text_structure.xml
42.2 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#PoselJozefLochowski">Otwieram posiedzenie Komisji Systemu Gospodarczego i Przemysłu. Dziś przedmiotem naszych obrad jest sprawa rozpatrzenia informacji ministra przemysłu i handlu o aktualnej sytuacji przemysłu siarkowego. Problem ten, wielokrotnie odkładany, jest wyjątkowo trudny. Często rozmawialiśmy na ten temat i teraz przy okazji rozpatrywania kolejnego projektu budżetu na rok 1997 możemy z bliska przyjrzeć się problemom w polskim przemyśle siarkowym. Motywem przewodnim dzisiejszego spotkania będzie próba odpowiedzi na pytanie, co dalej stanie się z przemysłem siarkowym w Polsce? Uważam, że należy podjąć ostateczne decyzje dotyczącego tego problemu, gdyż nie jest to tylko kwestia gospodarki, lecz ogrom problemów społecznych, ludzkich i zatrudnienia.</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#PoselJozefLochowski">W dzisiejszym naszym posiedzeniu obok przedstawiciela Ministerstwa Przemysłu i Handlu biorą udział: wojewoda tarnobrzeski Paweł Stawowy, dyrektorzy zainteresowanych przedsiębiorstw i związków zawodowych, przedstawiciel "CIECH" Warszawa. Serdecznie witam wszystkich gości.</u>
<u xml:id="u-1.2" who="#PoselJozefLochowski">Proponuję, aby posiedzenie rozpocząć wprowadzeniem pana ministra Herberta Gabrysia, przechodząc później do wypowiedzi zainteresowanych oraz posłów. Jeżeli nie ma sprzeciwu, proszę pana ministra Gabrysia o zabranie głosu.</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#PodsekretarzstanuHerbertGabrys">Na początek chcę przedstawić państwu informacje wzbogacające materiał, który państwo otrzymali. Zwracam państwa uwagę na strukturę zastosowania tego, co wiąże się w dzisiejszych czasach z przemysłem siarkowym. Wynika z niej, że zastosowanie kwasowe, to 83%, a pozakwasowe tylko 17%. Stanowi to główny kierunek zastosowania siarki w przemyśle. Proszę zauważyć, że wyraźny jest pewien trend w światowym bilansie produkcji i konsumpcji siarki. Otóż od roku 1992 do roku 1995 oraz w prognozach na rok 2000 zaznacza się wyraźna nadprodukcja siarki. W roku 1995 jest to liczba prawie 3 mln ton.</u>
<u xml:id="u-2.1" who="#PodsekretarzstanuHerbertGabrys">W Polsce struktura procentowa wydobycia siarki, w podziale na podstawowe przedsiębiorstwa: KiZPS "Siarkopol" w Tarnobrzegu i KiZChS "Siarkopol" w Grzybowie wygląda tak, że w stosunku do lat 1995-1996 produkcja siarki w roku 1997 oraz w 1998 wyraźnie maleje. Chcę także zwrócić państwa uwagę na to, że o ile w latach 90. struktura produkcji była wyraźnie korzystniejsza, gdyż około 80 jej procent było wynikiem pracy Tarnobrzega, to już w roku 1996 zaznaczyła się wyraźna zmiana, aby w roku przyszłym stanowić jedynie połowę ogólnego wydobycia siarki. Panie przewodniczący, szanowni posłowie, w tym kontekście eksport polskiej siarki od roku 1986 do 1990 utrzymywał się na pewnym optymalnym poziomie. Od roku 1990 rozpoczął się nagły i tragiczny spadek możliwości eksportowych do prognozowanej wartości na rok 1996 nie przekraczającej 1180 tys. ton.</u>
<u xml:id="u-2.2" who="#PodsekretarzstanuHerbertGabrys">Przejdę teraz do omówienia cen siarki jako kolejnego elementu wiążącego się z możliwościami eksportowymi i stroną dochodową obu podmiotów polskiego przemysłu siarkowego. W I półroczu 1996 r. ceny kształtowały się mniej więcej tak, że: w Europie Środkowowschodniej płacono 70,5 USD za tonę, w Europie Zachodniej 54,3 USD za tonę i w krajach zamorskich - 43,2 USD; średnia zatem wynosiła 47,5 USD. W II półroczu br. prognozy wskazują, iż średnia cena nie przekroczy 34 USD. Chcę zwrócić uwagę, że w krajach zamorskich - poza Europą, cena ta wynosi mniej niż 30 USD. Prognozy na lata następne wskazują jednoznacznie, że do roku 2000 ten trend mniej więcej się utrzyma z nieznacznym wzrostem w latach 1998-1999.</u>
<u xml:id="u-2.3" who="#PodsekretarzstanuHerbertGabrys">Pozwolę sobie przytoczyć teraz wartości cenowe uzyskiwane przez polskich eksporterów. W 1986 r. było to prawie 139 USD za tonę, w latach 1990-1991 cena utrzymywała się na poziomie około 90 USD. Po roku 1991 zanotowano drastyczny spadek cen największy, bo do 31,4 USD w 1993 r. Jednocześnie jak widać z planszy ukazującej zasoby złóż siarki rodzimej rejonu tarnobrzeskiego, zasoby operatywne kopalni Osiek i Jeziórko, są bardzo znikome.</u>
<u xml:id="u-2.4" who="#PodsekretarzstanuHerbertGabrys">Jeżeli chodzi o przemysł siarkowy pojawia się tu kwestia zatrudnienia, olbrzymi problem ludzki obciążający gospodarkę. W 1990 r., w którym zarysował się wyraźnie trend spadku możliwości sprzedaży polskiej siarki za granicę zatrudnienie wynosiło nieco ponad 13 tys. osób. W 1996 r. zatrudnienie to będzie wynosiło nieco ponad 5 tys. osób. Mamy tu więc do czynienia z drastycznym spadkiem zatrudnienia. Zwrócę teraz państwa uwagę na strukturę zatrudnienia w przemyśle siarkowym, co może być pomocne w dalszych decyzjach i dyskusjach. W roku 1996 około 70% pracowników zatrudnia podmiot w Tarnobrzegu, pozostałe 30% zakład w Grzybowie. Jednocześnie dynamika ogółu zatrudnienia wynosi 41,3% dla Tarnobrzega i 83,6% dla Grzybowa.</u>
