text_structure.xml
19.2 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#PosełRyszardKalisz">Otwieram posiedzenie Komisji Ustawodawczej, które zostało zwołane w celu wydania opinii w sprawie przed Trybunałem Konstytucyjnym, sygn. akt K 48/01. Referentem jest pan poseł Wojciech Szarama.</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#PosełWojciechSzarama">Rzecznik Praw Obywatelskich wnosi o stwierdzenie niezgodności art. 9 ust. 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego z art. 64 ust. 1 i 2 konstytucji, w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji. Rzecznik wnosi również o stwierdzenie niezgodności z art. 2 konstytucji przepisu art. 35 ust. 1 wymienionej ustawy w zakresie, w jakim włącza on uprawnienie do lokalu socjalnego osób, o których mowa w art. 14 ust. 4 ustawy, jeżeli zostały one objęte orzeczeniem sądowym nakazującym opróżnienie lokalu, wydanym w okresie od dnia 31 grudnia 2000 r. do dnia wejścia w życie ustawy, a orzeczenie to nie zostało wykonane do tego dnia. Przepis art. 9 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego stanowi o sposobie podnoszenia czynszów w domach będących własnością prywatną. Druga część wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczy następującej sytuacji. Ochroną zostały objęte osoby wymagające szczególnej troski, a więc kobiety w ciąży, matki z małymi dziećmi, inwalidzi itd. Jeśli te osoby zostały eksmitowane, to mają one prawo do lokalu socjalnego. Ustalono, że dotyczy to tych osób, wobec których został wydany wyrok do dnia 31 grudnia 2000 r., podczas gdy ustawa weszła w życie pod koniec 2001. Gdyby więc literalnie stosować przepisy ustawy, to osoby spełniające warunki - inwalidzi, kobiety w ciąży itd. - które zostały eksmitowane do 31 grudnia 2000 r. nie byłyby objęte dobrodziejstwem tej ustawy, czyli nie mogłyby skorzystać z lokalu socjalnego. Byłoby to niezgodne z intencją ustawodawcy. Uważam więc, że druga część wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich jest godna poparcia. Proponuję, abyśmy stwierdzili, że doszło do naruszenia konstytucji poprzez nierównoprawne traktowanie pewnej grupy osób. Bardziej skomplikowana jest pierwsza część wniosku, zwłaszcza że opinie w tej sprawie nie są jednoznaczne i np. legislatorzy sejmowi uważają, iż kwestionowany przez Rzecznika Praw Obywatelskich art. 9 ust. 3 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu cywilnego jest niezgodny z konstytucją. Rzecznik powołuje się na art. 64 ust. 1 i 2 konstytucji. Ustęp 1 stanowi, że każdy ma prawo do własności i innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia. Cytuję treść ust. 2: „Własność oraz inne prawa majątkowe oraz prawo dziedziczenia podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej”. Wprawdzie Rzecznik powołuje się na te dwa przepisy, ale w tym artykule jest jeszcze ust. 3, który stanowi, że własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza on istoty prawa własności. Zatem w konstytucji jest przewidziana możliwość ograniczenia prawa własności z zastrzeżeniem, że to ograniczenie nie może naruszać istoty prawa własności. Wniosek Rzecznika był omawiany na posiedzeniu podkomisji, w którym uczestniczyła pani posłanka Anna Filek, a która także gości na dzisiejszym posiedzeniu Komisji. Zwróciła ona uwagę na to, że biorąc w obronę prawa właścicieli mieszkań, narazimy na poważne trudności życiowe, a czasami na tragedie życiowe lokatorów korzystających z tych mieszkań.</u>
