PPC / ppc

text_structure.xml 432 KB
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173 1174 1175 1176 1177 1178 1179 1180 1181 1182 1183 1184 1185 1186 1187 1188 1189 1190 1191 1192 1193 1194 1195 1196 1197 1198 1199 1200 1201 1202 1203 1204 1205 1206 1207 1208 1209 1210 1211 1212 1213 1214 1215 1216 1217 1218 1219 1220 1221 1222 1223 1224 1225 1226 1227 1228 1229 1230 1231 1232 1233 1234 1235 1236 1237 1238 1239 1240 1241 1242 1243 1244 1245 1246 1247 1248 1249 1250 1251 1252 1253 1254 1255 1256 1257 1258 1259 1260 1261 1262 1263 1264 1265 1266 1267 1268 1269 1270 1271 1272 1273 1274 1275 1276 1277 1278 1279 1280 1281 1282 1283 1284 1285 1286 1287 1288 1289 1290 1291 1292 1293 1294 1295 1296 1297 1298 1299 1300 1301 1302 1303 1304 1305 1306 1307 1308 1309 1310 1311 1312 1313 1314 1315 1316 1317 1318 1319 1320 1321 1322 1323 1324 1325 1326 1327 1328 1329 1330 1331 1332 1333 1334 1335 1336 1337 1338 1339 1340 1341 1342 1343 1344 1345 1346 1347 1348 1349 1350 1351 1352 1353 1354 1355 1356 1357 1358 1359 1360 1361 1362 1363 1364 1365 1366 1367 1368 1369 1370 1371 1372 1373 1374 1375 1376 1377 1378 1379 1380 1381 1382 1383 1384 1385 1386 1387 1388 1389 1390 1391 1392 1393 1394 1395 1396 1397 1398 1399 1400 1401 1402 1403 1404 1405 1406 1407 1408 1409 1410 1411 1412 1413 1414 1415 1416 1417 1418 1419 1420 1421 1422 1423 1424 1425 1426 1427 1428 1429 1430 1431 1432 1433 1434 1435 1436 1437 1438 1439 1440 1441 1442 1443 1444 1445 1446 1447 1448 1449 1450 1451 1452 1453 1454 1455 1456 1457 1458 1459 1460 1461 1462 1463 1464 1465 1466 1467 1468 1469 1470 1471 1472 1473 1474 1475 1476 1477 1478 1479 1480 1481 1482 1483 1484 1485 1486 1487 1488 1489 1490 1491 1492 1493 1494 1495 1496 1497 1498 1499 1500 1501 1502 1503 1504 1505 1506 1507 1508 1509 1510 1511 1512 1513 1514 1515 1516 1517 1518 1519 1520 1521 1522 1523 1524 1525 1526 1527 1528 1529 1530 1531 1532 1533 1534 1535 1536 1537 1538 1539 1540 1541 1542 1543 1544 1545 1546 1547 1548 1549 1550 1551 1552 1553 1554 1555 1556 1557 1558 1559 1560 1561 1562 1563 1564 1565 1566 1567 1568 1569 1570 1571 1572 1573 1574 1575 1576 1577 1578 1579 1580 1581 1582 1583 1584 1585 1586 1587 1588 1589 1590 1591 1592 1593 1594 1595 1596 1597 1598 1599 1600 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1608 1609 1610 1611 1612 1613 1614 1615 1616 1617 1618 1619 1620 1621 1622 1623 1624 1625 1626 1627 1628 1629 1630 1631 1632 1633 1634 1635 1636 1637 1638 1639 1640 1641 1642 1643 1644 1645 1646 1647 1648 1649 1650 1651 1652 1653 1654 1655 1656 1657 1658 1659 1660 1661 1662 1663 1664 1665 1666 1667 1668 1669 1670 1671 1672 1673 1674 1675 1676 1677 1678 1679 1680 1681 1682 1683 1684 1685 1686 1687 1688 1689 1690 1691 1692 1693 1694 1695 1696 1697 1698 1699 1700 1701 1702 1703 1704 1705 1706 1707 1708 1709 1710 1711 1712 1713 1714 1715 1716 1717 1718 1719 1720 1721 1722 1723 1724 1725 1726 1727 1728 1729 1730 1731 1732 1733 1734 1735 1736 1737 1738 1739 1740 1741 1742 1743 1744 1745 1746 1747 1748 1749 1750 1751 1752 1753 1754 1755 1756 1757 1758 1759 1760 1761 1762 1763 1764 1765 1766 1767 1768 1769 1770 1771 1772 1773 1774 1775 1776 1777 1778 1779 1780 1781 1782 1783 1784 1785 1786 1787 1788 1789 1790 1791 1792 1793 1794 1795 1796 1797 1798 1799 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godzinie 11 minut 02)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Posiedzeniu przewodniczą marszałek Bogdan Borusewicz oraz wicemarszałkowie Krystyna Bochenek, Zbigniew Romaszewski i Marek Ziółkowski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#BogdanBorusewicz">Proszę zajmować miejsca.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#BogdanBorusewicz">Otwieram trzecie posiedzenie Senatu Rzeczypospolitej Polskiej siódmej kadencji.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#BogdanBorusewicz">Na sekretarzy posiedzenia wyznaczam senatora Waldemara Kraskę oraz senator Grażynę Sztark. Listę mówców prowadzić będzie senator Waldemar Kraska.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#BogdanBorusewicz">Proszę senatorów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#BogdanBorusewicz">Panie i Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#BogdanBorusewicz">W dniu 9 grudnia 2007 r. zmarł Ryszard Reiff, senator pierwszej kadencji, przewodniczący senackiej Komisji Spraw Emigracji i Polaków za Granicą, członek Komisji Obrony Narodowej oraz Komisji Konstytucyjnej.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#BogdanBorusewicz">Proszę o powstanie i uczczenie minutą ciszy pamięci senatora Ryszarda Reiffa.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#komentarz">(Wszyscy wstają)</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#komentarz">(Chwila ciszy)</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#BogdanBorusewicz">Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#BogdanBorusewicz">Przybyli do nas dzisiaj harcerze, aby zgodnie z tradycją przekazać nam Betlejemskie Światło Pokoju.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#BogdanBorusewicz">Serdecznie witam harcerzy i proszę o zabranie głosu zastępcę naczelnika Związku Harcerstwa Polskiego, pana harcmistrza Krzysztofa Budzińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#KrzysztofBudziński">Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie! Szanowni Państwo!</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#KrzysztofBudziński">Chciałbym dzisiaj w imieniu zuchów, harcerzy, wędrowników i instruktorów Związku Harcerstwa Polskiego przekazać państwu Betlejemskie Światło Pokoju. Ogień, który został rozpalony 26 listopada w Grocie Narodzenia Pańskiego i przez skautów austriackich przewieziony do Europy, ma symbolizować uczucia piękna, przyjaźni, miłości do innych ludzi, tego wszystkiego, co w człowieku jest najpiękniejsze, najbardziej wartościowe.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#KrzysztofBudziński">Chcielibyśmy w ten sposób, już po raz siedemnasty w historii Związku Harcerstwa Polskiego, przekazać ten ogień wszystkim w naszym kraju jako wyraz naszych uczuć, przyjaźni i braterstwa wobec wszystkich naszych rodaków. Dzięki tej tradycji może się rozwijać w naszej młodzieży to, co najlepsze.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#KrzysztofBudziński">Co roku Betlejemskie Światło Pokoju ma swoje przesłanie. W tym roku to przesłanie brzmi: stawiajmy wyzwania, świećmy przykładem. To nasi harcerze, nasze zuchy stawiają przed nami wyzwania, a zarazem my stawiamy je przed nimi i nawzajem staramy się wspierać przykładem swoich postaw.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#KrzysztofBudziński">Rok 2008, który niebawem się rozpocznie, jest dla Związku Harcerstwa Polskiego rokiem szczególnym. Będziemy obchodzili rocznicę dziewięćdziesięciolecia powstania Związku Harcerstwa Polskiego i pięćdziesiątą rocznicę powstania ruchu drużyn „Nieprzetartego Szlaku”. „Nieprzetarty Szlak” to harcerska służba na rzecz niepełnosprawnych - dzieci i dorosłych - którym harcerscy instruktorzy starają się pokazać piękno świata, piękno ich kraju i których starają się uczyć rzeczy przydatnych w codziennym życiu.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#KrzysztofBudziński">Mamy nadzieję, że w nadchodzącym roku zechcecie państwo nas odwiedzić, zechcecie wspierać nasze poczynania.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#KrzysztofBudziński">Chciałbym państwu złożyć najserdeczniejsze życzenia pogodnych, radosnych, rodzinnych świąt Bożego Narodzenia i szczęśliwego Nowego Roku. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#komentarz">(Wszyscy wstają i śpiewają kolędę)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję bardzo. Dziękuję harcerzom, dziękuję panu za to Betlejemskie Światło Pokoju i za to przesłanie, które przekazaliście. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#BogdanBorusewicz">Powracamy do obrad.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#BogdanBorusewicz">Informuję, że protokoły pierwszego i drugiego posiedzenia Senatu zgodnie z art. 39 ust. 3 Regulaminu Senatu są przygotowane do udostępnienia senatorom. Jeżeli nikt z państwa senatorów nie zgłosi do nich zastrzeżeń, to zostaną one przyjęte na kolejnym posiedzeniu.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#BogdanBorusewicz">Doręczony państwu senatorom projekt porządku obrad trzeciego posiedzenia obejmuje:</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#BogdanBorusewicz">1. Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#BogdanBorusewicz">2. Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela.</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#BogdanBorusewicz">3. Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o ratyfikacji Umowy wewnętrznej między przedstawicielami rządów państw członkowskich, zebranymi w Radzie, w sprawie finansowania pomocy wspólnotowej na podstawie wieloletnich ram finansowych na lata 2008–2013 zgodnie z Umową o partnerstwie AKP-WE oraz w sprawie przydzielania pomocy finansowej dla krajów i terytoriów zamorskich, do których stosuje się część czwartą Traktatu WE, sporządzonej w Brukseli dnia 17 lipca 2006 r.</u>
          <u xml:id="u-4.7" who="#BogdanBorusewicz">4. Debata nad programem legislacyjnym i programem prac Komisji Europejskiej na 2008 r.</u>
          <u xml:id="u-4.8" who="#BogdanBorusewicz">5. Informacja Rzecznika Praw Dziecka o działalności za rok 2006 wraz z uwagami o stanie przestrzegania praw dziecka.</u>
          <u xml:id="u-4.9" who="#BogdanBorusewicz">6. Informacja Rzecznika Praw Obywatelskich o działalności w 2006 r., z uwagami o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela.</u>
          <u xml:id="u-4.10" who="#BogdanBorusewicz">7. Drugie czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o pomocy społecznej.</u>
          <u xml:id="u-4.11" who="#BogdanBorusewicz">8. Drugie czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.</u>
          <u xml:id="u-4.12" who="#BogdanBorusewicz">9. Drugie czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego.</u>
          <u xml:id="u-4.13" who="#BogdanBorusewicz">10. Odwołanie przewodniczącego Komisji Praw Człowieka i Praworządności.</u>
          <u xml:id="u-4.14" who="#BogdanBorusewicz">11. Wybór senatorów do składu Krajowej Rady Sądownictwa.</u>
          <u xml:id="u-4.15" who="#BogdanBorusewicz">Proponuję rozpatrzenie punktów pierwszego, trzeciego, siódmego, ósmego, dziewiątego oraz dziesiątego projektu porządku obrad, pomimo że druki do nich zostały doręczone w terminie późniejszym niż określony w art. 34 ust. 2 Regulaminu Senatu.</u>
          <u xml:id="u-4.16" who="#BogdanBorusewicz">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, uznam, że Wysoka Izba przyjęła przedstawioną propozycję.</u>
          <u xml:id="u-4.17" who="#BogdanBorusewicz">Wobec braku głosów sprzeciwu stwierdzam, że Senat przedstawioną propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-4.18" who="#BogdanBorusewicz">Czy ktoś z państwa pragnie zabrać głos w sprawie przedstawionego porządku obrad? Pan senator Zientarski i pan senator Wittbrodt.</u>
          <u xml:id="u-4.19" who="#BogdanBorusewicz">Proszę bardzo, Panie Senatorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PiotrZientarski">Panie Marszałku!</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#PiotrZientarski">Zgodnie z art. 48 ust. 2 pkt 8 Regulaminu Senatu wnoszę o uzupełnienie porządku obrad o punkt: zmiany w składzie komisji senackich, i rozpatrzenie go jako punktu dwunastego porządku obrad.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#BogdanBorusewicz">Czy ktoś zgłasza sprzeciw? Nie widzę sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#BogdanBorusewicz">W związku z tym uzupełniamy porządek obrad o ten punkt. Będzie to punkt ostatni, dwunasty.</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#BogdanBorusewicz">Pan senator Wittbrodt.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#EdmundWittbrodt">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#EdmundWittbrodt">Zgodnie z art. 48 ust. 2 pkt 9 Regulaminu Senatu zgłaszam wniosek, aby punkt czwarty porządku obrad, to jest debata nad programem legislacyjnym i programem prac Komisji Europejskiej na 2008 r., był rozpatrywany w dniu dzisiejszym po przerwie na spotkanie opłatkowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#BogdanBorusewicz">Czy ktoś zgłasza sprzeciw wobec tego wniosku? Nie widzę sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#BogdanBorusewicz">W związku z tym przyjmujemy tę zmianę porządku obrad.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#BogdanBorusewicz">Stwierdzam, że Senat zatwierdził porządek obrad trzeciego posiedzenia Senatu Rzeczypospolitej Polskiej siódmej kadencji.</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#BogdanBorusewicz">Informuję, że głosowania w sprawie przedstawionych punktów porządku obrad zostaną przeprowadzone pod koniec posiedzenia Senatu.</u>
          <u xml:id="u-8.5" who="#BogdanBorusewicz">Wysoki Senacie, pragnę także poinformować, że na obecnym posiedzeniu Sejmu mogą być uchwalone ustawy, które będziemy musieli rozpatrzyć na bieżącym posiedzeniu Senatu.</u>
          <u xml:id="u-8.6" who="#BogdanBorusewicz">Panie i Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-8.7" who="#BogdanBorusewicz">Dzisiaj o godzinie 16.00 zostanie zarządzona przerwa w obradach, w trakcie której odbędzie się spotkanie opłatkowe parlamentarzystów z udziałem Jego Ekscelencji Księdza Arcybiskupa Kazimierza Nycza, Metropolity Warszawskiego. W imieniu swoim oraz marszałka Sejmu serdecznie państwa na to spotkanie zapraszam. Po spotkaniu opłatkowym wznowimy obrady i przystąpimy do rozpatrywania kolejnych punktów porządku obrad.</u>
          <u xml:id="u-8.8" who="#BogdanBorusewicz">Ponadto zapraszam wszystkich państwa na senackie spotkanie opłatkowe, które odbędzie się jutro o godzinie 13.00 w przerwie w obradach, w sali nr 217.</u>
          <u xml:id="u-8.9" who="#BogdanBorusewicz">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu pierwszego porządku obrad: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.</u>
          <u xml:id="u-8.10" who="#BogdanBorusewicz">Przypominam, że rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na trzecim posiedzeniu w dniu 6 grudnia 2007 r. Do Senatu została przekazana w dniu 10 grudnia 2007 r. Marszałek Senatu w dniu 12 grudnia 2007 r. zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu skierował ją do Komisji Rodziny i Polityki Społecznej. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie. Przypominam ponadto, że tekst ustawy zawarty jest w druku nr 26, a sprawozdanie komisji w druku nr 26A.</u>
          <u xml:id="u-8.11" who="#BogdanBorusewicz">Proszę sprawozdawcę komisji, pana senatora Stanisława Koguta, o zabranie głosu i przedstawienie sprawozdania komisji w sprawie rozpatrywanej ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#StanisławKogut">Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#StanisławKogut">Mam zaszczyt w imieniu Komisji Rodziny i Polityki Społecznej przedstawić stanowisko tej komisji. Ogólnie opinia przyjęta przez Komisję Rodziny i Polityki Społecznej jest taka, aby przyjąć tę ustawę bez poprawek.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#StanisławKogut">Uzasadnienie jest następujące. Tak jak powiedział pan marszałek, ustawa została przyjęta przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej 6 grudnia 2007 r., ale musimy pamiętać, że to jest zmiana ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz o zatrudnieniu osób niepełnosprawnych z dnia 27 sierpnia 1997 r.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#StanisławKogut">Może ja przedstawię meritum, to, czego dotyczy ta ustawa. W ustawie z 27 sierpnia 1997 r. był zapis, że Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych otrzymuje z budżetu państwa dofinansowanie do wynagrodzeń niepełnosprawnych pracowników w wysokości 55% środków przeznaczonych na realizację tego zadania. Nowa ustawa jest dostosowana do budżetu państwa, jest w niej propozycja, aby dofinansowanie na ten cel miało wysokość do 25% środków zapewniających realizację tego zadania.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#StanisławKogut">Na posiedzeniu komisji pan minister, pełnomocnik do spraw osób niepełnosprawnych, senator Duda, merytorycznie przedstawił dalszą realizację planu podnoszenia tych środków, tak żeby w przyszłości dojść do 55%. Ja pamiętam, że gdy byłem senatorem w poprzedniej kadencji, to środki na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych były ciągle zmniejszane, no w ciągu dwóch lat zmniejszono je o prawie 900 milionów zł.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#StanisławKogut">W imieniu naszej komisji... A powiedzmy, żeby państwo senatorowie wiedzieli, że sejmowa Komisja Polityki Społecznej i Rodziny negatywnie zaopiniowała ten program, tę ustawę, tę zmianę. My, komisja senacka, proponujemy przyjęcie ustawy bez poprawek i w imieniu komisji... No głosowanie w komisji było jednoznaczne: 8 senatorów za, nikt nie był przeciw, nikt się nie wstrzymał od głosu. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#BogdanBorusewicz">Zgodnie z art. 44 ust. 5 Regulaminu Senatu przed przystąpieniem do dyskusji senatorowie mogą zgłaszać z miejsca trwające nie dłużej niż minutę zapytania do senatora sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie ma.)</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#BogdanBorusewicz">Czy ktoś z państwa senatorów pragnie zadać... Jest.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#BogdanBorusewicz">Pani marszałek Bochenek, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#KrystynaBochenek">Ja mam takie pytanie. Czy podczas prac komisji była dyskusja, rozmowa o tym, że w Polsce wciąż mamy najniższy w Europie poziom zatrudnienia osób niepełnosprawnych?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#StanisławKogut">Była dyskusja, Pani Marszałek, Pani Senator. Jak pani pamięta, nawet na ostatnim posiedzeniu poprzedniej kadencji była nowelizacja kodeksu pracy, dotycząca telepracy, zatrudniania osób niepełnosprawnych. Z tym że pan minister Duda, że tak powiem, choć z innej opcji politycznej, z Platformy, chyba właściwy człowiek na właściwym stanowisku, zdeklarował się - ja miałem jeszcze kilka innych propozycji - że nastąpi nowelizacja tej ustawy. Bo, jak wiemy, jest bardzo dużo protestów z warsztatów terapii - Panie Ministrze, niech pan posłucha - jest bardzo dużo protestów z warsztatów terapii zajęciowej, że kwota na jednego uczestnika jest minimalna, bardzo mała, nawet w stosunku do więźniów.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#StanisławKogut">Sprawa następna. Była dyskusja o tym, że po powstaniu warsztatów pracownicy w ogóle nie mieli podwyżek płac. To nawet ciekawy temat, wpisujący się chyba w ogólną debatę. Była także propozycja dla pana ministra... Jak popatrzymy, a bierzmy pod uwagę nie tylko kościoły wyznania rzymskokatolickiego, ale wszystkich wyznań, to żadne obiekty sakralne nie są dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#StanisławKogut">Mało tego, Pani Marszałek, była bardzo duża dyskusja na temat dostosowania urzędów państwowych, samorządowych, do potrzeb osób niepełnosprawnych. Przekazaliśmy panu ministrowi informację, że 90%, Pani Marszałek, powtarzam: 90% urzędów nie jest dostosowanych do takich potrzeb. Minister, prezes Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, pan Leszczyński, zdeklarował się publicznie, że pierwsze budynki, które się dostosuje, to będą budynki parlamentu, ale nie tylko tak, że się zrobi podnośniki. No faktycznie dostosują je do potrzeb osób niepełnosprawnych, żeby nie było tak, jak się to widzi w mediach, że poseł będący osobą niepełnosprawną siedzi na końcu, jest traktowany jak rzecz, a nie jak podmiot.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#StanisławKogut">Ja proponowałem panu pełnomocnikowi, żeby wystąpił do naszego marszałka o to, aby odbyła się jedna, druga debata w sprawie zatrudnienia i faktycznej sytuacji osób niepełnosprawnych w Polsce. A tak na marginesie, jako człowiek całkowicie związany z pomocą osobom niepełnosprawnym, powiem, nie wymieniając żadnych rządów, że tak naprawdę wszystkie rządy zrobiły bardzo, bardzo dużo dla osób niepełnosprawnych. Ja twierdzę, że jeśli chodzi o prawo czy inne sprawy, jesteśmy w czołówce, nawet światowej.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#StanisławKogut">Tu pani ma rację. Ostatnio miałem do czynienia z takim przypadkiem. Kiedy pracodawca dowiedział się, że dziewczyna po studiach, którą chciał zatrudnić, ma stwardnienie rozsiane, a był to pracodawca z Krakowa, to pierwsze, co zrobił, to ją zwolnił... to znaczy nie przyjął jej do pracy. I my musimy bardzo poważnie porozmawiać, żeby ta ustawa o telepracy była właściwie wykorzystana i żeby zatrudnianych było więcej osób niepełnosprawnych. Ale z osobami niepełnosprawnymi czasem tak jest, że trzeba im dać wędkę i niech sobie łowią ryby, bo zdarza się, że mają postawę za bardzo roszczeniową, myślą, że im się wszystko należy. Dziękuję, Panie Marszałku, i przepraszam, ale to jest moje hobby.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#komentarz">(Senator Stanisław Kogut: Może będą pytania?)</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#BogdanBorusewicz">Na pewno będą do pana pytania, Panie Senatorze, ale zapewne będą też pytania do pana ministra. Tak że nie kończymy jeszcze etapu zadawania pytań.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#BogdanBorusewicz">Pani senator?</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#BogdanBorusewicz">Pani senator Fetlińska, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#JaninaFetlińska">Dziękuję, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#JaninaFetlińska">Ja chciałabym zapytać, czy podczas posiedzenia komisji była dyskusja, dlaczego zakłady wolą płacić kary, niż zatrudniać pracowników niepełnosprawnych.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#JaninaFetlińska">I drugie pytanie. Czy pan senator wie, a jeśli nie, to może pan minister będzie bardziej zorientowany, na jakim poziomie utrzymywało się dotychczas, w ciągu ostatnich pięciu lat, dofinansowanie z PFRON do wynagrodzeń pracowników? Dlatego że wedle mojej wiedzy, może bardziej prasowej niż innej, takie realne dofinansowanie przez ostatnie pięć lat wynosiło właśnie 25%. Jak to jest naprawdę? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#StanisławKogut">Zacznijmy od drugiego pytania. Była dokładna analiza, dlatego jest podane, że do 25%, tak jak pani senator powiedziała, bo taka była dopłata. Z tym że my się spieraliśmy w komisji - pan przewodniczący Augustyn wspólnie ze mną - dlaczego jest tu słowo „do”. Pan minister zapewnił, że to będzie 20%, no ale żeby później nie zamykać sobie drogi, żeby na przykład w roku 2009 była możliwość zwiększenia do 35% czy iluś tam, pojawiła się taka właśnie sugestia.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#StanisławKogut">Sprawa następna, pytanie o pracodawców. No, Drodzy Państwo, pracodawcy otrzymują ogromne pieniądze na utworzenie stanowiska pracy. Oni by chętnie wzięli pieniądze na utworzenie takiego stanowiska, ale uważają, że osoba niepełnosprawna jest jakby mniej wydajnym pracownikiem. Ja zadaję kłam temu twierdzeniu, my musimy tworzyć prawo dla wszystkich obywateli, w tym dla osób niepełnosprawnych. Osoby niepełnosprawne naprawdę są bardzo wydajnymi, operatywnymi pracownikami. Ale tu jest też kwestia indywidualnego podejścia niektórych pracodawców, bo ja znam takich pracodawców, którzy zatrudniają bardzo dużo osób niepełnosprawnych, ale jednak oni z państwowego funduszu mają ogromne preferencje.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#BogdanBorusewicz">Pan senator Kraska, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#WaldemarKraska">Panie Senatorze, czy na posiedzeniu komisji przedstawiciel rządu określił, kiedy zostanie osiągnięty ten pułap 55%?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#StanisławKogut">Drodzy Państwo, no, my dyskutowaliśmy nad tym, na ile stać budżet państwa, i określiliśmy, że co roku będziemy ten pułap podnosić. Dyskusja dotyczyła 10%, Panie Senatorze, czyli tego, co obiecali pan minister Duda i pan prezes Leszczyński, tego, co zostało ujęte w planach pracy Komisji Rodziny i Polityki Społecznej, w styczniu, pod koniec stycznia będzie następne spotkanie i dyskusja na te tematy, które przedstawiłem. Pan przewodniczący czy prezydium komisji to zaakceptowało i przedstawiciel rządu zaakceptował, i PFRON zaakceptował. I wtedy ustalimy szczegółowy harmonogram, określimy, ile lat to dochodzenie do 55% będzie trwało. Ja sądzę, ale to jest moje prywatne zdanie, że w ciągu trzech lat dojdziemy do tych 55%.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#BogdanBorusewicz">Pan senator Rulewski, proszę bardzo o zadanie pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#JanRulewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#JanRulewski">A nie sądzi pan senator sprawozdawca, że zapis powinien być bardziej przychylny, cieplejszy, a nawet bardziej zgodny z konstytucją i brzmieć: nie mniej niż 20%?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#StanisławKogut">Nie, raczej nie, bo uważam, że ten zapis, który jest, Panie Senatorze Rulewski, mój Kolego, faktycznie otwiera furtkę pozwalającą dojść do tych 55%. I uważam, że naprawdę tak będzie. Wiecie państwo, że jeśli chodzi o sprawy pomocy grupom najbiedniejszym, nie ma tu podziałów politycznych. Muszę powiedzieć, że nie ma żadnych podziałów. Uważam, że ten zapis, który jest, otwiera furtkę do tego, o co pytał pana przedmówca, faktycznie stwarza taką możliwość, żeby w ciągu trzech lat dojść do 55%. Do PFRON faktycznie powinno wrócić z budżetu państwa 900 milionów zł dla osób niepełnosprawnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję, Panie Senatorze, już nie ma pytań.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#komentarz">(Senator Stanisław Kogut: Dziękuję, Panie Marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#BogdanBorusewicz">Przypominam, że rozpatrywana ustawa była rządowym projektem ustawy. Do reprezentowania stanowiska rządu w toku prac parlamentarnych został upoważniony minister pracy i polityki społecznej.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#BogdanBorusewicz">Zgodnie z art. 50 Regulaminu Senatu głos może teraz zabrać obecny na posiedzeniu przedstawiciel rządu.</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#BogdanBorusewicz">Czy pan minister chce zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-22.5" who="#komentarz">(Sekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Jarosław Duda: Jeśli pan marszałek pozwoli.)</u>
          <u xml:id="u-22.6" who="#BogdanBorusewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#JarosławDuda">Szanowny Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie! Szanowni Państwo!</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#JarosławDuda">Dotykamy dziś bardzo istotnej kwestii związanej z dofinansowaniem do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych z budżetu. Tutaj są różne szkoły i chciałbym, żeby państwo mieli świadomość tego, że jest też taka szkoła, która mówi, że Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych jako instytucja parabankowa, która żyje z tego, że pozyskuje środki od pracodawców niezatrudniających niepełnosprawnych, może też wcale nie być beneficjentem budżetu. I na ten temat się dyskutuje.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#JarosławDuda">Ja jestem zwolennikiem poglądu, że na tym etapie zasilanie budżetowe jest bardzo istotnym elementem, szczególnie, o czym wspomniała już tutaj pani marszałek, że w Polsce jest chyba jeden z najniższych, jeśli nie najniższy, wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych, a mianowicie na poziomie, różnie się to liczy, 14–16%, podczas gdy średnia europejska wynosi 50%. Mamy więc w tym zakresie niesłychanie dużo do zrobienia. Dlatego też wszelkie środki w tym obszarze są bardzo potrzebne.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#JarosławDuda">Chcę jednak państwu powiedzieć, że w tym roku, to znaczy w roku 2008, po raz pierwszy budżet Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych przekroczy 5 miliardów zł. Jest to kwota znacząca. Chodziłoby o to, żeby uszczelnić system i żeby te środki w sposób jak najbardziej profesjonalny i zarazem przyjazny były dzielone mądrze w celu skutecznej rehabilitacji zawodowej, czyli w celu zwiększenia zatrudnienia. To jest zresztą cel rządu pana premiera Tuska i także mój, jako pełnomocnika rządu do spraw osób niepełnosprawnych, żeby w najbliższych latach doprowadzić ten wskaźnik - i chcę to powiedzieć głośno - do poziomu przynajmniej 25%. No, tutaj musi być jakaś deklaracja, bo wtedy jest to też wyzwanie i pojawia się większa mobilizacja do tego, żeby taki wskaźnik osiągnąć. I myślę, że jest realna szansa, żeby ten wskaźnik osiągnął taką wysokość. Chcę też powiedzieć, że to, że nie ma 55%, to wynik możliwości budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#JarosławDuda">Powiem jeszcze, że w poprzedniej kadencji sejmowej komisji polityki społecznej, której byłem wiceprzewodniczącym, udało się doprowadzić do zwiększenia tego wskaźnika. Jednak z powodu realnych możliwości budżetu kwota ponad pół miliarda złotych została przeznaczona na inne, ważniejsze cele, ważniejsze z punktu widzenia konstrukcji budżetu i oczekiwań społecznych, między innymi oczekiwań środowiska nauczycieli, środowiska lekarzy. My sobie poradzimy bez tych środków, żeby była jasność, chociaż one są nam bardzo potrzebne i w ciągu następnego roku będziemy bardzo mocno zabiegać o to, żeby ten wskaźnik został podniesiony.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#JarosławDuda">Odniosę się jeszcze do pytań i wątpliwości dotyczących tego zapisu „do”, przypomnę tylko, że w ustawie matce jest zapis: w wysokości 55%. I nie chciałbym, żebyśmy dyskutowali o zapisie „do”, chociaż byłem początkowo zwolennikiem takiego rozwiązania, ponieważ to „do” powoduje, że może być 10% albo 5%, a tak co roku...</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#komentarz">(Senator Jan Rulewski: Zero.)</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#JarosławDuda">Nie sądzę, żeby mogło być zero, bo to jest już sytuacja ekstremalna i nie dopuścimy do tego.</u>
          <u xml:id="u-23.8" who="#JarosławDuda">Dlaczego będę upierał się, jeśli chodzi o zapis 55% na sztywno? Dlatego, że co roku, no, to jest wyjątkowa sytuacja, negocjujemy wysokość dopłaty z budżetu. W tym roku udało się wynegocjować 25%, chociaż jest zapis: do 25%, a jeśli mamy w perspektywie 55%, to na przykład w przyszłym roku będzie to 30% czy 35%, a może nawet 40%. Takie są nasze w tym zakresie wyzwania i oczekiwania.</u>
          <u xml:id="u-23.9" who="#JarosławDuda">Nie chciałbym przedłużać, bo pan senator sprawozdawca poruszył już wszystkie kwestie, ale powiem jeszcze, że rzeczywiście bardzo by mi zależało na tym, Panie Marszałku, żebyśmy w jakiejś niedalekiej przyszłości mieli możliwość debatowania nie tylko o dopłacie do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych czy tak naprawdę do tak zwanego SOD, czyli Systemu Obsługi Dofinansowań dla pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne, bo tu o to chodzi, ale i o całym środowisku osób niepełnosprawnych, a szczególnie o jego aktywności zawodowej. Bardzo dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#BogdanBorusewicz">Może pan pozostanie, bo może będą pytania.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#komentarz">(Sekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Jarosław Duda: Tak, oczywiście.)</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#BogdanBorusewicz">Zgodnie z art. 44 ust. 6 Regulaminu Senatu senatorowie mogą zgłaszać z miejsca trwające nie dłużej niż minutę zapytania do obecnego na posiedzeniu przedstawiciela rządu, związane z omawianym punktem porządku obrad.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#BogdanBorusewicz">Pani marszałek Bochenek, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#KrystynaBochenek">Oczywiście sprawą symboliczną. Chodzi mi o uściślenie, kiedy rzeczywiście - bo to są sprawy, które wymagają jakiejś szybkiej reakcji - będzie sytuacja, że nasi koledzy, którzy są na wózkach, którzy w tej chwili są odcięci od trybuny i muszą swoje ewentualne wypowiedzi wygłaszać z miejsc, na których siedzą, a nie mogą być na trybunie... Czy możemy liczyć, że to się zmieni i kiedy? Bo myślę, że to by był jakiś taki przełom, nawet jeśli chodzi o siłę przekazu naszej troski o ludzi niepełnosprawnych.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#komentarz">(Sekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Jarosław Duda: Bardzo dziękuję, Pani Marszałek, za to pytanie...)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#BogdanBorusewicz">Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#komentarz">(Sekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Jarosław Duda: Mogę, Panie Marszałku?)</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#BogdanBorusewicz">Tak, oczywiście.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#JarosławDuda">Dziękuję bardzo za to pytanie. Chcę powiedzieć, że to jest priorytet, to znaczy chcielibyśmy w tym roku tę sprawę może nie tyle zamknąć, ile opracować wszystkie niezbędne... To znaczy w przyszłym roku chcielibyśmy mieć wszystkie niezbędne w tym zakresie uzgodnienia. Chcielibyśmy, żeby program dostosowania budynków użyteczności publicznej to był program rządowy. W pierwszej kolejności dostosowania budynków Sejmu i Senatu. Ale chcę też przypomnieć, że Kancelaria Prezesa Rady Ministrów również nie jest dostosowana. Chcę też przypomnieć, że moje macierzyste ministerstwo, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, też nie jest dostosowane: trzeba wjeżdżać od kuchni i windą się przedostawać do głównych pomieszczeń. To są sytuacje, które muszą zostać zmienione. Ja się zwrócę do zarówno pana marszałka Senatu, jak i pana marszałka Sejmu o wspólny udział w tym, bo my możemy dofinansować to do pewnego poziomu, ale projekt i inne uzgodnienia należą do tychże instytucji. Chciałbym jednak, Pani Marszałek, żeby w tym roku ta sprawa była zakończona... przepraszam, żeby w przyszłym roku, w 2008 r. - myślę jeszcze w kategoriach budżetowych - zostało to zamknięte.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#JarosławDuda">Chcę też powiedzieć o jeszcze jednej sprawie, jeśli można, takiej znajdującej się z boku, ale jakże istotnej. Nie do zaakceptowania jest to, że tak zwani pracodawcy publiczni - było takie pytanie - wolą płacić ogromne kary, bo przypominam, że za jedną niezatrudnioną osobę niepełnosprawną płaci się karę w wysokości 1 tysiąca 100 zł, zamiast zatrudniać niepełnosprawnych. I tutaj są niechlubne - chcę to powiedzieć - przykłady instytucji publicznych. Zakład Ubezpieczeń Społecznych do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych wpłaca rocznie 27 milionów zł. Wiele instytucji publicznych po prostu w budżetach gwarantuje sobie zapis, że to jest na karę, i mają to z głowy, nie ma kłopotu. Taki jest dzisiaj stan prawny, że mogą sobie zagwarantować zapis w ustawie budżetowej, że to jest kara wpłacana do tego funduszu, i niech się martwi fundusz. A ja chciałbym zapytać, kto się ma martwić o zatrudnianie osób niepełnosprawnych, jeśli nie przede wszystkim instytucje publiczne. I dlatego chciałbym doprowadzić do tego, o ile to jest możliwe, bo dzisiaj nie mam jeszcze na ten temat jednoznacznej analizy ani opinii, żeby nie było możliwości gwarantowania w budżecie... to znaczy możliwości zapisania w budżecie kary, która będzie przekazywana dalej. Uważam, że to chyba jest możliwe do zrobienia. Pan senator Romaszewski się uśmiecha, ale nie wiem, czy to nie jest możliwe. Bo inaczej nie mamy instrumentu, nie mamy bata, żeby ten problem rozwiązać.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#JarosławDuda">Ale odpowiadając wprost, powiem: przyszły rok jest rokiem na dostosowanie budynków parlamentu do potrzeb osób niepełnosprawnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#BogdanBorusewicz">Pani senator Pańczyk-Pozdziej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#MariaPańczykPozdziej">Panie Ministrze, podobno osoby po sześćdziesiątym piątym roku życia, niepełnosprawne nie są zatrudniane przez pracodawców, bo PFRON nie refunduje kosztów ich zatrudnienia. Czy nie uważa pan, że to jest głęboko niesprawiedliwe? Ostatnio do mojego biura zgłosiły się trzy takie osoby, mające bardzo niskie świadczenia emerytalne. Ja uważam, że to jest nie tylko niesprawiedliwe, ale to jest wręcz dyskryminacja osób niepełnosprawnych w stosunku do osób pełnosprawnych, które można zatrudniać bez żadnych ograniczeń.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#JarosławDuda">Podzielam opinię pani senator. Rzeczywiście jest to przejaw dyskryminacji. Oczywiście są tutaj pewne uwarunkowania związane z wiekiem emerytalnym, ale nie należałoby w tym przypadku stosować tak rygorystycznych i sztywnych rozstrzygnięć, że jak ktoś skończył sześćdziesiąt pięć lat i jest niepełnosprawny, to jest wykluczony z rynku pracy. Stąd też będziemy chcieli tym tematem się zająć. Dziękuję za tę sugestię.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#BogdanBorusewicz">Pan senator Rulewski, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#JanRulewski">Pan minister częściowo już zauważył zjawisko, które legło u podstaw ustawy matki zmierzającej przecież nie do tego, żeby powiększać dotacje, a tym bardziej powiększać liczbę tych osób niepełnosprawnych. Wręcz odwrotnie, zmierzała ona do tego, żeby dotacja zmalała do zera, żeby liczba tych niepełnosprawnych spadła do zera i żeby problem znikł. Pan wspomniał, że myśli nad tym, tylko że, powiem szczerze, ta ustawa ma chyba długą brodę, kilkanaście lat...</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#komentarz">(Sekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Jarosław Duda: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#JanRulewski">...efekt jest zaś taki, że liczba tych niepełnosprawnych jakby nie przyrasta, a...</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#komentarz">(Sekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Jarosław Duda: Na rynku pracy.)</u>
          <u xml:id="u-32.4" who="#JanRulewski">Tak, na rynku pracy.</u>
          <u xml:id="u-32.5" who="#JanRulewski">...dotacja maleje. Czy mógłby pan jednym zdaniem określić ten mechanizm ze sprzężeniem dodatnim?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#JarosławDuda">Mogę odpowiedzieć w ten sposób. Naszym marzeniem jest to, żeby Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych nie musiał funkcjonować na obszarze chronionego rynku pracy, żeby osoby niepełnosprawne miały możliwość funkcjonowania na otwartym rynku pracy. Wiemy jednak, jaka jest rzeczywistość. Osoby te, gdy poszukują pracy, są w gorszej sytuacji, w tym sensie gorszej, że pracodawca, niejednokrotnie mając nawet dofinansowanie do miejsca pracy itd., nie jest skłonny ich zatrudniać, z różnych względów, o których można by mówić długo. Trzeba stworzyć takie rozwiązania czy też takie mechanizmy, które umożliwią zrekompensowanie pracodawcy zatrudnienia osoby niepełnosprawnej, to znaczy różnych z tym związanych skutków. Ale oczywiście bądźmy też realistami, Panie Senatorze. Nie ma dzisiaj takiej możliwości, żeby wszyscy spośród pięcioipółmilionowej rzeszy osób niepełnosprawnych, to znaczy tych, którzy są też czynni zawodowo, znajdowali zatrudnienie na otwartym rynku pracy. My jako instytucja jesteśmy po to, żeby tworzyć aktywne formy wsparcia dla tych osób i dla pracodawców.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#JarosławDuda">Jeśli chodzi o to, czy ta dotacja rośnie, czy maleje, to ona nigdy podczas wieloletniego funkcjonowania nie była na poziomie 55%, ona zawsze była niższa. Te 25% jest dzisiaj realną możliwością budżetową.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#BogdanBorusewicz">Pani senator Fetlińska, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#JaninaFetlińska">Dziękuję, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#JaninaFetlińska">Ja chciałabym zapytać, Panie Ministrze, czy ta dotacja zawsze była niższa niż 25%, czy bywała wyższa? To pierwsze pytanie.</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#JaninaFetlińska">I drugie pytanie. Od kilku lat niektórzy niepełnosprawni mówią o wielkiej potrzebie kształcenia i zatrudniania asystentów osób niepełnosprawnych. W tej sprawie toczy się dyskusja, ale nie ma żadnych efektów. Czy ministerstwo przygotowuje obecnie jakiś plan kształcenia i zatrudniania tych osób? Bo myślę, że również ci niepełnosprawni, którzy by mieli asystentów, podjęliby zatrudnienie, łatwiej byłoby im to osiągnąć. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#BogdanBorusewicz">Proszę bardzo, Panie Ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#JarosławDuda">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#JarosławDuda">Rozpocznę od drugiego pytania. Bardzo realne są możliwości wprowadzenia do polskiego systemu rehabilitacji i zatrudnienia osób niepełnosprawnych tak zwanych asystentów. To się sprawdziło w wielu krajach europejskich, w Stanach Zjednoczonych i wydaje się, że to jest to, co powinniśmy bardzo szybko wdrożyć, czyli chodzi o możliwość zatrudniania asystentów osób niepełnosprawnych.</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#JarosławDuda">To jest między innymi powiązane z takim programem, który jest realizowany, a którego ja jestem wielkim zwolennikiem, mianowicie z programem „Trener”. Chodzi o to, że osoby niepełnosprawne są przygotowywane przez wyspecjalizowanych asystentów, trenerów do podjęcia pracy. Dotyczy to szczególnie osób ze schorzeniami psychicznymi i upośledzeniem umysłowym. To są dla nas bardzo ważne obszary i to przy pomocy asystentów powinniśmy robić i będziemy robić.</u>
          <u xml:id="u-37.3" who="#JarosławDuda">Co do wysokości dotacji - tego dotyczyło pierwsze pytanie - to był taki moment w historii dofinansowań z budżetu, kiedy ta dotacja wynosiła... Panie Prezesie, ile wynosiła ta dotacja, proszę mi podpowiedzieć?</u>
          <u xml:id="u-37.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Blisko 75%.)</u>
          <u xml:id="u-37.5" who="#JarosławDuda">Tak, był taki moment, to było na początku tego wieku, wtedy tak to wyglądało.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#BogdanBorusewicz">Pan senator Kogut, proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#komentarz">(Senator Stanisław Kogut: Ja?)</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#BogdanBorusewicz">Nie? No to nie. Otrzymałem sygnał, że pan chce zabrać głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#StanisławKogut">Tak, chcę.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#StanisławKogut">Panie Ministrze, ja mam pytanie, Mówimy tu o urzędach państwowych, a był robiony sondaż na temat biur parlamentarnych i w Polsce było tylko jedno biuro parlamentarne dostosowane do osób niepełnosprawnych. Kiedy my zrealizujemy postulat, żeby wszystkie biura parlamentarne były dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych?</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#StanisławKogut">I drugie pytanie, chociaż tutaj chodzi raczej o informację, o to, żeby pan to przekazał, tak żebyśmy wiedzieli, o jakim problemie mówimy. W Polsce co szósta osoba jest niepełnosprawna, Drodzy Państwo, więc zobaczmy, o jakim problemie mówimy. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#JarosławDuda">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#JarosławDuda">Nie wiem, jaki to był sondaż. Ale myślę, że więcej naszych biur jest dostosowanych. Moje biuro we Wrocławiu na pewno jest dostosowane, więc każda osoba niepełnosprawna może się tam dostać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#BogdanBorusewicz">Pan senator Kraska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#WaldemarKraska">Panie Ministrze, wspomniał pan, że ZUS zapłacił 27 milionów zł kary. Czy ministerstwo rozważa podniesienie wielkości kwoty tej kary tak, by zmusić pracodawców do zatrudniania niepełnosprawnych i żeby pracodawcom nie opłacało się płacić tych kar? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#JarosławDuda">Są projekty, które dotyczą takiego mobilizowania pracodawców, szczególnie z sektora publicznego, i tego, żeby ta kara może była większa, no ale ta sprawa wymaga zmian ustawowych. I to jest jedno z wyzwań.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#JarosławDuda">Proszę państwa - jeśli pan marszałek i szanowni państwo pozwolicie... Bardzo istotne jest stworzenie nowych uregulowań prawnych w tym obszarze. Chodzi tutaj o nową ustawę, bo ta ustawa, która dzisiaj obowiązuje, była nowelizowana już czterdzieści siedem razy. Dlatego też naszym założeniem jest zbudowanie nowego aktu prawnego, który by nakładał na ten element operacyjny, jakim jest Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, również swoistą ideologiczną czy też systemową część związaną z antydyskryminacją. Czyli ten akt mógłby się nazywać „ustawa antydyskryminacyjna” czy też „ustawa o niepełnosprawnych Polakach” - na wzór amerykański - albo „ustawa o wyrównywaniu szans”. To jest wyzwanie, przed którym stoimy, zresztą już rozpoczęliśmy nad tym pracę: ja już powołałem zespół, wprawdzie taki bardzo szczupły, do tego, żeby te założenia zostały opracowane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję, Panie Ministrze.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#komentarz">(Sekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Jarosław Duda: Bardzo dziękuję...)</u>
          <u xml:id="u-44.2" who="#komentarz">(Senator Grzegorz Banaś: Ja mam jeszcze jedno pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-44.3" who="#BogdanBorusewicz">A, jest jeszcze jedno pytanie.</u>
          <u xml:id="u-44.4" who="#BogdanBorusewicz">Proszę bardzo, pan senator.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#GrzegorzBanaś">Panie Ministrze, nawiązując do wypowiedzi pana senatora Koguta, chciałbym zapytać, czy ministerstwo prowadzi ewidencję budynków użyteczności publicznej, z której można by się dowiedzieć, które jeszcze budynki nie są wyposażone we wszystkie te urządzenia pomagające...</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#komentarz">(Sekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Jarosław Duda: Ale chodzi o instytucje publiczne, tak?)</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#GrzegorzBanaś">Tak, o instytucje publiczne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#JarosławDuda">Mamy tę wiedzę, ale nadal ją aktualizujemy, żeby mieć przegląd wszystkich instytucji - nazwijmy je centralnymi, choć to jest złe słowo - do których osoby niepełnosprawne, niekoniecznie ze względu na potrzebę załatwiania swoich spraw, ale ze względu na zasadę dostępności, powinny mieć dostęp. No, każda taka instytucja powinna być dostosowana do ich potrzeb. Wiadomo, że funkcjonuje ustawa - Prawo budowlane, zgodnie z którą oddawany nowy budynek musi mieć zlikwidowane wszystkie bariery, a więc nie może mieć tych barier. Ale zdarzają się też kuriozalne sytuacje, na przykład jest gdzieś zakup autobusów i okazuje się, że nie zostały kupione autobusy niskopodłogowe, które wcale nie są droższe. I takich rzeczy absurdalnych dosyć dużo jeszcze wyłapujemy. I będziemy musieli to piętnować. No bo przecież to, żeby autobus był niskopodłogowy, nie jest związane z wielkimi kosztami, poza tym taki autobus nie będzie służył tylko osobie na wózku czy osobie niepełnosprawnej, ale również matce z dzieckiem i każdemu z nas, kto ma jakąś dysfunkcję, czy też osobie starszej.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#komentarz">(Senator Grzegorz Banaś: Rozumiem, że na stronie internetowej ministerstwa taka informacja się pojawi.)</u>
          <u xml:id="u-46.2" who="#JarosławDuda">Tak, taka informacja się tam pojawi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#BogdanBorusewicz">To pytał pan senator Banaś - to tak do protokołu.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję bardzo, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#BogdanBorusewicz">Panie Ministrze, dziękuję bardzo, więcej pytań nie ma.</u>
          <u xml:id="u-47.3" who="#komentarz">(Sekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Jarosław Duda: Jest jeszcze jedno, Panie Marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-47.4" who="#BogdanBorusewicz">A, jeszcze jedno, przepraszam.</u>
          <u xml:id="u-47.5" who="#BogdanBorusewicz">Proszę uprzejmie, Panie Senatorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#MaciejGrubski">Panie Ministrze, to może nie będzie pytanie, ale taka jakby uwaga. Otóż jest problem barier również jeżeli chodzi o takie placówki jak schroniska dla osób bezdomnych, szczególnie schroniska, które nie realizują zadań gminnych, a więc schroniska prowadzone raczej przez stowarzyszenia czy fundacje. Są w nich często podejmowane inicjatywy, w wyniku których pewne parametry, szczególnie dotyczy to podjazdów, nie są dotrzymywane. I to jest kwestia takich inicjatyw własnych. Czy można by było w jakiś sposób zadziałać, żeby pomóc w takiej sytuacji? Bo sytuacje są szczególnie trudne wtedy, kiedy dochodzi do kontroli tych parametrów i kiedy okazuje się, że dany podjazd - choć w jakimś sensie, z punktu widzenia organizatora życia schroniska, spełnia wymogi, bo można dzięki niemu dojechać do schroniska - nie spełnia norm z punktu widzenia...</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#komentarz">(Sekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Jarosław Duda: …prawa)</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#MaciejGrubski">...inspekcji pracy czy prawa, niestety.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#BogdanBorusewicz">Pytał pan senator Grubski.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#BogdanBorusewicz">Proszę bardzo, Panie Ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#JarosławDuda">To jest bardzo delikatna sprawa, no bo przestrzegać pewnych norm wytyczonych przez akt prawny musimy, więc nachylenie podjazdu musi być o 5%, a nie większe, dlatego że to już by utrudniło samodzielny dostęp osobie niepełnosprawnej, a więc musiałaby ona korzystać z pomocy innej osoby. Dlatego ja bym był dosyć rygorystyczny w kwestii przestrzegania zapisów, które zostały sformułowane przez specjalistów, a więc żeby na przykład podjazd był nachylony o określony stopień.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#BogdanBorusewicz">Czy są jeszcze jakieś pytania? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję, Panie Ministrze.</u>
          <u xml:id="u-51.2" who="#komentarz">(Sekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Jarosław Duda: Dziękuję bardzo.)</u>
          <u xml:id="u-51.3" who="#BogdanBorusewicz">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-51.4" who="#BogdanBorusewicz">Przypominam o wymogach regulaminowych dotyczących czasu przemawiania senatorów w dyskusji, o konieczności zapisywania się do głosu u senatora prowadzącego listę mówców, a przede wszystkim o obowiązku podpisywania składanych do marszałka Senatu wniosków o charakterze legislacyjnym. Wnioski te można składać do czasu zamknięcia dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-51.5" who="#BogdanBorusewicz">Proszę o zabranie głosu pana senatora Mieczysława Augustyna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#MieczysławAugustyn">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Panie Prezesie! Panie i Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#MieczysławAugustyn">To już czterdziesta dziewiąta zmiana ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych w ciągu dziesięciu lat. Ale akurat ta nowelizacja jest niczym wańka-wstańka. Kiedy tylko - przynajmniej tak było w ostatnich latach, tak długo, jak długo jestem w parlamencie - przystępuje się do procedowania budżetu, to pojawia się, w ramach ustawy okołobudżetowej, propozycja zmiany zasad czy też właściwie wielkości dofinansowania zatrudniania osób niepełnosprawnych poprzez zmniejszenie dotacji budżetu państwa do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Trudno się z takiej sytuacji cieszyć. Cóż, zawsze to jest uzasadniane jakimiś ważnymi celami, ale cel, który powinniśmy sobie postawić w odniesieniu do osób niepełnosprawnych - czyli to, ażeby ta grupa, w której zatrudnienie jest zaledwie kilkunastoprocentowe, mogła się poczuć równoprawnym partnerem na rynku pracy - jest przecież, przyznamy, równie ważny, a można by nawet powiedzieć: honorowy czy wręcz humanitarny.</u>