<u xml:id="u-2.5" who="#PodsekretarzstanuHerbertGabrys">Szanowni państwo, skoro mówimy o możliwościach eksportowych, cenach i problemach zatrudnienia należy powiedzieć także o kondycji finansowej obydwu głównych podmiotów produkujących siarkę. W 1995 r. wskaźnik rentowności kapitału dla Tarnobrzegu był ujemny i wynosił -2,32%, ten sam wskaźnik dla "Siarkopolu" Grzybów wynosił 0,61% i dla Gdańska 3,44. W tym kontekście chciałbym omówić więcej wskaźników po I półroczu 1996 r. Wskaźnik płynności bieżącej odpowiednio dla podmiotów Tarnobrzeg, Grzybów i Gdańsk wynosi 1,63; 0,67 i 1,88%. Wskaźnik zyskowności dla Tarnobrzega jest faktycznie zerowy, dla Grzybowa jest wyraźnie ujemny i przekracza -0,3%; dla "Siarkopolu" Gdańsk jest także ujemny poniżej -0,02. Wskaźnik zyskowności aktywów jest odpowiednio dodatni, nieco powyżej 0 dla Tarnobrzega, wyraźnie ujemny, bo większym niż 8,6% dla Grzybowa oraz -0,73% dla Gdańska.</u>
<u xml:id="u-2.6" who="#PodsekretarzstanuHerbertGabrys">Krótko powiem teraz o prognozowanej wielkości produkcji wyrobów chemicznych w latach 1996-1999. Należy zauważyć, że największe zmniejszenie owych wartości dotyczy Fosmagu pylistego praktycznie na lata 1997-1999 ta wartość zanika, wielkość produkcji Superfosamonu wyraźnie maleje, dla Potafoski wartość ta nieznacznie rośnie, notuje się także po pierwotnym spadku zwiększenie ogólnej wartości nawozów w masie na zbyt. Wielkość produkcji podstawowych wyrobów "Siarkopolu" Grzybów dwusiarczku węgla i siarki nierozpuszczalnej CS2 wskazuje na tendencje stabilizacyjne.</u>
<u xml:id="u-2.7" who="#PodsekretarzstanuHerbertGabrys">Prognozowane wyniki finansowe dla "Siarkopolu" w Tarnobrzegu w 1996 r. są stratą sięgającą 4,5 tys. nowych złotych - wyniku netto i brutto, wskaźnik rentowności jest ujemny poniżej -1,6%. Po przyjęciu programu, o którym powiem za chwilę jest szansa, aby owe wyniki zarówno brutto, jak i netto były dodatnie. Dla wyniku brutto z 4-krotnym wzrostem w roku 1998. Wskaźnik rentowności byłby wyraźnie dodatni, zbliżający się do wartości, którą moglibyśmy uznać za pożądaną 0,74%. Dla "Siarkopolu" w Grzybowie zysk netto jest dodatni, podwójnie wyższy w prognozach na rok 1997. Dlatego też wskaźnik rentowności wzrośnie z wartości 0,7% w 1996 do wartości 1,9% w roku 1997.</u>
<u xml:id="u-2.8" who="#PodsekretarzstanuHerbertGabrys">Myślę, że dla obydwu podmiotów jedyną szansą na utrzymanie swojej pozycji w strukturze gospodarczej kraju, to poszukanie nowych kierunków produkcji chemicznej. Powinny one zmierzać w kierunku sprzedaży produktów o większym stopniu przetworzenia siarki z utrzymaniem tam, gdzie się da eksportu siarki w postaci czystej. Program nowych kierunków produkcji chemicznej w przedsiębiorstwie w Tarnobrzegu przewiduje zwiększenie produkcji siarczku glinu, nawozów oraz całego szeregu wyrobów, o których mieli państwo okazję przeczytać w dostarczonych materiałach. Program dla Grzybowa to przede wszystkim problem nowej instalacji do produkcji siarki nierozpuszczalnej, produkcja siarki sodu, ciekłego dwutlenku siarki i ciekłego siarkowodoru.</u>
<u xml:id="u-2.9" who="#PodsekretarzstanuHerbertGabrys">To wszystko, jeżeli chodzi o prezentację aktualnego stanu przedsiębiorstw produkujących siarkę, chciałbym teraz przejść do informacji dotyczącej stanu prac wykonanych do chwili obecnej.</u>
<u xml:id="u-2.10" who="#PodsekretarzstanuHerbertGabrys">Panie i panowie posłowie problem siarki nawarstwia się właściwie od 2 lat z ostrym stanem kryzysowym w roku 1996. W tej sytuacji minister przemysłu zobowiązał obydwa podstawowe podmioty do przedstawienia programu o charakterze restrukturyzacyjnym, które niosły ze sobą pewne szanse na dostosowanie możliwości produkcyjnych, kondycji i postaci gospodarczych do kurczącego się rynku, zmniejszenia zdecydowanego dochodu z eksportu i poszukania nowych produktów oczekiwanych przez konsumentów krajowych i zagranicznych.</u>
<u xml:id="u-2.11" who="#PodsekretarzstanuHerbertGabrys">W wyniku spotkań, ostatnie odbyło się 24 września br. w Tarnobrzegu, przyjęliśmy następujące tezy i zadania do wykonania. Po pierwsze, uznaliśmy konieczność wystąpienia do Rady Ministrów z prośbą o przyznanie jeszcze w tym roku 10 mln PLN na wspomożenie prac likwidacyjnych. Prace likwidacyjne z uwagi na oczywisty fakt zmniejszenia produkcji stają się problemem o charakterze podstawowym w tym regionie kraju.</u>
<u xml:id="u-2.12" who="#PodsekretarzstanuHerbertGabrys">Po drugie, byliśmy zgodni, iż należy wystąpić o zwiększenie i zmianę propozycji budżetowych dla urzędu ministra przemysłu i handlu na przyszły rok o kwotę 35 mln PLN na likwidację kopalni siarki w Grzybowie i zbędnego majątku kopalni Jeziórko oraz niezbędne zmiany organizacyjne.</u>
<u xml:id="u-2.13" who="#PodsekretarzstanuHerbertGabrys">Po trzecie, przyjęliśmy, iż traktujemy zawarcie postępowania upadkowego w Grzybowie i zawarcie indywidualnych porozumień z wierzycielami przez Tarnobrzeg jako niezbędny warunek podjęcia działań restrukturyzacyjnych w przemyśle siarkowym.</u>