<u xml:id="u-2.1" who="#PosełWojciechSzarama">W związku z tym należałoby się także zastanowić nad tym, czy gdyby uznano, że właściciele mieszkań mogą w sposób dowolny ustalać wysokość czynszu, to byłoby to zgodne z konstytucją i czy tym razem lokatorzy mogliby wystąpić z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie niezgodności takich przepisów z konstytucją. Póki co mamy do czynienia z wnioskiem Rzecznika Praw Obywatelskich, który uważa, że art. 9 ust. 3 naruszył prawa właścicieli lokali. Moim zdaniem, ten przepis jest niezgodny z konstytucją, ale jestem otwarty na wszystkie argumenty. Dzisiaj otrzymałem oświadczenie Zarządu Głównego Polskiego Zrzeszenia Lokatorów, który przedstawił argumenty na rzecz zgodności przepisu art. 9 ust. 3 z konstytucją. Uzasadnienie jest obszerne, podobnie jak uzasadnienie wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich. Rozumiejąc istotę problemu, jego aspekt społeczny, jestem skłonny stwierdzić, że z prawnego punktu widzenia ten przepis nie jest zgodny z konstytucją.</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#PosełRyszardKalisz">Podsumowując, zdaniem pana posła niezgodne z konstytucją są przepisy, o których mowa w obu częściach wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich.</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#PosłankaAnnaFilek">Chcę prosić Komisję o uznanie, że art. 9 ust. 3 przedmiotowej ustawy jest zgodny z konstytucją z następujących powodów. Na początku ustosunkuję się do opinii, które odnoszą się do wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich. Prokurator wydał opinię, że ten przepis jest zgodny z konstytucją, natomiast odmienne zdanie wyrazili legislatorzy sejmowi. Przypomnę więc, że w ubiegłym roku, kiedy w Sejmie trwały prace nad projektem ustawy, Biuro Legislacyjne Kancelarii Sejmu nie miało wątpliwości, że projektowany przepis, ograniczający możliwość ustalania dowolnej wysokości czynszu przez prywatnego właściciela budynku mieszkalnego, jest zgodny z konstytucją. Uważam, iż badając konstytucyjność tego przepisu, należy odnieść się do art. 2 konstytucji, który stanowi, że Rzeczypospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Ta zasada powinna przyświecać całemu systemowi prawnemu w Polsce. Moim zdaniem, wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich nie ma nic wspólnego z poczuciem sprawiedliwości społecznej. Jest on krzywdzący dla lokatorów, którym w przeszłości przydzielono mieszkania, niejako narzucono gdzie mają mieszkać. Wielu z nich to repatrianci z ziem wschodnich Polski przedwojennej. Proszę także zauważyć, że w budynkach, które zostały zwrócone właścicielom, mieszkają przeważnie ludzie, których w minionych latach nie było stać nawet na mieszkania spółdzielcze. Artykuł 31 konstytucji stanowi, że ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw - m.in. z prawa własności - może być ustanowione tylko w zakresie ustawy i tylko wtedy, gdy ograniczenia są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa, porządku publicznego, ochrony środowiska, zdrowia, moralności i praw innych osób. Moim zdaniem, przepis art. 9 ust. 3 nie narusza podstawowych korzyści wynikających z prawa własności, ponieważ właściciele domów mieszkalnych mogą je sprzedać w całości lub sprzedać poszczególne mieszkania, oraz zachowane zostało prawo do dziedziczenia. Ograniczone zostało jedynie swobodne kształtowanie wysokości czynszu, czyli czerpanie korzyści z najmu. Właściciele domów mieszkalnych argumentują, że swobodne kształtowanie wysokości czynszów jest niezbędne ze względu na konieczne do poniesienia wydatki związane z eksploatacją budynków. Otóż w ubiegłej kadencji Sejmu dysponowaliśmy wynikami analizy wydatków eksploatacyjnych przypadających na 1 m2 budynków