text_structure.xml 670 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min 05)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą wicemarszałkowie Sejmu: Józef Zych, Dariusz Wójcik, Henryk Bąk, Jacek Kurczewski i Andrzej Kern)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#JózefZych">Proszę o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#JózefZych">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#JózefZych">Na sekretarzy powołuję panów posłów Gwidona Wójcika i Waldemara Modzelewskiego.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#JózefZych">Protokół i listę mówców prowadzić będzie pan poseł Gwidon Wójcik.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#JózefZych">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#JózefZych">Przypominam, iż kontynuować będziemy łączną dyskusję nad projektem ustawy budżetowej oraz dokumentami i projektami ustaw związanych z projektem ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#JózefZych">Kontynuujemy wystąpienia w imieniu klubów.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę pana posła Adama Glapińskiego z Porozumienia Centrum. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Włodzimierz Sumara z Porozumienia Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#AdamGlapiński">Panie Marszałku! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Co prawda, nie wypada liczyć upływającego czasu kobiecie, ale nie da się przecież ukryć, że mija już pół roku od powołania gabinetu pani premier Hanny Suchockiej. Rząd ten przedstawia dzisiaj projekt ustawy budżetowej na 1993 r. Ustawa budżetowa jest zawsze, w każdym kraju, dokumentem o podstawowym znaczeniu. Treść tej ustawy wpływa na sytuację całego kraju i zmniejsza lub zwiększa budżet każdej rodziny. Dlatego też Sejm polski słusznie uznał wczoraj wieczorem za karygodną lekceważącą nieobecność ministrów rządu pani premier Suchockiej w czasie debaty budżetowej i przerwał toczące się obrady.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#AdamGlapiński">Dyskutowany dzisiaj projekt jest od A do Z produktem tego rządu i był przygotowywany tak długo, że nawet złamano prawo i przekroczono wyznaczony ustawą termin jego złożenia w Sejmie. Treść tego przedłożenia rządowego ostatecznie określa jednoznacznie rzeczywisty kształt polityki gospodarczej i społecznej, jaką rząd premier Suchockiej zamierza i potrafi realizować. Zasadne jest zatem postawienie dzisiaj pytania: Jak się mają publiczne i formalne deklaracje tego rządu do jego faktycznych zamierzeń? Rzućmy na przykład okiem na exposé rządowe premier Suchockiej, wygłoszone w tej Izbie 10 lipca. Zapowiedziano w nim:</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#AdamGlapiński">— utrzymanie dotychczasowych osiągnięć w polityce antyinflacyjnej,</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#AdamGlapiński">— poprawę warunków bytu rodzin,</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#AdamGlapiński">— obronę uchwalonego przez Sejm budżetu na 1992 r.,</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#AdamGlapiński">— działania antyrecesyjne,</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#AdamGlapiński">— uzdrowienie finansów publicznych,</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#AdamGlapiński">— intensyfikację walki z bezrobociem i system robót publicznych,</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#AdamGlapiński">— oraz złożono wiele szczegółowych obietnic dotyczących innych dziedzin, jak np. tanie kredyty mieszkaniowe dostępne dla rodzin średnio zamożnych, wydobycie rolników z pułapki kredytowej, przedłożenie w ciągu 3 miesięcy ustawy o skarbie państwa, przerwanie procesu ubożenia nauczycieli, zakończenie przewlekających się prac nad reformą systemu ochrony zdrowia i jej ostateczne wdrożenie itd. itp.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#AdamGlapiński">Po 6 miesiącach od tych radosnych zapowiedzi rząd premier Suchockiej wylewa na nas kubeł zimnej wody. Przez pół roku żadna, powtarzam żadna z zapowiedzi nie została zrealizowana. I tak np. inflacja w 1992 r. będzie ostatecznie o 10 punktów procentowych wyższa niż zakładano, z powodu przyspieszenia wzrostu cen po powstaniu rządu premier Suchockiej. Ta tendencja będzie na pewno utrzymana, bo rząd skonstruował budżet na 1993 r. zgodnie z logiką nierozwiązywalnego dylematu „kwadratury koła”. Według tej logiki utrzymujące się uporczywie zjawisko inflacyjnej recesji wymaga wysokiego deficytu budżetowego, horrendalnego oprocentowania kredytu oraz powoduje kosztowną obsługę długu publicznego, a to z kolei wtórnie wzmacnia zarówno tendencje inflacyjne, jak i stagnację gospodarczą.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#AdamGlapiński"> Wreszcie, pogłębia nierównowagę budżetową i ostatecznie zaostrza ponownie kryzys finansów publicznych.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#AdamGlapiński">Sprawa utrzymania założonych parametrów budżetu na 1992 r., zapowiedziana w exposé pani premier, nie wymaga komentarza, bo właśnie niedawno Sejm zmuszony był do przyjęcia zaproponowanej przez rząd głębokiej nowelizacji tego budżetu. Rząd nie zaproponował nawet żadnej koncepcji polityki antyrecesyjnej, a przygotowana przez ministerstwo przemysłu koncepcja polityki przemysłowej ma niejasny status, nie mówiąc już o próbie jej realizacji. Konkretne przykłady zaniechanych, nieudolnych prób restrukturyzacji, takich jak w regionie wałbrzyskim, Mielcu, Starachowicach czy wreszcie w kopalniach Górnego Śląska, gdzie uzyskano chwilowy spokój społeczny za cenę podwyżek płac, pokazują pustkę rządowych obietnic.</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#AdamGlapiński">Pytanie, czy rząd osiągnął postępy w uzdrawianiu finansów publicznych, jest dla wszystkich chyba posłanek i posłów pytaniem retorycznym. Podobnie rzecz się ma, jeśli chodzi o walkę z bezrobociem.</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#AdamGlapiński">Z zapowiedzi tanich kredytów mieszkaniowych urodziła się po 6 miesiącach broszura o niejasnym statusie, bo nie zatwierdzona nawet przez rząd, pod szumną, nie wiadomo dlaczego nawiązującą do Bogu ducha winnego Roosevelta nazwą: „Nowy ład mieszkaniowy”.</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#AdamGlapiński">Jeśli chodzi o złożoną przez panią premier deklarację o przedłożeniu w ciągu 3 miesięcy ustawy o skarbie państwa, to ostatnim dokonaniem rządu w tej sprawie jest oświadczenie ministra Lewandowskiego w „Tygodniku Solidarność”, że instytucja skarbu państwa nie będzie Polsce potrzebna przed 2000 r.</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#komentarz">(Poseł Janusz Korwin-Mikke: Hańba!)</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#AdamGlapiński">Nie chcę tu ponownie narazić się na zarzut mnożenia złośliwości wobec rządu, opuszczę więc miłosierną zasłonę milczenia na kwestię wywiązywania się rządu pani premier Suchockiej z kolejnych obietnic składanych rolnikom. Wystarczyłoby zresztą przywołać tu wypowiedzi samego ministra rolnictwa, Gabriela Janowskiego, który często daje wyraz swojej frustracji z powodu nie realizowania przyjętego podobno przez rząd programu „Szanse dla rolnictwa”. Reklamowany z wielkim samozaparciem przez prorządowe mass media nieszczęsny „Pakt o przedsiębiorstwie państwowym”, choć pozwolił rządowi przez przeciąganie „paktowania” zyskać na czasie, to oddalił istotnie polską gospodarkę od ścieżki prokapitalistycznej transformacji i beztrosko rozbudził płonne oczekiwania pracownicze, zwiększając groźbę wybuchu społecznego niezadowolenia.</u>
          <u xml:id="u-3.19" who="#AdamGlapiński">W wystąpieniu sejmowym z 9 października premier Suchocka stwierdziła, że: „Musimy mieć odwagę i wiarę we własne siły - wtedy szczęście będzie nam sprzyjać”. Myślę, że po tych chudych 6 miesiącach rządowi pozostała już tylko wiara w szczęście.</u>
          <u xml:id="u-3.20" who="#AdamGlapiński">Wysoka Izbo! Naprawdę warto pamiętać o tym wszystkim, co się wydarzyło w ciągu ubiegłych 6 miesięcy, kiedy przystępujemy do dzisiejszej dyskusji. Z przedłożonego bowiem projektu ustawy budżetowej na 1993 r. jasno wynika, że rząd, nadal składając przeróżne obietnice i buńczuczne zapowiedzi w rodzaju księżycowego „podwojenia dochodu narodowego w ciągu najbliższych 10 lat”, gra jedynie na czas i nie zamierza ich realizować. Dla poprawy nastroju na sali zauważę mimochodem, że skoro w przyszłym roku produkt krajowy brutto ma wzrosnąć o 2%, to w pozostałych 9 latach pani premier będzie musiała uzyskać jego co najmniej 8-procentowe przyrosty, przy kilkunastoprocentowych stopach wzrostu polskiego eksportu. Właściwie nie trzeba nic więcej dla oceny realizmu i elementarnej uczciwości tego rządu wobec narodu. Oczywiście i w gospodarce cuda są możliwe. Co więcej, Polsce potrzebny jest teraz cud gospodarczy, a powołując się na naszą historię możemy twierdzić, że cud nam się należy. Ale jak w znanym dowcipie o toto-lotku i Panu Bogu - trzeba temu cudowi dać szansę, trzeba wypełnić kupon i zagrać. Niestety, prowadzona przez ten rząd polityka gospodarcza i proponowany dziś Wysokiej Izbie budżet nie dają nawet Opatrzności żadnych szans na dokonanie cudu i nic tu nie pomoże nawet wicepremier Goryszewski.</u>
          <u xml:id="u-3.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-3.22" who="#AdamGlapiński">Wysoka Izbo! Ważną płaszczyzną analizy proponowanej dziś konstrukcji budżetu państwa jest realizm. Nie zamierzam być tak brutalny w ocenie realności i spójności założeń przedstawionego projektu, jak na przykład ekspert ekonomiczny Unii Demokratycznej poseł Marek Dąbrowski, który stwierdził na łamach prasy, że „nawet bez głębszej analizy dochodów i wydatków budżetowych na 1993 r. można zakwestionować jego realność tylko z tytułu niespójności makroekonomicznych, które legły u podstaw jego konstrukcji”.</u>
          <u xml:id="u-3.23" who="#AdamGlapiński">Szkoda, że minister Osiatyński nie skorzystał z rad swojego kolegi partyjnego, bo wydaje się, że tym razem wyjątkowo ma on rację, szczególnie gdy stwierdza, że „działania rządu są chaotyczne i doraźne”. Trudno zresztą byłoby w Polsce znaleźć wielu specjalistów, którzy uznają podstawowe parametry ekonomiczne tego budżetu za realistyczne - i to niezależnie od teoretycznej i politycznej afiliacji tych ekonomistów. Także i zdaniem Parlamentarnego Klubu Porozumienia Centrum nierealistyczne są założenia dotyczące prognozowanej inflacji, deficytu budżetowego, stopy procentowej i kursu walutowego, a więc wielkości o podstawowym dla konstrukcji budżetu znaczeniu.</u>
          <u xml:id="u-3.24" who="#AdamGlapiński">Nie rozwijając tego wątku, pragnę zwrócić uwagę na bardzo poważne i bolesne społecznie konsekwencje przyjęcia nierealistycznego budżetu.</u>
          <u xml:id="u-3.25" who="#AdamGlapiński">Po pierwsze, przez pewien czas rząd będzie się starał uparcie ten budżet realizować, desperacko dusząc wydatki, aby i tak na koniec, w drugiej połowie roku zwrócić się do Sejmu o nowelizację budżetu. Takie chaotyczne i nieracjonalne rozłożenie w czasie wydatków budżetowych powoduje, jak wiemy to z doświadczenia ostatnich lat, poważne perturbacje w funkcjonowaniu całej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-3.26" who="#AdamGlapiński">Po drugie, według oświadczeń przedstawicieli rządu, przedkładany projekt budżetu jest podstawą zawarcia porozumienia z Międzynarodowym Funduszem Walutowym, które to porozumienie gwarantuje kolejną redukcję zadłużenia w Klubie Paryskim i podjęcie podobnych rokowań z Klubem Londyńskim. Tym razem nie możemy sobie pozwolić, jak w 1991 roku, na zawieszenie realizacji porozumienia z Międzynarodowym Funduszem Walutowym z powodu niedotrzymania przez rząd polski warunków tego porozumienia, bo grozi to nam nieuzyskaniem redukcji zadłużenia i ostateczną utratą wiarygodności na arenie międzynarodowej.</u>
          <u xml:id="u-3.27" who="#AdamGlapiński">Odnosi się niestety wrażenie, że dla krótkotrwałego efektu politycznego rząd uzgodnił z Międzynarodowym Funduszem Walutowym treść listu intencyjnego opartą na całkowicie nierealistycznych założeniach. Sejm w żadnym wypadku nie powinien takiej polityki zaakceptować, bo koszty tego zabiegu propagandowego poniesie ostatecznie cały naród.</u>
          <u xml:id="u-3.28" who="#AdamGlapiński">Nawiasem mówiąc, jak się to wczoraj potwierdziło na tej sali, koalicja rządowa skrzętnie ukrywa przed parlamentem tekst listu intencyjnego uzgodnionego z Międzynarodowym Funduszem Walutowym, udostępniając go jednocześnie jedynie wybranym swoim dziennikarzom. Pozostawiając bez komentarza fakt przyzwolenia na te praktyki ze strony Prezydium Sejmu, mamy pełne prawo domniemywać, że jeśli wicepremier Goryszewski i minister Osiatyński nie chcą nam tego listu dostarczyć do rąk, to mają jakieś ku temu powody. Takie postępowanie, szczególnie wicepremiera Goryszewskiego, jeszcze kilka miesięcy temu by nas dziwiło. Dzisiaj już żadne działania ani opinie wicepremiera Goryszewskiego nie są w stanie nas zadziwić.</u>
          <u xml:id="u-3.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-3.30" who="#AdamGlapiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę zwrócić uwagę na te elementy proponowanej ustawy budżetowej, które dla Parlamentarnego Klubu Porozumienia Centrum są całkowicie nie do przyjęcia. Po pierwsze, cały pakiet propozycji dotyczących nowelizacji podatku od dochodów indywidualnych, to jest wprowadzenie dodatkowego progu podatkowego obciążonego stawką 50%, zamrożenie pozostałych progów podatkowych i bieżący pobór zaliczek podatkowych uzależniony od wielkości dochodów. Przyjęcie tych zaskakujących propozycji oznaczałoby złamanie podstawowej zasady stabilności systemu podatkowego, a ponadto stanowiłoby silny bodziec prorecesyjny, tłumiąc popyt konsumpcyjny i przedsiębiorczość oraz stwarzając dodatkową zachętę do ukrywania dochodów, co i tak odbywa się w Polsce na olbrzymią skalę. W związku z tym oczekiwane przez rząd dodatkowe dochody budżetowe mogą się okazać iluzoryczne. Rząd premier Suchockiej popełnia tu kardynalny błąd, przed którym ostrzegają podręczniki ekonomii. Zarzyna owce - zamiast dbać o ich dobre samopoczucie i systematycznie strzyc wełnę.</u>
          <u xml:id="u-3.31" who="#AdamGlapiński">Przy okazji muszę wyrazić najwyższe zdumienie, a może raczej zażenowanie, bezlitosną i bezkompromisową krytyką polityki podatkowej rządu, prowadzoną przez ministrów i przedstawicieli Kongresu Liberalno-Demokratycznego i Konwencji Polskiej, a więc ugrupowań tworzących właśnie ten rząd.</u>
          <u xml:id="u-3.32" who="#AdamGlapiński">Możliwe są tylko dwa wytłumaczenia tej politycznej schizofrenii i partyjnego rozdwojenia jaźni: albo wicepremier Łączkowski oraz ministrowie Lewandowski, Bielecki, Eysmont, Niewiarowski, Kilian, Kamiński i Arendarski chodzą regularnie na wagary i zupełnie nie biorą udziału w podejmowaniu najważniejszych decyzji rządowych, albo - analogicznie jak w przypadku sejmowej dyskusji nad nowelą budżetową na 1992 rok - ma miejsce cyniczna gra propagandowa, skierowana pod adresem niewyrobionego politycznie elektoratu.</u>
          <u xml:id="u-3.33" who="#AdamGlapiński">Niektórzy posłowie z koalicji rządowej robią oko do skołowanych wyborców, mówiąc: My tego nie chcemy, to wszystko wina ministrów Misiąga i Osiatyńskiego. Chciałbym przypomnieć Wysokiej Izbie ostre zarzuty nielojalności, stawiane Porozumieniu Centrum za rządu Bieleckiego, gdy próbowaliśmy wpłynąć na zmianę polityki gospodarczej tego rządu i na częściowe przynajmniej odejście od tego, co było wówczas nazywane planem Balcerowicza.</u>
          <u xml:id="u-3.34" who="#AdamGlapiński">Dzisiaj prorządowa i prounijna prasa przyjmuje ze spokojem surrealistyczne wybryki liberalnych ministrów.</u>
          <u xml:id="u-3.35" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-3.36" who="#AdamGlapiński"> Pokazuje to kolejny raz, o co naprawdę w tej grze o Polskę chodzi. W tym wypadku chodzi także o skołowanie opinii publicznej i zamącenie rzeczywistego obrazu sceny politycznej. Można się spodziewać, że następnym razem liberałowie wstawią do następnego dokumentu rządowego kolejne głupstwa tylko po to, aby potem publicznie, dla dobra swoich wyborców i licząc na ich wdzięczność w czasie wyborów, domagać się dramatycznie od premier Suchockiej, aby dwa plus dwa równało się jednak cztery. </u>
          <u xml:id="u-3.37" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-3.38" who="#AdamGlapiński">Nigdy na tej sali nie ukrywałem, że nie mam dobrej opinii o Unii Demokratycznej i uważam jej rządy za szkodliwe dla Polski i polskiej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-3.39" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-3.40" who="#AdamGlapiński"> Muszę jednak przyznać, że tym razem podziwiam bezgraniczną, prawdziwie chrześcijańską tolerancję premier Suchockiej wobec wybryków jej ministrów. </u>
          <u xml:id="u-3.41" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-3.42" who="#AdamGlapiński"> Patrząc na przykład na ministra Rokitę, nigdy bym się tej wielkoduszności po Unii Demokratycznej nie spodziewał.</u>
          <u xml:id="u-3.43" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-3.44" who="#AdamGlapiński"> Niestety te umizgi wobec opinii publicznej i ukrywanie rzeczywistych intencji są powtarzane przez partie rządowe zbyt często - bo przy każdej debacie nad nie do końca przemyślanymi poczynaniami gospodarczymi tego rządu - aby mogło się to powieść. Po 6 miesiącach nawet już dziecko oglądające przypadkiem transmisję telewizyjną debaty sejmowej wie, że jak przyjdzie ostatecznie do głosowania, to wszyscy posłowie koalicji rządowej, niezależnie od swoich uprzednich krytycznych uniesień, wykażą się zdyscyplinowaną znajomością odruchu obiektów doświadczeń uczonego Pawłowa.</u>
          <u xml:id="u-3.45" who="#AdamGlapiński">Drugim całkowicie niemożliwym do zaakceptowania przez Parlamentarny Klub Porozumienia Centrum elementem projektu ustawy budżetowej jest ograniczenie skali waloryzacji emerytur i rent do 91%. Uważamy, że właściwym sposobem rozwiązania problemu lawinowo rosnących wydatków socjalnych jest jak najszybsza realizacja reformy o charakterze systemowym.</u>
          <u xml:id="u-3.46" who="#AdamGlapiński">Kolejne czysto buchalteryjne przycięcie wydatków, któremu nie towarzyszy żadna propozycja całościowego rozwiązania problemu zaopatrzenia emerytalnego, będzie odczytane tylko jako rażąca niesprawiedliwość i jedynie odwlecze rozwiązanie problemu. Proponowane przez rząd decyzje niosą też ze sobą groźbę kolejnego zaskarżenia do Trybunału Konstytucyjnego i wszystkie negatywne dla finansów publicznych z tym związane konsekwencje.</u>
          <u xml:id="u-3.47" who="#AdamGlapiński">Po trzecie, nie do zaakceptowania dla Parlamentarnego Klubu Porozumienia Centrum jest brak kompleksowego programu przezwyciężenia strukturalnych słabości systemu podatkowo-celnego i zbyt małe środki przeznaczone na poprawę jego funkcjonowania. W świetle podejmowanych ostatnio przez rząd działań politycznych, propagandowych i personalnych, zakłócających i osłabiających instytucje kontrolne, takie jak Generalny Inspektorat Celny czy Najwyższa Izba Kontroli, można być w najwyższym stopniu zaniepokojonym groźbą dalszego rozszerzania się w Polsce mafijnego, nie opodatkowanego, bazarowego kapitalizmu. Porozumienie Centrum będzie podejmować inicjatywy obrony budżetu państwa przed pasożytniczymi i złodziejskimi grupami kapitałowymi. Wyłania się też wyraźnie problem nieprzygotowania aparatu skarbowego do ściągania podatku dochodowego od osób fizycznych, który stanowi podstawę przyszłorocznego budżetu.</u>
          <u xml:id="u-3.48" who="#AdamGlapiński">Po czwarte, nie możemy zaakceptować projektu budżetu zakładającego pasywny stosunek do dramatycznie narastającego problemu masowego bezrobocia, co znajduje odzwierciedlenie w rażąco szczupłych środkach na aktywne formy jego przezwyciężania. Budżet jest też nie przygotowany do konieczności objęcia opieką społeczną osób, które z końcem roku utracą prawo do zasiłku dla bezrobotnych.</u>
          <u xml:id="u-3.49" who="#AdamGlapiński">Wysoka Izbo! Budżet, który będzie jedynie wyrazem biernego dostosowania działań rządu do trudnej sytuacji gospodarczej, który będzie stwarzać więcej zagrożeń niż szans, którego ewentualna realizacja oznaczać będzie przede wszystkim kolejne znaczne podwyżki cen i podatków, coraz większe bezrobocie, dalszą obniżkę dochodów realnych, nadmiernie wysokie oprocentowanie kredytów i wreszcie jałowe oszczędności w sferze budżetowej, nie może uzyskać naszego poparcia.</u>
          <u xml:id="u-3.50" who="#AdamGlapiński">Wysoka Izbo! Uwzględniając wielokrotnie już przytaczane na tej sali przez kolejnych mówców, również z koalicji rządowej, słabości przedłożenia rządowego, a w szczególności nierealność podstawowych założeń, pasywność z punktu widzenia walki z recesją i bezrobociem, brak systemowych rozwiązań przezwyciężających agonię finansów publicznych i czysto mechaniczne przykrojenie przez rząd wydatków do przychodów, oraz groźbę kompromitacji polskiego rządu wobec międzynarodowych instytucji finansowych, na których dobrej opinii zaczęło ostatnio, niespodziewanie, tak szczególnie zależeć sternikowi polskiej gospodarki wicepremierowi Goryszewskiemu, Parlamentarny Klub Porozumienia Centrum wypowie się w głosowaniu za odrzuceniem w pierwszym czytaniu proponowanego projektu. Apelujemy jednocześnie do rządu o ponowne skonstruowanie budżetu tak, aby następnym razem był on przynajmniej bardziej zgodny ze składanymi wcześniej zapowiedziami i obietnicami.</u>
          <u xml:id="u-3.51" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie, chciałbym poinformować Wysoką Izbę, że dzisiaj podczas obrad Konwentu Seniorów, które odbyły się bezpośrednio przed posiedzeniem Sejmu, poruszono m.in. sprawę wczorajszej debaty na temat pierwszego czytania poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o uporządkowaniu stosunków kredytowych. Członkowie Konwentu Seniorów zwracali uwagę, że myśmy merytorycznie odbiegali od tej dyskusji, i dlatego pragnę Wysokiej Izbie przypomnieć, że obecnie debatujemy nad projektem budżetu państwa na rok 1993 - i tylko tyle.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie, w tej chwili o zabranie głosu, poza kolejnością, poprosił wicepremier Henryk Goryszewski. Przypomnę, że zgodnie z art. 111 ust. 2 regulaminu Sejmu marszałek Sejmu udziela głosu członkom Rady Ministrów, pierwszemu prezesowi Sądu Najwyższego itd. poza kolejnością zapisanych do głosu mówców.</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#JózefZych">Udzielam głosu panu wicepremierowi.</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#HenrykGoryszewski">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Miałem zamiar odpowiedzieć i sprostować niektóre poglądy, jakie tu zostały przed chwilą wyrażone, ale powstrzymała mnie pańska, panie marszałku, powaga, z jaką przypomniał pan nieodpowiedzialną wobec Polski dyskusję prowadzoną wczoraj na wszystkie możliwe tematy. Żeby nie być gorszym - lepszym w żadnym wypadku od pana być nie mogę pod tym względem - rezygnuję z mojego wystąpienia. Mogą na mnie pluć - kto chce!</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#JózefZych">Przynajmniej raz, Wysoki Sejmie, Prezydium, jak z tego wynika, działa dyscyplinująco.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#JózefZych">Bardzo proszę o zabranie głosu pana posła Włodzimierza Sumarę z Porozumienia Ludowego. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Przemysław Hniedziewicz, Ruch dla Rzeczypospolitej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#WłodzimierzSumara">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ja też mając na względzie powagę marszałka Sejmu nie będę odnosił się do wypowiedzi pana posła Glapińskiego, ale jedno muszę powiedzieć, bo było w pana wypowiedzi jedno jakby przekłamanie. Wczoraj wieczorem na sali był pan minister Osiatyński i było trzech wiceministrów.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#WłodzimierzSumara">Oczywiście, można uznać, że była to za mała reprezentacja rządu, ale jest to tylko odczucie osobiste.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie było telewizji.)</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#WłodzimierzSumara">Podpowiadają mi z sali, że jednej rzeczy na pewno nie było - nie było telewizji.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#WłodzimierzSumara">Przechodząc do meritum sprawy...</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#komentarz">(Głos z sali: A dzisiaj pan może wystąpić przed telewizją.)</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#WłodzimierzSumara">Dziękuję, ale ja wcale nie chciałem występować przed telewizją, jestem speszony z tego powodu.</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#WłodzimierzSumara">Przechodząc do meritum. Klub Parlamentarny Porozumienie Ludowe analizując dokumenty, nad którymi dzisiaj debatujemy, stwierdza, że obok rozwiązań, które jednak przyniosą pozytywne skutki, są także takie, co do których mamy wątpliwości. Wystąpienie to, prezentujące stanowisko mojego klubu, będzie się odnosić jedynie do pewnych, naszym zdaniem, znaczących kwestii. Inne problemy, potraktowane bardziej szczegółowo, przedstawione zostaną w wystąpieniach moich klubowych kolegów.</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#WłodzimierzSumara">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Porozumienia Ludowego uważa, że wśród zasadniczych kwestii, od których zależy zarówno realizacja budżetu, jak i sytuacja społeczno-polityczna w kraju, są:</u>
          <u xml:id="u-7.12" who="#WłodzimierzSumara">— zaproponowana polityka pieniężna i możliwości finansowania deficytu budżetowego,</u>
          <u xml:id="u-7.13" who="#WłodzimierzSumara">— polityka dochodowa budżetu,</u>
          <u xml:id="u-7.14" who="#WłodzimierzSumara">— bezrobocie i polityka społeczna,</u>
          <u xml:id="u-7.15" who="#WłodzimierzSumara">— finansowanie sfery budżetowej,</u>
          <u xml:id="u-7.16" who="#WłodzimierzSumara">— proponowane zmiany w zaopatrzeniu emerytalnym ludności,</u>
          <u xml:id="u-7.17" who="#WłodzimierzSumara">— polityka rolna i jej realizacja.</u>
          <u xml:id="u-7.18" who="#WłodzimierzSumara">Zgadzając się co do zasadniczych celów długofalowych, a mianowicie że są nimi walka z recesją, ochrona stabilizacji pieniądza i rozwój sektora prywatnego, uważamy, że każdy z nich nie może być celem samym w sobie. Ich harmonijna realizacja powinna nam przynieść upragniony rozwój gospodarczy i przyczynić się do poprawy sytuacji społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-7.19" who="#WłodzimierzSumara">Jednym z niebezpieczeństw, jakie dostrzegamy w realizowanej polityce budżetowej, jest możliwość przekroczenia tej cienkiej granicy, przy której wzrost podatków przestaje przynosić dochody, a wręcz odwrotnie, powoduje ich spadek. Trudno nam się także zgodzić z poglądem, że wzrost podaży pieniądza ponad ustaloną granicę musi w każdym przypadku powodować inflację lub, co gorsza, rozkręcenie się spirali inflacyjnej. Uważamy, że pieniądze skierowane nie na konsumpcję, a na określone programy rozwojowe muszą wywołać pozytywne skutki w budżecie (zwiększenie dochodów) oraz w sferze społecznej.</u>
          <u xml:id="u-7.20" who="#WłodzimierzSumara">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Podstawowe wielkości charakteryzujące politykę pieniężną w 1993 r. to: średni roczny wzrost cen o 39%, średni roczny wzrost kursu dolara o 25%, wzrost produktu krajowego brutto o 2% i wielkość przyrostu pieniądza o 150 bln zł. Założony deficyt budżetu państwa na 1993 r. ma wynieść 81,5 bln zł. Zasadniczym źródłem pokrycia deficytu będzie kredyt w Narodowym Banku Polskim i bankach komercyjnych. Z tego też powodu widzimy zagrożenie dwojakiego rodzaju. Z jednej strony zwiększanie udziału państwa w dostępnych kredytach powoduje, że dla podmiotów gospodarczych pozostaje ich mniej (niestety, w przyszłym roku planowany jest realny spadek o 3,6%), a z drugiej strony mały udział Narodowego Banku Polskiego w finansowaniu deficytu (tylko 30 bln zł) może postawić budżet w niekorzystnej sytuacji w stosunku do banków komercyjnych, które mogą dyktować warunki. To stwierdzenie nie jest gołosłowne, takiej postawy banków komercyjnych doświadczyli w tym roku rolnicy przy uruchamianiu kredytu związanego z suszą. Warunki lokat pogorszyły się po ogłoszeniu akcji kredytowej.</u>
          <u xml:id="u-7.21" who="#WłodzimierzSumara">Posłowie Klubu Parlamentarnego Porozumienie Ludowe dyskutując nad ustawami odnieśli wrażenie, że proponowana wielkość deficytu (5,1% produktu krajowego brutto) wynika raczej z braku możliwości sfinansowania większych jego rozmiarów, a nie z innych przyczyn. Jeśli nasze odczucie jest zgodne z rzeczywistością, to należałoby się zastanowić nad możliwością uruchomienia dodatkowych środków na wzmocnienie instrumentów rozwojowych. W dalszym ciągu uważamy, że tylko po znaczącym przełamaniu recesji możliwe będzie prowadzenie prawidłowej polityki społecznej.</u>
          <u xml:id="u-7.22" who="#WłodzimierzSumara">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Podstawowym źródłem dochodów budżetowych, oprócz oczywiście źródeł, które można pozyskać za pomocą instrumentów gospodarczych sprzyjających rozwojowi, jest podatek. Uważamy, że zasadniczą kwestią jest zwiększenie skuteczności w ściąganiu należności budżetowych, i to zarówno podatkowych, jak i celnych. To zwiększenie skuteczności w ściąganiu podatków, a nie ich podnoszenie, sprawi, że zwiększą się wpływy. Podnoszenie podatków ma ten ujemny aspekt, że po przekroczeniu pewnych progów wpływy przestają rosnąć, masowo ukrywane są dochody i obroty, a działalność gospodarcza przenosi się do tzw. szarej strefy.</u>
          <u xml:id="u-7.23" who="#WłodzimierzSumara">Mając to na uwadze, posłowie Klubu Parlamentarnego Porozumienie Ludowe myślą, że awantura o tzw. 50-procentowy próg podatkowy ma charakter zastępczy, według nas o wiele bardziej istotnym elementem polityki podatkowej jest zamrożenie skali progów podatkowych. Powoduje to większe skutki finansowe dla podatników niż ten osławiony 50-procentowy próg, który w gruncie rzeczy jest problemem marginalnym.</u>
          <u xml:id="u-7.24" who="#WłodzimierzSumara">Wysoka Izbo, jeśli chodzi o proponowane instrumenty podatkowe, jesteśmy za uściśleniem zasad weryfikowania kosztów uzyskiwania dochodów. Ironizując można powiedzieć, że przedsiębiorstwa prywatne tak się nauczyły operować kosztami, że uzyskanie ujemnego wyniku finansowego nie jest dla nich żadnym problemem. Zjawisko to, które jest bardzo źle odbierane w społeczeństwie, należy ograniczyć do minimum.</u>
          <u xml:id="u-7.25" who="#WłodzimierzSumara">Kończąc omawianie tych spraw, chciałbym podkreślić, że 1993 r. jest ważny jeszcze z tego powodu, że będzie wdrażany VAT. Spowoduje to stabilizację dochodów budżetowych. Wdrożenie tego podatku stawia jednakże przed pionem skarbowym zadania, co do realizacji których istnieją uzasadnione obawy. W związku z tym wszelkie wzmocnienie finansowe, rzeczowe i kadrowe służb odpowiedzialnych za egzekwowanie dochodów budżetowych uważamy za celowe i uzasadnione.</u>
          <u xml:id="u-7.26" who="#WłodzimierzSumara">Następnym niezwykle istotnym według naszego klubu problemem jest bezrobocie. W tej kwestii wypowiadaliśmy się wielokrotnie. Uważamy, że zarówno pasywna postawa, jak i nadmierna opiekuńczość w tej kwestii są błędne. Przypominamy, że prawo do zasiłku straci w tym roku, jak wynika z informacji rządowej, 40% zarejestrowanych bezrobotnych. I niestety nie można przejść spokojnie nad tym problemem do porządku. Szczególnie ważki i dokuczliwy on będzie na wsi i w małych miasteczkach.</u>
          <u xml:id="u-7.27" who="#WłodzimierzSumara">Nasz klub w debacie nad budżetem 1992 r. złożył wniosek o opracowanie programu aktywizacji gospodarczo-społecznej wsi i małych miast, co pozostało bez echa. Zgłaszamy więc powtórnie ten wniosek. Narasta w tych rejonach problem strukturalnego bezrobocia. Lansowanie przez ministra pracy szkolenia jako formy aktywizacji jest nieporozumieniem, a to z tego powodu, że tam nie ma w ogóle pracy.</u>
          <u xml:id="u-7.28" who="#WłodzimierzSumara">Kwestia finansowania sfery budżetowej. Klub Parlamentarny Porozumienie Ludowe uważa, że bez reorganizacji i przebudowy sfery oświaty, zdrowia i nauki nie można mówić o racjonalizacji wydatków. Według nas reforma tych pionów budżetowych jest zasadniczą kwestią. Przypominamy, że za ministra Stelmachowskiego rozpoczęto takie reformy, w Sejmie stoczono bój o pewne rozwiązania i jak gdyby sprawa ucichła. Jeszcze raz więc wnosimy o to, aby dokonać faktycznej reorganizacji tych pionów. Pieniądze sferze budżetowej są potrzebne, powtórnie jednak podkreślamy: musi nastąpić racjonalizacja ich wydatkowania.</u>
          <u xml:id="u-7.29" who="#WłodzimierzSumara">Renty i emerytury - i to zarówno pracownicze, jak i rolnicze. Nasze stanowisko w tej kwestii jest zgodne z tym, co oświadczyliśmy. Ten problem wrócił do Sejmu. Chciałbym więc jeszcze raz przypomnieć, że klub Porozumienie Ludowe jest za ochroną, i to bezwzględną, najniższych rent i emerytur. Uważamy, że wysokość najniższej renty i emerytury, która ma podlegać ochronie, powinny określić związki zawodowe. Pozostałe zaś kwestie dotyczące rent i emerytur należy spokojnie przedyskutować. W związku z tym opowiadamy się za odesłaniem wniesionego projektu do odpowiednich komisji.</u>
          <u xml:id="u-7.30" who="#WłodzimierzSumara">Jednakże tutaj króciuteńko musimy powiedzieć o tym, że znowu zaczęły się pojawiać ulotki i nieodpowiedzialne wystąpienia w prasie przedstawicieli PSL pana prezesa Pawlaka. Z przykrością musimy stwierdzić, że zaczynamy podejrzewać, że ulotki te, rozpowszechniające nieprawdziwe informacje...</u>
          <u xml:id="u-7.31" who="#komentarz">(Głos z sali: To jest nie na temat.)</u>
          <u xml:id="u-7.32" who="#WłodzimierzSumara">To jest na temat.</u>
          <u xml:id="u-7.33" who="#WłodzimierzSumara">... są wynikiem pokutującego jeszcze z czasów komunistycznych poglądu ZSL, że im dłużej i uporczywiej powtarzane jest kłamstwo, tym bardziej staje się wiarygodne.</u>
          <u xml:id="u-7.34" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-7.35" who="#WłodzimierzSumara">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przechodząc do spraw rolnictwa, chciałem powiedzieć, że niewątpliwym osiągnięciem, jakie ma na swoim koncie rząd premier Suchockiej, jest przyjęty program polityki rolnej. Program taki przygotowano po raz pierwszy od 3 lat. I to jest osiągnięcie. Są tam określone wszystkie podstawowe instrumenty, potrzebne, aby prawidłowo realizować politykę rolną. Same deklaracje jednak nie wystarczą. Uważamy, że w ślad za deklaracjami zawartymi w programie „Szanse dla wsi i rolnictwa” muszą pójść działania. Jeśli mówimy o zacofaniu strukturalnym wsi i o zmianach, które powinny nastąpić, to niestety musimy sobie uświadomić, że to po prostu kosztuje. Jeżeli nie będzie środków na ten cel, to nie będzie żadnego efektu. Instytut Ekonomiki Rolnictwa ocenił, że te środki powinny wynieść 150 bln zł. Jeżeliby przyjąć, że program ten będziemy realizowali przez 10 lat, to rocznie potrzebne jest 15 bln zł. Oczywiście uważamy, że jest to trudne do realizacji, ale nie można nad tym przejść do porządku dziennego. W świetle tego nie możemy przyjąć aktualnej propozycji co do struktury wydatków Funduszu Oddłużenia i Restrukturyzacji Rolnictwa. Fundusz ten powstał w celu właśnie dokonywania przemian strukturalnych, a na kredyty modernizacyjne z ponad 2 bln zł przeznaczono 116 mld zł. W związku z tym nie możemy tego zaakceptować. Uważamy, że również nie jest w porządku, że przeznaczono 1,6 bln zł na kredyt związany z suszą, to znaczy na dopłaty, na obniżenie stopy procentowej. W tym roku wprawdzie fundusz przejął te zobowiązania, przerzucenie jednak na fundusz w całości tych obowiązków, także w przyszłym roku, jest praktycznie trudne do zaakceptowania, dlatego że zmniejszy to w sposób znaczący możliwości, jeśli chodzi o działania funduszu.</u>
          <u xml:id="u-7.36" who="#WłodzimierzSumara">Uważamy, że jednym z instrumentów, i to ważkim, polityki rolnej są ceny minimalne, gwarantowane. Będziemy żądać takiego planu funduszu dla Agencji Rynku Rolnego, w którym wskaże się, jakie środki zostały zagwarantowane i na jaki cel - chodzi nam przede wszystkim o ceny minimalne.</u>
          <u xml:id="u-7.37" who="#WłodzimierzSumara">Chcę powiedzieć, że środki przeznaczane na restrukturyzację rolnictwa mogą przynosić efekty. Przykładem jest mleczarstwo, środki, jakie tam skierowano po strajku rolników w Mławie. Myślę, że w tej chwili nie musimy się wstydzić produktów mleczarskich wytwarzanych w Polsce; stają się one konkurencyjne w stosunku do innych.</u>
          <u xml:id="u-7.38" who="#WłodzimierzSumara">O opłatach wyrównawczych będą mówić koledzy.</u>
          <u xml:id="u-7.39" who="#WłodzimierzSumara">Chcę powiedzieć, że nasz klub będzie głosował za skierowaniem ustawy budżetowej i towarzyszących jej ustaw do odpowiednich komisji.</u>
          <u xml:id="u-7.40" who="#WłodzimierzSumara">Na zakończenie chciałbym odnieść się do wypowiedzi, która została zaprezentowana w imieniu Klubu Parlamentarnego NSZZ „Solidarność”. Wyrażono w niej pogląd, że prawie wszyscy mają w Sejmie swoje lobby, a więc rolnicy, aptekarze itd. - jedynie ci pracujący, którzy o godz. 8 podpisują listę, nie mają takiego lobby. I to był powód, dla którego poseł Arkuszewski się zasmucił. Muszę więc stwierdzić tu dwie rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-7.41" who="#WłodzimierzSumara">Po pierwsze, ci, co podpisują listę, mają swoje lobby, bo wystarczy spróbować naruszyć ich przywileje, na przykład branżowe, aby podniósł się krzyk w Sejmie.</u>
          <u xml:id="u-7.42" who="#WłodzimierzSumara">Po drugie, jestem rolnikiem i jeżeli uznamy, że praca jest ważna jedynie wtedy, gdy podpisuje się listę o godz. 8, to rzeczywiście można przyjąć, iż rolnicy nie pracują. Po tej wypowiedzi rozumiem, skąd wziął się pogląd, że chłop śpi, a wszystko samo mu rośnie. Po prostu jest tak dlatego, że nie podpisuje listy. Więc apel do chłopów: podpisujcie listy obecności w pracy, a to da nam mandat do występowania w naszym, chłopskim imieniu i umożliwi przejście do tej grupy społecznej, która nie ma swojego lobby.</u>
          <u xml:id="u-7.43" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#JózefZych">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#JózefZych">Głos zabierze pan poseł Przemysław Hniedziewicz, Ruch dla Rzeczypospolitej. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Helmut Paździor, Mniejszość Niemiecka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#StanisławHniedziewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Ruch dla Rzeczypospolitej z wielką niecierpliwością i jednocześnie z wielką obawą oczekiwał na projekt budżetu państwa na 1993 r. Z wielką niecierpliwością, rząd pani premier Hanny Suchockiej nie przedstawił bowiem wcześniej ani strategii gospodarczej dla Polski na najbliższe lata, ani wskaźników makroekonomicznych na 1993 r. Z wielką obawą, gdyż przez wszystkich krytykowane i pełne sprzeczności założenia społeczno-gospodarcze na 1993 r. miały stać się podstawą budowania budżetu. Dzisiaj przychodzi nam wreszcie zapoznać się z rzeczywistymi rozwiązaniami gospodarczymi rządu, zawartymi w projekcie budżetu państwa. Jednak zanim przejdę do omówienia tych rozwiązań, chcę skonstatować fakt, na który już tu przede mną zwracano uwagę, fakt, który w praktyce, do jakiej zaczynamy się już przyzwyczajać, zaczyna być postrzegany jako coś drobnego i mało znaczącego, mianowicie złamanie Prawa budżetowego. Nakłada ono na rząd obowiązek skierowania do Sejmu projektu budżetu do dnia 15 listopada, a tego terminu rząd nie dotrzymał.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#StanisławHniedziewicz">Przechodzę do założeń budżetowych. Niestety, wszystkie nasze - posłów Ruchu dla Rzeczypospolitej - obawy się potwierdziły. Projekt budżetu państwa na 1993 r. jest taki sam, jak przedstawione kilka tygodni temu założenia polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r. Jest tak samo wewnętrznie sprzeczny, nierealny i - muszę to powiedzieć, choć nie lubię nadużywać ostrych słów - szkodliwy. Ten budżet został zbudowany według przestarzałych już metod - metod, można by powiedzieć, z czasów Leszka Balcerowicza - w oderwaniu od realiów ekonomicznych i koncentruje się wyłącznie na walce - pozornej zresztą, jak wynika z jego logiki - z inflacją i na dążeniu do zbilansowania przy możliwie najmniejszym deficycie budżetowym i lekceważeniu źródeł dochodów. Jest to, można by powiedzieć, budżet sam dla siebie, a nie dla gospodarki i nie dla ludzi.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#StanisławHniedziewicz">Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Rozpatrywany projekt budżetu jest konstruowany na podstawie sprzecznych i nierealnych wskaźników makroekonomicznych. We wzajemnej i oczywistej sprzeczności stoją bowiem: zakładany wzrost dochodu narodowego o 2%, produkcji sprzedanej o 1,5%, cen towarów konsumpcyjnych i usług o 39%, dewaluacja złotówki o 25%, utrzymanie płacy realnej, wzrost bezrobocia o kilkaset tysięcy osób, wzrost podaży pieniądza o 3,6%, wreszcie wzrost eksportu o 1%. Z uwagi na obecną sytuację gospodarczą, przy uwzględnieniu zakładanych wskaźników, nie ma, naszym zdaniem, mowy o wzroście produkcji. Jeżeli płaca realna ma spadać lub - w najlepszym wypadku - utrzymać się na obecnym poziomie (co jest deklarowane) i jeżeli ma rosnąć bezrobocie, to oznacza to przecież ograniczenie popytu wewnętrznego i trudności ze sprzedażą towarów oraz usług w kraju. Trudniej będzie również sprzedać te towary za granicą, planuje się bowiem aprecjację złotówki w stosunku do dolara. Pogorszy się niewątpliwie opłacalność eksportu - ceny w kraju mają rosnąć szybciej niż kurs dolara. W jaki sposób mają zatem wzrosnąć produkcja i eksport? A przecież czeka nas jeszcze oddłużenie przedsiębiorstw, co na początku oznacza zamknięcie wielu deficytowych zakładów, czyli ograniczenie produkcji i wzrost bezrobocia. Chcę podkreślić, że skutki ekonomiczne i finansowe oddłużania przedsiębiorstw nie są wcale przez rząd pani premier brane w tym budżecie pod uwagę. Powstaje pytanie, czy rząd przeoczył ten problem, czy też boi się pokazać społeczeństwu konsekwencje tego zabiegu ekonomicznego.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#StanisławHniedziewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rząd zakłada utrzymanie zasilania gospodarki kredytem na dotychczasowym poziomie, a przecież bez kredytu, bez zasadniczej poprawy sytuacji przedsiębiorstw w tym zakresie, polska gospodarka nie ruszy z miejsca. Zamiast rozwoju nadal będzie regres, a to dla posłów Ruchu dla Rzeczypospolitej jest nie do przyjęcia. Planowany realny wzrost podaży pieniądza o 3,6% jest, naszym zdaniem, niewystarczający i w głównej mierze zostanie przeznaczony na obsługę długu publicznego, a przecież rząd zamierza wprowadzić podatek od wartości dodanej, który charakteryzuje się wywołaniem efektu „ssania” pieniędzy - dla jego obsługi potrzeba znacznego zwiększenia podaży pieniądza. Rząd o tym zapomina, ignoruje również fakt, iż główną przyczyną recesji jest za mała ilość pieniądza w gospodarce i w systemie bankowym. Dławi to polską gospodarkę, stanowi gorset, który uniemożliwia jej wyjście z impasu, w którym się znalazła.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#StanisławHniedziewicz">Przyjęte w budżecie wskaźniki makroekonomiczne prowadzą, naszym zdaniem, do dalszego spadku produkcji. Konsekwencją tego musi być załamanie się dochodów państwa, tym bardziej że w przyszłym roku podstawą dochodów ma być przede wszystkim podatek obrotowy i podatek od wartości dodanej (gdy spada produkcja, spadają również dochody z tytułu obrotu). Rząd nie bierze pod uwagę faktu, że wprowadzenie nowego systemu podatkowego zawsze i wszędzie w początkowym okresie oznacza straty w dochodach, a nie wzrost dochodów budżetu. Odnosi się to również do wprowadzanego z dniem 1 lipca 1993 r. tzw. VAT, czyli podatku od wartości dodanej.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#StanisławHniedziewicz">Klub Parlamentarny Ruch dla Rzeczypospolitej uważa, że projekt budżetu jest nierealny po stronie dochodów i po stronie wydatków. Nierealny jest również przyjęty deficyt budżetowy - będzie on znacznie wyższy od planowanego. Co zatem jest realne i konsekwentne w budżecie rządu pani premier Hanny Suchockiej? To, co powiem, być może narazi mnie na zarzut stosowania łatwych chwytów i na zarzut populizmu, mówienia „pod publiczkę”, ale tak nie jest, to, co chcę powiedzieć, wyraża bowiem i odzwierciedla zarówno nastroje, jak i sytuację rzesz społeczeństwa polskiego. Otóż ten budżet jest konsekwentny w jednym - w pozbawianiu ludzi i przedsiębiorstw pieniędzy, w przerzucaniu kosztów utrzymania państwa na zwykłego obywatela oraz w odbieraniu pieniędzy emerytom i rencistom na zasadzie zmieniania podstawy indeksacji emerytur i rent. Budżet sięga do kieszeni każdego obywatela i producenta zwiększając podatki oraz zamrażając progi podatkowe, uderza w sferę właśnie budżetową odchodząc od automatycznej waloryzacji płac, a poprzez inflację rząd uderza w oszczędności ludzi.</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#StanisławHniedziewicz">I wreszcie trzeba zwrócić uwagę na olbrzymi dramat społeczny, który się rozgrywa na naszych oczach - aż 58% ludzi będzie bez pracy, bez stałych dochodów. Wyobraźmy sobie, proszę państwa, skalę tego problemu i jego konsekwencje. Dla ogromnej rzeszy Polaków oznacza to nędzę, a dla kraju - katastrofę społeczną. Rząd ogranicza o 4% wydatki na sferę budżetową, jeszcze mniej środków otrzymają nasze szkoły, szpitale, kultura, wojsko i policja. Tu nie mamy już do czynienia z regresem, ale z załamaniem funkcjonowania sfery publicznej. Jedyny, przewidywany przez rząd w sferze publicznej wzrost wydatków dotyczy administracji centralnej i pozarządowej. Z jednej strony ogranicza się płace nauczycielom i lekarzom, z drugiej zaś lekką ręką podnosi się je urzędnikom rządowym. Tak wygląda równomierny rozkład kosztów społecznych w wykonaniu tego budżetu.</u>
          <u xml:id="u-9.7" who="#StanisławHniedziewicz">Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Rząd - naszym zdaniem - jest więźniem błędnej logiki i zgodnie z nią, tak jak rządy Tadeusza Mazowieckiego i Jana Krzysztofa Bieleckiego, prowadzi politykę prorecesyjną, w sumie - wbrew deklaracjom - proinflacyjną, której efektem jest obniżanie wielkości produkcji i rentowności działalności gospodarczej oraz pozbawianie budżetu wpływów. Rząd nie chce zmienić tej polityki i dlatego źródeł wpływów budżetowych szuka przez wzrost podatków, czyli rosnący fiskalizm, i obcina wydatki na sferę budżetową. Nadmierny fiskalizm zniechęca do inwestowania, zachęca zaś do ukrywania dochodów, co dla budżetu oznacza jeszcze mniejsze wpływy. Ponieważ wydatków nie sposób ograniczać w nieskończoność, rośnie deficyt budżetowy, który nakręca inflację. Inflacja wpływa na wzrost stopy procentowej, czyli podrożenie kredytu, to zniechęca do brania kredytów, a bez kredytów nie ma gospodarowania, i tak się zamyka to błędne koło. Kolejne rządy walczą z inflacją i deficytem budżetowym, a efekty są odwrotne do zamierzonych. Pogłębia się recesja, nie sposób zwalczyć inflacji. Rośnie dług publiczny i pogłębia się anarchizacja życia. Tego absurdu nie da się przyswoić.</u>
          <u xml:id="u-9.8" who="#StanisławHniedziewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Ruch dla Rzeczypospolitej uważa, że rozpatrywanego projektu budżetu państwa na 1993 r. nie da się sensownie poprawić. Ten projekt oznacza dla społeczeństwa dalsze pogłębienie ubóstwa, dla gospodarki - chaos i recesję, dla państwa - pustą kasę, dla Sejmu i Senatu - rychłe prace nad nowelizacją budżetu, a dla rządu - same komplikacje i kłopoty. Dlatego wnosimy o odrzucenie projektu budżetu państwa na 1993 r. w pierwszym czytaniu. Będziemy głosowali przeciw temu budżetowi również dlatego, że uważamy, iż ogromną wartością - o czym tu była mowa wczoraj, choć w innym kontekście - jest demokratyczne, silne państwo polskie oparte na świadomości obywateli, którzy rozumieją sens tego, co to państwo robi i mają nadzieję. Państwo inne, państwo nie oparte na takiej świadomości społecznej, to państwo skazane na regres. W poczuciu takiej odpowiedzialności będziemy głosowali przeciw temu budżetowi.</u>
          <u xml:id="u-9.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#JózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Helmut Paździor, Mniejszość Niemiecka. Kolejnym mówcą będzie pani poseł Wiesława Ziółkowska, Unia Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#HelmutPaździor">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Parlamentarne Koło Mniejszości Niemieckiej przyjmuje przedstawiony nam projekt ustawy budżetowej jako próbę kompromisu między dwiema przeciwstawnymi tendencjami. Z jednej strony zakłada się wspieranie procesów rozwojowych w gospodarce, z drugiej strony zaś rząd mówi o konieczności ponoszenia coraz większych wydatków na cele socjalne. Wpływa to na wzrost zadłużenia budżetowego. Powstaje więc pytanie, czy uzyskanie tego kompromisu będzie możliwe? Analiza dokumentów towarzyszących projektowi ustawy budżetowej nie budzi optymizmu, gdyż osiągnięcie założonych celów wydaje się mało realne. Założone w uzasadnieniu projektu ustawy budżetowej zwiększenie dochodów budżetu przez usprawnienie poboru podatków, a nie przez wzrost nominalnych obciążeń podatkowych, nie znajduje uzasadnienia np. w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych. Planuje się wzrost dochodów z tego źródła na kwotę 108 500 mld zł, tj. o 57,7% więcej od dochodów planowanych z tego tytułu na 1992 r. Z projektu nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, towarzyszącego wraz z innymi nowelizacjami projektowi ustawy budżetowej, dowiadujemy się, że ten wysoki wzrost ma być osiągnięty nie tylko przez zmianę systemu opłacania zaliczek od wynagrodzeń, ale - i to przede wszystkim - przez zamrożenie progów podatkowych na poziomie tegorocznym oraz wprowadzenie dodatkowej, podwyższonej stawki wynoszącej 50% dla dochodów przekraczających w skali rocznej 194 400 tys. zł. Brak waloryzacji progów podatkowych, a tym samym kwoty dochodów wolnej od opodatkowania oraz kosztów uzyskania przychodów ze stosunku pracy czy stosunku służbowego, doprowadzi do nominalnego wzrostu obciążeń osób fizycznych z tytułu tego zobowiązania podatkowego. Dotknie to szczególnie osoby o najniższych dochodach i nie jest to zgodne z kierunkami ustalonymi w założeniach polityki społeczno-gospodarczej na rok 1993.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#HelmutPaździor">Drugi problem, który chciałbym poruszyć w imieniu Koła Parlamentarnego Mniejszości Niemieckiej, to finanse gmin. Uważamy, że utrwala się tendencja do rozwiązywania trudności państwa kosztem budżetu gmin. Zakres ich zadań własnych ulegnie w 1993 r. dalszemu poszerzeniu w porównaniu ze stanem obecnym. Szacunek dochodów budżetu gmin, który jest podstawowym wyznacznikiem globalnej kwoty subwencji ogólnej, jest zbyt optymistyczny. W związku z tegoroczną suszą, która dotknęła większość gmin wiejskich, spadły dochody ich budżetów z tytułu podatku rolnego. Zły stan finansów przedsiębiorstw państwowych powoduje, że gminy nie osiągnęły także zakładanego dochodu z podatku od nieruchomości, natomiast w porównaniu z 1992 r. wzrosną z pewnością ich wydatki. Jedną z przyczyn jest przejmowanie przez gminy utrzymania i prowadzenia szkół podstawowych. Sposób kalkulacji subwencji oświatowej nie pokrywa faktycznych kosztów sfinansowania tego zadania. Podstawową przyczyną tego stanu rzeczy jest rozdział subwencji na podstawie rocznej stawki przypadającej na jednego ucznia. Jest to niekorzystne dla gmin wiejskich, w porównaniu bowiem z gminami miejskimi liczba uczniów w nich jest relatywnie niższa.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#HelmutPaździor">Finansując utrzymanie szkół, gminy muszą w wydatkach uwzględnić także utrzymanie infrastruktury szkolnej, np. budynków. Wiadomo już, że w roku 1993 na jednego ucznia przewiduje się 388 tys. zł w skali rocznej. Gminy wiejskie nie będą więc w stanie finansowo zaspokoić podstawowych potrzeb związanych z utrzymaniem szkoły. Dlatego też moje koło parlamentarne proponuje rozważenie możliwości takiego poszerzenia kryteriów podziału subwencji szkolnej, by uwzględnić także powierzchnię obiektów szkolnych. Uważamy ponadto, że płace nauczycielskie powinny być w całości sfinansowane z budżetu państwa, także w szkołach przejętych przez gminy. Udzielono by w ten sposób finansowego wsparcia gminom. Stanowiłoby to też gwarancję jednolitego statusu materialnego nauczycieli. Wysokość ich wynagrodzeń nie byłaby zależna od stanu finansów gminy. Problemy szeroko pojętej oświaty nie powinny być przerzucone na gminy bez stosownego wyrównania finansowego ze strony państwa.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#HelmutPaździor">Ostatnim zagadnieniem, na które zwracam uwagę, jest zwiększenie obciążeń budżetów gmin z tytułu pomocy społecznej. W uzasadnieniu projektu ustawy budżetowej przewiduje się, że w 1993 r. tylko 40% zarejestrowanych bezrobotnych będzie miało prawo do zasiłków wypłacanych z Funduszu Pracy. Jeśli chodzi o pozostałych bezrobotnych, odpowiednie obowiązki spadną na gminy. Już dziś wiele gmin sygnalizuje, że nie jest w stanie sprostać rosnącym wydatkom z tego tytułu. Konieczne jest zatem uwzględnienie tego w subwencji na wydatki bieżące. Jeśli się nie uwzględni tych spraw, może nastąpić dezorganizacja administracji publicznej na szczeblu podstawowym, w gminach. Wyrażamy zatem nadzieję, że przedstawione problemy zostaną rozwiązane podczas dalszych prac nad projektem ustawy.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#HelmutPaździor">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Oczekiwania społeczne w zakresie polityki pieniężnej w 1993 r. różnią się w wielu wypadkach od założeń przyjętych w projekcie. Oczekiwania te różnią się przede wszystkim, jeśli chodzi o wysokość oprocentowania kredytów bankowych, dostępność kredytów oraz rozmiary puli kredytowej oferowanej podmiotom gospodarczym i gospodarstwom domowym przez cały system bankowy. W 1993 r. przewiduje się utrzymywanie antyinflacyjnego charakteru podaży pieniądza, przy czym zakłada się również, że podaż pieniądza nie będzie utrudniać obsługi procesów gospodarczych. Założenia takie na pewno należy uznać za słuszne; z tym jednak zastrzeżeniem, że odnosić się one będą tylko do zdrowych podmiotów gospodarczych i gospodarstw domowych. Nie jesteśmy za tym, aby ze społecznych środków, jakimi są wszelkiego rodzaju wkłady, depozyty i lokaty, finansować przysłowiowe beczki bez dna, czyli te podmioty gospodarcze, które nie potrafią się dopasować do zasad gospodarki rynkowej. Są jednak pewne sprawy, od których nie uciekniemy. Założenia polityki pieniężnej na 1993 r. nie dotyczą znacznej liczby przedsiębiorstw, które „nie mieszczą się” w nich. Powód jest prosty - utraciły one zdolność kredytową. Banki zaprzestały ich kredytowania, a udzielone wcześniej kredyty muszą być zwrócone wraz z dużymi odsetkami. W projekcie założeń nie mieszczą się również przedsiębiorstwa, które obecnie jeszcze dobrze funkcjonują, lecz aby mogły sprostać rosnącej konkurencji, powinny już teraz zacząć inwestować. Proponowane na s. 2 projektu założeń polityki pieniężnej na 1993 r. rozwiązanie odnosi się tylko do tych przedsiębiorstw będących obecnie w złej sytuacji, których programy naprawcze uzyskają aprobatę Rady Ministrów. Również banki, które kredytują takie przedsiębiorstwa, mogą liczyć na względnie tani kredyt refinansowy, jaki deklaruje Narodowy Bank Polski. Otwarta zostaje zatem sprawa przedsiębiorstw, które nie zdołają opracować przekonującego programu naprawczego i w związku z tym będą musiały zwrócić bankom uprzednio pożyczone pieniądze, a tym samym nie będą miały dostępu do nowych kredytów.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#HelmutPaździor">W związku z tym w 1993 r. w trudnej sytuacji znajdzie się wiele banków. Dotyczy to zwłaszcza tych banków, w których portfelach tzw. złe kredyty mają znaczny udział. Utrzymywanie się takiej sytuacji przez dłuższy czas doprowadzi do powstania strat w bankach, a istnienie niektórych z nich może być zagrożone. Zagrożone mogą być wtedy również pieniądze powierzone tym bankom przez społeczeństwo. Upadki przedsiębiorstw i banków zdarzały się i będą się zdarzały, ale jeżeli zjawiska te mają szeroki zasięg, wtedy trzeba przedsięwziąć odpowiednie kroki w celu ograniczenia do minimum ich negatywnych skutków. Zasadniczą sprawą będzie tu zapewnienie bezpieczeństwa środkom powierzonym bankom przez społeczeństwo.</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#HelmutPaździor">W 1993 r. nadal poważnym problemem będzie brak odpowiedniego rozwoju inwestycji. Wprawdzie w projekcie założeń polityki pieniężnej przewiduje się, że Narodowy Bank Polski będzie udzielał gwarancji na pokrycie części nie zabezpieczonej kwoty wnioskowanego kredytu, jednak utrzymujące się nadal wysokie oprocentowanie kredytów będzie skutecznym czynnikiem zniechęcającym do brania na inwestycje kredytów średnio- i długoterminowych. Trudno bowiem będzie osiągnąć taką rentowność przyszłych obiektów, która zapewniałaby oprócz zwrotu kredytu także zwrot bardzo wysokich odsetek. W świetle zapowiadającej się na rok przyszły nadal wysokiej inflacji, wysokość płaconych przez banki odsetek od wkładów będzie musiała oscylować wokół poziomu inflacji, inaczej nastąpi ucieczka od lokowania w bankach złotówek i intensywne nabywanie walut obcych i lokowanie tychże w bankach.</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#HelmutPaździor">Należałoby się zastanowić, czy dla stworzenia zachęt do inwestowania, oprócz wspomnianych gwarancji Narodowego Banku Polskiego, nie warto by potanić kredytów inwestycyjnych dla dziedzin gospodarczych, które powinny spełniać rolę lokomotywy wyciągającej polską gospodarkę z recesji. Dziedziny te powinny być wyraźnie określone w programie gospodarczym rządu. My widzimy tu przetwórstwo rolno-spożywcze i budownictwo mieszkaniowe. W projekcie założeń jest wprawdzie mowa o zmniejszeniu rezerw obowiązkowych banków jako czynniku mogącym przyczynić się do obniżenia oprocentowania kredytów, jest to jednak zbyt mało. Trzeba tu bardziej odważnie korzystać z tańszych zagranicznych linii kredytowych oraz wyrównywać różnice między niższą stopą procentową na cele preferowane a kosztami bankowymi. Taką praktykę stosuje się w wielu krajach zachodnich. U nas preferencyjne oprocentowanie kredytu z wyrównaniem różnic przez Ministerstwo Finansów stosuje się jedynie do niektórych kredytów dla rolnictwa. Wydaje mi się, że tymi kosztami nie zawsze musi być obciążony budżet. Na ten cel można pozyskać środki z innych źródeł. W Polsce działa wiele fundacji, agencji i funduszy gromadzących środki na realizację celów statutowych. Wiele z tych celów jest zbieżnych z ważnymi celami gospodarczymi, zasługującymi na kredytowanie na preferencyjnych warunkach. Może by tak ze środków tych instytucji pokrywać bankom różnice między preferencyjnymi oprocentowaniami a kosztami własnymi banków? Fundacje, agencje i fundusze mogłyby uzyskiwać środki na ten cel m.in. ze swoich lokat w bankach.</u>
          <u xml:id="u-11.8" who="#HelmutPaździor">Przedłożony projekt założeń polityki pieniężnej w 1993 r. ma charakter bardzo profesjonalny. Opiera się na wielkich liczbach odnoszących się do całej gospodarki. Ogranicza się przy tym do kilku tylko elementów polityki pieniężnej. Można by odnieść wrażenie, że w zasilaniu gospodarki w środki płatnicze i gospodarowaniu nimi panuje ład i porządek. Praktyka dnia dzisiejszego wskazuje na wręcz przeciwne zjawiska; przy czym zjawiska te nie tylko nie znikną w 1993 r., lecz będą się nasilały. Dlatego też o niektórych z nich (przykładowo je wskazywałem) trzeba wyraźnie powiedzieć społeczeństwu, wyjaśniając przy tym, skąd się one biorą i jak można je wyeliminować.</u>
          <u xml:id="u-11.9" who="#HelmutPaździor">Zostałem upoważniony do złożenia w konkluzji oświadczenia, że Parlamentarne Koło Mniejszości Niemieckiej wnosi o przesłanie projektu ustawy budżetowej i założeń polityki pieniężnej na 1993 r. do właściwych komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-11.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę obecnie panią poseł Wiesławę Ziółkowską z Unii Pracy. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Józef Hermanowicz, Chrześcijańska Demokracja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#WiesławaZiółkowska">To smutne, proszę Wysokiej Izby, ale muszę zapytać, panie pośle Glapiński: Czy powiedziałby pan to samo, gdyby pan był członkiem tego rządu, do którego tak bardzo chciał się pan dostać?</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#WiesławaZiółkowska"> A do obu panów - bo również do pana Hniedziewicza z RdR - mam pytanie: Przecież panowie rządziliście w pierwszym półroczu. Dlaczego nie rozpoczęliście wdrażania tych procesów, o których dzisiaj tak odważnie mówicie? </u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#WiesławaZiółkowska">Proszę państwa, mam bardzo krytyczny stosunek do rządu - i przedstawię go - chcę jednak z całą odpowiedzialnością powiedzieć, że w drugim półroczu działanie rządu było o wiele dynamiczniejsze aniżeli w pierwszym półroczu.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#komentarz">(Poseł Adam Glapiński: Tylko w dół, a nie w górę.)</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#WiesławaZiółkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Posłowie Unii Pracy po raz trzynasty oceniają budżet państwa i z tego doświadczenia wynika bardzo negatywna ocena trybu pracy nad budżetem oraz materiału, który przedstawia rząd. Oto uzasadnienie.</u>
          <u xml:id="u-13.8" who="#WiesławaZiółkowska">Po pierwsze, nie akceptujemy trybu polegającego na tym, że najpierw uzgadnia się budżet z Międzynarodowym Funduszem Walutowym, a dopiero potem przedstawia Sejmowi. To nie jest skuteczna metoda, gdyby bowiem była skuteczna, to nie musielibyśmy trzy razy do roku korygować budżetu.</u>
          <u xml:id="u-13.9" who="#WiesławaZiółkowska">Po drugie, uzasadnienie, jakie przedstawia rząd do tych wszystkich ustaw, nie spełnia wymogu regulaminu, co uzasadnię tylko w odniesieniu do dwóch ustaw.</u>
          <u xml:id="u-13.10" who="#WiesławaZiółkowska">1. Ustawa emerytalna. Otóż rząd ma obowiązek przedstawienia skutków społecznych wynikających z wprowadzenia proponowanych ustaw. Niestety, ani w wystąpieniu ministra pracy i polityki socjalnej, ani w żadnym uzasadnieniu nie są podane skutki społeczne wynikające z wprowadzenia tej ustawy. Nie uzyskałam także odpowiedzi na pismo, które skierowaliśmy 13 listopada do prezesa ZUS, prosząc o przedstawienie obecnej struktury emerytur i rent. Pytaliśmy, jakie będą skutki zmiany podstawy waloryzacji emerytur i rent, jakie są najwyższe emerytury, jakie będą skutki związane ze zmianą waloryzacji, jeśli chodzi o przejście tych ludzi pod opiekę społeczną, czy będą na to pieniądze.</u>
          <u xml:id="u-13.11" who="#WiesławaZiółkowska">2. Ustawa budżetowa. Rozumiem, proszę państwa, że budżet jest zawsze wynikiem kompromisu politycznego, natomiast ten kompromis, dotyczący tego budżetu, jest przedziwnym kompromisem, ponieważ właściwie dotyczy tylko pierwszych 10 stron i części opisowej budżetu, tzn. uzasadnienia. Zawarto tam pewne treści, które akceptuje Unia Pracy, takie jak: podtrzymywanie ożywienia gospodarczego, zmniejszenie marnotrawstwa w sferze budżetowej, zmniejszenie dyskryminacji sektora państwowego itd. Kiedy jednak przechodzi się do realiów, do liczb zawartych w ustawie budżetowej, to jest to już zupełnie coś odmiennego - przepraszam za porównanie, ale mam mało czasu i muszę mówić krótko - nad pierwszą częścią uzasadnienia ciąży duch Osiatyńskiego, nad drugą częścią i realiami tegoż budżetu - duch Syryjczyka. Niestety, tak jest, proszę państwa.</u>
          <u xml:id="u-13.12" who="#WiesławaZiółkowska">Inny aspekt uzasadnienia naszego krytycznego stosunku do takiego trybu pracy nad budżetem. Otóż opierając się na materiale, którym dysponujemy, nie można ocenić rzetelności dochodów budżetowych. Zwróciłam się do Ministerstwa Finansów o przedstawienie materiałów, na podstawie których Rada Ministrów podjęła odpowiedzialną decyzję dotyczącą dochodów - że mają być takie, a nie inne. Miałam do tego prawo, a nawet obowiązek, jako że rząd, jeśli chodzi o kalkulację dochodów - nie ten rząd, ale każdy kolejny - pomylił się, i to mocno, już 12 razy. I jaką otrzymałam odpowiedź? Otóż taką, że jest komputer, jest kilkaset danych, mam sobie przyjść i zobaczyć. Rozumiem, że to jest komputer, ale przecież nie siada przed nim cała Rada Ministrów. Mam nadzieję, że są jakieś syntetyczne materiały, na podstawie których Rada Ministrów podejmuje takie, a nie inne decyzje.</u>
          <u xml:id="u-13.13" who="#WiesławaZiółkowska">Wreszcie, proszę państwa, na podstawie tego uzasadnienia nie można uzyskać odpowiedzi na pytanie: Czy likwiduje się dysproporcje między zakresem funkcjonowania sektora prywatnego a wpływem do budżetu podatków z tegoż sektora? Takie nieujawnianie, niekontrolowanie tego procesu jest również ze szkodą dla samego sektora prywatnego. Taki materiał i taki tryb prac nad ustawą budżetową nie wróży niczego dobrego. Do tej pory doprowadził on do tego, że w gruncie rzeczy parlament, komisja budżetowa ma pozorny wpływ na politykę gospodarczą rządu oraz że mamy do siebie wiele pretensji, że między rządem a parlamentem nie ma współpracy, nie ma zaufania, nie ma normalnego dialogu. Bardzo proszę rząd, aby zadbał, by zechciał ujawniać materiały i przedstawiać rzetelne informacje Sejmowi i komisji budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-13.14" who="#WiesławaZiółkowska">Jeśli chodzi o stronę merytoryczną, jeszcze ważniejszą, a może tak samo ważną, wszystko jedno - bardzo ważną stronę merytoryczną tegoż budżetu. Otóż Unia Pracy negatywnie ocenia budżet z trzech głównych powodów. Po pierwsze, negatywnie oceniamy całą filozofię tej polityki gospodarczej, ponieważ budżet nie jest celem samym w sobie, służy realizacji tejże polityki. I cóż z niej wynika? Otóż wynika, że rząd preferuje przede wszystkim - mimo że co innego pisze się na wstępie - obniżenie deficytu budżetowego, realnie o przeszło 30%, taka jest prawda. My natomiast uważamy, że jeśli pojawiły się pierwsze, maleńkie przesłanki ożywienia, to należy na to ożywienie chuchać i dmuchać. A jaka jest główna bariera umacniania tego ożywienia? Brak środków na inwestycje i brak środków na gwarancje. I tutaj popieramy propozycje Polskiego Stronnictwa Ludowego, aby nawet podwyższyć deficyt budżetowy i skierować te środki na inwestycje produkcyjne, długofalowe oraz na gwarancje bankowe.</u>
          <u xml:id="u-13.15" who="#WiesławaZiółkowska">Od dawna domagamy się tego, aby pieniądze z prywatyzacji były przeznaczone na restrukturyzację. Od dawna domagamy się, by rząd przedstawił politykę przemysłową, i znowu mamy taką sytuację jak 3 lata temu, na początku. Najlepszą polityką przemysłową jest brak takiej polityki. Tego nie akceptujemy. Jeśli tak będzie, to ustawa restrukturyzacyjna, którą będziemy omawiać na następnym posiedzeniu Sejmu, będzie jedynie blankietowym przepisem, w gruncie rzeczy niczego nie zmieniającym. To jest pierwsza przyczyna naszej krytycznej oceny tego budżetu od strony merytorycznej.</u>
          <u xml:id="u-13.16" who="#WiesławaZiółkowska">Druga przyczyna. Naszym zdaniem szacunki inflacji i dochodów są nierealne. Czekam, aż Ministerstwo Finansów przedstawi rzetelne informacje. Wówczas jestem skłonna z tej trybuny odwołać te zarzuty. Bardzo o to proszę.</u>
          <u xml:id="u-13.17" who="#WiesławaZiółkowska">Po trzecie, absolutnie nie akceptujemy takiej polityki gospodarczej rządu, która dopuszcza do dalszego wzrostu bezrobocia w regionach, w których bezrobocie jest wyższe od przeciętnego w kraju. Absolutnie takiej polityki nie akceptujemy. Mamy pełną świadomość faktu, że jesteśmy w bardzo trudnej sytuacji, i w przeciwieństwie do wielu przedstawicieli mówiących już z tej trybuny wczoraj i dzisiaj uważamy, że mimo wszystko - chociaż nie kochamy podwyższania podatków, nie kochamy tego faktu - jednak rozumiemy, że niektóre podatki trzeba podwyższyć, bowiem mamy do czynienia z olbrzymim kryzysem finansowym państwa. Dziwimy się tylko, że przeciwko podwyższeniu podatków występują ci, którzy już rządzili, i niestety tak rządzili, że doprowadzili do sytuacji, że teraz trzeba podwyższać podatki, sami zaś mówią, że są przeciwko podwyższaniu podatków. Jest to chyba schizofrenia polityczna.</u>
          <u xml:id="u-13.18" who="#WiesławaZiółkowska">Proszę państwa, za czym się opowiadamy, co jesteśmy w stanie poprzeć? Otóż popieramy - tak kontrowersyjne - podwyższenie podatku obrotowego, ograniczenie zwolnień z tego podatku, wprowadzenie 50-procentowego podatku, do czego jeszcze wrócę, przyspieszenie poboru zaliczek podatku od osób fizycznych, wprowadzenie obligatoryjnego obrotu bezgotówkowego, zmiany w opodatkowaniu dochodów z leasingu, odejście - chociaż też kontrowersyjne - od zasady, że zwolnienie z cła obniża podstawę opodatkowania. Jesteśmy również w stanie na okres przejściowy - roku, 2 lat - uznać zasadność odejścia od kodeksu i przeniesienia odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe wspólników spółek z o.o. Mamy świadomość bardzo dużego ryzyka, jeśli chodzi o takie rozstrzygnięcie, ale jesteśmy w stanie to zaakceptować.</u>
          <u xml:id="u-13.19" who="#WiesławaZiółkowska">Bardzo pozytywnie oceniamy wysiłki rządu zadeklarowane tutaj głównie w części opisowej, jeśli chodzi o umocnienie służb kontrolnych państwa, wszelkich urzędów skarbowych, policji skarbowej, policji celnej. Z tym że prosimy: kawę na ławę (przepraszam za takie proste określenie). Chcę wiedzieć, o ile zwiększy się zatrudnienie w tych służbach, ile zostanie na to przeznaczonych pieniędzy. Ma być bezwzględna zależność między tym, co te służby, ci kontrolerzy dają w wyniku swoich kontroli zarówno na granicy, jak i w kraju i jakie otrzymują z tego pieniądze. Jestem w stanie się zgodzić, by zarabiali olbrzymie kwoty, jeśli będą skuteczni w swoim działaniu. Tylko proszę o te konkrety w ustawie, a nie w omówieniach. Chcę mieć tego gwarancje, panie ministrze, panie premierze.</u>
          <u xml:id="u-13.20" who="#WiesławaZiółkowska">To, czego absolutnie nie przyjmiemy, to odejście od waloryzowania skali podatkowej. Proszę państwa, przecież inflacja będzie wynosiła przeszło 40%–48%, 47%. Gdybyśmy przyjęli zasadę waloryzowania tak jak jest w ustawie, to waloryzujemy skalę podatkową mniej więcej o 33%, może 35%, czyli nawet jak będziemy waloryzować skalę podatkową, to i tak zabieramy w gruncie rzeczy ludziom pieniądze, ponieważ nie waloryzujemy tak, by zrekompensować całą inflację, a my jeszcze oprócz tego mówimy: nie waloryzujemy wcale. Unia Pracy tego nigdy nie zaakceptuje.</u>
          <u xml:id="u-13.21" who="#WiesławaZiółkowska">Chcę powiedzieć o jeszcze jednej rzeczy, proszę państwa. To jest obłudne, co tu się czasami mówi na tej sali, bo przecież jeśli ktoś mówi, że broni prywatnej przedsiębiorczości i jest przeciwko podwyższeniu skali podatkowej do 50%, to on nawet tę prywatną przedsiębiorczość trochę wprowadza w błąd, ponieważ nie to w nią uderzy. Uderzy w nią przede wszystkim właśnie to niewaloryzowanie skali podatkowej. Nie ma tu bezpośredniej zależności, nie jest udowodnione, że im wyższa skala podatkowa tym mniejsza chęć do inwestowania. Natomiast udowodniona jest zależność, że jeżeli występują ulgi inwestycyjne, to występuje tendencja do ujawniania dochodów i występuje tendencja do inwestowania. Proszę państwa, absolutnie nie jesteśmy w stanie zaakceptować drugiej propozycji rządowej, a mianowicie obniżenia emerytur i rent aż o 9%. Możemy dyskutować o obniżeniu emerytur i rent najwyższych, podstawy waloryzacji, ale to prowadzi do tego samego.</u>
          <u xml:id="u-13.22" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie do obniżenia.)</u>
          <u xml:id="u-13.23" who="#WiesławaZiółkowska">Panie pośle, jeśli pan przeczyta dokładnie, stwierdzi pan, że prowadzi to do tego samego.</u>
          <u xml:id="u-13.24" who="#WiesławaZiółkowska">Proszę państwa, możemy dyskutować nad obniżeniem najwyższych emerytur i rent z dodatkami. Są podobno takie emerytury, które wynoszą 8–9 mln. Chciałabym o tym wiedzieć. Od trzech lat nie mogę uzyskać tej informacji. Dlaczego? Dlaczego, proszę państwa? Możemy zatem rozważać obniżenie tej podstawy waloryzacji w stosunku do najwyższych emerytur i rent.</u>
          <u xml:id="u-13.25" who="#WiesławaZiółkowska">Kończąc, chcę powiedzieć, proszę Wysokiej Izby, że Unia Pracy, po pierwsze, będzie się domagała wstawienia do ustawy budżetowej zapisu zobowiązującego rząd do prowadzenia takiej polityki dochodowej i cenowej, w takim zakresie, w jakim rząd ma na to wpływ (a ma niewątpliwie - jeśli będzie trzeba, to będę udowadniać), która powstrzyma dalszy spadek średniej płacy realnej ludzi pracy najemnej. To szkodzi ogólnemu procesowi przemian w Polsce. Jeśli ktoś sobie nie zdaje z tego sprawy, to naprawdę jest nieodpowiedzialny.</u>
          <u xml:id="u-13.26" who="#WiesławaZiółkowska">Po drugie, Unia Pracy domaga się odebrania rządowi prawa obniżania wydatków. Wydatki są już teraz na bardzo niskim poziomie. W tej chwili jest tak, że jak nie wpływają dochody, to rząd mówi: obniżamy wydatki w sposób nie kontrolowany w ogóle przez parlament. Czyli parlament niby pracuje nad budżetem, ustanawia, że tyle ma być na oświatę, tyle na to, tyle na tamto, a potem się okazuje, że rząd wszystkie te ustalone kwoty obniża. Unia Pracy domaga się odebrania rządowi tego prawa.</u>
          <u xml:id="u-13.27" who="#WiesławaZiółkowska">Po trzecie, proponujemy powołanie stałej komisji sejmowej do kontrolowania wydatków budżetowych. Chcę jasno powiedzieć, że takie stałe komisje sejmowe do kontrolowania wydatków budżetowych na bieżąco istnieją we wszystkich państwach zachodnich i od dwóch miesięcy funkcjonuje taka komisja sejmowa na Węgrzech. Rolą tej stałej komisji sejmowej byłoby kontrolowanie wydatków.</u>
          <u xml:id="u-13.28" who="#WiesławaZiółkowska">I wreszcie po czwarte, jesteśmy za tym, aby zobowiązać rząd do składania kwartalnych - nie po upływie pół roku, ale w możliwie najkrótszym okresie - szczegółowych sprawozdań z wykonania dochodów i wydatków budżetowych, rzetelnych sprawozdań. Prezydium Sejmu powinno też zobowiązać Najwyższą Izbę Kontroli, by kontrolowała również na bieżąco to wykonanie dochodów i wydatków budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-13.29" who="#WiesławaZiółkowska">Proszę państwa, wszyscy w Polsce będziemy, a właściwie już jesteśmy - wszystko jedno, czy reprezentujemy duży czy mały kapitał - podatnikami i tym podatnikom jesteśmy winni odpowiedź na pytanie, czy Sejm spełnia właściwie funkcje kontrolne, czy każda przysłowiowa złotówka jest, tak jak w innych krajach zachodnich, właściwie wydatkowana. Dziękuję uprzejmie Wysokiej Izbie za wysłuchanie. Cieszę się bardzo, że wprowadziłam pana posła Korwin-Mikke w takie rozbawienie.</u>
          <u xml:id="u-13.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#JózefZych">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#JózefZych">Proszę o zabranie głosu pana posła Józefa Hermanowicza, Chrześcijańska Demokracja. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Andrzej Sielańczyk, Unia Polityki Realnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#JózefHermanowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rządowy projekt budżetu na 1993 r. nie napawa optymizmem. Dotyczy to zwłaszcza prognozy na rok przyszły i, w perspektywie, na lata najbliższe. Mówi się wprawdzie o zapoczątkowaniu wychodzenia z recesji, o wzroście produkcji w bieżącym i przyszłym roku, o wzroście dochodu narodowego, o znacznym zwiększeniu udziału sektora prywatnego w gospodarce, ale skutków tego nie widać w dochodach budżetu. Aby utrzymać się na realnym poziomie w bieżącym roku, rząd proponuje rozległe drakońskie zmiany w opodatkowaniu działalności gospodarczej prowadzonej przez osoby fizyczne oraz w opodatkowaniu ludności, a także w procedurze podatkowej. Budżet wpadł już w pułapkę zadłużenia krajowego i proces ten będzie się potęgować. W 1992 r. przyrost tego długu wyniósł 107 bln zł, a przyszły rok nie będzie lepszy. Jednak zamiast szukać wyjścia z kryzysu budżetowego poprzez dynamizowanie dochodów na bazie rozwoju gospodarki zaproponowano nam rozwiązanie najprostsze: drenaż fiskalny przedsiębiorstw i ludności oraz powszechną podwyżkę podatków.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#JózefHermanowicz">Panie i Panowie Posłowie! Wielokrotnie z tej trybuny padały słowa, że wyjście z recesji i budowanie gospodarki musi odbywać się poprzez pobudzanie rodzimej prywatnej przedsiębiorczości. Podstawą funkcjonowania gospodarki w wysoko rozwiniętych krajach Europy Zachodniej są małe i średnie przedsiębiorstwa. Od ich kondycji zależy przyszłość gospodarki, dlatego też rządy tych krajów zabiegają o tworzenia dogodnych warunków rozwoju, m.in. w postaci stymulującego systemu podatkowego i kredytowego. Są to podstawowe prawa, które determinują pomyślność gospodarczą. Dlatego też chciałbym zwrócić uwagę Wysokiej Izby na te zamierzenia rządu związane z działalnością gospodarczą, które są egzemplifikacją powyższej tezy.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#JózefHermanowicz">Po pierwsze: Sprawa elementarna - czyli zasady ustalania podstawy opodatkowania każdego zakładu pracy. Jedną z podstawowych reguł obowiązujących na całym świecie, zresztą przewidzianą także w polskim prawie podatkowym, powinno być uwzględnienie w kosztach prawidłowych odpisów amortyzacyjnych. Nasze przepisy przewidują coroczną waloryzację środków trwałych, a więc i amortyzację. Tymczasem już raz termin waloryzacji został przesunięty o rok. Przemawiając z tej trybuny przestrzegałem, że jeżeli Sejm zaakceptuje takie odejście od zasad, to zabieg ten stanie się stałą praktyką. I tak się stało. Jeszcze niedawno w założeniach polityki społeczno-gospodarczej na 1993 r. rząd przewidywał dokonanie waloryzacji środków trwałych na 1 stycznia 1993 r. o 28%. Już wtedy było to o połowę za mało. Teraz proponuje się przeszacowanie tylko majątku oddanego do użytku w ostatnich 3 latach. Każdy, kto wie, jak mało w tym czasie inwestowaliśmy, zdaje sobie sprawę, że ta propozycja rządu jest nie do przyjęcia. Cały bowiem trwały majątek z poprzedniego okresu nie będzie przeszacowany, a odpisy amortyzacyjne od jego wartości nie odpowiadają realiom gospodarczym. Ta manipulacja - nie waham się tak tego nazwać - oznaczałaby:</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#JózefHermanowicz">— sztuczne zmniejszenie kosztów, podwyższenie podstawy opodatkowania oraz podatku - i chyba o to chodzi;</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#JózefHermanowicz">— dalsze uszczuplenie środków na reprodukcję prostą i ewentualny rozwój przedsiębiorczości.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#JózefHermanowicz">Nietrudno sobie wyobrazić, że zastosowanie takiego zabiegu wobec rzemiosła oznaczać może tylko jego regres.</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#JózefHermanowicz">Wysoka Izbo! Proponowany zabieg jest tym dotkliwszy, że nie można braku środków własnych na reprodukcję prostą i rozwój zastąpić kredytem bankowym, bo jak wynika z założeń polityki pieniężnej na 1993 r., banki ani myślą o odejściu od restrykcyjnej stopy oprocentowania kredytów. Mimo że mamy już kilkadziesiąt bilionów nieściągalnych kredytów, a wkrótce będziemy rozpatrywać projekt ustawy o tzw. restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków, w której praktycznie chodzi o zapobieżenie bankructwu niektórych banków, w praktyce kredytowej nie widać zmian. W tych warunkach zarówno zakłady państwowe, jak i prywatne nie mają żadnych szans na inwestowanie.</u>
