text_structure.xml
41.3 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#PosełCzesławŚleziak">W imieniu własnym oraz przewodniczącego Komisji Kultury Fizycznej i Turystyki posła Tadeusza Tomaszewskiego otwieram wspólne posiedzenie Komisji. Witam członków Komisji oraz przybyłych gości.</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#PosełCzesławŚleziak">Zgodnie z rozesłanym zawiadomieniem w porządku dziennym przewidziane jest rozpatrzenie odpowiedzi na dezyderat nr 5/9 w sprawie uregulowania zarządu nieruchomościami w obrębie Tatrzańskiego Parku Narodowego. Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, uznam, że porządek obrad został przyjęty. Nie słyszę sprzeciwu. Przystępujemy do realizacji porządku dziennego.</u>
<u xml:id="u-1.2" who="#PosełCzesławŚleziak">Proszę przewodniczącego Tadeusza Tomaszewskiego o słowo wstępne.</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#PosełTadeuszTomaszewski">Na wspólnym posiedzeniu Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Komisji Kultury Fizycznej i Turystyki 15 kwietnia br. w Zakopanem uchwaliliśmy dezyderat skierowany do prezesa Rady Ministrów w sprawie uregulowania zarządu nieruchomościami w obrębie Tatrzańskiego Parku Narodowego.</u>
<u xml:id="u-2.1" who="#PosełTadeuszTomaszewski">Parlamentarzyści obecni na tym posiedzeniu mieli możliwość zapoznania się na miejscu z sytuacją dotyczącą w szczególności obiektów sportowych, które znajdują się w obrębie Tatrzańskiego Parku Narodowego. Środowisko sportowe sygnalizowało wówczas, że znaczna część nieruchomości stanowiących infrastrukturę sportową powinna być w zarządzie Centralnego Ośrodka Sportu Oddział w Zakopanem, a nie - tak jak to ma miejsce - Tatrzańskiego Parku Narodowego.</u>
<u xml:id="u-2.2" who="#PosełTadeuszTomaszewski">Zapoznaliśmy się wówczas z „historią choroby”, która trwa już od pewnego czasu, a rozstrzygnięcie spraw znajduje finał w sądach. W związku z tym Komisje stanęły na stanowisku, że spór między dwiema instytucjami rządowymi powinien zostać rozstrzygnięty przez Radę Ministrów lub przez ministra ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa. Z tego wynika nasz dezyderat.</u>
<u xml:id="u-2.3" who="#PosełTadeuszTomaszewski">Po ponad 2 miesiącach, 6 lipca br., otrzymaliśmy odpowiedź ministra ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa, którą posłom przekazaliśmy. Gdyby któryś z przedstawicieli rządu chciał dodatkowo uzasadnić treść odpowiedzi na nasz dezyderat, dodatkowo ją wzmocnić, bylibyśmy wdzięczni.</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#PosełCzesławŚleziak">Czy przedstawiciel rządu zechciałby zabrać głos w tej sprawie?</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieOchronyŚrodowiskaZasobówNaturalnychiLeśnictwaJanuszRadziejowski">Poza tym co minister Jan Szyszko przygotował w odpowiedzi nie mamy nic więcej do dodania. Według nas, zgodnie ze stanem faktycznym, ustawą o ochronie przyrody i rozporządzeniem w sprawie powołania Tatrzańskiego Parku Narodowego, nieruchomości są zarządzane przez jednego zarządcę - albo przez Centralny Ośrodek Sportu, albo przez Tatrzański Park Narodowy. Nie ma takiej sytuacji, żeby jakakolwiek nieruchomość była zarządzana naraz przez dwóch zarządców. Natomiast jest faktem, że są obiekty włączone w obszary Tatrzańskiego Parku Narodowego, zgodnie z rozporządzeniem i z planem ochrony parku. To wszystko, co na ten temat możemy powiedzieć.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#PosełCzesławŚleziak">Czy są pytania do udzielonej odpowiedzi? Jeżeli nie będzie pytań, przystąpimy do dyskusji.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#PosełZygmuntRatman">Byłem na tym posiedzeniu w Zakopanem, na którym zapoznaliśmy się z sytuacją.</u>
<u xml:id="u-6.1" who="#PosełZygmuntRatman">W świetle stwierdzenia, że nie ma rozbieżności w zarządzie, jak można wytłumaczyć to, że jedna część skoczni narciarskiej znajduje się w zarządzie Tatrzańskiego Parku Narodowego, a druga część znajduje się na terenie pod zarządem Centralnego Ośrodka Sportu. Podobnie wygląda sytuacja z Nosalem, jak przedstawiano nam na miejscu w Zakopanem.</u>
