text_structure.xml
59.8 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Dnia 2 maja 1977 r. Komisje: Pracy i Spraw Socjalnych, Prac Ustawodawczych oraz Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości, obradujące pod przewodnictwem poseł Ireny Sroczyńskiej (PZPR), rozpatrzyły stan realizacji zasad Kodeksu pracy.</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">W posiedzeniu udział wzięli przedstawiciele: Ministerstwa Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z ministrem Tadeuszem Rudolfem, Ministerstwa Sprawiedliwości Z wiceministrem Tadeuszem Skórą, Prokuratury Generalnej z zastępcą Prokuratora Generalnego Kazimierzem Kukawką, Sądu Najwyższego z Prezesem Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Franciszkiem Ruskiem, CRZZ z kierownikiem Wydziału Prawnego Albinem Mirończukiem, Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, Ministerstwa Finansów oraz Najwyższej Izby Kontroli.</u>
<u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Podstawą dyskusji nad realizacją zasad Kodeksu pracy były materiały Ministerstwa Pracy, Płac i Spraw Socjalnych oraz Ministerstwa Sprawiedliwości.</u>
<u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Materiały te dotyczyły unormowań o charakterze podstawowym (powszechna ochrona trwałości stosunków pracy, wynagrodzenie za pracę, dyscyplina pracy, czas pracy, nowy tryb rozpatrywania sporów ze stosunku pracy).</u>
<u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Podstawowym dla pracownika prawem jest prawo do pracy chronione w Kodeksie w ten sposób, że rozwiązanie umowy o pracę może nastąpić z przyczyn uzasadnionych, przy czym decyzje zakładu pracy są konsultowane z radą zakładową.</u>
<u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">W 1977 r. MPrPiSS przeprowadziło kontrolę w 18 zakładach przemysłowych i budowlano-montażowych w zakresie przestrzegania tych przepisów. Stwierdzono, że czynności zmierzające do rozwiązania stosunku pracy są dokonywane z coraz większą starannością, powszechnie stosuje się konsultacje z radami zakładowymi, jeśli rady zakładowe zgłaszają zastrzeżenia z reguły zrezygnowano z wypowiedzeń.</u>
<u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">Zrezygnowanie z ustalenia katalogu przyczyn uzasadniających wypowiedzenie umowy o pracę okazało się w praktyce trafne i pozwala na indywidualizację ocen w poszczególnych sprawach.</u>
<u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">W 1976 r. od wypowiedzenia umowy o pracę odwołało się 16,8 proc. osób w stosunku do ogółu zwolnionych przez zakłady pracy. Komisje odwoławcze przywróciły do pracy 18,4 proc. odwołujących się. Ponadto, w znacznej liczbie zostały zawarte ugody między zakładami pracy a pracownikami. Stwierdzić należy, że w roku ubiegłym pracownicy nie skorzystali z wszystkich możliwości odwoływania się od decyzji. Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy.</u>
<u xml:id="u-1.8" who="#komentarz">Najczęstszymi powodami natychmiastowego rozwiązywania umów o pracę z winy pracownika, jest nieprzestrzeganie porządku i dyscypliny pracy, używanie alkoholu oraz kradzież mienia zakładu pracy. Dodać należy, że zwolnienia natychmiastowe dokonywane są z dużą rozwagą. Występuje negatywne zjawisko porzucenia pracy; konieczne jest energiczne stosowanie przez instytucje obowiązujących przepisów wobec osób porzucających pracę.</u>
<u xml:id="u-1.9" who="#komentarz">Przepisy w sprawie wystawiania opinii o pracy zostały przyjęte na ogół pozytywnie w środowiskach pracowniczych. Kontrole Prokuratury ujawniły, że w niektórych zakładach pracy występują jeszcze istotne usterki polegające m.in, na braku pełnej informacji o sposobie rozwiązywania umowy, o trybie prostowania świadectw i opinii, niektóre zakłady pracy dopuszczają się nieuzasadnionej zwłoki w wydawaniu tych dokumentów.</u>
<u xml:id="u-1.10" who="#komentarz">Stosowanie przepisów Kodeksu pracy w sprawie wynagradzania za pracę nie jest jeszcze należycie wykorzystywane na rzecz podniesienia jakości produktów i usługi; np. zakłady pracy niezbyt konsekwentnie pociągają pracowników do odpowiedzialności materialnej za surowiec zniszczony przez wadliwą produkcję.</u>
<u xml:id="u-1.11" who="#komentarz">Kodeks wzmacnia funkcje ochronne prawa pracy w zakresie czasu pracy, ściśle określając maksymalny dzienny, tygodniowy oraz dopuszczalny w okresach rozliczeniowych wymiar pracy. Ustalił on także podstawę stopniowego skracania czasu pracy, co realizują uchwały Rady Ministrów o dodatkowych wolnych dniach od pracy. Wskutek tego, a także w związku z rozszerzeniem czterobrygadowego rozkłada czasu pracy, tydzień pracy w przemyśle uległ skróceniu w latach 1973-76 przeciętnie o 48 minut.</u>
<u xml:id="u-1.12" who="#komentarz">Jednocześnie Kodeks wymaga, aby zakłady zapewniały pełne wykorzystanie czasu pracy. Nie wszystkie zakłady realizują to zadanie prawidłowo. Nadal występuje zjawisko niepełnego wykorzystania czasu pracy, przy jednoczesnym stosowaniu pracy w godzinach nadliczbowych. Trzeba temu zdecydowanie przeciwdziałać, tak by praca w godzinach nadliczbowych nie rekompensowała braków w organizacji pracy. Nadal są znaczne straty czasu pracy w wyniku przestojów oraz absencji chorobowej. Zmniejsza się natomiast udział nieusprawiedliwionej absencji w bilansie czasu pracy.</u>
<u xml:id="u-1.13" who="#komentarz">Kodeks pracy wprowadził szereg nowych i korzystnych dla pracowników unormowań w zakresie corocznych płatnych urlopów wypoczynkowych w szczególności co do wymiaru urlopu, ograniczenia przypadków utraty prawa do urlopu oraz zasad obliczania wynagrodzeń za urlopy. Kodeks przyjął zasadę, że przerwy w zatrudnieniu, nawet dłuższe niż 3 miesiące, nie wpływają ujemnie na długość przysługującego urlopu. Przyznane zostały urlopy dodatkowe, także z tytułów nie związanych z pracą, np. inwalidom wojennym, kombatantom, więźniom obozów koncentracyjnych. W rezultacie zwiększa się przeciętny wymiar urlopu na 1 pracownika: w 1974 r. wynosił on 19,7 dni, a w 1976 r. 21 dni. Przepisy urlopowe zostały wdrożone do praktyki w sposób zadowalający, niewielka jest liczba sporów w tych sprawach. Na ogół nie budzi zastrzeżeń planowanie i realizacja planów urlopów. W niektórych zakładach utrzymuje się zbędna praktyka pisania podań o udzielenie urlopów. Urlopy bezpłatne, po raz pierwszy ujęte w Kodeksie jako instytucja prawna, stosowane są dość szeroko. Szacuje się, że korzysta z nich ok. 1,5 proc. zatrudnionych, głównie robotników. W ostatnich latach wzrasta liczba i wymiar urlopów bezpłatnych unormowanych przepisami szczególnymi, np. w razie skierowania do pracy zagranicą.</u>
<u xml:id="u-1.14" who="#komentarz">Jednym z poważniejszych problemów jaki powstał na tle stosowania przepisów Kodeksu o ochronie pracy kobiet, jest zapewnienie kobietom w ciąży odpowiedniej pracy zastępczej oraz prawidłowe wynagradzania w tym czasie. Na ogół sprawy te załatwiane są pomyślnie. W wielu zakładach tworzone są oddziały pracy chronionej, a tam gdzie nie ma tej możliwości - stosuje się różnego rodzaju prace zastępcze, skrócenie czasu pracy, dodatki wyrównawcze itp. Na podkreślenie zasługuje organizowanie przez wiele zakładów gabinetów lekarskich, pokoi higieny osobistej, urządzeń ułatwiających kobietom godzenie pracy z obowiązkami rodzinnymi (żłobki, przedszkola, bufety itp.).</u>
