text_structure.xml 935 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia godz. 9 min. 05)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Mikołaj Kozakiewicz oraz wicemarszałkowie Teresa Dobielińska-Eliszewska i Olga Krzyżanowska).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Dzień dobry. Proszę o zajmowanie miejsc na sali.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Na sekretarzy powołuję posłów Romualdę Matusiak i Marka Rusakiewicza.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Romualda Matusiak.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#Marszałek">Protokół 44 posiedzenia uważam za przyjęty wobec nie wniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#Marszałek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny posiedzenia został posłankom i posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu — po porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje następujące zmiany w porządku dziennym:</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#Marszałek">— w punkcie pierwszym rozpatrzenie pisma prezesa Rady Ministrów w sprawie odwołania rządu;</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#Marszałek">— skreślenie punktu siódmego porządku dziennego w związku z wycofaniem przez Komisję Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej projektu uchwały zmieniającej uchwałę o likwidacji związków spółdzielczych;</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#Marszałek">— i pewną zmianę kolejności, mianowicie rozpatrzenie jako punktów piątego, szóstego, siódmego i ósmego sprawozdań komisji o projektach ustaw: Prawo budżetowe, o uchyleniu ustawy o planowaniu społeczno-gospodarczym, o likwidacji niektórych funduszy oraz o dochodach gmin.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#Marszałek">Ponadto proponujemy rozpatrzenie w dotychczasowym punkcie dziesiątym pierwszych czytań projektów ustaw:</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#Marszałek">— o zmianie ustawy o podatku obrotowym,</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#Marszałek">— o zmianie ustawy o opodatkowaniu jednostek gospodarki uspołecznionej,</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#Marszałek">— o podatkach i opłatach lokalnych.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#Marszałek">Odpowiedniej zmianie uległyby oznaczenia pozostałych punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm — na podstawie art. 46 regulaminu Sejmu — przystąpił do rozpatrzenia na obecnym posiedzeniu tych punktów porządku dziennego, do których druki zostały doręczone w terminie późniejszym niż to przewiduje art. 43 regulaminu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#Marszałek">Czy ktoś z posłanek i posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PosełWaldemarTokarz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W związku z zaistniałą sytuacją strajkową w górnictwie Parlamentarny Klub Lewicy Demokratycznej zwraca się do Prezydium Sejmu, aby w godzinie przewidzianej na pytania rząd poinformował posłów o przebiegu rozmów rządu z delegacją górników i o podjętych decyzjach i ustaleniach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">W zasadzie nie przewidujemy na tym posiedzeniu interpelacji i zapytań, ale Prezydium Sejmu rozważy tę przedstawioną propozycję.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#Marszałek">Czy są dalsze uwagi w sprawie porządku dziennego?</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#Marszałek">Uważam zatem, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny Sejm zatwierdził.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#Marszałek">Informuję Wysoką Izbę, że Senat nie zgłosił poprawek do następujących ustaw:</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#Marszałek">— o przejęciu majątku byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej,</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#Marszałek">— o zwrocie majątku utraconego przez związki zawodowe i organizacje społeczne w wyniku wprowadzenia stanu wojennego,</u>
          <u xml:id="u-4.7" who="#Marszałek">— o rozszerzeniu działania ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.</u>
          <u xml:id="u-4.8" who="#Marszałek">Informuję również, że w sali nr 67 w starym Domu Poselskim działa rządowy punkt konsultacyjny do spraw projektów ustaw:</u>
          <u xml:id="u-4.9" who="#Marszałek">— o pomocy społecznej,</u>
          <u xml:id="u-4.10" who="#Marszałek">— o podatkach i opłatach lokalnych,</u>
          <u xml:id="u-4.11" who="#Marszałek">— o giełdach towarowych,</u>
          <u xml:id="u-4.12" who="#Marszałek">— o dochodach gmin.</u>
          <u xml:id="u-4.13" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Pismo prezesa Rady Ministrów w sprawie odwołania rządu.</u>
          <u xml:id="u-4.14" who="#Marszałek">Wysoki Sejmie! W dniu 27 listopada prezes Rady Ministrów wręczył mi pismo następującej treści:</u>
          <u xml:id="u-4.15" who="#Marszałek">„Pan Mikołaj Kozakiewicz Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</u>
          <u xml:id="u-4.16" who="#Marszałek">Na podstawie art. 37 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej — po porozumieniu z prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej — wnoszę o odwołanie przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-4.17" who="#Marszałek">Do czasu stosownych decyzji Sejmu, Rada Ministrów w dotychczasowym składzie wykonywać będzie swoje konstytucyjne i ustawowe obowiązki. Tadeusz Mazowiecki”.</u>
          <u xml:id="u-4.18" who="#Marszałek">Konwent Seniorów w wyniku kilkakrotnych spotkań uważa, że rozpatrzenie wniosku prezesa Rady Ministrów powinno być poprzedzone sprawozdaniem rządu z jego działalności. Z uwagi na to Konwent Seniorów proponuje Wysokiej Izbie, aby wniosek prezesa Rady Ministrów w sprawie odwołania rządu, Sejm rozpatrzył wówczas, kiedy rząd przedstawi takie sprawozdanie.</u>
          <u xml:id="u-4.19" who="#Marszałek">Czy ktoś z posłanek i posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-4.20" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-4.21" who="#Marszałek">Ponieważ nie słyszę sprzeciwu, uważam, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-4.22" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o pomocy społecznej (druki nr 518 i 613).</u>
          <u xml:id="u-4.23" who="#Marszałek">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji poseł Teresę Malczewską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PosełTeresaMalczewska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przypadł mi zaszczyt przedłożyć Wysokiej Izbie, w imieniu Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej, sprawozdanie dotyczące rządowego projektu ustawy o pomocy społecznej. Pierwsze czytanie tej ustawy odbyło się na 40 posiedzeniu Sejmu w dniu 27 września 1990 r. Komisje: Polityki Społecznej i Ustawodawcza na posiedzeniu w dniu 10 października br. przeprowadziły szeroką dyskusję, zasięgając opinii przedstawicieli różnych organizacji i instytucji, ekspertów i działaczy w zakresie pomocy społecznej. Powołana została podkomisja, która odbyła 5 wielogodzinnych posiedzeń; na uwagę bowiem zasługuje fakt, że do tego czasu obowiązuje ustawa z dn. 16 sierpnia 1923 r.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#PosełTeresaMalczewska">Obecnie, kiedy następuje proces zubożenia społeczeństwa, zwiększa się grupa obywateli żyjących w niedostatku, nasila się odwieczny problem ludzkiej cywilizacji — problem biedy, nędzy, ludzi niedostosowanych społecznie, rodzin wielodzietnych. Problemu pomocy społecznej nie można sprowadzić jedynie do tego, by dać pieniądze lub udzielić pomocy rzeczowej, dlatego też pracowaliśmy nad projektem ustawy, która pozwoli godzić biedę osobom i rodzinom, przezwyciężać trudne życiowe problemy, których nie są w stanie pokonać, wykorzystując własne środki, możliwości i uprawnienia. Wiele uwagi przy konstruowaniu poszczególnych artykułów komisje poświęciły temu, by pomoc społeczna udzielana przez powołane do tego organy doprowadzała — tam, gdzie jest to tylko możliwe — do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin. Tam zaś, gdzie jest to niemożliwe — do zapewnienia życia w warunkach odpowiadających godności człowieka.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#PosełTeresaMalczewska">Jednym z kluczowych zagadnień w projekcie tej ustawy jest zapewnienie odpowiednich środków finansowych tak w budżecie centralnym, jak i w budżetach terenowych. Kto bowiem, jak nie gmina wie najlepiej, komu taka pomoc jest potrzebna.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#PosełTeresaMalczewska">Ważnym problemem są kadry. Stawiamy na fachowość, uczciwość, zaangażowanie i znajomość problemów przez pracowników socjalnych, których takt i kultura osobista pomagają tym, którzy będą potrzebowali zwrócić się z prośbą o pomoc.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#PosełTeresaMalczewska">W pracach swoich braliśmy również pod uwagę i to, że z ustawy tej będą korzystać nie tylko pracownicy socjalni, pracownicy administracji państwowej i samorządów, ale również osoby, które z tej pomocy korzystają.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#PosełTeresaMalczewska">Wysoka Izbo! Komisje na swoim posiedzeniu w dniu 14 listopada 1990 r. przyjęły propozycje podkomisji i prezentują dzisiaj tekst jednolity, który w stosunku do projektu rządowego wprowadza następujące poprawki:</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#PosełTeresaMalczewska">Na wstępie uwaga natury ogólnej. Otóż na wniosek Komisji Samorządu Terytorialnego we wszystkich artykułach, w których występowało pojęcie „organy gminy”, wprowadzono w jego miejsce pojęcie „gmina”.</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#PosełTeresaMalczewska">Obecnie przejdę do omówienia najważniejszych zmian w poszczególnych artykułach:</u>
          <u xml:id="u-5.8" who="#PosełTeresaMalczewska">W art. 1 w ust. 1 zdefiniowana została pomoc społeczna. W wyniku dyskusji komisje przyjęły ostateczne sformułowanie w brzmieniu: „Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne środki, możliwości i uprawnienia”.</u>
          <u xml:id="u-5.9" who="#PosełTeresaMalczewska">Ust. 3 art. 1 przeniesiony został do art. 2 jako ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-5.10" who="#PosełTeresaMalczewska">W art. 2 określone są cele i zasady udzielania pomocy społecznej.</u>
          <u xml:id="u-5.11" who="#PosełTeresaMalczewska">Art. 3 uległ przeredagowaniu — zmienił się jego charakter przedmiotowy z projektu rządowego na podmiotowy.</u>
          <u xml:id="u-5.12" who="#PosełTeresaMalczewska">W obecnym kształcie brzmi on: „Pomocy społecznej na zasadach określonych w ustawie udziela się osobom i rodzinom, w szczególności z powodu:</u>
          <u xml:id="u-5.13" who="#PosełTeresaMalczewska">1) ubóstwa,</u>
          <u xml:id="u-5.14" who="#PosełTeresaMalczewska">2) sieroctwa,</u>
          <u xml:id="u-5.15" who="#PosełTeresaMalczewska">3) bezdomności,</u>
          <u xml:id="u-5.16" who="#PosełTeresaMalczewska">4) bezrobocia,</u>
          <u xml:id="u-5.17" who="#PosełTeresaMalczewska">5) upośledzenia fizycznego lub umysłowego,</u>
          <u xml:id="u-5.18" who="#PosełTeresaMalczewska">6) długotrwałej choroby,</u>
          <u xml:id="u-5.19" who="#PosełTeresaMalczewska">7) bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych i wielodzietnych,</u>
          <u xml:id="u-5.20" who="#PosełTeresaMalczewska">8) alkoholizmu lub narkomanii,</u>
          <u xml:id="u-5.21" who="#PosełTeresaMalczewska">9) trudności w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu karnego,</u>
          <u xml:id="u-5.22" who="#PosełTeresaMalczewska">10) klęski żywiołowej lub ekologicznej.</u>
          <u xml:id="u-5.23" who="#PosełTeresaMalczewska">Tak więc w pkt 7 art. 3 rozszerzono krąg rodzin, którym udziela się pomocy o rodziny niepełne i rodziny wielodzietne. Uzupełnienie to zostało wprowadzone w związku z ochroną i pomocą rodzinom niepełnym, w tym również samotnym matkom.</u>
          <u xml:id="u-5.24" who="#PosełTeresaMalczewska">Ust. 2 art. 6 projektu rządowego przeniesiony został do art. 24 jako ust. 4 z uwagi na fakt, że jest to przepis szczegółowy, dotyczący konkretnego świadczenia i nie mieści się w pojęciu zasad ogólnym.</u>
          <u xml:id="u-5.25" who="#PosełTeresaMalczewska">W art. 7 projektu rządowego wykreślono dwa ustępy: 2 i 3. Ust. 2, ponieważ jest on podstawową zasadą prawa międzynarodowego i wobec tego nie ma potrzeby umieszczania go w ustawie o pomocy społecznej, materia uregulowana przez ust. 3 znajduje się w ustawie konsularnej i wewnętrznych przepisach Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Kwestię pomocy dla cudzoziemców przebywających w Polsce przeniesiono do art. 12 określając ją jako zadanie wojewody.</u>
          <u xml:id="u-5.26" who="#PosełTeresaMalczewska">Art. 9 projektu rządowego komisja uzupełniła o ust. 2 w brzmieniu: „Gmina, obowiązana zgodnie z przepisami ustawy do wykonywania zadań pomocy społecznej, nie może odmówić pomocy osobie potrzebującej, pomimo istniejącego obowiązku osób fizycznych lub osób prawnych do zaspokajania jej niezbędnych potrzeb życiowych”. Przepis ten staje się ważną zasadą pomocy społecznej.</u>
          <u xml:id="u-5.27" who="#PosełTeresaMalczewska">W art. 14 skreślono z projektu rządowego delegację dla ministra pracy i polityki socjalnej do określenia poziomu usług w schroniskach dla bezdomnych. Jest to bowiem zadanie własne gminy. Tym samym pozostawiono gminom, zgodnie z duchem ustawy o samorządzie terytorialnym, swobodę w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-5.28" who="#PosełTeresaMalczewska">W art. 19 wprowadzona została nowa redakcja ust. 3 nie zmieniająca merytorycznej treści tego przepisu. Do tego też ust. 3 proponuję autopoprawkę: po zmianie kropki na przecinek dodanie na końcu zdania „albo prokuratora, jeżeli osoba taka nie ma przedstawiciela ustawowego lub opiekuna”.</u>
          <u xml:id="u-5.29" who="#PosełTeresaMalczewska">Art. 20 — uzupełniono umożliwienie zaspokajania potrzeb religijnych w domach pomocy społecznej.</u>
          <u xml:id="u-5.30" who="#PosełTeresaMalczewska">W art. 21 uzupełniono projekt rządowy o możliwość prowadzenia działalności rehabilitacyjnej w domach pomocy społecznej.</u>
          <u xml:id="u-5.31" who="#PosełTeresaMalczewska">W art. 25 — treść tego przepisu uzupełniono o ust. 3, mówiący o uprawnieniach niektórych osób do załatwiania spraw poza kolejnością. Pragnę przypomnieć, że w związku z uchyleniem ustawy o zwalczaniu spekulacji powstała kwestia uregulowania tego problemu w innej ustawie.</u>
          <u xml:id="u-5.32" who="#PosełTeresaMalczewska">Art. 26 projektu rządowego uzupełniono o słowa: „zgodnie z wyznaniem zmarłego”.</u>
          <u xml:id="u-5.33" who="#PosełTeresaMalczewska">Art. 27 projektu rządowego uległ przeredagowaniu, które miało na celu precyzyjne określenie, komu przysługuje stały zasiłek z pomocy społecznej. W związku z tym dokonane zostały odpowiednie poprawki redakcyjne w art. 28.</u>
          <u xml:id="u-5.34" who="#PosełTeresaMalczewska">W art. 29 ust. 2 pkt 2 projektu rządowego wprowadzono okres 18 tygodni ciąży w miejsce 4 miesięcy, jako podstawy do przyznania dodatku do zasiłku stałego.</u>
          <u xml:id="u-5.35" who="#PosełTeresaMalczewska">W art. 31 projektu rządowego rozszerzono krąg świadczeniobiorców zasiłku okresowego na osoby alimentowane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w wypadku śmierci osoby zobowiązanej, która nie uzyskała praw do świadczeń. W związku z tym art. uległ zmianom redakcyjnym. Uzupełniono go także o delegację dla ministra pracy i polityki socjalnej, który określić ma szczegółowe zasady przyznawania zasiłku okresowego.</u>
          <u xml:id="u-5.36" who="#PosełTeresaMalczewska">W art. 34 w ust. 2 projektu rządowego po wyrazach: „masy spadkowej” dopisano słowa: „i obciążają spadkobierców”, wprowadzając tym samym zakres podmiotowy obowiązku zwrotu kosztów sprawienia pogrzebu.</u>
          <u xml:id="u-5.37" who="#PosełTeresaMalczewska">W art. 35 projektu rządowego dokonano zmian redakcyjnych w głównej mierze polegających na zmianie kolejności ustępów, wynikającej z wprowadzenia nowego ust. 5, stwierdzającego, że powyższych zasad odpłatności nie stosuje się do domów pomocy społecznej, ośrodków opiekuńczych prowadzonych przez gminy i ich związki.</u>
          <u xml:id="u-5.38" who="#PosełTeresaMalczewska">Art. od 36 do 38 projektu rządowego otrzymały nowe brzmienie mające na celu uproszczenie trybu zwrotu świadczeń z pomocy społecznej oraz jednoznaczne określenie kręgu osób do tego zobowiązanych i przeniesione zostały z rozdziału 2 do 3 pt. „Postępowanie w sprawach świadczeń pomocy społecznej” jako przepisy regulujące zasady postępowania i otrzymały oznaczenie art. 39–41, natomiast art. 39–41 projektu rządowego otrzymały oznaczenie art. 36–38.</u>
          <u xml:id="u-5.39" who="#PosełTeresaMalczewska">Obecny art. 36 uzupełniono o ust. 2, którego treść została przeniesiona z ust. 1 art. 49 projektu rządowego, uznając, że przepis ten stanowi jedną z podstawowych zasad, którą należy się kierować przy udzielaniu świadczeń pomocy społecznej.</u>
          <u xml:id="u-5.40" who="#PosełTeresaMalczewska">W art. 37 w ust. 2, w druku dostarczonym paniom i panom posłom wkradł się błąd drukarski. Po przecinku należy dopisać słowo: „która”.</u>
          <u xml:id="u-5.41" who="#PosełTeresaMalczewska">W art. 42 projektu rządowego w miejsce słowa „urzędy”, wprowadzono szersze pojęcie „organy państwowe”.</u>
          <u xml:id="u-5.42" who="#PosełTeresaMalczewska">Art. 43 projektu rządowego uzupełniono o delegację dla ministra pracy i polityki socjalnej do ustalenia wzoru kwestionariusza wywiadu rodzinnego i zasad jego przeprowadzania.</u>
          <u xml:id="u-5.43" who="#PosełTeresaMalczewska">W art. 46 wprowadzono nowy ust. 4 przyznający ośrodkom pomocy społecznej uprawnienie do występowania do sądu z powództwem o roszczenia alimentacyjne od osób zobowiązanych.</u>
          <u xml:id="u-5.44" who="#PosełTeresaMalczewska">Art. 48 projektu rządowego przeredagowano wprowadzając w miejsce pojęcia „jednostkę organizacyjną” zapis „bezpośrednio sobie podległą wyodrębnioną jednostkę budżetową”.</u>
          <u xml:id="u-5.45" who="#PosełTeresaMalczewska">Jako osobny rozdział potraktowano zapisy mówiące o pragmatyce zawodowej pracownika socjalnego, wprowadzając rozdział 2 w dziale III pod tytułem „Pracownicy socjalni”.</u>
          <u xml:id="u-5.46" who="#PosełTeresaMalczewska">W art. 49 projektu rządowego wprowadzono poprawki redakcyjne, a mianowicie zmieniono oznaczenie ustępów 2–4 projektu rządowego na oznaczenie ust. 1–3, co jest wynikiem przeniesienia przeredagowanego ust. 1 tego artykułu do art. 36 jako ust. 2, o czym wcześniej wspominałam. W obecnym ust. 1 zmieniono słowa „powinien mieć” na „może być osoba, która”. To sformułowanie lepiej oddaje sens zapisu.</u>
          <u xml:id="u-5.47" who="#PosełTeresaMalczewska">W przypisach końcowych wprowadzono nowy art. 59 na wniosek Komisji Samorządu Terytorialnego. Chodzi mianowicie o to, że w momencie uchylenia ustawy z 1923 roku o opiece społecznej traci również moc art. 11 tak zwanej ustawy kompetencyjnej, który określał zakres zadań własnych i zleconych gminy w dziedzinie opieki społecznej. Problem ten został uregulowany w przedstawianym dzisiaj projekcie ustawy o pomocy społecznej, z wyjątkiem kwestii zakładania i utrzymywania żłobków należącej do zadań własnych gminy, którą trzeba uregulować odrębnie.</u>
          <u xml:id="u-5.48" who="#PosełTeresaMalczewska">W związku z tym dotychczasowym art. 59–60 nadane zostało nowe oznaczenie.</u>
          <u xml:id="u-5.49" who="#PosełTeresaMalczewska">Wysoka Izbo! Zgodnie z oczekiwaniami posłów wyrażonymi w dyskusji plenarnej Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej przygotowało projekty następujących rozporządzeń:</u>
          <u xml:id="u-5.50" who="#PosełTeresaMalczewska">1. W sprawie szczegółowych zasad i trybu udzielania przez ośrodki pomocy społecznej na wydatki mieszkaniowe w 1991 roku.</u>
          <u xml:id="u-5.51" who="#PosełTeresaMalczewska">2. W sprawie wywiadu środowiskowego dla celów pomocy społecznej będącego podstawą przyznania świadczeń z pomocy społecznej.</u>
          <u xml:id="u-5.52" who="#PosełTeresaMalczewska">3. Projekt w sprawie odpłatności za usługi opiekuńcze.</u>
          <u xml:id="u-5.53" who="#PosełTeresaMalczewska">4. W sprawie przyznania zasiłku celowego i pomocy rzeczowej na ekonomiczne usamodzielnienie.</u>
          <u xml:id="u-5.54" who="#PosełTeresaMalczewska">5. W sprawie typów domów społecznych oraz odpłatności za domy pomocy społecznej.</u>
          <u xml:id="u-5.55" who="#PosełTeresaMalczewska">6. W sprawie nagród dla pracowników socjalnych.</u>
          <u xml:id="u-5.56" who="#PosełTeresaMalczewska">7. W sprawie organizacji i zasad działania rady pomocy społecznej.</u>
          <u xml:id="u-5.57" who="#PosełTeresaMalczewska">Z projektami tymi zapoznali się członkowie podkomisji wnosząc swoje uwagi.</u>
          <u xml:id="u-5.58" who="#PosełTeresaMalczewska">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Komisje: Polityki Społecznej oraz Ustawodawcza po rozpatrzeniu projektu ustawy o pomocy społecznej na posiedzeniu w dniu 14 listopada 1990 roku wnoszą, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył załączony projekt ustawy.</u>
          <u xml:id="u-5.59" who="#PosełTeresaMalczewska">Komisje — zgodnie z art. 41 ust. 3 regulaminu Sejmu — przedstawiają na żądanie wnioskodawców następujący wniosek mniejszości:</u>
          <u xml:id="u-5.60" who="#PosełTeresaMalczewska">a) w art. 3 dodać pkt 4 w brzmieniu: „4) Potrzeby ochrony macierzyństwa”,</u>
          <u xml:id="u-5.61" who="#PosełTeresaMalczewska">b) dotychczasowe punkty od 4 do 10 oznaczyć jako punkty 5–11. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-5.62" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu proponuje łączne rozpatrzenie punktów 2 i 3 porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#Marszałek">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będą uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#Marszałek">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-6.4" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o funduszu alimentacyjnym (druki nr 356 i 614).</u>
          <u xml:id="u-6.5" who="#Marszałek">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji posła Ryszarda Jana Zielińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PosełRyszardJanZieliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W rozdziale ósmym, obowiązującej Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, mówiącym o podstawowych prawach i obowiązkach obywateli, w art. 79 pkt. 3 zawarty jest zapis: „Rzeczpospolita Polska zapewnia realizację praw i obowiązków alimentacyjnych”.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PosełRyszardJanZieliński">Celem funduszu alimentacyjnego, działającego od 1975 roku, który ma być dzisiaj poddany nowelizacji, jest zapewnienie pomocy pieniężnej dla dzieci i innych osób znajdujących się w trudnych warunkach materialnych z powodu niemożności wyegzekwowania należnych im alimentów.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#PosełRyszardJanZieliński">Dysponentem funduszu alimentacyjnego ustanowiony został ZUS, który przyznaje i wypłaca świadczenia z tego funduszu. Świadczenia z funduszu alimentacyjnego są świadczeniami zwrotnymi, wobec czego osoby zobowiązane do alimentów mają obowiązek zwrotu na rachunek funduszu równowartości wypłaconych świadczeń.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#PosełRyszardJanZieliński">Do pobierania świadczeń z funduszu alimentacyjnego uprawnione są osoby, które spełniają następujące warunki: zamieszkują w Polsce, mają przed sądem ustalone alimenty, egzekucja tych alimentów jest co najmniej bezskuteczna.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#PosełRyszardJanZieliński">Świadczenia z funduszu alimentacyjnego na rzecz każdej z osób alimentowanych wypłaca się według stanu prawnego na dany dzień w wysokości alimentów ustalonych przez sąd, jednakże nie więcej niż 25% przeciętnego wynagrodzenia pracowników gospodarki uspołecznionej za ubiegły rok kalendarzowy. Od kwietnia bieżącego roku jest to maksymalna kwota 51.700 zł, ale przeciętna wypłat w maju 1990 roku wynosiła 16.641 zł.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#PosełRyszardJanZieliński">I ostatnia uwaga. Według stanu w dniu 31 marca bieżącego roku liczba osób uprawnionych do świadczeń wynosiła 113.866 osób, natomiast liczba osób zobowiązanych do alimentacji, w imieniu których ZUS wypłaca świadczenia, wynosiła 85.251 osób.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#PosełRyszardJanZieliński">Po tych uwagach wstępnych chciałbym przedstawić Wysokiej Izbie propozycję grupy posłów z różnych klubów wnoszących projekt nowelizowanej ustawy podjęcia pewnych rozwiązań legislacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#PosełRyszardJanZieliński">I tak po pierwsze — w związku z zaistniałym procesem inflacyjnym zmienić zakres górnej granicy wypłat zasądzonych i wypłacanych przez ZUS.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#PosełRyszardJanZieliński">Propozycja ta jest zawarta w znowelizowanym art. 4 w ust. 2 i 3 oraz dodatkowym ust. 4 — w druku 614, który szanowni posłowie mają przed sobą.</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#PosełRyszardJanZieliński">W tej naszej propozycji jest zapisana górna granica wypłat i tak jak w przyjętych rozwiązaniach emerytalnych — podstawą do obliczeń powinna być wysokość średniej płacy w gospodarce uspołecznionej w poprzednim kwartale.</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#PosełRyszardJanZieliński">Jest propozycja zapisania, żeby wypłacać do 30%, jeżeli są takie zasądzone alimenty. Jeżeli w IV kwartale bieżącego roku byłaby to kwota 1.300 tys. i 30% byłoby tą sumą, do której ZUS wypłacałby, o ile takie alimenty byłyby zasądzone.</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#PosełRyszardJanZieliński">Jednocześnie jest propozycja w ust. 4, że jeżeli nie ulega zmianie przeciętne wynagrodzenie, to wtedy, świadczenia są wypłacane w dotychczasowym wymiarze.</u>
          <u xml:id="u-7.12" who="#PosełRyszardJanZieliński">Drugim problemem, który posłowie proponują rozważyć, jest próba rozwiązania spraw alimentowanych osób, a jest ich w Polsce ok. 1500, w przypadkach gdy zmarł alimentujący i osobom alimentowanym nie przysługuje renta rodzinna z przyczyn leżących po stronie zmarłego. To są takie przypadki, w których ten, który płacił alimenty, gdy był inwalidą nie przepracował pięciu lat, lub jeżeli w ogóle nie przepracował dziesięciu lat. Rozwiązanie tej sprawy proponujemy przez nowy zapis w art. 12 ust. 2 i ust. 4, tzn. — ZUS do 9 miesięcy wypłaca nadal zasądzone kwoty, następnie powiadamia świadczeniobiorcę o zaprzestaniu wypłat i zwróceniu się do ośrodków pomocy społecznej, a jednocześnie powiadamia ośrodek pomocy społecznej o konieczności wszczęcia z urzędu postępowania w celu udzielenia pomocy materialnej.</u>
          <u xml:id="u-7.13" who="#PosełRyszardJanZieliński">Jest to połączenie tej proponowanej obecnie, nowelizowanej ustawy z ustawą o pomocy społecznej.</u>
          <u xml:id="u-7.14" who="#PosełRyszardJanZieliński">Sprawą, która spowodowała przedłużenie prac nad nowelizowaną ustawą była próba rozwiązania problemu niskich kwot zasądzanych przed laty alimentów, ale też aktualnie wypłacanych. Przeciętna, jak wspomniałem, wynosi 16.441 zł ale według danych uzyskanych przeze mnie z ZUS krakowskiego, są nawet sumy 500 zł, 800 zł, dwa razy po 2500 zł, czy cztery razy po 1500 zł. Przeszkodą główną w podjęciu waloryzacji wcześniej zasądzonych alimentów jest Kodeks rodzinny i opiekuńczy, którego wykładnia nakazuje w każdej rozpatrywanej sprawie alimentacyjnej brać pod uwagę potrzeby dziecka, ale i możliwości osoby alimentującej. Trzeba przede wszystkim uszanować powagę i niezależność decyzji sądowej. Po drugie — czy ewentualna jednorazowa ustawa rewaloryzująca dotychczas zasądzane alimenty pozwoli rozwiązać skutecznie nową ich wysokość. Pragnę zwrócić uwagę na fakt narastania bezrobocia i pozostawania wielu, alimentujących na zasiłkach. Nie mogą również pracować pozostający w zakładach karnych. Wielu alimentujących po uzyskanych rozwodach założyło nowe rodziny i to często wielodzietne.</u>
          <u xml:id="u-7.15" who="#PosełRyszardJanZieliński">Pozostaje, więc odpowiedz — jak dochodzić roszczeń szybko i sprawnie. Wielu alimentowanych od kilku lub kilkunastu lat nie występuje do sądu o ich nowy wymiar. Nie występują również zbyt często w ich imieniu (bez wnoszenia przy tym opłat) organizacje społeczne.</u>
          <u xml:id="u-7.16" who="#PosełRyszardJanZieliński">Dlatego też podjęto próbę wspólnych rozwiązań w zapisach ustawy o pomocy społecznej i ustawy o funduszu alimentacyjnym, o sposobie waloryzowania wypłacanych kwot — ale podkreślam to z pełnym naciskiem — zawsze poprzez decyzję sądową w grupie osób o niskich i odbiegających od potrzeb alimentowanych zasądzonych kwot sprzed kilku lat, jak i w ostatnich latach. Zawarto to w art. 8 pkt 2 i art. 46 ust. 4 przedkładanego Wysokiej Izbie przez panią poseł Teresę Malczewską projektu ustawy o pomocy społecznej.</u>
          <u xml:id="u-7.17" who="#PosełRyszardJanZieliński">Sądzę, że dokładna interpretacja proponowanych rozwiązań będzie przedstawiona przez członków komisji w rozpoczynającej się za chwilę debacie sejmowej.</u>
          <u xml:id="u-7.18" who="#PosełRyszardJanZieliński">Jednocześnie, przy okazji nowelizowanej ustawy, komisja proponuje zmianę zapisu w art. 6 w pkt 2 — wyrazy „Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej” zastąpić wyrazami „Rzeczypospolitej Polskiej”. Następnie w art. 6 pkt 3 proponuje się dać nowe brzmienie — mianowicie „po osiągnięciu pełnoletności nie uczęszcza do szkoły dziennej i nie jest zaliczona do pierwszej lub drugiej grupy inwalidów, chyba że kobieta ukończyła 50 lat a mężczyzna 65 lat”. Komisja proponuje tę zmianę art. 14 ust. 3, który przybliża stan prawny do sytuacji obecnej, mianowicie: „Do udziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w postępowaniu egzekucyjnym stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego dotyczące egzekucji z udziałem skarbu państwa oraz podmiotów gospodarczych”.</u>
          <u xml:id="u-7.19" who="#PosełRyszardJanZieliński">Pragnę serdecznie podziękować przedstawicielom Ministerstwa Sprawiedliwości, Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej, dyrekcji ZUS w Warszawie i Krakowie, organizacjom społecznym oraz licznym osobom indywidualnym za przesłane propozycje, pomoc i udział w pracach podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-7.20" who="#PosełRyszardJanZieliński">Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Komisja Polityki Społecznej oraz Komisja Ustawodawcza, po rozpatrzeniu projektu ustawy o funduszu alimentacyjnym (druk nr 356 i 614) wnoszą, aby Wysoki Sejm raczył uchwalić załączony projekt ustawy. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-7.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#Marszałek">Zgodnie z zapowiedzią, przystępujemy do łącznej dyskusji nad drugim i trzecim punktem porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#Marszałek">Mam zapisanych 7 dyskutantów, są to: Świtka, Babiński, Woda, Kozaczko, Sokołowska, Kuś, Szymański.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#Marszałek">Jako pierwszy zabierze głos poseł Jan Świtka ze Stronnictwa Demokratycznego. Przygotuje się poseł Stanisław Babiński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PosełJanŚwitka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiony Sejmowi rządowy projekt ustawy o pomocy społecznej, ze względu na godziwy cel oraz szlachetne intencje zasługuje na uchwalenie z racji humanistycznych i humanitarnych, a także obywatelsko-sprawiedliwościowych. Dotyczy bowiem istotnego wymiaru człowieka, jakim jest pamięć i nieobojętność na trudny los drugiego człowieka, człowieka w potrzebie. Bezustannie myślimy o tym, co moglibyśmy zyskać, zatrzymać lub utracić. Pomyślmy o tym, co moglibyśmy ofiarować innym — potrzebującym. Miejsce to i czas, aby kwestii tej poświęcić nieco rozważań. Gdy rozważyć treść projektu, nasuwa się refleksja nad podstawowym wymiarem godności ludzkiej, jakim jest pomoc człowieka człowiekowi. Pomoc ta. jako miara człowieczeństwa, wynika z samej istoty człowieczeństwa, z istoty dobrze rozumianego życia społecznego, życia uczciwego — a jest nim takie, które widzi potrzebę i konieczność pomocy tym, którzy jej potrzebują. Zdrowe życie społeczne to życie nieobojętne na los człowieka specjalnej troski, na los człowieka w potrzebie. Jestem świadomy tego, że zagadnienie to w pierwszym rzędzie wymaga rozwiązań systemowych. Ale rozwiązania te, nawet najlepsze, nigdy nie zastąpią wrażliwego człowieka, jego pomocnej ręki. Gdziekolwiek bowiem znajdują się ludzie będący w potrzebie, tam powinniśmy być ze wsparciem, troską i pocieszeniem. To jest nasza moralna, człowiecza, a także obywatelska powinność. Powinność, która ma w nas wyzwolić głód sycenia głodnych i potrzebujących. Musi być w nas wewnętrzna potrzeba i postawa aby robić wszystko, żeby w naszym zasięgu i w granicach naszych możliwości nie było głodnych i potrzebujących, których zostawilibyśmy bez pomocy. Musimy tak postępować wszyscy, zwłaszcza dzisiaj, kiedy tak trudno dać z siebie bardzo dużo. Do tego zaś trzeba mieć ducha wielkiej wewnętrznej swobody, aby do końca zrozumieć najbardziej potrzebujących. Trzeba ludzi potrzebujących rozumieć, nie gorszyć się nawet drastycznymi formami ich zachowania, wynikającymi niekiedy z rozpaczy z powodu niezaspokojenia elementarnych potrzeb życiowych. Musimy mieć serce społeczne, które będzie współdźwięczało z potrzebującymi. Serce prawdziwie społeczne to serce szerokie i bardzo otwarte, wsłuchujące się uważnie w potrzeby innych. Serce społeczne jest wrażliwe na ludzkie potrzeby, na ludzką nędzę. To wsłuchiwanie się i reagowanie na potrzeby innych nie może być jednorazowym aktem pomocy, ale stałym stylem życia. Życie ludzkie jest takie, że zaciera wrażliwość na potrzeby innych. Ale życie takie nie jest pełne i godne, nie warte jest człowieka. Najcięższą chorobą duszy jest jej chłód aprobujący wilcze prawa. Życie godne człowieka to życie z innymi a nie obok nich, to życie wyleczone z choroby nasycenia, która pozbawia człowieka zdolności oceny prawdziwej wartości podanej kromki chleba. Nietrudno poznać ukrytą tajemnicę wartości dobroci w podanej kromce chleba. W życie ludzkości wplótł się luksus i nędza, nadmiar i brak. Oto paradoks życia, oto dramat ludzkości XX w., wieku atomu i nędzy. A zatem wołajmy: „pomóż innym”. Pozdrowieniem dnia niech będzie: „czyń dobrze”. Niech nas nie zwodzi własna sytość. Własny dobrobyt i dostatek niech nas poderwie do pomocy wszystkim potrzebującym, a jest ich wielu. Dłonie ludzkie odruchowo dążą do spotkania innych dłoni i nie mogą być puste ani odepchnięte. W społecznym krwiobiegu musi płynąć wrażliwość na potrzeby innych. To jest prosta droga przeprowadzenia koniecznych reform, która znajdzie zrozumienie i uznanie. Doświadczenie uczy, że najbardziej radykalne reformy społeczne dają nikłe wyniki w porównaniu z wychowawczymi oddziaływaniami społecznymi. A właśnie formowanie człowieka wrażliwego na potrzeby innych jest optymalnym społecznym wychowaniem. To jest wielka myśl pedagogiczna, fundament, na którym powinniśmy wznosić narodową edukację. Na tym fundamencie powinniśmy wychować młode pokolenie Polaków, wedle zasady: być człowiekiem w stosunku do każdego innego człowieka. Mamy wszyscy obowiązek przeciwstawiania się wszelkim przejawom zła fizycznego i moralnego, wszystkim zagrożeniom, które tak bardzo ciążą nad całym horyzontem życia współczesnego.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#PosełJanŚwitka">Człowiek żyje autentycznym człowieczym życiem wtedy, kiedy głosi i wyznaje w czynach miłosierdzia, najwspanialszy przymiot charakteru, znamienny tzw. miłością miłosierną będącą znakiem jak gdyby głębszego źródła sprawiedliwości. Człowiek obdarzony tą sprawnością moralną ma moc kształtowania stosunków społecznych w duchu poszanowania wszystkiego co ludzkie, a tak nam niekiedy tego brak. Brak nam często tej ludzkiej wrażliwości. Musimy jednać serca i umysły, abyśmy żyli pełnym człowieczym życiem, życiem, które odczuwa obok siebie inne życie, życie potrzebujące, życie cierpiące, a przecież to życie ludzkie, człowiecze, które nie może być nam obojętne, bo jesteśmy ludźmi i abyśmy na to miano w pełni zasłużyli.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#PosełJanŚwitka">Żaden czar nie jest tak potężny jak uczynność, jak miłosierdzie, które jest wymiarem wolności. Dobroć serca obejmuje obszar większy aniżeli szerokie pole sprawiedliwości. Na ręce, która podała rękę, zostaje zawsze jej zapach — mówi stare chińskie przysłowie.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#PosełJanŚwitka">Nie wstydźmy się słowa miłosierdzie. Ono to, obok takich pojęć jak sumienie, honor, miłość, uległo spopieleniu i zostało wymazane ze społecznego obrotu, a skutki widzimy dookoła siebie. Miłosierdzie zobowiązuje do dobroczynności, a dobroczynność burzy ściany izolacji, otwiera człowieka na człowieka, a przecież to dzisiaj podstawowa potrzeba naszego życia. Człowiek żyje tylko raz, ale człowiekowi żyjącemu uczciwie, który żyje z ludźmi, a nie obok ludzi, który słowem i czynem głosi miłosierdzie — zupełnie to wystarcza. Człowiek żyje z innymi i dla innych. Jest to naturalna podstawa solidaryzmu społecznego, tak bardzo potrzebna dla współczesnego świata. Solidaryzm ukazuje zależność i obowiązek, obowiązek ujrzenia człowieka w drugim człowieku.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#PosełJanŚwitka">Potrzebą czasu, koniecznością życia społecznego jest podniesienie rozumienia, kim jest człowiek. Zakłada to dojrzenie w człowieku drugiego człowieka. Aby to dojrzeć należy szerzyć czynem rzetelność i uczciwość, wołać o wrażliwość i być wrażliwym. Człowiek powinien więcej rozmyślać nad tym, jaki ma być w stosunku do innych potrzebujących. Pomoc udzielona człowiekowi przez człowieka, jeśli ma ludzi zbliżać naprawdę, nie może być rezultatem ani samej tylko zimnej kalkulacji, ani bodźców natury wyłącznie uczuciowej. Tym, co ma to czynić, co jest najbardziej potrzebne, jest moralność płynąca z przekonania o wspólnym pochodzeniu i wspólnym osobowym celu wszystkich ludzi. To jest właśnie kultura, której pierwszym i zasadniczym celem jest przywrócenie pierwszeństwa osobie, osobie, która posiądzie wewnętrzny zmysł ocalenia siebie — człowieka. Tyle i takiej egzystencji ma naród, na ile i jak jest w stanie uszanować człowieka, zwłaszcza potrzebującego, postawić jego człowieczeństwo, jego potrzeby na właściwym miejscu; bo przecież człowiek to brzmi dumnie, a pomoc to brzmi szlachetnie.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#PosełJanŚwitka">I jeszcze jedno. Kultura to spotkanie człowieka z człowiekiem, podanie mu życzliwej ręki, kiedy mu trudno żyć. Jest ona tym, przez co człowiek bardziej jest — również dla innych, zwłaszcza potrzebujących. Podstawowym jej zadaniem jest bronić godności oraz porządku moralnego leżącego u podstaw wszelkiego ładu, warunku koniecznego prawidłowego funkcjonowania życia społecznego. Jest to kultura społeczna, kryterium obywatelskiej dojrzałości społeczeństwa. Kultura społeczna ma kształtować życie publiczne poprzez postęp obyczajów, w których człowiek potrzebujący zajmuje miejsce czołowe. Jest walką o podmiotowość człowieka, protestem przeciwko sprowadzaniu go niekiedy na pozycje rzeczy i przedmiotu, kiedy będąc w potrzebie jest często zapomniany.</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#PosełJanŚwitka">Zadaniem jej jest troska o zdrową moralność i kulturę moralną, fundament życia narodu i państwa, a także społecznego budowania. Pomoc człowieka człowiekowi, który jest w potrzebie, to nie litość, lecz rozsądek. To nie tylko ludzka wrażliwość i życzliwość, ale przede wszystkim znak kultury, moralnej w szczególności.</u>
          <u xml:id="u-9.7" who="#PosełJanŚwitka">Zadaniem kultury jest troska o godność ludzką. Racją tej godności jest natura ludzka, a jej wyrazem macierzyństwo, czyli to, co jest biologiczną racją naszego istnienia. Macierzyństwo — najwspanialsze dzieło natury — ma być szanowane we wszystkich wymiarach, albowiem matka to to, co najpiękniejsze, najdroższe i niezastąpione. W tym stanie rzeczy wniosek mniejszości akcentujący potrzebę ochrony macierzyństwa zasługuje na podtrzymanie.</u>
          <u xml:id="u-9.8" who="#PosełJanŚwitka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Miejsce tu i czas, aby podziękować wszystkim, którzy pomagają potrzebującym. Dziękujemy szlachetnym i ofiarnym ludziom z Polskiego Komitetu Pomocy Społecznej, Polskiego Czerwonego Krzyża oraz Towarzystwa Dobroczynności błogosławionego brata Alberta a także wszystkim działającym indywidualnie. Prosimy o dalszą pomoc. Posłowie Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego będą głosować za przyjęciem tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-9.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#Marszałek">Głos zabierze obecnie poseł Stanisław Babiński z PKLD. Przygotuje się poseł Wiesław Woda.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PosełStanisławBabiński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Konieczność uchwalenia ustawy o pomocy społecznej wynika z trzech głównych przesłanek.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#PosełStanisławBabiński">Po pierwsze — zdezaktualizowała się ustawa o pomocy społecznej z 1923 r. i dekrety z 1974 r.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#PosełStanisławBabiński">Po drugie — występuje nieuchronnie zjawisko w życiu społecznym, polegające na tym, że niektóre osoby i rodziny mogą znaleźć się w trudnych sytuacjach życiowych.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#PosełStanisławBabiński">I po trzecie — wywiązanie się Polski z ratyfikowanych umów międzynarodowych, a w szczególności paktu międzynarodowych praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych z 1966 roku, ratyfikowanych przez Polskę, gdzie w art. 11 mówi się, iż państwa-strony uznają prawo każdego obywatela do odpowiedniego poziomu życia dla niego samego i jego rodziny, włączając w to wyżywienie, odzież, mieszkanie oraz do stałego polepszania warunków życiowych.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#PosełStanisławBabiński">Ustawa, poczynając od definicji pomocy społecznej, jej celów, zadań, form jej udzielania, reguluje również odmienność w postępowaniu, strukturę organizacyjną organów pomocy społecznej oraz status pracownika socjalnego.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#PosełStanisławBabiński">Regulacje zawarte w poszczególnych artykułach stwarzają pozorne wrażenie zbytniej szczegółowości i drobiazgowości.</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#PosełStanisławBabiński">Zarówno podkomisja, w której miałem zaszczyt pracować, jak i połączone Komisje: Polityki Społecznej i Ustawodawcza, przyjęły takie rozwiązanie z tego głównie powodu, iż ustawa będzie narzędziem w ręku pracownika socjalnego w gminie do organizowania i realizowania poszczególnych rodzajów świadczeń pomocy społecznej. Ponadto większość świadczeń to świadczenia pieniężne i to zmusza niejako właściwe organy państwa do stosowania ujednoliconych zasad.</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#PosełStanisławBabiński">Chciałbym krótko zatrzymać się nad uzasadnieniem dwóch spraw, a mianowicie: odmiennościami w postępowaniu oraz statusem pracownika socjalnego.</u>
          <u xml:id="u-11.8" who="#PosełStanisławBabiński">Ustawa przyjmuje zasadę, że postępowanie w sprawach świadczeń społecznych toczy się według przepisów Kpa, przy czym dobro, szeroko rozumiane, osoby korzystającej z pomocy społecznej jest nadrzędne.</u>
          <u xml:id="u-11.9" who="#PosełStanisławBabiński">Ze zrozumiałych względów, w sprawach pomocy społecznej, właściwość miejscową należało również uregulować odmiennie, bowiem pokrywa się ona częściowo z miejscem zamieszkania, tak jak w Kpa, ale często trzeba będzie tę właściwość określać według miejsca pobytu osoby pomocy potrzebującej.</u>
          <u xml:id="u-11.10" who="#PosełStanisławBabiński">Właściwe organy mogą podjąć działania zarówno na wniosek strony rozumianej według Kpa, jak również innej osoby a także w praktyce bardzo często z urzędu.</u>
          <u xml:id="u-11.11" who="#PosełStanisławBabiński">Zasada szybkości postępowania określona została ostrzej niż w Kodeksie postępowania administracyjnego. Wyrażają to określone terminy. Decyzje wydawane są na piśmie lub ustnie, zaś praca socjalna nie wymaga w ogóle formy decyzji. Odwołanie również może wnieść inna osoba poza stroną stricte rozumianą według Kpa. Ten zestaw odmienności w postępowaniu ma zapewnić szybkość i skuteczność działań w zakresie pomocy społecznej.</u>
          <u xml:id="u-11.12" who="#PosełStanisławBabiński">Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa i zgodnie z intencją ustawy nie ogranicza się tylko do działania organów administracyjnych. Może być, a nawet pożądana jest, jako działalność innych podmiotów, organizacji społecznych, związków wyznaniowych, kościelnych itd. By spełniała ona swoje funkcje, powinna być kierowana przez fachowców. Są nimi pracownicy socjalni. Jeżeli pracownik socjalny jest pracownikiem ośrodka pomocy społecznej, podlega on pod względem praw i obowiązków przepisom ustawy o pracownikach samorządowych, gdy zaś jest pracownikiem Wojewódzkiego Zespołu Pomocy Społecznej — przepisom o pracownikach urzędów państwowych, co jest oczywiste. Ale pracownik socjalny może być również zatrudniany w innych jednostkach poza ośrodkiem czy zespołem. I wówczas podlega on przepisom obowiązującym w danym zakładzie pracy.</u>
          <u xml:id="u-11.13" who="#PosełStanisławBabiński">Wymóg posiadania odpowiednich kwalifikacji zawodowych pomyślany został jako gwarancja zapewnienia odpowiedniego poziomu w zakresie świadczonych usług z pomocy społecznej.</u>
          <u xml:id="u-11.14" who="#PosełStanisławBabiński">Pracownikom socjalnym ustawa przyznaje prawo pierwszeństwa przy załatwianiu spraw związanych z pomocą społeczną. To pierwszeństwo wynika pośrednio z zapisu art. 42, który nakłada na sądy i organy państwowe obowiązek bezzwłocznego udzielania informacji pracownikowi socjalnemu. A więc chybione byłoby rozumowanie, że jest to przywilej osobisty. Jest to pierwszeństwo w załatwianiu spraw nie swoich, nie dla siebie, lecz dla osób potrzebujących pomocy społecznej.</u>
          <u xml:id="u-11.15" who="#PosełStanisławBabiński">Te różnice, które starałem się Wysokiej Izbie tutaj naświetlić wraz z kompletem zapisów w przedstawionym Wysokiej Izbie projekcie, moim zdaniem, w pełni zasługują na przyjęcie przez Wysoką Izbę, o co proszę.</u>
          <u xml:id="u-11.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#Marszałek">Głos zabierze obecnie poseł Wiesław Woda z PSL, przygotuje się poseł Lech Kozaczko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#PosełWiesławWoda">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozpatrywany projekt ustawy o pomocy społecznej ma szczególne znaczenie w okresie głębokiego kryzysu gospodarczego. Wiele osób, z różnych zresztą powodów, egzystuje na granicy nędzy. Dotychczas obowiązująca ustawa z 1923 roku nie regulowała wielu trudnych, współcześnie występujących zjawisk.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#PosełWiesławWoda">Omawiany projekt ustawy ma szereg walorów. Przede wszystkim określa pomoc społeczną jako udzielenie wsparcia ze środków publicznych osobom, które znalazły się w trudnej sytuacji. Daje im możliwość wsparcia, o ile to możliwe oraz proponuje, by pomoc doprowadzała do integracji ze środowiskiem.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#PosełWiesławWoda">Po drugie — obejmuje całość problematyki w sposób porządkujący, zasady przyznawania zasiłków stałych, odpłatność za niektóre świadczenia, na przykład pobyt w domach pomocy społecznej.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#PosełWiesławWoda">Po trzecie — ustala, wprawdzie nie wprost, minimum socjalne przez wyznaczenie wysokości zasiłku stałego na poziomie 90% najniższej emerytury. W okresie inflacji ten poziom zasiłku nie pozwala jednak wielu osobom egzystować nawet na poziomie minimum socjalnego.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#PosełWiesławWoda">Wreszcie ustawa określa minimum świadczeń, do których zobowiązana jest gmina wobec mieszkańca będącego w trudnej sytuacji życiowej.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#PosełWiesławWoda">W trakcie uważnej lektury projektu ustawy nasunęło mi się kilka krytycznych uwag i wniosków. I tak: do art. 4 należałoby wprowadzić dodatkowy ustęp wyjaśniający, co należy rozumieć przez dochód, którego wysokość stanowi przesłankę przyznawania świadczeń z pomocy społecznej.</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#PosełWiesławWoda">Po drugie, pojęcie „praca socjalna” użyte w art. 23 ust. 1 winno zostać zdefiniowane. Jest to o tyle ważne, że zgodnie z brzmieniem art. 43 ust. 2 ta sfera działalności zakresu pomocy społecznej nie wymaga wydania decyzji.</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#PosełWiesławWoda">Po trzecie, treść art. 26 dotyczącego pogrzebu wymaga bliższego sprecyzowania, bowiem zupełnie nie wiadomo, kto i w jakiej sytuacji może być podmiotem tej formy pomocy społecznej.</u>
          <u xml:id="u-13.8" who="#PosełWiesławWoda">Wreszcie art. 19 powinien określać dlaczego i ewentualnie jaka sytuacja materialna ma stanowić kryterium do korzystania z domu pomocy społecznej. Zwracam na to szczególną uwagę, gdyż w czasie moich licznych odwiedzin domów pomocy społecznej wiele razy słyszałem gorzkie słowa starszych pensjonariuszy, że dzieci ich, często dobrze sytuowane, odwiedzają rodziców bardzo rzadko. Jeśli tak, to przeważnie wtedy, gdy jest tak zwana wypiska, to znaczy następuje rozliczenie kosztów utrzymania w domu pomocy społecznej i uzyskanej emerytury. O potrzebie regulacji zasad korzystania z domów pomocy społecznej świadczy i to, że w okresie wakacji i urlopów znacznie wzrasta liczba pacjentów na oddziałach internistycznych, którzy wymagają przede wszystkim opieki socjalnej a nie opieki szpitalnej.</u>
          <u xml:id="u-13.9" who="#PosełWiesławWoda">W art. 34 należałoby określić, kto ma podejmować procedurę spadkową w imieniu gminy. Jest to o tyle istotne, że niejednokrotnie za życia osoby wymagającej pomocy społecznej, ta osoba nie ma opiekunów, natomiast po śmierci szybko zgłaszają się liczni spadkobiercy.</u>
          <u xml:id="u-13.10" who="#PosełWiesławWoda">W art. 46 ust. 4 winno być zapewne zapisane: „przepisy ustawy o prokuraturze”, nie ma bowiem przepisów o prokuraturze.</u>
          <u xml:id="u-13.11" who="#PosełWiesławWoda">Myślę, że niewystarczający akcent położono na różne formy pomocy społecznej świadczone przez organizacje charytatywne, społeczne, a szczególnie przez kościół. Potrzebna jest koordynacja pomocy społecznej świadczonej przez różne podmioty, by eliminować przypadki różnorodnej pomocy w stosunku do niektórych osób, podczas gdy o innych nikt nie pamięta.</u>
          <u xml:id="u-13.12" who="#PosełWiesławWoda">Pozytywnie należy ocenić organizację służb zajmujących się świadczeniem pomocy społecznej. Myślę jednak, że w art. 49 zbyt formalnie potraktowano kwalifikacje pracowników socjalnych. Uważam, że nie wystarczy ukończenie choćby najlepszego uniwersytetu, by być dobrym pracownikiem socjalnym. Potrzebne jest przede wszystkim otwarte serce i życzliwość dla ludzi potrzebujących pomocy.</u>
          <u xml:id="u-13.13" who="#PosełWiesławWoda">Art. 53 mówiący o możliwości przyznawania nagród dla pracowników socjalnych uważam za zbędny. Jeśli minister będzie miał odpowiednie środki, a pracownik socjalny osiągnięcia i zasłużył na nagrodę, to nie ma potrzeby pisać o tym w ustawie.</u>
          <u xml:id="u-13.14" who="#PosełWiesławWoda">Kończąc moje wystąpienie, pragnę zaakcentować konieczność życzliwego odnoszenia się całego społeczeństwa do osób potrzebujących pomocy oraz zwrócić uwagę na potrzebę uspołecznienia służby pomocy społecznej, bowiem sami etatowi pracownicy tego problemu nie rozwiążą. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-13.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#Marszałek">Głos ma poseł Lech Kozaczko z OKP, przygotuje się poseł Wanda Sokołowska z PKLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#PosełLechKozaczko">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Koła Demokratów Chrześcijańskich Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego chciałem się do szanownych posłów zwrócić z prośbą o poparcie wniosku mniejszości o włączenie macierzyństwa pod szczególną ochronę w ramach ustawy o pomocy społecznej. To nie dlatego, żebym był zwolennikiem nadmiernej rozbudowy osłony socjalnej, uważam bowiem, że nadmierna rozbudowa tej osłony prowadzi do utraty poczucia odpowiedzialności i do prób przerzucania ciężaru na cudze barki. Taka postawa nie ma nic wspólnego z zasadą solidarności, z którą się w pełni utożsamiam, a wywodzącą się z początków chrześcijaństwa, sformułowaną w wezwaniu: „jedni drugich brzemiona nieście”. Zasada ta zostaje wówczas wypaczona w hasło: „własne ciężary na barki drugich przerzucajcie” i znamionuje myślenie ludzi nie wolnych. Jestem przeświadczony, że wolność budzi poczucie odpowiedzialności i że im bardziej człowiek staje się wolnym, tym więcej spraw swoich i swoich bliskich, słabszych od siebie, bierze we własne ręce i staje się coraz bardziej odpowiedzialnym. Wolność i odpowiedzialność stają się wręcz nieodłącznie skojarzonymi pojęciami. Ale tym bardziej w imię tej odpowiedzialności pewne wartości należy chronić jako bezcenny dar wspólnoty ludzi wolnych i odpowiedzialnych. Do takich wartości wymagających szczególnej ochrony należy dar macierzyństwa, dar zarówno dla kobiety jako matki, jak i dla społeczeństwa jako wspólnoty. I do podstawowych obowiązków społecznych należy zapewnienie poczucia bezpieczeństwa dla kobiety-matki. Nie tylko bezpieczeństwa, ale i szacunku i pomocy. Z pomocą i szacunkiem musi się spotkać macierzyństwo dlatego, że wiąże się z wieloma trudnościami i wyrzeczeniami, tym bardziej, gdy musi im sprostać kobieta samotnie. Pomoc ta jest konieczna, by matka mogła pielęgnować w sobie miłość do dziecka, któremu daje życie. Pomyślmy, jak wyglądałoby nasze życie, każdego z nas na tej sali, gdyby nie nasze spotkanie z taką właśnie macierzyńską miłością od początku naszych dni. I my, całe społeczeństwo, jesteśmy odpowiedzialni za tworzenie takiego właśnie klimatu i warunków w społeczeństwie wokół macierzyństwa, by każdy przychodzący do wspólnoty człowiek, dzięki darowi macierzyństwa, spotykał się właśnie z taką macierzyńską miłością. A tylko matka czująca się bezpieczną i szanowaną w swym macierzyństwie, jest w stanie sprostać takim oczekiwaniom.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#PosełLechKozaczko">Jeśli komuś nie wystarczy taka argumentacja dodam, że wszelkie badania socjologów potwierdzają bardzo bliskie sąsiedztwo przestępczości i braku miłości w rodzinie. Powszechne w społeczeństwach odrzucających macierzyństwo jako dar jest zarówno narastanie przestępczości, jak i to co nazywamy społeczną znieczulicą.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#PosełLechKozaczko">Na koniec więc przypomnę przestrogę dla nas wszystkich, tkwiącą w obiegowym powiedzeniu, coraz częściej potwierdzającym się w obserwacji życia, że domy starców są zemstą dzieci za brak miłości w okresie swojego dzieciństwa. Dlatego też jeszcze raz w imieniu Koła Demokratów Chrześcijańskich Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, proszę Wysoką Izbę o zrozumienie i aprobatę dla wniosku mniejszości dotyczącego art. 3 i dodaniu w nim pkt 4 w brzmieniu: „potrzeby ochrony macierzyństwa”. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#Marszałek">Głos ma pani poseł Wanda Sokołowska z PKLD, przygotuje się poseł Janina Kuś.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PosełWandaSokołowska">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Jak trudna jest materia, o której mówi projekt ustawy o pomocy społecznej, najlepiej świadczy fakt, iż od 1923 r., tj. od przyjęcia pierwszej w niepodległej Polsce ustawy o pomocy społecznej aż do dziś nie powstała nowa, mimo zmieniających się przecież warunków ekonomicznych i gospodarczych w kraju, czy to przed II wojną, czy po niej.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#PosełWandaSokołowska">Rzeszom bezrobotnym w II Rzeczypospolitej służyła wspomniana przeze mnie ustawa z 1923 roku. Epoce realnego socjalizmu po wojnie, autorzy projektu ustawy zarzucają, iż nie doprowadziła do rozwoju pomocy społecznej jako instytucji, gdyż w jej założeniach nie mieściły się takie pojęcia, jak bieda, cierpienie. Zgadzam się z tym, ale jednocześnie nasuwa mi się pytanie: czy w tamtej epoce potrzebna była w ogóle ogromna rozbudowa instytucji pomocy, skoro nie było tak dramatycznego jak obecnie problemu bezrobocia? Czy można było przewidzieć, że nadejdzie taki czas, którego nieodłącznym elementem będą przemiany restrukturyzacyjne, niosące ze sobą ogrom ubóstwa? Ale stało się i — używając określenia Stefana Żeromskiego — nie czas żałować róż, gdyż lasy płoną.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#PosełWandaSokołowska">Dobrze stało się, że projekt nowej ustawy o pomocy społecznej i to całkiem niezły, wręcz dobry, powiedziałbym, jest gotów.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#PosełWandaSokołowska">Na szczególne podkreślenie zasługują zapisy rozdziału 1, podające definicję pomocy społecznej jako instytucji polityki społecznej państwa oraz jej cele, z których najważniejszym jest umożliwienie człowiekowi życia w warunkach należnej mu godności, ale przy jego aktywnym udziale. Stąd słuszny zapis art. 6, który mówi, że w wypadku stwierdzenia marnotrawstwa przyznanych świadczeń, świadczeniobiorca może spotkać się z odmową ich ponownego przyznania.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#PosełWandaSokołowska">Również słuszny i humanitarny jest zapis art. 9, który mówi, że gmina, na której barki spada większość zadań pomocy społecznej, nie może nie udzielić wsparcia człowiekowi potrzebującemu go, mimo istnienia innych osób fizycznych i prawnych zobowiązanych do opieki nad nim, a nie wywiązujących się z tego zadania.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#PosełWandaSokołowska">Moje obawy budzi natomiast możliwość realizacji niektórych zadań własnych przez gminę, nawet tych obligatoryjnych, które wymienia się w art. 10 w ust. 2, a szczególnie udzielanie schronienia, świadczenia usług opiekuńczych, pokrywanie wydatków na świadczenia lecznicze, czy sprawienie pogrzebu.</u>
          <u xml:id="u-17.6" who="#PosełWandaSokołowska">Te same uwagi mam, znając kłopoty budżetowe wielu gmin, do zadań własnych, nieobligatoryjnych, jak np. prowadzenie domów pomocy społecznej i ośrodków opiekuńczych o zasięgu lokalnym.</u>
          <u xml:id="u-17.7" who="#PosełWandaSokołowska">Dobrodziejstwem ustawy jest to, że pozwala ona udzielić człowiekowi pomocy w naturze lub w formie pieniężnej w celu ekonomicznego usamodzielnienia. W obecnych trudnych warunkach wielu ludzi, szczególnie niepełnosprawnych, będzie mogło uzyskać, na zasadzie wypożyczenia narzędzi lub maszyny, możliwość zorganizowania sobie warsztatu pracy. Będą również mogli otrzymać na ten cel jednorazowy zasiłek celowy, bądź pożyczkę nieoprocentowaną.</u>
          <u xml:id="u-17.8" who="#PosełWandaSokołowska">Słusznym wydaje się natomiast zapis odmawiający wymienionej pomocy, jeżeli zainteresowany uchyla się od podjęcia pracy czy poddania się przeszkoleniu zawodowemu.</u>
          <u xml:id="u-17.9" who="#PosełWandaSokołowska">Wysoka Izbo! Dobrze stało się, że w centrum zainteresowania pomocy społecznej w Polsce będzie znajdował się również człowiek pobierający alimenty. Może to być dziecko, ale także ojciec czy matka. Otóż ustawa przewiduje, że w przypadku śmierci osoby płacącej alimenty, która z różnych powodów nie przekazała alimentowanemu prawa do renty rodzinnej, przysługuje mu zasiłek okresowy. Mówi o tym art. 31 ust. 1 pkt 4.</u>
          <u xml:id="u-17.10" who="#PosełWandaSokołowska">Natomiast zapis art. 46 ust. 4 obligujący ośrodek pomocy społecznej do występowania do sądów z roszczeniami o przyznanie lub podwyższenie alimentów w imieniu tych, którym one należą się, jest ewidentną formą przyjścia z pomocą tym wszystkim, którzy z różnych względów nie potrafią, lub nie chcą, dochodzić swoich praw. Uważam, że jest to jedna z większych zalet omawianej dziś ustawy. Ustawy, o której już wcześniej wyraziłam pogląd (i to chyba nie tylko mój, jak wykazywały dyskusje na kolejnych posiedzeniach podkomisji), że jest dobra, taka, na jaką czeka wielu potencjalnych podopiecznych. Aby jednak mogła ona prawidłowo funkcjonować w środowisku, oprócz oczywiście strony finansowej, czy finansów w ogóle, potrzebni są do tego ludzie, którzy będą w stanie prawidłowo ją realizować, czyli pracownicy socjalni. To od nich bowiem, od ich fachowości, od dokonanego przez nich właściwego rozpoznania potrzeb człowieka, zależeć będzie to, co legło u podstaw ustawy o pomocy społecznej, a co najprościej można wyrazić następująco: wszelka pomoc kierowana ku człowiekowi potrzebującemu ma mieć charakter rzeczywiście kierowany do konkretnej osoby pozostającej w konkretnej sytuacji, a nie charakter obligatoryjny. Aby tak stało się, koniecznym jest zapewnienie pracownikom socjalnym odpowiednich warunków pracy, płacy i zdobywania kwalifikacji. Dziś wielu z nich nie ma odpowiedniego przygotowania do wykonywania tego zawodu. Znam ten problem, gdyż w szkole, w której pracuję, jest wydział zaoczny pracowników socjalnych i widzę, jak tym ludziom, którzy cały tydzień ciężko pracują, a w sobotę i niedzielę zamieniają się w posłusznych i pracowitych słuchaczy, bardzo zależy na tym, aby zdobyć kwalifikacje nie tylko dla większego uposażenia, ale także — aby móc lepiej wykonywać swoje obowiązki. Obserwuję pracę tych ludzi od kilku lat i stwierdzam, że w ich środowisku zmienił się bardzo stosunek do zawodu i traktowanie ludzi potrzebujących pomocy.</u>
          <u xml:id="u-17.11" who="#PosełWandaSokołowska">Cieszę się, że projekt ustawy wzmacnia status pracownika socjalnego. Jest to nieodzowne jeśli chcemy, aby instytucja pomocy społecznej funkcjonowała zgodnie z oczekiwaniem społecznym. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-17.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#Marszałek">Głos ma obecnie poseł Janina Kuś z PKLD. Przygotuje się poseł Janusz Szymański.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#PosełJaninaKuś">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Projekt ustawy o pomocy społecznej, nad którym dyskutujemy, jest według mnie, tak jak i według innych posłów, jednym z lepszych, który przyjęliśmy w tej kadencji. Pozwólcie, że ustosunkuję się do dwóch artykułów.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#PosełJaninaKuś">Art. 9 ust. 2. Jak się to ma do uchwał niektórych rad gmin, które uważają, że działalność samorządów terytorialnych powinna być nastawiona na zysk. Wymowa tego artykułu jest wieloznaczna i trudna w obecnej sytuacji do realizacji z korzyścią dla potrzebujących.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#PosełJaninaKuś">Art. 10 ust. 2. Pan poseł Świtka bardzo ładnie podkreślił znaczenie wrażliwości na potrzeby, zagubienie i bezradność drugiego człowieka. W takiej sytuacji są obecne samorządy terytorialne. Mają dużo zadań, mało środków a wiele zapału i chęci. Proponuję, aby do tej ustawy opracować program realizacji na szczeblu ogólnopolskim, dotyczący szczególnie rozwiązania problemów schronienia. Uważam, że większość gmin tych zadań nie rozwiąże w ciągu wielu lat. Daję pod rozwagę obecnie funkcjonujący fundusz mieszkaniowy. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#Marszałek">Głos ma poseł Janusz Szymański. Przygotuje się posłanka Barbara Czyż.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#PosełJanuszSzymański">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Wszechstronnie o przesłankach wskazujących na potrzebę uchwalenia tej ustawy w formie subtelnej i godnej i właściwej tylko sobie mówił pan poseł Świtka. Czuję się w związku z tym zwolniony z takiej szerszej refleksji. Chcę podkreślić, że pomoc społeczna jest jedynie częścią systemu zabezpieczenia społecznego, opartą na zasadzie opiekuńczej państwa, gminy i społeczeństwa. I po raz pierwszy ta ustawa chcę tę zasadę realizować.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#PosełJanuszSzymański">Słusznie komisje uznały traktowanie świadczeń pomocy społecznej jako ultima ratio, po wyczerpaniu możliwości rodziny. Nie przyjęły natomiast preferencji i świadczeń pozapieniężnych w stosunku do wypłat pieniężnych. I to mnie, powiedziałbym, niepokoi. Jest bezsporne, że potrzeba uchwalenia nowej ustawy zbiega się z przeprowadzeniem trudnych zmian strukturalnych i systemowych w naszej gospodarce. Od co najmniej 10 lat trwały usilne starania o jej uchwalenie. Cieszy fakt, że dwie komisje, Komisja Polityki Społecznej i Komisja Ustawodawcza, dość sprawnie przygotowały sprawozdanie o rządowym projekcie ustawy o pomocy społecznej i z pewnością za to należy się podziękowanie tym komisjom, co nie oznacza, że jest to projekt dopracowany pod względem legislacyjnym. I myślę, że prawnicy przede wszystkim mają obowiązek spojrzenia od tej strony na przedstawiane przez komisje sprawozdanie.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#PosełJanuszSzymański">Chciałbym powiedzieć o pewnych wątpliwościach, które mam po zapoznaniu się z tym sprawozdaniem. Otóż zacznę od art. 7. Art. 7 sprawozdania mówi, że prawa obywateli polskich zagranicą oraz cudzoziemców w Polsce w zakresie pomocy społecznej regulują umowy międzynarodowe. O ile co do pierwszej kategorii podmiotów skłonny byłbym się zgodzić z takim zapisem, to w stosunku do drugiej kategorii, mianowicie do cudzoziemców — nie. Otóż właśnie prawo wewnętrzne reguluje ten status, ale w zależności od zobowiązań przyjętych przez Polskę w umowach międzynarodowych.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#PosełJanuszSzymański">Chcę powiedzieć, że również prawa obywateli polskich są tutaj uzależnione od decyzji organów państwa obcego, a nie bezpośrednio od rozstrzygnięć w naszej ustawie. I to jest podstawowa sprawa. W związku z tym zaproponowałbym taką modyfikację, aby art. 7 przedłożony w sprawozdaniu był dwuustępowy. I tak ust. 1 otrzymałby następujące brzmienie, że prawa obywateli polskich za granicą w zakresie pomocy społecznej regulują umowy międzynarodowe. Natomiast ust. 2 otrzymałby następujące brzmienie: „Zakres pomocy społecznej dla cudzoziemców w Polsce nie może naruszać postanowień umów międzynarodowych wiążących Rzeczpospolitą Polską”.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#PosełJanuszSzymański">Nie będę tego długo uzasadniał, ale myślę, że obecna sytuacja wskazuje na to, że mamy problem — problem uchodźców rumuńskich i uchodźców z republik radzieckich — i będzie on się nawarstwiał. W związku z tym nasze ustawodawstwo powinno przyjąć rozwiązania na zasadzie wzajemności wynikające z obowiązujących Polskę umów międzynarodowych. I ten zakres pomocy społecznej na zasadzie wzajemności powinien być w ten sposób regulowany. Natomiast w ustawie powinniśmy tylko stwierdzić, że nie może to naruszać wiążących Polskę umów międzynarodowych.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#PosełJanuszSzymański">Kolejny uwaga natury legislacyjnej jest związana z art. 24. Chciałbym zgłosić taką poprawkę i poprosić, żeby została uwzględniona. Mianowicie w ust. 7 jest dosyć fakultatywny zapis, który wskazuje, że minister pracy i polityki socjalnej może określić tryb i szczegółowe zasady. Byłbym bardziej bezwzględny i nałożył wyraźny obowiązek. Proponuję, aby ust. 7 otrzymał następujące brzmienie — myślę, że nie naruszy to intencji, a jest czystość legislacyjna — „Minister pracy i polityki socjalnej określi w drodze rozporządzenia tryb i szczegółowe zasady przyznawania zasiłku celowego na ekonomiczne usamodzielnienie”. Wyda je mi się, że tutaj wszelkie wątpliwości, po takiej prezentacji tego zapisu, znikają.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#PosełJanuszSzymański">W art. 31 podobna sprawa. I tutaj pani poseł sprawozdawca, przedstawiając obszerne sprawozdanie, zresztą bardzo dobrze usystematyzowane, pokazywała, że raz państwo przyjmowaliście rozwiązanie wskazujące na wyraźną delegację do wydania aktu wykonawczego przepisów wykonawczych do tej ustawy, natomiast w innych miejscach — nie.</u>
          <u xml:id="u-21.7" who="#PosełJanuszSzymański">Proponuję to ujednolicić. W art. 31 w ust. 4 również proponuję, aby po wyrazach: „minister pracy i polityki socjalnej określi”, dodać wyrazy „w drodze rozporządzenia”. Tym bardziej, że chodzi przecież o zasiłki, żeby każdy obywatel w naszym państwie wiedział, że przeczyta o tych szczegółowych zasadach w Dzienniku Ustaw.</u>
          <u xml:id="u-21.8" who="#PosełJanuszSzymański">Kolejna sprawa — w art. 33 proponuję, żeby nie minister pracy i polityki socjalnej w drodze rozporządzenia określał szczegółowe zasady przyznawania świadczeń i środków finansowych na pomoc społeczną w ramach programów rządowych w celu ochrony poziomu życia osób i rodzin, ale Rada Ministrów. Skoro jest to program rządowy, to rozsądne i racjonalne jest, że czyni to podmiot, który ten program określa, w związku z tym — Rada Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-21.9" who="#PosełJanuszSzymański">Do art. 35 — proponuję aby w ust. 1 w pkt. 1 zrezygnować, czyli skreślić wyrazy „oraz wyższa od pełnego kosztu utrzymania w domu pomocy społecznej”. Jest to jak gdyby symetria rozwiązania przyjętego w pkt. 2, gdzie komisje nie zdecydowały się na określenie takiej dodatkowej granicy. Wydaje mi się, że ust. 4 projektu rozstrzyga sprawę, że skoro minister pracy i polityki socjalnej określi typy domów pomocy społecznej, zasady ich funkcjonowania, to jak gdyby możliwość występowania rozpiętości wysokości opłat — znika.</u>
          <u xml:id="u-21.10" who="#PosełJanuszSzymański">I w związku z tym proponuję skreślić te wyrazy w ust. 1 pkt 1 „oraz wyższa od pełnego kosztu utrzymania w domu pomocy społecznej”. Natomiast w ust. 4 po wyrazach „minister pracy i polityki socjalnej określi” dodać wyrazy „w drodze rozporządzenia”.</u>
          <u xml:id="u-21.11" who="#PosełJanuszSzymański">Kolejna uwaga dotyczy art. 43. I tu jest, powiedziałbym, bardzo delikatna materia sytuacji prawnej jednostki. Mianowicie: w sprawozdaniu w ust. 3 w zdaniu drugim komisje zdecydowały, że wzór kwestionariusza oraz zasady przeprowadzania wywiadu określa minister pracy i polityki socjalnej. Wydaje mi się, że tutaj wyraźnie musi być rozporządzenie, bowiem problem ten dotyka materii praw i wolności jednostki.</u>
          <u xml:id="u-21.12" who="#PosełJanuszSzymański">W związku z tym proponuję, aby drugie zdanie w ust. 3 otrzymało następujące brzmienie: „Minister pracy i polityki socjalnej w drodze rozporządzenia określi zasady przeprowadzenia wywiadu i wzór kwestionariusza”. Jest to niezwykle, powiedziałbym, delikatna materia, która musi być jednoznacznie rozstrzygnięta w ustawie.</u>
          <u xml:id="u-21.13" who="#PosełJanuszSzymański">I teraz już końcowe uwagi do rozdziału 2. W ogóle w wielu wypadkach postanowienia tego rozdziału nie należą do materii ustawowej. Przykładowo — art. 53, który mówi, że za wybitne osiągnięcia w realizacji zadań pomocy społecznej może być przyznana nagroda specjalna ministra pracy. Uważam, że nie jest to problem, który należy do materii ustawowej i może to określić szczegółowa pragmatyka pracowników socjalnych. I w związku z tym proponuję z art. 53 zrezygnować. Wiadomo, że za dobrą pracę każdy pracownik, nie tylko socjalny, powinien być nagradzany. I myślę, że pan minister pracy i polityki socjalnej to robi na co dzień. Natomiast nie wymaga to deklaracji ustawowej.</u>
          <u xml:id="u-21.14" who="#PosełJanuszSzymański">Mam wątpliwości co do potrzeby tak rozbudowanego brzmienia art. 49, ale dla dobra sprawy zostawiam to nie zmienione. I jeszcze jedna istotna uwaga do art. 55 ust. 3 dotycząca rozporządzenia wykonawczego oraz do art. 57, ust. 1. Skoro pani poseł sprawozdawca mówiła, że są wszystkie akty wykonawcze gotowe, projekty rozporządzeń rząd przedstawił wraz z projektem ustawy, to wydaje mi się, że tak długi okres vacatio legis do wydania aktów wykonawczych jest niepotrzebny. W związku z tym proponuję, aby to był okres jednego miesiąca, przy czym tu należałoby wyraźnie zaznaczyć, od jakiego momentu. I w związku z tym zaproponowałbym takie brzmienie ust. 1 w art. 57: „Do czasu wydania przepisów wykonawczych przewidzianych w niniejszej ustawie, nie dłużej jednak niż przez okres jednego miesiąca od dnia wejścia w życie ustawy, obowiązują przepisy dotychczasowe, jeżeli nie są sprzeczne z niniejszą ustawą”. I wydaje mi się, że w ten sposób nadamy szybszy puls życia tej ustawie, która — jak powiedziałem — jest potrzebna wszechstronnie w formie takiej obszernej refleksji filozoficzno-etyczno-moralnej, jak mówił pan poseł Świtka. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-21.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#Marszałek">Głos zabierze pani poseł Barbara Czyż z PSL. Przygotuje się poseł Zbigniew Drela.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#PosełBarbaraCzyż">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Człowiek w demokratycznym kraju ma prawo do godnego życia i samorealizacji przez uczciwą pracę. Jednak jest pewna grupa ludzi w tym kraju, która nie jest w stanie pracować i zaspokajać potrzeb życiowych i warunków bytowania. Jest to grupa, która ma prawo do osłony i pomocy społecznej.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#PosełBarbaraCzyż">Pomoc społeczna na przestrzeni dziesięcioleci funkcjonowała różnie, często niewłaściwie.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#PosełBarbaraCzyż">I doprowadziło to do wielu zaniedbań rozwoju infrastruktury społecznej.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#PosełBarbaraCzyż">Obowiązująca ustawa z dnia 16 sierpnia 1923 r. o opiece społecznej zdezaktualizowała się, nie odpowiada ani statusowi faktycznemu, ani prawnemu pomocy społecznej, zawiera wiele luk i sprzeczności.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#PosełBarbaraCzyż">Na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci opracowano szereg projektów ustawy o pomocy społecznej. Żadna nie ujrzała światła dziennego. Zapoczątkowana wiosną tego roku reforma pomocy społecznej w Polsce ma ogromne szanse umacniania się dzięki wprowadzeniu tej ustawy, która oczekiwana jest nie tylko przez zawodową służbę socjalną, ale przede wszystkim przez ludzi ubogich, samotnych, chorych, dotkniętych nieszczęściem, żyjących często na krawędzi ubóstwa.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#PosełBarbaraCzyż">Na terenie kraju powołano terenowe i wojewódzkie ośrodki pomocy społecznej. Struktura organizacyjna tych ośrodków została skoordynowana z rozwiązaniami ustawy o samorządzie terytorialnym. Terenowe ośrodki pomocy społecznej przejęły całość zagadnień dotyczących pomocy społecznej na swoim terenie. Pozwoliło to na większą samodzielność, operatywność, szybkość w podejmowaniu różnorakich działań na rzecz osób dotkniętych losowo. Zreformowanie pomocy społecznej spowodowało również dużą aktywność społeczności lokalnej w celu mobilizowania i tworzenia nowych zasobów pomocy.</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#PosełBarbaraCzyż">Założenia zawarte w ustawie umacniają również status profesjonalnej kadry pracowników socjalnych, co jest niezbędnym elementem w szeroko rozumianej pracy socjalnej na rzecz potrzebujących.</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#PosełBarbaraCzyż">Z zadowoleniem stwierdzam, że projekt ustawy o pomocy społecznej został przygotowany bardzo dokładnie, jest zrozumiały i stanowi podstawową wykładnię wiedzy o pomocy społecznej w nowych uwarunkowaniach organizacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-23.8" who="#PosełBarbaraCzyż">Projekt ustawy o pomocy społecznej w sposób jednoznaczny określa zadania gminy i administracji rządowej w zakresie pomocy. Przewiduje również znaczny udział budżetu państwa w ponoszeniu kosztów pomocy społecznej w związku z obecną sytuacją ekonomiczną, wzrostem bezrobocia i niewydolnością finansową gmin.</u>
          <u xml:id="u-23.9" who="#PosełBarbaraCzyż">Na uwagę zasługuje rozszerzenie zakresu podmiotowego pomocy społecznej. Z różnych form pomocy organizowanych przez terenowe ośrodki pomocy społecznej mogą korzystać nie tylko, jak dotychczas, ludzie starzy i inwalidzi I i II grupy, lecz także osoby i rodziny dotknięte długotrwałą chorobą, kalectwem, niezaradnością życiową oraz osoby opuszczające zakłady karne, bezrobotni, bezdomni, jak również samotne kobiety wychowujące dzieci.</u>
          <u xml:id="u-23.10" who="#PosełBarbaraCzyż">Pomoc stosowana w tym zakresie wcale nie musi wiązać się z wydatkami z budżetu państwa lub gminy. Powszechnie bulwersuje społeczeństwo fakt często niecelowo wykorzystywanych środków pieniężnych. Nasuwa się też retoryczne pytanie, dlaczego nie sięga się do majątku osoby, która przebywa w domach opieki społecznej? Jej majątek w części wysokości świadczeń powinien być przekazywany do skarbu państwa. Wychodzi temu naprzeciw rozwiązanie zawarte w art. 39 ust. 1 projektu tej ustawy. Wspominał o tym również kolega poseł Woda.</u>
          <u xml:id="u-23.11" who="#PosełBarbaraCzyż">W przedłożonym projekcie ustawy znacznemu zróżnicowaniu uległy formy pomocy usługowej, świadczone przez terenowe ośrodki pomocy społecznej w kraju. Obok pomocy w formie pracy socjalnej, poradnictwa, projekt przewiduje pomoc w celu ekonomicznego usamodzielnienia się osoby lub rodziny w postaci zasiłku jednorazowego, celowego, świadczeń w naturze lub w postaci pożyczki nieoprocentowanej. Szczególnie dwa ostatnie rozwiązania przyjmowane są z ogromnym zadowoleniem zarówno ze strony zawodowej służby socjalnej, jak i ze strony potrzebujących pomocy społecznej, zainteresowanych tą formą pomocy. Innowacja tego rozwiązania, jak sądzę, będzie skłaniała podopiecznych do korzystania właśnie z tego rodzaju wsparcia, pozwalającego nie tylko na finansowa usamodzielnienie się i poprawę sytuacji bytowej, ale i na samodzielne wydźwignięcie się osoby, czy rodziny z trudnej sytuacji życiowej.</u>
          <u xml:id="u-23.12" who="#PosełBarbaraCzyż">Projekt ustawy o pomocy społecznej nakłada dużo obowiązków i zadań na zawodową służbę socjalną. Nasuwa się pytanie, czy obecna kadra jest w stanie sprostać tym zadaniom oraz czy posiada wymagane kwalifikacje? Jak wynika z dotychczasowych ocen, w niektórych województwach tylko 30% kadry ma przygotowanie zawodowe. Wymagać to będzie dodatkowego wzmocnienia kadrowego i finansowego pracowników socjalnych.</u>
          <u xml:id="u-23.13" who="#PosełBarbaraCzyż">Reasumując, w imieniu własnym jak i swoich wyborców gorąco popieram projekt ustawy i opowiadam się za jak najszybszym wprowadzeniem ustawy w życie. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-23.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#Marszałek">Jako ostatni zapisany w dyskusji głos zabierze poseł Zbigniew Drela z OKP.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#PosełZbigniewDrela">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Z dużą wewnętrzną radością wysłuchałem wystąpień pań posłanek i panów posłów podczas debaty przy pierwszym, jak i teraz, przy drugim czytaniu projektu ustawy o pomocy społecznej. Źródłem tej satysfakcji jest świadomość ludzkiej solidarności członków tej Izby z ludźmi nieszczęśliwymi, nieporadnymi, krótko — z ludźmi skrzywdzonymi przez los. Tak już jest, niestety, że biologiczne wyposażenie jednostek ludzkich jest znacząco zróżnicowane. Owe przysłowiowe talenty przyroda rozdaje odbiegając daleko od zasady „wszystkim po równo”. Do tego dochodzą nieszczęśliwe wypadki losowe, ciężkie schorzenia, samodegradacja przez alkoholizm lub narkomanię oraz obejmujący wszystkich proces starzenia się.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#PosełZbigniewDrela">Należy także liczyć się ze stopniowym zwiększaniem się w społeczeństwie ludzi niesamodzielnych, wymagających opieki i pomocy. Zjawisko to daje o sobie znać na naszych oczach i jest następstwem dwóch różnych, ale wzajemnie zazębiających się czynników. Pierwszym z nich jest wyeliminowanie, od czasu wprowadzenia antybiotyków i upowszechnienia higieny, procesu naturalnej selekcji. Drugim z nich jest zatrucie środowiska przez przemysł oraz nie zawsze rozważną chemizację w rolnictwie, w związku z czym skumulowane trucizny degradują rozwijające się ludzkie organizmy.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#PosełZbigniewDrela">Stajemy więc przed coraz trudniejszymi zadaniami. Nawet kraje bogate przy narastającej stale liczbie osób niesamodzielnych nie są w stanie zapewnić im instytucjonalnej opieki. Stąd tak wielka rola osób bliskich, rola zintegrowanych opiekuńczych rodzin, zapewniających opiekę osobom niesamodzielnym. Gdyby tak się zdarzyło, że coraz większa liczba obywateli pozbywa się swoich kalekich, starych, niesamodzielnych członków rodzin, spychając ten obowiązek na instytucje, państwo byłoby bezradne. Dlatego sprawą ogromnej wagi jest wychowywanie młodych pokoleń w humanitarnym duchu.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#PosełZbigniewDrela">Mówiąc o wychowaniu mamy na uwadze wychowanie przez rodziców i wychowanie przez szkołę, ale o tym będziemy mówić podczas debaty nad ustawą oświatową. Obecnie pragnę zwrócić uwagę na tzw. wychowanie niezamierzone. Film, powieść, komiks z przeznaczenia swego są rozrywką, są też elementami niezamierzonego oddziaływania wychowawczego na dzieci i młodzież. Przed zniesieniem cenzury momenty antywychowawcze w filmach, sztukach, czasopismach i innych składowych środkach masowego oddziaływania budziły niepokój, ale nie budziły przerażenia. Teraz zaś, kiedy znosząc cenzurę powierzyliśmy ocenę przedstawianych treści sumieniu tych, którzy te treści propagują, przemoc, podstęp, brutalność, gwałt, zabijanie stało się najbardziej rozpowszechnioną formą rozrywki. Wkraczamy w taki etap kultury masowej, którą określić można kulturą psychopatów. Nasze dzieci i wnuki przesiąkają tym klimatem i z braku innych wzorców przyswajają sobie takie właśnie wzorce. Nie trudno przewidzieć, że z biegiem czasu, w wyniku oddziaływania takiej kultury, przepełnione domy opieki, domy starości itp. zamieniać się będą w obozy karne, bowiem postać dobrego samarytanina w osobach cierpliwych, uczynnych opiekunek i opiekunów stanie się wyłącznie legendą, a jego miejsce w domach opieki zajmie opiekun-gangster.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#PosełZbigniewDrela">Powie ktoś, że zawsze, w każdym społeczeństwie, znajdą się ludzie wrażliwi i opiekuńczy. To prawda. Każda populacja ludzka wyłania z siebie grupę osób wrażliwych, z natury podatnych na idee humanitarne. Ale prawdą jest również i to, że nawet na najlepszej glebie nie urośnie pszenica, jeśli jej się tam wcześniej nie zasieje. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#Marszałek">Zgłosiła się jeszcze do dyskusji poseł Emilia Pogonowska-Jucha z PSL. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#PosełEmiliaPogonowskaJucha">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Ja dosłownie kilka zdań, nie chciałabym, aby Wysoka Izba pozostała pod wrażeniem, że w tej ustawie, którą mamy przyjąć, w ustawie o pomocy społecznej, nie wychodzimy naprzeciw tym sytuacjom patologicznym, o których mówił m.in. pan poseł Woda. Tak się bowiem dzieje, że pomiędzy pięknymi i wzruszającymi treściami, jakie usłyszeliśmy od pana posła Świtki, a ich realizacją w życiu codziennym, jak wszyscy doskonale wiemy, istnieje głęboka przepaść. To wymagałoby, jestem o tym głęboko przekonana, odrębnej debaty. Jest to bowiem przedmiot, który wchodzi w zakres ogromnej dewastacji moralnej naszego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#PosełEmiliaPogonowskaJucha">Stąd też art. 39 ustawy, o którym wspominała tutaj również pani poseł Barbara Czyż, zapobiega sytuacjom patologicznym, w których osoby interesujące się podopiecznymi czynią to wyłącznie z pobudek materialnych — z myślą o odbiorze ich świadczeń z renty, z emerytury, względnie przejęciu ich majątku — wprowadzając rozszerzenie obowiązku zwrotu świadczeń, które z pomocy społecznej otrzymuje osoba uprawniona.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#PosełEmiliaPogonowskaJucha">Otóż, jeżeli Wysoka Izba przyjmie tę ustawę, obowiązek będzie spoczywał nie tylko, jak dotychczas, na osobach zobowiązanych do alimentacji w granicach i na zasadach określonych w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, bowiem systemu tego burzyć nam nie wolno, lecz również ten zwrot świadczeń będzie możliwy z majątku, który posiada osoba pobierająca świadczenia.</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#PosełEmiliaPogonowskaJucha">Stąd też chciałabym państwa uspokoić, że te właśnie głęboko patologiczne sytuacje, które jedynie sprowadzały się do zainteresowania stroną materialną osoby podopiecznej, będą w znacznym stopniu ograniczone albo wyeliminowane.</u>
          <u xml:id="u-27.4" who="#PosełEmiliaPogonowskaJucha">I jeszcze na koniec jedna uwaga. Otóż brałam udział w posiedzeniach podkomisji, następnie w posiedzeniu komisji i chciałabym przeprosić Wysoką Izbę, ale do art. 19 ust. 13 pragnę jednak zgłosić uwagę.</u>
          <u xml:id="u-27.5" who="#PosełEmiliaPogonowskaJucha">Otóż proponuję, aby w sytuacji, o której mowa w zdaniu drugim ust. 3 tegoż artykułu, została wprowadzona poprawka, polegająca na dodaniu słów na końcu tego drugiego zdania: „albo prokuratora, jeżeli osoba ta nie ma przedstawiciela ustawowego lub opiekuna”.</u>
          <u xml:id="u-27.6" who="#PosełEmiliaPogonowskaJucha">Na koniec pragnę nadmienić, że te wszystkie uwagi wypowiedziane w czasie dzisiejszej dyskusji, jak najbardziej słuszne, nie rozstrzygają jednak chyba podstawowego problemu, tego mianowicie, że głęboko humanitarne zasady zawarte w tym projekcie ustawy, powinny być zrealizowane. Jednak drogą, która nas powinna prowadzić do ograniczania zakresu świadczeń, zakresu pomocy społecznej, powinna być droga wzrostu gospodarczego, droga zaspokajania swoich potrzeb przez większość tych, którzy obecnie muszą pobierać świadczenia, własnym, aktywnym życiem zawodowym. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-27.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#Marszałek">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#Marszałek">W związku z tym, że w czasie dyskusji zostały zgłoszone dość liczne dodatkowe poprawki do projektu ustawy, proszę posłów sprawozdawców, aby wspólnie z posłami wnioskodawcami spotkali się w czasie przerwy w pokoju obok sali posiedzeń i uściślili tekst poprawek. Do głosowania projektu ustawy przejdziemy po zakończeniu prac tego zespołu.</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#Marszałek">Obecnie powinniśmy przejść do ustaw kombatanckich, do nie dokończonego punktu obrad z poprzedniego posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej:</u>
          <u xml:id="u-28.5" who="#Marszałek">1) o poselskim projekcie ustawy o uprawnieniach kombatantów i osób zasłużonych w walce o zachowanie polskości, narodowe i społeczne wyzwolenie oraz osób represjonowanych (druki nr 263A i 615),</u>
          <u xml:id="u-28.6" who="#Marszałek">2) o rządowym projekcie ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (druki nr 336 i 615),</u>
          <u xml:id="u-28.7" who="#Marszałek">3) o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o szczególnych uprawnieniach kombatantów (druki nr 531 i 615).</u>
          <u xml:id="u-28.8" who="#Marszałek">Proponuję, żeby przed przerwą głos zabrał minister Jacek Kuroń. Proszę pana ministra.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejJacekKuroń">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Sprawa, której dotyczy ustawa kombatancka, jest tak bolesna, tak związana z krzywdami, że bardzo trudno jest o niej mówić, bardzo trudno jest o niej dyskutować.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejJacekKuroń">Rozumiem, że jakby ze względu na materię należałoby tu powiedzieć parę słów uroczystych, ale ja się do tego nie nadaję, a tu już panowie posłowie i panie posłanki wypowiedzieli różne słowa, które się tej sprawie i tej ustawie należały.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejJacekKuroń">Może najtrudniejszą rzeczą w funkcji, którą przyszło mi pełnić, jest to, że wobec różnych, bardzo trudnych, ważnych, doniosłych spraw, ja muszę mówić — nie ma pieniędzy. I wstydzę się tego oczywiście. Wstydzę się tego, niemniej muszę to robić Tutaj pan poseł Ujazdowski zarzucił resortowi, że nie liczył. Liczył, i składał na każdym etapie wszystkie możliwe szacunki i wyliczenia. Mówię — na każdym możliwym etapie — bo wraz ze zmianami w ustawie trzeba było przedstawiać nowe wyliczenia. I część tych wyliczeń macie państwo załączane, a problem samych cyfr, do których się mamy odwołać tutaj, to nie jest sprawa, którą by mogło jakiekolwiek ministerstwo, jakikolwiek urząd ściśle podać. Nie można ściśle podać, jaka liczba ludzi zgłosi się jeszcze do uprawnień kombatanckich w związku z naprawą wszystkich krzywd, które miały miejsce. Można to jakoś szacować i my to szacujemy na 60 tys. osób, ale zdajemy sobie sprawę, że to jest takie trochę na wodzie pisane, bez spisu powszechnego tego się nie ustali. A ściśle — ustali się to w praktyce, po wejściu w życie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejJacekKuroń">To samo dotyczy osób, które utracą uprawnienia. Jest to otwarta sprawa, my to szacujemy na 50 tys. osób, ale znowu jest to dość dowolnie przyjęta cyfra.</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejJacekKuroń">Wreszcie, proszę państwa, najtrudniejsza, powiedzmy sobie szczerze, bo wielkiej liczby dotyczy, jest sprawa osób, które w ramach deportacji, wywózek, znalazły się na terenach Związku Radzieckiego, tak zwanych „Sybiraków”. Wiadomo, według różnych dzieł naukowych, że wyjechało ich 1.800 tys. Potem część wróciła, część umarła, część jest za granicą, wreszcie część nie powróciła do Polski, bo byli to Białorusini, Litwini z dawnych ziem polskich i oni w tym szacunku się mieszczą. I stąd wielkie rozbieżności w liczbach. Myśmy tu różnych ekspertów próbowali pytać. Ze Związkiem Sybiraków ustaliliśmy liczbę 150 tys., ale wcale nie jest tak, że my jesteśmy pewni, że to tak jest. Tak żeśmy uzgodnili ze Związkiem Sybiraków, ale ani Związek Sybiraków, ani my tak na pewno nie wiemy, ile jest tych osób.</u>
          <u xml:id="u-29.5" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejJacekKuroń">W momencie, kiedy poparłem wniosek Sybiraków, aby ich uwzględnić w ustawie, prosiłem jednocześnie, aby świadczenia z tytułu kombatanctwa przyznać im od 1 stycznia, to znaczy przyznawać karty już, a wypłacać od 1 stycznia 1992 roku, z tym, że Rada Ministrów miałaby prawo wypłacać wcześniej, bowiem przy szacunku, który zakłada 150 tys. osób to jest dodatkowe 450–460 mld do 700 mld zł, które nam się udało na realizację tej ustawy w budżecie zabezpieczyć.</u>
          <u xml:id="u-29.6" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejJacekKuroń">Zdawało mi się, po rozmowach ze Związkiem Sybiraków, że ewentualnie uda nam się wprowadzić to od półrocza. Wiem, że są to ludzie skrzywdzeni, ale ze względu na stan budżetu rekompensatę, czy próbę zadośćuczynienia odkładamy o rok. Powiedziałem — wstydzę się bardzo mówiąc to, niemniej muszę to powiedzieć, bo z tego budżetu, który państwo niedługo dostaną, który wczoraj z płaczem i zgrzytaniem zębów Rada Ministrów przyjęła, naprawdę nic się nie wydusi. Tam wszystkim coś pozabierano, jak państwo to zobaczą, to będzie olbrzymi krzyk. I nie można przyjąć dokumentu ustawowego, na podstawie którego mielibyśmy coś, czego wypłacić nie będziemy w stanie. W związku z tym proszę bardzo gorąco, żeby przywrócić w tej ustawie ten zapis, że nie od półrocza przyszłego roku, tylko od 1 stycznia 1992 z możliwością przyśpieszenia wypłat, bo jak się okaże, że jest znacznie mniej tych osób, jak się okaże, że mieliśmy przeszacowania, to oczywiście te pieniądze będzie można wypłacić. To znaczy — w ramach tych 700 mld zł. Nie wyobrażam sobie, żeby przy tym szacunku cen, który jest, można było przekroczyć te 700 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-29.7" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejJacekKuroń">Do innych kontrowersyjnych wniosków absolutnie nie czuję się upoważniony ustosunkowywać się.</u>
          <u xml:id="u-29.8" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejJacekKuroń">Chcę podkreślić, że bardzo mi się podoba pomysł, że ma być urząd do spraw kombatantów i to podległy prezydentowi. Pomysł, że to się mieści w resorcie ministra pracy, jest pomysłem złym. Niby z jakiego tytułu właśnie minister pracy i polityki społecznej. Oczywiście ZUS powinien wypłacać świadczenia kombatanckie i oczywiście pomoc społeczna, która jest ujęta właśnie w ustawie, którą niedługo będzie Wysoka Izba głosowała, powinna się opiekować kombatantami.</u>
          <u xml:id="u-29.9" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejJacekKuroń">Myśmy wprowadzili taką innowację w siedmiu województwach, że tam są, w tych wojewódzkich zespołach pomocy społecznej, ludzie odpowiedzialni za opiekę nad kombatantami. Wkrótce będziemy mieli jakieś doświadczenia w tej sprawie. To jest idea słuszna, tak to powinno się resortowo rozkładać. Ale odpowiedzialny za całość powinien być ktoś w imieniu prezydenta, jako że ta sprawa łączy się nie tylko z samymi świadczeniami, jest sprawą honoru, wiąże się ze sprawą odznaczeń i całym szeregiem innych spraw. I wydaje mi się, że takie uhonorowanie tej sprawy jest bardzo słuszne. Tym bardziej, że działa w tej chwili kilkanaście organizacji kombatanckich, będzie ich oczywiście więcej i ja w żadnym razie, znaczy żaden minister pracy nie może się czuć arbitrem w sporach między nimi, a spory takie oczywiście są. I dlatego związanie tego z prezydentem wydaje mi się ze wszech miar słuszne. To tyle, Wysoka Izbo. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-29.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#Marszałek">Proszę posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy odbędzie się zebranie Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego w sali kolumnowej. To wszystkie komunikaty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#Marszałek">Proszę państwa, proszę po przerwie wrócić punktualnie na salę dlatego, że będą głosowane ustawy i obecność państwa będzie niezbędna.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#Marszałek">Ogłaszam przerwę do godziny 11.30.</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#komentarz">(Przerwa w obradach od godz. 10 min 55 do godz. 11 min 40)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, zapraszam gorąco na salę ponieważ rozpoczynamy nasze obrady od głosowania. Dlatego proszę łaskawie o zajęcie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przypominam, że poseł Waldemar Tokarz zgłosił wniosek o wysłuchanie informacji rządu o przebiegu i stanie rozmów z górnikami.</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">W związku z tym Prezydium Sejmu proponuje uzupełnienie porządku dziennego o nowy punkt w brzmieniu: „Informacja ministra przemysłu o przebiegu i stanie rozmów z górnikami”. Sejm wysłuchałby tej informacji bezpośrednio po zakończeniu przerwy obiadowej w obradach, tj. ok. godziny 15.</u>
          <u xml:id="u-33.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Wysoka Izba moją propozycję przyjęła.</u>
          <u xml:id="u-33.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-33.6" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kontynuujemy punkt 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej:</u>
          <u xml:id="u-33.7" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">1) o poselskim projekcie ustawy o uprawnieniach kombatantów i osób zasłużonych w walce o zachowanie polskości, narodowe i społeczne wyzwolenie oraz osób represjonowanych;</u>
          <u xml:id="u-33.8" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">2) o rządowym projekcie ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego;</u>
          <u xml:id="u-33.9" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">3) o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o szczególnych uprawnieniach kombatantów.</u>
          <u xml:id="u-33.10" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przypominam, że Sejm na 44 posiedzeniu w dniu 23 listopada wysłuchał posła sprawozdawcy oraz odbył debatę, w której posłowie zgłosili do przedstawionego projektu ustawy szereg poprawek.</u>
          <u xml:id="u-33.11" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">W dniu dzisiejszym wysłuchaliśmy wystąpienia ministra pracy i polityki socjalnej pana Jacka Kuronia.</u>
          <u xml:id="u-33.12" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Obecnie przechodzimy do głosowania poprawek do projektu ustawy. Jeszcze raz gorąco proszę o zajęcie miejsc na sali i, w miarę możności, o nierozmawianie.</u>
          <u xml:id="u-33.13" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">W sprawozdaniu komisje przedstawiły wniosek mniejszości, który głosować będziemy w pierwszej kolejności. Wniosek mniejszości dotyczy art. 2 i zmierza do uznania za działalność równorzędną z działalnością kombatancką również bezpośredniego udziału w wystąpieniu społeczeństwa miasta Poznania o prawa obywatelskie i suwerenność Polski w czerwcu 1956 r. Pozwoliłam sobie przedstawić wniosek mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-33.14" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o ewentualne wyjaśnienia posła sprawozdawcę pana Andrzeja Sidora.</u>
          <u xml:id="u-33.15" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Panie pośle, czy można prosić pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#PosełAndrzejSidor">Przepraszam, pani marszałek, ale cały czas uzgadniamy te poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Gdybym wiedziała, to bym jeszcze nie wyczytywała, jeszcze bym poczekała.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#PosełAndrzejSidor">Jest to tak gorący problem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Pozwoliłam sobie odczytać ten wniosek — jeszcze go powtórzę. Wniosek mniejszości dotyczy art. 2 i zmierza do uznania za działalność równorzędną z działalnością kombatancką również bezpośredniego udziału w wystąpieniu społeczeństwa miasta Poznania o prawa obywatelskie i suwerenność Polski w czerwcu 1956 r.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">W pkt. 1 zestawienia poprawek jest napisane, że wniosek mniejszości, po przeredagowaniu przez jego autorów, otrzymuje brzmienie: „W art. 2 dodać pkt 6 w brzmieniu: 6) czynny udział w zbrojnym wystąpieniu o wolność i suwerenność Polski w Poznaniu w czerwcu 1956 r., który spowodował uszczerbek na zdrowiu bądź represje”. Czy to się zgadza?</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#komentarz">( Poseł Andrzej Sidor: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-37.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Wszystko jest jasne, jeżeli chodzi o wniosek mniejszości i nie potrzeba żadnych dodatkowych wyjaśnień.</u>
          <u xml:id="u-37.4" who="#komentarz">(Poseł Radosław Gawlik: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-37.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#PosełRadosławGawlik">Radosław Gawlik. Przepraszam bardzo, ale przypomnieć chcę tę dyskusję, która odbyła się wcześniej i wiele wątpliwości, które się tu pojawiły. Mówiono o tym, że powinna powstać odrębna ustawa, która będzie regulowała i Poznań i rok 1970 i inne zrywy społeczeństwa polskiego.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#PosełRadosławGawlik">Chciałbym się dowiedzieć, żebym ze spokojnym sumieniem mógł głosować za tym, co jest słuszne. Sądzę, że większość tej Izby uważa, że to jest słuszny zapis, ale powinny być przedstawione jego skutki finansowe. To znaczy myślę, że my nie możemy tutaj jakby przyjąć zobowiązania w imieniu państwa i później się okaże, że państwo nie jest w stanie się z tych zobowiązań wywiązać, bo będzie to kompromitowało nas i tę całą ustawę. W związku z tym bez przedstawienia takich skutków finansowych nie mogę podjąć decyzji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy były takie kwestie poruszane na posiedzeniu komisji, która te sprawy rozpatrywała? Proszę pana posła sprawozdawcę o udzielenie wyjaśnienia.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przepraszam bardzo, panie pośle, pan poseł sprawozdawca udziela wyjaśnienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#PosełAndrzejSidor">Wysoki Sejmie! Podkomisja, która została powołana, łącznie z wnioskodawcami, którzy zechcieli przyjechać we wtorek, dyskutowała na ten temat. Otóż wnioskodawcy na podstawie danych uzyskanych w Poznaniu, konkretnie pan poseł Łączkowski, twierdzą, że liczba tych osób w tej chwali wynosi ok. 200 i nie przekroczy prawdopodobnie 400. Czy tak, panie pośle?</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#komentarz">(Poseł Paweł Łączkowski: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#PosełAndrzejSidor">Tak. W związku z tym skutki finansowe przy tej liczbie osób mieszczą się w granicach możliwości budżetu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy wystarcza panu posłowi wytłumaczenie pana posła? Czy jeszcze są jakieś wątpliwości? Dziękuję bardzo, nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-41.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Wobec tego przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-41.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości przedstawionego przez pana posła sprawozdawcę i przeze mnie — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (242) Kto jest przeciw? (10) Kto się wstrzymał od głosowania? (25).</u>
          <u xml:id="u-41.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości przyjął 242 głosami.</u>
          <u xml:id="u-41.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy teraz do głosowania poprawek zgłoszonych w trakcie debaty poselskiej.</u>
          <u xml:id="u-41.6" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Zestawienie tych poprawek zostało paniom i panom posłom doręczone.</u>
          <u xml:id="u-41.7" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie pana posła sprawozdawcę Andrzeja Sidora o kolejne przedstawianie poprawek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#PosełAndrzejSidor">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Poprawka druga dotyczy preambuły. Mianowicie są dwa warianty: pierwszy — daleko idący, wnioskujący o skreślenie preambuły. Ale chcę powiedzieć, że wniosek mówiący o skreśleniu preambuły i na to miejsce uchwalenie uchwały jest o tyle niepełny, że wnioskodawcy do tej pory nie dostarczyli projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Kto składał wniosek?)</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#PosełAndrzejSidor">Pani poseł Bożenna Kuc.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie, pani poseł. Pani podejdzie do mikrofonu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#PosełBożennaKuc">Panie pośle, nikt nie prosił mnie o to, żebym projekt tej uchwały przygotowała. Jeśli jest to niezbędne, jutro projekt będzie przygotowany.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#PosełAndrzejSidor">Przepraszam bardzo, wnioskodawca, jeśli prosi o uchwałę, to powinien projekt przygotować, jest to wniosek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, ale możemy to przegłosować, tzn. w tej chwili wypowiedzieć się w głosowaniu za albo przeciw, ewentualnie się wstrzymać. Natomiast jeżeli wniosek zostanie przyjęty, pani poseł przygotuje nam uchwałę, którą będziemy rozpatrywali w dalszej części naszego posiedzenia. Sądzę, że to nie powinno być powodem, żebyśmy w tej chwili przerywali głosowanie nad ustawą o kombatantach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#PosełAndrzejSidor">No, oczywiście. Jeżeli jeszcze wolno zwrócić uwagę Wysokiej Izbie, to ustawa ma wyższą rangę niż uchwała.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#PosełAndrzejSidor">Jest drugi wariant. Mianowicie proponuje się, aby w preambule, w drugim akapicie, wyraz „Polaków” zastąpić wyrazami „obywatelom państwa polskiego”, a wyrazy „obywateli państwa polskiego” skreślić.</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#PosełAndrzejSidor">Pani marszałek, jeżeli preambuła by w ogóle została skreślona, to wtedy odpadłby drugi wariant.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Tak, rozumiemy, oczywiście.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania wariantu pierwszego drugiej naszej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z państwa jest za przyjęciem wariantu pierwszego — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (12)</u>
          <u xml:id="u-48.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Co to znaczy?)</u>
          <u xml:id="u-48.4" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Sidor: Skreślenie preambuły.)</u>
          <u xml:id="u-48.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto jest przeciw? (236)</u>
          <u xml:id="u-48.6" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto się wstrzymał od głosowania? (31)</u>
          <u xml:id="u-48.7" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Stwierdzam, że Sejm pierwszy wariant odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-48.8" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania nad wariantem drugim.</u>
          <u xml:id="u-48.9" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto jest za przyjęciem wariantu drugiego — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (222) Kto jest przeciw? (8) Kto się wstrzymał od głosowania? (45) Stwierdzam, że 222 posłów głosowało za przyjęciem wariantu drugiego.</u>
          <u xml:id="u-48.10" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie pana posła o przedstawienie kolejnej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#PosełAndrzejSidor">Poprawka trzecia. W art. 2 w pkt 1 po wyrazach: „powstań narodowych” dodać wyrazy „Śląskich i Wielkopolskiego”. Chcę zwrócić uwagę, że były jeszcze wnioski rozszerzające zapis tego punktu np. o powstania wileńskie, lwowskie itd. Zwracam na to uwagę Wysokiej Izby.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy to jest jasne, czy jeszcze jakieś wyjaśnienia są konieczne? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Wobec tego przystępujemy do głosowania nad poprawką trzecią przedstawioną przez pana posła sprawozdawcę.</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto jest za jej przyjęciem — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (10) Kto jest przeciw? (239) Kto się wstrzymał od głosowania? (31) Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę trzecią.</u>
          <u xml:id="u-50.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie pana posła o przedstawienie kolejnej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#PosełAndrzejSidor">Poprawka czwarta. W art. 2 w pkt 1 wyrazy „a także w podziemnej cywilnej służbie niepodległościowej w latach 1945–56” skreślić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy są jakieś wątpliwości co do tego punktu?</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie, pani poseł Maria Dmochowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#PosełMariaDmochowska">Pani Marszałek! Czy rozumiemy przez to skreślenie np. członków organizacji „Nie” lub „WiN”, którzy działali tylko i wyłącznie cywilnie, a nie z bronią w ręku, w latach 1945–56? Czy zapis tego artykułu to oznacza? Chciałabym wiedzieć, żeby odpowiednio głosować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Może pan poseł zechce udzielić odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#PosełAndrzejSidor">W art. 2 w pkt. 1 jest napisane: „pełnienie funkcji cywilnych we władzach powstań narodowych oraz w administracji podziemnego państwa polskiego w okresie wojny 1939–1945”. Jeżeli „WiN” i „Nie” działały przed 1945 r. to automatycznie nie skreśla ich się, jeżeli to były służby cywilne, a w tym wypadku ten zapis rozumie delegaturę rządu londyńskiego, nie mówi nic o tamtych.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">W art. 2 w pkt 1 wyrazy: „a także w podziemnej cywilnej służbie niepodległościowej w latach 1945–56” skreślić.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę bardzo, pan poseł Stefan Myszkiewicz-Niesiołowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#PosełStefanMyszkiewiczNiesiołowski">Pytanie jest jasne, panie pośle, czy dotyczy to nie tylko delegatury rządu ale także organizacji cywilnych, takich jak „WiN”, które w tym okresie tutaj działały? Chcielibyśmy mieć jasną odpowiedź, to jeżeli pan odpowiada, że dotyczy to tylko administracji cywilnej rządu londyńskiego, która jakiś czas funkcjonowała, no to w tej sytuacji odpowiedź jest negatywna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#PosełAndrzejSidor">Panie pośle, tu jest napisane wyraźnie: „podziemnej cywilnej służbie niepodległościowej”.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale jakie lata?)</u>