<u xml:id="u-2.14" who="#PodsekretarzstanuHerbertGabrys">Stan zadłużenia, jeżeli padłoby takie pytanie ze strony szanownej Komisji, mam przed sobą i mogę w każdej chwili zaprezentować.</u>
<u xml:id="u-2.15" who="#PodsekretarzstanuHerbertGabrys">Po czwarte, uznaliśmy za pilne podjęcie działań związanych z dokonaniem podziału przedsiębiorstw siarkowych poprzez wydzielenie likwidowanych kopalni Grzybów i części wyeksploatowanej kopalni Jeziórko oraz zbędnego majątku obu przedsiębiorstw z przeznaczeniem do likwidacji. Chodzi o to, aby to, co związane z produkcją mogło być zorganizowane w stopniu i w formule umożliwiającej byt gospodarczy tego podmiotu. To co jest konieczne w procesie likwidacyjnym, a wynika z przeszłości z - powiem wprost - pewnych zaniechań tych procesów, to konieczność kontroli społecznej i budżetowej nad wydatkowaniem środków na procesy likwidacyjne wydzielonej części.</u>
<u xml:id="u-2.16" who="#PodsekretarzstanuHerbertGabrys">Po piąte, uznaliśmy, że niezbędne jest opracowanie jednego programu restrukturyzacji dla przemysłu siarkowego. Przedstawiono obydwa problemy podmiotów w Grzybowie i w Tarnobrzegu. Programy te mają jedną podstawową wadę. Każdy z tych podmiotów w konkurencji na rynku wewnętrznym chce znaleźć potwierdzenie swoich zamiarów produkcyjnych. Rynku jednak nie wystarczy ani dla jednego, ani drugiego podmiotu. Doprowadzenie do rywalizacji wewnętrznej w kraju w sytuacji prób pozyskiwania środków na przeżycie mogłoby doprowadzić do wyniszczenia gospodarczego obu podmiotów. Dlatego należałoby przygotować jeden program restrukturyzacyjny, który być może po oddłużeniu mógłby stanowić podstawę do połączenia obu zakładów w jeden podmiot gospodarczy.</u>
<u xml:id="u-2.17" who="#PodsekretarzstanuHerbertGabrys">Stan prac nad programem, o którym mówiłem, jest taki, że do końca października br. program będzie przedłożony do dyspozycji ministra przemysłu i handlu i będzie dostępny również dla posłów.</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#PoselZbigniewKaniewski">Dziękuję panu ministrowi. W związku z tym, że w toku przygotowań do dzisiejszego posiedzenia Komisji sprawą szczególnie zainteresowany był poseł Stępień, poproszę go o zabranie głosu i ewentaulne odniesienie się do propozycji i wniosków, które przedstawił pan minister Gabryś w końcowej części swego wystąpienia.</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#PoselWladyslawStepien">Jest pewne, że siarka jest dobrem narodowym, a problemy z przemysłem siarkowym nie są jedynie lokalną sprawą woj. tarnobrzeskiego. Niezbędne są decyzje rządowe dotyczące sposobu zarządzania i gospodarowania złożami siarki. Rząd w porozumieniu z instytucjami penetrującymi rynki światowe powinien podjąć decyzję, jak ma wyglądać w przyszłości tarnobrzeskie i ostaszowskie zagłębie siarkowe. Przedstawiciele tego zagłębia skierowali pod adresem rządu odpowiednie propozycje. Wynika z nich, że w najbliższym czasie nieuchronne jest częściowa likwidacja obu zagłębi, jeżeli chodzi o tereny górnicze, środki trwałe i wysokość zatrudnienia.</u>
<u xml:id="u-4.1" who="#PoselWladyslawStepien">Chcę zwrócić państwa uwagę, że jednym z najważniejszych rynków dla polskiej siarki jest rynek marokański. W styczniu premier Maroka podpisał z polskim premierem umowę, z której miały wynikać wzajemne korzyści gospodarcze w wymianie towarowej. Ta wymiana towarowa, to fosforyty z Maroka i siarka z Polski. Realizacja umowy wygląda źle, gdyż ceny siarki spadły o połowę, natomiast fosforyty kupowane są przez Polskę na innych rynkach. Zwróciłem się do premiera z prośbą, aby powrócić do rozmów z rządem Maroka o utrzymanie nawet w minimalnym zakresie pozycji polskiej siarki na tamtejszym rynku. W chwili obecnej po obu stronach Wisły funkcjonują dwie kopalnie i muszą one dalej pracować do chwili poprawy koniunktury lub chwili stworzenia nowego układu organizacyjnego.</u>
<u xml:id="u-4.2" who="#PoselWladyslawStepien">Z raportu obu podmiotów gospodarczych wynika, że ponad 2 tys. ludzi w najbliższym czasie może być pozbawionych zatrudnienia. Istnieją pewne propozycje ze strony tych przedsiębiorstw złożono na ręce ministra pracy i polityki socjalnej i ministra przemysłu i handlu. Zwracam się z prośbą do pana ministra Manickiego, aby przedstawił pogląd w następującej kwestii. Praca w górnictwie siarki, to praca w warunkach szczególnego zagrożenia. Oznacza to, że kobiety i mężczyźni mają skrócony wiek emerytalny o 5 lat, natomiast nie ma rozstrzygnięć w kwestii pracy przez okres 25-30, z których mogliby skorzystać pracownicy górnictwa siarki, a takich ludzi jest około 300.</u>
<u xml:id="u-4.3" who="#PoselWladyslawStepien">Czy są możliwe tak zwane stałe zasiłki dla bezrobotnych do czasu osiągnięcia wieku emerytalnego oraz czy przy globalnym spadku bezrobocia poniżej 14% w kraju jest możliwe, aby pracownicy obu zagłębi siarkowych byli objęci tak zwaną częściową emeryturą do czasu osiągnięcia wieku emerytalnego. Takie rozwiązanie jest stosowane tylko w tych regionach, gdzie strukturalne bezrobocie jest wyższe od przeciętnego. Są to realne szanse dla ludzi zbliżających się do wieku emerytalnego.</u>
