text_structure.xml
38.9 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml" />
<TEI>
<xi:include href="header.xml" />
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#WładysławBaka">W dniu 12 stycznia 1982 r. Komisja do Spraw Samorządu Pracowniczego Przedsiębiorstw obradująca pod przewodnictwem posła Adama Łopatki (PZPR) rozpatrzyła:</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#WładysławBaka">- sprawozdanie zespołu pod przewodnictwem posła Z. Szulca (projekt stanowiska wobec tworzonych konfederacji samorządów pracowniczych);</u>
<u xml:id="u-1.2" who="#WładysławBaka">- ustosunkowanie się do idei samorządów w dziedzinach nie objętych stosowną ustawą o samorządzie przedsiębiorstw państwowych.</u>
<u xml:id="u-1.3" who="#WładysławBaka">W posiedzeniu wziął udział ekspert komisji Bronisław Ziemianin oraz przedstawiciel Biura Pełnomocnika Rządu DS. Reformy Gospodarczej Władysław Hausner.</u>
<u xml:id="u-1.4" who="#WładysławBaka">Przewodniczący Komisji poseł Adam Łopatka (PZPR) stwierdził na wstępie, że jakkolwiek sprawy samorządów pracowniczych stały się mniej pilne ze względu na trwający stan wojenny, to jednak Komisja powinna zająć stanowisko w tej sprawie przed mającym się odbyć w końcu stycznia posiedzeniem Sejmu.</u>
<u xml:id="u-1.5" who="#WładysławBaka">Poseł zaproponował uzupełnienie porządku dziennego o dodatkowy punkt, w którym posłowie wypowiedzieliby się na temat funkcjonowania komisji w warunkach stanu wojennego i związanego z nim zawieszenia działalności samorządów pracowniczych.</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#ZenonSzulc">Warunki stanu Wojennego nie pozwoliły na opracowanie wniosków na podstawie kontaktów z przedstawicielami samorządów pracowniczych, bowiem działalność samorządów została zawieszona. Dlatego informację o tworzeniu się i działaniach regionalnych rad współpracy pracowniczych oraz komitetu założycielskiego Krajowej Federacji Samorządów zespół opracował w oparciu o dokumenty.</u>
<u xml:id="u-2.1" who="#ZenonSzulc">Ustawa z dnia 25.IX.1981 r. o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego określa sposób tworzenia i zakres działania samorządu załogi przedsiębiorstwa w przedsiębiorstwach państwowych w celu urzeczywistnienia ustrojowej zasady uczestniczenia załóg w zarządzaniu przedsiębiorstwami. Z art. 47 tej ustawy wynika, że samorząd załogi przedsiębiorstwa podlega pieczy Sejmu PRL. Stanowiło to podstawę do zmiany regulaminu Sejmu PRL - powołania stałej sejmowej Komisji do Spraw Samorządu Pracowniczego Przedsiębiorstw. Podstawowym zadaniem Komisji jest podjęcie działań w celu pełnego wdrożenia ustawy o samorządach pracowniczych oraz okresowe informowanie Sejmu o całokształcie działalności samorządów załóg przedsiębiorstw. Stąd też duży niepokój wywołały wiadomości o niezgodnym z wyżej wymienioną ustawą i przepisami prawa organizowaniu nowych struktur organizacyjnych nazywanych przez ich Założycieli regionalnymi radami współpracy samorządów pracowniczych o raź Komitetem Założycielskim Krajowej Federacji Samorządów. W dniu 17 października 1981 r. w Warszawie odbyło się spotkanie przedstawicieli 17-tu rad regionalnych, w tym 12 z ośrodków wojewódzkich według dawnego podziału administracyjnego kraju. Na tym spotkaniu powołano Komitet Założycielski Krajowej Federacji Samorządu. Później liczba rad regionalnych zwiększyła się o dalsze 7 i w listopadzie 1981 r. komitet założycielski Krajowej Federacji Samorządów skupiał przedstawicieli 24 rad regionalnych. Siedzibą komitetu założycielskiego stał się region śląsko-dąbrowski (Katowice ul. Stalmacha 17/1).</u>
<u xml:id="u-2.2" who="#ZenonSzulc">Jak wynika z dokumentów komitetu założycielskiego, zarówno zakładanie, jak i działalność tej organizacji odbywała się przy ścisłej współpracy z regionalnymi komitetami oraz krajową Komisją NSZZ „Solidarność”. Z uchwały komitetu założycielskiego KFS z dnia 17 października 1981 r. m.in. wynika, że miał on być organem tymczasowym do czasu zwołania ogólnopolskiego zjazdu delegatów samorządów pracowniczych. Komitet założycielski nie miał uprawnień władczych w stosunku do samorządu, ale miał reprezentować samorządy wobec władz państwowych, organizacji i instytucji. Jak wynika z innych dokumentów, ta zasada nie zawsze była przestrzeganą, podejmowano uchwały zobowiązujące samorządy.</u>
