text_structure.xml 80.5 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#Sprawozdawca">Dnia 20 lutego 1973 r. Komisja Prac Ustawodawczych oraz Komisja Zdrowia i Kultury Fizycznej, obiadujące pod kolejnym przewodnictwem posłów: Jerzego Bafii (PZPR) i Henryka Rafalskiego (ZSL), rozpatrzyły realizację przepisów prawnych dotyczących ochrony środowiska.</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#Sprawozdawca">W posiedzeniu udział wzięli:</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#Sprawozdawca">— przedstawiciele sejmowych Komisji: Budownictwa i Gospodarki Komunalnej, Gospodarki Morskiej i Żeglugi, Górnictwa, Energetyki i Chemii oraz Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego;</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#Sprawozdawca">— minister gospodarki terenowej i ochrony środowiska Jerzy Kusiak, wiceminister zdrowia i opieki społecznej — Ryszard Brzozowski, wiceminister przemysłu chemicznego — Stanisław Miernik, wiceminister rolnictwa — Jerzy Maciak, wiceprzewodniczący GKKFiT — Andrzej Trojnar oraz przedstawiciele: Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, Ministerstwa Finansów, Ministerstwa Przemysłu Ciężkiego, Ministerstwa Przemysłu Spożywczego i Skupu, Ministerstwa Żeglugi i dyrektor Biura Prawnego URM — Kazimierz Siarkiewicz;</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#Sprawozdawca">— dyrektorzy Zespołów NIK — Eugeniusz Polakowski i Edmund Twardowski;</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#Sprawozdawca">— eksperci: kierownik Zakładu Badania Żywności i Artykułów Użytkowych Państwowego Zakładu Higieny — prof. Maksym Nikonorow, kierownik zespołu ds. Ochrony Środowiska Instytutu Nauk Prawnych PAN — doc. dr hab. Leon Łustacz, kierownik Zakładu w Instytucie Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach — prof. Jan Siuta, oraz prof. dr Wacław Brzeziński.</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#Sprawozdawca">— prezes Ligi Ochrony Przyrody — Wiesław Janiszewski oraz sekretarz Komitetu Ochrony Środowisk w m. Łodzi —Zbigniew Dembiński.</u>
          <u xml:id="u-1.7" who="#Sprawozdawca">Podstawą dyskusji były doręczone posłom przed posiedzeniem opracowania (materiały te dostępne są dla publicystów w Wydziale Prasowym Kancelarii Sejmu):</u>
          <u xml:id="u-1.8" who="#Sprawozdawca">— Ministerstwa Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska — w sprawie realizacji podstawowych przepisów dotyczących ochrony środowiska człowieka,</u>
          <u xml:id="u-1.9" who="#Sprawozdawca">— Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej nt.: działalności służby sanitarno-epidemiologicznej w zakresie ochrony środowiska, realizacji ustawy o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia, realizacji ustawy o substancjach trujących.</u>
          <u xml:id="u-1.10" who="#Sprawozdawca">— Najwyższej Izby Kontroli — o ważniejszych wynikach kontroli ochrony powietrza atmosferycznego przed zanieczyszczeniem, o ważniejszych wynikach kontroli ochrony wód przed zanieczyszczeniem,</u>
          <u xml:id="u-1.11" who="#Sprawozdawca">— prof. dr Wacława Brzezińskiego pt. „Prawo o ochronie środowiska — zarys programu prac ustawodawczych”,</u>
          <u xml:id="u-1.12" who="#Sprawozdawca">— doc. dr hab. Leona Lustacza pt. „Uwagi nt. prawno-organizacyjnych instrumentów ochrony środowiska człowieka”,</u>
          <u xml:id="u-1.13" who="#Sprawozdawca">— Zespołu do Spraw Prawnych, Analiz i Studiów Kancelarii Sejmu nt. ochrony zasobów naturalnych w ZSRR.</u>
          <u xml:id="u-1.14" who="#Sprawozdawca">Otwierając obrady przewodniczący Komisji Prac Ustawodawczych poseł Jerzy Bafia (PZPR) wskazał, że ochrona środowiska naturalnego stanowi problem o ogromnym znaczeniu społeczno-gospodarczym i politycznym. Służy ona zarówno rozwojowi kraju, jak i interesom jednostki.</u>
          <u xml:id="u-1.15" who="#Sprawozdawca">Komisje: Prac Ustawodawczych oraz Zdrowia i Kultury Fizycznej po raz pierwszy w Sejmie podejmują problematykę ochrony środowiska w tak szerokim zakresie. Celem posiedzenia jest wypracowanie podstaw dalszej działalności Sejmu w tej dziedzinie, a także zainspirowanie systematycznej działalności innych organów, instytucji i organizacji.</u>
          <u xml:id="u-1.16" who="#Sprawozdawca">Referentami byli: minister gospodarki terenowej i ochrony środowiska — Jerzy Kusiak oraz wiceminister zdrowia i opieki społecznej — Ryszard Brzozowski (streszczenie ich wystąpień podajemy na kartkach z numeracją rzymską).</u>
          <u xml:id="u-1.17" who="#Sprawozdawca">Koreferaty podkomisji przedstawili:</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#FranciszekBurian">Podkomisja zwizytowała szereg zakładów żywienia zbiorowego, zakładów garmażeryjnych, mleczarni, szpitali i magazynów GS na terenach woj. poznańskiego i opolskiego.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#FranciszekBurian">Warunki sanitarnohigieniczne w tych województwach poprawiły się; w wielu jednak dziedzinach nadal są niezadowalające.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#FranciszekBurian">Najwięcej zastrzeżeń budzi stan sanitarny zlewni i przetwórni mleka, sklepów spożywczych, piekarni i ciastkarni, zakładów przemysłu tłuszczów roślinnych i targowisk. Bieżący nadzór sanitarny jest nie dość skuteczny, co wynika m.in. z powierzchownie przeprowadzanych kontroli i z niedoceniania wagi przestrzegania czystości w nadzorowanych jednostkach.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#FranciszekBurian">Zastrzeżenia budzą również niektóre importowane artykuły spożywcze.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#FranciszekBurian">Niski stan higieny żywności i żywienia prowadzi do zatruć pokarmowych. Nasilenie ich od wielu lat utrzymuje się na tym samym poziomie. Zdarzają się one najczęściej w internatach młodzieżowych, na koloniach letnich, w zakładach służby zdrowia. Najczęstszymi przyczynami zakażeń artykułów spożywczych jest odchodzenie od zalecanego sposobu przyrządzania posiłków, braki w dziedzinie podstawowej higieny osobistej wśród pracowników.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#FranciszekBurian">Zapowiedź zwiększenia funduszów inwestycje w i bieżące remonty w placówkach służby zdrowia stwarza perspektywę poprawy funkcjonalności ich zaplecza gospodarczego, czystości i stanu sanitarnego m.in. szpitali.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#FranciszekBurian">Państwowa Inspekcja Sanitarna przedkładając właściwym organom wnioski zmierzające do poprawy sytuacji powinna jednocześnie egzekwować wykonanie swych zaleceń i bezwzględnie stosować sankcje karne wobec osób nieprzestrzegających przepisów. Wymaga tego ochrona zdrowia społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#FranciszekBurian">Stacje sanitarno-epidemiologiczne w powiatach i województwach często pracują w pomieszczeniach zaadaptowanych, w prymitywnych warunkach, nie dysponują one własnymi środkami lokomocji, służba ta odczuwa poważne braki kadrowe, w niektórych powiatach stanowiska powiatowych inspektorów sanitarnych, są obsadzane przez osoby nielegitymujące się dyplomem lekarza medycyny.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#FranciszekBurian">Podstawowym czynnikiem decydującym o sytuacji higieniczno-sanitarnej w województwach, jakie odwiedziła podkomisja, jest zaopatrzenie ludności w wodę pitną. Kontrole laboratoryjne wykazały, że w kilkunastu miastach woj. poznańskiego publiczne wodociągi dostarczają wodę niezdatną do picia. Nieprawidłowo eksploatowane są wodociągi wiejskie. Na terenie gromad poprawa następuje jednak szybciej, niż w miastach.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#FranciszekBurian">Na terenie woj. poznańskiego wyraźnie zmniejszyła się ilość zachorowań na dur brzuszny; zwiększyła się jednak znacznie ilość zachorowań na czerwonkę. W celach zapobiegawczych prowadzi się akcję szkoleniową wśród lekarzy i uświadamiającą wśród ludności, prowadzi się badania na nosicielstwo tej choroby i dokonuje zabiegów dezynfekcyjnych. Poważnym problemem zdrowotnym jest znaczny wzrost ilości zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby. Choroba ta atakuje najczęściej dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Najbardziej radykalny sposób przeciwdziałania zakażeniom tą chorobą do których dochodzi m.in. podczas różnych szczepień i przyjmowania zastrzyków, to silosowanie sprzętu jednorazowego użytku oraz całkowite zmodernizowanie metod sterylizacji.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#FranciszekBurian">Czynnikiem wprowadzającym zagrożenie dla środowiska jest również stosowanie w procesach produkcyjnych i w rolnictwie trucizny. Część zakładów mających prawo do zakupów ich bez specjalnych zezwoleń Państwowych Inspektorów Sanitarnych wymyka się z pod kontroli.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#FranciszekBurian">Stacje sanitarno-epidemiologiczne stwierdziły, że w Międzykółkowych Bazach Maszynowych dokonujących zabiegów ochrony roślin z użyciem środków chemicznych nie przestrzega się zasad o zmianie odzieży ochronnej. Odzież ta jest tak niewygodna, że pracownicy zatrudnieni przy tych zabiegach często w ogóle jej nie używają, co oczywiście stwarza zagrożenie dla ich zdrowia. Nie wszędzie istnieją takie urządzenia, jak natryski z ciepłą wodą; nie wszędzie pracownicy otrzymują czystą wodę, mydło i ręcznik do osobistego użytku.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#FranciszekBurian">Szczególnej uwagi wymaga sprawa zawartości związków rtęci w środowisku. Organiczne związki rtęci, stosowane szeroko w przemyśle i w ochronie roślin, są groźną trucizną, zwłaszcza dla centralnego układu nerwowego. Koncentrowanie się tych związków w kolejnych stadiach łańcucha żywieniowego, począwszy od planktonów w morzach aż po człowieka spożywającego ryby, prowadziło w niektórych krajach, m.in. w Szwecji do wypadków śmiertelnych. Zjawisko kumulacji związków rtęci w organizmie ludzkim nie jest dostatecznie zbadane. Wiadomo jednak, że są one groźniejsze niż DDT. Nad zagadnieniem tym trzeba podjąć badania, które pozwolą w najbliższym czasie wydać odpowiednie zarządzenia zabezpieczające środowisko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#ZenonŁabędzki">Zespół posłów badał na terenie województw krakowskiego i katowickiego stan realizacji ustawy o ochronie powietrza atmosferycznego.