania takiej propozycji powiązanej z transformacją całej gospodarki, a jeśli były szanse na powstanie takich warunków, to szybko zostały zaprzepaszczone.</u>
          <u xml:id="u-91.6" who="#PosełWładysławLiwak">Pozwolę sobie, Wysoka Izbo, pozostawić to wystąpienie bez konkluzji i wniosków.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Udzielam głosu panu posłowi Stefanowi Szańkowskiemu, Porozumienie Ludowe. Czy jest pan poseł Stefan Szańkowski? Pan poseł jest nieobecny.</u>
          <u xml:id="u-92.2" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">W takim razie proszę o zabranie głosu pana posła Jana Króla z Unii Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#PosełJanKról">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem zabrać głos w kilku sprawach. W debatach dotyczących spółdzielczości uczestniczę już chyba po raz trzeci albo czwarty. Dyskusja o spółdzielczości nieodmiennie towarzyszy zmiennym losom reformy gospodarczej w Polsce i nie została, podobnie jak ta reforma, zakończona. Nie spełniły się też nasze nadzieje sprzed 3 lat, że 2 albo 3 lata wystarczą na sformułowanie nowego Prawa spółdzielczego. Wielki opór działaczy ruchu spółdzielczego wobec nowelizacji Prawa spółdzielczego z 1990 r. nie spowodował wyłonienia pewnego lobby, wystarczająco silnego, które by wniosło propozycje całościowej regulacji ustawowej działania ruchu spółdzielczego. To wszystko nie nastąpiło i — nie tyle chodzi o żal, ile o pewną konstatację, którą dzielę się z Wysoką Izbą, żeby pokazać, jak złożone są problemy ruchu spółdzielczego. Skoro jednak mamy już przesądzić sprawę bardzo poważnej nowelizacji Prawa spółdzielczego, to warto zwrócić uwagę, że proponowane zmiany idą we właściwym kierunku. Przede wszystkim dąży się do upodmiotowienia członków, do wyraźnego rozróżnienia pracownika spółdzielni i członka spółdzielni — to rozróżnienie jest bardzo wyraźne — do określenia zasad udziału w zarządach spółdzielni nie-członków, jest to zaznaczone wszędzie, nawet w wypadku, gdy ustawa odsyła przy podejmowaniu decyzji do statutu spółdzielni. Otóż te wszystkie rozstrzygnięcia upodmiotowiają członków spółdzielni, bo rzeczywiście definicja członka spółdzielni jest sprawą najważniejszą. Chciałbym w tym miejscu przytoczyć Wysokiej Izbie pewien cytat z debaty nad nowelizacją Prawa spółdzielczego sprzed wojny. Wówczas, 23 lutego 1934 r. r., poseł sprawozdawca Gliński mówił: „Kierownictwo ruchu broni swych swobód skrystalizowanych w nieodpowiedzialnej przed nikim i przez nikogo nie kontrolowanej instytucji związków rewizyjnych niekiedy z narażeniem interesów tego szarego człowieka, który tworzy spółdzielnię. Mało to, mamy przykłady, że broniąc instytucji, centrali gospodarczej czy związku przerzucało się ciężar strat na członków spółdzielni w przekonaniu, że straty rozłożone na wielką ilość osób nie będą zbyt dotkliwe, a przecież żywą materią idei spółdzielczej jest nie instytucja, lecz człowiek i najmniejsze zadraśnięcie człowieka w spółdzielni musi się odbić najfatalniej na całej organizacji. Kierownicy ruchu w obronie swych swobód odgradzają się z czasem już nie tylko od ingerencji państwa, lecz starają się odgrodzić szeregiem szczebli organizacyjnych i od członka spółdzielni. Tworzą ideologię związków. Niekiedy wygląda to w praktyce na zespół ludzi kierujących spółdzielniami, a dobrze między sobą zaprzyjaźnionych, jeżeli nie spokrewnionych”.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#PosełJanKról">Przytoczyłem ten cytat, aby nie podtrzymywać pewnego tonu, który w Wysokiej Izbie pojawił się w odniesieniu do minionego 45-lecia w ruchu spółdzielczym. Pewne tendencje związane z niewłaściwym usytuowaniem np. związków rewizyjnych czy Krajowej Rady Spółdzielczej powodują, że rzeczywiście te instytucje zaczynają żyć swoim życiem, a przecież spółdzielnia jest organizacją członków i członkowie są najważniejsi. Dlatego też bardzo chciałbym namówić i przekonać Wysoką Izbę do poparcia wniosku mniejszości nr 1, który dotyczy definicji spółdzielni. Pragnąłbym zwrócić uwagę na istotną różnicę między definicją spółdzielni zaproponowaną we wniosku mniejszości i definicją zaproponowaną w sprawozdaniu komisji. Otóż wniosek mniejszości mówi, iż celem działalności gospodarczej spółdzielni jest „podniesienie zarobków lub gospodarstwa członków przez prowadzenie wspólnej działalności gospodarczej”. Natomiast definicja zawarta w sprawozdaniu komisji mówi o tym, że ta wspólna działalność ma zaspokajać potrzeby członków; pojęcie zaś „potrzeby” jest bardzo nieprecyzyjnie zdefiniowane. Pozostawienie tej sprawy samej sobie powoduje, że spółdzielnie mogą nie koncentrować się na zasadniczej działalności, czyli właśnie na dobrym gospodarowaniu w imieniu członków, którzy tę spółdzielnię powołali. Przesądzenie w definicji, nawiązującej we wniosku mniejszości do definicji przedwojennej, jest w moim przekonaniu bardzo istotne i bardzo zasadne.</u>
          <u xml:id="u-93.2" who="#PosełJanKról">I ostatnia sprawa, na której dwa lata temu „wywróciła się” nowelizacja Prawa spółdzielczego, mianowicie sprawa przedstawicielstwa krajowego ruchu spółdzielczego. Otóż w moim przekonaniu, jeżeli podejdziemy do spółdzielczości jako właśnie do formy organizacyjnej polegającej na wspólnej działalności gospodarczej członków, którzy ją założyli w celu podniesienia poziomu rozwoju swojego gospodarstwa lub wielkości zarobków, to wówczas można powiedzieć, że w interesie takiego ruchu jest ścisłe współgranie z rządem, który przez określoną politykę może wspierać ruch spółdzielczy, ale może go również dyskredytować, dyskryminować czy po prostu stawiać na pozycji przegranej. W moim przekonaniu w interesie „lobby biznesowego” — bo w pewnym sensie takim jest również ruch spółdzielczy — jest to, by istniała taka płaszczyzna ścisłej współpracy z rządem, szczególnie w warunkach transformacji gospodarki. Dlatego obawy, które są wysuwane i mają też swoje uzasadnienie, pewne motywacje, nie służą, w moim przekonaniu ruchowi spółdzielczemu, ponieważ stwarzają sytuację, kiedy rząd będzie przeciwstawiony ruchowi spółdzielczemu. I w związku z tym gorąco zachęcam do poparcia rozwiązania przedłożonego w sprawozdaniu komisji.</u>
          <u xml:id="u-93.3" who="#PosełJanKról">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Limit czasu Unii Demokratycznej został wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-94.2" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Udzielam głosu panu posłowi Kazimierzowi Świtoniowi, Ruch dla Rzeczypospolitej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#PosełKazimierzŚwitoń">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Morze słów wypowiedziano z tej trybuny na temat spółdzielczości. Zastanawiam się, po co tyle pracy wkładać w tę nową ustawę, skoro, myślę, wystarczałoby sięgnąć do przeszłości. Dlatego uważam, że należy przywrócić ustawę z 1920 r., którą komuniści zastąpili nie mającą nic wspólnego z prawdziwą spółdzielczością ustawą po to, by móc kontrolować działalność spółdzielczości i obsadzać kierownicze stanowiska swoimi zasłużonymi działaczami partyjnymi, którzy „podpadli”. Szczególnie pieczołowicie obsadzane były przez „swoich” stanowiska prezesów spółdzielni mieszkaniowych. Myślę, że trzeba by się zastanowić nad tym, czy nie rozwiązać tych spółdzielni i nie powołać małych spółdzielni, które można byłoby kontrolować, a którymi nie manipulowałoby kierownictwo tych spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#PosełKazimierzŚwitoń">Spółdzielczość jest jedną z bardzo istotnych dróg prowadzących do uwłaszczenia obywateli, ale musi ona być oparta na zdrowych zasadach. Przestańmy wymyślać. Ustawa o spółdzielczości z 1920 r. jest zgodna z Międzynarodowym Ruchem Spółdzielczym i dlatego uważam, że należy ją przywrócić.</u>
          <u xml:id="u-95.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Udzielam głosu panu posłowi Kazimierzowi Pękale, Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe.</u>
          <u xml:id="u-96.2" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#PosełKazimierzPękała">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Już cztery lata trwają prace nad przebudową polskiej spółdzielczości. Zadaniem powołanej przez Sejm ubiegłej kadencji Komisji Nadzwyczajnej było opracowanie nowego projektu ustawy Prawo spółdzielcze. Z biegiem czasu ten ambitny zamysł został jednak zaniechany, a prace koncentrowały się już tylko na szerszej lub węższej nowelizacji ustawy. Nawet i tak ograniczony program nie został zrealizowany. Stało się to z ogromną szkodą dla spółdzielczości, ponieważ za ustawą z 20 stycznia 1990 r. o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości likwidującej nadbudowę spółdzielczą nie poszły umacnianie i przebudowa spółdzielni jako ogniw podstawowych, co było możliwe jedynie przez uchwalenie dobrej, skierowanej w przyszłość, otwartej ustawy. Jej podstawą powinna być samorządność i samodzielność spółdzielni. Nowy Sejm i nowa Komisja Nadzwyczajna podjęły kontynuację tych ważnych prac, a ich wynikiem jest projekt przedłożony Wysokiej Izbie. Zgłoszone zostały również poprawki mniejszości dotyczące znacznej części spraw o podstawowym dla ustawy znaczeniu. Na plenarnym posiedzeniu przyjdzie nam zatem przesądzić o kwestiach, co do których w komisji nie osiągnięto porozumienia.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#PosełKazimierzPękała">Zanim przejdę do spraw, moim zdaniem, najważniejszych, pragnę podkreślić, że wręcz karygodne jest tak rażące przedłużanie prac nad ustawą, na którą czekają tysiące spółdzielni, a w nich niepewne jutra setki tysięcy ludzi troszczących się o swoje warsztaty pracy.</u>
          <u xml:id="u-97.2" who="#PosełKazimierzPękała">Reprezentuję ziemię łomżyńską oraz miasto Zambrów, z którego pochodzę. Jest to obszar, gdzie socjalistyczne formy gospodarowania na roli nigdy na dobre się nie przyjęły. Jest to ziemia, gdzie dominują rodzinne gospodarstwa rolne, a mimo to wszystkie spółdzielnie, działające w otoczeniu rolnictwa, upadają. Przyczyna tego stanu rzeczy tkwi nie tylko w minionym ustroju socjalistycznym, ale przede wszystkim w sytuacji ekonomicznej, a głównie w wysokości odsetek, które zniszczyły wiele podmiotów gospodarczych — nie tylko rolników, ale także i spółdzielnie. Szczególnego znaczenia nabiera upadek spółdzielczości rolniczej, „Samopomocy Chłopskiej”, spółdzielni ogrodniczych i pszczelarskich. Do wyłączonych z produkcji setek tysięcy hektarów należących do PGR dochodzą następne. Jest to kolejny cios wymierzony w polskie rolnictwo.</u>
          <u xml:id="u-97.3" who="#PosełKazimierzPękała">Uważam, że czas rozwiązań abstrakcyjnych i demagogicznych już się skończył i spółdzielczość polska musi wreszcie otrzymać ustawę na miarę jej potrzeb i oczekiwań. Grunt do takiej regulacji został przygotowany. Mam tu na myśli zarówno powołaną wyżej ustawę z 20 stycznia 1990 r., jak też ustawę z 30 sierpnia 1991 r. o waloryzacji udziałów członkowskich w spółdzielniach, a także ustawę o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości. Dzięki waloryzacji udziałów, na funduszu udziałowym w każdej spółdzielni mogło się znaleźć do 50% istniejącego w 1991 r. funduszu zasobowego. Jest to ważny etap przekształceń własnościowych, bez potrzeby tworzenia spółek obcych polskiej myśli i doktrynie spółdzielczej. Natomiast druga z wymienionych ustaw pozwoliła na rozwiązanie i uregulowanie kwestii gruntów użytkowanych przez spółdzielnie.</u>
          <u xml:id="u-97.4" who="#PosełKazimierzPękała">Ważnym elementem przygotowawczym do zasadniczych rozwiązań było stworzenie w ustawie o waloryzacji udziałów możliwości powrotu do spółdzielni wszystkich członków, którzy odeszli sami lub zostali z nich usunięci z przyczyn ekonomicznych.</u>
          <u xml:id="u-97.5" who="#PosełKazimierzPękała">Wysoka Izbo! Odbudowa naszej spółdzielczości może odbywać się na fundamencie prawa własności. W całym systemie prawa majątek spółdzielni musi być uznawany za majątek będący prywatną własnością członków. Ta słuszna zasada ma swoje potwierdzenie w art. 3 projektu ustawy. Konsekwencją tego zapisu powinno być niezbywalne prawo członków do decydowania o majątku i losie spółdzielni. Kiedy ta prawda dotrze do świadomości członków, przestaną oni żyć w niepewności, wyprzedawać majątek czy wnosić go do spółek na niekorzystnych warunkach, a zaczną troszczyć się o swoją własność. Najwyższy już czas uszanować suwerenność spółdzielni i spółdzielców, nie krępować ich żadnymi nakazami i zakazami, lecz dać im równe z innymi podmiotami gospodarczymi prawa i obowiązki. Zahamuje to podstawowy obrót spółdzielczymi pieniędzmi, który - chociaż ze względów formalnoprawnych legalny - jest wymierzony w dobrze pojęty interes spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-97.6" who="#PosełKazimierzPękała">Polski rolnik spółdzielca wielokrotnie dowiódł, że potrafi przechować idee spółdzielcze i że ma prawo do tworzenia samodzielnej spółdzielczości. Z tego punktu widzenia kluczowe znaczenie ma art. 26 § 2, w którego pierwszej części powtarza się obowiązującą dotychczas zasadę niepodzielności majątku spółdzielni, a zaraz potem dopuszcza się możliwość obejścia tego zakazu poprzez stosowną regulację statutową. Uważam, że celowe i słuszne jest zachowanie zasady niepodzielności majątku i pozbawienie byłych członków prawa do części funduszu zasobowego, osłabiłoby to bowiem nadmiernie spółdzielnie przez upływ pieniądza poza jej strukturę organizacyjną. Za moim stanowiskiem przemawia fakt, że fundusz zasobowy będzie odpowiadał wysokości istniejących zobowiązań spółdzielni. Zasadniczy majątek będzie składał się z udziałów członkowskich, których wysokość będzie stale i systematycznie wzrastać, co umożliwią stosowne przepisy w gospodarce finansowej spółdzielni. Zbędna zatem będzie ochrona byłych członków i oddawanie im funduszu zasobowego, co może spowodować niewypłacalność spółdzielni. Nie możemy pominąć także 5-letniego zakazu wycofania części funduszu udziałowego pochodzącego z odpisów od funduszu zasobowego. Dlatego też opowiadam się za stanowiskiem mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-97.7" who="#PosełKazimierzPękała">Druga uwaga dotyczy art. 125 § 5. Projekt komisji ogranicza prawo walnego zgromadzenia w podejmowaniu decyzji o własnym majątku, każąc wybierać pomiędzy celem spółdzielczym a społecznym w wypadku postępowania likwidacyjnego. Złagodzenie powyższych ograniczeń ma charakter iluzoryczny i nie powinno mieć miejsca w ustawie. Także w tej kwestii racjonalne rozwiązanie zawarte jest w stanowisku mniejszości. Od 20 stycznia toczy się w parlamencie dyskusja na temat dopuszczalności prowadzenia przez związki spółdzielcze działalności gospodarczej. Dominuje niestety pogląd o szkodliwości prowadzenia przez związki takiej działalności. Wywodzi się on z obaw o odrodzenie się związków na wzór organizacji działających w socjalizmie. Zwolennicy tego poglądu nie chcą wiedzieć, że tamtych struktur już nie ma i że członkowie spółdzielni odzyskali już swoją podmiotowość. Nie bez znaczenia jest fakt, że taki zakaz zawarty w ustawie stanowiłby daleko idącą i szkodliwą ingerencję państwa.</u>
          <u xml:id="u-97.8" who="#PosełKazimierzPękała">Można dyskutować na temat Rady Spółdzielczej. Będzie to na pewno forma państwowego nadzoru, jako że rada ta ma się składać w znacznej części z przedstawicieli kluczowych resortów. Powołanie jej do życia w pewnym sensie spowodowałoby upaństwowienie, a raczej ubezwłasnowolnienie spółdzielni, dokonywane za ściągane od spółdzielni pieniądze. Uważam, że spółdzielnia nie wymaga prowadzenia jej za rękę. Przyniosłoby to nieoczekiwane szkody w świadomości spółdzielców.</u>
          <u xml:id="u-97.9" who="#PosełKazimierzPękała">To są moje podstawowe uwagi, które byłem zobowiązany przedstawić Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-97.10" who="#PosełKazimierzPękała">Odnosząc się na zakończenie do całego projektu ustawy, pragnę podkreślić, że przy jego opracowywaniu nie ustrzeżono się tendencji do wprowadzania wielu kontrowersyjnych kwestii. Przykładem może być zapis o prawach członków będących jednocześnie pracownikami, czy też o udziale tych osób w składzie rad nadzorczych. Art. 5 i 6 w terminie do 30 czerwca 1994 r. przewidują zarówno wygaśnięcie ich członkostwa w radach nadzorczych, jak i członkostwa w spółdzielni. Art. 6 nakazuje odchodzącym ze spółdzielni wypłacić udziały w ciągu 3 lat. Jest to niezgodne z zawartymi w ustawie rozstrzygnięciami o waloryzacji udziałów członkowskich, z zasadą o niepodzielności majątku (art. 26 § 3). O tym, kto jest członkiem spółdzielni, winni decydować sami spółdzielcy, do czego jako właściciele mają niezbywalne prawo.</u>
          <u xml:id="u-97.11" who="#PosełKazimierzPękała">Wydaje się, że zanim uchwalimy tak ważną ustawę, powinniśmy staranniej odpowiedzieć sobie na pytanie, czy jesteśmy przygotowani do stanowienia prawa skierowanego w przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-97.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Udzielam głosu panu posłowi Wojciechowi Kwiatkowskiemu, nie zrzeszonemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#PosełWojciechKwiatkowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym zapoznać państwa ze stanowiskiem, jakie w sprawie nowelizacji ustawy Prawo spółdzielcze z roku 1982 zajęli przedstawiciele spółdzielczości miasta Włocławka.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#PosełWojciechKwiatkowski">Spółdzielcy uważają za wskazane, aby związki rewizyjne prowadziły również działalność gospodarczą, z której korzyści odnosić będą jednostki zrzeszone - zmniejszy to m. in. obciążenie spółdzielni z tytułu utrzymywania związków rewizyjnych.</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#PosełWojciechKwiatkowski">Rada Spółdzielcza winna być organem w pełni samodzielnym i samorządnym i winna składać się tylko z przedstawicieli wybranych przez spółdzielców. Jej usytuowanie - jak to przewiduje projekt nowelizacji Prawa spółdzielczego - przy prezesie Rady Ministrów, o czym świadczy udział delegatów ministerstw oraz statut zatwierdzany przez premiera, w powszechnym odczuciu spowoduje ponowne podporządkowanie spółdzielczości organom państwa. Łącznikiem rządu z ruchem spółdzielczym z powodzeniem może być np. pełnomocnik rządu.</u>
          <u xml:id="u-99.3" who="#PosełWojciechKwiatkowski">Uprawnienia Rady Spółdzielczej dotyczą problematyki stanowiąco-kontrolno-opiniodawczej i są bardzo szerokie, bo obejmują aż 27 przypadków. Prowadzi to do rozbudowanego nadzoru i ingerencji państwa w działalność samorządnych i samodzielnych spółdzielni. Nadzór ten, jeśli już być musi, winien ograniczać się do takiego nadzoru, jaki państwo sprawuje nad niepaństwowymi podmiotami gospodarczo-społecznymi.</u>
          <u xml:id="u-99.4" who="#PosełWojciechKwiatkowski">Ewidentnym przykładem daleko idącej ingerencji Rady Spółdzielczej w wewnętrzne sprawy spółdzielni jest proponowany zapis w art. 125 § 5, który prowadzi do ograniczenia roli, ubezwłasnowolnienia walnego zgromadzenia spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-99.5" who="#PosełWojciechKwiatkowski">Spółdzielcy uważają, że do współdziałania z Międzynarodowym Związkiem Spółdzielczym uprawnione są też związki rewizyjne, tym bardziej że niektóre z nich takie kontakty utrzymują już od dziesiątków lat i są członkami MZS.</u>
          <u xml:id="u-99.6" who="#PosełWojciechKwiatkowski">Przechodzę teraz do wniosków mniejszości zawartych w druku sejmowym nr 718. Z tej grupy wniosków trzy uważam za absolutnie nie do przyjęcia.</u>
          <u xml:id="u-99.7" who="#PosełWojciechKwiatkowski">1. We wniosku nr 9 proponuje się zmianę w art. 56 § 3 projektu ustawy (w zmianie 34). W projekcie treść tego paragrafu jest następująca: „Członkowie rady i zarządu nie mogą zajmować się interesami konkurencyjnymi wobec spółdzielni, a w szczególności uczestniczyć jako wspólnicy lub członkowie władz w podmiotach gospodarczych prowadzących działalność konkurencyjną wobec spółdzielni”. We wniosku mniejszości kropkę zastępuje się przecinkiem i dodaje wyrazy: „bez zgody walnego zgromadzenia”. Nawet po uzyskaniu zgody walnego zgromadzenia może to doprowadzić do działalności konkurencyjnej, która zagrozi interesom spółdzielni. Otwiera to furtkę do nadużyć.</u>
          <u xml:id="u-99.8" who="#PosełWojciechKwiatkowski">2. We wniosku nr 15 proponuje się wprowadzenie w art. 244 zapisu, że spółdzielnie mogą zrzeszać się w spółdzielcze związki dla prowadzenia przez nie działalności gospodarczej na potrzeby spółdzielni członkowskich. Dobrze gospodarującym spółdzielniom takie związki spółdzielcze nie są potrzebne. Są one potrzebne spółdzielniom słabym, bo w ten sposób można je ratować kosztem spółdzielni lepiej pracujących, a najbardziej są potrzebne ludziom poszukującym dobrych posad. Czuję w tej propozycji bardzo silny wpływ starej, sprawdzonej ideologii komunistycznej.</u>
          <u xml:id="u-99.9" who="#PosełWojciechKwiatkowski">3. Jeśli chodzi o wnioski od 16 do 19, traktujące o naczelnych organach spółdzielczości, jestem zdania, że nie należy nadużywać samorządu spółdzielczego i nadbudowywać nowych struktur, a dodanie nad Radą Spółdzielczą jeszcze Kongresu Spółdzielczości to tworzenie niepotrzebnej nadbudówki. Kongres Spółdzielczy oznacza organizowanie różnego stopnia sejmików spółdzielczych i jako najwyższy organ ma się zbierać co 4 lata. Nadając Radzie Spółdzielczej statut, może on ją całkowicie ubezwłasnowolnić i obezwładnić.</u>
          <u xml:id="u-99.10" who="#PosełWojciechKwiatkowski">Rada Spółdzielcza, którą pomyślano jako ciało o bardzo rozdętym zakresie działań - łącznie z działalnością naukową - nie będzie miała już czasu na to, aby dostrzegać sprawy małych spółdzielni. Nieporozumieniem byłoby utrzymywanie przez budżet państwa Rady Spółdzielczej jako tworu absolutnie nie kontrolowanego przez państwo. Niedawno z trudem pozbyliśmy się różnych centralnych czap. Moi wyborcy zobowiązali mnie, abym nie dopuszczał do ich przywrócenia.</u>
          <u xml:id="u-99.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Głos ma pan poseł Stefan Szańkowski, Porozumienie Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#PosełStefanSzańkowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Na wstępie chcę przeprosić za moją nieobecność, ale uczestniczyłem w głosowaniach podkomisji oświatowej, której obrady się przedłużyły.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#PosełStefanSzańkowski">Dzisiejsza dyskusja dotycząca nowelizacji ustawy Prawo spółdzielcze, zaproponowanej przez Komisję Nadzwyczajną, jest w pewnej mierze debatą na temat przyjęcia takich rozwiązań, które spowodowałyby uratowanie idei spółdzielczości, tzn. oddania spółdzielni w ręce spółdzielców, członków. Moi przedmówcy przedstawili wiele argumentów uzasadniających kompromisy osiągnięte w wyniku trwającej ponad rok pracy Komisji Nadzwyczajnej. Jeszcze raz podkreślam, że po przyjęciu tych zapisów los spółdzielni zostaje przekazany w ręce spółdzielców. Najistotniejsze jest przeniesienie do statutów uregulowań i zapisów wszystkich najważniejszych spraw dotyczących danej spółdzielni. Bardzo ważne jest umieszczenie zapisu, że aby uchwały walnego zgromadzenia były prawomocne, musi być spełniony wymóg kworum.</u>
          <u xml:id="u-101.2" who="#PosełStefanSzańkowski">Taki kompromis zawiera między innymi zapis w art. 6 przepisów przejściowych, dotyczących uregulowania spraw członkostwa. Wiemy, z jakimi konfliktami mamy do czynienia w spółdzielniach, szczególnie tam, gdzie interesy rolników kłócą się z interesami pracowników. W tym okresie przejściowym wskazane byłoby, by w takich spółdzielniach jak GS, spółdzielnie mleczarskie itp. wykluczyć z udziału we władzach spółdzielni pracowników, których interesy są sprzeczne z interesami rolników. Rozumiemy, że istnieją także inne spółdzielnie, gdzie wykluczenie pracowników spowodowałoby likwidację tych spółdzielni. Dlatego zdecydowano o uregulowaniu tej sprawy w statucie. Nie jest to zamach na prawa obywatelskie.</u>
          <u xml:id="u-101.3" who="#PosełStefanSzańkowski">Wyłączenie z władz spółdzielców-pracowników musi odbywać się tak, by nie spowodować upadku spółdzielni. Musi to być rozłożone w czasie. Stąd zgłoszony przez mój klub i przez pana posła Króla wniosek mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-101.4" who="#PosełStefanSzańkowski">Popieram wnioski mniejszości nr 1 i 2. Chodzi w nich o definicję spółdzielni, a także o uniemożliwienie rozgrabiania majątku spółdzielni do czasu uregulowania spraw członkostwa. Pojawiło się tu wiele nieprawidłowości, których teraz już być nie powinno.</u>
          <u xml:id="u-101.5" who="#PosełStefanSzańkowski">Muszę się także odnieść do sprawy tzw. związków gospodarczych. Uważam, że należy oddzielić wyraźnie sprawę działalności gospodarczej, lustracyjnej i instruktażowej. Propozycja komisji mówiąca o tym, by związki rewizyjne nie mogły prowadzić działalności gospodarczej, jest jak najbardziej zasadna. Spółdzielnie natomiast mogą dobrowolnie zrzeszać się w spółdzielnie osób prawnych, by koncentrując kapitały prowadzić działalność gospodarczą na większą skalę. Ta zasada jest zupełnie zrozumiała i jasna. Nie można zgodzić się z tezą, że przyjęcie rozwiązania dotyczącego usytuowania Naczelnej Rady Spółdzielczej jest zamachem na demokrację. Takie uregulowania były przyjęte już w okresie międzywojennym i spółdzielczość funkcjonowała bardzo dobrze. Nie ma potrzeby po raz kolejny powtarzać tych samych argumentów, które padały z tej trybuny. Taka formuła jest potrzebna w okresie przejściowym, by nie dopuścić do dalszej degradacji spółdzielczości, spółdzielczości, która w dobie krwiożerczego wolnego rynku ma być konkurencyjną formą własności.</u>
          <u xml:id="u-101.6" who="#PosełStefanSzańkowski">Jestem zwolennikiem koncepcji, by zamiast tej nowelizacji powstało nowe prawo spółdzielcze, które w pełni i w sposób nowoczesny regulowałoby wszystkie kwestie; w którym nie byłoby uregulowań kompromisowych, zaś reprezentacja ruchu spółdzielczego byłaby wybrana dobrowolnie i w pełni demokratycznie. Powinien to być kodeks, którego nie będzie trzeba zmieniać w zależności od sytuacji politycznej.</u>
          <u xml:id="u-101.7" who="#PosełStefanSzańkowski">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Spółdzielcy czekają na te zmiany z niecierpliwością, wierząc, że stworzą one szansę na zapewnienie im właściwego miejsca w obecnej rzeczywistości gospodarczej. Myślę, że niezależnie od proponowanych zapisów istnieje konieczność stworzenia pewnych preferencji w zakresie uregulowań prawnych dotyczących opodatkowania, chociażby ulg w zakresie obrotu między członkami spółdzielni a spółdzielnią. Słuszny jest także wniosek zgłoszony w tej debacie przez posła Lecha, dotyczący podziału nadwyżki bilansowej; są tym rzeczywiście materialnie zainteresowani spółdzielcy. Takie uregulowania z całą stanowczością popieram.</u>
          <u xml:id="u-101.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Głos ma pan poseł Andrzej Baraniecki, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#PosełAndrzejBaraniecki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W minionym okresie historycznym spółdzielczość została, wbrew swej woli, upaństwowiona. To nie budzi żadnych kontrowersji, wszyscy co do tego faktu są zgodni. To upaństwowienie spółdzielczości zawsze wywoływało opór spółdzielców; przeciwstawiali się oni temu, jak mogli. Model upaństwowionych spółdzielni - jako model nie do przyjęcia - kontynuowany być nie może. Przedstawiona w projekcie propozycja Rady Spółdzielczej działającej w spółdzielczości jest niczym innym jak kontynuowaniem tego skompromitowanego modelu.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#PosełAndrzejBaraniecki">W dyskusji podnoszono kwestię możliwości podziału spółdzielni, szczególnie spółdzielni mieszkaniowych. I tu pragnąłbym się ustosunkować. Po pierwsze, obowiązująca ustawa takiej możliwości nie wyklucza. Po drugie, na chęć podziału w spółdzielni, w moim przekonaniu, należy patrzeć bardzo wnikliwie i dociekliwie. Znam przykłady ze swojego terenu działania; często spółdzielnie chcą wyodrębnić wolno stojące bloki spółdzielcze, w których na parterach znajdują się sklepy, jako małe, samodzielne spółdzielnie, niezależne od reszty (wiadomo dlaczego). Dlatego też nie można wszystkiego uogólniać, lecz należy bardzo wnikliwie rozpatrywać. Nie można też pominąć chęci tworzenia większej liczby zarządów w spółdzielniach.</u>
          <u xml:id="u-103.2" who="#PosełAndrzejBaraniecki">Jeśli chodzi o ustawę z 1982 r., pod której rządami znajduje się spółdzielczość, która jakoby ma w sobie zbyt wiele naleciałości komunistycznych, pragnę podnieść, że uchodzi ona za jedną z lepszych w Europie, a głównym promotorem, jeśli chodzi o jej powstanie, był dzisiejszy pan marszałek Chrzanowski, którego dosyć trudno posądzać o komunizm.</u>
          <u xml:id="u-103.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Stwierdzam, że lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-104.2" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Proszę o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów pana Ryszarda Pazurę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym poinformować, że rząd w pierwszej fazie prac Komisji Nadzwyczajnej ds. spółdzielczości przedłożył stanowisko w zasadniczych kwestiach, a później uczestniczyliśmy - głównie Ministerstwo Finansów, ale nie tylko, także Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz inne ministerstwa - w pracach tej komisji. Po wielu, wielu dyskusjach w zasadniczych kwestiach stanowisko zajęte przez komisję jest tożsame lub bardzo bliskie stanowisku, jakie prezentował rząd. Jesteśmy tym usatysfakcjonowani, co wcale nie oznacza, że jesteśmy usatysfakcjonowani regulacją jako taką. Uważamy, że przyjęcie przez parlament tej ustawy nie rozwiązuje wszystkich problemów spółdzielczości, np. spółdzielczości mieszkaniowej czy innych typów spółdzielczości, uregulowanych w odrębnych częściach dotychczasowej ustawy i że trzeba będzie natychmiast podjąć prace nad opracowaniem ogólnych zasad funkcjonowania spółdzielczości, a więc zrealizować to, o czym marzą spółdzielcy - opracować ogólną konstytucję dotyczącą spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Rząd opowiadał się za przyjęciem takiej definicji spółdzielni, która oddawałaby to, o czym tu była mowa. Pozostaje kwestia: Jakie elementy wyróżnić? Nam również wydaje się, że istotny jest element dotyczący zrzeszania się w celu efektywnej i zarobkowej działalności, jednak najistotniejsze jest to, iż jest to zrzeszenie osób fizycznych, a zatem te osoby mają realizować w tym zrzeszeniu swoje cele. Konsekwentnie, w najlepiej rozumianym interesie członków ta organizacja musi być fachowo zarządzana. Wydaje nam się, że ta sprawa jest odpowiednio odzwierciedlona w postanowieniach dotyczących zarówno składu, jak i funkcji, zadań organów spółdzielni, zarządu i rady. Rząd podziela wszelkie propozycje idące w kierunku fachowości; oczywiście jest to słuszne, nawet jeśli tę fachowość czerpie się spoza kręgów spółdzielczych. W naszym rozumieniu właściwe jest też to, że ten projekt stawia na porządku dziennym właściwe ukształtowanie relacji i roli członka spółdzielni w spółdzielni i pracownika najemnego oraz właściwie określa relacje między członkami spółdzielni a członkami pracownikami spółdzielni. W projekcie zaproponowano odpowiednie fakultatywne rozwiązania, które, jeśli będą dobrze realizowanie, wcale nie muszą być niekorzystne dla pracowników i pracowników członków i to pozwala na decydowanie w tej sytuacji o ukształtowaniu tych relacji przez spółdzielnie. Zostawia się spółdzielniom - jak powiedziała pani poseł Zajączkowska - prawo do decydującego głosu.</u>
          <u xml:id="u-105.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Na marginesie tej kwestii, tych relacji: członek spółdzielni - pracownik, chcę nawiązać do wątku dyskusji, jaki tu szczególnie pan poseł Wit Majewski zaznaczył, mianowicie do roli związków zawodowych. Powiem tak: broń Panie Boże, aby w tej ustawie, która dotyczy spółdzielczości, regulować rolę związków zawodowych. Zostało to uregulowane w odrębnej ustawie i patrząc z tej strony, musimy ciągle pamiętać, że wzajemny układ między samorządem spółdzielczym a związkiem zawodowym działającym w spółdzielni musi być regulowany na nieco innej płaszczyźnie niż w innych typach organizacji. Tutaj nie można po prostu dekretować żadnych korzystnych dla tej czy innej strony rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-105.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">W ustawie właściwie, naszym zdaniem, rozwiązuje się kwestie budzące i dzisiaj na tej sali tak wiele kontrowersji, mianowicie chodzi o zrzeszanie się spółdzielni w celu prowadzenia wspólnej działalności gospodarczej. Prosimy, aby Wysoka Izba nie przyjmowała zapisów art. 244 w brzmieniu zaproponowanym we wniosku mniejszości. Otóż, proszę państwa, wydaje się nam, iż wspólne przedsięwzięcia gospodarcze spółdzielni powinny być realizowane na podstawie obowiązującego w Polsce prawa cywilnego, prawa handlowego — przez wiele, wiele lat, praktycznie zamrożonego. To jest całkiem nowa sytuacja. Zgodnie z tym, na co państwo w dyskusji wskazywali, są dopuszczalne różne formuły. Na czym polega nasze zastrzeżenie do tego wniosku mniejszości? Zacytuję § 1, żeby ukazać sedno problemu: „Spółdzielnie mogą zrzeszać się w spółdzielcze związki dla prowadzenia przez nie działalności gospodarczej na potrzeby spółdzielni członkowskich”. Nikt nie może mieć zastrzeżeń do takiego sformułowania, ale zaproponowany w tym wniosku § 2 brzmi w sposób następujący: „Organizację, tryb powołania organów zarządzających i zasady działania związków gospodarczych — podkreślam to — ustalają ich statuty uchwalone przez statutowe reprezentacje spółdzielni członkowskich”. I w tym tkwi sedno sprawy, polegające na tym, że jest to niebezpieczne sformułowanie, dlatego że to jest taki bardzo dobry — przepraszam za wyrażenie — „kąsek na odtworzenie” czapek, a w Polsce — żebyśmy nie mieli żadnych złudzeń - takie tendencje są zauważalne nawet przy tworzeniu jednoramiennych związków rewizyjnych.</u>
          <u xml:id="u-105.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Jeśli chodzi o kwestię zrzeszania się, jeszcze jest problem finansowy, który może pokrótce omówię, ale najpierw chcę się ustosunkować do problemu reprezentacji krajowego ruchu spółdzielczego i do dyskusji, jaka się toczyła, dotyczącej formuły Rady Spółdzielczej, formuły tego reprezentanta. Otóż można by ważyć na szali argumenty za i przeciw, tylko trzeba je po prostu odpowiednio dobierać. Jeśli chodzi o stanowisko rządu, to patrzymy z pragmatycznego punktu widzenia. Mianowicie jeśli studiuje się dzisiaj przedwojenne dokumenty dotyczące spółdzielczości i podejmowanych przedsięwzięć, to wynika z nich jednoznacznie, że w spółdzielczość - przepraszam za wyrażenie - był uwikłany rząd, a w szczególności minister skarbu, który współpracował z nią na co dzień. Aparat skarbowy na przykład współpracował ze spółdzielczym pionem lustracji niemalże na co dzień. I to właśnie dawało efekty. To jest jeden aspekt sprawy. Moim zdaniem, powinny tu więc przeważać aspekty praktyczne. A praktycznie ujmując sprawę, wydaje mi się, oczywiście to pomijam, że jakieś dewiacje zawsze są możliwe - po prostu próbuję zrozumieć istotę sprawy.</u>
          <u xml:id="u-105.5" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Sposób finansowania tych różnorodnych struktur. Jeśli chodzi o związki rewizyjne, dobrze byłoby - jak się wydaje - iść w kierunku wskazanym przez panią poseł Zajączkowską, aby dopuścić możliwość dokonywania lustracji na zasadach komercyjnych i wynajmować odpowiednich lustratorów, przygotowanych do tego. Odnosząc się do propozycji zaliczania tego w koszty - tak jak w ustawie o biegłych rewidentach, gdzie także dopuszcza się taki sposób finansowania - nie mamy zastrzeżeń dotyczących regulacji ustawowej.</u>
          <u xml:id="u-105.6" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Jeśli chodzi o sejmiki spółdzielcze, naszym zdaniem, w projekcie zostało to dobrze uregulowane, dlatego że one powinny być finansowane przez spółdzielnie. Wydatki rady, której koncepcję przyjęła Komisja Nadzwyczajna, oczywiście powinny być wliczane w koszty spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-105.7" who="#komentarz">(Poseł Jan Rulewski: Dlaczego oczywiście?)</u>
          <u xml:id="u-105.8" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Dlatego oczywiście, panie pośle, ponieważ ten fakt, iż część członków rady to urzędnicy państwowi, o niczym nie świadczy i nie ma żadnego związku z tym. Jako przykład podam, iż są banki prywatne, które we własnym interesie bardzo chętnie godzą się na taką sytuację, że na 14 członków zarządu banku prywatnego 7 mianuje rząd. I nic się absolutnie nie dzieje. W ogóle jest niedopuszczalny taki sposób myślenia, by tego typu rada była finansowana z budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-105.9" who="#komentarz">(Poseł Jan Rulewski: Przykład nietypowy.)</u>
          <u xml:id="u-105.10" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Przed wojną wysokość składek na utrzymanie rady ustalał oczywiście minister skarbu i one były zaliczane w koszty spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-105.11" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Chcę jeszcze powiedzieć o delikatnej sprawie, czyli o kwestii podzielności majątku i o tym, o czym mówiła pani poseł Zajączkowska - z którą się zgadzam - że być może przedwczesne są te propozycje, by dopuścić do podzielności majątku przed uporządkowaniem kwestii zarówno członkowskich, jak i własnościowych spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-105.12" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówRyszardPazura">Na zakończenie chcę zaapelować, żeby przygotowany przez Nadzwyczajną Komisję tekst, z ewentualnymi drobnymi korektami, Wysoka Izba zechciała uchwalić; byłoby to na tym etapie rozwoju sytuacji w spółdzielczości bardzo dla niej korzystne.</u>
          <u xml:id="u-105.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-106.2" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Jako sprawozdawca głos zabierze pan poseł Janusz Maćkowiak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Tyle zostało powiedziane, że faktycznie można by już nic więcej nie mówić. Chciałbym jednak podziękować za wszystkie uwagi, opinie, chociaż trochę jestem zaskoczony mnogością zgłoszonych wniosków, a to dlatego że choć był wysłany projekt do wszystkich klubów, to opinie nie trafiły jakoś w stosownym czasie do komisji; a przecież był czas na to, by te wnioski jeszcze przedyskutować. Jeden tylko klub Polskiego Stronnictwa Ludowego nadesłał taką opinię do komisji. Ale może lepiej późno niż wcale.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Z dzisiejszej dyskusji wynika, że w znacznym stopniu zmienił się klimat wokół spółdzielczości. Mam nadzieję, że propozycja naszej ustawy, jeżeli zostanie przyjęta, będzie w jakimś stopniu zadowalała ruch spółdzielczy.</u>
          <u xml:id="u-107.2" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Kilka uwag odnośnie do wystąpień, może już nie takich szczegółowych. W pewnym sensie dziwię się trochę pani poseł Zajączkowskiej, dlatego że mówi, iż jest za podzielnością majątku i będzie popierać wniosek mniejszości nr 2, oczywiście jej autorstwa. A przecież ten wniosek zmierza do tego, by nadal obowiązywała zasada niepodzielności majątku spółdzielni, bez żadnych wyjątków. Chodzi w nim bowiem o skreślenie zapisu: „o ile statut nie stanowi inaczej”. Daliśmy jako ustawodawca możliwość spółdzielcom, by dzięki statutowi można to było jeszcze rozwiązać.</u>
          <u xml:id="u-107.3" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Pan poseł Wilk zwraca uwagę, że należało zasięgnąć opinii zainteresowanych środowisk. Muszę stwierdzić, że bardzo wiele środowisk się wypowiadało. Oczywiście na posiedzeniu komisji też występowały kontrowersje, a przedstawiany projekt jest wynikiem kompromisu. Tak więc do jakiego czasu można zasięgać opinii?</u>
          <u xml:id="u-107.4" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Pan poseł Barczyk twierdzi, że nic nie mówi się w projektowanej noweli o podziale majątku spółdzielni. Otóż o podziale majątku mówi się dosyć dużo. I druga sprawa, że treść art. 3, określającego własność spółdzielczą jako prywatną własność grupową członków spółdzielni, może być podana w podręczniku, natomiast nie w ustawie. Nawiązując do tego, o co apelował pan poseł Świtoń, by w ogóle nie uchwalać ustawy, muszę stwierdzić, że akurat ten art. 3 pochodzi z ustawy z 1920 r. Tak więc jest to zgodne z oczekiwaniem członków, spółdzielców - i właśnie cały ten zapis pochodzi z ustawy z 1920 r.</u>