spółdzielczych i komunalnych. Z tych analiz wynikało, że te wydatki są pokrywane w ramach pobieranych czynszów. Jeśli chodzi o wydatki na remonty, to rzeczywiście część przejętych przez byłych właścicieli budynków jest w nie najlepszym stanie technicznym. W tych przypadkach czynsz może być za niski na to, aby zgromadzić pieniądze na remont, ale trzeba także pamiętać o tym, że właścicielom były oddawane budynki, w których został wykonany kapitalny remont na koszt państwa. Dobrym przykładem jest Kraków, gdzie wiele budynków po kapitalnym remoncie jest teraz w rękach prywatnych. Uważam, że prawo najmu wynika z normy ogólnej, na którą powołał się Rzecznik Praw Obywatelskich, tj. z art. 64 ust 1 i 2 konstytucji, ponieważ - moim zdaniem - prawo najmu jest rodzajem prawa majątkowego i także powinno podlegać ochronie prawnej. Zwracam uwagę na to, że mieszkanie gwarantuje poszanowanie praw osobistych, które można wywieść z konstytucji, takich jak prawo do życia prywatnego i rodzinnego (art. 47), prawo do ochrony zdrowia (art. 68), prawo do kształcenia (art. 70) i prawo do ochrony rodziny (art. 71). Uważam, że to uzasadnia tezę, iż prawo do mieszkania ma charakter fundamentalny. Skoro w różnych przypadkach powołujemy się na prawo obowiązujące w krajach członkowskich Unii Europejskiej, to chcę poinformować Komisję, że ochrona praw do mieszkania niemal we wszystkich tych krajach pociąga za sobą ograniczenie prawa do własności. Europejski Trybunał wielokrotnie podkreślał, że prawo państwa do kontrolowania korzystania z prawa własności jest duże i że margines oceny - tak to zostało sformułowane - podstawowych praw powinien uwzględniać w możliwie szerokim zakresie politykę społeczną o interes ogólnospołeczny. W konstytucji niemieckiej ochrona własności jest tak samo traktowana jak ochrona prawa najmu. Zatem prawo własności w krajach posiadających rozwiniętą gospodarkę rynkową nie jest nietykalne i święte, jak to zwykle się uważa. Biorąc to pod uwagę, proszę Komisję, aby przed Trybunałem Konstytucyjnym broniła konstytucyjności przepisu art. 9 ust. 3 ustawy o ochronie lokatorów. Jeśli jednak Trybunał podzieli pogląd Rzecznika Praw Obywatelskich, to należałoby wystąpić o odpowiednio długie vacatio legis, abyśmy mieli czas na znalezienie sposobu na ochronę lokatorów bez naruszenia praw właścicieli do swobodnego kształtowania wysokości czynszu. Trzeba w końcu rozwiązać ten problem, którym Trybunał Konstytucyjny zajmuje się kolejny raz, a który także wśród sędziów Trybunału budził wątpliwości, o czym świadczy fakt, że niektórzy sędziowie złożyli zdanie odmienne od orzeczenia.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#PosełRyszardKalisz">Sprawa nie jest jednoznaczna, gdyż dotykamy jednego z najtrudniejszych problemów w cywilistyce, a mianowicie prawa własności. Jeśli nie jest określona istota i zakres prawa własności, to tym samym powstaje spór, czy dany przepis ograniczył istotę i zakres prawa własności, czy nie ograniczył. Prace Komisji Prawa Cywilnego, które toczą się w Ministerstwie Sprawiedliwości, utknęły m.in. przy istocie prawa własności. Rozumiem, że członkowie Komisji podzielają pogląd posła referenta, że należy przychylić się do drugiej części wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich. Natomiast w odniesieniu do pierwszej części wniosku pozwolę sobie wyrazić swój pogląd i przedstawić propozycję. Naszym zadaniem jest przeanalizowanie, czy art. 9 ust. 3 ustawy o ochronie praw lokatorów jest zgodny z art. 64 ust 1 i 2, w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji i dokonanie oceny, czy zakwestionowany przez Rzecznika