          <u xml:id="u-58.2" who="#PosełAndrzejSidor">Lata 1945–56, tylko co my tu rozumiemy przez „służbę”? Czy „WiN” i „Nie” były służbą? Czy były organizacją?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#PosełStefanMyszkiewiczNiesiołowski">No właśnie o to pytamy wnioskodawcę. Co się kryje za tym terminem? Czy obejmuje on także cywilne organizacje, które walczyły z komunizmem na rzecz niepodległości?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Myśmy w zasadzie dyskusję skończyli, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Ponieważ jest wątpliwość, to proszę uprzejmie pana posła sprawozdawcę o wyjaśnienie.</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#PosełJuliuszBraun">Proszę, żeby autor wniosku zechciał wyjaśnić, jakie są przesłanki wykreślenia tego fragmentu, kogo chcę pozbawić tym samym świadczeń?</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Sądzę, że pani poseł wnioskodawca ustosunkuje się do tego. Proszę bardzo panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#PosełWandaSokołowska">Wtedy, kiedy zgłaszałam ten wniosek, wyraźnie mówiłam — powołując się na stanowisko pana ministra spraw zagranicznych — że polski rząd na obczyźnie w momencie, kiedy nie uznały go inne kraje, a uznały rząd tymczasowy, który powstał w kraju (m.in. chodziło o państwa: Wielka Brytania, Stany Zjednoczone i cały szereg innych), utracił moc reprezentowania swojego państwa. W związku z tym druga część pkt 1 w art. 2 jest nieadekwatna. Chodziło mi po prostu o to, że podziemna cywilna służba niepodległościowa, rozumiana jako rząd na obczyźnie, nie może być uznana do roku 1956, skoro od 1945 r. nie była uznawana przez cały świat. I o to mi chodziło.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, dyskusja już jest niewskazana, bo my się możemy w głosowaniu wypowiedzieć za wnioskiem, względnie przeciw wnioskowi,...</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">... więc nie dyskutujmy już na ten temat. Pani poseł, bardzo serdecznie dziękuję. Przecież jest głosowanie, jest postawiony wniosek, każdy z nas ma wolną wolę i może głosować za albo przeciw. Pani poseł wyjaśniła swoje intencje, a my je możemy przyjąć, względnie nie przyjąć. Panie pośle, ja prosiłam.</u>
          <u xml:id="u-64.3" who="#komentarz">(Poseł Zygmunt Łupina: Ale tam był fałsz oczywisty i chciałbym to wyjaśnić jako historyk.)</u>
          <u xml:id="u-64.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Ale to może kiedy indziej, myśmy prowadzili na ten temat dyskusję, już wówczas pan poseł mógł to wyjaśnić pani poseł, a w tej chwili jest głosowanie i w głosowaniu wyrazimy swoją wolę. Proszę państwa, jeżeli już nie ma żadnych innych wątpliwości, przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-64.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki czwartej, przedstawionej przed chwilą przez pana posła sprawozdawcę — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (55) Kto jest przeciw? (189) Kto się wstrzymał od głosowania? (55) Stwierdzam, że Sejm poprawki nie przyjął.</u>
          <u xml:id="u-64.6" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie pana posła sprawozdawcę o przedstawienie kolejnej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#PosełAndrzejSidor">Poprawka piąta. W art. 2 dodać pkt 6 w brzmieniu: „uczestniczenie w wojnie domowej w Hiszpanii w latach 1936–1938”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy są jakieś wątpliwości? Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#PosełZygmuntŁupina">Łupina, OKP. Po pierwsze — błędna jest granica lat, wojna trwała do 1939 roku, a po drugie — chodzi o to, że walczyli tam komuniści, mordowali księży, niszczyli kościoły, zwracam na to uwagę.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, proszę o spokój.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy jeszcze ktoś z państwa ma jakieś wątpliwości?</u>
          <u xml:id="u-68.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Ad vocem.)</u>
          <u xml:id="u-68.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">W zasadzie nie można ad vocem. Nie, nie można, przestańmy się bawić, była dyskusja na poprzednim posiedzeniu Sejmu, mogliśmy się do woli wypowiedzieć co do meritum sprawy.</u>
          <u xml:id="u-68.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy zatem do głosowania nad poprawką piątą.</u>
          <u xml:id="u-68.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto jest za przyjęciem poprawki — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (48) Kto jest przeciw? (182) Kto się wstrzymał od głosowania? (59) Sejm poprawkę odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-68.6" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie pana posła o przedstawienie szóstej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#PosełAndrzejSidor">Poprawka szósta. W art. 3 w pkt 2 wyrazy „warunki pobytu nie różniły się od warunków w obozach koncentracyjnych”, skreślić. Chcę tutaj dodać taki komentarz, że były różne wątpliwości, dlaczego ten zapis został umieszczony. Otóż były różnego rodzaju obozy pracy, były również obozy pracy dla zwykłych kryminalistów, złodziei i takich, którzy napadali na cywilną ludność. Jeżeli skreślimy ten zapis, to może mieć miejsce taka sytuacja, że zwykły złodziej, który został aresztowany przez policję granatową, wcale nie przez gestapo, a był w obozie, może dostać uprawnienia kombatanckie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy są jakieś wątpliwości? Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Panie sprawozdawco, ja mam pytanie: czy ten zapis dotyczy też dzieci, które były represjonowane.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#komentarz">( Poseł Andrzej Sidor: To jest inny artykuł.)</u>
          <u xml:id="u-71.2" who="#PosełJanuszMaćkowiak">Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy zatem do głosowania nad poprawką szóstą przedstawioną przez pana posła.</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem tej poprawki — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (12) Kto jest przeciw? (212) Kto się wstrzymał od głosowania? (77) Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-72.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie pana posła o siódmą poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#PosełAndrzejSidor">Poprawka siódma. W art. 4 ust. 1 pkt 4 nadać brzmienie: „W więzieniach polskich na mocy skazania w latach 1944–1956 — na podstawie przepisów wydanych przez władze polskie przez sądy wojskowe i specjalne albo w latach 1944–1956 bez wyroku za działalność polityczną bądź religijną, związaną z walką o suwerenność i niepodległość”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy poprawka jest zrozumiała, proszę państwa?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#PosełJanRokita">Na czym polega różnica w stosunku do tekstu pierwotnego?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę łaskawie, panie pośle, może pan wyjaśni panu posłowi Janowi Rokicie, na czym polega różnica.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#PosełAndrzejSidor">Wysoka Izbo! Przede wszystkim zmieniony jest szyk, ponieważ szyk pierwotny — pan jako prawnik, panie pośle, zdaje sobie z tego sprawę — dzielił i jak gdyby wykluczał to, co było po 1945 r. A nam chodzi o to, żeby również objęto w całość okres do 1956 r. To prawnicy nam zwrócili na to uwagę. Jest to wniosek pana posła Beszty-Borowskiego i pana posła Rożka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Wyjaśnienie przyjęte. Nieusatysfakcjonowany?</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali).</u>
          <u xml:id="u-78.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, ja bardzo proszę o spokój, uważajmy, bo jest to dość trudny tekst i trzeba go dobrze poznać.</u>
          <u xml:id="u-78.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Nie ma więcej jakichkolwiek wątpliwości? Jest już jasna sprawa? Proszę bardzo, jeszcze pan poseł Andrzej Sidor.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#PosełAndrzejSidor">Jeżeli mogę jeszcze wyjaśnić. Chcę stwierdzić, że to przestawienie szyku: „skazania” przed „w latach...”, jest według Biura Prawnego słuszne i lepsze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki siódmej — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (246) Kto jest przeciw? (12) Kto się wstrzymał od głosowania? (38) Stwierdzam, że 246 posłów głosowało za przyjęciem poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#PosełAndrzejSidor">Poprawka ósma: a) w art. 4 dodać nowy ust. 2 w brzmieniu: „Przepisy ustawy stosuje się również do osób odznaczonych Medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata oraz do osób, które w okresie okupacji niemieckiej ukrywały obywateli polskich pochodzenia żydowskiego i mogą to udowodnić”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy są jakieś wątpliwości?</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Panie pośle, proszę uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#PosełJuliuszBraun">Ten wniosek był zgłoszony na posiedzeniu nieco inaczej, podkomisja zmieniła trochę jego sformułowanie. Chciałbym zapytać, dlaczego to jest tak sformułowane. Pierwsza część jest oczywista, ale dalej: „które w okresie okupacji niemieckiej ukrywały obywateli polskich pochodzenia żydowskiego”. Dlaczego to jest zawężone do obywateli polskich? Mogły to być osoby pochodzenia żydowskiego będące obywatelami innych państw (np. tacy, którym udało się uciec z transportu). Chodzi o to, żeby to uwzględnić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#PosełAndrzejSidor">Zgadzam się, jest to uwaga słuszna. Faktycznie nie wzięliśmy tego pod uwagę, że również byli np. Żydzi holenderscy. Jeżeli poseł wnioskodawca nie ma nic przeciw temu, to słowa „obywateli polskich”, można by tutaj usunąć, mówiąc o wszystkich Żydach, którzy byli przywożeni do Polski i byli ukrywani.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#PosełJuliuszBraun">Ja bym proponował tak: „które w okresie okupacji niemieckiej ukrywały osoby pochodzenia żydowskiego”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">I mogą to udowodnić.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#komentarz">( Poseł Juliusz Braun: I mogą to udowodnić.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#PosełAndrzejSidor">Panie pośle, tu jest wymagana zgoda pani poseł Stolzmanowej, która jest wnioskodawcą.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#PosełAndrzejSidor">Proszę bardzo panią poseł wnioskodawcę o wypowiedzenie się.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#PosełMariaStolzman">Ja byłam wnioskodawcą, jak pan wie, węższego wniosku, potem w czasie rozmów z podkomisją zgodziłam się bardzo chętnie na poszerzenie wniosku i oczywiście popieram jego dalsze poszerzenie, tak, aby uwzględni wszystkich Żydów, którym Polacy udzielali pomocy. Nie ograniczać się tylko do obywateli polskich pochodzenia żydowskiego.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#komentarz">(Gwar na sali).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, proszę o spokój, naprawdę, bo nawet słabo słychać to, co pani poseł mówi.</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Sidor: Jeżeli pani marszałek pozwoli.)</u>
          <u xml:id="u-90.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę łaskawie o ostateczne sprecyzowanie tego wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#PosełAndrzejSidor">Może wyjaśnię, dlaczego uległ on rozszerzeniu. Proszę państwa, gdyby był pierwotny wniosek, to państwo zupełnie inaczej przyznawałoby prawa kombatanckie. Dostawaliby je tylko ci, którzy tam zostali odznaczeni, czyli byliby tzw. podwójnie wynagradzani, tj. tam dostali odznaczenie i od nas dostają uprawnienia kombatanckie. Natomiast ci, którzy ukrywali osoby pochodzenia żydowskiego, a nie dostali takiego odznaczenia z takich czy innych powodów, bo być może ukrywający się nie żyją, byliby poszkodowani, nie mieliby tych uprawnień kombatanckich. I dlatego po rozmowie z panią poseł Stolzman rozszerzyliśmy o ten zapis.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Teraz proszę o przedstawienie ostatecznej wersji poprawki ósmej, żeby nie było wątpliwości, nad czym posłowie będą głosować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#PosełAndrzejSidor">„Przepisy ustawy stosuje się również do osób odznaczonych Medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata oraz osób, które w okresie okupacji niemieckiej ukrywały osoby narodowości żydowskiej i mogą to udowodnić.”</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Pochodzenia żydowskiego.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#komentarz">( Poseł Andrzej Sidor: Pochodzenia żydowskiego, przepraszam.)</u>
          <u xml:id="u-94.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#PosełTadeuszKijonka">Przepraszam, ale pojawia się w tym momencie nowe pytanie. Co zrobić z osobami, które ukrywały ludzi innych narodowości i mogą to udowodnić? Działo się to na terenie Polski i dotyczyło ludzi różnych narodowości. To pytanie powstało przy rozszerzeniu zapisu poprawki. Ja jestem za tym, tylko mam tę wątpliwość. Ukrywano żołnierzy z Wehrmachtu, którzy uciekli, ukrywano ludzi innych narodowości na terenie Polski. Powstał pewien problem, prawda?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, ale ja gorąco proszę o nieprowadzenie dyskusji. Dyskusję zamknęliśmy. Mogą być tylko wątpliwości co do tego zapisu, ale w takiej formie, w jakiej przedstawia komisja. Natomiast na wprowadzenie jeszcze czegoś innego mieliśmy czas wcześniej. Sprawa była dwukrotnie w komisjach i można było swoje dodatkowe poprawki wnieść.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Jednak proszę, niech pan poseł Sidor mimo wszystko odpowie panu posłowi Kijonce.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#PosełTadeuszKijonka">To są tylko uwagi, że pojawił się taki problem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#PosełAndrzejSidor">Wysoka Izbo, wniosek jest słuszny, niestety, takie uzupełnienie nie wpłynęło. I w tej chwili chyba jest za późno na umieszczenie tego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, ja już przerywam dyskusję nad tą poprawką.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali).</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Nie ma już dyskusji nad tą poprawką, proszę państwa. Panie pośle, proszę jeszcze raz odczytać ostateczne brzmienie tej poprawki, nad którą będziemy głosowali.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#PosełAndrzejSidor">„Przepisy ustawy stosuje się również do osób odznaczonych Medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata oraz do osób, które w okresie okupacji niemieckiej ukrywały osoby pochodzenia żydowskiego i mogą to udowodnić”.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali).</u>
          <u xml:id="u-100.2" who="#PosełAndrzejSidor">„Osoby pochodzenia żydowskiego”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki 8a w brzmieniu podanym przez pana posła sprawozdawcę — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (155) Kto jest przeciw? (63) Kto się wstrzymał od głosowania? (63) Poprawka została przez Wysoką Izbę przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-101.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie o przedstawienie dziewiątej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#PosełAndrzejSidor">Nie, jeszcze jest pkt b poprawki ósmej. Bo jeżeli jest przyjęty nowy ust. 2 w art. 4, to dotychczasowy ust. 2 trzeba oznaczyć jako ust. 3. Jest to formalna...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, to jest konsekwencja wynikająca z przyjęcia pierwszej części poprawki, w związku z tym uważam, że nie musimy tego głosować. Wystarczy, że Wysoka Izba nie zgłosi sprzeciwu. Sprzeciwu nie słyszę, dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie o przedstawienie dziewiątej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#PosełAndrzejSidor">Poprawka dziewiąta. W art. 5 dodać art. 5a, 5b, 5c w brzmieniu:</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Po artykule 5 — panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#PosełAndrzejSidor">Po artykule, tak.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#PosełAndrzejSidor">„Art. 5a. Jednorazowe odszkodowanie przysługuje współmałżonkom lub dzieciom pozostałym po osobach straconych w latach 1944–1956 na podstawie przepisów wydanych przez władze polskie przez sądy wojskowe i specjalne albo bez wyroku za działalność polityczną bądź religijną związaną z walką o suwerenność i niepodległość.</u>
          <u xml:id="u-106.2" who="#PosełAndrzejSidor">Art. 5b. Osobom wymienionym w art. 4 ust. 1 pkt 4 przysługuje odszkodowanie za okres przebywania w więzieniu.</u>
          <u xml:id="u-106.3" who="#PosełAndrzejSidor">Art. 5c. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, zasady przyznawania odszkodowań przewidzianych w art. 5a i 5b”.</u>
          <u xml:id="u-106.4" who="#PosełAndrzejSidor">Uwaga: W razie przyjęcia tej propozycji nastąpi zmiana numeracji kolejności artykułów ustawy.</u>
          <u xml:id="u-106.5" who="#PosełAndrzejSidor">Pani Marszałek, jestem zobowiązany przez komisję, która pracowała nad tym we wtorek, zwrócić uwagę Wysokiej Izbie, że te poprawki nie leżą w duchu tej ustawy. To powinna być ustawa o odszkodowaniach. My mówimy o uprawnieniach kombatanckich. Poza tym skutki finansowe idące w setki milionów, nie wiem czy będą do udźwignięcia przez budżet państwa, o czym jestem zobowiązany poinformować Wysoką Izbę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę bardzo, pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#PosełHenrykWujec">Chciałem powiedzieć, że w czasie dyskusji zgłosiłem taki wniosek o uwzględnienie odszkodowań dla osób, które były represjonowane w czasie okupacji hitlerowskiej, m.in. w postaci masowych wywózek, akcji pacyfikacyjnych, ale po dyskusji w podkomisji uważam, że to powinno być przedmiotem oddzielnej ustawy. To uregulowanie jest niezbędne oczywiście, dotyczy to bardzo dużej liczby osób; około 2 mln osób było z Zamojszczyzny wysiedlonych, z Wielkopolski około miliona, wiele osób straciło życie. I to jest przedmiot oddzielnego uregulowania. Być może podobne byłoby w tym przypadku również rozwiązanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy jeszcze są jakieś wątpliwości?</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, przystępujemy do głosowania nad poprawką dziewiątą.</u>
          <u xml:id="u-109.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki dziewiątej — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (9) Kto jest przeciw? (251) Kto się wstrzymał od głosowania? (45) Poprawka nie została przyjęta przez Wysoką Izbę. Proszę uprzejmie pana posła o przedstawienie dziesiątej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#PosełAndrzejSidor">Poprawka dziesiąta składa się z dwóch wariantów. Z tym, że wariant drugi jest dalej idący od pierwszego i może przeczytam wariant pierwszy, który mówi, że w art. 20 w ust. 1 pkt 2 po wyrazie „lokalu” dodać wyraz „mieszkalnego”. Wariant drugi również mówi to samo, ale dodaje dalej: „zniżka w wysokości 10% ceny zakupu od państwa na własność lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego albo działki rekreacyjnej lub budowlanej”.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#PosełAndrzejSidor">Dalszą część poprawki przedstawi pan poseł wnioskodawca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#PosełStefanMyszkiewiczNiesiołowski">Stefan Niesiołowski. Jako wnioskodawca po rozmowie z rolnikami wycofuję ostatni fragment, czyli po słowie „lub budowlanej” kropka. A więc ten fragment „bądź jeżeli w ciągu 10 lat wykonywali i nadal wykonują zawód rolnika gruntów rolnych” skreślam w trybie autopoprawki.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Sidor: Dziękuję.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy jasne jest to, co pan poseł Niesiołowski powiedział? W takim razie, ponieważ mamy dwa warianty i pan poseł sprawozdawca powiedział, że wariant drugi jest dalej idący, wobec tego głosujemy najpierw wariant drugi.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wariantu drugiego — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (46) Kto jest przeciw? (116) Kto się wstrzymał od głosowania? (132) Stwierdzam, że wariant drugi nie został przyjęty. Proszę uprzejmie wobec tego wariant pierwszy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#PosełAndrzejSidor">Dotyczy tylko lokalu mieszkalnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z obywateli posłów jest za przyjęciem wariantu pierwszego — proszę nacisnąć przycisk i podnieść rękę. (213) Kto jest przeciw? (13) Kto się wstrzymał od głosowania? (61) Stwierdzam, że Wysoka Izba przyjęła wariant pierwszy poprawki dziesiątej.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie o przedstawienie poprawki jedenastej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#PosełAndrzejSidor">Poprawka jedenasta.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#PosełAndrzejSidor">Jest to poprawka dwuwariantowa. Wariant pierwszy — w art. 21 ust. 2 pkt. 4 i 5 nadać brzmienie: „Pkt 4 — w latach 1944–1956 była funkcjonariuszem organów bezpieczeństwa publicznego albo pełniła służbę w informacji wojskowej, w sądownictwie lub prokuraturze wojskowej, bądź w służbie więziennej; osobom tym — na ich wniosek — kierownik Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych może przyznać uprawnienia przewidziane w ustawie, po uzyskaniu pozytywnej opinii stowarzyszenia właściwego dla określonego rodzaju działalności kombatanckiej lub represji”.</u>
          <u xml:id="u-116.2" who="#PosełAndrzejSidor">Chcę powiedzieć, że tu chodzi o pozbawienie ludzi uprawnień kombatanckich, które mieli dotychczas. Żeby to było jasne.</u>
          <u xml:id="u-116.3" who="#PosełAndrzejSidor">„Pkt 5 — w latach 1944–1956 pełniła służbę w organach ścigania lub w korpusie bezpieczeństwa wewnętrznego albo była pracownikiem wymiaru sprawiedliwości, jeżeli jest odpowiedzialna za przestępstwa na szkodę obywateli polskich, którzy prowadzili działalność polityczną lub religijną związaną z walką o suwerenność i niepodległość Rzeczypospolitej oraz za ich prześladowanie”.</u>
          <u xml:id="u-116.4" who="#PosełAndrzejSidor">To jest wariant pierwszy.</u>
          <u xml:id="u-116.5" who="#PosełAndrzejSidor">Wariant drugi. W art. 21:</u>
          <u xml:id="u-116.6" who="#PosełAndrzejSidor">a) pkt. 4 nadać brzmienie: „w latach 1944–1956 wykonywała obowiązki w organach bezpieczeństwa publicznego, wymiaru sprawiedliwości i aparatu ścigania, w tym w sądownictwie wojskowym, prokuraturze wojskowej lub informacji wojskowej bądź w służbie więziennej — jeżeli jest odpowiedzialna za przestępstwa na szkodę obywateli polskich, którzy prowadzili działalność polityczną lub religijną związaną z walką o suwerenność i niepodległość Rzeczypospolitej oraz za ich prześladowanie”. Jest to punkt, który właściwie konsumuje z przedłożonej ustawy 4 i 5 punkt,</u>
          <u xml:id="u-116.7" who="#PosełAndrzejSidor">b) skreślić pkt 5,</u>
          <u xml:id="u-116.8" who="#PosełAndrzejSidor">c) pkt 6 oznaczyć jako pkt 5.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę, pani marszałek będzie uprzejma podejść do mikrofonu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#PosełOlgaKrzyżanowska">Jest błąd w maszynopisie. W wariancie pierwszym w pkt. 4: „pełniła służbę w informacji wojskowej, sądownictwie wojskowym”. Brakuje słowa „wojskowym”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#PosełAndrzejSidor">Pani marszałek, tam jest, proszę przeczytać — w sądownictwie lub prokuraturze wojskowej. To jest już ujęte. Tak, że chodzi o to samo. To nie jest jasne?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, jeżeli nie jest jasne, to nic nie stoi na przeszkodzie, żeby dopisać słowo... Żeby było jasne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#PosełAndrzejSidor">Wobec tego jest propozycja: w sądownictwie wojskowym lub prokuraturze wojskowej.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#PosełAndrzejSidor">Jestem tutaj zobowiązany przez podkomisję wyjaśnić, na czym polegają te warianty.</u>
          <u xml:id="u-122.2" who="#PosełAndrzejSidor">Otóż wariant pierwszy zakłada, że są wszyscy winni i mają udowodnić swoją niewinność. Wariant drugi zakłada, że ci, którym się zarzuci winy i udowodni, że są winni, wtedy tracą uprawnienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">I jeszcze może pan poseł łaskawie przedstawi uwagę odnośnie do przyjęcia wariantu drugiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#PosełAndrzejSidor">Uwaga jest taka. W wypadku przyjęcia przez Sejm wariantu drugiego należy w art. 25 ust. 2 nadać brzmienie: „Pozbawia się uprawnień kombatanckich osoby:</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#PosełAndrzejSidor">1) wymienione w art. 21 w ust. 2:</u>
          <u xml:id="u-124.2" who="#PosełAndrzejSidor">a) w pkt. 1 i 3;</u>
          <u xml:id="u-124.3" who="#PosełAndrzejSidor">b) w pkt 2, 4 i 5, jeżeli w wyniku postępowania wyjaśniającego udowodniono im czyny, o których mowa w tych przepisach;</u>
          <u xml:id="u-124.4" who="#PosełAndrzejSidor">2) które uzyskały uprawnienia wyłącznie z tytułu wykonywania w latach 1944–1956 obowiązków w organach wymienionych w art. 21 ust. 2 pkt 4”.</u>
          <u xml:id="u-124.5" who="#PosełAndrzejSidor">To dotyczy wariantu drugiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie panią poseł Józefę Hennelową, pani poseł miała wątpliwości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#PosełJózefaHennelowa">Wydaje mi się, że wyjaśnienie pana posła sprawozdawcy było zbyt uproszczone. Wariant pierwszy wprowadza zróżnicowanie i to, co pan nazywa udowadnianiem swojej niewinności, odnosi się tylko do pewnych grup pracowników najbardziej represyjnych aparatów.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#PosełJózefaHennelowa">Drugi punkt w tym wariancie pozostawia wersję zupełnie analogiczną jak w dotychczasowej ustawie, tzn. że pracownikom korpusu bezpieczeństwa, wymiaru sprawiedliwości itd. należy dopiero udowodnić przestępstwo. Uważam więc, że nie jest to zbyt dokładne przedstawienie intencji wariantu pierwszego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#PosełAndrzejSidor">Przepraszam, faktycznie, pkt 1 opiera się na zasadzie udowodnienia niewinności, drugi — na zasadzie ujętej w wariancie drugim. Tak jest.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, przystępujemy do głosowania. Głosujemy najpierw wariant pierwszy.</u>
          <u xml:id="u-129.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wariantu pierwszego — zechce podnieść...</u>
          <u xml:id="u-129.3" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Sidor: Pani marszałek, jeśli wolno.)</u>
          <u xml:id="u-129.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#PosełAndrzejSidor">Zwracam tutaj uwagę na wypowiedź pana posła Konopki, który jako sędzia mówił o obowiązującym w Polsce prawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, kontynuujemy głosowanie, bo pan poseł sprawozdawca przerwał.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Sidor: Pozwoliłem sobie, bo była taka poprawka.)</u>
          <u xml:id="u-131.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania nad wariantem pierwszym.</u>
          <u xml:id="u-131.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z państwa jest za przyjęciem wariantu pierwszego — proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (94) Kto jest przeciw? (169) Kto się wstrzymał od głosowania? (43) Stwierdzam, że Sejm wariant pierwszy poprawki jedenastej odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-131.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania nad wariantem drugim.</u>
          <u xml:id="u-131.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wariantu drugiego — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (141) Kto jest przeciw? (127) Kto się wstrzymał od głosowania? (39) Stwierdzam, że Sejm drugi wariant przyjął.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#PosełAndrzejSidor">Automatycznie dotyczy to art. 25.</u>
          <u xml:id="u-132.1" who="#PosełAndrzejSidor">W związku z tym w art. 25 ust. 2 będzie nadane brzmienie: „Pozbawia się uprawnień kombatanckich osoby:</u>
          <u xml:id="u-132.2" who="#PosełAndrzejSidor">1) wymienione w art. 21 ust. 2:</u>
          <u xml:id="u-132.3" who="#PosełAndrzejSidor">a) w pkt 1 i 3,</u>
          <u xml:id="u-132.4" who="#PosełAndrzejSidor">b) w pkt 2, 4 i 5, jeżeli w wyniku postępowania wyjaśniającego udowodniono im czyny, o których mowa w tych przepisach,</u>
          <u xml:id="u-132.5" who="#PosełAndrzejSidor">2) które uzyskały uprawnienia wyłącznie z tytułu wykonywania w latach 1944–1956 obowiązków w organach wymienionych w art. 21 ust. 2 pkt 4”.</u>
          <u xml:id="u-132.6" who="#PosełAndrzejSidor">Jest to konsekwencja przyjętego wariantu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Jest to konsekwencja.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-133.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Głosowanie, głosowanie)</u>
          <u xml:id="u-133.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Nie ma głosowania, to jest konsekwencja.</u>
          <u xml:id="u-133.4" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Sidor: To jest konsekwencja.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#PosełJanRokita">Przepraszam za to drobne nadużycie proceduralne, ale jedno zdanie pozwolę sobie powiedzieć. Mianowicie fakt, że Wysoka Izba postanowiła jako grupie społecznej pracownikom informacji wojskowej i organów bezpieczeństwa w latach 1945–1956 utrzymać uprawnienia kombatanckie, uważam za kompromitację Wysokiej Izby. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie pana posła sprawozdawcę o przedstawienie poprawki dwunastej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#PosełAndrzejSidor">Poprawka dwunasta. W art. 21 w ust. 2 dodać pkt 7 w brzmieniu: „Uchybienia godności obywatela polskiego donosząc władzom komunistycznym o żołnierzach podziemia, legionistach, organizacjach podziemnych, partyzanckich i tych wszystkich, których obejmują art. 2 i 4”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania nad poprawką dwunastą.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem tej poprawki — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (219) Kto jest przeciw? (4) Kto się wstrzymał od głosowania? (51) Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął. Proszę o kolejną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#PosełAndrzejSidor">Poprawka trzynasta. W art. 23 w ust. 2 po wyrazach „na działalność” dodać wyrazy „dokumentacyjną i”. W związku z podnoszonymi tutaj — zresztą słusznymi — uwagami, że dokumentacja jest niszczona, ale istnieją jeszcze świadkowie, chodzi o to, żeby były pieniądze na zebranie zeznań od żyjących świadków, mogących oskarżyć osoby, które dokonały przestępstw wymienionych w ustawie, jeżeli dokumentacja została zniszczona. Jest to bardzo ważna sprawa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję za wyjaśnienie.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-139.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki trzynastej — proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku. (263) Kto jest przeciw? (1) Kto się wstrzymał od głosowania? (12) Stwierdzam, że poprawka została przyjęta przez Wysoką Izbę.</u>
          <u xml:id="u-139.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o kolejną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#PosełAndrzejSidor">Poprawka czternasta: w art. 25:</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#PosełAndrzejSidor">a) ust. 1 nadać brzmienie: „Ust. 1. Uprawnienia kombatanckie przyznane na podstawie dotychczasowych przepisów podlegają weryfikacji, z zastrzeżeniem ust. 2”,</u>
          <u xml:id="u-140.2" who="#PosełAndrzejSidor">b) ust. 3 skreślić.</u>
          <u xml:id="u-140.3" who="#PosełAndrzejSidor">Proszę państwa, chcę zwrócić uwagę, że jest tu mowa o powszechnej weryfikacji, byłoby to 40 weryfikacji dziennie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-141.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki czternastej w podanym brzmieniu — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (190) Kto jest przeciw? (40) Kto się wstrzymał od głosowania? (65) Stwierdzam, że Sejm poprawkę czternastą przyjął.</u>
          <u xml:id="u-141.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie o przedstawienie piętnastej poprawki. Proszę państwa, bardzo proszę o spokój.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#PosełAndrzejSidor">Poprawka piętnasta. W art. 27 po wyrazach: „dotychczasowych przepisów” dodać wyrazy „do czasu wydania nowych zaświadczeń”.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#PosełAndrzejSidor">Chodzi o to, że obecne legitymacje i uprawnienia zachowują ważność do czasu wydania nowych zaświadczeń.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy zatem do głosowania nad poprawką piętnastą.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (210) Kto jest przeciw? (7) Kto się wstrzymał od głosowania? (58) Stwierdzam, że Sejm poprawkę piętnastą przyjął.</u>
          <u xml:id="u-143.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie o przedstawienie poprawki szesnastej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#PosełAndrzejSidor">Poprawka szesnasta i ostatnia dotyczy art. 31, dotyczy mianowicie terminu wypłacania dodatków kombatanckich i wszelkich finansowych świadczeń osobom deportowanym do Związku Radzieckiego, tzw. Sybirakom.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#PosełAndrzejSidor">Skreślenie tego artykułu zobowiązuje rząd i resort do wypłacania tych świadczeń od dnia 1 stycznia 1991 roku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Pierwszego czy drugiego?)</u>
          <u xml:id="u-145.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę, panie pośle, przedstawić jeszcze raz tekst poprawki, żeby nie było wątpliwości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#PosełAndrzejSidor">Jeżeli wolno — mały komentarz. Pierwotny projekt rządowy zakładał, że tak zwanym Sybirakom świadczenia finansowe przysługują od 1 stycznia 1992 roku, czyli za rok.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#PosełAndrzejSidor">Komisja wynegocjowała przyspieszenie tego o pół roku, czyli od 1 lipca 1991 roku, mimo oporów natury finansowej ze strony resortu i rządu. Zresztą pan minister Pazura, który był na tamtej sesji, wyraźnie stwierdził, że rząd nie jest w stanie podołać takiemu obciążeniu budżetowemu. I dlatego komisja zgodziła się, żeby dać pół roku na ustalenie nowego budżetu, tym bardziej że, jak państwo wiecie, zachodzą zmiany i nie można za przyszły rząd decydować. Taki był wniosek komisji.</u>
          <u xml:id="u-146.2" who="#PosełAndrzejSidor">Skreślenie tego wniosku nakazuje wypłacanie świadczeń od 1 stycznia 1991 roku, czyli już za miesiąc.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki 16 w brzmieniu podanym przez posła sprawozdawcę — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (17) Kto jest przeciw? (237) Kto wstrzymał się od głosowania? (42) Stwierdzam, że poprawka szesnasta nie została przez Wysoką Izbę przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-147.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy to są wszystkie poprawki?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#PosełAndrzejSidor">Wszystkie, pani marszałek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję uprzejmie panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy zatem do głosowania w całości projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-149.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego w brzmieniu zaproponowanym przez Komisję Polityki Społecznej oraz Komisję Ustawodawczą z przyjętymi poprawkami — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (251) Kto jest przeciw? (6) Kto się wstrzymał od głosowania? (50) Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego.</u>
          <u xml:id="u-149.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję bardzo panu posłowi. Proszę uprzejmie, pan poseł sprawozdawca jeszcze chciał zabrać głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#PosełAndrzejSidor">Wysoki Sejmie! W imieniu środowisk kombatanckich chciałbym złożyć serdeczne podziękowanie Wysokiemu Sejmowi za przyjęcie w końcu tej ustawy. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, proszę łaskawie o niedopuszczanie sali, dlatego że będziemy głosowali kolejną ustawę, którą dzisiaj rozpatrzyliśmy.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Powracamy do punktów 2 i 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o pomocy społecznej oraz o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o funduszu alimentacyjnym.</u>
          <u xml:id="u-151.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przechodzimy do głosowania projektu ustawy o pomocy społecznej.</u>
          <u xml:id="u-151.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">W sprawozdaniu komisje przedstawiły wniosek mniejszości, który głosować będziemy w pierwszej kolejności. Wniosek mniejszości dotyczy art. 3 i zmierza do uzupełnienia katalogu powodów udzielania pomocy społecznej o potrzeby ochrony macierzyństwa.</u>
          <u xml:id="u-151.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy pani poseł sprawozdawca zechce jeszcze coś wyjaśnić?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#PosełTeresaMalczewska">Do tego wniosku nie, było poparcia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy zatem do głosowania wniosku mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (188) Kto jest przeciw? (28) Kto się wstrzymał od głosowania? (61) Stwierdzam, że wniosek mniejszości do art. 3 został przyjęty przez Wysoką Izbę. 188 posłów głosowało za wnioskiem mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-153.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">W trakcie dyskusji zgłoszono szereg poprawek do projektu ustawy o pomocy społecznej.</u>
          <u xml:id="u-153.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Obecnie przystępujemy do ich rozpatrzenia. Bardzo proszę panią poseł sprawozdawcę Teresę Malczewską o kolejne ich referowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#PosełTeresaMalczewska">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! W trakcie dyskusji, jaka odbyła się podczas przerwy w posiedzeniu plenarnym, część wniosków wnioskodawcy na skutek rozmowy, wyjaśnień wycofali, dlatego też prezentujemy państwu w tej chwili poprawki zawarte w zestawieniu dostarczonym w trakcie posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#PosełTeresaMalczewska">Pierwsza poprawka dotyczy art. 7. Proponuje się, by rozbić go na ustęp 1 i 2. Dotychczasowej treści artykułu nadać oznaczenie ust. 1, jednocześnie wykreślając z niej wyrazy: „oraz cudzoziemców w Polsce”, i dodać nowy ust. 2 w brzmieniu: „2. Zakres pomocy społecznej dla cudzoziemców w Polsce nie może naruszać postanowień umów międzynarodowych wiążących Polskę”.</u>
          <u xml:id="u-154.2" who="#PosełTeresaMalczewska">Druga poprawka. W art. 24 ust. 7...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przepraszam bardzo, pani poseł. Po kolei będziemy prezentować poprawki. Może pani poseł ma jeszcze jakieś uzupełnienia do poprawki pierwszej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#PosełTeresaMalczewska">Jeżeli mogę wyrazić swoją opinię, to dodam, że taki zapis tego artykułu jest poprawny pod względem prawa, jakie u nas obowiązuje.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy zatem do głosowania nad poprawką pierwszą.</u>
          <u xml:id="u-157.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki pierwszej, przedstawionej przez panią poseł sprawozdawcę, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (222) Kto jest przeciw? (4) Kto się wstrzymał od głosowania? (30) Stwierdzam, że Wysoka Izba przyjęła pierwszą poprawkę. Głosowało za nią 222 posłów.</u>
          <u xml:id="u-157.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o przedstawienie drugiej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#PosełTeresaMalczewska">Druga poprawka. W art. 24 ust. 7 nadać brzmienie: „Minister pracy i polityki socjalnej określi w drodze rozporządzenia tryb i szczegółowe zasady przyznawania zasiłku celowego na ekonomiczne usamodzielnienie”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Chyba nie potrzeba tutaj dodatkowych wyjaśnień.</u>
          <u xml:id="u-159.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-159.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki drugiej — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (245) Kto jest przeciw? (2) Kto się wstrzymał od głosowania? (25) Stwierdzam, że Sejm drugą poprawkę przyjął. 245 posłów głosowało za przyjęciem poprawki.</u>
          <u xml:id="u-159.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie o przedstawienie poprawki trzeciej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#PosełTeresaMalczewska">Poprawka trzecia dotyczy art. 31 ust. 4', art. 35 ust. 4 i art. 55 ust. 3. Proponuje się, aby dodać w nich wyrazy: „w drodze rozporządzenia”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję bardzo. Sądzę, że wszystko jest jasne.</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy zatem do głosowania nad poprawką trzecią.</u>
          <u xml:id="u-161.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki trzeciej, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (263) Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-161.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto się wstrzymał od głosowania? (15)</u>
          <u xml:id="u-161.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Stwierdzam, że Sejm przyjął trzecią poprawkę. 263 posłów głosowało za jej przyjęciem.</u>
          <u xml:id="u-161.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie o przedstawienie czwartej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#PosełTeresaMalczewska">Czwarta poprawka dotyczy art. 33, który mówi o zasadach przyznawania świadczeń i środków finansowych na pomoc społeczną w ramach programów rządowych. W związku z tym zapisem o programach rządowych proponuje się wprowadzenie zamiast „minister pracy i polityki socjalnej” — „Rada Ministrów”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Sądzę, że ta poprawka też jest jasno przedstawiona.</u>
          <u xml:id="u-163.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Wobec tego zarządzam głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-163.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem czwartej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (229) Kto jest przeciw? (14) Kto się wstrzymał od głosowania? (44) Stwierdzam, że Wysoka Izba przyjęła poprawkę czwartą. 229 posłów głosowało za jej przyjęciem.</u>
          <u xml:id="u-163.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie o przedstawienie poprawki piątej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#PosełTeresaMalczewska">Poprawka piąta. W art. 35 ust. 1 w pkt. 1 wyrazy: „oraz wyższa od pełnego kosztu utrzymania w domu pomocy społecznej” skreślić. Mogę to tylko uzasadnić tym, że ust. 4 tego artykułu mówi o tym, że minister pracy i polityki socjalnej ustala zasady odpłatności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję za wyjaśnienie.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-165.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki piątej, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (216) Kto jest przeciw? (14) Kto się wstrzymał od głosowania? (49) Stwierdzam, że Wysoka Izba przyjęła piątą poprawkę. 216 posłów głosowało za jej przyjęciem.</u>
          <u xml:id="u-165.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy teraz do przedstawienia poprawki szóstej. Bardzo proszę panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#PosełTeresaMalczewska">Poprawka szósta. W art. 43 w ust. 3 zdaniu drugiemu nadać brzmienie: „Minister pracy i polityki socjalnej określi w drodze rozporządzenia zasady przeprowadzania wywiadu oraz wzór kwestionariusza”.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#PosełTeresaMalczewska">Uznaliśmy słuszność propozycji, żeby wywiad poprzedzał wzór kwestionariusza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Widzę, że wszystko jest jasne.</u>
          <u xml:id="u-167.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-167.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (252) Kto jest przeciw? (6) Kto się wstrzymał od głosowania? (10) Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę szóstą. 252 posłów głosowało za przyjęciem poprawki.</u>
          <u xml:id="u-167.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o przedstawienie poprawki siódmej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#PosełTeresaMalczewska">Poprawka siódma. Dwóch posłów biorących udział w dzisiejszej dyskusji wniosło o skreślenie art. 53. Proponujemy to w tej chwili zrobić, uznając, że jeżeli minister pracy i polityki socjalnej będzie dysponował środkami, to na pewno nagrody i formy ich przyznawania sam w swoim rozporządzeniu ustali.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy wszystko jest jasne w tej poprawce? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-169.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Wobec tego przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-169.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (235) Kto jest przeciw? (19) Kto się wstrzymał od głosowania? (27) Stwierdzam, że Wysoka Izba przyjęła siódmą poprawkę; 235 posłów głosowało za przyjęciem poprawki.</u>
          <u xml:id="u-169.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o przedstawienie poprawki ósmej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#PosełTeresaMalczewska">Poprawka ósma. W art. 57 ust. 1 nadać brzmienie: „1. Do czasu wydania przepisów wykonawczych przewidzianych w niniejszej ustawie, nie dłużej jednak niż przez okres miesiąca od dnia wejścia w życie ustawy, obowiązują przepisy dotychczasowe, jeżeli nie są sprzeczne z niniejszą ustawą”.</u>
          <u xml:id="u-170.1" who="#PosełTeresaMalczewska">Czy nie ma żadnych wątpliwości odnośnie do tego? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-170.2" who="#PosełTeresaMalczewska">Wobec powyższego przystępujemy do głosowania nad poprawką ósmą.</u>
          <u xml:id="u-170.3" who="#PosełTeresaMalczewska">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki ósmej, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (205) Kto jest przeciw? (22) Kto wstrzymał się od głosowania? (51) Stwierdzam, że Wysoka Izba ósmą poprawkę przyjęła; 205 posłów głosowało za jej przyjęciem.</u>
          <u xml:id="u-170.4" who="#PosełTeresaMalczewska">Czy to są wszystkie poprawki, pani poseł?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#PosełTeresaMalczewska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Były to wszystkie poprawki zgłoszone w trakcie dyskusji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję uprzejmie pani poseł sprawozdawcy za przedstawienie wszystkich poprawek.</u>
          <u xml:id="u-172.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy zatem do głosowania całości projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-172.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o pomocy społecznej w brzmieniu proponowanym przez Komisję Polityki Społecznej oraz Komisję Ustawodawczą wraz z przyjętymi poprawkami, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (301) Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-172.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto się wstrzymał od głosowania? (3)</u>
          <u xml:id="u-172.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o pomocy społecznej. 301 posłów głosowało za przyjęciem ustawy.</u>
          <u xml:id="u-172.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-172.6" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy teraz do głosowania projektu ustawy o zmianie ustawy o funduszu alimentacyjnym.</u>
          <u xml:id="u-172.7" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy o funduszu alimentacyjnym w brzmieniu proponowanym przez Komisję Polityki Społecznej oraz Komisję Ustawodawczą, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (281) Kto jest przeciw? (1) Kto wstrzymał się od głosowania? (7) Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o funduszu alimentacyjnym.</u>
          <u xml:id="u-172.8" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, zarządzam w tej chwili dosłownie 5-minutową przerwę, ponieważ muszę uporządkować scenariusz, a nie chciałbym tego robić w trakcie obrad, wobec tego 5 minut przerwy i kontynuujemy obrady.</u>
          <u xml:id="u-172.9" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min 45 do godz. 12 min 50)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Zapraszam na salę sejmową.</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#komentarz">(Gwar na sali).</u>
          <u xml:id="u-173.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Jeszcze poczekamy momencik.</u>
          <u xml:id="u-173.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Ponawiam prośbę o zajmowanie miejsc na sali sejmowej.</u>
          <u xml:id="u-173.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-173.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Konwent Seniorów na swoim posiedzeniu przyjął, że projekt ustawy Prawo budżetowe oraz związane z nim projekty ustaw o charakterze gospodarczym będą rozpatrywane w dniu jutrzejszym (pkt 5, 6 i 7 porządku dziennego).</u>
          <u xml:id="u-173.6" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy zatem do punktu 9 porządku dziennego: Informacje prezesa Najwyższej Izby Kontroli o wynikach kontroli importu alkoholu w 1989 r. i pierwszym półroczu 1990 r. oraz Komisji Nadzwyczajnej do zbadania sprawy importu alkoholi o stanie jej prac.</u>
          <u xml:id="u-173.7" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Zanim udzielę głosu prezesowi Najwyższej Izby Kontroli, informuję, że Konwent Seniorów proponuje nie odbywać dyskusji w tym punkcie porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-173.8" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie o zabranie głosu prezesa Najwyższej Izby Kontroli Tadeusza Hupałowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Spełniając życzenie Komisji Nadzwyczajnej do zbadania sprawy importu alkoholi, scharakteryzuję ogólne wyniki kontroli tego importu w 1989 r. i w pierwszym półroczu bieżącego roku. Wysoki Sejm uznał to też za celowe. Informację, którą dzisiaj wygłoszę, przygotowałem przed poprzednim posiedzeniem Wysokiego Sejmu. Jej treść, poza zdaniem, które teraz wypowiadam, jest identyczna z wówczas przygotowaną.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">Kontrolę zakończyliśmy formalnie 9 listopada i w dniu następnym pełną informację pokontrolną przedłożyłem Prezydium Sejmu i Senatu, sejmowej Komisji Nadzwyczajnej, Prezesowi Rady Ministrów oraz zainteresowanym ministrom i kierownikom urzędów centralnych.</u>
          <u xml:id="u-174.2" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">Badaniami kontrolnymi objęliśmy znacznie poszerzony zakres zagadnień, co pozwoliło na dokładniejsze udokumentowanie przyczyn zjawiska, w tym także na określenie organów, które swoim działaniem bądź zaniechaniem działania, poczynając od grudnia 1988 roku, przyczyniły się do zaistnienia niekorzystnych zdarzeń.</u>
          <u xml:id="u-174.3" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">Skontrolowaliśmy ponad 2700 jednostek, w tym Ministerstwo Współpracy Gospodarczej z Zagranicą, Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Ministerstwo Rynku Wewnętrznego, Główny Urząd Ceł, Krajowy Związek Państwowych Gospodarstw Rolnych, Przedsiębiorstwo Przemysłu Spirytusowego „Polmos”, Przedsiębiorstwo Hurtu Spożywczego, wszystkie urzędy celne i izby skarbowe, część urzędów skarbowych, ponad 400 spółek, składy celne, różne spółdzielnie, wybrane gorzelnie, wojewódzkie przedsiębiorstwa hurtu spożywczego i ich oddziały, przedsiębiorstwa handlu, sklepy, giełdy towarowe.</u>
          <u xml:id="u-174.4" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">Z ubolewaniem muszę stwierdzić, że ponowna kontrola w pełni potwierdziła ustalenia Najwyższej Izby Kontroli dokonane w czerwcu br., poszerzyła granice zjawiska, dokładniej rozpoznała mechanizmy napędzające procesy aferowe, uściśliła szacunek wielkości uszczerbku skarbu państwa. Niespójność przepisów, ich wadliwa niekiedy, zdaniem Najwyższej Izby Kontroli, interpretacja, opieszałość urzędników na różnych szczeblach drabiny administracyjnej, kulawy obieg informacji i brak wyobraźni wywołały rozkwit przedsiębiorczości u osób, które łatwo dostrzegły szansę szybkiego wzbogacenia się kosztem skarbu państwa, sprzyjały też plenieniu się zjawisk sprzecznych z prawem.</u>
          <u xml:id="u-174.5" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">Bardzo trudno ustalić rzeczywistą ilość alkoholu, która trafiła na rynek w tym okresie — łącznie z dostaw krajowych i z importu. Dokonaliśmy zatem porównania wielkości zarejestrowanego importu z wielkością dostaw alkoholu z produkcji krajowej. O skali nierejestrowanego importu czyli przemytu trudno coś powiedzieć. Z tego porównania wynika, że wielkość zarejestrowanego importu wyrobów spirytusowych czystych i gatunkowych, w przeliczeniu na 100% spirytus, stanowiła w 1989 roku i pierwszym półroczu 1990 r. około 15–16% w stosunku do dostaw krajowych (bez wina, miodów pitnych i piwa).</u>
          <u xml:id="u-174.6" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">Zarejestrowano w 1989 r. import około 22,5 mln litrów alkoholu przeliczonego na spirytus, a w pierwszym półroczu bieżącego roku około 8 mln litrów.</u>
          <u xml:id="u-174.7" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">Minimalny udział w tym imporcie miały jednostki uspołecznione, zaś znaczny udział jednostki gospodarki nieuspołecznionej, głównie spółki i osoby fizyczne. Tak więc import alkoholu państwo oddało w ręce jednostek pozapaństwowych i pozaspółdzielczych. Jak więc do tego doszło?</u>
          <u xml:id="u-174.8" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">30 grudnia 1988 roku ówczesny minister współpracy gospodarczej z zagranicą nie dostrzegł w ustawie (z 23 grudnia 1988 r.) o działalności gospodarczej przepisu, że aczkolwiek prowadzenie tej działalności jest wolne i dozwolone każdemu na równych prawach, to z zachowaniem jednakże warunków określonych przepisami prawa. A te warunki stanowiła m.in. ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, która wówczas utrzymywała i nadal utrzymuje monopol państwa w dystrybucji, obrocie i zbycie napojów spirytusowych.</u>
          <u xml:id="u-174.9" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">Zarządzenie ówczesnego ministra legło więc u podstaw tzw. „afery alkoholowej', może lepiej bez „tak zwanej”. Niektóre kolejne decyzje, naszym zdaniem wadliwe, tę aferę podsycały. Np. konstrukcja różnych przepisów spowodowała, że ten, kto zarejestrował działalność gospodarczą, musiał w przypadku importu alkoholu spełnić wiele wymogów: uzyskać pozwolenie przywozu, uzgodnić potrzebę importu z przedsiębiorstwem hurtu spożywczego, ponosić obciążenia podatkowe itp. Natomiast osoba, która prowadziła taką samą działalność handlową, lecz nie zgłosiła jej w odpowiednim urzędzie, była zwolniona od wszelkich formalnych i finansowych obciążeń z wyjątkiem cła, które przez długi okres nie było dolegliwe.</u>
          <u xml:id="u-174.10" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">Brak bieżących i dokładnych informacji o wielkości importu oraz brak współdziałania zainteresowanych resortów, w szczególności Ministerstw: Finansów, Współpracy Gospodarczej z Zagranicą oraz Rynku Wewnętrznego, a także nieprecyzyjne i niewłaściwie stosowane przepisy były przyczyną nieskuteczności działań tych resortów.</u>
          <u xml:id="u-174.11" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">Wyrobami spirytusowymi i winiarskimi handlowały na ogół bez stosownych zezwoleń składy celne, firmy i sklepy prywatne, placówki handlu detalicznego — spółdzielcze i państwowe, różne przedsiębiorstwa, a także — a właściwie przede wszystkim — osoby fizyczne krajowe i zagraniczne.</u>
          <u xml:id="u-174.12" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">Niezależnie od nielegalności tego obrotu, Ministerstwo Finansów w 1989 r. na podstawie rozporządzenia z 29 czerwca zwalniało osoby fizyczne od podatku obrotowego od sprzedaży towarów przywiezionych albo sprowadzonych z zagranicy i nabytych za granicą za środki płatnicze uzyskane z oszczędności w granicach diet, w granicach kieszonkowego, otrzymanych za granicą zarobków albo pochodzące z posiadanego rachunku walutowego w jednym z banków polskich. W praktyce nie żądano dowodów pochodzenia tych środków. Stosowanie takiego zwolnienia wobec wszystkich osób fizycznych sprowadzających w 1989 r. alkohol do kraju, a w 1990 r. wobec odbierających alkohol ze składów celnych do dalszej sprzedaży w kraju, było nieuzasadnione. Była to bowiem sensu stricto działalność gospodarcza. W rozumieniu ustawy z 23 grudnia 1988 r. działalnością gospodarczą jest — podkreślam — każda działalność prowadzona w celach zarobkowych i na własny rachunek podmiotu prowadzącego taką działalność, w tym również osoby fizycznej. Fakt niezgłoszenia tej działalności nie przesądza o tym, że nie jest to działalność gospodarcza, lecz stanowi jedynie naruszenie przepisów ściganych według Kodeksu wykroczeń. A więc podlega opodatkowaniu niezależnie od tego, czy jest wykonywana z zachowaniem warunków przypisanych prawem czy nie. Tak właśnie stanowi prawo.</u>
          <u xml:id="u-174.13" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">Nawet gdyby przyjąć interpretację Ministerstwa Finansów, według której osoby fizyczne korzystały zasadnie ze zwolnienia od podatku obrotowego, na podstawie przytoczonego rozporządzenia ministra finansów z 29 czerwca 1989 r., to utrzymywanie tego nieżyciowego przepisu powodującego ewidentnie niekorzystne skutki musi być ocenione krytycznie.</u>
          <u xml:id="u-174.14" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">Jedynym obciążeniem przy sprzedaży była raczej niewielka opłata skarbowa, której — jak wykazała kontrola — i tak bardzo często nie pobierano lub nie przekazywano do budżetu. Zgodnie z prawem koordynatorem obrotu alkoholami jest Przedsiębiorstwo Hurtu Spożywczego. Niekontrolowany handel alkoholem udaremniał sprawowanie tej funkcji. Zjawisko to nie wywołało skutecznych interwencji Ministerstwa Rynku Wewnętrznego, które poza kierowaniem licznej korespondencji do różnych resortów nie podjęło innych, bardziej skutecznych działań.</u>
          <u xml:id="u-174.15" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">Cło utrzymywane w obrocie niehandlowym przez 9 miesięcy ub. roku na niezmienionym poziomie, a wynoszące 1000 zł za litr alkoholu wysokoprocentowego i brak innych ograniczeń — wobec postępującej inflacji i częstych podwyżek cen alkoholu krajowego — zachęcało do importu spirytualiów. Sprzyjającą okolicznością była łatwa sprzedaż alkoholu w kraju bez ponoszenia konsekwencji podatkowych, o czym już mówiłem. Alkohol ten, z reguły tańszy od produktów krajowego przemysłu spirytusowego, był chętnie nabywany przez różne organizacje handlowe, hurtownie, placówki detaliczne, a także przez jednostki, o których trudno byłoby sądzić, że mają zajmować się handlem. Mógł handlować każdy, kto chciał.</u>
          <u xml:id="u-174.16" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">Prywatnemu importowi nie zapobiegały dokonywane w IV kwartale 1989 r. dwukrotne podwyżki cła. Pierwsza wprowadzona w październiku była zbyt niska w stosunku do cen spirytusu. Druga, wprowadzona w końcu listopada, mogła już skutecznie zahamować przywóz alkoholu, gdyby nową taryfę stosowano również w składach celnych. O wygodach płynących z importu alkoholu przez składy celne powiem za chwilę.</u>
          <u xml:id="u-174.17" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">W 1989 r. importowi alkoholu przez osoby prawne i nie posiadające osobowości prawnej sprzyjały zwolnienia podatkowe od sprzedaży przywiezionego alkoholu na terenie kraju za waluty wymienialne. Zwolnienie to zostało zniesione dopiero od 1 stycznia 1990 r. Tymczasem na skutek niewłaściwej, zdaniem Najwyższej Izby Kontroli, interpretacji przepisów przez Ministerstwo Finansów, od stycznia do kwietnia tego roku nie ściągano podatku obrotowego od podmiotów dokonujących sprzedaży za waluty wymienialne. Obecnie resort finansów usiłuje odzyskać nie pobierane należności podatkowe.</u>
          <u xml:id="u-174.18" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">Do intratnego przywozu alkoholu do kraju w całym I kwartale 1990 r. skutecznie włączyły się osoby zagraniczne, wobec których nie miał zastosowania przepis o opłacaniu na granicy podatku obrotowego wynoszącego 800% wartości celnej plus cło. Miał natomiast zastosowanie wobec krajowych osób fizycznych. Podatek ten zniechęcił więc krajowe osoby fizyczne od przywozu alkoholu przez punkty graniczne i natychmiast wskazał drogę przez składy celne. Pozostawienie osobom fizycznym możliwości przywozu alkoholu przez składy celne w 1989 r. i w I kwartale br. po zapłaceniu cła wynoszącego jedynie 100% wartości celnej, było przyczyną dalszego napływu importowanych alkoholi do kraju. Na krótko tylko, bo w okresie od 10 do 31 grudnia 1989 r., przywóz alkoholu poprzez składy celne został wstrzymany decyzją ministra współpracy gospodarczej z zagranicą. Tak więc składy celne stały się w pierwszym kwartale br. punktami przerzutowymi alkoholu.</u>
          <u xml:id="u-174.19" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">Wysoki Sejmie! Import alkoholu przyczynił się do pokaźnego zmniejszenia sprzedaży krajowych wyrobów spirytusowych. Jest prawdą, że w III kwartale ub. roku przemysł spirytusowy ograniczył dostawy alkoholu, mimo jego niepełnej obfitości w sklepach. Przyczyn było kilka, np. przekroczenie założonych dostaw w I półroczu, okresowe braki butelek, kłopoty finansowe. Nie wykluczamy też innych przyczyn niemożliwych do wykazania w procesie kontrolnym. Jednakże prawdą jest też, że rosnący import alkoholu na długo ograniczył dostawy krajowych wyrobów spirytusowych.</u>
          <u xml:id="u-174.20" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">Nie przekonuje twierdzenie o wpływie ogólnej recesji gospodarczej na zmniejszenie sprzedaży krajowych wyrobów spirytusowych, bowiem po wyhamowaniu importu produkcja i dostawy „Polmosu” zaczęły ponownie działać.</u>
          <u xml:id="u-174.21" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">Łatwe zbywanie zagranicznych wyrobów spirytusowych i wielkie zyski z tej sprzedaży płynące spowodowały, że do obrotu włączyły się również osoby nieuczciwe, pomnażające swe dochody w sposób przestępczy. Metod oszukańczego wprowadzania alkoholu do sprzedaży ze szkodą dla budżetu było bardzo dużo: podstawiano fikcyjne firmy, jako sprzedających i kupujących, fałszowano dokumentację, dzielono sprzedawany alkohol na partie, od sprzedaży których nie pobiera się opłaty skarbowej. Bardzo liczne, choć tylko wybrane przykłady przedstawiliśmy w informacji pokontrolnej.</u>
          <u xml:id="u-174.22" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">Konsekwencją niekontrolowanego importu alkoholu i obrotu nim w kraju były uszczuplenia wpływów budżetowych. Na skutek zmniejszonej w stosunku do planu sprzedaży krajowych wyrobów alkoholowych w II półroczu ub. roku i w pierwszym półroczu bieżącego roku budżet państwa nie otrzymał ok. 1 biliona 700 mld złotych z tytułu podatku obrotowego. Należało konkretnie ustalić w toku kontroli, czy i w jaki sposób tę lukę wypełniły wpłaty do budżetu z różnych tytułów, jak: cło, podatki, opłaty skarbowe od importowanego alkoholu.</u>
          <u xml:id="u-174.23" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">Wyniki kontroli wykazały, że uzyskane wpływy budżetowe w badanym okresie wyniosły nieco ponad 570 mld zł. Wpływy te mogły być znacznie wyższe — co wynika z mojej wypowiedzi — gdyby nie stosowano zwolnień od podatku obrotowego, gdyby pobierano podatki od osób zagranicznych handlujących alkoholem i od osób prawnych sprzedających alkohol w kraju za waluty wymienialne, a także gdyby w porę podjęto odpowiednie czynności zmierzające do ukrócenia przestępczej, oszukańczej działalności różnych firm i osób. Szacujemy, że jeśliby ściśle stosowano przepisy, wpływy do budżetu byłyby wyższe co najmniej o 520 mld zł. Należy się spodziewać, że w wyniku kontroli część tych należnych budżetowi środków będzie odzyskana.</u>
          <u xml:id="u-174.24" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">Sumując możliwe do ustalenia uszczuplenia wpływów budżetowych, a także dochody budżetowe z alkoholu, szacujemy, że ujemne, jednakże niepełne skutki dla budżetu w 1989 r. i pierwszym półroczu br. wynoszą ponad 1 bilion 700 mld zł. Nie uwzględniamy w tej kwocie całości należnych, ale nie wpłaconych podatków, opłat skarbowych i cła, a tylko te kwoty, które ustaliliśmy w jednostkach skontrolowanych. Nie uwzględniamy też — bo nie jest to możliwe do ustalenia i byłoby mylące — strat, jakie powstały w wyniku stosowania taryfy tańszej zamiast taryfy droższej w składach celnych. Pomijamy straty, które poniosły gorzelnie. Skontrolowaliśmy tylko 10 proc, gorzelni, w których straty wyszacowano na ok. 45 mld zł. Spore były straty rolników w związku z ograniczeniem skupu ziemniaków.</u>
          <u xml:id="u-174.25" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">Wysoka Izbo! Rada Ministrów, na wniosek ministra współpracy gospodarczej z zagranicą, wprowadziła w kwietniu br. zakaz przywozu do kraju spirytusu i większości wyrobów spirytusowych, a w drugim półroczu tego roku przywrócono kontyngentowanie importu tych wyrobów.</u>
          <u xml:id="u-174.26" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">Minister finansów z dniem 1 kwietnia 1990 r. zlikwidował przepis o wyłączeniu osób zagranicznych ze stosowania podatku obrotowego płaconego na granicy. Z dniem 15 kwietnia ustalono stawkę podatku obrotowego od sprzedaży spirytusu i wyrobów spirytusowych pochodzących z importu dla osób fizycznych i prawnych nie będących jednostkami gospodarki uspołecznionej w wysokości 95 proc, wartości sprzedaży.</u>
          <u xml:id="u-174.27" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">W sierpniu br. — po kontroli — wydane zostały dwa rozporządzenia, którymi zmieniono zasady opodatkowania składów celnych, wprowadzając podatek od wartości sprzedanych towarów, a nie od prowizji, oraz przeniesiono na prowadzących składy celne obowiązek zapłaty 800% podatku obrotowego, w przypadku nabywania w nich wyrobów spirytusowych przez osoby fizyczne.</u>
          <u xml:id="u-174.28" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">Główny Urząd Ceł skontrolował i dyscyplinował, począwszy od marca br., pracę podległych sobie placówek. Podjął też działania zmierzające do ustalenia prawdziwości dokumentów zakupu przedstawianych przez importerów.</u>
          <u xml:id="u-174.29" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">Są to decyzje, które powstrzymały nadmierny import i niekontrolowany obrót wyrobami spirytusowymi, chociaż nierzadkie są nadal przypadki przemytu alkoholu do kraju.</u>
          <u xml:id="u-174.30" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">Mimo objęcia kontrolą ponad 2700 różnych jednostek, nie zdołaliśmy dotrzeć do wszystkich uczestników obrotu alkoholem. Z różnych powodów. Niektóre spółki zawiesiły lub zakończyły swoją „misję” z chwilą ustąpią możliwości intratnego importu, a ich udziałowcy są nieobecni bądź nieuchwytni. Niektóre, spółki — sądzić należy, że w obawie przed kontrolą — zgłaszały na przykład kradzież lub utratę dokumentacji.</u>
          <u xml:id="u-174.31" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">Najwyższa Izba Kontroli na bieżąco współpracuje z prokuraturą, policją i izbami skarbowymi, do których skierowaliśmy już ponad 650 doniesień i ciąg dalszy nastąpi.</u>
          <u xml:id="u-174.32" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">Wysoki Sejmie! Wiem, że w krótkim — siłą rzeczy — wystąpieniu nie udało mi się przedstawić całego konglomeratu zjawisk rodzących i pobudzających proceder handlu alkoholem. Szerszy opis zawarliśmy w także syntetycznej, ponad 100-stronicowej informacji. Całość działań pokontrolnych, w tym dwustronnie parafowane protokoły noszące cechy oficjalnych dokumentów, znajduje się w Najwyższej Izbie Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-174.33" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">W rozległych działaniach kontrolnych ofiarnie trudzili się inspektorzy kontroli państwowej i zaproszeni do współdziałania pracownicy innych organów. Właśnie wyniki ich pracy miałem zaszczyt zaprezentować Wysokiej Izbie. Domyślam się, że jednakże poza zasięgiem ich dociekliwości pozostały jeszcze liczne przypadki łapówkarstwa, tzw. usług dobrej woli i wielu innych nagannych, bądź godnych kary zachowań. Można spodziewać się, że część z nich będzie ujawniona w dalszym postępowaniu kompetentnych organów.</u>
          <u xml:id="u-174.34" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">Zawarliśmy w informacji dokładny wykaz przepisów prawnych i treść decyzji związanych z badaną sprawą, łącznie z datami podejmowania tych decyzji i nazwiskami osób je podejmujących.</u>
          <u xml:id="u-174.35" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">Nasza informacja jest krytyczna, jako że Najwyższa Izba Kontroli ze swej natury koncentruje uwagę na zjawiskach negatywnych. Spodziewam się, że adresaci naszych krytycznych uwag przedstawią też własne racje, a już sprawą Komisji Nadzwyczajnej będzie ich sprawiedliwa ocena i przedłożenie stosownych konkluzji Wysokiemu Sejmowi.</u>
          <u xml:id="u-174.36" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Obecnie proszę o zabranie głosu w imieniu Komisji Nadzwyczajnej do zbadania sprawy importu alkoholi pana posła Edwarda Rzepkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#PosełEdwardRzepka">Pani Marszałek! Panie i Panowie! Proszę mi wybaczyć, że będę posługiwał się tekstem napisanym, ale jest to oficjalne stanowisko Komisji Nadzwyczajnej, a w sprawie tak delikatnej precyzja słowa jest konieczna.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#PosełEdwardRzepka">Pragnę w imieniu i z upoważnienia Komisji Nadzwyczajnej do zbadania sprawy importu alkoholi przedstawić możliwie krótko i syntetycznie dotychczasowy przebieg prac komisji i zgłosić pewne uwagi i refleksje, jak również opisać dalszy tok i porządek prac komisji.</u>
          <u xml:id="u-176.2" who="#PosełEdwardRzepka">Komisja nasza uważa, że zarówno Sejm, jak i całe społeczeństwo powinno zapoznać się z dotychczas stwierdzonymi faktami i konstatacjami dotyczącymi tzw. afery alkoholowej. Dlatego wnosiliśmy, aby wysłuchano informacji prezesa Najwyższej Izby Kontroli, jak również postanowiliśmy przedstawić nasze uwagi.</u>
          <u xml:id="u-176.3" who="#PosełEdwardRzepka">Czynimy to nie po to, aby pobudzać czyjekolwiek emocje, lecz przede wszystkim po to, by dać świadectwo prawdzie.</u>
          <u xml:id="u-176.4" who="#PosełEdwardRzepka">Czynimy to w nadziei oczyszczenia atmosfery, która powstała wokół tej sprawy. Były bowiem zarzuty, że komisja utajnia posiadane materiały, że sprawa jest umyślnie blokowana z uwagi na toczącą się kampanię prezydencką.</u>
          <u xml:id="u-176.5" who="#PosełEdwardRzepka">Pragnę w imieniu komisji oświadczyć, że od samego początku pracowaliśmy przy otwartej kurtynie, a materiały, którymi komisja dysponuje, były dostępne dla zainteresowanych posłów, jak również dla dziennikarzy.</u>
          <u xml:id="u-176.6" who="#PosełEdwardRzepka">Pragnę podkreślić, że przygotowanie odpowiednich materiałów i udokumentowanie pewnych faktów wymagało olbrzymiej pracy wielu ludzi i komisja — nolens volens — musiała na efekty tej pracy czekać. Nie czekała jednak bezczynnie.</u>
          <u xml:id="u-176.7" who="#PosełEdwardRzepka">Komisja powołana została przez Wysoką Izbę w dniu 28 lipca 1990 r. i odbyła przez te niespełna cztery miesiące do chwili obecnej 6 posiedzeń plenarnych, na których dyskutowano różne aspekty tej tak bulwersującej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-176.8" who="#PosełEdwardRzepka">Dopiero w dniu 10 listopada br. komisja otrzymała pełną informację Najwyższej Izby Kontroli o wynikach kontroli importu alkoholu w 1989 r. i w pierwszej połowie 1990 r.</u>
          <u xml:id="u-176.9" who="#PosełEdwardRzepka">Raport ten otrzymali jednocześnie: Prezes Rady Ministrów, Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Współpracy Gospodarczej z Zagranicą, Ministerstwo Rynku Wewnętrznego, Główny Urząd Ceł, Ministerstwo Sprawiedliwości, Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej i ok. 15 listopada Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej, z prośbą o zajęcie w ciągu 10 dni stanowiska w sprawie sformułowanych tam zarzutów.</u>
          <u xml:id="u-176.10" who="#PosełEdwardRzepka">Od momentu dostarczenia końcowego raportu NIK kończy się pierwszy a zaczyna drugi zasadniczy etap naszej pracy. I dlatego uważaliśmy za stosowne i potrzebne złożenie Wysokiej Izbie niniejszej informacji, która nie jest końcowym sprawozdaniem z prac komisji a jest jedynie informacją z pierwszego etapu.</u>
          <u xml:id="u-176.11" who="#PosełEdwardRzepka">Wysoki Sejmie! Według oceny NIK ujemne skutki dla budżetu państwa z tytułu sprzedaży importowanego alkoholu wynoszą 1 bilion 724 mld zł. Jest to suma ogromna, zwłaszcza w naszym kraju, gdzie każda złotówka się liczy i na każdą złotówkę z budżetu czekają emeryci, służba zdrowia, opieka społeczna, samorządy terytorialne, że wymienię tylko niektórych z długiej kolejki czekających. Smutne to zaiste, że wprowadzenie zasad gospodarki rynkowej, że liberalizacja w handlu zagranicznym spowodowała tak negatywne skutki. I to nie tylko te wymierne dla skarbu państwa. Nie do zmierzenia są bowiem ujemne skutki społeczne, spowodowane tą rzeką alkoholu wlewającego się do kraju, alkoholu powszechnie dostępnego i stosunkowo taniego.</u>
          <u xml:id="u-176.12" who="#PosełEdwardRzepka">Należy podkreślić, przechodząc do ogólnych z konieczności konstatacji, że import alkoholu odbywał się albo z naruszeniem prawa, albo przy widocznym obejściu prawa. Cały bowiem import tzw. jednostek gospodarki nieuspołecznionej, tj. osób fizycznych i spółek, odbywał się z naruszeniem art. 9 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, a więc z naruszeniem ustawowego monopolu państwa co do dystrybucji, obrotu i zbytu napojów alkoholowych. Również zwolnienie spółek, czy innych podmiotów handlowych od obowiązku płacenia podatku obrotowego, nawet w przypadku sprzedaży alkoholu w Polsce za dewizy, było niesłuszne i niezgodne z prawem.</u>
          <u xml:id="u-176.13" who="#PosełEdwardRzepka">Praktyka organów podatkowych tolerowała również działania spółek będące oczywistym obejściem prawa.</u>
          <u xml:id="u-176.14" who="#PosełEdwardRzepka">Również zastanawiający jest fakt bezkrytycznego i całkowicie formalistycznego traktowania przez urzędy celne odpraw wielkich ilości alkoholu wyłącznie na podstawie deklaracji o niehandlowym przeznaczeniu towarów. Wystarczyło, że przysłowiowy pan Kowalski, sprowadzając np. 10 tys. litrów spirytusu wpisywał do deklaracji niehandlowe przeznaczenie, a więc w domyśle na użytek własny, i już nie płacił stosownego podatku.</u>
          <u xml:id="u-176.15" who="#PosełEdwardRzepka">Z ustaleń kontrolnych Najwyższej Izby Kontroli wynika, że urzędy celne nie przekazywały — a mają taki obowiązek — izbom skarbowym informacji o przywiezionych przez osoby fizyczne i prawne towarach, których ilość wskazuje na przeznaczenie handlowe.</u>
          <u xml:id="u-176.16" who="#PosełEdwardRzepka">Do końca października 1990 r. skierowano 216 spraw do organów ścigania oraz 435 doniesień do izb skarbowych. Ponadto mamy informację, że Departament Prokuratury zamierza przedstawić zarzuty popełnienia przestępstw z art. 246 par. 1 Kodeksu karnego tym funkcjonariuszom administracji państwowej, którzy przez sprzeczne z prawem oraz interesem skarbu państwa działania lub ich zaniechanie, doprowadzili do ewidentnych szkód i strat. Oczywiście odpowiadać również powinni wszyscy ci, którzy prowadząc spółki fałszowali dokumenty finansowe i popełniali poważne nadużycia podatkowe. I chciałbym tutaj podkreślić, że odpowiednie organy ścigania powinny z całą mocą i surowością prawa ścigać wszystkich winnych naruszenia prawa. Nie ma tu bowiem bezpośredniego związku z pracami komisji, a z przestępstwami popełnionymi przez różnego rodzaju oszustów podatkowych i łapowników. Tych powinna ścigać policja, prokuratura i urzędy skarbowe, a sądy wymierzać stosowne i sprawiedliwe kary. Komisja sejmowa natomiast powołana jest do nieco innych celów. Naszym podstawowym zadaniem jest ocena działania naczelnych i centralnych organów administracji państwowej: w jakim stopniu działania lub ich zaniechanie przez ministrów doprowadziły do powstania afery alkoholowej i do wielkich strat skarbu państwa. Musimy stwierdzić, czy i w jakim stopniu wydane przez ministrów akty normatywne, niespójność tych przepisów, zła interpretacja i brak nadzoru przy ich realizacji — doprowadziły do tej sytuacji. Naszym głównym zadaniem jest więc ocena odpowiedzialności politycznej, odpowiedzialności konstytucyjnej i ewentualnie odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu ludzi pełniących kierownicze funkcje w naszym państwie.</u>
          <u xml:id="u-176.17" who="#PosełEdwardRzepka">Zamierzamy z całą powagą i wnikliwością zbadać przedstawione przez Najwyższą Izbę Kontroli zarzuty wobec poszczególnych ministrów i kierowników urzędów centralnych zarówno tego rządu, jak i rządu poprzedniego. Pragnę bowiem przypomnieć, że alkohol zaczęto masowo sprowadzać już od początku 1989 r.</u>
          <u xml:id="u-176.18" who="#PosełEdwardRzepka">Zamierzamy wysłuchać z wielką uwagą i wnikliwością wszelkich argumentów i wyjaśnień zainteresowanych, byłych oraz aktualnych kierowników naczelnych i centralnych organów administracji państwowej, zgodnie z zasadą audiatur et altera pars.</u>
          <u xml:id="u-176.19" who="#PosełEdwardRzepka">Wysoki Sejmie! Prace zamierzamy zakończyć jeszcze w tym roku, a w połowie stycznia 1991 r. przedstawić Wysokiej Izbie ostateczne sprawozdanie z konkretnymi wnioskami. Nie będą na nas miały wpływu względy polityczne. Będziemy w swych pracach i ocenach kierować się prawem i tylko prawem.</u>
          <u xml:id="u-176.20" who="#PosełEdwardRzepka">I jakby poza tym tekstem chcę państwu powiedzieć jeszcze jedno zdanie: komisja informuje panie i panów posłów, że posiedzenia są jawne, są otwarte i zapraszamy do ich udziału wszystkich zainteresowanych posłów a także dziennikarzy. Myślę, że jawność naszej pracy pozwoli uniknąć niejasności, podejrzeń czy jakichkolwiek nieporozumień.</u>
          <u xml:id="u-176.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-177.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Zarządzam teraz przerwę do godziny 15.</u>
          <u xml:id="u-177.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min 30 do godz. 15 min 05)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-178.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę posłów sekretarzy o zajmowanie miejsc. Proszę posłanki i posłów o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-178.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przypominam, że ustaliliśmy, iż informację o stanie rozmów z górnikami rozpatrzymy po przerwie obiadowej.</u>
          <u xml:id="u-178.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do punktu 16 porządku dziennego: Informacja ministra przemysłu o przebiegu i stanie rozmów z górnikami.</u>
          <u xml:id="u-178.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu ministra przemysłu pana Tadeusza Syryjczyka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W okresie ostatniego półrocza rząd odbył następujące rozmowy ze związkami zawodowymi górników. Na tle konfliktu wokół reform górnictwa 26 czerwca br. delegacja Ministerstwa Przemysłu spotkała się z Krajową Komisją Górnictwa „Solidarności” w Katowicach. Celem tych rozmów było przedstawienie przez reprezentanta górnictwa problemów, jakie wynikają ze zmian organizacyjnych i problemów płacowych.</u>
          <u xml:id="u-179.1" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">W związku z wątpliwościami co do biegu spraw osobiście odbyłem rozmowy 27 czerwca br. z Federacją Związku Zawodowego Górników reprezentowaną przez pana Morica; 4 lipca br. z przedstawicielami Krajowej Komisji Górnictwa „Solidarności”; 5 lipca br. z Federacją Związku Zawodowego Górnictwa zrzeszonego w OPZZ; 9 lipca br. z Federacją Związków Zawodowych „Kadra” w Warszawie. Przedmiotem tych trzech ostatnich tur rozmów było wyjaśnienie, czy realizacja ustaleń, które przyjęto na przełomie roku ubiegłego i bieżącego pomiędzy związkami górniczymi a rządem odnośnie do toku spraw reformowania górnictwa, przebiega sprawnie, jakie są zastrzeżenia co do likwidacji PEW i podziału majątku po PEW, jakie są zastrzeżenia co do ewentualnych dalszych prac. W czasie tych rozmów uzgodniono harmonogram prac przyszłych, a także wyjaśniono wszystkie wątpliwości, jakie były związane z poprzednimi krokami zmian.</u>
          <u xml:id="u-179.2" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">W dniu 27 lipca br. odbyło się w Katowicach spotkanie Krajowej Komisji Górnictwa „Solidarności” z ministrem Kuroniem i ze mną. Rezultatem tego spotkania było obszerne porozumienie, którego główne tezy pozwolę sobie przedstawić.</u>
          <u xml:id="u-179.3" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Przede wszystkim — ustalono, że harmonogram likwidacji Zagłębia Wałbrzyskiego będzie uzgadniany w listopadzie w szczegółach i zgodzono się na zorganizowanie biura restrukturyzacji Zagłębia Wałbrzyskiego. Powołano komisję finansową, której celem było ustalenie, czy istnieje podstawa weryfikowania bazy wrześniowej naliczania funduszu płac. Powołano także komisję do zbadania problemów związanych z finansowaniem przez górnictwo szpitali, szkół i gospodarki mieszkaniowej. Wreszcie zdecydowano także, żeby powołać komisję, która określi stopień obciążenia górnictwa i górników realizacją programu gospodarczego. Ponadto postawiono zagadnienie renty różniczkowej i małej nowelizacji prawa górniczego. Wreszcie w czasie tych rozmów „Solidarność” zwróciła się o zmniejszenie podatku od eksportu węgla do 10% i wreszcie dokonano interpretacji prawnej sprawy odpraw emerytalnych. Ponadto w czasie tych rozmów załatwiane były ostatnie interwencje związane z podziałem byłych PEW „Północ” i PEW „Zachód”.</u>
          <u xml:id="u-179.4" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Jak wiadomo, publicznie udzielono odpowiedzi co do realizacji przyjętych w czasie tych rozmów ustaleń. W szczególności — zaległym problemem jest powołanie komisji do oceny udziału górnictwa w ponoszeniu kosztów reformowania gospodarki. Rząd stoi na stanowisku, że dla zapewnienia wiarygodności tej komisji strona związkowa powinna podać ekspertów, a następnie rząd dołączy ewentualnie swoich po to, aby wyniki pracy komisji nie były następnie kwestionowane. Również nie załatwioną sprawą z tych rozmów pozostało do dnia dzisiejszego zrealizowanie audycji, w której strona rządowa i związkowa będą mogły odbyć dyskusję na temat problematyki górnictwa.</u>
          <u xml:id="u-179.5" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Następne rozmowy odbyły się 31.10. br. w Warszawie z udziałem ministra Kuronia i moim. Dotyczyły one m.in. postulatów płacowych. Przedstawiciele górnictwa, Komisji Krajowej Górnictwa „Solidarności”, nie wyrazili zainteresowania rozmowami na szczegółowe tematy poruszone w liście do premiera oraz poruszone w innych wystąpieniach, natomiast odbyte zostały rozmowy na temat możliwości skorygowania systemu płac w bieżącym roku, do czego rząd nie był upoważniony. I delegacja, która rokowania prowadziła, odmówiła możliwości negocjowania zmian ustaw dotyczących kwestii dopuszczalnych limitów płac w górnictwie. W wyniku tego rozmowy zakończyły się niepowodzeniem i, jak wiadomo, ich rezultatem był 2-godzinny strajk ostrzegawczy.</u>
          <u xml:id="u-179.6" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">9 listopada br. odbyłem spotkanie z Federacją Związków Zawodowych „Kadra” w Katowicach, która zrzesza inżynierów i techników, którzy stanowią kadrę kierowniczą różnych szczebli w polskim górnictwie.</u>
          <u xml:id="u-179.7" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Wreszcie 19 listopada br. w Warszawie odbyły się z inicjatywy posłów, kolejne rozmowy, w których uczestniczyły wszystkie trzy związki zawodowe, Krajowa Komisja Górnictwa, Federacja Związku Zawodowego Górników i Federacja Związków Zawodowych „Kadra”. Ze strony rządowej uczestniczyłem ja i przedstawiciele innych resortów zainteresowanych tematem rozmów. Pod koniec rozmów delegację górników przyjął wicepremier Leszek Balcerowicz. Również w czasie tych rozmów nie osiągnięto porozumienia. Strona związkowa domagała się dokonania korekty systemu płac jeszcze w bieżącym roku w taki sposób, aby jeszcze w tym roku móc dokonać wypłat, które to postulaty rząd odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-179.8" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">W wyniku tego, jak wiadomo, miał miejsce strajk, który objął w pierwszym dniu, 20 listopada, większą ilość kopalń, a utrata wydobycia wyniosła około 37% średniego wydobycia dobowego w dni robocze. Równocześnie rozpoczęła się głodówka protestacyjna w kopalni „Kazimierz Juliusz”.</u>
          <u xml:id="u-179.9" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">27 listopada br. w Warszawie odbyły się rozmowy z Komisją Krajową „Solidarności” z udziałem w jej składzie przedstawicieli Krajowej Komisji Górnictwa „Solidarność”. Ze strony rządowej brał w nich udział wicepremier Leszek Balcerowicz, minister Kuroń i ja.</u>
          <u xml:id="u-179.10" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Te rozmowy zakończyły się podpisaniem porozumienia, które objęło następujące elementy. Przede wszystkim, z dawna podnoszonym problemem było zagadnienie tempa przekazywania dotacji do wydobycia węgla. Zarzuty, które stawiało szereg związków zawodowych, iż dotacje spływają nierytmicznie, zostały przez rząd oddalone. Natomiast pojawił się problem tempa przekazywania dotacji w ostatnich miesiącach roku w powiązaniu z możliwością wypłat barbórkowych. Rząd, po pierwsze, poinformował, że dotacje listopadowe są przelewane z pewnym wyprzedzeniem, tak aby ułatwić kopalniom zrealizowanie wypłat. Po drugie, zobowiązał się, że dokona następującej korekty. Otóż już w tej chwili wiadomo, że wydobycie węgla w górnictwie polskim będzie nieco mniejsze niż planowano na początku roku. W związku z powyższym metodologia dotacji zostanie utrzymana. Natomiast procentowo zostanie zwiększona dotacja do jednej tony wydobycia. To pozwoli wyczerpać środki budżetowe przewidziane na ten rok w całości, gdyż przy zmniejszaniu się wydobycia i utrzymaniu decyzji o dotacji, która została podjęta przez ministra finansów, byłoby oczywiste, że nie wszystkie dotacje mogłyby być efektywnie wypłacone. I to jest jedno zobowiązanie, które rząd przyjął, zobowiązując się równocześnie, że do 15 grudnia br. spowoduje rozdzielenie całej kwoty budżetowej. Nie powoduje to zwiększenia obciążenia budżetu i rząd stwierdził w czasie rozmów, iż odradzi Sejmowi zmianę ustawy budżetowej, gdyby taki wniosek co do wielkości dotacji do Sejmu został wniesiony.</u>
          <u xml:id="u-179.11" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Równocześnie, jak wiadomo, trwała — w ramach ogólnego czyszczenia kosztów górnictwa z wydatków niegórniczych — dyskusja i szukano rozwiązań na to, aby niezależnie od dotacji i wydobycia węgla rozwiązać problem finansowania szpitali, szkół i gospodarki mieszkaniowej, która obciążą koszty wydobycia węgla w kopalniach. Rząd zawsze uważał, że obciążanie kosztów wydobycia tego rodzaju wydatkami nie powinno mieć miejsca, zwłaszcza że zarówno szpitale, jak i mieszkania, nie służą tylko górnikom. Przeciwnie, w wielu wypadkach okazuje się, że jest to już normalna gospodarka komunalna czy służba zdrowia, która w dużym procencie obsługuje innych obywateli.</u>
          <u xml:id="u-179.12" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">W związku z powyższym jeszcze w połowie roku podjęto decyzję, by rezerwa budżetowa, która się ujawniła, jak wiadomo, i była dzielona przez rząd w połowie roku, została częściowo wykorzystana na to, aby dotować szpitale, szkoły i gospodarkę mieszkaniową.</u>
          <u xml:id="u-179.13" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">O ile chodzi o sprawę szpitali, to udało się ją załatwić pozytywnie jesienią tego roku do końca. Jeżeli chodzi o sprawę szkół, to jest ona w trakcie załatwiania. Problemem otwartym pozostawała gospodarka mieszkaniowa, na którą to kwota była zresztą największa. Uzgodniono, że do 15 grudnia odpowiednie kopalnie otrzymają zaliczki na poczet gospodarki mieszkaniowej, również w ramach przyznanych kwot budżetowych, co nie wstrzymuje procesu przekazywania mieszkań do gmin. Problem tylko polega na tym, że o ile sprawę szpitali i szkół było względnie łatwo załatwić, o tyle problem przejęcia ciężaru utrzymywania gospodarki mieszkaniowej przez władze gminne okazał się bardziej skomplikowany. Nie doszło do podpisania porozumień i należy wątpić, aby porozumienia te były podpisane przed 15 grudnia. Tym samym ustalono zaliczkowe przekazanie tych kwot. To oznacza dodatkowe zasilenie górnictwa kwotą rzędu pół biliona na szpitale, szkoły i mieszkania, czyli pozagórnicze wydatki, które ponosiło górnictwo i które wliczało się do wydobycia węgla. W skrajnym przypadku była kopalnia, w której do jednej tony dochodziło ok. 44 tys. zł wydatków na cele nie związane z bezpośrednim wydobyciem węgla, czy z bezpośrednią pracą kopalni jako przedsiębiorstwa.</u>
          <u xml:id="u-179.14" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Drugim problem dotyczył wypłat nagród barbórkowych. Rząd w czasie tych rozmów stwierdził, że środki na wypłacanie nagrody barbórkowej są zagwarantowane. Uzgodniono, że jeżeli w miesiącach przyjętych za podstawę do ustalania wysokości nagrody nie są w pełni uwzględnione wyniki indeksacji wyrównawczej, to można kwotę wyliczoną bez indeksacji powiększyć o 1/12 przysługującej rocznej kwoty indeksacji. To zobowiązanie rządu również nie narusza ustaw ani nie zmienia generalnie systemu płacowego, natomiast pozwala wyeliminować anomalie jakie powstały z tytułu nieregularności wypłat.</u>
          <u xml:id="u-179.15" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Rząd natomiast nie wyraził zgody na to, aby włączyć do podstawy wyliczenia nagrody barbórkowej równowartości deputatu węglowego. Tak więc przepisy o nagrodzie barbórkowej nie ulegają zmianie poza pewną drobną korektą sposobu naliczania bazy. Niekoniecznie ostatnie trzy miesiące, ale uwzględnienie kwot indeksacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-179.16" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Wreszcie pojawił się jeszcze jeden problem w czasie rozmów tych wcześniejszych, jak i tych, które toczyliśmy w ostatnim czasie, konkretnie 27 listopada, a który dotyczył kwestii nagród z zysku. Otóż rząd stał na stanowisku, że w górnictwie istnieją wypłaty, które pozostają poza systemem podatku od wzrostu wynagrodzeń, gdyż są elementy wypłat, które nie liczą się do podstawy naliczania tego podatku, jak później z kolei wypłaty nie są tym podatkiem obciążone.</u>
          <u xml:id="u-179.17" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Wszystkie związki zawodowe podnosiły, iż w górnictwie nie ma nagrody z zysku, gdyż nie ma zysku, i w związku z tym należy wprowadzić taki element płacowy, który by nie był wliczany do podstawy podatku od wzrostu wynagrodzeń, a z drugiej strony był wliczony w ciężar kosztów. Rząd nie wyraził zgody na takie rozwiązanie. Postanowiono sprawdzić zagadnienia związane z zyskiem za rok 1989, który być może w niektórych kopalniach był. Natomiast obecnie, zgodnie z istniejącymi przepisami, te kopalnie, które osiągną zysk w roku bieżącym, na ogólnych zasadach wypłacą nagrody z zysku w marcu, maju; w marcu zaliczkę, w maju ostateczne rozliczenie. Czyli za zysk tegoroczny będzie wypłata w roku 1991.</u>
          <u xml:id="u-179.18" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Natomiast rząd stwierdził, że w ramach ogólnych rozwiązań, które są przygotowywane na rok przyszły, a dotyczą kwestii dodatkowych wypłat, pojawi się możliwość w roku przyszłym — w wypadku poprawy sytuacji ekonomicznej i poprawy zysku — dokonywania pewnych wypłat, zwiększenia funduszu płac. I w tych przedsiębiorstwach, nie tylko górniczych, ale także innych, gdzie wypłata taka byłaby trudna za rok 1990, bo zysku nie było, będzie można przyspieszyć zaliczkowe wypłaty za rok 1991. Szczegóły tego rozwiązania będą uregulowane ustawowo. Sejm otrzyma w najbliższym czasie projekt ustawy o regulacji wynagrodzeń w roku przyszłym i tam będzie się można szczegółowo zapoznać z systemem, który pozwoli częściowo skompensować brak nagrody z zysku w tych przedsiębiorstwach, które w tym roku z zysku wypłacić nie mogły.</u>
          <u xml:id="u-179.19" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Jeżeli chodzi o zmiany systemowe w górnictwie, to postanowiono zalecić izbom skarbowym podwyższenie progu dopuszczalnego wzrostu cen o dalsze 10% już od 1 grudnia. To oczywiście, trzeba jasno powiedzieć, nie oznacza, że ceny będą mogły wzrosnąć, gdyż gospodarka energetyczna, która jest jednym z głównych odbiorców, nie będzie miała dodatkowych środków finansowych. Natomiast z dniem 1 stycznia nastąpi wzrost cen energii elektrycznej, co umożliwi dokonanie odpowiedniego wzrostu cen węgla.</u>
          <u xml:id="u-179.20" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">W związku z często podnoszonym problemem, że dotacje były niższe o 3 bln zł, rząd stwierdził w czasie rozmów, iż w maju dokonano korekty cennika. Korekty zresztą, która przyniosła niewielkie korzyści górnictwu jako takiemu, natomiast zdecydowanie poprawiła metodykę naliczania cen, dzięki czemu obserwujemy może nie imponujące, ale konkretne efekty w postaci poprawy wartości opałowej tony węgla o około półtora procenta, zmniejszenia zawartości popiołu, zmniejszenia zawartości siarki. Te zmiany były wprowadzone w maju. W lipcu dokonano przez maksymalne wzrosty pułapu przeniesienia cen węgla z grupy cen urzędowych do grupy cen kontrolowanych przez izby skarbowe.</u>
          <u xml:id="u-179.21" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Te podwyżki systematycznie następują i w tej chwili niektóre gatunki węgla w grudniu będą miały podwyżkę w porównaniu do czerwca od 45% do 70%. Te podwyżki częściowo kompensują brak dotacji, których życzyło sobie górnictwo na początku roku. Oczekiwania dotacyjne wynosiły ok. 3 bln zł. Uważaliśmy wtedy, że część tych oczekiwań zaspokoją podwyżki cen, część natomiast musi zostać zrealizowana przez obniżenie kosztów górnictwa. Zdajemy sobie sprawę z tego, że sytuacja górnictwa jest trudna, zwłaszcza że nie ma środków na inwestycje. Natomiast wiemy także, że istnieje możliwość obniżenia kosztów wydobycia o kilkanaście procent. Wiemy, że to wymaga czasu, tak jak wszędzie wymagało czasu, ale mieliśmy prawo liczyć i świadomie stworzyliśmy warunki ekonomiczne takie, aby wymuszać poszukiwania możliwych obniżek kosztów w kopalniach, tak aby częściowo te oczekiwania dotacyjne zostały zaspokojone w samej kopalni przez obniżenie kosztów wydobycia, a częściowo przez wzrost cen. Jest to oczywiście gra pomiędzy obciążeniem gospodarki cenami węgla a efektywnością kopalń, których, jak wiadomo, interesy są rozbieżne i należało na tym tle oczekiwać szeregu sprzeczności i konfliktów.</u>
          <u xml:id="u-179.22" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Uważamy, że w niektórych kopalniach nastąpiła wyraźna poprawa i wydaje nam się, że w najbliższym czasie dalsza poprawa będzie mogła następować.</u>
          <u xml:id="u-179.23" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Generalnie biorąc można powiedzieć, że niektóre kierownictwa kopalń podeszły do spraw reformy bardzo poważnie i osiągnęły rezultaty w postaci zahamowania wzrostu kosztów czy też obniżki kosztów.</u>
          <u xml:id="u-179.24" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Natomiast jest faktem, że, podobnie jak w całym przemyśle, występuje zjawisko polegające na tym, że nie negocjuje się z kontrahentami odpowiednich cen artykułów zaopatrzeniowych. I kopalnie wskazują, że szereg artykułów zaopatrzeniowych podrożało 15 czy 20 razy, a węgiel mniej. Tak nie tylko jest w kopalniach, ale we wszystkich przedsiębiorstwach, tak nam w tej chwili mówią. System makroekonomiczny stwarza określone ograniczenia producentom finalnym w postaci bariery popytu. Nie system, ale otoczenie stwarza trudności w zbycie na Wschód, zaś odpowiednie warunki konkurencyjne stwarzają twardą sytuację, jeśli chodzi o eksport na Zachód. Natomiast przedsiębiorstwa, także górnictwo, muszą z kolei przenieść tę twardość otoczenia ekonomicznego na swoich kontrahentów i nie dopuszczać do takiego wzrostu cen, jaki faktycznie w wielu wypadkach ma miejsce.</u>
          <u xml:id="u-179.25" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Jednocześnie rząd stwierdził, że w roku przyszłym nastąpi zobiektywizowanie systemu dotacji. Jak wiadomo, w bieżącym roku trwają prace w Głównym Instytucie Górnictwa, w Państwowej Agencji Węgla Kamiennego, nad ustaleniem zasad obliczania renty różniczkowej.</u>
          <u xml:id="u-179.26" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">W roku przyszłym dotacja będzie wyliczona jako jednolita dotacja do tony umownej, pomniejszona o rentę różniczkową wyliczoną według obiektywnych kryteriów.</u>
          <u xml:id="u-179.27" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Oczywiście każde kryterium ma w sobie element uznaniowości i zawiera element dyskusyjny. Chcemy jednak doprowadzić do tego, aby dyskusja nie dotyczyła kwestii zaspokojenia kosztów, tylko aby dotyczyła ona obiektywnych warunków w kopalniach. Czyli — aby nie mówić o tym, ile komu dać dotacji, ale — aby mówić o tym, jakie są obiektywne uwarunkowania danej kopalni i zapotrzebowanie na dotacje.</u>
          <u xml:id="u-179.28" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Ten system chcemy dopracować jeszcze, są już opracowane dwie wersje, zakładamy, że w połowie grudnia będzie on przedstawiony kierownictwom kopalń, tak aby dotacja budżetowa na rok 1991 była dzielona według tego systemu. Pełne jego wdrożenie jest warunkowane uchwaleniem małej nowelizacji prawa górniczego, którą złożyliśmy do Sejmu bodajże w lipcu. Do tej pory nie została ona uchwalona i jest na etapie prac w podkomisjach.</u>
          <u xml:id="u-179.29" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">W momencie uchwalenia tej nowelizacji prawa górniczego będzie możliwe całkowite zwolnienie cen węgla, to znaczy rząd zrezygnuje ze stosowania kontroli pułapu wzrostu cen. Przy czym oczywiście nie zrezygnujemy z urzędowej ceny energii elektrycznej, a więc będzie występowała pewna gra ekonomiczna ograniczona, gdyż cena energii będzie urzędowa, natomiast w układzie: odbiorcy energii elektrycznej — system energetyczny — kopalnie, będą istniały pewne możliwości negocjacji i optymalizowania kosztów i na tym tle negocjowania cen węgla.</u>
          <u xml:id="u-179.30" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Chciałem też zaznaczyć, że w wyniku zmian, w maju zostały wyłączone z kosztów wydobycia w kopalniach koszty transportu. Tak więc również tu istnieją możliwości negocjowania ceny transportu węgla pomiędzy elektrowniami i kopalniami.</u>
          <u xml:id="u-179.31" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Jednocześnie w momencie wprowadzenia renty górniczej zostanie wprowadzona w życie ustawa; do czerwca 1991 zostanie całkowicie skasowany podatek od eksportu węgla.</u>
          <u xml:id="u-179.32" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Tak więc w roku przyszłym nastąpi w wyniku wzrostu cen i zobiektywizowania dotacji poprawa kondycji ekonomicznej kopalń, oczywiście w granicach ich zdolności sprzedaży.</u>
          <u xml:id="u-179.33" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Musimy tutaj jasno jeszcze raz powtórzyć: mogą rosnąć ceny węgla, ale wzrost tych cen oznacza wypadanie z grupy przedsiębiorstw opłacalnych części przemysłu, a więc zmniejszenie wydobycia krajowego, a więc recesję w górnictwie także, którą górnictwo odczuło wiosną bardzo dotkliwie i boleśnie. Wiosną były kopalnie, które pracowały cztery dni, gdyż po prostu nie było w ogóle zbytu i dzięki interwencyjnym zakupom udało się go w jakiś sposób wyrównać.</u>
          <u xml:id="u-179.34" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">W czasie rozmów przeprowadzonych z komisją górniczą „Solidarności”, rząd nie zaakceptował wyraźnych rozwiązań na rok 1990 w systemie ekonomiczno-finansowym, które by pozwalały na wypłacenie nagrody z zysku już za rok 1989, albo zrekompensowanie jej w jakiejś formie.</u>
          <u xml:id="u-179.35" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Rząd nie akceptował jakichkolwiek zmian systemu dotyczącego roku 1989/1990. Natomiast zgodziliśmy się na zbadanie zaszłości roku 1989, podobnie jak już uprzednio badaliśmy problem naliczenia indeksacji i została skorygowana jej poprawność, tam gdzie faktycznie miały miejsce błędy w naliczeniu, natomiast nie dokonano żadnych zmian systemowych.</u>
          <u xml:id="u-179.36" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Chciałem tu podkreślić, że problem konfliktu w górnictwie jest problemem, do którego rząd przywiązuje dużą wagę, ale też zamierza być konsekwentny w zakresie utrzymywania górnictwa w normalnym systemie ekonomiczno-finansowym.</u>
          <u xml:id="u-179.37" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Do roku 1993 zostanie skasowane dotowanie wydobycia węgla. Obecnie ta dotacja jest już stosunkowo niewielka. W projekcie budżetu na rok przyszły będzie niższa w sensie nominalnym, a tym bardziej realnym, niż dotacja tegoroczna.</u>
          <u xml:id="u-179.38" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Zakładamy też, że na otoczenie kopalni będą oddziaływały takie czynniki: wolna cena, standaryzowana dotacja, zobiektywizowana, na ile to w ogóle możliwe, renta różniczkowa, a tym samym elementy uznaniowe konsekwentnie będą dalej eliminowane.</u>
          <u xml:id="u-179.39" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Oczywiście zdajemy sobie sprawę, że jedną z przyczyn konfliktów w górnictwie jest różnicowanie się płac pomiędzy kopalniami. Tylko musimy sobie uświadomić, że jeżeli zakładamy samodzielność, zakładamy wpływ kondycji ekonomicznej przedsiębiorstwa na płace, co ma miejsce nie tylko w tej gałęzi, ale i w wielu innych gałęziach przemysłu, to oczywiście zlikwidowanie tej sytuacji będzie się zawsze wiązało ze zlikwidowaniem części samodzielności. Nie zmienia to faktu, że są prowadzone prace nad nowym układem zbiorowym pracy w górnictwie. Powołano komisję międzyzwiązkową z udziałem przedstawicieli pracodawców i pracowników i jej prace zostały zainaugurowane. Od chęci doprowadzenia pracy komisji do końca zależy czas zawarcia nowego układu zbiorowego pracy w górnictwie.</u>
          <u xml:id="u-179.40" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Chciałem też podkreślić, że — przy całej stanowczości postawy przedstawicieli rządu w negocjacjach — doceniamy pozytywne zmiany, które mają miejsce w górnictwie, choć są one niewielkie, a także dostrzegamy trudną sytuację inwestycyjną kopalń i zauważamy trud pracy górniczej. Musimy sobie jednak uświadomić z całą konsekwencją, że dotrzymanie postulatu płacowego 2:1 jest niewykonalne w odniesieniu do całego górnictwa. Zresztą nigdzie na świecie taka proporcja się nie utrzymuje. Uważamy, że jest oczywiście rzeczą słuszną, aby górnicy pracujący na dole zarabiali więcej niż ludzie pracujący w przemyśle przetwórczym. Tylko że ta proporcja dla całego górnictwa na pewno nie będzie nigdy 2:1. Natomiast możliwe jest zwiększanie płac w górnictwie, pod warunkiem dokonywania racjonalizacji systemów ekonomicznych i zatrudnienia w samych kopalniach.</u>
          <u xml:id="u-179.41" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Rząd będzie nadal prowadził negocjacje; w dniu dzisiejszym można przypuszczać, że problemy górnicze będą także elementem negocjacji z Ogólnopolskim Porozumieniem Związków Zawodowych. Także w rozmowach z Komisją Krajowa „Solidarności” niektóre problemy górnictwa być może jeszcze powrócą.</u>
          <u xml:id="u-179.42" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Tak jak powiedziałem poprzednio, jesteśmy gotowi do rozmów, ale w granicach pola, które wyznacza istniejący system ekonomiczny i w granicach kompetencji rządu i delegacji.</u>
          <u xml:id="u-179.43" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Chciałem stwierdzić, że obecnie wydobycie węgla wzrasta. Sytuacja w kopalniach od kilku dni poprawiła się, ubiegłej nocy została zakończona głodówka w kopalni „Kazimierz Juliusz”. Uczestniczyło w niej, jak wiadomo, 13 osób. Natomiast rozumiemy też, że dalsze kroki związane ze zmianami w górnictwie należy ze związkami negocjować, choć musimy sobie uświadomić, że etap reformy, w którym wszyscy byli zgodni co do potrzeby odejścia od starego systemu, skończył się.</u>
          <u xml:id="u-179.44" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Wchodzimy w nowy etap, gdzie rządowi w imię interesów ogólnogospodarczych musi zależeć na tym, aby poprawić efektywność pracy. Zakładamy, że długofalowo jest to oczywiście cel zbieżny z interesem pracowników górnictwa. Natomiast na jego tle występują, występowały i, oby jak najmniej, ale będą występować napięcia.</u>
          <u xml:id="u-179.45" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z pań posłanek i panów posłów chcę zabrać głos w związku z informacją pana ministra?</u>
          <u xml:id="u-180.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę, pan poseł będzie uprzejmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#PosełCzesławSobierajski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wysłuchałem z uwagą wystąpienia pana ministra, choć właściwie znałem wcześniej już wyniki rozmów, nawet ten, kto czytał prasę, również mógł się z tym zapoznać.</u>
          <u xml:id="u-181.1" who="#PosełCzesławSobierajski">Mogę na wstępie z ubolewaniem stwierdzić, że kiedy byłem jednym z inicjatorów rozmów rządu i przedstawicieli górnictwa, można było te sprawy już inaczej postawić. Niemniej kilka zdań chciałem jeszcze powiedzieć. Przede wszystkim kwestia różnicowania płac w kopalniach. Rzeczywiście wynika to z przyczyn obiektywnych — jeżeli kopalnia ma węgiel koksujący i eksportuje go praktycznie w 100% niemal, no to siłą rzeczy, gdyby nie było popiwku, tam załoga mogłaby zarabiać rzeczywiście miliony, natomiast druga załoga, nie z własnej winy przecież, bo pokłady są takie i takie uwarunkowania, nie tylko że nie może nawet zarobić, ale właściwie należałoby te kopalnie chyba nawet postawić w stan naprawy albo ewentualnie zamknąć. A więc od wielu miesięcy oczekiwanie było na określenie granicznego kosztu wydobycia i zapowiedzenie, że jeżeli go przekraczacie w kopalni, to wtedy wchodzi postępowanie naprawcze i przyglądamy się, co tam jest właściwie przyczyną.</u>
          <u xml:id="u-181.2" who="#PosełCzesławSobierajski">Mówiło się oczywiście o tej rencie różniczkowej od dawna, więc z zadowoleniem notowałem, że wreszcie jakby to „słowo stawało się ciałem”, że tak się wyrażę, i mam nadzieję, że to rozwiąże w części przynajmniej problem proporcji dwa do jednego. Słusznie tu podkreślił minister, górnicy nie mówią „dla górnictwa”, rzeczywiście mówi się o ludziach zatrudnionych na dole, rzeczywiście o górnikach, natomiast górnictwo jest szeroko pojęte i na pewno ta proporcja 2:1 nie odnosi się do całego górnictwa.</u>
          <u xml:id="u-181.3" who="#PosełCzesławSobierajski">Chciałbym tutaj zadać pytanie. Ostatnio został zablokowany eksport dla kopalń, które go miały i muszą one koksowniom odsprzedać węgiel za daleko niższą cenę. Czy to jest racjonalne? Nie wiem, bo uderza to oczywiście w ekonomikę tegoż przedsiębiorstwa i jakby od góry jest to po prostu postanowione. Chciałbym tutaj zadać takie pytanie: czy rzeczywiście tak to wygląda?</u>
          <u xml:id="u-181.4" who="#PosełCzesławSobierajski">I na tym bym kończył, jako że wyczerpałem uwagi merytoryczne. Cieszę się, że do tego porozumienia doszło, że zakończył się ten spór, bardzo ważny przed drugą turą głosowania, i mam nadzieję, że to, co zostało rozpoczęte w pozytywnym tego słowa znaczeniu, będzie kontynuowane aż do rozwiązania ostatecznych problemów górnictwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę, pan poseł będzie uprzejmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#PosełJoachimMasarczyk">Joachim Masarczyk, PKLD. Na tle wystąpienia pana ministra zarysowuje się kilka wątpliwości i pytań do pana ministra.</u>
          <u xml:id="u-183.1" who="#PosełJoachimMasarczyk">Skrupulatnie notowałem to, co pan minister powiedział o spotkaniach z poszczególnymi związkami zawodowymi, i na 11 zanotowanych spotkań wymieniona była w 6 przypadkach Krajowa Komisja Górnictwa „Solidarność”, w jednym przypadku federacja, w jednym przypadku OPZZ i w dwóch przypadkach „Kadra”. W związku z tym mam pytanie. Nawiązuję do wypowiedzi pana ministra, że 19 listopada br. z inicjatywy posłów odbyło się spotkanie w Warszawie, w którym to niestety posłowie, przynajmniej z klubu PKLD, nie mieli okazji uczestniczyć.</u>
          <u xml:id="u-183.2" who="#PosełJoachimMasarczyk">Do tej pory nie uczestniczyliśmy w żadnym tego typu spotkaniu, pomimo tego, że było to kilka razy podnoszone na podkomisji górnictwa, o czym mówił również pan poseł Sienkiewicz. W związku z tym mam pytanie: czy w następnych spotkaniach, czy negocjacjach będziemy mieli szansę uczestniczyć?</u>