<u xml:id="u-4.4" who="#PoselWladyslawStepien">Kolejną kwestią, bez rozstrzygnięcia której górnictwo siarki sobie nie poradzi, jest zwiększenie budżetu ministra przemysłu i handlu, w tym dotacji dla górnictwa siarki na rozszerzeną likwidację przyjętą przez ministra 25 września.</u>
<u xml:id="u-4.5" who="#PoselWladyslawStepien">Zwracam się do prezydium i członków naszej Komisji, aby ustalili stanowisko Komisji, które można by w formie dezyderatu skierować do rządu. Rada Ministrów otrzymała bowiem projekt budżetu na 1997 r. jeżeli w odpowiednim czasie nie uda się zwiększyć budżetu ministra przemysłu i handlu o minimum 30 mln PLN, to górnictwo siarki nie ma szans na przejście tego trudnego okresu. Chcę jednoznacznie powiedzieć, że bez względu na to, czy jest eksploatacja pól górniczych, czy jej nie ma, musi być realizowana funkcja wynikająca z filozofii istnienia złoża siarki, mianowicie działania polegające na ochronie środowiska. Górnictwo siarki nie jest fabryką, którą można zamknąć i pozostawić na lepsze czasy.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#PoselZbigniewKaniewski">Aby zrealizować propozycję pana posła Stępnia dotyczącą ewentualnego dezyderatu, proszę pana ministra Manickiego o odniesienie się do przedstawionych uwag.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#PodsekretarzstanuMaciejManicki">Szanowni państwo. Problem, który przedstawił poseł Stępień znany jest w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej od dłuższego czasu. Był on kierowany pod naszym adresem ze strony pana posła oraz ze strony "Siarkopolu". Wniosek ten wspierało Ministerstwo Przemysłu i Handlu.</u>
<u xml:id="u-6.1" who="#PodsekretarzstanuMaciejManicki">Wniosek generalnie sprowadza się do zmiany przepisów regulujących uprawnienia do przejścia na wcześniejszą emeryturę. Chodzi o to, aby rozszerzyć odpowiednie wykazy, w których są wymienione stanowiska, na których zatrudnienie upoważnia do tego, aby istniała możliwość wcześniejszego, niż to wynika z powszechnie obowiązujących przepisów, przejścia na emeryturę.</u>
<u xml:id="u-6.2" who="#PodsekretarzstanuMaciejManicki">Stanowisko ministra pracy i polityki socjalnej w tej sprawie nie jest pozytywne. Jeżeli popatrzymy na sprawę w ten sposób, że przepisy te funkcjonują od początku lat 80., to trudno jest powiedzieć, iż po kilkunastu latach ich funkcjonowania nagle dostrzegamy konieczność przeniesienia pracowników górnictwa siarki do innego wykazu, wykazu pracowników zatrudnionych w niebezpiecznych warunkach.</u>
<u xml:id="u-6.3" who="#PodsekretarzstanuMaciejManicki">Nie ulega żadnej wątpliwości, że sytuacja ta wynika z kondycji w jakiej obecnie znalazły się polskie zakłady produkujące siarkę. Musimy zatem zadać sobie pytanie, czy problemem jest to, w jakich warunkach zatrudnieni są górnicy siarki, czy problemem jest trudna sytuacja polskiej siarki pociągająca za sobą konieczność zmniejszenia zatrudnienia. Jeżeli patrzymy na problem przez pryzmat przepisów o ubezpieczeniach emerytalnych, to jak powiedziałem na wstępie, odpowiedź nie może być pozytywna.</u>
<u xml:id="u-6.4" who="#PodsekretarzstanuMaciejManicki">Oczywiście możemy rozmawiać na temat tego problemu, trudno jest jednak przyjąć pełne spektrum stanowisk proponowanych we wnioskach. Proponuje się bowiem objęcie tymi przepisami takich stanowisk, jak np. funkcjonariusze pożarnictwa, specjaliści, inspektorzy wydziałów, pracownicy zatrudnieni przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej, pracownicy łączności. Są to stanowiska, które nie mogą wchodzić w grę przy zmianie zaszeregowania do odpowiedniego wykazu. Jak już powiedziałem problem ten będzie poddany dalszym dyskusjom.</u>
<u xml:id="u-6.5" who="#PodsekretarzstanuMaciejManicki">Jeżeli chodzi o sprawę zasiłków przedemerytalnych, to obecnie obowiązujące przepisy stwarzają możliwość pobierania zasiłków wypłacanych do czasu przejścia na emeryturę. Mówię tu o art. 25 ust. 4 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu. Przepis ten stanowi, że wszyscy bezrobotni bez względu na miejsce zamieszkania i wiek uprawnieni są do pobierania zasiłku aż do czasu uzyskania uprawnień emerytalnych, w przypadku braku dla nich propozycji odpowiedniego zatrudnienia, jeżeli w okresie zatrudnienia co najmniej 25 lat kobiety i 30 lat mężczyźni przez 15 lat wykonywali prace uznane w przepisach emerytalnych za zatrudnienie w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Przepis ten wychodzi naprzeciw problemowi, o którym mówił poseł Stępień.</u>