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#ZenonŁabędzki">W toku wizytacji stwierdzono w woj. krakowskim nadmierną emisję pyłów i gazów przez wiele zakładów przemysłowych, które szkodliwie oddziałają na środowisko człowieka. Stwarza to m.in. zagrożenie tak cennych rezerwatów przyrody, jak Ojcowski Park Narodowy i Puszcza Niepołomicka.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#ZenonŁabędzki">Stwierdzono, że największe trudności sprawia egzekwowanie realizacji przepisów ustawy o ochronie powietrza atmosferycznego przez zakłady przemysłu kluczowego takie jak Huta im. Lenina, Zakłady Chemiczne w Oświęcimiu, elektrownie Skawina i Jaworzyna II, Zakłady Azotowe w Tarnowie.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#ZenonŁabędzki">Na inwestycje służące budowie urządzeń przeciwdziałających zatruwaniu powietrza przeznacza się w bieżącej 5-latce w woj. krakowskim blisko 180 mln zł, co pozwoli jednak na pokrycie tylko połowy najpilniejszych potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#ZenonŁabędzki">W woj. katowickim, które stanowi teren o największym stanie zagrożenia prace badawcze i organizacyjne służące ochronie powietrza atmosferycznego rozpoczęto jeszcze przed wejściem w życie ustawy. Dzięki modernizacji zakładów, instalowaniu urządzeń redukujących emisje pyłów i gazów i zmianom technologicznym udało się w niektórych rejonach, zwłaszcza w dużych miastach, zmniejszyć zapylenie o około 30 proc. Zmniejszenie emisji osiągnięto jednak przede wszystkim w wielkich zakładach, nadal jednak zatruwają atmosferę pyły i gazy emitowane przez setki małych zakładów, przez kotłownie centralnego ogrzewania oraz przez kominy domów mieszkalnych. Wino przebiegają na terenie tego województwa prace nad rozbudową sieci ciepłowniczej i gazyfikacją. Ze względu na szczególne zagrożenie występujące na terenie GOP, na ten teren skierowano 25 proc. nakładów na budowę urządzeń służących ochronie powietrza przed zanieczyszczeniem. W latach 1971–1972 realizacja planu inwestycyjnego w tym zakresie przebiegała na terenie woj. katowickiego prawidłowo.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#ZenonŁabędzki">Na ochronę powietrza atmosferycznego przeznacza się w skali krajowej coraz większe środki, nie zawsze są one jednak prawidłowo wykorzystywane. Zdarza się, że mimo pełnego wykorzystania środków, zakłady nie osiągają planowanych efektów rzeczowych. Częste są przypadki niewłaściwej eksploatacji i konserwacji urządzeń ochronnych.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#ZenonŁabędzki">W ostatnich latach znacznie wzrosła ilość stanowisk pomiarowych, które jednak nie są wyposażone w jednolitą, pełnowartościową aparaturę służącą badaniu stanu zanieczyszczenia powietrza.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#ZenonŁabędzki">Prace naukowo-badawcze służące poszukiwaniu środków przeciwdziałających zanieczyszczeniu powietrza prowadzone są od 1961 r. Obecnie stanowią one przedmiot prac około 40 placówek naukowych i doświadczalnych. Zbyt mało jednak opracowań było wdrażanych do praktyki. Niezbędna jest integracja tych badań i zapewnienie jak najpełniejszego wykorzystania ich wyników. Zadanie to spełnić powinien powołany ostatnio Instytut Ochrony Środowiska.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#ZenonŁabędzki">Zdaniem zespołu poselskiego realizacja ustawy o ochronie powietrza atmosferycznego nie przebiega prawidłowo. Rozporządzenia wykonawcze do tej ustawy nie przewidują przeciwdziałania nowym rodzajom zagrożeń, jakie występują w związku z postępowaniem w uprzemysłowieniu kraju.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#ZenonŁabędzki">Realizacja ustawy o ochronie powietrza atmosferycznego wymaga nie tylko zapewnienia dostaw ekonomicznych i pełnowartościowych urządzeń oczyszczających, lecz również odpowiedniej ich eksploatacji. Ludzie obsługujący te cenne przecież urządzenia nie mają często odpowiednich kwalifikacji, a ponadto nie są materialnie zainteresowani prawidłowym funkcjonowaniem tych urządzeń.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#ZenonŁabędzki">W wielu zakładach stwierdza się nadmierne zanieczyszczenie powietrza wokół stanowisk pracy, powodujące zwiększenie ilości zachorowań.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#ZenonŁabędzki">Skuteczność nadzoru ze strony organów inspekcji ochrony powietrza i Państwowej Inspekcji Sanitarnej nie jest wystarczająca. Przyczyny to: zbyt mała liczba etatów, brak sprawnej i jednolitej aparatury pomiarowej, jednozmianowa prace organów nadzoru przy wielozmianowej pracy zakładów przemysłowych.</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#ZenonŁabędzki">Zagadnienia ochrony środowiska tworzą niejednokrotnie sytuacje konfliktowe. Trudno nieraz pogodzić obowiązek realizacji planu z obowiązkiem ochrony środowiska. W praktyce, obowiązek wykonania zadań planowych jest silniejszy niż nakazy administracyjne i sankcje karne, wynikające z prawa o ochronie środowiska.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#ZenonŁabędzki">Konieczne jest kodyfikacja przepisów prawnych dotyczących ochrony środowiska i przepisy dotyczące tej sprawy powinny się znaleźć w Konstytucji. Nie czekając jednak na te nowe uregulowania, konieczne jest kontynuowanie i rozwijanie wszechstronnej działalności w tym zakresie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#MariaRiemen">Problemy ochrony środowiska człowieka regulowane są w Polsce przez szereg aktów prawnych wydanych w ciągu ponad 20 lat.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#MariaRiemen">Realizacja zawartych w tych aktach przepisów nie jest jednak zabezpieczona od strony organizacyjnej i technicznej.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#MariaRiemen">W rezultacie na terenie całej Polski obserwuje się wzrastające zanieczyszczenie powietrza; najostrzej zjawisko to występuje na obszarze województw: katowickiego, wrocławskiego, krakowskiego, w Łodzi, Opolu i Warszawie. Powoduje to pogorszenie stanu zdrowia ludności, straty w roślinności i w pogłowiu zwierząt.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#MariaRiemen">Mimo wydatkowania w latach 1966–1970 na inwestycje służące ochronie powietrza 2,8 mld zł nie osiągnięto odpowiednich efektów.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#MariaRiemen">Statystyki ukazują w sposób wymierny szkodliwe oddziaływanie przemysłowych zanieczyszczeń powietrza na zdrowie ludności. Badania łódzkiego Instytutu Medycyny Pracy wykazały, że w styczniu 1971 r. kiedy przez tydzień utrzymywało się w tym mieście wyjątkowo wysokie stężenie pyłów i gazów, absencja chorobowa osiągnęła najwyższy poziom w kraju.</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#MariaRiemen">Nie lepiej przedstawia się sytuacja w dziedzinie ochrony wód. Regułą jest nie pełna realizacja inwestycji służących oczyszczaniu wód. Jest to zjawisko tym bardziej groźne, że zasoby wody w Polsce są małe. Pod względem wielkości opadów zajmujemy w Europie miejsce 26 (na 28 krajów). Na jednego mieszkańca w Polsce przypada nie wiele więcej wody niż w powszechnie znanym z jej braku Egipcie. Odpowiednie liczby wynosiły w r. 1970 dla Polski — 4,5 m3, a dla Egiptu 3,5 m3. Sytuacja w Egipcie uległa od tego czasu (w związku z budową tamy pod Assuanem) poprawie, natomiast w Polsce — na skutek wzrostu liczby ludności i zwiększenia zużycia wody na cele przemysłowe — pogorszeniu.</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#MariaRiemen">Wodę do celów komunalnych można dziś w Polsce czerpać z około 35 proc. kontrolowanej sieci rzecznej. Pozostała część uległa już degradacji na skutek działalności człowieka. Największe zanieczyszczenie wód występuje w województwach: katowickim, lubelskim, wrocławskim, krakowskim i łódzkim.</u>
          <u xml:id="u-4.7" who="#MariaRiemen">Poważne szkody powoduje w środowisku człowieka chemizacją rolnictwa. Stosowanie środków chemicznych w rolnictwie stwarza zagrożenie osób, które zajmują się ich stosowaniem, jak również pewne zagrożenia dla spożywających produkty żywnościowe. Jest to dziś problem światowy.</u>
          <u xml:id="u-4.8" who="#MariaRiemen">Rolnicy oczekują od resortu rolnictwa przejęcia zabiegów ochrony roślin preparatami toksycznymi przez wyspecjalizowane brygady chemizacyjne, zaopatrzone w odpowiedni sprzęt i odzież. Niezbędne jest równocześnie wzmocnienie kontroli produktów żywnościowych. Tymczasem aparat Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest zbyt szczupły, jej decyzje nie są respektowane, a obchodzenie ich uchodzi bezkarnie.</u>
          <u xml:id="u-4.9" who="#MariaRiemen">Szereg zastrzeżeń nasuwa realizacja norm prawnych dotyczących ochrony obszarów przeznaczonych na potrzeby wypoczynku, turystyki i lecznictwa.</u>
          <u xml:id="u-4.10" who="#MariaRiemen">Jak wykazały badania przeprowadzone w jedną z letnich niedziel między godz. 9 a 20 przez ojcowski wąwóz przejechało 1970 pojazdów mechanicznych, w tym 500 autobusów i samochodów ciężarowych. Wskutek tego powietrze zastało tam zanieczyszczone związkami ołowiu, azotu, dwutlenkiem siarki i pyłami w stopniu przekraczającym normy dla stanowisk pracy w przemyśle. W tych warunkach odpoczywało tam ponad 16 tys. osób.</u>