          <u xml:id="u-52.2" who="#MieczysławAugustyn">Ustawa, którą zmieniamy, w tej obecnej formule jakby wyczerpała swoją siłę oddziaływania. Od kilku lat liczba zatrudnionych osób niepełnosprawnych nie rośnie. To znaczy, że trzeba poszukiwać nowych rozwiązań. Trzeba się dobrze przyjrzeć barierom, które powodują, że ten wskaźnik zatrudnienia nie zwiększa się, mimo iż co roku Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych i generalnie budżet państwa łożą znaczne środki, coraz większe środki, na wsparcie osób niepełnosprawnych. Wiele środowisk na ten temat dyskutuje. Tym parlamentarzystom, którzy są pierwszy raz w Senacie, może przypomnę czy też ich poinformuję, że Senat w poprzedniej kadencji odbył debatę na temat sytuacji osób niepełnosprawnych, ponadto Komisja Rodziny i Polityki Społecznej razem z Komisją Zdrowia w zeszłej kadencji przeprowadziły jedną konferencję i dwa międzynarodowe seminaria, próbując zastanowić się, gdzie są te bariery uniemożliwiające przekroczenie tego kilkunastoprocentowego progu poziomu zatrudnienia osób niepełnosprawnych. No, co do tego progu, to ludzie się spierają, niemniej jednak szacuje się, że wynosi on maksimum 18%; nikt nie mówi, że to jest chociażby 20%.</u>
          <u xml:id="u-52.3" who="#MieczysławAugustyn">Taką zidentyfikowaną przez organizacje pozarządowe barierą jest na pewno edukacja. Wydaje się, że jeżeli jakoś mamy tę dzisiejszą decyzję uzasadniać, to może właśnie tak: dopóki nie przygotujemy się porządnie do likwidacji barier rzeczywistych, dopóty niekoniecznie musimy inwestować w ten mechanizm więcej niż potrzeba, ponieważ widać, że on już nie działa tak, jak w zamierzeniu miał działać. Dlatego cenię sobie wypowiedź pana ministra na posiedzeniu komisji, że rząd będzie starał się zwiększyć dofinansowanie PFRON, ale niekoniecznie akurat pójdzie to w tym kierunku.</u>
          <u xml:id="u-52.4" who="#MieczysławAugustyn">Innym kierunkiem, który wydaje mi się o wiele ważniejszy - bo jest to sprawa rzeczywiście przez wszystkie organizacje pozarządowe i instytucje, także Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, wskazywana jako zasadnicza bariera - jest oczywiście przygotowanie osób niepełnosprawnych do rynku pracy. Bo dzisiaj jest tak, że może nawet niejeden pracodawca chętnie zatrudniłby taką osobę, uzyskując za to różne preferencje z PFRON, ale jest problem w wyszukaniu człowieka o odpowiednich kwalifikacjach. I to tu się zaczynają schody, tu zaczynają się kłopoty. Rzeczywiście popatrzmy, jak jest z dostępem osób niepełnosprawnych do przedszkoli, bo od tego trzeba zacząć, do szkół, do uczelni.</u>
          <u xml:id="u-52.5" who="#MieczysławAugustyn">Niedawno byłem na posiedzeniu zwołanym przez organizacje realizujące międzynarodowy projekt w ramach takiej sieci wsparcia edukacji osób niepełnosprawnych. Obraz tam przedstawiany był taki, że trzeba zmienić co najmniej osiem różnych przepisów w kilku ustawach, żeby przełamać ten impas, który w tej chwili panuje. A już konkretne przykłady pokazujące trudności dzieci i młodzieży w dostępie do edukacji były momentami wstrząsające. Wskazywały one na drugą barierę, która wydaje mi się nie mniej ważna - choć też, jak się wydaje, jest coraz mądrzej przełamywana, niemniej jednak może warto to robić jeszcze intensywniej - a jest to bariera świadomości. Proszę państwa, wciąż nie przebija się do naszych umysłów to, że to, co jest dobre dla niepełnosprawnych, na ogół jest dobre dla wszystkich. Autobus niskopodłogowy jest dobry dla matki z dzieckiem, jest dobry dla osoby, która złamała nogę, jest dobry dla starszej osoby, czyli generalnie jest on lepszy od tego wysokopodłogowego. Dlaczego polskie pociągi nie są dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych? No, to jest zupełnie inna kwestia. Dlaczego dalekobieżne autobusy są niemalże wyłącznie wysokopodłogowe? Nie ma na to wytłumaczenia.</u>
          <u xml:id="u-52.6" who="#MieczysławAugustyn">Skoro już mówimy o tej świadomości, to, proszę państwa, tamta nasza konferencja i tamte nasze ubiegłoroczne seminaria pokazały, że my musimy, jeśli chodzi o myślenie o osobach niepełnosprawnych, przejść na zupełnie inny etap: etap równouprawnienia i pełni praw, praw człowieka. Mówił o tym pan minister.</u>
          <u xml:id="u-52.7" who="#MieczysławAugustyn">Warto tu wspomnieć expose pana premiera Tuska, który wkrótce po konferencji w Trybunale Konstytucyjnym - zorganizowanej między innymi przez Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji, ale także przez wiele innych ważnych organizacji pozarządowych służących osobom niepełnosprawnym - zapowiedział, jak mówię, jako premier Rzeczypospolitej, wolę popierania społecznej inicjatywy legislacyjnej w celu uchwalenia antydyskryminacyjnej ustawy w odniesieniu do osób niepełnosprawnych. Czy byłaby to ustawa o równouprawnieniu, czy też ustawa o prawach osób niepełnosprawnych... No, jakkolwiek byśmy to nazwali, przede wszystkim byłby to przełom w myśleniu.</u>
          <u xml:id="u-52.8" who="#MieczysławAugustyn">Kolejna bariera: prawo a egzekucja prawa. W Polsce jest mnóstwo praw, które tworzą obszary fikcji, praw, które nie są egzekwowane. Dlatego też wniosek i rekomendacja z tych seminariów i konferencji - czyli naszej, senackiej, ubiegło kadencyjnej roboty, którą chcielibyśmy spożytkować - są takie, że zdecydowanie musimy podnieść poziom egzekucji prawa w odniesieniu do osób niepełnosprawnych, sprawić, by był to poziom satysfakcjonujący. I dlatego mówiło się tam, że te nowe przepisy powinny się zaczynać od takiego ujęcia: kto w odpowiednim czasie nie wykona tego, co należy w odniesieniu do osób niepełnosprawnych zrobić, podlega sankcji. Bez tego będzie trudno przejść na dalszy etap.</u>
          <u xml:id="u-52.9" who="#MieczysławAugustyn">Nie chodzi tu o to, żeby kogoś ponad miarę obciążać. Chodzi o to, żeby w pewnej perspektywie zadania w odniesieniu do osób niepełnosprawnych były wykonywane. To nie mogą być tylko akcje! Bo po uruchomieniu programu PFRON dotyczącego likwidacji barier w miastach itd. bariery były znoszone, tyle że kończy się program, no i bariery przestają być znoszone. Pewne zadania, po dofinansowaniu, są realizowane, uzyskujemy postęp, ale potem jest stop, a nawet, powiedziałbym, regres, bo często zapomina się w nowych rozwiązaniach o tym, żeby daną rzecz dokończyć. Trzeba wobec tego dokonać tego rzeczywistego przełomu.</u>
          <u xml:id="u-52.10" who="#MieczysławAugustyn">Dlatego niepełnosprawni na pewno nie odniosą szkody w tym roku w razie zmniejszenia dofinansowania, ale tego czasu, tego roku, w żadnych wypadku zmarnować nie można. Ten rok musi być poświęcony na rzeczywisty przełom legislacyjny w zakresie finansowania i metod wspierania osób niepełnosprawnych. Bo także te rozwiązania, które obowiązują w odniesieniu do warsztatów terapii zajęciowej, zakładów aktywności zawodowej, czyli ścieżki do dokształcania, nabywania umiejętności przez osoby w znacznym stopniu upośledzone cieleśnie czy też umysłowo, muszą być też przejrzane, bo wzajemnie się nie zazębiają - co do tego też jest zgoda - i wtedy ich efektywność jest za niska.</u>
          <u xml:id="u-52.11" who="#MieczysławAugustyn">Z bólem serca rekomenduję Wysokiej Izbie to rozwiązanie. Zwracam jednak uwagę, że jest ono jednoroczne. W przyszłym roku, mam nadzieję, będziemy raczej zastanawiać się nad tym, jak wdrożyć nowe rozwiązania i jak mądrzej niż do tej pory zaangażować budżet państwa w pomoc osobom niepełnosprawnym. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#BogdanBorusewicz">Informuję, że lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-53.2" who="#BogdanBorusewicz">Zgodnie z art. 52 ust. 2 Regulaminu Senatu zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-53.3" who="#BogdanBorusewicz">Informuję, że głosowanie w sprawie ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych zostanie przeprowadzone pod koniec posiedzenia Senatu.</u>
          <u xml:id="u-53.4" who="#BogdanBorusewicz">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu drugiego porządku obrad: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela.</u>
          <u xml:id="u-53.5" who="#BogdanBorusewicz">Przypominam, że rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na trzecim posiedzeniu w dniu 6 grudnia 2007 r. Do Senatu została przekazana w dniu 10 grudnia 2007 r. Marszałek Senatu w dniu 12 grudnia 2007 r., zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Nauki, Edukacji i Sportu oraz do Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-53.6" who="#BogdanBorusewicz">Przypominam ponadto, że tekst ustawy zawarty jest w druku nr 25, a sprawozdania komisji w drukach nr 25A i 25B.</u>
          <u xml:id="u-53.7" who="#BogdanBorusewicz">Proszę sprawozdawcę Komisji Nauki, Edukacji i Sportu, pana senatora Zbigniewa Szaleńca, o zabranie głosu i przedstawienie sprawozdania komisji w sprawie rozpatrywanej ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#ZbigniewSzaleniec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#ZbigniewSzaleniec">Tak jak pan marszałek wspomniał, Sejm na swoim posiedzeniu 6 grudnia przyjął ustawę, która była przedłożeniem rządowym, ustawę o zmianie Karty Nauczyciela. Tę ustawę Komisja Nauki, Edukacji i Sportu omówiła na swoim posiedzeniu 12 grudnia 2007 r.</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#ZbigniewSzaleniec">Wysoka Izbo, ustawa modyfikuje przepisy dotyczące kształtowania wynagrodzeń dla nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-54.3" who="#ZbigniewSzaleniec">W tej nowelizacji zostały dokonane cztery zasadnicze zmiany.</u>
          <u xml:id="u-54.4" who="#ZbigniewSzaleniec">W art. 1 rezygnuje się z zasady ustalania średnich wynagrodzeń dla nauczycieli na podstawie kwoty bazowej dla pracowników państwowej sfery budżetowej. Zapis, który dotychczas obowiązywał, powodował, że rząd czy parlament nie mógł regulować płac nauczycieli w odosobnieniu od podnoszenia czy regulacji płac w całej sferze budżetowej. Czyli nie można było tu kształtować polityki płacowej dla tej grupy zawodowej niezależnie. A w tej właśnie ustawie stwarza się podstawę prawną do corocznego określania w ustawie budżetowej kwoty bazowej dla nauczycieli. Dzięki temu rząd - zgodnie z tym, co przekazała nam na posiedzeniu pani minister Szumilas, obecna tu dzisiaj - skorzystał już z tej szansy, z tej okazji, jaką dała ta ustawa, i w ustawie budżetowej przygotowanej na przyszły rok zabezpieczono środki na dziesięcioprocentową podwyżkę dla nauczycieli. Również w art. 1 określono czas, w jakim musi być dokonana ta podwyżka dla nauczycieli. Ten czas wynosi trzy miesiące od przyjęcia budżetu, oczywiście z wyrównaniem od 1 stycznia. Różnica polega na tym, że w poprzedniej ustawie ten czas nie był określony, tu jest zapis, że maksymalnie w ciągu trzech miesięcy ta podwyżka musi być zrealizowana.</u>
          <u xml:id="u-54.5" who="#ZbigniewSzaleniec">Konsekwencją tego pierwszego zapisu, o którym wspominałem, jest również dokonanie zmian dotyczących zasad ustalania odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych tak, by ustalany był on na podstawie nowej kwoty bazowej.</u>
          <u xml:id="u-54.6" who="#ZbigniewSzaleniec">W art. 2 tej ustawy ustalona została też nowa kwota bazowa dla nauczycieli na 2008 r. W przyszłym roku wynosić będzie ona 2 tysiące 74 zł i 15 gr. Tak dla porównania podam, że w ubiegłym roku było to 1 tysiąc 947 zł i 80 gr. I to jest baza, na podstawie której dokonywane są podwyżki dla nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-54.7" who="#ZbigniewSzaleniec">Szanowni Państwo, to są wszystkie zmiany.</u>
          <u xml:id="u-54.8" who="#ZbigniewSzaleniec">W trakcie posiedzenia komisji przeprowadzona była dyskusja. Zdecydowana większość senatorów z zadowoleniem przyjęła proponowany projekt zmian ustawy - Karta Nauczyciela. W pytaniu jednego z senatorów pojawiły się wątpliwości, czy aby kwota, która jest w budżecie przeznaczona na podwyżki, zabezpiecza środki na ten cel tak, by samorządy nie musiały do tych podwyżek dopłacać. Z zapewnień pani minister wynika, że ta kwota jest wystarczająca. Uzyskaliśmy również odpowiedź, że zagwarantowane są wystarczające środki na awans nauczycieli w 2008 r., a różnie to bywało w ubiegłych latach. Ufam, że informacja pani minister jest prawidłowa i 300 milionów zł, które są przeznaczone na ten cel, wystarczy, aby pokryć koszt podwyżek z tytułu awansu nauczycieli na poszczególne szczeble nauczycielskie.</u>
          <u xml:id="u-54.9" who="#ZbigniewSzaleniec">Szanowni Państwo, na koniec dyskusji komisja jednomyślnie przyjęła wniosek, aby przyjąć ustawę bez poprawek, i taki wniosek rekomenduje Wysokiej Izbie. Proszę o przyjęcie ustawy bez poprawek. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#BogdanBorusewicz">Proszę sprawozdawcę Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, pana senatora Marka Konopkę, o zabranie głosu i przedstawienie sprawozdania komisji w sprawie rozpatrywanej ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#MarekKonopka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#MarekKonopka">W zasadzie pan senator Zbigniew Szaleniec wyczerpująco uzasadnił przedłożoną ustawę o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela. Ja chciałbym jedynie poinformować Wysoką Izbę, że Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej na swoim posiedzeniu w dniu 13 grudnia jednomyślnie i bez poprawek przedłożoną ustawę przyjęła i rekomenduje do przyjęcia przez Wysoką Izbę. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#BogdanBorusewicz">Zgodnie z art. 44 ust. 5 Regulaminu Senatu przed przystąpieniem do dyskusji senatorowie mogą zgłaszać z miejsca trwające nie dłużej niż minutę zapytania do senatorów sprawozdawców.</u>
          <u xml:id="u-57.2" who="#BogdanBorusewicz">Czy ktoś z państwa senatorów pragnie zadać takie pytanie?</u>
          <u xml:id="u-57.3" who="#BogdanBorusewicz">Pan senator Kraska jako pierwszy... Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-57.4" who="#komentarz">(Senator Piotr Kaleta: Dla mnie...).</u>
          <u xml:id="u-57.5" who="#BogdanBorusewicz">Nie, nie. Pan senator Kraska najpierw.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#WaldemarKraska">Panowie Sprawozdawcy, Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#WaldemarKraska">Czy można podać kwotowo, jaka jest ta podwyżka? Chodzi mi o kwotę netto dla każdego nauczyciela, z podziałem na poszczególne grupy.</u>
          <u xml:id="u-58.2" who="#WaldemarKraska">Pan senator stwierdził, że pani minister zapewniła, iż ta kwota na podwyżki będzie w budżecie zapewniona. Czy można określić, jaka jest wysokość tej kwoty?</u>
          <u xml:id="u-58.3" who="#WaldemarKraska">I trzecie pytanie. 300 milionów to jest kwota zarezerwowana na podwyżki dla nauczycieli z tytułu awansu zawodowego. Czy w porównaniu z poprzednim budżetem ta kwota jest większa, czy mniejsza? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#BogdanBorusewicz">Proszę bardzo, pan senator Szaleniec.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#ZbigniewSzaleniec">To pytanie o konkretne kwoty padło również na posiedzeniu komisji i pani minister podała nam dość precyzyjne informacje. I tak przy okazji państwu powiem, jaki jest poziom płac i jakie są podwyżki dla poszczególnych grup nauczycielskich. Nauczyciel dyplomowany będzie miał w 2008 r. średnią płacę 3 tysiące 827 zł, kwota podwyżki to brutto 348 zł, netto 297 zł. Jeżeli chodzi o nauczyciela mianowanego, to średnia płaca dla tej grupy nauczycieli wynosi 2 tysiące 977 zł, podwyżka brutto 271 zł, a netto 232 zł. W przypadku kolejnej grupy, czyli nauczycieli kontraktowych, średnia płaca będzie wynosić 2 tysiące 126 zł, brutto to jest 193 zł podwyżki, netto 165 zł. Średnia stawka nauczyciela stażysty to jest 1 tysiąc 701 zł, podwyżka brutto 155 zł, netto 133 zł.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#ZbigniewSzaleniec">Dodam tylko od siebie, z własnych doświadczeń, że do tego często dochodzą różne dodatki, które leżą w gestii gmin, i z tego, co wiem, gminy korzystają z możliwości, aby te dodatki podwyższać. Dam przykład chociażby z mojej gminy, Czeladzi, gdzie był dodatek dla nauczyciela wychowawcy wynoszący 30 zł i podniesiono go o 70 zł, co stanowi wzrost o znaczący procent; teraz będzie to 300% tej kwoty, ten dodatek będzie wynosił 100 zł. Wiem, że w wielu gminach takie podwyżki są. My mówimy o tej części, która zależy od ministerstwa.</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#ZbigniewSzaleniec">Jeżeli chodzi o łączną kwotę podwyżki, to, tak jak powiedziałem, 10% wynika z decyzji rządu i parlamentu, a 6% to jest kwota, która do tego dochodzi z tytułu zmniejszenia tak zwanego klina podatkowego, ta kwota była przewidywana, łącznie więc podwyżka w przyszłym roku będzie wynosiła 16%. Jest to znaczący postęp w stosunku do minionych lat. Pani minister może o tym powiedzieć precyzyjniej, ale w trzech ostatnich latach te podwyżki wynosiły od 2 do 5%, więc ta jedna podwyżka jest wyższa niż wszystkie trzy w poprzednich latach łącznie. Wiem, w komisji również na ten temat mówiono, oczekiwania nauczycieli są oczywiście większe, mamy sygnały nawet z wczorajszego posiedzenia związków zawodowych, ale wydaje mi się, że podwyżka o 16% jest spora, a ta ustawa daje możliwość corocznego podwyższania płac nauczycielskich, bo myślę, że taka też była idea zmiany tej ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#BogdanBorusewicz">Pan senator Kaleta, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#PiotrKaleta">Dziękuję bardzo, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#PiotrKaleta">W zasadzie o kwestii, o którą chciałem zapytać sprawozdawcę, pana senatora Szaleńca, pan senator już troszeczkę tutaj powiedział. Ale ja chciałbym dotknąć istoty sprawy, zapytać, czy komisja posiada rozeznanie co do opinii central związkowych działających w środowisku nauczycielskim na temat proponowanych podwyżek. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#BogdanBorusewicz">Proszę bardzo, Panie Senatorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#ZbigniewSzaleniec">Za chwileczkę zabierze głos pani minister, zapewne powie więcej. Z mediów wiemy, że wczoraj odbyło się posiedzenie. Wiem, że oczekiwania są większe, że ma być manifestacja, ale na temat tego, jak przebiegała dyskusja ze związkami w tej sprawie, ja nie mam wiedzy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#BogdanBorusewicz">Pan senator Banaś.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#GrzegorzBanaś">Dziękuję, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#GrzegorzBanaś">Mam pytanie do senatora sprawozdawcy, pana senatora Marka Konopki. Chciałbym zapytać, czy podczas posiedzenia Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej przy okazji tej podwyżki dla nauczycieli dyskutowano również o innych pracownikach sfery budżetowej. W szczególności chciałbym zapytać o pracowników tak często nielubianych, ale bez których tak naprawdę nie ma pracy wielu urzędów, w tym urzędów państwowych, chociażby takich jak urzędy wojewódzkie. Co z podwyżkami dla administracji państwowej? Czy na ten temat komisja w jakikolwiek sposób przy okazji debatowała?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#MarekKonopka">Niestety, nie dyskutowaliśmy na ten temat. Była to ustawa dotycząca wyłącznie nauczycieli, więc tego problemu nie poruszaliśmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#BogdanBorusewicz">Pan senator Cichosz, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#LucjanCichosz">Mam pytanie do pana sprawozdawcy. Czy przewidywana subwencja oświatowa w pełni pokryje wydatki związane z podwyżkami płac dla sfery budżetowej, nauczycieli i otoczenia szkoły? Do tej pory zwykle było tak, że w małych samorządach, szczególnie w gminach wiejskich, należało dopłacać, dokładać do tej subwencji wszelkie podwyżki, które były. Budżet państwa dawał mniej pieniędzy, często odbywało się to kosztem inwestycji w gminach. Mam doświadczenie w tym zakresie, byłem wójtem w gminie, podwyżki z tego roku miały negatywne skutki dla mojej gminy. Trzeba było zrezygnować z zamierzeń inwestycyjnych w samorządzie, z drogi, z doprowadzenia wody do sołectwa, aby dołożyć do tej subwencji, która była niewystarczająca dla samorządu. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#BogdanBorusewicz">Proszę bardzo, Panie Senatorze Sprawozdawco.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#MarekKonopka">Z informacji ministerstwa wynika, że ta subwencja wystarczy w 100%.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#BogdanBorusewicz">Pan senator Rulewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#JanRulewski">Dla mnie to jest pewne lex specialis. Ale jednak moje pytanie dotyczy czegoś innego. Mianowicie, czy należy przypuszczać, że mechanizm podnoszenia wynagrodzeń w sferze nauczycielskiej - nie oświaty, bo to coś więcej - jest wyłączony z rokowań w komisji trójstronnej i z uzgodnień w komisji trójstronnej? Czy zatem będziemy mieli taką sytuację, że ex cathedra jakiś tam wskaźnik, dobry czy zły, się wstawi, a i tak będziemy mieli do czynienia z demonstracjami? Ale w gruncie rzeczy najbardziej chodzi mi o to, jak ten mechanizm jest połączony z działaniem komisji trójstronnej, gdzie, o ile wiem, płace, zwłaszcza te, które wynikają z ustaleń ustawy budżetowej, są co najmniej negocjowane, opiniowane, a nawet uzgadniane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#BogdanBorusewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#ZbigniewSzaleniec">Myślę, że to również pytanie do pani minister, bo, jak sądzę, dyskusja była przeprowadzona. Powiem szczerze, że z lekkim zdumieniem przyjmuję informacje przekazywane przez związki zawodowe, bo taki projekt podniesienia płac pojawił się w zasadzie z nastaniem obecnego rządu, już w expose pan premier zapowiedział podwyżki i błyskawicznie realizuje to, co zapowiedział, tak więc nadmierne oczekiwania związków zawodowych trochę mnie dziwią. Ale czy to było dyskutowane w komisji trójstronnej, to, jak myślę, pani minister odpowie za chwileczkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#BogdanBorusewicz">Pani senator Pańczyk-Pozdziej, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#MariaPańczykPozdziej">Chciałabym zapytać o taką sprawę. Jak się rozmawia z samorządowcami, z wójtami, burmistrzami, to powszechne jest narzekanie na to, że gros ich funduszu pożerają, tak to brzydko określę, właśnie płatności, uposażenia nauczycieli. Jak to będzie po tych podwyżkach, jak się rozłożą te płatności, czy one w jakikolwiek sposób obciążą też budżety gmin?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#BogdanBorusewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#ZbigniewSzaleniec">Ja już po raz trzeci odpowiadam na to samo pytanie, postawione nieco inaczej. Jestem świadomy tego, że gminy zawsze narzekały, także w ostatnich latach, na to, że środki przeznaczone na utrzymanie szkół są zbyt niskie. To jest szerszy problem i mam nadzieję, że ministerstwo tym się zajmie. Jeżeli jednak chodzi o sam projekt ustawy i planowane podwyżki, to powtarzam jeszcze raz - mam nadzieję, że pani minister za chwileczkę powtórzy to również - te środki, które są zabezpieczone w budżecie, w 100% mają pokryć planowane podwyżki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#BogdanBorusewicz">Pani Marszałek, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#KrystynaBochenek">Od kiedy jest planowane wprowadzenie tej ustawy w życie, jeśli zostanie przyjęta? Od nowego roku, od 1 stycznia, tak?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#ZbigniewSzaleniec">Jeżeli ją przyjmiemy bez poprawek, to ustawa wejdzie w życie i może być zrealizowana ustawa budżetowa. Przyjęcie ustawy budżetowej też zależy od nas, jeżeli ją przyjmiemy szybko i, powiedzmy, wejdzie w życie w styczniu, to w ciągu trzech miesięcy od stycznia, czyli najdalej do kwietnia, zgodnie z ustawą te podwyżki muszą być zrealizowane. Ale jeszcze raz podkreślam, że one i tak obowiązują od stycznia, tak że tu nauczyciele nic nie stracą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#BogdanBorusewicz">Proszę bardzo, Panie Senatorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#WaldemarKraska">Panie Senatorze, ja zadałem trzy pytania, a pan udzielił mi odpowiedzi tylko na jedno, powtórzę więc moje pytania. Jaka jest kwota zarezerwowana w budżecie na podwyżki, tak konkretnie? I drugie pytanie: czy 300 milionów zł to jest wystarczająca kwota na podwyżki z tytułu awansu zawodowego i jak przeprowadzono symulację, że akurat taka kwota wystarczy? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#BogdanBorusewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#ZbigniewSzaleniec">Nie chcę się wymigiwać od odpowiedzi, ale jest tu pani minister, która, jak myślę, bardziej szczegółowo te dane zna, nie chciałbym ich pomylić. Z zapewnień pani minister wynika, że te 300 milionów szacunkowo... Tego nigdy nie można tak do końca określić, ponieważ nigdy nie wiadomo, jak duża grupa nauczycieli podejmie walkę o wyższy stopień nauczycielski, to zawsze jest jakaś tam niewiadoma, decyzję podejmują sami nauczyciele. Pewne rzeczy można szacować i sądzę, że z takiego właśnie szacunku wynika ta kwota. Jeżeli zaś chodzi o całą kwotę przeznaczoną na podwyżki, to chyba 2 miliony 700 tysięcy zł, o ile dobrze sobie przypominam...</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#komentarz">(Głos z sali: 2 miliardy zł.)</u>
          <u xml:id="u-86.2" who="#ZbigniewSzaleniec">2 miliardy 700 milionów, tak? Przepraszam bardzo. Dlatego mówię, że na pewno precyzyjniej by to omówiła pani minister, ale skoro pan senator, który również to słyszał na posiedzeniu komisji, chce sprawdzić moją pamięć, no to staram się wywiązać. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#BogdanBorusewicz">Nie widzę więcej pytań. Dziękuję panom.</u>
          <u xml:id="u-87.2" who="#BogdanBorusewicz">Przypominam, że rozpatrywana ustawa była rządowym projektem ustawy. Do reprezentowania stanowiska rządu w toku prac parlamentarnych został upoważniony minister edukacji narodowej.</u>
          <u xml:id="u-87.3" who="#BogdanBorusewicz">Zgodnie z art. 50 Regulaminu Senatu głos może teraz zabrać obecny na posiedzeniu przedstawiciel rządu.</u>
          <u xml:id="u-87.4" who="#BogdanBorusewicz">Czy pani minister chce zabrać głos w sprawie rozpatrywanej ustawy i przedstawić stanowisko rządu?</u>
          <u xml:id="u-87.5" who="#BogdanBorusewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#KrystynaSzumilas">Panie Marszałku! Wysokie Prezydium! Panie i Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#KrystynaSzumilas">Senatorzy sprawozdawcy dość precyzyjnie przedstawili założenia ustawy i to, jakie skutki dla nauczycieli ta ustawa przyniesie. Głównym powodem przedstawienia tej ustawy było oddzielenie kwoty bazowej dla nauczycieli, dla prawie sześciuset tysięcy pracowników administracji samorządowej i administracji publicznej, od kwoty bazowej dla pracowników administracji publicznej, wydzielenie dużo mniejszej grupy, co pozwoli na elastyczne kształtowanie płac nauczycieli. Powiązanie z tą kwotą bazową było takim hamulcem, jeżeli chodzi o wprowadzanie znaczniejszych podwyżek dla nauczycieli. Przy okazji tej ustawy uregulowano również sprawę wejścia w życie podwyżek, corocznych podwyżek, w ciągu trzech miesięcy od uchwalenia ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-88.2" who="#KrystynaSzumilas">Prace nad tym projektem są ściśle powiązane z pracami nad budżetem państwa, ponieważ to odrębna ustawa na rok 2008 określa kwotę bazową, na której podstawie będą wypłacane podwyżki dla nauczycieli, a źródło finansowania tych podwyżek jest w ustawie budżetowej. Zatem właściwie w momencie zabezpieczenia środków w ustawie budżetowej możliwe było określenie tej kwoty bazowej dla nauczycieli w ustawie - Karta Nauczyciela.</u>
          <u xml:id="u-88.3" who="#KrystynaSzumilas">Rok 2008 będzie takim wyjątkowym rokiem, kiedy ta kwota bazowa będzie kształtowana w Karcie Nauczyciela, a od roku 2009 kwota bazowa jakby wróci do ustawy budżetowej i corocznie jej wysokość będzie tam ustalana według tych zasad, które są określane dla ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-88.4" who="#KrystynaSzumilas">To może tyle dodatkowych wyjaśnień. Rozumiem, że państwo senatorowie będą jeszcze zadawali pytania, na które będę mogła udzielić odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję, Pani Minister. Ma pani rację, bo zgodnie z art. 44 ust. 6 Regulaminu Senatu senatorowie mogą zgłaszać z miejsca trwające nie dłużej niż minutę zapytania do obecnego na posiedzeniu przedstawiciela rządu.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#BogdanBorusewicz">Proszę bardzo, pan senator Rulewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#JanRulewski">Ja przepraszam - będę namolny. Jeszcze raz zadaję to pytanie: w jakiej korelacji są ta ustawa oraz następne uregulowania w pracach komisji trójstronnej? Czy będzie przedmiotem oddzielnego uzgodnienia, czy łącznej dyskusji na temat podwyżki płac w Polsce?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#KrystynaSzumilas">Kwota bazowa będzie od 2009 r. elementem ustawy budżetowej i podobnie jak wszystkie kwoty bazowe będzie podlegała uzgodnieniom.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#BogdanBorusewicz">Pan senator Niewiarowski, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#IreneuszNiewiarowski">Panie Marszałku! Pani Minister!</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#IreneuszNiewiarowski">Ja chcę jeszcze wrócić do wątku, który już był tu kilka razy poruszany. Chciałbym spytać o szacowane skutki dla samorządów terytorialnych, jakie wywoła zmiana, nad którą dzisiaj będziemy głosować. Rozumiem, że ta regulacja jest potrzebna, i ja też ją popieram, ale wiadomo, że z drugiej strony jest za mało czasu, żeby odpowiednie zmiany budżetowe wprowadzić, nie mówiąc już o podatkach.</u>
          <u xml:id="u-93.2" who="#IreneuszNiewiarowski">Warto jednak, jak myślę, przy tej okazji wspomnieć, że rząd podjął pracę nad kompleksową reformą samorządową i że w pierwszym półroczu przyszłego roku takie propozycje otrzymamy. To jest ważne. Nie mniej samorządy się niepokoją. A szacunki korporacji samorządowych co do skutków wprowadzonych zmian są takie, że oceniają je jako dwu-, a nieraz i trzykrotnie wyższe.</u>
          <u xml:id="u-93.3" who="#IreneuszNiewiarowski">Padają też stwierdzenia, że na przykład przedszkola nie są objęte tą regulacją. Nie wiem, czy to jest prawda, więc o to też chcę spytać.</u>
          <u xml:id="u-93.4" who="#IreneuszNiewiarowski">Podsumowując, mam pytanie, jakie pieniądze rzeczywiście na to pójdą ze strony samorządów, i drugie, na które odpowiedź - nie wiem, czy dobrze zrozumiałem - pani minister częściowo już zarysowała... Rozumiem, że ta regulacja jest ważna i odpowiada na zapotrzebowanie społeczne, ale mam pytanie, czy Ministerstwo Edukacji Narodowej planuje systemowy sposób wprowadzania podwyżek dla nauczycieli w latach następnych. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#BogdanBorusewicz">Proszę bardzo, Pani Minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#KrystynaSzumilas">Jeżeli chodzi o tę pierwszą kwestię, czy zabezpieczone środki w budżecie pokrywają skutki podwyżek płac nauczycieli, to według naszych obliczeń, a przypominam, że zgodnie z Kartą Nauczyciela państwo pokrywa średnią kwotę wyliczaną właśnie od kwoty bazowej dla nauczycieli na konkretnych stopniach awansu zawodowego, według tej kalkulacji przyjętej w przypadku środków na wynagrodzenia nauczycieli, jest to kwota pokrywająca skutki podwyżek płac nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#KrystynaSzumilas">Prace nad tą ustawą przebiegały w dwóch etapach. Pierwszy etap to była praca poprzedniego rządu, kiedy to proponowano dla nauczycieli podwyżkę kwoty bazowej o 3,3% i na te 3,3% zostały zabezpieczone środki w ustawie budżetowej, tej skierowanej do Sejmu. Wtedy, w tym pierwszym momencie, subwencja oświatowa wzrosła o 851 milionów zł.</u>
          <u xml:id="u-95.2" who="#KrystynaSzumilas">Ten rząd, zresztą wywiązując się ze zobowiązań podjętych chociażby w kampanii wyborczej, ale mając bardzo mało czasu, ponieważ jest rządem dopiero od miesiąca i jest też ograniczony interpretacją i terminami konstytucyjnymi, musiał podjąć prace nad tym budżetem szybko i zdecydowanie, aby już od 2008 r. przynajmniej jakaś część tych zobowiązań podjętych w stosunku do nauczycieli była wykonywana. Stąd jedyną możliwością było takie rozwiązanie, jakie proponujemy, a więc niewchodzenie w systemowe rozwiązywanie tego problemu, ale próba podniesienia płac nauczycieli na bazie obecnie obowiązujących przepisów. I ponieważ poprzedni rząd podniósł kwotę bazę o 3,3%, a ten rząd proponuje podwyżkę kwoty bazowej o 10%, to skalkulowaliśmy, że na te 6,7% potrzeba 1 miliarda 540 milionów zł, plus na awans zawodowy 310 milionów zł.</u>
          <u xml:id="u-95.3" who="#KrystynaSzumilas">Tutaj już padły pytania, czy te 310 milionów zł kalkulowane w podwyżce wystarczy na awans zawodowy. Otóż co roku obserwujemy, że liczba nauczycieli podejmujących awans zawodowy maleje, i te kalkulacje robione na początku są robione szacunkowo, ale jakby na większą kwotę. I w tym przypadku ten szacunek jest taki - według tendencji, które obserwujemy - że ta kwota powinna na skutki awansu zawodowego wystarczyć.</u>
          <u xml:id="u-95.4" who="#KrystynaSzumilas">Łącznie podnieśliśmy... Właściwie to Sejm zaproponował podwyższenie subwencji oświatowej o 2 miliardy 701 milionów zł. I według tych szacunków, które robiliśmy, ta kwota wystarczy na podniesienie płac nauczycieli według zasad określonych w Karcie Nauczyciela.</u>
          <u xml:id="u-95.5" who="#KrystynaSzumilas">Należy pamiętać, że samorządy terytorialne mają również możliwość podwyższania płac nauczycieli ponad kwotę, która jest określona w Karcie Nauczyciela, i dokonują tego na podstawie swoich regulaminów wynagradzania, ustalanych w jednostkach samorządu terytorialnego. Czasami - i w większości samorządów tak jest - samorząd świadomie dodatkowo podwyższa płace nauczycieli, ale wtedy również świadomie bierze na siebie częściowe pokrycie tej dodatkowej podwyżki z dochodów samorządu.</u>
          <u xml:id="u-95.6" who="#KrystynaSzumilas">Co do przedszkoli i zabezpieczenia środków na podwyżki dla nauczycieli przedszkoli, to jest to zadaniem własnym samorządu, finansowanym z dochodów samorządu terytorialnego. Czyli dochodem samorządu terytorialnego są subwencja oświatowa, subwencja wyrównawcza, subwencja równoważąca oraz dochody własne i z tych źródeł pokrywane są wydatki związane z zadaniami własnymi.</u>
          <u xml:id="u-95.7" who="#KrystynaSzumilas">Skalkulowaliśmy, że na podwyżki płac nauczycieli przedszkoli potrzebnych jest około 335 milionów zł w skali kraju. Jednocześnie subwencja wyrównawcza dla samorządów terytorialnych wzrosła w skali kraju o 732 miliony zł, to jest o 16,8% w stosunku do poprzedniego roku, subwencja równoważąca wzrosła o 94 miliony zł, czyli o 20,4%. To między innymi jest również źródło pokrycia zadań własnych wykonywanych przez samorządy. Nie liczę tu jeszcze dochodów własnych, na przykład dochodu z PIT, który wzrośnie o 8%, ale trudno jest w tej chwili oszacować, jaka to będzie kwota.</u>
          <u xml:id="u-95.8" who="#KrystynaSzumilas">Chcę również nadmienić, że subwencja oświatowa, która jest dochodem samorządu terytorialnego, nie została zmniejszona z takiego tytułu, jak zmniejszenie liczby uczniów, a z roku na rok obserwujemy, że liczba uczniów w systemie maleje, nie została zmniejszona również z tytułu obniżenia składki rentowej, tej po stronie pracodawcy - to dodatkowe 2% dochodu samorządu terytorialnego, które może być przeznaczone na pokrycie podwyżek płac dla nauczycieli.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#BogdanBorusewicz">Dziękuję, Pani Minister.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#BogdanBorusewicz">Pan senator Kwiatkowski, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#KrzysztofKwiatkowski">Pani Minister, na pewno by nam ułatwiło to podjęcie decyzji... Chciałbym zapytać, czy słuszna jest ta wiedza, którą posiadam, że dyskusja z oświatowymi związkami zawodowymi dotyczy nie tego mechanizmu, który związki popierają, także Związek Nauczycielstwa Polskiego, bo on umożliwia w praktyce wypłatę tych dodatkowych pieniędzy, wzrost wynagrodzeń nauczycieli, ale dotyczy ona wzrostu wynagrodzeń jako takich, a nie mechanizmu, który go umożliwia. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#BogdanBorusewicz">Proszę bardzo, Pani Minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#KrystynaSzumilas">Tak, pan senator ma rację. Związek zawodowy postulował oddzielenie kwoty bazowej dla nauczycieli od kwoty dla pracowników administracji państwowej i to rozwiązanie jest przez związek zawodowy akceptowane. Związek zawodowy kwestionuje wysokość podwyżki. Z różnych źródeł otrzymujemy różne informacje - o od 30 do 50%.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#KrystynaSzumilas">W trakcie prac w Sejmie została zgłoszona poprawka idąca w kierunku zwiększenia płac nauczycieli, ale koszt tego wyniósłby około 7 miliardów zł.</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#komentarz">(Przewodnictwo obrad obejmuje wicemarszałek Krystyna Bochenek)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#KrystynaBochenek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#KrystynaBochenek">Proszę o zadanie pytania pana senatora Andrzeja Owczarka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#AndrzejOwczarek">Pani Minister, płace nauczycielskie mają charakter sztywny. Czy MEN prowadzi prace nad tym, aby zmienię Kartę Nauczyciela w tym kierunku, aby płace nauczycielskie miały charakter bardziej motywujący do lepszej pracy?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#KrystynaSzumilas">Przygotowujemy się do zmian systemowych. Ponieważ chcemy bardziej powiązać płace nauczyciela właśnie z systemem motywacyjnym, te prace są prowadzone.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#KrystynaBochenek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#KrystynaBochenek">Pan senator Kraska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#WaldemarKraska">Pani Minister, ja powtórzę pytanie mojego poprzednika. Czy rząd przewiduje już podwyższenie kwoty bazowej w następnych latach? Czy jest taki plan przygotowywany? Bo, jak wiemy, związki zawodowe nauczycieli chcą, żeby ta podwyżka wynosiła nie 10 czy 16%, ale 50%. To jest jedno pytanie.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#WaldemarKraska">I drugie: czy są przygotowywane rozporządzenia ministerstwa co do stawek minimalnego wynagrodzenia zasadniczego? Wiemy, że ta podwyżka pójdzie jako subwencja oświatowa, dlatego będzie w gestii samorządów, więc nie mamy pewności, czy wszyscy nauczyciele taką podwyżkę dostaną. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#KrystynaBochenek">Proszę, Pani Minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#KrystynaSzumilas">To, jak będzie w najbliższych latach, w następnych latach, zależy od tego, jaki będzie budżet i jakie będą możliwości budżetowe państwa. Corocznie ta kwota bazowa może być podwyższana i praktyka pokazuje, że ona jest podwyższana. Ta podwyżka na 2008 r. jest największa - jak tu już jeden z panów senatorów zauważył - jeśli chodzi o ostatnie lata. Właściwie od reformy płac pana ministra Handkego to jest najwyższa podwyżka - dwukrotnie większa niż najwyższa w poprzednich latach.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#KrystynaSzumilas">Rząd pracuje, jak powiedziałam, nad rozwiązaniem systemowym, uwzględniając również kwestię podwyższania płac nauczycieli, bo zdajemy sobie sprawę, że do tego należy dążyć. Jesteśmy w Unii Europejskiej, więc na pewno nasz system edukacji i praca nauczycieli muszą współgrać również z systemem w krajach Unii Europejskiej. Ale to, jakiej wysokości będą to podwyżki, jak powiedziałam, będzie zależało od przyszłorocznego, już kształtowanego samodzielnie przez obecny rząd budżetu państwa, bo w tym roku mamy budżet przygotowany przez poprzedni rząd.</u>
          <u xml:id="u-106.2" who="#KrystynaSzumilas">Drugie pytanie dotyczyło stawek minimalnego wynagrodzenia. Otóż po przyjęciu kwoty bazowej przez parlament i po przyjęciu tej ustawy oraz ustawy budżetowej, zgodnie z Kartą Nauczyciela, będzie negocjowane ze związkami zawodowymi i uzgadniane rozporządzenie w sprawie minimalnych stawek wynagrodzenia nauczycieli. Ale możemy do tego przystąpić, kiedy już będziemy mieli pewność, że jest określona kwota bazowa i jest przewidziany taki wzrost subwencji oświatowej, że pokryte zostaną skutki podwyżek płac nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-106.3" who="#KrystynaSzumilas">Myślę, że samorządy terytorialne są sprzymierzeńcem w realizacji zadań edukacyjnych, zadań oświatowych, są sprzymierzeńcem i partnerem. I uważam, że warto myśleć, rozmawiając o płacach nauczycieli i o sposobie finansowania edukacji, również o zwiększaniu samorządności i kompetencji samorządu terytorialnego. Samorządy wykazały się dbałością o edukację. Tutaj z ust państwa senatorów też padały słowa, że podwyższają płace, a nie obniżają, więc warto o tego partnera dbać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#KrystynaBochenek">Teraz zada pytanie pan senator Zbigniew Szaleniec.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#ZbigniewSzaleniec">Pani Minister, ja mam pytanie, na które być może trudno będzie pani tutaj dzisiaj odpowiedzieć, ale jeżeli można, proszę o odpowiedź na najbliższym posiedzeniu Komisji Nauki, Edukacji i Sportu, kiedy będziemy omawiali budżet. Mianowicie chciałbym się dowiedzieć, jaki procent subwencji oświatowej dla samorządów jest przeznaczony na cele oświatowe. Bo wiem z własnych doświadczeń i nawet z doświadczeń senackich, że zdecydowanie większa część gmin jeszcze dopłaca do oświaty, nawet do płac nauczycielskich, ale niestety są również takie gminy, które podbierają z tej subwencji na inne cele. I chciałbym się dowiedzieć, jaki procent subwencji jest przeznaczany na cel, na jaki ona de facto została przeznaczona. Jeżeli będzie taka możliwość, to proszę o informację za ten rok, a jak nie, to przynajmniej za ubiegły rok. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#KrystynaSzumilas">Panie Senatorze, subwencja jest dochodem własnym samorządu, więc ona nie jest wprost powiązana z realizacją zadań...Przepraszam, nie dochodem własnym, ale dochodem samorządu. A więc nie jest to subwencja ściśle związana li tylko z wykonywaniem zadań oświatowych. Tak stanowi prawo. Ale oczywiście badamy, w jakim stopniu środki przeznaczane przez państwo w ramach subwencji oświatowej na zadania oświatowe są wykorzystywane przez samorządy na te właśnie zadania. No, praktyka ostatnich już kilkudziesięciu lat prowadzenia szkół przez samorządy pokazuje, że globalnie samorządy dofinansowują edukację. Czyli w skali kraju środków na edukację jest wykorzystywanych więcej niż tylko te z subwencji oświatowej. Kiedy się bliżej przyjrzeć konkretnym samorządom terytorialnym, to wygląda to różnie.</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#KrystynaSzumilas">Ja pamiętam, że rok czy dwa lata temu, jak ten problem badałam, około 1/3 samorządów dokładała do subwencji oświatowej, 1/3 wykorzystywała środki na poziomie subwencji, natomiast 1/3 - poniżej subwencji oświatowej. Ale, jak powiedziałam, jest to dochód samorządu terytorialnego i od samorządu zależy sposób wykorzystywania tych środków.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#KrystynaBochenek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#KrystynaBochenek">Pan marszałek Marek Ziółkowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#MarekZiółkowski">Pani Minister, ja mam pytanie demograficzne. Wiadomo, że liczba uczniów spada. Około 2012 r. dołek będzie na poziomie matury. I jest problem, jak to ma wyglądać, jeżeli chodzi o wielkość stanu nauczycielskiego. Rozumiem, że w zasadzie ta liczba nie spada proporcjonalnie do liczby uczniów, czyli polepsza się jakość kształcenia, ale jakie są wasze prognozy, czy ewentualnie są jakieś zamierzenia rządu dotyczące liczby etatów w szkołach i jak to wygląda właśnie pod względem liczby etatów. Bo to przecież ma bezpośredni związek z wydatkami budżetowymi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#KrystynaSzumilas">Rzeczywiście, słusznie pan senator zauważył, że liczba uczniów maleje, natomiast liczba nauczycieli zatrudnionych w szkołach nie maleje w takim tempie jak liczba uczniów, co wprost świadczy o tym, że rzeczywiście poprawiają się warunki pracy w szkole, to znaczy spada liczba uczniów przypadających na oddział. I to jest tendencja widoczna od dłuższego czasu.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#KrystynaSzumilas">To jest decyzja przede wszystkim organów prowadzących, bo tak naprawdę to, jak wygląda sieć i jak wygląda organizacja w szkole, zależy od organu prowadzącego, czyli od samorządów terytorialnych. I to ich polityka kształtowania zatrudnienia wpływa na to, jak to wygląda w skali kraju.</u>
          <u xml:id="u-112.2" who="#KrystynaSzumilas">Ministerstwo oczywiście obserwuje ten proces, ale ponieważ nie ma w tej sferze władztwa, trudno jest precyzyjnie prognozować, jak będzie wyglądała sytuacja, tym bardziej że pewnie jeszcze przez najbliższe lata będziemy obserwować tendencję związaną z wykorzystaniem środków unijnych na zajęcia pozalekcyjne, które są w budżetach sejmików wojewódzkich. To są duże środki unijne, jest to prawie 700 milionów euro na lata 2007–2013, co daje szansę zwiększenia opieki pozalekcyjnej nad uczniem, ale także dodatkowego zatrudnienia dla nauczycieli. Trudno jest dzisiaj przewidzieć, jak będzie wyglądała sprawa zatrudnienia nauczycieli, ale myślę, że dobre jest to, że jest to proces zdecentralizowany i decydują o tym organy prowadzące.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#KrystynaBochenek">Zgłosił się pan senator Piotr Kaleta, następnie senator Stanisław Iwan i senator Józef Bergier. Taka będzie kolejność.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#KrystynaBochenek">Proszę pana senatora Kaletę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#PiotrKaleta">Dziękuję bardzo, Pani Marszałek.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#PiotrKaleta">Pani Minister, ja mam takie pytanie, które jest pewnym nawiązaniem czy uzupełnieniem pytania zadanego przez senatora Kraskę. Mianowicie wiemy, że centrale związkowe przygotowują się jednak do jakiejś formy protestu, już w bardziej medialnej formie wyrażają swoje niezadowolenie z propozycji rządowych. Czy rząd, czy ministerstwo jest na to przygotowane, czy ma jakiś wachlarz propozycji dla tej strony? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#KrystynaSzumilas">Tak jak powiedziałam, po ustaleniu budżetu i przyjęciu tej ustawy przystąpimy do negocjacji w sprawie minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli i to będzie pole do dyskusji ze związkami zawodowymi. Będziemy również przekonywać związki zawodowe do tej propozycji, którą w tej chwili przedstawiliśmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#KrystynaBochenek">Pan senator Stanisław Iwan.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#StanisławIwan">Pani Minister, w kontekście rosnących wynagrodzeń, w kontekście poprawiającego się stosunku liczby nauczycieli do liczby uczniów, czyli zmniejszania się klas, i w kontekście informacji od samorządów, od organów prowadzących o tym, że często niejako wpływ na obsadę stanowisk dyrektorskich w konkursach dyrektorów czy, powiedziałbym, siła sprawcza organów prowadzących nie jest decydująca ze względu na obecnie takie, a nie inne ukształtowanie prawne składów komisji, które wybierają tychże dyrektorów, chciałbym spytać o taką sprawę. Czy w związku z tym, mając na względzie także odpowiedzialność organów prowadzących za organizację szkolnictwa na swoim terenie, ministerstwo planuje w ustawodawstwie jakieś zmiany, które poprawiłyby tę sytuację, czyli zwiększyły ten wpływ, wpływ poprzez samorządy, poprzez dyrektorów, na funkcjonowanie szkół? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#KrystynaSzumilas">Wczoraj pani minister Hall przedstawiła sejmowej Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży pewien program zamierzeń. Komisja senacka również wyraziła chęć dyskusji na ten temat. Ja mogę powiedzieć. że jednym z głównych punktów programu jest właśnie wzmocnienie roli samorządu terytorialnego i wzmocnienie autonomii dyrektora szkoły, i będziemy proponowali rozwiązania zmierzające w tym kierunku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#KrystynaBochenek">Pan senator Józef Bergier.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#JózefBergier">Pani Minister!</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#JózefBergier">Na wstępie chciałbym podzielić się informacjami ze spotkań z nauczycielami, którzy korzystają z Karty Nauczyciela, i wyrazić w ich imieniu duże zadowolenie. Potwierdzają oni, że faktycznie jest to najwyższa regulacja uposażenia w ciągu ostatnich lat. To po pierwsze. Po drugie, jeżeli dodamy do tego możliwości, które przyniesie najbliższy rok, związane ze środkami unijnymi, to rzeczywiście będzie także możliwość zwiększenia wynagrodzeń w kreatywnych środowiskach nauczycielskich.</u>