<u xml:id="u-1.15" who="#komentarz">W zakresie uprawnień pracowników młodocianych, Kodeks pracy utrzymuje dotychczasowe normy ochronne i nakłada na zakłady pracy obowiązek szczególnej opieki i pomocy przy adaptacji tych pracowników w środowiskach zawodowych. Przepisy te są na ogół przestrzegane. Badania ujawniają natomiast niekorzystne zjawisko dużej fluktuacji pracowników młodocianych, co wskazuje na potrzebę zwiększenia efektywności działań adaptacyjnych ze strony zakładów pracy.</u>
<u xml:id="u-1.16" who="#komentarz">Kodeks pracy stworzył instytucje prawne ułatwiające organizowanie pracy wg ustalonego porządku, z poszanowaniem dyscypliny pracy. Szczególną rolę w tym zakresie mają zakładowe regulaminy pracy. W zasadzie zakończono ich opracowanie i twierdzenie, jednakże w wielu zakładach regulaminy nie wpływają należycie na umacnianie porządku i dyscypliny pracy, co wynika głównie z niedoceniania ich znaczenia przez kierowników zakładów. Kontrole organów Prokuratury i MPPiSS wykazują, iż w wielu zakładach toleruje się różne przejawy naruszenia przez pracowników porządku i dyscypliny pracy, ma miejsce pobłażliwy stosunek wobec nieusprawiedliwionej absencji, przychodzenia do pracy w stanie nietrzeźwym, spóźnienia, opuszczenia pracy, lekceważenia przepisów BHP i przeciwpożarowych itp. Wynika to z faktu, że wiele zakładów nie wykorzystuje stojących do dyspozycji środków wychowawczych i organizacyjnych, możliwości kar porządkowych ustanawiających Kodeksem pracy. Nakłady zbyt rzadko sięgają do zachęt i wyróżnień o charakterze materialnym i moralnym, które skuteczniej wpływają na poprawę dyscypliny pracy. Pożyteczną formą działań w tej dziedzinie jest włączenie załóg w proces oceniania postaw pracowniczych przez podawanie do wiadomości faktu ukarania pracownika za naruszenie porządku i dyscypliny pracy.</u>
<u xml:id="u-1.17" who="#komentarz">Bardziej konsekwentnie stosowane są przepisy Kodeksu dotyczące odpowiedzialności materialnej pracowników za powierzone mienie, natomiast w niedostatecznym stopniu korzysta się z przepisów o odpowiedzialności za szkody wyrządzone zakładowi pracy.</u>
<u xml:id="u-1.18" who="#komentarz">Poziom orzecznictwa komisji rozjemczych i odwoławczych jest wysoki. W 1976 r. ponad 75 proc. orzeczeń strony uznały jako słuszne. Notuje się duży postęp w zakresie szybkości rozpatrywania spraw pracowniczych zarówno przez zakładowe i terenowe komisje rozjemcze, jak i terenowe komisje odwoławcze. Natomiast istnieją trudności w zakresie organizacyjnej obsługi komisji, zwłaszcza terenowych (brak lokali, wyposażenia w pomoce biurowe, obsługi kancelaryjnej). Kontrole organizacji pracy tych komisji i zapewnienie im należytych warunków działania powierzono.</u>
<u xml:id="u-1.19" who="#komentarz">Powierzono wojewodom i WRZZ, co powinno przyczynić się do poprawy istniejącego stanu rzeczy.</u>
<u xml:id="u-1.20" who="#komentarz">W materiałach resortu pracy podkreśla się, że przy stosowaniu Kodeksu pracy nie występuje nadmierna ilość kwestii wątpliwych, obserwuje się wzrost dyscypliny w stosowaniu przepisów prawa pracy, widoczny jest wzrost znajomości przepisów przez kierownictwa i załogi.</u>
<u xml:id="u-1.21" who="#komentarz">Z informacji Ministerstwa Sprawiedliwości wynika, że wraz z wejściem w życie Kodeksu, pracy utworzono 17 okręgowych sądów pracy i ubezpieczeń społecznych, w sądach tych pracuje aktualnie 190 sędziów oraz ponad 4.200 ławników. Dotychczasowa praktyka wskazuje na dużą aktywność i zaangażowanie ławników, ich doświadczenie w pracy zawodowej oraz społecznej i związkowej wywiera korzystny wpływ na orzecznictwo.</u>
<u xml:id="u-1.22" who="#komentarz">Wśród rozpatrywanych w 1976 r. przez sądy ubezpieczeń społecznych blisko 40 tys. spraw, zdecydowanie przeważały sprawy z zakresu pracowniczego ubezpieczenia społecznego, zwłaszcza o renty inwalidzkie. W wyniku realizacji przepisów Kodeksu pracy, sądy te w roku ub. uzyskały znaczne przyspieszenie załatwiania spraw.</u>
<u xml:id="u-1.23" who="#komentarz">Sprawy pracownicze wpływające do sądów pracy i ubezpieczeń społecznych, jako organów orzekających II instancji dotyczą: zwolnień z pracy 38 proc. ogółu spraw wynagradzania za pracę - 22,9 proc., świadczeń odszkodowawczych z tytułu wypadków przy pracy lub choroby zawodowej -18,9 proc. Ten ostatni problem łagodzą przepisy ustawy wypadkowej z 1975 r., która ustanawia wyższe świadczenia i na korzystniejszych warunkach dla pracownika i członków jego rodziny.</u>
<u xml:id="u-1.24" who="#komentarz">W 1976 r. sądy pracy załatwiły ogółem merytorycznie blisko 13 tys. spraw prawniczych, uznając w 33,3 proc. spraw roszczenia pracowników za uzasadnione.</u>
<u xml:id="u-1.25" who="#komentarz">Na podkreślenie zasługują zwłaszcza te kierunki sądowej wykładni Kodeksu pracy, które kształtowały powszechną ochronę trwałości stosunku pracy i wskazywały, że jest ona zależna od sumiennego i rzetelnego wykonywania obowiązków, w myśl zasady jedności praw i obowiązków pracowniczych. Realizując zasady praworządności i utrwalając poczucie sprawiedliwości społecznej, sądy akcentowały w swych orzeczeniach i motywacji zgodność postępowania z nakazami nowego prawa pracy i moralności socjalistycznej reprezentowanymi w takich postawach, jak pracowitość i obowiązkowość, prawość i rzetelność, uczciwość i lojalność, troska o dobro zakładu pracy.</u>
<u xml:id="u-1.26" who="#komentarz">Pewien odsetek spraw ujawnia, iż spór co do zasadności zwolnienia pracownika jest wynikiem nieprawidłowego działania zakładu pracy, polegającego na nieprzestrzeganiu przepisów, zwłaszcza trybu konsultacji decyzji o zwolnieniu z radą zakładową.</u>
<u xml:id="u-1.27" who="#komentarz">Spośród organów orzekających, największy wpływ spraw pracowniczych notują terenowe komisje odwoławcze: w 1976 r. załatwiły one ponad 54 tys. spraw, z których największa grupa dotyczyła zwolnień z pracy. Zgodnie z Kodeksem pracy, przewodniczącymi tych komisji oraz składów orzekających są sędziowie sądów powszechnych. Dwuletnie doświadczenie wykazuje celowość udziału sędziów w rozpatrywaniu spraw, gdyż są one na ogół trudne tak pod względem faktycznym, jak i prawnym.</u>
<u xml:id="u-1.28" who="#komentarz">Istotne znaczenie dla zapobiegania sporom pracowniczym mają zgromadzenia ogólne sędziów sądów pracy i ubezpieczeń społecznych z udziałem przedstawicieli wojewódzkich instancji partyjnych, terenowych organów administracji państwowej, wojewódzkich rad związków zawodowych, dużych zakładów pracy i in. Służą one ocenie stanu praworządności w stosunkach pracy na terenie objętym działaniem danego sądu oraz ocenie orzecznictwa sądowego i jego wpływu na kształtowanie tych stosunków. Zgromadzenia te spotykają się z pozytywną oceną uczestników. Resort zamierza umacniać tę formę działania sądów pracy.</u>