          <u xml:id="u-15.7" who="#JózefHermanowicz">Przedłożone Sejmowi dokumenty dotyczące polityki pieniężnej na rok 1993 zostały całkowicie „wyprane” z jakichkolwiek propozycji sprzyjających rozwojowi gospodarki: np. kredyty dla przedsiębiorstw mają być realnie niższe o 3,6%, a jedynym celem postawionym sobie przez autorów opracowań ma być umacnianie siły nabywczej pieniądza.</u>
          <u xml:id="u-15.8" who="#JózefHermanowicz">Panie ministrze finansów, to za mało, by polityka pieniężna państwa mogła spełnić swą progresywną rolę. Środowiska gospodarcze i rzemieślnicze oczekują od konstruktorów polityki pieniężnej realnego wsparcia dla procesów rozwojowych w gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-15.9" who="#JózefHermanowicz">Po drugie: Nie do przyjęcia jest rządowa propozycja zamrożenia skali podatku dochodowego. Takie rozwiązanie stanowiłoby odejście od jednej z podstawowych reguł systemu podatkowego, mimo że przyczyny i warunki ich wprowadzenia się nie zmieniły. Oznaczałoby to bezzasadne obłożenie wielu podatników z sektora prywatnego, choć nie tylko, wyższymi stawkami podatkowymi oraz zwiększenie obciążenia podatkiem dochodowym także zakładów rzemieślniczych. Wprawdzie odejście od waloryzacji skali podatkowej miałoby odnosić się tylko do 1993 r., ale tego zapisu nie można traktować z zaufaniem. Nie wiadomo bowiem, czy nie będzie próby powtórzenia takiej operacji w latach następnych. Przykład z amortyzacją jest tu wielce wymowny.</u>
          <u xml:id="u-15.10" who="#JózefHermanowicz">Proponowana zmiana systemowa podważałaby stabilność reguł podatkowych, która jest podstawą wszelkiej działalności gospodarczej. Byłaby ona zaskoczeniem dla podatników i burzyłaby ich rachunek ekonomiczny oparty na skali, która miała być waloryzowana. Oprócz tego, że zamraża się skalę podatkową, dodaje się w niej jeszcze nowy szczebel z 50% stawką, co stanowiłoby dodatkowe obciążenie, zwłaszcza dla niewielkich zakładów usługowych. Wmontowanie takiej stawki w zamrożoną skalę jest szczególnym przejawem fiskalizmu.</u>
          <u xml:id="u-15.11" who="#JózefHermanowicz">Jak rozumieć propozycję rządu, który odmawiając waloryzacji skali podatkowej i niektórych innych wielkości kwotowych w podatku dochodowym, równocześnie oznajmia, że wysokość podatków lokalnych będzie zwaloryzowana o 42%. Tak więc prawo podatkowe ma być naginane raz w jedną, raz w drugą stronę, ale zawsze na niekorzyść podatnika.</u>
          <u xml:id="u-15.12" who="#JózefHermanowicz">Po trzecie: Trudno się zgodzić na kierunek polityki rządu nastawiony na wzrost dochodów budżetu poprzez drenaż kieszeni społeczeństwa. Oprócz podatku od dochodów osobistych, który ma dać wpływy wyższe niż w 1992 r. o 57,5%, szczególną rolę ma spełnić podatek obrotowy, z którego wpłaty mają być wyższe o 78,9%. Udział podatków w dochodach budżetu ma wzrosnąć z 56,2% w 1992 r. do 67,7% w 1993 r. Wymowa tego jest oczywista, ale powstaje pytanie: Czy to, co dziś wydaje się korzystne dla budżetu, będzie korzystne dla gospodarki i dla budżetu w przyszłości?</u>
          <u xml:id="u-15.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-15.14" who="#JózefHermanowicz">Jeżeli przeanalizować wzrost stawek podatku obrotowego, to przy ich umiarkowanym wzroście w wypadku alkoholu i wyrobów tytoniowych w pozostałych wypadkach wzrost jest szokująco wysoki: na przykład dla paliw - o 93,6%, dla importu - o 94,7%, a dla pozostałej sprzedaży - o 105,7%. Wiadomo, jak się to odbije na cenach i w jak zróżnicowanej skali. Przy zakładanych dochodach ludności musi to doprowadzić do spadku popytu na towary i usługi, do nawrotu recesji, do upadku wielu zakładów pracy, w tym rzemieślniczych, do wzrostu bezrobocia itd. W tych warunkach budżet wcale nie uzyska takich wpływów, jakich oczekuje, i za parę miesięcy spotkamy się znowu, aby go poprawiać. Taki może być bowiem rezultat przyjętej zasady, iż głównym źródłem zwiększania dochodów jest znacznie wyprzedzająca wzrost inflacji maksymalizacja obciążeń podatkowych (łącznie wzrost o 49,8%), i to w warunkach minimalnego tylko przewidywanego wzrostu produktu krajowego brutto.</u>
          <u xml:id="u-15.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-15.16" who="#JózefHermanowicz">Wysoka Izbo, bez przyjęcia pewnych założeń nie można skonstruować żadnego modelu zależności przyrostu kredytów dla sektora gospodarczego i deficytu budżetowego. Ograniczanie kredytów, jako efekt finansowania nieuniknionego deficytu, może i świadczy o rozsądku i wiedzy ekonomicznej, ale jest polityką dreptania w miejscu, wbrew oczekiwaniom społecznym i wymaganiom rzeczywistości.</u>
          <u xml:id="u-15.17" who="#JózefHermanowicz">Projekt ustawy budżetowej na rok 1993 musi zawierać dostrzegalną szansę poprawy - wartej osobistego zaangażowania i aktywności w działaniach całego społeczeństwa, a nie tylko pewnej jego części. Z tego względu nie możemy, jako Chrześcijańska Demokracja, pozytywnie ocenić tego budżetu.</u>
          <u xml:id="u-15.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#JózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Andrzej Sielańczyk z Unii Polityki Realnej. Będzie to ostatnie wystąpienie klubowe. Następnie przejdziemy do wystąpień indywidualnych - jako pierwszy zabierze głos pan poseł Leszek Miller z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#AndrzejSielańczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Od 1989 r. rządy się zmieniają, a zasada tworzenia budżetu pozostaje ciągle ta sama. W części nie jest to winą obecnego rządu, że budżet powstał taki, a nie inny. Obiektywny udział w budowaniu budżetu ma prawo obowiązujące w Polsce. Prawo w Polsce, jeśli chodzi o zasady, jest ciągle prawem socjalistycznym. Nawet jeżeli Sejm czasem wykazuje inicjatywę i uchwala inną ustawę lub podejmuje inną inicjatywę ustawodawczą, niż wskazuje logika tego prawa, to Trybunał Konstytucyjny, właściwie interpretując ducha i literę prawa socjalistycznego, uchyla to. Ta struktura prawna to jeden aspekt sprawy.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#AndrzejSielańczyk">Drugi aspekt to wola rządu i wizja rządu, co należy uczynić dla państwa i dla społeczeństwa. Sytuacja wygląda w ten sposób, że budżet ten i przedstawione uzasadnienie są stworzone na zasadzie, iż obywatel jest dalej własnością państwa. Proszę zwrócić uwagę, Wysoka Izbo, że właściwie te elementy istnienia państwa, a więc: administracja państwowa, wymiar sprawiedliwości, bezpieczeństwo publiczne, obrona narodowa, sprawy zagraniczne, a więc to jądro utrzymujące państwo, otrzymują ledwo 1/7 środków z budżetu, 6/7 budżetu to jest redystrybucja pieniędzy od obywatela do budżetu i z budżetu do obywatela. Może ten cały zamknięty obieg, który kosztuje bardzo wiele, kosztuje bardzo wiele przeciętnego obywatela, przeciętnego podatnika, jest w ogóle niepotrzebny? Z tą wizją i z tego typu rozumowaniem, z tego typu pytaniem nie spotykamy się przy konstrukcji obecnego budżetu. Ba, wielokrotnie występuje zdanie, że to, co w tej chwili istnieje, jest znakomite, jest dobre i służy obywatelowi.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#AndrzejSielańczyk">Pozwolę sobie tutaj użyć przykładu dotyczącego opieki zdrowotnej, tego elementu naszej sytuacji bardzo często podkreślanego, zwłaszcza przez lewą stronę sali. Otóż nie tak dawno, w jednej z debat telewizyjnych, jeden z wiceministrów obecnego rządu był łaskaw stwierdzić, że mówienie o tym, że 130 tys. zł płacone na opiekę zdrowotną przez każdego obywatela - oczywiście w przybliżeniu - to znaczna kwota, nie jest poważnym mówieniem. Wiceminister podał idealistyczny przykład, że gdyby nawet dany obywatel przez 40 lat płacił tę składkę gdzie indziej niż do budżetu i po 40 latach by zachorował, to raptem będzie miał tam uskładane 60 mln zł i niewiele za to może uzyskać. Obliczenie to wyglądało następująco: 130 tys. zł mnożone przez 12 miesięcy daje 1,5 mln zł, a to mnożone przez 40 lat daje 60 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#AndrzejSielańczyk">Wielce czcigodny wiceminister oczywiście był łaskaw pomylić się w jednym drobiazgu: Nie uwzględnił, że gdyby obywatel nie wpłacał do budżetu, a więc gdyby nie marnotrawił tych pieniędzy, tylko by wpłacał do instytucji ubezpieczeniowo-bankowej, a więc dającej oprocentowanie, i niechby ono było tylko 40%, jak jest dzisiaj, a nie wyższe, to po 40 latach obywatel miałby, proszę Wysokiej Izby, 3 tryliony zł - 3 tys. bilionów zł miałby jeden obywatel. Ta różnica rozumowania mówi o skali marnotrawstwa, jakie nam się proponuje przy takiej redystrybucji budżetowej, jeśli porównamy z tym, co może obywatel zyskać samodzielnie. Oczywiście ja sobie zdaję sprawę, że fakty z takiego idealistycznego przykładu nigdy nie zaistnieją, ale nie był to mój przykład.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#AndrzejSielańczyk">Teraz parę słów o największym zagrożeniu dla wypłacalności budżetu. Chodzi tu o zasady tworzenia systemu rent i emerytur. Przyjęto tutaj, i tak też mówił pan minister, że nie jest to system idealny. Zgadzamy się z tym zupełnie. Dalej jednak nie robi się nic, żeby wyjść z systemu składki w obiegu zamkniętym.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#AndrzejSielańczyk">Wielokrotnie Unia Polityki Realnej podkreślała, że proces prywatyzacji to nie jest sprzedaż zakładów pracy, które są własnością administracji państwowej. Zakłady pracy w ciągu 45 lat istnienia PRL były budowane z nędzy obywateli, z niedopłacania im, i to oni są rzeczywistymi właścicielami tych zakładów. W momencie kiedy dochodzi do prywatyzacji - koniecznej i oby jak najszybszej - to jednak interes ludzi, z których pieniędzy i z których pracy wybudowano te zakłady, musi być zabezpieczony. Podkreślamy - 30% akcji każdego prywatyzowanego przedsiębiorstwa należy przeznaczyć na fundusz rent i emerytur. To nie przyniesie spektakularnych efektów w tym roku ani w ciągu 3 lat, ale po 4 czy 6 latach odciążenie będzie już znaczne. Ba, będzie można pomyśleć - oczywiście w odniesieniu do tych, co przeżyją - o skapitalizowaniu tych rent i emerytur, bo to przecież jest ich własność.</u>
          <u xml:id="u-17.6" who="#AndrzejSielańczyk">Ponieważ założenia budżetu są dokładnie takie same, jak przy poprzednich rządach, zakładamy z pewną dozą prawdopodobieństwa, obawiamy się, że efekty będą dokładnie takie same - czyli czeka nas kolejna nowela budżetowa. Państwo jest w okresie recesji, gospodarka jest w okresie recesji, jak świat światem udowodniono ponad wszelką wątpliwość, że trzeba obniżyć podatki, aby wyjść z recesji, natomiast my jesteśmy cały czas świadkami podnoszenia podatków. Jest to działalność dokładnie prorecesyjna.</u>
          <u xml:id="u-17.7" who="#AndrzejSielańczyk">Padło tutaj zdanie, że tylko cud może uratować ten budżet. Być może tak jest naprawdę, aczkolwiek pierwszy element tego cudu już możemy zaobserwować, i to w tekście ustawy budżetowej. Mianowicie na całym świecie jest tak, że administracja kosztuje. Tak, muszą być ponoszone koszty administrowania, niemniej w odniesieniu do kosztów utrzymania administracji woj. katowickiego czytamy, iż wydatki na tę administrację wyniosą 202 mld zł, natomiast dochody tejże administracji sięgną 240 mld zł. Jest to znakomity sukces.</u>
          <u xml:id="u-17.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę pana posła Leszka Millera z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Będzie to ostatnie wystąpienie przed przerwą. Jako pierwszy po przerwie głos zabierze pan poseł Witold Gadomski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#LeszekMiller">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! O wielu sprawach, o których chciałem powiedzieć, ja i moi koledzy mieliśmy zaszczyt i przyjemność poinformować wczoraj panią premier. Telewizja państwowa, co jest jej zwyczajem, ukryła fakt spotkania największego klubu parlamentarnego z prezesem Rady Ministrów. Przyzwyczailiśmy się już do sytuacji, w której Sojusz Lewicy Demokratycznej jest systematycznie blokowany, ale chciałem wyrazić ubolewanie z tego powodu, że blokowana jest również szanowna pani premier.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#LeszekMiller">Jeśli chodzi o temat debaty, to niewątpliwie z lektury budżetu wieje grozą. Pan minister Jerzy Osiatyński powiedział parę dni temu, że „budżet się rozjechał”. Sądzę, że obywatel Rzeczypospolitej bardzo szybko zauważy, iż budżet nie tyle się rozjechał, ile po prostu go przejedzie. Jeśli bowiem popatrzymy tylko na wzrost cen i uprzytomnimy sobie, że proponuje się, aby ceny paliw silnikowych wzrosły o 34%, leków o 31%, energii elektrycznej o 82%, gazu o 64%, ciepłej wody i centralnego ogrzewania o 92%, by czynsze w mieszkaniach kwaterunkowych wzrosły o 130%, podatek drogowy o 42%, abonament radiowo-telewizyjny o 34%, to przecież zdamy sobie sprawę, że na razie są to tylko małe kamyki, które dopiero uruchomią wielką lawinę. Myślę, że niezwykle szyderczą wymowę ma fakt, że w 1987 r. tzw. Grupy Oporu „Solidarni” nawoływały do wystawienia rachunku ówczesnemu rządowi za podwyżki m.in. cen gazu o 1 zł, energii elektrycznej o 60 gr, litra mleka o 2 zł. Gdzie są dziś członkowie tzw. Grup Oporu „Solidarni”, gdzie są dziś organizatorzy tzw. łódzkiego marszu głodnych kobiet, gdzie są ci ludzie dziś, kiedy rzeczywiście mamy do czynienia z głodnymi kobietami, i to nie tylko one same są głodne, ale - co groźniejsze - wychowują głodne dzieci. Polacy udowodnili, że zdolni są do wyrzeczeń, jeśli tylko wiedzą, w imię czego mają ponosić te wyrzeczenia i co w zamian za nie otrzymają. Myślę, szanowni państwo, że dzisiaj coraz więcej Polaków mówi: dość wyrzeczeń. Dość wyrzeczeń, bo nie widzimy ich dalszego sensu, nie dostrzegamy celu, którzy mógłby je usprawiedliwić, tym bardziej że z retoryką o zaciskaniu pasa jest tak, iż wszyscy mówią o zaciskaniu pasa, ale każdy gmera przy pasie sąsiada: własny pas - widać to również na przykładzie budżetu - nie jest tak skwapliwie zaciskany.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#LeszekMiller">Otóż, proszę szanownych państwa, lektura tego budżetu dowodzi, że obóz władzy rozwiewa wszelkie złudzenia, nie chce lub nie umie wyciągnąć żadnych wniosków z niepowodzeń i w dalszym ciągu zamierza budować gospodarkę nigdzie nie istniejącą, a więc budować ją za podszeptami zachodnich doradców, którzy mówią, jak budować gospodarkę, jaka nie istnieje w ich własnych krajach, w tym także za pomocą prywatyzacji za każdą cenę, a zapominają, że rentowność sektora prywatnego osiąga oszałamiające minus 0,2% i jest znacznie mniejsza niż sektora państwowego.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#LeszekMiller">Z goryczą muszę powiedzieć, że w ramach przemian współczesnego świata była szansa na pionierską trzecią drogę, na coś, co nie byłoby powrotem do systemu nakazowo-rozdzielczego i gospodarki centralnie planowanej ani rzucaniem się w otchłań dzikiego kapitalizmu. Niestety, ta droga, która również została ujęta - również, bo nie tylko w programie SdRP opublikowanym już półtora roku temu, została wyszydzona, wykpiona i - jak zwykle wszystko to, co dotyczy prawej strony sali - nie wzięta pod uwagę. Jeśli zatem, szanowni państwo, również i teraz nasze propozycje, wielokrotnie artykułowane z tej mównicy, nie zostaną wzięte pod uwagę, to mogę tylko powiedzieć, że niewątpliwie będzie to dowodziło, iż obecny rząd nie jest w stanie zatrzymać tego zjazdu po równi pochyłej, jaki w tej chwili dokonuje się w Polsce. Nie jest w stanie również dlatego, że jest usytuowany na zasadzie anachronicznego dogmatu jedności „Solidarności” i strachu przed „niesolidarnościowym” Pawlakiem. Jest głuchy na każdą myśl inną niż własna.</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#LeszekMiller">Z tych też powodów pragnę poinformować, że projekt budżetu nie daje ani nadziei, ani nie pozwala na pozytywną ocenę przyszłości. Więcej, stwarza niebezpieczeństwo sprowokowania niezwykle groźnej destabilizacji naszego kraju. Dlatego też opowiadam się osobiście za odrzuceniem w całości projektu budżetu.</u>
          <u xml:id="u-19.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Pani poseł Wiesława Ziółkowska w swoim wystąpieniu nawiązała do problemu rent i emerytur, szczególnie tzw. wysokich rent i emerytur. Sądzę, że dla jasności należy w tym miejscu przypomnieć, iż w Polsce mamy do czynienia z dwoma rodzajami rent: tzw. rentami inwalidzkimi, przyznawanymi na podstawie przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym, i rentami odszkodowawczymi, przyznawanymi na podstawie art. 444 § 2 Kodeksu cywilnego. W tym drugim wypadku renty mogą być o wiele wyższe, a wyroki sądowe z ostatniego okresu wskazują na to, iż sądy przyznają właśnie wyższe renty odszkodowawcze. ZUS oczywiście nie posiada informacji o tych wyższych rentach, przyznawanych na podstawie Kodeksu cywilnego. Informacje takie mogą posiadać na przykład zakłady ubezpieczeń, jeżeli sprawca miał ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej, albo bezpośrednio sądy.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#JózefZych">Pani poseł prosi o głos? Rozumiem, że w sprawie sprostowania. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#WiesławaZiółkowska">Dziękuję uprzejmie za to sprostowanie, ale w takim razie bardzo bym prosiła, aby Prezydium Sejmu wskazało mi, gdzie mogę uzyskać te informacje, bo sądzę, że byłyby one potrzebne nie tylko Wysokiej Izbie, ale również samemu rządowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#JózefZych">Oczywiście, pani poseł, takie miałem intencje. Wskazałem tylko na różnice; Prezydium Sejmu uwzględni pani prośbę.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#JózefZych">Bardzo proszę o komunikaty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#WaldemarModzelewski">Zebranie Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna odbędzie się po ogłoszeniu przerwy w sali nr 118.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#WaldemarModzelewski">W czasie pierwszej przerwy odbędzie się spotkanie Regionalnej Parlamentarnej Grupy Katowickiej - sala nr 179.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#WaldemarModzelewski">Posiedzenie Komisji Samorządu Terytorialnego oraz Komisji Ustawodawczej, część grupy posła Wita Majewskiego, poświęcone pierwszemu czytaniu ustawy o zmianie ustawy Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych, druk nr 624, odbędzie się bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy w sali nr 106.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#JózefZych">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#JózefZych">Obecnie ogłaszam przerwę do godz. 11.30.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 10 min 57 do godz. 11 min 35)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#DariuszWójcik">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#DariuszWójcik">Wysoka Izbo! Prezydium Sejmu, po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów, proponuje odroczenie rozpatrywania punktu dotyczącego interpelacji i zapytań.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#DariuszWójcik">Prezydium Sejmu poinformuje rząd odpowiednio wcześniej o planowanym terminie rozpatrywania tego punktu porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#DariuszWójcik">Prezydium Sejmu proponuje również, aby przeprowadzić głosowania dotyczące projektu ustawy budżetowej oraz przedłożeń związanych z projektem budżetu w dniu jutrzejszym rano.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#DariuszWójcik">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#DariuszWójcik">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-25.6" who="#DariuszWójcik">Pragnę również poinformować, że Prezydium Sejmu przewiduje zakończenie dzisiejszych obrad o godz. 24.</u>
          <u xml:id="u-25.7" who="#DariuszWójcik">Kontynuujemy łączną dyskusję nad projektem ustawy budżetowej oraz dokumentami i projektami ustaw związanych z projektem ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-25.8" who="#komentarz">(Poseł Wanda Sokołowska: Panie marszałku, przepraszam...)</u>
          <u xml:id="u-25.9" who="#DariuszWójcik">Proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#WandaSokołowska">Wanda Sokołowska z SLD. Panie marszałku, zgłaszam sprzeciw. Uważam, że posłowie nie mogą pracować 20 godzin na dobę, ponieważ efektem ich pracy jest to, co ustanawiają. Jeśli zaś pracujemy tak długo i w takich warunkach, to potem rzeczywiście cały kraj się śmieje z tego, co robimy. Dlaczego pan marszałek w imieniu Prezydium Sejmu proponuje, abyśmy obradowali do godz. 24? Proszę mi powiedzieć, jakie są możliwości posła, jeśli chodzi o percepcję i logiczne myślenie, o godz. 23 czy 24?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#DariuszWójcik">Pani poseł, już spieszę z wyjaśnieniami. Proponuję, aby tę kwestię rozwiązać w trybie regulaminowym, jeśli jest taka wola poselska. Nie jestem jednak upoważniony, aby zmieniać decyzje czy przewidywania Prezydium Sejmu. Przedstawiłem decyzję Prezydium Sejmu i ta decyzja nie jest poddawana pod głosowanie, chyba że będą zgłoszone zgodne z regulaminem wnioski formalne. Tak więc...</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#DariuszWójcik">Proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#WandaSokołowska">W takim razie, panie marszałku, zgłaszam wniosek formalny o przegłosowanie tego. Proszę naprawdę szanować nas i uwzględniać nasze możliwości. Proszę poddać pod głosowanie to, czy my, posłowie, chcemy pracować do godz. 24, pracować źle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#DariuszWójcik">Pani poseł, już spieszę z wyjaśnieniami. Ten wniosek nie jest wnioskiem formalnym. Pragnę wyjaśnić, że można zgłaszać wnioski formalne przewidziane regulaminem, one są tam wymienione. Taki wniosek formalny pomoże nam rozwiązać ten problem. Wniosek jednak, który pani poseł w tej chwili zgłosiła, nie jest wnioskiem formalnym. Ta sprawa nie może być przedmiotem głosowania Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#DariuszWójcik">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Może być.)</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#DariuszWójcik">Kontynuujemy dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Witolda Gadomskiego z Klubu Parlamentarnego Polski Program Liberalny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#WitoldGadomski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Sytuacja budżetu jest bardzo trudna i przez najbliższe lata będziemy zmagali się z kryzysem finansów państwa. Spłata długu wewnętrznego stanowi coraz większe obciążenie dla budżetu, o czym powinni pamiętać wszyscy ci, którzy proponują zwiększenie deficytu. Ten bieżący deficyt będzie obciążał budżet w najbliższych latach i możemy znaleźć się w pewnym momencie w pułapce związanej z długiem wewnętrznym, w pułapce, z której trudno będzie nam wyjść. O budżecie powinniśmy myśleć i mówić realistycznie, bez demagogii, charakterystycznej dla części ugrupowań. Jeśli ktoś proponuje np. sanację budżetu przez ograniczenie wielkości najwyższych rent i emerytur, to jest to oczywiście demagogia. Ileż bowiem możemy w ten sposób zaoszczędzić? Kilka miliardów. Jest to kropla w morzu potrzeb, jeśli chodzi o ten budżet.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#WitoldGadomski">Trudna sytuacja wymaga działań odważnych, zerwania z dotychczasowymi tendencjami. I w tej sprawie chciałem zaproponować kilka rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#WitoldGadomski">Polityka podatkowa. Zwiększenie podatków nie prowadzi - przynajmniej nie prowadzi automatycznie - do zwiększenia dochodów budżetowych z dwóch powodów. Po pierwsze, wywołuje efekt recesyjny. Od kwietnia obserwujemy lekki wzrost gospodarczy. Ta tendencja wzrostowa to już jest powód do umiarkowanego optymizmu, ale powinniśmy ją podtrzymywać. Powinniśmy dbać o to, żeby nie uległa załamaniu. Wyraźne zaś zwiększenie obciążeń podatkowych będzie związane z impulsem recesyjnym. Poza tym zwiększenie obciążeń podatkowych spowoduje zaostrzenie gry podmiotów gospodarczych i obywateli z budżetem. Innymi słowy, spowoduje uchylanie się części podmiotów od płacenia podatków. I o tym też powinniśmy myśleć, w tych kategoriach też powinniśmy myśleć. To jest pewien fakt. Efekt recesyjny wywołuje, a w każdym razie działa przeciwko koniunkturze, progresja podatkowa przy podatku dochodowym od osób fizycznych. Jeśli dokładnie przeczytamy uzasadnienie projektu budżetu, znajdziemy tam pewne szokujące dane. Otóż przewidywane wpływy z podatku dochodowego od osób fizycznych, których dochody podlegają opodatkowaniu stawką podstawową 20%, mają wynieść 134,5 bln zł. Wpływy zaś od osób opodatkowanych większą stawką, a więc 30%, 40% i proponowaną stawką 50%, mają wynieść 2,3 bln zł. Progresja podatkowa nie wpływa więc na zwiększenie planowanych wpływów. Po cóż w związku z tym ona jest w ogóle potrzebna? (Są to tylko pewne działania propagandowe.) Wobec tego proponuję zrezygnować z progresji podatkowej przy podatku dochodowym od osób fizycznych, zwiększyć natomiast o kilka punktów stawkę podstawową, stawkę dla wszystkich. W ten sposób uzyskamy i większą klarowność podatku, i znacznie większą efektywność, jeśli chodzi o ściąganie wpływów z tego podatku.</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#WitoldGadomski">Kolejna kwestia - ulgi inwestycyjne stosowane w podatkach dochodowych, czyli tzw. inwestycyjny kredyt podatkowy. Prawdą jest, że wszelkiego rodzaju ulgi sprawiają, że podmioty gospodarcze mają skłonność do uchylania się od podatków. Po prostu istnieje wówczas możliwość pewnych manipulacji. Jeżeli jednak w tej chwili rentowność prywatnych przedsiębiorstw zbliża się do zera, jeżeli rentowność wszystkich przedsiębiorstw dochodzi do 3%, a w przyszłym roku prawdopodobnie będzie jeszcze niższa, to już nie ma się czego obawiać. Tak że proponuję rozważenie możliwości stosowania w szerokim zakresie ulg inwestycyjnych w podatkach w celu zwiększenia skłonności do inwestowania.</u>
          <u xml:id="u-30.4" who="#WitoldGadomski">Sprawa następna - polityka socjalna i wydatki socjalne są wciąż szalenie nieefektywne. Na przykład przewidywane wydatki na zasiłki rodzinne wynoszą 21 bln zł. To jest ogromna suma, która jest źle wydatkowana. Zasiłki rodzinne są powszechne i bardzo niewielkie. Sądzę, że należy postąpić odwrotnie - zaostrzyć kryteria przyznawania zasiłków rodzinnych, by otrzymywali je rzeczywiście ci, którzy ich potrzebują, i przy okazji tego manewru można by co najmniej o połowę zredukować przeznaczoną na nie kwotę.</u>
          <u xml:id="u-30.5" who="#WitoldGadomski">Podobna sytuacja jest, jeśli chodzi o wydatki na ubezpieczenia społeczne. Nie ma demograficznego uzasadnienia, by rosła liczba osób pobierających renty i emerytury, a jednocześnie proponuje się obniżenie podstawy waloryzacji tych świadczeń. Jeżeli tak, to skąd się bierze tak wysoka dynamika wydatków na ubezpieczenia społeczne? Sądzę, że należy znacznie zaostrzyć kryteria przyznawania rent i emerytur, gdyż obecna polityka w tym zakresie jest po prostu nieefektywna, jest nadmiernie łagodna.</u>
          <u xml:id="u-30.6" who="#WitoldGadomski">I ostatnia sprawa. W uzasadnieniu projektu budżetu mówi się o zwiększeniu dyscypliny podatkowej, o zwiększeniu dyscypliny w zakresie pobierania dochodów budżetowych, natomiast proponuje się niewiele, m.in. ograniczenie funkcjonowania spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, to znaczy pełną odpowiedzialność współwłaścicieli spółek wobec roszczeń budżetowych. Sądzę, że nie jest to pomysł dobry, natomiast konieczne jest zwiększenie dyscypliny w zakresie pobierania podatków przez wzmocnienie instytucji państwa. Jeżeli zatem proponuje się na przykład dalsze ograniczanie płac w administracji państwowej czy, powiedzmy, niższą ich dynamikę, to nie są to pomysły dobre. Sądzę, że inwestycje w instytucje państwowe powinny przynosić efekty w postaci zwiększania dochodów budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-30.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Henryka Siedleckiego z Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#HenrykSiedlecki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Czy przedłożony projekt budżetu na 1993 r. jest zapowiedzią zmian w polityce społeczno-gospodarczej kraju, co sugeruje rząd, czy też kontynuacją dotychczasowej polityki? Jeśliby próbować odpowiedzieć na to pytanie na przykładzie rolnictwa, to ośmielam się stwierdzić, że od trzech lat przez kolejne rządy była, jest i - jak wynika z projektu budżetu - nadal ma być kontynuowana antypolska polityka rolna. Mijają właśnie trzy lata od tego, jak Krajowy Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych wystąpił do ówczesnej sejmowej komisji rolnictwa z wnioskiem o postawienie wicepremiera Leszka Balcerowicza przed Trybunałem Stanu za niezgodne z ówczesnym prawem odstąpienie od stosowania cen minimalnych na podstawowe produkty rolne. Do akceptacji naszego wniosku zabrakło jednego głosu i - co warto przypomnieć - przeciwko niemu byli między innymi reprezentanci związku rolników indywidualnych „Solidarność”, dla zmylenia chłopów obecne Porozumienie Ludowe dzisiaj współrządząc wprowadziło atrapę cen minimalnych. Mówił o tym poseł Sumara. Z dużym prawdopodobieństwem można założyć, że gdyby ceny minimalne od trzech lat funkcjonowały prawidłowo, to niemożliwa byłaby w tym czasie ogromna redystrybucja dochodów ze wsi, zresztą beztrosko roztrwonionych. Niemożliwe byłoby także znaczne ograniczenie zdolności produkcyjnych polskiego rolnictwa, ale o tym wiedzieli przeciwnicy wprowadzenia cen minimalnych. Świadczyć może o tym fragment z wspólnego raportu zespołu zadaniowego Polski, EWG i Banku Światowego z 1990 r., dotyczącego strategii rolnej dla Polski, zawierający zalecenia dla rządu: „Niniejszym proponujemy, żeby polski rząd celowo dążył do produkcji rolnictwa nieco poniżej poziomu samowystarczalności żywnościowej, zapewniając, jeśli to konieczne, pomoc finansową w celu redukcji nadmiernego potencjału rolnictwa w sposób nadający się do społecznej akceptacji”.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#HenrykSiedlecki">Można stwierdzić, że kolejne rządy niezwykle sumiennie i, co dziwne, z niezwykłą nadgorliwością realizują te zalecenia, o czym świadczy skala degradacji naszego rolnictwa. Potwierdzają to również założenia handlu zagranicznego na 1993 r. przewidujące wzrost importu o ok. 650 mln dolarów, przy czym prawie w całości przyrost ten dotyczyć będzie dodatkowego importu artykułów żywnościowych i nie tegoroczna susza, jak to próbuje argumentować rząd, jest główną przyczyną tego stanu. Czy w tej sytuacji w interesie Polski, polskiej gospodarki jest proponowane w projekcie budżetu dalsze zmniejszenie z 2,8% w 1992 r. do 2,2% w 1993 r. i tak już niewielkich wydatków z budżetu na rolnictwo? Nie uwzględniam w tym wydatków na Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, co jest oczywiste, gdyż ekonomicznym absurdem jest łączenie tych wydatków z wydatkami na gospodarkę żywnościową.</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#HenrykSiedlecki">Wysoka Izbo! Wrzawa, szum propagandowy, jaki robi, jak to obserwujemy, rząd, w tym minister rolnictwa pan Gabriel Janowski, wokół tego jak to się dużo robi dla rolnictwa, jaką to rząd realizuje dobrą politykę rolną, w zderzeniu z faktami, z przedstawionym projektem budżetu, jest tylko i wyłącznie właśnie szumem propagandowym. Nagłaśniana jest na przykład propozycja dopłaty do paliwa rolniczego, którą rolnicy otrzymają poprzez odpis z podatku rolnego. W projekcie budżetu przewiduje się na ten cel 1,5 bln zł, ale nie dodaje się równocześnie, że planowany w przyszłym roku wzrost podatku rolnego wyniesie ponad 1800 mld zł, a składka na fundusz emerytalny rolników wzrośnie o 900 mld.</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#HenrykSiedlecki">Inną sprawą, która wprawdzie nie wiąże się bezpośrednio z budżetem, ma jednak wpływ na jego dochody, jest przeznaczenie 500 mln dolarów z tzw. funduszu stabilizacyjnego na pomoc bankom, na ich oddłużenie. W tej operacji rząd postanowił nie uwzględnić BGŻ, a więc wydał de facto wyrok, skazał na ostateczną degradację znaczną część przemysłu rolno-spożywczego, kredytowanego przecież głównie przez ten bank, przypomnę, przemysłu o olbrzymim zadłużeniu. Nietrudno sobie wyobrazić, co będzie się działo w przyszłym roku ze skupem płodów rolnych. Jedno jest pewne, jeśli celem tego działania ma być dalsza ruina rolnictwa i gospodarki żywnościowej, to rząd - moim zdaniem - podjął prawidłową decyzję. Niesmak budzi tylko postawa ministra rolnictwa pana Janowskiego, który zamiast - co wydaje się oczywiste - zabiegać o zmianę tej decyzji, wręcz odwrotnie, ostro krytykuje BGŻ, banki spółdzielcze, posługując się przy tym zgranym już argumentem - że te banki są nomenklaturowe i że wszystko zło w rolnictwie to właściwie ich wina. Tak na marginesie pragnę panu ministrowi przypomnieć, że te niby nomenklaturowe banki udzieliły w bieżącym roku ponad 7,5 bln kredytów na skup i obecnie jako jedyne tak naprawdę udzielają rolnikom kredytów na likwidację skutków suszy, czego nie robi, składa tylko deklaracje na przykład jedynie prawidłowy solidarnościowy bank Unii Gospodarczej, którego współzałożycielem był pan minister.</u>
          <u xml:id="u-32.4" who="#HenrykSiedlecki">Wysoka Izbo! To prawda, że problemy gospodarki żywnościowej należy rozwiązywać kompleksowo, ale dzisiaj dyskutujemy nad budżetem, którego wydatki na rolnictwo są podstawową wykładnią faktycznie realizowanej przez państwo polityki rolnej, zatem kryterium oceny autentycznego działania w interesie nie tylko rolnictwa, ale całego kraju jest wsparcie inicjatyw zmierzających do uchwalenia takiego budżetu, który przynajmniej zapobiegłby dalszemu spadkowi produkcji rolnej. Wiąże się to oczywiście ze wzrostem wydatków budżetu na rolnictwo, co jednak nie oznacza automatycznie, że te dodatkowe pieniądze trzeba komuś zabrać, po prostu - moim zdaniem - trzeba i należy je wypracować. Czy to jest możliwe? Uważam, że tak. Przecież udostępnienie rolnictwu dostatecznej ilości kredytów produkcyjnych o niskiej, nie przekraczającej 10–12%, stopie procentowej to wzrost zakupu środków produkcji, maszyn, części zamiennych, usług, to wzrost produkcji zakładów przemysłowych, a zatem i większe wpływy z podatków, to również ograniczenie wydatków na zasiłki dla bezrobotnych, ale co najważniejsze, to wzrost produkcji rolnej, co w konsekwencji pozwoliłoby przeznaczyć dodatkowe ponad 600 mln dolarów nie, jak planuje rząd, na import żywności, ale na przykład na maszyny, technologie, a więc na to, co daje pracę i umożliwia wzrost produkcji w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-32.5" who="#HenrykSiedlecki">W tym kontekście zdziwienie budzi fakt, że niektóre ugrupowania polityczne, w tym, co dziwne, również Porozumienie Ludowe, pod szyldem obrony interesów rolnictwa tak naprawdę te interesy „sprzedają”. Utwierdził mnie w tym przekonaniu swoim wystąpieniem pan poseł Sumara z Porozumienia Ludowego, bo jak inaczej rozumieć próbę pomniejszenia znaczenia restrykcyjnej wobec rolnictwa propozycji budżetu? Potwierdzają to również - według mnie - różnorodne gierki polityczne, wrzawa wokół opłat wyrównawczych na importowane produkty żywnościowe czy też próba skierowania uwagi rolników na problemy związane z ochroną rodzimego rolnictwa - i to generalnie po czasie, gdyż na przykład import bydła z krajów byłego ZSRR w okresie jesiennej wyprzedaży bydła przez polskich rolników, noszący, według mnie, znamiona sabotażu gospodarczego, swoje już zrobił. W sprawie wyrządzonego zła interweniowałem u pana ministra Janowskiego, niestety bezskutecznie.</u>
          <u xml:id="u-32.6" who="#HenrykSiedlecki">Podkreślam: jestem - podobnie jak Krajowy Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych - za opłatami wyrównawczymi, za ochroną rodzimego, i to nie tylko rolnego, rynku, uważam jednak, że tak jak opłaty wyrównawcze nie spełnią swojej roli bez prawidłowego funkcjonowania systemu cen minimalnych, tak ochrona rodzimego rynku bez prawidłowego systemu kredytowania uwzględniającego specyfikę rolnictwa i gospodarki żywnościowej, zapewniającego minimum opłacalności produkcji, jest fikcją. Krajowy związek rolników za nadrzędny cel uznaje ustalenie wreszcie w Polsce polityki rolnej, która będzie charakteryzowała się tym, że kilka jej strategicznych celów - które zostaną wytyczone wspólnie z przedstawicielami rolników - nie będzie ulegało zmianie przynajmniej przez kilka lat, i to niezależnie od tego, kto jest prezydentem, premierem, jaki jest rząd. Do tego celu dążymy i dla jego osiągnięcia wykorzystamy wszystkie statutowe uprawnienia.</u>
          <u xml:id="u-32.7" who="#HenrykSiedlecki">Jestem przekonany, że w dążeniu do realizacji tego celu poprze nas Polskie Stronnictwo Ludowe - oczywiście to normalne, bez przydomków. Nie jesteśmy politykierami, dlatego popieramy każde działanie służące tej sprawie, ale nie będziemy popierać koniunkturalnych akcji mających na celu głównie reanimację wyblakłych autorytetów czy organizacji ani też akcji służących wąskim grupowym interesom czy rozgrywkom personalnym. Posłowie, którzy są członkami Krajowego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych, będą głosowali za odrzuceniem przedłożonego projektu budżetu, bo tego wymaga, naszym zdaniem, dobro kraju.</u>
          <u xml:id="u-32.8" who="#HenrykSiedlecki">Na zakończenie, Wysoka Izbo, pozwolę sobie zacytować fragment wystąpienia wygłoszonego przez księdza dr. Kazimierza Myszkowskiego w trakcie obchodów 130-lecia kółek rolniczych 20 września 1992 r. w Piasecznie: „Jest bardzo bolesne, że nie do wszystkich dotarła jeszcze świadomość, jaka jest wartość i funkcja rolnictwa w życiu narodu. Musiała o tym pouczyć tegoroczna susza i bardzo trudna sytuacja w rolnictwie. Jednak każdy perspektywicznie i trzeźwo myślący polityk i przywódca powinien wiedzieć, że ostoją, fundamentem i gwarancją istnienia, rozwoju i pomyślności narodu jest dobrze prosperująca gospodarka rolna. Trzeba rzetelnej troski o tych, którzy naród żywią i bronią przed zależnością ekonomiczną od obcych państw, gdyż ta prowadzi szybciej do zależności politycznej i do utraty niepodległości. Można bez przesady stwierdzić, że kto niszczy rolnictwo i paraliżuje rozwój i prawidłowe funkcjonowanie największego zakładu pracy w kraju, ten jest wrogiem narodu, gdyż podcina jego żywotne korzenie”.</u>
          <u xml:id="u-32.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Leszka Golbę z Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#LeszekGolba">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W swoim wystąpieniu pragnę odnieść się do tych fragmentów ustaw budżetowych, które mówią o sferze bezpieczeństwa publicznego. Wedle gwarancji programowych rządu winna to być sfera priorytetowa, jednak dokładna analiza projektu budżetu zadaje kłam tym szczytnym deklaracjom.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#LeszekGolba">Panie i panowie posłowie, w Polsce dzieje się źle. Polacy we własnym kraju czują się coraz bardziej zagrożeni - coraz bardziej agresywną, brutalną i wręcz bezczelną przestępczością. Majątek narodowy jest bezczelnie i cynicznie rozkradany. Czy potrafimy temu zapobiec, przeciwstawić się? Czym dysponujemy obecnie, a czym będziemy dysponować w najbliższej przyszłości? Świat przestępczy staje się coraz bardziej niebezpieczny. Podziemie kryminalne specjalizuje się, organizuje, zbroi, wyposaża w nowoczesne samochody, łączność radiową, szuka porozumień ze zorganizowaną przestępczością mafijną z innych krajów, w tym z mafijnymi „rodzinami” zza wschodniej granicy. Aferzyści gospodarczy, wyposażeni w sprzęt komputerowy, korzystający z powiązań bankowych (również międzynarodowych) i sztabów dobrze opłacanych fachowców - doradców prawniczych i ekonomicznych - są coraz bardziej bezkarni. I kto im się przeciwstawia? I czym? Starymi polonezami, z limitem 50 km na służbę, ściga się nowoczesne, zachodnie auta. Założona przed dwoma laty sieć faksowa „siada” z braku papieru. Łączność radiowa według hasła: widzę cię, nie słyszę cię! Doszło do tego, że po ulicy chodzą uzbrojeni policjanci, którzy nie bardzo wiedzą, z którego końca pistoletu się strzela, bo nie starcza środków finansowych na amunicję ćwiczebną. Brakuje już nawet papieru do pisania, nie mówiąc o permanentnych zaległościach w opłatach za prąd, centralne ogrzewanie, telefony i pocztę.</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#LeszekGolba">Wysoka Izbo, w projekcie budżetu przewiduje się wzrost wydatków na bezpieczeństwo publiczne o 28%. Czy aby na pewno? Przede wszystkim przewiduje się przecież wzrost współczynnika inflacji o ok. 40%. Jak się ma do tego 28% wzrost? Może jest to faktycznie spadek wydatków?</u>
          <u xml:id="u-34.3" who="#LeszekGolba">Przejdźmy do szczegółów. W rozliczeniach dotyczących nakładów rzeczowych przewiduje się kwotę 11 513 552 mln zł. Wynika więc z prostego rachunku, że na wydatki na utrzymanie Policji przeznacza się tylko o 3 129 480 mln zł więcej, co stanowi wzrost o ok. 37%. Z tego mają być utrzymane pojazdy, zakupione paliwo, opłacone budynki, poczta, telefony itd. Jak to się ma nie tylko do zakładanego współczynnika inflacji, ale nawet do zakładanych - w tych samych wszak projektach uregulowań prawno-budżetowych - zmian cen paliw płynnych, tego podstawowego surowca? W sferze inwestycji sytuacja jest jeszcze gorsza: przewiduje się spadek ze 165 do 150 mld zł. To już nawet nie jest regres, to katastrofa.</u>
          <u xml:id="u-34.4" who="#LeszekGolba">Nieco lepiej, chociaż również bardzo źle, prezentują się założenia projektu budżetu w sferze wydatków osobowych. Przewiduje się wzrost wydatków o 2 bln zł, jednak stanowi to wzrost o ok. 33%, a więc również poniżej zakładanego wskaźnika inflacji. Wynika stąd prosty wniosek, że i tak słabo opłacana Policja straci część zarobków. Dodać jeszcze należy, że projekty nie przewidują możliwości ustawowej waloryzacji płac sfery budżetowej, a więc również policjantów - i to drugi rok z rzędu, bez gwarancji, że ostatni. Proszę odpowiedzieć na pytanie: O jaki procent wzrośnie niebezpieczeństwo podatności na korupcję? To trzeba powiedzieć z brutalną szczerością. Nigdzie na świecie nie ma ludzi nieprzekupnych, to tylko kwestia ceny. Więc pytam: czy cena przekupienia człowieka, któremu nie starcza do pierwszego, nie będzie czasami zbyt niska?</u>
          <u xml:id="u-34.5" who="#LeszekGolba">Odrębną kwestię stanowi ocena tych fragmentów projektów ustaw budżetowych, które mówią o rozdziale etatów policyjnych. Zakłada się zmniejszenie liczby etatów do ok. 97 tys. - tj. prawie o 8 tys. - czyli przy gorszym zaopatrzeniu materiałowo-technicznym będzie pracować mniej, i zarazem gorzej opłacanych, policjantów. Zdziwienie budzi rozkład etatów na poszczególne korpusy. Projekt przewiduje zmniejszenie liczby oficerów o 4 tys., aspirantów o 2 tys., czyli, krótko mówiąc, pozbycie się pokaźnej części kadry kierowniczej i średniego aktywu, zarówno wykonawczego, jak i kierowniczego, w większości wysoko wykwalifikowanych specjalistów. Jak to się ma do wzrastających kwalifikacji przestępców?</u>
          <u xml:id="u-34.6" who="#LeszekGolba">Kolejna sprawa. Projekt przewiduje wzrost (o ok. 4 tys.) liczby stanowisk podoficerskich, a więc przede wszystkim wzmocnienie kadry wykonawczej. Nie przewiduje w ogóle zwiększenia liczby stanowisk szeregowych. Krótko: wedle założeń projektu nie przewiduje się w ogóle uzupełniania kadry policyjnej, przyjmowania nowych kandydatów. Projekt nawet nie uwzględnia możliwości naturalnej wymiany kadry, odchodzącej ze służby z racji wysługi emerytalnej oraz na renty. Nie przewiduje też naturalnej selekcji, czyli pozbywania się z Policji ludzi nieprzydatnych, nie douczonych i niezdyscyplinowanych.</u>
          <u xml:id="u-34.7" who="#LeszekGolba">Wracam więc do pytań, które miałem możliwość postawić na tym wysokim forum na wstępie mego wystąpienia. Jak projekt uregulowań budżetowych ma się do deklaracji poprawy stanu bezpieczeństwa w kraju? (Nawet nie do utrzymania istniejącego, dramatycznego złego stanu rzeczy?)</u>
          <u xml:id="u-34.8" who="#LeszekGolba">Wysoka Izbo! Społeczeństwo, nasi wyborcy płacą podatki. W chwili obecnej każdy ma tego pełną świadomość. Jeśli społeczeństwo płaci, to ma również prawo zapytać, za co płaci. Ma również pełne prawo żądać - tak, właśnie żądać - każdy człowiek ma prawo żądać tego, co wchodzi w zakres praw niejako naturalnych, prawa do bezpiecznego życia (i życia w ogóle). A tego właśnie prawa omawiany projekt budżetu nie zapewnia.</u>
          <u xml:id="u-34.9" who="#LeszekGolba">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Konfederacja Polski Niepodległej zwraca uwagę, że na ogólną wielkość 514 bln zł wydatków, wydatki budżetowe w pełnym tego słowa znaczeniu wynoszą 269 bln zł, tj. zaledwie 52%. Natomiast pozostałe kilkadziesiąt procent stanowią: obsługa zadłużenia zagranicznego, rozliczenia z bankami, dotacje, wydatki inwestycyjne. Dlaczego nie udaje się odebrać pieniędzy aferzystom, oszustom podatkowym, mafiom, a jest do odebrania przeszło 30 bln zł?</u>
          <u xml:id="u-34.10" who="#komentarz">(Głos z sali: Na przykład komu - przemytnikom?)</u>
          <u xml:id="u-34.11" who="#LeszekGolba">Przemytnikom również, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-34.12" who="#LeszekGolba">A z drugiej strony chcemy uratować w przyszłym roku sektor budżetowy od zupełnej klęski, a służby i usługi publiczne od eutanazji.</u>
          <u xml:id="u-34.13" who="#LeszekGolba">Kończąc, mówimy: ci, którym bliższy jest los bankierów zagranicznych i rodzimych gnomów bankowych - bo bardzo często w bankach zasiadają byli ubecy - a obce są im potrzeby obronności kraju, bezpieczeństwa na ulicach, bezpieczeństwa zdrowotnego i socjalnego, edukacji młodego pokolenia, będą głosować za tym budżetem.</u>
          <u xml:id="u-34.14" who="#LeszekGolba">Konfederacja Polski Niepodległej, w której imieniu mam zaszczyt się wypowiadać, nie zastanawia się, kto z tej sali czy na tej sali cudzołoży, ale chce ujawnić i wskazać wreszcie społeczeństwu jego fałszywych obrońców. Bardzo często na spotkaniach z wyborcami, z elektoratem, padają pytania: Czyje interesy reprezentuje rząd, taki rząd?</u>
          <u xml:id="u-34.15" who="#komentarz">(Tekst skreślony przez wicemarszałka Sejmu na podstawie art. 103 ust. 1 regulaminu Sejmu)</u>
          <u xml:id="u-34.16" who="#LeszekGolba">Są to pytania zadawane przez społeczeństwo.</u>
          <u xml:id="u-34.17" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#LeszekGolba">Na koniec powtórzę raz jeszcze słowa, które w dniu wczorajszym wypowiedział przedstawiciel Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej w oświadczeniu klubowym, powtórzę słowa posła Skoreckiego, który stwierdził, że KPN traktuje ten dokument jako akt szkodliwy dla najważniejszych interesów narodu i państwa, natomiast debata nad tym dokumentem będzie debatą ujawniającą, kto jest za narodem, a kto przeciw niemu.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, podejmę decyzję co do zwrotu użytego przez pana posła i poinformuję o niej Wysoką Izbę.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu panią poseł Jadwigę Berak z Klubu Parlamentarnego Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#JadwigaBerak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Moje wystąpienie będzie dotyczyło głównie pakietu ustaw okołobudżetowych, ponieważ wczoraj mój kolega klubowy wypowiedział się w sprawie projektu ustawy budżetowej na 1993 r.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#JadwigaBerak">Procesów gospodarczych zachodzących podczas przejścia od gospodarki centralnie zarządzanej do rynkowej nie da się do końca wyjaśnić na podstawie teorii klasyków ekonomii. Życie jest surowym korektorem wielu wizji ekonomicznych. Stąd tak trudno jest coś przesądzać i nie ma łatwych rozwiązań w naszej gospodarce. Tym bardziej że idziemy drogą, którą do tej pory nikt nie szedł. Rozumiem, staram się rozumieć skrajnych pesymistów i skrajnych optymistów w kwestii wszelkich założeń i programów rozwojowych. Natomiast zupełnie nie mogę zrozumieć patrzenia na rozwój gospodarki, na projekty ustawy budżetowej i pakietu ustaw okołobudżetowych poprzez pryzmat interesów własnych partii. Nie rozumiem krótkowzrocznych haseł, że należy wszystko wszystkim dać, zgodnie z ich życzeniem, a najlepiej dużo i od razu, nie patrząc na deficyt budżetowy, na podstawowe prawdy ekonomiczne i życiowe, jak chociażby tę, że z pustego to i Salomon nie naleje. Ci, którzy tak mówią, oszukują swoich wyborców, oszukują społeczeństwo, które jest coraz biedniejsze - wiem o tym. Nie można go jednak karmić hasłami populistycznymi i negacją wszystkiego, co pochodzi od rządu, w którego koalicji akurat się nie jest.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-38.3" who="#JadwigaBerak">Polemika powinna być merytoryczna i proponować alternatywne rozwiązania, ale nie takie, które w krótkim czasie doprowadzą do powrotu hiperinflacji. Wykorzystywany jest fakt, że rząd, ten rząd, zajęty ogromem spraw i odpieraniem ciągłych ataków, jak tu przed chwilą widzieliśmy, ma za mało czasu, aby tłumaczyć społeczeństwu, skąd są te trudności, z którymi się borykamy, i dlatego tak łatwo przychodzi niektórym dezinformowanie społeczeństwa. Hasła populistyczne są chwytliwe, ale żeby zacząć mówić o jakichkolwiek rozwiązaniach, należy dokładnie poinformować nasz naród o tym, o czym większość już wie, ale zapędzona, zagubiona zapomina, że problemem naszym jest około 47 mld dolarów długu zaciągniętego przez władze systemu totalitarnego, że w związku z tym mamy wierzycieli - rządy państw (Klub Paryski) i wierzycieli prywatnych (Klub Londyński) - którzy nie chcą z nami bezpośrednio rozmawiać, uzależniając swoją decyzję co do naszego długu od poświadczenia przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy naszej moralności gospodarczej. Fundusz dyktuje pewne warunki, z którymi trzeba się liczyć.</u>
          <u xml:id="u-38.4" who="#JadwigaBerak">Jesteśmy krajem, w którym ok. 12 mln ludzi żyje z budżetu państwa. Co trzecia złotówka z wytworzonego dochodu narodowego wydatkowana jest ostatecznie przez budżet, a nawet co druga, jeżeli posłużyć się kategorią sektora publicznego obejmującego budżet łącznie z funduszami pozabudżetowymi, w tym ZUS.</u>
          <u xml:id="u-38.5" who="#JadwigaBerak">Pamiętając o tych ograniczeniach, wiedząc, że poruszamy się po wąskiej, bardzo wąskiej ścieżce możliwości, dyskutujmy i radźmy, jakie rozwiązania byłyby dla naszego kraju, dla nas wszystkich, najkorzystniejsze - bez demagogii.</u>
          <u xml:id="u-38.6" who="#JadwigaBerak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na tych ustawach okołobudżetowych jak na kołach ratunkowych opiera się konstrukcja budżetu na rok 1993. Konstrukcja bardzo napięta, ale realna. Skutki ewentualnego odrzucenia zawartych w pakiecie propozycji to brak w budżecie około 46,6 bln zł. Wynika to z następującego wyliczenia: skutki finansowe dla budżetu spowodowane wprowadzeniem ustawy o kształtowaniu środków na wynagrodzenia w sferze budżetowej to 27 bln zł, zmianą niektórych ustaw dotyczących zaopatrzenia emerytalnego - 12 bln zł, 7,6 bln zł to przyrost z tytułu zmian w opodatkowaniu osób fizycznych. Jeśli zabraknie takiej kwoty po stronie dochodów w budżecie - to potrzebne będą inne propozycje rozwiązań, których praktycznie nie ma, natomiast jest poważne zagrożenie, że rozwiązania polegające na zwiększaniu deficytu budżetowego mogą dodatkowo prowadzić właśnie do tej hiperinflacji, o której mówiłam.</u>
          <u xml:id="u-38.7" who="#JadwigaBerak">Pragnę w imieniu nie tylko swoim, ale i klubu Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego po tych wstępnych słowach ustosunkować się bardziej szczegółowo do propozycji rządu zawartych w pakiecie ustaw okołobudżetowych.</u>
          <u xml:id="u-38.8" who="#JadwigaBerak">Najpierw więc ustosunkuję się do projektu ustawy o zmianie ustaw regulujących zasady opodatkowania oraz niektórych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-38.9" who="#JadwigaBerak">Projekt tej ustawy jest trudny dla wielu do zaakceptowania ze względu m.in. na to, że nikt nie lubi, gdy mu się zabiera. Przy czym z tym zabieraniem nie jest tak źle, jak sądzą niektórzy, gdyż w rezultacie zamrożenia progów podatkowych nikt w przedziale dochodów 1,5–4 mln zł miesięcznie nie przesunie się do wyższej grupy podatkowej. Decyzja ta zatem dotknie najbardziej tych wszystkich, którzy zarabiają powyżej 5,4 mln zł. Niższy będzie podatek w przypadku rezygnacji z waloryzacji kwoty wolnej od opodatkowania i kwoty odpisu na koszty, niż z uwzględnieniem waloryzacji. Średnio podatek w razie przyjęcia rozwiązania zaproponowanego przez rząd, a mowa tu oczywiście o podatku od osób fizycznych, wzrośnie - dla jednych aż, a dla drugich tylko - o 30 tys. zł miesięcznie. Te 30 tys. zł oznacza ok. 7 bln zł przyrostu dochodów budżetu państwa w skali roku. A bądźmy szczerzy, kwota 30 tys. zł nie jest kwotą drastyczną nawet dla osób w przedziale zarobków od 1,5 do 4 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-38.10" who="#JadwigaBerak">Z tytułu przesunięcia z niższych do wyższych przedziałów w skali podatkowej dodatkowe wpływy szacuje się w ciągu roku na ok. 0,6 bln zł. Finansowe skutki wprowadzenia dodatkowego progu będą natomiast ledwie zauważalne. Na tym polega istota tych proponowanych zmian.</u>
          <u xml:id="u-38.11" who="#JadwigaBerak">„Zasadnicze ostrzeżenia” przed propozycjami rządu dotyczącymi zmian w podatku dochodowym od osób fizycznych w kontekście tego, co powiedziałam, należy uznać za mocno przesadzone, w związku z tym zamierzeń rządu w tym zakresie nie ma co demonizować.</u>
          <u xml:id="u-38.12" who="#JadwigaBerak">Natomiast zupełnie innym problemem jest dyskusja nad obecnie obowiązującym u nas systemem podatkowym, który faktycznie w dużym stopniu przesądza o znacznym deficycie budżetowym z jednej strony i złym stanie finansów przedsiębiorstw z drugiej strony. Ten system trzeba zmieniać. Rząd zaczął już to zmieniać. Co trzeba zmienić?</u>
          <u xml:id="u-38.13" who="#JadwigaBerak">1. Występuje zbyt duże obciążenie podatkami, zwłaszcza przedsiębiorstw państwowych, brakuje tam bowiem motywacji do poprawy efektywności gospodarowania. Dotyczy to zwłaszcza podatku od wzrostu wynagrodzeń i dywidendy.</u>
          <u xml:id="u-38.14" who="#JadwigaBerak">2. Wyjątkowo niska jest ściągalność podatków, brakuje skutecznej kontroli ze strony aparatu podatkowego. Ministerstwo Finansów zapowiada usprawnienie poboru podatków, rozszerzenie uprawnień kontrolnych na wszystkie urzędy skarbowe. Czekamy na to.</u>
          <u xml:id="u-38.15" who="#JadwigaBerak">3. Należy zmienić strukturę obciążeń podatkowych pod kątem dokonujących się przemian w gospodarce. Wpływy z podatków dochodowych charakteryzują się wysoką efektywnością wówczas, gdy dochody pośrednie przewyższają dochody bezpośrednie. U nas istotnego znaczenia nabierają dochody bezpośrednie, stąd należałoby powszechnie stosować podatki pośrednie. Krokiem milowym w tej kwestii jest przyjęcie przez Wysoką Izbę podatku od wartości dodanej.</u>
          <u xml:id="u-38.16" who="#JadwigaBerak">4. Trzeba likwidować szczególne preferencje podatkowe dla przedsiębiorstw prywatnych, nie wolno doprowadzać do upadłości dobrych przedsiębiorstw państwowych przez stosowanie nadmiernego fiskalizmu.</u>
          <u xml:id="u-38.17" who="#JadwigaBerak">5. Najistotniejszą sprawą jest to, że stan naszej gospodarki wskazuje na pilną potrzebę wprowadzenia ulg podatkowych w zakresie inwestycji, sprzedaży technologii, a także w pewnym zakresie preferencji proeksportowych. Może to być istotnym czynnikiem, jeśli chodzi o przełamanie procesów recesyjnych. Oczywiście trzeba pamiętać również o problemach ochrony naszego rynku wewnętrznego.</u>
          <u xml:id="u-38.18" who="#JadwigaBerak">Co prawda, są takie poglądy, że zakres ulg powinien być ograniczony do minimum lub też że w ogóle nie powinno stosować się preferencji podatkowych. Ulgi, według zajmujących to stanowisko, zniekształcają sygnały płynące z rynku, ale nie zawsze tak jest. Stany Zjednoczone, Niemcy, Wielka Brytania stosują ulgi o działaniu proefektywnościowym. Nie mogą być one liczne, bo system podatkowy staje się zbyt skomplikowany i ulega erozji. Muszą one stanowić znaczące kwoty i muszą być poprzedzone szacunkiem finansowym. Wiem, że rozwiązania te nie są łatwe, ale są konieczne. Potrzebna jest w tym zakresie długofalowa polityka. Bank centralny i Ministerstwo Finansów muszą zrezygnować z własnych interesów i potraktować wydatki na inwestycje w sposób preferencyjny, inaczej marzenia o długotrwałym wzroście produktu narodowego pozostaną w sferze pobożnych życzeń. Wprawdzie, i chcę to podkreślić, uczyniono już krok w tym kierunku. Powiązano popiwek ze strukturą rozdysponowania zysku. Jeżeli 1/3 zysku przeznaczy się na inwestycje, to tyle samo można przeznaczyć na wzrost płac. Przepraszam, że tak obszernie omówiłam ten temat, ale chciałabym bardzo, żebyśmy wszyscy zrozumieli problemy związane z tym, że propozycja rządu dotycząca zmian podatkowych jest taka, a nie inna. Jeśli system podatkowy, który pełni w państwie wielorakie funkcje - nie tylko fiskalną, ale i interwencyjno-regulacyjną, inaczej mówiąc redystrybucyjną - jest zdrowy, to pozwala urzeczywistnić cele społeczno-gospodarcze. Mój klub to rozumie i oczekuje na wprowadzenie rozwiązań, które przed chwilą proponowałam.</u>
          <u xml:id="u-38.19" who="#JadwigaBerak">Drugą szczególną sprawą, może nawet najważniejszą dla naszego społeczeństwa, jest problem zapewnienia emerytom i rencistom godziwych warunków życia po latach ciężkiej pracy. Problem to w tak biednym kraju, jak nasz, bardzo trudny, liczba bezrobotnych bowiem sięga już 3 mln ludzi, tysiąc osób pracuje na 1520 niepracujących. Mamy 8 mln rencistów i emerytów przy 13–14 mln ludzi pracujących. Wiem, że około 60% emerytów dostaje tylko 1,7 mln zł miesięcznie, co przy rosnących świadczeniach jest niewielką sumą. Jednak chcę, żebyśmy znali następujące wskaźniki. W pierwszym półroczu tego roku wysokość emerytury i renty wynosiła 63% przeciętnej płacy. Nigdzie w Europie nie ma tak korzystnych proporcji między płacą człowieka pracującego a emeryturą. Dochód emeryta osiąga wysokość rzędu 93–94% dochodu pracownika. Jest to też bardzo wysoki stosunek. Nigdzie tak nie jest. Rozpatrując to z tego punktu widzenia, wysokość emerytur jest właściwa. Problem w tym, że dochody polskich rodzin są w ogóle niewielkie. Poprawa losu emerytów i rencistów zależy przede wszystkich od poprawy warunków życia w Polsce. Rząd zapowiada, że te warunki będą się poprawiały. Już w tym roku po raz pierwszy nastąpił niewielki wzrost produkcji. Mamy więc nadzieję, ale póki co, rozumiem, że w okresie przejściowym nie możemy sobie jako państwo pozwolić na pełną waloryzację emerytur i rent.</u>
          <u xml:id="u-38.20" who="#JadwigaBerak">W przedstawionym projekcie proponuje się obniżenie kwoty bazowej waloryzacji emerytur i rent, jednak nie więcej niż do 91% przeciętnego wynagrodzenia z kwartału poprzedzającego termin waloryzacji. Jednocześnie proponuje się utrzymanie gwarancji, że kwota najniższych emerytur i rent, dodatków pielęgnacyjnych dla sierot, dla kombatantów, za tajne nauczanie, zasiłków pogrzebowych itp. będzie ustalona w relacji do 100% przeciętnego wynagrodzenia z kwartału poprzedzającego termin waloryzacji. Analogiczne rozwiązania proponuje się w systemie ubezpieczeń społecznych rolników. W sumie zaproponowana waloryzacja spowoduje obniżenie świadczeń wyższych od minimalnych o około 9%. Jeszcze raz podkreślam, że jest to rozwiązanie podyktowane koniecznością. Oczekujemy od rządu kompleksowego rozwiązania tego problemu - rozważenia na przykład częściowo kwotowej waloryzacji emerytur i rent, co byłoby sprawiedliwsze z punktu widzenia tych najuboższych, objęcia większą opieką rodzin wielodzietnych.</u>
          <u xml:id="u-38.21" who="#JadwigaBerak">Ostatnia z proponowanych ustaw okołobudżetowych, do której chciałabym się ustosunkować, dotyczy kształtowania środków na wynagrodzenia w sferze budżetowej w 1993 r. Na wydatki bieżące sfery budżetowej przeznacza się w budżecie na 1993 r. około 62% środków. Jest to główny nerw budżetu. Rok przyszły powinien być okresem przygotowania zasadniczych reform w organizacji i systemie finansowania sfery budżetowej - która cierpi na chroniczny brak pieniędzy, jak cała gospodarka zresztą, oraz pochłania masę pieniędzy. Wprowadzenie proponowanych zmian nie da wymiernych skutków finansowych od zaraz, jest jednak niezbędne. Projekt tzw. ustawy okołobudżetowej dotyczącej sfery budżetowej zakłada, że nie będą stosowane przepisy określające różne formy automatycznej waloryzacji wynagrodzeń i uposażeń poszczególnych grup pracowniczych. Ogólne kwoty, środki przeznaczone na planowane podwyżki określane będą bezpośrednio w ustawie budżetowej. Z jednym tylko trudno się pogodzić - że spod ogólnych zasad wyłączone będą wynagrodzenia pracowników naczelnych instytucji państwowych. Myślę jednak, że tą kwestią będziemy się mogli zająć w pracach w podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-38.22" who="#JadwigaBerak">Klub Parlamentarny Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego będzie głosował za przekazaniem pakietu tych ustaw do podkomisji i komisji.</u>
          <u xml:id="u-38.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Pawła Zalewskiego z Klubu Parlamentarnego Konwencja Polska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#PawełZalewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W swoim wystąpieniu chciałbym zająć się pewnym wąskim problemem omawianych dzisiaj spraw budżetowych, a mianowicie polityką podatkową; problemem istotnym, związanym z przychodami budżetowymi.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#PawełZalewski">Istotne jest to, że polityka podatkowa, oceniana w pewnym sensie globalnie, przedstawiona w projekcie budżetu, w uzasadnieniu do projektu budżetu, w ustawach okołobudżetowych, charakteryzuje się jednym, tym mianowicie, że nie wnosi niczego nowego w stosunku do tej polityki, która była prezentowana przez poprzednie rządy. Podejście do tego problemu się nie zmieniło. Polega to po prostu na przekonaniu, iż podatki służą jedynie przysporzeniu budżetowi państwa dochodu. Zapomina się zupełnie o ekonomicznej, o stymulacyjnej funkcji podatków. Zapomina się o tej prostej prawidłowości, iż podatków nie można bez końca zwiększać, bowiem może to dać efekt odwrotny do zamierzonego. Muszę powiedzieć, że do tej argumentacji, w której powoływano się na kryzys finansów państwa, dołączono jeszcze jeden element - nazwałbym to swoistym populizmem podatkowym. Twierdzi się mianowicie, iż konieczność stworzenia nowej, 50-procentowej stawki podatkowej w podatku dochodowym od osób fizycznych, jak również konieczność rezygnacji z waloryzacji kwot progowych uzasadnione są tym, iż grupy najlepiej zarabiające czy też dobrze zarabiające powinny również odczuć trudności budżetowe, że na nich również powinien spoczywać ciężar związany z kryzysem finansów publicznych. Przyznam szczerze, że ta argumentacja kojarzy mi się z innym systemem, z innymi czasami. Nie ma ona, niestety, żadnego związku z prawdą, przychód bowiem uzyskiwany od podatników, których dochody są opodatkowane stawką wyższą niż 20%, jest w porównaniu do całości dochodów uzyskiwanych z podatku od osób fizycznych znikomy i wynosi 1,8%. To naprawdę nie jest dużo, a już szczególnie znikome są te dochody, które państwo może uzyskać po wprowadzeniu stawki 50%, szczególnie przy utrzymaniu zapisu, który mówi, iż całość podatków nie może przekroczyć 40% dochodów, a więc tak naprawdę o co tutaj chodzi? Z punktu widzenia oczekiwanych dochodów budżet zarobi znacznie więcej na niewaloryzowaniu kwot progowych oraz pozostawieniu bez zmian kwoty obliczonej od podatku, spowoduje to jednak, jak twierdzą eksperci Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu, wystąpienie tzw. inflacyjnego podnośnika podatkowego, tzn. wzrost realnych wpływów budżetowych z opodatkowania w efekcie inflacji, która zwiększa dochody nominalne i powoduje przesunięcie ludzi do wyższych grup podatkowych. W rezultacie tych zabiegów nastąpi zaostrzenie podatku właśnie w stosunku do osób osiągających najniższe przychody, a więc to te osoby właśnie będą w jakiś sposób ponosiły główny ciężar kryzysu finansów publicznych.</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#PawełZalewski">Należy zwrócić uwagę także na inne konsekwencje takiej polityki podatkowej.</u>
          <u xml:id="u-40.3" who="#PawełZalewski">Po pierwsze, taka polityka, którą proponuje Ministerstwo Finansów, doprowadzi do spadku zaufania do stabilności systemu podatkowego w Polsce, a to zaufanie jest nam niezwykle potrzebne, to ono bowiem w dużej mierze wpływa na decyzję o inwestowaniu w naszym kraju nie tylko przez firmy zagraniczne, ale również i polskie. Bardzo się boję takiego zjawiska, o którym niedawno było tak głośno, że polski kapitał ucieka z Polski. Uważam, że na to wpływa również pewne poczucie braku stabilności polityki podatkowej.</u>
          <u xml:id="u-40.4" who="#PawełZalewski">Po drugie, zwiększenie podatków wpłynie na zmniejszenie motywacji do intensyfikowania dochodów, może też demobilizująco wpłynąć na te osoby, na których nam powinno zależeć, tzn. na te, które prowadzą działalność gospodarczą.</u>
          <u xml:id="u-40.5" who="#PawełZalewski">Po trzecie, te propozycje mają charakter kryminogenny, skłaniają bowiem do ukrywania dochodów i poszerzenia tzw. szarej strefy gospodarki. Wiem, że mamy z tym walczyć, tylko nie jestem pewien, czy wprowadzając prawo, które jakby skłania do takich zachowań, nie czynimy tej walki bezskuteczną, nie mówiąc już o tym, że zwiększanie podatków zachęca do konsumpcji, a nie do inwestowania.</u>
          <u xml:id="u-40.6" who="#PawełZalewski">Przy tej okazji chciałem zająć się również podatkiem dochodowym od osób prawnych. Pakiet ustaw okołobudżetowych przewiduje, niestety, utrzymanie 40-procentowej stawki podatku od osób prawnych, czyli de facto od firm, co w naszych warunkach, moim zdaniem, ma znaczenie negatywne, przy bardzo niskiej bowiem rentowności produkcji podatek ten należy ocenić jako antywzrostowy. Jeżeli przecież są trudności z uzyskaniem kredytu - jest on bardzo drogi, a więc nie można inwestować za cudze pieniądze, w dodatku w szczególnie trudnych warunkach recesji - to tym bardziej przy tak wysokim podatku nie można zarobić pieniędzy na te inwestycje, czyli nie można również inwestować ze środków własnych. Uwzględniając jednak trudne uwarunkowania budżetowe uważam, i klub Konwencja Polska podziela ten pogląd, iż postulatem minimum jest tu wprowadzenie ulg inwestycyjnych.</u>
          <u xml:id="u-40.7" who="#PawełZalewski">Kolejna sprawa to 6-procentowy podatek obrotowy od importu, który wchodzi w życie w przyszłym tygodniu; na nim w dużym stopniu jest oparty budżet. Tutaj również postulatem minimum jest zastosowanie stawki zerowej przy imporcie surowców i komponentów do produkcji eksportowej, a także nowoczesnych technologii dóbr inwestycyjnych. Nie ma przecież żadnego powodu, by Ministerstwo Finansów przez wadliwą politykę podatkową obniżało konkurencyjność naszej produkcji na rynkach światowych.</u>
          <u xml:id="u-40.8" who="#PawełZalewski">Przedstawione propozycje w pierwszym okresie ich realizacji rzeczywiście mogą wpłynąć na zmniejszenie przychodów budżetowych - rozumiem tu problem, z jakim będzie się borykało Ministerstwo Finansów - nie oznacza to jednak, iż rozwiązania należy poszukiwać w zwiększaniu deficytu. Wydaje się, że duże możliwości w sferze znalezienia oszczędności kryje budżet, to znaczy z całą pewnością takie oszczędności mogą być wygospodarowane w sferze socjalnej, przy czym należy to zrobić w taki sposób, żeby warstwy najbiedniejsze tego nie odczuły.</u>
          <u xml:id="u-40.9" who="#PawełZalewski">Zastanówmy się nad zwiększeniem efektywności wykorzystania tych środków, na ten temat mówili już tu wielokrotnie moi koledzy z klubu Konwencja Polska, a wczoraj poruszał tę sprawę przewodniczący Niewiarowski. Otóż należy skoncentrować się na zwiększeniu efektywności poboru podatków, na zdyscyplinowaniu podatników. Popieramy te propozycje, które Ministerstwo Finansów przedstawiło w zakresie usprawnienia systemu działania służb fiskalnych, ale mamy tu również pewne wątpliwości. Rozumiemy, iż wprowadzenie obowiązku dokonywania rozliczeń pomiędzy firmami a budżetem za pomocą banków jest sensowne, niemniej jednak pewne wątpliwości budzi zapis, który nakazuje wszystkim firmom gromadzenie środków na kontach bankowych. Czy to oznacza, że likwidujemy obrót gotówkowy? Proszę o informację, jak mamy to interpretować, ponieważ moim zdaniem ten zapis jest nieczytelny.</u>
          <u xml:id="u-40.10" who="#PawełZalewski">Kolejny problem. Rozumiemy, że należy zwiększyć odpowiedzialność firm za ich działalność. Chodzi o to, że one jednak powinny płacić podatki; przytoczono tu wiele przykładów na to, że firmy zawiązują się dla dokonania jednej transakcji, a później nie można wyegzekwować od nich podatku. Rozumiem, że przeciwdziałaniu takiemu procederowi ma służyć propozycja obciążenia wspólników ze spółki z o.o. czy też komandytariusza ze spółki komandytowej odpowiedzialnością za zapłatę takich podatków, przy czym tutaj mam poważne wątpliwości. Przecież to nie muszą być osoby, które bezpośrednio kierują działalnością takiej firmy, które ponoszą odpowiedzialność za jej nieuczciwość. Jeżeli już mamy wprowadzać tego typu zapisy, jeżeli uznajemy, że te postanowienia Kodeksu handlowego, które mówią o odpowiedzialności członków zarządu za pewne nieprawidłowości związane z działalnością spółek, są niewystarczające, to w takim razie już starajmy się obciążyć tych, którzy rzeczywiście odpowiadają za tę wadliwą działalność, a nie wspólników, a nie komandytariusza.</u>
          <u xml:id="u-40.11" who="#PawełZalewski">Reasumując, uważamy, że te zmiany, które przedstawiłem w swoim wystąpieniu, są realne i są możliwe do uwzględnienia w tym budżecie, trzeba tylko dobrej woli i szerszego spojrzenia na budżet, nie z punktu widzenia głównego księgowego, który patrzy na gospodarkę przez pryzmat wąskich, rocznych ram budżetu. Należy pamiętać, że o wpływach do budżetu nie decydują stawki podatkowe, lecz masa pieniędzy napływających z przedsiębiorstw, które się rozwijają. Powinniśmy zatem dbać o to, żeby się one rozwijały, a nie wprowadzać nowe ograniczenia w ich działalności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Alojzego Pietrzyka z Klubu Parlamentarnego NSZZ Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#AlojzyPietrzyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zanim przejdę do zasadniczej części omawiania projektu budżetu, zwrócę się do ministra finansów z postulatem. Wprawdzie będzie zgłoszony wniosek w tej sprawie, lecz zapomniano o niezbędnych środkach na komunikację ponadlokalną w województwie katowickim, co spowoduje całkowitą dezintegrację gospodarczą tegoż województwa. W tej sprawie będziemy jeszcze występować, będziemy zabiegać w komisjach, żeby należne środki zostały uwzględnione. Problem wynika z braku uregulowań prawnych, wiąże się ze specyfiką tego właśnie regionu, która nie została uwzględniona. Zwracam się do ministra finansów o przemyślenie także tej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#AlojzyPietrzyk">Chcę skoncentrować się na ocenie projektu budżetu państwa na 1993 r., ze szczególnym uwzględnieniem wpływu proponowanych zmian na sytuację materialną ludności. Jest to bardzo istotne szczególnie dla nas, dla naszego klubu, związkowych posłów „Solidarności”. I tak, w porównaniu z dwoma poprzednimi projektami budżetu, ten zaproponowany na 1993 r. ma według naszej oceny najbardziej restrykcyjny charakter i jest na dodatek ukierunkowany na maksymalną penetrację kieszeni różnych grup społecznych. To stwierdzenie będę starał się teraz udowodnić.</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#AlojzyPietrzyk">Wzrost obciążeń społeczeństwa wynika ze wzrostu stawek podatku obrotowego oraz z tytułu wprowadzenia od połowy przyszłego roku VAT - z wyższymi o 2% stawkami podatku. Spowoduje to dalszy wzrost kosztów uzyskania przychodów w jednostkach gospodarczych, a więc w konsekwencji także wzrost cen. Nastąpi bardzo duży wzrost cen energii elektrycznej, gazu, paliw, opłat za ciepłą wodę, a także wzrost czynszów, co odbije się na budżetach domowych zarówno w sposób bezpośredni, jak i pośredni - poprzez wzrost wszystkich cen towarów i usług konsumpcyjnych. Nastąpi też wzrost stawek podatku dochodowego od osób fizycznych. I teraz - w stosunku do państwowych jednostek gospodarczych przekroczono w poprzednich latach dopuszczalny poziom opodatkowania, dlatego nie dziwię się, że systematycznie malały dochody budżetu z tytułu podatków i opłat pozapodatkowych. Istnieje jednak z kolei obawa, że jeżeli uchwalimy ustawę budżetową w zaprezentowanym kształcie, zostanie również przekroczony dopuszczalny poziom obciążeń społeczeństwa, bo zamiast spodziewanego wzrostu dochodów budżetu nastąpi ich spadek.</u>
          <u xml:id="u-42.3" who="#AlojzyPietrzyk">Dla poparcia tej tezy przytoczę następujące fakty. Już od kilku miesięcy gwałtownie rozszerza się moda na niepłacenie czynszów oraz opłat związanych z utrzymaniem mieszkań, tj. za energię elektryczną, gaz, ciepłą wodę, ogrzewanie. Jest to efekt poszerzania się kręgu ubóstwa, a wręcz nędzy - już dzisiaj ok. 30% społeczeństwa osiąga dochody poniżej minimum socjalnego. Przewidywane utrzymanie stopy życiowej w przyszłym roku na nie zmienionym poziomie opiera się na zbyt optymistycznym założeniu. Ściągalność podatku od osób fizycznych jest najwyższa, bo wszystkie dochody najemnej siły roboczej są ściśle rejestrowane w przeciwieństwie do dochodów osób prowadzących działalność gospodarczą - tu istnieje możliwość zaniżania obrotów i zawyżania kosztów uzyskania przychodów. W sektorze publicznym straty brutto ponosi 40,8% z 8136 badanych firm, z kolei w prywatnym straty brutto ponosi 44,1% z 13 153 badanych firm (w tym, poza własnością spółdzielczą, aż 58,7% stanowią firmy prywatne).</u>
          <u xml:id="u-42.4" who="#AlojzyPietrzyk">Tu, panie ministrze, rodzi się pytanie: Czyżby ponad połowa właścicieli prywatnych firm prowadziła działalność charytatywną, dopłacając do działalności gospodarczej?</u>
          <u xml:id="u-42.5" who="#AlojzyPietrzyk">Jednocześnie wyniki badań wykazują, że przeciętne wynagrodzenie w sektorze prywatnym jest o 224 tys. zł niższe od przeciętnego wynagrodzenia w sektorze publicznym. Odczucia społeczne w tym zakresie są odmienne. Jeżeli prywatne firmy rzeczywiście wykazują w sprawozdawczości zaniżone dane, to z punktu widzenia budżetu oznacza to zmniejszenie dochodów z tytułu podatku oraz zwiększenie dotacji na ZUS, bo naliczane są mniejsze składki ZUS, od niższych wynagrodzeń. Kwoty ewentualnych nie naliczonych i nie zapłaconych należności byłyby niebagatelne, bo sektor prywatny, poza spółdzielczym i rolnictwem, zatrudnia już blisko 3 mln osób.</u>
          <u xml:id="u-42.6" who="#AlojzyPietrzyk">Następny problem, nie uwzględniony w projekcie budżetu, wiąże się m.in. z faktem, że banki nie mają nadziei na ściągnięcie 80–90 bln zł należności z tytułu kredytów udzielonych jednostkom gospodarczym będącym w złej kondycji finansowej (tzw. złe długi). Na pokrycie strat banki mogłyby otrzymać maksymalnie 25 bln zł, resztę będą musieli pokryć klienci banków, a więc oszczędzający bądź kredytobiorcy.</u>
          <u xml:id="u-42.7" who="#AlojzyPietrzyk">We wrześniu br. - w stosunku do września ub. r. - za przeciętne wynagrodzenie można było kupić większe ilości jedynie następujących artykułów: jabłek, kawy, herbaty i nisko gatunkowej wódki (60 półlitrówek, tj. o 11 więcej niż w ub. r.). Zresztą z tej ostatniej możliwości korzysta coraz więcej rodaków. W 1991 r. można było kupić za przeciętne wynagrodzenie 664 bochenki chleba, w tym roku już tylko 513. Przytoczone liczby mówią same za siebie.</u>
          <u xml:id="u-42.8" who="#AlojzyPietrzyk">Z kolei po stronie wydatków budżetu zwraca uwagę fakt systematycznego obniżania się realnych wydatków na oświatę i wychowanie, szkolnictwo wyższe, kulturę i sztukę, ochronę zdrowia, opiekę społeczną, kulturę fizyczną i sport, turystykę, emerytury i renty. W tym kontekście chcę zwrócić uwagę na szczególnie ciężką sytuację bezrobotnych. Mówi się o tym, że może dojść do pozbawienia 1400 tys. bezrobotnych - to ok. 58% ogólnej liczby bezrobotnych - szans na jakiekolwiek egzystowanie, że mogą zostać pozbawieni zasiłku. Jest to bomba, która może wybuchnąć.</u>
          <u xml:id="u-42.9" who="#AlojzyPietrzyk">Mam wątpliwości, czy społeczeństwo przetrzyma taką terapię wstrząsową, a zarazem chciałem ostrzec przed wybuchem społecznego niezadowolenia. Nie mówię tego w zadufaniu, ale z tej trybuny ostrzegałem przed strajkami górniczymi, było to w maju tego roku, a lipiec i sierpień były bardzo gorące, jeżeli chodzi o górnictwo, o Śląsk. Nie pomyliłem się. Dlatego dobrze byłoby znaleźć pewne możliwości, poczynić korekty; nasz klub wnosił, żeby skierować tę ustawę do komisji po to, by nad nią jeszcze popracować, dokonać konkretnych przesunięć i w rezultacie złagodzić jej represyjność, przyczynić się w ten sposób do polepszenia sytuacji materialnej ludności. Ma to też m.in. wymiar społeczny i polityczny, bo jednak bez akceptacji społecznej nie jesteśmy w stanie przeprowadzić żadnych systemowych zmian gospodarczych. Zmiany polityczne idą bardzo ciężko, ale społeczeństwo nie zaakceptuje systemowych zmian gospodarczych, jeżeli wciąż nierównomiernie będzie ponosić ich ciężar. Ta nierównomierność jest bardzo widoczna i łatwo ją dostrzec także w tym projekcie budżetu.</u>
          <u xml:id="u-42.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Janusza Korwin-Mikke z Koła Poselskiego Unii Polityki Realnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#JanuszKorwinMikke">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wielce Czcigodny Poseł Witold Gadomski z KLD powiedział, że trudna sytuacja wymaga radykalnych rozwiązań - i dlatego właśnie rząd przedłożył mniej więcej taki sam budżet jak poprzednio. Inna sprawa, czy inny budżet w ogóle by przeszedł przez ten parlament. Jak słusznie powiedział Jego Ekscelencja Minister Osiatyński, jest to owoc trudnego kompromisu. Gdyby rząd powiedział, że konstruuje budżet pod kątem tego, co uda się przepchać przez parlament i co przyjmie Międzynarodowy Fundusz Walutowy - a nie twierdził, że jest to dobry budżet - to oczywiście mógłbym to przyjąć. Ale rząd próbuje nas po prostu oszukać - np. podnosi cła i inne podatki. Przecież, Wysoka Izbo, rząd będzie musiał - bo ceny wzrosną - za pół roku kupować te wszystkie towary, kiedy właśnie wzrosną ceny, podrożeje benzyna itd. Od tego wydatki rządu wzrosną i za pół roku rząd nas poprosi o korektę budżetu w górę.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#JanuszKorwinMikke">Ponieważ nie wierzę, że pan minister Osiatyński nie zdaje sobie z tego sprawy, to muszę stwierdzić - skoro żyjemy w demokracji, to powiem to demokratycznie - że rząd po prostu „rżnie głupa”,...</u>