          <u xml:id="u-4.11" who="#MariaRiemen">Wszystko to wskazuje, że realizacji zadań w dziedzinie ochrony środowiska człowieka nadać trzeba taką samą rangę, jak realizacji zadań gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-4.12" who="#komentarz">(Dyskusja)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#MieczysławRakowski">Problemy ochrony środowiska naturalnego człowieka można rozpatrywać z punktu widzenia prawniczego, a więc rozważać ile jeszcze aktów prawach niezbędnych jest dla uregulowania całokształtu tej problematyki, można też prezentować stanowisko naukowca prowadzącego badania skutków ujemnego oddziaływania cywilizacji na środowisko naturalne, a można również zgłaszać uwagi zwykłego konsumenta bogactw przyrody. Wszyscy jesteśmy świadomi, że ochrona środowiska naturalnego stała się obecnie problemem nr 1 naszego i następnych pokoleń.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#MieczysławRakowski">Przedstawiony w referatach i koreferatach obraz sytuacji budzi poważny niepokój. Ochrona środowiska staje się obecnie przedmiotem szczególnego zainteresowania; można się obawiać, że i w tym przedmiocie, jak w wielu innych „modnych” tematach wysiłki odpowiedzialnych za tę ochronę skierują się przede wszystkim na drogę regulowania spraw zarządzeniami, zakazami itp., że rozwinie się „radosna twórczość” legislacyjna. Nie podważając słuszności i potrzeby rozwiązań prawnych, musimy zdawać sobie sprawę, że na tej drodze nie osiągniemy zamierzonego celu. Najważniejszą sprawą staje się obecnie wychowywanie społeczeństwa, uczenie go jak prawidłowo, z pożytkiem dla ludzi, bez szkody dla otaczającego ich środowiska, korzystać z bogactw przyrody. Wydaje się, że telewizja powinna zorganizować specjalną redakcję, której zadaniem byłoby właśnie takie wychowywanie społeczeństwa. Siłę oddziaływania telewizji, możliwość dotarcia przez nią do najdalszych zakątków kraju należy wciągnąć w służbę przeciwdziałającą dalszej dewastacji przyrody.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#MieczysławRakowski">Istotnym elementem działań na rzecz ochrony środowiska naturalnego człowieka jest prowadzenie prawidłowej gospodarki leśnej. Tymczasem u nas ma ona niejednokrotnie cechy gospodarki rabunkowej. Ministerstwo Leśnictwa, wydaje coraz to nowe zarządzenia w sprawie ochrony środowiska. I tak np. decyzją tego resortu utworzony został rezerwat przyrody obejmujący jezioro Nidzkie i 100 metrowej szerokości pas leśny wokół tego jeziora. Poza tym pasem, teren puszczy podlega bezlitosnemu wyrębowi. Tworzy się na licznych kompleksach jezior tzw. strefy ciszy, a równocześnie nad tymi samymi jeziorami lokalizuje się zakłady przemysłowe. Strefy ciszy uniemożliwiają licznej rzeszy miłośników wodnych sportów motorowych uprawianie tego sportu. Ciszę na jeziorach Mazurskich zakłócają zakłady przemysłowe, łodzie i kutry rybackie, nie może jednak jej zakłócić sportowiec. W rezultacie szerokiemu stosunkowo gronu ludzi zamyka się dostęp do jezior w imię ochrony środowiska. Tego typu walka poprzez stosowanie zakazów, bez brania pod uwagę potrzeb społecznych, nie ma uzasadnienia.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#MieczysławRakowski">Mało skuteczna pielęgnacja lasów powoduje powstawanie w nich poważnych zagrożeń, m.in. w Puszczy Piskiej wskutek inwazji kornika wycinać trzeba świerki. Na przeszkodzie szerokiemu stosowaniu prac pielęgnacyjnych stoi brak siły roboczej. Należałoby rozważyć możliwości kierowania do tych prac studentów odbywających praktyki robotnicze. Z doświadczenia wiemy jak często praktyki te są źle organizowane i praktykanci nie odczuwają satysfakcji z wykonywanej pracy. A może by ZMS objęła opiekę nad polskimi lasami i postawiła przed młodzieżą piękne zadanie uczestniczenia w dziele ich ochrony.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Dobrze się stało, że zagadnienia ochrony środowiska naturalnego nabierają coraz wyższej rangi. To prawda, że nie wszystko można w tej dziedzinie zrobić wyłącznie przy pomocy zarządzeń i przepisów, ale prawdą jest również, że nie wystarczą tylko apele i namawianie ludzi. Z tego względu trudno zgodzić się z niektórymi tezami i sugestiami posła Rakowskiego. Należy spowodować, by ludzie odpowiedzialni za stan ochrony środowiska przestrzegali przepisy prawa, by ponosili konsekwencje w wypadkach ich łamania.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej oraz Ministerstwo Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska powinny przygotować się do zwalczania skutków eksplozji motoryzacji, która oczekuje nas w najbliższym czasie. Problem ten łączy się z dyskutowaną na tym posiedzeniu kwestią zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego. Doświadczenia innych krajów, w szczególności Wielkiej Brytanii, wskazują, że można uchronić się przed negatywnymi skutkami tej eksplozji.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Należałoby zbadać, ile kosztuje nas absencja chorobowa i same choroby wywołane zanieczyszczeniom środowiska, jaki jest koszt strat produkcji z tego tytułu. Musimy być bowiem o wiele bardziej wyczuleni na problem rachunku ekonomicznego, rachunku strat społecznych będących następstwem zanieczyszczeń czy dewastacji środowiska naturalnego.</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#BarbaraKoziejŻukowa">Powinniśmy dążyć do urealnienia obecnych ustaw i przepisów, jednakże dziś, na bieżąco sprawą pierwszoplanową jest egzekwowanie obowiązku przestrzegania tych przepisów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#EdmundTwardowski">Najbardziej zagrożone jest obecnie środowisko wodne i powietrze atmosferyczne, i dlatego ochrona tych elementów środowiska naturalnego jest zadaniem najpilniejszym. NIK przeprowadza aktualnie szeroką kontrolę mającą na celu zbadanie skuteczności przedsięwzięć z tego zakresu. Dotychczasowe wyniki kontroli wskazują m.in., że oceny emisji zanieczyszczeń nie odzwierciedlają stanu faktycznego, m.in. ze względu na niedokładność pomiarów. Należy uzupełniać wyposażenie zakładów w aparaturę kontrolno-pomiarową, a równocześnie zaostrzyć dyscyplinę rejestrowania emisji.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#EdmundTwardowski">Obowiązujące warunki emisji zanieczyszczeń przez poszczególne zakłady powinny być ustalone w powiązaniu z normami zanieczyszczenia wody i powietrza w określonym terenie. Zdarza się bowiem, że każdy zakład z osobna dotrzymuje ustalonych warunków, ale wskutek kumulacji emisji, zanieczyszczenie wody i powietrza w niektórych rejonach wielokrotnie przekracza dopuszczalne normy.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#EdmundTwardowski">Obecne pomiary nie zapewniają aktualności informacji. Np. w woj. warszawskim dla skutecznego badania jakości wód w rzekach należy przeprowadzać ok. 1500 pomiarów rocznie. Tymczasem w latach 1971–1972 wykonano ok. 560 pomiarów, a przerwy w badaniu niektórych rzek sięgały nawet 5 lat.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#EdmundTwardowski">Aktualne metody badania powietrza nie pozwalają na dokładne określenie stopnia jego zanieczyszczenia. Na tym tle szczególnego znaczenia nabiera sprawa koordynacji prac naukowo badawczych placówek zajmujących się tą problematyką.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#EdmundTwardowski">Wiele zakładów płaci kary za zanieczyszczanie środowiska, jednakże nadal emituje szkodliwe substancje. Może to stwarzać domniemanie, że zakładom tym bardziej opłaca się płacić aniżeli podejmować środki zaradcze. Tego rodzaju „opłacalność” nie może być na dalszą metę tolerowana.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#EdmundTwardowski">Konieczne jest przyspieszenie produkcji skutecznych urządzeń redukujących ilość substancji szkodliwych wydalanych przez zakłady produkcyjne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#JerzyStarościak">Należy rozważyć czy dalsze rozbudowywanie systemu środków prawnych w celu ochrony środowiska naturalnego spełni oczekiwania. Nasuwa się pytanie, czy Turów i Rokita złośliwie nie chcą wykonać przepisów ustawy, czy też wykonać ich nie mogą; czy jest to beztroskie lekceważenie norm prawa, czy też niemożność ich wykonania. Wydaje się, że dysponujemy dziś wystarczającą ilością środków prawno-represyjnych w tej dziedzinie, trudności natomiast stwarza - często w sposób niezawiniony - przestrzeganie i wykonywanie obowiązujących przepisów. Są środki prawne pozwalające na zamknięcie fabryki, jest możliwość egzekucji administracyjnej, jest wreszcie odpowiedzialność cywilna - te środki są, ale nie są stosowane, gdyż konsekwencje ich wykorzystania są zbyt daleko idące.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#JerzyStarościak">Rozbudowa środków ustawowych nie jest skuteczna i wydaje się, że skuteczna nie będzie, ponadto jest niecelowa, bo np. minister rolnictwa bez potrzeby uchwalania ustawy może wydać zarządzenie zabraniające używania pestycydów w PGR-ach.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#JerzyStarościak">Oddanie spraw do sądów nie tylko nie polepszy sytuacji, ale sprawę może pogorszyć, jako że sąd musi udowodnić winę konkretnej osoby. Czy sąd będzie mógł to uczynić? Możliwość skargi sądowej spowodowałaby w konsekwencji złagodzenie, a nie zaostrzenie represji. Większy nacisk należy kłaść na środki oddziaływania ekonomicznego i na działalność prewencyjną - tak, jak to przewiduje program ochrony środowiska opracowany przez resort gospodarki terenowej.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#JerzyStarościak">Kroki, jakie należy podejmować, to m.in. doskonalenie i precyzowanie aktów prawnych regulujących działalność nadzoru. Istnieje także potrzeba zwiększenia skuteczności kontroli ochrony środowiska, przy czym organy tej kontroli powinny być niezawisłe od resortów, których jednostki produkcyjne powodują zanieczyszczanie środowiska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#JaninaSzczepańska">Problem ochrony środowiska naturalnego na wsi występuje z równą ostrością jak w miastach. Dotyczy to zwłaszcza wody pitnej oraz stosowania chemicznych środków chwastobójczych. W odniesieniu do tych ostatnich konieczne jest zaostrzenie kontroli ich stosowania, szkolenie ludzi i zaopatrywanie wsi w odpowiedni sprzęt.