PPC / ppc

text_structure.xml 545 KB
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173 1174 1175 1176 1177 1178 1179 1180 1181 1182 1183 1184 1185 1186 1187 1188 1189 1190 1191 1192 1193 1194 1195 1196 1197 1198 1199 1200 1201 1202 1203 1204 1205 1206 1207 1208 1209 1210 1211 1212 1213 1214 1215 1216 1217 1218 1219 1220 1221 1222 1223 1224 1225 1226 1227 1228 1229 1230 1231 1232 1233 1234 1235 1236 1237 1238 1239 1240 1241 1242 1243 1244 1245 1246 1247 1248 1249 1250 1251 1252 1253 1254 1255 1256 1257 1258 1259 1260 1261 1262 1263 1264 1265 1266 1267 1268 1269 1270 1271 1272 1273 1274 1275 1276 1277 1278 1279 1280 1281 1282 1283 1284 1285 1286 1287 1288 1289 1290 1291 1292 1293 1294 1295 1296 1297 1298 1299 1300 1301 1302 1303 1304 1305 1306 1307 1308 1309 1310 1311 1312 1313 1314 1315 1316 1317 1318 1319 1320 1321 1322 1323 1324 1325 1326 1327 1328 1329 1330 1331 1332 1333 1334 1335 1336 1337 1338 1339 1340 1341 1342 1343 1344 1345 1346 1347 1348 1349 1350 1351 1352 1353 1354 1355 1356 1357 1358 1359 1360 1361 1362 1363 1364 1365 1366 1367 1368 1369 1370 1371 1372 1373 1374 1375 1376 1377 1378 1379 1380 1381 1382 1383 1384 1385 1386 1387 1388 1389 1390 1391 1392 1393 1394 1395 1396 1397 1398 1399 1400 1401 1402 1403 1404 1405 1406 1407 1408 1409 1410 1411 1412 1413 1414 1415 1416 1417 1418 1419 1420 1421 1422 1423 1424 1425 1426 1427 1428 1429 1430 1431 1432 1433 1434 1435 1436 1437 1438 1439 1440 1441 1442 1443 1444 1445 1446 1447 1448 1449 1450 1451 1452 1453 1454 1455 1456 1457 1458 1459 1460 1461 1462 1463 1464 1465 1466 1467 1468 1469 1470 1471 1472 1473 1474 1475 1476 1477 1478 1479 1480 1481 1482 1483 1484 1485 1486 1487 1488 1489 1490 1491 1492 1493 1494 1495 1496 1497 1498 1499 1500 1501 1502 1503 1504 1505 1506 1507 1508 1509 1510 1511 1512 1513 1514 1515 1516 1517 1518 1519 1520 1521 1522 1523 1524 1525 1526 1527 1528 1529 1530 1531 1532 1533 1534 1535 1536 1537 1538 1539 1540 1541 1542 1543 1544 1545 1546 1547 1548 1549 1550 1551 1552 1553 1554 1555 1556 1557 1558 1559 1560 1561 1562 1563 1564 1565 1566 1567 1568 1569 1570 1571 1572 1573 1574 1575 1576 1577 1578 1579 1580 1581 1582 1583 1584 1585 1586 1587 1588 1589 1590 1591 1592 1593 1594 1595 1596 1597 1598 1599 1600 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1608 1609 1610 1611 1612 1613 1614 1615 1616 1617 1618 1619 1620 1621 1622 1623 1624 1625 1626 1627 1628 1629 1630 1631 1632 1633 1634 1635 1636 1637 1638 1639 1640 1641 1642 1643 1644 1645 1646 1647 1648 1649 1650 1651 1652 1653 1654 1655 1656 1657 1658 1659 1660 1661 1662 1663 1664 1665 1666 1667 1668 1669 1670 1671 1672 1673 1674 1675 1676 1677 1678 1679 1680 1681 1682 1683 1684 1685 1686 1687 1688 1689 1690 1691 1692 1693 1694 1695 1696 1697 1698 1699 1700 1701 1702 1703 1704 1705 1706 1707 1708 1709 1710 1711 1712 1713 1714 1715 1716 1717 1718 1719 1720 1721 1722 1723 1724 1725 1726 1727 1728 1729 1730 1731 1732 1733 1734 1735 1736 1737 1738 1739 1740 1741 1742 1743 1744 1745 1746 1747 1748 1749 1750 1751 1752 1753 1754 1755 1756 1757 1758 1759 1760 1761 1762 1763 1764 1765 1766 1767 1768 1769 1770 1771 1772 1773 1774 1775 1776 1777 1778 1779 1780 1781 1782 1783 1784 1785 1786 1787 1788 1789 1790 1791 1792 1793 1794 1795 1796 1797 1798 1799 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 1917 1918 1919 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056 2057 2058 2059 2060 2061 2062 2063 2064 2065 2066 2067 2068 2069 2070 2071 2072 2073 2074 2075 2076 2077 2078 2079 2080 2081 2082 2083 2084 2085 2086 2087 2088 2089 2090 2091 2092 2093 2094 2095 2096 2097 2098 
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min 03)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Józef Zych oraz wicemarszałkowie Aleksander Małachowski, Marek Borowski i Olga Krzyżanowska)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">Na sekretarzy dzisiejszych obrad powołuję panów posłów Henryka Dyrdę, Waldemara Dobrowolskiego, Leszka Chwata i Jerzego Jankowskiego.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#Marszałek">W pierwszej części obrad sekretarzami będą panowie posłowie Henryk Dyrda i Waldemar Dobrowolski.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Protokół i listę mówców prowadzić będą panowie posłowie Waldemar Dobrowolski i Jerzy Jankowski.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Proszę wyznaczonych posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Proszę posła sekretarza o odczytanie komunikatu o posiedzeniach komisji, które odbędą się w dniu dzisiejszym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#SekretarzPosełHenrykDyrda">Informuję, że w dniu dzisiejszym, za zgodą marszałka Sejmu, odbędą się posiedzenia następujących Komisji:</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#SekretarzPosełHenrykDyrda">— Samorządu Terytorialnego wspólnie z Komisją Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Komisją Ustawodawczą — o godz. 11,</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#SekretarzPosełHenrykDyrda">— do Spraw Służb Specjalnych — o godz. 11.30,</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#SekretarzPosełHenrykDyrda">— Regulaminowej i Spraw Poselskich — o godz. 12,</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#SekretarzPosełHenrykDyrda">— Przekształceń Własnościowych wspólnie z Komisją Kultury i Środków Przekazu oraz Komisją Ustawodawczą — o godz. 13.30,</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#SekretarzPosełHenrykDyrda">— Polityki Społecznej wspólnie z Komisją Zdrowia oraz Komisją Ustawodawczą — o godz. 14,</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#SekretarzPosełHenrykDyrda">— Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej wspólnie z Komisją Ustawodawczą — o godz. 14,</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#SekretarzPosełHenrykDyrda">— Zdrowia wspólnie z Komisją Transportu, Łączności, Handlu i Usług oraz Komisją Ustawodawczą — o godz. 14.45,</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#SekretarzPosełHenrykDyrda">— do Spraw Służb Specjalnych — o godz. 15,</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#SekretarzPosełHenrykDyrda">— Systemu Gospodarczego i Przemysłu wspólnie z Komisją Transportu, Łączności, Handlu i Usług oraz Komisją Ustawodawczą — o godz. 16,</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#SekretarzPosełHenrykDyrda">— Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących reformy systemu ubezpieczeń społecznych — o godz. 16,</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#SekretarzPosełHenrykDyrda">— Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego wspólnie z Komisją Ustawodawczą — o godz. 18,</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#SekretarzPosełHenrykDyrda">— Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej wspólnie z Komisją Ustawodawczą — o godz. 18.30,</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#SekretarzPosełHenrykDyrda">— Administracji i Spraw Wewnętrznych wspólnie z Komisją Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Komisją Ustawodawczą — o godz. 19.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#Marszałek">Panie i Panowie! Proszę o uwagę.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#Marszałek">Wysoka Izbo! 200 lat temu na ziemi włoskiej po raz pierwszy zabrzmiała pieśń „Jeszcze Polska nie umarła, kiedy my żyjemy”. Śpiewali ją żołnierze tułacze, legioniści generała Jana Henryka Dąbrowskiego. To dla nich, dla pokrzepienia ducha rodaków napisał Józef Wybicki tekst Pieśni Legionów, która przyjęła się pod nazwą Mazurek Dąbrowskiego. Oparta na motywach melodii ludowej, ta prosta, jakże pełna treści, żołnierska piosenka stała się powszechnie znana. Na przekór tym, którzy głosili „finis Poloniae”, Mazurek odpowiadał, że Polska żyje, że „co nam obca moc wydarła, szablą odbijemy”. Widomym tego potwierdzeniem były wracające do kraju okryte sławą legiony, była odradzająca się armia polska w okresie Księstwa Warszawskiego. Pieśń Legionów bardzo szybko weszła do kanonu śpiewów narodowych, podobnie jak wcześniej Bogurodzica, a później Boże coś Polskę, Rota i Pierwsza Brygada. Tę pieśń - wezwanie podejmowało jak sztandar każde kolejne pokolenie bojowników o niepodległość, o wolność waszą i naszą. Śpiewali ją żołnierze polscy walczący u boku Napoleona, powstańcy 1831 r. i 1863 r., legioniści Józefa Piłsudskiego, partyzanci i powstańcy w latach drugiej wojny światowej, żołnierze walczący pod Monte Cassino i pod Lenino. Z okrzykiem „Jeszcze Polska nie zginęła!” na ustach padali od kul zaborców i okupantów najlepsi synowie ojczyzny. W odrodzonej Rzeczypospolitej Mazurek Dąbrowskiego stał się w 1927 r. oficjalnym hymnem naszego państwa. Potwierdziliśmy ten szczytny status Pieśni Legionów w nowej konstytucji, zapisując w art. 28: Hymnem Rzeczypospolitej Polskiej jest Mazurek Dąbrowskiego. Ziściły się zatem słowa Józefa Wybickiego: Polska nie umarła, jest znów wolna i niepodległa.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#Marszałek">Mija 200 lat od narodzin Mazurka Dąbrowskiego, 70 lat od uznania go za polski hymn państwowy, w tym roku przypada także 250 rocznica urodzin Józefa Wybickiego. Mazurek Dąbrowskiego wytworzył wspaniałą tradycję patriotyczną, stał się spoiwem narodu i państwa polskiego. W sposób bezpośredni pozwala Polakom identyfikować się z tym wszystkim, co zawiera w sobie słowo „ojczyzna”. Wyrażamy wdzięczność pokoleniom Polaków, które ofiarą życia i pracą przeniosły Mazurka Dąbrowskiego do czasów Polski niepodległej.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#komentarz">(Zebrani wstają, śpiewają Mazurka Dąbrowskiego)</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#Marszałek">Wysoki Sejmie! Powracamy do rozpatrzenia wniosku grupy posłów o reasumpcję głosowania.</u>
          <u xml:id="u-4.7" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu dwukrotnie zapoznało się z okolicznościami sprawy, mając na uwadze zapis art. 114 ust. 1 regulaminu Sejmu, który stanowi: „W razie gdy wynik głosowania budzi uzasadnione wątpliwości, Sejm może dokonać reasumpcji głosowania”.</u>
          <u xml:id="u-4.8" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu po pełnej analizie doszło do przekonania, że wniosek ten nie odpowiada art. 114 ust. 1 i wobec tego odmówiło poddania pod głosowanie wniosku o reasumpcję.</u>
          <u xml:id="u-4.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-4.10" who="#Marszałek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 1 porządku dziennego: Pierwsze czytanie projektu uchwały w sprawie powołania Polsko-Litewskiego Zgromadzenia Poselskiego.</u>
          <u xml:id="u-4.11" who="#Marszałek">Sejm wysłuchał uzasadnienia projektu uchwały, przeprowadził dyskusję oraz przystąpił do drugiego czytania.</u>
          <u xml:id="u-4.12" who="#Marszałek">W drugim czytaniu żaden z posłów nie zabrał głosu.</u>
          <u xml:id="u-4.13" who="#Marszałek">Przechodzimy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-4.14" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu uchwały w sprawie powołania Polsko-Litewskiego Zgromadzenia Poselskiego, w brzmieniu proponowanym w druku nr 2401, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-4.15" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-4.16" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-4.17" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 400 posłów. Za przyjęciem projektu uchwały głosowało 397 posłów, głosów przeciw nie było, 3 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-4.18" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie powołania Polsko-Litewskiego Zgromadzenia Poselskiego.</u>
          <u xml:id="u-4.19" who="#Marszałek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Komisji Ustawodawczej o:</u>
          <u xml:id="u-4.20" who="#Marszałek">1) rządowym projekcie ustawy o zmianie ustaw Prawo o ustroju sądów powszechnych, Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz ustawy o prokuraturze,</u>
          <u xml:id="u-4.21" who="#Marszałek">2) poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych.</u>
          <u xml:id="u-4.22" who="#Marszałek">Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawionego przez pana posła Marka Mazurkiewicza i przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-4.23" who="#Marszałek">W dyskusji zgłoszono poprawki.</u>
          <u xml:id="u-4.24" who="#Marszałek">Sejm postanowił o nieodsyłaniu projektu ustawy ponownie do komisji.</u>
          <u xml:id="u-4.25" who="#Marszałek">Tekst poprawek został paniom i panom posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-4.26" who="#Marszałek">Przystępujemy zatem do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-4.27" who="#Marszałek">O zabranie głosu proszę sprawozdawcę komisji pana posła Marka Mazurkiewicza w celu przedstawienia zgłoszonych poprawek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na wczorajszym posiedzeniu została, jak poinformował o tym pan marszałek, przeprowadzona debata w drugim czytaniu i zgłoszono trzy poprawki.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Pierwsza poprawka dotyczy skreślenia w art. 1 w zmianie trzeciej jednego z punktów w art. 411. Sprawa była dyskutowana także wcześniej na posiedzeniach komisji i wiąże się z wyeliminowaniem podwójnego rozpatrywania tej sprawy w dwu instancjach sądowych. Wcześniej w komisjach także miała poparcie.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Dwie dalsze poprawki wiążą się z wnioskiem mniejszości będącym powtórzeniem przyjętego pierwotnie w sprawozdaniu podkomisji i zaaprobowanego przez podkomisję wniosku Krajowej Rady Sądownictwa i Ministerstwa Sprawiedliwości, wniosku popartego przez I prezesa Sądu Najwyższego, co do stworzenia jasnych, klarownych ram prawnych przechodzenia sędziów do innych funkcji w sprawach publicznych. Dzisiaj kwestia ta jest niesłychanie ważna w związku z naszym udziałem w obrocie międzynarodowym, m.in. w międzynarodowych trybunałach, różnych organizacjach międzynarodowych, a także w polskiej służbie publicznej na stanowiskach wymagających wysokich kwalifikacji sędziowskich, ale poza orzecznictwem. Te dwa wnioski mniejszości do ustawy o ustroju sądów i ustawy o prokuraturze zreferowałem.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Istotą zgłoszonych poprawek, będących modyfikacją wniosku mniejszości, jest skrócenie okresu karencji, to znaczy dopuszczalności powrotu na swoje stanowisko. Krajowa Rada Sądownictwa i wnioskodawca wniosku mniejszości proponują graniczną datę 8 lat. Jeżeli termin nie przekracza 8 lat, a sprawa była konsultowana z ekspertami, obejmuje to dwie kadencje na stanowiskach z wyboru w organach międzynarodowych czy w służbie publicznej. Zgłoszone poprawki zmierzają do skrócenia tego okresu maksymalnie do 5 lat, co było rozpatrywane i dyskutowane na posiedzeniach połączonych komisji i nie uzyskało wówczas - informuję o tym z obowiązku sprawozdawcy - poparcia, ponieważ mogłoby doprowadzać do konieczności rozwiązywania stosunku pracy przed pierwotnym okresem i zwyczajowym okresem powoływania do pełnienia funkcji publicznych.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#PosełMarekMazurkiewicz">I to jest, panie marszałku, w gruncie rzeczy wszystko, co miałbym do powiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Przepraszam za szerszą wypowiedź, ale sprawa nie była ponownie kierowana do...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#Marszałek">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#Marszałek">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#Marszałek">Komisje wnoszą o uchwalenie projektu ustawy zawartego w sprawozdaniu.</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#Marszałek">Nad wnioskami mniejszości oraz poprawkami będziemy głosować w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-6.4" who="#Marszałek">Poprawki nr 1 i nr 2 oraz wniosek mniejszości nr 1 dotyczą projektu ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych.</u>
          <u xml:id="u-6.5" who="#Marszałek">W poprawce nr 1 do art. 411 § 2 wnioskodawca proponuje, aby skreślić pkt 4 stanowiący, że kolegium sądu apelacyjnego opiniuje kandydatów na aplikantów sądowych.</u>
          <u xml:id="u-6.6" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 411 § 2, polegającej na skreśleniu pkt. 4, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-6.7" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-6.8" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-6.9" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 402 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 397 posłów, przeciw głosował 1 poseł, 4 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-6.10" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-6.11" who="#Marszałek">W poprawce nr 2 wnioskodawcy w dodawanym art. 791 proponują, aby sędzia mianowany lub powołany do pełnienia funkcji w organach państwowych, samorządu terytorialnego, w służbie dyplomatycznej, konsularnej lub w organach organizacji międzynarodowych był zobowiązany do zrzeczenia się swojego stanowiska oraz aby sędzia, który zrzekł się stanowiska z tych powodów, mógł powrócić do zawodu, jeżeli przerwa nie przekracza 5 lat, a Krajowa Rada Sądownictwa - po uzyskaniu pozytywnej opinii zgromadzenia ogólnego właściwego sądu - przedstawi prezydentowi wniosek o powołanie sędziego na poprzednie stanowisko.</u>
          <u xml:id="u-6.12" who="#Marszałek">Zbliżona propozycja zawarta jest we wniosku mniejszości nr 1, z tym że wnioskodawca dopuszcza ośmioletnią przerwę w wykonywaniu zawodu sędziego i nie przewiduje konieczności uzyskania opinii zgromadzenia ogólnego właściwego sądu.</u>
          <u xml:id="u-6.13" who="#Marszałek">Przedstawione propozycje poddam kolejno pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-6.14" who="#Marszałek">Przyjęcie pierwszej z nich spowoduje bezprzedmiotowość drugiej.</u>
          <u xml:id="u-6.15" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-6.16" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki polegającej na dodaniu artykułu 791, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-6.17" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-6.18" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-6.19" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 408 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 209 posłów, przeciw - 168, 31 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-6.20" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-6.21" who="#Marszałek">W poprawce nr 3 wnioskodawca w dodawanym art. 65a proponuje, aby:</u>
          <u xml:id="u-6.22" who="#Marszałek">— prokurator mianowany lub powołany do pełnienia funkcji w organach państwowych, samorządu terytorialnego, w służbie dyplomatycznej, konsularnej lub w organach organizacji międzynarodowych zobowiązany był do zrzeczenia się swojego stanowiska,</u>
          <u xml:id="u-6.23" who="#Marszałek">— prokurator, który zrzekł się stanowiska z tych powodów, mógł powrócić do zawodu, jeżeli przerwa nie przekracza 5 lat, a prokurator generalny wyrazi na to zgodę i powoła go na poprzednio zajmowane stanowisko.</u>
          <u xml:id="u-6.24" who="#Marszałek">Zbliżona propozycja zawarta jest we wniosku mniejszości nr 2, z tym że wnioskodawca dopuszcza ośmioletnią przerwę w wykonywaniu zawodu prokuratora.</u>
          <u xml:id="u-6.25" who="#Marszałek">Przedstawione propozycje poddam kolejno pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-6.26" who="#Marszałek">Przyjęcie pierwszej z nich spowoduje bezprzedmiotowość drugiej.</u>
          <u xml:id="u-6.27" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki polegającej na dodaniu art. 65a, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-6.28" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-6.29" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-6.30" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 408 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 238 posłów, przeciw - 161, 9 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-6.31" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-6.32" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad całością projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-6.33" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustaw Prawo o ustroju sądów powszechnych, Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz ustawy o prokuraturze, w brzmieniu proponowanym przez Komisję Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Komisję Ustawodawczą, wraz z przyjętymi poprawkami, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-6.34" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-6.35" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-6.36" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 407 posłów. Za przyjęciem ustawy głosowało 403 posłów, przeciw głosował 1 poseł, 3 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-6.37" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustaw Prawo o ustroju sądów powszechnych, Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz ustawy o prokuraturze.</u>
          <u xml:id="u-6.38" who="#Marszałek">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-6.39" who="#Marszałek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Transportu, Łączności, Handlu i Usług oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o warunkach wykonywania międzynarodowego transportu drogowego.</u>
          <u xml:id="u-6.40" who="#Marszałek">Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawionego przez pana posła Tadeusza Moszyńskiego i przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-6.41" who="#Marszałek">W dyskusji zgłoszono jedną poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-6.42" who="#Marszałek">Sejm postanowił o nieodsyłaniu projektu ustawy ponownie do komisji.</u>
          <u xml:id="u-6.43" who="#Marszałek">Tekst poprawki został paniom i panom posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-6.44" who="#Marszałek">Przystępujemy zatem do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-6.45" who="#Marszałek">O zabranie głosu proszę sprawozdawcę komisji pana posła Tadeusza Moszyńskiego w celu przedstawienia zgłoszonej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PosełTadeuszMoszyński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Poprawka wynikła z błędu w trakcie przepisywania, zamiast słowa „lub” powinien się znaleźć spójnik „i”. Bardzo proszę o przyjęcie tej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#Marszałek">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#Marszałek">Komisje wnoszą o uchwalenie projektu ustawy zawartego w sprawozdaniu.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#Marszałek">W zgłoszonej poprawce do art. 7 ust. 1 pkt 5 wnioskodawca proponuje, aby międzynarodowy przewóz drogowy wykonywał kierowca, który łącznie spełnia warunki określone w pkt. 1 i posiada świadectwo kwalifikacji określone w Prawie o ruchu drogowym, a nie, jak proponują komisje, spełnia jeden z tych wymogów.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 7 ust. 1 pkt 5, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-8.5" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-8.6" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-8.7" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 407 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 401 posłów, przeciw - 1, 5 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-8.8" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-8.9" who="#Marszałek">Obecnie przystąpimy do głosowania nad całością projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-8.10" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o warunkach wykonywania międzynarodowego transportu drogowego, w brzmieniu proponowanym przez Komisję Transportu, Łączności, Handlu i Usług oraz Komisję Ustawodawczą, wraz z przyjętą poprawką, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-8.11" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-8.12" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-8.13" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 408 posłów. Za przyjęciem ustawy głosowało 406 posłów, przeciwnych głosów nie było, 2 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-8.14" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o warunkach wykonywania międzynarodowego transportu drogowego.</u>
          <u xml:id="u-8.15" who="#Marszałek">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej, Komisji Polityki Społecznej, Komisji Samorządu Terytorialnego oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim oraz rządowym projektach ustaw o zmianie ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych (druki nr 1633, 1837, 2348 i 2348-A) - trzecie czytanie.</u>
          <u xml:id="u-8.16" who="#Marszałek">Proszę o zabranie głosu pana posła Tadeusza Bilińskiego w celu przedstawienia dodatkowego sprawozdania komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PosełTadeuszBiliński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Sejm na 108 posiedzeniu w dniu 4 czerwca 1997 r. rozpatrzył sprawozdanie Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej, Komisji Samorządu Terytorialnego, Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych. W czasie drugiego czytania ustawy zgłoszono poprawki. Sejm ponownie skierował projekt do komisji w celu rozpatrzenia tych poprawek. Stanowisko komisji odnośnie do tych poprawek zostało zawarte w druku nr 2348-A. Ewentualne wątpliwości co do treści poprawek, jak również co do stanowiska komisji wyjaśnię w trakcie głosowania. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#Marszałek">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#Marszałek">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#Marszałek">Komisje wnoszą o uchwalenie projektu ustawy zawartego w sprawozdaniu.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#Marszałek">Komisje przedstawiają również wnioski mniejszości oraz poprawki, nad którymi głosować będziemy zgodnie ze wzrastającą numeracją artykułów.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#Marszałek">W poprawce nr 1 do art. 2 ust. 2 wnioskodawca proponuje, aby przepisy ustawy stosować do lokali mieszkalnych będących w dyspozycji Wojskowej Agencji Mieszkaniowej, a nie, jak proponowały komisje, do lokali mieszkalnych będących w dyspozycji jednostek organizacyjnych podległych lub nadzorowanych przez ministra obrony narodowej.</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#Marszałek">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-10.6" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 2 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-10.7" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-10.8" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-10.9" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 404 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 401 posłów, przeciw głosował 1 poseł, 2 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-10.10" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-10.11" who="#Marszałek">W poprawce nr 2 wnioskodawca przez skreślenie zmiany 5 proponuje, aby utrzymać w obowiązującym brzmieniu przepis art. 6, stanowiący, że przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy do używania jedynie lokal, a nie, jak proponują komisje, lokal wraz z pomieszczeniami przynależnymi.</u>
          <u xml:id="u-10.12" who="#Marszałek">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-10.13" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki polegającej na skreśleniu zmiany 5, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-10.14" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-10.15" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-10.16" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 403 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 82 posłów, przeciw - 307, 14 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-10.17" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-10.18" who="#Marszałek">W poprawce nr 3 do art. 18 ust. 2 wnioskodawca proponuje, aby sprawca samowolnego zajęcia lokalu mógł zostać usunięty z tego lokalu bez wyroku sądowego przed upływem 6 miesięcy, a nie, jak proponują komisje, przed upływem 3 miesięcy od dnia samowolnego zajęcia lokalu.</u>
          <u xml:id="u-10.19" who="#Marszałek">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-10.20" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 18 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-10.21" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-10.22" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-10.23" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 405 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 77 posłów, przeciw - 322, 6 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-10.24" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-10.25" who="#Marszałek">We wniosku mniejszości nr 1 do art. 26a wnioskodawcy proponują, aby skreślić ust. 2, stanowiący, że rada gminy może podnosić stawki czynszu regulowanego nie częściej niż raz w roku kalendarzowym. Przyjęcie tego wniosku mniejszości spowoduje bezprzedmiotowość poprawki nr 4 lit. a.</u>
          <u xml:id="u-10.26" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 26a, polegającego na skreśleniu ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-10.27" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-10.28" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-10.29" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 404 posłów. Za przyjęciem wniosku głosowało 313 posłów, przeciw - 73, 18 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-10.30" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości przyjął.</u>
          <u xml:id="u-10.31" who="#Marszałek">W poprawce nr 4 lit. b do art. 26a wnioskodawca w dodawanych ust. 2a i 2b proponuje, aby projekty uchwał w sprawie wysokości czynszu regulowanego były przedstawiane do zaopiniowania zrzeszeniom właścicieli i zarządców domów oraz organizacjom reprezentującym lokatorów, a w razie rozbieżności stanowisk podmioty te miały prawo do przedstawienia swojej opinii na posiedzeniu zarządu gminy.</u>
          <u xml:id="u-10.32" who="#Marszałek">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-10.33" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 26a, polegającej na dodaniu ust. 2a i 2b, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-10.34" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-10.35" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-10.36" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 406 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 42 posłów, przeciw - 355, 9 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-10.37" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-10.38" who="#Marszałek">W poprawce nr 5 do art. 36, polegającej na zmianie brzmienia ust. 2 i dodaniu ust. 3, wnioskodawca proponuje, aby po sądowym nakazaniu opróżnienia lokalu gmina była zobowiązana zapewnić lokal socjalny najemcy, który jest emerytem, rencistą, kobietą w ciąży, osobą niepełnosprawną bądź pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z niepełnoletnimi dziećmi, a dochód miesięczny w gospodarstwie domowym tej osoby nie przekracza określonej kwoty liczonej w stosunku do najniższej emerytury.</u>
          <u xml:id="u-10.39" who="#Marszałek">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-10.40" who="#Marszałek">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PosełBeataŚwierczyńska">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chciałabym prosić posła sprawozdawcę o dokładną odpowiedź na pytanie: Jeżeli sąd nie przydzieli lokalu socjalnego na przykład samotnej matce wychowującej troje dzieci, w której gospodarstwie domowym dochód na członka rodziny nie przekracza 300 złotych, to czy w świetle obowiązującego prawa, jakie pozostanie po odrzuceniu tej poprawki, będzie można wyprowadzić tę osobę wraz z jej dziećmi na ulicę bez troszczenia się o dalszy jej los?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#Marszałek">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#PosełTadeuszBiliński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Dotychczasowe rozwiązanie ustawowe zakłada, że o każdym przypadku eksmisji decyduje sąd i sąd rozstrzyga, czy warunki upoważniają do przydzielenia mieszkania socjalnego, czy nie. Propozycja zawarta w poprawce nr 5 zmierza do tego, by niezależnie od sytuacji, oczywiście z uwzględnieniem warunków materialnych, zobowiązać ustawowo gminy do przyznawania mieszkań socjalnych - zarówno rencistom, emerytom, osobom niepełnosprawnym, osobom z małymi dziećmi, jak i kobietom w ciąży. Byłby to obowiązek dodatkowy, o tyle trudniejszy jeszcze, że zapis ustawowy propozycji zawartej w poprawce nr 5 brzmi, że w pierwszej kolejności muszą być przydzielane te mieszkania socjalne.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#PosełTadeuszBiliński">Chciałem podkreślić na końcu, że nieuwzględnienie tej poprawki wcale nie stanowi, że te osoby znajdujące się w trudnej sytuacji poprzez orzeczenie sądowe nie otrzymają mieszkania socjalnego. A zatem mogą je otrzymać. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#Marszałek">Pan poseł Bugaj.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#PosełRyszardBugaj">Panie Marszałku! Pan poseł sprawozdawca w sposób oczywisty chce się uchylić od udzielenia odpowiedzi. Pytanie brzmiało: Czy może być taka sytuacja, że ta rodzina znajdzie się na ulicy? Ponawiam pytanie: Czy może? Nie: czy musi, tylko: czy może? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PosełTadeuszBiliński">Tak jest, jeśli sąd orzeknie eksmisję bez wyznaczenia lokalu socjalnego, to może się znaleźć bez lokalu socjalnego, ale sąd rozstrzyga wszystkie uwarunkowania związane z wysokością zarobków, statusu rodziny i inne, może mniej istotne warunki. A zatem orzeczenie sądu uwzględnia wszystkie podstawowe warunki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#Marszałek">Proszę - czy jeszcze w tej sprawie, pani poseł?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#PosełBeataŚwierczyńska">Panie Marszałku! Panie Pośle Sprawozdawco! Podkreśla pan, że to sąd decyduje i sąd może w takim wypadku przyznać rodzinie pomoc. Chciałabym więc, żeby pan poseł, jeżeli potrafi, odpowiedział mi na pytanie: Na ile orzeczeń o eksmisji został przyznany lokal socjalny? Bo z mojej informacji wynika, że to wielka rzadkość, żeby sądy taki lokal socjalny przyznały.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#PosełTadeuszBiliński">Co prawda nie dysponuję aktualnymi danymi, ale w świetle statystyki krajowej ponad 50% orzeczeń jest ze wskazaniem mieszkania socjalnego. A jeżeli chodzi o eksmisję, dodatkowo 30% to są lokale zamienne, które są przekazywane tym osobom, które nawet w orzeczeniu sądowym nie miały mieszkania socjalnego. A zatem bardzo niewiele jest tzw. eksmisji bez wskazania mieszkania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#Marszałek">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 36, polegającej na zmianie brzmienia ust. 2 i dodaniu ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 401 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 226 posłów, przeciw - 130, 45 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-21.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-21.8" who="#Marszałek">W poprawce nr 6 do art. 42 ust. 2 wnioskodawca proponuje, aby dodatek mieszkaniowy przysługiwał również właścicielowi domu jednorodzinnego o powierzchni 70 m2 i większej do wymiaru określonego w ust. 5, jeżeli liczba osób zamieszkałych w budynku przekracza 6.</u>
          <u xml:id="u-21.9" who="#Marszałek">Komisje natomiast proponują przez skreślenie ust. 2 w całości, aby do właścicieli domów jednorodzinnych stosować takie same zasady jak dla pozostałych użytkowników lokali mieszkalnych.</u>
          <u xml:id="u-21.10" who="#Marszałek">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-21.11" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 42 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-21.12" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-21.13" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-21.14" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 399 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 42 posłów, przeciw - 338, 19 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-21.15" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-21.16" who="#Marszałek">W poprawce nr 7 do art. 44, polegającej na skreśleniu dodawanych ust. 3a i 3b, wnioskodawca proponuje, aby zarządca domu - lub inna osoba uprawniona do pobierania czynszu - nie był obowiązany do niezwłocznego powiadamiania organu przyznającego dodatek o co najmniej 2-miesięcznych zaległościach w regulowaniu świadczeń przez osobę otrzymującą dodatek.</u>
          <u xml:id="u-21.17" who="#Marszałek">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-21.18" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 44, polegającej na skreśleniu dodawanych ust. 3a i 3b, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-21.19" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-21.20" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-21.21" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 404 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 86 posłów, przeciw - 304, 14 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-21.22" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-21.23" who="#Marszałek">We wniosku mniejszości nr 2 do art. 45 ust. 5 wnioskodawcy proponują, aby dofinansowanie z budżetu państwa obejmowało całość kwot dodatków mieszkaniowych wypłacanych przez gminę osobom mieszkającym w lokalach nie stanowiących własności gminy.</u>
          <u xml:id="u-21.24" who="#Marszałek">Przyjęcie tego wniosku mniejszości spowoduje odpowiednie zmiany w art. 45a i 45c oraz skreślenie art. 45b.</u>
          <u xml:id="u-21.25" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 45 ust. 5 wraz z konsekwencjami, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-21.26" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-21.27" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-21.28" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 404 posłów. Za przyjęciem wniosku głosowało 86 posłów, przeciw - 309, 9 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-21.29" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-21.30" who="#Marszałek">W poprawce nr 8 do art. 56 ust. 10 wnioskodawca proponuje, aby w określonych sytuacjach gmina była obowiązana dostarczyć lokal zamienny również właścicielowi lokalu, a nie, jak proponowały komisje, tylko właścicielowi budynku zajmującemu w nim lokal mieszkalny.</u>
          <u xml:id="u-21.31" who="#Marszałek">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-21.32" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 56 ust. 10, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-21.33" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-21.34" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-21.35" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 400 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 395 posłów, przeciw - 2, 3 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-21.36" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-21.37" who="#Marszałek">We wniosku mniejszości nr 3 do art. 57a wnioskodawcy w dodawanym ustępie proponują, aby w wypadku przekazania przez gminę budynku na własność towarzystwu budownictwa społecznego gmina pokrywała różnicę między wpływami z czynszów obliczonych według stawek obowiązujących w zasobach towarzystwa a czynszem regulowanym płaconym przez najemcę.</u>
          <u xml:id="u-21.38" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 57a, polegającego na dodaniu ustępu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-21.39" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-21.40" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-21.41" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 405 posłów. Za przyjęciem wniosku mniejszości głosowało 229 posłów, przeciw - 155, 21 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-21.42" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości przyjął.</u>
          <u xml:id="u-21.43" who="#Marszałek">W poprawce nr 9 wnioskodawca proponuje, aby dodać art. 57b stanowiący, że w wypadku dokonania przez najemcę, za zgodą wynajmującego, ulepszeń mających wpływ na wysokość czynszu regulowanego podwyżka czynszu uwzględniająca ulepszenia może nastąpić po zwróceniu kosztu tego ulepszenia przez wynajmującego.</u>
          <u xml:id="u-21.44" who="#Marszałek">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-21.45" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki polegającej na dodaniu art. 57b, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-21.46" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-21.47" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-21.48" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 400 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 348 posłów, przeciw - 36, 16 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-21.49" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-21.50" who="#Marszałek">W poprawce nr 10 wnioskodawca proponuje, aby skreślić dodawany § 3 w art. 210 ustawy Prawo spółdzielcze, stanowiący, że w określonych sytuacjach w wyroku nakazującym opuszczenie lokalu zajmowanego na warunkach spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu sąd może orzec o uprawnieniach do lokalu socjalnego oraz że w takim wypadku do zapewnienia tego lokalu obowiązany jest właściwy organ gminy.</u>
          <u xml:id="u-21.51" who="#Marszałek">Przyjęcie tej poprawki spowoduje zmianę tytułu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-21.52" who="#Marszałek">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-21.53" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki polegającej na skreśleniu dodawanego § 3 w art. 210 ustawy Prawo spółdzielcze, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-21.54" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-21.55" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-21.56" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 404 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 75 posłów, przeciw - 319, 10 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-21.57" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-21.58" who="#Marszałek">W poprawce nr 11 do art. 3 ust. 1 ustawy o zasadach przekazywania zakładowych budynków mieszkalnych przez przedsiębiorstwa państwowe wnioskodawca proponuje, aby oświadczenie o zamiarze przekazania gminie nieruchomości mogło zostać złożone w terminie 4 lat, a nie, jak stanowi obowiązujący przepis, w terminie 3 lat od dnia wejścia w życie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-21.59" who="#Marszałek">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-21.60" who="#Marszałek">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#PosełBeataŚwierczyńska">Panie Marszałku! Panie Pośle Sprawozdawco! Mam takie pytanie. W tej chwili trwa proces przekazywania zakładowych budynków mieszkalnych różnym podmiotom, w tym - na mocy ustawy, którą chcemy przepisem zawartym w poprawce zmienić - również gminom. Chciałabym w związku z tym zapytać: Jaka jest najkorzystniejsza forma przekazania tych mieszkań lokatorom - najemcom tych mieszkań?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#PosełTadeuszBiliński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Ustawa o zmianie zasad przekazywania zakładowych budynków mieszkalnych samorządom terytorialnym doprowadziła do uwzględnienia roszczenia wszystkich zakładów pracy do przekazania w drodze ustawowej zasobów mieszkaniowych, które nie stanowią jakiegokolwiek majątku produkcyjnego. Było to zasadne uwolnienie wszystkich przedsiębiorstw państwowych od zupełnie niepotrzebnego majątku.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#PosełTadeuszBiliński">Sejm wyznaczył termin realizacji tego roszczenia na trzy lata. Co prawda w ostatnim czasie zdarzają się jeszcze wypadki, które nie do końca zostały rozwiązane, komisje jednak opowiedziały się za utrzymaniem terminu trzyletniego, uważając, że ciągłe przedłużanie terminu jest niezwykle uciążliwe dla samorządów terytorialnych. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#Marszałek">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#komentarz">(Poseł Beata Świerczyńska: A dla lokatorów?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#PosełTadeuszBiliński">Jeżeli zakład pracy jest bardzo dobry i pokrywa wszystkie koszty eksploatacji - a takie są już lub były - to dla lokatorów jest oczywiście lepiej, jeżeli mieszkanie jest w zasobach zakładowych. Natomiast jeśli zakłady o to nie dbają, to lepsze warunki są w zasobach komunalnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 3 ust. 1 ustawy o zasadach przekazywania zakładowych budynków mieszkalnych przez przedsiębiorstwa państwowe, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 400 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 50 posłów, przeciw - 331, 19 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-26.5" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-26.6" who="#Marszałek">W poprawce nr 12, polegającej na dodaniu art. 5a do projektu ustawy nowelizującej, wnioskodawca proponuje, aby również osoby, które utraciły tytuł prawny do zajmowanego lokalu przed dniem wejścia ustawy w życie i którym przysługuje prawo do lokalu zamiennego lub socjalnego, uiszczały odszkodowanie w wysokości odpowiadającej czynszowi, który płaciłyby, gdyby stosunek najmu nie wygasł, oraz aby osobom, które do dnia wejścia ustawy w życie opłacały odszkodowanie w wysokości 200% czynszu najmu, przysługiwało roszczenie o zwrot nadpłaconej kwoty wraz z ustawowymi odsetkami.</u>
          <u xml:id="u-26.7" who="#Marszałek">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-26.8" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki polegającej na dodaniu art. 5a...</u>
          <u xml:id="u-26.9" who="#komentarz">(Poseł Beata Świerczyńska: Panie marszałku, czy można zadać pytanie?)</u>
          <u xml:id="u-26.10" who="#Marszałek">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#PosełBeataŚwierczyńska">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przepraszam, że jeszcze raz zabieram głos, ale są to sprawy bardzo ważne dla ludzi, dlatego pozwalam sobie być tak uparta i chciałabym zadać panu posłowi sprawozdawcy pytanie.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#PosełBeataŚwierczyńska">Otóż ustawa o najmie, uchwalona 12 listopada 1994 r., wprowadziła przepis, który rodzinom zmarłych najemców mieszkań zakładowych bardzo skomplikował życie; otarto się o procesy o eksmisję, a także o przymus płacenia 200% czynszu.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#PosełBeataŚwierczyńska">Mam pytanie. Jeżeli ta poprawka nie uzyska państwa akceptacji, to czy te osoby - chodzi tu przede wszystkim o wdowy po pracownikach, rodziny pracowników PKP - będą miały to roszczenie, będą mogły ubiegać się o zwrot nadpłaconych kwot i czy w ogóle będą miały podstawę prawną do tego, ażeby ten okres, w którym w sposób krzywdzący musiały płacić 200% czynszu, można było uznać za niebyły?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#Marszałek">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#PosełTadeuszBiliński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Art. 34 ust. 2 brzmi, że osoby, które zajmują obecnie lokal mieszkalny bez tytułu prawnego do najmu, ale jednocześnie mają uprawnienia do lokalu zamiennego, nie opłacają odszkodowania w wysokości 200% do czasu uzyskania mieszkania czy wskazania mieszkania zamiennego. A zatem jest to czysta regulacja. Propozycja tej poprawki z jednej strony zmierza do tego, aby właściwie powody utraty prawa do tytułu najmu nie miały zasadniczego znaczenia i w związku z tym, odwołując się do art. 34 ust. 2, w jakiś sposób są sprzeczne.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#PosełTadeuszBiliński">Z drugiej strony, jeżeli chodzi o kwestię sugestii, że osoby, które w przeszłości płaciły 200%, teraz miałyby możliwość rekompensaty, to trzeba by doprowadzić do postępowania, w którym można by było ustalić, na jakiej podstawie te osoby utraciły tytuł najmu. W związku z tym komisje uznały, że tego typu działanie ustawy doprowadziłoby do daleko idącej komplikacji i nie przychyliły się do tej propozycji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#Marszałek">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#PosełAlicjaMurynowicz">Panie Marszałku! Panie Pośle! Czy w momencie, kiedy przyjmiemy tę poprawkę, osoby, które zgodnie z obecnie obowiązującym prawem zostały eksmitowane z lokali, będą miały prawo roszczenia i powrotu do tych lokali?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#Marszałek">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#PosełTadeuszBiliński">Według mojej oceny nie będą miały, bo istniały dostateczne podstawy do eksmitowania na podstawie obowiązującej ustawy. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#Marszałek">Bardzo przepraszam, ale mam prośbę, żeby sens zadawanych pytań dotyczył wyjaśnienia określonych kwestii wszystkim posłom. Jeżeli ktoś ma osobiste wątpliwości, to raczej powinien był je zgłosić wcześniej.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#Marszałek">Proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#PosełBeataŚwierczyńska">Akurat w tej kwestii nie mam osobistych wątpliwości, panie marszałku, bo jestem autorem poprawki. Natomiast obawiam się, że przez niezrozumienie kwestii może nastąpić odrzucenie poprawki, a to by było naprawdę z wielką niekorzyścią dla rodzin tych najemców. Dlatego mam prośbę do pana sprawozdawcy, ażeby zechciał przeczytać art. 34 ust. 2, dlatego że poprawka, o której mówię, oprócz sprawy rekompensat zawiera również przepis, który stanowi, że jeżeli ktoś utracił tytuł prawny do lokalu przed dniem wejścia w życie ustawy matki, będzie go dotyczył również art. 34 ust. 1, a tam jest mowa o fakultatywności zwolnienia z kary - tylko wtedy, kiedy ma się prawo do lokalu zamiennego bądź socjalnego. Bardzo proszę, żeby pan zechciał odczytać art. 34 ust. 2, aby tutaj była pełna jasność. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#Marszałek">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#PosełTadeuszBiliński">Art. 34 ust. 2: „Przepisów ust. 1 — na który się powoływała pani poseł Beata Świerczyńska — nie stosuje się do osoby zajmującej lokal bez tytułu prawnego, której przysługuje prawo do lokalu zamiennego lub socjalnego”. A zatem te osoby nie płacą odszkodowania. „Do czasu dostarczenia lokalu zamiennego lub socjalnego osoba ta uiszcza odszkodowanie za korzystanie z lokalu w wysokości odpowiadającej czynszowi, jaki powinna płacić, gdyby stosunek najmu nie wygasł”. Czyli te osoby, które mają uprawnienia do lokalu zamiennego, nie płacą podwyższonego odszkodowania.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#komentarz">(Poseł Wiesława Ziółkowska: A te, które nie mają, płacą.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki polegającej na dodaniu art. 5a do projektu ustawy nowelizującej, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-38.3" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-38.4" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-38.5" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 403 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 53 posłów, przeciw - 323, 27 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-38.6" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-38.7" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad całością projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-38.8" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych oraz o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze, w brzmieniu proponowanym przez Komisję Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej, Komisję Polityki Społecznej, Komisję Samorządu Terytorialnego oraz Komisję Ustawodawczą, wraz z przyjętymi poprawkami, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-38.9" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-38.10" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-38.11" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 401 posłów. Za przyjęciem projektu ustawy głosowało 392 posłów, przeciw - 5, 4 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-38.12" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych oraz o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze.</u>
          <u xml:id="u-38.13" who="#Marszałek">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 6 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej, Komisji Samorządu Terytorialnego oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustaw: Prawo budowlane, o zagospodarowaniu przestrzennym oraz innych ustaw (druki nr 2095, 2336 i 2336-A) - trzecie czytanie.</u>
          <u xml:id="u-38.14" who="#Marszałek">Mamy dwóch sprawozdawców.</u>
          <u xml:id="u-38.15" who="#Marszałek">O zabranie głosu proszę sprawozdawcę komisji pana posła Tadeusza Bilińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#PosełTadeuszBiliński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Sejm na 108 posiedzeniu w dniu 4 czerwca 1997 r. w drugim czytaniu rozpatrzył sprawozdanie Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej, Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustaw: Prawo budowlane, o zagospodarowaniu przestrzennym oraz innych ustaw. Do projektu ustawy zgłoszono poprawki, dlatego też Sejm skierował go ponownie do komisji celem przedłożenia dodatkowego sprawozdania. W dniu 5 czerwca 1997 r. wyżej wymienione komisje rozpatrzyły poprawki i przedłożyły swoje stanowisko w dodatkowym sprawozdaniu (druk nr 2336-A). Posłowie sprawozdawcy zgłaszają oczywiście gotowość wyjaśnienia pewnych wątpliwości. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#Marszałek">Mamy również drugiego sprawozdawcę, pana posła Kazimierza Szczygielskiego.</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#Marszałek">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#PosełKazimierzSzczygielski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie będę powtarzał wystąpienia pana posła Bilińskiego. Jestem gotów do odpowiedzi w zakresie wszystkich uwag dotyczących ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#Marszałek">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#Marszałek">Komisje wnoszą o uchwalenie projektu ustawy zawartego w sprawozdaniu.</u>
          <u xml:id="u-42.3" who="#Marszałek">Komisje przedstawiają jednocześnie wnioski mniejszości oraz poprawki, nad którymi głosować będziemy zgodnie ze wzrastającą numeracją artykułów.</u>
          <u xml:id="u-42.4" who="#Marszałek">Poprawki nr 1 i 2 oraz wnioski mniejszości nr 1 i 2 dotyczą ustawy Prawo budowlane.</u>
          <u xml:id="u-42.5" who="#Marszałek">W poprawce nr 1 do art. 30 ust. 3 wnioskodawca proponuje, aby właściwy organ mógł nałożyć obowiązek uzyskania pozwolenia na wykonanie określonego obiektu lub robót budowlanych także wtedy, gdy ich realizacja może naruszać ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.</u>
          <u xml:id="u-42.6" who="#Marszałek">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-42.7" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 30 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-42.8" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-42.9" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-42.10" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 385 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 379 posłów, przeciw - 6, wstrzymujących się nie było.</u>
          <u xml:id="u-42.11" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-42.12" who="#Marszałek">W poprawce nr 2 do art. 35 wnioskodawca proponuje, aby dodać ust. 5 stanowiący, że właściwy organ wydaje decyzję o odmowie zatwierdzenia projektu budowlanego i udzielenia pozwolenia na budowę, jeżeli na terenie, którego dotyczy projekt zagospodarowania działki lub terenu, znajduje się obiekt budowlany, w stosunku do którego orzeczono nakaz rozbiórki.</u>
          <u xml:id="u-42.13" who="#Marszałek">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-42.14" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 35, polegającej na dodaniu ust. 5, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-42.15" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-42.16" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-42.17" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 387 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 380 posłów, przeciw - 6, 1 poseł wstrzymał się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-42.18" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-42.19" who="#Marszałek">We wniosku mniejszości nr 1 do art. 80 ust. 2 pkt 3 wnioskodawcy proponują, aby minister transportu i gospodarki morskiej sprawował specjalistyczny nadzór budowlany również w dziedzinie budownictwa morskiego, a nie, jak proponują komisje, jedynie w dziedzinie transportu kolejowego.</u>
          <u xml:id="u-42.20" who="#Marszałek">Wnioskodawca wniosków mniejszości nr 1 i 2 zrezygnował z łącznego poddawania ich pod głosowanie. W związku z tym nad wnioskami tymi głosować będziemy oddzielnie.</u>
          <u xml:id="u-42.21" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 80 ust. 2 pkt 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-42.22" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-42.23" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-42.24" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 389 posłów. Za przyjęciem wniosku głosowało 29 posłów, przeciw - 347, 13 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-42.25" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-42.26" who="#Marszałek">We wniosku mniejszości nr 2 do art. 85a wnioskodawca proponuje, aby terenowymi organami specjalistycznego nadzoru budowlanego w dziedzinie budownictwa morskiego byli dyrektorzy urzędów morskich, a nie, jak proponują komisje, wojewodowie.</u>
          <u xml:id="u-42.27" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 85a, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-42.28" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-42.29" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-42.30" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 386 posłów. Za przyjęciem wniosku głosowało 115 posłów, przeciw - 255, 16 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-42.31" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-42.32" who="#Marszałek">Poprawki nr 3–19 oraz wnioski mniejszości nr 3 i 4 dotyczą ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym.</u>
          <u xml:id="u-42.33" who="#Marszałek">W poprawce nr 3 dotyczącej art. 6 ust. 5 wnioskodawca w dodawanym pkt. 5a proponuje, aby w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy określano także obszary, które mogą być przeznaczone pod zabudowę mieszkaniową wynikającą z potrzeby zaspokajania potrzeb mieszkaniowych wspólnoty samorządowej.</u>
          <u xml:id="u-42.34" who="#Marszałek">W poprawce nr 11 do art. 13 ust. 1 wnioskodawca w dodawanym pkt. 3a proponuje, aby miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego sporządzać obowiązkowo także dla tych obszarów.</u>
          <u xml:id="u-42.35" who="#Marszałek">Nad tymi poprawkami głosować będziemy łącznie.</u>
          <u xml:id="u-42.36" who="#Marszałek">Komisje wnoszą o ich przyjęcie.</u>
          <u xml:id="u-42.37" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 6 ust. 5, polegającej na dodaniu pkt. 5a, oraz poprawki do art. 13 ust. 1, polegającej na dodaniu pkt. 3a, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-42.38" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-42.39" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-42.40" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 390 posłów. Za przyjęciem poprawek głosowało 210 posłów, przeciw - 162, 18 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-42.41" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawki przyjął.</u>
          <u xml:id="u-42.42" who="#Marszałek">W poprawce nr 4 do art. 6 ust. 5 pkt 6 wnioskodawca proponuje, aby w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin określać także tereny niezbędne do wytyczania ścieżek rowerowych.</u>
          <u xml:id="u-42.43" who="#Marszałek">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-42.44" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 6 ust. 5 pkt 6, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-42.45" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-42.46" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-42.47" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 395 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 384 posłów, przeciw - 3, 8 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-42.48" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-42.49" who="#Marszałek">W poprawce nr 5, polegającej na nadaniu nowego brzmienia zmianie 3 do art. 6, wnioskodawca proponuje aby:</u>
          <u xml:id="u-42.50" who="#Marszałek">— w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy określać obszary objęte ochroną na podstawie odrębnych ustaw, a nie, jak proponują komisje, objęte ochroną na podstawie przepisów szczególnych,</u>
          <u xml:id="u-42.51" who="#Marszałek">— przepisy art. 6 ust. 1–7 stosować odpowiednio do obligatoryjnego związku komunalnego gmin, a gmina należąca do takiego związku nie musiała sporządzać studium.</u>
          <u xml:id="u-42.52" who="#Marszałek">W poprawce nr 7, polegającej na dodaniu nowej zmiany do art. 9, wnioskodawca proponuje, aby dodać ust. 3, stanowiący, że w ustaleniach miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego uwzględnia się ustalenia wiążące, określone przez organ stanowiący związku obligatoryjnego, a dotyczące podstawowych elementów polityki przestrzennej.</u>
          <u xml:id="u-42.53" who="#Marszałek">Nad tymi poprawkami głosować będziemy łącznie.</u>
          <u xml:id="u-42.54" who="#Marszałek">Komisje wnoszą o ich odrzucenie.</u>
          <u xml:id="u-42.55" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki nr 5 do art. 6 oraz poprawki nr 7 do art. 9, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-42.56" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-42.57" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-42.58" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 395 posłów. Za przyjęciem poprawek głosowało 13 posłów, przeciw - 374, 8 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-42.59" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawki odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-42.60" who="#Marszałek">W poprawce nr 6 do art. 9 ust. 1 wnioskodawca proponuje, aby w ustaleniach miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego uwzględniać także ustalenia wiążące, określone przez organ stanowiący związku komunalnego utworzonego z mocy ustawy.</u>
          <u xml:id="u-42.61" who="#Marszałek">W poprawce nr 10 do art. 11 ust. 2 wnioskodawca proponuje, aby przepisy art. 6 stosować odpowiednio do związku komunalnego gmin i związku komunalnego utworzonego z mocy ustawy.</u>
          <u xml:id="u-42.62" who="#Marszałek">W poprawce nr 13 do art. 13 ust. 1, polegającej na dodaniu pkt. 5, wnioskodawca proponuje, aby miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego sporządzać obowiązkowo dla obszaru, dla którego zostały określone ustalenia wiążące.</u>