<u xml:id="u-2.3" who="#ZenonSzulc">Głównym celem stawianym przed samorządami pracowniczymi było podjęcie działań zmierzających do zmiany ustaw o samorządzie załogi przedsiębiorstwa i przedsiębiorstwie państwowym. Uchwalono też podejmowanie działań w celu utworzenia Izby Społeczno-Gospodarczej w Sejmie i w radach narodowych. Jak wynika z komunikatu nr 1 z obrad komitetu założycielskiego KFS w Katowicach w dniach 27 i 28 października 1981 r., powołano 7-osobowe prezydium, którego przewodniczącym został ob. Hans Szyc z Gdańska. W obradach uczestniczył członek prezydium Krajowej Komisji NSZZ „Solidarność” do spraw samorządów pracowniczych ob. Jacek Markel. Z oświadczenia przyjętego w czasie obrad wynikało m.in., że:</u>
<u xml:id="u-2.4" who="#ZenonSzulc">- ustawy o przedsiębiorstwach państwowych i samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego nie spełniają oczekiwań załóg;</u>
<u xml:id="u-2.5" who="#ZenonSzulc">- udziela się pełnego poparcia uchwale I Zjazdu NSZZ Solidarność” w tej sprawie;</u>
<u xml:id="u-2.6" who="#ZenonSzulc">- zobowiązuje się realizować wspólnie z NSZZ „Solidarność” przygotowanie i przeprowadzenie referendum i udzielenie w nim poparcia postulatom związku;</u>
<u xml:id="u-2.7" who="#ZenonSzulc">- ignorując ustawy sejmowe uchwalono i przekazano do rozkolportowania dwa dokumenty niezgodne z ustawami: statut samorządu pracowniczego wraz z ordynacją wyborczą i interpretację przepisów zawartych w ustawach pt. „Samorząd w okresie poprzedzającym referendum i złożenie wniosku o nowelizację ustaw”.</u>
<u xml:id="u-2.8" who="#ZenonSzulc">W pierwszym dokumencie na wstępie stwierdzono, że powszechnym sprawdzianem funkcjonowania nowego samorządnego układu sił w przedsiębiorstwach i być może pierwszą płaszczyzną konfliktu między samorządem a dyrektorem będzie sprawa statutu przedsiębiorstwa. W dalszej części dokumentu stwierdzono, że „kluczową kwestią, którą należy rozstrzygnąć w statucie jest kwestia stosunku między organami samorządowymi a dyrektorem”, czyli inaczej mówiąc, kwestia podziału kompetencji między organami przedsiębiorstwa. Przyjmuje się, że uczestnictwo załogi w zarządzaniu oznacza, że do samorządu należy stanowienie w sprawami przedsiębiorstwa, zaś dyrektor wykonuje uchwały samorządu sprawując operatywny zarząd przedsiębiorstwem”.</u>
<u xml:id="u-2.9" who="#ZenonSzulc">W drugim dokumencie, tj. interpretacji przepisów zawartych w ustawach pt. „Samorząd w okresie poprzedzającym referendum i złożenie wniosku o nowelizacji ustaw” stwierdzono, że sejmowe ustawy o przedsiębiorstwach państwowych i samorządzie załogi są sprzeczne z uchwałą I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ „Solidarność” z dnia 3 października 1981 r. W dalszej części czytamy: „W przedsiębiorstwach, gdzie do tej pory nie powołano rady pracowniczej lub komitetu założycielskiego należy kontrolować przy pomocy związku działania dyrektora, sekretarzy POP itd. i wziąć udział w przygotowaniu ogólnego zebrania załogi”. Dalej proponowano, aby wykorzystać czas, dopóki jeszcze nie ma list przedsiębiorstw, w których dyrektora powołuje organ założycielski i rozpisać konkurs tam, gdzie załoga chce zmienić dyrektora, a w przedsiębiorstwach pozostałych zobowiązać dyrektorów do zaakceptowania aktów nominacyjnych wystawionych: przez radę pracowniczą i odesłać do zjednoczeń dotychczasowych aktów nominacyjnych. Odmowa dyrektorów Winna spowodować ogłoszenie konkursu na dyrektora. Proponowano więc stosowanie polityki faktów dokonanych.</u>
<u xml:id="u-2.10" who="#ZenonSzulc">Kolportowane przez Krajową Federację Samorządów propozycje zmian w ustawach o przedsiębiorstwie państwowym oraz o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego wraz z argumentacją tych zmian są podobne do tzw. projektu sieci rozpowszechnionego przez NSZZ „Solidarność”, stąd nie ma potrzeby szczegółowego ich omawiania. W ramach przygotowań do referendum ma temat zmian w ustawach o przedsiębiorstwie państwowym i samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego przygotowano i rozkolportowano 19 pytań. Pozytywna odpowiedź na te pytania prowadziłaby nie tylko do zmiany ustaw, ale narusza przepisy Konstytucji o Sejmie. Oto te pytania:</u>
<u xml:id="u-2.11" who="#ZenonSzulc">1. Czy uważasz, że naczelną władzą w przedsiębiorstwie państwowym powinien być samorząd pracowniczy, a dyrektor mu podlegać?</u>
<u xml:id="u-2.12" who="#ZenonSzulc">2. Czy uważasz, że we wszystkich przedsiębiorstwach państwowych dyrektorów winny powoływać i odwoływać rady pracownicze - z wyjątkiem zakładów zbrojeniowych podległych MON oraz przedsiębiorstw podległych min. finansów i ministrowi sprawiedliwości działających przy zakładach karnych?</u>
<u xml:id="u-2.13" who="#ZenonSzulc">3. Czy uważasz, że konkurs na stanowisko dyrektora powinien mieć charakter otwarty?</u>