          <u xml:id="u-44.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-44.3" who="#JanuszKorwinMikke">... jak to się teraz mówi po polsku. Chcę zauważyć...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, proszę o zważanie na swoje wypowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#JanuszKorwinMikke">Staram się dopasować do reguł demokracji, wbrew mojej naturze, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, bardzo proszę o zachowanie umiaru...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#JanuszKorwinMikke">Chcę zauważyć również, że rząd tłumaczy nam, iż mamy potworne obciążenie spłatą długów. Otóż na spłatę długów w budżecie jest 16 bln zł, natomiast na rezerwę, którą rząd może sobie wydawać bez kontroli parlamentu, jest 18 bln zł. Pytanie: Co jest większym obciążeniem budżetowym?</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#JanuszKorwinMikke">Podniesienie ceł i podatków zawsze szkodzi gospodarce, a często także budżetowi. Rok temu Unia Polityki Realnej protestowała przeciwko podniesieniu ceł na samochody - a dziś rząd chce się wycofać z tej podwyżki ceł, ponieważ spadły mu wpływy do budżetu. To samo oczywiście będzie po podwyżce podatków - firmy albo się zlikwidują, albo zejdą do podziemia gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#JanuszKorwinMikke">Jest przy tym zupełnie obojętne, jak nakłada się podatek. Ważna jest ogólna suma podatków wpływających do budżetu. Każde 1000 zł, które idzie przez budżet, to jest 400 zł straty, albo wskutek marnotrawstwa - jest to strata bezpośrednia, bo instytucje państwowe marnują te pieniądze - albo też na przykład wtedy, gdy płacimy 130 tys. miesięcznie na lekarzy. Gdybyśmy nie płacili do budżetu tych 130 tys., tylko sami je wydawali - to albo wydamy je też na lekarza (i wtedy ingerencja rządu jest niepotrzebna), albo wydalibyśmy na coś innego, co jest nam bardziej potrzebne (i wtedy ingerencja rządu jest szkodliwa). Nie ma innych możliwości.</u>
          <u xml:id="u-48.3" who="#JanuszKorwinMikke">Jak pisał bardzo celnie profesor Parkinson: gdyby finanse dowolnej spółki były prowadzone tak, jak prowadzone są budżety państwa, to księgowy dawno wylądowałby w kryminale.</u>
          <u xml:id="u-48.4" who="#JanuszKorwinMikke">Chciałbym, Wysoka Izbo, przytoczyć kilka paragrafów Kodeksu karnego:</u>
          <u xml:id="u-48.5" who="#JanuszKorwinMikke">Art. 217 § 1 mówi: „Kto pełniąc funkcję w jednostce gospodarki uspołecznionej lub gospodarując mieniem społecznym, nie dopełnia obowiązku albo przekracza swoje uprawnienia... podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10”.</u>
          <u xml:id="u-48.6" who="#JanuszKorwinMikke">Na przykład niedopełnienie rewaloryzacji progów podatkowych z pewnością powoduje spadek produkcji w kraju.</u>
          <u xml:id="u-48.7" who="#JanuszKorwinMikke">Art. 218 § 1 mówi: „Kto nie dopełniając obowiązku lub przekraczając uprawnienia w zakresie nadzoru nad mieniem społecznym, jego ochroną lub gospodarowania nim, stwarza chociażby nieumyślnie możliwość powstania niedoboru, jeśli istotnie niedobór w mieniu nastąpił, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5”.</u>
          <u xml:id="u-48.8" who="#JanuszKorwinMikke">Na przykład podniesienie ceł na samochody spowodowało taki właśnie niedobór. Zwracam uwagę, że tu nigdzie nie jest napisane, nawet małym druczkiem, że ministrowie tej odpowiedzialności nie ponoszą.</u>
          <u xml:id="u-48.9" who="#JanuszKorwinMikke">Art. 207 Kodeksu karnego mówi: „Kto wyzyskując przymusowe położenie innej osoby, zawiera z nią umowę nakładającą na nią obowiązek świadczenia, oczywiście niewspółmiernego ze świadczeniem wzajemnym, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5”.</u>
          <u xml:id="u-48.10" who="#JanuszKorwinMikke">Czyli jeżeli zmusza się osoby, żeby przez 40 lat płaciły średnio półtora miliona miesięcznie na ZUS, a potem jeżeli człowiek dożyje wieku emerytalnego, płaci mu się przez 7 lat średnio też półtora miliona, to oczywiście podpada to pod ten paragraf.</u>
          <u xml:id="u-48.11" who="#JanuszKorwinMikke">Art. 205 § 1 Kodeksu karnego mówi: „Kto w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5”.</u>
          <u xml:id="u-48.12" who="#JanuszKorwinMikke">Na przykład zmuszanie ludzi do kupowania obligacji państwowych albo np. akcji Swarzędza, bądź oszczędzania w PKO... już kończę, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, czas przeznaczony na pańską wypowiedź już się skończył.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#JanuszKorwinMikke">Naprawdę, panie marszałku, już kończę, ostatni paragraf. I wreszcie chcę przytoczyć - ktoś bowiem mógłby powiedzieć, że rząd robi to nie dla siebie, a na przykład dla biednych - art. 120 § 8: „Zagarnięcie mienia jest to przysporzenie sobie lub komu innemu korzyści majątkowej przez kradzież, przywłaszczenie albo oszustwo lub inne wyłudzenie”.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#JanuszKorwinMikke">To wszystko, Wysoka Izbo. Sprawcy tych przestępstw powinni być ukarani.</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Erharda Bastka z Parlamentarnego Koła Mniejszości Niemieckiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#ErhardBastek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kryzys budżetu państwa rzutuje bezpośrednio na budżety poszczególnych województw, dlatego chciałbym przedstawić kilka szczegółowych uwag dotyczących projektowanego na rok 1993 budżetu dla województwa katowickiego, z którego zostałem wybrany do Sejmu przez mniejszość niemiecką. Muszę oświadczyć, że rządowy projekt budżetu dla województwa katowickiego jest katastrofą dla naszego regionu. Cięcia Urzędu Rady Ministrów wahają się tu w granicach od 20% do 2000% w porównaniu z projektem budżetu opracowanym przez wojewodę. W niektórych zaś wypadkach rząd nie przewiduje w ogóle żadnych dotacji. Dotyczy to środków inwestycyjnych dla opieki społecznej, kultury fizycznej i sportu oraz turystyki i wypoczynku. Skreślono także kwoty przeznaczone na usługi materialne bieżące i inwestycyjne oraz niematerialne usługi komunalne, dotacje przewidziane dla spółdzielczości mieszkaniowej na c.o. i ciepłą wodę zostały zaś przesunięte do rezerwy centralnej.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#ErhardBastek">Największe cięcia budżetowe dotknęły takich działów jak rolnictwo, transport, gospodarka komunalna, a także kulturę i sztukę oraz administrację państwową. Muszę stwierdzić, że budżet województwa po skorygowaniu tegorocznej ustawy budżetowej był mimo wszystko nawet jeszcze nieco większy niż zakładany przez przedmiotową ustawę uchwaloną definitywnie przed paroma tygodniami. Natomiast po skorygowaniu przez Urząd Rady Ministrów projektu budżetu województwa katowickiego jest on obecnie o ponad 100% niższy niż proponowany.</u>
          <u xml:id="u-52.2" who="#ErhardBastek">Zmniejszenie środków budżetowych dla niektórych działów wyraża się niekiedy kwotą 20 razy mniejszą od kwot preliminowanych na szczeblu wojewódzkim. Zaproponowany przez Urząd Rady Ministrów projekt budżetu dla województwa na 1993 r. jest rażąco nieproporcjonalny do przedstawionych potrzeb i nie gwarantuje realizacji zadań wynikających z istniejących ustaw i przepisów, co z kolei wprowadzać może pewną anarchię w działalności społeczno-gospodarczej terenowej administracji rządowej. Budżet nie zapewnia działalności inwestycyjnej w tak ważnych dla regionu górnośląskiego projektach gospodarczych, jak np. kontynuacja budowy wodociągu „Dziećkowice”, gdzie do zakończenia inwestycji brak...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, czas przeznaczony na pańską wypowiedź minął. Proszę przejść do konkluzji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#ErhardBastek">Dziękuję, rezygnuję z głosu.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana ministra finansów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#JerzyOsiatyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Akurat byłem jedynym przedstawicielem rządu obecnym na sali w sytuacji, w której padają takie sformułowania, jak np. „rząd rżnie głupa”. Podziwiam stoicki spokój pana marszałka.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#JerzyOsiatyński"> Jest sprawą rządu zachowywanie się z całą pokorą podczas tej debaty i wysłuchiwanie krytyki pań i panów posłów, ale wydaje mi się, że takie sformułowania uchybiają powadze Sejmu. </u>
          <u xml:id="u-56.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-56.4" who="#JerzyOsiatyński"> Zwracam się więc do pana marszałka z prośbą o wykreślenie tych sformułowań z protokółu dzisiejszego posiedzenia Sejmu. Dziękuję bardzo. </u>
          <u xml:id="u-56.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#DariuszWójcik">Panie Ministrze! Pragnę poinformować, że zwróciłem się już o dostarczenie fragmentów stenogramu. Tak więc, jak już wcześniej powiedziałem, podejmę odpowiednie decyzje i poinformuję o tym Wysoką Izbę.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Stefana Pastuszewskiego z Koła Poselskiego „Chrześcijańska Demokracja”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#StefanPastuszewski">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Projekt ustawy budżetowej ogranicza funkcje tego ważnego instrumentu polityki gospodarczej do dzielenia narastającej biedy. Niewielki spadek inflacji, stagnacja w inwestycjach, ujemne saldo kredytów zagranicznych nie stwarzają podstaw do ożywienia gospodarki, do rozpoczęcia procesu startu, do podwojenia dochodu narodowego w okresie 10 lat, jak to niebacznie zapowiadała pani premier. Przy bardzo optymistycznych założeniach dochód narodowy w przyszłym roku ma wzrosnąć o 2%. Tymczasem gdyby w Polsce, począwszy od 1993 r., dochód narodowy wzrastał aż o 5%, a w Europie Zachodniej o 2% rocznie, to dogonilibyśmy tę część Europy po 77 latach.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#StefanPastuszewski">Podnosi się u nas często zarzut, że wydatki na sferę socjalną mają w Polsce znacznie większy udział w budżecie aniżeli w krajach zachodnich, a ignoruje się fakt, że wielokrotnie niższe dochody na jednego mieszkańca w Polsce nie są w stanie zaspokoić podstawowych potrzeb. 30% sfery ubóstwa, co podkreślił poseł Pietrzyk, mówi samo za siebie. Środków na inwestycje...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, pragnę poinformować, że czas minął. Proszę o konkluzję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#StefanPastuszewski">... nie można uzyskać w wyniku dalszego ograniczania wydatków na naukę, szkolnictwo, ochronę zdrowia, sferę socjalną i ograniczając waloryzację emerytur. W związku z tym wnoszę, aby renegocjować szczególnie spłatę kredytów zagranicznych. Generalnie rzecz biorąc, jako poseł Chrześcijańskiej Demokracji...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, czas się skończył.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#StefanPastuszewski">... w celu zmobilizowania rządu do przedstawienia lepszej, aktywnej i koncepcyjnej...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, bardzo mi przykro...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#StefanPastuszewski">... wersji budżetu, będę głosował...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#DariuszWójcik">Proszę zakończyć już swoje wystąpienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#StefanPastuszewski">... za odrzuceniem obecnej wersji w pierwszym czytaniu.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Rychlika, nie zrzeszonego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#AndrzejRychlik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Tydzień temu w Pałacu Staszica odbyło się seminarium naukowe poświęcone gospodarce polskiej w latach 1990–1992. Wypowiedziano mnóstwo cennych uwag, które można przeczytać w opublikowanych materiałach.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#AndrzejRychlik">Dziś, w kontekście proponowanego budżetu, chciałbym zwrócić państwa uwagę na uzupełnienie do tego opracowania. Dotyczy ono procesów, jakie zachodzą obecnie w polskiej nauce. Już w latach osiemdziesiątych i teraz w dziewięćdziesiątych w polskiej nauce wystąpiło wiele niekorzystnych tendencji, wyrażających się głównie w odpływie kadry naukowej z jednostek naukowych, ograniczeniach nakładów na naukę oraz w braku polityki naukowej państwa. W zasadzie od ogłoszenia stanu wojennego w 1981 r. zauważa się znaczny odpływ pracowników naukowych za granicę i do innych zajęć. Na podstawie badania przeprowadzonego przez Europejski Instytut Rozwoju Regionalnego i Lokalnego Uniwersytetu Warszawskiego w ośmiu największych ośrodkach naukowych Polski stwierdzono, że w latach osiemdziesiątych wewnętrzna i zewnętrzna emigracja odpowiada ok. 25% liczby osób zatrudnionych w tych ośrodkach.</u>
          <u xml:id="u-68.2" who="#AndrzejRychlik">Proces odpływu pracowników naukowych, zwłaszcza młodej kadry, trwa nadal. Wystąpił on ze szczególnym nasileniem w bieżącym roku. Liczba pracujących w dziale nauki zmniejszyła się z 81 tys. w końcu 1991 r. do 73 tys. w końcu września 1992 r., a więc o ok. 10%. Proces ten jest związany z ograniczaniem nakładów na naukę. Obserwuje się również bardzo duży spadek udziału nakładów na naukę w produkcie krajowym brutto. Udział ten zmniejszył się z 0,8% w 1990 r. do 0,6% w 1992 r. i 0,5% w 1993 r., a więc prawie dwukrotnie. Nakłady na naukę finansowane z budżetu państwa w latach 1991–1993 zwiększają się w wymiarze nominalnym o 30%, a to, gdy uwzględnimy wskaźnik inflacji, oznacza, że realna wartość nakładów na naukę w 1993 r. będzie niższa o ok. 60% w porównaniu z 1990 r. Ograniczenia nakładów na naukę zredukowały ich poziom do jednego z najniższych w Europie. Stanowi to oczywiste niebezpieczeństwo dla dalszego rozwoju gospodarczego i kulturalnego naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-68.3" who="#AndrzejRychlik">Wydaje się, że rozwiązanie tego problemu jest możliwe dwoma sposobami. Jeden to zwiększenie nakładów na naukę z budżetu państwa, z przeznaczeniem ich na rozwój tych dziedzin nauki, które mają bezpośredni wpływ na wzrost i rozwój gospodarczy kraju. (Próbę taką podjąłem przy nowelizacji budżetu na rok 1992. Do przyjęcia mojej propozycji zabrakło 5 głosów.) Drugi sposób to rozwój nauki alternatywnej, konkurencyjnej do tej finansowanej z budżetu państwa. Do tego potrzebna jest ustawa o działalności naukowej i nowelizacja ustawy podatkowej zwalniającej podmioty prowadzące działalność naukową z podatku dochodowego i wprowadzającej zerową stawkę podatku VAT dla działalności badawczej. Oczywiście mile widzianym uzupełnieniem jest przyspieszenie prac nad projektem prawa autorskiego i ustawą o instytucie naukowym.</u>
          <u xml:id="u-68.4" who="#AndrzejRychlik">Na zakończenie chciałbym zwrócić jeszcze uwagę na podział środków w dziale 77. Proponuję zmniejszyć do minimum finansowanie sfery około naukowej. Bardzo proszę rozważyć możliwość przeniesienia, chociażby w jakiejś znaczącej części, środków przeznaczonych na działalność ogólnotechniczną w wysokości 1 bln zł (co jest przewidziane w budżecie na rok 1993) na dofinansowanie czystej nauki, na przykład projektów badawczych lub badawczo-rozwojowych.</u>
          <u xml:id="u-68.5" who="#AndrzejRychlik">Ostatnia sprawa. Bardzo popieram przeniesienie finansowania służb państwowych z budżetu Komitetu Badań Naukowych do budżetów resortowych.</u>
          <u xml:id="u-68.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Józefa Oleksego z Klubu Parlamentarnego Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#JózefOleksy">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Sojusz Lewicy Demokratycznej w swoim klubowym wystąpieniu, a myślę, że i w wystąpieniach kolegów w debacie, potwierdzi generalną linię podejścia do sprawy budżetu, która sprowadza się zarówno do troski o przerwanie polityki załatwiania problemów cięciami wydatków budżetowych, bo takie cięcia mają swoją, naszym zdaniem, nieprzekraczalną granicę; jak i troski o to, by zalążki wzrostu, które rząd przewiduje, nie zostały stłamszone przez błędy w polityce budżetowej. Z tego powodu chcę się odnieść tylko do jednej sprawy, o fundamentalnym dla budżetu 1993 r. i przyszłości znaczeniu.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#JózefOleksy">Przewodniczący klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej, przypomnę, powiedział tak: Sojusz Lewicy Demokratycznej opowie się za przesłaniem projektów dokumentów związanych z budżetem do odpowiednich komisji i deklaruje gotowość do konstruktywnego udziału w tych pracach. W tym kontekście wymaga jednak, naszym zdaniem, wyjaśnienia, jaka jest gotowość rządu do rozważenia i modyfikacji swoich projektów. Jest to szczególnie ważne wobec niepokojącej zapowiedzi podpisania przez rząd listu intencyjnego z międzynarodowymi instytucjami finansowymi, bez czekania na wnioski z debaty parlamentarnej nad budżetem.</u>
          <u xml:id="u-70.2" who="#JózefOleksy">Chciałbym uzyskać jasną odpowiedź ze strony rządu i ministra finansów: Czy rząd jest gotowy do dyskusji w komisjach nad wysokością i sposobem pokrycia deficytu budżetowego? To jest pytanie o znaczeniu absolutnie zasadniczym - w świetle naszej oceny, z której wynika, że ani gospodarka, ani społeczeństwo nie są przygotowane na tak drastyczny skok w dławieniu i zmniejszaniu deficytu budżetowego. Niech nas nie mylą cyfry. 81 bln zł deficytu jest wyliczone przy określonym podejściu do wskaźnika inflacji zastosowanego przy liczeniu dochodów i wydatków. W naszych wyliczeniach rzeczywisty deficyt budżetu państwa powinien wynosić 113 bln zł, a więc nie, jak się dziś mówi, 5,6%, tylko ponad 7%. My możemy nawet zrozumieć zabiegi rządu związane z taką właśnie techniką określania deficytu budżetowego, ale naprawdę już nie chcielibyśmy słyszeć - i to się wiąże z moim drugim konkretnym pytaniem do ministra finansów - nie chcielibyśmy słyszeć, że w 1993 r. zdarzy się to, co w 1992 r., że rząd w połowie roku rozłoży ręce i wystąpi o nowelizację dziś dyskutowanego budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-70.3" who="#JózefOleksy">W związku z tym, że deficyt realnie znacznie spada i utopią jest, naszym zdaniem, próba tak drastycznej redukcji deficytu, bo ona może się dokonać tylko wielkim kosztem społecznym, a na dalsze metody redukcji wydatków nie możemy się zgodzić, bardzo proszę pana ministra finansów, jako przedstawiciela rządu, o odpowiedź na pytanie: Czy rząd jest gotów i czy widzi możliwość, by podczas prac komisji przedyskutować wysokość deficytu budżetowego i sposób jego pokrycia? W przeciwnym razie może być dyskusja w komisjach de facto o przesuwaniu środków z działu oświaty do służby zdrowia, ze służby zdrowia do Policji, a nie o to przecież w tym wszystkim chodzi, i to w debacie było już akcentowane.</u>
          <u xml:id="u-70.4" who="#JózefOleksy">Ostrość i stanowczość mojej prośby o odpowiedź na to pytanie wynika z tego, iż na poprzednim posiedzeniu Sejmu pan podsekretarz stanu Kawalec jako przedstawiciel rządu był interpelowany w tej właśnie kwestii, związanej z ustaleniami z Międzynarodowym Funduszem Walutowym, i odpowiedział następująco: To porozumienie z funduszem nie jest konstruowane tak, żeby uniemożliwiało jakiekolwiek zmiany w strukturze budżetu. Sama natomiast wielkość deficytu budżetowego jest wielkością, którą zmienić byłoby trudno w związku z tym, że zgodnie z naszymi wspólnymi ocenami deficyt na takim poziomie, jaki jest proponowany, i tak będzie niezmiernie trudny do sfinansowania.</u>
          <u xml:id="u-70.5" who="#JózefOleksy">Mając tego typu interpretację przedstawiciela rządu, która oznacza niemożność rządu i brak gotowości do elastycznej dyskusji o wysokości deficytu budżetowego, zmuszony jestem przed głosowaniem prosić o nową konkretną wypowiedź ministra finansów w tej sprawie, bo odpowiedź ta nie pozostanie przecież bez wpływu na nasze stanowisko w ostatecznym głosowaniu nad tym projektem budżetu.</u>
          <u xml:id="u-70.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Wielowieyskiego z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#AndrzejWielowieyski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Słuchamy tutaj dyskusji, która ma jak gdyby dwa nurty. Jeden, może bardziej widoczny, charakteryzujący się mocnymi akcentami, związany jest ze skutecznym zaatakowaniem, mówiąc kolokwialnie: dołożeniem rządowi i to na różnych odcinkach i z różnych pozycji. Chodzi o skuteczniejsze gospodarowanie, walkę z bezrobociem, działania antyrecesyjne, ratowanie poziomu życia, ratowanie sektorów budżetowych, sprawy socjalne, oświatowe. Wszystko to jest w dużej mierze uzasadnione. Istotną cechą tych wypowiedzi jest wszakże to, że nie zwierają one konkretnych kontrpropozycji, ponieważ bardzo trudno jest przedstawić zbilansowane kontrpropozycje.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#AndrzejWielowieyski">Trzeba chyba o jednym tutaj powiedzieć, mianowicie trzeba by te propozycje zbilansować. Wypisałem około 10 punktów. Każdy z nich jest ważny i dotyczy spraw dotkliwie przez wielu z nas odczuwanych. Jeśli chodzi o tańsze kredyty dla rolnictwa, dla rzemiosła, także dla tych przedsiębiorców, którzy potrzebują i tańszych kredytów, i ulg, to jest to kwota rzędu - żeby to rzeczywiście znacząco oddziałało na gospodarkę - co najmniej kilku, a być może kilkunastu bilionów złotych. Szybka i niezbędna restrukturyzacja naszego przemysłu - ciekawym przypadkiem jest tutaj zwłaszcza przemysł zbrojeniowy, bardzo dla nas cenny ze względu na techniczne zaawansowanie i potrzeby obrony kraju, chodzi o wspomożenie, żeby nie zginął i żeby choć trochę się zmodernizował i rozwinął - to też jest kwota rzędu kilku bilionów złotych. Jeśli chodzi o mieszkania, dyskusja na ten temat rozpoczęła się wczoraj. Do mieszkań często już zasiedlonych, tych, które trzeba spłacać - one również obciążają w końcu i system bankowy, i budżet - trzeba z budżetu dopłacić 6 bln zł. Aby zachować dotychczasowe wskaźniki emerytur, żeby utrzymać je na tym wysokim poziomie w stosunku do płac w sytuacji, kiedy ograniczamy od kilku do dziesięciu procent nasze wydatki socjalne, potrzeba 10–12 bln zł. Obniżyliśmy w wyniku dyskusji nad podatkiem od wartości dodanej przewidywane dochody budżetu - różne są szacunki, o 8–12 bln zł - nie godząc się na wyższą stawkę podatku od wartości dodanej w wypadku paliw i innych artykułów. Ustalono, że stawka ta będzie wynosiła 7% zamiast 22%. Waloryzacja progów podatkowych, bardzo bolesna sprawa dla szerokich kręgów obywateli, to jest kwota rzędu 6 bln zł. Gdybyśmy nie przyjęli propozycji rządu dotyczącej zawieszenia ustaleń o waloryzacji płac sfery budżetowej - niezmiernie ważnego punktu, ostro i zdecydowanie mówił tutaj na ten temat poseł Arkuszewski, twierdził, że jest to bolesna, trudna, sprawa, która nie została uzgodniona ze związkami zawodowymi - to na to potrzebowalibyśmy 27 bln zł. Gdybyśmy próbowali, a przecież bardzo byśmy chcieli to zrobić, utrzymać poziom wydatków rzeczowych i zatrudnienie - nie po to, żeby usprawniać, ale chociażby po to, by rozwinąć działania - na służbę zdrowia, oświatę i kulturę, to musielibyśmy wydać następne kilkanaście, minimum kilkanaście, bilionów złotych. Chodzi o to, żeby utrzymać obecny poziom, nie redukować i nie oszczędzać.</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#AndrzejWielowieyski">Wysoka Izbo, to jest kwota rzędu ponad 100 bln zł. Co to oznacza praktycznie? Wbrew temu, co mówił pan poseł Miller - że dość wyrzeczeń - muszę powiedzieć, że żeby uzdrowić gospodarkę i pójść do przodu, na co są szanse, to muszą być wyrzeczenia. Cały problem polega na tym, żeby je mądrze rozłożyć, ale to my, obywatele, musimy podjąć wspólnie to zadanie. Co to jednak oznacza, jeśli chodzi o te 100 bln zł? Oznacza to, że nasz podatek od dochodów osobistych musiałby być podwojony. Przeciętny podatnik zamiast zapłacić od, powiedzmy, 40 czy 50 mln zł średniej płacy, przy tej inflacji, która będzie w przyszłym roku wynosiła 30% czy ileś, 10 mln, musiałby zapłacić następne 10 mln zł, musiałby uzbierać 10 mln. Każdy z nas czy w każdym razie większość z nas - chodzi o tych średnio zarabiających, nie najbiedniejszych i nie najbogatszych, tylko tych średnio zamożnych, którzy stanowią, nie wiem, 2/3 czy 3/4 płacących podatki - musiałaby zapłacić drugie tyle. No, i to musimy wziąć na warsztat.</u>
          <u xml:id="u-72.3" who="#AndrzejWielowieyski">Wszelkie zarzuty dotyczące zdrady narodowej czy niedołężności rządu, który trzeba „przewrócić”, i tego budżetu, który trzeba odrzucić, nie mają w tym wypadku znaczenia. Ktokolwiek weźmie odpowiedzialność za ten budżet, to albo rozwali gospodarkę, albo będzie próbował przekonać obywateli, żeby zapłacili drugie tyle, albo będzie próbował - przykładem tego jest ten projekt budżetu, być może jest to próba częściowo udana - uporządkować te proporcje i znaleźć rozwiązanie kompromisowe - tak jak proponowała pani poseł Ziółkowska, przedstawicielka nurtu opozycyjnego i krytycznego, rozumiejąca dobrze, tak jak chyba wielu z nas, członków komisji budżetowej, że sprawę tego projektu budżetu trzeba załatwić, bo państwo przecież musi funkcjonować.</u>
          <u xml:id="u-72.4" who="#AndrzejWielowieyski">Będzie to wymagało ciężkiej pracy. Podkreślam, kończąc, że szanse na to, żeby gospodarka ruszyła z miejsca, są, bo mamy na to dowody w tym roku. Równocześnie jednak ta szansa może zostać zaprzepaszczona, jeżeli będzie występowała niegospodarność, jeżeli rząd będzie słaby, i my tutaj również. Istnieje też niebezpieczeństwo jakiegoś dogmatyzmu, czy doktrynerstwa w obronie pewnych zasad. Kto wie, czy rzeczywiście problem deficytu nie powinien być przedyskutowany. Projekt budżetu musi być realny, a równocześnie nie można przekreślić szansy, że gospodarka ruszy do przodu, należy podjąć działania zmierzające do zasilenia gospodarki. Nawet być może należałoby podjąć pewne ryzyko związane z inflacją, jakkolwiek oczywiście oznaczałoby to dłuższą kurację, dłuższe leczenie i jednak bardzo duże koszty, również i dla tych, którzy chcieliby dostać tańszy kredyt i kapitał zagraniczny. Aby ten projekt budżetu był realny, konieczne jest, jak już raz powiedziałem, sprawiedliwe rozłożenie ciężarów.</u>
          <u xml:id="u-72.5" who="#AndrzejWielowieyski">Sądzę, że choć z wielkim bólem, ale trzeba będzie się zgodzić na np. rezygnację z waloryzacji progów dochodowych, co oznacza zwiększenie naszych obciążeń podatkowych, równocześnie jednak zgłaszam zastrzeżenie do tych propozycji, które zostały przedłożone w tej sprawie w projekcie budżetu, dlatego że według opinii ekspertów rozłożenie ciężarów związanych ze wzrostem tych podatków nie jest, jak się zdaje, sprawiedliwe. Są tam przypadki, że najniżej zarabiający są obciążeni podatkiem wyższym niż średnio zarabiający czy lepiej zarabiający. To będzie musiało być przez nas sprawdzone i skorygowane. Żeby udźwignąć ten ciężki budżet i pchnąć do przodu gospodarkę, ten układ, i poprawić naszą sytuację, to musimy to robić również sprawiedliwie - nie tylko mądrze i skutecznie, ale także sprawiedliwie. Inaczej nie zdobędziemy zaufania.</u>
          <u xml:id="u-72.6" who="#AndrzejWielowieyski">Druga sprawa związana z zaufaniem, którą podnoszę, dla budżetu ma znaczenie marginesowe, ale jest społecznie i publicznie ważna. Około 1% wydatków budżetowych, ściśle budżetowych, około 2,5 bln zł stanowią wydatki na 9 części budżetowych, takich jak: Kancelaria Sejmu, Kancelaria Senatu, Kancelaria Prezydenta, Trybunał Konstytucyjny, Urząd Rzecznika Praw Obywatelskich, Sąd Najwyższy, Naczelny Sąd Administracyjny, Najwyższa Izba Kontroli i Inspekcja Pracy. To są części budżetowe, które są wyłączone z ogólnego systemu kontroli etatowo-zatrudnieniowej i budżetowej, są one w tym zakresie autonomiczne. W obrębie tych części, nierównomiernie, bardzo zwiększono wydatki budżetowe. Mamy odpowiedni punkt w przedłożonej przez rząd ustawie o wynagrodzeniach w sferze budżetowej, w którym w art. 8 wyłącza się te resorty, te części budżetu z normalnego trybu, m.in. tej dwukrotnej w ciągu roku waloryzacji wynagrodzeń i tej kontroli, którą stosujemy we wszystkich częściach budżetowych. Zapowiadam, że podobnie jak to uczynił już przewodniczący naszej komisji, będziemy się zastanawiać nad usunięciem tego punktu, tzn. nad zrównaniem tych resortów pod względem warunków pracy z normalnymi jednostkami budżetowymi poddanymi kontroli Ministerstwa Finansów i parlamentu. Natomiast sądzę, że w zakresie, w którym decyduje prezydent, a to dotyczy sędziów i wyższych stanowisk państwowych, można by z tego rezygnować, bo ustalone tam zasady waloryzacji wynagrodzeń są, jak się zdaje, dla nich nawet mniej korzystne niż gdzie indziej, tak że tu nie wydaje się to konieczne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#DariuszWójcik">Pragnę poinformować Wysoką Izbę, że podjąłem decyzję o wykreśleniu z następującego fragmentu wypowiedzi posła Leszka Golby - przytoczę ten fragment: „Bardzo często na spotkaniach z wyborcami, z elektoratem, padają pytania: Czyje interesy reprezentuje rząd, taki rząd?...” - końcowej jego części. Posłowi przysługuje odwołanie od tej decyzji do Prezydium Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-73.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-73.3" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Zylbera z Klubu Parlamentarnego Polskiego Programu Liberalnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#JanZylber">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Historia lubi się powtarzać. Na piątym posiedzeniu Sejmu, 4 stycznia br., miałem zaszczyt przedstawiać stanowisko PPG dotyczące ustawy budżetowej i pakietu ustaw okołobudżetowych, w tym ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. By unaocznić Wysokiej Izbie niedorzeczność proponowanych zmian, ich nadmierny fiskalizm, przywołałem wówczas widmo Hilarego Minca. Historia lubi się powtarzać. Dziś, nie chcąc być zbyt napastliwy jako poseł wywodzący się z klubu należącego do koalicji rządowej, ale jako człowiek, który z uznaniem patrzy na dotrzymanie przez rząd terminu oddania projektu budżetu pod obrady tak wysokiego gremium, powiem jedynie, iż fiskalizm tego projektu można określić co najmniej jako radykalny.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#JanZylber">Zwróćmy uwagę, iż po wprowadzeniu VAT, który śrubuje dawny podatek obrotowy do wysokości 22%, dziś uchwalić mamy 50% podatek dochodowy, zamrożenie progów podatkowych, a oczekiwać należy jeszcze podatku od akcyzy. Jakiż to cel przyświecał twórcom tegorocznego budżetu, w którym nota bene poznaję tę samą rękę, która kreśliła już karty kilku poprzednich budżetów. Otóż widzę tylko jeden cel - zwiększenie dochodów skarbu państwa. Ale, Wysoki Sejmie, od zarżnięcia owcy nie przybędzie nam wełny, a tego frontalnego ataku fiskusa nasz mały i średni biznes może nie wytrzymać. Jakich więc rezultatów można oczekiwać po wprowadzeniu tej lawiny podatkowej? Jakie są prognozy?</u>
          <u xml:id="u-74.2" who="#JanZylber">Po pierwsze, zamrożenie progów podatkowych dotknie przede wszystkim ludzi najbardziej przedsiębiorczych, tzn. kadry kierownicze, fachowców i prywatnych przedsiębiorców, działając antymotywacyjnie hamować będzie ich aktywność zawodową, tak niezbędną do przełamania recesji gospodarczej, wpłynie również na podwyższenie kosztów pracy ludzi o wysokich kwalifikacjach, co zmniejszy i tak naszą małą konkurencyjność w eksporcie.</u>
          <u xml:id="u-74.3" who="#JanZylber">Po drugie, zbyt wysoki podatek dochodowy spowoduje nasilenie różnorodnych działań mających na celu ograniczenie wysokości płaconych podatków. Przedsiębiorcy za wszelką cenę dążyć będą do obniżenia wykazywanego zysku, zwiększając koszty nawet nieracjonalnie. Przyczyni się również do poszerzenia nie objętej żadnym opodatkowaniem tzw. szarej strefy gospodarki, zbyt wysokie bowiem podatki skłaniają do podjęcia wynikającego z takiej działalności ryzyka.</u>
          <u xml:id="u-74.4" who="#JanZylber">Rozumiem, iż nad szczegółami ustaw będziemy pracować w komisjach, pragnąłbym jednak zasygnalizować najbardziej rażące, moim zdaniem, usterki czy uchybienia.</u>
          <u xml:id="u-74.5" who="#JanZylber">Ponad połowa wpływów z tytułu podatku obrotowego to dochody z akcyzy. Ten podatek zawarty jest w delegacji ministra finansów, pod względem konstrukcji daleko jednak odbiega od norm europejskich, od norm EWG. Stanowi on raczej radosny przykład twórczości autorskiej, za podstawę bowiem przyjmuje się wartość towaru, a nie inne, przyjęte w Europie cechy (np. w wypadku wyrobów alkoholowych należałoby, naszym zdaniem, brać pod uwagę zawartość alkoholu). Odchodząc od sprawdzonych wzorów dajemy znowu szansę malwersacjom i nadużyciom, a na dodatek do tych wszystkich nieszczęść stawki podatku akcyzowego pozostawiono również do dyspozycji ministra finansów, czyniąc z nich wielką zmienną i wielką niewiadomą.</u>
          <u xml:id="u-74.6" who="#JanZylber">Capital gain tax - opodatkowanie sprzedaży udziałów, akcji itp., czyli po prostu opodatkowanie ruchu kapitału. Umieszczenie tego artykułu w projekcie ustawy wzbudza niepokój, a nawet podejrzenie, że projektodawca nie wie, co czyni. Przepis ten paraliżuje zaledwie raczkujący nasz rynek kapitałowy. Nie może być żadnego ożywienia gospodarki bez łatwego przepływu kapitału.</u>
          <u xml:id="u-74.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-74.8" who="#JanZylber">Banki. Stanowią one podstawę finansowej stabilności państwa, a za tę stabilność odpowiada m.in. minister finansów, natomiast brak możliwości zaliczania rezerw na nieściągalne kredyty w koszty, co zakłada ustawa, podważa tę tezę, prowadzi bowiem do opodatkowania fikcyjnych zysków i do faktycznej dekapitalizacji banków.</u>
          <u xml:id="u-74.9" who="#JanZylber">Wysoka Izbo! Jak bumerang wróciła sprawa odpowiedzialności członków spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i komandytowych, lecz niesławny jej powrót wskazuje na dziwny upór pewnych kół w Ministerstwie Finansów. Sejm już raz rozpatrywał ten projekt i odrzucił go. Powtórzę tu tylko to, co mówiłem rok temu. Ten zapis całkowicie wypacza kodeksowy charakter spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i komandytowych. Uzasadnienie tego nieściągalnością zobowiązań wzbudza podejrzenie, że autorzy projektu lekceważą Kodeks handlowy. Zobowiązania podatkowe podejmuje bowiem zarząd spółki i to on, zgodnie z kodeksem, osobiście za nie odpowiada. Wspólnik na ogół nie ma wpływu na rozliczenia spółki z budżetem, a jeśli, to raz w roku. Dlatego artykuł ten, wprowadzający osobistą odpowiedzialność za czyny nie zamierzone i nie zawinione, jest już bliski ustalania płatnika zobowiązań upadłych spółek w drodze losowania. Geneza wprowadzenia tej zasady jest jasna, ale nie można strzec prawa, prawo to lekceważąc.</u>
          <u xml:id="u-74.10" who="#JanZylber">Wysoka Izbo! To były prognozy i założenia, których twórcy ustawy, zapatrzeni w swój jedyny cel, nie dostrzegają pomnożenia wpływów, mało tego, zdając się lekkomyślnie igrać pomyślnością naszej gospodarki, ulegając w zasadzie populizmowi, nie chcą go dostrzegać. Najwyraźniej widać to w wypadku podatku dochodowego od osób fizycznych, bo przecież, jak wspominał już pan poseł Gadomski, wpływy z tego podatku w przedziale progów ponad 20% są tylko skromnym ułamkiem, dokładnie stanowią niecałe 2% całkowitych wpływów z tego tytułu. Czy jest to więc sprawa opłacalna? Czy stać nas na podjęcie ryzyka: zmniejszenia liczby przedsiębiorstw prywatnych, zwiększenia bezrobocia, ucieczki kapitału z kraju? Moim zdaniem, Wysoki Sejmie, nie! W świetle tych przepisów teoria o popieraniu przedsiębiorczości wydaje się iluzoryczna. Jeśli dodam do tego ogromną listę wydatków nie uznawanych jako koszty, brak preferencji eksportu i jakichkolwiek zachęt inwestycyjnych, to możemy być pewni, że planowane wpływy, przy zahamowaniu aktywności gospodarczej w roku przyszłym, pozostaną na papierze.</u>
          <u xml:id="u-74.11" who="#JanZylber">Wysoki Sejmie! Po raz kolejny mamy dokonać zmiany systemu podatkowego nie bacząc na deprecjację często zmieniającego się prawa, ignorując fakt, że podatki są podstawą każdej kalkulacji i że w takiej sytuacji inwestycje stają się całkowicie niemożliwe. Po raz kolejny, Wysoka Izbo, mamy dokonać korekty istniejącego systemu podatkowego, systemu wywodzącego się prosto z czasów komunistycznych. Nikt nie podejmuje wysiłku stworzenia nowoczesnego systemu, systemu, który odpowiadałby aktualnym potrzebom i stwarzał stabilne warunki rozwoju gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-74.12" who="#JanZylber">Rząd, jak zapowiedziała pani premier, ma zamiar opracować nową metodologię konstruowania przyszłego budżetu. Mam nadzieję, że nie są to tylko płonne obietnice i że występując w roku 1993 w debacie budżetowej, o ile ten Sejm będzie jeszcze wówczas pracował, nie zacznę przemówienia od słów: „Historia lubi się powtarzać”.</u>
          <u xml:id="u-74.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#DariuszWójcik">W trybie art. 109 pkt 1, w celu sprostowania błędnie zrozumianego stwierdzenia mówcy, proszę o zabranie głosu pana posła Janusza Korwin-Mikke.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#JanuszKorwinMikke">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zarówno Jego Ekscelencja Minister Osiatyński, jak i (pośrednio) Wielce Czcigodny Poseł Wielowieyski, potraktowali moją wypowiedź jako atak na rząd albo bezpośrednio na Pana Ministra.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#JanuszKorwinMikke">Jest to błędne zrozumienie mojego stwierdzenia: np. przytaczałem jako argument podniesienie ceł na samochody - co przecież zupełnie inny rząd wykonał. Był to po prostu atak na wszelkie rządy opierające się na etatystycznej zasadzie. Jeżeli natomiast Pan Minister czuje się obrażony, to ja przepraszam i proszę o zastąpienie słów, hm... które wypowiedziałem, słowami: „udaje Greka”. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-76.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#DariuszWójcik">Przed ogłoszeniem przerwy pragnę przypomnieć Wysokiej Izbie, że, zgodnie z podjętą decyzją, po przerwie, którą za chwilę zarządzę, nie przystąpimy do rozpatrzenia interpelacji i zapytań poselskich, lecz powrócimy do dyskusji nad przedłożeniami dotyczącymi budżetu na 1993 rok.</u>
          <u xml:id="u-77.2" who="#DariuszWójcik">Proszę w tej chwili pana posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#WaldemarModzelewski">Prezydium Międzyklubowego Zespołu ds. Referendum uprzejmie przypomina o krótkiej naradzie, na którą zaprasza do sali nr 101 zaraz po ogłoszeniu trzeciej przerwy.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#WaldemarModzelewski">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy odbędzie się wspólne posiedzenie Komisji Polityki Społecznej i Komisji Ustawodawczej w sali kolumnowej.</u>
          <u xml:id="u-78.2" who="#WaldemarModzelewski">Pół godziny po ogłoszeniu przerwy odbędzie się wspólne posiedzenie Komisji Polityki Społecznej, Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów i Komisji Ustawodawczej w sali kolumnowej.</u>
          <u xml:id="u-78.3" who="#WaldemarModzelewski">O godz.14 odbędzie się spotkanie z ministrem Grudzińskim, szefem pionu polityki obronnej w Ministerstwie Obrony Narodowej. Zaproszeni są wszyscy zainteresowani posłowie, zwłaszcza członkowie Parlamentarnego Koła Sympatyków Wojska i Obronności i członkowie Komisji Obrony Narodowej. Miejsce spotkania: sala nr 17 w starym domu senackim.</u>
          <u xml:id="u-78.4" who="#WaldemarModzelewski">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy w obradach plenarnych w sali nr 301a w starym Domu Poselskim odbędzie się posiedzenie Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich.</u>
          <u xml:id="u-78.5" who="#WaldemarModzelewski">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w obradach odbędzie się wspólne posiedzenie Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego, Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Komisji Ustawodawczej (zespół posła Wita Majewskiego) w sali nr 14, w budynku nr 3. Przedmiotem posiedzenia będzie kontynuacja pierwszego czytania poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty (druk nr 616). W punkcie 3 posiedzenia przewidziano pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o uchyleniu ustawy z dnia 13 lutego 1984 r. o nadaniu Wyższej Szkole Rolniczo-Pedagogicznej w Siedlcach imienia Georgija Dymitrowa i przywróceniu tej uczelni poprzedniej jej nazwy: Wyższa Szkoła Rolniczo-Pedagogiczna w Siedlcach (druk nr 619).</u>
          <u xml:id="u-78.6" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Jaskiernia: O której to będzie godzinie?)</u>
          <u xml:id="u-78.7" who="#WaldemarModzelewski">Zaraz po ogłoszeniu przerwy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#DariuszWójcik">Ogłaszam przerwę do godz. 15.</u>
          <u xml:id="u-79.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz.13 min 30 do godz. 15)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#HenrykBąk">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#HenrykBąk">Kontynuujemy łączną dyskusję nad projektem ustawy budżetowej oraz dokumentami i projektami ustaw związanymi z projektem ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-80.2" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Franciszka Stefaniuka z Polskiego Stronnictwa Ludowego. Następnym mówcą będzie pan poseł Jacek Turczyński ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#FranciszekStefaniuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pan minister finansów stwierdził wczoraj, że projekt budżetu ma prawidłową strukturę, ponieważ został oparty na założeniach społeczno-gospodarczych rządu, które Sejm właśnie przyjął - co ma oznaczać, że w gospodarce realizuje się kierunki zbieżne z wolą narodu. Czyżby? - chciałem zapytać. Przecież posłowie koalicji w dyskusji nad założeniami wyrażali się bardzo często krytycznie o proponowanych kierunkach gospodarczych, chociaż głosowali „za” -”za”, no bo jakże to, koalicja, więc nie wypada inaczej. W dzisiejszej debacie również zauważa się takie tendencje. Nasuwają mi się więc pewne wątpliwości co do motywacji, przesłanek ekonomicznych, na których opierają się konstrukcja i filozofia nowej polskiej gospodarki, wdrażanej bez opamiętania od trzech lat i budowanej nie tylko wśród przeciwności, ale także na pewnych sprzecznościach, elementach, które się wzajemnie znoszą. Otóż w kontekście haseł o marszu do Europy warto zauważyć, że ona sama do nas przyszła, i to tak, że trzeba delikatnie chodzić po ulicy, by jej nie rozdeptać, bo leży - w towarze - na foliach, gazetach i stolikach, na ulicach, bazarach, stadionach i placach naszych miast, i nie tylko tych przygranicznych. Ta Europa, jak na razie, przyszła do nas ze swoimi towarami i pokazała negatywną stronę swojej kultury i zwyczajów. Szkoda, że nie przyszła z technologiami, z nowoczesną produkcją. Warto by też rozważyć, co kupujemy, za co płacimy kupując zagraniczny, importowany towar. Otóż w cenie każdego towaru zawarta jest wartość surowca - porównajmy tę wartość w wypadku importu z wartością naszego surowca, tym bardziej że u nas jakże często jest on marnowany - surowiec pochodzenia rolniczego pozostaje przy tym nieodtwarzalny. Kupując obcy towar, płacimy za robociznę - kiedy u nas nadal serwuje się rosnące bezrobocie. W wypadku kupna każdego obcego towaru w grę wchodzi wielkość odpowiadająca stawce opodatkowania, odprowadzana do budżetu - zyskują budżety obcych państw, podczas kiedy my radzimy, jak załatać deficyt budżetowy.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#FranciszekStefaniuk">Warto by się zastanowić, jaka jest przyczyna nadmiernego importu. Czy jest nią tylko to, że służby celne nie są w stanie dopilnować tych spraw, czy może wynika to stąd, że w Polsce są relatywnie tanie dewizowe środki płatnicze (bardzo się dba, aby utrzymywały się na nie zmienionym poziomie)? Przypomnijmy sobie styczeń 1990 r. - kurs dolara w granicach 9 tys. zł; w tym samym czasie ukazał się banknot o nominale 100 tys zł. Dziś cena dolara waha się w granicach 15 tys. zł; banknot o najwyższym nominale - 2 mln zł. Pytam: co umocniliśmy? Na pewno nie złotówkę.</u>
          <u xml:id="u-81.2" who="#FranciszekStefaniuk">W takiej atmosferze mówi się o umocnieniu pieniądza i o walce z inflacją. Chciałem zadać pytanie o motywację tej polityki. Czy jest prowadzona dlatego, że współcześni menedżerowie, będący blisko władzy, skorzystali z tanich kredytów dewizowych i boją się automatycznego przeszacowania długu? A może dlatego, że współcześni menedżerowie zajmują się intratnym handlem importowanymi towarami i przy podwyższeniu kursu dewizowych środków płatniczych kierunek przepływu towarów mógłby ulec odwróceniu? Czy też dlatego, że Międzynarodowy Fundusz Walutowy sobie tego nie życzy? Czyżby w Polsce nie liczyło się już zdanie narodu?</u>
          <u xml:id="u-81.3" who="#FranciszekStefaniuk">Projekt budżetu oparty jest na filozofii dzielenia skromnych już środków, natomiast założenie 2% wzrostu produkcji poparte jest argumentem wzrostu liczby bezrobotnych o ponad pół miliona osób. Dziwna to filozofia, w mojej głowie to nijak zmieścić się nie może. Każdą inicjatywę produkcyjną „rozkłada” dziś polityka kredytowa. Dostępny jest jedynie kredyt, który dławi każdą inicjatywę. Niech mi ktoś wskaże, który kraj europejski, stawiany nam za przykład, zbudował silną gospodarkę za pomocą takiej polityki, takich wskaźników ekonomicznych, bo ja nie mogę sobie przypomnieć.</u>
          <u xml:id="u-81.4" who="#FranciszekStefaniuk">Ze zdziwieniem słucham w tej debacie rozważań na temat rolnictwa. Pan poseł Król mówił, że rolnicy znajdą zatrudnienie w infrastrukturze, w otoczeniu rolnictwa - niech tylko zrezygnują z prowadzenia gospodarstw, wtedy te, które pozostaną, będą silne. Może zatem poczekajmy do czasu, kiedy rozpocznie się proces tworzenia tej infrastruktury, jednak na pewno - biorąc pod uwagę obecnie funkcjonujące mechanizmy ekonomiczne - ten proces nie zostanie zapoczątkowany. Polityka państwa, która niczego nie strzeże, która nie chroni chociażby kilku najważniejszych dziedzin życia, która „tnie” równo i bezwzględnie obniżając poziom wszystkiego, musi prowadzić - choć rząd stara się temu zaprzeczać - do całkowitej degradacji kraju.</u>
          <u xml:id="u-81.5" who="#FranciszekStefaniuk">Zastanawiam się, czy pan minister finansów wierzy w te kierunki działań, które sam prezentuje, bo - jak sobie przypominam - gdy nie był w rządzie, to na tej sali je akurat krytykował. I aż mnie świerzbi, żeby się przekonać, czy fotele rządowe tak zmieniają punkt widzenia, aż świerzbi, żeby w czasie przerwy pójść tam i posiedzieć w nich - może i moje myślenie by się wtedy zmieniło.</u>
          <u xml:id="u-81.6" who="#FranciszekStefaniuk">Rolnictwo i gospodarka żywnościowa należą do tych szczególnie ważnych dziedzin, o które należałoby się troszczyć z całą konsekwencją. Jeśli bowiem załamie się rolnictwo - a wskutek rozlicznych błędów do tego ono zmierza - to pragniemy przestrzec, iż doprowadzi to kraj do utraty samowystarczalności żywnościowej, a w konsekwencji również do utraty suwerenności narodowej. Zadajmy więc sobie wszyscy jedno podstawowe pytanie i postarajmy się dać na nie szczerą i odpowiedzialną odpowiedź: Komu naprawdę, poza nami oczywiście, potrzebna jest w tym miejscu Europy silna, rozwinięta, bogata Polska, która zamiast być rynkiem zbytu ma szansę stać się konkurentką dla przeinwestowanego Zachodu?</u>
          <u xml:id="u-81.7" who="#FranciszekStefaniuk">Panie i panowie posłowie, chcę podnieść pewną kwestię, jako że Polskie Stronnictwo Ludowe często bywa w dyskusji - mówiąc potocznym językiem - „szczypane”. Dzisiaj padło stwierdzenie - wyraził je pan poseł Sumara - że PSL Pawlaka ma nawyki ZSL-owskie.</u>
          <u xml:id="u-81.8" who="#FranciszekStefaniuk">Panie pośle, po pierwsze, to PSL nie jest Pawlaka. Wystarczy zapoznać się z wynikami wyborów, sprawdzić, jaki procent wyborców nas popierał - wtedy okaże się, czyje jest PSL.</u>
          <u xml:id="u-81.9" who="#FranciszekStefaniuk">Po drugie, nawyki ZSL-owskie. Być może, my się nie wypieramy swoich korzeni, nie wstydzimy się tego. Nie sięgajmy jednak tak do korzeni, bo czasem możemy odsłonić i czyjeś korzenie i ktoś się zacznie wstydzić. A to, że program rządowy „Szanse dla rolnictwa” przyjmujemy za własne hasło, to my już skądś znamy. Jak to miło powspominać, panie i panowie posłowie.</u>
          <u xml:id="u-81.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Jacka Turczyńskiego ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Następnym mówcą będzie pan poseł Kazimierz Michał Ujazdowski, Konwencja Polska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#JacekTurczyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Podczas tej debaty chciałbym zabrać Wysokiej Izbie chwilę czasu, aby przedstawić swoją ocenę polityki podatkowej państwa, która została zaproponowana wraz z przedłożonym nam budżetem. Otóż niepokojącą cechą tej polityki jest wzrastający fiskalizm i wzrost ciężarów podatkowych, zaproponowany w przedłożeniu rządowym. Zresztą ten fiskalizm wzrasta w ciągu ostatniego czasu dość niepokojąco. 18 grudnia średnio o 4 punkty wzrośnie podatek obrotowy oraz podatek graniczny. Sądzę, iż to jest także jeden z elementów tej niezwykle niebezpiecznej tendencji. Nadto uważam, iż data 18 grudnia nie jest szczęśliwie wybrana, wiadomo bowiem powszechnie, że w związku ze świętami Bożego Narodzenia obywatele dokonują większych zakupów, i wiadomo też, że hurtownicy i detaliści ten wzrost stawek podatku obrotowego uwzględnią w cenach, i w konsekwencji ludzie przy okazji świąt będą musieli wydać więcej pieniędzy.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#JacekTurczyński">Uważam, iż bardzo niebezpieczne konsekwencje może pociągnąć za sobą przyjęcie dwóch elementów zmian podatkowych proponowanych w przedłożeniu, mianowicie zamrożenia progów podatkowych oraz wprowadzenia 50-procentowego progu opodatkowania dochodów rocznych przekraczających 194 mln zł. Zamrożenie progów podatkowych, zamrożenie kwot kosztów uzyskania przychodów i tzw. kwoty wolnej od podatku spowoduje, iż przede wszystkim zostaną w stopniu większym niż obecnie odebrane w formie podatków pieniądze ludziom średnio zamożnym, po prostu zwyczajnym podatnikom.</u>
          <u xml:id="u-83.2" who="#JacekTurczyński">Zamrożenie progów spowoduje, iż nie zostanie uwzględniona inflacja tegoroczna, która sięgnie 50%, i przyszłoroczna, która optymistycznie jest planowana na 40%, i ludzie, którym wzrosną średnio zarobki, będą musieli płacić podatki według starych progów, a zatem będą musieli zapłacić znacznie więcej. To może spowodować efekt tłumienia popytu, bowiem pieniądze, które mogłyby pozostać w rękach obywateli i mogłyby być elementem propopytowym na rynku, zostaną zabrane i ewentualnie oddane w formie redystrybucji budżetu.</u>
          <u xml:id="u-83.3" who="#JacekTurczyński">Dodatkowy próg 50% opodatkowania dochodów przekraczających 194 mln zł wywoła bardzo niekorzystny efekt, jeśli chodzi o inwestowanie. Będzie powodował ucieczkę od inwestowania. Inwestycje w naszych polskich warunkach i tak w zasadzie nie są elementem kosztowym, są dokonywane z dochodów wypracowywanych przez przedsiębiorców. Uważam, że zabranie na rzecz budżetu tych pieniędzy, które mogłyby zostać wykorzystane do ożywienia gospodarczego państwa, nasza gospodarka, zwłaszcza prywatny sektor gospodarki, odbierze bardzo krytycznie. Będzie to rodzić i pogłębiać znane już zresztą powszechnie procesy ucieczki kapitału z Polski. Obawiam się, że może to skłaniać prywatnych przedsiębiorców do schronienia się w podziemiu gospodarczym, w szarej strefie, co byłoby bardzo niedobrym zjawiskiem, anarchizującym i tak już słabą strukturę naszego państwa. Moim zdaniem ten nowy próg opodatkowania zahamuje potrzebny naszej polskiej gospodarce wzrost inwestycji.</u>
          <u xml:id="u-83.4" who="#JacekTurczyński">Myślę, że warto byłoby również powiedzieć słów kilka o tym, w jaki sposób zamrożenie progów podatkowych spowoduje rozłożenie ciężarów podatkowych w społeczeństwie. Bardzo często usłyszeć można, iż te proponowane przez rząd zmiany podatkowe uderzą w najbogatszych. Ja myślę jednak, że jest to pogląd nie do końca prawdziwy. Z szacunkowej analizy tych propozycji rządowych wynika bowiem, że wskutek zamrożenia progów podatkowych największe ciężary poniosą ludzie najbiedniejsi. Spośród 22 mln zatrudnionych mniej więcej 90% płaci obecnie podatek według stawki 20-procentowej, w tym pierwszym progu opodatkowania, zaledwie 10% zatrudnionych osiąga dochody przekraczające 5400 tys. zł miesięcznie. Zamrożenie to spowoduje zatem, że w dochodach państwa wzrośnie udział podatków płaconych przez ludzi o najniższych dochodach, a de facto zmaleje udział tych, których dochody są największe. Można powiedzieć, że im kto mniej zarabia, tym bardziej procentowo wzrośnie płacony przez niego podatek i to podatkowe obciążenie na rzecz państwa. I tak np. podatek płacony przez osoby zarabiające w tym roku średnio 1,5 mln miesięcznie wzrośnie o 46%, natomiast podatek płacony przez osoby zarabiające 4 mln miesięcznie wzrośnie o 35%. Ten mechanizm dotknie przede wszystkim ludzi średnio zamożnych i najmniej zamożnych, którzy będą musieli dużo więcej z tego, co zarobią, oddać państwu.</u>
          <u xml:id="u-83.5" who="#JacekTurczyński">Mam nadzieję, że te propozycje zmian prawa podatkowego zostaną zrewidowane podczas dalszych prac sejmowych nad budżetem. Chciałbym jednak powiedzieć, że uważam te propozycje za złudne. One de facto mogą pogłębić istniejącą recesję, przede wszystkim dlatego że ograniczą popyt i ograniczą inwestycje, które dla przełamania tej recesji są niezbędne.</u>
          <u xml:id="u-83.6" who="#JacekTurczyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym jeszcze podzielić się taką uwagą. Pamiętam, że kiedy rozpatrywaliśmy budżet przedstawiany przez rząd Jana Olszewskiego, przedstawiciele tamtego rządu mówili, iż podatki również trzeba podnieść, ponieważ państwo znalazło się w bardzo ciężkiej sytuacji. Natomiast w dalszej perspektywie, w perspektywie 2–3 lat, jak głoszono wtedy, należy wprowadzić liberalną politykę podatkową, politykę, która będzie pobudzać rozwój przedsiębiorczości. Niestety okazało się, że w ówczesnej sytuacji politycznej tamten rząd mógł zrealizować tylko te swoje bieżące postulaty. Obawiam się, niestety, iż w Polsce stanie się już zwyczajem, że każdy kolejny rząd będzie mówił, że oto jest w trudnej sytuacji, musi podnieść podatki, ponieważ musi ratować bieżącą kondycję finansową państwa, natomiast za jakiś czas, kiedy sytuacja się ustabilizuje, polityka podatkowa zostanie złagodzona. Niestety, jak dotąd, okazuje się, że rządom udaje się zrealizować tylko tę pierwszą część zapowiedzi, i tak się jakoś dziwnie składa, że to, co jest prowizorium, co ma być remedium na bieżące problemy, tzn. podwyższanie podatków, staje się w naszym państwie normą, normą polityki państwa wobec gospodarki. Sądzę, że jest to dla naszego państwa bardzo niebezpieczne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Kazimierza Michała Ujazdowskiego, Konwencja Polska. Następnym mówcą będzie pan poseł Tadeusz Szymańczak, Porozumienie Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#KazimierzMichałUjazdowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Generalne stanowisko Konwencji Polskiej w sprawie budżetu i ustaw okołobudżetowych zaprezentowali panowie posłowie Ireneusz Niewiarowski i Paweł Zalewski. Ja chcę mówić w sprawie szczegółowej, aczkolwiek, w moim przekonaniu, w sprawie ważnej, mianowicie o sytuacji osób, które zdecydowały się indywidualnie ponosić koszty kształcenia własnych dzieci. Chciałbym zaprezentować w tej sprawie stanowisko międzyklubowego Zespołu Poselskiego „Edukacja jutra”. Otóż uważam, iż część wydatków ponoszonych na kształcenie własnych dzieci w szkołach niepaństwowych powinna być w przyszłości odpisywana od podstawy podatku dochodowego od osób fizycznych. Po prostu państwo i prawo nie powinny pozostawać obojętne wobec osób, które przejmują obowiązki standardowo wykonywane przez państwo i które realnie wpływają na zmniejszenie wydatków budżetu państwa, w tym wypadku chodzi o wydatki na rzecz oświaty i edukacji. Wydaje mi się, że trzeba zabiegać o większą klarowność i większą spójność działań rządu. Rząd z jednej strony oświadcza w programie „Dobra i nowoczesna szkoła”, iż szkolnictwo społeczne, przede wszystkim szkolnictwo społeczne, ma być integralną częścią polskiego systemu oświaty, a za tym nie idą żadne realne posunięcia prawno-finansowe. Na pewno nie widać tego ani w budżecie, ani w ustawach okołobudżetowych. Wydaje mi się, że sprawiedliwość wymaga tego, aby rodzice, którzy ponoszą koszty kształcenia dzieci i wpływają przez to na zmniejszenie wydatków budżetu na edukację, mogli korzystać z pewnych ulg podatkowych.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#KazimierzMichałUjazdowski">W chwili obecnej prawo przewiduje możliwość odpisywania od podstawy podatku dochodowego wydatków przeznaczonych na kształcenie dorosłych - i to niekoniecznie związane z uzyskaniem nowych, potrzebnych do przełamania bezrobocia kwalifikacji zawodowych. Nie może być tak, że wydatki na kształcenie dzieci traktowane są gorzej. Przy czym chodzi tutaj o przeciętne czesne, a nie o czesne w szkołach bogatych. Chodzi o to, żeby po prostu z usług szkolnictwa niepaństwowego mogła korzystać większa liczba rodziców i większa liczba dzieci. Dlatego też Zespół Poselski „Edukacja jutra” w trakcie prac na forum komisji budżetowej przedstawi stosowną poprawkę, która będzie polegała na stworzeniu ulgi podatkowej obejmującej wydatki na kształcenie dzieci w szkolnictwie niepaństwowym. Postulat ten poprze klub Konwencji Polskiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu panią wiceminister oświaty Annę Urbanowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#AnnaUrbanowicz">Bardzo króciutko odniosę się do słów pana posła, żeby nie powstało nieporozumienie.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#AnnaUrbanowicz">Dokument, o którym pan mówił, nie jest jeszcze dokumentem rządowym. Jest to projekt, rząd w tej sprawie niczego nie oświadczył. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję pani wiceminister.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Tadeusza Szymańczaka. Następnym mówcą będzie pan poseł Włodzimierz Cimoszewicz, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#TadeuszSzymańczak">Panie Marszałku! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! W nawiązaniu do wystąpienia Włodzimierza Sumary, który zabrał głos w imieniu Parlamentarnego Klubu Porozumienia Ludowego, chcę zwrócić uwagę Wysokiej Izby na dwa szczegółowe problemy, mianowicie na sprawę wprowadzenia opłat wyrównawczych i na nielegalny handel prowadzony na targowiskach przez pseudoturystów z WNP.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#TadeuszSzymańczak">Jeśli chodzi o opłaty wyrównawcze, to NSZZ RI „Solidarność” domagał się ich wprowadzenia już w roku 1989 i domaga się tego do dnia dzisiejszego, ale bezskutecznie. Rząd deklarował rozwiązanie tego problemu do końca tego roku. Pragnę w tym miejscu zwrócić uwagę Wysokiej Izby na fakt, że również umowa o stowarzyszeniu z EWG nakłada na Polskę obowiązek stosowania opłat wyrównawczych, albowiem obydwie strony muszą stosować identyczne instrumenty oddziaływania na własny rynek i rodzimą produkcję. Należy zaznaczyć, że niestosowanie opłat wyrównawczych jest niekorzystne zarówno dla gospodarki, jak i budżetu, ponieważ zgodnie z projektem ustawy o opłatach wyrównawczych miały one stabilizować nasz rynek i zasilić budżet państwa.</u>
          <u xml:id="u-89.2" who="#TadeuszSzymańczak">Nie jest również prawdą, że opłaty wyrównawcze wpłyną na podwyżkę cen artykułów. Poza tym nasi producenci chcą konkurować z innymi, ale na zasadzie równości, trudno bowiem, by ceny naszych artykułów mogły konkurować z cenami artykułów importowanych, skoro artykuły te są subwencjonowane, a ich cena wynika z irracjonalnego kursu walutowego. Fakt ten nie pozostaje również bez wpływu na przekształcenia własnościowe co najmniej z dwóch powodów. Po pierwsze, nasi producenci niejednokrotnie zmuszani są do sprzedaży swoich towarów poniżej kosztów produkcji. Po drugie, następuje destabilizacja rynku i upadek wielu zakładów. Nie wdając się w bardziej szczegółową analizę, żywię nadzieję, że uwagi te w najbliższym czasie zostaną uwzględnione w polityce finansowej państwa.</u>
          <u xml:id="u-89.3" who="#TadeuszSzymańczak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kolejnym, nie mniej ważnym problemem jest nasilający się w ostatnim okresie nielegalny handel uprawiany przez przedstawicieli WNP na naszych targowiskach. Ci handlarze działają w sposób zorganizowany, na naszych targowiskach powstają również takie sytuacje, które zmuszają do interwencji, jak również wywołują nieporozumienia między naszymi kupcami a przedstawicielami WNP. Ostatnio ten handel nasila się. Chcę podać przykład - Biuro Turystyki i Usług „Rusłan”, stowarzyszenie obywateli radzieckich na stałe mieszkających w Polsce, zaprasza swoich rodaków organizując im pobyt, zapewniając przewóz i dowóz na targowiska. Skutki takiej działalności dla budżetu państwa są fatalne. W roku 1991 wywieziono z Polski 1 mld dolarów, co stanowi w przeliczeniu na złotówki 15 bln zł. W ciągu 9 miesięcy tego roku zaś wywieziono 750 mln dolarów, co stanowi 12 bln zł. Należy dołożyć wszelkich starań w celu ukrócenia tego procederu. Chcę zaznaczyć, że poza tym, jeśli chodzi o skutki bezpośrednie dla naszego budżetu, obywatele ci nie płacą ani cła, ani podatku. Do tego musimy dodać straty związane ze zmniejszeniem rodzimej produkcji, co nierozłącznie wiąże się ze zmniejszeniem wpływów do budżetu państwa z tytułu podatków. Za tym idzie wzrost bezrobocia; w chwili obecnej bezrobocie w Polsce dotyka 2,5 mln ludzi. Nie sposób nie dostrzec takich zjawisk społecznych, jak wzrost przestępczości, nielegalny handel bronią.</u>
          <u xml:id="u-89.4" who="#TadeuszSzymańczak">Temat ten poza Klubem Parlamentarnym Porozumienie Ludowe podjęła również Komisja Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Komisja Nadzwyczajna do zbadania wykonania uchwały Sejmu w sprawie przeciwdziałania zjawiskom niegospodarności, nadużyć i korupcji w gospodarce. Zapoznał się z tą sprawą również minister finansów. Trudno jednak bez zastrzeżeń przyjąć jego ocenę tego zjawiska. W liście do przewodniczącego Komisji Stosunków Gospodarczych z Zagranicą pisze: „Rozpatrując bulwersujące opinię społeczną zjawisko napływu wschodnich sąsiadów, trzeba jednak zdawać sobie sprawę, że istniejąca sytuacja nie jest jednoznacznie negatywna. Następuje bowiem znaczny import towarów, i to bardzo tanich (artykuły gospodarstwa domowego, narzędzia, różne surowce, żywność, konfekcja), które cieszą się dużym popytem. Gdyby tak nie było, handel ten bardzo szybko przestałby istnieć i przyjazdy przybyszów ze Wschodu zostałyby w sposób naturalny ograniczone”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#HenrykBąk">Przepraszam, panie pośle, czas upłynął. Proszę kończyć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#TadeuszSzymańczak">W związku z tym, jeżeli pan marszałek pozwoli, na zakończenie chciałbym złożyć w imieniu Parlamentarnego Klubu Porozumienie Ludowe formalny wniosek o natychmiastowe rozwiązanie poruszonych przeze mnie problemów.</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#TadeuszSzymańczak">Chciałbym nawiązać do wypowiedzi pana posła Siedleckiego - sprostować ją - który poruszył sprawę cen minimalnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle!</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#TadeuszSzymańczak">Chcę tylko sprostować wypowiedź...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle, proszę kończyć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#TadeuszSzymańczak">Kończę, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#TadeuszSzymańczak">Stwierdził pan, panie pośle, że ceny minimalne są atrapą. Chcę po raz drugi z tej trybuny powiedzieć - już kiedyś tłumaczyłem to panu posłowi Siedleckiemu - że to od pana posła Siedleckiego zależą ceny minimalne, gdyż jest przewodniczącym rady Agencji Rynku Rolnego i to on wnosił o to, żeby ceny minimalne były niższe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#HenrykBąk">Proszę kończyć, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#TadeuszSzymańczak">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#komentarz">(Poseł Henryk Siedlecki: Panie marszałku, chciałbym sprostować.)</u>
          <u xml:id="u-98.2" who="#HenrykBąk">Chwileczkę, pan chce zgłosić sprostowanie, tak?</u>
          <u xml:id="u-98.3" who="#HenrykBąk">Proszę bardzo, panie pośle, tylko krótko, tak jak było zapowiedziane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#HenrykSiedlecki">Zapewniam pana marszałka, że zgodnie z regulaminem dwie minuty mi wystarczą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#HenrykBąk">Za dużo, panie pośle. Proszę mówić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#HenrykSiedlecki">Panie Marszałku! Przewidywałem, co powie poseł Szymańczak, w związku z tym po prostu odpowiedź przeczytam. W dniu 15 czerwca na posiedzeniu rady Agencji Rynku Rolnego wszyscy przedstawiciele związków rolników, w tym i poseł Szymańczak, głosowali za wprowadzeniem ceny minimalnej na pszenicę w wysokości 135 tys. zł. Natomiast na posiedzeniu rady agencji w lipcu br. przedstawiciele innych związków rzeczywiście proponowali znacznie wyższą cenę na pszenicę, co - moim zdaniem - nie miało szans na akceptację całej rady. By propozycje strony rządowej odrzucić lub przyjąć, zaproponowano właśnie wyższą cenę. Dzięki działaniom moim i części członków agencji, jak również, co chciałbym podkreślić, dzięki przychylności ministra finansów pana Osiatyńskiego i, powiedzmy sobie, po pewnej dyskusji z wicepremierem Goryszewskim, ustalono, że w tegorocznych żniwach będzie obowiązywała cena skupu zboża, w tym pszenicy, w wysokości 175 tys. zł. Nie ja ustalam ceny minimalne, lecz Rada Ministrów. Agencja Rynku Rolnego, przypominam posłowi Szymańczakowi, jest ciałem opiniodawczym dla prezesa Agencji Rynku Rolnego.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Włodzimierza Cimoszewicza, Sojusz Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pan poseł Wojciech Szczęsny Zarzycki, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Wysoki Sejmie! Ustawa budżetowa to nic innego jak przełożenie na język liczb koncepcji polityki gospodarczej i społecznej. Potwierdza to lektura projektu budżetu na przyszły rok. Przedstawiciele rządu często usiłują wywołać wrażenie, że ich propozycje wynikają po prostu z arytmetyki i jako obiektywny rezultat dodawania i odejmowania nie mają alternatywy. Jednocześnie w uzasadnieniu do ustawy budżetowej mówi się wyraźnie o celach polityki społeczno-gospodarczej, jakie przyjęto za jej podstawę, a mianowicie: rozwój sektora prywatnego w gospodarce, pobudzanie koniunktury i ochrona stabilizacji pieniądza. O ile działania antyrecesyjne i antyinflacyjne zasługują oczywiście na rangę priorytetu, o tyle uznanie prywatyzacji za cel nadrzędny jest wyborem ideologicznym, tak samo jak pominięcie problemów wynikających z warunków życia uboższych warstw społecznych czy zagrożeń cywilizacyjnych związanych ze stałym spadkiem nakładów na oświatę, kulturę i naukę.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Wszystkie założenia prognostyczne, na których oparto szacunki dochodów państwa, zostały podane bez dowodu i bez szczegółowego uzasadnienia. Rodzi to oczywiście pytanie o realność całego projektu. Doświadczenia ostatnich trzech lat są pod tym względem jak najgorsze. Musimy więc mieć świadomość tego, że rząd po raz kolejny oczekuje od Sejmu swoistego dowodu wiary, pociągającego za sobą przyjęcie współodpowiedzialności za bardzo prawdopodobne w tych warunkach, kolejne, przyszłe nowelizacje, tradycyjnie sprowadzające się do dalszych cięć zaplanowanych wydatków. Proponuję wyprzedzić ten bieg wydarzeń i niektóre wydatki ograniczyć już teraz. Dotyczyłoby to, niestety, także wydatków Sejmu. Przy planowanym bowiem wzroście cen w granicach 39% i przeciętnym wzroście wydatków budżetu o 27% budżet tzw. jednostek pozarządowych ma być powiększony o ponad 76%. Obejmuje to wzrost wydatków Sejmu o 62% i wydatków prezydenta o 53%. W moim przekonaniu jest to propozycja nie do przyjęcia. Mam oczywiście świadomość tego, że poczynione tu oszczędności nie rozwiążą problemów takich sfer, jak nauka, oświata, kultura i zdrowie, które podlegają szczególnie rygorystycznym ograniczeniom. Przypomnijmy, że w żadnej z tych sfer nie przewiduje się większego niż o 18% wzrostu wydatków. Jednak władza, która w warunkach katastrofy finansowej tak troskliwie dba o swoje rezydencje i uposażenia, to władza, która zapomina o elementarnych wymogach przyzwoitości i solidarności ze społeczeństwem. Sejm powinien zacząć od poważnego ograniczenia swoich wydatków, zyskując w ten sposób moralny tytuł do narzucania innym oszczędności, zwłaszcza że często przekraczają one granice rozsądku. Powinien się do tego przyłączyć prezydent, rezygnując zarówno ze 180 mld zł przeznaczonych na nową rezydencję, jak i godząc się na zmniejszenie pozostałych wydatków. Powinien przyłączyć się do tego Kościół, godząc się na rezygnację z 93 mld zł przeznaczonych na Fundusz Kościelny. Pamiętajmy bowiem, że w tym samym czasie planuje się dopłaty do posiłków w barach mlecznych jedynie w kwocie 50 mld zł, a jest to przecież tak ważne dla bardzo wielu ubogich ludzi. Powinien również przyłączyć się do tego rząd, rezygnując z części ponad 53-procentowego wzrostu wydatków na administrację państwową, w tym 42-procentowego wzrostu wydatków na administrację centralną. Bez tych decyzji nie będziemy mieli prawa spojrzeć ludziom w oczy, ludziom, wobec których zapowiada się wzrost cen elektryczności (o 49%) i ciepła (92%), redukcję rent, emerytur, wyższe podatki nawet dla najbiedniejszych.</u>
          <u xml:id="u-103.2" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Wbrew pozorom, że oszczędności centralnych władz państwowych są tylko gestem, pozyskane w ten sposób środki mogą umożliwić rozwiązanie przynajmniej kilku palących problemów; np. w Funduszu Pracy, oprócz 29 bln zł przeznaczonych na zasiłki dla bezrobotnych, przewidziana jest bardzo skromna kwota 350 mld zł na ich przyuczanie do pracy i przekwalifikowania zawodowe. Sam prezydent, który deklaruje dziś gotowość ograniczania swych dochodów, może podwoić tę sumę. Urząd Ochrony Państwa, który ma otrzymać 528 mld zł na same wynagrodzenia, przyłączając się do prezydenckiego apelu może znacznie wesprzeć np. Polską Akademię Nauk, na której potrzeby przeznaczono obecnie czterokrotnie niższą kwotę w wysokości 124 mld zł. Przesunięcia są więc możliwe tak samo jak zwiększenie dochodów państwa przez bardziej racjonalne konstruowanie systemu podatkowego. Wobec skrajnego zagrożenia warunków życia milionów ludzi państwo ma obowiązek użycia swojej władzy, powinno więc podjąć działania, których efektem będzie zmniejszenie dysproporcji nie tyle dochodowych, ile w zakresie konsumpcji. Należy z jednej strony wprowadzić znacznie szersze ulgi podatkowe, uzasadnione inwestowaniem w rozwój produkcji i tworzenie nowych miejsc pracy, z drugiej zaś jeszcze wyraźniej obciążyć konsumpcję luksusową m.in. przez znacznie wyższe od proponowanego podniesienie górnej stawki podatku dochodowego.</u>
          <u xml:id="u-103.3" who="#WłodzimierzCimoszewicz">To tylko kilka przykładów realnych możliwości zmian w proponowanym budżecie, lecz można wskazać ich znacznie więcej. Problem polega na tym, czy rząd gotów jest podjąć rzetelną dyskusję w poszukiwaniu takich możliwości, czy też tradycyjnie, z uporem godnym lepszej sprawy, będzie bronił każdej liczby i litery zawartej w swoim przedłożeniu. Jeżeli tak się stanie, to przyjmie na siebie pełną odpowiedzialność za sprowokowaną w ten sposób, nieuchronnie nadciągającą na nasz kraj burzę.</u>
          <u xml:id="u-103.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Wojciech Szczęsny Zarzycki, Polskie Stronnictwo Ludowe. Następnym mówcą będzie pan poseł Roman Andrzejewski, nie zrzeszony.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dzisiejsza dyskusja nad projektem budżetu na rok 1993 zbiegła się z kolejną falą chłopskich protestów organizowanych przez rolnicze związki zawodowe, które mimo dzielących je różnic ideologicznych tym razem występują solidarnie. Do wspólnego wystąpienia zmusiły je pogłębiające się od lat problemy recesyjnej zapaści naszego rolnictwa, nie spotykane wręcz wcześniej zubożenie wsi. Wśród postulatów wysuwanych przez Międzyzwiązkowy Komitet Protestacyjny Rolników czołowe miejsce zajmują żądania: ochrony rodzimego rynku żywnościowego, niezwłocznego wprowadzenia opłat wyrównawczych od sprowadzanej do kraju żywności, przekazywania pozyskanych tą drogą środków na restrukturyzację rodzimego rolnictwa i oddłużenie wsi. Wspominam o tym dlatego, że ja sam, obok innych moich kolegów z Polskiego Stronnictwa Ludowego, zgodnie z programem naszej partii zarówno poprzedniej, jak i obecnej kadencji problemy te podejmowałem i podejmuję. 23 lutego ub. r., tj. prawie dwa lata temu, z mojej inicjatywy Sejm uchwałą zobowiązał rząd do natychmiastowego wprowadzenia ochrony rodzimego rynku rolnego poprzez stosowanie ceł antydumpingowych, antysubwencyjnych i opłat wyrównawczych, do dnia dzisiejszego jednak to zobowiązanie nie zostało zrealizowane. W bieżącym roku zaproponowałem, by środki pieniężne uzyskane z ceł i opłat wyrównawczych od artykułów rolnych przeznaczyć do dyspozycji resortu rolnictwa jako dodatkowe źródło finansowania interwencyjnej polityki rolnej państwa. Byłem jednak wtedy osamotniony, niewielu bowiem posłów, poza kolegami klubowymi, poparło moją propozycję. Mógłbym jednak powiedzieć, że w ostatnim czasie szczęście uśmiechnęło się do prezentowanych przeze mnie zagadnień. Oto bowiem w programie rządowym pod szumnym tytułem „Szanse dla wsi i rolnictwa” czytamy m.in.: Rząd dostrzega konieczność prowadzenia prac nad rozwiązaniami chroniącymi rynek wewnętrzny oraz interesy polskiego rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Szczególnie ważnym instrumentem regulującym import i wiążącym poziom cen artykułów importowanych z cenami krajowymi powinny być opłaty wyrównawcze. Stanowiłyby one również dodatkowe źródło finansowania interwencyjnej polityki rolnej państwa. - Radość moja była ogromna tym bardziej, że podano konkretne terminy realizacji, a kiedy jeszcze zaprzyjaźniona partia chłopska Porozumienie Ludowe z powagą swego kongresu uznała ten program za własny, byłem gotów przypuszczać, że w końcu słowo stanie się ciałem i z uporem pilotowane przez Polskie Stronnictwo Ludowe problemy doczekają się rządowego zrozumienia, a może nawet rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dyskutowana dziś przez nas ustawa budżetowa również nawiązuje do realizacji tego programu, czyli pozornie wszystko jest w porządku. Rzecz jednak w tym, że wielokrotna lektura projektu ustawy budżetowej wyraźnie ukazuje zupełny brak korelacji pomiędzy wynikającymi z tego dokumentu zadaniami a finansowym zabezpieczeniem ich realizacji. Przyszło kolejne rozczarowanie. Planuje się na 1993 r. nominalny wzrost wydatków na rolnictwo i gospodarkę żywnościową o 32%. Jeśli jednak uwzględni się przewidywany wzrost cen towarów i usług na poziomie 39%, to realna wielkość wydatków ulegnie zmniejszeniu, a przecież wszyscy wiemy, jak katastrofalna była tegoroczna susza i że z jej powodu zebraliśmy o około 15 mln ton jednostek zbożowych mniej niż w poprzednim roku. Rolnicy ponieśli wielkie straty. Brakuje im pieniędzy na zakup najpotrzebniejszych środków do produkcji. Nie poprawią swoich dochodów dzięki produkcji trzody, choć była ona jeszcze niedawno rekordowo wysoka, ale teraz gwałtownie zmniejszyła się opłacalność tuczu trzody chlewnej.</u>
          <u xml:id="u-105.2" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">Wobec tej sytuacji musi budzić zdziwienie to, iż na pomoc w spłacie odsetek od kredytów suszowych zamierza się przeznaczyć tylko 1608 mld zł. Obiecane dopłaty do paliwa, w kwocie około 1,5 bln zł, tylko w niewielkim stopniu zrekompensują wzrost kosztów produkcji. Będą wypłacane, niestety, z dużym poślizgiem, w drugim miesiącu po upływie kwartału, którego dotyczą. Rolnik znów będzie czekał na to, co mu władza łaskawie „kapnie”. A przecież roboty polowe muszą być wykonane w terminie. Nikt nie bierze też pod uwagę, że w rejonach bardziej oddalonych od centrów przemysłowych środki produkcji są o wiele droższe, a produkty rolne znacznie tańsze. Dotacje do nawozów wapniowych i wapniowo-magnezowych proponuje się zwiększyć o 27,5%, jakby zapominając, że już przy nowelizacji tegorocznego budżetu zostały obcięte. Jednocześnie kontynuuje się dziki import artykułów rolnych (np. bydło, trzoda, jaja), na którym dorabia się mała grupa nie zawsze uczciwych ludzi, tracą zaś producenci rolni, bo spadły ceny skupu, oraz konsumenci, gdyż mimo to ceny detaliczne żywności nie maleją. Przykłady tego typu mnożyli moi koledzy, więc już nie chcę ich powtarzać.</u>
          <u xml:id="u-105.3" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">Chciałbym jednak kolejny raz uzmysłowić wszystkim tym, do których to ciągle nie dociera, że nie kontrolowany import, a szczególnie import artykułów pochodzenia rolnego, to w konsekwencji import bezrobocia, na którego ograniczenie brak nam środków budżetowych, czego dowodzi przedłożony projekt ustawy wraz z uzasadnieniem.</u>
          <u xml:id="u-105.4" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">Na zakończenie chciałbym zgłosić wniosek formalny, związany z realizacją programu rządowego, aby środki finansowe z ceł antydumpingowych i antysubwencyjnych i opłat wyrównawczych przekazywać na odrębny tytuł do dyspozycji resortu rolnictwa, jako jedno ze źródeł interwencyjnej polityki rolnej państwa. Swoją drogą, ciekawi mnie ogromnie, jaka jeszcze partia musi przyjąć wylansowany przez Polskie Stronnictwo Ludowe program, w tym rolny zawarty m.in. w „Szansach dla wsi i rolnictwa”, za swój, aby mógł być w końcu zrealizowany i znalazł odbicie w budżecie.</u>