<u xml:id="u-6.2" who="#PosełZygmuntRatman">Przy tworzeniu dezyderatu byli obecni przedstawiciele resortu, zainteresowanych organizacji ochrony środowiska, zarządców oraz samorządowców i nikt w tym względzie nie wnosił zastrzeżeń. Dziwi mnie więc, że sprawa została w tak prosty sposób wyjaśniona.</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#PosełCzesławŚleziak">Czy ktoś chciałby jeszcze zadać pytania?</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#PosełTadeuszTomaszewski">Moje pytanie kieruję do pana ministra oraz dyrektora Byrcyna, czego dotyczy spór trwający między Centralnym Ośrodkiem Sportu a Tatrzańskim Parkiem Narodowym, którego finały odbywają się w sądach?</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#PosełCzesławŚleziak">Czy ktoś chciałby jeszcze zadać pytania? Nie widzę chętnych. Proszę adresatów pytań o udzielenie odpowiedzi.</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#PodsekretarzstanuJanuszRadziejowski">Uważam, że doszło do pewnego nieporozumienia. Skocznia w całości znajduje się w zarządzie Centralnego Ośrodka Sportu, a stok na Nosalu w całości w zarządzie Tatrzańskiego Parku Narodowego. Jest natomiast problem granicy parku narodowego, która w przypadku wielkiej skoczni w połowie przecina ten obiekt. Jest to jedynie kwestia granic parku. Tatrzański Park Narodowy nie ma nic do zarządzania takim obiektem jak skocznia. Natomiast stok na Nosalu jest udostępniany do celów rekreacyjno-sportowych przez Tatrzański Park Narodowy.</u>
<u xml:id="u-10.1" who="#PodsekretarzstanuJanuszRadziejowski">Istniejące spory dotyczą wykonywania przez Tatrzański Park Narodowy ogólnego nadzoru na mocy dokumentów, o których wspomniałem, czyli ustawy o ochronie przyrody oraz rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie powołania Tatrzańskiego Parku Narodowego, nad wszelkiego rodzaju działalnością w obrębie parku narodowego. Spory dotyczą przede wszystkim kwestii przebudowy lub zmiany funkcji poszczególnych obiektów. Zgodnie z prawem tego rodzaju plany powinny być zgodne z istniejącymi przepisami i planem ochrony parku. Nie powinny wprowadzać szkód dla środowiska.</u>
<u xml:id="u-10.2" who="#PodsekretarzstanuJanuszRadziejowski">Wielka skocznia, jeśli chodzi o potrzebę przebudowy zgłaszaną przez Centralny Ośrodek Sportu, była pozytywnie opiniowana przez Radę Naukową Tatrzańskiego Parku Narodowego. Na tej podstawie dyrektor parku nie widzi żadnych przeszkód, jeśli chodzi o niezbędną przebudowę tego obiektu. Pod tym względem nie mamy żadnych zastrzeżeń. Spór natomiast dotyczy - a jest to spór wychodzący poza park narodowy, gdyż są w to włączone różne środowiska opiniotwórcze zainteresowane Tatrami - przebudowy obiektów związanych ze stadionami, znajdujących się w Centralnym Ośrodku Sportu na wschód od skoczni.</u>
<u xml:id="u-10.3" who="#PodsekretarzstanuJanuszRadziejowski">Jeśli chodzi o spór dotyczący stoku na Nosalu wolałbym, żeby nasze stanowisko w tym zakresie przedstawił dyrektor Byrcyn, gdyż są to szczegółowe sprawy.</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#PosełCzesławŚleziak">Zanim oddam głos dyrektorowi Byrcynowi, pytam czy ktoś chciałby jeszcze zadać pytania?</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#PosełWładysławBułka">Czy na posiedzeniu jest obecny przedstawiciel Centralnego Ośrodka Sportu, żeby mógł to potwierdzić lub przedstawić swoją wersję?</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#PosełMaciejStanisławJankowski">Chciałbym dowiedzieć się, jakiej wielkości terenów spór dotyczy. Ile użytkowanych terenów znajduje się w Centralnym Ośrodku Sportu, ile z nich znajduje się w Tatrzańskim Parku Narodowym i ma wartości przyrodnicze? Chodzi o poznanie wielkości problemu.</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#PosełJózefGórny">W nawiązaniu do odpowiedzi pana ministra Janusza Radziejowskiego chciałbym zadać pytanie dotyczące skoczni.</u>
<u xml:id="u-14.1" who="#PosełJózefGórny">Jak wiadomo, skocznia leży na terenie parku, a częściowo poza parkiem. Czy dobrze zrozumieliśmy, że zarządcą całego obiektu jest Centralny Ośrodek Sportu?</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#PodsekretarzstanuJanuszRadziejowski">Tak.</u>
</div>
<div xml:id="div-16">
<u xml:id="u-16.0" who="#PosełJanSzymański">Jaka część parku narodowego jest w innych rękach niż skarbu państwa?</u>
</div>
<div xml:id="div-17">
<u xml:id="u-17.0" who="#PosełCzesławŚleziak">Czy są jeszcze chętni do zadawania pytań? Nie ma. Zamykam listę zgłoszeń. Proszę adresatów pytań o udzielenie odpowiedzi.</u>
</div>
<div xml:id="div-18">
<u xml:id="u-18.0" who="#DyrektorTatrzańskiegoParkuNarodowegoWojciechByrcyn">To, co powiedział pan minister Janusz Radziejowski w pełni odpowiada prawdzie. Nie będę powtarzał jego wypowiedzi.</u>
<u xml:id="u-18.1" who="#DyrektorTatrzańskiegoParkuNarodowegoWojciechByrcyn">Spór między Tatrzańskim Parkiem Narodowym a Centralnym Ośrodkiem Sportu nie jest sporem, który nas dzieli. Wszystkie dotychczasowe propozycje rozwiązań w granicach Tatrzańskiego Parku Narodowego, łącznie z przebudowami skoczni, zawsze opiniowaliśmy pozytywnie.</u>
<u xml:id="u-18.2" who="#DyrektorTatrzańskiegoParkuNarodowegoWojciechByrcyn">Rzeczywiście, pewne propozycje niekoniecznie Centralnego Ośrodka Sportu, których w zasadzie nie otrzymaliśmy - chodzi o stadiony - wykraczały poza możliwości dopuszczenia tak wielkiej rozbudowy. Nie ograniczała tego jednak dyrekcja Tatrzańskiego Parku Narodowe-go, tylko obowiązujące przepisy prawne.</u>