          <u xml:id="u-120.2" who="#JózefBergier">A teraz pytanie. Czy mogłaby pani minister w przybliżeniu, możliwie dokładnie powiedzieć, jakie średnie wynagrodzenie będą miały poszczególne grupy nauczycieli? Wiemy przecież, że na uposażenie nauczyciela, na jego wynagrodzenie składają się także godziny ponadwymiarowe. Jaki jest dzisiaj rzeczywisty zarobek brutto nauczyciela? Ja przypuszczam, że na tle innych zawodów nie wygląda on tak źle, jak czasami jest to przedstawiane. Dziękuję uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#KrystynaBochenek">Pani minister, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#KrystynaSzumilas">Trudno mi teraz precyzyjnie powiedzieć, jaki jest w tej chwili średni zarobek nauczyciela, bo nie mam przy sobie danych, trzeba by sięgnąć do systemu informacji oświatowej. Na jednym z posiedzeń komisji przedstawiałam średnie płace nauczycieli w stosunku do płac w państwowej sferze budżetowej i płac pracowników sfery przedsiębiorstw - to były chyba dane za 2006 r. - i te średnie płace były wyższe. Nie była to znacząca różnica, nie była to jakaś szokująca kwota, ale mieściły się, a właściwie były wyższe od płac w innych miejscach gospodarki. Na odpowiedź, jak to wygląda w tym roku, musimy poczekać do zakończenia roku i wtedy to policzymy.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#KrystynaSzumilas">Rzeczywiście kwoty, które podawał pan sprawozdawca komisji, dotyczą średniego wynagrodzenia, wynikającego z Karty Nauczyciela. Tak jak już powiedziałam, to średnie wynagrodzenie musi być utrzymane na terenie jednostki samorządu terytorialnego, czyli jeżeli w szkołach zatrudniona jest określona liczba nauczycieli kontraktowych, to średnia płaca w tej grupie musi wynosić 3 tysiące 827 zł, ale w pojedynczych przypadkach to wygląda różnie. Jeżeli nauczyciel ma na przykład dodatkowo godziny ponadwymiarowe, nie musi to być znacząca liczba godzin, wystarczą cztery godziny, i dostaje dodatek motywacyjny z gminy w wysokości 300 zł, to wtedy podwyżka jest większa od tej zapisanej w ustawie budżetowej, wynikającej wprost z kwoty bazowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#KrystynaBochenek">Pytanie chciałby zadać pan senator Henryk Woźniak.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#KrystynaBochenek">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#HenrykWoźniak">Pani Minister, ja chciałbym jeszcze przez chwilę kontynuować wątek ostatnich wypowiedzi, ostatnich pytań w tej dyskusji. Jak ministerstwo chce powiązać te istotne podwyżki wynagrodzeń dla nauczycieli z motywowaniem środowiska do osiągania lepszych wyników pracy? Myślę o takiej sytuacji, w której następuje niejako rozwarstwienie w efektach pracy w środowisku nauczycielskim. Część nauczycieli jest oczywiście mistrzami w swoim zawodzie, ma świetne wyniki, ma laureatów olimpiad, korzysta również z dodatków samorządowych, które funkcjonują w samorządach, zarabia, tak to nazwę, dobre pieniądze, ale z całą pewnością jest liczna grupa nauczycieli, którzy nie mają aż tak dobrych wyników, a ich wychowankowie, młodzież, dzieci, korzystają w takich sytuacjach z korepetycji. Mam pytanie, czy ministerstwo dostrzega ten problem, czy ministerstwo przewiduje podjęcie prac, które bardziej wiązałyby efekty pracy nauczyciela z wynagrodzeniem; mam na myśli również zajęcia pozalekcyjne, mam na myśli również zajęcia w okresach wakacyjnych. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#KrystynaSzumilas">Tak jak już mówiłam, przygotowujemy systemowe rozwiązania dotyczące wynagrodzeń nauczycieli, uwzględniając między innymi możliwość motywowania najlepszych nauczycieli. Mamy takie sygnały od dyrektorów szkół, którzy też chcą mieć wpływ na nagradzanie czy lepsze wynagradzanie nauczycieli rzeczywiście osiągających bardzo dobre efekty kształcenia. Między innymi wczoraj rozmawiałam z jednym z dyrektorów, który powiedział, że ma kłopot, bo ma 85% dobrych nauczycieli i ta część dodatku motywacyjnego, niestety, jest dzielona na prawie wszystkich nauczycieli w jego szkole, co powoduje, że ma dla nich mniej pieniędzy. Chcemy ten problem rozwiązać. Dzisiaj sytuacja jest taka, że z jednej strony oczywiście można dać samorządom terytorialnym większą swobodę kształtowania płac, ale z drugiej strony jest napór związków zawodowych na podnoszenie minimalnej kwoty wynagrodzenia zasadniczego maksymalnie o 10% kwoty bazowej i tych dwóch skrajnych stanowisk nie da się tak wprost połączyć. Myślę, że trzeba przekonywać i jedną, i drugą grupę do tego, aby wspólnie wypracować system, który pozwoliłby na dobre wynagradzanie przede wszystkim najlepszych nauczycieli.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#HenrykWoźniak">Przepraszam bardzo, Pani Marszałek.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#HenrykWoźniak">Chciałbym jeszcze spytać, czy resort zakreślił jakiś termin na wypracowanie tego rodzaju zmian, o jakich mówimy. Czy jest to zaplanowane? Kiedy możemy spodziewać się efektów tych prac?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#KrystynaSzumilas">Termin, z którym chcemy wprowadzić większość zmian ustawowych, to 1 września 2009 r. Z płacami jest troszeczkę inaczej, bo one bardziej się wiążą z rokiem budżetowym, ale byłoby to mniej więcej w tym okresie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#KrystynaBochenek">Dziękuję bardzo, Pani Minister.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#KrystynaBochenek">Czy ktoś z pań albo panów senatorów...</u>
          <u xml:id="u-128.2" who="#KrystynaBochenek">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#WaldemarKraska">Pani Minister, zabiorę głos troszkę polemicznie wobec wypowiedzi senatora Bergiera, bo on spotyka się tylko z zadowolonymi nauczycielami, ja pewnie z tą drugą grupą. Pani Minister, czy gdyby wybuchły protesty, strajki, to ministerstwo nie widzi żadnej szansy na podwyższenie tej kwoty w tym roku? Czy to jest już ostateczna deklaracja rządu? Jeśli mogłaby pani odpowiedź na to pytanie, to prosiłbym o to.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#KrystynaSzumilas">Deklaracje rządu są ograniczane przez budżet i przez ustawy. Parlament przyjmuje te dwa akty, zmianę Karty Nauczyciela i zmianę ustawy budżetowej, i to jest pole, w ramach którego może się poruszać minister edukacji podczas negocjacji ze związkami zawodowymi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#KrystynaBochenek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#KrystynaBochenek">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#RyszardKnosala">Odniosę się do tego, co pani minister powiedziała na temat zarobków nauczycieli. W powszechnej świadomości panuje przekonanie, że nauczyciele to najsłabiej zarabiająca grupa. Tak jak tu słyszeliśmy, to właściwie jest to nieprawda. Myślę, że w kontekście zbliżających się protestów należałoby może jasno w mediach powiedzieć, że średnia jest taka i taka. Skądinąd wiadomo, że na przykład w sferze budżetowej, w urzędach wojewódzkich itd. te średnie są niższe. Ja myślę, że mogłoby to trochę pomóc w rozmowach o tym, gdzie właściwie na tej skali zarobków są zarobki nauczycieli. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#KrystynaSzumilas">Nauczyciele powinni być dobrze wynagradzani za swoją pracę, powinna to być grupa, która rzeczywiście dobrze zarabia, co do tego chyba nie mamy wątpliwości. Trudno powiedzieć, z którą grupą społeczną ją porównywać. Myślę, że raczej powinniśmy patrzeć na tę grupę w sposób szczególny.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#KrystynaSzumilas">Jednocześnie rzeczywiście wokół płac nauczycieli jest pewien szum informacyjny. W tym szumie informacyjnym niejako nie ma nieprawdziwych informacji, tylko na przykład w przypadku postulatów różnice są zależne od tego, do czego się odnosimy. Możemy odnosić się do płacy minimalnej, czyli płacy zasadniczej nauczyciela, która będzie określona w rozporządzeniu. Tę minimalną płacę mają na myśli związki zawodowe, mówiąc, że podwyżka będzie rzędu czy w wysokości, nie wiem, dla stażysty maksymalnie 122 zł, a dla nauczyciela kontraktowego będzie to jakaś inna kwota, nie pamiętam teraz, o jakiej kwocie jest mowa. Ale to jest pensja zasadnicza, która determinuje wysokość dodatków dla nauczycieli. Przecież nauczyciel dyplomowany oprócz pensji zasadniczej dostaje dodatek stażowy, dodatek motywacyjny, dodatek za wychowawstwo itd., itd. Zatem w zależności od tego, do czego się odnosimy, otrzymujemy różne liczby. Myślę, że uczciwie jest mówić o średnim wynagrodzeniu nauczyciela, wynikającym z Karty Nauczyciela, bo to jest to, co przybliża nas do rzeczywistych zarobków nauczyciela. Dlatego, tak jak powiedział pan sprawozdawca, biorąc pod uwagę średnią pensję nauczyciela, te podwyżki wynoszą od 155 zł do 348 zł brutto. Jeżeli mówimy o kwocie netto, to oczywiście jest ona pomniejszona o wszystkie wydatki. Szum informacyjny wynika po prostu z różnego liczenia płacy nauczyciela.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#KrystynaBochenek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#KrystynaBochenek">Pytanie zadawał pan senator Ryszard Knosala.</u>
          <u xml:id="u-134.2" who="#KrystynaBochenek">Pani senator Maria Pańczyk-Pozdziej, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#MariaPańczykPozdziej">Pani Minister!</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#MariaPańczykPozdziej">To, o czym teraz powiem, postuluję od kilkudziesięciu lat, jak widać, bez skutku. Mnie się wydaje, że w grupie zawodowej, jaką stanowią nauczyciele, są artyści i rzemieślnicy. Rzemieślnicy wykonują swój zawód, powiedzmy, poprawnie, tak jak rzemieślnicy, artyści zaś tak jak artyści, dlatego powinni być wynagradzani ponadprzeciętnie. Powinno to pozostawać w gestii dyrektorów szkół. Tak zwany system motywacyjny powinien być znacznie szerszy po to, by umożliwić ponadprzeciętne wynagradzanie nauczycieli, którzy się sprawdzają, którzy są nauczycielami z prawdziwego zdarzenia, którzy mają osiągnięcia pedagogiczne, którzy mają olimpijczyków itd. Co tu dużo mówić? Zdarza się, że w tej samej szkole z jednego przedmiotu uczniowie ledwo ledwo sobie radzą, a z innego przedmiotu są niemalże geniuszami. Szkoła to nauczyciel. Można mówić o pomocach szkolnych itd., ale szkoła to nauczyciel i nauczyciel, który jest nauczycielem z prawdziwego zdarzenia, powinien być ponadprzeciętnie wynagradzany, a to powinno być w gestii dyrektorów. Oczywiście, przed dyrektorami też trzeba by było postawić szczególne wymagania, żeby nie byli skłonni ulegać różnym próbom manipulacji itd. W każdym razie to powinno być w gestii dyrektorów. Co zrobi ministerstwo, żeby dać dyrektorom takie uprawnienia, aby nauczyciele, którzy się sprawdzają jako nauczyciele, byli naprawdę dobrze wynagradzani?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#KrystynaBochenek">Proszę, Pani Minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#KrystynaSzumilas">Tak jak już mówiłam, przygotowujemy rozwiązania, uwzględniając przede wszystkim możliwość motywowania dobrych nauczycieli, najlepszych w szkole. Jesteśmy za tym, aby dyrektor szkoły miał autonomię w kształtowaniu płac nauczycieli. W tym kierunku chcemy zmieniać system.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#KrystynaBochenek">Bardzo proszę, pan senator Szaleniec.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#ZbigniewSzaleniec">Ja mam pytanie, które wspomoże, mam nadzieję, panią minister w odpowiedzi na pytanie pani senator. Czy jest prawdą, że w gminach już funkcjonują systemy motywacyjne? Przy okazji powiem, że w gminie, którą reprezentuję, system motywacyjny to jest odpis 5% na każdego nauczyciela, a w regulaminie jest napisane, że nauczyciel może dostać nie mniej niż 20% dodatku. Zatem w szkole dyrektor decyduje o tym, komu i ile dać, ale nie może dać mniej niż 20% i więcej niż 40%. Takie systemy w ramach samorządów istnieją. Pani Minister, proszę potwierdzić, czy tak jest. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#KrystynaBochenek">Dodam, że to jest gmina Czeladź.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#komentarz">(Senator Zbigniew Szaleniec: Tak, tak.)</u>
          <u xml:id="u-140.2" who="#KrystynaBochenek">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#KrystynaSzumilas">Tak, to funkcjonuje w wielu samorządach. Samorząd ma możliwość przyjęcia swojego regulaminu wynagradzania, a jednym z elementów takiego regulaminu jest tak zwany dodatek motywacyjny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#KrystynaBochenek">Bardzo proszę, Panie Senatorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#TadeuszGruszka">Pani Marszałek! Pani Minister!</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#TadeuszGruszka">W trakcie dyskusji dużo powiedziano o tym, że, ogólnie mówiąc, samorząd jest tym najlepszym partnerem dla państwa. W trakcie pani wypowiedzi usłyszałem, że dochód z PIT w przyszłym roku wzrośnie i ten wzrost jest szacowany na 8%. Chciałbym jednak zwrócić pani uwagę na to, że przynajmniej z wyliczeń mojego samorządu - to znaczy skąd pochodzę - wynika, iż deficyt wpływu z PIT wyniesie około 15 milionów zł. Wynika to z tego, że, ogólnie mówiąc, podatek wraca do samorządu, jest takie wyliczenie, że ile złotówek wypływa, tyle proporcjonalnie ma wracać do samorządu... No ale teraz mamy odliczenia podatkowe na każde dziecko. I w moim samorządzie policzono właśnie, że z tego względu ten dochód nie będzie wzrastał, ale będzie o te 15 milionów zł mniejszy. Skąd więc to wyliczenie, że będzie ośmioprocentowy wzrost dochodów z PIT w samorządach? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#KrystynaSzumilas">Taką informację mam z Ministerstwa Finansów. To oczywiście jest informacja dotycząca samorządów w skali kraju. W indywidualnym ujęciu, w każdej gminie, może to wyglądać inaczej, bo zależy to od sytuacji konkretnej gminy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#KrystynaBochenek">Pani senator Fetlińska, a potem pan senator.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#JaninaFetlińska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#JaninaFetlińska">Pani Minister, chciałabym zapytać, czy myśleliście państwo nad jakimś sposobem zatrzymania nauczyciela w jednym miejscu pracy, w jednej szkole. Często bowiem jest tak, że nauczyciel pracuje w dwóch, trzech szkołach i po lekcjach, niestety, po prostu nigdzie go nie ma, nie jest dostępny dla dzieci czy młodzieży. Wydaje się, że to jest bardzo poważny problem, decydujący również o jakości wychowania, nie tylko kształcenia, ale i wychowania. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#KrystynaSzumilas">Prawdopodobnie taka sytuacja wynika z tego, że w jednej szkole nie ma pełnego etatu dla nauczyciela danej specjalności, a więc on uzupełnia etat w innej szkole. W takiej sytuacji zatrzymywanie go w jednej tylko szkole może spowodować ograniczenie mu możliwości zarobkowania. Także w tym przypadku chodzi o pewne indywidualne sytuacje w konkretnych gminach, szkołach i te problemy muszą być rozwiązywane tam, na miejscu.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#KrystynaSzumilas">Już przy okazji ustawy o szkolnictwie wyższym mieliśmy problem dotyczący jednego zatrudnienia, wielości... to znaczy problem związany z sytuacją, kiedy pracownik był zatrudniony w kilku uczelniach. Ale przypominam, że konstytucja pozwala na szukanie przez pracownika zatrudnienia, a więc ograniczanie ustawowo tego prawa może wywołać protest oparty na konstytucji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#KrystynaBochenek">Jeszcze raz pani senator Fetlińska, potem pan senator Banaś.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#JaninaFetlińska">Ja miałam na myśli raczej osoby, które mają pełne zatrudnienie, a mimo to poszukują następnych miejsc pracy, żeby sobie dorobić. Ja to rozumiem, bo sytuacja, jeśli chodzi o zarobki nauczyciela, nie jest najlepsza, dlatego bywa tak, że taki człowiek ma właśnie dwa etaty lub więcej, ponieważ chce zarobić. To jest jednak ze szkodą dla uczniów tych szkół, w których ten nauczyciel pracuje, bo przecież w takiej sytuacji nie ma możliwości udzielenia konsultacji, bycia z uczniem itd. Wydaje mi się, że powinny być jakieś mechanizmy, które by jakoś powodowały, że nadzór - czy to kuratorium, czy samorząd, czy organ założycielski - zwracałby na to uwagę. Zwłaszcza że bywa i tak - a na przykład kuratorium tego nie wyłapie - iż dana osoba ma nawet trzy etaty albo na przykład uczy i w szkole podstawowej, i w średniej, a te szkoły mają różne organy założycielskie, więc niemożliwe jest wyłapanie takich sytuacji poza kuratorium.</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#JaninaFetlińska">A więc czy ministerstwo myśli o tym, żeby zapobiec takiemu, że tak powiem, nadmiernemu zatrudnieniu? Bo wiadomo, że to nie idzie w parze z jakością kształcenia i wychowania, o czym szczególnie chciałbym tutaj przypomnieć. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#KrystynaBochenek">Pani minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#KrystynaSzumilas">Przede wszystkim za organizację pracy w szkole odpowiada dyrektor i to on, zatrudniając nauczyciela, stawia pewne warunki. Uważam, że podczas stawiania tych warunków powinien jasno określić, czego od danego nauczyciela oczekuje, także to, że oczekuje uczestnictwa w tym procesie wychowania. Ta sprawa jest trudna do rozwiązania w skali państwa - bo, tak jak mówię, jest to kwestia pewnej wolności obywatela do znajdowania zatrudnienia - ale na pewno łatwiej jest pewne zmiany wyegzekwować w konkretnej placówce, tam, gdzie pracownik jest zatrudniony.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#KrystynaBochenek">Pan senator Grzegorz Banaś, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#GrzegorzBanaś">Dziękuję bardzo, Pani Marszałek.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#GrzegorzBanaś">Pani Minister, ja jeszcze na chwilkę chciałbym wrócić do wątku dodatków motywacyjnych, który był tutaj poruszany, i do tego ogólnego stwierdzenia, że to jest sprawa samorządów, bo one mają na to środki, mają regulaminy i zgodę na to. I pewnie, jak słyszeliśmy w wypowiedzi pana senatora, tak się dzieje w Czeladzi. Ale bardzo wiele gmin, szczególnie biednych, małych, które nie mają takich dużych dochodów własnych, a obciążenia związane z oświatą osiągają poziom nawet 80% budżetu całej gminy... No, wydaje mi się, że należałoby tu pomyśleć o takim systemie motywacyjnym, który byłby systemem centralnym, który by wspomagał te mniejsze gminy. Bo przecież chodzi nam głównie o jakość kształcenia, o to, by kształcenie w małych ośrodkach, w małych miasteczkach, a w szczególności na wsiach, dawało młodzieży takie same szanse, jak kształcenie w dużych, mocnych ośrodkach. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#KrystynaSzumilas">O tym właśnie, Panie Senatorze, mówiłam. To nie jest tak, że my chcemy zrzucać na gminy problem systemu motywacyjnego dla nauczycieli. Pracując nad rozwiązaniem systemowym, chcemy uelastycznić tę część, na którą odpowiada budżet państwa. Dzisiaj jest tak, i o tym też już powiedziałam, że samorządy chcą większej elastyczności, mówią, że chcą mieć, w ramach tej kwoty otrzymywanej od państwa, większą możliwość motywowania nauczycieli. A z drugiej strony są związki zawodowe, które dążą do jak największego podwyższenia minimalnej, czyli zasadniczej, płacy nauczyciela - zresztą teraz też w swoim proteście to właśnie podnoszą - co powoduje, że samorządy mają zbyt mały obszar działania, jeśli chodzi o motywowanie nauczycieli. Bo im większa płaca podstawowa, zasadnicza, tym mniejsze pole do motywacji. A więc tu jest potrzebny pewien dialog społeczny, który trzeba przeprowadzić i w którym trzeba przekonać - i myślę, że po tej dyskusji będę miała w tej kwestii wsparcie Senatu - że system motywacyjny i system płac nauczycieli powinny być bardziej elastyczne, mniej sztywne.</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#komentarz">(Senator Grzegorz Banaś: Czy mogę zadać jeszcze jedno pytanie?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#KrystynaBochenek">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#GrzegorzBanaś">Dziękuję, Pani Marszałek.</u>
          <u xml:id="u-156.1" who="#GrzegorzBanaś">Zdaję sobie sprawę z tego, że to pytanie nieco wykroczy poza zakres władztwa pani minister, bo sprawa dotyka już domeny ministerstwa szkolnictwa wyższego, ale zapytam: czy pani minister posiada chociaż szacunkowe dane o tym, ile w tej chwili wynosi średnia płaca na przykład adiunkta na uczelni wyższej? Bo coś mi się wydaje, że powoli dopracowujemy się również takiej złej sytuacji, że w szkolnictwie wyższym płace dydaktyków i nauczycieli bez tytułów profesorskich, nieprowadzących własnych badań, czyli tych, którzy są na początku swojej kariery zawodowej, stają się mniejsze niż na przykład nauczycieli w szkołach podstawowych. I to jest - mam takie wrażenie - dosyć groźne zjawisko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#KrystynaSzumilas">Nie podejmuję się w tej chwili porównywania tego, określania płacy adiunkta. Po prostu nie jestem przygotowana do odpowiedzi na to pytanie, dlatego nie chciałabym podawać żadnych kwot. To jest oczywiście do sprawdzenia. Można o to zapytać Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego i porównać te dwie kwoty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#KrystynaBochenek">Nie ma więcej pytań.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#KrystynaBochenek">Dziękuję bardzo, Pani Minister.</u>
          <u xml:id="u-158.2" who="#KrystynaBochenek">Przypomnę: sekretarz stanu Krystyna Szumilas udzielała odpowiedzi na państwa pytania. Dziękuję bardzo, Pani Minister.</u>
          <u xml:id="u-158.3" who="#KrystynaBochenek">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-158.4" who="#KrystynaBochenek">Przypominam o wymogach regulaminowych dotyczących czasu przemawiania państwa senatorów w dyskusji, o konieczności zapisywania się do głosu u senatora prowadzącego listę mówców, a przede wszystkim o obowiązku podpisania składanych do marszałka Senatu wniosków o charakterze legislacyjnym. Wnioski te można składać, o czym państwo znakomicie wiedzą, do czasu zamknięcia dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-158.5" who="#KrystynaBochenek">W tej chwili na liście mówców mamy zapisane trzy osoby: pierwszy jest pan senator Kazimierz Wiatr, następny będzie pan senator Władysław Dajczak, kolejnym pan senator Zbigniew Szaleniec.</u>
          <u xml:id="u-158.6" who="#KrystynaBochenek">Bardzo proszę pana senatora Wiatra.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#KazimierzWiatr">Pani Marszałek! Panie i Panowie Senatorowie! Pani Minister!</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#KazimierzWiatr">W zasadzie dyskusja na temat zmiany ustawy - Karta Nauczyciela po części rozpoczęła się już na etapie pytań. Ja muszę powiedzieć, że temat wynagrodzeń w ogóle jest tematem trudnym, ponieważ z jednej strony są pewne oczekiwania społeczne, a z drugiej strony są określone możliwości budżetu.</u>
          <u xml:id="u-159.2" who="#KazimierzWiatr">Chciałbym rozpocząć swoją wypowiedź od stwierdzenia, że my oczywiście popieramy podwyżki dla nauczycieli. Ta sprawa to wyjątkowo wrażliwy fragment naszej rzeczywistości, bo chodzi tu o kwestie wychowania, jakości kształcenia. Wiemy, że wynagrodzenie jest ważnym elementem prestiżu i pozycji społecznej nauczyciela, a to ma bezpośredni wpływ właśnie na wychowanie młodzieży i jakość kształcenia. Chciałbym także w tym miejscu przypomnieć naszą, czyli Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, uchwałę o budowie atmosfery wychowawczej, gdzie też o sprawie wychowania, sprawie nauczycieli, sprawie szkoły mówiliśmy z wielką troską.</u>
          <u xml:id="u-159.3" who="#KazimierzWiatr">Z drugiej strony chciałbym zauważyć, że jesteśmy w okresie wyjątkowo dynamicznych zmian wynagrodzeń we wszystkich sferach naszego społeczeństwa, że jesteśmy w momencie, kiedy, mówiąc kolokwialnie, gonimy wynagrodzenia w Unii Europejskiej, że będzie następował proces zrównywania poziomu wynagrodzeń w naszym państwie i w krajach Unii. A zatem powstaje pytanie: w jakiej kolejności będziemy dokonywać podwyżek? Jakie zawody, jakie grupy społeczne, jakie sektory zostaną nimi objęte? I jaka w tym zakresie jest zasobność budżetu? To nie jest pytanie retoryczne. Już w trakcie zadawania pytań pojawiły się głosy: a co z uczelniami, co pielęgniarkami, co z lekarzami? Wydaje mi się, że przedłożona nam do rozpatrzenia ustawa jest pojedynczym zjawiskiem, swego rodzaju singlem, nie widzimy szerszego otoczenia tego problemu. Sformułowanie, jakie tutaj dzisiaj padło, że nauczyciele powinni być dobrze wynagradzani, jest oczywiście sformułowaniem prawdziwym, ale natychmiast rodzi się pytanie: kto w takim razie nie powinien być dobrze wynagradzany? To nie są truizmy, proszę państwa, to jest kwestia tego, że my, ustalając proporcje pewnych wynagrodzeń, budujemy porządek społeczny. Wielu z nas zna okres II Rzeczypospolitej, oczywiście głównie z literatury, kiedy to prestiż i pozycja społeczna nauczyciela były wysokie - i to było dobre. My chcemy zmierzać w tym kierunku, ale nie możemy tego robić w oderwaniu od innych sfer naszego życia.</u>
          <u xml:id="u-159.4" who="#KazimierzWiatr">Padło tutaj pytanie o szkolnictwo wyższe. Nie ma wątpliwości, że nauczyciel dyplomowany po tej podwyżce będzie zarabiał więcej niż adiunkt w szkole wyższej, adiunkt z doktoratem, a czasami nawet ze stopniem doktora habilitowanego. Dlatego postulat, który był zgłaszany w formie pytań, o to, żeby jednak informować społeczeństwo o rzeczywistych proporcjach i kwotach, jest niezwykle ważny.</u>
          <u xml:id="u-159.5" who="#KazimierzWiatr">Kolejna myśl, jaką chciałbym się z państwem podzielić, dotyczy sprawy, którą wielu z nas ma w pamięci. Otóż reforma systemu oświaty, którą wprowadzał rząd i ministerstwo edukacji, kiedy ministrem był pan Handke, określiła ścieżkę rozwoju zawodowego nauczycieli. Z jednej strony polegało to na różnicowaniu wynagrodzeń, a z drugiej zobowiązywało do pewnego rozwoju. Pojawiła się oczywiście także krytyka tego systemu, według której został on bardzo zbiurokratyzowany. Powstaje oczywiście pytanie: czy to wynikało z jego natury, czy raczej tych, którzy ten system wdrażali? Nie potrafię na to pytanie odpowiedzieć, stawiam je raczej w formie problemu. Ja generalnie miałem nawet takie wrażenie, że niski poziom zarobków nauczycieli spowodował, iż decydenci, którzy rozstrzygali kwestie dopuszczania ich do kolejnych szczebli rozwoju - a co za tym idzie, usytuowania poziomu wynagrodzeń w tym zakresie - sprzyjali temu, ażeby jak najwięcej osób jak najszybciej osiągnęło jak najwyższe poziomy tego rozwoju, ponieważ mieli świadomość, że zarobki tych osób są niskie.</u>
          <u xml:id="u-159.6" who="#KazimierzWiatr">Z drugiej strony... No, nie ma tutaj pani senator, a chciałbym powiedzieć, że bardzo mi się spodobało to sformułowanie o artystach i rzemieślnikach. Rzeczywiście jest potrzeba rozwoju permanentnego - ja znam to z autopsji, z sytuacji na uczelni - ale nie wszyscy oczywiście ze swojej szansy korzystają. Także na uczelniach jest wielu pracowników, nauczycieli akademickich, którzy się nie rozwijają. Czasami są świetnymi wykładowcami, ale wykładają właśnie jako ci rzemieślnicy. Myślę, że zasadne jest więc stworzenie pewnego zwyczaju, iż nauczyciel się rozwija i w ten rozwój wplata swoich uczniów - bo to też jest ważny element - a także że on sam, organizując zajęcia, przygotowując uczniów do olimpiad, wdrażając nowe, ciekawe rozwiązania, sam się rozwija, uczniowie zaś z tego korzystają.</u>
          <u xml:id="u-159.7" who="#KazimierzWiatr">Chciałbym podzielić się też refleksją, że tak duża podwyżka, jak tutaj nam referowali i panowie senatorowie sprawozdawcy, i pani minister, powinna być okazją do całościowych rozwiązań. A całościowych rozwiązań niestety nie widać - i to, muszę powiedzieć, mnie martwi. Może okolicznością trochę łagodzącą jest pewien pośpiech wynikający z kalendarza, bo i wybory, i budżet... Niemniej jednak boję się, że druga taka okazja może szybko nie nastąpić, a potrzeby są dość duże. Była tu mowa o wychowaniu, o zajęciach pozaszkolnych, o tym, że zmienia się demografia, można by więc to powiązać z różnymi ciekawymi mechanizmami, ale tego, niestety, bardzo mi w tym projekcie brakuje.</u>
          <u xml:id="u-159.8" who="#KazimierzWiatr">Dlatego powracam do mojego pierwotnego stwierdzenia... Wprawdzie ani ja osobiście, ani członkowie Komisji Nauki, Edukacji i Sportu nie zgłaszamy zastrzeżeń do przedstawionego projektu, uznając, że wyznacza on dobry kierunek, stwierdzam jednak, że brakuje tu tego aspektu, iż ten ważny krok związany jest z dużym obciążeniem finansowym. Ta liczba wprawdzie nie padła, ale chodzi tu o kwotę rzędu 2 miliardów zł, czyli to jest duży wydatek, my jednak kupujemy za to tak niewiele. Można by było wkomponować to w coś większego - i tego niestety trochę brakuje, co niniejszym konstatuję. Bardzo dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#KrystynaBochenek">Dziękuję bardzo, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#KrystynaBochenek">Zapraszam pana senatora Władysława Dajczaka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#WładysławDajczak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#WładysławDajczak">Kilka refleksji na temat omawianej dzisiaj nowelizacji ustawy, niewątpliwie nasuwających się przy tej okazji. Może przedstawię je w takim troszeczkę szerszym kontekście.</u>
          <u xml:id="u-161.2" who="#WładysławDajczak">Oczywiście nie budzi żadnej wątpliwości to, że efekt, który ta nowelizacja przynosi, czyli wzrost płac nauczycieli, jest jak najbardziej pożądany. Wszyscy się z tym zgadzamy. Budzi jednak wątpliwości sposób przeprowadzenia tej nowelizacji. Chodzi tu o, tak jak wspomniał pan profesor, incydentalne potraktowanie tego, wyrwanie pewnej grupy zawodowej ze sfery budżetowej bez określenia - co podkreślił na obradach Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej przedstawiciel legislatorów Kancelarii Senatu - i bez podania mechanizmu, jaki będzie stosowany przy ustalaniu tego wskaźnika co roku, a także, jak podkreślają już w tej chwili nawet sami nauczyciele odczuwający rozczarowanie, bez jakiegokolwiek podania pewnej perspektywy. Znowu więc mamy sytuację, która z roku na rok, podczas konstruowania budżetu, będzie niewątpliwie prowadziła do konfliktów pomiędzy związkami nauczycielskimi a rządem tworzącym budżet. To nie jest dobrze, że taka perspektywa - przynajmniej kilkuletnia, jak mówią nauczyciele - nie została w tym momencie stworzona.</u>
          <u xml:id="u-161.3" who="#WładysławDajczak">Myślę również, że zabrakło głębszej refleksji, aby połączyć efekt podwyżki, który niewątpliwie ma w tej chwili miejsce, z systemem wynagradzania, który obowiązuje w oświacie. Sądzę, że jest to system ze wszech miar skostniały. On uniemożliwia oddziaływanie na polską oświatę w tym kierunku, w którym w tej chwili wszyscy pożądamy, a o którym mówią sami nauczyciele. Myślę, że wystąpienia dyrektorów szkół, aby w polskiej oświacie zaczęło się dziać coś lepszego, w kierunku zmiany poziomu nauczania, są bardzo budujące. Myślę, że jeśli przeanalizujemy - a są takie możliwości - dokładnie, precyzyjnie wyniki corocznych egzaminów gimnazjalnych czy maturalnych, to narodzą się poważne obawy i poważne wątpliwości, czy polska szkoła naprawdę nie idzie w złym kierunku. Chodzi mi o poziom nauczania. Porównujemy to przecież z efektami osiąganymi poprzez szkoły naszych sąsiadów, państwa Unii Europejskiej. I tutaj budzą się jeszcze poważniejsze wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-161.4" who="#WładysławDajczak">Myślę, że jednym z takich elementów jest właśnie skostniały system wynagradzania. Jeśli bowiem odwołujemy się do krajów Unii Europejskiej, w których oświata jest na znacznie wyższym poziomie, w których system nauczania jest zupełnie inny niż u nas, to widzimy przede wszystkim taką podstawową rzecz, dla mnie bardzo istotną, że nabór do zawodu nauczycielskiego jest bardzo ostry i bardzo pozytywny w tym sensie, że do tego zawodu są rekrutowani najlepsi z najlepszych - po kilka osób na jedno miejsce do szkół pedagogicznych. U nas natomiast, trzeba to powiedzieć jasno i wyraźnie, niestety jest to tak zwany nabór negatywny. Jeśli nie mam już innej możliwości zatrudnienia się, to ewentualnie pójdę do szkoły. W jakimś sensie przetrwam okres, który jest potrzebny do znalezienia lepszej pracy.</u>
          <u xml:id="u-161.5" who="#WładysławDajczak">System wynagradzania, o którym dzisiaj mówimy, powoduje również, że to jeszcze bardziej się pogłębia. Jeśli bowiem nauczyciel stażysta zarabia 800 czy 900 zł na rękę, to jak może być to system motywujący najlepszych z najlepszych, tak aby szukali pracy w szkole? A przecież tylko tacy ludzie zapewnią to, że polska oświata będzie się wznosiła ponad pewien bardzo przeciętny poziom i przestaniemy mówić o naszej szkole, że jest to szkoła - a mówią to w tej chwili sami nauczyciele - gdzie się pracuje przez sześć godzin lekcyjnych, a później wszyscy biorą tornistry na plecy, zamykamy szkołę, idziemy do domu, a nauczyciele biegną na korepetycje, żeby sobie dorobić.</u>
          <u xml:id="u-161.6" who="#WładysławDajczak">Myślę, że jest to bardzo istotny problem. Mam nadzieję, że - tak jak wspomniała pani minister - w najbliższym czasie Ministerstwo Edukacji Narodowej będzie rozważało ten problem w sensie systemowym, bo to jest system, który prowadzi donikąd. W tej chwili wiejskie, małomiasteczkowe szkoły, jeśli można tak brzydko powiedzieć, produkują uczniów, którzy nie mają później żadnych szans, aby dostawać się do lepszych szkół średnich czy studiować na wyższych uczelniach.</u>
          <u xml:id="u-161.7" who="#WładysławDajczak">W tej chwili jest bardzo istotny moment w polskiej oświacie. Myślę, że systemowe rozwiązania, które nie będą tylko takim jednorazowym aktem... Powtarzam, ja się zupełnie z tym zgadzam, że nauczyciele powinni zarabiać więcej, ale to powinno być też zdecydowanie powiązane z efektami ich pracy. Nawet ten system awansu zawodowego, który jest w tej chwili, powiedzmy sobie szczerze, jest troszeczkę biurokratyczny. Nawet awans na nauczyciela dyplomowanego to nie jest taki stricte zawodowy awans, tylko trzeba wykonać pewne bardziej biurokratyczne czynności aniżeli się dokształcać, zdobywać wyższą wiedzę, tak jak to się dzieje właśnie w krajach Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-161.8" who="#WładysławDajczak">Myślę więc, że przy omawianiu tej nowelizacji jest bardzo istotne, abyśmy już w najbliższym, bardzo krótkim czasie widzieli systemy, które trzeba wprowadzać w polskiej oświacie, żebyśmy naprawdę mogli się nią szczycić i konkurować nią z krajami Unii Europejskiej. Oświata jest to przecież wstęp do rozwoju i do wszystkiego, co się będzie działo pozytywnego w naszej gospodarce narodowej. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#KrystynaBochenek">Bardzo dziękuję panu senatorowi i zapraszam senatora Szaleńca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#ZbigniewSzaleniec">Pani Marszałek! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#ZbigniewSzaleniec">Nie wiedziałem, że mieszkam w gminie mlekiem i miodem płynącej, bo obraz, który przedstawił pan senator Dajczak, jest tak czarny, że aż mi się nie chce wierzyć, że jest tak w jakiejś gminie. Ale jeżeli tak jest, to na pewno musimy to zmienić. W każdym razie w tej gminie czy właściwie w tym regionie, gdzie ja mieszkam, nie zdarza się, żeby szkoły były puste po sześciu godzinach. Zajęć pozalekcyjnych jest mnóstwo - tak że czasem nauczyciele nie mogą już ich podejmować - ponieważ w tej chwili są różne środki europejskie, po które można sięgać. Wydaje mi się więc, że w tych gminach, gdzie się chce, to można. Oczywiście, zgadzam się z wieloma zastrzeżeniami, tylko troszeczkę inaczej widzę ich rozwiązanie. Ale do tego może za chwileczkę wrócę.</u>
          <u xml:id="u-163.2" who="#ZbigniewSzaleniec">Przede wszystkim, Szanowni Państwo, chcę powiedzieć, że rzeczywiście w ostatnich latach - w ostatnim roku, w ubiegłym roku, w tym roku - były takie zdarzenia tragiczne, które zwróciły uwagę na proces wychowawczy w naszych szkołach. Były wątpliwości, czy wszystko jest dobrze, czy ten proces wychowawczy przebiega tak, jak tego oczekiwalibyśmy. Mówiliśmy na ten temat wiele na posiedzeniach Komisji Nauki, Edukacji i Sportu. Powstał nawet zespół do spraw wychowania młodzieży. W tym zespole będę pracował. On nie zdążył jeszcze zacząć swojej działalności w ubiegłej kadencji.</u>
          <u xml:id="u-163.3" who="#ZbigniewSzaleniec">Mówiliśmy na ten temat na tej sali i właściwie, jeżeli chodzi o przedstawicieli rządu, to szukano przyczyn wszędzie, tylko chyba nie tam, gdzie należało poszukać. Pan minister Giertych - myślę, że szkolnictwo powinno jak najszybciej zapomnieć o tym ministrze - przedstawiał różne rozwiązania, które moim zdaniem w bardzo małym stopniu umożliwiały naprawę sytuacji w szkolnictwie, jeżeli ona jest rzeczywiście w niektórych regionach zła.</u>
          <u xml:id="u-163.4" who="#ZbigniewSzaleniec">Są dwa zasadnicze elementy, które wpływają na sprawy wychowania młodzieży. Jeden to jest dom. I tu nasze możliwości ingerencji, choć małe, na pewno są. Ale, jak mówię, one są bardzo małe. Drugim takim elementem jest szkoła, a w szkole oczywiście nauczyciel. Była tu mowa na ten temat. Pan senator Wiatr wspominał, że niezwykle istotny jest prestiż nauczyciela. Prestiż buduje się oczywiście w różny sposób, ale musi być do tego odpowiedni kandydat, który ten prestiż potrafi sobie zbudować w środowisku uczniowskim.</u>
          <u xml:id="u-163.5" who="#ZbigniewSzaleniec">Rzeczywiście jest tak, że niskie płace powodują negatywną selekcję do zawodu. Wielu tych, którzy chcieliby pracować w szkole, którzy kochają młodzież, rezygnuje z tego zawodu, bo są niskie płace.</u>
          <u xml:id="u-163.6" who="#ZbigniewSzaleniec">Ogromnie się cieszę, że nowy rząd, chociaż miał tak mało czasu, zwrócił na to uwagę, że pan premier poświęcił tej tematyce słowa w expos. Zwrócono uwagę na najbardziej zasadniczą sprawę, właśnie na nauczyciela, po to, żeby szybko, na miarę możliwości tego rządu, już w najbliższym budżecie podnieść płace nauczycielskie. Jestem ogromnie zadowolony, że jedna z pierwszych ustaw, jaką tutaj przyjmujemy, to jest właśnie ustawa pozwalająca na regulację płac, na podwyższanie płac nauczycielskich. To bowiem, wydaje mi się, jest klucz do tego, aby poprawiła się sytuacja wychowania naszej młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-163.7" who="#ZbigniewSzaleniec">Chciałbym również podzielić zdanie obu występujących wcześniej panów senatorów, że to nie może być jedyny i ostatni krok, jaki ministerstwo podjęło. Ministerstwo otworzyło tylko pewną ścieżkę umożliwiającą podnoszenie płac dla nauczycieli, ale też - zapowiadała to nawet w swoim wystąpieniu pani minister, a ja głęboko tego oczekuję - szersze zmiany systemowe w naszej oświacie. One rzeczywiście są potrzebne i niezbędne. Tutaj bardzo liczymy... Prosiliśmy, aby pani minister Hall pojawiła się na posiedzeniu Komisji Nauki, Edukacji i Sportu. Zwrócę państwa uwagę, że w poprzedniej kadencji w ciągu dwóch lat pan minister Giertych ani razu nie pojawił się na naszym posiedzeniu. Mam nadzieję, że pani minister Hall szybko się u nas zjawi. Wiem, że są różne projekty - zapowiadała je dzisiaj pani minister Szumilas - systemowych rozwiązań w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-163.8" who="#ZbigniewSzaleniec">Bardzo się cieszę, że dzisiaj pani minister broniła nawet tezy, że nauczyciele powinni zarabiać więcej. To jest właściwie klucz do wszystkiego - dobrze opłacany nauczyciel jako dobry fachowiec.</u>
          <u xml:id="u-163.9" who="#ZbigniewSzaleniec">Chcę też powiedzieć, że zgadzam się z uwagami, które miały miejsce w trakcie pytań. Chciałbym, i tutaj apel do pani minister, żeby rzeczywiście zrobić wszystko, aby samorządy miały jak największy wpływ na sposób zarządzania oświatą, między innymi wybór kandydata na dyrektora czy dyrektora w szkołach jest dzisiaj bardzo istotny. Rzeczywiście, samorządy mają ograniczone możliwości w tym zakresie, a są tutaj wielkim pomocnikiem Ministerstwa Edukacji Narodowej. Wiem, że w zdecydowanej większości dopłacają do oświaty znaczące pieniądze. Na swój sposób już dzisiaj, tak jak wspomniałem w pytaniu, regulują płacę nauczycieli poprzez regulaminy i systemy motywacyjne. Podkreślę - myślę, że warto to podpowiedzieć w swoich gminach - że jest sposób, aby ograniczyć podział dodatków motywacyjnych. Te dodatki zazwyczaj są we wszystkich gminach, tylko samorządy i dyrektorzy nie chcą mieć z tym problemów i dzieli się te pieniądze wszystkim po równo, czyli jak jest 5%, to wszystkim się daje po 5%. Dyrektor ma spokój. Wszyscy są zadowoleni. Tak nie powinno być. Nawet jak taki system stworzy ministerstwo, to również można ten system skrzywić. Wystarczy przyjąć odpowiedni regulamin, który mówi, że najniższy dodatek motywacyjny może liczyć, powiedzmy, 10%, i wtedy już dyrektor musi wybrać tych najlepszych. A żeby nie krzywili się inni nauczyciele, no to musi oczywiście umotywować, za co. A ten nauczyciel, który ten dodatek chce zdobyć, stara się pracować jak najwięcej z młodzieżą, żeby na ten dodatek zasłużyć. No i wtedy nabiera to jakiegoś odpowiedniego kształtu motywacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-163.10" who="#ZbigniewSzaleniec">Podzielam również opinię - i chcę z tego miejsca powiedzieć jako wieloletni nauczyciel i zarządzający oświatą - że funkcjonujący dzisiaj system awansu zawodowego na pewno miał jeden cel, tak jak tu było wspomniane, żeby szybko podnieść płace nauczycieli. Ale jest to zły system i wydaje mi się, że należy się zastanowić, jak to w miarę szybko zmienić.</u>
          <u xml:id="u-163.11" who="#ZbigniewSzaleniec">W każdym razie, Szanowni Państwo, ogromnie się cieszę, że dzisiaj wszystkie uwagi, które kierujemy - mam nadzieję, że takich uwag, spostrzeżeń i wniosków będzie dużo również na posiedzeniu Komisji Nauki, Edukacji i Sportu - trafiają do fachowców.</u>
          <u xml:id="u-163.12" who="#ZbigniewSzaleniec">Pozwolę sobie wyrazić zadowolenie, że po minionej kadencji oświatą zajmują się nauczyciele, fachowcy, którzy byli i nauczycielami, i zarządzali oświatą. Jestem przekonany, że wszystkie projekty, które przygotowują, uwzględnią nasze wnioski i będą działały w kierunku poprawy sytuacji w naszym szkolnictwie. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#KrystynaBochenek">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#KrystynaBochenek">Osiem minut. Pan senator mógł mówić jeszcze przez dwie minuty. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-164.2" who="#KrystynaBochenek">Czy ktoś z pań i panów senatorów chciałby zabrać głos w dyskusji?</u>
          <u xml:id="u-164.3" who="#KrystynaBochenek">Lista mówców została więc wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-164.4" who="#KrystynaBochenek">Ponieważ nie widzę chętnych, zgodnie z art. 52 ust. 2 Regulaminu Senatu zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-164.5" who="#KrystynaBochenek">Informuję, że głosowanie w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela zostanie przeprowadzone pod koniec posiedzenia Senatu.</u>
          <u xml:id="u-164.6" who="#KrystynaBochenek">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu trzeciego porządku obrad: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o ratyfikacji Umowy wewnętrznej między przedstawicielami rządów państw członkowskich, zebranymi w Radzie, w sprawie finansowania pomocy wspólnotowej na podstawie wieloletnich ram finansowych na lata 2008–2013 zgodnie z Umową o partnerstwie AKP-WE oraz w sprawie przydzielania pomocy finansowej dla krajów i terytoriów zamorskich, do których stosuje się część czwartą Traktatu WE, sporządzonej w Brukseli dnia 17 lipca 2006 r.</u>
          <u xml:id="u-164.7" who="#KrystynaBochenek">Przypominam, że rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na trzecim posiedzeniu w dniu 6 grudnia 2007 r. Do Senatu została przekazana 10 grudnia 2007 r. Marszałek Senatu 12 grudnia 2007 r., zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Spraw Zagranicznych. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-164.8" who="#KrystynaBochenek">Przypominam paniom i panom senatorom, że tekst ustawy zawarty jest w druku nr 24, a sprawozdanie komisji w druku nr 24A.</u>
          <u xml:id="u-164.9" who="#KrystynaBochenek">Proszę teraz pana senatora Włodzimierza Cimoszewicza, sprawozdawcę Komisji Spraw Zagranicznych, o zabranie głosu i przedstawienie sprawozdania komisji w sprawie rozpatrywanej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-164.10" who="#KrystynaBochenek">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Rozpatrywany projekt ustawy dotyczy ratyfikacji umowy zawartej w lipcu ubiegłego roku między państwami członkowskimi Unii Europejskiej, a regulującej kwestie związane z funkcjonowaniem tak zwanego Europejskiego Funduszu Rozwoju. Europejski Fundusz Rozwoju to jest główny instrument, jakim posługiwały się Wspólnoty w przeszłości, a dzisiaj posługuje się Unia Europejska, przy udzielaniu pomocy rozwojowej krajom określanym dzisiaj jako kraje Afryki, Karaibów i Pacyfiku. Dawniej spotykaliśmy nazwy: kraje rozwijające się, kraje Trzeciego Świata, kraje słabo rozwinięte itd.</u>
          <u xml:id="u-165.2" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Polska, przystępując do Unii Europejskiej, zarówno w traktacie akcesyjnym, jak i w dodatkowych zobowiązaniach przyjęła na siebie identyczny z pozostałymi członkami tej wspólnoty obowiązek świadczenia pomocy rozwojowej.</u>
          <u xml:id="u-165.3" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Rozpatrujemy ten wariant ratyfikacji, który zakłada uchwalenie ustawy, ponieważ umowa wiąże się z dużymi obciążeniami finansowymi. Rodzi konsekwencje budżetowe w tym przypadku dość poważne, chociaż mniejsze niż mogłyby być, gdyby miała ona nieco inną treść. Mówię tutaj o umowie.</u>
          <u xml:id="u-165.4" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Podstawowe parametry tej umowy - wielkość funduszu - zostały rozstrzygnięte jako element pakietu finansowego, gdy w 2005 r. finalizowano negocjacje dotyczące Nowej Perspektywy Finansowej na lata 2008–2013. Wtedy między innymi postanowiono, że Europejski Fundusz Rozwoju będzie umieszczony poza regularnym budżetem Unii. Jest to rozwiązanie z naszego punktu widzenia czy z punktu widzenia innych nowych państw członkowskich bardzo korzystne, ponieważ gdyby był elementem budżetu, musielibyśmy go współfinansować w takim samym odsetku, w takim samym stopniu, jak regularny budżet. Czyli nasz wkład musiałby sięgać 2,5% wartości tego funduszu. Wskutek usunięcia go poza budżet regularny możliwe było negocjowanie i uzyskanie pewnych koncesji, w tym przypadku znaczących, ponieważ nasz udział w sfinansowaniu tego budżetu wynosi dzisiaj 1,3%.</u>
          <u xml:id="u-165.5" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Europejski Fundusz Rozwoju ma charakter wieloletnich planów, ze względu na rozsądek wydłużania perspektywy nowej pomocy finansowej. My mówimy w tej chwili o umowie, która dotyczy dziesiątej edycji tego funduszu, obejmującej lata 2008–2013. W tych latach fundusz łącznie ma objąć środki o wartości mniej więcej 22 miliardów 500 milionów euro, co w naszym przypadku, przy naszym udziale, oznacza konieczność finansowania go w wysokości blisko 300 milionów euro.</u>
          <u xml:id="u-165.6" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Warto zauważyć, że okres 2008–2013 to jest okres zobowiązań, a nie okres płatności. Płatności rozpoczną się później i będą realizowane w dłuższym czasie. Przewiduje się, że obejmie to lata 2010–2020, a więc realnie przez dziesięć lat, poczynając od 2010 r., będziemy wpłacali owe blisko 300 milionów euro, czyli, średnio biorąc, po około 30 milionów euro rocznie.</u>
          <u xml:id="u-165.7" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Umowa, o której mówimy, reguluje nie tylko wysokość wpłat, ale także sposób przeznaczania owych środków, kierunki geograficzne. Ponad 90% tego funduszu skieruje się do krajów Afryki, Karaibów, Pacyfiku. Niewielki odsetek, około 300 milionów euro, zostanie skierowany do tak zwanych krajów i terytoriów zamorskich państw członkowskich Unii Europejskiej. Reszta, być może trochę za dużo, ale zostanie skierowana na wydatki administracyjne.</u>
          <u xml:id="u-165.8" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Poza kwestią Europejskiego Funduszu Rozwoju umowa reguluje także pewien fragment działalności Europejskiego Banku Inwestycyjnego, w tym zakresie, w jakim Europejski Bank Inwestycyjny udziela pożyczek słabo rozwiniętym państwom. W praktyce Europejskiego Banku Inwestycyjnego stosuje się regułę poręczeń jego kredytów przez państwa członkowskie, i znowu w pewnym jakby odsetku wartości tych poręczeń. W naszym przypadku jest to kwota lekko przekraczająca wartość 30 milionów euro, w tym samym okresie, o którym mówimy.</u>
          <u xml:id="u-165.9" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Umowa reguluje także funkcjonowanie instytucji nadzoru nad obydwoma tymi rodzajami działalności, a więc nad Europejskim Funduszem Rozwoju i tak zwanym instrumentem inwestycyjnym, stosowanym w ramach EBI. W obu przypadkach chodzi o istnienie i funkcjonowanie komitetów, które kontrolują wydatkowanie owych pieniędzy. Oczywiście Polska uczestniczy w pracach obu tych komitetów, niestety z niezbyt silnym głosem. Tam obowiązuje system głosów ważonych, proporcjonalnie do wkładu finansowego. W związku z tym nasz głos, niestety, oddziałuje na poziomie nieco przekraczającym 1% siły wszystkich głosów. No, ale wiąże się to z tym właśnie, że w 1,3% uczestniczymy w tworzeniu tych funduszy i tych środków pomocowych.</u>
          <u xml:id="u-165.10" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Jak wynika z informacji podstawowej, umowa została zawarta w lipcu ubiegłego roku, a zatem przez poprzedni rząd. Projektodawcą ustawy, którą rozpatrujemy, jest obecny rząd. Sejm tę ustawę uchwalił. Wczoraj Komisja Spraw Zagranicznych jednomyślnie ją poparła. Wydaje się więc, że nie ma jakichś kontrowersji wokół tej sprawy. W gruncie rzeczy wypełniamy nasz prawnomiędzynarodowy obowiązek członka Unii Europejskiej. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#KrystynaBochenek">Dziękuję bardzo, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#KrystynaBochenek">Zgodnie z art. 44 ust. 5 Regulaminu Senatu przed przystąpieniem do dyskusji państwo senatorowie mogą zgłaszać z miejsca, trwające nie dłużej niż minutę, zapytania do senatora sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-166.2" who="#KrystynaBochenek">Czy ktoś z państwa, pań i panów senatorów, pragnie zadać pytanie?</u>
          <u xml:id="u-166.3" who="#KrystynaBochenek">Pani senator Janina Fetlińska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#JaninaFetlińska">Dziękuję, Pani Marszałek.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#JaninaFetlińska">Chciałbym zapytać pana przewodniczącego, jak wygląda, sprawa płatności. Czy dyskutowano w komisji nad tym, czy to będą tylko płatności w formie finansowej, pieniężnej, czy też w ramach tego udziału mogą być na przykład angażowani nasi eksperci bądź też nasze usługi dla tych krajów mogą być realizowane?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Tak. Przepraszam, że o tym nie wspomniałem, ale jedną z konsekwencji naszego uczestnictwa w programach pomocowych Unii Europejskiej, poza tym że jesteśmy bardziej obecni też w tych regionach świata, jest prawo naszych przedsiębiorstw do udziału w przetargach ogłaszanych przez Komisję Europejską na świadczenie usług, na przykład budowlanych czy innych, finansowanych z Europejskiego Funduszu Rozwoju. A więc to jest warunek niezbędny, żeby nasze firmy mogły uczestniczyć w tych przetargach.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">W dziewiątej edycji Europejskiego Funduszu Rozwoju realizowanej w chwili obecnej nie uczestniczymy. Dlatego też fakt, że przystąpimy do dziesiątej edycji stworzy nową sytuację także z punktu widzenia naszych przedsiębiorstw.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#KrystynaBochenek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#KrystynaBochenek">Pan senator Maciej Grubski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#MaciejGrubski">Pani Marszałek, Panie Senatorze, jeśli chodzi o terytoria zamorskie to jest to kierunek zrozumiały. A jeśli chodzi o Afrykę, to czy są sprecyzowane państwa, do których ta pomocą będzie kierowana? Czy to jest jakiś taki pomysł, że to jest akurat ten fragment zainteresowania Unii i państw partycypujących, czy to ma się dziać na zasadzie bezpośredniego angażowania się, odpowiadania na potrzeby, na sytuację bieżącą, na zagrożenia, na katastrofy, na ewentualne wzmocnienie gospodarcze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Europejski Fundusz Rozwoju składa się z kilku części - one są przeznaczane na rozmaite cele. Jest wydzielony rodzaj jakiejś szczególnej rezerwy na zdarzenia nieprzewidziane, a więc na przykład na katastrofy naturalne bądź jakieś klęski humanitarne. Jak wiadomo, państwa, o których tutaj mówimy, zwłaszcza afrykańskie, ale nie tylko, o czym świadczą wydarzenia w niektórych państwach karaibskich w ostatnich latach, na przykład na Haiti, to są państwa często bardzo niestabilne polityczne. Dochodzi w nich bardzo często do konfliktów o charakterze wojen domowych, co pociąga za sobą katastrofalne skutki humanitarne. I wtedy potrzebne są natychmiastowe reakcje. Unia Europejska w ten sposób stwarza sobie, za własne pieniądze, dodatkowy instrument reagowania w takich przypadkach.</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Zobowiązania unijne, dobrowolnie przez Unię zaciągnięte, wynikały z całego cyklu umów zawieranych począwszy od 1961 r. Były takie dwie konwencje z Jounde, potem pięć konwencji z Lomé, była konwencja z Kotonu i wreszcie układ o partnerstwie zawarty dwa lata temu w Luksemburgu. One obejmują w tej chwili po stronie naszych partnerów siedemdziesiąt dziewięć państw obszaru Afryki, Karaibów i Pacyfiku. No ale oczywiście wiadomo, że w tych regionach, w tym także w Afryce, mamy do czynienia z państwami o różnym poziomie rozwoju. W szczególności są wśród nich tak zwane państwa najsłabiej rozwinięte. Te zawsze mają pierwszeństwo przy rozpatrywaniu rozmaitych form pomocy. Tak więc zupełnie inna będzie sytuacja w wypadku reagowania na wydarzenia w Czadzie czy na wydarzenia w Nigerii, także z punktu widzenia potrzeb zgłaszanych przez te kraje.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#KrystynaBochenek">Nie widzę więcej chętnych do zadawania pytań.</u>