          <u xml:id="u-107.5" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Wielce szanowny pan poseł Korwin-Mikke twierdzi, że spółdzielczość, jeżeli chodzi o lustrację, będzie tworem kontrolowanym przez państwo. Chcę powiedzieć panu posłowi, że lustracja ma służyć samorządom, a samorządy nie zawsze są w stanie same zorientować się, czy działalność jest zgodna z prawem; i nie jest to wcale zapis mówiący o tym, że będzie to twór kontrolowany przez państwo, bo lustracji nie należy utożsamiać z państwem. Oczywiście są inne powody, ze względu na które można by przypuszczać, że spółdzielczość będzie tworem kontrolowanym przez państwo, ale akurat nie chodzi o tę lustrację.</u>
          <u xml:id="u-107.6" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Jeśli chodzi o wypowiedź pana posła Świtonia, który zastanawia się nad sensem dyskusji w ogóle, twierdząc, iż można było przyjąć ustawę z 1920 r., to zgadza się, wiele elementów staraliśmy się jako komisja przejąć z ustawy z 1920 r. Natomiast chcę powiedzieć panu posłowi, że nie da się żywcem dzisiaj przenieść ustawy z 1920 r., „przypisać” jej do obecnych warunków. Na pewno w tym kraju zaszły zmiany, a komisja pracowała, uważam, nie na darmo.</u>
          <u xml:id="u-107.7" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Serdecznie dziękuję panu ministrowi za opinię.</u>
          <u xml:id="u-107.8" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Były głosy oczywiście, chyba dwa, opowiadające się za odesłaniem projektu do komisji. W imieniu Prezydium Sejmu chciałbym zgłosić wniosek przeciwny, by przesłać ustawę do trzeciego czytania, oczywiście po odpowiednim przygotowaniu, uszeregowaniu wniosków; w sobotę moglibyśmy przystąpić do trzeciego czytania. Można by jeszcze projekt odsyłać do komisji, ale dzisiejsze wystąpienia, głosy, stanowiska zajęte przez dyskutantów odzwierciedlały nastroje i odczucia panujące w komisji i przedłużanie znowu prac, przez odsyłanie do komisji, w moim odczuciu niczego nie zmieni. Dlatego prezydium Komisji Nadzwyczajnej zaproponowało, ażeby przesłać projekt do trzeciego czytania po uszeregowaniu wniosków.</u>
          <u xml:id="u-107.9" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Chciałbym w tej chwili w imieniu własnym, jako działacz spółdzielczości, prosić szanowne koleżanki i szanownych kolegów posłów, by w trakcie głosowania nie kierowali się jakimiś emocjami politycznymi czy innymi jeszcze przesłankami, natomiast by uwzględnili sytuację, jaka w tej chwili jest w spółdzielczości, by można było na tym posiedzeniu uchwalić ustawę faktycznie potrzebną polskiej spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-107.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-108.2" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Chciałem prosić pana posła sprawozdawcą o uwagę, bo w dyskusji w drugim czytaniu zgłoszono liczne nowe poprawki. Zgłoszono też wniosek o ponowne skierowanie projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze do Komisji Nadzwyczajnej w celu przedstawienia dodatkowego sprawozdania. Rozumiem, że pan poseł nie sprzeciwia się takiemu wnioskowi?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Sprzeciwiam się takiemu wnioskowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Jest sprzeciw. W takim razie do rozstrzygnięcia tego wniosku przystąpimy w dniu jutrzejszym rano, bo będzie to wymagało głosowania.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#WicemarszałekJacekKurczewski">Przed przejściem do trzeciego punktu porządku obrad chciałem powierzyć przewodnictwo w obradach panu marszałkowi Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-110.2" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje marszałek Sejmu Wiesław Chrzanowski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#Marszałek">Obecnie przystępujemy do rozpatrzenia punktu 3 porządku dziennego: Poselskie projekty uchwał w sprawie odwołania wicemarszałka Sejmu Andrzeja Kerna (druki nr 812 i 824).</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#Marszałek">W druku nr 824 zawarty jest wniosek, by Sejm wyraził zgodę na rozpatrzenie przedłożonego projektu bez wysłuchania uzasadnień ustnych oraz bez przeprowadzenia dyskusji. Otóż rezygnacja z wysłuchania uzasadnień ustnych może mieć miejsce tylko wtedy, gdyby zrzekli się tego wnioskodawcy. Pan poseł Bugaj zadeklarował taką wolę, naturalnie jeśli nie będzie sprzeciwu co do rezygnacji z dyskusji, debaty.</u>
          <u xml:id="u-111.2" who="#komentarz">(Poseł Jacek Piechota: My się zrzekamy, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-111.3" who="#Marszałek">Tak, jeśli nie będzie debaty.</u>
          <u xml:id="u-111.4" who="#Marszałek">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm przyjął propozycję w zakresie obu wniosków, bo jest kwestia, że zainteresowany marszałek Andrzej Kern równocześnie zgłosił, że chce zająć stanowisko w stosunku do wniosków doręczonych przez wnioskodawców.</u>
          <u xml:id="u-111.5" who="#Marszałek">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-111.6" who="#Marszałek">Skoro pan marszałek Andrzej Kern zgłosił, że chce zająć stanowisko w tej sprawie, to czy mam to traktować w ten sposób, że jest to w pewnym sensie może nie sprzeciw, ale propozycja debaty nad tym punktem porządku dziennego? Czy to jest akceptowane? Chciałbym, Wysoka Izbo, żeby w tym wypadku nie było nieporozumienia. Zwracam się do wnioskodawców... Jest zgoda.</u>
          <u xml:id="u-111.7" who="#Marszałek">Wobec tego proszę pana marszałka Andrzeja Kerna o zabranie głosu.</u>
          <u xml:id="u-111.8" who="#komentarz">(Poseł Marek Mazurkiewicz: Panie marszałku, czy wniosek nie będzie odczytany?)</u>
          <u xml:id="u-111.9" who="#Marszałek">Takie było stanowisko wnioskodawców. Wniosek został doręczony, znajduje się w drukach nr 812 i 824.</u>
          <u xml:id="u-111.10" who="#komentarz">(Poseł Marek Mazurkiewicz: Tak, ale jeżeli jest publicznie wygłaszana odpowiedź, to wniosek powinien być odczytany.)</u>
          <u xml:id="u-111.11" who="#Marszałek">Zapytałem przecież o to, czy nie ma sprzeciwu. Przedstawiłem wniosek w tej sprawie. Gdyby był sprzeciw, to wtedy oczywiście...</u>
          <u xml:id="u-111.12" who="#Marszałek">Czy mam odczytać wniosek?</u>
          <u xml:id="u-111.13" who="#Marszałek">Widzę, że panowie wnioskodawcy podtrzymują swoje stanowisko.</u>
          <u xml:id="u-111.14" who="#Marszałek">Proszę bardzo, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#PosełAndrzejKern">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chciałbym na wstępie serdecznie podziękować państwu za chęć wysłuchania mnie. Traktuję to jako rewanż za to, że przez przeszło rok z uwagą słuchałem waszych wystąpień.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#PosełAndrzejKern">Na naszych oczach powstawały i rozpadały się przeróżne koalicje - koalicje rządzące, koalicje opozycyjne - natomiast jest jedna koalicja, która jak dotąd wytrzymała próbę czasu; jest to ta koalicja, która powołała Prezydium Sejmu w obecnym składzie. Czy jest to dziełem przypadku? Zastanawiałem się nad tym i myślę, że nie. Myślę, że w tej decyzji o dalszym trwaniu koalicji jest jakaś chęć uniknięcia dezorganizacji, uniknięcia destabilizacji, bo przecież każda próba reorganizacji czy odwołania Prezydium Sejmu musi odbić się ujemnie na funkcjonowaniu Sejmu, a to, jaki jest obraz tego Sejmu w oczach społecznych i jaka jest skuteczność naszego funkcjonowania, nikomu na tej sali nie może być obce.</u>
          <u xml:id="u-112.2" who="#PosełAndrzejKern">Obecny skład Prezydium Sejmu odzwierciedla polityczny podział Sejmu. Trzech członków Prezydium Sejmu jest z koalicji, trzech z opozycji. Pragnę państwa zapewnić, że panuje wśród nas atmosfera koleżeńskiej, lojalnej współpracy, że jak nam się wydaje, udało nam się wznieść ponad podziały partyjne i że jednakowo traktowaliśmy wszystkich posłów niezależnie od tego, jakie miejsce na tej sali zajmują. Oczywiście wkład poszczególnych członków Prezydium Sejmu w kształtowanie tego obrazu był różny. Nie ulega wątpliwości, że dominująca jest funkcja pana marszałka Sejmu profesora Chrzanowskiego, ale nie tylko dlatego, że jest marszałkiem, a my wicemarszałkami. Jest on mianowicie człowiekiem o olbrzymim doświadczeniu, o wielkiej wiedzy zawodowej, a ponadto jest też człowiekiem o wielkiej kulturze i wielkiej tolerancji.</u>
          <u xml:id="u-112.3" who="#PosełAndrzejKern">Swoisty wkład w kształtowanie tego obrazu Prezydium Sejmu wnosi również pan wicemarszałek Zych, człowiek o olbrzymim doświadczeniu zawodowym, świetny prawnik, świetny mediator, człowiek o wielkiej kulturze właśnie mediacyjnej i o wielkim spokoju.</u>
          <u xml:id="u-112.4" who="#PosełAndrzejKern">Swoiste wartości wnosi również pan wicemarszałek Bąk. Człowiek, który w wielu sprawach...</u>
          <u xml:id="u-112.5" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-112.6" who="#PosełAndrzejKern">Proszę się nie śmiać, bo to nie są rzeczy śmieszne. Po prostu ma on przysłowiowe zdrowe chłopskie spojrzenie, a ponadto ma jedną cechę, której, zdaje się, wielu brakuje, mianowicie prawość, i to wykazał całym swoim dotychczasowym życiem.</u>
          <u xml:id="u-112.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-112.8" who="#PosełAndrzejKern">Jest pan wicemarszałek Jacek Kurczewski, z którym los zetknął mnie na forum Komitetu Helsińskiego i który patrzy na wszystkie sprawy przez „mędrca szkiełko i oko”, tak ja to odbieram, i za to go cenię.</u>
          <u xml:id="u-112.9" who="#PosełAndrzejKern">Jest wreszcie wicemarszałek Dariusz Wójcik, którego początkowo traktowaliśmy trochę jak naszego syna, bo jest dużo od nas młodszy, ale to nasze dziecko bardzo szybko rosło i dojrzewało. Wydaje mi się, że dzisiaj prowadzi bardzo ładnie sesje Sejmu, a poza tym wnosi pewien entuzjazm młodzieńczy, wnosi uczciwość i prawość.</u>
          <u xml:id="u-112.10" who="#PosełAndrzejKern">Jaki jest mój wkład w to gremium, nie moją rzeczą jest oceniać.</u>
          <u xml:id="u-112.11" who="#PosełAndrzejKern">Myślę, że olbrzymią i nie przemijającą zasługą tego Prezydium Sejmu będzie to, że ani razu nie pozwoliliśmy sobie narzucić roli politycznej reprezentacji Sejmu, a było szereg przypadków, kiedy żądano od nas potępiania posłów, którzy znaleźli się ze strajkującymi górnikami na Śląsku, potępienia kolegów rolników, którzy byli wśród swoich wyborców w trudnych chwilach, wreszcie potępienia tych posłów, którzy brali udział w manifestacji. Uważaliśmy, że nie mamy prawa oceniać politycznej działalności posłów i w tej roli staraliśmy się wytrwać do końca.</u>
          <u xml:id="u-112.12" who="#PosełAndrzejKern">Ja miałem również pewien swoisty egzamin właśnie z tej apolitycznej roli, kiedy przyszło mi w imieniu całego Sejmu podejmować prawie 8-tysięczną delegację solidarnościowców ze sfery budżetowej. Byłoby tak łatwo im powiedzieć, że nie do mnie te pretensje, bo akurat mój klub głosował za tym, żeby budżet był tak ułożony, aby można było bardziej chronić sferę budżetową. Ale nie wolno mi było tego powiedzieć, bo byłem wicemarszałkiem Sejmu, bo reprezentowałem cały Sejm. Mogłem więc do manifestujących solidarnościowców powiedzieć tylko tyle: „całym sercem jestem z wami”, i jeszcze jedno mogłem powiedzieć — że „zrobię wszystko, aby doprowadzić do powstania komisji rządowej, która jeszcze raz przyjrzy się budżetowi już uchwalonemu, a więc nas obowiązującemu, która jeszcze raz sprawdzi proponowane wydatki budżetowe i rozważy, czy ludziom ze sfery budżetowej nie da się trochę ulżyć”.</u>
          <u xml:id="u-112.13" who="#PosełAndrzejKern">Mówi się o tym, że Prezydium Sejmu nie zawsze panuje nad przebiegiem obrad, że nie zawsze potrafi doprowadzić do sprawnych obrad, ale przecież wszyscy na tej sali wiemy, że Prezydium Sejmu w konsultacji z Konwentem Seniorów opracowuje projekt posiedzeń plenarnych, natomiast tuż przed posiedzeniami plenarnymi padają wnioski o rozszerzenie porządku dziennego. Nasze życie jest tak bogate, że ciągle pojawiają się nowe problemy i ten porządek dzienny jest, wolą całej Izby, rozszerzany. My nie mamy możliwości, aby do końca nad tym panować, więc jeżeli mówimy o tym, że nie zawsze udaje nam się zmieścić w przewidzianych ramach czasowych, to trzeba tę odpowiedzialność podzielić równo pomiędzy nas wszystkich. Jest to po prostu cena demokracji, demokracji przyjętej w naszym regulaminie, a wiadomo, że każda demokracja ma swoją cenę.</u>
          <u xml:id="u-112.14" who="#PosełAndrzejKern">Pierwsza próba obalenia Prezydium Sejmu nie powiodła się. Sejm tych zarzutów nie przyjął do wiadomości. Ale znaleźli się posłowie, którzy ponowili próbę. Ta próba przypomina mi leninowską teorię słabego ogniwa. Ja zostałem uznany za to słabe ogniwo i ode mnie ten proces rozbijania Prezydium Sejmu próbuje się rozpocząć.</u>
          <u xml:id="u-112.15" who="#PosełAndrzejKern">Kiedy szukałem jakiegoś leitmotivu do mojego przemówienia, mimo woli przyszedł mi na myśl wiersz napisany przez Ignacego Krasickiego około 200 lat temu. Od niego zacznę: Zawżdy znajdzie przyczynę, kto zdobyczy pragnie. Dwaj wilcy jedno w lesie przydybali jagnię...</u>
          <u xml:id="u-112.16" who="#PosełAndrzejKern">Tu trzeba przerwać ten wierszyk, żeby rozszyfrować jego znaczenie: O jaką zdobycz tutaj chodzi? O miejsce w Prezydium Sejmu. Kto to są dwaj wilcy? Sojusz Lewicy Demokratycznej i lewa część Unii. A kto to jest jagnię? Jagnię to jestem ja.</u>
          <u xml:id="u-112.17" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-112.18" who="#PosełAndrzejKern">Wielce czcigodny, a raczej nie czcigodny pan poseł Kwaśniewski był uprzejmy powiedzieć parę tygodni temu we Wrocławiu słowa, które zacytuję: „Na bezrybiu i Kern ryba. Ale 58 poseł z mojej listy jest lepszy od członków obecnego Prezydium Sejmu”. Można to traktować jako przejaw arogancji, można to traktować jako przejaw braku wychowania, ale można też podjąć z tym polemikę merytoryczną. Ja bardzo wielu kolegów z lewej strony szanuję, wiele z nimi współpracowałem i jestem o nich jak najlepszego zdania, ale wydaje mi się, że państwo od dłuższego czasu nie macie szczęścia do swoich liderów.</u>
          <u xml:id="u-112.19" who="#komentarz">(Okrzyki na sali: Uuu, uuu.)</u>
          <u xml:id="u-112.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-112.21" who="#PosełAndrzejKern">I żeby podjąć merytoryczną polemikę, nie jestem w stanie o wszystkich mówić, ale mogę państwu powiedzieć o dwóch osobach, które, jak mi się wydaje, wasz klub wydelegował do podjęcia pracy zmierzającej do rozbicia Prezydium Sejmu. Mam na myśli pana posła Tadeusza Iwińskiego i mam na myśli pana posła Longina Pastusiaka. Zadałem sobie trud w ramach pokuty, bo to akurat okres stosowny, żeby przejrzeć część ich dorobku. Zapewniam państwa, że była to surowa pokuta. Posłuchajcie, co ci panowie pisali. Mianowicie sięgnąłem do książki pana prof. Tadeusza Iwińskiego „Portugalia na zakręcie historii”, Wydawnictwo MON, 1975 r. Jest to pean na cześć Komunistycznej Partii Portugalii, która doprowadziła do wszelkich przemian, a prawdziwa historia Portugalii rozpoczęła się w 1921 r., bo wtedy powstała Komunistyczna Partia Portugalii. Ale autor nie zapomina również o swoim wielkim bracie i pisze tak: „Ich — tzn. wydarzeń kwietniowych 1974 r. — ogólnoświatowe znaczenie zaakcentował sekretarz generalny KC KPZR Leonid Breżniew, zwracając uwagę, iż wraz z upadkiem dyktatury faszystowskiej w Portugalii i dyktatury w Grecji po raz pierwszy od kilkudziesięciu lat pojawiła się perspektywa istnienia Europy wolnej od reżimów faszystowskich”. Autora nie interesowały reżimy faszystowskie w Związku Radzieckim i w Polsce, natomiast bardzo ubolewał nad reżimem faszystowskim w Portugalii.</u>
          <u xml:id="u-112.22" who="#PosełAndrzejKern">Kolejny dorobek naukowy tego pana to powstałe w Wyższej Szkole Nauk Społecznych w Instytucie Nauki o Partii w roku 1975 „Założenia i praktyka paternalizmu japońskiego”. Współautorem był jeszcze jeden pan, członek partii pana posła Ryszarda Bugaja, ale nazwiska jego nie wymienię, bo nie mam akurat z nim żadnych konfliktów.</u>
          <u xml:id="u-112.23" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-112.24" who="#PosełAndrzejKern">‍Jeden z fragmentów tej pracy brzmi tak: „Główną wartością w tradycyjnej japońskiej skali wartości jest harmonia. Po japońsku „wa”. Ideał harmonii sprzyja klasie panującej, bowiem tłumi rzeczywistą walkę klas pracujących”.</u>
          <u xml:id="u-112.25" who="#PosełAndrzejKern">Kolejny cytat: „Japończycy są świadomi tego...”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#Marszałek">Panie marszałku, prosiłbym, aby pan mówił o samym zagadnieniu. Bardzo bym prosił.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#komentarz">(Głos z sali: To jest prelekcja.)</u>
          <u xml:id="u-113.2" who="#komentarz">(Protesty na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#PosełAndrzejKern">Panie marszałku, rozumiem to, ale padł zarzut, że Prezydium Sejmu jest tak mało kompetentne, że każdy z 58 posłów z lewej strony... itd., więc próbuję na przykładzie dwóch osób to zweryfikować.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#PosełAndrzejKern">„Japończycy są świadomi tego, że z roku na rok powiększa się dystans pomiędzy globalnym produktem narodowym a rzeczywistym wzrostem poziomu życia narodu”. I jeszcze jeden kwiatek: „Antyrobotnicze ustawodawstwo utrudnia walkę klasową robotników japońskich”. I na koniec...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#Marszałek">Ale, panie marszałku...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#PosełAndrzejKern">„Stopa wyzysku japońskich robotników należy do największych na świecie”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#Marszałek">Prosiłbym już o zaprzestanie przytaczania tych cytatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#PosełAndrzejKern">Proszę państwa, jeszcze bardziej warto zająć się dorobkiem naukowym drugiego pana: Nazywa się to „Demokracja po amerykańsku”, wydawnictwo „Książka i Wiedza”, 1969 r., a autorem jest prof. Longin Pastusiak. Pisze on tam tak o narodzie amerykańskim. Warto tego posłuchać: „Spośród wielu słów będących w obiegu w amerykańskim języku politycznym najczęściej powtarzają się słowa „demokracja”, „wolność”, „prawa jednostki”, „wolny kraj”. Z nich najczęściej odmieniane jest we wszystkich przypadkach słowo „demokracja”. Po prostu Amerykanie lubią to słowo, choć prawdopodobnie nie całkiem je rozumieją, a już z pewnością nadają mu wypaczone znaczenie”.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-118.2" who="#PosełAndrzejKern">Autor wie, co to demokracja, i parę stron dalej cytuje Marksa, Engelsa i „wielkiego praktyka” demokracji Włodzimierza Iljicza Lenina.</u>
          <u xml:id="u-118.3" who="#komentarz">(Pojedyncze oklaski)</u>
          <u xml:id="u-118.4" who="#PosełAndrzejKern">I pisze tak: „Jest to paradoksalne zjawisko, że przy wysokim poziomie techniczno-cywilizacyjnym Stanów Zjednoczonych społeczeństwo amerykańskie cechuje wielki prymitywizm myślenia i brak wyrobienia politycznego”. Ale kwiatek zostawiam sobie na koniec.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#Marszałek">Ale już bym prosił o przejście do...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#PosełAndrzejKern">I to będzie ostatnie już, panie marszałku, cytowanie: „Gwarantem władzy monopoli są partie polityczne. Już kilkadziesiąt lat temu Fryderyk Engels pisał, że w USA mamy dwie wielkie bandy spekulantów politycznych, które na przemian biorą w swe ręce władzę i wyzyskują ją do najbrudniejszych celów, przy użyciu najbrudniejszych środków, a naród jest bezsilny wobec tych wielkich karteli, polityków, którzy rzekomo służą mu, a w rzeczywistości zaś panują nad nim i grabią go”. A penetrowany jest ten naród bez litości przez CIA.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#PosełAndrzejKern">Oczywiście są to historyczne wspominki. Ale nie zapominajcie panowie, że obaj wymienieni przeze mnie uczeni profesorowie są członkami Komisji Spraw Zagranicznych, są członkami Komisji Łączności z Polakami za Granicą, że reprezentują Sejm, że reprezentują państwo polskie w rozmowach z tymi Amerykanami, Japończykami.</u>
          <u xml:id="u-120.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-120.3" who="#PosełAndrzejKern"> Jeżeli CIA tak doskonale penetruje własne społeczeństwo...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#Marszałek">Panie marszałku, to już...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#PosełAndrzejKern">...to ma chyba zapisane gdzieś, że pan poseł Longin Pastusiak obrażał naród amerykański. Czy ktoś będzie z takim reprezentantem Sejmu poważnie rozmawiał? Zadajmy sobie to pytanie.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-122.2" who="#PosełAndrzejKern"> I przypomnijmy sobie o tych 58 osobach, o których, jak mówiłem, wielce nie czcigodny pan poseł Kwaśniewski swego czasu się wyrażał.</u>
          <u xml:id="u-122.3" who="#PosełAndrzejKern">Pada pod moim adresem zarzut konfliktogenności. Aż trudno to słowo wymówić. Państwo chyba na tyle mnie znacie i wiecie, że można mi wszystko zarzucić, ale nie to, żebym był konfliktogenny. Zarzuca mi się też, że popełniam błędy, jeśli chodzi o regulamin Sejmu. Sądzę, że trzeba sobie powiedzieć tak: Zdarzyło mi się parę drobnych potknięć, ale nikt na tej sali nie jest bez winy. Do obowiązującego od niedawna regulaminu Sejmu nie ma komentarzy. My te komentarze piszemy dopiero dzisiaj. Na fotelu marszałkowskim trzeba pewne decyzje podejmować w ułamkach sekund. Powtarzam jednak: Żadnego bardziej znaczącego błędu nikt mi dotąd nie zarzucił.</u>
          <u xml:id="u-122.4" who="#PosełAndrzejKern">Ale są i zarzuty tzw. moralne. Prawdopodobnie chodzi tutaj o książkę pewnej oszustki. Swego czasu, być może za bardzo komplementując tę panią, powiedziałem o tym śmieciu, to jest o tej książce oczywiście, że jest to wytwór chorej wyobraźni. To jest za bardzo delikatnie powiedziane i stwierdzam na podstawie mojej wiedzy, że jest to wytwór kupionej wyobraźni; od oszustki można kupić dosłownie co się chce i wszystko zależy tylko od tego, jaką cenę się zapłaci. Mogę więc powiedzieć, że ci, co kupili to „dzieło” z ciekawości, dali się nabić w butelkę, tak jak ci, którzy swego czasu nabyli kolumnę Zygmunta w Warszawie.</u>
          <u xml:id="u-122.5" who="#PosełAndrzejKern">Zarzucono mi dalej, że nadużyłem swojej władzy wywierając jakieś naciski na łódzką prokuraturę w związku ze sprawą o uprowadzenie i przetrzymywanie mojej córki. Nie wszystko jeszcze w tej sprawie mogę powiedzieć, ale to, co mówię w tej chwili, mówię z pełną odpowiedzialnością. Mam do czynienia z prowokacją polityczną. W dużym stopniu jest to sprawa już wyjaśniona i bogate materiały są przekazane komu trzeba, ale nie ode mnie zależy dalszy los tej sprawy. Myślę, że niedługo będziemy mogli dowiedzieć się prawdy, bo o prawdę mi tylko chodzi. Chcę jedynie powiedzieć o jednej rzeczy - zostałem do tego upoważniony - że łódzcy prokuratorzy złożyli na ręce ministra sprawiedliwości kategoryczny protest przeciwko pomówieniu ich, że ulegali jakimkolwiek naciskom. Uważają, że narusza to ich dobra osobiste i godzi w ich cześć i honor. Przyjmuję to z szacunkiem do wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-122.6" who="#PosełAndrzejKern">Jeśli chciałbym zatrzymać się na czymś w tej sprawie, która stanowi dla mnie wielki dramat, to na jednym tylko wątku, który dotyczy niestety posła. Jest on wśród nas; ten pan poseł nazywa się Dariusz Kołodziejczyk, siedzi wśród moich kolegów liberałów, a odegrał rolę zupełnie dziwaczną.</u>
          <u xml:id="u-122.7" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie siedzi, jeszcze nie siedzi.)</u>
          <u xml:id="u-122.8" who="#PosełAndrzejKern">Nie siedzi, nie siedzi.</u>
          <u xml:id="u-122.9" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-122.10" who="#PosełAndrzejKern">Proszę państwa, gdy moja córka zaginęła, na początku lipca ub. r. dowiedziałem się z łódzkiej gazety, że pan poseł Kołodziejczyk jest odbiorcą listu od niej i że po prostu podjął się roli mediatora. Natychmiast zadzwoniłem do pana posła, serdecznie dziękując mu za zajęcie się tą sprawą. Prosiłem, żeby zrobił wszystko, aby dziecko wróciło do normalnego życia, i pan poseł powiedział, że to zrobi, choć sprawa jest mu jeszcze do końca nie znana. Potem upłynęło trochę czasu, nic się nie działo i ni z tego, ni z owego pan poseł Kołodziejczyk zgłosił się do pana marszałka Chrzanowskiego z propozycją, która wprawiła mnie nie w zdziwienie, ale w osłupienie. Mianowicie pan poseł Kołodziejczyk zaproponował panu marszałkowi Chrzanowskiemu, żeby na terenie Sejmu pod egidą pana marszałka Chrzanowskiego doszło do mojego spotkania z córką w obecności lekarza psychiatry, i tutaj miał się rozstrzygać los mojego dziecka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#Marszałek">Ja przepraszam....</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#PosełAndrzejKern">Oczywiście na coś takiego pan marszałek nie mógł się zgodzić. Jest w ogóle rzeczą dziwną, gdy ktokolwiek chce poddawać cudze dziecko jakimś badaniom psychiatrycznym, ale pan poseł na tym nie poprzestał. Wystąpił do sądu rodzinnego w Łodzi o ograniczenie władzy rodzicielskiej mojej i mojej żony. Gdyby tylko to zrobił, byłoby jeszcze pół biedy, ale tego samego dnia pan poseł Kołodziejczyk wraz z pewnym warszawskim adwokatem poinformowali łódzki ośrodek telewizji i miejscową prasę, że pana Kerna i jego małżonkę oraz córkę trzeba poddać badaniom psychologiczno-psychiatrycznym. Powiadomiłem o tym Komisję Regulaminową i Spraw Poselskich; komisja na to nie zareagowała. Jak ocenić takie zachowanie — a każde ze słów, których w tej chwili używam, jest prawdziwe i za to odpowiadam — jak ocenić takie postępowanie, niech państwo sami w swoim sumieniu rozstrzygną. Ale czasami tak bywa, że ktoś, chcąc wyrządzić komuś krzywdę, działa na jego korzyść. Poddaliśmy się z żoną całej tej procedurze, która jest nieprzyjemna; kurator sądowy przeprowadzał rozmowy z nami i ze znajomymi, z rodziną. We wrześniu ub. r. zapadło prawomocne postanowienie Sądu Rejonowego w Łodzi, w którym sąd orzekł, że „stwierdza brak przesłanek z art. 109 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, uzasadniających ingerencję sądu rodzinnego w wykonywanie władzy rodzicielskiej Zofii i Andrzeja Kernów nad małoletnią”. Z uzasadnienia pozwolę sobie przeczytać jedno zdanie: „Z opinii psychologa wynika, że pozostaje ona (to znaczy moja córka) pod wpływem osób dorosłych działających w tej sprawie, matki i ojczyma Macieja M., pełnomocnika rodziny G., adwokata P. Fakt zaangażowania prasy, radia i telewizji w tę sprawę po stronie małoletniej utwierdzają ją w postawie wrogiej do rodziców i ich wymagań. Na marginesie działań osób dorosłych wypowiadających publicznie swoje opinie w tej sprawie należy zauważyć, że prawdopodobnie konsekwentnie egzekwują od swoich dzieci obowiązek nauki, kontrolują dobór przyjaciół i sposób spędzania wolnego czasu. Uprawnień tych chcą pozbawić rodziców małoletniej, czyniąc im zarzut z faktu prawidłowego wykonywania władzy rodzicielskiej”.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#PosełAndrzejKern">Taka jest prawda. Osiągnięcia pana Dariusza Kołodziejczyka są imponujące. Córka moja, która jest bardzo zdolną dziewczynką, porzuciła szkołę, przebywa wśród ludzi, co do których zachowania i postępowania mamy jak najdalej idące zastrzeżenia. Czym się kierował pan poseł Kołodziejczyk, niech pozostanie na razie jego tajemnicą, a może ta tajemnica powinna zostać wyjaśniona...</u>
          <u xml:id="u-124.2" who="#PosełAndrzejKern">To jest ten wątek osobisty, ale tak naprawdę naraziłem się jeszcze z powodu innych spraw, może nawet ważniejszych. Sojuszowi Lewicy Demokratycznej naraziłem się chyba całym moim życiem, bo od 19 roku życia byłem związany z opozycją demokratyczną, wykonywałem swój zawód, broniłem w kilkudziesięciu, właściwie przeszło stu procesach politycznych, broniąc wszystkich: działaczy KOR, działaczy chrześcijańskiej demokracji, Konfederacji Polski Niepodległej... Robiłem to tak, jak umiałem. Myślę, że i ta moja walka z komunizmem rzutuje na stosunek kierownictwa SdRP do mnie, tym bardziej że oni z tą przeszłością nie zamierzają zrywać. Tego dowodem był ostatni zjazd...</u>
          <u xml:id="u-124.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-124.4" who="#PosełAndrzejKern">...i tego dowodem był fakt, w jak entuzjastyczny sposób przyjęli dwie postacie, które dla nas są synonimem przemocy i zła, mianowicie pana Jaruzelskiego i pana Rakowskiego.</u>
          <u xml:id="u-124.5" who="#PosełAndrzejKern">Chyba naraziłem się i tym, że byłem referentem - w Sejmie X kadencji - ustawy o przejęciu majątku PZPR na rzecz skarbu państwa. Chyba naraziłem się i tym, że jako referent sprawy w imieniu Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej doprowadziłem do postawienia przed sądem pana premiera Rakowskiego za postawienie w stan likwidacji - z przyczyn wyłącznie politycznych w naszej ocenie - Stoczni Gdańskiej.</u>
          <u xml:id="u-124.6" who="#PosełAndrzejKern">Ale naraziłem się też lewicy Unii Demokratycznej. Za co? Krótko po powstaniu Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego okazało się, że późniejsza lewica unijna próbuje odgrywać monopolistyczną rolę w naszym klubie. Podejmowaliśmy przeróżne wysiłki, żeby doprowadzić do równowagi sił politycznych. Pierwszym etapem było powstanie tzw. akcji gospodarczej, do której należało bardzo wielu liberałów, i stąd moja przyjaźń i koleżeńskie stosunki z wieloma z nich. Potem powstało Koło Poselskie „Chrześcijańska Demokracja” i wreszcie Porozumienie Centrum, które dążyło do tego, żeby ten monopol zlikwidować.</u>
          <u xml:id="u-124.7" who="#PosełAndrzejKern">Chcieliśmy to jednak załatwić w sposób pokojowy. Wspólnie z kolegami opracowaliśmy nowy regulamin, który dawał równe szanse wszystkim ugrupowaniom. Kiedy ten regulamin został zatwierdzony, nasi koledzy z późniejszej Unii Demokratycznej opuścili Obywatelski Klub Parlamentarny.</u>
          <u xml:id="u-124.8" who="#PosełAndrzejKern">Naraziłem się i tym, że razem z Niesiołowskim i Łopuszańskim stanęliśmy naprzeciw koncepcji pana Adama Michnika, aby powołać Polską Partię „Solidarność”, która miała zlikwidować podziały na lewicę i prawicę, i w zgodzie — kochając się — pod nowym monopolem mieliśmy iść do przodu. Nie zgodziliśmy się na to. Wreszcie chyba i naraziłem się za to, że w czasie kampanii wyborczej stanąłem po stronie Lecha Wałęsy. Robiłem to z ciężkim sercem, dlatego że mam bardzo wiele sympatii i szacunku dla pana Tadeusza Mazowieckiego. I zawsze żałowałem, że nie znalazłem się z Tadeuszem Mazowieckim po jednej stronie, ale meandry życia politycznego są różne i czasami pokrętne.</u>
          <u xml:id="u-124.9" who="#PosełAndrzejKern">Ale być może naraziłem się - i to jeszcze bardziej - jeszcze jedną rzeczą. Mianowicie tępiłem, tępię i będę tępił wszelkie przejawy głoszenia o tzw. polskim nacjonalizmie. A mam do tego szczególne prawo. Nie jestem Polakiem z urodzenia, jestem Polakiem z wyboru. Taka była decyzja mojego ojca; podjął on ją za siebie i za mnie, a mnie nauczono, żeby wolę rodziców szanować. W tym roku mija równo 100 lat od romansu mojej szwajcarskiej rodziny z Polską. Równo 100 lat temu przyjechał mój dziadek na ziemie rosyjskie, jak go wtedy poinformowano. Ale w jednym z pierwszych listów do swojej rodziny napisał, że tutaj nie ma żadnej Rosji, tu mieszkają Polacy, którzy są serdeczni, otwarci i którzy wprawdzie nie mają swojego państwa, ale mają w swoich sercach ojczyznę i ją kochają. I oni są podobni do nas, są tacy jak my. I tę Polskę pokochał i mój dziadek, i mój ojciec, i myślę, że ja.</u>
          <u xml:id="u-124.10" who="#PosełAndrzejKern">Muszę powiedzieć, będąc trzeci w tym biegu pokoleń, w tym następstwie pokoleń, że chyba dlatego czuliśmy się związani z Polską, bo uważaliśmy, że jeżeli ktoś decyduje się na życie i związanie z innym państwem, z innym krajem, to jest winien mu lojalność. Dlatego może nie przypadkiem wszyscy trzej za ten nasz romans z Polską zapłaciliśmy pozbawieniem wolności. Dziadek mój internowaniem do St. Petersburga w okresie I wojny światowej, bo nie chciał opuścić ludzi, którzy mu podlegali, ja internowaniem za czasów stanu wojennego. Natomiast ojciec mój, który był działaczem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” i jako cudzoziemiec uczył patriotyzmu Polaków, uznał, że jak zbliża się II wojna światowa, powinien być z Polakami, i przyjął polskie obywatelstwo. Potem był ZWZ, Armia Krajowa, obóz koncentracyjny w Mauthausen i Gusen, a potem przesłuchania przez UB. No bo jeżeli cudzoziemiec przyjmuje polskie obywatelstwo, to im się wydawało to podejrzane, a więc uchodził za szpiega imperialistycznego. I wszyscy, gdy przychodziło nam wybierać między Szwajcarią i Polską, wybieraliśmy zawsze Polskę.</u>
          <u xml:id="u-124.11" who="#PosełAndrzejKern">W ostatnim czasie zadano mi trzy potężne ciosy poniżej pasa. Pierwszy cios zdarzył się w stanie wojennym, kiedy ZOMO pobiło bestialsko mojego syna, łamiąc mu rękę tylko za to, że był moim synem. Drugi cios poniżej pasa to było uderzenie w moją córkę tylko za to, że jest moją córką. Trzeci cios poniżej pasa to próba pozbawienia mnie dobrego imienia. Metody są perfidne, ale znalazłem w sobie dość siły, żeby się nie poddać, choć było mi chwilami bardzo ciężko. Otrzymywałem wiele listów i otrzymuję nadal; wielu ludzi, nie mogąc mi pomóc inaczej, pisze, że modli się za mnie i za moją rodzinę. Serdecznie im za to z całego serca dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-124.12" who="#PosełAndrzejKern">Ale kiedy o tym myślę, przypominają mi się słowa mojego dziadka, który, jak mówiłem, kochał Polaków. I powiedział mi kiedyś (byłem jeszcze dzieckiem), że Polacy o za dużo rzeczy Boga proszą, a za mało Bogu pomagają. I na dowód tego, że u nas, to znaczy dla niego w Szwajcarii, jest inaczej, przytoczył taką przypowieść, która u nas od pokoleń jest opowiadana z ojca na syna. Jest to pewna anegdota historyczna, która powstała w II połowie XV wieku. Mianowicie Konfederacja Szwajcarska znalazła się w śmiertelnym niebezpieczeństwie; najechały na nią wojska księcia Burgundii Karola Zuchwałego. Był wprawdzie sojusz z Ludwikiem XI, królem Francji, ale Francja zostawiła konfederację samą sobie, jak i Polskę niejednokrotnie zostawiała. Do decydującej bitwy doszło 66 lat po Grunwaldzie. Ten szwajcarski Grunwald nazywa się Murten. Naprzeciw siebie stanęły dwie armie: kwiat zachodniego rycerstwa, uzbrojony po zęby, i chłopsko-mieszczańska armia konfederacka. I jak głosi ta przypowieść — przed tą bitwą dowódca wojsk konfederackich odmówił następującą modlitwę: „Panie Boże, jeśli Karol Zuchwały ma rację — daj jemu zwycięstwo, jeśli my mamy rację — daj nam zwycięstwo. Ale jeśli nie masz w tej sprawie wyrobionego zdania — stań z boku i popatrz, jak Szwajcarzy biją”. A bili tak pięknie, że urzeczony Pan Bóg zapomniał jakby na chwilę, że jest bogiem pokoju i miłości, i dał im zwycięstwo.</u>
          <u xml:id="u-124.13" who="#PosełAndrzejKern">Jestem człowiekiem pokoju, jestem człowiekiem dialogu, jestem człowiekiem tolerancji. Jednakże jeżeli ktoś godzi w moją ojczyznę, w moją wiarę, w mój honor, w moją godność, staram się bić tak jak moi przodkowie.</u>
          <u xml:id="u-124.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-124.15" who="#PosełAndrzejKern">Czas zbliżać się do końca i czas wrócić do przerwanej na chwilę bajki Ignacego Krasickiego: Już je (to znaczy jagnię) mieli rozerwać; rzekło: jakim prawem? Smacznyś, słaby, sam w lesie, zjedli niezabawem. Zobaczymy za chwilę, czy jestem słaby, czy sam w lesie, i czy dam się zjeść. Myślę, że państwo do tej bajki dopiszecie inne zakończenie, a Ignacy Krasicki nie będzie miał do nas o to pretensji. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-124.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#Marszałek">Momencik, za chwileczkę.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#komentarz">(Poseł Dariusz Kołodziejczyk: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-125.2" who="#Marszałek">Dopuszczę, ale za chwilę.</u>
          <u xml:id="u-125.3" who="#Marszałek">Wysoka Izbo! Ja tylko na marginesie tej wypowiedzi, bo oczywiście nie do Wysokiej Izby należy rozstrzyganie pewnych spraw, m.in. dotyczących wzajemnych stosunków między posłami. Chcę powiedzieć, że zaszło tutaj jakieś nieporozumienie, jeśli chodzi o sprawę, z którą zwrócił się do mnie pan poseł Kołodziejczyk. Więc tylko tak na marginesie, bo to nie jest przedmiotem obecnych rozważań.</u>
          <u xml:id="u-125.4" who="#Marszałek">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#PosełDariuszKołodziejczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Co prawda nie zamierzałem zabierać głosu, ale abstrahując od tego w ogóle, że debaty nie ma, zostałem zmuszony do wystąpienia wypowiedzią pana marszałka Kerna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#Marszałek">To jest kwestia w zakresie sprostowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#PosełDariuszKołodziejczyk">Oczywiście, w zakresie sprostowania.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#PosełDariuszKołodziejczyk">Na początek wyjaśnię, że po pierwsze nie jestem człowiekiem lewicy, nie można znaleźć ani jednego cytatu świadczącego o tym, że popieram Marksa, Engelsa lub kogoś w tym rodzaju. Po drugie, co do wytworów chorej wyobraźni, o których mówił tutaj...</u>
          <u xml:id="u-128.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie mówił.)</u>
          <u xml:id="u-128.3" who="#PosełDariuszKołodziejczyk">Nie, no oczywiście. Natomiast pan marszałek Kern powiedział, że wniosek jest działaniem lewicy. Chciałem panu marszałkowi zwrócić uwagę, że drugi wniosek podpisali członkowie: Unii Demokratycznej, Unii Pracy, Kongresu...</u>
          <u xml:id="u-128.4" who="#komentarz">(Głos z sali: To nie lewica, o to chodzi.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#Marszałek">Proszę o spokój.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#PosełDariuszKołodziejczyk">Po trzecie, jeżeli chodzi o te „wytwory chorej wyobraźni”, to chciałem tylko przypomnieć, o czym była mowa. Mianowicie była mowa o uprowadzeniu, okazało się, że to była ucieczka, była mowa o narkotykach...</u>
          <u xml:id="u-130.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie było mowy o narkotykach. To pan powiedział, panie pośle.)</u>
          <u xml:id="u-130.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Głodnemu chleb na myśli.)</u>
          <u xml:id="u-130.3" who="#PosełDariuszKołodziejczyk">...była mowa o obcym wywiadzie, o praniu mózgu, o areszcie.</u>
          <u xml:id="u-130.4" who="#PosełDariuszKołodziejczyk">Poza tym, chciałem jeszcze zwrócić uwagę na to, co - już na mój temat - powiedział pan marszałek Kern. Faktycznie, ja się podjąłem tej mediacji - tak jak to sprostował pan marszałek Chrzanowski - ale niezupełnie wyglądało to tak, jak powiedział pan marszałek Kern. Zwróciłem się z prośbą do pana marszałka Chrzanowskiego, żeby nam takie spotkanie zorganizował. Pan marszałek Chrzanowski...</u>
          <u xml:id="u-130.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Dlaczego?)</u>
          <u xml:id="u-130.6" who="#PosełDariuszKołodziejczyk">Dlaczego? Wyjaśnię. Pan marszałek Chrzanowski jest osobą również dla mnie godną zaufania, obiektywną i bezstronną i dlatego mogłem mieć gwarancję, że ustalenia dokonane podczas tej rozmowy zostaną dotrzymane. Następnie, prostuję też to, co powiedział pan marszałek Kern - że miało być spotkanie z jego córką, tutaj w Sejmie. Absolutna nieprawda. Ja się zwróciłem do pana Chrzanowskiego z prośbą o pośredniczenie w rozmowie pomiędzy nami.</u>
          <u xml:id="u-130.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Po co?)</u>
          <u xml:id="u-130.8" who="#PosełDariuszKołodziejczyk">Sprawa badań psychologiczno-psychiatrycznych, z powodu których pan marszałek stawia mi tu poważne zarzuty - zresztą sprawa ta była dwukrotnie kierowana przez marszałka Kerna do Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich i wywierano na mnie naciski, żebym przeprosił pana marszałka Kerna. Nie widziałem powodów, by przepraszać, gdyż takie badania psychologiczno-psychiatryczne są wykonywane zawsze, jeżeli...</u>
          <u xml:id="u-130.9" who="#komentarz">(Poseł Janusz Korwin-Mikke: Nawet w Sejmie.)</u>