          <u xml:id="u-42.63" who="#Marszałek">W poprawce nr 14 do art. 14 wnioskodawca w dodawanym pkt. 3 proponuje, aby koszty sporządzenia bądź zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla tego obszaru obciążały budżet związku komunalnego utworzonego z mocy ustawy.</u>
          <u xml:id="u-42.64" who="#Marszałek">W poprawce nr 16 do art. 15 wnioskodawca proponuje, aby dodać ust. 1a stanowiący, że przepisy ust. 1 stosuje się odpowiednio do ustaleń wiążących, o których mowa w art. 9 ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-42.65" who="#Marszałek">Nad poprawkami tymi będziemy głosować łącznie. Ich przyjęcie spowoduje bezprzedmiotowość poprawki nr 9.</u>
          <u xml:id="u-42.66" who="#Marszałek">Komisje wnoszą o ich odrzucenie.</u>
          <u xml:id="u-42.67" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Grodzicki: Panie marszałku, mam pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-42.68" who="#Marszałek">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#PosełRyszardGrodzicki">Panie marszałku, mam pytanie do posła sprawozdawcy. Czy odrzucenie tych poprawek będzie oznaczało utrzymanie bałaganu planistycznego na terenie m. st. Warszawy?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#Marszałek">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#PosełKazimierzSzczygielski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Pośle! Stwierdzenie, że istnieje bałagan planistyczny, to jest pana teza. Natomiast jako poseł sprawozdawca chcę powiedzieć, iż przesłanką propozycji odrzucenia poprawek jest to, że nie można ustawą systemową, jaką jest ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym, regulować ustawy ustrojowej. Otóż nie jest tak, że ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym jest lex specialis do ustaw o samorządzie terytorialnym i ustawie o ustroju miasta stołecznego Warszawy. Chcę przywołać artykuły w ustawie o samorządzie terytorialnym — art. 5 i art. 64 — które wyraźnie stanowią, że ustawa o samorządzie terytorialnym przewiduje, iż zadania i ustrój obligatoryjnego związku gmin określi odrębna ustawa, ale nie ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym. I w związku z tym, jeśli mamy sytuację, o której powiedział pan poseł, to sądzę, że ona jest do rozwiązania — jeśli byłoby tak, jak pan mówi — ale nie w ustawie o zagospodarowaniu przestrzennym. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#Marszałek">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawek do art. 9 ust. 1, art. 11 ust. 2, art. 13 ust. 1, art. 14 oraz art. 15, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-46.2" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-46.3" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-46.4" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 396 posłów. Za przyjęciem poprawek głosowało 24 posłów, przeciw - 352, 20 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-46.5" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawki odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-46.6" who="#Marszałek">Poprawkę nr 7 rozpatrzyliśmy łącznie z poprawką nr 5.</u>
          <u xml:id="u-46.7" who="#Marszałek">W poprawce nr 8 do art. 10 ust. 1 pkt 2 wnioskodawca proponuje, aby w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego ustalać w zależności od potrzeb także tereny niezbędne do wytyczania ścieżek rowerowych.</u>
          <u xml:id="u-46.8" who="#Marszałek">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-46.9" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 10 ust. 1 pkt 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-46.10" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-46.11" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-46.12" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 382 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 361 posłów, przeciw - 12, 9 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-46.13" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-46.14" who="#Marszałek">W poprawce nr 9 do art. 11 wnioskodawca proponuje, aby skreślić ust. 2, stanowiący, że przepisy ustawy odnoszące się do gminy i jej organów stosuje się odpowiednio do obligatoryjnego związku gmin na obszarze miasta.</u>
          <u xml:id="u-46.15" who="#Marszałek">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-46.16" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 11, polegającej na skreśleniu ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-46.17" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-46.18" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-46.19" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 378 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 272 posłów, przeciw - 34, 72 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-46.20" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-46.21" who="#Marszałek">We wniosku mniejszości nr 3 do art. 13 ust. 1 pkt 3 wnioskodawcy proponują, aby z obowiązku sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla obszaru, na którym przewiduje się zadania dla realizacji lokalnych celów publicznych, wyłączyć również zadania związane z budową urządzeń liniowych realizowanych poza pasem drogowym, o ile nie wywołują one zmian sposobu zagospodarowania terenu.</u>
          <u xml:id="u-46.22" who="#Marszałek">Komisje natomiast proponują wyłączenie z tego obowiązku jedynie zadań związanych z budową urządzeń infrastruktury technicznej w granicach pasa drogowego.</u>
          <u xml:id="u-46.23" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 13 ust. 1 pkt 3 ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-46.24" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-46.25" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-46.26" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 389 posłów. Za przyjęciem wniosku mniejszości głosowało 12 posłów, przeciw - 370, 7 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-46.27" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-46.28" who="#Marszałek">Poprawkę nr 10 rozpatrzyliśmy łącznie z poprawką nr 6, a poprawkę nr 11 łącznie z poprawką nr 3.</u>
          <u xml:id="u-46.29" who="#Marszałek">W poprawce nr 12 do art. 13 wnioskodawca w dodawanym ust. 4 proponuje, aby za zadanie dla realizacji celów publicznych mogło być także uznane zadanie służące realizacji ponadlokalnych celów publicznych, realizowane w całości ze środków własnych inwestora.</u>
          <u xml:id="u-46.30" who="#Marszałek">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-46.31" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 13, polegającej na dodaniu ust. 4, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-46.32" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-46.33" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-46.34" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 390 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 386 posłów, przeciw - 2, 2 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-46.35" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-46.36" who="#Marszałek">Poprawki nr 13 i 14 rozpatrzyliśmy łącznie z poprawką nr 6.</u>
          <u xml:id="u-46.37" who="#Marszałek">W poprawce nr 15 do art. 15 wnioskodawca proponuje, aby utrzymać obowiązujące brzmienie ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-46.38" who="#Marszałek">Komisje natomiast proponują w tym przepisie, aby wojewoda sporządzał plan zagospodarowania przestrzennego także wtedy, gdy rada gminy w ciągu roku od podjęcia uchwały o przystąpieniu do sporządzania planu nie uchwali tego planu.</u>
          <u xml:id="u-46.39" who="#Marszałek">Przyjęcie tej poprawki spowoduje bezprzedmiotowość wniosków mniejszości nr 4 i 5.</u>
          <u xml:id="u-46.40" who="#Marszałek">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-46.41" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do zmiany 8, polegającej na skreśleniu lit. a, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-46.42" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-46.43" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-46.44" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 390 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 7 posłów, przeciw - 380, 3 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-46.45" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-46.46" who="#Marszałek">We wniosku mniejszości nr 4 do art. 15 ust. 1 wnioskodawcy proponują, aby wojewoda sporządzał miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego po upływie 2 lat, a nie, jak proponują komisje, po upływie 1 roku od podjęcia przez gminę uchwały o przystąpieniu do sporządzania planu i nieuchwalenia tego planu.</u>
          <u xml:id="u-46.47" who="#Marszałek">We wniosku mniejszości nr 5 do art. 45 ust. 2 wnioskodawcy proponują, aby postępowanie administracyjne w sprawie ustalenia warunków zabudowy i zagospodarowania terenu mogło być zawieszone na czas nie dłuższy niż 24 miesiące, a nie, jak proponują komisje, nie dłuższy niż 12 miesięcy od dnia ogłoszenia o przystąpieniu do sporządzenia lub zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.</u>
          <u xml:id="u-46.48" who="#Marszałek">Nad wnioskami tymi głosować będziemy łącznie.</u>
          <u xml:id="u-46.49" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosków mniejszości do art. 15 ust. 1 oraz do art. 45 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-46.50" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-46.51" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-46.52" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 391 posłów. Za przyjęciem wniosków mniejszości głosowało 4 posłów, przeciw - 382, 5 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-46.53" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm wnioski mniejszości odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-46.54" who="#Marszałek">Poprawkę nr 16 rozpatrzyliśmy łącznie z poprawką nr 6.</u>
          <u xml:id="u-46.55" who="#Marszałek">W poprawce nr 17 polegającej na nadaniu nowego brzmienia zmianie 9 do art. 18 wnioskodawca proponuje w ust. 2 pkt 4 lit. d, aby zarząd gminy uzgadniał projekt planu zagospodarowania przestrzennego m.in. z właściwymi organami związku obligatoryjnego w zakresie zgodności z ustaleniami wiążącymi, a nie, jak stanowi przepis obowiązujący, z zarządem miasta będącego obowiązkowym związkiem gmin.</u>
          <u xml:id="u-46.56" who="#Marszałek">Wnioskodawca proponuje ponadto, aby skreślić zmiany do art. 18, proponowane przez komisje.</u>
          <u xml:id="u-46.57" who="#Marszałek">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-46.58" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-46.59" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do zmiany 9, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-46.60" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-46.61" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-46.62" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 390 posłów. Za przyjęciem poprawki oddano 1 głos, przeciw głosowało 387 posłów, 2 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-46.63" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-46.64" who="#Marszałek">W poprawce nr 18 do art. 40 wnioskodawca w dodawanym ust. 3c proponuje, aby w przypadku inwestycji wykraczających poza obszar jednej gminy decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, dotyczącą terenu położonego w granicach jednego województwa, wydawał wójt, burmistrz lub prezydent miasta, na obszarze właściwości którego znajduje się większa część terenu inwestycji, w porozumieniu z zainteresowanymi wójtami, burmistrzami lub prezydentami miast.</u>
          <u xml:id="u-46.65" who="#Marszałek">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-46.66" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 40, polegającej na dodaniu ust. 3c, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-46.67" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-46.68" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-46.69" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 391 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 365 posłów, przeciw - 11, 15 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-46.70" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-46.71" who="#Marszałek">W poprawce nr 19 do art. 67 ust. 1 wnioskodawca proponuje, aby miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, obowiązujące w dniu wejścia w życie ustawy, traciły moc po upływie 7 lat, a nie, jak w przepisie obowiązującym, 5 lat od dnia jej wejścia w życie.</u>
          <u xml:id="u-46.72" who="#Marszałek">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-46.73" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 67 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-46.74" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-46.75" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-46.76" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 387 posłów. Za przyjęciem poprawki głosowało 17 posłów, przeciw - 368, 2 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-46.77" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-46.78" who="#Marszałek">Obecnie przystąpimy do głosowania nad całością projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-46.79" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo budowlane, ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym oraz innych ustaw, w brzmieniu proponowanym przez Komisję Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, Komisję Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej, Komisję Samorządu Terytorialnego oraz Komisję Ustawodawczą, wraz z przyjętymi poprawkami, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-46.80" who="#Marszałek">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-46.81" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-46.82" who="#Marszałek">W głosowaniu wzięło udział 392 posłów. Za przyjęciem w całości projektu ustawy głosowało 385 posłów, przeciw - 3, 4 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-46.83" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy Prawo budowlane, ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-46.84" who="#Marszałek">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-46.85" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Aleksander Małachowski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o rządowym projekcie ustawy o ratyfikacji konkordatu między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską (druki nr 327, 327-A i 2423).</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu sprawozdawczynię komisji panią posłankę Krystynę Łybacką.</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-47.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Chwileczkę, pani posłanko, bo...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#PosełKrystynaŁybacka">Tak, tak, ja się tu przygotuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę państwa o szybkie podjęcie decyzji.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Jeszcze chwileczkę, jeszcze poczekajmy, bo będzie pani miała trudności, żeby siebie usłyszeć. Zawsze jest ten moment po zakończeniu bloku głosowań.</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę panią posłankę o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#PosełKrystynaŁybacka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zgodnie z uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 lipca 1994 r. o trybie prac nad ustawą o ratyfikacji konkordatu między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską powołana mocą tej uchwały Komisja Nadzwyczajna do rozpatrzenia projektu ustawy o ratyfikacji konkordatu otrzymała od Wysokiej Izby dwa szczegółowe zadania, poza oczywiście sprawozdaniem ostatecznym, co do stanowiska wobec projektu ustawy o ratyfikacji. Z pierwszego z tych zadań, polegającego na ocenie skutków prawnych, jakie nastąpią w przypadku uchwalenia ustawy ratyfikacyjnej, komisja wywiązała się w terminie, jaki Wysoka Izba komisji nałożyła, czyli do dnia 15 marca 1995 r., i Wysoka Izba to sprawozdanie już rozpatrzyła. Zatem przedmiotem sprawozdania, które w tej chwili składam, jest jedynie drugie nałożone mocą tej uchwały przez Wysoką Izbę zadanie, czyli dokonanie oceny zgodności konkordatu z uchwaloną przez Zgromadzenie Narodowe 2 kwietnia Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#PosełKrystynaŁybacka">W celu wykonania tego drugiego zadania, poza szczegółowym ostatecznym sprawozdaniem, komisja odbyła trzy posiedzenia. Pierwsze z nich miało miejsce 3 czerwca. Na tym posiedzeniu rezygnację z funkcji przewodniczącego komisji złożył pan minister Zbigniew Siemiątkowski. Decyzją Komisji Nadzwyczajnej nową przewodniczącą została Krystyna Łybacka. Komisja podczas posiedzenia 3 czerwca wysłuchała uwag ekspertów, głównie ekspertów z zakresu prawa regulującego stosunki między państwem a kościołem. Tych ekspertyz komisja miała do wglądu owego dnia - 3 czerwca - sześć. Ekspertyzy były w dwu przypadkach jednoznaczne co do stwierdzenia braku sprzeczności między zapisami nowo przyjętej konstytucji a regulacjami konkordatu. Pozostałe cztery ekspertyzy bądź głosiły wprost tezę o niezgodności, bądź wskazywały na zagrożenia wynikające z pewnych regulacji zawartych w konkordacie.</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#PosełKrystynaŁybacka">Gwoli rzetelności sprawozdawcy pragnę poinformować Wysoką Izbę, że oprócz dyskusji merytorycznej toczącej się na kanwie tych właśnie zróżnicowanych ekspertyz podniesiono również dwie kwestie natury formalnej. Pierwsza z nich dotyczyła odpowiedzi na pytanie: Czy komisja ma prawo podejmować prace po terminie, jaki narzuciła jej Wysoka Izba cytowaną przeze mnie uchwałą, czyli po terminie 2 czerwca? Przypominam, że zebraliśmy się 3 czerwca. Tę kwestię rozstrzygnęło Prezydium Sejmu, uznając, że: po pierwsze, można będzie jedynie stwierdzić, iż komisja nie zdążyła wywiązać się z zadań w terminie, co nie znaczy, że w ogóle ma się nie wywiązać z nałożonych zadań, a po drugie, że o zakończeniu prac komisji decyduje właśnie Prezydium Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-50.3" who="#PosełKrystynaŁybacka">Powstała również druga kwestia formalna, która była właściwie pytaniem retorycznym, nic bowiem nie zwalniało Komisji Nadzwyczajnej od wykonania zadań nałożonych uchwałą Wysokiej Izby. Było to mianowicie pytanie, czy w ogóle Komisja Nadzwyczajna, czyli komisja wyłoniona z ciała politycznego, jakim jest Sejm, ma prawo dokonywać oceny zgodności z konstytucją, czyli ma prawo wkraczać w uprawnienia Trybunału Konstytucyjnego?</u>
          <u xml:id="u-50.4" who="#PosełKrystynaŁybacka">Jak trudne, Wysoka Izbo, zadanie stanęło przed Komisją Nadzwyczajną, chcę zegzemplifikować przytoczeniem fragmentu konkluzji jednego z ekspertów, wskazuje on bowiem na ogromne trudności w wypracowaniu stanowiska: „Jeśli zatem wziąć pod uwagę najbardziej obecnie kontrowersyjne postanowienia konkordatu, to jest małżeństwa, organizowanie nauki religii w szkołach i przedszkolach publicznych oraz dotowanie przez władze publiczne kościelnych placówek oświatowych, to w świetle postanowień nowej konstytucji można dowodzić zarówno ich konstytucyjności, jak i niekonstytucyjności. Obie te interpretacje będą racjonalne, skutkiem czego nie jest to dylemat możliwy do jednoznacznego rozwiązania, jeżeli oceniający wykaże się nie tylko wiedzą, ale i obiektywizmem”. Proszę zauważyć, Wysoka Izbo, że ekspert nie był w stanie podjąć decyzji, my natomiast musieliśmy to zrobić podczas obrad.</u>
          <u xml:id="u-50.5" who="#PosełKrystynaŁybacka">W trakcie obrad toczących się 3 czerwca zarysowała się, jak powiedziałam, różnica stanowisk. Komisja postanowiła zebrać się dnia następnego, a przerwę tę wykorzystać w tym celu, aby zgłaszający swoje stanowiska mogli je przedstawić na piśmie. Chodziło o to, aby przy podejmowaniu decyzji wszyscy mogli być świadomi każdego słowa zapisanego w projekcie stanowiska komisji.</u>
          <u xml:id="u-50.6" who="#PosełKrystynaŁybacka">Przed spotkaniem komisji następnego dnia, czyli 4 czerwca, najpierw odbyło się posiedzenie prezydium, ponieważ między 3 a 4 czerwca do prezydium wpłynęły 4 stanowiska. Dwa skrajne różniły się diametralnie, jedno z nich bowiem głosiło krótko, że nie ma sprzeczności między konkordatem a uchwaloną przez Zgromadzenie Narodowe 2 kwietnia konstytucją, drugie odwrotnie - głosiło krótko, że konkordat jest sprzeczny z przyjętą przez Zgromadzenie Narodowe konstytucją. Pośrodku były dwa inne stanowiska. Jedno z nich wskazywało, że co prawda ustały przeszkody formalne do regulacji stosunków prawnych między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską w postaci umowy międzynarodowej, ale zwracało również uwagę na istniejące zagrożenia płynące z rozwiązań konkordatu. Drugie stanowisko pomiędzy tymi skrajnymi stwierdzało niezgodność z konstytucją, ale jednocześnie zawierało apel pod adresem rządu polskiego, aby czym prędzej przystąpił do negocjowania nowych zapisów umowy międzynarodowej regulującej stosunki między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską. W tej sytuacji prezydium komisji postanowiło zwrócić się do komisji z prośbą, aby zechciała ustosunkować się w głosowaniu do propozycji, by dodatkowo wystąpić o ekspertyzy do prawników ze stałego zespołu ekspertów Komisji Konstytucyjnej. Jest to zespół ekspertów powołany mocą uchwały Komisji Konstytucyjnej z dnia 20 czerwca 1994 r. Chodziło o to, aby móc posiłkować się jeszcze opiniami konstytucjonalistów, aby podjąć decyzję ze świadomością, że komisja wyczerpała wszystkie możliwe drogi do wypracowania stanowiska. Stosunkiem głosów: 12 za, 9 przeciw (wstrzymujących się nie było) komisja taką decyzję przyjęła.</u>
          <u xml:id="u-50.7" who="#PosełKrystynaŁybacka">Zwróciliśmy się do pięciorga ekspertów stałego zespołu i prosiliśmy, aby swoje opinie przesłali w terminie do dnia 11 czerwca, na dzień 13 czerwca bowiem komisja wyznaczyła sobie następne posiedzenie. Spośród pięciorga ekspertów opinie nadesłało troje, jeden z ekspertów w liście otwartym opublikowanym na łamach prasy ustosunkował się do faktu, iż nie przysłał stanowiska, jeden z ekspertów nie odpowiedział.</u>
          <u xml:id="u-50.8" who="#PosełKrystynaŁybacka">Posiedzenie, które odbyło się 13 czerwca, rozpoczęło się od wystąpień ekspertów, ale były one poprzedzone wnioskiem jednego z posłów o to, by ograniczyć wystąpienia ekspertów wyłącznie do konstytucjonalistów, aby już nie wracać do ekspertyz z zakresu stosunków państwo - kościół. Stosunkiem głosów: 4 za, 8 przeciw, 4 wstrzymujących się komisja nie podzieliła opinii wnioskodawcy.</u>
          <u xml:id="u-50.9" who="#PosełKrystynaŁybacka">Po wysłuchaniu ekspertów i przeprowadzeniu dyskusji, w której - tak jak podczas pierwszego posiedzenia - posłowie reprezentowali różnorodne stanowiska: od mówiących o braku sprzeczności między zapisami obu aktów prawnych, a więc i konstytucji, i konkordatu, po bardzo jednoznacznie stwierdzające, że występują sprzeczności, jednocześnie padło po raz pierwszy podczas obrad komisji od dnia 3 czerwca pytanie o skutki finansowe konkordatu. Obecny na posiedzeniu komisji dyrektor Departamentu do Spraw Wyznań w Ministerstwie Administracji i Spraw Wewnętrznych nie był w stanie udzielić odpowiedzi dotyczącej skutków finansowych. Zgodnie ze stanem faktycznym stwierdził, że właśnie w tym departamencie trwa pozyskiwanie materiałów z poszczególnych resortów, w których to materiałach winna być m.in. zawarta odpowiedź na pytanie postawione przez jedną z pań posłanek.</u>
          <u xml:id="u-50.10" who="#PosełKrystynaŁybacka">Po krótkiej przerwie komisja przystąpiła do rozstrzygnięć wobec projektów stanowisk zgłoszonych zarówno pierwszego dnia posiedzenia komisji, jak i w trakcie toczących się obrad 13 czerwca. Łącznie stanowisk tych było 6. Ponieważ dwa z nich były autorstwa tej samej osoby, posłanka wnioskodawczyni wycofała wcześniejsze stanowisko. Wycofał również swe stanowisko tuż przed głosowaniem jeden z posłów wnioskodawców. W tej sytuacji komisja głosowała w pierwszej kolejności nad wnioskiem najdalej idącym, tj. o stwierdzenie braku sprzeczności pomiędzy zapisami konstytucji przyjętej przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia tego roku a zapisami konkordatu. Wynik głosowania był następujący: 6 głosów za, 12 przeciw, 1 wstrzymujący się. Za drugi w kolejności komisja uznała projekt stanowiska stwierdzający, że po pierwsze art. 25 ust. 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej uchwalonej przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r. stanowiący, że stosunki między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem katolickim określają umowa międzynarodowa zawarta ze Stolicą Apostolską i ustawy, usuwa przeszkody formalne uregulowania tych stosunków w formie umowy międzynarodowej. Punkt drugi tego stanowiska głosił: konkordat zawarty między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską w dniu 28 lipca 1995 r. stanowi jedynie nader istotny fragment regulacji stosunków pomiędzy Kościołem katolickim a Rzecząpospolitą Polską. Z mocy konstytucji, art. 25 ust. 4, regulację konkordatową muszą dopełniać regulacje ustawowe. Dopiero przy ich uwzględnieniu oraz przy uwzględnieniu przewidywanych konstytucyjnie ustawowych regulacji stosunków między państwem a innymi niż Kościół katolicki kościołami i związkami wyznaniowymi można będzie dokonać kompleksowej integralnej oceny nowego systemu uregulowań prawnych pod kątem ich z godności z postanowieniami nowej konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-50.11" who="#PosełKrystynaŁybacka">Stanowisko w takim brzmieniu uzyskało akceptację 14 członków komisji, 6 było przeciw, nikt nie wstrzymał się od głosu. Członkowie komisji głosujący za takim stanowiskiem podkreślali, uzasadniając swoje głosowanie we wcześniejszej dyskusji, że po pierwsze stwierdzenia, iż ustały przeszkody formalne, akurat nikt z ekspertów, nikt z członków komisji nie kwestionował. Było to jedyne twierdzenie nie podlegające dyskusji i nie kwestionowane. W związku z tym zostało ono tu zawarte. Natomiast również stwierdzenie drugie, mówiące o całokształcie regulacji prawnych pomiędzy Rzecząpospolitą a Stolicą Apostolską, było wynikiem wsłuchania się w głosy ekspertów, którzy, dokonując ich oceny, dokonywali również oceny w świetle postanowień dodatkowych regulacji prawnych w ustawach regulujących stosunki między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem katolickim. W związku z tym komisja podzieliła w większości takie właśnie stanowisko. Po przyjęciu tego stanowiska zgłosił się wnioskodawca następnego ze stanowisk, który domagał się przegłosowania również jego stanowiska - było to stanowisko zgłoszone wcześniej - głoszącego, iż należy nawoływać rząd polski do podjęcia nowych rozmów w celu dokonania innych ustaleń umowy międzynarodowej.</u>
          <u xml:id="u-50.12" who="#PosełKrystynaŁybacka">Ponieważ wobec przyjęcia wcześniej cytowanego przeze mnie projektu stanowiska nad tym stanowiskiem nie można było głosować, w związku z tym po długiej i burzliwej dyskusji komisja, za zgodą posłanki wnioskodawczyni i posła wnioskodawcy, postanowiła głosować nad uzupełnieniem tego stanowiska o punkt trzeci w brzmieniu: Porównanie przepisów konkordatu z konstytucją prowadzi do wniosku, iż konkordat narusza trzy ważne normy konstytucyjne - prawo obywateli do milczenia w sprawach religii, prawo wyższych uczelni do autonomii oraz prawo dziecka do uwzględnienia w procesie wychowania jego sumienia i przekonań. Głosowanie nad stanowiskiem całościowym z owym punktem trzecim odbyło się z następującym wynikiem: 10 głosów za, 7 przeciw, 2 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-50.13" who="#PosełKrystynaŁybacka">Wobec takiego brzmienia przyjętego przez komisję stanowiska, komisja nie mogła w tym momencie wykonać w pełni zadania nałożonego uchwałą Sejmu, to znaczy nie mogła odnieść się do projektu ustawy ratyfikującej, który to projekt również znajduje się w zakresie rozstrzygnięć Komisji Nadzwyczajnej.</u>
          <u xml:id="u-50.14" who="#PosełKrystynaŁybacka">W tej sytuacji, Wysoka Izbo, przedstawiając to sprawozdanie, proszę o opinię o nim. Oczywiście jako przewodnicząca komisji, proszę o przyjęcie sprawozdania. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-50.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję pani posłance Krystynie Łybackiej.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Przypominam, iż Sejm postanowił o wysłuchaniu w debacie nad tym punktem porządku dziennego 10-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 5-minutowych w imieniu kół.</u>
          <u xml:id="u-51.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-51.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Longina Pastusiaka z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#PosełLonginPastusiak">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, po pierwsze, podziela stanowisko zawarte w sprawozdaniu Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektu ustawy o ratyfikacji konkordatu między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską (druk nr 2423), że art. 25 ust. 4 Konstytucji RP, uchwalonej przez Zgromadzenie Narodowe 2 kwietnia i przyjętej w ogólnonarodowym referendum 25 maja br., stanowiący, iż: „Stosunki między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem katolickim określają umowa międzynarodowa zawarta ze Stolicą Apostolską i ustawy”, usuwa przeszkody formalne uregulowania tych stosunków w formie umowy międzynarodowej. Pozwalam sobie zwrócić jednocześnie uwagę, że po wejściu w życie konkordatu już w praktyce może wystąpić kolizja norm zapisanych w konstytucji, w konkordacie i w ustawach.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#PosełLonginPastusiak">Po drugie, Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej wnosi, aby Sejm Rzeczypospolitej zobowiązał Komisję Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisję Ustawodawczą do złożenia sprawozdania o rządowym i poselskim projektach ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty (druki nr 2309 i 2322), a także Komisję Administracji i Spraw Wewnętrznych, Komisję Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Komisję Ustawodawczą do złożenia sprawozdań o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 2310), o rządowym i poselskim projektach ustawy o zmianie ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych (druki nr 2312 i 2323) w terminie do 23 czerwca br. Jednocześnie Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej wnosi o to, by rozpatrzenie ostatecznego sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej o rządowym projekcie ustawy o ratyfikacji konkordatu między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską nastąpiło niezwłocznie po podjęciu przez parlament ostatecznej decyzji co do ww. ustaw, a więc, przypominam: o zmianie ustawy o systemie oświaty, o zmianie ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania oraz niektórych innych ustaw oraz o zmianie ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych.</u>
          <u xml:id="u-52.2" who="#PosełLonginPastusiak">Panie Marszałku! Niniejszym przedkładam panu marszałkowi w imieniu Klubu Parlamentarnego SLD nasz wniosek.</u>
          <u xml:id="u-52.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Longinowi Pastusiakowi.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, to znaczy, że pan sugeruje, jak rozumiem, tylko złożenie sprawozdań do tego terminu, a nie podjęcie ostatecznych decyzji co do nadania im kształtu ustawowego. Bo tu możemy wpaść w pewną pułapkę formalną, że ustawy te mają być skutkiem konkordatu, a nie wyprzedzeniem konkordatu.</u>
          <u xml:id="u-53.2" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Brawo, panie marszałku!)</u>
          <u xml:id="u-53.3" who="#komentarz">(Poseł Longin Pastusiak: Tak jak jest w tekście - do złożenia wniosku.)</u>
          <u xml:id="u-53.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wiem, przepraszam, ale chciałem uzyskać potwierdzenie, że jest to wniosek tylko o złożenie sprawozdań.</u>
          <u xml:id="u-53.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-53.6" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę obecnie o zabranie głosu pana posła Aleksandra Bentkowskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#PosełAleksanderBentkowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Polskiego Stronnictwa Ludowego od początku stanowczo opowiadał się za ratyfikacją konkordatu i byliśmy zdania, że konkordat nie narusza treści konstytucji dotychczas obowiązującej oraz że nie narusza treści postanowień konstytucji niedawno uchwalonej.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#PosełAleksanderBentkowski">Szanowni Państwo! Staraliśmy się zawsze interpretować konkordat w taki sposób, by doszukiwać się w nim treści pozytywnych. Nie staraliśmy się znajdować tam treści, które są odczytywane w sposób negatywny, w sposób tendencyjny bądź w sposób wręcz wrogi naszemu krajowi. Staraliśmy się szukać w nim treści, które przyniosą pewien ład w stosunkach między państwem a kościołem i które stworzą pewne gwarancje zarówno dla państwa, jak i dla kościoła na przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#PosełAleksanderBentkowski">Niestety konkordat stał się przedmiotem debat politycznych i walki politycznej - i w efekcie mało było dyskusji na temat treści konkordatu, a więcej na temat zupełnie z tym nie związany, zwłaszcza wtedy, kiedy mówiono, jakie to zagrożenia i konsekwencje niesie Polsce, obywatelom polskim uchwalenie konkordatu. Myślę, że najwyższa już pora, ażeby skończyć dyskusje i podjąć decyzje.</u>
          <u xml:id="u-54.3" who="#PosełAleksanderBentkowski">Polskie Stronnictwo Ludowe uważa, że konkordat nie powinien już ani przez jeden dzień dłużej być pretekstem do walki politycznej. Wizyta Ojca Świętego spowodowała, że rzeczywiście w Polsce jakby się uspokoiło. Mamy klimat wzajemnej spolegliwości, nie ma tendencyjnych wystąpień publicznych. I myślę, że to jest dobry sygnał, dobry prognostyk na najbliższe 2–3 miesiące. Nie powinniśmy zrobić niczego, co mogłoby ten spokój zburzyć, a w każdym razie taki sygnał nie powinien wyjść z Sejmu, z parlamentu. Stąd myślę, że sprawozdanie przedstawione obecnie nie odpowiada oczekiwaniom Izby, a w każdym razie nie odpowiada oczekiwaniom Polskiego Stronnictwa Ludowego. Uważamy, że konkordat nie jest sprzeczny z obecnie uchwaloną konstytucją.</u>
          <u xml:id="u-54.4" who="#PosełAleksanderBentkowski">Szanowni Państwo! Pracując w komisji konstytucyjnej, cały czas mieliśmy na uwadze także treść konkordatu. Szeroka debata, jaka odbyła się w komisji nad art. 25, to właśnie efekt tego, że chcieliśmy uchwalić ustawę o ratyfikacji konkordatu. Byliśmy przekonani, że ten bardzo trudny zapis konstytucji, ten z trudem wypracowany kompromis będzie dobrym argumentem do uchwalenia ustawy ratyfikującej konkordat. Niestety, kiedy konstytucja została uchwalona, nagle zaczęto podnosić nowe argumenty, które wcześniej zupełnie nie były znane.</u>
          <u xml:id="u-54.5" who="#PosełAleksanderBentkowski">Zapewne państwo pamiętacie, że poprzednio mówiono o sprawach pryncypialnych, jak np. kwestia małżeństw, kwestia pochówku, czy nawet finansowania, nic jednak nie mówiono wtedy o stopniach na świadectwach, nic nie mówiono o tym, czy religia ma być, czy też nie ma być w szkołach.</u>
          <u xml:id="u-54.6" who="#komentarz">(Głos z sali: W przedszkolach.)</u>
          <u xml:id="u-54.7" who="#PosełAleksanderBentkowski">Chodzi także o przedszkola. Gdy więc wydawało się, że te najważniejsze sprawy zostały rozstrzygnięte, pojawiły się sprawy pozornie drobne, ale budzące wielkie emocje. Był to, jak widzę, wystarczający pretekst, aby komisja, która miała jedno tylko zadanie - ustalić, czy konkordat jest zgodny z obecnie uchwaloną konstytucją - nie podjęła takiej decyzji, albo też odroczyła jej podjęcie.</u>
          <u xml:id="u-54.8" who="#PosełAleksanderBentkowski">Przedstawiony przed chwilą projekt uchwały, bądź projekt propozycji, aby podjąć ostateczną decyzję po sprawozdaniu czterech komisji, pracujących nad ustawami okołokonkordatowymi, jest dosyć dziwną propozycją. Gdyby była to propozycja mówiąca o tym, że należy zaczekać do uchwalenia tych ustaw, to bym ją rozumiał, ponieważ mógłbym sądzić, że chodzi o ostateczne rozstrzygnięcie, jakie rozwiązania będą w tych ustawach zawarte, ale nie, chodzi tylko o przedstawienie sprawozdań. Ze sprawozdań jednak nic nie wynika. Będzie przecież jeszcze potem głosowanie i te sprawozdania mogą nie być przyjęte, mogą być przyjęte ustawy o zupełnie innych treściach. Więc nie widzę żadnego związku między złożeniem sprawozdania przez te komisje a decyzją o zgodności bądź niezgodności konkordatu z konstytucją. Stąd wydaje mi się, że jest to kolejny pretekst zmierzający do tego, by odroczyć podjęcie zasadniczej decyzji w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-54.9" who="#PosełAleksanderBentkowski">Reasumując, pragnę w imieniu Polskiego Stronnictwa Ludowego powiedzieć, że nie chcemy dłużej dyskutować nad tą kwestią. Nie chcemy, ponieważ wywołuje to niepokoje społeczne bądź zbyt emocjonalne dyskusje, które nie zawsze są dobrze odbierane społecznie. Uważamy więc, że albo Sejm zdobędzie się na to, by ustawę o ratyfikacji konkordatu uchwalić w najbliższym czasie, bez wszczynania nowych kolejnych debat, albo też pokażemy, że nie jesteśmy do tego gotowi i zrobi to za nas następny parlament, ale nie będzie to dobrze świadczyć o wartości tego parlamentu. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-54.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Bentkowskiemu.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę pana posła Pastusiaka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#PosełLonginPastusiak">W trybie sprostowania, panie marszałku. W świetle wypowiedzi pana posła Bentkowskiego chcę stwierdzić, że zaszło tu chyba jakieś nieporozumienie. Otóż wnioskujemy, aby ostateczne rozpatrzenie sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej nastąpiło po podjęciu końcowej decyzji co do tych trzech ustaw, o których mówiłem. To znaczy po ostatecznej decyzji dotyczącej przyjęcia lub nieprzyjęcia, bo nie wyrokujmy a priori, jaką decyzję podejmie Sejm w tej sprawie — po podjęciu ostatecznej decyzji odnośnie do trzech ustaw, o których mówiłem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, muszę tutaj niestety wrócić do pytań, które zadałem panu poprzednio, dlatego że we wniosku użyto sformułowania dotyczącego podjęcia przez parlament ostatecznej decyzji co do wyżej wymienionych ustaw. Co to znaczy, w rozumieniu pańskiego klubu, ostateczna decyzja? Czy to jest uchwalenie tych ustaw, czy to jest polityczna zgoda klubów — w ramach jakiejś umowy Konwentu Seniorów czy w innej formie — co do przypuszczalnej treści tych uchwał? Jeżeli bowiem ustawy okołokonkordatowe, które w swej istocie prawnej są skutkiem zawarcia konkordatu, miałyby wyprzedzać uchwalenie konkordatu, to nie jest to — jak oceniam — regulaminowo wykluczone. Wymagałoby to jednak uchwały Sejmu, która by taki tryb przyjmowała, a takiego wniosku nie ma. Czyli trzeba tutaj znaleźć jakieś rozwiązanie, bo to stwierdzenie „ostateczna decyzja” w odniesieniu do wyżej wymienionych ustaw jest rozwiązaniem — jak mawiał swego czasu marszałek Kozakiewicz — pozaregulaminowym. Ktoś zapytał: W jakim trybie pan występuje? Marszałek odpowiedział: W trybie pozaregulaminowym. Nie chciałbym, żeby w tym wypadku ta procedura, która jest istotna dla porządku prawnego w parlamencie, też była przeprowadzana w trybie pozaregulaminowym.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Jeśli pan poseł ma gotową odpowiedź, to proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#PosełLonginPastusiak">Panie Marszałku! Jeżeli pan ma wątpliwości co do słowa „ostateczna” i nie lubi pan tego słowa...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Nie chodzi o to, że nie lubię.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#PosełLonginPastusiak">...to wystarczy: decyzja, bo decyzja jest decyzją, a chodzi właśnie o decyzję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przepraszam, ale co to znaczy: decyzja? Czy jest to uchwalenie ustaw, czy nie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#PosełLonginPastusiak">Jest to odrzucenie lub przyjęcie - to jest decyzja.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Iwiński: Jest to zamknięcie procesu legislacyjnego dotyczącego tego.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Bardzo panów przepraszam. Zamknięciem procesu legislacyjnego jest głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Tak jest.)</u>
          <u xml:id="u-63.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czyli panowie chcą, żeby ustawy okołokonkordatowe były przegłosowane przed...</u>
          <u xml:id="u-63.3" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Iwiński: Taki jest wniosek.)</u>
          <u xml:id="u-63.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Chciałbym, żeby to było ustalone. W moim przekonaniu tak być nie może. Sądzę, że powinna tu być, jeśli chodzi o taką procedurę, uchwała Sejmu, określająca, że konkordat zostanie rozpatrzony po uchwaleniu konstytucji. Będziemy musieli tę sprawę przedyskutować na posiedzeniu Konwentu Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-63.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę następnego mówcę, pana posła Jerzego Ciemniewskiego z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-63.6" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Może przy okazji byłby pan łaskaw, jako prawnik, wspomóc nas swoją wiedzą prawniczą w tej materii.</u>
          <u xml:id="u-63.7" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę, panie profesorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#PosełJerzyCiemniewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Powiedziałbym, że incydent, który poprzedza moje wystąpienie, świadczy o tym, jak przebiegają prace nad konkordatem - z naruszeniem zasad przyjętych w pracach parlamentarnych. Zupełnie nie wiem, jak to się dzieje, że w sytuacji, kiedy punktem porządku dziennego jest drugie czytanie ustawy o ratyfikacji umowy międzynarodowej, konkordatu między Rzecząpospolitą Polską a Stolicą Apostolską, przedmiotem, nad którym obradujemy, jest sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej, która zajmuje się jednym aspektem sprawy, którym się już zajmowała kilkakrotnie, bez żadnych skutków dla istoty rzeczy. Jeżeli Prezydium Sejmu i Sejm przyjmują punkt porządku dziennego dotyczący rozpatrzenia projektu ustawy o ratyfikacji konkordatu między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską, to powinniśmy debatować na ten temat i zakończyć debatę rozstrzygnięciami merytorycznymi w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#PosełJerzyCiemniewski">Muszę powiedzieć, że z pewnym zażenowaniem w odniesieniu do procedury, która została przyjęta, zwraca uwagę ekspert komisji, do którego komisja zwraca się po raz któryś tam, żeby odwlec decyzje w sprawach merytorycznych. Odwlec decyzję. I ekspert komisji poucza Sejm, że wreszcie czas podjąć decyzję, że wreszcie jest sprawą parlamentu podjąć decyzję pozytywną lub negatywną, a nie chować się za plecami ekspertów. Eksperci, proszę państwa, odpowiadali i odpowiedzieli tym razem w sposób jednoznaczny. Odpowiedzieli w sposób jednoznaczny, że konkordat jest zgodny z Konstytucją Rzeczypospolitej, przyjętą 25 maja w drodze referendum. Nie ma co do tego wątpliwości. Oczywiście, może się konkordat podobać lub nie podobać. Jest to kwestia ocen politycznych i za oceny polityczne trzeba przyjmować odpowiedzialność, a nie sięgać do tekstów - tekstów pisanych w dobrej wierze - i próbować te teksty w sposób, powiedziałbym, manipulatorski wykorzystywać. Czystą manipulacją jest wyjęcie z ekspertyzy stwierdzenia zawartego w pkt. 2, w którym się mówi, że: konkordat zawarty między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską w dniu 28 lipca stanowi jedynie - nader istotny - fragment regulacji stosunków między Kościołem katolickim a Rzecząpospolitą Polską itd., a nie cytuje się, nie przyjmuje się pierwszego zdania z tej ekspertyzy stwierdzającego, że konkordat jest zgodny z Konstytucją Rzeczypospolitej. Tego rodzaju metody są metodami, powiedziałbym, żenującymi, są metodami zmierzającymi do ośmieszenia parlamentu i ośmieszenia autorów tej rezolucji.</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#PosełJerzyCiemniewski">Stanowisko trzeba zająć jasne — chcemy lub nie chcemy ratyfikacji konkordatu między Rzecząpospolitą Polską a Stolicą Apostolską. Mój klub stoi na stanowisku, że konkordat dobrze służy racji stanu Rzeczypospolitej, że konkordat dobrze służy obywatelom Rzeczypospolitej. Posłużę się jeszcze raz cytatem z ekspertyz, które zostały zamówione przez Komisję Nadzwyczajną. Warto rzeczywiście sięgnąć do sensu tego, co zostało w tej ekspertyzie powiedziane o konstytucji i o sensie uregulowań konstytucji. Pozwolę sobie zacytować ekspertyzę pani prof. Marii Kruk: Dla oceny zgodności zasad konkordatu z konstytucją znaczenie mają nie tylko przepisy konstytucji sensu stricto te związane z materią konkordatu, ale także nowa konstytucyjna koncepcja stosunków między państwem a obywatelami oraz koncepcja charakteru i roli państwa. Ich podstawą jest naturalne prawo człowieka do wolności wszelkiego rodzaju, podmiotowość społeczeństwa obywatelskiego, zasada pomocniczości, której elementem są obowiązki państwa wobec wspólnot obywatelskich, i swego rodzaju usługowy charakter państwa. Wymaga to od państwa świadczenia obywatelom i wspólnotom pomocy w realizacji ich praw i wolności, w tym religijnych, zwłaszcza na ich żądanie, bez uszczerbku dla swej neutralności, bezstronności; także na rzecz i dla dobra obywateli przewiduje konstytucja współdziałanie państwa i kościoła. Sądzę, że są to bardzo mądre i trafne słowa określające stosunki między państwem i kościołem. I, proszę państwa, Wysoka Izbo, to nie są słowa człowieka związanego z kościołem, jeżeli wolno mi tego rodzaju opinie z tej trybuny mówić. To jest odczytanie przez eksperta istotnego sensu naszej konstytucji, tej konstytucji, którą wbrew opiniom ekstremy uchwalił naród polski, przyjął i zaakceptował, i uczynił to prawem podstawowym Rzeczypospolitej. Ale rzecz idzie o pewną ideę, ideę stosunków między wspólnotami obywatelskimi, i taką wspólnotą obywatelską jest kościół. Nie w atmosferze walki, nie w atmosferze konfliktu powinniśmy te sprawy rozwiązywać, tylko w atmosferze myśli o tym, jak ułożyć w Rzeczypospolitej stosunki, które nie będą czyniły podziałów między obywatelami Rzeczypospolitej. Nie powinniśmy wychodzić naprzeciw ekstremom z jednej i z drugiej strony. I dlatego przystąpienie do drugiego czytania ustawy o ratyfikacji konkordatu między Rzecząpospolitą Polską a Stolicą Apostolską jest pilnym zadaniem Sejmu Rzeczypospolitej. Takie jest stanowisko Klubu Parlamentarnego Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-64.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo, czcigodny panie profesorze.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Złożył pan wniosek o przystąpienie do drugiego czytania. Tu jest poważny kłopot, który polega na tym, jak rozumiem, że dziś nie oceniamy ekspertyz, które zostały złożone do komisji, tylko mamy rozpatrzyć punkt porządku, w którym miało być sprawozdanie komisji. To sprawozdanie jest niepełne, bo zawiera oceny, a nie zawiera wniosku co do tego, że konkordat należy przyjąć bądź odrzucić, mówiąc zrozumiałym językiem. I tu leży problem w tej chwili, panie profesorze - czy w tej sytuacji możemy to sprawozdanie przyjąć, czy należy je odrzucić. Zgadzam się, że cała problematyka, którą pan poruszył, jest zasadna, tylko że to nie rozwiązuje tego problemu. Pan nie uczestniczył w Konwencie Seniorów. Przyjęliśmy ten punkt porządku dziennego ze świadomością, że sprawozdanie nie spełnia oczekiwanego wymogu, że nie zawiera ostatecznego wniosku: tak albo nie, tylko zawiera różnego rodzaju opinie, które mogą być interpretowane na różne sposoby.</u>
          <u xml:id="u-65.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#PosełJerzyCiemniewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! To sprawozdanie trudno określić sprawozdaniem z wykonania zadania, które stoi przed komisją, która ma do rozpatrzenia ustawę o ratyfikacji umowy międzynarodowej. To sprawozdanie powinno być odesłane do komisji i niezwłocznie uzupełnione o wniosek w sprawie ratyfikacji lub nieratyfikowania konkordatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przepraszam, panie profesorze, chwileczkę, tu jest sprawa formalna i nie chciałbym się zagubić. Czy to, co pan w tej chwili powiedział, mam uznać za pański wniosek o odesłanie sprawozdania do komisji?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#PosełJerzyCiemniewski">Tak i o określenie przez Sejm Rzeczypospolitej niezwłocznego terminu przystąpienia do prac nad ratyfikacją umowy przez Komisję Nadzwyczajną i Sejm.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Chciałbym, Wysoka Izbo, żeby państwo byli łaskawi zrozumieć, że sprawa jest formalnoproceduralna i trzeba ją uporządkować, niezależnie od wszystkich słusznych czy niesłusznych sformułowań — zależy, jak kto będzie na to patrzył — o których mówił pan prof. Ciemniewski. W tej chwili mamy sprawę jasną: wpłynął wniosek o odesłanie. Musimy to w końcu przegłosować. Proszę o stwierdzenie tego faktu.</u>
          <u xml:id="u-69.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę, pan poseł Wujec.</u>
          <u xml:id="u-69.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">W jakim trybie, panie pośle?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#PosełHenrykWujec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Odnośnie do informacji, jaką pan marszałek złożył co do tego, o czym mówiono na posiedzeniu Konwentu Seniorów. Pan marszałek Zych prowadząc to posiedzenie powiedział, że wnioski, jakie złożył poseł Ciemniewski, wnioski o przejście do drugiego czytania, można będzie składać w czasie debaty - tak że tutaj poseł Ciemniewski nie wykroczył poza ustalenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Ale przecież nikt mu tego nie zarzuca. Ja tylko chciałem, żeby ta sprawa była jasno i jednoznacznie sprecyzowana, bo wniosek pana posła Ciemniewskiego dotyczył drugiego czytania projektu ustawy. Ten wniosek jest w porządku. Ale, żeby było drugie czytanie, musi być jednak uprzednio rozstrzygnięta sprawa, czy komisja przedłoży taki wniosek, czy nie przedłoży.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Oczywiście Sejm może przejść nad tym do porządku, dlatego prosiłem profesora Ciemniewskiego o sformułowanie, który z tych wniosków ma być pierwszy. Oczywiście oba... W tej chwili sprawa została wyjaśniona i uporządkowana.</u>
          <u xml:id="u-71.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu...</u>
          <u xml:id="u-71.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Nie wiem, czy podziękowałem panu profesorowi Ciemniewskiemu, czy nie. Jeśli nie, to dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-71.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Tomasza Nałęcza, też profesora.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#PosełTomaszNałęcz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W środowisku Unii Pracy nigdy nie było agresji, awersji wobec konkordatu. Zawsze ocenialiśmy tę umowę międzynarodową stosując dwa kryteria jej oceny. Po pierwsze: na ile jest zgodna z obowiązującą w Polsce konstytucją. I po drugie: na ile służy budowie porozumienia pomiędzy Polakami, na ile eliminuje pola potencjalnych konfliktów, na ile buduje zgodę i tym samym służy rozwiązywaniu problemów dla Polski najważniejszych - ekonomicznych, społecznych.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#PosełTomaszNałęcz">Zwracaliśmy uwagę zaraz po podpisaniu tej umowy, że w naszej ocenie jest ona sprzeczna z obowiązującą w Polsce konstytucją, która mówiła i mówi - bo nowa jeszcze nie weszła w życie - że stosunki między państwem i Kościołem regulują ustawy, a nie umowy międzynarodowe. Interpretacja, wedle której ustawą jest również ustawa ratyfikująca umowę międzynarodową, naciągała naszym zdaniem prawo i świadczyła o tym, że autor konstytucji nie rozróżniał umowy międzynarodowej od ustawy ratyfikującej umowę międzynarodową. Stąd konsekwentnie powtarzaliśmy, że albo trzeba zmienić obowiązującą w Polsce konstytucję i wtedy umożliwić ratyfikację konkordatu, albo uchwalić nową konstytucję. Byliśmy za tym drugim rozwiązaniem, uważając, że zamiast poprawiać coś niedobrego i starego, lepiej uchwalić nowe i lepsze - zwłaszcza że w Zgromadzeniu Narodowym była szansa na uchwalenie konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#PosełTomaszNałęcz">I oto uchwaliliśmy nową konstytucję, między innymi kierując się przekonaniem i głęboką wiarą, że ta konstytucja umożliwia ratyfikację konkordatu. Wydawało nam się, że w dyskusji poprzedzającej referendum konstytucyjne wszystkie cztery ugrupowania, które w Zgromadzeniu Narodowym uchwaliły konstytucję, podzielały to stanowisko i uważały, że uchwalenie konstytucji otworzy szansę dla ratyfikacji konkordatu. Stąd z ogromnym zaskoczeniem przyjęliśmy konkluzję Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektu ustawy o ratyfikacji konkordatu, że oto konkordat jest sprzeczny z zapisami nowej konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-72.3" who="#PosełTomaszNałęcz">Naszym zdaniem są to sformułowania merytorycznie nieprawdziwe. Konkordat nie narusza prawa obywatela do milczenia w sprawach religii dlatego, że konkretny sposób prowadzenia religii w szkole i oceniania nauczania religii w szkole może naruszyć to prawo. Chcę zwrócić uwagę autorom tego sprawozdania, że konkordat na ten temat milczy. Konkordat mówi tylko, że religia ma być w szkole nauczana. Na jakich warunkach — nie mówi. I chcę zwrócić autorom uwagę tego sprawozdania, że to praktyka obowiązująca w Polsce dzisiaj narusza zasady konstytucyjne, o których mowa w tym sprawozdaniu. Tyle tylko, że ta praktyka nie ma nic wspólnego z zapisami konkordatu. Możemy obowiązującym w Polsce prawem tak zinterpretować zapisy konkordatu, że będą naruszały prawo obywatela do milczenia, ale możemy też zapisać w Polsce prawo tak, że tego naruszenia nie będzie. Stąd niesłusznie naszym zdaniem autorzy tego sprawozdania odnieśli się do stosowanej obecnie w Polsce praktyki i nie wiemy, jakim prawem uznali, że stosowana obecnie w Polsce praktyka jest zgodna z zasadami przyjętej przez naród 25 maja nowej konstytucji. Podobnie jest z pozostałymi dwoma zarzutami. Cóż mówi konkordat o sprawach autonomii wyższych uczelni? Konkordat pozwala Kościołowi katolickiemu na tworzenie własnych uczelni prywatnych, więc oczywiście nie może być w tym przypadku mowy o naruszeniu zasady autonomii wyższych uczelni, oraz konkordat nadaje kościołowi prawo do tworzenia wydziałów teologii katolickiej także i w państwowych uniwersytetach. Chcę przypomnieć, że w wolnej Polsce, w I i w II Rzeczypospolitej, takie prawo kościół posiadał. I w I, i w II Rzeczypospolitej obowiązywała zasada autonomii wyższych uczelni i godzono zasadę autonomii wyższych uczelni z tym prawem kościoła. Jest to możliwe do pogodzenia dlatego, ze konkordat mówi wyraźnie, iż status prawny wydziałów teologii katolickiej na państwowych uniwersytetach zostanie uregulowany umową między rządem i Konferencją Episkopatu Polski. Oczywiście rzeczą tej umowy będzie, żeby uszanować zasadę wyższych uczelni. Tak zrobiono w II Rzeczypospolitej i nie ma żadnego powodu, żebyśmy w III Rzeczypospolitej tę kwestię rozwiązali inaczej w polskim prawie. Podobnie jest oczywiście z trzecim zarzutem autorów tego sprawozdania, że konkordat narusza prawo dziecka do uwzględnienia w procesie wychowania jego sumienia i przekonań. Można w ten sposób nauczać religii, że będzie się to prawo naruszać, albo też nauczać inaczej. Konkordat nie mówi o sposobie i trybie nauczania religii, stosuje tylko ogólną normę.</u>
          <u xml:id="u-72.4" who="#PosełTomaszNałęcz">Raz więc jeszcze chcę zwrócić uwagę, że autorzy tego sprawozdania odnieśli się do rzeczywiście niedobrej, funkcjonującej w Polsce praktyki. Zdaniem klubu Unii Pracy ta praktyka jest sprzeczna z zasadami nowej konstytucji. To właśnie nowa konstytucja gwarantuje, że mamy obowiązek (i powinniśmy, bo nie możemy jej złamać) uchwalić takie prawo, jeśli chodzi o ustawę oświatową, jeśli chodzi o inne ustawy tzw. okołokonkordatowe, żeby te trzy zasady były zrealizowane.</u>
          <u xml:id="u-72.5" who="#PosełTomaszNałęcz">Istnieje więc szansa, żeby przystąpić do ratyfikacji konkordatu, ponieważ zdaniem Unii Pracy, odmiennie niż autorów tego sprawozdania, konkordat jest zgodny z zasadami nowej konstytucji. Nie podzielam jednak optymizmu pana posła Bentkowskiego i pana posła Ciemniewskiego, że możemy bardzo szybko, natychmiast ratyfikować konkordat, a potem już spokojnie zająć się ustawami okołokonkordatowymi. Myślę, że panowie również znacie pismo biskupa Tadeusza Pieronka, sekretarza generalnego Episkopatu Polski, skierowane do marszałka Zycha z 26 maja 1997 r., które to pismo jest bardzo konkretną interpretacją kilku bardzo istotnych zapisów konkordatu. Rozumiem, że to pismo stawia pewne warunki rozwiązania spraw konkretnych. Jesteśmy w klubie Unii Pracy zdumieni, że po osiągnięciu porozumienia, po kilkumiesięcznych negocjacjach między rządem i Watykanem, bo deklaracja ogłoszona przez rząd już kilka tygodni temu na temat sposobu interpretacji konkordatu była przecież uzgodniona z Watykanem, i oto po uzgodnieniu wspólnej deklaracji (oczywiście formuła publicznej prezentacji tej deklaracji jest bardziej skomplikowana, ma to mieć charakter deklaracji jednostronnej, którą druga strona tylko przyjmuje do wiadomości, ale przecież wszyscy wiemy na tej sali i poza tą salą, że za deklaracją rządu w sprawie interpretacji konkordatu kryje się też wynegocjowana zgoda Stolicy Apostolskiej), w kilka tygodni po wynegocjowaniu takiej zgody mamy do czynienia ze zjawiskiem niesłychanie niepokojącym, wręcz alarmującym. Oto jedna strona, czyli rząd, zgłasza projekt ustaw okołokonkordatowych, zawierających określone regulacje w sprawie zasad nauczania religii w szkole, w sprawie wywoływania skutków cywilnych przez małżeństwa zawierane w formule wyznaniowej, w sprawie pochówków na cmentarzach, w sprawie nauczania religii w przedszkolu, a w kilka dni po złożeniu takich ustaw, jak rozumiem w dobrej wierze złożonych przez rząd z uwzględnieniem ducha i litery tych rokowań z Watykanem, otrzymujemy oficjalne pismo Konferencji Episkopatu Polski zawierające diametralnie inną interpretację tej samej deklaracji. Podzieliłbym więc pogląd pana posła Bentkowskiego i pana posła Ciemniewskiego, gdyby tej sprzeczności nie było. Jak możemy natychmiast ratyfikować konkordat, skoro widzimy, że między rządem i Stolicą Apostolską istnieją zasadnicze różnice zdań? Jak ma wyglądać polskie prawo? Nie chciałbym wystawiać na szwank autorytetu polskiego państwa, żeby doszło do takiej oto sytuacji, że Sejm na przykład przyjmie ustawy okołokonkordatowe, zgodnie z propozycjami rządowymi. Nawiasem mówiąc, propozycje Unii Pracy w niektórych sprawach są dalej idące, uważamy, że rząd pewne kwestie reguluje w niedostateczny sposób. Ale gdyby nawet założyć...</u>
          <u xml:id="u-72.6" who="#PosełTomaszNałęcz">Gdyby pan poseł Kamiński mi nie przeszkadzał, tobym naprawdę szybciej skończył, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-72.7" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Ja przeszkadzam?)</u>
          <u xml:id="u-72.8" who="#PosełTomaszNałęcz">Tak, bo pan cały czas pokrzykuje na pana marszałka, przeszkadzając mi mówić. Proszę mi wierzyć, w tej sprawie, czy pana rozmowy w ławach mi przeszkadzają, czy nie, to naprawdę moja opinia jest miarodajna.</u>
          <u xml:id="u-72.9" who="#PosełTomaszNałęcz">Jeśli można skończyć, panie marszałku, konkluzją... jeśli pan poseł Kamiński uzbroi się jeszcze w odrobinę cierpliwości...</u>
          <u xml:id="u-72.10" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Panie marszałku, niech pan uspokoi... [Tekst skreślony ze stenogramu przez wicemarszałka Sejmu Aleksandra Małachowskiego na podstawie art. 103 ust. 1 regulaminu Sejmu])</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, skreślam to słowo z protokołu. Proszę używać kulturalnych słów. Dlaczego nagle mamy używać słownictwa, które nie jest parlamentarne?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#PosełTomaszNałęcz">Panie Marszałku! Chcielibyśmy w Unii Pracy uniknąć tej oto sytuacji, narażającej na szwank autorytet państwa polskiego, autorytet Kościoła też, że oto polski parlament ratyfikuje konkordat, przyjmie ustawy okołokonkordatowe, a - w świetle sformułowań zawartych w piśmie księdza biskupa Pieronka - Stolica Apostolska może konkordatu nie ratyfikować. To jest dzisiaj, jak się zestawi treść propozycji rządowych ustaw okołokonkordatowych z treścią listu księdza biskupa Pieronka, realne niebezpieczeństwo. Powinniśmy w Sejmie dołożyć starań, żeby tego niebezpieczeństwa uniknąć. Zdaniem Unii Pracy jest tylko jedna droga dla uniknięcia tego niebezpieczeństwa - osiągnąć porozumienie co do kształtu ustaw okołokonkordatowych, skonsultować to z polskim Kościołem, ze Stolicą Apostolską, czy są to warunki drugą stronę satysfakcjonujące i umożliwiające Stolicy Apostolskiej ratyfikację konkordatu i wtedy, troszcząc się o autorytet państwa i autorytet Kościoła, dokonać aktu ratyfikacji. Inna droga może naprawdę narazić i państwo, i Kościół na bardzo poważne kłopoty. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Nałęczowi.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę obecnie pana posła Henryka Dyrdę, Federacyjny Klub Parlamentarny na Rzecz Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#PosełHenrykDyrda">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Po raz kolejny zajmujemy się sprawą, która już dawno powinna być rozstrzygnięta przez Wysoką Izbę — sprawą ustawy ratyfikującej umowę zawartą pomiędzy Stolicą Apostolską a rządem Rzeczypospolitej Polskiej. Niestety, wciąż jesteśmy świadkami gry prowadzonej w parlamencie przez większość lewicową, która liczy na określone korzyści polityczne. Od kilku lat w wielu mediach prowadzona jest regularna kampania dezinformacji, oparta na fałszu i niedomówieniach, kampania, w której konkordat jest przedstawiany jako dokument przynoszący korzyści Kościołowi Rzymskokatolickiemu. Nic bardziej błędnego. W preambule konkordatu zapisano, iż: „Umawiające się strony, kierując się zasadami prawa międzynarodowego łącznie z normami dotyczącymi poszanowania praw człowieka i podstawowych swobód oraz wyeliminowania wszelkich form nietolerancji i dyskryminacji z powodów religijnych... — i dalej — Uznaje się, że fundamentem rozwoju wolnego i demokratycznego społeczeństwa jest poszanowanie godności osoby ludzkiej i jej praw”. To jest właśnie istota konkordatu, który nie jest skierowany przeciwko komukolwiek. Potwierdza tylko wyjątkowość i godność osoby ludzkiej, odwołuje się do praw człowieka i jego podstawowych swobód. Szkoda, że nasi polityczni adwersarze tego nie dostrzegają albo udają, że nie dostrzegają, uniemożliwiając tym samym jakikolwiek rozsądny dialog.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#PosełHenrykDyrda">Od ostatnich wyborów parlamentarnych, od października 1993 r. wokół konkordatu prowadzone są niepokojące, niczemu nie służące gry polityczne. Wpierw powołano Komisję Nadzwyczajną, która miała zająć się oceną zgodności konkordatu z konstytucją i innymi ustawami.</u>