          <u xml:id="u-172.1" who="#komentarz">(Senator Włodzimierz Cimoszewicz: Dziękuję bardzo)</u>
          <u xml:id="u-172.2" who="#KrystynaBochenek">Przypominam, że rozpatrywana ustawa była rządowym projektem ustawy...</u>
          <u xml:id="u-172.3" who="#KrystynaBochenek">Dziękuję bardzo panu senatorowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-172.4" who="#KrystynaBochenek">Do reprezentowania stanowiska rządu w toku prac parlamentarnych zostali upoważnieni minister finansów oraz minister spraw zagranicznych. Zgodnie z art. 50 Regulaminu Senatu głos może teraz zabrać obecny na posiedzeniu sekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, pan Jan Borkowski.</u>
          <u xml:id="u-172.5" who="#KrystynaBochenek">Czy pan minister chce zabrać głos w sprawie rozpatrywanej ustawy i przedstawić stanowisko rządu?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#JanBorkowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#JanBorkowski">Pani Marszałek, Wysoki Senacie, sądzę, że pan senator sprawozdawca w pełni przedstawił zagadnienie. Stąd nie widzę potrzeby, żeby je uzupełniać. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#KrystynaBochenek">Dziękuję bardzo, Panie Ministrze.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#KrystynaBochenek">Zgodnie z art. 44 ust. 6 Regulaminu Senatu senatorowie, mimo że pan minister nie zabrał głosu, mogą zgłaszać z miejsca, trwające nie dłużej niż minutę, pytania do obecnego na posiedzeniu przedstawiciela rządu, związane oczywiście z omawianym punktem porządku obrad.</u>
          <u xml:id="u-174.2" who="#KrystynaBochenek">Czy ktoś z państwa senatorów chce zadać takie pytania?</u>
          <u xml:id="u-174.3" who="#KrystynaBochenek">Nikt. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-174.4" who="#KrystynaBochenek">Nie ma nikogo na liście mówców do dyskusji. Nikt się nie zapisał.</u>
          <u xml:id="u-174.5" who="#KrystynaBochenek">W związku z tym zgodnie z art. 52 ust. 2 Regulaminu Senatu zamykam dyskusję, ponieważ nikt się nie zapisał do głosu.</u>
          <u xml:id="u-174.6" who="#KrystynaBochenek">Informuję, że głosowanie w sprawie ustawy o ratyfikacji Umowy wewnętrznej między przedstawicielami rządów państw członkowskich, zebranymi w Radzie, w sprawie finansowania pomocy wspólnotowej na podstawie wieloletnich ram finansowych na lata 2008–2013 zgodnie z Umową o partnerstwie AKP-WE oraz w sprawie przydzielania pomocy finansowej dla krajów i terytoriów zamorskich, do których stosuje się część czwartą Traktatu WE, sporządzonej w Brukseli dnia 17 lipca 2006 r. zostanie przeprowadzone pod koniec posiedzenia Senatu.</u>
          <u xml:id="u-174.7" who="#KrystynaBochenek">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu piątego porządku obrad: informacja Rzecznika Praw Dziecka o działalności za rok 2006 wraz z uwagami o stanie przestrzegania praw dziecka.</u>
          <u xml:id="u-174.8" who="#KrystynaBochenek">Pragnę powitać obecną...</u>
          <u xml:id="u-174.9" who="#KrystynaBochenek">Dziękujemy bardzo panom ministrom.</u>
          <u xml:id="u-174.10" who="#KrystynaBochenek">Pragnę powitać obecną na posiedzeniu Senatu panią rzecznik praw dziecka, Ewę Sowińską.</u>
          <u xml:id="u-174.11" who="#KrystynaBochenek">Przypominam, że zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 6 stycznia 2000 r. o Rzeczniku Praw Dziecka rzecznik przedstawia Sejmowi i Senatowi corocznie informację o swojej działalności i uwagi o stanie przestrzegania praw dziecka.</u>
          <u xml:id="u-174.12" who="#KrystynaBochenek">Przypominam, że marszałek Senatu otrzymaną od Rzecznika Praw Dziecka informację, która zawarta jest w druku nr 22, zgodnie z art. 8 ust. 1 pkt 10 Regulaminu Senatu, skierował do Komisji Rodziny i Polityki Społecznej. Komisja Rodziny i Polityki Społecznej na posiedzeniu 18 grudnia 2007 r. rozpatrzyła przedstawioną przez panią Rzecznik Praw Dziecka informację i poinformowała o tym marszałka Senatu.</u>
          <u xml:id="u-174.13" who="#KrystynaBochenek">Proszę teraz uprzejmie panią rzecznik Ewę Sowińską o wystąpienie i zabranie głosu. Witamy serdecznie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#EwaSowińska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#EwaSowińska">Pani Marszałek! Panie i Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-175.2" who="#EwaSowińska">Mam zaszczyt przedstawić przed państwem sprawozdanie za ubiegły rok, rok 2006, z działalności rzecznika praw dziecka.</u>
          <u xml:id="u-175.3" who="#EwaSowińska">Chciałabym na początku nadmienić, że w pierwszym kwartale rzecznikiem był jeszcze mój poprzednik. Mój wybór nastąpił 7 kwietnia i po tej dacie zaczęła się moja działalność. Plan na rok 2006 został ustalony także przez mojego poprzednika. Ja byłam realizatorem tego planu pracy, choć oczywiście samo życie przynosi ciągle jakieś nowe elementy i takie elementy były wprowadzane.</u>
          <u xml:id="u-175.4" who="#EwaSowińska">I teraz po kolei, zgodnie z prawami dziecka, pragnę omówić zakres moich działań w roku 2006.</u>
          <u xml:id="u-175.5" who="#EwaSowińska">Prawo do życia i ochrony zdrowia, czyli elementarne prawo człowieka, elementarne prawo dziecka, mające gwarancje konstytucyjne, konwencyjne oraz umów międzynarodowych.</u>
          <u xml:id="u-175.6" who="#EwaSowińska">Skupię się na tym, jakie braki dostrzegliśmy w rozwiązaniach, które nie gwarantują dziecku zdrowego życia.</u>
          <u xml:id="u-175.7" who="#EwaSowińska">Jest to brak rozwiązań gwarantujących dziecku prawo do życia w środowisku wolnym od dymu tytoniowego. Wprawdzie zakaz palenia wyrobów tytoniowych jest określony w przepisach prawa, ale nie chroni dzieci, ponieważ zakazem nie są jednoznacznie objęte miejsca użytku publicznego z założenia przeznaczone dla dzieci, jak na przykład place zabaw, piaskownice i pozaszkolne boiska.</u>
          <u xml:id="u-175.8" who="#EwaSowińska">Są to ograniczenia zakresu i jakości świadczeń opieki zdrowotnej w stosunku do dzieci spowodowane trudną sytuacją ekonomiczną w ochronie zdrowia. Trudna jest sytuacja zakładów opieki zdrowotnej wyspecjalizowanych w leczeniu dzieci. Powoduje to ograniczenia w dostępności świadczeń zdrowotnych, a także obniżanie się ich jakości. Innym aspektem tej sytuacji jest nieuwzględnianie na listach leków refundowanych preparatów najnowocześniejszych i najbardziej skutecznych w leczeniu dzieci, oczywiście preparatów o potwierdzonej skuteczności. Nie ma też kompleksowego systemu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą, w tym także systemu medycyny szkolnej, który uległ likwidacji. Mimo licznych apeli wielu podmiotów, w tym rzecznika, nie wdrożono systemu, który obejmowałby monitorowanie stanu zdrowia, profilaktykę zagrożeń i chorób, kompleksowe leczenie i rehabilitację, orzecznictwo na potrzeby ucznia i także szkoły, co skutkuje wzrostem zagrożeń w zakresie zdrowia czy zachowań prozdrowotnych.</u>
          <u xml:id="u-175.9" who="#EwaSowińska">Dostrzegamy brak sprawnego systemu organizacji letniego wypoczynku dzieci i młodzieży. Zdaniem rzecznika dziesięciomiesięczny intelektualny wysiłek uczniów powinien skutkować dwumiesięcznym okresem wakacyjnym pełnym aktywności ruchowej. Wystąpienia rzecznika zmierzały do podniesienia aktywności fizycznej podczas letnich wakacji, a także zimowisk. Chodziło o to, żeby ograniczyć zachowania patologiczne na korzyść na przykład pieszych obozów, tak zwanych obozów wędrownych, rajdów rowerowych, spływów kajakowych, czy kursów żeglarskich. Tutaj oferta może być bardzo bogata, natomiast stacjonarne obozy ograniczałabym do niektórych obozów harcerskich, które mają zresztą bardzo dobry, prozdrowotny program ruchowy dla dzieci, do jakichś kursów, szkoleń, w czasie których młodzież, dzieci odbywają stacjonarny obóz, a także do obozów integracyjnych, gdzie są niepełnosprawne dzieci i ich opiekunowie. To jest zrozumiałe, że tu potrzeba stacjonarnego obozu. Pozostałe dzieci naprawdę powinny mieć zagwarantowane możliwości bardzo intensywnego uprawiania ruchu i sportu w czasie wakacji. Ja apelowałam też, wystąpiłam z takim pomysłem do ministra sportu, żeby na początku każdego takiego obozu pojawił się na przykład znany trener albo znany sportowiec. Jednodniowy nawet pobyt takiej osoby byłby dla młodzieży bardzo cenną atrakcją mobilizującą do aktywności. Te propozycje nie spotkały się z zainteresowaniem.</u>
          <u xml:id="u-175.10" who="#EwaSowińska">Nie będę cytowała wszystkich wystąpień generalnych, które w zakresie ochrony zdrowia i prawa do życia były przygotowywane, bo to jest opisane w druku sprawozdawczym i nie mamy czasu, jak się zdaje, na dokładniejsze omawianie. Potem skupię się po prostu na odpowiedziach na pytania.</u>
          <u xml:id="u-175.11" who="#EwaSowińska">Prawo do wychowania w rodzinie.</u>
          <u xml:id="u-175.12" who="#EwaSowińska">Uważamy za niewystarczające wsparcie dla rodzin zagrożonych dysfunkcją i już dysfunkcyjnych. Pomoc świadczona rodzinom przeżywającym różnego rodzaju problemy, niewydolnym wychowawczo, dysfunkcyjnym, jest zdecydowanie niewystarczająca. Ona w przeważającej mierze dotyczy aspektu materialnego. Najłatwiej jest dać to wsparcie materialne, natomiast praca nad rodziną, takie wsparcie o charakterze psychologicznym, pedagogicznym, praktycznym, jest niedoceniane albo z wielu powodów na razie niemożliwe. Mimo wielu wysiłków czynionych w tej mierze przez niektóre samorządy, które tworzą centra interwencji kryzysowych czy świetlice, potrzeby na tym polu są nadal ogromne i wymagają zaangażowania ze strony administracji rządowej, wymagają zmian legislacyjnych oraz zapewnienia samorządom odpowiednich środków.</u>
          <u xml:id="u-175.13" who="#EwaSowińska">Niezadowalające są wyniki w przekształcaniu instytucjonalnych form opieki nad dzieckiem w formy rodzinne. Ciągle utrzymuje się stabilna liczba dużych domów dziecka i przez cały czas mniej więcej w tej samej proporcji utrzymywana jest liczba dzieci przebywających w tych domach dziecka. Jest naprawdę zatrważające, że formy rodzinnych domów dziecka, rodzin zastępczych poszerzają się, a nie ubywa dzieci z domów dziecka. Tu czeka nas, uważam, wspólnie bardzo wielka praca, żeby w końcu przełamać ten opór. Ale wynika to także, nie da się ukryć, z pogłębiającej się dysfunkcji rodzin, bo skądś te dzieci się jednak biorą.</u>
          <u xml:id="u-175.14" who="#EwaSowińska">Brakuje miejsc w placówkach resocjalizacyjnych, w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych. Ich rozmieszczenie jest nierównomierne na terenie kraju, placówki są w złym stanie technicznym, są przepełnione. W rezultacie nieletni mimo postanowień sądów często pozostają bezkarni, przebywają nadal w swoim środowisku i łamią prawo. Brak miejsc w placówkach resocjalizacyjnych stwarza także problem bezterminowego pobytu nieletnich w policyjnych izbach dziecka.</u>
          <u xml:id="u-175.15" who="#EwaSowińska">Prawo do godziwych warunków socjalnych. Ograniczony jest krąg osób uprawnionych do świadczeń rodzinnych. Kryterium dochodowe uprawniające do nabycia zasiłku rodzinnego nie uległo zmianie i wynosi 504 zł i 589 zł w przypadku dziecka niepełnosprawnego w rodzinie. Niskie kryterium dochodowe na osobę w rodzinie powoduje, że pomoc otrzymują tylko osoby najuboższe, a jego utrzymanie na niezmienionym od dłuższego czasu poziomie oznacza regularne zmniejszanie się kręgu uprawnionych do tych zasiłków.</u>
          <u xml:id="u-175.16" who="#EwaSowińska">Obserwujemy trudną sytuację materialną rodzin wielodzietnych. Znaczna część rodzin wielodzietnych żyje na granicy ubóstwa. Z badań wynika, że dochód na osobę jest w nich o połowę niższy niż w rodzinach bezdzietnych, posiadających jedno dziecko lub dwoje dzieci. Co trzecie dziecko w Polsce żyje zatem w rodzinie, która boryka się z poważnymi trudnościami ekonomicznymi. Rodziny wielodzietne w Polsce stanowią 17% wszystkich rodzin, natomiast 90% tych rodzin żyje poniżej minimum socjalnego, a co trzecia poniżej minimum egzystencji.</u>
          <u xml:id="u-175.17" who="#EwaSowińska">Istotną zmianą na lepsze w usytuowaniu rodzin wielodzietnych byłoby wprowadzenie ulg podatkowych. Tak było za ubiegły rok i teraz wiemy już, że sprawa jest aktualna, bo nie wszystkie rodziny zyskują ulgę podatkową na dziecko - są wyjątki. Z ulgi nie korzystają rolnicy, bo nie płacą podatku dochodowego, nie korzystają przedsiębiorcy, którzy rozliczają się ryczałtem, a także osoby prowadzące działalność gospodarczą, które płacą liniowy podatek PIT.</u>
          <u xml:id="u-175.18" who="#EwaSowińska">Duża część rodzin ma... My mamy bardzo często do czynienia z rodzinami, które są w trudnej sytuacji mieszkaniowej. Wiele interwencji dotyczących takich rodzin w ciągu roku przechodzi przez nasze biuro. Duża część rodzin posiadających dzieci zamieszkuje w warunkach niesprzyjających rozwojowi zarówno fizycznemu, jak i intelektualnemu dzieci. Potrzebne są wielopłaszczyznowe działania administracji centralnej i samorządowej ukierunkowane na stworzenie rodzinom realnych możliwości poprawy warunków mieszkaniowych - najlepiej przez budownictwo socjalne, komunalne.</u>
          <u xml:id="u-175.19" who="#EwaSowińska">Wadliwe uregulowania w zakresie uprawnień studentów do zasiłku rodzinnego. Zasiłek rodzinny do dwudziestego czwartego roku życia może otrzymywać jedynie student legitymujący się orzeczeniem o przynajmniej umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. W przeciwnym razie otrzymuje zasiłek tylko do ukończenia osiemnastego roku życia. Prawo przewiduje natomiast wypłacanie zasiłku rodzinnego do ukończenia dwudziestego pierwszego roku życia osobom uczącym się w szkole. Ten stan prawny rzutuje niekorzystnie na sytuację rodzin z trojgiem dzieci z chwilą rozpoczęcia przez jedno z nich studiów, bowiem tracą one zasiłek rodzinny. Traci też całkowicie zasiłek pozostała dwójka dzieci, która poprzednio go otrzymywała. Problem ten jest nadal aktualny. Student, aby otrzymywać zasiłek rodzinny do dwudziestego czwartego roku życia, musi być niepełnosprawny. Jeżeli nie jest niepełnosprawny, a studiuje, nie otrzymuje w ogóle zasiłku po osiemnastym roku życia. A uczeń każdej innej szkoły niż wyższa otrzymuje zasiłek przynajmniej do dwudziestego pierwszego roku życia bez przesłanki niepełnosprawności. Czyli jest tu jakaś wielka niekonsekwencja. Ta sprawa wymagałaby uregulowania.</u>
          <u xml:id="u-175.20" who="#EwaSowińska">Wadliwe uregulowanie w zakresie zaliczki alimentacyjnej. Dzieci wychowujące się w rodzinach pełnych zrekonstruowanych również, pomimo bezskuteczności egzekucji świadczeń alimentacyjnych, są pozbawione możliwości korzystania z zaliczki alimentacyjnej. Prawo do zaliczki mają tylko osoby pozostające poza związkiem małżeńskim, rozwiedzione i niezamężne. W ocenie rzecznika narusza to konstytucyjną zasadę równości obywateli wobec prawa.</u>
          <u xml:id="u-175.21" who="#EwaSowińska">Muszę dodać, że od października 2008 r. zostanie przywrócony Fundusz Alimentacyjny, który będzie wypłacał świadczenia wszystkim rodzinom spełniającym kryterium dochodowe, bez względu na to, czy rodzina jest pełna, czy niepełna. To dopowiedziałam jako uzupełnienie.</u>
          <u xml:id="u-175.22" who="#EwaSowińska">Prawo dziecka i młodzieży do nauki. Mamy problemy z egzekwowaniem prawa do bezpłatnego pobytu dzieci w przedszkolach publicznych. W odniesieniu do przedszkoli publicznych obowiązuje zasada powszechnej i bezpłatnej dostępności w ramach realizacji podstawy programowej wychowania przedszkolnego w wymiarze nie krótszym niż pięć godzin dziennie. Przedszkole nie ma prawa odmówić przyjęcia dziecka tylko dlatego, że będzie ono przebywało w nim do pięciu godzin dziennie, a także uzależniać przyjęcia od wykupu przez rodziców posiłków lub dodatkowych zajęć. Niestety, nieznajomość tego stanu prawnego przyczynia się do nierespektowania praw dzieci przez władze samorządowe i dyrektorów przedszkoli. Takich interwencji mieliśmy bardzo wiele. W materiałach, którymi państwo dysponujecie, jest wyszczególnione, że były pięćdziesiąt dwa wystąpienia generalne, ale do tego trzeba doliczyć prawie osiem tysięcy indywidualnych działań, które nie są kierowane do premiera czy poszczególnych ministerstw, czy też marszałków Sejmu, tylko są załatwiane na poziomie samorządów lokalnych, kuratoriów itd. Tak że po prostu trzeba uwzględnić jeszcze ten zakres naszego działania.</u>
          <u xml:id="u-175.23" who="#EwaSowińska">Nieprawidłowości w zakresie wychowania fizycznego. To też jest od długiego czasu wielki nasz problem. W wielu szkołach system oceniania w zakresie wychowania fizycznego nie uwzględnia faktycznych możliwości ucznia. Uczniowie skarżą się na konieczność wykonywania niebezpiecznych i trudnych dla nich ćwiczeń indywidualnych, a także na poniżające zachowania rówieśników i nauczycieli, gdy nie są zdolni wykonać tego typu ćwiczeń. Stąd, ale nie tylko, narastające zjawisko unikania zajęć i usprawiedliwiania przez rodziców absencji na zajęciach wychowania fizycznego. Ja bym powiedziała, że nie tylko przez rodziców. W ogóle powinien być jakiś nadzór nad wydawaniem długotrwałych zwolnień z zajęć wychowania fizycznego, bo są one wydawane zbyt łatwo, lekką ręką i nie ma w tym względzie nadzoru. Sama podpowiadam, że przydałyby się tutaj jakieś uregulowania. Inną sprawą jest zwolnienie krótkotrwałe z powodu choroby zakaźnej, przeziębienia, grypy. Ja skłaniam się do tego, że dziecko po chorobie może wrócić do szkoły i mieć jeszcze przez tydzień zwolnienie z wf., bo organizm jest osłabiony chorobą, jak również leczeniem. Przez tydzień rekonwalescencji zajęcia wf.nie powinny być prowadzone.</u>
          <u xml:id="u-175.24" who="#EwaSowińska">Wyniki badań przedstawionych w raporcie głównego inspektora sanitarnego w zakresie przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne, a w szczególności posiadania certyfikatów na meble oraz urządzenia i sprzęt sportowy wykazały, że wiele szkół podstawowych i przedszkoli posiada meble i urządzenia bez certyfikatów. W wielu szkołach brakuje sal sportowych, w związku z czym zajęcia odbywają się na boiskach lub na korytarzach szkolnych, także w okresie jesienno-zimowym.</u>
          <u xml:id="u-175.25" who="#EwaSowińska">Brak systemu przeciwdziałania przemocy w szkole. Wiele szkół i placówek oświatowych nie radzi sobie z narastającymi problemami przemocy i agresji. Brakuje odpowiednich programów wychowawczych i profilaktycznych, a w obecne działania naprawcze w stopniu niewystarczającym włączani są sami rodzice. Oprócz przemocy rówieśniczej występuje, wprawdzie jest to sporadyczna sprawa, przemoc w relacji nauczyciel - uczeń, i to przemoc zarówno werbalna, jak i fizyczna. Trzeba, żeby program rządowy zapewnił bezpieczeństwo w szkołach i w placówkach oświatowych. Jego realizacja musi być kontynuowana. Przede wszystkim należy rozszerzyć działania naprawcze, uwzględniając również pomoc psychologiczno-pedagogiczną, doskonalenie umiejętności wychowawczych nauczycieli, organizację zajęć pozalekcyjnych, zapobieganie zachowaniom agresywnym uczniów poprzez odpowiednie działania wychowawcze.</u>
          <u xml:id="u-175.26" who="#EwaSowińska">Dalej, trudności w realizacji prawa do nauki dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Szkoły masowe mają trudności z dostosowaniem metod nauczania do pracy z dziećmi nadpobudliwymi, z tak zwanym zespołem ADHD. Często dążą do usunięcia dziecka ze szkoły lub klasy, uciekają się też... Istnieje zjawisko nauczania indywidualnego, nie zawsze w pełni uzasadnionego w tych przypadkach, zjawisko przenosin do innej klasy czy umieszczania w placówkach opiekuńczo-wychowawczych. A to nie są dzieci źle wychowane, tylko dzieci, które naprawdę mają wrodzoną nadpobudliwość i trzeba nad nią pracować. Przepraszam na chwilę.</u>
          <u xml:id="u-175.27" who="#EwaSowińska">Zbyt duża liczebność klas uniemożliwia indywidualizację nauczania. Pomimo warunków sprzyjających tworzeniu nowych oddziałów, dyrektorzy szkół napotykają na problemy z otworzeniem każdego oddziału z dniem rozpoczęcia roku szkolnego. Organy prowadzące uzasadniają zazwyczaj swoje decyzje odmowne, odwołując się do zatwierdzonych, najczęściej w czerwcu, projektów arkuszy organizacyjnych szkół opiniowanych przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny w maju. Wskazują także na brak środków finansowych. Rzeczywiście te plany są w szkołach przygotowywane bardzo wcześnie i nie tylko nie uwzględniają tworzenia nowych oddziałów, ale również liczby dzieci, która się pojawi, ponieważ dochodzą do tego jeszcze dzieci cudzoziemskie - one coraz częściej się w naszych szkołach pojawiają, a wiadomość o tym jest przekazywana dyrektorom szkół we wrześniu. Ale dzięki staraniom samorządów i różnych ludzi dobrej woli oraz organizacji pozarządowych - mogę powiedzieć - udało się niektóre szkoły zagrożone likwidacją zachować właśnie dlatego, że przybyła spora grupa dzieci cudzoziemskich. A wtedy radość jest obopólna - i rodziców dzieci cudzoziemskich, i rodziców naszych dzieci, bo pozostają na miejscu.</u>
          <u xml:id="u-175.28" who="#EwaSowińska">Prawo do ochrony przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem, demoralizacją, zaniedbaniem oraz innym złym traktowaniem. Brak spójnego systemu przeciwdziałania przemocy wobec dzieci oraz również pomocy dzieciom ofiarom przestępstw. Tymczasem przemoc wobec dzieci zdaje się narastać, szczególnie w dotkliwy sposób dotyka dzieci najmłodszych. I z tego powodu - wprawdzie jest to już 2007 r. - rzecznik praw dziecka zorganizował kampanię społeczną „Kochaj. Nie krzywdź. Pomóż.” na terenie całej Polski we współpracy z Fundacją Mederi - Pomóżmy Dzieciom. Honorowy patronat nad kampanią objęli minister zdrowia i komendant główny Policji. Kampania „Kochaj. Nie krzywdź. Pomóż.” miała na celu przeciwdziałanie przemocy wobec najmniejszych, całkowicie bezbronnych, niemowląt i dzieci w wieku od zera do trzech lat. Jej celem było zwrócenie uwagi społeczeństwa na rozpowszechniającą się agresję wobec małych dzieci i na zaniedbania wobec nich często prowadzące do niewyobrażalnych dramatów. Następstwem przemocy jest zespół dziecka krzywdzonego czy maltretowanego. Wnioski i postulaty wynikające z doświadczeń zgromadzonych podczas przeprowadzonej kampanii zostały przekazane prezesowi Rady Ministrów przez rzecznika praw dziecka w dniu 28 listopada 2007 r. O kampanii informowałam podczas dwudziestego dziewiątego kongresu pediatrii polskiej w maju. Właściwie był to pierwszy dzień kampanii, wtedy ona się rozpoczęła. A podsumowanie nastąpiło właśnie z końcem listopada, w Centrum Zdrowia Dziecka. Kampania miała też na celu przemówienie nie tylko do pomocy społecznej, ale do sąsiedztwa takich rodzin, w których dzieje się krzywda, a przede wszystkim do pracowników ochrony zdrowia, ponieważ tak małe dzieci oglądane są w zasadzie tylko przez pracowników ochrony zdrowia. To znaczy, pierwsza jest położna środowiskowa, która zjawia się u noworodka na pierwszej wizycie patronażowej. Potem zdarza się, że przychodzi jeszcze pielęgniarka, lekarz pediatra - jeżeli w danej przychodni podstawowej opieki zdrowotnej jest - lub lekarz rodzinny. To są jedyne osoby, które mogą dziecko rozebrać, zobaczyć, zbadać, a jednocześnie przyjrzeć się, jakie są warunki w otoczeniu tego dziecka, w pokoju, gdzie ono przebywa, i każdą swoją wątpliwość mają obowiązek zgłaszać czy to do kuratora sądowego, czy to do sądów rodzinnych, czy to do pomocy społecznej. Tam na sygnał ze strony pracownika ochrony zdrowia powinny być podjęte częstsze kontakty z rodziną i z dzieckiem, żeby przede wszystkim zapobiec wszystkiemu, co złe może nastąpić w odniesieniu do dziecka.</u>
          <u xml:id="u-175.29" who="#EwaSowińska">Brak skutecznego systemu przeciwdziałania wykorzystywaniu seksualnemu dzieci i młodzieży. Sytuacja ta wpisuje się w brak powszechnego i jednolitego w skali kraju systemu przeciwdziałania przemocy wobec dzieci, a jej najpoważniejszymi przejawami w ramach obecnego systemu prawnego są brak pełnej ochrony prawnej przed wykorzystywaniem seksualnym małoletnich między piętnastym a osiemnastym rokiem życia, a także brak skutecznych uregulowań prawnych dotyczących zwalczania w internecie pornografii dziecięcej oraz obscenicznych treści dotyczących sfery seksualnej. Problemem jest też brak świadomości społecznej co do skali i negatywnych skutków wykorzystania seksualnego małoletnich, w szczególności w tym wieku, kiedy nie ma ochrony prawnej w naszym kraju - między piętnastym a osiemnastym rokiem życia. Sytuacja w tym zakresie nadal nie uległa zmianie. Brak ochrony prawnej w wieku od piętnastu do osiemnastu lat przed treściami pornograficznymi i angażowaniem do udziału w produkcji materiałów pornograficznych. W dobie internetu prezentowanie treści pornograficznych dzieciom oraz produkowanie, rozpowszechnianie, przechowywanie, utrwalanie, posiadanie, prezentowanie treści pornograficznych z udziałem dzieci staje się coraz powszechniejsze. Prawo karne penalizuje takie zachowania wyłącznie, jeżeli dotyczą osoby poniżej piętnastego roku życia. Paradoksem jest, że młodzieży między piętnastym a osiemnastym rokiem życia nie wolno sprzedać alkoholu, natomiast można im prezentować treści pornograficzne oraz utrwalać film pornograficzny z ich udziałem. Jednym z głównych problemów w Polsce jest coraz szerszy dostęp do internetu oraz nowych technologii. Generuje to poważne zagrożenia dla dzieci i młodzieży. Chodzi przede wszystkim o prezentowanie treści pornograficznych dzieciom, rozpowszechnianie, utrwalanie, prezentowanie treści z ich udziałem. Rzecznik praw dziecka niezmiennie od kilku lat uważa, że należy w sposób możliwie szeroki i surowy karać za takie czyny. Polskie prawo karne penalizuje takie zachowania, jeżeli ofiarami są osoby poniżej piętnastego roku. Postuluję, aby ochroną objąć dzieci do osiemnastego roku życia. W opinii rzecznika kryterium pełnoletności powinno być decydujące.</u>
          <u xml:id="u-175.30" who="#EwaSowińska">Niedostateczna ochrona prawna dzieci przed zagrożeniami wynikającymi z rozwoju i dostępności nowych technologii, w szczególności internetu. Przestępczość teleinformatyczna w coraz większym stopniu dotyka dzieci jako najmniej krytyczną grupę użytkowników. Dzieci padają ofiarą polujących w sieci pedofilów, ponoszą szkody w wyniku oszustw internetowych, takich jak kradzież tożsamości, czy też doświadczają agresji i dręczenia ze strony innych użytkowników. W końcu narażone są na styczność z materiałami o charakterze pornograficznym oraz treściami rasistowskimi i epatującymi agresją.</u>
          <u xml:id="u-175.31" who="#EwaSowińska">Wśród problemów szczegółowych należy wymienić następujące groźne zjawiska. Po pierwsze, na niektórych stronach internetowych propaguje się ideologię tak zwanej dobrej pedofilii - zasłaniając się troską o realizację praw dziecka, zaciemnia się sprawę i w podstępny sposób oddziałuje się na dzieci. Po drugie, pojawiły się luki w funkcjonującej definicji pornografii, która nie obejmuje treści wygenerowanych cyfrowo - bez udziału tak zwanych żywych aktorów - dostępnych dla komputerów osobistych oraz telefonów komórkowych, a realizmem niewiele ustępujących pornografii tradycyjnej. Zagrożenie dla dzieci jest takie samo, jednakże osoby, które te treści rozpowszechniają, nie podlegają karze. Po trzecie, niektóre serwisy społecznościowe, także randkowe, mogą służyć pedofilom do wyszukiwania ofiar. Proponowana nowelizacja prawa karnego, która przewiduje penalizację uwodzenia dzieci za pomocą internetu, nie rozwiązuje kwestii odpowiedzialności osób prowadzących takie serwisy za to, iż nie weryfikują wieku swoich użytkowników oraz zamieszczanych przez nich treści.</u>
          <u xml:id="u-175.32" who="#EwaSowińska">Rzecznik podjął działania zmierzające do wnikliwego zbadania tematyki społeczności internetowej. Został przygotowany i opublikowany raport dotyczący bezpieczeństwa portali społecznościowych i randkowych. Odbyło się kilka spotkań z przedstawicielami samych portali, mające na celu nakłonienie przedsiębiorców do samoregulacji w tej dziedzinie. Pragniemy nawet stworzyć odznaczenie za dobre treści, co będzie pewną promocją.</u>
          <u xml:id="u-175.33" who="#EwaSowińska">Brak jest wsparcia dla rodziców i dzieci w obliczu przemożnego oddziaływania nowych technologii. W coraz większej mierze wykluczenie części dzieci z dostępu do informacji polega już nie tylko na braku dostępu do internetu, lecz na braku umiejętności docierania do potrzebnych informacji. Wraz z rozwojem internetu nie idzie w parze świadomość rodziców związana z zagrożeniami ani też sprawowanie przez nich odpowiedzialnej kontroli nad dzieckiem. Wszystko wskazuje na to, że ta tendencja będzie się pogłębiała. Rzecznik planuje w 2007 r. podjęcie szeregu stosownych działań edukacyjnych, ale potrzebne jest w tej mierze szersze współdziałanie różnych instytucji i organizacji. I do tej współpracy zapraszamy.</u>
          <u xml:id="u-175.34" who="#EwaSowińska">Rzecznik podjął szereg działań edukacyjnych we współpracy z Ministerstwem Pracy i Polityki Społecznej. Został wydany poradnik dla rodziców „Komputer i Internet w domu” i mam przyjemność przekazać państwu do wglądu taki podręcznik przez nas przygotowany, będzie on wyłożony po zakończeniu obrad w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-175.35" who="#EwaSowińska">Mamy do czynienia z zalewem informacjami o charakterze marketingowym. Pomimo ograniczeń prawnych zawartych w Konwencji Praw Dziecka, ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji i ustawie o radiofonii i telewizji manipulacyjne reklamy skierowane do najmłodszych odbiorców ciągle stanowią istotny problem. Działalność marketingowa jako ukierunkowana na wywołanie u odbiorcy określonego efektu powinna być kierowana przede wszystkim do osób dorosłych, posiadających wystarczające narzędzia do rozpoznania i oceny jej istotnej treści.</u>
          <u xml:id="u-175.36" who="#EwaSowińska">Podobny problem dotyczy reklamy w internecie, która staje się coraz bardziej uciążliwa, zwłaszcza dla najmłodszych jest ona trudna do odróżnienia od neutralnej treści. Proponowane rozwiązania prawne dotyczące internetu niestety pomijają ten problem. Projekt ustawy o ochronie małoletnich przed szkodliwymi treściami prezentowanymi w środkach masowego komunikowania, projekt, którego niestety nie udało się uchwalić, skupia się na samej treści reklam, pomijając kwestie uciążliwości związanej ze sposobem prezentacji.</u>
          <u xml:id="u-175.37" who="#EwaSowińska">Jeśli chodzi o prawa dzieci niepełnosprawnych, to brakuje infrastruktury, organizacji funkcjonowania systemu pomocy medycznej dziecku niepełnosprawnemu. W dalszym ciągu niedostateczna jest oferta w zakresie diagnostyki, zwłaszcza jak najwcześniejszej, rehabilitacji medycznej, nasycenia stosowną liczbą ośrodków, oddziałów i poradni zaopatrzenia w sprzęt ortopedyczny, rehabilitacyjny i środki pomocnicze.</u>
          <u xml:id="u-175.38" who="#EwaSowińska">Brakuje skutecznej pomocy funkcjonalnej, edukacyjnej i ekonomicznej rodzicom wychowującym dzieci niepełnosprawne. Ogromnemu obciążeniu opiekuńczemu i finansowemu związanemu z wychowywaniem dziecka niepełnosprawnego nie towarzyszy odpowiednie wsparcie dla rodziców i rodzin ze strony instytucji publicznych.</u>
          <u xml:id="u-175.39" who="#EwaSowińska">Niedostateczne są działania na rzecz integracji dzieci niepełnosprawnych. Działania na rzecz integracji dzieci niepełnosprawnych pozostają na ciągle zbyt niskim poziomie, jeśli chodzi o nakłady, jak również zasięg. Za mało podejmuje się inicjatyw zmierzających do likwidacji barier architektonicznych. Istnieje pilna potrzeba zwiększenia liczby miejsc dla dzieci niepełnosprawnych w przedszkolach integracyjnych, jak również nadania odpowiedniego kształtu programowi edukacyjnemu dla tych dzieci, tak by uwzględniał on indywidualne potrzeby dziecka.</u>
          <u xml:id="u-175.40" who="#EwaSowińska">Brakuje nowoczesnych metod diagnozowania uczniów ze specyficznymi trudnościami rozwojowymi. Ze względu na egzaminy zewnętrzne i konieczności dostosowania wymagań egzaminacyjnych do możliwości uczniów ze specyficznymi trudnościami edukacyjnymi istnieje pilna potrzeba opracowania nowych metod diagnostycznych w odniesieniu do tych uczniów.</u>
          <u xml:id="u-175.41" who="#EwaSowińska">Mam jeszcze sporo tych spraw, dotyczących niepełnosprawności, przedszkoli integracyjnych, ale jeżeli państwo pozwolicie, to może na tym zakończę. Myślę, że dodatkowe wyjaśnienia pojawią się dzięki pytaniom państwa. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-175.42" who="#komentarz">(Przewodnictwo obrad obejmuje wicemarszałek Zbigniew Romaszewski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Czy ktoś z państwa senatorów chciałby zadać jakieś pytanie rzecznikowi praw dziecka, pani Ewie Sowińskiej?</u>
          <u xml:id="u-176.2" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo, pan senator Maciej Grubski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#MaciejGrubski">Panie Marszałku! Pani Rzecznik!</u>
          <u xml:id="u-177.1" who="#MaciejGrubski">Ja przyznam się, że nie przeczytałem tego oryginalnego materiału. Troszkę z niepokojem wsłuchiwałem się w tę część, w której pani rzecznik mówiła... Była taka dosyć duża przerwa, jeżeli chodzi o kwestie sportu i rekreacji dzieci. To zaczęło się od wakacji. Ten okres dwumiesięczny został oceniony przez rzecznika. Ja z tym nie dyskutuję, bo to jest rzeczywiście ważne, ale ważniejsze jest to, co się dzieje przez pozostałe miesiące. Mi brakuje w tym materiale... Tam się pojawiła oczywiście ocena tego z punktu widzenia funkcjonowania szkoły, rozmiaru bazy, ale brakuje oceny, jeżeli chodzi o wykonywanie zadania w postaci czwartej godziny lekcyjnej wf w szkołach podstawowych i gimnazjach oraz trzeciej w szkołach ponadgimnazjalnych. My jesteśmy z tego samego miasta, więc na pewno łatwiej nam mówić na ten temat. Ja oceniam, że w Łodzi w przynajmniej 40% placówek to jest fikcja. To jest fikcja, dlatego że na tej czwartej godzinie wf często jest sto osób na sali gimnastycznej, co jest niepoważne. I tu mi brakuje informacji ze strony rzecznika, a z drugiej strony brakuje mi też w tym materiale pani rzecznik... Trochę mam wrażenie jakby biuro rzecznika i pani rzecznik analizę zakończyli tylko na zdefiniowaniu sytuacji. Mi brakuje czegoś, co miałoby postać propozycji, która powinna być ukierunkowana. To w jakimś sensie jest podobne do działalności Najwyższej Izba Kontroli, czyli my coś definiujemy, pokazujemy, ale nie wskazujemy, w jaki sposób rozwiązać problem.</u>
          <u xml:id="u-177.2" who="#MaciejGrubski">W sprawozdaniu pani rzecznik była poruszona kwestia dzieci z nadpobudliwością, z tak zwanym ADHD. Był taki przykład łódzki, który pokazywał, że z tym dzieciakiem trudno było coś zrobić i on się miotał, bo nie było pomysłu. Ale z drugiej strony pamiętajmy, że są rodzice. Ci rodzice jednak powiedzieli, że faktycznie ten konkretny dzieciak z nadpobudliwością, wyrażaną często agresją, no, zdezorganizował funkcjonowanie szkoły. Jaka jest odpowiedź ze strony rzecznika? Jaka byłaby podpowiedź?</u>
          <u xml:id="u-177.3" who="#MaciejGrubski">I ja bym jeszcze wniósł jedną uwagę. Troszeczkę smutno mi, że jeśli chodzi o ten sport, rekreację dzieci i młodzieży, to w porównaniu z tym, ile ciepła pani rzecznik włożyła w ocenę tej fatalnej sytuacji, jeżeli chodzi o dostęp do pornografii dzieci i młodzieży... To mi zazgrzytało w tym sprawozdaniu. Bo ja uważam, że jeżeli chodzi o wychowanie dzieciaków, to te podstawy: rodzina, wychowanie fizyczne... To z punktu widzenia pani rzecznik jako lekarza jest na pewno bardzo ważna sprawa. I ja bym oczekiwał, że ten materiał będzie dużo większy w tej części, a przede wszystkim że oprócz tego, że zawiera analizy, będzie wskazywał pewne wyjścia z sytuacji. W takim kierunku państwo powinniście ewentualnie iść, takie rozwiązania dałyby efekt i porządkowały te sprawy. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-178.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Panie Senatorze, ja myślę, że to zakończenie to jest właściwie wypowiedź, tak że po prostu zachęcam do zabrania głosu w dyskusji, kiedy wyjdziemy z obszaru pytań.</u>
          <u xml:id="u-178.2" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo, pan senator Meres.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#ZbigniewMeres">Panie Marszałku! Pani Minister!</u>
          <u xml:id="u-179.1" who="#ZbigniewMeres">Dużo mówi się o pracach rzecznika praw dziecka na rzecz wyjścia dzieci z nieraz ekstremalnych, negatywnych sytuacji życiowych. Czy pani minister mogłaby podać kilka jakichś konkretnych przykładów takiej ustawicznej, permanentnej współpracy przedstawiciela rzecznika praw dziecka z kuratorem dla nieletnich, przedstawicielem centrum pomocy rodzinie? Gdzie i kiedy miało to miejsce? I jakie wymierne efekty ewentualnie to przyniosło?</u>
          <u xml:id="u-179.2" who="#ZbigniewMeres">I może jeszcze takie pytanie, które związane jest ze środowiskiem sędziów rodzinnych. Niektóre takie środowiska zaniepokojone są pewnym brakiem działań, przedsięwzięć na rzecz dzieci, w tym małoletnich przestępców. Czy pani minister inicjowała konkretne rozwiązania o charakterze legislacyjnym? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#ZbigniewRomaszewski">I może poproszę panią minister o odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#EwaSowińska">Jeśli chodzi o pierwsze pytania, to oczywiście ja to podaję w wielkim skrócie. Jeśli chodzi o te dzieci nadpobudliwe, to ciągle mamy takie indywidualne sprawy, które rozstrzygamy. Oczywiście apelujemy do różnych środowisk w sprawie tych dzieci. Nie wiem, czy myślimy o tym samym przypadku, bo ich jest mnóstwo. Jak powiedziałam, osiem tysięcy spraw było załatwionych w 2006 r. i w tym się mieści szereg tych spraw.</u>
          <u xml:id="u-181.1" who="#EwaSowińska">W sprawie lekcji wf było bardzo wiele pism z naszej strony. Może dlatego w wypowiedzi się skupiłam akurat na tym letnim wypoczynku, bo to w ogóle nie było podnoszone wcześniej. Co do lekcji wf to mam mnóstwo zastrzeżeń. Kwestia oceniania to jest jedna sprawa. Uważam, że dzieci, które wykazują szczególne uzdolnienia sportowe, powinny być oceniane według tego, w jakim czasie się zmieszczą, jaka jest długość skoku, jaka jest liczba strzelonych bramek itd. - nie będę już wchodziła w szczegóły - bo chodzi o ich rozwój sportowy i ewentualne przyszłe osiągnięcia. Nie zawsze one są w szkole sportowej, czasem w zupełnie zwyczajnych szkołach są talenty, które trzeba wyłapać. Jeśli chodzi o pozostałe dzieci, to dla nich trzeba wprowadzić inną ofertę i inny sposób oceniania: za to, że są obecne, że chcą ćwiczyć, że starają się dobrze ćwiczyć. To jest wystarczający powód, aby takie dziecko nie miało zaniżonych ocen z wf. Bo to zniechęca dzieci, bo wtedy lepiej dla nich, gdy mają wykreślony wf, niż miałyby mieć słabą ocenę i słabszą średnią.</u>
          <u xml:id="u-181.2" who="#EwaSowińska">Druga sprawa. Ponieważ jest niechęć u dzieci, szczególnie w okresie dojrzewania, żeby ćwiczyć na lekcjach wf, trzeba te lekcje uatrakcyjnić, trzeba pozyskać dobre kadry nauczycielskie, które rzeczywiście z zaangażowaniem będą ćwiczyły i coś oferowały. Ja myślę, że wiele dziewcząt nie zrezygnowałoby z lekcji wf, gdyby na przykład był aerobik. A dlaczego nie? Dlaczego nie? Przy muzyce - świetnie, to jest ogólnorozwojowe. Nie mówiąc już o basenach, które są jakimś takim szczytem marzeń, lekcjach pływania rozwijających dziecko wszechstronnie fizycznie.</u>
          <u xml:id="u-181.3" who="#EwaSowińska">Można też niekoniecznie wymagać tego stroju: spodenki i koszulka, dlatego że niektóre dzieci są albo przeraźliwie szczupłe i krępują się, albo są trochę otyłe i wtedy doświadczają agresji rówieśniczej. Dlatego trzeba wyjść z propozycją, że może być też dres do tych ćwiczeń, to, w czym dziecku będzie wygodniej i mniej krępująco. Lekcja gimnastyki nie może po prostu polegać na rzuceniu piłeczki i powiedzeniu: proszę, grajcie sobie do końca lekcji. A tak, niestety... Nie chcę krzywdzić nauczycieli, którzy są wspaniali, którzy cały czas z dziećmi ćwiczą. Ale dlaczego nigdzie nie ma aerobiku? Dla mnie to jest proste: to wymaga poświęcenia bardzo dużej ilości energii, bo nauczyciel musiałby cały czas ćwiczyć razem z dziećmi. No ale trudno, każdy sobie swój zawód wybiera i trzeba dać z siebie wszystko.</u>
          <u xml:id="u-181.4" who="#EwaSowińska">Stąd też moja propozycja jest taka, żeby przyjrzeć się zwolnieniom z lekcji wf, również tym długotrwałym, lekarskim. Nigdy nie powinien ich wydawać lekarz POZ, tylko jakiś wysoko wykwalifikowany specjalista czy ortopeda. Wiem, że mogą być jakieś ważne przyczyny, ale można by wskazać, jakie ćwiczenia to dziecko jednak mogłoby wykonywać. Tym zagadnieniom trzeba się przyjrzeć, dlatego że jak sama pracowałam, to nieraz się stykałam z dziećmi, które przychodziły i prosiły o zwolnienie z wf. To jest nagminne, nawet takie dosyć natarczywe żądania się zdarzają: no co to pani szkodzi tę pieczątkę przystawić? Takie bywają dyskusje w gabinetach. No, nie wolno ulegać temu, bo dzieciom potrzebny jest wf. Ja jestem oczywiście za czterema godzinami wf w tygodniu, tylko najpierw zróbmy tak, żeby była frekwencja, a potem zwiększajmy liczbę godzin. Zresztą można to robić jednocześnie.</u>
          <u xml:id="u-181.5" who="#EwaSowińska">Jeśli chodzi o te dzieci z ADHD, to nie tylko tym my się zajmujemy. Chodzi nam także o dzieci z dysleksją, których jest dużo. Wnioskowaliśmy, żeby one miały ten czas egzaminów, sprawdzianów odrobinkę wydłużony. Nie możemy jednak z tym przesadzić, bo potem okaże się, że będziemy mieli 100% zaświadczeń, że jest na przykład dysleksja. Tak że trzeba znaleźć ten złoty środek.</u>
          <u xml:id="u-181.6" who="#EwaSowińska">Może ja nie dopowiedziałam wszystkiego, ale jeżeli o czymś nie powiedziałam, to będzie to na piśmie, bo te pytania są wynotowane przez moich współpracowników.</u>
          <u xml:id="u-181.7" who="#EwaSowińska">Jeśli chodzi o nasze kontakty i inicjatywy, to one cały czas są. To są kontakty z kuratorami sądowymi. Osobiście brałam udział w dorocznym zjeździe sędziów rodzinnych. Co więcej, w czasie tego kongresu twierdziłam, że absolutnie nie popieram łączenia wydziałów cywilnych i likwidowania instytucji sędziów rodzinnych. Po prostu uważam, że specyfika pracy sędziów rodzinnych jest taka i materia spraw przez nich załatwianych jest tak ważna, że nie można tego tak sobie włączać do czegoś innego, cywilistom oddawać tego pola, bo naprawdę to będzie z wielką krzywdą dla dzieci. I ja nadal podtrzymuję to swoje zdanie.</u>
          <u xml:id="u-181.8" who="#EwaSowińska">Współdziałamy z bardzo wieloma organizacjami, i pozarządowymi, i skupiającymi specjalistów. Są powołane takie rady doradczo-opiniujące, naukowe przy rzeczniku praw dziecka, dwa razy w roku są spotkania i możemy uzyskać wielkie wsparcie naukowe dla naszych dążeń. Pracujemy nad tym, żeby... Również nasze kontakty z centrami pomocy rodzinie są bliskie.</u>
          <u xml:id="u-181.9" who="#EwaSowińska">Przepraszam, ale troszeczkę chaotycznie zaczęłam mówić, a nie skończyłam jeszcze mówić o sprawie tego jednego dziecka z ADHD. Bo ja wiem o dziecku łódzkim, które było trochę źle traktowane przez dzieci, przez nauczycieli i źle się czuło w tej klasie. Dosyć sporo było tam problemów. Ale to dziecko polubiła i skutecznie przygarnęła do siebie nauczycielka z równoległej klasy. I to dziecko polubiło tamtą wychowawczynię. I zapadła decyzja, za zgodą dziecka, bo ono chciało pójść do tamtej klasy i mieć tamtą panią dla siebie... Ale wtedy rodzice po prostu oddali sprawę do sądu. Może myślimy o tym samym dziecku. Widzę, że nie. Ale ja w tej sprawie stanęłam po stronie tego rozwiązania, bo skoro się znalazł taki wychowawca, który przygotował klasę do przyjęcia takiego rówieśnika, który umiał dotrzeć do tego dziecka, który zdobył zaufanie dziecka, no to chyba była to ponad połowa sukcesu. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Pan senator Piechniczek, proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-182.2" who="#komentarz">(Senator Antoni Piechniczek: Przepraszam, ja ustępuję pierwszeństwa pani senator.)</u>
          <u xml:id="u-182.3" who="#komentarz">(Senator Barbara Borys-Damięcka: Ale ja zgłosiłam się pierwsza, Panie Marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-182.4" who="#ZbigniewRomaszewski">Tak?</u>
          <u xml:id="u-182.5" who="#komentarz">(Senator Barbara Borys-Damięcka: Myślę, że nie ma charakteru dyskryminacji to...)</u>
          <u xml:id="u-182.6" who="#ZbigniewRomaszewski">Nie, nie, nie.</u>
          <u xml:id="u-182.7" who="#komentarz">(Senator Barbara Borys-Damięcka: …że muszę czekać.)</u>
          <u xml:id="u-182.8" who="#ZbigniewRomaszewski">Nie, tylko proszę bliżej środka. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#BarbaraBorysDamięcka">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-183.1" who="#BarbaraBorysDamięcka">Otrzymaliśmy bardzo dokładne i obszerne opracowanie, z którego można byłoby wyciągnąć bardzo wiele wniosków, i daje ono bardzo dokładne rozpoznanie sytuacji. Za to bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-183.2" who="#BarbaraBorysDamięcka">Mam jednak dwa pytania.</u>
          <u xml:id="u-183.3" who="#BarbaraBorysDamięcka">Pytanie pierwsze. Czy urząd rzecznika praw dziecka jest wyposażony w takie instrumenty, takie kompetencje i takie możliwości, żeby nie tylko mógł zauważać pewne mankamenty naszego życia i problemy dzieci, ale również miał siłę sprawczą, egzekwował zmianę pewnych zjawisk i mógł zaangażować odpowiednie organy? Mam na myśli samorządy, różnego rodzaju organizacje rządowe, związane z pomocą społeczną czy Ministerstwo Edukacji Narodowej. Czy ma on siłę sprawczą i może coś egzekwować? Bo ja się zgadzam z panem senatorem, który powiedział, że otrzymaliśmy pełną garść informacji. Ale jakie są możliwości sprawcze? Jaka jest możliwość egzekwowania usunięcia pewnych zjawisk wręcz zagrażających prawidłowemu rozwojowi dziecka i jego dalszej drodze życiowej oraz na przykład przymuszania wszelkiego rodzaju powołanych do tego służb, żeby w nieprzewlekłych terminach konsekwentnie załatwiały pewne sprawy?</u>
          <u xml:id="u-183.4" who="#BarbaraBorysDamięcka">Ja nie chcę się odwoływać do jednostkowych przykładów, ale sama widziałam w jednej ze stacji telewizyjnych reportaż, w którym była pokazana matka z czworgiem czy pięciorgiem dzieci, część dzieci była niepełnosprawna. Ona wystąpiła o lokal komunalny, bo mieszkała w tragicznych warunkach w jednym z miast Polski. I przed kamerą przewinęło się wielu urzędników tego miasta, którzy z kamiennymi twarzami mówili: No cóż zrobić? Nic nie można poradzić, ponieważ kolejka oczekujących na mieszkania jest bardzo długa. To jest dowód totalnej bezduszności tych urzędników i braku w ogóle wyczucia problemów społecznych. To jest moje pierwsze pytanie: czy jest jakaś siła sprawcza w urzędzie rzecznika, czy może on do czegoś „zmusić”?</u>
          <u xml:id="u-183.5" who="#BarbaraBorysDamięcka">I drugie moje pytanie. Postaram się, by było bardzo krótkie, żeby nie zajmować czasu. Czy kiedykolwiek doszło do kontaktów, do spotkania, do wymiany poglądów, do ustalenia jakiegoś wspólnego działania rzecznika praw dziecka z kierownictwem telewizji publicznej na temat propagowania i realizowania pewnego posłannictwa, jakie ma telewizja publiczna? Bo obserwujemy w telewizji publicznej, że nie ma teatru dla dzieci i młodzieży, nie ma programów edukacyjnych ogólnych, generalnie rzecz biorąc, a co dopiero programów edukacyjnych bardzo specyficznych, mówiących o morale, o patriotyzmie, o etyce, odwołujących się właśnie do dzieci. Nie chodzi mi o publicystykę dla dorosłych, tylko o pewien sposób i możliwości rozmowy z dziećmi, bo to są podstawy, czy o umiejętności przekazywania pewnych bardzo ważnych narodowych, patriotycznych, społecznych problemów, o więzi między rodzicami a dziećmi.</u>
          <u xml:id="u-183.6" who="#BarbaraBorysDamięcka">Do tego dołączam pytanie, czy rzecznik praw dziecka posiada wystarczający budżet, żeby poza monitorowaniem wszelkiego rodzaju problemów, które pani minister była uprzejma przedstawić nam tutaj i w tym opracowaniu, mógł powodować egzekucyjność, nie wiem, może nakazowość pewnych działań w porozumieniu z innymi organami, żeby na przykład przyspieszyć załatwianie pewnych spraw albo żeby były one absolutnym priorytetem właśnie ze względu na dzieci, które powinny w naszym życiu społeczno-politycznym być najważniejsze i mieć pierwszeństwo. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo, Pani Senator.</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#EwaSowińska">No, jakichś takich funkcji nakazowych rzecznik praw dziecka nie ma, dlatego właśnie nawiązujemy kontakty z różnymi ministerstwami, fundacjami, organizacjami pozarządowymi i również wiele kontaktów właśnie z samorządami lokalnymi, żeby udawało się coś załatwiać.</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#EwaSowińska">Ja przepraszam, ale złapałam z biurka kartkę z życzeniami świątecznymi, która już przyszła... Pewna pani Irena z dziećmi dziękuje za pomoc w otrzymaniu mieszkania: życzę powodzenia, dziękuję raz jeszcze... To tylko tak mówię, bo kartka leżała na biurku akurat na wierzchu.</u>
          <u xml:id="u-185.2" who="#EwaSowińska">Z dziedziny praw do godziwych warunków socjalnych, mieszkaniowych mieliśmy w tym roku siedemset sześćdziesiąt dwie sprawy. To nie jest jedyne mieszkanie, które udało się załatwić dla rodziny. Oczywiście jeżeli zawsze jest odpowiedź, że jest kolejka... Czasami uzyskujemy pomoc w jakichś wyjątkowych sprawach, żeby dopomóc, żeby te dzieci były w lepszych warunkach wychowywane. Ale rozwiązaniem jest tak naprawdę poszerzenie budownictwa socjalnego i komunalnego, bo kolejki czekających na mieszkania socjalne czy komunalne są naprawdę długie, a urzędy lokalne, no, nie chcą robić jakichś przeskoczeń, bo narażają się na krytykę.</u>
          <u xml:id="u-185.3" who="#EwaSowińska">Ale to samo dotyczy telewizji. Myśmy byli z prośbą, żeby troszeczkę wypromować harcerstwo w telewizji, bo jest to też działanie bardzo dobre, wychowawcze dla dzieci i godne rozpropagowania. Wydawało nam się, że już nawet jakby uzyskaliśmy troszeczkę aprobaty, ale jakoś do tych działań nie doszło, co z przykrością stwierdzam. W tym roku znowu nam się pokazała jakaś możliwość, ale zobaczymy, co będzie.</u>