          <u xml:id="u-130.10" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-130.11" who="#komentarz">(Posłowie uderzają w pulpity)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#Marszałek">Proszę o spokój.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#PosełDariuszKołodziejczyk">...mamy do czynienia ze sprawą rodzinną. Skierowany przeze mnie wniosek do sądu rodzinnego był wnioskiem o uregulowanie spraw rodzinnych między Moniką a panem marszałkiem Kernem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#Marszałek">Panie pośle, pan już wyjaśnił sprawy dotyczące...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#PosełDariuszKołodziejczyk">Panie marszałku, jeszcze tylko chciałem skierować trzy ostatnie słowa...</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#PosełDariuszKołodziejczyk">Chciałem także powiedzieć, że trzykrotnie państwo Malisiewicz kierowali skargę do Sejmu, skargę na pana marszałka Kerna, na jego postępowanie. Ta skarga nigdy nie została rozpatrzona.</u>
          <u xml:id="u-134.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale to jest debata.)</u>
          <u xml:id="u-134.3" who="#PosełDariuszKołodziejczyk">Dobrze. Ja to wszystko rozumiem, ale dlaczego pan marszałek Kern...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#Marszałek">Panie pośle, to miało być tylko w trybie sprostowania tego, co mówił...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#PosełDariuszKołodziejczyk">Oczywiście.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#Marszałek">...i dlatego prosiłbym już o zakończenie wypowiedzi...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#PosełDariuszKołodziejczyk">Kończę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#Marszałek">...bo nie chciałbym tutaj wprowadzać...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#PosełDariuszKołodziejczyk">Kończę. Faktem jest, że pan Jan Gąsior napisał: „Pan Kern wielokrotnie dopuścił się czynów sprzecznych z prawem, chociaż sam jest adwokatem. Przyjeżdżając o godzinie pierwszej w nocy 10.06.1992 r. do Grotnik wraz ze swym przyjacielem...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#Marszałek">Panie pośle, proszę już kończyć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#PosełDariuszKołodziejczyk">Dobrze, już kończę. W związku z tym, że sala uniemożliwia mi doprowadzenie do końca tego wystąpienia...</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#komentarz">(Głos z sali: To nie sala, tylko regulamin.)</u>
          <u xml:id="u-142.2" who="#PosełDariuszKołodziejczyk">Chciałem tylko jeszcze jedno powiedzieć na zakończenie. Otóż 15 lutego 1993 r. zostało wydane postanowienie w Ministerstwie Sprawiedliwości, które jednoznacznie...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#Marszałek">Panie pośle, nie ma debaty. Odbieram głos. Będę musiał wyłączyć mikrofon.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#PosełDariuszKołodziejczyk">... umorzyło postępowanie przeciwko pani Izabeli i przeciwko...</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#komentarz">(Wyłączenie mikrofonu, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#Marszałek">Ostrzegałem wiele razy, prosiłem pana posła.</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-145.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-145.3" who="#komentarz">(Poseł Longin Pastusiak: Proszę o głos, sprostowanie.)</u>
          <u xml:id="u-145.4" who="#Marszałek">Jeśli sprostowanie, to proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#PosełLonginPastusiak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym pogratulować panu marszałkowi Kernowi wysokiej samooceny, chociaż więcej się dowiedziałem o dziadku pana marszałka aniżeli o samej działalności pana marszałka w tej Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-146.2" who="#PosełLonginPastusiak">Pan marszałek Kern wysunął dwa zarzuty pod adresem jednej z ponad 600 moich publikacji naukowych.</u>
          <u xml:id="u-146.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-146.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Wszystkie takie same.)</u>
          <u xml:id="u-146.5" who="#PosełLonginPastusiak">W tej właśnie sprawie chciałbym zgłosić sprostowanie.</u>
          <u xml:id="u-146.6" who="#PosełLonginPastusiak">Po pierwsze, pan marszałek Kern zacytował z mojej książki wypowiedź - nie moją zresztą, tylko kogoś innego - kwestionującą opinię, że Stany Zjednoczone w XIX w. były krajem demokratycznym. Otóż mam pytanie do pana marszałka Kerna: Czy kraj, który uzależnia prawo głosu w XIX w. od stanu majątkowego, który pozbawia wszystkie grupy etniczne prawa głosu...</u>
          <u xml:id="u-146.7" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-146.8" who="#PosełLonginPastusiak">Nie śmiejcie się, panowie, bo połowa obywateli... kobiety nie miały prawa głosu. Uzyskały to prawo w 1920 r.</u>
          <u xml:id="u-146.9" who="#komentarz">(Głos z sali: Do garnków.)</u>
          <u xml:id="u-146.10" who="#PosełLonginPastusiak">Amerykanie, żaden z poważnych Amerykanów nie nazywa XIX w. okresem pełnej demokracji w Stanach Zjednoczonych. Gdyby pan marszałek był uczciwy, toby dalej, w tej samej książce znalazł stwierdzenie, że Stany Zjednoczone to kraj najbardziej demokratyczny spośród wszystkich krajów. Proszę zajrzeć do tej samej książki, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-146.11" who="#komentarz">(Poseł Janusz Korwin-Mikke: Kobiety miały prawo głosu.)</u>
          <u xml:id="u-146.12" who="#PosełLonginPastusiak">Nie, kobiety nie miały prawa głosu, panie pośle, uzyskały je w 1920 r. Dopiero 19 poprawka do konstytucji dała im prawo głosu. Muszę więc powiedzieć, że jestem zażenowany, bo żaden z moich studentów nie popełniłby takiego błędu jak pan marszałek Kern.</u>
          <u xml:id="u-146.13" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-146.14" who="#PosełLonginPastusiak">Druga sprawa. Pan marszałek zakwestionował zdanie, że CIA penetruje społeczeństwo. Muszę państwu powiedzieć, że polityk, który ma złudzenia, że żaden wywiad nie penetruje żadnego społeczeństwa, nie zasługuje na miano polityka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#Marszałek">Panie pośle, prosiłbym już...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#PosełLonginPastusiak">Panie marszałku, to jest sprostowanie. Słowa te pisałem w 1969 r. W 1975 r., 6 lat później, powołana przez prezydenta Stanów Zjednoczonych komisja, której przewodniczył taki lewicowiec, jak Nelson Rockefeller, wiceprezydent Stanów Zjednoczonych, opublikowała raport, który pokazuje, w jaki sposób wywiad amerykański penetruje społeczeństwo. Gdyby pan marszałek Kern zajrzał do tego raportu, toby nie zacytował mnie, tylko pana Rockefellera.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-148.2" who="#PosełLonginPastusiak"> Ten sam raport...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#Marszałek">Panie pośle, nie prowadzimy dyskusji na temat Stanów Zjednoczonych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#PosełLonginPastusiak">To jest sprostowanie, panie marszałku. Komisja senatora Churcha, przewodniczącego Komisji Spraw Zagranicznych, również przedstawiła raport o operacjach CIA.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#Marszałek">Poglądy można mieć różne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#PosełLonginPastusiak">Ostatnie zdanie, konkluzja.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#PosełLonginPastusiak">Panie marszałku, pan marszałek Kern swoim postępowaniem z tej trybuny udowodnił, że nie zasługuje na to, żeby być marszałkiem tego Wysokiego Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-152.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#Marszałek">To już nie jest sprostowanie.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-153.2" who="#Marszałek">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#PosełKrzysztofKamiński">Krzysztof Kamiński, Konfederacja Polski Niepodległej.</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#PosełKrzysztofKamiński">Zwracam się z gorącym apelem do pana marszałka, aby natychmiast przerwał pan to żenujące widowisko.</u>
          <u xml:id="u-154.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-154.3" who="#PosełKrzysztofKamiński"> To jest Sejm Najjaśniejszej Rzeczypospolitej, a nie magiel. </u>
          <u xml:id="u-154.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-154.5" who="#komentarz">(Poseł Aleksander Kwaśniewski: Sprostowanie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#Marszałek">Sprostowanie?</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#komentarz">(Poseł Aleksander Kwaśniewski: Panie marszałku, sprostowanie.)</u>
          <u xml:id="u-155.2" who="#Marszałek">Tu była tylko ocena. Nie dotyczyło to pana posła.</u>
          <u xml:id="u-155.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Panie marszałku, to naprawdę będzie sprostowanie. Tym bardziej prosiłbym, żeby pan umożliwił mi wypowiedzenie się, bardzo krótkie, ponieważ, jak widzę, pan marszałek Kern wyzbył się jednej z cech swoich przodków — na pewno nie jest oszczędny, przynajmniej jeśli chodzi o słowa i oskarżenia. Cytował pan marszałek stwierdzenie wypowiedziane podczas konferencji prasowej we Wrocławiu, a mianowicie że każdy z 58 posłów SLD jest lepszy od niektórych członków Prezydium Sejmu. Słowo „niektórych” w „Gazecie Wyborczej”, jak mi później pokazano, wypadło. Chciałem tych członków Prezydium Sejmu,...</u>
          <u xml:id="u-156.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-156.2" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">... którzy mają prawo czuć się urażeni takim stwierdzeniem, bardzo serdecznie przeprosić.</u>
          <u xml:id="u-156.3" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Powiem więcej: mówiąc te słowa - przyznaję szczerze - nie miałem na myśli pana marszałka Kerna, ale dzisiejszą wypowiedzią udowodnił on, że z powodzeniem mogłem go na tej liście umieścić.</u>
          <u xml:id="u-156.4" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Druga uwaga. Otóż bardzo...</u>
          <u xml:id="u-156.5" who="#komentarz">(Głos z sali: To nie jest sprostowanie.)</u>
          <u xml:id="u-156.6" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Panie marszałku, to jest sprostowanie cytatu, który został mi włożony w usta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#Marszałek">Proszę bardzo, tylko cytatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Panie marszałku, po pierwsze; nie używam epitetów, jakich używał pan marszałek Kern w stosunku do mojej osoby, bo traktuję to jako zaciekłość polemiczną spowodowaną tą sytuacją, w jakiej się znalazł pan marszałek Kern - może niedopuszczalną, ale, Boże kochany, jesteśmy przecież grzeszni.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#Marszałek">Proszę bardzo, co do cytatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Natomiast chciałem powiedzieć o jeszcze jednej sprawie. Otóż bardzo prosiłbym, żeby pan marszałek Kern, używając tego rodzaju cytatów i posługując się różnymi podejrzeniami, pomówieniami, był po prostu ostrożniejszy, ponieważ w gruncie rzeczy gdyby nie to, że nie chcemy dzisiaj przekształcać Wysokiej Izby w ów magiel, o którym mówił poseł Kamiński, należałoby polemizować z każdym ze stwierdzeń pana marszałka Kerna. Powiedział pan bardzo wiele o wszystkim, o rodzinie, o sytuacji, mówił pan o sytuacji na lewicy portugalskiej, nie ustosunkował się pan natomiast do tych zarzutów, które wielokrotnie były stawiane w tej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#komentarz">(Poseł Dariusz Kołodziejczyk: Chciałbym wyjaśnić.)</u>
          <u xml:id="u-161.2" who="#Marszałek">Przepraszam, pan już wyjaśniał....</u>
          <u xml:id="u-161.3" who="#komentarz">(Poseł Dariusz Kołodziejczyk: Tylko jedno słowo.)</u>
          <u xml:id="u-161.4" who="#Marszałek">Nie, już w tej chwili nie udzielam głosu.</u>
          <u xml:id="u-161.5" who="#komentarz">(Poseł Dariusz Kołodziejczyk: Tylko sprostowanie.)</u>
          <u xml:id="u-161.6" who="#Marszałek">Udzielony był już panu głos, panie pośle. Już były sprostowania w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-161.7" who="#Marszałek">W tej chwili, proszę państwa, już nie udzielam głosu.</u>
          <u xml:id="u-161.8" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-161.9" who="#Marszałek">Decyzję w sprawie wniosków o odwołanie pana wicemarszałka Sejmu Andrzeja Kerna podejmiemy jutro rano w ramach bloku głosowań.</u>
          <u xml:id="u-161.10" who="#Marszałek">Obecnie proszę pana posła sekretarza o odczytanie komunikatów, po czym ogłoszę przerwę do godz. 18.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#SekretarzposełRyszardJastrzębski">Posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektu ustawy Ordynacja wyborcza do Sejmu RP odbędzie się w dniu dzisiejszym, 1 kwietnia br., o godz. 17.30 w sali nr 22 w gmachu Sejmu, budynek nr 3. Tematem posiedzenia będzie rozpatrzenie wniosków zgłoszonych w trakcie debaty sejmowej nad sprawozdaniem Komisji Nadzwyczajnej o projekcie wyżej wymienionej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#Marszałek">Proszę o spokój.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#Marszałek">Proszę kontynuować, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#SekretarzposełRyszardJastrzębski">Spotkanie uczestników Katowickiej Regionalnej Grupy Parlamentarnej odbędzie się podczas trzeciej przerwy w sali nr 106.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#Marszałek">Ogłaszam przerwę do godz. 18.</u>
          <u xml:id="u-165.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min 32 do godz. 18 min 03)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 4 porządku dziennego: Poselski projekt uchwały w sprawie uchwalenia wotum nieufności wobec ministra przekształceń własnościowych Janusza Lewandowskiego (druki nr 767 i 830).</u>
          <u xml:id="u-166.2" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Informuję, że zgodnie z art. 61h ust. 1 regulaminu Sejmu Prezydium Sejmu skierowało wniosek do odpowiedniej komisji sejmowej w celu wydania opinii.</u>
          <u xml:id="u-166.3" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Komisja przedłożyła swoją opinię w doręczonym posłom druku nr 830.</u>
          <u xml:id="u-166.4" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę o zabranie głosu przedstawiciela wnioskodawców pana posła Mirosława Lewandowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#PosełMirosławLewandowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kilka tygodni temu z powodu rzekomego 7-minutowego opóźnienia w zgłoszeniu wniosku o uzupełnienie porządku dziennego marszałek Sejmu odmówił poddania pod głosowanie naszego wniosku o uzupełnienie tego porządku dziennego punktem dotyczącym uchwalenia wotum nieufności wobec ministra przekształceń własnościowych. Nazajutrz przeczytałem w prasie taką złośliwą uwagę, że KPN spóźniła się o 7 minut ze złożeniem wniosku o odwołanie ministra przekształceń własnościowych. To, że spóźniliśmy się 7 minut, jest całkowitą nieprawdą.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#PosełMirosławLewandowski">Krytykę ministra przekształceń własnościowych rozpoczęliśmy w roku 1991, kiedy jeszcze nas nie było w parlamencie, a kiedy obecny minister po raz pierwszy realizował swój program prywatyzacji. Później, w okresie kampanii wyborczej, jesienią 1991 roku, Konfederacja Polski Niepodległej - podobnie jak i wiele innych ugrupowań obecnych na tej sali, z których część wchodzi w skład koalicji - jako jeden z punktów swego programu wyborczego stawiała kwestię przerwania prywatyzacji realizowanej przez ministra przekształceń własnościowych w roku 1991.</u>
          <u xml:id="u-167.2" who="#PosełMirosławLewandowski">Po wejściu do parlamentu jesteśmy wierni tej obietnicy wyborczej. Kiedy powstawał rząd pani premier Hanny Suchockiej i kiedy znany był nam kandydat pani premier na stanowisko ministra przekształceń, złożyliśmy wniosek, ażeby nie obsadzać tego ministerstwa - do czasu kiedy znane będą wyniki kontroli NIK dotyczące funkcjonowania i przebiegu procesu prywatyzacji w roku 1991. Następnie, kiedy informacja NIK wpłynęła do Sejmu, złożyliśmy we wrześniu 1992 r. wniosek o odwołanie ministra przekształceń własnościowych. Wtedy, 18 września, większość w Sejmie opowiedziała się za naszym wnioskiem (189 posłów było za, 174 - przeciw, 36 posłów wstrzymało się od głosu), ale nie była to większość bezwzględna; do zmiany na stanowisku ministra nie doszło. W grudniu ubiegłego roku z inicjatywy posłów, głównie Konfederacji Polski Niepodległej, została wszczęta procedura przed sejmową Komisją Odpowiedzialności Konstytucyjnej w sprawie pociągnięcia do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej 6 członków rządów Tadeusza Mazowieckiego i Jana Krzysztofa Bieleckiego - między innymi dotyczy ona ministra przekształceń własnościowych. 17 lutego, wobec zamiaru rządu wystąpienia do Sejmu o prawo wydawania dekretów, również w dziedzinie przekształceń własnościowych, jak również - po półrocznym okresie - wobec wyraźnych dowodów, iż minister przekształceń własnościowych kontynuuje proces przekształceń wedle tych samych zasad co w roku 1991, nasz klub ponownie złożył wniosek o jego odwołanie. Ten wniosek od dnia 17 lutego trzykrotnie nie mógł trafić pod obrady Sejmu, przy czym raz pretekstem było owe rzekome 7 minut spóźnienia. Myślę, że prasa nagłaśniając ową kwestię 7 minut dobrze zrobiła, kwestia ta ma bowiem wymiar symboliczny. Istnieje, naszym zdaniem, olbrzymia dysproporcja pomiędzy wagą i znaczeniem spraw, które stanowią podstawę do złożenia naszego wniosku, a błahością pretekstów wykorzystywanych do uniemożliwienia załatwienia tej sprawy. Myślę zresztą, że tych symboli moglibyśmy się w dzisiejszej debacie, i w ostatnio przeprowadzanych sprawach, doszukać więcej: program powszechnej prywatyzacji prezentował w telewizji znany satyryk, a Sejm znalazł czas na debatę w sprawie odwołania ministra przekształceń własnościowych w dniu 1 kwietnia.</u>
          <u xml:id="u-167.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-167.4" who="#PosełMirosławLewandowski">Chciałbym nawiązać do słów, którymi zakończyłem swoje poprzednie wystąpienie w sprawie odwołania ministra przekształceń własnościowych. Nasz wniosek nie ma charakteru personalnego, nie jest elementem prymitywnej walki o władzę, nie jest elementem załatwiania partykularnych interesów członków Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej. Przeciwnie, mamy prawo twierdzić, iż element obrony partykularnych interesów czy też walki o stołki jest raczej motywem tych partii politycznych, które - wbrew swym obietnicom wyborczym i publicznie składanym deklaracjom - zdecydowały się w poprzednim głosowaniu na obronę ministra przekształceń własnościowych i, być może, zdecydują się na to w czasie obecnego głosowania. Dotyczy to przede wszystkim ugrupowania postkomunistycznego, które za cenę uzyskania nadziei na wejście do koalicji i podział łupów decyduje się bronić ministra przekształceń własnościowych.</u>
          <u xml:id="u-167.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-167.6" who="#PosełMirosławLewandowski"> Tutaj wszakże jest to zrozumiałe. Przecież prywatyzacja realizowana obecnie jest prostą konsekwencją prywatyzacji rozpoczętej w roku 1988 przez pana Mieczysława Franciszka Rakowskiego, który był szefem pana ministra Aleksandra Kwaśniewskiego w ostatnim rządzie komunistycznym. </u>
          <u xml:id="u-167.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-167.8" who="#PosełMirosławLewandowski">Dla nas, posłów Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej, wnioskodawców w tej sprawie, sprawa odwołania ministra przekształceń własnościowych jest elementem walki o kształt i przyszłość prywatyzacji w Polsce. Chciałbym, ażeby było jasne, przeciwko jakiej prywatyzacji występujemy.</u>
          <u xml:id="u-167.9" who="#komentarz">(Głos z sali: Każdej.)</u>
          <u xml:id="u-167.10" who="#PosełMirosławLewandowski">Jesteśmy przeciwko prywatyzacji traktowanej jako ideologiczny dogmat, prywatyzacji będącej celem samym w sobie, realizowanej za wszelką cenę, bez rzetelnego rachunku ekonomicznego, bez uwzględnienia społecznego aspektu przekształceń.</u>
          <u xml:id="u-167.11" who="#PosełMirosławLewandowski">Przytoczę fragment informacji Najwyższej Izby Kontroli w sprawie charakteru prywatyzacji realizowanej w roku 1991: „Prywatyzacja drogą kapitałową nie przyczyniła się do przeciwdziałania wzrostowi bezrobocia. Z zatrudnionych w przemyśle, budownictwie, transporcie i handlu, według stanu na dzień 31 grudnia 1991 r., 5 560 000 osób 4,8% pracowało w jednoosobowych spółkach skarbu państwa, powstałych w wyniku prywatyzacji kapitałowej, 0,4% w spółkach sprywatyzowanych, a 2,1% w przedsiębiorstwach komercjalizowanych. Z danych statystycznych GUS wynika, że przekształcenie przedsiębiorstw państwowych w jednoosobowe spółki skarbu państwa nie wpłynęło na poprawę efektywności gospodarowania prywatyzowanych drogą kapitałową jednostek gospodarczych, lecz wprost przeciwnie, przyczyniło się do pogorszenia ich kondycji finansowej. Nastąpiło bowiem u nich wyraźne pogorszenie relacji ekonomicznych w stopniu wyższym niż w innych jednostkach. Wskaźnik poziomu kosztów z całokształtu działalności wzrósł w tych spółkach do 93,4%, bliskiego poziomowi ogółem — 93,7%, wobec 82,9% wskazanego przez przedsiębiorstwa państwowe będące w toku komercjalizacji. Wskaźnik rentowności uległ pogorszeniu do poziomu 4,8%, wobec 5,8% ogółem i 19% uzyskanych w przedsiębiorstwach komercjalizowanych. A strata netto, odniesiona do 1000 zł przychodów ogółem, była większa od wielkości ogółem dla wszystkich przedsiębiorstw”.</u>
          <u xml:id="u-167.12" who="#PosełMirosławLewandowski">Inny przykład wskazujący na to, iż proces prywatyzacji majątku narodowego realizowany jest w sposób dogmatyczny, bez uwzględnienia realiów ekonomicznych i faktów, to fragment informacji ministra przekształceń własnościowych o spółkach joint venture w roku 1991. Jedno zdanie z raportu ministerstwa, bez komentarza: „W 1991 r. nastąpiło znaczne pogorszenie rentowności sprzedaży spółek z udziałem kapitału zagranicznego. Stosunek zysku brutto do wartości sprzedaży wyniósł 5,2%, a zysku netto do wartości sprzedaży — 4,9%”.</u>
          <u xml:id="u-167.13" who="#PosełMirosławLewandowski">Z kolei Ministerstwo Przekształceń Własnościowych i ludzie opowiadający się za jego koncepcją prywatyzacji przechodzą do porządku dziennego nad innymi faktami, jak choćby tymi, które stwierdzili eksperci Banku Światowego w swoim raporcie na temat funkcjonowania przedsiębiorstw państwowych w Polsce. Cytuję za „Gazetą Wyborczą” z 18 stycznia 1993 r.: „Wyjątkowo dobrze o polskim sektorze państwowym napisali eksperci Banku Światowego. Przedsiębiorstwa przystosowują się do gospodarki rynkowej znacznie lepiej niż można się było spodziewać. Firmy, które przetrwały 3-letnią kurację nie potwierdzają już stereotypu: państwowe to przestarzałe i bez przyszłości. Polscy ekonomiści i eksperci Banku Światowego odwiedzili 75 naszych przedsiębiorstw, których roczna wartość sprzedaży w 1991 r. wynosiła od 50 do 100 mln dolarów. Już na samym początku raport stwierdza, że wyniki badań dają o wiele lepszy obraz niż powszechny stereotyp zdekapitalizowanej i krótkowzrocznej firmy, która wydaje większość pieniędzy na płace, a potem prosi rząd o kredyty. Sektora państwowego nie należy spisywać na straty — twierdzą autorzy. Gdy okazało się, że rząd nie zamierza pomagać firmom państwowym, a banki zmieniły politykę kredytową, przedsiębiorstwa zostały zmuszone do reformy. Przedsiębiorstwa państwowe zaczęły uważniej zaciągać kredyty i podnosić płace, zmniejszyły zużycie materiałów i energii, podniosły wydajność produkcji. Nawet szybka prywatyzacja nie wymusiłaby — zdaniem ekspertów — korzystniejszych zmian”.</u>
          <u xml:id="u-167.14" who="#PosełMirosławLewandowski">Ministerstwo Przekształceń Własnościowych i ludzie wyznający ów ideologiczny dogmat szybkiej prywatyzacji zamykają więc oczy na fakty zawarte również w raportach instytucji międzynarodowych.</u>
          <u xml:id="u-167.15" who="#PosełMirosławLewandowski">Chciałbym, żeby było jasne, iż autorzy wniosku są przeciwko prywatyzacji dokonywanej metodą faktów dokonanych, bez należytej kontroli społecznej, w tym parlamentarnej, dokonywanej - jak ktoś powiedział - z rękami schowanymi pod stołem. Przykładem tego niechaj będzie raport o stanie prywatyzacji, który Wysoka Izba odrzuciła na przełomie poprzedniego i obecnego roku właśnie dlatego, iż nie był szczegółowy. Przykładem tego niechaj będą ciągle martwe zapisy w poprzednich kierunkach prywatyzacji na rok 1992 i w obecnych kierunkach prywatyzacji na rok 1993, gdzie mówi się o obowiązku konsultowania z właściwą komisją sejmową zamiarów prywatyzacji kapitałowej. Do dnia dzisiejszego żadna konsultacja nie miała miejsca.</u>
          <u xml:id="u-167.16" who="#PosełMirosławLewandowski">Jesteśmy przeciwko prywatyzacji realizowanej w sposób biurokratyczny przez urząd ministra przekształceń własnościowych, bez jasnego określenia funkcji właścicielskich skarbu państwa i bez powiązania prywatyzacji z polityką gospodarczą państwa. Do czego to prowadzi, niechaj świadczą znowu uwagi Najwyższej Izby Kontroli: „Z ustaleń kontroli NIK wynika, że spadek efektywności gospodarowania jednoosobowych spółek skarbu państwa miał związek z faktycznym ograniczeniem samodzielności działania ich zarządów w porównaniu z przedsiębiorstwami państwowymi. Z jednej strony zarządy spółek krępowane były wydawanymi im poleceniami przez przedstawicieli ministra przekształceń własnościowych różnego szczebla oraz przez rady nadzorcze. Występujący np. jako nadzwyczajne walne zgromadzenie akcjonariuszy lub zgromadzenie wspólników pełnomocnicy ministra podejmowali jednoosobowo decyzje, niekiedy sprzeczne z Kodeksem handlowym oraz z interesem spółki. Z drugiej strony, w przypadku gdy los spółki zależał od szybkiego podjęcia decyzji należących do kompetencji walnego zgromadzenia, kierowane do MPW przez zarządy spółek wnioski pozostawały bez odpowiedzi. Poszczególne departamenty MPW nie czuły się władne do zajęcia stanowiska wobec kwestii dotyczącej stanowiska rady nadzorczej i podejmowanych przez nią decyzji oraz kwestii proceduralnych związanych z Kodeksem handlowym, mimo zdawania sobie sprawy z tego, że wskutek zaniechania podjęcia przez nich odpowiednich działań w danej spółce mogą zajść nieodwracalne zmiany grożące jej upadłością. Pracownicy MPW m. in. ze szczebla wicedyrektora departamentu zlecali samodzielnie różnym firmom konsultingowym wykonywanie na koszt spółek rozmaitego rodzaju opracowań, dotyczących nadzorowanych spółek, bez udziału ich zarządu, zarówno przy opracowywaniu zakresu zleconych prac, jak i odbioru i oceny jakości wykonanych opracowań. Kontrole NIK ujawniły przypadki zawierania umów z firmami konsultingowymi po wykonaniu przez nie prac, a także przypadki sporządzania dokumentów z datami wstecznymi. Zobowiązywano niekiedy zarządy spółek do wypłaty wynagrodzeń firmom konsultingowym bez przedłożenia podstawy do jej wypłacania. Niektóre spółki były zmuszane przez MPW do ponownego płacenia za kolejną dokumentację zleconą następnej firmie konsultingowej.</u>
          <u xml:id="u-167.17" who="#PosełMirosławLewandowski">W związku z tym, że przewodniczącymi omawianych rad nadzorczych byli np. prywatni przedsiębiorcy, a członkowie rad, choć m. in. reprezentowali różne instytucje, też nie byli właściwie uzależnieni od instytucji skarbu państwa, nie dało się zauważyć godnego reprezentowania przez nich zarówno interesu skarbu państwa, jak i interesu nadzorowanej spółki”.</u>
          <u xml:id="u-167.18" who="#PosełMirosławLewandowski">Dotyczy to praktyki, która występowała w roku 1991, ale nic nie wskazuje na to, ażeby nastąpiły jakiekolwiek zmiany instytucjonalne, które umożliwiłyby zerwanie z tą praktyką. Przeciwnie, kiedy jako jeden z członków Komisji Przekształceń Własnościowych w dniu 21 października 1992 r. w Ministerstwie Przekształceń Własnościowych zapoznałem się z systemem nadzoru właścicielskiego nad spółkami skarbu państwa, mogłem się przekonać, iż obecnie, podobnie jak poprzednio, nie ma żadnych gwarancji proceduralnych, które wiązałyby interes członków rad nadzorczych, interes zarządów z interesem skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-167.19" who="#PosełMirosławLewandowski">Chciałbym, żeby było jasne, iż jako wnioskodawcy jesteśmy przeciwko takiej prywatyzacji, która jest pretekstem do trwonienia grosza publicznego.</u>
          <u xml:id="u-167.20" who="#PosełMirosławLewandowski">Szczegółowe dane na temat przejawów trwonienia tego grosza zawierają dwie informacje Najwyższej Izby Kontroli: informacja z sierpnia ubiegłego roku, która była znana Wysokiej Izbie przy podejmowaniu decyzji w sprawie odwołania ministra przekształceń własnościowych we wrześniu, oraz informacja z października 1992 r., która w tym czasie Wysokiej Izbie nie była znana.</u>
          <u xml:id="u-167.21" who="#PosełMirosławLewandowski">Spośród wielu, naprawdę wielu przykładów trwonienia grosza publicznego przytoczę jeden dotyczący tak zwanej listy 400. Ministerstwo Przekształceń Własnościowych po stwierdzeniu, że nie jest w stanie własnymi siłami sporządzić takiej listy, postanowiło zlecić jej opracowanie firmie konsultingowej. Powołano w tym celu specjalną komisję, która nie była upoważniona, jak napisano w raporcie NIK, do rozpatrywania tych ofert. Komisja wybrała jedną z trzech firm. W kilka dni po poinformowaniu o tym tej firmy jeden z pracowników Ministerstwa Przekształceń Własnościowych zawarł umowę na wykonanie tej samej usługi z inną firmą, właśnie z firmą NICOM. Zgodnie z tą umową firma NICOM miała sporządzić listę 400 przedsiębiorstw przeznaczonych do komercjalizacji, za 3 mld zł, to jest za 7,5 mln zł od jednego wybranego przedsiębiorstwa. W ramach tego wynagrodzenia NICOM miała opracować między innymi propozycje składu zarządu, statuty oraz zorganizować od strony technicznej i formalnej podpisywanie aktów notarialnych. Opracowana przez firmę NICOM lista przedsiębiorstw była przez MPW wielokrotnie korygowana. W wyniku tych zmian MPW utworzyło zawierającą 262 przedsiębiorstwa nową listę, znacznie odbiegającą od wykazu sporządzonego przez NICOM, i przesłało ją do firmy celem skompletowania niezbędnych dokumentów.</u>
          <u xml:id="u-167.22" who="#PosełMirosławLewandowski">Jak informuje raport NIK, z dokumentacji wynika, iż firma NICOM w stosunku do 11 przedsiębiorstw nie dysponowała żadnymi materiałami, w wypadku zaś 181 przedsiębiorstw z nowej listy MPW brak było kompletu opinii wymaganych w myśl ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Brak kompletu tej dokumentacji był jedną z przyczyn opóźnienia procesu komercjalizacji omawianych przedsiębiorstw. Do maja 1992 r., a więc przez ponad 10 miesięcy, które minęły od czasu sporządzenia listy 400 przedsiębiorstw, przekształcono w jednoosobowe spółki skarbu państwa 168 przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-167.23" who="#PosełMirosławLewandowski">Zmiany wprowadzone przez MPW do listy przedsiębiorstw opracowanej przez firmę NICOM stały się powodem jej odstąpienia od umowy z dniem 23 sierpnia 1991 r. Pomimo niewykonania pełnego zakresu prac przewidzianego w pierwszym etapie, w tym także pomimo błędnego sporządzenia listy 400 przedsiębiorstw, firma ta otrzymała umowną kwotę wynagrodzenia w wysokości 1800 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-167.24" who="#PosełMirosławLewandowski">Wreszcie ostatnie zdanie zawarte w tej informacji NIK: „Treść umowy zawartej między MPW a firmą NICOM nie zabezpieczała we właściwy sposób interesów skarbu państwa”. To jeden z wielu przykładów.</u>
          <u xml:id="u-167.25" who="#PosełMirosławLewandowski">Chciałbym, ażeby było jasne, iż jako wnioskodawcy tej uchwały jesteśmy przeciwko prywatyzacji patologicznej, dokonywanej z naruszeniem elementarnych zasad prawa...</u>
          <u xml:id="u-167.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-167.27" who="#PosełMirosławLewandowski">...oraz przeciwko wyprzedaży za bezcen majątku narodowego.</u>
          <u xml:id="u-167.28" who="#PosełMirosławLewandowski">Jeden z wielu dowodów — druga informacja Najwyższej Izby Kontroli dotycząca przebiegu procesu przekształceń przedsiębiorstw państwowych w jednoosobowe spółki skarbu państwa. Na wstępie tej informacji czytamy: „Jakkolwiek kontrole NIK wykazywały nieprawidłowości i uchybienia we wszystkich 67 skontrolowanych spółkach, to jednak waga tych problemów była zróżnicowana, od bardzo istotnych do mniej znaczących i formalnych”. W rezultacie w informacji NIK znajdują się dane dotyczące tych spółek, w których nieprawidłowości i uchybienia były największe, to jest 29 z 67 spółek.</u>
          <u xml:id="u-167.29" who="#PosełMirosławLewandowski">W tym momencie rodzi się refleksja: Ileż kosztowały te usługi konsultingowe na światowym poziomie, usługi, które miały zapewnić prawidłowy przebieg prywatyzacji? We wszystkich 67 skontrolowanych spółkach stwierdzono uchybienia.</u>
          <u xml:id="u-167.30" who="#PosełMirosławLewandowski">Przedstawię przykład jednej z takich spółek z mojego okręgu wyborczego, spółki „Techma”. Powstała ona jako jednoosobowa spółka skarbu państwa w dniu 2 stycznia 1991 r. Uchwałą walnego zgromadzenia z dnia 31 maja została przekształcona w spółkę z o. o. Kapitał zakładowy wyniósł 5 mld zł. Minister przekształceń własnościowych i rada nadzorcza spółki nie zakwestionowali uchwały zarządu spółki nr 18 z 11 kwietnia 1991 r. w sprawie dokonania podziału zysku za rok 1990. Uchwała w tej sprawie zgodnie z art. 390 § 2 Kodeksu handlowego należała do kompetencji walnego zgromadzenia. Tantiemy dla rady nadzorczej spółki w kwocie 147 mln zł pochodziły z zysku wypracowanego w roku 1990 przez ten podmiot, a był on wtedy przedsiębiorstwem państwowym. W lipcu 1991 r. minister przekształceń własnościowych wystosował zaproszenie do osób prawnych i fizycznych, krajowych i zagranicznych, do rokowań mających na celu sprzedaż 80% udziałów w spółce. Zlecił przeprowadzenie tych rokowań firmie konsultingowej „Polinwest” w Krakowie. W raporcie z przeprowadzonych negocjacji firma „Polinwest” wytypowała jako najkorzystniejszą ofertę spółki cywilnej, nazwijmy ją „X”, w Krakowie. Działając w imieniu skarbu państwa, minister bez sporządzenia wyceny przewidzianej w art. 20 ust. 1 ustawy prywatyzacyjnej sprzedał spółce „X” w dniu 15 października 1991 r. 60% udziałów za 4,2 mld zł. Określona w ten sposób cena spółki, 7 mld zł, wynosiła mniej niż 40% jej aktualnej wartości księgowej. Skarb państwa odsprzedał swe udziały o łącznej wartości 7 mld zł, zobowiązując nabywców do podwyższenia kapitału zakładowego po podziale zysku za 1991 r. do wysokości 9,5 mld. Sprzedaż spółki nastąpiła w momencie, gdy znany był już osiągnięty przez poprzedniego właściciela, to jest skarb państwa, wynik finansowy — za 9 miesięcy roku 1991 zysk netto wynosił 6,5 mld zł i został przejęty przez prywatnych nabywców spółki. Wszyscy nabywcy udziałów otrzymali w roku 1992 dywidendę za rok 1991 w wysokości stanowiącej około 60% kwoty zapłaconej za udziały. Zapłata za sprzedane firmie „X” udziały skarbu państwa rozłożona została przez ministra przekształceń własnościowych, bez zgody ministra finansów, wymaganej art. 27 ust. 3 ustawy prywatyzacyjnej, na dwie raty.</u>
          <u xml:id="u-167.31" who="#PosełMirosławLewandowski">To jeden z 29 przykładów przedstawionych w informacji NIK.</u>
          <u xml:id="u-167.32" who="#PosełMirosławLewandowski">Chciałbym, ażeby było jasne, iż jesteśmy przeciwko nieuzasadnionemu uprzywilejowywaniu kapitału zagranicznego w nabywaniu najlepszych polskich przedsiębiorstw, przeciwko protekcjonizmowi wobec zagranicznych kontrahentów, zwłaszcza w wypadku, gdy dzieje się to kosztem budżetu państwa i z naruszeniem prawa.</u>
          <u xml:id="u-167.33" who="#PosełMirosławLewandowski">Jednym z wielu przykładów jest prywatyzacja firmy „Wedel”, która jako państwowa w 1991 r., pomimo spadku eksportu o ok. 25%, była dobrym przedsiębiorstwem. Jej rentowność wzrosła w 1991 r. z 24% do 27%. Minister przekształceń własnościowych 16 lipca 1991 r. podpisał z koncernem „Pepsico” umowę o sprzedaży 40% akcji „Wedla” SA za 25 mln dolarów, gdyż nabywca ocenił wartość majątku tej spółki na 62,5 mln dolarów. Z tego powodu jego oferta była najkorzystniejsza. Zamieszczono jednak w tej umowie klauzulę zobowiązującą do takiego skorygowania struktury akcji, aby „Pepsico” posiadało co najmniej 75% głosów na wszystkich walnych zgromadzeniach akcjonariuszy. Uchwałą walnego zgromadzenia akcjonariuszy „Wedla” SA przydzielono koncernowi „Pepsico” 1120 tys. uprzywilejowanych akcji, uprawniających do oddawania 5 głosów za każdą z nich. „Pepsico” posiadając 40% akcji dysponowało więc 75% głosów. Skarb państwa mając 40% akcji dysponował 16,7% głosów, a pracownicy - 20% akcji i nieco ponad 8% głosów. Podstawowym atutem oferty „Pepsico” było przyrzeczenie zrealizowania w „Wedlu” SA inwestycji o wartości 56,2 mln dolarów, pod warunkiem uzyskania zwolnienia z podatku dochodowego na okres trzech lat. Minister przekształceń własnościowych — co nie było zgodne z art. 23 ustawy o spółkach joint ventures — zagwarantował to w umowie ze spółką.</u>
          <u xml:id="u-167.34" who="#PosełMirosławLewandowski">Jesteśmy przeciwko pospiesznej prywatyzacji, zwłaszcza tych działów gospodarki, które mają szczególnie istotne znaczenie dla funkcjonowania polskiej gospodarki, dla dochodów budżetowych, dla bezpieczeństwa państwa. O tym, jakie jest stanowisko Ministerstwa Przekształceń Własnościowych w tej sprawie, świadczy rządowy projekt podstawowych kierunków prywatyzacji w roku 1993, w którym na str. 3 możemy przeczytać o planach prywatyzacji — oprócz cukrowni, zakładów przetwórstwa ziemniaków, owoców i warzyw — przemysłu tytoniowego oraz, że: „rząd widzi konieczność rozpoczęcia w 1993 r. procesu prywatyzacji sektora naftowego oraz potrzebę pilotowych sprzedaży akcji wybranych elektrociepłowni i hut metali nieżelaznych”.</u>
          <u xml:id="u-167.35" who="#PosełMirosławLewandowski">Pragnę dodać, iż Wysoka Izba usunęła m.in. i te fragmenty z tekstu uchwały Sejmu w sprawie podstawowych kierunków prywatyzacji. Wówczas większość koalicji rządowej, w tym minister przekształceń własnościowych, głosowała przeciwko tej uchwale. Potem oświadczono, iż ta uchwała nie wiąże rządu, rząd będzie ją realizował albo nie będzie. Ale stanowisko ministra przekształceń własnościowych w sprawie prywatyzacji petrochemii, przemysłu tytoniowego i zbrojeniowego nie zmieniło się - przynajmniej nic o tym nie wiemy.</u>
          <u xml:id="u-167.36" who="#PosełMirosławLewandowski">Jesteśmy przeciwko filozofii, zgodnie z którą kapitalizm w Polsce należy budować co najmniej tolerując afery gospodarcze, przeciwko takiej analizie historycznej, że ustrój kapitalistyczny, gdy się kształtował w innych krajach, opierał się na przemocy, krzywdzie i grabieży i dlatego również u nas kapitalizm musi się kształtować przy łamaniu prawa, bezprawnym bogaceniu się nielicznych, powiązanych z elitami władzy, kosztem reszty społeczeństwa. To fałszywa analiza historyczna, to ocena znana z podręczników historii napisanych przez historyków marksistowskich.</u>
          <u xml:id="u-167.37" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-167.38" who="#PosełMirosławLewandowski">Uważamy, iż taki kapitalizm, który ma służyć społeczeństwu, rozwiązywać problemy społeczne, zaspokajać potrzeby społeczne, powstaje dzięki pracy...</u>
          <u xml:id="u-167.39" who="#komentarz">(Poseł Jan Rulewski: To jest socjalizm, a nie kapitalizm.)</u>
          <u xml:id="u-167.40" who="#PosełMirosławLewandowski">...dzięki pracowitości, panie pośle Rulewski, dzięki uczciwości...</u>
          <u xml:id="u-167.41" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-167.42" who="#PosełMirosławLewandowski">...również dzięki odrobinie szczęścia i przestrzegamy, iż próba budowania takiego kapitalizmu, gdzie nieliczni bogacą się kosztem łamania prawa i naruszania interesów reszty społeczeństwa, kończy się zawsze tak samo, tak jak w czasie rewolucji francuskiej - gilotynami.</u>
          <u xml:id="u-167.43" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-167.44" who="#komentarz">(Głosy z sali: Ooooo...) (Okrzyki: Brawo!)</u>
          <u xml:id="u-167.45" who="#komentarz">(Poseł Jan Rulewski: Czy kaci są wybrani?)</u>
          <u xml:id="u-167.46" who="#PosełMirosławLewandowski">Oceniamy, że obecne kierownictwo Ministerstwa Przekształceń Własnościowych co najmniej godzi się z koncepcją prywatyzacji, jaką przedstawiłem. Dlatego członkowie Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej, konsekwentnie sprzeciwiając się takiej formie prywatyzacji, domagają się zmiany kierownictwa resortu przekształceń własnościowych.</u>