<u xml:id="u-2.14" who="#ZenonSzulc">4. Czy uważasz, że o składzie komisji konkursowej powinna decydować wyłącznie rada pracownicza, a na szczeblu zrzeszenia rada zrzeszenia?</u>
<u xml:id="u-2.15" who="#ZenonSzulc">5. Czy uważasz, że okres uprawnień decyzyjnych samorządu powinien być określony przez samorząd?</u>
<u xml:id="u-2.16" who="#ZenonSzulc">6, Czy uważasz, że tylko samorząd powinien mieć prawo zawieszenia dyrektora w czynnościach i wstrzymania wykonania jego decyzji?</u>
<u xml:id="u-2.17" who="#ZenonSzulc">7. Czy uważasz, że z wyjątkiem przypadku bankructwa przedsiębiorstwa o wszystkich jego sprawach majątkowych powinien decydować samorząd?</u>
<u xml:id="u-2.18" who="#ZenonSzulc">8. Czy uważasz, że o zmianie profilu produkcji przedsiębiorstwa powinien decydować wyłącznie samorząd?</u>
<u xml:id="u-2.19" who="#ZenonSzulc">9. Czy uważasz, że samorząd pojedynczego przedsiębiorstwa powinien mieć prawo założenia innego przedsiębiorstwa?</u>
<u xml:id="u-2.20" who="#ZenonSzulc">10. Czy uważasz, że utworzenie przedsiębiorstwa przez naczelny lub centralny organ administracji państwowej powinno się odbywać na podstawie decyzji Sejmu PRL?</u>
<u xml:id="u-2.21" who="#ZenonSzulc">11. Czy uważasz, że państwo może narzucić zadania produkcyjne przedsiębiorstwu jedynie w wypadku klęski żywiołowej i niezbędnych potrzeb obronności?</u>
<u xml:id="u-2.22" who="#ZenonSzulc">12. Czy uważasz, że państwo powinno pokryć wszelkie straty poniesione przez przedsiębiorstwo w związku z wykonaniem narzuconych mu zadań?</u>
<u xml:id="u-2.23" who="#ZenonSzulc">13. Czy uważasz, że zrzeszenia obowiązkowe mogą obejmować tylko zakłady Zbrojeniowe podległe MON oraz przedsiębiorstwa podległe ministrowi finansów i ministrowi sprawiedliwości działające przy zakładach karnych?</u>
<u xml:id="u-2.24" who="#ZenonSzulc">14. Czy uważasz, że o składzie rady zrzeszenia powinny decydować wyłącznie samorządy przedsiębiorstw wchodzących w skład zrzeszenia?</u>
<u xml:id="u-2.25" who="#ZenonSzulc">15. Czy uważasz, że dotychczasowe zjednoczenia powinny ulec likwidacji do dnia 31 grudnia 1981 r.?</u>
<u xml:id="u-2.26" who="#ZenonSzulc">16. Czy uważasz, że przepisy obu ustaw powinny mieć pełne zastosowanie do przedsiębiorstw cywilnych wykonujących w całości lub przeważającej części zadania dla potrzeb obronności i bezpieczeństwa państwa oraz do wykonujących te zadania jednostek organizacyjnych innych przedsiębiorstw?</u>
<u xml:id="u-2.27" who="#ZenonSzulc">17, Czy uważasz, że wszystkie ustawy sejmowe i rozporządzenia Rady Ministrów przewidziane w obu ustawach powinny być uzgodnione ze związkami zawodowymi i krajową reprezentacją samorządów?</u>
<u xml:id="u-2.28" who="#ZenonSzulc">18. Czy uważasz, że pieczę nad samorządem pracowniczym powinna sprawować Izba Samorządów lub Społeczno-Gospodarcza Sejmu PRL?</u>
<u xml:id="u-2.29" who="#ZenonSzulc">19. Czy uważasz, że plan przedsiębiorstwa nie powinien być wynikiem odgórnie konstruowanego planu centralnego, a zgodność z planem centralnym i planem przedsiębiorstwa powinna być osiągana przez stosowanie instrumentów ekonomicznych a nie nakazów lub zakazów administracyjnych?</u>
<u xml:id="u-2.30" who="#ZenonSzulc">Z komunikatu nr 2 z obrad komitetu założycielskiego KFS w Gdańsku w dniach 17/18 listopada 1981 r. wynika, że członkowie prezydium KFS uzgadniają swą działalność z przedstawicielami regionów NSZZ „Solidarność” odpowiedzialnymi za sprawy samorządów pracowniczych. Z załącznika nr 2 określającego propozycje w zakresie celu, statusu i struktury regionalnych rad współpracy samorządów pracowniczych przyjętym w czasie obrad w Gdańsku w 8 punkcie czytamy: „Fundusze na działalność gromadzone Są ze składek członkowskich poszczególnych samorządów, wnoszonych z funduszu obrotowego przedsiębiorstw, dotacji oraz ewentualnej działalności gospodarczej”. Jest to sprzeczne z art. 3 ustawy, która stanowi, że praca w radzie pracowniczej przedsiębiorstwa ma charakter społeczny. Jest to również sprzeczne z deklaracjami, że zarówno komitet założycielski krajowej federacji samorządów jak i regionalne rady współpracy samorządów pracowniczych nie mają charakteru władczego w stosunku do samorządów pracowniczych.</u>
<u xml:id="u-2.31" who="#ZenonSzulc">W 4. punkcie tego dokumentu określającego cele działania KFS czytamy m.in.: „popieranie i inicjowanie innych form samorządności obywateli w państwie, łącznie z działaniem na rzecz ustanowienia demokratycznej ordynacji wyborczej do rad narodowych i Sejmu”.</u>
<u xml:id="u-2.32" who="#ZenonSzulc">Na podstawie przeanalizowania tych materiałów, poseł referent przedstawił następujące wnioski:</u>