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#JaninaSzczepańska">Organizacje handlowe nie przywiązują dostatecznej wagi do stanu sanitarnego swych placówek na wsi, nie kontrolują także w wystarczającej mierze chemicznej czystości produktów okupywanych od rolników.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#FranciszekKociemski">Słyszy się wiele narzekań na niedostateczną ochronę środowiska, z drugiej jednak strony za mało uwagi poświęca się dotychczas eliminacji ujemnych skutków oddziaływania przemysłu na środowisko naturalne. Nie zawsze przestrzega się także obowiązujących w tej dziedzinie przepisów.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#FranciszekKociemski">Wiele można zrobić w dziedzinie ochrony środowiska stosując metodę „małych kroków” - niezależnie od opracowywania programów kompleksowych i długofalowych. Chodzi np. o zwiększenie produkcji i racjonalniejsze stosowanie prostego sprzętu i urządzeń chroniących przyrodę przed zanieczyszczeniem.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#FranciszekKociemski">Niezbędne jest przygotowanie kadr wyspecjalizowanych w działaniach na rzecz ochrony środowiska, jak również nasilenie prac naukowo-badawczych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#RomanMaćkowski">Nieuregulowanie prawne wielu spraw z zakresu ochrony środowiska jest zjawiskiem niepokojącym. To samo dotyczy zbyt jeszcze częstego nieprzestrzegania obowiązujących przepisów. Organy administracji państwowej muszą poświęcać tym sprawom znacznie więcej uwagi.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#RomanMaćkowski">Wiele do życzenia pozostawia funkcjonalność i skuteczność niektórych urządzeń oczyszczających, np. filtrów w cementowniach. Obecnie budujemy wiele nowych wielkich cementowni. Sprawą podstawową jest zabezpieczenie dla tych zakładów efektywnych filtrów. Równocześnie trzeba zagwarantować stałe funkcjonowanie tych urządzeń. Dotychczas bowiem filtry takie są niekiedy wyłączane (zwłaszcza wówczas, gdy plan produkcyjny cementowni jest zagrożony), ponieważ ich praca zmniejsza wydajność urządzeń wytwórczych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#BolesławDylak">Rosnące tempo uprzemysłowienia kraju i postępująca się chemizacja rolnictwa wskazują, jak pilną potrzebą stało się zainteresowanie komisji sejmowych problematyką ochrony środowiska naturalnego człowieka. Problematyka ta jest ogromnie złożona. Zaprezentowany przez Ministerstwo Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska program działania na rzecz ochrony środowiska uznać należy za słuszny. Słuszne przede wszystkim jest dążenie do koordynacji zamierzeń i do znowelizowania obowiązujących w tej sferze przepisów. Uzyskanie zdecydowanej poprawy niezadowalającej sytuacji w omawianej dziedzinie zależy przede wszystkim od wielkości środków ekonomicznych i technicznych przeznaczonych na walkę z zanieczyszczeniami, od stopnia włączenia się nauki w rozwiązywanie nabrzmiałych problemów, od pogłębienia współpracy wszystkich odpowiedzialnych za istniejący stan. Działanie przyniesie efekty tylko wtedy, jeśli będzie kompleksowe.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#BolesławDylak">Środki przeznaczane dotychczas na ochronę środowiska są stosunkowo duże. Przeznaczać je należy w pierwszym rzędzie na instalowanie urządzeń oczyszczających w zakładach starych, na modernizację tych urządzeń. Należy przestrzegać zasady, że nowo budowane zakłady przemysłowe wyposażane są w niezbędne urządzenia, które rozpoczynają działanie równocześnie z rozruchem zakładu.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#BolesławDylak">Słyszymy stale opinie o niedostatecznej funkcjonalności i wydolności zainstalowanych urządzeń oczyszczających. Musimy więc postawić sobie pytanie, czy w oparcia o uzyskane w kraju doświadczenia, o poziom naszej techniki i stan nauki jesteśmy zdolni wytwarzać zadowalające nas urządzenia ochronne; może pilną koniecznością jest sięgnięcie po wzorce w innych krajów.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#BolesławDylak">Musimy mieć jasność, czy kadra specjalistów ochrony środowiska jest u nas wystarczająca zarówno pod względem ilości, jak i kwalifikacji. Jest to niezbędne dla otworzenia programu kształcenia w tej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#BolesławDylak">Jednym z elementów ochrony środowiska jest przeciwdziałanie szkodliwemu wpływowi środków chemicznych stosowanych w rolnictwie. Czy mamy więc koncepcje wprowadzania np. środków ochrony roślin nieszkodliwych dla organizmów żywych.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#BolesławDylak">Ujemny wpływ ośrodków przemysłowych, zwłaszcza takich gigantów jak Zakłady Chemiczne w Puławach, Zagłębie Miedziowe itp. Stawia przed nami konieczność wypracowania koncepcji tworzenia zielonych pasów ochronnych, wyhodowania roślin mniej wrażliwych na wyziewy przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#BolesławDylak">Więcej troski należy przejawiać w dziedzinie budowy zbiorników wodnych na wsi oraz w zakresie zabezpieczania zdrowej wody pitnej.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#BolesławDylak">Szczególnie zaniedbanym odcinkiem jest stan sanitarny i przestrzeganie wymogów higieny w drobnych, rozproszonych zakładach. W ramach istniejących możliwości prawnych i społecznych trzeba nasilić kontrolę tych zakładów. Trudno zrozumieć np. dlaczego dopuszcza się funkcjonowanie internatu, w którego budynku stacja sanitarna nie pozwala - z uwagi na warunki higieniczne - zlokalizować kolonii.</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#BolesławDylak">Znacznie szerzej niż dotychczas należałoby prowadzić akcję wychowawczą, uczyć ludzi kulturalnego, właściwego korzystania z dóbr przyrody.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#JerzyHagmajer">Poseł Rakowski za szczególnie ważny czynnik w walce o ochronę środowiska uznał wychowanie i uświadamianie obywateli. Wydaje się, że teza o skuteczności prowadzonej na tej drodze walki z zanieczyszczeniami nie jest w pełni słuszna. Przecież to nie szary obywatel wypuszcza w atmosferę tony szkodliwych pyłów, zatruwa wody szkodliwymi ściekami. Znacznie skuteczniejszą formą byłoby wychowywanie menagerów przemysłu, wdrażanie im wiedzy o groźbie, jaką stanowić może w przyszłości ich obecne działanie. Mobilizuje się niejednokrotnie opinię społeczną przeciw pochopnym decyzjom w sprawie lokalizowania zakładów przemyślnych. Skutki tej mobilizacji są stosunkowo małe. I cóż z tego, że szeroka opinia wstąpiła przeciwko budowie zakładów silikatowych w Augustowie, widząc w tej inwestycji zagrożenie dla Puszczy Białowieskiej. Cóż z tego, że san.-epid. w Warszawie wskazał na potrzebę zamknięcia basenu „Warszawianki” — obiektu, któremu przyznano miano Mistera Warszawy? I głos opinii publicznej, i decyzja sanepidu pozostały bez oddźwięku.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#JerzyHagmajer">Poszczególne kraje podejmują różnorodne środki przeciwdziałania zanieczyszczaniu środowiska. Do jałowej przez lata Tamizy stopniowo powracają ryby. Dzieje się tak nie na zasadzie wychowania społeczeństwa angielskiego, lecz w wyniku kompleksowych poczynań.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#JerzyHagmajer">Przy rozpatrywaniu ustawy o ochronie środków spożywczych, posłowie zwracali uwagę, że zrozumiały niepokój budzi zawarta w tej ustawie delegacja upoważniająca ponad 20 resortów do wydawania rozporządzeń wykonawczych. Kto ma obecnie koncentrować w jednym ręku egzekucję przepisów ustawy? Ministerstwo Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska - resort najbardziej powołany do pełnienie funkcji takiego egzekutora, nie ma do tego odpowiednich kompetencji.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#JerzyHagmajer">Panuje opinia, że nasze urządzenia odpylające są mało skuteczne. Jeśli nasz przemysł nie jest zdolny do skonstruowania i wytwarzania lepszej aparatury, trzeba ją importować.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#JerzyHagmajer">Coraz bardziej dochodzą do głosu opinie na temat zanieczyszczenia Bałtyku. Polska nie rozstrzygnie tego problemu sama. Konieczne jest tu porozumienie wszystkich nadbałtyckich państw.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#AlfonsKlafkowski">Materiały dostarczone posłom, referaty i koreferaty pozwoliły na wzbogacenie wiedzy o sytuacji w zakresie stanu zanieczyszczenia powietrza i wody. Na podstawie tych materiałów można dokonać konfrontacji obowiązującego ustawodawstwa z zakresu ochrony środowiska ze stanem realizacji przepisów tej ochrony dotyczących. Z konfrontacji tej wyciągnąć trzeba określone wnioski zarówno w dziedzinie ustawodawstwa, jak i wykonawstwa.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#AlfonsKlafkowski">Ustawodawstwo dotyczące ochrony środowiska jest u nas w Polsce stosunkowo młode. Jest ono - co wyraźnie wynika z materiałów i dyskusji - prawidłowe i słuszne. Dlatego też z dużą rozwagą należy podchodzić do propozycji zwiększenia ilości aktów prawnych, trzymając się starej rzymskiej zasady, w myśl której: „im więcej aktów prawnych - tym gorsze państwo”. Natomiast stan wykonawstwa obowiązujących przepisów budzi poważny niepokój. Większość tych przepisów nie jest respektowana, a czasem wręcz lekceważona.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#AlfonsKlafkowski">Niemałe środki finansowe przeznaczane przez państwo na instalowanie urządzeń ochronnych nie są w pełni wykorzystywane. Środki represyjne stosowane wobec zakładów uporczywie zanieczyszczających powietrze czy wody, są mało skuteczne, a przede wszystkim stosowanie tych środków, to przekładanie państwowych pieniędzy z jednej kieszeni do drugiej. Niezbędne jest zintegrowanie wszystkich poczynań administracyjnych i prawnych, a przede wszystkim wzmocnienie kontroli i nadzoru.