          <u xml:id="u-167.47" who="#PosełMirosławLewandowski">Chcę jednak, aby było jasne za jaką koncepcją prywatyzacji opowiadają się wnioskodawcy. Opowiadamy się za podsumowaniem i oceną dotychczasowych przekształceń własnościowych, za swoistą lustracją prywatyzacji, poczynając co najmniej od 1988 r. Domagamy się, by dobra skarbowe, które zostały przejęte z naruszeniem prawa albo za brudne pieniądze, zwrócono poprzedniemu właścicielowi, czyli skarbowi państwa. Pozostałe tytuły własności zostaną potwierdzone i będą chronione przez prawo.</u>
          <u xml:id="u-167.48" who="#PosełMirosławLewandowski">Opowiadamy się za instytucjonalizacją skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-167.49" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-167.50" who="#PosełMirosławLewandowski">Dotychczasowe uprawnienia 49 wojewodów, kilkunastu urzędów centralnych oraz uprawnienia właścicielskie skarbu państwa powodują, że tak naprawdę ten majątek nie ma właściciela, nie jest ewidencjonowany, „cieknie” szerokim strumieniem, szeroką rzeką w ręce ludzi, którzy nie mają skrupułów. Otóż uważamy, iż powinna nastąpić instytucjonalizacja skarbu państwa; powinno być to połączone z reorganizacją centralnych urzędów administracji gospodarczej. Opowiadamy się za likwidacją, z wyjątkiem ministerstwa rolnictwa, pozostałych ministerstw gospodarczych, w tym Ministerstwa Przekształceń Własnościowych.</u>
          <u xml:id="u-167.51" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-167.52" who="#PosełMirosławLewandowski"> Chcemy utworzyć ministerstwo gospodarki, które na wzór japońskiego ministerstwa MITI będzie określać cele polityki gospodarczej, oraz ministerstwo skarbu, które w imieniu skarbu państwa będzie realizować uprawnienia właścicielskie oraz politykę gospodarczą państwa w tych dziedzinach.</u>
          <u xml:id="u-167.53" who="#PosełMirosławLewandowski">Opowiadamy się za tym, by procesu prywatyzacji nie traktować ideologicznie, ale jako funkcję polityki gospodarczej państwa. Realizatorem procesu prywatyzacji powinien być minister skarbu, a same przekształcenia powinny być realizowane w zgodzie z polityką gospodarczą oraz w taki sposób, by zabezpieczyć interesy właścicielskie skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-167.54" who="#PosełMirosławLewandowski">Konsekwencją tego jest opowiedzenie się przez nas za stworzeniem mapy przekształceń własnościowych obejmującej wykaz tych branż i przedsiębiorstw, które przynajmniej w pierwszym etapie nie będą prywatyzowane, albo w których własność państwowa będzie własnością dominującą. Mam tu na myśli przemysł związany z infrastrukturą, banki państwowe, przemysł tytoniowy, spirytusowy, zbrojeniowy, porty morskie i wiele innych. Opowiadamy się również za tym, aby w ramach mapy przekształceń własnościowych określić te dziedziny, w których penetracja kapitału zagranicznego będzie przynajmniej na początku niemożliwa albo utrudniona.</u>
          <u xml:id="u-167.55" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-167.56" who="#PosełMirosławLewandowski">Opowiadamy się za wyłączeniem środków pochodzących z prywatyzacji z budżetu państwa. Budżet państwa powinien obejmować dochody z podatków i ceł oraz wydatki na usługi i służby publiczne. Dochody z prywatyzacji powinny wpływać do budżetu skarbu państwa i być przeznaczane na restrukturyzację i modernizację majątku narodowego.</u>
          <u xml:id="u-167.57" who="#PosełMirosławLewandowski">Opowiadamy się za usunięciem z administracji gospodarczej, w tym m.in. z Ministerstwa Przekształceń Własnościowych, ludzi z obcymi paszportami oraz przeciwstawiamy się warunkom stwarzającym dogodne możliwości dla szpiegostwa gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-167.58" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-167.59" who="#PosełMirosławLewandowski">Opowiadamy się za ograniczonym dostępem kapitału zagranicznego w procesie prywatyzacji polskiego majątku narodowego. Uważamy, iż kapitał zagraniczny powinien inwestować przede wszystkim w tworzenie nowych przedsiębiorstw. Natomiast w żadnym razie nie powinien korzystać z uznaniowych ulg i przywilejów kosztem budżetu państwa i kosztem polskich inwestorów w trakcie prywatyzacji polskiego majątku państwowego, a zwłaszcza firm tak dobrych, jak np. firma „Wedel”.</u>
          <u xml:id="u-167.60" who="#PosełMirosławLewandowski">Uważamy, iż magnesem dla inwestorów zagranicznych powinny być: stworzenie w Polsce stabilnego systemu prawnego, troska o infrastrukturę prawną, o łączność, o infrastrukturę finansową, wreszcie dokonanie prawdziwej reformy systemu bankowego, stabilność prawa, tani i łatwo dostępny kredyt, a przede wszystkim równość traktowania podmiotów państwowych, polskich podmiotów prywatnych i podmiotów zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-167.61" who="#PosełMirosławLewandowski">Opowiadamy się za wdrożeniem powszechnej procedury przetargowej w celu udostępnienia majątku państwowego. Ukróci to korupcję i biurokrację. Przetargi powinny być jedynym sposobem zbywania majątku państwowego, a jedynym kryterium w procesie przetargu powinna być cena. Pozostałe zależności występujące przy prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, dotyczące ekologii, zatrudnienia i innych kwestii, powinny być wcześniej określone przez Ministerstwo Przekształceń Własnościowych jako warunki wstępne, przed przystąpieniem do procedury ofertowej.</u>
          <u xml:id="u-167.62" who="#PosełMirosławLewandowski">Z uwagi na brak kapitału w Polsce opowiadamy się za wdrożeniem powszechnej zasady kredytowania polskich obywateli, którzy zechcą przystąpić do prywatyzacji majątku narodowego albo zechcą rozpocząć własną działalność gospodarczą. W tym zakresie...</u>
          <u xml:id="u-167.63" who="#komentarz">(Poseł Jan Rulewski: To Lech Wałęsa.)</u>
          <u xml:id="u-167.64" who="#PosełMirosławLewandowski">Tak, panie pośle Rulewski, w tym zakresie uważamy za bardzo interesującą koncepcję wypracowaną przez „Sieć”, a popieraną przez Lecha Wałęsę.</u>
          <u xml:id="u-167.65" who="#komentarz">(Poseł Jan Rulewski: Ale niech pan podżyruje.)</u>
          <u xml:id="u-167.66" who="#komentarz">(Głosy z sali: Na temat.)</u>
          <u xml:id="u-167.67" who="#PosełMirosławLewandowski">Do czasu powołania...</u>
          <u xml:id="u-167.68" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Bardzo proszę o spokój, pan poseł sprawozdawca zapewne już niedługo będzie kończył.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-168.2" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę kontynuować, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#PosełMirosławLewandowski">Podzielam opinię pana marszałka.</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#PosełMirosławLewandowski">Do czasu powołania ministerstwa skarbu i przejęcia przez niego majątku narodowego opowiadamy się za wstrzymaniem prywatyzacji majątku narodowego w przemysłach infrastrukturowych, akcyzowych, w przemyśle zbrojeniowym, w bankach państwowych i państwowych instytucjach ubezpieczeniowych. W okresie przejściowym powinna być kontynuowana prywatyzacja likwidacyjna w trybie art. 37 ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, jednak wyłącznie na rzecz spółek z udziałem pracowników. Prywatyzacja kapitałowa powinna być realizowana wyłącznie w trybie oferty publicznej, przy czym w szerszym zakresie powinna być wykorzystywana forma prywatyzacji polegającej na emisji dodatkowych akcji i powiększaniu kapitału akcyjnego spółek, a przez to relatywnie ograniczającej udział skarbu państwa. Dzięki temu nastąpiłoby dokapitalizowanie prywatyzowanych spółek. Zarysowana tu alternatywna koncepcja prywatyzacji wymaga na pewno jeszcze uszczegółowienia i dopracowania; aby jednak mogło to nastąpić, potrzebna jest wola polityczna.</u>
          <u xml:id="u-169.2" who="#PosełMirosławLewandowski">Przedstawiliśmy te postulaty na posiedzeniu sejmowej Komisji Przekształceń Własnościowych...</u>
          <u xml:id="u-169.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Komisja je odrzuciła.)</u>
          <u xml:id="u-169.4" who="#PosełMirosławLewandowski">... w trakcie dyskusji nad podstawowymi kierunkami prywatyzacji w 1993 r. Wówczas, po przedstawieniu tej alternatywy, obecny na posiedzeniu komisji minister Janusz Lewandowski, oświadczył: W żadnym razie nie mogę podpisać się pod tym, co zostało zgłoszone jako alternatywny projekt przez KPN. Składa się na to kilka przyczyn; przede wszystkim materiał ten nie mówił o prywatyzacji, ale o pewnych warunkach, które mogą towarzyszyć tym procesom. O skarbie państwa mówi się niemal notorycznie jak o cudownym środku, który ma wyręczyć wszystkie sześćdziesiąt kilka organów założycielskich i lepiej zarządzać. Jest to marzenie o jakimś cud-urzędzie, który będzie robić to lepiej niż dotychczas funkcjonujące urzędy.</u>
          <u xml:id="u-169.5" who="#PosełMirosławLewandowski">Minister przekształceń własnościowych na posiedzeniu komisji nie wykazał więc politycznej woli odejścia od dotychczasowej polityki prywatyzacyjnej i szukania nowych rozwiązań. I to jest druga przesłanka, która uzasadnia, naszym zdaniem, wniosek o uchwalenie wotum nieufności.</u>
          <u xml:id="u-169.6" who="#PosełMirosławLewandowski">W czasie jutrzejszego głosowania liczymy na poparcie wszystkich tych - pań posłanek i panów posłów - którzy podzielają naszą krytykę procesu przekształceń własnościowych w roku 1991 i krytyczną ocenę kontynuacji tego procesu w drugiej połowie roku ubiegłego i w roku obecnym. Tym bardziej liczymy na poparcie tych wszystkich, którzy opowiadają się za potrzebą poszukiwania nowego programu, w tym za uchwaleniem ustawy o skarbie państwa.</u>
          <u xml:id="u-169.7" who="#PosełMirosławLewandowski">Na koniec, chciałbym...</u>
          <u xml:id="u-169.8" who="#komentarz">(Poseł Władysław Reichelt: Było już raz na koniec.)</u>
          <u xml:id="u-169.9" who="#PosełMirosławLewandowski">Na koniec, panie pośle Reichelt, chciałbym, aby jutro w czasie głosowania wszyscy - każda pani posłanka i każdy pan poseł - byli świadomi, że głosując przeciw temu wnioskowi, opowiedzą się za kontynuacją dotychczasowej praktyki prywatyzacyjnej, głosując za tym wnioskiem, umożliwią dokonanie zasadniczej zmiany w procesie przekształceń własnościowych w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-169.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-170.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Prezydium Sejmu proponuje ograniczenie czasu wystąpień w debacie nad tym punktem porządku dziennego do 5 minut dla kół i klubów poselskich oraz do 3 minut dla posłów nie zrzeszonych.</u>
          <u xml:id="u-170.2" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-170.3" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-170.4" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-170.5" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Władysława Adamskiego, Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pan poseł Stanisław Handzlik, Klub Parlamentarny Unii Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-170.6" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#PosełWładysławAdamski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Po raz kolejny przychodzi nam dokonać oceny resortu przekształceń własnościowych, nie inaczej bowiem niż przez pryzmat dokonań prywatyzacyjnych można ocenić działalność stojącego na czele ministra. Działalność, powiedzmy od razu, o tyle istotną, że wpływającą na kształt transformacji gospodarczej w naszym kraju. Znany powszechnie stan gospodarki i ranga decyzji w tym zakresie sprawiają, iż resort znajduje się w polu wyjątkowo wnikliwej uwagi społecznej i często jest poddawany ocenie politycznej oraz ekonomicznej. Ponowiony po kilku miesiącach wniosek o odwołanie ministra Lewandowskiego jest tego wymownym świadectwem.</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#PosełWładysławAdamski">Dziś, gdy przychodzi nam zatem podjąć dyskusję nad oceną działań ministra, warto też spojrzeć na zagadnienie nieco szerzej. I nie tak, jak proponuje KPN, czyli w płaszczyźnie populistycznej demagogii. I bez posądzeń: to wy panowie, nie my, pchaliście się do każdego rządu na jakiekolwiek fotele, nie wyłączając resortu obrony narodowej.</u>
          <u xml:id="u-171.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-171.3" who="#PosełWładysławAdamski">Nie odbiegając jednak od tematu, zdaniem Sojuszu Lewicy Demokratycznej, podstawową kwestią jest odpowiedź na pytanie: W jakiej mierze ministerstwo funkcjonowało w granicach prawa? W tym względzie odwołanie się do uchwał Sejmu w sprawie kierunków prywatyzacji na rok ubiegły i bieżący dostarcza wielu informacji. Zwłaszcza że za ich realizację odpowiedzialna była ta sama osoba. Gdy więc zajrzymy do uchwały Sejmu z czerwca 1992 r. i porównamy ze stanem obecnym, pojawia się w sposób naturalny pytanie o zgodność. Pytanie: W jakiej mierze urzeczywistniły się decyzje Sejmu i w jakiej mierze konkretne przedsięwzięcia ministerstwa pokryły się z nakreślonymi przez parlament kierunkami prywatyzacji? Na zagadnienie to możemy dziś spojrzeć z perspektywy czasu. I dlatego bez uprzedzeń, ale w sposób nie pozostawiający niedomówień, odpowiedzi na to udziela dzień dzisiejszy.</u>
          <u xml:id="u-171.4" who="#PosełWładysławAdamski">Jeśli spojrzymy pod tym kątem, to trzeba powiedzieć, iż sam przebieg procesu prywatyzacji w Polsce stwarza wrażenie, że ministerstwo wie wszystko najlepiej, a ograniczające jego działania uchwały Sejmu najwyraźniej nie dorastają do wielkości idei prywatyzacyjnej. Co więcej, można odnieść wrażenie, że ministerstwo cechuje wyjątkowa wręcz niechęć do współpracy z parlamentem i do poddania się jego kontroli. Widać to na niejednym przykładzie. Zapis wskazujący na potrzebę konsultacji w zakresie prywatyzacji kapitałowej został całkowicie pominięty. Wbrew postanowieniu uchwały, zamierzenia rządu realizowano bez informowania o nich właściwej komisji sejmowej. Naszym zdaniem jest to nie tylko niedopuszczalne, ale i niezrozumiałe, bowiem w sytuacji gdy społeczne poparcie dla prywatyzacji spada, ignorowanie decyzji Sejmu i samowola resortu odznaczają się oczywistym i dostrzegalnym stopniem szkodliwości. Dla dobra polskiej gospodarki jak najszybsza zmiana tego stanu rzeczy jest konieczna, przestrzeganie prawa winno zaś obowiązywać tak samo ministerstwo, jak i każdego obywatela.</u>
          <u xml:id="u-171.5" who="#PosełWładysławAdamski">Nie jest to wszakże jedyna nasza wątpliwość. W świetle dotychczasowych dokonań prywatyzacyjnych oprócz aspektu prawnego pojawia się inny element, istotny dla działań obecnych i najbliższych. Przy dokonywaniu ocen nie sposób przecież nie zwrócić uwagi na kwestię skutków i efektywności prywatyzacji, jest to bowiem zagadnienie o kluczowym znaczeniu. Z badań prowadzonych przez Biuro Studiów i Ekspertyz wynika, że wraz z prywatyzacją firmy nie idzie automatycznie w parze wzrost jej efektywności; co więcej, w większości wypadków jest przeciwnie. Jednocześnie wpływy z sektora prywatnego do budżetu ocenia się jako niepokojąco niskie. Brak wykonywanych przez samo ministerstwo autorskich analiz w zakresie prywatyzacji tylko zaostrza nasze wątpliwości. Można spytać: Na jakiej podstawie - skoro nie są przeprowadzane właściwe badania i nie porównuje się efektywności polskich firm prywatnych i państwowych - dokonywane są oceny ich funkcjonalności? Na jakiej podstawie - skoro nie są przeprowadzane właściwe studia - resort uważa podejmowane przez siebie decyzje za słuszne? Kryterium polityczne nie może być tu przecież wystarczające. Gospodarce dogmaty nie służą. Czas, by się tego nauczyć.</u>
          <u xml:id="u-171.6" who="#PosełWładysławAdamski">Jeżeli zaś, jak stwierdził na posiedzeniu jednej z komisji wicepremier Goryszewski, słuszność decyzji obecnego obozu rządzącego wynika a priori z rezultatów wyborów w roku 1989, to jest to doprawdy szczególna filozofia gospodarcza. Pozwolimy sobie wyrazić nadzieję, że zostanie ona poparta także innymi racjami, nie tylko wiarą pana wicepremiera w jej nieomylność.</u>
          <u xml:id="u-171.7" who="#PosełWładysławAdamski">Wysoki Sejmie! Wróćmy jeszcze na chwilę do zapisów uchwały z czerwca 1992 r. Ponieważ wiele się słyszy, i to ze strony samego resortu, o potrzebie uspołecznienia procesu prywatyzacji, chcemy zwrócić uwagę na jedną kwestię. W uchwale Sejm podjął decyzje dotyczące akcjonariatu pracowniczego; dodajmy, że wynikające z tych decyzji zasady są korzystniejsze od zasad, z jakich dotychczas korzystały załogi prywatyzowanych przedsiębiorstw. Zasady te, stwarzające pracownikom dogodniejsze warunki nabycia akcji, nie zostały jednak przez resort potraktowane poważnie. Ministerstwo musi pamiętać, że w ten sposób nie tylko nie doprowadzi do powstania lepszej atmosfery wokół przekształceń, ale i negatywne opinie o jego działalności będą znajdować uzasadnienie.</u>
          <u xml:id="u-171.8" who="#PosełWładysławAdamski">Z tych wszystkich względów SLD krytycznie ocenia działania ministra Lewandowskiego, choć nie jest to ocena jednobarwna. Pozytywnie oceniamy działalność ministra Lewandowskiego jako jednego z architektów „Paktu o przedsiębiorstwie państwowym”. W trakcie rozmów wykazywał elastyczność...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Panie pośle, proszę zbliżać się ku końcowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#PosełWładysławAdamski">Zbliżam się do końca, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#PosełWładysławAdamski">Minister wykazywał elastyczność i chęć wyjścia naprzeciw partnerom związkowym. W opinii części członków klubu elementy pozytywne nie przeważają jednak nad zastrzeżeniami. Szczególne obawy budzi zwłaszcza realizacja przyjętych ostatnio podstawowych kierunków prywatyzacji na 1993 r. Pojawia się wątpliwość, czy minister, który nie dopilnował realizacji poprzedniej uchwały Sejmu, tym razem wywiąże się ze swych obowiązków. Wymienię najbardziej istotne: konsultowanie z Komisją Przekształceń Własnościowych wszelkich zamierzeń dotyczących prywatyzacji kapitałowej; przygotowanie ustawy o współdecydowaniu w przedsiębiorstwach sprywatyzowanych; nowelizacja ustawy o dywidendzie w jednoosobowych spółkach skarbu państwa. Są to wątpliwości tym bardziej zasadne, że pan minister Lewandowski opowiadał się przeciw większości proponowanych zmian. Jaka jest więc gwarancja, że minister, nie będący zwolennikiem części rozwiązań, będzie je realizował? Na to pytanie oczekujemy jasnej, czytelnej odpowiedzi, uzależniając od niej nasze stanowisko.</u>
          <u xml:id="u-173.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Handzlika, Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna. Następnym mówcą będzie pan poseł Donald Tusk, Klub Parlamentarny Polski Program Liberalny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#PosełStanisławHandzlik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Występując w imieniu Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna w sprawie zgłoszonego przez klub KPN wniosku o uchwalenie wotum nieufności dla ministra przekształceń własnościowych Janusza Lewandowskiego chcę przypomnieć państwu, że nie jest to pierwsza próba usunięcia ministra przekształceń własnościowych ze składu obecnego rządu. Próba ta, tak jak i próby poprzednie, jest lepiej przygotowana w sferze propagandowej niż w faktograficznej. Widać to wyraźnie, nie jest bowiem przekonujący przywoływany w uzasadnieniu zarzut, iż minister Lewandowski nie daje rękojmi prawidłowego kierowania procesami prywatyzacji, co - jak piszą wnioskodawcy - wynika wprost z oceny wyników kontroli dokonanej w resorcie przez Najwyższą Izbę Kontroli. Nie ma, Wysoka Izbo, wniosku sformułowanego przez NIK, który uzasadniałby niniejszą uchwałę. Nieprawidłowości i uchybienia stwierdzone w toku kontroli - a przecież trzeba pamiętać, że nie wszystkie z nich obciążają tego ministra - zostały wyjaśnione i usunięte. Komisja Przekształceń Własnościowych, której jestem członkiem, miała możliwość bliskiego przyjrzenia się tym wszystkim nieprawidłowościom i zarzutom. Komisja nie znalazła żadnych powodów, dla których odwołanie ministra ze stanowiska byłoby uzasadnione, i dlatego odmówiła poparcia dla tej inicjatywy.</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#PosełStanisławHandzlik">Wysoka Izbo! Proces prywatyzacji jest przedsięwzięciem trudnym, skomplikowanym i dla wielu z nas wciąż jeszcze niezrozumiałym. Jest oczywistym faktem, że na zewnątrz, poza tą Izbą, prywatyzacja budzi lęk i opór. Wielu bezrobotnych postrzega swoją sytuację jako skutek prywatyzacji, wiele załóg przedsiębiorstw państwowych lęka się prywatyzacji widząc w niej kres bezpieczeństwa socjalnego, kres gwarancji zatrudnienia, niewielu natomiast przyjmuje do wiadomości fakt, że utrzymanie status quo to stagnacja, następnie upadłość i wielokrotnie większe bezrobocie. Prywatyzacja jest nieuchronna, mimo że nawet w tej Izbie coraz trudniej jej bronić. Gdyby Wysoka Izba miała się dzisiaj wypowiedzieć za lub przeciw prywatyzacji, sądzę, że wynik byłby taki sam, jak w czekającym nas za chwilę głosowaniu, Janusz Lewandowski uosabia bowiem wszystkie związane z prywatyzacją lęki i frustracje.</u>
          <u xml:id="u-175.2" who="#PosełStanisławHandzlik">Chcę jeszcze na koniec powiedzieć, Wysoka Izbo, że bez względu na to, czy minister Lewandowski zostanie odwołany czy nie - a wierzę, że do tego nie dojdzie - proces prywatyzacji pozostanie dla nas, zgromadzonych tutaj, dla naszych następców, dla społeczeństwa wreszcie, procesem trudnym, wyzwalającym emocje, oskarżenia i fale demagogii. Takie doświadczenia, choć może w skromniejszych wymiarach, mają wszystkie państwa postkomunistyczne. KPN natomiast nie zaoferuje nam żadnej realnej alternatywy, bo dotychczas karmiła nas tylko demagogią. Demagogią nie można budować nowej Polski.</u>
          <u xml:id="u-175.3" who="#PosełStanisławHandzlik">Wysoka Izbo! Jeszcze ostatnie słowo, zanim - być może - zostanę zgilotynowany przez moich kolegów. Otóż wniosek KPN o uchwalenie wotum nieufności dla ministra Lewandowskiego nie jest wnioskiem podbudowanym merytorycznie, jest inicjatywą stricte polityczną, wymierzoną w rząd koalicyjny. Unia Demokratyczna odrzuca zawarte w uzasadnieniu wniosku oskarżenia. Nasz klub będzie głosował przeciwko wnioskowi.</u>
          <u xml:id="u-175.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Głos ma pan poseł Donald Tusk, Polski Program Liberalny. Następnym mówcą będzie pan poseł Zbigniew Frost, Konfederacja Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#PosełDonaldTusk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Właściwie jestem chyba zwolniony z obowiązku prowadzenia merytorycznej debaty. Od 6 lat my wszyscy - minister Janusz Lewandowski, koledzy z mojego klubu, Kongres Liberalno-Demokratyczny - staramy się tłumaczyć, właśnie w merytoryczny sposób, na czym polega wielka szansa dla Polski związana z programem powszechnej prywatyzacji, z prywatyzacją jako taką i również (oczywiście przy zachowaniu proporcji) z działalnością jej autora, jej realizatora - od 3 lat z pewną przerwą - ministra Janusza Lewandowskiego. Dlatego ten króciutki czas pozwolę sobie wykorzystać w trochę inny sposób.</u>
          <u xml:id="u-177.1" who="#PosełDonaldTusk">W trakcie pracy liberałów, w trakcie pracy ministra Lewandowskiego nad prywatyzacją usłyszeliśmy setki, tysiące oszczerstw, pomówień, najzwyczajniejszych głupstw na temat prywatyzacji i działalności samego ministra Lewandowskiego. Nigdy do tej pory nie angażowaliśmy się w kłótnie i w dyskusje na ten temat. Zawsze wierzyliśmy, i praktyka to potwierdza, że w Polsce da się robić prywatyzację - także tę najtrudniejszą, choć najbardziej oczekiwaną, a więc prywatyzację powszechną - mimo zalewu pomówień, mimo niezrozumienia - tak widocznego szczególnie w jednym klubie naszego parlamentu. Dlatego też chciałbym zwrócić dziś uwagę tylko na kilka kwestii związanych z niezwykle pryncypialną i konsekwentną postawą Konfederacji Polski Niepodległej - nieustannego wnioskodawcy ustaw oraz pomysłodawcy rezolucji politycznych godzących w liberałów, godzących w program wolnorynkowy w Polsce. Składanie wniosków np. o postawienie przed Trybunałem Stanu takich osób jak Janusz Lewandowski, Leszek Balcerowicz, Tadeusz Syryjczyk bądź wniosków o wotum nieufności jest faktycznie stawianiem wniosku o wotum nieufności dla tego, co przez 3 lata udało nam się w Polsce zrobić. A udało nam się to zrobić bez pomocy Konfederacji Polski Niepodległej - tej pomocy zresztą od Konfederacji Polski Niepodległej nie oczekujemy.</u>
          <u xml:id="u-177.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-177.3" who="#PosełDonaldTusk">Myślę, że nikt rozsądny w Polsce tej pomocy nie potrzebuje i nie chce. Dzisiejsza debata — a szczególnie dzisiejsze wystąpienie przedstawiciela wnioskodawcy, pana posła Lewandowskiego — wzbudziła we mnie bardzo mieszane emocje. Nie będę wracał do kwestii gilotyny, chociaż nie dziwię się, że właśnie z ust posła tego klubu pada słowo „gilotyna”, jako że od dłuższego już czasu skojarzenia związane z klubem Konfederacji Polski Niepodległej są bliskie właśnie takim przedmiotom. Mam jednak nadzieję, że Konfederacja Polski Niepodległej będzie również bardzo pryncypialna wobec np. tych partii politycznych, które kupując czasopisma od skarbu państwa do dzisiaj nie płacą za nie pieniędzy.</u>
          <u xml:id="u-177.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-177.5" who="#PosełDonaldTusk"> I nie chodzi tutaj o setki, tylko o miliardy złotych. Mam nadzieję, że KPN będzie zajmowała pryncypialne stanowisko również wobec nie zawsze legalnych sposobów zarobkowania, np. na granicach ościennych państw. </u>
          <u xml:id="u-177.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-177.7" who="#PosełDonaldTusk"> W tę uczciwość KPN bardzo głęboko wierzę i myślę, że ta debata jest niezłym pretekstem, aby usłyszeć od Konfederacji Polski Niepodległej także parę słów na ten temat, jako że z reguły KPN lubi mówić nie o prywatyzacji, ale o uczciwości, o kradzieży, o rozboju. Mam pewne wątpliwości co do tej pryncypialności. Miałem okazję - nie powiem: przyjemność - uczestniczyć we wszystkich negocjacjach rządowych od czasu powstania naszego parlamentu; w niektórych z nich uczestniczyła KPN. Wtedy, kiedy chodziło o zrealizowanie snu o Kasztance, konfederaci byli gotowi powierzyć liberałom nie tylko prywatyzację, ale całą gospodarkę.</u>
          <u xml:id="u-177.8" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-177.9" who="#PosełDonaldTusk"> Jeśli chodzi o tę wątpliwość, też oczekiwałbym odpowiedzi od Konfederacji Polski Niepodległej. Mam takie wrażenie i nadzieję, że nie jest to klub, który z naszej prywatyzacji robi grabież narodową tylko wtedy, kiedy KPN nie ma szansy brać udziału we władzy, np. wspólnie z liberałami.</u>
          <u xml:id="u-177.10" who="#PosełDonaldTusk">Kończąc to moje krótkie - i być może niekoniecznie na temat - wystąpienie, życzę sobie i życzę Konfederacji Polski Niepodległej - ale tę śmiałość mam tylko dlatego, że mamy dzisiaj dzień 1 kwietnia - zdrowego rozsądku jutro.</u>
          <u xml:id="u-177.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-177.12" who="#PosełDonaldTusk"> Jutro będzie już 2 kwietnia. Jestem głęboko przekonany, że na ten zdrowy rozsądek będę mógł liczyć we wszystkich pozostałych klubach, czego sobie i państwu serdecznie życzę. </u>
          <u xml:id="u-177.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Zbigniewa Frosta, Konfederacja Polski Niepodległej. Następnym mówcą będzie pan poseł Józef Frączek, Porozumienie Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#PosełZbigniewFrost">Pan poseł Tusk nie potrzebuje pomocy ze strony Konfederacji Polski Niepodległej, ale wyraźnie zabiega o taką pomoc ze strony Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-179.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-179.2" who="#PosełZbigniewFrost">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Minister przekształceń własnościowych na obecnym etapie odgrywa kluczową rolę w procesie przebudowy ustroju gospodarczego kraju. Realizując przekształcenia własnościowe, minister Janusz Lewandowski zmienia rzeczywistość gospodarczą kraju, dlatego też ten minister i ten resort przyciągają uwagę społeczną, zwłaszcza w przełomowym roku 1993, w którym to pan Lewandowski zamierza przekroczyć masę krytyczną, czyli doprowadzić do sprywatyzowania większości gospodarki. Dlatego minister przekształceń własnościowych musi cieszyć się zaufaniem obywateli, ponieważ to ich bezpośrednio dotyczą wszelkie skutki prywatyzacji, jak również powszechnie musi być akceptowana koncepcja, zgodnie z którą minister przekształca polską gospodarkę. Filozofia prywatyzacji ministra Lewandowskiego jest w Sejmie znana. Cała Polska natomiast zna i odczuwa skutki tej filozofii zmian gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-179.3" who="#PosełZbigniewFrost">Liberalna filozofia prywatyzacji nie upodmiotowiła tej większości społeczeństwa, która przełamała monopol komunizmu i odpędziła od steru państwa właścicieli PRL, ale upodmiotowiła właśnie tych ostatnich. Elity polityczne, które przejęły władzę w 1989 r., zaaprobowały wszelkie dokonania prywatyzacyjne. Minister Lewandowski kontynuuje te tradycje, w znaczniej mierze opierając się w budowaniu krajowego kapitalizmu na kapitale beneficjantów PRL. Potwierdzeniem tego, że nie jest to sprawa przypadku, może być teoria profesora Winieckiego, który zasłynął kiedyś z pomysłu dokonania reformy w Polsce poprzez oddanie gospodarki polskiej nomenklaturze PRL. Prywatyzacja w Polsce odbywa się w atmosferze rywalizacji różnych grup interesów o wpływy w gospodarce. Przyjęty przez Ministerstwo Przekształceń Własnościowych styl prywatyzacji - polegający na dużej dowolności - powoduje, że większość osób zarządzających gospodarką straciła zainteresowanie usprawnianiem i podnoszeniem rentowności przedsiębiorstw na rzecz działań prywatyzacyjnych. Również ministerstwo nie jest zainteresowane stworzeniem instytucjonalnych gwarancji zabezpieczenia majątku narodowego, czyli skarbu państwa. Wielość i rozproszenie organów założycielskich - a jest ich ok.70 - rozmywa odpowiedzialność i uniemożliwia prowadzenie przez państwo spójnej, właścicielskiej polityki. Ciągłe odwlekanie, mimo wyraźnej presji Sejmu, instytucjonalizacji skarbu państwa uniemożliwia też restrukturyzację dominującego wciąż sektora państwowego. Sektor państwowy, którego znaczna część pozostanie domeną państwa, funkcjonuje w przestarzałym administracyjnym systemie. Departament nadzoru właścicielskiego ministerstwa przekształceń, któremu podlegają spółki skarbu państwa, wykonuje jedynie ograniczone działania administracyjne. Minister Lewandowski - będący czołowym liberałem swojej frakcji - nie wykreował szerokiego rynku kapitałowego, w którym uczestniczyłaby większość obywateli. Koalicja rządząca nie ma politycznej woli do kreowania polityki gospodarczej, która sprzyjałaby ożywieniu gospodarczemu oraz poszerzeniu rynku kapitałowego. Polityka gospodarcza, zwłaszcza finansowa, rządu sprzyja natomiast wyzwalaniu inicjatyw w sferze spekulacji finansowych związanych często z wadliwym systemem bankowym. W okresie recesji gospodarczej wyrastają fortuny nie mające uzasadnienia we wzroście produktu narodowego.</u>
          <u xml:id="u-179.4" who="#PosełZbigniewFrost">Ponieważ mój czas się kończy, będę zmierzał do zakończenia wystąpienia.</u>
          <u xml:id="u-179.5" who="#PosełZbigniewFrost">Sejm podejmie decyzję: czy można powierzyć ministrowi Lewandowskiemu prywatyzację w innych niż uprzednio warunkach. Raz już taki wniosek rozpatrywaliśmy. Rząd zamierza kierować gospodarką za pomocą dekretów, poza kontrolą parlamentu. Zmieniła się też sytuacja koalicji rządowej, która powiększa się o Sojusz Lewicy Demokratycznej. Ministra Lewandowskiego zbliżył do sojuszu lewicy program powszechnej prywatyzacji, czyli prywatyzacja. Frakcja ministra Lewandowskiego oraz Sojusz Lewicy Demokratycznej mają doświadczenia w kierowaniu przekształceniami gospodarczymi - żadne z tych ugrupowań nie może poszczycić się sukcesami. Sojusz Lewicy Demokratycznej pokazał swój geniusz ekonomiczny w swym poprzednim wcieleniu...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Panie pośle, czas minął. Proszę kończyć wystąpienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#PosełZbigniewFrost">Już kończę. Podczas rządów frakcji ministra Lewandowskiego gwałtownie pogłębiła się natomiast recesja gospodarcza. Źle wróży krajowi i reformie fakt, że minister przekształceń własnościowych Rzeczypospolitej szuka wsparcia w ugrupowaniu będącym bezpośrednim sukcesorem PZPR, partii, która nigdy nie wykazała się myśleniem w kategoriach suwerennego państwa.</u>
          <u xml:id="u-181.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo, brawo!)</u>
          <u xml:id="u-181.2" who="#PosełZbigniewFrost">Dotychczasowe efekty prywatyzacji oraz brak perspektyw na zmianę koncepcji prywatyzacji pilnie wymagają zmiany kierownictwa resortu.</u>
          <u xml:id="u-181.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Głos ma pan poseł Józef Frączek, Klub Parlamentarny Porozumienie Ludowe. Następnym mówcą będzie pan poseł Wojciech Włodarczyk, Ruch dla Rzeczypospolitej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#PosełJózefFrączek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Mija już 1,5 roku od chwili, gdy wraz ze swoim dworem przybył pan do Rzeszowa, aby przekonać lud zamieszkujący tamte okolice, że jest ciemny i pełen ksenofobii, że nie wie, co to postęp i gospodarka rynkowa, a jedynym dla niego ratunkiem jest poddanie się woli Ministerstwa Przekształceń Własnościowych. Przedmiotem sporu były: sprzedaż państwowego przedsiębiorstwa zajmującego się przetwórstwem rolno-spożywczym, o wdzięcznej nazwie „Alima”, pochodzącej od imienia córki jednego z przedwojennych właścicieli. Przedsiębiorstwo to zawsze cieszyło się dobrą opinią społeczności rzeszowskiej i to zarówno przed wojną, jak i po wojnie, a w najgorszym okresie, w roku 1990, miało ono rentowność na poziomie 17%. W opinii przedstawionej przez firmę „Gerber”, która postanowiła kupić to przedsiębiorstwo, było stwierdzenie, że kupuje ten zakład, ponieważ jest on najlepszy w całej środkowej Europie. Ja ze swej strony dodam, że zakład był tak dobry, że bez większych trudów wygrywał w konkurencji na rynku nawet z amerykańskimi potentatami. Według pana ministra Lewandowskiego był on jednak zły. Był zły, bo nie pasował do przyjętej doktryny politycznej.</u>
          <u xml:id="u-183.1" who="#PosełJózefFrączek">I w tym momencie wracam do sprawy tego sympatycznego spotkania z roku 1991. Jednym z jego punktów zwrotnych było wystąpienie jednego z rolników, pana Bartmana z Kraczkowej, który skierował pod adresem pana ministra Lewandowskiego pytanie: Czy nie obawia się pan, że skończy pan tak samo marnie jak premier Rakowski, który też kierując się racjami polityczno-doktrynerskimi postanowił zlikwidować Stocznię Gdańską? (To był rok 1991.) I wówczas pan, tak jak na człowieka honoru przystało, odpowiedział dumnie, że jest gotów stanąć przed sądem.</u>
          <u xml:id="u-183.2" who="#PosełJózefFrączek">I oto mamy wiosnę roku 1993. My, rolnicy, jesteśmy cierpliwi. Czekaliśmy. Minęły dwie zimy, jedno lato, nadeszła wiosna. Pora wyjazdu w pole, pora siewów, pora oprysków, pora pracy. W dniu wczorajszym do Komisji Przekształceń Własnościowych przybyła delegacja złożona z dwóch rolników, pana Szydełki z Kraczkowej i pana Misia z wioski Świlczy koło Rzeszowa. Przynieśli takie oto wieści, potwierdzone dokumentami: Firma o nazwie „Alima-Gerber” w roku 1993 ograniczy skup surowca u rolników indywidualnych o około 40% — w tym zupełnie zrezygnuje z zakupu wiśni, czarnej porzeczki, kolorowej porzeczki, agrestu, o 90% zaś zmniejszy skup truskawki. Dodam tutaj, że byliśmy potentatem w skali Polski właśnie w produkcji truskawek. Nie będzie kupować śliw i gruszek. O 40% zmniejszy skup jabłek. To wszystko dotyczy tylko plantacji wieloletnich, których się nie likwiduje ot tak, na wiosnę, z kaprysu.</u>
          <u xml:id="u-183.3" who="#PosełJózefFrączek">Liczba gospodarstw współpracujących z zakładem wynosiła do tej pory 4,5 tys., a więc dotyczy to 4,5 tys. rodzin. Wiem, że jestem członkiem koalicji rządowej i że powinienem mówić, iż idziemy jedynie słuszną drogą, że jest dobrze, że jutro będzie jeszcze lepiej...</u>
          <u xml:id="u-183.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-183.5" who="#PosełJózefFrączek">...i że powinienem apelować do rolników, aby nie bali się przyszłości — tak jak właśnie głosi plakat panów liberałów. Jednak moim obowiązkiem jako posła, jako obywatela Rzeczypospolitej Polskiej, jest również przypomnienie powszechnie znanych faktów — że nie każdy rozwój gospodarczy jest równoznaczny z rozwojem społecznym. Przypominam fakty znane z historii naszego państwa — że okres największej prosperity Gdańska, okres wzmożonego eksportu zboża, był jednocześnie okresem najcięższej pańszczyzny na wsi. Takie, a nie inne są fakty.</u>
          <u xml:id="u-183.6" who="#PosełJózefFrączek">Panie ministrze Lewandowski, ja osobiście nie wątpię w pańską uczciwość, równocześnie jednak stwierdzam, że jest pan niepoprawnym doktrynerem, który może przynieść Polsce tyle samo dobra, co i zła. Setki gospodarstw ogrodniczych, i to tych najlepszych, zajmujących się od lat produkcją ogrodniczą, wpędzi pan tego roku w bankructwo. Z powodu takich samych doktrynerskich decyzji pana kolegów już dziś zbankrutowali drobiarze. Tylko dlatego. Wiem, że świat widziany z pozycji członka rady nadzorczej bądź zarządu narodowych funduszy inwestycyjnych będzie wyglądał różowo. Wiem jednak też, że ta jedynie słuszna droga, którą nam panowie wykreślacie, będzie cierniową drogą dla wielu obywateli państwa polskiego i ostatecznie może nas wszystkich zaprowadzić na manowce.</u>
          <u xml:id="u-183.7" who="#PosełJózefFrączek">Jutro głosowanie. Klub Parlamentarny Porozumienia Ludowego zaprasza dziś pana Lewandowskiego na spotkanie i po tym spotkaniu podejmie ostateczną decyzję.</u>
          <u xml:id="u-183.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Wojciecha Włodarczyka, Ruch dla Rzeczypospolitej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#PosełWojciechWłodarczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Polsce potrzebna jest prywatyzacja. Bez całkowitej przebudowy sfery własności nie będzie możliwe zbudowanie rozwijającego się społeczeństwa. Jednak próby podejmowania zmian muszą odbywać się w sposób przemyślany i posiadać społeczną akceptację. Muszą być poprzedzone rządowym programem polityki gospodarczej, ustawą reprywatyzacyjną i ustawą o skarbie państwa. Do tego zobowiązała się pani premier Suchocka, a przygotował to - przypominam - opozycyjny Ruch dla Rzeczypospolitej. Przypominam to przede wszystkim panu ministrowi Lewandowskiemu, ale również i panu posłowi Lewandowskiemu, i panu Tuskowi, który przed chwilą mówił, że wszystkie zasługi dla procesu prywatyzacji należy przypisać klubowi liberalno-demokratycznemu.</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#PosełWojciechWłodarczyk">Pan Lewandowski przez długi już czas sprawuje funkcję ministra. Po raz pierwszy obejmował urząd na początku 1991 r. Wtedy społeczeństwo obdarzyło kredytem zaufania ideę prywatyzacji. Społeczna akceptacja zmian własnościowych wynikała ze zrozumienia, że nie da się dalej pracować efektywnie w zbankrutowanej gospodarce socjalistycznej. Jednak stopniowo akceptacja działań z tym związanych zmniejszała się. Działo się tak w wyniku docierania do społeczeństwa informacji o towarzyszących samej prywatyzacji praktykach. Coraz większe oburzenie wywoływało nierówne traktowanie firm krajowych i zagranicznych oraz popełnianie nadużyć finansowych.</u>