          <u xml:id="u-76.2" who="#PosełHenrykDyrda">Później politycy lewicy zaczęli lansować pogląd: najpierw konstytucja, potem ratyfikacja konkordatu. Niejako po drodze pojawiła się propozycja ustaw okołokonkordatowych, na projekty których Wysoka Izba musiała czekać trzy lata. Kolejne lewicowe rządy zajmowały się wszelkimi możliwymi sprawami - z różnym zresztą skutkiem - natomiast na przygotowanie projektów ustaw okołokonkordatowych jakoś nigdy nie było czasu.</u>
          <u xml:id="u-76.3" who="#PosełHenrykDyrda">Koniec końców konstytucję uchwalono i gdy mamy już nową konstytucję, okazuje się nagle - tak wynika ze sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej - iż zostały usunięte tylko i wyłącznie przeszkody natury formalnej.</u>
          <u xml:id="u-76.4" who="#PosełHenrykDyrda">Według Klubu Parlamentarnego na Rzecz Akcji Wyborczej Solidarność nigdy nie było przeszkód natury formalnoprawnej uniemożliwiającej ratyfikowanie konkordatu. Zależało to tylko i wyłącznie od dobrej woli polityków lewicy, a tej, niestety, zabrakło. Jeżeli natomiast pojawiły się wątpliwości dotyczące zawartego konkordatu, to można było skorzystać z art. 27 i art. 28 tegoż dokumentu.</u>
          <u xml:id="u-76.5" who="#PosełHenrykDyrda">To, że nie było i nie ma przeszkód natury formalnoprawnej, potwierdza nawet część polityków związanych z lewicą. Niedawno prezydent Rzeczypospolitej Aleksander Kwaśniewski stwierdził, iż nie widzi przeszkód dla ratyfikacji konkordatu. Szkoda tylko, że wcześniej Aleksander Kwaśniewski jako poseł i przewodniczący Klubu Parlamentarnego SLD takiej możliwości nie dostrzegał. Ale cóż, często punkt widzenia zależy od miejsca siedzenia.</u>
          <u xml:id="u-76.6" who="#PosełHenrykDyrda">Zajmując się konkordatem, nie da się abstrahować od kultury i tradycji historii Polski. Historia Polski jest nierozerwalnie związana z chrześcijaństwem. Dzięki kościołowi uratowaliśmy narodową tożsamość.</u>
          <u xml:id="u-76.7" who="#PosełHenrykDyrda">Ojciec Święty Jan Paweł II podczas ostatniej pielgrzymki do kraju w jednej z homilii mówił o tym, iż jest jakimś nieprawdopodobnym nieporozumieniem oskarżanie kościoła w Polsce o to, że występuje przeciwko wolności, tego samego kościoła, który wielokrotnie dawał dowód i świadectwo troski o człowieka, troski o dobro osoby i dobro narodu. Papież Jan Paweł II podkreślił absurdalność tego oskarżenia, bardzo często formułowanego przez tych, którzy jeszcze do niedawna usiłowali narzucić całemu narodowi obcą nam ideologię marksistowsko-leninowską.</u>
          <u xml:id="u-76.8" who="#PosełHenrykDyrda">Wydawać się mogło, iż na zawsze porzuciliśmy mrzonki utopii marksistowskiej, tymczasem w sprawozdaniu Komisji Nadzwyczajnej czytamy, iż porównując przepisy konkordatu z konstytucją, stwierdza się, że konkordat narusza trzy ważne normy konstytucyjne, a mianowicie:</u>
          <u xml:id="u-76.9" who="#PosełHenrykDyrda">a) prawo obywatela do milczenia w sprawach religii,</u>
          <u xml:id="u-76.10" who="#PosełHenrykDyrda">b) prawo wyższych uczelni do autonomii,</u>
          <u xml:id="u-76.11" who="#PosełHenrykDyrda">c) prawo dziecka do uwzględniania w procesie wychowania jego sumienia i przekonań.</u>
          <u xml:id="u-76.12" who="#PosełHenrykDyrda">Na chwilę chciałbym się skoncentrować na tym, jak to określono, prawie obywatela do milczenia w sprawach religii.</u>
          <u xml:id="u-76.13" who="#PosełHenrykDyrda">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Owo prawo - to nic innego jak komunistyczny slogan o tym, że religia jest sprawą prywatną obywatela. Zasada ta, realizowana w PRL, dotyczyła zarówno wyboru wyznania, jak i uzewnętrzniania przez człowieka swych przekonań religijnych. Oznaczało to, że życie publiczne miało przebiegać tak, jakby program Boga, religii i wiary w ogóle nie istniał. Zasada ta sprzyjała wprowadzaniu cenzury w sprawach światopoglądowych oraz tworzeniu dwóch moralności: publicznej i prywatnej.</u>
          <u xml:id="u-76.14" who="#PosełHenrykDyrda">Czy raz jeszcze mamy wracać do lat 1945–1989, w których to budowano jedynie słuszny ustrój z wiadomym skutkiem?</u>
          <u xml:id="u-76.15" who="#PosełHenrykDyrda">Kończąc, pragnę zacytować doktora Krzysztofa Wroczyńskiego, moim zdaniem autora jednej z najlepszych publikacji na temat konkordatu, który kończąc swą pracę pisze tak: Trzeba wreszcie pamiętać o tym, iż ten sam człowiek tworzy zarówno wspólnotę państwową, jak i wspólnotę kościoła. Jest jednocześnie członkiem kościoła i obywatelem. Z racji jedności podmiotu człowieka nie można rozdzielać tych dwóch wspólnot, choć ich zadania i cele są autonomiczne. Rozdzielenie tych dwóch wspólnot, co obserwowaliśmy w niedalekiej przeszłości, powoduje wytwarzanie się podwójnego życia i moralności: prywatnej i legalnej. Rzeczywiste życie człowieka schodzi jakby do podziemia, co dzieje się z uszczerbkiem dla życia publicznego. Państwo, które chce być silne, nie może sobie na to pozwolić.</u>
          <u xml:id="u-76.16" who="#PosełHenrykDyrda">Klub Parlamentarny na Rzecz Akcji Wyborczej Solidarność będzie głosował przeciwko sprawozdaniu komisji i jednocześnie popiera wniosek złożony przez posła Ciemniewskiego. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Henrykowi Dyrdzie.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę pana posła Stanisława Kowolika z Koła Poselskiego BBWR. Podkreślam: koła, by pan poseł pamiętał, że dla kół czas jest krótszy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#PosełStanisławKowolik">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Warto raz jeszcze zwrócić uwagę, że debata obecna dotyczy ustawy o ratyfikacji konkordatu pomiędzy Stolicą Apostolską a Polską, a zatem czas podjąć decyzję i poprzeć lub odrzucić tę ustawę, mając oczywiście odwagę obnażyć swoje prawdziwe intencje. W sprawie umowy międzynarodowej, jaką jest konkordat, w tej kadencji parlamentu wypowiedziano już bardzo wiele słów i wygłoszono wiele mów. Wydaje się, że zbyt wiele. W chwili obecnej - zdaniem BBWR - nawet dla Polaka nie interesującego się polityką oczywiste jest, że po prostu podstawowa logika i rzetelność wymagają, by umowę podpisaną przez polski rząd już 4 lata temu - 28 lipca 1993 r. - ratyfikować.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#PosełStanisławKowolik">Przypomnijmy kilka faktów. Komisja Nadzwyczajna już dwa lata temu stwierdziła, że brak jest sprzeczności konkordatu z obecnie obowiązującą konstytucją. Uchwalona 2 kwietnia br. konstytucja wyraźnie stwierdza, że stosunki pomiędzy Polską a Watykanem reguluje konkordat, natomiast obiektywni eksperci jednoznacznie stwierdzają fakt zgodności konkordatu z nową konstytucją. 15 kwietnia br. została przyjęta przez polski rząd jednostronnie deklaracja dotycząca konkordatu, która - zdaniem rządu - jest wykładnią jego przepisów, a więc rozwiewa wszelkie wątpliwości. Zgodnie z przyjętym międzynarodowym obyczajem najpierw dokonuje się ratyfikacji umowy międzynarodowej, a w jej następstwie dokonuje się zmian w ustawach. Mimo to prawie miesiąc temu, 22 maja br., odbyło się pierwsze czytanie aż 11 ustaw wykonawczych do konkordatu. Konkordat jeszcze nie ratyfikowany, a Sejm już debatuje nad ustawami wykonawczymi. Ale niech tak będzie, skoro lęki i kompleksy toczą szeregi SLD. I nagle 13 czerwca br. większość tworzona przez tychże posłów SLD w Komisji Nadzwyczajnej ni stąd, ni zowąd stwierdza, że konkordat jest sprzeczny z konstytucją przyjętą w referendum, choć jeszcze nie obowiązującą. Myślę, szanowni państwo, że w tej sytuacji nawet człowiek obdarzony dużą dozą cierpliwości i wyrozumiałości może stracić panowanie nad sobą, bo równie dobrze SLD-owska większość w Komisji Nadzwyczajnej mogła przegłosować inną, równie absurdalną tezę, że na przykład białe jest czarne czy odwrotnie. Ale przecież to i tak rzeczywistości nie zmieni.</u>
          <u xml:id="u-78.2" who="#PosełStanisławKowolik">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Apele BBWR o opamiętanie w szeregach SLD nie pomogły. Odwoływanie się do waszego, szanowni państwo, poczucia więzi z polską racją stanu i odpowiedzialności za nią nie pomogło. Nasze nawoływanie o niekompromitowanie przez SLD Polski i Polaków na scenie międzynarodowej też nie dało rezultatu. Nawet autorytet największego z Polaków Jana Pawła II jest przez was ignorowany.</u>
          <u xml:id="u-78.3" who="#PosełStanisławKowolik">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Są dwa sposoby uprawiania działalności publicznej i politycznej. Jeden to metoda budowania, godzenia, konstruowania i rozwiązywania problemów, drugi to metoda burzenia, konfliktowania, demontażu i pogłębiania podziałów. Dlaczego, panie posłanki i panowie posłowie z SLD, z taką determinacją godną lepszej sprawy pogłębiacie podziały w polskim społeczeństwie? Dlaczego nie budujecie mostów zgody i porozumienia? Dlaczego schlebialiście Ojcu Świętemu Janowi Pawłowi II jeszcze kilka dni temu, ustawiając się w uniżonych pozach wokół niego? Dlaczego nazajutrz po jego wyjeździe wracacie do waszej perfidnej, pełnej hipokryzji gry politycznej? Dlaczego kłamiecie mówiąc, że zrealizowaliście obietnice przedwyborcze, innym zamykając usta w mediach, a jednocześnie po raz kolejny na czas kampanii wyborczej wprowadzacie temat zastępczy, jakim jest aborcja, zamiast wytłumaczyć się z nie zrealizowanego programu? Przestańcie grać polską rodziną i polską racją stanu...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, prosiłbym bardzo, żeby pan przeszedł do tematu debaty, dlatego że w tej chwili pan...</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Czy to jest cenzura?)</u>
          <u xml:id="u-79.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Nie, to nie jest cenzura. Obowiązkiem marszałka jest zwracanie uwagi na to, co jest przedmiotem debaty. To w tej chwili jest inna sprawa. Przedmiotem debaty jest konkordat.</u>
          <u xml:id="u-79.3" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: To jest teza posła.)</u>
          <u xml:id="u-79.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, nie proszę pana o pomoc.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#PosełStanisławKowolik">Mam nadzieję, panie marszałku, że ten komentarz nie odbędzie się kosztem naszego czasu.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#PosełStanisławKowolik">Przestańcie grać polską rodziną i polską racją stanu. Zaprzestańcie uprawiania dialektyki marksistowskiej, w której zresztą jesteście niedościgłymi mistrzami. Spróbujcie zrobić coś pozytywnego dla wizerunku Polski na arenie międzynarodowej. Przestańcie wreszcie straszyć polskie społeczeństwo wyimaginowanymi zagrożeniami wynikającymi z konkordatu. Czas wreszcie budować i rozwiązywać polskie sprawy, a nie za wszelką cenę pogłębiać różnice i podziały istniejące w naszym społeczeństwie.</u>
          <u xml:id="u-80.2" who="#PosełStanisławKowolik">BBWR jako narodowo-chrześcijańsko-demokratyczny blok dla Polski konsekwentnie, merytorycznie i w poczuciu odpowiedzialności za polską rację stanu uznaje, że konkordat między Rzecząpospolitą Polską a Stolicą Apostolską, której przewodzi nasz rodak Jan Paweł II, winien być ratyfikowany, a procedura legislacyjna nad ustawami wykonawczymi do tej umowy międzynarodowej - kontynuowana.</u>
          <u xml:id="u-80.3" who="#PosełStanisławKowolik">I ostatnia uwaga do przedstawiciela Unii Wolności, pana posła Ciemniewskiego. Chciałbym mu zwrócić uwagę, żeby nie przyszywał nikomu łatek i nie posługiwał się językiem ekstremistów, chyba że pan poseł Ciemniewski...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, przepraszam bardzo: przerywam w tej chwili. Art. 101 określa moje kompetencje. Bardzo proszę bez...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#PosełStanisławKowolik">Panie marszałku, tutaj oskarżono o ekstremizm połowę polskiego społeczeństwa!</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Ale proszę nie mówić tego zaraz obraźliwymi słowami.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#PosełStanisławKowolik">Chciałem tylko zwrócić uwagę, że głosowaliśmy przeciwko konstytucji, ale uważamy się za ludzi umiarkowanych, chyba że Unia Wolności uważa, że każdy, kto nie zgadza się z jej poglądami, natychmiast zasługuje na łatkę ksenofoba, ekstremisty czy przedstawiciela ciemnogrodu. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Stanisławowi Kowolikowi.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Zwracam uwagę, że art. 101 mówi w pkt. 1: Marszałek Sejmu czuwa nad przestrzeganiem w toku obrad regulaminu Sejmu oraz powagi i porządku na sali posiedzeń. W pkt. 2: Marszałek Sejmu może zwrócić uwagę posłowi, który w wystąpieniu swoim odbiega od przedmiotu obrad określonego w porządku dziennym, przywołaniem posła „do rzeczy”. Po dwukrotnym przywołaniu posła „do rzeczy” marszałek może odebrać przemawiającemu głos.</u>
          <u xml:id="u-85.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Marszałek także może przywołać posła „do porządku”, jeśli zakłóca on porządek obrad, tak że prosiłbym bardzo o uznawanie moich kompetencji, kiedy zwracam uwagę posłom, że treść ich wystąpień odbiega od przedmiotu debaty. Taki jest mój obowiązek.</u>
          <u xml:id="u-85.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę obecnie o zabranie głosu pana posła Jerzego Wuttke z Porozumienia Prawicy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#PosełJerzyWuttke">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! 17 marca br. minęły 3 lata od momentu wystąpienia rządu do Sejmu z wnioskiem o uchwalenie ustawy upoważniającej prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej do ratyfikowania konkordatu między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską. Trzy lata dezinformowania opinii publicznej, straszenia państwem wyznaniowym przy jednoczesnym stwarzaniu pozorów woli politycznej doprowadzenia do ratyfikacji, jak również 3 lata odwoływania się do wymogu konfrontacji tekstu konkordatu z nie istniejącą jeszcze wówczas nową konstytucją.</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#PosełJerzyWuttke">Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej, które dziś omawiamy, jest w naszym przekonaniu konsekwentną kontynuacją ponadtrzyletniej postawy politycznego sprzeciwu wobec konkordatu. Sprawozdanie komisji dotyczy jedynie niezgodności konkordatu z nową konstytucją, niezgodności zresztą bardziej wymyślonych niż prawdziwych, co stwierdziła nawet pośrednio pani poseł sprawozdawca, omawiając dokonania ekspertów. Nieustosunkowanie się komisji do ustawy ratyfikacyjnej stanowi istotny brak sprawozdania, a ostrzej mówiąc: stawia pod znakiem zapytania sens dzisiejszej debaty.</u>
          <u xml:id="u-86.2" who="#PosełJerzyWuttke">Nietrudno przewidzieć ciąg dalszy: Wysoki Sejm prawdopodobnie przyjmie sprawozdanie - co wynika z arytmetyki politycznej Wysokiej Izby - i nie pozostanie nic innego, jak czekać na uchwalenie ustaw okołokonkordatowych, od których treści część ugrupowań sejmowych i część posłów uzależnia zmianę negatywnego stanowiska wobec konkordatu. Można przypuszczać, że większość sejmowa obecnej kadencji nie zechce już ratyfikować konkordatu, chyba że scenariusz kampanii wyborczej przewiduje inny wariant zdarzeń. Wielomilionowa rzesza Polek i Polaków dokonała już poza Sejmem szczególnej ratyfikacji konkordatu, współuczestnicząc z Ojcem Świętym w jego polskim pielgrzymowaniu.</u>
          <u xml:id="u-86.3" who="#PosełJerzyWuttke">Wnosimy o odrzucenie sprawozdania komisji i popieramy wniosek zgłoszony przez pana posła Jerzego Ciemniewskiego. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-86.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Jerzemu Wuttke.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę obecnie o zabranie głosu pana posła Krzysztofa Kamińskiego, Konfederacja Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#PosełKrzysztofKamiński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Po wielu miesiącach, może nawet latach pracy Komisji Nadzwyczajnej dostajemy sprawozdanie. Sprawozdanie, które, po korzystaniu z licznych ekspertyz, po korzystaniu z wielu autorytetów, ujawnia nam rzecz oczywistą, że po przyjęciu nowej konstytucji nie istnieją formalne przeszkody, aby stosunki między państwem a Kościołem katolickim regulował konkordat. Przecież jest to oczywistość. To tak, jakby komisja kierowana przez szanowną panią poseł Łybacką, po wielu miesiącach wytężonej pracy, przy pomocy ekspertów ustaliła, że mecz piłkarski wygrywa ta drużyna, która strzeli więcej bramek. Pracowaliście nad kwestią oczywistą.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#PosełKrzysztofKamiński">Z tego punktu widzenia punkt pierwszy proponowanej przez was uchwały czy też opinii jest po prostu rzeczą oczywistą. I nie było to przedmiotem zlecenia, jakie zawiera uchwała z lipca 1994 r., zlecenia dla waszej komisji. Nie wywiązaliście się z tego zadania. W związku z tym narzuca się wniosek o to - i składam taki wniosek formalnie - aby w dniu dzisiejszym rozwiązać Komisję Nadzwyczajną, która nie spełniła zadania, jakie przed nią postawił Sejm. W związku z tym oczywistym wnioskiem jest także wniosek o odrzucenie sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej oraz przystąpienie do drugiego czytania ustawy o ratyfikacji konkordatu, a przy braku poprawek do tej ustawy przejście do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-88.2" who="#PosełKrzysztofKamiński">Panie Marszałku! Czy jest to opór względem konkordatu, czy jest to problem SLD? Po ostatnim wystąpieniu prezydenta Kwaśniewskiego, premiera Cimoszewicza, pani minister Labudy, ministra spraw zagranicznych Rosatiego - czy jest to, proszę państwa, problem SLD? Myślę, że nie, i myślę, że jest to problem części SLD, kilku pań, panów, którzy te panie otaczają, środowiska... i jeszcze Piotra Ikonowicza. Jest to problem środowiska, które uważa, że kiedy się nie ma argumentów na kampanię wyborczą, dotyczących spraw bolących polskie rodziny, spraw ekonomicznych, spraw, z których powinni się rozliczyć po 4 latach rządów, to trzeba na kampanię wyborczą mieć igrzyska - aborcję, konkordat - bo dzięki temu łatwiej pozyskać elektorat antyklerykalny, antykościelny. I tylko z tego wyborczego wyrachowania gra konkordatem trwa nadal.</u>
          <u xml:id="u-88.3" who="#PosełKrzysztofKamiński">Kto na tym cierpi? Nie Kościół katolicki, nie obywatele. Cierpi na tym autorytet Rzeczypospolitej. Czym jest majestat Rzeczypospolitej, autorytet międzynarodowy dla postkomunistów? Udowadniają to swoim stanowiskiem. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-88.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wprawił mnie pan w kłopoty natury formalnej, bo pański wniosek nie może być sprzeczny z uchwałą, którą podjął Sejm. Nie można tego typu formalnym wnioskiem rozwiązać komisji. Trzeba by przedłożyć uchwałę o zmianie uchwały Sejmu albo też o rozwiązaniu komisji. To bardzo przedłuży procedurę. Jeśli zależy panu na przedłużeniu procedury w tej sprawie, to możemy tak postąpić. Natomiast wniosek pana profesora... pana posła Ciemniewskiego - przepraszam, jako były student prawa zawsze mówię: pan profesor - rozwiązuje sprawę w sposób prostszy. Zobowiązuje on komisję do przedłożenia sprawozdania co do ustawy ratyfikacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-89.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Natomiast to, co pan proponuje, oznacza skierowanie wniosku rządowego do innej komisji, Komisji Spraw Zagranicznych, i komplikuje sytuację. Tak że myślę, że prostsze rozwiązanie... Chyba, że panu zależy na jakimś takim skomplikowaniu tej procedury. Procedura, którą przedstawił prof. Ciemniewski, jest najprostsza. Jeszcze na tym posiedzeniu moglibyśmy otrzymać uzupełnione sprawozdanie komisji. Bo to chodzi o uzupełnienie sprawozdania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#PosełKrzysztofKamiński">Panie marszałku, mój wniosek zmierza do zupełnie czegoś innego niż wniosek prof. Ciemniewskiego. Wniosek prof. Ciemniewskiego umożliwia dalsze funkcjonowanie komisji, umożliwia przekazanie sprawozdania do uzupełnienia, umożliwia znowu wywołanie 28 tys. ekspertyz i umożliwia grę na czas, czyli umożliwia to, o co chodzi SLD. Mój wniosek jest prosty. Odrzucając sprawozdanie w jutrzejszym rannym głosowaniu, jednocześnie Sejm decyduje o zakończeniu istnienia Komisji Nadzwyczajnej. Jeśli nie będzie w debacie poprawek do ustawy ratyfikacyjnej, jutro rano o godz. 9.30 głosujemy nad ratyfikacją konkordatu. Do tego zmierzam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, tak, tylko pan znowu, że tak powiem, przeoczył sprawę regulaminową...</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Jaką?)</u>
          <u xml:id="u-91.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">...aby o takim wniosku móc dyskutować, ktoś go musi przedstawić. Jeżeli rozwiążemy komisję, co jest rzeczywiście dopuszczalne, to musimy sprawę skierować do Komisji Spraw Zagranicznych, która jest miarodajna co do umów międzynarodowych. W ten sposób ma pan sprawę odłożoną o miesiąc.</u>
          <u xml:id="u-91.3" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Nieprawda, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-91.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Nie, panie pośle, nie kontynuujmy tej debaty. Rozstrzygniemy...</u>
          <u xml:id="u-91.5" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Ale pan wprowadza Izbę w błąd.)</u>
          <u xml:id="u-91.6" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Nie, nie wprowadzam Izby w błąd. Tłumaczę panu konsekwencje regulaminowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#PosełKrzysztofKamiński">Panie marszałku, bardzo proszę, żeby pan zacytował punkt porządku dziennego i przypomniał numery druków sejmowych, nad jakimi teraz Izba pracuje. Nie jest to tylko druk związany ze sprawozdaniem komisji. Są tam także dwa druki dotyczące drugiego czytania ustawy o ratyfikacji konkordatu. Byliśmy razem na Konwencie Seniorów. Marszałek Zych powiedział, są formalne podstawy do tego, aby na tym posiedzeniu Sejm przeszedł do drugiego i trzeciego czytania. Pana teza, że trzeba to odsyłać do jakiejś komisji, jest jedną z koncepcji SLD. Ja rozumiem, ale...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, to nie jest koncepcja SLD, to jest moja interpretacja prawa. Bardzo proszę powściągać te swoje określenia, którymi pan zawsze stara się komuś dopiec. Jako marszałek Sejmu realizuję postanowienia regulaminu, a nie którejkolwiek z partii politycznych. W żadnym z tych druków, o których pan tu wspomniał - wprowadził pan w błąd opinię publiczną - nie ma wniosku o odrzucenie bądź przyjęcie ustawy ratyfikacyjnej. I tylko taki wniosek może być przedmiotem decyzji Sejmu - wniosek o przyjęcie bądź odrzucenie projektu ustawy ratyfikacyjnej. Tam jest mowa o zgodności czy niezgodności z konstytucją, to jest jakby cząstka tej sprawy. Nie ma w żadnym z dotychczas istniejących druków konkretnego wniosku o przyjęcie bądź odrzucenie ustawy ratyfikacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Są to druki nr 327, 327-A)</u>
          <u xml:id="u-93.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">W żadnym z tych tekstów nie ma wniosku... Panie pośle, proszę, przecież znam te teksty, w żadnym z nich...</u>
          <u xml:id="u-93.3" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Wniosek rządu premiera Pawlaka...)</u>
          <u xml:id="u-93.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Nie ma żadnego wniosku w opinii komisji. Projekt premiera Pawlaka musi być poddany ocenie komisji i komisja przedstawia wniosek o przyjęcie bądź odrzucenie wniosku rządu. Jeżeli więc pan chce zmienić regulamin, to też jest sposób, tylko to jest kwestia następnych paru tygodni.</u>
          <u xml:id="u-93.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pan poseł Nałęcz, proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-93.6" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">W jakiej sprawie, panie pośle?</u>
          <u xml:id="u-93.7" who="#komentarz">(Poseł Tomasz Nałęcz: Panie marszałku, ja w trybie pozaregulaminowym, można?)</u>
          <u xml:id="u-93.8" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-93.9" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie można.)</u>
          <u xml:id="u-93.10" who="#komentarz">(Poseł Tomasz Nałęcz: To tylko żart, w trybie sprostowania.)</u>
          <u xml:id="u-93.11" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#PosełTomaszNałęcz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Jestem poza panem posłem Kamińskim i panem marszałkiem Małachowskim jedyną w tej chwili osobą na sali, która wczoraj rano uczestniczyła w posiedzeniu Konwentu Seniorów, który się w tej sprawie odbył. Jestem przekonany, że nie wolno wprowadzać opinii publicznej i Wysokiej Izby w błąd, tak jak to uczynił pan poseł Kamiński. Wczoraj przedmiotem obrad Konwentu rzeczywiście była decyzja, czy możliwe jest przejście do drugiego czytania po ustosunkowaniu się do sprawozdania komisji, czy nie. I tak jak mówił pan marszałek Małachowski, wszyscy byliśmy zgodni, włącznie z panem posłem Kamińskim, że nie ma sentencji komisji - i to jest jej zaniechanie, to jest jej wina - co zrobić z umową międzynarodową podpisaną przez rząd Rzeczypospolitej. Normalnie taka umowa trafia do Komisji Spraw Zagranicznych. W przypadku tej umowy, wyjątkowej, bardzo ważnej dla Polski, Sejm powołał specjalną Komisję Nadzwyczajną. Ta komisja nie ustosunkowała się do tego, co zrobić z tą umową: czy ją odrzucić, czy ratyfikować. Panie pośle Kamiński, pan marszałek Zych powiedział wczoraj i wszyscy się z tym zgodziliśmy, że spotka się o pierwszej z prezydium komisji i wyjaśni, czy możliwe jest przygotowanie do piątku przez tę komisję stanowiska, czy konkordat przyjąć, czy odrzucić. Prezydium Sejmu zadeklarowało, że jeśli będzie stanowisko komisji, to sprawa wróci na posiedzenie Sejmu i będzie ponowna debata, ponowne oświadczenie - i tak ta rzecz zostanie rozstrzygnięta.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Niech pan nie wprowadza ludzi w błąd.)</u>
          <u xml:id="u-94.2" who="#PosełTomaszNałęcz">Panie marszałku, mam też pewną propozycję, bo nie powinno być tak, że poseł publicznie zarzuca kłamstwo marszałkowi Sejmu. Proponuję, żeby porozumieć się z panem marszałkiem Zychem, może jest w Sejmie, i żeby pan marszałek Zych poinformował Izbę i opinię publiczną, jakie były rzeczywiście ustalenia Konwentu Seniorów, bo inaczej wystawiamy na szwank autorytet Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-94.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję, panie pośle. Jestem upoważniony do prowadzenia obrad przez marszałka Sejmu i stwierdzam, że ta sprawa miała rzeczywiście taki przebieg, jak powiedział w tej chwili pan poseł Nałęcz. Nie musimy aż fatygować pana marszałka Zycha. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Joachima Czernka z Parlamentarnego Koła Mniejszości Niemieckiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#PosełJoachimCzernek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Od 3 lat Komisja Nadzwyczajna zajmuje się badaniem zgodności konkordatu z obowiązującą konstytucją. Do ubiegłego roku dotyczyło to zgodności z ustawą konstytucyjną z 17 października 1992 r. Niestety sprawozdanie komisji nie zostało wówczas przez Wysoką Izbę przyjęte. Przeważył pogląd, aby ze sprawą ratyfikacji poczekać do czasu uchwalenia nowej konstytucji. Jak wiemy, konstytucja uchwalona 2 kwietnia br. przez Zgromadzenie Narodowe została przyjęta przez społeczeństwo w powszechnym referendum. Nic zatem nie przeszkadza, aby zakończyć prace związane z ustawą o ratyfikacji konkordatu.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#PosełJoachimCzernek">Bardzo pomocne w pracach komisji były opinie ekspertów. Na 9 przedłożonych opinii zdecydowanie przeważają opinie pozytywne, a ściśle mówiąc, przeważa brak wyraźnego stwierdzenia sprzeczności pomiędzy konkordatem a konstytucją. Niektórzy eksperci wyrażają pogląd, że ratyfikowanie konkordatu naruszy konstytucyjną zasadę równouprawnienia kościołów i związków wyznaniowych. Zagadnienie to jednak wybiega poza zakres będący przedmiotem prac komisji, natomiast nie ma żadnych przeszkód natury prawnej, aby zasadę równouprawnienia kościołów i związków wyznaniowych zagwarantować w odpowiednich ustawach.</u>
          <u xml:id="u-96.2" who="#PosełJoachimCzernek">Należy zgodzić się z opinią jednego z ekspertów, który dowodzi, że uregulowany przepisami konstytucji model stosunków państwo - związki wyznaniowe nie jest modelem czystego rozdziału kościoła od państwa. Znajdują się bowiem w konstytucji normy mówiące o współdziałaniu państwa i związków wyznaniowych dla dobra człowieka i dobra wspólnego. Zgodnie z tą właśnie normą konstytucyjną zredagowane zostały odpowiednie postanowienia konkordatu. Niektóre z jego artykułów mają charakter ogólny, a szczegółowe uregulowania pozostawia się odpowiednim ustawom oraz podporządkowuje się prawu polskiemu. Dotyczy to w szczególności zagadnień objętych tzw. ustawami okołokonkordatowymi, których nowelizacją zajęły się komisje sejmowe po pierwszym czytaniu w Wysokiej Izbie. Ich brak w chwili obecnej nie powinien stanowić formalnoprawnej przeszkody rozstrzygnięcia w sprawie ratyfikacji konkordatu. Byłoby złą praktyką, gdyby przyjęcie aktu prawnego wyższego rzędu uzależniać od uregulowań na niższym poziomie, a takie relacje zachodzą pomiędzy konkordatem jako umową międzynarodową a ustawami zwykłymi. Przeczyłoby to logice i byłoby nowością wobec dotychczasowej praktyki parlamentarnej, gdyż ratyfikowania bądź nieratyfikowania dotychczas zawartych umów międzynarodowych nie uzależniano od uregulowań ustawowych, których konieczność dokonania wynikała z treści zawartych umów.</u>
          <u xml:id="u-96.3" who="#PosełJoachimCzernek">Parlamentarne Koło Mniejszości Niemieckiej, przychylając się do opinii ekspertów o braku sprzeczności konkordatu z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. jest za przyjęciem ustawy dającej prezydentowi Rzeczypospolitej upoważnienie do ratyfikacji konkordatu. Natomiast wobec niewykonania zadania przez komisję, nałożonego uchwałą Sejmu - ponieważ nie ma w sprawozdaniu wyraźnego stwierdzenia dotyczącego przyjęcia lub odrzucenia konkordatu - Parlamentarne Koło Mniejszości Niemieckiej jest za odesłaniem sprawozdania do komisji w celu pilnego uzupełnienia jeszcze na tym posiedzeniu Sejmu. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-96.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Joachimowi Czernkowi.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę bardzo pana posła Jana Zaborowskiego, Nowa Demokracja - Koło Poselskie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#PosełJanZaborowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Historia konkordatów jest odbiciem wpływów Kościoła Rzymskokatolickiego na stosunki polityczne i społeczne w danym kraju, a także na pozycję majątkową tego kościoła, a zwłaszcza duchowieństwa, w porównaniu z pozycją majątkową innych grup społecznych czy też zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#PosełJanZaborowski">Konkordat zawarty z Watykanem przez Polskę 10 lutego 1925 r. został 12 grudnia 1945 r. uznany przez rząd Polski Ludowej za zerwany z winy Stolicy Apostolskiej, a to z powodu decyzji Piusa XII przyłączenia części diecezji częstochowskiej, katowickiej i krakowskiej do archidiecezji wrocławskiej i mianowania tam proboszczów narodowości niemieckiej oraz mianowania biskupów niemieckich, tj. biskupa gdańskiego Spleta administratorem diecezji chełmińskiej, a księdza Breitingera administratorem archidiecezji gnieźnieńsko-poznańskiej. Pius XII tak postanowił już 5 grudnia 1939 r., czyli dość szybko jak na tempo pracy Watykanu dostosował się do żądań Niemiec hitlerowskich. Od owych mrocznych dla naszego narodu dni minęło prawie 58 lat. Jesteśmy w innej Europie. Kościół katolicki reformuje się według wskazań Soboru Watykańskiego II, rozpoczętego za pontyfikatu Jana XXIII. Pontyfikat Jana Pawła II, naszego rodaka, trwa już bez mała 18 lat. Wszyscy Polacy są dumni, iż ich rodak jest papieżem. To nie ulega żadnej wątpliwości. Ale czy to poczucie zadowolenia, dumy ma być decydującym argumentem za przyjęciem konkordatu w obecnej jego relacji? Czy to właśnie aby nie fakt, iż Polak piastuje najwyższą godność w Kościele katolickim, przysłania wielu osobom racjonalne podejście do treści umowy ze Stolicą Apostolską, którą mamy zawrzeć? Jeśli odsuniemy na bok emocje narodowe związane z osobą Jana Pawła II, to dostrzeżemy arcypoważne zakresy działalności Kościoła katolickiego, które w aktualnej redakcji konkordatu jawią się jako wyraziście sprzeczne z polską racją stanu, z interesem społecznym, jako jawnie faworyzujące Kościół katolicki nie tylko w stosunku do innych wyznań, ale w odniesieniu do wszystkich innych instytucji społecznych i państwowych. Zarówno zapisy ogólne, jak i tym bardziej szczegółowe w tym konkordacie ustawiają państwo polskie jako instytucję wyłącznie zobowiązaną i służebną wobec wszechobecnego i wręcz wszechmocnego Kościoła katolickiego, z jego nawet znanymi i nieznanymi aktualnie formami organizacyjnymi. Przy czym twierdzenie, iż tzw. deklaracja rządu polskiego z 15 kwietnia 1997 r. usuwa wątpliwości wynikające z zapisu konkordatu, jest wręcz humorystyczne, jeśli się zważy, że jest to akt jednostronny i obejmujący swym zakresem minimalną wręcz część zapisów tego dokumentu. Tak zwane ustawodawstwo okołokonkordatowe nie może stwarzać nawet cienia możliwości jeszcze dalszego rozszerzenia wpływu kościoła na nasze sprawy codzienne.</u>
          <u xml:id="u-98.2" who="#PosełJanZaborowski">Należy uwypuklić, iż konkordat sankcjonuje ex post wprowadzenie przez papieża nowej struktury administracyjnej kościoła, ustanowionej bullą papieską: Totus tuus Poloniae populus, która zwielokrotniła liczbę biskupstw oraz hierarchów kościelnych. Rodzi to oczywiście skutki materialne, obciążające zarówno wiernych, jak i władze samorządowe i państwo, jeśli chodzi o nieustanne i nieograniczone świadczenia materialne. Wprowadzenia przez papieża nowej struktury Kościoła katolickiego w Polsce — z poważnymi skutkami — nie sposób oceniać inaczej niż dokonanie rozszerzenia i ugruntowania pozycji Kościoła katolickiego w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-98.3" who="#PosełJanZaborowski">Nie wdając się w rozważania legitymacji formalnoprawnej rządu kierowanego przez panią premier Suchocką do zawarcia tak doniosłej umowy, jaką jest konkordat, po odwołaniu tego rządu należy uwypuklić, iż papież jest...</u>
          <u xml:id="u-98.4" who="#komentarz">(Poseł Juliusz Braun: Ale spokojnie, niech pan przedstawia sprawę spokojnie...)</u>
          <u xml:id="u-98.5" who="#PosełJanZaborowski">Przepraszam bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Bardzo proszę o zachowanie spokoju.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle Braun, proszę nie przerywać.</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#PosełJanZaborowski">Należy uwypuklić, iż papież jako zwierzchnik państwa watykańskiego delegował w swoim imieniu do podpisania umowy hierarchę, który - jak należy domniemywać - jest obywatelem polskim. Hierarcha ten nadal reprezentuje Stolicę Apostolską, czyli państwo watykańskie, stanowiące samodzielny podmiot państwowy. Jest to wręcz kuriozalna sytuacja, która zaistniała wyłącznie przez fakt, iż aktualnie papieżem jest Polak. Ale ta sytuacja również nie powinna przesłaniać trzeźwej oceny przydatności konkordatu dla narodu i państwa polskiego.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#komentarz">(Poseł Hanna Suchocka: Powinniśmy się cieszyć, że wszędzie są Polacy.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przepraszam bardzo, panie pośle, ale przedmiotem naszego spotkania nie jest analiza struktur państwa watykańskiego, tylko konkordat.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-101.2" who="#komentarz">(Poseł Hanna Suchocka: Właśnie...)</u>
          <u xml:id="u-101.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę trzymać się tego tematu. To, jak sobie mianuje Stolica Apostolska swoich przedstawicieli, nie jest przedmiotem naszych obrad.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#PosełJanZaborowski">Nie neguję tego. Konkordat w praktyce wyłącza wpływ państwa polskiego, a nawet nadzór jurysdykcyjny nad wszystkimi instytucjami kościelnymi. Wynika to ewidentnie z zapisów art. 3, 4, 5, 6 konkordatu. Przy czym wprowadza się furtkę do powoływania przez kościół nowych struktur organizacyjnych, które będą korzystały z pozycji uprzywilejowanej, bez jakiejkolwiek możliwości wglądu władzy świeckiej w zasadność istnienia tych struktur. Odwieczny spór o inwestyturę między władzą świecką a kościelną został w art. 7 ostatecznie przesądzony na rzecz dominującej pozycji Kościoła katolickiego, z pozostawieniem rządowi Rzeczypospolitej łaskawie podanej wiadomości poufnej o nominacji podjętej przez władze kościelne. Zapisy konkordatu dotyczące tak ważnych dziedzin życia społecznego, jak instytucja małżeństwa, nauczanie religii, stwarzają wręcz konfliktogenne sytuacje, których negatywne skutki społeczne same rzucają się w oczy, takie jak możliwość powstawania związków bigamicznych, uniemożliwienie rozwodów w sytuacjach uzasadniających rozwiązanie związku małżeńskiego, narzucanie nauki religii, począwszy od przedszkola.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#PosełJanZaborowski">Ingerencja Kościoła katolickiego w funkcjonowanie wojska przybiera nigdzie nie występujące rozmiary, a wyraża się to w niczym nie skrępowanej działalności kościoła w jednostkach wojskowych. Wiele zapisów konkordatu w obecnej redakcji stwarza wręcz nieograniczone możliwości interpretacyjne, z wyraźnym rozszerzeniem wpływu Kościoła katolickiego w Polsce, prowadząc w efekcie do stworzenia państwa klerykalnego. Świadczą o tym zapisy art. 19, 20, 21.</u>
          <u xml:id="u-102.2" who="#PosełJanZaborowski">Znamienne jest, że przepisy konkordatu nie precyzują obowiązków fiskalnych Kościoła katolickiego, natomiast stwarzają podstawy prawne do daleko idącego finansowania przez państwo działalności Kościoła katolickiego, w tym także czynienia nakładów na majątek tego kościoła (mówią o tym art. 22 i 23). Według zapisów konkordatu władze świeckie zostały pozbawione całkowicie wpływu na inwestycję kościelną, co przy jednoczesnej zasadzie możliwości powoływania parafii już od 500 wiernych stwarza kościołowi niczym nie ograniczoną możliwość rozprzestrzeniania swojej działalności poza rzeczywiście uzasadnione swoje potrzeby. Można humorystycznie powiedzieć, że po ratyfikacji tak zredagowanego konkordatu wrócimy do czasu przywileju stanowego Kazimierza Sprawiedliwego dla hierarchii kościelnej.</u>
          <u xml:id="u-102.3" who="#PosełJanZaborowski">Największy sprzeciw budzi regulacja prawna zawarta w art. 27, przewidująca zastąpienie Stolicy Apostolskiej, czyli państwa watykańskiego, Konferencją Episkopatu Polski jako strony rządu polskiego. Rozwiązanie to, sprzeczne z interesami państwa polskiego, sytuuje Konferencję Episkopatu jako partnera równorzędnego.</u>
          <u xml:id="u-102.4" who="#PosełJanZaborowski">Ten zapis i poprzednie artykuły konkordatu stanowią przejaw dążenia Kościoła katolickiego do zajęcia dominującej pozycji w naszym państwie w celu zabezpieczenia partykularnych interesów tego kościoła, a przede wszystkim hierarchii skupionej w Konferencji Episkopatu Polski. Żadne z państw europejskich nie zawarło z Watykanem takiego konkordatu, jaki nam się narzuca, i w żadnym z państw europejskich - nawet we Włoszech i Hiszpanii - miejscowy episkopat nie zajmuje takiej pozycji, jaką kreuje się w konkordacie dla polskiego episkopatu.</u>
          <u xml:id="u-102.5" who="#PosełJanZaborowski">Doceniając wagę stosunków Rzeczypospolitej z Watykanem, Nowa Demokracja domaga się renegocjacji konkordatu w kilku ważnych różnych aspektach. W formie takiej, w jakiej on jest, naszym zdaniem nie powinien być ratyfikowany. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-102.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Janowi Zaborowskiemu.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę obecnie pana posła Piotra Ikonowicza z Polskiej Partii Socjalistycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#PosełPiotrIkonowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przemawiam tutaj w podwójnej roli: jako wiceprzewodniczący Komisji Nadzwyczajnej i jako przedstawiciel Polskiej Partii Socjalistycznej. Jako przedstawiciel komisji chcę powiedzieć, że stanowisko komisji składa się jakby z dwóch części. Pierwsza część zwraca uwagą na konieczność uwzględnienia wszystkich regulacji, które miałyby złagodzić obawy obywateli o nierespektowanie ich praw (mówię tu o ustawach okołokonkordatowych) i mówi o tym, iż ustały przyczyny formalne, dla których pod rządami dotychczasowej konstytucji nie można było ratyfikować konkordatu. W drugiej części stanowiska, która jest mojego autorstwa i wywodzi się z Koła Parlamentarnego PPS, mówi się o niezgodności konkordatu z trzema istotnymi normami nowej konstytucji. Myślę, że już pierwsza część stanowiska świadczy o tym, iż dzisiaj byłoby trudno ratyfikować konkordat z tej racji, że mógłby on zostać odrzucony z przyczyn formalnych, jeżeli oczywiście Wysoka Izba stanie na tym samym stanowisku, na którym w pierwszej części swojego sprawozdania stanęła Komisja Nadzwyczajna do spraw konkordatu.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#PosełPiotrIkonowicz">Oczywiście prawo do milczenia, prawo do autonomii wyższych uczelni, prawo do uwzględnienia dojrzałości poglądów i przekonań dziecka w procesie wychowania - to są bardzo ważne prawa, co do których umówiliśmy się, przyjmując nową konstytucję. Nową konstytucję przyjmowaliśmy w przekonaniu, iż stosunki między różnymi wyznaniami, między ludźmi wierzącymi i niewierzącymi będą się układały na zasadach wzajemnej tolerancji, poszanowania, dialogu społecznego i partnerstwa. Mam nadzieję, że stosunki między Rzecząpospolitą Polską a Stolicą Apostolską trzymać się będą właśnie zasady dialogu i partnerstwa, a nie dyktatu. Taką nadzieję chciałbym wyrazić.</u>
          <u xml:id="u-104.2" who="#PosełPiotrIkonowicz">Abstrahując od dyskusji prawnej, w której spieramy się o to, czy konkordat jest, czy nie jest zgodny dokładnie z literą nowej i starej konstytucji, chciałbym jednak wnieść do tej dyskusji drugi wątek, a mianowicie, czy to jest zły, czy dobry konkordat. Otóż osoby takie jak pan poseł Zieliński z Unii Wolności, jak pani minister Labuda, jak wreszcie cały klub Unii Pracy, który bardzo znacznie zmodyfikował swoje stanowisko w stosunku do konkordatu, twierdzą - i słusznie - że praktyka działania Kościoła katolickiego dzisiaj w Polsce jest praktyką nietolerancji. Być może wiele zapisów tego konkordatu nie budziłoby takiego niepokoju wśród obywateli innych wyznań i niewierzących, ale także dużej liczby katolików - bo tylko 60% polskiego społeczeństwa jest za ratyfikacją, a więc istnieje jakiś margines około 30% katolików, którzy nie palą się do tej ratyfikacji - gdybyśmy mieli kościół tolerancyjny, kościół, którego standard tolerancji i ekumenizmu wyznacza postawa Jana Pawła II. Myślę, że wówczas byłoby o wiele łatwiej zaakceptować ten konkordat. Postawa Unii Pracy, postawa wymienionych osób jest taka, że oto lepiej dzisiaj przyjąć ten konkordat otoczony taką otuliną prawną, poduszką zabezpieczającą nas przed jego nadużywaniem, jaką jest oświadczenie rządu Rzeczypospolitej Polskiej i ustawy okołokonkordatowe, niż pozwolić na to, aby prowadzone przez księdza Rydzyka zjednoczone siły prawicy przegłosowały go w przyszłym parlamencie. Wydaje mi się, że jest to chowanie głowy w piasek. Ustawy okołokonkordatowe będzie można zaskarżyć na podstawie ich niezgodności z konkordatem, jeżeli te interpretacje, które znalazły się w oświadczeniu rządu RP, okażą się gołosłowne. Bo jaki jest w istocie sens odmowy przez Stolicę Apostolską potwierdzenia czy też kontrasygnowania oświadczenia rządu RP? Albo to oświadczenie jest słuszne i tak sensu nie ma, albo to oświadczenie z punktu widzenia kościoła jest kłamliwe i wtedy oczywiście kościół pod kłamstwem podpisać się nie chce, a to stawia w bardzo dziwnym świetle wszystkich obrońców mniejszości niekatolickiej i ludzi niewierzących, którzy zasłaniają się tymi wybiegami prawnymi, aby odstąpić od tej obrony.</u>
          <u xml:id="u-104.3" who="#PosełPiotrIkonowicz">Chcę powiedzieć, że w przyszłym parlamencie uchwalimy dokładnie taki sam konkordat. A jakiego konkordatu byśmy chcieli? Jakiej umowy międzynarodowej między Rzecząpospolitą Polską a Stolicą Apostolską chciałaby Polska Partia Socjalistyczna? Takiego właśnie konkordatu, który nie tylko nie spotęguje arogancji hierarchii katolickiej, nie tylko nie spotęguje takich postaw, jakie wyraziły się odmową pochówku dr. Deca, czy jakie mieszczą się w wypowiedziach księdza Henryka Jankowskiego, czy w ogóle w przedsoborowym języku kościoła w Polsce, tak haniebnie wyróżniającym się na tle kościoła powszechnego, ale będzie tę praktykę nietolerancji modyfikował. Nam się wydaje, jesteśmy wręcz przekonani, że należałoby przystąpić do negocjacji takiej umowy międzynarodowej między Rzecząpospolitą Polską a Stolicą Apostolską, która zapewni prawo mniejszości, ponieważ nie mają racji ci, którzy oburzają się na to, iż ktoś próbuje wykorzystać wyborczo sprawę konkordatu. Ponieważ jednocześnie mówią oni, że istnieje duża grupa obywateli, którzy są czuli na tę argumentację, a więc czują się zagrożeni konkordatem. Demokracja nie jest dyktaturą większości, nawet jeżeli ta większość jest katolicka. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-104.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Piotrowi Ikonowiczowi.</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#komentarz">(Poseł Irena Lipowicz: W kwestii formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-105.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pani posłanka chciałaby sprostować, proszę bardzo, tylko to nie może być sprostowanie pani wypowiedzi, bo pani nie zabierała głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#PosełIrenaLipowicz">Nie, chciałam tylko zwrócić uwagę, że pan poseł, wyrażając swoje skrajne i bardzo jednostronnie sformułowane poglądy, mówił, że czuje się upoważniony do występowania jako wiceprzewodniczący komisji. Jeżeli mówiłby jako wiceprzewodniczący komisji, to miałby obowiązek zreferować całą dyskusję w komisji, której byłam członkiem. Ponieważ dyskusja wyglądała inaczej, a nawet na jej tle poglądy pana posła Ikonowicza są absolutnie skrajne, nie jest uprawnione przedstawianie ich, jak rozumiem, w imieniu prezydium komisji. My nie możemy brać udziału w debacie, ale proszę nie mówić: Komisja Nadzwyczajna. Właśnie to była dyktatura większości, terror większości, ponieważ sam pan powiedział, że mówi jako wiceprzewodniczący, a nie zreferował pan innych poglądów, jakie występowały w tym zakresie. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#komentarz">(Poseł Piotr Ikonowicz: Panie marszałku, w sprawie sprostowania...)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo, pani posłanko.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Nie, panie pośle. Myślę, że takie jest pańskie zdanie, a takie jest zdanie pani posłanki Lipowicz. Myślę, że ten spór jest nie na miejscu, ponieważ trudno pozwolić, żeby pan poseł nagle referował sprawozdanie komisji. Pan poseł ma 5 minut czasu dla siebie i koniec.</u>
          <u xml:id="u-107.2" who="#komentarz">(Protesty na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#PosełPiotrIkonowicz">Panie Marszałku! Pani poseł Lipowicz nie przemawiała, a pozwolił jej pan przemówić w trybie sprostowania. Ja przemawiałem, w związku z czym tym bardziej...</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#komentarz">(Poseł Irena Lipowicz: Ja nie prostowałam...)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Ale ja panu nie zabraniam występować.</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#PosełPiotrIkonowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Posłanko! Ja wyraźnie zaznaczyłem, że chcę oddzielić tę część mojej wypowiedzi, która jest wyjaśnieniem stanowiska komisji...</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#komentarz">(Poseł Irena Lipowicz: Ale nie rozdzielił pan tego.)</u>
          <u xml:id="u-110.2" who="#PosełPiotrIkonowicz">...i tę część, która dotyczy meritum. Zaznaczyłem w pewnym momencie, że mówię w imieniu Polskiej Partii Socjalistycznej. Jeżeli pani tego nie dosłyszała bądź nie chciała dosłyszeć, to bardzo jest mi z tego powodu przykro. I w takim razie wszystko to, co mówiłem na temat treści konkordatu, a nie jego zgodności bądź niezgodności z konstytucją...</u>
          <u xml:id="u-110.3" who="#komentarz">(Poseł Irena Lipowicz: Ale były wnioski mniejszości.)</u>
          <u xml:id="u-110.4" who="#PosełPiotrIkonowicz">...no ale stanowisko jest takie, że jest niezgodne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Ja bym bardzo prosił, żeby państwo nie prowadzili debaty z ław, tylko żeby poseł Ikonowicz wyjaśnił to, czego pani oczekiwała, że mówił we własnym imieniu. I na to mógłbym się zgodzić, ale nie na to, by referował całe posiedzenie komisji. Mimo wszystko nie - bo jest taki tryb uchwał. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę obecnie panią posłankę Barbarę Labudę, nie zrzeszoną - 6 minut, jak wiadomo, przysługuje pani w każdej debacie. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#PosełBarbaraLabuda">Panie Marszałku! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Zastanawiałam się, czy wystąpić dzisiaj przed państwem i po raz kolejny mówić o konkordacie, ale zachęciły mnie do tego wystąpienia panów posłów z BBWR Kowolika, pana posła Dyrdy z AWS, czy pana posła Kamińskiego z KPN.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#PosełBarbaraLabuda">Dlaczego w szczególności tych posłów? Dlatego że treść ich wystąpień i ich sposób mówienia były niesamowitym dowodem na to, dlaczego nie trzeba przyjmować konkordatu. Mówili w sposób pełen zajadłości, zapiekłości, językiem wojującego klerykalizmu, i to mnie bardzo zmartwiło. Swoimi wystąpieniami odpowiadali na pytanie pana posła Kowolika: czego boicie się wy, którzy występujecie przeciwko przyjęciu konkordatu, dlaczego budujecie jakieś wyimaginowane zagrożenia? Swoimi wystąpieniami dowodzili, że te zagrożenia nie są wyimaginowane.</u>
          <u xml:id="u-112.2" who="#PosełBarbaraLabuda">Ja też się bardzo wielu rzeczy boję. Boję się właśnie takich wystąpień jak panów posłów, którzy odmawiają racji innym, mówią językiem agresji, arogancji i pychy. Boję się tej wielkiej władzy, którą silny kościół w Polsce ma, boję się tego, że w jego łonie jest bardzo dużo ludzi nietolerancyjnych. Boję się tego, że konkordat, który zostanie tu być może przyjęty, da wielu ludziom kościoła kolejne instrumenty, które mogą służyć budowaniu własnej chwały, a nie dobru ludzi. Tego wszystkiego się boję i te wystąpienia posłów świadczą, że jest się czego bać. Jednocześnie uważam, że w tej sytuacji, po wspaniałych wystąpieniach i wypowiedziach papieża - nie z wszystkim się zgadzałam, nie wszystkie poglądy podzielam, np. te dotyczące korzeni Europy, prawa do aborcji, dotyczące wolności - w których Jan Paweł II mówił o konieczności zgody i pojednania w naszym tak skłóconym kraju, że na to jego wezwanie trzeba czymś odpowiedzieć. Pomyślałam sobie, że nie będę oczekiwała, że ktoś odpowie, tylko jak ja mogę odpowiedzieć jako osoba tak krytycznie nastawiona wobec kościoła, która się tak tego wszystkiego, o czym mówiłam, boi. Pomyślałam sobie: co mogę dać na rzecz tego tak bardzo potrzebnego dialogu? Wycofanie mojego sprzeciwu wobec dokumentu, którego się boję rzeczywiście, a - jak mówię - wystąpienia posłów świadczą o tym, że jest się czego bać. Pomyślałam sobie: daję tę decyzję, która była dla mnie bardzo trudna, wierzcie mi, bardzo, bardzo trudna. Daję to na rzecz dialogu tak potrzebnego w Polsce jak powietrze, właśnie dlatego żebyśmy ze sobą nie rozmawiali tak konfrontacyjnym językiem, żebyśmy sobie nie odmawiali prawa do wzajemnych racji, żebyśmy o tych trudnych rzeczach, które są poza konkordatem (nawet przede wszystkim tkwią poza tym dokumentem), mogli w sposób uczciwy i szczery porozmawiać. Bardzo ważna jest w tym wszystkim nie tylko sama litera prawa, jak wiemy. Bardzo często równie silny jest obyczaj. Budujemy go w tej chwili, tworzymy wzorce zachowań, mówimy, że albo może być to demokracja negocjacyjna, albo demokracja konfrontacji. A co może zdziałać język agresji, zarzutów, obelg, wyzwisk? Wrzucać z powrotem do okopów. Mnie omalże nie wrzucił z powrotem do okopów, gdzie mogę się schować w antyklerykalizmie i powiedzieć: jeśli jest wojujący klerykalizm, to musi być antyklerykalizm. Ja chcę wyjść z tych okopów, chcę wyjść na wolną przestrzeń, którą papież usiłował nam budować i powiedział: spróbujcie rozmawiać. Przecież nie po to, żeby sobie wyłącznie potakiwać, we wszystkim się zgadzać, podlizywać się sobie, tylko mówić szczerze, uczciwie o wartościach, o Polsce, o instytucjach państwa. Ale jak tylko człowiek próbuje wyjść na tę wolną przestrzeń, od razu się dostaje w ostrzał dwóch zwalczających się stron. To mnie strasznie boli i nie chciałabym, żeby tak było.</u>
          <u xml:id="u-112.3" who="#PosełBarbaraLabuda">Wiem, że ta moja decyzja jest szokiem, bo wszyscy znają mnie z poglądów antyklerykalnych. Jednak uważam, że ten dialog jest tak potrzebny Polsce, poszukiwanie pojednania jest konieczne. Ciągle powtarzam, że usiłujemy rozmawiać z Ukraińcami - dobrze, usiłujemy z Niemcami - bardzo dobrze, piszemy traktaty, poszukujemy ugody, a wewnątrz ze sobą nie umiemy rozmawiać z poszanowaniem swoich racji. Sam fakt, w jaki sposób dochodzimy do przyjmowania różnych dokumentów - czy zarzucając sobie wszystko, co najgorsze, czy też próbując zrozumieć odmienne racje - jest czasem jeszcze nawet ważniejszy niż ten dokument, bo każdy dokument, każda przyjęta, postanowiona przez nas rzecz funkcjonuje w jakimś klimacie i ten klimat może być klimatem poszukiwania zgody, akceptacji, zrozumienia, a może sprawić, że ten dokument w praktyce jest jeszcze gorszy niż jego litera. Ten budowany przez nas obyczaj negocjacyjny, tolerancji może sprawić, że będziemy nasze sprawy załatwiać w sposób uczciwy, szlachetny, dla dobra naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-112.4" who="#PosełBarbaraLabuda">Mówię, jak wiecie, jak najszczerzej, tak jak zwykle, tak jak myślę. Ja nikogo do niczego nie namawiam, szanuję każde zachowanie w tej sprawie. Szanuję z jednej strony to, że ktoś będzie głosował za przyjęciem konkordatu, i zwracam się do tych, którzy będą głosować „za”, żeby zrobili wszystko, aby to, co mówił tutaj poseł Ciemniewski, że konkordat będzie służył dobru narodu polskiego i dobru racji stanu, aby tak się stało, aby nie dopuszczać do tego, że przyniesie on komuś krzywdę, dlatego że wyznaje inny światopogląd niż katolicki albo jest bezwyznaniowy, albo związany z innym kultem religijnym. Bo właściwie rzeczą najważniejszą w tej rozpaczliwej walce moich koleżanek i kolegów posłów o świadectwo z religii i stopień czy jego brak jest to, żeby nikt nie był potępiony, żeby żadne dziecko nie miało poczucia krzywdy. Więc ja o to proszę, ale także proszę tych, którzy będą głosować „przeciwko”, żeby szanowali i zrozumieli, że ci, którzy się wstrzymują lub głosują „za”, także się kierują niekoniecznie serwilizmem wobec kościoła, tylko swoją prawdą, uważając, że to jest dobra rzecz dla nas wszystkich, dla naszego kraju. Chodzi o to, żebyśmy próbowali to zrozumieć. Nie potępiać siebie wzajemnie, nie wrzucać się do okopów i próbować zmieniać nasz kraj, dyskutując z inaczej myślącymi — na tych samych prawach.</u>
          <u xml:id="u-112.5" who="#PosełBarbaraLabuda">Wiem, że się może wydawać strasznie naiwne to, co opowiadam, ale wszyscy mnie znacie i wiecie, że mówię tak, jak sądzę, że jest czy może być tak, że możemy skończyć z tą ideologiczną wojną, a spróbować jedynie się spierać. Będzie to trudne, będzie to ciężkie, będzie to bolesne dla nas, tak jak ta decyzja dla mnie jest strasznie bolesna. Zastanawiam się: Może to błąd, może ja źle robię? Ale uznałam, że trzeba coś dać na rzecz tego dialogu, coś, co jest dla mnie ważne. W tym wypadku mój sprzeciw wobec konkordatu, bo ja się boję wojującego klerykalizmu. Tak, boję się. Ale powiadam: Spróbujmy na chwilę się wycofać z walki, spróbujmy na chwilę się nie bać. Spróbujmy zobaczyć, że może bez tej agresji pójdzie coś dalej do przodu. Dlatego na chwilę - nie wiem, może na zawsze - wycofuję się z wojowania; jednocześnie proszę tych, którzy wojują z różnych stron, żeby także się wycofali. Proszę klerykałów - nie wojujcie, nie wojujcie, naprawdę, spróbujmy rozmawiać. Dziękuję bardzo za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-112.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję pani posłance Barbarze Labudzie.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-113.2" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Jacek Zieliński: Pytanie do sprawozdawczyni.)</u>
          <u xml:id="u-113.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę bardzo, pan poseł Zieliński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#PosełTadeuszJacekZieliński">Chcę zadać pytanie pani posłance sprawozdawcy, ponieważ w sentencji uchwały Komisji Nadzwyczajnej jest stwierdzenie, iż zgodność konkordatu z konstytucją będzie można stwierdzić w kontekście uchwalonych ustaw okołokonkordatowych. W związku z tym zapytuję: Jakie poglądy na temat terminu uchwalenia ustaw okołokonkordatowych zostały wyrażone w komisji? Czy komisja ma jakieś wspólne stanowisko?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przemawiał pan poseł Tadeusz Zieliński.</u>
          <u xml:id="u-115.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, w jakim charakterze, przepraszam?</u>
          <u xml:id="u-115.3" who="#komentarz">(Poseł Władysław Adamski: Dokładnie w tym samym trybie.)</u>
          <u xml:id="u-115.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pytanie, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#PosełWładysławAdamski">Mam pytanie do pani poseł sprawozdawcy, i - wychodząc naprzeciw apelowi pani poseł Labudy - o charakterze merytorycznym, na pewno nie ideologicznym.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#PosełWładysławAdamski">Otóż w konkordacie, pani poseł, jest wyraźne odwołanie się do przepisów prawa kanonicznego. Z kolei prawo kanoniczne mówi, że jeśli przepisy prawa stanowionego pozostają w sprzeczności z prawem kanonicznym, to prawo danego kraju nie może być dla hierarchii kościelnej wiążące ani tym bardziej nadrzędne. Czy komisja analizowała tę kwestię? Czy eksperci zwracali uwagę na to zagrożenie? Jakie wreszcie jest stanowisko Watykanu wobec tych norm kanonicznych w odniesieniu do przestrzegania konstytucji i zgodności z konstytucją?</u>
          <u xml:id="u-116.2" who="#PosełWładysławAdamski">Czy, pani poseł, nie będzie tak, że konstytucja Rzeczypospolitej będzie po prostu stanowić jedno, a rozumienie konkordatu w oparciu o prawo kanoniczne będzie wprost tej konstytucji zaprzeczeniem? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy jeszcze ktoś ma pytanie?</u>
          <u xml:id="u-117.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pani posłanka Maria Stolzman, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#PosełMariaStolzman">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Słuchając tej debaty, mam takie pytanie. Jeżelibyśmy przyjęli takie rozumowanie, jakie tu zostało przedstawione przez przewodniczącą komisji, to wówczas do Unii Europejskiej moglibyśmy wejść, dopiero przyjąwszy wszystkie regulacje prawne Unii Europejskiej, co, jak wiadomo, jest niemożliwe, i wiadomo, że to będzie następowało dopiero w trakcie... już po wejściu Polski do Unii.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#PosełMariaStolzman">Wobec tego pytam, czy jakąkolwiek umowę międzynarodową Sejm może ratyfikować. Bo większość tych umów wymaga jakichś ustaw około tej umowy. Coś trzeba w prawodawstwie polskim zmienić, jeśli ratyfikujemy jakąś umowę międzynarodową. Jeżeli tak, to czy możemy w ogóle... czy jesteśmy jeszcze władni ratyfikować jakiekolwiek umowy międzynarodowe, jeżeli dla konkordatu robimy aż takie wyjątki?</u>
          <u xml:id="u-118.2" who="#PosełMariaStolzman">I ostatnie pytanie: Czy pani posłanka Łybacka widzi możliwość ratyfikacji konkordatu w tej kadencji Sejmu? Wiemy wszyscy, że jeżeli nie przyjmiemy jakichś ustaw do przyszłego posiedzenia Sejmu, to nie mamy już żadnych szans, bo wszystkie terminy regulaminowe - Senatu i inne - które biegną, są przekroczone. Wiemy, że 14 września mają się odbyć wybory. Wobec tego może powiedzmy wprost: Nie, klub lewicy w tej kadencji Sejmu nie zgodzi się na przyjęcie konkordatu. Wtedy sprawa będzie jasna, bez takiego opowiadania, które naprawdę już słyszeliśmy 50 razy. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy jeszcze jest pytanie?</u>
          <u xml:id="u-119.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę bardzo, pan poseł Szczepański, jeśli nie mylę nazwiska.</u>
          <u xml:id="u-119.3" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Jankowski: Zbigniew Wieczorek, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-119.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przepraszam bardzo, panie pośle, źle pana przedstawiłem. Źle mi podszepnięto.</u>
          <u xml:id="u-119.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pan poseł Wieczorek, przepraszam bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#PosełZbigniewWieczorek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym zadać pytanie posłance sprawozdawczyni: Czy Komisja Nadzwyczajna analizowała art. 1 konkordatu w kontekście art. 25 ust. 3 konstytucji? Art. 1 konkordatu mówi o tym, że państwo i Kościół katolicki są, każde w swojej dziedzinie, niezależne i autonomiczne. Natomiast ust. 3 w art. 25 konstytucji te relacje określa trochę inaczej, ponieważ mówi, że stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi są kształtowane na zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie. Te różnice w zapisach, o ile dobrze pamiętam, uwidoczniły się w pracach Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego, gdzie w pierwotnej wersji była propozycja zapisu w konstytucji takiego, jaki znajduje się w konkordacie. Jednakże po przedstawieniu stanowisk przez ekspertów, po pracach w Komisji Konstytucyjnej ten zapis zmieniono, i to zmieniono nie tylko, jaki mi się wydaje, z powodów legislacyjnych, jako że były dyskusje na temat pojęcia autonomii, tego czy takie pojęcie autonomii, jakie znajduje się w konkordacie, z punktu widzenia legislacyjnego jest zasadne, ale również były, moim zdaniem, różnice merytoryczne właśnie co do stosowania pojęcia autonomii.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#PosełZbigniewWieczorek">W związku z tym mam pytanie do posłanki sprawozdawczyni: Czy ta sprawa była regulowana? Skoro są różnice między konkordatem a konstytucją, to czy jednak nie należy dostosować zapisów konkordatu do przyjętej konstytucji?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Jeszcze raz, panie pośle, przepraszam za przekręcenie nazwiska, ale nawet po czterech latach prowadzenia obrad Sejmu połączenie 460 twarzy z 460 nazwiskami sprawia mi trudności. To jest dla komputera, a nie dla człowieka.</u>
          <u xml:id="u-121.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy są jeszcze pytania? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-121.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę zatem sprawozdawczynię komisji panią posłankę Krystynę Łybacką.</u>