          <u xml:id="u-183.3" who="#PosełJoachimMasarczyk">Druga sprawa. Pan minister powiedział, że rząd daje dotacje 9,3 biliona złotych w pełni, mimo spadku wydobycia zanotowanego w kopalniach. W związku z tym rodzi się następne pytanie: czy rząd zastanowił się nad tym, dlaczego nastąpił spadek wydobycia? Czy to jest darowizna dla górników? Sądzę, że nie, bo była przyczyna inna, która spowodowała spadek wydobycia. I nad tą sprawą należałoby się zastanowić, a nie udawać, że to jest darowizna dla górnictwa.</u>
          <u xml:id="u-183.4" who="#PosełJoachimMasarczyk">Następna sprawa to sprawa kosztów. Użył pan minister sformułowania, że w niektórych kopalniach doskonale pracują, obniżyli koszty. Zdaję sobie z tego sprawę, na pewno tak w niektórych przypadkach jest, ale z drugiej strony trzeba na to spojrzeć również inaczej. Z uwagi na brak środków na rozwój kopalni, nawet na bieżące potrzeby kopalń, bo to wynikało z braku dotacji, czego dowodem są dzisiejsze minusy kopalń, stąd jest ta obniżka kosztów. Jest to również złudne i dlatego po prostu należałoby powiedzieć prawdę.</u>
          <u xml:id="u-183.5" who="#PosełJoachimMasarczyk">I ostatnia sprawa. Od szeregu lat górnictwo ciągle jest tym kotem w worku i ciągle jest bite za to, że jest dotowane. W związku z tym, jak mówiłem w listopadzie ubiegłego roku w moim wystąpieniu, nie należy dotować górnictwa, lecz niech rząd dotuje odbiorców węgla. Uzasadnię to: w tej gospodarce wolnorynkowej w chwili obecnej jest duża szansa na to, aby kopalnie po prostu otrzymywały właściwą cenę za węgiel przy równoczesnym uzyskaniu 15% zysku, natomiast odbiorcy węgla wtedy będą zainteresowani oszczędnym spalaniem, modernizacją kotłów, tańszą energią, itp. W związku z tym stawiam też wniosek, aby nie było w roku przyszłym dotacji dla górnictwa, tylko dla odbiorców węgla.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę, pan poseł będzie uprzejmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#PosełHenrykSienkiewicz">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Górnictwo jest przemysłem bardzo drogim. Żeby zbudować górnictwo, trzeba dokonać wielkiego wysiłku finansowego. Prowadzenie górnictwa też jest rzeczą trudną i drogą. W wielu państwach: Niemcy, Anglia, Francja, Belgia, utrzymuje się i pielęgnuje kopalnie, mimo że można kupić węgiel taniej, ażeby zapewnić sobie pewne bezpieczeństwo energetyczne.</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#PosełHenrykSienkiewicz">W Polsce górnictwo miało szczególne znaczenie, było przemysłem w zasadzie zaspakajającym nasze potrzeby energetyczne i dawało dużo dewiz dla kraju. Faktem jest, że górnictwo było źle administrowane, źle zarządzane, źle rozliczane z funduszem państwa. To wszystko wiemy, o tym mówiliśmy wiele razy.</u>
          <u xml:id="u-185.2" who="#PosełHenrykSienkiewicz">13 miesięcy temu rozpoczęliśmy reformy w górnictwie. Pierwszy raz o zakresie reform, o tym, co te reformy mają dać, mówił pan minister Syryjczyk i pan docent — nie pamiętam w tej chwili nazwiska — Macieja chyba, przedstawili program reform w górnictwie. Było to w Ministerstwie Górnictwa, 2 listopada. Oceniłem ten program bardzo niekorzystnie, oceniłem go źle, przewidziałem wszystkie skutki i napięcia, jakie to spowoduje. Wiedziałem, że do naszego górnictwa tak podejść nie można.</u>
          <u xml:id="u-185.3" who="#PosełHenrykSienkiewicz">Na przełomie roku mieliśmy debatę budżetową. W czasie tej debaty po zreferowaniu spraw Ministerstwa Przemysłu, pan minister przemysłu dał nam parę minut czasu i chciał wyjść. Zaproponowałem wtedy odłożenie tego tematu na następne posiedzenie. Pan minister został. Zadałem kilkanaście pytań, m.in.: a co będzie ze szpitalami górniczymi? Kto je utrzyma i za co? Zadałem pytanie — co będzie ze szkolnictwem? Co będzie z tym majątkiem komunalnym, który administrują kopalnie? Wywołałem tematy, zażądałem wpisania do protokołu. Odpowiedzi nie było. Odpowiedzi nie ma do dnia dzisiejszego.</u>
          <u xml:id="u-185.4" who="#PosełHenrykSienkiewicz">To co się w górnictwie robi, to się łata dziury w skali 3 tygodni — miesiąca. Nie rozwiązano żadnego problemu. Napięcia były, rosną i będą. Te napięcia rozładowano tylko na krótki okres czasu. Kopalnie ulegają dekapitalizacji. Wydobycie będzie spadać a koszt własny będzie rósł. Pan minister wspomniał, że nawet zdarzyła się kopalnia, gdzie na świadczenia pozagórnicze wydawano nawet 4 tys. zł za tonę wydobywanego węgla.</u>
          <u xml:id="u-185.5" who="#PosełHenrykSienkiewicz">Tak, ale — panie ministrze — w tej chwili na skutek sztucznego zadłużenia kopalń, każda tona węgla obciążana jest 6 tysiącami zł za kredyt bieżący na utrzymanie kopalń. Przecież kopalnie są zadłużone w tej chwili na ponad 2 biliony złotych. Przecież za trzy kwartały same odsetki za kredyt bankowy przekroczyły pół biliona złotych. Proszę policzyć, ile to jest za tonę. To jest sztuczne zadłużanie kopalń i sztuczne podnoszenie cen węgla. Nie padło tu jedno zdanie, wiemy już wszyscy, tu na tej sali ta informacja była kilka razy powtórzona, że kopalnie wkroczą w nowy rok z deficytem ok. 3 bilionów złotych. Ja to rozładujemy? Jeżeli dopuści się do startu kopalń w nowy rok budżetowy z deficytem 3 bilionów, to kopalnie znowu będą miały kłopoty z możliwością kredytowania przez bank, znów będą płacić tysiące złotych na każda tonę za kredyt bankowy, znów będą miały bieżące kłopoty z płatnościami.</u>
          <u xml:id="u-185.6" who="#PosełHenrykSienkiewicz">Uważam, że ta informacja jest ogólną opowiastką o górnictwie i nic nie rozwiązuje i nie mówi, jak będą rozwiązane problemy górników.</u>
          <u xml:id="u-185.7" who="#PosełHenrykSienkiewicz">Górnicy swoją ocenę działalności resortu wyrazili w głosowaniu. Górnicy mają szereg sposobów wyrażania swojej opinii. Jeżeli zakończyli strajk głodowy, jeśli w tej chwili chcą porozumienia, to tak jak zawsze — chcą tego porozumienia z każdym rządem i zawsze. Chcą pracować na normalnych zasadach, w normalnych warunkach, przy normalnych zasadach rozliczenia z budżetem państwa. I te zasady muszą być rozwiązane nie w skali miesiąca tylko w skali lat.</u>
          <u xml:id="u-185.8" who="#PosełHenrykSienkiewicz">I na marginesie. Podobne praktyki jak do górnictwa zaczyna się wprowadzać w stosunku do koksownictwa. W tej sprawie chodzę już ponad dwa miesiące od ministerstwa do ministerstwa. Niestety, nie mogę załatwić sprawy koksowni „Przyjaźń”. Mechanizm działania jest ten sam — zadłużyć i obciążyć zakład możliwie wysokimi odsetkami. Ta metoda prowadzi do napięć społecznych, czyli donikąd.</u>
          <u xml:id="u-185.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję. Kto z państwa jeszcze chciał zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#PosełRyszardBugaj">Czysto formalnie, pani marszałek. Chciałem po prostu poinformować, że 3 grudnia Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów ma w Katowicach posiedzenie wyjazdowe, gdzie będą przedstawiciele związków zawodowych i rządu. Będzie ono poświęcone zapoznaniu się z całokształtem sytuacji w górnictwie. Spodziewamy się, że — być może — na podstawie tego będziemy mogli sformułować jakiś obszerny dezyderat do rządu. Jeżeli zajdzie taka potrzeba, to byśmy informacje na ten temat potem przedstawili.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-188.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos w tej sprawie? Pan minister, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Może będę omawiał sprawy w takiej kolejności, jak panowie posłowie zgłaszali.</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Graniczny koszt wydobycia dla górnictwa jest wyliczony różnymi metodologiami. Jest to problem wdrożenia. Więc ja bym proponował, żeby nas zanadto nie poganiać, bo z tego po prostu wynika potrzeba eliminacji części kopalń. Graniczny koszt wydobycia jest to kwota, która oznacza, jaki jest sensowny ekonomicznie koszt wydobycia G.J. czy tony umownej z kopalni. Ten koszt jest wyliczony, jest dokonana analiza. Obecnie są prowadzone badania symulacyjne na temat tego, jak się zachowa w przyszłości koszt w poszczególnych kopalniach, zależnie od zmiany uposażeń, zmiany cen na rynku zaopatrzeniowym. I z tego wynika, że jest pewna grupa kopalń, która bez względu na rozwój sytuacji w przyszłości ekonomicznej nie będzie w stanie zmieścić się z kosztami wydobycia poniżej tej granicy.</u>
          <u xml:id="u-189.2" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Jeśli chodzi o eksport koksu, to występują w tej chwili pewne ograniczenia, które wynikały z faktu, że zapasy koksu spadły do poziomu starczającego na jeden–dwa dni w kraju. W związku z powyższym stosujemy kontyngentowanie, miękkie kontyngentowanie. Powiedzmy — nie ma zakazu wywozu, ale jest oczywiste, że jak się strajk zaczynał, to zostały wprowadzone ograniczenia eksportowe, gdyż nie było wtedy wiadomo, jak długo strajk będzie trwał. I jeżeli chodzi o węgiel koksujący, to są one utrzymywane do dzisiaj, aż do odtworzenia bezpiecznych zapasów w koksowniach. Zostaną wyeliminowane, jak zapasy będą na bezpiecznym poziomie.</u>
          <u xml:id="u-189.3" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Jeśli chodzi o zagadnienie spotkań ze związkami i posłami — posłowie uczestniczyli w jednym z ostatnich spotkań, gdyż byli jego inicjatorami, niejako na ich zaproszenie strony się spotykały. Jeśli chodzi o związki, z którymi się spotykamy, to oczywiście niekiedy są to inicjatywy pojedynczego związku, niekiedy, kiedy mamy problem do załatwienia, spotykamy się z osobna z każdym ze związków, najchętniej rozmawiamy z delegacjami, które mają pełnomocnictwa. Chociaż do takich sytuacji dochodzi stosunkowo rzadko.</u>
          <u xml:id="u-189.4" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Jeżeli chodzi o zagadnienie dotacji i dlaczego nastąpił spadek wydobycia — ja nie powiedziałem, że my robimy komukolwiek łaskę. Powiedziałem precyzyjnie — na początku roku było pewne założone wydobycie i była ustawa budżetowa, która mówiła, ile się na to przeznacza. Opracowano metodologię podziału dotacji, wyliczono, ile jest dotacji na tonę w różnych kopalniach i te dotacje przekazywano. Niekiedy z wyprzedzeniem, jak się okazuje, a nie z opóźnieniem, jak niektórzy nam usiłują wmawiać co tydzień.</u>
          <u xml:id="u-189.5" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Natomiast postanowiliśmy skorygować sytuację w związku z mniejszym wydobyciem. Ja tego nie traktuję ani w kategoriach jakiejś szczególnej darowizny czy podarunku, ani w kategoriach ustępstwa. Jest to po prostu wynik negocjacji i stwierdzonego faktu.</u>
          <u xml:id="u-189.6" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Spadek wydobycia wynika z ogólnej recesji i ze spadku zużycia energii w Polsce, a tym samym ze spadku zapotrzebowania na węgiel. Rząd w tej sprawie zrobił to, co było do zrobienia — w naszym przekonaniu — to znaczy dokonał jeszcze dodatkowego wysiłku finansowego z rezerw budżetowych. I w okresie, kiedy było szczególnie niskie zapotrzebowanie, dokonał zakupów interwencyjnych, a ściślej mówiąc — sfinansował kredyt na ich dokonanie.</u>
          <u xml:id="u-189.7" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Jeśli chodzi o dotacje, to nie sądzę, aby było właściwe ich przenoszenie na innych użytkowników w chwili, gdy zmierzamy do ich likwidacji. Przyznawałem publicznie nie raz, że dotacja do węgla jest w istocie dotacją do użytkowników węgla w takim zakresie, w jakim dotyczy wyrównania ceny między kosztem wydobycia a ceną transakcyjną. A jest dotacja do górnictwa wtedy, kiedy dotyczy sytuacji, gdy koszt wydobycia przekracza ceny transakcyjne. A tak w niektórych kopalniach w Polsce jest.</u>
          <u xml:id="u-189.8" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Zakładamy wyeliminowanie dotacji do roku 1993 a może i wcześniej. W tej chwili ta dotacja ma już znikomy wpływ na ceny. Przypomnę, że rok 1989 kończyliśmy w sytuacji, gdy dotacja obniżała cenę mniej więcej 4-krotnie. To znaczy — koszt wydobycia był rozłożony na dotację w 3/4, na cenę w 1/4. W tym roku ta dotacja wynosi mniej więcej 70 tys. zł do tony, przy cenie tony w czerwcu 100 tys. zł, obecnie 140 tys. zł. Czyli stanowi nie więcej jak 1/3 a nie 3/4 — jak było. W przyszłym roku będzie ona już wynosiła prawdopodobnie od 40 do 50 tys. zł do tony, przy cenie dochodzącej do 200 tys. zł. Tak więc udział dotacji systematycznie maleje. I rząd jest świadom faktu, że z jednej strony szybkie wyjście z dotacji spowodowałoby wzrost cen węgla, wzrost cen prądu i przyspieszenie procesów recesyjnych lub inflacyjnych, zależnie od rozegrania się sytuacji na rynku. Natomiast ich utrzymywanie jest wadliwym sygnałem dla gospodarki, gdyż z wagonem węgla przyjeżdża „kupka” pieniędzy, którą później zużywa w pierwszym stadium przetworzenia niskoprzetworzone hutnictwo i najbardziej energochłonne przemysły. I uważamy, że jest to zło, z którego należy wyjść, ale zbyt szybkie wychodzenie wywołałoby również określone efekty rynkowe, gospodarcze. Stąd założyliśmy harmonogram wychodzenia i go dotrzymujemy.</u>
          <u xml:id="u-189.9" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Jeśli chodzi o sytuację górnictwa w innych krajach, to sądzę, że właśnie wywieranie presji na kopalnie przez twarde otoczenie ekonomiczne, aby zmniejszały koszty wydobycia, pozwoli nam zmniejszyć wydobycie w Polsce w sposób tak powolny, a nie szybszy, jak to miało miejsce we wzmiankowanej Francji, Belgii i Anglii. Dobrze, że nie było mowy o Holandii, gdzie skasowano wydobycie węgla lat temu 30. Otóż rzeczywiście wszystkie te kraje dokonały znaczącego zmniejszenia wydobycia, gdy ono przekroczyło koszty graniczne i okazało się, że import węgla jest tańszy. Uważamy, że jeżeli chcemy zachować kondycję górnictwa z jednej strony, a gospodarki z drugiej, to muszą się znaleźć rezerwy w samym górnictwie. I wiemy, że one są. Jeśli chodzi o stosunek płac, to w Wielkiej Brytanii płace w górnictwie stanowią 1,25% płac reszty przemysłu; we Francji i Belgii między 1,5% a 1,6%; nie pamiętam w tej chwili w którym kraju ta proporcja dochodzi do 1,7%. Natomiast czas pracy, nie mówię górnika, ale kopalni, czas pracy maszyn i urządzeń przy ścianach jest dłuższy niż w Polsce, efektywna szychta w przodku trwa 8 godzin. Jest szereg innych rozwiązań organizacyjnych, które pozwalają, przy zachowaniu czasu pracy człowieka, lepiej wykorzystać zasoby materialne i obniżyć koszty stałe.</u>
          <u xml:id="u-189.10" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">I jeżeli tych zmian nie dokonamy w Polsce, to albo się okaże, że nasze górnictwo obciąża gospodarkę nadmiernymi cenami węgla, albo nadmiernymi dotacjami, albo bilansem płatniczym, bo trzeba importować a likwidować w kraju. Jedno z trojga, innego wyjścia nie będzie. I stąd uważamy, że jest rzeczą niesłychanie ważną wywarcie presji, by nastąpiła poprawa sytuacji ekonomicznej.</u>
          <u xml:id="u-189.11" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Przypominam, że podstawowe kopalnie od 1 stycznia stały się samodzielnymi przedsiębiorstwami i główny ciężar decyzji spoczywa na przedsiębiorstwie. Być może system ten nie zdaje egzaminu, na pewno obniżył dyscyplinę pracy i poziom bezpieczeństwa, zapewne istnieje potrzeba umocnienia z zewnątrz pozycji kierownictwa, zresztą istnieje tu szereg problemów, które trzeba będzie rozwiązać, ale na pewno, jeżeli nie przez same kopalnie, to przez oddziaływanie zewnętrzne do zmian doprowadzić będzie trzeba, gdyż w przeciwnym razie ucierpi górnictwo i gospodarka.</u>
          <u xml:id="u-189.12" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Co do programu reform z 2 listopada — pan poseł Sienkiewicz trafnie przypomniał, iż był jedynym jego przeciwnikiem wśród zgromadzonych trzech przedstawicielstw związkowych, ekspertów i nie neguję tego faktu, że był przeciwny tej koncepcji, którą wtedy uzgodniono.</u>
          <u xml:id="u-189.13" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Jeżeli chodzi o zagadnienia dekapitalizacji, to zgadza się, tylko że dekapitalizacja w całej gospodarce następuje, inwestycje zostały wstrzymane wszędzie i my wiemy, że w górnictwie jest to szczególnie niebezpieczne, ale jest też niebezpieczne w przemyśle chemicznym, jest niebezpieczne w energetyce, jest wszędzie niebezpieczne.</u>
          <u xml:id="u-189.14" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Jeśli chodzi o deficyt, to on nie wynosi 3 bln zł, on wyniósłby 3 bln zł, gdyby liczyć wyłącznie kopalnie zadłużone, a nie liczyć tych, które są w tej chwili na plusie i gdyby się nic nie zmieniło w cenach do końca roku, i gdyby się nic nie zmieniło w systemie dotowania do końca roku. Obecne saldo kopalń jest inne i przestańmy operować kwotą, która po prostu nie znajduje odzwierciedlenia w rachunkach. Jeżeli ktoś jest zainteresowany szczegółami, w ministerstwie jest zestawienie zadłużenia i należności poszczególnych kopalń i pewnie, że jak słuchać tylko o zadłużeniu i nie uwzględnić tych zmian, to wychodzi kwota w tych granicach, ale też mniejsza trochę.</u>
          <u xml:id="u-189.15" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Jeśli chodzi o koksownię „Przyjaźń”, nie znam szczegółów w tej chwili, ale chciałem podać jeden fakt. Otóż koksownię „Przyjaźń” zbudowano przy Hucie Katowice i jest z nią połączona taśmociągami. To, że dyrekcja koksowni „Przyjaźń” woli eksportować koks, a do Huty Katowice dowozimy go ze Zdzieszowic, to jest sprawa samodzielnych przedsiębiorstw, natomiast prosiłbym po prostu, żeby nie narzekać przy tej okazji. Jest to decyzja, którą załoga koksowni, jej kierownictwo, świadomie podjęły jeszcze za poprzedniego rządu, oddzielając się od Huty Katowice. I w tej chwili występują pewne problemy:</u>
          <u xml:id="u-189.16" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">a) spłaty kapitału, który był włożony w tę koksownię,</u>
          <u xml:id="u-189.17" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">b) konfliktów, których nie będziemy rozstrzygali w ministerstwie i dzwonili do dyrektorów, żeby włączyli taśmociągi z powrotem, jak to miało miejsce na początku mojej kadencji, kiedy były interwencje, bo wyłączają sobie nawzajem taśmociągi jak harcerze, za przeproszeniem, prawda? No, trudno, panowie, załoga podjęła decyzję, ponosi jej konsekwencje i będzie je ponosić do końca.</u>
          <u xml:id="u-189.18" who="#MinisterPrzemysłuTadeuszSyryjczyk">Natomiast jeżeli chodzi o sprawę ogólną, chciałem jeszcze raz podkreślić, że programy reform będą konsultowane, natomiast z góry musimy przewidywać, że nie wszystko da się uzgodnić, bo występują w sferze doraźnej pewne sprzeczności interesów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-190.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Prezydium Sejmu proponuje przyjęcie informacji ministra przemysłu do wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-190.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-190.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, jeszcze pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#PosełCzesławSobierajski">Bardzo przepraszam, że ponownie pozwalam sobie zabrać głos. Moje ostatnie wystąpienie było z konieczności bardzo krótkie i ogólne, teraz, po dalszej dyskusji, muszę dorzucić jeszcze kilka zdań, być może kończących sprawę, być może nie.</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#PosełCzesławSobierajski">Otóż zacznę od koksowni, bo to była ostatnia sprawa poruszona przez pana ministra. Nie wierzę w to, i tak nie jest, że koksownia „Przyjaźń” chcę eksportować węgiel do Związku Radzieckiego za 210 tys. zł za tonę a koksownia „Jadwiga” z innej kopalni — nawiasem mówiąc starej — eksportuje 1 tonę węgla za 110 czy 115 dolarów do Austrii. Czyli w zależności od „przełożenia zwrotnicy” albo się opłaca albo nie. Koksownia „Przyjaźń” czekała na refundację z budżetu, aby wyrównać tę sumę i doczekać się nie mogła. I tu trzeba mówić praktycznie, chodzi bowiem o to, aby bez względu na kierunek eksportu węgla cena była porównywalna, zbliżona, aby nie tylko „przełożenie zwrotnicy” decydowało o opłacalności eksportu.</u>
          <u xml:id="u-191.2" who="#PosełCzesławSobierajski">Trzeba dodać, że ta koksownia jest nadal traktowana jako inwestycja i jako inwestycja obciążona jest podatkiem i dywidendą. Wynika to z ustawy o podatkach, i jest to słuszne, niemniej jednak relacja cenowa, o której wspomniałem, stawia tę koksownię w sytuacji totalnego dłużnika i praktycznie bankruta.</u>
          <u xml:id="u-191.3" who="#PosełCzesławSobierajski">Jeszcze kilka zdań na temat górnictwa. Trzeba sobie jasno powiedzieć, że dotychczasowy system dotacyjny, szczególnie przez pierwsze 7 miesięcy, był antymotywacyjny. I jeżeli się mówi, że oczekiwało się zmniejszenia kosztów wydobycia przez kopalnie, to był praktycznie nonsens, gdyż nie było żadnej motywacji. Ktokolwiek nawet podejmował takie próby, to i tak potem otrzymywał mniej. Szczerze mówiąc, nie opłaciło się podejmować żadnej próby zmniejszenia kosztów wydobycia, gdyż była świadomość — i jest do dzisiaj — że rząd boi się podjąć jakiejkolwiek decyzji, żeby choć dla przykładu pokazać, że można poprawić stan nawet najgorszej kopalni i że tę sprawę traktujemy teraz poważnie. I mówię o tym koszcie granicznym — nie bać się, rzeczywiście go określić. I jasno postawić sprawę. Jeżeli mówimy o gospodarce rynkowej, to nie chcemy, żeby górnictwo zostało enklawą, gdzieś poza tym systemem rynkowym i potem się musiało przepychać, żądać, by tyle a tyle do niego dołożyć. Trzeba jasno ustalić reguły gry.</u>
          <u xml:id="u-191.4" who="#PosełCzesławSobierajski">Jak mówimy, że nie podoba nam się samodzielność kopalń jako osób prawnych, to trzeba powiedzieć, że chcemy, żeby zrobić holding spółek w agencji węglowej, ale również tak, żeby mechanizmy tej gry w praktyce były jasne i czytelne. Natomiast jest pełno niedomówień, pełno różnych domysłów i potem są te efekty, jakie są.</u>
          <u xml:id="u-191.5" who="#PosełCzesławSobierajski">Jeśli chodzi o wypłaty, to też nie było tak, że górnicy się domagali wypłaty w tym roku. Jeżeli się domagali — wiem, bo uczestniczyłem w negocjacjach — to wypłaty nie w styczniu, nie teraz; oczywiście chodziło o zysk tak zwany, bo kopalnie zysku nie mają.</u>
          <u xml:id="u-191.6" who="#PosełCzesławSobierajski">Pan minister tutaj powiedział, że kopalnie mają wypłaty, których jakoby inni nie mieli. Są przecież karty hutników, jeszcze inne, tak że na Barbórkę nie tylko górnicy je dostają.</u>
          <u xml:id="u-191.7" who="#PosełCzesławSobierajski">I jak mówię — co już było powiedziane wcześniej — z takiego ustawienia a nie innego wynika stan ekonomiczny kopalń, a nie z własnej ich winy. Mimo tych doświadczeń, już prawie rocznych, nieszczęśliwych doświadczeń, choć może potrzebnych, chciałbym żeby wszystkie strony wyciągnęły wnioski. Mam nadzieję, że w nowym roku wspólnie z Komisją Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów przedstawimy Wysokiej Izbie niezbędne kwoty, może nie 3 bln zł, może 2 bln zł, nie spierajmy się o cyfrę, ona jest duża. I musimy, Wysoka Izbo, w przyszłym roku w ustawie budżetowej to uwzględnić, bo inaczej będziemy mieli problem bez przerwy narastający. I tym optymistycznym, oby, akcentem chcę zakończyć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-192.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">W takim razie uważam, że Sejm przyjął do wiadomości informację pana ministra przemysłu o stanie rozmów z górnikami i że ta informacja została rozszerzona o dyskusję, która miała miejsce.</u>
          <u xml:id="u-192.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Powracamy do punktu 9 porządku dziennego: Informacje prezesa Najwyższej Izby Kontroli oraz Komisji Nadzwyczajnej do zbadania sprawy importu alkoholi o stanie jej prac.</u>
          <u xml:id="u-192.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Wysoka Izba wysłuchała już tych informacji. Pozwalam sobie przypomnieć stanowisko Konwentu Seniorów, który proponował Wysokiej Izbie, żebyśmy dzisiaj nie toczyli debaty nad tym punktem porządku dziennego, dlatego że nie jest gotowe sprawozdanie komisji. Natomiast chciałam powiedzieć, że przedstawiciele rządu, to jest zastępca prokuratora generalnego, minister ds. współpracy z zagranicą i wiceprezes Rady Ministrów pan Leszek Balcerowicz są gotowi udzielić wyjaśnień czy zająć stanowisko jeżeli Wysoka Izba uzna, że dzisiaj będziemy tę sprawę poruszać. Chciałam w takim razie państwa spytać, czy decyzja Wysokiej Izby, zgodnie ze stanowiskiem Konwentu Seniorów, jest taka, żebyśmy odbyli dyskusję i wysłuchali wtedy stanowiska przedstawicieli rządu, kiedy będziemy mieli sprawozdanie komisji sejmowej, czy żebyśmy wysłuchali dzisiaj stanowiska przedstawicieli rządu. Ponieważ zadałam pytanie dotyczące jakby dwóch spraw, uściślę je. Chcę powiedzieć, że jeżeli nie usłyszę sprzeciwu wobec stanowiska Konwentu, żebyśmy dzisiaj nie toczyli dyskusji na temat sprawy alkoholu, tylko odłożyli ją do momentu gotowego sprawozdania komisji, uznam, że Wysoka Izba tę propozycję przyjęła.</u>
          <u xml:id="u-192.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#PosełTadeuszDziuba">Nie chcę sprzeciwić się temu wnioskowi. Natomiast chciałbym poprosić panią marszałek, żeby zezwoliła mi na złożenie wniosku w sprawie związanej z raportem Najwyższej Izby Kontroli.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#PosełTadeuszDziuba">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pragnę złożyć — bez entuzjazmu — wniosek związany z szerszym kontekstem sprawy omawianej w raporcie Naczelnej Izby Kontroli. Otóż jak wiadomo cechą charakterystyczną polskiego podatku obrotowego, jednego z dwóch podstawowych źródeł dochodów budżetowych państwa, jest koncentracja jego poborów w kilku ledwie branżach. Około 50% wpływu tego podatku stanowią wpływy z opodatkowania wyrobów spirytusowych, piwa, papierosów, innych wyrobów tytoniowych, benzyny i oleju napędowego. Tak więc każda normodawcza działalność w tym zakresie ma strategiczne — nie waham się użyć tego słowa — znaczenie z punktu widzenia interesów państwa. Na tym tle zwraca uwagę rozporządzenie ministra finansów z dnia 18 maja 1990 r. w sprawie zwolnienia od podatku obrotowego i dochodowego podatników osiągających przychody z niektórych rodzajów nowo uruchomionej działalności gospodarczej. Otóż rozporządzenie to zwalniało od podatku obrotowego w okresie dwóch lat spółki cywilne będące importerami. Straty, które poniósł budżet państwa z tytułu tego specyficznego zwolnienia podatkowego spółek cywilnych importujących, w szczególności piwo i wyroby tytoniowe, mogą być znaczne.</u>
          <u xml:id="u-195.1" who="#PosełTadeuszDziuba">Minister finansów naprawił swój błąd w rozporządzeniu z dnia 28 września 1990 r., ale w okresie 5 miesięcy, od 31 maja do 24 października 1990 r., owo szczególne uprzywilejowanie wybranych podmiotów działalności gospodarczej przyniosło podwójne straty.</u>
          <u xml:id="u-195.2" who="#PosełTadeuszDziuba">Po pierwsze — z tytułu zwolnienia i ulg importowych dla spółek cywilnych.</u>
          <u xml:id="u-195.3" who="#PosełTadeuszDziuba">Po drugie — z tytułu ograniczenia sprzedaży i produkcji krajowego monopolu państwowego.</u>
          <u xml:id="u-195.4" who="#PosełTadeuszDziuba">W związku z powyższym wnioskuję o:</u>
          <u xml:id="u-195.5" who="#PosełTadeuszDziuba">— po pierwsze, zlecenie Najwyższej Izbie Kontroli przeprowadzenia rozeznania co do rozmiarów strat jakie poniósł budżet państwa z powodu niewłaściwej normodawczej działalności Ministerstwa Finansów we wskazanym zakresie, oraz,</u>
          <u xml:id="u-195.6" who="#PosełTadeuszDziuba">— po drugie, o zlecenie sejmowej Komisji Nadzwyczajnej do zbadania sprawy importu alkoholi zbadania wymienionej przeze mnie kwestii.</u>
          <u xml:id="u-195.7" who="#PosełTadeuszDziuba">Raz jeszcze wracam do myśli zasadniczej, leżącej u podstaw mojego wniosku. Regulacje podatkowe dotyczące zwolnienia lub ulg w zakresie produkcji obrotu artykułami monopolowymi mają strategiczne znaczenie dla bytu państwa. Zwolnienia lub ulgi dokonywane z naruszeniem zasady równości w prawie podatkowym mogą doprowadzić z jednej strony do strat budżetu państwa, a z drugiej — do osiągania przez niektórych uprzywilejowanych podatników milionowych zysków. Tak więc cała ta sfera powinna znaleźć się pod publiczną kontrolą, czemu — mam nadzieję — służy mój wniosek.</u>
          <u xml:id="u-195.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję. Rozumiem, że jest to wniosek do Komisji Nadzwyczajnej i jednocześnie do Najwyższej Izby Kontroli z prośbą o zajęcie stanowiska w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa chciał jeszcze zabrać głos? Jeżeli nie, uznaję, że Wysoka Izba przyjęła propozycję Konwentu Seniorów, że do sprawy importu alkoholi wrócimy wtedy, kiedy będziemy mieli stanowisko Komisji Nadzwyczajnej. Natomiast przedstawiciele rządu będą w czasie prac komisji współpracować z nią i udzielać wyjaśnień.</u>
          <u xml:id="u-196.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">W takim razie Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm przyjął informację prezesa Najwyższej Izby Kontroli oraz Komisji Nadzwyczajnej do wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-196.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Wysoka Izba propozycję przyjęła.</u>
          <u xml:id="u-196.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-196.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do punktu 10 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o paszportach (druki nr 391 i 593).</u>
          <u xml:id="u-196.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji, pana posła Pawła Łączkowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#PosełPawełŁączkowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałbym prosić o wyrażenie zgody na to, abym nie przedstawiał już szczegółowo projektu ustawy o paszportach, jako że projekt ten został bardzo wyczerpująco omówiony wtedy, kiedy odbywało się pierwsze czytanie i dyskusja nad drukiem nr 391. Zmiany wprowadzone w wyniku prac komisji i specjalnie powołanej podkomisji nie są zbyt daleko idące — nie zmieniają istoty ustawy — i dlatego wydaje mi się, że ze względu na bogaty program dzisiejszego posiedzenia, warto by było zrezygnować ze szczegółowego referowania projektu po raz wtóry.</u>
          <u xml:id="u-197.1" who="#PosełPawełŁączkowski">Chciałem tylko przypomnieć istotę tego projektu, istotę tej nowej regulacji. Zasadza się ona na tym, iż dążymy przez ustawę o paszportach do realizacji jednego z praw człowieka i obywatela, mianowicie prawa mówiącego o swobodnym wyborze miejsca pobytu i zamieszkania każdego z obywateli Rzeczypospolitej Polskiej. Paszport traktowany jest przez ustawodawcę jako dokument umożliwiający korzystanie z tego właśnie prawa.</u>
          <u xml:id="u-197.2" who="#PosełPawełŁączkowski">Druga zasada to maksymalne uproszczenie procedury administracyjnej umożliwiające łatwy dostęp do paszportu. Tu trzeba od razu powiedzieć, iż w znacznej części projektowana regulacja na dobrą sprawę sankcjonuje obecnie trwającą praktykę organów paszportowych. Zresztą samo stosunkowo małe zainteresowanie przebiegiem prac legislacyjnych dotyczących paszportów wskazuje na to, iż ta dotychczasowa praktyka spotyka się z aprobatą społeczną i w tym kierunku też idzie omawiany przeze mnie projekt.</u>
          <u xml:id="u-197.3" who="#PosełPawełŁączkowski">Wreszcie trzecia zasada to podporządkowanie spraw paszportowych nadal Ministerstwu Spraw Wewnętrznych, ale zlecenie bezpośredniego wydawania paszportów i dokonywania zmian w paszportach urzędom wojewodów (właściwym ze względu na miejsce stałego pobytu).</u>
          <u xml:id="u-197.4" who="#PosełPawełŁączkowski">Chciałbym teraz króciutko przedstawić te zmiany, które w wyniku prac komisji i dyskusji, jaka odbyła się przy pierwszym czytaniu, zostały wprowadzone do projektu przedstawionego w druku nr 391. Są to zmiany następujące.</u>
          <u xml:id="u-197.5" who="#PosełPawełŁączkowski">Po pierwsze — pojawia się paszport służbowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Samo utrzymanie tego paszportu, bo istnieje on do tej pory, wywołało bardzo długą dyskusję. Poważne obawy członków komisji budziło to, aby paszporty służbowe MSZ nie stały się tym, czym obecnie są paszporty służbowe. Intencją projektodawców jest maksymalne ograniczenie liczby uprawnionych do tego typu paszportów i maksymalnie ścisły nadzór nad nimi ze strony ministra spraw zagranicznych. Samo istnienie tych paszportów uznaliśmy za niezbędne, choćby w odniesieniu do tych osób, które pełnią swoje obowiązki na placówkach dyplomatycznych poza granicami kraju, a nie posiadają prawa do uzyskania paszportu dyplomatycznego. Zresztą praktyka międzynarodowa wskazuje, iż istnienie tej formy paszportów jako paszportów MSZ jest ze wszech miar wskazane.</u>
          <u xml:id="u-197.6" who="#PosełPawełŁączkowski">Druga zmiana, druga poprawka w stosunku do druku nr 391 to wprowadzenie dalszych, można by powiedzieć, maksymalnych ułatwień w wydawaniu paszportów w przypadkach szczególnych, tam, gdzie przemawia za tym ważny interes osoby uprawnionej. Mówię tu. o art. 4 ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-197.7" who="#PosełPawełŁączkowski">Ogranicza się także liczbę przypadków, w których można odmówić wydania paszportu. Jest to art. 6 ust. 1. To ograniczenie jest tu sprowadzone do minimum, właściwie w grę wchodzą trzy przypadki: gdy mamy do czynienia z wnioskiem sądu prowadzącego przeciw osobie ubiegającej się o paszport postępowanie w sprawie karnej lub cywilnej, kiedy mamy do czynienia z wnioskiem Prokuratora Generalnego w sprawie osoby ubiegającej się o paszport, co do której podjęto czynności związane z przejęciem ścigania o przestępstwo popełnione za granicą i wreszcie wtedy, kiedy mamy do czynienia z wnioskiem organu prowadzącego przeciw osobie ubiegającej się o paszport postępowanie przygotowawcze lub wykonawcze w sprawie karnej o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego, albo w sprawie karnej skarbowej.</u>
          <u xml:id="u-197.8" who="#PosełPawełŁączkowski">Ustala się również jednolity czas ważności paszportu na 10 lat. Początkowo projekt zakładał zróżnicowany czas ważności paszportu i związane z tym zróżnicowanie opłat paszportowych. Komisje stanęły na stanowisku, iż paszport należy wydawać na lat 10, związana z tym jest jednolita opłata paszportowa, przy czym wyraźnie akcentowano w czasie posiedzeń komisji, iżby opłaty paszportowe nie miały charakteru fiskalnego, iżby rzeczywiście ich wysokość odpowiadała kosztom ponoszonym w trakcie przygotowywania paszportów i związanych bezpośrednio z jego wydawaniem.</u>
          <u xml:id="u-197.9" who="#PosełPawełŁączkowski">Wreszcie pojawiają się dwa artykuły nowe w ustawie. Jest to art. 17 regulujący sprawy związane z przejęciem wydawania paszportów przez wojewodów, w szczególności ustala się w tym art. 17 tryb postępowania z dotychczasowymi pracownikami wydziałów paszportów przy komendach wojewódzkich policji (ten przepis ma wyraźnie charakter przepisu przejściowego), oraz nowy art. 18, w którym dokonuje się niezbędnych zmian w ustawie o cudzoziemcach. Ustawa o cudzoziemcach przewidziana jest do nowelizacji, ale póki co, konieczne są te zmiany jako konsekwencja przyjęcia nowych kompetencji wojewodów w sprawach regulujących także i sprawy cudzoziemców na terenie naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-197.10" who="#PosełPawełŁączkowski">I to są, Wysoki Sejmie, te najistotniejsze zmiany, które pojawiają się w przedkładanej dziś Wysokiemu Sejmowi ustawie w druku nr 593.</u>
          <u xml:id="u-197.11" who="#PosełPawełŁączkowski">Do zaprezentowanej Wysokiej Izbie ustawy chciałbym zgłosić dwie autopoprawki: jedna — jest to autopoprawka o charakterze technicznym. Po prostu w trakcie przygotowywania druku, z pewnością w wyniku błędu, pominięto w art. 17 wyrazy następujące: „i art. 17 ust. 1”. Wnoszę, aby Wysoki Sejm zechciał przyjąć to jako autopoprawkę, dodając do art. 17 ust. 2 wyrazy: „i art. 17 ust. 1”. W związku z czym ust. 2 art. 18 brzmiałby: „Zadania i odpowiadające im kompetencje określone w art. 4 ust. 1, art. 7 ust. 3, art. 11 ust. 1, art. 12, art. 14 ust. 3 i 4 i art. 17 ust. 1 ustawy wymienionej w ust. 1, należące dotychczas do komendantów wojewódzkich Policji, przechodzą do właściwości wojewodów”. Jest to prawidłowe brzmienie ust. 2 art. 18.</u>
          <u xml:id="u-197.12" who="#PosełPawełŁączkowski">I wreszcie chciałbym przedstawić wniosek mniejszości, dyskutowany bardzo długo w czasie posiedzeń zarówno podkomisji jak i komisji, zgodnie z którym do art. 6 ust. 2 należałoby dodać pkt 3 w następującym brzmieniu: „Na czas nie dłuższy niż 12 miesięcy gdy uzyskano, w trybie przewidzianym w umowach międzynarodowych, potwierdzoną informację, że osoba w czasie pobytu za granicą dopuściła się przestępstwa lub wykroczenia z chęci zysku”. Chodzi tu o możliwość odmowy wydania paszportu nowego, bądź też zgodnie z art. 10 możliwość unieważnienia posiadanego paszportu ważnego w stosunku do tych osób, które naruszają prawo państw trzecich w czasie pobytu za granicą.</u>
          <u xml:id="u-197.13" who="#PosełPawełŁączkowski">Dyskusja wokół tej poprawki, jak już powiedziałem, toczyła się bardzo długo. Jest to problem niesłychanie skomplikowany. Z jednej bowiem strony wiadomo, iż cały szereg państw od ograniczeń tego typu w naszym prawodawstwie, tj. wprowadzonych do naszego prawodawstwa, uzależnia zlikwidowanie wiz dla obywateli polskich. Z drugiej strony chciałem powiedzieć, iż komisja stanęła na stanowisku, że tego rodzaju rozwiązanie miałoby charakter precedensowy. Jak wynika z analizy przepisów paszportowych takich państw jak: Francja, Stany Zjednoczone, Niemcy, Wielka Brytania, Włochy, Kanada, Szwecja, żadne z tych ustawodawstw nie przewiduje tego typu ograniczeń. Jest to przepis, który może pociągać za sobą bardzo dotkliwe skutki, przede wszystkim z uwagi na dość niejasną sytuację dotyczącą „potwierdzonej informacji”. Wymagałoby to dodatkowych umów międzynarodowych, które by regulowały tryb, w jakim władze polskie byłyby informowane o czynach karalnych, których dopuściła się z chęci zysku osoba będąca obywatelem polskim poza granicami naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-197.14" who="#PosełPawełŁączkowski">Komisja odrzuciła ten wniosek, pojawia się on tutaj jako wniosek mniejszości i Wysoka Izba zechce się w tej sprawie wypowiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-197.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-198.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Do głosu zapisanych jest 2 mówców. Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Bondarewskiego ze Stronnictwa Demokratycznego, a jako następnego pana posła Norberta Łyska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#PosełAndrzejBondarewski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Jest to jedna z czterech legislacji zapowiedzianych i oczekiwanych nie tylko przez Polaków w kraju ale i Polaków za granicą, ponieważ dotychczasowy system prawny regulujący sprawę paszportów budził szereg nie tylko wątpliwości, ale i żali ze strony tych ostatnich.</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#PosełAndrzejBondarewski">Wydaje mi się, że anachronizmem w naszym ustawodawstwie, wyraźnie w jakiś sposób deprecjonującym naszych obywateli zamieszkałych za granicą, było utrzymywanie paszportów konsularnych. Te paszporty były po prostu legitymacją obywateli polskich jakby gorszej kategorii. Były legitymacją do obciążania ich szczególnymi kwotami pieniężnymi, które potem zostały usunięte, ale w każdym razie pamiętamy, że kiedy Polak przyjechał do kraju, musiał wymieniać określone ilości dewiz. Te paszporty powodowały często zdzierstwo naszych instytucji inaczej traktujących Polaka z zagranicy niż Polaka zamieszkałego w kraju. Ta sprawa ulega, z pewnością ku pełnemu zadowoleniu Polaków mieszkających za granicą, likwidacji.</u>
          <u xml:id="u-199.2" who="#PosełAndrzejBondarewski">Kolejna ważna sprawa — paszport łączy się oczywiście z obywatelstwem, a ta kwestia czeka na nowe uregulowanie w ustawie. Jest to sprawa niezwykle trudna. Komisja Łączności z Polakami za Granicą stale jest indagowana, kiedy ta regulacja nastąpi, tymczasem nie może to nastąpić szybko, gdyż zupełnie inna jest sytuacja Polaków pozostałych na ziemiach wschodnich, Polaków, którzy stracili obywatelstwo nie ze swojej winy, tylko dlatego że tam się urodzili i tam pozostali, a zupełnie inna jest sytuacja obywateli, którzy z własnej woli np. wyjechali do Niemiec i w tej chwili bardzo chętnie by posiadali podwójne obywatelstwo. Inaczej też wygląda sprawa Polaków, którzy wyemigrowali podczas wojny i do tej pory jak świętość przechowywali swój przedwojenny paszport i obywatelstwo, choć nie zmieniali go na paszport Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Są to wszystko sprawy niezwykle bolesne, dalej czekające na rozwiązanie i myślę, że niedługo Sejm będzie miał do czynienia z niezwykle delikatną materią, jaką będzie kwestia łącząca się w jakimś sensie z paszportami, mianowicie, z ustawą o obywatelstwie.</u>
          <u xml:id="u-199.3" who="#PosełAndrzejBondarewski">Wydaje mi się, że wprowadzenie ustawy o paszportach powinno też przyspieszyć prace nad zmianą prawa dewizowego. Nadal w tym prawie istnieją przepisy, które w formie pojęcia „cudzoziemiec dewizowy”, odnoszącego się także do obywateli polskich za granicą, dyskryminują polskich obywateli. Wtedy, kiedy rozwiązaliśmy jednoznacznie już i zlikwidowaliśmy ograniczenia sprzedaży nieruchomości Polakom posiadającym obywatelstwo polskie, niezależnie od miejsca ich zamieszkania, pozostawiamy pewne anomalia w prawie dewizowym. Sytuacja ta musi ulec zmianie.</u>
          <u xml:id="u-199.4" who="#PosełAndrzejBondarewski">I wreszcie sprawa, która łączy się z paszportem — wizy. Znaleźliśmy się w takiej sytuacji, że praktycznie wszystkie kraje zachodnie zamknęły nam drogę do podróżowania bez wiz. W tej chwili są prognozy i to bardzo poważne, że wręcz większość albo duża część krajów zadeklaruje gotowość zniesienia wiz dla Polaków, ale absolutnie nie ma państwa, które nie oczekiwałoby z naszej strony pewnych gestów ograniczających negatywne skutki zachowań niektórych Polaków przebywających za granicą.</u>
          <u xml:id="u-199.5" who="#PosełAndrzejBondarewski">Dotyczy to zarówno Austrii jak i Niemiec, Belgii, Holandii, i szczególnie Francji. W dzisiejszej prasie jest istotna notatka, w której można przeczytać, że Szwedzi i Duńczycy oczekują, że z dniem 1 stycznia będą mogli znieść wizy dla Polaków. Znów jednak pojawia się tam takie zastrzeżenie, że oczekują z naszej strony takiego prawa, które ograniczałoby chociażby w jakimś stopniu negatywne zachowanie Polaków w ich krajach, a które może wzburzyć opinię miejscową i nastawić ją przeciwko możliwości swobodnego podróżowania Polaków do tych krajów. Takie oburzenie w okresie przedwyborczym w Austrii spowodowało, że Austria — jako ostatnia — zniosła bezwizowy ruch dla Polaków.</u>
          <u xml:id="u-199.6" who="#PosełAndrzejBondarewski">Wydaje mi się, że w tej sytuacji musimy jednoznacznie opowiedzieć się za poprawką zgłoszoną przez mniejszość. Jeżeli chcemy zniesienia wiz dla Polaków, wydaje mi się, że ta poprawka, w jakkolwiek minimalny, ale znaczący sposób, czyni zadość oczekiwaniom tych krajów, które chcą nam zaoferować zniesienie wiz. Jeżeli w tej chwili mówimy, że jesteśmy zamknięci właśnie tymi ograniczeniami wizowymi, to zróbmy ten gest, który proponuje się w poprawce mniejszości. Rozmowy prowadzone na szczeblu naszych ambasad i konsulatów wyraźnie wskazują na możliwość zniesienia wiz, jeżeli z naszej strony tego rodzaju gest się pojawi. A jeżeli państwo starannie przeczytają tę poprawkę, okaże się, że nie jest ona w jakiś rażący sposób dyskryminująca rodaków. Jest, po pierwsze, możliwością, po drugie, uzależnioną od umów międzynarodowych, które jeszcze nie wszędzie są, jest uzależniona od prawidłowego współdziałania między policją polską i policjami innych krajów, wreszcie jest stosunkowo bardzo łagodną sankcją za stałe naruszanie przepisów kraju goszczącego Polaków.</u>
          <u xml:id="u-199.7" who="#PosełAndrzejBondarewski">Jest jeszcze jedna kwestia, o której chciałbym na zakończenie powiedzieć. Niezależnie od tego, czy będziemy mieli zniesione wizy, czy nie, czy wprowadzimy te paszporty czy nie, to aż się prosi zgłoszenie, już po raz któryś, nie tylko interpelacji, ale wniosku — zróbmy coś, aby nasze granice nie stały się autentycznymi barierami do wyjazdu i wjazdu rodaków i gości zagranicznych do Polski, a także wwozu i wywozu towarów.</u>
          <u xml:id="u-199.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-200.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Norberta Łyska z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, a następnie pana posła Eugeniusza Brzezińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#PosełNorbertLysek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W trakcie pierwszego czytania ustawy o paszportach zgłosiłem szereg uwag, których większość została przez komisję przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-201.1" who="#PosełNorbertLysek">Najbardziej cieszy mnie wycofanie możliwości administracyjnego wpływu na decyzję paszportową. Jednak zaniepokojenie wywołuje brak możliwości sądowej kontroli tych decyzji.</u>
          <u xml:id="u-201.2" who="#PosełNorbertLysek">Panie i Panowie! Każdy człowiek ma prawo opuścić jakikolwiek kraj, także swój własny. Ta zasada, zawarta w art. 12 ust. 2 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, przyświecała Radzie Ministrów przy opracowaniu projektu ustawy o paszportach, co znalazło odbicie w art. 3 projektu, przyznającym prawo do otrzymania paszportu każdemu obywatelowi. Jednak art. 5 projektu uzależnia otrzymanie paszportu od wniesienia opłaty. I tutaj zaczynam mieć wątpliwości co do zasadności płacenia za realizację mojego prawa. Mogę tutaj zrozumieć konieczność wniesienia opłaty skarbowej za czynności organu administracji i pokrycie kosztów wyprodukowania paszportu, ale nie mogę zrozumieć tendencji do pobierania opłat za realizację mojego prawa. Dlatego proponuję, aby w art. 5 ust. 1 po słowie: „opłat” dodać „skarbowych”, zaś w ust. 2 tego artykułu słowo: „paszportowych” zastąpić wyrazem „skarbowym”. Upieram się przy tym dlatego, że w przypadku użycia w ust. 1 określenia „opłat skarbowych”, zostanie zlikwidowana możliwość pobierania innych opłat, sugerujących, iż płacę za realizację mojego prawa. Upieram się także przy zastąpieniu opłaty paszportowej opłatą skarbową, gdyż,</u>
          <u xml:id="u-201.3" who="#PosełNorbertLysek">— po pierwsze, sprawy paszportów załatwiane będą przez organy administracji ogólnej, które za swoje usługi pobierają opłaty skarbowe,</u>
          <u xml:id="u-201.4" who="#PosełNorbertLysek">— a po drugie, dlatego iż unikniemy w ten sposób dodatkowych kosztów związanych z koniecznością drukowania stosunkowo krótkich serii znaczków opłaty paszportowej.</u>
          <u xml:id="u-201.5" who="#PosełNorbertLysek">W tym celu należy wnieść odpowiednie zmiany w art. 5 i 10 projektu. Traktuję te wnioski jako wnioski formalne.</u>
          <u xml:id="u-201.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Eugeniusza Brzezińskiego z „Pax”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#PosełEugeniuszBrzeziński">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Chciałbym zgłosić dwie swoje uwagi do omawianego dzisiaj projektu.</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#PosełEugeniuszBrzeziński">Pierwsza dotyczy art. 7 ust. 2. Ponieważ w praktyce bardzo ważne jest niezwłoczne realizowanie paszportów w przypadkach losowych, wydaje się uzasadnione, aby ustawowo zagwarantować taki tryb postępowania w nagłych przypadkach. Należy podkreślić, że aktualnie np. w wydziale paszportów w Krakowie nie tylko takie sprawy załatwia się natychmiast, ale również zmian w paszportach dokonuje się na życzenie strony niezwłocznie. Dotychczas pracownicy wydziałów paszportów, jako funkcjonariusze resortu spraw wewnętrznych, musieli być dyspozycyjni, pełniąc tzw. całodobowe dyżury w miejscu zamieszkania na wypadek konieczności realizacji będących w zakresie ich obowiązków zadań. Projekt ustawy umożliwia realizację paszportów w sprawach nagłych do trzech dni, co jest ewidentnym krokiem wstecz w stosunku do aktualnie obowiązującej praktyki.</u>
          <u xml:id="u-203.2" who="#PosełEugeniuszBrzeziński">I art. 7 ust. 4. Zgodnie z obowiązującymi przepisami wykonawczymi, podpisanie podania o wydanie paszportu małoletniemu przez jednego z rodziców, jeżeli drugi nie wniósł sprzeciwu w sprawie wydania paszportu, zastępuje oświadczenie o wyrażeniu zgody na wyjazd małoletniego za granicę. Zatem należy rozważyć — czy w każdej sytuacji trzeba żądać zgody obojga rodziców oraz — czy sądy opiekuńcze będą zmuszone prowadzić kosztowne postępowanie w przypadkach, gdy uzyskanie zgody jest niemożliwe z przyczyn nie związanych z istotą sprawy. Sprawa nie jest tak jednoznaczna — choć zasada jest słuszna — i wymaga głębokich przemyśleń i podjęcia takich decyzji, które by nie utrudniały otrzymania paszportu przez małoletnich obywateli, ale równocześnie nie naruszały uprawnień obojga rodziców.</u>
          <u xml:id="u-203.3" who="#PosełEugeniuszBrzeziński">W praktyce niewydanie paszportu małoletniemu może nastąpić tylko w przypadku złożenia sprzeciwu w tej sprawie przez jednego z rodziców i tylko w tego typu przypadkach decyzja paszportowa jest uzależniona od postanowienia sądu opiekuńczego. Zachodzi wątpliwość, czy proponowane w ustawie rozwiązanie nie będzie utrudnieniem w postępowaniach paszportowych, a społeczeństwo nie odbierze tego jako niewłaściwego kroku w kierunku zmian polityki paszportowej.</u>
          <u xml:id="u-203.4" who="#PosełEugeniuszBrzeziński">I na końcu uwaga ogólna. Należy również rozważyć, czy wszyscy wojewodowie w ustawowym terminie będą w zbliżonym stopniu przygotowani do przejęcia odpowiedzialności za sposób obsługi paszportowej obywateli w sezonie turystycznym w przyszłym roku. Wiązać się to może z możliwościami lokalowymi, technicznymi i kadrowymi oraz niejednolitym sposobem organizacji pracy i stanu poszczególnych wydziałów paszportów”. Należy liczyć się z tym, że dotychczasowi funkcjonariusze wydziałów paszportów resortu spraw wewnętrznych mogą być zwolnieni na mocy prawa ze służby. Na sprawę odpowiedniego przygotowania kadr w nowych organach paszportowych należy zwrócić szczególną uwagę, ponieważ obecnie najistotniejsze jest to, aby paszporty były wydawane terminowo oraz poprawiła się obsługa paszportowa obywateli. W związku z powyższym zachodzi wątpliwość, czy wojewodowie w okresie trzech miesięcy będą w stanie poprawić sytuację w tym zakresie, czy też spotkamy się z jej pogorszeniem i wynikającym z tego niezadowoleniem społecznym.</u>
          <u xml:id="u-203.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-204.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Panie pośle, chciałam spytać czy pań poseł te dwa wnioski zgłasza jako poprawki do ustawy? Czy to jest kwestia do dyskusji?</u>
          <u xml:id="u-204.2" who="#komentarz">(Poseł Eugeniusz Brzeziński: To są moje uwagi.)</u>
          <u xml:id="u-204.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Ale czy pan poseł swoje uwagi zgłasza jako poprawki formalne, które musimy przegłosować.</u>
          <u xml:id="u-204.4" who="#komentarz">(Poseł Eugeniusz Brzeziński: Jako poprawki formalne. Ja to zaraz złożę.)</u>
          <u xml:id="u-204.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">To bardzo proszę zgłosić na piśmie panu posłowi sprawozdawcy. W takim razie musimy głosowanie odłożyć.</u>
          <u xml:id="u-204.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, na tym lista zgłoszonych mówców jest wyczerpana. Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-204.7" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo pana posła. Może potem, panie ministrze, bo jeszcze pan poseł chciał zabrać głos, przepraszam. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#PosełRyszardIwan">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pozwolę sobie przytoczyć krótki fragment notatki MSZ: Do odmowy wydania paszportu w przypadkach: decyzji sądu lub prokuratury w związku z popełnieniem przestępstwa, próby uniknięcia odpowiedzialności alimentacyjnej, próby uniknięcia odpowiedzialności podatkowej, dewizowej lub celnej, gdy osoba zainteresowana wyjazdem za granicę nie spłaciła zaciągniętej pożyczki... Jest to fragment notatki Ministerstwa Spraw Zagranicznych sporządzonej na podstawie informacji udzielonych przez urzędy konsularne w Paryżu, Waszyngtonie, Chicago, Nowym Jorku, Londynie, Sztokholmie, Rzymie i Ottawie.</u>
          <u xml:id="u-205.1" who="#PosełRyszardIwan">Wszystkie przypadki, o których mowa w tej notatce, zostały uwzględnione w naszej ustawie. Podaję te przykłady po to, aby w sposób wyraźny wystąpić przeciwko wnioskowi zaproponowanemu przez mniejszość. Byłby to wyjątkowy precedens, gdybyśmy ten wniosek mniejszości przyjęli, ponieważ uznalibyśmy też skutki postępowania przeciwko osobom, którym nie udowodniono w kraju dokonania jakiegokolwiek przestępstwa.</u>
          <u xml:id="u-205.2" who="#PosełRyszardIwan">Mówi się we wniosku o potwierdzonej informacji o dokonaniu przestępstwa z chęci zysku. Co to znaczy: „potwierdzona informacja”? Podam z kolei inną informację jako przykład. Nie tak dawno służby celne np. Czechosłowacji wszystkim uczestnikom kilku wycieczek zaznaczyły w paszportach, że dokonały jakiegoś tam przestępstwa, bez jakiegokolwiek udowodnienia tego. I w takiej sytuacji należałoby tym ludziom, zgodnie z wnioskiem mniejszości, odmówić na 12 miesięcy prawa wyjazdu z kraju.</u>
          <u xml:id="u-205.3" who="#PosełRyszardIwan">Sądzę, że przestępstwa dokonywane przez obywateli polskich za granicą powinny być tamże karane. Nie może być tak, że np. Szwedzi odpowiadają w tym momencie, że oni po prostu nie chcą tego robić, bo ich na to finansowo nie stać. Jeżeli złapali przestępcę, niech on tam zostanie ukarany.</u>
          <u xml:id="u-205.4" who="#PosełRyszardIwan">I jeszcze jedna rzecz. Sądzę, że jeżeli Polacy, a to boli nas wszystkich, wyjeżdżają za granicę i tam szkodzą naszemu dobremu imieniu przez handlowanie towarem, przez różnego rodzaju ekscesy, to raczej powinniśmy, że tak powiem, zobowiązać do wnikliwej kontroli urząd celny i nasze służby celne, a nie na podstawie informacji, jak to mówi wniosek, wstrzymywać wydanie paszportu na okres 12 miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-205.5" who="#PosełRyszardIwan">Dlatego pragnę jeszcze raz przeciwstawić się wniesionemu wnioskowi mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-205.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa chcę jeszcze zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-206.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#PosełRadosławGawlik">Wysłuchałem z uwagą wypowiedzi pana posła występującego przeciw wnioskowi mniejszości. Ale chciałem też podać kilka faktów, które by przemawiały jednak za tym wnioskiem mniejszości. I to nie będzie polegało tylko na tym — jak poseł sprawozdawca powiedział — że takie jest życzenie państw zachodnich, do których Polacy jeżdżą. Takie życzenie często wyrażają też Polacy zamieszkali na stałe za granicą. Oni są po prostu przerażeni i załamani tym, jakie świadectwo wystawiają nam ci rodacy, którzy jeżdżą handlować, popełniać drobne kradzieże, czy czasami organizować gangi, które kradną poza granicami naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-207.1" who="#PosełRadosławGawlik">Jedyną szansę poprawy tej sytuacji widzą w tym, że musi istnieć jakby pewnego rodzaju represja, polegająca na tym, że się cofnie czy wstrzyma paszport. Podam przykład, jak to było w Berlinie Zachodnim. Policja berlińska zatrzymywała Polaków na kradzieżach w sklepie, wbijała im w paszport pieczątkę, że nie mają wjazdu do Berlina Zachodniego, po czym ci Polacy momentalnie ten paszport gubili, zgłaszali się do wydziałów paszportowych w Polsce, uzyskiwali nowy i wyjeżdżali. Wręcz od razu mówili, że to jest żadna represja dla nich i to niczego nie rozwiąże.</u>
          <u xml:id="u-207.2" who="#PosełRadosławGawlik">W związku z tym myślę, że nad tym się po prostu trzeba zastanowić. Nie wiem, być może to rozwiązanie nie jest najlepsze, ale ponieważ ustawa wchodzi w życie, wypróbujmy je. Ja bym się opowiadał za wnioskiem mniejszości, to znaczy za możliwością cofnięcia na 12 miesięcy paszportu w udowodnionych przypadkach, a jest kwestią do rozważenia, co uznamy tutaj za udowodnione, za potwierdzone, a co nie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#PosełWładysławKrzyżanowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Trzeba wyrazić żal, że tak małe było zainteresowanie posiedzeniami komisji i podkomisji, a tam obradowaliśmy przez wiele godzin właśnie nad tą kwestią.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#PosełWładysławKrzyżanowski">Początkowo byłem zwolennikiem zapisu takiego, jak proponuje mniejszość. Jednak po wielogodzinnej dyskusji doszedłem do wniosku, że ten zapis nie tylko będzie pusty, ale sprzeczny z prawami międzynarodowymi, i niczego nie załatwi. Mało tego, stwarza on możliwość ponownego, jak tu mówił jeden z moich przedmówców, osłabienia pracy służby granicznej. Przepis prawny, paragraf, niczego nie załatwi. Zanim dojdzie informacja do Polski, zanim ktoś tę informację oceni, tak jak proponuje się we wniosku mniejszości, w międzyczasie podróże będą trwały, jeżeli nie zapadną ewentualne decyzje tychże państw o ograniczeniu ruchu.</u>
          <u xml:id="u-209.2" who="#PosełWładysławKrzyżanowski">Ograniczeniem prawa swobodnego podróżowania jest wiza, a wszelkie inne ograniczenia mogą być wprowadzane wyłącznie przez właściwe kontrole graniczne. Do tego trzeba się przyzwyczaić i to musi zaistnieć w naszym kraju, także przez regulacje ekonomiczne.</u>
          <u xml:id="u-209.3" who="#PosełWładysławKrzyżanowski">Tak więc, mimo że początkowo byłem zwolennikiem zapisu, który proponuje mniejszość, teraz wyraźnie opowiadam się przeciwko niemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-210.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu podsekretarza stanu pana Jerzego Zimowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawWewnętrznychJerzyZimowski">Wysoka Izbo! Rząd z satysfakcją wita śmierć instytucji zwanej paszportem, która była instytucją polityczną, była instytucją, która spełniała rolę pewnego instrumentu sterowania społecznego, instrumentu przywileju, względnie pozbawiania przywileju, instrumentu zamykania społeczeństwa, otwierania itd., w zależności od koniunktur. Te czasy odchodzą w przeszłość i jako przedstawiciel rządu stwierdzam, że polityka nasza staje się polityką otwartą, a paszport staje się zwyczajnym dokumentem, jak każdy inny, bez owego nimbu uprzywilejowania czy też nimbu czegoś specjalnego.</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawWewnętrznychJerzyZimowski">Chciałem powiedzieć, że rząd również z satysfakcją wita demokratyczny i liberalny charakter ustawy, zgadza się on z tym rozwiązaniem, aczkolwiek po niedzieli wyborczej, jak sądzę, te nasze pojęcia demokracji, niebezpieczeństw, a także i korzyści z demokratycznych instytucji, stają się jakby głębsze i bardziej poważne, miejmy nadzieję.</u>
          <u xml:id="u-211.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawWewnętrznychJerzyZimowski">Rząd zrezygnował z przepisu, który występuje w każdej europejskiej ustawie paszportowej, mianowicie, że rząd może odmówić wydania paszportu, gdy w grę wchodzi interes obronny państwa i bezpieczeństwo państwa. Z takim wnioskiem występują organa centralne i naczelne administracyjne. Rozumiemy, że jest uraz do organów naczelnych i centralnych, jest uraz do państwa, jest przekonanie, że interesów, powiedzmy, obronności i bezpieczeństwa nie ochroni się w sposób administracyjny. Zrezygnowaliśmy zatem z takiego przepisu, aczkolwiek, powiadam, w każdej poważnej europejskiej ustawie taka klauzula bezpieczeństwa istnieje.</u>
          <u xml:id="u-211.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawWewnętrznychJerzyZimowski">Natomiast chciałbym też powiedzieć — tu odnoszę się do wystąpienia pana posła Łyska — że każda decyzja paszportowa podlega kontroli sądowej, ponieważ w konsekwencji przysługuje odwołanie do Naczelnego Sądu Administracyjnego na zasadzie ogólnej klauzuli z Kodeksu postępowania administracyjnego, tak że prosiłbym, aby nie niepokoił się tym, iż jest to decyzja stricte administracyjna.</u>
          <u xml:id="u-211.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawWewnętrznychJerzyZimowski">Chciałem też powiedzieć, że pan poseł Brzeziński poruszył pewne szczegóły techniczne, m.in. to, czy wydać w ciągu 3 dni paszport w nadzwyczajnych sytuacjach, czy może niezwłocznie. Co to znaczy niezwłocznie? To jest straszliwie pojemny termin administracyjny w naszym prawie. Jednym słowem prosiłbym, aby pan poseł zgodził się z taką myślą, że zbyt wielu szczegółów technicznych w ogólnej systemowej ustawie wprowadzać nie należy, albowiem zaciemnia ona ten kształt generalny, jaki taka ustawa mieć powinna.</u>
          <u xml:id="u-211.5" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawWewnętrznychJerzyZimowski">Czy opłaty paszportowe są opłatami skarbowymi? Moim zdaniem tak. Owszem, był kiedyś taki specjalny fundusz w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, który pochodził z opłat paszportowych, ale w tej chwili przy nowej ustawie budżetowej ten problem, moim zdaniem, znika jako problem ustawowy czy doktrynalny.</u>
          <u xml:id="u-211.6" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawWewnętrznychJerzyZimowski">Kolejny problem techniczny — czy wojewodowie są przygotowani do przejęcia wydziałów paszportowych, pozostających dotychczas w gestii policji. Otóż naszym zdaniem tak. Robiliśmy wszystko, aby wykonać pewne czynności przygotowawcze i sądzimy, że 3-miesięczny termin jest wystarczający, że już na tyle administracja rządowa jest przygotowana, iż to zadanie jest w stanie przejąć i je w miarę sprawnie realizować. Zakładamy, że praktycznie sprowadzi się to do przekazania środków rzeczowych i osobowych w gestię wojewodów. Będzie miało to trochę charakter mechaniczny, tak że nie widzielibyśmy tutaj niebezpieczeństwa. Powtarzam, że wojewodowie już do tego zadania są przygotowani.</u>
          <u xml:id="u-211.7" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawWewnętrznychJerzyZimowski">Natomiast generalnie problem, który chciałbym pod rozwagę Wysokiej Izby przedstawić, to ów wniosek mniejszościowy, który rząd popiera. Rząd stoi na stanowisku, że otwarcie granic wywołało, jak to pan poseł Bondarewski powiedział, negatywne skutki. Tak, są te negatywne skutki i świat się przed nami zamknął. Są trzy tego powody.</u>
          <u xml:id="u-211.8" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawWewnętrznychJerzyZimowski">Po pierwsze — wszyscy wymieniają fakt, iż Polacy wyjeżdżają, żeby pracować na czarno. Jest to wielki problem, który stwarzamy wszystkim krajom, które nas zapraszają.</u>
          <u xml:id="u-211.9" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawWewnętrznychJerzyZimowski">Po drugie — handlujemy. Po trzecie — niestety, dokonujemy przestępstw. Te trzy zjawiska to nie są odosobnione przypadki. Są kierunki ruchu turystycznego, gdzie 98% wyjeżdżających to po prostu ludzie, którzy chcą handlować. Jednodniowe wycieczki do Lwowa, Wilna czy innego miasta Związku Radzieckiego mają przede wszystkim cel handlowy, to stwierdzają wszyscy celnicy i cała nasza administracja celna i graniczna o tym doskonale wie. Nie oszukujmy się, że jesteśmy turystami w tym przypadku po prostu handlujemy. Większość osób, które decydują się na wyjazd, stara się o to, żeby jakoś się koszty zwróciły, czy żeby coś zarobić. Tu pomysły są różne.</u>
          <u xml:id="u-211.10" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawWewnętrznychJerzyZimowski">Niestety, jeżeli taki proces będzie trwał, jeżeli nie spróbujemy mu zapobiegać, to świat się przed nami zamknie. To nam wyraźnie mówią. Przypomnę Wysokiej Izbie pertraktacje z Czechosłowacją, w których nie możemy ruszyć z miejsca. Już pan poseł Bondarewski mówił o kampanii wyborczej w Austrii, te same zjawiska występują w Czechosłowacji — 85% opinii publicznej w rejonach przygranicznych jest przeciwko nawet małemu ruchowi granicznemu, bo się boją. My mówimy, że oni są opóźnieni w reformach i mają puste sklepy, więc im nic nie wykupimy, ale oni mają obawy i nie chcą z nami w te wymiany wchodzić. W wielu rozmowach, w wielu sondażach, które prowadzi Ministerstwo Spraw Zagranicznych, które prowadzi prezes Głównego Urzędu Ceł, powtarza się warunek: otworzymy granicę jeżeli wy wprowadzicie jakieś restrykcje, które te ujemne procesy pozwolą zatamować, przytłumić, bo nikt nie wierzy, żeby można je było zlikwidować, ale trzeba przynajmniej wprowadzić instrumenty, przy pomocy których będzie można nad tym czy próbować, czy już konsekwentnie zapanować.</u>
          <u xml:id="u-211.11" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawWewnętrznychJerzyZimowski">Nie jest ograniczeniem wiza państwa przyjmującego naszych obywateli, bo właśnie walczymy o ruch bezwizowy, czyli ten element kontroli też znika. Ja rozumiem, że te nieszczęsne niedźwiadki berlińskie przybijane w paszportach nie są w państwie praworządnym dowodem popełnienia przestępstwa. Ale tego typu sytuacje regulowane są konwencjami i z poszczególnymi państwami w ramach tych konwencji możemy się umówić, że pewne elementy, pewien charakter informacji, pewien tryb postępowania jest konieczny, abyśmy mogli traktować ten sygnał, który dostajemy od państwa przyjmującego polskich obywateli, jako sygnał dla nas miarodajny.</u>
          <u xml:id="u-211.12" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawWewnętrznychJerzyZimowski">Apeluję do Wysokiej Izby w imieniu opinii publicznej polskiej i opinii publicznej polonijnej, która jest przerażona zachowaniem naszych obywateli za granicą, abyśmy próbowali uzgodnić takie ograniczenia. Rozumiem, że może są one niedoskonałe, niedobre, może kłócą się z poczuciem praworządności, ale coś musimy zrobić. Jeżeli tego nie zrobimy, nasze rokowania, nasze rozmowy będą niezwykle utrudnione, a być może nawet i drobiazgi będą miały tutaj wielkie znaczenie w sensie negatywnym. Tak że chciałbym w imieniu rządu prosić, na tle tych doświadczeń, które mamy i z demokracją, i z procesami, jakie demokracja i otwarcie granic powoduje, co już widzimy, abyśmy próbowali tę sprawę jakoś uregulować.</u>
          <u xml:id="u-211.13" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawWewnętrznychJerzyZimowski">Chciałbym powiedzieć, że wielu z nas szermuje takim argumentem: to nie ja jeżdżę, to inni mi psują opinię i ja za nich cierpię. Otóż, proszę państwa, Wysoka Izbo, jeżeli przyjmiemy, że nie ma żadnych możliwości wyegzekwowania od obywateli polskich porządnego zachowania za granicą, tym samym przyjmiemy odpowiedzialność za nich wszystkich. To nie będzie tak, że ktoś jeden handluje, to, niestety, my jako społeczeństwo dopuszczamy do czegoś takiego. Wszyscy się na to godzimy i ponosimy moralną odpowiedzialność za zachowania naszych obywateli za granicą — my jako Izba, jako parlament, jako społeczeństwo.</u>
          <u xml:id="u-211.14" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawWewnętrznychJerzyZimowski">Chciałem powiedzieć, że będziemy w trudnej sytuacji. W tej chwili w naszym kraju pojawia się zjawisko grup żebraczych obywateli rumuńskich narodowości cygańskiej. Jest to wielki problem. W tej chwili na terenie Polski koczuje ok. 60 tys. Rumunów, którzy żyją praktycznie albo z handlu, albo po prostu z żebrania. Niech państwo pójdą na Dworzec Wschodni i zobaczą, co się tam dzieje. Pełnomocnik ds. uchodźców powiedział, że tam sytuacja przypomina dworzec w Delhi. Jest to zagrożenie dla ładu, dla porządku, natrętne żebractwo wywołuje różne zagrożenia, na przykład zagrożenie sanitarne. 50% dzieci nadaje się natychmiast do hospitalizowania. Nie ma choroby, która by nie panowała w tych zbiorowiskach. Tak że będziemy w takiej sytuacji, że nie wiem, czy wzorem Węgier, jeżeli to przekroczy jakąś linię alarmującą, nie będziemy zmuszeni transportować po prostu obywateli rumuńskich z powrotem do Rumunii. To są ciężkie pieniądze, nawiasem mówiąc, i trudne zadanie organizacyjne, ale jakoś temu podołamy. Jeżeli my do czegoś takiego będziemy zmuszeni, jednocześnie musimy dać innym krajom możliwość tego, że będą mogły stosować wobec naszych obywateli, którzy łamią w tych krajach prawo, te same zasady.</u>
          <u xml:id="u-211.15" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawWewnętrznychJerzyZimowski">To wszystko, co chciałem powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-211.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-212.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu ministra spraw wewnętrznych pana Krzysztofa Kozłowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#MinisterSprawWewnętrznychKrzysztofKozłowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ja tylko w dwóch sprawach, jak gdyby w uzupełnieniu tego, co mówił podsekretarz stanu, poseł Zimowski. Mianowicie tutaj padła taka teza, że paszport należy się obywatelowi i pobieranie opłaty jest jakby rzeczą niewłaściwą. Chciałem powiedzieć, że MSW stoi przed zadaniem dość w tej chwili trudnym finansowo, mianowicie wprowadzamy nowe paszporty. Nowe, ponieważ stare mają niewłaściwe godło, niewłaściwą nazwę państwa, rozlatują się przy byle okazji i są łatwe do podrobienia. Nowoczesny paszport musi być paszportem, którego się nie da podrobić, czy prawie się nie da, paszportem, który może być odczytywany na przejściu granicznym przez czytnik, a nie w sposób mechaniczny, paszportem, który spełnia warunki przyjęte dla paszportów w dzisiejszej Europie.</u>
          <u xml:id="u-213.1" who="#MinisterSprawWewnętrznychKrzysztofKozłowski">Taki paszport jest w tej chwili praktycznie w Polsce nie do wyprodukowania. Stąd finalizujemy rozmowy z różnymi firmami, m.in. szwajcarskimi i brytyjskimi, i chcielibyśmy od kwietnia sukcesywnie wprowadzać nowe książeczki paszportowe. Sukcesywnie, ponieważ ta wymiana musi potrwać. Nowe książeczki wydawane byłyby już w tej formie nowoczesnej i aktualnej. Ale z kolei nie możemy kupić urządzeń drukujących, bo to przekracza nasze możliwości. Kupujemy drukarki do wypełniania tych paszportów. Tych drukarek musi być wiele, bo punktów wydawania paszportów też jest wiele w Polsce. Kupujemy też gotowe paszporty, ale książeczka paszportowa kosztuje od 3 do 5 dolarów. Targujemy się jak możemy, niemniej ta opłata, ta cena książeczki musi siłą rzeczy spaść na użytkownika, na właściciela paszportu, ponieważ takiej sumy w budżecie po prostu nie było i nie ma. To jest, niestety, obciążenie, ale te kilkadziesiąt tysięcy złotych w tej chwili nie jest sumą, która by przekraczała możliwości obywateli polskich. Nie sądzę, żeby to była bariera. Nie traktujemy tego jako bariery, traktujemy jako konieczność wynikającą z wprowadzenia nowych, niezbędnych książeczek paszportowych. Trudno zmuszać obywateli polskich do używania nieaktualnych, nie w sensie formalnym, ale w sensie i wizualnym, i treściowym, książeczek paszportowych. To jedna sprawa. I druga — przekazywanie biur paszportowych w ręce wojewodów. Oczywiście wykonamy to. Kłopoty są takie, że wojewodowie nie zawsze się spieszą, ponieważ istnieją trudności. Trudność podstawowa to nie tylko to, że nie mamy książeczek, ale również to, że ludzie zwalniają się masowo z biur paszportowych, ponieważ przejście do wojewody oznacza przejście ze statusu funkcjonariusza na pracownika cywilnego, a za tym idzie obniżenie zarobków, stąd niechęć do przechodzenia do wojewodów.</u>
          <u xml:id="u-213.2" who="#MinisterSprawWewnętrznychKrzysztofKozłowski">Przekażemy etaty, przekażemy wyposażenie, przekażemy niezbędne akta w ręce wojewodów. I tu, z całą szczerością i otwartością chciałem powiedzieć, niezbędne akta. Proszę państwa, w aktach paszportowych znajdujących się w biurach paszportowych stwierdziłem, że — to jest oczywiste — istnieją akta niezbędne, a więc te, które przekażemy: ostatnia ankieta paszportowa, zastrzeżenia wynikające z ustawy, będące podstawą do ewentualnej odmowy (jeżeli sprawa jest w toku), o których mówi projekt ustawy i które przy wydawaniu paszportów mają istotne znaczenie. Natomiast nie przekażemy wojewodom, zgodnie z moim najgłębszym przeświadczeniem i tym, co reprezentuję od samego początku w resorcie spraw wewnętrznych, operacyjnych materiałów byłej służby bezpieczeństwa. Byłoby to rzeczą co najmniej niewłaściwą, a powodującą skutki trudno wyobrażalne. Donosy, opinie, świadectwa tajnych współpracowników — tego w aktach paszportowych jest sporo. I w tej chwili wojewodom i tym, którzy będą wydawali te nowe paszporty w nowej szacie graficznej, absolutnie do niczego nie jest to potrzebne.</u>
          <u xml:id="u-213.3" who="#MinisterSprawWewnętrznychKrzysztofKozłowski">Jeżeli Wysoka Izba kiedyś upoważni ministra spraw wewnętrznych, to najchętniej on by je zniszczył. Nie zniszczy dopóty, dopóki ma stać na straży tej smutnej przeszłości, śladów tego, co w Polsce oby nigdy pod żadnym już pozorem i w żadnej formie nie tylko nie wróciło, ale żeby nie było niczego, co przypominałoby owe czasy.</u>
          <u xml:id="u-213.4" who="#MinisterSprawWewnętrznychKrzysztofKozłowski">I dlatego z góry uprzedzam, żeby nie było niedomówień, żeby nie było, że znów MSW coś ukrywa, że coś wyciąga z teczek. Przekażemy, powtarzam, to co niezbędne do pracy, do podjęcia decyzji o wydaniu paszportu w świetle ustawy, którą Wysoka Izba, mam nadzieję, przyjmie. Natomiast cała reszta jest balastem, balastem historii, który powinien zostać zapieczętowany i czekać na decyzje, co dalej z tym robić.</u>
          <u xml:id="u-213.5" who="#MinisterSprawWewnętrznychKrzysztofKozłowski">Chciałem to powiedzieć, żeby nie było znowu posądzeń, że Ministerstwo Spraw Wewnętrznych coś ukrywa przed społeczeństwem, a szczególnie przed Wysoką Izbą. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-213.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Na tym lista zgłoszonych mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-214.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa... pan poseł jeszcze, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#PosełRyszardIwan">Rozumiem, że pan minister Zimowski ma spojrzenie policyjne na tą sprawę. Chciałbym jednak sprostować dwie rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-215.1" who="#PosełRyszardIwan">Po pierwsze, nie wierzę, że pan minister Zimowski w rozmowach ze swoimi partnerami w innych krajach używał takiego argumentu za zniesieniem wiz, że parlament na pewno uchwali poprawkę do ustawy. A jednak te decyzje przez państwa Beneluksu, przez Francję czy Niemcy zostały właściwie podjęte. Teraz słyszymy o Szwecji i o Danii.</u>
          <u xml:id="u-215.2" who="#PosełRyszardIwan">I drugie sprostowanie — praca na czarno w RFN jest oczywiście karana i karze się również Polaków, ale to jest kilkanaście przypadków w ciągu roku, więc nie widzę powodu, dla którego miałaby być wprowadzona ta poprawka do ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa chcę zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-216.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#PosełNorbertLysek">Norbert Lysek. Ja do pana ministra Kozłowskiego. Myślę, że już nadszedł wielki czas, żebyśmy zmienili mentalność i przestali po prostu płacić za prawo.</u>
          <u xml:id="u-217.1" who="#PosełNorbertLysek">Niech pan minister mi powie, w jakim kraju europejskim są takie opłaty, jakie proponuje się w tej ustawie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos? Czy pan minister chciał odpowiedzieć na pytanie pana posła?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#MinisterSprawWewnętrznychKrzysztofKozłowski">Panie Pośle! To do Wysokiej Izby należy ewentualne włączenie do przyszłorocznego budżetu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych pozycji na zakup książeczek paszportowych. Ja takich funduszy nie mam. Uważałem, że obowiązkiem ministerstwa jest jak najszybciej doprowadzić do możliwości wydawania nowych paszportów, a to niestety pociąga za sobą koszta.</u>
          <u xml:id="u-219.1" who="#MinisterSprawWewnętrznychKrzysztofKozłowski">Jeżeli Wysoka Izba znajdzie środki na to, chętnie będziemy dawali za darmo paszporty obywatelom. Dopóki tych środków nie ma, muszę postępować tak, jak każe rozsądek.</u>
          <u xml:id="u-219.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos w dyskusji?</u>
          <u xml:id="u-220.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy pan poseł sprawozdawca jest w stanie bez otrzymania na piśmie zgłoszonych poprawek — o ile Wysoka Izba pamięta były dwie, oprócz autopoprawki — przedstawić je w sposób czytelny? Jeśli tak, w takim razie przystępujemy do głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#PosełPawełŁączkowski">Fani marszałek, proponowałbym, aby poprawkę pana posła Lyska mówiącą o tym, iżby wszystkie opłaty ograniczyć tylko do opłat skarbowych, przegłosować generalnie, to znaczy w ten sposób, że za paszporty pobiera się tylko opłaty skarbowe. Jeżeli przegłosujemy tak brzmiącą poprawkę, to prostą konsekwencją tego będą zmiany proponowane przez pana posła w art. 5 w ust. 1, w art. 5 w ust. 2 i w art. 10 ust. 3.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Panie pośle, przepraszam, ale może ze względów czysto formalnych zaczniemy od wniosku mniejszości, a potem, jeśli pan poseł pozwoli, przejdziemy do głosowania poprawek zgłoszonych z sali. Może pan poseł będzie tak uprzejmy przypomnieć tylko wniosek mniejszości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#PosełPawełŁączkowski">Wniosek mniejszości dotyczy art. 6 ust. 2, mówiącego o możliwościach odmowy paszportu; we wniosku mniejszości proponuje się, aby w art. 6 ust. 2 dodać pkt 3 w następującym brzmieniu: „Na czas nie dłuższy niż 12 miesięcy, gdy uzyskano w trybie przewidzianym w umowach międzynarodowych, potwierdzoną informację, że osoba w czasie pobytu za granicą dopuściła się przestępstwa lub wykroczenia z chęci zysku”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-224.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy wszystko jest jasne? Przystępujemy więc do głosowana wniosku mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-224.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 6 — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (186) Kto jest przeciw? (37) Kto wstrzymał się od głosowania? (44) Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 6 ust. 2 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-224.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo pana posła o poprawki z sali.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#PosełPawełŁączkowski">Ponawiam wniosek pana posła Norberta Lyska, aby opłaty paszportowe ograniczyć tylko do opłat skarbowych, tzn. w art. 5 ust. 1 po wyrazie „opłat” dodać wyraz „skarbowych”, a w art. 5 ust. 2 wyraz „paszportowych” zastąpić wyrazem „skarbowych”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-226.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki zgłoszonej przez pana posła Łyska, dotyczącej zastąpienia wyrazów „opłat paszportowych” wyrazami: „opłaty skarbowe” — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (56) Kto jest przeciw? (171) Kto wstrzymał się od głosowania? (36) Stwierdzam, że Sejm poprawkę pana posła Łyska oddalił.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#PosełPawełŁączkowski">Pan poseł Brzeziński proponuje, aby w art. 7 ust. 2 wyrazy: „w terminie do 3 dni” zastąpić wyrazami: „w dniu zgłoszenia wniosku”. Dotyczy to terminu wydania paszportu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">O ile rozumiem, w wypadkach nagłych.</u>
          <u xml:id="u-228.1" who="#komentarz">( Poseł Paweł Łączkowski: Tak, nagłych.)</u>
          <u xml:id="u-228.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Nagłych, tak jest. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-228.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-228.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem poprawki omówionej przed chwilą przez pana posła sprawozdawcę — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (63) Kto jest przeciw? (120) Kto wstrzymał się od głosowania? (88) Stwierdzam, że Sejm wniosek pana posła Brzezińskiego oddalił.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#PosełPawełŁączkowski">Drugą poprawkę dotyczącą art. 7 ust. 4, a więc poprawkę dotyczącą wydawania paszportów osobom małoletnim, pan poseł Brzeziński zechciał wycofać.</u>
          <u xml:id="u-229.1" who="#PosełPawełŁączkowski">Wreszcie pozostaje autopoprawka dotycząca art. 18, gdzie prosiłbym, aby w ust. 2 na zakończenie wyliczanych tutaj artykułów ustawy o cudzoziemcach dodać słowa: „i art. 17 ust. 1”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania tej autopoprawki.</u>
          <u xml:id="u-230.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem zgłoszonej przez pana posła sprawozdawcę autopoprawki — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (231) Kto jest przeciw? (1) Kto wstrzymał się od głosowania? (32) Stwierdzam, że Sejm przyjął autopoprawkę zgłoszoną przez pana posła sprawozdawcę.</u>
          <u xml:id="u-230.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania całości projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-230.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o paszportach w brzmieniu proponowanym przez Komisję Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisję Ustawodawczą wraz z przyjętymi poprawkami, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (269) Kto jest przeciw? (3) Kto wstrzymał się od głosowania? (4) Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o paszportach.</u>
          <u xml:id="u-230.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do punktu 11 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Zdrowia oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (druki nr 510 i 600).</u>
          <u xml:id="u-230.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Sprawozdanie dotyczy tylko zmiany terminu i myślę, że stosunkowo prędko będziemy mogli przejść do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-230.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu posła sprawozdawcę pana Ryszarda Jana Zielińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#PosełRyszardJanZieliński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Decyzją Prezydium Sejmu Komisje Zdrowia oraz Ustawodawcza w dniu 9 listopada 1990 r. w ramach pierwszego czytania rozpatrzyły rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej. W obecnym brzmieniu art. 41 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej od dnia 1 września 1990 r. na stanowiskach państwowych inspektorów sanitarnych mogą być zatrudniane jedynie osoby, które są lekarzami i uzyskały kierunkową specjalizację w trybie przewidzianym w odrębnych przepisach.</u>
          <u xml:id="u-231.1" who="#PosełRyszardJanZieliński">Proponuje się przedłużenie tego terminu o dalsze 5 lat ze względu na obecne trudności w pozyskaniu na stanowiska państwowych terenowych i portowych inspektorów sanitarnych lekarzy z kierunkową specjalizacją.</u>
          <u xml:id="u-231.2" who="#PosełRyszardJanZieliński">Na 328 terenowych i portowych stacji sanitarno-epidemiologicznych w bieżącym roku nie było obsadzonych 27 stanowisk, zaś na 62 stanowiskach są zatrudnione osoby nie będące lekarzami. Z dniem 30 sierpnia br. osoby te powinny zostać odwołane z zajmowanych stanowisk, co mogłoby doprowadzić do poważnych zakłóceń w działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Należy przy tym zaznaczyć, że brak jest obecnie przygotowanej kadry lekarskiej, która mogłaby w najbliższym czasie objąć zwalniane stanowiska.</u>
          <u xml:id="u-231.3" who="#PosełRyszardJanZieliński">Służba sanitarno-epidemiologiczna w obecnym stanie prawnym jest częścią administracji państwowej i dlatego też, niezależnie od proponowanej obecnie zmiany w art. 41, przewiduje się opracowanie projektu nowelizacji ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej w szerszym zakresie, uwzględniającym zwłaszcza działalność służby sanitarnej w nowych warunkach ekonomicznych, gospodarczych, ustrojowych, wynikających z powstania samorządu terytorialnego oraz zmian w organizacji administracji rządowej.</u>
          <u xml:id="u-231.4" who="#PosełRyszardJanZieliński">Przewidywane jest utworzenie w Ministerstwie Zdrowia departamentu zdrowia publicznego, który przejmie funkcję Głównego Inspektoratu Sanitarnego. Zasadniczy nacisk położony jest obecnie na przygotowanie kadry odpowiednio wykwalifikowanych specjalistów w dziedzinie zdrowia publicznego według standardów zachodnich.</u>
          <u xml:id="u-231.5" who="#PosełRyszardJanZieliński">Dobór kadr do pracy w służbie zdrowia publicznego oparty będzie na dwóch zasadniczych kryteriach — z zakresu wiedzy oraz motywacji wewnętrznej. Wspierane to musi być oczywiście odpowiednią polityką płacową. Personel zdecydowany podjąć tę pracę będzie przeszkalany w odpowiednich instytutach, takich jak: Państwowy Zakład Higieny, Instytut Medycyny Morskiej i Tropikalnej, Instytut Medycyny Pracy, Instytut Żywienia i Żywności oraz przez nowo tworzoną szkołę zdrowia publicznego w Krakowie. Będą również prowadzone krótkie kursy informacyjne aktualizujące bieżący stan wiedzy w danej dziedzinie. Osoby wykazujące specjalne zdolności będą wysyłane na kursy i studia indywidualne za granicą lub doszkalane specjalnie w wąskich dziedzinach, których brak aktualnie w Polsce jak np. lekarze międzynarodowych portów lotniczych. Resort Ministerstwa Zdrowia zakłada, że w ciągu tych najbliższych pięciu lat, w związku z wprowadzeniem reformy służby zdrowia, jest spodziewany zwiększony napływ lekarzy do pracy w stacjach sanitarno-epidemiologicznych.</u>
          <u xml:id="u-231.6" who="#PosełRyszardJanZieliński">Wysoka Izbo! Biorąc powyższe pod uwagę, Komisje: Zdrowia oraz Ustawodawcza wnoszą, aby Wysoki Sejm raczył uchwalić projekt ustawy z druku nr 510 bez poprawek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję. Czy ktoś z pań posłanek i panów posłów zechce zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-232.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#PosełStefanKozłowski">Stefan Kozłowski, OKP. Pani Marszałek! Szanowni Państwo! Rozumiem, że wszyscy chcą szybko nowelizować swoje ustawy. Ale ten sposób nowelizacji ustawy budzi moje zasadnicze wątpliwości od strony formalnej i od strony merytorycznej.</u>
          <u xml:id="u-233.1" who="#PosełStefanKozłowski">Autorzy proponują nam znowelizowanie jednej tylko sprawy w ustawie z 1985 r.</u>
          <u xml:id="u-233.2" who="#PosełStefanKozłowski">Co czytamy w tej ustawie z 1985 r.? Czytamy, że istnieje Inspekcja Sanitarna Ministerstwa Spraw Wewnętrznych obejmująca służby bezpieczeństwa i milicję obywatelską, że Państwowy Inspektor Sanitarny przedstawia wojewódzkiej radzie narodowej... Zatem jest to ustawa, która odnosi się do nieistniejących struktur, do nieistniejących organizacji. I nie widzę żadnej możliwości, żebyśmy dzisiaj, u schyłku roku 1990, mogli nowelizować tego typu ustawę.</u>
          <u xml:id="u-233.3" who="#PosełStefanKozłowski">Dziwię się, że Komisja Ustawodawcza godzi się na akceptowanie zupełnie nieaktualnych i nieistniejących struktur, o których mowa w tej ustawie. Nowelizując tę ustawę potwierdzamy stan, który tu jest przedstawiony.</u>
          <u xml:id="u-233.4" who="#PosełStefanKozłowski">Od strony merytorycznej chcę powiedzieć, że od dłuższego czasu istnieje gwałtowna dyskusja na temat relacji między Państwową Inspekcją Ochrony Środowiska i Państwową Inspekcją Sanitarną. Te dwie materie często się pokrywają, dublują i mamy tę sprawę bardzo nieuporządkowaną. Projekt nowelizacji ustawy o Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska został zatrzymany przez rząd i nie wpłynął do Sejmu. Ubolewam nad tym, gdyż powinniśmy jednocześnie nowelizować te ustawy, dlatego że nawet w tej ustawie czytamy o higienie ochrony środowiska, zwłaszcza czystości powietrza atmosferycznego, gleby, wody itd., wobec tego bez uregulowania wzajemnych zależności między tymi dwoma służbami państwowymi realizacja wspólnych zadań jest dzisiaj niemożliwa.</u>
          <u xml:id="u-233.5" who="#PosełStefanKozłowski">Proponowałbym zatem, żeby poczekać, aż wpłynie do Sejmu ustawa o Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska i w zakresie niezbędnych uzgodnień tę sprawę załatwić od strony merytorycznej, i oczywiście doprowadzić do takich zapisów merytorycznych, żebyśmy się nie musieli wstydzić ustawy, którą mamy ochotę uchwalić.</u>
          <u xml:id="u-233.6" who="#PosełStefanKozłowski">Proponuję zatem odłożyć uchwalenie tej ustawy w dniu dzisiejszym, odesłać ustawę do komisji i dokonać tych uzgodnień, o których tutaj mówiłem.</u>
          <u xml:id="u-233.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos w tej sprawie? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieZdrowiaiOpiekiSpołecznejGłównyInspektorSanitarnyWiesławJaszczyński">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Chciałem poinformować Wysoką Izbę, że w dniu 23 maja br., w miesiąc po objęciu przeze mnie stanowiska Głównego Inspektora Sanitarnego, zrobiłem zebranie z wojewódzkimi inspektorami sanitarnymi kolejowymi, wojskowymi i MSW i na tym zebraniu poprosiłem o uwagi do ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej. I te uwagi dostałem — są to grube dwie teczki. W końcu września tego roku Rada Sanitarno-Epidemiologiczna przy Głównym Inspektorze Sanitarnym otrzymała zadanie opracowania nowych projektów dwóch ustaw, to znaczy ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej i ustawy o chorobach zakaźnych.</u>
          <u xml:id="u-235.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieZdrowiaiOpiekiSpołecznejGłównyInspektorSanitarnyWiesławJaszczyński">Jeśli chodzi o ostatnią ustawę o Państwowej Inspekcji Sanitarnej z 1985 r., to właściwie jest ona powtórzeniem dekretu o Państwowej Inspekcji Sanitarnej z 1954 r. Jednak uważam, że praca nad tymi dwoma ustawami musi potrwać pewien czas, liczę, że przynajmniej 1,5 roku, dlatego, że nie możemy opracowywać tych ustaw szybko, na kolanie, to potem mamy dużo poprawek do tych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-235.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieZdrowiaiOpiekiSpołecznejGłównyInspektorSanitarnyWiesławJaszczyński">W tej chwili, proszę państwa, istnieje sytuacja, o której mówił pan poseł Zieliński, że Państwowa Inspekcja Sanitarna jest częścią administracji państwowej. Jak państwo wiedzą, mamy 49 województw, mnóstwo gmin i stacji sanitarno-epidemiologicznych i teraz inspektorzy sanitarni powiatowi właściwie zostali przemianowani na terenowych inspektorów sanitarnych. Ci terenowi inspektorzy sanitarni nie mają żadnego odpowiednika we władzy państwowej, w podziale administracyjnym państwa. Przed wojną była to bardzo prosta sprawa, dlatego że był powiat, starosta, lekarz powiatowy. Niemniej, proszę państwa, pragnę zaznaczyć, że jeżeli państwo zerkną do polskiego prawa sanitarnego, jak się tworzyło od 1918 r., to okaże się, że przepisy naszych zaborców wtedy działały jeszcze przez 10–12 lat, bo wszystkiego na raz zmienić się nie da, proszę państwa. W NRD zostało ustalone, że przepisy będą działały jeszcze przez 2 lata, zanim zostaną pozmieniane. Musi być pewien czas, żeby nowe przepisy przygotować. Stąd też uważam, że pośpiech przy pracach nad ustawą o Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest niewskazany.</u>
          <u xml:id="u-235.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieZdrowiaiOpiekiSpołecznejGłównyInspektorSanitarnyWiesławJaszczyński">W tej chwili, od 1 grudnia, powstaje departament zdrowia publicznego, zaczynamy pracować już na nowoczesnych zasadach i bardzo proszę Wysoką Izbę o uchwalenie tego punktu ustawy, który nam ułatwi rozwiązanie problemu personalnego w tej chwili, bo o to chodzi. Są dwie ustawy: o Państwowej Inspekcji Sanitarnej i o chorobach zakaźnych — ta ostatnia ustawa działa od 27 lat, a jak państwo wiedzą, w medycynie nastąpił bardzo duży postęp i ona musi być zmieniona. Niestety, nie może być zmieniona w ciągu miesiąca czy dwóch, bo to byłoby chyba bez sensu. Musimy przygotować te ustawy, dać do opiniowania w teren, pozbierać potem dane i przedstawić w Urzędzie Rady Ministrów, a potem przedstawić państwu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-236.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos? Jeżeli nie, to w takim razie poddaje pod głosowanie wniosek pana posła Kozłowskiego o odesłanie nowelizacji tej ustawy do komisji.</u>
          <u xml:id="u-236.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-236.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem wniosku pana posła Kozłowskiego, to jest za odesłaniem nowelizacji ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej do komisji, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (125) Kto jest przeciw? (92) Kto wstrzymał się od głosowania? (35) Stwierdzam, że Sejm przyjął wniosek pana posła Kozłowskiego o odesłanie projektu nowelizacji ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej do komisji.</u>
          <u xml:id="u-236.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, ogłaszam teraz półgodzinną przerwę do godziny 18.</u>
          <u xml:id="u-236.5" who="#komentarz">(Przerwa posiedzeniu od godz. 17 min 30 do godz. 18 min 05)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-237.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do punktu 12 porządku dziennego: Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o stosunku państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego (druk nr 588).</u>
          <u xml:id="u-237.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu — w imieniu wnioskodawców — pana posła Eugeniusza Czykwina.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#PosełEugeniuszCzykwin">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Z uczuciem radości przystępuję do referowania Wysokiej Izbie projektu ustawy o stosunku Państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Dla mnie, prawosławnego posła X kadencji, podobnie jak dla kilkusettysięcznej społeczności wyznawców prawosławia w Polsce, podjęcie przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej pracy nad projektem tej ustawy posiada znaczenie wręcz historyczne. Odczucie to wynika zarówno z faktu przystąpienia do regulacji zawsze i dla każdego kościoła złożonej i delikatnej materii stosunków z państwem, jak i faktu historycznie złożonych a okresowo wręcz dramatycznych, losów prawosławia w Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-238.1" who="#PosełEugeniuszCzykwin">Wysoki Sejmie! W granicach państwa polskiego od wieków żyją wyznawcy różnych religii i różne narodowości. Każda z tych grup wnosiła i wnosi w nasze życie zbiorowe cenne wartości kulturowe i obywatelskie. Do tych godnych szacunku wartości, jakimi są tolerancja, wolność religijna oraz współdziałanie obywateli różnych wyznań i światopoglądów sięgamy również dzisiaj, gdy rozwiązanie palących potrzeb naszego społeczeństwa wymaga koncentracji wysiłków wszystkich obywateli. W poszukiwaniu wyjścia z naszego kryzysu zwracamy się też często ku przeszłości, do wartości i zasad życia publicznego naszego państwa w czasach jego świetności. Jest rzeczą znamienną, że największą potęgę osiągnęło ono w czasach Jagiellonów, gdy jego władcom mądrość polityczna kazała przestrzegać zasad religijnej tolerancji jako nadrzędnej wartości potęgującej siłę Rzeczypospolitej. Ta godna szacunku tradycja w państwie, w którym Polacy stanowili około 40% ludności, była rezultatem procesu historycznego. Procesu, którego siłą sprawczą było zbliżenie, aż do unii realnej w 1569 r., z Wielkim Księstwem Litewskim, w którym poza niewielkim obszarem zamieszkanym przez ludność etnicznie litewską dominowało zakorzenione od chrztu św. Włodzimierza prawosławie. Aż do unii brzeskiej prawosławni mogli czuć się równoprawnymi obywatelami Rzeczypospolitej, co powodowało ich aktywność w życiu publicznym. Swą wierność obywatelską w stosunku do Rzeczypospolitej afirmowali oni ofiarowując dla jej dobra i pomyślności największy skarb — swoje życie. Przytoczę tylko dwa przykłady: wielkiego możnowładcy, protektora i obrońcy prawosławia, księcia Konstantego Ostrogskiego, zwycięzcy w słynnej bitwie pod Orszą, oraz kwatery na cmentarzach pod Bolonią i Monte Cassino, gdzie pod charakterystycznymi 8-ramiennymi krzyżami spoczęli żołnierze, którzy — mimo że w okresie międzywojennym ojczyzna nie traktowała swych dzieci z jednakową miłością — w godzinie próby z honorem wypełnili swój patriotyczny obowiązek.</u>
          <u xml:id="u-238.2" who="#PosełEugeniuszCzykwin">Zgodne współżycie różnych religii i narodowości w państwie Jagiellonów zaowocowało nie tylko jego militarną potęgą. Kultura polska powstająca na pograniczu dwóch wielkich kultur chrześcijańskiego świata inspirowana była, wprawdzie nierównomiernie, ale jednak z dwóch tradycji. O wysokim statusie sztuki bizantyjsko-słowiańskiej, która stała się bardzo wcześnie częścią składową kultury polskiej, świadczy choćby fakt pokrycia wnętrz ważnych religijnych i państwowych budynków na ziemiach etnicznie polskich bizantyjsko-ruskimi freskami, m.in. kaplicy katedry wawelskiej, katedry gnieźnieńskiej, prezbiterium kolegiaty wiślickiej, katedry w Sandomierzu czy kościoła św. Trójcy w Lublinie. Ta sztuka swój wysoki status zawdzięczała sprawującym główny mecenat nad kulturą tego okresu magnackim rodom Radziwiłłów, Sapiehów, Wiśniowieckich, Tyszkiewiczów czy Druckich, które dopiero w dobie kontrreformacji odeszli od prawosławia do gwarantującego uprzywilejowaną pozycję katolicyzmu. Odejście od zasady tolerancji, czy raczej od zasady równouprawnienia kościołów w wieku XVII podważyło w istocie spójność wewnętrzna państwa polsko-litewskiego, pobudziło tendencje odśrodkowe i dezintegrujące.</u>
          <u xml:id="u-238.3" who="#PosełEugeniuszCzykwin">Można by rzec, że to o czym mówiłem, to dawne czasy i że dziś Polska to kraj prawie jednolity narodowościowo i wyznaniowo, że istniejące mniejszości to niewielkie stosunkowo społeczności. To prawda, ale właśnie dlatego, że kultura polska w swej tradycji i istocie pozostawała pod wpływem wielu kultur, i że jej bogactwo wynikało z wielości tradycji filozoficznych, religijnych i światopoglądowych, jest wyzwaniem chwili zapewnienie mniejszościom, które ostały się jeszcze, mimo wielorakich nacisków, warunków zachowania i rozwoju ich tożsamości narodowej i religijnej.</u>
          <u xml:id="u-238.4" who="#PosełEugeniuszCzykwin">Wysoka Izbo! Proponowana ustawa stanowi podstawę dla równoprawnego korzystania z wolności sumienia i wyznania przez wyznawców prawosławia w Polsce. Jest ona również praktyczną realizacją przepisów konstytucyjnych o ustawowej regulacji sytuacji prawnej i majątkowej kościołów i związków wyznaniowych. oraz przepisu art. 8 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, zgodnie z którym sytuację prawną i majątkowa kościołów, „regulują odrębne ustawy”. Jest wreszcie przejawem kulturowego postępu, gotowości pełnej realizacji przez państwo zobowiązań konstytucyjnych i przestrzegania zasad zawartych w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Międzynarodowych Paktach Praw Obywatelskich i Politycznych, Akcie Końcowym Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie oraz Deklaracji ONZ o wyeliminowaniu wszelkich form nietolerancji i dyskryminacji z powodów religijnych lub przekonań.</u>
          <u xml:id="u-238.5" who="#PosełEugeniuszCzykwin">Poszczególne przepisy proponowanej ustawy „o stosunku Państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego” są analogiczne jak w ustawie z dnia 17 maja 1989 r.” o stosunku państwa do Kościoła katolickiego”. Zastosowanie paralelnych do przyjętych w stosunku do dominującego Kościoła katolickiego rozwiązań potwierdza równość wszystkich kościołów. Jest też zgodne z konstytucyjną normą, która w art. 81 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej przewiduje sankcje karne w przypadku uprzywilejowania jednej tylko grupy obywateli ze względów wyznaniowych.</u>
          <u xml:id="u-238.6" who="#PosełEugeniuszCzykwin">Ustawa pozwoli na rozwiązanie wszystkich specyficznych problemów Kościoła prawosławnego, w tym spraw związanych z organizacją laikatu, dostępem duchownych do środowisk, od których kościół został administracyjnie odizolowany (m.in. wyznawców odbywających służbę wojskową). Pozwoli też na uporządkowanie spraw majątkowych. Konieczność uregulowania kwestii majątkowych wynika z faktu, że znaczna część nieruchomości materialnych należących od stuleci do kościelnych osób prawnych nie ma uregulowanego stanu prawnego. Taki stan rzeczy powodował w okresie międzywojennym nieustanne spory, zatargi i konflikty, z których najbardziej tragiczny to burzenie w 1938 r. cerkwi na Chełmszczyźnie i Podlasiu. Wprawdzie 19 listopada 1938 r. Sejm uchwalił ustawę o uregulowaniu stanu prawnego majątku Kościoła prawosławnego, to jednak wybuch wojny i okupacja uniemożliwiły zrealizowanie jej w praktyce. Okres powojenny i stosowana w tym czasie przez władze państwowe, polityka zarówno do Kościoła prawosławnego, jak i innych kościołów, uniemożliwiła podjęcie i załatwienie tej sprawy. Wydane w tym okresie akty prawne, a w szczególności ustawa o dobrach martwej ręki oraz podejmowane decyzje administracyjne pozbawiły Kościół prawosławny, często z naruszeniem i tak represyjnego prawa, szeregu nieruchomości.</u>
          <u xml:id="u-238.7" who="#PosełEugeniuszCzykwin">Projekt ustawy stwarza możliwość uregulowania i zarazem uporządkowania stanu majątkowego Kościoła na zasadach podobnych jakie zastosowano w ustawie o stosunku państwa do Kościoła katolickiego.</u>
          <u xml:id="u-238.8" who="#PosełEugeniuszCzykwin">Innym bardzo istotnym czynnikiem przemawiającym za możliwie szybkim uchwaleniem proponowanej ustawy jest fakt, że obecne regulacje prawne dotyczące Kościoła prawosławnego pochodzą z historycznie i politycznie innej epoki i są w wielu swoich przepisach sprzeczne z zasadą swobody wypełniania przez kościół funkcji religijnych oraz jego równouprawnienia. Szczególnie restrykcyjny charakter mają przepisy dekretu prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 18 listopada 1938 r. Jaki charakter ma ten dekret świadczy choćby przepis, według którego biskup nie może wizytować parafii bez uprzedniego powiadomienia wojewody. Kuriozalnym wręcz jest przepis tego dekretu nakazujący ustawowo wprowadzenie do praktyki nabożeństw Kościoła prawosławnego modlitewnego hymnu Kościoła katolickiego. Odwołanie obowiązujących — choćby formalnie — norm prawnych będących zaprzeczeniem elementarnych zasad wolności, jest pilną koniecznością.</u>
          <u xml:id="u-238.9" who="#PosełEugeniuszCzykwin">Wysoki Sejmie! Przedłożony projekt jest w swej treści efektem prac wspólnego, państwowo-kościelnego zespołu redakcyjnego, który pracował od listopada 1989 r. do maja 1990 r. W ramach tego zespołu projekt ten został uzgodniony. W kilku przypadkach — co znajduje swój wyraz w treści — strona państwowa i kościelna zaproponowały ujęcia alternatywne do decyzji Sejmu. Zgłaszając wniosek o skierowanie projektu ustawy o stosunku państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego do Komisji Ustawodawczej i Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych pragnę z upoważnienia Świętobliwego Soboru Biskupów Kościoła Prawosławnego, moich współwyznawców i własnym, złożyć wyrazy podziękowania wszystkim posłom, którzy poparli inicjatywę skierowania omawianego projektu ustawy do laski marszałkowskiej. Składam również serdeczne podziękowanie przewodniczącym wszystkich klubów poselskich za pozytywną decyzję odnośnie umieszczenia w porządku dziennym dzisiejszego posiedzenia pierwszego czytania tak ważnej dla nas ustawy. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-238.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-239.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-239.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Szczepana Balickiego z Klubu Poselskiego „Pax”; kolejnym mówcą będzie pan poseł Jarosław Kapsa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#PosełSzczepanBalicki">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W projekcie ustawy o stosunku Państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, na szczególną uwagę zasługuje zawarte w art. 1 stwierdzenie, że Kościół ten „jest niezależny od jakiejkolwiek pozakrajowej władzy duchowej — chyba duchownej — i świeckiej”.</u>
          <u xml:id="u-240.1" who="#PosełSzczepanBalicki">Wagę tego prostego stwierdzenia można zrozumieć w całej pełni spoglądając przez pryzmat historii. Kontakty między Polską a Kościołem prawosławnym datują się już od pierwszych Piastów i w ciągu całych wieków dominowały w nich elementy pozytywne. Gdy jednak polskie diecezje prawosławne znalazły się w hierarchicznej zależności od Patriarchatu (od XVIII w. — Najświętszego Synodu) Moskiewskiego, sytuacja zmieniła się diametralnie. Zrodzone wówczas animozje były źródłem konfliktów także w okresie międzywojennym.</u>
          <u xml:id="u-240.2" who="#PosełSzczepanBalicki">I tym tłumaczyć trzeba restrykcyjny charakter dekretu prezydenta Rzeczypospolitej z 18 listopada 1938 o stosunku państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, w którym supremacja państwa przybrała formy iście józefińskie. Paradoks historii sprawił, że taki charakter sanacyjnego dekretu odpowiadał znakomicie, choć z zupełnie odmiennych powodów, także powojennym władcom Polski, pragnącym rozciągnąć jak najściślejszą kuratelę nad związkami wyznaniowymi.</u>
          <u xml:id="u-240.3" who="#PosełSzczepanBalicki">Zasadnicza zmiana sytuacji nastąpić mogła dopiero w wyniku triumfu zasady wolności sumienia, osiągniętego długą, a uporczywą walką polskiego społeczeństwa o poszanowanie praw ludzkich w naszym kraju. Bez wątpienia w walce tej wiodącą rolę odgrywał Kościół katolicki, co zresztą stanowiło przejaw powszechnej w krajach socjalistycznych prawidłowości, że głównym rzecznikiem wolności wyznania jest najliczniejszy w danym kraju związek wyznaniowy, jak na przykład Kościół ewangelicki w dawnym NRD, Kościół prawosławny w Gruzji, czy islam w radzieckich republikach środkowoazjatyckich.</u>
          <u xml:id="u-240.4" who="#PosełSzczepanBalicki">Ważnym, niezastąpionym czynnikiem były też hasła ekumenizmu i działalność Polskiej Rady Ekumenicznej, w której Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny odgrywa czołową rolę.</u>
          <u xml:id="u-240.5" who="#PosełSzczepanBalicki">Nie wolno wreszcie zapominać, że miejsce prawosławia w polskiej rzeczywistości wspiera się też o krew przelaną przez żołnierzy tego wyznania w kampanii wrześniowej: Wołyńskiej Brygady Kawalerii pod Mokrą, 40 Pułku Piechoty w obronie Warszawy, 76 Grodzieńskiego Pułku Piechoty pod Piotrkowem Trybunalskim. Jak wspomniał już poseł sprawozdawca, nie brak także prawosławnych grobów na żołnierskich cmentarzach pod Bolonią i Monte Cassino.</u>
          <u xml:id="u-240.6" who="#PosełSzczepanBalicki">Wysoka Izbo! Omawiana dziś ustawa w układzie materiału normatywnego jak i w merytorycznej treści swych przepisów wzoruje się na ustawie z 17 maja 1989 o stosunku państwa do Kościoła katolickiego. Podobna była również geneza obu ustaw: zasadnicze ich części ustalono w wyniku negocjacji prowadzonych w ramach specjalnych zespołów kościelno-państwowych.</u>
          <u xml:id="u-240.7" who="#PosełSzczepanBalicki">Jako zgodna z wolą obu stron i z zasadami prawa obowiązującego w Rzeczypospolitej, omawiana dziś ustawa w swej podstawowej części wymaga co najwyżej korektur formalnych i redakcyjnych. Są jednak w niej fragmenty ujęte wariantowo i na jednym z nich pozwolę sobie skupić uwagę Wysokiej Izby. Dotyczy on art. 11 ust. 2, stanowiącego wymóg zgody szefa Urzędu Rady Ministrów na utworzenie jednostki organizacyjnej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego za granicą. Strona kościelna postuluje dodanie zastrzeżenia ograniczającego możliwość odmowy zgody jedynie do przypadku, gdy stwierdzone zostanie, że utworzenie takiej jednostki organizacyjnej naruszałoby ratyfikowaną umowę międzynarodową lub ustawodawstwo w kraju, na terenie którego ma ona mieć swoją siedzibę. Pozwalam sobie wyrazić pełne poparcie dla tego uzupełnienia, przede wszystkim w przekonaniu, że każde ograniczenie swobody działania związku wyznaniowego może nastąpić jedynie w ważnych okolicznościach, ściśle reglamentowanych przez ustawę. Ponadto warto zauważyć, że ośrodki religijne za granicą związane ścisłymi więzami z polskim centrum z reguły stanowią ważny i pozytywny czynnik podtrzymania łączności duchowej z Polską.</u>
          <u xml:id="u-240.8" who="#PosełSzczepanBalicki">Przed komisjami, do których skierowany zostanie omawiany projekt, stanie istotne zadanie aktualizacji jej tekstu, gdyż wartki nurt działalności prawotwórczej spowodował rozbieżność niektórych fragmentów projektu w stosunku do obowiązujących przepisów. Ważnym problemem będzie art. 15, stwierdzający, że nauczanie religii, jako wewnętrzna sprawa Kościoła, jest organizowane przez parafie i klasztory pod zwierzchnictwem biskupa diecezjalnego. Wprowadzenie nauki religii do szkół, i to aktem normatywnym szczebla znacznie niższego niż ustawa, zmusza do odpowiedniego przeredagowania tego artykułu stosownie do potrzeb obecnej sytuacji. Nie będzie to łatwe i nie sposób się tu powstrzymać od uwagi, że postulowana przez grupę posłów nowelizacja ustawy o systemie edukacji narodowej jest potrzebą naprawdę palącą.</u>
          <u xml:id="u-240.9" who="#PosełSzczepanBalicki">Natomiast nie stworzy trudności art. 51, mówiący o utracie mocy przydziałów lokali w nieruchomościach kościelnych, gdyż utraciły już one moc na podstawie tegorocznej ustawy o zmianie prawa lokalowego.</u>
          <u xml:id="u-240.10" who="#PosełSzczepanBalicki">Niewielkiej zmianie redakcyjnej, uzgadniającej tekst z przepisami o wydawaniu Monitora Polskiego, wymaga art. 53 ust. 2, mówiący o ogłoszeniu w Monitorze statutu wewnętrznego Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.</u>