<u xml:id="u-2.33" who="#ZenonSzulc">1. Zarówno regionalne rady współpracy samorządów pracowniczych jak i komitet założycielski Krajowej Federacji Samorządów Pracowniczych są organizacjami nielegalnymi,- nie mającymi oparcia ani w ustawie o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego, ani w innych przepisach prawa.</u>
<u xml:id="u-2.34" who="#ZenonSzulc">2. Działalność tych organizacji zmierza do zmiany obowiązujących ustaw sejmowych.</u>
<u xml:id="u-2.35" who="#ZenonSzulc">3. Struktury tych organizacji działając w układzie terenowym wywierają na samorządy pracownicze wyposażone w duże uprawnienia stanowiące i kontrolne. Starają się niejako zastępować likwidowane zjednoczenia przedsiębiorstw i dotychczasowe uprawnienia resortów.</u>
<u xml:id="u-2.36" who="#ZenonSzulc">4. Z dokumentów o działalności komitetu założycielskiego Krajowej Federacji Samorządów wynika, że nie było wypadku, aby organizacja ta podejmowała jakiekolwiek działanie w zakresie poprawy gospodarowania przedsiębiorstw lub poprawy warunków socjalno-bytowych załóg. Natomiast działalność tej organizacji koncentrowała się na realizacji uchwał I Krajowego Zjazdu NSZZ „Solidarność”, to jest w sferze politycznej.</u>
<u xml:id="u-2.37" who="#ZenonSzulc">5. Działalność tych organizacji zmierzała również do zahamowania wdrażanej reformy gospodarczej w formie określanej ustawami sejmowymi.</u>
<u xml:id="u-2.38" who="#ZenonSzulc">Na zakończenie swego wystąpienia, poseł Z. Szulc przedstawił projekt stanowiska Komisji w omawianej sprawie.</u>
<u xml:id="u-2.39" who="#ZenonSzulc">Dyskusja:</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#EdwardZgłobicki">Refleksje, jakie nasuwają się po wysłuchaniu sprawozdania posła Szulca, są jednoznaczne. W dotychczasowej działalności samorządów pracowniczych dominowała działalność polityczna, a ich poczynania były nielegalne. W związku z tym popieram przedstawiony projekt stanowiska Komisji.</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#KazimierzJezierski">Brałem udział w pracach zespołu i przygotowywaniu materiałów na dzisiejszą Komisję. Dlatego chciałby wystąpienie posła Z. Szulca uzupełnić. Nawiązałem kontakt z komitetem założycielskim Krajowej Federacji Samorządów. Przedstawiłem się jako upoważniony członek Komisji Sejmowej do Spraw Samorządu, a więc moje wystąpienie miało charakter oficjalny. W rozmowie z dwoma członkami prezydium prosiłem o przesyłanie na nasz adres materiałów, aby komisja mogła się do nich ustosunkować. Proponowałem współdziałanie w kierunku wdrażaniach ustaw sejmowych. Przedstawiciele KFS zobowiązali się do przysyłania materiałów oraz do zaproszenia przedstawiciela komisji sejmowej na zebranie komitetu założycielskiego. Chciałbym zacytować komisji zadania statutowe tej organizacji:</u>
<u xml:id="u-4.1" who="#KazimierzJezierski">„Krajowa Federacja Samorządów realizuje swój cel statutowy poprzez:</u>
<u xml:id="u-4.2" who="#KazimierzJezierski">-organizowanie współpracy między istniejącymi i tworzącymi się samorządami oraz ich terytorialnymi przedstawicielstwami,</u>
<u xml:id="u-4.3" who="#KazimierzJezierski">- uczestniczenie w tworzeniu i opiniowaniu projektów ustaw sejmowych i aktów prawnych oraz prezentowanie własnych opracowań w tym zakresie,</u>
<u xml:id="u-4.4" who="#KazimierzJezierski">- weryfikację istniejących ustaw i aktów prawnych celem ich nowelizacji lub uchylenia,</u>
<u xml:id="u-4.5" who="#KazimierzJezierski">-reprezentowanie stanowiska samorządów wobec władz państwowych, organizacji i instytucji.</u>
<u xml:id="u-4.6" who="#KazimierzJezierski">- przeprowadzanie i organizowanie konsultacji w sprawach o randze ogólnospołecznej, w tym także w formie referendum, - wypowiadanie się w sprawach reformy i polityki społeczno-gospodarczej, - podejmowanie działań w celu utworzenia Izby Społeczno-Gospodarczej w Sejmie i radach narodowych, - proponowanie kierunków i form uspołecznienia gospodarki i państwa, - opracowywanie i kolportaż informacji, - współpraca z innymi organizacjami i inicjatywami społecznymi w zakresie uzgodnionych celów i metod działania”.</u>