          <u xml:id="u-105.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Romana Andrzejewskiego, Konwencja Polska. Następnym mówcą będzie pani poseł Krystyna Łybacka, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#RomanAndrzejewski">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Przysłuchując się dzisiejszej dyskusji odnosi się wrażenie, jakby powiedziano już wszystko. Z tego powodu Wysoka Izba pozwoli, że w swojej wypowiedzi skoncentruję się na kilku uwagach natury ogólnej, wszakże natury okołobudżetowej. Otóż analizując obrady naszego Sejmu poczyniłem kilka obserwacji. Na jedną z tych obserwacji chciałbym dzisiaj zwrócić uwagę Wysokiej Izby. Zauważyłem mianowicie, że istnieje wśród nas grupa posłów, do których ośmielam się również siebie zaliczyć, którzy, gdy są dyskutowane przez Sejm projekty ustaw regulujące dziedziny życia publicznego, na których funkcjonowaniu się nie znają, wówczas starają się w takiej debacie czynnie nie uczestniczyć. Szkoda, że tej grupy posłów nie powiększyli niektórzy zabierający głos w dzisiejszej debacie. Temat bowiem związany z projektem budżetu państwa należy niewątpliwie do bardzo trudnych, zaś osoby, które chciałyby kompetentnie analizować to zagadnienie, winny legitymować się nieczęsto spotykanymi umiejętnościami, po prostu umiejętnością myślenia globalnego i syntetycznego. Winniśmy mieć przecież świadomość, że debata nad projektem budżetu państwa w istocie swej jest debatą nad strategią rozwoju państwa, a to już jest temat dla filozofów. Przy czym nie chciałbym być posądzony o to, że do dyskutowania nad tym tematem upoważnieni są w moim przekonaniu tylko ludzie z wysokimi cenzusami naukowymi. Nie, bowiem - poza ludźmi z takim interdyscyplinarnym wykształceniem - najliczniejsze zastępy tego typu filozofów dostrzegam często wśród chłopów, którzy od rana do wieczora, i to przez cały rok, muszą zwracać uwagę na związek przyczynowo-skutkowy każdej swojej decyzji. Dlatego też „podziwiam”, wszakże przyznaję, że w nie najlepszym tego słowa znaczeniu, odwagę niektórych pań i panów posłów, którzy z taką lekkomyślnością i pewnością wypowiadają się o tak złożonej materii, jaką jest budżet. Mówię to dlatego, że dla tego typu debaty prawdziwym nieszczęściem jest, jeśli osoby w niej się wypowiadające myślą tylko o jednym wąskim fragmencie życia państwa, i to w zupełnej izolacji od całokształtu problematyki rozwoju kraju.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#RomanAndrzejewski">Wszakże dla tej debaty nie to nieszczęście jest najgroźniejsze, bowiem dramatycznym nieporozumieniem jest, że niektórzy posłowie wykorzystują tę dyskusję dla demagogicznego, moim zdaniem, zaprezentowania swojej partii jako obrończyni uciskanych i biednych obywateli przed niezbyt mądrym rządem, który dodatkowo ich permanentnie okrada. W moim przekonaniu, działania takie nie tylko ośmieszają Sejm, ale w istocie swej godzą w państwo. Nie wolno wykorzystywać dramatu socjalnego ludzi dla politycznego zaistnienia określonej partii. Postępowanie to jest nie tylko prymitywne, ale, co ważniejsze, po prostu niemoralne. W sumie: debatą tą wcaleśmy rządowi nie pomogli, mimo że jest to naszą powinnością - powinnością także wtedy, gdy określamy się jako opozycja. Na miłość Boską, poseł nie może być przecież w opozycji wobec racji stanu państwa. Takim ewidentnym dowodem wręcz programowego skłócenia niektórych posłów z racją stanu państwa był wczorajszy chichot części posłów w odpowiedzi na elementarne pytanie pana posła Korwin-Mikke: A skąd rząd ma wziąć pieniądze na umorzenie kredytów mieszkaniowych? Jestem zdania, że zmuszanie przez niektórych posłów rządu do podejmowania działań, na realizację których nie ma pieniędzy, nie jest tylko uchybieniem regulaminowym. Przecież na takie działania nie może sobie pozwolić nawet kierowniczka przedszkola wobec swej księgowej. W moim przekonaniu jest to nakłanianie rządu do zwykłego przestępstwa.</u>
          <u xml:id="u-107.2" who="#RomanAndrzejewski">Na koniec chciałbym się odnieść do faktu częstego wypominania przez niektórych posłów, co miało miejsce także dzisiaj, płci pani premier Hannie Suchockiej. Otóż chciałbym posłużyć się tutaj poglądem mojej żony, która niegdyś wobec grupy moich kolegów, co prawda bardzo inteligentnych, ale, niestety, nie obdarzonych łaską skromności, wyraziła następujące zdanie: „Jeśli kobieta osiąga w życiu publicznym tę samą pozycję co mężczyzna, to oznacza, że musiała być od niego dziesięć razy sprawniejsza”.</u>
          <u xml:id="u-107.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-107.4" who="#RomanAndrzejewski"> Z poglądem tym się w pełni zgadzam i sądzę, że fakt, iż na czele naszego rządu stoi kobieta, a w dodatku Wielkopolanka, dobrze winien wróżyć Polsce.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu panią poseł Krystynę Łybacką, Sojusz Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pan poseł Paweł Andrzej Musioł, nie zrzeszony.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#KrystynaŁybacka">Panie Marszałku! Pani Premier! Wysoka Izbo! Zanim zabiorę głos w tej debacie, chcę powiedzieć, że ostatnie stwierdzenie mojego przedmówcy przyjmuję z entuzjazmem.</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#KrystynaŁybacka">Prawidłowością polskiej sceny politycznej staje się ostatnio, niestety, rozbieżność między słowem a czynem. Ustawa budżetowa na rok 1993 w działach dotyczących edukacji i nauki jest tego wymownym przykładem. Na str. 18 uzasadnienia ustawy budżetowej czytamy bowiem, że podstawą określenia proporcji budżetu państwa na rok 1993 są przyjęte przez Sejm założenia polityki społeczno-gospodarczej. Być może, Wysoka Izbo, autorzy projektu mają na myśli jakieś nowe, nie znane nam założenia, bowiem jeśli chodzi o edukację i naukę, projekt ten niewiele ma wspólnego z założeniami przyjętymi przez Wysoką Izbę 17 października br. W przyjętych założeniach zapisano - pozwólcie państwo, że raz jeszcze zacytuję, bo to bardzo piękne słowa: „Traktowanie edukacji jako swoistej inwestycji o odroczonym efekcie powoduje, że rząd otaczać będzie tę dziedzinę sfery społecznej szczególną ochroną”.</u>
          <u xml:id="u-109.2" who="#KrystynaŁybacka">Taki zapis zgodny był z oczekiwaniami społeczeństwa. W październikowym sondażu CBOS aż 30% respondentów opowiedziało się za zdecydowanym zwiększeniem dotacji na oświatę, a tylko 1% opowiadał się za zwiększeniem wydatków na administrację państwową. Te wyniki sondażu dowodzą także, że już nie tylko nauczyciele, ale także i społeczeństwo dostrzega, jakie niebezpieczeństwo tkwi w degradacji procesu edukacji. Tymczasem rząd postanowił owo powszechne przyzwolenie dla oświaty wykorzystać nader oryginalnie. Otóż doszedł do wniosku, że sam zostanie nauczycielem. Wysoki Sejmie, ten projekt ustawy budżetowej uczy bowiem, że nigdy nie jest tak źle, by nie mogło być jeszcze gorzej. Spadek procentowego udziału oświaty w budżecie państwa z 12,8% w roku 1990 do 11,6% w roku 1991 i 10,1% w roku bieżącym wywołał, jak państwo pamiętacie, liczne protesty i żałobne marsze nauczycieli. Wobec tego na przyszły rok przewiduje się w tym dziale 8,9% ogółu wydatków państwa.</u>
          <u xml:id="u-109.3" who="#KrystynaŁybacka">Tak planowany budżet jest nierealny i nie może być wykonany. Urzeczywistnienie tego budżetu w tym dziale mogłoby nastąpić jedynie przy jednym założeniu: że ze względu na brak środków finansowych czasowo zawiesi się funkcjonowanie systemu oświatowego w Polsce. O taki obłęd jednak nie podejrzewam nawet autorów tego projektu.</u>
          <u xml:id="u-109.4" who="#KrystynaŁybacka">Wysoka Izbo! O tym, że ograniczenie edukacji narodowej podcina niepodległy byt państwa, mówiłam z tej trybuny już wielokrotnie. Pozwólcie państwo, że dzisiaj zaprezentuję najbliższe zagrożenia.</u>
          <u xml:id="u-109.5" who="#KrystynaŁybacka">Otóż szczupłe środki dla oświaty nie pozwalają na podjęcie koniecznych ze względu na stan rynku pracy - lub raczej stan rynku bezrobocia - zmian systemowych. Ograniczenie wydatków w tym dziale powiększy społeczne koszty bezrobocia w Polsce nie tylko w 1993 r., ale i w wielu latach następnych. Niedoinwestowanie systemu edukacji może zatem okazać się bardzo kosztowną oszczędnością.</u>
          <u xml:id="u-109.6" who="#KrystynaŁybacka">W podobnej sytuacji znajduje się szkolnictwo wyższe. Wydatki w tym dziale stanowiły w 1990 r. 3,4%, w 1991 — 2,7%, a w roku bieżącym - 2,6% ogółu wydatków państwa. W roku przyszłym przewiduje się dla szkolnictwa wyższego, zgodnie z tendencją, 2,3% ogółu wydatków budżetowych. Oznacza to negatywne konsekwencje dla gospodarki i rozwoju społeczeństwa na wiele lat. Nasz obecny, bardzo niski wskaźnik scholaryzacji, przy jednocześnie rosnącej fali emigracji młodej inteligencji, stanowi poważne zagrożenie cywilizacyjne dla Polski. Tyle mówi się z tej trybuny o odpowiedzialności za minione lata - czy nie obawiacie się państwo, że historia nie wybaczy wam nigdy przyjęcia takiej polityki edukacyjnej?</u>
          <u xml:id="u-109.7" who="#KrystynaŁybacka">Tak samo pytanie to brzmi w odniesieniu do nauki. W latach 1989–1991 produkt krajowy brutto zmniejszył się o 18,5%, a nakłady na naukę w tym samym okresie spadły o 64%. Największy spadek nakładów nastąpił w latach 1990–1991, kiedy to udział nauki w produkcie krajowym brutto spadł z 1,1% do 0,6%. Na przyszły rok przewiduje się 0,56%. Nic zatem dziwnego, że w programie działań dostosowujących polską gospodarkę do wymagań Układu Europejskiego próżno szukać zadań dla Ministerstwa Edukacji Narodowej czy Komitetu Badań Naukowych. Państwa Wspólnoty Europejskiej już dawno zrozumiały, że badania naukowe są centralnym składnikiem rozwoju ekonomicznego i czynnikiem dynamizującym gospodarkę, i tak właśnie realizują swoją politykę naukową. We Francji np. w tym roku przy 3-procentowym wzroście budżetu, wzrost nakładów na naukę wynosi aż 7%.</u>
          <u xml:id="u-109.8" who="#KrystynaŁybacka">Pan minister Osiatyński przedstawiając wczoraj Wysokiej Izbie założenia ustawy budżetowej na przyszły rok stwierdził, że po raz pierwszy od kilku lat może oznajmić, iż spodziewany jest wzrost produktu krajowego. Jak zatem w świetle tego oświadczenia rozumieć spadek wszystkich wskaźników w dziale dotyczącym edukacji i nauki? Otóż, Wysoka Izbo, wyjaśnienie może być tylko jedno: po raz kolejny polski rząd postanowił zadziwić świat. Nikt nie zaprzeczy, że najbardziej skutecznym środkiem zwalczenia migreny jest amputacja głowy, nie jest to jednak metoda stosowana powszechnie. Tymczasem nasz rząd umyślił sobie, że uzdrowi naszą chorą polską gospodarkę obcinając jej głowę. Stanowczo protestuję przeciwko takiej metodzie i wobec tego wnoszę o odrzucenie ustawy budżetowej w działach: 81, 77 i 79, a więc w działach, które dotyczą edukacji i nauki, a jednocześnie bardzo kompromitują tę ustawę.</u>
          <u xml:id="u-109.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Paweł Andrzej Musioł, nie zrzeszony. Następnym mówcą będzie pan poseł Marian Starownik, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#PawełAndrzejMusioł">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Z uporem godnym lepszej sprawy przystąpię do omówienia wąskiego zakresu przedstawionego przez rząd pani premier Hanny Suchockiej projektu ustawy budżetowej na 1993 r.</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#PawełAndrzejMusioł">Dokładnie rok temu w okresie adwentu wołałem z tej mównicy: „Nie wychodźmy stąd, dopóki nie stworzymy nowego, dobrego rządu” i dalej powiedziałem: „Niech społeczeństwo uwierzy, że Polska mądrym Sejmem stoi”. I co? I nic. Mamy już kolejny, drugi rząd III Rzeczypospolitej, a Sejm dalej walczy na słowa, odbywają się personalne przepychanki, choć społeczeństwo w dużej części piszczy z głodu.</u>
          <u xml:id="u-111.2" who="#PawełAndrzejMusioł">Wysoki Sejmie! Wielki Polak, Prymas Tysiąclecia, świętej pamięci Stefan kardynał Wyszyński z ogromną troską o nasz naród mówił w okresie politycznego przesilenia: „Może za płytko oraliśmy, może trzeba jeszcze przyłożyć ręce do pługa i powiedzieć całemu narodowi i sobie: nie idzie o to, aby wymieniać ludzi, tylko o to, aby się ludzie odmienili, aby byli inni. Musicie się nawrócić, musicie się odmienić, bo inaczej rozsypiecie się, zmarnujecie, zlikwidują was. Sumienie trzeba obudzić, bo jeśli sumienie się nie odmieni, to nawet najlepsze instytucje nie utrzymają się i nie dają ducha narodowi”.</u>
          <u xml:id="u-111.3" who="#PawełAndrzejMusioł">Jakże aktualne pozostają te słowa dzisiaj.</u>
          <u xml:id="u-111.4" who="#PawełAndrzejMusioł">Panie Marszałku! Pani Premier! Panie i Panowie Posłowie! Moje wystąpienia sejmowe zawsze zawierają takie refleksje i sądzę, że nie ujmują one godności Wysokiej Izby. Jestem posłem nie zrzeszonym, posłem ziemi śląskiej, która, jak to już w tej Izbie powiedziałem, nieuchronnie powoli umiera. Czy w tej sprawie rząd ma jakieś konkretne rozwiązanie? W projekcie ustawy budżetowej nic na ten temat nie przeczytałem. A przecież w każdym swoim przemówieniu sejmowym sygnalizuję i ostrzegam: Ten problem musi być rozwiązany natychmiast! Abym był dobrze zrozumiany, bo przecież od tych słów zacząłem: „z uporem godnym...” - właśnie ten upór dotyczy organizowania robót publicznych!</u>
          <u xml:id="u-111.5" who="#PawełAndrzejMusioł">Wielce czcigodny panie pośle, ministrze pracy i polityki socjalnej, panie Jacku Kuroniu! (Obiecał mi, że będzie słuchał. Nie ma go, ale myślę, że słyszy.) Czy wreszcie pański resort zrozumie, że problem robót publicznych, to jest droga do rozwiązania bezrobocia? Cóż to znaczy, że wydatki na roboty publiczne według zapisu w projekcie ustawy budżetowej wynoszą 1,2 bln zł, tj. o 531,6% więcej niż w 1992 r.? Jakież to porównanie, skoro nikt nie wie, jak te roboty publiczne zorganizować, a w budżecie nie są przecież istotne liczby, lecz odniesienie tych środków do konkretnych rozwiązań w tym zakresie. Czytając uważnie dostarczone posłankom i posłom opinie Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu o projekcie ustawy budżetowej, nie znalazłem słowa na temat robót publicznych. Skoro uczeni nie poruszyli problemu, po raz kolejny przedstawiam rozwiązania w najprostszej formie.</u>
          <u xml:id="u-111.6" who="#PawełAndrzejMusioł">Po pierwsze, należy zobowiązać gminy do przedstawienia niezbędnych do wykonania zadań w zakresie robót publicznych.</u>
          <u xml:id="u-111.7" who="#PawełAndrzejMusioł">Po drugie, nie wolno dzielić pieniędzy centralnie, trzeba pozostawić je w gestii samorządów, konsekwentnie rozliczając przy tym każdy grosz.</u>
          <u xml:id="u-111.8" who="#PawełAndrzejMusioł">Po trzecie, każdego tzw. bezrobotnego należy zobowiązać do codziennego meldowania się w punkcie zorganizowanych uprzednio robót publicznych w celu odpracowania zasiłku dla bezrobotnych, a należność za pracę przewyższającą wartość jego zasiłku uczciwie i rzetelnie wypłacić. Czy to jest tak wielka filozofia? Panie ministrze, najprościej byłoby wprowadzić to w życie, serdecznie o to proszę. Czy to wymaga naukowych opracowań? Nie sądzę. Te drzwi już dawno otwarto - zwłaszcza na Śląsku, bo w II Rzeczypospolitej - a więc nie wyważam ich i nie odkrywam Ameryki, chociaż właśnie w Ameryce nowy jej prezydent, Clinton, będzie zaczynał urzędowanie od wprowadzenia robót publicznych, i to w najbogatszym państwie świata.</u>
          <u xml:id="u-111.9" who="#PawełAndrzejMusioł">Panie Marszałku! Pani Premier! Wysoki Sejmie! Cóż może pojedynczy poseł - wołać? Mniej słów, więcej czynów, bo czasu niewiele. Kończąc swoje wystąpienie, chcę powiedzieć, że służę swoją skromną osobą w rozwiązywaniu problemów budżetu państwa na 1993 r. w czasie prac komisji sejmowych. Będę głosował za przekazaniem projektu ustawy budżetowej do komisji.</u>
          <u xml:id="u-111.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Mariana Starownika, Polskie Stronnictwo Ludowe. Następnym mówcą będzie pani poseł Wanda Sokołowska, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#MarianStarownik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Gdy odnosimy się do założeń budżetowych, nasuwa się opinia, że mamy tu do czynienia nie tyle z dokumentem dotyczącym finansów państwa w przyszłym roku, ile raczej z założeniami w sprawie kolejnego odbierania resztek tego, co pozostało jeszcze ludziom, oraz z wykoncypowaniem dalszych obciążeń przedsiębiorstw i osób fizycznych podatkami. Mówiąc wprost, wpływy do budżetu mają się zwiększyć wskutek zwiększenia podatków i poprawy ich ściągania. Jeśli jest to metoda na zrealizowanie przyszłorocznego budżetu, to powiedzmy sobie, że jest to droga donikąd. Powiedzmy też, że nie wpłynie do budżetu 433,5 bln zł, gdyż rząd powinien być świadomy, że wspomniane praktyki były już podejmowane w innych państwach, ale kończyły się najczęściej fiaskiem. Toteż nie widzę powodów i przesłanek, dla których miałoby to udać się u nas. Bardzo dobrze, że zostaną wzmocnione służby celne i podatkowe, ale może się okazać, iż nie będą miały co zbierać.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#MarianStarownik">Nie jestem ekonomistą, ale w tym wypadku niekoniecznie trzeba nim być, by wiedzieć, że zwiększanie dochodów budżetowych uzyskuje się poprzez nakręcanie koniunktury, a koniunkturę nakręca się za pomocą popytu i inwestycji. Zabierając natomiast pieniądze przeciętnie zarabiającym, ogranicza się popyt, a zabierając je nieco zamożniejszym, ogranicza się inwestycje. Jak więc to pogodzić z programowymi założeniami polityki rządu - mówię o wzroście dochodu narodowego i przerwaniu recesji - skoro założenia budżetowe idą w zupełnie innym kierunku?</u>
          <u xml:id="u-113.2" who="#MarianStarownik">Aby rząd i społeczeństwo mogły funkcjonować, konieczne jest uchwalenie budżetu, lecz nie tylko od budżetu państwa uzależnione są losy naszych obywateli i całego kraju. Niemniej ważne są budżety gmin, często przy tym powiązane z budżetem centralnym i ogólnymi założeniami polityki państwa. Dziś wiele samorządów stoi przed dylematem, jak sklecić swój budżet, by przetrwać 1993 r., nie mówiąc już o prowadzeniu przez nie jakichkolwiek inwestycji, a więc i rozwoju jednostek samorządowych. Od dwóch lat rząd lansuje obciążanie samorządów gmin dodatkowymi zadaniami, lecz nie zapewnia środków finansowych na te cele. Oczywiście proces ten odbywa się nie bez przyzwolenia Wysokiej Izby, ale trzeba wiedzieć, że taka polityka jest na dłuższą metę zgubna nie tylko dla samorządów, lecz także dla całego kraju. Nie znaczy to, że samorządy nie chcą pomagać czy przejmować tych zadań, ale chyba jest logiczne, że jeśli jakieś zadanie przestaje być objęte gestią rządu, to są uwalniane pewne fundusze, które należałoby przekazywać samorządom wraz z zadaniami. Tymczasem dzieje się wręcz odwrotnie: zadań przybywa, a dotacje i subwencje są systematycznie zmniejszane. Nie rozszerza się też udziału gmin w podatkach, które pobiera państwo, lecz wzorem rządu proponuje się podnoszenie podatków lokalnych, które i tak są wysokie - upadające firmy nie są w stanie ich płacić. W omawianych założeniach budżetowych - w dziale subwencje dla gmin - przewiduje się wprawdzie wzrost nakładów o kwotę 4 bln zł, tylko trzeba wiedzieć, że ponad 60% tych środków trafi do kilku gmin, które przejęły oświatę. Te środki nie zasilą budżetów gmin jak w wypadku tzw. subwencji ogólnej czy wyrównawczej, a więc realnie stopa subwencji ulegnie zmniejszeniu - w gminach wiejskich, które klepią dzisiaj największą biedę, subwencja realnie zmniejszy się w niektórych wypadkach o ponad 50%. Podam tu pewne dane z projektu ustawy budżetowej. Planuje się subwencje dla gmin w wysokości 11745 mld zł, z tego na oświatę przeznacza się 6205 mld zł i 1 bln na rezerwę. W rzeczywistości pozostaje do podziału 4095 mld zł, tyle co w roku bieżącym. Jak wynika z przytoczonych liczb, jest to zwykły kamuflaż - subwencja niby wzrasta, ale w rzeczywistości, uwzględniając stopę inflacji, maleje o ok. 35%. Ta propozycja jest nie do przyjęcia. Proszę więc, by komisje sejmowe i Ministerstwo Finansów skorygowały to wyraźne niedopatrzenie.</u>
          <u xml:id="u-113.3" who="#MarianStarownik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Obserwuję już od 3 lat, jak rząd, szukając oszczędności, systematycznie „obcina” środki przeznaczane dla działu kultura fizyczna i sport. Szczególnie jaskrawo uwidoczniło się to w budżecie 1991 r., w którym w stosunku do roku 1990 zmniejszono o 50% środki kierowane do tego działu. Pomijając już fakt, że w projektowanym budżecie przewiduje się wzrost tylko o 18% - a trzeba pamiętać, że ten wzrost odnosi się do zaniżonego progu wyjściowego z 1991 r. - widać w sposób jaskrawy, jak traktujemy sport i turystykę. Nie będę mówił w tym miejscu o znaczeniu kultury fizycznej dla zdrowia i rozwoju młodego pokolenia, gdyż temu tematowi poświęcimy więcej czasu przy omawianiu ustawy o kulturze fizycznej. Pomijając już aspekty zdrowotne, trzeba wiedzieć, że sport to jedna z ważniejszych dziedzin budowania prestiżu i pozycji państwa i społeczeństwa na arenie międzynarodowej, co udowodniła ostatnia olimpiada. Podobnie turystyka. Jakoś nie potrafimy dostrzec, że jest to dziedzina, która - odpowiednio „przesterowana” - może w bardzo krótkim czasie przynieść poważne wpływy do budżetu państwa. Na świecie jest to trzecia dziedzina gospodarki, jeśli chodzi o uzyskiwanie dochodów. Nawet w Polsce z roku na rok wzrastają dochody z tego tytułu, mimo że niewiele inwestujemy. Podam dla przykładu, że w roku 1990 dochody wyniosły 1 mld dolarów USA, w 1991 — 2,8 mld dolarów, natomiast planuje się, że w roku 1992 osiągną ok. 4 mld dolarów. Oceńcie państwo sami, czy warto inwestować w tę gałąź gospodarki czy też nie. Uważam, że warto, gdyż, jak widać, zainwestowane środki mogą się bardzo szybko zwrócić.</u>
          <u xml:id="u-113.4" who="#MarianStarownik">Na zakończenie jeszcze jedna kwestia. Przeczytałem, że w budżecie na 1993 r. planuje się wydatkować kwotę 16 mld zł na finansowanie Związku Ochotniczych Straży Pożarnych, organizacji, która skupia w swoich szeregach ponad 600 tys. strażaków. Chyba nie muszę nikogo przekonywać do osiągnięć tej organizacji i przejawianej ofiarności w działaniu. Taką kwotą po prostu podrywamy prestiż strażaków - ochotników, nie stwarzamy im możliwości działania. Proponuję więc zwiększenie wydatków budżetu na Związek Ochotniczych Straży Pożarnych do sumy 50 mld zł z przeznaczeniem na konkretne zadania i poprawę stanu ochrony przeciwpożarowej. Sądzę, że i tak nie jest to zawyżona kwota.</u>
          <u xml:id="u-113.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu panią poseł Wandę Sokołowską, Sojusz Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pan poseł Henryk Wujec, Unia Demokratyczna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#WandaSokołowska">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chciałabym w ramach debaty budżetowej ustosunkować się tylko do jednego projektu ustawy - do zawartego w druku nr 608 projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw dotyczących zaopatrzenia emerytalnego. Otóż moja klubowa koleżanka, pani poseł Anna Bańkowska, w dniu 26 listopada tego roku w debacie dotyczącej ustawy o waloryzacji emerytur i rent powiedziała, że emerytury stają się nieomal dyżurną sprawą obecnej kadencji Sejmu. I tak rzeczywiście jest, bowiem poziom życia emeryta i rencisty jest zawsze papierkiem lakmusowym do badania nastrojów społecznych, zwłaszcza jeżeli ludzie ci stanowią dużą, bo ponad 7-milionową, grupę społeczną i nie chcą zgodzić się ze stanowiskiem rządu, które sprowadza się do tego, że ograniczanie wzrostu świadczeń ma być panaceum na krach finansów publicznych. Taki właśnie charakter ma rządowa propozycja obniżenia bazowej kwoty waloryzacji emerytur i rent do 91% przeciętnego wynagrodzenia z kwartału poprzedzającego... Czy państwo mogliby mi nie przeszkadzać?...</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Przepraszam.)</u>
          <u xml:id="u-115.2" who="#WandaSokołowska">... poprzedzającego termin waloryzacji. Taki sposób waloryzacji ma przynieść w 1993 r. zmniejszenie ogólnej, przewidzianej na owe świadczenia kwoty o 23 bln zł. Oznacza to, że o tyle właśnie zmaleją dochody emerytów i rencistów, i niech mi pan minister Kuroń nie tłumaczy, że stracą ci, którzy mają wysokie świadczenia, a ochroni się tych, których świadczenia są najniższe. Okradamy bowiem równo i jednych, i drugich. Jednym bowiem - tym z dość wysokimi świadczeniami - odbieramy to, co przez lata swojej pracy odłożyli na emeryturę, drugim zaś - tym ze świadczeniami niskimi - odbieramy poczucie bezpieczeństwa, bo do dziś nie wiedzą (podobnie zresztą jak i my, posłowie), czy to, co otrzymują, starczy im na najzwyklejszą wegetację, czy też spowoduje ich śmierć.</u>
          <u xml:id="u-115.3" who="#WandaSokołowska">Najbardziej dramatyczne w przekonaniu tych ludzi jest to, że oni naprawdę uważają, iż kolejne zmniejszenie świadczeń ma służyć jedynie ich biologicznej i psychicznej śmierci. Czy taki los zapewniały emerytom i rencistom uzgodnienia zawarte przy „okrągłym stole”? Wtedy szermowało się takimi pojęciami, jak: godne życie, zasłużona emerytura. I cóż z tego dziś pozostało? Chyba tylko emerytura, za którą trudno wyżyć, ale i umrzeć się nie da. Dlatego zdecydowanie sprzeciwiam się obniżaniu bazowej kwoty waloryzacji emerytur i rent, zwłaszcza że - jak wynika z projektu budżetu na 1993 r. - nie będzie środków finansowych na wspomaganie z pomocy społecznej całych zubożałych środowisk emeryckich. Gdyby jednak proponowana przez rząd metoda waloryzacji znalazła uznanie w Sejmie, powtórzę dziś wniosek zgłoszony przez mój klub w dniu 16 października br., aby granice świadczeń emerytalno-rentowych, do których obowiązywałaby pełna waloryzacja (czyli 100% kwoty bazowej), ustalić na 1500 tys. zł.</u>
          <u xml:id="u-115.4" who="#WandaSokołowska">I na koniec, jeśli Wysoka Izba pozwoli, jednym zdaniem ustosunkuję się do projektu ustawy o kształtowaniu środków na wynagrodzenia w sferze budżetowej w 1993 r. (druk nr 607). Otóż mam chyba niezły pomysł na zmniejszenie trudności finansowych w resorcie edukacji. Żeby nie zwalniać nauczycieli, nie obniżać i tak już niskich ich uposażeń, proponuję przedłużyć wakacje szkolne o dwa miesiące, czyli trwałyby one łącznie cztery miesiące: dwa, tradycyjnie, latem dla dzieci i młodzieży,...</u>
          <u xml:id="u-115.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-115.6" who="#WandaSokołowska">... pozostałe zaś dwa w listopadzie i grudniu, kiedy dyrektorzy nie mają już pieniędzy na ogrzewanie i oświetlanie szkół. Oszczędności tego typu pomogłyby w utrzymaniu szkół, przyczyniłyby się do zmniejszenia kłopotów kuratorów, którzy nie mogą spać z tego powodu, a także spowodowałyby, że polska szkoła mogłaby wreszcie nawiązać do tradycji szkoły carskiej, w której nauczano tylko wtedy, kiedy czas temu sprzyjał.</u>
          <u xml:id="u-115.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Henryka Wujca, Unia Demokratyczna. Następnym mówcą będzie pan poseł Jacek Soska, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#HenrykWujec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Stanowisko Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna zostało przedstawione w wypowiedzi pana posła Króla, jak również innych posłów. Chciałem zwrócić uwagę tylko na niektóre aspekty projektu budżetu, zwłaszcza na te, które są związane z możliwością uzyskania oszczędności i innego rozdysponowania środków. Nie chciałbym rozdawać pieniędzy, których nie ma - potrzeby są większe niż możliwości - natomiast wydaje mi się, że inaczej można rozdysponować te środki. Jeżeli sytuacja jest tak trudna, jeżeli zaciskamy pasy na brzuchach podatników, to w takim razie należałoby właściwie dać przykład z góry, że tak należy robić, a wydaje mi się, że budżety centralnych instytucji nie są ustanowione oszczędnie.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#HenrykWujec">Pan prezydent napisał list do marszałka Sejmu, w którym prosi o środki dla najbardziej potrzebujących. Myślę, że w intencjach prezydenta leżało również to, żeby dokonać tego typu oszczędności. Jeżeli przyjrzymy się instytucjom centralnym - wybrałem kilka z nich - to zauważymy, że przewidziane na nie w projekcie wydatki bardzo wzrosły w stosunku do roku ubiegłego i to zarówno ogólnie, jak i jeśli chodzi o inwestycje.</u>
          <u xml:id="u-117.2" who="#HenrykWujec">W pozycji pierwszej uzasadnienia do ustawy budżetowej podano, że wydatki na Kancelarię Prezydenta wzrosną o ok. 190% w stosunku do ubiegłego roku, a na inwestycje - o 314%. Jest to inwestycja wielkości 180 mld zł, w tym 160 mld przewidziano na Pałac Namiestnikowski. Jeśli chodzi o Kancelarię Sejmu, wydatki wrosną o 160%, w tym na inwestycje - o 152%. W wypadku NIK wydatki wrosną o 200%, w tym na inwestycje - o 454%. Jest to znacznie większa skala wzrostu, niż wynikałoby to chociażby z inflacji. Sądzę, że tu możliwe są oszczędności. Każdy kto pracował w administracji, przynajmniej w przedsiębiorstwach państwowych, to wie, że te możliwości zawsze istnieją. Jeżeli sytuacja jest tak trudna, to sądzę, że z niektórymi inwestycjami można by poczekać i rok, aż będzie łatwiej. Proponuję zatem, by komisja budżetowa uważnie przyjrzała się strukturze tych wydatków i odpowiednio je rozdysponowała. Wydaje mi się, że ewentualne oszczędności można byłoby przeznaczyć np. na samorządy, wielokrotnie bowiem tu podkreślano, że suma dotacji celowych jest zbyt mała, i konkretnie wymieniano potrzeby różnych regionów, m.in. wałbrzyskiego czy katowickiego.</u>
          <u xml:id="u-117.3" who="#HenrykWujec">Chciałbym wspomnieć o jednym z najuboższych regionów, którego potrzeby za mało są dostrzegane. Jest to sławna tzw. ściana wschodnia, a więc zarówno województwa zamojskie, chełmskie, bialskopodlaskie, jak i te wszystkie, które określane są mianem Polski B, czasami nawet C i D, których sytuacja tak bardzo odbiega od średniej krajowej. Sądzę, że te właśnie biedniejsze gminy powinny otrzymywać większą pomoc ze strony państwa, powinna tu być pewna redystrybucja dochodów. W art. 28 ustawy budżetowej mówi się o dotacjach celowych, o inwestycjach gmin, np. słusznie mówi się o budowie oczyszczalni w Sosnowcu, w Łodzi, w Gdyni, natomiast nie ma żadnej oczyszczalni właśnie na terenach wschodnich, gdzie nie ma na to środków. Jeśli chodzi o oczyszczalnię w Zamościu, która jest w budowie i ma ogromne znaczenie ekologiczne dla tego regionu, to miała ona obiecane środki z funduszu pomocy od rządu szwajcarskiego. Otóż okazuje się, że nie będzie tych środków, ponieważ część funduszu stabilizacyjnego w wysokości 1 mld dolarów - połowa tego funduszu ma być przeznaczona na restrukturyzację banków - decyzją rządu została skierowana gdzie indziej. Składam więc formalny wniosek, by do art. 28 ust. 1 pkt. 3 dodać ppkt g) budowa oczyszczalni ścieków w Zamościu - 20 mld zł. Sądzę, że to jest tak mały wydatek, a tak ważny dla tego regionu, że nie będzie budził żadnych kontrowersji.</u>
          <u xml:id="u-117.4" who="#HenrykWujec">Chciałbym jeszcze zabrać głos w jednej ważnej sprawie. Chodzi o tak bardzo krytykowane pod względem skali i sposobu rozdysponowania fundusze przeznaczone na rolnictwo. Jeśli chodzi o wielkość tych środków, to realnie biorąc są one nieco niższe w porównaniu z kwotą poprzednią, ale i tak bardzo duże. Natomiast znacznie ważniejsza, jak sądzę, jest sprawa ich rozdysponowania, w szczególności bardzo interesuje mnie Fundusz Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa. Byłem jednym z tych, którzy starali się taki fundusz wprowadzić, ponieważ sprawa zadłużenia rolnictwa i jego restrukturyzacji była niesłychanie ważna, a trudno było ją rozwiązać w czasie poprzedniej kadencji Sejmu, i, jak państwo wiedzą, taki fundusz został wprowadzony, a Rada Ministrów zgodnie z propozycją ministra rolnictwa przygotowała rozporządzenie regulujące sposób jego funkcjonowania. Jak wynika z uzasadnienia, przewidziane na ten fundusz na rok następny środki są całkiem spore, bo wynoszą 2287 mld zł, z czego l400 mld pochodzi z tych oprocentowanych rezerw obowiązkowych, na podstawie których był tworzony fundusz, ok. 500 mld z dotacji z budżetu. W sumie jest to spory fundusz. Natomiast sposób jego rozdysponowania jest charakterystyczny: na pomoc w spłacie odsetek -1600 mld, na pomoc w spłacie zadłużenia z tytułu zaciągniętych do 14 listopada 1991 r. i przeterminowanych kredytów - 500 mld, na kredyty na modernizację gospodarstw rolnych, rozwój, restrukturyzację i modernizację przetwórstwa - 117 mld. Proszę państwa, tak więc z tego funduszu, który miał być przeznaczony przede wszystkim na restrukturyzację i oddłużenie rolnictwa, przeznacza się 117 mld, na całą Polskę, na modernizację i restrukturyzację. Jest to po prostu kpina. To jest niepoważne traktowanie założeń tego funduszu. Sądzę, że na podstawie tego klasycznego przykładu widać jak w lustrze to, w jaki sposób podchodzi się do polityki rolnej - że brak jest odwagi, by przekształcić to rolnictwo, brak jest jakiejś polityki, która byłaby oczywista dla wszystkich - chodzi o to, że trzeba przeznaczyć duże środki właśnie na modernizację tego rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-117.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-117.6" who="#HenrykWujec">Wydaje mi się, że ta sprawa dotycząca również funduszu i polityki w ogóle - nie chodzi o zakres funduszu, tylko o politykę - powinna być przedmiotem prac komisji.</u>
          <u xml:id="u-117.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Jacka Soskę, Polskie Stronnictwo Ludowe. Następnym mówcą będzie pan poseł Zbigniew Kaniewski, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#JacekSoska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie zastosuję się do apelu wicepremiera Goryszewskiego i nie będę opluwał moich kolegów z Porozumienia Ludowego, nie będę prosił, ażeby się dekomunizowali, ażeby ci, którzy przemawiają w ich imieniu, podlegali temu, i nie będę pytał, czy akurat byli oni kiedyś sekretarzami Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, czy byli towarzyszami.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#JacekSoska">Bardzo mnie jednak cieszy, że Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna widzi potrzebę wspomagania finansowego wsi polskiej. Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna za pośrednictwem pana posła Króla przedstawił wiele pytań.</u>
          <u xml:id="u-119.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale imię?)</u>
          <u xml:id="u-119.3" who="#JacekSoska">Jana Króla. Trzech Króli jest w Sejmie.</u>
          <u xml:id="u-119.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale to jeszcze za wcześnie.)</u>
          <u xml:id="u-119.5" who="#JacekSoska">Pytania dotyczą tego, że obecny budżet utrwala zacofanie wsi - o tym mówił poseł Wujec - że pożądane jest zmniejszenie liczby pracujących w rolnictwie, zwiększenie liczby miejsc pracy będącej źródłem dochodów ludności wiejskiej - to ma dotyczyć przetwórstwa, usług i budownictwa. I jeszcze raz pyta Unia Demokratyczna, czy dopłaty do paliw, nawozów, kredytów preferencyjnych, skupu interwencyjnego są wykorzystywane na tworzenie nowych miejsc pracy. Te pytania należy postawić przede wszystkim rządowi, bo przecież rząd tworzy miejsca pracy, ale nie na wsi, tylko poza wsią, i nadwyżka siły roboczej ze wsi powinna być tam wessana. Próbkę tego już mieliśmy, kiedy rządził Edward Gierek, wówczas gospodarka polska była w stanie wessać nadwyżkę siły roboczej ze wsi. Mam pytanie do rządu. Czy rząd zamierza opracować, czy dopracować strukturę polskiej wsi, dostosować ją do wymagań związanych ze stowarzyszeniem z EWG, chodzi o to, ażeby wyssać tę nadwyżkę siły roboczej ze wsi, ażeby znalazła ona swoje miejsce; pozostaje tylko pytanie: gdzie? I na to pytanie na dzień dzisiejszy nie otrzymałem nigdzie odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-119.6" who="#JacekSoska">Jeśli chodzi o sprawy budżetu, lata 1991, 1992 i 1993, to nie jest prawdą, że rolnictwo pożera wiele. Panie pośle Wujec, w roku 1991, za premiera Bieleckiego, dotacje na rolnictwo, na wszystko, co było związane z rolnictwem, wyniosły 3,2%. W roku 1992, za premiera Olszewskiego, za premier Hanny Suchockiej i ewentualnie za premiera Pawlaka, na dotacje na rolnictwo przeznaczono 2,55%. W przyszłym roku zaś, 1993, liczyłem bardzo długo - 2% czy 2,05% budżetu przeznaczono na rolnictwo. W art. 11 przeznacza się 3831 mld zł na rolnictwo, to jest na postęp biologiczny, zaopatrzenie wsi w wodę i inwestycje w zakresie melioracji. W art. 12 mówi się o dotacjach rzędu 1,5 bln zł na paliwa. Oprócz tego jest jeszcze Agencja Rynku Rolnego - 1900 mld zł. Można by dyskutować, czy Agencja Rynku Rolnego jest agendą czysto rolniczą.</u>
          <u xml:id="u-119.7" who="#JacekSoska">W budżecie wojewodów mamy w sumie 9 bln zł, łącznie z pieniędzmi z Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Można doliczyć jeszcze dotacje Ministerstwa Finansów na wapno dla przemysłu. Możemy doliczyć jeszcze środki Fundusz Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa, który w roku bieżącym wykorzystał sumę 1728 mld zł, a w przyszłym roku ma dysponować kwotą 2257 mld zł. Jakby nie liczył, panie pośle Wujec... Trzeba jeszcze powiedzieć, że jedynie rolnictwo musi uwzględniać w swoim budżecie wydatki na szkoły, wychowanie i oświatę. (Przeznaczono na to w przyszłym roku 1018 mld zł.) Żaden inny resort nie zajmuje się oświatą i wychowaniem. W roku bieżącym suma wydatków na oświatę wynosiła 1261 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-119.8" who="#JacekSoska">Ustosunkuję się do pewnych spraw.</u>
          <u xml:id="u-119.9" who="#JacekSoska">Dopłaty do paliwa wykorzystywanego w rolnictwie, szumnie zapowiadane przez ministra Janowskiego - sprawa ta była nagłaśniana w środkach masowego przekazu - to jest tylko dopłata rzędu 100 tys. zł na hektar. 15 mln ha razy 100 tys. daje 1,5 bln zł. Przy czym nie powiedziano, że cena paliwa w przyszłym roku wzrośnie o 30%. Z 6300 zł czy 6200 zł do 8,5 tys. zł wzrośnie cena paliwa wykorzystywanego w rolnictwie, czyli oleju napędowego. Proszę to przeliczyć. Rolnik zużywa na hektar 100 l paliwa, to jest to minimum. Proszę zauważyć, że dopłaty pokryją 12% kosztów paliwa. A przecież to nie o to chodzi, żeby rolnictwu dawać symboliczne okruchy z pańskiego stołu, i krzyczeć, że ono bierze.</u>
          <u xml:id="u-119.10" who="#JacekSoska">Pytanie podstawowe: Czego chce rolnictwo? Czego chcą chłopi w Sejmie czy w frakcje chłopskie w Sejmie? Chcą kredytu na produkcję, przeliczanego na 1 ha. 15 mln ha ziemi razy 1 mln zł daje sumę 15 bln zł. To tego chce rolnictwo. Kredytu na 15%, przy tej stopie finansowej. Jest to ta zaczarowana liczba, której nie możemy przekroczyć. Pojawia się pytanie: Jakie to pociągnie za sobą wydatki? Przy tego rodzaju kredycie będzie to suma 6 bln zł i tego powinniśmy szukać. Jeśli przeznaczymy na to 1,5 bln zł z dopłaty na paliwa wykorzystywane w rolnictwie, to pozostaje nam już tylko kwota ok. 4,5 bln zł. Jeśli wykorzystamy na ten cel pewne środki z Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa, ta poszukiwana kwota się zmniejszy, a tym samym umożliwimy produkcję. Uważam bowiem, panie ministrze finansów Osiatyński, że nie podatek podatkiem poganiany jest ważny, a produkcja, produkcja i jeszcze raz produkcja. Udowodnię panu i wszystkim, że lepiej dotować nawet słabą produkcję rolniczą, niż utrzymywać rzeszę bezrobotnych rolników na wsi. Bo dla rolników nie ma alternatywy.</u>
          <u xml:id="u-119.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-119.12" who="#JacekSoska">I w tym momencie, bo czas jest krótki - szkoda, że nie można się pełniej wypowiedzieć w tej dyskusji - przedstawię propozycję. Posłowie chłopscy będą walczyć w Sejmie o przeznaczenie 2,5 bln zł na dopłaty do kredytu preferencyjnego, będą walczyć o wprowadzenie do art. 11 zapisu na temat wykorzystania 300 mln dolarów, które obiecuje już od 2 lat Bank Światowy - minister Gabriel Janowski nie może tego załatwić - wykorzystania chociażby 150 mln dolarów na zaopatrzenie wsi w wodę. Będzie to suma ok. 2,5 bln zł. Popieram to, co koledzy posłowie z Porozumienia Ludowego proponowali. Jesteśmy za tym, żeby w Prawie celnym stworzono możliwość przekazywania opłat wyrównawczych, dotyczy to wszelkich innych instrumentów poza celnych, nie na konto budżetu, jak koledzy walczący o to proponowali, lecz na konto Agencji Rynku Rolnego - ażeby była motywacja, ażeby związki czy inne organizacje mogły sprawnie przeprowadzać bardzo trudną procedurę opłat wyrównawczych, czy wszelkich innych instrumentów poza celnych, w EWG takich instrumentów jest ok. 70. Nie ma bowiem teraz konkretnej motywacji do tego. Tego nie wprowadzi minister rolnictwa, bo on nie jest tym zainteresowany.</u>
          <u xml:id="u-119.13" who="#JacekSoska">Jeszcze jeden wniosek. Pan poseł Starownik poruszył sprawę straży pożarnej.</u>
          <u xml:id="u-119.14" who="#JacekSoska">Wysoki Sejmie, za czasów starej, krytykowanej komuny, w roku 1985 przeznaczono 1272 samochody dla państwowych jednostek straży zawodowej. W roku 1992 — 65 samochodów, a w bieżącym roku na inwestycje w straży pożarnej przeznaczono 70 mld zł. Będę również wnosił, ażeby tę sumę, w dziale 31, uzupełnić o 100 mld zł. Uczynię to dlatego, że wszelkie oddziały Ochotniczej Straży Pożarnej mają możliwość pozyskania samochodu tylko i wyłącznie od jednostek straży państwowej. Jako poseł z województwa katowickiego, który przeżył tragedię pożaru w Kuźni Raciborskiej i w rejonie Olkusza, mam prawo walczyć o to, ażeby oddziały Ochotniczej Straży Pożarnej nie zostały w takiej sytuacji - że mają tylko linijki do dyspozycji, gdy muszą wyjechać do pożaru, a koni im brak - ażeby miały możliwość wyjechania do pożarów jakimkolwiek samochodem.</u>
          <u xml:id="u-119.15" who="#JacekSoska">W tym momencie muszę podziękować wszystkim strażakom, którzy brali udział w gaszeniu pożarów w rejonie województwa katowickiego.</u>
          <u xml:id="u-119.16" who="#JacekSoska">Jeszcze jedno chciałem powiedzieć. Jest to prośba i żądanie. Opowiadam się za tym, ażeby projekt jednak odesłać z powrotem do rządu, pod adresem Porozumienia Ludowego, pod adresem ministra Janowskiego (zmienił on przynależność, z „Solidarności” RI przeniósł się do PSL PL, bo może nazwa tutaj coś zmieni) mam postulat, ażeby z 2% w skali budżetu, tak jak było, dojść do tej wielkości, jaka była za premiera Bieleckiego, za liberała, czyli do 3%. I to jest niewiele, o co prosi rolnictwo - po to, żeby nie było tragedii, do jakiej doszło w tym roku, gdy przez bzdurną, błędną politykę rządu ceny żywności wzrosły 2 razy. Doszliśmy do cen światowych, natomiast konsument... wiemy, ile zarabia przeciętny konsument - 10% do 15% odpowiednich wartości światowych. I to właśnie jest ta tragedia. Bo wydaje się, że dajemy rolnikowi pieniądze i że one trafiają do jego kieszeni i że rolnik to kamufluje.</u>
          <u xml:id="u-119.17" who="#JacekSoska">Proszę zauważyć, że w krajach przemysłowych, takich jak Anglia, Niemcy, Włochy, 1/4 przemysłu pracuje na rzecz rolnictwa. Tam nie rolnictwu się daje pieniądze, wkłada się je do jednej kieszeni, rolnik je wydaje i w ten sposób napędza przemysł; a w Polsce, przy tym stanie gospodarki, 1/3 przemysłu może produkować na rzecz rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-119.18" who="#JacekSoska">Mam pytanie: Czy w komisji rolnictwa będzie ktoś w stanie określić, jakie dotacje są w tych krajach przemysłowych, które mogłyby zrezygnować z rolnictwa? Czy są zapewnione podstawowe miejsca pracy dla tych rolników, którzy muszą być wyeliminowani? Czy rolnik, który odchodzi od produkcji, będzie się unowocześniał i czy będzie po prostu inwestował po to, żeby przemysł szedł?</u>
          <u xml:id="u-119.19" who="#JacekSoska">Uważam, że dotychczasowa polityka jest niewłaściwa. I jeszcze jedno. Mówimy o wszystkim, mówimy o rolnictwie, natomiast zapomnieliśmy, że są wydatki, o których i poseł Wujec wspomniał; budżet Kancelarii Prezydenta wzrósł z 265 mld zł w roku bieżącym do 528 mld zł. Nie wiem, czy tytuł książęcy uzyskany przez pana prezydenta upoważnia do zwiększenia dotacji na całą świtę książęcą. Włos mi się na głowie jeży na myśl, że kiedy nasz prezydent dostanie tytuł królewski, wtedy będziemy już w bilionach liczyć koszty utrzymania Kancelarii Prezydenta.</u>
          <u xml:id="u-119.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-119.21" who="#JacekSoska"> Efekt natomiast z tego, w postaci nowych praw, jest żaden. </u>
          <u xml:id="u-119.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Zbigniewa Kaniewskiego, Sojusz Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pani poseł Józefa Hennelowa, Unia Demokratyczna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#ZbigniewKaniewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Projekt budżetu, pomimo deklaracji rządu o chęci pobudzania koniunktury gospodarczej, jest nadal pasywny. Zawiera bowiem więcej rozwiązań hamujących aktywność gospodarczą niż ją pobudzających. Oto kilka przykładów.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#ZbigniewKaniewski">Po pierwsze. Pomimo łagodzenia obciążeń z tytułu dywidendy oraz podatku od wzrostu wynagrodzeń, obowiązkowe obciążenia zysku przedsiębiorstw spowodują, że cały sektor przedsiębiorstw poniesie w przyszłym roku stratę netto w wysokości ponad 9 bln zł. Realnie oceniając, strata ta może być jeszcze wyższa. W znacznej części przedsiębiorstw nie będzie żadnych środków na rozwój, poza amortyzacją.</u>
          <u xml:id="u-121.2" who="#ZbigniewKaniewski">Po drugie. Zmiany w podatku dochodowym od osób fizycznych w sposób wydatny obniżą realne dochody tych osób, które ze względu na wysokość zarobków mogłyby je przeznaczyć na inwestycje, a także na zwiększenie popytu na dobra przemysłowe.</u>
          <u xml:id="u-121.3" who="#ZbigniewKaniewski">Po trzecie. Szybki wzrost stóp podatku obrotowego, a następnie wejście w życie podatku od towarów i usług (o podstawowej stopie 22%) będzie miało wpływ na znaczny wzrost cen. Biorąc pod uwagę, że stopa podstawowa obejmuje około 2/3 ogólnej sprzedaży wyrobów i usług, trzeba uznać, że będzie to miało hamujący wpływ na wielkość popytu na dobra przemysłowe, a więc będzie działać prorecesyjnie.</u>
          <u xml:id="u-121.4" who="#ZbigniewKaniewski">Po czwarte. Projekt budżetu nie zawiera znaczących środków na bezpośrednie wsparcie wzrostu wielkości produkcji i inwestycji. W wymiarze realnym środki te są jeszcze mniejsze niż w roku bieżącym, a więc będą działać prorecesyjnie.</u>
          <u xml:id="u-121.5" who="#ZbigniewKaniewski">Po piąte. Kredyt dla gospodarki ma się zwiększyć o 67 bln zł, to znaczy o 27,5%. Oznacza to jednak realny spadek podaży tego kredytu w stosunku do roku bieżącego, a więc będzie działać prorecesyjnie.</u>
          <u xml:id="u-121.6" who="#ZbigniewKaniewski">Po szóste. Sama ustawa o finansowej restrukturyzacji przedsiębiorstw nie rozwiąże problemów zadłużenia tych zakładów. Potrzebne są tu konkretne działania uzdrawiające, gdyż stan tych zakładów jest dzisiaj alarmujący. Musi się to odbywać według określonej logiki, powiązanej ze strategią rozwoju gospodarczego i z polityką przemysłową, której, jak do tej pory, nie ma.</u>
          <u xml:id="u-121.7" who="#ZbigniewKaniewski">Obecne procesy mają charakter żywiołowy, często odbywają się pod naciskiem, wpływem akcji protestacyjnych, strajków. Silniejszy, aczkolwiek niekoniecznie pod względem ekonomicznym, wygrywa. Małe jednostki, którym często potrzebna jest niewielka pomoc, aby mogły przyzwoicie funkcjonować, traktowane są w urzędach państwowych jak intruzi. Wydłuża się proces decyzyjny dotyczący często prostych spraw. Bezsilność w ich rozwiązywaniu jest przyczyną upadku kolejnych firm, które z braku środków finansowych nie mogą zrealizować zamówień na swoje wyroby. W efekcie pracownicy tych firm powiększają rzesze bezrobotnych, a rząd rozkłada ręce, mówiąc, że w budżecie nie ma pieniędzy. To dreptanie w miejscu jest dalej nie do zniesienia.</u>
          <u xml:id="u-121.8" who="#ZbigniewKaniewski">Wysiłek rządu powinien być ukierunkowany na aktywne rozwiązanie tego problemu. Przyglądanie się tylko temu procesowi skończy się katastrofą gospodarczą.</u>
          <u xml:id="u-121.9" who="#ZbigniewKaniewski">Z braku czasu nie wymieniam innych czynników hamujących wzrost gospodarczy. O jednym z nich jednak należy bezwzględnie wspomnieć. To czynnik ludzki. Społeczeństwo ponosi olbrzymie wyrzeczenia związane z wprowadzanymi w naszym kraju zmianami ustrojowymi. Wielkość tych wyrzeczeń nie idzie w parze z dzisiejszymi efektami reform gospodarczych, wręcz przeciwnie, wyraźnie narasta niechęć do nich i rozczarowanie.</u>
          <u xml:id="u-121.10" who="#ZbigniewKaniewski">Kolejna fala podwyżek cen, przy niskich dochodach ludności - z jednej strony - i brak jasnych perspektyw na ożywienie gospodarcze - z drugiej - nie mogą stanowić podstawy pozytywnego zaopiniowania obecnej wersji projektu ustawy budżetowej przez klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-121.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu panią poseł Józefę Hennelową, Unia Demokratyczna. Następnym mówcą będzie pan poseł Witold Białobrzewski, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#JózefaHennelowa">Panie Marszałku! Pani Premier! Szanowni Państwo Posłowie! Na tej sali wybuchają od rana wulkany troski o społeczeństwo. I w tym jesteśmy wszyscy zgodni. Część głosów jednak brzmi tak, jak gdybyśmy mieli do czynienia z takim pionowym układem: rząd, który mógłby dać, ale nie daje, i ta olbrzymia rzesza jednakowo niezadowolona, jednakowo sfrustrowana, jednakowo zagrożona.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#JózefaHennelowa">Tymczasem mamy oczywiście do czynienia nie tylko z fachową debatą na temat budżetu, w której powinni zabierać głos fachowcy. Mamy do czynienia z procesami zachodzącymi w społeczeństwie, bardzo zróżnicowanym, w którym powinny działać naraz różne prądy, także poziome, służące załatwianiu tych spraw, które są w różnych miejscach najbardziej nabolałe, ponieważ rzeczywiście mamy do czynienia z ośrodkami bardzo dużej frustracji, poczucia braku bezpieczeństwa i różnego rodzaju buntów. Ale nie jest tak, że są to jedyne nastroje społeczne.</u>
          <u xml:id="u-123.2" who="#JózefaHennelowa">Chciałam dla przykładu powiedzieć tylko o trzech takich rzeczach. Tutaj zawsze bardzo dużo mówimy o problemie wsi, ale problem wsi w Polsce musi być rozpatrywany na tle problemu konsumenta. Pan poseł Soska o tym wspomniał, ale chciałabym częściej słyszeć o tym, które z żądań, a zwłaszcza krytyk dobiegających ze środowisk rolniczych, przełoży się, i to stosunkowo szybko, na fakt, który jest podstawowy dla najuboższych warstw w Polsce: żeby żywność nie drożała. Zauważam takie akcje i takie fakty, które mi się wydają skoncentrowane wyłącznie na obronie pewnego interesu producenta. Bardzo to szanuję, ale jeżeli słyszę o zapowiadanej akcji blokady przed tańszą żywnością, to chciałabym wiedzieć, jak to się przekłada na interes tego konsumenta, który przed Świętami liczy dziesiątki tysięcy złotych: czy mu jeszcze wystarczy, czy nie.</u>
          <u xml:id="u-123.3" who="#JózefaHennelowa">Jak wyglądała sprawa tańszej żywności blokowanej przez różnego rodzaju żądania odnoszące się do ceł? Chciałabym, żeby to współgrało, żeby ten obraz był klarowny. W jaki sposób tendencje uaktywniania rolnictwa mogą oznaczać dla ludzi w mieście perspektywę, że żywność nie będzie drożała tak gwałtownie? - to jest także potrzebne w dyskusji, to jest potrzebne przy tych bardzo ostrych akcentach, które padają ze strony przedstawicieli wsi oskarżających rząd.</u>
          <u xml:id="u-123.4" who="#JózefaHennelowa">Co z tego będzie miał człowiek, który dostanie swoje 2 mln zł albo 1 mln zł na osobę w rodzinie, albo nawet jeszcze mniej, i który nie będzie w stanie więcej zapłacić za żywność? Po prostu brakuje mi tego akcentu, brakuje mi go bardzo często. W ogóle, moim zdaniem, w życiu publicznym o konsumencie prawie nie słychać, słychać o producentach.</u>
          <u xml:id="u-123.5" who="#JózefaHennelowa">Drugi przykład to są emerytury. Tutaj stale operujemy pewnym symbolem emeryta, gdy mówimy o emerytach jako o grupie najbardziej zagrożonej i również najbardziej ograbionej. Przemówienie tej treści wygłosiła ostatnio pani poseł Sokołowska.</u>
          <u xml:id="u-123.6" who="#JózefaHennelowa">Chciałabym dwóch rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-123.7" who="#JózefaHennelowa">Pierwszej: żebyśmy wreszcie zaczęli w sposób odpowiedzialny, nie dziennikarski, różnicować tę grupę. To jest grupa ogromna, bardzo złożona, są w niej środowiska nędzy i są w niej ludzie, którym wiedzie się zupełnie nieźle - z różnych powodów, nad którymi nie będę się rozwodziła - bo mają wysokie emerytury, bo mają różnego rodzaju dodatki, bo mogą zajmować się taką czy inną działalnością. To jest jedna sprawa.</u>
          <u xml:id="u-123.8" who="#JózefaHennelowa">Druga sprawa, o której również nigdy nie mówimy, to fakt, że rośnie zadłużenie zakładów pracy, jeżeli chodzi o składki na ZUS. Nie mówi się o tym nigdy, nie ma nigdy apelu do poczucia odpowiedzialności załóg, że nie chodzi tylko o wzrost wydajności, ale także o to, żeby zakład nie zalegał z płaceniem tych składek. Wiadomo, że cały problem opieki emerytalnej polega na solidarności pokoleniowej i z tych składek właśnie albo wystarczy, albo nie wystarczy pieniędzy na emerytury ludzi, którzy już dzisiaj nie mogą na siebie zapracować.</u>
          <u xml:id="u-123.9" who="#JózefaHennelowa">Wreszcie trzecia sprawa, o której zresztą była tu już mowa. Chciałabym - takie jest moje życzenie - żeby może pan minister Kuroń nie odwoływał się do społecznych opinii na temat, jak powinny wyglądać różne rodzaje pomocy socjalnej. Co bowiem otrzymaliśmy w wyniku zasięgania opinii społecznej co do zasiłków rodzinnych? Żądanie, żeby było tak, jak jest, czyli żeby najbogatsze rodziny z jednym dzieckiem dostawały taki sam zasiłek, jaki dostaje samotna matka z czworgiem albo rodzina z ośmiorgiem dzieci o dochodzie np. 500 tys. zł na głowę. Chciałabym, żeby w tej sprawie decyzje zapadły na górze, żeby już nie czekać na wyniki tych tak szalenie demokratycznych konsultacji. Jeden z kolegów zrobił tu bilans i wynikałoby z niego, że te zasiłki można by podnieść. Może nie zawsze, bo okazuje się, że nasza wrażliwość społeczna, mimo różnych bardzo głośnych akcji, czasem się po prostu nie sprawdza.</u>
          <u xml:id="u-123.10" who="#JózefaHennelowa">I wreszcie sprawa ostatnia, też przykładowa i też symboliczna. Bardzo ładnie tutaj mówiliśmy o administracji centralnej i o panu prezydencie. Proponuję Wysokiej Izbie, żebyśmy dokonali pewnych symbolicznych postanowień własnych, wyłącznie w naszym własnym gospodarstwie poselskim. Po pierwsze, żeby jawne były decyzje dotyczące roku przyszłego: czy będą podnoszone diety, kto o tym zadecyduje, jaka to będzie proporcja - i żeby się to nie odbywało w sposób dyskretny, który by przecież i tak później przestał być dyskretny. Być może potrzebna jest decyzja generalna i powinniśmy poczekać. Na pewno, mówię to z całym przekonaniem, musimy wymóc na naszych gospodarzach, aby w najbliższym czasie przyhamować rozrastanie się biurokracji i ograniczyć inwestycje. Przepraszam, że to powiem, bardzo bowiem szanuję potrzeby religijne moich kolegów posłów, którzy zażądali od Prezydium Sejmu przygotowania kaplicy w Sejmie, myślę jednak, że w tej sytuacji materialnej, w jakiej znajduje się społeczeństwo, byłoby wspaniale - i sądzę, że ten apel znajdzie zrozumienie - gdyby udało się to zrobić wyłącznie za pieniądze społeczne. To samo dotyczy różnych naszych ułatwień, które wcale nie są konieczne. Oczywiście, to są drobne rzeczy. Możemy się na przykład zastanowić się, czy potrzebnych nam jest tylu wiceprzewodniczących w komisjach, czy nie zrobić reasumpcji głosowań w tej sprawie, nie ograniczyć tych spraw. Każda z nich kosztuje. Rzecz jasna, to nie będą biliony. Ale jest to sprawa bardzo prosta. Nawet bogaci Niemcy zostali wezwani przez swoje władze do solidarności ogólnospołecznej, ponieważ rosną trudności związane z adaptacją wschodnich landów, mimo gigantycznych kwot włożonych w ten proces, i bez tej solidarności problemów tych się nie rozwiąże. Myślę również, że te sprawy równie ważne są u nas, ponieważ faktycznie budżet stwarza wiele trudności, a nasze społeczeństwo jest bardzo zmęczone i ciężko mu pogodzić z tymi perspektywami, jakie się w tej chwili rysują.</u>
          <u xml:id="u-123.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#HenrykBąk">Proszę, pan poseł Soska, w jakiej sprawie? Panie pośle, może pan zabrać głos tylko w trybie art. 109, czyli w celu sprostowania błędnie zrozumianego lub nieściśle przytoczonego pańskiego stwierdzenia. Żadnej polemiki nie dopuszczam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#JacekSoska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie będę polemizował z panią poseł Hennelową, chcę natomiast wyjaśnić jedno zdanie, ponieważ nie rozumiemy się tu i mamy prawo nie rozumieć pewnych rzeczy. Pani poseł też ma prawo nie rozumieć. Może nie potrafię tego dobrze wytłumaczyć, ale, pani poseł, na początku lat osiemdziesiątych 22% wydatków budżetowych przeznaczono na dopłaty do żywności, w 1988 r. - 28%, a w 1989 r. zrobiliśmy urynkowienie, daliśmy wolne ceny, które osiągnęły poziom cen światowych. I teraz nasuwa się pytanie, czy będziemy dotować żywność, czy doprowadzimy zarobki do poziomu światowego? Na to pytanie może odpowiedzieć rząd, ale nie odpowie, bo nie ma wyjścia. Taką mamy gospodarkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#HenrykBąk">Proszę kończyć, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#JacekSoska">Natomiast my się upominamy o przyznanie 2% do 3% środków budżetowych na rolnictwo, bo jak nie ma produkcji, to ceny żywności rosną. Nikt nam już teraz z Zachodu nie sprzedaje żywności po cenach darowizn, jak w 1989 r. i 1990 r., tylko po cenach światowych. Konsument musi się z tym pogodzić. A 60% mieszkańców naszego kraju odżywia się poniżej potrzeb bytowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Witolda Białobrzewskiego. Przypominam, panie pośle, że pański klub już prawie wyczerpał swój limit czasu, pozostały tylko 42 sekundy.</u>
          <u xml:id="u-128.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-128.3" who="#HenrykBąk"> Bardzo bym prosił o krótką wypowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#WitoldBiałobrzewski">Aż tak dużo czasu? Może i tak.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#WitoldBiałobrzewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Dyskutujemy dzisiaj o budżecie na rok 1993, od którego zależy życie ludzi pracy, emerytów, rencistów i bezrobotnych. Powinniśmy się więc jako posłowie zastanowić nad tym, jak ci ludzie będą żyć. Uważamy, że nie tylko trzeba odbierać jednemu i dawać drugiemu, ale wypracować tyle pieniędzy, żeby starczyło dla wszystkich. Bo nie sztuka wziąć pracownikowi czy komuś innemu, a dać renciście czy bezrobotnemu, ale trzeba stworzyć miejsca pracy, żeby ci ludzie mieli gdzie pracować, żeby na siebie zapracowali. Ja to bardzo dobrze rozumiem.</u>
          <u xml:id="u-129.2" who="#WitoldBiałobrzewski">Szanowni Państwo! Zastanawiam się, dlaczego tak się dzieje. Kiedy pan minister Kuroń był ministrem w rządzie premiera Mazowieckiego i występował w okienku telewizyjnym, by wspierać tych biednych ludzi, miał wówczas wesołą minę, bo dzielił między tych ludzi majątek, który pozostał po poprzednich rządach. Jaka inna jest ta mina dzisiaj, smutniejsza, gdy minister znowu występuje w tym okienku i dzieli to, co sam wypracował.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#HenrykBąk">Najmocniej pana posła przepraszam, ale czas minął. Bardzo proszę kończyć wystąpienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#WitoldBiałobrzewski">Już kończę, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#WitoldBiałobrzewski">Przysłowie mówi: Rządzić czyimś jest łatwo, ale wypracować i dać komuś jest o wiele trudniej. Zastanówmy się, jak wypracować własne i rządzić tym, co wypracujemy.</u>
          <u xml:id="u-131.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-132.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Józefa Kaletę, Sojusz Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pan poseł Józef Kania, Porozumienie Centrum.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#JózefKaleta">Panie Marszałku! Pani Premier! Wysoki Sejmie! Planowane na 1993 r. wydatki budżetowe są realnie, uwzględniając przewidywaną inflację, niższe o 29 bln zł niż w roku bieżącym. Faktycznie będą one jeszcze niższe, gdyż znacznie zwiększy się w stosunku do roku bieżącego zadłużenie jednostek budżetowych, które w dużym stopniu musi być pokryte ze środków budżetowych roku przyszłego. Dramatyczna sytuacja sfery budżetowej w roku bieżącym ulegnie zatem dalszemu pogorszeniu, jeśli Wysoki Sejm zaakceptuje rządowy projekt budżetu.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#JózefKaleta">Szczególnie krytycznie trzeba ocenić propozycje rządu - już raz zresztą odrzucone przez Wysoką Izbę - obniżenia podstawy waloryzacji rent i emerytur ze 100% do 91%, a także planowane odstąpienie od automatycznej waloryzacji płac pracowników sfery budżetowej i realne obniżenie wysokości zasiłków rodzinnych. Oznacza to, że sytuacja materialna 10 mln rencistów, emerytów, pracowników sfery budżetowej, stanowiących najuboższą część społeczeństwa, uległaby w razie uchwalenia projektu rządowego szczególnie drastycznemu pogorszeniu.</u>
          <u xml:id="u-133.2" who="#JózefKaleta">Jeśli jeszcze do tego dodamy, iż w projekcie budżetu przewiduje się podwyższenie stawek podatku obrotowego, który społeczeństwo jest zmuszone płacić w cenach towaru, obniżenie dotacji budżetowych na spółdzielnie mieszkaniowe i dopłat do czynszu, ogrzewania mieszkań, energii elektrycznej, gazu, ciepłej wody, obniżenie konsumpcji zbiorowej o 4%, zaprzestanie wypłacania zasiłków dla setek tysięcy bezrobotnych, to okaże się, że rząd wcale nie zamierza realizować ustalonego przez siebie priorytetu w postaci „bezpieczeństwa socjalnego obywateli”, ale przeciwnie, zdecydowanie pogarsza ten stan bezpieczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-133.3" who="#JózefKaleta">Nie można zgodzić się z rozpowszechnianą przez niektórych członków rządu opinią, jakoby Polska była państwem nadopiekuńczym, że system świadczeń społecznych jest u nas nadmiernie rozbudowany, gdyż wszystkie porównania międzynarodowe wskazują, że udział wydatków budżetowych na cele socjalno-kulturalne w produkcie narodowym brutto w Polsce należy do najniższych w Europie.</u>
          <u xml:id="u-133.4" who="#JózefKaleta">Na tle tak dotkliwych cięć wydatków budżetowych na służbę zdrowia, oświatę, szkolnictwo wyższe, naukę, kulturę, opiekę społeczną, trzeba krytycznie ocenić planowany znaczny wzrost wydatków na administrację państwową, o czym tu już była wielokrotnie mowa. Mimo odejścia od centralnego zarządzania gospodarką wciąż zwiększa się u nas liczbę pracowników centralnej administracji państwowej, w tym liczbę wiceministrów, dyrektorów departamentów, ich doradców. W wielu resortach jest obecnie od 7 do 8 wiceministrów, a w krajach bogatych jest zwykle jeden wiceminister w każdym resorcie. Nie wiadomo także, dlaczego rząd odstąpił od zapowiadanego połączenia pięciu resortów gospodarczych w jeden resort.</u>
          <u xml:id="u-133.5" who="#JózefKaleta">Krytycznie również trzeba ocenić planowane realne zmniejszenie wydatków budżetowych na rolnictwo, m.in. na restrukturyzację i oddłużanie rolnictwa oraz przewidywany przez rząd wzrost importu żywności. Podważa to również jeden z priorytetów rządowych odnoszących się do wsi i rolnictwa. Planowane przez rząd znaczne zmniejszenie wydatków budżetowych jest konsekwencją przyjęcia założenia, że trzeba kontynuować dotychczasową ortodoksyjnie monetarystyczną politykę ekonomiczną, jako „jedynie słuszną”, mimo że nie przynosi ona oczekiwanych rezultatów, nie stwarza żadnych szans na zwiększenie dochodów budżetowych i musi prowadzić do ich zmniejszenia. Wbrew powszechnie zgłaszanym postulatom, w tym przez ogromną większość polskich ekonomistów, w sprawie złagodzenia nadmiernie restrykcyjnej polityki makroekonomicznej rząd zamierza zwiększyć fiskalizm, m.in. poprzez wzrost stawek podatku obrotowego, podatku dochodowego od osób fizycznych, podatków i opłat lokalnych, zaostrza restrykcyjną politykę dochodową - zwłaszcza w stosunku do kilkunastu milionów rencistów, emerytów, bezrobotnych, pracowników sfery budżetowej - oraz utrzymuje wysoką stopę procentową od kredytów bankowych, która niszczy gospodarkę.</u>
          <u xml:id="u-133.6" who="#JózefKaleta">W projekcie budżetu rząd nie przewiduje w zasadzie środków zmierzających do ożywienia koniunktury gospodarczej. Zresztą nie mógł ich przewidzieć, skoro twardo stoi na gruncie ortodoksyjnego monetaryzmu, skoro planuje drastyczne cięcia wydatków budżetowych, zwiększenie obciążeń podatkowych, obniżenie rent, emerytur, płac i dalsze utrzymywanie restrykcyjnej polityki monetarnej. Tego typu zamierzenia zawsze osłabiają koniunkturę gospodarczą i nie mogą jej ożywić. Mówiąc nawiasem, takiego ortodoksyjnego monetaryzmu, jaki mamy obecnie w Polsce, nie ma w żadnym kraju europejskim. Znany z liberalnych poglądów ekonomista polski, były poseł i minister przemysłu i handlu prof. Zawiślak, napisał w „Rzeczpospolitej”, że nasz system finansowy przejdzie do annałów historii nonsensu, że logika planu Balcerowicza jest logiką z pogranicza surrealizmu, a prof. Friedman w rozmowie z nim powiedział, że łapie się za głowę, widząc, jak u nas jego doktryna monetarystyczna została sprowadzona do absurdu.</u>
          <u xml:id="u-133.7" who="#JózefKaleta">W całym cywilizowanym świecie odchodzi się ostatnio od polityki ortodoksyjnie monetarystycznej, wszędzie zwiększa się interwencja państwa w sferę gospodarki, rządy biorą na siebie odpowiedzialność za duże bezrobocie, recesję gospodarczą, obniżenie dochodów realnych ludności. Clinton wygrał z konserwatywno-prawicowym Bushem, bo opowiedział się za polityką przemysłową państwa, za zwiększeniem wydatków budżetowych na służbę zdrowia, oświatę, za zwiększeniem roli państwa w gospodarce. Głównym doradcą ekonomicznym prezydenta Clintona jest wybitny ekonomista z Harvardu, znany z lewicowych poglądów, a u nas liderzy koalicji rządowej wciąż chwalą się prawicowymi poglądami i usiłują je aplikować naszej gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-133.8" who="#JózefKaleta">Nie można podzielać stanowiska rządu, jakoby jedynym możliwym wyjściem z obecnej bardzo trudnej sytuacji finansowej państwa były drastyczne cięcia wydatków budżetowych, gdyż nie ma - jak to motywuje rząd - realnych szans na zwiększenie dochodów budżetowych. Takie stanowisko oznaczałoby, że musimy kontynuować dotychczasową, błędną politykę ekonomiczną, że skazani jesteśmy na: niszczenie przedsiębiorstw państwowych, głównych dostarczycieli dochodów budżetowych; wyprzedaż za bezcen majątku narodowego; prywatyzację, która prowadzi do zmniejszenia efektywności gospodarowania i ograniczenia dochodów budżetowych; gigantyczne afery gospodarcze, narażające państwo na straty sięgające dziesiątków bilionów zł; masowe uchylanie się od płacenia podatków i ceł; dalszy gwałtowny wzrost bezrobocia i niszczenie potencjału gospodarczego; coraz większą pauperyzację społeczeństwa; zalew rynku krajowego importowanymi towarami konsumpcyjnymi; niszczenie budownictwa mieszkaniowego, przez które można by pobudzić koniunkturę gospodarczą itd., itd.</u>
          <u xml:id="u-133.9" who="#JózefKaleta">W projekcie budżetu rząd nie przewiduje żadnych skutecznych posunięć przeciwdziałających tym wszystkim szkodliwym zjawiskom. Jeśli nawet zapowiada wzmocnienie służb celnych i skarbowych w celu pełniejszego egzekwowania podatków i ceł, to równocześnie planuje realny spadek dochodów budżetowych z tych źródeł, choć powszechnie przecież wiadomo, że liczni podatnicy, importerzy i eksporterzy skutecznie uchylają się od wpłacania do budżetu należnych świadczeń. Prezes Głównego Urzędu Ceł powiedział niedawno w głównym wydaniu dziennika telewizyjnego, że ponad 50% papierosów importuje się nielegalnie. Podobnie jest z importem alkoholu. Widać zatem, że rząd nie traktuje poważnie swoich deklaracji o wzmocnieniu służb celnych i finansowych. O wyjątkowej indolencji naszego aparatu skarbowego i celnego świadczy fakt, że planowane na rok 1993 dochody budżetowe stanowią 26,7% produktu narodowego brutto, a w krajach zachodnich, przy znacznie niższych stawkach podatków i ceł, z reguły przekraczają 40–45%.</u>
          <u xml:id="u-133.10" who="#JózefKaleta">Wysoka Izbo! Nie można godzić się na dalsze drastyczne obniżanie wydatków budżetowych, które grozi zapaścią cywilizacyjną, ale trzeba poszukiwać możliwości zwiększenia dochodów budżetowych. Nasz klub od dawna wskazuje na takie możliwości. Konieczne jest między innymi:</u>
          <u xml:id="u-133.11" who="#JózefKaleta">Po pierwsze, zrównanie sektorów gospodarki i ratowanie efektywnie pracujących przedsiębiorstw państwowych, które wciąż są głównymi dostarczycielami dochodów budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-133.12" who="#JózefKaleta">Po drugie, zaprzestanie prywatyzacji najefektywniejszych przedsiębiorstw, która prowadzi do pogorszenia efektów ekonomicznych i w konsekwencji do drastycznego zmniejszenia wpływów do budżetu.</u>
          <u xml:id="u-133.13" who="#JózefKaleta">Po trzecie, podjęcie energicznych starań o ożywienie koniunktury gospodarczej - m.in. poprzez szersze stosowanie inwestycyjnych ulg podatkowych, obniżenie stopy oprocentowania kredytów inwestycyjnych, oddłużenie przedsiębiorstw, pewne zliberalizowanie polityki dochodowej, ograniczenie importu konsumpcyjnego na rzecz importu nowoczesnych technologii, maszyn i urządzeń.</u>
          <u xml:id="u-133.14" who="#JózefKaleta">Po czwarte, przywrócenie monopoli spirytusowego i tytoniowego.</u>
          <u xml:id="u-133.15" who="#JózefKaleta">Po piąte, znaczne zwiększenie liczby pracowników w urzędach celnych, skarbowych i służbach Policji do walki z przestępczością gospodarczą w celu pełniejszego ściągania dochodów budżetowych i skuteczniejszej walki z aferami gospodarczymi.</u>
          <u xml:id="u-133.16" who="#JózefKaleta">Nie ma, jak sądzę, żadnych obiektywnych przeszkód do realizacji tych wszystkich postulatów.</u>
          <u xml:id="u-133.17" who="#JózefKaleta">Kończąc, chciałbym krytycznie ocenić także projekty tzw. ustaw okołobudżetowych, i to nie tylko dlatego, że zmierzają do drastycznego pogorszenia warunków socjalnych wielu milionów obywateli - choć ten argument zupełnie wystarcza do ich odrzucenia - ale także z tego powodu, że destabilizują nasz system prawny. W żadnym cywilizowanym kraju nie zmienia się przecież corocznie - przy uchwalaniu budżetów - systemów budżetowych, podatkowych, celnych i kredytowych. U nas takich zmian dokonuje się niestety kilkakrotnie w ciągu roku.</u>
          <u xml:id="u-133.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#HenrykBąk">Proszę o zabranie głosu pana posła Józefa Kanię, Porozumienie Centrum. Będzie to ostatnie wystąpienie przed ogłoszeniem przerwy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#JózefKania">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ponieważ stanowisko klubu zostało już przedstawione, chcę się szczegółowo ustosunkować tylko do jednej sprawy. Otóż analiza struktury przedstawionego budżetu po stronie dochodów państwa nie pozwala na precyzyjne określenie działów gospodarki, z którymi wiążą się podstawowe źródła wpływów, tj. podatki obrotowy i dochodowy. W związku z tym chciałbym zwrócić uwagę Wysokiej Izby na fakt, że w ciągu ostatnich trzech lat powstała w naszym kraju gałąź gospodarki, która ma istotne znacznie dla bilansu finansowego państwa. Tak dynamicznie rozwijającym się działem gospodarki jest turystyka, która w komunistycznej Polsce spełniała funkcje socjalne, a obecnie stała się znaczącą dziedziną ekonomiczną. W bieżącym roku turyści zagraniczni wydali w naszym kraju ok. 4 mld dolarów. Brak badań szczegółowych nie pozwala precyzyjnie określić, jaka część tej sumy wpłynęła do budżetu państwa w formie podatków, ale na pewno znaczna część pozostawionych przez turystów zagranicznych środków współtworzyła dochody naszego budżetu, a także - z powodu wymiany walut obcych na złotówki - przyczyniła się do poprawy bilansu płatniczego Polski.</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#JózefKania">Rozwój turystyki przyjazdowej w Polsce, wyrażony liczbą przyjeżdżających turystów, przedstawia się następująco: w 1991 r. przyjechało do Polski 37 mln obcokrajowców, zaś w roku bieżącym przekroczyło granicę 54 mln osób. Odbywa się to prawie bez angażowania środków budżetu państwa. W 1992 r. na promocję Polski przeznaczono zaledwie sumę ok. 42 mld zł oraz upoważniono ministra finansów do utworzenia linii kredytowych dla finansowania drobnych inwestycji w dziedzinie turystyki na nieco korzystniejszych niż ogólnie przyjęte warunkach.</u>
          <u xml:id="u-135.2" who="#JózefKania">W świetle danych odnośnie do rozwoju turystyki przyjazdowej w Polsce wnoszę o:</u>
          <u xml:id="u-135.3" who="#JózefKania">— zwiększenie środków w dziale 88 - turystyka i wypoczynek - do kwoty pozwalającej na zintensyfikowanie promocji Polski na rynkach zagranicznych;</u>
          <u xml:id="u-135.4" who="#JózefKania">— powtórzenie zapisu, analogicznego do art. 30 ustawy budżetowej na rok bieżący, upoważniającego ministra finansów w porozumieniu z prezesem urzędu turystyki do przeznaczenia kwoty 250 mld zł, pochodzącej ze spłat dawnych kredytów zniesionego Centralnego Funduszu Turystyki, na kredyty związane z rekonstrukcją bazy turystycznej.</u>
          <u xml:id="u-135.5" who="#JózefKania">Wysoka Izbo! Zgłaszając dwie powyższe propozycje dotyczące projektu budżetu państwa na rok 1993, w uzasadnieniu do tych wniosków chcę zwrócić uwagę Wysokiej Izby na znaczenie przemysłu turystycznego w rekonstrukcji polskiej gospodarki. Fakt wykorzystania możliwości recepcyjnych turystyki w krajach przekształcających swoją gospodarkę nie jest wyłącznie polskim zjawiskiem. Komisje Wspólnoty Europejskiej - wynika to z ich programu pomocy dla krajów dawnego bloku komunistycznego - widzą w turystyce dziedzinę, w której efekty pojawią się w stosunkowo krótkim czasie, a efektywność nakładów jest bardzo wysoka. W związku z tym komisje Wspólnoty w ramach programu PHARE ustaliły dla Polski program TOURIN, mający na celu udzielenie wszechstronnej pomocy w utworzeniu przemysłu turystycznego. Nie tylko organa Wspólnoty Europejskiej, ale również światowa finansjera, uważają, że inwestowanie w polską turystykę jest opłacalne i pewne, czego najlepszym dowodem jest to, że udzielono w ciągu ostatnich lat 700 mln dolarów kredytów na budownictwo hotelowe stanowiące podstawową bazę turystyki, podczas gdy bankrutuje wiele fabryk. Jesteśmy zmuszeni zamykać zakłady pracy i powiększa się bezrobocie. W roku bieżącym, dzięki wykorzystaniu kredytów zagranicznych oddano do eksploatacji 8 nowych hoteli, utworzono w ten sposób miejsca pracy dla ponad 3 tys. ludzi.</u>
          <u xml:id="u-135.6" who="#JózefKania">Wysoka Izbo, w potencjale gospodarczym naszego kraju istnieją olbrzymie rezerwy umożliwiające dalszy rozwój przemysłu turystycznego. Mam tu na myśli obiekty wczasowe zakładów pracy, które dotychczas funkcjonowały jako baza socjalna, a po dokonaniu właściwych przekształceń własnościowych mogłyby stać się hotelami lub pensjonatami, mogłyby funkcjonować w gospodarce turystycznej na zasadach rynkowych. W moim województwie takie miejscowości, jak Ustroń, Szczyrk, Wisła mają prawie nieograniczone możliwości recepcyjne, jeśli chodzi o turystykę zagraniczną i krajową. Pełne włączenie ich w gospodarkę turystyczną będzie jednak możliwe po uzyskaniu pewnych niewielkich kredytów na adaptację i wyposażenie obiektów oraz po objęciu ich programem intensywnej pomocy. Środków na wyposażenie i podniesienie standardu obiektów oraz na promocję nie da się uzyskać ze źródeł lokalnych. Dlatego uważam, że mój wniosek o zwiększenie nakładów na promocję i o kontynuowanie specjalnej linii kredytowej na rozwój turystyki jest w pełni uzasadniony. Minimalne nakłady, o których mówiłem, w przyszłości dadzą naszemu krajowi miliardy dolarów, pozostawią je w Polsce turyści.</u>
          <u xml:id="u-135.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-136.1" who="#HenrykBąk">Proszę pana posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#GwidonWójcik">Posiedzenie Klubu Parlamentarnego Polski Program Liberalny odbędzie się około godz. 17 w sali nr 179.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#GwidonWójcik">Bezpośrednio po ogłoszeniu drugiej przerwy po przerwie obiadowej, tj. około godz. 19.30, odbędzie się w sali kinowej wspólne posiedzenie Komisji Sprawiedliwości i Komisji Ustawodawczej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#HenrykBąk">Zarządzam przerwę do godz. 17 min 35.</u>
          <u xml:id="u-138.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min 05 do godz. 17 min 35)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#JacekKurczewski">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#JacekKurczewski">Kontynuujemy łączną dyskusję nad projektem ustawy budżetowej oraz dokumentami i projektami ustaw związanymi z projektem ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-139.2" who="#JacekKurczewski">Głos ma pan poseł Jacek Piechota, Sojusz Lewicy Demokratycznej. Przygotuje się pan poseł Alojzy Szablewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#JacekPiechota">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Debatujemy w takiej atmosferze, że jest to być albo nie być dla rządu. Tymczasem tego, że jest to także, a może przede wszystkim, być albo nie być dla znacznej niestety części społeczeństwa, nikt z przedstawicieli rządu nie zechciał zauważyć. Pracując nad budżetem na rok bieżący, bardzo często powtarzano na tej sali, że jest to budżet umożliwiający przetrwanie, stwarzano wrażenie, iż jesteśmy w takiej sytuacji, że nie ma pieniędzy na nic, wystarczy tylko na wegetację. Jeżeli taki był budżet na rok 1992, to jak nazwać projekt przychodów i wydatków przyszłorocznych?</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#JacekPiechota">Rząd mówi, że nie ma pieniędzy, i to jest oczywiście prawda, tak jak prawdą jest także to, że poza wymyślaniem kolejnych obciążeń dla ludności rząd wciąż niewiele podejmuje działań na rzecz zwiększenia wpływów do budżetu dziś i w przyszłości. Wręcz przeciwnie, dobrowolnie się pewnych sum wyrzeka, choćby tak jak w wypadku zakładów „Wedla”, ich trzyletnich wakacji podatkowych.</u>
          <u xml:id="u-140.2" who="#JacekPiechota">„Wedel” był w chwili sprzedaży firmą wysoko dochodową. Czy zatem należało oprócz sprzedaży amerykańskiemu potentatowi zakładów za śmieszną cenę stwarzać mu dodatkowe możliwości zarobku? To kwestia wciąż otwarta. Ile jest jeszcze takich przedsiębiorstw? Ile traci państwo? Ile kosztuje 3-letni brak decyzji i konsekwentnych działań w sprawie Mielca, Wałbrzycha, Starachowic? Może właśnie tam są te brakujące biliony na utrzymanie realnej wartości emerytur, rent, na preferencje dla młodych ludzi. To właśnie emeryci, renciści i młodzież wyjdą najgorzej na propozycjach budżetowych pana Osiatyńskiego.</u>
          <u xml:id="u-140.3" who="#JacekPiechota">Pan prezydent powtarza: Weźcie sprawy w swoje ręce. Panie prezydencie, przy tych zasadach kredytowania, przy tym systemie finansowym, przy tym powszechnym bałaganie takie stawianie sprawy to nieporozumienie. Młodzież kończąca naukę staje przed alternatywą: albo próba działania na własną rękę, jak się to mówi, rozkręcania interesu, albo bezrobocie. Większość wciąż jeszcze zmuszona jest „wybierać” wariant drugi. Badania dowodzą, że blisko w 70% młodych małżeństw przynajmniej jedna osoba jest bezrobotna. Tymczasem rząd większość pieniędzy przeznacza w budżecie na utrzymanie status quo, czyli wypłacanie zasiłków dla bezrobotnych, miast intensyfikować działania w celu zwiększania liczby miejsc pracy. Co czeka każdą z tych 70% rodzin? Mieszkanie kątem u rodziców, a więc wcześniej czy później pokoleniowe konflikty, egzystowanie na granicy wegetacji i wychowywanie dzieci, których obowiązkowe rodzenie nakaże za chwilę nasze prawo.</u>
          <u xml:id="u-140.4" who="#JacekPiechota">Powtórzyłem już kilkakrotnie słowo: wegetacja i uczynię to raz jeszcze. Jak bowiem inaczej nazwać życie w świadomości, że wciąż pogrążamy się w recesji. Ciągle słyszymy o wzrastającym udziale w budżecie wydatków na cele socjalne i konieczności obcinania tych wydatków. Od 3 lat jednak żaden solidarnościowy rząd nie przedstawił projektu kompleksowej reformy, która zracjonalizowałaby te wydatki. Wciąż zaś stosuje się zasadę odpowiedzialności zbiorowej w odniesieniu do błędów kolejnych rządów, również w odniesieniu do przeszłości. Za dużo wydaje się na emerytury, więc należy je obciąć, także w wypadku tych, którzy już dzisiaj żyją poniżej minimum socjalnego. Nie ma na oświatę, ogranicza się więc dostęp do kształcenia tym, których już dziś nie stać na opłacenie internatów, dojazdów do szkół, ogranicza się środki na tak podstawowe wydatki, jak ogrzewanie szkół, co stało się nagminne.</u>