          <u xml:id="u-121.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Zawsze walczę o żeńskie formy słów, o to, aby to były panie posłanki i panie sprawozdawczynie.</u>
          <u xml:id="u-121.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#PosełKrystynaŁybacka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Postaram się odnieść do pytań, które padały w trakcie wystąpień pań i panów posłów, jak również do pewnych zarzutów. Nie będę z nimi polemizować, bo nie taka jest moja rola, postaram się jedynie wyjaśnić merytorycznie i odeprzeć te zarzuty w takim aspekcie.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#PosełKrystynaŁybacka">Pan poseł Bentkowski stwierdził w swoim wystąpieniu, że odbywała się szeroka debata konstytucyjna, podczas której, jak również podczas prac w Komisji Konstytucyjnej, kiedy regulowaliśmy normy dotyczące stosunków państwo - kościół (art. 25) staraliśmy się w taki sposób to zapisywać, aby w przyszłości uchwalić konkordat. Wypowiadający się w komisji mówili wprost, że robią to w tym celu. Otóż chcę prosić pana posła Bentkowskiego, aby zechciał skontaktować się z panią posłanką Lipowicz, albowiem to ze strony pani poseł Lipowicz podczas posiedzenia komisji padło podobne stwierdzenie, z którym nie wszyscy członkowie Komisji Nadzwyczajnej byli zgodni. I w związku z tym ogromnym nakładem pracy biuro Komisji Konstytucyjnej, sekretariat, przygotowało wypis ze stenogramów posiedzeń zarówno komisji, jak i podkomisji, po to, aby można było przekonać się, czy w czasie prac, w czasie dyskusji, rzeczywiście padały takie stwierdzenia, iż po to przyjmujemy takie, a nie inne regulacje, aby móc uchwalić konkordat. Nie mówię, jakie są wyniki prac, jakie są zapisy, ale wiem, że pani poseł Lipowicz, mimo zgłoszenia wniosku o podobnej treści, po uzyskaniu stenogramu do sprawy już nie wróciła. Należy zatem domniemywać, że nie było tam takich zapisów. Również nie chciałabym się zgodzić ze zdaniem pana posła Bentkowskiego, że komisja znalazła wystarczający pretekst. Komisja nie szukała pretekstów i to stwierdzam z całą stanowczością. Komisja jedynie starała się z największą sumiennością wywiązać z nałożonego uchwałą Wysokiej Izby zadania.</u>
          <u xml:id="u-122.2" who="#PosełKrystynaŁybacka">Pan poseł Ciemniewski zarzucił manipulację dotyczącą nieuwzględnienia pierwszego zdania, a przyjęcia fragmentu opinii jednego z ekspertów. Otóż opinia, z której rzeczywiście zaczerpnęliśmy fragment naszego stanowiska, które dzisiaj przedstawiamy Wysokiej Izbie, jest to opinia eksperta, w której pierwsze zdanie brzmi: Problematyki objętej postanowieniami podpisanego konkordatu dotyczą bezpośrednio lub pośrednio następujące unormowania zawarte w konstytucji... Dalej następuje wykaz kilkunastu artykułów konstytucji, które są spójne z problematyką konkordatu. A więc przypuszczam, że nie chodziło o to pierwsze zdanie, lecz o pierwsze zdanie z wniosków tegoż eksperta. Pierwsze zdanie wniosków eksperta jest następujące: W zasadniczej części postanowień postanowienia konkordatu z 28 lipca 1993 r. można interpretować jako zgodne z przytoczonymi postanowieniami Konstytucji Rzeczypospolitej z 2 kwietnia. Proszę zwrócić uwagę, że nie jest to - jak powiedział pan poseł Ciemniewski - jednoznaczne stwierdzenie zgodności. Jest to stwierdzenie, że w zasadniczej części są zgodne, a zatem według części członków Komisji Nadzwyczajnej pozostaje część konstytucji - nie zasadnicza, ale pozostaje - która jest niezgodna.</u>
          <u xml:id="u-122.3" who="#komentarz">(Poseł Hanna Suchocka: Jaka?)</u>
          <u xml:id="u-122.4" who="#PosełKrystynaŁybacka">Będzie pytanie - odpowiem.</u>
          <u xml:id="u-122.5" who="#PosełKrystynaŁybacka">Następna sprawa. Pan poseł Nałęcz mówi, że z największym zdziwieniem przyjął konkluzję komisji, że konkordat nie jest zgodny z konstytucją. Otóż zwracam się do pana posła Nałęcza i pytam: Co spowodowało, że pan poseł Nałęcz jako konkluzję komisji rozumie pkt 3 sprawozdania, które jest całościowe? Pkt 3 należy traktować w rozumieniu pkt. 1 i 2. To tak jak byśmy wzięli jakąkolwiek normę konstytucyjną, wyjęli z tej normy jeden ustęp i uważali, że to jest właśnie konkluzja. Jeszcze raz powtarzam: nie jest to konkluzja, komisja nie głosowała stanowiska, które również było złożone. Projekt tego stanowiska brzmiał: Konkordat jest sprzeczny z zapisami konstytucji przyjętej 2 kwietnia. Komisja nie głosowała tego stanowiska. Komisja w pkt. 3, nawiązując do pkt. 1 i 2, wskazuje na obszary zagrożeń naruszenia norm konstytucyjnych, i tak należy pkt 3 rozumieć.</u>
          <u xml:id="u-122.6" who="#PosełKrystynaŁybacka">Pan poseł Kowolik mówi, że większość posłów SLD w Komisji Nadzwyczajnej stwierdza, że konkordat nie jest zgodny z konstytucją. Mam nadzieję, że przed chwilą wyjaśniłam: komisja nie głosowała nad takim stanowiskiem.</u>
          <u xml:id="u-122.7" who="#PosełKrystynaŁybacka">Pan poseł Wuttke mówił, że sprawozdanie komisji dotyczy jedynie niezgodności bardziej wymyślonej niż prawdziwej, co przyznała poseł sprawozdawczyni. Jeżeli pan poseł za przyznanie, że jest to wymyślone pojęcie niezgodności uznał moje obiektywne przekazywanie zarówno wątpliwości co do zgodności, jak i co do niezgodności, czyli, mówiąc krótko, usiłowanie przekazania klimatu, w jakim toczył się obrady, i strony merytorycznej tych obrad, to jeszcze raz chcę podkreślić, że były stanowiska zarówno o przyjęcie zgodności, jak i o przyjęcie niezgodności. Było głosowane stanowisko o stwierdzeniu, że nie ma sprzeczności między zapisami konkordatu a zapisami konstytucji. To stanowisko nie uzyskało większości. W drugiej kolejności było głosowane stanowisko, które - tak jak przytaczałam Wysokiej Izbie - po pierwsze stwierdzało, co było jedyną zgodną konstatacją, że zostały usunięte przeszkody formalne do regulacji stosunków pomiędzy Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą w formie umowy międzynarodowej, i po drugie, że pełnej oceny zgodności będzie można dokonać po zapoznaniu się z całokształtem regulacji prawnych. A więc również po zapoznaniu się z rozwiązaniami wprowadzonymi w ustawach zwykłych - podczas ich nowelizacji - które także częściowo regulują stosunki państwo - kościół. W związku z tym proszę nie mówić o tym, że posłowie SLD stwierdzili niezgodność, bo jeszcze raz podkreślam, że komisja do tej kwestii się nie odniosła, bo nie poddała pod głosowanie tego stanowiska.</u>
          <u xml:id="u-122.8" who="#PosełKrystynaŁybacka">Pan poseł Kamiński. Trudno mi dyskutować z częścią polityczną wystąpienia pana posła, natomiast chcę jedynie powiedzieć, że porównanie do meczu piłkarskiego, którego wynik można przewidzieć i powiedzieć, że jedna strona wygra, inna przegra, jest o tyle nietrafne, że, panie pośle, to nie było po wielu miesiącach pracy, bowiem ja sprawozdaję za okres od 3 do 13 czerwca, jak łatwo policzyć, jest to 10 dni. Praca była wytężona, to prawda, ale trwała 10 dni i nie było 28 tysięcy ekspertyz, a dokładnie 9; 6, które mieliśmy poprzednio, i 3 od konstytucjonalistów, które napłynęły w terminie późniejszym. To tylko tytułem sprostowania.</u>
          <u xml:id="u-122.9" who="#PosełKrystynaŁybacka">Pan poseł Zieliński pyta, jaka jest moja wiedza na temat stanu prac nad tzw. ustawami okołokonkordatowymi, które regulują dodatkowo stosunki państwo-kościół i są wypełnieniem ustaleń deklaracji, która została dodatkowo wynegocjowana w trakcie rozmów pomiędzy rządem Rzeczypospolitej a Stolicą Apostolską. Jak mi wiadomo, zakończyła prace podkomisja pana posła Bentkowskiego, która zajmuje się nowelizacją ustaw traktujących o sprawach pochówku, małżeństw oraz nowelizacją ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania. Chyba dziś o godz. 18 odbędzie się posiedzenie połączonych komisji. Również wczoraj zakończyła prace podkomisja kierowana przeze mnie, która zajmuje się nowelizacją ustawy o systemie oświaty, która w swoim programie prac miała także projekt ustawy o finansowaniu Papieskiej Akademii Teologicznej.</u>
          <u xml:id="u-122.10" who="#PosełKrystynaŁybacka">Nie ma przeciwwskazań, żeby na przykład jutro lub w piątek odbyło się posiedzenie połączonych komisji, które może rozpatrzy sprawozdanie podkomisji, bo podkomisja zakończyła pracę.</u>
          <u xml:id="u-122.11" who="#PosełKrystynaŁybacka">Pan poseł Adamski pyta, czy były rozważane kwestie dotyczące relacji między prawem kanonicznym a konstytucją. Panie pośle, były. Te kwestie rozważane były w czasie prac Komisji Nadzwyczajnej, której nie obejmuje to sprawozdanie, ale ja panu posłowi chcę jako członek wówczas tej komisji odpowiedzieć, że art. 5 konkordatu wskazuje obszar regulacji, w których występuje zgodnie z prawem kanonicznym prymat prawa kanonicznego nad prawodawstwem wewnętrznym. Ten obszar regulacji wskazany w art. 5, a dotyczący zarządzania wszelkimi diecezjami, jednostkami organizacyjnymi Kościoła katolickiego, oraz rozwinięcie tego w art. 7 i 8 mówiące o sposobie mianowania biskupów, jest właściwie wskazaniem tych obszarów, które otrzymują prymat prawa kanonicznego nad prawem wewnętrznym, natomiast konstytucjonaliści w tych ekspertyzach, które teraz do nas dotarły, tą kwestią się już nie zajmowali, bo to zostało wyjaśnione podczas prac wcześniejszych.</u>
          <u xml:id="u-122.12" who="#PosełKrystynaŁybacka">Pani posłanka Stolzmanowa pyta mnie, czy my jesteśmy jako Wysoka Izba w ogóle władni do ratyfikowania jakichkolwiek umów, skoro tak długo nie możemy doprowadzić do zajęcia się ustawą, zezwalającą na ratyfikację konkordatu. Bardzo przepraszam, pani poseł, ale odpowiem inaczej. Komisja otrzymała dwuczłonowe zadanie. Pierwsza sprawa - miała dokonać oceny zgodności z przyjętą przez Zgromadzenie Narodowe konstytucją i próbuje tej oceny dokonać. Cytowałam Wysokiej Izbie zdanie jednego z ekspertów, który powiedział, że można stwierdzić zarówno konstytucyjność, jak i niekonstytucyjność rozwiązań, jeżeli kierować się będziemy nie tylko wiedzą, ale i obiektywizmem. To jest cytat, który w tej chwili przytaczam z pamięci, więc jeśli jakieś słowo opuściłam, przepraszam autora tego tekstu. W związku z tym proszę zwrócić uwagę, próbowaliśmy odpowiedzieć na to pierwsze pytanie i dzisiaj paniom i panom posłom powiedziałam: komisja nie mogła w tym stanie uzgodnień, do jakich doszła, podjąć decyzji co do ustawy, która zezwalałaby na ratyfikację. Komisja w pkt. 2 wyraźnie stwierdza: możemy dokonać tej oceny, czyli możemy wywiązać się z nałożonego na nas przez Wysoką Izbę zadania, jeżeli poznamy całokształt regulacji prawnych. To dotyczy wyjątkowej sytuacji - umowy pomiędzy Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską. Jeżeli Wysoka Izba powoła komisję nadzwyczajną do ratyfikacji umowy o integracji z Unią Europejską i zleci jej dokonanie oceny zgodności z istniejącym systemem regulacji prawnych, to nie wiem, jak odpowie tamta komisja.</u>
          <u xml:id="u-122.13" who="#komentarz">(Poseł Hanna Suchocka: No tak, dlatego nie można?)</u>
          <u xml:id="u-122.14" who="#PosełKrystynaŁybacka">Odpowiadam w imieniu mojej komisji.</u>
          <u xml:id="u-122.15" who="#PosełKrystynaŁybacka">Pan poseł Wieczorek pyta, czy są różnice, jaka jest konsekwencja, jeśli chodzi o różnice w sformułowaniach art. 1 konkordatu mówiącego o niezależności państwa i kościoła, dokładnie - autonomii niezależności, a rozstrzygnięciami art. 25 ust. 3 regulującymi stosunki państwo - kościół poprzez wprowadzenie nowej kategorii pojęcia prawnego, jaką jest bezstronność. Otóż jeżeli chodzi o art. 25, jeden z ekspertów wniósł zastrzeżenia i wskazał na niezgodność z rozstrzygnięciami tego artykułu, ale tylko w aspekcie niejednakowych regulacji dotyczących kościołów i związków wyznaniowych innych aniżeli Kościół katolicki. Tak więc wskazał na brak równouprawnienia nie w samym sposobie regulacji, ale w zakresie regulacji, jakie niesie z sobą konkordat w porównaniu z innymi ustawami regulującymi stosunki pomiędzy innymi kościołami i związkami wyznaniowymi. Eksperci nie podawali w wątpliwość innych zapisów art. 25. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję, pani posłanko.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy są jeszcze pytania?</u>
          <u xml:id="u-123.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pan poseł Lityński.</u>
          <u xml:id="u-123.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Rozumiem, panie pośle, że jest to pytanie do posłanki sprawozdawczyni.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#PosełJanLityński">Jak najbardziej, gdyż wyjaśnienie pani poseł sprawozdawczyni nie rozwiało moich wątpliwości i chciałbym w związku z tym zadać pytanie. Pkt 2 mówi jednak o tym, że tej ustawowej regulacji będzie można dokonać dopiero kompleksowo, natomiast w pkt. 3 dokonuje się tej oceny, i to w bardzo istotnych kwestiach.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#PosełJanLityński">W związku z tym chciałem o to zapytać, gdyż jest to sprzeczność. Na posiedzeniu komisji też zauważyłem tę sprzeczność, lecz komisja przeszła nad nią do porządku, może dlatego, przypomnę, że najpierw pani posłanka Sierakowska zgłosiła swoje dwa pierwsze punkty, a następnie pan poseł Ikonowicz w biegu dorzucił trzeci punkt. Nic dziwnego, że tu jest sprzeczność, ale być może pani posłanka jej nie zauważa, więc może tu nie ma sprzeczności? Moim zdaniem jest ewidentna sprzeczność. W jednym punkcie się mówi, że możemy dokonać oceny później, a w innych dokonuje się tej oceny.</u>
          <u xml:id="u-124.2" who="#PosełJanLityński">Dalej, jeżeli się powołujemy na tę opinię, na ten pierwszy punkt, który pani posłanka cytowała, to chciałbym się zapytać, czy prawo obywatela do milczenia w sprawach religii, prawo wyższych uczelni do autonomii, prawo dziecka do uwzględnienia w procesie wychowania jego sumienia i przekonań, które konkordat rzekomo narusza, są jakimiś bocznymi postanowieniami konkordatu, czy nie są to zasadnicze elementy konkordatu, bo pani posłanka przywołała opinię, że w zasadniczych elementach konkordat nie narusza postanowień konstytucji. Gdyby konkordat przypadkowo naruszał prawo wyższych uczelni do autonomii, czy nie byłoby to ewidentne naruszenie zarówno zasadniczej części konkordatu, jak i pewnych zasadniczych części konstytucji? Podobnie jeśli chodzi o prawo obywatela do milczenia. Czy to są rzeczywiście boczne wątki, w którym miejscu te boczne wątki konkordatu występują?</u>
          <u xml:id="u-124.3" who="#PosełJanLityński">Chodzi mi w związku z tym także o to, jak można podzielić konkordat, jego znaczenie, które części są według pani posłanki zasadniczymi ustaleniami konkordatowymi, a które są tymi bocznymi, nieważnymi. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Jeszcze pan poseł Braun, pani posłanko, przepraszam. Wszystko byłoby już łącznie, żebyśmy niepotrzebnie nie przedłużali.</u>
          <u xml:id="u-125.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#PosełJuliuszBraun">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Moje pytanie jest po części jednocześnie pytaniem do pana marszałka, mianowicie w tytule sprawozdania mamy powtórzoną nazwę komisji: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektu ustawy o ratyfikacji konkordatu między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską, dotyczące oceny zgodności konkordatu z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#PosełJuliuszBraun">Natomiast tutaj pojawia się cały wątek, zwłaszcza w tym ostatnim wystąpieniu pani poseł, sprawa ewentualnej oceny zgodności z konstytucją ustaw okołokonkordatowych. Jak rozumiem, komisja w ewidentny sposób wykracza tu poza upoważnienie, jakiego Sejm jej udzielił. Poza tym prosiłbym o odwołanie się do jakiegoś precedensu w sprawie działalności tego rodzaju. Jak pamiętam z własnego doświadczenia, chociażby jeśli chodzi o pracę nad Prawem autorskim, w wiele miesięcy, a nawet lat po przyjęciu umowy międzynarodowej nakładającej na Polskę pewne zobowiązania, w związku z przyjęciem tej umowy ratyfikowanej przez Sejm wprowadzaliśmy do ustaw, np. do Prawa autorskiego, określone rozwiązania. Nie czekaliśmy z ratyfikacją na to, żeby najpierw uchwalić ustawę, w której uwzględnilibyśmy ewentualne wymogi nie ratyfikowanej jeszcze umowy, tylko najpierw ją ratyfikowaliśmy, a potem konsekwentnie wprowadzaliśmy do ustawodawstwa polskiego związane z tym wymogi. Wobec tego jeśli chodzi o tego rodzaju procedurę badania zgodności tych ustaw okołokonkordatowych, nasuwają się pytania: po pierwsze, czy mieści się to w ogóle w kompetencjach komisji, bo moim zdaniem się nie mieści w sposób oczywisty; po drugie, czy podejmowanie tego ma i proceduralne, i konstytucyjne uzasadnienie. Bo skoro te prace trwają przez kilka lat, to trudno się spodziewać, że jeśli chodzi o nowe ogromne pole kompetencji komisji, moim zdaniem zawłaszczonych, to do jutra w południe komisja to wykona. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przemawiał pan poseł Juliusz Braun.</u>
          <u xml:id="u-127.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, chciałbym odpowiedzieć na pańskie pytanie. W czasie obrad Konwentu Seniorów i Prezydium Sejmu z prezydium komisji sprawa ta została jednoznacznie wyjaśniona. Zadaniem komisji nie było stwierdzenie tego, co jest umieszczone w pkt. 2 uchwały. Komisja jak gdyby wyszła poza zakres tego, co zaleciły jej uchwała z dnia 1 lipca 1994 r. i późniejsze rozstrzygnięcia w tej sprawie. Przedmiotem nie były ustawy okołokonkordatowe i ta kwestia była jednoznacznie wyjaśniona. Oczywiście jeśli pani posłanka Łybacka zechce odpowiedzieć na to pytanie, to nie mogę się przeciwstawiać, ale odpowiedziałem na tę część pytania, którą skierował pan do mnie.</u>
          <u xml:id="u-127.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pan poseł Baszczyński, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#PosełKrzysztofBaszczyński">Panie marszałku, mam pytanie do pani przewodniczącej komisji. Mianowicie 26 maja Episkopat Polski dokonał recenzji ustaw okołokonkordatowych. Chciałbym zapytać, czy właśnie owa recenzja, stanowisko Episkopatu miało jakikolwiek wpływ na takie a nie inne stanowisko większości komisji. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy jeszcze są pytania? - bo strasznie się to przeciąga, jeśli odpowiedzi nie są zamknięte w jednym cyklu. Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-129.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę bardzo, pani posłanka Łybacka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#PosełKrystynaŁybacka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Odpowiadam na pytanie pana posła Lityńskiego. Pan poseł zapytał, czy komisja zastanawiała się nad tym, która część jest zasadnicza, a która nie. Nie, panie pośle, nie zastanawiała się z prostego powodu. Ekspert nie mówi, że zasadnicze zapisy konstytucji są zgodne, tylko że w zasadniczej części jest to zgodne. Należy rozumieć, jeżeli czytać tę konkluzję eksperta w całości - jeżeli Wysoka Izba sobie życzy, oczywiście mogę ją w całości przytoczyć - że oznacza to dokładnie tyle, iż ten ekspert dostrzega w pewnej części, przy czym nie precyzuje, w której; czy akurat są to przepisy zasadnicze, czy nie są, to wynikało z dyskusji. I stąd pkt 3 jest wskazaniem pól, które rzeczywiście budzą niepokój. Pan poseł dalej mówi - to również koresponduje z tym, o czym mówił pan poseł Braun, czy komisja w ogóle miała upoważnienie do zajmowania się tzw. ustawami okołokonkordatowymi, czyli ustawami regulującymi dodatkowo stosunki państwo - kościół. Chcę państwu powiedzieć, że taki zarzut formalny postawił w trakcie obrad komisji pan poseł Ciemniewski. Na ten formalny zarzut - bo zresztą nie było eksperta, który by w swojej ocenie nie dokonywał również oceny ustaw dodatkowych, ustaw zwykłych regulujących stosunki państwo - kościół - ekspert odpowiedział w sposób następujący (cytuję ze stenogramu): Otóż to pewne wykroczenie poza literalne brzmienie konstytucji i konkordatu, odniesienie do ustawodawstwa, wynika z faktu, że dla tego ustawodawstwa wynikają pewne reguły z postanowień konstytucyjnych. I próbowałem również konfrontować znaczenie tych reguł z treścią samego konkordatu. Zwracam uwagę, że w tekście konkordatu są kwestie, które mogą być interpretowane w różnych kierunkach w samym konkordacie, i że ustawodawstwo, które będzie towarzyszyć konkordatowi, musi brać pod uwagę ten stan rzeczy, jak również zasady konstytucyjne.</u>
          <u xml:id="u-130.1" who="#PosełKrystynaŁybacka">Zatem, panie pośle, komisja rozważała aspekt, czy nie wykracza poza zakres uprawnień, jakie otrzymała od Wysokiej Izby. Tylko proszę zwrócić uwagę, że dokonanie oceny zgodności konkordatu z konstytucją, co było głównym zadaniem komisji przed ostatecznym sprawozdaniem, nie może być - w świetle ekspertyz, w świetle opinii - oderwane od regulacji ustawowych, które temu towarzyszą, m.in. choćby są wypełnieniem podpisanej przez rząd deklaracji. Gdyby, tak jak pan poseł mówi, nie było zastrzeżeń czy niebezpieczeństw na przykład wobec art. 48 ust. 1, nie nowelizowalibyśmy ustawy o systemie oświaty. Gdyby nie byłoby niebezpieczeństw wynikających z zapisów art. 53 ust. 7, mówiącego o słynnym prawie do milczenia, nie nowelizowalibyśmy ustawy o gwarancji wolności sumienia i wyznania. W związku z tym proszę zauważyć, że komisja mówi właśnie w pkt. 2: dopiero ocena całości regulacji prawnych może być podstawą do wydania orzeczenia czy próby wydania orzeczenia, bo ciągle wisi nad nami to pytanie: Czy w ogóle Wysoka Izba postawiła nam słuszne zadanie dokonania oceny zgodności?</u>
          <u xml:id="u-130.2" who="#PosełKrystynaŁybacka">Pan poseł, przepraszam...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pan poseł Baszczyński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#PosełKrystynaŁybacka">Uciekło mi pana nazwisko, panie pośle, mimo że jest pan moim kolegą klubowym...</u>
          <u xml:id="u-132.1" who="#PosełKrystynaŁybacka">Pan poseł Baszczyński pyta, czy na prace komisji miało wpływ stanowisko Episkopatu Polski wyrażone w liście podpisanym przez księdza biskupa Pieronka? Otóż komisja, nie ta, której sprawozdanie z prac składam w tej chwili, lecz podkomisja zajmująca się nowelizacją ustawy o systemie oświaty w aspekcie postanowień deklaracji, zwróciła się z pismem do Ministerstwa Spraw Zagranicznych, jak należy rozumieć - w świetle podpisanej deklaracji - owo stanowisko, które zostało skierowane na ręce przewodniczącego komisji przez marszałka Sejmu? Stanowisko to głosiło, że ustawy wykonawcze nie mogą dokonywać interpretacji postanowień konkordatu. W tej chwili przytaczam fragment stanowiska MSZ, które w odpowiedzi na zapytanie stwierdziło, że Episkopat Polski nie jest stroną dla polskiego rządu. Episkopat Polski może, tak jak każde inne środowisko, wyrażać swoją opinię, natomiast nie ma to mocy wiążącej, nie jest bowiem stroną w negocjacjach dotyczących zapisów konkordatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, obawiam się, że zmierzamy w kierunku rozważań scholastycznych, dlatego że w tej chwili nie to jest przedmiotem naszego sporu. Przedmiot sporu leży gdzie indziej. Jeżeli pan chce ponowić pytanie, to oczywiście wolno, tylko mówię - idziemy w złym kierunku, bo nie to jest przedmiotem sporu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#PosełJanLityński">Panie Marszałku! Pytanie o to, co jest zasadniczą częścią konkordatu, a co nie jest zasadniczą częścią konkordatu, jest jednak dosyć istotne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Ale to jest istotne dla teorii sprawy, a nie dla rozstrzygnięcia konfliktu, który mamy przed sobą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#PosełJanLityński">Jeżeli jednak, panie marszałku, komisja stwierdza, a komisja to stwierdziła, że konkordat narusza trzy ważne normy konstytucyjne, a jednocześnie w sprawozdaniu nagle okazuje się, że to nie jest zasadnicza część konkordatu, to powstaje pytanie, jak według komisji konkordat się dzieli? Czy konkordat się dzieli na część zasadniczą, która...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, pan już o to pytał.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#PosełJanLityński">Panie marszałku, ale...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Rozumiem, ale wydaje mi się, że debata w tej chwili zmierza nie w takim kierunku, w jakim musi, to znaczy w kierunku zakończenia, tylko przechodzimy do seminaryjnego rozważania nad tym, czy możemy użyć słowa: zasadnicza, czy nie. Przepraszam, ale nie mogę w nieskończoność przedłużać debaty nad teoretycznymi problemami. Na posiedzeniu komisji było miejsce na takie sprawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#PosełJanLityński">Pozwolę sobie nie zgodzić się. To nie jest problem mało istotny, jeżeli mamy zbadać - chociaż nie wiem, dlaczego my mamy to robić - jeżeli mamy zastanowić się nad zgodnością konkordatu z konstytucją. Jeżeli ekspert mówi, a na eksperta się powołujemy, że zasadnicza część konkordatu jest zgodna z konstytucją, to ja chciałbym się dowiedzieć, która to część jest niezasadnicza. Przed podjęciem decyzji chciałbym się jednak tego dowiedzieć. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#komentarz">(Poseł Aleksandra Małachowska: „W zasadniczej części”, a nie „zasadnicza część”.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, oczywiście...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#PosełKrystynaŁybacka">Bardzo przepraszam, panie pośle. Sądzę, że odpowiedzi, która być może by satysfakcjonowała pana bardziej, mógłby udzielić sam ekspert, który by wyjaśnił, w jakim znaczeniu użył sformułowania „w zasadniczej części”. Ja mogę jedynie prosić pana posła o to, aby zechciał w tej chwili zapoznać się z pełnym stenogramem, ponieważ to posiedzenie było rejestrowane tak jak posiedzenia Sejmu. Jest stenogram wszystkich wypowiedzi i z dyskusji, między innymi także nad tą opinią eksperta, wynikało, że nie chodzi o wskazanie zasadniczej części; komisja nie używa w swoim sprawozdaniu sformułowania: w zasadniczej części jest zgodny czy niezgodny. A więc w tej chwili mówimy tylko o sformułowaniu eksperckim. W związku z tym komisja nie rozważała, nie ważyła tego, ile procent stanowi ta zasadnicza część, która według eksperta jest zgodna, a ile procent stanowi ta niezgodna.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#PosełKrystynaŁybacka">Dla komisji istotne było, że zdaniem jednego z ekspertów pewna część norm konstytucyjnych jest niezgodna. W pkt. 3 komisja wskazywała na te, które są zagrożeniem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, jeszcze raz przypominam, że nie treść debat komisji czy wystąpienie pani posłanki jest w tej chwili przedmiotem naszej oceny, tylko sprawozdanie.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Chcę dodać, że jeśli tutaj krytykujemy sprawozdanie za wykroczenie, to jednak uważna analiza uchwały z 1 lipca o trybie prac nad ustawą o ratyfikacji konkordatu dopuszcza rozważenie tego, co zostało ujęte w pkt. 2, dlatego że tam jest wyraźnie powiedziane, iż zadania Komisji Nadzwyczajnej polegać będą w szczególności na ocenie skutków prawnych, jakie nastąpią w wypadku uchwalenia uchwały ratyfikacyjnej w świetle obowiązujących przepisów konstytucyjnych oraz innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-143.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Jest to więc jakby poszerzenie tego zakresu problematyki także na inne ustawy, a nie tylko na samą konstytucję.</u>
          <u xml:id="u-143.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Ale, jak mówię, nam się wydało, i przyjęliśmy dosyć zgodnie, zarówno na posiedzeniu Prezydium Sejmu, jak i na wspólnym posiedzeniu obu prezydiów - Sejmu i komisji - że istotnie ten drugi punkt jak gdyby wykroczył poza to upoważnienie, choć można znaleźć w tym, co tu zacytowałem, usprawiedliwienie podjęcia takiej decyzji.</u>
          <u xml:id="u-143.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Nie ma więcej pytań.</u>
          <u xml:id="u-143.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę wybaczyć małą uwagę, ale chciałbym powiedzieć, że przewodniczenie obradom Sejmu przez wicemarszałków jest kwestią pewnego losowania. My nie rozważamy, jaka komu przypadnie tematyka, tylko godziny, w jakich będziemy mogli prowadzić obrady. Jest to rodzaj losowania. Nie wiem, dlaczego tak się składa, że ja zawsze wyciągam los z napisem: „sprawa szczególnie trudna i drażliwa”. Co posiedzenie, to taki los wyciągam.</u>
          <u xml:id="u-143.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-143.7" who="#komentarz">(Poseł Longin Pastusiak: Należy się panu uznanie.)</u>
          <u xml:id="u-143.8" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Ale taki jest już, proszę państwa, mój los.</u>
          <u xml:id="u-143.9" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Mamy w tej chwili następującą sprawę. Pierwotne ustalenia Konwentu Seniorów i Prezydium Sejmu z prezydium komisji zmierzały do tego, aby jeszcze na tym posiedzeniu Sejmu komisja przedstawiła swoją opinię o wniosku rządu o ratyfikację konkordatu. Procedura, którą zaproponował pan poseł Ciemniewski, zmierzała w tym kierunku.</u>
          <u xml:id="u-143.10" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Niezależnie od tego wpłynęły dwa dodatkowe wnioski. Wniosek Sojuszu Lewicy Demokratycznej stawia mnie w dosyć trudnej sytuacji. Zakłada on, że uchwalenie konkordatu będzie poprzedzone uchwaleniem ustaw okołokonkordatowych, a to by wymagało jednak projektu uchwały. To musiałoby być przyjęte w formie uchwały. Co mam zrobić z takim wnioskiem? Mamy go poddać pod głosowanie czy zrealizować? Musi być projekt uchwały. To jest nieregulaminowa formuła przedstawienia tego wniosku. Tak mi się w każdym razie wydaje. Prezydium Sejmu będzie to jutro analizować.</u>
          <u xml:id="u-143.11" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Następnie pan poseł Kamiński zgłosił wniosek sprzeczny z regulaminem Sejmu o rozwiązanie Komisji Nadzwyczajnej. Powtarzam jeszcze raz: rozwiązanie Komisji Nadzwyczajnej może nastąpić albo w drodze wyczerpania procedury legislacyjnej, tzn. z chwilą kiedy prezydent podpisuje akt końcowy, albo też w drodze uchwały. Zgłoszony z sali wniosek, by rozwiązać Komisję Nadzwyczajną, w moim przekonaniu nie rodzi skutków prawnych, ponieważ komisja została powołana uchwałą i tylko uchwałą można zmienić jej przeznaczenie. To, że ona się nie wywiązywała w czasie ze swoich zobowiązań, jest kwestią oceny po ewentualnym rozważeniu wniosku o zasadność rozwiązania komisji. Ale to samo nie powoduje automatycznego rozwiązania komisji. Komisję rozwiązuje Prezydium Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-143.12" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-143.13" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Nie będziemy wracać do tej sprawy, nie udzielę panu głosu.</u>
          <u xml:id="u-143.14" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Chciałbym wycofać...)</u>
          <u xml:id="u-143.15" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">A, chce pan wycofać, to dobrze.</u>
          <u xml:id="u-143.16" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">W takim razie proszę bardzo, dlatego że sam pan widzi, jak tutaj zapętla się sytuacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#PosełKrzysztofKamiński">Panie Marszałku! Dwa punkty mojego wniosku, czyli uznanie, że Sejm odrzuca sprawozdanie komisji, a następnie przejście do drugiego i trzeciego czytania rozumiałem jako zakończenie istnienia i funkcjonowania Komisji Nadzwyczajnej. W związku z podniesionym przez pana zarzutem, że brakuje uchwały, wycofuję trzeci punkt dotyczący rozwiązania komisji, bo jeśli przyjmie się dwa pierwsze, to będzie to samo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, pierwszy i drugi też nie... Dziękuję za rozwiązanie. Moja łagodna perswazja odniosła skutek, to jest argument na rzecz łagodnej perswazji. Natomiast pan zgłosił wniosek, który uniemożliwia procedurę, którą zaproponował pan prof. Ciemniewski, tzn. żeby jeszcze na tym posiedzeniu... Nie uniemożliwia, tylko nie możemy podjąć decyzji. Gdyby nie ten wniosek, mógłbym zapytać państwa, czy Sejm wyraża zgodę na skierowanie projektu, albo stwierdzić, że wobec wniesienia wniosku Sejm kieruje projekt ponownie do komisji. Skoro pan składa wniosek, muszę mieć kworum, żeby można było odrzucić go bądź przyjąć. Wobec tego proszę się zdecydować, czy pan ten wniosek podtrzymuje, czy go wycofuje. Jeżeli pan podtrzymuje, a ma pan pełne prawo, to rano przystąpimy do głosowania w tej sprawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#PosełKrzysztofKamiński">Panie Marszałku! Czy jest pan w stanie zagwarantować, że przekazanie tego sprawozdania komisji do uzupełnienia będzie powiązane z narzuceniem przez Sejm terminu zakończenia prac komisji, powiedzmy, jutro, tak abyśmy w piątek mogli przejść do głosowań? Jeśli pan mi zagwarantuje, że będzie to termin jednodniowy dla komisji, to wycofuję swój wniosek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, chętnie bym to panu zagwarantował, gdyby pan poseł Pastusiak wycofał wniosek, w którym żąda, by najpierw uchwalić ustawy okołokonkordatowe, a potem konkordat. Te dwa wnioski są ze sobą sprzeczne. Jestem tutaj tylko koordynatorem, państwo zgłaszacie wnioski, które muszę zgodnie z regulaminem Sejmu przedstawiać do decyzji Izbie.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#PosełLonginPastusiak">Panie Marszałku! Jeżeli pan autorytatywnie stwierdza, że ten wniosek powinien być zastąpiony projektem uchwały, to gotowi jesteśmy z takim projektem uchwały wystąpić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czyli pan to podtrzymuje. Jeżeli nawet pan wycofa ten wniosek, to jestem związany z kolei innym wnioskiem o projekt tej uchwały. Tak że zostawmy tę sprawę do jutra, to Prezydium Sejmu rozpatrzy. Szkoda, bo to jest kłopot, a wydawało się, że najprościej...</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę, pan poseł Braun. Jak rozumiem, pan ma jakiś inny wniosek?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#PosełJuliuszBraun">Panie Marszałku! Pan poseł Kamiński wyszedł naprzeciw, żeby procedury nie blokowały, natomiast, jak rozumiem, wniosek pana posła Pastusiaka w ogóle nie ma żadnego charakteru formalnego, bo taki wniosek - jak słusznie pan zwraca uwagę w stosunku do pana posła Kamińskiego w innej sprawie - nie może być poddany tutaj jakiejkolwiek decyzji. Pan poseł Pastusiak zapowiada inicjatywę dotyczącą uchwały, zupełnie odrębną, będzie właśnie kwestia porządku obrad najbliższego posiedzenia, będzie taka uchwała. Natomiast w tej chwili formalnie nie ma wniosku, który utrudniałby przekazanie do komisji. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Tu jest jeszcze jeden kłopot, panie pośle. Wniosek pana posła Kamińskiego jest sprzeczny z art. 47; wniosek drugi - bo, jak rozumiem, pan tego drugiego wniosku nie jest skłonny wycofać - o to, by natychmiast przystąpić do drugiego czytania. On nie jest z kolei sprzeczny z wnioskiem pana posła Ciemniewskiego odnośnie do tego, że jeśli byłoby nowe sprawozdanie, to moglibyśmy przystąpić do drugiego czytania. Nadmieniam jednak, że regulaminowo ta sprawa jest nieczysta.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Jest to pytanie istotne, może prosiłbym o jakąś konsultację, dlatego że ten wniosek, w moim przekonaniu, do tej pory nie został przedłożony. Ten wniosek moim zdaniem nie powinien rodzić skutków prawnych, dlatego że takiego wniosku nie ma, nie ma projektu uchwały, która by - że tak powiem - przecinała procedurę, jaka została przyjęta przez wprowadzenie punktu porządku dziennego i wniosek pana posła Ciemniewskiego, poparty przez 2 czy 3 posłów. Wobec wycofania przez pana posła Kamińskiego wniosku ta procedura pozostaje otwarta. Zwracamy to do komisji i komisja nam to przedłoży.</u>
          <u xml:id="u-151.2" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Jest właśnie problem terminu przedłożenia.)</u>
          <u xml:id="u-151.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Było wczoraj uzgodnione z przewodniczącą komisji, że komisja dzisiaj rozpatrzy te sprawy i jutro będziemy mogli do tego wrócić, wprowadzając ten punkt ponownie do porządku dziennego. Ale jak mówię...</u>
          <u xml:id="u-151.4" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Czyli przedłużamy komisji termin do jutra.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#PosełKrystynaŁybacka">Przepraszam, panie marszałku, ale chcę zwrócić uwagę na dwie kwestie. Mianowicie wczoraj podczas spotkania z Prezydium Sejmu i z prezydium komisji zapadły następujące ustalenia. Jeżeli wolą Wysokiej Izby będzie skierowanie sprawozdania ponownie do komisji i Wysoka Izba określi termin, w jakim to sprawozdanie winno wrócić pod obrady Wysokiej Izby, to komisja się z tego wywiąże.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#komentarz">(Poseł Hanna Suchocka: Termin do jutra.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dobrze. To jest procedura, którą uzgodniliśmy. Ten wniosek jak gdyby domaga się, aby jednak najpierw uchwalić ustawy okołokonkordatowe. On nie przecina w moim przekonaniu tej procedury. Mam propozycję polubowną, żebyśmy przyjęli w tej chwili odesłanie wniosku do komisji, a sprawę wniosku Sojuszu, to, jak się do tego ustosunkować, rozpatrzymy na posiedzeniu Prezydium Sejmu, bo inaczej zablokujemy tę procedurę, panie pośle. Nie widzę innego sposobu. W moim przekonaniu ten wniosek nie rodzi skutków prawnych przecinających tę procedurę.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pan poseł Braun jeszcze chce zabrać głos, proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-153.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dopuszczam tutaj taką ogólną debatę, bo nie chciałbym, aby powstała jakaś konfliktowa sytuacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#PosełJuliuszBraun">Panie marszałku, jeśli wolno, chciałbym zaproponować jednozdaniową konkluzję. Proszę, aby pan marszałek zechciał użyć często stosowanej w tym miejscu formuły: Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, iż uchwała będzie odesłana do komisji, z wyznaczeniem terminu zakończenia prac na jutro, na godzinę... nie wiem, którą. Może tak, jak było ustalone dzisiaj, a więc jutro na godz. 8 rano. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pani posłanka Łybacka, proszę bardzo, bo pani zadeklarowała chęć przyjęcia takiego...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#PosełKrystynaŁybacka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Bardzo proszę, panie marszałku, o jasne sformułowanie dyspozycji co do zakresu prac komisji. Czym innym jest stwierdzenie i dyspozycja Wysokiej Izby, aby sformułować stanowisko dotyczące projektu ustawy ratyfikacyjnej - bo to jest jednozdaniowe stanowisko: przyjąć, odrzucić, i nic więcej - a czym innym jest ustosunkowanie się komisji do wniosku, jaki złożył pan poseł Pastusiak. W związku z tym proszę, aby pan marszałek zechciał wyrazić jasną dyspozycję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pani Posłanko! Absolutnie wniosek pana posła Pastusiaka nie jest wnioskiem skierowanym pod rozwagę komisji. To nie ma nic wspólnego. To jest wniosek, który może być rozważany przez Prezydium Sejmu i przez Izbę — przez Prezydium Sejmu jego proceduralna zgodność, a przez Wysoką Izbę przyjęcie bądź odrzucenie, jeśli zostanie on sformułowany w formie uchwały. Natomiast to nie ma nic wspólnego z komisją. Prośba do komisji czy też zalecenie Sejmu, jakie chciałbym sformułować, jest takie, aby Sejm wyraził zgodę na skierowanie ponownie sprawozdania do komisji w celu przedstawienia dodatkowego sprawozdania dotyczącego stosunku do rządowego wniosku o ratyfikację konkordatu — w takim terminie, by można było to już jutro rozpatrzyć. Taki wniosek możemy przyjąć, jeśli nie będzie sprzeciwu w tej sprawie. Ja taki wniosek przedstawiam.</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#komentarz">(Poseł Longin Pastusiak: Zgłaszam sprzeciw.)</u>
          <u xml:id="u-157.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pan poseł Pastusiak zgłasza sprzeciw.</u>
          <u xml:id="u-157.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Do głosowania w tej sprawie przystąpimy jutro rano.</u>
          <u xml:id="u-157.4" who="#komentarz">(Poseł Hanna Suchocka: Ale to narusza umowę Konwentu Seniorów.)</u>
          <u xml:id="u-157.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-157.6" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Myślę, że odbyło się to w końcu w sposób polubowny i zgodny z obyczajami parlamentarnymi. Niestety żałuję, że jest ta blokada, bo to praktycznie przenosi — oczywiście to nie jest tragedia — sprawę na następne posiedzenie. Za 5 dni możemy również podjąć decyzję w sprawie ratyfikacji bądź odrzucenia, bo tego nie musi rozpatrywać Senat, nie będzie dalszych konsekwencji, zostaje to potem do dyspozycji prezydenta.</u>
          <u xml:id="u-157.7" who="#komentarz">(Poseł Hanna Suchocka: Ale to niszczy całą umowę. Czy można?)</u>
          <u xml:id="u-157.8" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę bardzo, pani premier Suchocka może zawsze w tej sprawie zabrać głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#PosełHannaSuchocka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przysłuchuję się tej debacie i celowo nie zabieram głosu, bo czuję się sędzią we własnej sprawie. Mam wrażenie, że końcowa część tej dzisiejszej debaty narusza to, co zostało wczoraj ustalone na posiedzeniu Konwentu Seniorów. Rzeczywiście było tu wiele apeli pod adresem stron, apeli dotyczących dobrej woli, i sądziłam, że właśnie głos pani poseł Barbary Labudy, która uczyniła ten krok w dobrą stronę, zostanie zaakceptowany przez strony. Widzę jednak, że nawet tak drobna sprawa jak zastanowienie się i skierowanie sprawy do komisji, która jutro miałaby przedstawić jedno zdanie uzupełniające - czy wyraża zgodę na ratyfikację konkordatu, czy nie wyraża zgody na ratyfikację konkordatu - nie uzyskuje tutaj akceptacji. Co więcej, mam wrażenie, że celowo chce się przedłużyć procedurę, by jeszcze przez trzy miesiące do daty wyborów dyskutować o konkordacie.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#PosełHannaSuchocka">Panie Marszałku! Uważam, że coś znaczą jednak pewne ustalenia Konwentu Seniorów w tak istotnej sprawie i że w tej sytuacji ten sprzeciw został zgłoszony niezbyt pewnie. Apelowałabym, panie pośle, żeby pan poseł jednak wycofał ten sprzeciw po to, abyśmy jutro mogli przejść do sprawozdania przedłożonego przez komisję. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Mogę tylko spojrzeć w stronę ław Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Jeśli nie usłyszę stamtąd propozycji wycofania wniosku, niestety, pani premier, jestem skrępowany złożonym...</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#komentarz">(Poseł Hanna Suchocka: Ja adresowałam swoją wypowiedź...)</u>
          <u xml:id="u-159.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pani premier, chciałbym, żeby pani była łaskawa mnie wysłuchać. Jak mówię, jestem w tej sytuacji skrępowany złożonym protestem, bo jeśli pani zna tę formułę... Pan poseł Braun ją podrzucił, żeby... Jeśli nie usłyszę sprzeciwu. Sprzeciw usłyszałem, możemy dyskutować...</u>
          <u xml:id="u-159.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Z tym że nie przywiązywałbym nadmiernego znaczenia do opóźnienia tej sprawy o 5 dni, nie przesadzajmy.</u>
          <u xml:id="u-159.4" who="#komentarz">(Poseł Hanna Suchocka: To nie będzie 5 dni. Może okazać się, że to będzie miesiąc lub dwa. I co dalej?)</u>
          <u xml:id="u-159.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Jeżeli otrzymamy to sprawozdanie, to możemy je wprowadzić - zapewne taka będzie decyzja Prezydium Sejmu - do porządku obrad następnego posiedzenia Sejmu, i wtedy rozstrzygniemy to, co moglibyśmy rozstrzygnąć w dniu dzisiejszym.</u>
          <u xml:id="u-159.6" who="#komentarz">(Poseł Hanna Suchocka: Nie mamy żadnej gwarancji.)</u>
          <u xml:id="u-159.7" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Gwarancji nie mamy i nie wiem, czy jutro uzyskamy zgodę.</u>
          <u xml:id="u-159.8" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę bardzo, pani posłanka Łybacka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#PosełKrystynaŁybacka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zwracam się m.in. do pani premier Suchockiej. Mówię w tej chwili nie jako sprawozdawca komisji, lecz jako przewodnicząca podkomisji do spraw tzw. ustaw okołokonkordatowych.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#PosełKrystynaŁybacka">Tak jak informowałam panie i panów posłów, podkomisja wczoraj zakończyła prace. Możemy - nie ma co prawda w tej chwili przewodniczącego komisji, ale jestem po wstępnych z nim uzgodnieniach - jeszcze podczas tego posiedzenia odbyć posiedzenie połączonych komisji i przejść do rozstrzygnięć dotyczących dodatkowych regulacji prawnych. Wiem, że dziś o godz. 18 będą omawiane sprawy dotyczące pozostałego zakresu regulowanego tymi dodatkowymi ustawami, zwanymi potocznie okołokonkordatowymi. W związku z tym uważam, że można apelować do państwa jeszcze raz - podkreślam, nie mówię tego jako poseł sprawozdawca - o to, abyście państwo przychylili się do rozstrzygnięcia, do którego niewątpliwie się zbliżamy, w sytuacji, kiedy mamy komplet informacji. Nie jest to przedłużanie prac. W tym tygodniu obie połączone komisje kończą prace nad dodatkową regulacją prawną, wynikającą m.in. z przyjętej deklaracji. Dlaczego nie poczekać na te regulacje, skoro one będą gotowe za dwa dni i wtedy będziemy mieli komplet?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo pani posłance.</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Musimy wreszcie zakończyć rozpatrywanie tego punktu porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-161.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Sprawę rozstrzygniemy jutro.</u>
          <u xml:id="u-161.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-161.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Zarządzam krótką przerwę przed przystąpieniem do rozpatrzenia następnego punktu.</u>
          <u xml:id="u-161.5" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min 11 do godz. 13 min 18)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 8 porządku dziennego: Pierwsze czytanie poselskiego projektu uchwały w sprawie upamiętnienia 75 rocznicy powrotu Górnego Śląska do Rzeczypospolitej (druk nr 2412).</u>
          <u xml:id="u-162.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Kowolika w celu przedstawienia uzasadnienia projektu uchwały.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#PosełStanisławKowolik">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt w imieniu grupy posłów przedstawić Wysokiej Izbie projekt uchwały w sprawie upamiętnienia 75 rocznicy powrotu części Górnego Śląska do Rzeczypospolitej. Zaszczyt to dla mnie tym większy, że czynię to jako poseł ziemi śląskiej i wnuk uczestników powstań śląskich.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#PosełStanisławKowolik">W wyniku złożonych procesów dziejowych ziemia śląska oderwana została na kilka stuleci od Polski. Lud śląski zachował jednak swoje poczucie odrębności narodowej, by w połowie XIX w. na fali wydarzeń Wiosny Ludów zapoczątkować żywiołowy ruch odrodzenia narodowego. Największe zasługi w tym okresie dla sprawy polskiej na Śląsku położyli: ks. Józef Szafranek, Emanuel Smołka, Józef Lompa, ks. Norbert Bonczyk, Karol Miarka, ks. Konstanty Damrot.</u>
          <u xml:id="u-163.2" who="#PosełStanisławKowolik">Niewątpliwie najwybitniejszą postacią ruchu polskiego na Śląsku był Wojciech Korfanty. Jako poseł z Górnego Śląska do Reichstagu przez 15 lat upominał się o prawa narodowe dla Górnoślązaków, a w ostatniej swej mowie 25 października 1918 r. zażądał włączenia do Polski całego zaboru pruskiego wraz z Gdańskiem, Górnym Śląskiem, Warmią i Mazurami. Powrót części Górnego Śląska do Polski nie był skutkiem przypadkowej decyzji ówczesnych potęg europejskich ani wyrazem szczególnej troski o ludność polską, która pozostała poza granicami państwa polskiego. Nie był on również efektem spektakularnych zabiegów władz odradzającej się Rzeczypospolitej. Odzyskanie niepodległości przez Polskę w 1918 r. też samo z siebie nie rozwiązało sprawy śląskiej. Przejęcie części Górnego Śląska w 1922 r. dokonało się wolą i staraniem przede wszystkim samych Ślązaków. Stało się to możliwe dzięki wytrwałej pracy i postawie wielu pokoleń ludu śląskiego świadomego swych polskich korzeni. Stało się to możliwe dzięki trzem zrywom powstańczym: w 1919 r., w 1920 r. i 1921 r. Szczególne zaś znaczenie miało III powstanie śląskie, które po plebiscycie rozstrzygnęło o korzystniejszym dla Polski podziale Górnego Śląska.</u>
          <u xml:id="u-163.3" who="#PosełStanisławKowolik">Raz jeszcze należy podkreślić rolę, jaką w tych wydarzeniach odegrał Wojciech Korfanty, dyktator III powstania śląskiego i pierwszy przywódca Chrześcijańskiej Demokracji. 20 czerwca 1922 r. na katowickim rynku dokonało się uroczyste przejęcie części Górnego Śląska przez Polskę. Gen. Stanisław Szeptycki, dowódca Wojska Polskiego, reprezentując majestat Rzeczypospolitej, we wzruszających słowach, wskazując na powstańców i ich przywódcę Korfantego, podziękował wszystkim, którzy zadecydowali o powrocie części Górnego Śląska do Polski.</u>
          <u xml:id="u-163.4" who="#PosełStanisławKowolik">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W odezwie do ludu śląskiego wydanej w grudniu 1927 r. Wojciech Korfanty użył słów, które były powszechne w umysłach Górnoślązaków: „Gdy Polska Śląsk odebrała, z oficjalnych jej czynników nikt mi ani słówkiem za moją pracę nie podziękował, ani jednego wyrazu uznania pod moim adresem nie wypowiedział”. 75 rocznica tamtych wydarzeń jest dobrą okazją, by to uznanie wyrazić, jest dobrą okazją, by najwyższe ciało ustawodawcze — Sejm Rzeczypospolitej — złożyło hołd pokoleniom Ślązaków, którzy wytrwali w swoich przekonaniach, wierze i dążeniach do połączenia Śląska z Macierzą. Godzi się, by Sejm Rzeczypospolitej oddał cześć uczestnikom powstań śląskich i niezłomnemu orędownikowi sprawy polskiej na Śląsku Wojciechowi Korfantemu.</u>
          <u xml:id="u-163.5" who="#PosełStanisławKowolik">W imieniu grupy posłów gorąco proszę Wysoką Izbę o przyjęcie przedłożonego projektu uchwały i przejście do drugiego czytania, by na tym posiedzeniu Sejmu zakończona została procedura legislacyjna. Mam nadzieję, że udział w głównych uroczystościach obchodów 75 rocznicy powrotu części Górnego Śląska do Macierzy najwyższych władz Polski, z marszałkiem Sejmu Józefem Zychem, sprawi, że nasza uchwała zyska szerokie poparcie. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-163.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Stanisławowi Kowolikowi za przedstawienie projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przypominam, iż Sejm postanowił o wysłuchaniu w debacie nad tym punktem porządku dziennego 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-164.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-164.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pierwszego proszę pana posła Zbyszka Zaborowskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#PosełZbyszekZaborowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W najbliższych dniach będziemy uroczyście obchodzić 75 rocznicę powrotu Górnego Śląska do Macierzy. Pomimo kilku wieków pozostawania Śląska poza granicami Korony Polskiej na Górnym Śląsku przetrwało umiłowanie polskości, Ślązacy pozostali wierni swoim korzeniom. W trzech powstańczych zrywach oraz w trakcie plebiscytu udowodnili swoją łączność z narodem polskim. W walkach brali udział ochotnicy z Zagłębia Dąbrowskiego i całego kraju, co warto dzisiaj przypomnieć. Przyłączenie części Górnego Śląska do Macierzy wydatnie wzmocniło potencjał gospodarczy niepodległej Rzeczypospolitej. Wzbogacona została również skarbnica narodowej kultury o wartości pielęgnowane przez lud śląski, wyróżniający się gospodarnością i swoistym kultem pracy. Śląsk i Zagłębie Dąbrowskie wniosły istotny wkład w rozwój gospodarczy Polski. Nie możemy o tym zapominać dzisiaj, kiedy nasz region wymaga zaangażowania całego kraju w przeprowadzenie trudnych, acz niezbędnych przeobrażeń struktury gospodarczej i społecznej, umożliwiających ponowny rozkwit Śląska i Zagłębia. Pragnę wyrazić przekonanie, że solidarność całego kraju z naszym regionem będzie owocować pomyślnością dla wszystkich obywateli Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#PosełZbyszekZaborowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiony przez grupę posłów projekt uchwały o oddaniu przez Sejm RP czci uczestnikom powstań śląskich i niezłomnemu orędownikowi sprawy polskiej na Śląsku Wojciechowi Korfantemu cieszy się poparciem klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Z satysfakcją przyjęliśmy również decyzję prezydenta Rzeczypospolitej Aleksandra Kwaśniewskiego o przyznaniu pośmiertnie Wojciechowi Korfantemu najwyższego odznaczenia: Orderu Orła Białego. W naszym przekonaniu uchwała Sejmu upamiętniająca 75 rocznicę powrotu części Górnego Śląska do Rzeczypospolitej oraz zapowiedziany udział najwyższych władz państwowych w akcie wmurowania kamienia węgielnego pod pomnik Wojciecha Korfantego na placu Sejmu Śląskiego w Katowicach dobrze służą umacnianiu więzi Śląska z całą Rzecząpospolitą.</u>
          <u xml:id="u-165.2" who="#PosełZbyszekZaborowski">Klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej będzie głosował za przyjęciem projektu omawianej dzisiaj uchwały. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-165.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Zbyszkowi Zaborowskiemu.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę pana posła Jerzego Pisteloka z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#PosełJerzyPistelok">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kiedy przed 75 laty uroczyście obchodzono powrót Śląska do macierzy po wielu wiekach zniewolenia, uroczystościom tym towarzyszył nieopisany entuzjazm. Korzystano z wszelkich form i możliwości, aby zademonstrować radość Ślązaków, że wreszcie po tylu wiekach, odkąd w XIV w. Kazimierz Wielki oddał Śląsk Czechom, ta ziemia wraca do macierzy. Cena za powrót była bardzo wysoka i Ślązacy płacą ją nadal, do dzisiaj.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#PosełJerzyPistelok">Kiedy po paru latach przynależności do własnego państwa, do państwa polskiego, wybuchł kolejny kataklizm, największymi wrogami rzeszy niemieckiej byli właśnie powstańcy śląscy. To oni w pierwszej kolejności byli eksterminowani, wywożeni i zamykani, bo oni stanowili największe zagrożenie dla tych, którzy chcieli ustanowić nowy porządek. Ale nie oznacza to, że zakończenie drugiej wojny światowej wreszcie dało Śląskowi upragniony spokój w granicach państwa, które sobie wymarzył. Znowu największymi wrogami państwa byli powstańcy śląscy: oni właśnie, uciekając w czasie wojny, a także po jej zakończeniu na wschód, byli wyłapywani przez Rosjan jako najgroźniejszy element nacjonalistyczny, który należy eliminować wszelkimi sposobami. Uniemożliwiano Ślązakom wykształcenie, zamykano im drogę do awansu społecznego. Traktowano ich tak, jak zawsze byli traktowani: jak ludzi, których można eksploatować, których można wykorzystywać, dopóki są potrzebni - jak to historyczne Klondike, które cieszyło się zainteresowaniem, dopóki mogło dostarczać złoto. Kiedy złota zabrakło, zapomniano o nim. Coś, co może bulwersować, ale jest charakterystyczne: Nie tak dawno jeden z ministrów mecenasa Olszewskiego powiedział, że największą zawalidrogą na drodze do Europy jest właśnie Górny Śląsk, ponieważ po latach eksploatacji stanowi wielki problem, nie mogąc dziś już dawać tyle, aby dzielić się tym mógł cały kraj.</u>
          <u xml:id="u-167.2" who="#PosełJerzyPistelok">Mam nadzieję, że przy okazji 75 rocznicy dobrowolnego powrotu Śląska do Macierzy nie zostanie to zapomniane. Ślązacy wrócili do ojczyzny z własnej woli. Nie spodziewali się korzyści materialnych, lecz wiedzieli, że będzie odwrotnie. Wrócili, bo chcieli być Polakami. Wrócili, bo chcieli mówić językiem polskim, bo chcieli w duchu i kulturze polskiej wychowywać swoje dzieci. Oby te wszystkie wydarzenia nie umknęły z naszej pamięci z chwilą zakończenia rocznicowych uroczystości. Oby po tych uroczystościach pamiętano, że Śląsk nie jest zawalidrogą. Śląsk był pierwszy po stronie europejskiej, kultywował tradycje europejskie, rozwijał się w kierunku europejskim. I właśnie Śląsk jest tą prowincją, tą dzielnicą Polski, która może być łącznikiem w powrocie do Europy. Dlatego ludowcy, którzy znajdowali się wśród powstańców śląskich, jak mój dziad, zawsze byli i będą za tym, aby uznać tożsamość Śląska - także w tym głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-167.3" who="#PosełJerzyPistelok">Dlatego posłowie Polskiego Stronnictwa Ludowego będą głosować za uchwałą upamiętniającą tamte wydarzenia sprzed 75 lat, powrót Śląska do Macierzy. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-167.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Jerzemu Pistelokowi.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę pana posła Tadeusza Jacka Zielińskiego z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#PosełTadeuszJacekZieliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dokładnie 75 lat temu, bo 18 czerwca 1922 r., powstał w Katowicach Komitet Przyjęcia Wojska Polskiego pod prezesurą Wojciecha Korfantego, wybitnego Ślązaka, wybitnego Polaka, wybitnego męża stanu. 18 czerwca załoga francuska opuściła miasto Katowice i przekazała władztwo nad tą aglomeracją przedstawicielowi rządu polskiego. Główne obchody powrotu Śląska do Macierzy, do Rzeczypospolitej odbyły się 20 czerwca 1922 r., a na terenie kraju, głównie Małopolski, odbywały się wówczas - szczególnie w lipcu - tzw. święta górnośląskie, które miały uczcić to wielkie wydarzenie w dziejach Górnego Śląska.</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#PosełTadeuszJacekZieliński">Przyłączenie Śląska do Macierzy było konsekwencją z jednej strony decyzji Ligi Narodów z października 1921 r., ale przede wszystkim było efektem trzeciego powstania śląskiego. A więc to lud śląski był autorem przyłączenia po wielu wiekach piastowskiej ziemi śląskiej do Rzeczypospolitej. Trzeba pamiętać, że przyłączono wtedy zaledwie 29% terenów Górnego Śląska i 46% ludności, z tym że większość zakładów przemysłowych z tego terenu została poddana jurysdykcji Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-169.2" who="#PosełTadeuszJacekZieliński">Ale trzeba pamiętać, że poza wspomnianą przeze mnie celebrą, poza uroczystościami związanymi z powrotem Śląska do Rzeczypospolitej, Rzeczpospolita dała tej ziemi znacznie więcej. Poza uroczystościami, poza fetą, poza przemówieniami, poza wizytą dygnitarzy na czele z naczelnikiem państwa Józefem Piłsudskim - Rzeczpospolita dała Śląskowi więcej, bo dała mu w drodze statutu organicznego autonomię, dała mu Sejm Śląski, dała mu skarb śląski i przez to akcentowała, by ta ziemia, która zawsze była miejscem wielkiej różnorodności, i to pogodzonej różnorodności, mogła sama sobą rządzić w granicach Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-169.3" who="#PosełTadeuszJacekZieliński">Dzisiaj, kiedy wspominamy powrót Śląska do Macierzy, trzeba się zastanowić i postawić sobie pytanie, co III Rzeczpospolita daje Śląskowi, który chce być „perłą w koronie”, chce w niej błyszczeć, chce być jej integralną częścią. W związku z uchwaleniem nowej Konstytucji Rzeczypospolitej, która przecież otwiera drogę do upodmiotowienia środowisk lokalnych, do wprowadzenia kolejnych szczebli samorządu terytorialnego, trzeba nie tylko świętować, ale powziąć postanowienie o wprowadzeniu samorządu, który dla Śląska jest „być albo nie być”, szczególnie w kontekście przeobrażeń przemysłowych.</u>
          <u xml:id="u-169.4" who="#PosełTadeuszJacekZieliński">Dzisiaj, debatując nad uchwałą, którą Klub Parlamentarny Unii Wolności popiera, wspomnijmy ten świetlany wzór II Rzeczypospolitej (w tym aspekcie świetlany), która zrobiła dla Śląska najwięcej, ile potrafiła - przyznała mu prawo do rządzenia się samemu w granicach konstytucji, a więc dała swoistą receptę na pogodzone współżycie osób o różnej tożsamości kulturowej, różnej tożsamości religijnej, wreszcie różnej tożsamości narodowej. Ten Śląsk pogodzony wewnętrznie chciał być częścią Polski. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-169.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Tadeuszowi Jackowi Zielińskiemu.</u>
          <u xml:id="u-170.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę pana posła Sergiusza Karpińskiego z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#PosełSergiuszKarpiński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Bardzo trudno jest, występując z tak szczególnej okazji, uniknąć banałów i zbędnych powtórzeń. Jakichkolwiek słów byśmy tu dzisiaj użyli, to i tak ich wydźwięk nie odda pełni znaczenia olbrzymiego wysiłku mieszkańców Górnego Śląska na rzecz powrotu ich ziemi do Macierzy.</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#PosełSergiuszKarpiński">Różnie się później układały losy regionu i wzajemnych stosunków między „hanysami” i „korolami”. Dzisiaj ten podział w coraz większym stopniu staje się symboliczny. Wielkie migracje powojenne i ekonomiczne okresu prosperity epoki Gierka zatarły dawne granice, osłabiły antagonizmy i obyczajowe zróżnicowania. Z czasem pojawił się „syndrom śląski” o nowym znaczeniu. W opinii mieszkańców innych regionów woj. katowickie stanowiło enklawę dobrobytu i zaplecze kadrowe dla administracji urzędów centralnych. Paradoksalnie ta ogólna niechęć wobec Ślązaków i Zagłębiaków przyczyniła się do zniwelowania wewnętrznych animozji.</u>
          <u xml:id="u-171.2" who="#PosełSergiuszKarpiński">Dzisiaj nie widać żadnych zagrożeń dla jedności terytorialnej i narodowej Rzeczypospolitej. Przynajmniej żadnych poważnych. Co prawda, uczestnicząc przed tygodniem w sesji katowickiego sejmiku samorządowego, byłem świadkiem zgłoszenia przez jednego z delegatów wniosku o utworzenie autonomicznego systemu regionalnej oświaty, ale nie znalazł on zbyt wielu zwolenników. Co wcale nie znaczy, że można tego typu poglądy wypowiadane w miejscach jak najbardziej publicznych tolerować. Nawet gorączka politycznej debaty nie usprawiedliwia tego typu zachowań.</u>
          <u xml:id="u-171.3" who="#PosełSergiuszKarpiński">Nie wolno zapominać, że za polskość swojej ziemi, swojego sąsiedztwa i swego zakładu pracy oddawano krew i poświęcano życie. Wykorzystywać trzeba każdą okazję dla przypomnienia tych wszystkich wydarzeń z dziejów Polski i Polaków, które miały tak istotne znaczenie dla dzisiejszego kształtu naszego państwa.</u>
          <u xml:id="u-171.4" who="#PosełSergiuszKarpiński">Klub Parlamentarny Unii Pracy składa dziś hołd powstańcom śląskim za ich niezłomną dążność do Polski, oddaje cześć tym wszystkim, którzy przyczynili się do połączenia przed 75 laty części Górnego Śląska z Rzecząpospolitą.</u>
          <u xml:id="u-171.5" who="#PosełSergiuszKarpiński">Składamy hołd Wojciechowi Korfantemu, wielkiemu Ślązakowi, Polakowi.</u>
          <u xml:id="u-171.6" who="#PosełSergiuszKarpiński">Chcemy jednocześnie podkreślić, że ta rocznica jest ważna nie tylko dla naszego regionu, ale dla całej Polski. Wszak II Rzeczpospolita bez przyłączonych ziem Górnego Śląska byłaby znacznie słabsza, znacznie uboższa.</u>
          <u xml:id="u-171.7" who="#PosełSergiuszKarpiński">Nie chcąc przeciągać procedury przyjęcia uchwały, proponujemy jedną drobną poprawkę. W drugim akapicie słowa „dzięki wytrwałej pracy” wolelibyśmy zastąpić słowami „dzięki wytrwałości”. Wszak nie tylko praca stanowiła podstawę podtrzymania świadomości narodowej.</u>