<u xml:id="u-18.3" who="#DyrektorTatrzańskiegoParkuNarodowegoWojciechByrcyn">Kiedy przed 10 laty zaczynałem prowadzić ten park, średnia skocznia, zgodnie z intencją i potrzebami homologacji, została przebudowana. Nie będzie również żadnego problemu, kiedy powstanie propozycja przebudowy Krokwi. Jeżeli ten obiekt ma funkcjonować, to musi funkcjonować tak, żeby skoczkowie mogli skakać.</u>
<u xml:id="u-18.4" who="#DyrektorTatrzańskiegoParkuNarodowegoWojciechByrcyn">Często powtarza się, że część skoczni znajduje się w granicach parku, a druga część poza parkiem. Ta druga część, tzw. wybieg, znajduje się na terenach prywatnych. Tatrzański Park Narodowy nie stwarza żadnych problemów. Chcemy tylko, żeby tam był porządek. Na tym tle powstało główne zarzewie sporu. Naciskamy, żeby na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego obiekty funkcjonowały właściwie i wyglądały jak należy. Nie mogą być niechlujne.</u>
<u xml:id="u-18.5" who="#DyrektorTatrzańskiegoParkuNarodowegoWojciechByrcyn">Jeżeli chodzi o stok Nosala sytuacja jest taka sama. Jest to teren skarbu państwa Tatrzańskiego Parku Narodowego. Ostatnio powstały spór został rozstrzygnięty przez sąd. W tej chwili nie ma żadnego problemu z funkcjonowaniem tego obiektu. Ten spór istniał przed 2 laty, przed rokiem, a teraz często mówi się, że jest nadal. Nie jest to prawda, już go nie ma.</u>
<u xml:id="u-18.6" who="#DyrektorTatrzańskiegoParkuNarodowegoWojciechByrcyn">Trzeba również odpowiedzieć na pytanie posła Macieja Stanisława Jankowskiego, który pytał o jaką wielkość powierzchni chodzi.</u>
<u xml:id="u-18.7" who="#DyrektorTatrzańskiegoParkuNarodowegoWojciechByrcyn">Łączna powierzchnia użytkowana przez Centralny Ośrodek Sportu wynosi 10 ha 69 arów. Ten teren powinien właściwie funkcjonować i - co podkreślam - znajduje się w zarządzie Centralnego Ośrodka Sportu. O ile nie są naruszane przepisy z zakresu ochrony przyrody, a także ochrony środowiska, w zasadzie nie ingerujemy.</u>
<u xml:id="u-18.8" who="#DyrektorTatrzańskiegoParkuNarodowegoWojciechByrcyn">Na pytanie, czy zarządcą jest Centralny Ośrodek Sportu, mogę powiedzieć - tak, zarządcą 10 ha 69 arów, poza Nosalem, jest Centralny Ośrodek Sportu.</u>
</div>
<div xml:id="div-19">
<u xml:id="u-19.0" who="#PodsekretarzstanuJanuszRadziejowski">Jeden z posłów pytał o inną własność na terenie parku narodowego. To, czym zarządza Centralny Ośrodek Sportu jest własnością skarbu państwa. Oprócz tego na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego jest ponad 2 tys. ha, które są własnością tzw. wspólnoty witowskiej - ośmiu uprawnionych wsi. Obejmują one tereny Doliny Chochołowskiej i częściowo Lejowej. Ok. tysiąca ha jest własnością Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. Jest to jednak skomplikowana sprawa, gdyż w większości są to tzw. udziały idealne, czyli udziały w użytkowaniu hal. Nie są one katastralnie wymierzone. Jest to zaszłość pasterskiego użytkowania Tatr. Zatem ok. 12% powierzchni Tatrzańskiego Parku Narodowego ma innych właścicieli niż skarb państwa.</u>
</div>
<div xml:id="div-20">
<u xml:id="u-20.0" who="#PosełCzesławŚleziak">Czy ktoś z państwa nie uzyskał odpowiedzi na postawione pytanie?</u>
</div>
<div xml:id="div-21">
<u xml:id="u-21.0" who="#PosełZygmuntRatman">Zadałem pytanie, dlaczego nikt w Zakopanem, kiedy tworzyliśmy przedmiotowy dezyderat, nie przedstawił takiego stanowiska jak dzisiaj, a przecież byli tam obecni przedstawiciele osób zainteresowanych? W takim przypadku nie konstruowalibyśmy dezyderatu.</u>
</div>
<div xml:id="div-22">
<u xml:id="u-22.0" who="#RadcaprawnywCentralnymOśrodkuSportuOddziałZakopaneDanutaLewandowska">Centralny Ośrodek Sportu otrzymał w zarząd obszary na terenie Zakopanego zabudowane obiektami sportowymi w 1953 r. oraz w 1964 r. Były to decyzje administracyjne, zgodnie z ustawą o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości. Decyzje te nigdy nie były uchylone.</u>
<u xml:id="u-22.1" who="#RadcaprawnywCentralnymOśrodkuSportuOddziałZakopaneDanutaLewandowska">Centralny Ośrodek Sportu ponosił opłaty z tytułu zarządu terenem od 1950 r., czyli przez 40–50 lat. Inwestycje były realizowane zgodnie z decyzjami wymaganymi dla tego typu inwestycji.</u>
<u xml:id="u-22.2" who="#RadcaprawnywCentralnymOśrodkuSportuOddziałZakopaneDanutaLewandowska">W związku z wejściem w życie ustawy o ochronie przyrody napisano w odpowiednim rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie Tatrzańskiego Parku Narodowego, że grunty w rejonie Tatrzańskiego Parku Narodowego przechodzą w zarząd parku, jednak minister ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa może wyłączyć takie grunty z zarządu parku i pozostawić je w zarządzie Centralnego Ośrodka Sportu.</u>