          <u xml:id="u-240.11" who="#PosełSzczepanBalicki">Wysoki Sejmie! Ustawa, której projekt dziś rozpatrujemy, definitywnie zrywa z tym wszystkim, co było niedobre w prawnej regulacji stosunków między Rzecząpospolitą a prawosławiem. Rzecz prosta — pióro ustawodawcy nie jest w stanie przekreślić z dnia na dzień powstałych w ciągu wieków uprzedzeń, nieufności i wzajemnych pretensji w stosunkach międzyludzkich. Muszą one być przezwyciężane w cierpliwej, codziennej działalności instytucji państwowych i społecznych, organizacji, stowarzyszeń i wreszcie wszystkich ludzi dobrej woli.</u>
          <u xml:id="u-240.12" who="#PosełSzczepanBalicki">Przytoczę tu jako przykład poczynania edytorskie Instytutu Wydawniczego „Pax”, w którym ukazały się fundamentalne dzieła współczesnych teologów prawosławnych, jak na przykład Jewdokimowa, czy Zernowa, liczne prace dotyczące historii Kościoła wschodniego i spora porcja literatury pięknej. Pamiętamy też wszyscy powszechny odruch oburzenia po spaleniu rękami szaleńca czcigodnego sanktuarium w Grabarce i deklaracje pomocy w jego odbudowie.</u>
          <u xml:id="u-240.13" who="#PosełSzczepanBalicki">Zasadniczym czynnikiem budującym wzajemne zaufanie i prawidłowe stosunki międzyludzkie są bez wątpienia idee ekumenizmu, których wyrazem na terenie Polski był pocałunek pokoju między papieżem Polakiem a metropolitą Bazylim w Warszawie.</u>
          <u xml:id="u-240.14" who="#PosełSzczepanBalicki">Wiemy niestety, że są u nas i za granicą ośrodki zainteresowane w utrudnianiu stabilizacji stosunków wyznaniowych w naszym kraju, wyolbrzymiające każdy incydent i naświetlające sytuację w sposób tendencyjny. Omawiana ustawa powinna stać się mocną repliką na takie poczynania. Miejmy nadzieję, że nie będziemy długo czekać na podobne regulacje w odniesieniu do innych związków wyznaniowych. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-240.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-241.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jarosława Kapsę z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#PosełJarosławKapsa">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Stoję przed bardzo trudnym zadaniem przekonania Wysokiej Izby o konieczności wstrzymania prac nad przedstawionym przez posła Czykwina projektem ustawy.</u>
          <u xml:id="u-242.1" who="#PosełJarosławKapsa">Dotykamy tu bowiem bardzo skomplikowanego problemu, jakim są ustawowe gwarancje praw wyznaniowych. Idąc w ślad za propozycją posła Czykwina zdajmy sobie sprawę z konieczności analogicznej, ustawowej regulacji praw innych wyznań, niż rzymsko-katolickie i prawosławne. Jest ich w Polsce według stanu w dniu 1 sierpnia 1989 roku 46; 35 związków wyznaniowych chrześcijańskich i 11 niechrześcijańskich.</u>
          <u xml:id="u-242.2" who="#PosełJarosławKapsa">Dotychczas podstawowymi dokumentami regulującymi sprawy wyznań były ustawy z 17 maja 1989 roku o stosunku państwa do kościoła katolickiego oraz ustawa o gwarancji wolności sumienia i wyznania. Uważam, że obie te ustawy powinny ulec daleko idącej nowelizacji; zwłaszcza ustawa o gwarancji wolności sumienia winna stać się dokumentem w pełni regulującym nie tylko prawne możliwości uprawiania kultów, lecz również dokumentem regulującym stosunki między wszystkimi, oprócz rzymsko-katolickiego, związkami wyznaniowymi działającymi na terenie kraju, usuwając w ten sposób konieczność odrębnej regulacji ustawowej, dotyczącej czy to Kościoła prawosławnego, czy też ewangelickiego.</u>
          <u xml:id="u-242.3" who="#PosełJarosławKapsa">Ustawa z 17 maja 1989 r. już w dużej części spełnia tę rolę. Każdy kościół i związek wyznaniowy może swobodnie opracować statut, który po zatwierdzeniu przez Biuro do Spraw Wyznań staje się swoistym prawem wewnętrznym. W przypadku Kościoła prawosławnego ta formuła uchyla w dużej części ustawę z 1938 r. Dodatkowo nie jest prawdą, że nie jest uregulowany dostęp Kościoła prawosławnego do środowisk dotychczas przed nim zamkniętych (m.in. wyznawców odbywających służbę wojskową, wyznawców w więzieniach itd.), bowiem ten problem znajduje swoje odbicie w art. 4, 5, 6, 7 oraz 13 ustawy z 17 maja. Oczywiście całkowicie zgadzam się z tym, że należy dokonać nowelizacji tejże ustawy, w dużym stopniu rozszerzającej przyznane już uprawnienia.</u>
          <u xml:id="u-242.4" who="#PosełJarosławKapsa">Wysoka Izbo! Uważam, że ograniczenie regulacji ustawowej spraw wyznań do dwóch odpowiednio znowelizowanych ustaw: o stosunku państwa do Kościoła rzymskokatolickiego oraz o gwarancji wolności sumienia i wyznania, nie jest wyrazem dyskryminacji wyznań innych niż rzymskokatolickie. Stworzenie odrębnej regulacji prawnej dla Kościoła rzymskokatolickiego było uzasadnione tym, że kościół ten nie posiada, jak inne wyznania, swego prawa wewnętrznego (statutu), który regulowałby szczegółowo jego zakres działania. Poza tym posiada największą ilość wiernych w naszym kraju i najsilniejsze związki kulturowe.</u>
          <u xml:id="u-242.5" who="#PosełJarosławKapsa">Nie chciałbym także, aby mój głos został potraktowany jako głos przeciw mniejszościom wyznaniowym. Zgadzając się z tym, że dekret z 1938 roku miał represyjny charakter, proponuję anulowanie go zawrzeć w nowelizacji ustawy o gwarancjach wolności sumienia. Uważam, że wówczas nie będzie można przedstawić żadnego zarzutu o dyskryminację jakiegokolwiek wyznania. Nie jest bowiem tak, że większość katolicka prześladuje w tym kraju mniejszości wyznaniowe. Pomijając krótki okres międzywojenny, obecnie nie ma takich wypadków ani reguł prawnych grożących mniejszościom wyznaniowym.</u>
          <u xml:id="u-242.6" who="#PosełJarosławKapsa">Istnieje jednak spora sfera spraw między związkami wyznaniowymi. Istnieje w tym wypadku realny spór między Kościołem prawosławnym a Kościołem greckokatolickim o mienie w postaci cerkwi i budynków klasztornych. Bałbym się drogą ustawową regulować tenże spór, bo ta ustawa jednoznacznie przesądza go na korzyść Kościoła prawosławnego, tym bardziej, że Kościół unicki, Kościół grekokatolicki, przez ostatnie 40-lecie był praktycznie zakazany i na terenie Polski i na terenie sąsiedniego kraju tzn. na terenie Ukrainy. W tym okresie Kościół unicki przeżywa okres swego bujnego odrodzenia. Dlaczego właśnie w tej chwili, kiedy następuje odrodzenie grekokatolicyzmu, my, ustawą o Kościele prawosławnym, mamy jak gdyby podcinać tenże wzrost? W związku z powyższym, składam wniosek formalny o odrzucenie projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-242.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-243.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy jeszcze ktoś z państwa zechce zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-243.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie, proszę panie pośle o przedstawienie się.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#PosełJuliuszBraun">Juliusz Braun, OKP. Nie zamierzałem zabierać głosu, ponieważ jednak zaskoczył mnie głos pana posła Kapsy, chciałbym króciutko się do niego ustosunkować.</u>
          <u xml:id="u-244.1" who="#PosełJuliuszBraun">Nie podzielam opinii, iż słuszne byłoby wstrzymanie już na tym etapie prac nad ustawą, tym bardziej że mogłoby to być odebrane jako nieprzychylny gest w stosunku do wyznawców prawosławia. W sytuacji, jaka obecnie istnieje w obrębie kościołów chrześcijańskich, nie trzeba uzasadniać, że nie ma żadnych podstaw, które by mogły sugerować jakiekolwiek myślenie o nierówności kościołów chrześcijańskich. Myślę też, że powtarzanie tego — co zresztą pan poseł Kapsa mówił — nie jest potrzebne, ale skoro z kręgów Kościoła prawosławnego wywodzi się inicjatywa uregulowania ustawowego spraw związanych z działalnością tego Kościoła, to Sejm powinien tej inicjatywie wyjść naprzeciw. Oczywiście sprawy, które pan poseł Kapsa podniósł, wymagają głębokiego zastanowienia się — sprawy szczegółowych uregulowań prawnych, sprawy relacji, jakie ta ustawa mogłaby ewentualnie rodzić pomiędzy Kościołem prawosławnym a Kościołem grekokatolickim; trudno o tym w pierwszym czytaniu tutaj szczegółowo dyskutować, ja takiej interpretacji, jaką pan poseł przedstawił, nie podzielam. Wydaje mi się, że na tego rodzaju szczegółową dyskusję będzie czas w komisji, a argumenty przedstawione przez pana posła Czykwina za pilnością uregulowania są chyba słuszne, ponieważ jest to kwestia nie tylko uregulowań generalnych, związanych z gwarancjami wolności sumienia, ale także uregulowań praktycznych, dotyczących m.in. spraw majątkowych. Dlatego występuję przeciwko opinii pana posła Kapsy i apeluję, aby Sejm skierował do komisji projekt tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-244.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-245.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Jako kolejny zapisał się do głosu pan poseł Józef Oleksy z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#PosełJózefOleksy">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ja również przeciwny jestem wnioskowi o oddalenie tego projektu ustawy, tak samo jak krytycznie odnoszę się do stanowiska, zgodnie z którym uchwalenie takiej ustawy należałoby odłożyć do czasu nowej Konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-246.1" who="#PosełJózefOleksy">Prace Komisji Konstytucyjnej jednoznacznie potwierdzają, że przyszła Konstytucja uzna zasadę ustawowych gwarancji wolności sumienia i wyznania. Nie ma powodów, by utrzymywać sytuację, w której część obywateli czułaby się obywatelami drugiej kategorii. A istnienie takiego odczucia chcę potwierdzić jako poseł z woj. bialskopodlaskiego, gdzie istnieje dość duże skupisko ludności prawosławnej. Choć trudno przytoczyć dowody na to, że są oni gorzej traktowani — sam bym takich dowodów również nie przytoczył, ale jest to sprawa samopoczucia kształtującego się przez dziesięciolecia, i temu samopoczuciu ustawa wychodziłaby na przeciw.</u>
          <u xml:id="u-246.2" who="#PosełJózefOleksy">Przedłożony dziś projekt ustawy o stosunku państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego traktuję jako ważny krok na drodze tworzenia podstaw demokratycznego państwa prawnego. Proponowane w nim rozwiązania są ważne dla kilkuset tysięcy obywateli polskich wyznania prawosławnego. Stanowią dla nich gwarancję równouprawnienia w sprawach światopoglądowych, dają Kościołowi prawosławnemu stabilne podstawy do prowadzenia działalności duszpasterskiej oraz tworzą mechanizmy zabezpieczenia warunków materialnych niezbędnych do tej działalności. Przecież w swojej treści i trybie przygotowania projekt ustawy nawiązuje do zasad zawartych w przepisach prawa międzynarodowego i stanowi kontynuację tej myśli, która legła u podstaw uchwalonych w ubiegłym roku ustaw o stosunku państwa do Kościoła katolickiego, o gwarancjach wolności sumienia i wyznania oraz o ubezpieczeniu społecznym duchownych. Jest to tym samym fragment tworzenia normalności w sferze wyznaniowej. Tworzy się klarowny układ, w którym państwo i Kościół prawosławny na podobnych zasadach jak w wypadku Kościoła katolickiego są od siebie niezależne w realizacji swoich funkcji, zaś wyznawcy prawosławia bez przeszkód mogą kierować się swoimi zasadami światopoglądowymi w życiu społecznym.</u>
          <u xml:id="u-246.3" who="#PosełJózefOleksy">Stworzenie stabilnych podstaw prawnych dla działania Kościoła prawosławnego jest szczególnie ważne w związku z faktem, że jest to kościół mniejszościowy. Mniejszości wyznaniowe, podobnie jak narodowe, często stoją w obliczu poważnych zagrożeń:</u>
          <u xml:id="u-246.4" who="#PosełJózefOleksy">— po pierwsze, ich prawa mogą być niedostrzegane przez większość, co w efekcie może łatwo prowadzić do naruszania zasad wolności sumienia i wyznania,</u>
          <u xml:id="u-246.5" who="#PosełJózefOleksy">— po drugie, mniejszości te mogą stawać się przedmiotem różnych specyficznych do nich podejść i prób wykorzystywania nawet do przeciwstawienia jednej drugim, nawet wtedy, kiedy takie przeciwstawienie nie jest zamierzone.</u>
          <u xml:id="u-246.6" who="#PosełJózefOleksy">Dyskutowany projekt ustawy przygotowany został w ramach prac wspólnego państwowo-kościelnego zespołu redakcyjnego. W trakcie tych prac zostały wykorzystane doświadczenia podobnego zespołu złożonego z przedstawicieli władz państwowych i Kościoła katolickiego. Ten tryb rozstrzygania spraw wspólnych państwa i kościołów sprawdził się. Daje on gwarancję, że mamy do czynienia z projektem dojrzałym, ułatwiającym współdziałanie państwa i Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.</u>
          <u xml:id="u-246.7" who="#PosełJózefOleksy">Popierając zasadnicze rozwiązania zawarte w przedłożonym projekcie chcę odnotować, że część zawartych tam konkretnych przepisów jest — być może — zbyt szczegółowa, nie uwzględnia zmian w prawie, jakie nastąpiły po parafowaniu tego projektu ustawy. Myślę, że rolą komisji będzie ten brak aktualizacji po prostu uzupełnić. Jednym słowem — opowiadam się za tym, by ustawie tej nadać tryb prac w komisjach z tym uzasadnieniem, które przedstawiłem.</u>
          <u xml:id="u-246.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-247.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy ktoś z państwa jeszcze chcę zabrać głos? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#PosełEugeniuszCzykwin">Pani Marszałek! Nie chcę wchodzić w polemikę z posłem Kapsą, który zaskoczył mnie argumentacją, że jest to wbrew postanowieniom konstytucyjnym. Jego zdaniem, jedynie Kościół katolicki powinien mieć regulację ustawową. Jest to kwestia jego oceny.</u>
          <u xml:id="u-248.1" who="#PosełEugeniuszCzykwin">Chciałem natomiast polemizować z jego tezą, że jakoby wszystkie kościoły czy związki wyznaniowe działające w Polsce będą zabiegały o ustawową regulację. To jest oczywista nieprawda. Z rozeznania, które posiadam, wynika, że poza Kościołem prawosławnym — z ewidentnych przyczyn, o których mówiłem, głównie historycznych zaszłości — jak na razie tylko jeszcze jeden kościół taką regulację by chciał widzieć. Wszystkie pozostałe kościoły satysfakcjonuje obecna sytuacja i gwarancje, które daje ustawa o wolności sumienia i wyznania. Tak, że nie ma żadnej obawy, że Sejm zostanie jakoby przytłoczony kolejnymi wnioskami o regulację ustawową poszczególnych kościołów.</u>
          <u xml:id="u-248.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-249.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Jeszcze raz zwracam się wobec tego do pana posła Kapsy. Czy pan poseł podtrzymuje swój wniosek, czy ewentualnie wycofuje go po tych wypowiedziach?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#PosełJarosławKapsa">Przekonany przez posła Brauna, cofam wniosek. Ale jednocześnie zwrócę się tutaj z uwagą do posła Czykwina, jakie to jest rozróżnienie — czy jeżeli jeden związek wyznaniowy ma regulację ustawową swego statusu, to nie ma w tym momencie równouprawnienia religijnego w tym kraju, a jeżeli tylko dwa związki na 46 mają — to jest równouprawnienie? Na tej podstawie po prostu nie będziemy dyskutować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Sądzę, że będzie można na ten temat podyskutować na komisji. Dziękuję panu posłowi za wycofanie wniosku.</u>
          <u xml:id="u-251.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm skierował poselski projekt ustawy o stosunku państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego do Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych oraz Komisji Ustawodawczej w celu rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-251.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-251.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-251.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do punktu 13 porządku dziennego: Informacja o stanie prac Komisji Nadzwyczajnej do zbadania działań policji wobec rolników protestujących w Mławie oraz w gmachu Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, a także w stosunku do obecnych w gmachu ministerstwa posłów.</u>
          <u xml:id="u-251.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przed wystąpieniem przewodniczącego komisji informuję, że Konwent Seniorów proponuje nie przeprowadzać dyskusji nad tym punktem porządku dziennego, wobec niezakończenia prac Komisji Nadzwyczajnej.</u>
          <u xml:id="u-251.6" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie o zabranie głosu przewodniczącego Komisji Nadzwyczajnej pana posła Wojciecha Janickiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#PosełWojciechJanicki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Komisja Nadzwyczajna do zbadania działań policji wobec rolników protestujących w Mławie oraz w gmachu Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, a także w stosunku do obecnych w gmachu ministerstwa posłów, powołana na pierwszym posiedzeniu Sejmu w lipcu br., pracująca pod moim przewodnictwem, w zasadzie zakończyła zbieranie obfitego materiału dowodowego i jego analizę.</u>
          <u xml:id="u-252.1" who="#PosełWojciechJanicki">Nie możemy jednak dzisiaj przedstawić jeszcze Wysokiej Izbie pełnego sprawozdania i ostatecznych wniosków z powodów, które zaraz wyjaśnię.</u>
          <u xml:id="u-252.2" who="#PosełWojciechJanicki">Komisja Nadzwyczajna wyłoniła ze swego składu odrębną podkomisję pod kierownictwem posła Janusza Szymańskiego do zbadania sprawy naruszenia nietykalności poselskiej wobec 8 posłów znajdujących się w gmachu ministerstwa rolnictwa wraz z protestującymi rolnikami, wobec których policja świadomie użyła bezpośredniego przymusu fizycznego wykonując polecenie opróżnienia budynku.</u>
          <u xml:id="u-252.3" who="#PosełWojciechJanicki">- - - - Problem naruszenia nietykalności poselskiej, w świetle zapisu ustawy o prawach i obowiązkach posłów z dnia 31 lipca 1985 r., który rozszerza artykuł Konstytucji wiążący pojęcie immunitetu poselskiego jedynie z zakazem aresztowania posła, ma charakter precedensowy i wymaga szczegółowej wykładni prawnej.</u>
          <u xml:id="u-252.4" who="#PosełWojciechJanicki">Podkomisja po zbadaniu zgromadzonej dokumentacji w tej sprawie zwróciła się do ekspertów z dziedziny prawa konstytucyjnego, którzy szukają m.in. odpowiedzi na pytanie — czy można w analizowanym przebiegu wydarzeń użyć argumentów wyższej konieczności.</u>
          <u xml:id="u-252.5" who="#PosełWojciechJanicki">Oczekujemy jeszcze na przekazanie nam żądanych ekspertyz. W zgromadzonym materiale dowodowym dotyczącym działań policji wobec rolników protestujących w Mławie i w gmachu ministerstwa rolnictwa, komisja dopatrzyła się kilku istotnych niejasności i sprzeczności m.in. w kwestii podjęcia decyzji o użyciu sił porządkowych. Dotyczy to przede wszystkim odpowiedzi na pytanie — czy decyzję podjęło Prezydium Rządu, czy była to decyzja jednostkowa. A jeśli tak — to czyja.</u>
          <u xml:id="u-252.6" who="#PosełWojciechJanicki">Komisja zobowiązała mnie więc do zwrócenia się do premiera Tadeusza Mazowieckiego z prośbą o pisemne wyjaśnienie tych wątpliwości. Czekamy na odpowiedź.</u>
          <u xml:id="u-252.7" who="#PosełWojciechJanicki">Wobec zainteresowania opinii publicznej pracami komisji, docenionego przez Wysoką Izbę zobowiązaniem nas do złożenia sprawozdania z dotychczasowych prac komisji, zostałem upoważniony do przedstawienia opinii, którą mamy nadzieję uzupełnić pełnym sprawozdaniem na forum Sejmu jeszcze w bieżącym roku.</u>
          <u xml:id="u-252.8" who="#PosełWojciechJanicki">Komisja po przestudiowaniu obszernego materiału dowodowego zgromadzonego w toku jej pracy stwierdza, co następuje:</u>
          <u xml:id="u-252.9" who="#PosełWojciechJanicki">Komisja nie uznała się za powołaną do analizy źródeł badanych incydentów ze strony wielu środowisk i organizacji rolniczych oraz ich żądań i postulatów wobec polityki rządu w dziedzinie rolnictwa i gospodarki żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-252.10" who="#PosełWojciechJanicki">W obydwu badanych wydarzeniach, jakie miały miejsce w Mławie i w gmachu ministerstwa w Warszawie, w wyniku akcji protestacyjnej rolników doszło do zakłócenia porządku publicznego. Czterodniowa blokada szosy z Warszawy do Gdańska pod Mławą spowodowała poważne trudności w funkcjonowaniu komunikacji na tej przelotowej trasie oraz w normalnym życiu samego miasta i jego mieszkańców.</u>
          <u xml:id="u-252.11" who="#PosełWojciechJanicki">Okupacja gmachu ministerstwa w oczywisty sposób ograniczała tok pracy tego urzędu. Z formalnego więc punktu widzenia decyzje rządowe dotyczące użycia sił policyjnych dla przywrócenia zakłóconego porządku publicznego w obydwu wypadkach nie budzą wątpliwości prawnych.</u>
          <u xml:id="u-252.12" who="#PosełWojciechJanicki">W Mławie doszło ostatecznie do odblokowania dróg w wyniku demonstracji siły ze strony brygady antyterrorystycznej i oddziałów policji wyposażonych w pojazdy pancerne i różnego rodzaju broń. Nie użyto jednak przymusu bezpośredniego.</u>
          <u xml:id="u-252.13" who="#PosełWojciechJanicki">W gmachu ministerstwa użyto przymusu fizycznego, wyprowadzając siłą osoby protestujące, w tym 8 posłów, bez użycia jednak dodatkowych środków represyjnych jak pałki czy gazy łzawiące.</u>
          <u xml:id="u-252.14" who="#PosełWojciechJanicki">Sprawa użycia siły wobec znajdujących się tam posłów stanowi przedmiot osobnych badań, jak już o tym mówiłem, i ocen specjalnej podkomisji, i znajdzie swój wyraz w końcowym sprawozdaniu i wnioskach naszej komisji.</u>
          <u xml:id="u-252.15" who="#PosełWojciechJanicki">Obydwa badane przez komisję wydarzenia mają jednak — w naszym przekonaniu — wymiar nie tylko formalno-prawny, ale trzeba je widzieć w szerokim kontekście procesu przemian polityczno-ustrojowych w Rzeczypospolitej, które zgodnie z wolą zdecydowanej większości społeczeństwa, w tym jego organów przedstawicielskich, zmierzają w kierunku budowy nowoczesnej polskiej demokracji. Stąd też rządowe decyzje użycia siły wobec protestujących rolników oceniać należy również z punktu widzenia ich skutków społecznych i politycznych, z uwzględnieniem oczywistej troski o utrzymanie, w kruchych jeszcze warunkach kryzysowych, więzi społecznych i społecznego pokoju w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-252.16" who="#PosełWojciechJanicki">Na podstawie zebranych informacji komisja jest przekonana, że w analizowanych przypadkach nie podjęto możliwych ze strony rządu działań dla wczesnego zapobieżenia protestom zakłócającym porządek publiczny i przeniesienia konfliktu na płaszczyznę negocjacji. Do Mławy nie udał się nikt oficjalnie upoważniony przez rząd do prowadzenia rozmów, a możliwość mediacji między niewypłacalną spółdzielnią mleczarską a poszkodowanymi rolnikami wydaje się oczywista. Delegacja rolników z tego terenu, która udała się do Warszawy, nie została przyjęta przez żadnego kompetentnego przedstawiciela władz centralnych. Ranga i kompetencje wojewody ciechanowskiego, jako reprezentanta władz, mimo jego dobrej woli, okazały się niewystarczające dla zażegnania protestu. W wypadkach warszawskich nie została poważnie wzięta pod uwagę misja dobrej woli sejmowej Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, czekającej na rozmowy z przedstawicielami rządu w gmachu Sejmu, a prowadzącej negocjacje z protestującymi w budynku ministerstwa rolnikami.</u>
          <u xml:id="u-252.17" who="#PosełWojciechJanicki">Zastanawia fakt, że zarówno w Mławie, jak i w Warszawie ze strony rządu ograniczono się do wydania poleceń władzom policyjnym, nie delegując na miejsce wydarzeń upoważnionego pełnomocnika do koordynacji na bieżąco działań sił porządkowych. Spowodowało to paradoksalną sytuację polegającą na tym, że oficerowie policji, podejmując ryzyko nieprzeprowadzenia zleconej akcji w nakazanym terminie, prowadzili negocjacje z protestującymi rolnikami. W wypadku Mławy zapobiegło to grożącemu dramatowi. Demonstracja siły spowodowała tam bowiem w pierwszej fazie wybuch determinacji paru tysięcy mieszkańców okolicznych wsi, którzy zgromadzili się wokół blokady w Wiśniówce (jest to wieś pod Mławą), wyposażeni w narzędzia oporu. W tych warunkach rządowe polecenie odblokowania drogi w ciągu godziny — dosłownie wykonane — mogło doprowadzić nawet do rozlewu krwi i rozszerzenia się protestu rolników na całą Polskę. Po paru godzinach rozmów rolnicy, oceniwszy właściwie możliwe konsekwencje dalszego oporu, ustąpili wobec groźby użycia siły. Pozostało jednak poczucie krzywdy, ocena demonstracji siły jako niewspółmiernej do stopnia zakłócenia porządku publicznego, na przykład w porównaniu z wcześniejszym strajkiem kolejarzy — w momencie przybycia policji drogę w Wiśniówce blokowały zaledwie trzy traktory.</u>
          <u xml:id="u-252.18" who="#PosełWojciechJanicki">W gmachu ministerstwa w Warszawie, mimo użycia ostatecznie przymusu fizycznego przy wyprowadzaniu demonstrantów, także uprzednie rozmowy i pojednawcze zachowanie oficerów policji stworzyło korzystny klimat psychologiczny, w którym nie doszło do ostrzejszych incydentów i czynnego oporu ze strony protestujących rolników. Niekonieczne jednak, przy szczegółowej analizie przebiegu akcji, było — zdaniem komisji — wyłamywanie frontowych drzwi ministerstwa na oczach widzów licznie zgromadzonych na ulicy, w chwili gdy od podwórza wtargnęli już do środka funkcjonariusze policji.</u>
          <u xml:id="u-252.19" who="#PosełWojciechJanicki">Komisja zwraca też uwagę, że w sytuacjach nie podyktowanych stanem wyższej konieczności należy w akcjach przywracania porządku publicznego unikać czasu po zapadnięciu zmroku i nie używać do nich funkcjonariuszy w ubraniach cywilnych. Budzi to zawsze dodatkowe emocje i resentymenty, dezorientuje i ułatwia ewentualne prowokacje.</u>
          <u xml:id="u-252.20" who="#PosełWojciechJanicki">Komisja uważa, że z obydwu badanych wydarzeń należy wyciągnąć wnioski na przyszłość. W możliwych przecież w trudnym okresie polskich przemian dalszych konfliktach tego typu przyjąć należy jako naczelną zasadę użycie wszystkich możliwych środków pojednawczych przed podjęciem decyzji o zastosowaniu siły. W wypadku zaś obiektywnej, podyktowanej stanem wyższej konieczności potrzeby posłużenia się siłami porządkowymi, należy bezwzględnie delegować na miejsce akcji specjalnego pełnomocnika rządu mogącego — zależnie od okoliczności — podejmować elastyczne decyzje dotyczące stosowanych metod i środków działania.</u>
          <u xml:id="u-252.21" who="#PosełWojciechJanicki">Sprawę polityki rolnej rządu, która godziłaby interes ogólnonarodowy z oczekiwaniami i postulatami rolników oraz wyszłaby naprzeciw trosce polskiej opinii publicznej w kwestii dotyczącej jednego z podstawowych działów gospodarki narodowej, polecamy uwadze Wysokiej Izby w związku z przewidywaną debatą plenarną na ten temat. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-252.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-253.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Jak już na początku powiedziałam, Konwent Seniorów proponuje nie przeprowadzać dyskusji nad tym punktem porządku dziennego, wobec niezakończenia prac Komisji Nadzwyczajnej, jeżeli,...</u>
          <u xml:id="u-253.2" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Smolarek: Pani marszałek, wniosek formalny)</u>
          <u xml:id="u-253.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">... momencik, panie pośle, jeszcze nie skończyłam, udzielę panu posłowi głosu oczywiście — jeżeli nie usłyszę sprzeciwu będę uważała, że Wysoka Izba propozycję Konwentu Seniorów przyjęła.</u>
          <u xml:id="u-253.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Uważam, że nie przyjęła. Wobec tego udzielam głosu panu posłowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-254">
          <u xml:id="u-254.0" who="#PosełRyszardSmolarek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wobec przyspieszenia, jakie zostało podyktowane naszemu społeczeństwu i również parlamentowi, składam wniosek formalny, żeby na pytanie, kto podjął decyzję o wyprowadzeniu posłów z gmachu ministerstwa rolnictwa, odpowiedział premier przed złożeniem sprawozdania z działalności rządu i przed ustąpieniem tego rządu. Sądzę, że później po prostu nie będziemy mieli okazji zbadania aspektu prawnego tego precedensu, jak uważam — bezprawia w stosunku do posłów. Zbliżające się przyspieszenie niesie jeszcze inne niebezpieczeństwa, np. te, o których mówiono m.in. w Suwałkach, że jeżeli rolnicy stwierdzą, że poseł nic nie robi, to wpadnie się i wyrzuci takiego posła z Sejmu. Sądzę, że to jest perspektywa również nieciekawa dla nas i chcielibyśmy — w perspektywie tego przyspieszenia — uniknąć jej i nie dyskutować już więcej z tego miejsca.</u>
          <u xml:id="u-254.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-255">
          <u xml:id="u-255.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-255.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy ktoś jeszcze z państwa chciał zabrać głos? Proszę uprzejmie, pan poseł Andrzej Kern.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-256">
          <u xml:id="u-256.0" who="#PosełAndrzejKern">Proszę Państwa! Wydaje mi się, że jeżeli mamy prowadzić debatę w poważnym tonie, to stanowisko Konwentu Seniorów, żebyśmy dysponowali pełnymi materiałami, jest słuszne, nie uważam natomiast, żeby to była najlepsza okazja do wypowiadania się na temat trwającej kampanii wyborczej. Również chyba niewłaściwa jest uwaga, że premier nie złoży wyjaśnień przed komisją. Niezależnie od tego, czy premier będzie urzędował czy nie, oczywiście zawsze będzie do dyspozycji komisji.</u>
          <u xml:id="u-256.1" who="#PosełAndrzejKern">Dlatego proponuję, żebyśmy w bardziej spokojnym tonie na ten temat mówili. Temat jest trudny, pozwólmy komisji zebrać pełny materiał i następnie przystąpimy do debaty zgodnie z obowiązującymi regułami.</u>
          <u xml:id="u-256.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-257">
          <u xml:id="u-257.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-257.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę bardzo, panie pośle. Pan poseł chciał zabrać głos, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-258">
          <u xml:id="u-258.0" who="#PosełRyszardSmolarek">Ad vocem. Uważam, że Rada Ministrów nie jest liczna, to nie jest żaden trudny problem dla premiera stwierdzić po 4 miesiącach, kto taką decyzję podjął.</u>
          <u xml:id="u-258.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-259">
          <u xml:id="u-259.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy jeszcze ktoś z państwa chcę zabrać głos? Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-260">
          <u xml:id="u-260.0" who="#PosełWojciechJanicki">Chciałem zwrócić uwagę, że do pana premiera zwróciliśmy się z prośbą o pisemne wyjaśnienie dopiero przed 10 dniami, więc nie przed 4 miesiącami. Ze względu na kalendarz zajęć pana premiera rozumiemy, że ta odpowiedź może przyjść z pewnym opóźnieniem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-261">
          <u xml:id="u-261.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie, pan poseł Jacek Soska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-262">
          <u xml:id="u-262.0" who="#PosełJacekSoska">O ile wiem, premiera obowiązuje udzielenie odpowiedzi w terminie 14 dni.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-263">
          <u xml:id="u-263.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-264">
          <u xml:id="u-264.0" who="#PosełAdamBabul">Mam prośbę i sugestię do komisji rozpatrującej ten problem, aby postawiła też wnioski na dziś, a nie tylko wnioski do realizacji w przyszłości. Uważam, że jesteśmy na takim etapie, że tego typu incydenty — czego nikomu nie życzę — mogą się powtarzać, więc powiedzmy, jak mamy się zachowywać, jakie wnioski mamy wyciągać i jakie konsekwencje. Zaznaczam — nie kiedyś w przyszłości, tylko dziś.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-265">
          <u xml:id="u-265.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-265.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy jeszcze ktoś z państwa zechce zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-265.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Jeżeli wolno mi cokolwiek powiedzieć, to chciałabym jednak mimo wszystko prosić pana posła Smolarka o wycofanie tego wniosku formalnego. Obowiązkiem pana premiera jest udzielenie nam odpowiedzi i złożenie relacji, sprawozdania zgodnego z wszelkimi zasadami, i wydaje mi się, że w tej sprawie nie jest niezbędny wniosek formalny zobowiązujący pana premiera do przedstawienia takiej informacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-266">
          <u xml:id="u-266.0" who="#PosełRyszardSmolarek">Wysoka Izbo! W związku z uzyskanym wyjaśnieniem przewodniczącego Komisji Nadzwyczajnej, ponieważ upłynęło dopiero 10 dni, wycofuję wniosek, czekając na uzyskanie odpowiedzi od premiera jeszcze istniejącego rządu w regulaminowym terminie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-267">
          <u xml:id="u-267.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję uprzejmie panu posłowi za wycofanie wniosku.</u>
          <u xml:id="u-267.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Wobec powyższego Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm przyjął informację o stanie prac Komisji Nadzwyczajnej do zbadania działań policji wobec rolników protestujących w Mławie oraz w gmachu Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, a także w stosunku do obecnych w Ministerstwie posłów — do wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-267.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-267.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-267.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do punktu 14 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowych projektów ustaw:</u>
          <u xml:id="u-267.5" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">1) o zmianie ustawy o podatku obrotowym (druk nr 619),</u>
          <u xml:id="u-267.6" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">2) o zmianie ustawy o opodatkowaniu jednostek gospodarki uspołecznionej (druk nr 620),</u>
          <u xml:id="u-267.7" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">3) o podatkach i opłatach lokalnych (druk nr 612).</u>
          <u xml:id="u-267.8" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów panią Danutę Demianiuk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-268">
          <u xml:id="u-268.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Jak już miałam okazję i zaszczyt poinformować Wysoką Izbę, od 1 lipca 1991 r. zamierza się w istotny sposób zreformować system opodatkowania obrotów z tytułu sprzedaży wyrobów, towarów i usług. Rząd przygotował projekt ustawy o podatku od towarów i usług, czyli polski wariant podatku od wartości dodanej, i przekazał do Sejmu. Mam nadzieję, że na jednym z najbliższych posiedzeń będziemy mogli szczegółowo przedstawić założenia tego projektu.</u>
          <u xml:id="u-268.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Jest to podatek, który w istotny, jak powiedziałam, sposób zreformuje system podatkowy. Powstaje problem rozwiązania kilku bardzo ważnych kwestii w okresie przejściowym, to znaczy do 1 lipca 1991 r. Przede wszystkim chodzi tutaj o ujednolicenie rozwiązań dotyczących zasad opodatkowania podatkiem obrotowym importu towarów i usług. Jak ważna jest to kwestia, myślę, że nie muszę mówić, zwłaszcza po relacji jaką dzisiaj przed południem prezes NIK złożył na temat afery alkoholowej.</u>
          <u xml:id="u-268.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Jest tak, że system opodatkowania podatkiem obrotowym regulowany jest póki co dwiema odrębnymi ustawami. Jedna z nich to ustawa o opodatkowaniu jednostek gospodarki uspołecznionej. Druga, to ustawa o podatku obrotowym z 1972 r., która reguluje zasady opodatkowania osób fizycznych i osób prawnych nie będących jednostkami gospodarki uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-268.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Oczywiście jest to jeden z nielicznych jak gdyby reliktów przeszłości, ponieważ podział na jednostki gospodarki uspołecznionej i nieuspołecznionej w tej chwili praktycznie nie ma większego znaczenia. Oczywiście pojęcie takie znikło również z przepisów Kodeksu cywilnego.</u>
          <u xml:id="u-268.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Niemniej jednak wydaje nam się, że opracowywanie nowej ustawy, która miałaby obowiązywać zaledwie przez pół roku, chyba byłoby zabiegiem niecelowym. W związku z tym proponujemy znowelizowanie obu tych ustaw w taki sposób, żeby określić zasady opodatkowania importu w sposób identyczny dla wszystkich podmiotów gospodarczych, a zatem w odniesieniu do osób fizycznych, osób prawnych, jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej, a w związku z tym i spółek cywilnych.</u>
          <u xml:id="u-268.5" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Jak wiadomo, obecnie podatek obrotowy na granicy opłacany jest wyłącznie przez osoby fizyczne. Inne podmioty gospodarcze, zarówno uspołecznione jak i prywatne, uiszczają ten podatek w momencie sprzedaży towarów w kraju. Praktyka dowiodła, że w momencie, kiedy liczymy na możliwość opodatkowania sprzedaży, podejmowane są działania ze strony części nieuczciwych podatników, które mają na celu uniknięcie tego opodatkowania. I wobec tego, tak jak to uczyniono w stosunku do osób fizycznych, proponuje się, by wszystkie jednostki i osoby fizyczne, które na podstawie przepisów prawa celnego są obowiązane do uiszczania cła, płaciły ten podatek właśnie na granicy, a podatek ten by był pobierany przez urzędy celne.</u>
          <u xml:id="u-268.6" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">W obu projektach, to znaczy i w projekcie zmiany ustawy o podatku obrotowym i w projekcie zmiany ustawy o opodatkowaniu jednostek gospodarki uspołecznionej, proponuje się, by podstawę opodatkowania towarów sprowadzonych lub nadesłanych z zagranicy stanowiła wartość celna tych towarów powiększona o cło.</u>
          <u xml:id="u-268.7" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Zakłada się, że stawki podatku obrotowego będą stosowane w analogicznej wysokości jak dla wyrobów produkcji krajowej, z tym że ze względu na inny sposób ustalania podstawy opodatkowania (przypomnę, że w kraju podstawę opodatkowania stanowi obrót wyrażony w cenie sprzedaży, przy imporcie wartość celna powiększona o cło, a zatem nie uwzględniająca marż zarobkowych) przewiduje się upoważnienie dla ministra finansów do stosowania specjalnych stawek podatku dla niektórych towarów pochodzących z zagranicy i takich, które charakteryzują się szczególnie wysoką akumulacją. To są oczywiście wyroby spirytusowe, piwo, wino, wyroby tytoniowe.</u>
          <u xml:id="u-268.8" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">W przepisach wykonawczych do obu ustaw zostanie przewidziane zwolnienie od podatku obrotowego sprowadzanych lub nadsyłanych z zagranicy towarów zaopatrzeniowych, kooperacyjnych i inwestycyjnych. Chodzi tu po prostu o to, żeby do czasu wprowadzenia podatku od wartości dodanej utrzymać stosowaną dotychczas zasadę jednokrotnego opodatkowania obrotu wtedy, kiedy w grę wchodzi bądź to produkcja, bądź import z zagranicy.</u>
          <u xml:id="u-268.9" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">W projektowanych rozwiązaniach zakłada się, że wtedy kiedy będzie przyjmowane zabezpieczenie majątkowe na poczet należności celnych, w tym samym trybie dokonywane będzie zabezpieczenie należności z tytułu podatku obrotowego. I do egzekucji tych należności upoważnione zostaną również urzędy celne. Wprowadzenie tego powszechnego podatku granicznego powinno spowodować przyspieszenie wpływów do budżetu i, co najważniejsze, zapobiec ewentualnym nadużyciom podatkowym przy sprzedaży w kraju towarów pochodzenia zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-268.10" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">To jest w zasadzie jedyna merytoryczna zmiana w obu tych projektach ustaw. Oczywiście obok tej merytorycznej zmiany proponujemy również kilka zmian o charakterze formalnym, a które mają charakter wyłącznie porządkowy, bądź też ich celem jest usunięcie mogących się nasuwać wątpliwości w praktycznym stosowaniu dotychczasowych przepisów.</u>
          <u xml:id="u-268.11" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">I tak wątpliwości te na przykład powstają wtedy, kiedy w grę wchodzi przekształcenie w ciągu roku podatkowego jednostki gospodarki uspołecznionej np. w osobę prawną mającą charakter spółki prawa handlowego, bądź też wręcz w spółkę cywilną. I proponujemy, żeby w razie kiedy to zdarzenie ma miejsce w ciągu roku, do opodatkowania tej jednostki stosować do końca roku dotychczasowe zasady, to znaczy te zasady, jakie stosowano na początku roku.</u>
          <u xml:id="u-268.12" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">I wreszcie, ponieważ jesteśmy skazani, o czym też już miałam okazję mówić, na stosowanie dotychczasowych zasad opodatkowania dochodów osób fizycznych, w 1991 r. pozostaje taki podatek, jak podatek od płac, który pobierany jest wyłącznie w jednostkach gospodarki uspołecznionej. Ponieważ, o czym powiedziałam na wstępie, pojęcie jednostek gospodarki uspołecznionej znika, wobec tego proponujemy w ustawie zamieścić przepis, że ilekroć w przepisach podatkowych jest mowa o jednostkach gospodarki uspołecznionej, rozumie się przez to jednostki gospodarcze, które są właśnie wymienione w ustawie o opodatkowaniu jednostek gospodarki uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-268.13" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Myślę, że to by były najważniejsze problemy, jakie w obu tych nowelizowanych dzisiaj ustawach rząd zamierzał przedstawić Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-268.14" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Zupełnie nowy jest projekt ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Stanowi on również, naszym zdaniem, bardzo istotną część reformy systemu podatkowego. Pragnę przypomnieć, że jeżeli chodzi o podatki i opłaty lokalne, to najistotniejsze i najszersze zmiany uwzględniające również częściowo reformę systemu lokalnego zarządzania zostały wprowadzone ustawą z 28 grudnia 1989 r. i znowelizowaną ustawą z 17 maja 1990 r. o podziale kompetencji.</u>
          <u xml:id="u-268.15" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">W wyniku tych nowelizacji ujednolicone zostały zasady ustalania podatków i opłat lokalnych wobec wszystkich podmiotów gospodarczych, zaś rady gmin uzyskały prawo stanowienia szczegółowych stawek tych podatków.</u>
          <u xml:id="u-268.16" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Prezentowany dzisiaj projekt nowej ustawy, utrzymując zasadę równości podmiotów wobec prawa podatkowego, zawiera rozwiązania uwzględniające w pełni skutki powstania niezależnego organizacyjnie i finansowo od administracji rządowej samorządu terytorialnego, oraz, co się z tym wiąże, nowej kategorii własności, jaką jest własność komunalna.</u>
          <u xml:id="u-268.17" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Proponowane regulacje dostosowane są też do wprowadzonych na przestrzeni 1990 roku zmian w przepisach prawa cywilnego, w przepisach o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości oraz w przepisach o ubezpieczeniach majątkowych.</u>
          <u xml:id="u-268.18" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Zważywszy, że podatki i opłaty lokalne stanowią jedno z podstawowych źródeł dochodów własnych gmin, w projekcie ustawy proponuje się pozostawić właśnie radom gmin wyłączność w zakresie administrowania należnościami objętymi tą ustawą. Dotyczy to w szczególności stanowienia szczegółowych stawek podatków i opłat z wyjątkiem podatków od środków transportowych, o czym powiem za chwilę, a także stosowania zwolnień zarówno podmiotowych jak i przedmiotowych oraz określania zasad poboru wszystkich należności, o których mowa w tej ustawie.</u>
          <u xml:id="u-268.19" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Równocześnie po to, żeby umożliwić radom gmin właśnie swobodne administrowanie tymi podatkami, wydatnie ograniczamy katalog zwolnień ustawowych.</u>
          <u xml:id="u-268.20" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Wydaje się nam, że nadanie radom gmin tak szerokich uprawnień powinno przyczynić się do wzmocnienia ich samodzielności finansowej oraz umożliwić kształtowanie obciążeń podatkowych w sposób odpowiadający ekonomicznym i społecznym potrzebom gminy.</u>
          <u xml:id="u-268.21" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Wysoka Izbo! Pozwolę sobie przypomnieć, że podatki i opłaty lokalne to kilka różnych należności o niejednakowym znaczeniu zarówno dla budżetów gmin, jak też dla społeczeństwa i zwłaszcza dla podmiotów gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-268.22" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Obok bowiem ważącego podatku od nieruchomości, podatku od środków transportowych, opłaty targowej, występują również należności o stosunkowo mniejszym znaczeniu, takie jak podatek od posiadania psów, opłata miejscowa i opłata administracyjna.</u>
          <u xml:id="u-268.23" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Chciałabym przedstawić istotne postanowienia projektu koncentrując się właśnie na należnościach tych pierwszych, to znaczy — o podstawowym znaczeniu.</u>
          <u xml:id="u-268.24" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Otóż proponujemy, aby obowiązek uiszczenia podatku od nieruchomości stanowiących mienie państwowe lub komunalne ciążył na podmiotach, które sprawują zarząd lub są posiadaczami zależnymi nieruchomości stanowiącej własność skarbu państwa lub gminy. Rozwiązanie to oznacza, że podatnikami tego podatku nie będą lokatorzy budynków, na przykład, czy użytkownicy lokali użytkowych, lecz wyłącznie przedsiębiorstwa zarządzające tymi lokalami.</u>
          <u xml:id="u-268.25" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Proponujemy również przyjąć, że podstawę opodatkowania dla wszystkich budynków, w tym również dla budynków mieszkalnych, dla których obecnie podstawę opodatkowania stanowi wartość ustalona dla celów ustawowego ubezpieczenia, aby właśnie tę podstawę stanowiła powierzchnia użytkowa. Po prostu jesteśmy skazani na przyjęcie takiego rozwiązania, a to z tego powodu, że w ustawie o ubezpieczeniach majątkowych i osobowych budynki mieszkalne zostały zwolnione od powszechnego ustawowego ubezpieczenia.</u>
          <u xml:id="u-268.26" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Górne granice stawek podatku, w ramach których rady gmin będą stanowić stawki szczegółowe, proponujemy pozostawić na takim poziomie, na jakim określała je ustawa w ubiegłym roku, to znaczy ustawa z 1989 roku, obowiązująca w roku 1990. Celem projektowanej przez nas regulacji nie jest bowiem podwyższenie obciążeń podatkowych, lecz jedynie umożliwienie podwyższenia stawek szczegółowych w stopniu odpowiadającym wskaźnikowi inflacji i taką możliwość rady gmin w granicach już obowiązujących będą miały.</u>
          <u xml:id="u-268.27" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Oczywiście w ustawie proponujemy wpisać zasadę corocznej waloryzacji tych górnych granicznych stawek po to, żebyśmy nie musieli corocznie zmieniać ustawy.</u>
          <u xml:id="u-268.28" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Respektując uprawnienia samorządu terytorialnego do samodzielnego administrowania podatkiem od nieruchomości, jak powiedziałam, zakres zwolnień z podatku ograniczamy do niezbędnego minimum.</u>
          <u xml:id="u-268.29" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">W sferze gospodarczej proponujemy z mocy ustawy zwolnić z opodatkowania drogi publiczne, linie kolejowe i zajęte przez nie grunty oraz niektóre inne budowle służące celom transportowym. Byłyby to budowle w portach morskich, rzecznych i lotniczych, a także budowle związane z wytwarzaniem i przesyłaniem energii, gazu oraz paliw. Zwolnienie to wydaje nam się konieczne ze względu na ich kluczowe znaczenie dla całej gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-268.30" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Proponujemy ponadto utrzymanie preferencji dla działalności rolniczej i leśnej przez wyłączenie z opodatkowania podatkiem od nieruchomości budynków gospodarczych związanych z gospodarstwami rolnymi, działami specjalnymi produkcji rolnej oraz działalnością leśną.</u>
          <u xml:id="u-268.31" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Nieruchomości sfery budżetowej generalnie podlegałyby opodatkowaniu, z tym że wzorem innych krajów, gdzie również istnieje rozdzielność między budżetem państwa a budżetami samorządowymi, proponujemy wyłączyć z opodatkowania budynki należące do — czy siedziby, nie budynki, bo to byłoby chyba za szeroko — organów władzy i administracji samorządowej, oraz rządowej i wymiaru sprawiedliwości. Oczywiście rady gmin miałyby nieograniczone uprawnienia do stosowania czy wprowadzenia innych zwolnień od tego podatku.</u>
          <u xml:id="u-268.32" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Proponujemy pozostawić bez zmian stosowane dotąd uregulowania dotyczące powstania, wygaśnięcia obowiązku podatkowego, właściwości organów podatkowych, sposobu poboru podatków i terminów płatności. Rozwiązania te działały prawidłowo i, co ważne, znane są już podatnikom.</u>
          <u xml:id="u-268.33" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Jeszcze kilka słów na temat podatku od środków transportowych. Projektując ustawę rozważano kilka koncepcji podatku drogowego, w tym dość szeroko postulowany podatek od sprzedaży paliw oraz stosowane w niektórych krajach uiszczanie podatku przez wykupowanie odpowiednich znaków do naklejania na szybie lub w innym miejscu pojazdu. I żadnej z tych koncepcji ostatecznie nie proponujemy w ustawie. Dlaczego?</u>
          <u xml:id="u-268.34" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Podatek od sprzedaży paliw dotyczyłby bowiem nie tylko pojazdów korzystających z dróg, ale również różnych urządzeń stacjonarnych, maszyn budowlanych i rolniczych, na przykład kombajnów. Ponadto będąc podatkiem samorządowym stawiałby w gorszej sytuacji gminy, na terenie których nie byłoby stacji sprzedaży. Uiszczanie natomiast podatku znakami wymaga wydrukowania trwałych, samoprzylepnych, trudnych do podrobienia znaków, co w obecnych warunkach byłoby szczególnie kosztowne, zwłaszcza że część z naszych pojazdów poruszających się po polskich drogach nie miałaby możliwości umieszczenia tego znaku w taki sposób, żeby on mógł być chroniony przed uszkodzeniem, skradzeniem itd.</u>
          <u xml:id="u-268.35" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Ostatecznie, uwzględniając dotychczasowe spostrzeżenia z praktycznego działania podatku drogowego, proponujemy zmienić nazwę tego podatku właśnie z „podatku drogowego” na „podatek od środków transportowych”, co bardziej odpowiada charakterowi tego podatku i, co najważniejsze, określić, że obowiązek podatkowy wygasa z końcem miesiąca, w którym pojazd wycofano na stałe z ruchu lub zbyto, podczas gdy według przepisów dotychczas obowiązujących wygaśnięcie tego obowiązku następuje dopiero z końcem roku, w którym pojazd został wycofany z ruchu lub został zbyty. Jak państwo pamiętacie, wywołało to w tym roku wiele emocji i jakkolwiek Trybunał Konstytucyjny uznał, iż takie uregulowanie sprawy w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych było zgodne z Konstytucją, a przepisy wykonawcze nie naruszały uprawnień przewidzianych dla ministra finansów w ustawie, postanowiliśmy to rozwiązanie zmodyfikować właśnie w taki sposób, o jakim przed chwilą mówiłam.</u>
          <u xml:id="u-268.36" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">I jeszcze jedno słowo na temat utrzymania uprawnień ministra finansów do określania stawek szczegółowych. Otóż chciałabym wyraźnie podkreślić, że rozwiązanie to nie ma na celu ograniczenia uprawnień gmin, lecz jedynie uniknięcie nadmiernego zróżnicowania stawek dla identycznych pojazdów, tym bardziej że właściciele środków transportu nie mają żadnych możliwości wybrania miejsca rejestracji pojazdów.</u>
          <u xml:id="u-268.37" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Oczywiście prawo do stanowienia zwolnień i ulg w tym podatku będzie należało do organów samorządowych. W ustawie proponuje się utrzymać w dotychczasowym zakresie jedynie zwolnienie dla inwalidów.</u>
          <u xml:id="u-268.38" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Chciałabym na koniec dodać, że we wszystkich podatkach i opłatach lokalnych, w tym również pomniejszych, zaproponowano zwolnienie gwarantujące przestrzeganie zobowiązań i zwyczajów międzynarodowych. W każdym innym zakresie uprawnienia do stosowania ulg, zwolnień, obniżek, a przede wszystkim stawek podatków, będą należały do rad gmin.</u>
          <u xml:id="u-268.39" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Wysoka Izbo! W przekonaniu, że proponowane zmiany w podatkach i opłatach lokalnych sprzyjać będą usamodzielnieniu samorządów terytorialnych oraz rozwojowi gospodarczemu gmin, w imieniu rządu wnoszę o przyjęcie również i tego projektu.</u>
          <u xml:id="u-268.40" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-269">
          <u xml:id="u-269.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-269.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dyskusję nad projektami tych trzech ustaw przeprowadzimy jutro.</u>
          <u xml:id="u-269.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Na tym kończymy dzisiejsze obrady. W celu złożenia oświadczenia zgłosił się pan poseł Jan Sroczyński z Polskiej Unii Socjaldemokratycznej. Proszę uprzejmie pana posła o złożenie oświadczenia. Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-270">
          <u xml:id="u-270.0" who="#PosełJanSroczyński">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Zobligowany głosami moich wyborców, pragnę złożyć następujące oświadczenie:</u>
          <u xml:id="u-270.1" who="#PosełJanSroczyński">Opinia publiczna, przynajmniej jej część, wykazuje duże zaniepokojenie w związku z sytuacją moralno-prawną pana Stanisława Tymińskiego, obecnie jednego z dwóch kandydatów na prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w drugiej turze wyborów. Przed kilkunastu dniami pan Tymiński złożył publiczne oskarżenie przed kamerami telewizyjnymi, w którym zarzucił urzędującemu prezesowi Rady Ministrów zdradę narodu polskiego w związku z rzekomo karygodnymi machinacjami związanymi ze sprzedażą mienia narodowego. Następnie pan Tymiński kilkakrotnie publicznie stwierdził, że podtrzymuje swoje oskarżenie i jest w stanie je udowodnić. Pan minister spraw wewnętrznych oświadczył z kolei, że Ministerstwo Spraw Wewnętrznych zbada zarówno stawiane zarzuty skierowane pod adresem pana prezesa Rady Ministrów, jak też i proweniencję pana Stanisława Tymińskiego, którego przeszłość w ostatnich kilkunastu latach owiana jest mgłą tajemnicy. Padła również deklaracja skierowania w razie odpowiednich kwalifikacji prawnych oskarżenia przeciwko panu Tymińskiemu o zniesławienie najwyższego urzędnika Rzeczypospolitej i skierowanie sprawy do postępowania prokuratorskiego. W ciągu następnych kilku dni pojawiły się w prasie niebagatelne oskarżenia pana Tymińskiego o niejasne pochodzenie jego majątku, podejrzenia o handel narkotykami, a nawet o przebytą chorobę psychiczną. Te enuncjacje prasowe zamieszczone w poważnych dziennikach powołujących się na dobrze poinformowane źródła, noszą cechy informacji opartych na prawdzie i wręcz bulwersują społeczeństwo w związku z powagą urzędu, o który zabiega pan Stanisław Tymiński oraz ze względu na wysoki urząd zniesławionej osoby. Ten splot pomówień i wzajemnych oskarżeń nosi cechy skandalu najwyższej rangi państwowej. Tymczasem w dniu dzisiejszym ukazała się notatka prasowa z informacją, którą przekazał zastępca prokuratora generalnego pan Aleksander Herzog. Wynika z niej, że pan Tymiński nie został dotychczas przesłuchany przez właściwego prokuratora i że sprawdzenie biografii pana Tymińskiego, która jest w Polsce nieznana, wymagałoby decyzji Państwowej Komisji Wyborczej lub Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-270.2" who="#PosełJanSroczyński">Ze względu na niezwykłość sprawy oraz niepokój, jaki budzi zarówno wśród przeciwników, jak i zwolenników pana Tymińskiego ta sprawa i ponieważ drugi termin wyborów został już ogłoszony, wszelka dalsza zwłoka prowadzić może do wysoce niebezpiecznych następstw politycznych i społecznych.</u>
          <u xml:id="u-270.3" who="#PosełJanSroczyński">Dlatego zwracam się do Wysokiego Sejmu z formalnym wnioskiem o wystąpienie do Prokuratury Generalnej o podjęcie czynności, które pozwoliłyby wyjaśnić tę wysoce niepokojącą aferę w skali międzynarodowej i podanie społeczeństwu prawdy, na którą oczekuje.</u>
          <u xml:id="u-270.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-271">
          <u xml:id="u-271.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie pana posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-272">
          <u xml:id="u-272.0" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">Posiedzenie Klubu Niezależnych Posłów odbędzie się bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu w dniu dzisiejszym w lokalu klubu.</u>
          <u xml:id="u-272.1" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">W dniu jutrzejszym tj. 30 listopada odbędą się:</u>
          <u xml:id="u-272.2" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Posiedzenie Komisji Systemu Gospodarczego i Polityki Przemysłowej, Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o godzinie 8.00 w sali kinowej w nowym Domu Poselskim. Tematem posiedzenia będzie pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych.</u>
          <u xml:id="u-272.3" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">— Posiedzenie podkomisji do rozpatrzenia projektów ustaw: Prawo górnicze i Prawo geologiczne o godzinie 8 w sali nr 102.</u>
          <u xml:id="u-272.4" who="#SekretarzposełMarekRusakiewicz">To wszystko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-273">
          <u xml:id="u-273.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Zarządzam przerwę do jutra, to jest do 30 listopada do godziny 9.</u>
          <u xml:id="u-273.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 19 min 20)</u>
          <u xml:id="u-273.2" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min 10)</u>
          <u xml:id="u-273.3" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Mikołaj Kozakiewicz oraz wicemarszałkowie Olga Krzyżanowska i Teresa Dobielińska-Eliszewska)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-274">
          <u xml:id="u-274.0" who="#Marszałek">Dzień dobry.</u>
          <u xml:id="u-274.1" who="#Marszałek">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-274.2" who="#Marszałek">Na sekretarzy powołuję posłów Ziemowita Gawskiego i Waldemara Pawlaka.</u>
          <u xml:id="u-274.3" who="#Marszałek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Ziemowit Gawski.</u>
          <u xml:id="u-274.4" who="#Marszałek">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-274.5" who="#Marszałek">Posła Pawlaka nie ma na sali? Za chwilę przyjdzie.</u>
          <u xml:id="u-274.6" who="#Marszałek">Zanim przejdziemy do 14 punktu porządku dziennego, który mamy rozpatrzyć na początku dzisiejszych obrad, chciałem udzielić Wysokiej Izbie pewnych informacji.</u>
          <u xml:id="u-274.7" who="#Marszałek">Otóż w sprawie niewłaściwego potraktowania przez zespół „Wiadomości” telewizyjnych — tej wieczornej audycji — znanej sprawy fałszywej informacji na temat wysokości diet poselskich, a później niepuszczenia właściwego i wcześniej uzgodnionego z kierownictwem telewizji oświadczenia Szefa Kancelarii Sejmu w „Wiadomościach”, zaprosiłem na rozmowę prezesa telewizji pana Andrzeja Drawicza, któremu przekazałem istotę konfliktów i opinie posłów oraz Prezydium Sejmu na temat takiego postępowania niektórych dziennikarzy.</u>
          <u xml:id="u-274.8" who="#Marszałek">Prezes Andrzej Drawicz wyraził ubolewanie, że do takiego incydentu poza jego wiedzą doszło. Podkreślił, że telewizji zależy na dobrych stosunkach z Sejmem i że zostanie zrobione wszystko...</u>
          <u xml:id="u-274.9" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-274.10" who="#Marszałek">... — z jakiego powodu ta wesołość — aby w przyszłości do takich niepożądanych incydentów nie dochodziło.</u>
          <u xml:id="u-274.11" who="#Marszałek">Kontynuujemy rozpatrywanie punktu 14 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowych projektów ustaw:</u>
          <u xml:id="u-274.12" who="#Marszałek">1) o zmianie ustawy o podatku obrotowym,</u>
          <u xml:id="u-274.13" who="#Marszałek">2) o zmianie ustawy o opodatkowaniu jednostek gospodarki uspołecznionej,</u>
          <u xml:id="u-274.14" who="#Marszałek">3) o podatkach i opłatach lokalnych.</u>
          <u xml:id="u-274.15" who="#Marszałek">Przypominam, że w dniu wczorajszym Sejm wysłuchał uzasadnienia tych projektów ustaw przedstawionego przez podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów Danutę Demianiuk.</u>
          <u xml:id="u-274.16" who="#Marszałek">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-274.17" who="#Marszałek">Lista mówców obejmuje sześciu posłów. Jako pierwsza głos zabierze poseł Alicja Kornasiewicz z PSL — proszę bardzo. Przygotuje się poseł Anna Dynowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-275">
          <u xml:id="u-275.0" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Dzisiejsza debata jest kolejną na temat projektów ustaw podatkowych. Mają one obowiązywać już w roku następnym, czy też jak ustawa o opodatkowaniu dochodów od osób fizycznych od roku 1992. Powoli zaczynają zarysowywać się w miarę przejrzyste ramy systemu podatkowego, jako jednego ze znaczących elementów przyszłego systemu gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-275.1" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Z omawianych dzisiaj projektów ustaw tylko ustawa o podatkach i opłatach lokalnych jest nowym aktem prawnym. Co zaś tyczy się dwóch pozostałych, rozumiem, że mają one charakter przejściowy, czyli do czasu uchwalenia całkowicie nowego aktu prawnego, jakim jest projekt ustawy o podatku od towarów i usług. Na marginesie muszę stwierdzić z ubolewaniem, że został on wyłączony z dzisiejszej debaty. Mam jednak nadzieję, że znajdzie się w porządku dziennym następnego posiedzenia Sejmu. Pozwoli to na łączną pracę nad wszystkimi nowymi aktami prawnymi, jak i na analizę roli, jaką ma spełniać nowy model podatkowy w tworzonym przez nas nowym systemie gospodarczym.</u>
          <u xml:id="u-275.2" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Wracając jednak do omawianego dzisiaj projektu ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, chcę stwierdzić, że pomimo że jest przedstawiona Wysokiej Izbie w postaci nowego aktu prawnego — ustawa, to z punktu widzenia legislacyjnego nie można jej uznać za całkowicie nowatorską, gdy chodzi o modelowe rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-275.3" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">I tak — rodzaje podatków i opłat lokalnych pokrywają się z dotychczas obowiązującymi. Wprowadzone zmiany są skoordynowane ze zmianami wprowadzonymi przez inne ustawy zmieniające ustrój polityczno-gospodarczy naszego państwa. W ustawie realizowana jest zasada równości podmiotów gospodarczych, której konsekwencją jest rozszerzenie podmiotów objętych obowiązkiem podatkowym.</u>
          <u xml:id="u-275.4" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Ponieważ jednak ustawa dotyczy podatków i opłat lokalnych, zawarta jest w niej zasada realizacji samorządności. Przejawia się to w nadaniu uprawnień gminom w decydowaniu o stosowaniu zwolnień lub ulg podatkowych lub też obniżeniu stawek podatku w stosunku do maksymalnych, proponowanych w ustawie.</u>
          <u xml:id="u-275.5" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Godny podkreślenia jest fakt, że ustawa zawiera rozwiązanie stosowane w krajach zachodnich, to znaczy, że parlament określa ustawowo rodzaje podatków lokalnych, ich maksymalne stawki oraz podmioty objęte obowiązkiem podatkowym; natomiast władze lokalne mają swobodę w kształtowaniu swoich dochodów w zależności od potrzeb, poprzez system ulg, zwolnień podatkowych i ustalenie stawek na niższym poziomie od ustawowego.</u>
          <u xml:id="u-275.6" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Nawiązując jednak do zasady jednolitości ustawowej, chciałabym zwrócić uwagę Wysokiej Izby na pewną niekonsekwencję w naszych pracach legislacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-275.7" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Ustrój podatkowy powinien wyrażać politykę finansową państwa, a w związku z tym powinien być klarowny i przejrzysty; powinien określać rodzaje podatków obowiązujących i ich wysokość, podmioty objęte obowiązkiem podatkowym lub podmioty z niego zwolnione. Odpowiedzialnym za kształtowanie tej polityki powinien być minister finansów.</u>
          <u xml:id="u-275.8" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Natomiast zauważalna jest wyraźna tendencja wprowadzania regulacji podatkowych przez inne przedmiotowe ustawy regulujące działalność i systemy gospodarczo-finansowe podmiotów w różnych sferach działalności. Konsekwencją takiego postępowania jest konieczność umieszczenia w pkt. 8, w ust. 1 art. 7 zapisu o następującej treści: „Zwalnia się od podatku od nieruchomości nieruchomości lub ich części zwolnione od podatku od nieruchomości na podstawie odrębnych ustaw”. Czyli czytając tę ustawę, nie możemy jednoznacznie określić kogo jeszcze oprócz podmiotów wymienionych w art. 7 obejmują zwolnienia od podatku.</u>
          <u xml:id="u-275.9" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Wysoka Izbo! Uważam, że właśnie teraz, kiedy pracujemy nad uchwaleniem nowego systemu podatkowego, jak również nad innymi ustawami powinniśmy unikać, a nawet nie dopuszczać do tego rodzaju zapisów.</u>
          <u xml:id="u-275.10" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Omawiając art. 7 ustawy, chciałabym prosić panią minister o wyjaśnienie pkt. 1 ust. 1 — chodzi mi o szerszą informację, dlaczego w tym punkcie nie mówi się o organach administracji państwowej, czy organach kontroli władzy państwowej. Co było podłożem zawężenia tego ustępu.</u>
          <u xml:id="u-275.11" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Wysoka Izbo! Pozostałe dwie projektowane zmiany do ustaw o podatku obrotowym i o opodatkowaniu jednostek gospodarki uspołecznionej ujednolicają sposób poboru podatku obrotowego od towarów sprowadzanych z zagranicy. Do tej pory podatek obrotowy przy imporcie towarów płaciły na granicy tylko osoby fizyczne, prowadzące działalność gospodarczą, natomiast inne podmioty uiszczały ten podatek w momencie sprzedaży towarów.</u>
          <u xml:id="u-275.12" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Z punktu widzenia budżetu na pewno jest to przyspieszenie jego dochodów, gdyż nie wiąże obowiązku uiszczania podatku ze sprzedaży towarów. Dla podatników z pewnością będzie to sytuacja zdecydowanie niekorzystna, gdyż będą musieli zaangażować własne środki, nie mając jeszcze dochodów. W tej sytuacji należy przewidzieć zmniejszenie importu towarów do Polski, które były sprowadzone tylko w celach czysto handlowych, czy powiedzmy nawet spekulacyjnych. Niemniej jest to pierwszy etap przechodzenia z formuły podatku obrotowego do podatku proponowanego w ustawie, który ma wejść w życie z dniem 1 lipca 1991 r. i który kompleksowo będzie regulował funkcjonowanie jak i pobór podatku od towarów i usług. Jest rzeczą oczywistą, że projektowane zmiany do tych ustaw nakładają większe obowiązki na urzędy celne, jak i dają dodatkowe uprawnienia, np.: egzekucyjne. Nie jest oczywiście to nasze novum organizacyjne, ponieważ w krajach zachodnich urzędy celne pełnią taką rolę.</u>
          <u xml:id="u-275.13" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">W art. 3 omawianej ustawy proponuje się okres 30 dni jako vacatio legis. Rozumiem, że 30 dni mają być okresem przygotowania się urzędów celnych do nowych zadań, ale również te 30 dni mogą być wykorzystane przez wszystkich tych, którzy skrzętnie omijali płacenie podatku i dlatego skłaniałabym się, o ile byłoby to możliwe, aby ustawa obowiązywała w dniu jej ogłoszenia.</u>
          <u xml:id="u-275.14" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">Wysoka Izbo! Reasumując projekty ustaw, należy stwierdzić, że:</u>
          <u xml:id="u-275.15" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">— proponowane ustawy mają charakter porządkujący, nie wprowadzają żadnych nowych rodzajów podatków, lecz dostosowują je do zmieniającego się systemu gospodarczego kraju,</u>
          <u xml:id="u-275.16" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">— dają możliwość elastycznego stosowania podatku przez władze terenowe i centralne w zależności od sytuacji gospodarczej kraju,</u>
          <u xml:id="u-275.17" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">— ustawy w zakresie podatku obrotowego mają charakter krótkotrwały, gdyż są uchwalane na etap przejściowy, to jest do wejścia w życie nowego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-275.18" who="#PosełAlicjaKornasiewicz">W imieniu Klubu Poselskiego PSL, wnoszę o przesłanie powyższych ustaw do odpowiednich komisji.</u>
          <u xml:id="u-275.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-276">
          <u xml:id="u-276.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-276.1" who="#Marszałek">Głos ma pani poseł Anna Dynowska, niezrzeszona, przygotuje się poseł Stefan Bieliński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-277">
          <u xml:id="u-277.0" who="#PosełAnnaDynowska">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Ze względu na bardzo napięty porządek obrad, szczegółowe uwagi przekażę do komisji. Dzisiaj tylko uwagi natury generalnej do pakietu ustaw podatkowych.</u>
          <u xml:id="u-277.1" who="#PosełAnnaDynowska">Zdecydowanie najsłabszym ogniwem naszego prawodawstwa jest prawodawstwo finansowe, a w szczególności regulacje prawne, dotyczące podatków. Grzechy główne tych regulacji, to bardzo mała stabilność aktów prawnych z dziedziny podatków, zawiły i zupełnie niezrozumiały język, bardzo krótkie vacatio legis, pomijanie bardzo często okresu vacatio legis, a nawet wydawanie aktów prawnych z tego zakresu z mocą wsteczną. Inne grzechy główne, to tradycyjnie opóźnione ukazywanie się przepisów z zakresu prawa podatkowego, zbytnia szczegółowość ustawowa albo lakoniczność, a w końcu brak skodyfikowanych ogólnych zasad z tej dziedziny. Więc zdecydowany sprzeciw budzi już sam proces tworzenia prawa podatkowego w parlamencie. O ile ubiegłoroczna nowelizacja przepisów prawa podatkowego musiała wyglądać tak jak wyglądała, przypomnę, że wówczas ustawy podatkowe stanowiły część pakietu ustaw niezbędnych do wprowadzenia nowego programu gospodarczego i świadomie godziliśmy się na prace w specjalnym, szalonym zupełnie tempie, o tyle brak jakiegokolwiek uzasadnienia do powtórzenia takiego trybu prac w tym roku.</u>
          <u xml:id="u-277.2" who="#PosełAnnaDynowska">Trzy spośród omawianych projektów ustaw wniesione zostały do Sejmu 17 listopada, jeden 13 listopada, a wcześniejsze dwa projekty w październiku br.</u>
          <u xml:id="u-277.3" who="#PosełAnnaDynowska">Minister finansów wielokrotnie zapowiadał w tej Izbie przedstawienie nowego, stabilnego systemu podatkowego, słusznie uznając konieczność zmian w tym zakresie za szczególnie ważną część zmian ustroju gospodarczego. Tymczasem tylko dwa z przedstawionych nam projektów ustaw podatkowych można uznać za elementy tego nowego systemu, który jawi się niestety nieco mgliście, zwłaszcza że brak jak dotąd pozostałych zapowiadanych noweli ustaw podatkowych.</u>
          <u xml:id="u-277.4" who="#PosełAnnaDynowska">Pozostałe przedłożenia rządowe można uznać jedynie za porządkujące istniejący stan prawny i jak wynika z uzasadnień do nich, celem ich ustalenia ma być przede wszystkim: „przyspieszenie wpływów do budżetu i zapobieganie ewentualnym nadużyciom”. Przyznaję, że dla mnie znaczenie rozwiązań podatkowych ma szerszy aspekt niż tylko fiskalny i wiąże się przede wszystkim z warunkami prowadzenia działalności podmiotów gospodarczych gmin i obciążeniami publiczno-prawnymi społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-277.5" who="#PosełAnnaDynowska">Jak powiedziałam — szczegółowe uwagi przedstawię w czasie prac komisji, dziś chciałabym się tylko ograniczyć do generalnej oceny projektu ustawy o opodatkowaniu jednostek gospodarki uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-277.6" who="#PosełAnnaDynowska">Propozycja nowelizacji tej ustawy rozczarowała mnie. Przyznam, że spodziewałam się nowej ustawy, określającej zwarty system obciążeń finansowych, jeżeli nie jednakowych dla wszystkich podmiotów gospodarczych, to kompleksowej regulacji w tym zakresie dla podmiotów uznawanych ongiś za jednostki gospodarki uspołecznionej — głównie zaś przedsiębiorstw państwowych, systemu spójnego wspólnego z pozostałymi elementami systemu finansowego tego typu podmiotów gospodarczych. Brakuje nadal pożądanych konstrukcji bodźców parametrycznych w systemie podatkowym tych podmiotów i wiele innych rzeczy, których nie będę tutaj wyliczać.</u>
          <u xml:id="u-277.7" who="#PosełAnnaDynowska">Proszę mi wybaczyć, ale jako prawnik nie mogę w żadnym wypadku zgodzić się na pozostawienie dotychczasowego tytułu tej ustawy. I to nie tylko ze względu na prawną elegancję. Pojęcie jednostki gospodarki uspołecznionej zostało ostatecznie usunięte z Kodeksu cywilnego, nowelą, którą Wysoka Izba raczyła uchwalić 28 lipca br. Od dnia 1 października tego roku pojęcie jednostki gospodarki uspołecznionej — dla mnie w prawie nie istnieje. To tak, jakby nowelizując jakąś ustawę, pozostawić dawną nazwę naszego państwa — PRL, albo dopuścić się innego tego typu uchybienia.</u>
          <u xml:id="u-277.8" who="#PosełAnnaDynowska">Wydaje mi się, że skoro ustawa, która przecież i tak nie reguluje kompleksowo systemu obciążeń podmiotów uznawanych kiedyś za jednostki gospodarki uspołecznionej, nie wyczerpuje katalogu osób prawnych, określonych w dawnym art. 33 § 1 Kodeksu cywilnego jako jednostki gospodarki uspołecznionej, tytuł ustawy można spokojnie zamienić na tytuł np.: ustawa o opodatkowaniu niektórych podmiotów gospodarczych, czy posługując się terminologią przyjętą w ustawie — o opodatkowaniu niektórych jednostek gospodarczych. Pozostałe uwagi przedłożę do protokołu.</u>
          <u xml:id="u-277.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-278">
          <u xml:id="u-278.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-278.1" who="#Marszałek">Głos ma poseł Stefan Bieliński, niezrzeszony. Przygotuje się poseł Adam Zieliński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-279">
          <u xml:id="u-279.0" who="#PosełStefanBieliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na wstępie pragnę wyrazić opinię, że projekt ustawy o podatkach i opłatach lokalnych zmierza do ujednolicenia obciążeń podatkowych wszystkich sektorów własnościowych. Zasada ta z całą pewnością jest słuszna i zasługuje na poparcie. Dokładnie zapoznając się z projektem ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, mam kilka wątpliwości i zastrzeżeń. I tak: sprawa opodatkowania nieruchomości.</u>
          <u xml:id="u-279.1" who="#PosełStefanBieliński">W art. 3 mówi się, że opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają budynki lub ich części. Myślę, że bardzo wyraźnie należy powiedzieć, że po raz pierwszy podatkiem tym będą objęci wszyscy użytkownicy mieszkań bez względu na charakter własności. Proponowana zasada, aby podatek ten obciążał, czy mówiąc dokładniej nakładał obowiązek poboru i odprowadzenia podatku do budżetu gminy, dla podmiotu zarządzającego budynkami stanowiącymi własność skarbu państwa, jest, moim zdaniem, słuszna, w praktyce ułatwi to i ujednolici zasady poboru tego podatku.</u>
          <u xml:id="u-279.2" who="#PosełStefanBieliński">Proponowana zmiana podatku drogowego, wprawdzie Ministerstwo Finansów proponuje zmianę tytułu, z podatku drogowego na podatek od środków transportu, praktycznie nic to nie zmienia w jego charakterze.</u>
          <u xml:id="u-279.3" who="#PosełStefanBieliński">Pragnę bardzo wyraźnie powiedzieć, że w tym podatku zasada równego obciążenia nie jest proponowana, ponieważ zarówno ten, który użytkuje bardzo intensywnie pojazd, jak i ten, który samochód, czy inny pojazd użytkuje sporadycznie — obciążony jest podatkiem jednakowo. Jestem przekonany, że podatek pobierany przy zakupie paliwa stosowany przez wiele państw rozwiniętych jest najlepszą formą tego podatku. Argument, że maszyny, które nie są używane na drogach nie powinny być obciążone tym podatkiem, nie przekonuje, ponieważ w bardzo prosty sposób można podmiotom gospodarczym, użytkującym takie maszyny, po prostu można im to odliczyć z podatku dochodowego.</u>
          <u xml:id="u-279.4" who="#PosełStefanBieliński">Muszę podkreślić, że zasada wygaśnięcia obowiązku podatku drogowego w miesiącu następnym po wyrejestrowaniu pojazdu nareszcie poprawnie reguluje tę kwestię. Dodam, że poprzednie rozwiązanie budziło bardzo wielkie zastrzeżenia, szczególnie w ubiegłym roku, jak Wysoka Izba pamięta, było wiele nieporozumień.</u>
          <u xml:id="u-279.5" who="#PosełStefanBieliński">Do art. 14 ust. 1 proponuję tylko małą poprawkę, ponieważ nie jest określone, w jakiej jednostce czasu stosuje się podatek od psów. Proponuję po słowach „40 tys. zł” dodać „rocznie”, żeby sprawa była zupełnie jasna.</u>
          <u xml:id="u-279.6" who="#PosełStefanBieliński">Do art. 17, mówiącego o opłacie miejscowej, mam poważne wątpliwości, czy w ogóle podatek pobierać za tak zwane czyste powietrze, podatek, który budzi powszechne zastrzeżenia. Artykuł ten nie precyzuje, gdzie w ogóle podatek ten byłby pobierany, a tylko daje delegacje wojewodom na określenie miejscowości, gdzie obowiązywałby taki podatek. Myślę, że wywoła to więcej nieporozumień i konfliktów niż przyniesie pożytku. Proponuję cały ten artykuł 17 skreślić.</u>
          <u xml:id="u-279.7" who="#PosełStefanBieliński">Również do art. 18 proponuję komisji, która będzie się zajmowała tym projektem, szczegółowe rozpracowanie i przyjrzenie się temu artykułowi, ponieważ otwiera w moim przekonaniu bardzo szeroko możliwość samorządom, gminom stosowania opłat, nie precyzując — co prawda tam jest zastrzeżenie, że tylko te, które nie są objęte opłatą skarbową, ale w moim przekonaniu jest to zbyt szerokie uprawnienie do stosowania opłat tak zwanych administracyjnych.</u>
          <u xml:id="u-279.8" who="#PosełStefanBieliński">Na zakończenie dwa słowa o zmianie podatku obrotowego. Otóż, proszę Wysokiej Izby, nie wyobrażam sobie w ogóle, w jaki sposób urzędy celne na naszych przejściach granicznych potrafią pobrać te podatki i obliczyć w obecnej sytuacji, kiedy po kilkadziesiąt godzin samochody ciężarowe stoją w kolejce. Jeżeli jeszcze nałożymy taki obowiązek na urzędy celne, to sobie po prostu tego nie wyobrażam. Myślę, że warto byłoby się nad tym zastanowić, bo sprawa będzie bardzo, bardzo skomplikowana. Sądzę, że te kolejki wielogodzinne jeszcze się zwielokrotnią. W moim przekonaniu urzędy celne na przejściach granicznych są nie przygotowane do pobierania tych podatków. Zresztą w Wysokiej Izbie już była mowa na temat urzędu celnego kolejowego w Warszawie i innych, sądzę, że są to wystarczające argumenty, by się nad tym zastanowić, jak ten problem rozwiązać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-280">
          <u xml:id="u-280.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-280.1" who="#Marszałek">Proszę o zabranie głosu pana posła Adama Zielińskiego — niezrzeszonego, przygotuje się poseł Krzysztof Grzebyk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-281">
          <u xml:id="u-281.0" who="#PosełAdamZieliński">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wychodząc dzisiaj z domu, usłyszałem, że na pierwszym roboczym posiedzeniu nowego rządu brytyjskiego za najważniejsze zadanie tego rządu uznano wprowadzenie w Anglii podatku, tak zwanego pogłównego i uważam to za rzecz bardzo rozsądną, dlatego, że w systemie rynkowym podatek jest w istocie najważniejszą, a na dobrą sprawę jedynie skuteczną metodą wpływu na gospodarkę. I zgadzam się w pełni z tym, co mówiła tutaj pani poseł Dynowska, że na podatek, który oczywiście musi być źródłem dochodu i budżetu państwa i budżetów gmin nie należy patrzeć jedynie jako na środek zdobywania pieniędzy, ale jako na środek kształtowania gospodarki i od tego, jak będzie ukształtowany system finansowy zależeć będzie to, czy gospodarka będzie się rozwijała, czy gospodarka nie będzie się rozwijała.</u>
          <u xml:id="u-281.1" who="#PosełAdamZieliński">W wielu swoich wystąpieniach pan premier Balcerowicz zapowiadał przedstawienie całościowe, pełnego systemu podatkowego. My, to z żalem muszę stwierdzić, że ciągle jeszcze — i tu zgadzam się znowu z panią poseł Dynowską — szarpiemy poszczególne ustawy, nie widząc jakby całości tego zamierzenia. To zamierzenie niewątpliwie istnieje i realizuje je minister finansów, który dobrze uczynił, powierzając pani minister Demianiuk prezentację projektów ustaw. Musze powiedzieć, że jestem pod wpływem znakomitego, kompetentnego, wyśmienicie przygotowanego wystąpienia minister Demianiuk, co wszakże nie zmienia mojej oceny. takiej mianowicie, że jednak wymaga dyskusji koncepcja systemu podatkowego w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-281.2" who="#PosełAdamZieliński">Chcę powiedzieć, że być może źle odczytuję wyniki pierwszej tury wyborów, które ostatnio się odbyły, ale myślę, że problem fiskalizacji czy nie fiskalizacji systemu podatkowego był również jednym z elementów tej dyskusji, która się toczyła i tych wyników, które, że tak powiem, zostały osiągnięte w tej pierwszej fazie wyborczej. I oczywiście ktoś mógłby powiedzieć, że podatki są tak bardzo związane z rządem, że być może rzeczą rozsądniejszą byłoby, spokojnie poczekać na przedstawienie koncepcji podatkowej przez nowy rząd. Takiego wniosku tu nie składam, choć nie mogę pozbyć się wrażenia, że Polska ciągle bardziej dzieli się nie na województwa, a na ministerstwa i bardziej w tych aktach prawnych dominuje spojrzenie resortowe niż spojrzenie ogólne. Dotychczasowy system podatkowy był krytykowany z wielu powodów: niejasny, niestabilny, mało efektywny. Proszę państwa, spójrzmy na to, co tu zostało zaprezentowane. Mówimy system podatkowy powinien być jasny. Konia z rzędem temu, kto na podstawie tej ustawy, czy tych ustaw zorientuje się ile podatku zapłaci. Przecież, gdybym był złośliwy to bym powiedział, że ta ustawa powinna się nazywać o upoważnieniu ministra finansów do wprowadzenia systemu podatkowego w Polsce. Co drugi przepis to jest w bardzo szerokim zakresie upoważnienie dla ministra finansów, jest to coś, co już, w moim przekonaniu, zaczyna wyglądać na ustawodawstwo delegowane, to znaczy myśmy przecież ciągle mieli tę sytuację, że żeby zorientować się, jaki system podatkowy to trzeba było grzebać nie w ustawach, ale w niezliczonych aktach różnego rzędu ministra finansów, bo bez nich w ogóle nic się o systemie podatkowym nie wiedziało. Obawiam się, że zostajemy, że tak powiem, ciągle w tym kręgu myślenia.</u>
          <u xml:id="u-281.3" who="#PosełAdamZieliński">Stabilność podatku. Proszę państwa, proszę się nie gniewać, ale przecież jak się spojrzy na ten właśnie zakres upoważnień to minister finansów może ustalać podatek od 0 do 95%. Jaka to jest stabilność? To znaczy, że gdybym chciał być zagranicznym inwestorem, czy zagranicznym jakimś podmiotem, czy krajowym podmiotem i zastanawiał się nad podjęciem działalności gospodarczej, to mogę powiedzieć tylko tyle, że oddaję się pod władzę ministra finansów, który zrobi ze mną to co będzie uważał za stosowne, bez parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-281.4" who="#PosełAdamZieliński">Otóż dla parlamentu, proszę państwa, sprawy podatkowe, naprawdę, proszę mi wierzyć — dla prawnika jest to rzecz oczywista — są głównym środkiem kontroli polityki rządu. Jeżeli tego środka parlament się pozbędzie to kończymy dyskusję na temat wpływu parlamentu na politykę fiskalną państwa.</u>
          <u xml:id="u-281.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-281.6" who="#PosełAdamZieliński">Bardzo państwu dziękuję, ale mnie brawa peszą, ja jestem raczej do słuchania i spokojnego słuchania. Efektywność — ktoś może powiedzieć tak, bo rzeczywiście tu nie ma analizy efektywności, to jest znakomita analiza narzędzia, natomiast w ogóle nie ma analizy skutków, to znaczy co przy pomocy tego narzędzia osiągniemy w gospodarce, co się rozwinie, co przyhamujemy, nic tutaj z tych rzeczy nie ma. Oczywiście na to mi minister finansów odpowie tak: człowieku, jesteś prawnikiem, przeczytaj tę ustawę i sam dojdź do tego, jaka to będzie efektywność. Zacząłem czytać oczywiście i chcę wskazać na jeden z przykładów — podatek od importu, to znaczy wprowadza się podatek, o szerszym zakresie działania niż cło, bo przypomnę, podatek ten pobierany w kraju będzie limitowany wartością obrotu, tu natomiast w ogóle nie ma żadnej wartości obrotu, czyli, praktycznie biorąc, wszystko co się wwozi do kraju podlega podatkowi. Zresztą ten podatek będzie się nawet pobierało od towaru, za który się nie płaci cła.</u>
          <u xml:id="u-281.7" who="#PosełAdamZieliński">Chcę państwu powiedzieć tak, że jednemu z wysokich bardzo urzędników, funkcjonariuszy urzędu mówiłem, że kto wie, czy nie byłoby dobrze pojeździć po Europie i zobaczyć, jak funkcjonują te służby celne, których tam nie widać, na co on mi odpowiedział „no, tak, bo tam jest Europa zjednoczona, natomiast celnik pokazuje się dopiero na granicy”. Każdy z państwa, kto będzie wracał z Zachodu i kto wraca z Zachodu o tym wie, że jedyny celnik, którego zobaczy to będzie celnik polski. Czyli można powiedzieć, że sobie Rada Europy wynajęła polskich celników, jak to w tym dowcipie kiedyś było o NRD, do pilnowania celnej granicy między Europą i resztą świata.</u>
          <u xml:id="u-281.8" who="#PosełAdamZieliński">Ale skoro mowa o celnikach, proszę państwa, chcę z tego miejsca złożyć największe i najgłębsze wyrazy uszanowania dla naszych celników za tę straszną służbę, niewdzięczną, źle opłacaną, w niesłychanie ciężkich warunkach. Ale chcę im podziękować jeszcze za jedno, bo nie wiem, czy państwo zwróciliście uwagę, że celnik to jest humanista polskiego prawa celnego. A w tej chwili okaże się, że celnik będzie musiał być humanistą polskiego prawa podatkowego. Dlaczego humanistą? On będzie musiał po prostu nad bezsensami tego systemu — a chcę powiedzieć, że to tak będzie właśnie funkcjonowało — przejść do porządku dziennego, bo jeżeli zastosuje te przepisy, to nie będziemy czekali na granicach 15 godzin, tylko trzeba będzie wziąć ze sobą namioty, zapas żywności na dni parę, dlatego że za wszystko trzeba będzie płacić.</u>
          <u xml:id="u-281.9" who="#PosełAdamZieliński">Proszę państwa, z entuzjazmem słuchałem tu o czym mówił minister spraw wewnętrznych, jakie to będziemy mieli paszporty, niezniszczalne, wkładkowe, gięte, tylko, że jak z takim pięknym paszportem zatrzymam się na granicy na dni trzy, to mogę tylko liczyć na jedno — zresztą pewnie się nie zawiodę — na mądrość celnika, który machnie ręką na te przepisy i powie: jedź pan. Tylko pytanie, czy w demokratycznym państwie prawnym można tak tworzyć przepisy prawa.</u>
          <u xml:id="u-281.10" who="#PosełAdamZieliński">Proszę państwa, wyczerpałem limit czasu i cierpliwości państwa, i nie mówię o różnych kwiatkach, ale nie mogę sobie nie pozwolić na pewną złośliwość. Taki bardzo wybitny prawnik zachodnioniemiecki, cywilista, Hans Deler mówił, że prawnicy to potrafią zrobić odkrycie na miarę odkrycia geograficznego, tak jak by odkryć Amerykę, wymyśleć coś — osoba prawa, spółka akcyjna. Mnie się wydaje, że tutaj jest takie jedno odkrycie, które specjaliści od podatków zrobili, to jest podatek pobierany od cła. To znaczy, że podstawą podatku ma być wartość towaru clonego plus cło. Gdybym był złośliwy, to bym powiedział naszym „podatkowcom”, że nie zatrzymał się jeszcze rozwój umysłowy w tym zakresie,...</u>
          <u xml:id="u-281.11" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-281.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-281.13" who="#PosełAdamZieliński">... bo można jeszcze pobrać podatek od podatku. Ale ponieważ ja nie jestem złośliwy, to tego nie powiem.</u>
          <u xml:id="u-281.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-282">
          <u xml:id="u-282.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-282.1" who="#Marszałek">Głos ma poseł Krzysztof Grzebyk z PKLD, przygotuje się poseł Marek Pol z PUS.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-283">
          <u xml:id="u-283.0" who="#PosełKrzysztofGrzebyk">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Nie chciałbym być złośliwy, a po prostu tradycyjnie proszący. Chciałbym zająć chwilę uwagi jedną, konkretną propozycją zmiany w projekcie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych — druk nr 612. Przypomnę, że niemal rok temu, w grudniu po wielogodzinnej debacie przyjęliśmy ustawę o zmianie niektórych ustaw regulujących zasady opodatkowania. Dzisiaj rząd proponuje tak gruntowne zaostrzenie rygorów podatkowych, że z dużym prawdopodobieństwem można spodziewać się upadku niektórych sfer działalności społecznej. Nie zamierzam oceniać całości proponowanych zmian, nie czuję się po prostu kompetentny — proszę natomiast Wysoką Izbę i komisję, która będzie rozpatrywała ten projekt, o spojrzenie nań nie tylko oczami sympatycznej pani minister finansów, ale także przeciętnych obywateli.</u>
          <u xml:id="u-283.1" who="#PosełKrzysztofGrzebyk">Osobiście proszę, by w art. 7 dopisać pkt 9 o brzmieniu, jak w art. 7 pkt 1-f dotychczasowej ustawy. Pozwolę sobie przypomnieć. „Zwalnia się od podatku nieruchomości i budynki wykorzystywane na potrzeby i prowadzenie przez stowarzyszenia statutowej działalności wśród dzieci i młodzieży w zakresie oświaty, wychowania, nauki i techniki, kultury fizycznej i sportu, z wyjątkiem wykorzystywanych do prowadzenia działalności gospodarczej, oraz grunty zajęte trwale na obozowiska oraz bazy wypoczynkowe dzieci i młodzieży”.</u>
          <u xml:id="u-283.2" who="#PosełKrzysztofGrzebyk">Kilka zdań uzasadnienia. Projekt rządowy zwalnia z podatków od nieruchomości potężne organizacje gospodarcze ze względu, jak czytamy na str. 5 uzasadnienia, na olbrzymią wartość budowli, duży obszar gruntów, czy na niebezpieczeństwo zachwiania równowagi budżetowej. Ale jest dla mnie paradoksem, że z drugiej strony zabiera się pariasom życia społecznego w Polsce, stowarzyszeniom wychowawczym realną szansę na tani wypoczynek dla dzieci i młodzieży, czy na wychowanie najmłodszych przez rzesze społeczników, na stwarzanie minimum warunków ze strony państwa na rzecz dzieci.</u>
          <u xml:id="u-283.3" who="#PosełKrzysztofGrzebyk">Mam świadomość nacisków ze strony zarządów gmin, którym każde wyłączenie podatkowe zabiera tak potrzebny samorządom pieniądz. Ale czy kilka miliardów złotych opłat w skali kraju jest w stanie zastąpić ponad 200-tysięczną akcję letnią organizacji harcerskich, obejmującą znaczną liczbę dzieci ze środowisk najuboższych czy bezrobotnych. Ewentualne doraźne zyski finansowe będą dla budżetu gmin, czy państwa niewielkie, straty zaś społeczne olbrzymie. Proszę pamiętać, że stowarzyszenia nie są jednostkami budżetowymi, a uzyskiwane środki na zadania celowe od państwa nie powinny do niego trafiać w formie podatków od nieruchomości, a rzeczywiście służyć działalności podstawowej.</u>
          <u xml:id="u-283.4" who="#PosełKrzysztofGrzebyk">Stąd jeszcze raz proszę Wysoką Izbę o uwzględnienie zgłoszonej poprawki, by nasza dyskusja sprzed dwóch miesięcy o Konwencji Praw Dziecka materializowała się dzięki życzliwości Sejmu i zrozumieniu rządu rzeczywistym uwzględnianiem potrzeb społecznych najmłodszych obywateli naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-283.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-284">
          <u xml:id="u-284.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-284.1" who="#Marszałek">Głos ma obecnie poseł Marek Pol z PUS, przygotuje się poseł Eugeniusz Brzeziński.</u>
          <u xml:id="u-284.2" who="#Marszałek">Mamy jeszcze 9 mówców.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-285">
          <u xml:id="u-285.0" who="#PosełMarekPol">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę zabrać głos tylko w kilku kwestiach natury bardziej ogólnej, zakładając, iż szczegółowe zagadnienia dotyczące poszczególnych zapisów przedkładanych ustaw znajdą się w dyskusji w komisjach.</u>
          <u xml:id="u-285.1" who="#PosełMarekPol">Po pierwsze, pragnę poruszyć jedną kwestię dotyczącą projektowanej zmiany ustawy o podatku obrotowym i o opodatkowaniu jednostek gospodarki uspołecznionej. Otóż do zabrania głosu w pewnym sensie sprowokowało mnie wystąpienie wczorajsze pani minister Demianiuk, konsekwentnie powtarzającej argumentację zawartą w uzasadnieniu do obydwu projektów. Otóż uzasadnienie to zawiera sformułowanie, iż niektóre podmioty gospodarcze podejmują działania, mające na celu uniknięcie opodatkowania towarów sprowadzanych z zagranicy. Jest to jeden z głównych argumentów przeniesienia pobierania na granicy podatku obrotowego od towarów importowanych. I słuchając i czytając to uzasadnienie można by wnioskować, że czujny resort finansów chcę zablokować drogę handlującym, nieuczciwym, czy próbującym być nieuczciwymi, podatnikom. I brzmi to, każdy z nas przyzna, ładnie. Ale gdy już mówi się A, to sądzę, że trzeba również powiedzieć B. Otóż tę drogę legalnego z punktu widzenia prawa nabijania budżetu państwa w butelkę w zakresie importu towarów z zagranicy otworzył nie parlament, który ma ustawę tę podjąć, a resort finansów swoim rozporządzeniem z 18 maja br., rozporządzeniem, które zwalnia z podatku obrotowego m. in. nowo powstałe spółki cywilne, zwalnia całkowicie, zapominając, iż podatek obrotowy w niektórych przypadkach sięga, szczególnie w wypadku używek, 40% i 50% wartości wprowadzanego potem do obrotu, na rynek krajowy towaru. Otóż tą drogą można zarobić setki milionów i miliardów zł. Złośliwi twierdzą, że można by skutecznie pomnożyć te miliony, które zarobiło się na imporcie alkoholu. To właśnie o tej dziurze podatkowej mówił w dniu wczorajszym pan poseł Dziuba, sugerując i wnioskując, aby sprawą zajął się NIK i komisja nadzwyczajna.</u>
          <u xml:id="u-285.2" who="#PosełMarekPol">Chcę powiedzieć tylko, iż jest jednak gorzej, aniżeli wczorajszy mówca sygnalizował. Otóż proceder ten nie ustał w październiku br. po wprowadzeniu rozporządzenia ministra finansów korygującego rozporządzenie majowe, a trwa nadal. W tej sprawie osobiście interweniowałem już we wrześniu w Ministerstwie Finansów. Zostałem w pewnym stopniu uspokojony, iż minister finansów stosowne blokujące rozporządzenia wyda, i wydał. Z tym, że wszystkie te spółki, które zostały zawiązane pomiędzy 1 czerwca a październikowym rozporządzeniem korzystają z tego zwolnienia przez co najmniej następnych 12 miesięcy na zasadzie praw nabytych.</u>
          <u xml:id="u-285.3" who="#PosełMarekPol">I powiedzmy sobie wprost — zmiany tych dwóch ustaw, nad którymi debatujemy o podatku obrotowym i o opodatkowaniu jednostek gospodarki uspołecznionej, mają przede wszystkim na celu zablokowanie czegoś, co jest ewidentną luką prawną, luką wytworzoną nie przez Sejm, a przez Ministerstwo Finansów.</u>
          <u xml:id="u-285.4" who="#PosełMarekPol">Powstał problem — i chyba na komisji wypowiedzieć się będą musieli prawnicy — czy tą ustawą można zlikwidować zwolnienia, które na 12 miesięcy, czy na okresy dłuższe nabyły już spółki cywilne. A chcę poinformować niezorientowanych, że są ich już tysiące. Jest to doskonała droga do robienia pieniędzy.</u>
          <u xml:id="u-285.5" who="#PosełMarekPol">Nie będąc również jasnowidzem, pragnę zapowiedzieć wszystkim zainteresowanym, iż w połowie stycznia granice państwa polskiego zostaną całkowicie zablokowane przez samochody z towarami importowanymi, ponieważ gdyby ustawa, którą wprowadzimy, faktycznie zablokowała tę możliwość, to będzie istniała ostatnia możliwość zarobienia kilkudziesięciu czy kilkuset milionów czy kolejnego miliarda zł.</u>
          <u xml:id="u-285.6" who="#PosełMarekPol">I może refleksja natury ogólnej. Mówiłem już na tej sali, że jestem zbulwersowany ciągłym stwarzaniem okazji łatwego dorabiania się przez wykorzystywanie luk w prawie podatkowym, dorabiania się głównie na handlu i to głównie na handlu towarami importowanymi. Jakie to powoduje skutki? Otóż powoduje to ciągły i rosnący bez przerwy wypływ dolarów z kraju w zamian za sprowadzane produkty, bardzo często produkty konsumpcyjne, produkty o niezbyt wysokiej jakości, w czasie kiedy działalność produkcyjna w niektórych dziedzinach sięga poziomu z początku lat siedemdziesiątych.</u>
          <u xml:id="u-285.7" who="#PosełMarekPol">Chcę przypomnieć, iż nie tak dawno, kilkanaście lat temu przejedliśmy już kilka czy kilkanaście miliardów pożyczonych dolarów, kupując za to towary konsumpcyjne. Te długi spłacać będą następne pokolenia. Obyśmy nie powtórzyli tego zjawiska. A przyznam, że zaskoczony jestem, iż niektórzy politycy tę właśnie sferę działalności gospodarczej uznają jako triumf obecnego systemu. Tyle na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-285.8" who="#PosełMarekPol">Zagadnienie drugie nieco innej natury. Otóż jest dość niedobra sytuacja w zakresie zmian prawa podatkowego. Istnieje wielka presja, szczególnie czasu na pracę nad projektami 6 już ustaw, czy nowelizacji, które po dzisiejszych obradach najprawdopodobniej znajdą się w komisjach. Jest niezwykle istotne, aby co najmniej cztery, a właściwie cztery z nich zostały uchwalone do końca roku, co i tak już będzie bardzo późnym terminem uchwalenia, ponieważ do wejścia w życie tych ustaw potrzebne jest przygotowanie izb skarbowych, urzędów skarbowych, a przede wszystkim samych podatników.</u>
          <u xml:id="u-285.9" who="#PosełMarekPol">Muszę powiedzieć, iż następne ustawy — ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych i ustawa o opodatkowaniu towarów i usług nie mogą również czekać. Jest to też kwestia kilku następnych tygodni, przy bardzo skomplikowanych ustawach, przy bardzo trudnych i zupełnie innych rozwiązaniach, które istniały do tej pory, czasu jest niezwykle mało. Ale to jest tylko jedna strona problemu.</u>
          <u xml:id="u-285.10" who="#PosełMarekPol">Druga strona problemu polega na tym, iż równolegle Sejm wydaje, czy pracuje nad dużą liczbą ustaw, które skutkują w prawie podatkowym. Korelacja tych dwóch sfer jest niezwykle istotna, dotyczy to bardzo różnych dziedzin. Chcę powiedzieć tylko o jednej sferze, o której w zasadzie większość mówców zapomina.</u>
          <u xml:id="u-285.11" who="#PosełMarekPol">Otóż po pierwszym czytaniu jest w pracach Komisji Polityki Społecznej ustawa o rehabilitacji inwalidów w procesie pracy. Ustawa ta i w ogóle samo zagadnienie dotyczy również sfery podatkowej, dotyczy również pewnych ulg, czy złagodzeń systemu podatkowego dla zakładów zatrudniających znaczną liczbę osób niepełnosprawnych. W dniu dzisiejszym poza zapisami ustawowymi ułatwienia dla takich zakładów, w szczególności dla spółdzielczości inwalidów, regulowane są najróżniejszej rangi aktami prawnymi, z których najniższą jest decyzja ministra finansów dotycząca podatku obrotowego, podjęta w lipcu ub. roku, po słynnym poznańskim proteście inwalidów.</u>
          <u xml:id="u-285.12" who="#PosełMarekPol">Otóż chciałem zwrócić na to uwagę, iż ustawa o rehabilitacji inwalidów w procesie pracy jest opracowywana w Komisji Polityki Społecznej. Chciałem serdecznie zaprosić na posiedzenia Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów przedstawicieli tej komisji w celu skorelowania zapisów dwóch ustaw oraz chciałem zasygnalizować, iż będę wnioskował o przeniesienie do ustaw decyzji ministra finansów i innych aktów mniejszej rangi, zapisów dotyczących zwolnień i ułatwień podatkowych dla spółdzielczości inwalidów, która to spółdzielczość jest w sytuacji tragicznej, a sprawa jest natury delikatnej, dotyczy bowiem osób, które w normalnej gospodarce rynkowej nie bardzo mogą konkurować z osobami pełnosprawnymi.</u>
          <u xml:id="u-285.13" who="#PosełMarekPol">I sprawa trzecia — podatki to nie tylko sposób na zagwarantowanie przychodów budżetowych. Mówił na ten temat pięknie pan prof. Zieliński. Nie chcę rozwijać tego tematu, lecz oprócz przychodów budżetowych podatki są chyba jedynym, ale w każdym razie na pewno najlepszym i najskuteczniejszym narzędziem wpływu państwa, wpływu rządu, wpływu parlamentu na przebieg procesów gospodarczych, na rozwój tych czy innych dziedzin oraz stopniowe wyhamowywanie innych. Chcę powiedzieć, iż filozofia zawarta w obecnie istniejącym ustawodawstwie i zmianach, które rząd przedkłada jest następująca. Otóż rząd stara się za wszelką cenę zrezygnować z wpływu metodami podatkowymi na rozwój określonych dziedzin. Jest to filozofia zakładająca, iż to co ma się rozwijać musi regulować wyłącznie rynek. Sądzę, że to dość skrajnie liberalne podejście do gospodarki nie jest rozwiązaniem najlepszym i będzie chyba trzeba uregulować to wahadło, które najpierw położone z jednej strony — dawało ogromne ilości ulg i zwolnień, w tej chwili przechyla się — chyba przesadnie — w drugą stronę, nie dając praktycznie rządowi czy parlamentowi regulowania rozwoju pewnych dziedzin życia gospodarczego przez system podatkowy.</u>
          <u xml:id="u-285.14" who="#PosełMarekPol">Kończąc, chciałem powiedzieć, iż system gospodarczy, w tym system podatkowy decyduje o sile państwa, o sile gospodarczej państwa i jest on chyba zawsze ważny, a najważniejszy w okresach, kiedy państwo jest niestabilne politycznie.</u>
          <u xml:id="u-285.15" who="#PosełMarekPol">Jakie jest nasze państwo, to od niedzieli chyba wiemy. Dlatego bardzo usilnie namawiam o aktywną pracę w Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów nad tymi ustawami, aby były one jak najlepsze i jak najszybciej weszły w życie.</u>
          <u xml:id="u-285.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-286">
          <u xml:id="u-286.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-286.1" who="#Marszałek">Głos ma poseł Eugeniusz Brzeziński z „Pax”, przygotuje się poseł Barbara Blida.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-287">
          <u xml:id="u-287.0" who="#PosełEugeniuszBrzeziński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Omawiając projekt ustawy o podatku od towarów i usług, na wstępie chciałbym stwierdzić, że propozycje rozwiązań tej ustawy zbliżają nas do rozwiązań stosowanych w krajach rozwiniętych. Mam tu na myśli podatek od wartości dodanej. Jednak trzeba zwrócić uwagę na mankamenty niektórych szczegółowych zapisów, a mianowicie: według art. 22 stawka podatku wynosi 18% podstawy opodatkowania, z tym że dla niektórych towarów wykazanych w załączniku nr 3, jak: nawozy sztuczne, pestycydy, wyroby farmaceutyczne i inne, stawka podatku wynosi 5% podstawy opodatkowania. Natomiast przy eksporcie towarów i usług stawka podatku wynosi zero procent, co oznacza, że podatnik może odliczyć od należnego podatku kwotę podatku naliczonego przy zakupie towarów i usług.</u>
          <u xml:id="u-287.1" who="#PosełEugeniuszBrzeziński">Według dotychczas obowiązujących przepisów o podatku obrotowym stawka tego podatku wynosi: dla jednostek gospodarki uspołecznionej 20%, z tym że w ramach ustawowego upoważnienia minister finansów dla 107 grup wyrobów wprowadził różnorodną stawkę podatku obrotowego w granicach od 1% do 65%, a 51 grup różnorodnych wyrobów oraz 12 grup wyrobów dla dzieci zwolnił od podatku obrotowego.</u>
          <u xml:id="u-287.2" who="#PosełEugeniuszBrzeziński">Dla jednostek gospodarki nieuspołecznionej i osób fizycznych stawka podatku obrotowego wynosi: od działalności wytwórczej 20%, od działalności usługowej i handlowej 5%, z tym, że w ramach ustawowego upoważnienia minister finansów dla 106 grup wprowadził różnorodną stawkę podatku obrotowego w granicach od 1% do 50%, a 66 grup różnorodnych wyrobów oraz 26 grup wyrobów dla dzieci zwolnił od podatku obrotowego.</u>
          <u xml:id="u-287.3" who="#PosełEugeniuszBrzeziński">Porównując dotychczas stosowane stawki podatku obrotowego, z proponowaną stawką podatku od towarów i usług w wysokości 18%, nasuwa się wątpliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-288">
          <u xml:id="u-288.0" who="#Marszałek">Kolego pośle, zwrócono uwagę, że kolega mówi w tej chwili o podatku, nad którym nie dyskutujemy, to jest podatek obrotowy, może przeniesiemy dalszą część pana wypowiedzi do właściwej części dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-288.1" who="#Marszałek">Obecnie głos zabierze poseł Barbara Blida — PKLD, przygotuje się poseł Ignacy Guenther — OKP.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-289">
          <u xml:id="u-289.0" who="#PosełBarbaraBlida">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Bardzo krótko, bez nadmiernej polityki pozwolę sobie zwrócić uwagę komisji na sprawy opłat, klimatycznych.</u>
          <u xml:id="u-289.1" who="#PosełBarbaraBlida">Zgłaszam pod rozwagę komisji skreślenie całego art. 17 dotyczącego wprowadzenia tak zwanych opłat klimatycznych, co wcześniej już sugerował tu pan poseł Bieliński, natomiast jeżeli komisja uznałaby, że skreślenie tego artykułu jest niemożliwe, proszę o wprowadzenie w ust. 2, mówiącym o niepobieraniu opłat miejscowych, dodatkowego punktu 5 — zwalniającego z opłaty klimatycznej osoby zamieszkałe na terenach dotkniętych klęską ekologiczną oraz dodatkowego punktu 6 — zwalniającego z tych opłat wszystkie dzieci i młodzież do lat 18.</u>
          <u xml:id="u-289.2" who="#PosełBarbaraBlida">O zwolnienie mieszkańców kolonii Górny Śląsk z tak zwanych opłat klimatycznych zwracałam się do pana premiera Mazowieckiego od 1989 roku, od początku tej kadencji, niestety bezskutecznie. Uważam, że wprowadzenie w tej chwili tego tytułu podatkowego jako obligatoryjnego będzie wybitnie krzywdzące dla mieszkańców wszystkich regionów dotkniętych klęską ekologiczną.</u>
          <u xml:id="u-289.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-290">
          <u xml:id="u-290.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-290.1" who="#Marszałek">Jako ostatni z listy dyskutantów — głos zabierze poseł Ignacy Guenther z OKP.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-291">
          <u xml:id="u-291.0" who="#PosełIgnacyGuenther">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem ustosunkować się do tych spraw jako rolnik. Ta ustawa rzeczywiście rolników zbulwersuje. Proszę państwa, w zeszłym roku z tej trybuny mówiłem o podatkach dla rolników od opłat za przyczepy, ciągniki i inny sprzęt. Ale w zeszłym roku, to było pół biedy. W tym roku czytając te sumy, naprawdę można się za głowę złapać.</u>
          <u xml:id="u-291.1" who="#PosełIgnacyGuenther">Pierwsza sprawa, która zbulwersuje wieś, to jest podatek od budynków mieszkalnych na wsi. Proszę państwa, rolnik nie buduje budynku po to, żeby w nim luksusowo mieszkał. Rolnik buduje budynek wielopokoleniowy; mieszkają tam trzy pokolenia i dlatego zawsze buduje budynek większy, żeby mieszkały trzy pokolenia. Teraz za to, że pobudował budynek dla trzech pokoleń, będzie musiał płacić większy podatek.</u>
          <u xml:id="u-291.2" who="#PosełIgnacyGuenther">Proszę państwa, apeluję do Ministerstwa Finansów jak i do ministra rolnictwa, żeby się zastanowić nad tym, czy my jako rolnicy mamy uprawiać ziemię i mieszkać w norach, czy mamy za budynki, które sobie pobudowaliśmy, płacić podatki? Jest to sprawa bulwersująca. I myślę, że komisja, która będzie nad tym pracowała, przyjmie ten wniosek, żeby te budynki mieszkalne wyłączyć od podatku. Wiem, że taki zamysł był w latach siedemdziesiątych, jednak tamten Sejm ustawy nie przepuścił.</u>
          <u xml:id="u-291.3" who="#PosełIgnacyGuenther">Uważam, że ten Sejm, który jest wybrany po raz pierwszy demokratycznie, nad tym się zastanowi i też nie przepuści tej ustawy, żeby obciążać tym podatkiem rolnictwo.</u>
          <u xml:id="u-291.4" who="#PosełIgnacyGuenther">Jest tutaj jeszcze sprawa, o której mówiłem — obciążenia rolników podatkiem od środków transportu. Proszę państwa, jest to art. 10. Napisano tutaj wyraźnie, że minister finansów w drodze rozporządzenia określi wysokość stawek podatku od środków transportowych, z uwzględnieniem rodzaju środka, pojemności skokowej silnika lub ładowności albo masy całkowitej, z tym, że roczna stawka podatku od jednego środka transportowego nie może przekroczyć: od motoroweru i motocykla oraz samochodu osobowego 500 tys. zł; od pozostałych 900 tys. zł.</u>
          <u xml:id="u-291.5" who="#PosełIgnacyGuenther">Proszę Państwa! Samochód, to rozumiem — jest to luksus, nie miałbym do tego pretensji, ale do stawki podatku od pozostałych środków transportu — mam zastrzeżenia. Jeżeli rolnik ma 2–3 ciągniki, 4–5 przyczep — policzcie sobie państwo — 900 tys. zł od każdego ciągnika czy przyczepy — jakaż to jest poważna suma. Czy to jeszcze ma dobić nasze rolnictwo?</u>
          <u xml:id="u-291.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-292">
          <u xml:id="u-292.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-292.1" who="#Marszałek">Lista mówców została wyczerpana. Nie widzę zgłaszających się do dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-292.2" who="#Marszałek">Zapytuję panią minister Danutę Demianiuk, czy zechce odpowiedzieć na pytania posłów. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-293">