          <u xml:id="u-171.8" who="#PosełSergiuszKarpiński">Mimo zgłoszenia tej poprawki Unia Pracy Klub Parlamentarny proponuje przejście do drugiego czytania i głosowania na obecnym posiedzeniu Sejmu. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, dziękuję bardzo za wystąpienie, ale muszę panu zwrócić uwagę na przepisy regulaminu Sejmu. To w drugim czytaniu może pan zgłosić ten wniosek. Proszę chwilę zaczekać, nie oddalać się zbytnio; zaraz przystąpimy do drugiego czytania, jeśli nie będzie sprzeciwu, i będzie pan łaskaw wtedy ten wniosek zgłosić, bo w tej chwili nie powoduje on konsekwencji prawnych.</u>
          <u xml:id="u-172.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę obecnie pana posła Adama Słomkę z Federacyjnego Klubu Parlamentarnego na Rzecz Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#PosełAdamSłomka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! 75 rocznica powrotu Śląska do Macierzy, właściwie części Górnego Śląska, jest okazją do tego, aby jeszcze raz przypomnieć trudne dzieje i ważkie problemy, jakie w historii tego regionu i w historii Rzeczypospolitej sprawy Śląska ze sobą niosą.</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#PosełAdamSłomka">Jest rzeczą niesłychanie miłą, że Sojusz Lewicy Demokratycznej, że SdRP popiera tę uchwałę zgłoszoną przez posłów prawicy. Ale trzeba też przypomnieć, że w czasie powstań śląskich to Komunistyczna Partia Polski z bronią w ręku walczyła przeciwko powstańcom polskim, występowała przeciwko przyłączeniu Śląska do Polski. Trzeba sobie również przypomnieć, że największym cieniem na bolesnych dzisiejszych problemach związanych ze Śląskiem kładzie się historia tych czterdziestu kilku lat, kiedy Śląsk traktowano jako wewnętrzną kolonię PRL.</u>
          <u xml:id="u-173.2" who="#PosełAdamSłomka">Dzisiaj, w momencie kiedy wspominamy ten wielki wysiłek kilku milionów Ślązaków, którzy po ponad 6 wiekach niewoli zdecydowali się z bronią w ręku, w jakżeż trudnej sytuacji geopolitycznej, kiedy Rzeczpospolita uwikłana była w wojnę o niepodległość z Rosją bolszewicką, samodzielnie wystąpić przeciwko ogromnemu państwu militarnemu - Niemcom. Zdołali odnieść sukces w kolejnych powstaniach, bo co najmniej dwa z tych trzech powstań były zwycięskie, co jest rzadkością w polskiej historii militarnej. Zdołali pokazać ogromne przywiązanie do narodu polskiego, do kultury polskiej, do wspólnego bytu narodowego i później zostali poddani ogromnej eksterminacji przez okupantów w czasie II wojny światowej, eksterminacji elit polskich, narodowych, śląskich w latach PRL. Praktycznie od czasu powstań śląskich zaledwie w okresie niepodległej II Rzeczypospolitej i w ostatnich latach po roku 1989 społeczność śląska ma możliwość oceniania Rzeczypospolitej po tym, jak ona się zachowuje, jak odpłaca za ten wysiłek pokoleń w powrocie do Macierzy, jak odpłaca postępowaniem całego naszego kraju, naszego narodu, naszych władz państwowych wobec tego regionu.</u>
          <u xml:id="u-173.3" who="#PosełAdamSłomka">Zagrożenia są przecież poważne. Śląsk cały czas ma niewielki udział w redystrybucji dochodu narodowego, a wypracowuje znaczącą część naszego wspólnego majątku. Na Śląsku cały czas toczy się podstawowa bitwa o podmiotowość pracowniczą, o udział we współdecydowaniu w losie przedsiębiorstw, w losie gospodarki. Próbuje się różnych eksperymentów z restrukturyzacją przez zamykanie zakładów pracy. W tym regionie szuka się rozwiązań w autonomii, w separatyzmie, a ostatnio nawet słyszymy o koncepcjach tworzenia i rejestrowania organizacji ludności narodowości śląskiej. Tego typu niebezpieczeństwa istnieją. Jeżeli my nie będziemy pamiętali o tym, że mamy ogromny dług wobec wszystkich tych pokoleń, które dały Polsce ten najbogatszy region, dały Polsce ponad 10% ludności, znaczącą część powierzchni kraju, znaczną część bogactw naturalnych, kulturowych, zasobów cywilizacyjnych, naszego potencjału, jeżeli nie wyciągniemy z tego wniosków, jeżeli będziemy dalej traktowali ten region po macoszemu, instrumentalnie, tak jak to się działo w czasach PRL, to oczywiście będą narastały konflikty i Śląsk będzie przeciwstawiany Polsce. Należy wszystko zrobić, żeby w tym wspaniałym momencie, kiedy przypominamy sukces sprzed 75 lat, nie zaprzepaścić owoców tego zwycięstwa i dać temu regionowi i Polsce nadzieję na godne funkcjonowanie w Europie XXI w.</u>
          <u xml:id="u-173.4" who="#PosełAdamSłomka">Nasz Federacyjny Klub Parlamentarny, posłów Konfederacji Polski Niepodległej i Nowej Polski, na Rzecz Akcji Wyborczej Solidarność popiera oczywiście w całej rozciągłości projekt uchwały. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-173.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Adamowi Słomce.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę pana posła Zdzisława Pisarka, BBWR.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#PosełZdzisławPisarek">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Inicjatywę przyjęcia przez Sejm rozpatrywanej dzisiaj uchwały w sprawie 75 rocznicy upamiętnienia powrotu części Górnego Śląska do Polski zgłosili posłowie BBWR. Dlatego wypowiadając się w imieniu Koła Parlamentarnego BBWR wypada mi do Wysokiej Izby zwrócić się z gorącym apelem o zastosowanie krótkiej i szybkiej ścieżki legislacyjnej i przyjęcie omawianej uchwały.</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#PosełZdzisławPisarek">Znaczenia Górnego Śląska dla Rzeczypospolitej i naszej gospodarki nie sposób przecenić. Niezwykle istotne dla losu Polaków były również wydarzenia, które miały miejsce na Śląsku 75 lat temu. Wydarzenia, które zamykały i zwieńczały okres kształtowania się ziem państwa polskiego po 1918 r. Godzi się zatem wyrazić hołd i szacunek tym wielu pokoleniom Ślązaków, którzy w umiłowaniu polskości i wierze swoich ojców trwali w oczekiwaniu na dzień powrotu do Macierzy. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej winien oddać cześć uczestnikom trzech powstań śląskich z ich przywódcą i niezłomnym orędownikiem sprawy polskiej na Śląsku Wojciechem Korfantym na czele.</u>
          <u xml:id="u-175.2" who="#PosełZdzisławPisarek">BBWR składając tę inicjatywę uchwałodawczą raz jeszcze dowodzi, że działalność Wojciecha Korfantego i kierowanej przez niego przed 1939 r. Chrześcijańskiej Demokracji jest przez nas kontynuowana. Wola ta i możliwości zarówno kadrowe, organizacyjne, jak i intelektualne zostały przez nas wykazane w grudniu 1995 r., od kiedy tworzymy Narodowo-Chrześcijańsko-Demokratyczny Blok dla Polski. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-175.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przemawiał pan poseł Zdzisław Pisarek.</u>
          <u xml:id="u-176.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Wuttke z Porozumienia Prawicy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#PosełJerzyWuttke">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Popieramy uchwałę Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie upamiętnienia 75 rocznicy powrotu części Górnego Śląska do Polski. Pamiętamy jako posłowie, ale pragnę zabrać głos również w imieniu znaczącej organizacji regionalnej - Związku Górnośląskiego, którym mam zaszczyt kierować, związku, który broni i promuje wartości tej ziemi. Pamiętamy tym bardziej, że ów powrót nie był powrotem syna marnotrawnego, który najpierw roztrwonił rodzinny majątek, później się nawrócił i ufny w ojcowskie miłosierdzie i przebaczenie powrócił do rodzinnego domu. Śląsk powrócił i nie oczekiwał, że Polska na cześć jego powrotu wyprawi huczne wesele, jakie zrobił ojciec z radości, że wrócił jego syn marnotrawny. Ani Polski nie stać było wówczas na wyprawienie wesela, ani Górny Śląsk tego się nie domagał. Wrócił nie po to, żeby brać, ale żeby dawać, dzieląc się wspaniałomyślnie i solidarnie tym, co sam wypracował.</u>
          <u xml:id="u-177.1" who="#PosełJerzyWuttke">Skarb śląski był w stanie udzielać wsparcia skarbowi Rzeczypospolitej i wspierał, a minister Eugeniusz Kwiatkowski stwierdził dobitnie, że Górny Śląsk jest gwarantem niepodległości Polski z uwagi na jego bazę energetyczną. Górny Śląsk dawał przykład wierności tradycjom patriotycznym, rodzinnym i religijnym. Od pokoleń w każdą ostatnią niedzielę maja zjeżdżały i do dziś pielgrzymują tysiące mężczyzn i młodzieńców do Matki Boskiej Piekarskiej, co było i jest ewenementem w skali światowej i wyrazem wyboru systemu wartości. Biskupi i księża diecezji katowickiej i opolskiej organizowali od nowa polską administrację kościelną na ziemiach zachodnich po II wojnie światowej, a wcześniej Górny Śląsk dał Polsce wybitnego prymasa Augusta Hlonda, poprzednika kardynała Stefana Wyszyńskiego.</u>
          <u xml:id="u-177.2" who="#PosełJerzyWuttke">Śląsk dawał Polsce solidaryzm społeczny, marginalizując powszechną gdzie indziej walkę klasową. Zakłady Urządzeń Technicznych „Zgoda” w Świętochłowicach nie bez powodu noszą taką nazwę. Spory umiano tam rozwiązywać mądrze, ku zgodzie i wspólnemu pożytkowi. Śląsk dawał swoje doświadczenie samorządności, historycznej autonomii, której nie zamienił na anarchię lub separatyzm, a dobra pomnożył. Wykształcił etos pracy i poczucie odpowiedzialności na każdym stanowisku służby państwowej i społecznej. Śląscy powstańcy wywalczyli to, że od 75 lat Śląsk znów Polskę stanowi. Wywalczyli również po powstaniach spółdzielczość inwalidzką jako pierwszą w Polsce i nowoczesną służbę zdrowia, znaną jako Spółka Bracka. W trudnym okresie powstań śląskich stworzono niezwykle prawo — prawodawstwo sądów polowych w trzecim powstaniu do dziś niedościgłe w aspekcie niezawisłości i niezależności, chroniąc ruch powstańczy przed jakimikolwiek formami anarchii.</u>
          <u xml:id="u-177.3" who="#PosełJerzyWuttke">Śląsk wykształcił u siebie głód wiedzy i poznawania, ale dawał ongiś Krakowowi nie tylko studentów, ale i rektorów, chociażby Uniwersytetu Jagiellońskiego. A poza tym ziemia górnośląska pełna jest różnorodności kulturowej. Nie jest wyłącznie dwubiegunowa, tzn. polsko-niemiecka. Wystarczy dać pozór i już przypominamy sobie długie związki historyczne Śląska z Czechami i Morawami. Dziś Śląsk się postarzał, ale generalnie nie porzucił tradycji i obyczaju przodków i nie stracił instynktu samozachowawczego. Wymaga przynajmniej życzliwości i zrozumienia, również z uwagi na pamięć tych wydarzeń, które dziś uchwałą Sejmu chcemy upamiętnić.</u>
          <u xml:id="u-177.4" who="#PosełJerzyWuttke">Śląsk wymaga dziś strategicznego programu rozwoju, a nie tylko partykularnych działań sektorowych, co zdominowało Kontrakt regionalny dla woj. katowickiego. Inaczej trudno będzie nie zgodzić się z pełnym goryczy stwierdzeniem wielu potomków powstańców śląskich, że dziś Śląsk dla Polski być może utracił swoją atrakcyjność, gdyż wyczerpały się jego zasoby. Warto co jakiś czas przypomnieć sobie, że i tych zasobów nie utracił i związani są z nim ludzie zdeterminowani w walce o jego przyszłość. Oby jak najwięcej było ich również tu, na tej sali, gdyż przyszłość Śląska to również przyszłość Polski, gdyż - jak powiedziałem wcześniej - Śląsk Polskę stanowi.</u>
          <u xml:id="u-177.5" who="#PosełJerzyWuttke">Zgadzam się z posłem Zaborowskim co do wagi uhonorowania Wojciecha Korfantego pośmiertnym Orderem Orła Białego i pragnę, abyśmy pamiętali, że to z inicjatywy Związku Górnośląskiego i sejmiku samorządowego oraz przy wsparciu Lecha Wałęsy, pierwszego wybranego demokratycznie prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, podjęto trud przynajmniej częściowego oddania sprawiedliwości wybitnemu Polakowi i Górnoślązakowi. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-177.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Jerzemu Wuttke.</u>
          <u xml:id="u-178.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę pana posła Krzysztofa Kamińskiego z Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#PosełKrzysztofKamiński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Konfederacja Polski Niepodległej zawsze nisko kłania się tym pokoleniom, tym Polakom, którzy walczyli o niepodległość, którzy swoje terytoria starali się łączyć z Macierzą. Dotyczy to Pomorzan, Warmiaków, a przede wszystkim Ślązaków. Jest to ważna rocznica, gdyż zamknęła ona ostatecznie budowanie granic Rzeczypospolitej na Śląsku II Rzeczypospolitej. Oczywiście zagłosujemy za tą uchwałą, ale musimy wyraźnie powiedzieć, że postawa współczesnych decydujących o tej ziemi jest, niestety, postawą lekko zakłamaną. Nie wystarczy bowiem uchwalać patetycznych uchwał w sprawie upamiętnienia rocznic powrotu do Macierzy, trzeba jeszcze, aby rządzący wywiązywali się ze słowa danego tej ziemi i tym ludziom. Nie jest bowiem tak, że Śląsk cieszy się pełnym prawem do tego, aby traktować tę ziemię rzeczywiście jako ziemię najważniejszą dla dobrobytu Polaków. Jest to taka polska Katanga, która więcej daje, niż otrzymuje, i ubolewam, że ta władza, szczególnie ten Sejm, ten rząd tak łatwo potrafią podpisywać z tą ziemią porozumienia, których później nie realizują. Myślę, że oprócz ukłonu pokoleniom Ślązaków za to, co uczynili dla Polski, trzeba dzisiaj głośno wołać o to, aby nie w słowach, a w czynach czcić ich wierność Polsce. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-179.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Krzysztofowi Kamińskiemu.</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przychodzi mi poprosić o zabranie głosu pana posła Eugeniusza Janułę.</u>
          <u xml:id="u-180.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Chcę, Wysoka Izbo, zakomunikować o pewnej specyficznej cesze tego wystąpienia: pan poseł Januła, poseł Nowej Demokracji, wygłosi za chwilę swoje 500 przemówienie w II kadencji Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-180.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-180.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#PosełEugeniuszJanuła">Dziękuję bardzo, panie marszałku. Bardzo mi miło, że tak się składa, iż moje kolejne wystąpienie, charakteryzujące się okrągłą liczbą, zbiega się z bardzo istotną, 75 rocznicą powrotu do Macierzy Śląska - tej ziemi, którą reprezentuję, z której pochodzę.</u>
          <u xml:id="u-181.1" who="#PosełEugeniuszJanuła">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! 75 lat — to szmat czasu, przekraczający bardzo często długość życia ludzkiego, a więc jest to również czas do refleksji, do spojrzenia na Śląsk, na tę część Polski, która w swojej historii — szczególnie gospodarczej, ale również politycznej — bardzo dużo Polsce, bez względu na to jakiej Polsce, przysparzała korzyści. Tak się składa, że Śląsk przez wiele wieków był najbardziej rozwiniętą gospodarczo dzielnicą Polski, a w układzie politycznym miał również to do siebie, niestety, że bardzo często go dzielono na części. Funkcjonujące jeszcze w dzisiejszej świadomości społecznej podziały na Śląsk Dolny, Śląsk Cieszyński, Zagłębie, Górny Śląsk zostały dokonane nie przez Polaków; są to podziały dokonane przez zaborców. Pod koniec XVIII w. pokojem w Hubertusburgu podzielono Śląsk na Pruski i Austriacki. Właśnie w regionie Mysłowic zaborcy ustanowili „trójkąt trzech cesarzy” — zbieg granic trzech zaborów — i to również świadczy o tym, jakie trudne koleje losu przeżywała ludność polska tego regionu.</u>
          <u xml:id="u-181.2" who="#PosełEugeniuszJanuła">Tak się składa, że 75 rocznica powrotu do Macierzy dotyczy tej najbardziej przemysłowej, najbardziej rozwiniętej części, która później, w okresie II Rzeczypospolitej, była swoistą lokomotywą napędową gospodarki. Nieco wcześniej wrócił do Polski przynajmniej w znacznej części Śląsk Cieszyński, ale trzeba również powiedzieć uczciwie, że w dalszym ciągu pozostawała poza obszarem naszego kraju znacząca część Śląska Górnego, cały Śląsk Środkowy i Śląsk Dolny. Dziś w niepodległej Polsce prawie cały Śląsk jest w rękach państwa polskiego. Tak się składa, że w szybkiej drodze do Europy, która będzie przecież Europą regionów, region śląski w ramach niepodległego państwa polskiego winien w dalszym ciągu odgrywać bardzo istotną rolę lokomotywy gospodarczej, ale również lokomotywy kulturowej, a dziś życie Górnego Śląska jest naprawdę trudne.</u>
          <u xml:id="u-181.3" who="#PosełEugeniuszJanuła">Funkcjonuje kontrakt regionalny i bardzo dobrze, że funkcjonuje, jest to zasługą obecnego parlamentu, obecnych rządów, ale również działalności wielu czynników miejscowych, w szczególności sił społecznych. Nie można zamykać oczu na to, że właśnie na Śląsku, szczególnie Górnym, parytet wykształcenia, współczynniki skolaryzacji są najniższe w całej Polsce. Nie można zamykać oczu na to, że kilka lat temu zlikwidowano Śląski Instytut Naukowy, a Instytut Śląski w Opolu też znajduje się w sytuacji nie do pozazdroszczenia. Na marginesie przypomnę, że Instytut Śląski w Opawie rozwija się zupełnie dobrze. To są wszystko kwestie, nad którymi nie możemy przejść do porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-181.4" who="#PosełEugeniuszJanuła">Popierając w pełni uchwałę i wniosek o przejście do drugiego czytania, trzeba również powiedzieć, że powinny być podejmowane nie tylko uchwały, ale w ślad za nimi także konkretne działania gospodarcze, społeczne i polityczne, tak żeby uchwały, nawet najlepsze, nie pozostawały martwym kawałkiem papieru. Śląsk zasługuje na poważne i rzetelne traktowanie. Zasłużył nie tylko historią, ale współczesnością. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-181.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Gratuluję równocześnie sukcesów i wytrwałości w przemawianiu.</u>
          <u xml:id="u-182.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-182.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pan poseł Kowolik pragnie zabrać głos.</u>
          <u xml:id="u-182.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#PosełStanisławKowolik">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przed przejściem do drugiego czytania chciałbym w imieniu posłów wnioskodawców złożyć autopoprawkę, by słowa w drugim akapicie tekstu projektu uchwały „wytrwałej pracy” zastąpić słowem „wytrwałości”, tak aby po wprowadzeniu tej autopoprawki zdanie brzmiało: „było to możliwe dzięki wytrwałości wielu pokoleń ludu śląskiego świadomego swych polskich korzeni, zrywom powstańczym 1919, 1920 i 1921 r. oraz postawie w czasie plebiscytu w 1921 r.”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Kowolikowi.</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-184.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Prezydium Sejmu proponuje, i taki wniosek wnieśli wnioskodawcy, aby Sejm przystąpił niezwłocznie do drugiego czytania projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-184.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm wniosek przyjął.</u>
          <u xml:id="u-184.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-184.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy zatem do drugiego czytania projektu uchwały w sprawie upamiętnienia 75 rocznicy powrotu Górnego Śląska do Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-184.6" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy ktoś z pań posłanek i panów posłów pragnie zabrać głos w drugim czytaniu projektu uchwały? Nie.</u>
          <u xml:id="u-184.7" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Do głosowania nad projektem uchwały przystąpimy jutro rano.</u>
          <u xml:id="u-184.8" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę pana posła sekretarza o odczytanie komunikatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#SekretarzPosełWaldemarDobrowolski">Posiedzenie podkomisji do rozpatrzenia pilnego rządowego projektu ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych odbędzie się dziś o godz. 15 w klubie SLD w pokoju nr 243. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Zarządzam przerwę w obradach do godz. 16.</u>
          <u xml:id="u-186.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-186.3" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min 59 do godz. 16 min 05)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 12 porządku dziennego: Pierwsze czytanie przedstawionego przez Prezydium Sejmu projektu uchwały w sprawie powołania Komisji do Spraw Oświadczeń o Stanie Majątkowym (druk nr 2191).</u>
          <u xml:id="u-187.2" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Przeczytam obecnie uzasadnienie projektu.</u>
          <u xml:id="u-187.3" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Wysoka Izbo! Uchwalona w dniu 9 maja 1996 r. ustawa o wykonywaniu mandatu posła i senatora przewidywała powołanie przez Sejm komisji do analizy danych zawartych w oświadczeniach o stanie majątkowym składanych przez posłów marszałkowi Sejmu. Na podstawie art. 35 ust. 3 ustawy Sejm dokonał nowelizacji regulaminu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-187.4" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Art. 74g regulaminu Sejmu stanowi, że Komisję do Spraw Oświadczeń o Stanie Majątkowym powołuje Sejm w składzie prezydium Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich.</u>
          <u xml:id="u-187.5" who="#WicemarszałekMarekBorowski">W związku z tym Prezydium Sejmu przedłożyło Wysokiej Izbie projekt uchwały w tej sprawie, zawarty w druku nr 2191.</u>
          <u xml:id="u-187.6" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Sejm postanowił o wysłuchaniu w debacie nad tym punktem porządku dziennego 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-187.7" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-187.8" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Jacka Cieciórę z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#PosełJacekCiecióra">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Projekt uchwały w sprawie powołania Komisji do Spraw Oświadczeń o Stanie Majątkowym wyniesiony pod obrady Wysokiej Izby przez Prezydium Sejmu zasługuje ze wszech miar na poparcie.</u>
          <u xml:id="u-188.1" who="#PosełJacekCiecióra">Projekt uchwały wychodzi naprzeciw formułowanym przez wiele środowisk politycznych w naszym kraju postulatom przejrzystości majątkowej parlamentarzystów i ogólnie spraw finansowych związanych z funkcjonowaniem parlamentu, z pracą posłów i senatorów.</u>
          <u xml:id="u-188.2" who="#PosełJacekCiecióra">Powołanie komisji, a w szczególności jej praca, przyczyni się do znacznego zmniejszenia podejrzliwości w tym zakresie. Mam nadzieję, że praca proponowanych członków komisji, wspomaganych w wypełnianiu obowiązków przez Prezydium Sejmu, wystarczy do zrealizowania postawionego przed komisją zadania.</u>
          <u xml:id="u-188.3" who="#PosełJacekCiecióra">Klarowność kwestii finansowych i majątkowych parlamentarzystów jest szczególnie istotna w obecnym czasie, kiedy to rozpoczyna się kampania wyborcza do Sejmu i Senatu. Wielość pomówień w tym względzie jakich już jesteśmy świadkami, a zapewne jeszcze nie raz będziemy ich doświadczać w najbliższym miesiącach, jest wystarczającym powodem do ustanowienia komisji czuwającej nad prawdziwością oświadczeń majątkowych obecnych parlamentarzystów.</u>
          <u xml:id="u-188.4" who="#PosełJacekCiecióra">Odrzucenie przez Wysoką Izbę projektu uchwały mogłoby sugerować, że większość parlamentarzystów ma coś do ukrycia w kwestii własnego majątku. Powstałaby tym samym niezdrowa atmosfera podejrzliwości. Podejrzliwości, która w stosunku do większości osób zasiadających na tej sali nie ma żadnego uzasadnienia. Nie należy więc marnować żadnej okazji do ukazania prawdy o naszym majątku i finansach. Komisja, którą powołamy, będzie jeszcze jednym elementem kontrolującym naszą działalność.</u>
          <u xml:id="u-188.5" who="#PosełJacekCiecióra">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego wnoszę o przyjęcie uchwały Sejmu w sprawie powołania Komisji do Spraw Oświadczeń o Stanie Majątkowym, zawartej w druku nr 2191. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Wystąpił pan poseł Ciecióra z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Obecnie głos zabierze pan poseł Ludwik Turko z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#PosełLudwikTurko">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Powołanie Komisji do Spraw Oświadczeń o Stanie Majątkowym ma charakter wydania przepisów wykonawczych do ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora. Ustawa ta w art. 35 ust. 3 przewiduje powołanie takiej komisji. Natomiast regulamin Sejmu w art. 74g, 74h i 74i precyzuje skład komisji. W skład komisji wchodzą posłowie tworzący prezydium Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich. Regulamin Sejmu precyzuje również sposób działania komisji.</u>
          <u xml:id="u-190.1" who="#PosełLudwikTurko">W obecnym stanie prawnym nie wyobrażam sobie sytuacji, ażeby projekt uchwały mógł być kwestionowany, ponieważ wszystko, co jest w nim zawarte, ma swoje uzasadnienie w odpowiednich aktach prawnych wyższego rzędu.</u>
          <u xml:id="u-190.2" who="#PosełLudwikTurko">Klub Parlamentarny Unii Wolności opowiada się za jak najszybszym wykonaniem dyspozycji ustawowych i powołaniem tej komisji, ażeby jak najszybciej mogła rozpocząć swoją pracę. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Turko z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-191.2" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-191.3" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm przystąpił niezwłocznie do drugiego czytania projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-191.4" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-191.5" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-191.6" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Przystępujemy zatem do drugiego czytania projektu uchwały w sprawie powołania Komisji do Spraw Oświadczeń o Stanie Majątkowym.</u>
          <u xml:id="u-191.7" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Czy ktoś z pań i panów posłów pragnie zabrać głos w drugim czytaniu projektu uchwały?</u>
          <u xml:id="u-191.8" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-191.9" who="#WicemarszałekMarekBorowski">W związku z tym do głosowania nad projektem uchwały przystąpimy jutro rano.</u>
          <u xml:id="u-191.10" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktów 13 i 14 porządku dziennego:</u>
          <u xml:id="u-191.11" who="#WicemarszałekMarekBorowski">13. Sprawozdanie Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej, Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej o komisyjnym projekcie ustawy o zakazie produkcji, importu, obrotu oraz o wycofaniu z użytkowania wyrobów zawierających azbest (druki nr 2284 i 2396).</u>
          <u xml:id="u-191.12" who="#WicemarszałekMarekBorowski">14. Pierwsze czytanie komisyjnego projektu rezolucji w sprawie programu wycofania azbestu z gospodarki (druk nr 2411).</u>
          <u xml:id="u-191.13" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Proszę pana posła Cezarego Miżejewskiego o zabranie głosu w celu przedstawienia sprawozdania komisji. Następnie zabierze głos pan poseł Jan Rulewski w celu przedstawienia uzasadnienia projektu rezolucji.</u>
          <u xml:id="u-191.14" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#PosełCezaryMiżejewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt w imieniu Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej, Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej przedstawić sprawozdanie o komisyjnym projekcie ustawy o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest.</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#PosełCezaryMiżejewski">Nie trzeba chyba nikomu przypominać o tym, że azbest stanowi zagrożenie dla zdrowia człowieka. Włókna azbestowe są bezsprzecznie czynnikiem mogącym wywołać pylicę azbestową, nowotwory złośliwe, zgrubienia i stwardnienia opłucnej, zmiany skórne i przewlekłe zapalenia oskrzeli. Statystyki dotyczące liczby zgonów, co do których nie ma wątpliwości, że zostały spowodowane narażeniem na oddziaływanie azbestu, mówią o kilkunastu zgonach rocznie w Polsce. We Francji, gdzie badania prowadzi się na większą skalę, stwierdzono, że nowotwór opłucnej atakuje 400–600 osób rocznie. W Stanach Zjednoczonych chorobami wywołanymi działaniem azbestu jest dotkniętych blisko 200 tys. osób.</u>
          <u xml:id="u-192.2" who="#PosełCezaryMiżejewski">Co prawda już w 1956 r. udało się jednemu z lekarzy zamknąć na pół roku zakład przerobu azbestu w celu poprawy warunków pracy, ale pierwsze kompleksowe badania w Polsce dotyczące szkodliwości azbestu w zakładach produkcyjnych przeprowadzono dopiero w końcu lat osiemdziesiątych. Badania te oraz postulaty związków zawodowych spowodowały zwiększenie lub powstanie inwestycji hermetyzujących procesy technologiczne oraz poprawę warunków pracy. Doprowadziło to do ograniczenia w znacznym stopniu nasileń zagrożenia azbestem, wzmocnienia nadzoru lekarskiego, wprowadzenia szeregu świadczeń profilaktycznych, np. skróconego czasu pracy i dodatkowych urlopów, oraz przywilejów emerytalnych.</u>
          <u xml:id="u-192.3" who="#PosełCezaryMiżejewski">Niemniej jednak polityka prowadzona w latach wcześniejszych spowodowała, iż stan zdrowotny załóg zatrudnionych w zakładach produkujących wyroby z udziałem azbestu jest wyjątkowo dramatyczny. W ostatnich 10 latach w zakładach tych ujawniono blisko 590 przypadków chorób zawodowych. Nie ulega wątpliwości, że jedynym środkiem zapewniającym całkowitą eliminację zagrożenia wywołanego użytkowaniem wyrobów z zawartością azbestu jest oczywiście wyeliminowanie go ze wszystkich produktów.</u>
          <u xml:id="u-192.4" who="#PosełCezaryMiżejewski">Nie trzeba chyba jednak nikomu przypominać, jak niezwykle trudne jest dokonanie tego przedsięwzięcia ze względu na popularne i wszechstronne zastosowanie tego minerału użytkowego w gospodarce. Azbest jest obecny w ponad 3000 różnych rodzajów wyrobów będących w użytku współczesnych cywilizacji. W okresie szczytu popularności do Polski importowano ok. 100 tys. ton azbestu rocznie. Większość importowanego surowca wykorzystywano do produkcji wyrobów azbestowo-cementowych w postaci płyt dekarskich (w ok. 70–80%).</u>
          <u xml:id="u-192.5" who="#PosełCezaryMiżejewski">W latach 1960–1970 powstało w Polsce kilkanaście zakładów przemysłowych, szczególnie w branży budowlanej, używających azbestu do produkcji. Efektem tego jest olbrzymia ilość wyrobów zwanych potocznie eternitem, zamontowanych jako pokrycia dachowe lub okładziny ścian, zarówno w budynkach indywidualnych, jak i użyteczności publicznej. Szacuje się, że do połowy lat dziewięćdziesiątych w Polsce w różnych obiektach wykorzystano ok. 1,5 mld m2 dekarskich wyrobów azbestowo-cementowych zawierających 10–15% azbestu oraz tysiące metrów płyt izolacyjnych zawierających 50–70% azbestu. Obecnie w wyniku starzenia się materiałów elementy te mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia, szczególnie przy ich niewłaściwej eksploatacji, powodującej uwalnianie się włókien azbestu do otoczenia.</u>
          <u xml:id="u-192.6" who="#PosełCezaryMiżejewski">Wysoka Izbo! Kraje Unii Europejskiej od wielu lat prowadzą działania na rzecz wycofania azbestu. Są to z reguły działania wieloletnie i kosztowne. Również wprowadzenie zakazu rodzimej produkcji wyrobów z udziałem azbestu jest procesem wymagającym długotrwałej restrukturyzacji wspartej ze środków budżetowych. Francja rozpoczęła działania prawne w 1977 r., a zakończyła w styczniu 1997 r., a więc trwało to blisko 20 lat. Do 2002 r. przedłużono możliwość stosowania wyrobów zawierających azbest w niektórych dziedzinach. W Niemczech proces ten trwał od 1979 r. do końca 1994 r., czyli blisko 15 lat. W Wielkiej Brytanii - od 1985 r. do 1993 r. Wszędzie kolejno zakazywano importu i produkcji wyrobów azbestowych oraz obrotu nimi, rozkładając to na lata wedle szczegółowo opracowanych programów rządowych.</u>
          <u xml:id="u-192.7" who="#PosełCezaryMiżejewski">Niestety w Polsce postanowiono pójść na skróty. Minister przemysłu i handlu w dniu 30 listopada 1994 r. na podstawie delegacji zawartej w art. 79 ust. 2 ustawy o ochronie środowiska wydał rozporządzenie w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wyroby ze względu na potrzebę ochrony zdrowia i środowiska. W rozporządzeniu ustalono wykaz wyrobów i grup wyrobów, które nie mogą zawierać azbestu. Od początku, mimo zasadności merytorycznej przepisu, powstawały wątpliwości prawne, czy minister przemysłu i handlu posiadał uprawnienie ustawowe do wydania zakazu stosowania azbestu w produkcji i obrocie. Stan prawny skomplikował się po wejściu w życie znowelizowanego Kodeksu pracy, który w art. 220 upoważnił ministra zdrowia i opieki społecznej do określenia, w drodze rozporządzenia, m.in. zakazu lub ograniczenia stosowania, obrotu lub transportu materiałów i procesów technologicznych ze względu na ich szkodliwość dla zdrowia albo uzależnienie ich stosowania, obrotu lub transportu od przestrzegania określonych warunków. Dodatkowo stan prawny komplikowało wydane w dniu 11 września 1996 r. rozporządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki, które może sugerować, że minister zdrowia uznaje stosowanie materiałów z udziałem azbestu w procesach technologicznych.</u>
          <u xml:id="u-192.8" who="#PosełCezaryMiżejewski">Przedstawiony stan prawny, budzący liczne kontrowersje i protesty, w żadnym przypadku nie przewidywał jednocześnie trzech istotnych elementów: zakazu importu wyrobów zawierających azbest, zasad wycofywania azbestu użytkowanego w gospodarce oraz społecznych warunków realizacji programu wycofywania azbestu.</u>
          <u xml:id="u-192.9" who="#PosełCezaryMiżejewski">Pomimo licznych monitów i wniosków ruchu związkowego dotyczących prawnych i społecznych uwarunkowań wycofania azbestu z gospodarki, dotychczasowe przepisy prawne oraz działania administracji rządowej nie uwzględniały problemów: restrukturyzacji przedsiębiorstw dotychczas produkujących wyroby z udziałem azbestu; osłony socjalnej i zdrowotnej dla pracowników zatrudnionych w wyżej wymienionych zakładach; realnego harmonogramu działań prowadzących do likwidacji produkcji, importu oraz, co istotne, użytkowania azbestu i wyrobów z udziałem azbestu.</u>
          <u xml:id="u-192.10" who="#PosełCezaryMiżejewski">W trakcie spotkań przedstawicieli rządu i parlamentu z organizacjami związkowymi i pracodawcami uznano, iż rozwiązanie tego istotnego problemu może nastąpić na drodze ustawowej, która w sposób kompleksowy ureguluje problematykę wycofania azbestu i osłon socjalnych dla zwalnianych pracowników. Większość rozwiązań była konsultowana i uzgodniona z przedstawicielami Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej, Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej, Ministerstwa Finansów i Ministerstwa Gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-192.11" who="#PosełCezaryMiżejewski">Wysoka Izbo! Prezentowana dzisiaj ustawa ma zatem na celu:</u>
          <u xml:id="u-192.12" who="#PosełCezaryMiżejewski">— planowe i kompleksowe wycofanie azbestu oraz produktów z udziałem azbestu z produkcji, obrotu i importu,</u>
          <u xml:id="u-192.13" who="#PosełCezaryMiżejewski">— określenie zasad restrukturyzacji zakładów oraz osłony socjalnej dla pracowników zatrudnionych w zakładach dotychczas produkujących wyroby z udziałem azbestu,</u>
          <u xml:id="u-192.14" who="#PosełCezaryMiżejewski">— przygotowanie podstaw działań zmierzających do wycofania azbestu z użytkowania w gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-192.15" who="#PosełCezaryMiżejewski">Cel pierwszy ustawy — planowe i kompleksowe wycofanie azbestu oraz produktów z udziałem azbestu z produkcji, obrotu i importu — przewiduje wycofanie się z importu i produkcji wyrobów oraz obrotu nimi w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie ustawy. Ustawa jednocześnie określa listę produktów z udziałem azbestu, których wycofanie obecnie nie jest możliwe ze względu na specjalistyczne zastosowanie, np. w przemyśle lotniczym, w produkcji specjalnej czy też w przemyśle chemicznym. Jednak produkty z tej listy nie będą mogły być stosowane w dowolny sposób. Minister gospodarki, w porozumieniu z ministrem ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa, corocznie określi — na wniosek producenta lub importera — wykaz wyrobów dopuszczonych do produkcji lub importu. Oznacza to, że wyjątki będą ściśle reglamentowane i pod pełną kontrolą. Wyjątkiem od zasady całkowitego zakazu produkcji, obrotu i importu jest 12-miesięczne w istocie vacatio legis dla 4 zakładów produkujących płyty faliste azbestowo-cementowe; są to ZWAC w Wierzbicy, „Izolacja Ogrodzieniec”, „Izopol Trzemeszno” i „Eternit” w Szczucinie. Nie jest to jednak, jak twierdzą niektórzy, zezwolenie na dalszą bezwarunkową produkcję, ale wejście w ściśle nadzorowany przez ministra gospodarki proces restrukturyzacji.</u>
          <u xml:id="u-192.16" who="#PosełCezaryMiżejewski">Cel drugi ustawy określa zatem zasady restrukturyzacji zakładów oraz osłonę socjalną dla pracowników zatrudnionych w zakładach dotychczas produkujących wyroby z udziałem azbestu. Ustawa określa szczegółowy harmonogram wycofywania się z produkcji materiałów eternitowych i obrotu nimi. Harmonogram ten dostosowany jest do przedkładanych w Ministerstwie Gospodarki programów restrukturyzacyjnych umożliwiających zmianę profilu produkcji, a tym samym uratowanie miejsc pracy. Warto zwrócić uwagę, że większość przedsiębiorstw zlokalizowana jest na terenach, na których występują poważne problemy na rynku pracy.</u>
          <u xml:id="u-192.17" who="#PosełCezaryMiżejewski">Nadzór nad procesami restrukturyzacyjnymi sprawuje minister gospodarki. Przedsiębiorstwa mogą otrzymać pomoc ze środków budżetowych, ale w przypadku nierealizowania programów restrukturyzacyjnych minister gospodarki może też w każdej chwili skrócić okres utrzymywania produkcji, na jaki wydał zgodę. Oznacza to ścisłe kontrolowanie produkcji i kompleksowe rozwiązanie, co spowoduje, iż nie będzie już drogi odwrotu od decyzji o zakończeniu produkcji z udziałem azbestu.</u>
          <u xml:id="u-192.18" who="#PosełCezaryMiżejewski">Ustawa określa również system osłon socjalnych mających stanowić pomoc dla pracowników, którzy w wyniku procesu restrukturyzacyjnego mogą nie znaleźć miejsca w zakładzie, ma pomóc pracownikom, którzy są zagrożeni chorobą zawodową, dla których świadectwo pracy z zakładów azbestowych jest wilczym biletem uniemożliwiającym podjęcie zatrudnienia w jakimkolwiek innym zakładzie. Wprowadzamy zatem odpowiedzialność budżetu państwa za koszty jednorazowych odszkodowań wynikających z chorób zawodowych, które ujawnią się po odejściu pracowników z zakładu w wyniku zakazu produkcji azbestu. Do chwili obecnej istniała luka prawna w tym zakresie. Rozwiązanie to zgodne jest z kierunkiem działań zapowiadanym w rządowym programie reformy ubezpieczeń społecznych przyjętym przez Sejm i uzgodnionym z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych.</u>
          <u xml:id="u-192.19" who="#PosełCezaryMiżejewski">Wprowadzamy również korzystniejsze uprawnienie w kwestii powszechnie obowiązujących zasiłków przedemerytalnych. Rozwiązanie to ma stanowić instrument osłony socjalnej w procesie restrukturyzacji przedsiębiorstw, co umożliwi jej łagodny i społecznie akceptowany przebieg, jeśli chodzi o skutki na rynku pracy. Rozwiązanie to również jest uzgodnione z ministrem pracy i polityki socjalnej. Wdrażamy też specjalny nadzór zdrowotny w stosunku do pracowników narażonych na działanie pyłów azbestowych. Będzie wprowadzona specjalna książeczka, w której odnotowane będą wszystkie badania związane z warunkami pracy. Umożliwi to stały i kompleksowy nadzór nad stanem zdrowia pracowników.</u>
          <u xml:id="u-192.20" who="#PosełCezaryMiżejewski">Należy pamiętać, że idea ustawy i jej rozwiązania mają na celu utrzymanie miejsc pracy, a nie zwolnienia. Musimy zmienić profil produkcji, utrzymując zakłady, które mogą upaść nie z powodu własnej niegospodarności, nie w związku z niedostosowaniem się do warunków gospodarki rynkowej, ale w wyniku decyzji administracji rządowej. Dlatego też państwo i parlament musi być odpowiedzialne za doprowadzenie do zmiany profilu produkcji w tych zakładach.</u>
          <u xml:id="u-192.21" who="#PosełCezaryMiżejewski">Wysoka Izbo! Trzeci cel ustawy polega na przygotowaniu podstaw do działań zmierzających do wycofania azbestu z użytkowania w gospodarce, co dotychczas nigdzie nie było uregulowane. W projekcie ustawy proponujemy rozwiązania podstawowe, które otworzą ścieżkę dla rozwiązań kompleksowych w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-192.22" who="#PosełCezaryMiżejewski">Projekt przewiduje określenie zasad zabezpieczenia lub wycofywania materiałów z udziałem azbestu. Wyroby znajdujące się w dobrym stanie technicznym należy zabezpieczyć odpowiednimi pokryciami, natomiast wyroby znajdujące się w złym stanie technicznym należy zabezpieczyć i usunąć. Podczas prac związanych z zabezpieczeniem lub usuwaniem wyrobów z zawartością azbestu powinna być odpowiednia organizacja, powinno się oddzielać i obudowywać stanowiska pracy, stosować odpowiednie urządzenia filtracyjno-wentylacyjne, odpowiednio korzystać ze specjalistycznego sprzętu ochrony osobistej. Dodatkowym elementem jest szeroka akcja edukacyjna. Odbywać się to musi pod stałą kontrolą inspekcji pracy, inspekcji ochrony środowiska i inspekcji sanitarnej.</u>
          <u xml:id="u-192.23" who="#PosełCezaryMiżejewski">Zakres i harmonogram powyższych działań określą wymienieni w art. 4 ustawy właściwi ministrowie. Zapobiegnie to chaotycznej i prowadzonej bez wymaganych zabezpieczeń akcji wycofywania azbestu z użytkowania. Akcje takie odbywają się obecnie w sposób żywiołowy, co jest spowodowane często dramatycznymi doniesieniami w prasie, radiu i telewizji. Podobny żywiołowy przebieg miały działania w Stanach Zjednoczonych i Europie Zachodniej, gdzie wiele wysiłku i kosztów włożono w uporządkowanie tego procesu.</u>
          <u xml:id="u-192.24" who="#PosełCezaryMiżejewski">Kompleksowo problematykę wycofywania użytkowanego azbestu powinien uregulować program rządowy, temu zaś ma służyć projektowana rezolucja, która wzywa rząd do opracowania całościowego programu wycofywania azbestu, rezolucja, której projekt za chwilę zaprezentuje poseł Rulewski.</u>
          <u xml:id="u-192.25" who="#PosełCezaryMiżejewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu połączonych komisji wnoszę o uchwalenie ustawy o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest w brzmieniu zaproponowanym przez komisje. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-192.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Dziękuję panu posłowi Miżejewskiemu.</u>
          <u xml:id="u-193.1" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Rulewskiego w celu przedstawienia uzasadnienia projektu rezolucji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#PosełJanRulewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Projekt rezolucji zawarty w druku nr 2411 stanowi pewne przedłużenie prac komisji, zarówno jeśli chodzi o aspekt merytoryczny, jak i czasowy. Otóż w trakcie prac nad ustawą o całkowitym zakazie stosowania azbestu okazało się, że łatwo zakazać produkcji, obrotu, importu czy też innych operacji dotyczących azbestu, natomiast znacznie trudniej jest wyeliminować już zastosowany azbest w postaci instalacji na dachach, instalacji energetycznych, w różnego rodzaju obiektach przemysłowych czy też przedmiotach użytkowych. I temu właśnie jest poświęcona rezolucja. Zadanie jest rozpisane na kilkadziesiąt lat. Członkowie komisji nie byli władni, nie było to możliwe, określić w ustawie ten złożony proces wycofywania azbestu z użytku, ze stosowania. Te zadania może spełnić przede wszystkim rząd poprzez opracowanie odpowiedniego programu wycofywania azbestu z zastosowania.</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#PosełJanRulewski">W tym programie widzimy kilka etapów. Po pierwsze, należy przeprowadzić inwentaryzację miejsc występowania azbestu jako składnika bezpośredniego lub składnika innych produktów, zagrażającego środowisku. Po drugie, należy stworzyć infrastrukturę racjonalnego wycofywania. Chodzi o to, o czym mówił już poseł Miżejewski, by najpierw opracować zasadę, a następnie powołać i przeszkolić odpowiednie podmioty gospodarcze do stopniowego i racjonalnego wycofywania azbestu. Należy przy tym zwrócić uwagę na to, by podczas wycofywania azbestu nie powstały straty, jak miało to miejsce przy produkcji. A że problem istnieje, to wskażmy chociażby na dwie sprawy, które są znane opinii publicznej w Polsce. Otóż jeśli chodzi o występowanie w Polsce azbestozy i innych chorób pochodnych związanych z produkcją azbestu, to zachorowalność stwierdza się u czterech osób na milion w ramach populacji, natomiast wskutek nieodpowiedzialnego zastosowania odpadów poprodukcyjnych z płyt falistych na przykład w miejscowości skupiającej 40 tys. mieszkańców dochodzi do 17 przypadków zachorowania na azbestozę. Należy dodać, że instalowanie gotowych produktów azbestowych jest dość łatwe i właściwie jedynie w operacjach montażowych może powodować zapadanie na chorobę zawodową zwaną azbestozą, natomiast demontaż izolacji azbestowych, przeprowadzany w wątłych i czasem nie wentylowanych pomieszczeniach, może wywołać skutki o wiele tragiczniejsze. To jest jeden problem, który - chyba Wysoka Izba podzieli moje zdanie - wymaga głębokiego uświadomienia i wiąże się z koniecznością przeszkolenia, a być może nawet koncesjonowania firm i osób, które będą zajmowały się tą działalnością.</u>
          <u xml:id="u-194.2" who="#PosełJanRulewski">Drugi problem. Azbest w Polsce produkuje się przez kilkadziesiąt lat. Bywało, że używano go do produkcji w ilości 100–150 tys. ton rocznie. Dzisiaj ta produkcja ma znacznie mniejszy wymiar, a i tak azbest sprowadza się w ilości 10 tys. składnika naturalnego. Jest pytanie: Co zrobić z wyrobami, które w tak wielkiej masie, nie tylko jeśli chodzi o tonaż, ale i objętość, zostały rozsiane po całej Polsce? Pozwolę sobie przytoczyć Wysokiej Izbie choćby jeden przykład. Powierzchnia dachowa wyłożona płytami falistymi w Polsce wynosi przeszło 2 mln m2. Jeśli dodamy, że to nie jest tylko problem techniczny, ale również społeczny, ponieważ pokrywanie azbestem było i jest traktowane jako najtańsza metoda w budownictwie, to okaże się, że stajemy teraz wobec problemu, co zrobić z odpadami, gdzie je składować. A wrażliwość społeczeństwa, a powiem nawet więcej, specjalistów jest nikła. Wysoka Izba niedawno uchwalała ustawę o odpadach. Wielu z nas — również ja, przyznam się — nie zwróciło uwagi na to, że w załączniku do tej ustawy znajduje się klasyfikacja odpadów. I odpady — powstałe z demontażu czy rozbiórki budynków — zawierające azbest traktowane są na równi z gipsem lub z cegłą. Nie ma tego słynnego znaczka „m”, który wskazywałby, że jest to czynnik niebezpieczny. A przypomnę, że w pewnej miejscowości, w której azbestem wyłożono drogi i podwórka, przypadków zachorowalności było dziesiątki razy więcej niż przy produkcji. I tu właśnie jawi się problem, który dotyka mnie jako mieszkańca woj. bydgoskiego. Otóż w tej chwili w Polsce mamy tylko jedno znormalizowane, odpowiednie składowisko wyrobów z azbestu. Prawda, że jest tak zaprojektowane, że jeszcze przez 20 lat może przyjmować odpady poprodukcyjne, ale już w tej chwili wiele osób, instytucji — urywają się telefony — zgłasza gotowość składowania na tym składowisku licznych odpadów. I te dwie przesłanki, a więc konieczność zorganizowanego wycofywania się z azbestem oraz konieczność choćby właściwego składowania odpadów, nakazują nam, członkom Komisji Polityki Społecznej, zwrócenie uwagi rządowi, aby przystąpił do końca tego roku do opracowania takiego kompleksowego programu.</u>
          <u xml:id="u-194.3" who="#PosełJanRulewski">Powiedziałem, że to nie jest tylko zadanie rządu. Niewątpliwie rząd jako wykształcona administracja jest w stanie taki program autorski najlepiej opracować, ale jest to zadanie również dla samorządów, jest to zadanie dla użytkowników, obywateli. I widzielibyśmy obok tych procesów szkoleniowych, procesów organizacyjnych, procesów nadzoru konieczność, aby rząd uruchomił motywacyjne elementy, zwłaszcza wobec użytkowników. Można by wzorem - mając na uwadze zwłaszcza mieszkańców wsi, gdzie występuje problem zastosowanego azbestu - tego całego procesu, który miał miejsce i ma miejsce w budownictwie, stosowania różnego rodzaju ulg przy ocieplaniu budynków, zastosować wobec użytkowników, zwłaszcza na wsi, podobne elementy. Jeśli chodzi o ulgi mieszkaniowe, to na wsi one nie występują, zatem tu chodziłoby o nie oprocentowane kredyty dla prywatnych właścicieli. Należy ponadto zapewnić - ponieważ proces będzie długotrwały, kosztowny i nie będzie możliwy do przeprowadzenia sposobem gospodarczym - ulgi użytkownikom mieszkań w miastach. Podobne ulgi podatkowe, uważam, należałoby zastosować wobec przedsiębiorstw, które będą musiały wymieniać bardzo drogie instalacje. Jest to jak gdyby pierwszy punkt krótkiej rezolucji.</u>
          <u xml:id="u-194.4" who="#PosełJanRulewski">Przejdę do omówienia drugiego punktu tej rezolucji, w której z inicjatywy komisji wzywa się Radę Ministrów, aby w terminie do 30 września 1997 r. (Dlaczego ten termin? Dlatego że trwają prace nad skonstruowaniem budżetu.) określiła ekonomiczno-finansowe instrumenty wspierające przedsiębiorstwa w ich staraniach o zaprzestanie produkcji wyrobów zawierających azbest oraz działania na rzecz usunięcia pozostałości azbestu z tych przedsiębiorstw. To prawda, że rząd dostrzegał już od dłuższego czasu - w ślad za dyrektywami europejskimi - potrzebę zaniechania produkcji. Ale prawdą jest, że usiłował ten problem rozwiązać za pomocą zarządzenia, które składa się z jednego zdania i trochę dłuższej tabelki. Dziś jesteśmy już mądrzejsi i wiemy, że jednym zdaniem i jedną tabelką nie rozwiąże się tego problemu. Potrzebne są środki. Gdy rozmawiałem z załogami, stwierdziłem, że ich apetyty na te środki nie są aż tak wielkie. Chodzi o pewne instrumenty ekonomiczno-organizacyjne, które już są ujęte w polskim ustawodawstwie, ale potrzebna jest - i ten pogląd wysokie komisje podzieliły - pewna gwarancja, że te środki, w razie gdy nie powiedzie się to w ramach samodzielności przedsiębiorstw, zostaną zastosowane przez rząd. Sam rząd określa, że niezbędne środki na restrukturyzację tych zakładów sięgają setek miliardów, chyba ponad 500 mld starych złotych. Żadne z tych przedsiębiorstw nie jest w stanie wyasygnować choćby jednej części w tak krótkim okresie, jak to nakazywało zarządzenie, i w dość krótkim okresie, jaki przewiduje ustawa, zważywszy jeszcze na fakt, że w tym czasie nastąpiła redukcja produkcji. Kiedyś produkcja płyt odbywała się na trzy zmiany, dziś już może tylko na jedną zmianę. Zatem nie ma elementów akumulacji niezbędnych do przeprowadzenia tak głębokiego zabiegu restrukturyzacyjnego. I dlatego konieczne jest, aby w ustawie budżetowej znalazły się te instrumenty finansowo-organizacyjne, którymi są choćby gwarancje dotyczące kredytów, kredyty z narodowego funduszu ochrony środowiska i - być może na rozruch - pewne ulgi celne obejmujące komponenty używane w nowej, zrestrukturyzowanej produkcji.</u>
          <u xml:id="u-194.5" who="#PosełJanRulewski">Myślę, że tak kompleksowe potraktowanie tej sprawy, wzięcie tego azbestu za rogi, a właściwie za jego włókna - a więc ustawa plus rezolucja - spowoduje, że pożegnamy się z problemem azbestu na zawsze.</u>
          <u xml:id="u-194.6" who="#PosełJanRulewski">W związku z tym, że prace nad ustawą, a zwłaszcza nad rezolucją, nie wywoływały żadnych opinii negatywnych, również ze strony rządu, i że rezolucja jest dość oczywista, proponuję Wysokiej Izbie przejście do drugiego czytania. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-195.1" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Sejm podjął decyzję o wysłuchaniu w łącznej debacie nad tymi punktami porządku dziennego 10-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 5-minutowych w imieniu kół.</u>
          <u xml:id="u-195.2" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-195.3" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Proszę pana posła Jacka Kocjana o zabranie głosu w imieniu Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#PosełJacekKocjan">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Obecnie już nikogo nie trzeba przekonywać o zagrożeniach związanych z użytkowaniem azbestu w gospodarce. Niestety ilość stosowanych w naszym kraju wyrobów zawierających azbest jest olbrzymia. Większość tych wyrobów to płyty azbestowo-cementowe, które są produkowane w Polsce od lat sześćdziesiątych i stosowane na pokrycia dachowe oraz okładziny ścian w budownictwie. Szacuje się, że do połowy lat dziewięćdziesiątych w różnych obiektach wykorzystano około 1,5 mld m2 pokryciowych wyrobów azbestowo-cementowych (zawierających 10–15% azbestu) oraz znaczne ilości płyt izolacyjnych (zawierających 50–70% azbestu), co w sumie daje około 2 mld m2 łącznej powierzchni płyt azbestowo-cementowych.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#PosełJacekKocjan">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej, w którego imieniu zabieram głos, uznaje za konieczne planowe i kompleksowe rozwiązanie tego problemu i dlatego popiera projekty: ustawy o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest oraz rezolucji Sejmu w sprawie programu wycofania azbestu z gospodarki, przedłożone Wysokiej Izbie przez połączone komisje.</u>
          <u xml:id="u-196.2" who="#PosełJacekKocjan">Dotychczasowy stan prawny budził liczne kontrowersje i protesty, gdyż nie uwzględniał jednocześnie zasad wycofania azbestu z użytkowania w gospodarce oraz społecznych warunków realizacji programu wycofania azbestu.</u>
          <u xml:id="u-196.3" who="#PosełJacekKocjan">Obowiązujące przepisy prawne nie uwzględniają tak istotnych problemów, jak:</u>
          <u xml:id="u-196.4" who="#PosełJacekKocjan">1) restrukturyzacji przedsiębiorstw dotychczas produkujących wyroby zawierające azbest,</u>
          <u xml:id="u-196.5" who="#PosełJacekKocjan">2) osłony socjalnej i zdrowotnej pracowników zatrudnionych w tych zakładach,</u>
          <u xml:id="u-196.6" who="#PosełJacekKocjan">3) realnego harmonogramu działań prowadzących do likwidacji produkcji, importu i stosowania azbestu i wyrobów zawierających azbest.</u>
          <u xml:id="u-196.7" who="#PosełJacekKocjan">Przedkładany projekt ustawy reguluje w sposób kompleksowy problematykę wycofania azbestu i osłon socjalnych dla zwalnianych z pracy pracowników w wyniku koniecznej restrukturyzacji przedsiębiorstw dotychczas produkujących wyroby z udziałem azbestu.</u>
          <u xml:id="u-196.8" who="#PosełJacekKocjan">Proponowane w projekcie ustawy rozwiązania sprowadzają się przede wszystkim do:</u>
          <u xml:id="u-196.9" who="#PosełJacekKocjan">a) przedłużenia okresu produkcji płyt falistych azbestowo-cementowych dla niektórych przedsiębiorstw, co pozwoli im na przeprowadzenie niezbędnej restrukturyzacji zakładów przy kontroli tego procesu przez ministra gospodarki,</u>
          <u xml:id="u-196.10" who="#PosełJacekKocjan">b) przejęcia przez budżet państwa wypłat ewentualnych odszkodowań z tytułu chorób zawodowych, nabytych przez zatrudnionych przy produkcji wyrobów z użyciem azbestu - jest to szczególnie istotne dla potencjalnych inwestorów strategicznych, zainteresowanych tymi przedsiębiorstwami,</u>
          <u xml:id="u-196.11" who="#PosełJacekKocjan">c) wprowadzenia korzystniejszego zasiłku przedemerytalnego dla pracowników zwalnianych z przyczyn dotyczących pracodawcy, jeśli przepracowali co najmniej 10 lat w zakładach produkujących wyroby zawierające azbest,</u>
          <u xml:id="u-196.12" who="#PosełJacekKocjan">d) objęcia szczególną opieką zdrowotną pracowników i byłych pracowników zatrudnionych przy produkcji wyrobów zawierających azbest.</u>
          <u xml:id="u-196.13" who="#PosełJacekKocjan">Niezbędnym elementem koncepcji zaprezentowanej tak w projekcie ustawy, jak też w projekcie rezolucji jest konieczność opracowania przez Radę Ministrów programu zmierzającego do wycofania azbestu i wyrobów zawierających azbest, stosowanych na terenie Polski. Taki program rozłożony na kilka lat pozwoli na przeprowadzenie procesu wycofania wyrobów z udziałem azbestu stopniowo i w sposób uporządkowany.</u>
          <u xml:id="u-196.14" who="#PosełJacekKocjan">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Posłowie Sojuszu Lewicy Demokratycznej opowiadają się za przyjęciem projektu ustawy i projektu rezolucji w brzmieniu zaproponowanym przez komisje. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Kocjanowi z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-197.1" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Tadeusza Gocia z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#PosełTadeuszGoć">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Obowiązujące rozporządzenie ministra ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa zakazuje produkcji i obrotu wyrobami zawierającymi azbest od 30 czerwca br. Do tego czasu wszystkie istniejące w Polsce zakłady produkujące wyroby, których składnikiem jest azbest, musiałyby zostać przedmiotem restrukturyzacji i przejść na produkcję bezazbestową.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#PosełTadeuszGoć">Część zakładów, jak na przykład Zakłady Wyrobów Azbestowo-Cementowych (ZWAC) w Wierzbicy, „Eternit” w Szczucinie, „Izopol” w Trzemesznie lub „Izolacja Ogrodzieniec” w Ogrodzieńcu nie zdążyła przestawić się na produkcję bezazbestową. Oznacza to, że z dniem 1 lipca br. pracownicy tych zakładów pozostaną bez pracy, a ich rodziny bez środków do życia.</u>
          <u xml:id="u-198.2" who="#PosełTadeuszGoć">Projektowana ustawa o zakazie produkcji, importu, obrotu oraz o wycofaniu z użytkowania wyrobów zawierających azbest, zawarta w druku nr 2284, przesuwa zakaz produkcji i obrotu wyrobami zawierającymi azbest o jeden rok. Stwarza to możliwość przystosowania wyżej wymienionych zakładów do zmiany profilu produkcji, a w konsekwencji do zapewnienia ciągłości działalności produkcyjnej przedsiębiorstwa, tj. dalszego zatrudnienia pracowników i utrzymania substancji kapitałowej zakładu.</u>
          <u xml:id="u-198.3" who="#PosełTadeuszGoć">Wszyscy zdajemy sobie sprawę ze szkodliwości substancji chemicznej, jaką jest azbest, jeden z trucicieli otaczającego nas środowiska. Mamy również świadomość, iż zakłady produkujące azbest i wyroby azbestopochodne, nie sprzyjają ochronie środowiska. Biorąc jednak pod uwagę fakt, iż likwidacja wyżej wymienionych zakładów nie przyniesie od razu oczekiwanych skutków, bowiem zaprzestanie produkcji azbestu nie oznacza zahamowania obrotu wyrobami azbestowymi, Klub Polskiego Stronnictwa Ludowego chciałby poprzeć stopniową regulację tego problemu. Przede wszystkim chodzi o: przesunięcie terminu zakazu importu azbestu i produkcji wyrobów zawierających azbest o rok, opracowanie procedury wycofania z obiegu towarowego wyrobów azbestowych, określenie czynników ekonomiczno-finansowych umożliwiających restrukturyzację zakładów produkujących wyroby azbestowe i ich przestawienie na produkcję bezazbestową.</u>
          <u xml:id="u-198.4" who="#PosełTadeuszGoć">Projektowana ustawa przyznaje możliwość ubiegania się o odszkodowanie z budżetu państwa w przypadku wystąpienia choroby zawodowej spowodowanej pracą w zakładzie produkującym wyroby azbestowe. Ustawa ta daje również szansę wcześniejszego przejścia na emeryturę, jeśli dana osoba przepracowała co najmniej 10 lat w wyżej wymienionym zakładzie.</u>
          <u xml:id="u-198.5" who="#PosełTadeuszGoć">Rozpatrując dodatnie oraz ujemne strony poruszanego zagadnienia, popieramy regulację zawartą w ustawie, biorąc pod uwagę perspektywiczne przystosowanie zakładów do produkcji bezazbestowej oraz możliwość utrzymania rynku pracy dla załóg wyżej powołanych podmiotów gospodarczych i zapewnienia bytu dla ich rodzin. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-198.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#WicemarszałekMarekBorowski">To był pan poseł Tadeusz Goć z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-199.2" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Tak na marginesie, panie pośle, to było pańskie pierwsze wystąpienie? Tak. To gratulujemy panu posłowi inwencji. Dziękujemy.</u>
          <u xml:id="u-199.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-199.4" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Bardzo proszę o zabranie głosu pana posła Jana Rulewskiego z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#PosełJanRulewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Występuję ponownie, tym razem w imieniu Klubu Parlamentarnego Unii Wolności. W związku z tym wypada dodać pewne nowe argumenty, które są zgodne z poglądami autorów projektu, w szczególności inicjatora ustawowego uregulowania pana posła Miżejewskiego.</u>
          <u xml:id="u-200.1" who="#PosełJanRulewski">Trzeba przypomnieć, że problem zaprzestania produkcji wyrobów z azbestu i obrotu tymi wyrobami widzieliśmy już w zeszłym roku. Podczas debaty budżetowej poseł Osiatyński zgłaszał wniosek, aby - mając na uwadze trudności z tak głęboką restrukturyzacją zakładów, z brakiem propozycji ze strony kapitału, inwestora - to państwo przejęło na siebie solidarny obowiązek wynikający z faktu, że to, co się stało z azbestem w Polsce, bynajmniej nie zależy tylko od producentów, tylko od załóg tych kilku zakładów, ale jest to wynik złej polityki gospodarczej, zresztą prowadzonej nie tylko przez państwo polskie. Drugim argumentem podanym we wniosku posła Osiatyńskiego był fakt, że produkcja wyrobów z azbestu oraz stosowanie azbestu to nie jest tylko problem 5 tys. dorosłych i pracujących obywateli. Jest to problem, jak tutaj wcześniej pan poseł sprawozdawca ustawy przedstawiał, nas wszystkich. Badania wykazują, że azbest jest jednakowo szkodliwy w miejscu jego produkcji, jak i - co dowiedli Amerykanie - dwa kilometry od miejsca produkcji. Niebezpieczny jest nie tylko w procesie technologicznym, ale również w trakcie przewożenia, używania i składowania. Stąd ta nasza inicjatywa, niestety odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-200.2" who="#PosełJanRulewski">Dobrze się stało, że po krótkim czasie, po tym, jak zaprotestowali pracownicy, jak poparła ich niewątpliwie opinia publiczna, sprawa wróciła. Wszystko wskazuje na to, że tym razem jest ona opracowana w sposób kompleksowy, gdyż - jak już moi przedmówcy powiedzieli - obejmuje nie tylko zagadnienie produkcji wyrobów z azbestu, ale również obrotu i przewozu. Stwarza także przesłanki dotyczące dalszej historii już wyprodukowanego azbestu w Polsce. I to właśnie Klub Parlamentarny Unii Wolności popiera. Jednak jeszcze bardziej popiera projekt rezolucji, gdyż nadal będzie konsekwentnie domagał się, aby w ślad za zamysłem, za pomysłem, za choćby dobrą ustawą pojawiły się instrumenty finansowo-organizacyjne i żeby nie doszło po pierwsze do kolejnego protestu, żeby nie wzrastała nam liczba objętych chorobą azbestową, wreszcie żebyśmy mogli się wycofać ze stosowania azbestu - na miarę społeczeństwa wykształconego. Dlatego Klub Parlamentarny Unii Wolności będzie popierał w całości ustawę, jak wiadomo na ogół rozwiązującą dwojakie problemy, problemy stosowania azbestu oraz problemy socjalne, łagodzące, ułatwiające proces restrukturyzacji, a także rezolucję, która stworzy otulinę dla owej głębokiej restrukturyzacji zakładów dotychczas zajmujących się azbestem. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-200.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Rulewskiemu z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-201.1" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Proszę o zabranie głosu panią poseł Krystynę Sienkiewicz z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#PosełKrystynaSienkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wnioski i postulaty związkowców, zarówno te spokojne, jak i te podejmowane i formułowane w atmosferze strajków pracowników branży azbestowej, znajdują swój ustawowy finał. Czas zaś pokaże, czy satysfakcjonujący. Problem dotyczy zaś obecności azbestu w naszym życiu codziennym i uchwalając tę ustawę wprowadzamy zakaz produkcji, importu, obrotu, a także wycofujemy się z użytkowania wyrobów zawierających azbest.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#PosełKrystynaSienkiewicz">Co do słuszności takiego ewolucyjnego postępowania połączonego z zabezpieczeniem socjalnym, Klub Parlamentarny Unii Pracy nie ma wątpliwości. Motywują nas fakty. Otóż już kilkanaście lat temu Światowa Organizacja Zdrowia uznała azbest za trzecią z najbardziej rakotwórczych substancji zagrażających człowiekowi. Kolportowana szeroko w społeczeństwach demokratycznych wiedza na ten temat sprawiła, że w wielu krajach Europy Zachodniej wprowadzony został całkowity zakaz sprowadzania i przetwarzania azbestu.</u>