<u xml:id="u-1.29" who="#komentarz">Działalność zmierzająca do doskonalenia funkcji profilaktycznej i wzrostu kultury prawnej społeczeństwa przejawia się również w sposobie prowadzenia rozprawy, w niektórych wypadkach - poza siedzibą sądu - w zakładzie pracy. Innymi formami poza orzeczniczego działania sądów pracy są sygnalizacje rażącego naruszania prawa przez zakłady pracy i organy orzekające I instancji, inspirowanie szkolenia służb pracowniczych i członków komisji rozjemczych, terenowe konsultacje sędziów sądów pracy w wytypowanych zakładach pracy.</u>
<u xml:id="u-1.30" who="#komentarz">Szczególną uwagę resort przywiązuje do stałego doskonalenia zawodowego ławników i sędziów sądów pracy i ubezpieczeń społecznych, które odbywa się w różnych formach szkolenia organizowanego centralnie i w poszczególnych okręgach.</u>
<u xml:id="u-1.31" who="#komentarz">Koreferat przedstawiła poseł Ewa Kwiatkowska (PZPR): Podkomisja złożona z przedstawicieli trzech komisji sejmowych (Komisji Pracy i Spraw Socjalnych, Komisji Prac Ustawodawczych, Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości) opracowała swoje uwagi, na podstawie materiałów nadesłanych z kilkunastu wojewódzkich zespołów poselskich oraz informacji CRZZ, Sądu Najwyższego, Generalnej Prokuratury, Ministerstwa Pracy, Płac i Spraw Socjalnych i Ministerstwa Sprawiedliwości.</u>
<u xml:id="u-1.32" who="#komentarz">Wprowadzony w życie z dniem 1 stycznia 1975 r. Kodeks pracy stanowi wyraz nowego, prawnego ukształtowania socjalistycznych stosunków pracy. Zastąpił on szereg aktów prawnych wydanych na przestrzeni prawie 50 lat.</u>
<u xml:id="u-1.33" who="#komentarz">Nowe instytucje, jakie dał Kodeks prawa pracy, to w pierwszym rzędzie: zniesienie różnic w uprawnieniach pracowniczych fizycznych i umysłowych, wprowadzenie instytucji odwołania od dokonanego przez zakład pracy wypowiedzenia, nagród jubileuszowych, zwiększenia ochrony zdrowia pracownicy w okresie ciąży. Ważne znaczenie ma również zagwarantowanie związkom zawodowym właściwej pozycji i współudział w kształtowaniu stosunków pracy.</u>
<u xml:id="u-1.34" who="#komentarz">Wprowadzana przez Kodeks pracy powszechna ochrona pracownika przed wypowiedzeniem nieuzasadnionym zdała egzamin życiowy; następuje stały postęp w zakresie prawidłowości i zasadności dokonywania wypowiedzeń. Kontrole Ministerstwa Pracy oraz CRZZ w wybranych zakładach pracy wykazują, że czynności zmierzające do rozwiązania stosunku pracy są dokonywane z coraz większą starannością, stosuje się uprzednio konsultacje z radami zakładowymi.</u>
<u xml:id="u-1.35" who="#komentarz">Typowymi przyczynami wypowiedzenia przez zakład pracy są: redukcja etatów, brak wymaganych kwalifikacji, nieprzydatność do pracy spowodowana innymi przyczynami, naganny stosunek pracownika do jego podstawowych obowiązków. Najczęstszym powodem zwolnień natychmiastowych jest nie przestrzeganie porządku i dyscypliny pracy, używanie alkoholu oraz kradzież mienia zakładu pracy. Zwolnienia natychmiastowe dokonywane są z rozwagą, na ogół rady zakładowe podzielają w tych sprawach stanowisko kierownictw zakładów. Jednakże ostrożność w stosowaniu natychmiastowego zwolnienia doprowadziła kierownictwa niektórych zakładów do braku reakcji na poważne wykroczenia, co ujemnie wpływa na stosunki i atmosferę pracy w tych zakładach. W 1976 r. odwołało się od decyzji zwolnienia z pracy 30.385 pracowników (16,8 proc. ogółu zwolnionych); z tej liczby 18,4 proc. powróciło do pracy na mocy orzeczeń komisji odwoławczych. Ok. 30 proc. spraw załatwiono polubownie. Stwierdzono, że przy obecnym stanie dokumentacji zakłady pracy napotykają na trudności w ustaleniu długości okresu wypowiedzenia, dotyczy to zwłaszcza pracowników, którzy w ciągu ostatnich 10 lat kilkakrotnie zmieniali miejsca pracy.</u>
<u xml:id="u-1.36" who="#komentarz">Przepisy Kodeksu pracy dotyczące wystawiania świadectw i opinii przyjęte są pozytywnie w środowiskach pracowniczych.</u>
<u xml:id="u-1.37" who="#komentarz">Badania wykazały, że świadectwa otrzymują w zasadzie wszyscy pracownicy, natomiast opinii domagają się głównie pracownicy o długim stażu pracy oraz na stanowiskach związanych z odpowiedzialnością materialną. Nieprawidłowości w tej sprawie polegają na tym, że pracownicy nie zawsze są informowani o trybie prostowania świadectw i opinii, zaś niektóre zakłady dopuszczają się nieuzasadnionej zwłoki w wydawaniu tych dokumentów.</u>
<u xml:id="u-1.38" who="#komentarz">W zakresie wynagradzania za pracę, unormowania Kodeksu nie są jeszcze należycie wykorzystywane na rzecz podniesienia jakości produktów i usług. Zakłady pracy niezbyt konsekwentnie stosują art. 82 o potrąceniach za wadliwe wykonane z winy pracownika produkty lub usługi i często nie pociągają pracowników do odpowiedzialności materialnej za surowiec zniszczony przez wadliwą produkcję. Kodeks pracy zawiera także normy ochronne, gwarantujące pracownikom zachowanie minimum zarobków i przyznaję priorytet potrąceniom z wynagrodzenia na świadczenia alimentacyjne. Przepisy te zostały wdrożone w życie i nie wywołują poważniejszych trudności w stosowaniu.</u>
<u xml:id="u-1.39" who="#komentarz">Kodeks pracy wzmocnił funkcje ochronne prawa pracy w zakresie czasu pracy i dopuszczalnego jego wymiaru w okresach rozliczeniowych. Podzielając oceny resortu w sprawie realizacji przepisów o wykorzystaniu czasu pracy, poseł E. Kwiatkowska zwróciła uwagę na konieczność wzmocnienia przez zakłady pracy działać na rzecz eliminowania przestojów oraz lepszego wykorzystania czasu pracy przez pracowników. W celu zmniejszenia liczby godzin nieprzepracowanych z powodu chorób, działania te zmierzać muszą głównie do podniesienia zdrowotności pracowników przez ograniczenie czynników szkodliwych dla zdrowia, usprawnienie lecznictwa zakładowego oraz poprawę warunków pracy i socjalno-bytowych.</u>
<u xml:id="u-1.40" who="#komentarz">Kodeks pracy wprowadził szereg nowych i korzystnych dla pracowników unormować w zakresie corocznych płatnych urlopów wypoczynkowych, w szczególności w zakresie ustalenia wymiaru urlopu oraz zasad obliczania wynagrodzenia za czas urlopu. Przepisy urlopowe zostały wdrożone do praktyki w sposób zadowalający; spotkały się z pozytywną oceną pracowników. Liczba sporów w tych sprawach jest stosunkowo niewielka. Wynikają one z powodu luk w dokumentacji i trudności ustalenia wymiaru lub terminu uzyskania prawa do urlopu. Częściowo z nieporozumień co do zasad wliczania niektórych składników płacy do wynagrodzenia urlopowego.</u>
<u xml:id="u-1.41" who="#komentarz">Na ogół pomyślnie realizowane są przepisy w sprawie zapewnienia odpowiedniej pracy dla kobiet ciężarnych. Kodeks rozciągnął na cały okres ciąży zakaz zatrudnienia kobiety w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej oraz delegowania bez jej zgody poza stałe miejsce pracy, a także nałożył obowiązek - w razie zalecenia lekarskiego - zapewnienia lżejszej pracy bez obniżenia wynagrodzenia. Zwiększono wymiar płatnego urlopu macierzyńskiego, wzmocniono prawną ochronę stosunku pracy kobiet w okresie ciąży i urlopu macierzyńskiego oraz wprowadzono znaczne ułatwienia w dochodzeniu świadczeń alimentacyjnych. W wyniku dalszych udogodnień dla kobiet wprowadzono urlopy bezpłatne w celu opieki nad małymi dziećmi.</u>