<u xml:id="u-22.3" who="#RadcaprawnywCentralnymOśrodkuSportuOddziałZakopaneDanutaLewandowska">Było wiele uzgodnień, ustaleń, podjęto decyzje. Minister ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa 12 czerwca 1996 r., na spotkaniu, na którym był również obecny dyrektor Byrcyn, jednoznacznie określił grunty zajęte pod urządzenia sportowo-turystyczne będące w zarządzie Centralnego Ośrodka Sportu, zgodnie z zapisami zawartymi w rejestrze gruntów. Podkreślam to, że dysponujemy wszystkimi wypisami i wyrysami, odpowiednimi dokumentami.</u>
<u xml:id="u-22.4" who="#RadcaprawnywCentralnymOśrodkuSportuOddziałZakopaneDanutaLewandowska">Stadiony, skocznie, część stoku Nosala, pozostaną w granicach Tatrzańskiego Parku Narodowego w zarządzie Centralnego Ośrodka Sportu. Ten protokół ustaleń został zaakceptowany przez wszystkich sygnatariuszy, również przez pana dyrektora Wojciecha Byrcyna. Pozostała kwestia uporządkowania tego stanu, ponieważ jest to grunt skarbu państwa w rejonie Tatrzańskiego Parku Narodowego. Do Centralnego Ośrodka Sportu, zgodnie ze statutowymi obowiązkami, należy eksploatacja tych obiektów sportowych.</u>
<u xml:id="u-22.5" who="#RadcaprawnywCentralnymOśrodkuSportuOddziałZakopaneDanutaLewandowska">Nie jest prawdą, co powiedział dyrektor Byrcyn, że chodzi o 10 ha. Sprawa dotyczy 23 ha. Mamy wszystko rozliczone. Dysponuję odpowiednimi dokumentami, są zapisy w rejestrach gruntów. Jest to efektem decyzji ministra ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa oraz protokołu ustaleń.</u>
<u xml:id="u-22.6" who="#RadcaprawnywCentralnymOśrodkuSportuOddziałZakopaneDanutaLewandowska">Istotnie, w tym przypadku są konflikty i będą nadal, gdyż dyrektor Byrcyn uważa, że on jest zarządcą, a my uważamy, że zarząd należy do nas. Nigdy, zgodnie z ustawą o ochronie przyrody, minister ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa nie przejął od nas tych obiektów. Zatem nie został zrealizowany zapis ustawy o ochronie przyrody, że minister przejmuje protokołem zdawczo-odbiorczym grunty znajdujące się w rejonie parku narodowego, jeżeli przechodzą one w zarząd. Grunty te więc są w zarządzie Centralnego Ośrodka Sportu.</u>
<u xml:id="u-22.7" who="#RadcaprawnywCentralnymOśrodkuSportuOddziałZakopaneDanutaLewandowska">Dlatego bardzo prosimy Komisje, żeby zostało to uregulowane w rozporządzeniu Rady Ministrów, które było przygotowywane, byśmy spokojnie mogli gospodarować na tym terenie, inwestować, bo na ten cel kierowane są określone środki budżetowe. Podkreślam, że sprawa dotyczy 23 ha a nie 10 ha. Odpowiednie dokumenty mogę państwu w każdej chwili przekazać. Pozwoliłoby to na uregulowanie sytuacji, ponieważ nawet sądy nie wiedzą, co z nami robić. Prowadzone są sprawy sądowe, są rewizje wyroków i apelacje. Panuje totalny bałagan. Ponieważ właścicielem jest skarb państwa, a my jesteśmy zakładami budżetowymi, proszę, abyśmy nadal mogli spokojnie gospodarować, ale zgodnie z literą prawa, czyli rozporządzeniem Rady Ministrów. Mamy nadzieję, że ono powstanie.</u>
</div>
<div xml:id="div-23">
<u xml:id="u-23.0" who="#PodsekretarzstanuJanuszRadziejowski">Postawiono zarzut, że nie zostało to wyjaśnione. Twierdzę, że podczas objazdu i prezentacji obiektów olimpijskich pan dyrektor Byrcyn udzielał bardzo dokładnych informacji dotyczących stanu faktycznego. W czasie dyskusji na terenie Urzędu Miasta Zakopanego, dyrektor Czubernat, który zajmuje się sprawami gospodarki terenowej, również udzielał informacji na ten temat.</u>
<u xml:id="u-23.1" who="#PodsekretarzstanuJanuszRadziejowski">Zachodzi nieporozumienie. Tak jak mówiła przedstawicielka Centralnego Ośrodka Sportu, my nie negujemy zarządu Centralnego Ośrodka Sportu tymi obiektami, ale inną sprawą jest zarząd, a jeszcze inną wykonywanie ustawy o ochronie przyrody. Niestety, na terenie wielu parków narodowych występuje również własność prywatna, zachodzi użytkowanie rolnicze, hodowlane, turystyczne. Mają one swoich właścicieli lub zarządców w imieniu skarbu państwa. Natomiast dyrektor parku narodowego, wykonując ustawę o ochronie przyrody, prowadzi nadzór z punktu widzenia ochrony przyrody, czyli wykonuje obowiązki, które na pozostałych terenach pełni wojewoda - egzekwuje zapisy ustawy o ochronie przyrody. To dzieje się na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego. Zatem konflikty związane z inwestycjami dotyczą wykonywania przez dyrektora parku ustawy o ochronie przyrody, która nakłada na niego określone obowiązki przeprowadzenia procedur warunkujących wyrażenie zgody.</u>
<u xml:id="u-23.2" who="#PodsekretarzstanuJanuszRadziejowski">Przypominam członkom Komisji, że jedyny obiekt, w sprawie którego formalnie wy-stąpiono o zgodę dyrekcji Tatrzańskiego Parku Narodowego - obiekt biathlonowy w Kirach - otrzymał taką zgodę, ponieważ zostały przeprowadzone wszystkie procedury. Należy dyrektorowi dać szansę uruchomienia odpowiednich procedur, a dopiero później oceniać, czy jego działalność jest negatywna, nie konstruktywna, czy stara się coś zrobić. Dyrektor jest urzędnikiem państwowym, który odpowiada za ochronę przyrody na obszarze parku narodowego i nic nie ma do bieżącej działalności obiektów, które nie są w jego zarządzie, jak na przykład obiekty Centralnego Ośrodka Sportu.</u>