          <u xml:id="u-185.4" who="#EwaSowińska">Oczywiście, no, najważniejszą sprawą wydaje się wychowanie rodziców do ich funkcji. Po prostu trudno jest, na przykład, powiedzieć, że nie wolno uderzyć dziecka czy krzyczeć na dziecko, skoro my nie dajemy im możliwości działania pedagogicznego, podejścia do dzieci czy jakiś zasad, w jaki sposób z dziećmi postępować.</u>
          <u xml:id="u-185.5" who="#EwaSowińska">Kolejna kwestia. Trzeba powiedzieć, że ogromna część krzywd dziecka - powiedziałabym, że 90% czy dokładniej 87% - jest wyrządzana w rodzinach, gdzie jest patologia, gdzie są uzależnienia, gdzie jest alkoholizm. Ja wiem, że nie ma miejsc w ośrodkach stacjonarnych na obowiązkowe leczenie, ale kiedyś funkcjonowało obowiązkowe leczenie ambulatoryjne, połykanie leków pod nadzorem personelu medycznego. Trzeba wrócić do tego, tylko zrobić to obowiązkowym: musi zostać podjęte leczenie, bo inaczej kurator przejmuje opiekę nad dziećmi czy ustanawia, że to dziecko ma być czasowo odebrane, dopóki nie nastąpią leczenie i wyjście z patologii.</u>
          <u xml:id="u-185.6" who="#EwaSowińska">Mogłabym właściwie podać kilka cyfr, które może przybliżą te kwestie państwu senatorom. Ogólnie, jak mówiłam, sześć spraw brakuje do tego, żeby było ich osiem tysięcy, jeśli chodzi o ubiegły rok. Z dziedziny prawa do życia i ochrony zdrowia były dwieście siedemdziesiąt trzy nasze interwencje, z dziedziny prawa do życia w rodzinie - trzy tysiące trzysta jeden spraw, jeśli chodzi o prawo do godziwych warunków socjalnych - siedemset sześćdziesiąt dwie sprawy, o prawo do nauki - osiemset dwadzieścia dwie sprawy, a o prawo do ochrony przed przemocą - tysiąc trzysta trzydzieści dwie sprawy, z dziedziny praw dzieci niepełnosprawnych - sześćset pięćdziesiąt pięć spraw podjętych. I to nie jest tak, że jest to sprawa podjęta jednorazowo. Jest założona teczka i czasem jest to kilka kolejnych spraw i pism do różnych organów naszego państwa wysyłanych w sprawie tego dziecka. My liczymy teczkę, a że ona czasami jest bardzo gruba... Ale jest zawsze liczona jako jedna w tym roku. Nie mnożymy tych cyfr, liczymy pobyty pracowników z wykształceniem prawniczym na sprawach sądowych, wszędzie tam, gdzie ludzie się zwracają o to, żeby pracownik Biura Rzecznika Praw Dziecka był obecny jako bezstronny świadek procesu. Kiedy mają zastrzeżenie dotyczące stronniczości czy inne zastrzeżenia do przebiegu procesu, to nasi pracownicy jadą i uczestniczą w nim.</u>
          <u xml:id="u-185.7" who="#EwaSowińska">Fundusz nasz nie jest wielki, tak że zużywamy go na te wszystkie nasze potrzeby, stosując od początku - ja mówię o swojej kadencji - naprawdę dosyć duże rygory oszczędności.</u>
          <u xml:id="u-185.8" who="#EwaSowińska">Chyba nie będę się powtarzała, gdy państwu powiem, że byłam jeden dzień w Paryżu - rano leciałam samolotem, wieczorem wracałam. Byłam na zaproszenie jeden dzień w Mińsku, gdzie chcą utworzyć urząd rzecznika praw dziecka, więc potrzebowali dowiedzieć się, jakie jest umocowanie, usytuowanie, i chcieli, żeby podać im wzorce. Podróż była nocnym pociągiem, potem cały dzień w Mińsku, nocnym pociągiem powrót i rano byłam normalnie w pracy. Tak że my oszczędzamy, nie robimy żadnych zbędnych wydatków, po to żeby wystarczyło nam na naszą działalność.</u>
          <u xml:id="u-185.9" who="#komentarz">(Senator Barbara Borys-Damięcka: Ja bardzo przepraszam, ale moje pytanie nie dotyczyło...)</u>
          <u xml:id="u-185.10" who="#EwaSowińska">Jeszcze nie dokończyłam.</u>
          <u xml:id="u-185.11" who="#komentarz">(Senator Barbara Borys-Damięcka: Moje pytanie nie dotyczyło tego, czy państwo są rozrzutni, czy nie. Chodziło mi o to, czy wystarcza pieniędzy na tak szeroką działalność i jakie są potrzeby, bo zbliża się rok 2008 i uchwalanie budżetu na rok 2008. Przepraszam, Panie Marszałku, że wdarłam się do głosu.)</u>
          <u xml:id="u-185.12" who="#EwaSowińska">Ja przez to tylko chciałam powiedzieć, że oszczędne gospodarowanie pozwala zrobić więcej dla dobra dzieci i my w ten sposób staramy się, żeby tych spraw można było jak najwięcej załatwić, nawet tych wyjazdów na sprawy. Bo myślę, że skoro ludzie proszę nas o obecność na sprawie sądowej, to nie można odmówić, to musi ktoś pojechać i być tym niemym świadkiem, po prostu dla ich poczucia bezpieczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-185.13" who="#EwaSowińska">I również muszą być wizytacje wypoczynku letniego dzieci i młodzieży, muszą być wizyty w domach dziecka, w rodzinnych domach dziecka. Teraz niedawno byliśmy u niewidomych dzieci w Laskach, będzie jeszcze jeden wyjazd, już w przyszłym roku na wiosnę. Chcielibyśmy zobaczyć, jak teraz funkcjonują po tej tragedii, która była.</u>
          <u xml:id="u-185.14" who="#EwaSowińska">No, trudno mi jest wszystko wymienić, bo jest naprawdę bardzo wiele potrzeb, a nasze biuro nie jest liczne, bo jest czterdzieści etatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Pan senator Norbert Krajczy, proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-186.2" who="#komentarz">(Senator Norbert Krajczy: Ale jeszcze pan senator Piechniczek. To ja może oddam mu głos i jeżeli mógłbym...)</u>
          <u xml:id="u-186.3" who="#ZbigniewRomaszewski">Aha, przepraszam. Ja zrozumiałem, że pan senator rezygnuje.</u>
          <u xml:id="u-186.4" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę, senator Piechniczek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#AntoniPiechniczek">Nie, ja nie rezygnuję, tylko przez grzeczność oddałem głos pani Borys-Damięckiej, pani Barbarze.</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#AntoniPiechniczek">Ja po wysłuchaniu z olbrzymim zainteresowaniem i z pełnym zaangażowaniem wypowiedzi pani minister chciałbym się podzielić taką krótką refleksją, że szkoda, iż pani nie występowała przed naszą dyskusją na temat Karty Nauczyciela, bo uzmysłowiłoby to nam wszystkim jeszcze bardziej, jak olbrzymią rolę w edukacji i wychowaniu odgrywają nauczyciele i jakie trudne stoi przed nimi zadanie.</u>
          <u xml:id="u-187.2" who="#AntoniPiechniczek">Z tej całej palety spraw i praw dziecka, które pani minister była łaskawa tu wyłuszczyć, wybrałem kilka kwestii, w zasadzie dwie. Pierwsza dotyczy wychowania fizycznego i wychowania przez sport.</u>
          <u xml:id="u-187.3" who="#AntoniPiechniczek">Otóż podzielam pogląd, że rezygnacja z lekcji wychowania fizycznego powinna mieć miejsce tylko w krańcowych przypadkach, że zły to nauczyciel, który nie potrafi tak podzielić klasy, aby zaangażowanych oddzielić od tych mniej sprawnych fizycznie, że od niego zależy, w jakim kierunku to wychowanie fizyczne pójdzie, a ono ma olbrzymią, bardzo pozytywną funkcję do spełnienia. Jeśli zaś idzie o dwa miesiące wakacji, to ja chciałbym zwrócić uwagę na taki szczegół, że aktywność ruchowa dzieci w ciągu dwóch miesięcy wakacji jest większa niż przez dziesięć miesięcy roku szkolnego i że w czasie wakacji jest najwięcej do nadrobienia, do zrobienia, do nauczania itd., itd.</u>
          <u xml:id="u-187.4" who="#AntoniPiechniczek">I gdyby pani nie zwracała się do ministra sportu, ale do związków sportowych, to wtedy ta pomoc na koloniach byłaby większa. Bo nie wierzę, żeby Adam Małysz odmówił, jak będzie grupa w Wiśle, albo nie wyobrażam sobie, żeby piłkarze Widzewa w Łodzi, z której pani pochodzi czy w której pani mieszka, nie byli gotowi do usług na rzecz tej młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-187.5" who="#AntoniPiechniczek">Ale ja chciałbym jeszcze na jedno zwrócić pani uwagę i się nad tym zastanowić. Mianowicie pani z takim przejęciem mówiła do Senatu, że aż się prosi, żeby coś takiego skierować do izby niższej parlamentu, do naszych posłów. Powiedziała pani, iż w przedziale wiekowym od piętnastu do osiemnastu lat nie można kupić alkoholu, ale są w izbie niższej posłowie z różnych opcji, którzy mówią, że najlepsza edukacja seksualna to nauczyć dziecko, które ma piętnaście lat, co robić z prezerwatywą. I taka jest prawda.</u>
          <u xml:id="u-187.6" who="#AntoniPiechniczek">Ja się zastanawiam, czy ci wszyscy, którzy na swoim sztandarze napisali: nowoczesność, Europa, nowe idee, nowe wychowanie, nie popełniają takiego błędu, że to oni doprowadzają tymi hasłami do wynaturzenia wśród dzieci, że to oni doprowadzają do powstawania rodzin patologicznych, że to oni lansują hasło, iż ci, którzy są za rodzinami homoseksualnymi, są bardziej nowocześni od tych, którzy dbają o jedność tych rodzin.</u>
          <u xml:id="u-187.7" who="#AntoniPiechniczek">A mówię to z takim przejęciem, bo - powiem nieskromnie - mam trójkę dzieci i siedmioro wnucząt i nie wyobrażam sobie, żeby te dzieci były inaczej wychowywane. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-187.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-188.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę o krótką odpowiedź, bo właściwie była to wypowiedź pana senatora.</u>
          <u xml:id="u-188.2" who="#komentarz">(Rzecznik Praw Dziecka Ewa Sowińska: Bardzo się cieszę z tego głosu...)</u>
          <u xml:id="u-188.3" who="#ZbigniewRomaszewski">Przepraszam bardzo. Chwileczkę, jeżeli można.</u>
          <u xml:id="u-188.4" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę państwa, ja przypominam, że pytania powinny być krótkie. Każdy ma możliwość wypowiedzi i wtedy dziesięć minut jest dla każdej wypowiedzi zastrzeżone, a pytania mamy krótkie, jednominutowe. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-188.5" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#EwaSowińska">Ja tu sobie zapisałam związki sportowe i od razu zanotowałam oczywiście, że będzie to nasz kolejny sprzymierzeniec, którego spróbujemy pozyskać.</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#EwaSowińska">Rozumiem, że nauczyciel jest bardzo obciążony w szkole każdymi zajęciami, szczególnie kiedy bardzo poważnie podchodzi do swojej roli i chce wyrównać szanse wszystkich uczniów, a jednocześnie wyłapać też tych wybitnie uzdolnionych, bo zarówno wyrównywanie, jak i troska o czasami zdarzające się geniusze są potrzebne.</u>
          <u xml:id="u-189.2" who="#EwaSowińska">Co do wychowywania, to jestem za tym, żeby było w szkole poważnie realizowane wychowanie do życia w rodzinie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-190.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Pan senator Krajczy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#NorbertKrajczy">Panie Marszałku! Pani Minister!</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#NorbertKrajczy">Ja chciałbym zadać cztery krótkie pytania i prosiłbym o odpowiedź „tak” albo „nie”, żeby nie przedłużać. Zadaję te pytania, ponieważ tak myślałem, że pani urząd jest tą klamrą, która ewentualnie powinna pewne rzeczy spinać. Jeżeli chodzi o Ministerstwo Zdrowia, Ministerstwo Edukacji Narodowej, są to ministerstwa, które mówią, że tym się też zajmują, a właściwie tym problemem nikt się nie zajmuje.</u>
          <u xml:id="u-191.2" who="#NorbertKrajczy">Jeszcze przed przygotowaniem tych pytań poprosiłem pani urząd, panie, które tam są, o to, żeby mnie uświadomiły, od jakiego okresu rozwoju dziecka pani się nim zajmuje, i wiem, Pani Minister, że od poczęcia. Nie będę pytał, jako ginekolog, o poczęcie, ale chciałbym zapytać o coś innego, i stąd pierwsze pytanie.</u>
          <u xml:id="u-191.3" who="#NorbertKrajczy">Chciałbym zapytać, czy urząd pani minister zajmuje się monitorowaniem i profilaktyką. Przede wszystkim chodzi o kobiety palące w ciąży. Jest to powód 20% porodów przedwczesnych, dystrofii i przede wszystkim tych innych problemów w okresie pourodzeniowym, w szkole, które są z tym związane. I to jest moje pierwsze pytanie.</u>
          <u xml:id="u-191.4" who="#NorbertKrajczy">Na drugie pytanie też nie znalazłem odpowiedzi w tych obszernych materiałach, a mam je tutaj, Pani Minister - pokazuję, że mam. W tej chwili może nie czytałem wszystkich, ale te miejsca, które są związane z moimi pytaniami, oczywiście przeglądałem. Drugie pytanie dotyczy tego, czy pani minister w jakiś sposób spowodowała, aby w Ministerstwie Zdrowia doprowadzić do pewnej legislacji. A jestem siedemnaście lat dyrektorem dużego szpitala i wiem, że nie ma tej legislacji. Chodzi o pobyt rodziców z dziećmi na oddziałach dziecięcych, o to, czy to jest płatne, czy niepłatne, za co się płaci, jakie, powiedzmy, prawa mają ci rodzice. Chodzi mi o odpowiedź „tak” lub „nie”.</u>
          <u xml:id="u-191.5" who="#NorbertKrajczy">Trzecie pytanie... Tu jest częściowo mowa o ortodoncji. Nie pytam o ortodoncję, pytam, czy na poziomie gminy pani minister monitoruje coś takiego jak stomatologia w szkołach. Na dzień dzisiejszy jest to duży problem, żeby lekarz stomatolog zajął się właśnie dziećmi z pierwszej, drugiej, trzeciej klasy. Już nie mówię o ortodoncji, bo to jest specjalistyczna kwestia. A to, czy Narodowy Fundusz Zdrowia ewentualnie płaci za jedną protezę, czy za dwie protezy, jak pani w tych materiałach napisała, oczywiście jest ważne, ale niejednokrotnie... Akurat jestem senatorem z województwa opolskiego, gdzie mamy dużo powiatów o strukturalnym bezrobociu... To już nie będę tego tematu dalej rozwijał. Proszę o odpowiedź „tak” lub „nie”.</u>
          <u xml:id="u-191.6" who="#NorbertKrajczy">I następne pytanie, Pani Minister. Chodzi mi o to, że akurat też na tym terenie, ale nie tylko, bo i w innych miejscach w kraju, były przypadki sepsy spowodowane zapaleniem opon mózgowych i zaczął się problem, ale nie problem z zakupem szczepionek, bo samorządy na to znalazły środki finansowe, tylko problem z lekarzami, którzy muszą dziecko zbadać, żeby je zaszczepić. Było hasło: za ile. Pięć? Nie. Siedem? Nie. Dziesięć? Nie. I już był problem. Czy pani też ktoś to zgłaszał? Czy pani tego typu sprawy monitoruje? Bo skoro mamy w ciągu roku piętnaście zgonów w przedziale wiekowym od zera do ośmiu lat z powodu sepsy, zapalenia opon mózgowych, no to już zaczyna się problem nie tylko medialny. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo, Pani Minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#EwaSowińska">Chyba zacznę od końca.</u>
          <u xml:id="u-193.1" who="#EwaSowińska">Zgłaszaliśmy Ministerstwu Zdrowia problem tych szczepień ochronnych. Ja uważam, że skoro dziecko idzie do badania przed szczepieniem do swojego wybranego lekarza POZ, to badanie przed szczepieniem powinno być bezpłatne. W ogóle nie rozumiem odpłatności. Za szczepionkę owszem, bo nie należy ona do szczepień obowiązkowych.</u>
          <u xml:id="u-193.2" who="#EwaSowińska">Jeśli chodzi o stomatologię, to właściwie wyszła już ona ze szkół, wcześniej niż gabinety lekarskie. Pierwsza wyszła ze szkoły stomatologia. Nikt nie garnie się do usług stomatologii dziecięcej. Były prośby do prezesa NFZ, żeby podwyższył liczbę punktów za dziecięcą stomatologię, bo tylko to mogłoby zachęcić lekarzy. Przecież zanim dziecko się uspokoi, pozwoli sobie coś zrobić, to inny zrobi znacznie więcej, natrzaska sobie punktów i zarobi. Po prostu stomatologia w tej chwili ucieka od dzieci. Wiem, że w niektórych szkołach takie usługi, jak lakowanie czy fluoryzacja, są zachowane, ale to też w dużej mierze zależy od tego, jak te władze na dole działają czy współdziałają.</u>
          <u xml:id="u-193.3" who="#EwaSowińska">Teraz...</u>
          <u xml:id="u-193.4" who="#komentarz">(Senator Norbert Krajczy: Pobyt rodziców na oddziałach dziecięcych.)</u>
          <u xml:id="u-193.5" who="#EwaSowińska">Jeśli chodzi o pobyt rodziców w szpitalu, to ja tego nie wypowiadałam wcześniej, ale uważam, że pobyt rodzica w szpitalu z chorym dzieckiem jest bardzo wskazany ze względu na to, że dziecko łatwiej się leczy, jeżeli ma bliską osobę przy sobie. Ale nie ukrywam, że nie jest to procedura medyczna. W związku z tym uważam, że pobyt powinien być finansowany z funduszu, powiedzmy, z pionu polityki społecznej, socjalnej. I takie samo stanowisko mam odnośnie do porodów rodzinnych, bo nie jest to już procedura medyczna. Poród bez ojca się odbędzie. Oczywiście, że to jest ułatwienie dla kobiety, tworzy zupełnie inny klimat, przyuczony małżonek jest pomocą, ale tu też inaczej trzeba przewidzieć odpłatność, bo tego absolutnie nie da się podciągnąć pod procedurę medyczną. Jeżeli ma być odpłatność za pobyt przy porodzie, to trzeba ją ustalić w jakiś inny sposób albo zrobić z tego usługę bezpłatną, bo w końcu jest to krótki, parogodzinny pobyt z kobietą na sali porodowej. Tymczasem pobyt w szpitalu rodzica z dzieckiem jest czasami bardzo długi, więc jest to autentyczne zużycie prądu, korzystanie z lodówki, przygotowywanie posiłku itd., rzeczywiście jest to koszt dla szpitala i ktoś ten koszt powinien pokryć, ale myślę, że powinno to pochodzić z pionu polityki społecznej, socjalnej.</u>
          <u xml:id="u-193.6" who="#komentarz">(Senator Norbert Krajczy: Jeszcze nie odpowiedziała mi pani na pierwsze pytanie o monitorowanie kobiet palących w ciąży.)</u>
          <u xml:id="u-193.7" who="#EwaSowińska">Kwestia palenia. Niektórzy to właściwie ze zgrozą patrzyli na to, że ja jestem takim przeciwnikiem palenia we wszystkich miejscach publicznych, również w odniesieniu do kobiet ciężarnych. My łączymy to często z problemem picia alkoholu, wskazujemy i to, i to, jest to taka wspólna akcja. Od samego początku bardzo ściśle współpracujemy z PARPA. Uważam, że jest to współpraca dobra i konieczna, wtedy troszeczkę dzielimy koszty na przykład plakatów czy spotów reklamowych w telewizji publicznej. Może na palenie kładziony był troszeczkę za mały nacisk, ale traktuję to także jako uwagę dla mnie na przyszłość. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Pan senator Ryszka.</u>
          <u xml:id="u-194.2" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo, Panie Senatorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#CzesławRyszka">Dziękuję, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-195.1" who="#CzesławRyszka">Pani Minister, najpierw chciałbym pani podziękować za to, że urząd zajął się sprawami pornografii i deprawacji dzieci i młodzieży w mediach, zwłaszcza w Internecie. Ja zgłaszałem pewną interwencję, złożyłem oświadczenie do komendanta głównego Policji, do ministra sprawiedliwości i do pani urzędu w sprawie kilku witryn pedofilskich. Po prostu włosy dęba stają, gdy się patrzy, jak próbuje się budować wśród dzieci tożsamość gejowską, jakąś przyjaźń między dziećmi a dorosłymi czy promuje miłość pedofilską. Bardzo dziękuję za to, że niektóre z tych witryn zostały usunięte i to właśnie także dzięki pani urzędowi.</u>
          <u xml:id="u-195.2" who="#CzesławRyszka">Mam takie pytanie. Pisze tu pani o tym, że zajmuje się pani prawną ochroną dzieci poczętych, czyli urząd pani zabiera niejako głos w sprawach tych, którzy sami się bronić nie mogą. Czy nie można by na przykład zająć się tym, że w wielu gazetach codziennych jest mnóstwo informacji o gabinetach ginekologicznych, które robią wszystko, czyli zapewne niezgodnie z ustawą, z prawem zajmują się także przerywaniem ciąży? Czy pani urząd interweniował także w tej sprawie? Czy można by się ewentualnie tym także zająć?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#EwaSowińska">W ubiegłym roku tego nie było, ale wezmę to pod uwagę, bo nieraz rzeczywiście zaglądaliśmy, były interwencje w tych sprawach, ale nie z biura. Będzie to jakimś wskazaniem dla dalszej działalności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#CzesławRyszka">Mam jeszcze dodatkowe pytanie. Czy można się tym zająć także z urzędu, to znaczy upomnieć gazety czy ewentualnie inne środki przekazu, że jest to działalność niezgodna z prawem?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#EwaSowińska">Można i trzeba upominać, mamy jednak wiele kłopotów z różnymi interwencjami, jeśli chodzi o nieodpowiednie treści, napisy, na przykład na zeszytach szkolnych, i nie pomaga nam Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. W tej chwili to już na każde nasze pismo, na każde powiadomienie dostajemy odpowiedź, że to nie narusza ekonomicznych podstaw i nie stanowi zagrożenia, jeśli chodzi o konkurencję. Jest nam naprawdę trudno, jeśli chodzi o te sprawy, właściwie to nawet nie bardzo wiadomo, do kogo jeszcze się zwracać.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#komentarz">(Wicemarszałek Zbigniew Romaszewski: Dziękuję bardzo.)</u>
          <u xml:id="u-198.2" who="#EwaSowińska">Ale jest to sprawa do przemyślenia dla wielu osób. Może uda się nam wypracować jakiś model, ustalić, kto byłby pewnym punktem, tym, do kogo można by się zwracać w tych sprawach, żebyśmy nie otrzymywali praktycznie tego samego pisma, tylko ze zmienioną datą, bo ciągle powtarza się stwierdzenie, że tu nie uległy naruszeniu niczyje dobra w zakresie konkurencji i konsumentów; urząd, widząc to, nie reaguje.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Pan senator Zdzisław Pupa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#ZdzisławPupa">Ja też chciałbym w pogratulować pani tego, że z taką troską i miłością pochyla się pani nad najbardziej potrzebującymi, dziećmi, które zetknęły się z różnego rodzaju patologiami.</u>
          <u xml:id="u-200.1" who="#ZdzisławPupa">Pani rzecznik zauważyła, że oszczędzacie w biurze, aby - można powiedzieć - wspierać działania służące ochronie i zapobieganiu patologiom, które się pojawiają. Mam takie pytanie. Czy państwa budżet, propozycja państwa budżetu na przyszły rok jest wystarczająca dla zapewnienia właściwego funkcjonowania Biura Rzecznika Praw Dziecka?</u>
          <u xml:id="u-200.2" who="#ZdzisławPupa">Drugie pytanie dotyczy takiej kwestii. Otwieramy granice, układ z Schengen wchodzi w życie. Jakie są możliwości i realia zabezpieczenia dzieci na przykład przed wywozem, wywozem niekontrolowanym oczywiście, do różnych krajów Unii Europejskiej? Sam miałem taki przypadek, oczywiście dla mnie był pozytywny z tego powodu, że nie napotkałem przeszkód przy wyjeździe córki na wakacje. Wiem jednak, że czasem może to być sytuacja trudna, gdyż na granicy nie zwracało się uwagi na to, z kim dziecko jedzie, po co jedzie itd. Dlatego mam takie pytanie. Jak zabezpiecza się interes dziecka, interes rodziny i jaka jest szansa prowadzenia kontroli, sprawdzenia, że dziecko, które przekracza granicę albo znajduje się już w innym kraju, jest pod właściwą opieką i temu dziecku nie stanie się w przyszłości krzywda? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#EwaSowińska">Oczywiście, brak kontroli na naszych wspólnych już granicach to uniemożliwi, choć ważne jest to, co powiedział pan senator, że kontroli tego, z kim dziecko jedzie, też za bardzo nie było. Co więcej, ze zgrozą przyjęłam to, co niedawno usłyszałam, że część dzieci, jest taka grupa, która w ogóle nie otrzymuje imion, czyli w ogóle nie jest zarejestrowana. To akurat nas nie dotyczy, ale jest tak na świecie, że niektóre dzieci giną, bo nie są zarejestrowane, jest obawa, że one mogą być dawcami narządów, mogą być gdzieś sprzedawane. Nie chciałabym jednak poruszać spraw z zakresu cywilizacji. Nasze dzieci, jak na razie, są rejestrowane. W każdym razie myślę, że trzeba się zastanowić nad jakimiś mechanizmami, żeby uniknąć takich zagrożeń.</u>
          <u xml:id="u-201.1" who="#komentarz">(Senator Zdzisław Pupa: Teraz to jest sprawa na czasie, trzeba to mieć na uwadze.)</u>
          <u xml:id="u-201.2" who="#EwaSowińska">Na czasie, bardzo na czasie.</u>
          <u xml:id="u-201.3" who="#komentarz">(Senator Zdzisław Pupa: Jeszcze sprawa budżetu.)</u>
          <u xml:id="u-201.4" who="#EwaSowińska">W sprawie budżetu chciałabym powiedzieć, że złożyliśmy do komisji finansów prośbę o zwiększenie budżetu o około 8%. Między innymi ze względu na to, że przez wiele lat nie było żadnego remontu i tworzymy nowe stanowisko analityczno-statystyczne w naszym zespole, przyznano nam zwiększony budżet, choć przy planowaniu budżetu w tym roku wykazywaliśmy raczej większą oszczędność. Nie wiem, ale zyskaliśmy przychylność dwóch komisji i nasza podwyżka budżetowa została przyjęta. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Pan senator Szaleniec.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#ZbigniewSzaleniec">Pani Rzecznik, wynika to z pytań wielu senatorów, z mojego pytania także to będzie wynikało, że podzielam pani diagnozę w ocenie wielu negatywnych zjawisk, o których pani mówiła. Powiem też szczerze, proszę nie brać tego za przytyk, że te zjawiska są raczej powszechnie znane, nie usłyszeliśmy tu jakichś nowości. Mnie bardziej interesuje skuteczność działań urzędu rzecznika praw dziecka.</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#ZbigniewSzaleniec">Mówiła pani o wielu sprawach, o tysiącach spraw, wystąpień. Proszę powiedzieć, jaka jest skuteczność, i to nawet nie w pojedynczych sprawach, ale jeśli chodzi o zmiany przepisów, rozporządzeń, ewentualnie wnioski do zmiany prawa czy wystąpienia Trybunału Konstytucyjnego. Mnie się wydaje, że rzecznik powinien działać generalnie. Ja jakoś nie mogę wyobrazić sobie tego, że rzecznik praw dziecka będzie jeździ do poszczególnych ośrodków i bada, jak wygląda sytuacja, bo od tego są inne instytucje, kuratoria, ministerstwo. Mnie chodzi raczej o takie generalne działanie i skuteczność. Tak że prosiłbym o odpowiedź na pytanie o skuteczność.</u>
          <u xml:id="u-203.2" who="#ZbigniewSzaleniec">A jeżeli brakuje skuteczności z uwagi na brak pewnych narzędzi, to co by pani proponowała, aby poszerzyć kompetencje czy możliwości oddziaływania rzecznika praw dziecka. Chodzi o to, żeby mankamenty, o których pani wspominała, skutecznie i szybko eliminować, zwalczać, żeby nie powtarzały się co roku, bo my wysłuchaliśmy już, zdaje się, trzeciego wystąpienia, w poprzedniej kadencji były dwa, i można by powiedzieć, że wiele tych zjawisk się powtarza i sytuacja się nie zmienia. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#EwaSowińska">Trudno jest ocenić tak procentowo skuteczność naszych działań, bo w wielu przypadkach samo podjęcie przez nas inicjatywy gwarantuje skuteczność przez to, że jednak pismo od rzecznika przesłane do kuratorium czy do sądu powoduje, że niektóre sprawy tych, którzy się do nas zwracali, biegną bardziej poprawnie czy szybciej, czyli pomyślniej. Wśród zwracających się do nas są nie tylko rodzice, pisze do nas również dużo dzieci. Te dzieci potrzebują jakiegoś wsparcia, wyjaśnienia pewnych przyczyn, więc my to robimy, zawsze do nich docieramy. Przy czym jest moją wielką troską to, żeby w korespondencji e-mailowej czy listownej z dziećmi nie powodować skonfliktowania dziecka z rodzicami. Często po prostu wyjaśniamy dziecku, że rodzice nie będą tak bardzo przyglądali się wielu sprawom i jeżeli sam czy sama otworzysz się, powiesz o swoich problemach, to zyskasz zaufanie i twoje stosunki, relacje z domownikami się poprawią. Za wszelką cenę dążę do tego, żeby dzieciom pomóc, ale też podsunąć im, zaproponować, co mogą same zrobić, żeby poprawiać swoje relacje z rodzicami czy z opiekunami.</u>
          <u xml:id="u-204.1" who="#EwaSowińska">Zdarzają się czasem trudniejsze sprawy i wtedy trzeba ingerować. Przykładem pozytywnie zakończonej sprawy jest sprawa mająca aspekt międzynarodowy. Do rzecznika praw dziecka zwróciła się dyrektor miejskiego ośrodka pomocy społecznej z prośbą o pomoc w zrealizowaniu pobytu obywatelki Ukrainy. Z nadesłanych informacji wynikało, że zainteresowana przebywa w Polsce od 1995 r., zawarła związek małżeński z obywatelem polskim. Ze związku tego pochodzą dzieci, które posiadają obywatelstwo polskie. Zainteresowana dostała z urzędu wojewódzkiego odmowę zezwolenia na pobyt czasowy w Polsce. Zwróciła się z tym do prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców, ale wtedy jej odwołanie nie zostało uwzględnione. Mając na uwadze dobro dzieci, rzecznik sam wystąpił do prezesa urzędu z prośbą o rozważenie możliwości przychylenia się do prośby i otrzymał informację, że z uwagi na wyjątkową sytuację osobistą prezes wyraził zgodę i zostało to pozytywnie załatwione.</u>
          <u xml:id="u-204.2" who="#EwaSowińska">Zdarzają się sprawy dotyczące rodzin zastępczych. Do rzecznika praw dziecka zwrócił się pan X, informując o niewłaściwym traktowaniu dzieci umieszczonych w rodzinie zastępczej u dziadków. Uważał, że są one bite, zaniedbywane, a w rodzinie nadużywa się alkoholu. Rzecznik wystąpił w powyższej sprawie do miejskiego ośrodka pomocy społecznej. Szybko został przeprowadzony wywiad środowiskowy w miejscu zamieszkania dzieci z rodziną zastępczą, został też o tym powiadomiony sąd opiekuńczy. Z odpowiedzi wynikało, że informacje nadesłane przez rzecznika spowodowały to, że rodzina zastępcza została przez pracowników socjalnych objęta szczególną opieką oraz nadzorem kuratorskim. Mamy bieżące informacje sądu o sposobie wykonywania funkcji rodziny zastępczej.</u>
          <u xml:id="u-204.3" who="#EwaSowińska">Zdarzają się sprawy mieszkaniowe, sprawy dotyczące urlopowania dzieci do szpitala. Było takie doniesienie, zresztą przygotowywane w okresie letnim przez rzecznika praw obywatelskich, że latem dużo dzieci z domów dziecka przebywa na leczeniu na oddziałach psychiatrycznych. My podjęliśmy tę sprawę, nadaliśmy jej dalszy ciąg, bo wystąpiliśmy do wszystkich domów dziecka i właściwie w ogromnym procencie otrzymaliśmy bieżące odpowiedzi, z których wynikało, że ta analiza nie może być tak jednoznaczna, ponieważ wiele z tych dzieci leczyło się już wielokrotnie, to nie był ewenement, że one trafiły tam latem, bo one trafiają tam co jakiś czas. Nie jest też prawdą, że lekarz daje skierowanie, bo po prostu boi się o swoją skórę, i wysyła dziecko do szpitala. Proszę państwa, kierującym do szpitala jest lekarz rodzinny, ale dopiero badanie przeprowadzone na izbie przyjęć przez lekarza psychiatrę kwalifikuje dziecko do leczenia w szpitalu, decyduje o tym, czy jest potrzebne leczenie szpitalne. Tak że mieliśmy na to troszeczkę inne spojrzenie. Jeszcze... Może nie będę o tym mówiła, bo ta sprawa jeszcze się toczy.</u>
          <u xml:id="u-204.4" who="#EwaSowińska">Były też sprawy dotyczące prawa do nauki. Tutaj też podejmowaliśmy dobre interwencje. Chodziło o dziecko i sprawę wychowania fizycznego, sprawę pomocy dla ucznia pierwszej klasy z nadpobudliwością psychoruchową.</u>
          <u xml:id="u-204.5" who="#EwaSowińska">To takich kilka przykładów spraw o absolutnie dobrych zakończeniach, ale to jest kropla w morzu, dlatego że bardzo wiele spraw przynajmniej nabiera prawidłowego toku rozpatrywania czy odpowiedniego tempa, przyspieszenia. To tyle, co my możemy zrobić i uzyskujemy pozytywne rezultaty, choć nie we wszystkich sprawach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#ZbigniewSzaleniec">Panie Marszałku, ja przepraszam, ale nie uzyskałem odpowiedzi na drugie pytanie. Czy pani uważa, że narzędzia, które pani posiada, są wystarczające? Pani Minister, wydaje mi się, że to działanie powinno polegać troszkę na czymś innym niż na pisaniu do wszystkich dyrektorów z prośbą o coś. Czy nie bardziej wskazane byłoby napisanie do ministra, żeby zmienił określone przepisy, które doprowadzą do tego, że sytuacja w danej materii zostanie zmieniona? Myślę chociażby o zajęciach wuefu. Twierdzi pani, że dzieci są nadmiernie często z nich zwalniane. Więc być może trzeba zmienić jakiś zapis, może rozporządzenie ministra w tej kwestii. Ta korespondencja powinna się odbywać na szczeblu ministerialnym, a nie...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#EwaSowińska">To są te pięćdziesiąt dwa wystąpienia generalne, tak, to są te pięćdziesiąt dwa wystąpienia generalne.</u>
          <u xml:id="u-207.1" who="#komentarz">(Senator Zbigniew Szaleniec: Czy jest skutek, czy są odpowiedzi z ministerstwa na to słuszne pani...)</u>
          <u xml:id="u-207.2" who="#EwaSowińska">Tak, są odpowiedzi, najczęściej są, w kilku przypadkach nie było odpowiedzi ministerstwa, ale to się rzadko zdarza, najczęściej te terminy są przestrzegane. Takie są właśnie nasze możliwości, interwencje przez ministerstwa czy przez marszałków Sejmu, Senatu. Rzecznik praw dziecka nie ma możliwości wnoszenia do Trybunału Konstytucyjnego o niezgodność z jakimś prawem. W tej mierze możemy wnioskować jedynie do rzecznika praw obywatelskich. Poszerzenie uprawnień rzecznika praw dziecka wymagałoby zmiany ustawy, na pewno również zmian w konstytucji, tak że to nie jest taka prosta sprawa. Współpracujemy z rzecznikiem praw obywatelskich, w zasadzie prawie w każdym miesiącu organizowane są spotkania tematyczne, przygotowywane przez obie strony i dzięki temu, właśnie poprzez rzecznika, mamy możliwość działać dalej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Pan senator Trzciński, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#MarekTrzciński">Ja również chciałbym się skupić na skuteczności działań rzecznika, a chciałbym poruszyć problem związany z narkotykami. Jest to jedno z największych, najpoważniejszych zagrożeń, z którymi spotyka się młodzież. Chcę powiedzieć, że kilka lat temu przeprowadzono wiele eksperymentów związanych z wykorzystaniem psów do wskazywania osób, które posiadają bądź zażywają narkotyki. Mam na myśli te działania, kiedy to psy były wprowadzane do szkół przez Policję, Straż Miejską. Okazało się, że ta metoda była bardzo skuteczna. Poziom spożywania narkotyków w szkołach objętych takim programem zmniejszył się, spadł praktycznie do zera. Dziecko, wiedząc o tym, że może być, mówiąc kolokwialnie, namierzone, po prostu przestawało eksperymentować i nie próbowało narkotyków. Te projekty, takie akcje przeprowadzane były w różnych zakątkach Polski i wykazały ogromną skuteczność. Ale potem zostały zaniechane. Czy w tej sprawie rzecznik podejmował jakieś działania? Czy rzecznik wypowiadał się w tej sprawie? Bardzo proszę o opinię, czy nie należałoby wykorzystać narzędzia, które zostało sprawdzone i okazało się bardzo skuteczne. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#komentarz">(Rzecznik Praw Dziecka Ewa Sowińska: Przepraszam bardzo. Czy mogę odpowiedzieć?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#EwaSowińska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#EwaSowińska">Ja też, tak jak pan senator, uważam, że trzeba wrócić do takich metod. Nie ukrywam jednak, że w społeczeństwie były osoby, które bardzo się denerwowały, media także były bardzo przeciwne temu, by pies policyjny pojawiał się szkole. I z tego względu jest to trudne zagadnienie. Ale trzeba będzie je podjąć i dowiedzieć się, jakie były powody, że ta metoda została zarzucona. Trzeba do tego powrócić.</u>
          <u xml:id="u-211.2" who="#EwaSowińska">Również były wielkie opory, jeśli chodzi o monitoring w szkołach. Niemniej jednak wiem, że bardzo obniża się przemoc rówieśnicza, gdy te monitory są czy to w szkole, czy przed szkołą. Nie ma dewastowania budynków, co też się zdarzało, w znacznym stopniu zniknęły jakieś tam akty wandalizmu... Myślę, że skoro znalazły się pieniądze na zaopatrzenie tak wielu szkół w kamery, to bardzo dobrze się stało. Uważam również, że te akcje policji mogły mieć miejsce...</u>
          <u xml:id="u-211.3" who="#EwaSowińska">Dane dotyczące uzależnień, które przedstawia PARPA, wykazują, że w ostatnim okresie spadła także ilość alkoholu spożywanego przez dzieci i młodzież. Jednak ten problem ciągle występuje, a przecież nie powinno go być wcale. Czyli gdzieś tam robimy jakiś błąd. No ale niektórzy sprzedawcy ponieśli kary, zostali pozbawieni możliwości prowadzenia tego interesu, bo odebrano im koncesje.</u>
          <u xml:id="u-211.4" who="#EwaSowińska">A co do tego wykrywania narkotyków przez psy, to jest to sprawdzone i warto byłoby, żeby dla dobra dziecka... Bo tu już mniej ważny jest ten estetyczny wymiar sprawy niż to, żeby ograniczyć problem do jakiegoś minimum, czyli żeby właściwie ratować życie i zdrowie dzieci i młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-211.5" who="#komentarz">(Senator Marek Trzciński: Czy zatem...)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Pan senator chciałby to uzupełnić, tak?</u>
          <u xml:id="u-212.1" who="#komentarz">(Senator Marek Trzciński: Tak, tak.)</u>
          <u xml:id="u-212.2" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#MarekTrzciński">Czy zatem rzecznik podejmie...</u>
          <u xml:id="u-213.1" who="#komentarz">(Rzecznik Praw Dziecka Ewa Sowińska: Podejmie...)</u>
          <u xml:id="u-213.2" who="#MarekTrzciński">...konkretne działania zmierzające do tego, żeby taki właśnie projekt realizować? Oczywiście trudności będą bardzo duże, dlatego że biznes narkotykowy jest właśnie biznesem i jest mocny lobbing przeciwko skutecznym działaniom, przeciwko skutecznej walce z narkomanią. Po stronie realizatora takiego projektu, rzecz jasna, będzie mnóstwo obowiązków, bo trzeba przygotować grono pedagogiczne, rodziców dzieci, jednak skuteczność działania w tak istotnej sprawie jest ogromnie ważna. Czy zatem rzecznik podejmie konkretne działanie zmierzające do tego, żeby wykorzystywać psy w przedszkolach - bo już nawet w przedszkolach pojawia się ten problem - oraz w szkołach?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#EwaSowińska">Oczywiście, Panie Senatorze, na pewno podejmę się tego, chociaż właśnie przez to zderzenie z tym biznesem będzie to na pewno trudna sprawa. Ale ja się nie zawaham. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#komentarz">(Senator Marek Trzciński: Dziękuję bardzo.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę państwa, ja chciałbym uprzedzić państwa, że o 15.45 mamy przerwę. W związku z tym prosiłbym o zadawanie pytań bardzo krótko, bo czasu mamy niewiele. W przeciwnym wypadku będziemy musieli rozciągnąć nasze rozważania również poza przerwę.</u>
          <u xml:id="u-215.1" who="#komentarz">(Senator Krzysztof Piesiewicz: Ja w kwestii formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-215.2" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo, Panie Senatorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#KrzysztofPiesiewicz">Panie Marszałku, chciałbym przypomnieć - z całym szacunkiem wobec zainteresowania wszystkich senatorów problematyką dotyczącą dzieci - że pytania powinny się mieścić w określonym przedziale czasowym opisanym w regulaminie. Słucham tu bardzo interesujących i głębokich wystąpień, no ale to już są sprawy na debatę. Prawda? Dziękuję uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-217.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Pan senator Andrzejewski, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#PiotrAndrzejewski">Pani Minister, aktualnie udzielamy pomocy charytatywnej, o którą zwracają się do różnych podmiotów różne fundacje i organizacje pozarządowe. Jak i w jakim w stopniu są one kontrolowane i w jakim zakresie współdziałają z panią? Na przykład jest teraz taka fundacja... No, są różne fundacje - nie chcę ich w tej chwili wymieniać - które zbierają pieniądze na pomoc dzieciom. Czy efektywność wydatkowania tych funduszy i charakter tej pomocy - z reguły są to fundacje pomocy dzieciom, jak na przykład „Dziewczynka z Zapałkami” czy jakieś inne - są w zakresie monitorowanym przez pani urząd i jakie są z tego wnioski?</u>
          <u xml:id="u-218.1" who="#komentarz">(Rzecznik Praw Dziecka Ewa Sowińska: Nie było... Przepraszam bardzo. Dziękuję za...)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#EwaSowińska">Nie było takiego monitoringu. Rzeczywiście, organizacji pozarządowych i tych fundacji, które zbierają pieniądze, także ten jeden odsetek podatku, jest bardzo wiele. Kontrola tego przerasta możliwości mojego urzędu. Ale możemy wystąpić do odpowiednich służb, żeby takie kontrole się odbyły.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#PiotrAndrzejewski">Dziękuję bardzo. To ja proszę o takie wystąpienie i udzielenie w następnym sprawozdaniu - bo mam nadzieję, że spotkamy się za rok - odpowiedzi na to pytanie.</u>
          <u xml:id="u-221.1" who="#komentarz">(Rzecznik Praw Dziecka Ewa Sowińska: Dobrze.)</u>
          <u xml:id="u-221.2" who="#PiotrAndrzejewski">Bo dosyć istotna jest ta efektywność wydatkowania i to, czy te fundusze są prawidłowo społecznie użytkowane na pomoc dzieciom. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-221.3" who="#komentarz">(Rzecznik Praw Dziecka Ewa Sowińska: No tak, sama wysyłam, a nie wiem...)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-222.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Pan senator Duda.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#JarosławDuda">Dziękuję, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-223.1" who="#JarosławDuda">Pani Minister, chciałbym zapytać o kwestię, której poświęciła pani dosyć dużo miejsca, kwestię z mojego punktu widzenia kluczową, ale jakże wstydliwą, a mianowicie chodzi o domy dziecka. Jak to jest, że na początku XXI wieku funkcjonuje jeszcze tak dużo tych stacjonarnych domów dziecka, zwanych popularnie bidulami, skoro mamy w kraju inne dobre doświadczenia... Podam tutaj przykład Wrocławia, gdzie jest dwadzieścia osiem domów rodzinnych; no ale w Warszawie są do tej pory tylko dwa. I chciałbym panią prosić, bo to jest chyba w mocy pani urzędu, żeby przeprowadzić kampanię społeczną skierowaną do organów założycielskich, aby postarano się jak najszybciej uporać się z tym problemem. Bo utrzymywanie tych instytucji totalnych - tak właśnie chcę je nazwać - jakimi są domy dziecka, które w momencie opuszczania ich przez młodych ludzi zupełnie się nie interesują ich losami... No, wiemy doskonale, wynika to z badań, że te osoby niejednokrotnie w bardzo krótkim czasie trafiają po prostu do więzień, ponieważ nie są przystosowane do funkcjonowania w społeczeństwie. Chciałbym więc panią zachęcić i bardzo prosić, żeby pani urząd przeprowadził taką kampanię społeczną - a jeśli są już takie działania, to by podzieliła się pani z nami tymi doświadczeniami i powiedziała, jakie to są działania - czy też by podjęto działania, skierowane głównie do samorządów, ale nie tylko do nich, uświadamiające szkodliwość funkcjonowania tego typu instytucji. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#EwaSowińska">W samej tylko Warszawie była duża kampania właśnie na rzecz pozyskania rodziców i tego, żeby powstało więcej takich rodzinnych domów dziecka. Z wielu szkolących się osób została w końcu garstka, która podjęła się tych zadań. Ja 6 grudnia byłam w tych właśnie rodzinnych domach dziecka, przyjrzałam się, jak funkcjonują - rzeczywiście to jest zupełnie co innego, niż zwykłe domy dziecka. Byłam też w Gostyninie w takim rodzinnym domu dziecka, który, muszę państwu powiedzieć, funkcjonuje już od dwudziestu lat, w tej chwili już dwudziesty pierwszy rok. Tam zaczęła to kiedyś babcia, to znaczy matka, a potem przejęła to córka z zięciem, a babcia ciągle tam jest i pomaga. I miałam naprawdę bardzo pozytywne wrażenia, jeśli chodzi o taką opiekę rodzinną. To jest w ogóle nieporównywalne...</u>
          <u xml:id="u-225.1" who="#EwaSowińska">Jako lekarz miałam też kontakt z dziećmi z dużych domów dziecka i mogę powiedzieć, że te dzieci rzeczywiście nie potrafiły sobie poradzić z podstawowymi sprawami. To po prostu nie jest takie wychowanie jak w rodzinie, że powierza się dziecku jakieś zadanie, a dziecko je wykonuje. Było nawet tak, że takie dziecko było w moim gabinecie, dostało ode mnie kartkę, jak poruszać się po tej dużej przychodni, wyliczyłam pokoje, przez które to dziecko musi po kolei przejść, żeby wykonać badania, a i tak ono sobie z tym nie poradziło. Zamknęłam więc gabinet, zostawiłam pacjentów i sama przeszłam z nim po tej przychodni, żeby mogło sobie dać radę. Tak że takie jest w domach dziecka przygotowanie do życia. Efektem jest po prostu duża bezradność, że nie będę już mówić o tym, iż emocjonalny rozwój dziecka jest całkiem zaburzony. To się wiąże z tym, że opiekunowie ciągle się zmieniają, przychodzą jedynie na dyżury, no a z dzieckiem trzeba przecież być dwadzieścia cztery godziny na dobę.</u>
          <u xml:id="u-225.2" who="#EwaSowińska">W każdym razie będziemy się starali z tymi środowiskami współdziałać, może to będzie w gestii Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej i może uda się współdziałać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-226.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Pan senator Kieres, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#LeonKieres">Pani Minister!</u>
          <u xml:id="u-227.1" who="#LeonKieres">Ponieważ nie będę mógł zabrać głosu w dyskusji, chcę zadać pytanie, a jednocześnie, w tej samej wypowiedzi, ocenić pani pracę. Otóż oceniam ją pozytywnie. W sposób znaczący podnoszę tę uwagę, jako że obserwuję pani działalność od początku kadencji, czyli od końca kadencji pani poprzednika, i zwracam uwagę na wieloaspektowość zagadnień przypisanych przez ustawodawcę pani urzędowi, widoczną także w pani działaniach. Wprawdzie nie zgadzam się z wieloma pani poczynaniami, ale proszę tego nie odbierać jako krytyki przesądzającej o moim stanowisku, bo, jak powiedziałem na początku, moja ocena jest wysoce pozytywna. To, że podejmuje pani kontrowersyjne rozstrzygnięcia, dowodzi, że potrafi pani zajmować stanowisko, a także go bronić.</u>
          <u xml:id="u-227.2" who="#LeonKieres">Chciałbym się odnieść do rozdziału, notabene dosyć skrótowo przygotowanej informacji... Na przyszłość zalecałbym jednak pogłębianie pewnych rozważań. Jako nauczyciel akademicki często zalecam moim studentom, chociażby w odniesieniu do pisanych prac, sięganie do takich materiałów źródłowych jak te przygotowywane przez szefów określonych urzędów czy instytucji.</u>
          <u xml:id="u-227.3" who="#LeonKieres">W każdym razie, mając na względzie rozdział dotyczący prawa do ochrony przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem, demoralizacją, zaniedbaniem oraz innym złym traktowaniem, chciałbym panią zapytać - nawiązując zresztą do wystąpienia pana senatora Piechniczka - o patologie towarzyszące zjawiskom z zakresu tak zwanego sportu kwalifikowanego. Nazwę to kolokwialnie: chodzi tu o różnego rodzaju mecze i kibicowanie. Otóż w czasie takich spotkań sportowych obserwujemy pewne przejawy patologii, niestety z udziałem młodzieży i dzieci. Chodzi mi tu o brak tolerancji. Znamiennym tego przykładem są chociażby różnego rodzaju rasistowskie hasła, takie symboliczne działania jak rzucanie bananami w sytuacji, kiedy zaangażowany w grę zawodnik, będący równocześnie reprezentantem drużyny przeciwnika, ma odmienny kolor skóry itd. Czy pani urząd, czy pani sama zamierza podjąć jakieś działania? Ja znam rolę rzecznika i wiem, że pani nie może przesądzać o skuteczności takich działań. Chodzi mi jednak o to, by we współpracy z ministerstwem edukacji i z ministerstwem sportu, wspierając je autorytetem swojego urzędu i swojej osoby, zaangażować się także w przeciwdziałanie tym zjawiskom.</u>
          <u xml:id="u-227.4" who="#LeonKieres">Proszę pamiętać, jest takie stwierdzenie... Pan marszałek chyba pozwoli mi na jeszcze to jedno zdanie. Otóż proszę pamiętać, że tam są pieniądze publiczne - jak pisała o tym wczoraj prasa - bo chodzi o dotacje ze środków publicznych dla klubów zajmujących się tak zwanym sportem kwalifikowanym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-228.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo, Pani Minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#EwaSowińska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-229.1" who="#EwaSowińska">Panie Senatorze, jest to dla mnie nowe wyzwanie. Rzeczywiście może za mało się tym tematem interesuję. Nawet nie bardzo mam czas, żeby obejrzeć w telewizji jakieś mecze, tak że nie widzę, co się ostatnio dzieje. A faktycznie dzieje się źle. Rzecznik powinien się w to zaangażować. Przyjmuję więc to jako uwagę czy nawet wskazanie pewnej drogi i oczywiście zobowiązuję się, że tym też się zajmiemy, i to chyba nawet dosyć szybko. Może potrzebny jest tu chociażby głos, że interesują mnie dzieci, które chodzą na te mecze i które czasem same są agresywne, a czasem podlegają agresji innych, a więc same są, powiedzmy, w niebezpieczeństwie. Myślę, że powinny zostać w tej kwestii podjęte działania systemowe. Skoro w innych krajach władze potrafiły sobie poradzić z chuligaństwem na stadionach, to dla mnie to jest po prostu dziwne, że w Polsce trwa to tyle czasu i być może nawet się jeszcze nasila. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-230.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Pan senator Cichoń, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#ZbigniewCichoń">Pani Rzecznik, ja mam pytanie o to, czy nie uważa pani za stosowne, żeby w ramach pełnego upodmiotowienia dzieci zmienić procedurę postępowania w sprawach powierzenia wykonywania władzy rodzicielskiej - chodzi tu głównie o rodziny rozbite - i wprowadzić zasadę, której sądy powinny wprawdzie przestrzegać na mocy międzynarodowej Konwencji Praw Dziecka i Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, ale ze względu na niewprowadzenie tego do naszej procedury cywilnej jej nie stosują, a mianowicie zasadę wysłuchania dziecka w sprawie tego, gdzie chce być, u którego z rodziców chce być umieszczone. Sądy powszechnie pomijają te międzynarodowe regulacje i nie słuchają dzieci, choć te, mając czasami jedenaście czy dwanaście lat, mają już dostateczne rozeznanie w tej sprawie i powinny być wysłuchane oraz traktowane jako podmiot postępowania, a nie przedmiot. To jest jedna kwestia.</u>
          <u xml:id="u-231.1" who="#ZbigniewCichoń">Jest jeszcze druga sprawa, o którą chciałbym spytać. Mianowicie ostatnio miałem spotkanie z prowadzącymi hospicjum dla dzieci w Warszawie. Żalili się oni na regulacje Narodowego Funduszu Zdrowia, które trzeba chyba nazwać absurdalnymi. Otóż placówki te dostają dofinansowanie jedynie wtedy, gdy 40% pacjentów, czyli dzieci, jest chorych na raka; pozostałe 60% może być chorych na inne choroby. Tymczasem, niestety dla tej sprawy, rozkład chorób jest w zasadzie odwrotny: zdecydowana większość przypadków, i to tych najtrudniejszych, to chorzy na choroby przewlekłe. Nie na raka, który się, niestety, że tak powiem, kończy bardzo szybko, ale na inne przewlekłe choroby, które wymagają bardzo długiego leczenia i wiążą się z utrzymywaniem przy życiu. Czy te kwestie nie powinny być również przedmiotem naszych dociekań i jakiejś pomocy ze strony pani rzecznik? Jeżeli można, chciałbym o to postulować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-232.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę bardzo, Pani Minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#EwaSowińska">Tak, to było przedmiotem naszych interwencji już w roku ubiegłym, a teraz ponownie. Dzisiaj problem chorób nowotworowych jest już mniejszy. Postęp medycyny jest po prostu taki, że wiele z nich, wcześnie wykrytych, udaje się wyleczyć. O wiele gorsze są schorzenia, powiedziałabym, ogólnie neurologiczne, przewlekłe i postępujące, które powodują całkowity dyskomfort życia. Tylko rodzice, dzięki swojemu zaangażowaniu, mogą pomagać dzieciom przetrwać te ciężkie chwile, ale potrzebują aparatury, potrzebują wsparcia pielęgniarki, potrzebują możliwości kontaktu telefonicznego w każdej sytuacji. Nie można wyznaczać absolutnie żadnych granic procentowych, takich że 40% chorych na nowotwory dzieci ma być objętych hospicyjną opieką domową, bo właśnie tych dzieci będzie stopniowo ubywało - taki jest postęp w tej dziedzinie, i w zakresie wykrywania, i w zakresie leczenia tych chorób - narasta zaś problem ciężkich nieuleczalnych schorzeń neurologicznych, które muszą być objęte opieką i właściwie finansowane. I to się zgadza.</u>
          <u xml:id="u-233.1" who="#EwaSowińska">Przepraszam, jakie było wcześniejsze pytanie?</u>
          <u xml:id="u-233.2" who="#komentarz">(Wicemarszałek Zbigniew Romaszewski: Sądy rodzinne...)</u>
          <u xml:id="u-233.3" who="#EwaSowińska">A, sądy rodzinne. Często dostajemy prośby o takie właśnie interwencje: jedno czy drugie z rodziców prosi, żeby dziecko było przesłuchane i my występujemy w tej sprawie do sądu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-234.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Pan senator Woźniak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#HenrykWoźniak">Panie Marszałku! Pani Minister!</u>