<u xml:id="u-1.42" who="#komentarz">Poseł E. Kwiatkowska podzieliła krytyczna ocenę resortu niektórych aspektów porządku i dyscypliny pracy w wielu zakładach oraz uwagi o przyczynach braków i środkach zaradczych. Poseł podkreśliła, że umocnienie porządku i dyscypliny pracy zależy w głównej mierze od prawidłowego stosowania przez Zakłady pracy zarówno zachęt materialnych i wyróżnień moralnych, jak też środków dyscyplinujących. Bardzo ważne znaczenie ma utrwalanie świadomości pracowników, że naruszanie obowiązków, przejawy niesumienności w pracy i jej lekceważenia zawsze spotkają się ze społeczną dezaprobatą.</u>
<u xml:id="u-1.43" who="#komentarz">Stosowaniu prawa pracy towarzyszą nieuchronnie spory pracownicze. Wymaga to podjęcia wielu działań na rzecz właściwego funkcjonowania komisji rozjemczych i odwoławczych, zapewniania im odpowiednich warunków pracy oraz przeszkolenia ich członków. Działania te przyniosły pożądane rezultaty. Przybliżono organy wymiaru sprawiedliwości do pracownika, zapewniono szybkie i w prostym trybie rozpatrzenie jego roszczeń oraz sprawiedliwe rozstrzyganie spraw.</u>
<u xml:id="u-1.44" who="#komentarz">Poziom orzecznictwa komisji rozjemczych i odwoławczych jest dobry. Ponad 75 proc. wydanych w 1976 r. orzeczeń tych komisji nie było kwestionowanych. Okręgowe sądy pracy i ubezpieczeń społecznych w 45 proc. spraw podzieliły pogląd komisji i oddaliły odwołania, w 13 proc. uwzględniły je (blisko 43 proc. spraw załatwiono polubownie). W stosunku do 1975 r. widoczny jest znaczny postęp w pracy organów orzekających w I instancji, poza komisjami w małych zakładach pracy, spółdzielczych i PGR-ach.</u>
<u xml:id="u-1.45" who="#komentarz">Opinie kierownictw zakładów pracy, rad zakładowych, naczelników i prezydentów miast o pracy komisji są na ogół pozytywne. Podkreśla się rolę komisji rozjemczych w zapobieganiu konfliktom oraz obiektywizm w rozstrzyganiu sporów. Orzecznictwo komisji oddziałuje na świadomość prawną załóg, kształtowanie właściwych postaw, umacnianie praworządności w stosunkach pracy.</u>
<u xml:id="u-1.46" who="#komentarz">W komisjach rozjemczych działa ogromna rzesza aktywu społecznego (ok. 140 tys. osób), w terenowych komisjach odwoławczych działa społecznie ponad 1000 sędziów sądów powszechnych. Trzeba jednak zbadać, czy nie należałoby pewnej grupy sędziów oddelegować na stałe do pracy w komisjach odwoławczych o dużym wpływie spraw, gdyż łączenie pracy zawodowej w sądzie powszechnym z pracą społeczną w komisji jest w tych wypadkach nadmiernie absorbujące.</u>
<u xml:id="u-1.47" who="#komentarz">Liczbą spraw zakładowych komisjach rozjemczych w 1976 r. nie uległa większej zmianie w porównaniu do 1975 r., wzrosła natomiast liczba spraw zgłoszonych w terenowych komisjach rozjemczych o ponad 10 proc., a w terenowych komisjach odwoławczych o ponad 54 proc. w zestawieniu z ponad 12 mln liczbę zatrudnionych w uspołecznionych zakładach pracy, liczba sporów nie jest nadmierna.</u>
<u xml:id="u-1.48" who="#komentarz">W sferze działania Ministerstwa Sprawiedliwości zakłada się:</u>
<u xml:id="u-1.49" who="#komentarz">- podejmowanie dalszych systematycznych działań służących podnoszeniu sprawności postępowania i doskonalenia orzecznictwa sądowego,</u>
<u xml:id="u-1.50" who="#komentarz">- inspirowanie poza orzeczniczych działać sądów, zmierzających do zapobiegania sporom i przestrzegania prawa pracy w zakładach pracy,</u>
<u xml:id="u-1.51" who="#komentarz">- udzielanie przez sądy pomocy w podnoszeniu poziomu pracy organów orzekających w I instancji - przy współdziałaniu w tym zakresie z urzędami wojewódzkimi i wojewódzkimi radami związków zawodowych,</u>
<u xml:id="u-1.52" who="#komentarz">- organizowanie wspólnych terenowych konferencji szkoleniowych sędziów sądów pracy i ubezpieczeń społecznych i sędziów sądów powszechnych orzekających w komisjach odwoławczych do spraw pracy,</u>
<u xml:id="u-1.53" who="#komentarz">- popularyzacja orzeczeń sądów mających istotne znaczenie dla kształtowania prawidłowej wykładni nowego prawa pracy.</u>
<u xml:id="u-1.54" who="#komentarz">Podstawowe znaczenie w nowym systemie rozstrzygania sporów o roszczenia pracowników ze stosunku pracy oraz w kształtowaniu wykładni prawa pracy spełnia Sąd Najwyższy. Poza nielicznymi przypadkami, Sąd Najwyższy rozpoznaje spory jedynie w trybie przepisów o rewizjach nadzwyczajnych a ponadto udziela odpowiedzi na pytania prawne przedstawione przez sądy pracy i ubezpieczeń społecznych oraz inne uprawnione do tego organy. Szczególne znaczenie dla kształtowania orzecznictwa mają rewizje nadzwyczajne, których ilość systematycznie wzrasta, a zakres został rozszerzony przez możliwość ich wnoszenia od prawomocnych orzeczeń zakładowych i terenowych komisji rozjemczych oraz odwoławczych.</u>
<u xml:id="u-1.55" who="#komentarz">Działalność Sądu Najwyższego w przedmiocie wykładni nowego prawa pracy jest wysoce przydatna dla praktyki i znalazła swój wyraz m.in. w uchwale pełnego składu Izby Pracy i Ubezpieczeń społecznych Sądu Najwyższego z dnia 21.11.1975 r., wytycznych wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej z dn. 29.12.75 r. w sprawie materialnej odpowiedzialności pracowników.</u>
<u xml:id="u-1.56" who="#komentarz">Stosunkowo szybka publikacja orzecznictwa, połączona z pierwszymi opracowaniami typu monograficznego przez prezesa i sędziów Izby Pracy, w powiązaniu z szeroko rozwiniętą działalnością orzeczniczą, pozwoliła sądom pracy i komisjom na przyjęcie trafnych kierunków orzecznictwa. Należy postulować, by ta konstruktywna działalność Sądu Najwyższego była kontynuowana.</u>
<u xml:id="u-1.57" who="#komentarz">Dodatkowych wyjaśnień udzielił kierownik wydziału Prawnego CRZZ - Albin Mirończuk.</u>
<u xml:id="u-1.58" who="#komentarz">Związki Zawodowe przywiązują wielką wagę do prawidłowej realizacji zasad prawe pracy w praktyce. Wg oceny CRZZ, Kodeks pracy zabezpiecza w sposób prawidłowy zarówno interesy i obowiązki pracownicze jak i interesy gospodarki uspołecznionej. Przy założeniu, że zakład pracy dobrze pracuje - nie powinny występować żadne przeszkody w realizacji przepisów Kodeksu pracy.</u>
<u xml:id="u-1.59" who="#komentarz">Szczególną wagę przywiązuje CRZZ do ochrony trwałości stosunku pracy. Wydaje się, że wymaga poprawy działalność red zakładowych, które odgrywają zasadniczą rolę w sprawach z zakresu rozwiązania stosunku pracy. O częstotliwości naruszeń przepisów prawa pracy, dotyczących rozwiązania stosunku pracy świadczy fakt, że w 1946 r. około 45 proc. decyzji o wypowiedzeniu stosunku pracy było nieprawidłowych.</u>
<u xml:id="u-1.60" who="#komentarz">Najważniejsze problemy wiążą się w praktyce z wypowiedzeniem stosunku pracy pracownikom o długim stażu pracy, bądź będącymi jedynymi żywicielami rodzin, w tych wypadkach, kiedy wypowiedzenie stosunku pracy nie jest spowodowane winą pracownika, lecz względami prawidłowego kształtowania załogi zakładu pracy. W tych sytuacjach w większym stopniu powinno się uwzględniać interesy pracownika. Niekiedy w dużych zakładach pracy możliwości zatrudnienia pracownika na innym stanowisku, choć istnieją ku temu możliwości organizacyjne. Należy postulować, by Sąd Najwyższy wpłynął na ustalenie kierunków wykładni przepisów prawa pracy dotyczących wypowiedzenia stosunku pracy z innych przyczyn niż zawinione naruszenie obowiązków pracowniczych. Konieczne jest bowiem w takich wypadkach zachowanie równowagi pomiędzy sferą interesów ekonomicznych zakładu pracy, a interesów socjalnych pracowników.</u>