<u xml:id="u-23.3" who="#PodsekretarzstanuJanuszRadziejowski">Jeżeli chodzi o 23 ha, rzeczywiście jest to sprawa sporna. Według nas połowę z tego stanowią tereny leśne oraz szkółki Tatrzańskiego Parku Narodowego.</u>
</div>
<div xml:id="div-24">
<u xml:id="u-24.0" who="#PosełCzesławŚleziak">Poseł Zygmunt Ratman chciałby zgłosić wniosek formalny.</u>
</div>
<div xml:id="div-25">
<u xml:id="u-25.0" who="#PosełZygmuntRatman">Właśnie na skutek rozbieżności w dyskusji w trakcie naszego pobytu w Zakopanem wystąpiliśmy wspólnie z dezyderatem do prezesa Rady Ministrów. Otrzymaliśmy odpowiedź od ministra ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa. Pomijając kwestię zawartości tej odpowiedzi stwierdzam, że nie otrzymaliśmy właściwej odpowiedzi od podmiotu, który jej powinien udzielić. Z przedłożonego materiału nie wynika, żeby prezes Rady Ministrów upoważnił przedstawiciela konkretnego resortu do udzielenia wyjaśnień w tej kwestii.</u>
<u xml:id="u-25.1" who="#PosełZygmuntRatman">W związku z powyższym uważam, że powinniśmy przerwać posiedzenie, gdyż uzyskane wyjaśnienia nic nowego do sprawy nie wnoszą, chociaż teraz sytuacja jest nieco inna ze względu na nie przyznanie nam prawa do organizowania zimowych igrzysk olimpijskich w najbliższym czasie. Po to zwracaliśmy się do prezesa Rady Ministrów, żeby rozstrzygnął wątpliwości między resortami, a jako odpowiedź otrzymujemy stanowisko jednego resortu, czyli zaledwie jednej ze stron. Powinniśmy przerwać dyskusję i zażądać uzgodnionego w tym względzie stanowiska prezesa Rady Ministrów.</u>
</div>
<div xml:id="div-26">
<u xml:id="u-26.0" who="#PodsekretarzstanuJanuszRadziejowski">Według posiadanych przeze mnie dokumentów, prezes Rady Ministrów przesłał ten dezyderat do ministra ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa z prośbą o ustosunkowanie się do niego w porozumieniu z prezesem Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki oraz przesłanie stanowiska na ręce marszałka Sejmu. Dokładnie wykonaliśmy to polecenie.</u>
</div>
<div xml:id="div-27">
<u xml:id="u-27.0" who="#PosełRomanJagieliński">Chciałbym odnieść się do wniosku formalnego posła Zygmunta Ratmana jako do zasadnego. Mam pewne doświadczenie wynikające z kierowania Komisją Małych i Średnich Przedsiębiorstw - swego czasu dość długo uzgadnialiśmy stanowisko między ministrem finansów a ministrem gospodarki. Doprowadziliśmy do tego, że premier uzgodnił oba stanowiska i przekazał nam stanowisko rządu podpisując się pod nim samodzielnie. Myślę więc, że wniosek, iż nie ma w tej sprawie odpowiedzi rządu i premiera, powinien być przez nas rozpatrywany jako podstawowy.</u>
</div>
<div xml:id="div-28">
<u xml:id="u-28.0" who="#PosełCzesławŚleziak">Powinienem wniosek formalny poddać pod głosowanie. Rozumiem, że będziemy zmierzali w stronę rozwiązania zapisanego w art. 85 pkt 6 regulaminu Sejmu, że w razie nie otrzymania odpowiedzi w terminie lub uznania otrzymanej odpowiedzi za niezadowalającą Komisje mogą ponowić dezyderat, przedłożyć marszałkowi Sejmu wniosek o zwrócenie odpowiedzi jako niezadowalającej. Powstaje jednak pytanie, czy nie należałoby dzisiejszego czasu wykorzystać do wyjaśnienia pewnych wątpliwości?</u>
</div>
<div xml:id="div-29">
<u xml:id="u-29.0" who="#PosełEugeniuszKłopotek">Poprosiłem o głos, ponieważ przewodniczyłem pierwszej części posiedzenia, na którym omawialiśmy ten problem i chciałbym wzmocnić wniosek posła Zygmunta Ratmana. Nie jest to odpowiedź premiera ani stanowisko rządu. Jest to wyłącznie stanowisko jednej strony w sporze.</u>
<u xml:id="u-29.1" who="#PosełEugeniuszKłopotek">Panie ministrze, chciałbym jednak zwrócić uwagę na to, że intencją tego dezyderatu było jednoznaczne uregulowanie problemu zarządzania gruntami, a w domyśle chodziło nam o to, że tam, gdzie Centralny Ośrodek Sportu ma swoje obiekty, zarządcą gruntu w imieniu skarbu państwa powinien być Centralny Ośrodek Sportu, a nie Tatrzański Park Narodowy. Co prawda, minister Jan Szyszko w ostatnim zdaniu odpowiedzi mówi o tej ewentualności, że w przyszłości można byłoby zmienić granice parku narodowego.</u>
<u xml:id="u-29.2" who="#PosełEugeniuszKłopotek">Dlaczego ten spór istnieje, mówiła przed chwilą przedstawicielka Centralnego Ośrodka Sportu. Trudno nam było zgodzić się z argumentami przedstawianymi przez dyrektora Wojciecha Byrcyna, dotyczącymi modernizacji tych obiektów pod kątem ewentualnej olimpiady, że nie można grodzić terenu i modernizować wielkiej skoczni, bo obecnie swobodnie przechodzą przez nią niedźwiedzie i rysie.</u>