          <u xml:id="u-140.5" who="#JacekPiechota">Jakie mają perspektywy, jeśli chodzi o mieszkania, młodzi ludzie? O tym dyskutowaliśmy już wczoraj i przedwczoraj. Upór rządu świadczy moim zdaniem tylko o jednym - chodzi o to, by za wszelką cenę uciec od rozwiązywania rzeczywistych, z każdą chwilą coraz bardziej nabrzmiewających problemów społecznych, za cenę zmuszania ludzi do łamania prawa, zmuszania do odmowy spłaty księżycowych odsetek, a w efekcie i tak prowadzi to do spadku dochodów budżetu. O restrukturyzację swojego zadłużenia jak długo musieli walczyć zdeterminowani rolnicy? Komu jeszcze się uda? Kto będzie następny?</u>
          <u xml:id="u-140.6" who="#JacekPiechota">Druga grupa młodych ludzi postanowiła wziąć lichwiarski kredyt i spróbować działać według wskazówek głowy państwa. Na tych, którzy jeszcze wychylili się z morza pogłębiającej się apatii, czyha cały szereg niespodzianek.</u>
          <u xml:id="u-140.7" who="#JacekPiechota">Pan prezydent nawołuje do wykorzystywania zachodnich linii kredytowych. Jak młody człowiek ma zdobyć kredyt na realizację najlepszych nawet pomysłów, jeśli na starcie bank oczekuje już zabezpieczenia w wysokości trzykrotnej wartości kredytu? Nie ma co mówić o ludziach rozpoczynających swą działalność, jeżeli praktyka bankowa może skutecznie zniechęcić do rozwoju działalności nawet wytrawnych, prężnych i od lat działających biznesmenów. Jeden z nich po ponad półrocznym przetrzymaniu dokumentów przez centralę „szanującego” się banku otrzymał, po interwencji na najwyższym szczeblu, zdawkową odpowiedź: Bank nie jest zainteresowany udzieleniem kredytu. Inny bank udzielił mu odpowiedzi odmownej uzasadniając tę decyzję zbytnią odległością siedziby firmy od siedziby centrali. To jest fakt.</u>
          <u xml:id="u-140.8" who="#JacekPiechota">Trudno uwierzyć, że mamy schyłek XX wieku. Na przedsiębiorczych wciąż czyhają zasadzki - wzrastające obciążenia, zmieniające się kilkakrotnie w roku przepisy, powielaczowe prawo, w zawrotnym tempie rozwijający się system prowizji. Uczciwych niszczy konkurencja - ci, którzy omijają wciąż nieszczelne granice, unikają płacenia podatków. Coraz częściej z tych kręgów słyszę pytanie: czy nie lepiej zlikwidować tworzone z trudem firmy, zatrudnianych ludzi wysłać na garnuszek państwa, a samemu spokojnie żyć z odsetek od złożonego w banku kapitału. Jeśli chodzi o indywidualną decyzję, można taką podjąć, dla państwa jest to jednak droga donikąd.</u>
          <u xml:id="u-140.9" who="#JacekPiechota">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani premier stwierdziła, że szuka pomysłu na przesunięcie środka ciężkości budżetu. Przy tej filozofii gospodarczej jest to na pewno niemożliwe. Będzie to niemożliwe tak długo, jak długo opłacanie skutków recesji blokować będzie zwiększanie środków na walkę z nią. Ten budżet, moim zdaniem, nie przerwie tego zaklętego kręgu.</u>
          <u xml:id="u-140.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#JacekKurczewski">Głos ma pan poseł Alojzy Szablewski, Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe. Przygotuje się pan poseł Kazimierz Chełstowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#AlojzySzablewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę ustosunkować się do ustawy budżetowej na rok 1993. Należy cieszyć się, że tak trudny problem, jak planowanie budżetu, jest już dobrze opanowany przez specjalistów w poszczególnych ministerstwach. Parlament również posiada już doświadczenia z debat nad prowizorium i nad projektem budżetu na obecny roku. Należy jednak przypomnieć sobie długie debaty nad projektem budżetu na 1992 r., w czasie których niektórzy posłowie mocno krytykowali poszczególne pozycje i wychodzili z propozycjami wielu zmian. Po gorących dyskusjach w komisjach nie wprowadzono jednak poważniejszych poprawek. Dla zilustrowania pragnę przypomnieć, że po stronie dochodów i wydatków ujęto 485 mld zł, czyli niespełna pół biliona, co stanowi 1,2 promila wszystkich wydatków. Musimy sobie zdać sprawę z tego, że zatwierdzony budżet należało również skorygować w październiku bieżącego roku. Przypominam to dlatego, aby w dyskusji nie burzyć założeń, a jedynie wskazać konkretne propozycje - gdzie zaoszczędzić i komu dołożyć.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#AlojzySzablewski">Nie wolno nam tak stawiać sprawy, jak posłowie PC czy KPN, którzy proponują odrzucić projekt, nie przedstawiając innej propozycji. Należy z zadowoleniem przyjąć fakt, że wnioski z debaty na temat budżetu bieżącego roku zostały uwzględnione przez rząd w projekcie budżetu na rok przyszły. Zwiększono wydatki na ubezpieczenia społeczne - 23 bln zł oraz wydatki na sferę budżetową - 55 bln zł. Szczególny nacisk położono na zwiększenie dotacji na służbę zdrowia oraz na oświatę i wychowanie. Dla przejrzystości wywodu pragnę przytoczyć niektóre pozycje odnoszące się do sfery budżetowej. Podaję przyrosty kwot w zaokrągleniu w bilionach złotych. Porównałem dwa budżety, przed korektą i po korekcie, dlatego mogę przedstawić podwójne dane. Jednostki gospodarcze - 2 bln zł, oświata i wychowanie - 12 bln zł, szkolnictwo wyższe - 4 bln zł, kultura i sztuka - 0,5 bln zł, ochrona zdrowia - 17 bln zł, opieka społeczna - 7 bln zł, administracja państwowa - 6 bln zł, wymiar sprawiedliwości - 2 bln zł, bezpieczeństwo publiczne - 7 bln zł i obrona narodowa - 6 bln zł. W korekcie finansów sfery budżetowej, co, jak wiemy, przeprowadzono w bieżącym roku, pozycje tak silnie akcentowane przez wielu posłów rząd uwzględnił. Na przykład oświata i wychowanie obecnie, po korekcie, ma otrzymać 5 bln zł, szkolnictwo wyższe - 1,6 bln zł, ochrona zdrowia - 10,2 bln zł, administracja państwowa - 4 bln zł, wymiar sprawiedliwości - 1,6 bln zł, bezpieczeństwo publiczne - 4 bln zł i obrona narodowa - 4 bln zł.</u>
          <u xml:id="u-142.2" who="#AlojzySzablewski">Niewątpliwie będziemy musieli w komisjach szczegółowo analizować poszczególne pozycje budżetowe. Należy jednak już stwierdzić, że przymiarka jest właściwa i nie powinno być z tym wiele kłopotów. Mam jednak również zastrzeżenie do dynamiki wzrostu wydatków niektórych instytucji. Z przyjemnością wysłuchałem wystąpienia posła Wujca, który też właśnie na to położył akcent, czyli też na to zwrócił uwagę. Ja pofatygowałem się i porównałem te dwa projekty budżetów, poprzedni i obecny. Pan poseł Wujec w swoim porównaniu uwzględnił już skorygowaną poprzednią wersję - i zwrócił uwagę na te same pozycje co i ja: Kancelaria Prezydenta - wzrost o 58,6%, Kancelaria Sejmu - 46,2%, Kancelaria Senatu - 29,1%, NIK - 104,1%, Naczelny Sąd Administracyjny - 65,9%, Urząd Rady Ministrów - 34,4%, Centralny Urząd Planowania - 79,4%, Rzecznik Praw Obywatelskich - 44,9%, Ministerstwo Finansów - 95,0%, Trybunał Konstytucyjny - aż 317,7%, nie wiem, dlaczego? Będą się ministrowie musieli wytłumaczyć! Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - 106,1% i dalej: Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa - 38,6%, Ministerstwo Obrony Narodowej - 54,6%, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych - 59,9%, Ministerstwo Edukacji Narodowej - 42,1%, Ministerstwo Kultury i Sztuki - 36,7%, Ministerstwo Sprawiedliwości - 50,9%, Urząd Antymonopolowy - 84,8%, Polska Akademia Nauk - 40,6%, Państwowa Inspekcja Pracy - 101,6%, Urząd Kultury Fizycznej i Turystyki - 59,2%, Główny Urząd Ceł -54,7%, Państwowa Agencja Atomistyki - 188,8%, Wyższy Urząd Górniczy - 100%, Urząd Patentowy Rzeczypospolitej - 66,6%, Zakład Ubezpieczeń Społecznych - 37,3%, Polski Komitet Normalizacji Miar i Jakości - 63,4%, subwencje ogólne dla gmin - 55,1%.</u>
          <u xml:id="u-142.3" who="#AlojzySzablewski">Teraz zebrałem jeszcze kilka danych z już poprawionego budżetu. Konkretne pozycje, które i dotąd były wysokie, teraz są wyższe; na przykład Kancelaria Prezydenta ma, w stosunku do już poprawionego budżetu, 53,1%, Kancelaria Sejmu - 62,5%, Kancelaria Senatu - 39,6%, NIK - 101,6%, Sąd Najwyższy - 76,5%, Naczelny Sąd Administracyjny - 66,9%, Rzecznik Praw Obywatelskich - 68,4% i znowu Trybunał Konstytucyjny - 336,3%, czyli jeszcze więcej, i Państwowa Inspekcja Pracy. Przypominam, że pasywa zostały zwiększone ogólnie o 27,5%. Wobec tego należy szczególnie przeanalizować te instytucje, które wymieniłem - przekroczyły one możliwe granice wzrostu kosztów. Apelujemy, aby oszczędzać, ale rozpocznijmy oszczędzanie od góry. Jeżeli polskie społeczeństwo przekona się o tym, to na pewno rząd i parlament zyska sobie poparcie.</u>
          <u xml:id="u-142.4" who="#AlojzySzablewski">Projekt budżetu należy odesłać do komisji sejmowych. Proszę panie posłanki i panów posłów o przeanalizowanie moich zastrzeżeń podczas posiedzeń komisji.</u>
          <u xml:id="u-142.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#JacekKurczewski">Głos ma pan poseł Kazimierz Chełstowski, nie zrzeszony. Przygotuje się pan poseł Paweł Kotlarski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#KazimierzChełstowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mamy przedstawiony przez rząd projekt ustawy budżetowej na rok 1993. Po wielostronnej analizie tego dokumentu nasuwa się tylko jeden wniosek: obecny rząd kontynuuje politykę poprzednich trzech rządów. To znaczy, że w dalszym ciągu będziemy mieli wzrost inflacji, wzrost recesji, wzrost bezrobocia, a zatem nastąpi dalsze zubożenie społeczeństwa. W czwartym roku postkomunistycznych rządów finanse państwa znów są o parędziesiąt bilionów niższe.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#KazimierzChełstowski">Przedstawiony projekt budżetu świadczy, że rząd nie ma absolutnie żadnego programu zahamowania kryzysu. Zawarte tu stwierdzenia mają charakter akademickiego wykładu, a podane liczby wynikają z faktu staczania się całej gospodarki. Podstawowe dane wynikające z tego projektu to inflacja 38% (a prawdopodobnie będzie ponad 50%), przewidywany deficyt budżetu w wysokości 81 bln zł, a to oznacza, że co szósta złotówka wydatków budżetowych nie znajdzie pokrycia w dochodach. Deficyt prawdopodobnie przekroczy 100 bln zł. W końcu 1993 r. ma być ok. 3 mln bezrobotnych. To znaczy, że sytuacja na rynku pracy będzie coraz bardziej tragiczna. Rząd wymyślił tylko podniesienie składki na Fundusz Pracy z 2% do 3%. Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej nie znalazło absolutnie żadnej drogi tworzenia miejsc pracy, a wypowiedzi ministra Kuronia i wiceministra Boniego są na poziomie działania sióstr miłosierdzia.</u>
          <u xml:id="u-144.2" who="#KazimierzChełstowski">Szanowni posłowie, uważam, że poważnym niedociągnięciem w pracy obecnego rządu jest brak programu rozwoju przemysłu, brak ustawy o bezpieczeństwie socjalnym obywateli, brak ustawy o powszechnej prywatyzacji, akceptowanej przez całe społeczeństwo, brak programu rozwoju rolnictwa. Dotychczasowe doraźne działania doprowadziły rolnictwo, szczególnie państwowe gospodarstwa rolne, do upadku. Nastąpił ogólny spadek produkcji roślinnej i zwierzęcej. Planowane w 1993 r. dalsze zmniejszenie w budżecie środków na finansowanie kredytów w rolnictwie spowoduje dalszy spadek produkcji rolnej. Brak programu ogólnodostępnego finansowania budownictwa. Ta nie przemyślana polityka kredytowa doprowadziła do tego, że ok. 40 tys. mieszkań jest nie zasiedlonych, tysiące ludzi oczekujących na mieszkania nie mają żadnych szans, a poważna część społeczeństwa nie ma środków na utrzymanie swoich mieszkań. Jedynie co pewne, to wzrost cen energii, paliw, transportu, opłat, żywności, czyli dalsza obniżka stopy życiowej obywateli, a szczególnie emerytów i rencistów, którym gwarantuje się obniżenie bazowej kwoty waloryzacji o 9%. Te 9% to kwota ok. 23 bln zł. Jest ok. 8 mln emerytów i rencistów; gdy więc podzielimy te liczby, wychodzi ok. 3 mln zł na każdego emeryta rocznie. Do tego dochodzą cięcia: 10 bln zł z tytułu zamrożenia zasiłków rodzinnych i 2 bln zł z tytułu obniżenia zasiłków chorobowych. Największe zatem koszty bezradności rządu poniosą najbiedniejsi. Natomiast zwiększenie dochodów budżetu ma nastąpić głównie przez podwyższenie podatków i podniesienie dyscypliny ich ściągania. W tym celu wzmocni się siłę aparatu, czyli organów podatkowych, sądownictwa, prokuratury oraz administracji państwowej. W 1992 r. ani jedna większa afera nie doczekała się finału. Można zakładać, że i w 1993 r. nie będzie sukcesów w zwalczaniu afer.</u>
          <u xml:id="u-144.3" who="#KazimierzChełstowski">Wysoka Izbo! Polityka kredytowa jest niejasna, poręczenia są w sferze marzeń, a oprocentowanie kredytów i inflacja „wykańczają” potencjalnych kredytobiorców. Ta polityka kredytowa doprowadziła do zatorów płatniczych w gospodarce, spowodowała załamanie wielu przedsiębiorstw, doprowadziła je do upadłości. Odnośnie do planowanego podwyższania podatków uważam, że złagodzenie systemu podatkowego spowodowałoby ożywienie w zakresie inwestycji, co prowadziłoby do wzrostu gospodarczego oraz tworzenia nowych miejsc pracy, zamiast wypłacania zasiłków, a tym samym przyczyniłoby się do zmniejszenia, a może i zwalczenia recesji.</u>
          <u xml:id="u-144.4" who="#KazimierzChełstowski">Szanowni Posłowie! Pragnę zasygnalizować...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#JacekKurczewski">Czas mija, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#KazimierzChełstowski">Już kończę. Pragnę zasygnalizować, że już od trzech lat zmniejsza się środki na obronność kraju. Uważam, że zamiast cięć winien nastąpić wzrost nakładów na resort obrony narodowej.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#KazimierzChełstowski">Szanowni Posłowie! W swoim wystąpieniu użyłem określenia „nieporadność rządu”. Nie lubię takich określeń, ale na potwierdzenie tego podam przykład. W tym tygodniu w programie telewizyjnym pt. „Listy o gospodarce” pokazano Fabrykę Samochodów Osobowych w Warszawie: ogromne, puste hale produkcyjne, bo nie produkuje się w nich samochodów, w których mieszka tylko jeden kot. Dodam, że koszt utrzymania tych hal wynosi miesięcznie 3 mld zł. To jest właśnie przykład niegospodarności i marnotrawstwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#JacekKurczewski">Panie pośle...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#KazimierzChełstowski">Przedstawiony projekt w tej postaci nie może być przyjęty. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#JacekKurczewski">Głos ma pan poseł Paweł Kotlarski, Ruch dla Rzeczypospolitej. Przygotuje się pan poseł Wiesław Klisiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#PawełKotlarski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiony Wysokiej Izbie projekt budżetu państwa na rok 1993 w części dotyczącej zadań społecznych państwa zakłada utrwalenie i kontynuację tendencji zarysowanych już w 1990 r. Charakteryzują się one wycofywaniem państwa z realizacji różnych funkcji społecznych i socjalnych, w szczególności w oświacie, ochronie zdrowia, zatrudnieniu, ubezpieczeniach społecznych, przy braku innych pozapaństwowych podmiotów, które byłyby zdolne do przejęcia tej funkcji. Z projektowanego budżetu państwa wynika też, że w sferze społecznej nie ma żadnej dziedziny, która w proponowanym podziale środków miałaby być preferowana czy też chroniona.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#PawełKotlarski">Zdaniem Klubu Parlamentarnego Ruch dla Rzeczypospolitej zastosowanie takich samych zasad do tak różnych dziedzin musi prowadzić do deformacji bądź zaniku wielu ważnych funkcji państwa. Konsekwencją realizowanej przez rząd koncepcji polityki społeczno-gospodarczej jest z jednej strony wzrost zobowiązań państwa, związany przede wszystkim z systematycznie rosnącym bezrobociem i pogłębiającym się ubóstwem społeczeństwa, z drugiej zaś strony - brak woli przeciwdziałania wymienionym zagrożeniom za pomocą rozwiązań o charakterze systemowym.</u>
          <u xml:id="u-150.2" who="#PawełKotlarski">Klub Parlamentarny Ruch dla Rzeczypospolitej uważa, że rozłączne rozpatrywanie poszczególnych funduszów w wydatkach socjalnych państwa prowadzi do utrwalenia zastanej z lat poprzednich struktury wydatków i rozproszenia ograniczonych środków. Projekt ustawy budżetowej oraz przedstawione przez rząd założenia społeczno-gospodarcze nie zapowiadają znaczących zmian w obowiązujących dotychczas zasadach gospodarowania funduszami socjalnymi. W efekcie wydatki państwa na cele społeczne wzrastają, natomiast społeczna efektywność podejmowanych działań jest coraz mniejsza.</u>
          <u xml:id="u-150.3" who="#PawełKotlarski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Według ocen ekspertów przeciętna emerytura i renta stanowić będą w 1993 r. około 46% realnego wynagrodzenia w jednostkach gospodarczych i około 53% realnego wynagrodzenia w sferze budżetowej. Proponowana w ustawie budżetowej zmiana zasad waloryzacji emerytur i rent polegająca na upoważnieniu Rady Ministrów do obniżenia kwoty będącej podstawą tej waloryzacji ze 100% do 91% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w kwartale poprzedzającym datę waloryzacji stanowi naruszenie elementarnej zasady ubezpieczeń społecznych, zasady bezpieczeństwa socjalnego obywateli, szczególnie tych, którzy utrzymują się wyłącznie ze świadczeń społecznych. Zdaniem naszego klubu w wypadku tej grupy społecznej świadczenia muszą być chronione przed wszystkimi innymi zobowiązaniami państwa. W sytuacji gdy rząd proponuje zastosować powyższe zasady zarówno w odniesieniu do emerytur pracowniczych, jak i rolniczych, musi to spowodować realne obniżenie wartości emerytur obu tych grup społecznych w granicach 20–25% w skali roku. Ponadto zdaniem Klubu Parlamentarnego Ruch dla Rzeczypospolitej realizacja projektu obniżenia podstawy waloryzacji rent i emerytur w drodze rozporządzenia Rady Ministrów tworzy dodatkowe niebezpieczeństwo posługiwania się tym instrumentem w sytuacji, gdy budżet będzie miał trudności z realizacją zobowiązań kosztem rencistów i emerytów. Na takie rozwiązanie nasz klub stanowczo nie może wyrazić zgody.</u>
          <u xml:id="u-150.4" who="#PawełKotlarski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W przyszłym roku rząd przewiduje spadek zatrudnienia o 3% i przyrost liczby bezrobotnych o ok. 800 tys. osób. Obowiązujące rozwiązania prawne dotyczące uprawnień do zasiłków dla bezrobotnych nie pozwalają na racjonalne gospodarowanie środkami Funduszu Pracy i lokowanie tych środków tak, żeby popierać zatrudnienie. Gdyby nawet przewidywane w budżecie środki na aktywną walkę z bezrobociem zostały wykorzystane w całości, to, licząc minimalną kwotę 50 mln zł na jedną osobę mającą znaleźć zatrudnienie, pozwoli to objąć tą formą pomocy tylko 94 tys. osób, czyli mniej niż 3% ogółu bezrobotnych. Nie może zmienić sytuacji również fakt, że przeznaczono środki na popieranie inwestycji w rejonach zagrożonych bezrobociem, gdyż planowana ich wielkość, 137 mld zł, może jedynie wystarczyć na wybudowanie ok. 250 mieszkań. Trzeba zauważyć ponadto, że projekt budżetu nie przewiduje żadnych środków na systemowe rozwiązanie problemów polityki zatrudnienia.</u>
          <u xml:id="u-150.5" who="#PawełKotlarski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W przygotowanych przez obecny rząd założeniach polityki społeczno-gospodarczej przyjęto, że podstawowymi zadaniami tej polityki w 1993 r. będą: „Zwiększenie efektywności usług społecznych i zapewnienie stabilnych i jasnych zasad dostępności do usług społecznych i zdrowotnych oraz zahamowanie degradacji usług społecznych i zdrowotnych”. Otóż patrząc na zawartą w tych założeniach deklarację rządu dotyczącą ochrony zdrowia z perspektywy przedstawionych propozycji budżetowych w dziale ochrony zdrowia nie sposób nie zauważyć, że wcześniejsze deklaracje są po prostu z nimi sprzeczne. W przedstawionym bowiem projekcie budżetu proponuje się dalsze zmniejszenie realnej wysokości wydatków na ochronę zdrowia. Dynamika wzrostu wydatków bieżących na ochronę zdrowia jest niższa niż dynamika ogólnego wzrostu wydatków budżetu i dużo niższa od zakładanego wskaźnika inflacji.</u>
          <u xml:id="u-150.6" who="#PawełKotlarski">Osobnym zagadnieniem jest brak w przedstawionym uzasadnieniu do projektu ustawy budżetowej określenia kryteriów, na podstawie których planuje się zmniejszenie o 7% zatrudnienia w ochronie zdrowia. Dla nisko opłacanych pracowników służby zdrowia brak takich kryteriów stanowi obecnie dodatkowy przejaw degradacji tej grupy zawodowej.</u>
          <u xml:id="u-150.7" who="#PawełKotlarski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Obecny rząd obiecuje społeczeństwu świadczenia społeczne na niskim, ale stabilnym poziomie, obiecuje stabilizację. W świetle przedstawionych przez rząd założeń społeczno-gospodarczych i przedłożonego projektu budżetu w imieniu Klubu Parlamentarnego Ruch dla Rzeczypospolitej pragnę stwierdzić, że perspektywa stabilizacji dla żyjących poniżej progu ubóstwa milionów gospodarstw domowych jest fałszywa. Fałszywa jest taka perspektywa dla tych wszystkich, którzy w bieżącym roku stracą pracę, prawo do zasiłków dla bezrobotnych, którzy ukończą szkoły, a nie będą mieli szans na zatrudnienie, dla emerytów i rencistów, których dochody obniżą się o około 20%. Fałszywe jest przedstawianie przez rząd wizji stabilizacji wobec braku woli zreformowania systemu ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych.</u>
          <u xml:id="u-150.8" who="#PawełKotlarski">Klub Parlamentarny Ruch dla Rzeczypospolitej będzie głosował przeciwko przedstawionemu projektowi budżetu, budżetu rozszerzającego sferę ubóstwa, budżetu stagnacji, niosącego realną groźbę załamania całego systemu opieki społecznej.</u>
          <u xml:id="u-150.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#JacekKurczewski">Głos ma pan poseł Wiesław Klisiewicz, Konwencja Polska. Przygotuje się pan poseł Andrzej Gąsienica-Makowski, który zabierze głos, jeśli jego kolega klubowy nie wyczerpie limitu czasu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#WiesławKlisiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ze względu na limit czasu chciałbym poruszyć tylko jedną sprawę, chodzi mianowicie o art. 13 ustawy budżetowej, w którym mówi się o kwocie 5,6 bln zł przewidzianej na utrzymanie spółdzielczych zasobów mieszkaniowych. W uzasadnieniu uzupełnia się tę informację stwierdzeniem, że owe środki zostaną przeznaczone na usuwanie wad technologicznych oraz instalowanie liczników ciepła i wody. Wysoka Izbo, jeśli uchwała Rady Ministrów z 1982 r. nadal obowiązuje i w zakresie usuwania wad technologicznych preferuje tylko spółdzielnie budownictwa mieszkaniowego, to sądzę, że w obecnej sytuacji, kiedy mamy tyle kłopotów z uzyskaniem pieniędzy, taka pozycja nie powinna być uwzględniona w budżecie. Proponuję więc zmniejszenie jej o możliwą do wyliczenia wielkość; myślę, że odpowiedni resort przedstawi komisji stosowne propozycje. Na co przeznaczyć uzyskane środki? Myślę, że w grę wchodzi wiele pozycji budżetu - można je przeznaczyć na przykład na ochronę zdrowia, oświatę lub na aktywne zwalczanie bezrobocia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#JacekKurczewski">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Gąsienicę-Makowskiego, Konwencja Polska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! We wszystkich prawie dotychczasowych wystąpieniach poruszany był podstawowy dla gospodarki problem - polityka podatkowa. Nadmierny fiskalizm odbiera ludziom chęć do przejawiania przedsiębiorczości i w konsekwencji powoduje różne kombinacje, jest przyczyną nieuczciwości w regulowaniu podatków. Stabilny, szczelny i skuteczny system podatkowy, który mobilizuje do przedsiębiorczości, do inwestowania, służy w konsekwencji całej gospodarce i sferze budżetowej. Obrany przez rząd kierunek jest słuszny - należy zwiększyć skuteczność poboru podatków i ceł, uszczelnić przepisy podatkowe, które mają wpływ na jakość poboru, niemniej dla płacącego podatki bardzo istotna jest ich czytelność i stabilność.</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Drugim ważnym czynnikiem, który sprzyja rozwojowi gospodarczemu, jest rozwój inwestycji - nie tylko dużych, ale także małych i średnich. Zamiast zwiększania podatków, w szerszym zakresie winny być zaproponowane rzemiosłu i przedsiębiorstwom ulgi inwestycyjne. Przy braku możliwej do spłacenia przez kredytobiorcę oferty kredytowej banków winien być zaproponowany właśnie czynnik ulg inwestycyjnych.</u>
          <u xml:id="u-154.2" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Widzimy, ile jest do zrobienia, jeśli chodzi o infrastrukturę publiczną, tymczasem nie wykorzystujemy tych możliwości, a bezrobocie się zwiększa. To ważne zagadnienie dla naszego kraju. Potrzebny jest więc program uruchomienia robót publicznych i interwencyjnych w szerszym zakresie. Przy obecnych trudnościach gospodarczych, kiedy to wiele regionów dotyka bezrobocie, dużą szansą dla nich - ale również dla polskiego rolnictwa, rzemiosła, drobnych usług - jest rozwój przemysłu turystycznego. Ten przemysł potrzebuje jednakże odpowiednich kredytów i preferencji. W związku z tym popieram wniosek posła Kani o dodanie w ustawie budżetowej zapisu dotyczącego przeznaczenia środków z dawnego funduszu turystyki na uruchomienie specjalnej linii kredytowej w celu finansowania inwestycji i przedsięwzięć w dziedzinie turystyki. Z przyczyn formalnych w 1992 r. nie istniała możliwość uruchomienia tej linii, pomimo zapisu w ustawie budżetowej. Bardzo istotne rezerwy - mogą przyczynić się one do rozwoju przemysłu turystycznego w Polsce - wiążą się z obiektami wczasowymi zakładów pracy, które służyły dawniej jako baza socjalna, a obecnie, po przekształceniu, adaptacji i doposażeniu, mogłyby być źródłem dochodów, a nie ciężarem. Wymaga to drobnych kredytów, co umożliwi zapis w ustawie, o który wnoszę.</u>
          <u xml:id="u-154.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#JacekKurczewski">Zdaje się, że limit czasu klubu Konwencja Polska nie został jeszcze wyczerpany; zostało parę sekund.</u>
          <u xml:id="u-155.2" who="#JacekKurczewski">Głos ma pan poseł Juliusz Braun, Unia Demokratyczna. Przygotuje się pani poseł Grażyna Staniszewska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#JuliuszBraun">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Będę mówił o sprawach, które - jeśli mierzyć je wielkościami budżetu i odnosić do jego proporcji - są czymś niezmiernie małym, nie sięgają 1%. Niemniej do tej pory chyba nawet 1% czasu nie poświęciliśmy tym sprawom, choć, jak sądzę, zasługują one na znacznie większą uwagę.</u>
          <u xml:id="u-156.1" who="#JuliuszBraun">Swego czasu, również przy okazji dyskusji budżetowej, mówiłem z tego miejsca o szczególnej roli kultury w dziejach naszego narodu. To przecież kultura zadecydowała o tym, że Polska przetrwała długie lata, kiedy nie było ani polskiego rządu, ani polskiego wojska - o którym tak wiele tu się mówi, o potrzebie jego istnienia - ani polskiej policji. Polska trwała dzięki swojej kulturze nawet wówczas, kiedy w szkołach na terytorium naszego kraju uczono po rosyjsku albo po niemiecku, i trwała także wówczas, kiedy w szkołach uczono wprawdzie po polsku, ale treści nauczania nie zawsze były polskie.</u>
          <u xml:id="u-156.2" who="#JuliuszBraun">Dzisiejszą sytuację określa dramatyczny brak pieniędzy na kulturę. Projekt ustawy budżetowej, który mamy przed sobą, potwierdza tę konstatację. Środki przeznaczone na kulturę - niespełna 3,5 bln zł - to nominalnie zaledwie 20% więcej niż w roku bieżącym, czyli poniżej skali inflacji. Zdaniem rządu, zdaniem autorów projektu budżetu, więcej nie można znaleźć - najpierw trzeba zarobić, zanim będzie można wydawać. To stwierdzenie oczywiste - jeśli nawet wydatki na kulturę uznać za wydatki o charakterze inwestycji, bardzo ważnej inwestycji, bo inwestycji w człowieka, to przecież jest to inwestycja, która będzie procentowała - jeśli można tak powiedzieć - dopiero w następnych latach budżetowych. Jednak odpowiedzią na te argumenty jest wielki niepokój opinii publicznej, prezentowany zwłaszcza przez środowiska twórcze, przez ludzi kultury, który można streścić starym powiedzeniem: „Nim słońce wzejdzie, rosa oczy wyje” - zanim przybędzie pieniędzy, nie będzie już czego chronić. Przytacza się malejące wskaźniki wydatków na kulturę w budżecie państwa: 1,5% w 1990 r., 1% w 1991 r., zaledwie 0,75% w 1992 r. To niebezpiecznie mało, państwo bowiem musi wypełniać pewne obowiązki, nawet w najtrudniejszych czasach. Ale tego rodzaju wyliczenie nie jest jeszcze w pełni prawdziwe i to właśnie chcę podkreślić, ograniczaniu wydatków z budżetu państwa towarzyszy bowiem zjawisko optymistyczne - przejmowanie części odpowiedzialności za kulturę przez środowiska lokalne, przez samorządy gmin. Tak szeroko przejawione i tak ważne poczucie odpowiedzialności za kulturę ma również wymiar finansowy. Nie ma jeszcze aktualnych danych o wykonaniu budżetu gmin za 1992 r., ale w 1991 r., kiedy budżet państwa przeznaczył na kulturę 2,5 bln zł, z budżetów gmin przeznaczono na ten cel 1700 mld zł, a więc państwo - rozumiane szeroko, jak rząd i samorządy - przeznaczyło na kulturę nie 1%, ale ponad 1,5% swoich środków. Trzeba o tym pamiętać. Trzeba także pamiętać o zawiłościach tabel budżetowych, bo przecież nie jest obojętne dla kultury, że oprócz 3,5 bln zł zawartych w dziale kultura i sztuka, przeznaczono również 1200 mld zł na szkolnictwo artystyczne - to inny dział budżetu, ale przecież dla kultury bardzo istotny.</u>
          <u xml:id="u-156.3" who="#JuliuszBraun">Wymiar finansowy ma też niedawna decyzja Sejmu dotycząca VAT - ustalenie zerowej stawki podatku od książek niskonakładowych i stawki 7% od pozostałych wydawnictw. Przy okazji trzeba tu powiedzieć, że sytuacja jest poważna i groźna, nie trzeba jej dodatkowo dramatyzować podając nieprawdziwe informacje. Dziś w „Rzeczpospolitej” dyrektor bardzo poważnego i zasłużonego wydawnictwa zapowiada, że po wprowadzeniu VAT w przyszłym roku cena książki wzrośnie o 50%. To po prostu jest nieprawda. Jeśli wzrośnie cena książki, to nie z tego powodu.</u>
          <u xml:id="u-156.4" who="#JuliuszBraun">Oczywiście to, co mówiłem o samorządach, nie wiąże się ze zdejmowaniem odpowiedzialności z organów państwa. Na pierwszym miejscu pośród spraw, za które państwo i jego organy jest odpowiedzialne, trzeba wymienić ochronę dziedzictwa kulturowego. W Polsce, jak wiadomo, ratowano eksponaty z muzeum dosłownie pod bombami. Nie należy więc mówić, że w trudnych czasach nie można tego robić. Konieczne jest w tym celu tworzenie w tych warunkach, przecież jednak nie tak dramatycznych, mechanizmów finansowych i organizacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-156.5" who="#JuliuszBraun">W czasie prac komisji, do której, nie wątpię w to, trafi projekt budżetu, będziemy się starać szukać nie tylko dróg powiększania skromnych środków na kulturę tam, gdzie to będzie możliwe, ale przede wszystkim będziemy poszukiwać najlepszych sposobów gospodarowania tymi środkami, tak by przynajmniej elementarne obowiązki państwa w tej dziedzinie mogły być spełnione i by państwo mogło zapewnić elementarną ochronę wartościom kulturalnym, a jednocześnie będziemy popierać wprowadzenie mechanizmów, które pomagałyby w rozwoju kultury, pozwalałyby na korzystanie z innego rodzaju środków.</u>
          <u xml:id="u-156.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#JacekKurczewski">Głos ma pani poseł Grażyna Staniszewska, Unia Demokratyczna. Przygotuje się pan poseł Zbigniew Frost.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#GrażynaStaniszewska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałam poruszyć tylko dwie szczegółowe kwestie. Pierwszą z nich zgłaszam już po raz drugi, nie udało mi się przekonać do niej ani rządu, ani Wysokiej Izby w czasie nowelizacji ustawy budżetowej na rok bieżący - chodzi o zmiany oprocentowania jednoosobowych spółek skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#GrażynaStaniszewska">Jeżeli prawdą jest, że rząd stawia na prywatyzację, jeżeli prawdą jest, że ma być z powodzeniem przeprowadzona restrukturyzacja finansowa przedsiębiorstw połączona z przekształceniami własnościowymi, to poziom oprocentowania kapitału jednoosobowych spółek skarbu państwa musi być zbliżony do poziomu dywidendy od przedsiębiorstw państwowych. Nie mogą być jednoosobowe spółki skarbu państwa za karę, z tego tytułu, że się przekształciły, w znacznie większym stopniu opodatkowane niż przedsiębiorstwa państwowe. A tak jest do tej pory i zgodnie z tym najprawdopodobniej został zaprojektowany budżet, bo w ustawach okołobudżetowych nie znaleźliśmy projektu ustawy nowelizującej ustawę o oprocentowaniu kapitału jednoosobowych spółek skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-158.2" who="#GrażynaStaniszewska">Druga szczegółowa sprawa związana jest niestety z wydatkowaniem dodatkowych, i to grubych, kwot, w wysokości około 270 mld zł, na utworzenie administracji specjalnej, tzn. na przekształcenie w administrację specjalną biur pracy. Jest to nieszczęśliwe posunięcie. Już po roku doświadczeń możemy powiedzieć, że jest to wyjątkowo nieszczęśliwe posunięcie, zwalnia to władze rejonów, gminy i wojewodów z obowiązku myślenia o znalezieniu zajęcia dla rzesz ludzi, którzy będą zwalniani z przedsiębiorstw. Nie ma co sztucznie utrzymywać w niektórych przedsiębiorstwach zatrudnienia, bo to po prostu je położy. Trzeba jednak w gminach, u gospodarzy terenu, obudzić zainteresowanie nie tylko robotami interwencyjnymi, ale również stwarzaniem ofert dla inwestorów, ofert lokalnych. Tych ofert nie będzie, jeżeli to nie wojewoda, nie gmina, ale minister i 100 osób w nowym biurze ministra w Warszawie będzie miało na głowie problem bezrobocia. To jest bardzo nieszczęśliwe posunięcie. Wiem, że trzeba nowelizować ustawę o zatrudnieniu i bezrobociu, ale jeszcze jest czas np. na redukcję dodatkowych, zbędnych wydatków na utworzenie tych 100 etatów w Warszawie, etatów całkowicie zbędnych. Chodzi o utworzenie nowych etatów dla administracji typu: księgowość, zaopatrzenie. Do tej pory biura pracy były obsługiwane przez administrację urzędów rejonowych. Z powodzeniem obsługiwała ona urząd rejonowy i biuro pracy. W tej chwili, jeżeli będzie się tworzyła nowa instytucja, to trzeba będzie zatrudnić tych ludzi. Mało tego, jak wieść gminna niesie, niektóre biura pracy już się szykują do wykupywania budynków, bo gminy i województwa, zwolnione z obowiązku zajmowania się problemem bezrobocia, wystawiły ceny na budynki, w których będzie się mieściła przyszła administracja specjalna. W obecnej sytuacji budżetu jest to wydatek zbędny, a utworzenie tej nowej struktury nie tylko nie pomoże w rozwiązaniu problemu bezrobocia i nie przyspieszy restrukturyzacji przedsiębiorstw, ale wręcz przeciwnie, uniemożliwi je.</u>
          <u xml:id="u-158.3" who="#GrażynaStaniszewska">Dlatego apelowałabym do komisji, aby przyjrzała się temu problemowi i poprzez redukcję niektórych zbędnych wydatków, zwłaszcza tych przeznaczonych na rozrost administracji w tej dziedzinie, wymusiła jakby projekt nowelizacji ustawy o zatrudnieniu i bezrobociu - bądź zaprezentowany przez stronę rządową, bądź powstały z inicjatywy poselskiej.</u>
          <u xml:id="u-158.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#JacekKurczewski">Głos ma pan poseł Zbigniew Frost, Konfederacja Polski Niepodległej. Przygotuje się pan poseł Marek Markiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#ZbigniewFrost">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedłożona ustawa budżetowa oraz założenia polityki pieniężnej nie wróżą zmiany filozofii myślenia o gospodarce autorów tych projektów. Zachowana została zasada dopasowywania zarówno wpływów, jak i wydatków budżetu w taki sposób, aby zbilansować teoretycznie przyjęty i wynegocjowany z Międzynarodowym Funduszem Walutowym deficyt budżetowy.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#ZbigniewFrost">Wszystkie elementy polityki finansowej są pochodną przyjętych priorytetów ekonomicznych, którymi są: zakładany poziom deficytu, minimalizacja podaży pieniądza oraz kroczący, ale nie doganiający inflacji kurs walut. Na skutek tych założeń działania rządu sprowadzają się przede wszystkim do ograniczania wydatków w sali makro i zwiększonego fiskalizmu. Świadczy to o utrzymywaniu się fałszywego poglądu o przyczynach inflacji.</u>
          <u xml:id="u-160.2" who="#ZbigniewFrost">Inflacja w Polsce nie wynika z tego, że jest nadmiar pieniądza w obrocie, lecz wynika z tego, że ciągle wzrastają koszty wytwarzania, np. nośników energii, surowców, oraz z tego, że jest niewłaściwa struktura wydatków. A brak aktywnej polityki skierowanej na minimalizację bezrobocia i reformę sfery ubezpieczeń społecznych, świadczeń socjalnych pogarsza stale stan finansów publicznych. Aby przełamać kryzys gospodarki, musi wyraźnie zacząć wzrastać produkcja, sprawność instrumentów finansowych i systemu bankowego. Restrukturyzację gospodarki realizuje się przede wszystkim poprzez prywatyzację. Uruchamia się spółki akcyjne, nie wykorzystuje się natomiast podstawowej ich zalety polegającej na łatwości wzmacniania kapitałowego - poprzez emisję akcji. Uniemożliwia to konstrukcja budżetu, który zasila się wszystkimi środkami uzyskiwanymi z prywatyzacji, utrudnia to też polityka finansowa nastawiona na wysysanie pieniądza z gospodarki. Z kolei prywatyzacja kapitałowa z udziałem tzw. strategicznego inwestora zagranicznego w odniesieniu do zadłużonych i zdekapitalizowanych przedsiębiorstw powoduje, że wzmocnienie kapitałowe jest ograniczone lub żadne. Angażuje się kapitał często kosztem podatkowych należności budżetu. Inwestorzy zagraniczni uzyskują ulgi podatkowe, natomiast zwlekają z inwestowaniem własnego kapitału. W skrajnych wypadkach zasilanie sprywatyzowanego przedsiębiorstwa odbywa się tylko w ramach nie odprowadzonych podatków.</u>
          <u xml:id="u-160.3" who="#ZbigniewFrost">Polityka pieniężna państwa dopasowana do założeń polityki finansowej skutkuje minimalizacją ilości pieniądza, ograniczeniem dostępu do kredytów, a w efekcie spadkiem popytu na rynku wewnętrznym i ograniczeniem inwestowania.</u>
          <u xml:id="u-160.4" who="#ZbigniewFrost">Finansowanie znacznej części deficytu budżetowego systemem bankowym zniechęca banki do kredytowania gospodarki i ponoszenia naturalnego ryzyka bankowego. Mimo to wzrosła o 10% liczba tzw. złych kredytów. Niesprawny, pozbawiony przez nowe Prawo bankowe kontroli, system bankowy trawi korupcja powodująca poważne straty. Banki, aby uniknąć płacenia podatków, zaliczają do tzw. złych kredytów nawet te, których termin płatności jeszcze nie minął. W ramach tzw. złych kredytów wytransferowuje się z banków państwowych do upadających często spółek znaczne sumy. Kredyty często są przyznawane bez należytego zabezpieczenia, natomiast masa upadłościowa zbankrutowanych spółek nie pokrywa nawet małej części zobowiązań. W ten sposób zbankrutowany właściciel uzyskuje znaczne środki, które często lokuje w bankach zagranicznych. Jest to paradoks, że często najbogatszymi ludźmi w Polsce są bankruci.</u>
          <u xml:id="u-160.5" who="#ZbigniewFrost">System bankowy nie obsługuje w wystarczającym stopniu gospodarki. Jest powodem wielu strat, powiększając w ten sposób dziurę budżetową. Wymaga więc głębokiej restrukturyzacji. Zamiast wzmożenia kontroli doszło w 1991 r. do ograniczenia kompetencji Najwyższej Izby Kontroli, natomiast wewnętrzna kontrola Narodowego Banku Polskiego działa w zaciszu i nie spełnia swojej funkcji.</u>
          <u xml:id="u-160.6" who="#ZbigniewFrost">Wysoka Izbo, posłowie Sojuszu Lewicy Demokratycznej krytykowali budżet. Wyrażali natomiast ogromne zadowolenie z faktu spotkania się z panią premier. Pani premier chyba wstydziła się tego spotkania, o czym świadczy brak informacji telewizyjnej, nad czym ubolewał bardzo poseł Miller. Poseł Oleksy z kolei kokietował panią premier, mówił o możliwości poparcia budżetu. Pani premier spotkała się z klubem mającym za sobą poważne dziejowe doświadczenie. Doświadczenie to polegało na tym, że mimo iż panowie z lewicy sprawowali niedawno jeszcze władzę w Polsce, używając również metod totalitarnych, musieli tę władzę oddać, gdyż system gospodarczy i ekonomiczny, który realizowali, był niewydolny.</u>
          <u xml:id="u-160.7" who="#ZbigniewFrost">Wysoka Izbo, każdy kolejny system, który nie zaspokaja potrzeb i aspiracji społecznych musi zostać zmieniony, a ekipa, która za nim stoi, schodzi wówczas z areny politycznej.</u>
          <u xml:id="u-160.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#JacekKurczewski">Głos ma pan poseł Marek Markiewicz, NSZZ „Solidarność”. Przygotuje się pani poseł Teresa Liszcz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#MarekMarkiewicz">Panie Marszałku! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Myślę, że niewielu mówców w tej długiej debacie przyznało się, że się nie zna na budżecie. Ja chcę złożyć taką deklarację. Nie jest potrzebna w moim zawodzie znajomość krzywych wzrostu i spadku. Jedno tylko muszę powiedzieć jako przedstawiciel tej szarej masy poselskiej zajmującej się już któryś raz budżetem, że ilekroć przekonywano nas o tym, że istnieją nieprzekraczalne dogmaty, wielkości deficytu czy niezastąpione struktury budżetu, tylekroć na moich oczach one się waliły. To jednak o niczym nie świadczy, mogę bowiem założyć, że ten budżet jest dobry. Natomiast muszę postawić pytania, które wymagają odpowiedzi: Czy ten budżet da się wykonać, czy nie i jakie on przyniesie konsekwencje społeczne? Nie jest prawdą, że, jak powiedzieli moi przedmówcy, kierunki polityki gospodarczej nie są jasne, nie zostały określone. One zostały określone, tylko uczyniono to w sposób dla mnie niepojęty.</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#MarekMarkiewicz">Oto z tej trybuny w minioną sobotę - w obecności wszystkich posłów, pani premier i obu wicepremierów - w odpowiedzi na moje pytanie dotyczące zwrotu pieniędzy fabrykom farmaceutycznym wiceminister przemysłu powiedział tak: Dosłowna odpowiedź na te konkretne pytania musiałaby być równie dosłownie konkretna, tzn. - że rząd nie dysponuje środkami finansowymi na bezpośrednią interwencję w przemyśle, a gdyby nawet dysponował dostatecznymi środkami, to taka interwencja byłaby sprzeczna z przyjętymi zasadami gospodarowania. Ta teza nie wzbudziła niczyjego protestu. Na Boga, ja jednak nie pamiętam, by w tej Izbie przyjęto jako zasadę gospodarowania w naszym państwie nieinterweniowanie w działanie tych gałęzi przemysłu, które takiej interwencji wymagają, gdy ta interwencja daje im jakąś szansę. Nie jest to przykład odosobniony. Oto wiceminister finansów w piśmie z 4 grudnia skierowanym do związkowców z Łodzi napisał w odpowiedzi na postulat powołania pełnomocnika do spraw restrukturyzacji Łodzi: Jak wiadomo bowiem z niedawnej przeszłości wszelkie administracyjne sterowanie procesami społeczno-gospodarczymi nie przynosiło pożądanych rezultatów. Nie ma też specjalnie wyodrębnionych środków na ten cel. Jako przedstawiciel szarej masy poselskiej mogę potwierdzić, że jak minister Pazura coś mówi, to dokładnie wie, co mówi, i z wielkim trudem zmienia zdanie. I to każe mi przypuszczać, że obiecane 2 bln na restrukturyzację to wydumana kwota, a w każdym razie kwota, na którą wiceminister Pazura - współautor przecież trzech kolejnych projektów budżetu - nie powołuje się i której istnienie kwestionuje. Jeżeli związkowcom z Łodzi Ministerstwo Przekształceń Własnościowych radzi, by wojewoda rozważył możliwość wystąpienia o przekazanie przedsiębiorstw, dla których organami założycielskimi są instytucje centralne, to rozumiem, że rząd nie ma zamiaru zobowiązać wojewodów do sprawowania w imieniu rządu większej kontroli nad przedsiębiorstwami, które na ich terenie funkcjonują. Jeżeli jednocześnie tym samym związkowcom z Łodzi Ministerstwo Współpracy Gospodarczej z Zagranicą radzi i sugeruje, by zajęli się jednak ochroną polskiego rynku przed importem konkurencyjnych towarów oraz wspierali polski przemysł w dążeniu do zwiększenia konkurencyjności, jeśli chodzi o eksport wyrobów, co jako żywo musi wymagać interwencji administracyjnej, to pytam: Czy panowie w rządzie dogadali się co do kierunków i zasad gospodarowania w tym kraju? Jakie są gwarancje wykonania budżetu? Jako ten, który się nie zna na budżecie, a czyta, że redukcja zatrudnienia w sferze budżetowej o 5% umożliwi urealnienie płac w tej sferze, muszę zapytać: Kto ma być zwolniony? Nauczyciele? Urzędnicy? Policjanci? Wojskowi? Kto zmusi do 5-procentowej redukcji pracowników sfery budżetowej i to w I kwartale? Usłyszałem odpowiedź, że jeśli się nie zwolni, to wysokość płac realnych spadnie. Z góry już mogę powiedzieć, że spadnie, bo się nie zwolni, żaden mechanizm bowiem, oprócz rzeczywistej interwencji ustawodawczej, interwencji administracyjnej, nie zmusi sfery budżetowej do takiej redukcji. A jeżeliby do niej nawet doszło, to czy ktoś kalkulował, jakie będą konsekwencje, jeśli chodzi o zatrudnienie tej grupy ludzi w innych sferach, albo jeśli chodzi o pomnożenie grupy bezrobotnych? To jest pytanie o filozofię działań.</u>
          <u xml:id="u-162.2" who="#MarekMarkiewicz">Jeżeli czytam o wzroście podatków, to idę do izby skarbowej w Łodzi i proszę o diagnozę, czy w obecnym stanie prawnym przeważająca grupa małych przedsiębiorstw prywatnych, składających się z 4–5 osób, ma szansę na przetrwanie, zważywszy na oczywiste, występujące do tej pory nadużycia podatkowe, czy nie? Nie ma. Tylko nie jest to tak, że ci przedsiębiorcy, którzy upadną, założą za chwilę inne firmy. Oni po prostu albo pójdą pracować na pocztę, albo będą bezrobotni. Pytam więc, czy przy tych szacunkach zaprezentowanych w projekcie budżetu uwzględniono analizę konsekwencji takich decyzji?</u>
          <u xml:id="u-162.3" who="#MarekMarkiewicz">Jeżeli klub „Solidarności” jedzie do Wałbrzycha, spotyka się z władzami tego regionu, i wojewoda planuje utworzenie tam sieci uzdrowisk a jednocześnie obecny na sali likwidator kopalni planuje akurat w środku tego wskazanego przez wojewodę pasa utworzenie dwu nowych kopalni, to pytam: Czy panowie się dogadali i wiedzą, co w tym Wałbrzychu ma być, niezależnie od tego, jakie są tego konsekwencje budżetowe? Pytam też: Czy to, na czym wreszcie zakończyło się to spotkanie - że Warszawa powinna za nich zdecydować - jest receptą dla Wałbrzycha czy nie? Wiem bowiem, że Warszawa nie zdecyduje. Choćby pan minister finansów napisał najlepszy projekt budżetu, to, nawet przy widocznych wysiłkach nowego ministra przemysłu, zrupieciała struktura tego ministerstwa nie podźwignie tych procesów restrukturyzacyjnych, które są niezbędne, które są warunkiem, by w przyszłym roku było przynajmniej tak samo źle, jak jest obecnie, a nie gorzej.</u>
          <u xml:id="u-162.4" who="#MarekMarkiewicz">Pytam tylko: Jak przyjmowane są interwencje poselskie? Kiedy stwierdzam, że np. w Komitecie Kinematografii dzieje się źle i moje stanowisko popierają kontrole NIK, stosowne dokumenty, to - ja się wprawdzie mogę mylić - nikt na to nie reaguje. Mogę sobie pozwolić na żart, chodzi o to, że Składnicę Księgarską w tej chwili przekształca były przedstawiciel największego jej wierzyciela. Daruję sobie żart na temat tego, że jest on etnografem, a pomaga mu ornitolog. Widzę tylko, że mój klub będzie musiał interweniować w bardzo prostej sprawie - że jak nie było, tak nie ma dokumentów dotyczących przekształceń, a członkowie związków zawodowych są ostatnimi przedstawicielami, którzy mogą być partnerami w rozmowie z komisarzem. To być może są drobiazgi, ale na podstawie sumy tych drobiazgów nasuwa się jedno pytanie: Czy przekształcenia administracji państwa, przekształcenia w funkcjonowaniu prawa są na tyle skorelowane z najlepszym nawet projektem budżetu, by zapewniły, że ten budżet będzie miał jakikolwiek sens i przyniesie jakieś pożądane cele społeczne?</u>
          <u xml:id="u-162.5" who="#MarekMarkiewicz">Jeżeli jestem w dużym łódzkim zakładzie „Wifama”, w którym podjęto nie mającą sensu decyzję o likwidacji i dowiaduję się, że to dopiero związkowcy zaczęli zabiegać o naprawę tego zakładu, wskazując metody tej naprawy, to pytam: Czy ktoś myśli o tym, co się dzieje z majątkiem państwowym? Sięgam do wypowiedzi ministra Nowaka i już wiem, że nie myśli. Rozumiem, że pytanie o strategię nie jest zasadne. Jeżeli widzę zakłady mięsne w Łodzi słusznie ukarane przez izbę skarbową zwiększonym popiwkiem, za to, że się przekształciły, to sądzę, że działanie ministra finansów jest słuszne, ale pytam: czy stanowi to zachętę dla innych zakładów do przekształceń, które prowadzą do redukcji zatrudnienia i do procesów o to, jak interpretować niejasne prawo finansowe.</u>
          <u xml:id="u-162.6" who="#MarekMarkiewicz">Wreszcie jeżeli związkowcy z Łodzi dostają odpowiedź na piśmie, że nie będzie powołany pełnomocnik do spraw restrukturyzacji, to pytam: Kto będzie powołany? Może wojewoda, ale ze specjalnymi pełnomocnictwami, któremu rząd zleci reprezentowanie państwowych przedsiębiorstw działających na jego terenie, bo inaczej to byłoby bez sensu, albo pełnomocnik na szczeblu rządu. Na coś jednak trzeba się zdecydować. Mam tu papiery, z których wynika, że nie podjęto żadnej decyzji w tej sprawie, a związkowców z Łodzi odesłano z kwitkiem, mimo że pani premier była w Łodzi, obiecywała, mówiła o komisji międzyresortowej, takiej jakich jest bardzo wiele. Dlatego stawiam te pytania.</u>
          <u xml:id="u-162.7" who="#MarekMarkiewicz">Chcę przekazać jedną informację. Napisał nam dzisiaj pan prezydent pismo, o którym nikt nic nie powiedział. W tym piśmie jest takie zdanie: „Bezrobocie, bezdomność i ubóstwo to sprawy pierwszorzędnej wagi. Sejm wybrany został po to, by reprezentował interesy społeczeństwa, tych, którzy go wybrali, w pierwszym rzędzie tych, którzy najbardziej tego potrzebują”.</u>
          <u xml:id="u-162.8" who="#MarekMarkiewicz">Usłyszałem, że to stek banałów. To może my, jeśli chodzi o budżet, umówmy się, że to jest stek banałów, a wielkie prawa ekonomii są ponad nimi. Pozostaje tylko pytanie: Czy prognozy co do wykonania tego budżetu opierają się także na przekonaniu, że społeczeństwo będzie nadal wytrzymywało tego typu politykę ekonomiczną?</u>
          <u xml:id="u-162.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#JacekKurczewski">Proszę o zabranie głosu panią poseł Teresę Liszcz z Parlamentarnego Klubu Porozumienia Centrum. Przygotuje się pan poseł Marcin Libicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#TeresaLiszcz">Wysoki Sejmie! Pragnę ustosunkować się do projektu ustawy o kształtowaniu środków na wynagrodzenia w państwowej sferze budżetowej w 1993 r. i, jeśli zdążę, do projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw dotyczących zaopatrzenia emerytalnego. Oba te projekty mają na celu ograniczenie wydatków z budżetu przez ograniczenie realnej wysokości płac prawie wszystkich pracowników sfery budżetowej oraz wszystkich emerytur i rent.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#TeresaLiszcz">Ustawa o kształtowaniu środków na wynagrodzenia w tzw. budżetówce w 1993 r. zawiesza po raz kolejny, na najbliższy rok, stosowanie ustawy z 31 stycznia 1989 r. o kształtowaniu środków na wynagrodzenia w sferze budżetowej. W ustawie z 1989 r. ustalono normatywny wskaźnik wysokości wynagrodzeń pracowników sfery budżetowej na poziomie 106% wysokości wynagrodzenia pracowników sfery materialnej. Już od 1990 r. zakładany w tej ustawie wzrost wynagrodzeń w sferze budżetowej nie nadążał za wskaźnikami przyjętymi w ustawie, a od połowy 1991 r. oficjalnie zrezygnowano z indeksacji wynagrodzeń według dotychczasowych przepisów. W efekcie wynagrodzenia w sferze budżetowej nie tylko nie zbliżyły się do zakładanego poziomu, lecz spadły grubo poniżej poziomu 100% wynagrodzenia w sferze materialnej; doszło do drastycznego obniżenia wysokości dochodów i poziomu życia pracowników sfery budżetowej, zwłaszcza nauczycieli i innych pracowników oświaty, pracowników nauki i służby zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-164.2" who="#TeresaLiszcz">Żeby to było jasne: zdaję sobie sprawę, iż utrzymanie zasad waloryzacji płac w sferze budżetowej według ustawy z 1989 r. nie jest obecnie możliwe. O tym wiadomo jednak nie od dzisiaj. Był czas na to, ażeby zaproponować nowe systemowe rozwiązania co do kształtowania wysokości tych płac, chociażby niedoskonałe, bo trudno o doskonałe w obecnym stanie finansów publicznych. Powinno jednak jasno wynikać z przepisów ustawowych, w jakiej proporcji mają pozostawać płace w sferze budżetowej do wynagrodzenia w sferze materialnej. Te proporcje powinny być sprawiedliwe, powinny uwzględniać słuszne interesy tych grup pracowniczych i rzeczywiste możliwości budżetu. Należy tu mocno podkreślić, że te rozwiązania powinny być wynegocjowane ze związkami zawodowymi. Tymczasem, jak wiem, w tym wypadku konsultacja ze związkami zawodowymi była przeprowadzona w ekspresowym tempie, na 3 dni przed przekazaniem projektów do Sejmu, związki przekazały opinię - oczywiście negatywną, ale formalności stało się zadość.</u>
          <u xml:id="u-164.3" who="#TeresaLiszcz">Należy przy tym zauważyć, że nie całej sfery budżetowej dotyczy zawieszenie systematycznej waloryzacji płac. Pewne grupy pracowników sfery budżetowej zostały wyłączone spod działania tych oszczędnościowych rozwiązań, mianowicie na dotychczasowych, a więc znacznie korzystniejszych, zasadach mają być nadal, zgodnie z projektowaną ustawą, ustalane uposażenia żołnierzy i funkcjonariuszy, sędziów, prokuratorów oraz osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe. Trzeba tutaj dodać, że pozostawia się również w mocy przepisy przewidujące 6-miesięczne odprawy, w wysokości dotychczasowych wynagrodzeń, dla wszystkich pracowników zajmujących kierownicze stanowiska. Mówiłam już o tym na wiosnę, kiedy PC było w koalicji rządowej. Nie spotkało się to z pozytywnym przyjęciem. Powtarzam to dziś i zapowiadam, że Porozumienie Centrum przygotowuje inicjatywę w tej sprawie. Rozumiem, że gdy się odchodzi ze stanowiska ministra, to nie jest łatwo o inne odpowiednio wysokie stanowisko i że należy się pewien czas amortyzacji, ale czy on musi wynosić 6 miesięcy? Uważam, że w związku ze stanem klęski finansów publicznych, nie może to być tak długi czas.</u>
          <u xml:id="u-164.4" who="#TeresaLiszcz">Krótko mówiąc, założenia tej ustawy są takie, że zgodnie z nimi ci, co mają relatywnie wysokie wynagrodzenia, będą mieli w dalszym ciągu podnoszone płace, natomiast wzrost niskich wynagrodzeń będzie zahamowany. Poza wszystkim innym jest to rażąco, głęboko niesprawiedliwe. Dlatego też mój klub wnosi o odrzucenie tej ustawy w pierwszym czytaniu.</u>
          <u xml:id="u-164.5" who="#TeresaLiszcz">A teraz krótko o powracających pomysłach co do ograniczenia waloryzacji emerytur i rent. Już raz odrzuciliśmy, wczesną jesienią, podobny projekt. Rząd wraca do niego. Ograniczenie podstawy waloryzacji do 91% (takie jest upoważnienie dla Rady Ministrów) oznacza realne pomniejszenie tych świadczeń. Wnosimy również o odrzucenie tego projektu w pierwszym czytaniu.</u>
          <u xml:id="u-164.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#JacekKurczewski">Głos ma pan poseł Marcin Libicki, Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe. Przygotuje się pan poseł Krzysztof Kamiński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#MarcinLibicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Za szaleństwo władców płacą narody. To jest prawda od dawna znana i niestety w smutnym sensie sprawdzona w praktyce. Płacimy dzisiaj za szaleństwo blisko półwiecznej władzy tych, którzy chcieli wprowadzić pewną doktrynę gospodarczą i kazać się gospodarce rządzić według określonej, z góry przyjętej zasady, a nie według zasad naturalnych. Niestety płacimy również za błędy, które zostały popełnione i później, po roku 1989.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#MarcinLibicki">Największym błędem był oczywiście program gospodarczy, chodzi o braki tego programu, tandemu Mazowiecki-Balcerowicz. Zabrakło w tym programie najistotniejszego elementu - wprowadzenia do Polski kapitalizmu. W tych peanach zachwytów nad planem Balcerowicza nikły słabe głosy niektórych członków ZChN zwracających uwagę właśnie na ten podstawowy brak.</u>
          <u xml:id="u-166.2" who="#MarcinLibicki">Kiedy dzisiaj siedzimy nad tym smutnym budżetem, zdajemy sobie sprawę, że rzeczywiście rząd za wiele zrobić nie może, gospodaruje tymi skromnymi zasobami, które ma. Rząd, państwo, wszyscy dostaliśmy się w tę smutną spiralę - pieniędzy mało, należy więc podnosić podatki, podnosi się podatki, wpływa mniej pieniędzy, bo gospodarka tego nie wytrzymuje, wówczas należy znów podnieść podatki - i tak bez końca, a prawdziwą reformę przeprowadzić trudno, nie ma na nią zgody społecznej, nie ma zgody poszczególnych grup społecznych. Smutnym tego dowodem jest pakt o przedsiębiorstwie.</u>
          <u xml:id="u-166.3" who="#MarcinLibicki">Nie chcę jednak już zabierać głosu na ogólne tematy dotyczące budżetu - mówiło o tym wiele osób, bardziej i mniej kompetentnie, mówili o tym też przedstawiciele ZChN - pragnę zwrócić uwagę Wysokiej Izby na pewien wąski dział, na sprawę, którą również poruszył po części poseł Braun, mianowicie sprawę kultury. Nie chodzi nawet o pieniądze na kulturę, bo wiemy, że ich nie ma, nie apeluję do rządu, do parlamentu o to, żeby przeznaczyć na to więcej pieniędzy, bo z pustego i Salomon nie naleje. Chciałem zwrócić uwagę pana premiera, pana ministra, Wysokiej Izby na to, że możliwe jest dokonanie pewnych przesunięć. Pragnę państwu powiedzieć, że na ochronę zabytków przewidziane jest, jak to wynika z uzasadnienia, str. 94, 412,5 mld zł, natomiast, panie premierze, panie ministrze, dotacja do filmów, które będą kręcone, ma wynieść 100 mld zł. Zwracam uwagę, że tych filmów na ogół nikt nie ogląda, dlatego że trafiają one albo do kin, które są dotowane, ponieważ nikt do nich nie chodzi, albo od razu na półkę, gdyż kina nie chcą brać filmów, których nikt nie ogląda. Jest to więc oczywista strata. Natomiast na ochronę zabytków, jak wspomniałem, przewidziano 412,5 mld zł. Zwracam uwagę, że to nie są pieniądze na odbudowę zabytków, nie na bezpośrednią ich ochronę, lecz na administrowanie ochroną zabytków. Być może kilkanaście miliardów z tej kwoty przewidzianej w budżecie zbiorczym wojewodów zostanie przekazane na odbudowę zabytków, ale to będą grosze. Gdyby te 100 mld dotacji do tych filmów, których nikt nie chce oglądać, przesunąć na odbudowę zabytków, wówczas byłaby to kwota ogromna, która naprawdę pozwoliłaby na zasadniczą poprawę sytuacji w tej dziedzinie. Proszę państwa, nie chcę wyliczać przykładów tych zabytków, które idą w ruinę. Powiem państwu, że od 17 lat odbudowuje się dział Muzeum Narodowego w Poznaniu, tj. pałac w Rogalinie. Dyrektor muzeum robi, co może, ale nie dostał w tym roku obiecanych 6 mld zł z Ministerstwa Kultury i Sztuki, a tymczasem 6 mld zł kosztował świeżo ukończony film „Szwadron”- zobaczymy, czy ktokolwiek go obejrzy. Apeluję więc, proszę państwa, o dokonanie przesunięć. W tym wypadku chodzi mi o to, żeby te pieniądze zamiast na filmy przeznaczyć na zabytki.</u>
          <u xml:id="u-166.4" who="#MarcinLibicki">Na koniec chciałem, proszę państwa, podzielić się taką refleksją, że jeśli rzeczywiście za szaleństwa władców płacą narody, to póki ceną, jaką płacą, są trudności gospodarcze, to jeszcze pół biedy, jeżeli natomiast zginą zabytki, które są fizycznym dowodem pamięci narodu, to cena może być zbyt wysoka - bo ceną utraty pamięci przez naród może być śmierć narodu.</u>
          <u xml:id="u-166.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#JacekKurczewski">Głos ma pan poseł Krzysztof Kamiński z Konfederacji Polski Niepodległej. Przygotuje się pan poseł Czesław Sterkowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#KrzysztofKamiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Konfederacja Polski Niepodległej wskazywała, że głównym problemem jest przezwyciężenie recesji i znalezienie źródeł finansowania potrzeb państwa, potrzeb budżetu. Rząd funkcjonuje od 6 miesięcy, można było się spodziewać, że w ciągu 6 miesięcy dojdzie do wypracowania nowego istotnego programu gospodarczego dla państwa.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#KrzysztofKamiński">Pan premier Goryszewski, który reprezentuje Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe, w czasie kampanii wyborczej opowiadał się za tym, że głównym źródłem zasilania budżetu państwa powinny być monopole: tytoniowy, spirytusowy, zapałczany, a także paliwowy. Chcę zadać pytanie: Czy pan premier zamierza dotrzymać tych obietnic wyborczych, czy też pod wpływem jakichś argumentów zmienił pan zdanie? Na przykład nie mogę zrozumieć, jak to się dzieje, że w bogatych Stanach Zjednoczonych każda paczka papierosów ma banderolę, u nas natomiast zapasy przemyconych z Zachodu papierosów wystarczą na 2 lata i budżet, skarb państwa ze sprzedaży tych papierosów nie uzyska wiele albo prawie nic.</u>
          <u xml:id="u-168.2" who="#KrzysztofKamiński">Podobnie rzecz ma się z napływem do Polski towarów przemycanych przez granice. KPN nie proponuje zamknięcia granicy wschodniej. Dla ludzi ta granica musi być otwarta, natomiast dla towarów musi być zamknięta. Jak to się dzieje, że aparat państwa jest na tyle niesprawny, że przepuszcza miliony turystów ze Wschodu objuczonych jak wielbłądy towarami, które zalewają nasz rynek, niszczą rzemiosło polskie.</u>
          <u xml:id="u-168.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-168.4" who="#KrzysztofKamiński"> Tu nie potrzeba miliardowych nakładów, żeby celnicy polscy, tak jak to robią celnicy niemieccy, celnicy państw skandynawskich, chronili nasz rynek przed zalewem tanich towarów.</u>
          <u xml:id="u-168.5" who="#KrzysztofKamiński">Konfederacja wskazywała, że źródłem dochodów budżetu może być inna prywatyzacja. Mówiliśmy wczoraj, panie premierze, o tym, że na przykład „Wedlowi” darowane zostały w miliardy idące kwoty należnych skarbowi państwa podatków. Mieliśmy informację, że w Łodzi sprzedano niedawno fabrykę żyletek za 10 luksusowych mercedesów, czyli w sumie za 1,5 mln dolarów. O co więc tu chodzi? Jakie są podstawowe źródła finansowania budżetu państwa? Podatki, cła i prywatyzacja. Proszę więc przyjrzeć się tym dramatycznym, moim zdaniem, patologicznym zjawiskom.</u>
          <u xml:id="u-168.6" who="#KrzysztofKamiński">Następna sprawa. Przemysł paliwowy. Może on być źródłem ogromnych dochodów. Czy pan wie, że polskie rafinerie nie wykorzystują swoich mocy przerobowych? Pracują na pełną parę rafinerie niemieckie i austriackie, gdzie wynagrodzenie jednego pracownika to 1000 czy 1500 dolarów, naszemu pracownikowi przemysłu rafineryjnego płaci się 200 dolarów. Czy pan wie, że Niemcy budują szybką ścieżką z Hamburga do Bratysławy ropociąg, żeby opanować Bałkany, żeby zalać je tanim paliwem? My mamy z Krakowa o wiele bliżej do Bratysławy. Stoją bezczynnie polskie przedsiębiorstwa, które mogłyby ułożyć ropociąg. Moglibyśmy go poprowadzić z Gdańska; porty Jugosławii są w tej chwili zbombardowane, a jest ogromne zapotrzebowanie. To nie jest tak, że nie można dokonać pewnych szybkich działań ekonomicznych po gospodarsku zamiast opierać budżet wyłącznie na portfelach najbiedniejszych warstw społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-168.7" who="#KrzysztofKamiński">Kwestia tranzytu. Czy my czerpiemy jako państwo dochody z tego, że leżymy w centrum Europy? Również nie. Czy badał pan na przykład zmianę prawa dewizowego? Jesteśmy jednym z nielicznych państw w Europie, z którego można w walizkach, mając tylko zaświadczenie bankowe, wywozić miliony dolarów. Niemiec czy Włoch może wywieźć 20, 30 tys. dolarów, a reszta pieniędzy, jeśli chce przeprowadzić jakąś transakcję, jest przelewana poprzez banki. Podlega to wtedy opodatkowaniu. Państwo wie, co się dzieje z tym kapitałem. U nas nie. A wystarczy tylko zgłosić - było na to 6 miesięcy - krótką, szybką inicjatywę: zmiana prawa dewizowego. Miałby pan wtedy kontrolę nad szarą strefą wypływu milionów dolarów z Polski.</u>
          <u xml:id="u-168.8" who="#KrzysztofKamiński">Ale chcę pana zapytać o inną rzecz, konkretną, dotyczącą wydania zgody na to, na co nie zgodzili się ani Czesi, ani Węgrzy - na sprowadzenie do Polski bez cła 30 tys. samochodów. „Gazeta Wyborcza” pisze o 2,5 bln zł strat. Gdzie tu gospodarz? Dlaczego się pan na to godzi? To, że rok temu pan Olechowski taką umowę podpisał, to jest jego sprawa. Jest nowy rząd, mogliście się z tego wycofać. Po co te 30 tys. samochodów bez cła? To jest ten pieniądz, który leży na ziemi. Nie ma się z czego śmiać, naprawdę. Dlatego proszę przejrzeć sprawę tego kontyngentu; proszę się zastanowić, dlaczego nagle staniały superluksusowe samochody? Może to jest kwestia jakichś układów koleżeńskich? Nie wiem. Wydaje mi się, że sprawę tę koniecznie trzeba wyjaśnić - chodzi tu o biliony złotych.</u>
          <u xml:id="u-168.9" who="#KrzysztofKamiński">I w związku z tym niech pan się nie dziwi, że KPN będzie głosować za odrzuceniem tego dokumentu, dlatego że jest to dokument, który mówi nam wszystkim jedno: W kraju brakuje gospodarza. Rząd zawiódł. Jesteście po prostu nieudolni.</u>
          <u xml:id="u-168.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#JacekKurczewski">Głos ma pan poseł Czesław Sterkowicz, nie zrzeszony. Przygotuje się pan poseł Leszek Biały.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#CzesławSterkowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Projekt budżetu na 1993 r. w zakresie oświaty i wychowania nie zapewnia wykonania zadań nawet na poziomie 1992 r. Z propozycji tych jednoznacznie wynika, że następować będzie dalsze pogarszanie warunków, w których mają funkcjonować szkoły i placówki oświatowo-wychowawcze. Świadectwem tego jest 8,9% udziału oświaty w budżecie państwa. Jest to wskaźnik bardzo niski w stosunku do innych dziedzin życia w kraju. Biorąc pod uwagę inflację w 1992 r., dla realizacji pełnych zadań oświatowych na poziomie 1992 r. minimalny wzrost budżetu w 1993 r. winien wynosić nie 16,4%, lecz ok. 40% w stosunku do 1992 r.</u>
          <u xml:id="u-170.1" who="#CzesławSterkowicz">Nie można zgodzić się z dążeniem do zmniejszania etatów zatrudnienia o 5%, tj. zwolnienia ok. 34 tys. nauczycieli, i określić to jako działanie racjonalizujące zatrudnienie w oświacie. Połączenie w projekcie wydatków pozapłacowych oraz dotacji do szkół publicznych ma chyba na celu ukrycie faktycznych kosztów utrzymania szkół niepublicznych. Projekt budżetu pomija problem zadłużenia placówek oświatowych, które wynosi na koniec 1992 r. około 2 bln zł. Należy przypuszczać, że to zadłużenie będzie spłacane z globalnej kwoty budżetu na 1993 r., to jest kwoty ponad 45 bln zł. Trzeba w budżecie, wydaje mi się, przewidzieć dodatkową kwotę tytułem spłaty długów oświatowych. Jeżeli zaś zadłużenie to spłacone zostanie z budżetu planowanego, oznaczać to będzie zmniejszenie założonego wskaźnika wzrostu 116,4%.</u>
          <u xml:id="u-170.2" who="#CzesławSterkowicz">Inny problem w oświacie to minimalny wzrost kwot na inwestycje, co oznacza oczywisty regres w porównaniu do roku 1992.</u>
          <u xml:id="u-170.3" who="#CzesławSterkowicz">Projekt budżetu nie przewiduje środków na podwyżki płac, zapowiadając jedynie, że znajdują się one w rezerwie celowej Rady Ministrów, zresztą podobnie jak było w roku poprzednim.</u>
          <u xml:id="u-170.4" who="#CzesławSterkowicz">Nie można się również zgodzić z planowanym w 1993 r. zmniejszeniem do 91% kwoty bazowej waloryzacji rent i emerytur. To działanie doprowadzi, wydaje mi się, do powrotu tzw. starego portfela, który z tak wielkim trudem został zlikwidowany. Nie mogą mieć miejsca takie działania restrykcyjne w stosunku do ludzi starszych i spracowanych. Należy pamiętać o tym, że my wszyscy, którzy podejmować będziemy decyzję w tej sprawie, wcześniej czy później znajdziemy się w takiej samej sytuacji życiowej.</u>
          <u xml:id="u-170.5" who="#CzesławSterkowicz">Wysoka Izbo! W dokumentach budżetowych brakuje wielu elementów, które wskazywałyby na możliwość aktywizacji gospodarczej na przykład przez wzrost produkcji czy wzrost zatrudnienia. Przykładem tego jest budownictwo mieszkaniowe. W 1993 r. w budownictwie wielorodzinnym liczba oddanych mieszkań ma się kształtować poniżej 100 tys. mieszkań. Wydaje mi się, że brak rozwiązania sprawy kredytowania spółdzielczości mieszkaniowej i innych spowoduje, że zwiększy się prawie o tyle samo obecna liczba mieszkań nie zasiedlonych. Nierozwiązanie sprawy finansowania budownictwa, a także stan rzeczowego zaawansowania stwarzają realną przesłankę dla oceny, że budownictwo mieszkaniowe nie będzie czynnikiem pobudzającym koniunkturę gospodarczą.</u>
          <u xml:id="u-170.6" who="#CzesławSterkowicz">Projekt budżetu nie zawiera środków wsparcia bezpośredniego wzrostu produkcji i inwestycji. Oto przykłady:</u>
          <u xml:id="u-170.7" who="#CzesławSterkowicz">— Preliminowane wydatki inwestycyjne finansowane z budżetu w wysokości 22,9 bln są o 5,5% niższe w stosunku do 1992 r.</u>
          <u xml:id="u-170.8" who="#CzesławSterkowicz">— Na restrukturyzację przemysłu przeznacza się znikomą kwotę, ale środki te dotyczą praktycznie procesów likwidacyjnych w górnictwie.</u>
          <u xml:id="u-170.9" who="#CzesławSterkowicz">Szacunek dochodów budżetowych wydaje się być zbyt optymistyczny. Być może ponownie popełnia się stare błędy, a więc nierealne są oszacowania dochodów budżetowych państwa. Podstawowym źródłem dochodów budżetowych stają się: podatek obrotowy i od połowy przyszłego roku VAT. Dochody z tego podatku szacowane są na 185 bln zł...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#JacekKurczewski">Czas mija, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#CzesławSterkowicz">... i wzrastają o blisko 80% w stosunku do roku bieżącego. Udział tego podatku w całości dochodów wynosić będzie 43%. Wydaje się, że w szacunku dochodów z tego podatku w stopniu niedostatecznym uwzględniono jego hamujący wpływ na wzrost popytu.</u>
          <u xml:id="u-172.1" who="#CzesławSterkowicz">W uzasadnieniu do ustawy budżetowej przewiduje się...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#JacekKurczewski">Panie pośle, czas minął, proszę kończyć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#CzesławSterkowicz">Dziękuję. Resztę przekażę do protokołu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#JacekKurczewski">Bardzo proszę tekst wystąpienia złożyć do protokołu. Przepraszam.</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo pana posła...</u>
          <u xml:id="u-175.2" who="#komentarz">(Wiceprezes Rady Ministrów Henryk Goryszewski: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-175.3" who="#JacekKurczewski">Przepraszam pana posła, pan wicepremier prosi o głos w trybie regulaminowym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#HenrykGoryszewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Po raz któryś byłem wywoływany osobiście, a pół godziny temu jeden z posłów zaczepiał panią premier pod jej nieobecność.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Polemizował, a nie zaczepiał.)</u>
          <u xml:id="u-176.2" who="#HenrykGoryszewski">Jako wicepremier chciałbym i na to odpowiedzieć. Otóż tak to jest, że się zgłasza różnego rodzaju postulaty, żądania „pod publikę”, jak to mówią w okolicach Warszawy, a następnie kiedy pan minister Osiatyński wczoraj przedstawiał informację o tym, co jest treścią listu intencyjnego, jakie są jego kierunkowe ustalenia, to posłów z zainteresowanych klubów, które domagały się zmiany porządku dziennego, w tym czasie na sali nie było. Teraz też przychodzi się, opowiada rzeczy, które... żenujące jest, że się takie rzeczy mówi w Sejmie, po czym się wychodzi, bo już się swoje powiedziało.</u>
          <u xml:id="u-176.3" who="#HenrykGoryszewski">Otóż, po pierwsze, ropociąg z Krakowa można budować, ale za co? Po gospodarsku, panowie posłowie z KPN, to budowano za Gierka. Jeżeli chcecie Polski Gierkowskiej, proszę bardzo - beze mnie.</u>
          <u xml:id="u-176.4" who="#HenrykGoryszewski">Sprzedaż „Wedla” i „Wizametu” i w związku z tym m.in. sprawa ulg podatkowych. Otóż do podstaw kursu z ekonomii należy to, że cena jest wynikiem uzgodnień między sprzedającym i nabywcą; również warunki, różnego rodzaju dodatkowe świadczenia po jednej i po drugiej stronie. Więcej na ten temat nie będę mówił,...</u>
          <u xml:id="u-176.5" who="#komentarz">(Głos z sali: A szkoda!)</u>
          <u xml:id="u-176.6" who="#HenrykGoryszewski">... ponieważ obrażałbym tych wszystkich w tej Izbie, którzy znają się cokolwiek na tym, na czym się powinni znać jako posłowie. A uczyć się, czym jest cena, i uczyć się ekonomii, to lepiej w szkole, a nie w Sejmie. Uczenie się ekonomii w Sejmie, na koszt państwa, jest bardzo kosztowne.</u>
          <u xml:id="u-176.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-176.8" who="#HenrykGoryszewski">Prywatyzacja podstawowym źródłem dochodów. Panowie z KPN, weźcie budżet do ręki i zobaczcie, jaką część dochodów budżetowych przynosi to podstawowe źródło dochodów.</u>
          <u xml:id="u-176.9" who="#HenrykGoryszewski">Sprawa otwartości bądź też zamknięcia granicy dla ruchu osobowego. Trzeba być żenująco naiwnym, żeby mówić jednocześnie o milionowym ruchu granicznym osobowym i o skutecznej kontroli. Przypomnijcie sobie państwo, co pisała prasa niemiecka, węgierska wtedy, kiedy był masowy ruch osobowy - rzekomo turystyczny - Polaków do Berlina. Teraz jest to samo w przypadku Polski.</u>
          <u xml:id="u-176.10" who="#HenrykGoryszewski">30 tys. samochodów. Gdzie pan, panie mecenasie Kamiński...</u>
          <u xml:id="u-176.11" who="#komentarz">(Głos z sali: Panie pośle!)</u>
          <u xml:id="u-176.12" who="#HenrykGoryszewski">... kończył prawo cywilne,...</u>
          <u xml:id="u-176.13" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-176.14" who="#komentarz">(Głos z sali: Widocznie nie skończył.)</u>
          <u xml:id="u-176.15" who="#HenrykGoryszewski">... jeśli pan mówi, że można zerwać umowy, ot po prostu, zerwijmy sobie umowę, którą - pragnę panu powiedzieć - zawierała Rzeczpospolita Polska, a nie jakiś pan Olechowski.</u>
          <u xml:id="u-176.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-176.17" who="#HenrykGoryszewski">I ostatnia kwestia. Pani premier odwiedzała wiele klubów i rozmawiała w wielu klubach o poważnych sprawach. A o czym by rozmawiała przy takiej argumentacji?</u>
          <u xml:id="u-176.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu premierowi.</u>
          <u xml:id="u-177.1" who="#JacekKurczewski">Powracamy do listy mówców.</u>
          <u xml:id="u-177.2" who="#JacekKurczewski">Głos ma pan poseł Leszek Biały, Sojusz Lewicy Demokratycznej. Przygotuje się pan poseł Józef Jacek Pawelec.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#LeszekBiały">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Od stycznia przyszłego roku obywatele byłego Związku Radzieckiego będą mogli swobodnie przekraczać polską granicę wschodnią, przynosząc ze sobą, oprócz towarów, własne zwyczaje i przyzwyczajenia. Polska jest na etapie normalizacji stosunków handlowych z Ukrainą, Białorusią, Litwą, Łotwą i Estonią. Wspólną cechą jest oparcie ich na zasadach rynkowych, powodujących pewne rozluźnienie rygorów. Świadczą o tym efekty kontroli przeprowadzonych w pierwszym półroczu br. przez urzędy celne w Kuźnicy, Przemyślu i Terespolu. W rezultacie kontroli cofnięto za granicę ponad 33,5 tys. osób w celu pozostawienia towarów w ilościach handlowych; wszczęto 292 sprawy karno-skarbowe w przywozie i 253 sprawy w wywozie, rekwirując towary oraz tysiące dolarów, marek niemieckich, rubli i złotych; orzeczono przepadek 211 tys. litrów wyrobów spirytusowych i ponad 8 mln sztuk papierosów.</u>
          <u xml:id="u-178.1" who="#LeszekBiały">W pierwszym półroczu br. przyjechało do Polski 2,5 mln obywateli Wspólnoty Niepodległych Państw, Litwy, Łotwy i Estonii. I tylko w lipcu br., tylko w Urzędzie Celnym w Terespolu ujawniono podczas kontroli próby wywozu z Polski, w 29 przypadkach, 5300 dolarów amerykańskich i 2300 marek niemieckich. Powyższe wyniki uzyskano poddając kontroli celnej bagaże 60% podróżnych. Biorąc pod uwagę obecną sytuację kadrową urzędników celnych, nie ma możliwości objęcia kontrolą wszystkich podróżnych przyjeżdżających z WNP. Efektywność kontroli ograniczają także warunki, jakie istnieją na przejściach na granicy wschodniej. Niejednokrotnie celnicy nie mogą podjąć czynności związanych z kontrolą celną ze względu na tłok panujący w pociągach przyjeżdżających i wyjeżdżających z Polski.</u>
          <u xml:id="u-178.2" who="#LeszekBiały">Panie i Panowie! Nowy rok przyniesie nam niespodzianki, zaskoczy nas nieprzygotowaniem. Stwierdza to prezes Głównego Urzędu Ceł, wyrażając obawę, że kontrola celna będzie jeszcze mniej skuteczna przy stale rosnącym zainteresowaniu obywateli WNP naszym krajem. O niebezpieczeństwie zalewu ze Wschodu mówił wyraźnie prezydent Rzeczypospolitej Polskiej pan Lech Wałęsa na początku swojej kadencji i wielokrotnie później, uważając to za główne niebezpieczeństwo zewnętrzne dla Polski. Grozi nam zorganizowana przestępczość w obcym, bezwzględnym wydaniu, tym bardziej że istnieją dysproporcje, jeśli chodzi o ochronę zachodniej i wschodniej granicy. Całkowita długość polskiej granicy wschodniej wynosi 1245 km 581 m, a zachodniej - 461 km 578 m. Mamy 28 strażnic na granicy wschodniej, natomiast na zachodniej - 31. Jeśli chodzi o stopień skompletowania osobowego, to według stanu na dzień 1 czerwca br. w poszczególnych oddziałach Straży Granicznej jest on niewystarczający, gdyż wynosi: w oddziale warmińsko-mazurskim - 35%, w oddziale podlaskim - 55%, w oddziale nadbużańskim - 51% i w oddziale bieszczadzkim - 56%. Należy zatem bardzo intensywnie wesprzeć plan umocnienia systemu ochrony granicy wschodniej, który zakłada m.in. zorganizowanie 18 nowych strażnic oraz terenowych grup śmigłowcowych. Migracja bowiem jest i w coraz większym stopniu będzie zjawiskiem niepokojącym. Należy eliminować patologie będące wynikiem tego procesu, chociażby takie jak buta sprzedawców ze Wschodu czy chęć brania w obronę tychże sprzedawców przez lokalną społeczność polską przed interwencją służb porządkowych, choć ta reakcja jest uzasadniona, co związane jest z kwestią cen konkurencyjnych.</u>
          <u xml:id="u-178.3" who="#LeszekBiały">O skali problemu świadczą dane będące wynikiem akcji prewencyjno-porządkowych w zakresie przestrzegania przepisów prawa przez obywateli byłego Związku Radzieckiego, prowadzonej od lipca ubiegłego roku. Wszczęto 785 spraw karnych, skierowano 2600 wniosków do kolegiów ds. wykroczeń, zatrzymano 622 osoby za nielegalny handel alkoholem oraz ukarano mandatem 48 850 osób. O wadze problemu świadczy fakt utworzenia w lutym br. Generalnego Inspektoratu Celnego oraz zawarcie porozumienia w sprawie świadczeń resortu obrony narodowej w zakresie wzmocnienia ochrony wschodniej granicy państwowej. W porozumieniu przewiduje się wsparcie sił policyjnych w województwach wschodnich liczbą 1500 żołnierzy z jednostek podległych Ministerstwu Obrony Narodowej. Myślę, że będzie to za mało, potrzebna jest większa pomoc.</u>