<u xml:id="u-6.6" who="#PodsekretarzstanuMaciejManicki">Oczywiście, jeżeli chodzi o wysokość świadczenia emerytalnego i wysokość zasiłku dla bezrobotnego, to mamy tu do czynienia z dużą różnicą. Pojawia się więc możliwość skorzystania z przepisów zawartych w ustawie o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu mówiący o tak zwanym podwyższonym zasiłku przedemerytalnego w wysokości 160% kwoty zasiłku powszechnie obowiązującego. W dniu dzisiejszym przepisy pozwalają na stosowanie wspomnianych zapisów w przypadku osób zwolnionych w wyniku zwolnień grupowych oraz zwolnień co najmniej 10% zatrudnionych lub co najmniej 100 pracowników. Przepisy te jednak odnoszą się wyłącznie do osób zamieszkałych w gminach zagrożonych szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym. Tego kryterium nie spełniają gminy, na których mieszkają pracownicy zatrudnieni przy wydobyciu i przetwórstwie siarki.</u>
<u xml:id="u-6.7" who="#PodsekretarzstanuMaciejManicki">Jesteśmy w przededniu rozpoczęcia debaty na temat nowelizacji ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu. Znana jest mi inicjatywa grupy posłów, do których zalicza się poseł Stępień, zmierzających zgłosić wniosek o modyfikację przepisów tej ustawy. Dokonujemy w tej chwili szacunków skutków finansowych takiej zmiany. Zmiana taka sprowadzałaby się do tego, aby uprawnienia do podwyższonego zasiłku przysugiwały nie tylko w gminach zagrożonych szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym, ale także osobom, które tracą pracę z przyczyn pracodawcy w wyniku rzeczywistych zwolnieć grupowych.</u>
<u xml:id="u-6.8" who="#PodsekretarzstanuMaciejManicki">Podzielam ten punkt widzenia, gdyż jeżeli patrzymy na problem ustawy o zwolnieniach z przyczyn dotyczących pracodawcy, ma ona charakter osłaniającej przede wszystkim pracowników. Jeżeli natomiast zwrócimy uwagę na uregulowania dotyczące funkcjonowania rynku pracy nie ma żadnego znaczenia zwolnienie z przyczyn pracodawcy 2-3 pracowników. Taka ilość zwolnionych osób nic nie zmienia na rynku pracy. Zwolnienie 200, 300 a nawet 400 osób ma natomiast ogromny wpływ na rynek pracy i nie ma znaczenia czy jest to region zagrożony wysokim bezrobociem strukturalnym. Dlatego uważam za celową dyskusję w sprawie zmiany wspomnianych przepisów.</u>
<u xml:id="u-6.9" who="#PodsekretarzstanuMaciejManicki">Jeżeli stosowanie przepisu o zwolnieniach dotyczących pracodawcy ograniczymy wyłącznie do zwolnień grupowych, a w zamian za to stosować będziemy przepis dotyczący zwolnień na terenach zagrożonych wysokim bezrobociem strukturalnym, to rozwiązanie takie mieści się w ramach możliwych do przyjęcia przez parlament. Ponieważ rząd skierował nowelizację ustawy do rozstrzygnięcia w trybie pilnym, można mieć nadzieję, że rozwiązanie uzyskalibyśmy w krótkim czasie. Jestem jednak świadom, że parlament niechętnie odnosi się do pilnych inicjatyw rządowych. Mam nadzieję, że w tym przypadku nie napotka to takich protestów, jak rozpatrywany dzisiaj projekt ustawy o nowelizacji przepisów emerytalnych.</u>
<u xml:id="u-6.10" who="#PodsekretarzstanuMaciejManicki">W naszej ocenie rozwiązanie tego typu nie powinno powodować istotnych skutków finansowych. Dlatego wychodzi ono naprzeciw problemom, z którymi boryka się m.in. przemysł siarkowy. Są to oczywiście problemy, nad którymi należy dyskutować, aby nie pozostawić ludzi samym sobie.</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#PoselZbigniewKaniewski">Zwracam się z pytaniem do wojewody tarnobrzeskiego pana Stawowego. Jak pan, przez pryzmat podejmowanych działań, patrzy na potrzebę podjęcia niezbędnych działań restrukturyzacyjnych w przemyśle siarkowym. Jak także wygląda sprawa ewnetualnego zagospodarowania zwalnianych pracowników na swoim terenie? Proszę pana również o odniesienie się do propozycji posła Stępnia i wypowiedzi pana ministra Manickiego. Być może stworzy to jaśniejszy obraz sytuacji.</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#WojewodatarnobrzeskiPawelStawowy">Problem przemysłu siarkowego w województwie tarnobrzeskim, to problem przemysłu siarkowego w Polsce. Występują tu dwie bardzo ważne sprawy. Pierwsza, to problem dobra naturalnego, jakim jest siarka i podjęcia decyzji, która w przyszłości nie spowodowałaby utraty wartości tego dobra. Jest to sprawa trudna, gdyż przemysł siarkowy opiera się na innych technologiach niż produkcja w halach fabrycznych, stąd niemożliwa jest żadna szybka decyzja. Należy się liczyć z dużymi kosztami takiej decyzji.</u>
<u xml:id="u-8.1" who="#WojewodatarnobrzeskiPawelStawowy">Druga sprawa to problem rynku pracy w woj. tarnobrzeskim. Przemysł restrukturyzujący się od roku 1990 systematycznie zmniejsza liczbę zatrudnionych osób. Rejon tarnobrzeski był to okręg, w którym funkcjonowały duże zakłady stanowiące ogromny rynek pracy. W chwili obecnej nie posiadamy alternatywnych rozwiązań dotyczących rynku pracy. Należy zastanowić się nad sposobem rozwiązania specyficznego problemu przemysłu siarkowego.</u>
<u xml:id="u-8.2" who="#WojewodatarnobrzeskiPawelStawowy">Jak w każdej sytuacji mogą być brane pod uwagę różne warianty postępowania. Pierwszy z nich, najtrudniejszy będzie brany pod uwagę w przypadku, gdy przemysł siarkowy w woj. tarnobrzeskim nie otrzyma pomocy z zewnątrz. Należy za wszelką cenę nie dopuścić do takiej sytuacji, gdyż spowoduje ona załamanie rynku pracy w województwie. Drugi wariant przewiduje pewien margines czasowy i pozwala na poszukiwanie alternatywnych rozwiązań, co w rezultacie utrzymuje rynek pracy.</u>