<u xml:id="u-4.7" who="#KazimierzJezierski">W działaniach samorządów obserwuje się wyraźnie występowanie dwóch nurtów: autentycznego, oddolnego i w istocie samorządowego oraz drugiego, wyraźnie sterowanego politycznie. Działania polityczne wyraźnie wzięły górę, co widać na przykładzie publikowania tez, celów i nakazów.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#ZbigniewPruszkowski">Cała działalność samorządów wykazuje wyraźną analogię z działaniem związku zawodowego „Solidarność”. Na podstawie niezadowolenia załóg pracowniczych, budowano i realizowano cele polityczne ukierunkowując podobnie działalność na przyszłość. Samorządy miały służyć tworzeniu organizacji politycznych podległych centralnemu sterowaniu, a samorządy w rezultacie nie miałyby nic do powiedzenia. Przedstawione materiały pokazują to jednoznacznie.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#TadeuszUrbański">Podobnie wyglądała sprawa w zarządzie śląsko-dąbrowskim - wyraźnie dominowały cele polityczne. Zebranie organizacyjne było jednak bardzo burzliwe z czego wnoszę, że osąd załóg jest dość trzeźwy i nie wszędzie udaje się manipulować robotnikami.</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#AdamŁopatka">Poseł Z. Szulc przyjął właściwy kierunek oceny dotychczasowej działalności samorządów pracowniczych. W stanowisku i naszej Komisji należałoby jedynie wyraźniej zaakcentować elementy prawne.</u>
<u xml:id="u-7.1" who="#AdamŁopatka">Organizacje te były przejawem buntu cywilnego i nieposłuszeństwa wobec ustawy świeżo uchwalonej przez Sejm. Należy podkreślić, że nie chodziło o zmianę ustawy, co byłoby drogą legalną, ale o nieposłuszeństwo wobec obowiązującej.</u>
<u xml:id="u-7.2" who="#AdamŁopatka">Wyraźna jest sprzeczność między tworzonymi organizacjami a ustawą, która mówi o niezależności samorządów. Tworzone organizmy stawały się wbrew ustawie ekspozyturą „Solidarności”. Podkreślić należy również sprzeczność organizmów ponad przedsiębiorstwami z ustawą, której ideą była samodzielność samorządów pracowniczych. Celowym byłoby te elementy uwzględnić z sformułowaniu stanowiska naszej Komisji.</u>
<u xml:id="u-7.3" who="#AdamŁopatka">Poseł Szulc uważa, że były to organizacje nielegalne. Tak było w istocie, bowiem brakowało podstaw prawnych dla ich powstawania i działalności. „Nielegalne” to jednak sformułowanie dość ostre.</u>
<u xml:id="u-7.4" who="#AdamŁopatka">Dyskusja wykazała zgodność naszego poglądu na sprawę. Pozostaje nam jedynie nieco przeredagować i rozszerzyć projekt stanowiska.</u>
<u xml:id="u-7.5" who="#AdamŁopatka">Ekspert komisji Bronisław Ziemianin: Proponuję w stanowisku naszym podkreślić, że art. nr 35 ustawy o samorządzie nie może być podstawą działania Krajowej Federacji Samorządów, bowiem wynika z niego, że porozumienia między samorządami są dopuszczalne, nawet pożądane, ale nie mogą przybierać formy stałych struktur.</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#ZenonSzulc">Nasze wnioski formułowaliśmy bardziej ogólnie, bowiem tworzenie tych struktur uznaliśmy za sprzeczne z ustawą, nie tylko z jej poszczególnymi punktami. Współpraca o której mówi art. 35 powinna się odbywać na płaszczyźnie doskonalenia działalności w sferze gospodarczej. W przestudiowanych przeze mnie materiałach nie znalazłem ani jednego takiego stwierdzenia. Poza tym, współpracy i porozumieniu między samorządami miały służyć kompetentne i legalne komisje przy radach narodowych, ich celem było właśnie rozwijanie takiej działalności.</u>
<u xml:id="u-8.1" who="#ZenonSzulc">Po wyczerpaniu dyskusji, Komisja przyjęła następującą uchwałę:</u>
<u xml:id="u-8.2" who="#ZenonSzulc">W drugiej połowie 1981 r. na terenie kraju powstało ponad dwadzieścia tak zwanych Regionalnych Rad Współpracy Samorządów Pracowniczych oraz tzw. Komitet Założycielski Krajowej Federacji Samorządów. Organizację te współdziałając ściśle z NSZZ „Solidarność” koncentrowały swoją działalność głównie na realizacji uchwał I Krajowego Zjazdu „Solidarności”. Celem tego działania było m. in.:</u>
<u xml:id="u-8.3" who="#ZenonSzulc">1) Niedopuszczenie do wprowadzenia reformy gospodarczej w sposób określony ustawami sejmowymi.</u>
<u xml:id="u-8.4" who="#ZenonSzulc">2) Zmiana ordynacji wyborczej do Rad Narodowych i Sejmu PRL.</u>
<u xml:id="u-8.5" who="#ZenonSzulc">3) Wprowadzenie zmian w Konstytucji PRL i utworzenie Izby społeczno-gospodarczej w Sejmie.</u>
<u xml:id="u-8.6" who="#ZenonSzulc">Wszystkie te działania mają charakter polityczny a nie samorządowy. Były one prowadzone szczególnie wśród załóg przedsiębiorstw. Regionalne Rady Współpracy Samorządów Pracowniczych jak i Komitet Założycielski krajowej Federacji Samorządów Pracowniczych nie powstały w oparciu o Ustawę o Samorządzie Załogi Przedsiębiorstwa Państwowego z 25 września 1981 r. i nie mają też oparcia w innych przepisach prawa. Takiego oparcia w szczególności nie daje im także art. 35 ustawy z 25.IX. 81 r. o Samorządzie Załogi Przedsiębiorstwa Państwowego, który dopuszcza porozumienie się rad pracowniczych przedsiębiorstw w sprawie współpracy oraz podejmowania wspólnych działań, ale nie daje podstawy do tworzenia dodatkowych struktur organizacyjnych nad przedsiębiorstwami.</u>