          <u xml:id="u-178.4" who="#LeszekBiały">Panie i Panowie! Jako nauczyciel bardzo bym chciał, by budżet „był łaskawy” dla przedstawicieli tego zawodu, ale jako polityk nie mogę nie poprzeć zapisów budżetowych dotyczących umocnienia polskiego poczucia bezpieczeństwa narodowego i państwowego. Dlatego dialog z rozsądną opozycją - konstruktywny i odpowiedzialny - powinien towarzyszyć planom rozwijania życia społecznego w Polsce, zgodnie z dewizą zawartą w liście prezydenta Rzeczypospolitej do marszałka Sejmu, o którym to liście mówił pan poseł z „Solidarności” (jeszcze nikt o tym nie powiedział). To prawda, że luka w budżecie jest duża, ale prawdą jest również to, że można ją zmniejszyć, prowadząc skuteczną politykę podatkową i celną.</u>
          <u xml:id="u-178.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-179.1" who="#JacekKurczewski">W trybie art. 109 ust. 1 udzielam głosu panu posłowi Krzysztofowi Kamińskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#KrzysztofKamiński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pan premier Goryszewski nie zrozumiał mojej wypowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#komentarz">(Głos z sali: A szkoda.)</u>
          <u xml:id="u-180.2" who="#KrzysztofKamiński">Mówi się trudno. Pragnę tylko zwrócić uwagę na jedno. Skończyłem taki uniwersytet, na którym uczono mnie, że każdą umowę w odpowiednich warunkach można wypowiedzieć. Nie wiem, jaki uniwersytet skończył pan premier Goryszewski. KPN woli zerwać umowę z „Fiatem”, z obcym kapitałem, niż z własnym społeczeństwem.</u>
          <u xml:id="u-180.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Kabaret, panie pośle.)</u>
          <u xml:id="u-180.4" who="#KrzysztofKamiński">Sejm bowiem uchwalając ustawę o wynagrodzeniu w sferze emerytalnej, o wynagrodzeniu w sferze budżetowej zawarł umowę. I pan ją zrywa.</u>
          <u xml:id="u-180.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Z rozsądkiem, panie pośle.)</u>
          <u xml:id="u-180.6" who="#KrzysztofKamiński">Tym się różnimy, że Konfederacja może zrywać umowy niekorzystne dla społeczeństwa,...</u>
          <u xml:id="u-180.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Sejm zrywał umowy i musiał za to zapłacić.)</u>
          <u xml:id="u-180.8" who="#komentarz">(Poseł Stefan Niesiołowski: Panie marszałku, odebrać głos, to nie kabaret.)</u>
          <u xml:id="u-180.9" who="#KrzysztofKamiński">... a pan może zrywać umowy korzystne dla obcych.</u>
          <u xml:id="u-180.10" who="#komentarz">(Oklaski, poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-181.1" who="#JacekKurczewski">Udzielam głosu panu posłowi Józefowi Jackowi Pawelcowi z Konfederacji Polski Niepodległej. Przygotuje się pan poseł Antoni Macierewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#JózefJacekPawelec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem również powiedzieć kilka słów pod adresem pana premiera, ale powstrzymam się w imię tego, by nie zaogniać sytuacji...</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#JacekKurczewski">Proszę Wysoką Izbę o zachowanie spokoju. Nie chciałbym imiennie przywoływać do porządku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#JózefJacekPawelec">Państwo pozwolą, że powiem kilka słów w innej sprawie, dotyczącej budżetu dla nauki. W Sejmie jest kilkudziesięciu doktorów, profesorów, jednak mało kto się tym tematem zajmuje. Mamy w ustawie okrągłe 9 bln zł, nominalnie więcej niż w 1992 r., ale realnie mniej. W świecie przeznacza się na cele nauki przeciętnie 2% dochodu narodowego, u nas - 0,5%. Jest to, uwzględniając nasz niższy standard i dochód, kilkunastokrotnie mniej niż w innych państwach w Europie. Co to oznacza? Oznacza to dalszy odpływ wysoko kwalifikowanej kadry za granicę, pauperyzację środowiska, zubożenie państwa, jako że naród, który pozbawia się swych mózgów, nie może liczyć na świetlaną przyszłość i wdzięczność swych potomków. Kim są ludzie nauki? Są to przeważnie niepoprawni pasjonaci, którzy latami ścigają swego ukrytego wroga, często za cenę wyrzeczeń i dyskomfortu życia. I tylko bardzo nieliczni doświadczają godziwej zapłaty, rzadziej sławy. Naukowcy pracują na nas i dla nas. Należałoby więc dać im większe środki; ale komu wziąć? Nie lubię tego pytania, lecz stawia je często minister Kuroń. Odpowiem więc: wziąć je trzeba z administracji. Mówiła tu pani poseł Ziółkowska o tym, ilokrotnie wzrosły wydatki w Kancelarii Prezydenta, w URM, w Trybunale Konstytucyjnym. Niekiedy aż o 300%. Są to instytucje poza kontrolą. Wiem, że oszczędności z urzędów nie uratują budżetu państwa, nawet może nauki, ale przywrócą zaufanie do władzy, co jest niekiedy ważniejsze od pieniędzy.</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#JózefJacekPawelec">Marszałek Piłsudski w czasie kryzysu nie jeździł najdroższymi samochodami, nie zasłaniał się setkami ochroniarzy i nie brał nawet pensji i honorariów. Dziś, mimo upływu blisko stu lat, jego imię jest na ustach wdzięcznego narodu.</u>
          <u xml:id="u-184.2" who="#JózefJacekPawelec">Rządowi wyraźnie brakuje pomysłów na gospodarkę i brakuje odwagi. Widać to choćby po dzisiejszym dniu, kiedy premier nie potrafił zapanować nad swoimi nerwami. To najlepiej dowodzi, że nie ma racji.</u>
          <u xml:id="u-184.3" who="#JózefJacekPawelec">Padały tu pewne propozycje: uszczelnienie granic, przywrócenie monopolu spirytusowego, usprawnienie prywatyzacji i pogłębienie kontroli procesów odpływania pieniędzy, z kraju i z kieszeni podatników. Ministerstwo Sprawiedliwości w ciągu trzech lat nie uporało się z żadną poważniejszą sprawą gospodarczą. Nie było ani jednego sfinalizowanego aferowego procesu, który zwiększyłby zaufanie do władzy. Owszem, aresztowano Gawronika, ale ten jest już na wolności i kpi sobie z rządu. Zapytany o aspiracje polityczne w związku z Fundacją Wyborczą, czy zamierza ubiegać się o fotel w rządzie, mówi, że chętnie postawiłby tam kilka krzeseł elektrycznych. Nie będę komentował tej wypowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-184.4" who="#JózefJacekPawelec">Myślę, że krajowi potrzebni są dziś ludzie nieprzeciętni, bo czas jest niezwyczajny. Niesłychanie odważni, utalentowani i uczciwi zarazem. I to jest to „być lub nie być” naszego państwa i naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-184.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#JacekKurczewski">Głos ma pan poseł Antoni Macierewicz, nie zrzeszony.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#AntoniMacierewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! We wszystkich niepodległych państwach debata budżetowa jest najważniejszą, najbardziej zasadniczą dyskusją parlamentu. To ona przecież przesądza o wszystkich w istocie aspektach polityki państwa.</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#AntoniMacierewicz">Myślę, że ci posłowie, którzy powołują się na swój liberalizm, a także ci, którzy wciąż wytykają nam zaściankowość, tę podstawową zasadę znają. I dlatego bardzo zdziwiły mnie wczorajsze głosy ze strony koalicji rządowej, pragnące czy próbujące za wszelką cenę nadać tej dyskusji charakter powierzchowny i pospieszny - jakby chciano tutaj coś ukryć, jakby obawiano się, że dokładniejsza analiza prowadzona na oczach opinii publicznej zaszkodzi rządowi.</u>
          <u xml:id="u-186.2" who="#AntoniMacierewicz">Nawet dzisiaj rano padł taki zarzut w stosunku do jednego posła, iż pragnął przemawiać przy telewizji. Tak - my pragniemy przemawiać przy telewizji, bo nasze głosy i nasza debata powinny być także debatą ogólnonarodową, a nie tylko kuluarową.</u>
          <u xml:id="u-186.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-186.4" who="#AntoniMacierewicz"> Przecież jest wręcz przeciwnie: Nic bardziej nie szkodzi rządowi, nic bardziej nie szkodzi państwu jak decyzje pochopne, podejmowane bez wiedzy i bez akceptacji narodu. </u>
          <u xml:id="u-186.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-186.6" who="#AntoniMacierewicz">Mam wrażenie, że posłowie koalicji rządzącej uważają, że tylko oni mają rację, a jedynym celem głosów krytycznych jest obalenie tego rządu. To nieprawda. Tak nie jest. Naszym wspólnym zadaniem jest określenie drogi wyjścia dla Polski, która jest dziś w tak dramatycznej sytuacji, a głosy krytyczne, czasem nawet brutalne i ostre, są wyrazem poszukiwania jak najlepszych rozwiązań. Wszyscy, którzy traktują demokrację i parlament na serio, powinni to wiedzieć i powinni to szanować.</u>
          <u xml:id="u-186.7" who="#komentarz">(Poseł Mirosław Lewandowski: Ściszono mikrofony.)</u>
          <u xml:id="u-186.8" who="#AntoniMacierewicz">To nic, panie pośle, ja mam donośny głos.</u>
          <u xml:id="u-186.9" who="#AntoniMacierewicz">Nie rozumiem, jak mogło dojść do sytuacji, w której podstawowy dokument, podstawowy, determinujący kształt tego budżetu dokument nie został do dzisiaj przedstawiony parlamentowi. A przecież to właśnie w liście intencyjnym do Międzynarodowego Funduszu Walutowego tkwi sedno rzeczy - i to w o wiele głębszym sensie niż to się zarówno krytykom, jak i zwolennikom tej umowy wydaje. Jakiż więc sens ma dzisiaj ta dyskusja, jeśli nie otrzymaliśmy dotychczas tego listu zapisującego program budżetu? Może wreszcie czas głośno powiedzieć, że brutalne warunki, jakie MFW narzuca Polsce, są konsekwencją nieodpowiedzialnego zadłużenia naszego kraju, zadłużenia, które lawinowo narastało w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych pod rządami partii komunistycznej.</u>
          <u xml:id="u-186.10" who="#AntoniMacierewicz">Pytam więc: Dlaczego z taką beztroską i pewnością siebie zachowują się dzisiaj posłowie komunistyczni, jakby sądzili, że ktokolwiek zapomniał, iż dzisiejszy dramat Mielca, Świdnika, Starachowic, Żyrardowa, Łodzi i Śląska jest przecież właśnie ich dziełem?</u>
          <u xml:id="u-186.11" who="#AntoniMacierewicz">Jedyne istotne pytanie, na które rząd jest winien odpowiedź narodowi, brzmi następująco: Czy Polska niepodległa, panie premierze, czy Polska niepodległa ma kosztem nędzy narodu spłacać komunistyczne długi? A jeśli tak, to dlaczego?</u>
          <u xml:id="u-186.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-186.13" who="#AntoniMacierewicz"> Tę odpowiedź jest winien Polakom ten rząd, jak i każdy inny - każdy rząd polski. Bez udzielenia tej odpowiedzi i bez akceptacji wynikających z niej konsekwencji przez całe społeczeństwo nie będzie programu gospodarczego na miarę wyzwań, przed którymi stanęliśmy.</u>
          <u xml:id="u-186.14" who="#AntoniMacierewicz">Drugie pytanie. Budżet, który przedstawia rząd, zakłada, że zostaną przyjęte ustawy dodatkowe, w tym program prywatyzacji ministra Lewandowskiego. Nie jest tajemnicą, że program ten jest w Izbie odrzucany przez bardzo dużą liczbę posłów, a co ważniejsze, jest odrzucany przez olbrzymią część polskiego społeczeństwa jako program oddający zarząd polską gospodarką w cudze ręce. Czy to oznacza, że rząd pragnie postawić społeczeństwo przed faktami dokonanymi? I to ten sam rząd, który jednocześnie odrzuca projekt ustawy reprywatyzacyjnej, o której z kolei wiadomo, iż ponad 50% społeczeństwa od 3 lat domaga się jej wprowadzenia. Czy w tej sytuacji rząd nie obawia się, że podstawowe założenia tego budżetu wiszą w powietrzu, że niesie on z sobą decyzje, które bez względu na opinię Wysokiej Izby zostaną odrzucone przez społeczeństwo? Czy nie jest tak, że raz jeszcze usiłuje się nam narzucić utopijne myślenie, iż można rządzić narodem bez narodu?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#JacekKurczewski">Panie pośle, czas.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#AntoniMacierewicz">Obawiam się też, że dostarczone nam uzasadnienie budżetu wprowadza w błąd. Oto stwierdza się, że jest to budżet trudnego kompromisu, który m.in. oznacza konieczność wzrostu obciążeń podatkowych w sektorze prywatnym jako skutek wycofywania się z dywidendy i popiwku. Sugeruje się nam alternatywę i konflikt...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#JacekKurczewski">Proszę kończyć, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#AntoniMacierewicz">Prywatni przedsiębiorcy mają cierpieć, ponosząc koszty na rzecz wielkich przedsiębiorstw państwowych. Tak brzmi teza i uzasadnienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#JacekKurczewski">Panie pośle, czas minął.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#AntoniMacierewicz">Gdy jednak sięgniemy do liczb, prawda okazuje się inna: zwiększenie wpływów do budżetu z tytułu wzrostu podatków pośrednich i podatku dochodowego znacznie przekracza spadek dochodów budżetowych z tytułu obniżenia popiwku i dywidendy. O co więc chodzi, panie premierze?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#JacekKurczewski">Minął czas. Proszę kończyć, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#AntoniMacierewicz">Na koniec: Mówi się, że strefą chronioną będzie bezpieczeństwo publiczne. Mówi się, że wzrasta budżet Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. To nieprawda. Budżet Ministerstwa Spraw Wewnętrznych wyrażany w liczbach bezwzględnych nie wzrasta. Za to wszystko wskazuje na to, że rzeczywiście wzrastają nakłady na jedną z jednostek tego ministerstwa, na Nadwiślańskie Jednostki Wojskowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-195.1" who="#JacekKurczewski">Głos ma pan poseł Zbigniew Łenyk, Konfederacja Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#ZygmuntŁenyk">Panie Marszałku! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Nazywam się Zygmunt Łenyk, z KPN.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#ZygmuntŁenyk">Przed chwilą, przed paroma godzinami w skrytce poselskiej znalazłem list pisany przez prezydenta Lecha Wałęsę do marszałka Sejmu, w którym to liście prezydent wykazuje troskę o ludzi najuboższych w naszym kraju. To dobrze, że problemem tym również zajął się na najwyższym szczeblu prezydent i wykazuje troskę, którą Konfederacja Polski Niepodległej wykazywała od samego początku, a dobitnie mówiła o tym w czasie kampanii wyborczej. Kiedy występujemy co jakiś czas z naszymi tezami i oświadczeniami, mogą wyborcy nas rozliczyć z wyborczych obietnic. Chcemy w ramach programu rządowego, w ramach rządzenia tym krajem, realizować zamierzenia, o których mówiliśmy i mówimy.</u>
          <u xml:id="u-196.2" who="#ZygmuntŁenyk">W przedłożeniu rządowym, które otrzymaliśmy, oprócz budżetu są również trzy ustawy okołobudżetowe. Parę słów chciałem powiedzieć o jednej z nich, dotyczącej rewaloryzacji emerytur i rent. W projekcie tym rząd usiłuje obniżyć podstawę wymiaru świadczeń ze 100% do 91% średniej płacy w gospodarce narodowej.</u>
          <u xml:id="u-196.3" who="#ZygmuntŁenyk">Obecnie emerytury i renty, jak mówił minister Jacek Kuroń, wynoszą średnio w Polsce około 67% w stosunku do płac w gospodarce narodowej, a to i tak, według ministra, jest lepsze niż np. w Niemczech, gdzie ten odsetek jest dużo niższy. To usprawiedliwia w jakimś sensie, zdaniem rządu, takie drakońskie pociągnięcie.</u>
          <u xml:id="u-196.4" who="#ZygmuntŁenyk">Chciałem więc powiedzieć i uzmysłowić rządowi, że ta motywacja nie jest zbyt szczęśliwa z uwagi na to, że emeryci zachodnioniemieccy mają swoje potrzeby dużo lepiej zaspokojone. W okresie aktywnego życia mogli kupić sobie dom, nie muszą więc płacić wysokich cen za czynsz, mają majątki, z których czerpią dodatkowe dochody. U nas w Polsce emeryt czy rencista ma jedno źródło utrzymania, czyli tę rentę lub emeryturę. Ponadto naliczanie emerytur i rent w relacji do płac w 6 działach gospodarki narodowej jest już anachronizmem w Polsce, dlatego że przynajmniej trzy z tych działów, tzn. handel, budownictwo i transport, są w znacznej mierze sprywatyzowane. Ludzie uciekają z gospodarki państwowej do prywatnych przedsiębiorstw, gdzie stawki są wyższe, a my nadal naliczamy średnie renty i emerytury oraz przyjmujemy podstawę wymiaru świadczeń w stosunku do 6 działów gospodarki narodowej, pomijając przy tym wysokie wynagrodzenia w pozostałych działach gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-196.5" who="#ZygmuntŁenyk">Kolejnym usprawiedliwieniem dla tego posunięcia, przedstawianym przez rząd i ministra Jacka Kuronia, miałoby być to, że dochody rodzin emeryckich stanowią ok. 94% dochodów osiąganych przez rodziny pracownicze, a więc - według ministra - ich sytuacja materialna nie jest wiele gorsza. Chcę powiedzieć, że jest to myślenie, w którym nie bierze się pod uwagę faktu, iż w rodzinie pełnej wszystkie koszty są dzielone między poszczególnych domowników, natomiast emeryt czy rencista, jeżeli jest sam i ma niższą rentę, musi w całości pokrywać koszty. W związku z tym koszty utrzymania w wypadku emeryta są wyższe niż koszty utrzymania w rodzinie pełnej. Dlatego też - według mnie - argumentacja rządu nie usprawiedliwia podejmowanych przez rząd decyzji.</u>
          <u xml:id="u-196.6" who="#ZygmuntŁenyk">Na zakończenie chcę powiedzieć, że najważniejsze w tym wszystkim jest jednak coś innego. Jeżeli obowiązująca ustawa emerytalno-rentowa jest zła, to nie powinniśmy jej naprawiać - a właściwie jeszcze bardziej psuć - poprzez zabieranie pieniędzy emerytom i rencistom, tylko przez dokonanie stosownej nowelizacji. Nie może być tak, że emeryt przez długie lata swojego życia wypracowuje emeryturę, a potem, przy jego końcu, nie wie, czy nie będzie ona ciągle pomniejszana z tego powodu, że rządowi brakuje pieniędzy w budżecie. Na przykład w roku przyszłym może być jeszcze gorzej i rząd zażąda wtedy obniżenia podstawy wymiaru nie do 91%, ale np. do 70% - zażąda, bo taka może być sytuacja budżetowa. Chciałbym więc, żeby w ramach reformy, która w tej chwili ma miejsce, oddzielić całą tę sferę od budżetu i bardziej ją „uskładkowić”. Chciałbym, żeby pracownik, który idzie na emeryturę, wiedział, że będzie ją pobierał dzięki swoim składkom, a nie dzięki dobrodziejstwu państwa - które raz jest większe, innym razem mniejsze - że będzie miał spokojną starość. Człowiek, który borykał się przez całe życie, zabiegał o zarobki, nie może lękać się, czy ktoś mu na starość nie zabierze tego, co sobie wypracował.</u>
          <u xml:id="u-196.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-197.1" who="#JacekKurczewski">Przed ogłoszeniem przerwy informuję, że pan poseł Jerzy Zdrada z Unii Demokratycznej zrezygnował...</u>
          <u xml:id="u-197.2" who="#komentarz">(Poseł Zbigniew Frost: W sprawie sprostowania.)</u>
          <u xml:id="u-197.3" who="#JacekKurczewski">Chwileczkę, dokończę i udzielę panu głosu. Pan poseł Jerzy Zdrada, by zaoszczędzić czas, zrezygnował z zabrania głosu i złożył swoje wystąpienie do protokołu.</u>
          <u xml:id="u-197.4" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo, panie pośle. Rozumiem, że chodzi o sprostowanie błędnie przytoczonej wypowiedzi pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#ZbigniewFrost">Tak. Pan premier Goryszewski stwierdził, że zaczepiałem panią premier.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-198.2" who="#ZbigniewFrost"> Sądzę, iż żadnym słowem...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#JacekKurczewski">Panie pośle...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#ZbigniewFrost">... nie uraziłem pani premier, chyba że pan premier Goryszewski każde słowo krytyki traktuje jako inwektywę. Myślę jednak, panie premierze, że na tym m.in. polega różnica między fundamentalizmem a ideowością. A co do treści merytorycznej mojej wypowiedzi, jestem w stanie wskazać wiele przykładów błędnego stosowania instrumentów ekonomicznych, wydaje się jednak, że to pana mniej interesowało.</u>
          <u xml:id="u-200.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#JacekKurczewski">Rozumiem, że ten marginalny spór dotyczy znaczenia szarmancji w kulturze politycznej Polski, szarmancji wobec pań, także wobec pani premier.</u>
          <u xml:id="u-201.1" who="#JacekKurczewski">Zanim ogłoszę przerwę, proszę o wysłuchanie komunikatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#GwidonWójcik">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy odbędzie się wspólne posiedzenie Komisji Sprawiedliwości i Komisji Ustawodawczej w sali kinowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#JacekKurczewski">Ogłaszam półgodzinną przerwę, do godz. 20.</u>
          <u xml:id="u-203.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 19 min 30 do godz. 20 min 05)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#AndrzejKern">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-204.1" who="#AndrzejKern">Kontynuujemy łączną dyskusję nad projektem ustawy budżetowej oraz dokumentami i projektami ustaw związanymi z projektem ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-204.2" who="#AndrzejKern">Głos zabierze w tej chwili pan poseł Andrzej Bober z Unii Demokratycznej. Przygotuje się pan poseł Tadeusz Kowalczyk z Konwencji Polskiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#AndrzejBober">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie znany jest chyba w historii demokracji parlamentarnej fakt, aby projekt rozdziału środków, a szczególnie środków finansowych, był przyjęty entuzjastycznie, bez uwag, i zaspokajał potrzeby oraz oczekiwania wszystkich. Chciałbym odnieść się do budżetu w części dotyczącej rolnictwa i samorządu. W moim przekonaniu sprawy rolnictwa powinny być rozpatrywane szerzej, jako sprawy wsi. Na podstawie własnych doświadczeń uważam za celowe łączne traktowanie problematyki wiejskiej i samorządowej, szczególnie w regionach rolniczych.</u>
          <u xml:id="u-205.1" who="#AndrzejBober">Wysoka Izba wielokrotnie doceniła rolę samorządności, sprawdzającej się instytucji życia publicznego. Skromny budżet w dziale rolnictwa wymaga więc racjonalnego zagospodarowania. Za celowe uważam dokonanie zmian w strukturze wydatków, tak by możliwe było oddziaływanie na tworzenie odpowiadających potrzebom mieszkańców wsi warunków socjalnych i podstaw unowocześniania produkcji. Uważam, że zarówno państwo, jak i samorządy lokalne powinny aktywnie uczestniczyć w tworzeniu infrastruktury, tj. wodociągowaniu, kanalizacji, budowie i modernizacji dróg oraz telekomunikacji.</u>
          <u xml:id="u-205.2" who="#AndrzejBober">Ważnym czynnikiem w przeobrażeniach wsi jest oświata rolnicza, a jej udział w budżecie jest zbyt skromny. I o tych sprawach, i w tym duchu, panie pośle Stefaniuk, mówił mój kolega klubowy poseł Jan Król. I, do pana posła Soski, na szczęście nie jest prawdą, że ceny żywności w Polsce są na poziomie światowym.</u>
          <u xml:id="u-205.3" who="#AndrzejBober">Sam proces produkcyjny w rolnictwie winien być poddany prawom rynkowym, bez zbytniej ingerencji państwa. Realizacja infrastruktury będzie oddziaływać przecież na tworzenie odpowiadających potrzebom rolników i ich rodzin warunków socjalnych, a także na możliwość unowocześniania produkcji rolnej i budowy przetwórstwa. Dysponowanie przez samorządy środkami to najoszczędniejsza i skuteczna metoda. Tymczasem więcej środków przeznacza się na oddłużanie niż na wodociągowanie, a Fundusz Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa działa tylko w odniesieniu do tej końcowej części nazwy. Nie można wydawać pieniędzy na zobowiązania nielicznych, nie wywiązujących się z powinności, gdy wiele milionów rolników i członków ich rodzin kosztem wielu wyrzeczeń uregulowało swoje zadłużenie. Bardzo często padają pytania typu: Jak to możliwe, że płacąc podatki i raty kredytowe, wychodzimy na durniów, bo za tych, co nie płacą, robi to państwo? Istotnie, jest problem zadłużenia rolników, ale dlaczego stroną ma być tylko budżet państwa? Fakt mającego nastąpić w niedalekiej perspektywie powiązania ze strukturami EWG stawia przed polskim rolnictwem wyzwanie. Tym bardziej więc nasze działania muszą skupiać się na strukturalnej i społecznej przebudowie wsi, by nie utrwalać stanu dotychczasowego. Powinniśmy dążyć do finansowego wspierania samorządów lokalnych w globalnym rozwiązywaniu problemów społecznych, szczególnie w środowiskach wiejskich. Myślę, że projekt budżetu winien przewidywać możliwość uwzględnienia tych uwag.</u>
          <u xml:id="u-205.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#AndrzejKern">Pan poseł Tadeusz Kowalczyk zrezygnował z głosu. Proszę więc o zabranie głosu pana posła Jerzego Piskorskiego z Unii Demokratycznej. Przygotuje się pan poseł Feliks Pieczka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#JanPiskorski">Drobne sprostowanie, mam na imię Jan, a nie Jerzy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#AndrzejKern">Przepraszam bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#JanPiskorski">Nic nie szkodzi.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#JanPiskorski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na początek jedno zdanie w nawiązaniu do wypowiedzi posła Kamińskiego, szkoda, że... aha, jest pan poseł, świetnie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#AndrzejKern">Panie pośle Kamiński, proszę o zajęcie miejsca, bo to będzie dotyczyć pana.</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Tak jest, panie marszałku.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#JanPiskorski">Tak to jest, panie pośle, jak w tym powiedzeniu: największy ambaras, żeby dwoje chciało naraz. Być może KPN zawierała umowę ze społeczeństwem, ale społeczeństwo nic o tym nie wie.</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Pan zapyta.)</u>
          <u xml:id="u-211.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-211.3" who="#JanPiskorski">Wysoka Izbo! Praca nad budżetem państwa wydaje się walką różnych grup interesów. Być może tak musi być, być może to wyrywanie sobie środków budżetowych jest czymś naturalnym. Nie zapominajmy jednak o tym, że zgodnie z art. 6 „małej konstytucji” poseł jest reprezentantem całego narodu i nie jest związany instrukcjami wyborców. Postarajmy się wznieść ponad grupowe interesy i spójrzmy na to z perspektywy interesu ogólnego, jakim jest dobro państwa. Państwo jest dobrem wspólnym, a cząstka odpowiedzialności za istnienie suwerennej Rzeczypospolitej spoczywa na każdym członku parlamentu. Nie zapominajmy o tym!</u>
          <u xml:id="u-211.4" who="#JanPiskorski">Jak dotychczas z roku na rok w coraz większym stopniu godzimy się na likwidowanie potencjału tego, co jest gwarantem istnienia wolnego państwa, to jest naszych sił zbrojnych i przemysłu zbrojeniowego. W tym wypadku nikt nie powinien mówić, że broni interesu grupowego, w każdym razie ja takiego zarzutu nie przyjmę. W moim okręgu wyborczym wojsko nie stanowi istotnego procentu elektoratu, a przemysłu zbrojeniowego nie ma w ogóle. Bez obawy o zarzut stronniczości mogę zatem powiedzieć, że niedopuszczalne jest dalsze ograniczanie budżetu Ministerstwa Obrony Narodowej. Projekt jednak przewiduje spadek realnej wartości środków budżetowych dla resortu obrony. Nie możemy nie dostrzegać, że w innych państwach jedynie dużo się mówi o rozbrojeniu, a jednocześnie na wojsko przeznacza się olbrzymie środki. My czynimy dokładnie odwrotnie. Popatrzmy, co się dzieje wokół naszego kraju. W Rosji - trudno przewidzieć, jakie tendencje zwyciężą, ale, obiektywnie rzecz biorąc, grozi jej destabilizacja - pomimo olbrzymiego deficytu budżetowego przeznacza się ogromne sumy właśnie na wojsko i przemysł zbrojeniowy. Proszę zadać sobie trud i zapoznać się z danymi dotyczącymi wielkości środków przeznaczanych przez kraje europejskie, także te biedniejsze, na siły zbrojne. Ta statystyka robi wrażenie. My jesteśmy na szarym końcu. Pamiętajcie, panie i panowie posłowie, że siły zbrojne można zlikwidować w ciągu roku, na pewno, ale odbudować potencjału obronnego przez 2–3 lata po prostu się nie da. W tej sprawie potrzebne jest długofalowe myślenie. Już dziś musimy przewidywać różne scenariusze rozwoju wydarzeń w Europie i być na nie przygotowani. Środki na zagwarantowanie bezpieczeństwa państwa powinny się znaleźć nawet za cenę obniżenia stopy życiowej. Społeczeństwo widzi potrzebę istnienia silnej armii, o czym świadczą wyniki badań opinii publicznej, w których wojsko uzyskuje najwyższe notowania. Ludzie to zrozumieją, ale musi być jasny program opracowany przynajmniej na 10 lat. Tego programu potrzebują i nasze siły zbrojne, i nasz przemysł zbrojeniowy.</u>
          <u xml:id="u-211.5" who="#JanPiskorski">Nie tak dawno na tej sali, o ile dobrze pamiętam było to 30 września, dyskutowaliśmy nad sytuacją w przemyśle obronnym. Padło wówczas wiele uwag, w których podkreślano konieczność zachowania naszego przemysłu obronnego. W wyniku tamtej dyskusji powstał projekt uchwały w sprawie zobowiązania rządu do podjęcia zdecydowanych działań zmierzających do poprawy sytuacji w przemyśle obronnym i lotniczym (druk nr 611). Oceniając przedstawiony budżet, pamiętajmy o tym projekcie pozytywnie zaopiniowanym przez Komisje: Obrony Narodowej, Systemu Gospodarczego i Przemysłu oraz Ustawodawczą. Mam nadzieję, że Wysoka Izba podzieli stanowisko komisji i w najbliższym czasie propozycje zawarte w owej uchwale przyjmie. Pozostaje to bowiem w bezpośrednim związku z projektem budżetu. Można powiedzieć, że jest to uchwała okołobudżetowa i powinna być dyskutowana łącznie z budżetem.</u>
          <u xml:id="u-211.6" who="#JanPiskorski">Wysoka Izbo! Wszędzie przemysł obronny utrzymywany jest przez zamówienia rządowe. Środki przeznaczone na te cele są u nas o wiele za niskie. Są niebezpiecznie niskie. Nie ma żadnych środków na restrukturyzację przemysłu obronnego i lotniczego, a przecież właściwe podejście do przemysłu zbrojeniowego mogłoby stanowić jeden, myślę, z ważnych elementów także nakręcania koniunktury, mimo wszystko. To są sprawy podstawowe dla całego państwa i o tym milczeć nie wolno. Będę głosował za przekazaniem projektu do komisji.</u>
          <u xml:id="u-211.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-212.1" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Feliks Bronisław Pieczka ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Przygotuje się pan poseł Mirosław Lewandowski.</u>
          <u xml:id="u-212.2" who="#AndrzejKern">Panie pośle, niestety, ma pan tylko półtorej minuty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#FeliksBronisławPieczka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam tylko 90 sekund na wypowiedź, a więc ad rem.</u>
          <u xml:id="u-213.1" who="#FeliksBronisławPieczka">Po pierwsze, na stronie 89 w dziale - przemysł przewidziano kwotę 9 mld zł na stacje ratownictwa nie podając, o jakie stacje chodzi: ratownictwa brzegowego morskiego, górniczego, a może inne. Jeśli są to stacje ratownictwa górniczego, to górnictwo pod wieloma pozycjami przemyca dotacje budżetowe dla siebie.</u>
          <u xml:id="u-213.2" who="#FeliksBronisławPieczka">Po drugie, stanowczo protestuję przeciwko przydzieleniu z budżetu państwa zaledwie 82,9 mld zł na roboty geologiczne, przy jednoczesnym planowaniu dochodów w kwocie 240 mld zł ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, i to łącznie, na górnictwo i na geologię (przy czym nie wiadomo, jaką kwotę przewidziano na geologię, a jaką na górnictwo). Nie muszę przypominać, że dopływ pieniędzy z narodowego funduszu jest dość iluzoryczny, szczególnie w związku z mającym być uchwalonym Prawem wodnym. Brak pieniędzy na roboty geologiczne to brak informacji o surowcach mineralnych, to brak surowców, a w konsekwencji uzależnienie się od dostaw surowców z zagranicy.</u>
          <u xml:id="u-213.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#AndrzejKern">Głos zabierze pan poseł Mirosław Lewandowski, który również, niestety, ma półtorej minuty.</u>
          <u xml:id="u-214.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Wystarczy.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#MirosławLewandowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Myślę, że nawet będę mówił krócej. Otóż chciałem się odnieść do jednej z wypowiedzi pana wicepremiera Goryszewskiego, wypowiedzi nie tyle werbalnej, ile manualno-czołowej, tak by to można było określić.</u>
          <u xml:id="u-215.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-215.2" who="#MirosławLewandowski">Otóż gdy pan poseł Kamiński schodził z tej trybuny po swoim wystąpieniu, pan wicepremier nakreślił znak kółka na swoim czole. Chciałem spytać pana wicepremiera, czy było to niegrzeczne zachowanie, czy tylko autorefleksja.</u>
          <u xml:id="u-215.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#AndrzejKern">Panie pośle, dajmy spokój z takimi zarzutami. Ruch, który pan premier wykonał, niekoniecznie trzeba odbierać jednoznacznie.</u>
          <u xml:id="u-216.1" who="#komentarz">(Poseł Mirosław Lewandowski: Ale to było bardzo niegrzeczne i nieparlamentarne.)</u>
          <u xml:id="u-216.2" who="#AndrzejKern">Stwierdzam, że ja tego nie zauważyłem, więc może traktujmy to jako niebyłe.</u>
          <u xml:id="u-216.3" who="#komentarz">(Głos z sali: To niech pan nie prowadzi obrad.)</u>
          <u xml:id="u-216.4" who="#AndrzejKern">Czy ktoś jeszcze chce zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-216.5" who="#AndrzejKern">Rozumiem, że pan poseł chce złożyć oświadczenie.</u>
          <u xml:id="u-216.6" who="#komentarz">(Poseł Aleksander Kwaśniewski: Sprostowanie.)</u>
          <u xml:id="u-216.7" who="#AndrzejKern">Sprostowanie.</u>
          <u xml:id="u-216.8" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem w trybie art. 109 przedstawić sprostowanie do wypowiedzi pana posła Zbigniewa Frosta z KPN, a także do - nie wiem, czy wcześniejszego w stosunku do tego wystąpienia czy późniejszego - oświadczenia, jakie złożył klub KPN, a które w sposób niewłaściwy interpretuje wypowiedź moją, jako przewodniczącego Sojuszu Lewicy Demokratycznej, i posłów Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Otóż nawiązując do wcześniejszego spotkania posłów SLD z panią premier Suchocką, posłowie owi twierdzą, iż reakcją przewodniczącego Sojuszu Lewicy Demokratycznej było wstępne poparcie rządowego projektu budżetu. Chciałbym jasno powiedzieć i przypomnieć to, co już na tej sali było przypominane, iż wypowiedzieliśmy wiele bardzo krytycznych uwag i zapowiedzieliśmy, iż nasz stosunek do budżetu będzie również związany z gotowością rządu do poważnego dialogu w podstawowych sprawach, wobec zasadniczych wątpliwości, które są związane z budżetem. Dlatego uważamy, że przekazanie budżetu do komisji jest lepszym rozwiązaniem aniżeli odrzucanie go, ponieważ w odrzuceniu budżetu widzimy zabieg socjotechniczny, zabieg obliczony na spektakularny efekt...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#AndrzejKern">Panie pośle, już pan wykracza poza sprostowanie. Rozumiem, że pan sprostował, i chyba to wystarczy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Nie, panie marszałku. To jest jeden z elementów tych nieprawdziwych informacji...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#AndrzejKern">Rozumiem, ale tu nie chodzi o argumenty; chodzi o sam tekst sprostowania, i to pan uczynił.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Samo sprostowanie polega na tym, iż naszym zdaniem trzeba przeprowadzić rzetelną dyskusję dotyczącą budżetu i zmian, które zostały zapowiedziane. Dlatego stwierdzenie, iż było wstępne poparcie rządowego projektu budżetu, uważamy za nadużycie wobec tekstu, jaki został wypowiedziany. To uwaga pierwsza.</u>
          <u xml:id="u-221.1" who="#komentarz">(Poseł Mirosław Lewandowski: To jest merytoryczne wystąpienie.)</u>
          <u xml:id="u-221.2" who="#AleksanderKwaśniewski">Uwaga druga dotyczy stwierdzenia również zawartego w tych wypowiedziach, mianowicie iż posłowie m.in. SLD, ale także innych klubów, próbują powrócić do politycznej formuły „okrągłego stołu”. Otóż chcę powiedzieć, że o „okrągłym stole” niczego nie mówiłem, ale jeżeli już tak to zostało zinterpretowane, to chcę powiedzieć, że osobiście bliższy jestem okrągłemu stołowi niż kanciastym ideom Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
          <u xml:id="u-221.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Chwała Bogu!)</u>
          <u xml:id="u-221.4" who="#AleksanderKwaśniewski">I to chcę powiedzieć jasno z tej trybuny.</u>
          <u xml:id="u-221.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#AndrzejKern">Panie pośle, proszę kończyć wystąpienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Nie, nie, panie marszałku, tu są trzy... Bardzo proszę, żeby mi umożliwić sprostowanie tego wszystkiego, co pan Frost naopowiadał. Albo mogę to zrobić, albo nie mogę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, tylko już krótko, dlatego że zbliżamy się do końca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Nie krótko, panie marszałku. Sprostuję...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#AndrzejKern">Nie chcę wznawiać...</u>
          <u xml:id="u-226.1" who="#komentarz">(Głos z sali: To jest niegrzeczne zachowanie, w ogóle...)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Sprostuję każde z tych stwierdzeń, które tu padło. A ponieważ było tego wystarczająco dużo, to i, niestety, sprostowanie będzie dość długie.</u>
          <u xml:id="u-227.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-227.2" who="#AleksanderKwaśniewski"> Sprawa jest...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#AndrzejKern">Panie pośle, proszę o krótką wypowiedź. Nie dopuszczę do kontynuowania debaty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Skończę jeszcze. Otóż chcę powiedzieć, że te uwagi - są one szczególnie wątpliwej natury - które wynikają z podważania sensu spotkania pani premier z klubem Sojuszu Lewicy Demokratycznej, uważam za niewłaściwe, a to z tego względu, że - jak powiedziałem w swoim wystąpieniu i chciałbym jeszcze raz powtórzyć czy sprostować wobec tych, którzy tego nie pojęli - uznaję to spotkanie za dowód dialogu, jaki jest możliwy do prowadzenia między ugrupowaniami opozycyjnymi a ugrupowaniami tworzącymi rząd. Uważam więc, że podważanie tej metody i tej zasady jest niesłuszne. Natomiast jeżeli ktokolwiek zazdrości, to już jego sprawa, ale przecież to jest nie pierwszy wypadek, kiedy okazuje się, że...</u>
          <u xml:id="u-229.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Zazdrość ludzką cechą.)</u>
          <u xml:id="u-229.2" who="#AleksanderKwaśniewski">... mądre kobiety wolą się spotykać z klubem Sojuszu Lewicy Demokratycznej, choć nie ze wszystkich spotkań jesteśmy równie zadowoleni.</u>
          <u xml:id="u-229.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-229.4" who="#komentarz">‍(Głos z sali: Kłania się Anastazja!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-230.1" who="#AndrzejKern">Stwierdzam, że lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-230.2" who="#AndrzejKern">Proszę o zabranie głosu pana ministra finansów Jerzego Osiatyńskiego.</u>
          <u xml:id="u-230.3" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo o spokój.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#JerzyOsiatyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przede wszystkim chciałem paniom posłom i panom posłankom bardzo serdecznie podziękować za wiele uwag, niezależnie od tego, w jakim stopniu rząd podziela poglądy, które zostały z tej mównicy wypowiedziane. Chciałem także wielu z państwa przeprosić za to, że nie będę ustosunkowywał się do ich konkretnych wypowiedzi ze względu na późną porę, a także ze względu na to, że powinny one być przedmiotem rzetelnej obróbki w toku prac komisji sejmowych. Chciałem jednak sprostować kilka nieścisłości, a także przedstawić kilka dodatkowych informacji, o które mnie wyraźnie proszono.</u>
          <u xml:id="u-231.1" who="#JerzyOsiatyński">Sprawa pierwsza dotyczy oszczędności w administracji. Po raz pierwszy konstrukcja budżetu została przedstawiona w taki oto sposób, że wydatki administracji, nad którą rząd nie ma żadnej kontroli, zostały wydzielone i jest sprawą Sejmu, jakie ostatecznie podejmie decyzje, jeśli chodzi o te wydatki administracyjne. To są wydatki czterech kancelarii, Najwyższej Izby Kontroli, Sądu Najwyższego, Państwowej Inspekcji Pracy itd. Chodzi o wszystkie administracje szczególne. To jest sprawa w rękach Sejmu. Pamiętam, że kiedy jako poseł pracowałem nad poprzednim budżetem, w toku prac komisji sejmowej udało nam się osiągnąć pewne oszczędności. Wydaje się, że takie oszczędności są możliwe także i tym razem. Natomiast jeżeli chodzi o pozostałe wydatki administracyjne - tam gdzie rzeczywiście te wydatki rosną - to są wydatki związane z priorytetami rządu; dotyczą one właśnie zwiększenia wydatków na sprawiedliwość, na bezpieczeństwo publiczne, a także na aparat celny i skarbowy. Wszystko to jest administracją centralną i te wydatki rosną.</u>
          <u xml:id="u-231.2" who="#JerzyOsiatyński">Kwestia druga dotyczy programu ożywienia gospodarczego. To jest duża sprawa. Chciałem zacząć od tego, żeby państwu powiedzieć, że ten rząd, zresztą podobnie jak i poprzednie rządy, jest krytykowany za brak dostatecznie aktywnej polityki w przeciwdziałaniu bezrobociu i w przeciwdziałaniu recesji. Warto pamiętać, że w tym roku po raz pierwszy w Polsce, także po raz pierwszy, jeśli chodzi o wszystkie kraje, które przechodzą transformację, nastąpi wzrost produkcji o 13%, wyliczono to porównując produkcję z grudnia zeszłego roku i grudnia tego roku. To jest coś, co jeszcze nie stało się udziałem żadnego innego kraju. Chcę też powiedzieć, że w różnych miejscach w projekcie budżetu znajduje się bardzo wiele pozycji, które mają właśnie antyrecesyjny charakter.</u>
          <u xml:id="u-231.3" who="#JerzyOsiatyński">Pierwszą taką sprawą, być może najważniejszą, jest obniżenie obciążeń zysku. Zobaczcie państwo, jakie były i jakie są zaplanowane w tegorocznym budżecie obciążenia z zysku: podatek od wzrostu wynagrodzeń - 17 bln zł, przy założeniu ceteris paribus powinien wynieść 23,6 bln, plan na przyszły rok przewiduje, że wyniesie 8,5 bln; dywidenda w tym roku - 7,4 bln zł, powinna wynieść w przyszłym roku 10,3 bln zł, zaplanowano, że wyniesie 5,3 bln zł; podatek dochodowy od osób prawnych - 48,2 bln zł, ceteris paribus przy tych samych założeniach powinien wynieść przeszło 67 bln, zaplanowano, że wyniesie 58. Korzyści przedsiębiorstwom przyniesie również przeszacowanie nowego majątku. Dzięki przeszacowaniu majątku i wzrostowi amortyzacji naliczony podatek dochodowy maleje o około 2,6 bln zł, a dywidenda zwiększa się tylko o 0,4 bln.</u>
          <u xml:id="u-231.4" who="#JerzyOsiatyński">Wprowadzamy ulgi w podatku dochodowym od osób prawnych w rejonach wysokiego bezrobocia. Nastąpi obniżenie przeciętnej efektywnej stopy podatku - od 36,4% w tym roku do 36% w 1993 r., i to odpowiada udzieleniu ulg na kwotę około 680 mld zł. Trzeba pamiętać, że w tych sprawach każda dziesiąta punktu procentowego jest bardzo ważna.</u>
          <u xml:id="u-231.5" who="#JerzyOsiatyński">Proponujemy również różne pośrednie formy wspierania działań restrukturyzacyjnych. Jednym z takich działań, które tutaj było nie doceniane, jest emisja obligacji restrukturyzacyjno-oddłużeniowych. Są to wieloletnie obligacje na kwotę 21 bln zł, są one kierowane do systemu bankowego, ale przeznaczone dla tych przedsiębiorstw, które mają programy restrukturyzacyjne - one będą z tego korzystać. Właśnie dlatego, że w ten sposób nastąpi oddłużenie tych przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-231.6" who="#JerzyOsiatyński">Zamierzamy udzielić poręczeń kredytowych, znajdziecie to państwo w ustawie budżetowej, na kwotę 8 bln zł, w tym 6 bln zł to kredyty zagraniczne i 2 bln zł - kredyty krajowe.</u>
          <u xml:id="u-231.7" who="#JerzyOsiatyński">Przewidujemy zaciągnięcie kredytów w Banku Światowym. Oczywiście przy założeniu, że ten program zostanie przez Wysoką Izbę przyjęty. Musi być spełniony ten warunek, żeby można było zaciągać kredyty w Banku Światowym. Otrzymamy wówczas kredyt w Banku Światowym na kwotę około 150 mld dolarów, to jest około 2,5 bln zł, z przeznaczeniem na wspieranie restrukturyzacji przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-231.8" who="#JerzyOsiatyński">Dochody budżetowe - mówiło o tym 2 posłów. Środki zwrócone przez zniesiony Centralny Fundusz Turystyki i Wypoczynku będą częściowo kierowane na zasilenie linii kredytowej uruchomionej w Banku Turystyki na wspieranie inwestycji turystycznych.</u>
          <u xml:id="u-231.9" who="#JerzyOsiatyński">Przewidziane są także w budżecie bezpośrednie wydatki o aktywnym charakterze. Wymienię kilka. Dotacje na wspieranie programów inwestycyjnych - 800 mld zł, dotacje na infrastrukturę kolejową - 3,2 bln, dotacje na rolnictwo - 2 bln, na tworzenie nowych miejsc pracy w rejonach wysokiego bezrobocia - 360 mld, dotacje na inwestycje w transporcie i przemyśle - 2 bln, na restrukturyzację górnictwa węglowego - 1,7 bln, na budowę dróg - 1,4 bln, na przemysł zbrojeniowy - 1,1 bln zł, na spłaty gwarancji kredytowych - 3 bln, na dopłaty do kredytów rolnych - 1,5 bln zł.</u>
          <u xml:id="u-231.10" who="#JerzyOsiatyński">Chcę w związku z tym powiedzieć o jeszcze jednej sprawie, mianowicie bardzo często zestawiacie państwo, jako działania będące w pewnej opozycji do siebie, walkę z inflacją i walkę z recesją. W istocie jest to tylko pozornie sprzeczne. Walka z recesją i walka z inflacją są to współbieżne sprawy. Im niższa jest stopa inflacji, tym niższe są stopy procentowe i o wiele łatwiej jest przewidzieć przyszłe ceny, przyszłe zyski, lepsze są więc warunki do inwestowania. Im niższa inflacja, tym większe inwestycje.</u>
          <u xml:id="u-231.11" who="#JerzyOsiatyński">Z tego punktu widzenia właśnie, jeżeli powiedzie się to, do czego dążymy, chodzi o to, aby obniżyć stopę inflacji - a jak mówiłem, to jest bardzo trudne i w wypadku budżetu, i w wypadku programu, który jest z nim związany - wtedy niewątpliwie będzie także więcej inwestycji.</u>
          <u xml:id="u-231.12" who="#JerzyOsiatyński">Były podnoszone zarzuty dotyczące fiskalizmu podatkowego. Chciałem państwu powiedzieć - mówimy o tym także w uzasadnieniu do projektu budżetu - że bardzo szczególny jest to fiskalizm, skoro udział dochodów budżetu w relacji do PKB rośnie tylko o 0,4%, i jest to głównie efekt zmian tegorocznych, które wywierają wpływ na wyniki przyszłoroczne.</u>
          <u xml:id="u-231.13" who="#JerzyOsiatyński">O systemie podatkowym miałem okazję mówić wcześniej. Był tutaj formułowany zarzut, że my nic nie robimy, jeśli chodzi o zmiany systemu podatkowego, że obowiązujący system jest przejęty z systemu komunistycznego, jest taki, jaki zastaliśmy. Czy rzeczywiście tak jest? W ubiegłym roku wprowadziliśmy podatek od dochodów osobistych ludności, w tym roku wprowadzamy podatek od towarów i usług. Nastąpiły daleko idące zmiany w opodatkowaniu przedsiębiorstw. Czy rzeczywiście to jest ten sam system podatkowy, jaki obowiązywał jeszcze 4 czy 2 lata temu? Jest to jednak niewątpliwie proces, który wymaga i będzie nadal wymagał czasu. Któryś z posłów, tutaj, z tej mównicy, zachęcał do tego, aby stworzyć stabilny system podatkowy, ale nie ruszać podatków, potem zaś okazało się, że chodzi tylko o pewną szczególną stabilność tego systemu - o to, żeby nie podnosić podatków, bo po chwili ten sam poseł powiedział: dobrze by jednak było je obniżyć. Jednocześnie więc opowiada się on i za stabilnością tego systemu, i za tym, żeby zmniejszać podatki. Oczywiście, to jest słuszne, byłoby bardzo dobrze, gdyby wysokość opodatkowania obniżała się. Trzeba jednak pamiętać, że jeżeli się jednocześnie nie mówi: to jest możliwe, dlatego że można zmniejszyć takie i takie wydatki albo poprawić ściągalność dochodów, to jest to wewnętrznie sprzeczne.</u>
          <u xml:id="u-231.14" who="#JerzyOsiatyński">Czy rząd rzeczywiście pragnie dopuścić do dalszego ubytku przychodów z ceł?</u>
          <u xml:id="u-231.15" who="#JerzyOsiatyński">Wysoka Izbo! W przyszłym roku będą obowiązywać trzy porozumienia: ze Wspólnotami Europejskimi, zatwierdzone przez Wysoką Izbę, jest to wiążące dla rządu, z EFTA i trójkąt wyszehradzki, i każde z tych porozumień wymusza na nas obniżkę ceł, z wzajemnością. Oznacza to nie tylko to, że na towary, które do nas będą sprowadzane, nałożymy odpowiednio mniejszą stawkę celną, ale także, że będziemy mogli sprzedawać nasze towary po niższych cenach, dlatego że będą na nie nakładane niższe cła. Przewidywany z tego tytułu ubytek w dochodach z ceł wyniesie w przyszłym roku 3,2 bln zł. Jakkolwiek by to nie policzyć, to, jak państwo zobaczycie, wzrost przychodów z cła jest znacznie większy niż kumulacja zarówno z tytułu wzrostu cen, jak i wzrostu importu. Ten współczynnik wynosi 1,41%.</u>
          <u xml:id="u-231.16" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie podpisywać.)</u>
          <u xml:id="u-231.17" who="#JerzyOsiatyński">Panie pośle, gdy będzie pan w rządzie, to będzie pan podejmował takie decyzje - żeby nie podpisywać. Tu już był taki pan poseł, który z tej mównicy mówił, że należy zerwać te rozmowy. Ten pan poseł był w rządzie przez 5,5 miesiąca. Żadnej z tych umów, panie pośle Macierewicz, pan nie zerwał, chociaż mógł pan to zrobić.</u>
          <u xml:id="u-231.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-231.19" who="#JerzyOsiatyński"> Żadna z umów nie została wtedy zerwana. I słusznie.</u>
          <u xml:id="u-231.20" who="#JerzyOsiatyński">Sprawa rezerw. Otóż chcę państwu powiedzieć że te rezerwy, które sprawiają wrażenie, że są tak duże, są duże m.in. dlatego, że - to można bardzo łatwo rozliczyć, jest to też napisane w ustawie budżetowej i uzasadnieniu - 13 bln to rezerwa na podwyżki płac w sferze budżetowej (w tej ogólnej kwocie 18 bln), 2,8 bln to rezerwa na ochronę zdrowia, która nie została do tej pory przez ministra zdrowia rozdysponowana, przeszło 1 bln to RO, 1,2 bln to gwarancje na inwestycje centralne, które będą musiały być spłacone.</u>
          <u xml:id="u-231.21" who="#JerzyOsiatyński">Pan poseł Korwin-Mikke był łaskaw, w skądinąd jak zawsze dosyć interesującej wypowiedzi, posłużyć się szczególną konstrukcją, w której zarzucił rządowi, że nie uwzględnił wskaźników wzrostu cen. W uzasadnieniu do budżetu bardzo wyraźnie pokazujemy, że jest to policzone według nowych cen. Tak łatwo można to odczytać, że nie wiem, używając paraleli, którą przedstawił w swym drugim wystąpieniu pan poseł Korwin-Mikke, czy udawał on Greka, czy nim był.</u>
          <u xml:id="u-231.22" who="#JerzyOsiatyński">Zapytywano mnie o wydatki budżetowe na rolnictwo. Wysoka Izbo, ponieważ jest to bardzo długa lista, zawiera bowiem wskaźniki, które są co najmniej równie wysokie, jeżeli nie wyższe niż te, które dotyczą innych sektorów gospodarki, to jeśli więc państwo pozwolą, nie będę jej tutaj czytał, gdyż zabrałoby to zbyt wiele czasu. Zostanie ona przedstawiona komisjom i będzie dostępna dla wszystkich osób zainteresowanych.</u>
          <u xml:id="u-231.23" who="#JerzyOsiatyński">Wreszcie ostatnia sprawa, sprawa listu intencyjnego, która tutaj wzbudziła tyle emocji. To jest korespondencja między dwiema stronami, której wynikiem będzie umowa. Korespondencję można ujawniać tylko za zgodą obu stron. Nie ma takiego zwyczaju, aby listy intencyjne Międzynarodowego Funduszu Walutowego były ujawniane.</u>
          <u xml:id="u-231.24" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Dla Sejmu?)</u>
          <u xml:id="u-231.25" who="#JerzyOsiatyński">Jeśli pan poseł pozwoli, ja dokończę i pan poseł będzie mógł wtedy stawiać pytania. Myślę, że pan marszałek się zgodzi.</u>
          <u xml:id="u-231.26" who="#JerzyOsiatyński">Otóż nie jest tak, że te materiały nie zostaną Sejmowi ujawnione. Po podpisaniu umowy zostaną Sejmowi przedstawione.</u>
          <u xml:id="u-231.27" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-231.28" who="#JerzyOsiatyński"> To jest porozumienie między rządem, panie pośle, a Międzynarodowym Funduszem Walutowym. W tym liście intencyjnym nie ma niczego, czego nie ma w założeniach polityki społeczno-gospodarczej, czego nie ma w budżecie. Co więcej, usiedliśmy do końcowej fazy tych negocjacji - i łatwo sprawdzić, choćby w gazetach, kiedy przyjechała tutaj misja MFW - wtedy, kiedy został przyjęty budżet; wtedy, kiedy Rada Ministrów podjęła ostateczne decyzje co do tego, jaki ma być budżet, którego projekt będziemy wysyłali do Sejmu. To jest list intencyjny, on przedstawia intencje rządu. A to są takie intencje, jakie rząd miał wtedy, kiedy przystępował do tych rozmów.</u>
          <u xml:id="u-231.29" who="#JerzyOsiatyński">Sprawa wielkości deficytu. W tej sprawie chciałem odpowiedzieć panu posłowi Oleksemu. Żałuję, że pana posła Oleksego nie ma w tej chwili na sali, ale mam wielką nadzieję, ponieważ pan poseł Oleksy cytował pana posła Kwaśniewskiego, że ta moja odpowiedź do niego trafi. Pytanie brzmiało: Jaka jest gotowość rządu do dyskusji w komisjach nad wysokością deficytu budżetowego? Otóż chcę powiedzieć, że sprawa deficytu budżetowego ma zawsze dwa aspekty. Aspekt długoterminowy, to znaczy ciężaru deficytu, który będą musiały spłacać następne rządy albo ten sam rząd w następnych latach. To jest ciężar odsetek. Jak to państwu przedstawiałem, ciężar zarówno długu wewnętrznego, jak i długu zewnętrznego uniemożliwia wszystkie inne wydatki. Ten właśnie czynnik skłaniał nas do tego, aby tym deficytem nie szafować. Ale ja przyjmuję, w dobrej wierze chcę przyjąć deklarację kolegów, którzy mówią: My też przecież nie chcemy tego robić, bo zdajemy sobie sprawę z długofalowych obciążeń, z tego, że to będzie wypierało inne wydatki. I wtedy dochodzimy do aspektu drugiego - krótkookresowego, to znaczy, jaki może być deficyt, który jeszcze nie wywoła inflacji, nie przyspieszy inflacji. To bowiem z kolei uderzyłoby w procesy rozwojowe, a także wpłynęłoby - wtedy byłby podatek inflacyjny - na warunki życia ludności. Otóż może się pomyliliśmy. Być może istnieją nieinflacyjne źródła sfinansowania deficytu. Jeżeli okaże się, że są takie źródła, to będziemy dyskutowali nad ich wykorzystaniem. W tej sprawie jesteśmy gotowi do współpracy. Wyobrażam sobie, że o to właśnie chodziło posłom Kwaśniewskiemu i Oleksemu, że chodziło im o taki sposób powiększenia deficytu, który będzie nieinflacyjny. Jeżeli w tej podstawowej sprawie jest zgoda, to owszem, proszę bardzo, będziemy tego szukali i będziemy to negocjowali.</u>
          <u xml:id="u-231.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-231.31" who="#JerzyOsiatyński">W naszym głębokim przekonaniu nie ma takich sposobów, ale możemy się mylić, każdy może się mylić. Jeśli chodzi o tę sprawę, to okaże się w komisjach, z czym wyjdziemy.</u>
          <u xml:id="u-231.32" who="#JerzyOsiatyński">Myślę, że to jest ostatnia sprawa, o której chciałem Wysokiej Izbie powiedzieć. Jeszcze raz przepraszam, że nie ustosunkowałem się do wszystkich spraw. Wydaje się, że forum komisji jest do tego znacznie odpowiedniejsze niż plenarna sesja Sejmu o tej porze. Dziękuję bardzo, panie marszałku, dziękuję państwu.</u>
          <u xml:id="u-231.33" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, pan poseł chciał sprostować jakąś wypowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#AntoniMacierewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie ministrze, ja bardzo uprzejmie proszę, żeby pan teraz publicznie na tej sali przeprosił mnie za słowa, których pan użył. Pan doskonale wie, że w moim przemówieniu nie padło ani jedno słowo, ani jedno zdanie nawołujące do zerwania jakichkolwiek układów, w tym związanych z Międzynarodowym Funduszem Walutowym. Mówiłem jedynie - i pan minister dobrze o tym wie - że powinien nam być ujawniony list intencyjny. I tylko tego dotyczyła moja wypowiedź. Uprzejmie proszę...</u>
          <u xml:id="u-233.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#AndrzejKern">Panie pośle, zaszło nieporozumienie. Pan minister nie zarzucał panu nawoływania do zerwania jakiejkolwiek umowy. Wręcz przeciwnie,...</u>
          <u xml:id="u-234.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-234.2" who="#AndrzejKern">... mówił, że nie zerwał pan żadnej umowy. Tak zrozumiałem wypowiedź pana ministra.</u>
          <u xml:id="u-234.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-234.4" who="#AndrzejKern"> Chyba zaszło jakieś nieporozumienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#AntoniMacierewicz">Panie marszałku, ja cenię pana duże poczucie humoru...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#AndrzejKern">Nie, to nie jest poczucie humoru.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#AntoniMacierewicz">... ale słowa pana ministra brzmiały dokładnie w ten sposób, twierdził on, iż w swoim przemówieniu nawoływałem do zerwania umowy z MFW. Dokładnie tak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#AndrzejKern">Przepraszam, jeśli źle zrozumiałem, proszę o wybaczenie, ale...</u>
          <u xml:id="u-238.1" who="#AndrzejKern">Czy pan minister chciał się wypowiedzieć w tej sprawie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#JerzyOsiatyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szczęśliwie się składa, że jest stenogram posiedzenia, możemy więc przeczytać ten fragment wypowiedzi pana posła Macierewicza. Jeżeli ja się przesłyszałem, jeżeli pan poseł Macierewicz istotnie nie wzywał do tego, żeby przestać płacić, żeby zerwać te umowy, to niewątpliwie będę miał tyle odwagi, żeby pana posła przeprosić. Ale najpierw chciałbym mieć ten tekst.</u>
          <u xml:id="u-239.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-240.1" who="#AndrzejKern">A zatem zapoznamy się z tekstem i wyjaśnimy to, bo ja też być może źle usłyszałem, co jest możliwe.</u>
          <u xml:id="u-240.2" who="#AndrzejKern">Proszę o zabranie głosu prezesa Narodowego Banku Polskiego panią Hannę Gronkiewicz-Waltz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę ustosunkować się do tych kwestii, które były najczęściej poruszane w wystąpieniach posłów. Zacznę może najpierw od sprostowania w związku z wypowiedzią pana posła Skoreckiego z KPN, ponieważ jest to rzecz dość istotna. Chodzi o pewne liczby. Otóż pan poseł z liczb wywnioskował, że zysk Narodowego Banku Polskiego spada.</u>
          <u xml:id="u-241.1" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Chcę wyjaśnić, że w roku bieżącym NBP wpłaci do budżetu ponad 10 bln zł, w tym z tytułu zysku tylko 6 bln. Reszta to państwowa rezerwa dewizowa, którą uruchomiliśmy; nie ma ona nic wspólnego z zyskiem Narodowego Banku Polskiego. Tak więc NBP w roku bieżącym osiągnął zysk w wysokości 6 bln zł, wyższy niż planowano - w uchwalonej w maju ustawie budżetowej szacowano zysk tylko na 4,5 bln zł. Zakładamy natomiast, że w przyszłym roku zysk wyniesie 8,7 bln zł. Mówię o tym dlatego, żeby nie powstało wrażenie, iż Narodowy Bank Polski bankrutuje. Wpłaty do budżetu z tytułu zysku będą wyższe o prawie 3 bln zł.</u>
          <u xml:id="u-241.2" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Chcę teraz poruszyć takie kwestie, jak wspieranie procesów restrukturyzacyjnych przez NBP - była wypowiedź w tej sprawie - zwiększenie podaży pieniądza, finansowanie deficytu budżetowego, polityka kursowa i wysokość stopy procentowej.</u>
          <u xml:id="u-241.3" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Bardzo prosiłabym, jeśli pan marszałek pozwoli, żeby państwo, posłanki i posłowie, zechcieli mnie wysłuchać. Ja cierpliwie słuchałam państwa wiele godzin, wyszłam tylko raz, na posiłek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#AndrzejKern">Przepraszam panią prezes. Bardzo państwa proszę o spokój. Mimo późnej pory musimy wykonywać swoje obowiązki i powinniśmy stworzyć ku temu sprzyjające warunki.</u>
          <u xml:id="u-242.1" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#HannaGronkiewiczWaltz">W dyskusji podniesiono na początku przede wszystkim sprawę zaangażowania się NBP we wspieranie procesów restrukturyzacyjnych. Otóż uważamy, że podstawową funkcją banku centralnego jest regulowanie ilości pieniądza w gospodarce, chodzi o ograniczanie inflacji i wpływanie na realne procesy gospodarcze. Banki centralne Europy Zachodniej czy USA ograniczają się do realizacji tego właśnie zadania, ale w tamtych krajach zakumulowano olbrzymie kapitały (oszczędności), które mogą w wystarczającym stopniu służyć finansowaniu procesów inwestycyjnych. Pragnę też przypomnieć, że tzw. kredyty kierowane występowały w wielu krajach o gospodarce rynkowej, szczególnie w latach sześćdziesiątych, nie jest więc to sprzeczne z ideą gospodarki rynkowej. W Polsce natomiast wysoka inflacja nadal zniechęca do inwestowania, a oszczędności gospodarstw domowych i przedsiębiorstw mogą służyć tylko częściowemu sfinansowaniu deficytu budżetowego i zaspokojeniu potrzeb gospodarki w zakresie kredytów. Dlatego też przygotowując nasze założenia chcieliśmy wesprzeć - w ramach zakładanej podaży pieniądza, to nie jest nic ponad ten pułap - pewne procesy restrukturyzacyjne. Chcę przy tym powiedzieć, że zaszło tu nieporozumienie, to nie Narodowy Bank Polski udziela takich kredytów, on tylko kieruje kredyt do konkretnego banku, który ocenia - opierając się na zasadach komercyjnych - czy dany projekt restrukturyzacji jest opłacalny, czy jest szansa zwrotu kredytu. Chodzi o niewielką sumę 2 bln zł i nie jest to żadna dotacja ani darowizna. Jeśli rzeczywiście pojawią się takie efektywne projekty, to - uzgadnialiśmy to z panem wicepremierem do spraw gospodarczych - Narodowy Bank Polski skieruje w takie miejsce kredyt refinansowy.</u>
          <u xml:id="u-243.1" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Finansowanie deficytu. Otóż nie można zwiększać - choć może dla rządu byłoby to wygodniejsze - puli kredytów banku centralnego w celu finansowania deficytu budżetowego, bo nie jest to pieniądz, który zrodzi następne, tylko już w następnym roku pociągnie za sobą wydatki - a więc są to pieniądze do oddania. Wiąże się to również z tym, że zwiększenie puli tzw. pieniądza rezerwowego - tzn. takiego, który jest kierowany na finansowanie budżetu - o 1 zł powoduje wzrost ilości pieniądza w gospodarce o ponad 2 zł. Stąd właśnie kluczową sprawą dla efektywnego sterowania ilością pieniądza jest określenie „bezpiecznej wielkości” możliwego zaangażowania się banku centralnego w finansowanie budżetu. Dlatego też propozycje, które zgłosił pan poseł Łukasiewicz (chodzi o to, by bezpośrednie finansowanie z Narodowego Banku Polskiego było większe), nie są niczym innym, jak tylko - tak jest to popularnie nazywane - propozycją druku pieniądza, dlatego że mowa o pieniądzu, który nie odzwierciedla żadnych realnych procesów w gospodarce. Z tych powodów Narodowy Bank Polski stanął na stanowisku, że na finansowanie budżetu nie może przeznaczyć więcej niż 30 bln zł. W innym wypadku będzie wyższa inflacja i nie sprawdzą się pozostałe prognozy, zawarte zarówno w założeniach, jak i w projekcie budżetu. Mam na to dowody - popatrzmy, co się dzieje w II połowie roku. W I połowie roku deficyt był zgodny z zaplanowanym, podobnie było w wypadku inflacji - jeśli dobrze pamiętam, 22% na I półrocze. Otóż 10% wzrost inflacji ponad zaplanowany poziom - zamiast 38 będzie 48% w okresie od grudnia do grudnia - jest przede wszystkim (jeśli pominiemy pewien wzrostu cen spowodowany suszą) efektem wzrostu deficytu budżetowego. To podstawowa przyczyna wzrostu inflacji, ponieważ podwyżki cen były i tak opóźnione - i na pewno byłoby podobnie także w tym wypadku, tu po prostu nie może być mowy o cudach. Dlatego uważam, że posłowie (i partie), którzy mówią, iż można zwiększyć podaż pieniądza nie wywołując inflacji, muszą sobie zdawać sprawę, że jest to teza nieprawdziwa, bo zweryfikowaliśmy ją w II połowie tego roku. Gdyby było inaczej, inflacja byłaby zgodna z zaplanowaną, do 38%. Powtarzam: niektóre podwyżki wprowadzano w późniejszym od planowanego terminie.</u>
          <u xml:id="u-243.2" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Następna kwestia to właśnie sprawa podaży pieniądza i stwierdzenia, że można ją dowolnie zwiększać. Otóż przewidywany w projekcie założeń polityki pieniężnej przyrost podaży o 150 bln zł zdaniem Narodowego Banku Polskiego pokryje wzrost popytu na pieniądz - wzrost popytu nastąpi przede wszystkim z tytułu planowanego wzrostu produktu globalnego brutto o 2% - ale każdy dalszy wzrost ilości pieniądza spowoduje presję na wzrost cen, ponieważ nadal mamy silnie zmonopolizowaną gospodarkę, w której wzrost kosztów własnych jest bezpośrednio przenoszony na ceny. Zwiększenie, jak to niektórzy proponowali, podaży pieniądza o 10–15 bln zł oznaczałoby, że inflacja od grudnia do grudnia wyniesie nie 32%, ale np. 50%, czyli byłaby co najmniej taka, jak w tym roku, a może nawet wyższa. W związku z tym na rynku nastąpiłby znaczny wzrost stóp procentowych, co byłoby sprzeczne z często postulowanym na tej sali obniżeniem oprocentowania kredytów. Jednocześnie wyższa inflacja wywołałaby głęboki spadek realnych dochodów tych grup społecznych, które są finansowane z budżetu, i w 1994 r. znowu trzeba byłoby wyrównywać z budżetu skutki inflacyjne roku przyszłego, szczególnie w zakresie rent i emerytur, finansowania oświaty lub służby zdrowia. Gospodarka i dotyczące jej liczby stanowią jak gdyby naczynia połączone i nie można bezkarnie zmieniać jednego tylko czynnika bez zdawania sobie sprawy, że naruszony zostanie inny element całej prognozy.</u>
          <u xml:id="u-243.3" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Mam świadomość, że ani projekt budżetu, ani założenia polityki pieniężnej nie spełniają wszystkich słusznych postulatów zgłaszanych na tej sali, ale polska gospodarka ma niepowtarzalną szansę, by jako pierwsza - chodzi o kraje dokonujące transformacji gospodarki z centralnie planowanej na rynkową - uzyskać w roku przyszłym wzrost produktu krajowego przy zmniejszającej się - powoli, ale jednak zmniejszającej się - inflacji. Doprawdy - wielokrotnie wyjeżdżam z kraju i spotykam się z przedstawicielami innych państw, banków centralnych, z szefami banków centralnych krajów postkomunistycznych, którzy patrzą z zazdrością, kiedy mogę powiedzieć, że u nas od 8 miesięcy wzrasta - powoli, ale wzrasta - produkcja. U nich tego jeszcze nie ma, nawet na Węgrzech - mieli w ciągu miesiąca taki wzrost, ale nie jest to prawdopodobnie tendencja stała.</u>
          <u xml:id="u-243.4" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Następna kwestia, do której pokrótce chciałabym się ustosunkować, to poruszana przez państwa sprawa stopy procentowej. Otóż ciągle spotykam się ze stwierdzeniem, że można ją właściwie obniżyć. Chcę więc powiedzieć, że jeżeli inflacja jest wysoka, to muszą być również wysokie (nominalnie) stopy procentowe, ponieważ źródłem udzielanych kredytów nie jest jakiś nie określony majątek banków, tylko gromadzone w nich oszczędności, depozyty gospodarstw domowych i podmiotów gospodarczych. Z bardzo ciekawego badania przeprowadzonego przez „Rzeczpospolitą” kilka miesięcy temu wynika, że jeżeliby doszło do szybkiego obniżenia stopy procentowej, ludzie zaczęliby wycofywać depozyty z banków, bo lokaty nie byłyby już tak opłacalne. O tym też trzeba pamiętać. Zadaniem banków jest takie zagospodarowanie kredytów, aby ich zwrot był zapewniony. Jeśli kredyty nie są spłacalne, to jest to związane z narażaniem osób oszczędzających - bo to są nasze pieniądze - na utratę ich depozytów. Nie można zatem mieć bankom za złe, że - działając w imieniu depozytariuszy - stają się ostrożne, tym bardziej że mają przykre doświadczenia z tzw. złymi kredytami. Pragnę powiedzieć, że złe kredyty to sprawa lat 1990 i 1991, a skutki - właśnie to, że nie są spłacane - obciążają rok 1992. Banki są nawet zbyt ostrożne po tym doświadczeniu ze złymi kredytami - żaden z banków przez ostatnie pół roku nawet nie wykorzystał pułapów kredytowych. Oznacza to także, że nie ma zbyt wielu dobrych projektów do sfinansowania.</u>
          <u xml:id="u-243.5" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Chcę poruszyć jeszcze sprawę kursu walutowego - ten wątek przewijał się w kilku wypowiedziach. Otóż celem polityki kursowej w roku 1993 jest utrzymanie płynności płatniczej kraju, jak również stymulowanie eksportu. Należy jednak zwrócić uwagę, że kurs walutowy oddziałuje nie tylko na wzrost opłacalności eksportu, ale wpływa również na koszty i rozmiary importu. Nie może istnieć gospodarka, w której nie ma importu, jest on niezbędny do jej prawidłowego funkcjonowania.</u>
          <u xml:id="u-243.6" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Podrożenie importu przy wzroście kursu dolara jest odczuwane przez tych producentów, którzy np. potrzebują stałych komponentów z importu, np. dotyczy to importu zaopatrzeniowego. Wysoki kurs nie jest też bez znaczenia w odniesieniu do importu inwestycyjnego, zwłaszcza że naszej gospodarce jeszcze przez wiele lat będzie potrzebny import technologii, maszyn, urządzeń, które w innych krajach są po prostu lepsze i będziemy musieli je sprowadzać.</u>
          <u xml:id="u-243.7" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Trzeba podkreślić, że rolą kursu walutowego jest nie tylko kompensowanie wzrostu cen krajowych, ale także wymuszanie wzrostu efektywności produkcji w celu podtrzymania jej konkurencyjności na rynkach zagranicznych. Stąd nie przy każdym poziomie kosztów eksport powinien być opłacalny. Dlatego też jednostkowe przykłady nieefektywnej polityki kursowej, podawane na tej sali, muszą być analizowane w szerszym aspekcie. Obecna polityka kursowa stwarza stabilizację warunków w rozliczeniach handlowych z zagranicą, pozwala minimalizować ryzyko kursowe w tych transakcjach, jest więc silnym czynnikiem zwiększającym udział wymiany z zagranicą w procesach gospodarczych. Pragnę powiedzieć, iż nie chcę, aby to było przyjmowane jako zapowiedź, że będziemy robić - bo nie chcemy robić - jakieś zmiany skokowe, natomiast cały czas monitorujemy sytuację, wiemy, jakie są rezerwy. Jeśli byłaby taka potrzeba, to jest gotowość porozumienia się prezesa banku wraz z dwoma innymi organami, które są za to odpowiedzialne. Zakładamy, że nie będzie takiej potrzeby, ponieważ ważne jest, by utrzymać import, i aby ci, którzy eksportują, mieli zapewniony dopływ towarów, komponentów z importu po godziwej cenie.</u>
          <u xml:id="u-243.8" who="#HannaGronkiewiczWaltz">Wspomniano tutaj sprawę nadzoru bankowego: że jest niedostateczny, wewnętrzny. To nieprawda. Instytucja nadzoru bankowego tworzyła się w krajach o gospodarce rynkowej przez wiele lat, przez dziesiątki lat. U nas jest to tworzone od podstaw. Mówiłam już, że podjęliśmy działania, że prawie w każdym oddziale będą ekspozytury nadzoru bankowego. Do tej pory banki spółdzielcze, które są w złym stanie, w ogóle nie były nadzorowane. W tej chwili oddziały NBP w terenie zajmują się sprawami banków spółdzielczych i kontrolują ich stan; tego przedtem nie było. Uważam, że jak na te kilka miesięcy komponowania kadry, podejmowania działań strukturalnych naprawdę nadzór się rozwinął, chociaż daleko jeszcze do pewnego komfortu ich funkcjonowania. Na Zachodzie, aby wykształcić rzeczywiście wykwalifikowanego inspektora nadzoru, trzeba, tak to oceniam, 5 lat, natomiast nasi ludzie pracujący w nadzorze są młodzi, przychodzą po studiach. W poprzednim systemie nie było instytucji nadzoru bankowego, ponieważ wszystkie banki były państwowe, było ich kilka, wszystkie wkłady były gwarantowane, więc nie było takiej potrzeby. Tak że tak jak usiłujemy... Nie chcę tutaj wzbudzać jakieś grozy, ale uważam, że w ciągu kilku miesięcy jedna upadłość, jedna likwidacja, jedna fuzja, jeśli ich nie było przez 40 lat, i szereg programów naprawczych i sanacyjnych to już jest pewien postęp. Nie mówię, że osiągnięcie, bo osiągnięcia na pewno prędko nie nastąpią, jestem realistką. Natomiast z pewnością jest pewien postęp. Dziękuję Wysokiej Izbie za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-243.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję pani prezes.</u>
          <u xml:id="u-244.1" who="#AndrzejKern">Informuję, że doręczyłem panu ministrowi Jerzemu Osiatyńskiemu tekst stenogramu wystąpienia pana posła Antoniego Macierewicza, by nie polegać tylko na pamięci, która, jak się okazuje, może być zawodna.</u>
          <u xml:id="u-244.2" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#JerzyOsiatyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przede wszystkim chciałem przeprosić Wysoką Izbę, że w pewnym momencie się uniosłem, a to nigdy dobrze nie służy sprawie, czego najlepszym dowodem jest to, że zapomniałem, by na sam koniec zarekomendować projekt ustawy budżetowej i ustaw okołobudżetowych i poprosić państwa...</u>
          <u xml:id="u-245.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-245.2" who="#JerzyOsiatyński">...o przyjęcie ich w jutrzejszym głosowaniu. Żałuję, że może nie wszyscy są na sali.</u>
          <u xml:id="u-245.3" who="#JerzyOsiatyński">Teraz odnośnie do wypowiedzi pana posła Macierewicza. Cytuję: „Jedyne istotne pytanie, na które rząd jest winien odpowiedzieć narodowi, brzmi następująco: Czy Polska niepodległa, panie premierze, czy Polska niepodległa kosztem nędzy narodu ma spłacać komunistyczne długi? A jeśli tak, to dlaczego?” Otóż nie sądzę, panie pośle, aby pan przypisywał rządowi pani premier Suchockiej intencje spłacania długów, które partia komunistyczna zaciągała gdziekolwiek indziej. Te komunistyczne długi to są długi państwa polskiego, które były zaciągane pod rządami komunistów.</u>
          <u xml:id="u-245.4" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-245.5" who="#JerzyOsiatyński">I to jest wezwanie do tego, abyśmy tych długów nie spłacali. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-245.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-246.1" who="#AndrzejKern">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-246.2" who="#AndrzejKern">Do podjęcia decyzji w sprawie przedłożeń dotyczących projektu budżetu na 1993 r. przystąpimy jutro w godzinach rannych.</u>
          <u xml:id="u-246.3" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Tadeusz Mazurkiewicz: Panie marszałku, czy można zadać pytanie?)</u>
          <u xml:id="u-246.4" who="#AndrzejKern">Nie, zamknąłem dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-246.5" who="#AndrzejKern">Wydaje mi się, że wszelkie pytania będzie można zadać, jeżeli taka będzie kolej rzeczy, w drugim czytaniu, a jeżeli do drugiego czytania nie dojdzie, to i tak pytania nic już nie wyjaśnią.</u>
          <u xml:id="u-246.6" who="#AndrzejKern">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej oraz Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich o poselskim projekcie uchwały w sprawie pociągnięcia do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej członków Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego oraz członków Rady Państwa w terminie do dnia 15 stycznia 1993 r. (druki nr 572, 572-A i 589).</u>
          <u xml:id="u-246.7" who="#AndrzejKern">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Jana Łopuszańskiego.</u>
          <u xml:id="u-246.8" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo o spokój, abyśmy mogli sprawnie jak najwięcej wykonać z porządku dziennego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#JanŁopuszański">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jak państwo zapewne pamiętacie, Klub Parlamentarny Konfederacji Polski Niepodległej wniósł wniosek o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej członków Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego oraz członków Rady Państwa. W nawiązaniu do tego wniosku - w chwili obecnej wniosek ten znajduje się w procedowaniu przed Komisją Odpowiedzialności Konstytucyjnej - Klub Parlamentarny Konfederacji Polski Niepodległej wniósł projekt apelu...</u>
          <u xml:id="u-247.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-247.2" who="#JanŁopuszański">Panie marszałku, czy mógłbym prosić...?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#AndrzejKern">Bardzo proszę o nieprowadzenie rozmów na sali. Niepotrzebnie przedłużamy obrady, proszę o spokój.</u>
          <u xml:id="u-248.1" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#JanŁopuszański">... który Wysoka Izba miałaby skierować w myśl założeń projektodawców do Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej. Przy czym w uzasadnieniu tego wniosku zostało napisane, że prace komisji postępują w żółwim tempie.</u>
          <u xml:id="u-249.1" who="#JanŁopuszański">Prezydium Sejmu podjęło decyzję, aby projekt tego apelu był rozpatrywany w pierwszym czytaniu przez połączone Komisje: Odpowiedzialności Konstytucyjnej oraz Regulaminową i Spraw Poselskich, w imieniu których mam zaszczyt w tej chwili przedkładać Wysokiej Izbie sprawozdanie. Wnioskodawcy na początku pierwszego czytania zgłosili autopoprawkę. Pierwotnie w projekcie apelu wnosili, aby prace Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej zakończyły się do 13 grudnia. W autopoprawce zaproponowali, aby prace komisji zostały zakończone do 15 stycznia i nad tak sformułowanym projektem, któremu dodatkowo nadano charakter projektu uchwały sejmowej, czego w sensie formalnym brakowało pierwotnie, obradowały połączone komisje.</u>
          <u xml:id="u-249.2" who="#JanŁopuszański">Chciałbym poinformować Wysoką Izbę, że z jednej strony zostały przedstawione argumenty wnioskodawców, które zresztą oni sami najdokładniej przedstawią, z drugiej strony w polemice w czasie prac połączonych komisji podnoszony był jeden argument merytoryczny polegający na tym, że niezwykle rzadko, bodaj prawie nigdy, nie stosuje się w procedurach prawnych terminu ograniczającego czas procedowania, jeżeli dotyczy to ustalania stanu faktycznego. Może bowiem się okazać, że ustalenie stanu faktycznego w zaplanowanym terminie jest po prostu fizycznie niemożliwe. Ten podnoszony argument, wydaje się, przekonał wnioskodawców, którzy w wyniku dyskusji w pierwszym czytaniu zmodyfikowali swój wniosek. Wniosek, który przedstawili ostatecznie, był projektem uchwały, która miałaby zobowiązywać Komisję Odpowiedzialności Konstytucyjnej do podjęcia intensywnych prac nad wnioskiem KPN i do nadania tej sprawie charakteru priorytetowego.</u>
          <u xml:id="u-249.3" who="#JanŁopuszański">W związku ze zmianą stanowiska wnioskodawców połączone komisje stanęły wobec bardzo trudnego problemu natury proceduralnej, ponieważ większości komisji wydawało się, iż tak przeformułowany wniosek zmienia przedmiot obradowania komisji. O ile w pierwszym wypadku chodziło o ograniczenie czasu procedowania pewną datą, o tyle w drugim wypadku chodzi wyraźnie o dokonanie oceny pracy Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej. Większości zgromadzonych komisji wydawało się, iż dokonanie takiej oceny na podstawie zgłoszonego wniosku nie jest możliwe.</u>
          <u xml:id="u-249.4" who="#JanŁopuszański">Komisje przegłosowały negatywne stanowisko w stosunku do zreferowanej przeze mnie propozycji, zawartej w drukach nr 572 i 572-A, propozycji przyspieszenia terminu zakończenia prac przez Komisję Odpowiedzialności Konstytucyjnej, termin ten określono na 15 stycznia, natomiast wnioskodawcy z Konfederacji Polski Niepodległej wnieśli wniosek mniejszości w brzmieniu: Sejm Rzeczypospolitej Polskiej zobowiązuje sejmową Komisję Odpowiedzialności Konstytucyjnej do podjęcia intensywnych prac nad wnioskiem KPN o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej członków WRON i członków Rady Państwa i do nadania tej sprawie charakteru priorytetowego. I to jest przedmiotem debaty Wysokiej Izby w drugim czytaniu.</u>
          <u xml:id="u-249.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-250.1" who="#AndrzejKern">Prezydium Sejmu, po wysłuchaniu Konwentu Seniorów, proponuje, by debatę nad tym punktem porządku dziennego ograniczyć do wystąpień w imieniu klubów i kół poselskich, które nie powinny trwać dłużej niż 5 minut.</u>