<u xml:id="u-1.61" who="#komentarz">Realizacją przepisów Kodeksu pracy o czasie pracy oraz o urlopach pracowniczych nie zawsze jest prawidłowa. W wielu zakładach pracy wzrasta stale liczba godzin nadliczbowych, nierzadkie są przypadki poważnych zaległości wykorzystania urlopów wypoczynkowych przez pracowników. Z badań prowadzonych przez CRZZ wynika, że przestrzeganie przepisów Kodeksu pracy w tym zakresie zależy od prawidłowej organizacji pracy wewnątrz zakładu. Pozwala ona na przezwyciężenie tzw. obiektywnych trudności z właściwym zagospodarowaniem czasu pracy.</u>
<u xml:id="u-1.62" who="#komentarz">Umacnianie dyscypliny pracy powinno dokonywać się przez prawidłową politykę kierownictwa zakładów w zakresie kar i wyróżnień. Obecnie zwraca uwagę częsta praktyka przesuwania uprawnień do karania pracowników ze szczebla dyrekcji zakładu na szczebel kierowników poszczególnych oddziałów i wydziałów. Praktyka taka nie może być aprobowana ze względu na to, że prowadzić może do naruszenia prawnie chronionych interesów pracownika. Należy też podkreślić, że o ile kary wymierzone pracownikom mają znaczenie przede wszystkim z punktu widzenia doraźnych interesów zakładu pracy, o tyle system nagród i wyróżnień prawidłowo stosowany prowadzić może do trwałego podniesienia poziomu dyscypliny i zaangażowania pracowników w procesie pracy.</u>
<u xml:id="u-1.63" who="#komentarz">Wydaje się, że należy większą uwagę przywiązywać do prawidłowego wykorzystywania kwalifikacji kobiet, które w okresie ciąży nie mogą wykonywać swych normalnych obowiązków pracowniczych. Obecnie zbyt często przesuwa się kobiety w ciąży do prac niezgodnych z ich przygotowaniem zawodowym, choć istnieją warunki do prawidłowego wykorzystania kwalifikacji kobiet bez potrzeby zmiany charakteru pracy, a jedynie poprzez odpowiednią modyfikację dotychczasowego zakresu obowiązków.</u>
<u xml:id="u-1.64" who="#komentarz">Spory ze stosunków pracy powinny być przede wszystkim rozstrzygane na terenie zakładu pracy. CRZZ przywiązuje wielką wagę do tego, by działalność rad zakładowych oraz komisji rozjemczych przyczyniła się do zapobiegania sporom pomiędzy pracownikiem i zakładem pracy, do likwidowania źródeł nieprawidłowości w realizacji przepisów prawa pracy. Sprzyjać temu będzie przede wszystkim dążenie do doskonalenia prac komisji rozjemczych na terenie zakładów pracy, m.in, poprzez system szkoleń podnoszących poziom znajomości prawa wśród członków komisji rozjemczych. Istotne jest również udzielanie komisjom rozjemczym wszechstronnej pomocy zarówno merytorycznej, jak i organizacyjnej przez kierownictwa zakładów pracy oraz przez okręgowe sądy pracy i ubezpieczeń społecznych. W małych zakładach pracy niezbędne jest wzmocnienie nadzoru nad funkcjonowaniem komisji rozjemczych przez jednostki nadrzędne. W ramach ogólnej oceny zakładu pracy powinno się szerzej uwzględniać stopień realizacji i przestrzegania przepisów prawa pracy przez jego kierownictwo.</u>
<u xml:id="u-1.65" who="#komentarz">(Dyskusja.)</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#PosełPawełDąbek">Materiały przedstawione przez resort pracy i resort sprawiedliwości, jak również koreferat posła E. Kwiatkowskiej pozwoliły wszechstronnie i wyczerpująco ocenić stopień realizacji przepisów Kodeksu pracy w okresie 2 lat, tj. od chwili jego wejście w życie.</u>
<u xml:id="u-2.1" who="#PosełPawełDąbek">Zgodzić się należy z ogólną oceną podkomisji, że jest to jeden z pierwszych aktów normatywnych o doniosłym znaczeniu społecznym, który tak szybko i statecznie został wprowadzony w życie. Wydaje się, że w istotnym stopniu przyczyniły się do tego metoda opracowania projektu Kodeksu pracy, którego uchwalenie poprzedziły szerokie konsultacje w różnych środowiskach społecznych oraz opinie specjalistów z zakresu prawa pracy. Długi okres vacatio legis wpłynął również pozytywnie na przygotowanie warunków do właściwej realizacji prawa pracy na terenie poszczególnych zakładów. Przeprowadzona ocena funkcjonowania przepisów prawa pracy w praktyce pozwala stwierdzić, że przepisy Kodeksu pracy spełniają istotną rolę w przeobrażaniu stosunków społecznych i ekonomicznych w naszym kraju, wpływają na umacnianie praworządności oraz przestrzeganie zasad współżycia społecznego.</u>
<u xml:id="u-2.2" who="#PosełPawełDąbek">W toku realizacji przepisów prawa pracy pojawiają się pewne trudności, ale mają one przede wszystkim swoje źródło w wadliwościach natury organizacyjnej, a nie rozwiązaniach prawnych.</u>
<u xml:id="u-2.3" who="#PosełPawełDąbek">Wydaje się, że obok stałego podnoszenia poziomu pracy i kwalifikacji członków komisji rozjemczych, powinno się w praktyce przywiązywać większą wagę do spraw nadzoru nad funkcjonowaniem tych komisji, zwłaszcza w mniejszych zakładach pracy. Zdarzają się np. wypadki, że komisja rozjemcza odmawia wydania orzeczenia - pracownik jest w takiej sytuacji praktycznie pozbawiony ochrony. Takie i podobne wypadki świadczące o nieprawidłowym funkcjonowaniu komisji rozjemczych mogą być wyeliminowane poprzez wzmocnienie nadzoru.</u>
<u xml:id="u-2.4" who="#PosełPawełDąbek">Daleko posunięte zróżnicowanie przepisów o wynagrodzeniach pracowniczych, niejednolicie stosowana w nich terminologia, oraz występujące niekiedy sprzeczności pomiędzy poszczególnymi aktami normatywnymi sprawiają, że sprawy o wynagrodzenie za pracę rodzą największe komplikacje natury prawnej i faktycznej.</u>
<u xml:id="u-2.5" who="#PosełPawełDąbek">Sędziowie zawodowi orzekający w komisjach rozjemczych są nadmiernie obciążeni i nie są w stanie podołać należycie wszystkim obowiązkom. Wydaje się słusznym postulat, by na stałe delegować sędziów zawodowych do pracy w komisjach rozjemczych, co wpłynęłoby pozytywnie na poprawę poziomu pracy tych komisji.</u>
<u xml:id="u-2.6" who="#PosełPawełDąbek">Obecnie istnieje wiele komisji rozjemczych w małych zakładach pracy. Komisje te dość często nie są w stanie wywiązywać się ze swych obowiązków orzeczniczych. Można więc zaproponować tworzenie jednej terenowej komisji rozjemczej dla kilku małych zakładów pracy, co pozwoliłoby polepszyć warunki funkcjonowania takich komisji.</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#PosełKazimieraPlezia">Z perspektywy ponad 2-letniego okresu realizacji przepisów Kodeksu pracy należy pozytywnie ocenić ten akt normatywny i jego znaczenie dla sfery stosunków społecznych związanych z procesem pracy.</u>
<u xml:id="u-3.1" who="#PosełKazimieraPlezia">Jak świadczą obserwacje praktyki potrzebna jest większa elastyczność w stosowaniu niektórych przepisów. Wydaje się np., że wymaga rozwiązania problem wynagrodzenia kobiet ciężarnych, które z powodów formalnych nie mogą być przesunięte do innej pracy, ani też nie może nastąpić zmiana zakresu obowiązków przez nich wykonywanych, co naraża je na znaczne obniżenie wynagrodzenia. Nie należy przecież do rzadkości, że kobieta w ciąży nie jest w stanie wykonać obowiązującej normy pracy na swym stanowisku, które formalnie nie zostało uznane za szkodliwe dla jej zdrowia.</u>