          <u xml:id="u-235.1" who="#HenrykWoźniak">Na stronie siódmej raportu jest bardzo przykra informacja dotycząca braku kompleksowego systemu medycyny szkolnej. Chciałbym w związku z tym zapytać panią minister - mając na uwadze społeczne i finansowe skutki tego zaniedbania, które są przecież ogromne - czy ta sprawa jest beznadziejna. Czy pani minister uważa, że zasadne byłoby wsparcie parlamentu dla wdrożenia programu medycyny szkolnej? Mam na myśli przede wszystkim kwestie dotyczące wad postawy, których profilaktyka we wczesnym okresie jest niezwykle ważna. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#EwaSowińska">Powrót medycyny szkolnej byłby bardzo dobry, uważam jednak, że jest trudny. Dlatego też wystąpiłam z inną inicjatywą. Chodziło mi o to, żeby do każdego zespołu podstawowej opieki zdrowotnej, zespołu lekarza rodzinnego, wrócił pediatra, przynajmniej jeden na przychodnię. W jego gestii leżałoby badanie dzieci przed szczepieniami, badania bilansowe dziecka w każdym stosownym okresie, zgodnie z tym, jak jest to wyznaczone i w takim wymiarze, w jakim powinno być wykonywane. Bo to, że ktoś bada dziecko, powiedzmy, dwuletnie i napisze w karcie, że płuca i serce są bez zmian, gardło wolne, to nic nie znaczy, to nie jest żaden bilans. A pediatra wie, jak to należy zrobić. Pediatra wie, jak to zrobić, lekarz rodzinny też powinien wiedzieć, jak wykonać bilans zdrowia. Postawa, rozwój dziecka, to wszystko powinno być obserwowane w trakcie bilansu, tylko że może brakuje czasu. Medycyna rodzinna jest dziedziną tak obszerną, że każdy lekarz wie... Może to jest sparafrazowane, ale ja to powiem też przeciwko sobie, bo ja jestem lekarzem rodzinnym ze specjalizacją drugiego stopnia. To się nazywało kiedyś: medycyna ogólna. Mówiono o nas, że wiemy co nieco o wszystkim w porównaniu na przykład do okulisty, który wie wszystko o niczym. Takie były dwa trywialne powiedzenia. I rzeczywiście tak jest, że lekarz pierwszego kontaktu, lekarz rodzinny, lekarz ogólny, żeby nie wiadomo, jak się wyszkolił, doskonale wie, gdzie, do jakiego lekarza powinien skierować i co może podjąć sam w ramach swojego leczenia. Prawidłowy rozwój dziecka naprawdę wymaga tego, żeby zajmował się nim pediatra.</u>
          <u xml:id="u-236.1" who="#EwaSowińska">Dzisiaj średni wiek pediatry jest określony na pięćdziesiąt dziewięć lat. To jest po prostu rozpacz. Rzadko się o tym pisze i rzadko się mówi. Za mało jest rezydentur, żeby młodzi lekarze mogli się specjalizować z pediatrii, zresztą oni nie bardzo chcą się specjalizować z pediatrii, dlatego że nie mają perspektywy, nie ma tych stanowisk pracy. Gdybyśmy zmienili ustawę i do zespołu lekarza rodzinnego wszedłby chociaż jeden pediatra, to sprawa naprawdę wyglądałaby inaczej. Dzisiaj nie wolno lekarzowi badać dziecka bez obecności rodziców, bez zgody rodziców i dlatego odpada możliwość badania w szkole, bo rodzic nie przyjdzie do szkoły na badanie. Szczepienie też się wiąże z badaniem, więc szczepienia też już zostały wyprowadzone ze szkoły. A więc wszystko spada na poradnie podstawowej opieki zdrowotnej, na ten pierwszy kontakt pacjenta, i tam powinien być pediatra po to, żeby tej profilaktyki pilnował. Takie dobre prowadzenie przez pediatrę nie jest tożsame z odbieraniem dzieci lekarzowi rodzinnemu, jednak wiele rzeczy, zwłaszcza z zakresu profilaktyki mógłby wykonywać lekarz pediatra. Lekarz pediatra mógłby też przejąć wszystkie cięższe zachorowania. Byłoby to nawet tańsze, dlatego że znacznie mniej dzieci trafiłoby na oddziały szpitalne, bo pediatra podejmie większe ryzyko leczenia niż lekarz rodzinny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-237.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę państwa, wkroczyliśmy już właściwie w czas naszej przerwy, ona za dwie minuty powinna się zacząć. Ale uważam, że siedem minut możemy poczekać.</u>
          <u xml:id="u-237.2" who="#ZbigniewRomaszewski">Zapisani z pytaniami są pan senator Wojciechowski i pan senator Jurcewicz. Zgłasza się jeszcze dwóch senatorów, tak?</u>
          <u xml:id="u-237.3" who="#ZbigniewRomaszewski">Ale w tej chwili głos ma pan senator Wojciechowski, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#GrzegorzWojciechowski">Panie Marszałku, Pani Minister, chciałbym o coś zapytać.</u>
          <u xml:id="u-238.1" who="#GrzegorzWojciechowski">Temat który zawsze powraca, to jest tornister dziecka. Ale mnie chodzi o inny aspekt tej sprawy. Czy z tym tornistrem nie jest czasem tak, że firmy wydawnicze działają w ten sposób, żeby sprzedać więcej książek i wziąć za to więcej pieniędzy, a dziecko musi to nosić? Czy były w związku z tym robione jakieś badania, a jeśli tak, to jakie są wyniki?</u>
          <u xml:id="u-238.2" who="#GrzegorzWojciechowski">I drugie, krótkie pytanie. Wrócę jeszcze do lekcji wf. W szkole, do której chodzi mój syn na lekcjach wf jest coraz więcej wypadków, takie jest moje odczucie. Czy pod tym kątem są robione jakieś badania? Pytam o to w kontekście faktu, że ze sprawozdania rocznego tej szkoły wynika, że żadne wypadki się nie zdarzają. Czy takie badania, jeżeli są robione, są robione na podstawie sprawozdań szkół, czy na podstawie ankiet? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#EwaSowińska">Zacznę od drugiego pytania. Sprawozdanie w szkole przygotowuje pielęgniarka szkolna. Ona ma rzeczywiście specjalne ankiety, które wypełnia, zresztą bardzo pracochłonne. Informacje o każdym wypadku na zajęciach z wf. i innych zdarzeniach szkolnych powinna umieścić w tych ankietach. Nawet czasami się zastanawiałam nad tym, że to mógłby wykonywać ktoś inny, bo szkoda tej fachowości, ją można by inaczej wykorzystać, no ale tak się rzeczy mają. Ja sama też w szkołach pracowałam, zawsze miałam jakieś szkoły pod opieką, więc ta opieka w szkole jest mi bliska i ile tych kontuzji po zajęciach wf. było, też wiem, wiem, że zdarzały się często. Ale trochę to jest związane z tym, gdzie dziecko ćwiczy, zależy od przebiegu lekcji wf. i również od zaangażowania nauczyciela wf. W jednej ze szkół chłopcy grali bardzo często w piłkę także poza lekcjami wf., tam był asfalt i tam było dużo kontuzji, naprawdę. Po prostu te wszystkie upadki były znacznie intensywniejsze, groźniejsze niż wtedy, kiedy się gra na trawie czy na wykładzinie antypoślizgowej, tak jak to jest w nowoczesnych salach gimnastycznych. Tu wiele czynników odgrywa rolę.</u>
          <u xml:id="u-239.1" who="#EwaSowińska">I jeszcze tornister, tak. No rzeczywiście, teraz wszyscy o tym tornistrze jakoś tak zaczęli mówić. Ale to nie o sam tornister chodzi. Faktem jest, że dziecko powinno na dwóch ramionach nosić swój bagaż. Ciężar plecaka czy tornistra nie powinien przekraczać 10% wagi ciała. I to nie jest tak, że możemy napisać, że pierwszoklasista może trzy kilogramy nosić - tak jest raczej rzadko. Czasami do pierwszej klasy idą dzieci, które ważą piętnaście, szesnaście, siedemnaście kilogramów, no a wtedy to już żadne trzy kilogramy. Takie dziecko powinno nosić półtora kilograma, kilo siedemdziesiąt itd. I tego trzeba pilnować.</u>
          <u xml:id="u-239.2" who="#EwaSowińska">Co zrobić z dziećmi, które noszą na jednym ramieniu? Ja nieraz takie rozmowy przeprowadzałam, zalecałam, żeby jednak na dwóch nosić. No czasami mi się udało taki konsensus uzyskać, że do szkoły na prawym, ze szkoły na lewym. Od tego już nie odstępowałam.</u>
          <u xml:id="u-239.3" who="#EwaSowińska">Tu jest waga podręczników oczywiście też brana pod uwagę. Ja twierdziłam już dawno, że podręczniki są często drukowane na kredowym papierze, który jest ciężki. Ten papier oczywiście powinien być wytrzymały, żeby podręcznik wystarczył na trzy lata, ale powinien być lżejszy. Wiem, że bardzo ładnie wygląda podręcznik z ogromną liczbą rycin, ale ważniejsza jest treść. Trochę trzeba to dziecku przyozdobić, ale z zachowaniem rozsądku, tak żeby obrazki nie przewyższały zawartych tam treści.</u>
          <u xml:id="u-239.4" who="#EwaSowińska">Jeśli chodzi o kręgosłupy, to tu ważne jest właściwe umeblowanie klasy. Byłam w tym roku w szkołach litewskich w Polsce, w Puńsku i w Sejnach. Tam dzieci mają regulowane ławki, regulowane jest i siedzisko, i sama ławka, tak że do każdego rozmiaru dziecka można dopasować. Ja nie propagowałabym tego w naszych szkołach, bo to są śrubki i to wszystko będzie fruwało, a dzieci będą spadały na podłogę, bo ktoś im zrobi psikusa i coś tam odkręci. W każdej klasie, uważam, powinny być ławki w trzech wymiarach: niższe dwa rzędy na początku, średni wymiar pośrodku i dwa rzędy wyższe na końcu. Proszę pokazać, gdzie są takie klasy, chętnie pojadę, zobaczę, żeby móc innym wskazać, żeby się temu przyjrzeć. Nie może być jednakowo, bo dzieci mają różne wymiary i przynajmniej na trzy wymiary powinno się wypracować umeblowanie szkolne. Do tego prawidłowy wf i wtedy możemy mówić, że jest jakaś profilaktyka wad postawy u dzieci. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#ZbigniewRomaszewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-240.1" who="#ZbigniewRomaszewski">Proszę państwa, ponieważ mamy spotkanie opłatkowe, muszę w tej chwili zarządzić przerwę.</u>
          <u xml:id="u-240.2" who="#ZbigniewRomaszewski">Pozostały nam jeszcze trzy pytania, które mają zadać senator Jurcewicza, senator Skorupa i senator Cichosz, oraz dwie osoby zapisane do dyskusji, mianowicie pan senator Augustyn i pan senator Grubski.</u>
          <u xml:id="u-240.3" who="#ZbigniewRomaszewski">Do dalszej części dyskusji przystąpimy już po opłatku, na który w tej chwili zapraszam. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-240.4" who="#komentarz">(Senator Leon Kieres: Przerwa do której? O której wznawiamy obrady?)</u>
          <u xml:id="u-240.5" who="#ZbigniewRomaszewski">Przerwa do godziny 17.15, tak została przewidziana.</u>
          <u xml:id="u-240.6" who="#komentarz">(Przerwa w obradach od godziny 15 minut 50 do godziny 17 minut 15).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#MarekZiółkowski">Wysoki Senacie, wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-241.1" who="#MarekZiółkowski">Senatorowie sekretarze zajęli miejsca.</u>
          <u xml:id="u-241.2" who="#MarekZiółkowski">Powracamy do rozpatrywania punku piątego porządku obrad: informacja Rzecznika Praw Dziecka o działalności za rok 2006 wraz z uwagami o stanie przestrzegania praw dziecka.</u>
          <u xml:id="u-241.3" who="#MarekZiółkowski">Przypominam, że przed przerwą pani rzecznik Ewa Sowińska odpowiadała na pytania.</u>
          <u xml:id="u-241.4" who="#MarekZiółkowski">Zapraszam panią rzecznik do mnie. I proszę o trzy ostatnie pytania w dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-241.5" who="#MarekZiółkowski">Jako pierwszy zadaje pytania pan senator Jurcewicz. Proszę bardzo, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-241.6" who="#MarekZiółkowski">Przypominam, że pytania mają być krótkie i zwięzłe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#StanisławJurcewicz">Bardzo dziękuję, Panie Marszałku, będę pamiętał, chociaż nieco wcześniej bywało różnie.</u>
          <u xml:id="u-242.1" who="#StanisławJurcewicz">Panie Marszałku, Pani Minister, Panie i Panowie Senatorowie, postaram się pytać krótko.</u>
          <u xml:id="u-242.2" who="#StanisławJurcewicz">Jakie systemowe rozwiązania, w tym legislacyjne, zostały z inicjatywy rzecznika praw dziecka wprowadzone podczas okresu objętego informacją, czyli w roku 2006? Mówiąc o rozwiązaniach systemowych mam na myśli na przykład wspólne projekty z ministerstwami, inicjatywy połączone resortów edukacji narodowej, sportu, zdrowia, czy spraw wewnętrznych. To pierwsze pytanie.</u>
          <u xml:id="u-242.3" who="#StanisławJurcewicz">Drugie pytanie. Czy pani minister przewiduje w roku 2007 zgłoszenie projektu, może nawet ogólnokrajowego, dotyczącego bezpieczeństwa w dzieciństwie czy bezpiecznego dzieciństwa?</u>
          <u xml:id="u-242.4" who="#StanisławJurcewicz">I trzecie pytanie dotyczące problemu, który zgłosił pan minister Duda, problemu domów dziecka. Czy będzie pani występowała z inicjatywą legislacyjną, z propozycją inicjatywy dotyczącej skrócenia procedury adopcji? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#MarekZiółkowski">Proszę bardzo, Pani Minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#EwaSowińska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-244.1" who="#EwaSowińska">Oczywiście nie wyczerpię nawet tego pierwszego pytania, ale pewne rzeczy, które zostały wykonane, podam. Jeśli chodzi na przykład o dzieci niepełnosprawne, to podjęłam działanie zmierzające do zmiany przepisów prawnych tak, aby zapewnić uczniom niepełnosprawnym szkół ponadgimnazjalnych bezpłatny transport i opiekę na czas przejazdu do i ze szkoły. W nowelizacji ustawy o systemie oświaty uwzględniono mój postulat, co uważam za pewien sukces, niezmiernie chyba ważny dla tych dzieci, gdyż wcześniej w Polsce bezpłatny dowóz do szkół gwarantowano dzieciom tylko w zakresie do szkolnictwa gimnazjalnego włącznie.</u>
          <u xml:id="u-244.2" who="#EwaSowińska">Wnioskowałam także o zmianę przepisów prawnych zmierzających do zapewnienia równych szans edukacyjnych dzieciom, w tym dzieciom sześcioletnim, których rodzice chcieliby realizować spełnienie obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą, w tym w formie nauczania domowego. W rezultacie interwencji ministerstwo edukacji podjęło prace mające na celu uszczegółowienie ustawowych przepisów dotyczących umożliwienia dzieciom i młodzieży spełniania obowiązku szkolnego i obowiązku nauki poza szkołą.</u>
          <u xml:id="u-244.3" who="#EwaSowińska">Dostrzegając problem przemocy w rodzinach, gdzie krzywdzenie dziecka odciska swoje piętno we wszystkich sferach rozwojowych dziecka, ma konsekwencje i dla rozwoju fizycznego, i umysłowego, i przede wszystkim emocjonalnego, psychicznego, ma konsekwencje także dla socjalizacji dziecka, od momentu objęcia urzędu zwracałam uwagę właściwym organom na konieczność zwiększenia ochrony przed stosowaniem kar cielesnych wobec dzieci.</u>
          <u xml:id="u-244.4" who="#EwaSowińska">Apelowałam także o taką zmianę przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, która nałożyłaby na rodziców obowiązek respektowania przyrodzonej godności dziecka. W roku bieżącym komisja sejmowa podczas prac nad projektem nowelizacji kodeksu rodzinnego i opiekuńczego na wniosek rzecznika praw dziecka rozszerzyła przepis kodeksu dotyczący władzy rodzicielskiej o poszanowanie godności i praw dziecka. Uznanie godności dziecka będzie stanowiło jedno z wyodrębnionych kryteriów oceny prawidłowości wykonywania władzy rodzicielskiej.</u>
          <u xml:id="u-244.5" who="#EwaSowińska">Bardzo ważna jest edukacja społeczeństwa, zwrócenie uwagi na problem przemocy w rodzinach, na promowanie dobrych wzorców rodzicielskich, uzmysłowienie rodzicom negatywnych konsekwencji stosowania kar oraz wskazanie wzorców właściwego komunikowania się z dziećmi. Uważam, że tutaj trzeba prowadzić działania edukacyjne dla rodziców na szeroką skalę. Dostrzegam bowiem, że rodzice w wielu wypadkach nie są przygotowani do pełnienia funkcji wychowawczej wobec swoich dzieci.</u>
          <u xml:id="u-244.6" who="#EwaSowińska">Podnoszenie świadomości społecznej w zakresie szkodliwych skutków stosowania kar cielesnych powinno znacznie ograniczyć takie sytuacje w Polsce. Kampanie edukacyjne połączone z działaniami na rzecz wzmacniania więzów rodzinnych powinny być priorytetem, jeżeli dążymy do rzeczywistej, a nie tylko pozorowanej zmiany społecznego stosunku do problemu karcenia dzieci.</u>
          <u xml:id="u-244.7" who="#EwaSowińska">Powiem, że nie wszyscy się ze mną zgadzają. Spotkałam się z takim podejściem, że przedstawiano mi jako zarzut, że ja się interesuję rodzicami i działaniem z rodzicami. Uważam, że dla dobra dziecka jestem po prostu obowiązana do takich działań i przewiduję je też w 2008 r.</u>
          <u xml:id="u-244.8" who="#EwaSowińska">To tylko takie przykłady, które chciałabym przekazać, bo wszystkiego nie jestem w stanie tutaj powiedzieć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję bardzo, Pani Rzecznik.</u>
          <u xml:id="u-245.1" who="#MarekZiółkowski">Pan senator Skorupa, proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-245.2" who="#MarekZiółkowski">Czy na wszystkie trzy pytania były odpowiedzi?</u>
          <u xml:id="u-245.3" who="#komentarz">(Rzecznik Praw Dziecka Ewa Sowińska: A właśnie, jeszcze nie.)</u>
          <u xml:id="u-245.4" who="#MarekZiółkowski">Właśnie. To przepraszam, wycofuję...</u>
          <u xml:id="u-245.5" who="#MarekZiółkowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#EwaSowińska">Proszę przypomnieć, bo się skupiłam na tych działaniach...</u>
          <u xml:id="u-246.1" who="#komentarz">(Senator Stanisław Jurcewicz: Czy przewiduje pani wystąpienie z propozycją programu, nawet w skali krajowej, dotyczącego systemowego rozwiązania, na przykład „Bezpieczne dzieciństwo”? Ja tak go sobie nazwałem na własny użytek. Ale czy taki program w roku 2008...)</u>
          <u xml:id="u-246.2" who="#EwaSowińska">Między innymi na przyszły rok jest przewidziany właśnie ten program dotyczący wskazania rodzicom sposobu postępowania. Będzie specjalna publikacja i będzie specjalna dystrybucja, która jest przewidziana wyłącznie dla zupełnie młodych rodziców, dostosowana do dzisiejszej sytuacji, w której wolimy patrzeć w ekran niż w książkę. Biorę więc wszystko pod uwagę i będą schematycznie wykazane pewne wzorce.</u>
          <u xml:id="u-246.3" who="#EwaSowińska">Współdziałamy też z MSWiA w zakresie programu bezpieczeństwa dzieci. Będzie kontynuacja programu, szczególnie gdy wejdzie on w fazę stricte już bezpieczeństwa dzieci. Taka jest zapowiedź i przygotowanie.</u>
          <u xml:id="u-246.4" who="#EwaSowińska">I jeszcze... Przepraszam, ale trochę jestem zmęczona.</u>
          <u xml:id="u-246.5" who="#komentarz">(Moje ostatnie, trzecie pytanie brzmiało: czy będzie pani miała zamiar zaproponować legislację w sprawie skrócenia procesu adopcji dzieci? Nawiązuję do domów dziecka.)</u>
          <u xml:id="u-246.6" who="#EwaSowińska">Proces adopcji powinien być skrócony, ale czasami te procedury są też niezależne od władz, dlatego że chodzi o kwestię zrzeczenia się przez rodziców. Często tylko matka dokonuje tego zrzeczenia się. Czasem matka opuszcza szpital i nie wyda żadnej dyspozycji. No, są też czasami zupełnie naturalne kłopoty, żeby ustalić pochodzenie dziecka i mieć zgodę obu stron - ojca i matki - na zrzeczenie się. Wtedy proces adopcyjny jest znacznie szybszy, dlatego że rodzina, która pragnie adoptować, też musi przejść specjalne szkolenia... Wiem, że są na to zapisy. Sama próbowałam przyśpieszyć rodzinie odbycie tego kursu, szkolenia, i okazało się, że nie wolno ingerować, bo jest kolejka, tak jak w przypadku mieszkania czy różnych innych spraw. Tu więc jest cały szereg spraw, ale oczywiście chciałabym, żeby ten okres był maksymalnie skrócony.</u>
          <u xml:id="u-246.7" who="#EwaSowińska">Będziemy również działać pobudzająco na budowanie jeszcze lepszego klimatu do tworzenia rodzinnych domów dziecka i rodzin zastępczych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję bardzo, Pani Rzecznik.</u>
          <u xml:id="u-247.1" who="#MarekZiółkowski">Pan senator Tadeusz Skorupa, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#TadeuszSkorupa">Pani Minister, czy jest prowadzony jakiś monitoring w sprawie masowych dyskotek, w przypadku których są wydawane koncesje na sprzedaż alkoholu? Tam są też, jak wiemy, rozprowadzane narkotyki i inne odurzające środki. Czy nie lepiej byłoby likwidować przyczynę niż skutek degeneracji dzieci i młodzieży? Z tego, co wiem, nawet już dziesięcioletnie dzieci uczestniczą w tych dyskotekach i państwo nasze nic w tej kwestii nie robi od kilkunastu lat. Obserwuje się, że proces ten się coraz bardziej pogłębia i my nie zapewniamy godnego wychowania tej młodzieży, która uczestniczy w wielkich dyskotekach.</u>
          <u xml:id="u-248.1" who="#TadeuszSkorupa">Drugie pytanie jest następujące. Nie wszystko jest patologiczne w naszym państwie. Są też dzieci i młodzież wybitnie zdolne. Czy coś się robi w tym zakresie, żeby zdolnej młodzieży umożliwiać szybszą ścieżkę edukacji i przejście poszczególnych szczebli zdobycia wiedzy, żeby pozostała część dzieci i młodzieży mogła brać z niej przykład i po prostu ją naśladować?</u>
          <u xml:id="u-248.2" who="#komentarz">(Wicemarszałek Marek Ziółkowski: Proszę bardzo...)</u>
          <u xml:id="u-248.3" who="#TadeuszSkorupa">Trzecie moje pytanie jest takie. Z czego się bierze to, że informację za 2006 r. słyszymy w grudniu 2007 r., a nie na przykład w I kwartale bieżącego roku? Czy informację za 2007 r. również usłyszymy tutaj w grudniu 2008 r.? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#MarekZiółkowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#EwaSowińska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-250.1" who="#EwaSowińska">Jeżeli można, to zacznę od końca, od tego sprawozdania. Nie jesteśmy w stanie sporządzić raportu w I kwartale. Przeważnie tryb jest taki, że sprawozdanie za ubiegły rok kończymy opracowywać w maju. Może być zawsze czerwiec i byłby to najlepszy termin, żebym mogła przedstawiać sprawozdanie. Ale to nie jest moja decyzja, kiedy jestem zaproszona. Sejm w ogóle do tej pory mnie nie zaprosił. To jest jedna sprawa.</u>
          <u xml:id="u-250.2" who="#EwaSowińska">Sprawa dyskotek. Bardzo mi to leży na sercu. Poza tymi sprawami alkoholowymi i narkotykowymi to jest to jeszcze ogromne uszkadzanie słuchu i psychiki dzieci i młodzieży. Choćby te aparaty, z którymi dzieci chodzą i słuchają muzyki, zupełnie patologicznie wtłaczając jedno źródło dźwięku o dużym nasileniu bezpośrednio do przewodu słuchowego. Dzisiaj mamy tragedię niedosłyszenia dzieci. W znacznie większym stopniu niż u osób starszych występuje u nich niedosłuch. Wychowujemy społeczeństwo z ogromnym deficytem słuchu.</u>
          <u xml:id="u-250.3" who="#EwaSowińska">Jestem zwolenniczką i taki program miałam, zgłaszałam... Ale widocznie trzeba całościowo opracować ten pomysł. Będzie to powód następnych ataków na mnie. Z całą pewnością. Po prostu podzieliłabym dyskoteki na grupy wiekowe. Gdyby udało się stworzyć miejsca rozrywki dla dzieci, powiedzmy, do osiemnastego roku życia i byłby tam zakaz wszelkiego alkoholu, to by było łatwiejsze. Poza tym tam też powinny być ograniczenia decybeli. Wszędzie. Nawet jeżeli jest impreza na wolnym powietrzu, to jeżeli nie szanujemy swojego zdrowia, szanujmy chociaż ekologię. Wszystkie ptaki się płoszą, zwierzęta, psy się chowają, a my znosimy takie wrzaski i takie przekroczenia poziomu hałasu. Liczę na wsparcie państwa, na to, że spróbujemy ograniczyć do pewnych poziomów te źródła hałasu i wewnętrznego, i zewnętrznego też. W naszych otoczeniach są też ludzie chorzy, którzy bardzo źle muszą znosić takie zewnętrzne imprezy. To wszystko może być nieco ciszej. Chociaż nieco ciszej.</u>
          <u xml:id="u-250.4" who="#EwaSowińska">Jeżeli chodzi o imprezy, to trzeba wyraźnie oddzielić te, które są dla osób już pełnoletnich, gdzie nie możemy zabronić alkoholu. Legitymowanie przy wejściu powinno być obowiązkowe i wtedy odpadnie problem alkoholu. Z tym że i policja powinna bardziej współdziałać. Jak wynika z opinii posłów, na takich wiejskich dyskotekach policja w zasadzie pojawiała się dopiero po godzinie 2.00, gdy odjeżdżały już samochody dilerów. Ja nie wiem, czy taka sytuacja jest jeszcze aktualna. Może jest już lepiej pod tym względem, ale tutaj ta współpraca musi być bardzo, bardzo duża.</u>
          <u xml:id="u-250.5" who="#EwaSowińska">To by była odpowiedź dotycząca dyskotek, sprawozdania i...</u>
          <u xml:id="u-250.6" who="#komentarz">(Senator Tadeusz Skorupa: Sprawa uczniów wybitnie zdolnych.)</u>
          <u xml:id="u-250.7" who="#EwaSowińska">Aha. Otóż powiem, że w zasadzie zmienia się postawa. Zajęcia pozalekcyjne, szczególnie zajęcia wyrównawcze, są dla młodzieży, która powinna dorównać, nad którą trzeba pracować, żeby poprawiła poziom swojej edukacji. Przygotowuje się jednak takie decyzje, żeby wyodrębniać testami młodzież wybitnie uzdolnioną. Chodzi o wręcz genialną młodzież, nad którą musimy pracować. Chcemy bowiem mieć olimpijczyków na arenie międzynarodowej. Przecież to jest nasza chluba. A jednocześnie prawie w ogóle ich nie pokazujemy w społeczeństwie. Olimpijczyk z matematyki, złoty medal na świecie, i dwa, trzy zdania w prasie, i to sporadycznie. To jest jakieś nieporozumienie. My naprawdę powinniśmy się chwalić, pokazywać tę młodzież, zachęcać też inną do takiej rywalizacji czy na poziomie lokalnych olimpiad. W każdym razie powinna być promocja młodzieży, która osiąga kapitalne wyniki w nauce. Często jest to sprawa pewnego geniuszu, może nie zawsze pracowitości. Pracowitość też się liczy w nauce i też się dużo osiąga systematycznością i pracą. Pokazujemy osiągnięcia w sporcie, pokazujmy więc i tę młodzież.</u>
          <u xml:id="u-250.8" who="#EwaSowińska">Zawsze była możliwość wysłania dziecka, po badaniu psychologicznym, do szkoły wcześniej. Już dawno dzieci sześcioletnie trafiały do szkół. Zdarzało się też, że takie sześcioletnie dziecko już w pierwszej klasie zostało dostrzeżone. Rodzice otrzymywali nawet ze szkoły zaproszenie, żeby wyrazili zgodę, czy można przenieść dziecko do drugiej klasy. To więc nie była droga zamknięta. Coś takiego funkcjonowało i funkcjonuje nadal.</u>
          <u xml:id="u-250.9" who="#EwaSowińska">Ale my teraz idziemy dalej. Dzisiaj dzieci są bardzo mądre. Bombardowane są różnymi nowościami, dużo oglądają, na wiele rzeczy patrzą. Rzeczywiście, uważam, że przyjdzie taki moment, kiedy pięciolatki będą w zerówce. To jest nieuchronne. Po prostu widać, że te dzieci znacznie szybciej dorastają. Myślę, że sześciolatki zaczną pierwszą klasę. Tak jest w Unii. My się jeszcze trochę bronimy, nie chcemy im odbierać dzieciństwa. Byłabym za tym, żeby w przyszłości takie pięciolatki do zerówki jednak chodziły w przedszkolu, nie w szkole. Żeby uczyły się już, ale jeszcze miały możliwość bawienia się. Jeżeli natomiast sześciolatki pójdą do pierwszej klasy, to wiadomo, że to musi być w szkole. Absolutnie będę przeciwna umieszczaniu pięciolatków w szkole, i ze względów bezpieczeństwa, i ze względu na niepotrzebne jeszcze kontakty ze znacznie starszymi dziećmi, które już mają inne postawy itd. Nie będę rozwijać dalej tego tematu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję, Pani Rzecznik.</u>
          <u xml:id="u-251.1" who="#MarekZiółkowski">Ostatnie pytanie, pan senator Lucjan Cichosz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#LucjanCichosz">Panie Marszałku! Pani Minister!</u>
          <u xml:id="u-252.1" who="#LucjanCichosz">Postaram się krótko zwrócić uwagę na dwie sprawy. Mianowicie temat wyjścia młodzieży z domów dziecka. Czy pani minister zajmuje się w swoim działaniu pomocą w usamodzielnianiu tych młodych ludzi? Chodzi mi o mieszkania. Jak trudno dla tych mieszkańców domów dziecka znaleźć, zdobyć mieszkanie, by mieli możliwość zamieszkania poza domem dziecka.</u>
          <u xml:id="u-252.2" who="#LucjanCichosz">Druga sprawa wiąże się również z pracą dla tej młodzieży, nawet i wspaniałej, zdolnej. Trudno jej znaleźć pracę. Nie ma ludzi chętnych, żeby pomóc tym młodym obywatelom Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-252.3" who="#LucjanCichosz">Problem jest również w zakresie dyskryminacji młodzieży miejskiej w stosunku do wiejskiej... przepraszam, odwrotnie - wiejskiej w stosunku do miejskiej. Problem z dochodowością, co jest niekorzystne dla młodzieży, dla uczniów z wiosek, z gmin. Dochodowość liczona w celach związanych z pomocą społeczną, jaką młodzież otrzymać może, jest na tyle zawyżona, że nie uprawnia do skorzystania z tej pomocy, a część młodzieży wiejskiej nie może również w związku z tym znaleźć miejsca w szkołach. Po prostu rodziców na to nie stać. Jest to na pewno w jakimś sensie utrudnienie zdolnej młodzieży ze wsi startu do dalszej edukacji. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#EwaSowińska">Chcę powiedzieć, że oczywiście to jest bardzo ważny problem - dzieci dorosłe opuszczające domy dziecka. Ale tu moja rola już się skończyła. To bowiem są dzieci, które mają osiemnaście, dziewiętnaście lat, i moje interwencje nie byłyby tutaj celowe. Chociaż przyglądam się temu, rozmawiam. Gdy jestem w domach dziecka, to rozmawiam właśnie o tym, jak pomagają wychowawcy - i sam dom dziecka, dyrekcja - w pozyskiwaniu tych mieszkań. Oczywiście, ja wiem, że często te dzieci po prostu same sobie urządzają mieszkania, począwszy od malowania, od remontowania. Ale to też jest jakąś ich radością. Szczególnie w przypadku rodzinnych domów dziecka jest duże zainteresowanie tych rodziców tym, jak dziecko układa sobie życie. Oni patrzą, jak remontuje mieszkanie, pomagają też w tych remontach. Tu więc sytuacja wygląda lepiej. Jak jest w państwowych domach dziecka? Coś zawsze pozyskują, ale jaki jest standard tych mieszkań czy lokali - trudno mi powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-253.1" who="#EwaSowińska">Co do edukacji i wyrównywania szans młodzieży wiejskiej. Jest propozycja bonu edukacyjnego. Bon edukacyjny wydaje mi się bardzo dobrą rzeczą. Rzeczywiście, od lat się mówiło, żeby pieniądze poszły za dzieckiem.</u>
          <u xml:id="u-253.2" who="#EwaSowińska">I teraz tak. Zabiegamy o utrzymanie wielu szkół wiejskich, takich, które są według mnie najlepsze - małe, bez przemocy, z dobrym nadzorem, dobrym kontaktem nauczycieli z dziećmi. Ale wydaje mi się, że oprócz bonu edukacyjnego potrzebne są takie zmiany systemowe, które w pewnym stopniu przyniosą małym wiejskim szkołom jakieś minimalne dofinansowanie, po to, żeby je utrzymać za wszelką cenę, pozwolą pomyśleć o tym, żeby dać coś ponad bon. Inaczej bowiem wieś przegra walkę o utrzymanie szkół.</u>
          <u xml:id="u-253.3" who="#EwaSowińska">Tam, gdzie miały być likwidowane takie właśnie niewielkie szkoły, bardzo często doradzałam, żeby samorząd momentalnie przeznaczył jakąś jedną izbę na małe przedszkole, żeby wykorzystać możliwości, żeby w ten budynek weszły z dzieckiem przedszkolnym dodatkowe pieniądze. Tym bardziej że takiemu dziecku przedszkolakowi nie stanie się krzywda w małej wiejskiej szkole podstawowej. Znajdzie tam swoje miejsce i życzliwość i nic się nie stanie. Rodzice zaś, którzy pracują w gospodarstwie, myślę, że chętnie poślą na kilka godzin dziecko do tego przedszkola, żeby się uspołeczniało w przedszkolu, zdobywało lepszy start do szkoły, bo mają je blisko. Matka też wiele rzeczy w domu łatwiej zrobi, jak przez chwilę tego dziecka nie będzie. Ale, oczywiście, to jest działanie w trosce o dziecko. I tyle bym powiedziała na ten temat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-254">
          <u xml:id="u-254.0" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-254.1" who="#MarekZiółkowski">Pan senator Tadeusz Gruszka, proszę bardzo. Jeszcze jedno pytanie do pani rzecznik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-255">
          <u xml:id="u-255.0" who="#TadeuszGruszka">Pani Minister, mam trzy pytania. Może w tym momencie krótko.</u>
          <u xml:id="u-255.1" who="#TadeuszGruszka">Problem zmuszania dzieci do żebractwa. Nie będę tego rozwijał. Chodzi mi o to, jak to jest rozwiązane. To po pierwsze.</u>
          <u xml:id="u-255.2" who="#TadeuszGruszka">Po drugie... Tutaj muszę rozwinąć rzecz, żeby wprowadzić w temat. W Trójmieście powstał komitet ojców, którzy są ograniczani w dostępie do kontaktów z dziećmi. Czy wpłynęły do pani takie sygnały ze strony dzieci?</u>
          <u xml:id="u-255.3" who="#TadeuszGruszka">I trzeci temat. Chciałbym zainteresować panią tym, aby być może ograniczyć liczbę szczepień obowiązkowych. Bo w wielu przypadkach można już teraz skutecznie dzieci wyleczyć, a one są nadal szczepione. Mówię tutaj w obronie przed stresem, które dzieci przechodzą poprzez to szczepienie. Jest to bogaty cykl szczepień. Być może trzeba by było się przyjrzeć i ograniczyć liczbę tych szczepień. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-256">
          <u xml:id="u-256.0" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-256.1" who="#MarekZiółkowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-257">
          <u xml:id="u-257.0" who="#EwaSowińska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-257.1" who="#EwaSowińska">Tendencja jest taka, że liczba szczepień obowiązkowych się zwiększa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-258">
          <u xml:id="u-258.0" who="#TadeuszGruszka">To znaczy, na przykład szczepienie przeciw sepsie - przepraszam, że ja się tu wtrącam - które jest postrzegane jako bardzo niebezpieczne, nie jest wprowadzone jako obowiązkowe. Ale są choroby, które są uleczalne, a nadal szczepimy przeciw nim od lat dziesięciu, dwudziestu, nawet trzydziestu. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-259">
          <u xml:id="u-259.0" who="#EwaSowińska">Okazuje się, że niektóre krótkotrwałe zahamowania szczepień, na przykład zaniechanie kiedyś szczepień przeciw polio, skutkowało tym, że w latach pięćdziesiątych wybuchła epidemia, nie pamiętam już dokładnie, kiedy, w każdym razie ja się stykałam z dziećmi, które pozostały po tym niepełnosprawne. Tak że trudno, to fachowcy muszą nad tym pracować, ale oczywiście jest to też biznes, te szczepienia. Rozumiem, jakie są tego podteksty, ale trzeba prosić i, jak myślę, śledzić, z czego można by było zrezygnować i w jakim czasie.</u>
          <u xml:id="u-259.1" who="#EwaSowińska">Co do ojców... To znaczy jest kilka stowarzyszeń tych ojców, którzy muszą po prostu zabiegać o dostęp do własnych dzieci. Ja jestem za tym, żeby w takim wypadku przesłuchiwano dziecko w sądzie, oczywiście w jak najbardziej przyjaznych dlań warunkach, żeby ten psycholog mógł też posłuchać, jak dziecko... Chociaż odwracamy się od zespołu Gardnera, bo w związku z nim dużo złych rzeczy stało się w Stanach Zjednoczonych, niewątpliwie jednak obydwoje rodzice mają prawo do styczności z dzieckiem i to musimy honorować. I nie wolno w tym przeszkadzać, trzeba wręcz pomóc.</u>
          <u xml:id="u-259.2" who="#EwaSowińska">Uważam też, że jeśli chodzi o... Oczywiście, dzieci częściej są przy matkach, może ze względu na to, że zwykle to ojcowie pracują, a matki mają więcej czasu dla tego małego dziecka, czasu, którego ono pewnie bardziej potrzebuje. Ale współudział finansowy ojców też jest bardzo ważny. Myślę, że jeżeli ojciec jest zapobiegliwy, jeżeli pyta, czy nie ma jakichś potrzeb, czy nie trzeba na zimę kupić płaszcza czy czegoś innego, to o wiele chętniej będzie utrzymywał dziecko. Ale czasami ze złości, z uporu, on nie płaci alimentów. Ja nie generalizuję, ale na pewno czasami tak jest. Traci wtedy na kontaktach z dzieckiem.</u>
          <u xml:id="u-259.3" who="#EwaSowińska">Także przedłużające się konflikty między małżonkami odgrywają ogromnie złą rolę w kwestii wychowania dziecka, ono stoi pośrodku tego konfliktu. Właściwie największa liczba spraw, które do nas trafiają, apeli, żeby interweniować, żeby przyjechać, żeby brać udział w rozprawach sądowych, jest związana właśnie z rozwodami. Tak że jako społeczeństwo powinniśmy sobie uświadomić, że jest to najgorsze wyjście dla dziecka stojącego pośrodku tego wszystkiego. Ludzie sami powinni dojść do takiego poziomu, że jeśli nie mogą już być ze sobą, to żeby załatwili to tak po ludzku, żeby dziecko nie było w środku konfliktu, a już, broń Boże, żeby nie było buntowane przeciwko jednemu z rodziców.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-260">
          <u xml:id="u-260.0" who="#MarekZiółkowski">Pani Rzecznik, na zakończenie słowo o żebractwie.</u>
          <u xml:id="u-260.1" who="#komentarz">(Głos z sali: O żebractwie.)</u>
          <u xml:id="u-260.2" who="#MarekZiółkowski">O żebractwie słowo na zakończenie i kończymy pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-261">
          <u xml:id="u-261.0" who="#EwaSowińska">O żebractwie. Myśmy podnosili już wielokrotnie ten temat i rzeczywiście wtedy jest akcja, zostają wychwycone pojedyncze przypadki. Często nie jest to nawet matka dziecka, tylko jakieś obce dziecko dostaje... Podobno są podawane jakieś środki uspokajające, i dziecko tak właśnie wytrzymuje ileś godzin w tych nieprzyjaznych warunkach zewnętrznych. To naprawdę wielki wstyd, że dochodzi do takich rzeczy, ale to rzadko jest ktoś z naszego społeczeństwa, częściej są to ludzie, którzy „zaczepiają się” w Polsce na krótki czas.</u>
          <u xml:id="u-261.1" who="#EwaSowińska">Interweniowałam też w takiej sprawie, kiedy ludzie przybyli tutaj tylko po to, żeby, powiedzmy, podleczyć dziecko czy ewentualnie uzyskać przeszczep, a i tak nie zamierzali kontynuować leczenia. To jest tylko taki wierzchołek góry lodowej.</u>
          <u xml:id="u-261.2" who="#EwaSowińska">Na żebractwo nie można pozwolić, ale ono bardzo często występuje przy obiektach sakralnych, tam, gdzie są jakieś uroczystości. To już nagminne. Te pieniądze pewnie rzadko idą na dziecko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-262">
          <u xml:id="u-262.0" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję bardzo, Pani Rzecznik. Może teraz pani przez chwilę odpocząć. Wysoka Izba panią wymęczyła, proszę bardzo teraz usiąść.</u>
          <u xml:id="u-262.1" who="#komentarz">(Rzecznik Praw Dziecka Ewa Sowińska: Dziękuję.)</u>
          <u xml:id="u-262.2" who="#MarekZiółkowski">Otwieram dyskusję, przypominając państwu senatorom o wymogach regulaminowych: do dziesięciu minut, potem przerywam.</u>
          <u xml:id="u-262.3" who="#MarekZiółkowski">Pan senator Mieczysław Augustyn jako pierwszy, są też zapisane dwie następne osoby. Proszę bardzo, Panie Senatorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-263">
          <u xml:id="u-263.0" who="#MieczysławAugustyn">Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-263.1" who="#MieczysławAugustyn">Nie zajmę wiele czasu, chciałbym tylko przedstawić państwu wyniki prac nad sprawozdaniem pani rzecznik w Komisji Rodziny i Polityki Społecznej.</u>
          <u xml:id="u-263.2" who="#MieczysławAugustyn">My także, jak Wysoka Izba, wskazaliśmy bardzo wiele obszarów, którymi rzecznik praw dziecka mógłby się zająć i którymi powinien się zająć, poczynając od rzeczy o bardzo dużym ciężarze gatunkowym po bardzo szczegółowe zagadnienia. Wydaje się, że wartość wczorajszego spotkania polegała między innymi na tym, że uzmysłowiliśmy sobie głębokość i rozległość tej problematyki, która obejmuje przecież całego młodego, dorastającego człowieka.</u>
          <u xml:id="u-263.3" who="#MieczysławAugustyn">To, co budziło niepokój członków komisji, większość z nas wypowiadała się w tej materii i tutaj też padały te głosy, to oczywiście to, co z tego wynika. W wymiarze indywidualnym sami widzimy wielkie zaangażowanie pani rzecznik: ogromna liczba spraw osobistych, rodzinnych, które zostały podjęte. Ale już w wymiarze prawnym, ogólnospołecznym, ta skuteczność budzi wiele do życzenia. Wprawdzie można znaleźć w sprawozdaniu ślady tego, że od czasu do czasu poszczególne ministerstwa, poszczególne resorty, podejmowały wysiłek zmiany stanu prawnego, zmiany rzeczywistości, ale niestety była to raczej rzadkość, nie norma. A więc widzimy tę dysproporcję pomiędzy wagą i rozległością spraw a możliwościami rzecznika praw dziecka.</u>
          <u xml:id="u-263.4" who="#MieczysławAugustyn">W tym kontekście członkowie komisji, oprócz postulowania, by przyjrzeć się miejscu rzecznika praw dziecka, jego uprawnieniom - ale to oczywiście odnosi się już do zmiany konstytucji - zwracali uwagę na instrumenty współdziałania z innymi organami władzy, instrumenty wykorzystywane być może zbyt rzadko, aby doprowadzić do pozytywnych zmian w różnych bardzo trudnych obszarach, o których przecież tutaj cały czas była mowa. A ja bym mógł dorzucić do tego katalogu jeszcze kwestie dzieci emigrantów, dzieci pozostawionych przez rodziców, którzy wyemigrowali, itd., itd. To współdziałanie, którego być może jest za mało, albo na które jest może za mały nacisk, to oczywiście współdziałanie z tymi organami, które mają większe możliwości aniżeli rzecznik praw dziecka. Chodzi o współdziałanie z rzecznikiem praw obywatelskich, który ma chociażby możliwość skargi konstytucyjnej.</u>
          <u xml:id="u-263.5" who="#MieczysławAugustyn">Wydaje się, że w sprawach, które są ewidentnym naruszeniem praw dziecka, nie można poprzestać tylko na zwróceniu uwagi ministerstwu, temu czy owemu resortowi. Kiedy prawo jest niedoskonałe, albo kiedy dyskryminuje, taka skarga konstytucyjna być może byłaby właściwa. Członkowie komisji namawiali panią rzecznik, żeby, współdziałając z rzecznikiem praw obywatelskich, do takich rozstrzygnięć dążyła. Ale my sami także powinniśmy się poczuwać - i na tym już kończę - do tego współdziałania.</u>
          <u xml:id="u-263.6" who="#MieczysławAugustyn">Ja, dziękując pani rzecznik za sprawozdanie, które uzmysłowiło członkom naszej komisji także i to, jak wiele w dziedzinach, którymi zajmuje się Komisja Rodziny i Polityki Społecznej, jest robione, może być zrobione i powinno być zrobione, proszę jednocześnie, aby w przypadkach, które wymagają interwencji prawnej, zwłaszcza wtedy, kiedy nie ma pozytywnego odzewu ze strony resortów, pani rzecznik zechciała powiadamiać naszą komisję, albo raczej, jak sądzę, nasze senackie komisje o tym, że potrzebna jest zmiana w legislacji.</u>
          <u xml:id="u-263.7" who="#MieczysławAugustyn">Być może wiele tych apeli, przynajmniej z naszej strony, nie pozostanie bez odpowiedzi i w duchu większej odpowiedzialności będziemy się spotykać również za rok. Wtedy w wielu sprawach nie będziemy się mogli oglądać na innych, a tylko będziemy się wzajemnie rozliczać z tego, co zrobiliśmy dla poprawy sytuacji dzieci. Podobna postawa powinna obowiązywać w stosunku do komisji sejmowych. Jestem przekonany, że tego rodzaju współdziałanie pozwoli na powolną, ale jednak znaczącą poprawę sytuacji dzieci.</u>
          <u xml:id="u-263.8" who="#MieczysławAugustyn">I na koniec chcę powiedzieć, że Komisja Rodziny i Polityki Społecznej, przyglądając się sprawozdaniu i na skutek wypowiedzi pani rzecznik, podejmie działania w zakresie poprawy w następujących kwestiach: niezadowalającego wyniku przekształcenia instytucjonalnych form opieki w domach dziecka, przede wszystkim w formy rodzinne, braku miejsc w placówkach resocjalizacyjnych, opóźniania się ratyfikacji sto dziewięćdziesiątej drugiej Konwencji Rady Europy w sprawie kontaktów z dziećmi, zasiłków dla studentów niepełnosprawnych w rodzinach wielodzietnych, narodowej strategii bezpieczeństwa dzieci. W niektórych sprawach jesteśmy zdecydowani nawet już w tym momencie powiedzieć, że skończy się na inicjatywie ustawodawczej. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-264">
          <u xml:id="u-264.0" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję bardzo, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-264.1" who="#MarekZiółkowski">Pan senator Maciej Grubski już się zbliża do mównicy.</u>
          <u xml:id="u-264.2" who="#MarekZiółkowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-265">
          <u xml:id="u-265.0" who="#MaciejGrubski">Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie! Pani Minister!</u>
          <u xml:id="u-265.1" who="#MaciejGrubski">Pan senator Augustyn w podsumowaniu komisji w jakimś sensie wyraził to, co my akcentowaliśmy z punktu widzenia pracy pani minister i z punktu widzenia pracy biura rzecznika. Dla mnie jest to przyjęcie takiej formuły, w której społecznikowska rola, społecznikowskie odczucie, a za taką osobę uważam tutaj panią minister, przeważa trochę nad takim domknięciem tematu do końca. Ja rozumiem to w ten sposób, że my znajdujemy problem, definiujemy go, i to w tym sprawozdaniu jest, ale brakuje nam trochę tej ciągłości. brakuje dokończenia sprawy, nie w takim znaczeniu, jak załatwienie mieszkania, bo to my robimy na co dzień. Senatorowie, posłowie, parlamentarzyści, również te osoby, które funkcjonowały w samorządach, każdego dnia poprzez interwencje często takie rzeczy załatwiały.</u>
          <u xml:id="u-265.2" who="#MaciejGrubski">Ja zauważyłem troszeczkę sprzeczności w wypowiedziach pani minister, jeżeli chodzi na przykład o kwestię braku zgody na funkcjonowanie w szkołach dzieci pięcioletnich przy jednoczesnej zgodzie na to, żeby przy troszeczkę innym charakterze szkoły wiejskiej te dzieci pięcioletnie, przedszkolne, tam się znajdowały. Wieś wsi nierówna i oczywiście wielkości też trzeba brać pod uwagę.</u>
          <u xml:id="u-265.3" who="#MaciejGrubski">To samo dotyczy kwestii żebrania. Jest zdefiniowany temat, widzimy te problemy, ale ze strony biura rzecznika nie ma jakby wskazania, w jakim kierunku powinniśmy iść, co powinniśmy tak naprawdę uczynić, żeby pomóc tym ludziom, a być może nawet w jakimś sensie zwalczyć ten proceder, za którym stoją osoby wykorzystujące szczególnie dzieci.</u>
          <u xml:id="u-265.4" who="#MaciejGrubski">Kwestia internetu. Tutaj w tym sprawozdaniu, Pani Minister, jedna rzecz troszeczkę mnie zabolała. Kwestia pedofilii i pornografii w internecie została przeze mnie odebrana w ten sposób, jakby to internet był głównym źródłem problemów. Technologia nie stała się źródłem problemów z pedofilią i pornografia, a więc żebyśmy to troszeczkę inaczej definiowali, bo dla zewnętrznego odbiorcy może to być troszeczkę szokujące, dlatego że my przekształcamy tutaj społeczeństwo, jeżeli chodzi o państwo, uzyskując możliwości nowych technologii, a jednocześnie mówimy, w jakimś sensie tak to można dzisiaj odebrać, że te właśnie technologie przyczyniły się do rozwijania tego procederu w taki sposób.</u>
          <u xml:id="u-265.5" who="#MaciejGrubski">Kwestia poruszana przez panów senatorów Dudę i Cichosza: domy dziecka. Ja już nie będę się do tego odnosił, ale poruszę kwestię pogotowia opiekuńczego. My mamy tutaj taką sytuację... Ja się odniosę do sytuacji łódzkiej. Liczba dzieciaków, które funkcjonują w ramach pogotowia, to jest kwestia, która powinna być rozwiązana. Nacisk na gminy powinien tu być jednoznaczny. W wypadku gminy łódzkiej ja to rozumiem tak, że te działania powinny iść w kierunku... Mieliśmy przykład ogólnokrajowego skandalu, mam na myśli te beczki, znane hasło, gdzie dzieciaki zginęły przez to, że rodzina była w takiej... Nie można było zabezpieczyć tych dzieci w innej placówce.</u>
          <u xml:id="u-265.6" who="#MaciejGrubski">I oczywiście rzecz, która jest najbliższa mojemu sercu i sercom Antoniego Piechniczka oraz kilku innych osób, to znaczy kwestia sportu. Ja tutaj widzę bardzo dużą rolę pani minister, dlatego że my jesteśmy w troszeczkę nowej sytuacji i możemy tę sytuację zmieniać, dając ofertę sportową. Na to dzisiaj mogą się znaleźć pieniądze, dlatego że jest program rządu mówiący o dwóch tysiącach dwunastu boiskach w ciągu najbliższego czasu. A ja nie widzę reakcji ze strony gmin, na przykład w regionie łódzkim, nie widzę, żeby te gminy dzisiaj już planowały: chcemy mieć boiska, żeby nasze dzieciaki uprawiały tam sport, chcemy to zaplanować, chcemy stworzyć taką siatkę, zaproponować rozwiązania, przygotowywać się do tego. Nie ma takiego ruchu. Tu powinniśmy wywołać tego typu rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-265.7" who="#MaciejGrubski">Ja długo czekałem, aż w tej wypowiedzi pojawi się hasło „bilans”. I tutaj pani minister w pewnym momencie użyła tego sformułowania, chodzi o bilans zdrowia dzieci. Dla mnie jest to ważna sprawa. W ocenie zajęć wf pani minister użyła przykładu nastolatki z nadwagą, wstydzącej się, załóżmy, pokazać się na zajęciach, dlatego że jest szykanowana, chcącej, żeby ten strój był inny. Ale my musimy wrócić, spojrzeć w tył, dlatego że być może już gdzieś na poziomie bilansu siedmiolatka mamy określenie, że ta dziewczyna, że tak powiem, źle prowadzona w szkole, w domu, źle prowadzona jeżeli chodzi o przedszkole, będzie nabierała nadwagi. Powinniśmy reagować w takim momencie, a nie dawać jakby receptę na moment, jak na przykład tę zmianę stroju, żeby ta dziewczyna się dobrze czuła. To też jest ważne, ale powinniśmy wcześniej znajdować różnego rodzaju rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-265.8" who="#MaciejGrubski">Ja bym bardzo gorąco prosił panią minister o zainteresowanie się wykonywaniem tej czwartej godziny zajęć wychowania fizycznego w szkołach podstawowych i gimnazjalnych. Ja oceniam to z punktu widzenia Łódzkiego. Trudno mi powiedzieć, jak to wygląda w skali kraju, ale w połączeniu z tym, co się dzieje w przedszkolach, jeżeli chodzi w ogóle o ruch fizyczny, nawet o te kwestie korekcyjne, jest to w dużej części robione w sposób, który powoduje, że te wszystkie patologiczne rzeczy narastają, jeżeli chodzi o konstrukcje i o późniejsze możliwości wydolnościowe. Te problemy będą nas na pewno dotykać później, a oferta sportowa jest w mojej ocenie tą, która może zaburzyć sytuację w dyskotekach, o których mówił tutaj pan senator Skorupa, może dać ofertę pracy, zdrowia, innego myślenia. My wszystkich nie odciągniemy od tych dyskotek, nie ma takiej możliwości, ale możemy odciągnąć przynajmniej jakąś część, możemy osiągnąć pozytywny efekt. Bardzo dziękuję, Pani Minister, ja też bardzo ciepło to przyjąłem, zresztą bardzo panią szanuję, znając ją z działalności łódzkiej, ale prosiłbym o przyjęcie uwag, które zgłosiłem. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-266">
          <u xml:id="u-266.0" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-266.1" who="#MarekZiółkowski">Ja mam pytanie do pani senator Fetlińskiej. Czy pani chciała zabrać głos w dyskusji, bo nie...</u>
          <u xml:id="u-266.2" who="#komentarz">(Senator Janina Fetlińska: Tak).</u>
          <u xml:id="u-266.3" who="#MarekZiółkowski">Aha, to już tu jest.</u>
          <u xml:id="u-266.4" who="#MarekZiółkowski">Proszę bardzo, w takim razie zapraszam. Dopiero w tej chwili pojawiło się nazwisko, ja to tylko tutaj miałem zapisane. Zapraszam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-267">
          <u xml:id="u-267.0" who="#JaninaFetlińska">Dziękuję bardzo, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-267.1" who="#JaninaFetlińska">Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-267.2" who="#JaninaFetlińska">Ja chciałabym przede wszystkim powiedzieć, odnosząc się do raportu pani minister, iż wnikliwie go czytając, doszłam do wniosku, że pani minister wykonuje naprawdę ogromną pracę na miarę swojej osoby, bardzo godnej, bardzo zaangażowanej zawodowo jako lekarz, społecznik, polityk. Naprawdę jestem wdzięczna, że mamy takich ludzi, ludzi, którzy tak się angażują w swoje sprawy zawodowe.</u>
          <u xml:id="u-267.3" who="#JaninaFetlińska">Chciałabym też powiedzieć, że bardzo dziękuję za współpracę z osobami z mojego terenu. Otóż w kilku sprawach, w których nie radziłam sobie jako senator, ja skierowałam osoby do pani minister, do pani rzecznik, i wszystkie uzyskały właściwą pomoc prawną, odpowiednie kierowanie sprawą. Tak że przyszły dziękować mi za tę współpracę.</u>
          <u xml:id="u-267.4" who="#JaninaFetlińska">Doceniam to, że pani minister potrafi pracować w zespole, że wszystko, co czyni, a przynajmniej to, z czym ja się zetknęłam, czyni właśnie wespół z innymi instytucjami, z innymi osobami, i to powoduje, że sprawa jest załatwiona, ale także, co jest istotne, że te kontaktujące się instytucje i osoby edukują się w tym zakresie, co po prostu pomaga działać szerzej.</u>