          <u xml:id="u-185.2" who="#PosełWojciechWłodarczyk">Nie można wytłumaczyć pionierskimi warunkami przetrzymywania przez rok pieniędzy uzyskanych z prywatyzacji pierwszych 5 przedsiębiorstw. Czy o konieczności szybkiego wpłacania do budżetu tak ogromnych sum można nie pamiętać przez rok? Pan poseł Handzlik z Unii Demokratycznej powiedział, że raport NIK zawiera przesadzone informacje. Jednak bardzo podobne stwierdzenia znajdujemy w raporcie z wykonania budżetu w 1991 r. sygnowanym przez Ministerstwo Finansów. A więc nie ma mowy o jakichkolwiek nieuzasadnionych wnioskach. To właśnie dzięki tym raportom dowiedzieliśmy się o pracy ministra Lewandowskiego w 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-185.3" who="#PosełWojciechWłodarczyk">Zacytujmy raport NIK: „Uszczuplenie dochodów w Ministerstwie Przekształceń Własnościowych wyniosło w roku 1991 co najmniej 116 mld zł. Na tę kwotę złożyły się straty spowodowane bezprawnym rozdawnictwem akcji skarbu państwa i nieegzekwowaniem należnych wpłat do budżetu od jednostek zajmujących się sprzedażą akcji”. Dalej czytamy: „Część umów z firmami zagranicznymi, jak i krajowymi zawierała postanowienia w sposób oczywisty niekorzystne dla skarbu państwa. Polegały one na zbyt niskiej wycenie sprzedawanych przedsiębiorstw, sprzedawaniu ich mało znanym kontrahentom, na nieuzasadnionym rozkładaniu należności za akcje na raty. Umowy zawierane z firmami zagranicznymi nakładały różnorodne zobowiązania na stronę polską, nie przewidując jednocześnie jakichkolwiek sankcji dla firm zagranicznych za ewentualne niezrealizowanie przez nie przyjętych zobowiązań”.</u>
          <u xml:id="u-185.4" who="#PosełWojciechWłodarczyk">Minister Lewandowski naraził więc na straty nas wszystkich. O jego rozrzutności świadczy również zakup do niewielkiego pomieszczenia, wynajętego w najdroższym hotelu w Warszawie, mebli, których koszt wyniósł połowę kosztu zakupu mebli do ogromnego budynku, gdzie mieści się obecnie ministerstwo. Ostatecznie wyczerpane zostały wszystkie możliwości prowadzonej przez ministra Lewandowskiego prywatyzacji, prywatyzacji ministra Lewandowskiego - zarówno jeśli chodzi o koncepcje, jak i realizację. Świadczy o tym brak społecznej akceptacji dla poczynań pana ministra, a także odrzucenie rządowego projektu ustawy o powszechnej prywatyzacji. Dziś dodatkowo zmusza nas do protestu naprawdę nachalna - bo takiego słowa trzeba tutaj użyć - kampania, jaką minister Lewandowski razem z panią premier Suchocką rozpętali wokół sprzeciwu opozycji wobec ułomnego, stwarzającego możliwości nadużyć projektu tzw. powszechnej prywatyzacji. Mówienie, że opozycja uniemożliwia społeczeństwu wzbogacenie się, jest skandalem i nieodpowiedzialnością, a takie słowa ze strony rządowej padały. Podobnie jak skandalem jest sformułowanie pani Suchockiej mówiące o antypaństwowej opozycji - i to w kontekście rządowego programu prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-185.5" who="#PosełWojciechWłodarczyk">Rząd prowadzi wyścig z czasem. Rząd chce na siłę, korzystając nawet z pomocy lewej, postkomunistycznej strony tej Izby, przepchać projekt prywatyzacji przed odwołaniem ministra Lewandowskiego. Zastanawia tempo, w jakim się prowadzi ten wyścig. Prowadzi się go, nie dostrzegając żadnych merytorycznych argumentów opozycji i wzrastającej nieufności społeczeństwa. A jeżeli nie wiadomo, dlaczego tak się dzieje, dlaczego tak się pewnym grupom w rządzie spieszy, to zapewne chodzi o pieniądze. Tym bardziej niepokoi poparcie programu ministra Lewandowskiego przez postkomunistyczny Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-185.6" who="#PosełWojciechWłodarczyk">Klub Parlamentarny Ruch dla Rzeczypospolitej żąda odwołania ministra Lewandowskiego.</u>
          <u xml:id="u-185.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Stefana Pastuszewskiego, Koło Poselskie „Chrześcijańska Demokracja”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#PosełStefanPastuszewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chrześcijańska Demokracja od dłuższego czasu wyraża dezaprobatę dla poczynań ministra przekształceń własnościowych Janusza Lewandowskiego. Uważa, że ministerstwo pod jego kierownictwem w znacznym stopniu działa na szkodę polskiej gospodarki, uzależniając ją od zagranicznych struktur ekonomicznych. Ponadto ministerstwo bardziej interesuje dochód ze sprzedaży przedsiębiorstw (plan około 10 bln zł rocznie) niż metodyczne przekształcenia własnościowe w perspektywie ich długiego trwania. Minister Lewandowski szczególnie podczas poprzedniej kadencji działał pod dyktando obcych, zazwyczaj mało kompetentnych doradców, specjalistów z mało znanych spółek konsultingowych. Były minister przemysłu Andrzej Zawiślak tak ocenił efekty pracy 900 zachodnich ekspertów, którzy przeprowadzili u nas tzw. studia sektorowe i opracowali propozycje dotyczące polityki gospodarczej oraz restrukturyzacji w przemyśle: „Byłem bardzo rozczarowany materiałami zachodnich ekspertów, zważywszy jednak, że wzięli za to niemałe pieniądze, po prostu wygląda to nieciekawie”.</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#PosełStefanPastuszewski">Przed zachodnimi ekspertami przestrzegał amerykański noblista John Galbraith mówiąc: „Chciałbym radzić, abyście z rozwagą podchodzili do rad udzielanych wam z krajów zachodnich i z USA. Mogłyby one doprowadzić do zguby nawet nas, gdybyśmy takich rad słuchali”. Profesor Galbraith udzielił nam jeszcze jednej przestrogi: „Kontynuacja dotychczasowej liberalnej polityki pod dyktando zachodnich doradców doprowadzi do tego, że za 4–5 lat cały polski przemysł znajdzie się w rękach niemieckich i amerykańskich”. Już w obcych rękach są takie dobre przedsiębiorstwa, jak „Wedel” — Warszawa, „Pollena” — Bydgoszcz, Bydgoska Fabryka Mebli, a przedsiębiorstwa te, mając własne tradycje i własny rynek, nie potrzebują wcale nowych technologii i nowych rynków.</u>
          <u xml:id="u-187.2" who="#PosełStefanPastuszewski">Chrześcijańska Demokracja, nie mogąc zgodzić się ze stopniową utratą suwerenności państwa poprzez oddawanie majątku wytwórczo-usługowego w obce ręce, wyraża wotum nieufności wobec ministra Janusza Lewandowskiego, którego działalności należy przypisać i błędy w procesie prywatyzacji, i bardzo złą opinię o tym procesie. Najpoważniejszym jednak zarzutem jest pogorszenie się kondycji wielu sprywatyzowanych przedsiębiorstw, czego dowodem są zarówno kontrole NIK, jak i sprawozdania GUS. Sfera przekształceń własnościowych musi być dziedziną czystą, uwolnioną od podejrzeń o dyletanctwo, niekompetencję czy nieuczciwość, a także doktrynerstwo. Od tego zależą losy kraju, które - złożone w ręce liberałów - budzą tak wiele nieporozumień i niepokojów. Z prywatyzacji nie można czynić gry czy jakichkolwiek przetargów. Obecna sytuacja stwarza wrażenie, że prywatyzacja bez ministra Lewandowskiego zakończy się fiaskiem. Rzeczywistość wskazuje na coś zupełnie innego. Dla dobra tej ważnej dziedziny, liberałów powinno się trzymać od niej z daleka.</u>
          <u xml:id="u-187.3" who="#PosełStefanPastuszewski">Aby prywatyzacja została zaakceptowana i tym samym się powiodła, muszą być spełnione następujące warunki:</u>
          <u xml:id="u-187.4" who="#PosełStefanPastuszewski">1) odsunięcie liberałów i ministra Lewandowskiego od przekształceń własnościowych, tym bardziej że w znacznym stopniu są to przekształcenia z korzyścią dla uwłaszczonych komunistów;</u>
          <u xml:id="u-187.5" who="#PosełStefanPastuszewski">2) powierzenie programu prywatyzacji nie jednemu człowiekowi czy ministerstwu, lecz nadzwyczajnej międzyresortowej komisji prywatyzacyjnej podległej ministerstwu skarbu;</u>
          <u xml:id="u-187.6" who="#PosełStefanPastuszewski">3) podjęcie długofalowych, rzeczowych i konkretnych działań wyjaśniających, aby prywatyzacja nie kojarzyła się z korupcją;</u>
          <u xml:id="u-187.7" who="#PosełStefanPastuszewski">4) wydłużenie kroku prywatyzacyjnego m. in. na wzór węgierski.</u>
          <u xml:id="u-187.8" who="#PosełStefanPastuszewski">Z myślą o dobru państwa i narodu Chrześcijańska Demokracja wyraża dezaprobatę dla działań ministra Lewandowskiego i jego współpracowników. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-187.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-188.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Janusza Korwin--Mikke, Unia Polityki Realnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#PosełJanuszKorwinMikke">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wielce Czcigodny Poseł Handzlik z Unii Demokratycznej powiedział, że nie można budować na demagogii. Święte słowa. Otóż od wielu miesięcy Jego Ekscelencja Janusz Lewandowski twierdzi, że dla ustawy o prywatyzacji a la NFI nie ma alternatywy. W numerze 5 „Biuletynu Informacyjnego” Kongresu Liberalno-Demokratycznego Jego Ekscelencja Minister napisał, że wszyscy, którzy mówią o prywatyzacji przez pożyczki hipoteczne — to o nas — albo przez bony prywatyzacyjne — to o Jego Ekscelencji Wacławie Klausie, premierze Czech i Moraw — to nieodpowiedzialni demagodzy. Jego Ekscelencja Minister zapomina, że koncepcję bonów prywatyzacyjnych 5 lat temu wysunął niejaki Janusz Lewandowski i że bronił jej zawzięcie w mowie, w piśmie, na konferencji w Monachium, gdzie byliśmy obydwaj, publikował ją wielokrotnie i też twierdził, że nie ma dla niej alternatywy. Teraz uważa ją za bezsensowną i popiera koncepcję, którą opracował dr Thieme, koncepcję polegającą wcale nie na prywatyzacji, tylko na rozproszeniu własności. Nie wątpię, że za dwa lata pan Janusz Lewandowski oświadczy, że program NFI to był idiotyzm i demagogia, a on ma nowy, lepszy pomysł. Ciekawe tylko, czy Jego Ekscelencja Minister będzie liczył na krótką pamięć obywateli, bo jeśli tak, to może się przeliczyć, ponieważ obywatele będą wtedy mieli w ręku zakupione za 200 tys. zł świadectwa udziałowe, które na rynku będą warte już tylko 100 czy 120 tys. zł.</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#PosełJanuszKorwinMikke">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W tej debacie nie chodzi o kształt prywatyzacji, lecz o osobę pana Janusza Lewandowskiego, którego osobiście bardzo lubię. Jest to znakomity uczony. Uczony może i powinien bawić się koncepcjami - odrzucać jedną, zajmować się drugą - może mieć na biurku sympatyczny bałagan. Natomiast minister Lewandowski powinien mieć do wykonania jedną koncepcję, a w jego ministerstwie powinien panować porządek. Otóż obydwa te warunki nie są, niestety, spełnione i dlatego uważam, że szkoda tak znakomitego umysłu na pospolite stanowisko wykonawcze.</u>
          <u xml:id="u-189.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-190.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę o zabranie głosu ministra przekształceń własnościowych pana Janusza Lewandowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychJanuszLewandowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Toczymy debatę 1 kwietnia i sądzę, że wiele sformułowań, które tu padły, trzeba zapisać na konto tego właśnie dnia, a poza tym moja rola, wypowiadającego się, jest niewdzięczna, bo bardziej jestem obiektem, przedmiotem niż podmiotem tej debaty, no ale do paru sformułowań, które tutaj padły, trzeba się odnieść.</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychJanuszLewandowski">Zacznę od notorycznego oponenta, jakim jest, skądinąd podobno zwolennik prywatyzacji, klub KPN. Otóż jeżeliby przeanalizować państwa wniosek o wotum nieufności i wyciągnąć z niego jakieś rzeczywiste wnioski, to w wystąpieniu pana Lewandowskiego była, po pierwsze, pochwała Leszka Balcerowicza, jako tego, który sprawił, że nasze przedsiębiorstwa państwowe przez trzy lata dostosowały się do wymogów rynku. Takie było sedno pańskiego poglądu, i rzeczywiście to jest prawda. Nasze przedsiębiorstwa państwowe w 1993 r. są zupełnie inne jakościowo niż te z 1990 czy 1989 r. i to jest zasługa między innymi tego przełączenia gospodarczego, które wykonał Leszek Balcerowicz, skądinąd przez państwa też wymieniany jako kandydat do postawienia przed Trybunałem Stanu. Po drugie, sformułował pan pogląd o pogorszeniu się sytuacji spółek skarbu państwa. Rzeczywiście ich sytuacja w 1992 r. nie była lepsza niż w 1991 r., ale w 1993 r. już jest lepsza niż w 1992 r., ale na straty przynoszone przez te spółki i na ich globalne wyniki pracuje 15 takich spółek jak Huta Katowice czy wcześniej Huta Warszawa, które odpowiadają za około 90% strat w ogóle w tym sektorze gospodarowania. Natomiast przede wszystkim spółki miały się nieco gorzej po przekształceniu, z tytułu większego niż przedsiębiorstwa państwowe obciążenia oprocentowaniem kapitału w postaci dywidendy. Jest to fakt znany, fakt niezbyt logiczny z punktu widzenia polityki gospodarczej i jeden z tych, które powinny być natychmiast skorygowane, i tu się w pełni zgadzam ze wszystkimi, którzy taki postulat stawiają. Natomiast jeżeli pan mówi o błędach nadzoru właścicielskiego w 1992 czy 1991 r., to tu chciałbym spojrzeć w stronę RdR czy premiera Olszewskiego, bo ja rzadko o tym mówiłem. Mówiłem tylko w kontekście na przykład pewnej kampanii antyprywatyzacyjnej, która i panu premierowi podcinała jakby gałąź, na której siedział, bo prywatyzację będzie musiał robić w Polsce każdy premier, nie tylko liberalny, ale każdy, bo jak nie będzie jej robił, to ona będzie biegła nurtem podskórnym i mało kontrolowanym. I tak będzie biegła, bo to wynika z natury rzeczy, tak jak i cały system, który wprowadza się nie dlatego, że ktoś chce go wprowadzić, lecz dlatego że otwiera mu się wolne pole — na tym polega różnica między socjalizmem wymyślonym i budowanym a gospodarką rynkową, którą wprowadza się tam, gdzie po prostu otwiera się wolne pole dla energii i przedsiębiorczości ludzkiej. Otóż nadzór właścicielski doznał szczególnej straty w ciągu tych 7 miesięcy 1992 r. Było to karygodne niedbalstwo, które stało się faktem pod rządami premiera Olszewskiego i w epoce, która nazywała się porządkowaniem prywatyzacji; prywatyzacji kapitałowej nie było, natomiast nadzór właścicielski rzeczywiście zasługuje na odrębne potraktowanie właśnie w tym czasie. Byłbym zwolennikiem wyciągania takich wniosków porównawczych — czym był wtedy, a czym był wcześniej, czym jest w drugiej połowie 1992 r., a czym był w pierwszej połowie 1992 r. — i wtedy dopiero będziemy mogli przyjąć jakiś realistyczny punkt odniesienia do tego, czym w ogóle może być państwowy właściciel. On nigdy nie będzie dobry. On według Kodeksu handlowego działa nieco sprawniej niż w przedsiębiorstwach państwowych, bo jeżeli ktoś krytykuje nas za nadzór właścicielski z Kodeksu handlowego, zawsze powinien pamiętać, że organ założycielski na mocy ustawy o przedsiębiorstwach państwowych po prostu nic o przedsiębiorstwie nie wie i de facto żadnego nadzoru nie wykonuje dopóty, dopóki nie trzeba likwidować przedsiębiorstwa. Natomiast nigdy nie było gorszego nadzoru i nigdy nie było większego bałaganu, również w ministerstwie, niż właśnie w owych miesiącach 1992 r., kiedy po prostu ludzie odchodzili sądząc, że już prywatyzacji nie da się robić, a bałagan jest nie do wytrzymania. Dlatego trzeba zawsze szukać pewnych realistycznych punktów odniesienia do ocen tej lub innej osoby wykonującej funkcję ministra w tym okresie.</u>
          <u xml:id="u-191.2" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychJanuszLewandowski">Pan Lewandowski uzasadniając wniosek o odwołanie mnie przytoczył fragment raportu Najwyższej Izby Kontroli. Od tego czasu wielokrotnie spotykaliśmy się z przedstawicielami Najwyższej Izby Kontroli i doszliśmy do pewnych konkluzji, które mówią o tym, ile szkody może wyrządzić procesowi prywatyzacji na przykład beztroska w operowaniu wartością księgową czy niepoddawanie się logice wartości rynkowej. I wydaje mi się, że każdy następny raport NIK będzie musiał uwzględniać te proste zasady ekonomii, aby nie powodować trwałej straty czy na trwałe utrudniać w ogóle dzieła prywatyzacyjnego w Polsce. Rzeczywiście mieliśmy kłopoty z firmą NICOM i dlatego nie zapłaciliśmy tej firmie pełnej ceny. Jeżeli chciałby pan porozmawiać o „Techmie”, to proszę spotkać się w Krakowie z właścicielem „Techmy” w otwartej debacie telewizyjnej. Notabene szczególny cynizm polityczny KPN w tej materii polega na tym, że właściciel tej firmy jest jednym z tych, którzy najbardziej pomogli waszemu przewodniczącemu w stanie wojennym. A teraz wysyłacie tam bez przerwy prokuraturę czy izbę skarbową, czy inne tego typu instytucje.</u>
          <u xml:id="u-191.3" who="#komentarz">(Poseł Zbigniew Skorecki: Ale noblesse oblige.)</u>
          <u xml:id="u-191.4" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychJanuszLewandowski">Ten przypadek mógłby nas bardzo wiele nauczyć, jeśli chodzi o ekonomię: Czym jest zysk malowany? Czym jest zysk papierowy?</u>
          <u xml:id="u-191.5" who="#komentarz">(Poseł Zbigniew Skorecki: Ale pan mówi o więzieniach czy o uczciwości?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Panie pośle, proszę nie zadawać pytań z ławy poselskiej.</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychJanuszLewandowski">Jest to sztuczny zysk, nie do wyegzekwowania. Jakże się to różni od prawdziwego rachunku ekonomicznego, przeprowadzonego przez właściciela, dla którego istotne jest nie to, jakie kwoty zapisano po tej czy innej stronie księgi, ale to, ile można rzeczywiście wyegzekwować. I on na tym musi zbudować swój rachunek ekonomiczny, a nie na zapisach takich kontrahentów, jak na przykład Huta im. T. Sendzimira, która, jak wiadomo, nic nie zapłaci, bo nie jest w stanie zapłacić. I zaliczenie tego do zysku przedsiębiorstwa nie ma nic wspólnego z realnym rachunkiem ekonomicznym.</u>
          <u xml:id="u-193.1" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychJanuszLewandowski">O „Wedlu” rozmawialiśmy tyle razy, że jeden z wniosków, które można było z tej sprawy wyciągnąć, dotyczy innej fabryki przemysłu cukierniczego, czyli „Goplany” w Poznaniu. Tam jest identyczna sytuacja. Mianowicie „Wedel” miał kontrahenta na zasadach wyłączności. Zorganizowaliśmy przetarg, zapewniając wybór kontrahenta proponującego lepsze warunki, rozwiązaliśmy niezwykle trudny problem prawny, który jest prawdopodobnie dla pana zrozumiały i który polegał na tym, żeby wziąć pełną cenę za tę fabrykę, łącznie z ulgą podatkową, bo tylko wtedy można było zagwarantować wpływ 25 mln dolarów do skarbu państwa, jednocześnie de facto nie zapisując przyrzeczenia podatkowego. To był najtrudniejszy zabieg prawny, jaki można było wykonać. I taki wykonaliśmy. I to jest według mnie zrozumiałe dla każdego prawnika, chyba że ma w tej kwestii złą wolę.</u>
          <u xml:id="u-193.2" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychJanuszLewandowski">Nauczony doświadczeniem, chodzi o sprawę „Wedla”, chciałbym uroczyście oświadczyć, że wyciągając wnioski z krytyki tego przypadku, zmuszony do ciągłego tłumaczenia się w związku z tym na forum Sejmu, do spraw „Goplany” już nie zamierzam się wtrącać. Po prostu „Goplana” przejdzie na zasadach wyłączności, bez przetargu, z inicjatywy lokalnej, w tak zwane obce ręce, ale bez naszej ingerencji. Może dojść do transakcji na zasadzie joint venture i wtedy negocjacje poprowadzi wyłącznie jeden kontrahent. I zawsze wynegocjuje gorsze dla nas warunki, niż te, które byłyby możliwe, gdybyśmy my zorganizowali przetarg. Ale to jest rodzaj wnioskowania. Jeżeli mieliśmy tyle kłopotów, jeżeli tyle nas kosztowało wyciągnięcie sprawy „Wedla” od jednego kontrahenta, firmy „Nestle”, i przeniesienie tego, zorganizowanie otwartego przetargu, i tyle oskarżeń w wyniku tego spadło na ministerstwo, to możemy na innym przykładzie pokazać, ile to będzie kosztowało, jeżeli nie będziemy się wtrącać i pozwolimy na dokonanie tej transakcji na zasadach wyłączności.</u>
          <u xml:id="u-193.3" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychJanuszLewandowski">To zaś, jak uboga jest ta krytyka, objawia się dopiero wtedy, kiedy państwo zaczynacie rysować własny program prywatyzacyjny. Bo w gruncie rzeczy mówicie nie o prywatyzacji - mówicie o lustracji ekonomicznej, czy zaglądaniu wszystkim kupującym do kieszeni, mówicie o skarbie państwa, mówicie o likwidacji ministerstwa, o mapie wyłączeń, o dochodach z prywatyzacji. Jeżeli chodzi o wasze opinie na temat prywatyzacji i metod jej prowadzenia (oprócz pochwały 300 mln), to chciałbym ustosunkować się do trzech spraw, niejako programowych, o których mówił pan w swoim wyjaśnieniu. Dla mnie są to trzy nonsensy ekonomiczne, które chciałbym wyraźnie określić, aby usprawiedliwić to, co powiedziałem, że ja takiego programu nigdy nie będę realizował.</u>
          <u xml:id="u-193.4" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychJanuszLewandowski">Otóż pan mówi, że nie zgadzacie się na prowadzenie polityki biurokratycznej czy technokratycznej, ale jednocześnie kategorycznie żądacie, żeby to było zgodne z polityką przemysłową państwa. Właśnie na tym polega polityka prywatyzacyjna zgodna z potencjalną polityką przemysłową państwa, iż to państwo narzuca poszczególnym fabrykom sposób, w jaki mają być prywatyzowane, czyli właśnie wtedy jest ona biurokratyczna, a nie spontaniczna.</u>
          <u xml:id="u-193.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Japonia, Korea.)</u>
          <u xml:id="u-193.6" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychJanuszLewandowski">Jest to sprzeczność sama w sobie.</u>
          <u xml:id="u-193.7" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychJanuszLewandowski">Drugi nonsens ekonomiczny, który jest zawarty w propozycjach KPN. Otóż chcielibyście państwo, aby prywatyzacja kapitałowa, której realizację z trudem dopuszczacie, odbywała się wyłącznie poprzez tzw. przetargi cenowe. Jego ekscelencja Korwin-Mikke podobnie tutaj nam podpowiada.</u>
          <u xml:id="u-193.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-193.9" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychJanuszLewandowski"> A jednocześnie chcecie, aby dominującą formą prywatyzowania kapitałowego była oferta publiczna. Czy pan się kiedyś zastanawiał, że jednego z drugim nie można połączyć? Że nie można połączyć przetargów cenowych - w których proponuje się cenę i jest konkurs ofert - z ofertą publiczną, w której cenę proponuje ministerstwo i negocjowana jest tylko wysokość rabatu, od wyceny księgowej czy od wyceny rynkowej? Nie da się jednego z drugim połączyć. Jeżeli państwo proponujecie prywatyzację kapitałową przez przetargi cenowe, przez wyłączną formę oferty publicznej, to jest to nonsens ekonomiczny. Łączycie ogień z wodą co do zasad sprzedawania.</u>
          <u xml:id="u-193.10" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychJanuszLewandowski">I jeszcze jeden nonsens ekonomiczny - propozycja, aby kapitał zagraniczny, jeżeli już do Polski wchodzi, przeznaczony był na budowanie nowych firm, a nie czepiał się tych istniejących. Powiedziałbym, że to jest absurdalna propozycja gospodarcza w państwie, które nie jest krajem Afryki czy Ameryki Południowej, gdzie trzeba zbudować mnóstwo fabryk. Problemem Polski jest to, że jest to kraj źle rozwinięty, który ma mnóstwo fabryk już wybudowanych. I jedyną sensowną polityką wobec kapitału zagranicznego jest właśnie zachęcanie do inwestowania w te fabryki i gospodarowania tym majątkiem, który już istnieje. Jeżeli kapitał zagraniczny będzie budował w tzw. szczerym polu, jeżeli będzie budował poza strukturami związkowymi, to do rozwiązania pozostaje ten drobny problem - co zrobić z 6 tys. przedsiębiorstw, które już istnieją? Powstanie w tym szczerym polu ogromna konkurencja, która ten potencjał istniejący zniszczy. To jest następny nonsens ekonomiczny, który się pojawia w momencie, kiedy zaczynacie mówić panowie, jak chcielibyście przeprowadzić prywatyzację.</u>
          <u xml:id="u-193.11" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychJanuszLewandowski">Chciałbym się teraz odnieść do wypowiedzi pana posła Adamskiego, który mówił w imieniu SLD. Otóż pan poseł zapytał mnie o mój stosunek do uchwały sejmowej o kierunkach prywatyzacji na rok 1993. Ten stosunek jest następujący. Nie mam zamiaru ukrywać, iż uważam, że pomyliliśmy się wszyscy, przyjmując na przykład zasadę monopolu tytoniowego. Oprotestują to zarówno środowiska związane z przemysłem tytoniowym, jak i konsumenci tytoniu w Polsce, bo będą skazani na szmuglowany tytoń zagraniczny i zawsze wybiorą ten, a nie produkowany w kraju na zasadzie monopolu. Oprotestują to również plantatorzy tytoniu w Polsce. Jest to więc jakby jednolity głos wszystkich zainteresowanych przeciw tej uchwale. Dlatego uważam, że jedyną sensowną rzeczą, jaką możemy wspólnie zrobić, jest reinterpretacja tej uchwały, zmierzanie w kierunku monopolu skarbu państwa, a nie monopolu administracyjnego. Prawdopodobnie taka była intencja tej uchwały. Podobnie jest z cukrowniami. Trzeba tworzyć ugrupowania regionalne, np. utworzyć grupę lubelską, wypraktykować, jak ten holding będzie się miał w przyszłości, i dopiero później namyślać się nad prywatyzacją. Ale zablokować te ruchy na 1993 r. jest chyba rzeczą nierozsądną.</u>
          <u xml:id="u-193.12" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychJanuszLewandowski">Z tych powodów głosowałem przeciw uchwale o kierunkach prywatyzacji na rok 1993. Natomiast podzielam w pełni te wnioski, które tu zgłaszano w kwestii dotyczącej dywidend czy oprocentowania kapitału spółek skarbu państwa. W sprawie potrzeby wprowadzania tego typu regulacji osiągnęliśmy nareszcie kompromis z Ministerstwem Finansów, bo to, że właśnie spółki miały się gorzej z tytułu oprocentowania kapitału niż przedsiębiorstwa, było wymierzone przeciw priorytetom gospodarczym naszego państwa.</u>
          <u xml:id="u-193.13" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychJanuszLewandowski">Czy uznaję zasadę konsultacji? Żeby w ogóle przygotowywać projekty prywatyzacyjne, żeby je w ogóle konsultować z jakąkolwiek komisją sejmową, to ta komisja powinna mniej zajmować się przeszłością, nie udawać po raz 20 czy 25, że nie rozumie się, podkomisja na przykład, sprawy „Wedla” i tej konieczności wyboru pomiędzy dwoma systemami prawnymi, z którą mieliśmy do czynienia w 1991 r., a zająć się właśnie tymi sprawami. Jeżeli mamy przeprowadzać konsultacje, jeżeli mamy rozmawiać, to do tego potrzebna jest elementarna stabilizacja urzędu, a nie stawanie co dwa tygodnie przed jakimś organem śledczym, który się nazywa komisja sejmowa, bardziej w celu poddania się przesłuchaniom niż przeprowadzenia konsultacji.</u>
          <u xml:id="u-193.14" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychJanuszLewandowski">Wreszcie był głos pana posła Frączka, który mnie nieco zdziwił, ponieważ pan poseł jest bardzo dobrze zorientowany, jak było z „Alimą”. Otóż nie było żadnego doktrynerstwa, tylko coś bardzo podobnego jak przy sprawie „Wedla”. Pan bardzo dobrze o tym wie. Jako koalicjant zdziwił mnie pan podwójnie.</u>
          <u xml:id="u-193.15" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychJanuszLewandowski">„Alima” miała swojego konkurenta, swojego partnera, którym był „Heinz”; tak jak „Wedel” miał przed „Pepsico” „Nestle”. Otóż „Heinz” lobbował wszystkich, łącznie z Urzędem Wojewódzkim, lobbował wszystkich dokoła, łącznie z zarządem tej fabryki, i starał się być przyjemnym partnerem dążącym do zdobycia „Alimy” w Rzeszowie. Zarządziliśmy przetarg i kiedy doszło do porównywania ofert kontrahentów, „Heinz” okazał się gorszy od „Gerbera”. „Gerber” po prostu wygrał ten bardzo przejrzysty przetarg.</u>
          <u xml:id="u-193.16" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychJanuszLewandowski">Jedną z najtrudniejszych pozycji było wynegocjowanie kontraktacji z rolnikami. Byliśmy świadomi tego problemu, ale byliśmy również świadomi specyfiki państwa regionu, Rzeszowszczyzny, nazywanej kiedyś Polską „B”, regionu, do którego kapitał zagraniczny w ogóle nie trafia. To był pierwszy wypadek, kiedy kapitał zagraniczny trafił do tego regionu; istotne jest też, że chodzi o fabrykę przetwórstwa owocowego, a przecież nie jest to jedyna fabryka tej branży w tym regionie. Macie „Hortex”, macie jeszcze pewien potencjał przetwórczy zakładów, które współpracują z rolnikami.</u>
          <u xml:id="u-193.17" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychJanuszLewandowski">Sednem tego kontraktu (w tym właśnie widzę celowość tego spotkania z państwem) było wybudowanie w Rzeszowie fabryki o charakterze proeksportowym, eksportującej na liczne rynki zagraniczne i kontraktującej surowiec u polskich rolników, ale jednocześnie podnoszącej poziom oczekiwań wobec tych rolników. Albo oni po pewnym czasie będą w stanie dostosować się do tych oczekiwań i wtedy staną się potencjałem eksportującym, albo po jakimś czasie (a ustalone są długie okresy wypowiedzenia tych kontraktów) trzeba będzie sięgnąć do innych dostawców. To jest pewien dramat - dramat całego polskiego rolnictwa, które musi do pewnego stopnia podnosić swój standard, jeżeli chce się zmierzyć z konkurencją zagraniczną.</u>
          <u xml:id="u-193.18" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychJanuszLewandowski">Wiem, że ten wypadek jest bardzo kontrowersyjny, nie zgadzam się natomiast z zarzutem doktrynerstwa. Mogliśmy „Alimę” pozostawić, tak jak zostawiamy teraz „Goplanę”, „Heinzowi”, i byłby to kontrakt o wiele gorszy, bo negocjowany na zasadach wyłączności, albo ten kontrakt wyśrubować. Obraliśmy tę drugą taktykę. To nie wszystkim się podobało, szczególnie nie podobało się tym, którzy, w całym regionie, byli niezwykle zręcznie lobbowani przez poprzedniego oferenta; nazwijmy to po imieniu: byli lobbowani. Gotów jednak jestem o tym rozmawiać, tak jak i o potencjalnym zagrożeniu bankructwem hodowców drobiu, bo nie widzę takiego zagrożenia. Odwrotnie: Widzę co prawda, że hodowcy drobiu są w ciężkiej sytuacji, ale widzę również, że uczestniczą w wielu leasingach, czyli w pracowniczych wykupach zakładów drobiarskich. Nie jest to sytuacja na miarę oczekiwań, ale takie fakty mają miejsce, a pod rządami „Paktu o przedsiębiorstwie państwowym” możliwości takich działań mają się znacznie rozszerzyć, bo w tym uregulowaniu przywileje rolników są porównywalne z przywilejami pracowników.</u>
          <u xml:id="u-193.19" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychJanuszLewandowski">Odpowiem teraz na uwagę pana Włodarczyka z RdR. Wrócę jeszcze raz do pewnych punktów odniesienia: Jeżeli się mnie krytykuje, to konieczne jest, by pamiętać o tych paru ministrach, którzy polską prywatyzacją zajmowali się po drodze. Na państwa miejscu nie miałbym śmiałości stawiać poprzeczki służącej do oceny np. mojej osoby akurat w postaci dokonań mojego poprzednika czy zmiennika. Wolałbym po prostu nie wracać do tego, lecz posuwać się do przodu. Ale jeżeli mielibyśmy wracać do tego, to okazałoby się, że są to po prostu marne porównania i marne usprawiedliwienie, czyli jest to okazja, żeby atakować moją osobę. A jeżeli pan chce powtarzać jeszcze raz te wszystkie slogany, mówiące o tym, że były zbyt zaniżone wyceny itd., to moja odpowiedź jest następująca: Przyznaję się do tego, że w praktyce prywatyzacyjnej raczej zawyżam wyceny. Mam na myśli to, że mądrzej by było sprzedawać taniej, zwłaszcza gdy rzecz dotyczy polskich odbiorców. Wielokrotnie popełniliśmy błąd polegający na zawyżonej ocenie i za wysokiej poprzeczce cenowej.</u>
          <u xml:id="u-193.20" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychJanuszLewandowski">Jednym z ostatnich przykładów wyciągania wniosków z tych wszystkich rodzajów słusznej kontroli, która mnie otaczała, jest być może sprawa „Polifarbu” w Cieszynie. Być może w tym wypadku trzeba było wyznaczać niższą cenę, czyli zamiast wyciągać wnioski z kontroli i w ten sposób bronić interesów skarbu państwa, trzeba było obniżyć cenę i de facto obronić interesy skarbu państwa — poprzez szybszą sprzedaż tego przedsiębiorstwa, niż obecnie. Być może, że zamiast wyciągać wniosek z kontroli i oszczędzać na kosztach reklamy, bo tak uczyniłem — w ten sposób realizowałem wnioski z kontroli — trzeba było wyznaczyć dużo większy budżet reklamowy na cieszyński „Polifarb” i de facto obronić interesy skarbu państwa poprzez znacznie szybszą sprzedaż tego przedsiębiorstwa. Wyciąganie wniosków z kontroli prowadzi niejednokrotnie do pogorszenia sytuacji i narażenia interesów skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-193.21" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychJanuszLewandowski">Pan Pastuszewski się podparł Galbraithem - jako tym, który chciałby nam podpowiadać. Otóż jest to ekonomista, który zasłynął tym, że chciał Amerykanom zafundować socjalizm. I teraz rzeczywiście jest obrażony na Polaków, którzy odkręcają ten system. Nie traktowałbym go jako międzynarodowego autorytetu, który miałby nam podpowiadać pomysły użyteczne w wypadku naszej nowej drogi. To jest człowiek zawiedziony, że się wprowadzanie socjalizmu w Ameryce nie udało i że Polacy oraz inne społeczeństwa tej części świata wędrują w kierunku kapitalizmu. Nazwisko to nie nadaje się, moim zdaniem, do przywoływania, nie nadaje on się na międzynarodowy autorytet w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-193.22" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychJanuszLewandowski">No i jego ekscelencja poseł Korwin-Mikke, który mi zarzuca wiarołomstwo, czyli w przeszłości przysięganie na bony, a teraz odstępowanie od bonów. Twierdzę, że powszechna prywatyzacja poprzez to, co się czyni z przedsiębiorstwami, czyli przez efekt restrukturyzacyjny, jest poprawką w stosunku do myślenia o bonach, ale samo myślenie o bonach było chyba historycznie poprawne, skoro widzimy, że w Europie Wschodniej w poszczególnych krajach istnieją jakieś formy dźwigni: bony, nie bony, kredyty czy inne formy. One są niezbędne, żeby się uporać z tym historycznym zadaniem.</u>
          <u xml:id="u-193.23" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychJanuszLewandowski">Uważam, że Klaus miał w tym sensie rację - robiąc to na wariata, robiąc to bez uregulowań prawnych i bez parlamentu - że objawił wolę polityczną, a wola polityczna i śmiałość reformowania w tak przełomowych czasach historycznych jest równie istotna jak perfekcja, jak detale, jak dopracowanie uregulowań prawnych. Po prostu chodzi o to, czy marnujemy czas, który jest nam dany, czy też nie. Klaus postanowił tego czasu nie zmarnować, a w dodatku rzeczywiście dzięki temu wygrał wybory.</u>
          <u xml:id="u-193.24" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychJanuszLewandowski">Tym właściwie chciałbym skończyć, zabiegając o to, żeby rozważając te kwestie odwoływać się do licznych doświadczeń, jakie mamy w dziedzinie prywatyzacji. Mamy prywatyzację w obrębie pegeerów (prowadzi ją inny resort niż mój), pokazuje ona, jak trudny jest ten proces. Mamy prywatyzację banków prowadzoną przez kogoś innego, jeszcze się nie zaczęła; widzimy, jak trudna jest prywatyzacja sektora finansowego. Mamy w pamięci pięciu ministrów zajmujących się prywatyzacją przedsiębiorstw państwowych, w tym również tych ministrów, którzy pracowali jakby pod patronatem pana premiera Olszewskiego. Moim zdaniem, ten epizod, dość marnie usprawiedliwia ataki na moją osobę. Gdy chcemy oceniać pracę przy prywatyzacji, jest niezmiernie istotne znajdywanie realistycznego punktu odniesienia, a nie utopijnego. Prywatyzacja z natury rzeczy będzie powodowała liczne kontrowersje, bo ona z natury rzeczy przyczynia się do zmian, a te są związane z naruszaniem istniejących interesów, pobudzaniem konfliktów interesów. Wydaje mi się, że prywatyzacja jest taka z natury rzeczy i inna być nie może. Może być tylko sztucznie hamowana - wtedy będzie źle oceniana, jeśli chodzi o gospodarkę, chociaż może lepiej przez klasę polityczną; tu się te oceny niebezpiecznie mijają. Jeżeli politycy chcą wolniejszej prywatyzacji, to gospodarka (ale nie jej publiczny image), rozumiana jako zbiór poszczególnych przedsiębiorstw, nalega na szybszą prywatyzację - chodzi o szybsze zabranie się do poszczególnych przedsiębiorstw. Trzeba być świadomym tego rozdwojenia przy ocenie. Gospodarka naciska żądając, by działać szybciej, państwo chcielibyście, w części przynajmniej, żeby to biegło wolniej. Wydaje mi się, że trzeba działać znajdując jakąś średnią, poszukiwać rozwiązań zważając na te wołania gospodarki i na wołania części ugrupowań politycznych; trzeba poszukiwać jakiegoś złotego środka.</u>
          <u xml:id="u-193.25" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychJanuszLewandowski">Skieruję parę słów do wnioskodawców z KPN. Chciałbym jasno powiedzieć, że próba odwoływania ministra, próba ciągłego osądzania go z trudem tylko może być usprawiedliwiona troską o dobro prywatyzacji w Polsce. Znacznie logiczniej, znacznie lepiej się tłumaczy troską raczej o to, żeby w Polsce było jak najwięcej przedsiębiorstw sektora publicznego, bo być może on dostarcza państwu skuteczniejszego elektoratu. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-193.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#komentarz">(Poseł Józef Frączek: Panie marszałku, sprostowanie.)</u>
          <u xml:id="u-194.2" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Pan poseł pragnie coś sprostować?</u>
          <u xml:id="u-194.3" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#PosełJózefFrączek">Mam prośbę do pana ministra, aby przybliżył mi słowa, których użył w swoim wystąpieniu. Co to znaczy, że Urząd Wojewódzki w Rzeszowie był lobbowany przez firmę „Heinz”?</u>
          <u xml:id="u-195.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-195.2" who="#PosełJózefFrączek"> Prosiłbym, żeby pan to przybliżył. To jest jedna sprawa.</u>
          <u xml:id="u-195.3" who="#PosełJózefFrączek">Druga sprawa. Stwierdzam jednoznacznie, że nie miał pan pojęcia o produkcji ogrodniczej w województwie rzeszowskim i w dalszym ciągu (wynika to również z pańskiego przemówienia) niczego się pan nie nauczył. Dotyczy to też naszej współpracy z zagranicą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Panie pośle, miało to być sprostowanie źle zrozumianego pańskiego oświadczenia i pańskiej wypowiedzi. A pan stawia pytanie panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Czy pan minister pragnie odpowiedzieć?</u>
          <u xml:id="u-196.2" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę bardzo, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychJanuszLewandowski">Proszę pana, lobbowaniem nazwałem technikę zdobywania klientów, z którą w Polsce notorycznie mamy do czynienia, mamy z nią do czynienia w całej administracji, również w Sejmie, na poziomie władz lokalnych, technikę polegającą na przekonywaniu różnego typu czynników o tym, że jest się właściwym klientem dla ich przedsiębiorstwa. I tak było również w wypadku „Heinza”. Wiem, że docierał również do urzędu wojewódzkiego i bardzo się cieszę, że państwo mu nie ulegliście. Powiedziałem tylko, że lobbowane były wszystkie czynniki lokalne, łącznie z samym przedsiębiorstwem. Moją zasadą było... Nie powtórzę tego w wypadku „Goplany”, czyli w wypadku tego, co się dzieje obecnie w Poznaniu. Przyjąłem zasadę, że należy zrezygnować z wyłączności i przeprowadzić to w formie przetargu, który wygrał inny kontrahent, też z Ameryki, mniejsza firma, ale też z Ameryki. Kontraktacja była najtrudniejszym problemem. Chciałbym jednak, żebyście państwo mieli na terytorium swego województwa przynajmniej jeden zakład, który jest nastawiony na eksport, jest zakładem przetwórczym i się modernizuje.</u>
          <u xml:id="u-197.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Czy pragnie pan sprostować swoją źle zrozumianą wypowiedź? Proszę, by znów panowie posłowie nie zadawali pytań, bo to nie jest debata. Jeśli sprostowanie, to proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#PosełWojciechWłodarczyk">Dziękuję, panie marszałku. Chciałem sprostować tylko jedno, ponieważ pan minister Lewandowski powiedział, że powtarzam tutaj jakieś slogany. Otóż to nie były slogany. Wyraźnie zaznaczyłem początek i koniec cytatu, to były ustalenia Najwyższej Izby Kontroli; chyba że pan minister Lewandowski tak ocenia właśnie te ustalenia.</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#PosełWojciechWłodarczyk">Kolejne nieporozumienie. Nie chciałbym, żeby pozostało ono między nami, panie ministrze. Pan mówił, że tylko krytykujemy. Przytoczyłem w swoim wystąpieniu konkretny przykład przygotowanych ustaw o skarbie państwie. Przypomnę panu również ustawy reprywatyzacyjne ministra Krzyżewskiego.</u>
          <u xml:id="u-199.2" who="#PosełWojciechWłodarczyk">I na koniec, chciałbym, żeby pan minister się zdecydował, czy lansowaliśmy prywatyzację czy ją zatrzymaliśmy.</u>
          <u xml:id="u-199.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-199.4" who="#PosełWojciechWłodarczyk"> Czuję bowiem, panie ministrze, że plącze się pan w zeznaniach, ale to jeszcze nie są zeznania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Panie pośle, miał pan tylko sprostować źle zrozumianą swoją wypowiedź, a podejmuje pan polemikę. Proszę kończyć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#PosełWojciechWłodarczyk">Nie podejmuję polemiki, chciałem tylko, żeby pan minister przyznał, że mamy po prostu inny program prywatyzacji i inny program chcemy realizować.</u>