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#AlfonsKlafkowski">Szczególną dziedziną spraw z zakresu ochrony środowiska jest współpraca międzynarodowi. Środowisko naturalne jest w zasadzie niepodzielne i granice państwowe nie mają nań wpływu. Nasze położenie geograficzne jest tego typu, że większość województw - to w zasadzie województwa przygraniczne. To wskazuje na potrzebę szczególnego zainteresowania z naszej strony współpracą międzynarodową na rzecz ochrony środowiska. Pamiętać przy tym trzeba, że znacznie większe dla nas znaczenie ma ta współpraca w ramach RWPG, aniżeli w ramach ONZ, której organizacja zajmująca się problematyką ochrony środowiska ma swoją stolicę aż w Nairobi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#MarianGórski">Podstawowym mankamentem jest nieprzestrzeganie przepisów obowiązujących w dziedzinie ochrony środowiska. Należy się więc zastanowić jakie są przyczyny tego stanu rzeczy. Wydaje się, że przede wszystkim rzutuje na to fakt niedoceniania wagi zagadnienia przez organy zobowiązane de realizacji przepisów. Nawet instytucje państwowe powołane do ochrony środowiska nie w pełni rozumieją wagę zagadnienia. Za przykład może tu posłużyć wydział gospodarki wodnej w krakowskiej radzie narodowej, który nie sporządził nawet ewidencji zakładów zanieczyszczających powietrze i wodę na swoim terenie.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#MarianGórski">Wiele szkody wyrządza również i to, że zbyt często mamy do czynienia z nierzetelną informacją na temat stanu zanieczyszczeń. Zakłady przemysłowe stosując tego typu uniki, bronią się przed ujemnymi dla nich skutkami. Niejednokrotnie stają one wobec dylematu: zwiększyć wydajność czy przestrzegać przepisy o ochronie środowiska. W takim Turoszowie przeciętnie w ciągu 10 dni urządzenia oczyszczające nieczynne są około 22 razy. Nieczynne - nie dlatego, że są uszkodzone, ale ponieważ przeszkadzają w realizacji planów produkcyjnych. Brak czynnika materialnego zainteresowania kierownictw zakładów instalowaniem i właściwym wykorzystaniem urządzeń oczyszczających. Nikt zakładach w zasadzie nie odpowiada za ich właściwe funkcjonowanie.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#MarianGórski">Skuteczność podejmowanych środków na rzecz ochrony przyrody zależy w dużej mierze od właściwej lokalizacji zakładów przemysłowych. Zakłady te w zależności od warunków terenowych mogą oddziaływać ujemnie w większym lub mniejszym stopniu. Nie rzadkie są jednak zjawiska podejmowania decyzji lokalizacyjnych, rozpoczynania budowy, a dopiero po jakimś czasie zastanawiania się nad szkodliwym wpływem tego zakładu dla danego terenu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#SylwesterZawadzki">Wysoki poziom dostarczonych posłom materiałów pozwala na wyrobienie jasnego poglądu na sytuację. Sytuacja ta nie jest tragiczna, lecz z pewnością wysoce niepokojąca. Od lat, mimo rosnących środków na ochronę środowiska, mimo coraz to nowych form przeciwdziałania zagrożeniom, nie uzyskujemy poprawy, a nawet na niektórych odcinkach obserwuje się regres.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#SylwesterZawadzki">Z pewnością zaprezentowany nam obraz sytuacji byłby bardziej negatywny, gdyby zaostrzyć kryteria wymagań w dziedzinie ochrony środowiska. Przyrównywanie zasobów wodnych Polski do Egiptu wskazuje, że przyjęty miernik jest bardzo niski. W materiałach podkreśla się zadowalający stan jakościowy wody w Warszawie; tymczasem tego użytkownicy tej wody poglądu podzielić nie mogą. A więc znów kryterium wymogów ustalono na niskim poziomie.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#SylwesterZawadzki">Opracowanie długofalowego programu ochrony środowiska naturalnego jest zamierzeniem słusznym i celowym. Program taki powinien być przedstawiony Sejmowi do dyskusji na analogicznych zasadach jak program budownictwa mieszkaniowego, czy oświatowy. Równie ważne jest jednak rozłożenie tego programu na poszczególne odcinki czasowe. W każdym planie rocznym i 5-letnim zamierzenia w dziedzinie ochrony środowiska powinny znaleźć swój wyraz. Plany te powinny określać środki przeznaczone na ochronę środowiska, regiony mające podlegać szczególnej ochronie, zamierzenia w dziedzinie przygotowania kadr. Równolegle z takim programem iść muszą zabezpieczenia prawne; do rozważenia jest czy całość ustawodawstwa w tej dziedzinie powinna być ujęta w formę kodeksu, czy też stanowić kompleks zintegrowanych ustaw; to drugie rozwiązanie wydaje się słuszniejsze.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#SylwesterZawadzki">Obok długofalowego działania nie wolno nam tracić z oczu przedsięwzięć niezbędnych już dziś. Punktem wyjścia dla tych przedsięwzięć powinno być zbadanie przyczyn niezadowalającego stanu rzeczy. Strzec się należy nadmiernego obiektywizowania tych przyczyn; czynniki subiektywne odgrywają nie mniejszą rolę. Widzieć trzeba, że obok zakładów permanentnie naruszających obowiązujące przepisy, trujących powietrze i wodę są zakłady, które w tych samych warunkach i możliwościach wykazują zrozumienie i starają się ograniczyć szkodliwe oddziaływanie na środowisko. Należałoby ustalić listę „trucicieli” i przekazać ją Prezesowi Rady Ministrów w celu wyciągnięcia surowych konsekwencji.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#SylwesterZawadzki">Faktem jest, że większość zakładów nie w pełni uświadamia sobie groźne konsekwencje swej beztroski. Gdyby ustalić bilans strat i zysków zakładów, ale bilans pogłębiony, uwzględniający straty nie tylko samego zakładu, lecz i otaczającego go środowiska - to ostateczny rachunek przedstawiałby się inaczej. Taki kompleksowy rachunek powinien również wziąć pod uwagę korzyści jakie zakład może odnieść z utylizacji zatrzymywanych przez filtry pyłów. Przy takim rachunku chwilowe korzyści wynikające ze zwiększonej produkcji dzięki unieruchomieniu filtrów okazałyby się z pewnością złudne.</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#SylwesterZawadzki">Doraźne działania na rzecz ochrony środowiska muszą być głębiej i skuteczniej kontrolowane. Zdarzają się jednak wypadki, że organa powołane do takiej kontroli lekceważą swe obowiązki. Jak bowiem inaczej wyjaśnić przytoczony w dyskusji przykład zupełnego braku ewidencji zakładów zanieczyszczających w odpowiedzialnym za stan czystości powietrza i wydziale Prezydium WRN w Krakowie.</u>
          <u xml:id="u-16.6" who="#SylwesterZawadzki">Słusznie zwrócono uwagę w dyskusji, że obawiać się należy wzmożenia działań obliczonych na krótkotrwały efekt, działań ograniczających walkę z zanieczyszczeniami wyłącznie do walki papierkowej poprzez wydawanie zarządzeń i zakazów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#WacławAuleytner">W większości wizytowanych przez posłów zakładów ich kierownictwa przejawiały wiele wysiłku, aby wykazać, że emitowane przez te zakłady zanieczyszczenia nie są szkodliwe dla otoczenia. Wystarczyła jednak wizyta w najbliższym ośrodku zdrowia, aby przekonać się, jak dalece ta opinia odbiega od rzeczywistości.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#WacławAuleytner">W wyniku wizytacji wysnuć można wniosek jak dalece niedoskonały jest stosowany przez zakłady system sygnalizacji zagrożeń.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#WacławAuleytner">Celem działań na rzecz ochrony środowiska jest dobro człowieka. Tymczasem kierownicy zakładów produkcyjnych, nawet tych produkujących artykuły zaspokajające pierwsze potrzeby, nie zdają sobie często sprawy z groźnych konsekwencji tej produkcji. Brak sprzężenia myślowego, brak w świadomości tych ludzi powiązania między produkcją a środowiskiem. Można to tłumaczyć tym, że problematyka ochrony środowiska jest dla społeczeństwa sprawą stosunkowo nową. Stąd ogromna waga działań wychowawczych, kształtowania odpowiednich postaw. Wychowanie takie możne i należy prowadzić różnymi kanałami. Tematyka ta powinna znaleźć swoje miejsce w programach wychowania obywatelskiego w szkołach, postawić ją należy przed organizacjami młodzieżowymi i kolektywami społecznymi.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#WacławAuleytner">Widzieć trzeba współzależność i ścisły związek między systemem zarządzeń i zakazów, a akcją wychowawczo-uświadamiającą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#IgnacyDziadek">Stoimy przed perspektywą budowania drugiej Polski. Nasz potencjał przemysłowy zostanie zwielokrotniony. Aby nie zwielokrotniło się zagrożenie środowiska, przewidzieć trzeba odpowiednio wcześnie odpowiednie środki przeciwdziałające.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#IgnacyDziadek">Opracowując akty prawne dotyczące ochrony środowiska, brać trzeba pod uwagę możliwość realizacji zawartych w nich przepisów. Równolegle prowadzić trzeba w społeczeństwie akcję uświadamiającą znaczenie ustawy i przekonywać do konieczności jej realizacji.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#IgnacyDziadek">W ślad za rozbudową i modernizacją zakładu przemysłowego musi iść instalowanie odpowiednich, dostosowanych do nowych potrzeb urządzeń oczyszczających. Najczęściej jednak pozostawia się urządzenia takie bez zmian, nie biorąc pod uwagę, że nie mogą one podołać większemu obciążeniu. Podjęliśmy w Polsce wielką akcję zalesiania kraju; co roku sadzi się miliony drzew; czy zadał sobie ktoś trud zbadania ile tych drzew rośnie, a ile marnuje się?</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#IgnacyDziadek">Lokalizacja inwestycji nie zawsze jest uzgadniana z czynnikami odpowiedzialnymi za ochronę środowiska. Za przykład może tu posłużyć sprawa Konstancina. Ze względu na mikroklimat tej miejscowości podjęto decyzje w sprawie budowy uzdrowiska. Aby budować, postanowiono wyciąć wiele hektarów lasu, tego lasu, który tworzył ów mikroklimat. Dopiero dzięki energicznej interwencji władz lokalnych, zakres wyrębu został ograniczony.