          <u xml:id="u-267.5" who="#JaninaFetlińska">Patrzę też na pracowitość pani minister. Czytam, że siedem tysięcy dziewięćset dziewięćdziesiąt cztery sprawy zostały przez urząd pani minister załatwione w ciągu ubiegłego roku, w tym pięćdziesiąt cztery różne spotkania z dziećmi w kraju w instytucjach dziecięcych, dla promocji praw dziecka, pięćdziesiąt dziewięć konferencji, dziewiętnaście spotkań międzynarodowych, jedenaście wizytacji w letnich ośrodkach wypoczynku, pięćdziesiąt dwa wystąpienia generalne w sprawach programów do instytucji, które wymagały dużych opracowań. To jest ogrom pracy, i specjalnie tutaj tak wyliczam, żeby ten ogrom pracy podkreślić. Chcę jeszcze raz bardzo podziękować za takie zaangażowanie, bo nie zawsze urzędy potrafią tak działać i tak angażować ludzi.</u>
          <u xml:id="u-267.6" who="#JaninaFetlińska">Pani Rzecznik, odniosła się pani tutaj, szczególnie na początku, do spraw medycznych. Ja też jako pielęgniarka i jako medyk chciałabym się do tego odnieść, bo moje obserwacje i doświadczenia związane z organizacją opieki zdrowotnej wskazują, że brak pediatry w systemie POZ jest sprawą bardzo poważną. Jeszcze przez kilka lat lekarzami rodzinnymi będą osoby, które często miały specjalizację jedynkę z pediatrii, ale te osoby powoli będą odchodzić na emeryturę i wówczas naprawdę dojdzie do zapaści w opiece nad dzieckiem. Dlatego że jednak nasz system, jakikolwiek on był, przez wiele lat miał wystarczająco dużo pediatrów w POZ i doskonale zorganizowaną opiekę profilaktyczną czy bilanse, czy też szczepienia. Sama dyspanseryzacja była tak dobrze prowadzona, że stała się przedmiotem, powiedziałabym nawet, zazdrości i wzorem dla krajów Europy Środkowej.</u>
          <u xml:id="u-267.7" who="#JaninaFetlińska">Myślę, że trzeba zrobić wszystko, i proszę też panią rzecznik o pomoc, żeby, mając autorytet rzecznika praw dziecka, zmobilizowała środowisko medyczne do tego, by jednak ta pediatria zaistniała i żeby był choćby jeden lekarz w większym zespole lekarzy rodzinnych. W przeciwnym wypadku brak pediatrów może rzeczywiście spowodować znaczne obniżenie jakości opieki nad dzieckiem, a to może być naprawdę ze szkodą dla zdrowia dzieci.</u>
          <u xml:id="u-267.8" who="#JaninaFetlińska">Druga sprawa, której też nie można pominąć. Kiedyś w niektórych miejscach - ja mówię tylko na podstawie swoich doświadczeń z dawnego województwa ciechanowskiego - mieliśmy znakomicie zorganizowaną opiekę nad dzieckiem w szkole, w środowisku nauczania, a mianowicie medycynę szkolną. Organizacja medycyny szkolnej była oparta na pracy pielęgniarek specjalistek albo przynajmniej pielęgniarek po kursie kwalifikacyjnym, które nie prowadziły leczenia w szkole, ale znakomicie prowadziły profilaktykę i rozpoznawanie odchyleń od normy. Te pielęgniarki miały prawo kierowania dziecka z odchyleniem od normy do lekarza rodzinnego albo nawet do ortopedy, jeżeli stwierdziły ewidentne skrzywienie kręgosłupa czy platfus, czy jakieś inne schorzenie, bądź, jeśli stwierdziły wadę wzroku, do okulisty, a jeśli wadę słuchu, to do laryngologa. Tymczasem te kompetencje zostały pielęgniarkom odebrane. One tam są, ale nie mogą już robić tego, co wcześniej. A przecież nie zawsze nawet lekarz rodzinny, który nie jest pediatrą, zechce zauważyć u dziecka to, o czym pielęgniarka szkolna mówi rodzicom. W związku z tym ten system jest i drogi, i nieefektywny. I chciałabym prosić panią rzecznik o wsparcie moich wieloletnich starań, żeby powrócić do poprzedniego systemu medycyny szkolnej. To był tak zwany model pani profesor Wojnarowskiej, przez niektórych lekarzy krytykowany, ale sprawdzony pilotażowo, właściwie nawet nie pilotażowo, sprawdzony w działaniu przez kilka lat w województwie ciechanowskim i znakomicie działający. Tani, efektywny, dobry dla dzieci. I myślę, że teraz, kiedy mamy pielęgniarki z wyższym wykształceniem, bo tylko takie pielęgniarki mamy w tej chwili, bo takie kształcenie obowiązuje, to naprawdę nie ma problemu, żeby po specjalizacji w tym zakresie mogły znakomicie prowadzić opiekę zdrowotną w szkołach. Niedługo będzie nam brakować lekarzy w szpitalach, zwróćcie państwo na to uwagę, więc takie podejście może znakomicie ten system opieki poprawić. I tutaj także prośba do pani minister o pomoc w przekonywaniu środowiska medycznego, bo głównie tu istnieje problem.</u>
          <u xml:id="u-267.9" who="#JaninaFetlińska">Chciałabym również podziękować za to, że w czasie dyskusji wspomniano o profilaktyce próchnicy zębów, chociaż właściwie była tu raczej mowa o ortodoncji, gdzie jest rzeczywiście wąskie gardło, nie ma specjalistów, bo nie ma szkolących się, nie ma miejsc do szkolenia. To też trzeba jakoś rozwiązać, ale myślę, że o tym będziemy mówić przy innej okazji. Ale jest jeszcze problem lakowania zębów. Program został tak dziwnie ustawiony, że lakuje się zęby właściwie dopiero dwunastolatkom. Podczas gdy siedmio-, ośmio-, dziewięcio-, dziesięciolatkom wyrzynają się ząbki trzonowe i wtedy przecież trzeba te zęby lakować. Gdybyśmy to robili w odpowiednim czasie, to mielibyśmy sto procent dzieci ze zdrowymi zębami. I jest to bardzo niedroga metoda, stosowana na Półwyspie Skandynawskim, gdzie tego problemu prawie już nie ma właśnie dzięki stosowaniu tej metody we właściwym czasie. Myślę, że trzeba zrobić wszystko, żeby ten program, zweryfikowany także w Ciechanowie, naprawdę wprowadzić w życie, nie tylko u dwunastolatków, bo wtedy, kiedy połowa zębów trzonowych jest z próchnicą, jest już za późno, to naprawdę jest już musztarda po obiedzie.</u>
          <u xml:id="u-267.10" who="#JaninaFetlińska">Zakaz palenia tytoniu. Bardzo dziękuję za ten pierwszy właściwie punkt, który pani minister uwypukliła w swoim raporcie. Należy wprowadzić naprawdę efektywny zakaz palenia tytoniu, może poprzez ustawę, nowelizację ustawy o ochronie zdrowia przed skutkami palenia tytoniu, która jest już przygotowana. Trzeba jak najszybciej doprowadzić do jej uchwalenia, ponieważ naprawdę jest to w tej chwili problem, bo nie przestrzegamy już istniejącego zakazu ani w szkołach, ani w miejscach publicznych, ani w budynkach, i dzieci mają po prostu z tego powodu coraz więcej problemów zdrowotnych.</u>
          <u xml:id="u-267.11" who="#JaninaFetlińska">I jeszcze jedna sprawa. Nie przekroczyłam jeszcze czasu. Chciałabym poruszyć problem przygotowania dzieci do życia w rodzinie i programów wychowania seksualnego. Ja sporo czytam na ten temat i niestety coraz bardziej nabieram przekonania, i myślę, że gdyby państwo zgłębili literaturę w tej kwestii, to również mieliby podobne przekonanie, że to nie chodzi i nie powinno chodzić o wychowanie czy przygotowanie do życia seksualnego, tylko powinniśmy dbać o wychowanie do życia w czystości przedmałżeńskiej. Takie programy są wprowadzane w tej chwili w Stanach Zjednoczonych jako bardziej efektywne. I myślę, że powinniśmy skorelować takie przygotowanie, bo sporo elementów tego wychowania promuje nasz Kościół katolicki, tylko to się słabo przebija, bo jest niemodne, niepoprawne politycznie czy może nienowoczesne. Ale myślę, że gdyby tutaj się spotkało, że tak powiem, spojrzenie pana senatora Piechniczka, który mówił o sporcie, o tym właśnie dobrym wychowaniu i przygotowaniu, powiedziałabym, moralno-ideowym, z wiedzą o tym, jakie są korzyści z takiego właśnie życia w czystości, to pewnie mielibyśmy dużo zdrowsze społeczeństwo, dużo szczęśliwsze przyszłe rodziny, bo od tego zdrowia właściwie się zaczyna. Wobec tego prośba do pani minister, żeby te swoje ideały, które przebijają przez jej postawę i działanie, nadal odważnie promowała, żeby nie bała się żadnych medialnych napaści, żeby szła naprzód z podniesioną głową. Bo to jest walka o zdrowie naszego społeczeństwa, młodych dziewcząt i młodych chłopców, którzy w przyszłości będą przejmować po nas pałeczkę i też będą kiedyś senatorami. Dlatego my powinniśmy zadbać o ich zdrowie moralne już teraz, nawet jeśli to wymaga takiej bezkompromisowej walki, mimo napaści medialnych, których współczuję, ale trzeba to przeżyć. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-268">
          <u xml:id="u-268.0" who="#MarekZiółkowski">Dziękuję bardzo, Pani Senator.</u>
          <u xml:id="u-268.1" who="#MarekZiółkowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-268.2" who="#MarekZiółkowski">Czy pani rzecznik chciałaby ustosunkować się do głosów w dyskusji?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-269">
          <u xml:id="u-269.0" who="#EwaSowińska">Chciałabym tylko podziękować za ogromną cierpliwość i za życzliwość, których w tej Izbie doświadczyłam. Przejrzę jeszcze te ostatnie pytania i postaram się jak najwięcej z tych spraw, które do tej pory nie zostały podjęte, wdrożyć, bo wiem, że ciągle takie są. Bardzo serdecznie wszystkim dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-270">
          <u xml:id="u-270.0" who="#MarekZiółkowski">Serdecznie dziękuję, Pani Rzecznik.</u>
          <u xml:id="u-270.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-270.2" who="#MarekZiółkowski">Jeszcze raz dziękuję za przedstawienie Senatowi informacji o działalności za rok 2006 wraz z uwagami o stanie przestrzegania praw dziecka.</u>
          <u xml:id="u-270.3" who="#MarekZiółkowski">Pani Rzecznik, stwierdzam, że Senat zapoznał się z tą informacją i kończę rozpatrywanie tego punktu.</u>
          <u xml:id="u-270.4" who="#MarekZiółkowski">Wysoki Senacie, chcę powiedzieć, że w tej chwili pani senator Fetlińska jest jedyną kobietą obecną na sali obrad, ponieważ pozostałe panie poszły na zebranie Parlamentarnej Grupy Kobiet. I dlatego możemy w spokoju przystąpić do rozpatrzenia punktu czwartego: debata nad programem legislacyjnym i programem prac Komisji Europejskiej na 2008 r.</u>
          <u xml:id="u-270.5" who="#MarekZiółkowski">Przypomnę, że w Senacie taka debata odbyła się po raz pierwszy w 2005 r. w związku z realizacją decyzji Konferencji Przewodniczących Parlamentów Unii Europejskiej, która w maju 2005 r. wezwała parlamenty narodowe do przeprowadzania takiej debaty co roku. I w kolejnych latach Komisja podtrzymała tę decyzję.</u>
          <u xml:id="u-270.6" who="#MarekZiółkowski">Zgodnie z art. 5 ustawy w tym roku sekretarz Komitetu Integracji Europejskiej przekazał do Senatu program działalności legislacyjnej i prac Komisji na 2008 r., a marszałek Senatu skierował go do Komisji Spraw Unii Europejskiej, której posiedzenie odbyło się 18 grudnia.</u>
          <u xml:id="u-270.7" who="#MarekZiółkowski">Poproszę teraz pana senatora Edmunda Wittbrodta o przedstawienie tej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-270.8" who="#MarekZiółkowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-271">
          <u xml:id="u-271.0" who="#EdmundWittbrodt">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-271.1" who="#EdmundWittbrodt">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Panie i Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-271.2" who="#EdmundWittbrodt">Przedmiotem dzisiejszej debaty jest przedstawiony przez Komisję Europejską program działalności legislacyjnej i program prac na rok 2008. Rozpatrywany, jak pan marszałek powiedział, już po raz trzeci w polskim Senacie, z tym że w Senacie tej kadencji po raz pierwszy. Można więc powiedzieć, że ten rodzaj debaty, zgodnie zresztą z oczekiwaniami, został wpisany na stałe w kalendarz prac Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-271.3" who="#EdmundWittbrodt">Podobne debaty odbywają się we wszystkich innych parlamentach narodowych państw członkowskich, a także w Parlamencie Europejskim. Od wielu lat zresztą trwają dyskusje nad sposobami zwiększenia udziału obywateli w procesie decyzyjnym na szczeblu unijnym. Podejmowane są liczne działania zmierzające do ograniczenia tak zwanego deficytu demokracji. Jednym z podstawowych kierunków tych działań jest zwiększenie roli parlamentów narodowych w procesie stanowienia prawa wspólnotowego oraz wprowadzenie różnych form konsultacji. W działania te wpisują się kolejne inicjatywy Komisji Europejskiej, już od ponad roku, bo od września 2006 r., Komisja Europejska przekazuje bezpośrednio do parlamentów narodowych swoje projekty legislacyjne i oczekuje na opinie oraz uwagi. Debacie parlamentarnej poddawana jest roczna strategia polityczna, przedstawiana co roku przez Komisję Europejską, i podobny charakter ma debata nad programem legislacyjnym i programem pracy Komisji Europejskiej - ta, która odbywa się w tej chwili. I tutaj tylko wspomnę, że podpisany kilka dni temu Traktat z Lizbony wzmacnia pozycję parlamentów narodowych, przyznając im w określonych warunkach nawet prawo wetowania propozycji legislacyjnych Komisji Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-271.4" who="#EdmundWittbrodt">Te wszystkie działania, o których mówiłem, pokazują, jak dużą rolę do odegrania mają dziś parlamenty narodowe w procesie decyzyjnym Unii Europejskiej. Konferencja Przewodniczących Parlamentów, o której wspomniał pan marszałek, od dawna zachęca parlamenty do dyskusji nad programem pracy Komisji Europejskiej w formie, którą uznają za najwłaściwszą. Przewodniczący parlamentów podkreślają, że wspólnym celem zarówno Komisji Europejskiej, jak i parlamentów narodowych, jest poprawa i rozwój kontaktów z obywatelami. Zresztą podobne stanowisko zajmuje też Konferencja Komisji Wyspecjalizowanych w Sprawach Wspólnotowych COSAC, w której pracach mam przyjemność uczestniczyć. We wnioskach końcowych przyjętych, no przykładowo, na ostatnim, trzydziestym ósmym spotkaniu COSAC w październiku w Estoril w Portugalii, zapisano, i tu cytuję: Po przedstawieniu w październiku 2007 r. programu legislacyjnego i programu pracy Komisji Europejskiej na 2008 r. parlamenty narodowe powinny go zbadać zgodnie z przyjętą przez siebie praktyką oraz powinny poinformować prezydencję COSAC, jakie projekty chcą poddać kontroli zgodności z zasadami pomocniczości i proporcjonalności.</u>
          <u xml:id="u-271.5" who="#EdmundWittbrodt">I ponieważ my musimy się w tej sprawie wypowiedzieć na tym posiedzeniu, to chciałbym tu przypomnieć, że zasada pomocniczości wyraża się w stwierdzeniu: w dziedzinach, które nie należą do jej wyłącznych kompetencji, Unia podejmuje działania tylko w takim zakresie, w jakim cele zamierzonego działania nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie na poziomie centralnym, regionalnym i lokalnym, natomiast z uwagi na rozmiar i skutki proponowanych działań, możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie Unii. A zasada proporcjonalności mówi, że zakres i forma działania Unii nie wykraczają poza to, co jest konieczne do osiągnięcia celów. Te zasady ograniczają zatem ingerencję Unii wtedy, kiedy państwa członkowskie mogą sobie z tymi problemami dobrze radzić.</u>
          <u xml:id="u-271.6" who="#EdmundWittbrodt">Dzisiejsza debata ma, proszę państwa, trzy cele: po pierwsze, zwiększenie wiedzy i świadomości społecznej, głównie Senatu, dotyczącej funkcjonowania Unii Europejskiej. Nasza komisja ma do czynienia z tymi kwestiami przynajmniej raz w tygodniu, natomiast Senat jako całość znacznie rzadziej. Po drugie, dokonanie oceny planu legislacyjnego i programu pracy Komisji Europejskiej na 2008 r., czyli wskazanie tego, co dla nas jest ważne, a co mniej ważne. I wreszcie po trzecie, wskazanie, które z proponowanych regulacji legislacyjnych należałoby poddać kontroli z punktu widzenia przestrzegania zasady pomocniczości i proporcjonalności.</u>
          <u xml:id="u-271.7" who="#EdmundWittbrodt">Panie i Panowie Senatorowie, moją rolą nie jest właściwie prezentowanie założeń programu legislacyjnego i programu pracy Komisji Europejskiej. Państwo otrzymaliście ten program w druku nr 20. My tutaj już od dawna postulujemy, aby ustanowić taki dobry zwyczaj polegający na tym, że program ten prezentuje właściwie autor, czyli przedstawiciel Komisji Europejskiej. Ja o tym wielokrotnie mówiłem, zgłaszałem także ten postulat na posiedzeniu z udziałem przedstawicieli Komisji i komisarz Margot Wallstroem zgodziła się z tym, że rzeczywiście powinien tu być obecny przedstawiciel Komisji, który by to prezentował. No niestety, ze względu chyba na skrócenie kadencji i zmianę terminów posiedzeń Senatu nie udało się zaprosić dzisiaj reprezentanta Komisji. Jest to ważne dlatego, że w tym programie, jak państwo wiedzą, użyte są sformułowania dość ogólne i trudno właściwie z nimi się nie zgodzić, kiedy natomiast zaczynamy pytać o szczegóły, to wtedy pojawiają się wątpliwości i tych wątpliwości na dobrą sprawę nie ma kto rozwiać.</u>
          <u xml:id="u-271.8" who="#EdmundWittbrodt">Wobec tego ja pozwolę sobie jedynie w paru zdaniach zreferować główne założenia programu. Ten roczny program wpisuje się w program działania Komisji Europejskiej, który został przyjęty w 2004 r., zatytułowany „Europa 2010: Partnerstwo dla odnowy europejskiej. Dobrobyt, solidarność, bezpieczeństwo”. Tam są określone cele strategiczne Komisji na lata 2005–2009, czyli to, co dziś omawiamy, to jeden z etapów tego programu pięcioletniego, w którym do podstawowych celów Komisja zaliczyła: dobrobyt, solidarność, bezpieczeństwo, umocnienie roli Europy w świecie, i oczywiście wszyscy się z tym zgadzamy.</u>
          <u xml:id="u-271.9" who="#EdmundWittbrodt">I teraz jeżeli chodzi o ten roczny program, to głównymi priorytetami Komisji Europejskiej na rok 2008 pozostają, zgodnie z tymi pięcioletnimi celami strategicznymi, cztery obszary: wzrost gospodarczy i zatrudnienie, zrównoważony rozwój w Europie, zarządzanie migracjami, działania na arenie międzynarodowej.</u>
          <u xml:id="u-271.10" who="#EdmundWittbrodt">Wzrost gospodarczy i zatrudnienie. Mowa o Strategii Lizbońskiej, a w szczególności o tym elemencie, który dotyczy działalności na rzecz wzrostu i zatrudnienia, i to jest nadal podstawowy instrument w procesie globalizacji. Rok 2008 to początek wdrażania odnowionej Strategii Lizbońskiej, koncentrującej się na promocji innowacyjności i konkurencyjności poprzez inwestycje w edukację i w naukę, zmniejszenie biurokracji, wzmocnienie rynku wewnętrznego oraz stworzenie odpowiednich warunków dla przedsiębiorców.</u>
          <u xml:id="u-271.11" who="#EdmundWittbrodt">Jeżeli chodzi o zrównoważony rozwój w Europie, co jest ściśle powiązane zresztą ze Strategią Lizbońską, to tam pozostają kwestie zmian klimatu, kwestie energii, kwestie przepływu migracji. Jest tam mowa o przeciwdziałaniu zmianom klimatycznym, jest to jeden z głównych priorytetów Komisji Europejskiej, warunkujący działania w obszarach takich polityk Unii Europejskiej, jak zdrowie ludzi i zwierząt, rolnictwo i rybołówstwo, przemysł, energia, transport.</u>
          <u xml:id="u-271.12" who="#EdmundWittbrodt">Komisja Europejska przygotowuje drugi przegląd strategii energetycznej, który będzie podstawą dla nowego planu działania w dziedzinie energii na kolejne lata. Komisja Europejska deklaruje wzmocnienie solidarności pomiędzy państwami członkowskimi w sprawach bezpieczeństwa energetycznego. W programie zapowiedziano też przegląd zreformowanej Wspólnej Polityki Rolnej w zakresie systemu jednolitej płatności oraz określonych rynków rolnych. Tam też jest mowa o polityce morskiej i tu zdecydowany nacisk położono na przekształcanie i wzmocnienie mechanizmów kontrolnych Wspólnej Polityki Rybackiej.</u>
          <u xml:id="u-271.13" who="#EdmundWittbrodt">Zarządzanie migracjami. Tu Komisja Europejska planuje przygotować wspólną politykę migracyjną, która z jednej strony wykorzystywałaby potencjał migracji na rzecz rozwoju społeczno-ekonomicznego, ale również skutecznie przeciwdziałałaby nielegalnej migracji i handlowi ludźmi. Konsekwencją wspólnej polityki migracyjnej będzie przygotowanie wspólnej europejskiej polityki azylowej.</u>
          <u xml:id="u-271.14" who="#EdmundWittbrodt">I wreszcie Europa jako partner na arenie międzynarodowej. W tym obszarze Komisja Europejska dąży do wypracowania nowoczesnej i zintegrowanej wizji Europy w globalnym świecie, wizji, która pozwoli chronić i promować interesy i wartości Europy. I w tym obszarze realizowane są takie cele, jak unijna polityka rozszerzenia, europejska polityka sąsiedztwa, program dotyczący konkurencyjności. Wymiar międzynarodowy ma również kluczowe znaczenie dla osiągnięcia sukcesu przy rozwiązywaniu kwestii klimatycznych, kwestii zarządzania migracjami, w zwalczaniu terroryzmu czy w kwestii zwiększania bezpieczeństwa dostaw energii.</u>
          <u xml:id="u-271.15" who="#EdmundWittbrodt">I tak w skrócie przedstawiają się główne priorytety Komisji Europejskiej na 2008 r.</u>
          <u xml:id="u-271.16" who="#EdmundWittbrodt">Osobny rozdział w programie poświęcono obszarom, w których w 2008 r. przeprowadzone zostaną oceny skutków realizacji projektów legislacyjnych przyjętych w 2007 r., bo zawsze o to pytamy, dużo mówimy, co chcemy osiągnąć, a najważniejsze jest pytanie: co zrobiono? I to jest niezwykle ważne. Dotyczy to wniosków Komisji regulujących rynek wewnętrzny, energii, problemy związane ze zmianami klimatycznymi.</u>
          <u xml:id="u-271.17" who="#EdmundWittbrodt">Komisja określiła również te obszary, w których zamierza kontynuować swoje działania: wzmocnienie europejskiej przestrzenie badawczej, zwiększenie konkurencyjności europejskiego rolnictwa, sfinalizowanie programu haskiego na rzecz wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, określenie ram prawnych dotyczących oceny ryzyka w odniesieniu do organizmów genetycznie zmodyfikowanych - te kwestie bardzo często pojawiają się na posiedzeniach naszej komisji - kontynuowanie negocjacji akcesyjnych z Turcją i Chorwacją i wreszcie zawarcie układów o stabilizacji i stowarzyszeniu z krajami Bałkanów Zachodnich. Program obejmuje również priorytety w dziedzinie komunikowania społecznego, komunikacji i to jest kolejny krok Komisji w wysiłkach na rzecz lepszego przekazywania obywatelom informacji o Unii Europejskiej. Dobre komunikowanie się z obywatelami nabiera szczególnego znaczenia w obliczu ratyfikacji traktatu z Lizbony. Zadanie to Komisja Europejska będzie realizować w ścisłej współpracy z władzami państw członkowskich.</u>
          <u xml:id="u-271.18" who="#EdmundWittbrodt">I wreszcie integralną częścią programu legislacyjnego i pracy Komisji jest wykaz inicjatyw strategicznych i priorytetowych. To właśnie z tego wykazu powinniśmy wybrać projekty, które naszym zdaniem powinny zostać poddane badaniu w oparciu o zasadę pomocniczości i proporcjonalności.</u>
          <u xml:id="u-271.19" who="#EdmundWittbrodt">Panie i Panowie Senatorowie! Komisja Spraw Unii Europejskiej podczas dyskusji przeprowadzonej na posiedzeniu w dniu 18 grudnia, a więc wczoraj, zresztą w obecności panów ministrów Jana Borkowskiego i obecnego tutaj pana ministra Krzysztofa Szczerskiego, po pierwsze, uznała, że program legislacyjny i pracy Komisji Europejskiej ma charakter ogólny i nie budzi zastrzeżeń. Wątpliwości pojawiają się w momencie rozpatrywania konkretnych projektów legislacyjnych, przy czym one mają charakter znaków zapytania. Bo na przykład w tych materiałach, o których mówiłem, na stronie 12 jest taki zapis: Komisja pracuje nad inicjatywą dotyczącą spożycia owoców w szkołach. I jest pytanie: czy to jest taka kwestia, która musi być regulowana na poziomie Unii? O co tutaj chodzi? Nie mamy kogo zapytać. Skoro mówimy, że w Unii Europejskiej ma miejsce przeregulowanie, nadregulacja, to jest pytanie, czy to w ogóle jest potrzebne.</u>
          <u xml:id="u-271.20" who="#komentarz">(Senator Ryszard Bender: Naruszanie zasady pomocniczości.)</u>
          <u xml:id="u-271.21" who="#EdmundWittbrodt">No właśnie, czy nie jest naruszana właśnie zasada pomocniczości i proporcjonalności. I to jest pierwsza wątpliwość i właściwie pierwsza uwaga.</u>
          <u xml:id="u-271.22" who="#EdmundWittbrodt">Druga uwaga jest taka, że komisja wskazała na potrzebę zapraszania przedstawicieli Komisji Europejskiej na debatę parlamentarną w Senacie, co pozwoliłoby na prowadzenie dialogu z autorem dokumentu.</u>
          <u xml:id="u-271.23" who="#EdmundWittbrodt">Po trzecie, komisja z zadowoleniem odnotowała, że wśród priorytetów Komisji Europejskiej znajdują się: Strategia Lizbońska, polityka energetyczna, polityka rolna, gospodarka morska, ale zwrócono jednocześnie uwagę na to, że realizując poszczególne projekty, należy brać pod uwagę również możliwości poszczególnych państw. I na przykład w przypadku projektów energetycznych, określania zobowiązań redukcyjnych dla poszczególnych państw członkowskich Unii Europejskiej powinny być brane pod uwagę kwestie dalszego rozwoju gospodarczego tych państw i związanego z nim zwiększonego zużycia energii czy cechy naturalne państw. Wobec tego, gdy się przyjmuje pewne ograniczenie, na przykład 3x20, to powinno to być w przypadku poszczególnych państw tak zróżnicowane, żeby osiągnąć efekt średni, ale z uwzględnieniem możliwości tych państw.</u>
          <u xml:id="u-271.24" who="#EdmundWittbrodt">Po czwarte, komisja zwróciła uwagę na to, że w Europejskiej Polityce Sąsiedztwa wszelkie działania związane są z wymiarem śródziemnomorskim, bo o tym tam mowa, z pominięciem właściwie wymiaru wschodniego, co z punktu widzenia naszego kraju budzi pewien niepokój. Tak że chcemy podkreślić, że to ma dla nas istotne znaczenie.</u>
          <u xml:id="u-271.25" who="#EdmundWittbrodt">Po piąte, odnosząc się do planowanego przeglądu budżetu w latach 2008–2009, senatorowie zwrócili uwagę, że nie jest jasne, czy celem jest zmiana priorytetów, czy jedynie redukcja pewnych wydatków, co w konsekwencji może być niekorzystne dla Polski.</u>
          <u xml:id="u-271.26" who="#EdmundWittbrodt">I wreszcie po szóste - chodzi o ten cel, który został jako trzeci tam na początku wymieniony - komisja wskazuje, abyśmy zgodzili się na to, aby te dwa akty legislacyjne, które będą dyskutowane w Unii Europejskiej, w wypadku których chcielibyśmy się przyjrzeć szczególnie, czy nie jest łamana zasada pomocniczości i proporcjonalności, to były następujące dokumenty: wniosek dotyczący dyrektywy zmieniającej dyrektywę Rady 92/85/EWG z dnia 19 października 1992 r. w sprawie wprowadzenia środków służących wspieraniu poprawy w miejscu pracy bezpieczeństwa i zdrowia pracownic w ciąży, pracownic, które niedawno rodziły, i pracownic karmiących piersią, no jest pytanie, na ile ma to być prawo wspólnotowe, czy nie wystarczą regulacje krajowe, oraz wniosek legislacyjny dotyczący kwestii związanych z dziedziczeniem i testamentami, i też jest pytanie, na ile potrzebne jest to działanie wspólnotowe, a na ile jest wystarczające działanie samego państwa.</u>
          <u xml:id="u-271.27" who="#EdmundWittbrodt">Kończąc, zwracam się do Wysokiej Izby o akceptację tych zaproponowanych przez komisję aktów legislacyjnych i tych wniosków końcowych, które przekażemy Komisji Europejskiej. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-272">
          <u xml:id="u-272.0" who="#MarekZiółkowski">Bardzo dziękuję, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-272.1" who="#MarekZiółkowski">Czy ktoś z państwa senatorów chciałby zadać pytanie?</u>
          <u xml:id="u-272.2" who="#MarekZiółkowski">Pan senator Ryszka i pan senator Bender to dwaj pierwsi senatorowie.</u>
          <u xml:id="u-272.3" who="#MarekZiółkowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-273">
          <u xml:id="u-273.0" who="#CzesławRyszka">Dziękuję, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-273.1" who="#CzesławRyszka">Jeśli chodzi o tę pierwszą część wystąpienia pana senatora, to czułem się tak, jakbym słuchał manifestu PKWN. Ale oczywiście żarty na bok.</u>
          <u xml:id="u-273.2" who="#CzesławRyszka">Ja ma takie pytanie: jaka będzie rola Trybunału Konstytucyjnego, który u nas jest jakby nadrzędnym organem w przypadku ustaw, bada zgodność ustaw z konstytucją? Wiemy, że są różne ustawy Parlamentu Europejskiego, są różne wnioski, które płyną z Polski do sądu w Strasburgu, są różne wyroki, i nigdzie tutaj nie widzę miejsca dla Trybunału Konstytucyjnego. Czy pan mógłby mi to wytłumaczyć? Czy wtedy, gdy Unia Europejska stanie się już takim jednym państwem, kiedy będzie zarządzała wieloma dziedzinami życia wszystkich państw, trybunały odejdą do lamusa? W tej chwili widzimy jakąś, powiedzmy, nadreprezentatywność Trybunału Konstytucyjnego w naszym kraju. I co, miałby nagle zejść do poziomu tylko jakiejś takiej izby...</u>
          <u xml:id="u-273.3" who="#komentarz">(Senator Ryszard Bender: Staną się sądami grodzkimi.)</u>
          <u xml:id="u-273.4" who="#CzesławRyszka">No, mam taką wątpliwość. Takie jest pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-274">
          <u xml:id="u-274.0" who="#MarekZiółkowski">Panie Senatorze, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-275">
          <u xml:id="u-275.0" who="#EdmundWittbrodt">Panie Marszałku! Panie Senatorze!</u>
          <u xml:id="u-275.1" who="#EdmundWittbrodt">Ja przypomnę, że to nie był przedmiot dyskusji Komisji Spraw Unii Europejskiej...</u>
          <u xml:id="u-275.2" who="#komentarz">(Senator Czesław Ryszka: Ja to rozumiem, wiem o tym.)</u>
          <u xml:id="u-275.3" who="#EdmundWittbrodt">...dlatego że my dyskutowaliśmy o tym odcinku programu legislacyjnego i pracy na rok 2008, który wpisany jest w strategię działania w okresie pięcioletnim. No, ja mogę odpowiedzieć, jak ja to widzę. Rola krajowego Trybunału Konstytucyjnego pozostanie taka, jaka jest. Trybunał Konstytucyjny orzeka o zgodności prawa z konstytucją, jeżeli są wątpliwości, to on orzeka.</u>
          <u xml:id="u-275.4" who="#EdmundWittbrodt">Jeżeli pan senator pozwoli, to powiem, że ja uważam, że to, co pan senator sygnalizuje, że w jakimś tam krótkim czasie rola trybunału albo rola państwa członkowskiego zostanie sprowadzona do żadnej, że o wszystkim będzie decydowała Bruksela, jest przesadzone, bo takich tendencji ja w Unii Europejskiej nie widzę. Nawet wtedy, kiedy dyskutowaliśmy o przyszłości Unii Europejskiej w kontekście traktatu konstytucyjnego, taka wizja nie była rysowana. Ale faktem jest, że współpraca państw członkowskich Unii Europejskiej będzie coraz większa, coraz ściślejsza. A jeśli chodzi o to, jak to będzie wyglądało za pięćdziesiąt lat, czy wtedy krajowy Trybunał Konstytucyjny będzie potrzebny, czy nie, to ja myślę, że być może odpowiedź na to pytanie da rada mędrców, która jest powoływana i która ma dyskutować o przyszłości Europy, przyszłości Unii Europejskiej, ale tej dalszej przyszłości. Ja mówię o tym, jak ja to widzę, bo to nie było przedmiotem obrad komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-276">
          <u xml:id="u-276.0" who="#CzesławRyszka">Mam dodatkowe pytanie, dotyczące przedmiotu obrad komisji. Mianowicie jak się ma zasada zrównoważonego rozwoju do gazociągu bałtyckiego? No, w końcu to będzie pominięcie Polski, czyli jak gdyby sprowadzenie pozycji naszego kraju tylko do pozycji kraju... W tej chwili nasz kraj korzysta z tranzytu, a kiedy będzie gazociąg, Polska zostanie pominięta, czyli nasz rozwój zostanie przez te kraje Unii Europejskiej, które będą z tego korzystać, czyli głównie Niemcy... Nasz kraj zostanie zubożony z tego powodu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-277">
          <u xml:id="u-277.0" who="#EdmundWittbrodt">No, znowu jest to pytanie... W kontekście zrównoważonego rozwoju gazociąg nie był wspomniany, wobec tego nie był on przedmiotem dyskusji. Jeśli chodzi generalnie o kwestię zrównoważonego rozwoju, to na pewno bardzo istotna w przypadku energetyki jest sprawa źródeł zasilania, tego, czy one są na tyle liczne, że można mówić o tym, że dostęp do źródeł energetycznych jest właściwie zawsze otwarty, że nie będzie on ograniczany przez na przykład państwo, które ma wyłączność i wobec tego może tym sterować. To jeśli chodzi o źródła zasilania w energię. Gazociąg jest elementem przesyłowym. Pytanie dotyczące tego, czy ten gazociąg będzie miał niekorzystny wpływ na środowisko, jest zadawane. My jako Komisja Spraw Unii Europejskiej również je zadawaliśmy i w poprzedniej kadencji chyba występowaliśmy jako Senat do Komisji Europejskiej, do odpowiedniego komisarza, aby nie podważając tego, czy nie rozpatrując tej kwestii na poziomie politycznym, sprawdzić to pod względem czysto ekologicznym, żeby niezależni eksperci wypowiedzieli się, jakie rzeczywiste zagrożenia będzie niósł ten gazociąg. I z tego, co mi wiadomo, taka analiza ma być przeprowadzona i te informacje będziemy mieli.</u>
          <u xml:id="u-277.1" who="#komentarz">(Przewodnictwo obrad obejmuje wicemarszałek Krystyna Bochenek)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-278">
          <u xml:id="u-278.0" who="#KrystynaBochenek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-278.1" who="#KrystynaBochenek">Czy jeszcze ktoś z państwa senatorów...</u>
          <u xml:id="u-278.2" who="#KrystynaBochenek">Pan senator Bender, bardzo proszę o pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-279">
          <u xml:id="u-279.0" who="#RyszardBender">Panie Senatorze, chodzi mi o ścisłość terminologiczną. Czy potrzebne jest nadmierne wybieganie w przyszłość terminologią, która obecnie nie jest właściwa. Ja, jak występuję, to staram się mówić o Wspólnocie Europejskiej, bo Unia Europejska nie istnieje. Pan senator też mówi: komisja Unii Europejskiej. Istnieje Wspólnota Europejska, a Unia nie zaistniała nawet wtedy, gdy 13 grudnia tego roku podpisano traktat lizboński. Ona zaistnieje dopiero wtedy, gdy nastąpi ratyfikacja tego traktatu przez parlamenty bądź w referendach. Czy takie wybieganie w przyszłość jest potrzebne? Bo ono zaciera jasność widzenia tej kwestii, to, że my jesteśmy dopiero w drodze do Unii Europejskiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-280">
          <u xml:id="u-280.0" who="#KrystynaBochenek">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-281">
          <u xml:id="u-281.0" who="#EdmundWittbrodt">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-281.1" who="#EdmundWittbrodt">Panie Senatorze, ja się obawiam, że pan senator jest w błędzie...</u>
          <u xml:id="u-281.2" who="#komentarz">(Senator Ryszard Bender: Może.)</u>
          <u xml:id="u-281.3" who="#EdmundWittbrodt">...dlatego że Wspólnota Europejska to były dawne czasy, a traktatem, o ile się nie mylę, z Maastricht czy amsterdamskim - to pan minister pewnie dokładniej powie - Wspólnota została przekształcona i od tego momentu funkcjonuje nazwa: Unia Europejska.</u>
          <u xml:id="u-281.4" who="#komentarz">(Senator Ryszard Bender: To jest nazwa potoczna.)</u>
          <u xml:id="u-281.5" who="#EdmundWittbrodt">Nie, nie, to nie jest nazwa potoczna, Panie Senatorze, to jest oficjalna nazwa, która została przyjęta w tym traktacie i od wielu lat już obowiązuje.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-282">
          <u xml:id="u-282.0" who="#KrystynaBochenek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-282.1" who="#KrystynaBochenek">Czy są jeszcze pytania, Panie i Panowie Senatorowie? Nie mamy pytań.</u>
          <u xml:id="u-282.2" who="#KrystynaBochenek">W takim razie witam bardzo serdecznie pana Krzysztofa Szczerskiego, podsekretarza stanu w Urzędzie Komitetu Integracji Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-282.3" who="#KrystynaBochenek">Proszę o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-283">
          <u xml:id="u-283.0" who="#KrzysztofSzczerski">Pani Marszałek! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-283.1" who="#KrzysztofSzczerski">W rzeczy samej i moja rola w ramach tego wystąpienia jest bardzo ograniczona, dlatego że jak słusznie pan przewodniczący, pan senator Wittbrodt zauważył, rząd także nie jest autorem ani gospodarzem tego dokumentu. Jest to plan pracy Komisji Europejskiej na rok 2008. Powiem jednak o kilku sprawach, które z tym dokumentem się wiążą, które w pewnym stopniu są pewnie ważne dla naszej dzisiejszej dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-283.2" who="#KrzysztofSzczerski">Przede wszystkim jest tak, że nasza rola w przypadku tego typu dokumentów zaczyna się, czy powinna zaczynać się dużo wcześniej, to znaczy wtedy, kiedy Komisja Europejska zaczyna prace nad jakimikolwiek inicjatywami legislacyjnymi, dlatego że praca w Komisji Europejskiej... A przypomnijmy, że w prawie wspólnotowym Komisja ma wyłączne prawo inicjatywy prawodawczej w Unii, więc rzeczywiście jest tak, że to Komisja proponuje prace legislacyjne dla całej Unii Europejskiej. To jest tak, że nasza rola w przypadku tego typu dokumentów powinna zaczynać się wtedy, kiedy zaczyna się praca Komisji nad inicjatywami ustawodawczymi czy legislacyjnymi, czyli de facto kilka lat wcześniej. I to jest pewna umiejętność, którą musimy wspólnie wypracowywać, żeby mieć takie możliwości oddziaływania, takie zdolności i prowadzenia lobbingu, i nawiązywania kontaktów nawet na szczeblu parlamentarnym, żeby tego typu inicjatywy czy tego typu pomysły, które by wypływały z Polski, zgłaszać dużo wcześniej.</u>
          <u xml:id="u-283.3" who="#KrzysztofSzczerski">Rola rządu w tym przypadku sprowadza się do tego, co rząd uznał, czyli do przyjęcia do wiadomości planu pracy Komisji Europejskiej. Ale oczywiście nasza rola zaczyna się wtedy, kiedy te dokumenty zaczynają przybierać realny kształt, i to jest ten moment, o którym mówił pan przewodniczący Wittbrodt. Wtedy rzeczywiście zaczynamy obrabiać, mówiąc kolokwialnie, w ramach procesu decyzyjnego Unii Europejskiej poszczególne konkretne inicjatywy. Stąd też rząd przyjmuje ten plan prac do wiadomości. On nie jest kontrowersyjny z naszego punktu widzenia, to znaczy nie ma w nim żadnego elementu, który wymagałby pilnej i ostrej interwencji przy jego ogłaszaniu. Ale nasza rola oczywiście jest, rzecz jasna konieczna jest współpraca z parlamentem, i sprowadza się ona do opracowywania konkretnych, szczegółowych dyrektyw czy rozporządzeń, projektów, które w tym dokumencie są zapowiadane, dlatego że szereg spraw, o których mówił również pan senator Wittbrodt, jest z naszego punktu widzenia bardzo istotnych: od polityki migracyjnej, poprzez kolejne elementy przeglądu polityki rolnej, kwestie ekologiczne, klimatyczne, energetyczne, aż po Strategię Lizbońską i właśnie politykę wschodnią, czyli określenie miejsca partnerów wschodnich w Polityce Sąsiedztwa Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-283.4" who="#KrzysztofSzczerski">Stąd rzeczywiście jest tak, że ten dokument, i tym chciałbym zakończyć, rząd przyjmuje do wiadomości, po prostu uważa go za istotny i ważny, planujący działania czy inicjatywy legislacyjne w roku 2008. Nasza prawdziwa praca zaczyna się wtedy, kiedy te dokumenty zaczynają wychodzić już jako dojrzałe produkty i wtedy rzeczywiście szczegóły są istotne. Bo jeśli chodzi nawet o dokument dotyczący owoców w szkołach, to rzeczywiście jest tak, że sformułowanie „owoce w szkołach” brzmi niewinnie, ale chodzi tu oczywiście o pewną formę zagospodarowania pieniędzy w ramach Wspólnej Polityki Rolnej, w ramach po prostu innej, że tak powiem, ścieżki pozyskiwania środków dla producentów owoców. Chodzi o to, żeby można było to pokazywać nie jako dotacje, które by naruszały na przykład jakieś przyszłe umowy WTO, ale jako nową politykę wspólnotową dotyczącą promocji owoców w szkołach, a de facto sprowadza się to do tego, że producenci owoców dostają dodatkowe środki na to, żeby ich produkty były obecne w szkołach.</u>
          <u xml:id="u-283.5" who="#KrzysztofSzczerski">Myślę, że jeśli chodzi o ogólne stanowisko rządu, to na tym bym zakończył, Pani Marszałek. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-284">
          <u xml:id="u-284.0" who="#KrystynaBochenek">Bardzo dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-284.1" who="#KrystynaBochenek">Czy ktoś z państwa senatorów - proszę zostać jeszcze moment przy mównicy - chciałby zadać panu ministrowi Szczerskiemu pytanie?</u>
          <u xml:id="u-284.2" who="#KrystynaBochenek">Pan senator Zdzisław Pupa, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-285">
          <u xml:id="u-285.0" who="#ZdzisławPupa">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-285.1" who="#ZdzisławPupa">Dzisiaj, kiedy otrzymaliśmy ten dokument od sekretarza generalnego Komisji Europejskiej, rzeczywiście mamy dziwną sytuację, gdyż tak jak powiedział przewodniczący komisji, pan profesor Wittbrodt, nie jesteśmy autorem tego dokumentu, jego autorem nie jest pan minister. Ale on dotyczy spraw, które będą i przedmiotem prac komisji, i zainteresowania Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej, którego pan jest przedstawicielem. I skomplikowanie problemu polega na tym, że my nie mamy tak naprawdę wpływu na kształt tego dokumentu. Ten dokument został przygotowany i my powinniśmy tylko z nim się zapoznać, bo nie mamy żadnego wpływ na zmianę, na kształt tego dokumentu. Problem, wydaje mi się, byłby łatwiejszy do zrozumienia czy do dyskusji wtedy, gdyby pan minister lub ktoś inny z rządu mógł nam przedstawić problematykę, z którą rząd się zmierzy. Oczywiście, my też będziemy jako komisja senacka i jako Senat to oceniać, ale już pojawiły się w dyskusji problemy, które wyartykułował pan senator Bender i pan senator Ryszka.</u>
          <u xml:id="u-285.2" who="#ZdzisławPupa">Nie wiem, czy na dzień dzisiejszy pan minister jest przygotowany do tego, aby takie tematy praktycznie poruszyć i je wyjaśnić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-286">
          <u xml:id="u-286.0" who="#KrystynaBochenek">Dziękuję bardzo. Minął już czas zadawania pytania, ponieważ znacznie...</u>
          <u xml:id="u-286.1" who="#komentarz">(Senator Zdzisław Pupa: Poproszę o ustosunkowanie się pana ministra do tego problemu.)</u>
          <u xml:id="u-286.2" who="#KrystynaBochenek">Do pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-287">
          <u xml:id="u-287.0" who="#KrzysztofSzczerski">Pani Marszałek! Panie Senatorze!</u>
          <u xml:id="u-287.1" who="#KrzysztofSzczerski">Ten dokument jest pod tym względem interesujący i w pewnym stopniu umożliwia dyskusję. On pokazuje, jak bardzo zróżnicowana jest tematyka europejska, jak bardzo ten obszar dotyka kompetencji polskiej administracji, bardzo wielu resortów - jak to się mówi kolokwialnie - czy bardzo wielu działów administracji. Od dawna polityka europejska nie jest elementem polityki zagranicznej państwa, jest po prostu elementem polityki wewnętrznej.</u>
          <u xml:id="u-287.2" who="#KrzysztofSzczerski">Myślę, że każdy przedstawiciel rządu w każdym momencie jest do dyspozycji parlamentarzystów, jeśli chodzi o dyskusję na temat poszczególnych fragmentów tego pakietu, prawda? Oczywiście, ja jestem w stanie dyskutować z państwem na temat poszczególnych fragmentów pakietu energetycznego, klimatycznego czy jakiegokolwiek innego. Oczywiście, będzie to przedmiotem prac rządu, jak też poszczególnych wyspecjalizowanych ministerstw rządowych, prawda? A więc dyskusja na temat poszczególnych elementów tego pakietu, jak rozumiem, będzie przez Komisję Spraw Unii Europejskiej Senatu organizowana w miarę tego, jak te tematy będą się pojawiały w ramach bieżących prac Unii Europejskiej. Rzeczywiście, możemy rozpocząć bardzo panoramiczną dyskusję, powiedziałbym, o całej polityce, bo ten dokument do tego skłania. Oczywiście. Ale zaowocowałoby to naprawdę wielogodzinną dyskusją, przypuszczalnie z pełnym składem rządu, bo taka jest natura tego dokumentu, prawda?</u>
          <u xml:id="u-287.3" who="#komentarz">(Senator Zdzisław Pupa: Ale główne elementy polityki rządu powinny być jakoś przedstawione. Tak mnie się wydaje.)</u>
          <u xml:id="u-287.4" who="#KrzysztofSzczerski">Proszę państwa, a więc ten dokument, jeśli będziemy się trzymać tylko zagadnień, które są w nim poruszane... Oczywiście, migracje. Stanowisko rządu w sprawie wypracowania wspólnej polityki migracyjnej jest aprobujące, zwłaszcza że... A także wobec tego, co komisja proponuje, czyli ustanowienia ujednoliconej polityki azylowej. Dlatego że Polska w tym przypadku, jak państwo senatorowie wiecie, już niedługo, bo w nocy z czwartku na piątek, stanie się krajem frontowym. Wejście do strefy Schengen to jest jeden pozytywny element. To znaczy, zniesienie granic między nami a naszymi sąsiadami w ramach Unii Europejskiej. Ale równocześnie oznacza to, że Polska staje się krajem zewnętrznej granicy Unii Europejskiej. Stąd większy wysiłek wspólnotowy na politykę migracyjną, azylową i ochronę granic, co zapowiadane jest w tym dokumencie, a także przegląd działań Agencji Frontex, która jest jedyną agencją umiejscowioną w Polsce, jest dla nas działalnością korzystną.</u>
          <u xml:id="u-287.5" who="#KrzysztofSzczerski">Jeśli mówimy o zrównoważonej Europie, to rzeczywiście ten dokument przede wszystkim odnosi się do konkluzji Rady Europejskiej i owych ambitnych celów na rok 2020, czyli „trzy razy dwadzieścia” - redukcji emisji, obecności odnawialnych źródeł energii i w ogóle redukcji zużycia energii. Chodzi o 20% wszystkich tych elementów. Znowu jest tak, że z punktu widzenia strategii państwa polskiego najważniejszym zadaniem... Oczywiście, przyjmując konkluzje Rady Europejskiej, przyjęliśmy także i to zobowiązanie. Ważne jest to, o czym mówił także pan senator Wittbrodt, że ambitne cele „trzy razy dwadzieścia” są celami całej Unii Europejskiej. Ale de facto kluczem jest wewnętrzny podział zobowiązań redukcyjnych w ramach celów „trzy razy dwadzieścia” pomiędzy kraje członkowskie. Głównym zadaniem czy główną troską rządu Rzeczypospolitej będzie to, żeby zadbać o taki podział obowiązków w ramach celów redukcyjnych, iżby uwzględniał on i poziom rozwoju Polski, i jej potrzeby rozwojowe, także w zakresie na przykład budownictwa infrastrukturalnego, które wymaga zużycia dużej ilości energii do produkcji materiałów i realizacji naszych celów inwestycyjnych. Jak również uwzględniał naszą sytuację geograficzną, możliwości odnawialnych źródeł energii oraz koszty z tym związane, a nawet proponowany system handlu odnawialnymi źródłami energii. Chodzi o to, żeby tych spraw po prostu pilnować.</u>
          <u xml:id="u-287.6" who="#KrzysztofSzczerski">To samo dotyczy elementu, który jest bardzo ważny z naszego punktu widzenia, czyli przeglądu zdrowotnego Wspólnej Polityki Rolnej - bo tak to chyba można nazwać - przeglądu okresowego czy też badania okresowego Wspólnej Polityki Rolnej. Tu rzeczywiście jest na szali bardzo istotna przyszłość polskiego rolnictwa i to jest... Państwo senatorowie pewnie mogliby poświęcić osobną dyskusję temu, w jaki sposób modyfikować Wspólną Politykę Rolną, żeby była ona zgodna z naszymi celami. Jest tak, że do Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej, a także Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi spływają bardzo szczegółowe analizy poszczególnych elementów pakietu reformującego Wspólną Politykę Rolną - począwszy od uwolnienia kwot mlecznych, przez w ogóle zmianę sposobu naliczania dopłat, po propozycję współfinansowania Wspólnej Polityki Rolnej z budżetów narodowych, co może istotnie zakłócić naszą pozycję konkurencyjną i być kosztowne dla polskiego budżetu. Tak więc jest wiele elementów, które są przez nas pilnowane i będą pilnowane, dlatego że dotykają istotnych interesów gospodarczych państwa polskiego.</u>
          <u xml:id="u-287.7" who="#KrzysztofSzczerski">I tak bym pewnie mógł omawiać poszczególne fragmenty tego dokumentu... Może tylko powiem jeszcze o wspólnej polityce sąsiedztwa i międzynarodowym wymiarze Unii Europejskiej. Dokument komisyjny, z naszego punktu widzenia, dotyka przede wszystkim trzech elementów, które są dla polskiej racji stanu istotne. A polska racja jest głównym wyznacznikiem działalności rządu Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-287.8" who="#KrzysztofSzczerski">Po pierwsze, kwestia rozszerzenia i tego, iż Polska jest jednym z krajów, które były, są i będą adwokatami otwartej Europy, Europy otwartych drzwi i dawania szans integracyjnych wszystkim państwom i narodom wyrażającym taką wolę. W naszym przypadku dotyczy to zwłaszcza promowania europejskiego wyboru Ukrainy. Poza tym konkludowanie negocjacji akcesyjnych z Chorwacją, prowadzenie negocjacji akcesyjnych z Turcją, otwarcie perspektywy akcesyjnej także dla krajów Bałkanów Zachodnich.</u>
          <u xml:id="u-287.9" who="#KrzysztofSzczerski">Po drugie, ważnym z naszego punktu widzenia elementem jest podział środków i celów w ramach dziesiątego Europejskiego Funduszu Rozwoju czy tego, co Unia Europejska kieruje do krajów rozwijających się. Od zeszłego roku Polska dużo bardziej angażuje się w działalność prorozwojową, czyli jest jednym z krajów, które włączają się w pomoc rozwojową w ramach Unii Europejskiej. To też jest bardzo istotne, bo Polska niejako zapomniała o swoich aktywach w Afryce. Jak państwo senatorowie zapewne wiecie, istotne było na przykład porozumienie, podpisane przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych z polskimi misjonarzami, którzy włączą się w naszą działalność rozwojową na terytorium Afryki.</u>
          <u xml:id="u-287.10" who="#KrzysztofSzczerski">I jeszcze kwestia polityki sąsiedztwa Unii Europejskiej, w której naszym głównym zadaniem jest jej wewnętrzne zrównoważenie, tak iżby koncentrowała się nie tylko - o czym pan senator Wittbrodt już wspominał - na wymiarze śródziemnomorskim i czarnomorskiej synergii, czyli nowym pomyśle na współpracę w ramach regionu Morza Czarnego, ale także na wielopaństwowej współpracy w ramach regionalnego wymiaru wschodniego wspólnej polityki sąsiedztwa. Chodzi o to, żebyśmy tam mogli kierować środki. To też jest istotna sprawa. Finansowy instrument wspólnej polityki sąsiedztwa umożliwiłby nam inwestowanie w pewne integracyjne elementy polityki ukraińskiej.</u>
          <u xml:id="u-287.11" who="#KrzysztofSzczerski">Oczywiście, dotyczy to i polityki morskiej, która też jest istotna. Pewnie osobną dyskusję należałoby poświęcić polityce morskiej, a zwłaszcza morskim szlakom transportowym - dla Polski istotnym w kontekście Bałtyku, sieci transportowych na polskim wybrzeżu, przeładunkowi kontenerów w polskich portach i dalszemu transportowi tych dóbr.</u>
          <u xml:id="u-287.12" who="#KrzysztofSzczerski">A więc rzeczywiście jest tak, jak pan senator słusznie zauważył, że jest to pewna panorama. Obowiązkowe jest stanowisko rządu odnośnie do każdego z tych tematów. Zapewniam, że jest ono szczegółowe na etapie prac, który w tym dokumencie jest zaprezentowany. Ale, jak zawsze, istota tkwi w szczegółach i szczegóły będziemy musieli negocjować w ramach procedur decyzyjnych w Unii Europejskiej. A tutaj Polska, jak wiadomo, ma swój istotny głos, bo tak naprawdę inicjatywa prawodawcza występuje po stronie Komisji, ale później de facto głównym prawodawcą w Unii Europejskiej wciąż jest Rada, w której zasiadają przedstawiciele rządów krajów członkowskich, więc w tym wypadku głos Polski jest istotny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-288">
          <u xml:id="u-288.0" who="#KrystynaBochenek">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-288.1" who="#KrystynaBochenek">Pan senator Ryszard Bender.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-289">
          <u xml:id="u-289.0" who="#RyszardBender">Panie Ministrze, pragnę pana zapytać - i proszę o odpowiedź, chociaż ona jest oczywista - czy Wspólnota Europejska, która przez liczne swoje organa nazywana jest Unią Europejską i tak też potocznie jest określana, posiada osobowość prawną? Z góry wiemy, że tej osobowości nie posiada, że korzysta z osobowości prawnej państw, które ją tworzą. W związku z tym trudno uznać tę instytucję za realną Unię Europejską, bo aż do momentu ratyfikowania podpisanego 13 grudnia w Lizbonie traktatu reformującego pozostaje wspólnotą państw europejskich, z których to osobowości prawnej korzysta. Dzięki tej osobowości prawnej istnieje.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-290">
          <u xml:id="u-290.0" who="#KrystynaBochenek">Czy to jest pytanie, Panie Senatorze?</u>
          <u xml:id="u-290.1" who="#komentarz">(Senator Ryszard Bender: To było pytanie. Tak. Czy posiada osobowość prawną?)</u>
          <u xml:id="u-290.2" who="#KrystynaBochenek">Panie Ministrze, proszę.</u>