          <u xml:id="u-201.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-202.2" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Czy pan poseł, przedstawiciel wnioskodawców, pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-202.3" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#PosełMirosławLewandowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam kilka uwag dotyczących przebiegu debaty. Z pewną nieśmiałością wychodziłem na mównicę spodziewając się, że może przedstawiciel PSL, „Solidarności” albo ZChN zabierze jeszcze głos, ale widzę, że nie.</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#PosełMirosławLewandowski">Otóż chciałem sprostować sprawę, o której mówił pan minister Lewandowski - że proponujemy i przetargi, i ofertę publiczną. Pan minister na posiedzeniu komisji dostał tekst naszej uchwały. Była tam mowa o przetargach jako o rozwiązaniu docelowym, a o ofercie publicznej - w okresie przejściowym, dopóki nie powstanie instytucja skarbu państwa. Proszę sprawdzić, to jest na końcu jako propozycja w etapie przejściowym. Myślę, że pan minister, nie zwrócił na to uwagi.</u>
          <u xml:id="u-203.2" who="#PosełMirosławLewandowski">Poruszono sprawę gilotyny, do czego nawiązał pan poseł Tusk, i co szczególnie chciałbym sprostować, bo propagandowo może to być wykorzystane przeciw autorom tej uchwały. Otóż intencją naszą było ukazanie państwu, że kontynuacja dotychczasowej polityki jest wynikiem braku wyobraźni i ten brak wyobraźni polega na tym, że nie przewiduje się, iż, nie KPN, tylko społeczeństwo w którymś momencie — tak jak to miało miejsce we Francji czy w innych krajach, w których dokonała się rewolucja — zgotuje swoim elitom gilotynuję. I tak należy nas rozumieć. W żadnym razie nie była to groźba, że gilotyna będzie przygotowana przez KPN. Na przykład w czasie jednej z ostatnich demonstracji pod Urzędem Rady Ministrów to nie członkowie z KPN, tylko demonstrujący ludzie spowodowali, że jeden z ministrów musiał uciekać. Była to jakby namiastka gilotyny i to wcale nie był KPN. Przestrzegaliśmy przed tym.</u>
          <u xml:id="u-203.3" who="#PosełMirosławLewandowski">Pan minister Lewandowski mówił o „Techmie”. Otóż również chciałbym zwrócić uwagę, że nie atakujemy osoby, która kupiła „Techmę”. Mamy pretensję do urzędnika, który w imieniu skarbu państwa tę „Techmę” tak parszywie sprzedał. Temu, że ktoś kupił, trudno się dziwić. Podobnie nasuwa się pytanie, jeśli chodzi np. o „Wedla”. Kto jest temu winien, że nazwa „Wedla”, nazwa firmy „Pepsico” w tak negatywnym kontekście pojawiają się od tak dawna w środkach przekazu czy też jest przywoływana na tej mównicy. Kto jest temu winien? Ten, kto spartaczył umowę sprzedaży, czy ten, kto dzisiaj tę sprawę podnosi? Kto jest temu winien?</u>
          <u xml:id="u-203.4" who="#PosełMirosławLewandowski">Wydaje mi się, że dyskusja ogólnie miała charakter merytoryczny, z wyjątkiem dwóch prób stworzenia magla, tzn. z wyjątkiem dwóch wycieczek personalnych wyraźnie nie związanych z przedmiotem debaty. Mam na myśli wystąpienie pana posła Tuska, który przypuścił wyraźnie personalne ataki nawiązując do zupełnie innych spraw oraz wypowiedź pana ministra Lewandowskiego skierowaną pod adresem pana Tomasza Gruszeckiego, chodzi zwłaszcza o wypowiedź - jestem do tego upoważniony, by stwierdzić, że to nieprawda - dotyczącą rzekomej pomocy, jaką Leszek Moczulski otrzymywał w okresie stanu wojennego od osoby, o której mówił pan minister.</u>
          <u xml:id="u-203.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-204.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-204.2" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Do podjęcia decyzji w tej sprawie przystąpimy w dniu jutrzejszym rano.</u>
          <u xml:id="u-204.3" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#SekretarzposełRyszardJastrzębski">Zebranie Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego odbędzie się bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy w siedzibie klubu.</u>
          <u xml:id="u-205.1" who="#SekretarzposełRyszardJastrzębski">Posiedzenie klubu ZChN odbędzie się w sali nr 101 po ogłoszeniu przerwy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję panu posłowi sekretarzowi.</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Zarządzam przerwę do godz. 20.30.</u>
          <u xml:id="u-206.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 19 min 58 do godz. 20 min 35)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-207.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 5 porządku dziennego: Powołanie członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (druki nr 829 i 834).</u>
          <u xml:id="u-207.2" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Przypominam, że lista kandydatów do Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji została posłankom i posłom doręczona w druku nr 829.</u>
          <u xml:id="u-207.3" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Prezydium Sejmu skierowało kandydatury do Komisji Kultury i Środków Przekazu w celu zaopiniowania. Komisja przedstawiła opinię w druku nr 834.</u>
          <u xml:id="u-207.4" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Informuję, że pan poseł Adam Halber wycofał swoją kandydaturę.</u>
          <u xml:id="u-207.5" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Nie widzę na sali pana posła Pawła Kotlarskiego, który miał przedstawić kandydaturę Lecha Dymarskiego. Wobec tego przystąpimy do prezentacji następnego kandydata.</u>
          <u xml:id="u-207.6" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Feliksa Klimczaka w celu przedstawienia kandydatury Tomasza Kwiatkowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#PosełFeliksKlimczak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Porozumienie Ludowe mam zaszczyt zarekomendować Wysokiej Izbie kandydaturę mecenasa Tomasza Kwiatkowskiego na stanowisko członka Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#PosełFeliksKlimczak">Tomasz Kwiatkowski ma 45 lat, jest absolwentem wydziału prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Prowadzi obecnie prywatną kancelarię adwokacką. Był współpracownikiem Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela, w latach 1980–1981 doradcą „Solidarności” Region Mazowsze, współpracował także przy przejmowaniu Instytutu Wydawniczego CRZZ. W stanie wojennym współpracował z wydawnictwem „Przedświt” i z „Solidarnością” Rolników Indywidualnych. W 1989 r. był doradcą w Urzędzie Rady Ministrów, w roku 1990 likwidatorem kombinatu rolnego „Igloopol” w Dębicy, a od 1991 r. dyrektorem generalnym w Komitecie do Spraw Radia i Telewizji.</u>
          <u xml:id="u-208.2" who="#PosełFeliksKlimczak">Klub Parlamentarny Porozumienie Ludowe rekomenduje kandydaturę Tomasza Kwiatkowskiego w przeświadczeniu, że kwalifikacje, doświadczenie zawodowe i osobiste walory kandydata gwarantują właściwe wykonywanie zadań przewidzianych w zapisach ustawowych dotyczących Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Kandydat uzyskał pozytywną opinię sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Bartłomieja Kołodzieja w celu przedstawienia kandydatury pana posła Jacka Maziarskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#PosełBartłomiejKołodziej">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! W imieniu grupy posłów z różnych klubów mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie sylwetkę naszego kolegi Jacka Maziarskiego, kandydata na członka Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#PosełBartłomiejKołodziej">Jacek Maziarski ma 56 lat, jest absolwentem Uniwersytetu Jagiellońskiego. Studiował filologię polską. W roku 1967 obronił na UJ pracę doktorską pt. „Anatomia reportażu” i otrzymał tytuł doktora nauk humanistycznych. Od 34 lat pracuje jako dziennikarz, wychował też wielu dziennikarzy (być może niektórzy z nich przysłuchują się teraz tej debacie). W roku 1982 zrywa współpracę z oficjalnymi środkami masowego przekazu i zostaje właścicielem prywatnego antykwariatu. Równocześnie, jako organizator i autor, aktywnie współtworzy podziemne wydawnictwa niezależne. Współorganizuje i redaguje m.in „Druk”, Niezależną Agencję Informacyjną, „Przegląd Wiadomości Agencyjnych”, „Poglądy”, a także współtworzy wydawnictwo „Myśl”. W latach 1987–1989 jest felietonistą „Ładu”, a w latach 1989–1990 zastępcą redaktora naczelnego „Tygodnika Solidarność”. Uczestniczy aktywnie w życiu politycznym. W roku 1991 jest podsekretarzem stanu w Kancelarii Prezydenta, a następnie, w latach 1991–1992, przewodniczącym Zarządu Głównego Porozumienia Centrum. W roku 1991 został wybrany do Sejmu I kadencji z okręgu nr 2 (województwo warszawskie).</u>
          <u xml:id="u-210.2" who="#PosełBartłomiejKołodziej">Jacek Maziarski posiada najwyższe kwalifikacje, jakie są wymagane od kandydata na członka Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Praca naukowa, rozpoczęta przygotowaniem rozprawy doktorskiej i kontynuowana w działalności dydaktycznej we współpracy z Ośrodkiem Badań Prasoznawczych w Krakowie, daje mu niezbędne przygotowanie teoretyczne. Z drugiej strony jego wieloletnia działalność jako dziennikarza i felietonisty, współpraca z radiem i telewizją, dają mu dogłębną znajomość tej problematyki od strony praktycznej.</u>
          <u xml:id="u-210.3" who="#PosełBartłomiejKołodziej">Biorąc powyższe pod uwagę, jak i powszechnie znaną bezkompromisowość Jacka Maziarskiego, nieuleganie przezeń żadnym naciskom, uznać go należy za właściwego kandydata na członka Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Krzysztofa Błażejczyka w celu przedstawienia kandydatury Adama Sandauera.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#PosełKrzysztofBłażejczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Stoję tutaj przed państwem obdarzony zaszczytem zarekomendowania pana Adama Sandauera na stanowisko członka Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.</u>
          <u xml:id="u-212.1" who="#PosełKrzysztofBłażejczyk">Nie chcę się wdawać w relacjonowanie jego życiorysu — ten życiorys został państwu doręczony. Nie chcę się wdawać w ocenianie jego wkładu w „rozbiórkę” komunizmu — to już jest dzisiaj jakby mniej istotne. Nie chcę się wdawać wreszcie w podkreślanie jego patriotyzmu — sama tylko próba przekonywania o tym kogokolwiek stanowiłaby w moim odczuciu osobistym ujmę dla tego niezwykłego człowieka i podawała w wątpliwość intencję jego wyboru: trudnego wyboru opcji niepodległościowej w opozycji demokratycznej, szczególnie trudnego w środowisku, z którego się wywodzi. Skupię się jedynie na poglądach pana Sandauera dotyczących spraw związanych z jego ewentualną pracą w Krajowej Radzie.</u>
          <u xml:id="u-212.2" who="#PosełKrzysztofBłażejczyk">Otóż uważa on, że wyżej wymieniona rada to ciało, które może w bardzo konkretny sposób kreować i promować kulturę rodzimą. Jej wspomaganie jest dziś bardziej niż kiedykolwiek potrzebne, gdyż staje ona do konkurencji z kulturą zachodnią, startując z nieporównywalnie gorszej pozycji. Aparat państwa nie chce bądź, jak twierdzą niektórzy, nie może pełnić swojej roli promocyjnej i ochronnej. W związku z tym grozi nam dosłownie zalew już nie tyle nawet kultury, co kulturowych popłuczyn po kulturze zachodniej - przemocy, pornografii i ubranego w uniwersalistyczne hasła nihilizmu. Zdaniem pana Sandauera kultura każdego narodu jest jego najcenniejszym dobrem, stanowi o jego niepowtarzalności i dla każdej jednostki, dla każdego członka tego narodu, jest opoką.</u>
          <u xml:id="u-212.3" who="#PosełKrzysztofBłażejczyk">Drugi pogląd, z którym się również identyfikuję, dotyczy kwestii kompetencji członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w problematyce technicznej, a konkretnie w problematyce emisji radiowej. Zapewne wrażliwość pana Sandauera w tym zakresie wiąże się z jego wykształceniem i zawodem, jest bowiem fizykiem. Otóż proponuje on, by rada, dla wywiązywania się z ustawowego obowiązku kontroli pracy nadawców, a także dla kontroli opinii wydawanych przez Ministerstwo Łączności, które jest dysponentem częstotliwości, posiadała własne, niezależne źródło informacji w sprawach dotyczących technicznych problemów emisji i zakresu częstotliwości.</u>
          <u xml:id="u-212.4" who="#PosełKrzysztofBłażejczyk">Mam nadzieję, że ci z państwa, którzy nie kierują się doraźnymi układami i względami na koalicje, uznają pana Sandauera za osobę godną tego, by mogła wejść w skład Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-213.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Aleksandra Kwaśniewskiego w celu przedstawienia kandydatury Marka Macieja Siwca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Chciałbym przedstawić kandydaturę pana Marka Macieja Siwca. Informacje na ten temat zostały przekazane w formie pisemnej, proszę więc pozwolić, że tylko krótko przypomnę życiorys.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Marek Maciej Siwiec ma 38 lat, jest absolwentem Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Odbył liczne staże zagraniczne, był redaktorem naczelnym krakowskiego dwutygodnika „Student”, który reaktywował w roku 1984. Od roku 1987 był redaktorem naczelnym tygodnika studenckiego „itd”. W roku 1990 został redaktorem naczelnym dziennika „Trybuna”. Od ostatnich wyborów jest posłem na Sejm z okręgu kaliskiego.</u>
          <u xml:id="u-214.2" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Są co najmniej trzy argumenty, które pozwalają mi z pełnym przekonaniem rekomendować tę osobę. Po pierwsze, mamy do czynienia z dziennikarzem, który ma rozliczne doświadczenia związane zarówno z pracą redaktorską, jak i z działalnością w środowisku dziennikarskim, jest obeznany ze sprawą mass mediów, był bowiem uczestnikiem obrad „okrągłego stołu”, przy tzw. podstoliku prasowym. Obecnie jest członkiem podkomisji ds. oceny likwidacji RSW, a także został powołany przez premiera Rzeczypospolitej w skład Rady ds. Przekształcenia Polskiej Agencji Prasowej. Dysponuje więc wiedzą bezpośrednią, praktyczną, ale także i organizacyjną, związaną ze środkami masowego przekazu. Po drugie, jako absolwent Akademii Górniczo-Hutniczej nie tylko ma wiedzę i kompetencje w dziedzinie organizacji i zarządzania, które są bardzo potrzebne w pracy rady, ale także — mogę to z całym przekonaniem powiedzieć — jako technik, jako inżynier, będzie doskonale orientował się w skomplikowanych problemach technicznych, przed którymi niewątpliwie rada stanie. Po trzecie, co także jest bardzo istotne, pracował nad ustawą o radiu i telewizji, a sądzę, że to dobra zasada, iż ludzie, którzy tworzyli prawo, muszą później to prawo wypróbować, kompetentnie działać w ramach norm, które wcześniej współtworzyli. Wydaje mi się, że właśnie tego rodzaju doświadczenie zdobyte podczas wielomiesięcznej pracy nad ustawą o radiu i telewizji może być w działalności pana Marka Siwca — jeżeli byłby wybrany — w pracach rady bardzo pożyteczne.</u>
          <u xml:id="u-214.3" who="#PosełAleksanderKwaśniewski">Informuję również, że w sprawie kandydatury pozytywnie wypowiedziała się Komisja Kultury i Środków Przekazu. Wysunięcie przedstawianej przeze mnie kandydatury motywować można głównie tym, że rada jest ciałem przede wszystkim merytorycznym, które ma rozwiązywać bardzo poważne, często zupełnie nieznane, nowe problemy, związane z ładem w eterze, ładem w środkach masowego przekazu, a właśnie pan Marek Siwiec, człowiek kompetentny, prezentujący wielokrotnie bardzo pragmatyczną postawę, może być w tej radzie - jestem o tym przekonany - bardzo użyteczny. Stąd moja prośba do koleżanek i kolegów posłów o poparcie tej kandydatury.</u>
          <u xml:id="u-214.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-215.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Zdradę w celu przedstawienia kandydatury pana Bolesława Sulika.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#PosełJerzyZdrada">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę Wysokiej Izbie przedstawić kandydaturę Bolesława Sulika, popartą kilkudziesięcioma podpisami posłów z Unii Demokratycznej, Partii Konserwatywnej, Stronnictwa Ludowo-Chrześcijańskiego, Partii Chrześcijańskich Demokratów, Polskiego Stronnictwa Ludowego, Unii Pracy oraz Mniejszości Niemieckiej.</u>
          <u xml:id="u-216.1" who="#PosełJerzyZdrada">Bolesław Sulik urodził się w 1929 r. w Toruniu w rodzinie oficera zawodowego. Jest synem generała Nikodema Sulika, komendanta Związku Walki Zbrojnej w Wilnie, więźnia Łubianki, oraz dowódcy 5 Kresowej Dywizji Piechoty walczącej w kampanii włoskiej.</u>
          <u xml:id="u-216.2" who="#PosełJerzyZdrada">Bolesław Sulik lata wojny spędził w Polsce. W 1946 r. nielegalnie wyjechał do Włoch, a następnie wraz z ojcem do Wielkiej Brytanii. Ukończył polskie gimnazjum przy 5 Kresowej Dywizji Piechoty. W 1948 zdobył maturę. W latach 1949–1950 studiował ekonomię w Cambridge, a następnie w latach 1961–1962 ukończył kurs reżyserii w Londyńskiej Szkole Technik Filmowych. Zainteresowania i praca zawodowa Bolesława Sulika obejmują trzy ściśle ze sobą związane i wzajemnie się uzupełniające dziedziny, a mianowicie był scenarzystą filmów fabularnych, reżyserem i producentem telewizyjnym oraz publicystą i krytykiem filmowym. Jako scenarzysta współpracował m.in. z Jerzym Skolimowskim (np. pisząc scenariusz do głośnej i nagradzanej „Fuchy”) oraz z Andrzejem Wajdą — tutaj należy zwrócić uwagę na scenariusz do „Smugi cienia” według powieści Józefa Konrada Korzeniowskiego. Tłumaczył też na język angielski scenariusze głośnych polskich filmów, m.in. „Nóż w wodzie” Romana Polańskiego, „Kanał” oraz „Popiół i diament” Andrzeja Wajdy.</u>
          <u xml:id="u-216.3" who="#PosełJerzyZdrada">Jako reżyser i producent filmowy Bolesław Sulik ma w swym dorobku m.in. „Polskie requiem”, filmową interpretację kompozycji Krzysztofa Pendereckiego, oraz serię dokumentalną „W «Solidarności»”. Współpracował z BBC, a także był jej pracownikiem. Jego filmy i scenariusze były nagradzane na festiwalach w Paryżu, Krakowie, Nowym Jorku i Cannes.</u>
          <u xml:id="u-216.4" who="#PosełJerzyZdrada">Jako dziennikarz, publicysta i krytyk filmowy Bolesław Sulik od ponad 30 lat aktywnie uczestniczy w polskim i angielskim życiu intelektualnym. W Wielkiej Brytanii zdobył pozycję jako recenzent i krytyk filmowy. Na emigracji współredagował miesięcznik literacki „Kontynenty”, współpracował przez wiele lat z paryską „Kulturą”, a za reportaże o Polsce lat siedemdziesiątych otrzymał w 1978 r. „Nagrodę Kultury”. Współpracował także z rozgłośnią „Wolna Europa” i jest współautorem książki „Polacy w Wielkiej Brytanii”.</u>
          <u xml:id="u-216.5" who="#PosełJerzyZdrada">Od połowy lat sześćdziesiątych Bolesław Sulik utrzymywał stały kontakt z Polską, zwłaszcza ze środowiskami literackimi i filmowymi. Współpracował m.in. z Wajdą, Kutzem, Skolimowskim. Utrzymywał kontakty z kręgami opozycyjnymi, a rezultatem spotkań z uczestnikami strajku w 1970 r. w Szczecinie jest esej „Robotnicy”, wydany także konspiracyjnie w kraju.</u>
          <u xml:id="u-216.6" who="#PosełJerzyZdrada">Przez ponad 10 lat, od 1976 r. do jesieni 1987 r., władze PRL odmawiały mu prawa wjazdu do Polski. Obecnie, od maja 1991 r., mieszka stale w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-216.7" who="#PosełJerzyZdrada">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Bolesław Sulik należy do osób wyróżniających się wiedzą i doświadczeniem w zakresie środków masowego przekazu, a więc spełnia warunki określone w art. 7 ustawy o radiofonii i telewizji. Przedstawiając kandydaturę Bolesława Sulika do Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna pragnie zwrócić uwagę Wysokiej Izby właśnie na jego bogate doświadczenie związane z funkcjonowaniem radiofonii i telewizji oraz na doświadczenie, które zdobył jako niezależny producent, scenarzysta i reżyser. Jesteśmy przekonani, że Wysoka Izba podzieli tę opinię. Zwracam się z prośbą do Wysokiej Izby o udzielenie poparcia kandydaturze Bolesława Sulika.</u>
          <u xml:id="u-216.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-217.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Pamułę w celu przedstawienia kandydatury Andrzeja Zarębskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#PosełJanPamuła">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Polski Program Liberalny pragnę zarekomendować państwu posła Andrzeja Zarębskiego jako kandydata na członka Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.</u>
          <u xml:id="u-218.1" who="#PosełJanPamuła">Andrzej Zarębski jest z wykształcenia filologiem, absolwentem Uniwersytetu Gdańskiego. Od czasów studenckich był związany z demokratyczną opozycją i niezależnym dziennikarstwem. Po roku 1980 współtworzył Biuro Informacji Prasowej „Solidarność”, a następnie pełnił funkcję redaktora serwisu informacyjnego Komisji Krajowej związku.</u>
          <u xml:id="u-218.2" who="#PosełJanPamuła">Został internowany 13 grudnia 1981. Pełnił wówczas obowiązki rzecznika prasowego „Solidarności”. Po rocznym pobycie w obozie w Strzebielinku wykonywał rozmaite zawody, był m.in. sprzedawcą w sklepie i dyrektorem firmy remontowo-budowlanej. Jednocześnie współtworzył środowisko gdańskich liberałów, m.in. jako redaktor i publicysta podziemnego kwartalnika „Przegląd Polityczny”. Jego związki z dziennikarstwem datują się od czasów studenckich. Współpracował z rozgłośnią gdańskiego radia, redagował akademickie podziemne pismo „Reduta”, publikował w almanachu środowisk twórczych „Punkt”. W roku 1989 był przez krótki okres gdańskim korespondentem „Tygodnika «Solidarność»”, a następnie współtworzył pierwszy prywatny dziennik w Trójmieście — „Gazetę Gdańską”, w której kierował działem politycznym.</u>
          <u xml:id="u-218.3" who="#PosełJanPamuła">W roku 1991 pełnił funkcję rzecznika rządu Jana Krzysztofa Bieleckiego. Obecnie jest posłem zawodowym, reprezentującym okręg zielonogórski.</u>
          <u xml:id="u-218.4" who="#PosełJanPamuła">Andrzej Zarębski ma odpowiednie doświadczenie zarówno dziennikarskie, jak i polityczne, by wejść w skład Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Z telewizją jest związany od roku 1989 — najpierw jako autor cyklicznego programu publicystycznego „Widziane z Gdańska”, następnie zaś, w roku 1991, jako autor cyklu audycji „Goście Andrzeja Zarębskiego”. Będąc rzecznikiem rządu, dał się poznać jako zwolennik wolności słowa i poszanowania niezależności dziennikarskiej. Opowiadając się wielokrotnie przeciw tendencjom do administrowania środkami masowego przekazu w Polsce, inicjował prace nad sformułowaniem nowego prawa prasowego i autorskiego. Jako członek sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu pracował aktywnie nad kształtem nowej ustawy o radiofonii i telewizji.</u>
          <u xml:id="u-218.5" who="#PosełJanPamuła">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wyrażam nadzieję, że rekomendowana przeze mnie w imieniu Polskiego Programu Liberalnego kandydatura Andrzeja Zarębskiego zyska uznanie pań i panów posłów.</u>
          <u xml:id="u-218.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-219.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Pawła Kotlarskiego w celu przedstawienia kandydatury Lecha Dymarskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#PosełPawełKotlarski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Ruch dla Rzeczypospolitej mam przyjemność przedstawić państwu kandydaturę pana Lecha Dymarskiego.</u>
          <u xml:id="u-220.1" who="#PosełPawełKotlarski">Pan Lech Dymarski uzyskał poparcie posłów między innymi z Klubu Parlamentarnego Ruch dla Rzeczypospolitej, NSZZ „Solidarność”, Chrześcijańskiej Demokracji, Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego, Unii Polityki Realnej oraz Akcji Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-220.2" who="#PosełPawełKotlarski">Lech Dymarski urodził się w 1949 r. w Poznaniu. Ukończył Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Wyższą Szkołę Filmową, Teatralną i Telewizyjną w Łodzi. Jest autorem wierszy, opowiadań, scenariuszy filmowych, stałym felietonistą „Tygodnika «Solidarność»”.</u>
          <u xml:id="u-220.3" who="#PosełPawełKotlarski">Od 1975 r. był członkiem opozycji demokratycznej, między innymi KOR i KSS-KOR. Publikował w „Zapisie”, „Pulsie”, „Krytyce”, a także w paryskiej „Kulturze”. Za publikacje w prasie niezależnej został zwolniony z pracy w Telewizyjnej Wytwórni Filmowej „Poltel” i umieszczony na czarnej liście cenzury.</u>
          <u xml:id="u-220.4" who="#PosełPawełKotlarski">Był między innymi laureatem nagrody „Polcul”, którą otrzymał za działalność na rzecz kultury niezależnej. Od sierpnia 1980 r. jest związany z NSZZ „Solidarność”. Był między innymi rzecznikiem Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność” w Poznaniu, członkiem Komisji Krajowej „Solidarności”, przewodniczącym podkomisji do spraw środków masowego przekazu.</u>
          <u xml:id="u-220.5" who="#PosełPawełKotlarski">13 grudnia 1980 r. został internowany. Po zwolnieniu, w latach osiemdziesiątych był organizatorem podziemnej „Solidarności”, redaktorem i wydawcą pism drugiego obiegu oraz współzałożycielem Komisji Interwencji i Praworządności NSZZ „Solidarność”.</u>
          <u xml:id="u-220.6" who="#PosełPawełKotlarski">Od 1990 r. był redaktorem i wydawcą „Obserwatora Wielkopolskiego”, a od stycznia 1991 r. dyrektorem programów informacyjnych Telewizji Polskiej. Następnie został doradcą prezesa Komitetu do Spraw Radia i Telewizji. Jest członkiem Zarządu Głównego Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich.</u>
          <u xml:id="u-220.7" who="#PosełPawełKotlarski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kandydatura pana Lecha Dymarskiego została pozytywnie zaopiniowana przez Komisję Kultury i Środków Przekazu. Pan Lech Dymarski uzyskał podczas przesłuchania w sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu akceptację największej liczby jej członków.</u>
          <u xml:id="u-220.8" who="#PosełPawełKotlarski">Liczę na to, że również w państwa ocenie pan Lech Dymarski jest dobrym kandydatem na członka Rady Radiofonii i Telewizji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-221.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Prezydium Sejmu proponuje ograniczenie czasu wystąpień w debacie nad tym punktem porządku dziennego do 5 minut dla klubów i kół poselskich oraz do 3 minut dla posłów nie zrzeszonych.</u>
          <u xml:id="u-221.2" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-221.3" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-221.4" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Ponieważ nikt się dotychczas nie zapisał do głosu, pytam: Czy ktoś pragnie zabrać głos? Nie. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-221.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-221.6" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proponuję, aby Sejm podjął decyzję w sprawie powołania członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w głosowaniu imiennym.</u>
          <u xml:id="u-221.7" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-221.8" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-221.9" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Informuję zatem, że głosowanie odbędzie się w dniu jutrzejszym o godz. 9 rano. Wydawanie kart do głosowania rozpocznie się jutro o godz. 8.30 w dolnej palarni.</u>
          <u xml:id="u-221.10" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 6 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Ustawodawczej o rządowych projektach ustaw:</u>
          <u xml:id="u-221.11" who="#WicemarszałekHenrykBąk">1) o normalizacji (druki nr 254 i 781),</u>
          <u xml:id="u-221.12" who="#WicemarszałekHenrykBąk">2) o badaniach i certyfikacji (druki nr 252 i 782),</u>
          <u xml:id="u-221.13" who="#WicemarszałekHenrykBąk">3) Prawo o miarach (druki nr 251 i 783),</u>
          <u xml:id="u-221.14" who="#WicemarszałekHenrykBąk">4) Prawo probiercze (druki nr 250 i 784),</u>
          <u xml:id="u-221.15" who="#WicemarszałekHenrykBąk">5) o utworzeniu Głównego Urzędu Miar (druki nr 253 i 675).</u>
          <u xml:id="u-221.16" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Andrzeja Andrysiaka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#PosełAndrzejAndrysiak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Według międzynarodowej organizacji normalizacyjnej normalizacja jest procesem tworzenia i stosowania reguł zmierzających do porządkowania określonej działalności dla dobra i przy współpracy wszystkich zainteresowanych stron, w szczególności w celu osiągnięcia optymalnej oszczędności ogólnej z uwzględnieniem wymagań funkcjonalnych i wymagań dotyczących bezpieczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-222.1" who="#PosełAndrzejAndrysiak">Proces ten jest oparty na ugruntowanych osiągnięciach nauki, techniki i praktyki oraz określa nie tylko podstawę stanu obecnego, lecz także przyszłego rozwoju i powinien dotrzymywać kroku postępowi.</u>
          <u xml:id="u-222.2" who="#PosełAndrzejAndrysiak">Normalizacja odnosi się do wyrobów i metod postępowania, bezpieczeństwa ludzi i towarów, terminologii i symboli oraz jednostek miar. Wreszcie według Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ normalizacja jest to działalność dająca rozwiązania do powtarzalnego stosowania w celu osiągnięcia optymalnego stopnia uporządkowania w określonej dziedzinie nauki, techniki lub gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-222.3" who="#PosełAndrzejAndrysiak">Ta wielość definicji i ich opisowość świadczy o stopniu złożoności zagadnienia normalizacji. Można powiedzieć, że niewiele jest dziedzin, których działalność normalizacyjna nie dotyczy lub w których nie ma zastosowania.</u>
          <u xml:id="u-222.4" who="#PosełAndrzejAndrysiak">Cele i zadania, jakie powinien spełniać system normalizacyjny, są następujące:</u>
          <u xml:id="u-222.5" who="#PosełAndrzejAndrysiak">1. Poprawa jakości życia poprzez polepszenie jakości wyrobów i usług, poprawę bezpieczeństwa, ochronę zdrowia, ochronę mienia i środowiska.</u>
          <u xml:id="u-222.6" who="#PosełAndrzejAndrysiak">2. Ochrona interesów konsumenta i użytkownika.</u>
          <u xml:id="u-222.7" who="#PosełAndrzejAndrysiak">3. Kreowanie postępu technicznego i wspieranie nowych technologii.</u>
          <u xml:id="u-222.8" who="#PosełAndrzejAndrysiak">4. Podnoszenie efektywności ekonomicznej przedsiębiorstw przez zarządzanie i nadzór.</u>
          <u xml:id="u-222.9" who="#PosełAndrzejAndrysiak">5. Oszczędniejsze gospodarowanie materiałami, energią, zasobami ludzkimi.</u>
          <u xml:id="u-222.10" who="#PosełAndrzejAndrysiak">6. Umożliwienie jednoznacznego porozumiewania się wszystkim zainteresowanym stronom w procesie wytwórczym.</u>
          <u xml:id="u-222.11" who="#PosełAndrzejAndrysiak">7. Ułatwianie międzynarodowej wymiany towarowej i myśli technicznej.</u>
          <u xml:id="u-222.12" who="#PosełAndrzejAndrysiak">Przedstawiony pakiet projektów ustaw zmienia w sposób zasadniczy filozofię normalizacji w stosunku do dotychczas obowiązującej i dostosowuje polski system normalizacyjny, metrologiczny i system kontroli jakości do systemu zachodnioeuropejskiego.</u>
          <u xml:id="u-222.13" who="#PosełAndrzejAndrysiak">Projekt systemu normalizacyjnego, który przedstawiam, składa się z pakietu ustaw o normalizacji, o badaniach i certyfikacji, Prawo o miarach, Prawo probiercze i ustawy o utworzeniu Głównego Urzędu Miar.</u>
          <u xml:id="u-222.14" who="#PosełAndrzejAndrysiak">Oparty jest on na następujących założeniach zgodnych z założeniami systemów Wspólnoty Europejskiej:</u>
          <u xml:id="u-222.15" who="#PosełAndrzejAndrysiak">1) generalnej zasadzie nieobligatoryjności stosowania norm,</u>
          <u xml:id="u-222.16" who="#PosełAndrzejAndrysiak">2) nadaniu większego znaczenia bezpieczeństwu, ochronie zdrowia i ochronie środowiska przez zastosowanie obligatoryjności norm w tych dziedzinach,</u>
          <u xml:id="u-222.17" who="#PosełAndrzejAndrysiak">3) odpowiedniej strukturze organizacyjnej krajowego systemu normalizacji,</u>
          <u xml:id="u-222.18" who="#PosełAndrzejAndrysiak">4) niezależnej od producentów strukturze organizacyjnej badań i certyfikacji,</u>
          <u xml:id="u-222.19" who="#PosełAndrzejAndrysiak">5) możliwości wprowadzania przez władze publiczne obowiązku stosowania norm,</u>
          <u xml:id="u-222.20" who="#PosełAndrzejAndrysiak">6) kolegialności ustalania kierunków rozwoju normalizacji,</u>
          <u xml:id="u-222.21" who="#PosełAndrzejAndrysiak">7) posiadaniu jednostek organizacyjnych umożliwiających udział w międzynarodowych i regionalnych organizacjach normalizacyjnych,</u>
          <u xml:id="u-222.22" who="#PosełAndrzejAndrysiak">8) zasadzie jawności oraz obowiązku rozpowszechniania i ankietyzacji projektów norm.</u>
          <u xml:id="u-222.23" who="#PosełAndrzejAndrysiak">Struktura organizacyjna polskiego systemu normalizacji, badań i certyfikacji oraz systemu metrologicznego składać się będzie według przedstawionego projektu z następujących instytucji:</u>
          <u xml:id="u-222.24" who="#PosełAndrzejAndrysiak">1) Polskiego Komitetu Normalizacyjnego właściwego w sprawach normalizacji,</u>
          <u xml:id="u-222.25" who="#PosełAndrzejAndrysiak">2) Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji pełniącego funkcje krajowej organizacji w wymienionych dziedzinach,</u>
          <u xml:id="u-222.26" who="#PosełAndrzejAndrysiak">3) Głównego Urzędu Miar właściwego w sprawach miar i probiernictwa.</u>
          <u xml:id="u-222.27" who="#PosełAndrzejAndrysiak">W stosunku do przedłożenia rządowego dokonano szeregu zmian - zawiera je przedstawiany obecnie pakiet ustaw - które chciałbym pokrótce omówić. Zmiany te są wynikiem rozpatrzenia uwag zawartych w wystąpieniach klubowych przedstawianych podczas pierwszego czytania projektów oraz wynikiem prac podkomisji i połączonych komisji - Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Ustawodawczej - które toczyły się w obecności i przy aktywnym uczestnictwie ekspertów z zakresu normalizacji, certyfikacji i metrologii.</u>
          <u xml:id="u-222.28" who="#PosełAndrzejAndrysiak">Wprowadzone zmiany i poprawki nie naruszają generalnych założeń ustawy, ale uściślają szereg zapisów, zwiększając ich jednoznaczność. Zawarte w projekcie ustawy o normalizacji uregulowania prawne ograniczono do Polskich Norm, wprowadzając art. 1 ust. 2 w brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-222.29" who="#PosełAndrzejAndrysiak">„Ustawa nie reguluje spraw związanych z opracowywaniem innych niż Polskie Normy dokumentów normalizacyjnych przez podmioty gospodarcze, stowarzyszenia i jednostki organizacyjne”. Taki zapis, pomijający normy zakładowe, jest zgodny z przytoczonymi wcześniej założeniami, normy zakładowe bowiem nie odpowiadają międzynarodowej definicji normy. Zapisy zawarte w przedłożeniu rządowym, dotyczące norm zakładowych, miały albo charakter czysto deklaratywny (art. 26), albo też ograniczały w znacznym stopniu możliwości opracowania norm zakładowych (art. 27).</u>
          <u xml:id="u-222.30" who="#PosełAndrzejAndrysiak">Natomiast projekt ustawy o normalizacji w obecnej postaci pozostawia całkowitą swobodę podmiotom gospodarczym w badaniach normalizacyjnych oraz w tworzeniu norm zakładowych i nie zamyka możliwości występowania z projektami norm krajowych, tj. Polskich Norm. Jest to zgodne z zasadami działania systemu normalizacyjnego w gospodarce rynkowej, w której są one elementem promocji wyrobu czy usługi, są elementem wolnej konkurencji.</u>
          <u xml:id="u-222.31" who="#PosełAndrzejAndrysiak">W obecnym projekcie ustawy o normalizacji ściślej określono zadania i uprawnienia poszczególnych elementów struktury organizacyjnej systemu normalizacyjnego. Rozszerzono zakres zadań biura Polskiego Komitetu Normalizacyjnego (art. 12) oraz uprawnienia samego komitetu (art. 7). Wzmocniono rolę prezesa komitetu poprzez wyposażenie go w uprawnienia do: powoływania i określania statutu Rady Technicznej, określania i organizacji zakresu działania biura komitetu oraz wnoszenia do prezesa Rady Ministrów o powołanie zastępców i członków komitetu. Uściślono także sposób ustanawiania Polskich Norm (art. 16 ust. 6) oraz sposób potwierdzania zgodności z ich wymogami (art. 20).</u>
          <u xml:id="u-222.32" who="#PosełAndrzejAndrysiak">W projekcie ustawy o badaniach i certyfikacji w stosunku do przedłożenia rządowego wprowadzono szereg dodatkowych zapisów uściślających lub rozszerzających już istniejące, nie naruszając jednak ich myśli przewodniej. I tak wprowadzono zapisy:</u>
          <u xml:id="u-222.33" who="#PosełAndrzejAndrysiak">— o nadawaniu statutu Polskiemu Centrum Badań i Certyfikacji przez prezesa Rady Ministrów na wniosek dyrektora centrum;</u>
          <u xml:id="u-222.34" who="#PosełAndrzejAndrysiak">— sprecyzowano i znacznie rozszerzono zakres działania Rady do Spraw Badań i Certyfikacji (art. 11 i 15);</u>
          <u xml:id="u-222.35" who="#PosełAndrzejAndrysiak">— podkreślono i wyposażono radę w uprawnienia stanowiące;</u>
          <u xml:id="u-222.36" who="#PosełAndrzejAndrysiak">— uściślono sposób sporządzania wykazów wyrobów i usług, które podlegają obowiązkowej certyfikacji, oraz sposób publikacji tych wykazów;</u>
          <u xml:id="u-222.37" who="#PosełAndrzejAndrysiak">— sprecyzowano warunki, na podstawie których można odstąpić od wymogu certyfikacji wyrobu lub usługi (art. 12 ust. 3).</u>
          <u xml:id="u-222.38" who="#PosełAndrzejAndrysiak">Ponadto wprowadzono dodatkowy art. 19 o niestosowaniu przepisów ustawy do kontroli metrologicznej przyrządów pomiarowych.</u>
          <u xml:id="u-222.39" who="#PosełAndrzejAndrysiak">W projekcie ustawy Prawo o miarach poza drobnymi korektami w kilku artykułach wprowadzono dwa dodatkowe zapisy:</u>
          <u xml:id="u-222.40" who="#PosełAndrzejAndrysiak">1) w art. 12 ust. 2 wpisano warunki akredytacji laboratoriów pomiarowych;</u>
          <u xml:id="u-222.41" who="#PosełAndrzejAndrysiak">2) w art. 25 zapisano przedłużenie ważności dotychczasowych przepisów metrologicznych o 12 miesięcy od wejścia w życie niniejszej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-222.42" who="#PosełAndrzejAndrysiak">W projekcie o utworzeniu Głównego Urzędu Miar w stosunku do przedłożenia rządowego wprowadzono dwie podstawowe zmiany:</u>
          <u xml:id="u-222.43" who="#PosełAndrzejAndrysiak">1) wprowadzono strukturę organizacyjną organów administracji do spraw metrologii i probierczości w postaci urzędów okręgowych i obwodowych (art. 4);</u>
          <u xml:id="u-222.44" who="#PosełAndrzejAndrysiak">2) zmieniono i uściślono zapisy gwarantujące z jednej strony zachowanie praw pracowniczych w reorganizowanych jednostkach, a z drugiej strony zapewniające utrzymanie kadry fachowej niezbędnej zarówno do dokonania zmian strukturalnych instytucji normalizacyjnych, jak i szybkiego wprowadzania nowego systemu normalizacji badań i certyfikacji (art. 11).</u>
          <u xml:id="u-222.45" who="#PosełAndrzejAndrysiak">Na zakończenie chciałbym przedstawić, na żądanie wnioskodawców, wnioski mniejszości zgłoszone do projektu ustawy o badaniach i certyfikacji.</u>
          <u xml:id="u-222.46" who="#PosełAndrzejAndrysiak">We wniosku mniejszości nr 1 proponuje się, by art. 1 nadać następujące brzmienie: „Ustawa określa organizację i funkcjonowanie krajowego systemu badań i certyfikacji oraz uprawnienia jednostek dokonujących tych czynności”, i pomija się całkowicie ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-222.47" who="#PosełAndrzejAndrysiak">Wniosek mniejszości nr 2 zmienia system określeń używanych w ustawach o normalizacji oraz o badaniach i certyfikacji, i jest niezgodny z normą ISO serii 9000, na podstawie której opracowano słowniczek, zawarty w przedłożeniu rządowym.</u>
          <u xml:id="u-222.48" who="#PosełAndrzejAndrysiak">Wniosek mniejszości nr 3 polega na wprowadzeniu nowego ust. 4 w brzmieniu: „Centrum posiada osobowość prawną”.</u>
          <u xml:id="u-222.49" who="#PosełAndrzejAndrysiak">We wnioskach mniejszości nr 4 i 5 proponuje się zmienić zasady finansowania Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji - centrum ma prowadzić gospodarkę finansową na zasadach określonych w prawie budżetowym dla zakładów budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-222.50" who="#PosełAndrzejAndrysiak">Generalnie we wszystkich projektach ustaw wprowadzono zapis o wejściu ich w życie z dniem 1 stycznia 1994 r., zamiast pierwotnego zapisu o 6 miesiącach od dnia ogłoszenia. Nie oznacza to absolutnie, że komisje nie doceniają wagi czynnika czasu w odniesieniu do przedstawionych projektów.</u>