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#JanWojciechowski">Stan zasobów wodnych w Polsce maleje. Mówimy ciągle o potrzebie zakładanie zbiorników wodnych, a równocześnie z całą beztroską niszczymy istniejące. Jednym ze sprawców takiego działania są przedsiębiorstwa wodno-melioracyjne, które osuszając tereny likwidują tysiące drobnych zbiorników rozrzuconych po polach i łąkach.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#JanWojciechowski">Podkreślamy potrzebę integrowania wysięków zmierzających do usuwania zanieczyszczeń w powietrzu i wodzie. Tymczasem rzeczywistością jest działanie każdej komórki na własną rękę. Służba rolna zachęca np. rolników do stosowanie jak największej ilości środków chemicznych, a w szkołach na lekcjach przyrody, nauczyciele zobowiązani są przez resort oświaty do tłumaczenia jakie szkody przynoszą środki chemiczne stosowane w rolnictwie. Więcej uwagi zwrócić trzeba na bezpieczeństwo i higienę pracy w rolnictwie. Uświadomić sobie należy skalę zagrożeń wynikających z chemizacji rolnictwa i podjąć różnorodne, kompleksowe działanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#HalinaKiliś">W woj. opolskim notuje się stały wzrost zanieczyszczeń środowiska naturalnego. Sytuacja zaczyna być niepokojące m.in. ze względu na zwiększenie się liczby schorzeń takich jak pylica, zapalenia i infekcje skóry. To z kolei prowadzi do zwiększonej absencji w pracy, czy nawet do przypadków niemożności jej wykonywania.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#HalinaKiliś">Zakres wiedzy społeczeństwa o problemach ochrony środowiska nie jest wystarczający. Dotyczy to również dzieci szkolnych, a także nauczycieli. W związku z tym należy rozważyć, czy nie byłoby celowe wprowadzenie do programów szkolnych dodatkowego przedmiotu, obejmującego zagadnienia ochrony środowiska. Nauczyciele powinni być również zapoznawani szerzej z tą problematyką.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#ZdzisławNowak">Jeśli dotychczas stan środowiska naturalnego w naszym kraju nie jest jeszcze alarmujący, to jest to zasługa państwa, które dość wcześnie zajęło się zagadnieniami ochrony przyrody i zdrowia człowieka. Problem środowiska występuje ponadto w różnych rejonach z różnym natężeniem, zależnie od tego ile uwagi i troski poświęcają mu zakłady pracy, władze terenowe itp.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#ZdzisławNowak">W dalszych przedsięwzięciach związanych z ochroną środowiska przyjąć należy dwa podstawowe kierunki działania. Pierwszy - „prewencyjny”, drugi - polegający na przeciwdziałaniu już powstałym skutkom zanieczyszczenia środowiska. Celowe jest także wyspecjalizowanie się przemysłu w produkcji tylko niektórych - efektywnych i nowoczesnych - urządzeń oczyszczających. Wytwarzanie bowiem wszelkich ich typów byłoby zbyt kosztowne i skomplikowane.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#ZdzisławNowak">Rzeczoznawcy:</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#WacławBrzeziński">Przypadki, w których kierownictwo określonego zakładu pracy dopuszcza do zanieczyszczenia przez ów zakład środowiska naturalnego - wynikają z konieczności wykonania zadań produkcyjnych, nie zaś ze złośliwości czy złej woli. Widzenie tego problemu w pryzmacie kodeksu karnego byłoby upraszczaniem zagadnienia, jako że i dyrektor, i załoga działają w trybach potężnej gospodarki planowej. Potępić trzeba jednak z całą stanowczością występujące nie rzadko przypadki nierzetelnej informacji nt. stężenia emitowanych zanieczyszczeń. Dlatego sprawą podstawową jest jak najszybsze włączenie zagadnień ochrony środowiska w system gospodarowania, uwzględnienie tych zagadnień w szacunku kosztów inwestycji itd. Biura projektowe np. powinny uwzględniać w kosztorysach opracowywanej przez siebie dokumentacji inwestycyjnej koszt strat wynikających z niszczenia środowiska w toku realizacji inwestycji i w toku produkcji.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#WacławBrzeziński">Sytuacja w dziedzinie gospodarki wodnej jest coraz bardziej niepokojąca. Podczas, gdy w 1961 r. nieoczyszczone ścieki stanowiły 35,9 proc. wszystkich ścieków, to w 1965 r. udział ten wyniósł 51,6 proc., a w 1970 r. - już 57 proc. Stąd potrzeba energicznych kroków dla przeciwdziałania dalszemu pogarszaniu się sytuacji w tej dziedzinie, powołania instytucji, która miałaby możność podejmowania operatywnych decyzji w sprawie ochrony wód.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#JanSiuta">Ani w Polsce, ani w żadnym innym kraju aktualne ustawodawstwo nie gwarantuje w pełni rozwiązania problemów ochrony środowiska naturalnego. Wszelkie akty prawne obecnie obowiązujące odnoszą się bowiem do wycinkowych zagadnień z tego zakresu. Dlatego też w dalszej działalności trzeba położyć nacisk na stworzenie generalnej koncepcji ochrony środowiska, zaś normy prawne powinny niejako w drugiej kolejności sankcjonować ustalone programy.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#JanSiuta">Duża część norm i przepisów obecnie obowiązujących spełnia zupełnie nieźle swoje zadania w zakresie ochrony środowiska, problem zaś polega na ich pełniejszych przestrzeganiu.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#JanSiuta">Niejednokrotnie przeznaczenie choćby części środków wypłacanych w późniejszym czasie w postaci odszkodowań za zapobieganie degradacji środowiska mogłoby doprowadzić do uniknięcia wielu ujemnych skutków eksploatacji przemysłowej dla tego środowiska. W niektórych przypadkach obserwuje się, że pewnym jednostkom gospodarczym bardziej opłaca się liczyć na wypłacane im odszkodowania, niż np. wprowadzić uprawy odporne na zanieczyszczenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#MaksymNikonorow">Przedstawione Komisji dane na temat stanu higienicznego żywności są w pełni prawdziwe. Ustawodawstwo dotyczące ochrony żywności powinno ograniczać możliwości stosowania substancji chemicznych do rozmiarów niestwarzających zagrożeń dla zdrowia ludzi.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#MaksymNikonorow">Szczególną uwagę poświęcić należy zwalczeniu zatruć o skutkach odległych, powodujących schorzenia genetyczne. Należy mieć nadzieję, że postęp medycyny sprosta tym zadaniom.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#MaksymNikonorow">Niezbędne jest wydanie przepisów określających dopuszczalną zawartość pestycydów w żywności. Mieć to będzie zasadnicze znaczenie nie tylko dla ochrony zdrowie ludności, lecz i dla zachowania rynków eksportowych. Dla potencjalnego importera żywności istnienie takiej normy jest gwarancją, że będzie mógł zawsze zakupić zdrowe artykuły spożywcze.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#MaksymNikonorow">Nic nie wskazuje na to, by w najbliższej przyszłości, czy to w Polsce, czy na świecie zaprzestano stosowania chemicznych środków ochrony roślin na korzyść środków biologicznych, choć te ostatnie niewątpliwie będą dominowały w perspektywicznej przyszłości. Również chemiczne środki ochrony roślin są środkami dobrymi, jeśli są stosowane racjonalnie.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#MaksymNikonorow">Zdarzają się przypadki nieodpowiedzialnego gospodarowania skażonymi materiałami. Na aparacie sanitarno-epidemiologicznym nie może spoczywać cały ciężar nadzoru. Ministerstwo Rolnictwa musi uczyć prawidłowego stosowania środków ochrony roślin, Ministerstwo Przemysłu Spożywczego i Skupu - nadzorować przetwórstwo, natomiast stacje sanitarno-epidemiologiczne mogą prowadzić tylko wyrywkowe kontrole.</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#MaksymNikonorow">Utrzymujemy współpracę ze Światową Organizacją Zdrowia oraz Światową Organizacją Wyżywienia i Rolnictwa. Uczestniczymy w opracowaniu światowego kodeksu żywnościowego. W tej dziedzinie liczymy się na forum międzynarodowym.</u>
          <u xml:id="u-24.6" who="#MaksymNikonorow">Należy stworzyć warunki, by Państwowa Inspekcja Sanitarna miała taką rangę wśród resortów i służb, by jej zalecenia były nienaruszalne. Przestrzegania prawa, podobnie jak czystości, trzeba uczyć od dziecka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#LeonŁustacz">Kluczem do rozwoju polityki ochrony środowiska jest polityka społeczno-ekonomiczna. Podstawą tej polityki powinien być dobrze rozumiany rachunek ekonomiczny, uwzględniający również koszty niszczenia i dewastacji środowiska. Rachunek zawężony jest rachunkiem pozornym. Na podstawie szeroko pojmowanego rachunku ekonomicznego powinny być podejmowane m.in. decyzje o lokalizacji obiektów przemysłowych.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#LeonŁustacz">Niezbędne jest uświadomienie społeczeństwu wagi zachowania równowagi ekologicznej. W wielu grupach zawodowych i społecznych zauważyć można analfabetyzm w tej dziedzinie. Trzeba szkolić kadrę inżynieryjno-techniczną, administracyjną, menagerów produkcji itd. Zachodzi ponadto konieczność przygotowania kadr dla procesu wychowawczego, którego zadaniem jest ukształtowanie określonej „moralności środowiskowej”.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#LeonŁustacz">Jeżeli zwracamy uwagę na znaczenie środków prawno-organizacyjnych, należy pamiętać, że wszelkie tego typu instrumenty to jest jedynie forma - decyduje praktyka środowiskowa i postawa określonych grup społeczno-zawodowych. Trzeba stworzyć system bodźców ekonomicznych, które zachęcałyby do przestrzegania prawa; obawa przed karą nie może być jedynym motywem działania.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#LeonŁustacz">Ochronę środowiska trzeba wmontować w system gospodarki planowej.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#LeonŁustacz">Opinie w kwestiach planowania przestrzennego powinni wydawać eksperci niezależni od realizatora inwestycji.</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#LeonŁustacz">Ochrona środowiska jest zagadnieniem tak ważnym, że należałoby wprowadzić ten problem do Konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-25.6" who="#LeonŁustacz">Niezależnie od prac nad przyszłym ustawodawstwem należy egzekwować wykonywanie obowiązujący praw przez wszystkie zakłady gospodarki narodowej. Należałoby zastanowić się, czy nie byłoby celowe podjęcie przez Sejm uchwały na temat ochrony środowiska człowieka - podobnie jak to czyniła Rada Najwyższa ZSRR.</u>