przepis narusza istotę prawa własności oraz czy ograniczenie prawa własności nastąpiło w trybie i ze względu na warunki przewidziane w konstytucji. Nie podlega wątpliwości, że ograniczenie prawa własności nastąpiło w drodze ustawy ze względu na istotne aspekty społeczne, o których mówiła pani posłanka Anna Filek, czyli po to, aby nie naruszać pewnego układu społecznego w Polsce, polegającego na tym, że w budynkach, będących własnością prywatną, mieszkają ludzie, których nie stać jest na płacenie czynszu kształtowanego na warunkach rynkowych. Czy jednak można uznać za właściwą sytuację, w której właściciele lokali mieszkalnych nie mogą podnosić czynszów, ale gdy nie wykonają remontów budynków, to są na nich nakładane sankcje administracyjne? My tego nie rozstrzygniemy. Mając świadomość, że problem jest niezwykle skomplikowany, proponuję, abyśmy przed Trybunałem Konstytucyjnym bronili przepisu art. 9 ust. 3, jako że jest on wyrazem poszukiwań Sejmu rozwiązania łączącego prawa właścicieli z prawami społecznymi. Jednocześnie ta obrona powinna być „miękka”, aby w razie niekorzystnego orzeczenia Trybunału, Sejm miał czas na dyskusję merytoryczną na ten temat. Uważam, że powinniśmy zaprosić kilku ekspertów i podjąć dyskusję o istocie prawa własności, bo ta kwestia nie jest rozstrzygnięta, skutkiem czego mamy duże wątpliwości w przypadku każdego przepisu, który dotyka prawa własności. Zwracam się do pana posła Wojciecha Szramy, czy zgodziłby się przyjąć moją propozycję i „miękko” bronił zgodności art. 9 ust. 3 z konstytucją.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#PosełBohdanKopczyński">Sprzeczność pomiędzy czynszem regulowanym a prawem właścicieli budynków mieszkalnych do swobodnego kształtowania wysokości czynszów była podnoszona już podczas X kadencji Sejmu i wówczas przedstawiane były te same argumentu bądź to na rzecz ochrony prawa własności, bądź na rzecz ochrony lokatorów. Wyobraźmy sobie, że każdy z nas jest właścicielem budynku i jest zobowiązany do utrzymywania go we właściwym stanie technicznym, ale wyobraźmy sobie, że jesteśmy najemcami lokali mieszkalnych w takim budynku.</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#PosełRyszardKalisz">I że dostaliśmy mieszkanie w ramach pomocy socjalnej państwa.</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#PosełBohdanKopczyński">W czym tkwi problem, który - moim zdaniem - uchodzi naszej uwadze? Musimy sięgnąć do ustaw o samorządzie terytorialnym. Gmina ma obowiązek przydzielić każdemu mieszkanie. Jeżeli opowiemy się za tym, że art. 9 ust. 3 jest zgodny z konstytucją, to być może przyłożymy rękę do tego, że w nieskończoność będzie utrzymywał się status quo wbrew konstytucji, ograniczający prawo własności właścicieli budynków mieszkalnych, a korzyści z tego będą miały nadal dwa podmioty: gmina i najemca. Gdybyśmy zrezygnowali z „miękkiej” postawy, to gminy musiałyby przydzielić mieszkania tym, których nie stać na płacenie czynszu w budynkach prywatnych.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#PosłankaAleksandraGramała">Takie założenie jest słuszne na gruncie rozważań teoretycznych, bowiem w praktyce gminy nie dysponują mieszkaniami i nie są w stanie nawet wywiązać się z obowiązku przydzielania tzw. lokali socjalnych. Także wówczas, gdy jest orzeczony przez sąd obowiązek przydzielenia danej osobie mieszkania socjalnego, to gmina nie wywiązuje się z tego obowiązku.</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#PosełRyszardKalisz">Jeśli pan poseł Wojciech Szarama zgodzi się zmodyfikować swoją propozycję w sprawie art. 9 ust. 3, to proszę, aby pan w uzasadnieniu podniósł - z ostrożności procesowej - iż gdyby Trybunał uchylił ten przepis, to dalsze prace wymagają studiów itd., po to, abyśmy zyskali rok na nowelizację ustawy.