<u xml:id="u-3.2" who="#PosełKazimieraPlezia">Podjęcie stanowiska pracy chronionej powinno w naszych stosunkach społeczno-ekonomicznych ulec rozszerzeniu. Istnieje szereg zawodów, które nie wywołują chorób zawodowych, lecz nie mogą być przez pracowników wykonywane należycie aż do okresu emerytalnego. W pewnej grupie zawodów pracownicy są wcześniej przesuwani na gorzej płatne stanowiska pracy, ponieważ zakłady nie zawsze mogą i nie zawsze potrafią wykorzystać prawidłowo ich kwalifikacje. Wydaje się zatem, że powinno się rozważyć możliwość wprowadzenia zasad organizacyjnych zabezpieczających w należytym stopniu ochronę interesów pracowników, którzy muszą zmienić z przyczyn od siebie niezależnych dotychczas wykonywany zawód.</u>
<u xml:id="u-3.3" who="#PosełKazimieraPlezia">W wielu zakładach pracy nie są przestrzegane przepisy o urlopach pracowniczych i o czasie pracy (np. jest regułą nieprzestrzeganie zasady odpowiednio wczesnego ustalenia okresu urlopu). Podstawową przyczyną tej sytuacji jest zła organizacja wewnątrz zakładu pracy oraz istniejące nadal niedociągnięcia w zakresie kooperacji pomiędzy przedsiębiorstwami.</u>
<u xml:id="u-3.4" who="#PosełKazimieraPlezia">Wydaje się, że nie można ocenić negatywnie praktyki przekazywania uprawnień do karania pracowników bezpośrednim przełożonym (szefom brygad, oddziałów). Bezpośredni przełożony z reguły ma więcej danych do rzetelnej oceny pracy podwładnego i w konsekwencji jest bardziej prawdopodobne, że zastosuje on odpowiednie środki dyscyplinarne. Konieczne jest natomiast przestrzeganie trybu wymierzania kar dyscyplinarnych, wysłuchanie wyjaśnień pracownika przed wydaniem ostatecznej decyzji.</u>
<u xml:id="u-3.5" who="#PosełKazimieraPlezia">W środowiskach pracowniczych istnieje nadal duże zapotrzebowanie na opracowania monograficzne z zakresu prawa pracy, obejmujące wykładnię tych przepisów oraz prezentujące aktualną linię orzecznictwa sądów. Rozpowszechnienie wśród załóg pracowniczych znajomości przepisów prawa pracy wpływa pozytywnie na umocnienie się w zakładach praworządności oraz podnosi dyscyplinę pracowników.</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#PosełZygmuntSurowiec">W czasie dyskusji nad projektem Kodeksu pracy zwrócono uwagę na doniosłe znaczenie przepisów wykonawczych do Kodeksu dla prawidłowej realizacji zasad prawa pracy w praktyce. Kodeks zawierał delegację dla Rady Ministrów oraz resortu pracy i spraw socjalnych do wydania 42 aktów normatywnych o charakterze wykonawczym. Do chwili obecnej wydano jedynie 25 takich aktów normatywnych.</u>
<u xml:id="u-4.1" who="#PosełZygmuntSurowiec">Wydaje się zatem, że konieczne jest przyspieszenie opracowania pozostałych przepisów wykonawczych. Ocena funkcjonowania zasad prawa pracy nie może być bowiem izolowana od problemów regulowanych przez przepisy wykonawcze. Do chwili obecnej nie zostały np. wydane przepisy wykonawcze dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy, które mają przecież ogromną doniosłość społeczną.</u>
<u xml:id="u-4.2" who="#PosełZygmuntSurowiec">Istotne znaczenie dla poprawy jakości pracy ma konsekwentna realizacja w praktyce art. 82 Kodeksu pracy, który dopuszcza możliwość obniżenia wynagrodzenia, jeśli pracownik ze swej winy przyczynił się do produkcji wybrakowanej, o złej jakości, odbiegającej od ustalonych normatywów. Jak wskazują badania prowadzone przez prokuraturę Generalną na terenie kilku województw art. 82 jest martwą literą prawa. Wydaje się zatem, że należy położyć nacisk w praktyce na wykorzystanie możliwości stworzonych przez przyjęte w Kodeksie pracy rozwiązania prawne w celu podniesienia jakości pracy oraz zapewnienia wzrostu efektywności gospodarowania.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#PosełJerzyJóźwiak">Analiza orzecznictwa komisji rozjemczych i okręgowych sądów pracy i ubezpieczeń społecznych wskazuje na to, że najpoważniejsze trudności powstają na tle sporów z tytułu wynagrodzenia za pracę. Świadczy o tym duży wzrost wpływu spraw w tej dziedzinie do organów orzekających. Podstawową przyczyną tego stanu rzeczy są wadliwości natury legislacyjnej przepisów płacowych, niejednolicie stosowana terminologia, naruszanie hierarchii aktów normatywnych.</u>
<u xml:id="u-5.1" who="#PosełJerzyJóźwiak">Niepokojącym zjawiskiem jest rosnąca ilość wypadków porzucenia pracy. Na 11 mln zatrudnionych odnotowano w 1976 r. 450 tys. takich wypadków. Zapobieganie zjawisku porzucenia pracy wymaga wnikliwego rozważenia m.in. niezbędne jest ustalenie przyczyn.</u>
<u xml:id="u-5.2" who="#PosełJerzyJóźwiak">Obserwacje poczynione w okręgu Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach potwierdzają tezę, że art. 82 Kodeksu pracy dopuszczający możliwość obniżenia wynagrodzenia w wypadkach pracy złej jakości jest stosowany w minimalnym stopniu, bądź też nie jest w ogóle stosowany.</u>
<u xml:id="u-5.3" who="#PosełJerzyJóźwiak">Należy zwracać większą uwagę na podniesienie poziomu pracy służb pracowniczych w małych zakładach pracy. Na ogół bowiem do najczęstszych naruszeń przepisów prawa pracy dochodzi w takich właśnie zakładach.</u>
<u xml:id="u-5.4" who="#PosełJerzyJóźwiak">Zakłady pracy nie respektują czasami orzeczeń sądów i komisji rozjemczych nakazujących przywrócenie pracownika do pracy. W roku ub. odnotowano z tego powodu wiele skarg na terenie woj. katowickiego. Wydaje się. że należy wzmocnić kontrolę nad zakładami pracy m.in. poprzez wyciąganie konsekwencji wobec kierownictw zakładów, które nie respektują orzeczeń sądów i komisji rozjemczych.</u>
<u xml:id="u-5.5" who="#PosełJerzyJóźwiak">W wielu zakładach pracy nie przestrzega się trybu karania pracowników, np. nie należą do rzadkości wypadki, kiedy kierownictwo zakładu, uznając za słuszne odwołanie pracownika od decyzji o zastosowaniu kary, nie usuwa jednocześnie adnotacji o karze z akt personalnych pracownika.</u>
<u xml:id="u-5.6" who="#PosełJerzyJóźwiak">Oceniając ogólnie realizację przepisów Kodeksu pracy, stwierdzić trzeba, że przepisy te są stosowane prawidłowo, w sposób zabezpieczający zarówno interesy pracowników, jak i zakładów pracy. Należy się w pełni przychylić do wniosków sformułowanych przez podkomisję.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#PosełAdolfOjczyk">Do istotnych funkcji Kodeksu pracy należą funkcje wychowawcze. Pomijanie przez zakłady pracy zadań w tej dziedzinie prowadzi niekiedy do zniekształcenia przepisów prawa pracy.</u>
<u xml:id="u-6.1" who="#PosełAdolfOjczyk">W 1976 r. zwiększyła się ponownie liczba osób, które porzuciły pracę. Niepokojącym jest, że porzucenie pracy następuje również w tych zakładach, w których warunki pracy i płac uległy poprawie. Największa liczba pracowników porzucających pracę rekrutuje się spośród pracowników najmłodszych, rozpoczynających dopiero pracę zawodową. Dlatego też walka ze zjawiskiem porzucania pracy ma istotna znaczenie wychowawcze. Wydaje się, że jedną z przyczyn, z powodu których nie można skutecznie przeciwdziałać temu zjawisku, jest nieprzestrzeganie przepisów Kodeksu pracy przez zakłady zatrudniające nowych pracowników, np. często przy zatrudnieniu pracownika nie wymaga się od niego ani opinii, ani nawet świadectwa pracy.</u>