          <u xml:id="u-25.7" who="#LeonŁustacz">Problem ochrony środowiska ma skalę globalną. Współpracę w tej dziedzinie prowadzimy na forum RWPG i w szerszym zakresie. Od 1972 r. w ramach RWPG prowadzi się poważne prace nad społecznymi, organizacyjnymi, prawnymi i pedagogicznymi aspektami ochrony środowiska. Ośrodek koordynacyjny tych prac znajduje się w Warszawie, a kieruje nim prof. Wacław Brzeziński.</u>
          <u xml:id="u-25.8" who="#LeonŁustacz">Dodatkowych wyjaśnień udzielili:</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#JerzyKusiak">Powołane stosunkowo niedawno Ministerstwo skoncentrowało się w pierwszym etapie na rozpoznawaniu sytuacji w dziedzinie zagrożenia środowiska.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#JerzyKusiak">Nawiązano współpracę z innymi resortami, w których powołuje się komórki ochrony środowiska, nawet na szczeblu departamentu. Dąży się do tego, by każdy zakład przemysłowy miał zatwierdzone plany działalności w dziedzinie ochrony środowiska, by zaktywizować i zintegrować działanie instytutów pośrednio lub bezpośrednio zajmujących się sprawami ochrony środowiska. Dąży się do zaktywizowania rad narodowych. Trzeba zwrócić uwagę na bogaty dorobek sesji Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach poświęconej ochronie środowiska. Osiągnięcia tego województwa zadecydowały, że Polsce powierzono zorganizowanie wzorcowego ośrodka badawczego pod patronatem ONZ.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#JerzyKusiak">Resort nawiązał współpracę z wieloma organizacjami młodzieżowymi i społecznymi: ZMS, ZMW, ZHP, NOT, LOP, PTTK. Łączy się wielkie nadzieje z włączeniem całego społeczeństwa do działań na rzecz ochrony środowiska.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#JerzyKusiak">Opracowuje się koncepcję organizacji Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska.</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#JerzyKusiak">Plany resortu przewidują zarezerwowanie dla potrzeb turystyki i wypoczynku około 45.000 km czyli około 15 proc. terytorium kraju. Na terenach tych nie wolno będzie wznosić żadnych inwestycji.</u>
          <u xml:id="u-26.5" who="#JerzyKusiak">Ministerstwo przygotowuje zarządzenia zabezpieczające godziwe warunki w miastach również i w perspektywie rozwoju motoryzacji.</u>
          <u xml:id="u-26.6" who="#JerzyKusiak">Podjęto szkolenie kadr. W ciągu tej 5-latki przeszkoli się w dziedzinie ochrony wód 5000 techników i inżynierów. Będziemy szkolić specjalistów ochrony powietrza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#RyszardBrzozowski">Dotychczasowe doświadczenia służby sanitarnej wskazują na potrzebę znowelizowania ustawodawstwa z zakresu sanitariatu. Chodzi przede wszystkim o stworzenie warunków zabezpieczających tym służbom możliwości bardziej efektywnego działania. Jednym z czynników warunkujących tę efektywność jest zabezpieczenie dopływu kadr z wyższym wykształceniem; zamierza się uczynić pracę w stacjach sanitarnych bardziej atrakcyjną. Podjęte będzie działanie zmierzające do rozbudowy zaplecza laboratoryjnego, bez którego stacje san.-epid. nie mogą prawidłowo funkcjonować. Rozszerzeniu ulegnie działalność profilaktyczna przede wszystkim na drodze stopniowego wprowadzania masowych szczepień ochronnych przeciw chorobom zakaźnym dotychczas szczepieniami takimi nieobjętych.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#RyszardBrzozowski">Doświadczenia uzyskane w toku przeprowadzonej w ubiegłym roku akcji - porządek - wskazują, że dzięki włączeniu się do tej akcji czynników społecznych, jak również dzięki konsekwentnemu stosowaniu surowych represji w stosunku do nieprzestrzegających wymogów sanitarnych, w bardzo krótkim okresie czasu uzyskano istotne efekty. Doświadczenia te należy szeroko upowszechniać.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#RyszardBrzozowski">Zgłoszone w toku dyskusji uwagi i postulaty dotyczące służby zdrowia i inspekcji sanitarnej zostaną w toku dalszych prac resortu uwzględnione i wykorzystane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#JerzyMaciak">Resort rolnictwa zajmuje się problematyką wodną stosunkowo krótko. Podjęto już szereg działań w różnych sferach dla poprawy bilansu wodnego i podniesienia jakości wód użytkowych. M.in. w przygotowaniu jest projekt kodeksu wodnego przewidujący środki, które pozwolą na bardziej oszczędne gospodarowanie zasobami wody, jak również na stworzenie takiego systemu ekonomicznego, w którym bardziej opłacalne dla przemysłu byłoby inwestowanie w technologię produkcji pozwalającą na oszczędniejsze zużycie wody i mniejsze jej zanieczyszczenie. Opracowany został w resorcie perspektywiczny plan gospodarki wodnej do 1990 r. W opracowaniu znajduje się program zabezpieczenia wody dla wsi, jak również budowy małych zbiorników retencyjnych, których istnienie złagodzi deficyt wody w rolnictwie i lepiej zaspokoi potrzeby rekreacji. Podjęto też została inicjatywa budowy w wytypowanych 100-wzorcowych gminach - 100 zbiorników wodnych.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#JerzyMaciak">Postępująca chemizacja rolnictwa pociąga za sobą ujemne skutki. Resort dąży do ścisłego przestrzegania zasady, w myśl której środki chemiczne wtedy są użyteczne, gdy prawidłowo się je stosuje. Trwają intensywne prace nad stopniowym zastępowaniem wielu środków chemicznych środkami biologicznymi.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#JerzyMaciak">Wobec coraz szerszego stosowania w rolnictwie środków wysoko toksycznych, resort dąży do stopniowego wprowadzania zasady, że wszelkie zabiegi z zakresu ochrony roślin wykonywane będą przez służby specjalistyczne wyposażone w odpowiednie zabezpieczenie.</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#JerzyMaciak">Uznając za słuszną zasadę rekultywacji gruntów zdewastowanych działaniami przemysłu jak też zasadę, że na rekultywację ponosi odpowiedzialność ten, kto doprowadził do tej dewastacji, resort stoi na stanowisku, że przy podejmowaniu działań rekultywacyjnych dokonywać trzeba skrupulatnego rachunku ekonomicznego, który dopiero wykaże, czy dzielenie rekultywacyjne są opłacalne. Zamierza się rozbudować służby specjalizujące się w działalności rekultywacyjnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#JerzyBafia">Celem posiedzenia było ustalenie, czy i w jakim stopniu przestrzegane są przepisy prawne dotyczące ochrony środowiska człowieka oraz określenie środków, jakie należałoby zastosować, aby osiągnąć rzeczywisty postęp w tej dziedzinie. Zarówno koreferaty, jak i dyskusja pozwoliły na określenie stanu faktycznego, zawierały również szereg cennych myśli pozwalających wzbogacić program dalszego działania.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#JerzyBafia">Trzeba uświadomić sobie, że oceny istniejącej sytuacji dokonaliśmy z płaszczyzny wysokich wymagań. Tego nauczyły nas uchwały VI Zjazdu Partii, to jest podstawową dyrektywą naszego życia. Patrząc z tego punktu widzenia, krytyka istniejącego stanu nie wypadła chyba zbyt surowo.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#JerzyBafia">Znane są niektóre fakty świadczące o postępie osiągniętym w dziedzinie ochrony środowiska. Jeszcze nie tak dawno mówiono u nas np., że na wycofanie z użytku DDT trzeba kilku lat; później okazało się, że można ten termin skrócić. Wskazuje to, że można i trzeba stawiać wymagania wysokie, ale realne. Działając w ten sposób, można uruchomić poważne jeszcze rezerwy.</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#JerzyBafia">Cennym elementem dyskusji, która daleko wykroczyła poza kontrolę realizacji przepisów prawa dotyczących ochrony środowiska - było to, co można określić jako poszukiwanie kontaktów z nowoczesnością. Wiele uwagi poświecono w dyskusji roli i stosunkowi nowocześnie myślącego człowieka do środowiska. Stąd liczne wnioski dotyczące wychowywania społeczeństwa w tym duchu. Wskazywano, jak wiele jest jeszcze do zrobienia w dziedzinie ochrony środowiska poprzez naukę, postęp techniczny, nowoczesność, poprzez wprowadzanie zdobyczy rewolucji naukowo-technicznej, która naszemu socjalistycznemu rozwojowi towarzyszy.</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#JerzyBafia">W toku dyskusji wyrażano różne opinie na temat obowiązującego u nas prawa dotyczącego ochrony środowiska. Jest to prawo bardzo złożone i bardzo różnorodne. Ukształtowało się ono na przestrzeni przeszło 20 lat, nie reguluje w pełni wielu spraw, a w wielu sprawach istnieją nawet luki. Stabilizacja istniejącego dziś stanu prawnego nie zasługiwałaby na aprobatę. Zmiany następować powinny, przy czym należałoby raczej unikać drogi przypadkowej czy częściowej nowelizacji niektórych przepisów, lecz raczej kodyfikować nawet gdyby pewne przepisy z lat poprzednich miały być przez tę kodyfikację podrostu przejęte i powtórzone. Określiłoby to wyższą rangę problemu. Miałoby to znaczenie nie tylko dla naszych stosunków wewnętrznych, lecz również z punktu widzenie utrwalenia naszej pozycji w świecie, jako kraju przejawiającego troskę o ochronę środowiska i mającego dorobek w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-29.5" who="#JerzyBafia">Jasną jest rzeczą, że na jednym posiedzeniu nie rozwiąże się problemów ochrony środowiska. Może stanowić ono jeden z elementów systematycznego działania. Wydaje się również niesporne, że przebieg posiedzenia pozwolił każdemu z jego uczestników sformułować swój własny, indywidualny program działania na rzecz ochrony środowiska, działania na terenie swego poselskiego okręgu poselskiego, swego regionu.</u>
          <u xml:id="u-29.6" who="#JerzyBafia">Słuszne byłoby, by wyniki obrad ujęte były w podjętej przez Komisji uchwale, która oceniałaby istniejącą sytuację i zawierała postulaty.</u>