          <u xml:id="u-222.51" who="#PosełAndrzejAndrysiak">Wysoki Sejmie! Proszę o rozpatrzenie przedstawionych wniosków mniejszości oraz proszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył załączony pakiet ustaw normalizacyjnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-223.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Przypominam, że Sejm ustalił w debacie nad tym punktem porządku dziennego podział czasu pomiędzy kluby i koła poselskie, przyjęty dla debaty średniej, w zależności od ich liczebności, tj. w granicach od 5 do 33 minut, oraz określił czas wystąpień posłów nie zrzeszonych na 4 minuty.</u>
          <u xml:id="u-223.2" who="#komentarz">(Poseł Józef Pawelec: Panie marszałku, czy mogę w sprawie formalnej?)</u>
          <u xml:id="u-223.3" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#PosełJózefPawelec">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Małe wyjaśnienie. Wkradła się pomyłka, jeśli chodzi o wnioski mniejszości do ustawy o certyfikacji, mianowicie brakuje tam jedynki. Powinno być art. 1 ust. 1. Ja nie chcę pominąć ust. 2.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Panie pośle, przepraszam najmocniej, ale w ramach debaty będzie pan mógł jeszcze zabrać głos.</u>
          <u xml:id="u-225.1" who="#komentarz">(Poseł Józef Pawelec: Ale ustosunkowywać się będą posłowie z klubów i chcę, by o tym wiedzieli.)</u>
          <u xml:id="u-225.2" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-225.3" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-225.4" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Władysława Liwaka z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna. Następnym mówcą będzie pan poseł Herbert Szafraniec z Klubu Parlamentarnego Polski Program Liberalny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#PosełWładysławLiwak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu klubu Unii Demokratycznej chcę zgłosić poparcie dla pakietu ustaw normalizacyjnych. W podkomisji, a także później na posiedzeniu połączonych komisji, problemy dotyczące prezentowanych ustaw były szczegółowo przeanalizowane przy udziale ekspertów. Przyjęto standardy europejskie, z zachowaniem pewnych odrębności w kwestiach organizacyjnych, i sprawozdania zostały przyjęte przez komisje przy dużym stopniu consensusu. W związku z tym tylko do dwóch projektów chcę zgłosić drobne uwagi.</u>
          <u xml:id="u-226.1" who="#PosełWładysławLiwak">Po pierwsze, do projektu ustawy o normalizacji. Otóż proponuję rozszerzyć końcową część zapisu art. 15 ust. 1, który miałby następujące brzmienie: „Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia szczegółowy zakres działania komitetu oraz zasady współdziałania komitetu z naczelnymi i centralnymi organami administracji państwowej”. Takie uzupełnienie wydaje się niezbędne, zwłaszcza że jest to nowy organizm w naszej administracji, działający według zasad szczególnych. Ponadto wskazane będzie tu odniesienie do art. 21 projektu rządowego, który został usunięty ze sprawozdania komisji, a który przewidywał, że organy administracji państwowej i samorządowej, uprawnione do wydawania aktów prawnych, w których znajdą się zagadnienia objęte normami, powinny powoływać te normy zamiast formułować jakieś własne rozwiązania. Otóż wydaje się, że jeśli przyjmujemy, iż normy są dobrowolne i że tylko w pewnym zakresie — jeśli chodzi o bezpieczeństwo, o ochronę środowiska, o ochronę zdrowia ludności — winny one być obowiązkowe, wówczas to rozszerzenie kłóci się z całym systemem. Lepiej, jeśli zasady współdziałania określi Rada Ministrów i jeżeli to w ramach komitetu, w skład którego wchodzą również przedstawiciele poszczególnych ministerstw, będą wypracowywane odpowiednie zasady. Sądzę, że takie uzupełnienie stwarza tego typu możliwości.</u>
          <u xml:id="u-226.2" who="#PosełWładysławLiwak">Uważam także, iż w związku z tym, że przechodzimy od jednego systemu norm obowiązkowych - opracowywanych i ustalanych w innym trybie i przez organ o innym charakterze i w innym składzie - należy uzupełnić przepisy przejściowe. Potrzebny będzie pewien okres przejściowy, zanim ten organ się zorganizuje, zanim powstaną komisje problemowe, które wypracują odpowiednie szczegółowe procedury. Stąd jest propozycja uzupełnienia, aby w okresie przejściowym, powiedzmy do końca br., poszczególni ministrowie mogli wprowadzić obowiązek stosowania norm branżowych, natomiast komitet zastąpiłby te normy branżowe Polskimi Normami w terminie do 31 grudnia 1995 r.</u>
          <u xml:id="u-226.3" who="#PosełWładysławLiwak">Następna sprawa. Wydaje się, że w związku z tą reorganizacją należałoby zakończyć te prace nad opracowywaniem norm w dotychczasowym trybie, które są zaawansowane. W wypadku gdy projekt został już opracowany i uzgodniony w obowiązującym trybie, względnie gdy prace nad nim zostały zaawansowane, a nie powołano jeszcze właściwych komisji problemowych, komitet winien mieć możność ustanawiania Polskiej Normy do końca 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-226.4" who="#PosełWładysławLiwak">Po tych uzupełnieniach - szczególnie jeśli chodzi o przepisy przejściowe - wydaje się, że projekt uwzględnia wszelkie zastrzeżenia.</u>
          <u xml:id="u-226.5" who="#PosełWładysławLiwak">Po drugie, uwaga do projektu ustawy o badaniach i certyfikacji. Otóż wynikła kontrowersja dotycząca propozycji rządowej - przyjętej w końcu przez komisję - aby Polskie Centrum Badań i Certyfikacji działało tak, jak jednostki budżetowe; miałoby ono uprawnienia jednostek budżetowych, czyli rozliczałoby się ze swoich dochodów i wydatków z budżetem państwa. Wniosek mniejszości zmierza do tego, aby nadać Polskiemu Centrum Badań i Certyfikacji osobowość prawną, czyli charakter zakładu budżetowego, mającego pewną samodzielność, jeśli chodzi o wpływy i wydatki. Wówczas centrum rozliczałoby się z budżetem ze swych wydatków, a faktycznie otrzymywałoby dotacje budżetowe - określane corocznie w budżecie państwa - na swoją działalność. Wydaje się, że jest to kierunek właściwy; są takie reguły przyjęte w państwach, do których standardów dostosowujemy swoje rozwiązania. Niemniej jednak stanowisko rządu było i jest odmienne, co wiąże się z potrzebą daleko większych zmian oraz potrzebą określenia całokształtu działania jednostek budżetowych, określenia, jakie organizacje winny przybrać taki charakter, a jakie odmienny (wydaje się, że właściwa będzie próba określenia tego przy okazji opracowywania nowego prawa budżetowego). W każdym razie ten kierunek jest trafny - ujmują to wnioski mniejszości nr 3, 4 i 5 - i winniśmy do tego zmierzać.</u>
          <u xml:id="u-226.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-227.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Głos ma pan poseł Herbert Szafraniec, Klub Parlamentarny Polski Program Liberalny. Następnym mówcą będzie pan poseł Jan Kowalik, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#PosełHerbertSzafraniec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiony pakiet ustaw charakteryzuje się całościowym podejściem do problematyki, którą ma regulować. Podejście całościowe jest mi bliskie, dlatego serdecznie je witam. Chciałbym jednak szczególnie podkreślić kilka spraw, które wydają mi się ważne. Otóż ważne jest to, że zdecydowawszy się na współpracę ze Wspólnotami Europejskimi, podejmujemy wreszcie kroki przybliżające naszą gospodarkę do wymagań normalizacyjnych i jakościowych stawianych we Wspólnotach. Ma to także dodatkowe, proeksportowe znaczenie, gdyż pozwalać będzie na wystawianie w kraju świadectw jakości zamiast płacenia za badania jakościowe w kraju importera. Ważne jest też to, że w efekcie wprowadzania tych ustaw w życie będziemy rozporządzali narzędziami ochrony rynku wewnętrznego przed zalewem nie kontrolowanej tandety z importu. O tym, że takie ustawy gospodarcze, nastawione na regulowanie całej gospodarki, mają znaczenie zasadnicze, świadczy również fakt, że nasi wschodni sąsiedzi - Federacja Rosyjska - już kilka miesięcy temu wprowadzili obowiązek certyfikacji niektórych towarów wprowadzanych do obrotu na rynek rosyjski, dopuszczając przy tym możliwość uznania certyfikatu eksportera w miejscu dokonywania odprawy celnej, jeśli świadectwa wydane są zgodnie z międzynarodowymi systemami certyfikacji.</u>
          <u xml:id="u-228.1" who="#PosełHerbertSzafraniec">Wysoka Izbo! Opisana sytuacja wyraźnie wskazuje, że również w gospodarce życie nie czeka na spóźnialskich. Dlatego też jako poseł Związku Górnośląskiego oraz przemawiając w imieniu Klubu Parlamentarnego Polski Program Liberalny chcę powiedzieć, że poprzemy dalsze prace nad tym pakietem, apelując jednocześnie o pilne przeprowadzenie prac w komisjach. Apeluję też do Urzędu Rady Ministrów o przyznanie odpowiednich środków w celu szybkiego wprowadzenia tych ustaw w życie.</u>
          <u xml:id="u-228.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-229.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Kowalika z Klubu Parlamentarnego Polskie Stronnictwo Ludowe. Następnym mówcą będzie pan poseł Józef Pawelec z Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#PosełJanKowalik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Istniejący w Polsce system normalizacji oparty na przepisach ustawy z 1972 r., stanowiącej nowelizację ustawy z 1966 r., nie odpowiada już wymogom nowoczesności ani też przemianom w strukturze gospodarki, dokonującym się w naszym kraju. Rządowy projekt ustawy o normalizacji zawiera rozwiązania dostosowujące polski system normalizacji do nowej i stale zmieniającej się rzeczywistości, a ponadto do rozwiązań, które istnieją w tym zakresie w krajach zachodnioeuropejskich, co może stać się czynnikiem ułatwiającym pokonywanie barier technicznych między Polską a krajami wysoko rozwiniętymi gospodarczo. Do zmian realizujących powyższe cele należą w pierwszym rzędzie następujące rozwiązania projektu ustawy:</u>
          <u xml:id="u-230.1" who="#PosełJanKowalik">Po pierwsze, zniesienie zasady obligatoryjności stosowania norm. Polska Norma staje się jedynie wzorcem dla produkcji i rozwiązań technicznych. Równocześnie jednak projekt ustawy przewiduje przyznanie ministrom (art. 19) prawa do wprowadzania obowiązku stosowania Polskiej Normy w określonych dziedzinach. Pozostała zatem możliwość odejścia od zasady dobrowolności, głównie w takich dziedzinach, jak: ochrona zdrowia, mienia, bezpieczeństwa pracy, użytkowania, ochrony środowiska, a także jeśli chodzi o wyroby zamawiane przez organy państwowe i w innych niezbędnych sytuacjach (art. 19 pkt 3), co jest uzasadnione niestabilnością gospodarki i rynku w naszym kraju. Przyjęte w projekcie rozwiązania stanowią zatem kompromis między założeniami docelowymi a realiami, z którego będzie można stopniowo rezygnować bez konieczności nowelizacji ustawy.</u>
          <u xml:id="u-230.2" who="#PosełJanKowalik">Po drugie, rezygnacja z ustanawianych norm branżowych, co w sposób naturalny doprowadzi do ich stopniowej likwidacji, rezygnacja z norm zakładowych, które funkcjonują jedynie na szczeblu podmiotu gospodarczego i mają charakter dokumentacji wewnątrzzakładowej.</u>
          <u xml:id="u-230.3" who="#PosełJanKowalik">Po trzecie, modyfikacja charakteru i sposobu działania krajowej instytucji normalizacyjnej, którą - według projektu ustawy - stanie się Polski Komitet Normalizacyjny. Przestaje on być urzędem, chociaż pozostaje państwową jednostką organizacyjną podległą prezesowi Rady Ministrów (art. 4), działającą na zasadach prawa budżetowego (art. 5). Jest to bowiem ciało kolegialne, grupujące wszystkie zainteresowane strony, a więc zarówno przedstawicieli administracji państwowej, jak też reprezentantów organizacji gospodarczych, naukowych, technicznych i konsumenckich.</u>
          <u xml:id="u-230.4" who="#PosełJanKowalik">Po czwarte, kolegialność tworzenia norm, co wynika z art. 7 projektu ustawy, określającego kompetencje komitetu, a ponadto zapisu art. 13 o powoływaniu przez komitet normalizacyjnych komisji problemowych. Komisje te będą się składały ze specjalistów ze sfery nauki i techniki, ochrony życia, zdrowia, mienia i środowiska, użytkowania i konsumpcji, produkcji i handlu; komisje wnoszą o ustalenie Polskiej Normy do komitetu.</u>
          <u xml:id="u-230.5" who="#PosełJanKowalik">Po piąte, wprowadzenie zasady dostępności do informacji o procesach normalizacyjnych. Art. 16 ust. 1 projektu ustawy przewiduje przedstawianie projektów Polskich Norm do opiniowania konsumentom, użytkownikom, odbiorcom, producentom, wykonawcom i organizacjom ich zrzeszającym, a także - ust. 2 - poddawanie norm powszechnej ankiecie, co obowiązuje w wielu krajach zachodnioeuropejskich.</u>
          <u xml:id="u-230.6" who="#PosełJanKowalik">Po szóste, nadanie dużej rangi normom z zakresu ochrony życia, zdrowia, mienia, bezpieczeństwa pracy, ochrony środowiska. Znalazło to wyraz w możliwości (art. 19) wprowadzenia w wyżej wymienionych sferach obowiązku stosowania Polskiej Normy w drodze rozporządzenia właściwego ministra, po zasięgnięciu opinii lub na wniosek komitetu.</u>
          <u xml:id="u-230.7" who="#PosełJanKowalik">Warto dodać, że w niektórych wypadkach sformułowania proponowanego projektu rządowego różnią się pozytywnie od pierwotnej wersji, do której wprowadzono wiele poprawek. Z tych powodów, a ponadto biorąc pod uwagę pilność ustanowienia prawa w zakresie normalizacji, klub PSL opowiada się za przyjęciem ustawy o normalizacji według rządowego projektu.</u>
          <u xml:id="u-230.8" who="#PosełJanKowalik">Do pakietu ustaw regulujących sferę postępu technicznego i jakości wyrobów należy też ustawa o badaniach i certyfikacji. Rządowy projekt tej ustawy zmierza do dostosowania organizacji i funkcjonowania systemu badań i certyfikacji do warunków gospodarki rynkowej. Zamiar ten wyraża się z jednej strony zrównaniem wszystkich sektorów w zakresie badań jakościowych i certyfikacji, a z drugiej - rozszerzeniem obowiązku certyfikacji na niektóre usługi (art. 12 ust. 1).</u>
          <u xml:id="u-230.9" who="#PosełJanKowalik">W projekcie ustawy założono słusznie, że zgłaszanie do badań i certyfikacji będzie dobrowolne, jako że w gospodarce rynkowej producent jest zmuszony przez konkurencję do doskonalenia jakości, a tym samym zainteresowany jest urzędowym potwierdzeniem jakości swoich wyrobów i usług. W art. 12 ust. 1 przewidziano jednak że: „Wyroby krajowe i importowane mogące stwarzać zagrożenie lub które służą ratowaniu życia, zdrowia i środowiska podlegają obowiązkowi zgłaszania do certyfikacji (...)”, a w ust. 2 że: „Usługi mogące stwarzać zagrożenie lub które służą ratowaniu życia, zdrowia i środowiska podlegają obowiązkowi certyfikacji (...)”.</u>
          <u xml:id="u-230.10" who="#PosełJanKowalik">Projekt ustawy przewiduje ponadto sankcje dla podmiotu gospodarczego, który „wprowadził do obrotu wyroby podlegające oznaczeniu znakiem bezpieczeństwa, a nie oznaczone tym znakiem lub wyprodukowane niezgodnie z wymaganiami stanowiącymi podstawę przyznania prawa stosowania tego znaku (...)” (art. 25).</u>
          <u xml:id="u-230.11" who="#PosełJanKowalik">Wysoka Izbo, uważamy to rozwiązanie za prawidłowe z punktu widzenia potrzeb rozwoju gospodarczego, konkurencyjności polskich wyrobów na rynku krajowym i zagranicznym. Polski system badań i certyfikacji zbliża się dzięki nowej ustawie do systemów zachodnioeuropejskich. Dlatego też nasz klub będzie głosował za uchwaleniem ustawy o badaniach i certyfikacji.</u>
          <u xml:id="u-230.12" who="#PosełJanKowalik">Równocześnie jednak opowiadamy się za przyjęciem niektórych wniosków mniejszości zgłoszonych przez Komisję Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisję Ustawodawczą. I tak proponuję:</u>
          <u xml:id="u-230.13" who="#PosełJanKowalik">— W art. 1 przyjąć proponowaną poprawkę jako ust. 1, pozostawiając ust. 2, określający cel i zadania ustawy, w dotychczasowym brzmieniu.</u>
          <u xml:id="u-230.14" who="#PosełJanKowalik">— Do art. 4 przyjąć wniosek mniejszości w brzmieniu: „4. Centrum posiada osobowość prawną”. Wynika to bowiem logicznie z założenia, iż Polskie Centrum Badań i Certyfikacji powinno być jednostką w pewnym stopniu samofinansującą się poprzez świadczenie usług. Dlatego też opowiadamy się za propozycją uzupełnienia omawianej ustawy (w art. 5) o nowy ustęp w brzmieniu: „Przychodami centrum są:</u>
          <u xml:id="u-230.15" who="#PosełJanKowalik">1) wpływy z działalności centrum,</u>
          <u xml:id="u-230.16" who="#PosełJanKowalik">2) wpływy z innych tytułów,</u>
          <u xml:id="u-230.17" who="#PosełJanKowalik">3) dotacje budżetowe ustalane corocznie w ustawie budżetowej”.</u>
          <u xml:id="u-230.18" who="#PosełJanKowalik">Adekwatne do powyższych projektów dwóch ustaw są projekty następnych dwóch ustaw, tj. ustawy Prawo o miarach, która ma zastąpić ustawę z 1966 r. o miarach i narzędziach pomiarowych, a także projekt ustawy o utworzeniu Głównego Urzędu Miar, która ma zastąpić ustawę z 1972 r. o utworzeniu Polskiego Komitetu Normalizacji, Miar i Jakości.</u>
          <u xml:id="u-230.19" who="#PosełJanKowalik">Według projektów nowych ustaw ulega zmianie zarówno sposób funkcjonowania, jak i organizacja instytucji zajmujących się normalizacją, miarami i narzędziami pomiarowymi oraz badaniem jakości produktów i usług. W sferze instytucjonalnej następuje decentralizacja. Normalizacja oraz badania i certyfikacja mają podlegać odrębnym instytucjom nie będącym organami administracji państwowej. Będą to: Polski Komitet Normalizacyjny oraz Polskie Centrum Badań i Certyfikacji. Natomiast miarami i narzędziami pomiarowymi mają się zajmować centralne organy administracji państwowej, którymi będą: prezes Głównego Urzędu Miar oraz dyrektorzy okręgowych urzędów miar i naczelnicy obwodowych urzędów miar (art. 3).</u>
          <u xml:id="u-230.20" who="#PosełJanKowalik">Projekt ustawy Prawo o miarach, wprowadzając bezpośrednio ustawową regulację systemu miar oraz zasady jego stosowania, oznacza istotny postęp w stosunku do ustawy z 1966 r., która przyznawała Radzie Ministrów kompetencje do normowania kwestii legalności miar. Przyjęcie nowej regulacji prawnej Prawo o miarach, która określa jako legalne jednostki miar (art. 4) „jednostki Międzynarodowego Układu Jednostek Miar (SI)”, oznacza automatyczne wprowadzenie do systemu prawnie funkcjonujących miar nowych elementów Międzynarodowego Układu Jednostek Miar bez konieczności każdorazowej zmiany przepisów. Podstawowa zmiana w stosunku do przepisów ustawy z 1966 r. polega na ograniczeniu obligatoryjnej kontroli metrologicznej przyrządów pomiarowych do przypadków stosowania ich w obrocie publicznym, przy produkcji i badaniu środków leczniczych i przy czynnościach urzędowych (art. 10), a także w sytuacjach mających znaczenie dla bezpieczeństwa życia, ochrony zdrowia i ochrony środowiska (art. 11). Inne przyrządy — nie podlegające legalizacji ani obowiązkowemu uwierzytelnieniu — mogą być uwierzytelnione na wniosek zainteresowanych (art. 15). Oznacza to, że zamiast dotychczasowego przymusowego sprawdzania przyrządów pomiarowych służących do kontroli surowców, wyrobów i procesów technologicznych projekt wprowadza możliwość sprawdzenia stosowanych przyrządów pomiarowych na wniosek zainteresowanego producenta. Przyjmuje się zatem założenie, że producent lub użytkownik przyrządów pomiarowych we własnym interesie będzie zabiegał o utrzymanie swoich przyrządów pomiarowych w stanie rzetelności.</u>
          <u xml:id="u-230.21" who="#PosełJanKowalik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pozwolę sobie w imieniu klubu PSL wyrazić wątpliwość, czy ograniczenie obligatoryjności kontroli metrologicznej do przypadków określonych w art. 10 i 11 nie jest przedwczesne i nie przyczyni się do pogorszenia stanu rzetelności przyrządów pomiarowych, a w efekcie pogorszenia jakości towarów i usług. Nasza gospodarka nie jest jeszcze gospodarką w pełni rynkową, w której konkurencja zmusza producenta do dbania we własnym zakresie o rzetelność w dziedzinie miar i przyrządów pomiarowych. Mamy natomiast wiele przykładów na to, że nowe regulacje prawne, wybiegające nadmiernie w przyszłość, zanarchizowały rynek w niektórych wypadkach. Dotyczy to w szczególności zagadnień jakości, co w efekcie odbija się przede wszystkim na finalnym konsumencie.</u>
          <u xml:id="u-230.22" who="#PosełJanKowalik">Zasadę obligatoryjności pomiaru zachowuje projekt ustawy Prawo probiercze (druk nr 250), którego celem jest zapewnienie obrotu wyrobami z metali szlachetnych. Projektowana ustawa, która ma zastąpić ustawę z 1962 r., różni się od poprzedniej rezygnacją z reglamentacji prawnej obrotu kamieniami szlachetnymi - ogranicza się do regulacji prawnej w zakresie metali szlachetnych (gamę tych metali określa art. 2). Rezygnacja z regulowania kwestii obrotu kamieniami szlachetnymi wynika z dążenia do wprowadzenia w Polsce rozwiązań występujących w krajach zachodnioeuropejskich, a także z konwencji o obrocie wyrobami jubilerskimi, która nie uwzględnia kamieni szlachetnych. Ustawa przewiduje w art. 7 ust. 1, że do obrotu handlowego na terenie Rzeczypospolitej Polskiej mogą być wprowadzone tylko takie wyroby z metali szlachetnych, które zostały oznaczone polską cechą probierczą. Art. 7 ust. 2 oraz art. 8 precyzują wyjątki od generalnej zasady zawartej w art. 7. Projekt przewiduje w art. 1, że badaniem i cechowaniem wyrobów z metali szlachetnych przeznaczonych do obrotu handlowego zajmują się organy administracji probierczej, którymi są:</u>
          <u xml:id="u-230.23" who="#PosełJanKowalik">1) prezes Głównego Urzędu Miar;</u>
          <u xml:id="u-230.24" who="#PosełJanKowalik">2) dyrektorzy okręgowych urzędów probierczych;</u>
          <u xml:id="u-230.25" who="#PosełJanKowalik">3) naczelnicy obwodowych urzędów probierczych.</u>
          <u xml:id="u-230.26" who="#PosełJanKowalik">Można tylko wyrazić nadzieję, że proponowana struktura usprawni funkcjonowanie systemu probierczego i nie utrudni ewidencji wytwórców wyrobów i znaków imiennych (obowiązek ewidencji nakłada na wytwórcę art. 13), a także ułatwi sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem przepisów ustawy.</u>
          <u xml:id="u-230.27" who="#PosełJanKowalik">Reasumując, Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego zgłasza poparcie dla przedstawionych projektów ustaw.</u>
          <u xml:id="u-230.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-231.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Głos ma pan poseł Józef Pawelec, Konfederacja Polski Niepodległej. Następnym mówcą będzie pani poseł Anna Knysok, Konwencja Polska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#PosełJózefPawelec">Panie Marszałku! Drodzy Państwo! Konfederacja udzieli generalnie poparcia dla całego bloku ustaw normalizacyjnych. Uważamy, że słusznie rozdzielono kompetencje Głównego Urzędu Miar, Polskiego Komitetu Normalizacyjnego i Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji (dawnej Centralny Urząd Jakości i Miar). Nie powinno być tak, że ten sam podmiot ustanawia normy, wykonuje narzędzia i sprawdza jakość. Na świecie te funkcje są rozdzielone, dawniej było tak również w Polsce. Z uznaniem trzeba też przywitać zasadę dobrowolności - w szerokim zakresie - uznawania lub nieuznawania norm oraz stopniowej likwidacji norm branżowych i zakładowych. Chyba dobre jest to, że sam komitet normalizacji powstaje na podstawie pewnych wzorów zachodnich: nie jest to ciało administracyjne, nakazowe, ale - jak zapisano - kolegialne; swój głos będą tu mieli przedstawiciele towarzystw, konsumentów, różnych organizacji - nie tylko władza. Ale na tym właściwie kończy się lista pochwał. Chciałbym natomiast zwrócić uwagę na pewne niebezpieczeństwa, jakie wiążą się z tymi projektami.</u>
          <u xml:id="u-232.1" who="#PosełJózefPawelec">Przede wszystkim widzę w niektórych z nich tendencję do przesadnego biurokratyzowania instytucji. Nie będzie tak, że z PKNMiJ powstaną trzy mniejsze instytucje. Powstaną trzy równie wielkie; już to widać, wynika to z liczby prezesów, wiceprezesów, z sygnalizowanych dziesiątków miliardów złotych, które budżet musi przeznaczyć na ten cel - mówi się o tym nawet w tych dokumentach. I nie tylko o pieniądze tu chodzi, ale o pewną władzę. Te instytucje mogą słać do siebie papierki i działać bez oglądania się na ludzi, którym służą. Nie widzę podstaw, by Polski Komitet Normalizacyjny mógł spełniać aż tak wielką rolę, gdyż w kwestii norm Europa zrobiła już prawie wszystko. Po co my tutaj wymieniamy to wielkie programowanie, planowanie, badania? To nauka robi badania. Czym my tę Europę chcemy zachwycić? Sens istnienia Polskiego Komitetu Normalizacyjnego to mądre adaptowanie norm, czynienie przejściowych odstępstw (bo to trzeba robić) i - rzadziej, znacznie rzadziej - wychodzenie naprzeciw, uwzględnianie norm w tym znaczeniu, że również w Polsce może być coś takiego, co warto obwarować ostrzejszymi wymaganiami po to, żeby powstał produkt drogi, poszukiwany na świecie.</u>
          <u xml:id="u-232.2" who="#PosełJózefPawelec">A teraz kilka uwag szczegółowych. Jeśli chodzi o Główny Urząd Miar, chcę powiedzieć, że podniesiono tutaj wiele spraw, ale brakuje najważniejszego - brakuje mi jakiejś choćby wzmianki na temat wzorców. Przecież z tego ten urząd będzie żył, na tym będzie bazował. Mówi się też, że będzie system metryczny SI. Zgoda, ale dobrze byłoby przynajmniej wymienić główne jednostki SI, choćby w załączniku do projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-232.3" who="#PosełJózefPawelec">Jeśli chodzi o certyfikację, wydaje mi się, że nie jest prawdą to, co powiedział sprawozdawca, iż norma ISO serii 9000 nie pozwala na precyzyjne zdefiniowanie podstawowych pojęć wymienionych w art. 3. Mówi się, że laboratorium badawcze jest to laboratorium wykonujące badania. Nie wierzę, żeby norma ISO serii 9000 uniemożliwiała mówienie po polsku, w sposób jasny i zrozumiały. Tak samo, jeśli chodzi o niektóre inne stwierdzenia, np.: badanie jest to działanie techniczne mające na celu określenie cech procesu, usługi. Jeśli usługi - to już nie jest to działanie techniczne. Albo jeśli chodzi o system certyfikacji: jest to system o własnych zasadach postępowania i zarządzania. Otóż w systemie muszą być wyróżnione relacje.</u>
          <u xml:id="u-232.4" who="#PosełJózefPawelec">Poprzemy tutaj oba stosowne wnioski mniejszości, a także wniosek o nadanie osobowości prawnej centrum certyfikacji.</u>
          <u xml:id="u-232.5" who="#PosełJózefPawelec">Teraz kolejne uwagi do projektu dotyczącego Polskich Norm i Polskiego Komitetu Normalizacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-232.6" who="#PosełJózefPawelec">Art. 3: „Polskie Normy są normami krajowymi, oznaczanymi symbolem PN”. To przecież masło maślane. Normy są normami, a poza tym co to znaczy: „krajowymi”? Proponuję: Polskie Normy (PN), zwane dalej normami, określają wymagania i sposoby kontroli wyrobów, urządzeń i systemów stosowanych na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Dalej trzeba określić, w tym samym artykule, przedmiot normy: Przedmiotem norm są w szczególności cechy jakościowe wyrobów, parametry urządzeń — dotyczące zwłaszcza urządzeń współpracujących — zasady budowy obiektów i systemów oraz sporządzanie dokumentacji technicznej. I wreszcie — kryteria norm. Kryteria stanowią względy np. bezpieczeństwa pracy, ochrony zdrowia, środowiska przyrodniczego, względy bezpieczeństwa państwa i obronności.</u>
          <u xml:id="u-232.7" who="#PosełJózefPawelec">Art. 4: „Komitet jest organem kolegialnym”. To za mało. Trzeba powiedzieć, o co tu chodzi. Otóż komitet podejmuje decyzje kolegialne w gronie reprezentantów administracji, środowisk produkcyjnych, konsumenckich i naukowych.</u>
          <u xml:id="u-232.8" who="#PosełJózefPawelec">Art. 7: „Do zakresu działania komitetu należy...”. Tu ograniczyłbym te zadania, mówiłem już o tym na początku. Wymieniłbym więc: organizacja procesu normalizacyjnego w skali krajowej z uwzględnieniem spraw międzynarodowych, publikowanie i ankietyzowanie norm (to jest ważne), prowadzenie szkolenia i — dalej — pkt. 5, 6, 7 (jak w oryginale).</u>
          <u xml:id="u-232.9" who="#PosełJózefPawelec">Art. 9 jest zupełnie niepotrzebny, o powiązaniach międzynarodowych była już mowa w art. 7.</u>
          <u xml:id="u-232.10" who="#PosełJózefPawelec">Art. 10: „Prezes komitetu może powołać Radę Techniczną”. Jestem zdecydowanie przeciwny takiemu zapisowi. Jest to dzielenie Polaków na „normalnych” i na techników, jest to wręcz obrażające. Dlaczego nie tworzymy rady medycznej albo innej? O co tutaj chodzi? Dzisiaj komputer, samochód, telewizor to środki używane powszechnie, przez wszystkich, i nie próbujmy tu dodatkowo wyodrębniać jakichś „murzynów”, nazywanych technikami.</u>
          <u xml:id="u-232.11" who="#PosełJózefPawelec">Art. 12: „Do zadań biura komitetu należy...”. Uważam, że wystarczą zadania wymienione w ust. 2 w pkt. 1, 5, 6, 8.</u>
          <u xml:id="u-232.12" who="#PosełJózefPawelec">Art. 13. Zapisałbym go w brzmieniu: Podstawową pracę merytoryczną w zakresie norm wykonują powoływane przez komitet komisje normalizacyjne. Zależy mi na słowie: meritum.</u>
          <u xml:id="u-232.13" who="#PosełJózefPawelec">Niepotrzebny jest też dodatek: „problemowe” — Z jakimi problemami możemy mieć do czynienia w komisjach normalizacyjnych? — już dość mamy najrozmaitszych problemów. Wystarczy sformułowanie: komisje normalizacyjne, które tworzy się dla wszystkich dziedzin gospodarki, w tym... dalej tak, jak jest w oryginale, że do zadań komisji należy: pkt. 1, 2, 3 — a w pkt. 4 wymieniłbym trzy zasadnicze sprawy: ocena stopnia aktualności polskich norm, zakresu odstępstw od norm międzynarodowych oraz wpływu polskich norm na sprawy gospodarcze.</u>
          <u xml:id="u-232.14" who="#PosełJózefPawelec">Art. 14 - wyszczególnienie Polskiej Akademii Nauk jako placówki prowadzącej działalność normalizacyjną to już chyba za wiele; wystarczy: placówki naukowe.</u>
          <u xml:id="u-232.15" who="#PosełJózefPawelec">Art. 16 - zbyt obszerny zapis, już o tym jest w art. 12 i art. 13 - jest zupełnie niepotrzebny.</u>
          <u xml:id="u-232.16" who="#PosełJózefPawelec">Art. 21 - powinno być tylko: ważniejsze względy gospodarcze, względy techniczne należy wykreślić. Co może powodować, że rezygnujemy z obowiązywania jakiejś normy? Względy gospodarcze - zdrowie, środowisko, bezpieczeństwo - każą norm przestrzegać.</u>
          <u xml:id="u-232.17" who="#PosełJózefPawelec">Sumując, chcę powiedzieć, że cieszy nas pojawienie się kolejnego tematu technologicznego w Sejmie. Przyszłość naszego kraju leży bowiem w nowoczesnej produkcji i eksporcie, nie tylko w prymitywnym handelku i zawłaszczaniu mienia, bo to się szybko skończy. Normy powinny wspierać ten proces. Komitet powinien tworzyć warunki dla upowszechniania norm wśród producentów, wśród konsumentów, zachęcać do inwestowania w nowoczesne technologie i do konsumpcji myśli technicznej, zwłaszcza myśli krajowej. Za takim poprawieniem tych norm, w tym duchu, będziemy głosować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-233.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Głos ma pani poseł Anna Knysok, Konwencja Polska. Następnym mówcą będzie pan poseł Stefan Szańkowski, Porozumienie Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#PosełAnnaKnysok">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Bez zbędnych wstępów przystąpię od razu do omawiania po kolei przedstawionych nam projektów ustaw.</u>
          <u xml:id="u-234.1" who="#PosełAnnaKnysok">Projekt ustawy o normalizacji. W przedstawionym projekcie tworzy się podstawy nowoczesnego systemu normalizacji, polegającego przede wszystkim na:</u>
          <u xml:id="u-234.2" who="#PosełAnnaKnysok">— położeniu szczególnego nacisku na ochronę wyższych wartości, takich jak: życie, zdrowie, bezpieczeństwo oraz środowisko;</u>
          <u xml:id="u-234.3" who="#PosełAnnaKnysok">— zasadzie dobrowolnego stosowania ustalonych reguł technicznych, przy jednoczesnej możliwości wprowadzania ich do obowiązkowego stosowania z już wymienionych przyczyn;</u>
          <u xml:id="u-234.4" who="#PosełAnnaKnysok">— oddzieleniu kompetencji dotyczących stanowienia norm od kompetencji dotyczącej nakazu ich stosowania;</u>
          <u xml:id="u-234.5" who="#PosełAnnaKnysok">— zagwarantowaniu wpływu na normalizację i treść norm wszystkim zainteresowanym środowiskom, a nawet poszczególnym obywatelom (składy PKN i normalizacyjnych komisji problemowych oraz ankieta publiczna);</u>
          <u xml:id="u-234.6" who="#PosełAnnaKnysok">— nadaniu odpowiedniej rangi współpracy międzynarodowej i regionalnej.</u>
          <u xml:id="u-234.7" who="#PosełAnnaKnysok">Ustawa, w której wykorzystano doświadczenie krajów europejskich, umożliwia Polsce włączenie się do systemu normalizacji światowej i tym samym zasługuje na poparcie. Jednak, naszym zdaniem, wymaga ona dwóch uzupełnień.</u>
          <u xml:id="u-234.8" who="#PosełAnnaKnysok">Pierwsza poprawka dotyczy ustalania reguł współpracy komitetu jako państwowej jednostki organizacyjnej z naczelnymi i centralnymi organami administracji państwowej. W tym celu proponujemy, aby w art. 15 w ust. 1 dopisać na końcu wyrazy: „oraz zasady współdziałania komitetu z naczelnymi i centralnymi organami administracji państwowej”.</u>
          <u xml:id="u-234.9" who="#PosełAnnaKnysok">Druga poprawka dotyczy norm branżowych, a ściślej mówiąc możliwości wprowadzenia, na czas określony, obowiązku stosowania tych norm. Normy branżowe regulują dziś dość szeroki zakres zagadnień, w tym np. problemy bezpieczeństwa. Pewna liczba tych norm powinna zostać zastąpiona Polskimi Normami, po czym (rozporządzeniem ministra) — wprowadzona do obligatoryjnego stosowania. Obawiamy się, że 1 stycznia 1994 r. jest terminem zbyt krótkim, by prawidłowo przeprowadzić ten proces. W związku z tym proponujemy, aby w art. 26 wprowadzić dwa nowe ustępy w brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-234.10" who="#PosełAnnaKnysok">„3. Ministrowie mogą do 31 marca 1994 r. wprowadzić na podstawie art. 19 ust. 2 obowiązek stosowania normy branżowej.</u>
          <u xml:id="u-234.11" who="#PosełAnnaKnysok">4. Komitet zastąpi normy branżowe, o których mowa w ust. 3, Polskimi Normami najpóźniej do dnia 30 czerwca 1995 r.”.</u>
          <u xml:id="u-234.12" who="#PosełAnnaKnysok">Ten postulat stawiano już w trakcie pierwszego czytania projektu omawianej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-234.13" who="#PosełAnnaKnysok">Projekt ustawy o badaniach i certyfikacji. Ustawa stworzy podstawy prawne do zorganizowania w Polsce systemu akredytacji laboratoriów badawczych i jednostek certyfikujących oraz certyfikacji wyrobów i systemów jakości zgodnego z wymaganiami międzynarodowymi, obowiązującymi również w krajach Wspólnot Europejskich.</u>
          <u xml:id="u-234.14" who="#PosełAnnaKnysok">Polski system badań i certyfikacji ułatwi krajowy i międzynarodowy obrót towarowy m.in. poprzez likwidację barier technicznych w handlu. Po wdrożeniu tego systemu wyniki badań wykonywanych w polskich laboratoriach akredytowanych oraz certyfikaty wydawane przez polskie jednostki będą uznawane na zasadzie wzajemności przez odpowiednie organizacje zagraniczne, co może w znacznej mierze sprzyjać rozwojowi eksportu naszych towarów na rynki zachodnie.</u>
          <u xml:id="u-234.15" who="#PosełAnnaKnysok">Celem tej ustawy jest również rzeczywista ochrona rynku polskiego przed wyrobami i usługami o niskiej jakości, mogącymi stwarzać zagrożenie dla życia, zdrowia i środowiska, przy rezygnacji z przestarzałych i nieskutecznych zapisów obecnej ustawy o jakości z 1979 r.</u>
          <u xml:id="u-234.16" who="#PosełAnnaKnysok">Niezwykle ważne zatem jest spełnienie przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji wymagań odpowiednich norm międzynarodowych, w tym europejskich, z których wynika, że centrum powinno mieć m.in.: określoną osobowość prawną, ustabilizowaną sytuację finansową oraz środki wymagane dla prawidłowej realizacji swoich zadań (tj. warunki lokalowe i wyposażenie). Podobne organizacje na świecie mają osobowość prawną i tylko częściowo są dofinansowywane z budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-234.17" who="#PosełAnnaKnysok">We wnioskach mniejszości nr 3–5 odzwierciedla się przebieg dyskusji prowadzonych w czasie prac sejmowych. Przyjęcie ich stworzyłoby możliwość zorganizowania Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji w ramach obowiązującego w Polsce prawa, przy jednoczesnym spełnieniu podstawowych wymagań międzynarodowych, stawianych tego typu organizacjom. Natomiast wnioski mniejszości nr 1 i nr 2 w żadnej mierze nie mogą być zaakceptowane, gdyż przewidziane w nich określenia i definicje są nieprecyzyjne i niezgodne m.in. z przyjętymi w normach międzynarodowych ISO serii 9000, które obecnie są wprowadzane do zbioru Polskich Norm. W związku z tym Klub Parlamentarny Konwencja Polska będzie głosować za przyjęciem projektu ustawy o badaniach i certyfikacji, z uwzględnieniem wniosków mniejszości nr 3–5, oraz przeciwko przyjęciu wniosków mniejszości nr 1 i nr 2.</u>
          <u xml:id="u-234.18" who="#PosełAnnaKnysok">Projekt ustawy Prawo o miarach. W trosce o ochronę interesów obywateli prezes Głównego Urzędu Miar nakłada obowiązek legalizacji przyrządów pomiarowych stosowanych do rozliczeń, czynności urzędowych, produkcji i badania środków leczniczych. W porozumieniu z kierownikami kompetentnych resortów prezes GUM może wprowadzić obowiązek uwierzytelniania przyrządów pomiarowych mających znaczenie dla bezpieczeństwa, życia oraz ochrony zdrowia i środowiska. Dbałość o uzyskanie należytej jakości produktu pozostawia się producentom. W konsekwencji ustaje obowiązek legalizacji przyrządów pomiarowych stosowanych w procesach technologicznych. Praktykowana przez wiele lat obowiązkowa legalizacja tych przyrządów nie przyczyniła się - jak wiemy - do uzyskania wysokiej jakości produkowanych wyrobów.</u>
          <u xml:id="u-234.19" who="#PosełAnnaKnysok">W ustawie podkreśla się natomiast, że Główny Urząd Miar ma obowiązek zapewnienia możliwości odniesienia przyrządów pomiarowych do wzorców państwowych, a za ich pośrednictwem do międzynarodowych wzorców miar. W ustawie wprowadza się jednakowe warunki dopuszczenia do stosowania przyrządów pomiarowych produkcji krajowej i zagranicznej oraz przewiduje się możliwość wzajemnego uznawania wyników pomiarów wykonywanych w krajowych i zagranicznych instytutach metrologicznych.</u>
          <u xml:id="u-234.20" who="#PosełAnnaKnysok">Konwencja Polska będzie popierała przyjęcie projektu tej ustawy bez poprawek.</u>
          <u xml:id="u-234.21" who="#PosełAnnaKnysok">Projekt ustawy Prawo probiercze. W stosunku do obowiązującego dziś Prawa pobierczego w tym projekcie przewiduje się najmniejsze zmiany. Pozostawiono pełną kontrolę administracji państwowej nad zawartością metali szlachetnych w wyrobach jubilerskich wprowadzanych do obrotu handlowego w kraju, uwzględniono jednak zasady gospodarki rynkowej i tendencje międzynarodowe w zakresie probiernictwa, jak również zrezygnowano z wielce problematycznego badania jakości kamieni szlachetnych.</u>
          <u xml:id="u-234.22" who="#PosełAnnaKnysok">Projekt ustawy o utworzeniu Głównego Urzędu Miar. Ustawa mogłaby właściwie nosić nazwę: „o odtworzeniu Głównego Urzędu Miar”. Główny Urząd Miar został powołany na mocy dekretu o miarach 8 lutego 1919 r. Była to jedna z pierwszych decyzji ustawodawczych w Polsce po odzyskaniu niepodległości. Uznano wówczas, że ustalenie ścisłych zasad postępowania i jednolitości w dziedzinie miar jest jednym z podstawowych działań porządkujących handel, przemysł, naukę i szkolnictwo w młodej gospodarce polskiej.</u>
          <u xml:id="u-234.23" who="#PosełAnnaKnysok">Przedstawiony dzisiaj Wysokiej Izbie projekt ustawy umożliwia powrót do prawidłowego funkcjonowania zupełnie różnych pod względem charakteru i zakresu działania instytucji, to jest Głównego Urzędu Miar, Polskiego Komitetu Normalizacyjnego oraz zupełnie nowej, lecz niezmiernie potrzebnej Polsce państwowej jednostki organizacyjnej pod nazwą Polskie Centrum Badań i Certyfikacji.</u>
          <u xml:id="u-234.24" who="#PosełAnnaKnysok">Do projektów ustaw Prawo o miarach, Prawo probiercze oraz o utworzeniu GUM nie wnosimy żadnych uwag.</u>
          <u xml:id="u-234.25" who="#PosełAnnaKnysok">Reasumując, Klub Parlamentarny Konwencja Polska, mając na uwadze znaczenie omawianego pakietu 5 ustaw dla gospodarki Rzeczypospolitej Polskiej, udziela im, wraz ze zgłoszonymi przed chwilą poprawkami, swojego poparcia i będzie głosował za ich przyjęciem.</u>