<u xml:id="u-8.3" who="#WojewodatarnobrzeskiPawelStawowy">Moim zdaniem, konieczna jest pomoc budżetowa w roku bieżącym, jak również zwiększenie budżetu na rok 1997. Proszę o pomoc dla przemysłu siarkowego, gdyż nie jesteśmy przygotowani jeszcze do innych alternatywnych rozwiązań. Jest to ogromna infrastruktura techniczna, do której nie da się natychmiast wprowadzić nowe technologie. Przygotowanie części technicznych pod inne działalności wymaga czasu i pieniędzy.</u>
<u xml:id="u-8.4" who="#WojewodatarnobrzeskiPawelStawowy">Korzystając z tego, że jestem przy głosie, chcę gorąco podziękować za zainteresowanie się tym problemem i mam nadzieję, że wszyscy zdają sobie sprawę, jak trudna jest sytuacja dla woj. tarnobrzeskiego. Restrukturyzacja przeprowadzana w województwie nie potrafi szybko wypełnić miejsca po dużym przemyśle siarkowym. Z drugiej strony postępuje ona wciąż do przodu. Z początkiem lat 90. w woj. tarnobrzeskim funkcjonowało około 3,5 tys. podmiotów sektora prywatnego. Aktualnie tych podmiotów jest już prawie 23 tys. Powstają więc nowe miejsca pracy, niemniej jednak wypełnienie luki powstałej w wyniku trudności przemysłu siarkowego jest zadaniem niezwykle trudnym, a przecież pozostaje jeszcze problem Huty Stalowa Wola. Nie jesteśmy w chwili obecnej, w stanie zabezpieczyć rynku pracy wyłącznie siłami woj. tarnobrzeskiego.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#PoselZbigniewKaniewski">Czy mogę rozumieć, że kierunki rozwiązań zaproponowane przez pana ministra Gabrysia uzupełnione o wystąpienie pana ministra Manickiego dają w dniu dzisiejszym jakieś minimum zabezpieczenia na rozwiązywanie tych problemów w najbliższych miesiącach.</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#WojewodatarnobrzeskiPawelStawowy">Tak, będzie to początek prac nad rozwiązaniem tego problemu.</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#PoselJozefLochocki">Dziękuję bardzo, proszę o zabranie głosu przedstawiciela Ministerstwa Finansów, dyrektora Baniuszki.</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#DyrektorZbigniewBaniuszko">Proszę państwa, zajmuję się problemami siarki i węgla od kilkunastu lat. Dlatego też mogłem przewidzieć sytuację, w jakiej znalazła się polska siarka w chwili obecnej. Zapis w budżecie przeznaczony na wydatki w polskim przemyśle siarkowym wynosi 79 mln nowych złotych, wzrasta więc o 60% w stosunku do roku ubiegłego. Jest to druga pod względem wielkości kwota po wydatkach przeznaczonych na górnictwo węgla kamiennego.</u>
<u xml:id="u-12.1" who="#DyrektorZbigniewBaniuszko">Pozostaje do rozważenia kwestia wewnętrznego podziału tej kwoty, która pozostała w gestii ministra przemysłu i handlu. Cieszy mnie, że minister przemysłu i handlu podniósł temat zmian organizacyjnych w polskim przemyśle siarkowym. Dwa podmioty, które ograniczają swoją produkcję oraz obrót powinny być połączone. Daje to szansę wzrostu racjonalności wydawania publicznych środków.</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#PoselJaninaKraus">W informacji Ministerstwa Przemysłu i Handlu zawarte były wiadomości o światowym bilansie produkcji i konsumpcji siarki. Chciałabym znać polski bilans produkcji siarki z perspektywami do roku 2000. Jeżeli bowiem padają sformułowania, że likwidacja jest nieuchronna pragnęłabym wiedzieć, jakiego rzędu ma to być ograniczenie zdolności produkcyjnej, a także, jakie będzie obciążenie budżetu w tej kwestii. Mam również pytanie do związków zawodowych o ich stanowisko w tej sprawie.</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#PoselWladyslawStepien">Wzrost dotacji na podmiot gospodarczy powołany 1 stycznia 1994 r. do likwidacji odkrywkowych kopalń siarki w zagłębiu tarnobrzeskim jest związany z tym, że z dniem 1 stycznia 1996 r. dochodzi do tego problem likwidacji drugiej kopalni odkrywkowej "Piaseczno", która jest geologicznie związana z pierwszą kopalnią odkrywkową. Jestem pełen uznania dla współpracy resortów przemysłu i finansów, że taka kwota pojawia się w planowanym budżecie na 1997 r. W tej kwocie jednakże nie mieści się nowa propozycja ministra przemysłu i handlu związana z dalszą likwidacją w kopalniach otworowych. Jakie więc mamy szanse, zwracam się z pytaniem do dyrektora Baniuszki, przy tym stanie prac nad budżetem na sfinansowanie częściowej likwidacji pozostałych podmiotów. W tym kontekście zasadna jest odpowiedź na pytanie poseł Kraus, gdyż musimy wiedzieć, ile do roku 2000 będziemy wydobywać siarki, a ile kopalń zlikwidujemy?</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#WiceprezesUrzeduOchronyKonkurencjiiKonsumentowElzbietaModzelewska">Koncepcja restrukturyzacji przemysłu siarkowego sprowadza się do połączenia dwóch istniejących na rynku podmiotów.</u>