<u xml:id="u-6.2" who="#PosełAdolfOjczyk">W praktyce istnieje wiele przypadków nieprzestrzegania przez zakłady pracy zasad pierwszeństwa w zatrudnianiu pracowników, których stosunek pracy musiał ulec rozwiązaniu w wyniku przedłużającej się choroby. Wydaje się, iż należy zwracać większą uwagę, na ochronę interesów tych pracowników, zwłaszcza w mniejszych zakładach pracy, gdzie tego rodzaju wypadki są niekiedy wynikiem rażącej nieznajomości przepisów prawa.</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#PosełJaninaBanasik">Przed poważnymi problemami natury organizacyjnej stoją zakłady, w których większość pracowników stanowią załogi kobiece (np. Fabryka „Polleny” w Katowicach, gdzie 75 proc. pracowników to kobiety). Powstaje w związku z tym pytanie, czy konieczne jest obejmowanie kobiet, które pozostają na urlopach macierzyńskich limitem zatrudnienia i funduszem płac zakładu pracy. Sytuacja obecna prowadzi bowiem często do zniekształcenia oceny wydajności pracy istniejącej w zakładzie. W innych krajach socjalistycznych, np. na Węgrzech, kobiety przebywające na urlopach macierzyńskich, nie są obejmowane limitami zatrudnienia oraz funduszem płac. Wydaje się, że warto skorzystać z tych doświadczeń.</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#PosełCecyliaModeracka">W toku realizacji przepisów prawa pracy pomijane są niekiedy istotne funkcje wychowawcze, które spełniać powinny przepisy prawne. Szczególną rolę w tym zakresie mają do spełnienia zakłady zatrudniające młodych pracowników bądź też pracowników, którzy przechodzą do pracy z rolnictwa. Doświadczenia z praktyki dowodzą, że niekiedy organa orzekające, sądy lub komisje rozjemcze niesłusznie preferują interesy pracownika, który w sposób rażący narusza swoje obowiązki lub wręcz sabotuje pracę. Nieprawidłowe orzeczenia, przywracające do pracy pracowników nie wywiązujących się należycie ze swych obowiązków, wywierać mogą ujemny a nawet demoralizujący wpływ na innych pracowników, zwłaszcza rozpoczynających dopiero pracę. Należy poszukiwać odpowiednich form i metod realizacji funkcji wychowawczych prawa pracy. Wydaje się, że same szkolenia w zakresie obowiązujących przepisów niewiele w tym zakresie zmienią. Komisje rozjemcze powinny w większym stopniu niż dotychczas uwzględniać interesy zakładów pracy, mniej jednostronnie podchodzić do oceny podejmowanych przez kierowników zakładów decyzji - w zakresie rozwiązania stosunku pracy.</u>
<u xml:id="u-8.1" who="#PosełCecyliaModeracka">Istotne znaczenie dla podniesienia poziomu i jakości pracy ma sprawne funkcjonowanie instytucji współpracujących z zakładem pracy w sprawach socjalnych. Często nie przemyślane decyzje o budowach żłobków czy przedszkoli, ich wadliwa organizacja i zły personel wpływają na zwiększenie rozmiarów absencji pracownic, które zmuszone są do zwolnień z pracy w celu opieki nad dzieckiem.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#PosełAndrzejBondarewski">Wadliwe orzeczenia wydane na tle sporów z tytułu rozwiązania stosunku pracy, preferujące jednostronnie interesy pracownika, często mają swoje źródło w brakach dowodowych. Wydaje się jednak, że ogólny kierunek orzecznictwa sądów i komisji rozjemczych w tej dziedzinie uznać należy za słuszny. Nieprawidłowe postępowanie zakładu pracy w zakresie karania prowadzi często do sytuacji, kiedy organ orzekający - sąd lub komisja rozjemcza - nie może oddalić wniosku pracownika o przywróceniu do pracy, chociaż jest to pracownik źle wykonujący swoje obowiązki. Kierownictwa zakładów pracy nie przestrzegają często dyscypliny na co dzień, reagują za mało energicznie na naruszania obowiązków wymierzeniem kar przewidzianych przez przepisy; utrudnia to potem podjęcie przez organa orzekające prawidłowych decyzji.</u>
<u xml:id="u-9.1" who="#PosełAndrzejBondarewski">Niepokojącą jest praktyka nie respektowania przez zakłady pracy orzeczeń o przywróceniu pracownika do pracy. Zdarza się też, że pracownik przywrócony do pracy jest zatrudniany na innym niż poprzednio stanowisku, niezgodnym z jego kwalifikacjami. Takie postępowanie kierownictwa zakładu pracy, noszące charakter szykany wobec pracownika, czyni iluzorycznym orzeczenie o przywróceniu do pracy.</u>
<u xml:id="u-9.2" who="#PosełAndrzejBondarewski">Dodatkowych wyjaśnień udzielił minister pracy, płac i spraw socjalnych Tadeusz Rudolf:</u>
<u xml:id="u-9.3" who="#PosełAndrzejBondarewski">Mówca wyraził zadowolenie, że funkcjonowanie przepisów prawa pracy stało się przedmiotem bardzo wszechstronnej i pogłębionej oceny ze strony trzech komisji sejmowych. Resort przywiązuje wiele uwagi do właściwego wdrożenia w życie zasad prawa pracy, współdziała w tym zakresie z CRZZ oraz innymi resortami gospodarczymi. Dokonana przez posłów ocena praktycznej realizacji Kodeksu pracy pokazuje, że kodyfikacja prawa pracy, stanowiąc bardzo konkretny wyraz polityki partii i rządu w zakresie umacniania socjalistycznych stosunków pracy, wpłynęła pozytywnie na stopień praworządności w sferze stosunków pracy, na ich dalsze przekształcanie w kierunku zgodnym z potrzebami społecznymi i gospodarczymi naszego państwa.</u>
<u xml:id="u-9.4" who="#PosełAndrzejBondarewski">Podkreślić również należy, że nowy Kodeks pracy przyczynił się w istotnym stopniu do zwiększenia autorytetu zakładowych komisji rozjemczych, zabezpieczył silniej ochronę stosunku pracy, zaś poprzez stworzenie warunków dla lepszej organizacji pracy wpłynął na efektywniejsze wykorzystanie czasu pracy.</u>
<u xml:id="u-9.5" who="#PosełAndrzejBondarewski">Wnioski i uwagi płynące z dzisiejszego posiedzenia zmierzające do dalszego doskonalenia realizacji zasad Kodeksu pracy będą wnikliwie rozpatrzone przez resort. Zagadnieniom tym poświęcone zostanie najbliższe posiedzenie komisji konsultacyjnej do spraw wykładni przepisów prawa pracy skupiającej m.in. przedstawicieli resortu pracy, płac i spraw socjalnych, resortu sprawiedliwości, Sądu Najwyższego, Prokuratury Generalnej oraz rzeczoznawców.</u>
<u xml:id="u-9.6" who="#PosełAndrzejBondarewski">Przechodząc do omówienia szczegółowych problemów poruszonych w dyskusji, minister T. Rudolf stwierdził m.in., że likwidacja komisji rozjemczych w małych zakładach pracy nie wydaje się uzasadnione. Obecność komisji na terenie zakładu pracy stanowi czynnik podnoszący świadomość prawną załogi, wpływa pozytywnie na umocnienie praworządności w nakładzie. Ilość orzeczeń wydawanych przez komisję nie zawsze jest właściwym miernikiem oceny jej pracy. Często bowiem komisja rozwija działalność profilaktyczną, likwiduje źródła powstających sporów, zapobiegając tym samym ich powstawaniu. W 1976 r. wzmocniono nadzór nad zakładowymi komisjami rozjemczymi. Istotne funkcje w tym zakresie powierzono wojewodom i organom CRZZ.</u>
<u xml:id="u-9.7" who="#PosełAndrzejBondarewski">Obowiązujące przepisy prawne stwarzają bardzo szerokie ramy dla współpracy pomiędzy sądami pracy i ubezpieczeń społecznych a terenowymi i zakładowymi komisjami rozjemczymi. Wymienić tu można przykładowo takie formy współdziałania, jak stałe spotkania sędziów pracy z członkami komisji rozjemczych. Uczestnictwo sędziów w szkoleniu członków komisji czy funkcje nadzoru sądów nad orzecznictwem komisji rozjemczych w drodze kontroli instancyjnej. Prowadzone obecnie przez Instytut Pracy i Płac badania nad niezaskarżonymi orzeczeniami zakładowych komisji rozjemczych pozwolą postawić szersze wnioski co do poziomu prac komisji.</u>