<u xml:id="u-29.3" who="#PosełEugeniuszKłopotek">Ponadto w stosunku do propozycji zbudowania hali sportowej na terenie boiska, które latem pełni funkcję boiska piłkarskiego, a zimą przeistacza się w lodowisko, pan dyrektor użył argumentu, że nie można tego miejsca pokryć dachem, bo przekracza to dopuszczalny poziom hałasu.</u>
<u xml:id="u-29.4" who="#PosełEugeniuszKłopotek">Pytałem wówczas dyrektora Byrcyna, czy obecnie, gdy jest to teren otwarty i nie zabudowany, hałas jest mniejszy. Kiedy hałas jest większy, gdy teren jest zadaszony i obudowany, czy gdy jest otwarty?</u>
<u xml:id="u-29.5" who="#PosełEugeniuszKłopotek">Nie udawajmy, że sporu nie ma. On istnieje. Chodziło nam o to, aby zarząd nad gruntami, gdzie znajdują się obiekty Centralnego Ośrodka Sportu sprawował COS a nie Tatrzański Park Narodowy.</u>
</div>
<div xml:id="div-30">
<u xml:id="u-30.0" who="#PosełMaciejStanisławJankowski">Według mnie jedyną konstruktywną odpowiedzią na dezyderat powinno być stwierdzenie premiera, że będzie zmiana. Ten spór krzywdzi obie strony. Dyrekcja Tatrzańskiego Parku Narodowego nie ma żadnych predyspozycji i nie nadaje się do zarządzania terenami użytkowanymi przez ludzi. Powszechnie wiadomo, że jeżeli teren jest zarządzany przez różne struktury o innych zadaniach i sposobach funkcjonowania, to zawsze powstanie spór i będzie on wieczny.</u>
<u xml:id="u-30.1" who="#PosełMaciejStanisławJankowski">Jeżeli chodzi o wielkość spornego terenu, czy jest to 10 ha czy 23 ha, decyzja powinna być podjęta na zasadzie analizy. To, co jest szkółką leśną i lasem podlega zarządowi parku narodowego, natomiast nie ma sensu, żeby skocznia i tereny sportowe znajdujące się na obrzeżu parku, które nie spełniają funkcji parku narodowego, były zarządzane przez dyrekcję Tatrzańskiego Parku Narodowego.</u>
<u xml:id="u-30.2" who="#PosełMaciejStanisławJankowski">Proszę zwrócić uwagę na to, o czym mówił pan minister, że w Polsce wiele terenów ma różnych użytkowników prywatnych i gminnych, co w wielu miejscach jest szkodliwe dla funkcjonowania parku. Te problemy należy rozwiązywać. Tak jak w Kampinoskim Parku Narodowym konieczny jest wykup ziemi, co dawno uzgodniono i zaplanowano, tak też w innych parkach konieczne jest podjęcie odpowiednich działań.</u>
<u xml:id="u-30.3" who="#PosełMaciejStanisławJankowski">Powinniśmy dążyć do porządkowania sprawy terenów parków narodowych, gdzie powinien być jeden zarządca. Jeżeli natomiast dany obiekt nie jest dokładnie związany z funkcją parku narodowego, jak skocznia, to powinien być jasno określony, fachowy zarząd. Tę kwestię może rozwiązać tylko decyzja Rady Ministrów. Te zmiany są konieczne.</u>
<u xml:id="u-30.4" who="#PosełMaciejStanisławJankowski">Sprawa tego sporu w Polsce jest głośna od lat, a - jak myślę - można ją łatwo rozwiązać. Jeżeli zwierzyna przechodzi przez obecną skocznię, to może będzie przechodzić i przez nową. Poza tym, jeżeli nie przejdzie przez wybieg skoczni, to może przejdzie górą. Proszę spojrzeć na mapę, którą wszyscy otrzymaliśmy. Chodzi o skrawek terenu na obrzeżach parku, gdzie są sprzeczne zasady użytkowania. Inaczej funkcjonuje park narodowy, a zupełnie inaczej obiekt publiczny. Skoro można to rozwiązać, po co stale podtrzymywać spór?</u>
</div>
<div xml:id="div-31">
<u xml:id="u-31.0" who="#PosełCzesławŚleziak">Kto z państwa chciałby jeszcze zabrać głos w tej sprawie?</u>
</div>
<div xml:id="div-32">
<u xml:id="u-32.0" who="#PosełJózefGórny">Chciałbym zgłosić wniosek formalny różniący się od złożonego wcześniej. Zanim jednak go sprecyzuję powiem kilka zdań.</u>
<u xml:id="u-32.1" who="#PosełJózefGórny">Prosiłbym, żebyśmy odpowiedź na nasz dezyderat rozpatrywali w aspekcie treści dezyderatu, która była bardzo lakoniczna. Odpowiedź również jest lakoniczna, ale konkretnie odpowiada na pytanie postawione w dezyderacie, że kwestia zarządu jest jednoznacznie uregulowana. Może budzić nasze wątpliwości sposób uregulowania, natomiast nie możemy postawić zarzutu, że sprawa zarządu nie jest jednoznacznie uregulowana. W związku z tym proponuję, żebyśmy nie przerywali dyskusji, bo to nam nic nie da, ale rozwinęli dezyderat przedstawiając sugestię, żeby np. w przypadku obiektów sportowych zarządcą był właściciel, czyli Centralny Ośrodek Sportu.</u>
<u xml:id="u-32.2" who="#PosełJózefGórny">Przyznajmy, że pytanie w dezyderacie nie było najszczęśliwiej sformułowane. Jestem zwolennikiem zarządzania przez Centralny Ośrodek Sportu terenami, gdzie są obiekty sportowe. Sformułujmy dezyderat w taki sposób, żeby wymusić na rządzie odpowiednie działania. W końcowej części odpowiedzi jest sformułowanie, że ewentualna zmiana jest możliwa, dlatego w naszym dezyderacie zażądajmy tej zmiany.</u>
</div>
<div xml:id="div-33">