          <u xml:id="u-290.3" who="#komentarz">(Senator Ryszard Bender: Czy własną, czy poprzez państwa?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-291">
          <u xml:id="u-291.0" who="#KrzysztofSzczerski">Pani Marszałek! Panie Senatorze!</u>
          <u xml:id="u-291.1" who="#KrzysztofSzczerski">Powiedziałbym nawet, że sprawa jest znacznie bardziej skomplikowana. Jest tak, że Wspólnoty Europejskie mają osobowość prawną, wywiedzioną z traktatów, które powołują je do życia. Unia Europejska nie uzyskała podmiotowości prawnej, dlatego że bazuje na podmiotowości Wspólnot Europejskich. Ta zasada zmieni się wraz z traktatem z Lizbony...</u>
          <u xml:id="u-291.2" who="#komentarz">(Senator Ryszard Bender: Dopiero się zmieni.)</u>
          <u xml:id="u-291.3" who="#KrzysztofSzczerski">...gdzie podmiotowość prawnomiędzynarodową zyskuje jako organizacja międzynarodowa także Unia Europejska. Ale to nie ma nic wspólnego z kwestiami dotyczącymi państw członkowskich, dlatego że nawet kiedy uzyska swoją podmiotowość jako organizacja międzypaństwowa, nadal nie będzie znosiła podmiotowości prawnomiędzynarodowej krajów członkowskich, bo one nie tracą swojego miejsca w ONZ, nie tracą swojej podmiotowości prawnomiędzynarodowej. A w systemie prawa międzynarodowego dochodzi nowy podmiot, którym będzie Unia Europejska. Dzisiaj podmiotem prawa międzynarodowego są Wspólnoty Europejskie. Unia istnieje powołana traktatem z Maastricht, Traktatem o Unii Europejskiej, jako pewna współpraca polityczna państw członkowskich i ma swoje polityki, ma nawet swoje instytucje, bo Komitet Regionów Unii Europejskiej jest instytucją powołaną właśnie na mocy traktatu z Maastricht, a tym samym jest pierwszą instytucją Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-291.4" who="#komentarz">(Senator Ryszard Bender: Ale moc prawną ma jako Wspólnota Europejska.)</u>
          <u xml:id="u-291.5" who="#KrzysztofSzczerski">Wspólnoty Europejskie, tak.</u>
          <u xml:id="u-291.6" who="#komentarz">(Senator Ryszard Bender: Niezupełnie. Pan jest w błędzie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-292">
          <u xml:id="u-292.0" who="#KrystynaBochenek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-292.1" who="#KrystynaBochenek">Czy jeszcze są jakieś pytania, Panie i Panowie Senatorowie? Są sami panowie... Nie, jest pani senator Fetlińska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-293">
          <u xml:id="u-293.0" who="#JaninaFetlińska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-293.1" who="#JaninaFetlińska">Przepraszam, ale nie byłam na całej dyskusji, bo wyszłam na spotkanie parlamentarzystek, o którym się dopiero dowiedziałam.</u>
          <u xml:id="u-293.2" who="#JaninaFetlińska">Mam takie pytanie. Wiadomo, że jesteśmy na różnym etapie rozwoju. Nasza Dziesiątka, stara Piętnastka, nowa Dwójka krajów, które weszły do Unii Europejskiej. Ten przegląd będzie miał na celu jakąś unifikację całości, prawda? Czy polski rząd sporządził sobie pewną analizę, na podstawie której miałby wiedzę, gdzie są szczególnie dla nas wrażliwe strefy, na co musimy zwrócić uwagę, żebyśmy nie zostali przy takiej unifikacji poszkodowani. Na przykład Francja i inne państwa mają wybudowane drogi, a my dopiero budujemy nieszczęsną obwodnicę w dolinie Rospudy. Czy nie będzie z tego tytułu jakichś problemów? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-294">
          <u xml:id="u-294.0" who="#KrystynaBochenek">Panie Ministrze, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-295">
          <u xml:id="u-295.0" who="#KrzysztofSzczerski">Pani Marszałek! Pani Senator!</u>
          <u xml:id="u-295.1" who="#KrzysztofSzczerski">Nie chciałbym, żeby to zabrzmiało, że tak powiem, bożonarodzeniowo, ale mogę panią zapewnić: naprawdę może być pani spokojna. Rząd ma takie analizy. I rzeczywiście to jest główny wyznacznik naszego działania. Znaczy, najpierw każdy dokument, który pojawia się jako propozycja legislacyjna, jest przede wszystkim analizowany z punktu widzenia polskiego interesu i polskiej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-295.2" who="#KrzysztofSzczerski">Pani senator ma rację, że to jest dzisiaj jeden z najbardziej problematycznych elementów w ramach wspólnych polityk Unii Europejskiej. Istotnie, ostatnie rozszerzenie Unii Europejskiej znacznie pogłębiło wewnętrzne rozwarstwienie Unii. Stąd dużo trudniej jest uzyskać wspólny mianownik dla polityk wspólnotowych w sytuacji, kiedy są tak duże rozbieżności nie tylko w poziomie rozwoju, ale także - powiedziałbym - w fazach rozwoju. Prawda?</u>
          <u xml:id="u-295.3" who="#KrzysztofSzczerski">To jest naszym głównym zadaniem. Z tego wynikają nasze dyskusje, długie i burzliwe, chociażby przy redukcji emisji CO₂ i różnych innych elementach, a także Naturze 2000. Rzeczywiście my cały czas akcentujemy to, że istnieje potrzeba brania pod uwagę specyfiki każdego z krajów członkowskich. Tylko właśnie problem polega na tym - bo każdy kij ma dwa końce - że im więcej domagamy się wyłączeń czy im bardziej podkreślamy, że jesteśmy gdzie indziej niż cała reszta, tym bardziej sami definiujemy siebie jako kraj peryferyjny. A więc to jest zawsze taka gra, w której chodzi o równoważenie, prawda? Chodzi o to, żeby raczej podkreślać naszą specyfikę, a nie nasze problemy i jednocześnie domagać się jej uwzględnienia. Należy zawsze mówić o specyfice każdego kraju członkowskiego - nasza jest taka, a każdego innego będzie inna. Chodzi o to, żebyśmy, podkreślając specyfikę naszych potrzeb, jednocześnie sami nie definiowali siebie jako kraj peryferyjny czy kraj, który jest z innej grupy.</u>
          <u xml:id="u-295.4" who="#KrzysztofSzczerski">Ja w ogóle myślę, że nadszedł już czas na to, żeby przestać mówić o nowych krajach członkowskich. Powoli musimy przyzwyczajać się do tego, że Polska już nie jest nowym krajem członkowskim, czyli takim, który wciąż jeszcze dochodzi do pełnoprawności w działaniach. My już jesteśmy dojrzałym krajem członkowskim. starym oczywiście nie, ale już dojrzałym. Aczkolwiek jeśli chodzi o naukę tego, w jaki sposób swoje interesy realizować i prezentować, to wciąż jeszcze musimy się wiele nauczyć. Są już młodsi od nas, jeśli chodzi o członkostwo, więc powiedziałbym, że powoli stajemy się dojrzałym krajem członkowskim.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-296">
          <u xml:id="u-296.0" who="#KrystynaBochenek">Jeszcze pani senator.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-297">
          <u xml:id="u-297.0" who="#JaninaFetlińska">Bardzo dziękuję, Pani Marszałek.</u>
          <u xml:id="u-297.1" who="#JaninaFetlińska">Panie Ministrze, myślę, że my nie musimy się tak bardzo wstydzić tego, że jesteśmy w innej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-297.2" who="#JaninaFetlińska">Ja pamiętam porozumienie strasburskie z 1968 r. odnośnie do kształcenia pielęgniarek. Poszczególne kraje, które podpisywały porozumienie, wyraźnie opisały swoją sytuację, swoje zróżnicowanie w kształceniu pielęgniarek i w ten sposób bardzo płynnie weszły do wspólnych porozumień i standardów kształcenia. A Polska niejako zamiotła to pod dywan i teraz polskie pielęgniarki mają tyle problemów.</u>
          <u xml:id="u-297.3" who="#JaninaFetlińska">Wydaje mi się więc, że takie podejście, jakie reprezentuje pan minister, może spowodować problemy w przyszłości. Czasami lepiej powiedzieć: jestem brzydką panną, ale mam takie i takie atuty. W związku z tym trzeba jednak uznać nasze potrzeby i poczekać z terminami do ich spełnienia, a rozwijać się po prostu w bardziej zdrowym - powiedziałabym - środowisku prawnym. Poczekać parę lat, dwa czy trzy lata, i dotrzeć do tej...</u>
          <u xml:id="u-297.4" who="#komentarz">(Wicemarszałek Krystyna Bochenek: Ale jakie jest pytanie, Pani Senator?)</u>
          <u xml:id="u-297.5" who="#JaninaFetlińska">No właśnie. To jest raczej refleksja ad vocem wypowiedzi pana ministra. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-298">
          <u xml:id="u-298.0" who="#KrystynaBochenek">Czy ktoś jeszcze chce zadać pytanie?</u>
          <u xml:id="u-298.1" who="#KrystynaBochenek">Bardzo proszę, Panie Senatorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-299">
          <u xml:id="u-299.0" who="#TadeuszSkorupa">Panie Ministrze, ja też mam pytanie odnośnie do zrównoważonego rozwoju państw. Chodzi o takie szczytne hasło, jak wyrównywanie szans. Jak się ma rozwój energii odnawialnej w Polsce do rozwoju tejże energii w krajach starej Unii? Co rząd przygotowuje w sprawie promocji budowy elektrowni wiatrowych i małych elektrowni wodnych? Co dzieje się z elektrownią atomową w Żarnowcu? Jakie są przewidywania co do jej budowy? Czy - skoro tak uparcie Rosja i Niemcy chcą tę rurę ciągnąć po dnie Bałtyku - my nie będziemy próbować budować jakiegoś alternatywnego rurociągu z krajów zakaukaskich, przez Morze Czarne, może z grupą innych państw? Czy rząd w ogóle myśli o takich sprawach? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-300">
          <u xml:id="u-300.0" who="#KrystynaBochenek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-300.1" who="#KrystynaBochenek">Pytał pan senator Tadeusz Skorupa, odpowiada pan minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-301">
          <u xml:id="u-301.0" who="#KrzysztofSzczerski">Pani Marszałek! Panie Senatorze!</u>
          <u xml:id="u-301.1" who="#KrzysztofSzczerski">Ja zareaguję tylko tak, że przyjmę to pytanie i skieruję je do właściwych osób, bo ja nie jestem odpowiedzialny za promowanie elektrowni wiatrowych i powstanie małych elektrowni wodnych, w tym Żarnowca, i trudno mi powiedzieć, na jakim etapie są różnego rodzaju projekty związane z tymi sprawami, o których pan senator wspominał.</u>
          <u xml:id="u-301.2" who="#KrzysztofSzczerski">Jeśli chodzi o elektrownie atomowe, to w Polsce problem jest taki - a tym trochę się zajmowaliśmy z racji projektu Ignalina - że utraciliśmy zdolności czy też utraciliśmy kadrę i pewne, jak to się mówi nie po polsku, know-how w zakresie energetyki atomowej. I to jest coś, co musimy odbudować. Zanim zaczniemy budować w Polsce elektrownie atomowe, musimy najpierw odbudować w ogóle kadrę i zdolności w zakresie energetyki atomowej. Po prostu musimy je odbudować. I trzeba je budować od zera, więc jest to proces, który jeszcze potrwa.</u>
          <u xml:id="u-301.3" who="#KrzysztofSzczerski">Słuszne jest stwierdzenie, iż powinniśmy za każdym razem brać pod uwagę polskie interesy, polską specyfikę i polskie cele. I wydaje mi się, że mniej lub bardziej skutecznie każdy kolejny rząd Rzeczypospolitej, pod okiem, nadzorem parlamentarzystów, próbuje to czynić.</u>
          <u xml:id="u-301.4" who="#KrzysztofSzczerski">Jeśli chodzi o szczegóły, to, tak jak pan senator sobie tego życzył, skieruję to pytanie tam, gdzie pan senator będzie mógł uzyskać odpowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-302">
          <u xml:id="u-302.0" who="#KrystynaBochenek">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-302.1" who="#KrystynaBochenek">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-303">
          <u xml:id="u-303.0" who="#JanuszSepioł">Moje pytanie dotyczy owego pilnowania polskich interesów. Jednym z elementów procesu legislacyjnego w Unii Europejskiej są opinie przygotowywane przez Komitet Regionów i Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny. Od ponad roku Polska nie ma delegacji do Komitetu Regionów, ponieważ po wyborach samorządowych rząd nie zgłosił nowych kandydatów. Jaki komentarz w tej sprawie można byłoby usłyszeć?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-304">
          <u xml:id="u-304.0" who="#KrystynaBochenek">Proszę odpowiedzieć na pytanie senatora Sepioła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-305">
          <u xml:id="u-305.0" who="#KrzysztofSzczerski">Pani Marszałek! Panie Senatorze!</u>
          <u xml:id="u-305.1" who="#KrzysztofSzczerski">Cóż, to jest błąd. Ale z tego, co wiem, był poważny kłopot z wybraniem reprezentacji samorządów terytorialnych, w sformułowaniu tej delegacji, którą rząd Rzeczypospolitej mógłby zgłosić do Komitetu Regionów. To rzeczywiście jest tak, że po wyborach samorządowych wystąpiła pewna zapaść decyzyjna w ramach organizacji samorządu terytorialnego, która spowodowała ten brak, będący brakiem, powiedziałbym, niepotrzebnym i zakłócającym jeden z możliwych kanałów oddziaływania na politykę europejską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-306">
          <u xml:id="u-306.0" who="#KrystynaBochenek">Zgłaszał się pan senator Pupa, tak?</u>
          <u xml:id="u-306.1" who="#KrystynaBochenek">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-307">
          <u xml:id="u-307.0" who="#ZdzisławPupa">Mówimy tutaj o szansach na zrównoważony rozwój, który dotyczy praktycznie poszukiwania alternatywnych źródeł energii i korzystania z tych źródeł. Ostatnio prasa dosyć szeroko się rozpisuje... Jest takie przedsięwzięcie priorytetowe, które ma możliwość praktycznie zaistnieć w Toruniu, i jest szansa na to, że ta inwestycja, może priorytetowa w skali kraju, pokaże, jak wykorzystać źródła geotermalne. Z rządu płyną jednak dosyć mocne, negatywne sygnały, że nie można przeznaczyć na tę inwestycję pieniędzy, gazety się rozpisują, że nie damy tych pieniędzy, nie będzie tych pieniędzy na tę geotermię w Toruniu.</u>
          <u xml:id="u-307.1" who="#ZdzisławPupa">I pytanie jest takie: czy to w zależności od tego, kto jest beneficjentem tych pieniędzy, tych środków na geotermię, będzie ten zrównoważony rozwój? Czyli w zależności od tego, czy uzna się, że beneficjent jest właściwy albo niewłaściwy, dostanie on te środki albo nie dostanie, tak?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-308">
          <u xml:id="u-308.0" who="#KrystynaBochenek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-308.1" who="#KrystynaBochenek">Proszę odpowiedzieć na pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-309">
          <u xml:id="u-309.0" who="#KrzysztofSzczerski">Pani Marszałek! Panie Senatorze!</u>
          <u xml:id="u-309.1" who="#KrzysztofSzczerski">Ja powiem, jakie są... Jeśli chodzi o wybór beneficjentów, to zasada jest taka, że nie ma tutaj... Na pewno nie jest nigdzie zapisany zakaz...</u>
          <u xml:id="u-309.2" who="#komentarz">(Senator Zdzisław Pupa: Premier tak mówi.)</u>
          <u xml:id="u-309.3" who="#KrzysztofSzczerski">...ze środków... Nie, nie, ale przez określony podmiot, który tę geotermię próbuje budować w Toruniu...</u>
          <u xml:id="u-309.4" who="#KrzysztofSzczerski">Procedury są przejrzyste, kryteria są przejrzyste, decyzje są jednoznaczne, w związku z tym jeśli jest jakakolwiek wątpliwość i coś budzi niepokój, to na pewno do rozwiązania jest niedługo, bo tutaj nie ma elementów, które... Pole uznaniowości jest bardzo zawężone w przypadku doboru czy kryteriów dotyczących beneficjentów, a jeśli jest jakakolwiek wątpliwość i ona jest uzasadniona, to oczywiście można podjąć taką lub inną decyzję. Jeśli wątpliwości nie ma lub nie ma przepisu, który by takie wątpliwości uzasadniał, to oczywiście tutaj nie ma elementu... Uznaniowość jest tu bardzo ograniczona.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-310">
          <u xml:id="u-310.0" who="#KrystynaBochenek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-310.1" who="#KrystynaBochenek">Pan senator Woźniak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-311">
          <u xml:id="u-311.0" who="#HenrykWoźniak">Pani Marszałek! Panie Ministrze!</u>
          <u xml:id="u-311.1" who="#HenrykWoźniak">Ja chciałbym wrócić do pytania pana senatora Sepioła i zapytać pana ministra, czy ta poruszona kwestia znajduje się w kompetencjach pana ministra. Fakty są takie, że organizacje samorządowe zgłosiły kandydatów do Komitetu Regionów, ale rząd Rzeczypospolitej przez rok nie spełnił formalności. Jest w tej sprawie oficjalne wystąpienie przewodniczącego związku województw. Czy ta kwestia jest panu ministrowi znana w szczegółach? A jeśli nie, to czy pan minister mógłby ją przekazać właściwym, kompetentnym strukturom urzędu? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-312">
          <u xml:id="u-312.0" who="#KrzysztofSzczerski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-312.1" who="#KrzysztofSzczerski">Pani Marszałek! Panie Senatorze!</u>
          <u xml:id="u-312.2" who="#KrzysztofSzczerski">Ta sprawa nie znajduje się w kompetencjach Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej. Delegowanie czy przedstawianie delegacji jest kompetencją Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Tak że ja to przekażę, jeśli ta sprawa, jako nadal nierozwiązana, budzi niepokój.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-313">
          <u xml:id="u-313.0" who="#KrystynaBochenek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-313.1" who="#KrystynaBochenek">Ponieważ nie słyszę, żeby ktoś jeszcze chciał zadać pytanie, dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-313.2" who="#komentarz">(Podsekretarz Stanu w Urzędzie Komitetu Integracji Europejskiej Krzysztof Szczerski: Dziękuję bardzo.)</u>
          <u xml:id="u-313.3" who="#KrystynaBochenek">Teraz otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-313.4" who="#KrystynaBochenek">Przypominam o wymogach regulaminowych dotyczących czasu przemawiania senatorów oraz o konieczności zapisywania się do głosu u senatora prowadzącego listę mówców.</u>
          <u xml:id="u-313.5" who="#KrystynaBochenek">Proszę uprzejmie o zabranie głosu pana senatora Czesława Ryszkę.</u>
          <u xml:id="u-313.6" who="#KrystynaBochenek">W następnej kolejności są pan senator Iwan i pan senator Woźniak. Tak? Przepraszam bardzo, senator Wyrowiński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-314">
          <u xml:id="u-314.0" who="#CzesławRyszka">Dziękuję, Pani Marszałek.</u>
          <u xml:id="u-314.1" who="#CzesławRyszka">Debata jest po to, żeby dzielić się niepokojami, wątpliwościami. Dlatego podczas debaty nad programem legislacyjnym i programem prac Komisji Europejskiej na 2008 r. chciałbym zwrócić uwagę na zasadę zrównoważonego rozwoju w Unii Europejskiej. W tym kontekście chodzi mi o problem energetyki, a ściślej - o problem gazociągu bałtyckiego omijającego Polskę. To jest oczywiście nierównoprawne traktowanie Polski. Co prawda władze Rosji i Niemiec, a także kierownictwo Gazpromu, zapewniały, że budowa tego gazociągu nie jest w nikogo wymierzona, niemniej jednak w publicystyce nazywa się ją nowym paktem Ribbentrop-Mołotow. Chodzi o to, że po zbudowaniu tego gazociągu nie będzie potrzebny przesył rosyjskiego gazu na zachód przez Białoruś, Ukrainę i Polskę. Oznacza to, że bezpieczeństwo energetyczne dotychczasowych państw tranzytowych, czyli Białorusi, Ukrainy oraz Polski, jest poważnie zagrożone.</u>
          <u xml:id="u-314.2" who="#CzesławRyszka">Tu chciałbym dodać, że dwudziestoletni kontrakt na dostawy gazu z Rosji do Polski został oparty na założeniach oderwanych od polskiej rzeczywistości gospodarczej, przy całkowitym zlekceważeniu naukowych prognoz dotyczących przyszłego zapotrzebowania. W kontrakcie brakuje gwarancji ciągłości dostawy gazu. Są także wady prawne, przez co kontrakt nie odpowiada warunkom rynkowym i dyrektywom Unii Europejskiej. Z pewnością wymaga on anulowania i ponownych negocjacji.</u>
          <u xml:id="u-314.3" who="#CzesławRyszka">Przede wszystkim jednak dla poprawy bezpieczeństwa zaopatrzenia kraju w gaz potrzebna jest znaczna dywersyfikacja źródeł zaopatrzenia. W tym celu konieczne jest zaprogramowanie importu drogą morską gazu ziemnego skroplonego lub sprężonego, a także podjęcie budowy odpowiedniego portu przeładunkowego. Poprzedni rząd podjął ważne decyzje w tej sprawie i mam nadzieję, że będzie to teraz kontynuowane.</u>
          <u xml:id="u-314.4" who="#CzesławRyszka">Warto również dodać, że dzięki premierowi Jarosławowi Kaczyńskiemu, a także panu prezydentowi, Unia Europejska przekonała się, że Rosja traktuje energetykę jako rodzaj nowoczesnej broni, dzięki której można podporządkować sobie Europę, a nawet świat. To nie jest żadne odkrycie, że Rosja chce być mocarstwem energetycznym, chce dyktować warunki na całym świecie, o czym świadczy plan przejęcia przez to państwo infrastruktury przesyłowej i rurociągu w Europie. Do tego ostatnio Rosja niespodziewanie porozumiała się z Algierią, głównym dostawcą gazu do południowej Europy. Włochy, Francja, Hiszpania z niedowierzaniem dowiedziały się, że ich dostawcą niedługo będzie Gazprom, a nie dotychczasowy algierski koncern Sonatrach.</u>
          <u xml:id="u-314.5" who="#CzesławRyszka">Jakimi środkami Rosja buduje swoje imperium energetyczne? Można tu przypomnieć „drobne” fakty z naszego podwórka. Otóż zanim Orlen oficjalnie kupił państwową rafinerię naftową w Możejkach na Litwie, Rosja wstrzymała dostawy ropy do tego kraju. Krótko wcześniej doszło także do podpalenia tej rafinerii, co mogło wpłynąć na wycofanie się naszego kraju z podpisania umowy kupna Możejek. No ale może to tylko przypadkowe fakty.</u>
          <u xml:id="u-314.6" who="#CzesławRyszka">Jak sądzę, Rosja bardzo świadomie wykorzystuje swoje zasoby energetyczne, aby związać ze sobą gospodarki zwłaszcza państw postsowieckich, co pozwoliłoby jej odbudować dawne imperium. Ale chce także podporządkować sobie gospodarkę Unii Europejskiej. Według zapowiedzi za trzy lata zacznie działać pierwsza nitka gazociągu bałtyckiego o przepustowości rocznej rzędu 33 miliardów m³ gazu. Połączy ona rosyjskie miasto Wyborg z Greifswaldem na wybrzeżu niemieckim. W tym momencie tranzyt rosyjskiego gazu przez Białoruś, Polskę i Ukrainę będzie niepotrzebny. Czy wówczas z jakiegoś powodu Rosja „nie zakręci kurka dla Białorusi”, przez co pośrednio przestanie płynąć gaz także do Polski?</u>
          <u xml:id="u-314.7" who="#CzesławRyszka">O co mi chodzi? Chodzi mi o to, żeby Komisja Europejska w przyszłym roku przyjrzała się bardzo dokładnie sprawie gazociągu bałtyckiego i faktycznie zadbała o bezpieczeństwo energetyczne już nie tylko Polski, ale także samej Unii Europejskiej. Dobrze, że premier Szwecji Goeran Persson zgłosił oficjalne zastrzeżenie co do przebiegu gazociągu bałtyckiego. Domaga się on, żeby poprowadzić go drogą lądową. Stwierdził, że rząd szwedzki może wstrzymać budowę gazociągu przez własne wody terytorialne głównie z uwagi na zagrożenie ekologiczne, terrorystyczne i wywiadowcze. Oby takie stanowisko Szwecji postawiło pod znakiem zapytania szybką realizację tego projektu.</u>
          <u xml:id="u-314.8" who="#CzesławRyszka">Kilka wskazanych zagrożeń powinno nas zmobilizować do określenia własnej wizji rozwoju energetyki, aby zapewnić nam suwerenność i samowystarczalność w tej dziedzinie. Jednym słowem, w obliczu narastającego w Europie i Polsce szantażu energetycznego Rosji należy szybko, mądrze i skutecznie podjąć dalekosiężne decyzje rozwojowe, gwarantujące Polsce maksymalne bezpieczeństwo energetyczne i przywrócenie do roku 2020 samowystarczalności energetycznej, zasobów kopalnych i odnawialnych - chodzi o węgiel, ropę, gaz ziemny, metan, biometan, o geotermię, o biopaliwa ciekłe, biodiesel, bioetan, a także energię solarną.</u>
          <u xml:id="u-314.9" who="#CzesławRyszka">Chciałbym na koniec odnieść się do rozwoju geotermii w Polsce, o czym wspominał już pan senator Pupa. Niestety, brakuje wizji rozwoju tej gałęzi do roku 2020, takiej wizji, która uwzględniałaby posiadane przez nas ogromne zasoby kopalne i odnawialne nośniki energii. Nadal obserwujemy uporczywe dezinformowanie społeczeństwa na temat roli i znaczenia geotermii w rozwoju gospodarczym i społecznym Polski. A już jakimś kuriozum jest napad mediów na uczelnię ojca dyrektora Tadeusza Rydzyka, która otrzymała z Unii Europejskiej środki na odwierty geotermalne w Toruniu, aby ogrzewać tę uczelnię. Nie wiem, czy to tylko polska zawiść, czy też polityczna zemsta. Cóż, wkrótce przekonamy się, że geoenergetyka będzie jedną z najbardziej rozwijających się dziedzin nauki i techniki XXI wieku. To będzie właśnie energetyka przyszłości. Geotermia jest ogromną szansą i wyzwaniem dla bezpieczeństwa energetycznego i samowystarczalności gmin, powiatów, województw i całej Polski. Rozwoju tej branży energetycznej domaga się od nas również Unia Europejska. Ale czasem wydaje mi, że komuś zależy na tym, aby najpierw te zasoby sprzedać zagranicznym inwestorom, tak jak to uczyniono z bankami i z hutami itd. Jeżeli Komisja Europejska ma zajmować się sprawą zrównoważonego rozwoju państw Unii Europejskiej, to niech pilnie baczy na to, co dzieje się w polskiej i europejskiej energetyce. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-315">
          <u xml:id="u-315.0" who="#KrystynaBochenek">Dziękuję, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-315.1" who="#KrystynaBochenek">Proszę o zabranie głosu w debacie pana senatora Stanisława Iwana.</u>
          <u xml:id="u-315.2" who="#komentarz">(Senator Antoni Piechniczek: Jeszcze wniosek formalny.)</u>
          <u xml:id="u-315.3" who="#KrystynaBochenek">Wniosek formalny?</u>
          <u xml:id="u-315.4" who="#KrystynaBochenek">Bardzo proszę, pan senator Piechniczek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-316">
          <u xml:id="u-316.0" who="#AntoniPiechniczek">Pani Marszałek, ja w takiej oto kwestii. Doceniam ciężar gatunkowy dyskusji, naprawdę z pełnym uznaniem patrzę, że te same osoby przez dziesięć godzin debatują i podejmują tak nośne i dzisiaj niełatwe tematy. Ale chciałbym nawiązać do innej rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-316.1" who="#AntoniPiechniczek">Chodzi o sprawę, która miała miejsce na spotkaniu naszego klubu o godzinie 10.00. Zapowiedziana była na godzinę 19.00 debata w jakiejś komisji sportu, która miała zostać utworzona. Ja przypominam, że na pierwszej sesji Senatu walczyłem, jako jeden z nielicznych, o to, aby powstała taka samodzielna komisja. Dostałem zapewnienie, że w przeciągu dwóch tygodni powstanie komisja do spraw Euro 2012. Minęło już sześć tygodni, prawie dwa miesiące, a ta komisja, która miała się spotkać o 19.00, nawet się nie tworzy. A więc ja jeszcze raz chciałbym podnieść tę kwestię i podkreślić ciężar gatunkowy istnienia takiej komisji. Naprawdę serdecznie proszę o zainteresowanie się tą sprawą. Zwracam nieśmiało uwagę, że w każdej debacie kultura fizyczna i sport są zawsze marginalnie akcentowane. I ja teraz tylko przez grzeczność panu, który referował sprawy legislacyjne Unii Europejskiej, nie dorzuciłem kamyczka do ogródka w postaci UEFA, czyli Unii Europejskich Związków Piłkarskich. A ta jednostka jest tak samodzielna, że pewne prawa, jak na przykład tak zwane prawo Bosmana, narzuca i Unii Europejskiej, i nam też narzuca niektóre sprawy. Nie szukając już tu analogii, chciałbym powiedzieć, że jeśli my w tej materii nie będziemy silni, to tak jak przegrywamy w sporcie, tak przegramy i w innej dziedzinie. Tak że jeszcze raz apeluję o ten sport.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-317">
          <u xml:id="u-317.0" who="#KrystynaBochenek">Dobrze. Ale to nie był wniosek formalny, Panie Senatorze. Sprawa zespołu parlamentarnego jest przełożona na dzień jutrzejszy. Szkoda, że ta informacja do pana senatora nie dotarła, to było w ramach spraw różnych...</u>
          <u xml:id="u-317.1" who="#komentarz">(Senator Antoni Piechniczek: Dziękuję. Przepraszam, że zabrałem czas.)</u>
          <u xml:id="u-317.2" who="#KrystynaBochenek">Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-317.3" who="#KrystynaBochenek">Czy wniosek formalny składa pan senator Meres?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-318">
          <u xml:id="u-318.0" who="#ZbigniewMeres">Pani Marszałek, ja właśnie w tej sprawie. Dostarczyłem dwa komunikaty o tych zespołach. I właśnie chciałem zareagować na wypowiedź pana senatora Piechniczka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-319">
          <u xml:id="u-319.0" who="#KrystynaBochenek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-319.1" who="#KrystynaBochenek">Przypominam, że wnioski formalne składamy na końcu... To znaczy chodzi o sprawy różne.</u>
          <u xml:id="u-319.2" who="#KrystynaBochenek">Bardzo proszę teraz pana senatora Stanisława Iwana o zabranie głosu w dyskusji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-320">
          <u xml:id="u-320.0" who="#StanisławIwan">Pani Marszałek! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-320.1" who="#StanisławIwan">Według mnie opracowany przez Komisję program prac legislacyjnych i przeglądowych, który został przedstawiony państwu senatorom, jest bardzo dobrą bazą do tego, ażeby można było określić obszary, którymi zajmuje się Unia Europejska i to, co jest w rozumieniu urzędników unijnych istotne.</u>
          <u xml:id="u-320.2" who="#StanisławIwan">Podzielam pogląd pana przewodniczącego Wittbrodta, co do, wydaje się, bardzo dobrego i celnego zarysowania tematyki na poziomie ogólnym. Ja chciałbym bliżej zająć się sprawami, które są przedstawione w tym dokumencie, w załączniku nr 1 w pakiecie energetycznym.</u>
          <u xml:id="u-320.3" who="#StanisławIwan">Przypomnę, że są tu wymienione cztery zadania, zadania o charakterze nielegislacyjnym. Jest wśród nich komunikat w sprawie strategicznego przeglądu sytuacji energetycznej, który w szczególności dotyczyć będzie zagadnień związanych ze zwiększeniem bezpieczeństwa dostaw energii dla Unii Europejskiej poprzez w pełni funkcjonujący rynek wewnętrzny. W tym miejscu pojawia się istotna kwestia związana z regulacją dotyczącą bardzo ważnego elementu, jakim są operatorzy systemów przesyłowych. To jest wyjątkowo istotny element, jeżeli chodzi o bezpieczeństwo energetyczne Unii Europejskiej, gdyż reguluje zasady współdziałania w przesyle energii. Tymi sprawami Unia zajmuje się od pewnego czasu.</u>
          <u xml:id="u-320.4" who="#StanisławIwan">Na posiedzeniu Komisji Spraw Unii Europejskiej rozpatrywaliśmy niedawno projekty dwóch rozporządzeń, które mają wejść w życie, analizowaliśmy stanowisko rządu polskiego i je podzieliliśmy, tak że jeżeli chodzi o przesył energii elektrycznej, to dokumenty te w pełni odpowiadają naszym potrzebom, jeżeli zaś chodzi o przesył gazu, to rząd polski zgłasza pewne zastrzeżenia ze względu na specyfikę tego medium energetycznego, jakim jest gaz, czyli medium fizyczne w tym sensie, że, no, w rurze coś płynie. To jest pewna specyfika, specyfika także ze względu na to, że źródła tej energii są usytuowane na zewnątrz Unii, co musi, w kontekście wcześniejszych wypowiedzi, zostać uwzględnione w tym obszarze.</u>
          <u xml:id="u-320.5" who="#StanisławIwan">Następny temat to jest przegląd prawodawstwa w zakresie zapasów ropy naftowej. Rzeczywiście w rozumieniu unijnym energia elektryczna, gaz i ropa naftowa są najważniejsze, ale w naszym rozumieniu niezwykle ważny jest również węgiel, i to zarówno węgiel kamienny, jak i węgiel brunatny. Jest rzeczą oczywistą, że przez najbliższe dziesięciolecia podstawowym źródłem energii w naszym kraju będzie jednak węgiel. To było przez premiera Tuska jednoznacznie podkreślone. W tym kontekście chciałbym powiedzieć, że oczekiwalibyśmy, że Unia zastosuje zasadę proporcjonalności, pomocniczości w tym zakresie, tak jak to pan przewodniczący Wittbrodt tutaj sygnalizował, ze względu na aktualny stopień zaawansowania oraz możliwości techniczne i technologiczne poszczególnych krajów.</u>
          <u xml:id="u-320.6" who="#StanisławIwan">My jesteśmy krajem, który wytwarzanie energii opiera właśnie na węglu. A w związku z tym rysuje się ważny problem, jakim jest w tej chwili minimalizacja, zmniejszenie emisji CO₂ do atmosfery. To, co proponuje nam obecnie Unia, czyli prawie trzydziestoprocentowe zmniejszenie emitowania do atmosfery, bardzo ogólnie mówiąc, jest sprawą niezwykłej wagi, sprawą, którą rząd musi się zająć, którą nasi przedstawiciele w strukturach unijnych również muszą się zająć, gdyż może to przede wszystkim bardzo mocno podnieść koszty wytwarzania energii elektrycznej.</u>
          <u xml:id="u-320.7" who="#StanisławIwan">Chcę powiedzieć, że 3x20 to jest zasada pryncypialnie słuszna i ona w tym dokumencie znajduje swoje uzasadnienie, bo z jednej strony jest mowa o zmniejszeniu emisji, z drugiej zaś jest mowa o zmniejszeniu zapotrzebowania chociażby poprzez poprawę charakterystyk energetycznych budynków. Jest również mowa o zagadnieniach dotyczących wykorzystania energii odnawialnej, ale znowu z tą energią niekonwencjonalną jest tak, że kraj krajowi nierówny. Nie jesteśmy krajem alpejskim, który ma możliwość korzystania na przykład z rzek górskich i wytwarzania w ten sposób dużej ilości energii. Dlatego zgodnie z zasadą proporcjonalności, pomocniczości, należałoby oczekiwać, że te wskaźniki, po te 20% globalnie dla Unii, będą traktowane indywidualnie i Polska na tym etapie dostosowania, na tym etapie rozwoju, na tym etapie technologii, będzie miała indywidualne wskaźniki z tym związane.</u>
          <u xml:id="u-320.8" who="#StanisławIwan">Jest to również ważne dlatego, że protokół z Kioto obowiązuje do 2012 r., a konferencja na Bali właściwie skończyła się niepowodzeniem - nie chcę używać mocniejszego określenia i mówić, że skończyła się fiaskiem. Została tam podjęta znowu jedynie deklaracja ogólna, że trzeba ograniczać emisję, nie zostały natomiast podane żadne konkretne kwoty. Kraje dynamicznie rozwijające się, te światowe potęgi, które emitują bardzo dużo: Chiny, Indie itd., oglądały się na Stany Zjednoczone, Stany Zjednoczone z kolei migały się jak mogły, żeby nie podawać jakichkolwiek konkretnych wartości.</u>
          <u xml:id="u-320.9" who="#StanisławIwan">Proszę państwa, pozwolę sobie przytoczyć to, co powiedziałem wczoraj podczas posiedzenia komisji. Myślę, że moja kalkulacja jest właściwa. Jeżeli mamy zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych o 20%, to znaczy o 20% mają zmniejszyć emisję kraje Unii Europejskiej, to szacuję, a wydaje mi się, że to są szacunki z nadmiarem... Gdyby przyjąć, że aż 20% czy tylko 20% całej emisji pochodzi z krajów Unii Europejskiej, to prosty rachunek: 20% razy 20% daje nam wynik, że w skali globalnej zmniejszy to emisję o 4%.</u>
          <u xml:id="u-320.10" who="#StanisławIwan">Założenia unijne dotyczące zrównoważonego rozwoju są bardzo ambitne, ale trzeba wziąć pod uwagę jeszcze jedno: to, jakim nakładem te 4% zostanie osiągnięte. Ja wiem: musimy być liderem, Unia Europejska musi dawać dobry przykład całemu światu, pracować intensywnie na rzecz wzrostu świadomości w tym obszarze. Obyśmy jednak nie przeszarżowali. Koszty muszą być proporcjonalne do efektów, bo inaczej przestaniemy być konkurencyjni, Unia Europejska przestanie być konkurencyjna wobec innych gospodarek, czy to rozwijających się azjatyckich, czy to gospodarki amerykańskiej, co może nas wprowadzić w taki regres, który nie pozwoli nam osiągnąć innych ambitnych celów, wynikających chociażby ze Strategii Lizbońskiej.</u>
          <u xml:id="u-320.11" who="#StanisławIwan">Proszę państwa, generalnie rzecz biorąc, kierunki przedstawione w pakiecie energetycznym są, jak się wydaje, słuszne. Stawialiśmy sobie jednak pytanie, jaki mamy wpływ na ich realizację. Na tym etapie nie mamy wpływu, ale tak jak mówił pan minister, na etapie przygotowywania konkretnych dokumentów są konsultacje rządowe, są konsultacje parlamentarne w poszczególnych krajach. I tego rodzaju uwagi, które tutaj dosyć pobieżnie zarysowałem, nie wykorzystując całego tego materiału ze względu na późną porą i zmęczenie materii, tak bym to powiedział, pozwolę sobie na tym zakończyć. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-321">
          <u xml:id="u-321.0" who="#KrystynaBochenek">Idealnie dziewięć minut. Dziękuję panu senatorowi, dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-321.1" who="#KrystynaBochenek">Teraz głos zabierze pan senator Jan Wyrowiński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-322">
          <u xml:id="u-322.0" who="#JanWyrowiński">Pani Marszałek! Panie i Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-322.1" who="#JanWyrowiński">Tak mi się wydaje, że cały czas uczymy się naszej obecności w Unii. I dla mnie osobiście, po tym wczorajszym posiedzeniu Komisji Spraw Unii Europejskiej... Nasza komisja debatowała nad niezwykle ważnym dokumentem, dokumentem, w którym Komisja Europejska de facto komunikuje nam swój plan pracy na następny rok. Mówi, co zamierza, jakie rozwiązania legislacyjne zamierza zaproponować jako jedyny organ Unii - mówił o tym pan minister Szczerski - który ma do tego prawo, mówi również, które z polityk, jakie Unia przyjęła, ma zamiar intensywniej realizować. I w zasadzie ta nasza debata jest jedną z najważniejszych debat, jakie się toczą w naszej Izbie, jeżeli chodzi o te kwestie. To jest swego rodzaju expose Komisji Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-322.2" who="#JanWyrowiński">Pan senator Piechniczek kiwa głową, ale niestety, Panie Senatorze, w tym dokumencie nie ma ani słowa o kulturze fizycznej, co pan zauważył, jak sądzę, czytając go uważnie. Nie wiem, z czego to wynika. Być może sprawy są na tyle dobrze rozwiązane, że nie ma takiej potrzeby.</u>
          <u xml:id="u-322.3" who="#JanWyrowiński">Pan przewodniczący Wittbrodt bardzo precyzyjnie przekazał paniom i panom senatorom refleksje z naszej wczorajszej pracy. Ale mamy pewne poczucie niedosytu. Bierze się ono z tego, że tak do końca nie wiemy, jaki ostatecznie będzie efekt tych naszych ocen, spostrzeżeń, refleksji, dokąd one dotrą. Czy pozostaną w murach tej szacownej instytucji? Stąd ten postulat, który pan przewodniczący tutaj przedstawił, żeby było do kogo mówić, żeby Komisja Europejska była tutaj reprezentowana, choćby nawet przez jakiegoś urzędnika, jest wart, jak mi się wydaje, uporczywego podtrzymywania. W tym naszym procesie uczenia się Unii także Unia musi się uczyć nas, tego, w jaki sposób my sobie wyobrażamy naszą w niej obecność, jeżeli chodzi o kwestię, która jest przedmiotem naszej dzisiejszej debaty.</u>
          <u xml:id="u-322.4" who="#JanWyrowiński">Jest tutaj pewien dyskomfort. Wczoraj pan minister Szczerski i pan minister Borkowski mówili o tym, że rzeczywiście to, co nam prezentuje Komisja Europejska, powinno być przedmiotem intensywnych analiz i prac przygotowawczych, jak również wyprzedzająco poprzez działania lobbystyczne winniśmy mieć przynajmniej minimalny wpływ na kształt tego dokumentu.</u>
          <u xml:id="u-322.5" who="#JanWyrowiński">Ja chciałbym przedstawić jeszcze tylko kilka własnych refleksji, jeżeli chodzi o to, na co w szczególny sposób zwraca uwagę Komisja Europejska.</u>
          <u xml:id="u-322.6" who="#JanWyrowiński">Panie i Panowie Senatorowie! Jednym z ważnych rozdziałów tego dokumentu jest rozdział pod tytułem „Rozwój i zatrudnienie”. I chciałbym zwrócić uwagę państwa senatorów na trzy sprawy w nim zawarte.</u>
          <u xml:id="u-322.7" who="#JanWyrowiński">Po pierwsze, na to, że zdecydowanie postuluje się i planuje się liberalizację rynku usług. Państwo sobie przypominacie naszego hydraulika, urodziwego hydraulika, który we Francji był takim symbolem tego naszego oczekiwania, że nasi fachowcy będą mogli tam pracować. Tak do końca jeszcze nie jest, ale Komisja Europejska zapowiada dalsze konsekwentne działanie w tej sprawie i liberalizację rynku usług, co będzie miało również konsekwencje dla naszego rynku pracy, być może nie do końca korzystne, co już częściowo odczuwamy, jeżeli chodzi o rynek usług budowlanych, wykończeniowych itd., itd.</u>
          <u xml:id="u-322.8" who="#JanWyrowiński">Druga ważna, niezwykle ważna sprawa. Jak państwo wiecie, motorem naszego wzrostu gospodarczego są w głównej mierze małe i średnie przedsiębiorstwa. Komisja Europejska zapowiada, że w tym roku przygotuje tak zwany small business act, coś takiego, w każdym razie pakt dotyczący małych i średnich przedsiębiorstw. Być może w ten sposób również nas zmobilizuje do tego, abyśmy od sfery deklaracji, od sfery pięknych słów przeszli do praktyki wspierania tej, że tak powiem, od korzeni narodowej - tutaj ukłon w stronę państwa senatorów z PiS - dziedziny naszej działalności, bo wszystkie małe i średnie przedsiębiorstwa to są nasze rodzime firmy, które, powtarzam, w głównej mierze na swych barkach niosą ciężar rozwoju naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-322.9" who="#JanWyrowiński">I wreszcie trzecia sprawa, niezwykle ważna, to jest kwestia społeczeństwa opartego na wiedzy. Strategia Lizbońska, jeśli chodzi o ten temat, jest bardzo precyzyjna. My mamy tutaj własne problemy. Ale z drugiej strony kwestia transparentności oceny poziomu wykształcenia, jego przydatności itd., itd. jest niezwykle ważna i na to chciałem zwrócić uwagę.</u>
          <u xml:id="u-322.10" who="#JanWyrowiński">I wreszcie, proszę państwa, trzy ważne sprawy na koniec. Mianowicie, po pierwsze, w tym dokumencie zapowiada się, tak jak mówił pan minister, ten zdrowotny przegląd Wspólnej Polityki Rolnej. Wspólna Polityka Rolna dla polskiego rolnictwa jest sprawą kluczową. Jej priorytety, proponowane zasady działania - to wszystko jest niezwykle ważne szczególnie dla naszego rolnictwa, bo tylko nasze rolnictwo jest tak rozdrobnione i ma takie problemy, nieporównywalne z problemami rolnictw węgierskiego, czeskiego, bułgarskiego, w przypadku których stopień skolektywizowania, upaństwowienia był tak ogromny, że ich problemy są w zasadzie odwrotne niż nasze. I trzeba na to zwracać szczególną uwagę, abyśmy z tych dobrodziejstw polityki unijnej mogli korzystać. Jak państwo wiecie, jest również problem wyrównywania poziomu dopłat. I chodzi o to, aby nie było takiego momentu, kiedy to, co spłynie na polską wieś, będzie znacznie mniejsze niż oczekiwania.</u>
          <u xml:id="u-322.11" who="#JanWyrowiński">Druga niezwykle ważna sprawa to jest kwestia przeglądu budżetu, mechanizmu, pan przewodniczący Wittbrodt o tym mówił. Problem sprowadza się do tego, czy inwestować w konkurencyjność, czy w spójność. Dla Polski to jest niezwykle ważny dylemat, bo my cały czas jeszcze pragniemy, abyśmy inwestowali w spójność, czyli infrastrukturę, wyrównywanie poziomu rozwoju cywilizacyjnego. Oczywiście trudno się nie zgodzić z tym, co tutaj powiedziano, że nie jesteśmy już, jak mówił pan minister Szczerski, nowym członkiem Unii, ale wskaźniki, niestety, nie są najlepsze. Ten podstawowy wskaźnik cywilizacyjny, czyli produkt krajowy brutto na głowę mieszkańca, lokalizuje nas w tej chwili już nie w samym ogonie, dlatego że biedniejsi od nas przystąpili do Unii, ale niestety w końcowych rejonach tabeli, jak powiedziałby pan senator Piechniczek. To niestety nie jest jeszcze pierwsza liga. Ale jeśli chcemy wejść do pierwszej ligi, to kwestia tego, na co stawiamy i w jaki sposób będą zagospodarowane środki unijne, powinna być dla nas niezwykle ważna i z tego punktu widzenia przegląd budżetu: czy ciąć wydatki, czy też ewentualnie przekierowywać je na inne cele, jest niezwykle ważny i powinien być szczególnie pilnie śledzony zarówno przez rząd, jak i przez parlament.</u>
          <u xml:id="u-322.12" who="#JanWyrowiński">Już kończę, Pani Marszałek.</u>
          <u xml:id="u-322.13" who="#JanWyrowiński">Ostatnia sprawa. Szanowni Państwo, wczoraj w Moskwie dwaj panowie uroczyście wcisnęli przycisk, który uruchamiał syberyjskie zasoby gazu ze źródła Jużno-Russkoje. Tam jest ponad 800 miliardów m³ gazu. Pan Dmitrij Miedwiediew, szef Rady Dyrektorów Gazpromu, skądinąd kandydat na prezydenta Rosji, i szef niemieckiej dyplomacji Frank Walter Steinmeier wcisnęli ten przycisk i uruchomili to źródło, które ma zasilać ten rurociąg, o którym tutaj mówiono. Problem polega na tym, że Unia Europejska nie ma polityki energetycznej, że Unia Europejska w sprawie tego rurociągu nie mówi jednym głosem. W naszym interesie jest to, aby nasze bezpieczeństwo energetyczne było częścią bezpieczeństwa energetycznego Unii Europejskiej. Jeżeli będzie wspólna polityka energetyczna, tak jak jest Wspólna Polityka Rolna, to nie będzie tego typu troski. I musimy zrobić wszystko, aby wspólna polityka energetyczna czy polityka energetyczna Unii narodziła się jak najszybciej. Pewne zapowiedzi są, ale jeszcze nie ma deklaracji. I myślę, że trzeba zrobić wszystko, aby Unia mówiła jednym głosem i aby w przyszłości tego typu uroczystości odbywały się w przytomności przedstawiciela Unii Europejskiej, a nie przedstawiciela jednego państwa. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-323">
          <u xml:id="u-323.0" who="#KrystynaBochenek">Bardzo dziękujemy, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-323.1" who="#KrystynaBochenek">Proszę, pan senator Edmund Wittbrodt.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-324">
          <u xml:id="u-324.0" who="#EdmundWittbrodt">Dziękuję bardzo, Pani Marszałek.</u>
          <u xml:id="u-324.1" who="#EdmundWittbrodt">Ja już bardzo krótko. Chciałbym po prostu podziękować za tę debatę. I wypowiedzi, i zadawane pytania pokazały, że była ona potrzebna, a więc ten cel, o którym mówiłem na początku, poszerzenia wiedzy i wymiany poglądów na kwestie unijne został osiągnięty.</u>
          <u xml:id="u-324.2" who="#EdmundWittbrodt">Wszystkie te uwagi, które państwo zgłaszaliście, będą wykorzystywane. Niezależnie od tego, czy my wiemy, co się stanie z tymi naszymi uwagami czy tymi elementami, które będziemy chcieli podkreślić, przekażemy je.</u>
          <u xml:id="u-324.3" who="#EdmundWittbrodt">O tej energetyce mówimy bardzo wiele. Pan senator Ryszka pytał... Rzeczywiście nie ma wspólnej polityki energetycznej. Ja myślę, że ona rzeczywiście zaczęła się rodzić w poprzedniej kadencji. Na pewno to będzie kontynuowane. I tu chodzi nie tylko o ten przycisk wczoraj naciskany, ale też o te bilateralne porozumienia, które jeszcze nie tak dawno były podpisywane: Rosja - Bułgaria, Rosja - Włochy itd. Rzeczywiście to wszystko świadczy o tym, że tej wspólnej polityki energetycznej nie ma.</u>
          <u xml:id="u-324.4" who="#EdmundWittbrodt">Pan senator Ryszka apelował, żeby nasza komisja zajmowała się sprawami energetycznymi. Ona nimi się zajmuje. Zresztą nie tylko nasza. My chyba dwa lata temu, w poprzedniej kadencji i zorganizowaliśmy specjalną konferencję, i sformułowaliśmy postulat sprawdzenia tego gazociągu pod kątem zrównoważonego rozwoju, ekologii. To był postulat nie tylko Komisji Spraw Unii Europejskiej, ale również Komisji Rolnictwa i Ochrony Środowiska.</u>
          <u xml:id="u-324.5" who="#EdmundWittbrodt">I na koniec chciałbym zaprosić wszystkich senatorów na posiedzenia Komisji Spraw Unii Europejskiej wtedy, kiedy będziemy dyskutowali te kwestie szczegółowe. Bo teraz my możemy tylko mówić o pewnej polityce, o zamierzeniach, tak jak pan minister powiedział. Ale te szczegółowe wątpliwości, o których zresztą mówił pan senator Iwan, pojawiają się wtedy, kiedy dostajemy konkretną propozycję. My to konsultujemy z innymi komisjami branżowymi, ale bardzo chętnie widzielibyśmy również innych senatorów, którzy znają się na tych problemach i którzy włączyliby się do tej debaty i przedstawiali komisji swoje stanowiska i opinie. Wtedy będziemy to brali pod uwagę w końcowym stanowisku. Dziękuję bardzo. I jeszcze raz dziękuję za tę dyskusję. Rozumiem, że te postulaty i te uwagi, które wynikały ze zgłoszeń komisji i zgłoszeń z sali plenarnej, będą uwzględnione i pojawią się w materiałach końcowych. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-325">
          <u xml:id="u-325.0" who="#KrystynaBochenek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-325.1" who="#KrystynaBochenek">Jeszcze pan minister chciał powiedzieć kilka słów.</u>
          <u xml:id="u-325.2" who="#KrystynaBochenek">Bardzo proszę. Czy pan zechce przyjść tutaj, czy z miejsca?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-326">
          <u xml:id="u-326.0" who="#KrzysztofSzczerski">Jeśli pani marszałek pozwoli, chcę z miejsca sprostować swoją wypowiedź. Sprawdziłem u źródła i chcę zapewnić panów senatorów, że reprezentacja do Komitetu Regionów będzie zgłoszona jutro lub pojutrze. Proces tworzenia reprezentacji właśnie się zakończył i lada dzień będziemy mieli już tę reprezentację w Sekretariacie Generalnym Rady. Chcę też, w ślad za panem senatorem przewodniczącym Wittbrodtem, bardzo podziękować za debatę. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-327">
          <u xml:id="u-327.0" who="#KrystynaBochenek">Dziękuję bardzo panu ministrowi Szczerskiemu.</u>
          <u xml:id="u-327.1" who="#KrystynaBochenek">Widzę, że nikt więcej z państwa senatorów do dyskusji się nie zapisał, zamykam zatem dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-327.2" who="#KrystynaBochenek">Stwierdzam, że Senat zakończył debatę nad programem działalności legislacyjnej i programem prac Komisji Europejskiej na 2008 r.</u>
          <u xml:id="u-327.3" who="#KrystynaBochenek">Teraz kilka komunikatów, a za chwilę ogłoszę przerwę w obradach do dnia jutrzejszego, o której godzinie - za moment.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-328">
          <u xml:id="u-328.0" who="#WaldemarKraska">Uprzejmie informuję, iż marszałek Senatu zwołuje posiedzenie Konwentu Seniorów w dniu 20 grudnia, to jest w czwartek, o godzinie 9.00.</u>
          <u xml:id="u-328.1" who="#WaldemarKraska">Posiedzenie Komisji Rolnictwa i Ochrony Środowiska, dotyczące informacji o podziale poszczególnych części budżetowych i innych planach finansowych dotyczących zakresu merytorycznego działania komisji oraz spraw bieżących, odbędzie się w dniu jutrzejszym, to jest 20 grudnia, w sali nr 182 o godzinie 9.00.</u>
          <u xml:id="u-328.2" who="#WaldemarKraska">Kolejne posiedzenie Komisji Rolnictwa i Ochrony Środowiska odbędzie się 4 stycznia 2008 r. o godzinie 11.00 w sali nr 176. Porządek posiedzenia - rozpatrzenie ustawy budżetowej na rok 2008 w częściach właściwych przedmiotowemu zakresowi działania komisji.</u>
          <u xml:id="u-328.3" who="#WaldemarKraska">Posiedzenie Komisji Praw Człowieka i Praworządności odbędzie się jutro, 20 grudnia, o godzinie 8.30 w sali nr 176. Porządek obrad - rozpatrzenie uchwalonej przez Sejm w dniu 19 grudnia 2007 r. ustawy o zmianie ustawy - Przepisy wprowadzające kodeks postępowania karnego, druki sejmowe nr 42, 42A i 42B.</u>
          <u xml:id="u-328.4" who="#WaldemarKraska">Wspólne posiedzenie Komisji Gospodarki Narodowej oraz Komisji Zdrowia w sprawie rozpatrzenia ustawy o zmianie ustawy - Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym odbędzie się w dniu dzisiejszym bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy w obradach, w sali nr 217.</u>
          <u xml:id="u-328.5" who="#WaldemarKraska">Zebranie Senackiego Zespołu Strażaków - jutro o godzinie 9.00 w sali nr 179.</u>
          <u xml:id="u-328.6" who="#WaldemarKraska">Zebranie Senackiego Zespołu do spraw Sportu - jutro o godzinie 9.30 w sali nr 179. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-329">
          <u xml:id="u-329.0" who="#KrystynaBochenek">Tyle komunikaty.</u>
          <u xml:id="u-329.1" who="#KrystynaBochenek">W tej chwili chcę ogłosić przerwę w naszych obradach do jutra do godziny 10.00. Pragnę państwu powiedzieć, że rozpoczniemy jutro od punktu siódmego, potem punkty ósmy i dziewiąty. Czyli najpierw będzie drugie czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o pomocy społecznej, potem drugie czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, wreszcie drugie czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego. Potem informacja rzecznika praw obywatelskich o działalności w 2006 r., z uwagami o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela.</u>
          <u xml:id="u-329.2" who="#KrystynaBochenek">Ogłaszam zatem przerwę w obradach do jutra do godziny 10.00. Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-329.3" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godzinie 19 minut 44)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>