<u xml:id="u-8.7" who="#ZenonSzulc">Wymienione struktury są także sprzeczne z ustawą z 25.IX.81 r. o Przedsiębiorstwach Państwowych (w szczególności art. 1 ust. 2 i art. 4), gdyż ograniczają samodzielność przedsiębiorstw. Bliski związek tych struktur z NSZZ „Solidarność” jest również sprzeczny z art. l ust. 2 ustawy z 25. IX. 81 r. o Samorządzie Załogi Przedsiębiorstwa Państwowego, który stanowi, że samorząd załogi oraz jego organy realizuje swoje zadania ustawowe niezależnie od organów administracji państwowej, organizacji społecznych, związkowych i politycznych.</u>
<u xml:id="u-8.8" who="#ZenonSzulc">W kolejnym punkcie porządku dziennego Komisja ustosunkowała się do idei samorządów w dziedzinach nie objętych ustawą o samorządzie przedsiębiorstw państwowych.</u>
<u xml:id="u-8.9" who="#ZenonSzulc">Przewodniczący Komisji poseł Adam Łopatka (PZPR): poinformował, że Komisja zwróciła się do 4 resortów o informacje w omawianej sprawie.</u>
<u xml:id="u-8.10" who="#ZenonSzulc">Odpowiedzi zostały sformułowane po 13 grudnia ub. r.</u>
<u xml:id="u-8.11" who="#ZenonSzulc">Jak poinformowało Ministerstwo Finansów, zgodnie z art. 6 przepisów ustawy o przedsiębiorstwach państwowych nie stosuje się ich wobec banków i państwowych zakładów ubezpieczeń. Rozwiązanie problemu funkcjonowania samorządu załogi przedsiębiorstwa w bankach przewidziane zostało w projekcie ustawy Prawo bankowe. W podobny sposób nastąpi uregulowanie funkcjonowania samorządu pracowniczego zakładów ubezpieczeń.</u>
<u xml:id="u-8.12" who="#ZenonSzulc">Minister komunikacji poinformował, że prace nad powołaniem w przedsiębiorstwach PKP oraz PLL „Lot” samorządu pracowniczego przebiegają zgodnie z przyjętymi ustaleniami. Zgodnie z postanowieniami art. 48 ustawy o samorządzie, przyjęto że organizacje i zakres uprawnień samorządu załogi określone zostaną w ustawie o Polskich Kolejach Państwowych i w ustawie o przedsiębiorstwie państwowym Polskie Linie Lotnicze „Lot”. Publiczny charakter omawianych przedsiębiorstw powoduje, że niezbędne jest właściwe określenie uprawnień samorządu pracowniczego oraz ustalenie odmiennych zasad jego organizacji i funkcjonowaniu.</u>
<u xml:id="u-8.13" who="#ZenonSzulc">Minister łączności poinformował, że do czasu uregulowania w ustawie o łączności działania samorządu w państwowym przedsiębiorstwie Polska Poczta Telegraf i Telefon, zamierza gdy będzie to możliwe zalecić do stosowania przygotowane już „Zasady organizacji i stosowania samorządu załogi PPTT”. Nad projektem „Zasad” rozpoczęto prace w sierpniu 1981 r., a w październiku poddano go społecznej konsultacji. W wyniku zebrano kilkadziesiąt uwag i wniosków dotyczących głównie zapewnienia możliwości funkcjonowania samorządu na wszystkich szczeblach organizacyjnych PPTT na zasadach zbliżonych do postanowień ustawy o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego. W celu rozpatrzenia zgłoszonych uwag i wniosków oraz opracowania właściwego dokumentu, powołano 27 października 1981 r. zespół specjalistów składających się z przedstawicieli samorządów pracowniczych ZZ oraz aktywu administracyjno-gospodarczego. Zespół ten opracował ostateczny kształt „Zasad”.</u>
<u xml:id="u-8.14" who="#ZenonSzulc">Poseł Zbigniew Rudnicki poinformował o swoich rozmowach w resorcie łączności. Kierownictwo resortu nie widzi żadnych przeszkód, aby prowadzić już obecnie prace nad omawianymi przez komisję zagadnieniami.</u>
<u xml:id="u-8.15" who="#ZenonSzulc">Poseł zaproponował, aby jedną z form pracy w najbliższym okresie były spotkania w Sejmie z przedstawicielami zainteresowanych zakładów przemysłowych i resortów i przedyskutowanie węzłowych problemów.</u>
<u xml:id="u-8.16" who="#ZenonSzulc">Poseł Adam Łopatka (PZPR) zaproponował przyjęcie do wiadomości przełożonej Komisji informacji wraz z dodatkowym wyjaśnieniem posła Z. Rudnickiego. Mówca zwrócił uwagę, iż jedynie resort leśnictwa i przemysłu drzewnego nie odpowiedział na pismo Komisji, dlatego trzeba będzie powtórzyć zaproszenie.</u>
<u xml:id="u-8.17" who="#ZenonSzulc">Komisja podzieliła opinię przewodniczącego.</u>
<u xml:id="u-8.18" who="#ZenonSzulc">W 3 punkcie porządku dziennego, posłowie zastanawiali się nad działalnością Komisji do Spraw Samorządu Pracowniczego Przedsiębiorstw w okresie gdy działalność samorządu została zawieszona.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#AdamŁopatka">Dekret o stanie wojennym z art. 16 zawiesza działalność samorządów. Przewiduje także wydanie w tej sprawie rozporządzenia Rady Ministrów.</u>