          <u xml:id="u-293.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Chciałabym przede wszystkim podziękować panu posłowi Adamowi Zielińskiemu. Sądzę, że te miłe słowa, jakie skierował pod moim adresem mają swoje źródło w dalszej treści jego wystąpienia — miało to osłodzić przyjęcie krytycznych uwag, które zechciał sformułować. Ale jeżeli pan poseł pozwoli, zacznę od odniesienia się do wystąpienia pani poseł Dynowskiej.</u>
          <u xml:id="u-293.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Chciałabym przede wszystkim poinformować, że rząd skierował już do Sejmu wszystkie akty prawne, które obrazują system podatkowy w modelu docelowym. Z przyczyn, jak sądzę technicznych, pierwsze czytanie projektu ustawy o podatku od towarów i usług zostało przesunięte, mam nadzieję, na najbliższe posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-293.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Poza tym przesłaliśmy do Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów takie opracowanie, które obrazuje po pierwsze — system podatkowy, który obowiązuje dotąd, rozwiązanie modelu docelowego, a także wyjaśnienie rozwiązań, jakie miałyby być stosowane w okresie przejściowym, a praktycznie do końca 1991 roku, przy czym oczywiście w części dotyczącej opodatkowania dochodów osobistych do 1 stycznia 1992; w części dotyczącej opodatkowania obrotów do 1 lipca 1991, jeżeli Wysoki Sejm zechce uchwalić ustawę o podatku od towarów i usług w takim czasie, żeby pozostawało wystarczające vacatio legis do przygotowania zarówno podatników, jak i urzędów skarbowych do sprawnego wdrożenia tego podatku w życie.</u>
          <u xml:id="u-293.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Jeżeli chodzi o tytuł ustawy o opodatkowaniu jednostek gospodarki uspołecznionej i propozycji skreślenia tego tytułu w związku ze stwierdzeniem, że jest to pojęcie, które będzie występowało wyłącznie na gruncie prawa podatkowego, to:</u>
          <u xml:id="u-293.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Po pierwsze — chciałabym nie zgodzić się z tym, że będzie to pojęcie wyłącznie właściwe dla prawa podatkowego, jako że w Kodeksie cywilnym na okres przejściowy do dwóch lat to pojęcie jeszcze utrzymano właśnie na tle upoważnień dla Rady Ministrów do regulowania zasad obrotu między jednostkami gospodarki uspołecznionej. Przypomnę, że zawieranie umów na warunkach zlecenia i umów agencyjnych, które to zasady reguluje uchwała Rady Ministrów, w dalszym ciągu pozostaną aktualne, czy pozostają aktualne mimo zmian przepisów Kodeksu cywilnego, a dotyczą one tylko możliwości zawierania takich umów z jednostkami gospodarki uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-293.5" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Jeżeli chodzi o kwestie związane z podatkiem obrotowym, z proponowanymi przez nas zmianami, z których najistotniejsza sprowadza się do wprowadzenia tego podatku na granicy. Nie jest to fenomen polski, wręcz odwrotnie, Polska jest jednym z nielicznych krajów w Europie, który do tej pory podatku na granicy nie pobierał. Wprowadzamy ten podatek nie tylko dlatego, żeby uniknąć tych różnych nieprawidłowości, jakie występują wtedy, kiedy towary importowane usiłujemy opodatkować, czy uchwycić transakcje sprzedaży i opodatkować je właśnie w momencie sprzedaży, ale również dlatego, że jest to rozwiązanie wstępne w stosunku do tego, jakie będzie musiało być stosowane w podatku od wartości dodanej już za pół roku.</u>
          <u xml:id="u-293.6" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Jeżeli chodzi o podstawę obliczenia tego podatku — pan poseł Zieliński sugerował, że jesteśmy już bardzo bliscy tego, żeby brać podatek od podatku, jako że proponujemy podatek na granicy pobierać od wartości celnej, powiększonej o cło. Otóż, jeżeli zgadzamy się, a odniosłam takie wrażenie, że na tej sali wszyscy zgadzamy się co do jednej podstawowej zasady, że obciążenia podatkowe powinny być równe, to chciałabym zwrócić uwagę, że podatek w kraju jest pobierany od ceny sprzedaży. W cenie sprzedaży również jest taki element, jak cło, kiedy np. w grę wchodzi surowiec sprowadzany z zagranicy, od którego to surowca cło zostało zapłacone. Wartość celna powiększona o cło, oczywiście również jest niższą wartością niż wynikająca z ceny sprzedaży chociażby dlatego, że nie zawiera marży zarobkowej. Wobec tego, jeżeli chcemy mówić o równym traktowaniu, o równym obciążaniu poszczególnych przedmiotów opodatkowania, to sądzę, że taka propozycja zapisania podstawy opodatkowania podatkiem na granicy nie powinna budzić zdziwienia.</u>
          <u xml:id="u-293.7" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Chciałabym podkreślić, że nie jest to jakiś fenomen polski, dokładnie w taki sam sposób podatek graniczny jest pobierany we wszystkich krajach, które stosują np. podatek od wartości dodanej, a są to chociażby wszystkie kraje Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-293.8" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Jeżeli chodzi o podatki i opłaty lokalne. Chciałabym jeszcze raz podkreślić, że — o czym miałam okazję mówić wczoraj — filozofia, jaką staraliśmy się zachować w projektowanej ustawie, sprowadzała się do tego, żeby pozostawić radom gmin, jak najszersze upoważnienie do decydowania o zakresie zwolnień, o kryteriach stosowania tych zwolnień i ewentualnych obniżek podatkowych. Stąd też ustawowe zwolnienia od podatku zostały ograniczone, jak powiedziałam, tylko do takich rodzajów przedmiotów podatku od nieruchomości, które mają ogólnonarodowe, ogólnogospodarcze znaczenie. Nie chciałabym w tej chwili odnosić się do tych propozycji zwolnień, jeżeli zechce to zrobić pan minister Regulski, to myślę, że spróbuje wyjaśnić dlaczego ten katalog zwolnień jest właśnie tak ograniczony i czy byłoby właściwe, gdybyśmy przez jego rozszerzanie ograniczali uprawnienia rad gminnych do decydowania właśnie o tych zwolnieniach.</u>
          <u xml:id="u-293.9" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Podatek od środków transportowych. Miałam okazję wczoraj wyjaśniać, dlaczego nie możemy wprowadzić tego podatku w taki sposób, żeby on mógł być pobierany przy sprzedaży paliw i sądzę, że gdybyśmy wprowadzili, to całe środowisko rolników zaoponowałoby, zaprotestowałoby przeciwko takiemu podatkowi, zwłaszcza gdy chodzi o zakup paliw dla potrzeb rolnictwa i to nie na takie cele, jak użytkowanie ciągników, a po prostu do różnych maszyn i urządzeń stosowanych w rolnictwie.</u>
          <u xml:id="u-293.10" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Jeżeli chodzi o poziom opodatkowania ciągników rolniczych, to chciałabym wyraźnie podkreślić, że w ustawie określa się górne granice stawek, w ramach których minister finansów może ustalić stawki szczegółowe, oczywiście różnicując ich wysokość. Minister finansów nie ma zamiaru określić tych stawek na rok 1991 na poziomie wyższym, niż wynikający z uwzględnienia inflacji. Stawki opodatkowania ciągników rolniczych nie wynosiłyby ani 500 tys. zł rocznie, ani 900 tys. zł, tylko — od ciągników rolniczych z silnikiem o pojemności skokowej do 4000 cm3 włącznie, byłoby to 42 tys. zł rocznie, powyżej 4000 cm3 — 114 tys. zł rocznie. Proszę, żebyśmy pamiętali cały czas o tym, że w ustawie określone są wyłącznie górne granice stawek.</u>
          <u xml:id="u-293.11" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Jest jeszcze jedna bardzo istotna kwestia, którą poruszył pan poseł Pol, a która tylko pośrednio wiąże się z projektowaną przez nas zmianą ustawy o podatku obrotowym i ustawy o opodatkowaniu jednostek gospodarki uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-293.12" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Chciałabym wyraźnie podkreślić, że propozycja wprowadzenia podatku na granicy, nie dotyczy tylko spółek cywilnych i nie tylko z racji funkcjonowania spółek cywilnych dochodziło do różnego rodzaju nadużyć, a jeżeli już mówimy o spółkach cywilnych i rozporządzeniu ministra finansów z 18 maja 1990 r. to chciałabym podkreślić, że w ustawie tej zapisano, że okresowe zwolnienie od podatku, które w końcu zostało wprowadzone właśnie po to, żeby zaktywizować działalność handlową, żeby ją zdemonopolizować, po to, żeby także działalnością hurtową zajęły się inne podmioty gospodarcze niż tylko będące jednostkami gospodarki uspołecznionej, otóż w tym rozporządzeniu również zapisano, że:</u>
          <u xml:id="u-293.13" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">— po pierwsze — zwolnienie nie dotyczy sprzedaży napojów alkoholowych, zawierających powyżej 4,5% alkoholu,</u>
          <u xml:id="u-293.14" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">— po drugie — że zwolnienie nie dotyczy podatku obrotowego pobieranego na granicy.</u>
          <u xml:id="u-293.15" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Rzeczywiście stało się tak, że spółki cywilne, które takiego obowiązku płacenia podatku na granicy nie mają, zaczęły sprowadzać do kraju przede wszystkim papierosy i piwo, a są to wyroby wysoko akumulatywne. W momencie, kiedy pojawiło się to zjawisko, podjęliśmy natychmiastowe działania, żeby mu zapobiec.</u>
          <u xml:id="u-293.16" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Zapobiegać temu ma nie tylko rozporządzenie zmieniające to poprzednie rozporządzenie, które mówi, że okresowych zwolnień nie stosuje się, jeżeli podatek obrotowy przekracza 1%, ale również rozporządzenie Rady Ministrów, które wprowadziło obowiązek uzyskiwania pozwoleń na przywóz wina, piwa, tytoniu i wyrobów tytoniowych. Biorąc pod uwagę racje budżetu państwa, ochrony interesów gospodarki i interesu skarbu państwa, tego typu pozwolenia nie są udzielane tym spółkom cywilnym, które są zwolnione od podatku obrotowego, a wobec tego proceder, mam nadzieję, przestanie istnieć.</u>
          <u xml:id="u-293.17" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Zdaję sobie z tego sprawę, że w momencie kiedy zdecydowaliśmy się na liberalizację gospodarki nie zawsze i nie w każdym momencie urzędnicy, nie tylko zresztą Ministerstwa Finansów, wyobrażali sobie zachowanie wszystkich podmiotów gospodarczych w każdych warunkach, ponieważ jednak chcieliśmy, nie naruszając tej generalnej zasady liberalizmu gospodarczego, eliminować jakieś negatywne zjawiska, niekiedy zdarzało się tak, że ta nasza reakcja następowała z pewnym opóźnieniem. Oczywiście jest to zjawisko naganne, ale, jak sądzę, w kategoriach ludzkich do wytłumaczenia.</u>
          <u xml:id="u-293.18" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówDanutaDemianiuk">Myślę, że chyba z mojej strony byłoby tyle, natomiast jest jeszcze jeden problem techniczny, który wiąże się z możliwością obsłużenia poboru podatku na granicy przez urzędy celne. Otóż chcemy zrobić wszystko i nie tylko z tego powodu, że zostanie wprowadzony graniczny podatek obrotowy, żeby urzędy celne wzmocnić. Jeżeli pan marszałek pozwoli to prosiłabym pana prezesa Bartoszewicza, żeby zechciał przedstawić, jakie działania rząd zamierza podjąć.</u>
          <u xml:id="u-293.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-294">
          <u xml:id="u-294.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-294.1" who="#Marszałek">Proszę bardzo panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-295">
          <u xml:id="u-295.0" who="#PosełTadeuszKaszubski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przepraszam, że nie zgłosiłem się wcześniej — Tadeusz Kaszubski poseł Kujaw i Ziemi Dobrzyńskiej, ale projekt tej ustawy tak mnie zirytował, że nie mogłem spokojnie siedzieć na swoim miejscu. No, bo proszę państwa jeden drobny fragment, jeżeli ludzie, którzy rzekomo mają taki ścisły związek ze społeczeństwem, a mam tu na myśli Ministerstwo Finansów, jeżeli znają nastroje, wiedzą, jaki jest stan zamożności polskiego społeczeństwa i proponują, by rodzina polska płaciła podatek za motorower w wysokości miesięcznej pensji, to chyba ktoś jest tu nienormalny.</u>
          <u xml:id="u-295.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-295.2" who="#PosełTadeuszKaszubski">Niedawno zastanawialiśmy się nad ustawą w sprawie pomocy społecznej. Zwracaliśmy uwagę, że ta ustawa jest niezbędna z uwagi na wielkie ubóstwo społeczeństwa polskiego, natomiast ten projekt ustawy jest tak opracowany, jakbyśmy mieli do czynienia ze społeczeństwem zamożnym, normalnym, bogatym i nakłada się obciążenia takie, które w każdym normalnym społeczeństwie byłyby znośne, ale u nas doprowadzą do społecznego wybuchu. Kolega Guenther, rolnik, zaakcentował problem podatku od ciągników i przyczep, ale cała ustawa jest tak zbudowana, że ministerstwo zamiast wysilić swoje mózgownice, by proszę państwa, zapewnić główne źródła dochodów do budżetu z przedsiębiorstw funkcjonujących dobrze, by usunąć przeszkody, z jakimi się te przedsiębiorstwa borykają, to odsuwa się jakoś na bok, restrykcyjną polityką wobec przedsiębiorstw doprowadza się te przedsiębiorstwa do upadku, no, a budżet to święta rzecz, rząd szuka źródeł skąd ten budżet zasilić więc sięga do tych prawie pustych kieszeni społeczeństwa polskiego. Prosiłbym pana ministra, ja bym zalecał, my wcale nie musimy prosić, my możemy nakazać ministrowi finansów, proszę państwa — obudźcie się wreszcie.</u>
          <u xml:id="u-295.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-295.4" who="#PosełTadeuszKaszubski">No, jak długo będziemy w pozycji proszących? Przecież to jest bzdura ten podatek od motoroweru panie ministrze, ja panu nakazuję, proszę pana, zrewidować to wszystko i przedstawić nam projekt ustawy o podatkach przystosowany do poziomu zamożności społeczeństwa polskiego. Proszę państwa, jeśli wy to uchwalicie — bo ja będą głosował przeciw — to stracicie resztki swojej samodzielności, suwerenności w oczach społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-295.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-296">
          <u xml:id="u-296.0" who="#Marszałek">Potraktowałem to jako uwagi do wyjaśnienia pani minister Demianiuk, bo nie mogłem tego traktować jako dalszy ciąg dyskusji. Czy pan minister Regulski chcę zabrać głos? Jeszcze prosi o głos poseł Bugaj.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-297">
          <u xml:id="u-297.0" who="#PosełRyszardBugaj">Chciałbym powiedzieć bardzo krótko, otóż — my rzeczywiście w polskim prawie mamy niesłychanie szeroki zakres kompetencji ministra finansów do udzielania wszelkich zwolnień, ulg podatkowych. Myślę, że ta sprawa jest nabrzmiała społecznie — polityka tych zwolnień i ulg podatkowych — między innymi na przykład polityka w stosunku do handlu obwoźnego. Próbowałem to wyjaśnić, także zwracając się do Ministerstwa Finansów i Ministerstwa Rynku Wewnętrznego — bezskutecznie.</u>
          <u xml:id="u-297.1" who="#PosełRyszardBugaj">Chciałbym wnieść o to, by przy drugim, czytaniu tych ustaw została Izbie przedstawiona możliwie wyczerpująca informacja o prowadzonej przez ministerstwo polityce zwolnień i ulg podatkowych w ramach ustawowych upoważnień, z jakich minister korzysta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-298">
          <u xml:id="u-298.0" who="#Marszałek">Proszę bardzo panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-299">
          <u xml:id="u-299.0" who="#PodsekretarzStanuwUrzędzieRadyMinistrówJerzyRegulski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem prosić o pozwolenie przekazania kilku słów na temat podatków lokalnych jako istotnego składnika dochodów gmin, ale przedtem jedno wyjaśnienie, o przekazanie którego prosiła pani minister Demianiuk, że nieznana jest podstawa, na której pan poseł oparł swoją wypowiedź, że opłata od motoroweru będzie wynosiła pensję miesięczną. Według uzgodnionego projektu rozporządzenia Rady Ministrów podatek od środków transportowych wynosi rocznie od motoroweru 8.400 zł. Jest to więc zasadnicza różnica w stosunku do średniej pensji miesięcznej. Tyle w trybie wyjaśnienia.</u>
          <u xml:id="u-299.1" who="#PodsekretarzStanuwUrzędzieRadyMinistrówJerzyRegulski">Natomiast, proszę państwa, chodzi o wyjaśnienie istoty podatków lokalnych. Panie i panowie posłowie wiedzą, że budżety gminne stały się autonomiczne w stosunku do budżetu, państwa. Podczas tego posiedzenia Wysoka Izba będzie dyskutowała o zasadach finansowania budżetów gminnych.</u>
          <u xml:id="u-299.2" who="#PodsekretarzStanuwUrzędzieRadyMinistrówJerzyRegulski">W ostatnim okresie przetoczyła się wielka fala dyskusji wzywających Sejm i rząd do uwzględnienia autonomii gmin przez zwiększenie udziału dochodów własnych w budżetach gmin i ograniczenie subwencji centralnych. Oznacza to, że podatki lokalne nie mogą być zmniejszane, bo każde zmniejszenie podatku lokalnego powoduje automatycznie konieczność zwiększenia subwencji centralnej, a więc byłoby to sprzeczne z tym ogólnym dążeniem, które również rząd reprezentuje, aby gminy posiadały autonomię. Trzeba to wziąć pod uwagę w dyskusji nad wyłączeniami z opłat lokalnych.</u>
          <u xml:id="u-299.3" who="#PodsekretarzStanuwUrzędzieRadyMinistrówJerzyRegulski">Jednocześnie dążenie do autonomii gminy musi znaleźć odbicie w prawie, we władztwie podatkowym gminy uwzględniania i rozdzielania ponoszonych ciężarów na poszczególnych mieszkańców i instytucje działające na obszarach gminy. Ustawowe wyłączenie pewnych kategorii użytkowników oznacza jednocześnie przerzucenie tych ciężarów na ich sąsiadów. I uważamy, że wkraczanie zbyt rygorystyczne powoduje automatycznie ingerencję w samorządność gminną. I dlatego rząd stał na stanowisku konieczności przyjęcia zasady powszechności podatków od nieruchomości, równomiernie obciążających wszystkich. Natomiast gmina ma prawo do zwolnień, ale to jest prawo gminy i tylko gminy. I stoimy na stanowisku, że władze centralne w tym zakresie ingerować nie powinny.</u>
          <u xml:id="u-299.4" who="#PodsekretarzStanuwUrzędzieRadyMinistrówJerzyRegulski">Podatek od nieruchomości, funkcjonujący na całym świecie, jest związany z koniecznością utrzymania otoczenia nieruchomości. Przed szkołą, czy innymi budynkami o charakterze Użyteczności publicznej trzeba również wybudować chodnik, trzeba przyciąć trawę i zadbać o otoczenie. To są koszty publiczne związane z funkcjonowaniem danego obiektu. Wyłączenie z opodatkowania danego obiektu oznacza, że płacą za to sąsiedzi. I stąd nasze stanowisko: absolutna zasada powszechności podatku. W projekcie z opodatkowania od terenów wyłączamy tylko drogi publiczne, ciągi torów kolejowych, natomiast już tereny kolejowe użytkowane — torowiska powinny być opłacane. Nie ma wyłączeń. Dopuszczenie jakiegokolwiek wyłączenia z tej ogólnej zasady łamie zasadę, co powoduje konieczność udzielania dalszych zwolnień i otwieramy puszkę Pandory.</u>
          <u xml:id="u-299.5" who="#PodsekretarzStanuwUrzędzieRadyMinistrówJerzyRegulski">Jeżeli chodzi o opłaty lokalne, opłaty klimatyczne i opłaty miejscowe trzeba sobie zdać również sprawę, że likwidacja czy ograniczenie tych opłat oznacza równocześnie konieczność zwiększenia dopłat z budżetu centralnego do miejscowości turystycznych i uzdrowiskowych. Chcemy, jadąc na urlop, czy wypoczynek, żeby w tej miejscowości były dobre chodniki, po których można spacerować, żeby były róże i inne kwiaty na skwerach. Oczekujemy ładnego środowiska. To kosztuje. Kto ma płacić? Albo użytkownicy, albo dotacja z budżetu centralnego.</u>
          <u xml:id="u-299.6" who="#PodsekretarzStanuwUrzędzieRadyMinistrówJerzyRegulski">Rozpatrując wnioski o wyłączenia z tego typu opłat, uprzejmie proszę Wysoką Izbę o zastanowienie się i rozstrzygnięcie: czy do uzdrowisk dopłacamy z budżetu centralnego, czy mają za to płacić użytkownicy? Jest to decyzja o charakterze politycznym i społecznym. Ale ktoś musi płacić. Jest to kwestia do dyskusji, którą, jak rozumiem, komisja, która będzie się zajmowała tą ustawą, będzie musiała rozważyć.</u>
          <u xml:id="u-299.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-300">
          <u xml:id="u-300.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-300.1" who="#Marszałek">W związku z wypowiedzią pana ministra o głos proszą poseł Aleksander Małachowski i poseł Krzysztof Grzebyk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-301">
          <u xml:id="u-301.0" who="#PosełAleksanderMałachowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przepraszam bardzo, że zabieram głos w sprawie mało być może ważnej, ale, tak jak pana posła Kaszubskiego zbulwersowała ustawa, mnie zbulwersowało wystąpienie pana posła Kaszubskiego, którego bardzo cenię za jego pogodny optymizm życiowy. Panie pośle, wielokrotnie pisałem i mówiłem — trzeba uważać na słowa. Jest tu nas kilkudziesięciu posłów-członków komisji gospodarczych i każdy z nas chętnie wyjaśni kolegom znaczenie terminów używanych w ustawach gospodarczych czy podatkowych. Pan zrobił rzecz straszną, pan puścił w Polskę wiadomość, że oto za motorower trzeba dać pensję. Prawda jest inna, trzeba dać półtorej kostki masła, a da Bóg, że niedługo nie będą to dwie, a jedna kostka masła. I nie wolno takich rzeczy opowiadać, bo znaczna część ludzi powie: słyszałem, mówił poseł na Sejm. Słowa są ciężkie, słowa burzą. Nie wolno, panie pośle, bez rady, bez pomocy koleżeńskiej czy jakiegoś fachowca puszczać tego rodzaju niebezpiecznych słów w obieg publiczny, bo naprawdę od wielu miesięcy rodząca się demokracja polska jest systematycznie oskarżana o różne rzeczy. Toczy się dramatyczny proces przeciwko odradzającej się Rzeczypospolitej i elementami tego procesu są różne tego rodzaju sformułowania, które wynikają z niezrozumienia pewnych tekstów ustawowych. Mieliśmy w ostatnich dniach nawet wiele przykładów tego typu oskarżeń w kampanii prezydenckiej. Dlatego apeluję jeszcze raz — ostrożnie ze słowami.</u>
          <u xml:id="u-301.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-302">
          <u xml:id="u-302.0" who="#Marszałek">Poseł Krzysztof Grzebyk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-303">
          <u xml:id="u-303.0" who="#PosełKrzysztofGrzebyk">Bardzo krótko, po prostu nie chciałbym się zgodzić ze znaczną częścią wypowiedzi pana ministra Regulskiego. Naprawdę nie chodzi o różne, klombiki i kwiatki. Tu chodzi o zachowanie równowagi między wyborem interesów państwa, samorządu, a społecznym, której niekiedy brak. Proszę nie opowiadać dzisiaj nieprawdy. Samorządy w wielu wypadkach są bardziej ubezwłasnowolnione finansowo niż były. I jeśli z jednej strony — pozostawiamy zapis o uznaniu dotychczasowych ustaw, których nie ma tutaj wymienionych i dajemy ogromne wyłączenia podatkowe dla niektórych obszarów życia społecznego, to powinniśmy równie dobrze, próbując znaleźć równowagę między tymi racjami, móc popatrzeć chociażby na takie drobiazgi, które pozwoliłem sobie w swoim wystąpieniu zauważyć.</u>
          <u xml:id="u-303.1" who="#PosełKrzysztofGrzebyk">Czy jest w interesie społecznym, czy też w interesie polityki państwa, zauważanie potrzeb dzieci i młodzieży, o które nikt się nie upomni, jeśli nie zrobi tego zapisem ustawowym Izba i uzna temat za nieistotny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-304">
          <u xml:id="u-304.0" who="#Marszałek">Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-304.1" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Kaszubski: Ad vocem.)</u>
          <u xml:id="u-304.2" who="#Marszałek">Jedną chwileczkę, już udzieliłem głosu, potem panu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-305">
          <u xml:id="u-305.0" who="#PosełMarianJanicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam taką propozycję, żeby przy projektach ustaw, które rząd nam przedkłada, załączać rozporządzenia czy zarządzenia, tak jak przed chwilą było wyjaśnione. A sądzę, gdyby był ten załącznik, nie byłoby takich wystąpień, które opinię publiczną wprowadzają w błąd, bo wtedy poseł by zobaczył, że podatek od motoroweru wynosi 8.400 zł. Ale w związku z tym, że nie ma tych załączników, pozostaje sformułowanie, że ten podatek może wynosić do 500 tys. zł.</u>
          <u xml:id="u-305.1" who="#PosełMarianJanicki">Przedstawiam propozycję, żeby rząd w przyszłości do projektów ustaw przygotowywał także projekty rozporządzeń i zarządzeń i wtedy takich wystąpień nie będziemy mieć, bo przecież to jest bez sensu i wprowadza faktycznie opinię publiczną w błąd.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-306">
          <u xml:id="u-306.0" who="#Marszałek">Poseł Kaszubski, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-307">
          <u xml:id="u-307.0" who="#PosełTadeuszKaszubski">Panie pośle, Małachowski, kieruje pan do mnie apel bym był wstrzemięźliwy w słowach. Proszę pana, niech pan sobie przypomni swój artykuł w „Gazecie Wyborczej”, a w kontekście tego, co pan w tym artykule napisał, pański apel do mnie o wstrzemięźliwość jest czystą hipokryzją.</u>
          <u xml:id="u-307.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-307.2" who="#PosełTadeuszKaszubski">Panie Marszałku, cytuję: Minister finansów w drodze rozporządzenia określi wysokość stawek podatku od środków transportowych itd. z tym, że od jednego środka transportowego nie może przekroczyć, od motoroweru 500 tys. zł. Ja nie mam innej ustawy, ja mam tylko tę. Więc znając pazerność pana ministra finansów mogę się obawiać, że będzie tą sumą, której zażąda od społeczeństwa, a której nie może przekroczyć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-308">
          <u xml:id="u-308.0" who="#Marszałek">Poseł Bugaj, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-309">
          <u xml:id="u-309.0" who="#PosełRyszardBugaj">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mnie się wydaje, że ta nasza dyskusja jest precedensowa w tym sensie, że rzeczywiście biegną w Polskę różne cyfry. Pan poseł Kaszubski cytuje ten projekt ustawy, dokładnie cytuje. W rzeczy samej, gdyby go przeczytać dokładnie co do słowa, gdybyśmy tę ustawę tak uchwalili, jak ona jest w tej chwili w projekcie, to teoretycznie rzecz biorąc minister mógłby, zgodnie z ustawą, ustalić ten podatek w wysokości nawet pół miliona zł.</u>
          <u xml:id="u-309.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-309.2" who="#PosełRyszardBugaj">Ale, proszę państwa, nie ulega wątpliwości, że nie taka jest w tej sprawie intencja ministra finansów. Problem się wziął z wyjątkowo niefortunnego zbicia w jednej pozycji — motoroweru, motocykla i samochodu osobowego. Przy czym w tej pozycji samochodu osobowego może być również najbardziej luksusowy samochód osobowy, w stosunku do którego stawka pół miliona zł nie jest już zupełnym skandalem.</u>
          <u xml:id="u-309.3" who="#PosełRyszardBugaj">Jedyną rzecz, jaką możemy i powinniśmy zrobić to usunąć to niefortunne wyliczenie w jednej pozycji tych środków transportu i rozdzielić to na kilka pozycji i w ten sposób sprawę rozwiązać. Natomiast źle się dzieje, że w świat te cyfry biegną. Jedni usłyszą jedną, inni drugą i powstaje potem z tego ogromne wzburzenie społeczne. Myślę, że o tym powinien twórca projektów bardzo pamiętać.</u>
          <u xml:id="u-309.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-310">
          <u xml:id="u-310.0" who="#Marszałek">Jeszcze prosił o głos — w celu wyjaśnienia — pan prezes Naczelnego Urzędu Ceł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-311">
          <u xml:id="u-311.0" who="#PrezesGłównegoUrzęduCełTomaszBartoszewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem przede wszystkim podziękować tym z państwa, którzy zabierając głos w dyskusji, wyrazili troskę o sytuację w administracji celnej. Rzeczywiście jest ona wyjątkowo trudna i pod względem stanu kadrowego, stanu etatowego, wysokości uposażeń, jak i stanu materialnego w sensie infrastruktury przejść granicznych. O tym wielokrotnie była mowa przy różnych okazjach na forum komisji sejmowych. W najbliższym czasie ma się szczegółowo zająć sprawą Komisja Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej.</u>
          <u xml:id="u-311.1" who="#PrezesGłównegoUrzęduCełTomaszBartoszewicz">Chciałem tylko przypomnieć, iż całkiem niedawno Wysoka Izba uchwaliła ustawę o ochronie granic, w której podjęła decyzję o przekazaniu przejść granicznych w administrację wojewodom. Z informacji, które mam, nie wpływa to korzystnie na finansowanie tych przejść, po prostu wojewodowie nie mają na to funduszy. Na pewno nie wpływa to pozytywnie na stan infrastruktury przejść granicznych. Mam nadzieję, że Wysoka Izba może w niedługim czasie wróci do swojej, jak się wydaje, niezbyt fortunnej decyzji, która tylko przysporzyła kłopotu wojewodom, a przy okazji wydłużyła kolejki na przejściach. Jeśli chodzi o sytuację na tych przejściach, to chciałem zapewnić pana posła, że podróżni na przejściach nie czekają, a w każdym razie nie czekają z powodu kontroli celnej. Chciałem przypomnieć, że oprócz kontroli celnej jest też kontrola paszportowa wykonywana przez organy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, na którą administracja celna nie ma już żadnego wpływu. Na naszą kontrolę podróżni nie czekają. Jeśli są kolejki podróżnych to na granicy sowieckiej, a na to my wpływu nie mamy. Wyrażam ubolewanie z powodu bardzo złego funkcjonowania sowieckich służb celnych i granicznych. Natomiast przykro mi, Wysoka Izbo, ale wielokrotne protesty składane przeze mnie na ręce władz sowieckich nie skutkują.</u>
          <u xml:id="u-311.2" who="#PrezesGłównegoUrzęduCełTomaszBartoszewicz">Czy wprowadzenie poboru podatku na granicy może sytuację pogorszyć? Otóż Wysoka Izbo, zdając sobie sprawę z tego, że nakłada to dodatkowe obowiązki na służby celne, nie sądzę, aby sytuacja uległa pogorszeniu. Osoby fizyczne już obecnie mają obowiązek podatek taki płacić, natomiast nie mają takiego obowiązku jedynie podmioty gospodarcze. To znaczy — aby dokładniej sprawę ująć — te podmioty gospodarcze, które nie są osobami fizycznymi.</u>
          <u xml:id="u-311.3" who="#PrezesGłównegoUrzęduCełTomaszBartoszewicz">Wysoka Izbo! Sytuacja taka po pierwsze — prowadzi do różnego rodzaju nieprawidłowości, o których już była łaskawa wspominać i pani minister i państwo w dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-311.4" who="#PrezesGłównegoUrzęduCełTomaszBartoszewicz">Po drugie — prowadzi również do nierównego traktowania podmiotów gospodarczych. Jedni są lepsi, drudzy są gorsi. A chyba nie to jest intencją naszego parlamentu. Ci wszyscy, na których byłby nałożony obowiązek podatkowy na granicy, już dzisiaj mają i tak do czynienia ze służbami celnymi przy wypełnianiu dokumentów celnych. Po prostu dojdzie dodatkowa rubryka „podatek obrotowy”. Nie sądzę, aby wprowadzenie jednej, dodatkowej rubryki do dokumentu, który wprowadzimy od 1 stycznia spowodowało istotne wydłużenie czasu odprawy. Może wchodzić w grę wydłużenie czasu rzędu 5–10%. Nie jest to, Wysoka Izbo, aż tak straszne, aczkolwiek zdaję sobie sprawę z kłopotów, które będą się wiązały z tym dla moich kolegów. Stąd chciałbym apelować do Wysokiej Izby o zrozumienie podczas debaty budżetowej potrzeb finansowych i etatowych administracji celnej. Tu bardzo liczymy na zrozumienie państwa. I sądzę, że nastąpi obiecane wzmocnienie etatowe, mamy obiecane dodatkowe 1000 etatów. Chciałbym powiedzieć, że obecnie mamy najniższy w Europie współczynnik liczby celników w stosunku do liczby ludności. W Polsce mamy 4,5 tys. celników, podczas gdy np. w sąsiedniej Czechosłowacji, która ma przecież znacznie mniej ludności, dwa razy tyle. Świadczy to o naszych możliwościach i o kłopotach. Dopóki nie nastąpi zwiększenie liczby etatów, dopóki nie nastąpi poprawa finansowa, na pewno sytuacja będzie niełatwa.</u>
          <u xml:id="u-311.5" who="#PrezesGłównegoUrzęduCełTomaszBartoszewicz">I ostatnie sprawa, o której ostatnio było głośno. Urząd celny warszawski na ulicy Błońskiej. Rzeczywiście sytuacja tam jest bardzo niedobra. Chciałem jednak powiadomić Wysoką Izbę, iż od 10 grudnia br. uruchomiona już tam będzie druga zmiana. Niestety, będzie to kosztem, tym razem, urzędu na Okęciu, bo etatów nie mamy. Mogłem tylko przerzucić ludzi z jednego urzędu do drugiego. 1 stycznia 1991 r. mamy dostać etaty. W tej chwili uzyskałem negatywną odpowiedź na wniosek o dodatkowe etaty. Na pewno trudna jest sytuacja finansowa kraju i tych etatów z dnia na dzień nie można było nam przyznać. Ubolewam nad tym, ale sądzę, że kiedy dostaniemy dostateczną liczbę etatów, sytuacja się zdecydowanie poprawi. Chciałem zapewnić Wysoką Izbę, że każdy dodatkowy celnik, to nie tylko dodatkowe dochody dla skarbu państwa — nie wydatki, dochody — a oprócz tego również poprawa obsługi i podróżnych, i handlu zagranicznego. Dziękuję bardzo Wysoka Izbo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-312">
          <u xml:id="u-312.0" who="#Marszałek">Dziękuję panu prezesowi.</u>
          <u xml:id="u-312.1" who="#Marszałek">Jeszcze głosy w dyskusji, zapytania itd.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-313">
          <u xml:id="u-313.0" who="#PosełJózefOleksy">Chciałem zapytać pana prezesa Bartoszewicza jako członek Komisji Spraw Zagranicznych Sejmu — czy nazwy Związek Sowiecki używa przez przejęzyczenie, czy świadomie przez chęć przypodobania się — być może komuś, bowiem o ile się orientuję kraj, z którym posiadamy stosunki oficjalne, nazywa się Związek Radziecki.</u>
          <u xml:id="u-313.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-314">
          <u xml:id="u-314.0" who="#Marszałek">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-315">
          <u xml:id="u-315.0" who="#PrezesGłównegoUrzęduCełTomaszBartoszewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie mówiłem o kraju, mówiłem tylko o służbach.</u>
          <u xml:id="u-315.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-316">
          <u xml:id="u-316.0" who="#Marszałek">Proszę bardzo, jeszcze jedno pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-317">
          <u xml:id="u-317.0" who="#PosełJanWarjan">Chciałbym ustosunkować się nie do wypowiedzi pana ministra, tylko do wypowiedzi pani minister i tego punktu kontrowersyjnego, dotyczącego podatku od środków transportu. Otóż pani minister mówiła, że niezadowolenie byłoby wśród rolników, gdyby ten podatek był wliczony w cenę paliwa. Z wielu spotkań z wyborcami mam inną opinię. I należy wziąć pod uwagę, że należałoby proporcjonalnie do korzystania z dróg publicznych, płacić podatek. A mamy również na uwadze to, że coraz więcej po polskich drogach jeździ samochodów innych państw. Natomiast jeżeli chodzi o rolnictwo, to jakby nie było, przyczepy rolnicze rzadko jeżdżą po drogach. A można wprowadzić taki sposób obliczania tego podatku, że aby zwrócić część podatku wliczoną w cenę paliwa czy w podatek gruntowy, odlicza się te kwoty od podatku związanego z prowadzeniem gospodarstwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-318">
          <u xml:id="u-318.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-318.1" who="#Marszałek">Czy pani minister chcę odpowiedzieć? Nie.</u>
          <u xml:id="u-318.2" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm skierował rządowe projekty ustaw:</u>
          <u xml:id="u-318.3" who="#Marszałek">1) o zmianie ustawy o podatku obrotowym,</u>
          <u xml:id="u-318.4" who="#Marszałek">2) o zmianie ustawy o opodatkowaniu jednostek gospodarki uspołecznionej do Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów — proszę państwa o ciszę, bo nie będziecie wiedzieli co kierujecie i dokąd — oraz Komisji Ustawodawczej z udziałem przedstawicieli Komisji Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej,</u>
          <u xml:id="u-318.5" who="#Marszałek">3) rządowy projekt ustawy o podatkach i opłatach lokalnych natomiast do Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisji Samorządu Terytorialnego oraz Komisji Ustawodawczej — w celu rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-318.6" who="#Marszałek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-318.7" who="#Marszałek">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-318.8" who="#Marszałek">Zostało nam tylko 10 minut — proszę o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-319">
          <u xml:id="u-319.0" who="#SekretarzposełWaldemarPawlak">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędą się:</u>
          <u xml:id="u-319.1" who="#SekretarzposełWaldemarPawlak">— posiedzenie Międzykomisyjnego Zespołu do spraw Polityki Energetycznej Kraju — w saloniku 75 przy sali kolumnowej;</u>
          <u xml:id="u-319.2" who="#SekretarzposełWaldemarPawlak">— wspólne posiedzenie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej w sali górnej palarni;</u>
          <u xml:id="u-319.3" who="#SekretarzposełWaldemarPawlak">— posiedzenie Komisji Nauki i Postępu Technicznego w sali nr 217 budynek Senatu, II piętro.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-320">
          <u xml:id="u-320.0" who="#Marszałek">Ogłaszam przerwę do godziny 11.20.</u>
          <u xml:id="u-320.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 10 min 50 do godz, 11 min 30)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-321">
          <u xml:id="u-321.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-321.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Obecnie przechodzimy do rozpatrzenia sprawozdań komisji o projektach ustaw dotyczących prawa budżetowego zawartych w punktach od 5 do 8 porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-321.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Prezydium Sejmu — po porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje łączne rozpatrzenie punktów 5 i 6 porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-321.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu będę uważała, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-321.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-321.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktów 5 i 6 porządku dziennego: Sprawozdania Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej:</u>
          <u xml:id="u-321.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">— o rządowym projekcie ustawy Prawo budżetowe (druki nr 498, 498 A, 498 B i 618);</u>
          <u xml:id="u-321.7" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">— o rządowym projekcie ustawy o uchyleniu ustawy o planowaniu społeczno-gospodarczym oraz o zmianie niektórych ustaw (druki nr 499 i 627).</u>
          <u xml:id="u-321.8" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji, panią poseł Wiesławę Ziółkowską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-322">
          <u xml:id="u-322.0" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Konieczność zmiany Prawa budżetowego podyktowana jest głównie dwoma czynnikami.</u>
          <u xml:id="u-322.1" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Po pierwsze tym, że odeszliśmy od planowania centralnego, zmieniła się w sposób istotny rola ustawy budżetowej. Roczna ustawa budżetowa staje się w obecnym układzie głównym narzędziem realizacji strategii społeczno-gospodarczej państwa.</u>
          <u xml:id="u-322.2" who="#PosełWiesławaZiółkowska">I po drugie — konieczność zmiany Prawa budżetowego wynika z faktu, że sporo zmian w naszym ustroju samorządowym dokonaliśmy w ciągu ostatniego roku. Budżet państwa w tym nowym układzie nie będzie zbiorczym zestawieniem budżetu centralnego i budżetów terenowych, lecz będzie obejmował wszystkie wydatki państwa dokonywane przez sektor państwowy bez względu na to, kto będzie je realizował. Będą więc to wydatki zarówno dotychczasowego budżetu centralnego, budżetów wojewodów, jak i wydatki z tytułu zadań w zakresie administracji rządowej. Czyli czy ta ustawa, którą państwo w tej chwili macie przed sobą, jest rzeczywiście, tak jak zapowiadało to uzasadnienie do ustawy budżetowej przedstawione przez rząd, zasadniczą zmianą Prawa budżetowego. Najkrócej powiedziałabym, że nie, że filozofia prawa budżetowego nie zmieniła się jeszcze. Jest to po prostu duża nowelizacja podyktowana tymi dwoma wymienionymi przez mnie na wstępie czynnikami.</u>
          <u xml:id="u-322.3" who="#PosełWiesławaZiółkowska">W stosunku do pierwotnego projektu, zawartego w tym druku rządowym, który panie i panowie posłowie mieli, nastąpiły istotne zmiany. Zmiany były wprowadzone w formie autopoprawek w trakcie prac komisji zarówno przez rząd, jak i liczne zmiany wprowadziła podkomisja i Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów.</u>
          <u xml:id="u-322.4" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Pierwsza kwestia, nad którą skoncentrowała swą uwagę komisja, dotyczyła strony formalnej Prawa budżetowego. Liczne uwagi posłów, jak również i ekspertów zmierzały do tego, aby odrębnie przedstawić w ustawie Prawo budżetowe, zapisy dotyczące budżetu państwa i w odrębnych artykułach zapisy dotyczące budżetu gmin. Komisja uznała, że rzeczywiście takie rozwiązanie tej kwestii miałoby walor, olbrzymi walor czytelności — to po pierwsze, a po drugie — zgodności z reformą ustroju samorządowego.</u>
          <u xml:id="u-322.5" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Jednak mając na względzie stosunkowo krótki okres na opracowanie Prawa budżetowego, jak również mając na względzie fakt, że w obecnym układzie tegoż prawa i w obecnie przyjętych rozwiązaniach nie byłoby możliwe raczej, abyśmy uniknęli powtórzeń, komisja postanowiła tylko częściowo, w miarę swych możliwości, uwzględnić — tam, gdzie można — propozycje odrębnego traktowania zapisów dotyczących Prawa budżetowego państwa, jak również odrębnie prawa budżetowego gmin.</u>
          <u xml:id="u-322.6" who="#PosełWiesławaZiółkowska">W wyniku podjętej przez komisję właśnie takiej decyzji, obecny układ Prawa budżetowego jest następujący. Rozdział pierwszy — przepisy ogólne; rozdział drugi — zasady gospodarki finansowej; rozdział trzeci — zasady finansowania inwestycji; rozdział czwarty — opracowywanie i uchwalanie budżetu państwa; rozdział piąty — opracowywanie i uchwalanie budżetu gminy; rozdział szósty — wykonywanie budżetu; rozdział siódmy — kontrola wykonania budżetu; rozdział ósmy — odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny budżetowej i rozdział ostatni — przepisy przejściowe i końcowe.</u>
          <u xml:id="u-322.7" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Wysoka Izbo! Pierwszą kwestią merytoryczną, którą zajmowała się Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, to była kwestia związana z odpowiedzią na pytanie o kardynalnym wręcz znaczeniu; pytanie, które chyba niewielu z nas, a już na pewno nie tym, którzy nie mają bezpośredniego kontaktu z Prawem budżetowym i z ustawą budżetową, kojarzy się właśnie z tymże prawem, a mianowicie kwestia odpowiedzi na pytanie dotyczące podziału władzy, to znaczy wprost na pytanie, kto wyznacza strategię społeczno-gospodarczą. Czy strategię tę wyznacza Sejm, czy strategię tę wyznacza rząd.</u>
          <u xml:id="u-322.8" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Stanowisko komisji w tej kwestii jest następujące. Strategię społeczno-gospodarczą winien wyznaczać parlament, natomiast rząd po opracowaniu, po zatwierdzeniu, po przyjęciu założeń określających tę strategię, rząd opracowuje ustawę budżetową, którą traktuje się jako nie cel sam w sobie, ale jako główne narzędzie realizacji strategii społeczno-gospodarczej państwa w danym roku.</u>
          <u xml:id="u-322.9" who="#PosełWiesławaZiółkowska">W związku z taką a nie inną odpowiedzią na to pytane komisja w art. 2 ustawy Prawo budżetowe wprowadziła dodatkowy ust. 3 o następującym brzmieniu: Ustawa budżetowa zapewnia realizację założeń polityki społeczno-gospodarczej państwa przyjętych przez Sejm”.</u>
          <u xml:id="u-322.10" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Konsekwencją takiej decyzji komisji była również zmiana zapisu zawartego w art. 31 w ust. 1, w którym to ustępie formułuje się jednoznacznie, że „minister — kierownik Centralnego Urzędu Planowania wspólnie z ministrem finansów oraz zainteresowanymi ministrami opracowują projekt założeń polityki społeczno-gospodarczej, który po uchwaleniu przez Radę Ministrów przedkładany jest Sejmowi — tutaj proszę wprowadzić poprawkę — i Senatowi — w terminie do 31 sierpnia, a Sejm w terminie do 30 września uchwala założenia polityki społecznej i gospodarczej”.</u>
          <u xml:id="u-322.11" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Z tą kwestią związany jest wniosek mniejszości, który Wysoka Izba ma ujęty w pkt 3 w druku 618 — ta poprawka mniejszości dotyczy art. 31 i proponuje, aby zawarto zapis, który był umieszczony w propozycji rządowej, to znaczy, że o tych założeniach nie stanowi w postaci uchwały bezpośrednio Sejm, tylko założenia te stanowią zaledwie wytyczne — załącznik do rocznej ustawy budżetowej. To co powiedziałam dotyczyło art. 2 i powiązanego z nim art. 31 ustawy Prawo budżetowe.</u>
          <u xml:id="u-322.12" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Przechodzimy do art. 3, tutaj proszę tylko Wysoką Izbę o poprawkę formalną w ust. 2 w pkt. 7 „dotacje celowe na zadania z zakresu administracji rządowej, zlecone gminom oraz dotacje celowe na zadania własne gmin”.</u>
          <u xml:id="u-322.13" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Przechodzimy do art. 4. W ust. 4, komisja postanowiła wprowadzić górną granicę rezerwy budżetowej na wydatki nieprzewidziane w wysokości do 1% wydatków budżetu państwa. Komisja kierowała się głównie tym, że nadmiernie wysokie rezerwy budżetowe na wydatki nieprzewidziane — mając pełną świadomość, że takie rezerwy są konieczne — mogłyby znacznie ograniczać samodzielność podmiotów — to po pierwsze, a po drugie — mogłyby znacznie usztywniać, wręcz czynić konserwatywną, politykę budżetową państwa.</u>
          <u xml:id="u-322.14" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Kolejna zmiana, też w art. 4 dotyczy z kolei ust. 4. W ustępie tym dodano, że rezerwy celowe mogą być tworzone tylko w części, o której mowa w art. 6 ust. 2 pkt 2, co w praktyce oznacza, że rezerwy celowe mogą być tworzone tylko w budżecie państwa; tę delegację ma minister finansów i już nie mogą być tworzone rezerwy celowe na poziomie budżetów poszczególnych ministerstw.</u>
          <u xml:id="u-322.15" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Art. 6, proszę państwa, bardzo istotna zmiana. W ust. 1 propozycja rządowa zmierzała do tego, aby podział budżetu na wojewodów był dokonywany przez właściwego ministra do spraw administracji. W budżecie byłaby zawarta tylko ogólna kwota przeznaczona na poszczególne województwa, natomiast podziału tej kwoty dokonywałby właściwy minister do spraw administracji.</u>
          <u xml:id="u-322.16" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Komisja po bardzo długiej i niejednokrotnie bardzo głęboko merytorycznej dyskusji, przyjęła rozwiązanie, że trafniejsze będzie chyba podejmowanie tych trudnych decyzji dotyczących podziału środków, których jest niesłychanie mało i przy pomocy których nie będziemy w stanie zaspokoić potrzeb wszystkich województw — przy odsłoniętej kurtynie, w tej sali sejmowej, a w szczególności we właściwej komisji sejmowej, aniżeli w gabinetach ministerialnych.</u>
          <u xml:id="u-322.17" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Konsekwencją takiego zapisu jest, proszę państwa, zapis w art. 34 ust. 1 pkt 3, z którego wynika, że ustawa budżetowa określa podział kwot, o których mowa w art. 6 ust. 1, na działy i województwa.</u>
          <u xml:id="u-322.18" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Kolejna zmiana zawarta jest, proszę państwa, już w rozdziale 2 — zasady gospodarki finansowej. Zanim zacznę przedstawiać te zmiany, chcę zwrócić uwagę Wysokiej Izby, że mimo bardzo obszernej dyskusji, dotyczącej filozofii budżetu, w której to próbowaliśmy odpowiedzieć sobie na pytanie: czy w sferze prawa budżetowego państwo jest taką samą osobą prawną, jak każda jednostka prawna, czy też w budżecie wyraża się władcza rola państwa — i mimo to, że mieliśmy liczne wątpliwości, komisja postanowiła utrzymać zapis zawarty w art. 13 ust. 1. Z zapisu tego wynika, że „zamieszczenie w budżecie państwa dochodów z określonych źródeł lub wydatków na określone cele nie stanowi podstawy roszczeń, bądź zobowiązań prawnych państwa wobec osób trzecich, ani roszczeń tych osób wobec państwa”. Przepisu tego nie stosuje się, jak mówi ust. 2, jedynie do wydatków budżetu państwa na subwencje ogólne dla gminy.</u>
          <u xml:id="u-322.19" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Kolejna zmiana dotyczy art. 16, w którym to artykule w ust. 3 komisja jasno określiła, że dotacje przedmiotowe, które określi minister finansów, powinny być określone w drodze rozporządzenia. I to sprecyzowanie, że w drodze rozporządzenia dotyczy również ust. 6, co praktycznie sprowadza się do tego, że również w drodze rozporządzenia minister finansów określa tryb tworzenia i szczegółowe zasady gospodarki finansowej zakładów budżetowych. Chodziło nam tutaj o to, aby jak najmniej kwestii było niejasnych i jak najwięcej spraw było publikowanych w powszechnie dostępnych dziennikach.</u>
          <u xml:id="u-322.20" who="#PosełWiesławaZiółkowska">W art. 18 tego rozdziału, wykreślono ust. 2, który ograniczał państwowe fundusze celowe, które mogą otrzymać dotacje z budżetu państwa. W tej chwili wykreślenie tego ust. 2 oznacza, że dotacje z budżetu państwa mogą otrzymać tylko niektóre wymienione poprzednio fundusze celowe, ale wszystkie fundusze celowe, oczywiście wówczas, kiedy te dotacje są głęboko uzasadnione.</u>
          <u xml:id="u-322.21" who="#PosełWiesławaZiółkowska">I art. 19 ust. 4 — w stosunku do pierwotnego zapisu, jaki państwo mieliście w dokumencie rządowym, komisja wprowadziła poprawkę, z której wynika, że istnieje możliwość dotowania podręczników nie tylko akademickich oraz podręczników do przedmiotów specjalnych w szkołach zawodowych, ale wszystkich podręczników szkolnych.</u>
          <u xml:id="u-322.22" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Przechodzimy do rozdziału 3 — zasady finansowania inwestycji — art. 26 ust. 1. Tutaj komisja wprowadziła zmianę: ten ustęp formułuje, że wydatki budżetu państwa na inwestycje, obejmują wydatki na inwestycje państwowych jednostek i zakładów budżetowych oraz wydatki na dotacje na finansowanie tychże inwestycji. W podpunktach „a” i „b” określone jest, jakie inwestycje mogą być dotowane. Komisja postanowiła nie ograniczać możliwości dotowania podmiotów gospodarczych, w związku z tym zaproponowała wykreślenie zapisu z ust. - pkt 2 ppkt b), który określał, że inwestycje podmiotów gospodarczych można dofinansowywać w zakresie podstawowej infrastruktury technicznej i społecznej. Słowa „w zakresie podstawowej infrastruktury technicznej i społecznej” zostały wykreślone, co w praktyce oznacza rozszerzenie możliwości dotowania inwestycji nie tylko w zakresie tej podstawowej infrastruktury.</u>
          <u xml:id="u-322.23" who="#PosełWiesławaZiółkowska">W odniesieniu do tego ustępu jest złożony wniosek mniejszości, który Wysoka Izba ma zawarty w pkt 1 druku nr 618, który to wniosek sprowadza się w gruncie rzeczy do propozycji rządowej, a więc do tego, aby te możliwości ograniczyć tylko do inwestycji w zakresie podstawowej infrastruktury technicznej i społecznej.</u>
          <u xml:id="u-322.24" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Chcę jeszcze powiedzieć jedno zdanie w tej kwestii, że komisja absolutnie nie sugeruje, że rząd ma dotować każdą inwestycję, każdego podmiotu gospodarczego. Komisja jedynie stanęła na stanowisku, że nie można ograniczać takiej możliwości, jeśli zaistniała bezwzględna konieczność dotowania inwestycji podmiotów gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-322.25" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Art. 29 — propozycja komisji zmierza do tego, aby wysokość wydatków na finansowanie inwestycji, która jest określona w ustawie budżetowej zapewniała w pierwszej kolejności finansowanie inwestycji kontynuowanej. Natomiast wniosek mniejszości dotyczący art. 29 ust. 2 sprowadza się do tego, aby ten zapis nie oznaczał, że w pierwszej kolejności należy finansować inwestycje kontynuowane. Zgłaszający wniosek mniejszości uzasadniali takie rozstrzygnięcie tym, że intencja kontynuowania, bardzo zresztą słuszna intencja kontynuowania inwestycji rozpoczętych, nie może być interpretowana bezwyjątkowo. Komisja wyraża opinię, że we wniosku mniejszości nie chodzi o to, że należy w drugiej kolejności np. finansować inwestycje kontynuowane, ale chodzi wnioskodawcom o to, aby nie ograniczać tej możliwości rozpoczynania nowych, bardzo istotnych inwestycji, jeśli nie zakończone są inwestycje kontynuowane lub brak środków na inwestycje kontynuowane.</u>
          <u xml:id="u-322.26" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Przechodzimy, proszę państwa, do rozdziału 4 — opracowywanie i uchwalanie budżetu państwa. Art. 31, który już omawiałam i nie będę szerzej omawiać, w ust. 1 proszę o dokonanie poprawki formalnej, nie tylko zresztą formalnej, merytorycznej też, dodając słowa: „Sejmowi i Senatowi”, czyli że Rada Ministrów przedkłada założenia polityki społeczno-gospodarczej Sejmowi i Senatowi.</u>
          <u xml:id="u-322.27" who="#PosełWiesławaZiółkowska">W ust. 3 art. 31 w pkt 2 komisja znacznie rozszerzyła listę jednostek, których dochody i wydatki ministerstwo finansów włącza do budżetu. Pierwotny zapis ograniczał tę możliwość włączenia przez ministra finansów do projektu budżetu państwa dochodów i wydatków Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu, Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Trybunału Konstytucyjnego, Najwyższej Izby Kontroli oraz Państwowej Inspekcji Pracy. Komisja włączyła ponadto wydatki i dochody Rzecznika Praw Obywatelskich, Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego.</u>
          <u xml:id="u-322.28" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Art. 33 ust. 1 — komisja przesunęła termin przedkładania projektu ustawy budżetowej — nie, jak było pierwotnie w projekcie rządowym, do 31 listopada — ale do 31 października. Nie dotyczy ten zapis oczywiście roku bieżącego, kiedy mamy do czynienia z odmienną praktyką, jak również muszę zastrzec, że należy oczekiwać, że w świetle przyjętych rozstrzygnięć w art. 31, dotyczącym kwestii wcześniejszego przedkładania przez Radę Ministrów założeń polityki społeczno-gospodarczej, mogą pojawić się również propozycje powrotu do pierwotnego terminu 31 listopada.</u>
          <u xml:id="u-322.29" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Art. 34 — chcę jedynie zwrócić uwagę Wysokiej Izby, że zgodnie z poprzednim Prawem budżetowym bilans płatniczy, jak również bilans przychodów i wydatków ludności były to dwa oddzielne dokumenty funkcjonujące niejako obok ustawy budżetowej i podejmowane w randze uchwały sejmowej. W tej chwili proponuje się, aby do projektu ustawy budżetowej załączać te dokumenty, czyli, aby założenia polityki w zakresie przychodów i wydatków ludności, jak i bilans płatniczy stanowiły załącznik do projektu ustawy budżetowej, załącznik w formie uzasadnienia tegoż projektu. Komisja tej propozycji nie zmieniła.</u>
          <u xml:id="u-322.30" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Rozdział 6 — wykonywanie budżetu. W artykule 42 wyeliminowano chyba najbardziej bulwersujący zapis poprzedniego sformułowania tegoż artykułu, który zawarty był w ust. 4, a który upoważniał Radę Ministrów, w granicach uzasadnionych zmianami cen, do dokonywania zmiany kwot wydatków i dochodów w budżecie państwa pod warunkiem, że nie narusza to równowagi. Komisja, mając negatywne doświadczenia roku bieżącego, zapis ten całkowicie wyeliminowała.</u>
          <u xml:id="u-322.31" who="#PosełWiesławaZiółkowska">W artykule 44 proszę o dokonanie w ustępie 1 poprawki formalnej „blokowanie na czas oznaczony planowanych wydatków budżetu państwa może być stosowane w przypadku zagrożenia planowanego stanu równowagi budżetowej”. W tym artykule też komisja wprowadza istotną zmianę merytoryczną, a mianowicie zapis, że „decyzję o blokowaniu wydatków, o których mowa w ust. 1 podejmuje Rada Ministrów po uzyskaniu pozytywnej opinii komisji sejmowej właściwej do spraw budżetu”. Komisja uznała, że kwestia blokowania wydatków jest na tyle istotna, że musi być przedstawiona właściwej komisji sejmowej do spraw budżetu i że możemy mieć do czynienia w praktyce z takim zablokowaniem dopiero wówczas, kiedy komisja ta wyrazi pozytywną opinię. Tej kwestii dotyczy wniosek mniejszości, który panie i panowie posłowie mają w punkcie 4 (druk nr 618), a który to wniosek mniejszości mówi, że zastępuje słowa, że „Rada Ministrów po uzyskaniu pozytywnej opinii” nie komisji sejmowej, ale, że „Rada Ministrów po niezwłocznym zawiadomieniu Sejmu i Najwyższej Izby Kontroli”, czyli wniosek mniejszości w efekcie sprowadza się do tego, że blokuje się wydatki nie po uzyskaniu pozytywnej opinii komisji sejmowej, lecz że blokowanie to może nastąpić po niezwłocznym zawiadomieniu Sejmu i Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-322.32" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Artykuł 48, z którym związany jest wniosek mniejszości. Wniosek mniejszości dotyczy wprowadzenia nowego ustępu 2 i ten wniosek mniejszości macie państwo w punkcie 5 (druk nr 618) i brzmi on w sposób następujący: „W jednostkach budżetowych nie zrealizowane do końca roku kwoty planowane wydatków budżetowych przechodzą na rok następny”. Zapis zawarty w art. 48 ust. 1 mówi jednoznacznie, że „niezrealizowane kwoty planowanych wydatków budżetowych wygasają z upływem roku kalendarzowego” z wyjątkiem tych przypadków, które ustali Rada Ministrów. Natomiast propozycja mniejszości zmierza do tego, aby niezrealizowane do końca roku wydatki w jednostkach budżetowych przechodziły na rok następny. Jest to wniosek niezwykle pożyteczny z punktu widzenia racjonalnego gospodarowania środkami, które posiadają jednostki budżetowe. Niewątpliwie w tej chwili mamy do czynienia z olbrzymim marnotrawstwem środków budżetowych, niejednokrotnie z pospiesznymi wydatkami na byle co i byle gdzie, czego niedawno mieliśmy dowody, jak Senat próbował wydać środki finansowe na zakup różnych mniej czy bardziej potrzebnych urządzeń. Natomiast kwestia zapisu tego wniosku mniejszości jest ciągle kwestią dyskusyjną. Niemniej taki wniosek, myślę, będzie przedmiotem również wyrażenia opinii pań i panów posłów w dzisiejszej debacie.</u>
          <u xml:id="u-322.33" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Przechodzimy do rozdziału 7. W artykule 53 komisja jedynie skróciła termin składania przez ministra finansów właściwej komisji sejmowej do spraw budżetu i Najwyższej Izbie Kontroli okresowej informacji o przebiegu wykonania budżetu za pierwsze półrocze. W pierwotnej propozycji było to 4 dni po zakończeniu półrocza, w tej chwili jest 30 dni.</u>
          <u xml:id="u-322.34" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Art. 54 — tutaj również skrócono termin. W propozycji rządowej termin sprawozdania budżetowego rocznego z roku poprzedniego był określony na dzień 31 maja — czyli do 31 maja następnego roku Rada Ministrów przedstawia Sejmowi i Najwyższej Izbie Kontroli sprawozdanie z wykonania budżetu roku ubiegłego.</u>
          <u xml:id="u-322.35" who="#PosełWiesławaZiółkowska">To są wszystkie poprawki, które przyjęła komisja w poprzednim tygodniu. Natomiast w wyniku złożenia niedawno przez rząd autopoprawek, komisja w trakcie przerwy odbyła posiedzenie i rozważyła przedstawione przez rząd autopoprawki do tego dokumentu.</u>
          <u xml:id="u-322.36" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Proponuję więc Wysokiej Izbie jeszcze na chwilę powrócenie do art. 16, w którym to artykule komisja postanowiła przyjąć autopoprawkę rządu, polegającą na uzupełnieniu zapisu w ust. 1, która sprowadza się do tego, że „działalność gospodarcza państwowych jednostek organizacyjnych podejmowana w celu realizacji zadań państwowych jednostek organizacyjnych, może być prowadzona w formie gospodarki pozabudżetowej, jeżeli koszty tej działalności pokrywane są z uzyskiwanych dochodów własnych”.</u>
          <u xml:id="u-322.37" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Następna autopoprawka polega na dodaniu do art. 16 ust. 7 — te autopoprawkę komisja również przyjęła. Treść tej autopoprawki przedstawia się następująco: „Likwidacja jednostki gospodarczej, będącej osobą prawną, w celu utworzenia jednostki działającej na zasadach gospodarki pozabudżetowej, a o której mowa w ust. 2, może nastąpić tylko za zgoda ministra finansów, z tym, że w odniesieniu do jednostek stanowiących własność komunalną zgodę wyraża wojewoda”.</u>
          <u xml:id="u-322.38" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Trzecia autopoprawka rządu przyjęta przez komisję dotyczy art. 33 ust. 5, w którym to ust. 5 wprowadza się następujące uzupełnienie: „W przypadku, gdy przed rozpoczęciem roku budżetowego nie została uchwalona ustawa budżetowa lub ustawa o prowizorium budżetowym, podstawą gospodarki finansowej państwa — tu się dodaje zapis — w tym również określenia stawek wysokości należności budżetowych, jest, do czasu uchwalenia odpowiedniej ustawy, przedstawiony Sejmowi jeden z projektów ustaw, o których mowa w ust. 1 i 3”.</u>
          <u xml:id="u-322.39" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Kolejna autopoprawka łączy się z tą autopoprawką, którą przeczytałam przed chwilą i polega na dodaniu do art. 33 ust. 6 następującej treści: „Informację o wysokości stawek należności budżetowych ujętych w projekcie ustawy budżetowej ogłasza minister finansów w drodze obwieszczenia przed rozpoczęciem roku, w którym należności te są wymagane”.</u>
          <u xml:id="u-322.40" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Proszę Państwa! Konieczność wprowadzenia tych dwóch autopoprawek wynikała z faktu, że w momencie kiedy do końca roku nie uchwalimy jeszcze ustawy budżetowej, a w nowym roku już powinny obowiązywać nowe stawki dywidend i podatków, to jeślibyśmy nie poczynili takiego zastrzeżenia, a projekt ustawy budżetowej nie jest publikowany, to te wysokości stawek prowizji, jak i podatków nie byłyby znane. W związku z tym upoważniliśmy ministra finansów w drodze obwieszczenia do ogłoszenia tychże stawek należności budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-322.41" who="#PosełWiesławaZiółkowska">I kolejna autopoprawka, którą panie i panowie posłowie mają w druku pt.: „Autopoprawki do projektu ustawy Prawo budżetowe” w pkt. 3. Z tej autopoprawki rząd się wycofał, a dotyczyła ona wykreślenia zapisu, z którego wynika, że podziału budżetu wojewodów na województwa dokonuje się już w ustawie budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-322.42" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Ostatnia poprawka rządu polega na wprowadzeniu do ustawy Prawo budżetowe dodatkowego art. 75-A następującej treści: „Do czasu uchwalenia odrębnej ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych zadania tych izb określonych w ustawie z dn. 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym — Dz. U. nr 16, poz. 95, nr 34, poz. 199 i nr 43, poz. 253 — wykonuje Najwyższa Izba Kontroli”. Komisja ma pełną świadomość, że jest to rozwiązanie, które obarczone jest wieloma błędami, ale wobec faktu, że wyłączyliśmy z ustawy o dochodach gmin kwestię dotyczącą regulacji regionalnych izb obrachunkowych, aby nie było przerwy do czasu przyjęcia ustawy o dochodach gmin, aby mógł cały ten system funkcjonować, istnieje bezwzględna konieczność funkcjonowania tych przepisów, chociaż nie została rozważona kwestia regionalnych izb obrachunkowych. I w związku z tym, mając do wyboru dwa złe rozwiązania, zarówno rozwiązanie, które polegałoby na tym, że zadania izb określone w ustawie o samorządzie terytorialnym wykonują wojewodowie, jak i rozwiązanie, że zadania te wykonuje przejściowo Najwyższa Izba Kontroli, żadne z tych rozwiązań — komisja ma pełną świadomość — nie jest rozwiązaniem dobrym i na pewno spotka się z krytyką Wysokiej Izby — większością głosów komisja postanowiła przyjąć rozwiązanie, że w terminie nie dłuższym niż do 31 grudnia 1991 r. funkcje te wykonuje Najwyższa Izba Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-322.43" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Proszę państwa, tą oto ostatnią autopoprawką wyczerpałam przedstawianie Wysokiej Izbie sprawozdania Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów dotyczącego rządowego projektu ustawy Prawo budżetowe.</u>
          <u xml:id="u-322.44" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Przechodzę następnie — obiecuję, że będzie to bardzo krótkie sprawozdanie — do przedstawienia sprawozdania dotyczącego projektu ustawy o uchyleniu ustawy o planowaniu społeczno-gospodarczym oraz o zmianie niektórych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-322.45" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Główna merytoryczna dyskusja koncentrowała się na art. 2 ustawy. Dyskusja, jak i zapisy art. 2 tej ustawy wiążą się bezpośrednio z rozstrzygnięciami w art. 2 i w art. 31 ustawy Prawo budżetowe, polegającymi na tym, że to parlament wyznacza strategię społeczno-gospodarczą państwa i w miesiąc po otrzymaniu tychże założeń z Rady Ministrów przyjmuje te założenia i dopiero po ich przyjęciu rząd opracowuje ustawę budżetową, którą przedkłada parlamentowi. W myśl tych rozstrzygnięć komisja postanowiła wprowadzić następujące zmiany w art. 2 omawianej przeze mnie ustawy. Art. 2 miałby następującą treść: „Rada Ministrów przedstawia Sejmowi i Senatowi:</u>
          <u xml:id="u-322.46" who="#PosełWiesławaZiółkowska">— ust. 1 — roczne założenia polityki społeczno-gospodarczej,</u>
          <u xml:id="u-322.47" who="#PosełWiesławaZiółkowska">— ust. 2 — roczne i wieloletnie prognozy koniunktury gospodarczej oraz długookresowe programy działań gospodarczych państwa, w tym programy sektorowe,</u>
          <u xml:id="u-322.48" who="#PosełWiesławaZiółkowska">— ust. 3 — z własnej inicjatywy lub na wniosek Sejmu informacje, analizy i oceny sytuacji społeczno-gospodarczej państwa”.</u>
          <u xml:id="u-322.49" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Pozostałe poprawki w gruncie rzeczy mają charakter formalny, ponieważ panie i panowie posłowie poprawki te otrzymali odpowiednio wcześniej, dlatego też czuje się zwolniona z dalszego ich referowania. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-323">
          <u xml:id="u-323.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-323.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Otwieram łączną dyskusję nad pkt. 5 i 6 porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-323.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">W chwili obecnej do głosu zapisanych jest 4 mówców. Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Bogdana Łukasiewicza z PSL, a następnie pana posła Bonawenturę Ziembę.</u>
          <u xml:id="u-323.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przepraszam, panie pośle, jeszcze pani poseł sprawozdawca. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-324">
          <u xml:id="u-324.0" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Przepraszam, bo popełniłam pewien błąd formalny, chciałabym dokonać sprostowania. Mianowicie to rozwiązanie przejściowe, że funkcje izb obrachunkowych przejmie Najwyższa Izba Kontroli, zgodnie z zapisem i z decyzją podjętą przez komisję, ma funkcjonować najdalej do 31 marca 1991 r., a nie, tak jak powiedziałam poprzednio, do grudnia 1991 r.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-325">
          <u xml:id="u-325.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-325.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-326">
          <u xml:id="u-326.0" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przepraszam za chrypkę, jaką mam, ale bakcyl wśród sejmowych polityków ostatnio się rozwinął.</u>
          <u xml:id="u-326.1" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">Ponieważ koleżanka Ziółkowska jest skrupulatna i do jej wystąpienia nie można nic dodać, ani nic ująć, ja przygotowałem się do spojrzenia na Prawo budżetowe od strony politycznej. Zapisy Prawa budżetowego faktycznie sytuują parlament w systemie politycznym państwa, wypełniając zapisy Konstytucji w tym zakresie. Ogólne postanowienia Konstytucji materializują się, precyzując rzeczywiste relacje pomiędzy rządem a parlamentem i ustalają logiczny ciąg zdarzeń i porządek w pracach nad budżetem i materializacją polityki państwa.</u>
          <u xml:id="u-326.2" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">Podczas prac nad ustawą Prawo budżetowe przejawiała się chęć ucieczki rządu przed nadmierną kontrolą ze strony Sejmu. Było to odczytane jako chęć odsunięcia parlamentu od nadzoru nad polityką społeczną i gospodarczą państwa realizowaną przez rząd. Chciałbym przypomnieć na tle ustawy Prawo budżetowe, że sprawowanie przez Sejm funkcji kontrolnej i aktywne uczestnictwo w kształtowaniu polityki społeczno-gospodarczej państwa wymagają spełnienia kilku warunków, a szczególnie:</u>
          <u xml:id="u-326.3" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">1. muszą występować na forum parlamentu siły polityczne, które mają sprecyzowany program działania,</u>
          <u xml:id="u-326.4" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">2. ważnym elementem jest przeprowadzenie debaty nad założeniami polityki społeczno-gospodarczej na rok następny, co zostało zapisane, a następnie zmaterializowanie przez ustawę budżetową, w której winny znaleźć odbicie zakładane cele polityki społeczno-gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-326.5" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">Trzecim elementem jest tworzenie programów na dłuższy okres — 3–5 lat, pozwalające określić cele, do których zmierzamy, a także będące elementem kontrolnym ewentualnego rozmijania się celów z ich realizacją.</u>
          <u xml:id="u-326.6" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">Natomiast dla strategicznego działania państwa są niezbędne opracowania, ekspertyzy, bilanse i prognozy w różnych dziedzinach życia społecznego i gospodarczego, wybiegające w przyszłość na 10 i więcej lat.</u>
          <u xml:id="u-326.7" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">Ta część zadań Sejmu, rządu i jego agend wiąże się z rozstrzygnięciami w zakresie ustawy o planowaniu, która przedmiotowo związana jest z omawianym tematem. Stanowisko co do faktycznej pozycji i roli Sejmu Polskie Stronnictwo Ludowe wyraziło w zgłoszonym projekcie Konstytucji i jesteśmy za aktywną rolą Sejmu w tworzeniu programów a także ich realizacji. Popieramy w tym punkcie stanowisko komisji. Do tematu wrócę w dalszej części wystąpienia.</u>
          <u xml:id="u-326.8" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">Mówiąc o zapisach w ustawie, to zwrócenia uwagi wymaga ust. 1 art. 13 w rozdz. 2 „Zasady gospodarki finansowej. Wspomniała o tym także pani poseł Ziółkowska: „Zamieszczenie w budżecie państwa określonych dochodów lub wydatków, nie stanowi podstawy do roszczeń, bądź zobowiązań prawnych państwa wobec osób trzecich, ani roszczeń tych osób wobec państwa”.</u>
          <u xml:id="u-326.9" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">Praktyka wykazuje, że straty i ryzyko niepewności przenosi się na podmioty gospodarcze, które są bezsilne wobec budżetu. Szczególnie jest to dotkliwe w dotacjach dla przedsiębiorstw i dopłatach np. ostatnio do leków.</u>
          <u xml:id="u-326.10" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">Państwo jako osoba prawna, w obrocie gospodarczym chcę mieć inną pozycję, szczególnie uprzywilejowaną. Problem należności budżetu jest rozstrzygnięty na korzyść budżetu przy pomocy szeregu rygorów i kar, natomiast jeżeli chodzi o należności od budżetu, jest pustka prawna, którą trzeba wypełnić.</u>
          <u xml:id="u-326.11" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">Autopoprawki rządu w art. 16 ust. 1 i 7 należy poprzeć. Jest to próba szukania korzystnych rozstrzygnięć podatkowych dla działalności gospodarczej państwowych jednostek organizacyjnych. Natomiast poprawki dotyczące art. 74a budzą szereg wątpliwości i będą jeszcze przez komisję po debacie rozpatrywane.</u>
          <u xml:id="u-326.12" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">Rozdział 4. „Opracowywanie i uchwalanie budżetu państwa”. Tutaj chciałbym sprecyzować kilka uwag natury ogólnej i porządkowej. Skoro chcemy aktywnej i nadrzędnej polityki Sejmu w wytyczaniu celów społeczno-gospodarczych, to konsekwencją tego jest potraktowanie budżetu jako środka do realizacji tej polityki. Budżet w tej sytuacji musi być wyrazem polityki społeczno-gospodarczej. I w tym miejscu pojawia się dodatkowe pytanie — czyjej polityki? Odpowiedź jest jedna — większości parlamentarnej. Takie postawienie sprawy rozstrzyga problem odpowiedzialności za określoną politykę społeczną i gospodarczą. Nie może być sytuacji, w której jedni realizują politykę, drudzy odpowiadają lub odpowiedzialność jest zbiorowa.</u>
          <u xml:id="u-326.13" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">W państwie musi być jasna sytuacja — kto tworzy większość parlamentarną, tym samym wyłania rząd, który ten program realizuje. Na przykład w dotychczasowej praktyce rząd, a raczej premier tworzył swój obóz i realizował swój program, wywierając często presje na parlament, przenosząc jednocześnie odpowiedzialność na nas. Realizowany program gospodarczy był rządowy, a nie koalicji tworzącej większość parlamentarną. Ignorowanie głosów członków koalicji a także unikanie konsultacji ze społeczeństwem doprowadziło do naszego wystąpienia z niej. I w tym momencie praktycznie stracił możliwość funkcjonowania, lecz nie została postawiona kropka nad „i” — nie postawiono w tym momencie votum zaufania do rządu. Trzeba to było zrobić kilka miesięcy temu, a nie czekać aż zrobi to za nas społeczeństwo. W konsekwencji braku naszego działania, nastąpiło polityczne pomieszanie i efekt Tymińskiego w wyborach prezydenckich, w których społeczeństwo powiedziało „nie” proponowanej polityce.</u>
          <u xml:id="u-326.14" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">Wysoka Izbo! W działalności politycznej i parlamentarnej muszą być przestrzegane reguły gry politycznej. Liderzy popełniają zbyt wiele błędów. Ja należę do młodszego pokolenia, które patrzy inaczej na te sprawy. Widzę podstawowe błędy w prowadzonej polityce i nie przestrzeganie klasycznych reguł parlamentaryzmu, co widać podczas analizy Prawa budżetowego.</u>
          <u xml:id="u-326.15" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">Wielu mówi o demokracji, tworzy sojusze na rzecz demokracji, ale podstawowe jej reguły nie są przestrzegane. Przy omawianiu ustawy Prawo budżetowe można przypomnieć, że kampania prezydencka pokazała, że jeżeli kandydat nie przedstawił własnych poglądów lub programu swojej partii, a mówił o własnym programie wyborczym, który chcę realizować, to po prostu uprawiał demagogię, bo 90% tego co mówił, nie jest w stanie zrealizować z prostej przyczyny, że nie ma takiej możliwości, pomijając pieniądze, a raczej ich brak. Aby mógł zrealizować swój program, to musi załatwić chociaż dwie sprawy.</u>
          <u xml:id="u-326.16" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">Po pierwsze — musi mieć większość parlamentarną w Sejmie.</u>
          <u xml:id="u-326.17" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">Po drugie — ta większość zechce przyjąć lub poprzeć jego program. Inaczej tego nie zrobi.</u>
          <u xml:id="u-326.18" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">Kandydat na premiera desygnowany przez prezydenta nie może być powołany bez większości parlamentarnej. I tego trzeba mieć świadomość, tym bardziej tuż przed drugą turą wyborów.</u>
          <u xml:id="u-326.19" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">Sojusz parlamentarny jest aktem politycznym i aktem kompromisu między siłami wchodzącymi w skład koalicji.</u>
          <u xml:id="u-326.20" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">Dzisiejsze propozycje do budżetu są propozycjami sił, które rządziły i przegrały wybory. Sejm musi mieć tego świadomość. Widmo katastrofy gospodarczej, sygnalizowanej od dawna, i politycznej dziś wisi nad nami. Ukształtowanie się sił politycznych na bazie partii politycznych jest potrzebą chwili, w przeciwnym razie zaprowadzimy społeczeństwo na manowce demokracji i wpędzimy w permanentny kryzys gospodarczy. Budowa społeczeństwa obywatelskiego zamiast politycznego jest utopią. Dowód został przeprowadzony 25 listopada.</u>
          <u xml:id="u-326.21" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">Chciałbym jeszcze zwrócić uwagę na art. 59. Wydaje się, że szczególną odpowiedzialnością za realizację budżetu i przestrzeganie dyscypliny budżetowej ponosi minister finansów.</u>
          <u xml:id="u-326.22" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">Komisja Nadzwyczajna, do kontroli rządu Mieczysława Rakowskiego, której byłem członkiem, w swoich wnioskach wysunęła postulat wzmocnienia pozycji ministra w zakresie odpowiedzialności za finanse państwa. I te uwagi trzeba wykorzystać.</u>
          <u xml:id="u-326.23" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">Wysoka Izbo! Poruszam problemy związane z funkcjonowaniem ustawy i jej skutkami, ponieważ mówiąc o Prawie budżetowym i budżecie dotykamy samego serca mechanizmów parlamentarnych i politycznych państwa. I nie można obok tych problemów przejść obojętnie.</u>
          <u xml:id="u-326.24" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">Ustawę — Prawo budżetowe — uchwalamy na przyszłość, bo w gruncie rzeczy dla następnego Sejmu. Dziś mamy do czynienia ze zjawiskiem, że budżet na 1991 r. jest formułowany według starego prawa, natomiast będziemy uchwalali go według prawa uchwalonego dziś. Dlatego dziś musimy pewne regulacje ustawowe dostosować do sytuacji nad czym głęboko ubolewam. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-326.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-327">
          <u xml:id="u-327.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-327.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Bonawenturę Ziembę z Klubu Poselskiego Stowarzyszenia „Pax”, a następnie pana posła Mariana Kowala.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-328">
          <u xml:id="u-328.0" who="#PosełBonawenturaZiemba">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Do zabrania głosu w dyskusji nad projektem ustawy Prawo budżetowe, skłoniły mnie wnioski mniejszości, a szczególnie propozycje dotyczące zapisu art. 31.</u>
          <u xml:id="u-328.1" who="#PosełBonawenturaZiemba">Ustawa Prawo budżetowe stanowi bardzo ważny element składowy infrastruktury prawnej systemu finansowego państwa. Jej znaczenie trudno jest przecenić, jeśli się zważy, jak duża część dochodu narodowego przechodzi przez budżet państwa i jakie skutki może wywołać właściwe, bądź niewłaściwe gromadzenie, gospodarowanie tak dużymi środkami publicznymi, które gromadzi i wydaje budżet państwa.</u>
          <u xml:id="u-328.2" who="#PosełBonawenturaZiemba">Wolno jest więc stwierdzić, że postanowienia tej ustawy, określające zasady gromadzenia i wydatkowania środków pieniężnych przez budżet państwa, będą wywierały istotny wpływ na przebieg procesów gospodarczych. To właśnie polityka budżetowa, oparta na Prawie budżetowym, wyznaczy w dużym stopniu faktyczną rolę państwa i poszczególnych jego organów w tworzeniu i realizacji strategii gospodarczej. To właśnie Prawo budżetowe, określające procedurę tworzenia budżetu rozstrzygać będzie w przyszłości o tym — czy w praktyce realizowane będą przede wszystkim priorytety określone w polityce społeczno-gospodarczej państwa, czy też krótkookresowe preferencje wyznaczane przez jeszcze ułomny, w naszych warunkach, mechanizm rynkowy.</u>
          <u xml:id="u-328.3" who="#PosełBonawenturaZiemba">Wreszcie od zapisów w tej ustawie zależeć będzie czy przebieg realnych procesów w sferze produkcji, zatrudnienia, inwestycji, konsumpcji rozstrzygany będzie przez względy bieżącej równowagi budżetowej, czy też strumienie pieniężne dostosowane będą, przy przestrzeganiu wymogów równowagi, do wcześniej określonych zadań polityki gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-328.4" who="#PosełBonawenturaZiemba">Otóż, proszę państwa, doświadczenie, jakie zebraliśmy w naszej gospodarce w ostatnich miesiącach, a także najświeższe doświadczenia polityczne związane ze społeczną oceną polityki gospodarczej rządu pozwalają sądzić, że konieczne jest wzmocnienie ekonomicznych funkcji państwa na wielu obszarach gospodarki, szczególnie obecnie, kiedy nie został stworzony kompletny i sprawny mechanizm rynkowy.</u>
          <u xml:id="u-328.5" who="#PosełBonawenturaZiemba">W odniesieniu do finansów chodzi o to, żeby pieniądz nie tylko limitował i kontrolował, co jest bardzo ważne, kierunki aktywności gospodarczej, ale żeby również aktywnie stymulował tę działalność w kierunku uznanym przez państwo za pożądany. Aby ten istotny warunek został spełniony Prawo budżetowe powinno zawierać rozwiązania zabezpieczające dostosowanie zasad gromadzenia zasobów pieniężnych oraz ich wydatkowanie do określonych priorytetów polityki gospodarczej państwa oraz określać — co jest niezwykle ważne — który organ władzy państwowej wyznacza ostatecznie te priorytety.</u>
          <u xml:id="u-328.6" who="#PosełBonawenturaZiemba">Otóż przedstawiony przez rząd, i poparty wnioskiem mniejszości, zapis art. 31 nie spełnia tych wymagań. To właśnie skłania mnie do zgłoszenia uwag do tego projektu i poparcia zapisu przedstawionego Wysokiej Izbie przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisję Ustawodawczą.</u>
          <u xml:id="u-328.7" who="#PosełBonawenturaZiemba">Art. 31 wersji rządowej postanawia, że podstawę do prac nad projektem budżetu państwa stanowić będą założenia polityki społeczno-gospodarczej opracowane przez Centralny Urząd Planowania wspólnie z ministrem finansów i ministrem pracy i polityki socjalnej, zatwierdzone przez Radę Ministrów i przedstawione Sejmowi łącznie z projektem budżetu państwa. Oczywiście z wiadomych względów w tym roku tak się nie stanie, ale chodzi o przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-328.8" who="#PosełBonawenturaZiemba">Utrzymanie w ustawie takiego zapisu oznaczałoby, że główne kierunki polityki gospodarczej będzie określać rząd, a nie Sejm. Rola Sejmu ograniczy się wówczas do sprawdzenia zgodności strony finansowej i rzeczowej, to znaczy czy przedstawiony Sejmowi projekt budżetu zabezpiecza w sensie finansowym te zadania, które rząd uznał za najważniejsze. Mówił zresztą przed chwilą o tym problemie przedmówca. Takie rozwiązanie nie tylko osłabia pozycję Sejmu jako najwyższego organu władzy państwowej, ale również stwarza niebezpieczną fikcję o roli i funkcji Sejmu. W rzeczywistości bowiem budżet państwa jest określany przez ten organ, który określa program gospodarczy.</u>
          <u xml:id="u-328.9" who="#PosełBonawenturaZiemba">Według projektu rządowego Sejm byłby praktycznie wyłączony z procedury tworzenia programu gospodarczego, natomiast musiałby zatwierdzać jego stronę finansową, nie mając wpływu na stronę rzeczową. To jest oczywiście nie do przyjęcia.</u>
          <u xml:id="u-328.10" who="#PosełBonawenturaZiemba">Ponadto doświadczenia nasze przemawiają za potrzebą szerszej kontroli Sejmu nad polityką gospodarczą rządu. Wszystkie istotne kierunki tej polityki, stanowiące podstawę planowania finansowego winny być zatwierdzane przez Sejm przed opracowaniem projektu budżetu. Chociaż budżet państwa obejmuje okres roczny, i może się wydawać, że w takich okresach rząd winien mieć dużą swobodę, to jednak charakter zadań, jakie stoją w tej chwili przed gospodarką uzasadniają potrzebę wzmocnienia roli Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-328.11" who="#PosełBonawenturaZiemba">Ostatni rok wyraźnie pokazał, że obecnie podejmowane są zadania o fundamentalnym znaczeniu dla przyszłości, a ich konkretyzacja następuje właśnie w okresie rocznym. Chodzi o kwestię inwestycji, restrukturyzacji gałęziowej, własnościowej gospodarki itd.</u>
          <u xml:id="u-328.12" who="#PosełBonawenturaZiemba">Sejm nie będzie w stanie ocenić merytorycznie projektu budżetu bez dokonania wcześniejszej oceny założeń polityki gospodarczej. Notabene aktualnie brak jest spójnej polityki gospodarczej, są tylko niewielkie jej fragmenty. Nie mamy polityki przemysłowej, rolnej, o której tu była mowa, mieszkaniowej, socjalnej itp.</u>
          <u xml:id="u-328.13" who="#PosełBonawenturaZiemba">Proponowana przez komisję zmiana treści art. 31 konieczna jest nie tylko dlatego, aby Sejm mógł w ogóle oceniać założenia polityki gospodarczej, ale po to, aby to właśnie Sejm, a nie rząd, określał tę politykę. A budżet powinien wynikać z zatwierdzonych już przez Sejm kierunków tej polityki. Jeśli chcemy racjonalnie wydawać pieniądze, to wcześniej musimy określić cele, na które te pieniądze będą wydawane.</u>
          <u xml:id="u-328.14" who="#PosełBonawenturaZiemba">Zmiana relacji pomiędzy Sejmem a rządem w procedurze tworzenia budżetu jest uzasadniona także w świetle struktury podmiotowej budżetu.</u>
          <u xml:id="u-328.15" who="#PosełBonawenturaZiemba">Otóż art. 6 projektu ustawy stanowi, że budżet składa się z części, którymi dysponują poszczególni ministrowie. Wolno jest sądzić, że części te powinny wynikać z wcześniej określonych zadań dla poszczególnych ministrów. Nie sądzę, aby określanie tych zadań mogło odbywać się bez czynnego udziału Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-328.16" who="#PosełBonawenturaZiemba">W świetle przedstawionych wyżej uwag proponuję odrzucenie wniosku mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-328.17" who="#PosełBonawenturaZiemba">Klub Poselski Stowarzyszenia „Pax”, w imieniu którego przemawiam, opowiada się zdecydowanie za wnioskiem Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej, które sformułowały w projekcie przedłożonym Wysokiej Izbie art. 31.</u>
          <u xml:id="u-328.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-329">
          <u xml:id="u-329.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-329.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Mariana Kowala z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pana posła Janusza Błaszczyka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-330">
          <u xml:id="u-330.0" who="#PosełMarianKowal">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zabieram głos jako autor wniosku mniejszości do art. 15 i 48, to jest do tych artykułów, które mają zmienić jakby częściowo filozofię Prawa budżetowego, o czym mówiła już poseł sprawozdawca.</u>
          <u xml:id="u-330.1" who="#PosełMarianKowal">Jestem głęboko przekonany, że mamy moralny obowiązek wpływać na zmiany zasad, czy zmiany przepisów w tym kierunku, aby stanowione przez nas prawo wpływało na to, by przyznawane środki były bardziej racjonalnie wykorzystywane.</u>
          <u xml:id="u-330.2" who="#PosełMarianKowal">Jako praktyk pracujący w placówce służby zdrowia i kierujący tą placówką, a w ostatnich latach główny księgowy, mogę stwierdzić, że niejednokrotnie przyznawane środki w ostatnim miesiącu roku — w grudniu, w ostatniej dekadzie grudnia — są wykorzystywane mniej racjonalnie niż należałoby je wykorzystać, dlatego że są pospiesznie wydatkowane, a w pośpiechu kupujemy niejednokrotnie to, co jest mniej dla nas pilne, zamiast tego, co jest bardziej potrzebne, z tego względu, że nie ma tego akurat w sklepach czy w magazynach „Cezal”, czy „Cefarm”.</u>
          <u xml:id="u-330.3" who="#PosełMarianKowal">Chcę powiedzieć, że jeśli przyznane są środki dla jednostek budżetowych, dla placówek służby zdrowia, to ten, który je przyznawał, przyznawał je na określony cel, nie kwestionował celowości ich wydatkowania. Dlatego mechanizm, który do tej pory występuje w Prawie budżetowym, że środki nie wykorzystane do końca roku przepadają, wygasają — jest dla mnie właśnie tym mechanizmem, który powoduje to mniej racjonalne wykorzystywanie tych środków.</u>
          <u xml:id="u-330.4" who="#PosełMarianKowal">Po głębokim przeanalizowaniu tego problemu chciałem jednak wnieść autopoprawkę do tego swojego wniosku. Materia Prawa budżetowego jest tak skomplikowana, o czym świadczą autopoprawki resortu finansów, które były wnoszone dwukrotnie, nawet w ostatnich dniach, bo jeszcze dzisiaj musieliśmy na komisji je rozpatrywać, że chciałem wnieść autopoprawkę, gdyż pracując w placówkach służby zdrowia, mogę powiedzieć, że rzeczywiście nie znam sytuacji w kraju, w innych jednostkach budżetowych. Dlatego w mojej autopoprawce proponuję ograniczenie tego wniosku do placówek służby zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-330.5" who="#PosełMarianKowal">Chcę powiedzieć, że występuję tylko w swoim imieniu, ale sprawa ta stawała również na Komisji Zdrowia i w sumie ten wniosek mniejszości w pierwotnym kształcie miał pełne poparcie całej Komisji Zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-330.6" who="#PosełMarianKowal">Wycofuję się z tych poprawek do art. 15, natomiast proponuję zmianę, aby w art. 14 dodać jako ust. 2 przepis w brzmieniu: „Publiczne zakłady opieki zdrowotnej, prowadzące gospodarkę finansową w formie jednostki budżetowej lub w innej formie gospodarki pozabudżetowej, pozostawiają w dyspozycji zakładów 50% kredytów budżetowych nie wykorzystanych w danym roku lub 50% nadwyżki stanowiącej różnicę między przychodami a wydatkami, jeśli zakład opieki zdrowotnej jest prowadzony w formie zakładu budżetowego lub w innej formie gospodarki pozabudżetowej”. Ta moja propozycja jest zgodna z kierunkami zmian w organizacji i finansowaniu placówek służby zdrowia, które zostały ostatnio przyjęte przez Radę Ministrów w dniu 19 listopada br. Chcę powiedzieć też, że ta propozycja spotkała się z pozytywną opinią ekspertów światowej organizacji zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-330.7" who="#PosełMarianKowal">Na zakończenie chciałbym powiedzieć jedno, że rzeczywiście jest to zmiana dotychczasowej filozofii Prawa budżetowego, które do tej pory obowiązywało, Prawa budżetowego, które było budowane przez 40 lat w naszym kraju. I uważam, że mamy moralny obowiązek zmieniać właśnie to prawo, jak już powiedziałem na wstępie, w kierunku umożliwiającym racjonalne wykorzystanie środków. Chcę tu przywołać jedno wspomnienie — kiedy jeszcze 16 lat temu uczono mnie ekonomii, to panował pogląd, że zysk jest to miernik wyzysku kapitalistycznego, była to jakby podstawa ówczesnej nauki. I wiemy, co z tą podstawą stało się, że był to błąd, który spowodował nieracjonalne działanie przedsiębiorstw. I uważam, że właśnie ta zmiana, którą proponuję spowoduje również bardziej racjonalne wykorzystywanie środków. Dlatego apeluję do pań posłanek i posłów o przyjęcie tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-330.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-331">
          <u xml:id="u-331.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Panie Pośle! Chciałam to, jeśli można, uściślić — rozumiem, że pan poseł wycofuje wniosek mniejszości do art. 15,...</u>
          <u xml:id="u-331.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-331.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">... bo chciałabym mieć jasność. Zanim przejdziemy do głosowania, prosimy panią poseł sprawozdawcę o wyjaśnienie.</u>
          <u xml:id="u-331.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Janusza Błaszczyka ze Stronnictwa Demokratycznego, a następnie pana posła Ryszarda Bugaja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-332">
          <u xml:id="u-332.0" who="#PosełJanuszBłaszczyk">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego wysoko ocenia wkład pracy włożony przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów przy opracowywaniu ustawy — Prawo budżetowe. Przedłożony w sprawozdaniu komisji projekt ustawy w sposób istotny różni się od projektu rządowego. Świadczy to o dużym wysiłku i pracy merytorycznej nad tym projektem.</u>
          <u xml:id="u-332.1" who="#PosełJanuszBłaszczyk">Rozpatrywana w dniu dzisiejszym ustawa zmienia rozwiązania obowiązujące od ponad 40 lat. Podstawową zmianą jest rozgraniczenie formalne budżetu państwa i budżetu samorządu terytorialnego. Ma to wyraz w osobnych rozdziałach ustawy przy opracowywaniu i uchwalaniu budżetu państwa a osobno budżetu gmin. Nie istnieje również powiązanie budżetu gmin z budżetem wojewody, gdyż ten ostatni mieści się w budżecie centralnym, jako budżet organów administracji państwowej. W nowym Prawie budżetowym przewidziano inne rozwiązania dla zasilania budżetów gmin z budżetu państwa, przez subwencje ogólne oraz dotacje na zadania zlecane gminom przez organy administracji rządowej.</u>
          <u xml:id="u-332.2" who="#PosełJanuszBłaszczyk">Drugą bardzo istotną zmianą jest, w związku z uchyleniem ustawy o planowaniu społeczno-gospodarczym, wprowadzenie do ustawy — Prawo budżetowe zapisu o obowiązku opracowania założeń polityki społeczno-gospodarczej. Stają się one podstawą do opracowywania budżetu państwa po ich uchwaleniu przez Sejm. Ma to istotne znaczenie, gdyż Sejm winien decydować o polityce społeczno-gospodarczej państwa i mieć na nią wpływ. Z tego też względu jesteśmy przeciwni czwartemu wnioskowi mniejszości, proponując jego odrzucenie. Dotyczy to art. 31 ust. 1 projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-332.3" who="#PosełJanuszBłaszczyk">W związku z dokonywaniem przekształceń w gospodarce narodowej, wprowadza się nowe źródła dochodów, jak dochody ze sprzedaży i dzierżawy majątku skarbu państwa; również zmieniają się częściowo wydatki budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-332.4" who="#PosełJanuszBłaszczyk">Ustawa — Prawo budżetowe bardzo ściśle wiąże się z ustawą o finansach gmin. Są to dwie ważne ustawy, zmieniające zasady współdziałania budżetu centralnego i budżetu gminy. Z tego też względu mamy pełną świadomość, że zarówno ustawa — Prawo budżetowe, jak i ustawa o dochodach gmin i zasadach ich subwencjonowania będą musiały — przy wypracowaniu modelu docelowego tej drugiej ustawy, która obowiązuje tylko w 1991 roku — ulec modyfikacjom. Praca nad tak ważną ustawą ustrojową prowadzona była pod silną presją czasu i ze świadomością, że brak jej uniemożliwia skonstruowanie budżetu państwa. Od pierwszego czytania tej ustawy minęły 2 miesiące, a praktycznie miesiąc, gdyż niemożliwa była praca nad tą ustawą bez projektu ustawy o dochodach i zasadach subwencjonowania gmin. Ten projekt wpłynął do Sejmu w październiku br. Ustawy te dotykają tej samej materii ustawowej i są bardzo ściśle ze sobą związane. Praca nad nimi musiała się odbywać równolegle tak, by nie zaistniały sprzeczności ustawowe między tymi dokumentami.</u>
          <u xml:id="u-332.5" who="#PosełJanuszBłaszczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dokonane przez komisję zmiany i wprowadzone liczne autopoprawki, jakie wnosił rząd do projektu ustawy w czasie pracy nad nim, pozwalają na stwierdzenie, że przedstawiony projekt spełnia podstawowe wymagania.</u>
          <u xml:id="u-332.6" who="#PosełJanuszBłaszczyk">Porównując projekt rządowy z projektem przedstawionym przez komisję, można stwierdzić, że w sposób znaczny ograniczono uprawnienia ministra finansów w zakresie sposobu wykonywania ustawy budżetowej. Zapewnia to większą stabilność ustawy budżetowej, pewność działania podmiotów gospodarczych oraz samorządów terytorialnych.</u>
          <u xml:id="u-332.7" who="#PosełJanuszBłaszczyk">Wprowadzone przez komisję zmiany stworzyły również możliwość większej kontroli Sejmu nad wykonywaniem ustawy budżetowej, zwiększając zarazem jej przejrzystość i czytelność. Ograniczyły też pośrednią ingerencję ministra finansów w budżety samorządów terytorialnych przez regionalne izby obrachunkowe. Rozdział między samorządem terytorialnym, a administracją państwową winien być czytelny. Wprowadzone zmiany dają uprawnienia stanowiące dla rady gminy, prawo do pełnej kontroli wykonywania jej budżetu oraz udzielania absolutorium zarządów i gminy. Zapewnia to dużą niezależność samorządów terytorialnych w wykonywaniu budżetu gmin.</u>
          <u xml:id="u-332.8" who="#PosełJanuszBłaszczyk">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego popiera ten kierunek zmian, jakich dokonała komisja.</u>
          <u xml:id="u-332.9" who="#PosełJanuszBłaszczyk">Kończąc, chciałbym się ustosunkować w imieniu klubu do dwóch wniosków mniejszości, to jest 4 i 5, jako najbardziej istotnych.</u>
          <u xml:id="u-332.10" who="#PosełJanuszBłaszczyk">Rozwiązanie proponowane przez komisję w art. 31 zasługuje na pełne poparcie. Założenia polityki społeczno-gospodarczej winny być przedmiotem co najmniej uchwały sejmowej. Jest to zgodne z art. 2 tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-332.11" who="#PosełJanuszBłaszczyk">Natomiast wniosek o mniejszości Klub Poselski SD popiera, proponując wprowadzenie go do ustawy.</u>
          <u xml:id="u-332.12" who="#PosełJanuszBłaszczyk">Blokowanie wydatków budżetu państwa w przypadku zagrożenia planowanego stanu równowagi budżetowej stanowi zagrożenie wykonania ustawy budżetowej. O tak poważnej sytuacji winien być poinformowany Sejm i Najwyższa Izba Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-332.13" who="#PosełJanuszBłaszczyk">Klub Poselski SD będzie głosował za przedstawionym projektem ustawy z uwzględnieniem stanowiska odnośnie do omówionych wniosków mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-332.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-333">
          <u xml:id="u-333.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-333.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Ryszarda Bugaja z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, następnie pana posła Waldemara Pawlaka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-334">
          <u xml:id="u-334.0" who="#PosełRyszardBugaj">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałbym tylko trzy krótkie uwagi przedstawić, przede wszystkim chciałbym podziękować panu Błaszczykowi za ciepłe słowa pod adresem komisji, tym niemniej myślę, że my nie mamy powodów do tego, by być ze swojej pracy nadmiernie zadowoleni. Tryb pracy nad tą ustawą, podobnie zresztą jak nad szeregiem innych, niestety, nie stwarza możliwości takiej pracy, która gwarantowałaby przygotowanie i przedstawienie Wysokiej Izbie ustawy, która by nie budziła żadnych wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-334.1" who="#PosełRyszardBugaj">Myślę, że także ta ustawa zarówno w warstwie legislacyjnej, jak i merytorycznej różne wątpliwości może budzić, tym niemniej, oczywiście jeżeli ona ma być uchwalona w możliwie krótkim czasie, musieliśmy zaakceptować jej jednak niedoskonały kształt.</u>
          <u xml:id="u-334.2" who="#PosełRyszardBugaj">Druga uwaga, którą chciałbym uczynić, dotyczy dyskutowanego tu szeroko art. 31 i tego co wprowadziła komisja jako wymóg stawiany przed rządem — przygotowania założeń polityki społeczno-gospodarczej i odrębnej debaty nad tymi założeniami oraz akceptacji tych założeń przez parlament. Otóż rzeczywiście pierwsze przedłożenie rządowe zmierzało, na dobrą sprawę, właściwie do wyeliminowania parlamentu z tych podstawowych, jak mi się wydaje, ukierunkowujących decyzji strategicznych w obrębie polityki społeczno-gospodarczej. Można było nawet mieć wątpliwości, czy było to zgodnie z wymogami Konstytucji, określającymi kompetencje parlamentu. Natomiast nie ulega także wątpliwości, że ten zapis, który tu wprowadzamy komplikuje procedurę i stwarza pewne trudności. Chodzi bowiem przede wszystkim o to, że rozdzielenie tych terminów powoduje, że pierwsze założenia polityki społeczno-gospodarczej rząd zmuszony jest przedstawiać z pewnym, powiedzmy, rzędu miesiąca, dwóch i większym wyprzedzeniem, niż gdyby te założenia stanowiły załącznik. Nie chodzi tu to tylko o to, że rząd musi się spieszyć, chodzi także o to, że założenia mogą być tym bardziej trafne, o ile są robione później, to znaczy na podstawie materiału statystycznego, który obejmuje możliwie długi okres roku poprzedniego. Uwzględniając ten fakt, analizując tę sytuację, chciałbym tu przedstawić pewne, niewielkie korekty terminów, które, jak się wydaje, mnie się przynajmniej tak wydaje, po zastanowieniu, także po rozmowach z panem ministrem Osiatyńskim i z kolegami z jego urzędu, byłyby może bardziej optymalne. Mianowicie, by w ust. 1 art. 31 zamiast terminu „31 sierpnia” zawrzeć termin „30 września”, jednocześnie wyznaczając Sejmowi termin uchwalenia tych założeń do 20 października i jednocześnie skorygować w art. 33 termin złożenia przez rząd projektu ustawy budżetowej do 15 listopada.</u>
          <u xml:id="u-334.3" who="#PosełRyszardBugaj">Zdaję sobie sprawę z tego, że tu jest wybór zawsze trudny, to znaczy, że także te nowe terminy mają inne wady, ale wydaje mi się, że stoimy przed wyborem dwóch jak gdyby takich niekorzystnych sytuacji i że ta takich aspektów niekorzystnych ma mniej. To była druga uwaga.</u>
          <u xml:id="u-334.4" who="#PosełRyszardBugaj">Trzecia uwaga dotyczy wniosku, który przedstawiał pan poseł Kowal. Myślę, że dość dobrze rozumiem powody, dla których ten wniosek jest przedstawiany i myślę, że argumenty, które pan poseł Kowal przedstawia zasługują na uwagę, natomiast uważam, że te argumenty są także jednostronne. Chodzi przecież, proszę państwa o to, że przyjmując ten wniosek — po pierwsze — jak gdyby dokonujemy pewnego wyłomu o potencjalnie dość daleko idących konsekwencjach w czystości zasad rozróżniających jednostkę budżetową od podmiotu gospodarczego, który prowadzi normalną działalność. Myślę, że niebezpieczeństwo związane jest na przykład z tym, że są jednostki budżetowe, które z jakichś względów w długim okresie mają niedobory kadrowe i w związku z tym ponoszą relatywnie mniejsze wydatki — jakoś muszą sobie oczywiście w tym czasie radzić, nie ma na to rady. Nie ma jednak specjalnych powodów, żeby te środki, w ten sposób zaoszczędzone, mogły być wykorzystywane w następnym okresie. Przy głosowaniu prosiłbym, by także ten aspekt został wzięty pod uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-335">
          <u xml:id="u-335.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-335.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Waldemara Pawlaka z PSL, a następnie panią poseł Grażynę Staniszewską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-336">
          <u xml:id="u-336.0" who="#PosełWaldemarPawlak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałbym zwrócić uwagę na sprawę izb obrachunkowych. Z jednej strony argumentacja była tego rodzaju, że najłatwiej i najtaniej zorganizują izby obrachunkowe wojewodowie, ponieważ administracja rządowa ma do tego wyspecjalizowane instytucje finansowe. Argumentacja przeciwna głosiła, że istnieje obawa, że samorządy mogą się buntować, traktując takie rozwiązanie jako zamach na samorządność. Z tego powodu nadzór nad regionalnymi izbami obrachunkowymi przyporządkowany został Najwyższej Izbie Kontroli przejściowo na okres 3 miesięcy. Równie dobrze, uwzględniając taką argumentację, moglibyśmy przekazać zadania zorganizowania regionalnych izb obrachunkowych każdej innej instytucji niezależnej od rządu, na przykład sądom. Podejmując decyzję powinniśmy być świadomi jej skutków, ponieważ Najwyższa Izba Kontroli nie ma w chwili obecnej możliwości technicznych i prawdopodobnie w ciągu trzech miesięcy nikt nie może zorganizować regionalnej izby obrachunkowej. Po tych 3 miesiącach akurat będzie przeprowadzona następna reorganizacja opracowywana przez rząd, a na taką sytuację nałożą się zapewne skutki wyborów prezydenckich i nie można wykluczyć rozwiązania Sejmu i wyborów parlamentarnych, wszakże taka decyzja została zasygnalizowana w uchwale podjętej we wrześniu bieżącego roku.</u>
          <u xml:id="u-336.1" who="#PosełWaldemarPawlak">Uwzględniając fakt, że z inicjatywą wyborów samorządowych wystąpił pan premier wiosną bieżącego roku, wskazane byłoby, aby rząd wywiązał się do końca ze swoich zobowiązań dotyczących systemu samorządowego.</u>
          <u xml:id="u-336.2" who="#PosełWaldemarPawlak">Składam wniosek formalny, aby w autopoprawce do ustawy w punkcie 4 zastąpić słowa „wykonuje NIK” słowami „wykonują wojewodowie w porozumieniu z sejmikami samorządowymi”. Uzasadnieniem dla takiego wniosku jest fakt, że administracja rządowa jest przygotowana technicznie i organizacyjnie do zorganizowania regionalnych izb obrachunkowych w najszybszym terminie, przy najmniejszych kosztach. Ponadto zapis taki gwarantuje udział samorządów w tworzeniu regionalnych izb obrachunkowych. Proszę o rozważenie tych argumentów i podjęcie decyzji.</u>
          <u xml:id="u-336.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-337">
          <u xml:id="u-337.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-337.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Grażynę Staniszewską z OKP, a następnie pana posła Marka Bartosika.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-338">
          <u xml:id="u-338.0" who="#PosełGrażynaStaniszewska">Pani Marszałek! Drodzy Państwo! Właściwie chciałam się tylko przyłączyć do głosu mojego przedmówcy. Wprawdzie to bardzo szlachetnie brzmi, żeby w okresie przejściowym NIK zajmował się izbami, kontrolą finansową działalności samorządów, ale kompletnie niepraktycznie. Jedynie przygotowane są do tego urzędy wojewódzkie.</u>
          <u xml:id="u-338.1" who="#PosełGrażynaStaniszewska">I jeszcze chciałabym poprosić o zabranie głosu, może po zakończeniu dyskusji poselskiej, prezesa NIK, żeby nam jakoś realnie uświadomił, czy takie możliwości NIK ma i czy to nie osłabi przypadkiem innych działań kontrolnych, a zwłaszcza kontroli gospodarki całego państwa, do czego nam NIK jest chyba bardziej potrzebny, niż do kontroli na dole gospodarki finansowej samorządów.</u>
          <u xml:id="u-338.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-339">
          <u xml:id="u-339.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Marka Bartosika z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-340">
          <u xml:id="u-340.0" who="#PosełMarekBartosik">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Z upoważnienia Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego chciałbym przedstawić tylko krótki wniosek, będący konsekwencją aktualnego stanu prac nad projektem ustawy o Komitecie Badań Naukowych.</u>
          <u xml:id="u-340.1" who="#PosełMarekBartosik">W art. 14 tegoż projektu zawarta jest niesporna i będąca wynikiem uzgodnień międzyresortowych, jako że jest to projekt rządowy, zasada umieszczenia środków na naukę w wyodrębnionej części ustawy budżetowej, budżetu państwa. Naszym zdaniem celowe byłoby przeniesienie tej zasady do projektu ustawy Prawo budżetowe, a dodatkowym argumentem w tej sprawie jest to, że mimo iż prawdopodobnie prace nad tym projektem zostaną zakończone w dniu jutrzejszym, to nie jest wyznaczony termin rozpatrzenia tej ustawy przez Prezydium Sejmu, a zatem rzecz może przesunąć się na rok następny. A zatem wnoszę, by w projekcie ustawy Prawo budżetowe (druk nr 618) dodać: w art. 6 ust. 2 pkt 3 w brzmieniu: „3) — środki na naukę”, a w art. 45 ust. 5 w brzmieniu: „5) — środkami na naukę, o których mowa w art. 6 ust. 2 pkt 3 dysponuje minister, kierownik Urzędu Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń”.</u>
          <u xml:id="u-340.2" who="#PosełMarekBartosik">Wprowadzenie pierwszego zapisu jest przeniesieniem z tej niespornej, jak już mówiłem, ustawy, a drugi zapis jest precyzyjnym określeniem dysponenta. Wprowadzenie tego zapisu uważam za znaczące nie tylko z punktu widzenia środowiska naukowego i sprawy Komitetu Badań Naukowych, ale także i konstrukcji projektu ustawy budżetowej, który będziemy rozpatrywać.</u>
          <u xml:id="u-340.3" who="#PosełMarekBartosik">Wniosek jest przedstawiony z upoważnienia komisji po przeprowadzeniu rozmów z zainteresowanymi resortami i pozwolę go sobie na piśmie przekazać pani poseł sprawozdawcy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-341">
          <u xml:id="u-341.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Elżbietę Stefanowicz z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-342">
          <u xml:id="u-342.0" who="#PosełElżbietaSeferowicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jako przedstawicielka Komisji Zdrowia chciałam poprzeć wniosek złożony przez pana posła Kowala. Otóż to nie zaburzy w jakiś istotny sposób Prawa budżetowego, ponieważ wniosek ten jest zgodny, jak powiedział pan poseł, z przyjętymi już przez KERM, jak również przez Radę Ministrów, kierunkami zmian w organizacji i finansowaniu opieki zdrowotnej i z przygotowywanym projektem ustawy o publicznych zakładach opieki zdrowotnej. Jest to jak gdyby pierwszy etap przygotowania do reformy oczekiwanej przez całe środowisko służby zdrowia. I również tego środowisko służby zdrowia oczekuje.</u>
          <u xml:id="u-342.1" who="#PosełElżbietaSeferowicz">Państwo orientujecie się, że działalność służby zdrowia pozostawia wiele do życzenia. I jednym z tego powodów jest przede wszystkim niedofinansowanie. Ale nie tylko niedofinansowanie, ale również nieracjonalne wykorzystanie zasobów, które posiadamy. A żeby było racjonalne użytkowanie zasobów, które posiadamy, muszą być stworzone mechanizmy motywujące do takiego działania. I właśnie pozostawianie tych zasobów na następny rok w zakładach służby zdrowia będzie motywacją do racjonalnego działania.</u>
          <u xml:id="u-342.2" who="#PosełElżbietaSeferowicz">Chciałam panu posłowi Bugajowi odpowiedzieć, że nie stworzy to zagrożenia np. zmniejszenia liczby zatrudnionych osób, ponieważ w tym samym roku będziemy mieli,</u>
          <u xml:id="u-342.3" who="#PosełElżbietaSeferowicz">— po pierwsze — rachunek kosztów,</u>
          <u xml:id="u-342.4" who="#PosełElżbietaSeferowicz">— a po drugie — minimalne normy zatrudnienia, wyposażenia itd.</u>
          <u xml:id="u-342.5" who="#PosełElżbietaSeferowicz">W związku z tym jest to element całości — i taki wniosek przedstawił pan poseł Kowal — zapewniający lepsze funkcjonowanie placówek służby zdrowia. I jeżeli taka możliwość nie zostanie wprowadzona w Prawie budżetowym, nie będzie możliwe przyjęcie dalszych kierunków już zaakceptowanych, jak również przyjęcie projektu ustawy o zakładach służby zdrowia. Wywoła to poczucie ogromnego zawodu środowiska służby zdrowia, które w tej chwili pozostaje dość rozgoryczone w związku z bardzo powolnym posuwaniem się przygotowań do reformy.</u>