          <u xml:id="u-202.2" who="#PosełKrystynaSienkiewicz">Do Polski sprowadza się podobno rocznie 80 tys. ton czystego azbestu (mówię podobno, ponieważ są to informacje dostarczone przez związki zawodowe), który przetworzony i dotychczas stosowany naraża dziesiątki tysięcy ludzi. W krajach Europy Zachodniej, gdzie wprowadzono zakaz sprowadzania azbestu, w wyniku przeprowadzonych głębokich analiz i studiów medycznych wydano raport, z którego wynika, że tylko w samej Francji w ciągu roku w wyniku raka płuc i opłucnej spowodowanych azbestem może umrzeć co najmniej 2 tys. osób.</u>
          <u xml:id="u-202.3" who="#PosełKrystynaSienkiewicz">W warunkach polskich - wobec braku unormowań prawnych - niemożliwa jest kontrola zachorowalności, szczególnie zaś umieralności spowodowanej azbestem. Statystyki dotyczące liczby zgonów, co do których zachodzi uzasadnione podejrzenie, że zostały spowodowane narażeniem na oddziaływanie azbestu, mówią o kilkunastu zgonach rocznie. To niby niewiele, jest to jednakże bardzo wiele, a jeżeli nasza ustawa spowoduje, że kilka istnień ludzkich zostanie uratowanych, to chcę przypomnieć motto wielkich humanistów, że kto ratuje jedno życie ludzkie, ratuje cały świat.</u>
          <u xml:id="u-202.4" who="#PosełKrystynaSienkiewicz">Dobrze, że projektowana ustawa zawiera przepis o rejestrowaniu narażenia zawodowego pracowników kontaktujących się z azbestem jako czynnikiem rakotwórczym, chcę jednakże zapytać pana posła sprawozdawcę, jak się ma ta książeczka osoby narażonej na działanie pyłów azbestowych do wynikających z przepisów Kodeksu pracy list pracowników zatrudnionych w narażeniu na czynniki rakotwórcze. Obieg tej dokumentacji będzie różny, tu zakład pracy, stacja sanitarno-epidemiologiczna, w przypadku listy, a w przypadku książeczki będzie to dokument osobisty, swój. Chcę zapytać, tylko gwoli wyjaśnienia w postępowaniu roszczeniowym, który dokument będzie źródłowym, czy ten z terenowej stacji sanitarnej, gdzie stwierdza się choroby zawodowe, czy ten noszony w kieszeni, a więc książeczka?</u>
          <u xml:id="u-202.5" who="#PosełKrystynaSienkiewicz">Wysoka Izbo! Według opinii specjalistów mamy w kraju około 1 mln ton czystego azbestu. Najczęściej w naszych domach. Są to m.in. płyty ocieplające, eternit — symbol dobrobytu lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, ocieplenia i izolacje rur, płytki pcv i 3 tys. różnych, nie zawsze zidentyfikowanych, wyrobów będących w użytku współczesnej cywilizacji. A wszystko to już mocno podstarzałe, zwietrzałe, przenika do wdychanego powietrza.</u>
          <u xml:id="u-202.6" who="#PosełKrystynaSienkiewicz">Podejmujemy się zatem ambitnego, radykalnego zadania pozbycia się tego zagrożenia i przeciwdziałania powstawaniu bądź utrwalaniu obecności azbestu w stosunkowo krótkim czasie. Od 1 lipca 1998 r. — zakaz produkcji, od 1 stycznia 1998 r. — importu, a w rok później — obrotu wyrobami zawierającymi azbest, aby poprzez inwentaryzację zagrożeń dojść do wyeliminowania zjawiska. Dyskutowaliśmy ten harmonogram w klubie Unii Pracy. Wydaje nam się, na tle doświadczeń innych krajów, realistyczny i realny, choć nie bez zastrzeżeń, jeżeli nie będą w ślad za tym szły odpowiednie decyzje finansowe. Za panem posłem sprawozdawcą przypominam, że Francja uporała się z tym problemem w ciągu blisko 10 lat, Niemcy, z ich starannością — w ciągu 15 lat. Kraj nad Wisłą, średniej wielkości, może mieć więcej problemów.</u>
          <u xml:id="u-202.7" who="#PosełKrystynaSienkiewicz">I jeszcze jedno, również z wypowiedzi pana posła sprawozdawcy. Żenujące jest to zapętlenie prawne dwóch ministrów jednego rządu, które ujawniło się wtedy, kiedy pan minister - jeszcze przemysłu i handlu - chciał zastosować drogę na skróty, a minister zdrowia uznał azbest. No, ale to już taka tylko dygresja.</u>
          <u xml:id="u-202.8" who="#PosełKrystynaSienkiewicz">Najbardziej satysfakcjonuje nas przepis dotyczący społecznych warunków realizacji programu wycofania azbestu, przy okazji niejako likwidujący lukę prawną dotyczącą chorób zawodowych ujawniających się po zaniechaniu produkcji azbestu, po pracy, po aktywności zawodowej.</u>
          <u xml:id="u-202.9" who="#PosełKrystynaSienkiewicz">W głosowaniu poprzemy odpowiedzialność budżetu, chociaż to oznacza zwiększenie wydatków, a więc wypłatę jednorazowego odszkodowania dla osób zwalnianych z pracy, po wprowadzeniu zakazów omawianych w projekcie z druku nr 2284. Aprobujemy zmodyfikowane uprawnienia do zasiłków przedemerytalnych omawianej dziś grupy pracowników. To ważne, żeby zamierzona restrukturyzacja miała społecznie akceptowany przebieg, właśnie ze względu na skutki dla rynku pracy.</u>
          <u xml:id="u-202.10" who="#PosełKrystynaSienkiewicz">Mamy natomiast poważne i uzasadnione powody, aby nie robić sobie zbyt wielkich nadziei na to, że którykolwiek rząd, niezależnie od jego barwy, przejmie się rezolucją Sejmu. Mamy chyba kilkadziesiąt rezolucji uchwalonych w tej kadencji, ale nawet te złe doświadczenia nie zwalniają nas od próby korzystania i z tej drogi zobowiązania rządu, zwłaszcza na etapie konstruowania budżetu.</u>
          <u xml:id="u-202.11" who="#PosełKrystynaSienkiewicz">Chciałabym na podstawie stanowiska rządu, które zostało niedawno dostarczone — ja znalazłam je dzisiaj — sformułować pytania do ministra gospodarki. Dlaczego zapowiadane w stanowisku rządu programy i zasady, na przykład bezpiecznego użytkowania oraz warunków usuwania wyrobów zawierających azbest czy też zasady finansowania kosztów związanych z oczyszczaniem zakładów z pozostałości azbestu, nie ujrzały światła dziennego wcześniej? Dlaczego rząd nie skorzystał dotychczas z możliwości inicjatywy? Dlaczego działania rządu są tak często wtórne wobec inicjatyw poselskich? Poza tym: Jakie motywacje finansowe, jaki rodzaj interwencji będzie zastosowany wobec tych zakładów, które ze względów finansowych nie będą mogły przestawić się na produkcję bezazbestową? Jak rząd będzie przeciwdziałał niebezpieczeństwu niedotrzymania założonych terminów, czyli jak mocno będzie wspomagał? Jeszcze jedno pytanie, na które, jak rozumiem, mogę nie otrzymać natychmiast odpowiedzi, bo dotyczy ono nieco innego obszaru. Czy prawdą jest, że na Dolnym Śląsku uzdrowiska, na przykład w Przerzeczynie, są skażone występującym tam azbestem? Taką opinię kolportował były główny inspektor sanitarny kraju, pan dr Hałat, domagając się zamknięcia tych uzdrowisk. Teraz jest okazja, żeby o to zapytać.</u>
          <u xml:id="u-202.12" who="#PosełKrystynaSienkiewicz">Reasumując, będziemy popierać i ustawę, i rezolucję, a jednocześnie proponuję przejście do drugiego czytania projektu rezolucji niezwłocznie po zakończeniu pierwszego czytania. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Dziękuję bardzo pani poseł Sienkiewicz z Unii Pracy.</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Grzegorza Kaczmarzyka z Federacyjnego Klubu Parlamentarnego na Rzecz Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#PosełGrzegorzKaczmarzyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przystępujemy dzisiaj do drugiego czytania przygotowanego przez Komisję Polityki Społecznej projektu ustawy o zakazie produkcji, importu, obrotu oraz o wycofaniu z użytkowania wyrobów zawierających azbest. Przedłożony dokument jest bezpośrednim efektem szerokiej akcji protestacyjnej prowadzonej przez NSZZ „Solidarność” i związki branżowe na przełomie lat 1996 i 1997. Pracownicy zakładów produkujących materiały azbestowe, zdeterminowani brakiem jakiegokolwiek zainteresowania rządu problemem wycofania azbestu z produkcji przemysłowej, przystąpili do zorganizowanej akcji strajkowej, przedkładając szereg postulatów. To właśnie te żądania z grudnia 1996 r. stanowiły materiał wyjściowy do przygotowania wstępnego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-204.1" who="#PosełGrzegorzKaczmarzyk">Przedstawiony dzisiaj projekt ustawy zasługuje zdaniem Klubu Parlamentarnego na Rzecz Akcji Wyborczej Solidarność na poparcie mimo kilku braków, z których jeden jest istotny, ale nie sądzimy, aby w chwili obecnej był postulatem do zrealizowania. Chodzi tutaj o art. 5 dotyczący problemu tzw. następstwa prawnego. Prawdą jest to, iż część zakładów produkujących w branży azbestowej (chodzi zwłaszcza o płyty azbestowo-cementowe) potrzebuje znacznych nakładów finansowych, aby przestawić produkcję na materiały nie zawierające azbestu. Nowe technologie to nowe linie, nowy system marketingu, ale także zakończenie działalności w materiałach azbestowych we wszystkich aspektach, poczynając od wyczyszczenia zakładu pracy po wypłatę odszkodowań pracownikom i byłym pracownikom z tytułu nabytej choroby zawodowej - azbestozy. Proponowany art. 5 w pewnym stopniu rozwiązuje problem przyjęcia przez państwo części zobowiązań wynikających z odszkodowań dla osób, które zapadły na azbestozę - rozstrzyga w stosunku do pracowników, że zobowiązanie przejmie ZUS. Ale co z pracownikami, którzy odeszli na renty lub emerytury czy też przenieśli się do innego zakładu pracy? Dla tych osób ewentualne odszkodowania będzie nadal wypłacał pracodawca lub jego następca prawny. W wielu negocjacjach na temat wejścia do branży azbestowej kapitału zagranicznego ten argument jest podnoszony w pierwszej kolejności - kto ma zapłacić za nie zawinione z punktu widzenia naszego właściciela, czyli polskiego, słuszne roszczenia byłych pracowników - on czy państwo, które negocjowało sprzedaż zakładu pracy? Sądzimy, iż urzędnicy państwowi w tej materii raczej prezentują urzędniczy optymizm, sądząc iż zagraniczni kontrahenci będą nad tym problemem przechodzić do porządku dziennego. Sprawę załatwiła poprzednio zgłoszona przez mój klub na posiedzeniu komisji poprawka idąca w kierunku obciążenia tymi zobowiązaniami skarbu państwa, ale nie znalazła ona uznania w opinii komisji. Nie chcąc jednak przedłużać procesu legislacyjnego przy tej jakże ważnej ustawie postanowiliśmy nie zgłaszać tej poprawki w drugim czytaniu.</u>
          <u xml:id="u-204.2" who="#PosełGrzegorzKaczmarzyk">Reasumując, Klub Parlamentarny na Rzecz Akcji Wyborczej Solidarność jest za przyjęciem ustawy w kształcie zaproponowanym w sprawozdaniu i przejściem do trzeciego czytania jeszcze na tym posiedzeniu oraz w pełni popiera projekt rezolucji. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Kaczmarzykowi.</u>
          <u xml:id="u-205.1" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Eugeniusza Janułę z Nowej Demokracji - Koła Poselskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#PosełEugeniuszJanuła">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! To oczywiste, że azbest jest substancją trującą, że szereg krajów już dawno wycofało się z jego produkcji i stosowania. My postępujemy normalną drogą, idąc właśnie w kierunku cywilizacji, idąc w kierunku rozwoju. W zasadzie są dwie drogi wyeliminowania produkcji i stosowania azbestu. Jedna to stworzenie takich warunków ekonomicznych, żeby technologie substytutywne w stosunku do technologii produkcji azbestu były po prostu bardziej opłacalne, żeby bardziej niż azbest opłacało się stosować różne inne materiały. Tą drogą poszło kilka krajów. Drugą drogą — a my na taką weszliśmy — jest droga ustawowa. Może ona co prawda okazać się w gruncie rzeczy bardziej kosztowna ekonomicznie, zwłaszcza że budżet bierze na siebie znaczne zobowiązania, ale, ponieważ już na nią weszliśmy, trzeba kontynuować ten kierunek.</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#PosełEugeniuszJanuła">Jest oczywiste, Wysoki Sejmie, że koszty społeczne stosowania azbestu są ogromne. Wprawdzie trudno to bezpośrednio przełożyć na statystyki medyczne, statystyki umieralności, bo niełatwo całą rzecz uchwycić, ale jest faktem, że w szczególności wiele osiedli mieszkaniowych - tych z lat sześćdziesiątych, siedemdziesiątych - jest dosłownie oblepionych płytami azbestowymi. W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych stosowano również dachówki azbestowe. To wszystko trzeba będzie - w ciągu kilkunastu, może kilkudziesięciu lat - sukcesywnie zmieniać. I stąd też należy być konsekwentnym - skoro poszliśmy już drogą ustawową, należy okresy produkcji i dystrybucji azbestu w Polsce maksymalnie skrócić. Nie bylibyśmy więc specjalnymi zwolennikami wydłużania tych okresów ani też nie lalibyśmy krokodylich łez nad pracownikami zakładów produkujących azbest. Dlaczego? Otóż to raczej sytuacja powinna wymusić przejście na inne technologie, bo im bardziej będzie się to opóźniało, tym obrona przestarzałych w gruncie rzeczy technologii z przełomu XIX i XX w. będzie bardziej głośna i, być może, bardziej skuteczna.</u>
          <u xml:id="u-206.2" who="#PosełEugeniuszJanuła">Jeżeli chodzi o sam azbest, to praktycznie nawet w zastosowaniach pożarniczych, gdzie do niedawna był on nie do zastąpienia, w tej chwili są już używane jego substytuty, które z powodzeniem mogą pozwolić na wyeliminowanie azbestu (są one przy tym oczywiście tańsze).</u>
          <u xml:id="u-206.3" who="#PosełEugeniuszJanuła">Generalnie rzecz biorąc, Nowa Demokracja opowiada się za kontynuacją prac nad przedmiotową ustawą, jak również popiera zgłoszoną tu rezolucję, zaznaczając jednak, że same rezolucje niczego nie załatwią. Skoro zdecydowaliśmy się na rozwiązanie ustawowe, trzeba być bardzo konsekwentnym w realizowaniu późniejszych rozwiązań wykonawczych, tak aby nie wydłużać w nieskończoność okresu stosowania tej ustawy. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Janule.</u>
          <u xml:id="u-207.1" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-207.2" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Obecnie zabierze głos podsekretarz stanu w Ministerstwie Gospodarki pan Józef Zajchowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieGospodarkiJózefZajchowski">Panie Marszałku! Panie Posłanki, Panowie Posłowie! Postaram się ustosunkować tylko do pytań zadanych przez panią posłankę Sienkiewicz.</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieGospodarkiJózefZajchowski">Zawsze można powiedzieć, że jakiś proces został nadmiernie opóźniony. Niewątpliwie dobrze byłoby, gdyby proces przemian w tym przemyśle był szybszy. Pragnąłbym tylko zwrócić uwagę na dwie sprawy i chciałbym, aby to tłumaczenie znalazło zrozumienie.</u>
          <u xml:id="u-208.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieGospodarkiJózefZajchowski">Po pierwsze, niewątpliwie - jak to już zresztą panie posłanki i panowie posłowie mówili - proces przemian technologicznych w tym przemyśle jest niezwykle kosztowny. Koszty z tym związane przekraczały wielokrotnie możliwości zakładów produkujących azbest i wyroby z azbestu. Konieczne byłyby tu znaczne nakłady z budżetu, a tych środków, jak panie posłanki i panowie posłowie wiedzą, nigdy nie jest za dużo i zawsze są problemy z rozdysponowaniem tego, czym budżet dysponuje. Po drugie - i to opóźniało proces - te zakłady nie były w stanie przygotować i nie przygotowały na czas własnych programów restrukturyzacyjnych. To powinna być inicjatywa tych zakładów, zwłaszcza w świetle groźby wynikającej z rozporządzenia ministra przemysłu i handlu w sprawie zakazu produkcji tych wyrobów, który miał obowiązywać od początku tego roku, a został wstrzymany do 30 czerwca. W każdym razie to był drugi element, który powodował, że proces przemian w tym przemyśle przebiegał tak wolno.</u>
          <u xml:id="u-208.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieGospodarkiJózefZajchowski">Pewnym jaśniejszym punktem jest to, że w jednym z zakładów dokonano zmian technologicznych i jest zdolny w stosunkowo krótkim czasie zmienić produkcję, odejść od płyt azbestowych. W innych zakładach to się nie udało.</u>
          <u xml:id="u-208.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieGospodarkiJózefZajchowski">Kwestia poruszona przez panią posłankę Sienkiewicz dotyczy sposobu postępowania związanego z realizacją ustawy, która, jak rozumiem, będzie niebawem przyjęta. Pierwszym krokiem w kierunku realizacji tej ustawy będzie dokonanie dokładnej inwentaryzacji wszystkich zakładów produkujących te wyroby i zastosowań oraz sformułowanie programów odejścia od tej produkcji i monitorowanie przebiegu tych działań.</u>
          <u xml:id="u-208.5" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieGospodarkiJózefZajchowski">Niewątpliwie - to zresztą panowie posłowie dzisiaj mówili - konieczne będzie wsparcie realizacji tego programu środkami budżetowymi. Zgodnie z tym, co przed chwilą powiedziałem, niezbędne nakłady na zmiany technologiczne, na zmianę typu produkcji są znaczne.</u>
          <u xml:id="u-208.6" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieGospodarkiJózefZajchowski">Chciałbym jednak zwrócić uwagę również na to, że po przyjęciu tego projektu ustawy powstaną korzystniejsze warunki dla zainteresowania kapitału obcego zagospodarowaniem infrastruktury tych zakładów. Rząd przeznaczy niewątpliwie środki w pierwszej kolejności na oczyszczenie zakładów i przystosowanie ich do innej produkcji, ale z informacji, które mamy, wynika, że kapitał zagraniczny jest zainteresowany najbardziej newralgicznymi zakładami, które produkują płyty azbestowo-cementowe, i powstrzymuje go trochę dotychczasowa niepewna sytuacja prawna, niepewność co do kierunku przemian i ostatecznego momentu, kiedy produkcja powinna być przerwana. To jest dodatkowy czynnik, który należy brać pod uwagę przy rozwiązywaniu tego problemu.</u>
          <u xml:id="u-208.7" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieGospodarkiJózefZajchowski">Niestety nie potrafię pani posłance odpowiedzieć na pytanie, jak wygląda sytuacja w uzdrowiskach na Dolnym Śląsku. Jeżeli pani posłanka pozwoli, to w możliwie najszybszym terminie postaram się przekazać tę informację. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Dziękuję bardzo panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Proszę sprawozdawcę komisji pana posła Cezarego Miżejewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#PosełCezaryMiżejewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Były zgłoszone tylko dwie wątpliwości. Pierwszą, dotyczącą tej książeczki, zgłosiła pani poseł Sienkiewicz. Otóż ta sprawa narodziła się w czasie spotkań rządowo-związkowych. Mówiliśmy o centralnym rejestrze osób narażonych na pyły azbestowe. To rozwiązanie zostało zaproponowane przez ministerstwo zdrowia. Jak rozumiem, ta książeczka będzie miała pierwszeństwo, ponieważ mówimy o ludziach, którzy przechodzą z zakładu do zakładu, i brakowało systemu wspólnego nadzoru. Początkowo myśleliśmy o jakimś centralnym rejestrze w Instytucie Medycyny Pracy. Rozwiązaniem kompromisowym stała się ta książeczka.</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#PosełCezaryMiżejewski">Druga wątpliwość, zgłoszona przez pana posła Kaczmarzyka, dotyczy odszkodowań za choroby zawodowe. Ustawa nie rozwiązuje wszystkich problemów, jakie się z tym wiążą, czyli np. braku następstwa prawnego w przypadku upadłości zakładu pracy, jeżeli ktoś zachoruje na chorobę zawodową, bo brak jest odpowiedzialnego za wypłacenie odszkodowania. Przyglądaliśmy się tej sytuacji, jednak rząd zadeklarował, że niebawem, jak rozumiem na początku przyszłego roku, zostanie zgłoszona w ramach reformy systemu ubezpieczeń ustawa o wypadkach przy pracy i chorobach zawodowych, która kompleksowo to ureguluje. Tak samo w kompleksowy sposób uregulowaliśmy w ustawie o medycynie pracy odpowiedzialność budżetu państwa za badania byłych pracowników w przypadku likwidacji lub upadłości zakładu pracy. Sądzę, że problem znajdzie swoje rozwiązanie. Pozostaje tylko kwestia czasu. Jak rozumiem, nie było więcej uwag. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Proszę obecnie pana posła Jana Rulewskiego, który wystąpi w imieniu...</u>
          <u xml:id="u-211.2" who="#komentarz">(Poseł Jan Rulewski: Panie Marszałku! Wysoka Izbo!)</u>
          <u xml:id="u-211.3" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Panie pośle, chwileczkę...</u>
          <u xml:id="u-211.4" who="#komentarz">(Poseł Jan Rulewski: Przepraszam bardzo...)</u>
          <u xml:id="u-211.5" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Proszę obecnie pana posła Jana Rulewskiego, który wystąpi w imieniu wnioskodawców projektu rezolucji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#PosełJanRulewski">Dziękuję bardzo za to, że lepiej mnie pan marszałek przedstawił.</u>
          <u xml:id="u-212.1" who="#PosełJanRulewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nikt z występujących, zarówno przedstawicieli klubów poselskich, jak i rządu nie kwestionował potrzeby przyjęcia rezolucji. Nie był również sprzeczny wniosek o przejście do drugiego czytania. Pewną wątpliwość, znak zapytania natury ogólnej postawiła jedynie pani posłanka Sienkiewicz w kwestii skuteczności wszystkich rezolucji podejmowanych w Sejmie. Nie jestem upoważniony, nie mam takiej władzy i mocy, żeby odpowiadać za stan realizacji innych rezolucji. Choć prawdą jest, że podejmowaliśmy rezolucje dotyczące obronności, zdrowia, edukacji. Pamiętam również, że zawarte w nich były postulaty finansowe, określone wydatki i być może dlatego nie doczekały się one realizacji. Jako sprawozdawca mogę powiedzieć, że przyjęcie dzisiaj omawianej rezolucji okaże się aksamitnie gładkie dla rządu: nie stwarza ona żadnych finansowych obowiązków, przewiduje tylko zapisanie paru kartek papieru, być może jedną wizytę, we Francji. Jest ona pewnym programem, scenariuszem działania na rzecz tego, żeby na przestrzeni kilku lub kilkunastu lat, nie określa się tu ściśle terminu, azbest był w sposób zorganizowany, nie przynoszący skutków ubocznych dla ludzi i środowiska, wycofany z polskiej rzeczywistości.</u>
          <u xml:id="u-212.2" who="#PosełJanRulewski">Jeśli odpowiedziałem pani posłance Sienkiewicz na zgłoszoną wątpliwość, a nie widzę gwałtownego sprzeciwu, to podtrzymując swój wniosek, panie marszałku, proszę o przejście do drugiego czytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-213.1" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Mamy do rozpatrzenia dwa dokumenty.</u>
          <u xml:id="u-213.2" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Jeśli chodzi o projekt ustawy, to do trzeciego czytania przystąpimy jutro rano.</u>
          <u xml:id="u-213.3" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Jeżeli chodzi o projekt rezolucji, to wnioskodawcy wnieśli, aby Sejm przystąpił niezwłocznie do drugiego czytania.</u>
          <u xml:id="u-213.4" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm ten wniosek przyjął.</u>
          <u xml:id="u-213.5" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-213.6" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Przystępujemy zatem do drugiego czytania projektu rezolucji w sprawie programu wycofania azbestu z gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-213.7" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Czy ktoś z pań i panów posłów pragnie zabrać głos w drugim czytaniu projektu rezolucji?</u>
          <u xml:id="u-213.8" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-213.9" who="#WicemarszałekMarekBorowski">W związku z tym do głosowania nad projektem rezolucji przystąpimy jutro rano.</u>
          <u xml:id="u-213.10" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 18 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o utworzeniu uniwersytetu w Białymstoku (druki nr 1203 i 2394).</u>
          <u xml:id="u-213.11" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Adama Dobrońskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#PosełAdamDobroński">Panie Marszałku! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Przypadł mi zaszczyt przedstawienia sprawozdania Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o utworzeniu uniwersytetu w Białymstoku, 13 uniwersytetu w granicach Rzeczypospolitej Polskiej. Projekt ten zgłosiła grupa 70 posłów z różnych klubów i kół w dniu 8 sierpnia 1995 r. Poprzedziła ten fakt uchwała nr 57 Senatu Uniwersytetu Warszawskiego, postulująca przekształcenie białostockiej filii w samodzielny uniwersytet. W uzasadnieniu znalazły się wówczas argumenty, które wymienię bez podawania szczegółów i bez ich komentowania.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#PosełAdamDobroński">Filia jest porównywalna z uniwersytetami średniej wielkości, bo ma ponad 11 300 studentów, 635 nauczycieli akademickich, 17 tys. absolwentów studiów magisterskich. Istnieje od 1968 r. Ewidentne są potrzeby w tym względzie rozległego regionu północno-wschodniej Polski. Pracownicy filii mogą wykazać się pokaźnym dorobkiem badawczym, utrzymują liczne kontakty naukowe, w tym zagraniczne. Bezsporne jest oddziaływanie uczelni na mniejszości narodowe oraz skupiska Polaków zamieszkałych na terenach Białorusi, Litwy, Ukrainy, a jeszcze większe są oczekiwania w tym względzie. Wskazano również w uzasadnieniu na zagrożenia w przypadku odwlekania decyzji o usamodzielnieniu filii.</u>
          <u xml:id="u-214.2" who="#PosełAdamDobroński">Według pierwszej wersji projektu uniwersytet w Białymstoku miał być utworzony z dniem 1 października 1996 r. Projekt poselski trafił do Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego. Filia nie spełniała jednak wszystkich kryteriów przyjętych przez Radę Główną Szkolnictwa Wyższego. Należało więc czekać na pomyślne wieści z Białegostoku. Te nadeszły wiosną br. W nowym, obszernym uzasadnieniu wniosku o powołanie uniwersytetu w Białymstoku zawarto między innymi następujące dane: Nowy uniwersytet kształcić będzie ok. 15 tys. studentów. Już teraz filia ma ich więcej niż pozostałe szkoły wyższe w Białymstoku. Wzrosło znaczenie przesłanek geopolitycznych. Autorzy posługują się terminem Uniwersytet Pogranicza. Działają w całym regionie liczne organizacje wspierające ruch na rzecz powołania uniwersytetu w Białymstoku. Uzyskano deklarację pomocy od władz administracyjnych i samorządowych oraz poparcie hierarchów kościołów: rzymsko-katolickiego i prawosławnego. Poprawiła się wydatnie baza materialna. Filia zatrudnia już 134 samodzielnych pracowników naukowych, w tym 111 na pierwszym etacie. Jeszcze bardziej imponująco niż poprzednio przedstawia się lista publikacji, tematów badawczych, konferencji naukowych i innych inicjatyw. Licząc tylko od stycznia br., 5 pracowników filii uzyskało tytuł naukowy profesora, 7 - stanowisko profesora zwyczajnego, 4 - profesora nadzwyczajnego i 7 - stopień doktora habilitowanego. Zapadły decyzje o powołaniu nowych kierunków studiów, rozbudowuje się struktura organizacyjna. Te dane świadczą o dynamice, o rozwoju filii.</u>
          <u xml:id="u-214.3" who="#PosełAdamDobroński">7 maja br. pozytywne stanowisko wobec projektu ustawy zajął rząd, doceniając „wielki dorobek dydaktyczny i naukowy filii UW w Białymstoku oraz mając na uwadze kulturotwórczy wpływ tej uczelni”.</u>
          <u xml:id="u-214.4" who="#PosełAdamDobroński">8 maja projekt był tematem posiedzenia Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego i Komisji Ustawodawczej z udziałem licznych gości, w tym z Ministerstwa Edukacji Narodowej, Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego, Uniwersytetu Warszawskiego i filii Uniwersytetu Warszawskiego. Po ożywionej dyskusji postanowiono powołać podkomisję nadzwyczajną.</u>
          <u xml:id="u-214.5" who="#PosełAdamDobroński">14 maja Senat Uniwersytetu Warszawskiego podjął uchwałę nr 126. Zacytuję z niej tylko jeden akapit: „Senat uważa, że proces powstawania samodzielnego uniwersytetu w Białymstoku miał prawidłowy przebieg, gwarantujący osiągnięcie rzeczywistej dojrzałości akademickiej”. 22 maja Rada Główna Szkolnictwa Wyższego stwierdziła w uchwale, że „z satysfakcją obserwuje rozwój i wzrastającą rangę naukową filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku i jej ambicje osiągnięcia statusu uniwersytetu”. Jednocześnie przypomniano, że filia nie spełnia jeszcze jednego warunku, brakuje bowiem szóstego prawa do nadawania stopnia naukowego doktora i drugiego prawa do nadawania stopnia doktora habilitowanego. Natomiast spełnia, można rzec, w nadmiarze inne warunki. Wobec tego Rada Główna uchyliła się od rozpoczęcia formalnej procedury zasięgnięcia opinii senatów trzech polskich uniwersytetów, niezbędnej dla sformułowania własnej oceny wniosku o utworzeniu uniwersytetu w Białymstoku. Kilka godzin później, także 22 maja, zebrała się podkomisja nadzwyczajna. Dyskusja skupiła się głównie na zastrzeżeniach Rady Głównej. Istotnie, przyznajmy, filia nie posiada owych dwóch uprawnień, ale wystąpiła już o nie. W styczniu br. Instytut Biologii skierował do Centralnej Komisji do Spraw Tytułów Naukowych i Stopni Naukowych wniosek — nazwijmy to skrótowo — doktorski. Zyskał on wstępną pozytywną ocenę — przyznają to także członkowie Rady Głównej — i w najbliższym czasie należy spodziewać się satysfakcjonującej decyzji. Z kolei Instytut Historii wystąpił z wnioskiem o przyznanie uprawnień do habilitowania, przedstawiając niezbędne dane i opinie. Z analizy tego wniosku wynika, że instytut spełnia niezbędne warunki. Zatem oba wnioski wydają się być w pełni zasadne. W tej sytuacji wśród posłów podkomisji przeważyło zdanie, że filia de facto spełniła wymagane warunki wyznaczone przez Radę Główną Szkolnictwa Wyższego. Zabrakło jedynie czasu, by zamknąć ostatnie procedury, a przecież Sejm kończy swą kadencję i zbliża się początek nowego roku akademickiego.</u>
          <u xml:id="u-214.6" who="#PosełAdamDobroński">Połączone Komisje: Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Ustawodawcza w dniu 3 czerwca — znów po długiej dyskusji — podzieliły ten punkt widzenia. Wyrażono nadzieję, że wkrótce wszystkie uchybienia zostaną usunięte i uniwersytet w Białymstoku powstanie z dniem 1 października br. jako uczelnia w pełni godna tego miana. Po nieznacznych korektach, wzorując się w części na przyjętej przez Sejm II kadencji ustawie o utworzeniu Uniwersytetu Opolskiego, obie komisje wnoszą o uchwalenie przez Sejm prezentowanego dziś projektu załączonego w sprawozdaniu (druk nr 2394). Za taką konkluzją, co chcę tu podkreślić, opowiedziało się 26 posłów, nikt nie był jej przeciwny, a jedynie 5 posłów wstrzymało się od głosu. Uniwersytet w Białymstoku tworzy się zatem — jeśli taka będzie wola Sejmu — z dniem 1 października 1997 r. Będzie to uczelnia państwowa, kształcąca oraz prowadząca badania naukowe w zakresie nauk prawnych, humanistycznych, ekonomicznych i matematyczno-przyrodniczych. Uniwersytet przejmie mienie Uniwersytetu Warszawskiego będące w zarządzie filii UW w Białymstoku. Kolejne artykuły normują status pracowników, studentów, jednostek organizacyjnych. Do 31 grudnia br. komisja senacka UW ds. filii w Białymstoku pełnić będzie funkcję senatu uniwersytetu.</u>
          <u xml:id="u-214.7" who="#PosełAdamDobroński">Wątpliwości budził jedynie art. 5 pkt 1. Z nadesłanej 13 czerwca interpretacji MEN wynika, że w projekcie ustawy znalazł się wystarczający zapis, a w razie potrzeby można skorzystać dodatkowo z uregulowań Kodeksu pracy (art. 231 i art. 5).</u>
          <u xml:id="u-214.8" who="#PosełAdamDobroński">Zatem - i to jest zdanie kończące - dwie połączone komisje wnoszą, by Wysoki Sejm uchwalić raczył projekt ustawy o utworzeniu uniwersytetu w Białymstoku.</u>
          <u xml:id="u-214.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi za uzasadnienie projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-215.1" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Sejm postanowił o wysłuchaniu w debacie nad tym punktem porządku dziennego 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-215.2" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-215.3" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Mieczysława Pieckę z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#PosełMieczysławPiecka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! 8 sierpnia 1995 r. 71 posłów z 5 klubów i 2 kół przedłożyło marszałkowi Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o utworzeniu uniwersytetu w Białymstoku, dokumentując, że w okresie wówczas 28-lecia, a obecnie bez mała 30-lecia dojrzewania w strukturach największej prestiżowej uczelni w kraju filia Uniwersytetu Warszawskiego przekształciła się w średniej wielkości uniwersytet o 5 wydziałach, z liczbą 11 300 studentów i 635 nauczycieli akademickich, w tym 104 profesorów (35 tytularnych). Filia stała się w tym czasie ośrodkiem badań naukowych, kontaktów zagranicznych, publikacji międzynarodowych i krajowych, konferencji i współpracy z 28 krajami.</u>
          <u xml:id="u-216.1" who="#PosełMieczysławPiecka">Zdaniem wnioskodawców uzyskanie samodzielności będzie impulsem do dalszego samorządnego rozwoju, zwiększenia wysiłku i twórczych ambicji. Świadczy o tym przyspieszony rozwój naukowy i organizacyjny uczelni. W 1996 r. Wydział Prawa wystąpił z wnioskiem o przyznanie mu uprawnień o nadawanie stopnia naukowego doktora habilitowanego nauk prawnych w zakresie prawa. Uprawnienia te uzyskał 26 maja br. decyzją Centralnej Komisji do Spraw Tytułów Naukowych i Stopni Naukowych. W roku bieżącym Wydział Historii, a raczej Instytut Historii wystąpił do centralnej komisji z wnioskiem o przyznanie mu uprawnień do nadawania stopni naukowych doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie historii. W styczniu tego roku Instytut Biologii skierował do centralnej komisji wniosek o przyznanie mu uprawnień do nadawania stopnia doktora nauk biologicznych w zakresie biologii. Stosowana w tych sprawach procedura zbliża się ku końcowi, przybliżając chwilę spełnienia warunków formalnych, tj. posiadania uprawnień do doktoryzowania w 6 dyscyplinach oraz uprawnień do nadawania stopnia doktora habilitowanego w 2 dyscyplinach naukowych.</u>
          <u xml:id="u-216.2" who="#PosełMieczysławPiecka">W bieżącym roku 5 pracowników filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku uzyskało tytuł naukowy, 7 pracowników uzyskało stanowisko profesora zwyczajnego na pełnym etacie, 4 osoby zostały mianowane na stanowisko profesora nadzwyczajnego, 7 pracowników uzyskało stopień doktora habilitowanego, z tego 4 oczekuje na potwierdzenie stopnia, 9 pracowników uczelni uzyskało w tym czasie stopień doktora.</u>
          <u xml:id="u-216.3" who="#PosełMieczysławPiecka">W 1997 r. dokonano kilku zmian organizacyjnych w strukturze uczelni, świadczących o jej szybkim rozwoju i dojrzewaniu. Decyzją Senatu Uniwersytetu Warszawskiego od 1 października 1997 r. Wydział Matematyczno-Przyrodniczy podzielono na dwa: Wydział Biologiczno-Chemiczny i Wydział Matematyczno-Fizyczny. W ramach Wydziału Humanistycznego z myślą o utworzeniu bardzo potrzebnych w tym regionie studiów białorutenistycznych utworzono Katedrę Kultury Białoruskiej. W Instytucie Filozofii i Socjologii przeprowadzono zmiany organizacyjne zmierzające do przygotowania tej jednostki do uruchomienia nowego kierunku studiów — socjologii.</u>
          <u xml:id="u-216.4" who="#PosełMieczysławPiecka">W tej sytuacji, zdaniem Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej, pozytywne stanowisko rządu z 7 maja 1997 r. wobec poselskiego projektu ustawy o utworzeniu uniwersytetu w Białymstoku oraz uchwała Senatu Uniwersytetu Warszawskiego z 4 maja 1997 r. w sprawie utworzenia uniwersytetu w Białymstoku zasługują na poparcie. Zacytuję tu cztery zdania z uchwały Senatu Uniwersytetu Warszawskiego w tej sprawie, które wydają się znamienne: „Senat Uniwersytetu Warszawskiego wyraża zadowolenie z podjęcia prac parlamentarnych zmierzających do uchwalenia ustawy przekształcającej filię Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku w samodzielny uniwersytet z dniem 1 października 1997 r. Filia w Białymstoku osiągnęła poziom naukowy i dydaktyczny bliski spełnienia warunków ustanowionych przez Radę Główną Szkolnictwa Wyższego, uprawniających do powołania samodzielnej uczelni typu uniwersyteckiego. Liczba zatrudnionych w filii pracowników naukowo-dydaktycznych posiadających stopień doktora habilitowanego oraz tytuł naukowy jest znacznie wyższa od wymaganego standardu kadrowego”.</u>
          <u xml:id="u-216.5" who="#PosełMieczysławPiecka">Teraz chciałbym zacytować jedno zdanie ze stanowiska rządu: „Biorąc pod uwagę potencjał kadrowy i naukowy filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku, wpływ tej jednostki na rozwój cywilizacyjny regionu oraz budowę tolerancyjnego i wielonarodowościowego społeczeństwa, uznać należy, iż istnienie uniwersytetu w Białymstoku jest potrzebne i dobrze służyć będzie rozwojowi tych wartości”. W świetle tej oceny...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Pan już kończy, tak?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#PosełMieczysławPiecka">Tak.</u>
          <u xml:id="u-218.1" who="#PosełMieczysławPiecka">...Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej popiera w pełni stanowisko połączonych Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Ustawodawczej wobec poselskiego projektu ustawy, popiera projekt w brzmieniu przedłożonym przez komisje. W związku z tym, że jest to treść ścisła i przejrzysta, nie było głosów przeciwnych, klub wnosi o przejście do trzeciego czytania. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-218.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Piecce z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-219.1" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Henryka Bogdana z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#PosełHenrykBogdan">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego wyrażam aprobatę dla rozpatrywanego dzisiaj sprawozdania komisji w sprawie utworzenia uniwersytetu w Białymstoku na bazie istniejącej filii Uniwersytetu Warszawskiego.</u>
          <u xml:id="u-220.1" who="#PosełHenrykBogdan">Uzasadniając stanowisko klubu PSL w tej sprawie, ośmielam się stwierdzić, że region północno-wschodniej Polski jest ciągle stosunkowo gorzej gospodarczo rozwinięty od reszty naszego kraju. Stąd też wynika większe zapotrzebowanie regionu na ludzi wykształconych, wysoko kwalifikowanych. Filia Uniwersytetu Warszawskiego znacząco i trwale już wpisała się w życie gospodarcze, społeczne i kulturotwórcze całej tzw. ściany wschodniej - przez swych absolwentów, a także swą bezpośrednią działalność na rzecz naszej społeczności. W obecnej chwili filia jest już znaczącym w kraju i za granicą ośrodkiem naukowym i dydaktycznym, który szeroko otwiera się na współpracę ze Wschodem, mając do spełnienia w przyszłości dużą rolę nie tylko kulturotwórczą, ale także gospodarczą i społeczną, tworząc swoisty pomost łączący z krajami Europy Wschodniej. Są to obowiązki, które czekają samodzielną uczelnię.</u>
          <u xml:id="u-220.2" who="#PosełHenrykBogdan">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W ciągu 28 lat istnienia filia wykształciła ponad 17 tys. absolwentów studiów magisterskich, 2 tys. absolwentów studiów zawodowych i 1600 słuchaczy studiów podyplomowych. W chwili obecnej w białostockiej filii zatrudnionych jest 656 nauczycieli akademickich, w tym 121 samodzielnych pracowników naukowych. Na 5 samodzielnych wydziałach filii kształci się ok. 12 tys. studentów.</u>
          <u xml:id="u-220.3" who="#PosełHenrykBogdan">Pragnę też podkreślić, że północno-wschodnie pogranicze to różnorodność przyrodnicza, ale również pogranicze wielu narodowości, ścierających się kultur, religii i obyczajów, a więc wyjątkowe i ciekawe środowisko do badań naukowych i poznawczych, tworzące wielkie możliwości dydaktyczne, wychowawcze i kulturotwórcze.</u>
          <u xml:id="u-220.4" who="#PosełHenrykBogdan">Kontynuując uzasadnienie poparcia dla idei utworzenia samodzielnego uniwersytetu w Białymstoku, stwierdzam w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego, że jego utworzenie wiąże się z zapobieganiem nowym nierównościom społecznym w Polsce i likwidacją luki edukacyjnej w tym regionie. Przekształcenie zaś filii Uniwersytetu Warszawskiego w samodzielny uniwersytet — cytuję za uzasadnieniem wniosku — „pozwoli na obranie własnej drogi rozwoju, ugruntowanie odrębności i niepowtarzalności tej uczelni jako Uniwersytetu Pogranicza”.</u>
          <u xml:id="u-220.5" who="#PosełHenrykBogdan">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Głęboko wierzę, że uniwersytet w Białymstoku będzie to uczelnia w dalszym ciągu bardzo silnie związana z regionem północno-wschodnim. Stworzy to możliwość samodzielnego rozwoju nowych kierunków, co będzie odpowiedzią na potrzeby i aspiracje ludzi tutaj mieszkających. Jest bowiem na to społeczne zapotrzebowanie, jest społeczna aprobata i społeczne oczekiwanie.</u>
          <u xml:id="u-220.6" who="#PosełHenrykBogdan">W imieniu klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego wnoszę o niezwłoczne przejście do drugiego czytania projektu omawianej dzisiaj ustawy, bez odsyłania sprawozdania ponownie do komisji. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Bogdanowi.</u>
          <u xml:id="u-221.1" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Proszę bardzo, pan poseł Krzysztof Wolfram z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#PosełKrzysztofWolfram">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu klubu Unii Wolności mam zaszczyt jednoznacznie poprzeć projekt ustawy o utworzeniu uniwersytetu w Białymstoku, zawarty w druku sejmowym nr 2394. Czynię to z tym większą przyjemnością, iż jako białostoczanin i poseł ziemi białostockiej obserwowałem stały i konsekwentny rozwój naszego ośrodka akademickiego, począwszy od powołania filii Uniwersytetu Warszawskiego w 1968 r.</u>
          <u xml:id="u-222.1" who="#PosełKrzysztofWolfram">Wielce Szanowni Państwo! Białystok w swej historii miał już szansę powołania wyższej uczelni uniwersyteckiej. Kiedy w 1945 r. zmieniały się granice i rozpoczynały się procesy migracyjne, w Białymstoku mógł powstać uniwersytet stworzony na bazie kadry prześwietnego Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Do utworzenia uczelni jednak nie doszło m.in. dlatego, że zniszczone zostało w blisko 80% miasto, prawie tak samo jak nasza stolica, i nie było ono w stanie zapewnić odpowiedniego zaplecza, a status prawnomiędzynarodowy obszarów Białostocczyzny był nie do końca pewny. Powstał jednak wtedy w Białymstoku Wydział Teologiczny Uniwersytetu Stefana Batorego i był on jako Archidiecezjalne Wyższe Seminarium Duchowne pierwszą białostocką uczelnią wyższą.</u>
          <u xml:id="u-222.2" who="#PosełKrzysztofWolfram">Pozwolę sobie przypomnieć w tym miejscu oczywistą prawdę, że decyzja o utworzeniu uczelni wyższej, szczególnie uniwersyteckiej, jest bardzo ważna. Tak odnosi się do tego polskie prawo, skoro zgodnie z nim powołania uniwersytetu dokonuje się w drodze ustawy. Inną oczywistą prawdą jest stwierdzenie, że rozbudowywanie sieci szkół wyższych jest wymogiem polskiej racji stanu. Jeśli spojrzymy na omawiany właśnie projekt z tego punktu widzenia, to należy przyznać, iż zasługuje on na szczególne poparcie.</u>
          <u xml:id="u-222.3" who="#PosełKrzysztofWolfram">Białystok w niedalekiej przyszłości - wierzę w to - stolica regionalnego województwa, miasto 300-tysięczne, leżące na styku wielu kultur, musi mieć samodzielny uniwersytet działający obok już istniejącej Akademii Medycznej czy Politechniki Białostockiej. Byłby on dopiero drugim ośrodkiem uniwersyteckim położonym na wschód od Wisły. Uzmysławia to zresztą skalę zaniedbań w tym zakresie. Powyższe stwierdzenie jest tym bardziej oczywiste, gdy zważy się, że inne, niejednokrotnie słabsze ośrodki akademickie, bez tradycji i z kadrą zbieraną w przyspieszonym tempie, dążą do powołania własnych, samodzielnych uniwersytetów. Tymczasem białostocki ośrodek akademicki to 5 wydziałów, ponad 12 tys. studentów, 134 profesorów, w tym 111 na pierwszym pełnym etacie, a także dorobek w postaci 17 tys. absolwentów studiów magisterskich, 2 tys. zawodowych (licencjackich) oraz około 1,5 tys. słuchaczy studiów podyplomowych. Filia Uniwersytetu Warszawskiego jest największą białostocką uczelnią spośród 14 działających w mieście. Połowa studentów w Białymstoku to studenci filii. Kadra białostockiej uczelni jest w ogromnej większości kadrą własną, miejscową i coraz częściej zdarzają się sytuacje, iż absolwenci białostockiej filii Uniwersytetu Warszawskiego uzyskują status samodzielnego pracownika naukowego i tytuły profesorskie. Lepszej rekomendacji dla powołania uniwersytetu w mojej opinii nie trzeba.</u>
          <u xml:id="u-222.4" who="#PosełKrzysztofWolfram">Uważam, że ambitne plany rozwojowe białostockiej filii mogą w chwili obecnej być realizowane tylko po powołaniu nowego uniwersytetu. Nowa uczelnia będzie ośrodkiem, z którego polska nauka będzie promieniować na wschód. Już dzisiaj dużą grupę studentów stanowią Polacy z terenu byłego Związku Radzieckiego. Ten kierunek rozwoju, kształcenie studentów polonijnych to jeden z podstawowych priorytetów działań obecnego kierownictwa filii.</u>
          <u xml:id="u-222.5" who="#PosełKrzysztofWolfram">Osobiście pozwolę sobie wyrazić pogląd, że nowo powołany uniwersytet ma szansę stać się zapleczem kształcącym kadry dla obszaru zielonych płuc Polski, dziewięciu województw z terenów północno-wschodniej Polski. Myślę, że takie wydziały, jak prawo, ekonomika, biologia będą tu miały szczególne pole do popisu. W ten sposób Białystok może być pierwszą uczelnią realizującą praktycznie zasadę ekorozwoju. Uważam, że czas już dojrzał, już nadszedł.</u>
          <u xml:id="u-222.6" who="#PosełKrzysztofWolfram">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Dajmy Białemustokowi szansę. W imieniu Klubu Parlamentarnego Unii Wolności proszę Wysoką Izbę o uchwalenie ustawy o utworzeniu uniwersytetu w Białymstoku, zawartej w druku nr 2394, i wnoszę o przejście do trzeciego czytania. Bardzo dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-222.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Wolframowi.</u>
          <u xml:id="u-223.1" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Proszę państwa, ze względu na konieczność wzięcia udziału w posiedzeniu Prezydium Sejmu ogłaszam przerwę do godz. 18.15.</u>
          <u xml:id="u-223.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min 45 do godz. 18 min 28)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-224.1" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Przepraszam bardzo wszystkich za tę nieoczekiwaną przerwę.</u>
          <u xml:id="u-224.2" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Kontynuujemy dyskusję nad sprawozdaniem komisji o poselskim projekcie ustawy o utworzeniu uniwersytetu w Białymstoku.</u>
          <u xml:id="u-224.3" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Artura Smółko z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#PosełArturSmółko">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przemawiając w imieniu Unii Pracy, chciałbym od razu na początku powiedzieć, że długo czekaliśmy na ten moment, gdy będzie można nareszcie przeciąć spekulacje i debaty, które mają miejsce w moim mieście, w moim regionie, a dotyczą tego, kiedy w Białymstoku będzie samodzielny uniwersytet. Chcę powiedzieć, że w ocenie Unii Pracy, w ocenie mojego klubu, w ocenie mojego środowiska politycznego Białystok zasługuje na to, by mieć samodzielną uczelnię, samodzielny uniwersytet, i co więcej - taka uczelnia właśnie w Białymstoku jest Polsce i regionowi północno-wschodniej Polski potrzebna.</u>
          <u xml:id="u-225.1" who="#PosełArturSmółko">To oczywiste, że utworzenie samodzielnego uniwersytetu w Białymstoku jest sprawą ważną nie tylko z punktu widzenia interesów regionu, nie tylko z punktu widzenia interesów samej uczelni, dla której ta decyzja jest decyzją kluczową, decyzją na przyszłość. To jest bowiem decyzja bardzo istotna z punktu widzenia polityki edukacyjnej całego państwa. Gdybyśmy chcieli narysować mapę z samodzielnymi uniwersytetami, akurat tak się składa, że jedno miejsce byłoby dość puste na tej mapie, czegoś by tam brakowało. Od naszej jutrzejszej decyzji w tej sprawie będzie zależało, czy ta mapa zostanie w sposób istotny uzupełniona. Tak się składa, iż właściwie wszyscy, którzy uczestniczą debacie nad tym, czy w Białymstoku jest potrzebny uniwersytet, zgadzają się w tej sprawie. Niezależnie od tego, gdzie jest prawica, gdzie jest lewica, gdzie jest polityczny środek, wszyscy mówią jednym głosem w tej sprawie i warto to w tym miejscu podkreślić. Do projektu ustawy o powołaniu uniwersytetu w Białymstoku dołączane są pisma z poparciem władz, pisma wojewody białostockiego, uchwały samorządów woj. białostockiego, i nie tylko tego województwa. W tej sprawie wypowiadał się publicznie i stosowne stanowiska przesłał metropolita białostocki arcybiskup Szymecki, w tym samym duchu też wyrażał opinię biskup prawosławny białostocki i gdański jego ekscelencja arcybiskup Sawa. Chcę powiedzieć, że to rzecz unikalna, iż w Polsce jest jednak pewien obszar zgody i ten obszar zgody dotyczy akurat tej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-225.2" who="#PosełArturSmółko">Oczywiście filia Uniwersytetu Warszawskiego w pełni zasługuje na to, by być samodzielną uczelnią, bo dzisiaj filia Uniwersytetu Warszawskiego to pięć wydziałów, kolegium języków obcych, jedno studium, to ponad 11 tys. studentów, to poważna biblioteka (mieszcząca się w nowoczesnym budynku) i 13 bibliotek zakładowych, mających wspólnie w swych zbiorach około miliona woluminów, to 700 nauczycieli akademickich, 125 samodzielnych pracowników naukowych, z tego 32 nauczycieli akademickich mających tytuł naukowy profesora i aż 61 mających stopień naukowy doktora habilitowanego. Jest to też - co istotne w tej sprawie i na czym chciałbym się przez moment skupić - bardzo ważna placówka działająca na rzecz wspierania kultury białoruskiej, placówka świeża, nowa, ale jakże istotna. Właśnie dla Białostocczyzny, właśnie dla Polski północno-wschodniej uniwersytet w Białymstoku jest znakiem tożsamości, pewnym znakiem dla Polski, w której przecież są ludzie różnych narodów, różnych wyznań, różnych kultur. To jest siła regionu, z którego się wywodzę, i to jest atut na rzecz tej propozycji, by uniwersytet w Białymstoku mógł rozpocząć swoją działalność jak najprędzej.</u>
          <u xml:id="u-225.3" who="#PosełArturSmółko">Chcę z tego miejsca, nie powtarzając już wielu innych wniosków, wielu innych uzasadnień na rzecz tego projektu, powiedzieć jedno: to, że dzisiaj dyskutujemy o ustawie, to jest zasługa wielu ludzi. To nie jest zasługa posłów, którzy inicjowali projekt, za co im dziękuję, byłem jednym z nich, to nie jest też zasługa posłów, którzy się pod projektem podpisali - za co również dziękuję - to jest zasługa tego środowiska naukowego, które potrafiło zrobić z małej początkowo uczelni, jaką była kiedyś filia UW, uczelnię dzisiaj w pełni zasługującą na miano samodzielnego uniwersytetu. To zasługa - wymienię tutaj tylko dwa nazwiska - pana prof. Władysława Serczyka, wcześniejszego rektora, prorektora do spraw filii Uniwersytetu Warszawskiego, to zasługa obecnego prorektora pana prof. Adama Jamroza. To jest moment, by o tych dwóch nazwiskach przynajmniej wspomnieć i pamiętać o wielu innych.</u>
          <u xml:id="u-225.4" who="#PosełArturSmółko">Wysoka Izbo! Kończąc, chcę powiedzieć, że moje miasto - i mogą tak powiedzieć wszyscy mieszkańcy Białegostoku, wszyscy mieszkańcy Polski północno-wschodniej - w pełni zasługuje na to, by mieć samodzielną uczelnię, samodzielny uniwersytet. Moje miasto czeka na jutrzejszą decyzję Wysokiej Izby w tej sprawie. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-225.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Arturowi Smółko z Unii Pracy.</u>
          <u xml:id="u-226.1" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Proszę o wystąpienie pana posła Eugeniusza Janułę z Nowej Demokracji - Koła Poselskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#PosełEugeniuszJanuła">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! To nie tylko Białemustokowi, to nie tylko Białostocczyźnie, ale kolejny uniwersytet potrzebny jest Polsce, tym bardziej że w północno-wschodniej Polsce nie ma uczelni z prawdziwego zdarzenia, a uczelnia białostocka w zasadzie wyczerpała swoje możliwości jako filia Uniwersytetu Warszawskiego. Stąd też inicjatywa, podejmowana już zresztą od wielu lat, jest jak najbardziej godna poparcia. Właśnie w tym rejonie Polski liczba osób z wykształceniem wyższym jest zdecydowanie za mała. Oczywiście jest także za mała w całym kraju. Długo potrwa zapewne, zanim osiągniemy współczynnik scholaryzacji na poziomie wyższym, np. 30% (obecnie 17%), ale niwelowanie różnic regionalnych jest możliwe. Wszystko wskazuje na to, że uczelnia w Białymstoku będzie to prawdopodobnie uniwersytet średniej wielkości, na pewno współpracujący ze swoją byłą macierzystą uczelnią Uniwersytetem Warszawskim, i że ta uczelnia na pewno będzie bardzo dobrze spełniała swoje zadania. To, że uczelnia istniała przez wiele lat jako filia, miało również dobre strony, gdyż dysponuje już własnym sporym zasobem kadr naukowych, w tym dużą liczbą doktorów habilitowanych. Już chociażby z tego względu dotychczasowa filia zasługuje na to, żeby stać się samodzielną uczelnią.</u>
          <u xml:id="u-227.1" who="#PosełEugeniuszJanuła">Nie przekonują nas co prawda argumenty pana posła sprawozdawcy, że uczelnię powinniśmy powołać teraz, bo Sejm kończy kadencję, a początek roku akademickiego za pasem. Ale są inne, bardziej ważkie argumenty. Uczelnia ta, praktycznie rzecz biorąc, spełnia już wszelkie warunki wynikające z ustawy o stopniach i tytułach naukowych, jak również kształci na wielu bardzo potrzebnych regionowi i nie tylko regionowi kierunkach. To wszystko skłania nas do podpisania się pod tym, co powiedzieli moi przedmówcy - żeby ustawa o utworzeniu Uniwersytetu Białostockiego jak najszybciej ujrzała światło dzienne. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-227.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Janule z Nowej Demokracji - Koła Poselskiego.</u>
          <u xml:id="u-228.1" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Tym samym lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-228.2" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana Jerzego Wiatra ministra edukacji narodowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#MinisterEdukacjiNarodowejJerzyWiatr">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę przede wszystkim podziękować Wysokiej Izbie, posłom wnioskodawcom, Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego, wszystkim klubom i kołom zaprezentowanym w tej debacie za tak jednoznaczne i jednomyślne poparcie tej inicjatywy. Uniwersytet Białostocki jest Polsce potrzebny, jest potrzebny tej ziemi, z której wyrasta. Uniwersytet Białostocki jest dobrze przygotowany. Uniwersytetowi Warszawskiemu, mojej uczelni, należy się podziękowanie za to, że tę filię, a więc córę — stworzył, wychował, a dziś popiera jej pełne usamodzielnienie. To jest właściwa droga tworzenia uniwersytetów, zdecydowanie, ale przecież nie pochopnie.</u>
          <u xml:id="u-229.1" who="#MinisterEdukacjiNarodowejJerzyWiatr">Ponad rok temu, w marcu 1996 r., Rada Ministrów przyjęła stanowisko, które następnie się zdezaktualizowało i które Rada Ministrów zmieniła. Ale chcę je przypomnieć. Wówczas Rada Ministrów, wyrażając w zasadzie poparcie dla idei stworzenia uniwersytetu w Białymstoku, wskazywała na to, co jeszcze powinno być zrobione, by wniosek ten był w pełni przygotowany i by mógł być przez Radę Ministrów poparty. Wysoka Izba postąpiła słusznie, nie przyspieszając tej sprawy ponad miarę, a równocześnie środowisko białostockie wykonało wielką pracę, tak że rok później z całym przekonaniem mogliśmy na posiedzeniu Rady Ministrów przyjąć nowe stanowisko, popierające tę inicjatywę. To jest właściwa droga. Kieruję te słowa do tych wszystkich, którzy przygotowują następne inicjatywy związane z tworzeniem nowych uniwersytetów. Nowe uniwersytety są Polsce potrzebne. Ale muszą być dobrze, starannie przygotowane. To nie jest wyścig, to nie jest sprawa ambicji, a w każdym razie na pewno nie ambicji polegających na tym, by jak najprędzej przeforsować ustawę. Białystok dał dobry przykład, jak sprawę tę można i należy prowadzić. Jestem głęboko przekonany, że rozpatrując następne wnioski tego typu, będziemy się kierować - a także nasi następcy - rozsądkiem, a równocześnie zdecydowaniem w promowaniu nowych, dojrzałych do tego uniwersytetów. To drugi uniwersytet, który powstanie w ramach tej kadencji. Nie jest to złe osiągnięcie. Nie jest to mały plon naszej pracy w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-229.2" who="#MinisterEdukacjiNarodowejJerzyWiatr">Wszystkim, którzy mają swój wkład w to przedsięwzięcie, pragnę w imieniu rządu podziękować.</u>
          <u xml:id="u-229.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Dziękuję bardzo panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-230.1" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Proszę sprawozdawcę komisji pana posła Adama Dobrońskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#PosełAdamDobroński">Panie Marszałku! Nie usłyszałem tu o żadnych istotnych problemach, które mogłyby zakłócić dalsze procedowanie. Chcę się natomiast odnieść do wypowiedzi pana posła Januły, który widocznie nie słuchając zbyt dokładnie mojego wystąpienia - teraz też się boję, że nie słucha tego, co mówię - powiedział, że nie przekonały go argumenty posła sprawozdawcy, jeśli chodzi o koniec kadencji Sejmu i nowy rok akademicki.</u>
          <u xml:id="u-231.1" who="#PosełAdamDobroński">To nie były argumenty ze sfery argumentów merytorycznych. Mówiłem o innych. Chodziło mi tylko o kwestię zamykania procedur. To nie jest argument merytoryczny. Tak się nie wyraziłem. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-231.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-232.1" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Zamykam dyskusję...</u>
          <u xml:id="u-232.2" who="#WicemarszałekMarekBorowski">A, jest pytanko?</u>
          <u xml:id="u-232.3" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Proszę uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#PosełLudwikTurko">Panie Marszałku! Mam pytanie do pana posła sprawozdawcy. Wprawdzie było to zasygnalizowane w jego wystąpieniu, ale tylko zasygnalizowane. Mamy mianowicie nową sytuację, jeśli chodzi o tworzenie uniwersytetu. Dotąd było tak, że istniejącą szkołę wyższą - czy to była wyższa szkoła pedagogiczna, czy inna - przekształcaliśmy, i sprawa była klarowna. Tutaj z filii istniejącej uczelni tworzymy nową placówkę. Chodzi mi o zapis w art. 5 ust. 1 pkt 1, mówiący o tym, że pracownicy Uniwersytetu Warszawskiego zatrudnieni w filii w Białymstoku stają się pracownikami uniwersytetu.</u>
          <u xml:id="u-233.1" who="#PosełLudwikTurko">Moje pytanie brzmi następująco: Jak z punktu widzenia obowiązującego prawa będzie wyglądała sytuacja pracowników, którzy są mianowanymi profesorami Uniwersytetu Warszawskiego?</u>
          <u xml:id="u-233.2" who="#PosełLudwikTurko">Otóż w myśl tego zapisu mianowani profesorowie Uniwersytetu Warszawskiego staną się natychmiast mianowanymi profesorami nowego Uniwersytetu w Białymstoku. Powstaje więc pytanie: A co się będzie działo wtedy, jeżeli ktoś będzie wolał być profesorem Uniwersytetu Warszawskiego aniżeli profesorem uniwersytetu w Białymstoku?</u>
          <u xml:id="u-233.3" who="#PosełLudwikTurko">Ta sprawa była podnoszona na posiedzeniu komisji i dano obietnicę, że w trakcie drugiego czytania zostanie to wyjaśnione. Bardzo o to proszę pana posła sprawozdawcę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-234.1" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Czy są pytania? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-234.2" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#PosełAdamDobroński">Panie Marszałku! Panie pośle, potwierdzam, że było to już przedmiotem naszych rozważań. W swoim sprawozdaniu zasygnalizowałem, że w tej właśnie sprawie otrzymałem wykładnię, sygnowaną przez pana ministra Kazimierza Przybysza z 13 czerwca br. Dzisiaj jeszcze w przerwie prowadziłem także rozmowy z panem ministrem Wiatrem i wynika z owych ustaleń, że zapis zawarty w projekcie ustawy jest wystarczający. Jedynie, i to już jest materia Kodeksu pracy, więc nie ustawowa, niekonieczna do wpisania do ustawy, jedynie należy tak rozumieć, że rektor uniwersytetu uprzedza o zmianie miejsca pracy wszystkich zainteresowanych. I odpowiadając wprost już na pytanie pana posła, jeśli ktoś odmówi kontynuacji pracy na tych nowych warunkach, czyli jako profesor mianowany uniwersytetu w Białymstoku, to zgodnie z Kodeksem pracy stosunek pracy rozwiązuje się. Natomiast wszyscy pozostali, zachowując te same warunki, stają się nominowanymi pracownikami uniwersytetu w Białymstoku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-236.1" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Pan poseł Dołowy, jak rozumiem, będzie kontynuował pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#PosełKrzysztofDołowy">Tak. Niestety, ten ostatni fragment, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#PosełKrzysztofDołowy">Jeżeli jest profesor, który jest mianowany bezterminowo w Uniwersytecie Warszawskim i teraz dostaje polecenie zostania profesorem w uniwersytecie w Białymstoku, na moje wyczucie prawne, jeżeli on odmówi, stosunek pracy nie może być z nim rozwiązany. To byłoby zadziwiające i myślę, że skończyłoby się w sądzie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-240.1" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#PosełAdamDobroński">Rozumiem, że nie można mówić o żadnym poleceniu. I chyba ten spór, panie pośle, zaczyna mieć charakter bardziej teoretyczny. Z wypowiedzi pana rektora Jamroza wynikało, że pracownicy mianowani Uniwersytetu Warszawskiego mają wpis, że są skierowani do pracy w filii w Białymstoku. I tylko o taką kategorię pracowników chodzi. Więc tu nie ma mowy o jakimś zmuszeniu do pracy w Białymstoku. Oni pracują w filii białostockiej. Natomiast...</u>
          <u xml:id="u-241.1" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Dołowy: Mianowany profesor nie może być...)</u>
          <u xml:id="u-241.2" who="#PosełAdamDobroński">Pracują już w tej chwili. Natomiast jeśli zmiana tytułu nie będzie im odpowiadała, wtedy Kodeks pracy mówi, że rzeczywiście oznacza to rozwiązanie stosunku pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-242.1" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Rozumiem, że już wyczerpaliśmy tę tematykę.</u>
          <u xml:id="u-242.2" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Zamykam dyskusję definitywnie.</u>