<u xml:id="u-15.1" who="#WiceprezesUrzeduOchronyKonkurencjiiKonsumentowElzbietaModzelewska">Wydaje mi się, że podejmując tę decyzję należy rozważyć, na ile zmiana struktury idąca w tym kierunku rozwiąże ten podstawowy problem. Oczywiście istotne jest oszacowanie perspektyw działania przemysłu siarkowego, bo bez posiadania takich wstępnych szacunków nie jest możliwe obecnie podjęcie jednoznacznej i najtrafniejszej decyzji dotyczące zmian. Jest to więc wciąż problem otwarty. Będzie to kwestia połączenia lub - być może - likwidacji.</u>
<u xml:id="u-15.2" who="#WiceprezesUrzeduOchronyKonkurencjiiKonsumentowElzbietaModzelewska">Nie będzie tu prawdopodobnie istotnych problemów antymonopolowych ze względu na rozbieżność w produkcji obu zakładów. Osobną sprawą jest efektywność w dłuższym okresie czasu.</u>
</div>
<div xml:id="div-16">
<u xml:id="u-16.0" who="#PoselWieslawWojcik">Wiadomo, że od kilku lat panuje trudna sytuacja w polskim przemyśle siarkowym. Dlaczego więc do tej pory nie ma jednego programu restrukturyzacji dla całego przemysłu siarkowego i dopiero 24 września br., na spotkaniu u pana wojewody tarnobrzeskiego, zapada decyzja o potrzebie opracowania takiego programu?</u>
</div>
<div xml:id="div-17">
<u xml:id="u-17.0" who="#DyrektorZbigniewBaniuszko">Odpowiadam na pytanie posła Stępnia. Istnieje mała szansa na zwiększenie planowanych wydatków budżetowych na przemysł siarkowy. Myślę również, że przy bilansie siarki na przyszły rok należy brać pod uwagę to, że w obu głównych petrochemiach polskich są budowane instalacje umożliwiające otrzymywanie siarki z odzysku.</u>
</div>
<div xml:id="div-18">
<u xml:id="u-18.0" who="#PrzedstawicielCIECHWarszawaHenrykCuga">Odpowiadając częściowo pani poseł Krase chcę powiedzieć, że dysponujemy nie polską wprawdzie, lecz światową prognozą bilansu produkcji i konsumpcji siarki i może ona stanowić podstawę dla stworzenia zestawienia podobnych wartości dla Polski.</u>
<u xml:id="u-18.1" who="#PrzedstawicielCIECHWarszawaHenrykCuga">W latach 80. jeszcze Polska była podmiotem współtworzącym światową cenę siarki. Sytuacja w latach 90. nie wynika z braku popytu, lecz ze wzrostu produkcji. Pojawiły się nowe źródła pozyskiwania siarki, takie jak np. odsiarczanie gazu, czy instalacje zakładane w rafineriach. Z długofalowych prognoz wynika, że tendencja pozyskiwania siarki z tych źródeł utrzyma się, a nawet wzrośnie. W chwili obecnej na rynkach światowych z siarki kopalnej funkcjonuje jedynie siarka polska. Produkcja ukraińska, amerykańska, iracka zużywana jest całkowicie na potrzeby wewnętrzne i nie pojawia się na rynku światowym.</u>
<u xml:id="u-18.2" who="#PrzedstawicielCIECHWarszawaHenrykCuga">Poziom cenowy w wysokości 38-40 USD, to wartość, której należy oczekiwać. Jest to granica cenowa, którą siarka osiągnęła w 1993 r. i wynosi ona 25 USD. Jest to koszt technicznego dostarczenia siarki ze złóż w Albercie w Kanadzie do portu Vancouver. W momencie, gdy cena siarki osiąga kwotę 25 USD, Kanada przestaje wysyłać swoją siarkę, na rynku pojawiają się braki, co w konsekwencji powoduje wzrost cen. Przy olbrzymich zapasach Kanada jest głównym krajem regulującym cenę siarki na światowych rynkach.</u>
<u xml:id="u-18.3" who="#PrzedstawicielCIECHWarszawaHenrykCuga">Jeżeli chodzi o rynki zbytu, jak już wspominałem, popyt na siarkę utrzymuje się, a nawet rośnie. Polska przystosowała swój eksport do możliwości produkcyjnych dwóch kopalń. Rynek zbytu dla polskiej siarki wynosi 1,5 mln ton i możemy go utrzymać.</u>
<u xml:id="u-18.4" who="#PrzedstawicielCIECHWarszawaHenrykCuga">Oczywiście pewną szansą może być rozwój produkcji nawozów siarkowanych. Według szacunków 4-5 mln ton może być w perspektywie 5 lat zużyte na ten cel. Ponadto, jeżeli zostanie ponownie uruchomiony rosyjski przemysł nawozów Rosja znów stanie się importerem siarki. Nie są to jednak czynniki na tyle realne i możliwe do oceny, aby brać je poważnie pod uwagę.</u>
</div>
<div xml:id="div-19">
<u xml:id="u-19.0" who="#PoselJozefLochowski">Rozumiem zatem, że 1,5 mln ton jest optymalną wielkością produkcji, możemy bowiem bez kłopotu wspomniane 1,5 mln ton siarki wyeksportować.</u>
</div>
<div xml:id="div-20">
<u xml:id="u-20.0" who="#DyrektorwMinisterstwieWspolpracyGospodarczejzZagranicaTadeuszLisewicz">Nie występuje na rynkach światowych dyskryminacja polskiej siarki. Istniejące umowy i porozumienia gwarantują taki sam dostęp do polskiej siarki, jak do każdej innej funkcjonującej na rynku. Nie ma także w polityce traktatowej instrumentów, które można byłoby zastosować do zwiększenia ilości eksportowanej siarki. Jest to problem typowo handlowy.</u>
</div>
<div xml:id="div-21">
<u xml:id="u-21.0" who="#PodsekretarzstanuHerbertGabrys">Dla mnie problem polskiego przemysłu siarkowego nie wynika z dyskryminacji polskiej siarki, tylko z tego, co dzieje się w warunkach handlowej rzeczywistości i konkurencji na rynkach światowych.</u>