          <u xml:id="u-342.6" who="#PosełElżbietaSeferowicz">Dlatego bardzo gorąco państwa proszę o poparcie tego wniosku mniejszości, lub w proponowanej formie przez pana posła Kowala, która będzie w sposób szczególny i tylko przejściowy dotyczyć placówek leczniczych służby zdrowia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-343">
          <u xml:id="u-343.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Leonarda Szymańskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-344">
          <u xml:id="u-344.0" who="#PosełLeonardSzymański">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałem przedstawić państwu argumenty, które spowodowały, że zgłosiłem ten wniosek mniejszości. Otóż, proszę państwa, w niektórych państwach zachodnich praca nad ustawą budżetową trwa około 12 miesięcy i rozpoczyna się 13 miesięcy przed rozpoczęciem roku budżetowego. Zdaję sobie sprawę z tego, że w naszych warunkach to jest niemożliwe.</u>
          <u xml:id="u-344.1" who="#PosełLeonardSzymański">Natomiast chciałem powiedzieć, dlaczego nie widzę realnie możliwości zmieszczenia się w terminach, które są zawarte również we wniosku komisji, która nad tym rzeczywiście bardzo uczciwie pracowała i wyrażam szacunek dla wielkości, jak i tempa tej pracy, o której przed chwilą mówił pan poseł Bugaj.</u>
          <u xml:id="u-344.2" who="#PosełLeonardSzymański">Proszę Państwa! W pierwszej wersji powiedziano, że do 31 sierpnia rząd ma przedstawić projekt ustawy budżetowej. Przecież to nie są tylko założenia, to jest projekt, który jest opracowany na podstawie konkretnych wyliczeń. Teraz w ciągu miesiąca Sejm ma się do tego ustosunkować, tzn. że musi odbyć się pierwsze czytanie, praca w komisji, i drugie czytanie. To wszystko musi się zmieścić w ciągu jednego miesiąca. I następnie rząd otrzymuje termin, według jednej wersji, jednego miesiąca, a według drugiej wersji — 25 dni, żeby te poprawki, czy te zmiany koncepcji, wprowadzić. Jeżeli zmiany, które Sejm wprowadzi są niewielkie, wydaje mi się, że rząd to może zrobić. Co się jednak stanie, jeżeli te zmiany będą duże, a do tego zmierza rozdzielenie tych dwóch koncepcji. Wtedy rząd nie będzie w stanie się zmieścić ani w terminie do końca października, ani w terminie do 15 listopada, tak jak jest proponowane. Tak, że ja tylko podważam możliwość zmieszczenia się w tych terminach zarówno przez rząd, jak i przez Sejm. Nie lubię po prostu zatwierdzać terminów, które są, według mego zdania, nierealne. I dlatego zgłosiliśmy ten wniosek mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-344.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-345">
          <u xml:id="u-345.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Lista zgłoszonych mówców do dyskusji została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-345.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos? Proszę bardzo pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-346">
          <u xml:id="u-346.0" who="#PosełWiesławaZiółkowska">A propos udziału w tej dyskusji, która tutaj się toczy. Muszę powiedzieć, że już przy pierwszym czytaniu projektu ustawy Prawo budżetowe wnioskowałam o to, aby nadać odpowiednią rangę założeniom dotyczącym polityki społeczno-gospodarczej państwa w danym roku. Dla mnie założenia te wyznaczają strategię społeczno-gospodarczą na dany rok i są one celem nadrzędnym. Natomiast ustawa budżetowa ma być narzędziem realizacji tejże strategii.</u>
          <u xml:id="u-346.1" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Rozumiem, że pan poseł Szymański troszczy się o to, czy rząd zdąży czy nie zdąży, ja natomiast troszczę się o to, żeby nie powielać schematów, z którymi mamy do czynienia w roku bieżącym, a więc, Wysoka Izbo, z tym, że przyjęliśmy w gruncie rzeczy ustawę budżetową, zajmując się podziałkami dotyczącymi kwestii konkretnych dochodów i wydatków, natomiast nie poddaliśmy wnikliwej debacie strategii społeczno-gospodarczej w tym roku. I mamy, co mamy. To, jak zareagowało społeczeństwo, o czym też była dzisiaj mowa, jest właśnie wynikiem tego, że myśmy w tej Izbie nie rozważyli świadomie wszelkich zagrożeń, jakie wynikają z realizacji tych ustaw, które podejmowaliśmy w Wysokiej Izbie. Nie uświadomiliśmy sobie i społeczeństwu, jakie mamy możliwości wyboru, a jeśli dokonujemy jakiegoś wyboru, to z jakim ryzykiem dokonania takiego a nie innego wyboru w kwestiach polityki społeczno-gospodarczej musimy się liczyć. I właśnie fakt nieuświadomienia sobie tych zależności w tej Izbie, jak i w społeczeństwie, spowodował to, że wyobrażenia społeczeństwa o tym, co je czeka w najbliższym czasie, tzn. głębokie nadzieje, że szybko nastąpi poprawa w życiu gospodarczym i społecznym, znacznie rozminęły się z tym, z czym mamy do czynienia w praktyce.</u>
          <u xml:id="u-346.2" who="#PosełWiesławaZiółkowska">W związku z tym, mając pełną świadomość faktu, że w istocie rzeczy w tych warunkach olbrzymiej ilości niejasności zarówno w samej gospodarce, jak i poza nią, a więc olbrzymiej ilości niewiadomych zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz kraju, trudno jest opracowywać założenia i trudno opracowywać projekt ustawy budżetowej. Ale wobec tej sytuacji, z jaką mamy do czynienia w roku bieżącym i wobec faktu, iż uznaję, iż bezdyskusyjne, przynajmniej dla mnie, jest to, że główne kierunki strategii społeczno-gospodarczej wyznacza właśnie parlament, a nie rząd, uważam, że ta kwestia musi mieć taki przebieg, jak zostało zapisane w przedstawionym dzisiaj projekcie ustawy budżetowej, a mianowicie, że rząd przedstawia już w tym skorygowanym terminie, podanym przez pana posła Bugaja — popieram tę propozycję — strategię społeczno-gospodarczą, którą uchwala Sejm i dopiero po przyjęciu tej strategii przez Sejm rząd opracowuje ustawę budżetową.</u>
          <u xml:id="u-346.3" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Dodać chcę jednocześnie, że przecież rząd, przedstawiając projekt założeń polityki społeczno-gospodarczej, nie będzie tych założeń opracowywał na podstawie jakichś wyimaginowanych liczb, czy w oderwaniu od rzeczywistości. Dokonując przygotowania takich założeń, rząd zapewne będzie musiał przygotować pierwszą wersję wewnętrznego projektu ustawy budżetowej, której założenia będą dotyczyły.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-347">
          <u xml:id="u-347.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z pań posłanek i panów posłów chcę zabrać głos? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-348">
          <u xml:id="u-348.0" who="#PosełMichałChałoński">Poseł Chałoński. Podpisałem się również pod tym wnioskiem mniejszości. I ostatnie zdanie pani poseł w zasadzie potwierdza słuszność naszego wniosku, ponieważ rząd i tak i tak musi przecież przedstawić narzędzia, które mają służyć realizacji założeń. Dlatego uważam, że i dla skrócenia procedury, i dla lepszej pracy Sejmu, korzystniejsze jest, jeżeli one zostaną równocześnie przedstawione Sejmowi. Natomiast kolejność rozpatrywania to już jest sprawa Izby. Izba sobie wybierze, oczywiście najpierw będą rozpatrywane założenia, później będą rozpatrywane narzędzia realizacji tych założeń. Ale — naszym zdaniem — korzystniej jest, jeżeli te obydwie sprawy znajdą się równocześnie w Izbie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-349">
          <u xml:id="u-349.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł Ryszard Bugaj.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-350">
          <u xml:id="u-350.0" who="#PosełRyszardBugaj">Przepraszam państwa, że jeszcze raz zabieram głos. Myślałem, że w tej sprawie rysuje się consensus, ale widzę, że nie.</u>
          <u xml:id="u-350.1" who="#PosełRyszardBugaj">Chciałbym zwrócić uwagę moim kolegom, którzy przeciwstawiają się oddzieleniu założeń od przedstawienia ustawy budżetowej na pewne okoliczności, na które dzisiaj nie wskazano.</u>
          <u xml:id="u-350.2" who="#PosełRyszardBugaj">Po pierwsze — chciałem zwrócić uwagę, iż kształtowanie polityki społeczno-gospodarczej nie może w demokratycznym kraju odbywać się na linii rząd-parlament. To jest także kwestia — powiedziałbym — szerszej publicznej debaty. Ta szersza publiczna debata ujawniania się opcji stanowisk wymaga czasu. I jest rzeczą absolutnie pozytywną, by to się odbywało w dwóch fazach. Właśnie w pierwszej fazie, kiedy ta publiczna debata pokaże, czy kierunki, w których projekt rządowy zmierza, to są kierunki szerzej akceptowane czy nie.</u>
          <u xml:id="u-350.3" who="#PosełRyszardBugaj">Chciałem panu posłowi Chałońskiemu powiedzieć, że jeżeli razem komprymuje się to i jeżeli potem te założenia, które rząd przedstawia razem już z projektem ustawy budżetowej zostają zakwestionowane, to w tym momencie z całą pewnością nie mamy w ręku żadnego dokumentu. Wtedy trzeba zaczynać wszystko naprawdę od początku.</u>
          <u xml:id="u-350.4" who="#PosełRyszardBugaj">I sensem tej propozycji jest wprowadzenie do procedur społeczno-gospodarczych swego rodzaju iteracji, w której pojawia się pewien projekt, jest reakcja, rząd na to reaguje. Jest to naturalny proces — w moim przeświadczeniu.</u>
          <u xml:id="u-350.5" who="#PosełRyszardBugaj">Pragnę zwrócić uwagę, poza wszystkim innym, jeszcze na jedną okoliczność, mianowicie na tę, że w poprzednim okresie, jakkolwiek czysto formalnie, kompetencje parlamentu szły znacznie dalej, uchwalany był w parlamencie cały pakiet ustaw finansowych, który determinował i przynajmniej potencjalnie wiązał rząd. My w tej chwili z tego rezygnujemy. W tej chwili te założenia są jedynym instrumentem, podkreślam, jedynym instrumentem, przy pomocy którego parlament może ukierunkować kształt budżetu państwa. I apeluję do państwa, byśmy w tej sprawie nie przedkładali nad pryncypialne i merytoryczne kwestie spraw proceduralnych. A panu posłowi Szymańskiemu chciałbym powiedzieć jeszcze jedno, że różne mogą być rządy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-351">
          <u xml:id="u-351.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Pan poseł Leonard Szymański, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-352">
          <u xml:id="u-352.0" who="#PosełLeonardSzymański">Ad vocem. Nie podważyłem koncepcji pana posła Bugaja, lecz podważyłem terminy i powiedziałem, że w zachodnich krajach nad taką ustawą pracuje się 12 miesięcy. W tej chwili ze względów zrozumiałych nie mamy tyle czasu. Nie wiem, czy my to rzetelnie ocenimy w ciągu trzech tygodni w Sejmie, bo taki jest drugi termin. I następnie, powiedzmy, że zrobimy istotne zmiany, czy rząd jest w stanie w ciągu trzech tygodni wprowadzić czasem fundamentalne zmiany.</u>
          <u xml:id="u-352.1" who="#PosełLeonardSzymański">Zgadzam się z tą koncepcją, o której mówił pan poseł Bugaj i ją będę popierał. Myślę, że w ciągu najbliższego roku jest to po prostu niemożliwe. I dlatego byłby ten wniosek mniejszości. Albo wprowadźmy przepisy przejściowe, które będą dotyczyły najbliższego roku, albo w tej chwili nie trzymajmy się tych terminów tak sztywno, jak one są podane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-353">
          <u xml:id="u-353.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa chcę jeszcze zabrać głos w dyskusji?</u>
          <u xml:id="u-353.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-353.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Prezes NIK.)</u>
          <u xml:id="u-353.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Tak, wiem. Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, pana Tadeusza Hupałowskiego, w związku z pytaniem jednego z posłów proszę o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-354">
          <u xml:id="u-354.0" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Przyznam, że zaskoczyła mnie propozycja wniesiona przez panią posłankę Ziółkowską, przekazania Najwyższej Izbie Kontroli na czas określony, konkretnie 3 miesiące zadań, które w przyszłości mają wykonywać regionalne izby obrachunkowe. Wprawdzie w toku poprzedniego posiedzenia Sejmu zadali mi pytanie pan poseł Pańko i pan poseł Suchodolski — co bym sądził o takim rozwiązaniu. Powiedziałem, że oceniam negatywnie, bo główną przyczyną jest to, że po prostu Najwyższa Izba Kontroli nie dysponuje odpowiednią kadrą. Musi być to kadra składająca się z finansistów, a my mamy — po prostu — w delegaturze jedną panią księgową i w centrali dwie, albo trzy.</u>
          <u xml:id="u-354.1" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliTadeuszHupałowski">Czy takie rozwiązanie jest możliwe? Uważam, że jest to rozwiązanie perspektywiczne, możliwe i wskazane. Wprawdzie nie według projektu ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli i regionalnych izbach obrachunkowych, który został przekazany po pierwszym czytaniu do komisji, ale według innej koncepcji, bardziej ścisłego skojarzenia tych dwóch instytucji, nawet pod jednolitą nazwą — Najwyższa Izba Kontroli, bądź Najwyższa Izba Obrachunkowa. Odebrałem tę propozycję, zgłoszoną przez panią posłankę Ziółkowską jako rozwiązanie, u którego podstaw legły względy raczej spektakularne. Nie wiem w jakim sensie — czy że samorząd terytorialny ma awersję do agend rządowych, czy to reprezentowanych przez izby skarbowe, czy to reprezentowanych przez wojewodów. Jest to stale agenda rządowa. Nie wiem w jakim stopniu takie rozwiązanie w formie przekazania wojewodom na okres trzech miesięcy, raniłoby uczucia samorządu terytorialnego. Powiem państwu, że byśmy musieli zaczynać prace ab ovo, musielibyśmy zaczynać tańczyć od pieca, zaczynać od początku. A jeśli już tak, to nie warto tego robić na trzy miesiące. Jeśli Wysoki Sejm jednak zdecyduje, że ma to być przekazane Najwyższej Izbie Kontroli, to będę to traktował, że takie będzie też ustawowe uregulowanie, ustawowe usytuowanie Najwyższej Izby Kontroli, według już nieco zapewne zmienionego projektu w stosunku do tego, który znajduje się w komisji. Jeśli zaś nie, to wydaje mi się, że na te trzy miesiące, czy nawet na krótszy okres, jednak warto by było przekonać samorządy, że te czynności, wręcz wstępne, należałoby powierzyć wojewodom, bądź izbom skarbowym. To tyle miałbym w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-354.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-355">
          <u xml:id="u-355.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu prezesowi.</u>
          <u xml:id="u-355.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę teraz o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów pana Wojciecha Misiąga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-356">
          <u xml:id="u-356.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Po tym bardzo obszernym wprowadzeniu pani przewodniczącej i dokładnym omówieniu projektu w takiej wersji, w jakiej komisja go przedstawiła w Izbie, proszę pozwolić, że ograniczę się tylko do kilku spraw, które wynikają z przeprowadzonej dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-356.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Pierwsza kwestia dotyczy założeń polityki społeczno-gospodarczej i naszego stanowiska w tej sprawie. Otóż chciałbym zacząć od tego, że rok nie jest w gospodarce okresem planowania strategicznego. Nie w okresach rocznych rozstrzyga się wobec tego problem strategii gospodarczej. Natomiast są podejmowane pewne decyzje, są pewne kierunki działań. I zgodny jestem tutaj z tym zapisem, który został zaprezentowany w art. 2. Rzeczywiście relacja między założeniami polityki gospodarczej a budżetem powinna być taka, by ustawa budżetowa zapewniała środki na realizację tych celów, które w założeniach są postawione.</u>
          <u xml:id="u-356.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Nawiasem mówiąc, nie można chyba powiedzieć, tak jak proponuje się w projekcie, że ustawa budżetowa zapewnia realizację założeń, bo oczywiście zapewnić realizacji nie może. Natomiast podział środków powinien być podziałem środków na te koncepcje, które zostały przyjęte w założeniach.</u>
          <u xml:id="u-356.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Ale skoro tak jest i skoro — jak powiedziałem — strategia gospodarcza, strategia rozwoju decyduje się w okresach dłuższych, to nasze myślenie szło w tym kierunku, żeby choćby w związku z tym — o czym mówił na początku dzisiejszej dyskusji pan poseł Łukasiewicz — założenia trzeba pokazywać nie tylko w postaci pewnych kierunków, i haseł, ale pokazując założenia polityki gospodarczej w ciągu roku, rząd powinien równocześnie pokazać, że to się da zrobić, że to jest możliwe.</u>
          <u xml:id="u-356.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">To, naszym zdaniem, jest do przeprowadzenia i taki dowód można przeprowadzić pod warunkiem, że tym założeniom towarzyszy budżet. Pokazujemy pewne kierunki, pokazujemy pewne założenia i pokazujemy, to jest spójne w tym sensie, że jest możliwe do sfinansowania, do przeprowadzenia w roku przyszłym. To nie odwraca relacji między budżetem a założeniami. To po prostu pozwala uniknąć sytuacji, w której założenia będą słuszne i prawidłowe, ale ich weryfikacja przez budżet wykaże, że nie są realistyczne.</u>
          <u xml:id="u-356.5" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Nawiasem mówiąc, rzeczywiście przy wystąpieniu zasadniczych rozbieżności między rządową wersją założeń, a wersją, którą przyjmie Sejm, 25 dni na pewno będzie za mało na przepracowanie budżetu. Jeżeli te poprawki będą korektami założeń, to takiej korekty można dokonać w czasie normalnych prac nad budżetem, gdy założenia są rozpatrywane równocześnie z budżetem.</u>
          <u xml:id="u-356.6" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Drugą sprawę, o której chciałbym powiedzieć, która wiąże się w pewnym sensie z pierwszą, jest kwestia budżetu wojewodów i zmian w art. 6. W moim wystąpieniu przy pierwszym czytaniu ustawy w Sejmie powiedziałem, że tę zasadniczą koncepcję parlamentarnej kontroli nad budżetem budowaliśmy na tych dwóch elementach; na powrocie do koncepcji założeń polityki społeczno-gospodarczej — mówię powrocie, bo taka instytucja istniała przy centralnych planach rocznych — i co więcej, Sejm uchwalał wtedy te założenia, mimo że nie uchwalał centralnego planu rocznego. Ale chcieliśmy właśnie przywrócić założenia i usztywnić strukturę działową budżetu, znieść uprawnienia Rady Ministrów do dokonywania przesunięć międzydziałowych. Uznaliśmy, że istotne jest to, w jaki sposób dochody budżetu rozdzielało się na różnego typu wydatki, na poszczególne działy sfery budżetowej, na działalność gospodarczą, na wspieranie różnego rodzaju działalności gospodarczej. Wydawało się, że jest to najistotniejszą decyzją.</u>
          <u xml:id="u-356.7" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Z tego punktu widzenia podział zadań między jednostki centralne administracji rządowej i wojewodów wydawał się być sprawą wtórną. Uznaliśmy, że najistotniejsze jest to, ile środków przeznaczamy na oświatę, ile na zdrowie, ile na dotacje czy restrukturyzację przemysłu, rolnictwa, budownictwa — to jest ta kluczowa decyzja budżetowa. Natomiast odrębną sprawą jest, czy to będzie realizowane przez jednostki centralne, czy przez reprezentantów rządu w poszczególnych województwach. Pragnąc jednak pokazać ten podział i rozgraniczyć w pewnym sensie te dwie kwestie, zaproponowaliśmy, by w budżecie państwa, oprócz tych układów działowych, uchwalana była odrębna część zawierająca łączne wydatki wojewodów.</u>
          <u xml:id="u-356.8" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Przyjęcie koncepcji, że część ta ma być nie częścią zbiorczą, a budżet państwa ma być uchwalany w tej formie, iż odrębnie uchwalane będą budżety poszczególnych resortów, i odrębnymi częściami budżetu będą części odpowiadające poszczególnym wojewodom, oznacza konieczność rozpatrywania w Sejmie, czy to podczas prac komisji, czy podczas posiedzenia plenarnego, 49 odrębnych części w miejsce jednej.</u>
          <u xml:id="u-356.9" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Jestem przekonany, że w zasadniczy sposób utrudni to uchwalenie budżetu w ogóle, że rozpatrywanie ścisłe podziałów międzywojewódzkich w sposób zdecydowany ograniczy możliwości, bo i tak to powiem w dyskusji nad tymi problemami kluczowymi, o których mówiłem na początku.</u>
          <u xml:id="u-356.10" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Sprawa, o której również mówił pan poseł Lukasiewicz, roszczeń z budżetu. To nie jest tak, że nic się nikomu od państwa nie należy. Przepis, na który pan poseł Lukasiewicz się powoływał, zawarty w art. 13 projektu Prawa budżetowego mówi o czymś innym. Mówi o tym, że zobowiązania nie wynikają samoistnie z ustawy budżetowej, że to nie ustawa budżetowa ma być źródłem zobowiązań. Są kwestie umów, są kwestie innych ustaw, są kwestie zobowiązań, które musimy respektować i które będziemy respektowali. Przepis ten mówił tylko jedno — zamieszczenie kwoty w budżecie samoistnie zobowiązania nie tworzy, z tym jednym wyjątkiem — subwencji ogólnych, bo rzeczywiście dopiero w ustawie budżetowej rozstrzyga się jej wielkość, rozstrzyga się kwoty, których te roszczenia mogą dotyczyć.</u>
          <u xml:id="u-356.11" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Chciałem następnie powiedzieć, że poprawka, którą zgłosił pan poseł Kowal i którą poparła następnie pani posłanka Serafinowicz, dotycząca systemu finansowego służby zdrowia, jest, w moim pojęciu, w chwili obecnej, nie do przyjęcia.</u>
          <u xml:id="u-356.12" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Po pierwsze, żeby zacząć od wyjaśnienia oczywistych nieporozumień, uważam, że pani posłanka Serafinowicz wprowadza Izbę w błąd, twierdząc, że nieprzyjęcie takiego zapisu uniemożliwi wprowadzenie tego programu, kierunków zmian organizacji służby zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-356.13" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Chcę przypomnieć, że ten art. 14, ten sam art. 14, do którego pan poseł Kowal chciał, jako drugi ustęp, dołączyć ten przepis, który tutaj zaproponował, brzmi następująco: „Państwowe jednostki organizacyjne, których gospodarka finansowa nie jest uregulowana w odrębnych ustawach, są państwowymi jednostkami budżetowymi lub zakładami budżetowymi i prowadzą gospodarkę finansową na zasadach określonych w niniejszej ustawie”. Z przepisu tego wynikają zatem dwie istotne kwestie. Pierwsza i podstawowa jest taka, że ustawowo można tworzyć odmienne systemy finansowania określonych typów jednostek. Druga — że przyjmujemy, że żadne inne regulacje pozaustawowe tych szczególnych zasad finansowania wprowadzać nie mogą. W żadnym przypadku przepis art. 14 nie uniemożliwia zatem zaproponowania służbie zdrowia, zgodnie z kierunkami zmian, nowego systemu finansowego.</u>
          <u xml:id="u-356.14" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Jestem natomiast zdecydowanie przeciwny, żeby z całego tego systemu, w którym mówi się i o tych normach — a wiadomo, że propozycje, które teraz zgłoszono, na tych normach nie będą oparte, żeby przy innych zasadach odpłatności za świadczenia lecznicze, przy innym systemie finansowania zdrowia, z całej tej ogromnej jakościowo zmiany systemu funkcjonowania służby zdrowia wyjąć jeden, najprostszy element polegający na tym, że pieniądze zostają w jednostce.</u>
          <u xml:id="u-356.15" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Chcę przy okazji powiedzieć, że skoro przepis ten odnosi się do jednostek budżetowych, to nie są to środki wypracowane przez jednostkę. Są to środki, które w ustawie budżetowej zostały dla tej jednostki przeznaczone. Nie są to przecież jednostki samofinansujące się.</u>
          <u xml:id="u-356.16" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Chciałbym przy tym zwrócić uwagę na to, jaka sytuacja może powstać przy wprowadzeniu tego przepisu, gdy — co zawsze jest możliwe — ustawa budżetowa nie zostanie zrealizowana w części dotyczącej dochodów. Inaczej mówiąc, gdy dochody okażą się niższe niż wydatki. Będzie z tego wynikało, że te wydatki będą musiały być niższe, bo jeśli ustawa nie przewidziała źródeł finansowania, zakładając, że dochody będą wyższe, to i tak planowane były wydatki, to okaże się, że od razu na przyszły rok tworzy się pewne zobowiązania. Co prawda tych pieniędzy nigdy nie było, bo nie udało się zgromadzić takich dochodów, ale jednostki są uprawnione do tego, żeby z samego faktu zapisania w ustawie budżetowej pewnych limitów środków uzyskać prawo do otrzymania tych pieniędzy w roku następnym.</u>
          <u xml:id="u-356.17" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">To samo dotyczy poruszonej kwestii, to znaczy wygasania budżetu. Budżet jest planem, który określa roczne dochody i roczne wydatki. Jeśli zatem uznalibyśmy zasadę niewygasania wydatków, przekazywania ich, to przepis taki stawia pod znakiem zapytania w ogóle możliwość uchwalania budżetu jako planu rocznego. Wtedy pieniądze przechodzą, pieniądze zostają, nie jesteśmy w stanie' uchwycić, co jest z budżetem tego roku.</u>
          <u xml:id="u-356.18" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Faktem jest, i o tym też trzeba powiedzieć, że w art. 48 proponuje się upoważnienie Rady Ministrów do dokonywania wyjątku od tej reguły — do przyjęcia w określonych przypadkach, że pewne wydatki mogą być wydatkami przechodzącymi i muszą być ściśle kontrolowane zgodnie z ogólną regułą. Chcę powiedzieć, że obecnie z takiej wyjątkowej możliwości — i ze względu na to, że jest to przepis, który ma już swoją historię i ze względu na trudności zaopatrzeniowe — zgodnie z ust. 2 art. 48 korzystają tylko wydatki jednego typu: na zakup pomocy szkolnych. Są to znikome pieniądze w budżecie i to jest jedyny w tej chwili wyjątek od obowiązującej reguły.</u>
          <u xml:id="u-356.19" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">W miarę przechodzenia na ścisłe planowanie, na ścisłe określanie norm budżetowych, w miarę tworzenia odrębnych rachunków jednostek budżetowych, być może taki zapis można by w przyszłości rozważać, chociaż byłby on bezprecedensowy w całym znanym mi prawie budżetowym. Zasada przechodzenia środków, zasada otwartego, kroczącego budżetu bez momentu zamknięcia — w tej chwili wydaje się, że jest to sposób na to, żebyśmy w ogóle nic nie wiedzieli, żebyśmy nie potrafili określić ani wykonania nawet jednego roku, ani podstawy do startu w planowaniu na rok następny.</u>
          <u xml:id="u-356.20" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Jednym zdaniem jeszcze chciałbym się odnieść do stwierdzenia, że konieczne jest wzmocnienie odpowiedzialności ministra finansów za wykonywanie budżetu. Chciałem powiedzieć, że minister finansów na pewno ponosi odpowiedzialność za wykonywanie budżetu, nie ucieka i nie będzie od niej uciekał, natomiast kwestia odpowiedzialności za wykonywanie budżetu musi być bardzo ściśle skorelowana z możliwościami ingerencji w toku wykonywania budżetu. Zwiększenia odpowiedzialności bez tworzenia instrumentów reagowania na to, co się w trakcie roku dzieje i bez możliwości podejmowania operatywnych decyzji, umożliwiających wykonanie ustawy budżetowej, nie widzę. Dziękuję bardzo. Tyle wyjaśnień.</u>
          <u xml:id="u-356.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-357">
          <u xml:id="u-357.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-357.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu ministra — kierownika Centralnego Urzędu Planowania — pana Jerzego Osiatyńskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-358">
          <u xml:id="u-358.0" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyOsiatyński">Wielce Szanowna Pani Marszałek! Szanowna Wysoka Izbo! Przede wszystkim chciałem bardzo serdecznie podziękować pani poseł Ziółkowskiej, panu posłowi Bugajowi, wielu kolegom, którzy spędzili wiele czasu i dali wyraz dobrej woli i wysiłku, aby przedstawić dzisiaj projekt Prawa budżetowego, jak i prawa, które usunie ustawę o planowaniu. Ale zarazem chciałbym się odnieść do kilku spraw, które podnoszono w dzisiejszej dyskusji, w moim przekonaniu, w złej wierze, albo w zupełnym niezrozumieniu spraw, o których mówi się w projektach.</u>
          <u xml:id="u-358.1" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyOsiatyński">Najpierw chciałbym usunąć na bok sprawy drugo-, lub trzeciorzędne. Odsuńmy na bok sprawy sztywnych terminów. Do tej pory Sejm traktował nas z pewną dozą życzliwości w sprawach terminów i mam nadzieję, że czy ten, czy następny rząd będzie traktowany z podobną dozą życzliwości. Sprawa jest nie w terminach, a w tym, czym mają być założenia polityki społeczno-gospodarczej i czym ma być budżet.</u>
          <u xml:id="u-358.2" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyOsiatyński">Bardzo dobrze rozumiem, że na naszych przewidywaniach przede wszystkim ciążą doświadczenia ostatniego okresu. Od czasu Irvinga Fischera, wiemy, że doświadczenia najbliższej przeszłości najbardziej wpływają na nasze przewidywania tego, co się zdarzy jutro. Dlatego sądzę, że doświadczenia tego, co się działo z założeniami i budżetem w tym roku sprawiły, że państwo przyjmujecie takie a nie inne stanowisko w sprawach związku pomiędzy założeniami a budżetem. Zgadzam się także z panem posłem Bugajem, że w istocie dyskusja na temat założeń polityki społeczno-gospodarczej jest tą najważniejszą okazją do publicznej debaty na temat polityki gospodarczej rządu w danym roku. Ale ja mam obowiązek pamiętać o doświadczeniach nie tylko z ostatniego roku, ale także sprzed dwóch czy trzech lat. Chciałbym, aby rządowi nie przypisywano złej woli wtedy, kiedy chcę pożenić założenia z budżetem. Co w gruncie rzeczy znaczy oderwanie założeń od budżetu? Znaczy to, że wtedy, kiedy będziemy dyskutować założenia, państwo będziecie mieli „koncert życzeń”. Patrzę na te „Założenia”, które właśnie państwo otrzymaliście w swoich skrytkach poselskich. I zastanawiam się, w jaki sposób wtedy, kiedy będziecie państwo dyskutowali założenia bez liczb budżetowych, i kiedy będziecie się zastanawiali, jakie środki przeznaczyć na wspieranie nowej przedsiębiorczości, co włączyć do centralnych inwestycji, jaka ma być polityka ekologiczna, polityka rolna, jak wtedy będzie można uniknąć „koncertu życzeń”. Obawiam się, że to nie będzie możliwe.</u>
          <u xml:id="u-358.3" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyOsiatyński">Wyobrażam sobie zupełnie horrendalne trudności przy próbach zbilansowania tego „koncertu życzeń” z finansowymi możliwościami państwa. Czym kierowaliśmy się, mówiąc że chcemy państwu przysłać jednocześnie jedno i drugie? Tym właśnie, że zapisów w „Założeniach” nie można odrywać od zapisów ustawy budżetowej. Dlatego nie mogę przyjąć sugestii, że parlament, czy rząd ma rozstrzygać o kierunkach polityki społeczno-gospodarczej w oderwaniu od budżetu. Uważam to za biedne postawienie sprawy.</u>
          <u xml:id="u-358.4" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyOsiatyński">Kiedy państwo otrzymacie jednocześnie jedno i drugie, to jest sprawą parlamentu, od czego zaczyna i co robi. Przecież w gruncie rzeczy można powiedzieć tak: parlament dostaje jedno i drugie i bierze odpowiedzialność za jedno i drugie; zatem, kiedy zmienia się założenia polityki społeczno-gospodarczej, kiedy się powiada, że trzeba dać więcej na rolnictwo, albo na ochronę środowiska, albo mniej na co innego, to jednocześnie mówi się, decydujemy się na większy deficyt budżetowy, albo uchwalamy większe podatki, albo cokolwiek innego i wtedy będzie się rozstrzygać jednocześnie o jednym i drugim.</u>
          <u xml:id="u-358.5" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyOsiatyński">To jest oczywiście o wiele trudniejsze zadanie. Właśnie ze względu na tę trudność, te prace tak bardzo się przeciągały, ale bardzo ubolewam nad tym, że przy okazji dzisiejszej dyskusji odbywają się tutaj pewne popisy w ramach kampanii wyborczej. Odłóżmy sprawę kampanii wyborczej na inne okazje, chociaż obawiam się, że ze względu na ogólny klimat, po pierwszej turze wyborów prawdopodobnie to stanowisko rządu, którego istotę zawiera wniosek mniejszości dążący do nieodrywania jednych rzeczy od drugich, w głosowaniu padnie. Ale stanowisko rządu bynajmniej nie jest próbą tego, aby odsunąć parlament od decydowania o polityce gospodarczej. Prawdą jest natomiast to, że w tym roku rzeczywiście posłowie w komisjach głównie zajmowali się szufladkowaniem budżetu. Ale tak wcale nie musiało być i nie ma żadnych powodów, aby tak było w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-358.6" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyOsiatyński">Proszę wobec tego, aby przynajmniej jako minimum przyjąć wniosek pana posła Bugaja, żebyśmy mieli szansę przedstawienia państwu w „Założeniach”, takich wielkości, które będą w jakimś przybliżeniu odzwierciedlały to, co się naprawdę dzieje w gospodarce, dlatego że w istocie rzeczy przez najbliższe, nie wiem, 2 może 3 lata, sytuacja gospodarcza kraju będzie bardzo niestabilna. Każdy, kto będzie kierował Centralnym Urzędem Planowania, będzie musiał się liczyć z tym, że te wszystkie liczby będą bardzo wątpliwe, mogą się zmieniać. Chodzi o to, żebyśmy państwu w „Założeniach” nie przedstawiali krajobrazów księżycowych, ale to co, w miarę możliwości, jest jak najlepiej osadzone w realiach gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-358.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-359">
          <u xml:id="u-359.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-359.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo — pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-360">
          <u xml:id="u-360.0" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Ad vocem. Zgadzam się z panem ministrem Misiągiem, który mówi, że rząd powinien pokazywać, jak się da zrobić to, co jest przedstawione w założeniach polityki społeczno-gospodarczej na dany rok i świadomie używałam słowa strategia, mając rozeznanie, że mówimy konkretnie o jednym roku, bo tu wszyscy mówimy o ustawie rocznej i o założeniach na dany konkretny rok. Nie zgadzam się natomiast z tym, że o tych założeniach ma parlament decydować dopiero wówczas, kiedy jest gotowy projekt ustawy budżetowej. Nie rozumiem ciągle dlaczego rząd z takim olbrzymim uporem uchyla się od przedłożenia parlamentowi założeń polityki społeczno-gospodarczej na dany rok w półtora miesiąca od momentu, kiedy ma przedłożyć — zgodnie z projektem poprawek pana posła Bugaja — ustawę budżetową. Projekt ustawy budżetowej ma rząd przedłożyć do 15 listopada, a do 30 września ma przedłożyć parlamentowi założenia. Nie rozumiem na czym polega ta niemożność poddania pod debatę Wysokiej Izby i społeczeństwa założeń polityki społeczno-gospodarczej państwa na rok przyszły. Mogłabym zrozumieć jeszcze ten upór, gdybym żyła w takiej świadomości — i nie wykorzystuję tego panie ministrze Osiatyński dla żadnych celów kampanii wyborczej — że ten rząd i ten parlament ma takie poparcie, na jakie liczył do tej pory, to znaczy, że ten rząd ma prawie pełną aprobatę społeczeństwa dla działań, które podejmuje. Jeśli mówię, że optuję wyraźnie za rozstrzygnięciem tej kwestii w taki sposób to dlatego, aby dać możliwość i parlamentowi i społeczeństwu przedyskutowania założeń polityki społeczno-gospodarczej i świadomego przyjęcia tych założeń z pełną świadomością, że nie wszystko da się załatwić, że są pewne zagrożenia, a nie po to żeby nasza debata w Izbie — jak pan minister powiedział — była „koncertem życzeń”. Mam pełną świadomość tego, ale muszę powiedzieć, że nie rozumiem ciągle dlaczego rząd z takim uporem ucieka od możliwości przedłożenia tych założeń skoro, praktycznie rzecz biorąc, społeczeństwo dało temu wyraz w ostatnich wyborach, że nie akceptuje takiego trybu, jak był dotąd.</u>
          <u xml:id="u-360.1" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Przecież, proszę państwa, prezentując ten punkt widzenia nie opieram się, tak jak pan minister Osiatyński mówił, tylko na doświadczeniach tegorocznych przy omawianiu założeń i budżetu. Doświadczenia wyciągam z tego, jak reaguje społeczeństwo i z tego faktycznie co myśmy robili w tej sali. Chcę przypomnieć po raz drugi, że w tej sali myśmy korektą ustawy budżetowej musieli zmieniać etaty dla ministerstwa sprawiedliwości, natomiast żadnej korekty nie trzeba wprowadzić do ustawy budżetowej, mimo że produkcja spadła o przeszło 30%, a dochody realne społeczeństwa przeszło 20%. Proszę państwa, tak po prostu być nie może, to są o wiele istotniejsze kwestie, aniżeli kwestia etatu w ministerstwie sprawiedliwości, czy przesunięcie między jedną a drugą podziałką budżetową. I proszę zauważyć, że to, o co wnosi w tej chwili grupa posłów, i o co wnosi komisja, jest w gruncie rzeczy przedłożeniem założeń w terminie o półtora miesiąca wcześniejszym od przedłożenia Wysokiej Izbie projektu ustawy budżetowej na dany rok, przedłożeniem tych założeń po to, aby posłowie i społeczeństwo mogli je przedyskutować.</u>
          <u xml:id="u-360.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-361">
          <u xml:id="u-361.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-361.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos? Pan poseł, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-362">
          <u xml:id="u-362.0" who="#PosełBogdanLukasiewicz">Lukasiewicz PSL. Zabierałem głos, bo wydaje mi się, że pan minister Osiatyński, mówiąc o kampanii wyborczej, być może zachowuje się jak jeden z kandydatów na prezydenta, ponieważ pytanie ma inne i odpowiedź jest inna. Mnie się wydaje, że to co dzisiaj robi rząd nie ma związku z parlamentaryzmem. W swoim wystąpieniu mówiłem o tym, że gdyby rząd miał dzisiaj poparcie większości parlamentarnej, to by mógł w prosty sposób przeprowadzać cały ten proces legislacyjny związany z ustawą budżetową, bo siły polityczne wtedy określają cele, natomiast sprecyzowane założenia, byłyby w tej sali poddane tylko weryfikacji i by się wtedy nie liczyło, że 20% posłów ma inne zdanie. W związku z tym, muszę powiedzieć jeszcze raz, że musimy wrócić do prawdziwych zasad parlamentaryzmu i żeby większość parlamentarna wzięła na siebie odpowiedzialność za to, co się dzieje.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-363">
          <u xml:id="u-363.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Panie pośle debata jest na temat budżetu i bardzo proszę państwa — mimo naprawdę bardzo dramatycznej sytuacji w kraju — biorących udział w dyskusji o ustosunkowanie się, do tego punktu.</u>
          <u xml:id="u-363.1" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Łukasiewicz: Przepraszam, mówiłem na temat planowania, bo przecież pan minister też o tym mówił.)</u>
          <u xml:id="u-363.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Panie pośle, dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-363.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś prosi o głos? Proszę bardzo, pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-364">
          <u xml:id="u-364.0" who="#PosełMarianKowal">Chciałem się ustosunkować do kilku tez, które przedstawił pan minister Misiąg. Chodzi o pierwszą sprawę — co będzie, jeśli dochody nie zostaną zrealizowane, mówię o tym w kontekście mojego wniosku. Chcę powiedzieć, panie ministrze, że przecież to nie ma nic wspólnego z moją propozycją. A co będzie, co się stanie z tymi dochodami, jeśli my pospiesznie w grudniu wydatkujemy przyznane nam środki. To nie ma nic wspólnego z dochodami, gdyż wydatki, o których w mojej propozycji jest mowa, mają pokrycie w przyznanych nam kredytach, które są ujęte w dochodach. Chodzi tylko o to, żeby te wydatki nie zostały pospiesznie zrealizowane w ostatnich dniach grudnia, gdyż wtedy wydajemy je nie zawsze najlepiej, nieracjonalnie, kupując nie to, co jest najbardziej pilne, tylko akurat to, co jest dostępne na rynku. Chodzi zatem o możliwość przeniesienia tych wydatków do realizacji w następnym okresie.</u>
          <u xml:id="u-364.1" who="#PosełMarianKowal">Następnie zasada przechodzenia środków na rok następny. Panie ministrze, wiem, że to co mówiłem jest jakby zmianą filozofii prawa budżetowego, ale przecież na to rozwiązanie praktycznie pan wyraził zgodę, kiedy Rada Ministrów akceptowała założenia polityki finansowej służby zdrowia. Dlatego jednak ten wniosek stawiam, gdyż wiem, że od założeń akceptowanych przez Radę Ministrów do ustawy jest droga daleka, tym bardziej że musi być cały pakiet ustaw, a wiemy o tym, że te ustawy nie będą obowiązywać od stycznia, a być może dopiero od 1992 roku, gdyż proces legislacyjny jest długi. Jeśli więc te założenia są już wstępnie zaakceptowane, jest możliwość uchwalenia ich w tej ustawie.</u>
          <u xml:id="u-364.2" who="#PosełMarianKowal">I sprawa jeszcze jedna — chodzi o obawy posła Bugaja, czy jeszcze mniejsze zatrudnienie będzie miało związek z wynagrodzeniem. Panie pośle Bugaj, te obawy są jakby niwelowane przez zapis w art. 45 ust. 5, w którym mówi się wyraźnie, że środki na wynagrodzenia są dyrektywne i nie możemy ich przeznaczać na inne cele, możemy je przeznaczyć tylko na wynagrodzenia i jeśli tak, to one są wykorzystywane w tym roku, gdyż nas nie limituje zatrudnienie. Jeśli mamy obniżone zatrudnienie to te kwoty, w formie podwyżek, dodatkowych premii dla pracowników, są w tym roku wydatkowane. Nam nie chodzi właśnie o wynagrodzenia, nam chodzi o wydatki rzeczowe, na które do tej pory pieniądze nie przechodzą na rok następny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-365">
          <u xml:id="u-365.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, potem pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-365.1" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Kaszubski: Pragnąłbym skierować moje słowa...)</u>
          <u xml:id="u-365.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Panie pośle proszę bardzo przedstawić się.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-366">
          <u xml:id="u-366.0" who="#PosełTadeuszKaszubski">Proszę bardzo — poseł Kaszubski. Swe uwagi pragnąłbym skierować do pana ministra Osiatyńskiego, a do Sejmu apelować, by rozdrażnione reakcje członków rządu nie wpływały na jego konsekwentne decyzje. Pan minister Osiatyński apeluje, żeby nie posądzać rządu o złą wolę. My absolutnie nie posądzamy rządu o złą wolę, ale również prosiłbym, żeby pan minister Osiatyński nie posądzał Sejmu o złą wolę. Proszę pana — chodzi o ważną rzecz i zaraz mi się przypomina grudzień 1989 roku — ciągłe prowizorium, ciągły pośpiech, ciągły chaos. I jesteśmy dzisiaj w podobnej sytuacji. A ja pragnąłbym, ażebyśmy nad ustawą budżetową pracowali spokojnie, systematycznie, rozsądnie i mądrze. I właśnie tok rozumowania pana posła Ryszarda Bugaja bardzo mi odpowiada, bo tak powinno być. Ostatecznie, panie ministrze Osiatyński, ten budżet to jest plan całej naszej gospodarki w roku 1991, który będzie realizowany przez społeczeństwo. Trochę jest dla mnie niezrozumiałe pańskie rozdrażnienie, kiedy pan mówi, że pobożny „koncert życzeń” itd. Proszę pana, społeczeństwo będzie to realizować. Dlatego ja bym prosił Wysoki Sejm, by był konsekwentny. Niech to nawet opóźni o miesiąc, ale tak, jak proponował pan poseł Ryszard Bugaj, tak to ma być. Debata nad założeniami społeczno-gospodarczymi, zapoznanie z tą debatą społeczeństwa, uwzględnienie pragnień, a nawet i życzeń pobożnych, panie ministrze Osiatyński, społeczeństwa, bo ostatecznie kto nie ma pobożnych życzeń w naszym życiu, panie ministrze Osiatyński?</u>
          <u xml:id="u-366.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-366.2" who="#PosełTadeuszKaszubski">Bardzo rzeczą jest piękną, gdy społeczeństwo ma marzenia i pragnienia i pobożne życzenia. I nie widzę powodu, by to krytykować. A więc Wysoką Izbę gorąco proszę o konsekwentne trwanie przy prawidłowym toku prac nad ustawą budżetową.</u>
          <u xml:id="u-366.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-367">
          <u xml:id="u-367.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Pani poseł Elżbieta Seferowicz, a potem pan. Proszę bardzo, pani poseł Elżbieta Seferowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-368">
          <u xml:id="u-368.0" who="#PosełElżbietaSeferowicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Chciałam wyjaśnić, że informacja, którą podawałam, że tak sformułowane Prawo budżetowe może jednak uniemożliwić wprowadzenie takiej zmiany, jaką chcieliśmy, dotyczącej jednostek budżetowych, nie pochodzi ode mnie, tylko pochodzi od ekonomistów ze służby zdrowia. Zresztą pan minister był łaskaw to potwierdzić, ponieważ pan powiedział, że pan się na to nie zgodzi. Czyli, jeśli nie będzie zapisu, to nie będzie to możliwe.</u>
          <u xml:id="u-368.1" who="#PosełElżbietaSeferowicz">Chciałam również zwrócić uwagę panu ministrowi na to, że jest to sprawa, która chyba nie jest sprawą wielką, natomiast jest sprawą, która dla służby zdrowia ma od lat, od wielu lat, ogromne znaczenie i stale tego domagaliśmy się, ponieważ i tak i tak te pieniądze z placówek służby zdrowia nie wrócą do budżetu. Natomiast czy lepiej jest, ażeby placówki zdrowia nie były zainteresowane, nie miały żadnych elementów motywacyjnych do gospodarności i wtedy zużyją wszystkie pieniądze, być może byle jak, w grudniu — jak to się zdarzyło teraz, a być może nawet będą na skutek złego gospodarowania potrzebowały jeszcze dalszej pomocy z budżetu czy też lepiej byłoby, ażeby nie zwracając pieniędzy, które im pozostały, zużyły je racjonalnie w przyszłym roku. Chyba to nie podważy całego systemu budżetowego, jeżeli wprowadzi się zapisem taką możliwość.</u>
          <u xml:id="u-368.2" who="#PosełElżbietaSeferowicz">A po drugie — jest to naprawdę na krótki, przejściowy okres, bo mamy zatwierdzone przez rząd kierunki reformy, z którymi się również zgadza środowisko służby zdrowia. I w dalszym etapie te placówki służby zdrowia przejdą na częściowe lub całkowicie samodzielne finansowanie i organizację, będą miały dodatkowe źródła finansowania systemu ubezpieczeń i problem przestanie istnieć. Chodzi o ten rok, ażeby poprawić działalność placówek służby zdrowia. Dziękuję i bardzo Wysoką Izbę proszę o poparcie.</u>
          <u xml:id="u-368.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-369">
          <u xml:id="u-369.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-369.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł Jerzy Osiatyński. Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-369.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Jeszcze jeden głos.)</u>
          <u xml:id="u-369.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Chwileczkę, udzielam głosu panu ministrowi Jerzemu Osiatyńskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-370">
          <u xml:id="u-370.0" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyOsiatyński">Dziękuję bardzo pani marszałek. Panu posłowi Kaszubskiemu chciałem powiedzieć, że bardzo się cieszę, że pan powiedział o tych pobożnych życzeniach. Ja też mam pobożne życzenia, a nawet niepobożne życzenie, też nie jedno mam.</u>
          <u xml:id="u-370.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-370.2" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyOsiatyński">Ale mam także pamięć. I pewne doświadczenie na temat tego, co to jest centralne, nakazowe planowanie. I wydawało mi się, że cały sens tej ustawy polega na tym, że od tego nakazowego, centralnego planowania chcemy odejść. Otóż, panie pośle, to centralne planowanie polegało właśnie na tym, że myśmy robili w Polsce taki, wyrażony w jednostkach fizycznych, zestaw życzeń, celów i zadań. I nie martwiliśmy się o to, skąd się na to wezmą pieniądze. Te dwie rzeczy były od siebie rozwiedzione. I potem na ogół okazywało się, że aby zaspokoić te plany, ambicje i życzenia, trzeba było drukować puste pieniądze. Chcę wierzyć, że przykazaniem, nie tylko rządu pana Mazowieckiego, ale także każdego następnego rządu, będzie: „pustych pieniędzy drukować nie będziesz”.</u>
          <u xml:id="u-370.3" who="#MinisterKierownikCentralnegoUrzęduPlanowaniaJerzyOsiatyński">Tym się kierując chcieliśmy, aby jeden i drugi aspekt polityki gospodarczej był zawsze w pamięci, ilekroć państwo będzie przewracać strony „Założeń” albo ustawy budżetowej. Natomiast to, że należy zacząć je przewracać od strony założeń polityki społeczno-gospodarczej — w tej sprawie między nami nie ma różnicy. Ale zdaje się, że walczę tu z wiatrakami. Tak, że jeszcze raz bardzo proszę o to, aby wniosek, który był tutaj przedstawiony przez pana posła Bugaja, podtrzymany przez panią poseł Ziółkowską, przynajmniej jako minimum miniomorum, żeby ten wniosek uchwalić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-371">
          <u xml:id="u-371.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-371.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł będzie uprzejmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-372">
          <u xml:id="u-372.0" who="#PosełHerbertGabryś">Herbert Gabryś. Do wystąpienia pana ministra Osiatyńskiego. Przyjmując ostatnie sformułowanie powinienem się przedstawić Wiatrak-Gabryś, bo chcę powalczyć.</u>
          <u xml:id="u-372.1" who="#PosełHerbertGabryś">Panie ministrze, nie widzę związku pomiędzy tym, co pan nazwał życzeniami pobożnymi, centralistycznym zarządzaniem gospodarką i tym, o czym tu dyskutujemy. Uważam, że to po prostu pomyłka.</u>
          <u xml:id="u-372.2" who="#PosełHerbertGabryś">Chcę natomiast wypowiedzieć się na temat tego, co w filozofii rządzenia winno dominować. Pańskie stanowisko z racji pańskiej funkcji w rządzie przemawia do mnie wieloma argumentami, bowiem to pański urząd tworzy koncepcje i pański urząd przez rząd, a następnie przez społeczeństwo, jest z tychże koncepcji później rozliczany. I dla mnie jest to oczywiste.</u>
          <u xml:id="u-372.3" who="#PosełHerbertGabryś">Natomiast, panie ministrze, rząd w wyborczej kampanii tworzy pewną polityczno-gospodarczą wizję, którą chcę społeczeństwu zaproponować. Zatem logiką takiego rozumowania stać się musi fakt, iż częścią, elementem tej wizji stać się musi zbiór założeń, program społeczno-gospodarczy, czy jakby go nie nazwać, który gwarantuje realizację owej wyborczej obietnicy w odniesieniu do określonych kosztów i możliwości. Ustawa budżetowa winna być owym narzędziem okresowym, które te wizje i tę społeczną ofertę realizuje. Nie widzę zatem sprzeczności i nie widzę sprzeczności z interesem rządu, aby proponowana przez pana posła Bugaja i panią poseł Ziółkowską koncepcja stanowić mogła jakąkolwiek przeszkodę. Jest ona żelazną próbą sprecyzowania konsekwencji, odpowiedzialności i społecznej kontroli Sejmu. Zdecydowanie za nią się opowiadam.</u>
          <u xml:id="u-372.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-373">
          <u xml:id="u-373.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę pan poseł Ryszard Bugaj.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-374">
          <u xml:id="u-374.0" who="#PosełRyszardBugaj">W sprawie formalnej, chciałbym zgłosić wniosek o zamknięcie naszej dyskusji i powiedzieć, że gdyby Izba go nie przyjęła, to wtedy musiałbym się zapisać do dyskusji, czego chciałbym bardzo uniknąć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-375">
          <u xml:id="u-375.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Rozumiem to jako uwagę do mnie, żeby dyskusja była zamknięta wystąpieniami przedstawicieli rządu. Ale uważam, że sprawa jest tak ważna, że nie czułam się władna odebrać głosu posłom, którzy chcieli wystąpić.</u>
          <u xml:id="u-375.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-375.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Jest wniosek formalny pana posła Bugaja o zamknięcie dyskusji. W związku z tym poddaję ten wniosek pod głosowanie Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-375.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie było głosów przeciwnych)</u>
          <u xml:id="u-375.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, poddaję ten wniosek pod głosowanie — to głosowanie będzie trwało krótko.</u>
          <u xml:id="u-375.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem wniosku pana posła Bugaja i zamknięcie dyskusji na temat Prawa budżetowego — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (187) Kto z państwa jest przeciwny temu wnioskowi? (14) Kto z państwa wstrzymał się od głosowania? (34) Stwierdzam, że wniosek formalny pana posła Bugaja przeszedł i dyskusja nad tym punktem porządku dziennego jest zakończona.</u>
          <u xml:id="u-375.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę Państwa! Ponieważ w czasie dyskusji zgłoszono sporo poprawek, proszę bardzo wszystkich posłów, którzy byli uprzejmi te poprawki zgłosić, żeby porozumieli się z panią poseł sprawozdawcą i tu w pokoju za salą obrad Sejmu spotkali się i żebyśmy mogli na piśmie mieć te poprawki przed głosowaniem.</u>
          <u xml:id="u-375.7" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła sekretarza o przeczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-376">
          <u xml:id="u-376.0" who="#SekretarzposełWaldemarPawlak">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy odbędzie się zebranie OKP w sali kolumnowej.</u>
          <u xml:id="u-376.1" who="#SekretarzposełWaldemarPawlak">W przerwie obiadowej odbędzie się także posiedzenie Klubu Niezależnych Posłów w lokalu klubu.</u>
          <u xml:id="u-376.2" who="#SekretarzposełWaldemarPawlak">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędzie się:</u>
          <u xml:id="u-376.3" who="#SekretarzposełWaldemarPawlak">— posiedzenie Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej w sali górnej palarni;</u>
          <u xml:id="u-376.4" who="#SekretarzposełWaldemarPawlak">— posiedzenie Komisji Systemu Gospodarczego i Polityki Przemysłowej oraz Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów i Komisji Ustawodawczej w sali kinowej w nowym Domu Poselskim. Jest to kontynuacja dzisiejszego rannego posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-376.5" who="#SekretarzposełWaldemarPawlak">Następnie odbędzie się o godz. 14.30 posiedzenie międzykomisyjnego zespołu ds. polityki energetycznej kraju w saloniku 75, przy sali kolumnowej.</u>
          <u xml:id="u-376.6" who="#SekretarzposełWaldemarPawlak">I w dniu jutrzejszym, tj. 1 grudnia, odbędzie się wspólne posiedzenie Komisji Edukacji Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Ustawodawczej o godz. 8.30 w sali kolumnowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-377">
          <u xml:id="u-377.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Ogłaszam przerwę do godz. 15.30. Proszę bardzo o punktualne przyjście na salę, gdyż bezpośrednio po rozpoczęciu obrad przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-377.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min 50 do godz. 15 min 35)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-378">
          <u xml:id="u-378.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę pana posła Waldemara Pawlaka o zajęcie miejsca po mojej lewej stronie. Gorąco proszę o zajmowanie miejsc na sali sejmowej.</u>
          <u xml:id="u-378.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-378.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o likwidacji niektórych funduszy (druki nr 545 i 631).</u>
          <u xml:id="u-378.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji panią poseł Marię Stolzman.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-379">
          <u xml:id="u-379.0" who="#PosełMariaStolzman">Pani Marszałek! Panie i Panowie! Zadaniem moim jest przedstawienie w imieniu Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej stanowiska tych komisji do rządowego projektu ustawy o zniesieniu i likwidacji niektórych funduszy.</u>
          <u xml:id="u-379.1" who="#PosełMariaStolzman">Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów odbyła dwa posiedzenia. Drugie z nich było wspólne z Komisją Ustawodawczą. Ponieważ projekt rządowy wpłynął do Izby dwa miesiące temu, proszę mi pozwolić na krótkie przypomnienie celu i sensu tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-379.2" who="#PosełMariaStolzman">W 1989 r. było 38 funduszów pozabudżetowych. Ich liczba od 1983 roku rosła. W końcu roku 1989 w przychodach funduszów 27% stanowiły dotacje z budżetu państwa, a w końcu tegoż roku budżet państwa miał — jak wiadomo — deficyt 3,6 bln zł, a fundusze 2 bln zł niewykorzystanych środków.</u>
          <u xml:id="u-379.3" who="#PosełMariaStolzman">Integracja przeważającej liczby funduszów z budżetem państwa jest jednym z istotnych składników reformy finansów publicznych. Zamiar ten był dawno zapowiadany i odpowiednie zapisy znalazły się w takich, przyjętych przez Sejm w 1989 r., dokumentach, jak program gospodarczy rządu i założenia polityki społeczno-gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-379.4" who="#PosełMariaStolzman">Projekt ustawy porządkuje gospodarkę budżetową poprzez włączenie do budżetu zadań, dochodów i wydatków realizowanych za pośrednictwem pozabudżetowych funduszów celowych. Należy podkreślić, że takie włączenie tych funduszów do budżetu stwarza możliwości kontroli parlamentu nad wydatkami tych, których te fundusze dotyczą.</u>
          <u xml:id="u-379.5" who="#PosełMariaStolzman">Połączone Komisje Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Ustawodawcza proponują wprowadzenie do propozycji rządowej następujących zmian, które macie państwo w druku nr 631.</u>
          <u xml:id="u-379.6" who="#PosełMariaStolzman">W art. 1 proponowanej ustawy, znajduje się liczba i wymienione są z imienia znoszone fundusze. Są to fundusze, które nie mają osobowości prawnej. Środki, wierzytelności, składniki majątkowe tych funduszów będą przyjęte przez budżet państwa w okresie do pięciu dni po sporządzeniu sprawozdań finansowych tych funduszów za 1990 rok. Projekt ustawy przewidywał zniesienie 17 funduszów. Komisje, których stanowisko przedstawiam, proponują wyłączenie z tej liczby i utrzymanie Funduszu Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i Kartograficznym. Jest to fundusz stosunkowo nowy, ponieważ rozpoczął działalność od lipca 1989 r: Nie korzysta on z żadnych dotacji budżetowych i jest finansowany ze sprzedaży map i innych wydawnictw, a jego znaczenie jest dosyć duże, dlatego że:</u>
          <u xml:id="u-379.7" who="#PosełMariaStolzman">— po pierwsze, była to zawsze dziedzina bardzo zaniedbana,</u>
          <u xml:id="u-379.8" who="#PosełMariaStolzman">— a po drugie, nie ma możliwości uzyskania środków budżetowych na te cele, a zwłaszcza w warunkach wprowadzania gospodarki rynkowej, w obrocie nieruchomościami i porządkowania stosunków własnościowych te prace geodezyjne i kartograficzne mają bardzo duże znaczenie.</u>
          <u xml:id="u-379.9" who="#PosełMariaStolzman">Chodzi tu również o usprawnienie obsługi klientów, interesantów korzystających z tego zasobu dla celów obrotu czy budowlanych. Może warto jeszcze dodać, że przez okres istnienia funduszu, a to jest rok z małym kawałkiem, wpływy na ten fundusz — podkreślam — jeszcze bez żadnego udziału budżetu państwa wyniosły ponad 7 mld zł. Komisje, jak mówię, wnioskują o to, żeby taką poprawkę w ustawie wnieść i ten fundusz pozostawić. Jeżeli Wysoka Izba tę poprawkę przyjmie, to pozostanie nie zniesionych 5 funduszów celowych, to jest: fundusz alimentacyjny, ochrony gruntów rolnych, ochrony gruntów leśnych, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz omawiany przed chwilą Fundusz Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i Kartograficznym.</u>
          <u xml:id="u-379.10" who="#PosełMariaStolzman">Należy tutaj wyraźnie podkreślić, że zniesienie funduszów wymienionych w art. 1 projektu ustawy nie oznacza zaprzestania finansowania zadań realizowanych przez te fundusze. Zadania te będzie w 1990 roku finansował budżet państwa, w odpowiednich dla tematyki częściach dotyczących poszczególnych resortów, którymi zajmowały się te fundusze lub budżet gmin.</u>
          <u xml:id="u-379.11" who="#PosełMariaStolzman">W art. 5 wymienionego projektu ustawy są wymienione 4 fundusze, które w odróżnieniu od wymienionych w art. 1 nie ulegają zniesieniu a likwidacji, są to bowiem fundusze, które mają osobowość prawną. Są to takie fundusze jak: Fundusz Zmian Strukturyzacyjnych w Przemyśle, Fundusz Rozwoju Rynku i Demonopolizacji Handlu, Fundusz Budowy Autostrad i Dróg Ekspresowych oraz Fundusz Obsługi Zadłużenia Zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-379.12" who="#PosełMariaStolzman">W art. 8 komisje dokonały mało znaczącej poprawki, skreślono bowiem ust. 2 dotyczący wynagrodzenia likwidatora tych funduszy, uznając, że jest to punkt zbędny w tym miejscu. Rozwiązanie tego problemu jest zapisane w art. 11.</u>
          <u xml:id="u-379.13" who="#PosełMariaStolzman">Komisje uzupełniły również art. 10 o zapis umieszczony w art. 4, a mówiący o tym, że plan likwidacji wymienionych 4 funduszów ma być przedstawiony do zaopiniowania właściwym komisjom sejmowym.</u>
          <u xml:id="u-379.14" who="#PosełMariaStolzman">Największej przeróbce w całym projekcie ustawy uległ art. 14. Pozwolę sobie przybliżyć jego obecnie proponowane brzmienie. Mówi się w tym artykule, że w okresie do 31 grudnia tego roku każdy z 4 funduszów wymienionych w art. 5 może być przekształcony w spółkę akcyjną lub fundację. Komisje zdawały sobie sprawę z tego, że czas do 30 grudnia jest bardzo krótki, nawet gdyby dzisiaj ustawa została przez Wysoką Izbę przyjęta. Z drugiej strony zgadzamy się tutaj ze stanowiskiem Ministerstwa Finansów, że te fundusze w nowym budżecie już nie powinny się znaleźć. Wymaga to wobec tego dość energicznego działania, żeby ten proces przekształceniowy mógł być do 30 grudnia zaawansowany. Proszę państwa, w art. 14 jest również mowa o tym, że przekształcenia, o którym mowa w ust. 1, dokonuje działający w imieniu skarbu państwa minister przemysłu po zasięgnięciu opinii właściwych komisji sejmowych. Chodzi tu głównie o fundusz restrukturyzacji przemysłu i tu muszę zgodnie z obowiązkiem posła sprawozdawcy stwierdzić, że komisja wyraziła krytyczne uwagi, iż nie przedstawiono jej ani Wysokiej Izbie planu wykorzystania tego funduszu w roku 1990, a przecież w budżecie było na ten fundusz przeznaczone 3,5 bln zł, a więc suma niebagatelna. Dalsze ustępy tegoż artykułu dotyczą już rzeczy formalnych związanych z przekształceniem funduszów w fundacje lub spółki akcyjne.</u>
          <u xml:id="u-379.15" who="#PosełMariaStolzman">Był w projekcie rządowym jeszcze taki pomysł, żeby wprowadzić taką możliwość, żeby mogła być spółka akcyjna, nie będąca bankiem, upoważniona w statucie uzgodnionym z prezesem NBP do dokonywania czynności bankowych polegających na przyjmowaniu lokat terminowych, udzielaniu i zaciąganiu pożyczek, dokonywania lokat w bankach krajowych. Komisja odrzuciła te propozycje, motywując to tym, że nie należy tworzyć semi-, czy quasi- banków i dawać spółkom uprawnień bankowych, które mogłyby się też kłócić z prawem bankowym.</u>
          <u xml:id="u-379.16" who="#PosełMariaStolzman">Proszę państwa, skreślono w projekcie ustawy art. 25, co jest konsekwencją propozycji utrzymania w ustawie Funduszu Gospodarowania Zasobem Geodezyjnym i Kartograficznym.</u>
          <u xml:id="u-379.17" who="#PosełMariaStolzman">Inne zmiany dokonane przez komisję mają charakter porządkowy, dotyczą nazewnictwa: zamiast skarb, zamiast budżet centralny — budżet państwa itp., również były pewne zmiany w odwołaniu się do numeracji innych przepisów, które ta ustawa uchyla.</u>
          <u xml:id="u-379.18" who="#PosełMariaStolzman">Kończąc, panie i panowie posłowie, wnoszę o uchwalenie tej pożytecznej ustawy o zniesieniu i likwidacji niektórych funduszy i proszę, żeby Wysoka Izba popatrzyła na nią przychylnym okiem.</u>
          <u xml:id="u-379.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-380">
          <u xml:id="u-380.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję pani poseł sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-380.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-380.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Łapickiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, kolejnym mówcą będzie pan poseł Jan Rzymełka z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-381">
          <u xml:id="u-381.0" who="#PosełAndrzejŁapicki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałbym zabrać głos nie tyle na temat samej ustawy, ile na temat jej możliwych skutków. Muszę powiedzieć, że moje środowisko z najwyższą niechęcią i niepokojem przyjmuje tę ustawę. Stąd mój apel do rządu, aby zapewnił kulturze w budżecie centralnym te same kwoty, które były przeznaczone na Fundusz Rozwoju Kultury, aby nie odbiło się to na i tak katastrofalnej sytuacji kultury, z jaką mamy obecnie do czynienia, abyśmy nie byli świadkami postępującej degradacji kultury. Kładę to na sercu rządowi, kładę to na sercu resortowi kultury. Równocześnie proszę resort kultury o prowadzenie prac i sfinalizowanie sprawy Fundacji Kultury Polskiej, której fundusze będą pochodziły z odpisów podatkowych. Utrzymanie przynajmniej na dotychczasowym poziomie zabezpieczenia finansowego dla kultury pomoże nam wierzyć w to, że zabezpieczymy najbardziej palące potrzeby, z którymi mamy teraz do czynienia. Nie chcę tu przywoływać jako argumentu wizji upadających bibliotek, zamykanych księgarń i teatrów, którym grozi likwidacja.</u>
          <u xml:id="u-381.1" who="#PosełAndrzejŁapicki">Bardzo proszę Wysoką Izbę o przyjęcie tej wypowiedzi jako głosu dzwonu bijącego na trwogę.</u>
          <u xml:id="u-381.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-382">
          <u xml:id="u-382.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-382.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Obecnie udzielam głosu panu posłowi Janowi Rzymełce z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, kolejnym mówcą będzie pan poseł Bogdan Łukasiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-383">
          <u xml:id="u-383.0" who="#PosełJanRzymełka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałbym powiedzieć o dwóch sprawach związanych z tą ustawą. Pierwsza dotyczy Funduszu Daru Narodowego. Chciałbym poinformować Wysoką Izbę, że fundusz ten zakończył swoją działalność i od 11 listopada przestał przyjmować dary. Jako wiceprezes tego funduszu chcę podziękować wszystkim obywatelom Polski i Polakom z zagranicy za hojne datki. Rozliczenie tego funduszu zostanie przedstawione społeczeństwu po całkowitej wycenie zasobów w banku emisyjnym.</u>
          <u xml:id="u-383.1" who="#PosełJanRzymełka">Chcę też zwrócić uwagę na pozorność jednego z funduszy, który został utrzymany. Mam na myśli Fundusz Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych. Jednym z celów tego rządu, jak również rządu poprzedniego, była sprawa ochrony środowiska i ekologii. Była to sprawa nagłaśniana przy deklaracjach rządowych, a fundusz ten miał poniekąd służyć naprawie środowiska. Jeżeli przegłosujemy dzisiejszą ustawę, Fundusz Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych zostanie. Ale proszę państwa, proszę się nie cieszyć, ten fundusz nie korzysta z żadnych dotacji państwa, z żadnych dotacji budżetowych dla funduszów celowych. Ten fundusz samofinansuje się. I z czego on żyje? Ten fundusz żyje z opłat i kar z zakresu ochrony środowiska. Jeżeli popatrzymy na realne potrzeby, to fundusz ten spełnia kilka procent potrzeb państwa w zakresie ochrony środowiska. Przytoczę dwie liczby. Województwo katowickie ma zarejestrowane na ten rok potrzeby w zakresie naprawy ochrony środowiska na sumę 1,5 bln zł. Z funduszu ochrony środowiska województwo otrzymało 30–40 mld zł, czyli kwotę pokrywającą zaledwie kilka procent potrzeb, więc deklaracja rządu, że naprawdę jest przejęty ochroną środowiska w Polsce jest deklaracją fikcyjną.</u>
          <u xml:id="u-383.2" who="#PosełJanRzymełka">Chcę powiedzieć państwu, że posłowie z województwa katowickiego na ostatnim posiedzeniu Rady Europy, Parlamentu Europejskiego zaproponowali stworzenie europejskiego funduszu naprawy środowiska, bo zanieczyszczanie środowiska nie ma granic politycznych ani geograficznych. W skrócie mogę powiedzieć, że państwa, które podpisują akt KBWE, będą się godziły na odpis na ochronę środowiska kilku procent z funduszu na rozbrojenia. Zostanie stworzony europejski fundusz naprawy środowiska, który będzie dzielony według realnych potrzeb. Myślę, że Polska w realnych potrzebach znajduje się na pierwszych miejscach, szczególnie pewne regiony Polski. Górny Śląsk czy Góry Izerskie wygrają konkurs na najbardziej zanieczyszczone miejsca w Europie i uzyskają pieniądze z tego funduszu.</u>
          <u xml:id="u-383.3" who="#PosełJanRzymełka">Jeżeli popatrzymy na budżet Ministerstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, i realne nakłady na naprawę środowiska, to się okaże, że te realne nakłady są zerowe lub minimalne. Jest to kilka procent w skali potrzeb, dlatego też postuluję, aby rząd zgłosił autopoprawkę do ustawy budżetowej, szczególnie do podziału budżetu na potrzeby poszczególnych resortów. Postuluję stworzenie funduszu celowego z przeznaczeniem na rehabilitację środowiska. Byłby on tworzony nie z odpisów i kar w zakresie zanieczyszczania środowiska, bo te fundusze wystarczają zaledwie na bieżące potrzeby, a w wielu regionach Polski obciążenia na potrzeby środowiska są kilkudziesięcioletnie, dlatego też jest potrzebny fundusz dotowany z budżetu państwa, a przeznaczony na naprawę stanu środowiska w wielu regionach Polski. I dlatego chcę tutaj to powiedzieć, że utrzymanie funduszu ochrony środowiska jest pozorną naprawą ochrony środowiska, bo ten fundusz sam się finansuje. Zresztą, chcę powiedzieć, że on właściwie wymknął się spod kontroli ministra ochrony środowiska, ponieważ ma własny statut, własny zarząd i ten zarząd decyduje o spożytkowaniu funduszów z opłat i kar, natomiast minister ochrony środowiska w praktyce nie posiada funduszów na naprawę środowiska i dlatego postuluję stworzenie nowego funduszu rehabilitacji środowiska, funduszu będącego w gestii ministra ochrony środowiska, a pochodzącego z dotacji celowej budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-383.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-384">
          <u xml:id="u-384.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-384.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Bogdana Łukasiewicza z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-384.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie o zajmowanie miejsc na sali plenarnej, bo musimy te wszystkie ustawy przegłosować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-385">
          <u xml:id="u-385.0" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałem w imieniu Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego złożyć wniosek formalny do tej ustawy. W dniu wczorajszym dostarczyłem niektórym koleżankom i kolegom posłom ten wniosek i prosiłbym o jego poparcie.</u>
          <u xml:id="u-385.1" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">W związku z likwidacją od 1991 roku niektórych funduszy pozabudżetowych, prosimy o poparcie wniosku Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego dotyczącego możliwości wykorzystania środków Funduszu Socjalnego Wsi. Do projektu ustawy o zniesieniu i likwidacji funduszy pozabudżetowych, proponujemy w art. 3 po słowach: „wymienionych w art. 1” dodać: „z wyłączeniem funduszu wymienionego w art. 1 pkt 15”, a także dodać ust. 4 w brzmieniu: „Środki zgromadzone na rachunku Funduszu Socjalnego Wsi będą dysponowane zgodnie z ustawą o Funduszu Socjalnym Wsi do wyczerpania”.</u>
          <u xml:id="u-385.2" who="#PosełBogdanŁukasiewicz">I uzasadnienie: na szczeblu gmin zostały sporządzone preliminarze wydatków z Funduszu Socjalnego Wsi, zgodnie z zapisami ustawy, ze względu na opóźniony spływ środków oraz charakter wydatków, realizacja tych preliminarzy jest na ogół niewielka, a ponadto wydłużona w czasie. Środowisko wiejskie, głównie koła gospodyń, uaktywniło się, szukając możliwości racjonalnego zagospodarowania środków Funduszu Socjalnego Wsi. Przekazanie środków zgodnie z art. 3 projektu ustawy budżetom gmin pogorszy możliwość realizacji zaplanowanych celów lub wręcz doprowadzi w 1991 roku do zmniejszenia udziałów gmin w wydatkach własnych na cele preferowane przez Fundusz Socjalny Wsi. Potrzeby zaniedbanego środowiska wiejskiego są tak wielkie, że należy umożliwić realizację zaplanowanych wydatków, o co proszę koleżanki i kolegów posłów w imieniu własnym i klubu. Ponadto myślę, że byłby to gest Wysokiej Izby, w stronę rolników, aby nie mieli wrażenia, że tylko im zabieramy. Proszę o poparcie tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-385.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-386">
          <u xml:id="u-386.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Panie pośle, proszę o sprecyzowanie swojego wniosku i dostarczenie nam. Już pani poseł ma ten wniosek? Dobrze. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-386.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy jeszcze ktoś z państwa zechce zabrać głos? Czy ewentualnie ktoś ze strony rządu chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-386.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Pan minister Wojciech Misiąg, bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-387">
          <u xml:id="u-387.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Tylko dwie krótkie uwagi. Pierwsza w odpowiedzi panu posłowi Łapickiemu. Otóż likwidacja Funduszu Rozwoju Kultury ani przez moment nie była w zamyśle czymś, co miałoby uderzać w środowisko kulturalne. Przypomnę, jak to było w tym roku, kiedy to zwiększaliśmy w pozasystemowy sposób dotacje na rozwój kultury, dlatego, że okazało się, że ta sztywna zasada finansowania kultury prowadzi do spadku wydatków. W związku z tym suma planowana na kulturę w przyszłym roku jest znacznie większa niż przekazana Funduszowi Rozwoju Kultury w tym roku. Więc takiego zamysłu nie było.</u>
          <u xml:id="u-387.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">To samo dotyczy Funduszu Socjalnego Wsi. Ta ustawa przewiduje, że tam gdzie zadania są przejmowane przez gminę, tam i środki likwidowanych funduszy trafiają do budżetów gminnych i nikt po te pieniądze ręki nie wyciąga. Tam, gdzie są preliminarze, tam gdzie te pieniądze mają służyć takim zadaniom, które kompetencyjnie należą do gmin, środki te zostaną przekazane gminom zgodnie z tą ustawą. Wydaje się, że ta poprawka pana posła Łukasiewicza jest po prostu zbędna, bo to wynika już z art. 3, gdyby pan poseł to dokładnie przeczytał.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-388">
          <u xml:id="u-388.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-388.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy jeszcze ktoś z państwa zechce zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-388.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-389">
          <u xml:id="u-389.0" who="#PosełBogdanLukasiewicz">Niestety, podtrzymuję swój wniosek i klubu. Uważam, w uzasadnieniu zresztą to powiedziałem, że naszym zdaniem te środki będą po prostu racjonalniej wykorzystywane w ramach Funduszu Socjalnego Wsi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-390">
          <u xml:id="u-390.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-390.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy jeszcze ktoś z państwa zechce zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-390.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę bardzo, pani poseł, a potem pan poseł, ale proszę podejść tutaj i przedstawić się, żeby było jasne, kto zabiera głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-391">
          <u xml:id="u-391.0" who="#PosełJaninaKuś">Janina Kuś. Mam pytanie: Czy nie wpłynie to na zmniejszenie subwencji, jeżeli te środki wpłyną do budżetu gminy?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-392">
          <u xml:id="u-392.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-393">
          <u xml:id="u-393.0" who="#PosełRyszardSmolarek">Ryszard Smolarek. Argumentacja pana ministra jest niepełna z uwagi na to, że pieniądze spływają na zakończenie kwartału i po zakończeniu określonego czasu, czyli na zakończenie roku. Ich wydatkowanie będzie możliwe dopiero w przyszłym roku, kiedy instytucje, które świadczą na ten fundusz, wpłacą pieniądze. To jest jedna sprawa, a druga wynika być może z nieuwagi albo niedoczytania. Chciałbym mianowicie uzyskać odpowiedź, co będzie z niewykorzystanymi środkami funduszów rad sołeckich, które takimi funduszami dysponują. Czy one będą po prostu przyjęte, czy będą w dalszym ciągu do wykorzystania na tych kontach?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-394">
          <u xml:id="u-394.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-394.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Czy jeszcze ktoś z pań i panów posłów chcę zadać pytanie panu ministrowi, ewentualnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-394.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-394.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-394.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Panie ministrze, może ustosunkuje się pan do pytań, które były przed chwilą postawione.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-395">
          <u xml:id="u-395.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Odpowiadając panu posłowi Smolarkowi pragnę zaznaczyć, że oczywiście te środki, które są dla sołectw, zostaną w gminach, wynika to zresztą z ustawy o samorządzie, która mówi, że to czy się wydziela środki sołectw, czy się nie wydziela, zależy od statutu gminy i różnie jest to rozwiązywane. Jeszcze raz podkreślam, to co powiedziałem wcześniej, to nie było zwalczanie poprawki posła Łukasiewicza, tylko stwierdzenie, że ta propozycja, którą zgłosił, mieści się dokładnie w ramach tego, co w artykule, który chcę on poprawiać, jest już zapisane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-396">
          <u xml:id="u-396.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-396.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali obrad.)</u>
          <u xml:id="u-396.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, z widocznych względów nie możemy przystąpić w obecnej chwili do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-396.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy więc do rozpatrzenia punktu 8 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisji Samorządu Terytorialnego oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o dochodach gmin, zasadach subwencjonowania, warunkach zaciągania pożyczek i emisji obligacji oraz regionalnych izbach obrachunkowych (druki nr 571 i 590)</u>
          <u xml:id="u-396.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Mariana Janickiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-397">
          <u xml:id="u-397.0" who="#PosełMarianJanicki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisji Samorządu Terytorialnego i Komisji Ustawodawczej przedstawiam Wysokiej Izbie sprawozdanie o rządowym projekcie ustawy o dochodach gmin, zasadach subwencjonowania, warunkach zaciągania pożyczek i emisji obligacji oraz regionalnych izbach obrachunkowych. W dniu dzisiejszym Sejm zadecyduje o ostatecznym kształcie tej ustawy, na którą z wielką niecierpliwością oczekują lokalne społeczności, samorządy terytorialne, radni, wybrani po raz pierwszy w dniu 27 maja br. w wolnych, w pełni demokratycznych wyborach.</u>
          <u xml:id="u-397.1" who="#PosełMarianJanicki">Ten projekt ustawy jest częścią składową całego pakietu ustaw dotyczących samorządu terytorialnego. Aby samorząd terytorialny mógł należycie wykonywać swoje zadania, aby skuteczniej niż dotychczas mógł rozwiązywać wszystkie problemy lokalne, musi istnieć zgodność trzech elementów: zadań, kompetencji i środków.</u>
          <u xml:id="u-397.2" who="#PosełMarianJanicki">Zadania zostały sprecyzowane i wytyczone w ustawie o samorządzie terytorialnym z dnia 8 marca 1990 r.</u>
          <u xml:id="u-397.3" who="#PosełMarianJanicki">Kompetencje zostały przyjęte w ustawie o podziale kompetencji pomiędzy administracją rządową a samorządową.</u>
          <u xml:id="u-397.4" who="#PosełMarianJanicki">Środki finansowe — powyższą dziedzinę regulować ma przedstawiona dzisiaj Wysokiej Izbie ustawa.</u>
          <u xml:id="u-397.5" who="#PosełMarianJanicki">Przed zgłoszeniem przez rząd ostatecznego projektu ustawy Ministerstwo Finansów przedstawiło wcześniej cztery wersje planowanych rozwiązań, które już w pierwszej fazie zostały poddane pod dyskusję zainteresowanych instytucji, ekspertów, posłów oraz przedstawicieli struktur samorządowych. W dniu 26 października bieżącego roku 2 posłów zgłosiło wniosek do Prezydium Sejmu o poddanie konsultacji społecznej będącego w toku prac legislacyjnych projektu ustawy o dochodach gmin, zasadach subwencjonowania, warunkach zaciągania pożyczek i emisji obligacji oraz regionalnych izbach obrachunkowych. W związku z wyżej wymienionym wnioskiem prezydia trzech wymienionych komisji poinformowały pana marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Mikołaja Kozakiewicza o dotychczasowych pracach nad projektem powyższej ustawy. Z powyższą informacją zostali też zapoznani obywatele posłowie. Chciałbym jednocześnie przypomnieć, że prace nad powyższym projektem rozpoczęły się bardzo wcześnie. Odbyło się pięć posiedzeń podkomisji oraz dwa posiedzenia trzech wspólnych komisji w dniu 7 i 15 listopada. Przez ten cały czas prowadzone były konsultacje z ekspertami i przedstawicielami samorządów terytorialnych, wytypowanymi w porozumieniu z pełnomocnikiem rządu do spraw reformy samorządu terytorialnego. We wszystkich posiedzeniach uczestniczyli przedstawiciele Krajowego Sejmiku Samorządu Terytorialnego, Krajowego Związku Miast, przedstawiciele sejmików województw: gdańskiego, katowickiego, poznańskiego, warszawskiego; przewodniczący rad miast i gmin: Zabrze, Chorzów, Sułkowice, Leszczyna; prezydenci i burmistrzowie miast: Elbląga, Leszna, Włodawy, Makowa Podhalańskiego, Strzelec Opolskich, Warszawy-Pragi-Południe, Warszawy-Żoliborza; wójtowie i skarbnicy gmin: Ciasna w województwie częstochowskim, Burzenin w województwie sieradzkim.</u>
          <u xml:id="u-397.6" who="#PosełMarianJanicki">Komisja otrzymała kilkadziesiąt uchwał rad gmin, zawierających wiele uwag. Projekt ustawy był także publikowany w tygodniku „Wspólnota”, który przeznaczony jest głównie dla działaczy samorządu terytorialnego, dlatego też w dniu 7 listopada 1990 roku komisje uznały dotychczasowy zakres konsultacji omawianego projektu ustawy za dostatecznie reprezentatywny i wobec potrzeby pilnego uchwalenia tego projektu nie uważają za celowe przeprowadzenie dalszych konsultacji zgodnie z wymogami ustawy z dnia 6 maja 1987 roku o konsultacjach społecznych i referendum, co opóźniłoby uchwalenie ustawy co najmniej o półtora miesiąca.</u>
          <u xml:id="u-397.7" who="#PosełMarianJanicki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Rządowy projekt finansowania gmin okazał się bardzo daleki od oczekiwań. Ton wypowiedzi posłów, ekspertów oraz zaproszonych działaczy samorządowych był bardzo krytyczny. Krytyka dotyczyła spraw konkretnych, sprecyzowanych w poszczególnych artykułach projektu jak i w kwestii ogólnej. We wszystkich prawie wypowiedziach powtarzały się te same zarzuty, formułowane niezależnie od barw politycznych posłów, gości, naukowców czy działaczy samorządowych. Część zainteresowanych wypowiadała się jednoznacznie za odrzuceniem przedstawionego projektu. Skłaniałyby do takiego radykalnego wniosku nadsyłane do Komisji Samorządu Terytorialnego opinie przez wiele gmin uchwalone na sesjach rad. Według opinii posłów i zainteresowanych Ministerstwo Finansów zaprezentowało filozofię różną od tej, która legła u podstaw ustawy o samorządzie terytorialnym. Wielkie były nadzieje na rozkwit lokalnej przedsiębiorczości, na samodzielny rozwój gmin, a ze strony naczelnego fiskusa dało się zauważyć tendencję do utrzymania w swych rękach olbrzymiej większości dochodów.</u>
          <u xml:id="u-397.8" who="#PosełMarianJanicki">Dokument ministerstwa od paru miesięcy bulwersował gminy i sejmiki samorządowe. Działaliśmy jako komisja pod presją czasu. Zbliża się koniec roku. Gminy muszą mieć prawną podstawę do uchwalenia swych budżetów na 1991 rok, tym bardziej że zarządy gmin zostały zobowiązane w nowelizowanej ostatnio ustawie do przedstawienia do dnia 20 grudnia projektu budżetu radzie gminy. W sumie przyjęto wiele poprawek do projektu rządowego (druk nr 571). Może nie są to poprawki rewolucyjne, ale bardzo istotne z punktu dochodów gmin i bezpośredniego wpływu pieniędzy do budżetów gmin.</u>
          <u xml:id="u-397.9" who="#PosełMarianJanicki">Podczas pierwszego czytania w Sejmie projekt ustawy został poddany totalnej krytyce. Posłowie stwierdzali bez osłonek, że niektóre założenia projektu ustawy są nieporozumieniem i negują zasadę samofinansowania się gmin, dlatego też przyjęto, że projekt proponowanej ustawy będzie obowiązywać wyłącznie w 1991 roku.</u>
          <u xml:id="u-397.10" who="#PosełMarianJanicki">Proponujemy także zmianę samej nazwy ustawy. Proponujemy nadać jej następujące brzmienie: „Ustawa z dnia... 1990 r. o dochodach gmin i zasadach ich subwencjonowania w 1991 roku”.</u>
          <u xml:id="u-397.11" who="#PosełMarianJanicki">Obecnie przechodzę do omówienia jednolitego tekstu ustawy (druk nr 590).</u>
          <u xml:id="u-397.12" who="#PosełMarianJanicki">W rozdziale I „Dochody gmin” w art. 1 komisje przyjęły racjonalne uporządkowanie wpływów od podatków według ich rangi w budżecie gmin, wysuwając na czoło podatek rolny, podatek od nieruchomości, podatek drogowy, podatek od spadków i darowizn, skreślając nieistniejący dotychczas podatek leśny. Na końcu listy umieściły budzący wiele zastrzeżeń podatek od posiadania psów.</u>
          <u xml:id="u-397.13" who="#PosełMarianJanicki">Najwięcej kontrowersji w całej ustawie wywołał art. 3. Komisje przyjęły większością głosów zasadnicze zmiany w stosunku do przedłożenia rządowego. Ustalono, że dochodami gminy są udziały w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa w wysokości:</u>
          <u xml:id="u-397.14" who="#PosełMarianJanicki">— 5% wpływu podatku dochodowego od osób prawnych, mających siedzibę na terenie gminy (propozycja rządowa — 2%), zwiększa to wpływy do budżetów terenowych o około 3,7 bln zł;</u>
          <u xml:id="u-397.15" who="#PosełMarianJanicki">— 20% wpływów z podatku od płac oraz z podatku od wynagrodzeń i wyrównawczego (propozycja rządowa — 10%), zwiększa to bezpośrednie wpływy do budżetów terenowych o kwotę 2,7 bln zł;</u>
          <u xml:id="u-397.16" who="#PosełMarianJanicki">— 50% wpływów z podatku dochodowego od osób fizycznych opodatkowanych na zasadach ogólnych (propozycja rządowa — 25%), zwiększa to wpływy do budżetów terenowych o kwotę 542 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-397.17" who="#PosełMarianJanicki">Wysoka Izbo! Panie i Panowie Posłowie! Przyjęcie dokonanych zmian proponowanych przez komisje pozwoli zwiększyć bezpośrednio wpływy do budżetów gmin o kwotę 6 bln 993 mld zł, tj. o 18–20%. Wydatki gmin w 1991 roku Ministerstwo Finansów oszacowało na 37,7 bln zł, zaś dochody według propozycji rządowych wynosiłyby 20,5 bln zł. W tym przypadku subwencja wynosiłaby około 17 bln zł, przy przyjęciu zaś propozycji komisji wpływy zamknęłyby się kwotą ponad 27,5 bln zł i stanowiłyby około 70–75% wydatków gmin, nadal byłaby więc potrzebna subwencja, ale tylko w wysokości 10 bln zł. W praktyce oznacza to również, że subwencja nie byłaby powszechna, lecz wyrównawcza i służyłaby zlikwidowaniu różnic wynikających z faktu, że w uzyskiwaniu dochodów własnych uprzywilejowane są gminy nierolnicze.</u>
          <u xml:id="u-397.18" who="#PosełMarianJanicki">W związku z treścią art. 3 wiceminister finansów Wojciech Misiąg w czasie dyskusji przeprowadzonej w komisji przed głosowaniem złożył następujące oświadczenie wyjaśniające, że: „Proponowany przez Ministerstwo Finansów poziom udziałów przy zakładanym poziomie subwencji, choć nie są one wysokie, zapewnia jednak szansę na sprawne funkcjonowanie wszystkich gmin. Argumentacja ta nie znajduje jednak zrozumienia ani wśród przedstawicieli samorządów, ani wśród posłów. Wobec tego nie będziemy się upierali przy początkowo proponowanych procentach, z tym że chcę w pełni uświadomić komisji konsekwencje wprowadzenia ewentualnych zmian w ustawowych zapisach. Zwiększenie udziału gmin w dochodach budżetowych musi spowodować zmniejszenie kwot subwencji w proporcji przynajmniej jak 1:1. Komisje mają więc do wyboru albo wprowadzenie silniejszych bodźców, które pobudzą gminy do działań ożywiających gospodarkę, albo zapewnienie wszystkim gminom bezpiecznego poziomu finansowania, przy tym wstępne obliczenia wskazują na to, że w przyszłym roku będziemy mieli do czynienia z niedoborem w budżecie państwa, zatem nie możemy pozwolić sobie na powiększenie nadwyżki w dochodach samorządowych”.</u>
          <u xml:id="u-397.19" who="#PosełMarianJanicki">Tak jak wcześniej informowałem, propozycje poprawek podkomisji w art. 3 ust. 1 zostały przyjęte większością głosów, ale rozbieżności były bardzo duże, dlatego też zgłoszone zostały zgodnie z art. 41 ust. 3 regulaminu Sejmu dwa bardzo różniące się od siebie wnioski mniejszości. Proszę zwrócić na to uwagę.</u>
          <u xml:id="u-397.20" who="#PosełMarianJanicki">Pierwszy wniosek mniejszości polega na tym aby cyfrę 5%, odnoszącą się do wpływu z podatku dochodowego od osób prawnych zastąpić cyfrą 2%, czyli tak, jak w przedłożeniu rządowym. Wpływy z tego podatku w tym momencie wynosiłyby 2,4 bln zł. Jako uzasadnienie podaje się możliwość dysponowania przez ministerstwo większą kwotą subwencji ogólnej dla gmin, a co za tym idzie możliwość większej pomocy gminom biednym, małym, nie posiadającym przemysłu, gminom rolniczym. Przyjęcie innego wariantu w ocenie wnioskodawcy może pozostawić część gmin w sytuacji kompletnych bankrutów.</u>
          <u xml:id="u-397.21" who="#PosełMarianJanicki">Drugi wniosek mniejszości polega na tym, aby cyfrę 5% odnoszącą się do wpływu z podatku dochodowego od osób prawnych zastąpić liczbą 10%, a co za tym idzie zwiększyć wpływy bezpośrednie do budżetów gmin o kwotę 6,2 bln zł. Powyższe wpływy do budżetów terenowych wynosiłyby wtedy ponad 12 bln zł. Jako uzasadnienie podaje się, że trudniejsza jest sytuacja w gminach, które właśnie charakteryzują się wysokim stopniem uprzemysłowienia, a nie posiadają odpowiedniej infrastruktury niezbędnej do obsłużenia ludności.</u>
          <u xml:id="u-397.22" who="#PosełMarianJanicki">Nie przypadkiem tak długo i szczegółowo informuję panie posłanki i panów posłów o przebiegu dyskusji w komisji nad art. 3, albowiem wielkość udziału gmin w podatku dochodowym od osób prawnych to sprawa kluczowa w całej ustawie. Niezmiernie to ważne zagadnienie z punktu widzenia praktycznej realizacji idei prawdziwej samorządności.</u>
          <u xml:id="u-397.23" who="#PosełMarianJanicki">Wiele kontrowersji wywołał art. 3 ust. 2 przedłożenia rządowego, to znaczy kwestia udziału gmin we wpływach z opłat za nabycie użytkowania znajdujących się na ich terenie kopalni. Komisje zaproponowały skreślenie z projektu rządowego tej ustawy wyżej wymienionego ustępu ze względu na brak regulacji prawnej określającej charakter prawny odpłatności z tytułu wydobywania kopalin. Równocześnie komisje zwróciły się z propozycją pod adresem Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, aby w projekcie ustawy o Prawie górniczym zamieścić następujący przepis: „Gminie przysługuje prawo do udziału we wpływach z opłat za nabycie użytkowania górniczego złóż kopalin oraz opłat za wydobywanie kopalin podlegających Prawu górniczemu w zależności od stopnia uciążliwości i szkodliwości ich wydobywania na środowisko, nie mniej jednak niż 20% i nie więcej niż 50%”.</u>
          <u xml:id="u-397.24" who="#PosełMarianJanicki">W art. 5 ust. 3 komisje dodały wyrazy: „w tym również realizowanych jako czyn społeczny” oraz „w zakresie ochrony środowiska”.</u>
          <u xml:id="u-397.25" who="#PosełMarianJanicki">Komisje zaproponowały skreślenie ust. 4 w art. 9 przedłożenia rządowego.</u>
          <u xml:id="u-397.26" who="#PosełMarianJanicki">W rozdziale II „Zasady ustalania i przekazywania subwencji ogólnej dla gmin” w art. 12 ust. 5 pkt 4 wykreślono sformułowanie, że, gminie przysługuje zwiększenie jednostek przeliczeniowych jeżeli realizuje zadania inwestycyjne w zakresie ochrony środowiska”. Zastąpiono je sformułowaniem, że „zwiększenie jednostek przeliczeniowych przysługuje gminie położonej na obszarze o szczególnym zagrożeniu ekologicznym przy uwzględnieniu stopnia tego zagrożenia”. Chodzi o to, żeby nie był to determinant realizacji inwestycji w zakresie ochrony środowiska.</u>
          <u xml:id="u-397.27" who="#PosełMarianJanicki">W ust. 5 pkt 5 skreślono w przedłożeniu rządowym wyrazy: „i co najmniej 50% ludności rolniczej”. W tym ustępie pozostaje sformułowanie: „zwiększenie liczby jednostek przeliczeniowych przysługuje gminie posiadającej 60% i więcej użytków rolnych w klasie V i VI”.</u>
          <u xml:id="u-397.28" who="#PosełMarianJanicki">W ust. 7 dodano wyrazy: „oraz kategorie gmin ze względu na stopień zagrożenia ekologicznego”.</u>
          <u xml:id="u-397.29" who="#PosełMarianJanicki">Wiele rozbieżności wzbudziła propozycja ujęta w projekcie, a upoważniająca Krajowy Sejmik Samorządu Terytorialnego powołany w Poznaniu do reprezentowania gmin w sprawach finansów samorządu.</u>
          <u xml:id="u-397.30" who="#PosełMarianJanicki">W ustawie jest wiele sformułowań, z których wynika, że minister finansów jest zobowiązany do zaciągania opinii ogólnopolskiej reprezentacji gmin, np. dotyczy to zwiększenia jednostek przeliczeniowych dla gmin, określenia łącznej kwoty subwencji, określenia kwoty subwencji na inwestycje (art. 12 i 14 ust. 1).</u>
          <u xml:id="u-397.31" who="#PosełMarianJanicki">Po burzliwej dyskusji większością głosów komisje przyjęły rozwiązania zaproponowane przez rząd jako propozycję przejściową. W projekcie ustawy mamy ogólnopolską reprezentację gmin. Funkcja ta zgodnie z art. 27 tekstu jednolitego do czasu utworzenia ogólnopolskiej reprezentacji gmin na podstawie odrębnych przepisów przysługuje Krajowemu Sejmikowi Samorządu Terytorialnego powołanemu w dniu 28 września br. w Poznaniu. Przeciwko wyżej wymienionemu wnioskowi było 6 posłów, a 2 posłów wstrzymało się od głosu. Jednocześnie zgłoszono w tym zakresie poprawkę mniejszości, aby w rozdziale 4 w art. 25 dodać pkt 5, na mocy którego w ustawie o samorządzie terytorialnym z dnia 8 marca 1990 r. po art. 83 dodać rozdział 8a w następującym brzmieniu: „Krajowy Związek Gmin”. Pozwolę sobie przeczytać propozycję mniejszości: „Art. 83a, ust. 1 Gminy z mocy prawa tworzą Krajowy Związek Gmin, zwany dalej Związkiem, ust. 2. Związek posiada osobowość prawną, ust. 3. Gmina samodzielnie decyduje o aktywności i nakładach na Związek, z wyjątkiem składek członkowskich, których wysokość określa statut Związku.</u>
          <u xml:id="u-397.32" who="#PosełMarianJanicki">Art. 83b. Do zadań Związku należy w szczególności:</u>
          <u xml:id="u-397.33" who="#PosełMarianJanicki">— ust. 1 ochrona wspólnych interesów komunalnych i reprezentowanie ich wobec władz państwowych, w tym opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących samorządu terytorialnego,</u>
          <u xml:id="u-397.34" who="#PosełMarianJanicki">— ust. 2. podejmowanie przedsięwzięć szkoleniowych i instruktażowych oraz analiz działalności gmin i innych podmiotów komunalnych,</u>
          <u xml:id="u-397.35" who="#PosełMarianJanicki">— ust. 3. upowszechnianie doświadczeń samorządowych,</u>
          <u xml:id="u-397.36" who="#PosełMarianJanicki">— ust. 4. reprezentacja na forum międzynarodowym.</u>
          <u xml:id="u-397.37" who="#PosełMarianJanicki">Art. 83c ust. 1. Organizację, szczegółowy zakres działania oraz tryb pracy Związku określi statut, ust. 2. Statut Związku uchwalany jest przez Sejm w drodze uchwały”.</u>
          <u xml:id="u-397.38" who="#PosełMarianJanicki">W razie przyjęcia wniosku dotyczącego dodania rozdziału 8a należy:</u>
          <u xml:id="u-397.39" who="#PosełMarianJanicki">— tytułowi ustawy nadać brzmienie: „o dochodach gmin i zasadach ich subwencjonowania w 1991 r. oraz o zmianie innych ustaw”;</u>
          <u xml:id="u-397.40" who="#PosełMarianJanicki">— art. 28 nadać następujące brzmienie: „Do czasu utworzenia Krajowego Związku Gmin, na podstawie odrębnych przepisów, uprawnienia w zakresie dotyczącym projektu budżetu państwa na 1991 rok przysługują Krajowemu Sejmikowi Samorządu Terytorialnego powołanemu w dniu 28 września 1990 r. w Poznaniu”.</u>
          <u xml:id="u-397.41" who="#PosełMarianJanicki">Zdaniem wnioskodawcy wykreślenie z ustawy o samorządzie terytorialnym przepisu dotyczącego obligatoryjnego związku gmin było błędem i przyszedł czas na to, aby go naprawić. W tym zakresie było wiele wniosków przeciwnych. Uzasadniano, że jest to wchodzenie kuchennymi drzwiami, tym bardziej że właśnie w ustawie z 8 marca o samorządzie terytorialnym związek ten został skreślony.</u>
          <u xml:id="u-397.42" who="#PosełMarianJanicki">W art. 15 ust. 2 przeredagowano wzór subwencji wyrównawczej, upraszczając go. Jednocześnie w stosunku do przedłożenia rządowego w powyższym ust. w pkt. 3a skreślono wyrazy: „powiększonych o subwencje, o którym mowa w art. 11 pkt 1 i 3”. Skreślenie wyżej wymienionych wyrazów stworzy większe możliwości Ministerstwu Finansów do redystrybucji większej kwoty subwencji na poszczególne gminy, co pozwoli w większym stopniu udzielić pomocy gminom rolniczym.</u>
          <u xml:id="u-397.43" who="#PosełMarianJanicki">W ust. 3 liczbę „85%” zastępuje się liczbą „0,85%”.</u>
          <u xml:id="u-397.44" who="#PosełMarianJanicki">W ust. 4 także upraszcza się wzory.</u>
          <u xml:id="u-397.45" who="#PosełMarianJanicki">Art. 20 ust. 2 otrzymał brzmienie: „Minister finansów w drodze rozporządzenia określi szczegółowe zasady i tryb przekazania gminom subwencji ogólnej”.</u>
          <u xml:id="u-397.46" who="#PosełMarianJanicki">Do rozdziału trzeciego, który mówi o warunkach zaciągania pożyczek i kredytów oraz emisji papierów wartościowych przez gminy, nie wprowadzono poprawek do przedłożenia rządowego.</u>
          <u xml:id="u-397.47" who="#PosełMarianJanicki">Komisje wspólnie podjęły decyzję o skreśleniu z przedłożenia rządowego całego rozdziału czwartego o regionalnych izbach obrachunkowych, uznając, że nie do przyjęcia jest propozycja rządu. Jednocześnie komisje uchwaliły dezyderat do prezesa Rady Ministrów, w którym stwierdza się, że proponowane w tym projekcie rozwiązania dotyczące rangi, usytuowania, charakteru i zakresu działania regionalnych izb obrachunkowych nie odpowiadają założeniom wynikającym dla regionalnych izb obrachunkowych z ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym. Izby przez swoją organizację i usytuowanie nie mogą należeć do aparatu rządowego i być podporządkowane Ministerstwu Finansów nawet pośrednio.</u>
          <u xml:id="u-397.48" who="#PosełMarianJanicki">Projekt nie zawiera żadnych rozwiązań proceduralnych dotyczących merytorycznej działalności tych instytucji. Komisje uznały — nie wnikając czy izby powinny być związane z Najwyższą Izbą Kontroli (jak to przewiduje poselski projekt ustawy), czy też mają stanowić odrębną strukturę samorządową lub samorządowo-państwową — że problematyka regionalnych izb obrachunkowych nie powinna być regulowana okazjonalnie w ustawie o dochodach gmin i zasadach subwencjonowania.</u>
          <u xml:id="u-397.49" who="#PosełMarianJanicki">Komisje uważają, że niezbędna jest do tego celu odrębna ustawa, której projekt powinien przygotować minister finansów w porozumieniu z pełnomocnikiem rządu do spraw reformy samorządu terytorialnego. Powinien on być wniesiony pod obrady Sejmu w grudniu br.</u>
          <u xml:id="u-397.50" who="#PosełMarianJanicki">W związku ze skreśleniem całego rozdziału 4 projektu rządowego rozdział 5 otrzymał numerację „4” i dotyczy zmian w obowiązujących przepisach szczegółowych, przejściowych i kontrolnych. W rozdziale tym z projektu rządowego skreślono art. 31 i 33, które regulowały rozwiązania na przyszłe lata. W związku z tym, że powyższa ustawa ma obowiązywać tylko w 1991 r., artykuły te stały się bezprzedmiotowe. W rozdziale tym przeredagowano artykuły o ogólnopolskiej reprezentacji gmin.</u>
          <u xml:id="u-397.51" who="#PosełMarianJanicki">W związku z przyjęciem, że powyższa ustawa obowiązuje tylko w 1991 r. w art. 29 zobowiązano Radę Ministrów do przedstawienia Sejmowi w terminie do dnia 31 sierpnia 1991 r. projektu ustawy o uregulowaniu dochodów i gospodarki finansowej gmin. Do rozdziału tego zgłoszono także trzeci wniosek mniejszości, polegający na skreśleniu art. 26 w tekście jednolitym. Wniosek ten mówi o tym, że w ustawie z dnia 18 maja 1990 r. o ustroju samorządu m. st. Warszawy w art. 32 ust. i dodaje się pkt 3 w brzmieniu: „subwencja z budżetu państwa w wysokości 15% sumy kwot subwencji ogólnych dzielnic”.</u>
          <u xml:id="u-397.52" who="#PosełMarianJanicki">Wszystkie zgłoszone uwagi przedstawione zostały w tekście jednolitym przyjętym przez komisję. Macie je państwo w druku nr 590.</u>
          <u xml:id="u-397.53" who="#PosełMarianJanicki">Kończąc, chciałbym z tej trybuny gorąco i bardzo serdecznie podziękować wszystkim ekspertom, przedstawicielom rad gminnych, przedstawicielom sejmików, którzy bez względu na odległość i trud podróży brali czynny udział w pracach. Dziękuję za te dziesiątki spędzonych godzin, za ogromny wkład pracy w zmianę ustawy, za serce, walkę, temperament, z jakim bronili i walczyli, aby ustawa o finansach gmin dobrze służyła społeczności lokalnej, Polsce samorządowej.</u>
          <u xml:id="u-397.54" who="#PosełMarianJanicki">Komisje wnoszą, by Wysoki Sejm uchwalił załączony projekt ustawy.</u>
          <u xml:id="u-397.55" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-398">
          <u xml:id="u-398.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-398.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-398.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Suchodolskiego ze Stronnictwa Demokratycznego. Jest to wystąpienie klubowe.</u>
          <u xml:id="u-398.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Kolejnym mówcą będzie pan poseł Marian Starownik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-399">
          <u xml:id="u-399.0" who="#PosełStanisławSuchodolski">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego ma świadomość znaczenia ustawy o dochodach gmin i zasadach ich subwencjonowania dla realnego a nie hasłowego rozwoju samorządu lokalnego.</u>
          <u xml:id="u-399.1" who="#PosełStanisławSuchodolski">Omawiana ustawa jest swego rodzaju gestem woli rządu i Sejmu mającym wpływ na przyszłość samorządu lokalnego. Samorządy gminne z niecierpliwością czekają na określenie podstawowych reguł gry finansowej. Ta niecierpliwość jest zrozumiała. Mamy 30 listopada i najwyższy już czas skonkretyzować zamierzenia na rok przyszły. Obecny brak środków w budżetach terenowych, trudności i napięcia towarzyszące rozdziałowi kompetencji i zadań między administracją rządową i administracją samorządową, zwłaszcza przy tworzeniu rejonów administracyjnych, w zderzeniu z oczekiwaniami, pobudzonymi nadziejami i aspiracjami, niecierpliwość tę potęgują.</u>
          <u xml:id="u-399.2" who="#PosełStanisławSuchodolski">Oczekiwania samorządów lokalnych znalazły swój wyraz w szeregu opiniach, listach, dezyderatach, apelach, propozycjach kierowanych do posłów, w tym do naszego klubu, do komisji sejmowych, o czym mówił pan poseł sprawozdawca. Myślę, że sprowadzić je można do takiego lapidarnego ujęcia, jakie przedstawił sejmik samorządowy mego województwa (województwa opolskiego), prosząc Wysoki Sejm i Senat o maksimum zrozumienia dla ducha samorządności, aby ustawa o dochodach gmin nie stała się kolejnym krokiem na drodze do ubezwłasnowolnienia samorządów. Zgłaszano też propozycje radykalne, m. in. propozycję zmiany filozofii dochodów budżetu, polegającą na tym, iż wszystkie podatki wpływałyby do gmin, a budżet państwa miałby jedynie udziały w tych dochodach. Te skrajne rozwiązania musimy zderzyć z oczywistym faktem, że rząd musi mieć instrumenty dla prowadzenia całościowej polityki gospodarczej i społecznej w skali państwa, że trudno uznać Rzeczpospolitą jako federację blisko 2400 gmin i 49 autonomicznych województw. Jednakże kierunek poszukiwanych rozstrzygnięć w sferze finansów gmin jest oczywisty — samorządna gospodarka gmin oparta na budżecie gminy uchwalanym przez jej radę.</u>
          <u xml:id="u-399.3" who="#PosełStanisławSuchodolski">Rodzi się pytanie — czy przedstawiony projekt ustawy jest zgodny z tym generalnym kierunkiem. Konsultacja tego projektu w wersji przedłożenia rządowego (druk nr 571) z burmistrzami, wójtami, skarbnikami województwa opolskiego wykazała, że samorządy wnoszą bardzo wiele krytycznych uwag. Główne z nich to ograniczenie dochodów własnych gminy, zbyt niski udział w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa, zbyt szerokie uprawnienia ministra finansów, złe usytuowanie regionalnych izb obrachunkowych. Z podobnymi uwagami spotykali się również moi koledzy klubowi. Na tle tej zdecydowanej krytyki proponowanych rozwiązań, musimy dziś sobie odpowiedzieć na pytanie — czy rozpatrywany projekt uwzględnia stanowisko samorządów gminnych i czy projekt ustawy w tej wersji może być przyjęty?</u>
          <u xml:id="u-399.4" who="#PosełStanisławSuchodolski">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego wyraża pogląd, że projekt ustawy w przedłożeniu komisji sejmowych uwzględnia część zgłaszanych uwag i propozycji. Dotyczy to m. in.:</u>
          <u xml:id="u-399.5" who="#PosełStanisławSuchodolski">Po pierwsze, zwiększenia udziału gmin w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa w podatkach państwowych. Klub nasz udzieli poparcia wnioskowi mniejszości dotyczącemu art. 3 w pkt. 1 co do zwiększenia tego udziału do poziomu 10% wpływów z podatku dochodowego od osób prawnych. Uważamy bowiem, że podatek obok funkcji redystrybucyjnej musi pełnić rolę zachęty dla samorządów gminnych do wspierania i tworzenia warunków dla rozwoju działalności gospodarczej na swoim terenie, w tym i osób prawnych.</u>
          <u xml:id="u-399.6" who="#PosełStanisławSuchodolski">Po drugie, przyjęte rozwiązania ustawy mają charakter przejściowy. Rozstrzyga tę kwestię art. 29 zobowiązujący Radę Ministrów, aby w terminie do 31 sierpnia przyszłego roku został przedstawiony Sejmowi projekt ustawowego uregulowania dochodów i gospodarki finansowej gmin. Propozycję takiego rozstrzygnięcia zgłaszali eksperci, przedstawiciele samorządów gminnych, zgłaszał także mój klub w czasie pierwszego czytania projektu. Musimy bowiem wziąć pod uwagę fakt, że przyjęta konstrukcja subwencji ogólnej jest rozwiązaniem całkowicie nowym, nie sprawdzonym i wymaga zebrania doświadczeń, i być może wprowadzenia w przyszłości odpowiednich korekt.</u>
          <u xml:id="u-399.7" who="#PosełStanisławSuchodolski">I po trzecie wreszcie, projekt ustawy nie rozstrzyga kwestii regionalnych izb obrachunkowych. Klub nasz podziela pogląd komisji sejmowych, iż problem ten wymaga odrębnego, pilnego rozwiązania ustawowego, a dotychczasowe propozycje, wiążące regionalne izby obrachunkowe w sposób bardzo ścisły z ministrem finansów, należy odrzucić. Opowiadamy się za konstrukcją regionalnych izb obrachunkowych jako samorządowego organu kontrolnego z udziałem przedstawicieli administracji rządowej, a nie kolejnego urzędu kontrolnego dublującego urzędy skarbowe.</u>
          <u xml:id="u-399.8" who="#PosełStanisławSuchodolski">Klub nasz popiera także ideę zawartą we wniosku mniejszości, a dotyczącą utworzenia Krajowego Związku Gmin. Półroczne zmagania samorządów gminnych z wielorakimi problemami w pełni potwierdzają potrzebę utworzenia ogólnopolskiej reprezentacji gmin dla reprezentowania interesów komunalnych wobec państwa, dla opiniowania aktów prawnych, prowadzenia działalności szkoleniowej i wymiany doświadczeń. Jestem przekonany, że samorządy gminne nie potraktują tej propozycji jako uszczęśliwiania na siłę. Myślę, że podjęcie przez Wysoką Izbę decyzji o utworzeniu takiej ogólnopolskiej reprezentacji pozwoli również w odpowiedni sposób ukierunkować pracę nad regionalnymi izbami obrachunkowymi, nad ich usytuowaniem. Usytuowanie ich przy krajowej reprezentacji w postaci Krajowego Związku Gmin nada i zagwarantuje im niejako ze swej natury charakter samorządowych regionalnych izb obrachunkowych. Jest to również jeden z argumentów, który przemawia za poparciem tego wniosku mniejszości. Oczywiście funkcjonuje już wiele związków, w tym Związek Miast Polskich, ale opinia również i tego związku — Związku Miast Polskich — jest opinią idącą w kierunku utworzenia takiej krajowej reprezentacji. Jedynie pozostaje tutaj problem, iż tę decyzję podejmie Sejm być może bez bardzo szerokiej konsultacji, ale mając świadomość, iż sama idea, sama celowość tego związku nie budzi zastrzeżeń większości samorządów gminnych, klub nasz udziela poparcia temu wnioskowi mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-399.9" who="#PosełStanisławSuchodolski">Wysoki Sejmie! Na kształt przyjmowanych rozwiązań systemu finansów lokalnych mają wpływ również rozwiązania systemu budżetowego i systemu podatkowego. Wyrażam przekonanie, że w trakcie obecnego posiedzenia uchwalimy nowe Prawo budżetowe, a niebawem — w trybie pilnym — ustawę o podatkach i opłatach lokalnych. Ale przecież cały system podatkowy wymaga rekonstrukcji, a mówiąc wprost — budowy od nowa. Na szczęście szereg projektów ustaw podatkowych wpłynęło już do laski marszałkowskiej.</u>