<u xml:id="u-33.0" who="#PosełJerzyMadej">Chciałbym poprzeć stanowisko przedstawione przez posła Józefa Górnego. Rzeczywiście, nasz dezyderat został sformułowany w ten sposób, jakby chodziło o spory kompetencyjne, a nie o to chodzi. Zgadzam się z ministrem Januszem Radziejowskim, że problem jest w tym, że propozycje Centralnego Ośrodka Sportu naruszają przepisy ustaw o ochronie przyrody i o parkach narodowych. Wiadomo, że na terenie parku narodowego i w jego otulinie pewne działania są niedopuszczalne. Na tym polega konflikt.</u>
<u xml:id="u-33.1" who="#PosełJerzyMadej">Sytuacja jest skomplikowana, gdyż - co widać na załączonej mapce - granica parku niemal wchodzi w miasto, nie ma nawet mowy o otulinie, a obiekty sportowe znajdują się na tej granicy. Gdyby nawet zastosowano rozwiązanie tego typu, że zmieniono by granice parku narodowego i stadion lodowy oraz skocznię wyłączono z granic parku, to i tak te obiekty będą na granicy parku narodowego, a więc będą podlegały przepisom ustawy o ochronie przyrody. Nie widzę w tej chwili możliwości rozwiązania tej sytuacji.</u>
<u xml:id="u-33.2" who="#PosełJerzyMadej">Jeżeli chodzi o dezyderat, potwierdzam to, co powiedział poseł Józef Górny. Pytaliśmy o zarząd na tych terenach i dowiedzieliśmy się, że nie ma problemu zarządu. Jest konflikt interesów między dyrekcją Centralnego Ośrodka Sportu a dyrekcją Tatrzańskiego Parku Narodowego. Zarząd jest ustanowiony - COS zarządza obiektami sportowymi, a TPN swoimi terenami i obiektami, chodzi tylko o sposób ich wykorzystania.</u>
</div>
<div xml:id="div-34">
<u xml:id="u-34.0" who="#EkspertKomisjidrJerzyDobosz">W moim przekonaniu sprawa nie dotyczy rozstrzygnięć globalnych, ale uporządkowania własności skarbu państwa. Na terenie Tatr są drogi, np. Balcera, czy do Morskiego Oka, podlegające Zarządowi Dróg Publicznych, jest Centralny Ośrodek Sportu i wiele własności skarbu państwa, które nie podlegają zarządowi dyrekcji Tatrzańskiego Parku Narodowego.</u>
<u xml:id="u-34.1" who="#EkspertKomisjidrJerzyDobosz">Należałoby oczekiwać, że poszczególne resorty porozumieją się między sobą i uporządkują tę złożoną sytuację własności skarbu państwa w Tatrzańskim Parku Narodowym.</u>
</div>
<div xml:id="div-35">
<u xml:id="u-35.0" who="#PosełEugeniuszKłopotek">Chciałbym zwrócić uwagę na to, co powiedział pan minister Janusz Radziejowski, że zgodnie z dyspozycją premiera nasz dezyderat został skierowany nie tylko do ministra ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa, ale również do prezesa Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki. Otrzymaliśmy stanowisko resortu ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa, natomiast nie dysponujemy stanowiskiem Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki. Zatem ze strony rządu sprawa nie jest do końca załatwiona.</u>
</div>
<div xml:id="div-36">
<u xml:id="u-36.0" who="#PosełCzesławŚleziak">Podzielam pogląd wyrażony przez posłów Józefa Górnego i Jerzego Madeja, że na lakoniczne pytanie otrzymaliśmy lakoniczną odpowiedź. Jest jednak inny problem.</u>
<u xml:id="u-36.1" who="#PosełCzesławŚleziak">W ostatnim akapicie odpowiedzi jest napisane: „Ewentualna zmiana zarządu gruntami będącymi własnością Skarbu Państwa będzie możliwa w trakcie nowelizacji rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 października 1954 r. w sprawie tworzenia Tatrzańskiego Parku Narodowego”.</u>
<u xml:id="u-36.2" who="#PosełCzesławŚleziak">Do ministra Janusza Radziejowskiego kieruję pytanie, czy myślicie państwo nad tą nowelizacją? Kiedy będzie ona możliwa?</u>
</div>
<div xml:id="div-37">
<u xml:id="u-37.0" who="#PodsekretarzstanuJanuszRadziejowski">Przypominam, że premier zlecił ministrowi ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa udzielenie informacji w uzgodnieniu z prezesem Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki. Do takiego uzgodnienia doszło.</u>
<u xml:id="u-37.1" who="#PodsekretarzstanuJanuszRadziejowski">Od pewnego czasu próbujemy doprowadzić do powstania nowego rozporządzenia. Są jednak kłopoty dotyczące uzgodnień z gminami. Nie jesteśmy w tej chwili w stanie przedstawić tego dokumentu na posiedzeniu Rady Ministrów.</u>
<u xml:id="u-37.2" who="#PodsekretarzstanuJanuszRadziejowski">Podkreślam, co wynika z dzisiejszej dyskusji, że tak naprawdę nie chodzi o zarząd, ale o wyłączenie tych terenów z parku narodowego.</u>
</div>
<div xml:id="div-38">
<u xml:id="u-38.0" who="#PosełCzesławŚleziak">W wyniku dzisiejszej dyskusji zgłoszono dwa wnioski. Pierwszy, o zwrócenie odpowiedzi jako nie-zadowalającej. Jednak część posłów uznała, że jest to konkretna odpowiedź na postawione pytanie.</u>
<u xml:id="u-38.1" who="#PosełCzesławŚleziak">Drugi wniosek, o ponowienie dezyderatu i bardziej precyzyjne określenie oczekiwań, co jest możliwe na podstawie przytaczanego art. 85 ust. 6 regulaminu Sejmu. Do tego potrzebne jest przedstawienie dodatkowej argumentacji i kolejne spotkanie.</u>
</div>