          <u xml:id="u-250.2" who="#komentarz">(Poseł Stefan Niesiołowski: Na posiedzeniu Konwentu Seniorów było...)</u>
          <u xml:id="u-250.3" who="#AndrzejKern">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że ta propozycja została przez państwa przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-250.4" who="#AndrzejKern">Jest sprzeciw.</u>
          <u xml:id="u-250.5" who="#AndrzejKern">W takim razie przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-250.6" who="#AndrzejKern">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem Prezydium Sejmu, by wystąpienia w imieniu klubów i kół poselskich nie trwały dłużej niż 5 minut? (97)</u>
          <u xml:id="u-250.7" who="#AndrzejKern">Kto jest przeciw? (35)</u>
          <u xml:id="u-250.8" who="#AndrzejKern">Kto się wstrzymał od głosu? (7)</u>
          <u xml:id="u-250.9" who="#AndrzejKern">Stwierdzam, że większością głosów Sejm przyjął propozycję Prezydium Sejmu, aby wystąpienia posłów w debacie nad tym punktem porządku dziennego ograniczyć do 5 minut.</u>
          <u xml:id="u-250.10" who="#AndrzejKern">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-250.11" who="#AndrzejKern">Jako pierwszy głos zabierze pan poseł Jerzy Wiatr, Sojusz Lewicy Demokratycznej. Przygotuje się pan poseł Józef Orzeł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#JerzyWiatr">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Sojusz Lewicy Demokratycznej popiera wniosek komisji o odrzucenie poselskiego projektu uchwały o przyspieszenie zakończenia prac Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej w sprawie członków Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego i Rady Państwa w związku z ich decyzją o wprowadzeniu stanu wojennego. Uważamy, że projekt uchwały jest oparty na błędnej ocenie toku prac Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej w tej kwestii i że jego przyjęcie zaszkodziłoby właściwemu prowadzeniu tej trudnej sprawy. Sprawa oceny decyzji o wprowadzeniu stanu wojennego jest trudna i skomplikowana, dzieli opinię publiczną, która - jak wynika z wielu badań - w większości uważa ówczesną decyzję za słuszną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#AndrzejKern">Chwileczkę, panie pośle, bardzo przepraszam. Po raz kolejny apeluję do państwa o zaprzestanie rozmów. Naprawdę stwórzmy atmosferę do tego, żebyśmy mogli sprawnie obradować.</u>
          <u xml:id="u-252.1" who="#AndrzejKern">Bardzo proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#JerzyWiatr">Wyjaśnienie wszystkich uwarunkowań i motywów, a także następstw dramatu stanu wojennego wymaga poważnych prac i musimy je prowadzić w spokoju. Jeszcze raz mówimy, że konieczne jest dokonanie sprawiedliwej i obiektywnej oceny i za tym w imieniu mojego klubu miałem zaszczyt opowiedzieć się w debacie sejmowej 1 lutego tego roku. Powtarzamy raz jeszcze: chcemy wyjaśnić sprawę stanu wojennego w całej pełni, bez ukrywania jakiegokolwiek aspektu ówczesnego dramatu. Rozumiemy skalę tego dramatu i właśnie dlatego chcemy, by ocena była dokonana zgodnie z wymaganiami sprawiedliwości i z zachowaniem prawdy historycznej.</u>
          <u xml:id="u-253.1" who="#JerzyWiatr">Wnioskodawcy zarzucają Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej, że dopuszcza do przeciągania sprawy. Zarzut ten uważamy za niesprawiedliwy i niezgodny ze stanem faktycznym. Komisja stoi przed zadaniem trudnym i czasochłonnym z trzech co najmniej powodów: po pierwsze, w sprawę jest zaangażowanych wiele osób, po drugie, strona dowodowa wymaga zbadania wielu dokumentów, w tym tych, które dopiero obecnie stały się dostępne, i po trzecie, wreszcie, dlatego że wniosek wstępny złożony przez grupę posłów Konfederacji Polski Niepodległej był niestarannie przygotowany, co wyraziło się np. tym, że dopiero po 11 miesiącach wnioskodawcy wyjaśnili, który to artykuł Kodeksu karnego mieli na myśli mówiąc o karnej odpowiedzialności autorów stanu wojennego.</u>
          <u xml:id="u-253.2" who="#JerzyWiatr">W ramach Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej działa zespół powołany w tej sprawie, którego przewodniczącym jest wiceprzewodniczący komisji pan poseł Michał Janiszewski z KPN. Ani ten zespół, ani prezydium komisji, ani wreszcie cała komisja nie przeciągają sprawy, dokładają jedynie starań, by była ona prowadzona zgodnie z obowiązującą procedurą i wnikliwie. Taka właśnie powinna być ta droga, którą zmierzamy do wyjaśnienia i właściwego zakończenia tej skomplikowanej kwestii. Gdy wreszcie Wysoka Izba będzie podejmowała decyzję o postawieniu w stan oskarżenia lub o umorzeniu postępowania w tej kwestii, sprawa musi być tak przygotowana, by była to decyzja w pełni obiektywna i by była to decyzja, która ostanie się przed osądem historii. Dlatego opowiadamy się za odrzuceniem proponowanego projektu uchwały i będziemy głosowali również przeciwko wnioskowi mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-253.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-254">
          <u xml:id="u-254.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-254.1" who="#AndrzejKern">Głos zabierze...</u>
          <u xml:id="u-254.2" who="#komentarz">(Poseł Mirosław Lewandowski: W kwestii formalnej, chcę zgłosić sprostowanie, jest błąd w trybie.)</u>
          <u xml:id="u-254.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Wprowadza to w błąd posłów.)</u>
          <u xml:id="u-254.4" who="#AndrzejKern">Panie pośle, będziecie państwo zabierali głos w kolejności.</u>
          <u xml:id="u-254.5" who="#komentarz">(Protesty na sali)</u>
          <u xml:id="u-254.6" who="#AndrzejKern">No, ale klub będzie... Nie, nie, proszę państwa, pan poseł o tym powie w swoim wystąpieniu, w tej chwili proszę nie burzyć porządku debaty.</u>
          <u xml:id="u-254.7" who="#komentarz">(Protesty na sali)</u>
          <u xml:id="u-254.8" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, pan poseł Mirosław Lewandowski w kwestii formalnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-255">
          <u xml:id="u-255.0" who="#MirosławLewandowski">Panie Marszałku! Pragnę powiedzieć, że zarówno pan poseł sprawozdawca, jak i pan poseł Wiatr, obawiam się, że zrobią to i kolejni posłowie, odnosili się do niewłaściwej treści uchwały. Otóż najpierw był to apel Konfederacji Polski Niepodległej, dopiero później była to uchwała i w czasie posiedzenia komisji dokonaliśmy autopoprawki polegającej na usunięciu ograniczenia terminu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-256">
          <u xml:id="u-256.0" who="#AndrzejKern">Mówił o tym poseł sprawozdawca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-257">
          <u xml:id="u-257.0" who="#MirosławLewandowski">Poseł sprawozdawca powiedział, że my uczyniliśmy to po odrzuceniu projektu uchwały, we wniosku mniejszości. Otóż nie i to jest bardzo istotne. Nie polemizujcie tak panowie, nie mówcie, że jesteście przeciwko, bo tam jest określony termin, dlatego że po dokonaniu autopoprawki w tej uchwale nie było terminu.</u>
          <u xml:id="u-257.1" who="#komentarz">(Poseł Jan Łopuszański: Nieprawda, nie tak powiedziałem.)</u>
          <u xml:id="u-257.2" who="#MirosławLewandowski">Jeżeli jesteście panowie przeciwko, to nie dlatego że tam był określony termin.</u>
          <u xml:id="u-257.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-258">
          <u xml:id="u-258.0" who="#AndrzejKern">Rozumiem, panie pośle, że chodzi panu o to, że nie jest to uchwała określająca termin, tylko wzywająca do przyspieszenia prac.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-259">
          <u xml:id="u-259.0" who="#MirosławLewandowski">Po dokonaniu autopoprawki treść uchwały jest taka, jak we wniosku mniejszości, ale to zostało zgłoszone przed głosowaniem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-260">
          <u xml:id="u-260.0" who="#AndrzejKern">Dobrze, ale poseł sprawozdawca mówił o tym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-261">
          <u xml:id="u-261.0" who="#MirosławLewandowski">Poseł sprawozdawca powiedział, że myśmy wniosek mniejszości zredagowali dopiero po odrzuceniu pierwotnego projektu uchwały, a to jest nieprawda, bo autopoprawka była zgłoszona wcześniej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-262">
          <u xml:id="u-262.0" who="#AndrzejKern">Nie, poseł tak nie powiedział.</u>
          <u xml:id="u-262.1" who="#komentarz">(Protesty na sali)</u>
          <u xml:id="u-262.2" who="#AndrzejKern">Proszę państwa, może już nie wyjaśniajmy, bo to nie ma większego znaczenia.</u>
          <u xml:id="u-262.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: Ma znaczenie.)</u>
          <u xml:id="u-262.4" who="#AndrzejKern">Natomiast prawda jest taka, że treścią zgłoszonego przez KPN wniosku mniejszości jest wezwanie komisji do przyspieszenia prac nad...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-263">
          <u xml:id="u-263.0" who="#MirosławLewandowski">Panie marszałku, jest bardzo istotne, że w treści uchwały również po wprowadzeniu autopoprawki nie było terminu. To jest bardzo ważne, bo występując przeciwko tej uchwale, występuje się przeciwko uchwale, która nie zawiera terminu, zatem nie termin jest tu przyczyną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-264">
          <u xml:id="u-264.0" who="#AndrzejKern">Dobrze.</u>
          <u xml:id="u-264.1" who="#AndrzejKern">Panie pośle sprawozdawco, czy taki jest stan faktyczny?</u>
          <u xml:id="u-264.2" who="#komentarz">(Poseł Jan Łopuszański: Nie, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-264.3" who="#AndrzejKern">Wniosek mniejszości nie zawiera terminu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-265">
          <u xml:id="u-265.0" who="#JanŁopuszański">Owszem, wniosek mniejszości nie zawiera terminu, ale ponieważ powstała, i ja to powiedziałem wyraźnie, tylko nie w tym punkcie, sprzeczność między relacją posła Lewandowskiego a moją, przypominam raz jeszcze, że połączone komisje nie poddały pod głosowanie autopoprawki w brzmieniu takim, w jakim jest ona zawarta w sprawozdaniu w tzw. wniosku mniejszości, ponieważ uznały, że w takim kształcie nie mogą tego poddać pod głosowanie, bo jest to zmiana przedmiotu procedowania. Natomiast poddały pod głosowanie ten projekt wcześniejszy, zawierający datę. Ponieważ zaś Konfederacja Polski Niepodległej życzyła sobie, ażeby to było przedstawione Wysokiej Izbie, zgodnie z normalną procedurą w tego typu sprawie, autopoprawka została wpisana do sprawozdania komisji i jest tu przedstawiona jako wniosek mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-265.1" who="#komentarz">(Poseł Mirosław Lewandowski: Czy była poddana pod głosowanie autopoprawka?)</u>
          <u xml:id="u-265.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Tak było, tak było!)</u>
          <u xml:id="u-265.3" who="#JanŁopuszański">Nie, nie poddano pod głosowanie jako takiej. Poddane pod głosowanie było to, co zostało zawarte w drukach nr 572 i 572-A.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-266">
          <u xml:id="u-266.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-266.1" who="#AndrzejKern">Sprawa chyba jest jasna. Myślę, że problem jest już wyjaśniony, panie pośle. Tracimy chyba czas na...</u>
          <u xml:id="u-266.2" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Wiatr: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-266.3" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, ale obawiam się, że...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-267">
          <u xml:id="u-267.0" who="#JerzyWiatr">Panie Marszałku! Tylko jednozdaniowe wyjaśnienie. W żadnym fragmencie swojego wystąpienia nie twierdziłem, że wnioskodawcy proponują jakikolwiek termin. Natomiast, zgodnie z treścią wniosku, mówiłem, że domagają się przyspieszenia prac komisji.</u>
          <u xml:id="u-267.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Tak.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-268">
          <u xml:id="u-268.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-268.1" who="#AndrzejKern">Dobrze, że wyjaśniliśmy tę wątpliwość, wszystko jest jasne.</u>
          <u xml:id="u-268.2" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Józef Orzeł, Polski Program Liberalny. Przygotuje się pani poseł Olga Krzyżanowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-269">
          <u xml:id="u-269.0" who="#JózefOrzeł">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Polski Program Liberalny akceptuje wniosek Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej oraz Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich. Apel o bardziej intensywną pracę Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej uważamy za niewłaściwy. Problem, według nas, polega na tym, że ta praca jest szalenie intensywna - niestety, niezbyt efektywna. Należy jednak oddać także racje procesowe stronie obwinionej, która w sposób zręczny przedłuża te prace, ale zgodnie z prawem procesowym ma do tego prawo. Polski Program Liberalny uważa, że jeżeli po oświadczeniach obwinieni nie zdecydują się na składanie zeznań, na co się dotychczas nie decydowali, będziemy proponować zakończenie przewodu i przejście do fazy konstruowania aktu oskarżenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-270">
          <u xml:id="u-270.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-270.1" who="#AndrzejKern">Głos zabierze pani poseł Olga Krzyżanowska z Unii Demokratycznej. Przygotuje się pan poseł Piotr Barciński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-271">
          <u xml:id="u-271.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chciałam odnieść się może nie do samego tematu uchwały, to znaczy nie do sprawy pociągnięcia do odpowiedzialności osób odpowiedzialnych za ten dramatyczny moment, a do samego sposobu działania w tym Sejmie. Otóż, proszę państwa, klub Konfederacji Polski Niepodległej zgłosił projekt uchwały, który jest zawarty w druku - chodzi o ten pierwszy - i brzmi w ten sposób: „Apel do sejmowej Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej o podjęcie prac nad wnioskiem Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej członków Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego oraz członków Rady Państwa, tak aby postępowanie to zostało zakończone przed dniem 13 grudnia 1992 r.”.</u>
          <u xml:id="u-271.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Jak państwo wiecie, było to tematem obrad Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej oraz Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich. Pan poseł sprawozdawca był uprzejmy przedstawić sprawozdanie. Chciałam zwrócić uwagę na jedną sprawę, która według mnie jest bardzo niebezpieczna dla tego Sejmu. Otóż, proszę państwa, projekt tej uchwały podpisał pan poseł Michał Janiszewski, który jest wiceprzewodniczącym Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej; mało tego, który jest, o ile dobrze zrozumiałam z obrad komisji, przewodniczącym podkomisji do tych spraw. Nie bardzo rozumiem, dlaczego członkowie komisji zarzucają sami sobie żółwie tempo i zajmują tą sprawą Wysoki Sejm.</u>
          <u xml:id="u-271.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-271.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Na litość Boską, jeżeli państwo uważacie - także wiceprzewodniczący komisji, przewodniczący podkomisji - że komisja działa w żółwim tempie, to albo zmieńcie wiceprzewodniczącego, albo nie działajcie w żółwim tempie. Czy naprawdę trzeba prace tego Sejmu..</u>
          <u xml:id="u-271.4" who="#komentarz">(Poseł Mirosław Lewandowski: To jest tylko jedna osoba.)</u>
          <u xml:id="u-271.5" who="#OlgaKrzyżanowska">To jest jedna osoba, proszę państwa, ale chodzi o sprawę, do której chcę się odnieść ogólnie. Otóż uważam, że istotą pracy Sejmu jest tworzenie prawa. Natomiast tworzenie bez przerwy uchwał, apeli nie posuwa sprawy do przodu, zajmuje Sejmowi czas. Ludzie nas naprawdę nie rozliczają z uchwał, nie rozliczają z tego, co sobie wzajemnie powiemy, tylko z tego, co zrobimy. Proponuję, żeby członkowie Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej i pan poseł, który sam sobie widocznie zarzuca żółwie tempo, wzięli się po prostu do roboty.</u>
          <u xml:id="u-271.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-272">
          <u xml:id="u-272.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-272.1" who="#AndrzejKern">Głos zabierze pan poseł Piotr Barciński z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-272.2" who="#komentarz">(Poseł Piotr Barciński: Rezygnuję.)</u>
          <u xml:id="u-272.3" who="#komentarz">(Poseł Leszek Moczulski: W sprawie formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-272.4" who="#AndrzejKern">Chwileczkę. Nie ma pana posła Piotra Barcińskiego? Pan poseł rezygnuje. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-272.5" who="#AndrzejKern">Pan poseł Leszek Moczulski w kwestii formalnej.</u>
          <u xml:id="u-272.6" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-273">
          <u xml:id="u-273.0" who="#LeszekMoczulski">To jest jakby pytanie w sprawie formalnej. W tej debacie mamy, niestety, tylko oświadczenia klubowe. Natomiast po oświadczeniu wygłoszonym przed chwilą przez panią poseł zachodzi konieczność wyjaśnienia pomyłki co do faktów. Czy oprócz wystąpienia klubowego dopuszczalne będzie jakieś wyjaśnienie pomyłki co do faktów?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-274">
          <u xml:id="u-274.0" who="#AndrzejKern">Nie. Przyjęliśmy reguły procedowania i będziemy ich przestrzegali.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-275">
          <u xml:id="u-275.0" who="#LeszekMoczulski">Jeśli dobrze pana zrozumiałem, panie marszałku, będziemy mogli rozstrzygnąć tę sprawę nawet wtedy, kiedy będziemy mieli uzasadnione podejrzenia, że z faktami jest coś nie w porządku. Rozumiem. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-275.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-276">
          <u xml:id="u-276.0" who="#AndrzejKern">Panie pośle, dopuściłem pana do wystąpienia w sprawie formalnej. Pan przekroczył tę granicę. Nie możemy tego robić, dlatego że musimy być dżentelmenami, bo inaczej ciężko będzie nam współpracować.</u>
          <u xml:id="u-276.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-276.2" who="#AndrzejKern">Proszę państwa, jeżeli są tego typu uwagi, to jest przecież okazja do wyjaśnienia w ramach wystąpienia klubowego. I w tym momencie właśnie się taka możliwość pojawia.</u>
          <u xml:id="u-276.3" who="#komentarz">(Poseł Mirosław Lewandowski: Pięć minut, panie marszałku. Co można przez pięć minut wyjaśnić?)</u>
          <u xml:id="u-276.4" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Andrzej Tadeusz Mazurkiewicz z Konfederacji Polski Niepodległej. Przygotuje się pan poseł Adam Łukomski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-277">
          <u xml:id="u-277.0" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mija rok od czasu, gdy Konfederacja Polski Niepodległej skierowała wniosek o postawienie przed Trybunałem Stanu i pociągnięcie do odpowiedzialności karnej autorów stanu wojennego. I mija dziewięć miesięcy od czasu, gdy zespół, którym kierował właśnie pan poseł Janiszewski, zakończył swoją pracę i zebrał materiały dotyczące tego tematu. Otóż, jak do tej pory, z niepokojem obserwujemy to, że prace nad naszym wnioskiem przebiegają opieszale. Nasz niepokój budzi także zachowanie Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej, a zwłaszcza nierzetelność postawionych zarzutów. Przedstawiona przez posłów - członków komisji interpretacja wniosku KPN jest co najmniej dziwna. Oto bowiem jako główny zarzut wysuwa się zarzut z art. 246 Kodeksu karnego, który mówi, że funkcjonariusz publiczny, który nie dopełnił obowiązków lub przekraczając uprawnienia działał na szkodę dobra społecznego w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, podlega karze pozbawienia wolności do lat 10. Proszę państwa, to jest po prostu śmieszny zarzut. Owszem, może w toku prac komisji zostaną ujawnione fakty i ten artykuł zostanie zastosowany jako artykuł pomocniczy, ale przecież nie o to nam chodziło. Konfederacja Polski Niepodległej uważa, że takie postawienie sprawy po prostu ośmiesza parlament, ośmiesza komisję, ośmiesza posłów.</u>
          <u xml:id="u-277.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-278">
          <u xml:id="u-278.0" who="#AndrzejKern">Przepraszam, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-278.1" who="#AndrzejKern">Bardzo państwa proszę o nieprzeszkadzanie w wypowiedzi, dlatego że to po prostu utrudnia i komplikuje nam procedowanie.</u>
          <u xml:id="u-278.2" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-279">
          <u xml:id="u-279.0" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">To, czego domagała się Konfederacja Polski Niepodległej, i to nie od dziś, i nie od roku, to postawienie autorów stanu wojennego przed Trybunałem Stanu i pociągnięcie ich do odpowiedzialności karnej za wprowadzenie stanu wojennego, za pucz wojskowy, za powołanie pozakonstytucyjnego organu, jakim była Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego, innymi słowy, chodzi o pociągnięcie ich do odpowiedzialności na podstawie art. 123 Kodeksu karnego - zamach stanu. Za zamach stanu jest przewidziana inna kara - od 5 lat do kary śmierci włącznie.</u>
          <u xml:id="u-279.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-279.2" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Konfederacja Polski Niepodległej mówiła, że przyjdzie taki dzień, w którym generałowie Kiszczak, Jaruzelski oraz ich poplecznicy staną przed sądem. Mówiliśmy to już dużo wcześniej. Mówiliśmy to także wysyłając list otwarty do ministra obrony narodowej pana Janusza Onyszkiewicza. „Konfederacja Polski Niepodległej opowiadała się zawsze za publicznym i jawnym, sprawiedliwym procesem zbrodniarzy okresu komunistycznego w Polsce. Dotyczy to także osób odpowiedzialnych za wprowadzenie stanu wojennego”.</u>
          <u xml:id="u-279.3" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Mamy tutaj kolejne zastrzeżenie, zastrzeżenie co do jawności. Albowiem ze zdziwieniem i niepokojem przyjęliśmy odpowiedź, którą nadesłał nam pan minister. Czytamy w niej: „Kierując się wyłącznie poczuciem odpowiedzialności za ochronę tajemnicy państwowej...”. Dalej: „Analiza treści i dokumentów - chodziło o odtajnienie pakietu dotyczącego wprowadzenia stanu wojennego w Polsce. To był tzw. pakiet „Myśl przewodnia stanu wojennego”, był on objęty klauzulą: „tajne specjalnego znaczenia” - pozwala bowiem na uzyskanie informacji o systemach dowodzenia siłami zbrojnymi, mobilizacji, militaryzacji państwa, a także o wojennej strukturze wojska, metodach pracy i funkcjonowania zależności sztabów szczebla operacyjnego. Pragnę podkreślić, że informacje te są w znacznej mierze aktualne”.</u>
          <u xml:id="u-279.4" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Otóż zakładając, iż stanowisko pana ministra jest zgodne z prawdą, trzeba stwierdzić kilka rzeczy. Po pierwsze, informacje, o których jest mowa, są już od dawna wszystkim znane, wszak były one znane członkom byłego Układu Warszawskiego, są znane wszystkim państwom członkom NATO, bo przecież po zjednoczeniu Niemiec uzyskały one odpowiednie dowody. Tak więc utajnienie tych informacji nie ma tu żadnego znaczenia. Traktujemy to raczej jako przejaw obstrukcji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-280">
          <u xml:id="u-280.0" who="#AndrzejKern">Panie pośle, proszę już zbliżać się do konkluzji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-281">
          <u xml:id="u-281.0" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Dobrze. Już kończę.</u>
          <u xml:id="u-281.1" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Niedopuszczalna była również według nas dyskusja, która toczyła się na łącznym posiedzeniu Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich i Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej. Ataki, skierowane na nas ze wszystkich stron, były po prostu żenujące. Przekonały nas o tym, że obrońcy generałów Jaruzelskiego, Kiszczaka znajdują się nie tylko w szeregach komunistów, znajdują się także w innych ugrupowaniach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-282">
          <u xml:id="u-282.0" who="#AndrzejKern">Panie pośle, bardzo proszę kończyć. Niestety obowiązuje nas dyscyplina.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-283">
          <u xml:id="u-283.0" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Dobrze, panie marszałku, już tylko konkluzja.</u>
          <u xml:id="u-283.1" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Na zakończenie chciałem stwierdzić, że możecie państwo głosować przeciwko temu wnioskowi, możecie tak głosować. Chcemy jednak powiedzieć jedno - że Konfederacja Polski Niepodległej prędzej czy później postawi autorów stanu wojennego przed sądem. Zrobimy to sami lub z innymi, ale zrobimy to.</u>
          <u xml:id="u-283.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-283.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Czy państwo polskie pociągnie do odpowiedzialności?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-284">
          <u xml:id="u-284.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-284.1" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Adam Łukomski ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Przygotuje się pan poseł Marek Markiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-285">
          <u xml:id="u-285.0" who="#AdamŁukomski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Projekt uchwały KPN, jak wiadomo, został odrzucony przez posłów z Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich i Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej. Rekomendujący to stanowisko klub ZChN w pełni je podziela.</u>
          <u xml:id="u-285.1" who="#AdamŁukomski">Postępowanie przed Komisją Odpowiedzialności Konstytucyjnej przeprowadza się, chciałbym to przypomnieć, według zasad obowiązujących w ustawie o Trybunale Stanu, która z kolei odwołuje się do przepisów Kodeksu postępowania karnego. K.p.k. zaś, jak wiadomo, formułuje pewne zasady, zasady pryncypialne, według których powinno toczyć się postępowanie. Do nich należy najważniejsza zasada - wykrycia prawdy materialnej. Wszystkie inne względy muszą ustąpić, gdyby miała być naruszona ta właśnie najważniejsza zasada. W szczególności musi ona mieć pierwszeństwo przed zasadą szybkości postępowania przygotowawczego.</u>
          <u xml:id="u-285.2" who="#AdamŁukomski">Na Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej spoczywa także bezwzględny obowiązek zagwarantowania praw do obrony osobom objętym wstępnym wnioskiem, i to niezależnie od osobistego stosunku, jaki niewątpliwie mają do samego przedmiotu sprawy poszczególni jej członkowie. Jest rzeczą bowiem zrozumiałą, że politycznego stosunku do przedmiotu sprawy nie da się zostawić za drzwiami sali, w której odbywają się posiedzenia komisji, ale jest rzeczą pierwszorzędnej wagi, aby postępowanie prowadzone było przez te osoby z zachowaniem wszelkich zasad procesowych. W szczególności członkowie komisji nie powinni być poddawani jakiejkolwiek presji, i to z którejkolwiek strony, a to niestety ostatnio się zdarza. Najpierw bowiem czynią to obrońcy osób objętych wstępnym wnioskiem, kierując do marszałka Sejmu rodzaj skargi na członków komisji i jej przewodniczącego, wykorzystując do tegoż celu niektóre pisma, m.in. „Politykę”, której redaktor gromi członków komisji za rzekome naruszenie praw do obrony, nie fatygując się jednak nawet na chociażby jedno posiedzenie tejże komisji. Zanim redaktor Podemski, bo o nim jest mowa, napisze jeszcze coś, w jego zapewne przekonaniu obiektywnego, o pracach Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej, dobrze byłoby, aby wcześniej zechciał się zapoznać chociażby ze stenogramem z posiedzenia komisji. Uważna lektura tego dokumentu mogłaby go bowiem doprowadzić do wniosków cokolwiek odmiennych od tych, które są zawarte w skargach osób - zacytuję określenie z jego artykułu - „z pierwszego szeregu adwokatury”.</u>
          <u xml:id="u-285.3" who="#AdamŁukomski">Także jako niedopuszczalną należy potraktować próbę wywarcia presji przez KPN na suwerennie działającą komisję - chodzi o projekt uchwały sejmowej zobowiązującej Komisję Odpowiedzialności Konstytucyjnej do szybszych prac nad tą sprawą, postępowanie bowiem toczy się rzekomo w „żółwim tempie”.</u>
          <u xml:id="u-285.4" who="#AdamŁukomski">Posłowie KPN w dążeniu do efektownych, spektakularnych wystąpień wykazują także zaiste zdumiewającą konsekwencję, której kolejnym przykładem jest niniejsza sprawa. Mówiła o tym już pani poseł Krzyżanowska, ja również to potwierdzam, odniosłem takie samo wrażenie, jeśli chodzi o to. Otóż pan poseł Michał Janiszewski podpisawszy jako członek Klubu Parlamentarnego KPN projekt uchwały wyraził swoiste wotum nieufności w stosunku do samego siebie, jako członka Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej i członka zespołu roboczego, który prowadził właśnie tę sprawę.</u>
          <u xml:id="u-285.5" who="#AdamŁukomski">W tym miejscu chciałbym to sprostować. (Być może panu posłowi Moczulskiemu chodziło o to, żeby właśnie w tej kwestii sprostować fakty, ja właśnie je prostuję.) Otóż nieprawdą jest to, co powiedział pan poseł Mazurkiewicz - że postępowanie zespołu roboczego zakończyło się 9 miesięcy temu. Zakończyło się ono, panie pośle, w sierpniu, w sierpniu tego roku. Zapraszam do komisji, można się przekonać, kto tutaj z nas ma rację.</u>
          <u xml:id="u-285.6" who="#komentarz">(Głos z sali: Jakie, materialne?)</u>
          <u xml:id="u-285.7" who="#AdamŁukomski">Co to znaczy materialne zakończenie prac? Bo ja jako prawnik pierwszy raz się z czymś takim w ogóle spotykam.</u>
          <u xml:id="u-285.8" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie musiał przedstawiać.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-286">
          <u xml:id="u-286.0" who="#AndrzejKern">Bardzo proszę o nieprzeszkadzanie panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-286.1" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-287">
          <u xml:id="u-287.0" who="#AdamŁukomski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej, której jestem członkiem, odrzuca zarzut w sprawie przewlekłości postępowania w tej sprawie. To, że postępowanie toczy się już rok, nie oznacza bynajmniej, że jest ono przewlekłe, a więc że czas jego trwania wynika z opieszałości lub złej woli jej członków.</u>
          <u xml:id="u-287.1" who="#AdamŁukomski">Chciałbym przypomnieć tylko, jak dużo czasu zajęło - i o tym również była mowa - wyjaśnianie kwestii formalnych związanych z błędnym sformułowaniem samego wniosku wstępnego. Komisja czyniła i wciąż czyni iście heroiczne wysiłki, żeby rzeczywiście dokonać jakiejś właściwej interpretacji tego wniosku. Wnioskodawcy przez rok nie podali kwalifikacji prawnej. Art. 246 został przyjęty, i panowie o tym wiecie, jako kwalifikacja wstępna. Nie wyklucza to możliwości zmiany tej kwalifikacji w toku dalszego postępowania. Powiedziano wam o tym w czasie prac nad wnioskiem wstępnym, a dzisiaj pan Mazurkiewicz znowu rozwija tutaj argumentację przeciwko tej kwalifikacji. Trzeba troszkę obiektywizmu, panowie.</u>
          <u xml:id="u-287.2" who="#AdamŁukomski">Wysoki Sejmie! Reasumując, mając na uwadze powyższe, te wszystkie fakty i te refleksje, jakie się wiążą z przedmiotem niniejszej sprawy, klub nasz bynajmniej merytorycznie nie jest przeciwny temu, aby sprawa została właściwie rozstrzygnięta, ale chcemy, żeby to odbyło się zgodnie z przepisami prawa, w szczególności z przepisami ustawy o Trybunale Stanu i Kodeksu postępowania karnego. Dlatego będziemy głosować za wnioskiem komisji oraz przeciwko wnioskowi mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-287.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-288">
          <u xml:id="u-288.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję, panie pośle. Ponieważ panu przeszkadzano, dodałem panu minutę.</u>
          <u xml:id="u-288.1" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Marek Markiewicz. Przygotuje się pan poseł Jarosław Kaczyński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-289">
          <u xml:id="u-289.0" who="#MarekMarkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Już kilka razy tak się zdarzyło i zdarza się teraz, że powstaje zgiełk, wrzawa - by nie szukać innych słów - wokół spraw bardzo ważnych, które powinny nas łączyć, a nie dzielić. Jeżeli powstaje zgiełk wokół sprawy dla historii naszego państwa tak ważnej jak stan wojenny i jego ocena, to nie musimy się różnić intencjami, bo chyba nikt nie zarzuci „Solidarności”, że nie dąży do tego, by sprawiedliwość została wymierzona. Chciałbym przypomnieć, że to przeciwko „Solidarności” ten stan wojenny był wymyślony i przeprowadzony. Dlatego też stawiamy, po pierwsze, pytanie: Czy - zgodnie z naszymi postulatami, a także w duchu naszych doświadczeń - rozstrzyganie tych spraw ma się dokonywać w atmosferze wrzawy, czy w atmosferze pracy i porządnego postępowania, o które zabiegaliśmy, i to od lat dziesięciu? Przeżyliśmy procesy przeprowadzane szybko i z „Trybuną Ludu” w ręce. Myśleliśmy, że przyjdzie czas - i nie pomyliliśmy się - że będzie można porządnie te sprawy rozstrzygnąć.</u>
          <u xml:id="u-289.1" who="#MarekMarkiewicz">Po drugie. Nie chcemy zgiełku wokół sprawy, która dla nas ma znaczenie fundamentalne. Oto bowiem w obecności pierwszego prezesa Sądu Najwyższego pojawia się problem, z datą czy bez, przyspieszania pracy organu, który ma wymierzać sprawiedliwość. Postawiona została wyraźnie alternatywa: albo z dowodami i porządnie, albo szybko - bez żadnej ujmy mogę to powiedzieć - po konfederacku.</u>
          <u xml:id="u-289.2" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: To trybunał ma dowody.)</u>
          <u xml:id="u-289.3" who="#MarekMarkiewicz">My zawsze twierdzimy, że trzeba w walce z niepraworządnością, bo widzimy przesłanki stanu wojennego właśnie w niepraworządności, stosować metody poważne, wymaga to poważnej pracy.</u>
          <u xml:id="u-289.4" who="#MarekMarkiewicz">Po trzecie. Chciałbym wyrazić protest przeciwko metodom pracy. Bo powiedzmy wyraźnie: albo pracujemy porządnie, także w komisji i w Sejmie, albo nie. Jeżeli w obu połączonych komisjach przedstawiono projekt uchwały o takiej treści, jak przedstawił ją pan poseł Łopuszański, jeżeli przewodnicząca komisji zapytała, czy panowie wycofują ten projekt, i padła odpowiedź negatywna, w związku z tym zgodnie z procedurą ten projekt jest przedmiotem...</u>
          <u xml:id="u-289.5" who="#komentarz">(Poseł Mirosław Lewandowski: Autopoprawka była, panie pośle. Jak pan może tak mówić.)</u>
          <u xml:id="u-289.6" who="#MarekMarkiewicz">... obrad Sejmu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-290">
          <u xml:id="u-290.0" who="#AndrzejKern">Bardzo proszę o nieprzeszkadzanie, już to wyjaśnialiśmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-291">
          <u xml:id="u-291.0" who="#MarekMarkiewicz">Czy Sejm ma zajmować się redagowaniem tekstów, których nawet komisja nie była w stanie ocenić? To jest następne pytanie, które trzeba dość wyraźnie postawić.</u>
          <u xml:id="u-291.1" who="#MarekMarkiewicz">I dlatego - nie dlatego że chcielibyśmy opóźniać pracę, idąc ręka w rękę z komunistami, jak to powiedziano wręcz z tej trybuny, ale dlatego że chcielibyśmy porządnie na każdym etapie tę sprawę rozpatrzyć, przede wszystkim w poszanowaniu pewnej wagi tej sprawy, która nie powinna być rozstrzygana w zgiełku, czego przejawy widzimy także, jeśli chodzi o osoby objęte wnioskiem - chcemy to doprowadzić do końca i zachęcam także w imieniu komisji, której jestem członkiem, do równie rzetelnej i skrupulatnej pracy, nie tylko nad tą rezolucją, ale nad wnioskiem, wnioskami dowodowymi i do czytania owych 40 tomów akt, które nie są do końca przeczytane, i my także to wiemy.</u>
          <u xml:id="u-291.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-292">
          <u xml:id="u-292.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-292.1" who="#AndrzejKern">Głos zabierze pan poseł Jarosław Kaczyński, Porozumienie Centrum. Przygotuje się pan poseł Janusz Choiński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-293">
          <u xml:id="u-293.0" who="#JarosławKaczyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Tutaj trwają od jakiegoś czasu rozważania nad procedurą quasi-sądową, nad regułami dowodowymi. To są wszystko oczywiście sprawy ważne, fundamentalne - zgadzam się tutaj z posłem z ZChN - ale jest także inny problem, ważniejszy; nie w tym sensie, abym ważność tych pierwszych problemów podważał, ale sądzę jednak, że ważniejszy. To jest problem porządku moralnego w tym kraju. To jest problem odpowiedzialności za czyny, które godziły w najbardziej podstawowe interesy tego narodu...</u>
          <u xml:id="u-293.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-293.2" who="#JarosławKaczyński">...czyny, których aspekty prawne i których szczegóły na pewno muszą być przedmiotem rzetelnego postępowania dowodowego, a których wymiar ogólny, treść i kontekst historyczny jest znany. Jest znany od chwili ich popełnienia. Nie twórzmy tutaj, Wysoka Izbo, fikcji, że jest inaczej. Jest tak, jak jest. 13 grudnia na narodzie polskim została popełniona zbrodnia, ciężka, wielka zbrodnia, jedna z najcięższych w jego historii, i do dziś dnia ci, którzy tej zbrodni dokonali, chodzą spokojnie po warszawskich ulicach, po ulicach innych polskich miast.</u>
          <u xml:id="u-293.3" who="#komentarz">(Poseł Izabella Sierakowska: Codziennie dokonują się zbrodnie na ulicach.)</u>
          <u xml:id="u-293.4" who="#JarosławKaczyński">Tak, pani poseł, codziennie dokonują się zbrodnie i staramy się w ramach możliwości - mówię tu o państwie polskim - jakoś je karać. A chodzi o to, że ta zbrodnia, mimo jej oczywistości, jak dotąd nie została ukarana.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-294">
          <u xml:id="u-294.0" who="#AndrzejKern">Przepraszam bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-294.1" who="#AndrzejKern">Bardzo państwa proszę, nie przerywajcie wystąpień. To po prostu przeszkadza. Przyjęliśmy pewne reguły. Każdy ma prawo zabrać głos. Każdy mówca może wygłaszać tezy, które budzą kontrowersje. Bardzo proszę o spokój.</u>
          <u xml:id="u-294.2" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-295">
          <u xml:id="u-295.0" who="#JarosławKaczyński">Całkowicie rozumiem zainteresowanie posłów tej części sali i te protesty - przecież w końcu o nich mowa.</u>
          <u xml:id="u-295.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-295.2" who="#JarosławKaczyński">Tak że ta sprawa, sprawa porządku moralnego w Polsce, przywrócenia normalności w Polsce, jest kwestią, na którą należy spojrzeć nie tylko ze względu na procedury. Bo, proszę państwa, ci ludzie powinni podlegać zwykłemu prokuratorskiemu postępowaniu i powinni stawać przed zwykłymi polskimi sądami. To byłaby procedura normalna i oczywista wobec tego rodzaju przestępców, tego rodzaju zbrodniarzy. Tak się dzieje u naszych sąsiadów. Niemcy są narodem, jak to się mówi, propaństwowym, państwowym, państwowotwórczym. To wszyscy przyznają. I proszę zauważyć, co się dzieje na terytorium byłej Niemieckiej Republiki Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-295.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: Mordują cudzoziemców.)</u>
          <u xml:id="u-295.4" who="#JarosławKaczyński">Czy aby na pewno to wszystko, co jest tam w tych sprawach robione, w sprawach byłych tajnych współpracowników policji politycznej, w sprawach zbrodniarzy, nawet jeżeli ci zbrodniarze są w bardzo podeszłym wieku, czy to wszystko to jest przypadek, czy to raczej jest po prostu dbałość o niemieckie państwo i dbałość o niemiecki naród? Jestem zupełnie przekonany, że jest to właśnie to drugie.</u>
          <u xml:id="u-295.5" who="#JarosławKaczyński">Dlatego ta sprawa powinna - oczywiście z przestrzeganiem procedury i z przestrzeganiem prawa do obrony, bo tego prawa nie wolno nikomu odmawiać - posuwać się jednak szybko, maksymalnie szybko. A w ogóle powinniśmy się zastanowić nad zmianą procedury w tej sprawie i w podobnych. Nad przesunięciem tych spraw do normalnych organów wymiaru sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-295.6" who="#komentarz">(Poruszenie na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-295.7" who="#JarosławKaczyński">To bardziej przystaje do rzeczywistości działań tych ludzi niż to, co robimy w tej chwili. Wbrew temu, co mówił tu niedawno minister finansów, to nie było polskie państwo. Popełniamy wielki błąd - ja nie mówię do was,...</u>
          <u xml:id="u-295.8" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-295.9" who="#JarosławKaczyński">... tylko do tej części sali - polega on na tym, że my ciągle tego rzeczywiście naszego państwa nie budujemy, a przynajmniej przystępujemy do tej budowy bardzo nieskoro.</u>
          <u xml:id="u-295.10" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-295.11" who="#JarosławKaczyński"> I to pierwsza sprawa, którą chciałem poruszyć.</u>
          <u xml:id="u-295.12" who="#JarosławKaczyński">Jest jeszcze druga sprawa. Otóż zabierała tu głos pani poseł Krzyżanowska, która - jak to zwykle czynią przedstawiciele Unii Demokratycznej - mówiła o dobrej pracy tego parlamentu, o decyzjach, jakie tu podejmujemy, o tym, z czego będziemy rozliczani. Otóż pani poseł Krzyżanowska wpisała się tu jako tworząca taką bardzo niedobrą tendencję, bardzo niedobrą socjotechnikę społeczną, przez niektórych posłów uprawianą świadomie, a - mam nadzieję - pani poseł Krzyżanowska robi to nieświadomie.</u>
          <u xml:id="u-295.13" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-295.14" who="#JarosławKaczyński">Chodzi tu mianowicie o przedstawianie rzeczy w demokracji i w parlamentaryzmie normalnych, bo we wszystkich parlamentach się kłócą, się spierają, we wszystkich parlamentach są różne trudności proceduralne, jako rzeczy właśnie nienormalne. I odwoływanie się do tego typu świadomości, który został ukształtowany przez ten poprzedni system, jest w istocie działaniem przeciwko polskiej demokracji. Chciałbym, żeby pani poseł Krzyżanowska i inni posłowie Unii Demokratycznej w końcu zdali sobie z tego sprawę. Wiem, że oni są w tej chwili przy władzy i w związku z tym demokracja może nie jest im tak bardzo potrzebna, ale to się może zmienić.</u>
          <u xml:id="u-295.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-296">
          <u xml:id="u-296.0" who="#AndrzejKern">Bardzo serdecznie apeluję do państwa, żeby nie przerywać, gdy poseł przemawia, ponieważ utrudnia mi to odliczanie czasu, a nie chcę krzywdzić mówcy, ograniczając mu czas. Natomiast zadawanie pytań, wznoszenie okrzyków powoduje, że mówca mówi na inny temat, niżby chciał. Bardzo o to proszę, leży to w naszym wspólnym interesie, przecież wszystko da się jakoś powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-296.1" who="#AndrzejKern">Proszę o zabranie głosu pana posła Janusza Choińskiego z Ruchu dla Rzeczypospolitej. Jako następny głos zabierze pan Piotr Barciński z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-296.2" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-297">
          <u xml:id="u-297.0" who="#JanuszChoiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przed nami rocznica 13 grudnia. W tym roku powtarzają się nawet dni tygodnia i 13 znowu wypadnie w niedzielę. Wielu spośród siedzących na tej sali, wracając z soboty na niedzielę do swoich domów, nie będzie w stanie uciec od wspomnień tamtej pamiętnej nocy. Jedenaście lat temu zdławiono ruch „Solidarności”, przy pomocy pałek, czołgów i gazu łzawiącego cofnięto Polskę o wiele lat. Nawet zwolennicy wprowadzenia stanu wojennego nie nazywali wtedy tego czynu bohaterskim i patriotycznym. W gazetach pisano o racji stanu władzy, wtedy komunistycznej. Dla ludzi, którzy nie podzielali tego poglądu, przeznaczono więzienia, internaty, pozbawiono ich pracy, wreszcie skrytobójczo pozbawiano życia. Jedenaście minionych lat nie zmieni faktu, że na rękach Jaruzelskiego i innych członków WRON widnieje krew ofiar grudnia 1981 r.</u>
          <u xml:id="u-297.1" who="#JanuszChoiński">Przez ostatnie trzy lata zrobiono więcej niż przez osiem lat poprzednich, by usprawiedliwić stan wojenny. Gloryfikacja gen. Jaruzelskiego osiągnęła wyżyny w dobie rządów grubej kreski. Znacznie się do tego przyczynili wybitni eksponenci posierpniowej opozycji solidarnościowej. Pamiętamy te wywiady prasowe, wstrzymanie się od głosu przy wyborze gen. Jaruzelskiego na prezydenta, a ostatnio obszerny program „Bez znieczulenia”.</u>
          <u xml:id="u-297.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-297.3" who="#JanuszChoiński">Pragnę w tym miejscu zaprezentować oficjalne stanowisko Klubu Parlamentarnego Ruch dla Rzeczypospolitej wyrażone w oświadczeniu w rocznicę 13 grudnia.</u>
          <u xml:id="u-297.4" who="#JanuszChoiński">„Rocznica wydarzeń grudniowych to przede wszystkim pytanie o wierność wielkim ideałom „Solidarności” z 1980 i 1981 r. Jest to zobowiązanie moralne do oddania sprawiedliwości i hołdu tym, którzy na rzecz tej sprawy ponieśli ofiary, jak również sprawiedliwej oceny tych, którzy do tej tragedii doprowadzili.</u>
          <u xml:id="u-297.5" who="#JanuszChoiński">Dziś w jedenaście lat po wprowadzeniu stanu wojennego - wojny wydanej Polakom przez innych Polaków - z ubolewaniem stwierdzamy, że na naszych oczach rozgrywa się farsa rozgrzeszania i usprawiedliwiania prześladowców, uczynienia z wartości Sierpnia 1980 zużytego, historycznego rekwizytu.</u>
          <u xml:id="u-297.6" who="#JanuszChoiński">Układ polityczny, który powstał jako następstwo „okrągłego stołu” umacnia swe panowanie nad Polską, posługując się hasłem „przebaczyć znaczy zapomnieć”.</u>
          <u xml:id="u-297.7" who="#JanuszChoiński">Dla nas „przebaczyć, znaczy zapamiętać”. Narody bez historycznej pamięci karleją. Pamięć o „Solidarności” 1980 i 1981 zobowiązuje”.</u>
          <u xml:id="u-297.8" who="#JanuszChoiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dekret o stanie wojennym wprowadził postępowanie doraźne, którym objęto 87 rodzajów przestępstw, takich jak: publiczne nawoływanie do nieposłuszeństwa, udział w związku, którego istnienie lub cel miały pozostawać tajemnicą przed władzami państwowymi, organizacja lub kierowanie strajkiem itp. Najniższa kara pozbawienia wolności wynosiła wówczas trzy lata. Za przestępstwa groźniejsze przewidywano karę pozbawienia wolności do 25 lat, a nawet karę śmierci. Wtedy królował tryb doraźny.</u>
          <u xml:id="u-297.9" who="#JanuszChoiński">Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej, odwrotnie, pracuje już prawie rok. Korzystając z powolnego trybu jej pracy, inna komisja uprzedziła ją w przygotowaniu wniosku do Trybunału Stanu. Z woli komisji Ciemniewskiego to właśnie Olszewski, Macierewicz i Naimski, a nie Jaruzelski, Kiszczak i kosmonauta Hermaszewski powinni być w III Rzeczypospolitej pierwszymi postawionymi przed Trybunałem Stanu.</u>
          <u xml:id="u-297.10" who="#JanuszChoiński">Tu, na tej sali, na posiedzeniu Sejmu w dniu 26 stycznia 1982 r., gen. Jaruzelski powiedział: „Odrzucamy insynuacje, jakoby decyzja o stanie wojennym była nam narzucona, inspirowana. Próbuje się wmówić, że socjalistyczny, suwerenny kraj o 1000-letniej historii państwowości, dysponujący silną armią, jest niedojrzałym dzieckiem, które ktoś prowadzi za rękę. Prawda jest taka, że była to decyzja własna, podjęta na podstawie własnych ocen, realizowana własnymi siłami”. Tyle gen. Jaruzelski.</u>
          <u xml:id="u-297.11" who="#JanuszChoiński">Tu, na tej sali podjęliśmy uchwałę o uznaniu stanu wojennego za nielegalny. Czy na wnioski z obu tych faktów trzeba czekać aż dwanaście miesięcy?</u>
          <u xml:id="u-297.12" who="#JanuszChoiński">Panie i Panowie Posłowie! W Berlinie krąży podobno dowcip, że sądzony obecnie pierwszy sekretarz niemieckich komunistów żałuje tylko jednego, że nie był pierwszym sekretarzem PZPR. W Polsce ten dowcip nie śmieszy.</u>
          <u xml:id="u-297.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-298">
          <u xml:id="u-298.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-298.1" who="#AndrzejKern">Głos zabierze pan poseł Piotr Barciński z Polskiego Stronnictwa Ludowego. Przygotuje się pan poseł Pastuszewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-299">
          <u xml:id="u-299.0" who="#PiotrBarciński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Od wprowadzenia stanu wojennego upłynęło już 10 lat, myślę zatem, że nie ma pośpiechu i że sprawa powinna być spokojnie i rzetelnie wyjaśniona do końca.</u>
          <u xml:id="u-299.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-300">
          <u xml:id="u-300.0" who="#AndrzejKern">Proszę o spokój.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-301">
          <u xml:id="u-301.0" who="#PiotrBarciński">Chciałbym zwrócić uwagę na to, że ostatnio światło dzienne ujrzały nowe dokumenty, mam tu na myśli archiwa w Moskwie, a niektórzy posłowie - mówię to na podstawie sytuacji z posiedzenia komisji - a szczególnie z KPN, wydali już werdykt. Słowo „winni” często przewijało się w czasie obrad komisji. Padła nawet propozycja, by wyznaczyć miejsca hańby dla zeznających, żeby przesłuchiwać ich już jako skazanych, chociaż do tej pory komisja nie zajęła stanowiska w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-301.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-301.2" who="#PiotrBarciński">Takie postępowanie, moim zdaniem, jest niedopuszczalne. Myślę, że niektórym posłom nie chodzi o wyjaśnienie sprawy do końca, chcą oni po prostu zakrzyczeć innych, by przeforsować sprawę. Takim zachowaniem posłowie KPN właśnie sprawę opóźniają, dlatego że zakłócają działanie komisji.</u>
          <u xml:id="u-301.3" who="#komentarz">(Oklaski, poruszanie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-302">
          <u xml:id="u-302.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-302.1" who="#AndrzejKern">Proszę pana posła Stefana Pastuszewskiego z Chrześcijańskiej Demokracji o zabranie głosu, a pana posła Andrzeja Sielańczyka o przygotowanie się.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-303">
          <u xml:id="u-303.0" who="#StefanPastuszewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chrześcijańska Demokracja nie sugeruje konieczności szybkich decyzji i wyroków, szczególnie w tak trudnej sprawie, jaką jest odpowiedzialność za stan wojenny.</u>
          <u xml:id="u-303.1" who="#StefanPastuszewski">Wszczęcie postępowania przeciwko członkom WRON i Rady Państwa z roku 1981 otworzy jednak drogę do wnikliwych studiów i prac nad dokumentami stanu wojennego, pozwoli ujawnić prawdę historyczną i zadośćuczynić sprawiedliwości. Uchwała mobilizująca do prac nad pociągnięciem do odpowiedzialności twórców stanu wojennego jest potrzebna głównie dla oczyszczenia atmosfery społecznej w naszym kraju. Jest zbyt wiele środowisk, w tym środowisk ludzi żyjących w nędzy, którym nikt nie dał satysfakcji za cierpienia w latach osiemdziesiątych. W takiej sytuacji projekt uchwały należy rozpatrywać głównie w kategoriach moralnych, a nie formalnych, oczywiście przy poszanowaniu prawa. Chrześcijańska Demokracja będzie więc głosować za wnioskiem mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-303.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-304">
          <u xml:id="u-304.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-304.1" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Andrzej Sielańczyk z Unii Polityki Realnej. Przygotuje się pan poseł Mieczysław Gil.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-305">
          <u xml:id="u-305.0" who="#AndrzejSielańczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mamy bardzo wiele przykładów z ostatnich 20 lat, że w świecie pojawiały się rządy autorytarne, które łamały demokratyczny legitymizm w obronie wolności, sprawiedliwości i własności. Mamy przykłady inne, przeciwne. Zdarzyło się też coś w Polsce 13 grudnia 1981 r. Ogłoszono stan wojenny. Jego twórcy winni być postawieni przed Trybunałem Stanu, zgodnie zresztą z wyrażaną przez nich wolą. Jaki będzie wyrok Trybunału, czas pokaże.</u>
          <u xml:id="u-305.1" who="#AndrzejSielańczyk">Chciałbym wrócić do samego tekstu apelu czy rezolucji, przedstawionego nam przez posłów z KPN. Przede wszystkim mam żal o niezwykłe zawężenie tego tekstu. Dlaczego nie mówi się tam o wszystkich współpracownikach tego systemu, wszystkich agentach, o tych wszystkich, którzy pomagali we wprowadzeniu i utrzymywaniu stanu wojennego? To pierwsza uwaga.</u>
          <u xml:id="u-305.2" who="#AndrzejSielańczyk">I druga sprawa. Jeżeli ten apel niesie w sobie pewien imperatyw, pewną formę nakazu postępowania, to w moim rozumieniu jest to rzeczywiście daleko idące wotum nieufności dla komisji. Żeby to przeprowadzić, być może winien być inny skład komisji. Należałoby powołać nowy skład komisji i rozpatrzyć tę sprawę w szybszym tempie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-306">
          <u xml:id="u-306.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi. Dotąd jednak nikt takiego wniosku nie składał.</u>
          <u xml:id="u-306.1" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, pan poseł Mieczysław Gil, Konwencja Polska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-307">
          <u xml:id="u-307.0" who="#MieczysławGil">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jestem za tym, ażeby wszelkie procedury działań każdej komisji były dotrzymywane, nie jestem bowiem zwolennikiem pośpiechu. Natomiast chciałbym ustosunkować się do pewnych stwierdzeń, które padały tu podczas dyskusji, i bez żadnej ironii, a także bez żadnych podtekstów, chciałbym powiedzieć - choć jest to poniekąd bardzo niebezpieczne stwierdzenie - że dobrze się stało, iż był stan wojenny, a to dlatego że obnażył po raz kolejny czym był ten system. Był on ostatnim gestem obrony tego systemu. Ponieważ panowie po lewej stronie sali próbują różnymi sposobami bronić swoich zachowań w tym czasie, chciałbym przytoczyć pewne instrukcje - aczkolwiek nie mam ich przy sobie - pouczające, jak powinni się zachować członkowie partii po wprowadzeniu stanu wojennego. Mówię to ze wzruszeniem, proszę państwa, ponieważ zbliża się godzina... panie pośle, u pana wywołuje to ironiczny uśmiech... zbliża się godzina, o której przychodzono wtedy po dziesiątki ludzi, by ich aresztować, zatrzymać. Mam dokumenty komitetu fabrycznego PZPR. Nie ujawniam ich, proszę pana, nie ujawniam, ale zostały. Niekiedy los tak zrządza, że dokumenty zostają. Są tam wskazówki, jak mieli się zachowywać członkowie partii, kogo zatrzymywać, kto z moich przyjaciół miał mnie zatrzymać. Dlatego myślę, panowie, że dobrze by było, żebyście zamiast tych prób obrony stanu wojennego i niepotrzebnych wywodów właśnie teraz, 11 grudnia 1992 r., kiedy mówimy o stanie wojennym, powiedzieli: przepraszamy za to, że braliśmy w tym udział. Bo większość z was w jakiś sposób, być może nieświadomie, brała w tym udział, udowadniając wyższą rację bliżej nie znanymi nam wtedy argumentami.</u>
          <u xml:id="u-307.1" who="#MieczysławGil">Przepraszam za to wzruszenie, myślę, że materia prawna wymaga spokoju i trzeźwego podejścia do niej. Otóż mówiłem o tym ze wzruszeniem, ponieważ ja to wszystko widziałem i to ja pisałem w liście do generała Jaruzelskiego, że można by było jeszcze wtedy, po wprowadzeniu stanu wojennego, zrobić coś, co uratowałoby Polskę. Można było ratować gospodarkę, ale tego nie zrobiono. Nie zrobił tego pan generał Jaruzelski,...</u>
          <u xml:id="u-307.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-307.3" who="#MieczysławGil">... panowie tego także nie zrobili...</u>
          <u xml:id="u-307.4" who="#komentarz">(Poseł Zbigniew Sobotka: A pamięta pan restrykcje?)</u>
          <u xml:id="u-307.5" who="#MieczysławGil">Panie pośle, razem z przewodniczącym pańskiego klubu, panem Kwaśniewskim, i kilkoma innymi posłami waszego klubu brałem udział w rozmowach „okrągłego stołu” i nie wypieram się tego, ponieważ uważam, że te rozmowy były bardzo ważne, potrzebne. Dlatego się tu wszyscy znaleźliśmy po raz kolejny - powtarzam to, panie pośle. Proszę mi tego nie wypominać, bo wiem, o czym mówię, panie pośle Sobotka - właśnie do pana to mówię. Myśmy się umówili, że wzajemnie sobie tutaj na tej sali - a spotykam się zawsze z jakimiś dziwnymi reakcjami tej sali - nie będziemy pewnych spraw wypominać. Kto ja jestem, to ja wiem.</u>
          <u xml:id="u-307.6" who="#komentarz">(Poseł Antoni Czajka: Gdzie pan oddał swoją legitymację partyjną, kiedy pan był sekretarzem?)</u>
          <u xml:id="u-307.7" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-308">
          <u xml:id="u-308.0" who="#AndrzejKern">Przepraszam, panie pośle. Bardzo proszę o spokój. Proszę nie przerywać wystąpienia, ponieważ nie mogę potem utrzymać zasad limitu czasowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-309">
          <u xml:id="u-309.0" who="#MieczysławGil">Rozumiem, panie pośle, że potrzebny jest nam tu pewien folklor i rzeczywiście jakieś odprężenie o tej porze.</u>
          <u xml:id="u-309.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-309.2" who="#MieczysławGil">Dlatego myślę, proszę państwa, że mówimy o sprawie zasadniczej. Moje wystąpienie jest jedynie a propos pewnych wypowiedzi na tej sali, nie dotyczy zaś aspektu prawnego. Uważam, że komisja powinna mieć pełną swobodę działania, żeby dokładnie zbadać wszystkie okoliczności, a wymóg czasu nie jest tu potrzebny. Minęło już 11 lat, a niedługo będzie 12 i dlatego naprawdę musimy tę sprawę wyjaśnić w aspekcie prawnym. Natomiast jeszcze raz, konkludując już na zakończenie, chcę przestrzec, proszę państwa, żebyśmy byli ostrożni w tej polemice między sobą. Zwracałem się tu zwłaszcza do posłów z lewej strony sali niestety tak było, że wtedy stawaliśmy przeciwko sobie, często niepotrzebnie. To nie my znaczyliśmy krzyżykami domy, by wskazać, kogo spośród członków Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej czy też funkcjonariuszy milicji należało zatrzymywać. Nie „Solidarność” to czyniła, nie my dopuszczaliśmy się prowokacji. Wiem to, ponieważ byłem szefem Regionu „Małopolska”, jednego z największych, tak jak szefami regionów byli też niektórzy koledzy obecni na tej sali. Proszę państwa, to jest dramat Polski, nie pozwalajmy więc sobie na zbytnie uogólnienia i polityczną hochsztaplerkę. Tym ostrzeżeniem chciałbym skończyć swoje wystąpienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-310">
          <u xml:id="u-310.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-310.1" who="#komentarz">(Poseł Mirosław Lewandowski: Zgłaszam wniosek.)</u>
          <u xml:id="u-310.2" who="#AndrzejKern">Za chwilę udzielę głosu panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-310.3" who="#AndrzejKern">Stwierdzam, że lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-310.4" who="#AndrzejKern">Chciałbym teraz zapytać, czy przedstawiciel wnioskodawców pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-310.5" who="#komentarz">(Poseł Mirosław Lewandowski: Czy mógłbym zabrać głos?)</u>
          <u xml:id="u-310.6" who="#AndrzejKern">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-311">
          <u xml:id="u-311.0" who="#MirosławLewandowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dziękuję, panie marszałku, za możliwość zabrania głosu w tej sprawie. Jest tu wiele rzeczy do sprostowania i wiele aspektów do uzgodnienia. Myślę, że najważniejszy aspekt to ten, na który wskazał pan poseł Kaczyński i o którym praktycznie nikt na tej sali, poza naszymi klubami, nie chciał dyskutować - aspekt moralny. Natomiast na tej sali padało szereg wypowiedzi, które mijały się z prawdą. Nieprawdą jest, że poseł Janiszewski sam jeden może zmienić prezydium komisji, skład komisji, że sam jeden może wpłynąć na tempo prac komisji. To jest nieprawda. I wszyscy, którzy to mówili, wiedzą o tym.</u>
          <u xml:id="u-311.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-311.2" who="#MirosławLewandowski">Nie jest również prawdą to, o czym tutaj mówiono, że posłowie Konfederacji Polski Niepodległej, autorzy tego projektu, domagają się przyspieszenia prac komisji, że chcą w stary, bolszewicki, komunistyczny sposób te prace przyspieszyć, że już znają winnych i chcą, aby oni zajęli miejsca hańby, jak tu ktoś powiedział na sali. Z tym miejscem sprawa wygląda tak: przesłuchiwane osoby w czasie posiedzenia komisji siedzą za stołem z jednej strony, a posłowie z drugiej. Osoby objęte wnioskiem są równocześnie obecne na sali; jeden słucha zeznań innych. Czy jest to zgodne z kodeksem procedury karnej? Pytam o to znawców prawa, którzy się tutaj wypowiadali.</u>
          <u xml:id="u-311.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-311.4" who="#MirosławLewandowski"> Czy to jest zgodne z kodeksem procedury karnej?</u>
          <u xml:id="u-311.5" who="#MirosławLewandowski">Kolejna sprawa. Zgłosiliśmy - rzekomo bardzo nieprzyzwoity - wniosek, aby te osoby zeznawały oddzielnie, właśnie zgodnie z kodeksem procedury karnej, i aby nie zeznawały siedząc vis-a-vis posłów, tylko by - tak jak to jest na sali sądowej - zasiadły przed stolikiem, przed prezydium. Może to jest miejsce hańby, może nie jest. Jest to jednak normalnie praktykowane, zgodnie z europejskim czy, jak panowie wolicie, inną, europejską czy jakąkolwiek inną procedurą. Więc nie mąćmy ludziom w głowach, że my tych ludzi już osądziliśmy, że chcemy ich szykanować, traktować po bolszewicku.</u>
          <u xml:id="u-311.6" who="#MirosławLewandowski">Była mowa o tym, że nasz projekt uchwały jest nieprzyzwoity. Jest on przedstawiony w tak zwanym wniosku mniejszości; dlaczego: „tak zwanym”, powiem za chwilę. Otóż mówiono, że domagamy się, aby sejmowa Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej prowadziła intensywne prace. Czy to, by prace były intensywne, narusza w jakikolwiek sposób gwarancje osób objętych wnioskiem? W ciągu 12 miesięcy komisja zdołała 3 razy przesłuchać osoby objęte wnioskiem. Wszystkie trzy przesłuchania odbyły się w listopadzie. Projekt wniosku, o którym tu mówimy, był złożony 30 października. Ponowny wniosek został złożony po 11 miesiącach; w tym czasie nie było ani jednego przesłuchania osób objętych wnioskiem. Czy to dowodzi pieczołowitości pracy komisji? Czy taka przewlekłość postępowania jest gwarancją dla tych osób, że one mają prawo do obrony? Nie, to raczej jest gwarancją tego, że sprawa nie trafi do Trybunału Stanu. Otóż mówimy o tym, by prace były intensywne i - jeżeli państwo zobaczycie, co jest napisane dalej - aby sprawa ta miała charakter priorytetowy, aby jakieś inne sprawy (afery alkoholowe czy jakiekolwiek inne, które się pojawią, bądź kolejne wnioski, które, jak wiemy, wpłyną niebawem do Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej) nie zakłóciły rozwiązywania problemu, który ma już 11-letnią historię. Domagamy się zatem, aby prace były prowadzone intensywnie i miały charakter priorytetowy. Czy to narusza prawo do obrony? Czy to jest bolszewia? Pytam zarówno pana posła Łukomskiego z ZChN, jak i panów z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-311.7" who="#MirosławLewandowski">Chciałbym zadać pytanie panu posłowi sprawozdawcy, jak również pani poseł Oldze Krzyżanowskiej, która tutaj wykazała dużą troskę o przestrzeganie prawa i regulaminu: Dlaczego posłowie Konfederacji Polski Niepodległej nie mogli na posiedzeniu komisji w pierwszym czytaniu złożyć autopoprawki w tej sprawie? W ten sposób złamano art. 42 regulaminu Sejmu, który mówi, że wnioskodawca może aż do czasu zakończenia drugiego czytania złożyć autopoprawkę. Posłowie KPN zaś w czasie pierwszego czytania nie mogli. Było tak? Dlaczego nie mogli? Dlaczego uchwała po złożeniu autopoprawek przez posłów Konfederacji Polski Niepodległej nie została poddana pod głosowanie? Bo nie została. Było tak? Pan poseł Markiewicz też był - było tak? Tak było.</u>
          <u xml:id="u-311.8" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-312">
          <u xml:id="u-312.0" who="#AndrzejKern">Panie Pośle!</u>
        </div>
        <div xml:id="div-313">
          <u xml:id="u-313.0" who="#MirosławLewandowski">Kolejne pytanie: Dlaczego po odmówieniu głosowania nad projektem uchwały po zgłoszeniu autopoprawki, kiedy zgłosiliśmy wniosek mniejszości o treści, jaka tu jest podana, nie głosowano, wbrew regulaminowi, nad tym wnioskiem mniejszości? Przecież tak było, możemy spojrzeć do stenogramu, nie był poddany głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-313.1" who="#komentarz">(Poseł Marek Markiewicz: Niech pan sprawdzi.)</u>
          <u xml:id="u-313.2" who="#MirosławLewandowski">Proszę sprawdzić. Byłem na posiedzeniu cały czas i wiem, panie pośle, jak było.</u>
          <u xml:id="u-313.3" who="#komentarz">(Poseł Marek Markiewicz: Ja też byłem cały czas.)</u>
          <u xml:id="u-313.4" who="#MirosławLewandowski">Widać pamiętamy troszkę inaczej. Otóż ten wniosek mniejszości nie został poddany pod głosowanie wbrew przepisowi regulaminu.</u>
          <u xml:id="u-313.5" who="#MirosławLewandowski">I ostatnia sprawa. Zgodnie z przepisem regulaminu Sejmu pierwsze czytanie projektu uchwały wymaga, by odbywało się przed właściwą komisją. Tutaj była to Komisja Regulaminowa i Spraw Poselskich oraz Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej i Komisja Ustawodawcza. Moje pytanie skierowane do Prezydium Sejmu brzmi: Dlaczego ten projekt uchwały nie był rozpatrywany przez Komisję Ustawodawczą, tylko przez dwie pozostałe, wymienione komisje? Pytam o to przewodniczącą Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich, która wykazała tak dużą troskę o to, aby w tej sprawie było przestrzegane prawo.</u>
          <u xml:id="u-313.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-313.7" who="#MirosławLewandowski">Z uwagi na te pożałowania godne wypadki łamania regulaminu, które wcale nie miały na celu obrony prawa oskarżonych do obrony - co zaś miały na celu, nie podejmuję się odpowiedzieć na to pytanie - w związku z tą uchwałą, składam wniosek, aby Sejm odesłał projekt uchwały do Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich oraz do Komisji Ustawodawczej z wyłączeniem Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej, która przecież jest stroną w tej sprawie i wiadomo, jak głosuje. Aby odesłał do Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich oraz Komisji Ustawodawczej...</u>
          <u xml:id="u-313.8" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: To fakt, ja się z tym zgadzam.)</u>
          <u xml:id="u-313.9" who="#MirosławLewandowski">... zgodnie z regulaminem Sejmu w celu przeprowadzenia ponownego, zgodnego z prawem, pierwszego czytania.</u>
          <u xml:id="u-313.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-314">
          <u xml:id="u-314.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-314.1" who="#AndrzejKern">Pragnę wyjaśnić, że Prezydium Sejmu przekazało projekt uchwały do Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich oraz do Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej z tego względu, że przedmiotem wniosku nie były problemy natury prawnej. Chodziło tylko o spowodowanie zintensyfikowania prac. Dlatego też udział Komisji Ustawodawczej w pracach nad takim kształtem projektu uchwały, naszym zdaniem, nie był potrzebny.</u>
          <u xml:id="u-314.2" who="#AndrzejKern">Udzielam jeszcze głosu...</u>
          <u xml:id="u-314.3" who="#komentarz">(Poseł Piotr Barciński: Sprostowanie.)</u>
          <u xml:id="u-314.4" who="#AndrzejKern">Panie pośle, już nie udzielę głosu... chyba że pan poseł w sprawie formalnej, w celu sprostowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-315">
          <u xml:id="u-315.0" who="#PiotrBarciński">Chciałbym powiedzieć, że mój przedmówca nie był tak prawdomówny,...</u>
          <u xml:id="u-315.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-315.2" who="#PiotrBarciński">... bo jeśli o to chodzi, to padało słowo: winni. To jest zapisane w stenogramie, panie pośle, i można to sprawdzić, a pan powiedział, że to tak ogródkiem było. W ogóle chciałbym powiedzieć, że sytuacja na posiedzeniu komisji była taka, że komisja musiała podjąć uchwałę, że nie będzie dopuszczać do głosu posłów - nie członków komisji i to właśnie się stało dzięki panom posłom z KPN.</u>
          <u xml:id="u-315.3" who="#komentarz">(Poseł Mirosław Lewandowski: Dzięki panu posłowi Czajce. Przecież pan wie, jak było.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-316">
          <u xml:id="u-316.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-316.1" who="#AndrzejKern">Czy pan poseł sprawozdawca pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-316.2" who="#AndrzejKern">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-317">
          <u xml:id="u-317.0" who="#JanŁopuszański">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Tylko dwie sprawy. Padło tutaj pytanie sformułowane przez przedstawiciela wnioskodawców: Dlaczego nie można było złożyć autopoprawki na posiedzeniu komisji? Otóż przytoczę tylko, tytułem przypomnienia, to, co już tutaj powiedziałem, składając sprawozdanie przed Wysoką Izbą z prac dwóch komisji, że komisja stanęła wobec dylematu, że w takim kształcie, w jakim ostatecznie ta kolejna autopoprawka została przedstawiona, zdaniem połączonych komisji zmieniała ona przedmiot sprawy i pozostawało pytanie natury regulaminowo-proceduralnej: Czy w tym trybie można zmieniać przedmiot sprawy? To wymagałoby nowej inicjatywy uchwałodawczej. Po to by nie zatrzymywać toczącego się procedowania, by umożliwić Wysokiej Izbie w dniu dzisiejszym ustosunkowanie się w tej sprawie, „ubrano to” w zwyczajne regulaminowe ramy, to znaczy sprawozdania komisji i poprawki mniejszości. Oczywiście można było działać w taki sposób, ażeby ta sprawa została odwleczona i jeszcze gdzieś dalej.</u>
          <u xml:id="u-317.1" who="#JanŁopuszański">Druga sprawa. Ponieważ panowie koledzy — wielokrotnie bardzo mili dla mnie i serdeczni...</u>
          <u xml:id="u-317.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-317.3" who="#JanŁopuszański">...z Konfederacji Polski Niepodległej pozwolili sobie wielokrotnie w ciągu tej debaty wymienić moje nazwisko z tej trybuny sejmowej, w takim kontekście, że mogłoby to stwarzać sugestie, jakobym usiłował tu wpisać się w próby wyhamowywania procedur itd., chcę przypomnieć panom, że jestem jedną z tych nielicznych osób, które w tym kraju już coś zrobiły dla sprawy dekomunizacji.</u>
          <u xml:id="u-317.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-317.5" who="#JanŁopuszański">Chciałem powiedzieć - na zasadzie tylko i wyłącznie mojej rady osobistej dla państwa - że w wielu wypadkach, także w tej sprawie, podzielając intencje państwa co do tego, że trzeba działać sprawnie i szybko, bardzo prosiłbym, żebyście panowie lepiej przygotowywali od strony proceduralnej, techniczno-prawnej, swoje wystąpienia. Wówczas po prostu tego typu nieporozumień, z jakimi mamy do czynienia w dniu dzisiejszym, na sali sejmowej będzie mniej.</u>
          <u xml:id="u-317.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-318">
          <u xml:id="u-318.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-318.1" who="#AndrzejKern">Pragnę poinformować pana posła Lewandowskiego, że nie będę mógł poddać jego wniosku pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-318.2" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: A dlaczego?)</u>
          <u xml:id="u-318.3" who="#komentarz">(Poseł Mirosław Lewandowski: Dlaczego?)</u>
          <u xml:id="u-318.4" who="#AndrzejKern">Dlatego że zgodnie z regulaminem Sejmu Prezydium Sejmu nie może skierować projektu do innych komisji niż te, które sprawę rozpatrywały dotąd.</u>
          <u xml:id="u-318.5" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-318.6" who="#AndrzejKern"> Przepraszam bardzo, nie chcę wywoływać nowej dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-318.7" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: Można zapytać?)</u>
          <u xml:id="u-318.8" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-319">
          <u xml:id="u-319.0" who="#JanuszSzymański">Chcę pana marszałka zapytać - bo ja tę wątpliwość zgłaszałem i myślę, że państwo to potwierdzicie - czy art. 37 obowiązuje czy nie.</u>
          <u xml:id="u-319.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-319.2" who="#JanuszSzymański">Ust. 1 tego artykułu brzmi: „Projekty ustaw (uchwał) kieruje się do właściwych komisji, w tym Komisji Ustawodawczej, lub tylko do Komisji Ustawodawczej, jeżeli za komisję jedynie właściwą uznana zostanie ta komisja”. Rozumiem, że to jest przepis dotyczący sytuacji, kiedy pierwsze czytanie nie odbywa się na posiedzeniu plenarnym Sejmu. I z tego punktu widzenia przyznałbym tutaj rację panu posłowi Lewandowskiemu. Myślę, że nie można być obojętnym na naruszanie prawa, że tutaj została naruszona ta reguła proceduralna. Otóż pierwsze czytanie powinno się odbyć na pewno z udziałem Komisji Ustawodawczej. Jest inną rzeczą, czy Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej winna brać w nim udział czy nie, ale na pewno Komisja Ustawodawcza winna brać udział.</u>
          <u xml:id="u-319.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-320">
          <u xml:id="u-320.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-320.1" who="#AndrzejKern">Chwileczkę.</u>
          <u xml:id="u-320.2" who="#komentarz">(Poseł Mirosław Lewandowski: Ale jest jeszcze drugi aspekt.)</u>
          <u xml:id="u-320.3" who="#AndrzejKern">Proszę państwa, nie będziemy już tego kontynuowali. Pan poseł Szymański wkroczył na swój ulubiony teren. Chcę tylko powiedzieć jedno zdanie wyjaśnienia - proszę sobie przypomnieć, że Prezydium Sejmu skierowało tę sprawę do komisji pod rządem dawnego regulaminu.</u>
          <u xml:id="u-320.4" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Taka sama treść.)</u>
          <u xml:id="u-320.5" who="#AndrzejKern">Nie, różnica była, ale wrócimy do tej sprawy jutro.</u>
          <u xml:id="u-320.6" who="#komentarz">(Głosy z sali: Jeszcze jedna sprawa. Pierwszego września...)</u>
          <u xml:id="u-320.7" who="#AndrzejKern">Momencik.</u>
          <u xml:id="u-320.8" who="#komentarz">(Poseł Mirosław Lewandowski: Jeszcze jedna sprawa, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-320.9" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-321">
          <u xml:id="u-321.0" who="#MirosławLewandowski">Po wyjaśnieniu pana posła sprawozdawcy ta sprawa nie jest jasna. Otóż chciałbym, żeby pan poseł sprawozdawca jasno powiedział, czy ta uchwała po wniesieniu autopoprawki, która jest zawarta w sprawozdaniu jako wniosek mniejszości, była poddana pod głosowanie w komisji?</u>
          <u xml:id="u-321.1" who="#komentarz">(Poseł Jan Łopuszański: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-321.2" who="#MirosławLewandowski">Nie była poddana pod głosowanie w komisji, wbrew regulaminowi. Zgłosiliśmy autopoprawkę, uchwała po wniesieniu autopoprawki nie była poddana pod głosowanie. Zgłosiliśmy ją jako wniosek mniejszości i jako wniosek mniejszości nie była poddana pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-322">
          <u xml:id="u-322.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-322.1" who="#AndrzejKern">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-322.2" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: Ja bym jeszcze drugi raz na ten ulubiony teren wkroczył.)</u>
          <u xml:id="u-322.3" who="#AndrzejKern">Proszę zrozumieć, już chyba...</u>
          <u xml:id="u-322.4" who="#AndrzejKern">Pani poseł, proszę mi wybaczyć, powiedziałem już, i to bardzo mocnym głosem, że zamykam dyskusję. Nie mogę już w tej chwili tego cofnąć.</u>
          <u xml:id="u-322.5" who="#komentarz">(Protesty na sali)</u>
          <u xml:id="u-322.6" who="#AndrzejKern">Do podjęcia decyzji w sprawie projektu uchwały Sejm przystąpi w dniu jutrzejszym.</u>
          <u xml:id="u-322.7" who="#AndrzejKern">Pani poseł ewentualnie zabierze głos w oświadczeniach. Muszę szanować pewne...</u>
          <u xml:id="u-322.8" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-322.9" who="#AndrzejKern"> Nie, proszę mi wybaczyć, ale nie mogę już udzielić głosu, skoro zapadła decyzja.</u>
          <u xml:id="u-322.10" who="#komentarz">(Poseł Olga Krzyżanowska: Panie marszałku, w sprawie regulaminowej.)</u>
          <u xml:id="u-322.11" who="#AndrzejKern">W sprawie formalnej? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-323">
          <u xml:id="u-323.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałam podtrzymać wniosek pana posła Szymańskiego. Art. 37 rzeczywiście nakazuje skierowanie projektu do Komisji Ustawodawczej. Tym samym, jak sądzę, wniosek pana posła Lewandowskiego jest wnioskiem słusznym w świetle regulaminu. Nie wydaje mi się...</u>
          <u xml:id="u-323.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-323.2" who="#OlgaKrzyżanowska"> Chwileczkę, proszę państwa, mówimy o regulaminie i wydaje mi się, że nie ma co tu klaskać, bośmy go sami uchwalili.</u>
          <u xml:id="u-323.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-323.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Uważam, że z punktu widzenia regulaminu... Czy pan marszałek pozwoli mi dodać jedno słowo?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-324">
          <u xml:id="u-324.0" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-325">
          <u xml:id="u-325.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Wydaje mi się, że sprawa jest za poważna, żebyśmy uciekali się tylko do regulaminu. Jeżeli skierowanie tego do Komisji Ustawodawczej tę sprawę „oczyści”, wyjaśni, żeby Wysoki Sejm mógł spokojnie w tej dramatycznie poważnej sprawie zabrać głos, to nie widzę powodów, żebyśmy jako Sejm tego nie zrobili, tym bardziej że regulamin tutaj to nakazuje.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-326">
          <u xml:id="u-326.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-326.1" who="#AndrzejKern">Mam informację, że skierowanie projektu nastąpiło pod rządem dawnego regulaminu.</u>
          <u xml:id="u-326.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Złożyliśmy w dniu 30 października.)</u>
          <u xml:id="u-326.3" who="#AndrzejKern">Jeżeli się mylę, sprawdzę to i na pewno rano przedstawimy państwu pod głosowanie wniosek prawidłowy. Muszę to po prostu sprawdzić.</u>
          <u xml:id="u-326.4" who="#AndrzejKern">W tej chwili mam do państwa następujące pytanie. Mianowicie przewiduję rozpatrzenie jeszcze dwóch punktów porządku dziennego. Czy w tej chwili mam zarządzić krótką przerwę, czy też mamy obradować bez przerwy?</u>
          <u xml:id="u-326.5" who="#komentarz">(Głosy z sali: Bez przerwy.)</u>
          <u xml:id="u-326.6" who="#AndrzejKern">Bez przerwy. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-326.7" who="#AndrzejKern">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdania Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich:</u>