          <u xml:id="u-29.7" who="#JerzyBafia">Wydaje się celowe, aby obie komisje kontynuowały współpracę w dziedzinie ochrony środowiska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#HenrykRafalski">Kontynuowanie współpracy komisji w dziedzinie ochrony środowiska wydaje się jak najbardziej celowe.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#HenrykRafalski">Istnieje potrzeba uchwalenia nowej ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Trzeba w szczególności stworzyć tej instytucji możliwość wydawania poleceń, które obowiązywałyby jednostki gospodarcze na równi z nakazami planu. Działalnością PIS należałoby również objąć ludność wiejską m.in. w zakresie zaopatrzenia w wodę.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#HenrykRafalski">Aby Państwowa Inspekcja Sanitarna mogła spełniać nowe zwiększone zadania, niezbędne jest stworzenie sieci stacji sanitarno-epidemiologicznych i odpowiednie ich wyposażenie. Powinny się na ten cel znaleźć środki inwestycyjne, oczywiście nie kosztem ograniczenia planu rozbudowy sieci szpitali, przychodni i ośrodków zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#HenrykRafalski">Trzeba stworzyć przepisy prawne, w myśl których wszystkie środki chemiczne uzyskiwane drogą syntezy oraz prototypy narządzi przeznaczonych do masowego użycia byłyby badane przed dopuszczeniem ich do produkcji na okoliczność, czy nie szkodzą one zdrowiu człowieka. Późniejsze sprawdzanie może tylko stwierdzić szkodliwe skutki, ale nie może im przeciwdziałać.</u>
          <u xml:id="u-30.4" who="#HenrykRafalski">Niezbędne jest opracowanie metodyki kontroli ochrony środowiska, jako, że pod tym względem notujemy duże niedociągnięcia. Szerokie odbicie powinny znaleźć problemy ochrony środowiska w całym systemie oświaty - zarówno szkolnej, jak i pozaszkolnej.</u>
          <u xml:id="u-30.5" who="#HenrykRafalski">Komisja powołała zespół poselski, któremu zleciła opracowanie wniosków. W skład zespołu weszli posłowie: Franciszek Burian (SD), Zenon Łabędzki (SD) i Maria Riemen (PZPR) — z Komisji. Zdrowia i Kultury Fizycznej oraz posłowie: Franciszek Kociemski (PZPR), Jerzy Starościak (ZSL) i Sylwester Zawadzki (PZPR) — z Komisji Prac Ustawodawczych.</u>
          <u xml:id="u-30.6" who="#HenrykRafalski">ZAGADNIENIA OCHRONY ŚRODOWISKA NATURALNEGO.</u>
          <u xml:id="u-30.7" who="#HenrykRafalski">Streszczenie informacji złożonych na posiedzenia Komisji Prac Ustawodawczych i Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej w dniu 20 lutego 1973 r.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#JerzyKusiak">Problem ochrony środowiska uznany został za jedną z węzłowych dziedzin działalności na rzecz kompleksowej realizacji ustalonego przez VI Zjazd PZPR programu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#JerzyKusiak">W wyniku uchwał zjazdowych powołany został w grudniu 1972 r. pod przewodnictwem ministra gospodarki terenowej i ochrony środowiska zespół, mający na celu opracowanie kompleksowego programu ochrony środowiska na lata 1973–1990. Szacuje się, że na realizację tego programu trzeba będzie przeznaczyć w tych latach około 1,5 proc. dochodu narodowego, czyli kwotę około 250–300 mld złotych.</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#JerzyKusiak">W styczniu 1973 r. utworzony został Instytut Ochrony Środowiska, którego zadaniem jest organizowanie i prowadzenie prac naukowo-badawczych oraz sprawowanie funkcji jednostki wiodącej w tym zakresie. Obecnie resort - w związku ze współpracą Polski z Programem Rozwoju Narodów Zjednoczonych UNDSP - organizuje międzyresortową radę dla programu „Ochrona Środowiska”, która będzie organem doradczym i opiniodawczym.</u>
          <u xml:id="u-31.3" who="#JerzyKusiak">Aktualnie obowiązuje w Polsce szereg przepisów prawnych normujących działalność, która znajduje swoje odbicie w dziedzinie środowiska naturalnego. Niemniej szereg elementów ochrony środowiska nie jest jeszcze uregulowanych prawnie, względnie jest uregulowanych w sposób niedostateczny. Stąd pilna potrzeba uporządkowania istniejących przepisów, w przyszłości zaś przeprowadzenia kodyfikacji aktów prawnych w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-31.4" who="#JerzyKusiak">Niektóre obowiązujące dziś ustawy o ochronie środowiska wymagają zmian lub uzupełnień dostosowujących je do aktualnych warunków. Dotyczy to m.in. ustawy o ochronie przyrody i krajobrazu, ustawy o ochronie powietrza atmosferycznego przed zanieczyszczeniami, a także ustawy o substancjach trujących.</u>
          <u xml:id="u-31.5" who="#JerzyKusiak">Konieczne jest również uwzględnienie ochrony środowiska naturalnego w planach gospodarczych - we wszystkich rodzajach tych planów i na wszystkich szczeblach organizacyjnych systemu gospodarki. Planowanie przestrzenne i plany zagospodarowania przestrzennego powinny szerzej, niż dotychczas uwzględniać ochronę środowiska. W związku z tym trzeba poddać rewizji przepisy regulujące sporządzanie, aktualizację i realizację planów zagospodarowania przestrzennego.</u>
          <u xml:id="u-31.6" who="#JerzyKusiak">Znacznie większą niż dotychczas uwagę należy poświęcać naszej gospodarce problemowi społecznych kosztów inwestycji jako części składowej rachunku ekonomicznego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#RyszardBrzozowski">Racjonalna ochrona środowiska człowieka obejmuje szeroki krąg zagadnień, ekonomicznych, technicznych, gospodarczych i socjalnych, ale przede wszystkim - problemy zdrowotne w odniesieniu do samego człowieka. Z tego względu zagadnienie ochrony środowiska znajdują się w centrum zainteresowania resortu zdrowia i opieki społecznej, zwłaszcza zaś organów państwowej inspekcji sanitarnej i jej aparatu: stacji sanitarno-epidemiologicznych. W ramach bieżącego nadzoru Państwowa Inspekcja Sanitarna prowadzi kontrolę stanu sanitarnego poszczególnych elementów środowiska. Oceny i wnioski kierowane są m.in. do zainteresowanych resortów i prezydiów rad narodowych.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#RyszardBrzozowski">Zapoczątkowano badania nad zanieczyszczeniami wód, powietrza i gleby pod kątem występowania i natężenia się różnych czynników szkodliwych dla zdrowia. Resort prowadzi działalność profilaktyczną w dziedzinie chorób epidemicznych niezakaźnych; np. w 1972 r. wprowadzono kompleksowe badania wpływu pestycydów na czystość środowiska i stan zdrowia człowieka. Odpowiednie badania prowadzą także resortowe instytuty naukowo-badawcze.</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#RyszardBrzozowski">Analiza wpływu zanieczyszczeń środowiska na stan zdrowia ludności jest zadaniem trudnym ze względu na to, że na organizm człowieka oddziałuje szereg różnych czynników wzajemnie potęgujących lub neutralizujących swe działanie. Ponadto, uchwytne zmiany w organizmie ludzkim następujące pod wpływem negatywnych cech środowiska dają się w większości przypadków zaobserwować dopiero po dłuższym okresie czasu, niekiedy po latach.</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#RyszardBrzozowski">Usunięcie ujemnych wpływów środowiska wymaga likwidacji przyczyn jego degradacji. Sprawa rehabilitacji środowiska należy więc do tych pionów gospodarki narodowej, które swą działalnością powodują zanieczyszczanie środowiska. Ponieważ jednak problem zaczyna się od człowieka i kończy na człowieku - wszystkie zamierzenia resortów gospodarczych w omawianej dziedzinie powinny być uzgadniane z resortem zdrowia i opieki społecznej.</u>
          <u xml:id="u-32.4" who="#RyszardBrzozowski">Wśród zagadnień oddziałujących w sposób decydujący na sytuację zdrowotną środowiska na pierwszy plan wysuwają się:</u>
          <u xml:id="u-32.5" who="#RyszardBrzozowski">- problem sanitarnej ochrony powietrza atmosferycznego, - zaopatrzenie ludności w wodę do picia i na potrzeby gospodarcze oraz związany z tym problem ochrony sanitarnej wód przed zanieczyszczeniem.</u>
          <u xml:id="u-32.6" who="#RyszardBrzozowski">Badania zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego prowadzone są przez służbę sanitarno-epidemiologiczną począwszy od lat 50-tych. Aktualnie istnieje w Polsce 6,3 tys. stanowisk pomiarowych prowadzących systematyczne badania zanieczyszczeń atmosfery. Przykładowo, w 1971 r. pobrano około 114 tys. próbek pyłowych i gazowych.</u>
          <u xml:id="u-32.7" who="#RyszardBrzozowski">Warunki, jakim powinna odpowiadać woda do picia i na potrzeby gospodarcze - stanowią najważniejszy aspekt działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej z uwagi na bezpośredni wpływ na stan zdrowia i sytuację epidemiczną kraju. Z przeprowadzanych kontroli wynika, że istnieją jeszcze poważne niedobory ilościowe wody i zastrzeżenia co do jej jakości - zarówno w miastach, jak i na wsi. Przyczyną jest w pierwszym rzędzie zły stan techniczny sieci wodociągowej. Zdaniem resortu środki inwestycyjne na sieć wodociągową powinny być kierowane przede wszystkim tam, gdzie jakość wody jest szczególnie niska i gdzie istnieje w związku z tym niebezpieczeństwo epidemii.</u>
          <u xml:id="u-32.8" who="#RyszardBrzozowski">W najbliższych latach podstawowymi zadaniami resortu zdrowia i opieki społecznej dziedziny ochrony środowiska będzie:</u>
          <u xml:id="u-32.9" who="#RyszardBrzozowski">- opracowanie projektu zmiany dekretu o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, co pozwoli przystosować jej działalność do obecnych warunków społeczno-gospodarczych;</u>
          <u xml:id="u-32.10" who="#RyszardBrzozowski">- uściślenie podziału zadań i kompetencji między zainteresowanymi resortami, które działają na rzecz ochrony środowiska;</u>
          <u xml:id="u-32.11" who="#RyszardBrzozowski">- opracowanie i pełniejsze niż dotychczas wprowadzenie w życie systemu alarmowego, związanego z zagrożeniem środowiska naturalnego.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>