<div xml:id="div-39">
<u xml:id="u-39.0" who="#PosełZygmuntRatman">Jako wnioskodawca muszę zaprotestować, bo pan przewodniczący nieco manipuluje moim wnioskiem, a także mówiąc, że zgadzamy się z tym, co powiedział poseł Józef Górny.</u>
<u xml:id="u-39.1" who="#PosełZygmuntRatman">Odwołuję się do posłów, którzy byli na posiedzeniu Komisji w Zakopanem i uczestniczyli w tworzeniu tego dezyderatu o uznanie, że nie uzyskaliśmy odpowiedzi w tym względzie, bo nie zostały uregulowane sprawy, o które nam chodziło. Tę sprawę należy załatwić. Jednak nie my będziemy rozstrzygali tę kwestię, a organ nadrzędny wobec obu zainteresowanych resortów.</u>
</div>
<div xml:id="div-40">
<u xml:id="u-40.0" who="#PosełCzesławŚleziak">Jednak posłowie, którzy przygotowywali treść dezyderatu muszą przyznać, że pytanie należało sformułować bardziej precyzyjnie, bo na tak postawione pytanie otrzymaliśmy konkretną odpowiedź.</u>
<u xml:id="u-40.1" who="#PosełCzesławŚleziak">Rozumiem, że poseł Zygmunt Ratman opowiada się za zwróceniem odpowiedzi jako niezadowalającej w celu jej uzupełnienia. Mamy jednak jeszcze drugą możliwość - ponowienie dezyderatu.</u>
</div>
<div xml:id="div-41">
<u xml:id="u-41.0" who="#PosełEugeniuszKłopotek">Będę bronił treści dezyderatu. Proszę przeczytać końcowe zdanie: „W związku z powyższym Komisje zwracają się do prezesa Rady Ministrów o jednoznaczne uregulowanie kwestii wykonywania zarządu spornymi obiektami w celu poprawy sposobu wykonywania zadań sportowo-turystycznych”. Zatem wskazaliśmy kierunek działań rządu. Dlatego uważam, że jest to dezyderat precyzyjnie sformułowany.</u>
</div>
<div xml:id="div-42">
<u xml:id="u-42.0" who="#PosełCzesławŚleziak">Decyzję podejmiemy w demokratycznym głosowaniu. W sprawie konkretyzacji wniosku oddaję głos posłowi Jerzemu Madejowi.</u>
</div>
<div xml:id="div-43">
<u xml:id="u-43.0" who="#PosełJerzyMadej">Chciałbym zabrać głos w związku z wypowiedzią posła Eugeniusza Kłopotka.</u>
<u xml:id="u-43.1" who="#PosełJerzyMadej">Jak powiedział minister Janusz Radziejowski, kwestia sprawowania zarządu jest jednoznacznie rozwiązana. Natomiast - jak rozumiem - autorom dezyderatu chodziło o to, że jednoznacznym rozwiązaniem, zgodnym z oczekiwaniami dyrekcji Centralnego Ośrodka Sportu, jest zmiana ustawy o ochronie przyrody albo zmiana granic Tatrzańskiego Parku Narodowego. Niestety, nie ma innego rozwiązania.</u>
</div>
<div xml:id="div-44">
<u xml:id="u-44.0" who="#PosełCzesławŚleziak">Zastanówmy się, który wniosek jest lepszy - zwrócenie odpowiedzi jako niezadowalającej, czy ponowienie dezyderatu i rozstrzygnijmy to w głosowaniu. Nikt już nic innego nie wymyśli.</u>
</div>
<div xml:id="div-45">
<u xml:id="u-45.0" who="#PosełMaciejStanisławJankowski">Pan przewodniczący ma rację, ale przed głosowaniem należy sprecyzować, jaka będzie treść dezyderatu. Następny dezyderat Komisji powinien dotyczyć wyłączenia ściśle określonych terenów z obszaru parku narodowego. Tylko takie rozwiązanie jest możliwe, innego nie ma.</u>
<u xml:id="u-45.1" who="#PosełMaciejStanisławJankowski">Otrzymaliśmy taką a nie inną odpowiedź na dezyderat, bo nie było w nim mowy o żadnym rozwiązaniu. W następnym dezyderacie powinniśmy zaproponować konkretne rozwiązanie.</u>
</div>
<div xml:id="div-46">
<u xml:id="u-46.0" who="#PosełCzesławŚleziak">Jako pierwszy został zgłoszony wniosek o zwrócenie odpowiedzi jako niezadowalającej. Przystępujemy do głosowania.</u>
<u xml:id="u-46.1" who="#PosełCzesławŚleziak">Kto opowiada się za zwróceniem odpowiedzi jako niezadowalającej?</u>
<u xml:id="u-46.2" who="#PosełCzesławŚleziak">W głosowaniu 16 posłów uznało, że odpowiedź jest niezadowalająca i należy ją zwrócić w celu uzupełnienia.</u>
<u xml:id="u-46.3" who="#PosełCzesławŚleziak">Przystępujemy do głosowania w sprawie drugiego wniosku o ponowienie dezyderatu.</u>
<u xml:id="u-46.4" who="#PosełCzesławŚleziak">Kto jest za przyjęciem tego wniosku?W głosowaniu za ponowieniem dezyderatu opowiedziało się 12 posłów.</u>
<u xml:id="u-46.5" who="#PosełCzesławŚleziak">Komisje uznały, że należy zwrócić odpowiedź jako niezadowalającą.</u>
</div>
<div xml:id="div-47">
<u xml:id="u-47.0" who="#PosełKarolŁużniak">Panie przewodniczący, żeby wykorzystać drugi pomysł proponuję, aby w załączeniu prezydia klubów opisały tę sytuację i uzasadniły zwrot odpowiedzi.</u>
</div>
<div xml:id="div-48">
<u xml:id="u-48.0" who="#PosełJerzyMadej">Zaznaczam, że odpowiedź na odesłany dezyderat będzie identyczna.</u>
</div>
<div xml:id="div-49">
<u xml:id="u-49.0" who="#PosełCzesławŚleziak">Na sali byli obecni przedstawiciele rządu. Wysłuchali naszych argumentów i wiedzą z czego jesteśmy niezadowoleni. Sprawa została już przesądzona.</u>
<u xml:id="u-49.1" who="#PosełCzesławŚleziak">Zamykam posiedzenie połączonych Komisji.</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>