          <u xml:id="u-326.8" who="#AndrzejKern">1) o wniosku zastępcy prokuratora generalnego Rzeczypospolitej Polskiej o wyrażenie przez Sejm zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karno-sądowej posła Andrzeja Stanisława Kostarczyka (druk nr 591);</u>
          <u xml:id="u-326.9" who="#AndrzejKern">2) o wniosku prokuratora generalnego Rzeczypospolitej Polskiej o wyrażenie przez Sejm zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karno-sądowej posła Dariusza Sońtę (druk nr 596);</u>
          <u xml:id="u-326.10" who="#AndrzejKern">3) o wniosku pierwszego zastępcy prokuratora generalnego Rzeczypospolitej Polskiej o wyrażenie przez Sejm zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karno-sądowej posła Bohdana Pilarskiego (druk nr 590).</u>
          <u xml:id="u-326.11" who="#AndrzejKern">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Jacka Taylora.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-327">
          <u xml:id="u-327.0" who="#JacekTaylor">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! To będą już sprawy bardzo, bardzo przyziemne.</u>
          <u xml:id="u-327.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-328">
          <u xml:id="u-328.0" who="#AndrzejKern">Chwileczkę, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-328.1" who="#AndrzejKern">Bardzo proszę o spokój.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-329">
          <u xml:id="u-329.0" who="#JacekTaylor">W imieniu Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich chcę zreferować państwu aż trzy sprawy dotyczące immunitetów, w kolejności, jaką podał pan marszałek.</u>
          <u xml:id="u-329.1" who="#JacekTaylor">Wniosek prokuratora generalnego dotyczący postępowania karnego wszczętego w sprawie pana posła Andrzeja Stanisława Kostarczyka dotyczy art. 262 Kodeksu karnego, który brzmi: „Kto nieumyślnie dopuszcza do utraty lub zagubienia powierzonego mu dokumentu lub innego przedmiotu zawierającego tajemnicę państwową...”. Otóż prokuratura ma zamiar przedstawić panu posłowi Kostarczykowi zarzut, iż w dniu 17 grudnia 1991 r. w Warszawie działając nieumyślnie dopuścił do utraty i zaginięcia dokumentów stanowiących tajemnicę państwową. W skrócie rzecz miała się tak. Pan poseł, będąc wiceministrem spraw zagranicznych, pozostawił w swoim służbowym samochodzie teczkę zawierającą tajne szyfrogramy. Następnie samochód ten razem ze znajdującymi się w nim dokumentami został skradziony. Prokuratura powiada, że szyfrogramy niezależnie od ich treści zawsze są dokumentami tajnymi, a to ze względu na ochronę systemu kodowania. Ponadto prokuratura ustaliła, że w Ministerstwie Spraw Zagranicznych obowiązuje zarządzenie zakazujące wynoszenia poza teren ministerstwa dokumentów stanowiących tajemnicę państwową. Wreszcie prokuratura nas powiadomiła, że ten fakt miał dość niemiłe następstwa. Mianowicie trzeba było zmienić szyfry, co związane było ze znacznymi kosztami. Rzecz zaczęła się od tego, iż minister spraw zagranicznych zawiadomił prokuraturę o zaginięciu dokumentów. Stwierdzono zaginięcie 162 szyfrogramów oraz 22 notatek i istniało podejrzenie, że te rzeczy znajdowały się w teczce, którą pan poseł przewoził samochodem, który następnie razem z zawartością został skradziony. Przepis Kodeksu karnego, który przytoczyłem na początku, chroni tajemnicę państwową i przewiduje odpowiedzialność karną nawet nieumyślnego sprawcy.</u>
          <u xml:id="u-329.2" who="#JacekTaylor">Pan poseł przed komisją regulaminową właściwie nie zaprzeczał faktowi, że w samochodzie przewoził te szyfrowane dokumenty, jednakże oświadczył, że zawinił kierowca, który opuścił na chwilę samochód i, samochód wówczas skradziono. Prokuratura jednak stoi na stanowisku, że skoro nie wolno było wynosić rzeczy z pomieszczeń biurowych, nie można było wynosić tego rodzaju dokumentów, to mamy do czynienia z nieumyślnym naruszeniem przepisu art. 262 § 1 Kodeksu karnego. I to byłoby tyle, jeśli chodzi o ten pierwszy stan faktyczny.</u>
          <u xml:id="u-329.3" who="#JacekTaylor">Druga z tych spraw dotyczy pana posła Dariusza Sońty. I w tym wypadku relacja co do stanu faktycznego jest również dosyć krótka. Prokuratura zamierza przedstawić panu posłowi Sońcie zarzut, że w nocy 31 maja 1992 r. w Radomiu, działając wspólnie z trzema nie zidentyfikowanymi osobami, dopuścił się czynnej napaści i znieważenia słowami powszechnie uznanymi za obelżywe funkcjonariuszy radomskiej policji. Prokuratura podaje, iż tej nocy, 31 maja, w Radomiu czterej policjanci, którzy pełnili służbę patrolową, zwrócili uwagę na grupę czterech osób, które najwyraźniej znajdowały się pod wpływem alkoholu. Jak zeznali policjanci, miały na to wskazywać głośne rozmowy, wulgarne słowa. Ze strony tej grupy paść miały wulgarne słowa pod adresem umundurowanych osób, które w związku z tym przystąpiły do tzw. interwencji. Prokuratura stwierdza, że w trakcie tego zdarzenia pan poseł Sońta użył w stosunku do funkcjonariuszy obraźliwych słów, a następnie popchnął jednego z nich. Później zaś uniemożliwiał „ręcznie” zatrzymanie pozostałych osób. Gdy okazał legitymację poselską, funkcjonariusze zwrócili się do swoich przełożonych, którzy polecili im odstąpić od interwencji, jednakże sporządzono w tej sprawie notatkę, która zmusiła prokuraturę do wszczęcia postępowania karnego. Przesłuchano w tym wypadku tylko funkcjonariuszy ze względu na to, że pozostałe osoby nie zostały rozpoznane, pan poseł nie podał ich personaliów. Prokuratura musiała więc poprzestać na przesłuchaniu tych świadków, o których już mówiłem.</u>
          <u xml:id="u-329.4" who="#JacekTaylor">Pan poseł oświadczył komisji, że jest jakby konflikt, że policja radomska jest nieprzyjaźnie nastawiona wobec niego ze względu na jego obecną działalność polityczną, czy nawet wcześniejszą, z okresu poprzedzającego zmiany w naszym państwie. Tu jednakże muszę powiedzieć, że w aktach sprawy nie znaleźliśmy śladów tego typu uprzedzeń. Jest, krótko mówiąc, w stosunku do pana posła Sońty wysuwany zarzut dotyczący art. 235 i 236 Kodeksu karnego. Chodzi o tzw. czynną napaść i znieważenie funkcjonariuszy. Jeden z tych funkcjonariuszy zresztą, co prawda, nie panu posłowi Sońcie, lecz jednej z osób jemu towarzyszących przypisuje to, że odniósł lekkie uszkodzenie ciała. W aktach znajduje się zaświadczenie lekarskie mówiące o tym bardzo drobnym uszkodzeniu ciała.</u>
          <u xml:id="u-329.5" who="#JacekTaylor">Trzecia z tych spraw dotyczy pana posła Bohdana Pilarskiego, któremu prokuratura zamierza przedstawić zarzut, iż 31 stycznia 1991 r. w Kępnie podczas sesji rady miejskiej oświadczył publicznie, iż w Prokuraturze Rejonowej w Kępnie można załatwić sprawy za pomocą biletu Narodowego Banku Polskiego. Przy tym oświadczeniu obecnych było wiele osób, radni rady miasta, sołtysi itd. Przez wiele miesięcy Prokuratura Wojewódzka w Kaliszu pertraktowała z panem posłem, iżby przedstawił swe zarzuty w sposób konkretny, gdyż inaczej trzeba będzie mu przedstawić zarzuty na podstawie Kodeksu karnego. Minęło wiele miesięcy, te pertraktacje właściwie do niczego nie doprowadziły. Pan poseł nie przedstawił prokuraturze żadnych materiałów ani żadnych konkretnych zarzutów w sprawie łapownictwa w Prokuraturze Rejonowej w Kępnie. Jednym słowem, te próby uzyskania informacji zakończyły się niepowodzeniem i w związku z tym prokuratura skierowała za pośrednictwem generalnego prokuratora wniosek do Wysokiej Izby. Jest to czyn, który prokuratura zamierza zakwalifikować jako czyn z art. 237 Kodeksu karnego: „Kto znieważa organ państwowy lub organizację polityczną, związek zawodowy, stowarzyszenie wyższej użyteczności lub inną organizację społeczną (...)”.</u>
          <u xml:id="u-329.6" who="#JacekTaylor">Tyle w skrócie na temat tych trzech stanów faktycznych zdarzeń, o których nas powiadamia prokurator generalny. Powiem tylko, że we wszystkich tych trzech sprawach mieliśmy do czynienia z kserokopiami akt dochodzenia czy też śledztwa. Można powiedzieć, że materiał dowodowy jest taki, iż treść skierowanych do nas wniosków prokuratorskich jest prawdopodobna i że te sprawy można skierować do dalszego postępowania, jeśli oczywiście zostaną panom posłom odebrane immunitety.</u>
          <u xml:id="u-329.7" who="#JacekTaylor">Chcę zauważyć, że, jak państwo wiedzą, immunitet jest poselskim przywilejem. Nie pierwszy raz mamy do czynienia z tego typu sprawami. Przyznanie nam tego przywileju nie ma jednak na celu, jak to już kilkakrotnie tu mówiłem, postawienia posłów ponad prawem i nadużywanie uprawnienia immunitetowego obrażałoby nasz system wymiaru sprawiedliwości. Poddając się zaś działaniu instytucji wymiaru sprawiedliwości i okazując mu zaufanie, przyczynimy się do budowania autorytetu tej trzeciej władzy w Polsce. Myślę, że jest oczywiste, iż uwzględniając wnioski prokuratorskie, nie przesądzamy w żaden sposób wyniku postępowań karnych, które mogą mieć rozmaity przebieg, również korzystny dla panów posłów. Nie można niczego jeszcze w tej chwili przesądzać, to jest tylko otwarcie drogi do dalszego postępowania.</u>
          <u xml:id="u-329.8" who="#JacekTaylor">Prokuratura uznała, że we wszystkich tych trzech sprawach nie może już niczego więcej uczynić, może tylko przedstawić zarzuty i przesłuchać wszystkich panów posłów w charakterze podejrzanych. Myślę, że jeżeli szanuje się kompetencje i zadania prokuratury i sądów, można uznać za uzasadnione wnioski komisji, które są identyczne we wszystkich trzech sprawach. Są to wnioski o to, by Wysoki Sejm raczył uchwalić załączone projekty uchwał o odebraniu immunitetów poselskich wszystkim trzem zainteresowanym posłom. Myślę, że obserwowana przez nas wszystkich niechęć społeczeństwa do parlamentu jest pewnym faktem socjologicznym, tak że rezygnując z odebrania immunitetu wszystkim trzem panom posłom, nie przyczynimy się do budowania autorytetu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-329.9" who="#komentarz">(Poseł Mirosław Lewandowski: A wnioski mniejszości?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-330">
          <u xml:id="u-330.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-330.1" who="#AndrzejKern">Prosimy pana posła sprawozdawcę o przedstawienie wniosków mniejszości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-331">
          <u xml:id="u-331.0" who="#JacekTaylor">Tak, przepraszam, zapomniałem. W jednej z tych spraw mamy wniosek mniejszości; mianowicie w sprawie pana posła Dariusza Sońty zgłoszono na posiedzeniu komisji wniosek mniejszości, iżby pana posła nie pozbawiać immunitetu poselskiego.</u>
          <u xml:id="u-331.1" who="#komentarz">(Poseł Janusz Choiński: Mam pytanie do posła sprawozdawcy.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-332">
          <u xml:id="u-332.0" who="#AndrzejKern">Proszę chwilę poczekać, panie pośle sprawozdawco. Jest pytanie do pana posła.</u>
          <u xml:id="u-332.1" who="#AndrzejKern">Debaty nie ma, natomiast jeśli jest jakaś wątpliwość, proszę, jest możliwość wyjaśnienia.</u>
          <u xml:id="u-332.2" who="#AndrzejKern">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-333">
          <u xml:id="u-333.0" who="#JanuszChoiński">Mam pytanie: Czy Komisja Regulaminowa i Spraw Poselskich rozpatrując sprawę posła Kostarczyka ustaliła, czy auto, które opuścił poseł Kostarczyk, po raz ostatni widząc te dokumenty, stało na terenie zamkniętym MSW, czy też nie? Czy komisja to ustaliła?</u>
          <u xml:id="u-333.1" who="#JanuszChoiński">Druga sprawa: Czy komisja ustaliła, czy kierowca samowolnie opuścił teren zamknięty MSW?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-334">
          <u xml:id="u-334.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-334.1" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, pan poseł sprawozdawca ma głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-335">
          <u xml:id="u-335.0" who="#JacekTaylor">Mogę odpowiedzieć w ten sposób: Komisja nie jest powołana, by ustalać stan faktyczny w jakiejkolwiek z tych spraw. Komisja natomiast może w ramach sprawozdania za moim pośrednictwem odpowiedzieć panu posłowi, że mamy do czynienia w aktach sprawy z zeznaniami wielu świadków, w tym tego kierowcy. Otóż kierowca twierdził zeznając w prokuraturze, że uzyskał zgodę pana posła Kostarczyka, by udał się do domu w czasie, kiedy pan poseł załatwiał swoje sprawy służbowe. Nie było to w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, jeśli dobrze pamiętam, ale mogę się mylić.</u>
          <u xml:id="u-335.1" who="#JacekTaylor">Pan poseł Kostarczyk natomiast twierdził coś przeciwnego: że takiej rozmowy między nim a kierowcą nie było. Jednym słowem, można mówić o pewnej sprzeczności między tymi stanowiskami, niemniej jednak głównie chodzi o to, że te dokumenty znalazły się poza budynkami ministerstwa, a samochód jednak nie jest pomieszczeniem służbowym.</u>
          <u xml:id="u-335.2" who="#komentarz">(Poseł Mirosław Lewandowski: Mam pytanie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-336">
          <u xml:id="u-336.0" who="#AndrzejKern">Słucham? Jeszcze pytanie do pana posła?</u>
          <u xml:id="u-336.1" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-337">
          <u xml:id="u-337.0" who="#MirosławLewandowski">Chciałem panu posłowi sprawozdawcy zadać pytanie dotyczące naszego kolegi Dariusza Sońty. Otóż pan poseł relacjonował stan faktyczny. Mówił, że ustalono, że poseł Sońta był pijany, że pobił. Chciałem pana posła zapytać: Na jakich dowodach opierała się prokuratura ustalając ten stan faktyczny?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-338">
          <u xml:id="u-338.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-339">
          <u xml:id="u-339.0" who="#JacekTaylor">Raz jeszcze muszę powtórzyć, że komisja nie dokonuje i nie dokonała żadnych ustaleń, również w tej sprawie. Mogę natomiast zreferować - zresztą ponownie, bo już o tym mówiłem - że prokuratura musiała poprzestać na przesłuchaniu świadków,...</u>
          <u xml:id="u-339.1" who="#komentarz">(Poseł Mirosław Lewandowski: Wyłącznie?)</u>
          <u xml:id="u-339.2" who="#JacekTaylor">... jak już mówiłem, umundurowanych, którzy zeznawali właściwie zupełnie jednobrzmiąco, cytując rozmaite niecenzuralne słowa i zeznając o rozmaitych rękoczynach. Pan poseł Sońta natomiast, jak już zaznaczałem, cofnął się przed podaniem nazwisk osób, które mu wówczas towarzyszyły. Powiedział nam na posiedzeniu komisji, że kierował się interesem tych osób. W każdym razie nie podał nazwisk. W tej sytuacji te osoby nie mogły być przesłuchane, ponieważ Policja ich nie rozpoznała, mimo pewnych wysiłków podjętych w tym kierunku, jak wynika z akt sprawy.</u>
          <u xml:id="u-339.3" who="#JacekTaylor">Nie mówiłem, że jest ustalenie komisji, że ktoś był nietrzeźwy. Twierdzi tak natomiast prokuratura. Przedstawiałem stanowisko prokuratury i powiadam,...</u>
          <u xml:id="u-339.4" who="#komentarz">(Poseł Mirosław Lewandowski: Jakie dowody?)</u>
          <u xml:id="u-339.5" who="#JacekTaylor">... że znajduje ono odzwierciedlenie w zeznaniach tych osób, które zostały tutaj przesłuchane. Jeśli państwo sobie życzą, mogę podać nazwiska tych funkcjonariuszy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-340">
          <u xml:id="u-340.0" who="#AndrzejKern">Nie, to jest niepotrzebne.</u>
          <u xml:id="u-340.1" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-340.2" who="#komentarz">(Poseł Leszek Moczulski: Można zadać pytanie?)</u>
          <u xml:id="u-340.3" who="#AndrzejKern">Słucham? Pytanie? Sam zainteresowany ma prawo zabrać głos, ale jeszcze nie w tej chwili, panie pośle, przepraszam, ale nie w tej chwili.</u>
          <u xml:id="u-340.4" who="#AndrzejKern">Czy jest jeszcze jakieś pytanie do pana posła sprawozdawcy?</u>
          <u xml:id="u-340.5" who="#komentarz">(Poseł Leszek Moczulski: Chciałem zadać pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-340.6" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, panie pośle, do mikrofonu. Proszę do mikrofonu, bo sala nie słyszy tego, co pan mówi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-341">
          <u xml:id="u-341.0" who="#LeszekMoczulski">Mnie to zainteresowało jako pewien problem kryminologiczny czy raczej kryminalistyczny. Czy komisja ustaliła...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-342">
          <u xml:id="u-342.0" who="#AndrzejKern">Panie pośle, proszę nie dotykać ręką mikrofonu, bo one są tak ustawione, że działają w każdym wypadku. Proszę tylko stanąć na środku mównicy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-343">
          <u xml:id="u-343.0" who="#LeszekMoczulski">Panie pośle, interesuje mnie problem kryminalistyczny...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-344">
          <u xml:id="u-344.0" who="#AndrzejKern">Teraz już dobrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-345">
          <u xml:id="u-345.0" who="#LeszekMoczulski">... a mianowicie, w jaki sposób Policja, która miała trudności z ustaleniem tożsamości zamieszanych osób, ustaliła, że były one pod wpływem alkoholu.</u>
          <u xml:id="u-345.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-346">
          <u xml:id="u-346.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-346.1" who="#AndrzejKern">Proszę pana posła sprawozdawcę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-347">
          <u xml:id="u-347.0" who="#JacekTaylor">Muszę już po raz trzeci powiedzieć, że komisja niczego nie ustaliła.</u>
          <u xml:id="u-347.1" who="#komentarz">(Poseł Leszek Moczulski: Nie komisja - Policja.)</u>
          <u xml:id="u-347.2" who="#JacekTaylor">Aha, Policja. Prokuratura dokonała pewnych ustaleń, które nam przekazała. Prokuratura powołuje się na istniejące rzeczywiście zeznania świadków, którzy o tym mówią.</u>
          <u xml:id="u-347.3" who="#komentarz">(Poseł Mirosław Lewandowski: Kto to jest?)</u>
          <u xml:id="u-347.4" who="#JacekTaylor">To są, jak już mówiłem kilkakrotnie, proszę państwa, policjanci.</u>
          <u xml:id="u-347.5" who="#komentarz">(Poseł Mirosław Lewandowski: Wyłącznie?)</u>
          <u xml:id="u-347.6" who="#JacekTaylor">Wyłącznie policjanci, ale prokuratura z pewnością, jak można oczekiwać, bo nakazuje tak procedura karna, przesłuchałaby tych świadków nie umundurowanych, gdyby pan poseł przedstawił ich nazwiska. Oni się tu uskarżają, że nie mogli tych świadków zidentyfikować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-348">
          <u xml:id="u-348.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-348.1" who="#komentarz">(Poseł Mirosław Lewandowski: Mam jeszcze pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-348.2" who="#AndrzejKern">Nie, proszę państwa. Pan, panie pośle, będzie miał prawo w odpowiedniej chwili zabrać głos. Nie będziemy tutaj prowadzili postępowania, bo na to był czas w trakcie prac komisji. Jeżeli ktoś z państwa posłów ma wątpliwości co do decyzji komisji, może je zgłosić.</u>
          <u xml:id="u-348.3" who="#komentarz">(Poseł Mirosław Lewandowski: Mam pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-348.4" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-349">
          <u xml:id="u-349.0" who="#MirosławLewandowski">Chciałem zapytać pana posła sprawozdawcę: Jak brzmi uzasadnienie wniosku mniejszości?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-350">
          <u xml:id="u-350.0" who="#AndrzejKern">Istotnie, to jest pytanie.</u>
          <u xml:id="u-350.1" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-351">
          <u xml:id="u-351.0" who="#JacekTaylor">Nie dysponuję, niestety, uzasadnieniem wniosku mniejszości. Myślę, że może być łatwo dostarczone z sekretariatu komisji. Mogę je też odtworzyć z pamięci. Wniosek mniejszości, uzasadniony przez członków komisji, jak pamiętam, z Konfederacji Polski Niepodległej, wskazywał, że przedwczesne jest zwrócenie się prokuratury o pozbawienie pana posła Sońty immunitetu, ponieważ nie wyczerpano wszystkich możliwości, jakie niosło postępowanie karne, poprzestano mianowicie tylko na zeznaniach funkcjonariuszy Policji, nie przesłuchano natomiast innych świadków. We wniosku mniejszości ma się właśnie na myśli, jak pamiętam, tych towarzyszy pana posła Sońty. Muszę jednak powiedzieć, że gdybym był pracownikiem prokuratury i gdyby Policja nie potrafiła ich zidentyfikować, nie posunąłbym się dalej. To była, zdaje się, zasadnicza kwestia, prawda?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-352">
          <u xml:id="u-352.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-352.1" who="#AndrzejKern">Proszę państwa...</u>
          <u xml:id="u-352.2" who="#komentarz">(Poseł Antoni Czajka: Mam wniosek formalny.)</u>
          <u xml:id="u-352.3" who="#AndrzejKern">Nie. Pytania zostały zadane, żadnych wypowiedzi nie będzie. Czy pan poseł ma jakieś pytanie? Słucham?</u>
          <u xml:id="u-352.4" who="#komentarz">(Poseł Antoni Czajka: Mam pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-352.5" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-353">
          <u xml:id="u-353.0" who="#AntoniCzajka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Może nie jest to wniosek, ale nie przyjmujemy do wiadomości sprawozdania pana przewodniczącego...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-354">
          <u xml:id="u-354.0" who="#AndrzejKern">Panie pośle, odbieram panu głos. Panie pośle, odbieram panu głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-355">
          <u xml:id="u-355.0" who="#AntoniCzajka">Nie przyjmuję do wiadomości sprawozdania pana przewodniczącego. Nie ma w nim tego, co potrzeba, materiał ciągle jest nie przygotowany.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-356">
          <u xml:id="u-356.0" who="#AndrzejKern">Proszę państwa, nie możemy naruszać regulaminu, pozwoliłem na zadanie pytań, natomiast żadne inne wnioski są tu niedopuszczalne, może być tylko głosowanie. Zgodnie z art. 73 ust. 6 regulaminu Sejmu Sejm rozpatruje sprawozdanie komisji wysłuchując jedynie posła sprawozdawcy i ewentualnie posła, którego wniosek dotyczy. Nad sprawozdaniem tym nie przeprowadza się żadnej dyskusji. Pytania zostały zadane. Zapytuję, czy pan poseł Andrzej Kostarczyk pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-356.1" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Król: Mam pytanie, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-356.2" who="#AndrzejKern">Momencik, jeszcze pan poseł sprawozdawca, proszę o spokój.</u>
          <u xml:id="u-356.3" who="#komentarz">(Poseł Antoni Czajka: Nie przyjmujemy do wiadomości takiej odpowiedzi.)</u>
          <u xml:id="u-356.4" who="#AndrzejKern">Momencik...</u>
          <u xml:id="u-356.5" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Król: Mam pytanie, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-356.6" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-356.7" who="#komentarz">(Poseł Janusz Korwin-Mikke: Ja też mam pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-356.8" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-357">
          <u xml:id="u-357.0" who="#KrzysztofKról">Panie marszałku, pytanie moje dotyczy kwestii proceduralnej w wypowiedzi pana posła sprawozdawcy. Mianowicie pan poseł powiedział, że są zeznania czterech policjantów. Z akt sprawy wynika, że był również starszy stopniem od nich sierżant, którego zeznania nie ma, a - według tego, co stwierdził nasz kolega - jego opinia była zupełnie odmienna niż tych czterech policjantów.</u>
          <u xml:id="u-357.1" who="#KrzysztofKról">Mam jeszcze pytanie dodatkowe...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-358">
          <u xml:id="u-358.0" who="#AndrzejKern">Przepraszam bardzo, panie pośle, nie pozwolę udzielić odpowiedzi na to pytanie. Można zadawać pytania w celu uzyskania jakichś ogólnych informacji,...</u>
          <u xml:id="u-358.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-358.2" who="#AndrzejKern">‍...natomiast nie możemy tu prowadzić śledztwa, ponieważ regulamin na to nie pozwala.</u>
          <u xml:id="u-358.3" who="#AndrzejKern">Stwierdzam, że...</u>
          <u xml:id="u-358.4" who="#komentarz">(Poseł Antoni Czajka: Jeśli można, jeszcze dwa słowa.)</u>
          <u xml:id="u-358.5" who="#AndrzejKern">Więcej pytań nie dopuszczam,...</u>
          <u xml:id="u-358.6" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-358.7" who="#AndrzejKern">...dlatego że jest sprawą dyskusyjną, czy w ogóle powinienem był pozwolić na pytania. Chciałem, żeby była pełna jasność, ale przecież nie możemy prowadzić postępowania, którego miejsce jest przed komisją, proszę to zrozumieć.</u>
          <u xml:id="u-358.8" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, pan poseł sprawozdawca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-359">
          <u xml:id="u-359.0" who="#JacekTaylor">Chciałem uzupełnić swoją odpowiedź na pytanie o treść uzasadnienia wniosku mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-359.1" who="#JacekTaylor">Otóż, jak przypomniał mi pan poseł Mazurkiewicz, bo rzeczywiście referując sprawę zapomniałem o tym, istotnie posłowie, którzy zgłosili wniosek mniejszości, akcentowali jeszcze i to, o czym w swej ustnej wypowiedzi podczas posiedzenia komisji mówił pan poseł Sońta. Otóż pan poseł pamięta doskonale, iż czterej funkcjonariusze, którzy interweniowali w tym zajściu, zostali potem odwołani przez swoich zwierzchników i zakazano im dalszej interwencji. Co więcej, pan poseł Sońta mówił nam, że starsi rangą funkcjonariusze, którzy tam przybyli, z którymi miał potem styczność, przyznali mu rację. Istotnie, to pan poseł nam mówił i tak uzasadniony był również wniosek mniejszości - to są takie szczegóły, proszę mi wybaczyć, że nie wszystko pamiętałem z tego posiedzenia - ale chcę powiedzieć w tej sprawie, że sama wypowiedź pana posła Sońty to jest wyłącznie wypowiedź w toku posiedzenia komisji. Pan poseł przecież nie był przesłuchiwany, bo mógłby zostać przesłuchany wyłącznie w charakterze podejrzanego, a to wymagałoby odebrania mu immunitetu poselskiego. Fakt, że oprócz czterech funkcjonariuszy, którzy interweniowali i o których mówiłem, przesłuchano w tej sprawie jeszcze trzy inne osoby, które bezpośrednio zajścia nie widziały, nie mówiłem, że przesłuchano wyłącznie tych czterech i koniec. Tych czterech funkcjonariuszy przesłuchano na okoliczność samego zajścia. Natomiast rzeczywiście jest jeszcze materiał, który mówi, zresztą wzmiankowałem o tym w referacie, że funkcjonariusze na widok legitymacji poselskiej zwrócili się, przypominam to panom, do swoich przełożonych i otrzymali polecenie odstąpienia od interwencji, bo chodziło o posła. To wszystko się zgadza. Chciałem w ten sposób uzupełnić wypowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-360">
          <u xml:id="u-360.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-360.1" who="#komentarz">(Poseł Janusz Korwin-Mikke: Proszę o głos!)</u>
          <u xml:id="u-360.2" who="#AndrzejKern">Proszę państwa, nikogo nie dopuszczę do głosu, przypomniałem treść art. 73 ust. 6 regulaminu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-360.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-360.4" who="#AndrzejKern"> Zezwoliłem na zadanie paru pytań, wykraczając nawet poza regulamin Sejmu, tylko dlatego, że sprawa jest poważna, dotyczy pewnych praw ludzi, jest to wniosek o uchylenie immunitetu poselskiego. Uważałem, że jeżeli są jakieś wątpliwości, to trzeba je wyjaśnić, tymczasem w swoich pytaniach państwo poszli za daleko, tak szczegółowe bowiem wyjaśnianie stanu faktycznego na tym forum jest absolutnie niemożliwe.</u>
          <u xml:id="u-360.5" who="#komentarz">(Poseł Janusz Korwin-Mikke: Panie marszałku, w sprawie formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-360.6" who="#AndrzejKern">Panie pośle, nie udzielę głosu, zgodnie...</u>
          <u xml:id="u-360.7" who="#komentarz">(Poseł Janusz Korwin-Mikke: W kwestii formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-360.8" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, pan poseł Korwin-Mikke w sprawie formalnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-361">
          <u xml:id="u-361.0" who="#JanuszKorwinMikke">Panie marszałku, chcę złożyć wniosek o zmianę porządku obrad, ponieważ to jest bez sensu, żeby trzej posłowie przemawiali w tej chwili, skoro na sali nie ma kworum i nie będzie można przeprowadzić głosowania. Powinni przemawiać jutro, kiedy będzie głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-361.1" who="#komentarz">(Poseł Jacek Taylor: No tak, ale sala nie słuchała sprawozdawcy.)</u>
          <u xml:id="u-361.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-362">
          <u xml:id="u-362.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-362.1" who="#AndrzejKern">Nie uwzględniam tego wniosku, dlatego że po prostu obecność jest sprawą dobrowolną.</u>
          <u xml:id="u-362.2" who="#AndrzejKern">Zapytuję, zgodnie z art. 73 ust. 6 regulaminu Sejmu, czy pan poseł Andrzej Kostarczyk pragnie zabrać głos? Widzę, że tak.</u>
          <u xml:id="u-362.3" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-363">
          <u xml:id="u-363.0" who="#AndrzejKostarczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przede wszystkim chciałbym wyrazić ubolewanie, że ta przyziemna, jak słusznie powiedział pan poseł sprawozdawca, sprawa absorbuje uwagę Wysokiej Izby w tak napiętym okresie prac legislacyjnych. Jednakże jestem zmuszony do złożenia pewnych wyjaśnień, które za mało wyraźnie są przedstawione we wniosku komisji regulaminowej. Powiem bardzo krótko, nie przedłużając tego opisu.</u>
          <u xml:id="u-363.1" who="#AndrzejKostarczyk">Po pierwsze, dokumenty, o których mowa, pozostawiłem w samochodzie służbowym, w teczce zamykanej na szyfrowy zamek, pod opieką upoważnionego do przewożenia tego rodzaju dokumentów kierowcy.</u>
          <u xml:id="u-363.2" who="#AndrzejKostarczyk">Po drugie, samochód był zaparkowany wewnątrz strzeżonego kompleksu budynków MSW, a ja w tym czasie brałem udział w pracy Urzędu Ochrony Państwa.</u>
          <u xml:id="u-363.3" who="#AndrzejKostarczyk">Po trzecie, kierowca odjechał do domu - i to chcę wyraźnie podkreślić - bez mojego zezwolenia, mimo że miał na mnie czekać, zapominając o tym, że w samochodzie jest teczka z dokumentami i w tym czasie spod jego domu ten samochód został skradziony.</u>
          <u xml:id="u-363.4" who="#AndrzejKostarczyk">Po czwarte wreszcie, jest rzeczą praktycznie nierealną, aby można było sobie wyobrazić funkcjonowanie urzędów państwowych, takich jak Urząd Rady Ministrów, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych czy Ministerstwo Spraw Zagranicznych, bez transferu między nimi dokumentów tak sklasyfikowanych. To jest po prostu niewykonalne. Zatem stwierdzenie, iż te dokumenty opuściły budynek Ministerstwa Spraw Zagranicznych, w moim przekonaniu, nie uzasadnia postawienia mi tego zarzutu.</u>
          <u xml:id="u-363.5" who="#AndrzejKostarczyk">Są to okoliczności, które w czasie trwania śledztwa od grudnia ub.r. można było zupełnie swobodnie wyjaśnić, ponieważ stawiałem się na każde wezwanie i wielokrotnie składałem wyczerpujące zeznania w tej sprawie. I ani fakt posiadania przez mnie immunitetu poselskiego, ani sprawowania funkcji wiceministra spraw zagranicznych w owym czasie nie był tu najmniejszą przeszkodą. Niestety, muszę powiedzieć, po zapoznaniu się z materiałami śledztwa, że od pewnego momentu, mam wrażenie, śledztwo było prowadzone tylko w jednym kierunku, żeby pociągnąć mnie do odpowiedzialności karnej. Chciałbym wierzyć, że nie ma to związku z ogólnym kontekstem politycznym, a jest to usprawiedliwione dopuszczalną dowolnością interpretacyjną zarówno materiału faktograficznego, jak i przepisów prawa. O ile jednak ta interpretacja byłaby dopuszczalna, w moim przekonaniu nie dostarcza ona w żadnym wypadku wystarczających przesłanek do postawienia mi tego zarzutu. Nie mogę również podzielić przeświadczenia zawartego we wniosku komisji regulaminowej, chciałem to przytoczyć dokładnie, iż: postępowanie karne w tej sprawie nie zakłóci mojej pracy parlamentarnej, ponieważ czyn będący przedmiotem postępowania nie wiązał się z wykonywaniem mandatu poselskiego. Oczywiście, nie wiązał się w sposób bezpośredni.</u>
          <u xml:id="u-363.6" who="#AndrzejKostarczyk">Wysoka Izbo! Gdyby jednak można było precyzyjnie odmierzyć, gdzie zaczyna się, a gdzie kończy działalność posła jako polityka, gdyby można było określić precyzyjnie, co jest, a co nie jest polityką, i jaki ma na to wpływ usytuowanie w ławach opozycji bądź w ławach koalicji rządowej, gdybyśmy wreszcie nie żyli w czasach, kiedy wszystko jest polityką - choć zapewne polityka nie jest wszystkim - to byłaby ta kwestia na pewno niepomiernie prostsza. Wiemy jednak, że tak nie jest. I właśnie w tym celu wprowadzono instytucję immunitetu poselskiego, aby uniezależniać czasowo posłów polityków od skutków działań, które mogłyby rodzić domniemanie, że są prowadzone z naruszeniem reguł gry. Z drugiej strony ma rację, oczywiście, pan poseł sprawozdawca mówiąc, że w żaden sposób immunitet poselski nie może chronić przed odpowiedzialnością. I ja w żadnym razie nie chciałbym się w ten sposób bronić przed odpowiedzialnością w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-363.7" who="#AndrzejKostarczyk">Wysoka Izbo! Nikt nie jest sędzią we własnej sprawie. Przedstawiłem, jak mogłem, najkrócej wszystkie okoliczności sprawy. Wysokiej Izbie pozostawiam osąd, do której z dwóch kategorii spraw należy ta, która jest przedmiotem uwag Wysokiej Izby. Przepraszam jeszcze raz, że angażuje ona czas i uwagę Wysokiego Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-363.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-364">
          <u xml:id="u-364.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-364.1" who="#AndrzejKern">Zapytuję: Czy pan poseł Dariusz Sońta pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-364.2" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-365">
          <u xml:id="u-365.0" who="#DariuszSońta">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Bardzo jestem wdzięczny posłowi Jackowi Taylorowi za sprawozdanie Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich, które raczył przedstawić. Otóż zarzuty w stosunku do mojej osoby dotyczą art. 235 i 236, o ile nie mylę się w liczbach, jako że nie jestem prawnikiem. Pierwszy zarzut mówi o tym, że znieważyłem słownie funkcjonariuszy Policji państwowej - dokładnie czterech funkcjonariuszy oddziałów prewencji Policji państwowej. Drugi zarzut mówi o tym, że uniemożliwiłem policjantom wylegitymowanie towarzyszących mi osób. Są to więc dwa wyraźne zarzuty. Natomiast w uzasadnieniu Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich jest napisane, jakobym - po wymienieniu tych dwóch paragrafów - wraz z trzema towarzyszącymi mi osobami, w tym jedna kobieta, dokonał czynnej napaści na funkcjonariuszy Policji. Uważam, że jest to daleko idąca nadinterpretacja, panie pośle, tego, co się zdarzyło, albowiem w orzeczeniu Komisji Regulaminowej sformułowano zdanie, z którego wynika, że w czynnościach funkcjonariuszy Policji nie było niczego nagannego. Natomiast - co potwierdza stenogram z posiedzenia Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich i pana wypowiedź - pan poseł raczył mi odczytać fragment orzeczenia funkcjonariusza Policji, który stwierdza, iż w czasie tego wydarzenia: pan poseł Sońta zażądał od nas - tzn. od funkcjonariuszy oddziałów prewencji Policji obywatelskiej - okazania blach identyfikacyjnych i stanowczo odmówił wylegitymowania towarzyszących mu osób. O ile pan poseł jest zorientowany, to funkcjonariusze Policji, którzy nie posiadają blach identyfikacyjnych, tudzież nie wylegitymują się, nie mają prawa legitymować osób. W związku z tym zarzut, że odmówiłem wylegitymowania towarzyszących mi osób jest całkowicie nieprawdziwy - co potwierdzają zeznania funkcjonariuszy Policji - i pan poseł sprawozdawca doskonale sobie z tego zdaje sprawę, jak również wszyscy panowie posłowie będący członkami Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich.</u>
          <u xml:id="u-365.1" who="#DariuszSońta">Pozostaje drugi zarzut, czy rzeczywiście znieważyłem funkcjonariuszy Policji państwowej. Otóż, proszę państwa, tu polegam li tylko na zdaniu pana posła Jacka Taylora, który stwierdził, że w zeznaniach funkcjonariuszy Policji brakuje kwestii zasadniczej. Mianowicie po tym, jak czterech funkcjonariuszy Policji państwowej ok. wpół do pierwszej w nocy legitymowało mnie i trzy towarzyszące mi osoby, został - zdaniem funkcjonariuszy oddziałów prewencji Policji państwowej, którzy nie posiadali odznak identyfikacyjnych, a więc blach - wezwany ich przełożony. Zdaniem pana posła Jacka Taylora, a to oświadczył na podstawie danych - niestety miałem zbyt mało czasu i nie umożliwiono mi zapoznania się z dokumentami dowodowymi przeciwko mojej skromnej osobie - zdaniem posła Jacka Taylora nie ma zeznań funkcjonariusza, przełożonego policjantów, który przybył i, jak wnoszą całe akta sprawy, odstąpił od interwencji. Otóż proszę państwa, bez względu na to, jaki charakter miałoby to wydarzenie, policjant, przełożony czterech funkcjonariuszy oddziałów prewencji Policji obywatelskiej, który przybył na miejsce, po porozumieniu z oficerem dyżurnym odstąpił od interwencji. Z tego, co wiem, panie pośle - a tak powiedział pan w trakcie obrad komisji regulaminowej - nie ma zeznań tego funkcjonariusza. Dlaczego odstąpił? Ja twierdzę, że przeprosił mnie za to, co zaistniało.</u>
          <u xml:id="u-365.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-365.3" who="#DariuszSońta"> Twierdzę... Panowie mogą nie wierzyć, ale jeżeli panowie nie wierzą, to pamiętajmy o tym, że nie ma zeznań tego funkcjonariusza. I to jest podstawowa sprawa - brak dowodów. Dziwię się, że minister sprawiedliwości, nie mając zeznania tegoż funkcjonariusza, był w stanie wystosować przeciwko mnie sprawę o uchylenie immunitetu.</u>
          <u xml:id="u-365.4" who="#DariuszSońta">Pragnąłbym, proszę państwa, powiedzieć jeszcze coś innego. Panowie z lewej strony sali na pewno nie raczą mi uwierzyć, inni państwo może również nie, ponieważ wydarzenie, które ma miejsce o wpół do pierwszej w nocy automatycznie sprawia wrażenie wydarzenia zupełnie nienormalnego i posiadającego jednolity charakter. Proszę państwa, w ciągu ostatnich trzech lat wystosowałem trzy wnioski do ministra sprawiedliwości o odwołanie przewodniczącego Sądu Wojewódzkiego w Radomiu Krzysztofa Karpińskiego...</u>
          <u xml:id="u-365.5" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-366">
          <u xml:id="u-366.0" who="#AndrzejKern">Proszę o spokój.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-367">
          <u xml:id="u-367.0" who="#DariuszSońta">Który w czerwcu 1976 r. skazywał ludzi w procesach czerwcowych.</u>
          <u xml:id="u-367.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Trzeźwy.)</u>
          <u xml:id="u-367.2" who="#komentarz">(Głos z sali: A ty jesteś trzeźwy?)</u>
          <u xml:id="u-367.3" who="#DariuszSońta">Występowałem dwa lata temu za odwołaniem prezesa sądu rejonowego pana Frani. Bez względu na to, jak byście państwo na to patrzyli, nie ulega wątpliwości, że moja skromna osoba od trzech lat pozostaje w zdecydowanym konflikcie z wymiarem sprawiedliwości w Radomiu. Nie ulega również wątpliwości... A jeżeli są tutaj posłowie ziemi radomskiej lub ludzie, głównie z Unii Demokratycznej, związani z Komitetem Obrony Robotników, z obroną robotników w czerwcu 1976 r., to wiedzą dokładnie o tym, że pozostaję jedynym posłem ziemi radomskiej, który walczy z osobą sędziego Krzysztofa Karpińskiego, z osobą sędziego Frani i sędziego Walczyka, ludzi, którzy skazywali w czerwcu 1976 r. Ci panowie nadal nie zostali odwołani ze swoich stanowisk. Proszę państwa, może rzeczywiście ta jedna ewidentna, wydająca się państwu ewidentna, sprawa nie pozostaje w żadnym związku z tą drugą sprawą. Może rzeczywiście tak jest. Pamiętajcie jednak państwo, że prezes Sądu Wojewódzkiego w Radomiu, pan Krzysztof Karpiński, oprawca z czerwca 1976 r., może teraz powiedzieć, że nie jest w stanie go odwołać moja osoba, przeciw której toczy się postępowanie karne. Przeciwko mnie rzeczywiście toczy się postępowanie karne.</u>
          <u xml:id="u-367.4" who="#DariuszSońta">A propos pomówienia, to mogę jeszcze tyle powiedzieć, że sędziego wojewódzkiego w Radomiu wielokrotnie nazwałem oprawcą i nigdy nie był w stanie wystąpić przeciwko mnie do sądu do chwili obecnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-368">
          <u xml:id="u-368.0" who="#AndrzejKern">Panie pośle, bardzo proszę o nieużywanie tego typu określeń, to jest...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-369">
          <u xml:id="u-369.0" who="#DariuszSońta">Przepraszam, panie marszałku. Pragnę tylko powiedzieć, że miesiąc temu wpłynął do Prokuratury Rejonowej w Radomiu kolejny wniosek o wszczęcie postępowania przeciwko mojej osobie. Otóż w publicznej telewizji kablowej Dami-TV zarzuciłem, że radomski wymiar sprawiedliwości po działaniach czerwca 1976 roku uległ daleko idącemu skorumpowaniu. W związku z tym Zarząd Wojewódzki Stowarzyszenia Prawników Polskich w Radomiu wystąpił z wnioskiem o wszczęcie postępowania przeciwko mojej osobie i o skierowanie go do Sejmu. To druga sprawa, która dotyczy mojej osoby.</u>
          <u xml:id="u-369.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-370">
          <u xml:id="u-370.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-370.1" who="#AndrzejKern">Czy pan poseł Bohdan Pilarski pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-370.2" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-371">
          <u xml:id="u-371.0" who="#BohdanPilarski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ze względu na późną porę skrócę to wszystko, co chciałem powiedzieć na wstępie, i odniosę się do istoty sprawy. Pragnę Wysokiej Izbie przedstawić to właśnie, co jest dla mnie istotne, i dlatego nie przepraszam nikogo, ponieważ jest to ważna dla mnie sprawa, która ciągnie się już 2 lata. Od osądu Wysokiej Izby będzie zależał dalszy bieg tej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-371.1" who="#BohdanPilarski">A więc, w wielkim skrócie. Od samego początku pracy mojego biura poselskiego w Kępnie odbieraliśmy - ja i moi pracownicy - zażalenia, doniesienia o stronniczości, arogancji i korupcji w miejscowej prokuraturze.</u>
          <u xml:id="u-371.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-371.3" who="#BohdanPilarski">Wiele z tych informacji uznaliśmy na początku za gołosłowne pomówienia - takie zawsze się zdarzają - ale niektóre - dzisiaj dysponujemy kilkudziesięcioma - miały wszelkie znamiona wiarygodności. O tej wiarygodności decyduje m.in. psychologia ludzi, którzy przychodzili i mówili, autentyzm ich relacji. A zatem po kilku miesiącach, kiedy nasza teczka prezentowała się już dość pokaźnie, rzeczywiście wygłosiłem - bez zamiaru obrażania kogokolwiek - przemówienie na posiedzeniu rady miasta i gminy, bo uważałem, że jest to tamtejszy Sejm, samorząd, do którego poseł może się zwrócić ze swoim spowodowanym zaniepokojeniem wnioskiem o współpracę. Z jednej strony - jako poseł posiadający immunitet - miałem poczucie zobowiązania, a z drugiej strony byłem przeświadczony, iż bronię społecznie uzasadnionego interesu - to znane prawnikom sformułowanie, to przecież formuła z Kodeksu karnego. Z tych właśnie względów doszedłem do wniosku, że moim niejako nadrzędnym obowiązkiem jest poinformowanie opinii publicznej i ujawnienie tego, co dotychczas było tylko wiadomością nieoficjalną, co krążyło „podskórnie”.</u>
          <u xml:id="u-371.4" who="#BohdanPilarski">Zażądano wówczas ode mnie, Wysoka Izbo, dowodów - i słusznie, na pozór słusznie. Sprawa jest jednak trudna i złożona. Odniosłem wrażenie, że znawcy prawa nie znają zwykłego życia. Skoro każda z obu stron korupcyjnego procederu podlega karze, to któż zgodzi się na złożenie oświadczenia, na przyznanie? Jest to podstawowa trudność i właśnie na tym Prokuratura Rejonowa i - dalej - Prokuratura Wojewódzka zasadzają całą ich nadzieję wygrania sprawy, tej „świętej wojny”. Jest to jednak przesłanka krucha i złudna, mam co do tego głębokie przekonanie. Uzyskaliśmy dowody niejako pośrednie, poprzez analizę orzeczeń i wyroków, z której ewidentnie wynika korupcyjny charakter wielu spraw.</u>
          <u xml:id="u-371.5" who="#BohdanPilarski">Równocześnie pisałem do prokuratury; Wysoka Izba pozwoli, że zacytuję jedno zdanie: „Oczekiwałem, iż moje sygnały zostaną podjęte przez Prokuraturę Wojewódzką, w moim przeświadczeniu bowiem prawdziwy proces demokratyzacji w naszym kraju dokona się wtedy, gdy uruchomimy mechanizmy wewnętrznej samokontroli w poszczególnych instytucjach”. Nie doczekałem się żadnego odzewu, ten apel pozostał bez echa, a przecież tylko taki apel mogłem wystosować.</u>
          <u xml:id="u-371.6" who="#BohdanPilarski">Wówczas zaproponowaliśmy spotkanie. Odbyło się ono 9 września 1991 r. Udałem się do Prokuratury Wojewódzkiej w towarzystwie dwóch moich doradców - nauczony doświadczeniem, że muszą być świadkowie. Przyjęto nas zrazu szorstko, ale wobec naszej nieprzejednanej postawy odmienił się ton i pod koniec ponad godzinnego posiedzenia wiceprokurator wojewódzki oświadczył nam familiarnie: „Panie pośle, dzisiaj biorą wszyscy, także i lekarze, i nie należy się temu dziwić”. Mam, Wysoka Izbo, dwa zaświadczenia w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-371.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-371.8" who="#komentarz">‍(Głosy z sali: To nie są dowody.)</u>
          <u xml:id="u-371.9" who="#BohdanPilarski">Mam zaświadczenia na piśmie - czy to nie są dowody? W moim skromnym przekonaniu są to autentyczne dowody. I, Wysoka Izbo, z tego właśnie źródła wypłynął wniosek o uchylenie mojego immunitetu. Proszę, niech Wysoka Izba to osądzi.</u>
          <u xml:id="u-371.10" who="#BohdanPilarski">Na koniec chciałbym się jednak zwrócić do sprawozdawcy, pana posła Jacka Taylora. „Gazeta Wyborcza” z 24 listopada zacytowała następującą pańską wypowiedź: „Uważam, że popierać należy każdy wniosek prokuratury o uchylenie immunitetu, żeby ludzie nie pomyśleli, że posłowie stawiają się ponad prawem”. Wysoka Izbo, w uzasadnieniu uchwały w sprawie mojego immunitetu, które pan poseł był łaskaw przedstawić, mamy przykład takiej postawy: zostały w nim pominięte - całkowicie pominięte - wnioski z moich obszernych wypowiedzi w komisji (kilka stron maszynopisu). To po pierwsze.</u>
          <u xml:id="u-371.11" who="#BohdanPilarski">A po drugie: czy rzeczywiście należy popierać każdy wniosek prokuratury o uchylenie immunitetu? Czy nie jest najpierw potrzebne zbadanie zasadności takiego wniosku? Dlaczego kolejno: komisja, a potem Wysoka Izba, miałyby być aż tak dalece posłuszne i dyspozycyjne?</u>
          <u xml:id="u-371.12" who="#BohdanPilarski">Po trzecie wreszcie, czy nie ulegając podobnym wnioskom stawiamy się ponad prawem i narażamy się społeczeństwu, jak to wynika z wypowiedzi pana posła sprawozdawcy? Nie sądzę, Wysoka Izbo, wręcz przeciwnie. Uważam, że część prokuratury - bo przecież nie mówię o całej, pojawili się tam już ludzie nowi - część tej kadry, która wywodzi się z poprzedniej formacji, jest skorumpowana, powiązana licznymi więzami z byłą nomenklaturą,...</u>
          <u xml:id="u-371.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-371.14" who="#BohdanPilarski">... i właśnie ta część jest znienawidzona przez społeczeństwo. Mam liczne tego dowody, obserwuję, ludzie przychodzą do mnie, aby mi te dowody przekazać.</u>
          <u xml:id="u-371.15" who="#komentarz">(Głos z sali: To je daj.)</u>
          <u xml:id="u-371.16" who="#BohdanPilarski">Na koniec proszę Wysoką Izbę o sprawiedliwą ocenę.</u>
          <u xml:id="u-371.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-372">
          <u xml:id="u-372.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-372.1" who="#AndrzejKern">Pan poseł sprawozdawca chciałby jeszcze zabrać głos? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-373">
          <u xml:id="u-373.0" who="#JacekTaylor">W związku z wypowiedziami panów chciałbym coś wyjaśnić. To nie jest tak, by materiały prokuratury...</u>
          <u xml:id="u-373.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Dyskusję robimy?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-374">
          <u xml:id="u-374.0" who="#AndrzejKern">Proszę o spokój. Nie przeszkadzajcie państwo, bo to jest niepotrzebne.</u>
          <u xml:id="u-374.1" who="#komentarz">(Poseł Mirosław Lewandowski: Na jakiej zasadzie poseł sprawozdawca zabiera głos?)</u>
          <u xml:id="u-374.2" who="#AndrzejKern">Panie pośle, bardzo proszę o spokój.</u>
          <u xml:id="u-374.3" who="#AndrzejKern">Proszę, panie pośle, o kontynuowanie wypowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-374.4" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Przecież procedura jest inna.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-375">
          <u xml:id="u-375.0" who="#JacekTaylor">To nie jest tak, że zainteresowani nie mają dostępu do dokumentów, które przekazuje nam minister sprawiedliwości czy prokurator generalny. Dostęp do tych dokumentów mamy wszyscy - wszyscy posłowie mogą się z nimi zapoznawać w pomieszczeniach komisji regulaminowej. Tak że...</u>
          <u xml:id="u-375.1" who="#komentarz">(Protesty na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-376">
          <u xml:id="u-376.0" who="#AndrzejKern">Poseł sprawozdawca ma prawo zabrać głos.</u>
          <u xml:id="u-376.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie!)</u>
          <u xml:id="u-376.2" who="#AndrzejKern">Ma prawo, proszę państwa, nie jest to żadna inna procedura. Zgodnie z art. 73 ust. 6 regulaminu Sejm rozpatruje sprawozdanie komisji wysłuchując jedynie sprawozdawcy i ewentualnie zainteresowanego posła. Ponieważ w związku z pewnymi wyjaśnieniami padło pytanie do pana posła sprawozdawcy, pan poseł ma prawo na nie odpowiedzieć. Proszę o spokój.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-377">
          <u xml:id="u-377.0" who="#JacekTaylor">Chcę jeszcze powiedzieć, że akta tych spraw są do wglądu w pomieszczeniach komisji regulaminowej nie tylko dzisiaj - również i jutro - i można się z nimi zapoznać. Do szczegółowych twierdzeń dotyczących stanów faktycznych wszystkich tych trzech spraw nie będę się ustosunkowywał, bo już i teraz mam trudności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-378">
          <u xml:id="u-378.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-378.1" who="#AndrzejKern">Do rozstrzygnięć w tej sprawie przystąpimy w dniu jutrzejszym w godzinach rannych.</u>
          <u xml:id="u-378.2" who="#AndrzejKern">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej, Komisji Sprawiedliwości oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o Trybunale Stanu (druki nr 407 i 492-B).</u>
          <u xml:id="u-378.3" who="#AndrzejKern">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Janusza Szymańskiego.</u>
          <u xml:id="u-378.4" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-379">
          <u xml:id="u-379.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Powiedziałbym tak: że mam kłopot, jakiego orła w tej chwili wywinąć przed państwem, żeby na chwilę was zainteresować, ale postaram się być rzeczowym sprawozdawcą.</u>
          <u xml:id="u-379.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-379.2" who="#JanuszSzymański">4 lipca 1992 r. Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o Trybunale Stanu. Senat 24 lipca 1992 r. zaproponował w swojej uchwale...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-380">
          <u xml:id="u-380.0" who="#AndrzejKern">Przepraszam bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-380.1" who="#AndrzejKern">Bardzo proszę o przerwanie rozmów. Jest późno, a dzisiaj chcemy zakończyć nasze obrady, tak jak ustaliliśmy na posiedzeniu Konwentu Seniorów, dlatego bardzo proszę o przerwanie wszelkich rozmów na sali.</u>
          <u xml:id="u-380.2" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-381">
          <u xml:id="u-381.0" who="#JanuszSzymański">Chcę przyrzec, że nie będę mówił dłużej, niż to jest konieczne. Omówię trzy bloki poprawek, które zaproponował Senat.</u>
          <u xml:id="u-381.1" who="#JanuszSzymański">Pierwsza grupa poprawek dotyczy rozszerzenia katalogu podmiotowego, chodzi o osoby, wobec których może być wszczęta procedura odpowiedzialności konstytucyjnej, o ministrów stanu.</u>
          <u xml:id="u-381.2" who="#JanuszSzymański">W świetle konstytucji z 1952 r., która utraciła moc z chwilą wejścia w życie „małej konstytucji”, tzn. w dniu 8 grudnia br., ta kategoria funkcjonariuszy nie ma kompetencji własnych. Otóż zarówno w konstytucji z 1952 r., jak i w obecnie obowiązującej ustawie konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym przewiduje się, że prezydent może powołać ministrów stanu do reprezentowania go w sprawach związanych z wykonywaniem jego uprawnień.</u>
          <u xml:id="u-381.3" who="#JanuszSzymański">W związku z tym komisje wnoszą, by tę poprawkę wraz z poprawkami będącymi konsekwencją jej przyjęcia Wysoka Izba raczyła odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-381.4" who="#JanuszSzymański">Druga grupa poprawek wiąże się z zaproponowaniem przez Senat innej procedury stawiania prezydenta w stan oskarżenia.</u>
          <u xml:id="u-381.5" who="#JanuszSzymański">Otóż w wersji przyjętej 4 lipca br. Sejm zaproponował, by wniosek o postawienie prezydenta w stan oskarżenia był kierowany do Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej - stałej komisji sejmowej. Senat zaproponował rozwiązanie, w którym byłby zagwarantowany udział przedstawicieli Senatu; zatem zgodnie z poprawkami zgłoszonymi przez Senat w uchwale z 24 lipca br. byłaby to Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego. Tym samym Senat zaproponował całą grupę poprawek związanych z procedurą tworzenia takiej komisji, czyli - jednym słowem - musiałoby się zebrać Zgromadzenie Narodowe, które musiałoby wyłonić odpowiednią komisję, swoją komisję, musiałby być przygotowany odpowiedni regulamin obrad Zgromadzenia Narodowego i również komisja musiałaby mieć odpowiedni regulamin prac.</u>
          <u xml:id="u-381.6" who="#JanuszSzymański">Uznaliśmy, a konkretnie - komisje sejmowe, które rozpatrywały propozycje poprawek zgłoszonych przez Senat - że w rozumieniu art. 27 obecnie obowiązującej ustawy konstytucyjnej, jak również w świetle art. 32b konstytucji z 1952 r., który już utracił moc obowiązującą, tylko w wypadkach wskazanych w ustawie konstytucyjnej Sejm i Senat, obradując wspólnie pod przewodnictwem marszałka Sejmu, tworzą Zgromadzenie Narodowe. W art. 50 ust. 2 przewiduje się, że postawienie prezydenta w stan oskarżenia może nastąpić na mocy uchwały Zgromadzenia Narodowego podjętej większością co najmniej 2/3 głosów ogólnej liczby członków Zgromadzenia Narodowego na wniosek co najmniej 1/4 ogólnej liczby jego członków. Tym samym Zgromadzenie Narodowe jest właściwe tylko do postawienia prezydenta w stan oskarżenia bądź też do uchylenia takiego stanu.</u>
          <u xml:id="u-381.7" who="#JanuszSzymański">Trzecia grupa poprawek ma charakter proceduralno-przejściowy i generalnie proponujemy, by je odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-381.8" who="#JanuszSzymański">Panie marszałku, rozumiem, że w trakcie debaty ewentualnie zostanie uzupełniona treść bądź ujawnią się być może generalne poglądy na kwestię poprawek zaproponowanych przez Senat, chcę jednak zasygnalizować dwie sprawy o charakterze ogólnym.</u>
          <u xml:id="u-381.9" who="#JanuszSzymański">Po raz pierwszy Sejm będzie rozpatrywał poprawki Senatu do ustawy uchwalonej przez Izbę w świetle nowego art. 17 ust. 4 konstytucji, z którego wynika, że za przyjętą uważa się poprawkę, która nie została odrzucona bezwzględną większością głosów; tym samym próg wymagany do jej odrzucenia został zmniejszony z 2/3 do bezwzględnej większości. Ta konstrukcja natomiast eliminuje całkowicie instytucję pata ustawodawczego.</u>
          <u xml:id="u-381.10" who="#JanuszSzymański">Druga uwaga wiąże się z moim sygnałem czy impulsem, że byłoby dobrze, by zawsze nowe przepisy konstytucyjne zawierały rozdział: przepisy wprowadzające i przejściowe. Otóż zdarzyło się tak, że w „małej konstytucji” w gruncie rzeczy takich przepisów nie sformułowano i Komisja Ustawodawcza będzie musiała w najbliższym czasie podjąć bardzo wyraźne zadanie dostosowania ustawodawstwa zwykłego - w tym również być może zajdzie potrzeba znowelizowania ustawy o Trybunale Stanu, czyli ta nowelizacja okaże się niewystarczająca w świetle obowiązującej konstytucji. W tym stanie, w tej fazie postępowania ustawodawczego nie możemy więc jak gdyby dodać nowego katalogu poprawek.</u>
          <u xml:id="u-381.11" who="#JanuszSzymański">Chcę skierować do Prezydium Sejmu i również do rządu takie przesłanie - aby w możliwie najkrótszym czasie zastanowić się nad katalogiem zmian w ustawodawstwie zwykłym związanych z wejściem w życie „małej konstytucji”. Otóż wymaga to przygotowania wielu zmian w ustawodawstwie zwykłym, ba, wymaga rozwiązania wielu kwestii przejściowych w związku z implementacją przepisów „małej konstytucji”.</u>
          <u xml:id="u-381.12" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Bardzo proszę, by Wysoka Izba zechciała postąpić zgodnie z załączonymi w druku nr 492-B propozycjami postępowania wobec poprawek zgłoszonych w uchwale Senatu z 24 lipca 1992 r. do ustawy o zmianie ustawy o Trybunale Stanu.</u>
          <u xml:id="u-381.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-382">
          <u xml:id="u-382.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-382.1" who="#komentarz">(Poseł Marian Żenkiewicz: Chcę zgłosić wniosek formalny, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-382.2" who="#AndrzejKern">Panie pośle, jeżeli chodzi o odroczenie obrad, to nie mogę tego przyjąć do wiadomości, bo rano na posiedzeniu Konwentu Seniorów zawarliśmy porozumienie, że będziemy obradowali do godz. 24.</u>
          <u xml:id="u-382.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Przerwę.)</u>
          <u xml:id="u-382.4" who="#AndrzejKern">Jeżeli państwo chcecie przerwę, to ja zarządzę...</u>
          <u xml:id="u-382.5" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-382.6" who="#AndrzejKern">... ale wydaje mi się, że zakończmy to tak, jak rano ustaliliśmy. Wszystkie kluby na to się zgodziły.</u>
          <u xml:id="u-382.7" who="#komentarz">(Poseł Marian Żenkiewicz: Podtrzymuję złożenie wniosku formalnego, mimo zadziwiającej intuicji pana marszałka co do jego treści.)</u>
          <u xml:id="u-382.8" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, jeżeli pan poseł złoży taki wniosek, to zarządzę przerwę i zwołam Konwent Seniorów, bo obowiązuje nas umowa, którą rano zawarliśmy.</u>
          <u xml:id="u-382.9" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-383">
          <u xml:id="u-383.0" who="#MarianŻenkiewicz">Panie Marszałku! Szanuję ustalenia Konwentu Seniorów, szanuję również stanowisko wyrażone przez pana marszałka, ale z drugiej strony - pracując w Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej - wiem, jak jest ważne, by akt ten został przyjęty w sposób w pełni odpowiedzialny przez tych, którzy będą go przyjmować. W związku z tym, biorąc pod uwagę liczbę posłów obecnych na sali, jak również i godzinę, składam wniosek formalny o odroczenie obrad do dnia jutrzejszego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-384">
          <u xml:id="u-384.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-384.1" who="#AndrzejKern">Proszę państwa, ponieważ tak, jak informuję...</u>
          <u xml:id="u-384.2" who="#AndrzejKern">Czy jest głos przeciwny?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-385">
          <u xml:id="u-385.0" who="#JózefOrzeł">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zgłaszam wniosek przeciwny, ponieważ uważam, iż już dosyć przerywania obrad Sejmu, kończenia ich przed upływem ustalonego wcześniej terminu, którzy wszyscy posłowie znali. Jest jeszcze tylko pięciu mówców.</u>
          <u xml:id="u-385.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-386">
          <u xml:id="u-386.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-386.1" who="#AndrzejKern">Przed rozpoznaniem tego wniosku zarządzam dziesięciominutową przerwę i zwołuję w trybie nagłym Konwent Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-386.2" who="#komentarz">(Poseł Jan Rulewski: Ale była zgoda Konwentu Seniorów na takie rozwiązanie.)</u>
          <u xml:id="u-386.3" who="#AndrzejKern">Dlatego zwołuję Konwent Seniorów. Chodzi o to, czy będą jakieś zmiany.</u>
          <u xml:id="u-386.4" who="#AndrzejKern">Zwołuję posiedzenie Konwentu Seniorów w saloniku obok sali posiedzeń.</u>
          <u xml:id="u-386.5" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 23 min 35 do godz. 23 min 45)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-387">
          <u xml:id="u-387.0" who="#AndrzejKern">Proszę o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-387.1" who="#AndrzejKern">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-387.2" who="#AndrzejKern">Pragnę państwa poinformować, iż przedstawiciele wszystkich klubów potwierdzili, że umowa, którą zawarliśmy dzisiaj rano, wiąże nas - obrady będą trwały do godz. 24. Niemniej jestem zobowiązany poddać pod głosowanie wniosek formalny pana posła Mariana Żenkiewicza.</u>
          <u xml:id="u-387.3" who="#AndrzejKern">Kto jest za uwzględnieniem wniosku pana posła Mariana Żenkiewicza, żeby odroczyć debatę do dnia jutrzejszego, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-387.4" who="#AndrzejKern">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-387.5" who="#AndrzejKern">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-387.6" who="#AndrzejKern">Stwierdzam, że większością 85 głosów przeciwko 8, przy 11 posłach wstrzymujących się od głosu, wniosek pana posła Mariana Żenkiewicza nie został uwzględniony.</u>
          <u xml:id="u-387.7" who="#AndrzejKern">W związku z tym kontynuujemy obrady i proszę o wybaczenie, ale czas przerwy doliczę do czasu trwania posiedzenia, to znaczy o ten czas przedłuży się debata.</u>
          <u xml:id="u-387.8" who="#komentarz">(Głos z sali: Wstrzymali się, bo chcą iść do domu, ale wstydzą się.)</u>
          <u xml:id="u-387.9" who="#AndrzejKern">Przypominam, że Sejm ustalił w debacie nad tym punktem porządku dziennego podział czasu pomiędzy kluby i koła poselskie przyjęty dla debaty krótkiej, to jest w granicach od 3 do 21 minut, oraz ustalił czas wystąpień posłów nie zrzeszonych na 2 minuty.</u>
          <u xml:id="u-387.10" who="#AndrzejKern">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-387.11" who="#AndrzejKern">Głos zabierze pan poseł Marian Żenkiewicz z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Przygotuje się pan poseł Józef Orzeł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-388">
          <u xml:id="u-388.0" who="#MarianŻenkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Będąc konsekwentny w stosunku do swego wniosku, oszczędzę Wysokiej Izbie wysłuchania mojego wystąpienia klubowego i złożę je do protokołu.</u>
          <u xml:id="u-388.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-389">
          <u xml:id="u-389.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-389.1" who="#AndrzejKern">Głos zabierze pan poseł Józef Orzeł z Polskiego Programu Liberalnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-390">
          <u xml:id="u-390.0" who="#JózefOrzeł">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ponieważ pora jest późna i ponieważ pan poseł Żenkiewicz tak pięknie przemówił, moje wystąpienie będzie równie merytorycznie zwięzłe - Klub Parlamentarny Polski Program Liberalny akceptuje wniosek połączonych komisji.</u>
          <u xml:id="u-390.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-391">
          <u xml:id="u-391.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-391.1" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Piotr Barciński z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-391.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Chłopi, nie upadajcie na duchu.)</u>
          <u xml:id="u-391.3" who="#AndrzejKern">Proszę o spokój.</u>
          <u xml:id="u-391.4" who="#AndrzejKern">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-392">
          <u xml:id="u-392.0" who="#PiotrBarciński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ze względu na późną porę postanowiłem też nie przedłużać obrad i poza jednym wypadkiem...</u>
          <u xml:id="u-392.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Jaki wypadek?)</u>
          <u xml:id="u-392.2" who="#PiotrBarciński">... klub Polskiego Stronnictwa Ludowego poprze wnioski komisji.</u>
          <u xml:id="u-392.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-393">
          <u xml:id="u-393.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-393.1" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Artur Then z Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-394">
          <u xml:id="u-394.0" who="#ArturThen">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ze względu na rzeczywiście późną porę nie będę zajmował państwa uwagi. Chciałem powiedzieć w imieniu Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej, że popieramy stanowisko połączonych komisji. Chciałem też wyrazić nadzieję, iż fakt, że tak długo trwały prace nad tą ustawą, że poświęcono tak wiele czasu na jej przygotowanie, wpłynie dodatnio na stworzenie i skonstruowanie systemu odpowiedzialności najwyższych urzędników państwowych w III Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-394.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-395">
          <u xml:id="u-395.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-395.1" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Adam Łukomski ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-396">
          <u xml:id="u-396.0" who="#AdamŁukomski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Moje wystąpienie będzie też krótkie, aczkolwiek troszkę dłuższe. Klub nasz będzie również głosował zgodnie ze stanowiskiem zaproponowanym przez komisje sejmowe.</u>
          <u xml:id="u-396.1" who="#AdamŁukomski">W jednej natomiast kwestii chciałbym się wypowiedzieć. Otóż jeżeli chodzi o Komisję Odpowiedzialności Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego, to chciałbym oświadczyć, że będziemy głosować ze względów czysto formalnych, to znaczy z powodu niezgodności propozycji senackiej z konstytucją. Natomiast z ubolewaniem stwierdzamy, że nie możemy głosować za, mimo iż ze względów merytorycznych podzielamy pogląd, aby taka komisja istniała. Uważamy, że jest taka możliwość, ale w innym trybie legislacyjnym. Sądzę, że inicjatywa ustawodawcza, która zmierzałaby do powołania odpowiedniej komisji senackiej, i wprowadzenie zapisu, który umożliwiałby działanie tej komisji wspólnie z komisją sejmową, czyniłoby zadość temu postulatowi.</u>
          <u xml:id="u-396.2" who="#AdamŁukomski">Jeśli chodzi o pozostałą część, nie zgłaszamy zastrzeżeń co do stanowiska komisji i będziemy głosować zgodnie z nim.</u>
          <u xml:id="u-396.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-397">
          <u xml:id="u-397.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-397.1" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Stefan Szańkowski z Porozumienia Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-398">
          <u xml:id="u-398.0" who="#StefanSzańkowski">Ja również bardzo krótko chciałbym oświadczyć w imieniu klubu, że będziemy głosowali za wnioskiem połączonych komisji, chociaż - podobnie jak mój przedmówca - mamy zastrzeżenia co do sposobu powoływania komisji Zgromadzenia Narodowego.</u>
          <u xml:id="u-398.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-399">
          <u xml:id="u-399.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-399.1" who="#AndrzejKern">Czy jest jeszcze jakieś wystąpienie klubowe w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-399.2" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-400">
          <u xml:id="u-400.0" who="#KazimierzBarczyk">Kazimierz Barczyk, RdR. W imieniu klubu oświadczam, iż będziemy głosować zgodnie z propozycjami połączonych komisji.</u>
          <u xml:id="u-400.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-401">
          <u xml:id="u-401.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-401.1" who="#AndrzejKern">Na tym zakończyły się wystąpienia w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-401.2" who="#AndrzejKern">Do wystąpienia indywidualnego zapisał się pan poseł Jerzy Wiatr.</u>
          <u xml:id="u-401.3" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-401.4" who="#AndrzejKern">Proszę państwa o spokój.</u>
          <u xml:id="u-401.5" who="#AndrzejKern">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-402">
          <u xml:id="u-402.0" who="#JerzyWiatr">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Podzielam zdanie wyrażone przez wszystkich przedstawicieli klubów, że komisje właściwie rekomendują sposób postępowania z poprawkami Senatu, ale chciałbym przy tej okazji zwrócić uwagę na okoliczność, która niepokoiła mnie w czasie pracy w komisji nad tym zagadnieniem. Otóż w toku rozpatrywania propozycji zmiany ustawy o Trybunale Stanu zupełnie wyraźnie - i ponownie - pojawiła się tendencja do pewnego szukania równowagi między dwiema izbami parlamentu w sposób, który w tym wypadku, jak sądzę, nie odpowiadał potrzebom procedury odpowiedzialności konstytucyjnej. Najbardziej charakterystyczny przykład - żeby nie przedłużać, przytaczając inne - to propozycja senacka, by w wypadku gdy Zgromadzenie Narodowe zdecyduje się postawić prezydenta Rzeczypospolitej w stan oskarżenia, jednym z dwóch oskarżycieli był poseł, a jednym senator. To w sposób oczywisty - wystarczy przeprowadzić prostą symulację rachunkową - mogłoby prowadzić do tego, że gdyby Zgromadzenie Narodowe uchwaliło wniosek o postawienie prezydenta w stan oskarżenia większością 2/3 głosów, ale ta większość składałaby się wyłącznie z posłów, co teoretycznie jest możliwe, nie znalazłby się ani jeden senator skłonny do pełnienia roli oskarżyciela.</u>
          <u xml:id="u-402.1" who="#JerzyWiatr">Ten przykład ilustruje, do czego może prowadzić nadmierna chęć uzyskiwania przesadnej już, jak myślę, równowagi w stosunkach między dwiema izbami. Dlatego komisje słusznie proponują, by większości poprawek Senatu nie uwzględnić.</u>
          <u xml:id="u-402.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-403">
          <u xml:id="u-403.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-403.1" who="#AndrzejKern">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-403.2" who="#AndrzejKern">Czy pan poseł sprawozdawca pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-403.3" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-404">
          <u xml:id="u-404.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Panie i Panowie! Pragnę podziękować za bardzo sprawną i efektywną dyskusję oraz za zaufanie okazane komisji.</u>
          <u xml:id="u-404.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-405">
          <u xml:id="u-405.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-405.1" who="#AndrzejKern">Zamykam debatę.</u>
          <u xml:id="u-405.2" who="#AndrzejKern">Rozstrzygnięcie oczywiście nastąpi jutro, w ramach całego bloku głosowań.</u>
          <u xml:id="u-405.3" who="#AndrzejKern">Na tym kończymy rozpatrywanie punktów porządku dziennego w dniu dzisiejszym.</u>
          <u xml:id="u-405.4" who="#AndrzejKern">Informuję, że zgłosiły się dwie osoby w celu wygłoszenia oświadczenia, z tym że może najpierw wysłuchamy komunikatu. Bardzo przepraszam, ale chodzi o to, żeby komunikat dotarł do zainteresowanych. Jest to króciutki komunikat.</u>
          <u xml:id="u-405.5" who="#AndrzejKern">Proszę pana posła sekretarza o jego odczytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-406">
          <u xml:id="u-406.0" who="#GwidonWójcik">Jest tylko jeden, krótki komunikat.</u>
          <u xml:id="u-406.1" who="#GwidonWójcik">Posiedzenie Klubu Parlamentarnego Sojusz Lewicy Demokratycznej odbędzie się jutro o godz. 8.30 w sali nr 101.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-407">
          <u xml:id="u-407.0" who="#AndrzejKern">Przepraszam za tę zmianę kolejności.</u>
          <u xml:id="u-407.1" who="#AndrzejKern">Proszę o wygłoszenie oświadczenia panią poseł Danutę Wierzbicką.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-408">
          <u xml:id="u-408.0" who="#DanutaWierzbicka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pragnę powiedzieć o problemach ludzi, którzy za swój moralny i patriotyczny obowiązek uznali utrwalenie w świadomości narodu pamięci i czci dla ofiar stanu wojennego - śląskich górników kopalni „Wujek” w Katowicach, poległych w czasie strajku „Solidarności” 16 grudnia 1981 r. Jak Janek Wiśniewski, „zginęli za chleb i wolność i nową Polskę”. Strajk miał na celu uwolnienie internowanych wraz z przewodniczącym „Solidarności” kopalni „Wujek” Ludwiczakiem, przywrócenie związkowi prawa do legalnej działalności i zniesienie stanu wojennego. Przywódcą strajku był górnik Płatek, który wraz z kolegami Głuchem i Skwirą pertraktował z dyrekcją kopalni i komisarzem wojskowym. Dyrektor „Wujka” inż. Zaremba traktował strajkujących życzliwie, za co stracił stanowisko. W listopadzie 1989 r. powstał Społeczny Komitet Budowy Pomnika ku Czci Poległych Górników kopalni „Wujek”. Pomnik został zrealizowany w 10 rocznicę ich śmierci. Zbudowano również tzw. Plac Zgromadzeń. Monument zaprojektowali artyści plastycy Alina i Andrzej Grzybowscy. Postawiony pierwotnie drewniany krzyż został zmetalizowany i wtopiony w betonową konstrukcję podobnego kształtu o wysokości 35 metrów. Integralną całość pomnika uzupełnia 9 małych krzyży, gdyż tylu górników zginęło w „Wujku”. Opisana realizacja artystyczna znana jest w całym świecie. Stanowi symbol pionierskiej walki polskich robotników z komunistycznym reżimem i wyraz solidarności narodu polskiego w dążeniu do wolności. O te same ideały walczyli stoczniowcy Gdańska, Gdyni, Szczecina, górnicy Lubina, a wcześniej robotnicy Poznania i Radomia.</u>
          <u xml:id="u-408.1" who="#DanutaWierzbicka">Prezydent RP na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski w sierpniu 1990 r. przyznał poległym pośmiertnie Złote Krzyże Zasługi z Mieczami.</u>
          <u xml:id="u-408.2" who="#DanutaWierzbicka">Pomnik wzniesiono za pieniądze społeczne i pożyczone. Nawet Japończycy dostrzegli jego ideową wymowę i dali na budowę 10 tys. dolarów. Gromadzono środki ze zbiórek ulicznych, sprzedaży afiszów, kalendarzy, cegiełek, składek zakładów pracy, darowizn osób prywatnych, dochodu z festynu. Na apel komitetu budowy pomnika do prezydentów śląskich miast zareagowały tylko Gliwice i Tarnowskie Góry, a zarząd Katowic dał 650 mln zł. Gliwickie Zakłady Urządzeń Technicznych wykonały pomnik w czynie społecznym. Dla zrealizowania na czas przedsięwzięcia komitet musiał pożyczyć od dyrekcji kopalni „Wujek” 450 mln zł. Ma on ostatecznie l mld długu. Taką właśnie sumę miał otrzymać od Zarządu Regionu Śląsko-Dąbrowskiego „Solidarności” z rewindykacji majątku OPZZ. Zamiast tej kwoty dostał tylko 100 mln z motywacją konieczności sfinansowania filmu Kazimierza Kutza o wydarzeniach w „Wujku”. Komitet budowy pomnika ma żal do Zarządu Regionu Śląsko-Dąbrowskiego „Solidarności” za narażenie go na dług, którego nie jest w stanie spłacić. Dlatego zwraca się do klubów parlamentarnych wywodzących się z „Solidarności”, by zaapelowały do wszystkich regionów „Solidarności” w kraju o jednorazową wpłatę 1 tys. zł od członka na pokrycie zadłużenia.</u>
          <u xml:id="u-408.3" who="#DanutaWierzbicka">Jako poseł śląski i polska patriotka dołączam się do apelu tych szlachetnych ludzi, których trud będzie przypominać potomnym walkę narodu z komuną.</u>
          <u xml:id="u-408.4" who="#DanutaWierzbicka">Na koniec parę gorzkich słów. Prócz 9 zabitych w „Wujku” było 42 rannych. W rozpoznaniach dominują rany postrzałowe, zatrucia gazem, urazy, złamania, zwichnięcia, chemiczne uszkodzenia oczu. Ranni dotąd nie otrzymali renty, łącznie z przywódcą strajku. Górnik Nadolny wskutek postrzału przeszedł 4 operacje i stracił zdrowie. Chciałby pracować na powierzchni, ale gdyby miał rentę, gdyż się tam mniej zarabia. Jest on jednak ojcem 4 dzieci i musi fedrować na dole, gdzie są większe płace. Wdowa po zabitym górniku Gnidzie zwróciła się do generała Jaruzelskiego o rentę. Dostała odpowiedź, że jej mąż był bandytą i że ona nic nie otrzyma. Obecnie tylko 17 osób przyznaje się do odniesionych ran, reszta milczy, żeby nie stracić pracy.</u>
          <u xml:id="u-408.5" who="#DanutaWierzbicka">18 grudnia 1992 r. ma się odbyć proces rehabilitujący przywódców strajków z „Wujka”. Dopiero teraz! Dotąd nie wskazano, kto wydał rozkaz strzelania do górników. Wkrótce będzie sądzony autor książki o wypadkach sierpniowych w Lubinie. Ktoś się obraził za prawdę. Ludzie z „Wujka” skarżą się, że najpierw byli szykanowani przez komunę, a po 1989 r. zawiodła ich „Solidarność” „grubej kreski”, która o nich zupełnie zapomniała.</u>
          <u xml:id="u-408.6" who="#DanutaWierzbicka">Są w ojczyźnie rachunki krzywd!</u>
          <u xml:id="u-408.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-409">
          <u xml:id="u-409.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-409.1" who="#AndrzejKern">Ostatnie oświadczenie wygłosi pani poseł Olga Krzyżanowska z Unii Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-410">
          <u xml:id="u-410.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałabym odnieść się w swoim oświadczeniu do dzisiejszego punktu dotyczącego immunitetów poselskich. Chcę zwrócić uwagę, że zgodnie z regulaminem i przyjętym obyczajem nie powinno jednak być miejsca na zadawanie pytań na sali sejmowej. Zgodnie z regulaminem powinien wypowiedzieć się tylko poseł sprawozdawca i posłowie, których sprawa dotyczy. Chodzi o to, żebyśmy nie zamieniali sali sejmowej w salę sądową. To naprawdę powoduje niepotrzebne emocje i nie sprzyja powadze tej sali. Chciałam przypomnieć to, co powiedział już pan poseł sprawozdawca, że akta spraw, które rozpatruje komisja regulaminowa, są do wglądu nie tylko dla osób, których dotyczą, nie tylko dla członków komisji regulaminowej, ale również dla wszystkich posłów. Jeżeli kogoś interesują szczegóły sprawy i ma zastrzeżenia do pracy komisji, ma prawo być na posiedzeniach komisji i ma prawo z tym się zapoznać. Natomiast wydaje mi się wysoce niewłaściwe, żebyśmy, powtarzam, zamieniali salę sejmową w salę sądową. Bardzo proszę o przestrzeganie regulaminu w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-410.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-411">
          <u xml:id="u-411.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo za te uwagi. Zastanowię się, czy istotnie nie popełniłem błędu.</u>
          <u xml:id="u-411.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-411.2" who="#AndrzejKern">Zarządzam przerwę do jutra, tj. 12 grudnia, do godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-411.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-411.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 23 min 50)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>