</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#PosełWojciechSzarama">Rozumiem, że pan przewodniczący podda pod głosowanie wniosek, aby uznać przepis art. 9 ust. 3 za zgodny z konstytucją i takie stanowisko zaprezentować przed Trybunałem Konstytucyjnym. Jeśli większość opowie się za tym wnioskiem, to będę go bronił przed Trybunałem Konstytucyjnym.</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#PosełRyszardKalisz">Problem polega na tym, żeby gminy otrzymały pieniądze na budownictwo socjalne. Dopóki nie uchwalimy stosownych przepisów prawa, to możliwości eksmitowania najemców lokali mieszkalnych powinny być ograniczone do minimum. Musimy znaleźć „złoty środek”. Moim zdaniem, przed Trybunałem nie możemy rozstrzygać tej kwestii w kategoryczny sposób, tym bardziej że musimy być konsekwentni wobec tego, co uchwalił Sejm w poprzedniej kadencji. Rozumiem, że pan poseł Szarama przyjął moją propozycję.</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#PosełWojciechSzarama">Ustalmy, że pan przewodniczący jest autorem wniosku.</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#PosełRyszardKalisz">Chcę prosić pana posła, aby pan wystąpił przed Trybunałem, jako reprezentant Sejmu, niezależnie od wyniku głosowania.</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#PosełWojciechSzarama">Na pewno zrobię to z całą rzetelnością i opierając się na swojej wiedzy i praktyce prawniczej.</u>
</div>
<div xml:id="div-16">
<u xml:id="u-16.0" who="#PosełRyszardKalisz">Proponuję, abyśmy głosowali oddzielnie nad pierwszą i drugą częścią wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich. Nikt nie zgłosił sprzeciwu. Przystępujemy do głosowania. Kto jest za przyjęciem wniosku pana posła Wojciecha Szaramy, aby przyjąć stanowisko, iż art. 9 ust. 3 ustawy o ochronie lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu cywilnego jest niezgodny z art. 64 ust. 1 i 2 konstytucji, w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji? Stwierdzam, że Komisja przy 2 głosach za, 7 przeciwnych i 3 wstrzymujących się odrzuciła wniosek o udzielenie poparcia dla pierwszej części wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich. Kto jest za przyjęciem wniosku o uznanie, że art. 35 ust. 1 tej samej ustawy jest niezgodny z art. 2 konstytucji? Stwierdzam, że Komisja jednogłośnie udzieliła poparcia dla drugiej części wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, to uznam, że Komisja postanowiła, że w tej sprawie Sejm będzie reprezentował przed Trybunałem Konstytucyjnym pan poseł Wojciech Szarama. Sprzeciwu nie słyszę. Stwierdzam, że Sejm będzie reprezentował pan poseł Wojciech Szarama.</u>
</div>
<div xml:id="div-17">
<u xml:id="u-17.0" who="#PosełWojciechSzarama">Pani posłanka Ewa Janik jest chora i wobec tego 10 września nie stawi się przed Trybunałem Konstytucyjnym. Wnoszę, aby upoważnić mnie do reprezentowania Sejmu w sprawie K 43/01.</u>
</div>
<div xml:id="div-18">
<u xml:id="u-18.0" who="#PosełRyszardKalisz">Przystępujemy do głosowania. Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, to uznam, że Komisja zmieniła swoją poprzednią decyzję i wyznaczyła pana posła Wojciech Szaramę do reprezentowania Sejmu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie K 43/01? Sprzeciwu nie słyszę. Stwierdzam, że Komisja powierzyła panu posłowi Wojciechowi Szaramie tę funkcję. Zamykam posiedzenie Komisji.</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>