<u xml:id="u-21.1" who="#PodsekretarzstanuHerbertGabrys">Produkcja siarki przy okazji innych procesów, np. rafinacji ropy, jest bardzo konkurencyjna cenowo. Dlatego problem powstały w zakładach pozyskiwania siarki kopalnej jest tak złożony. Wielkość wydobycia jest to wartość wspomniana już przez pana Cugę. Jeżeli bowiem w 1996 r. obydwa podmioty produkowały około 1,73 mln ton, to w roku 1997 zakładają wydobycie około 1,3-1,4 mln ton. Jesteśmy więc zgodni, że wartość 1,3-1,5 mln ton jest optymalną wartością wydobycia na najbliższe 5 lat. Prognozy na lata następne niewiele też od tej wartości odbiegają.</u>
<u xml:id="u-21.2" who="#PodsekretarzstanuHerbertGabrys">Wspólny program restrukturyzacji rodzi się dopiero w tej chwili, gdyż dotąd oba podmioty prowadziły swoje programy samodzielnie. W sierpniu br. rozpatrywaliśmy przedstawiane dokumenty i okazało się, że są one zewnętrznie sprzeczne, gdyż zakładają, przy skórczonym rynku krajowym i ograniczonych możliwościach eksportowych, większy zbyt w podziale pomiędzy oba podmioty. W ten sposób oba dokumenty wchodziły ze sobą w kolizję i nie prowadziły donikąd poza gospodarczym wyniszczeniem wspomnianych podmiotów. Dlatego też zapadła decyzja przygotowania jednego programu dla polskiej siarki. Sądzę, że do czasu ostatecznych decyzji budżetowych będzie on dla państwa dostępny.</u>
<u xml:id="u-21.3" who="#PodsekretarzstanuHerbertGabrys">Proszę nie uznawać za fakt dokonany połączenia obu podmiotów. Rozważamy taką możliwość. Jednakże pierwszym problemem reorganizacji wewnętrznej jest oddzielenie tych części podmiotów, które w tym skórczonym rynku może się utrzymać i na siebie zarobić, od części likwidowanych ze względów finansowych i ekologicznych. Jest to także metoda zwiększania możliwości kontroli wydatkowania środków budżetowych na cele likwidacyjne. Łącząc zaś procesy likwidacyjne w jednym podmiocie zakładamy, że uzyskamy większą efektywność tych środków oraz uzyskanie nowych miejsc pracy dla tych, którzy odejdą ze stanowisk przy produkcji siarki.</u>
<u xml:id="u-21.4" who="#PodsekretarzstanuHerbertGabrys">Jeśli Komisja zechciałaby wesprzeć nasze propozycje, to myślę, że jest jeszcze czas, aby rozmawiać o ewentualnych decyzjach budżetowych. Odnoszę się z wielkim szacunkiem dla propozycji budżetowych dla siarki. Wzrost ten jest rzeczywisty, ale związany z procesami likwidacyjnymi. Myślę zatem, że jeżeli udałoby się połączyć oba procesy pozwoli to poprzez racjonalniejsze gospodarowanie znaleźć dodatkowe środki finansowe. Tak rozumiem wypowiedź dyrektora Baniuszki.</u>
</div>
<div xml:id="div-22">
<u xml:id="u-22.0" who="#PoselJozefLochowski">Jeśli chcemy z pełną odpowiedzialnością przyjąć pro-pozycje rządu dotyczące budżetu na rok 1997 będziemy praktycznie musieli mieć do dyspozycji program restrukturyzacyjny i koncepcję docelowych zadań dla polskiej siarki. W przeciwnym razie nie będziemy mogli przeznaczyć żadnych środków na nie znane cele.</u>
<u xml:id="u-22.1" who="#PoselJozefLochowski">Przypomnę zebranym, że dwa lata temu i w roku ubiegłym bardzo mocno walczyliśmy o pieniądze dla polskiej siarki. Jeżeli dobrze pamiętam mówiono nam wówczas, że w przeciągu tych dwóch lat zakończy się proces likwidacyjny i wydatki na polską siarkę. Są to pieniądze podatników i należy je wydawać z ogromną rozwagą.</u>
<u xml:id="u-22.2" who="#PoselJozefLochowski">Aby uniknąć wątpliwości przygotujemy w gronie prezydium i zainteresowanych posłów kolektywny dezyderat o przygotowanie przez rząd programu restrukturyzacji organizacyjnej sektora przemysłu siarkowego, przygotowania koncepcji socjalnej, o której mówił pan minister Manicki, i zapewnienia minimum środków finansowych na zrealizowanie tego programu.</u>
<u xml:id="u-22.3" who="#PoselJozefLochowski">Zachęcam wszystkich zainteresowanych, szczególnie Ministerstwo Przemysłu i Handlu do przyspieszenia procesu reorganizacji. Trzy lata temu było wiadomo, że stanie się to, czego jesteśmy świadkami. Jestem więc zdania, że jeżeli po trzech latach mówi się o tym, iż taki program dopiero powstaje działanie to jest spóźnione.</u>
</div>
<div xml:id="div-23">
<u xml:id="u-23.0" who="#PodsekretarzstanuHerbertGabrys">Z pełnym szacunkiem chcę się odnieść do tego, co stanowi Komisja. Programy restrukturyzacji istniały, lecz oba podmioty bezlitośnie walczyły w ostrej rywalizacji wbrew intencjom ministerstwa. Stwierdziliśmy, że trzeba przymusić je do wspólnego działania.</u>
</div>
<div xml:id="div-24">
<u xml:id="u-24.0" who="#PoselJozefLochowski">Oczywiście, dlaczego jednak takie przymuszenie ma miejsce dopiero po trzech latach? Chybionym był pomysł, aby dla uniknięcia kłótni podzielić rynek na pół. Nie można tolerować takich pomysłów w sytuacji, gdy nad rynkiem czuwa UOKiK, a logika rynku podpowiada zupełnie inne rozwiązania.</u>
</div>
<div xml:id="div-25">
<u xml:id="u-25.0" who="#PoselWladyslawStepien">Chcę podziękować panu przewodniczącemu i prezydium Komisji za podjęcie tematu górnictwa siarki oraz poparcie tych trzech kierunków, które pan przewodniczący sformułował przed chwilą w formie projektu dezyderatu.</u>
</div>
<div xml:id="div-26">
<u xml:id="u-26.0" who="#PoselJozefLochowski">Zamykam posiedzenie.</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>