<u xml:id="u-9.8" who="#PosełAndrzejBondarewski">Resort przywiązuje wiele wagi do uporządkowania przepisów płacowych. Dążyć się będzie do ujednolicenia terminologii stosowanej w przepisach oraz do usunięcia sprzeczności występujących pomiędzy poszczególnymi aktami normatywnymi.</u>
<u xml:id="u-9.9" who="#PosełAndrzejBondarewski">Podjęte przez resort działania mają również na celu zapobieganie zjawisku porzucenia pracy. Wydaje się, że istotne znaczenie w tej dziedzinie mieć będzie powołanie komisji przyjęć do pracy w zakładach, którym zapewni się możliwość kontroli nad decyzjami kierownictwa w zakresie zatrudnienia, Do chwili obecnej zostały wydane wszystkie niezbędne akty wykonawcze do Kodeksu pracy. Kodeks udzielił ponadto w kilkunastu wypadkach fakultatywnej delegacji do wydania aktów wykonawczych, jednakże korzystać się będzie z niej w miarę występujących potrzeb. Trzeba stwierdzić, że obecnie we wszystkich doniosłych dziedzinach prawa pracy zostały wydane odpowiednie przepisy szczegółowe.</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#WiceministerTadeuszSkóra">Resort Sprawiedliwości z uwagą śledził realizację zasad prawa pracy w okresie 2 lat od chwili uchwalenia Kodeksu pracy. Stałe doskonalenie prac komisji rozjemczych oraz sądów pracy i ubezpieczeń społecznych ma istotne znaczenie profilaktyczno-wychowawcze w zakresie stosunków pracy. W praktyce przywiązuje się dużą wagę do zachowania proporcji pomiędzy zakresem przyznanych pracownikowi uprawnień a stopniem realizacji przez niego obowiązków pracowniczych. Na zmniejszenie sporów powstających na tle stosunków pracy istotne znaczenie ma odpowiednia organizacja pracy i przestrzeganie przepisów przez zakłady pracy. Jest tu jeszcze wiele do zrobienia. Świadczyć o tym może np. wysoki procent oddaleń roszczeń odszkodowawczych w stosunku do pracowników spowodowany ustaleniem winy zakładu, Do orzecznictwa sądowego należą nie tylko funkcje związane z rozstrzyganiem sporów na tle nieprzestrzegania przepisów przez podmioty stosunków pracy, ale również zadania w zakresie prawidłowej wykładni tych przepisów.</u>
<u xml:id="u-10.1" who="#WiceministerTadeuszSkóra">Zastępca Prokuratora Generalnego PRL Kazimierza Kukawka oraz kierownik Wydziału Prawnego CRZZ Albin Mirończuk odpowiadając na pytanie posła Jerzego Jóźwiaka w sprawie art. 82 Kodeksu pracy, stwierdzili, że w praktyce zastosowanie tego przepisu jest znikome (Prokuratura Generalna nie stwierdziła żadnego przypadku sporu na tym tle, natomiast CRZZ spotkał się jedynie z czterema takimi wypadkami).</u>
<u xml:id="u-10.2" who="#WiceministerTadeuszSkóra">Dyskusję podsumowała poseł Irena Sroczyńska (PZPR): Analiza przekazanych do dyspozycji komisji dokumentów oraz dyskusja poselska pozwala stwierdzić, że przeszło 2-letni okres realizacji Kodeksu pracy wykazał, iż nowe prawo pracy spotkało się z powszechną aprobatą społeczeństwa oraz że przyjęte w nim rozwiązania odpowiadają potrzebom aktualnego etapu budownictwa socjalistycznego w naszym kraju. Kodeks pracy zwiększa uprawnienia pracownicze i jednocześnie tworzy niezbędne warunki dla poprawy funkcjonowania całej gospodarki.</u>
<u xml:id="u-10.3" who="#WiceministerTadeuszSkóra">Szereg przepisów Kodeksu pracy posiada doniosłe znaczenie społeczno-ustrojowe, np. w zakresie ochrony prawa do pracy i do bezpiecznych warunków jej wykonywania, współrządzenia zakładem przez załogi, uprawnień związków zawodowych do tworzenia norm prawa pracy i kontroli ich stosowania, udziału związków zawodowych w organizacji organów rozpatrujących spory o roszczenia pracownicze.</u>
<u xml:id="u-10.4" who="#WiceministerTadeuszSkóra">Kodeks pracy oraz związane z nim przepisy wykonawcze stanowią szczególnie wartościowy wkład do porządku prawnego obowiązującego w naszym kraju. Dla prawidłowej realizacji przepisów prawa pracy jest niezbędne stworzenie odpowiednich warunków organizacyjnych w zakładach pracy, szeroka popularyzacja znajomości Kodeksu w społeczeństwie, podniesienie świadomości i kultury prawnej wśród załóg pracowniczych. Wymienione tu elementy zostały uwzględnione w działaniach podjętych przez resort pracy i spraw socjalnych, resorty gospodarcze a także CRZZ i branżowe związki zawodowe.</u>
<u xml:id="u-10.5" who="#WiceministerTadeuszSkóra">Pozytywną rolę w kształtowaniu praktyki w zakresie Kodeksu pracy spełniają komisję rozjemcze oraz okręgowe sądy pracy i ubezpieczeń społecznych. Na podkreślenie zasługuje rola Sądu Najwyższego, który jest podstawowym organem w zakresie wykładni prawa pracy. Pozytywny wpływ na umocnienie praworządności w stosunkach pracy mają organizowane przez resort sprawiedliwości spotkania sędziów z aktywem społeczno-robotniczym w zakładach pracy.</u>
<u xml:id="u-10.6" who="#WiceministerTadeuszSkóra">Stworzona zostały odpowiednie warunki dla konsekwentnej realizacji Kodeksu pracy, zarówno w sferze praw, jak i obowiązków pracowniczych. Obok pozytywnych ocen zwrócić należy uwagę na konieczność rozwinięcia działań zmierzających do lepszej i pełniejszej realizacji Kodeksu pracy w niektórych dziedzinach. Nadal istnieje potrzeba szkolenia służb pracowniczych oraz popularyzacja przepisów prawa pracy. Doskonalenia wymaga wewnętrzna działalność zakładów pracy zmierzająca do zapobiegania sporom pracowniczym. Bardzo wiele w tym zakresie zależy od kierowników zakładów, rad zakładowych i kolektywu pracowniczego.</u>
<u xml:id="u-10.7" who="#WiceministerTadeuszSkóra">Nierzadkie są jeszcze przypadki nieprawidłowych decyzji w sprawach zwolnień z pracy, nie ulega zmniejszeniu liczba sporów na tle płac i świadczeń powypadkowych, nie nastąpiło ograniczenie pracy w godzinach nadliczbowych. Rozwiązanie tych problemów wymaga bardziej aktywnych działań ze strony resortów gospodarczych.</u>
<u xml:id="u-10.8" who="#WiceministerTadeuszSkóra">Mimo poprawy dyscypliny pracy, w poszczególnych zakładach pracy występują nadal jeszcze szkodliwe zjawiska, jak nieusprawiedliwiona absencja, pijaństwo w czasie pracy przy porzucanie pracy. Opieranie się przez niektóre zakłady pracy głównie na sankcjach i rygorach nie jest wystarczające i nie może zastąpić środków wychowawczych. Wciąż nie są wykorzystywane w wielu zakładach pracy różnorodne formy oddziaływania wychowawczego.</u>
<u xml:id="u-10.9" who="#WiceministerTadeuszSkóra">Doskonalone powinna być nadal działalność organów rozpatrujących spory pracownicze. Należy wyrazić uznanie za wkład pracy i zaangażowanie członkom Komisji rozjemczych i odwoławczych, którzy w niełatwych nieraz warunkach rozpatrują skomplikowane sprawy pracownicze. Działalność tych komisji stanowi ważną formę demokratyzacji wymiaru sprawiedliwości w sprawach pracowniczych.</u>
<u xml:id="u-10.10" who="#WiceministerTadeuszSkóra">Opierając się na dyskusji oraz zebranych materiałach, komisje opracują wspólny projekt opinii i wnioski realizacji zasad Kodeksu pracy.</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>