          <u xml:id="u-242.3" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Nie ma żadnych poprawek, tak więc do trzeciego czytania projektu ustawy przystąpimy jutro rano.</u>
          <u xml:id="u-242.4" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 19 porządku dziennego: Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (druk nr 2303).</u>
          <u xml:id="u-242.5" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Steca w celu przedstawienia uzasadnienia projektu ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#PosełStanisławStec">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych zmierza do przywrócenia treści art. 16 tej ustawy obowiązującego do 31 grudnia 1996 r. W ramach nowelizacji ustaw o podatku rolnym, o lasach, o podatkach i opłatach lokalnych oraz o ochronie przyrody, dokonanej w 1996 r., z dniem 1 stycznia wprowadzono zmianę treści art. 16, ograniczając zwolnienie z opłaty targowej tylko do podatników podatku od nieruchomości w związku z nieruchomościami położonymi na targowiskach. Natomiast obiekty budowlane nie złączone trwale z gruntem, położone na targowiskach, z dniem 1 stycznia 1997 r. oprócz podatku od nieruchomości obciążone zostały także opłatą targową. Dokonując zmiany ustawy sugerowano się faktem, że rady gminy lub rady miejskie posiadają uprawnienia do zwolnienia z opłaty targowej i będą takie decyzje podejmować. Jednak z obawy o zmniejszenie przysługującej subwencji rady gminy i miast takich decyzji nie podejmują, przynajmniej w części przypadków, które znam. Osobiście interweniowałem na wniosek podatników miasta Poznania, aby Rada Miejska w Poznaniu podjęła taką decyzję. Jednocześnie informowałem przewodniczącą rady o mojej poselskiej inicjatywie zmiany ustawy. Natomiast zainteresowanym podatnikom proponowałem, aby wystąpili do prezydenta miasta Poznania - i władz innych miast i gmin - o zaniechanie poboru opłaty targowej obowiązującej w niektórych miastach czy miejscowościach od 1 stycznia 1997 r., a w innych od 1 kwietnia br. Samorząd miasta Poznania na przykład liczy jednak na decyzje Wysokiej Izby w sprawie zmiany ustawy.</u>
          <u xml:id="u-243.1" who="#PosełStanisławStec">Jeśli weźmiemy pod uwagę bardzo trudną sytuację podatników prowadzących działalność handlową na targowiskach, spowodowaną m.in. — na przykład w Poznaniu — powstawaniem dużych marketów finansowanych przez zewnętrzny kapitał, to zmiana ustawy prowadząca do likwidacji podwójnego opodatkowania tej działalności jest, zdaniem posłów wnoszących projekt, w pełni zasadna. Jednocześnie chcę zgłosić autopoprawkę do art. 2 projektu ustawy o treści: „Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1998 r.”. Poprzednie brzmienie art. 2 było zbyt ambitne, gdyż liczyłem wówczas, że jest możliwe przeprowadzenie tej zmiany jeszcze w I półroczu 1997 r. (w tej chwili jest to już niemożliwe).</u>
          <u xml:id="u-243.2" who="#PosełStanisławStec">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Uprzejmie proszę o skierowanie projektu ustawy do Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisji Samorządu Terytorialnego oraz Komisji Ustawodawczej celem rozpatrzenia. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-244.1" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Sejm postanowił o wysłuchaniu w debacie nad tym punktem porządku dziennego 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-244.2" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-244.3" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Wojciecha Nowaczyka z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#PosełWojciechNowaczyk">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej prezentuję stanowisko w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych przedłożonego, z wniosku poselskiego, w druku sejmowym nr 2303. Występujący w imieniu wnioskodawców pan poseł Stanisław Stec omówił szczegółowo zakres regulacji i przedstawił jej uzasadnienie. Myślę, że byłoby niewskazane, abym ponownie to omawiał, skoro wiemy, jak ważny jest czas, tym bardziej że jeszcze tyle mamy do wykonania, a koniec kadencji tuż, tuż.</u>
          <u xml:id="u-245.1" who="#PosełWojciechNowaczyk">Problem dotyczy bardzo delikatnej i „wrażliwej” społecznie materii, jaką są podatki — źródło bezpośredniego zasilania budżetu gmin. Z posiadanego rozpoznania tematu wynika, że stanowiska przedstawicieli gmin w tej sprawie są bardzo niejednolite, są różnorodne. Opinia Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu wykazuje, że brak jest podstaw do stwierdzenia, że dotychczasowe regulacje stanowią naruszenie prawa. Mój klub zawsze reprezentował pogląd, że w sprawach dotyczących gospodarki gminnej głos decydujący powinni mieć przedstawiciele samorządów. Zgodnie z tym założeniem uważamy, że najlepszym rozwiązaniem tego zagadnienia jest skierowanie projektu zmiany ustawy o podatkach i opłatach lokalnych z druku sejmowego nr 2303 do dalszych prac w komisjach.</u>
          <u xml:id="u-245.2" who="#PosełWojciechNowaczyk">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej wnoszę, i tak będziemy głosować, by omawiany projekt ustawy został skierowany do dalszych prac w Komisji Samorządu Terytorialnego oraz Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów celem wypracowania stanowiska umożliwiającego dokonanie przez Sejm ostatecznego rozstrzygnięcia. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Nowaczykowi z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-246.1" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Pana posła Marka Sawickiego nie widzę, jest natomiast pan poseł Czesław Fiedorowicz.</u>
          <u xml:id="u-246.2" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#PosełCzesławFiedorowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym jednak zgłosić wiele zastrzeżeń do projektu, który przedkładał pan poseł Stec. Z uzasadnienia wynika, że chodzi o to, by ulżyć podatnikom, ale konstrukcja zaproponowana przez pana posła w zasadzie nie wprowadza niczego nowego. Przecież jeśli gmina chce ulżyć podatnikom, to może ulżyć. Chciałbym zwrócić uwagę na to, że wcale takich skutków po 1 stycznia ta ustawa nie przyniosła. Znam sytuację, szczególnie miast i gmin, które żyją z opłat targowych, i zapewniam pana, że nie nastąpiło tam nic takiego, o czym pan mówi. Sytuacja Poznania jest zupełnie odosobniona. Natomiast trzeba mieć na uwadze to, że niestety nie jest tak, by wprowadzenie podatku od nieruchomości likwidowało opłatę targową i nic więcej. Wprowadzenie podatku od nieruchomości oczywiście powoduje konieczność naliczania czynszu najmu czy też czynszu dzierżawnego, który nic nie zmienia w obciążeniach. Natomiast opłaty targowe, które są regulowane uchwałą rady gminy, nie dają takiej możliwości manipulowania ich wysokościami jak w wypadku umów czynszowych czy też umów najmu.</u>
          <u xml:id="u-247.1" who="#PosełCzesławFiedorowicz">Problem generalnie, wydaje mi się, sprowadza się raczej do czegoś innego, a mianowicie do określenia, co to jest obiekt budowlany nietrwale związany z gruntem. Bo jeżeli mamy mówić o naliczaniu podatku od nieruchomości, który jest obowiązkiem, to musimy określić dokładnie teren, moment, od którego ten podatek powinien być naliczany. A więc jedyną podstawą do tego jest Prawo budowlane i pozwolenie na budowę. A więc jeżeli ktoś chciałby żądać od gminy naliczenia podatku od nieruchomości, to musi przedstawić prawo do tego gruntu i pozwolenie na budowę, na podstawie którego można byłoby ten podatek naliczać. Sądzę, że to jest zupełnie rozbieżne z tym, o czym mówi pan poseł Stec, dlatego że ulżenie gminom czy też obciążenia gminne są problemem gminy, i to tam się powinni zwracać rajcy poznańscy, a nie do Sejmu, dlatego że większość gmin zdaje sobie sprawę z tego, że koniunktura siada. Ja mogę powiedzieć o tym, że na targowiskach Polski zachodniej koniunktura siada - i to rajcy gmin zachodnich nie podwyższyli w ogóle opłat targowych, by poprawić sytuację pracującym tam podatnikom.</u>
          <u xml:id="u-247.2" who="#PosełCzesławFiedorowicz">Sądzę, że przywrócenie tego zapisu, który był wcześniej, niczego tutaj nie zmieni, dlatego że tak czy inaczej w dalszym ciągu każdy podmiot indywidualnie będzie musiał zabiegać o to, by ten podatek był naliczony, dlatego żeby były funkcje czy też możliwości naliczenia tego podatku. A zatem, jak mówię, teren, który jest zajmowany, nieruchomość, obiekt, a więc pozwolenie na budowę. Sądzę, że tym sposobem do tego nie możemy dojść.</u>
          <u xml:id="u-247.3" who="#PosełCzesławFiedorowicz">Oczywiście jeżeli jest gdzieś taka skrajna sytuacja - ale sądzę, że jest tak pewnie tylko w Poznaniu, a nigdzie w Polsce poza tym, bo nie słyszałem, żeby gdziekolwiek była taka sytuacja - polegająca na tym, że oprócz podatku od nieruchomości, oprócz czynszu najmu za to nie jest pobierana opłata targowa, to zastanówmy się, w jaki sposób doprowadzić do takiego rozwiązania ustawowego, które by wyeliminowało albo opłatę targową, albo czynsz dzierżawny, albo też opłatę najmu. Ale, proszę państwa, to jest sytuacja, w której gmina działa na niekorzyść swoich mieszkańców. To się tam wobec tego powinno rozstrzygać. Oczywiście, że to jest fatalne rozstrzygnięcie, jeśli tak w Poznaniu jest, chociaż trochę w to nie wierzę. Nie dowierzam temu, żeby w ten sposób rajcy niszczyli swoje podmioty, obciążając je czynszem dzierżawnym, a do tego jeszcze opłatami targowymi. Po prostu albo jedno, albo drugie. W tym kierunku powinniśmy zmierzać.</u>
          <u xml:id="u-247.4" who="#PosełCzesławFiedorowicz">Natomiast oczywiście pozostaje problem niezdefiniowania obiektu budowlanego nietrwale związanego z gruntem. Było w jednym przypadku orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego w indywidualnej sprawie, gdy sąd ten określił, że jest to obiekt budowlany. Na tej podstawie dopiero podmiot mógł zabiegać o naliczanie podatku od nieruchomości. Mimo że to zobowiązanie podatkowe występuje, to zapewniam państwa posłów, że w zdecydowanej większości gmin na terenie Polski nie jest to stosowane. Nie ma naliczania podatku od nieruchomości w takich przypadkach obiektów nietrwale związanych z gruntem. I nie ma podwójnego opodatkowania. Dlatego też uważam, że powinniśmy szukać rozwiązań, które idą w zupełnie innym kierunku. Myślę, że stan konfliktu, jaki zaistniał właśnie z tego powodu, jest niepotrzebny. Dlatego uważam, że w zupełnie innych obszarach powinniśmy poszukiwać zmian, a ta zmiana nie rozwiązuje problemu, o którym pan poseł mówi. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Fiedorowiczowi z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-248.1" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Proszę o zabranie głosu panią poseł Danutę Polak z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#PosełDanutaPolak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Obowiązująca ustawa o podatkach i opłatach lokalnych spowodowała ograniczenie zwolnień od opłaty targowej dla osób i jednostek, które są podatnikami podatku od nieruchomości położonych na targowisku. W związku z tym osoby i jednostki będące właścicielami lub posiadaczami obiektów budowlanych nie złączonych trwale z gruntem znajdującym się na terenie targowiska są obecnie obciążone podatkiem od nieruchomości i dodatkową opłatą targową. Opodatkowanie z tego samego tytułu jest podwójne, a więc niesprawiedliwe. Obciążenie podatnika z tytułu podatku od nieruchomości jest znacznie niższe niż z tytułu opłaty targowej. Osoby posiadające na targowisku kilka obiektów budowlanych uiszczając podatek od nieruchomości byłyby zwolnione od opłaty targowej. Właściwa polityka rady gminy w kwestii ustalania wysokości stawek podatników i opłat lokalnych powinna zapobiec uprzywilejowaniu wymienionych wyżej osób. W polskim systemie podatkowym nie ma podstaw do stwierdzenia, że podwójne opodatkowanie w stosunku do tego samego przedmiotu stanowi naruszenie prawa. Płacimy przecież podatki nakładające się na siebie.</u>
          <u xml:id="u-249.1" who="#PosełDanutaPolak">Inicjatywa poselska prowadzi do zwolnienia od opłaty targowej tych podatników, którzy posiadają obiekty nie złączone trwale z gruntami, a dotyczy to przede wszystkim grupy drobnych kupców.</u>
          <u xml:id="u-249.2" who="#PosełDanutaPolak">Klub Parlamentarny Unii Pracy popiera wszystkie inicjatywy prowadzące do tego, by Polska była państwem sprawiedliwym dla szerokiej gamy podatników. Stąd nasze nieustające działanie prowadzące do obniżenia podatków dochodowych od osób fizycznych. Tymczasem mój klub będzie głosował za zmianą ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-249.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-250.1" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-250.2" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Czy są pytania do posła wnioskodawcy? Nie.</u>
          <u xml:id="u-250.3" who="#WicemarszałekMarekBorowski">Bardzo proszę, chciał zabrać głos pan poseł Stec.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#PosełStanisławStec">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Po pierwsze, chciałbym się ustosunkować do opinii biura ekspertyz, na którą był uprzejmy się powołać pan poseł przemawiający w imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-251.1" who="#PosełStanisławStec">Nie twierdzę, że to podwójne opodatkowanie narusza prawo. Ale twierdzę, że jest niesprawiedliwe. I dlatego z grupą posłów wnoszę o zmianę tego. Bo jeżeli ktoś ma obiekt trwale złączony z gruntem, to nie płaci już opłaty targowej. W propozycji poselskiej nie było założenia ulżenia gminom, panie pośle, tylko było założenie ulżenia podatnikom. Natomiast nie można przyjąć takiej sytuacji, że ten projekt nie eliminuje podwójnego opodatkowania. Eliminuje, ponieważ zwalnia od opłaty targowej również tych podatników podatku od nieruchomości, którzy posiadają na targowisku obiekty nietrwale związane z gruntem. A nieruchomości oraz obiekty nietrwale związane z gruntem są obciążone tym podatkiem zgodnie z ustawą o podatku od nieruchomości. W związku z tym powstaje taka sytuacja, że na przykład rada miejska - dyskutowałem o tym z przedstawicielami rady miejskiej i zarządu miasta Poznania - twierdzi, że tą ustawą została zmuszona do nałożenia dodatkowej opłaty targowej na tych handlowców, którzy handlują na targowiskach. Natomiast czynszu oni na ogół nie płacą radzie miejskiej czy miastu, bo jest to czynsz z reguły płacony spółdzielniom mieszkaniowym. W związku z tym to rozwiązanie zmierza - jeszcze raz podkreślę - do przywrócenia stanu prawnego, jaki obowiązywał do 31 stycznia 1996 r. Jak sobie przypominam dyskusję w czasie wnoszenia tej poprawki, to już wówczas przedstawiciel ministra finansów zgłaszał zastrzeżenie, że może dojść do sytuacji, że rady będą obciążać tych podatników podatkiem dodatkowym, jakim jest opłata targowa. W związku z tym jeszcze raz proszę o wyrażenie przez Wysoką Izbę zgody na skierowanie projektu ustawy do odpowiednich komisji. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-251.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-251.3" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Olga Krzyżanowska)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-252.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Stec, przedstawiciel wnioskodawców.</u>
          <u xml:id="u-252.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">W trybie pytania, panie pośle, tak?</u>
          <u xml:id="u-252.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#PosełCzesławFiedorowicz">Raz jeszcze zadam panu posłowi pytanie, czy zdaje on sobie sprawę z tego, że taka regulacja doprowadza w sposób oczywisty, w każdym przypadku, do tego, że jeżeli podmiot nie wnosi opłaty targowej, to wnosi opłatę czynszu i najmu, która nie jest regulowana uchwałą rady gminy, tylko indywidualnie przez jakiegoś naczelnika czy urzędnika, i na to już nie ma żadnego wpływu, bo ona rzeczywiście może bardzo mocno uderzać w pomiot - że taki jest skutek. Natomiast co do... myślę, że tutaj nastąpiło pewne przejęzyczenie, bo w tej ostatniej zmianie ustawy nie wprowadzono zmiany w art. 2, mówiącym o obowiązku podatkowym, o podatku od nieruchomości, od obiektów budowlanych nie złączonych trwale z gruntem. W tej ostatniej zmianie tego nie wprowadzono, chyba tutaj nastąpiła jakaś pomyłka, mówimy tylko o zmianie w art. 16, ten obowiązek również wcześniej istniał. Mówiąc zaś o skutkach obciążeń, tutaj się niestety nic nie zmieni. Natomiast oczywiście chciałbym zapytać, czy znanych jest więcej takich przypadków, że gmina wyszła z założenia konieczności nałożenia tego podatku, bo mi są nieznane takie przypadki w innych gminach, poza Poznaniem, tłumaczenia tego obowiązkiem, który istniał od 1991 r., panie pośle, a nie od 1997 r.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-254">
          <u xml:id="u-254.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-254.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy pan poseł chciałby odpowiedzieć?</u>
          <u xml:id="u-254.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-255">
          <u xml:id="u-255.0" who="#PosełStanisławStec">Pani Marszałek! Jest tu obecnie na sali pan minister Manugiewicz, podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów. Może on potwierdzić to, że dokonując w lipcu 1996 r. zmiany ustaw o podatku rolnym, o lasach, o opłatach lokalnych i o ochronie przyrody, wprowadziliśmy zmianę treści art. 16, skreślając ze zwolnienia od opłaty targowej obiekty budowlane nietrwale związane z gruntem. W związku z tym jeżeli to skreślenie nastąpiło, to rady gminy zostały jakby, tak jak twierdzi rada miejska w Poznaniu, zobowiązane do naliczenia opłaty targowej. I ci podatnicy płacą podatek od nieruchomości i wnoszą opłatę targową. W związku z tym chodzi mi o to, żeby przywrócić ten stan, który obowiązywał, żeby rada gminy czy miasta nie czuła się zobowiązana do naliczenia opłaty targowej. Natomiast to nie ma nic wspólnego z czynszem, bo po prostu czynsz podatnik będzie płacił nadal - i teraz też płaci - temu, z kim ma umowę na użytkowanie danego terenu. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-256">
          <u xml:id="u-256.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-256.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Rozumiem, że nie ma więcej pytań. Nikt nie chce zabrać głosu.</u>
          <u xml:id="u-256.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Zamykam więc dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-256.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm skierował poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych do Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisji Samorządu Terytorialnego oraz Komisji Ustawodawczej w celu rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-256.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-256.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-256.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 20 porządku dziennego: Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o równym statusie kobiet i mężczyzn (druk nr 2217).</u>
          <u xml:id="u-256.7" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Iwonę Śledzińską-Katarasińską w celu przedstawienia uzasadnienia projektu ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-257">
          <u xml:id="u-257.0" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Staję przed niełatwym zadaniem, choć wydawałoby się, że przyszło mi prezentować Wysokiej Izbie oczywisty projekt ustawy, społecznie pożądanej i zgodnej z ustawodawstwem Unii Europejskiej oraz podpisanymi przez Polskę konwencjami międzynarodowymi, jednym słowem ustawy, która nie powinna budzić kontrowersji. Tymczasem zanim jeszcze projekt regulacji o równym statusie kobiet i mężczyzn został ostatecznie sformułowany i przybrał postać druku sejmowego nr 2217, rozpętała się wokół niego publiczna dyskusja toczona przez tych, którzy z bliżej mi nie znanych powodów starali się tę inicjatywę poselską zdyskredytować. Jak mówię, nie znam powodów owej przedwstępnej burzy w szklance wody, ponieważ trudno uznać, że w demokratycznym państwie prawa ktokolwiek chciałby wpisać się na listę zwolenników jakiejkolwiek dyskryminacji, a ustawa o równym statusie kobiet i mężczyzn ma być ustawą antydyskryminacyjną.</u>
          <u xml:id="u-257.1" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">Wspominam o tym aspekcie prac nad projektem ustawy z kronikarskiego obowiązku, pewna mimo wszystko, że Wysoka Izba zachowa zimną krew, i nie da się ponieść emocjom, które niektórych publicystów sprowadziły na manowce, i wysuwali oni stwierdzenia, iż oto na przykład: Pragniemy zmusić Kościół katolicki do dopuszczenia kobiet do święceń kapłańskich, a niektórych polityków, i to wytrawnych polityków, upoważniły do publicznego wygłaszania w debacie przed referendum konstytucyjnym poglądów, iż nawet ogólne konstytucyjne zrównanie praw kobiet i mężczyzn oznacza chęć zapędzenia kobiet do pracy na przodku w kopalniach.</u>
          <u xml:id="u-257.2" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">Zapewniam, ustawą o równym statusie kobiet i mężczyzn, i żadną uchwalaną w tej Izbie nie mamy zamiaru ingerować w prawo kościelne ani też nie mamy zamiaru wskrzeszać mitu kobiety traktorzystki. A propos tej ostatniej kwestii, charakterystyczne, iż potencjalni oponenci odczytują projekt głównie jako gwarancję praw kobiet. Tym samym wbrew, jak sądzę, swym intencjom przyznają, że tą słabszą płcią narażoną na dyskryminację są właśnie kobiety. W imieniu kobiet dziękuję za mimowolne wsparcie i potwierdzenie tezy, że dyskryminacja ze względu na płeć jest efektem pewnych stereotypów i przyzwyczajeń, pewnych nie kontrolowanych zachowań. Tak że dlatego potrzebna jest ta ustawa, że zmusza do przełamania stereotypów i uzmysłowienia wszystkim podmiotom życia publicznego i indywidualnym obywatelom owych nie kontrolowanych zachowań. Bo jeśli nawet kolejna kategoria przeciwników tego typu specjalnej regulacji podkreśla, że zarówno w konstytucji, jak i na przykład w Kodeksie pracy są wyraźne zabezpieczenia antydyskryminacyjne, to odpowiem: Są, ale w praktyce nie funkcjonują, a więc są zbyt ogólne i widocznie nie zawierają mechanizmów, które by mogły aktom dyskryminacyjnym przeciwdziałać.</u>
          <u xml:id="u-257.3" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">Przecież powszechnie wiadomo, że właśnie na rynku pracy dyskryminowane są kobiety, a w życiu rodzinnym mężczyźni. Powszechnie wiadomo, że sądy rodzinne siłą przyzwyczajenia przyznają opiekę nad dziećmi w przypadku rozwodów głównie matkom, choćby to było z wyraźną szkodą dla dziecka, a pracodawcy z kolei pierwsze w kolejce do zwolnień widzą kobiety. Polska już w 1982 r. ratyfikowała Konwencję w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet i tym samym przyjęła na siebie zobowiązanie o respektowaniu jej postanowień. Niemniej jednak praktyka wykazuje, że zobowiązania w tym zakresie nie są przestrzegane. Powszechnie znane były tylko najbardziej rażące przypadki łamania zasady równości kobiet i mężczyzn wynikające z wadliwych i sprzecznych także z wówczas obowiązującą konstytucją regulacji prawnych, takie na przykład, jak stosowanie innych kryteriów przyjmowania kobiet i mężczyzn na studia w akademii medycznej, dyskryminacja kobiet pracowników naukowych nie zatrudnionych na stanowisku profesora, którym na skutek przepisów ustawy o szkolnictwie wyższym w sprawie przejścia w stan spoczynku skrócono karierę naukową w porównaniu z kolegami mężczyznami, czy też przyznanie zasiłku na opiekę nad dzieckiem tylko matce. W sprawach tych skutecznie interweniował rzecznik praw obywatelskich, co w efekcie doprowadziło do zmian ustawodawczych. Fakty te już w tej chwili znalazły swoje rozwiązania, ale rodzą się nowe sytuacje i nowe wyzwania. Niezależnie od regulacji prawnych przyzwyczailiśmy się do sytuacji, że kobiety zatrudniane na porównywalnie tych samych stanowiskach, z porównywalnie tymi samymi kwalifikacjami, otrzymują wynagrodzenie o 20, 25, 30, a nawet 40% niższe. Powszechnie przyzwyczailiśmy się, że choć wśród pracujących osób z wyższym i średnim wykształceniem większość stanowią kobiety, to w różnego rodzaju kadrze kierowniczej większość stanowią mężczyźni, a kariera zawodowa kobiety kończy się na stanowisku kierowniczym średniego szczebla.</u>
          <u xml:id="u-257.4" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">Dotychczasowe doświadczenie dowodzi, że sam przepis konstytucyjny o równości i zakazie dyskryminacji nie poparty realną możliwością dochodzenia praw nie jest wystarczający. W wielu przypadkach brak przepisów szczegółowych lub też sposób ich ujęcia nie daje podstaw do wniesienia skargi, mimo że mamy do czynienia z faktycznym naruszeniem zasady równości kobiet i mężczyzn.</u>
          <u xml:id="u-257.5" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">Ponadto neutralne regulacje prawne mogą być źródłem różnej praktyki, w tym także dyskryminacji jednej płci. Wprowadzone w 1995 r. zmiany w Kodeksie pracy nie są pod wieloma względami satysfakcjonujące. Przewidziany w art. 113 Kodeksu pracy zakaz jakiejkolwiek dyskryminacji ze względu na płeć jest sformułowany zbyt ogólnikowo i mogą powstać wątpliwości, czy obejmuje on zarówno dyskryminację pośrednią, jak i bezpośrednią. Podobne zastrzeżenia nasuwa art. 111 Kodeksu pracy, gdzie mówi się wprawdzie o poszanowaniu godności pracownika, niemniej jednak brak jest np. wyraźnego stwierdzenia, iż molestowanie seksualne stanowi przejaw dyskryminacji ze względu na płeć i wymaga ustanowienia normy prawnej zakazującej takiego zachowania.</u>
          <u xml:id="u-257.6" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">Tej sytuacji chce wyjść naprzeciw ustawa o równym statusie kobiet i mężczyzn. Mówiłam już o tym, czym ustawa nie jest i do czego nie dąży. Chciałabym teraz powiedzieć, czym tak naprawdę jest poselski projekt ustawy o równym statusie kobiet i mężczyzn.</u>
          <u xml:id="u-257.7" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">Projekt ustawy o równym statusie kobiet i mężczyzn jest nowoczesnym aktem prawnym umożliwiającym rzeczywiste, a nie tylko pozorne przeciwdziałanie dyskryminacji zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Jest formułą, w której znajduje się zarówno sama definicja dyskryminacji ze względu na płeć, czego do tej pory w naszym ustawodawstwie nie było, jak i zaznaczenie obszarów, na których dyskryminacja może wystąpić. Ustanawia się tu też mechanizmy i instrumenty, które dyskryminacji mają przeciwdziałać.</u>
          <u xml:id="u-257.8" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">Zaczynając od definicji dyskryminacji, art. 2 wyraźnie mówi, co w rozumieniu ustawy jest dyskryminacją, a co nią nie jest. Chciałabym w tym miejscu zwrócić uwagę na wyodrębnienie kategorii dyskryminacji pośredniej, kiedy działania i praktyki będące skutkiem regulacji prawnych, neutralne pod względem płci, prowadzą do naruszenia zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn. Klasycznym przykładem dyskryminacji pośredniej opisywanym w literaturze przedmiotu, aczkolwiek niekoniecznie ze względu na płeć, jest problem, który pojawił się w Stanach Zjednoczonych, kiedy był tam wymóg zatrudniania w Policji osób o wzroście powyżej 175 cm. Pozornie był to wymóg racjonalny, słuszny i nie zagrażał żadnymi działaniami dyskryminacyjnymi. Otóż ten wymóg eliminował obywateli pochodzenia latynoskiego z pracy w tej Policji, ponieważ nie mogli być może temu sprostać. Ale to oczywiście jest przykład podręcznikowy.</u>
          <u xml:id="u-257.9" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">W warunkach polskich ta dyskryminacja pośrednia następuje właśnie w obszarze pracy, kiedy pewne - wydawałoby się - neutralne zapisy Kodeksu pracy równocześnie przesądzające kwestie opieki nad dzieckiem i oddające je wyłącznie we władanie matce powodują, że kobieta staje się mniej atrakcyjnym pracownikiem. Teoretycznie nie dlatego trudniej się ją do pracy przyjmuje i nie dlatego łatwiej się ją zwalnia, że jest kobietą, ale te jej pozorne przywileje i tylko jej przydane, kiedy nie ma wyboru w rodzinie, powodują, że kobieta traci.</u>
          <u xml:id="u-257.10" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">W art. 3 omawianego projektu jest sformułowane zobowiązanie wobec władz publicznych różnych szczebli, aby działały tak, by kobiety i mężczyźni mogli na zasadach równości brać aktywny udział w życiu politycznym, a w szczególności aby mieli możliwość uczestnictwa w organach władzy wykonawczej i sądowej, w kształtowaniu polityki rządu oraz w reprezentowaniu rządu na szczeblu międzynarodowym i w pracach organizacji międzynarodowych.</u>
          <u xml:id="u-257.11" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">W art. 3 ust. 2 pojawiło się zupełnie nowe na gruncie naszego ustawodawstwa rozwiązanie tzw. demokracji parytetowej, kiedy mówi się, że udział przedstawicieli każdej z płci we wszelkich gremiach, których członkowie są powoływani, wybierani lub mianowani przez władze publiczne, lub z którymi te władze zawierają umowy o pracę - udział przedstawicieli tych płci, a więc zarówno kobiet, jak i mężczyzn - nie może wynosić mniej niż 40% składu. Ta informacja, kiedy się przedostała do opinii publicznej, wzbudziła bardzo wiele emocji. Mówiono o przymusowym zapędzaniu do Sejmu 40% kobiet, mówiono bardzo wiele rzeczy, które oczywiście niekoniecznie były zgodne z prawdą. Po pierwsze, ta nowa zasada, a więc jeśli nowa to rzeczywiście budząca emocje i wątpliwości, nie dotyczy gremiów z wyborów bezpośrednich, a więc naprawdę nie chodzi o ograniczenie woli wyborcy i nie chodzi o naginanie samego aktu wyborczego. Chodzi o gremia mianowane. Przy czym w celu oswojenia się z tego typu regulacjami wprowadzony jest ust. 4 tego artykułu, który mówi, że dopuszcza się stopniowe osiąganie owego udziału nie mniej niż 40% każdej z płci, jednak w okresie nie dłuższym niż 4 lata od dnia wejścia w życie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-257.12" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">Jeśli przyjrzymy się stosowanym już w niektórych instytucjach życia publicznego praktykom i próbom nasycania gremiów decyzyjnych zarówno mężczyznami, jak i kobietami, to stwierdzimy, że ten pierwszy etap dochodzenia do 40% właściwie udało nam się osiągnąć, ponieważ ta świadomość równościowa na tyle jest już rozbudzona, że mniej więcej ok. 10% kobiet nawet z bezpośrednich wyborów w tych gremiach decyzyjnych uczestniczy.</u>
          <u xml:id="u-257.13" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">Art. 4 zawiera przepis, na który chciałam szczególnie zwrócić uwagę Wysokiej Izby, ponieważ jest to przepis pełniący funkcję działań, jeśli mogę to tak nazwać, profilaktycznych. Otóż w ust. 2 artykułu, który generalnie mówi o równym dostępie do wszystkich szczebli kształcenia, równym dostępie do stypendiów i przewidzianej dla uczących się pomocy, zwraca się uwagę na to, iż podręczniki i inne pomoce naukowe używane w szkołach i instytucjach oświatowych mają uwzględniać zasady równości płci. Być może dla kogoś nie wczuwającego się w problem czy nie interesującego się tym problemem jest to zapis niepotrzebny, zbędny. Otóż jest to jeden z bardziej potrzebnych zapisów w tej ustawie. Przegląd podręczników, poczynając od szkoły podstawowej, przekonuje, iż już na wczesnym etapie edukacji upowszechnia się pewne stereotypy ról, i to zupełnie niepotrzebnie i ze szkodą dla rozwoju społecznego. W podręcznikach dla bardzo małych dzieci zdarzają się mianowicie w dalszym ciągu takie obrazki, na których to tatuś, mężczyzna jest tą osobą, która ciężko pracuje, zarabia pieniądze - a więc godna jest szacunku i zasługuje na odpoczynek, mamusia natomiast, kobieta jest osobą, która właściwie nic nie robi, krząta się po domu. W stereotypie tym są jak gdyby dwie fałszywe przesłanki. Po pierwsze, praca to zarówno praca w domu, jak i praca zawodowa, więc należałoby tu stosować taką samą ocenę. Po drugie zaś nie jest tak w naszym społeczeństwie, i chyba nigdy nie będzie, niezależnie od jego rozwoju ekonomicznego, iż praca zawodowa jest tylko dla mężczyzn, a prowadzenie domu - tylko dla kobiet.</u>
          <u xml:id="u-257.14" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">Art. 5 generalnie jest poświęcony równemu dostępowi do pracy zawodowej i w ust. 2 enumeruje się warunki tej równości. Pozwolę sobie je przytoczyć, ponieważ jest to katalog warunków niezbędnych, jeśli chcemy mówić o równości na rynku pracy: równość szans przy przyjęciu do pracy, jednakowe wynagrodzenie za pracę równej wartości, jednakowe warunki rozwiązywania stosunku pracy, równe szanse w zakresie podwyższania kwalifikacji zawodowych, jednakowe warunki awansu, praca w warunkach wolnych od molestowania seksualnego. Przy wolnym rynku pracy są to niezbędne zasady, którymi powinien i musi się kierować każdy pracodawca. Ma on oczywiście prawo wyboru pracownika, to prawda, ale na starcie ta szansa musi być dokładnie taka sama. O przyjęciu bądź nieprzyjęciu pracownika mogą decydować jego kwalifikacje i predyspozycje zawodowe. Nie może decydować jego płeć.</u>
          <u xml:id="u-257.15" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">Rozwinięciem czy wzmocnieniem tego artykułu jest art. 6, który mówi, iż zakazane jest formułowanie oferty pracy w sposób, który stawia w uprzywilejowanej sytuacji kandydata jednej płci, określanie płci poszukiwanego pracownika lub używanie w ofercie sformułowań i wymogów wskazujących na preferowanie osób określonej płci, wymaganie przy rekrutacji pracowników informacji dotyczących stanu cywilnego, życia prywatnego, planów rodzinnych.</u>
          <u xml:id="u-257.16" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W wielu rozmowach prywatnych słyszę takie opinie, że właściwie jest to wymóg nierealny, że jest to wymóg niepotrzebny, że jest to wymóg ograniczający prawa pracodawcy. I znów dochodzimy do tego, co leży u podstaw naszych praktyk dyskryminacyjnych. Otóż są to nie kontrolowane opinie i nie uświadomione działania. Dla każdego jest oczywiste, iż pracodawca ma prawo zapytać kobietę ubiegającą się o pracę, czy wychodzi za mąż, czy ma dzieci, czy jest w ciąży, czy ma zamiar mieć dzieci. W demokratycznych państwach prawa tego typu pytania ze strony pracodawcy są niedopuszczalne. Powiem jeszcze więcej, otóż nikomu nie przyjdzie na myśl, aby o to samo zapytać mężczyznę. A przecież można przypuszczać, że wspólna odpowiedzialność za wychowanie dzieci, a istnieje taka współodpowiedzialność, może spowodować, iż mężczyzna, który ma — lub będzie miał — dzieci czy chce mieć bardzo liczną rodzinę, także powinien się tej rodzinie i dzieciom poświęcać. A więc dla pracodawcy nie powinno być obojętne, czy ten człowiek — jeśli już pyta o to kobietę — ma obowiązki rodzinne, czy ich nie ma. O to mężczyzny żaden pracodawca nie pyta. I to jest dyskryminacja, kiedy pyta o to kobiety. Jeśli o tym autorzy projektu nie zapomnieli, to nie zapomnieli także o wsparciu tej tezy art. 7, gdzie wyraźnie się mówi: „Kobiety i mężczyźni mają równe prawa i obowiązki rodzicielskie, których wykonywanie nie może być powodem dyskryminacji”. A więc zrównanie obowiązków domowych i obowiązków rodzicielskich musi doprowadzić do tego, iż następuje zrównanie kobiet i mężczyzn także na rynku pracy.</u>
          <u xml:id="u-257.17" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">Art. 8, który kończy ten rejestr obszarów i tematów związanych z dyskryminacyjnym myśleniem bądź działaniem, mówi o tym, iż: „Zakazane jest rozpowszechnianie reklamy zawierającej treści uwłaczające którejś z płci albo przedstawiającej kobiety lub mężczyzn w obraźliwy sposób”. To także jest jedna z dziedzin naszego życia gospodarczego, życia publicznego — bardzo dynamicznie rozwijająca się działalność reklamowa, w której dyskryminacyjny sposób myślenia w ogóle, jak sądzę, był początkowo nieuświadamiany. Kiedy było naturalne i oczywiste, że wizerunek kobiety w reklamach to kobieta zapędzona w pranie i sprzątanie, gotowanie, brudne garnki i artykuły higieny osobistej, natomiast wizerunek mężczyzny to mężczyzna jeżdżący świetnymi samochodami, używający dobrych wód toaletowych i wypoczywający w luksusowych warunkach. Przyznaję, że te praktyki nieco się zmieniły wskutek ogromnego protestu różnych środowisk. Ale nadal nie ma żadnej gwarancji, że tego typu praktyk nie będzie.</u>
          <u xml:id="u-257.18" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">Jak powiedziałam, istotą tego projektu jest nie tylko zakazanie dyskryminacji na różnych polach, ale także stworzenie mechanizmów i instrumentów, które mają działaniom i myśleniu dyskryminacyjnemu rzeczywiście przeciwdziałać, bo dotychczasowe ustawodawstwo teoretycznie jest ustawodawstwem równościowym. Brak tych mechanizmów i instrumentów powoduje, że w praktyce ta równość na różnych polach jest nierówna dla różnych płci. Dlatego „kontrolę przestrzegania przepisów ustawy powierza się rzecznikowi do spraw równego statusu, zwanego dalej rzecznikiem, oraz komisji odwoławczej do spraw równego statusu, zwanej dalej komisją. Zakres kompetencji rzecznika i komisji obejmuje wszystkie przedsiębiorstwa prywatne oraz działalność administracyjną i ekonomiczną sektora publicznego”. W myśl autorów projektu: „Rzecznika powołuje na 6 lat prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Rzecznikiem może być obywatel polski wyróżniający się wiedzą prawniczą, doświadczeniem zawodowym oraz wysokim autorytetem społecznym”. Siedmioosobową komisję powołuje również na 6 lat prezydent Rzeczypospolitej spośród osób wyróżniających się w działalności społecznej i zawodowej propagowaniem idei równego statusu płci. To nie jest wymóg dyskryminujący kogokolwiek. To jest wymóg zapewniający właściwe wypełnianie obowiązków tej komisji. Komisja ma stać na straży przestrzegania postanowień prawa odnoszących się do równego statusu płci. Ma to być nie tylko komisja zaufania publicznego. Ma to być komisja kompetencji i fachowości. Stąd przy dużych uprawnieniach, jakie dajemy jej w projekcie, przynajmniej jedna z osób stojących na czele komisji — przewodniczący bądź jego zastępca — powinna posiadać kwalifikacje sędziego.</u>
          <u xml:id="u-257.19" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">W art. 11 jest sformułowana zasada działania rzecznika, zasada znana w ustawodawstwach i w państwach, które tego typu instytucje posiadają, chociażby w Norwegii. Otóż rzecznik nie jest instytucją do organizowania seminariów i konferencji. Nie jest też instytucją tylko i wyłącznie do wzniecania larum i alarmowania opinii publicznej. Rzecznik ma działać na rzecz polubownego rozstrzygania sporów pomiędzy osobą, która czuje się dyskryminowana, a instytucją bądź osobą, która tych działań dyskryminacyjnych się dopuściła. I to jest różnica - odpowiadam od razu tym, którzy twierdzą, że jeśli w nowej konstytucji mamy obywatelską skargę konstytucyjną i jeżeli równość i zakaz dyskryminacji w konstytucji jest zapisany, to niepotrzebne są nowe instytucje. Otóż odpowiadam: skarga konstytucyjna działa jako skutek; po skutku. Skarga konstytucyjna jest skargą. Otóż ktoś dochodzi swoich praw i oczekuje uznania, że został skrzywdzony. Zarówno rzecznik, jak i jego ciało wykonawcze, czyli komisja, mają szansę działać przed - mają usuwać przyczyny. Rzecznik i komisja mają nie dopuszczać do konfliktów, mają nie dopuszczać do procesów. Mają nie dopuścić do tego, by Trybunał Konstytucyjny był zarzucony skargami obywatelskimi. To jest instytucja zabezpieczająca.</u>
          <u xml:id="u-257.20" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">Uprawnienia zarówno komisji, jak i rzecznika, dość daleko idące, zawierają art. 12–15. Jest to zobligowanie władz administracyjnych, władz publicznych do współpracy z rzecznikiem. Jest to nadanie uprawnień do zastopowania działań niezależnie od tego, czy się toczy czy będzie się toczyło postępowanie sądowe dotyczące zastopowania działań, które są działaniami dyskryminacyjnymi. Stąd wracam do tamtej regulacji, która mówi, że komisja musi być komisją wysokiej fachowości i zaufania.</u>
          <u xml:id="u-257.21" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">Kończąc ten przegląd poszczególnych artykułów, pani marszałek, Wysoka Izbo, chcę wnieść autopoprawkę do art. 18. Bardzo przepraszam w imieniu wnioskodawców, projekt był trzykrotnie składany do Prezydium Sejmu i podlegał pewnym modyfikacjom, i, jak sądzę, to spowodowało, że jest to po prostu błąd. Otóż art. 18 ma brzmieć: „Ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia”. Słowa „z wyjątkiem art. 12, który wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia” skreślamy. Jest to pozostałość starego zapisu z którejś wersji. Widocznie w ostatnim przygotowywaniu tego materiału nastąpiła pomyłka, za co najmocniej w imieniu wnioskodawców przepraszam.</u>
          <u xml:id="u-257.22" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Na konieczność podjęcia różnego typu działań pozytywnych mających na celu faktyczną realizację zasady równości wskazuje się wprost w dyrektywach Rady Wspólnot Europejskich z 12 sierpnia 1986 r. oraz w rekomendacjach Komitetu Rady Europy z 2 lutego 1985 r. W szczególności podkreśla się w tych dokumentach konieczność uruchomienia mechanizmów krajowych, które doprowadziłyby do wydania specjalnych równościowych aktów prawnych. Zwraca się też uwagę na potrzebę formułowania odpowiednich wytycznych dla przedstawicieli władz publicznych, a ponadto zachęca do angażowania w ochronę zasady równości sądów krajowych. To jest argument ważki, takie są zalecenia struktur, do których chcemy przystąpić. Jest obowiązek, aby nasze ustawodawstwo dostosowywać do ustawodawstwa tych struktur, do których chcemy przystąpić.</u>
          <u xml:id="u-257.23" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">Ale chcę powiedzieć, że nie jest to jedyny argument, który mnie przed Wysoką Izbę z tym projektem przywiódł. Otóż niezależnie od tych zaleceń i dyrektyw ma to być próba rozpoczęcia dyskusji na temat równego statusu. Chodzi o dyskusję na temat, który do tej pory w naszej świadomości był tematem tabu, który nie był podejmowany przez środki masowego przekazu, który nigdy tak naprawdę nie wywołał poważnej, szerokiej dyskusji zarówno zwolenników, jak i przeciwników tego typu regulacji. Ta próba opracowania tego projektu i zgłoszenia go Wysokiej Izbie spowodowała aktywizację spotkań i dyskusji na ten temat. Spowodowała ożywienie różnego rodzaju organizacji pozarządowych, i to nie tylko kobiecych. Do Prezydium Sejmu i do nas - wnioskodawców, którzy się podpisali pod tym projektem - zaczęły napływać słowa poparcia, listy, apele o to, aby tę ustawę uchwalić. Bo jest to ustawa, która ma spełnić trzy zadania: ma przeciwdziałać złym praktykom w wymiarze bezpośrednim, ma uczulić polskie społeczeństwo na to, co to jest dyskryminacja, że w ogóle istnieje dyskryminacja i że dyskryminacja jest złem, przestępstwem i wykroczeniem, ma spełnić rolę edukacyjną, ma przełamać te stereotypy, o których mówiłam. Dlatego myślę, jest tak ważne, abyśmy ten projekt mogli uchwalić.</u>
          <u xml:id="u-257.24" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">Chcę jeszcze na zakończenie powiedzieć, że w końcu ubiegłego roku w Warszawie odbyło się Forum Informacyjne Rady Europy poświęcone równości na rynku pracy i godzeniu życia rodzinnego i zawodowego. Było to duże międzynarodowe spotkanie, duża międzynarodowa debata. Pierwsze spotkanie Rady Europy, jak gdyby inauguracyjne, odbyło się w Poznaniu po przystąpieniu Polski w 1992 r. Wtedy również mówiono o roli kobiet w społeczeństwie. Teraz w Warszawie mówiliśmy o godzeniu ról, o równości szans. Obecny na tym forum zastępca sekretarza generalnego Rady Europy pan Peter Leprecht powiedział tak: „Równość kobiet i mężczyzn jest zasadniczo związana z osiąganiem przez człowieka niezależności poprzez możliwość wykonywania opłacanej pracy”. Powiedział również: „Propozycje i programy działań legislacyjnych powinny być analizowane pod kątem równości płci w celu rozpoznania ich konsekwencji tak dla kobiet, jak i dla mężczyzn”. A na zakończenie dodał: „Musimy zaangażować mężczyzn w dyskusje dotyczące równości oraz znaleźć sposoby uświadomienia im tego, że osiągnięcie równości oznaczać będzie stworzenie lepszego społeczeństwa zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn”.</u>
          <u xml:id="u-257.25" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">W imię tej woli osiągnięcia lepszego społeczeństwa zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn proszę Wysoką Izbę o przekazanie projektu tej ustawy do dalszych prac w Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, Komisji Polityki Społecznej i Komisji Ustawodawczej. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-257.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-258">
          <u xml:id="u-258.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-258.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przemawiała w imieniu wnioskodawców pani poseł Iwona Śledzińska-Katarasińska.</u>
          <u xml:id="u-258.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Sejm postanowił w debacie nad tym punktem porządku dziennego wysłuchać 10-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 5-minutowych w imieniu kół.</u>
          <u xml:id="u-258.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-258.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu panią poseł Teresę Jasztal w imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pan poseł Marian Michalski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-259">
          <u xml:id="u-259.0" who="#PosełTeresaJasztal">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Sojusz Lewicy Demokratycznej, w imieniu którego mam zaszczyt występować, za niezbywalne wartości demokracji uznaje prawo człowieka do wolności, równości i sprawiedliwości. Projekt ustawy o równym statusie kobiet i mężczyzn powstał właśnie w oparciu o te wartości. Zmiany, jakie miały miejsce w Europie w ciągu ostatnich lat, przyniosły rozpowszechnienie na całym naszym kontynencie zasad i wartości promowanych przez Radę Europy. Te zasady to poszanowanie praw człowieka i podstawowych swobód, których nieodłączną częścią jest równość między kobietami i mężczyznami. Równość rzeczywista jest nierozłącznie związana z demokracją. Prawdziwa, pluralistyczna demokracja jest możliwa do osiągnięcia tylko wtedy, gdy kobiety i mężczyźni będą mieli takie same obowiązki polityczne i taki sam udział w podejmowaniu decyzji.</u>
          <u xml:id="u-259.1" who="#PosełTeresaJasztal">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zarówno Konwencja w sprawie eliminacji wszelkich form dyskryminacji kobiet przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w 1979 r., jak i dyrektywy Rady Wspólnot Europejskich z 1986 r., a także rekomendacje Komitetu Rady Europy z roku 1995 wskazują na konieczność uruchomienia mechanizmów krajowych, które doprowadzą do wydania specjalnych równościowych aktów prawnych.</u>
          <u xml:id="u-259.2" who="#PosełTeresaJasztal">Prezentowany dzisiaj projekt ustawy o równym statusie kobiet i mężczyzn stanowi krok na drodze dostosowania prawa polskiego do prawa Wspólnot Europejskich i realizację obowiązków wynikających z układu stowarzyszeniowego.</u>
          <u xml:id="u-259.3" who="#PosełTeresaJasztal">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pani poseł wnioskodawca dokładnie omówiła projekt ustawy o równym statusie kobiet i mężczyzn, odwołała się do badań, odwołała się do praktyki, odwołała się również do różnych głosów polityków i przeciwników tej ustawy, z którymi spotykałyśmy się w trakcie pracy nad projektem. Odniosę się tylko do niektórych ważnych dla tego projektu rozwiązań. Oczywiście pierwsza sprawa dotyczy rynku pracy, bo jest to ten obszar działania, gdzie najłatwiej tę dyskryminację udowodnić.</u>
          <u xml:id="u-259.4" who="#PosełTeresaJasztal">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Od lat, niezmiennie, mimo znacznego postępu cywilizacyjnego i rozwoju gospodarczego, w Europie, a także w naszym kraju, wciąż zdarzają się praktyki dyskryminacyjne, szczególnie na rynku pracy. Szczególnie charakterystyczne zjawiska dyskryminacji kobiet na rynku pracy przejawiają się w trzech postaciach. Pierwsza to segregacja zawodowa polegająca na koncentracji aktywności kobiet w kilku obszarach zatrudnienia: usługach, edukacji, służbie zdrowia. Może w tym trzeba właśnie szukać przyczyn relatywnie niskich płac w tej sferze budżetowej. Druga to dyskryminacja kobiet w zatrudnieniu potwierdzona badaniami, polegająca na różnicy w płacach za pracę na równorzędnych stanowiskach. Sięga ona, na podstawie różnych badań, od 10 do 40%, oczywiście na korzyść mężczyzn. Trzecia to praca kobiet na dwóch etatach w domu i w zakładzie pracy. Obciążenie wyłącznie kobiet obowiązkami domowymi, mimo pracy zawodowej, ogranicza ich konkurowanie z mężczyznami na równych zasadach.</u>
          <u xml:id="u-259.5" who="#PosełTeresaJasztal">Art. 5 proponowanej ustawy, oprócz stwierdzenia, że kobiety i mężczyźni mają równe prawo do pracy zawodowej, zawiera rozbudowany katalog praw w dziedzinie zatrudnienia, a także prawo pracownika, wobec którego pracodawca dopuścił się dyskryminacji ze względu na płeć, dochodzenia swych roszczeń na drodze sądowej. W art. 6 zabrania się formułowania ofert pracy w sposób, który stawia w uprzywilejowanej sytuacji kandydata jednej z płci, a ust. 2 tegoż artykułu nakłada na pracodawcę obowiązek, aby na żądanie kandydata, który nie otrzymał oferowanej mu w ogłoszeniu pracy, podać na piśmie, jakie wykształcenie, staż pracy i inne wyraźnie stwierdzone kwalifikacje na to stanowisko ma osoba płci odmiennej przyjęta do pracy. Zapis ten ma na celu spowodowanie bezstronnego ze względu na płeć rozpatrywania ofert pracy.</u>
          <u xml:id="u-259.6" who="#PosełTeresaJasztal">Żeby jednak ustawa mogła skutecznie przeciwdziałać dyskryminacji ze względu na płeć na rynku pracy, musi istnieć organ, który będzie kontrolował przestrzeganie przepisów ustawy. Art. 9 projektu ustawy przewiduje powołanie organów: rzecznika do spraw równego statusu oraz komisji odwoławczej do spraw równego statusu, które są zobowiązane do kontrolowania przestrzegania przepisów ustawy. Pełnienie przez rzecznika i komisję nadzoru...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-260">
          <u xml:id="u-260.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Pani poseł, to była pomyłka - tak że proszę się nie spieszyć. Przepraszam, niestety za wcześnie był sygnał komputera. Pani poseł ma jeszcze czas.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-261">
          <u xml:id="u-261.0" who="#PosełTeresaJasztal">Pełnienie przez rzecznika i komisję nadzoru nad przestrzeganiem ustawy, negocjowanie i wypracowywanie polubownych rozwiązań eliminujących określone praktyki dyskryminacyjne na rynku pracy jest szansą na realizację równościowych zapisów prawnych. Art. 10 określa tryb powoływania tych organów, wymagane kwalifikacje do ich pełnienia, a także okres, na jaki są powoływane i ich usytuowanie przy Prezydencie Rzeczypospolitej Polskiej, które - naszym zdaniem - nada im pewną powagę, ale i niezawisłość.</u>
          <u xml:id="u-261.1" who="#PosełTeresaJasztal">Drugi problem, na który chcę zwrócić uwagę, a który budzi najwięcej kontrowersji — mówiła o tym również pani poseł sprawozdawca — to art. 3 ust. 2, zawierający zapis o liczbowym udziale kobiet i mężczyzn we wszystkich gremiach, których członkowie są powoływani, wybierani lub mianowani przez władze publiczne, albo z którymi te władze zawierają umowy o pracę — oczywiście z wyjątkiem gremiów wybieranych w wyborach bezpośrednich. Otóż chcę wyraźnie zaznaczyć, że to Rada Europy wprowadza pojęcie „demokracji parytetowej”, dostrzegając dwoistość rodzaju ludzkiego, składającego się z kobiet i mężczyzn posiadających taką samą godność i taką samą wartość. Demokracja parytetowa zakłada, że w organach decydenckich każda płeć powinna mieć udział co najmniej 40-procentowy.</u>
          <u xml:id="u-261.2" who="#PosełTeresaJasztal">Wysoki udział kobiet w życiu politycznym Norwegii uzyskano wprowadzając w latach 1974–1981 przez partie polityczne do swoich statutów jako zasadę obowiązującą system liczbowy. W statuty jest wpisana właśnie wielkość 40% i przez wiele lat stosowania tej zasady udział kobiet w parlamencie krajowym Norwegii w 1993 r. wynosił 39%, podczas gdy w Polsce — 13%.</u>
          <u xml:id="u-261.3" who="#PosełTeresaJasztal">Omawiany projekt ustawy przewiduje 4-letni okres dochodzenia do tych 40%. Przepraszam - nie projekt ustawy, tylko art. 3 ust. 2. To wystarczający czas, aby władze publiczne przygotowały się do realizacji tego zadania.</u>
          <u xml:id="u-261.4" who="#PosełTeresaJasztal">I trzeci ważny, a może najważniejszy problem dotyczy zmiany obyczajowości. Jest to najtrudniejszy i długofalowy cel. Odejście od tradycyjnego pojmowania roli kobiety i roli mężczyzny w życiu rodzinnym, społecznym i politycznym wymaga i cierpliwości, i edukacji.</u>
          <u xml:id="u-261.5" who="#PosełTeresaJasztal">W art. 4 ust. 2 dotyka się tylko kwestii zmiany treści w podręcznikach szkolnych, w których obecnie utrwala się tradycyjne pojmowanie roli kobiety i mężczyzny. Zmiany w systemie edukacji muszą być jednak o wiele głębsze, niż tylko zmiany w treści podręczników. To również stosowanie w praktyce szkolnej zasad równościowych na każdym szczeblu edukacji.</u>
          <u xml:id="u-261.6" who="#PosełTeresaJasztal">Istnieje również problem, zdawałoby się błahy - problem zabawek. Na rynku zabawkarskim istnieje podział wyraźny na zabawki dla chłopców i dziewczynek. My sami zresztą często reagujemy w taki sposób, że zabraniamy chłopcom bawić się lalkami. Może właśnie w tym tkwi przyczyna późniejszych zachowań ojców, którzy nie potrafią opiekować się swoimi, szczególnie małymi, dziećmi.</u>
          <u xml:id="u-261.7" who="#PosełTeresaJasztal">Zmiany w mentalności są najtrudniejsze i na efekty trzeba długo czekać. Ta ustawa spowoduje rozpoczęcie tego procesu.</u>
          <u xml:id="u-261.8" who="#PosełTeresaJasztal">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! O tym, jak potrzebna jest ta ustawa, niech świadczą fakty, że ciągle na różnych międzynarodowych konferencjach problem równouprawnienia kobiet jest poruszany i znajduje odzwierciedlenie w dokumentach końcowych. Tak było w Danii na szczycie związków zawodowych, dotyczącym globalizacji pracy, który odbył się 31 maja i 1 czerwca. W dokumentach końcowych znalazł się cały rozdział poświęcony równouprawnieniu kobiet właśnie na rynku pracy, ale nie tylko. Tak było na III Kongresie Partii Socjalistów Europejskich, gdzie również ten problem był poruszany. Ciągle na różnych międzynarodowych forach on wraca.</u>
          <u xml:id="u-261.9" who="#PosełTeresaJasztal">Myślę, że projekt tej ustawy, która na pewno trafi do komisji, zostanie szybko przygotowany do drugiego czytania. Może najlepszym wyjściem byłoby powołanie komisji równościowej, nadzwyczajnej, która by mogła nad projektem pracować, ale takiego wniosku nie przygotowałyśmy, w związku z tym nie zgłaszam go, wypowiadam tylko luźną uwagę.</u>
          <u xml:id="u-261.10" who="#PosełTeresaJasztal">W imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej proszę o skierowanie projektu ustawy zawartego w druku nr 2217 do Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, Komisji Polityki Społecznej i Komisji Ustawodawczej. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-261.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-262">
          <u xml:id="u-262.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-262.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przemawiała pani poseł Teresa Jasztal.</u>
          <u xml:id="u-262.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Mariana Michalskiego o zabranie głosu w imieniu klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego. Następnym mówcą będzie pani poseł Joanna Szafruga-Sypniewska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-263">
          <u xml:id="u-263.0" who="#PosełMarianMichalski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przypadł mi szczególny zaszczyt przemawiać w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego w sprawie projektu ustawy o równym statusie kobiet i mężczyzn, jest to bowiem bardzo ważne zagadnienie dotyczące życia i działalności kobiet, i nie tylko, które stanowią ponad 51% ludności w kraju. W Polsce 63% kobiet mieszka w miastach, a 37% na wsi. Statystyki wykazują, że na wsi mieszka procentowo mniej panien, mniej rozwiedzionych, natomiast w stosunku do miast więcej jest wdów. Współczynnik przyrostu naturalnego w relacji miasto-wieś przemawia na korzyść wsi.</u>
          <u xml:id="u-263.1" who="#PosełMarianMichalski">Zdaniem klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego bardzo istotnym zagadnieniem do rozwiązania jest m.in. status rodzin samotnych matek, i samotnych ojców, na utrzymaniu których pozostają dzieci. Obecna trudna sytuacja gospodarcza kraju charakteryzująca się występowaniem problemów materialnych w wielu rodzinach, brakiem modelu rynku pracy, trudnościami mieszkaniowymi, wzrostem liczby ludności, w tym osób samotnie wychowujących dzieci ze związków pozamałżeńskich, skłonić winna nas wszystkich dorosłych Polaków do głębszych refleksji i skutecznych działań. Nie będzie chyba stratą czasu, jeśli znów odniesiemy się do pewnych wskaźników liczbowych, bo one mówią nam o skali problemu odnoszącego się do kobiet i mężczyzn - nie zawsze dostrzeganego w dotychczasowych aktach prawnych - który wymaga pilnych regulacji prawnych. Dotyczy to rodzin samotnych matek i rodzin samotnych ojców z dziećmi, zwłaszcza z trojgiem i większą liczbą dzieci, na utrzymaniu. Nie jest to mała liczba, łącznie bowiem osób samotnie wychowujących dzieci w Polsce jest ok. 155 tys., a w tym aż 92 tys. to rodziny samotnych matek z dziećmi. W takich rodzinach ograniczenie prawa do zasiłku rodzinnego do np. 3 dzieci mija się z wszelkimi kanonami racjonalnego działania. Tym bardziej że Polska ratyfikowała nie tylko wszelkie konwencje, o czym tu już mówiono, dotyczące form niwelowania dyskryminacji kobiet, lecz przyjęła też na siebie prawne i moralne zobowiązania do przestrzegania wszystkich cywilizowanych norm, praw człowieka.</u>
          <u xml:id="u-263.2" who="#PosełMarianMichalski">Brak dokładniejszych danych naukowych nie pozwala klubowi PSL ustosunkować się np. do niekorzystnego dla kobiet wskaźnika wyższego wykształcenia i bardzo dużego, bo prawie dwukrotnie większego niż w populacji mężczyzn, wskaźnika kobiet z wykształceniem podstawowym i bez wykształcenia. Podobne obserwacje dotyczą udziału kobiet w życiu publicznym. Obserwuje się niski wskaźnik udziału kobiet we władzach, m.in. w Sejmie, w Senacie, w rządzie, władzach samorządowych i różnych organizacjach. Jednak są takie dziedziny, jak: ochrona zdrowia, edukacja, handel, finanse, gdzie kobiety dominują liczebnie wśród pracujących. Uważamy, że np. w procesie edukacji, zwłaszcza na poziomie podstawowym i średnim, ze wszech miar korzystniejsze byłyby zrównoważone liczbowo wskaźniki zatrudnienia kobiet i mężczyzn. Do takiego modelu należałoby zmierzać, szukając m.in. zachęt materialnych.</u>
          <u xml:id="u-263.3" who="#PosełMarianMichalski">Również, jak chyba wszyscy wiemy, rozwiązania prawnego wymaga na przykład rozliczanie podatków osób samotnie wychowujących dzieci w wieku szkolnym. Sądzimy, że słuszne by było, aby dochód tych osób rozliczany był wspólnie z dziećmi, a w tej chwili jest zupełnie inaczej.</u>
          <u xml:id="u-263.4" who="#PosełMarianMichalski">Wysoka Izbo! Generalnie ujmując problem, należy wyraźnie stwierdzić, że w Polsce kobiety i mężczyźni mają konstytucyjnie zagwarantowane równe prawa, które przeniesione są również do Kodeksu pracy. Jednak wykazana statystyka i codzienne życie ilustrują taki, a nie inny obraz statusu kobiet i mężczyzn.</u>
          <u xml:id="u-263.5" who="#PosełMarianMichalski">Pragnę podobnie jak moi przedmówcy odnieść się do kilku bardziej szczegółowych kwestii. Ale zanim to uczynię, muszę jeszcze wyrazić jedną opinię mojego klubu, a mianowicie, że rozwiązania podniesionego i rozpatrywanego przez nas problemu upatrywać należy w oczekiwanym wzroście ogólnej kultury - kultury bycia, pracy, szacunku dla innych na każdym odcinku ludzkiej działalności, życia każdego z nas, bez względu na płeć.</u>
          <u xml:id="u-263.6" who="#PosełMarianMichalski">Projekt ustawy pod względem legislacyjnym, jeśli chodzi o formę, jest dosyć specyficzny. Złożony jest z zapisów ujętych w 18 artykułach, bez wyodrębnienia rozdziałów, działów itp. Obejmuje większość merytorycznych zapisów dotyczących dyskryminacji i jej zakazu, obowiązków władz publicznych wobec kobiet, jeśli chodzi o udział kobiet we wszystkich obszarach życia gospodarczego i społecznego, o czym mówią art. 1–3, oraz kształcenie - art. 4.</u>
          <u xml:id="u-263.7" who="#PosełMarianMichalski">Ponieważ ponad 60% zatrudnionych kobiet pracuje w Polsce w zakładach niepaństwowych, powstaje pytanie, czy tylko władze publiczne mają obowiązek równego traktowania kobiet i mężczyzn. Chyba nie. Te obowiązki dotyczą wszystkich. Popieramy ideę powołania rzecznika do spraw równego statusu i komisji odwoławczej, należy jednak sprecyzować zakres i organizację urzędu rzecznika lub przedłożyć Wysokiej Izbie projekt takiego aktu wykonawczego.</u>
          <u xml:id="u-263.8" who="#PosełMarianMichalski">W projekcie ustawy brakuje, o czym tu już też była mowa, zapisu o molestowaniu seksualnym. Chcielibyśmy zwrócić uwagę na ten obszar. Chodzi zwłaszcza o młode kobiety rozpoczynające pracę czy odbywające praktykę.</u>
          <u xml:id="u-263.9" who="#PosełMarianMichalski">Projekt ustawy nie daje wyraźnej interpretacji zagadnienia równości kobiet i mężczyzn. Jest wiele zjawisk w sferze zatrudnienia, które nie przystają do zasady równości, które wykraczają często poza możliwości somatyczne kobiety. Chodzi chociażby o okres macierzyństwa, o duże obciążenie fizyczne w pracy czy na treningu sportowym, co nie zawsze przystaje do konstrukcji, do fizjologii kobiety.</u>
          <u xml:id="u-263.10" who="#PosełMarianMichalski">Wysoka Izbo! Reasumując, klub Polskiego Stronnictwa Ludowego uważa, że projekt ustawy jest dobrą próbą zharmonizowania norm prawnych w zakresie równego statusu kobiet i mężczyzn i nadaje się do dalszych prac w odpowiednich komisjach. Nadto klub Polskiego Stronnictwa Ludowego wnosi, aby podczas pracy w komisjach uwzględnić również kwestie zróżnicowań poziomu i warunków życia kobiet i mężczyzn w mieście i na wsi, wskazując na czynniki, które złagodziłyby różnice w statusie kobiet i mężczyzn tych środowisk. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-264">
          <u xml:id="u-264.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-264.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Marian Michalski.</u>
          <u xml:id="u-264.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę panią poseł Joannę Szafrugę-Sypniewską o zabranie głosu w imieniu klubu Unii Wolności. Następnym mówcą będzie pani poseł Izabela Jaruga-Nowacka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-265">
          <u xml:id="u-265.0" who="#PosełJoannaSzafrugaSypniewska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Omawiany dzisiaj poselski projekt ustawy o równym statusie kobiet i mężczyzn został wniesiony do laski marszałkowskiej w ubiegłym roku jesienią z inicjatywy 160 posłów. Inicjatorom ustawy przyświecała myśl, aby wprowadzić w Polsce rozwiązania rekomendowane przez Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy, które gwarantowałyby kobietom i mężczyznom na zasadach równości aktywny udział w życiu politycznym i gospodarczym. Nie są to rozwiązania nowe. Ocena wprowadzania w życie ustawodawstwa dotyczącego równości nie może się sprowadzać jedynie do obserwacji tego, co się dzieje w praktyce. Wymaga ona odwołania się do teorii prawa i analizy podobnych norm w powiązaniu z innymi wewnętrznymi normami na tle systemu prawnego, którego są częścią składową.</u>