          <u xml:id="u-234.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-235.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Stefana Szańkowskiego w imieniu Klubu Parlamentarnego Porozumienie Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#PosełStefanSzańkowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedłożony przez połączone komisje pakiet projektów ustaw o normalizacji, o badaniach i certyfikacji, Prawo o miarach, Prawo probiercze oraz o utworzeniu Głównego Urzędu Miar to akty prawne, jak to podkreślili pan poseł sprawozdawca oraz moi szanowni przedmówcy, od dawna oczekiwane i bardzo potrzebne. To jeden z pakietów, który zobowiązani jesteśmy przyjąć, by utrwalać nasze miejsce w Europie, mając w perspektywie integrację z EWG.</u>
          <u xml:id="u-236.1" who="#PosełStefanSzańkowski">Działalność Państwowego Komitetu Normalizacji i Miar opiera się nadal na anachronicznym, delikatnie to określając, niekiedy wręcz szkodliwym systemie prawnym, szczególnie teraz, w dobie przechodzenia do gospodarki normalnej, opartej na mechanizmach rynkowych.</u>
          <u xml:id="u-236.2" who="#PosełStefanSzańkowski">Po przyjęciu tych ustaw działalność w zakresie miar, legalizacji przyrządów pomiarowych będzie stanowić istotną część działalności administracji państwowej, normalizacja i jakość zaś zostaną od tego niedopuszczalnego w gospodarce rynkowej nadzoru administracyjnego uwolnione.</u>
          <u xml:id="u-236.3" who="#PosełStefanSzańkowski">W odczuciu Klubu Parlamentarnego Porozumienie Ludowe te ustawy winny zostać przyjęte jak najszybciej. Nie tyle chodzi tu o to, co wskazywali moi przedmówcy - przeszkodę formalną dla procesu integracji ze Wspólnotą Europejską - ile o normalne obroty handlowe z zagranicą.</u>
          <u xml:id="u-236.4" who="#PosełStefanSzańkowski">Nie możemy pozwolić sobie na to, by - wobec braku polskiego systemu badań i certyfikacji uznawanego przez inne kraje - wiele eksportowanych przez Rzeczpospolitą Polską towarów było poddawanych żmudnej i bardzo kosztownej procedurze oceny w zagranicznych laboratoriach. Ochrona rynku polskiego przed importowanymi towarami niskiej jakości jest przecież tak utrudniona, praktycznie niemożliwa, nie mamy bowiem stosownych uregulowań ustawowych.</u>
          <u xml:id="u-236.5" who="#PosełStefanSzańkowski">Te ustawy wprowadzają rozwiązania, które stanowią krok ku Europie Zachodniej, są też rozważne, uwzględniają bowiem możliwość zachowania w okresie przejściowym, w okresie dochodzenia do gospodarki rynkowej, niezbędnego istotnego wpływu na wyżej wymienione dziedziny życia gospodarczego. Są w nich zawarte zapisy będące wynikiem suwerennego wyboru regulacji prawnych. Zostały one na podstawie przedłożenia rządowego przyjęte przez podkomisję, a następnie zaakceptowane przez połączone komisje - Komisję Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisję Ustawodawczą.</u>
          <u xml:id="u-236.6" who="#PosełStefanSzańkowski">Posłowie Klubu Parlamentarnego Porozumienie Ludowe generalnie akceptują przedłożone projekty i zawarte w nich rozwiązania. Szczególnie cieszy nas to, że przywrócona zostanie w Rzeczypospolitej instytucja Główny Urząd Miar, utworzona przez nasze państwo na mocy jednego z pierwszych dekretów w 1919 r., a także powstanie kolegialny, bezmyślnie zlikwidowany PKN.</u>
          <u xml:id="u-236.7" who="#PosełStefanSzańkowski">Ważne, że zmieniamy w istotny sposób idee normalizacji. Odchodzimy od obowiązującej w gospodarce nakazowej normy obligatoryjnej, która powodowała, że użytkownicy minimalizowali wymagania, a działo się to kosztem jakości wyrobów. Posiadanie certyfikatu, czyli świadectwa zgodności z normą wystawionego po badaniach, stanie się, miejmy nadzieję, wysoko cenionym atutem przy zawieraniu kontraktów.</u>
          <u xml:id="u-236.8" who="#PosełStefanSzańkowski">Wprowadzenie systemu norm europejskich oraz organizacja instytucji związanych z normalizacją, szybkie stworzenie sieci laboratoriów, badań i certyfikacji powinny wpłynąć na szybkie przełamanie barier w wymianie towarowej z Zachodem. Ten system zwiększy chłonność naszego przemysłu, jeśli chodzi o innowacje, tym samym podniesie się konkurencyjność naszych towarów. W kraju istnieje baza do tworzenia laboratoriów certyfikacyjnych - choćby jednostki badawczo-rozwojowe, instytuty przemysłowe i uczelniane. Oczywiście, wdrożenie w życie proponowanych w pakiecie ustaw rozwiązań będzie kosztować kilkadziesiąt miliardów złotych, ale te pieniądze zwrócą się bardzo szybko. Ośmielę się stwierdzić, że każdy miesiąc zwłoki, że brak takiego systemu to straty mierzone w miliardach i trudne do dokładnego oszacowania.</u>
          <u xml:id="u-236.9" who="#PosełStefanSzańkowski">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Klub Parlamentarny Porozumienie Ludowe będzie głosował za przyjęciem ustaw: po pierwsze - o utworzeniu Głównego Urzędu Miar, po drugie - o normalizacji, po trzecie - Prawo probiercze, po czwarte - Prawo o miarach, w brzmieniu proponowanym przez komisje sejmowe. Popieramy poprawkę zgłoszoną przez panią poseł Annę Knysok oraz wcześniej przez pana posła Władysława Liwaka, w której proponuje się wprowadzenie w okresie przejściowym słusznych uregulowań dotyczących likwidowanych norm branżowych.</u>
          <u xml:id="u-236.10" who="#PosełStefanSzańkowski">Jeżeli chodzi o ustawę o badaniach i certyfikacji, będziemy głosować za odrzuceniem pierwszego i drugiego wniosku mniejszości. Zarówno poseł sprawozdawca, jak i przedmówcy szeroko uzasadniali ich znaczenie. Podzielamy opinie, że przyjęcie takich definicji pojęć użytych w ustawie zmienia sens ustawy.</u>
          <u xml:id="u-236.11" who="#PosełStefanSzańkowski">Popieramy natomiast trzeci, czwarty i piąty wniosek mniejszości. Nadanie osobowości prawnej centrum i przyjęcie w tym wypadku zasad finansowania takich jak określone w prawie budżetowym dla zakładów budżetowych jest rozwiązaniem lepszym niż usytuowanie centrum jako jednostki budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-236.12" who="#PosełStefanSzańkowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu klubu PL zgłaszam wniosek o przejście do trzeciego czytania tych ustaw i jak najszybsze ich uchwalenie. Prace legislacyjne ciągnęły się już stanowczo zbyt długo, a kontrowersje wokół brzmienia ustaw są na tyle niewielkie, że mogą zostać rozstrzygnięte w głosowaniu. Nie ma potrzeby odsyłać projektów ustaw ponownie do komisji, tym bardziej że wszystkie te sprawy były w komisjach rozpatrywane i dyskutowane.</u>
          <u xml:id="u-236.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-237.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Krzysztofa Putrę w imieniu Parlamentarnego Klubu Porozumienia Centrum.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#PosełKrzysztofPutra">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Podczas pierwszego czytania projektów ustaw o normalizacji, o badaniach i certyfikacji, Prawo o miarach, Prawo probiercze i o utworzeniu Głównego Urzędu Miar padło wiele argumentów za szybkim ich uchwaleniem. Obecnie chciałbym w imieniu Parlamentarnego Klubu Porozumienia Centrum przedstawić merytoryczne argumenty, które wskazują na wymierny wpływ działalności normalizacyjnej na rozwój gospodarczy kraju.</u>
          <u xml:id="u-238.1" who="#PosełKrzysztofPutra">Otóż z dniem 1 stycznia 1993 r. wprowadzono w Federacji Rosyjskiej ustawę o ochronie konsumenta, zgodnie z którą wwóz wszelkich wyrobów na jej terytorium, począwszy od wody pitnej do wyrobów mechaniki precyzyjnej i elektroniki, będzie wymagał certyfikatu zgodności gosstandardu lub innych uznanych certyfikatów. Stanowi to ewidentny przykład strat, jakie poniesiemy jako kraj z powodu braku systemu badań i certyfikacji. Badania wyrobów i usług polscy wytwórcy będą musieli wykonać na swój koszt za granicą i tam uzyskiwać certyfikaty zgodności. Powoduje to nie tylko dodatkowe koszty, ale tworzy także barierę techniczną w postaci obcych nie zsynchronizowanych norm. Liczbowe oszacowanie korzyści ekonomicznych osiągniętych w wyniku normalizacji badań i certyfikacji w skali kraju jest trudne z uwagi na wiele czynników, których wpływ trudno ocenić.</u>
          <u xml:id="u-238.2" who="#PosełKrzysztofPutra">Na zlecenie EWG wykonano szczegółowe analizy kosztów wynikających z barier technicznych związanych z brakiem zsynchronizowania norm oraz brakiem umów o wzajemnym uznawaniu wyników badań i certyfikacji. Mimo że Wspólnota Europejska jest bardzo zaawansowana w unifikacji systemu normalizacyjnego, badania 11 tys. przedsiębiorstw wykazały, że obecnie straty Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej wynikające z istnienia barier technicznych wynoszą ok. 6 mld dolarów. Natomiast ogólny zysk Wspólnoty Europejskiej z tytułu pełnego zharmonizowania norm oraz wzajemnego uznawania wyników badań i certyfikatów, a także związanej z tym likwidacji barier technicznych i technologicznych, wyniesie ponad 240 mld dolarów. Sądzę, że przykłady te są wystarczająco wymowne i mnożenie dalszych argumentów jest niepotrzebne.</u>
          <u xml:id="u-238.3" who="#PosełKrzysztofPutra">Parlamentarny Klub Porozumienia Centrum akceptuje projekty ustaw w całości oraz poprze wnioski mniejszości - od trzeciego do piątego - do ustawy o badaniach i certyfikacji.</u>
          <u xml:id="u-238.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-239.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Lista mówców przemawiających w imieniu klubów została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-239.2" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Pozostaje Wysokiej Izbie wysłuchać wystąpień indywidualnych. Zapisało się do głosu dwóch posłów.</u>
          <u xml:id="u-239.3" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Rychlika, nie zrzeszonego. Następnym mówcą będzie pan poseł Jan Pamuła, Polski Program Liberalny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#PosełAndrzejRychlik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym zaproponować szanownym państwu przejście jeszcze na tym posiedzeniu Sejmu do trzeciego czytania projektów ustaw przedstawionych dziś w sprawozdaniu przez Komisję Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego i Komisję Ustawodawczą. Projekty te zostały przygotowane i przeszły przez bardzo szczegółowy proces legislacyjny. Każdy projekt został poddany wnikliwej analizie merytorycznej i formalnej. Nie stwierdzono żadnych sprzeczności z obecnie obowiązującym systemem prawa. W przepisach przejściowych i końcowych uchylono ustawy, które projekty te mają zastąpić. Wnioski mniejszości i poprawki dotyczą tylko spraw drobnych, których uregulowanie może wpłynąć na jeszcze lepsze przeprowadzenie procesu legislacyjnego, lecz nie ma to żadnego znaczenia dla całej koncepcji.</u>
          <u xml:id="u-240.1" who="#PosełAndrzejRychlik">Chciałem poprosić Wysoką Izbę o przyjęcie trzeciego, czwartego i piątego wniosku mniejszości do projektu ustawy o badaniach i certyfikacji. Wnioski te dotyczą Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji. Proponujemy, aby centrum prowadziło gospodarkę finansową na zasadach określonych w prawie budżetowym dla zakładów budżetowych. Wydaje nam się, że w systemie gospodarki rynkowej centrum lepiej będzie reprezentowało w układach międzynarodowych polski interes narodowy jako zakład, a nie jako jednostka, z tej prostej przyczyny, że zysk wypracowany przez zakład pozostaje w zakładzie, a zysk wypracowany przez jednostkę jest odprowadzany do budżetu państwa i podmiot nie bardzo jest zainteresowany efektywną działalnością ekonomiczną. Centrum to będzie wydawało certyfikaty po przeprowadzeniu badań, oczywiście, w pierwszej kolejności dla eksportowanych towarów polskich, ale po zdobyciu renomy międzynarodowej najprawdopodobniej również dla towarów wytwarzanych poza obszarem Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-240.2" who="#PosełAndrzejRychlik">Proszę państwa, jest rzeczą bardzo istotną, aby państwo polskie pomagało polskim instytucjom wygrywać w międzynarodowej konkurencji, bo przecież cały świat zmierza w kierunku globalizacji swoich struktur. Polskie Centrum Badań i Certyfikacji powinno już na starcie swego działania mieć takie warunki prawne, które pozwoliłyby mu wpisać się w międzynarodowy system wymiany towarów i usług.</u>
          <u xml:id="u-240.3" who="#PosełAndrzejRychlik">Na zakończenie pozwolę sobie stwierdzić, że do pozostałych czterech projektów ustaw nie mam żadnych uwag.</u>
          <u xml:id="u-240.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-241.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Głos ma pan poseł Jan Pamuła, Polski Program Liberalny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#PosełJanPamuła">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Proponowany przez rząd projekt ustawy Prawo probiercze w zasadzie - poza rezygnacją z reglamentacji prawnej obrotu kamieniami szlachetnymi - nie wprowadza żadnych istotnych zmian w sferze obrotu wyrobami z metali szlachetnych, mimo że realia społeczno-gospodarcze wymagają w tym zakresie zmian zasadniczych.</u>
          <u xml:id="u-242.1" who="#PosełJanPamuła">Z uzasadnienia projektu ustawy Prawo probiercze wynika, że prawo probiercze wiąże się z Prawem dewizowym i gospodarczym. Konsekwencją tego stanowiska winno być uwzględnienie wszystkich realiów obrotu wyrobami z metali szlachetnych w Polsce. Nowe przepisy nie mogą tych realiów pomijać. Projekt nowego Prawa probierczego, podobnie jak obowiązująca obecnie ustawa Prawo probiercze, z dnia 29 czerwca 1962 r., ogranicza zakres działania tego prawa jedynie do zapewnienia bezpiecznego obrotu wyrobami z metali szlachetnych, zapominając o deklarowanym w uzasadnieniu związku Prawa probierczego z Prawem dewizowym i gospodarczym. Jako poseł z zagadnieniami dotyczącymi Prawa probierczego zetknąłem się w marcu ub. r. Otrzymałem wówczas odpis pisma z 10 marca 1992 r. kierowanego przez Cech Złotników, Jubilerów i Pokrewnych Zawodów w Krakowie do ministra finansów oraz prezesa Polskiego Komitetu Normalizacji, Miar i Jakości z wnioskiem o podjęcie natychmiastowych działań mających na celu zlikwidowanie nielegalnego handlu wyrobami jubilerskimi na terenie Polski. Pismo to było w zasadzie wnioskiem o zmianę obowiązującego obecnie Prawa probierczego - i stąd to moje wystąpienie - poprzez wprowadzenie do przepisów Prawa probierczego, oprócz obowiązku cechowania wyrobów jubilerskich, również przepisów o prawie do tego cechowania. Propozycje cechu sprowadzały się do:</u>
          <u xml:id="u-242.2" who="#PosełJanPamuła">— ograniczenia prawa i obowiązku cechowania wyrobów jubilerskich wyłącznie dla wytwórców i warsztatów jubilerskich;</u>
          <u xml:id="u-242.3" who="#PosełJanPamuła">— ograniczenia prawa i obowiązku cechowania wyrobów jubilerskich pochodzących z zagranicy wyłącznie do hurtowni i pracowni jubilerskich, przy jednoczesnym wymogu przedstawienia dokumentów potwierdzających opłacenie należności celnych;</u>
          <u xml:id="u-242.4" who="#PosełJanPamuła">— ograniczenie do dwóch sztuk wyrobów z metali szlachetnych, które mogą być ocechowane przez osoby fizyczne, bez wyżej podanych wymogów, bądź przez osoby fizyczne działające wyłącznie poprzez firmy jubilerskie.</u>
          <u xml:id="u-242.5" who="#PosełJanPamuła">Reakcje adresatów tego pisma świadczą w moim przekonaniu jednoznacznie o braku koordynacji działania poszczególnych organów państwowych w bardzo istotnym dla skarbu państwa ograniczaniu bądź likwidowaniu działalności wytwórczej i handlowej w zakresie produkcji i obrotu wyrobami jubilerskimi bez opodatkowania. Ministerstwo Finansów, doceniając wagę problemu, w piśmie generalnego inspektora kontroli skarbowej z 16 kwietnia 1992 r. kierowanym do prezesa Polskiego Komitetu Normalizacji, Miar i Jakości, podzielając w zasadzie słuszność propozycji cechu, stwierdziło, że obecny stan prawny nie zapewnia nadzoru i kontroli nad obrotem wyrobami jubilerskimi, co pozbawia budżet państwa znacznych źródeł dochodu. Generalny inspektor kontroli finansowej poinformował mnie, że w ramach ministerstwa podjęte zostały działania w celu zapobieżenia istniejącym nieprawidłowościom w zakresie obrotu wyrobami jubilerskimi. Według informacji generalnego inspektora kontroli skarbowej sprawa została przekazana Departamentowi Polityki Dewizowej i Departamentowi Prawnemu w celu dokonania regulacji prawnej. Zdaniem generalnego inspektora kontroli skarbowej w prawnym uregulowaniu sygnalizowanego przez Cech Złotników, Jubilerów i Pokrewnych Zawodów problemu należy w szczególności zmienić obowiązujące przepisy poprzez:</u>
          <u xml:id="u-242.6" who="#PosełJanPamuła">1) nałożenie na urzędy probiercze obowiązku rejestracji ilości oznakowanych znakami probierczymi wyrobów z metali szlachetnych zgłaszanych do oznakowania przez podmioty gospodarcze;</u>
          <u xml:id="u-242.7" who="#PosełJanPamuła">2) sprawdzanie koncesji na obrót i przetwórstwo wyżej wymienionymi wyrobami w wypadku zgłaszania do ocechowania wyrobów w ilościach wskazujących na działalność handlową lub wytwórczą;</u>
          <u xml:id="u-242.8" who="#PosełJanPamuła">3) sprawdzanie dokumentów celnych przy imporcie i cechowanie tylko tych wyrobów, na które zgłaszający posiada dokumenty opłaty cła i podatku granicznego, jeżeli zgłaszane ilości wskazują na cele handlowe;</u>
          <u xml:id="u-242.9" who="#PosełJanPamuła">4) odnotowanie adresu urzędu skarbowego właściwego dla podmiotu gospodarczego zgłaszającego wyroby do cechowania;</u>
          <u xml:id="u-242.10" who="#PosełJanPamuła">5) comiesięczne powiadamianie właściwych urzędów skarbowych o ilości wyrobów zgłoszonych do ocechowania przez dany podmiot gospodarczy.</u>
          <u xml:id="u-242.11" who="#PosełJanPamuła">Konfrontacja stanowiska generalnego inspektora kontroli skarbowej z otrzymanym przez Cech Złotników, Jubilerów i Pokrewnych Zawodów w Krakowie pismem Biura Prawnego Polskiego Komitetu Normalizacji, Miar i Jakości z 10 kwietnia 1992 r. kompromituje organy państwa odpowiedzialne za prawne uregulowanie problemów prawnych w zakresie obrotu wyrobami jubilerskimi. Otóż zdaniem Biura Prawnego propozycje cechu, których zasadność potwierdził generalny inspektor kontroli skarbowej, „zmierzają do ograniczenia praw i swobód obywatelskich”. Symptomatyczne, jeśli chodzi o brak zrozumienia roli prawa w przeciwdziałaniu i zapobieganiu działaniom na szkodę skarbu państwa i obywatela, jest końcowe sformułowanie pisma: „Celem Prawa probierczego nie jest wcale przeciwdziałanie nielegalnemu handlowi metalami szlachetnymi. Sprawami nielegalnego handlu zajmują się inne służby, do tego celu specjalnie powołane, a nie urzędy probiercze”.</u>
          <u xml:id="u-242.12" who="#PosełJanPamuła">Podpisanie takiego dokumentu przez dyrektora Biura Prawnego Polskiego Komitetu Normalizacji, Miar i Jakości, moim zdaniem, dyskwalifikuje go jako urzędnika, zwłaszcza tak wysokiego szczebla administracji państwowej. Odnoszę wrażenie, że właśnie projekt nowego Prawa probierczego jest dziełem podobnie myślących i podobnie rozumiejących profilaktyczne działanie prawa „prawników”.</u>
          <u xml:id="u-242.13" who="#PosełJanPamuła">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Oceniając przedstawiony przez rząd projekt Prawa probierczego - niezależnie od trafności rozwiązań proponowanych przez generalnego inspektora kontroli skarbowej czy Cech Złotników, Jubilerów i Pokrewnych Zawodów — uważam za celowe i konieczne wprowadzenie do Prawa probierczego przepisów prawnych zapewniających organom administracji probierczej nadzór i kontrolę nad obrotem wyrobami z metali szlachetnych. Prawo probiercze — jak wynika z art. 1 projektu — reguluje badanie i cechowanie wyrobów z metali szlachetnych przeznaczonych do obrotu handlowego w kraju, a więc z natury swego działania wiąże się z obrotem handlowym. Stwierdzenie dyrektora Biura Prawnego Polskiego Komitetu Normalizacji, Miar i Jakości, że propozycja Cechu Złotników, Jubilerów i Pokrewnych Zawodów w Krakowie zmierza do ograniczenia praw i swobód obywatelskich, jest herezją prawniczą. Truizmem jest również stwierdzenie, że sprawami nielegalnego handlu zajmują się inne służby - specjalnie do tego celu powołane - a nie urzędy probiercze. Nie chodzi bowiem o ustawowe nałożenie na organy administracji probierczej obowiązku walki z nielegalnym handlem, lecz o stworzenie w nowym Prawie probierczym rozwiązań prawnych pozwalających na wyeliminowanie bądź ograniczenie tego handlu, a w konsekwencji zapewniających ochronę interesów skarbu państwa oraz legalnie działających i płacących podatki podmiotów gospodarczych. Uważam zatem, że przedstawiony przez rząd projekt ustawy Prawo probiercze nie spełnia oczekiwań zainteresowanych podmiotów gospodarczych i nie realizuje przedstawionego mi przez generalnego inspektora kontroli skarbowej zapewnienia, że celem prowadzonych prac legislacyjnych w zakresie Prawa probierczego będzie zapewnienie nadzoru i kontroli nad obrotem wyrobami z metali szlachetnych, a jednocześnie zabezpieczenie interesów skarbu państwa. Proponuję zatem wprowadzenie w miejsce art. 2 projektu artykułu o następującym brzmieniu: „Art. 2. 1. Uprawnienia do ocechowania wyrobów z metali szlachetnych wytworzonych w kraju posiadają wyłącznie podmioty gospodarcze prowadzące działalność w zakresie przetwórstwa lub obrotu tymi wyrobami.</u>
          <u xml:id="u-242.14" who="#PosełJanPamuła">2. Uprawnienia do ocechowania wyrobów z metali szlachetnych pochodzących z importu posiadają podmioty wymienione w pkt. 1 oraz osoby fizyczne, które przedstawią organowi administracji probierczej dokumenty potwierdzające opłacenie cła i podatku granicznego.</u>
          <u xml:id="u-242.15" who="#PosełJanPamuła">3. Organy administracji probierczej zobowiązane są do rejestrowania ilości i wagi wyrobów z metali szlachetnych ocechowanych przez podmioty i osoby fizyczne i do comiesięcznego przekazywania informacji właściwym urzędom skarbowym”.</u>
          <u xml:id="u-242.16" who="#PosełJanPamuła">Proponowany obecnie art. 2 projektu stanowiłby art. 3, a kolejne artykuły - od 4 do 21. Uważam, że po takim uzupełnieniu nowe Prawo probiercze uzyskałoby społeczną aprobatę.</u>
          <u xml:id="u-242.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-243.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana Krzysztofa Mordzińskiego prezesa Polskiego Komitetu Normalizacji, Miar i Jakości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#PrezesPolskiegoKomitetuNormalizacjiMiariJakościKrzysztofMordziński">Panie Marszałku! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Chciałbym przede wszystkim odnieść się do uwag zgłoszonych w trakcie drugiego czytania; może jak najkrócej.</u>
          <u xml:id="u-244.1" who="#PrezesPolskiegoKomitetuNormalizacjiMiariJakościKrzysztofMordziński">Odnośnie do uwagi dotyczącej dopisania w art. 15 ust. 1 akapitu dotyczącego zasad współdziałania komitetu z naczelnymi, centralnymi organami administracji państwowej, zgłoszonej przez pana posła Liwaka i panią posłankę Knysok. Jest to uwaga zasadna. Podobne rozwiązanie znajduje się w uchwalonej niedawno przez Sejm ustawie o prawie wynalazczym.</u>
          <u xml:id="u-244.2" who="#PrezesPolskiegoKomitetuNormalizacjiMiariJakościKrzysztofMordziński">Również zmiana dotycząca art. 26, którą zgłosił pan poseł Liwak - chodzi o projekt ustawy o normalizacji - jest, w moim przekonaniu, do przyjęcia, jako że stanowi ona pewien bufor, jeśli chodzi o bezpieczeństwo przy wejściu w życie ustaw z dniem 1 stycznia 1994 r., bo takie jest przewidziane.</u>
          <u xml:id="u-244.3" who="#PrezesPolskiegoKomitetuNormalizacjiMiariJakościKrzysztofMordziński">Odnośnie do wniosków mniejszości nr 1 i 2. W moim przekonaniu wniosek mniejszości nr 1, będący skrótowym zapisem art. 1, jest w zasadzie mniej precyzyjny. Natomiast wniosek mniejszości nr 2, dotyczący zmiany art. 3 ustawy o badaniach i certyfikacji — już niektórzy posłowie o tym mówili — jest niezgodny z normami, na których oparty jest system akredytacji laboratoriów badawczych, certyfikacji wyrobów i certyfikacji systemów zapewniania jakości; jest to system norm ISO serii 9000, już niedługo będą normy ISO serii 10 000, na których opiera się ustawa o badaniach i certyfikacji. Ten nowy słownik, który zgłosił pan poseł Pawelec, zmuszałby do zmiany polskich tłumaczeń norm ISO serii 9000, których teraz dokonujemy, wprowadzając je do zbioru Polskich Norm (zresztą kilka z tych terminów, mimo swojej skrótowości, jest bardzo nieprecyzyjnych). Jednocześnie pan poseł Pawelec powiedział — zanotowałem to — że szeroko zapisane są zadania dotyczące działalności normalizacyjnej, a Europa już zrobiła wszystko — wystarczy więc tylko adaptować normy. Tu jest, jeśli można to powiedzieć, pewnego rodzaju niekonsekwencja, bo właśnie adaptacja norm ISO serii 9000 nie byłaby wiernym tłumaczeniem norm międzynarodowych; zresztą na tych normach opierają się normy europejskie serii 29 000. Byłyby to dosyć duże komplikacje.</u>
          <u xml:id="u-244.4" who="#PrezesPolskiegoKomitetuNormalizacjiMiariJakościKrzysztofMordziński">Wnioski mniejszości nr: 3, 4 i 5, dotyczące projektu ustawy o badaniach i certyfikacji, które znalazły poparcie pana posła Kowalika z PSL, pani posłanki Knysok, pana posła Szańkowskiego z Porozumienia Ludowego, pana posła Putry - bardzo przepraszam, jeśli któregoś posła pominąłem - mówią o innych zasadach finansowania Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji. Powiedziałbym tak: Wniosek rządowy i przedłożone Wysokiej Izbie projekty ustaw mówią o jednostce budżetowej; w tym kierunku zmierzano też w czasie spotkań uzgadniających z różnymi resortami oraz w głosowaniu w podkomisji i w połączonych Komisjach: Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Ustawodawczej. Natomiast sprawa innych zasad finansowania powracała i zasady przewidziane w tych poprawkach mniejszości są bardziej zgodne z tym, co jest przyjęte we Wspólnotach Europejskich. Tak bym to najkrócej skomentował.</u>
          <u xml:id="u-244.5" who="#PrezesPolskiegoKomitetuNormalizacjiMiariJakościKrzysztofMordziński">Chciałbym teraz bardzo króciutko odpowiedzieć na (nie wszystkie zdążyłem zanotować) kilka uwag pana posła Pawelca z Konfederacji Polski Niepodległej. Najbardziej mocne stwierdzenie było takie: W nowych dużych instytucjach będzie wielu prezesów, potrzeba na te zmiany dużo pieniędzy i będzie krążyć bardzo dużo dokumentów.</u>
          <u xml:id="u-244.6" who="#PrezesPolskiegoKomitetuNormalizacjiMiariJakościKrzysztofMordziński">Otóż prezesów i dyrektorów będzie nie tak wielu; podejrzewam, że pewnie o dwóch czy trzech więcej niż w tej chwili w mojej instytucji, nie będą to też wielkie instytucje, powstaną one przez podział Polskiego Komitetu Normalizacji, Miar i Jakości, który jest obecnie do tego podziału przygotowywany.</u>
          <u xml:id="u-244.7" who="#PrezesPolskiegoKomitetuNormalizacjiMiariJakościKrzysztofMordziński">Według naszych projektów ogólna liczba etatów w tych trzech instytucjach zwiększy się o 85, a mogę Wysoką Izbę poinformować, że w ciągu ostatnich 3 lat (niecałych), odkąd jestem prezesem tego komitetu, zlikwidowałem w nim 550 etatów. W tej chwili cała służba miar, łącznie ze służbą terenową, pion normalizacji oraz centralne biuro jakości wyrobów, wraz ze wszystkimi służbami dodatkowymi, liczy 2184 etaty, a potencjalny wzrost dotyczy 85 etatów. To wszystko jest związane z obsługą w pierwszym okresie około 100 normalizacyjnych komisji problemowych, które powstaną, mam nadzieję, jeszcze do końca tego roku, aby PKN mógł wystartować w przyszłym roku i pracować już w sposób optymalny; chodzi również o Polskie Centrum Badań i Certyfikacji, którego zakres działania bardzo wyraźnie się rozszerzy w stosunku do zakresu działania dzisiejszego CBJW - Centralnego Biura Jakości Wyrobów.</u>
          <u xml:id="u-244.8" who="#PrezesPolskiegoKomitetuNormalizacjiMiariJakościKrzysztofMordziński">Podsumowując: Nie będą to wielkie instytucje ani nie będzie wielu szefów, ani nie potrzeba dużo etatów. Obieg dokumentów będzie, jak myślę, nareszcie normalny, ponieważ nienormalne w polskim systemie prawnym jest to, że organ administracji państwowej sprawuje nadzór administracyjny nad normalizacją i jakością. To jest w gospodarce wolnorynkowej rzecz nieznana.</u>
          <u xml:id="u-244.9" who="#PrezesPolskiegoKomitetuNormalizacjiMiariJakościKrzysztofMordziński">Chciałbym, żebyśmy wrócili do tej sprawy, o której mówiło wielu posłów, mianowicie do idei Głównego Urzędu Miar jako tylko organu administracji państwowej i do ciał o charakterze kolegialnym Polskiego Komitetu Normalizacyjnego i Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji. Takie instytucje, takie organizacje (oprócz Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji, bo to byłaby nowa jednostka) były już w Rzeczypospolitej i dobrze spełniały swoją rolę, a ich odpowiedniki działają na Zachodzie Europy. Taki natomiast urząd jak mój znajduje swoje odpowiedniki tylko w krajach Europy Wschodniej.</u>
          <u xml:id="u-244.10" who="#PrezesPolskiegoKomitetuNormalizacjiMiariJakościKrzysztofMordziński">Odniosłem się do różnych uwag zgłoszonych w trakcie drugiego czytania, a na zakończenie chciałbym udzielić możliwie precyzyjnej odpowiedzi panu posłowi Pamule z Polskiego Programu Liberalnego. Otóż znam pisma cechu złotników w Krakowie, wstępne stanowisko generalnego inspektora kontroli skarbowej, jak też pisma dyrektora mojego Biura Prawnego; pamiętam też oczywiście moją odpowiedź wystosowaną do generalnego inspektora kontroli skarbowej, późniejszą, której pan poseł chyba nie ma, a którą natychmiast panu posłowi dostarczę.</u>
          <u xml:id="u-244.11" who="#PrezesPolskiegoKomitetuNormalizacjiMiariJakościKrzysztofMordziński">Otóż po moich wyjaśnieniach główny inspektor kontroli skarbowej uznał, że do projektu ustawy Prawo probiercze nie należy wpisywać wszystkich obowiązków służb celnych i innych organów kontroli, bo one są zapisane w innych ustawach. Na przykład można by w urzędach probierczych wprowadzić drugą ewidencję wytwórców i sprzedawców wyrobów z metali szlachetnych. Można by to zrobić, ale to już robi kto inny - między innymi resort przemysłu i Państwowa Inspekcja Handlowa.</u>
          <u xml:id="u-244.12" who="#PrezesPolskiegoKomitetuNormalizacjiMiariJakościKrzysztofMordziński">Dopowiem jeszcze, że w wypadku wszystkich spraw, które interesują urzędy kontroli skarbowej lub Policję, współpracujemy z tymi urzędami i udzielamy na przykład informacji na temat ilości dostarczanych wyrobów ze złota, z platyny, ze srebra i na temat ich masy. Udzielamy wszelkich informacji, których żądają te urzędy. To jest prowadzone od wielu lat. Nie wyobrażam sobie natomiast, aby urzędy probiercze wykonywały pewne zadania, które należą do służb celnych czy do innych służb o charakterze policyjnym. W moim głębokim przekonaniu, jest tak, jak było od wielu lat, i tak jest dobrze. Urzędy probiercze powinny zajmować się wiarygodnym i rzetelnym badaniem i cechowaniem wyrobów z metali szlachetnych, stanowiąc część Głównego Urzędu Miar, organu administracji państwowej.</u>
          <u xml:id="u-244.13" who="#PrezesPolskiegoKomitetuNormalizacjiMiariJakościKrzysztofMordziński">Z innych przepisów wynika, że mój urząd ma obowiązek współpracować z różnymi organami administracji państwowej, i chcę powiedzieć, że współpracuje. Wpisanie tego obowiązku do ustawy Prawo probiercze zmieniłoby charakter urzędów probierczych i na pewno z tych wszystkich obowiązków urzędy probiercze, przy ciągłej likwidacji etatów i likwidacji środków na działalność urzędów, nie wywiązałyby się. Jeśli natomiast chodzi o różne nieprawidłowości, które obserwujemy, to mogę zapewnić, że w trybie roboczym informujemy odpowiednie urzędy o tych sprawach.</u>
          <u xml:id="u-244.14" who="#PrezesPolskiegoKomitetuNormalizacjiMiariJakościKrzysztofMordziński">Na zakończenie chciałbym się zwrócić do Wysokiej Izby z takimi oto słowami: Obecnie, tak jak panie posłanki i panowie posłowie mówili, działalność Polskiego Komitetu Normalizacji Miar i Jakości opiera się na przestarzałych przepisach prawnych. Mówiłem już o administracyjnym nadzorze nad jakością czy normalizacją; to jest rozwiązanie nieznane w normalnych krajach.</u>
          <u xml:id="u-244.15" who="#PrezesPolskiegoKomitetuNormalizacjiMiariJakościKrzysztofMordziński">Pięć projektów ustaw dziś omawianych jest spójnym pakietem przepisów prawnych, które są oparte na rozwiązaniach stosowanych w Europie Zachodniej, ale które uwzględniają polską specyfikę sytuacji, polegającą mianowicie na tym, że dopiero dążymy do gospodarki wolnorynkowej, a w dziedzinach, którymi się zajmuje mój komitet, dochodzenie do takiej gospodarki polega, jak myślę, na suwerennym wyborze własnych rozwiązań, zarówno organizacyjnych jak i prawnych.</u>
          <u xml:id="u-244.16" who="#PrezesPolskiegoKomitetuNormalizacjiMiariJakościKrzysztofMordziński">Mam nadzieję, że Sejm Rzeczypospolitej uchwali przedłożony Wysokiej Izbie pakiet 5 projektów ustaw, kończąc tym samym z okresem, kiedy w dziedzinie metrologii, normalizacji, jakości obowiązywał system scentralizowany, który przyszedł do nas ze Wschodu. Mam nadzieję, że - mówili o tym państwo posłowie - powrócimy do GUM, do PKN. Te urzędy, znane w Europie od ponad siedemdziesięciu lat, zniknęły ze sceny Polski 20 lat temu.</u>
          <u xml:id="u-244.17" who="#PrezesPolskiegoKomitetuNormalizacjiMiariJakościKrzysztofMordziński">Natomiast Polskie Centrum Badań i Certyfikacji organizacja krajowa, narodowa zajmująca się badaniami polskich towarów, może przynieść znaczne dochody budżetowi państwa - mówił o tym pan poseł Putra - zupełnie niewspółmierne do środków (ok. 45 mld zł) potrzebnych na wprowadzenie tych ustaw w życie. Będąc głęboko przekonanym, że te projekty są bardzo potrzebne polskiej gospodarce i że mogą dobrze służyć interesom Rzeczypospolitej, proszę Wysoką Izbę, aby raczyła je przyjąć, ewentualnie z poprawkami nie naruszającymi podstawowych, istotnych założeń.</u>
          <u xml:id="u-244.18" who="#PrezesPolskiegoKomitetuNormalizacjiMiariJakościKrzysztofMordziński">Bardzo dziękuję paniom posłankom i panom posłom za dotychczasowy wkład pracy, za trud rzetelnego poprawienia projektów rządowych.</u>
          <u xml:id="u-244.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję panu prezesowi.</u>
          <u xml:id="u-245.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Lista mówców...</u>
          <u xml:id="u-245.2" who="#komentarz">(Poseł Józef Pawelec: Chciałem złożyć sprostowanie.)</u>
          <u xml:id="u-245.3" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę bardzo, ale proszę o krótkie sprostowanie, bo już i tak pozwoliłem sobie na przedłużenie obrad.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#PosełJózefPawelec">Tylko 30 sekund. Albo pan prezes się zgodzi, że nasza rola polega na adaptacji Europy i wtedy może pan powoływać się na ISO i tę głupią, moim zdaniem, definicję: laboratorium badawcze jest to laboratorium wykonujące badania, albo na tym, że tylko powtarzamy i wtedy, po co panu ta wielka nauka, te programy, Polska Akademia Nauk itd. Tego pan nie wyjaśnił.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-247.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-247.2" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Czy pan poseł sprawozdawca pragnie zabrać głos? Mamy nadzieję, że krótko.</u>
          <u xml:id="u-247.3" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#PosełAndrzejAndrysiak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym podziękować za krytyczną ocenę, a także a poparcie dla tego pakietu ustaw normalizacyjnych. Należy podkreślić, że kraj znajduje się w bardzo trudnym położeniu, dlatego że z jednej strony w ogóle radykalnie zmieniamy filozofię systemu normalizacyjnego - z totalnie obligatoryjnego na fakultatywny, praktyczny, czyli normy promują postęp i promują towary - a z drugiej strony systemy europejskie też nie są skończonymi systemami i są w nieustannym rozwoju. Chcąc zatem dogonić Europę, musimy bardzo szybko pewne rzeczy wdrażać i stąd pewne niejasności, wątpliwości przy niektórych zapisach prawnych, którym nie należy się dziwić i nie należy tych ustaw traktować jako zamkniętą całość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję panu posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-249.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-249.2" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Do podjęcia decyzji w sprawie projektów ustaw przystąpimy w sobotę rano.</u>
          <u xml:id="u-249.3" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Na tym kończymy rozpatrywanie punktów porządku dziennego w dniu dzisiejszym.</u>
          <u xml:id="u-249.4" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę posła sekretarza...</u>
          <u xml:id="u-249.5" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Przepraszam, jeszcze mamy oświadczenia.</u>
          <u xml:id="u-249.6" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę o złożenie oświadczenia pana posła Sławomira Siwka, Porozumienie Centrum; następnym mówcą będzie pan poseł Piotr Barciński, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#PosełSławomirSiwek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Minął 34 dzień od aresztowania Wojciecha Dobrzyńskiego i 34 dzień prowadzonej przez niego głodówki. Według deklaracji składanych przez prokuraturę śledztwo dobiega końca. Ustały więc przyczyny stanowiące, zdaniem prokuratury, podstawy aresztowania. Tym samym dalsze przetrzymywanie Wojciecha Dobrzyńskiego ma charakter wyłącznie represyjny. Szczególnie niepokojące jest to, że prokuratura nie zapewniła równorzędności stron w prowadzonym postępowaniu. Wyraża się to między innymi w tym, że osoby pomawiające korzystają z różnorakich możliwości, w szczególności zaś z szerokiego dostępu do środków masowego przekazu. Przecieki z prokuratury i Urzędu Ochrony Państwa do nie przychylnej jego ugrupowaniu politycznemu prasy, a za jej pośrednictwem do opinii publicznej, stwarzają niekorzystny klimat dla podejrzanego. Stawia to wszystko Wojciecha Dobrzyńskiego w bardzo trudnej sytuacji procesowej. Jest to między innymi przyczyną odmowy składania przez niego wyjaśnień, a także wniosków dowodowych. Istnieją bowiem poważne obawy, że przedwczesne ujawnienie linii obrony może być wykorzystane przeciw niemu. Cała sprawa Wojciecha Dobrzyńskiego ma charakter politycznej prowokacji i jest dowodem poważnego kryzysu, jaki przeżywa aparat wymiaru sprawiedliwości. Dalsze przetrzymywanie Wojciecha Dobrzyńskiego w areszcie zmusi nas do publicznego zademonstrowania sprzeciwu i wystąpienia w jego obronie.</u>
          <u xml:id="u-250.1" who="#PosełSławomirSiwek">W związku z tym pragnę poinformować Wysoką Izbę, że jutro, czyli 2 kwietnia, w przerwie obrad Sejmu około godz. 14 parlamentarzyści z Parlamentarnego Klubu Porozumienia Centrum udadzą się do ministra sprawiedliwości, by domagać się wyjaśnień w sprawie trwającego przetrzymywania Wojciecha Dobrzyńskiego. W tej sprawie, pragnę poinformować, szef klubu poseł Marek Dziubek wystosował przed tygodniem list do pani premier, która przecież w podobnej sprawie, chodziło o zatrzymanie przez Urząd Ochrony Państwa pana Gawronika, z powodzeniem interweniowała. Do tej pory odpowiedzi nie otrzymaliśmy. Czekamy.</u>
          <u xml:id="u-250.2" who="#PosełSławomirSiwek">Mam nadzieję, że w sprawie tak ewidentnej jak zdrowie człowieka pani premier nie milczy ze względów politycznych. Dla nas w Porozumieniu Centrum byłoby obojętne, czy ktoś, kto cierpi, jest człowiekiem Unii Demokratycznej, czy innej partii rządowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-251.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Proszę o złożenie oświadczenia pana posła Piotra Barcińskiego, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#PosełPiotrBarciński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W związku z telewizyjnym wystąpieniem pana posła Szymańskiego w dniu 1 kwietnia 1993 r. w sprawie uchylania immunitetów poselskich oświadczam w imieniu klubu PSV, że klub w pełni popiera propozycje wyżej wymienionego posła tylko i wyłącznie w dniu 1 kwietnia 1993 r. do godz. 24, traktując wystąpienie pana posła Szymańskiego jako klasyczny prima aprilis.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-253.1" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Rozumiem, że komunikatów nie ma.</u>
          <u xml:id="u-253.2" who="#WicemarszałekHenrykBąk">Zarządzam przerwę do jutra, tj. do 2 kwietnia 1993 r., do godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-253.3" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 22 min 44)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>