          <u xml:id="u-399.10" who="#PosełStanisławSuchodolski">Jeśli chodzi o Prawo budżetowe, to jeśli zostanie przyjęty w tej mierze projekt ustawy, nastąpi zerwanie z obowiązującą od 40 lat zasadą jedności formalnej budżetu, nastąpi rozgraniczenie formalne i majątkowe budżetu państwa i budżetów gmin. Budżet państwa nie będzie więc zbiorczym budżetem gmin, województw, budżetu centralnego. Będą dwa odrębne układy — budżet państwa i budżety gmin. Dla gmin rodzi to taki skutek, że dochody gminy będą określały górne granice wydatków, że nie będzie można liczyć — drogą starań różnych sił — na uzupełnienie dochodów w trakcie roku z budżetu wojewódzkiego, bo takich możliwości nie będzie. Jest tu swego rodzaju prymat dochodów nad wydatkami. Dlatego tak dużą wagę musimy przywiązywać do rozwiązań gwarantujących stabilne i wydajne źródła dochodów gmin.</u>
          <u xml:id="u-399.11" who="#PosełStanisławSuchodolski">Oczywisty jest fakt, iż rozpatrywany projekt ze względu na swój przejściowy charakter nie daje pełnej gwarancji trwałości przyjętych rozwiązań; nie daje też tego poczucia stabilności. Rok przyszły będzie rokiem doświadczeń, rokiem zbierania wniosków co do modyfikacji systemu. Dziś można sformułować ich wiele, ale proszę pozwolić mi na zaprezentowanie jedynie trzech.</u>
          <u xml:id="u-399.12" who="#PosełStanisławSuchodolski">Pierwsza propozycja, przyszłościowa już niejako. Udziałom gmin w podatku dochodowym od osób prawnych i fizycznych należałoby w przyszłości nadać postać dodatków komunalnych do podatku państwowego. Pozwoliłoby to na uniezależnienie wpływów gminy z podatku dochodowego od indywidualnych decyzji organów finansowych czy też rządowych w stosunku do poszczególnych płatników tego podatku, a więc w przypadku zmniejszenia czy też zastosowania ulgi w tym podatku gminy miałyby zagwarantowany swój dodatek komunalny do tego podatku. Należałoby także wyeliminować uzależnienie przekazywania podatków od tego, czy dany zakład sporządza bilans czy też nie, bo w wielu małych miastach działalność prowadzą filie, zakłady, oddziały, sklepy fabryczne, które nie sporządzają bilansów, a gminy z tego tytułu nie będą osiągać żadnych wpływów poza czynszami.</u>
          <u xml:id="u-399.13" who="#PosełStanisławSuchodolski">W przyszłych rozwiązaniach legislacyjnych należałoby poszukiwać możliwości kompleksowego ujęcia zagadnień komunalnej gospodarki finansowej w jednym akcie prawnym. Mogą to być co najmniej dwa rozwiązania: poprzez ujęcie w odrębnej ustawie o finansach komunalnych łącznie z regulacjami dotyczącymi kwestii budżetowej lub też poprzez odpowiednie rozszerzenie zapisów w tej — jak my to określamy w Komisji Samorządu Terytorialnego niejako zasadniczej, podstawowej ustawie z 8 marca o samorządzie terytorialnym.</u>
          <u xml:id="u-399.14" who="#PosełStanisławSuchodolski">Wysoki Sejmie! Kończąc, pragnę oświadczyć, że Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego w głosowaniu udzieli poparcia przedstawionemu projektowi ustawy z odpowiednimi modyfikacjami wynikającymi z wniosków mniejszości, którym udzielamy poparcia, i z ewentualnymi poprawkami, które zostaną zgłoszone w trakcie dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-399.15" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-400">
          <u xml:id="u-400.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-400.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Mariana Starownika z Polskiego Stronnictwa Ludowego, kolejnym mówcą będzie pan poseł Jan Sroczyński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-401">
          <u xml:id="u-401.0" who="#PosełMarianStarownik">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zabierając głos w dzisiejszej debacie nad ustawą o dochodach gmin i zasadach subwencjonowania na 1991 rok należy stwierdzić, że od samego początku rozpoczęcia prac nad tą ustawą towarzyszyło jej ogromne zainteresowanie społeczne. Ta ustawa ma być ukoronowaniem wcześniej przyjętych ustaw samorządowych w zakresie stworzenia ekonomiczno-finansowych warunków funkcjonowania samorządów gmin. Nawet najlepiej skonstruowany model ustrojowy o demokratycznych cechach wyłaniania władz lokalnych, jeśli nie zostanie poparty solidną bazą materialną, a zwłaszcza racjonalnym systemem finansowania, nie wywoła powszechnie oczekiwanych efektów gospodarczych i społecznych. Co gorsza, wadliwy mechanizm finansowy w prosty sposób prowadzi do jałowości podejmowanych inicjatyw, a w konsekwencji do rozczarowań i frustracji zarówno działaczy samorządowych jak i całej społeczności lokalnej.</u>
          <u xml:id="u-401.1" who="#PosełMarianStarownik">Myślę, że źle się stało, że powyższy projekt nie został przyjęty z całym pakietem ustaw samorządowych, przyjmowanych wiosną bieżącego roku, a o takie rozwiązanie zwracało się wówczas wielu posłów, by rozstrzygnięcia przyszłych finansów gmin traktować jako łączny element ustaw samorządowych. Dalibyśmy przez to gminom możliwość przeprowadzenia gruntownej analizy własnych budżetów w odniesieniu do rozwiązań ustawy. Wówczas konstrukcja budżetów oparta byłaby o realne planowanie zarówno w sferze dochodów jak i wydatków. Obawiam się, że w obecnej sytuacji zasadnicza część budżetów będzie miała charakter przystosowawczy. Jedynie realne w planowaniu będą faktyczne wydatki, natomiast prawne źródła ich pokrycia będą nadal mało klarowne. Na wsparcie tej tezy odniosę się do art. 1 omawianej ustawy. W artykule tym taksatywnie wyliczone zostały rodzaje podatków, które będą stanowiły źródła wpływów do kasy samorządowej, lecz niektóre z nich nie mają rozstrzygnięć prawnych dających możliwość ich poboru, na przykład podatek leśny czy podatek od środków transportowych. Rodzi się więc pytanie, w oparciu o jakie przepisy samorządy już wkrótce mają zaplanować swoje budżety. Wiadomo, czas nagli i ustawa musi być przyjęta, by samorządy mogły w terminie do 20 grudnia przyjąć swoje budżety. W tym przypadku pośpiech zmusza nas do uchwalenia ustawy nie w pełni dopracowanej merytorycznie, dlatego aby uniknąć w przyszłości takich sytuacji, zasadnym jest przyjąć już dziś datę ustawy docelowej. Proponowałbym wyznaczyć termin na koniec III kwartału 1991 roku.</u>
          <u xml:id="u-401.2" who="#PosełMarianStarownik">Wysoka Izbo! Uchwalona ustawa o samorządzie terytorialnym przynajmniej w swoich założeniach ukierunkowana była na stworzenie samorządności gminom, a warunkiem samorządności jest samodzielność finansowa. Czy ta ustawa daje przesłanki do takiej samodzielności? Trzeba obiektywnie stwierdzić, że nie i nie jestem pewny, czy przyszłe tego typu ustawy w swych rozwiązaniach będą na tyle uniwersalne, że zadowolą i dadzą w miarę równe szanse wszystkim gminom. Odnosi się to głównie do zabezpieczenia pełnego pokrycia wydatków związanych z zaspokojeniem lokalnych potrzeb z własnych źródeł finansowych. Myślę, że w praktyce jest to niewykonalne, gdyż są gminy bogate i biedne, lepiej zagospodarowane i gospodarczo zacofane. Stąd też zawsze potrzebne są i będą środki wyrównawcze. Jest jednak rzeczą istotną, w jakim stopniu potrzeby gmin będą finansowane z własnych dochodów, a w jakim stopniu wykonywanie ich zadań uzależnione będzie od przyznawanych im środków przez organy centralne. I w tym tonie argumentacji pragnę odnieść się do zapisu art. 3 omawianej ustawy, mówiącym o prawie gminy do udziału w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa. W wersji przedstawionej przez posła sprawozdawcę jak i mego poprzednika, na wniosek większości postuluje się zwiększenie udziału procentowego w poborze przez samorządy lokalne podatku dochodowego od osób prawnych mających siedzibę na terenie gminy. W projekcie rządowym wskaźnik ten wynosił 2% natomiast komisja podniosła go do 5%. Na wniosek większości komisji podwyższa się wpływy z podatku dochodowego od osób fizycznych opodatkowanych na zasadach ogólnych z 15% w wersji rządowej do 50% oraz do 20% wpływy z podatku od płac oraz podatku od wynagrodzeń i wyrównawczego. Pozornie wydaje się, że zwiększone udziały w poborze wymienionych podatków są rozwiązaniem właściwym i dającym przez to większą samodzielność gminom. Jednak, uwzględniając, że dysproporcje w nasyceniu poszczególnych jednostek gminnych w podmioty gospodarcze czy zakłady pracy jest bardzo różne, moim zdaniem jest to nie do końca najszczęśliwsza propozycja. Pieniądze z tego tytułu zasilą przede wszystkim gminy mocne gospodarczo, a ściślej mówiąc, skorzystają na tym przede wszystkim gminy typu miejskiego czy aglomeracje o dobrze rozwiniętym potencjale przemysłowym i usługowym, natomiast gminy typowo wiejskie i małomiasteczkowe nadal stoją przed widmem pustej kasy i przed problemem wielu niezałatwionych pilnych zadań, a nawet przed widmem bankructwa. Dla bardzo wyrazistego zobrazowania tej sprzeczności interesów przedstawię to w liczbach wymiernych. Wskutek zwiększenia wpływów z podatku dochodowego od osób prawnych do kas samorządowych, budżet państwa pomniejszony zostanie o 3,7 bln zł. Z tej sumy przypadnie budżetom gmin wiejskich tylko 300 mld zł, natomiast pozostałe prawie 3,5 bln zł przejdzie do kas miejskich. Przy podatku dochodowym od osób fizycznych zwiększonym z 15 do 50% uszczerbek budżetu centralnego wyniesie 2,5 bln zł, z tego dla samorządów wiejskich przypadnie 200 mld zł, pozostałe 2,3 bln zł zasili samorząd miast. Ujmując to globalnie, fundusz centralny, który miał w postaci subwencji wyrównywać gminom niedobory, zostanie pomniejszony o ponad 1/3 ogólnych wpływów, tj. o 6,2 bln zł, z czego 5,7 bln zł zasili budżety miast, a tylko 500 mld zł budżety wsi. Czy są to prawidłowe proporcje, zważywszy, że póki co na wsi mieszka jeszcze około 40% społeczeństwa? Zdaję sobie sprawę, że rozdzielanie środków finansowych przez administrację centralną jest ograniczaniem samorządności, ale co jest dzisiaj lepsze? Czy tworzenie na siłę systemu niezależności finansowej samorządów ze świadomością skazania na zagładę finansową czy wegetację znacznej części gmin słabych gospodarczo, czy też potraktowanie jeszcze tego jednego roku jako okresu przejściowego? Bogatsi o pewne doświadczenia funkcjonowania samorządów i ich finansów moglibyśmy zbudować trwały system finansowy, który będzie akceptowany przez znaczną część przedstawicieli samorządów lokalnych, dlatego opowiadam się za wnioskiem mniejszości, to jest za utrzymaniem art. 3 ust. 1 pkt 1 i 2 w brzmieniu zaproponowanym przez rząd. Opowiadając się za wnioskiem mniejszości, wyrażam nie tylko własne stanowisko, ale także opinię Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego i w znacznej części działaczy samorządowych mojego okręgu wyborczego Lubartów, z którymi niniejszy projekt konsultowałem.</u>
          <u xml:id="u-401.3" who="#PosełMarianStarownik">Pozwólcie państwo, że zaproponuję wniesienie poprawki, a ściślej mówiąc, rozszerzenie zapisu art. 15 ust. 2 pkt 5, mówiącego o wysokości przyznawanej subwencji wyrównawczej dla każdej z gmin, ustalanej przy zastosowaniu wzoru przez ministra finansów. Obecny zapis pkt. 5 brzmi: „Dochody kalkulacyjne — zrealizowane w roku bazowym dochody ze źródeł określonych w art. 1 pkt 1 i 2” i w tym miejscu powinno się rozszerzyć zapis o art. 3 polegający na wliczeniu poszczególnych gmin korzystających z subwencji wyrównawczej.</u>
          <u xml:id="u-401.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-402">
          <u xml:id="u-402.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-402.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Sroczyńskiego z Polskiej Unii Socjaldemokratycznej, kolejnym mówcą będzie pani poseł Anna Knysok.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-403">
          <u xml:id="u-403.0" who="#PosełJanSroczyński">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Dzisiejsza debata dotyczy niezmiernie ważnego problemu — takiego rozdziału skąpych środków finansowych, aby jak najlepiej zaspokoić ogromne potrzeby kraju.</u>
          <u xml:id="u-403.1" who="#PosełJanSroczyński">Przykro mi, ale będę wyrażał przeciwną opinię niż mój szanowny poprzednik, ponieważ rozdział środków budżetowych musi być zgodny z zasadami samorządności i gospodarności, a przede wszystkim z systemem motywacyjnym, który bez wątpienia, stanowi zaczyn postępu i rozwoju. Scentralizowanie wszystkich dochodów w ręku ministra finansów i pozbawienie możliwości gospodarowania stosowną ich częścią przez samorządy terenowe, których głównym źródłem finansowania miałyby być subwencje, nie można uważać za właściwe rozwiązanie. Jest to rozwiązanie antymotywacyjne dla samorządów, oczywiście zwłaszcza dla samorządów gmin uprzemysłowionych. Rozwiązanie to prowadzi prostą drogą do hamowania rozwoju wielkich zakładów przemysłowych, bardzo uciążliwych dla środowiska i ludności, a w rezultacie nieopłacalnych, gdyż przynoszą samorządom terytorialnym znikomą korzyść a maksimum kłopotów.</u>
          <u xml:id="u-403.2" who="#PosełJanSroczyński">Przewidywane subwencje będą przyznawane nie tyle według zobiektywizowanych kryteriów, o które trudno, ale według zasad autorytatywnych ustalonych przez — z całym szacunkiem — pana ministra finansów, a prawidłowość ich realizacji poddana zostanie kontroli regionalnych izb obrachunkowych. System ten czyni z rad i zarządów bezwolne ogniwo struktury administracji finansowej państwa. Zła sytuacja finansowa gmin uprzemysłowionych, co z całym naciskiem chcę podkreślić, w konsekwencji doprowadzi do mniejszych wpływów do skarbu państwa, a tym samym ograniczy subwencje dla gmin dysponujących mniejszym dochodem uzyskiwanym z podatku dochodowego. Przecież z tych tzw. bogatych gmin skarb państwa czerpie fundusze na subwencje. Jeżeli te gminy ulegną dalszej degradacji, a to im zagraża, oczywiście suma środków na subwencje zostanie ograniczona. Jako przykład szczególnie jaskrawy tzw. bogatego województwa może posłużyć GOP, czyli województwo katowickie. Przynosi ono około 25% dochodu narodowego, a w roku bieżącym przekazało do skarbu państwa olbrzymią kwotę 30 bln zł, z tego otrzymało łącznie 3,6 bln zł, a więc około 12%. Jest to oczywiście ogromna suma, ale jeżeli uwzględnimy, że województwo to liczy 4 mln ludzi, to okaże się, że kwota ta nie pokrywa najniezbędniejszych potrzeb tej ogromnej aglomeracji. Była ona, niestety, przez 45 lat zaniedbywana. Rozwijano nadmiernie, aż do absurdu, ciężki przemysł, zaniedbując zupełnie infrastrukturę, przeludniając Śląsk drogą rekrutacji siły roboczej z zielonych województw, prowadząc do katastrofy ekologicznej, kulturowej, wreszcie zdrowotnej. Przepraszam Wysoką Izbę, że się zatrzymałem na tym temacie, ale ponieważ jest to główny region zasilający skarb państwa, wobec powyższego w interesie kraju leży, ażeby ten region się rozwijał, a nie ulegał degradacji. Chcę przypomnieć tylko, że region ten jest uznany za obszar katastrofy ekologicznej, że degradacja powietrza, gleby i wód jest katastrofalna, że — przepraszam, obrazowo powiem — na 1 km2 terenu rocznie spada od kilkuset do ponad tysiąca ton pyłu, to jest, obrazowo mówiąc, 2–3 cegły na metr kwadratowy. Jest to po prostu niewyobrażalny dramat. Śląsk w związku z tym legitymuje się najniższymi wskaźnikami infrastruktury na głowę mieszkańca. W skali kraju zajmuje wśród województw miejsca od 36 do 47, a pamięć o przedwojennej autonomii Śląska, kiedy to 35–40% dochodów pozostawało na miejscu, stwarza nastrój frustracji i niezadowolenia, co wykorzystują ekstremiści, separatyści — podkreślam — niejednokrotnie inspirowani przez ziomkostwa.</u>
          <u xml:id="u-403.3" who="#PosełJanSroczyński">Stan zdrowia ludności województwa katowickiego wykazuje najgorsze wskaźniki w Polsce. Nie będę się nad tym zatrzymywał, bo wspominano o tym niejednokrotnie, chcę tylko powiedzieć, że ostatnie badania wykazały zmiany kodu genetycznego, a więc substancji decydującej o aktualnym rozwoju. Nie będę także mówił o dzieciach i wnukach mieszkańców Śląska, przebywających pod niszczycielskim wpływem węglowodorów aromatycznych, zwłaszcza benzaalfapyronu. Stan ten oczywiście prowadzi do wielkich strat materialnych tak w budynkach jak i w urządzeniach szybciej niszczejących. Nie mówię tu o względach humanitarnych, tylko o względach czysto ekonomicznych. W tej sytuacji Śląsk ginie, ten najbogatszy region naszej Ojczyzny, który służył jej wiernie, był i jest nie tylko zagłębiem skarbów podziemnych, ale wspaniałym dziedzictwem kultury, stacza się coraz szybciej po równi pochyłej. Utrata Śląska byłaby dla narodu niepowetowaną szkodą. Docenił to prezes Rady Ministrów i powołał Komisję do Spraw Ochrony Śląska. Jednakże wiadomo, że najznakomitsza komisja niewiele zdziała, jeśli nie będzie dysponowana odpowiednimi funduszami, którymi świadomie będzie mogła rozporządzać. Nie żądamy wiele, nie chcemy niczego od naszego biednego kraju, ale zwracamy się do Wysokiego Sejmu i do rządu z gorącym apelem — zostawcie samorządom taką część naszego dorobku, który pozwoli dotrwać do lepszych czasów. Odnosi się to nie tylko do naszego województwa i do naszego regionu. Odnosi się to do wszystkich województw uprzemysłowionych, wiele z nich już jest w podobnej sytuacji, inne jeśli nie dziś, to jutro czy za rok znajdą się w podobnej sytuacji. Konkretyzując, popieramy usilnie wniosek mniejszości, poszerzony jednak, to znaczy w art. 3 ustawy w ust. 1 w pkt. 1 cyfrę „5%” zastąpić liczbą „10%”; w pkt. 2 zamiast 20% wstawić 30% od podatku od wynagrodzeń i podatku wyrównawczego oraz zachować poprzednio skreślony w ostatecznej wersji projektu ustawy, a zaproponowany w pierwszym projekcie rządowym, ust. 2 dotyczący Prawa górniczego i renty górniczej i utrzymać ją w wysokości 50%, a pozostałą część zdania dotyczącą pozostawienia jej w dyspozycji Rady Ministrów skreślić.</u>
          <u xml:id="u-403.4" who="#PosełJanSroczyński">Taka modyfikacja nie tylko pozwoli na powolne hamowanie degradacji Śląska i ratowanie go przed frustracją, podobnie jak i innych województw przemysłowych, ale przyczyni się do rozwoju nowoczesnego, niezagrażającego środowisku przemysłu, uruchamiając inicjatywę i możliwości naszego regionu, co wkrótce będzie owocować dla całego kraju.</u>
          <u xml:id="u-403.5" who="#PosełJanSroczyński">W związku z przytoczoną argumentacją składam formalny wniosek o dokonanie w projekcie ustawy stosownych zmian. Wniosek taki złożyłem uprzednio na piśmie do przewodniczących połączonych komisji sejmowych, obradujących nad poprawkami do projektu ustawy, a obecnie wręczam go, z podpisami dwudziestu kilku posłów.</u>
          <u xml:id="u-403.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-404">
          <u xml:id="u-404.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-404.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Głos ma obecnie pani poseł Anna Knysok z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, kolejnym mówcą będzie pani poseł Barbara Blida.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-405">
          <u xml:id="u-405.0" who="#PosełAnnaKnysok">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ustawa kompetencyjna przyjęta na początku roku w pewnym stopniu ograniczyła samorządność gmin, podporządkowując je administracji rządowej. W omawianej dzisiaj ustawie również zawarta jest podobna filozofia. Widać w niej wyraźnie ciągłe regulowanie budżetów terenowych poprzez Ministerstwo Finansów, które w myśl założenia, że zawsze wie lepiej, będzie lepiej wiedziało, jakie są potrzeby danej gminy i stosując zasady „urawniłowki”, będzie zabierało jednym i dawało innym. Ta koncepcja centralistycznego zarządzania finansami gmin widoczna jest między innymi w art. 3, w którym przyznaje się gminom udział w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa. Wysokość tego udziału budzi moje zastrzeżenia, w związku z czym chciałam poprzeć, tak jak mój poprzednik, poprawkę dotyczącą art. 3 ust. 1 i dotyczącą przyznania gminom 10% wpływów z podatku dochodowego od osób prawnych mających siedzibę na terenie gminy.</u>
          <u xml:id="u-405.1" who="#PosełAnnaKnysok">Uważam, że Polska będzie silna jedynie wtedy, gdy silne będą gminy, a dla rozwoju kraju nie wystarczą tylko działania rządu, muszą one być wsparte szeroką inicjatywą samorządów lokalnych, sprzyjającą rozwojowi gospodarczemu, ale można na to liczyć tylko wówczas, kiedy zasobność kas gminnych będzie zależała od wyników gospodarczych osiąganych na ich terenie. Pozostawienie gminom tylko 5% podatku dochodowego ma wybitnie antymotywacyjny charakter, bowiem w żaden ścisły sposób dochód gminy nie jest powiązany z jej efektywnością gospodarczą. Żadna gmina nie będzie więc zainteresowana ani utrzymaniem, ani lokowaniem na swoim terenie przetwórni, małych czy większych zakładów przemysłowych. Ich istnienie będzie się wiązało jedynie z kłopotami, to znaczy z większymi kosztami utrzymania infrastruktury gminnej czy skażeniem środowiska, zaś cały wysiłek samorządów skieruje się na wyżebrywanie większych subwencji w Ministerstwie Finansów i na nadmierny fiskalizm wobec drobnych podmiotów gospodarczych. Obserwujemy to już teraz wobec handlu i rzemiosła. Uważam więc wniosek mniejszości za zasadny i proszę Wysoką Izbę, żeby go poparła.</u>
          <u xml:id="u-405.2" who="#PosełAnnaKnysok">Ponieważ poprawkę, którą chciałam zgłosić, zgłosił mój poprzednik, odniosę się jeszcze tylko do jednej sprawy. Popieram wniosek mniejszości dotyczący skreślenia art. 26. W artykule tym zapisano dodatkową subwencję dla miasta Warszawy w wysokości 15% sumy kwot subwencji ogólnych dla gmin. Artykuł ten oznacza wyjątkowe potraktowanie związku gmin warszawskich. Mogłabym przytoczyć szereg argumentów finansowych z przeszłości, które potwierdzałyby konieczność skreślenia tego artykułu. Jednak nie chodzi chyba o to, by rozliczać uprzywilejowane traktowanie Warszawy w przeszłości. Mam natomiast pytanie, jak w sytuacji, kiedy musimy w miarę równo dzielić biedę, wytłumaczyć gminom, bo nie mamy innego wyjścia, że stawiamy jeden związek gmin w uprzywilejowanej sytuacji. I ostatni argument, moim zdaniem bardzo ważny. Zapis ten w moim rozumieniu jest sprzeczny z Konstytucją, w której w rozdziale VI o samorządzie terytorialnym nie przewidziano odrębnego subwencjonowania związków gmin. Artykuł 47 stanowi bowiem, że istnieją dochody własne gminy uzupełnione subwencjami z budżetu centralnego i tylko tyle, nie ma ani słowa o subwencjach dla związków gmin. Pragnę przypomnieć Wysokiej Izbie, że obecnie powstało już wiele związków gmin uzdrowiskowych, gmin pomorskich, gmin wielkopolskich, gmin małych miasteczek, gmin gościnnych i gminy te po przyjęciu tego zapisu natychmiast wystąpią o podobną subwencję dodatkową. Uważam więc, że wniosek mniejszości o skreślenie art. 26 jest zasadny i proszę o poparcie go.</u>
          <u xml:id="u-405.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-406">
          <u xml:id="u-406.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-406.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Obecnie głos zabierze pani poseł Barbara Blida z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, kolejnym mówcą będzie pan poseł Marian Kowal.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-407">
          <u xml:id="u-407.0" who="#PosełBarbaraBlida">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Podstawą gospodarki finansowej gminy winien być autonomiczny budżet uchwalony przez radę gmin na okres roku kalendarzowego. Mimo iż o samorządności gmin mówi się więcej niż kiedykolwiek, obecni radni są jeszcze bardziej bezradni aniżeli ci, którzy działali poprzednio. Omawiany projekt ustawy wzbudził szereg emocji. Otrzymaliśmy w tej sprawie wiele stanowisk rad i sejmików. Najradykalniejsze z nich zobowiązują nas, posłów do odrzucenia w całości projektu ustawy. Uważam jednak, że odrzucić jej nie możemy. Istnieje konieczność uchwalenia budżetów terenowych, gminnych a brakuje normatywnych podstaw do ich konstruowania. Należy więc, moim zdaniem, to małe gminne prawo budżetowe uchwalić jako ustawę epizodyczną, tymczasową, obowiązującą tylko w roku 1991, aby dać rządowi czas na opracowanie całościowego aktu normatywnego.</u>
          <u xml:id="u-407.1" who="#PosełBarbaraBlida">Ministerstwo Finansów uczyniło system naczyń połączonych z dwóch pozycji: udziału w podatku dochodowym i subwencji. Jeżeli będzie rósł udział budżetów gminnych w podatku dochodowym, to drugi element tego połączonego naczynia, mianowicie kwoty, które mają być przeznaczone na subwencje wyrównujące budżety lokalne, będzie malał. Jeżeli zaś ten udział będzie niski, to wiadomo, że przez połączenie tego systemu będzie rosła pozycja subwencji na wyrównywanie budżetów. Ujawniają się w ten sposób sprzeczne interesy:</u>
          <u xml:id="u-407.2" who="#PosełBarbaraBlida">— gmin, umownie nazwijmy je bogatych, mających na swym terenie podmioty gospodarcze, które uczestniczą w podatku dochodowym, gminy te zainteresowane są ustawowym założeniem maksymalnego udziału w podatku dochodowym;</u>
          <u xml:id="u-407.3" who="#PosełBarbaraBlida">— gmin ubogich w infrastrukturę techniczną, które są zainteresowane określeniem udziału w podatku dochodowym na minimalnym pozornie, licząc na to drugie z naczyń, czyli na wysokie subwencje.</u>
          <u xml:id="u-407.4" who="#PosełBarbaraBlida">Gmin bogatych i biednych mamy w kraju po połowie.</u>
          <u xml:id="u-407.5" who="#PosełBarbaraBlida">Chcę zwrócić uwagę Wysokiej Izby na pewne fakty. Funkcjonujący w gminie przemysł z reguły jest uciążliwy dla mieszkańców. Powoduje dewastację, degenerację środowiska, korzysta ze wspólnych dróg, wodociągów, kanalizacji i ciepłowni, powodując ich przyspieszone zużycie, a więc konieczność ponoszenia nakładów na odtworzenie. W wielu przypadkach w zakładach tych pracuje ludność napływowa, której trzeba zapewnić utrzymanie, hotele, mieszkania, dostęp do kultury, handlu, usług, komunikacji, szpitali, przychodni itd. Wszystkie te problemy w zwielokrotnionym wymiarze występują w aglomeracjach wielkoprzemysłowych, w tym przede wszystkim na Śląsku, gdzie dodatkowo oprócz niespotykanego nigdzie indziej na świecie zanieczyszczenia środowiska mamy do czynienia ze zjawiskiem szkód górniczych, powodującym deformację terenu, dróg, niszczenie zabudowy i uzbrojenia. Nie wszyscy też wiedzą, że na przykład koszt budowy mieszkania na Śląsku jest średnio o 20% wyższy z uwagi na konieczność przezbrajania fundamentów, stosowania dodatkowych kompensacji na sieciach zewnętrznych, a normowe zużycie wody pitnej, a więc również koszty jej produkcji i transportu, jest o 50% wyższe niż w innych regionach kraju. Nie można też zapomnieć o wyższych niż gdzie indziej kosztach związanych z utrzymaniem służby zdrowia, z uwagi na większą zachorowalność mieszkańców aglomeracji wielkoprzemysłowych. Na to wszystko środki ma zapewnić gospodarz, czyli samorząd terytorialny. Jeżeli gmina nie będzie zainteresowana finansowo, czyli nie będzie miała zagwarantowanego wpływu pieniędzy do jej kasy, rekompensujących uciążliwości związane z funkcjonowaniem na swoim terenie przemysłu, nie będzie również zainteresowana w wydawaniu zezwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej i przemysłowej na jej terenie. Nic natomiast nie stoi na przeszkodzie, aby te gminy, które tu określamy jako ubogie, wykazały się aktywnością i inicjatywą w kierunku uruchamiania działalności gospodarczej, przetwórstwa itp. W tym przypadku wyższy procentowy udział budżetu gmin w podatku dochodowym, moim zdaniem, będzie działał na władze tych gmin mobilizująco.</u>
          <u xml:id="u-407.6" who="#PosełBarbaraBlida">Bogactwo gmin przemysłowych jest mitem funkcjonującym wśród tych, którzy w nich nie mieszkają. Dlatego wnioskuje w ślad za posłem prof. Sroczyńskim następujące zmiany:</u>
          <u xml:id="u-407.7" who="#PosełBarbaraBlida">— w art. 3 w pkt. 1 zamiast 5% wpływów z podatku dochodowego od osób prawnych przyjąć 10%, zgodnie zresztą z jednym z wniosków mniejszości;</u>
          <u xml:id="u-407.8" who="#PosełBarbaraBlida">— w tym samym artykule w pkt. 2 zamiast 20% wpływów z podatku od płac oraz podatków od wynagrodzeń i wyrównawczego przyjąć minimum 30%.</u>
          <u xml:id="u-407.9" who="#PosełBarbaraBlida">Równocześnie proponuję dodać ust. 2 w brzmieniu: „Gminie przysługuje prawo do udziału we wpływach z opłat za nabycie użytkowania górniczego złóż kopalni oraz opłat za wydobywanie kopalin podlegających Prawu górniczemu w wysokości 50%”. Zapis mniej więcej tej treści znajdował się w pierwszej wersji projektu rządowego. Nie wiem dlaczego w wersji przedstawionej przez komisję został, że tak powiem, wyrzucony.</u>
          <u xml:id="u-407.10" who="#PosełBarbaraBlida">Na poparcie moich wniosków powiem, że w państwach Europy Zachodniej — na które się zapatrujemy i z których ostatnio bierzemy jakieś tam przykłady — gdzie instytucja samorządowa ma swoje bardzo dobre tradycje, np. w Republice Federalnej Niemiec, wielkość udziału budżetu terenowego w podatku dochodowym dochodzi do 40%.</u>
          <u xml:id="u-407.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-408">
          <u xml:id="u-408.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-408.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Obecnie głos zabierze pan poseł Marian Kowal z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie pani poseł Krystyna Grzęda.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-409">
          <u xml:id="u-409.0" who="#PosełMarianKowal">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałbym wnieść małą poprawkę do art. 27, który nakłada obowiązek na osoby prawne posiadające zakłady sporządzające bilans samodzielny, siedziby których są na terenach gmin poza siedzibą osoby prawnej, że mają odprowadzać podatki, to znaczy podatki dochodowe, jak również podatki od płac, do budżetów tych gmin, gdzie są siedziby zakładów. Jest to rozwiązanie ze wszech miar słuszne i niekwestionowane i rozwiązuje jakby częściowo sprawę, to jest tych zakładów, które sporządzają bilans. Natomiast w praktyce występują również zakłady, które nie sporządzają bilansów, a które również mają swoje siedziby poza siedzibą osoby prawnej. Na terenie mojego województwa — muszę to powiedzieć, bo tę sprawę badałem — tych zakładów jest dużo więcej niż tych, które sporządzają bilans. W związku z tym ten właśnie problem dla tych małych miast i małych miasteczek, gdzie tego typu zakłady funkcjonują, jest nie rozwiązany, gdyż funkcjonujące w nich zakłady korzystają z infrastruktury miejskiej, z dróg, są dla nich uciążliwe, natomiast nie odprowadzają praktycznie żadnych podatków właśnie do tych gmin, w których są te zakłady produkcyjne czy usługowe, a odprowadzają akurat do innych gmin, które po prostu w ten sposób bogacą się. I dlatego proponuję poprawkę do art. 27, to znaczy proponuję dodać ust. 2, bo ust. 1 byłby bez zmian. Proponuję mianowicie dodać ust. 2 o brzmieniu: „Jeżeli osoba prawna posiada zakłady (oddziały) nie sporządzające bilansu, położone na terenie innych gmin niż gmina, na terenie której ma siedzibę osoba prawna, to udziały we wpływach w podatku od płac, o których mowa w art. 3 pkt 2, osoba prawna przekazuje do budżetu tych gmin, na terenie których położone są te zakłady”.</u>
          <u xml:id="u-409.1" who="#PosełMarianKowal">Ten problem zgłaszałem na połączonym posiedzeniu Komisji: Ustawodawczej, Samorządu Terytorialnego oraz Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów. Merytorycznie nie było to kwestionowane, z tym, że wtedy nie zostało to poddane pod głosowanie, gdyż w sprawie samej możliwości technicznej odprowadzania podatków w ten sposób miał wypowiedzieć się minister finansów i miał te uwagi po prostu zgłosić do komisji do posła sprawozdawcy. Te uwagi nie zostały zgłoszone przez ministra finansów, w związku z tym nie znalazło to odbicia w sprawozdaniu komisji.</u>
          <u xml:id="u-409.2" who="#PosełMarianKowal">Jestem praktykiem i po prostu to sprawdzałem. Pracowałem akurat w takim zakładzie, który posiadał również zakłady, i to liczne, w innych gminach. Przecież każdy zakład, każda osoba prawna sporządza listy płacy według zakładów i ich siedzib. Pobory wypłacane są właśnie w tych zakładach pracy, gdzie ci pracownicy pracują i moim zdaniem nie ma najmniejszych przeszkód technicznych, aby procentowo wyliczyć — odpowiednio według zasad — ten podatek i odprowadzić go za pośrednictwem urzędu skarbowego do tej gminy, gdzie właśnie jest siedziba zakładu. Jest to na pewno dodatkowa praca, ale według mojego szacunku potrzeba 2–3 godziny miesięcznie na sporządzenie takiego rozliczenia, gdyż jest lista płacy. Przecież jak się nalicza podatek wyrównawczy, to jest sporządzana deklaracja według osób, które płacą ten podatek, z podaniem ich adresów. Na podstawie tej deklaracji trzeba zrobić przelew według gmin, tak samo z listy płacy procentem naliczyć podatek i od tego podatku odprowadzić zgodnie z zasadami odpowiednią kwotę. Wiem, że jest to jakby dodatkowe obciążenie, ale w moim odczuciu jest ono niezbędne i niewielkie czasowo, a po prostu pozwoli bardziej zainteresować małe gminy rozwojem, stworzy motywacje do zezwalania na uruchamianie zakładów na swoim terenie, a nawet na poszukiwanie dużych, prężnych zakładów, które utworzyłyby u nich te zakłady, gdyż będą czerpać jakieś tam dochody, małe, bo od podatku od płac, ale będą czerpać. Natomiast kiedy żadne dochody z zakładów nie trafiają do gmin, na terenie których się znajdują, nie są one w ogóle zainteresowane w poszukiwaniu czy w wykazywaniu przedsiębiorczości, w poszukiwaniu zwiększenia swoich dochodów, tylko wtedy żądają dotacji czy subwencji od ministra finansów.</u>
          <u xml:id="u-409.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-410">
          <u xml:id="u-410.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-410.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Obecnie głos zabierze pani poseł Krystyna Grzęda z Polskiej Unii Socjaldemokratycznej. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Paweł Łączkowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-411">
          <u xml:id="u-411.0" who="#PosełKrystynaGrzęda">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Z szacunkiem odnoszę się do prac komisji, które po pierwszym czytaniu rządowego projektu ustawy (druk nr 571) przygotowały sprawozdanie w druku nr 590, uwzględniając w nim niektóre poprawki do pierwotnej wersji projektu ustawy. Dotyczy to sprawy zasadniczej, a więc potraktowania tejże ustawy jako aktu doraźnego, o czym mówi wyraźnie art. 29, a także zastąpienia niejasnych sformułowań bardziej precyzyjnymi, co niewątpliwie wyeliminuje swobodną ich interpretację i uznaniowość.</u>
          <u xml:id="u-411.1" who="#PosełKrystynaGrzęda">Pozytywne odczucia zarówno moje, jak również i moich wyborców, nie przesłoniły jednak niedoskonałości, które są możliwe do usunięcia przy uwzględnieniu przez Wysoką Izbę następujących wniosków sformułowanych w wyniku konsultacji przeprowadzonych przeze mnie z pracownikami samorządowymi i pracownikami:</u>
          <u xml:id="u-411.2" who="#PosełKrystynaGrzęda">W art. 3 proponuję zarówno podatek od płac jak i podatek dochodowy od osób fizycznych traktować jako dochody gmin bez określenia, że są to udziały od podatku stanowiącego dochód budżetu państwa. Takie zredagowanie prowadzi do uniezależnienia budżetu od podatnika, bo gmina pieniądze ma z udziału w budżecie państwa a nie od tego, kto ten obowiązek podatkowy realizuje. Mieszkańcy gminy jako wspólnoty przestają się czuć związani podatkiem z tą wspólnotą. W związku z powyższym proponuję skreślić w art. 3 wyrazy: „udziały w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa w wysokości”, a pozostawić tylko zapis: „dochodami gminy są”, gdyż obywatel jest podatnikiem gminy a nie budżetu państwa Proponowany zapis zgodnie z projektem sugeruje, że gmina ma prawo do dotacji określonych procentowo z wpływów z podatków dochodowych itd. Już nie będę tutaj przedstawiała dalszych sformułowań.</u>
          <u xml:id="u-411.3" who="#PosełKrystynaGrzęda">Ponadto w art. 3 w pkt. 1 proponuję wykreślić po przecinku słowa: „z zastrzeżeniem art. 27”, o którym bardzo obszernie wspominał przed chwilą mój przedmówca, gdyż artykuł ten wprowadza nowe „enklawy” krzywdzące gminy, na terenie których są jednostki nie sporządzające bilansu. W efekcie na te gminy spadają kłopoty związane z działalnością tych zakładów i ich pracowników, to jest mieszkańców gminy, a korzyści czerpać będą silne ośrodki z innego terenu, czyli bogacić się będą nadal bogaci, a biedni będą dodatkowo skrzywdzeni. W związku z powyższym proponuję w art. 27 skreślić w pierwszym zdaniu słowa: „sporządzające bilans”. Samorząd powinien być zainteresowany powstawaniem, tak jak właśnie wspomniał szanowny przedmówca, na swoim terenie agend, które będą przynosiły korzyści finansowe, a nie dzięki usytuowaniu których w terenie będą tworzone możliwości do poważnych dochodów finansowych kierownictw zlokalizowanych w innych miastach.</u>
          <u xml:id="u-411.4" who="#PosełKrystynaGrzęda">W treści art. 5 moje wątpliwości budzi zapis pierwszego zdania i pkt. 2: „Dochodami gmin poza wymienionymi w art. 1–4 mogą być: (właśnie o te dwa słowa chodzi) pkt. 2. dotacje celowe z budżetu państwa na realizację zadań z zakresu administracji rządowej zleconych w trybie art. 8 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym”.</u>
          <u xml:id="u-411.5" who="#PosełKrystynaGrzęda">Pozwolę sobie zauważyć, że w świetle art. 8 ustawy samorządowej „zadania zlecone są wykonywane po zapewnieniu środków na ich realizację”. W związku z tym proponuję w art. 5 w pierwszym zdaniu powodujące kolizję między dwiema ustawami słowa: „mogą być”, co można interpretować, że nie muszą, zastąpić słowami „są także”.</u>
          <u xml:id="u-411.6" who="#PosełKrystynaGrzęda">W trakcie pierwszego czytania projektu ustawy zgłaszam zastrzeżenia do treści art. 9. Umknęły one jednak uwadze komisji. Pragnę zatem raz jeszcze wrócić do tego tematu. W art. 9 ust. 1 podmiotem uprawnionym do udzielania ulg, odroczeń i umorzeń podatkowych, a więc do zmiany budżetu gminy jest: wójt, burmistrz czy prezydent. W ust. 2 tym podmiotem jest urząd skarbowy działający zgodnie z wolą zarządu gminy, a w art. 18 ust. 2 pkt 4 ustawy samorządowej czytamy, że „uchwalenie budżetu należy do wyłącznej właściwości rady gminy”, zaś wykonywanie budżetu zgodnie z art. 30 ust. 2 pkt 4 jest ustawową kompetencją zarządu gminy. Odpowiedzieć zatem trzeba na pytanie, czy pomniejszanie dochodów gminy powinno być realizowane raz przez wójta, i to bez stanowiska zarządu, a raz przez urząd skarbowy, ale w wyniku decyzji zarządu gminy? Proponuję — po raz kolejny — dać te kompetencje tylko zarządowi gminy jako jej organowi wykonawczemu. W tej sytuacji w ust. 1 wyrazy: „wójta lub burmistrza” zastąpiłyby wyrazy: „zarządu gminy”.</u>
          <u xml:id="u-411.7" who="#PosełKrystynaGrzęda">Kolejna z poważniejszych uwag dotyczy art. 25 pkt 4. Ten niewinnie brzmiący zapis, że w art. 83 ust. 2 dodaje się wyrazy: „z wyłączeniem przepisów art. 54”, prowadzi wprost do:</u>
          <u xml:id="u-411.8" who="#PosełKrystynaGrzęda">— po pierwsze, obciążenia gmin wszystkimi kosztami kolegium odwoławczego, a więc zadaniami, które dotychczas realizował wojewoda i dwudziestu kilku dyrektorów wydziałów urzędu wojewódzkiego, którzy realizowali zadania administracji rządowej;</u>
          <u xml:id="u-411.9" who="#PosełKrystynaGrzęda">— po drugie, prawnego uniemożliwienia przelania na rachunek sejmiku jakichkolwiek środków finansowych (nawet darowizny) poza składkami gmin;</u>
          <u xml:id="u-411.10" who="#PosełKrystynaGrzęda">— po trzecie, traktowania sejmiku przez gminy jako „balastu” obciążającego gminę, a więc zalążku konfliktów pomiędzy samorządami a ich reprezentacją. Konflikt będzie tym większy im większa będzie liczba odwołań od decyzji wójtów, czyli im pełniej ludzie będą korzystać z przysługującego im prawa odwoływania się od decyzji.</u>
          <u xml:id="u-411.11" who="#PosełKrystynaGrzęda">W związku z tym proponuję w art. 25 ust. 4 po wyrazach: „z wyłączeniem przepisów art. 54” dodać: „ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 2 pkt 3 i 4”, czyli te, które nie dotyczą osób prawnych, czyli gmin mogących ustalać podatki i prowadzić działalność gospodarczą.</u>
          <u xml:id="u-411.12" who="#PosełKrystynaGrzęda">Jeżeli powyższe proponowane zmiany zostaną uwzględnione, sejmik samorządowy, mając możliwości pozyskania dodatkowych środków, nie byłby dla gminy dodatkowym obciążeniem a autentycznie mógłby realizować swoje ustawowe funkcje: pomoc szkoleniową, funkcje organu odwoławczego i organu wyższego stopnia w rozumieniu ustawy Kodeks postępowania administracyjnego.</u>
          <u xml:id="u-411.13" who="#PosełKrystynaGrzęda">Liczę na to, że Wysoka Izba popatrzy życzliwie na te propozycje, co w okresie budowy podstaw samorządu terytorialnego jest bardzo ważne. Należy bowiem pamiętać, że każdy błąd w jego fundamencie odbije się niekorzystnie na całości nowej konstrukcji kształtu naszego państwa.</u>
          <u xml:id="u-411.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-412">
          <u xml:id="u-412.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-412.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Jako ostatnia przed przerwą zabierze głos pani poseł Stanisława Krauz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-413">
          <u xml:id="u-413.0" who="#PosełStanisławaKrauz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ja króciutko. W związku z tym, że już inni powiedzieli chyba wszystko to, co było do powiedzenia na temat finansowania gmin, przyłączam się do wniosku mniejszości, który zgłosił i uzasadnił tak dokładnie pan poseł Suchodolski, a poparła pani Anna Knysok. Chciałam tylko zgłosić poprawkę do rozdziału drugiego: „Zasady ustalania i przekazywania subwencji ogólnych dla gmin”. W art. 12 ust. 1 pkt 4 proponuję zmianę redakcji z: „opieki społecznej” na: „pomocy społecznej”. Wczoraj przyjęliśmy ustawę o pomocy społecznej, w związku z tym nie można byłoby tego tak zostawić tu w tej ustawie o dochodach i subwencjach gmin. Chciałabym więc wnieść tę poprawkę i prosić o jej przyjęcie. Uzasadnienia do wniosków mniejszości już były przedstawiane.</u>
          <u xml:id="u-413.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-414">
          <u xml:id="u-414.0" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-414.1" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Na tym zakończylibyśmy obrady w tej części posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-414.2" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, ponieważ czeka nas przegłosowanie tych wszystkich ustaw, które omawialiśmy w poprzednich częściach posiedzenia, gorąco proszę, abyście państwo byli punktualnie o godz. 18 w ławach sejmowych, abyśmy mogli te ustawy przegłosować. Jeszcze raz bardzo serdecznie o to proszę. Oczywiście zwracam się do osób obecnych na sali obrad, ale proszę łaskawie nieobecnych również nakłonić do tego, aby o godzinie 18 byli w ławach poselskich.</u>
          <u xml:id="u-414.3" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">W czasie przerwy odbędzie się Konwent Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-414.4" who="#WicemarszałekTeresaDobielińskaEliszewska">Zarządzam przerwę do godziny 18.</u>
          <u xml:id="u-414.5" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min 30 do godz. 18 min 05)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-415">
          <u xml:id="u-415.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-415.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-415.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kontynuujemy rozpatrzenie punktu 8 porządku dziennego. Jest to sprawozdanie komisji o rządowym projekcie ustawy o dochodach gmin i zasadach subwencjonowania.</u>
          <u xml:id="u-415.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Do dyskusji w chwili obecnej zapisanych jest 8 posłów.</u>
          <u xml:id="u-415.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Jako pierwszego proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Jerzego Orła z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Wiesław Woda.</u>
          <u xml:id="u-415.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o ciszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-416">
          <u xml:id="u-416.0" who="#PosełJerzyOrzeł">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Prezentowana dzisiaj ustawa, po „obróbce” w komisji, jest na pewno lepsza niż ta, którą otrzymaliśmy, natomiast nie jest to jeszcze ustawa taka jak być powinna. Nie udało się nam w tej ustawie uregulować bardzo ważnej, a tą sprawą jest rozdzielenie podatków, które wpływają do budżetu centralnego, od tych podatków, które wpływają do gminy. Intencją gmin i działaczy samorządowych jest to, aby to były dwa oddzielne podatki i aby tymi podatkami mogła dowolnie rozporządzać gmina. Może się to stać dopiero po wprowadzeniu zmian w ustawach podatkowych i mam nadzieję, że w ustawach, nad którymi komisje pracują, takie zmiany będą wprowadzone.</u>
          <u xml:id="u-416.1" who="#PosełJerzyOrzeł">Swoje wystąpienie chciałbym ograniczyć do wniosków mniejszości, a przede wszystkim do wniosku mniejszości nr 2, który mówi o tym, że wprowadza się krajowy związek gmin, czyli nowelizuje się ustawę o samorządzie terytorialnym. Jak państwo pamiętają, był taki projekt ustawy samorządowej. Później rozdział dotyczący krajowego związku gmin został skreślony i dopiero w momencie kiedy zaczęliśmy pracować nad ustawą budżetową, okazało się, że ten związek jest konieczny. Co prawda istnieje krajowy sejmik samorządowy powołany samorzutnie przez sejmiki wojewódzkie, ale ten krajowy sejmik posiada kilka wad:</u>
          <u xml:id="u-416.2" who="#PosełJerzyOrzeł">— po pierwsze, nie wszystkie województwa wchodzą w skład tego sejmiku, jedno województwo odmówiło udziału;</u>
          <u xml:id="u-416.3" who="#PosełJerzyOrzeł">— po drugie, że w tym krajowym sejmiku są reprezentowane sejmiki a nie gminy, uczestniczą w nich przeważnie osoby z miast wojewódzkich, a więc reprezentacja gmin, zwłaszcza wiejskich, jest bardzo słaba.</u>
          <u xml:id="u-416.4" who="#PosełJerzyOrzeł">Z rozmów z działaczami samorządowymi dowiaduję się, że inne województwa mają zamiar z tego sejmiku krajowego wystąpić. W opiniach, jakie napływały do naszej komisji sejmowej już po wprowadzeniu tego zapisu o krajowym sejmiku samorządowym, stwierdza się powszechnie, że taki związek jest potrzebny, natomiast krajowy sejmik samorządowy podkreśla, że nie powinno się wprowadzać związku gmin. Krajowy sejmik samorządowy stwierdza: „Nie kwestionując merytorycznej potrzeby istnienia ogólnopolskiej reprezentacji gmin w innej postaci, pragniemy z naciskiem podkreślić, że krajowy sejmik samorządu terytorialnego jest inicjatywą wywodzącą się z kręgów samorządowych, wynikającą z potrzeby posiadania takiej właśnie reprezentacji na szczeblu ogólnopolskim”.</u>
          <u xml:id="u-416.5" who="#PosełJerzyOrzeł">Większość krytykujących ten wniosek mniejszości stwierdza, że wprowadzenie takiej poprawki należałoby konsultować z już istniejącymi samorządami. Jest to argument słuszny, aczkolwiek trzeba zauważyć, że wprowadzając tę poprawkę do ustawy samorządowej, wprowadzamy tylko taki zapis, który mówi o tym, że ten krajowy związek się tworzy, natomiast nie rozstrzygamy merytorycznie ani organizacji tego związku, ani jego działania. Te sprawy — zgodnie z zapisem w tej ustawie — ma określić statut związku, który ma uchwalić Sejm i ta uchwała właśnie powinna być w sposób w miarę możliwości szeroki konsultowana z samorządami, tak aby statut tego związku odpowiadał życzeniom środowisk samorządowych. Chciałbym powiedzieć, że nie utworzenie takiego związku mocą ustawy może spowodować w przyszłości sytuację bardzo trudną, dlatego że może się okazać, iż w niedługim czasie będziemy mieli dwie reprezentacje krajowych sejmików czy inne ogólnopolskie reprezentacje gmin, np. powstał Związek Miast Polskich, powstają inne związki i wtedy będzie trudność w rozstrzygnięciu, z którymi opiniami rząd się ma liczyć, zwłaszcza jeżeli to dotyczy opinii, które są wymagane ustawowo. Dlatego apelowałbym do wszystkich posłów o przyjęcie tego wniosku dotyczącego krajowego związku gmin.</u>
          <u xml:id="u-416.6" who="#PosełJerzyOrzeł">Chciałbym również kilka słów powiedzieć o wniosku mniejszości nr 3 dotyczącym skreślenia art 26. Opowiadam się za skreśleniem tego artykułu. Obszerną motywację przedstawili w swoich wystąpieniach pani poseł Knysok i pan poseł Sroczyński, nie chcę więc powtarzać. Ewentualnie, jeżeli by istniała potrzeba jakiegoś wyróżnienia gmin warszawskich, to powinno to być zrobione w art. 12, gdzie mówi się o zwiększeniu liczby jednostek przeliczeniowych. Nie byłoby wtedy problemu czy art. 26 jest sprzeczny z Konstytucją czy nie, bo wątpliwości w tym zakresie są duże. Apeluję więc o głosowanie za wnioskiem mniejszości nr 2.</u>
          <u xml:id="u-416.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-417">
          <u xml:id="u-417.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-417.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Wiesława Wodę z Polskiego Stronnictwa Ludowego, a następnie panią poseł Janinę Kuś.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-418">
          <u xml:id="u-418.0" who="#PosełWiesławWoda">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Kiedy w tej Izbie trwała debata nad projektem ustawy o samorządzie, niektórzy jej twórcy i sympatycy wyrażali opinię, że w dniu 20 maja obudzimy się w nowej Polsce. Tak się nie stało. Obudziliśmy się w tej samej Polsce, z trudnymi problemami finansowymi gmin. Bardzo opóźniły się prace nad projektem ustawy o dochodach gmin i dlatego należy odrębnie ustalić terminy prac nad budżetami gmin.</u>
          <u xml:id="u-418.1" who="#PosełWiesławWoda">W wyniku prac w komisji po pierwszym czytaniu projektu ustawy wniesiono do niej szereg zmian. W dalszym ciągu mam jednak wiele uwag krytycznych, pomimo że ustawa ta ma obowiązywać tylko do końca 1991 roku.</u>
          <u xml:id="u-418.2" who="#PosełWiesławWoda">I tak:</u>
          <u xml:id="u-418.3" who="#PosełWiesławWoda">W art. 5 pkt 1 bez potrzeby określono jako dochody gminy nadwyżki budżetowe z lat ubiegłych przeznaczone przez radę gminy na zwiększenie wydatków, gdyż niezależnie od przeznaczenia nadwyżki budżetowe powinny stanowić dochody gmin. Rada gminy może np. przeznaczyć nadwyżkę budżetową na lokatę w banku w celu wyliczenia stałych wpływów z tytułu odsetek. Po drugie nadal utrzymuje się dowolność przy ustalaniu wpływów, które będą zasilały dochody gmin. Świadczą o tym następujące postanowienia: art. 5 ust. 3, który określa zasady przyznawania dotacji celowej z budżetu państwa na dofinansowanie zadań własnych gmin. Skoro na te cele przyznawana ma być subwencja ogólna, to należałoby wymienić tytuły uzasadniające dofinansowanie ponad subwencję, na przykład z tytułu wzrostu cen bądź też zmianę przepisów o opodatkowaniu. Wreszcie w art. 5 ust. 7, w którym nie określono żadnych zasad ani kryteriów przyznawania gminie środków z państwowych funduszy celowych, a zatem pozostawiono decyzję w tej sprawie uznaniu dysponenta funduszu.</u>
          <u xml:id="u-418.4" who="#PosełWiesławWoda">W art. 8 ust. 1 proponuje się, aby urzędy skarbowe odprowadzały wpływy na rachunki właściwych budżetów gmin w terminie 14 dni. Jest to termin zbyt długi, nie do przyjęcia w warunkach, kiedy gmina może wydatkować tylko tyle środków, ile posiada aktualnie na rachunku. W związku z tym proponuję, aby urzędy skarbowe zobowiązane były do odprowadzania wpływów niezwłocznie, a najdalej co pięć dni. Urzędy skarbowe powinny tak zmieniać tryb swojej pracy, aby ten termin był wykonywalny, w przeciwnym wypadku należy rozważyć albo stworzyć gminom możliwość tworzenia własnej służby podatkowej.</u>
          <u xml:id="u-418.5" who="#PosełWiesławWoda">Decyzje w sprawach, o których mowa w art. 9 ust. 1, rodzą zbyt poważne skutki finansowe, aby mogły być podejmowane bez wiedzy i akceptacji rady gminy. Ponadto ustawa o samorządzie terytorialnym określająca w art. 31 prawa i obowiązki wójtów i burmistrzów nie daje im tego typu uprawnień. Dlatego też proponuję zmianę postanowienia w tym kierunku, aby do rady gminy należała decyzja, czy ta upoważni zarząd gminy do udzielania ulg, umarzania, zaniechania ustalania i poboru podatków względnie określi ramy kwotowe lub podmiotowe dla powyższych decyzji.</u>
          <u xml:id="u-418.6" who="#PosełWiesławWoda">Art. 20 ustala terminy przekazywania subwencji. Subwencje za wyjątkiem stycznia przekazywane mają być do dnia 20 następnego miesiąca, czyli praktycznie z dołu. Znając bardzo trudną sytuację finansową gmin, znaczny udział subwencji w ogólnej sumie dochodów, spływ dochodów własnych z opóźnieniem, o czym już mówiłem, a także to, że realizacja wydatków musi wyprzedzać realizację dochodów za ten sam okres, subwencje przypadające na dany miesiąc powinny być przekazywane z góry.</u>
          <u xml:id="u-418.7" who="#PosełWiesławWoda">Zgodnie z art. 21 rada może zaciągać pożyczki i kredyty na zadania nie znajdujące pokrycia w dochodach gmin, ale równocześnie ma je spłacić w ciągu roku, w którym zostały zaciągnięte. Zachodzi więc pytanie, z czego mają być spłacone? Proponuje się więc, aby nie ograniczać okresu spłaty pożyczek i kredytów przez gminy. Również zobowiązanie rady do spłaty kredytów wraz z odsetkami w roku, w którym został zaciągnięty, powinno być zmodyfikowane. Termin spłaty kredytu zaciągniętego w danym roku powinien obejmować także styczeń roku następnego, w tym bowiem okresie spływają do budżetu gminy dochody pobrane w drugiej połowie grudnia roku poprzedniego, które nie mogą być już przeznaczone na wydatki w danym roku, ale mogą być zużyte właśnie na spłatę kredytu wraz z odsetkami. Ponadto według art. 21 ust. 2 kredyty i pożyczki mogą być zaciągane do wysokości określonej w budżecie gminy. Czy oznacza to, że już w momencie uchwalania budżetu należy te wielkości przewidzieć, czy też przed powstaniem takiej konieczności należy w ramach zmian wprowadzić je do budżetu? A zatem zapis jest nieprecyzyjny. Wreszcie warunki zaciągania pożyczki i kredytów przez gminy określone w rozdziale III projektu omawianej ustawy świadczą o dużej nieufności ustawodawcy do poczynań finansowych gmin, a także w stosunku do banków. Ustalając stany zadłużenia, których gmina nie może przekroczyć, równocześnie przyjęto założenie, że banki wbrew swoim interesom mogłyby nadmiernie kredytować gminy. Czy taka ochrona interesów banków jest potrzebna w tej ustawie?</u>
          <u xml:id="u-418.8" who="#PosełWiesławWoda">Kończąc, chcę wyrazić ogólną opinię, że gminy zostały bardzo ograniczone w samorządzeniu się poprzez znaczne ograniczenie samofinansowania i skazanie na subwencję.</u>
          <u xml:id="u-418.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-419">
          <u xml:id="u-419.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-419.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Janinę Kuś z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, a następnie pana posła Michała Chałońskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-420">
          <u xml:id="u-420.0" who="#PosełJaninaKuś">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Do tej pory zawsze wnosząc uwagi prosiłam, o rozwagę, natomiast dziś bardzo proszę o uważne wysłuchanie i o poparcie przez jak największą liczbę posłów, bardzo o to proszę. Jestem zarówno mieszkańcem wsi jak i przedstawicielem samorządu terytorialnego wiejskiego, dlatego narażę się wszystkim tym, którzy reprezentują samorządy miejskie i dlatego rozpocznę od art. 3.</u>
          <u xml:id="u-420.1" who="#PosełJaninaKuś">Wiem, że są dwa wnioski. Jeden wniosek mniejszości, aby było 2% wpływów z podatku dochodowego od osób prawnych mających siedzibę na terenie gminy (z zastrzeżeniem art. 27) i drugi wniosek mniejszości, aby wysokość procentu z 5 podwyższyć do 10. Ponieważ moja gmina jak i inne gminy wiejskie żyje tylko z podatku rolnego i z podatku od psów, nie mając przemysłu nie jest w stanie po prostu wypracować tak wysokich dochodów.</u>
          <u xml:id="u-420.2" who="#PosełJaninaKuś">I wiele gmin na terenie naszego kraju po prostu padnie.</u>
          <u xml:id="u-420.3" who="#PosełJaninaKuś">Jeżeli chodzi o drugi punkt to jest propozycja zmiany z 20% na 30%. Też bardzo proszę albo o utrzymanie wersji rządowej, albo o utrzymanie tych procent, które zostały przegłosowane na posiedzeniu komisji.</u>
          <u xml:id="u-420.4" who="#PosełJaninaKuś">Jeszcze do art. 3 mam taką uwagę, że jeżeli chodzi o te 20% wpływów z podatków od płac, to padła taka propozycja z naszej strony, aby były odprowadzane podatki do gmin według miejsca zamieszkania pracowników. Byłoby to bardziej logiczne, skoro pracownicy dojeżdżają do zakładu pracy z miejscowości gminnych.</u>
          <u xml:id="u-420.5" who="#PosełJaninaKuś">Art. 9 ust. 2 mówi o zakresie podatków i opłat stanowiących dochody gminy a realizowanych przez urząd skarbowy. Urząd ten udziela ulg, odroczeń i umorzeń oraz stosuje zaniechanie ustalania i poborów wyłącznie na wniosek lub za zgodą zarządu gminy. Zarząd gminy może takiej zgody nie udzielić nie ze złej woli tylko po prostu ze strachu przed zmniejszeniem dochodu, a być może dany zakład w następnym roku będzie dobrze prosperował. Mam więc taką propozycję, aby dołączyć do tego artykułu ust. 4 w brzmieniu: „Jeżeli w wyniku decyzji organu administracji rządowej polegających na udzieleniu zwolnień, ulg, odroczeń i umorzeń oraz zaniechaniu ustalenia i poboru podatku nastąpi uszczuplenie dochodów gmin, jest ono wyrównywane poprzez zwiększenie subwencji ogólnej z rezerwy przewidzianej art. 4 ust. 3 pkt 2 ustawy budżetowej”.</u>
          <u xml:id="u-420.6" who="#PosełJaninaKuś">Art. 15 — popieram wniosek pana posła Starownika, aby w punkcie „Dochody kalkulacyjne zrealizowane przez gminę” do punktu 1 i 2 dołączyć artykuł 3, to co podał pan poseł Starownik.</u>
          <u xml:id="u-420.7" who="#PosełJaninaKuś">Proszę państwa, w czasie dyskusji padły pewne stwierdzenia posłów odnośnie na przykład Krajowego Związku Gmin. Jestem członkiem Komisji Samorządu Terytorialnego, pozwólcie więc, że przeczytam tekst, który otrzymaliśmy od Związku Miast Polskich, od prezydentów tych miast. Są oni przeciwni wprowadzeniu art. 25 pkt 5 mówiącego o utworzeniu obligatoryjnego Krajowego Związku Gmin. „Utworzenie takiego związku jest naszym zdaniem niezbędne, lecz powinno nastąpić z woli jego członków i zostać poprzedzone szeroką konsultacją w środowiskach samorządów lokalnych”. Wprawdzie Sejm 8 marca nie przegłosował powołania Krajowego Związku Gmin, uważam jednak, że krajowy sejmik samorządowy i dyskusje toczące się w samorządach lokalnych powinny ten problem rozwiązać nieobligatoryjnie, po prostu na zasadzie konkretnych rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-420.8" who="#PosełJaninaKuś">Oprócz tego, że mówimy na temat 1991 r., a jest jeszcze przed nami rok 1990, podkomisja ds. finansów lokalnych, w której pracach uczestniczyłam, zwróciła się do pana ministra finansów o pomoc w rozwiązywaniu tych problemów, które narosły w 1990 r. Otrzymaliśmy odpowiedź, że została powołana międzyresortowa komisja ds. oceny finansowej gmin w 1990 r. i do zadań tej komisji należy przedłożenie premierowi wniosków wynikających z tej analizy.</u>
          <u xml:id="u-420.9" who="#PosełJaninaKuś">Mam taką prośbę do obecnego na naszym posiedzeniu pana ministra Misiąga, aby z tą analizą zapoznał po prostu nas, członków komisji, dlatego że koniec roku jest za pasem, jest już grudzień i może być taki problem na zakończenie roku, że nie zbilansujemy w ogóle bilansów samorządów terytorialnych.</u>
          <u xml:id="u-420.10" who="#PosełJaninaKuś">Jeżeli chodzi o regionalne izby obrachunkowe, to uważam, że na czas przejściowy można je powierzyć wojewodzie. A panie posłanki i panów posłów, którzy podawali, że możemy mieć wiele inwencji gospodarczych na swoim terenie w samorządach gminnych, zapraszamy do współpracy i wtedy pokażemy, gdzie większa inwencja gospodarcza, czy na wsi, czy w mieście, tak że serdecznie zapraszamy do współpracy.</u>
          <u xml:id="u-420.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-421">
          <u xml:id="u-421.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-421.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Michała Chałońskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pana posła Ryszarda Bugaja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-422">
          <u xml:id="u-422.0" who="#PosełMichałChałoński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Polska ma dzisiaj wyłonioną w wolnych wyborach władzę lokalną niezależną od administracji rządowej. Aktualny system samorządności lokalnej to pierwszy krok długiego procesu. Samorząd nie jest czymś przeciwko państwu, jest formą zdecentralizowanej władzy państwowej. Nikt nie kwestionuje merytorycznej potrzeby ogólnopolskiej reprezentacji gmin w innej postaci. Pragnę jednak z naciskiem podkreślić, że Krajowy Sejmik Samorządu Terytorialnego jest wyłoniony właśnie z inicjatywy kręgów samorządowych. Jest on reprezentacją na szczeblu ogólnopolskim. Ustawa o samorządzie terytorialnym dopuszcza możliwość stworzenia wspólnej reprezentacji gmin. Przedstawiciele samorządów zadecydowali, iż formuła Krajowego Sejmiku Samorządu Terytorialnego jest bardziej uzasadniona merytorycznie i bardziej elastyczna. Pozwoliliśmy się samorządom wybrać, pozwólmy im dalej działać według ich orientacji. Chciałem zwrócić również uwagę na fakt, że powołanie Krajowego Sejmiku Samorządu Terytorialnego opiera się na stanowisku Sejmu sprzed kilku miesięcy. Sejm odrzucając senacką koncepcję krajowego związku gmin pozostawił rozstrzygnięcie co do formy ogólnokrajowej reprezentacji samym samorządom. Krajowy Sejmik Samorządu Terytorialnego uzyskał akceptację przedstawicieli gmin skupionych w 48 sejmikach wojewódzkich, czyli możemy powiedzieć, że akceptacja jest pełna.</u>
          <u xml:id="u-422.1" who="#PosełMichałChałoński">Proszę państwa, poza tym chciałem zwrócić jeszcze uwagę na jedno, że ta ustawa, o której w tej chwili mówimy, jest ustawą incydentalną, ustawą, która mówi o roku 1991, dlatego osobiście byłbym za utrzymaniem tekstu, który proponuje komisja, czyli bez tej poprawki mniejszościowej. Będziemy mieli czas przez ten rok zorientować się, jaka jest sytuacja, jak działa ten Krajowy Związek Gmin i będziemy mieli może lepszy materiał przy uchwalaniu statutu tego związku, tak jak jest to zaproponowane tutaj w poprawce mniejszościowej. Myślę, że właśnie ze względu na incydentalny charakter tej ustawy nie musimy się z tym spieszyć i akurat w tej chwili to uchwalać.</u>
          <u xml:id="u-422.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-423">
          <u xml:id="u-423.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-423.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Ryszarda Bugaja z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pana posła Pawła Łączkowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-424">
          <u xml:id="u-424.0" who="#PosełRyszardBugaj">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałem uwagę państwa zająć tylko jedną sprawą, która dla mnie jest istotna jako dla posła z Warszawy. Otóż chodzi mi tu o art. 26. Jak państwo wiecie, istnieje wniosek mniejszościowy o skreślenie art. 26. Także w dyskusji były już głosy, które ten wniosek mniejszościowy wyraźnie popierały. Chciałbym powiedzieć dwie rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-424.1" who="#PosełRyszardBugaj">Po pierwsze, iż wydaje mi się, że jakiś sposób wzmocnienia subwencji dla Warszawy wydaje mi się obiektywnie uzasadniony. Chodzi o to, że z jednej strony pełnienie przez Warszawę funkcji stołecznej w sposób niewątpliwy pociąga pewne wydatki ekstra i chyba to twierdzenie nie wymaga bliższego uzasadnienia. Z drugiej strony, na co chciałem państwu także zwrócić uwagę, pełnienie tych funkcji stołecznych pociąga za sobą — paradoksalnie — ubytek pewnych dochodów gmin warszawskich, dla przykładu — podatki od nieruchomości. Od podatków od nieruchomości zwolnione są przecież budowle rządowe, także ten gmach, w którym się znajdujemy. Na przykład na terenie dzielnicy Śródmieście takich budowli jest oczywiście bardzo dużo i ubytki dochodów tej gminy z tego tytułu są niewątpliwie bardzo istotne. Oczywiście, rozumiem te zastrzeżenia do art. 26, które zostały tu podniesione. Nie jestem prawnikiem, rozumiem, że może być tutaj także problem konstytucyjności tego zapisu. Chciałbym więc do państwa zaapelować, jeżeli byście państwo uznali, że art. 26 musiałby być skreślony, o inny sposób rozwiązania tego problemu, a mianowicie w takim duchu, w jakim mówił o tym pan poseł Orzeł, to znaczy by w art. 12 ust. 5 wśród kwestii, które upoważniają do zwiększenia liczby jednostek przeliczeniowych przysługujących gminie umieścić pkt 6, który brzmiałby: „pełniącej funkcje stołeczne”. To oczywiście nie musiałoby oznaczać, że ta zwiększona ilość jednostek przeliczeniowych dotyczyłaby wszystkich gmin warszawskich, których jest przecież kilka. Być może mogłaby dotyczyć przynajmniej części. W każdym bądź razie bardzo państwa proszę o uwzględnienie i wzięcie pod uwagę tej podstawowej kwestii, że niewątpliwie pełnienie funkcji stołecznych pociąga za sobą zwiększone wydatki i niewątpliwie wynikają także z tego zmniejszone dochody gmin. Jak powiadam, jeżeli wniosek mniejszości by przeszedł, to prosiłbym bardzo o przegłosowanie wtedy poprawki dotyczącej dodatkowego punktu 6 w art. 12 ust. 5.</u>
          <u xml:id="u-424.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-425">
          <u xml:id="u-425.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-425.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Pawła Łączkowskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pana posła Czesława Sobierajskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-426">
          <u xml:id="u-426.0" who="#PosełPawełŁączkowski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Szanując czas i spóźnioną porę, chciałbym w paru tylko zdaniach wypowiedzieć się przeciwko poprawce mniejszości proponującej dodanie do tej właśnie ustawy rozdziału 8 A o krajowym związku gmin. Argumenty przeciwko tej poprawce zostały tu wyłożone przez paru posłów. Ja szczególnie solidaryzowałbym się ze stanowiskiem zaprezentowanym przed chwilą z tej trybuny przez posła Michała Chałońskiego. Chciałbym zwrócić uwagę na jeden szczególny aspekt. Wydaje się, że codzienna praktyka wyraźnie wskazuje na stosunkowo szybką konieczność dokonania nowelizacji ustawy o samorządzie terytorialnym. Powinna to być ustawa, która pozwoli nam naprawić popełnione błędy. Myślę, że w ustawie o samorządzie terytorialnym jest więcej rzeczy do naprawienia niż tylko sprawa krajowej reprezentacji gmin i sądzę, że źle by się stało, gdybyśmy w ustawie regulującej odmienną materię nieco na siłę starali się dokonywać takiej wyrywkowej nowelizacji ustawy o znaczeniu podstawowym. Myślę także, że warto by było przeprowadzić tę nowelizację dopiero w tym momencie, w którym pojawi się już wyraźniejsza koncepcja samorządu w porządku konstytucyjnym, w Konstytucji. Jak wiemy, Komisja Konstytucyjna pracująca także i nad tym elementem ustroju politycznego, dyskutuje możliwość powołania Senatu jako izby samorządowej. Nie chciałbym tu mówić o konsekwencjach, które wiązałyby się z działaniem samorządów w ogóle przy takim założeniu dotyczącym drugiej izby parlamentu, dlatego wypowiadam się przeciwko takiej działalności, która kładłaby bariery wobec realnych, rzeczywistych działań samorządowych, takich jak działania grupy organizacyjnej Związku Miast Polskich czy działaniu Krajowego Sejmiku Samorządu Terytorialnego. Wnioskuję o oddalenie tej poprawki i o przystąpienie do prac nad przeglądem ustawy o samorządzie terytorialnym i przygotowanie jakiejś kompleksowej jej nowelizacji.</u>
          <u xml:id="u-426.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-427">
          <u xml:id="u-427.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-427.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Czesława Sobierajskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a jako ostatniego ze zgłoszonych mówców pana posła Andrzeja Bratkowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-428">
          <u xml:id="u-428.0" who="#PosełCzesławSobierajski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Tak wiele tutaj powiedziano, że właściwie już niewiele jest do dodania. Niemniej chciałbym zaproponować, jako że są przeciwstawne wnioski mniejszości dotyczące podatku dochodowego od osób prawnych — jeden mówi o 2%, drugi o 10% a w projekcie ustawy jest 5% — takie brzmienie w art. 15 ust. 4: „aby zapobiec nadmiernemu zróżnicowaniu dochodów gmin oraz zapewnić zwiększone środki dla gmin o niskim poziomie dochodów własnych”. Oczywiście, opowiadając się za 10%, proponuję, żeby zmniejszyć właśnie te różnice, te kominy w taki sposób, że jeżeli dla danej gminy wskaźnik A — jest to wskaźnik kalkulacyjny na jednego mieszkańca — jest większy od 1,5 średniego wskaźnika dla wszystkich gmin, minister finansów pomniejszy dla tej gminy — z zastrzeżeniem ust. 5 — subwencję, o której mowa w art. 11 pkt 1, o kwotę obliczoną przy zastosowaniu następujących wzorów: od części dochodów A, a więc wskaźnika kalkulacyjnego na jednego mieszkańca, większych od 1,5 (średniego wskaźnika) i mniejszych od 2 B. Następnie drugi — od części dochodów A większych lub równych 2, czyli 200% (dwa razy) i mniejszych od 3 B. Tego wzoru, który teraz proponuję, nie ma. Z 2 równa się L razy 0,5 A minus 2 B. Muszę to powiedzieć, żeby ten wniosek został po prostu zapisany. Niemniej jest to wzór, który pozwoli jakby zmniejszyć komin dla gmin, które mają 10% podatek dochodowy. I proponuję taki wzór zapisania również między 2 a 3B i również ten trzeci wzór. I jak mają gminy 10% podatku dochodowego, to zastosowanie tego jednego, drugiego i trzeciego wzoru pozwoli zminimalizować, zmniejszyć te kominy, które są. Natomiast jestem przeciwny, aby gmina miała tylko 2% podatku dochodowego od osób prawnych i dziwię się tym, którzy proponowali, żeby wrócić do 2%. Przecież gmina jeżeli ma 10% czy 8%, wszystko jedno, w każdym razie więcej od pięciu, skłaniam się ku 10%, to jest to nakręcanie inicjatywy gospodarczej, koniunktury gospodarczej gminie.</u>
          <u xml:id="u-428.1" who="#PosełCzesławSobierajski">I te gminy, które nie podjęły do dnia dzisiejszego u siebie inicjatywy gospodarczej, również powinny być zainteresowane w tym, żeby rzeczywiście takąż inicjatywę podjąć i sprowadzić odpowiednie jednostki, albo jeżeli mają możliwość, to sami działać, czemu jestem przeciwny, ale ustawa to dopuszcza. A więc są możliwości rozwoju. I ja bym namawiał państwa z tych gmin, gdzie jeszcze tego nie ma, żebyście głosowali za tym wariantem z wzorami, które zaproponowałem jako poprawki, i abyśmy przyjęli te 10%, myślę że z korzyścią dla wszystkich.</u>
          <u xml:id="u-428.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-429">
          <u xml:id="u-429.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-429.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Bratkowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-430">
          <u xml:id="u-430.0" who="#PosełAndrzejBratkowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wnoszę dwie krótkie propozycje. Pierwsza — wydaje się, że w art. 12 ust. 5 kryteria związane ze zwiększaniem liczby jednostek przeliczeniowych należy uzupełnić o stwierdzenie, że dotyczy to także „miast stanowiących ponadlokalne ośrodki o znaczeniu krajowym lub międzynarodowym w dziedzinie nauki, kultury, administracji lub życia społecznego”. W tej propozycji chodzi mi o to, by nie zgubić specyfiki miejscowości wyjątkowych na mapie kraju, typu: Wieliczka, Gniezno — jeśli chodzi o kulturę, Puławy z ich dwoma instytucjami — jeśli chodzi o naukę, słowem miasta stanowiące ośrodki wyższego rzędu, które nie mają 100-tysięcznego zaludnienia i w związku z tym nie będą brane pod uwagę przy rozstrzyganiu potrzeby pewnego rodzaju dofinansowania. Nie dyskutuję w tej chwili jakiego dofinansowania, bo to jest kwestia szczegółów, tym niemniej jest to konieczne, chyba że minister finansów zadeklaruje inny sposób opieki finansowej wobec tych miejscowości.</u>
          <u xml:id="u-430.1" who="#PosełAndrzejBratkowski">I druga propozycja. Otóż rozumiem, że właściwą dyskusję na temat związków gmin przeprowadzaliśmy przy okazji uchwalania ustawy o ustroju samorządu terytorialnego. Chciałbym jednak przypomnieć sprawę, która wtedy wypłynęła, a mianowicie że w 1938 roku w Rzeczypospolitej Polskiej wprowadzono ustawę o związku rewizyjnym samorządu terytorialnego i w gruncie rzeczy przede wszystkim tego rodzaju instytucji nam w Polsce brakuje. Wobec tego konkretnie proponuję w i miejsce drugiego wniosku mniejszości, bądź jako jego alternatywne sformułowanie, następujący artykuł do ustawy ustrojowej samorządu terytorialnego:</u>
          <u xml:id="u-430.2" who="#PosełAndrzejBratkowski">„Art. 83a 1. Do wykonywania zadań rewizyjnych i lustracyjnych oraz krajowej reprezentacji i samopomocy gmin polskich powołuje się Krajowy Związek Samorządu Terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-430.3" who="#PosełAndrzejBratkowski">2. Organizację, zakres i tryb pracy związku określi odrębna ustawa.</u>
          <u xml:id="u-430.4" who="#PosełAndrzejBratkowski">3. Do czasu utworzenia Krajowego Związku Samorządu Terytorialnego...” ciąg dalszy według zapisu na stronie 3 (art. 28 — chodzi o dzisiejszy Krajowy Sejmik Samorządu Terytorialnego).</u>
          <u xml:id="u-430.5" who="#PosełAndrzejBratkowski">Sądzę, że przyjęcie tego wniosku byłoby nie tylko powrotem do dobrej tradycji, tradycji opartej na doświadczeniach samorządu terytorialnego okresu międzywojennego, ale również miałoby wiele zalet już dzisiaj praktycznych.</u>
          <u xml:id="u-430.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-431">
          <u xml:id="u-431.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-431.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Na tym lista zgłoszonych mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-431.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Pan poseł, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-432">
          <u xml:id="u-432.0" who="#PosełWalerianPańko">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W związku z tym, że za chwilę zacznie się następne posiedzenie, bo będziemy musieli te wszystkie poprawki przeanalizować i skomponować z tego nową ustawę, trochę żal przypominać, że 5 września — jeszcze zanim Wysoka Izba przeżyła pierwsze czytanie — odbyło się pierwsze, nieformalne posiedzenie naszej podkomisji. Dzisiaj, niestety, piszemy na nowo ustawę tak jak to już nieraz czyniliśmy, że na sali sejmowej pisaliśmy ustawę popełniając błędy. Dzisiaj, niestety, dochodzi do tego samego. Ale chciałbym poza tymi sprawami, o których będziemy dyskutować, na dwie rzeczy zwrócić uwagę. Pierwsza rzecz, to ten nieszczęsny związek — Krajowy Związek Gmin. Otóż chciałbym zwrócić się do posła Chałońskiego i do innych posłów, którzy wyrażali swoje wątpliwości. Proszę państwa, Krajowy Sejmik Samorządowy z punktu widzenia prawa, można powiedzieć tutaj publicznego, nie jest organem, nie jest podmiotem, jest czymś, co niestety — mówię tu „niestety”, bo to jest żywiołowe, spontaniczne i zrozumiałe ze strony samorządów — powstało przede wszystkim, tak jak powiedział poseł Orzeł, z inicjatywy wojewódzkich sejmików samorządowych, a nie bezpośrednio gmin. W związku z tym trudno tu mówić, że jest to ogólnopolska reprezentacja gmin i z punktu widzenia prawa, jak niektórzy posłowie słusznie to podnosili na posiedzeniu komisji, ten podmiot nie jest ani stowarzyszeniem gmin, które ustawa przewiduje, bo to można powiedzieć jest stowarzyszenie wojewódzkich sejmików, ani nie jest też związkiem komunalnym w rozumieniu ustawy. Jest to podmiot, do którego z punktu widzenia prawa, poza przepisem przejściowym, może odwoływać się nasza ustawa. A niestety, i słusznie, musiał być jakiś podmiot, z którym minister finansów konsultował przepisy o dochodach gmin, bo była to — i temu nie przeczę — najbardziej reprezentatywna forma wyrażania wspólnych opinii gmin. Ale czy my możemy dzisiaj przejść do porządku dziennego? I tu się nie zgadzam z panem posłem Chałońskim, że możemy nie spieszyć się i w związku z tym zaczekać, zwłaszcza — i tu drugi argument — jeżeli komisja odrzuciła wniosek rządu, ażeby w tej ustawie rozwiązać problem regionalnych izb obrachunkowych. W związku z tym odesłaliśmy to, można powiedzieć z dezyderatem jednocześnie do rządu, ażeby opracować szybko projekt ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, ale o to nam chodziło, żeby regionalne izby obrachunkowe nie były rządowe tylko samorządowo-rządowe. I dlatego już dzisiaj powinniśmy wiedzieć, czy będzie Krajowy Związek Gmin, czy nie. Oczywiście jego kompetencje, jego wszystkie formy i struktury, sposób wyłonienia będą określone w statucie przez Sejm w drodze uchwały, tak że tu niczego nie przesądzamy, tylko to, że będzie Krajowy Związek Gmin i tutaj chciałbym przypomnieć argumenty, o których mówił poseł Orzeł. Przemawiają za tym także jeszcze inne argumenty. My się musimy spieszyć. Chodziłoby o to, żeby w najbliższych tygodniach trwały prace nad ustawą o regionalnych izbach obrachunkowych. I już dzisiaj trzeba wiedzieć, czy będzie krajowy związek gmin i w jaki sposób będzie on funkcjonował w strukturze regionalnych izb obrachunkowych, bo my nie chcemy, ażeby publiczne finanse lokalne były kontrolowane przez administrację rządową, tylko żeby to było zgodne z przyjętą przez nas koncepcją o samorządowej formie regionalnych izb obrachunkowych, dlatego już dzisiaj trzeba byłoby wiedzieć, czy będziemy za tym czy nie.</u>
          <u xml:id="u-432.1" who="#PosełWalerianPańko">I druga sprawa, też natury prawnej. W art. 3 ust. 2 było powiedziane, że gminy będą korzystały z tego, co przyniesie wydobywanie kopalin. Niestety, my nie możemy tego zapisać już teraz w tej ustawie. Chciałbym tu zwrócić się do pana posła Steinhoffa — prezesa Wyższego Urzędu Górniczego — ażeby krótko wyjaśnił, że ta sprawa, która miała być rozstrzygnięta w naszej ustawie, będzie rozstrzygnięta w znowelizowanym Prawie górniczym, tak jak sobie tego życzyły gminy, na których terenie są wydobywane kopaliny. Jeszcze raz podkreślam, nie możemy w dzisiaj uchwalanej ustawie odsyłać do rozwiązań, których nie ma w Prawie górniczym, bo jego nowelizacja nie została jeszcze uchwalona. To jest, niestety, taki zupełnie zrozumiały i usprawiedliwiony wymóg. W związku z tym dopiero wtedy będzie można mówić w ustawie o dochodach gmin, o jakiejś odpłatności z tytułu wydobywania kopalin. Ponieważ w ustawie o dochodach gmin jest powiedziane, że budżet gminy posiada również inne wpływy przewidziane przez odrębne przepisy, w związku z tym uważam, że jak Prawo górnicze zostanie znowelizowane, do budżetu gmin będą wpływać odpłatności z tytułu wydobywania kopalin.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-433">
          <u xml:id="u-433.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-433.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-434">
          <u xml:id="u-434.0" who="#PosełJanuszSteinhoff">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Otóż chciałem powiedzieć, że w tej chwili w podkomisji znajduje się nowela Prawa górniczego, która została w pewien sposób przekształcona w odniesieniu do sprawy opłaty eksploatacyjnej. I chciałbym może przeczytać stosowny artykuł: „Opłata eksploatacyjna stanowi w 50% dochód budżetu gminy i w 50% dochód budżetu centralnego, przy czym środki w budżecie centralnym — taka jest propozycja podkomisji — będą lokowane na koncie Funduszu Ochrony Środowiska z przeznaczeniem 20% tych środków na finansowanie prac geologicznych, 20% na potrzeby rozwoju górnictwa”.</u>
          <u xml:id="u-434.1" who="#PosełJanuszSteinhoff">Chciałbym jeszcze dodać, że według zamierzeń sprawa dystrybucji opłat eksploatacyjnych w odniesieniu do poszczególnych gmin, na terenie których odbywa się eksploatacja górnicza, będzie uregulowana odpowiednim rozporządzeniem Rady Ministrów, tak aby zachowany został warunek, by środki te rozdzielane były proporcjonalnie do zasobów eksploatowanych na terenie danej gminy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-435">
          <u xml:id="u-435.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-435.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy jeszcze ktoś chciał zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-435.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-436">
          <u xml:id="u-436.0" who="#PosełMichałChałoński">Przepraszam bardzo, ale ja jeszcze raz chciałem nawiązać do wypowiedzi pana posła Pańki. Nie bardzo do mnie trafia argument, że Krajowy Sejmik Samorządu Terytorialnego nie jest reprezentantem gmin. Skoro sejmiki wojewódzkie zrzeszają gminy i są reprezentantami wojewódzkimi, a reprezentacja tych wojewódzkich sejmików tworzy krajowy sejmik, to myślę, że to chyba już może być wystarczająca reprezentacja krajowa. Jak dotąd rząd z tym krajowym sejmikiem wszystko uzgadniał, ustalał i jak widać szczęśliwie. Tak więc ten argument mnie osobiście nie za bardzo przekonuje.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-437">
          <u xml:id="u-437.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-437.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z pań posłanek czy panów posłów chcę zabrać głos? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-437.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę w takim razie o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów pana Wojciecha Misiąga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-438">
          <u xml:id="u-438.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ze względu na późną porę, bardzo krótko, ale jednak muszę odnieść się do paru kwestii. Zacząć chciałbym od tego pytania, które postawił pan poseł Suchodolski: Czy ta ustawa spełnia postulaty gmin? Otóż moim zdaniem można tu spokojnie odpowiedzieć, że nie spełnia. Jednak należy zadać pytanie, czy można opracować ustawę o dochodach i subwencjach gmin, która będzie spełniała postulaty gmin, i którą wytrzyma system finansowy państwa? Wydaje się, że jeżeli będziemy patrzyli na sprawę dochodów gmin z punktu widzenia pojedynczej gminy, to każda z tych 2400 gmin — od Warszawy czy od dzielnic Warszawy poczynając, a na najmniejszych gminach kończąc — ma prawo twierdzić, że przyznanie jej nawet bardzo wysokich czy wręcz całości udziałów, nie narusza całego bilansu finansów publicznych. Inaczej natomiast dzieje się wtedy, gdy popatrzymy na te 2400 gmin łącznie. Z tego względu proszę tutaj o uwzględnienie nie tylko punktu widzenia gmin, z którym musimy się liczyć, a który jest tu istotny, szczególnie jeżeli chodzi o proponowane mechanizmy, ale również tego, że mimo wszystko nie mówimy o pewnym układzie całkowicie autonomicznym, a o układzie stanowiącym część większej całości, większego układu, którym są finanse państwa. O tym, że nie jest to układ całkowicie autonomiczny, świadczy choćby to, że pojęcie subwencji istnieje i będzie musiało istnieć, a mówiąc o udziałach, jakie uzyskały w podatkach gminy w innych krajach i porównując to z naszym systemem podatkowym, z naszą sytuacją budżetową, nie można nie brać pod uwagę zasadniczych różnic w strukturach budżetu. Jeśli patrząc na budżet tegoroczny, ten który dziś składamy do Sejmu i Senatu, weźmiemy pod uwagę tylko takie wydatki, które ewidentnie są wydatkami centralnymi, jak emerytury, renty, utrzymanie wojska, policji, aparatu wymiaru sprawiedliwości, obsługę zadłużenia zagranicznego, subwencje kredytowe dla budownictwa mieszkaniowego i rolnictwa, dotacje i utrzymanie administracji sejmowej, to te pozycje łącznie — a proszę zauważyć, że nie powiedziałem jeszcze o szkolnictwie wyższym, administracji państwowej i innych działach — już zajmują połowę budżetu. Tak więc już tylko te tytuły, które wymieniłem, a nie ma tam zdrowia, oświaty, administracji, szkolnictwa wyższego, kultury — to już jest pół budżetu. I są to wydatki, które muszą być ponoszone centralnie, bo nie wyobrażam sobie finansowania przez gminy ani wojska, ani policji, ani zadłużenia zagranicznego, ani żadnej z wymienionych pozycji. To, niestety, narzuca również strukturę podziału dochodów. Propozycja rządowa była taka, by udział gmin w podatku dochodowym wynosił 2%, odpowiednio proponowaliśmy podział w innych podatkach. Wniosek komisji zgłoszony w sprawozdaniu mówi o podwyższeniu udziału gmin w podatku dochodowym do 5% i mniej więcej podwojenie pozostałych udziałów. Mamy również do czynienia z wnioskiem mniejszości, proponującym podniesienie tego udziału do 10%. Chciałbym przedstawić szacunkowe liczby i wyliczenia, które obrazują, jakie problemy i jakie trudności niesie za sobą zmiana udziałów.</u>
          <u xml:id="u-438.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">W projekcie budżetu, który składamy do Sejmu, łączna kwota subwencji dla gmin, wyliczona przy założeniu, że gminy uzyskają pewną nadwyżkę (około 1 bln 400 mld zł w całym układzie), wynosi 16 bln zł. Z tej kwoty — 16 bln zł — mniej więcej 1 bln 400 mld–1 bln 500 mld zł przypada na subwencję wyrównawczą, a więc na tę, która przypadałaby tym gminom najbiedniejszym. Jeżeli przyjęlibyśmy tę koncepcję, którą zgłosił dzisiaj pan poseł Starownik, a która mówi o włączeniu do podstawy kalkulacji subwencji wyrównawczych udziałów w podatkach, a wydaje się, że jest to minimum tego, co można uczynić dla poprawy sytuacji tych najbiedniejszych gmin, to jeśli dokonamy takiej zmiany w mechanizmie subwencji wyrównawczej i proponowanych przez komisję zmian w poziomie udziałów, wówczas dochody gmin rosną mniej więcej o 7 bln zł i o te same 7 bln zł zmniejszyć się musi kwota subwencji, tymczasem subwencje wyrównawcze rosną z poziomu 1,4–1,5 bln zł do poziomu między 2,6–2,8 bln zł. Krótko mówiąc, subwencja wyrównawcza stanowiłaby już wówczas ponad 30% tej 9 bilionowej subwencji. Zwiększenie udziału w podatku dochodowym do 10% oznacza dochody mniej więcej większe o następne 2 bln zł i subwencje mniejsze o następne 2 bln zł, a więc wynoszące już tylko około 7 bln zł i zwiększenie mniej więcej do 3,5 bln zł wysokości subwencji wyrównawczej. Wtedy subwencja ogólna stanowiłaby już tylko około 3,5 bln złotych, a więc nieco ponad 1 mld 200 mln zł średnio na gminę. Oznacza to, że zasadnicza część zasilania budżetu państwa skierowana będzie do gmin najbiedniejszych, a na tę ogólną subwencję, na którą mogą i powinny liczyć wszystkie gminy, zostaną już naprawdę niewielkie pieniądze. Z tego względu składałem podczas posiedzenia komisji te oświadczenia, które cytował dzisiaj sprawozdawca, pan poseł Janicki, z tego też względu przytaczam w tej chwili te wstępne wyliczenia. Zdaje się, że tych elementów nie można nie widzieć.</u>
          <u xml:id="u-438.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Wydaje się, że ta sytuacja, którą osiągamy przy 5% udziale gmin w podatku dochodowym, już nieco przekracza granicę tego, co powinniśmy finansować we wszystkich bez wyjątku gminach. Jeszcze dalsze napinanie tego spowoduje, że ani subwencja wyrównawcza, ani to co będziemy mogli dać w subwencji ogólnej, nie wystarczy już na utrzymanie tych najbiedniejszych gmin.</u>
          <u xml:id="u-438.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Kolejna kwestia, do której chciałbym się odnieść, dotyczy wniosku, który zgłosił pan poseł Kowal. Wniosek, najkrócej mówiąc, był taki, by dokonać podziału podatku od płac na gminy również tam, gdzie nie ma odrębnych bilansów dla części składowych czy wyodrębnionych organizacyjnie części składowych przedsiębiorstwa. Pan poseł Kowal proponuje, by to wyodrębnienie organizacyjne wystarczało na to, żeby odrębnie z gminą rozliczać podatek od płac. Otóż ta koncepcja wydaje się taka chwytliwa i od razu powiem, że my się z nią ideowo zgadzamy, to znaczy idzie ona w tym kierunku, który byśmy chcieli osiągnąć, tyle tylko, że kiedy się na to spokojnie popatrzy i weźmie pod uwagę to, jak naprawdę wtedy wygląda pobór podatku, to sprawa przestaje być taka prosta, jak mówił pan poseł Kowal. Oczywiście, sporządza się listy płac dla poszczególnych zakładów, chcę tylko powiedzieć, że są przedsiębiorstwa, w których takich zakładów — a tak będzie np. w organizacjach handlowych — będzie kilkaset, albo kilka tysięcy. Dla warszawskich przedsiębiorstw handlowych to, o czym mówił pan poseł Kowal, oznacza konieczność rozliczania odrębnie każdego sklepu, bo tu wchodzi w grę ilość dzielnic i na tę ilość trzeba to podzielić. Nie jest to tylko prosty problem zliczenia z listy płac i uiszczenia podatku od płac od każdego zakładu. Przecież te wszystkie podatki są w Polsce rozliczane w cyklu rocznym. Po roku zamyka się bilans, weryfikuje wyniki, weryfikuje rozliczenia podatkowe i na tej podstawie ostatecznie sprawdza prawidłowość uiszczonych należności podatkowych. Tam gdzie weryfikacja musiałaby polegać z powrotem na cofnięciu się do tych list i rozliczeniu czasami kilku, czasami kilkunastu, a czasami kilkuset odrębnych jednostek organizacyjnych rozrzuconych terytorialnie, byłoby to potwornie duże obciążenie i praktycznie uniemożliwiłoby ono i rozsądny pobór, i rozsądną kontrolę podatku. Z tego względu, jak powiedziałem, rozumiejąc intencję, którą pan poseł się kieruje, i uznając tę intencję za swoją, jestem zmuszony przestrzec przed przyjmowaniem takiej propozycji. W zdecydowany, zasadniczy sposób komplikuje ona pobór podatku, już teraz wymagałaby poważnych zmian legislacyjnych i to w odniesieniu do podatku, który za 13 miesięcy ma przestać funkcjonować. Przecież podatek od płac ginie w roku 1992 i oto na te 13 miesięcy przed jego końcem musielibyśmy do organizacji poboru i kontroli tego podatku wprowadzić bardzo istotne zmiany.</u>
          <u xml:id="u-438.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Ostatni problem, do którego chciałbym się odnieść, dotyczy sprawy krajowej reprezentacji gmin. Pan poseł profesor Pańko jest prawnikiem, ja nie jestem i nie chciałbym tutaj rozstrzygać i mówić o tym, czy jest to podmiot prawa publicznego czy nie jest. Być może nie, ale sytuacja, w jakiej się znajdujemy, stawia przed nami bardzo prostą alternatywę, albo przyjmiemy Krajowy Sejmik Samorządu Terytorialnego za tę reprezentację, bo niezależnie od tego, jakie ułomności prawne można było zarzucić tej konstrukcji, która tutaj jest zaproponowana, to faktem jest jedno — jest to reprezentacja w tej chwili najbardziej powszechna, zrzeszająca zarówno gminy miejskie, jak i wiejskie z 48 (spośród 49) województw. Wobec tego możemy przyjąć albo koncepcję takiej reprezentacji, albo że minister finansów we wszystkich pracach nad subwencją na rok 1991 nie będzie mieć partnera ze strony samorządowej. Wydaje się, że przy takim wyborze lepszym rozwiązaniem jest przejściowe przyznanie uprawnień Krajowemu Sejmikowi Samorządu Terytorialnego, rozumiejąc zastrzeżenia prawników w tej sprawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-439">
          <u xml:id="u-439.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-439.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-440">
          <u xml:id="u-440.0" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Ponieważ pogodzenie interesów gmin biednych i bogatych i jednoczesne stworzenie chociażby minimalnych warunków dla rozwoju samorządności gmin sprowadza się do tego, że należałoby pozostawić jak największą część dochodów w tych gminach, co jest w naszych warunkach niezwykle trudne, decyzja, którą podejmie Wysoka Izba, powinna być podjęta przy znajomości dokładnych wyliczeń i rachunków symulacyjnych, które przedstawił nam tutaj pan minister. Wnioskuję o to, aby te rachunki, do których odwołał się pan minister, były przedstawione na piśmie wszystkim posłom przed głosowaniem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-441">
          <u xml:id="u-441.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-441.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-442">
          <u xml:id="u-442.0" who="#PosełJanSroczyński">Jan Sroczyński, Katowice. Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Oczywiście jestem całkowicie przekonany o słuszności wywodów pana ministra, tylko mam jedno pytanie. W województwie katowickim istnieje możliwość utworzenia nowych zakładów pracy, które jak nie za rok, to za dwa będą przynosiły grube miliardy dochodu, ale w tej sytuacji, kiedy my, obywatele tego województwa, będziemy skazani tylko na kłopoty związane z działalnością tych zakładów, a nie będziemy mieli realnych korzyści, to zwycięży pogląd, który reprezentuje część mieszkańców naszego województwa, a mianowicie żeby jak najmniej rozwijać przemysł, bo to nikomu nic nie daje tylko szkodzi. W konsekwencji zmniejszy to dochody. Wobec powyższego obawiam się, że w najlepszym razie bilans będzie na zero, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-443">
          <u xml:id="u-443.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-443.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-443.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przypominam, że w zasadzie debata została skończona.</u>
          <u xml:id="u-443.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-444">
          <u xml:id="u-444.0" who="#PosełMarianKowal">Ja jednak chciałem się jeszcze ustosunkować do wypowiedzi ministra Misiąga, który podał przykład gmin warszawskich. Chcę powiedzieć, że z przykładu gmin warszawskich nie można wyciągać wniosków dla całej Polski, tak samo jak i z przykładów mniejszych gmin — dla gmin warszawskich, bo jeśli tak będziemy porównywali, to po prostu dojdziemy do błędnych wniosków. Panie ministrze, mówi pan, że przy tysiącach sklepów akurat w gminach warszawskich nie da rady zrobić tego rozdziału podatku. Chcę powiedzieć, że jeżeli to jest akurat tylko w gminach warszawskich, że jest jedno przedsiębiorstwo, które ma sześć, siedem czy osiem gmin, to przecież pan zna takie zarządzenie, że te przedsiębiorstwa osoby prawne muszą księgować na koncie 431, właśnie wynagrodzenia z list płac tych poszczególnych sklepów i wtedy tylko sobie wprowadzą dodatkowe rubryki — i tak to księgują — na poszczególne gminy i podsumują to. Mówiłem już, jest to dodatkowe obciążenie, ale naprawdę jest to technicznie możliwe i akurat w przypadku gminy warszawskiej będzie to nie 3 a 6 godzin, ale są również jednostki, które mają zmechanizowaną księgowość i inną, i naprawdę można to zrobić, tak że nie jest to akurat argument, by z sytuacji gmin warszawskich wyciągać wnioski dla całej Polski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-445">
          <u xml:id="u-445.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-445.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-446">
          <u xml:id="u-446.0" who="#PosełJuliuszBraun">Chciałbym prosić pana ministra, żeby zechciał ustosunkować się do propozycji tego wzoru zaproponowanego przez posła Sobierajskiego, bo obawiam się, że nie dla wszystkich jest to jasne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-447">
          <u xml:id="u-447.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa przed zabraniem głosu przez pana ministra ma pytanie? Jeżeli nie, proszę bardzo pana ministra.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-448">
          <u xml:id="u-448.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Znowu w trzech słowach, chociaż bardzo trudno jest ustosunkować się do tego wzoru, bo jednak powinien on być napisany na jakiejś tablicy. Z tego co ja zrozumiałem, to pan poseł Sobierajski proponował po prostu progresję podatkową w ramach tych właśnie „kominów”, to znaczy oznaczało to tyle, że tam gdzie gminy są wyjątkowo bogate, gdzie ten poziom zaczyna przekraczać dwu-, trzykrotnie średnią, to ściąganie nadwyżek jest znacznie mocniejsze. Więc wydaje mi się, że nie jest to dobry mechanizm, to znaczy, po pierwsze, zawsze kiedy się łączy dochód z opodatkowaniem progresywnym, to to progresywne opodatkowanie powoduje osłabienie bodźców; po drugie, jeżeli ta progresja będzie istotnie wysoka przy poziomie dwa, trzy razy wyższym niż średnia krajowa, to będzie to dotyczyło znikomej ilości gmin. Gdybyśmy zaczęli wysoko, zaś niewiele dałoby to, jeżeli zaczęlibyśmy nisko. Tak jak powiedziałem, wprowadzamy dwa mechanizmy: z jednej strony podwyższamy udziały po to, żeby stymulować uzyskiwanie własnych dochodów, z drugiej strony zaostrzamy ten fiskalny mechanizm ściągania tego, co się dzięki tej aktywności wypracuje. Wydaje się, że jednym działaniem usiłujemy zneutralizować skutki drugiego, który ma mieć taki sam efekt.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-449">
          <u xml:id="u-449.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-449.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu podsekretarza stanu w Urzędzie Rady Ministrów pana Jerzego Regulskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-450">
          <u xml:id="u-450.0" who="#PodsekretarzStanuwUrzędzieRadyMinistrówJerzyRegulski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Dzisiejsza ustawa ma charakter kluczowy jako uzupełnienie ustaw samorządowych, które Wysoka Izba uchwalała kilka miesięcy temu. Na tym tle nasuwa się kilka uwag, które chciałbym tu Wysokiej Izbie przekazać pod rozwagę.</u>
          <u xml:id="u-450.1" who="#PodsekretarzStanuwUrzędzieRadyMinistrówJerzyRegulski">Jedną z kluczowych spraw, która była tutaj dyskutowana, jest sprawa udziału w podatkach państwowych, a więc w podatku dochodowym od osób prawnych i w podatku dochodowym od osób fizycznych. Sprawa ma kluczowe znaczenie, jakkolwiek wydaje mi się, że koncentracja uwagi jedynie na tym podatku nie jest najistotniejsza, ponieważ inne typy podatków mają również poważne znaczenie w układzie dochodów gminnych. Pani poseł zechciała zwrócić uwagę, że w RFN udział ten wynosi 40%. Rozumiem, że chodzi tu o udział w podatku dochodowym od osób fizycznych. Według mojego rozpoznania dochody budżetów lokalnych w innych krajach europejskich są oparte o podatki od nieruchomości lub podatki od osób fizycznych, podatki, które są płacone w miejscu zamieszkania a nie w miejscu pracy. Wydatki publiczne gminne są przede wszystkim związane z zamieszkaniem osób. Pan minister Misiąg wyjaśniał od strony finansowej problemy, jakie wynikną w przypadku przyznania wysokich udziałów w podatkach państwowych. Pozwolę sobie jednak raz jeszcze zwrócić uwagę na skutki rozmieszczenia geograficznego siedzib przedsiębiorstw, miejsc pracy i miejsc zamieszkania. Ze względu na to, że niewielkie są polskie gminy, te elementy nie pokrywają się.</u>
          <u xml:id="u-450.2" who="#PodsekretarzStanuwUrzędzieRadyMinistrówJerzyRegulski">Rozmawialiśmy dzisiaj z panem posłem Gabrysiem na temat sytuacji miasta Mysłowice. W Mysłowicach znajdują się wielkie magazyny metalowe, które mają ogromne obroty i są bardzo uciążliwe dla miasta ponieważ ogromny ruch powodują dojazdy ciężarówek. Dyrekcja tych zakładów mieści się w Katowicach. Otóż chciałem zwrócić uwagę, że udziały w podatkach państwowych zasilą budżet Katowic. Miasto Mysłowice z tego tytułu nie uzyska ani złotówki. Słusznie zwracaliście państwo uwagę na element motywacyjny, ale ja chciałem zaznaczyć, że gmina nie ma żadnego wpływu na to, gdzie zarejestruje się dyrekcja danego przedsiębiorstwa. I będziemy mieli, i mamy zresztą sytuację — wystarczy spojrzeć na mapę rozmieszczenia zakładów i dyrekcji przedsiębiorstw, to zobaczymy — że zakłady zlokalizują się przede wszystkim — szczególnie spółki zagraniczne — w Warszawie, Poznaniu, Krakowie, Gdańsku, Katowicach. Czym mniejsza gmina, czym mniej zurbanizowana, tym mniej jest siedzib przedsiębiorstw płacących podatki.</u>
          <u xml:id="u-450.3" who="#PodsekretarzStanuwUrzędzieRadyMinistrówJerzyRegulski">W roku 1992 w momencie, kiedy wprowadzimy podatek od osób fizycznych, będziemy mogli adresować ten podatek do miejsca zamieszkania osoby. I wtedy będzie jedyne zasilanie związane z miejscem zamieszkania ludzi, a więc czym bardziej ludziom się powodzi, czym więcej zarabiają, tym gmina jest bogatsza. Bogatsi ludzie to i bogatsza gmina, a w miejscu pracy powinien być odpowiednio wysoki podatek od nieruchomości, który zasila tę gminę, na obszarze której dany zakład przemysłowy funkcjonuje. Natomiast zwiększanie udziału w podatku dochodowym w zasadniczy sposób zwiększy zróżnicowanie sytuacji gmin. Oczywiście do Wysokiej Izby należy podjęcie właściwej decyzji, która, chciałem zwrócić uwagę, na wydźwięk polityczny, gdyż będziemy mieli bardzo dużą ilość gmin, w których zdecydowanie wystąpią zagrożenia możliwości spełnienia funkcji publicznych. Zwiększenie udziałów nie oznacza, że przybędzie więcej pieniędzy. One będą w innej formie rozmieszczone na terenie kraju. I na ten element pozwalam sobie zwrócić uwagę.</u>
          <u xml:id="u-450.4" who="#PodsekretarzStanuwUrzędzieRadyMinistrówJerzyRegulski">Drugi problem, na który chciałem również zwrócić uwagę Wysokiej Izby, to sprawa subwencjonowania Warszawy. Pan poseł Bugaj zechciał zwrócić uwagę na sprawę pewnych dodatkowych wydatków związanych ze stołecznością miasta. Chciałem wskazać przyczyny, które spowodowały, że rząd zaproponował tego typu rozwiązanie. Chodzi nam o to, że w tej chwili prezydent miasta Warszawy i zarząd miasta Warszawy są całkowicie uzależnieni od dochodów przekazywanych przez gminy. Wobec tego istnieje poważne zagrożenie dla sprawności zarządu miasta Warszawy w przypadku, jeżeli zarząd ten i rada Warszawy nie będą miały otworzonej furtki zasilania finansowego bezpośrednio z budżetu państwa. W innym przypadku całość pieniędzy kierowanych do miasta będzie szła poprzez dzielnice-gminy, co w zasadniczy sposób uzależni prezydenta miasta Warszawy i radę Warszawy od dobrej woli poszczególnych gmin.</u>
          <u xml:id="u-450.5" who="#PodsekretarzStanuwUrzędzieRadyMinistrówJerzyRegulski">Pozwolę sobie zakomunikować, że pierwszy statut Warszawy, który wpłynął, został przez premiera odrzucony jako nie gwarantujący właściwego zarządu całym miastem przez władze Warszawy. Oczekujemy w najbliższych dniach na poprawiony statut, w którym rola zarządu Warszawy musi być odpowiednio wzmocniona. Rząd, odpowiedzialny za sprawne działanie wszystkich miast, w tym również Warszawy, przywiązuje dużą wagę do otworzenia furtki, kanału bezpośredniego zasilania z budżetu państwa, co umożliwi zasilanie Warszawy, a więc stworzenie miastu możliwości spełniania funkcji koordynujących na całym jego obszarze. Jest to bardzo istotna sprawa.</u>
          <u xml:id="u-450.6" who="#PodsekretarzStanuwUrzędzieRadyMinistrówJerzyRegulski">Jedna z pań posłanek zwróciła uwagę na sprawę dotacji dla sejmiku. Otóż wydawało się nam, że nie jest rzeczą właściwą, aby sejmiki funkcjonowały w oparciu o dotacje rządowe. Jeżeli one mają być całkowicie samorządne, niezależne, powinny być oparte na pieniądzach płynących z dołu do góry, a nie zasilane bezpośrednio. Taka była nasza koncepcja, aby uniknąć tutaj możliwości ingerencji w sprawy lokalne.</u>
          <u xml:id="u-450.7" who="#PodsekretarzStanuwUrzędzieRadyMinistrówJerzyRegulski">Chciałem również odpowiedzieć na pytanie dotyczące komisji powołanej przez premiera do zbadania sytuacji finansowej gmin. Premier powołał mnie na przewodniczącego tej komisji. Zbadaliśmy prawie wszystkie, bo około 2400 budżetów gminnych, sprawdzając ich stopień zadłużenia, czyli aktualną sytuację finansową.</u>
          <u xml:id="u-450.8" who="#PodsekretarzStanuwUrzędzieRadyMinistrówJerzyRegulski">Pierwszy wniosek, który z tych badań wynika, to ogromne zróżnicowanie sytuacji finansowej gmin, to znaczy że mamy szereg gmin, w których sytuacja jest rzeczywiście niesłychanie ciężka, w niektórych nawet tragiczna i mamy jednocześnie bardzo dużo gmin, którym się powodzi zupełnie nieźle, mają zbilansowany budżet. Te gminy naturalnie nie przekazują informacji o swojej dobrej sytuacji finansowej do wiadomości publicznej. Niemniej ogólna suma zadłużeń jest poważna. I musimy się zastanowić, w jaki sposób rozwiązać ten problem, gdyż działając w ramach uchwały budżetowej, rząd dysponuje minimalnymi środkami w stosunku do tych potrzeb. W tej chwili trzeba dokonać analizy, w jaki sposób można zapobiec tej sytuacji i przypuszczam, że w ciągu tygodnia, dziesięciu najbliższych dni przekażemy państwu do wiadomości wnioski tej komisji.</u>
          <u xml:id="u-450.9" who="#PodsekretarzStanuwUrzędzieRadyMinistrówJerzyRegulski">Chciałem również powiedzieć, że premier powołał w zeszłym tygodniu rządową komisję międzyresortową z udziałem przedstawicieli administracji Urzędu Rady Ministrów, grupy wojewodów i przedstawicieli samorządów terytorialnych. Wyznaczył mnie na jej przewodniczącego. Mamy dokonać przeglądu podziału kompetencji pomiędzy gminami a administracją rządową i wspólnie spróbować rozwiązać narastające konflikty. Generalną dyrektywą naszego postępowania jest rozstrzyganie narastających konfliktów w duchu samorządowym, zgodnie z intencją wniosków zgłaszanych przez gminy. Chodzi o przekazywanie kompetencji, które mogą być przekazywane.</u>
          <u xml:id="u-450.10" who="#PodsekretarzStanuwUrzędzieRadyMinistrówJerzyRegulski">I wreszcie ostatnia uwaga dotycząca sprawy tworzenia związków gmin. Pan prof. Pańko jako przewodniczący komisji zwrócił się pisemnie do rządu o opinię w tej sprawie. Rząd w okresie prac nad ustawą samorządową reprezentował pogląd, że krajowa reprezentacja gmin jest niezbędna i ta sprawa powinna być uregulowana w trybie ustawowym, gdyż rząd jest zainteresowany w posiadaniu mocnego, silnego i wiarygodnego partnera do dyskusji o tych wszystkich problemach. Wysoka Izba odrzuciła wtedy ten wniosek. Od tego czasu inicjatywy tworzenia różnego typu organizacji samorządowych bardzo się rozwinęły. W tej chwili jest bardzo duża liczba związków. Wydaje się, że jest rzeczą trudną podejmowanie decyzji bez odpowiedniej konsultacji z tymi związkami. W każdym razie w tym zakresie rząd nie będzie ingerował, nie będzie podejmował żadnych inicjatyw, nie chcę też wyrażać żadnego poglądu, gdyż uważa, że to byłaby ingerencja w sprawy autonomii gmin. Rząd nie czuje się odpowiedzialny za tego typu inicjatywy, jest jednak bardzo zainteresowany tym, aby istniał silny partner reprezentujący całość samorządów, z którym to partnerem można byłoby dyskutować, a przy przygotowywaniu obecnej ustawy dyskusje z przedstawicielami samorządu były bardzo owocne, bardzo potrzebne i wniosły nowy, ogromny zasób wiedzy o rzeczywiście istniejących problemach, z którymi gminy mają do czynienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-451">
          <u xml:id="u-451.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-451.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Panie pośle, debata jest skończona.</u>
          <u xml:id="u-451.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali obrad)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-452">
          <u xml:id="u-452.0" who="#PosełMarianKowal">Ja chciałem tylko podziękować ministrowi Regulskiemu, że uświadomił mi, dlaczego minister Misiąg tak upiera się, zwalczając moją propozycję. Jest to dla mnie zrozumiałe, że dyrekcje spółek zagranicznych istniejących w Warszawie mają gdzie indziej zakłady i prowincja pracuje na Warszawę. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-453">
          <u xml:id="u-453.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-453.1" who="#komentarz">(Zgłasza się jeden z posłów)</u>
          <u xml:id="u-453.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dyskusja jest skończona. Miał pan poseł możliwość już przedtem dwa razy zabierać głos.</u>
          <u xml:id="u-453.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, na tym kończymy dyskusję nad tym punktem porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-453.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Wrócimy teraz do głosowań nad poprzednimi ustawami, które nie zostały dzisiaj przegłosowane. Potem ogłoszę przerwę i jeżeli grupa posłów, która zgłosiła poprawki do ustawy o subwencjonowaniu gmin, i poseł sprawozdawca będą w stanie dzisiaj przygotować nam materiał do głosowania, to istnieje możliwość, jeżeli Wysoka Izba wyrazi na to zgodę, że dzisiaj późnym wieczorem wrócimy do głosowania tej ustawy. Jeżeli natomiast nie będziemy w stanie tego porządnie przygotować, tak żebyśmy dokładnie wiedzieli nad czym głosujemy, to w takim razie obrady będą jutro, tak jak to było zapowiedziane.</u>
          <u xml:id="u-453.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, powracamy do rozpatrzenia punktów 5 i 6 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy Prawo budżetowe i o rządowym projekcie ustawy o uchyleniu ustawy o planowaniu społeczno-gospodarczym oraz o zmianie niektórych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-453.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przechodzimy teraz do głosowania projektu ustawy Prawo budżetowe.</u>
          <u xml:id="u-453.7" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o zajmowanie miejsc i o zachowanie ciszy w czasie głosowania, bo to naprawdę przeszkadza w sprawnym i rzetelnym głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-453.8" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przypominam, że komisje przedstawiły w sprawozdaniu 5 wniosków mniejszości, które głosować będziemy w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-453.9" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Pierwszy wniosek mniejszości dotyczy art. 26 i zmierza do ograniczenia dotacji na finansowanie inwestycji podmiotów gospodarczych tylko do podstawowej infrastruktury technicznej i społecznej.</u>
          <u xml:id="u-453.10" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo panią poseł sprawozdawcę o krótkie przypomnienie nam nad czym głosujemy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-454">
          <u xml:id="u-454.0" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Wyjaśnię bardzo króciutko, ponieważ pani marszałek przedstawiła to rzeczywiście zwięźle i komunikatywnie. Wniosek ten zmierza do tego, aby ograniczyć dotowanie inwestycji tylko do inwestycji o podstawowym znaczeniu w zakresie infrastruktury technicznej i społecznej, natomiast zapis, którego utrzymanie proponuje komisja, zmierza do tego, aby stworzyć możliwości szerszego dotowania inwestycji podmiotów gospodarczych. Chodzi tylko o stworzenie takich możliwości, co nie oznacza obligatoryjności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-455">