          <u xml:id="u-265.1" who="#PosełJoannaSzafrugaSypniewska">W dziedzinie równości kobiet i mężczyzn normy prawne przyjęte przez poszczególne państwa stanowią oczywiście część narodowego systemu, który jest jednocześnie częścią szerszego systemu. Chodzi tu o poszanowanie praw człowieka, których elementem jest zasada równości kobiet i mężczyzn pojmowana zgodnie z interpretacją Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Komisji Praw Człowieka, komitetu niezależnych ekspertów Europejskiej Karty Społecznej i Trybunału Sprawiedliwości w Luksemburgu.</u>
          <u xml:id="u-265.2" who="#PosełJoannaSzafrugaSypniewska">Międzynarodowe prawo praw człowieka zdefiniowało równość mężczyzn i kobiet, posługując się różnymi sformułowaniami. W Konwencji Europejskiej jest to zakaz dyskryminacji ze względu na płeć. W dyrektywie 76/207 to zasada równości traktowania, zaś w konwencji 11 MOP uzyskujemy definicję równości szans i traktowania. Niemniej podstawowym terminem pozostaje termin dyskryminacji, czyli bezprawnej arbitralnej odmienności traktowania, której skutkiem jest naruszanie zagwarantowanego prawa równości w określonej dziedzinie lub pojmowanego ogólnie we wszystkich dziedzinach.</u>
          <u xml:id="u-265.3" who="#PosełJoannaSzafrugaSypniewska">Poglądy i przekazania Polaków dotyczące udziału kobiet w życiu publicznym oraz opinie o projekcie ustawy gwarantującej równość płci były przedmiotem styczniowego sondażu CBOS. Zdaniem ankietowanych kobiety powinny mieć przynajmniej taki sam jak dotychczas udział w kierowniczych gremiach organów i instytucji, a także powinny zwiększyć swoją aktywność w życiu publicznym, szczególnie w samorządach lokalnych. Potrzebę uchwalenia odrębnej ustawy gwarantującej kobietom i mężczyznom równe prawa w życiu rodzinnym i zawodowym dostrzega co czwarty respondent. Na ogół ankietowani uważają, że wystarczający jest tu konstytucyjny zapis o równości płci. Jeśli chodzi zaś o ustawowe zagwarantowanie praw, za najważniejsze uznano regulacje zapobiegające dyskryminacji kobiet na rynku pracy, zapewniające ochronę przed molestowaniem seksualnym w miejscu pracy i przed przemocą w rodzinie.</u>
          <u xml:id="u-265.4" who="#PosełJoannaSzafrugaSypniewska">Jednym z najistotniejszych i zarazem najbardziej kontrowersyjnych zapisów projektowanej ustawy jest wprowadzenie tzw. parytetu w obsadzie stanowisk i funkcji publicznych. Tego typu rozwiązania promuje Rada Europy. Zdaniem autorów projektu pozwoli to na wyrównanie szans kobiet i mężczyzn w dostępie do tego rodzaju funkcji. Mimo iż Polacy w większości sprzeciwiają się ustawowemu zagwarantowaniu kobietom parytetu, to tylko niewielki odsetek ankietowanych uważa, że wpłynęłoby to na pogorszenie funkcjonowania tych instytucji. Przeważa tu opinia, iż w ich działalności nic by się nie zmieniło, a 1/5 respondentów uważa nawet, iż wpłynęłoby to na poprawę pracy tych instytucji.</u>
          <u xml:id="u-265.5" who="#PosełJoannaSzafrugaSypniewska">Należałoby się również zastanowić, czy celowe jest powołanie odrębnego rzecznika do spraw równego statusu, czy raczej należałoby wzmocnić biuro rzecznika praw obywatelskich, aby mógł on prawidłowo wykonywać wszystkie powierzone mu funkcje.</u>
          <u xml:id="u-265.6" who="#PosełJoannaSzafrugaSypniewska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Parlamentarny Klub Unii Wolności, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, uważa, że na wszystkie pytania, które pojawiają się w związku z proponowanym projektem ustawy, należy odpowiedzieć w trakcie dalszych prac legislacyjnych we właściwych komisjach sejmowych. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-265.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-266">
          <u xml:id="u-266.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-266.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przemawiała pani poseł Joanna Szafruga-Sypniewska.</u>
          <u xml:id="u-266.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę panią poseł Izabelę Jarugę-Nowacką o zabranie głosu w imieniu klubu Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-267">
          <u xml:id="u-267.0" who="#PosełIzabelaJarugaNowacka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Gdyby nie wycofał się pan poseł Januła, to udałoby się nam zrealizować pkt 2 art. 3, a mianowicie gremium dyskutujące nad równym statusem płci liczyłoby w swym składzie nie mniej niż 40% składu mężczyzn. Niestety pan poseł się wycofał.</u>
          <u xml:id="u-267.1" who="#PosełIzabelaJarugaNowacka">Mówiąc bardziej poważnie, my w Unii Pracy bardzo cieszymy się, że ta ustawa trafiła pod obrady parlamentu. Polska jest jednak w szczególnej sytuacji, jeśli chodzi o rozpatrywaną kwestię. Myślę, że chociaż mamy od 15 lat podpisaną konwencję o eliminacji wszelkich form dyskryminacji kobiet, to na dobrą sprawę w naszym języku widać, że nie rozumiemy, czym jest dyskryminacja, czym jest równe traktowanie, i to świadczy o tym, że oczywiście ta konwencja nie jest realizowana, nie wywiązujemy się z tej umowy. Wynika to z przeszłości. W systemie totalitarnym trudno mówić o prawach kobiet, o poszanowaniu dla praw równościowych, o prawach mężczyzn. W systemie totalitarnym jednym z bardzo istotnych elementów jest generalnie nieposzanowanie praw człowieka, więc nie mógł się ten system pochylać nad prawami równościowymi. Myślę, że to, iż w Polsce jest tak niewielka świadomość tego, czym jest dyskryminacja, wynika właśnie z tych zaszłości. Dlatego bardzo dobrze się dzieje, że zaczynamy o tych problemach dyskutować. Myślę, że ta debata społeczna jest nam bardzo potrzebna. Pierwszą osobą, która taką debatę podjęła i próbowała wskazywać na obszary, w których są dyskryminowane kobiety, na obszary, w których są dyskryminowani mężczyźni, była pierwszy rzecznik praw obywatelskich pani profesor Łętowska.</u>
          <u xml:id="u-267.2" who="#PosełIzabelaJarugaNowacka">Oczywiście ta dyskusja powinna być znacznie szersza. Aby pokazać, jaka trudna to jest sprawa, chciałabym się z państwem podzielić pewnymi doświadczeniami swojego ugrupowania politycznego. Otóż my nie tylko próbujemy mówić o równości, ale także działać na rzecz tej równości, a to już jest rzeczywiście niezmiernie trudne. Przyjęliśmy w 1994 r. uchwałę Rady Krajowej, w której zobowiązaliśmy się, że na wszystkich listach wyborczych do parlamentu, samorządu i innych organów wybieranych demokratycznie, także do władz Unii Pracy, ma być nie mniej niż 33% kobiet. Muszę powiedzieć, że były momenty, kiedy było nam bardzo trudno się z tego wywiązać. Sądzę, że takie trudności mają również kraje demokratyczne. Nie znaczy to, że mamy nie podejmować tego wysiłku.</u>
          <u xml:id="u-267.3" who="#PosełIzabelaJarugaNowacka">Myślę, że - jak o tym mówiła, bardzo szeroko, wspaniale argumentując przedłożenie tego projektu, pani poseł Śledzińska-Katarasińska - życie społeczne rzeczywiście będzie chyba przynosiło lepsze rozwiązania, jeśli nad pewnymi problemami, ze swoim specyficznym spojrzeniem, specyficzną wrażliwością będą się pochylali i kobiety, i mężczyźni. To na pewno przyczyni się do lepszego ich rozwiązywania.</u>
          <u xml:id="u-267.4" who="#PosełIzabelaJarugaNowacka">Chcę jasno powiedzieć, że przecież nie chodzi nam o to, by odejść — i tutaj chciałabym polemicznie odnieść się do wypowiedzi jednej z koleżanek — od tradycyjnej roli kobiety i mężczyzny. Nie wyrażamy tego w tej ustawie. Chcemy jedynie stworzyć takie warunki funkcjonowania społecznego, żeby każdy mógł się realizować według własnego modelu, żeby nie miał takiego systemu nakazowego, że to musi, a tego mu nie wolno. Choć ustawodawstwo polskie, poczynając oczywiście od tych zapisów konstytucyjnych, nie zawierało nigdzie wprost elementów dyskryminacyjnych, nie znaczy to jednak, że to prawo działało dobrze. Wręcz przeciwnie. Przypomnę, że w czasach kiedy gospodarka była centralnie planowana i nie mogło być bezrobocia, kobiety wyposażono w tzw. przywileje, nadające im wszystkie obowiązki związane z domem, rodziną i wychowywaniem dzieci. Te przywileje w warunkach gospodarki rynkowej obróciły się zdecydowanie przeciwko kobietom i, proszę państwa, sytuacja jest niewątpliwie taka, że bezrobocie kobiet stale rośnie, jest coraz wyższe. W tej chwili 57% wszystkich bezrobotnych stanowią kobiety i występuje tu — co potwierdza kolejny minister pracy — tendencja wzrostowa.</u>
          <u xml:id="u-267.5" who="#PosełIzabelaJarugaNowacka">Myślę, że generalnie pracę kobiety traktuje się jako coś niespecjalnie ważnego. Mam też przekonanie, że informacja: „kobieta potrzebna do pracy” znaczy tyle samo co: „będzie to praca najniżej płatna”. O tym także świadczy to, że tzw. sfeminizowane zawody są zawodami, które wymagają ogromnej punktualności, solidności, dużej wrażliwości, dobrego przygotowania, a także że są to zawody bardzo słabo płatne. W krajach, w których wprowadzono propozycje, o których mówimy w tej ustawie, sytuacja się zmieniła. Zawody te przestały być zawodami sfeminizowanymi. Nie chcę powiedzieć, że to jest sposób na to, żeby polska oświata wyszła z biedy, ale być może i taki walor tutaj się pojawi.</u>
          <u xml:id="u-267.6" who="#PosełIzabelaJarugaNowacka">Chcę jeszcze zwrócić uwagę na jedną sprawę. Otóż w Polsce do tej pory - nie wiem, czy państwo o tym wiecie - funkcjonuje wykaz prac wzbronionych kobietom. Mnie się wydaje, że sama nazwa tego wykazu jest szalenie dyskryminująca. Rozumiem, o co tam chodzi - o to, żeby chronić kobiety przed nadmiernym wysiłkiem. Chodzi także o to, żeby bronić praw prokreacyjnych kobiety. Sądzę, że już najwyższy czas, żeby ministerstwo, jeśli tak się troszczy o prawa prokreacyjne kobiet, zatroszczyło się także o prawa prokreacyjne mężczyzn. To nie znaczy, że praca w miejscach skażonych chemicznie czy w inny sposób nie może być szkodliwa dla zdrowia przyszłego potomstwa pracownika. Każdego pracownika, który podejmuje pracę szkodliwą dla swojego zdrowia, trzeba po prostu uprzedzać. Niech on rozstrzyga, czy chce mieć potomstwo, czy już skończył ten etap planowania swojego rozwoju bądź tworzenia rodziny. Myślę, że formułowanie tego w ten sposób, że kobieta nie może się zorientować, czy to jest praca dla niej właściwa, nie posługując się kryteriami, tylko opisując zawody, jest właśnie dyskryminacją. Wystarczy powiedzieć, że trzeba spełniać takie i takie warunki i każdy z nas oczywiście to zrozumie. Myślę, że konieczna jest tego naprawa. Niedawno pan prof. Zieliński powiedział, że to oczywiście będzie utrzymane. Wydaje mi się, że to jest taki ewidentny przejaw dyskryminacji, jestem o tym przekonana.</u>
          <u xml:id="u-267.7" who="#PosełIzabelaJarugaNowacka">Chciałabym też powiedzieć o sytuacji, o której mówiła pani poseł wnioskodawca. Nie może być tak, że kobietę pyta się o to, co zrobi z dziećmi, kiedy pójdzie do pracy itd. Chyba niekoniecznie pracodawca w ogóle musi to wiedzieć, ale skoro już, to te pytania trzeba zadawać symetrycznie. Nie może być tak, że dziecko jest tylko sprawą matki, bo nie jest. Powstają już stowarzyszenia ojców, którzy znacznie bardziej chcą także uczestniczyć w procesie rodzinnym. A poza tym też nie można dyskryminować ojców w ich roli ojcowskiej. Tutaj konieczne są, moim zdaniem, zasady, które proponujemy w art. 7.</u>
          <u xml:id="u-267.8" who="#PosełIzabelaJarugaNowacka">Chciałabym jeszcze wspomnieć o jednym. Otóż pojawiają się - i mamy często takie sygnały - informacje o tym, że pracodawca prosi o przyjście z zaświadczeniem, czy kobieta nie jest w ciąży. Przepraszam bardzo, ale szanujmy pewne prawa macierzyńskie. Nie spotkałam też kobiety, która by powiedziała, że pracodawca życzliwie przyjął wiadomość, że pracownica jest w ciąży. Jeżeli to nie jest zwolnienie na przykład w takim momencie, kiedy ją można zwolnić po powrocie do pracy, to jest przynajmniej ogromne niezadowolenie, demonstrowane zresztą pracownicy. Mówię o tym dlatego, że prawie wszystkie tego doświadczyłyśmy. Więc skoro rozumiemy, że jeśli chodzi o ciążę, kobieta może spełniać rolę macierzyńską, i będziemy to rzeczywiście szanować, to musi to być jakoś obwarowane ustawowo.</u>
          <u xml:id="u-267.9" who="#PosełIzabelaJarugaNowacka">Dlaczego tak bardzo potrzebna jest ta ustawa? Otóż wtedy, kiedy zachodzą ewidentne przypadki dyskryminacji, nie mamy żadnych mechanizmów - mówię my jako posłowie, my jako ludzie działający w organizacjach pozarządowych - naprawienia tych szkód. Nie mamy po prostu żadnych mechanizmów działania. Być może teraz, jak będzie nowa konstytucja, będzie to stwarzało pewne możliwości; w obecnej sytuacji prawnej na dobrą sprawę byliśmy bezradni. Na koniec chciałabym wspomnieć o ostatniej kwestii, a mianowicie o wykształceniu. Na razie panuje duże zróżnicowanie w szkołach. Bardzo często, także w Warszawie, były takie przypadki: chłopcy uczą się programowania, uczą się posługiwania komputerem, a dziewczynki w tym czasie mają zajęcia z robienia kanapek. Wydaje mi się, że jest to także nie do zaakceptowania, nie do przyjęcia, żeby w ten sposób różnicować możliwości. Myślę, że i jedna, i druga czynność z równym pożytkiem może być opanowana przez obie strony. Podkreślam: przecież nie chodzi nam o to, żeby kogoś skłaniać do takiej czy innej roli. Wręcz przeciwnie, chodzi nam o to, żeby każdy mógł bez ingerencji państwa wybrać taką rolę, jaką będzie chciał spełniać.</u>
          <u xml:id="u-267.10" who="#PosełIzabelaJarugaNowacka">I jeszcze może drobna uwaga na temat pracy. Otóż wtedy kiedy mówi się o pracy kobiet, to się mówi tak: kobieta samorealizuje się kosztem rodziny. Myślę, że jeżeli popatrzymy na motywy pracy kobiet, to niestety w większości wypadków - tak jest na całym świecie - wynikają one z przyczyn ekonomicznych. Bardzo często jednak te kobiety, tak jak mężczyźni, mają poza tym satysfakcję z tej pracy, i to jest bardzo dobre. Natomiast nie jest dobrze, kiedy traktujemy pracę kobiet albo jako niepotrzebny luksus, albo jako krzywdę rodziny. Myślę, że Polska nie wyglądałaby dobrze, gdyby zabrakło twórczych kobiet, które pracują niejako, powiedziałabym, u podstaw, wykonując pracę codzienną. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-268">
          <u xml:id="u-268.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-268.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przemawiała pani poseł Izabela Jaruga-Nowacka.</u>
          <u xml:id="u-268.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Eugeniusza Janułę z Nowej Demokracji - Koła Poselskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-269">
          <u xml:id="u-269.0" who="#PosełEugeniuszJanuła">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Zostałem poniekąd wywołany nie tyle do tablicy, ile na trybunę, żeby dopełnić te 40% występujących mężczyzn. Aczkolwiek patrząc na salę, to jest tutaj ok. 70% mężczyzn i zaledwie około 30% kobiet. No tak, ale w ogóle frekwencja jest słaba, więc nie będziemy operowali tymi proporcjami.</u>
          <u xml:id="u-269.1" who="#PosełEugeniuszJanuła">Jeżeli chodzi o meritum sprawy, czyli o wnoszony projekt ustawy, to muszę obecne tu kobiety zmartwić, bo naszym zdaniem do równouprawnienia należy dochodzić przez normalną praktykę społeczną, a nie obwarowywać się ustawami. Dlaczego? Ustawa, która w pewnym sensie nobilituje kobiety, równocześnie dyskryminuje w sposób naturalny, choć na pewno nie zamierzony, tę drugą sferę. Nie jest mi znany - może jestem niedouczony, ale na ogół nie - przykład żadnego państwa europejskiego, w którym by funkcjonowała podobnej treści ustawa, która automatycznie nobilituje kobiety. To jest jedna sprawa.</u>
          <u xml:id="u-269.2" who="#PosełEugeniuszJanuła">Oczywiste jest, że kobiety w pewnych dziedzinach, w szczególności życia zawodowego, są w naturalny sposób spychane może nie ma margines, ale na pozycje nr 2. Wynika to z różnych przyczyn, które zostały tu już z trybuny przedstawione, ale również z faktu, że - szczególnie dzisiaj tak wygląda sytuacja - wielu pracodawców wymaga od pracowników, i to pracowników wysokiego szczebla, przede wszystkim dyspozycyjności. Kobiety ze względów zrozumiałych, naturalnych nie zawsze mogą być w pełni dyspozycyjne w kategoriach pracy i to automatycznie prowadzi do - no tak, trzeba to nazwać po imieniu - pewnej dyskryminacji zawodowej kobiet, bo przecież głównie o życie zawodowe chodzi. Jest oczywistą racją, że w wielu zawodach parametr wykształcenia kobiet jest bardzo wysoki, a nie zawsze dochodzą one do funkcji kierowniczej. Ale musimy się przyzwyczaić do nowego układu stosunków społecznych, do tego, że nie zawsze awans zawodowy musi się odbywać w pionie, w strukturach pionowych, ale również może się odbywać poprzez rozumiane w kategoriach socjologii organizacji struktury poziome, i to jest również pewien kwiatuszek, że tak powiem, z oślej łączki, który komisje powinny - bo sądzę, że ustawa trafi do komisji - dobrze przepracować.</u>
          <u xml:id="u-269.3" who="#PosełEugeniuszJanuła">W ogóle trzeba przede wszystkim w trakcie prac komisyjnych sprawdzić, jak dalece ten projekt (bo na razie jest to projekt) ustawy jest kompatybilny, po pierwsze, z nową konstytucją, po drugie - z normami prawa europejskiego. Mam nadzieję, że wnioskodawczynie w jakiś sposób już to sprawdziły, niemniej postuluję dalsze sprawdzenie. Ponadto w czasie prac komisyjnych trzeba również niektóre, że tak powiem, zapisy ustabilizować, mówiąc o rozwiązaniach prawnych, i w ogóle zastanowić się, czy powinna to być ustawa sensu stricto, regulująca poszczególne aspekty prawne, czy raczej jakaś deklaracja, rezolucja, dokument bardziej ogólnej natury, który powinien zobowiązywać państwo (państwo, niekonieczne poszczególne instytucje) do ewolucyjnych, długofalowych działań na rzecz rzeczywiście zapewnienia parytetu, partnerstwa etc. - czy przypadkiem występując z tego typu inicjatywami, które z jakichś względów są słuszne, nie wylewamy dziecka z kąpielą.</u>
          <u xml:id="u-269.4" who="#PosełEugeniuszJanuła">Oczywiście nie jesteśmy przeciw skierowaniu projektu ustawy do pracy w komisjach. Mamy nadzieję, że być może jeszcze temu parlamentowi uda się skończyć prace nad tą ustawą. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-269.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-270">
          <u xml:id="u-270.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-270.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Eugeniusz Januła.</u>
          <u xml:id="u-270.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Był to ostatni ze zgłoszonych mówców.</u>
          <u xml:id="u-270.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">W trybie pytania, panie pośle?</u>
          <u xml:id="u-270.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-271">
          <u xml:id="u-271.0" who="#PosełWładysławAdamski">Oczywiście popierając projekt ustawy, mam pytanie do pani poseł przedstawicielki wnioskodawców. Pani poseł, otóż w ustawie jest mowa o powołaniu instytucji rzecznika przy prezydencie Rzeczypospolitej Polskiej. Chodzi także o to, aby ten równy status kobiet i mężczyzn był wdrożony, a nie tylko istniał w sferze werbalnej czy w treści zapisanej w ustawie. W związku z tym chciałbym zapytać: Czy dokonano oszacowania kosztów funkcjonowania tej instytucji, i w ogóle wdrożenia w życie ustawy?</u>
          <u xml:id="u-271.1" who="#PosełWładysławAdamski">Pytam o to właściwie głównie z troski, ponieważ trzeba będzie pewne koszty w budżecie także zaplanować, a tylko wówczas ten wymiar praktyczny będzie możliwy do zrealizowania, kiedy odbędzie się to w sposób właściwy, przy właściwej również ocenie towarzyszącej przewidywaniom i oczekiwaniom wnioskodawców. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-272">
          <u xml:id="u-272.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-272.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">W trybie pytania?</u>
          <u xml:id="u-272.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-273">
          <u xml:id="u-273.0" who="#PosełCzesławFiedorowicz">Pani Marszałek! Pani Poseł! Chciałbym zadać pytanie odnoszące się do wypowiedzi w trakcie dyskusji, zwłaszcza do wypowiedzi pani poseł Jarugi-Nowackiej. Czy uzasadnione są takie twierdzenia, jakie pani poseł przytoczyła, że nie spotkała żadnego z pracodawców, który byłby życzliwie ustosunkowany do ciąży swojej pracownicy? Jest to daleko nieuczciwe. Od 7 lat jestem burmistrzem. Przez te lata wiele moich pracownic urodziło dzieci i zawsze zarówno ja, jak i wielu pracodawców podchodziło do tego życzliwie. Czy uzasadnione są takie publiczne twierdzenia, które wprowadzają pokłady niechęci i nieżyczliwości? Myślę, że to jest nieuzasadnione, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-274">
          <u xml:id="u-274.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-274.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-274.2" who="#komentarz">(Poseł Izabela Jaruga-Nowacka: Czy mogę, pani marszałek? Pan poseł odniósł się do mojej wypowiedzi.)</u>
          <u xml:id="u-274.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Pani poseł, przykro mi, ale przyjęliśmy, że są to tylko wystąpienia klubowe. To nie było pytanie.</u>
          <u xml:id="u-274.4" who="#komentarz">(Poseł Izabela Jaruga-Nowacka: Czy mogę w trybie sprostowania?)</u>
          <u xml:id="u-274.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-275">
          <u xml:id="u-275.0" who="#PosełIzabelaJarugaNowacka">Po pierwsze, bardzo przepraszam, bo oczywiście nie mogę mówić o wszystkich pracodawcach. Przepraszam, panie pośle. Chciałam powiedzieć, że spotyka się to powszechnie, kobiety o tym rozmawiają, przychodzą z takimi problemami. Informacja o tym, że kobieta jest w ciąży, że spodziewa się dziecka, jest przyjmowana przez pracodawcę na ogół niezbyt radośnie. Przyczyna tego jest ewidentna - traci się dobrego pracownika przynajmniej na parę miesięcy. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-276">
          <u xml:id="u-276.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-276.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości pana Bohdana Zdziennickiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-277">
          <u xml:id="u-277.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawiedliwościBohdanZdziennicki">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Rząd będzie prezentował oficjalne stanowisko w trakcie prac sejmowych. To stanowisko będzie przedmiotem obrad w najbliższy wtorek. W tej chwili chcę tylko przedstawić pewne zasady, które wynikają ze stanowiska Ministerstwa Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-277.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawiedliwościBohdanZdziennicki">Pierwsze stwierdzenie dotyczy tego, że generalnie popieramy idee zawarte w projekcie ustawy. Ustawa ma stanowić gwarancję równych praw kobiet i mężczyzn w stosunkach społecznych, politycznych i gospodarczych, zawartych i deklarowanych w prawie polskim oraz postanowieniach ogólnoeuropejskich.</u>
          <u xml:id="u-277.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawiedliwościBohdanZdziennicki">Druga konstatacja jest taka. Zasada równouprawnienia kobiet i mężczyzn - o czym chcę przypomnieć, o czym dzisiaj może mało się mówiło - jest wyrażana nie tylko w ustawie zasadniczej, zwłaszcza w nowej konstytucji, która jest prawem twardym. Nie chcę polemizować, to nie jest tylko deklaracja, jest to realizowane poprzez przepisy szeregu ustaw, przede wszystkim Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, Kodeksu pracy i szeregu innych. Nie ulega jednak wątpliwości, że wiele kwestii z tego zakresu wymaga dodatkowych, nowych rozwiązań prawnych. To jest drugie stwierdzenie.</u>
          <u xml:id="u-277.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawiedliwościBohdanZdziennicki">Natomiast pozostaje do rozważenia podczas prac komisji to, czy ta idea ma być rozwiązana w nowej ustawie, czy też należałoby dokonać odpowiednich zmian w ustawach odnoszących się do określonych problemów. To jest znacznie właściwsze. W każdym razie ta sprawa musi być rozstrzygnięta podobnie jak szereg innych zagadnień, bo musimy widzieć całość ustawodawstwa. Jest kwestia, czy trzeba tworzyć specjalną ustawę, czy rozwiązywać konkretne zagadnienia, które tu były poruszane, w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, Kodeksie pracy i w innych ustawach. Należałoby się zastanowić, gdzie potrzebne są nowe rozwiązania prawne albo które rozwiązania prawne budzą wątpliwości, jeśli chodzi o zasadę niekwestionowanej gwarancji równych praw kobiet i mężczyzn we wszystkich stosunkach.</u>
          <u xml:id="u-277.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawiedliwościBohdanZdziennicki">Jeżeli chodzi o poszczególne rozwiązania, to zdaniem Ministerstwa Sprawiedliwości wypadałoby rozważyć to, co było już podnoszone przez panie i panów posłów w trakcie obecnej dyskusji. Po pierwsze, czy tworzyć nową instytucję rzecznika ds. równego statusu, czy też te funkcje powinny być wypełniane w ramach już istniejących instytucji, zwłaszcza rzecznika praw obywatelskich. Czy mamy mnożyć nowe byty prawne i organizacyjne? Jest to także kwestia kosztów. Oczywiście to wymaga poważnej debaty i rozpatrzenia wszystkich argumentów za i przeciw.</u>
          <u xml:id="u-277.5" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawiedliwościBohdanZdziennicki">Następna kwestia, którą trzeba rozważyć w trakcie dalszych prac, dotyczy celowości powołania komisji odwoławczej ds. równego statusu. Bo gdy się przyjrzymy przyjętym rozwiązaniom, to - oczywiście w sensie prawnym - nie są one dostatecznie jasno określone. Choćby kwestia procedury działania tej komisji. Nie wiemy, według jakiej procedury ma ona działać, skoro ma podejmować ważkie działania prawne, a jednocześnie przewidziano, że odwołania w sprawach rozpoznawanych przez komisję ma rozpoznawać sąd powszechny - a więc czy będzie stosowało się zasady K.p.a., czy jakieś inne zasady procedury. Bo to jest oczywiście kwestia ochrony praw i tych osób, które będą poddane ewentualnym sankcjom. To nie są przecież działania deklaratywne, tylko takie, w których grozi odpowiedzialność. A więc sprawa nie jest wyjaśniona - i to nie tylko kwestia procedury, ale i celowości powołania specjalnego organu - czy organy już istniejące, stojące na straży przepisów prawa - myślę nie tylko o rzeczniku, ale i o innych organach - są wystarczające. W sytuacji, gdy działa komisja, a potem odwołania rozpoznaje sąd powszechny, który działa według przepisów procedury sądowej, rodzi się istotne pytanie proceduralne. Nie chcę tu wyjawiać innych wątpliwości, na pewno wątpliwość budzi też parytet. Tu można przytoczyć zasady znane w różnych ustawodawstwach - różnie to się rozwiązuje w Europie. Podaje się przykład norweski. Norwegia jest interesującym państwem, ze swoją własną tradycją prawa - każdy ma swoją własną tradycję. Ale czy takie dość schematyczne rozwiązanie, parytet - czyli 40% składu - jest najwłaściwszym rozwiązaniem dla słusznej idei udziału przedstawicieli każdej płci we wszelkich gremiach, których członkowie, jak to podano w przepisach, są powołani, wybierani lub mianowani przez władze publiczne lub z którymi te władze zawierają umowę o pracę? Tę sprawę na pewno trzeba rozważyć, wszystkie rozwiązania parytetowe i procentowe mają swoje zalety i wady. Znamy je nie tylko z rozwiązań odnośnie do równości płci, ale także z dyskusji, które toczą się w państwach mających problemy z rozmaitymi mniejszościami czy problemy rasowe.</u>
          <u xml:id="u-277.6" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawiedliwościBohdanZdziennicki">Nie jest także na pewno jasny przepis art. 16, który mówi o ponoszeniu odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę - na skutek umyślnego lub nieumyślnego naruszenia przepisów ustawy - zgodnie z obowiązującym prawem. Skoro tak, to przepis ma charakter informacyjny, a odpowiedzialność wynika albo z przepisów Kodeksu cywilnego czy Kodeksu pracy albo z innych ustaw. Powstaje więc pytanie, czy taka informacja w ustawie jest konieczna, może bowiem budzić pewne wątpliwości. Oczywiście zasady Kodeksu cywilnego czy Kodeksu pracy głoszą zawsze, że gdy ktoś narusza przepisy, na skutek których ktoś ponosi szkodę - choćby słynny art. 415 Kodeksu cywilnego - to ponosi odpowiedzialność. A więc z punktu widzenia systemu prawa powstaje pytanie, czy powtórzyć to w celu informacyjnym w tej ustawie, czy istniejące zasady są w tym zakresie jasne.</u>
          <u xml:id="u-277.7" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawiedliwościBohdanZdziennicki">Na pewno wnikliwych prac wymagają przyjęte w projekcie unormowania karne zamieszczone w art. 17. Nie trzymają się one zasad i standardów, które obowiązują w ustawodawstwie karnym w sensie wymagań legislacyjnych. Przede wszystkim przepis przewiduje w tym samym rozwiązaniu odpowiedzialność za działania umyślne i nieumyślne. Podstawowa zasada w przepisach karnych jest taka, że działania umyślne, a jeżeli chcemy też je karać, to i nieumyślne - muszą być ujęte w odrębnym ustępie, ponieważ zawsze za działanie nieumyślne przewiduje się zróżnicowane sankcje karne. To jest kanon prawa karnego. Nigdy więc nie możemy wymieniać w jednym ustępie działań umyślnych i nieumyślnych i przewidywać takich samych sankcji karnych w przypadku grzywny. Jest to oczywiście wada legislacyjna.</u>
          <u xml:id="u-277.8" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawiedliwościBohdanZdziennicki">Tak samo zapis o odpowiedzialności za czynności polegające na udzielaniu pomocy lub nakłanianiu do działań przestępczych - a więc pomocnictwo czy podżeganie. Oczywiście jest jasne, że przy takich działaniach - jeżeli przewidujemy pewne formy przestępstwa nie tylko w przepisach Kodeksu karnego, ale i pozakodeksowych - stosuje się zawsze zasady wynikające z ogólnych przepisów prawa karnego. To jest zawsze karalne. Przy wszystkich przestępstwach - jeśli przeanalizujemy czy przepisy kodeksu, czy pozakodeksowe - jest żelazna zasada, na podstawie części ogólnej Kodeksu karnego, że i pomocnictwo, i także nakłanianie do działań przestępczych są karalne.</u>
          <u xml:id="u-277.9" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawiedliwościBohdanZdziennicki">Oczywiście są jeszcze inne kwestie, które będą na pewno wymagały wnikliwej pracy legislacyjnej. Chcę zwrócić uwagę, oczywiście w formie dyskusji, bo przecież rozwiązania są ważkie i trudne, choćby na art. 6 ust. 2, który nakłada na pracodawcę, jak wiemy, pewne obowiązki związane z informowaniem, jeżeli dany pracownik został przyjęty. Jeżeli zderzymy art. 5 ust. 2 pkt 1 z art. 5 ust. 3, to staje się jasne, że takie informacje pracodawca musiałby składać wtedy, kiedy postawiono by mu zarzut, że naruszył zasadę równych szans przy przyjęciu do pracy. To byłoby logiczne. Jeżeli natomiast taka ma być zawsze odpowiedź, to trzeba pamiętać, że w każdej sytuacji jest to delikatna sprawa z powodu doboru kadr. To jest uwaga legislacyjna. Materia jest ważna, musi się potem obronić w toku praktyki prawniczej. Wydaje się, że to także powinno być rozważone w trakcie dalszych prac.</u>
          <u xml:id="u-277.10" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawiedliwościBohdanZdziennicki">W uzasadnieniu są niedoróbki czysto terminologiczne, np. zamiast: Komitet Rady Europy, warto napisać: Komitet Ministrów Rady Europy, bo istnieje sto komitetów Rady Europy. Podobnie pewnym skrótem jest Układ Stowarzyszeniowy. Wydaje się, że w akcie prawnym w uzasadnieniu powinniśmy podać pełną nazwę tego układu, a więc Układ Europejski stanowiący stowarzyszenie między Rzecząpospolitą Polską z jednej strony a Wspólnotami Europejskimi, ich państwami, członkami z drugiej strony. Oczywiście, są to uwagi czysto formalne.</u>
          <u xml:id="u-277.11" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawiedliwościBohdanZdziennicki">Reasumując, chcę powiedzieć, że reprezentuję stanowisko Ministerstwa Sprawiedliwości, być może bardzo prawnicze, i mam nadzieję, że podzieli je na najbliższym posiedzeniu, już we wtorek, Rada Ministrów, gdyż prace nad wszystkimi projektami są bardzo napięte. Uważamy, że idea zawarta w projekcie ustawy zasługuje na poparcie, ponieważ daje gwarancje równych praw kobiet i mężczyzn we wszystkich stosunkach społecznych, politycznych i gospodarczych. Równość ta wynika z tego, co deklaruje się w prawie polskim i w postanowieniach ogólnoeuropejskich, jest ona też zawarta w naszym ustawodawstwie. Na pewno jednak obecne prawo nie rozwiązuje bardzo wielu kwestii. Trzeba dlatego stworzyć dodatkowe rozwiązania prawne, które zawarte są w projekcie. Nie wiadomo jeszcze, czy są to już wszystkie konieczne rozwiązania. Trzeba rozważyć pewne elementy prawne, legislacyjne, żeby wkomponować to, o czym wcześniej mówili panie i panowie posłowie, w cały system prawa. Jeżeli oczywiście ma to być żywe, naprawdę stosowane prawo, a nie prawo deklaracyjne, z góry skazane na niepotrzebne polemiki czy na niepowodzenia. Dziękuję bardzo za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-277.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-278">
          <u xml:id="u-278.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-278.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przemawiał podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości pan Bohdan Zdziennicki.</u>
          <u xml:id="u-278.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu przedstawicielkę wnioskodawców panią poseł Iwonę Śledzińską-Katarasińską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-279">
          <u xml:id="u-279.0" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Chciałam bardzo serdecznie podziękować za dyskusję, jaka wokół tego projektu toczyła się w Izbie. Generalnie chciałam bardzo podziękować za zrozumienie i za poparcie idei projektu przez właściwie każdego z kolegów posłów. Nie mogę odpowiedzieć panu posłowie Janule, gdyż znaczna część jego wątpliwości i niepokojów jest nieuzasadniona. Takie regulacje są stosowane w świecie, są to rozwiązania zgodne z regulacjami międzynarodowymi i działają w znanych nam systemach prawnych wielu państw europejskich. Nie wymyślałyśmy tutaj prochu. Myślę, że jest to materiał do dalszej pracy w komisjach. Jestem bardzo wdzięczna panu ministrowi za uwagi i wiem, że posłowie będą z niecierpliwością czekali na stanowisko rządu. Dylematy, o których mówił pan minister, tzn. czy zastosować odrębną regulację, czy przegląd ustawodawstwa i podjąć próbę zrealizowania projektu tą drogą, są dylematami podejmowanymi i przyjmowanymi przez poszczególne państwa w swoich rozwiązaniach. Istnieją w tym zakresie dwie szkoły: albo dostosowywanie poszczególnych ustaw, albo próba stworzenia jednego aktu. Odpowiedź na pytanie, dlaczego jest to próba stworzenia jednego aktu, była rozważana przez wnioskodawców. Proces przejrzenia polskiego ustawodawstwa pod kątem zabezpieczeń antydyskryminacyjnych, to procedura wieloletnia. Chodziło o stworzenie aktu prawnego, który tę procedurę przyspieszy i uruchomi, który mógłby zacząć działać jak najszybciej.</u>
          <u xml:id="u-279.1" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">Poza tym, o czym także, zdaje się, wspominał pan minister, wiemy, co można by zrobić w związku z Kodeksem pracy czy z Kodeksem rodzinnym, ale jak szukać tego, o czym mówimy, gdzie umieścić podręczniki, co zrobić z reklamą, z sytuacjami, które... To pole ustawodawcze może być bardzo szerokie. Ustawa w naszym rozumieniu definiowałaby pojęcie dyskryminacji, definiowałaby pola i, co najważniejsze, wprowadzałaby te właśnie instrumenty i mechanizmy przeciwdziałania. Także z tego wynika próba wydzielenia urzędu rzecznika do spraw równego statusu i komisji odwoławczej, bo uprawnienia rzecznika praw obywatelskich są inne - to jest instytucja zupełnie innego typu. Wnioskodawcom chodziło nie tylko o to, żeby zdefiniować dyskryminację, ale by jej przeciwdziałać i rozwiązywać związane z tym problemy. W tej chwili nie ma takiej instytucji, która by w tym obszarze polubownie rozstrzygała spory. To jest istota działania rzecznika.</u>
          <u xml:id="u-279.2" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">Odpowiadam na pytania o koszty - pytano, czy było to rozważane. Otóż zdajemy sobie sprawę, że dopóki ustawa nie przybierze ostatecznego kształtu i dopóki nie będą jasno doprecyzowane role rzecznika i komisji - doprecyzowane i usytuowane w całym systemie - trudno jest przedstawić kalkulację kosztów, aczkolwiek nie byłaby to rozrośnięta administracja centralna, gdyż nikt nie przewiduje takich wydatków. W trakcie dalszych prac, w porozumieniu z Kancelarią Prezydenta RP - skoro prezydent będzie uprawniony do powołania rzecznika - wnioskodawcy będą próbowali doprecyzować ewentualne koszty tego przedsięwzięcia.</u>
          <u xml:id="u-279.3" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">Oczywiście dziękuję panu ministrowi za wskazanie na art. 16 i 17; jestem przekonana, że dalsze prace będą się już odbywały przy życzliwej pomocy Ministerstwa Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-279.4" who="#PosełIwonaŚledzińskaKatarasińska">To w tej chwili tyle. Dziękuję raz jeszcze i powtórnie proszę o przekazanie projektu ustawy do wymienionych przeze mnie komisji. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-279.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-280">
          <u xml:id="u-280.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-280.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-280.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm skierował poselski projekt ustawy o równym statusie kobiet i mężczyzn do Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz do Komisji Ustawodawczej w celu rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-280.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">W dyskusji zgłoszono wniosek o dodatkowe skierowanie projektu ustawy do Komisji Polityki Społecznej.</u>
          <u xml:id="u-280.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będą uważała, że Sejm obie propozycje przyjął.</u>
          <u xml:id="u-280.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-280.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przed nami ostatni w dniu dzisiejszym punkt porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-280.7" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 21 porządku dziennego: Pierwsze czytanie komisyjnego projektu ustawy o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym (druk nr 2374).</u>
          <u xml:id="u-280.8" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Rokitę w celu przedstawienia uzasadnienia projektu ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-281">
          <u xml:id="u-281.0" who="#PosełJanRokita">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Dopóki nie mamy jeszcze komisji odwoławczych do spraw kobiet przed mężczyznami i mężczyzn przed kobietami, przychodzi nam zajmować się sprawami być może trochę bardziej nudnymi, niemniej dotyczącymi ustroju państwa. I taką sprawą, być może z pozoru drobną, chciałbym państwa przez sekundę zająć.</u>
          <u xml:id="u-281.1" who="#PosełJanRokita">Mam przyjemność wystąpić w imieniu Komisji Samorządu Terytorialnego, ażeby zaprezentować Wysokiej Izbie jednoartykułowy projekt dotyczący doraźnej interwencji w ustawie o samorządzie terytorialnym, interwencji, która w istocie rzeczy ma na celu wypełnienie pewnej luki. Ta luka niestety nadal występuje, chociaż niegdyś dokonaliśmy zasadniczej nowelizacji tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-281.2" who="#PosełJanRokita">Na czym ta luka polega? Otóż chodzi o to, że art. 4 ustawy o samorządzie terytorialnym pozwala Radzie Ministrów tworzyć, łączyć, dzielić, znosić gminy - innymi słowy pozwala interweniować w podział administracyjny państwa. Niestety nie wiadomo, co się dzieje w sytuacji, kiedy następują zmiany w podziale administracyjnym państwa, dotychczasowe gminy ulegają rozwiązaniu, ulegają więc rozwiązaniu również ich organy - rady gmin, a nowe wybory w nowym układzie terytorialnym jeszcze się nie odbyły. Pozostaje pewien okres pustki pomiędzy jednym aktem a drugim. Ponieważ tego typu przypadków w Polsce w tej chwili trochę jest, istnieje konieczność wypełnienia tej pustki. Propozycja, którą Komisja Samorządu Terytorialnego przedstawia, o ile mi wiadomo z debat toczonych na posiedzeniu komisji w tej sprawie - także z poparciem rządu wyrażanym przez pana ministra spraw wewnętrznych i administracji, sprowadza się do tego, ażeby dodać przepis, który na okres pomiędzy rozwiązaniem rady gminy w takich sytuacjach a nowymi wyborami pozwoli premierowi ustanowić osobę pełniącą funkcję organów gminy do czasu nowych wyborów.</u>
          <u xml:id="u-281.3" who="#PosełJanRokita">Pragnę zwrócić państwu uwagę, że to nie jest rozwiązanie precedensowe w ustawie o samorządzie terytorialnym. Jest kilka miejsc, w których dokładnie taka instytucja osoby pełniącej czasowo (zawsze do nowych wyborów) funkcje organów gminy w ustawie o samorządzie terytorialnym się znajduje. Myślę zwłaszcza o przewidzeniu jej już wcześniej, w art. 28a tej ustawy, na okoliczność, kiedy rada gminy w pewnych okolicznościach z powodu niepowołania zarządu przez 6 miesięcy po wyborach ulega rozwiązaniu z mocy prawa. Innymi słowy, nie chodzi o to, żeby tworzyć instytucję nową, ale żeby w analogicznych warunkach, w których też rada gminy przestaje istnieć z mocy prawa, a odbędą się nowe wybory w toku kadencji, tę znaną instytucję zastosować. Nie ma żadnych podstaw do tego, żeby np. wprowadzać zarząd komisaryczny.</u>
          <u xml:id="u-281.4" who="#PosełJanRokita">W zasadzie, Wysoka Izbo, ta ustawa kwalifikowałaby się do tego, ażeby ją przyjąć w trzech czytaniach na jednym posiedzeniu. Wszakoż nie chcę złożyć takiego wniosku w imieniu komisji, a to z dwóch powodów. Przede wszystkim dlatego, że z opinii, jaką uzyskaliśmy z Kancelarii Sejmu, z Biura Legislacyjnego, wynika, że propozycja Komisji Samorządu Terytorialnego wprowadza pewne zamieszanie w numeracji artykułów. Idzie mianowicie o to, że ustawa o samorządzie terytorialnym jest na tyle poważną ustawą, iż nie chcemy tam - obok artykułów oznaczonych numerem i oznaczonych numerem z literką - wprowadzać jeszcze artykułów oznaczonych numerem z literką i z indeksacją tej literki. Biuro Legislacyjne zaproponowało tutaj inne rozwiązania i chociażby dla usunięcia tej drobnej usterki jest potrzebne rozpatrzenie sprawy w komisji. Ale jest i drugi powód, bardzo istotny. Mianowicie w toku debaty w komisji nad tą inicjatywą wyniknął jeszcze jeden problem, który wymaga pewnej, drobnej zaiste, interwencji w ustawę o samorządzie terytorialnym. Idzie mianowicie o problem art. 37b tej ustawy, który przez pewne nieporozumienia został zinterpretowany w swoim obecnym kształcie jako zakazujący radom gmin wypłat diet radnym i członkom zarządów dzielnic, nawet wtedy, kiedy już od dawna, często od 1990 r., z takich diet owi radni, a zwłaszcza członkowie zarządów dzielnic w wielkich miastach korzystali. W związku z tym, dla rozwiązania kilku konfliktowych sytuacji, jakie w tej materii wyniknęły w ostatnim czasie, wydaje się, że pewna drobna, techniczna, uzgodniona z rządem nowelizacja art. 37b, którą chciałbym w toku prac komisji zaproponować, a którą już w komisji prezentowałem, będzie również potrzebna. Z tych dwóch powodów proszę zatem Wysoką Izbę o to, ażeby zechciała dziś tę ustawę, razem z zapowiadaną poprawką do art. 37b, skierować do Komisji Samorządu Terytorialnego i Komisji Ustawodawczej. Sądzę, że te dwie komisje są w stanie w ciągu bardzo nieodległego czasu tę drobną, a bardzo ważną ustrojową interwencję do ustawy o samorządzie terytorialnym przygotować. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-281.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-282">
          <u xml:id="u-282.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-282.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Rokita, uzasadniając projekt ustawy.</u>
          <u xml:id="u-282.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Sejm podjął decyzję o wysłuchaniu w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-282.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-282.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Wojciecha Nowaczyka w imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pan poseł Marian Starownik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-283">
          <u xml:id="u-283.0" who="#PosełWojciechNowaczyk">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Zabierając głos w imieniu Sojuszu Lewicy Demokratycznej Klubu Parlamentarnego w debacie nad komisyjnym - Komisji Samorządu Terytorialnego - projektem ustawy przedłożonym w druku nr 2374, doprecyzowującym ustawę o samorządzie terytorialnym, mam zaszczyt zakomunikować, że popieramy ten projekt. Mój klub, jak zawsze, tak i teraz popiera wszelkie działania, które zmierzają do usprawnienia działań państwa, samorządu, obsługi obywateli, umocnienia praworządności. Omawiana nowelizacja ma wszystkie te cechy.</u>
          <u xml:id="u-283.1" who="#PosełWojciechNowaczyk">Szczegóły proponowanej nowelizacji, nowelizacji poszerzonej, omówił i uzasadnił w sposób nie budzący żadnych wątpliwości sprawozdawca wnioskodawców Komisji Samorządu Terytorialnego pan poseł Jan Maria Rokita. Nie chciałbym się powtarzać, powiem tylko, że w pełni podzielamy wyrażone stanowisko.</u>
          <u xml:id="u-283.2" who="#PosełWojciechNowaczyk">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej oświadczam, że popieramy przedłożony projekt (druk nr 2374), będziemy głosować za jego przyjęciem. Uważamy, że powinien być on skierowany do Komisji Samorządu Terytorialnego i Komisji Ustawodawczej do dalszych prac, które winny być szybko prowadzone. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-283.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-284">
          <u xml:id="u-284.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-284.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Wojciech Nowaczyk.</u>
          <u xml:id="u-284.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Mariana Starownika w imieniu klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego. Następnym mówcą będzie pan poseł Stanisław Kracik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-285">
          <u xml:id="u-285.0" who="#PosełMarianStarownik">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego mam zaszczyt zaprezentować nasze stanowisko wobec komisyjnego projektu ustawy dotyczącego nowelizacji ustawy o samorządzie terytorialnym (druk nr 2374). Z tej racji, że jestem członkiem Komisji Samorządu Terytorialnego, której była to inicjatywa, nie mogę powiedzieć nic złego o tej propozycji. Także mój klub wypowiada się o niej przychylnie, z tego względu, że każda inicjatywa, której celem jest uściślenie, uporządkowanie tego, co dotyczy funkcjonowania samorządu terytorialnego, zasługuje na poparcie i na właściwe potraktowanie w pracach Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-285.1" who="#PosełMarianStarownik">Chcę powiedzieć, że ta nowelizacja ustawy i dodatkowe wyjaśnienia, jakie padły z ust posła sprawozdawcy czy posła wprowadzającego ustawę na nasze forum, nie pozostawiają żadnych wątpliwości. Mam natomiast pewną wątpliwość, jeśli chodzi o art 28: zapis art. 28 pkt 2 właściwie nie określa, o kim mówimy, bo mówi się o osobie i nie uściśla się, o kogo chodzi. Przecież nie jest to burmistrz, nie jest to przewodniczący, a ten człowiek będzie funkcjonował, powiedzmy, 2 czy 3 miesiące i będzie używał jakiejś pieczęci. Nie znam takiego przypadku, żeby w ustawodawstwie było powiedziane „osoba”. Sądzę, że ta nowelizacja powinna tę osobę określić, nadać jej pełną nazwę. Proponowałbym, żeby ta osoba nazywała się... Nie chciałbym wymyślać jakichś nazw na poczekaniu, komisarz, niekomisarz. Uważam, że ta osoba mogłaby się nazywać tymczasowy pełnomocnik do spraw organizacji gminy czy pełnomocnik do spraw organizacji gminy. W każdym razie sądzę, że w dalszych pracach naszej komisji powinniśmy jednak znaleźć takie rozwiązanie, żeby była to nie osoba, tylko określona funkcja.</u>
          <u xml:id="u-285.2" who="#PosełMarianStarownik">Kończąc, chcę powiedzieć, że w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego popieram tę inicjatywę, i oczywiście opowiadamy się za skierowaniem jej do tych komisji, o których mówił, wnosząc, by inicjatywę tę do nich skierowano, pan poseł wprowadzający ustawę na nasze forum. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-285.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-286">
          <u xml:id="u-286.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-286.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Marian Starownik.</u>
          <u xml:id="u-286.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Stanisława Kracika o zabranie głosu w imieniu klubu Unii Wolności. Następnym mówcą będzie pan poseł Piotr Pankanin.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-287">
          <u xml:id="u-287.0" who="#PosełStanisławKracik">Pani Marszałek! Szanowni Państwo! Ponieważ również jestem członkiem sejmowej Komisji Samorządu Terytorialnego, to mógłbym jak pan poseł Starownik wygłosić taką tezę, że nic, co z tej komisji wychodzi, złe być nie może, i powiedzieć, że popieram tak jak mój klub tę zmianę. Chciałbym jednak na tej kanwie wypowiedzieć kilka refleksji.</u>
          <u xml:id="u-287.1" who="#PosełStanisławKracik">Po pierwsze, świętowaliśmy niedawno 7 lat samorządu terytorialnego i sprawa, która wydaje się oczywista, ta luka - ostała się przez te 7 lat. Naprawiamy pod koniec tej kadencji i będzie pewien problem proceduralny, żeby zdążyć. Gdyby na przykład Senat zechciał deliberować nad tą oczywistością, to może być problem, żeby zdążyć z jej wdrożeniem. Być może jest tak, iż na pięćset trzydzieści kilka wniosków o podział gmin, bo głównie to w tym kierunku idzie, łączeń nie zanotowaliśmy zasadniczo chyba żadnych. Tylko trzydzieści kilka znalazło swój pozytywny finał i być może, że nie była to taka sprawa niezwykle często występująca, przy której mówimy o tym, że jest luka, że nie wiadomo co powinno się dziać i kto powinien odpowiadać.</u>
          <u xml:id="u-287.2" who="#PosełStanisławKracik">W sprawie owej osoby, o której mówi nowelizacja, o której mówił pan poseł Starownik, chciałbym powiedzieć, że nie ma chyba potrzeby nowego słowotwórstwa. To musi być osoba albo pełniąca obowiązki burmistrza, albo wójta. Po co tworzyć jakąś konwencję komisarzy czy Bóg wie czego, aby się jeszcze niedobrze kojarzyło, prawda? Jest jasne, że ta osoba musi sprawować funkcję zgodnie z określonym zakresem kompetencji, nie może to być nic więcej - żadnych uprawnień i właściwości rady posiadać przecież ta osoba by nie mogła.</u>
          <u xml:id="u-287.3" who="#PosełStanisławKracik">Myślę także, że nad oczywistościami długo nie powinno się dywagować, zatem mam nadzieję, że zapowiadana jeszcze przez pana posła Rokitę, jak rozumiem, już poselska poprawka, dotyczy kwestii, co do której istnieje duże społeczne oczekiwanie. Myślę, że z tym wiąże się nawet pewne rozgoryczenie. Mamy bowiem do czynienia z sytuacją, w której rady dużych dzielnic, kilkudziesięciotysięcznych, o zadaniach wielokrotnie przekraczających pewnie nie w zakresie władztwa, ale codziennej obsługi i kontaktu z mieszkańcami, to są najczęściej ludzie pierwszego kontaktu. Wprowadzona blokada, związana z tą interpretacją, o której mówił pan poseł Rokita, powoduje takie poczucie, że nie ma w gminnej wspólnocie sprawiedliwości. Myślimy, że musi być przyjęty tutaj jednak pewien limit. Z Polski nie można zrobić samorządowej ojczyzny „dietetyków” — ludzi biorących diety. Tego nie można rozciągać tak, żeby każdy, kto się pojawi na zebraniu, od razu z tego tytułu miał prawo pójść do kasy. Ale sądzę, że tym osobom, które biorą na siebie odpowiedzialność, które wykonują ogromną pracę, często właściwie równoważną — nie wiem — połowie etatu, powinno przysługiwać wynagrodzenie, bowiem z ewangelicznej normy wychodząc, godzien jest robotnik zapłaty swojej. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-287.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-288">
          <u xml:id="u-288.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-288.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Stanisław Kracik.</u>
          <u xml:id="u-288.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Piotra Pankanina w imieniu klubu Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-289">
          <u xml:id="u-289.0" who="#PosełPiotrPankanin">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Oczywistość propozycji zawartej w projekcie zmiany ustawy o samorządzie terytorialnym, skierowanym do Wysokiej Izby przez Komisję Samorządu Terytorialnego, jest tak wielka, że właściwie nie należałoby w ogóle zabierać głosu na ten temat. Pozwolę sobie tylko na jedną uwagę wobec tej propozycji.</u>
          <u xml:id="u-289.1" who="#PosełPiotrPankanin">Otóż poprzez konsultowanie tego projektu z Biurem Legislacyjnym Sejmu stwierdziliśmy, że ona jest dość niezgrabnie sformułowana, jeśli chodzi o zapis legislacyjny. Otóż stworzenie art. 28a1, podczas gdy nie wyczerpano jeszcze liter alfabetu w art. 28, jest pewną niezgrabnością. Nie ma potrzeby tworzenia nowego artykułu. Można tę rzecz posadowić na końcu art. 28, pod kolejną literą. To zrodzi jednak pewne komplikacje w sformułowaniu samej treści, co będzie można bardzo prosto poprawić podczas najkrótszego - mam nadzieję - posiedzenia komisji. Uwag ogólnych nie mam żadnych. Proszę uprzejmie o skierowanie tego projektu do Komisji Samorządu Terytorialnego. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-289.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-290">
          <u xml:id="u-290.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-290.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Piotr Pankanin.</u>
          <u xml:id="u-290.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Był to ostatni ze zgłoszonych mówców.</u>
          <u xml:id="u-290.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji pana Józefa Winiarskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-291">
          <u xml:id="u-291.0" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawWewnętrznychiAdministracjiJózefWiniarski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zabieram głos głównie dlatego, aby potwierdzić stwierdzenie pana posła sprawozdawcy Jana Rokity, stwierdzenie, w którym mówił, że rząd popiera inicjatywę legislacyjną Komisji Samorządu Terytorialnego. Chcę bardzo wyraźnie podkreślić, że to poparcie formułuję z perspektywy ministra spraw wewnętrznych i administracji, wykonującego funkcję pośrednika pomiędzy Radą Ministrów a samorządem terytorialnym. Z doświadczeń, jakie wynikają z wykonywania tej funkcji, wypływa wniosek jednoznaczny - że rząd i jednostki samorządu terytorialnego są mocno zainteresowane uchwaleniem ustawy o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym, której istotą, jak panowie posłowie mówili, jest uregulowanie kwestii, kto po powstaniu nowej gminy, głównie w wyniku podziału terytorialnego, pełni do czasu wyborów funkcje organów gminy.</u>
          <u xml:id="u-291.1" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawWewnętrznychiAdministracjiJózefWiniarski">Nie ma wątpliwości co do tego, że mamy do czynienia z ewidentną luką w prawie dotyczącym samorządu terytorialnego. Ta luka jest kłopotliwa. Wielokrotnie na jej istnienie i konieczność usunięcia wskazywała Państwowa Komisja Wyborcza. W praktyce w związku z tym, że ta luka jest faktem, przyjmowane były rozwiązania, które budziły wątpliwości prawne. Te rozwiązania polegały na tym, że na terenie nowej gminy, powstałej w wyniku podziału jednostki terytorialnej albo w wyniku połączenia dwóch gmin, funkcje władcze sprawował organ wykonawczy innej jednostki samorządu terytorialnego. Poważne wątpliwości budziło to wśród mieszkańców nowej jednostki samorządu terytorialnego, a przede wszystkim budziło to bardzo poważne wątpliwości natury prawnej.</u>
          <u xml:id="u-291.2" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawWewnętrznychiAdministracjiJózefWiniarski">Chciałbym zwrócić uwagę jeszcze na to, że szczególnie kłopotliwe sytuacje związane z tą luką prawną powstają w tych latach, kiedy odbywają się wybory do władz samorządu terytorialnego. Dotyczy to przyszłego roku. Zgodnie bowiem z ordynacją wyborczą do władz samorządu terytorialnego nie można przeprowadzać wyborów przedterminowych do rad gmin powstałych w wyniku podziału terytorialnego na 6 miesięcy przed wyborami powszechnymi do samorządu terytorialnego. Gdyby więc okazało się, że z uzasadnionych powodów Rada Ministrów wydała rozporządzenie o utworzeniu nowej gminy od 1 stycznia 1998 r., to, biorąc pod uwagę przewidywany termin wyborów do samorządu terytorialnego, gmina pozostawałaby bez władz przez 6–7 miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-291.3" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawWewnętrznychiAdministracjiJózefWiniarski">Nie są to problemy abstrakcyjne, chociaż nie dotykają jednostek samorządu terytorialnego codziennie. Mówił o tym pan poseł Kracik. Mamy jednak do czynienia w praktyce z uzasadnionymi społecznie i ekonomicznie sytuacjami, gdy trzeba utworzyć nową gminę. Jest taka presja oddolna mieszkańców, są uzasadnienia gospodarcze. Myślę, że najbardziej wymowny dowód konieczności utworzenia nowej gminy, konieczności podziału dużej gminy mamy w Bytomiu. Bardzo szeroko i dość emocjonalnie donosiła i donosi o tym problemie prasa. I myślę, że aby zapobiec powstałemu już konfliktowi społecznemu na Śląsku, uchwalenie tej nowelizacji jest konieczne.</u>
          <u xml:id="u-291.4" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawWewnętrznychiAdministracjiJózefWiniarski">Pan poseł Starownik mówił, że należałoby zastanowić się nad nazwą instytucji, o której mówimy: osoba pełniąca funkcje organów gminy. Rzeczywiście można rozważyć inną nazwę niż ta, która funkcjonuje w obrocie prawnym.</u>
          <u xml:id="u-291.5" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawWewnętrznychiAdministracjiJózefWiniarski">Panie pośle, nie jest tak, że żadna ustawa nie reguluje kwestii nazwy tej instytucji, bo właśnie w ustawie o samorządzie terytorialnym, m.in. w art. 28a, w art. 96, przywoływana jest instytucja osoby pełniącej funkcje organów gminy do czasu wyboru rady gminy i pozostałych jej organów. Oczywiście można by zastanawiać się nad zmianą tej nazwy, ale jeśli nie byłoby innego szczęśliwszego pomysłu, to sądzę, że trzeba by było chyba pozostać przy propozycji pana posła Kracika, aby nie dokonywać gwałtownych, może czasem nie najlepszych zmian. Propozycja, którą przedstawił pan poseł, w moim przekonaniu nie będzie adekwatna do roli, jaką odgrywać będzie owa osoba pełniąca funkcję organów gminy.</u>
          <u xml:id="u-291.6" who="#PodsekretarzStanuwMinisterstwieSprawWewnętrznychiAdministracjiJózefWiniarski">Chciałbym również podkreślić, iż na podstawie opinii zebranych w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji popieramy projekt, pomysł pana posła Rokity, aby przywilej dotyczący diet i zwrotu kosztów podróży obejmował nie tylko przewodniczących organów jednostek pomocniczych, ale aby to uprawnienie było rozciągnięte również na radnych dzielnic, na członków rad sołeckich i oczywiście na samych sołtysów. Mówiąc o tym, podkreślając to, chciałbym zwrócić uwagę, że na konieczność tej regulacji wskazuje m.in. uchwała Sądu Najwyższego z 8 lutego 1996 r., stosownie do której rada gminy w drodze uchwały może przyznać sołtysom prawo do zwrotu diet i zwrotu kosztów podróży. Stąd też w moim przekonaniu ta poprawka jest również konieczna i uzasadniona. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-292">
          <u xml:id="u-292.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-292.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przemawiał podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji pan Józef Winiarski.</u>
          <u xml:id="u-292.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Pan poseł chciałby zabrać głos? Nie.</u>
          <u xml:id="u-292.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">W takim razie zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-292.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm skierował projekt ustawy o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym do Komisji Samorządu Terytorialnego oraz Komisji Ustawodawczej w celu rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-292.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-292.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-292.7" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Na tym kończymy rozpatrywanie punktów porządku dziennego w dniu dzisiejszym.</u>
          <u xml:id="u-292.8" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Chciałabym w zastępstwie pana posła sekretarza odczytać informację: posiedzenie Komisji Transportu, Łączności, Handlu i Usług, wspólne z Komisją Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Komisją Ustawodawczą, odbędzie się jutro o godz. 8.</u>
          <u xml:id="u-292.9" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Zgłosił się pan poseł Ryszard Nowak z Unii Pracy w celu złożenia oświadczenia poselskiego.</u>
          <u xml:id="u-292.10" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-293">
          <u xml:id="u-293.0" who="#PosełRyszardNowak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! 16 czerwca, a więc przedwczoraj, 73 urodziny obchodził pan Adam Hanuszkiewicz, jeden z najwybitniejszych reżyserów i aktorów w historii polskiego teatru. Ten genialny w odczuciu rzeszy swoich wielbicieli twórca jest już od dziesięcioleci kojarzony z największymi dziełami polskiej sztuki teatralnej. Mówi się o nim, że jest ojcem teatru polskiego i twórcą współczesnej sceny teatralnej. Dzięki ogromnemu talentowi, wielkiemu sercu i nieporównywalnym walorom Adam Hanuszkiewicz stał się już teraz postacią legendarną. Również jego praca jako pedagoga owocuje wieloma sukcesami. Studenci, którzy mieli i mają szczęście pobierać od niego nauki, dzięki swojemu kunsztowi aktorskiemu zajmują miejsca w sercach wielu Polaków. Ich mistrz Adam Hanuszkiewicz przekazał im bowiem nie tylko tajniki sztuki aktorskiej, ale i zasiał w ich sercach ogromną miłość i szacunek do wykonywanego przez nich zawodu.</u>
          <u xml:id="u-293.1" who="#PosełRyszardNowak">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Korzystając z okazji, pragnę w imieniu własnym oraz wielu wielbicieli talentu szanownego jubilata Adama Hanuszkiewicza podziękować mu za ogromny wkład w rozwój kultury polskiej oraz życzyć wielu lat szczęścia i satysfakcji zarówno w pracy artystycznej, jak i życiu prywatnym. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-293.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-294">
          <u xml:id="u-294.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-294.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Na tym zakończyliśmy oświadczenia poselskie.</u>
          <u xml:id="u-294.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Zarządzam przerwę w obradach do dnia 19 czerwca, do godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-294.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-294.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 21 min 10)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>