<u xml:id="u-9.1" who="#AdamŁopatka">Przedstawiciel Biura Pełnomocnika Rządu do spraw reformy gospodarczej Władysław Hausner: Zgodnie z tą delegacją, Rada Ministrów wydała rozporządzenie. Zostało ono opublikowane w Dzienniku Ustaw nr 32, ostatnim w ub. roku. Zawiesza ono działanie samorządów na czas obowiązywania stanu wojennego. Równocześnie rozporządzenie to stwierdza, że dyrektorzy przedsiębiorstw zostali obciążeni obowiązkami jednoosobowo. Rozporządzenie przewiduje możliwość wznowienia działalności przez samorządy, gdy odpowiedni minister uzna, że zaistniały po temu warunki.</u>
<u xml:id="u-9.2" who="#AdamŁopatka">Mówca poinformował, że Rada Ministrów rozpatrywała różne możliwości rozstrzygnięcia tej sprawy. Można było ograniczyć kompetencje samorządów, bądź też zawiesić ich działalność. Przeważyła opinia, by nie dewaluować organów samorządu. Ponadto nie we wszystkich przedsiębiorstwach zdołano wyłonić te samorządy.</u>
<u xml:id="u-9.3" who="#AdamŁopatka">Rozwiązanie to jest słuszne. Wynika zeń, iż zgodnie z intencją rządu, do czasu zrealizowania reformy gospodarczej, należałoby dbać o to, aby odpowiednio realizować ideę trzeciego „S”. Samo pojęcie zawieszenia samorządów oznacza, że po pewnym czasie, po zakończeniu stanu wojennego będą one mogły funkcjonować. Gdyby natomiast odebrano im część uprawnień - poważną trudność sprawiłoby ich przywrócenie.</u>
<u xml:id="u-9.4" who="#AdamŁopatka">W swoim planie pracy Komisja zakłada: czuwanie nad prawidłowym wcielaniem w życie ustawy - z uwagi na wprowadzenie stanu wojennego nie ma możliwości realizacji tego zadania; udział w pracach organów Sejmu nad wprowadzaniem samorządu w innych dziedzinach naszego życia społeczno-gospodarczego - jest to temat otwarty i nie ma w tym zakresie zahamowań; wypracowanie sposobów i dróg działania samej Komisji - w tym przypadku, potrzebne jest współdziałania obu zainteresowanych stron, czyli posłów i samorządu, a więc i tu występują pewne ograniczenia. Byłoby jednak błędem wyciągnięcie wniosku, że w obecnej sytuacji Komisja powinna zawiesić swoją działalność, bo przecież nie tak odległy jest czas, kiedy przedsiębiorstwa będą działały w normalnych warunkach. Na tym tle są propozycje zmierzające do sprecyzowania prac Komisji w najbliższej przyszłości: po pierwsze -należy intensyfikować i rozwijać działalność ustawodawczą Komisji, po drugie - dokonać analizy problemów które pojawiały się w związku z dotychczasowym wprowadzaniem ustawy w życie. Wiele spraw zostało zasygnalizowanych w listach kierowanych bezpośrednio do Komisji, wiele doświadczeń zebrał zespół prof. W. Baki, inne materiały znajdują się w resortach. Należy studyjnie podejść do tych wszystkich materiałów, uwypuklić to, co jest niejasne, przeanalizować wątpliwości i wyciągnąć wnioski, które będą bardzo przydatne po wznowieniu działalności samorządu. Dla wykonania tego zadania należałoby powołać zespół złożony z 3–5 posłów, którzy opieraliby się na pomocy ekspertów.</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#ZenonSzulc">W obecnej sytuacji, z jednej strony mamy do czynienia z zamrożeniem działalności samorządów, z drugiej zaś istnieje Komisja. Dobrze się stało, że posłowie zgromadzeni w komisji do spraw samorządu tak aktywnie włączyli się w pracę nad kompleksem ustaw związanych z reformą gospodarczą. Obecnie przemysł znajduje się pod specyficznym parasolem stanu wojennego, jednakże parasol ten kiedyś zostanie zwinięty. Pod tym samym parasolem dziś pracuje Sejm i będzie uchwalał ustawy decydujące o wprowadzeniu i ostatecznym kształcie reformy gospodarczej. Wydaje się szczególnie istotne, aby niektóre elementy omawianych ustaw były konsultowane z przedstawicielami zakładów pracy: dyrektorami, przedstawicielami wybranych samorządów, organizacji partyjnych, doświadczonymi robotnikami. Bez wątpienia konsultacje takie wzbogaciłyby wiedzę posłów w omawianej sprawie i pozwoliłyby przygotować doskonalsze rozwiązanie. Będzie to miało istotne merytoryczne i polityczne znaczenie.</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#ZbigniewPruszkowski">Zespół poselski m. st. Warszawy przeprowadził coś w rodzaju konsultacji z przedstawicielami zakładów pracy, które nie były na liście zakładów centralnie objętych konsultacjami w związku z kompleksem ustaw związanych z reformą gospodarczą. Stanowisko zespołu znalazło swój wyraz w dokumencie przesłanym do Komisji Prac Ustawodawczych. Wydaje się, iż tego rodzaju spotkania robocze o jakich wspomniał poseł Z. Szulc, mogą mieć istotne znaczenie.</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#JózefCebula">W ciągu krótkiego okresu funkcjonowania samorządów do wielu z nich wcisnęli się ludzie, którzy z różnych względów nie powinni byli się tam znaleźć. Obecny okres należy wykorzystać po temu, aby oczyścić samorządy z tych ludzi.</u>