          <u xml:id="u-455.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-455.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy sprawa jest jasna?</u>
          <u xml:id="u-455.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-455.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 26, zechce podnieść rękę i przycisnąć przycisk. (33) Kto jest przeciwny temu wnioskowi? (190) Kto wstrzymał się od głosowania? (68) Stwierdzam, że Sejm oddalił wniosek mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-455.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Drugi wniosek mniejszości dotyczy art. 29 i zmierza do skreślenia ust. 2, w myśl którego przewidziane w budżecie wydatki na inwestycje przeznacza się w pierwszej kolejności na finansowanie inwestycji kontynuowanych.</u>
          <u xml:id="u-455.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo panią poseł sprawozdawcę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-456">
          <u xml:id="u-456.0" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Wniosek mniejszości zmierza do stworzenia możliwości, aby określone w budżecie wydatki na finansowanie inwestycji mogły być kierowane w pierwszej kolejności nie tylko na inwestycje kontynuowane, ale również na istotne inwestycje nowo rozpoczynane. Nie jest to oczywiście — tak jak poprzednio — obligatoryjne określenie, natomiast jest to stworzenie takowej możliwości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-457">
          <u xml:id="u-457.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-457.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy sprawa jest jasna?</u>
          <u xml:id="u-457.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-457.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 29 zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (148) Kto jest przeciwny temu wnioskowi? (97) Kto wstrzymał się od głosowania? (43) Stwierdzam, że Sejm przyjął wniosek mniejszości do art. 29.</u>
          <u xml:id="u-457.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Trzeci wniosek mniejszości dotyczy art. 31 i polega na nadaniu nowego brzmienia ust. 1. Wniosek zmierza do tego, aby założenia polityki społeczno-gospodarczej, uchwalane przez Radę Ministrów, stanowiły jedynie podstawę do prac nad projektem budżetu państwa. Ustęp ten w brzmieniu komisji przewiduje natomiast przedstawienie do dnia 31 sierpnia tych założeń Sejmowi, który uchwala je w dniu 30 września.</u>
          <u xml:id="u-457.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-458">
          <u xml:id="u-458.0" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Jest to ten wniosek mniejszości, który wywołał najgorętszą dyskusję w kwestii tej ustawy i który zmierza do utrzymania zapisu zawartego w propozycji rządowej. Zapis ten w praktyce oznacza, że założenia polityki społeczno-gospodarczej mają znaczenie drugorzędne w stosunku do ustawy budżetowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-459">
          <u xml:id="u-459.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-459.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy sprawa jest jasna?</u>
          <u xml:id="u-459.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-459.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 31, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (24) Kto jest przeciwny temu wnioskowi? (217) Kto wstrzymał się od głosowania? (45) Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 31 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-459.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czwarty wniosek mniejszości dotyczy art. 44 i przewiduje zawiadomienie Sejmu i NIK o decyzji Rady Ministrów blokowania na czas oznaczony planowanych wydatków z budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-459.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o wyjaśnienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-460">
          <u xml:id="u-460.0" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Komisja proponuje, aby decyzja o blokowaniu wydatków mogła być podjęta przez Radę Ministrów dopiero po uzyskaniu pozytywnej opinii właściwej komisji sejmowej, tj. komisji do spraw budżetu, natomiast wniosek mniejszości zmierza do tego, aby decyzję tę Rada Ministrów mogła podjąć po niezwłocznym zawiadomieniu Sejmu i Najwyższej Izby Kontroli.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-461">
          <u xml:id="u-461.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-461.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy sprawa jest jasna?</u>
          <u xml:id="u-461.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-461.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 44, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (26) Kto jest przeciwny temu wnioskowi? (232) Kto wstrzymał się od głosowania? (31) Stwierdzam, że Sejm oddalił wniosek mniejszości do art. 44.</u>
          <u xml:id="u-461.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Piąty wniosek mniejszości...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-462">
          <u xml:id="u-462.0" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Jeśli można, piąty wniosek mniejszości jest już nieaktualny, ponieważ jego wnioskodawcą jest pan poseł Kowal, który w debacie parlamentarnej zgłosił poprawkę. Tak więc 5 wniosek mniejszości jest już nieaktualny, bo został wycofany przez wnioskodawcę, a zastąpiony wnioskiem, który macie państwo ujęty w zestawieniu poprawek pod numerem 2.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-463">
          <u xml:id="u-463.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-463.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">W trakcie dyskusji posłowie zgłosili dodatkowe poprawki. Obecnie przechodzimy do ich głosowania. Macie państwo na swoich ławach może nie druk sejmowy, ale te poprawki ujęte w formie pisemnej. Są to poprawki do projektu ustawy Prawo budżetowe, zgłoszone na posiedzeniu plenarnym.</u>
          <u xml:id="u-463.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przechodzimy więc do głosowania. Proszę panią poseł sprawozdawcę o przedstawianie kolejnych poprawek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-464">
          <u xml:id="u-464.0" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Poprawka pierwsza, zgłoszona przez pana posła Bartosika w imieniu Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego, zmierza do tego, aby w art. 6 ust. 2 dodać pkt 3: „3. środki na naukę”, co oznacza w praktyce, że w odrębnych częściach budżetowych państwa ujmuje się nie tylko subwencje ogólne dla gmin, rezerwy ogólne i celowe, ale i środki na naukę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-465">
          <u xml:id="u-465.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-465.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy sprawa jest jasna?</u>
          <u xml:id="u-465.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-465.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem poprawki zgłoszonej z sali, a ujętej w pkt 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (151) Kto jest przeciwny? (76) Kto wstrzymał się od głosowania? (62) Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę zawartą w pkt 1.</u>
          <u xml:id="u-465.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o następną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-466">
          <u xml:id="u-466.0" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Poprawka druga wprowadzona została przez pana posła Kowala i w praktyce oznacza, że zapis ujęty dotąd w art. 14 należy oznaczyć jako ust. 1 i wprowadzić ust. 2, którego brzmienie macie państwo w zestawieniu wszystkich poprawek. Nie czytając tego tekstu powiem tylko, że chodzi tu o to, aby publiczne zakłady opieki zdrowotnej miały szansę na pozostawienie w swojej dyspozycji 50% kredytów budżetowych nie wykorzystanych w danym roku lub 50% nadwyżki stanowiącej różnicę między przychodem a wydatkami, jeżeli zakład opieki zdrowotnej jest prowadzony w formie zakładu budżetowego lub w innej formie gospodarki pozabudżetowej. Krócej rzecz ujmując, aby środki nie wydatkowane w danym roku, w procentach tu podanych, w sytuacji tutaj podanej, przechodziły na rok następny. Szeroko tę kwestię uzasadniał minister finansów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-467">
          <u xml:id="u-467.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-467.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Pan minister zgłosił tutaj uwagę, może nie techniczną, ale bardzo istotną, że nie ma pojęcia „kredyty” tylko pojęcie „wydatki”, tak?</u>
          <u xml:id="u-467.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę pana ministra.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-468">
          <u xml:id="u-468.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">To nie są środki, które są w jednostce, tylko całe uchwalone wydatki. W ogóle nie używamy pojęcia kredytów budżetowych. Oznacza to co innego, a mianowicie pozostawienie w ogóle połowy zaplanowanych wydatków. To nie chodzi o środki, które są w jednostce, ale które są w uchwale, niezależnie od tego czy były, czy nie były przekazane jednostce.</u>
          <u xml:id="u-468.1" who="#komentarz">(Poseł Wiesława Ziółkowska: Panowie uzgadniali treść tego wniosku stosunkowo długo. Wydawało mi się, że już nie będzie wątpliwości.)</u>
          <u xml:id="u-468.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Ja nie uzgadniałem tego.</u>
          <u xml:id="u-468.3" who="#komentarz">(Poseł Wiesława Ziółkowska: Bardzo proszę o merytoryczne rozstrzygnięcie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-469">
          <u xml:id="u-469.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, może teraz pan poseł Kowal zabierze głos, a potem jeszcze raz poprosimy tutaj pana ministra, żebyśmy mieli jasność, jaka jest różnica między tymi dwoma pojęciami. Prosimy, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-470">
          <u xml:id="u-470.0" who="#PosełMarianKowal">Panie ministrze, ja czytałem ten wniosek wielokrotnie i na posiedzeniu komisji, i tutaj również, i wtedy pan nie zgłaszał zastrzeżenia do tego typu sformułowania.</u>
          <u xml:id="u-470.1" who="#PosełMarianKowal">Chcę powiedzieć, że przecież pod wydatki są uruchamiane środki, to znaczy możliwość wydatkowania uruchamia kredyty, dlatego dla mnie słowo: „kredytów” i słowo „wydatków” ma to samo znaczenie.</u>
          <u xml:id="u-470.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-471">
          <u xml:id="u-471.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-472">
          <u xml:id="u-472.0" who="#PosełMarianKowal">Po prostu my mamy przyznaną możliwość wydatkowania jako jednostka budżetowa, dlatego używam słowa: „kredyty”, ale rzeczywiście można to zamienić i wtedy ten tekst będzie brzmiał: „50% środków nie wykorzystanych w danym roku”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-473">
          <u xml:id="u-473.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Pan poseł się zgadza na zamianę. Proszę bardzo pana ministra o wyjaśnienie tej sprawy. Proszę państwa, bardzo proszę o ciszę, bo nam to naprawdę nie ułatwia podjęcia decyzji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-474">
          <u xml:id="u-474.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieFinansówWojciechMisiąg">Chciałem po prostu wyjaśnić, co to oznacza. Nie chodzi tu o środki, które zostały przekazane w formie pieniężnej do jednostki, ale wszystko to, co zostało uchwalone, niezależnie od tego czy te pieniądze zostały uruchomione, przekazane przelewem czy nie. Taki jest istotny sens tej poprawki. To nie jest pozostałość środków w jednostce, tylko pozostałość w stosunku do ustawy. Jestem — o czym mówiłem — w ogóle przeciwny tej poprawce, ale formalnie bardziej poprawnie byłoby: „wydatków”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-475">
          <u xml:id="u-475.0" who="#PosełMarianKowal">Dobrze. Po prostu zamiast słowa: „kredytów”, niech będzie: „50% wydatków budżetowych”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-476">
          <u xml:id="u-476.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-476.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy w takim razie możemy przystąpić do głosowania tej poprawki?</u>
          <u xml:id="u-476.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, proszę o ciszę. Bardzo przepraszam, ale naprawdę będzie nam ciężko pracować.</u>
          <u xml:id="u-476.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania poprawki ujętej w pkt 2, a zgłoszonej przez pana posła Kowala.</u>
          <u xml:id="u-476.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (74) Kto jest przeciwny przyjęciu tej poprawki? (142) Kto wstrzymał się od głosowania? (68) Stwierdzam, że Sejm oddalił poprawkę ujętą w pkt. 2.</u>
          <u xml:id="u-476.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania poprawki trzeciej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-477">
          <u xml:id="u-477.0" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Proponuję, abyśmy przegłosowali łącznie poprawkę trzecią i czwartą, ponieważ łączą je terminy. W poprawce trzeciej i czwartej mowa jest o tym, że Rada Ministrów przedstawia Sejmowi założenia polityki społeczno-gospodarczej nie tak jak proponowała komisja w terminie do 31 sierpnia, lecz w terminie do 30 września, czyli jest tu miesięczne przesunięcie, natomiast Sejm przyjmuje założenia nie w terminie do 30 września, lecz w terminie do 20 października. I konsekwentnie rząd w oparciu o te założenia przedkłada Wysokiej Izbie ustawę budżetową nie w terminie do 31 października, jak zaproponowała komisja, lecz w terminie do 15 listopada.</u>
          <u xml:id="u-477.1" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Proponuję więc przegłosowanie obu poprawek łącznie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-478">
          <u xml:id="u-478.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-478.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy sprawa jest jasna?</u>
          <u xml:id="u-478.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-478.3" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Osiatyński: Przepraszam bardzo, pani marszałek, ja w sprawie dosyć formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-478.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle, jeżeli to dotyczy głosowania, proszę o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-479">
          <u xml:id="u-479.0" who="#PosełJerzyOsiatyński">Chodzi o to, że jeżeli przegłosujemy tę sprawę, która jest w konflikcie z wnioskiem mniejszości, to przesądzimy wniosek mniejszości. Wydaje mi się wobec tego, że najpierw powinien być głosowany wniosek.</u>
          <u xml:id="u-479.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Był!)</u>
          <u xml:id="u-479.2" who="#PosełJerzyOsiatyński">Istotnie, przepraszam bardzo, rzeczywiście wtedy nie byłem na sali obrad.</u>
          <u xml:id="u-479.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-480">
          <u xml:id="u-480.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Tak, ten wniosek był głosowany.</u>
          <u xml:id="u-480.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, zgodnie z sugestią pani poseł sprawozdawcy przystępujemy do łącznego głosowania trzeciej i czwartej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-480.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, bardzo proszę o ciszę.</u>
          <u xml:id="u-480.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Obie poprawki zgłosił pan poseł Ryszard Bugaj.</u>
          <u xml:id="u-480.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem tych poprawek, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (223) Kto jest przeciwny? (16) Kto wstrzymał się od głosowania? (50) Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawki ujęte w pkt. 3 i 4.</u>
          <u xml:id="u-480.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o następną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-481">
          <u xml:id="u-481.0" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Poprawka piąta jest niejako konsekwencją poprawki pierwszej, którą przed chwilą Wysoka Izba przyjęła, i sprowadza się do uzupełnienia art. 47 o ust. 5 w brzmieniu, który Wysoka Izba ma przedstawiony w materiale.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-482">
          <u xml:id="u-482.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-482.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania poprawki ujętej w pkt 5.</u>
          <u xml:id="u-482.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (174) Kto jest przeciwny przyjęciu tej poprawki? (33) Kto wstrzymał się od głosowania? (81) Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę zawartą w pkt 5.</u>
          <u xml:id="u-482.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-483">
          <u xml:id="u-483.0" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Poprawka zawarta w pkt 6 dotyczy rozstrzygnięcia, kto w istocie rzeczy ma w tym okresie przejściowym wypełniać funkcje regionalnych izb obrachunkowych. Propozycja komisji, dalece kontrowersyjna (nie moja, panie prezesie, tylko komisji) podejmowana po głębokim rozważeniu tej kwestii i przy pełnej świadomości, że żadne rozwiązanie nie jest tutaj rozwiązaniem do końca trafnym, zmierzała do tego, aby funkcje te wypełniała Najwyższa Izba Kontroli. Poprawka pana posła Pawlaka zgłoszona w trakcie debaty sejmowej sprowadza się do tego, aby funkcje izb obrachunkowych w okresie przejściowym wykonywali wojewodowie w porozumieniu z sejmikami samorządowymi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-484">
          <u xml:id="u-484.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-484.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy sprawa jest jasna?</u>
          <u xml:id="u-484.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-484.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki ujętej w pkt. 6, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (150) Kto jest przeciwny przyjęciu tej poprawki? (82) Kto wstrzymał się od głosowania? (62) Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę ujętą w pkt 6.</u>
          <u xml:id="u-484.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Pani poseł, tam jeszcze były autopoprawki komisji.</u>
          <u xml:id="u-484.5" who="#komentarz">(Poseł Wiesława Ziółkowska: Autopoprawki komisji?)</u>
          <u xml:id="u-484.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Po prostu nie jestem pewna, czy były one już przegłosowane, dlatego upewniam się przed przystąpieniem do głosowania całości ustawy.</u>
          <u xml:id="u-484.7" who="#komentarz">(Poseł Wiesława Ziółkowska: Wszystkie one zostały przegłosowane. Można głosować całą ustawę.)</u>
          <u xml:id="u-484.8" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przepraszam, proszę o ciszę, sekundkę. Proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-485">
          <u xml:id="u-485.0" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Autopoprawki komisji do sprawozdania dotyczyły dwóch kwestii, mianowicie uzupełnienia w art. 3 ust. 2 pkt 7, gdzie w tekście: „dotacje celowe na zadania z zakresu administracji” chodziło o dopisanie „z”, w związku z tym nie sądzę, abyśmy musieli głosować tę formalną poprawkę; druga poprawka dotyczy art. 31. Jeśli Wysoka Izba sobie życzy, bo jest to w istocie rzeczy poprawka merytoryczna, możemy głosować, ale wydaje mi się, że jest to konsekwencja poprzednio przyjętych ustaleń, a mianowicie, że „minister-kierownik Centralnego Urzędu Planowania wspólnie z ministrem finansów oraz zainteresowanymi ministrami opracowują projekt założeń polityki społeczno-gospodarczej, który po uchwaleniu przez Radę Ministrów przedkładany jest Sejmowi i Senatowi”. Należałoby przegłosować: „i Senatowi”.</u>
          <u xml:id="u-485.1" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Wszystkie pozostałe poprawki, które Wysoka Izba ma pod tytułem „Autopoprawki do projektu ustawy Prawo budżetowe”, zostały przyjęte przez komisję w trakcie pierwszej przerwy w obradach i zaprezentowane przeze mnie w sprawozdaniu komisji, z tą tylko różnicą, że panie i panowie posłowie nie mają tych poprawek wprowadzonych do druku sejmowego, ale były one przeze mnie prezentowane w sprawozdaniu komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-486">
          <u xml:id="u-486.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-486.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy to pana ministra zadowala? Proszę bardzo, pan poseł chciał zabrać głos przed przystąpieniem do głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-487">
          <u xml:id="u-487.0" who="#PosełRyszardBugaj">Pani marszałek, wydaje mi się, że jest rzeczą bardzo ważną, by w takim razie cała Izba miała świadomość, że przyjmujemy ustawę z tymi ostatnio zgłoszonymi autopoprawkami rządowymi, które komisja rozpatrzyła i przyjęła, i które pani poseł sprawozdawca referowała. Oczywiście jeżeli taka świadomość istnieje, że przyjmujemy tekst ustawy z tymi autopoprawkami, to nie ma problemu, ale chciałbym, żeby tu nie było żadnych nieporozumień.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-488">
          <u xml:id="u-488.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-488.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa przed przystąpieniem do głosowania ma wątpliwości co do tych autopoprawek, które — jak już powiedziała pani poseł sprawozdawca — były referowane na początku, kiedy omawiane było sprawozdanie komisji? Nie? W takim razie przystępujemy do głosowania całości ustawy.</u>
          <u xml:id="u-488.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-488.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem całości rządowego projektu ustawy Prawo budżetowe w brzmieniu proponowanym przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisję Ustawodawczą, wraz z autopoprawkami rządowymi wcześniej przyjętymi oraz poprawkami przyjętymi w czasie głosowania, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (266) Kto jest przeciw? (2) Kto wstrzymał się od głosowania? (21) Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę Prawo budżetowe.</u>
          <u xml:id="u-488.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Zwrócono mi uwagę, i słusznie, że powinnam użyć sformułowania: „z autopoprawkami przyjętymi przez komisje”. Były to autopoprawki rządowe, ale zostały one przyjęte przez komisje, w związku z tym jest to stanowisko komisji ujęte w sprawozdaniu, które przyjęliśmy.</u>
          <u xml:id="u-488.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, przystępujemy do głosowania projektu ustawy o uchyleniu ustawy o planowaniu społeczno-gospodarczym.</u>
          <u xml:id="u-488.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o uchyleniu ustawy o planowaniu społeczno-gospodarczym oraz o zmianie niektórych ustaw, wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisję Ustawodawczą, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (231) Kto jest przeciwny? (6) Kto wstrzymał się od głosowania? (37) Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o uchyleniu ustawy o planowaniu społeczno-gospodarczym oraz o zmianie niektórych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-488.7" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Powracamy do rozpatrzenia punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o likwidacji niektórych funduszy.</u>
          <u xml:id="u-488.8" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-488.9" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">W pierwszej kolejności głosować będziemy poprawkę do art. 4 zgłoszoną w trakcie dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-488.10" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę panią poseł sprawozdawcę o wyjaśnienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-489">
          <u xml:id="u-489.0" who="#PosełMariaStolzman">Pan poseł Łukasiewicz zaproponował, by w art. 3 w ust. 1 po słowach: „wymienionych w art. 1” dodać: „z wyłączeniem funduszu wymienionego w art. 1 ust. 1 pkt 15, tj. Funduszu Socjalnego Wsi” i w tymże samym artykule dodać ust. 4 (rozumiem, pani marszałek, że to można głosować łącznie, bo ta sprawa dotyczy tego samego) w brzmieniu: „środki zgromadzone na rachunkach Funduszu Socjalnego Wsi będą dysponowane zgodnie z ustawą o tym funduszu do wyczerpania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-490">
          <u xml:id="u-490.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-490.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy możemy przystąpić do głosowania?</u>
          <u xml:id="u-490.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania poprawki omówionej przed chwilą przez panią poseł.</u>
          <u xml:id="u-490.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (129) Kto jest przeciwny jej przyjęciu? (71) Kto wstrzymał się od głosowania? (73) Stwierdzam, że Sejm przyjął poprawkę do art. 3.</u>
          <u xml:id="u-490.4" who="#komentarz">(Poruszenie na sali obrad.)</u>
          <u xml:id="u-490.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Pani poseł, czy są jeszcze jakieś poprawki?</u>
          <u xml:id="u-490.6" who="#komentarz">(Poseł Maria Stolzman: Nie ma.)</u>
          <u xml:id="u-490.7" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czyli możemy przystąpić do głosowania całości projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-490.8" who="#komentarz">(Poseł Maria Stolzman: Nie, przepraszam, pani marszałek, są bardzo liczne poprawki komisji. Jedna poprawka była zgłoszona z sali. Poprawki komisji są ujęte w druku nr 631.)</u>
          <u xml:id="u-490.9" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, pani poseł. My mamy tak to ujęte, że będziemy głosować łącznie ustawę wraz z poprawkami przyjętymi przez komisje.</u>
          <u xml:id="u-490.10" who="#komentarz">(Poruszenie na sali obrad.)</u>
          <u xml:id="u-490.11" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze przed przystąpieniem do głosowania ma wątpliwości na ten temat? Nie? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-490.12" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-490.13" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem projektu ustawy o likwidacji niektórych funduszy z poprawkami proponowanymi przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisję Ustawodawczą oraz z już przyjętą poprawką, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (250) Kto jest przeciwny? (5) Kto wstrzymał się od głosowania? (19) Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o likwidacji niektórych funduszy.</u>
          <u xml:id="u-490.14" who="#komentarz">(Poruszenie na sali obrad.)</u>
          <u xml:id="u-490.15" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, jeśli chodzi o porządek dzienny, to zostały nam jeszcze dwie sprawy: pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o giełdach towarowych, ponieważ żeby komisje rozpoczęły prace nad tym projektem, pierwsze czytanie musi być na plenarnym posiedzeniu (do dyskusji na temat tej ustawy zgłoszony jest w tej chwili jeden dyskutant) i następnie mamy głosowanie nad ustawą o subwencjonowaniu gmin. Chciałam prosić w takim razie posłów, którzy zgłosili poprawki do ustawy o subwencjonowaniu gmin i posła sprawozdawcę o zebranie się w saloniku za salą plenarną, żebyśmy ewentualnie byli przygotowani do głosowania w dniu dzisiejszym.</u>
          <u xml:id="u-490.16" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do punktu 15 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o giełdach towarowych (druk nr 617).</u>
          <u xml:id="u-490.17" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pierwszego zastępcę ministra rynku wewnętrznego pana Czesława Skowronka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-491">
          <u xml:id="u-491.0" who="#PierwszyZastępcaMinistraRynkuWewnętrznegoCzesławSkowronek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przedstawiany projekt ustawy zawiera propozycje uregulowań prawnych w zakresie organizacji i funkcjonowania giełd towarowych. Potrzeba ustanowienia ustawowej regulacji giełd towarowych nie budzi już dzisiaj wątpliwości. Projekt ustawy jest kolejnym, wydaje nam się logicznym, elementem szeregu działań podejmowanych zgodnie z programem gospodarczym rządu na rzecz wprowadzenia wolnego rynku. Te działania, to zwłaszcza zniesienie reglamentacji i wszelkich ograniczeń w obrocie towarowym, tworzenie warunków dla konkurencji w handlu, liberalizacja cen, zapoczątkowanie i kontynuowanie procesów prywatyzacji. Już obecnie regulacja rynku odbywa się na podstawie kształtowania podaży i popytu.</u>
          <u xml:id="u-491.1" who="#PierwszyZastępcaMinistraRynkuWewnętrznegoCzesławSkowronek">Przedstawiany projekt ustawy zamyka niejako pakiet działań niezbędnych do stworzenia właściwych warunków funkcjonowania wolnego rynku. Budowa gospodarki rynkowej wymaga wprowadzenia do praktyki gospodarczej nowych form obrotu towarowego. Do takich nowych form obrotu towarowego w naszym kraju należą między innymi giełdy towarowe. Stanowią one jedną z podstawowych instytucji gospodarki rynkowej oraz formę obrotu towarowego wypróbowaną w długoletniej praktyce gospodarek rynkowych w wielu krajach. W ostatnich miesiącach w Polsce powstało wiele instytucji handlowych, które w nazwie umieściły słowo „giełda”. Funkcjonują one na dowolnych i zróżnicowanych zasadach. Nazwy „giełda” używa też wiele firm pośrednictwa handlowego, mimo że ich działalność z prawdziwą giełdą nie ma nic wspólnego. Brak uregulowań prawnych w tym zakresie sprzyja utrwalaniu wielu błędnych i niekorzystnych praktyk, dlatego też ustanowienie ram prawnych dla funkcjonowania giełd towarowych stworzy sprzyjające warunki dla organizowania obrotu towarowego na zasadach rynkowych, natomiast przyjęcie i wprowadzenie prezentowanych propozycji rozwiązań do praktyki gospodarczej wpłynie na nadanie jednolitego kształtu giełdom towarowym, ułatwi też tworzenie tak bardzo potrzebnych w naszej gospodarce nowych instytucji rynkowych. Tego rodzaju regulacje prawne mają miejsce we wszystkich krajach o gospodarce rynkowej. Miały też zastosowanie w Polsce w okresie międzywojennym. Prezentowany projekt ustawy nawiązuje do tych regulacji prawnych.</u>
          <u xml:id="u-491.2" who="#PierwszyZastępcaMinistraRynkuWewnętrznegoCzesławSkowronek">Wysoka Izbo! Szeroko rozważana i dyskutowana była możliwość jednoczesnego uregulowania problematyki giełd towarowych i giełd papierów wartościowych w jednym akcie prawnym. Zdecydowano się jednak na dwie autonomiczne ustawy. Istotną przyczyną projektowanego odrębnego uregulowania zasad funkcjonowania giełd towarowych i giełd papierów wartościowych jest fakt, że rynek papierów wartościowych dopiero się tworzy, wymaga więc szczegółowego uregulowania, wprowadzenia papierów wartościowych do obrotu, a następnie wtórnego obrotu papierami wartościowymi. Rynek papierów wartościowych stanowi bowiem zupełnie inny obszar działalności gospodarczej i rządzi się innymi prawami, stąd naszym zdaniem zasadna jest autonomiczna regulacja prawna funkcjonowania giełd towarowych.</u>
          <u xml:id="u-491.3" who="#PierwszyZastępcaMinistraRynkuWewnętrznegoCzesławSkowronek">Czym jest giełda? Giełda towarowa jest zorganizowaną instytucją, która ułatwia kontakty między kupującym i sprzedającym oraz umożliwia kształtowanie cen na zasadach podaży i popytu. Przedmiotem transakcji giełdowych są towary masowe i jednorodne, które łatwo poddaje się standaryzacji. Transakcje zawierane na giełdzie mają więc charakter natychmiastowy i terminowy. Ważnym elementem funkcjonowania giełdy jest możliwość tworzenia składów giełdowych. Rolę składów giełdowych mogą też pełnić magazyny zaakceptowane i zarejestrowane przez władze giełdy. Giełdy towarowe działają w oparciu o określone prawne zasady i ukształtowane zwyczaje handlowe. Przedstawiany projekt ustawy o tych giełdach zawiera propozycje regulacji prawnej. Treść materialna tych propozycji dotyczy głównie problematyki organizacyjnej i zasad funkcjonowania giełd. Nie będę tych propozycji szczegółowo omawiał, ograniczę się jedynie do przedstawienia zaproponowanych rozwiązań podstawowych.</u>
          <u xml:id="u-491.4" who="#PierwszyZastępcaMinistraRynkuWewnętrznegoCzesławSkowronek">W projekcie określone zostały warunki, jakie muszą spełniać instytucje posługujące się nazwą „giełda towarowa”, bądź używające w nazwie firmy wyrazu „giełda” wraz z nazwą towaru będącego przedmiotem transakcji giełdowych. W ten sposób używanie terminu zostałoby prawnie ograniczone wyłącznie do działalności prowadzonej na podstawie proponowanych rozwiązań ustawowych. Proponuje się, by giełdy powstawały bezpośrednio z inicjatywy zainteresowanych producentów i handlowców. Giełda byłaby więc instytucją grupującą podmioty gospodarcze, samofinansującą się, utrzymującą się ze składek maklerskich, składek członkowskich i wpłat uczestników giełdy. Wysokość tych opłat ustalać będzie rada giełdy. Proponuje się, by giełdy towarowe tworzone były na podstawie umowy zawartej przez podmioty gospodarcze członków założycieli stanowiących komitet organizacyjny. Do zadań komitetu należeć będzie uzyskanie koncesji na prowadzenie giełdy i opracowanie projektu jej statutu. Koncesji udzielać będzie Ministerstwo Rynku Wewnętrznego, które zatwierdzałoby również statut uchwalany przez ogólne zgromadzenie członków giełdy. Osobowość prawną giełda uzyskiwałaby z chwilą wpisu do rejestru prowadzonego przez sąd rejonowy w Warszawie.</u>
          <u xml:id="u-491.5" who="#PierwszyZastępcaMinistraRynkuWewnętrznegoCzesławSkowronek">Członkami giełd towarowych będą mogli być mający siedzibę w kraju producenci, handlowcy, importerzy oraz odbiorcy towarów będących przedmiotem obrotu na danej giełdzie, którzy dysponują odpowiednim kapitałem w wysokości określonej w statucie giełdy. Członkami mogą być w myśl projektu zarówno osoby prawne jak i fizyczne, ale nie objęte postępowaniem upadłościowym ani nie odbywający kary czasowego wykluczenia z działalności giełdowej. Decyzję o przyjęciu danego podmiotu gospodarczego na członka giełdy podejmować będzie rada giełdy w granicach określonych w statucie.</u>
          <u xml:id="u-491.6" who="#PierwszyZastępcaMinistraRynkuWewnętrznegoCzesławSkowronek">W projekcie ustawy proponuje się, by giełdy miały charakter otwarty. Prawo do dokonywania transakcji na giełdzie posiadać będą wszystkie osoby prawne, fizyczne krajowe i zagraniczne, ale za pośrednictwem przysięgłych maklerów giełdowych. Określona regulacja ustawowa dotyczy takich organów giełdy, jak ogólne zgromadzenie członków giełdy, rada giełdy, sąd rozjemczy, komisja dyscyplinarna. Nie będę bliżej omawiał ich funkcji, zostały one sprecyzowane w projekcie ustawy. Wreszcie transakcje zawierane będą na giełdach podczas regularnie organizowanych sesji giełdowych. Jako zaprzysiężeni znawcy do pośrednictwa przy zawieraniu transakcji giełdowych powołani będą maklerzy giełdowi. Proponuje się, by maklerem przysięgłym mógł być obywatel polski, który ma pełną zdolność do czynności prawnych, korzysta z praw publicznych, nie był karany sądownie za popełnione przestępstwa z chęci zysku, zdał egzamin na maklera przysięgłego, złożył ślubowanie i został wpisany na listę maklerów przysięgłych prowadzoną przez ministra rynku wewnętrznego.</u>
          <u xml:id="u-491.7" who="#PierwszyZastępcaMinistraRynkuWewnętrznegoCzesławSkowronek">Działalność giełd towarowych będzie nadzorowana przez państwo. Proponuje się w projekcie ustawy, by nadzór ten sprawował minister rynku wewnętrznego za pośrednictwem powołanego dla każdej giełdy komisarza. Komisarz giełdowy będzie miał między innymi prawo do udziału w obradach organów giełdy, w sesjach giełdy, będzie miał prawo wglądu w dokumentację. Projekt ustawy reguluje również inne czynności komisarza giełdowego.</u>
          <u xml:id="u-491.8" who="#PierwszyZastępcaMinistraRynkuWewnętrznegoCzesławSkowronek">Przedstawione podstawowe propozycje unormowań prawnych mają na celu stworzenie instytucji zaufania społecznego i zagwarantowania tak sprzedawcy jak i kupującemu, że transakcje dokonywane na giełdzie zawarte będą w sposób prawidłowy i pewny. Projekt ustawy nie rodzi jednocześnie żadnych skutków prawnych i finansowych dla budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-491.9" who="#PierwszyZastępcaMinistraRynkuWewnętrznegoCzesławSkowronek">Wysoka Izbo! Pragnę poinformować Wysoką Izbę, że prezentowany projekt ustawy był szeroko opiniowany już na etapie prac nad tezami do projektu. W Ministerstwie Rynku Wewnętrznego zorganizowane zostało seminarium na temat giełd towarowych z udziałem teoretyków oraz przedstawicieli podmiotów gospodarczych używających w nazwie wyrazu „giełda”, funkcjonujących obecnie na rynku. Uczestnicy spotkania byli z reguły zgodni, że potrzebna jest ustawowa regulacja problematyki giełdy. Zgłoszone uwagi zostały w miarę możliwości uwzględnione w toku prac nad projektem.</u>
          <u xml:id="u-491.10" who="#PierwszyZastępcaMinistraRynkuWewnętrznegoCzesławSkowronek">Przedstawiając projekt ustawy o giełdach towarowych wnoszę o jego uchwalenie w toku normalnej procedury legislacyjnej Sejmu. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-492">
          <u xml:id="u-492.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-492.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-492.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Otwieram dyskusję, do której w chwili obecnej zgłoszony jest pan poseł Wiesław Kaczmarek z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-492.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo pana posła o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-493">
          <u xml:id="u-493.0" who="#PosełWiesławKaczmarek">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W Polsce działa obecnie około kilkudziesięciu różnego rodzaju instytucji — jak już pan minister zauważył — noszą nazwę giełd. Można powiedzieć, że mają one charakter takich instytucji, które prowadzą operacje typu aukcja bądź bazar, więc niewątpliwie jest to bardzo ważna sfera życia gospodarczego kraju, która wymaga regulacji prawnej. Ponieważ jest to nowa dziedzina, podobnie jak było z prywatyzacją w powojennej Polsce, istnieje kilka dylematów, które — moim zdaniem — musimy w Sejmie rozstrzygnąć.</u>
          <u xml:id="u-493.1" who="#PosełWiesławKaczmarek">Pierwsza kwestia dotyczy kolejności powstawania giełd. Jak wiadomo, giełdy mogą być towarowe, walutowe, papierów wartościowych. Można sobie również wyobrazić giełdy, gdzie towarem będą np. różnego rodzaju usługi, chociażby ubezpieczenia czy usługi transportowe, frachty różnego rodzaju. Tutaj mamy o tyle uproszczoną sytuację, że kolejność jak gdyby rozstrzyga życie, bo większość dokonywanych operacji to operacje o charakterze towarowym. Ale to jest w pewnym sensie szczegół, ponieważ najważniejszą sprawą jest udział państwa lub jego przedstawicieli w funkcjonowaniu rynku giełdowego w Polsce i jaki to ma być model.</u>
          <u xml:id="u-493.2" who="#PosełWiesławKaczmarek">W projekcie zaproponowanym przez Ministerstwo Rynku Wewnętrznego założono, że ostatecznym arbitrem, organem rejestrującym i przykładowo zaprzysięgającym maklerów jest minister rynku wewnętrznego. Oczywiście, wielokrotnie można spotkać pytanie, czy w ogóle to ministerstwo ma szanse przetrwania w takiej formule, w jakiej jest dotychczas, w ogóle jaki będzie w przyszłości standard.</u>
          <u xml:id="u-493.3" who="#PosełWiesławKaczmarek">Natomiast chciałem się odnieść do drugiej sprawy, ponieważ w „Rzeczpospolitej”, w przeciwieństwie akurat chyba do tego projektu, był opublikowany projekt ustawy Prawo publiczne w obrocie papierami wartościowymi. I tam rolę decydującą w kształtowaniu operacji giełdowej odgrywa komisja papierów wartościowych powołana przez premiera na wniosek właściwych ministrów. Pan minister próbował udzielić odpowiedzi, skąd taka rozbieżność. Natomiast mi się wydaje, że to jest rozbieżność dość istotna, w jaki sposób państwo będzie wpływało na rynek giełdowy. Otóż wydaje mi się, że należałoby utworzyć komisję ds. operacji giełdowych lub obrotu giełdowego, niezależną od rządu, powołaną przykładowo przez parlament, mającą istotne uprawnienia stanowiące, ponieważ przy tak tworzonej formule, którą tutaj proponujemy, jak już powiedziałem krótko, widać, że w propozycji Ministerstwa Rynku Wewnętrznego jest zaproponowany inny model, w propozycji Ministerstwa Przekształceń Własnościowych należy się spodziewać innego modelu. Nie wiem, czy to najlepsze rozwiązanie akurat w naszej sytuacji dzisiaj, że siła tego rozwiązania, jego logika będzie polegała na absolutnej różnorodności.</u>
          <u xml:id="u-493.4" who="#PosełWiesławKaczmarek">I kolejny, dość istotny dylemat z tym związany, czy konieczne są wiec odrębne ścieżki legislacyjne, bo tutaj mamy taki przypadek, że tworzona jest odrębna ustawa dla giełd towarowych, odrębna będzie ustawa o obrotach papierami wartościowymi. Może można się spodziewać w przyszłości odrębnej ustawy o giełdach walutowych, przykładowo autorstwa Ministerstwa Finansów przy współpracy z Narodowym Bankiem Polskim, jak też innych giełd. Obawiam się więc, że oddzielne regulacje prawne dla różnych typów giełd doprowadzą w efekcie do istotnych różnic w zasadach prawnych obrotu giełdowego. I tak jak widać na podstawie tych projektów, że mamy różnice w tworzeniu giełdy, zasadach członkostwa, formułach prawnych. Występuje różnicowanie maklerów. Nie wiem np. dlaczego akurat w tym projekcie w ogóle nie występuje instytucja dilerów. Pojawi się problem, czy makler giełdy towarowej zaprzysiężony przez właściwego ministra, w tym przypadku rynku wewnętrznego, jest tożsamy jak gdyby z maklerem, który będzie rejestrowany i zaprzysięgany przez komisję papierów wartościowych itd. Grozi więc nam swego rodzaju powstanie takiej sytuacji, którą można by określić dżunglą giełdową. Stąd zasadniczy wniosek, prosiłbym o to, żeby jednak komisje, które będą pracowały, powtórnie rozważyły, czy nie należałoby wprowadzić jednolitej ustawy o obrocie giełdowym, takiej swoistej konstytucji. I w tej ustawie pewne segmenty to byłaby właściwa giełda towarowa, giełda papierów wartościowych itd. itd.</u>
          <u xml:id="u-493.5" who="#PosełWiesławKaczmarek">Chciałem się zatrzymać jeszcze trochę dłużej nad punktem związanym z członkostwem giełdy i tworzeniem giełdy. Ponieważ z tego projektu wnoszę, że Ministerstwo Rynku Wewnętrznego proponuje, żeby ta giełda była instytucją publiczną, więc można by postawić pytanie, dlaczego nie tworzy się tutaj giełdy na zasadzie korporacji, spółki akcyjnej, której zasadą nie jest po prostu uzyskiwanie zysku, tylko działalność typu „non profit”, czyli konkretny wypracowany zysk tego typu spółki byłby przeznaczany na reinwestowanie, na wzmacnianie bazy technicznej czy badania marketingowe itd.</u>
          <u xml:id="u-493.6" who="#PosełWiesławKaczmarek">Pan minister stwierdził, że projekt jest oparty na ustawodawstwie z 1924 i 1935 r., czyli na ustawodawstwie przedwojennym. To, powiedzmy, w moim przypadku, w pewnym sensie wzmacnia moją czujność. Oczywiście, są pewne akty prawne typu Kodeks handlowy, które są uniwersalne i wytrzymały próbę czasu, ale proszę sobie zdać sprawę, że tu mamy dość dużą przerwę, przeszło pół wieku. W tym czasie sytuacja na różnych giełdach rozwinęła się bardzo istotnie i nie wiem, czy akurat musimy wchodzić do tego systemu europejskiego na bazie rocznika 1924 czy 1935.</u>
          <u xml:id="u-493.7" who="#PosełWiesławKaczmarek">Wydaje mi się też, że to nie najlepsze rozwiązanie, iż członkami giełdy są podmioty gospodarcze. Wnioskuję z tych zapisów ustawowych, które są moim zdaniem nieprecyzyjne, że są to producenci. Jest również pytanie, dlaczego członkami giełdy nie mogą być osoby prawne? Z tą koncepcją np. wiąże się sprawa spółek maklerskich, czy spółek dealerskich. Projekt o tym w ogóle nie wspomina.</u>
          <u xml:id="u-493.8" who="#PosełWiesławKaczmarek">Proponowałbym również rozważyć jeszcze jedną kwestię, czy członkami giełd nie mogłyby być związki producentów, osoby prawne. Jest to ta formuła izb gospodarczych czy izb przemysłowo-handlowych lub wręcz banków, które pracują w danej dziedzinie, którą zajmowałaby się giełda. Jest to pytanie wychodzące trochę dalej w przyszłość, bo jest ono w ogóle związane ze strategią oddziaływania państwa na gospodarkę, to znaczy czy administracja rządowa będzie zamierzała wycofać się z pewnych sfer zarządzania administracyjnego gospodarką na rzecz reprezentacji samorządów, producentów, handlowców itd. itd. Można by długo tutaj dyskutować na ten temat i przedstawiać kolejne dylematy. Pozwolę sobie jeszcze na koniec przedstawić parę pytań, na które nie znalazłem odpowiedzi w wystąpieniu pana ministra.</u>
          <u xml:id="u-493.9" who="#PosełWiesławKaczmarek">Ponieważ tutaj padło takie sformułowanie, że giełda towarowa to jest element procesu prywatyzacji, trudno mi znaleźć takie bezpośrednie współzależności. Co ma giełda towarowa z prywatyzacją? I jeszcze takie pytanie: Jakie miejsce w polskiej gospodarce rynkowej autorzy przewidują dla giełd towarowych? Proszę sobie również zdawać sprawę z tego, że w świecie nie jest tak, iż wszystkie operacje odbywają się poprzez giełdy towarowe. Przecież wiele operacji odbywa się poza giełdami, na zasadzie bezpośrednich umów. I z tym się wiąże kolejne pytanie: Czy w ogóle Ministerstwo Rynku Wewnętrznego w tym przypadku przewiduje jakiekolwiek atuty ekonomiczne, żeby te operacje odbywały się poprzez giełdy? Czy magnesem ma być sama nazwa „giełda”, która nobilituje, czy również ma być jakiś magnes natury ekonomicznej?</u>
          <u xml:id="u-493.10" who="#PosełWiesławKaczmarek">I rzecz kolejna. Raz już w trakcie swojego wystąpienia zastanawiałem się, dlaczego na giełdzie mogą działać tylko maklerzy, a co z firmami dealerów? Jaki rodzaj transakcji będzie obowiązywał na polskich giełdach? Tego też ustawa nie precyzuje, wręcz nawet jest tam taki zapis (chyba w art. 19 ust. 2), że transakcje są zawiązywane na giełdach na zasadzie umów-sprzedaży. Rozumiem, panie ministrze, że umów kupna i sprzedaży, bo ktoś sprzedaje, ktoś kupuje. Nie wiem, czy to jest błąd, być może jest to specyficzna interpretacja słowa „sprzedaż”.</u>
          <u xml:id="u-493.11" who="#PosełWiesławKaczmarek">I ostatnia rzecz dotycząca szczegółów. Uważam za niepotrzebne wymienianie w zapisie ustawowym wręcz tematów egzaminacyjnych na maklera. Nie wiem, czy to jest wierna kopia zapisów z czasów II Rzeczypospolitej. Można wykazać, że o ilu elementach makler powinien wiedzieć, a na tej liście nie są one wymienione. W związku z tym chciałbym postawić dwa wnioski. Otóż chętnie usłyszałbym opinię Ministerstwa Przekształceń Własnościowych w ogóle na temat tak przedstawionego projektu regulacji pewnego fragmentu rynku giełd. I drugi wniosek, ponieważ nie wiem, do jakich komisji zamierza Prezydium Sejmu skierować tę ustawę, to jeżeli można, prosiłbym, żeby ten projekt był dyskutowany i opiniowany również przez Komisję Przekształceń Własnościowych. Moim zdaniem najlepiej by się stało, gdybyśmy mogli zatrzymać ten projekt. Wiemy przecież, że rząd już przygotował ustawę o obrocie papierami wartościowymi.</u>
          <u xml:id="u-493.12" who="#PosełWiesławKaczmarek">I dobrze by było, gdybyśmy mogli dyskutować nad tymi dwoma projektami łącznie.</u>
          <u xml:id="u-493.13" who="#PosełWiesławKaczmarek">I na koniec rzecz ostatnia, którą trudno zapisać ustawowo. Zupełnie na zasadzie refleksji myślę o jednej z głównych barier, które mogą wystąpić. Otóż jedną z zasadniczych dewiz handlu giełdowego jest stwierdzenie: „moje słowo jest moim zobowiązaniem”. To w sumie jest pytanie zarówno do nas, jak i do ministerstwa, jak i do wszystkich podmiotów gospodarczych. Czy w naszej dzisiejszej rzeczywistości, kiedy jeszcze w wielu systemach zawiązywania transakcji obowiązują: 3 kopie, ileś telexów, 6 pieczątek, da się wprowadzić taki system, gdzie kwestia podjęcia zobowiązania będzie wręcz aktem, który się przede wszystkim respektuje, więc czy to nie będzie główna bariera, która — jeszcze raz powtarzam — uniemożliwi realizację sformułowania: „moje słowo jest moim zobowiązaniem”.</u>
          <u xml:id="u-493.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-494">
          <u xml:id="u-494.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-494.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Chciałam może od razu odpowiedzieć panu posłowi, że Prezydium Sejmu proponuje skierowanie projektu tej ustawy właśnie do Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, do Komisji Handlu i Usług oraz do Komisji Przekształceń Własnościowych i do Komisji Ustawodawczej.</u>
          <u xml:id="u-494.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa chciał jeszcze zabrać głos w dyskusji? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-494.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Wobec tego proszę bardzo pana ministra.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-495">
          <u xml:id="u-495.0" who="#PierwszyZastępcaMinistraRynkuWewnętrznegoCzesławSkowronek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałbym się ustosunkować do trzech spraw, które zostały poruszone w wypowiedzi pana posła, oraz odpowiedzieć na te dwa — trzy pytania zadane w końcowej jego wypowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-495.1" who="#PierwszyZastępcaMinistraRynkuWewnętrznegoCzesławSkowronek">Sprawa pierwsza — kto powinien w imieniu państwa sprawować nadzór nad giełdami towarowymi? Oczywiście, można przyjąć takie rozwiązanie, jakie jest w dyskutowanym projekcie ustawy o giełdach papierów wartościowych, że do tego celu powołuje się specjalny organ administracji centralnej w postaci komisji giełd towarowych. Wyszliśmy z założenia, i takie jest stanowisko Rady Ministrów, żeby nie tworzyć dla celów giełd towarowych oddzielnego urzędu administracji centralnej, tylko aby te funkcje spełniał minister rynku wewnętrznego. Oczywiście to nie przesądza ostatecznie sprawy. Decyzja należy do Wysokiej Izby, ale chcę powiedzieć, że nawet w warunkach zniesienia urzędu ministra rynku wewnętrznego funkcję tę przejmie prawdopodobnie jakiś inny organ administracji centralnej. To pierwsza sprawa.</u>
          <u xml:id="u-495.2" who="#PierwszyZastępcaMinistraRynkuWewnętrznegoCzesławSkowronek">Sprawa druga była również — i to dwukrotnie — rozważana przez Radę Ministrów. Chodzi o łączne ujęcie regulacji prawnych dotyczących całości obrotu giełdowego, tak papierów wartościowych jak i giełd pieniężnych. Ze względu jednak na specyficzny charakter tych giełd, a także mały stopień zaawansowania praktyki gospodarczej w odniesieniu do tych ostatnich, a pewnej praktyki — być może nie w pełni zgodnej z wymaganiami ustawowych regulacji w zakresie giełd towarowych — Rada Ministrów doszła do wniosku, że byłoby zasadne wcześniejsze przygotowanie i przedstawienie ustawy autonomicznej, która w niczym nie hamuje prac nad pozostałymi ustawami. Chcę podkreślić, że w innych krajach istnieje autonomiczne, oddzielne ustawodawstwo w odniesieniu do giełd towarowych. W tym projekcie, który przedkładamy Wysokiej Izbie, kierowaliśmy się również tymi doświadczeniami.</u>
          <u xml:id="u-495.3" who="#PierwszyZastępcaMinistraRynkuWewnętrznegoCzesławSkowronek">Sprawa trzecia, to jest sprawa formy prawnej giełdy. Zaproponowaliśmy tutaj określoną organizację publiczną, a nie spółkę akcyjną, wychodząc z założenia, że celem spółki akcyjnej jest osiąganie zysku, natomiast tak zaproponowana instytucja giełd ma przede wszystkim charakter wzajemnych kontaktów dostawców i odbiorców, kształtowania cen na poziomie równowagi, a jej celem nie jest osiąganie zysku. Ten zysk powinni osiągnąć kontrahenci, członkowie giełdy, a nie sama giełda.</u>
          <u xml:id="u-495.4" who="#PierwszyZastępcaMinistraRynkuWewnętrznegoCzesławSkowronek">Wreszcie pytania, które postawił pan poseł. Jaką widzimy rolę giełd w całości obrotu towarowego? Otóż ma być ona znaczącą, ale nie dominującą. Podstawowa część obrotu towarowego będzie realizowana w drodze normalnych, bezpośrednich stosunków między dostawcą a odbiorcą, postacią obrotu hurtowego i detalicznego. Natomiast giełda jest elementem uzupełniającym funkcjonowanie rynku, zwłaszcza w zakresie artykułów masowych, takich jak na przykład: metale nieżelazne, nawozy, zboża itp. Z tego też względu widzimy miejsce giełd towarowych w obrocie, ale nie widzimy ich decydującej roli. Widzimy ich rolę przede wszystkim w odniesieniu do obrotu artykułami masowymi, standardowymi, tam gdzie w oparciu o próbki, o normy, o standardy może odbywać się obrót towarowy.</u>
          <u xml:id="u-495.5" who="#PierwszyZastępcaMinistraRynkuWewnętrznegoCzesławSkowronek">Pytanie kolejne — jakie przewidujemy tutaj atuty ekonomiczne, aby zachęcić dostawców i odbiorców do korzystania z giełd. W ustawie nic takiego nie zaproponowaliśmy i wydaje się, że nie byłoby to zasadne. Istota zachęt ekonomicznych w obrocie giełdowym polega przede wszystkim na możliwości obiektywnego kształtowania się przede wszystkim cen i informacji giełdowych, a więc informacji, która by pozwoliła nabrać przekonania zarówno dostawcy jak i odbiorcy, że zrobił dobry interes, korzystając z usług giełdy, a nie tylko z bezpośrednich kontaktów dostawca-odbiorca.</u>
          <u xml:id="u-495.6" who="#PierwszyZastępcaMinistraRynkuWewnętrznegoCzesławSkowronek">I trzecie pytanie — sprawą do dyskusji jest problem zapisów dotyczących maklerów, jak również innych organizacji maklerskich, ich związków, a także udziału związków dealerskich.</u>
          <u xml:id="u-495.7" who="#PierwszyZastępcaMinistraRynkuWewnętrznegoCzesławSkowronek">I to byłyby chyba wszystkie pytania, na które chciałem udzielić odpowiedzi panu posłowi i Wysokiej Izbie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-496">
          <u xml:id="u-496.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-496.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos? Nie.</u>
          <u xml:id="u-496.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm skierował rządowy projekt ustawy o giełdach towarowych do Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisji Handlu i Usług, Komisji Przekształceń Własnościowych oraz do Komisji Ustawodawczej w celu rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-496.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-496.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-496.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Wysoka Izbo! Mamy jeszcze przed sobą, tak jak już państwu mówiłam, głosowanie nad ważną ustawą. Nie są jeszcze przygotowane wnioski. W związku z tym ogłoszę krótką przerwę. Na pocieszenie natomiast chciałam państwu zaproponować, żebyśmy teraz wysłuchali oświadczeń. Pięciu posłów zgłosiło wolę wygłoszenia oświadczeń. Bardzo proszę teraz o ich wygłoszenie.</u>
          <u xml:id="u-496.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Janusza Dobrosza z Polskiego Stronnictwa Ludowego, a następnie pana posła Tadeusza Kijonkę.</u>
          <u xml:id="u-496.7" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Zwracam się z prośbą o to, aby oświadczenia były krótkie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-497">
          <u xml:id="u-497.0" who="#PosełJanuszDobrosz">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W dniu 25 listopada historia państwa i narodu polskiego napisała kolejny, nieprzewidziany w scenariuszu rozdział. Wielu z nas, posłów, instynktownie czuło, że przyjmowana przez Wysoką Izbę w ekspresowym trybie ustawa o wyborze prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej może przynieść nieobliczalne skutki. Sam osobiście ostrzegałem Wysoką Izbę przed dopuszczaniem do kandydowania na najwyższy urząd w państwie osób o podwójnym obywatelstwie (a nawet jak okazało się w praktyce - potrójnym), przed finansowaniem kampanii wyborczej kandydatów na prezydenta ze środków spoza Polski.</u>
          <u xml:id="u-497.1" who="#PosełJanuszDobrosz">Tryb weryfikacji na stanowiska w administracji rządowej, czy na dyrektorów przedsiębiorstw państwowych stawia dziś przed kandydatami większe wymagania niż przed kandydatami na prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Cóż, dla większości ważniejsze od zdrowego rozsądku były argumenty, by przed symboliczną datą 13 grudnia zasiadł w Belwederze nowy prezydent. Historia za takie amatorskie widzenie polityki wystawiła nam srogi rachunek. Tak musiały zakończyć się igrzyska, przypominające bardziej wolną elekcję niż kampanię wyborczą powszechnych wyborów prezydenckich.</u>
          <u xml:id="u-497.2" who="#PosełJanuszDobrosz">W polityce nie ma próżni, kto nawet bezwiednie obniża autorytet najwyższym organom władzy państwowej, głosząc poglądy o 35% parlamencie, naraża się na niezasłużoną opinię, że sam był 18% premierem.</u>
          <u xml:id="u-497.3" who="#PosełJanuszDobrosz">W sensacyjnym wyniku pierwszej tury wyborów ma swój udział poziom polskich dziennikarzy, środków przekazu, a szczególnie „dworska” telewizja. Miast rzeczowej informacji, karmi się społeczeństwo niesprawdzonymi informacjami o dietach posłów, a dementuje się je w kontekście demonstracji górników pod Sejmem i smutnej wiadomości o śmierci młodego górnika. Czy to przypadek, czy wyższa propagandowa szkoła jazdy? Jak społeczeństwo może uczestniczyć w przemianach państwa, skoro słyszy, widzi lub czyta tylko skrajne poglądy tych, co rząd atakują za prawdziwe i nieprawdziwe porażki, jak i tych, którzy wychwalali go za zniesienie cenzury. Absurd rodzi absurd, jeżeli znany poseł głosi poglądy, że jak się rządowi nie podoba parlament, to należy rozwiązać parlament, a nie odwrotnie. Skutki są wiadome. Eskalacja niekompetencji i pychy spowodowała, że 1/3 wyborców nie poszła w ogóle do pierwszej tury wyborów. Nie uczestniczyła też w wyborach samorządowych. Dla znacznej części elektoratu nieważny był etos walki o nową, niepodległą Polskę, nieważne były niewątpliwe zasługi na tym polu Lecha Wałęsy, Leszka Moczulskiego czy Romana Bartoszcze, tylko grubymi nićmi szyte iluzje, insynuacje kandydata z dorzecza Amazonki i Ukajali.</u>
          <u xml:id="u-497.4" who="#PosełJanuszDobrosz">Jak 4 czerwca większość Polaków odreagowała tak zwany realny socjalizm, tak 25 listopada odreagowała duża jego część nierealny, wydumany kapitalizm.</u>
          <u xml:id="u-497.5" who="#PosełJanuszDobrosz">Czeka nas wielka edukacja w kierunku demokracji. Musimy wytłumaczyć młodzieży, czym jest państwo, czym są partie polityczne, które tak skutecznie, mimo werbalnego poparcia, przez ostatni rok deprecjonowano. Może wtedy unikniemy ośmieszania Polski i Polaków, może wtedy nauczycielka w polskiej szkole nie będzie twierdzić, że w Polsce nie ma obecnie żadnej konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-497.6" who="#PosełJanuszDobrosz">Apeluję do prowadzących kampanię wyborczą, by informowali wyborców, jakie uprawnienia i kompetencje, wynikające z naszej Konstytucji, ma aktualnie prezydent Rzeczypospolitej, bo mam wątpliwości, czy wyborcy wiedzą, że jest zwierzchnikiem sił zbrojnych, że odpowiada za bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne państwa, za politykę zagraniczną. W potoku wypowiadanych słów i życzeń niewiele się o tym mówi.</u>
          <u xml:id="u-497.7" who="#PosełJanuszDobrosz">Wiem, że coraz dotkliwiej naród odczuwa zadyszkę polskiej gospodarki. Nie są to jednak problemy, którymi zajmie się bezpośrednio urząd prezydenta. Ci, co myślą, że nasze polskie problemy ekonomiczne i społeczne załatwi w pojedynkę przyszły gospodarz Belwederu, poruszają się w świecie iluzji i bajki. Mimo złośliwego chichotu Jerzego Urbana, jako przedstawiciel średniego pokolenia głęboko wierzę w rozwagę i roztropność polskiego narodu.</u>
          <u xml:id="u-497.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-498">
          <u xml:id="u-498.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-498.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o wygłoszenie oświadczenia pana posła Tadeusza Kijonkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-499">
          <u xml:id="u-499.0" who="#PosełTadeuszKijonka">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Mijają cztery lata od czasu dwukrotnego zatrucia Odry przez Czechosłowację w listopadzie i grudniu 1986 roku, najpierw mazutem, a następnie ciężkimi olejami grzewczymi. Tylko dzięki zmobilizowaniu do nieprzerwanej akcji ratunkowej wszystkich sił i środków udało się zapobiec rozprzestrzenieniu katastrofy ekologicznej na obszary kolejnych województw nadodrzańskich, choć wielorakie następstwa toksycznego zatrucia Odry są nadal odczuwane w żyznej Kotlinie Raciborskiej.</u>
          <u xml:id="u-499.1" who="#PosełTadeuszKijonka">Należy przypomnieć, że nasi południowi sąsiedzi najpierw zataili skutki poważnej awarii, nie reagując przez wiele dni na doniesienia strony polskiej. Dopiero skala katastrofy wymusiła potwierdzenie tych faktów. Do końca jednak podawano nam dane wielokrotnie zaniżone w stosunku do rzeczywistych, co komplikowało prowadzenie akcji ratunkowej, zaś manifestacyjna bierność i arogancja doprowadziły do poważnych napięć w przygranicznych regionach. Sprawa ta nabrała wówczas rezonansu międzynarodowego, a wzburzenie polskiej opinii publicznej oraz interwencje posłów wymusiły na polskich władzach bardziej stanowcze reakcje, w tym zastrzeżenie sobie prawa do uzyskania rekompensaty poniesionych strat. Od tamtego czasu wielokrotnie spotykali się prawomocni przedstawiciele rządów, w tym na wysokim, najwyższym szczeblu, zaś kolejne komunikaty utrzymywały nas w przeświadczeniu uzyskania odpowiednich odszkodowań. Strona czechosłowacka nie negowała zresztą naszych roszczeń, a przewlekłe pertraktacje, nasuwające słuszne podejrzenia o grę na zwłokę, rzekomo dotyczyły trudności w ustaleniu szacunkowej wysokości strat, których wielkość w przeliczeniu na obecną wartość polskiej waluty wyniosła 100 mld zł. Od tamtych wydarzeń zmieniło się w obu krajach niemal wszystko, w Polsce trzech premierów i czterech ministrów ochrony środowiska, w Czechosłowacji również trzech premierów, zaś aksamitna rewolucja wysoko podniosła w swych deklaracjach kwestię moralności w stosunkach między ludźmi i państwami. Lecz, niestety, dług odrzański nie został spłacony, choć także w trójstronnym porozumieniu z czerwca 1989 roku, zawartym między NRD, Czechosłowacją i Polską, a obejmującym całokształt stosunków w sferze ekologii, uzyskaliśmy kolejne potwierdzenie spłaty odszkodowania. I można by to uznać za okresowe przeoczenie, gdyby nie liczne fakty zaprzeczające deklaracjom przyjaźni i dobrosąsiedzkiej współpracy oraz dialogu w duchu Paktów Praw Człowieka i Aktu Końcowego KBWE. Dowodów negatywnych aż nadto, nie kończąc na nierespektowaniu konwencji o małym ruchu granicznym czy przewlekłej, godnej ubolewania antypolskiej kampanii propagandowej w środkach masowego przekazu. O nierzetelności w traktowaniu zobowiązań wobec Polski i Polaków świadczy także sprawa stosunku do spłaty odszkodowań z tytułu dwukrotnego zatrucia Odry substancjami ropopochodnymi. Jako poseł, który uczestniczył w wizytacjach tych obszarów w okresie akcji ratunkowej, był autorem odpowiedniego raportu oraz kilku interwencji sejmowych, czuję się zobowiązany do kolejnego zabrania głosu w tej upokarzającej nas sprawie, skoro upłynęły już cztery lata, a spłata odszkodowań podlega kolejnemu odroczeniu.</u>
          <u xml:id="u-499.2" who="#PosełTadeuszKijonka">Jestem przekonany, że rząd, władze polskie nadal podejmują regularne działania w celu uzyskania pełnej materialnej rekompensaty z tego tytułu. Sprawie tej, a także innym kwestiom dotyczącym Odry jako rzeki wspólnych zobowiązań poświęcę niebawem odrębną interpelację poselską.</u>
          <u xml:id="u-499.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-500">
          <u xml:id="u-500.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-500.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu w celu wygłoszenia oświadczenia panią poseł Izabellę Sierakowską z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, a następnie pana posła Andrzeja Pomirskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-501">
          <u xml:id="u-501.0" who="#PosełIzabellaSierakowska">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Składam oświadczenie w imieniu czternastu posłów z PKLD, SD i PSL.</u>
          <u xml:id="u-501.1" who="#PosełIzabellaSierakowska">Wyrażamy swoje zaniepokojenie w związku z przekazaniem przez ministra edukacji narodowej projektu ustawy o systemie oświaty do Rady Ministrów, projektu, który w tej wersji nie był konsultowany ze Związkiem Nauczycielstwa Polskiego. Projekt ustawy zawiera w rozdziale dziesiątym zmianę aż 28 artykułów Karty Nauczyciela. Propozycje zmian merytorycznych i redakcyjnych są w tej wersji co najmniej dyskusyjne i bulwersują środowisko nauczycielskie.</u>
          <u xml:id="u-501.2" who="#PosełIzabellaSierakowska">Nie negujemy konieczności szybkiego uchwalenia ustawy o systemie oświaty, pośpiech ten, aczkolwiek uzasadniony, nie może jednak wpływać na łamanie ustawowego prawa związków zawodowych do wyrażania opinii o projektach ustaw. W związku z powyższym popieramy stanowisko Zarządu Głównego Związku Nauczycielstwa Polskiego, domagamy się wycofania projektu ustawy o systemie oświaty w tej wersji z Urzędu Rady Ministrów oraz zobowiązujemy ministra edukacji narodowej do podjęcia negocjacji ze związkami zawodowymi w sprawie ustawy Karta Nauczyciela jako oddzielnego aktu prawnego.</u>
          <u xml:id="u-501.3" who="#PosełIzabellaSierakowska">Oświadczenie podpisali posłowie: Iwona Lubowska, Danuta Grabowska, Sławomir Kopański, Marian Popis, Piotr Lenz, Bożenna Kuc, Halina Suskiewicz, Wanda Sokołowska, Jan Kowalik, Romualda Matusiak, Krystyna Grzęda, Maria Czenczek, Dorota Kempka i Izabella Sierakowska.</u>
          <u xml:id="u-501.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-502">
          <u xml:id="u-502.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-502.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o wygłoszenie oświadczenia pana posła Andrzeja Pomirskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego, a następnie pana posła Janusza Rożka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-503">
          <u xml:id="u-503.0" who="#PosełAndrzejPomirski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Panie Premierze! Nawiązując do ostatniego swojego oświadczenia, a także grupy posłów spółdzielców, które to oświadczenie skierowane było do pana ministra finansów, tym razem kieruję je do pana premiera.</u>
          <u xml:id="u-503.1" who="#PosełAndrzejPomirski">Otóż mimo tragicznej zapowiedzi, co się może stać, jeżeli ustawa z 20 stycznia będzie konsekwentnie realizowana tak jak do tej pory, w okresie tygodnia praktycznie nic się nie zmieniło. Chcę prosić i wzywam pana premiera do zaprzestania jej realizacji w części najistotniejszej, to jest przekazywania majątku spółdzielczego osobom fizycznym i podpisywania umów. Panowie likwidatorzy, którzy zostali powołani, tak się dobrze poczuli i tak się przejęli swoimi obowiązkami, a przede wszystkim swoimi uprawnieniami, że nie tylko zlikwidowali związki (i dobrze), ale zaczęli również likwidować majątki spółdzielcze. Ta masa majątkowa, która spłynęła po likwidacji związków, zaczęła im bardzo przeszkadzać i próbowali szybko ją upłynniać, urządzając się przy tym sami. W związku z tym bardzo proszę, aby proces przekazywania majątku był zatrzymany.</u>
          <u xml:id="u-503.2" who="#PosełAndrzejPomirski">Proszę państwa, jeżeli ja dobrze rozumiem, to spółdzielnie pracy są instytucją godną, mającą swoje miejsce, ale wówczas, jeżeli podstawowym źródłem dochodu tejże spółdzielni pracy jest praca, nie zaś majątek, który został przekazany. Otóż ten majątek przekazany grupie osób może stanowić bardzo dobrą płacę bez pracy, bo można istotnie wiele miesięcy nie pracować, uszczuplając ten majątek, sprzedając go, dzierżawiąc, bardzo korzystnie przekształcając, słowem nie pracując, pobierać pieniądze. Otóż w spółdzielczości typu rolniczego jest to forma kuriozalna, nie do przyjęcia i absolutnie nie można się z nią pogodzić, dlatego też proszę jeszcze raz pana ministra o wycofanie swojego pisma do dyrektorów izb skarbowych, które to pismo niejako dawało preferencje, a jednocześnie nakładało na dyrektorów izb obowiązek przekazywania majątku spółdzielniom pracy, jeżeli takie istnieją, dając im pierwszeństwo. Nie wspomnę już o uchwale Senatu w tym względzie.</u>
          <u xml:id="u-503.3" who="#PosełAndrzejPomirski">Pragnę również powiedzieć, że jeżeli nie nastąpią jakieś istotne decyzje w tym względzie, to na najbliższym posiedzeniu Sejmu, jeżeli Wysoka Izba pozwoli, grupa posłów wystąpi z inicjatywą ustawodawczą.</u>
          <u xml:id="u-503.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-504">
          <u xml:id="u-504.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-504.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy jest pan poseł Janusz Rożek? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-505">
          <u xml:id="u-505.0" who="#PosełJanuszRożek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Moje wystąpienie będzie — nie umówionym zresztą — poparciem mojego poprzednika, a jestem zobowiązany do wystąpienia przez NSZZ RI „Solidarność” w Lublinie.</u>
          <u xml:id="u-505.1" who="#PosełJanuszRożek">Wysoka Izbo! Na początku bieżącego roku Sejm uchwalił ustawę o spółdzielczości. Intencją tej ustawy było uwłaszczenie członków, by w ten sposób uaktywnić ich działalność spółdzielczą. Niestety, intencje ustawodawcze minęły się z praktyką życia. Uchwała, do której przeczytania w Sejmie jestem zobowiązany przez wyborców, jest tego dowodem.</u>
          <u xml:id="u-505.2" who="#PosełJanuszRożek">Lublin, 11 listopada 1990 roku.</u>
          <u xml:id="u-505.3" who="#PosełJanuszRożek">Uchwała.</u>
          <u xml:id="u-505.4" who="#PosełJanuszRożek">„Rada Wojewódzka NSZZ RI „Solidarność” w Lublinie protestuje przeciwko przekazywaniu majątku likwidowanych spółdzielni na rzecz spółdzielni pracy, które są tworzone najczęściej przez kliki nomenklaturowo-rodzinne.</u>
          <u xml:id="u-505.5" who="#PosełJanuszRożek">Uważamy, że majątek spółdzielni był gromadzony przez lata dzięki ofiarności członków i powinien pozostać ich własnością.</u>
          <u xml:id="u-505.6" who="#PosełJanuszRożek">Stwierdzamy, że bardzo często ci, którzy tworzą spółdzielnie pracy, nie mają wkładu w jej rozwój, a bardzo wielu przez lata rozkradało majątek spółdzielców. Związek nie może dopuścić, by teraz mieli go na mocy „prawa”.</u>
          <u xml:id="u-505.7" who="#PosełJanuszRożek">Rada Wojewódzka NSZZ RI „Solidarność” stoi na stanowisku, że prywatyzację spółdzielni winno wyprzedzić ustanowienie zarządów komisarycznych, które gwarantowałyby przeprowadzenie demokratycznych wyborów do rad nadzorczych, a następnie do zarządów. W związku z tym zwracamy się do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej o podjęcie ustawy w tej sprawie.”</u>
          <u xml:id="u-505.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-506">
          <u xml:id="u-506.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-506.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o wygłoszenie oświadczenia pana posła Adama Babula z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-507">
          <u xml:id="u-507.0" who="#PosełAdamBabul">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Bezpośrednią przyczyną mego wystąpienia jest dramatyczna sytuacja, jaka wytworzyła się w obrębie działania Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Łapach w woj. białostockim.</u>
          <u xml:id="u-507.1" who="#PosełAdamBabul">Od trzech miesięcy rolnicy dostarczający mleko nie otrzymują zapłaty przy deklarowanej cenie 400 zł za 1 l. Od kilku dni wstrzymano dostawy mleka. Kotły w mleczarni zostały wygaszone. Rolnicy z mlekiem zostali na lodzie. Sytuacja finansowa zakładu mleczarskiego jest tragiczna, doszło do tego w wyniku nieodpowiedzialnego realizowania hasła przyspieszenia. Najpierw podgrzano atmosferę wśród rolników, wmówiono im, że mogą robić, co chcą. Dotychczasowy zarząd został wyrzucony, co kosztowało około 100 mln zł. W sposób rewolucyjny została zmieniona rada nadzorcza, decyzje ekonomiczne były podejmowane w zaślepieniu, w zacietrzewieniu, a nawet z naruszeniem prawa.</u>
          <u xml:id="u-507.2" who="#PosełAdamBabul">Sytuację doskonale zna poseł ziemi białostockiej Jan Beszta-Borowski, który był przy tym. Na efekty nie trzeba było długo czekać. Mamy je dzisiaj.</u>
          <u xml:id="u-507.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali obrad.)</u>
          <u xml:id="u-507.4" who="#PosełAdamBabul">Oświadczam, że Polskie Stronnictwo Ludowe (i ja osobiście) jest przeciwne stosowaniu w życiu politycznym i gospodarczym metod rewanżyzmu, dokonywaniu rozgrywek personalnych, zaognianiu atmosfery społecznej, namawianiu i dokonywaniu działań politycznych, które bardzo szkodzą gospodarce. Jest to droga, która prowadzi donikąd.</u>
          <u xml:id="u-507.5" who="#PosełAdamBabul">Proponuję swego rodzaju zawieszenie broni i przejście do konstruktywnego, twórczego działania. Rzetelna i mądra praca potrzebna jest dla reformowanej od dłuższego czasu spółdzielczości, która od wielu lat była ostoją samorządności wiejskiej tak samo, jak mądra, twórcza praca jest potrzebna rolnikom, spółdzielcom w Łapach do odbudowania ich spółdzielni i przywrócenia normalnego ruchu i pracy zakładu mleczarskiego w Łapach.</u>
          <u xml:id="u-507.6" who="#PosełAdamBabul">Mogę tylko tyle powiedzieć, że sam deklaruję udział w tej już twórczej, konstruktywnej pracy i namawiam również do tego wszystkich posłów, będących na tej sali.</u>
          <u xml:id="u-507.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-508">
          <u xml:id="u-508.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-508.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, chciałam teraz ogłosić 15-minutową przerwę, gdyż jak nam wiadomo, za 15 minut będą już przygotowane poprawki. Przed ogłoszeniem przerwy chciałam podać może pocieszającą wiadomość — po tym dniu ciężkiej pracy — że posiedzenie Sejmu będzie dopiero za dwa tygodnie. Potem to oficjalnie jeszcze raz podam, ale chcę teraz państwa pocieszyć, że będziemy trochę mogli popracować w komisjach i odpocząć.</u>
          <u xml:id="u-508.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Ogłaszam 15-minutową przerwę do godziny 21.</u>
          <u xml:id="u-508.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o punktualne przychodzenie na salę.</u>
          <u xml:id="u-508.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 20 min 40 do godz. 22 min 05)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-509">
          <u xml:id="u-509.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Wznawiam obrady, proszę państwa o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-509.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Powracamy do rozpatrzenia punktu 8 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisji Samorządu Terytorialnego oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o dochodach gmin, zasadach subwencjonowania, warunkach zaciągania pożyczek i emisji obligacji oraz regionalnych izbach obrachunkowych.</u>
          <u xml:id="u-509.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Wysłuchaliśmy już sprawozdania komisji.</u>
          <u xml:id="u-509.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-509.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przypominam, że komisje przedstawiły w sprawozdaniu trzy wnioski mniejszości, które głosować będziemy w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-509.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo pana posła sprawozdawcę o przedstawienie ich kolejno.</u>
          <u xml:id="u-509.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Pierwszy wniosek mniejszości dotyczy art. 3 pkt 1 i przedstawia dwa warianty oznaczone literami a i b, które głosować będziemy oddzielnie.</u>
          <u xml:id="u-509.7" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Pierwszy wariant oznaczony literą a przewiduje zmniejszenie udziału gmin w podatku dochodowym od osób prawnych z 5% do 2%.</u>
          <u xml:id="u-509.8" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła sprawozdawcę o ewentualne wyjaśnienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-510">
          <u xml:id="u-510.0" who="#PosełMarianJanicki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pani marszałek właściwie przedstawiła, w czym jest problem. Komisje przyjęły, że udział gmin w podatku dochodowym od osób prawnych mających siedziby na terenie gminy będzie wynosił 5%. Propozycje są dwie. Pierwsza propozycja, którą teraz głosujemy, polega na zmniejszeniu tego udziału z 5% do 2%.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-511">
          <u xml:id="u-511.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-511.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy sprawa jest jasna?</u>
          <u xml:id="u-511.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-511.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za wariantem a wniosku mniejszości do art. 3 pkt 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.(15) Kto jest przeciwny temu wnioskowi? (208) Kto wstrzymał się od głosowania? (24) Stwierdzam, że Sejm odrzucił wariant a wniosku mniejszości do art. 3 pkt 1.</u>
          <u xml:id="u-511.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Wariant b wniosku mniejszości do art. 3 pkt 1 zmierza do zwiększenia udziału gmin w podatku dochodowym od osób prawnych z 5% do 10%.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-512">
          <u xml:id="u-512.0" who="#PosełMarianJanicki">Tutaj, tak jak wcześniej informowaliśmy, jest dosyć istotna różnica. Chodzi o to, żeby faktycznie te dochody od podatku dochodowego od osób prawnych mających siedzibę na terenie gminy zwiększyć do 10%.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-513">
          <u xml:id="u-513.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-513.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy wszystko jest jasne przed przystąpieniem do głosowania?</u>
          <u xml:id="u-513.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-513.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o ciszę.</u>
          <u xml:id="u-513.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za wariantem b wniosku mniejszości do art. 3 pkt 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (94) Kto jest przeciwny temu wnioskowi? (135) Kto wstrzymał się od głosowania? (24) Stwierdzam, że Sejm wariant b wniosku mniejszości do art. 3 pkt 1 oddalił drugi wniosek mniejszości dotyczy art. 25 i zmierza do dodania w ustawie o samorządzie terytorialnym rozdziału 8a zatytułowanego „Krajowy Związek Gmin”.</u>
          <u xml:id="u-513.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła sprawozdawcę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-514">
          <u xml:id="u-514.0" who="#PosełMarianJanicki">Rozdział 8a mówi o Krajowym Związku Gmin. Wszyscy państwo macie to w sprawozdaniu komisji na str. 2 (dotyczy to art. 83a, art. 83b, art. 83c oraz art. 28). Proponuje się nadać przedłożone brzmienie. Nie będziemy tylko głosować nad tytułem ustawy, albowiem o tytule ustawy zadecydujemy na samym końcu, taka jest propozycja. Nie będę tego czytał, albowiem wszyscy mają te druki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-515">
          <u xml:id="u-515.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-515.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy nie ma wątpliwości?</u>
          <u xml:id="u-515.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-515.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 25, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (59) Kto jest przeciwny temu wnioskowi? (142) Kto wstrzymał się od głosowania? (41) Stwierdzam, że Sejm oddalił wniosek mniejszości do art. 25.</u>
          <u xml:id="u-515.4" who="#komentarz">(Poseł Marian Ja nicki: Chciałem także tutaj poinformować, że jest...)</u>
          <u xml:id="u-515.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwo, proszę o ciszę, bo naprawdę nie słychać.</u>
          <u xml:id="u-515.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-516">
          <u xml:id="u-516.0" who="#PosełMarianJanicki">Chciałem poinformować, że jest także wniosek alternatywny do tego wniosku, zgłoszony dzisiaj w czasie dyskusji przez pana posła Bratkowskiego, ale będziemy go głosować później, bo w pierwszej kolejności głosujemy wnioski mniejszości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-517">
          <u xml:id="u-517.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-517.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania trzeciego wniosku mniejszości, który zmierza do skreślenia art. 26 dodającego w ustawie o ustroju samorządu miasta stołecznego Warszawy przepis, stanowiący że dochodem budżetu Związku Dzielnic i Gmin Miasta Stołecznego Warszawy jest subwencja z budżetu państwa w wysokości 15% sumy kwot subwencji ogólnych dzielnic. W przypadku przyjęcia tego wniosku wnioskodawcy wnoszą o zmianę tytułu ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-518">
          <u xml:id="u-518.0" who="#PosełMarianJanicki">Tu chodzi po prostu o to, czy Warszawa będzie miała dodatkowo 15% sumy kwot subwencji ogólnych dzielnic. Jeżeli przyjmiemy art. 26, to faktycznie projekt ustawy o dochodach gmin i zasadach subwencjonowania w 1991 roku oraz o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym... ale o tym nie mieliśmy dyskutować w tym momencie. Teraz głosujemy za tym, kto jest za utrzymaniem tego sformułowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-519">
          <u xml:id="u-519.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">To znaczy wniosek zmierza do skreślenia art. 26?</u>
          <u xml:id="u-519.1" who="#komentarz">(Poseł Marian Janicki: Tak, tak...)</u>
          <u xml:id="u-519.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Pan poseł powiedział...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-520">
          <u xml:id="u-520.0" who="#PosełMarianJanicki">Tak, powiedziałem, żeby Warszawa nie otrzymywała dodatkowych subwencji i automatycznie...</u>
          <u xml:id="u-520.1" who="#komentarz">(Gwar na sali obrad)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-521">
          <u xml:id="u-521.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, jeżeli ktoś z państwa ma wątpliwości, proszę zabrać głos, bo jeżeli mówi kilka osób, to praktycznie nic nie słyszymy.</u>
          <u xml:id="u-521.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-522">
          <u xml:id="u-522.0" who="#PosełJerzyOrzeł">Jeżeli dobrze rozumiem, to jeśli Wysoka Izba wniosek przyjmie, to Warszawa nie uzyska dodatkowych subwencji, tak?</u>
          <u xml:id="u-522.1" who="#komentarz">(Poseł Marian Janicki: Tak. Sądzę, że w sposób wyraźny to mówiłem.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-523">
          <u xml:id="u-523.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-523.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa przed przystąpieniem do głosowania tego wniosku ma wątpliwości? Proszę państwa, jeżeli nie...</u>
          <u xml:id="u-523.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali obrad)</u>
          <u xml:id="u-523.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle, tylko proszę nie o dyskusję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-524">
          <u xml:id="u-524.0" who="#PosełAleksanderMałachowski">Mam pytanie, czy to chodzi o dodatkowe kredyty, bo to jest duża różnica, czy to są sumy dodatkowe, czy to jest część kredytów?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-525">
          <u xml:id="u-525.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, proszę o ciszę.</u>
          <u xml:id="u-525.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-526">
          <u xml:id="u-526.0" who="#PosełMarianJanicki">Chodzi o dodatkową subwencję w wysokości 15% sumy kwot subwencji ogólnych dzielnic, czyli Warszawa otrzyma dodatkowo subwencję w wysokości 15% sumy subwencji wszystkich dzielnic.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-527">
          <u xml:id="u-527.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-527.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy możemy przystąpić do głosowania?</u>
          <u xml:id="u-527.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-527.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, proszę, jeśli można, o ciszę.</u>
          <u xml:id="u-527.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za wnioskiem mniejszości dotyczącym art. 26, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (115) Kto jest przeciwny temu wnioskowi? (93) Kto wstrzymał się od głosowania? (40) Stwierdzam, że Sejm przyjął wniosek mniejszości dotyczący art. 26.</u>
          <u xml:id="u-527.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">W trakcie dyskusji posłowie zgłosili szereg poprawek. Macie państwo przed sobą wykaz tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-527.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Są to poprawki do projektu ustawy o dochodach gmin i zasadach ich subwencjonowania w 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-527.7" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania tych poprawek. Proszę pana posła sprawozdawcę o kolejne przedstawianie tych poprawek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-528">
          <u xml:id="u-528.0" who="#PosełMarianJanicki">W art. 3 pkt 2 wyrazy „20%” zastępuje się wyrazami „30%”. Chodzi o to, że dochodami gminy są udziały w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa: 20% wpływów z podatku od płac oraz z podatku od wynagrodzeń i wyrównawczego. Chodzi o to, żeby 20% zastąpić 30%.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-529">
          <u xml:id="u-529.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-529.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania poprawki pierwszej.</u>
          <u xml:id="u-529.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (129) Kto jest przeciwny tej poprawce? (99) Kto wstrzymał się od głosowania? (26) Stwierdzam, że Sejm przyjął pierwszą poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-529.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo panie pośle o drugą poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-530">
          <u xml:id="u-530.0" who="#PosełMarianJanicki">Druga poprawka polega na tym, żeby w art. 5 w zdaniu początkowym na końcu dodać wyraz „także”. Zdanie początkowe brzmiałoby wtedy: „Dochodami gminy poza wymienionymi w art. 1–4 mogą być także”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-531">
          <u xml:id="u-531.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-531.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-531.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (178) Kto jest przeciwny jej przyjęciu? (3) Kto wstrzymał się od głosowania? (53) Stwierdzam, że Sejm przyjął drugą poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-531.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo panie pośle o trzecią poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-532">
          <u xml:id="u-532.0" who="#PosełMarianJanicki">Trzecia poprawka. Chodzi o art. 8. W ust. 1 tego artykułu wyrazy „14 dni” zastępuje się wyrazami „10 dni” Art. 8 ust. 1 mówi, że wpływy z podatków i opłat stanowiących dochody gminy, które na podstawie odrębnych przepisów są pobierane przez urzędy skarbowe, podlegają odprowadzeniu na rachunek właściwych budżetów gmin w terminie 14 dni od dnia, w którym wpłynęły na rachunek urzędu skarbowego. Chodzi o zastąpienie terminu 14 dni terminem 10 dni, czyli o jego skrócenie, to znaczy, że urzędy skarbowe częściej musiałyby je przekazywać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-533">
          <u xml:id="u-533.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-533.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-533.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem poprawki trzeciej, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (132) Kto jest przeciwny przyjęciu tej poprawki? (72) Kto wstrzymał się od głosowania? (41) Stwierdzam, że Sejm przyjął trzecią poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-533.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o czwartą poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-534">
          <u xml:id="u-534.0" who="#PosełMarianJanicki">W art. 12 ust. 1 w pkt 4 wyrazy „opieka społeczna” zastępuje się wyrazami „pomoc społeczna”. Jest to związane z wcześniej przez nas przyjętą ustawą o pomocy społecznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-535">
          <u xml:id="u-535.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-535.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-535.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem poprawki czwartej, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk (184) Kto jest przeciwny przyjęciu tej poprawki? (2) Kto wstrzymał się od głosowania? (15) Stwierdzam, że Sejm poprawkę czwartą...</u>
          <u xml:id="u-535.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali obrad)</u>
          <u xml:id="u-535.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, poprawka ta nie została przyjęta, bo nie ma quorum.</u>
          <u xml:id="u-535.5" who="#komentarz">(Poruszenie na sali obrad, głosy z sali: Powtórzyć głosowanie!)</u>
          <u xml:id="u-535.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, chwileczkę, wydaje mi się, że to rzeczywiście jest pomyłka. Przypuszczam, że niektóre osoby nie zdążyły nacisnąć przycisków, bo poprawka raczej nie jest merytoryczna, a dotycząca sprawy nazwy ustawy, którą przyjęliśmy. W związku z tym pozwolę sobie powtórzyć głosowanie dotyczące czwartej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-535.7" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo jednak o ciszę i uwagę przy głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-535.8" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, przypominam, czwarta poprawka dotyczy zmiany słów „opieka społeczna” na „pomoc społeczna” w związku z przyjętą przez nas wcześniej ustawą o pomocy społecznej.</u>
          <u xml:id="u-535.9" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem tej poprawki, zechce nacisnąć przycisk i podnieść rękę. (253) Kto jest przeciwny? (1) Kto wstrzymał się od głosowania? (3) Stwierdzam, że Sejm przyjął czwartą poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-535.10" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania piątej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-536">
          <u xml:id="u-536.0" who="#PosełMarianJanicki">W związku z tym, że przyjęliśmy wniosek mniejszości o skreślenie art. 26, jest propozycja, aby w art. 12 w ust. 5 dodać pkt 6 w brzmieniu: „6) pełniących funkcje stołeczne”. Chodzi o to, żeby w tym momencie stworzyć możliwość preferencji do zwiększenia liczby jednostek przeliczeniowych przysługujących w tym przypadku Warszawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-537">
          <u xml:id="u-537.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-537.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania poprawki piątej.</u>
          <u xml:id="u-537.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (127) Kto jest przeciwny przyjęciu tej poprawki? (96) Kto wstrzymał się od głosowania? (34) Stwierdzam, że Sejm przyjął piątą poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-537.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Poprawka szósta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-538">
          <u xml:id="u-538.0" who="#PosełMarianJanicki">W art. 15 ust. 2 w pkt. 5 po wyrazach: „art. 1 pkt 1 i 2” dodać wyrazy: „oraz w art. 3”. Mówi się w tym artykule 15 ust. 2 w pkt. 5 o dochodach kalkulacyjnych. I tak brzmi on: „dochody kalkulacyjne — zrealizowane przez gminę w roku bazowym dochody ze źródeł określonych w art. 1 pkt 1 i 2 — i tutaj chodzi o dodanie — oraz w art. 3 — i dalej jak było — powiększone o skutki zaniechania ustalania i poboru oraz ulg, odroczeń i umorzeń udzielonych w trybie art. 9 ust. 1 i 2, a także zwolnień udzielonych przez organy gminy na podstawie innych przepisów”. Chodzi o to, żeby w tych dochodach kalkulacyjnych były także uwzględnione te dochody, które uchwaliliśmy wcześniej w art. 3.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-539">
          <u xml:id="u-539.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-539.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy sprawa jest jasna?</u>
          <u xml:id="u-539.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania poprawki szóstej.</u>
          <u xml:id="u-539.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (168) Kto jest przeciwny jej przyjęciu? (22) Kto wstrzymał się od głosowania? (62) Stwierdzam, że Sejm przyjął szóstą poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-539.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Poprawka siódma.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-540">
          <u xml:id="u-540.0" who="#PosełMarianJanicki">Poprawka siódma polega na tym, żeby w art. 20 wyrazy: „oraz do 20 dnia” zastąpić wyrazami: „oraz do 15 dnia”. Art. 20 ust. 1 mówi:</u>
          <u xml:id="u-540.1" who="#PosełMarianJanicki">„Subwencja ogólna przekazywana jest gminom w ratach miesięcznych w terminie do 10 stycznia oraz do 20 dnia każdego następnego miesiąca”. Poprawka zmierza do tego, żeby nie „do 20 dnia każdego następnego miesiąca”, ale „do 15 dnia każdego następnego miesiąca”. Po prostu chodzi o to, żeby subwencja była przekazywana o pięć dni wcześniej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-541">
          <u xml:id="u-541.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-541.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy sprawa jest jasna?</u>
          <u xml:id="u-541.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania poprawki siódmej.</u>
          <u xml:id="u-541.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem tej poprawki, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (179) Kto jest przeciwny jej przyjęciu? (46) Kto wstrzymał się od głosowania? (24) Stwierdzam, że Sejm przyjął siódmą poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-541.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o następną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-542">
          <u xml:id="u-542.0" who="#PosełMarianJanicki">Ósma poprawka dotyczy treści art. 27. Proponuje się, żeby dotychczasowa treść art. 27 otrzymała oznaczenie ust. 1 i dodaje się nowy ust. 2 w brzmieniu: „2. Jeżeli osoba prawna posiada zakłady (oddziały) nie sporządzające bilansu, położone na terenie innych gmin niż gmina, na terenie której ma siedzibę osoba prawna, to udziały we wpływach z podatków od płac, o których mowa w art. 3 pkt 2, osoba prawna przekazuje do budżetu tych gmin, na terenie których położone są te zakłady”. To jest propozycja posła Kowala. Chodzi o rozliczenie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-543">
          <u xml:id="u-543.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy sprawa jest jasna?</u>
          <u xml:id="u-543.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-543.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem poprawki ujętej pod punktem ósmym, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (182) Kto jest przeciwny jej przyjęciu? (30) Kto wstrzymał się od głosowania? (37) Stwierdzam, że Sejm przyjął ósmą poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-543.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Poprawka dziewiąta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-544">
          <u xml:id="u-544.0" who="#PosełMarianJanicki">W art. 30 skreśla się wyrazy: „projektów budżetu państwa i”, dlatego że projekt budżetu państwa już wpłynął do Sejmu. Jest to bez sensu, żeby to było umieszczone, jeżeli po prostu ten projekt już wpłynął. Art. 30 mówi, że „ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1991 r., z tym że do opracowania projektów budżetu państwa i budżetów gmin na 1991 r. stosuje się przepisy niniejszej ustawy”. I tu właśnie proponuje się skreślić: „projektów budżetu państwa i”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-545">
          <u xml:id="u-545.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-545.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania dziewiątej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-545.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem tej poprawki, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (154) Kto jest przeciwny jej przyjęciu? (21) Kto wstrzymał się od głosowania? (64) Stwierdzam, że Sejm przyjął dziewiątą poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-545.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Poprawka dziesiąta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-546">
          <u xml:id="u-546.0" who="#PosełMarianJanicki">Poprawka 10. W przypadku nie przyjęcia drugiego wniosku mniejszości, a myśmy go nie przyjęli, pan poseł Bratkowski proponuje, aby w art. 25 dodać pkt 5 w następującym brzmieniu: „5) po art. 83” — ustawy o samorządzie terytorialnym z dnia 8 marca „dodaje się art. 83a:</u>
          <u xml:id="u-546.1" who="#PosełMarianJanicki">Art. 83a. 1. Do wykonywania zadań rewizyjnych i lustracyjnych oraz krajowej reprezentacji i samopomocy gmin polskich powołuje się Krajowy Związek Samorządu Terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-546.2" who="#PosełMarianJanicki">2. Organizacje, zakres i tryb pracy Krajowego Związku Samorządu Terytorialnego określa odrębna ustawa”.</u>
          <u xml:id="u-546.3" who="#PosełMarianJanicki">W przypadku przyjęcia wniosku pana posła Bratkowskiego art. 28 otrzymałby brzmienie:</u>
          <u xml:id="u-546.4" who="#PosełMarianJanicki">„Do czasu utworzenia Krajowego Związku Samorządu Terytorialnego uprawnienia w zakresie dotyczącym projektu budżetu państwa na 1991 rok przysługują Krajowemu Sejmikowi Samorządu Terytorialnego powołanemu w dniu 28 września 1990 r. w Poznaniu”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-547">
          <u xml:id="u-547.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">O ile dobrze rozumiem, to poprawka kończy się jakby w ust. 2, bo jeżeli ją przyjmiemy, to wtedy będziemy mieli brzmienie art. 28, które jest ujęte w ust. 3 naszego wykazu, tak?</u>
          <u xml:id="u-547.1" who="#komentarz">(Poseł Marian Janicki: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-547.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-547.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa ma jakieś wątpliwości?</u>
          <u xml:id="u-547.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania poprawki dziesiątej.</u>
          <u xml:id="u-547.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, proszę o spokój, przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-547.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem tej poprawki, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (21) Kto jest przeciwny temu wnioskowi? (200) Kto wstrzymał się od głosowania? (28) Stwierdzam, że Sejm oddalił dziesiątą poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-547.7" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy to są wszystkie poprawki, panie pośle?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-548">
          <u xml:id="u-548.0" who="#PosełMarianJanicki">Tak. I teraz po prostu musielibyśmy zadecydować o tytule ustawy, w związku z tym, że skreśliliśmy art. 23 i 26. W momencie kiedy przyjęlibyśmy art. 26, zmienialibyśmy dwie ustawy — ustawę o samorządzie terytorialnym oraz ustawę o ustroju samorządu m. st. Warszawy. W takim razie tutaj tylko dotyczy to zmiany ustawy i propozycja jest taka, że tytuł ustawy powinien brzmieć: „O dochodach gmin i zasadach ich subwencjonowania w 1991 roku oraz o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym”, dlatego że w sumie zmieniamy tylko jedną ustawę. Przyjmiemy tę propozycję lub przedłożoną przez komisje sejmowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-549">
          <u xml:id="u-549.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-549.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy sprawa jest jasna dla państwa przed przystąpieniem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-549.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-549.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, jeśli ktoś ma wątpliwości, proszę bardzo o zabranie głosu, tak żebyśmy przystąpili do głosowania wiedząc nad czym głosujemy. O ile rozumiem, głosujemy nad tytułem ustawy ze względu na podjęte przez nas wcześniej decyzje. Tak?</u>
          <u xml:id="u-549.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy sprawa jest jasna, możemy przystąpić do głosowania?</u>
          <u xml:id="u-549.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, kto z państwa ma wątpliwości, bo słyszę gwar na sali. Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-549.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Może pan poseł sprawozdawca powtórzy w takim razie, jak ma brzmieć ten tytuł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-550">
          <u xml:id="u-550.0" who="#PosełMarianJanicki">Powiedziałem, że w związku z tym, iż odrzuciliśmy art. 26, faktycznie zmieniamy tylko jedną ustawę w przepisach przejściowych — ustawę o samorządzie terytorialnym. W związku z tym jest propozycja, żeby po poprawkach tytuł ustawy brzmiał: „O dochodach gmin i zasadach ich subwencjonowania w 1991 r. oraz o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-551">
          <u xml:id="u-551.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Rozumiem.</u>
          <u xml:id="u-551.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy sprawa jest jasna przed przystąpieniem do głosowania?</u>
          <u xml:id="u-551.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-551.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-551.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem wniosku omówionego przed chwilą przez pana posła sprawozdawcę, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (214) Kto jest przeciwny? (3) Kto wstrzymał się od głosowania? (32) Stwierdzam, że Sejm przyjął ostatnią poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-551.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-552">
          <u xml:id="u-552.0" who="#PosełMarianJanicki">Pani Marszałek! Chciałem poinformować, że uwzględniając przebieg dyskusji oraz fakt, że projektowana ustawa obowiązuje tylko w 1991 r. wnioskodawcy wycofali część swoich wniosków.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-553">
          <u xml:id="u-553.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-553.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania całości projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-553.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o dochodach gmin, zasadach subwencjonowania, warunkach zaciągania pożyczek, emisji obligacji oraz regionalnych izbach obrachunkowych...</u>
          <u xml:id="u-553.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: To już jest przyjęte.)</u>
          <u xml:id="u-553.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przepraszam bardzo, ale muszę to wyjaśnić.</u>
          <u xml:id="u-553.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, całość projektu ustawy nie jest jeszcze przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-553.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-553.7" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przeczytam jeszcze raz.</u>
          <u xml:id="u-553.8" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o dochodach gmin, zasadach subwencjonowania, warunkach zaciągania pożyczek i emisji obligacji oraz regionalnych izbach obrachunkowych w brzmieniu proponowanym przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisję Samorządu Terytorialnego oraz Komisję Ustawodawczą, wraz z przyjętymi poprawkami, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (219) Kto jest przeciwny? (6) Kto wstrzymał się od głosowania? (24) Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o dochodach gmin i zasadach ich subwencjonowania w roku 1991 oraz o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym.</u>
          <u xml:id="u-553.9" who="#komentarz">(Poseł Marian Janicki: Dziękuję pani marszałek za współpracę, dziękuję paniom posłankom i panom posłom.)</u>
          <u xml:id="u-553.10" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-553.11" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Na tym kończymy dzisiejsze obrady, wyczerpaliśmy porządek dzienny.</u>
          <u xml:id="u-553.12" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę sekretarza posła Waldemara Pawlaka o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-554">
          <u xml:id="u-554.0" who="#SekretarzposełWaldemarPawlak">Proszę państwa, komunikatów będzie dosyć dużo.</u>
          <u xml:id="u-554.1" who="#SekretarzposełWaldemarPawlak">Komunikaty na dziś.</u>
          <u xml:id="u-554.2" who="#SekretarzposełWaldemarPawlak">Bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia w sali nr 67 odbędzie się posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do zbadania sprawy importu alkoholi.</u>
          <u xml:id="u-554.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-554.4" who="#SekretarzposełWaldemarPawlak">Drugi komunikat: Zwołane posiedzenie (już drugiego o alkoholu nie będzie) Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich w saloniku nr 75 przy sali kolumnowej nie odbędzie się w dniu dzisiejszym.</u>
          <u xml:id="u-554.5" who="#SekretarzposełWaldemarPawlak">Komunikaty na jutro:</u>
          <u xml:id="u-554.6" who="#SekretarzposełWaldemarPawlak">O godzinie 8.30 w sali kolumnowej odbędzie się wspólne posiedzenie Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Ustawodawczej.</u>
          <u xml:id="u-554.7" who="#SekretarzposełWaldemarPawlak">Biuro Obsługi Posłów zawiadamia, że jutro, tj. 1 grudnia o godzinie 8.30 w sali nr 101 odbędzie się spotkanie osób zgłoszonych lub chętnych do uczestniczenia w kursie dla kandydatów na członków rad nadzorczych.</u>
          <u xml:id="u-554.8" who="#SekretarzposełWaldemarPawlak">Komunikaty na przyszły tydzień:</u>
          <u xml:id="u-554.9" who="#SekretarzposełWaldemarPawlak">Zapowiadane na środę 5 grudnia spotkanie posłów z kierownictwem Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego zostaje przełożone na 19 grudnia (środa), na godzinę 14.00. Odbędzie się ono w sali kolumnowej Sejmu RP. Decyzja ta podyktowana jest tym, że planowane na dzień 6 i 7 grudnia posiedzenie Sejmu nie odbędzie się.</u>
          <u xml:id="u-554.10" who="#SekretarzposełWaldemarPawlak">Komisja Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Komisja Polityki Społecznej informują, że posiedzenie podkomisji do rozpatrzenia projektu ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (druk nr 564) odbędzie się w dniu 5 grudnia (w środę) w gmachu Sejmu, sala nr 179 (to jest w Senacie). Początek posiedzenia o godzinie 10.30. Przewodniczący podkomisji Ryszard Smolarek zaprasza wszystkich zainteresowanych na posiedzenie wyżej wymienionej podkomisji. Materiały dla członków podkomisji znajdują się do odebrania w skrytkach poselskich w dolnej palarni.</u>
          <u xml:id="u-554.11" who="#SekretarzposełWaldemarPawlak">Następny komunikat. Posiedzenie Komisji Polityki Społecznej i Komisji Ustawodawczej w sprawie rewaloryzacji emerytur dla 80-latków odbędzie się 5 i 6 grudnia w sali nr 106. Początek posiedzenia 5 grudnia o godzinie 12.00.</u>
          <u xml:id="u-554.12" who="#SekretarzposełWaldemarPawlak">I ostatni komunikat. Anuluje się przekazane posłom do skrytek zawiadomienia o posiedzeniu podkomisji Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisji Handlu i Usług oraz Komisji Ustawodawczej zwołane na 4 grudnia oraz posiedzenie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej zwołane na dzień 5 grudnia, tj. w środę, Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisji Samorządu Terytorialnego oraz Komisji Ustawodawczej na godzinę 10.30. Odbędzie się ono w sali plenarnej posiedzeń Sejmu. Tematem tego posiedzenia będą projekty ustaw, o podatkach i opłatach lokalnych, o zmianie ustawy o opodatkowaniu jednostek gospodarki uspołecznionej i o zmianie ustawy o podatku obrotowym. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-554.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-555">
          <u xml:id="u-555.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-555.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Informacja o treści złożonych interpelacji oraz o treści nadesłanych odpowiedzi na interpelacje zawarta jest w doręczonym posłom druku sejmowym nr 636.</u>
          <u xml:id="u-555.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Na tym kończymy 45 posiedzenie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-555.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Sekretariacie Posiedzeń Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-555.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">O terminie i porządku dziennym następnego posiedzenia zostaną panowie posłowie powiadomieni. Chciałam tylko przypomnieć, że posiedzenie to nie odbędzie się, tak jak było poprzednio planowane, w przyszłym tygodniu, tylko za dwa tygodnie, tj. 13 i 14 grudnia. Materiały dotyczące spraw budżetowych zostaną przesłane państwu do domu.</u>
          <u xml:id="u-555.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-555.6" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-555.7" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 22 min 40)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>