<u xml:id="u-12.1" who="#JózefCebula">Komisja nie może zapominać, iż pozą samorządami w zakładach przemysłowych istnieją jeszcze samorządy typu spółdzielczego. One także wchodzą w zakres zainteresowań Komisji. Posłowie powinni utrzymywać kontakt z przedstawicielami tych samorządów bowiem może to być przydatne w dalszych pracach legislacyjnych.</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#JanKonieczny">Wydaje się, że nie wiele nowego zdołamy wymyśleć w dzisiejszej dyskusji. Natomiast powinniśmy szerzej niż do tej pory sięgnąć do nauk płynących z przeszłości. Po 1956 r. mieliśmy okres istnienia rad robotniczych i wiele elementów wypracowanych i sprawdzonych w tamtym okresie może być przydatnych w naszych pracach.</u>
<u xml:id="u-13.1" who="#JanKonieczny">W pełni poprzeć należy inicjatywę odbywania spotkań i narad z przedstawicielami zakładów pracy. Komisja w tym trudnym okresie powinna intensyfikować swą działalność i konsekwentnie realizować podejmowane zagadnienie.</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#ZbigniewRudnicki">Jesteśmy jedną z trzech komisji sejmowych odpowiedzialnych za prace legislacyjne związane z wdrożeniem reformy gospodarczej. Stąd wniosek, że na brak zajęć nie będziemy narzekać, gdy aktywnie włączymy się w tok prac. Musimy uświadomić sobie, że samorząd oznacza problemy załóg, załogi to ludzie, to stosunki międzyludzkie, a stosunki międzyludzkie to sfera, która zwłaszcza w ostatnich latach niedomagała w naszym kraju. W Sejmie w ostatnich latach niejednokrotnie sygnalizowaliśmy wiele zjawisk negatywnych w tym zakresie, ukazywaliśmy symptomy rodzącego się kryzysu. Aby uniknąć podobnych błędów w przyszłości, konieczne jest odpowiednie rozpoznanie zjawiska, a do tego przyczynić się może odpowiednie wyjaśnienie wszystkich aspektów funkcjonowania samorządów. Dlatego stanowisko komisji w tej istotnej sprawie jest konieczne.</u>
<u xml:id="u-14.1" who="#ZbigniewRudnicki">Na tle dotychczasowej wymiany zdań, rysuje się zadanie dla Komisji, aby zespoły poselskie prowadziły konsultacje na terenie Sejmu, bowiem dostarczają one bardzo bogatego materiału do dalszych prac.</u>
<u xml:id="u-14.2" who="#ZbigniewRudnicki">W pełni podzielam pogląd przewodniczącego Komisji co do konieczności analizy zjawisk i problemów, które do tej pory odnotowaliśmy w naszej pracy. Pozwoli to dobrze wykorzystać czas po wprowadzeniu stanu wojennego.</u>
<u xml:id="u-14.3" who="#ZbigniewRudnicki">Przedstawiciel Biura Pełnomocnika Rządu do spraw reformy gospodarczej Władysław Hausner poinformował, iż minister W. Baka zamierza zwrócić się do dyrektorów przedsiębiorstw z poleceniem kontynuowania działalności zakładowych zespołów do spraw reformy. W liście tym znajdzie się sugestia poszerzenia społecznej bazy tych zespołów.</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#AdamŁopatka">Komisja powinna zintensyfikować swoje działania w zakresie wypracowywania ustaw związanych z funkcjonowaniem samorządów. Z pozytywną oceną spotkała się propozycja przeanalizowania przy pomocy ekspertów zebranego dotychczas materiału i na tej podstawie próby syntezy. Proponuję, by w skład zespołu, który podejmie się tej pracy weszli posłowie: Józef Cebula, Jan Konieczny, Zbigniew Pilecki, Zbigniew Rudnicki - przewodniczący, Tadeusz Urbański oraz Edward Zgłobicki. Opracowanie zespołu powinno zostać przedstawione Komisji w połowie marca.</u>
<u xml:id="u-15.1" who="#AdamŁopatka">W dyskusji wyrażono gotowość Komisji zaktywizowania prac na odcinku wcielania w życie reformy gospodarczej. Służyć temu będą m.in. konsultacje, które mogą się odbywać w różnych formach nie tylko w gmachu Sejmu, ale i gdzie indziej.</u>
<u xml:id="u-15.2" who="#AdamŁopatka">W dyskusji padła propozycja, aby nie rozwiązywać podzespołów, jakie powołaliśmy do śledzenia interesującej nas problematyki w resortach. Jest to propozycja zasadna i należy ją poprzeć. Przewodniczący zespołów powinni skontaktować się z resortami i przeprowadzić rozmowy na temat ewentualnego wznowienia funkcjonowania samorządów. Efekty tych rozmów przedstawią na forum Komisji.</u>
<u xml:id="u-15.3" who="#AdamŁopatka">Komisja przyjęła wnioski przedłożone przez przewodniczącego.</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>