text_structure.xml
86.7 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#PodsekretarzstanuMinisterstwaSprawiedliwościMarcinWarchoł">Dzień dobry. Pani przewodnicząca, Wysoka Komisjo. Minister sprawiedliwości podejmuje działania mające na celu realizację ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej. Pismem z dnia 11 stycznia br. pani przewodnicząca została poinformowana o realizacji tych postanowień. W obecnym stanie prawnym z informacji uzyskanych przez urzędy wojewódzkie, wynika, że sytuacja jest następująca, są to najświeższe dane z 12 stycznia: we wszystkich województwach liczba punktów nieodpłatnej pomocy prawnej wynosi 1524, a punktów, które nie zostały uruchomione, to jest teraz przedmiot dyskusji, jest 35, co stanowi 2,29%. Nie uruchomiono trzech z pięciu punktów we Włocławku. Myślę, że jeśli będą pytania Wysokiej Komisji o szczegółowe dane, udzielimy odpowiedzi.</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#PodsekretarzstanuMinisterstwaSprawiedliwościMarcinWarchoł">Jeżeli chodzi o skalę globalną, to w czterech powiatach wystąpiła odmowa realizacji ze względu na brak zapewnienia finansowania, w pięciu powiatach odmowa podpisania umowy przez adwokata lub radcę prawnego, a w 10 powiatach nie wyłoniono organizacji pozarządowej, co przekłada się na punkty w ten sposób, że w przypadku odmowy realizacji zadania to jest 17 punktów pomocy, w przypadku odmowy podpisania umowy przez adwokata lub radcę to jest pięć takich punktów i w 13 punktach nie wyłoniono organizacji pozarządowej. Szczegółowe dane, konkrety, jak mówiłem, podamy w odpowiedzi na państwa pytania. Taki jest stan obecny w przypadku tych trzech powiatów – powiatu rawskiego oraz w woj. śląskim w mieście Dąbrowa Górnicza i mieście Gliwice nie mamy żadnego punktu. Taka jest sytuacja, jeżeli chodzi o skalę globalną. Co do szczegółowych pytań – jesteśmy do państwa dyspozycji. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Dziękuję bardzo. Czy są jakieś pytania? Bardzo proszę. I proszę się przedstawiać, dobrze?</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#PosełAndżelikaMożdżanowska">Dziękuję bardzo. Pani przewodnicząca, Wysoka Komisjo, panie ministrze. Tak się składa, że dzisiaj zadawałam dokładnie to pytanie odnośnie do informacji w pytaniach bieżących. Miałam przyjemność pracować nad tym projektem jako sekretarz stanu w kancelarii prezesa Rady Ministrów, współpracować z Ministerstwem Sprawiedliwości w tym zakresie.</u>
<u xml:id="u-3.1" who="#PosełAndżelikaMożdżanowska">Uzyskałam dziś troszeczkę inne informacje od pani minister finansów – że jest 17 powiatów, w których nie funkcjonują te jednostki i punkty prawne.</u>
<u xml:id="u-3.2" who="#PosełAndżelikaMożdżanowska">Chciałabym zapytać o jedną kwestię. Udało mi się uzyskać informacje przekazane przez państwa, że do dnia dzisiejszego, mimo że zostały podpisane porozumienia – bo wiemy, że te porozumienia musiały być jak gdyby w dwóch płaszczyznach: albo z adwokatami i radcami prawnymi, albo z organizacjami pozarządowymi w zasobach lokali gminnych i powiatowych i rzeczywiście to bardzo dobrze funkcjonuje tam, gdzie zostały te punkty utworzone – do dziś powiaty nie otrzymały żadnych środków finansowych na funkcjonowanie tych punktów prawnych. A wiadomo, że jest to zadanie zlecone administracji rządowej i realizowane przez powiaty. Uzyskałam informację, że dzisiaj będzie finansowanie 10 województw, cztery już otrzymały to dofinansowanie. Chciałabym zapytać, bo nie mam doprecyzowanych tych informacji – które województwa nie wystąpiły o dofinansowanie tych punktów, do MS? Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Może od razu proszę odpowiedzieć na pytanie i będziemy przechodzili do następnych, dobrze?</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#PodsekretarzstanuMSMarcinWarchoł">Dziękuję bardzo. Przekazuję głos panu dyrektorowi, który udzieli szczegółowych informacji pani poseł. Proszę bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuZawodówPrawniczychiDostępudoPomocyPrawnejMSKarolDałek">Może odpowiem w ten sposób, szanowni państwo, jeśli chodzi o kwestię nieuruchomionych punktów, o czym pan minister mówił i o czym była dzisiaj mowa na posiedzeniu plenarnym, bo odpowiadała na pytania pani minister finansów. Te informacje, które pani minister przekazywała, to były informacje uzyskane od nas, z MS. Prawdopodobnie tutaj chodzi o pewne nieporozumienie. Mowa była o tym, jakiej liczby punktów nieodpłatnej pomocy prawnej dotyczy nieuruchomienie ich działania. Pani minister mówiła o punktach. Więc wszystkich punktów nieuruchomionych w kraju w tym momencie jest 35, z czego 17 punktów to są te, które nie mają, wedle ich oceny, podstaw do zawarcia umowy, bo nie ma zapewniono im finansowania. To jest pogląd, jak dzisiaj powiedziała pani minister Majszczyk minister finansów, wyrażany przez powiaty, który nie ma umocowania ani w prawie, ani w zwyczajach, które do tej pory panowały, jeśli chodzi o realizację z dotacji zadań i nie ma podstaw do tego, żeby te powiaty odmówiły zawierania umów, twierdząc, że nie mają zapewnionego finansowania, szczególnie że pozostałe powiaty w dużych miejscowościach i w małych na terenie kraju takie umowy zawarły. I tak sytuacja się przedstawia. Być może jest tutaj pewne nieporozumienie.</u>
<u xml:id="u-6.1" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuZawodówPrawniczychiDostępudoPomocyPrawnejMSKarolDałek">Ta sytuacja jest jednak bardzo dynamiczna, ponieważ dwukrotnie, a dzisiaj już trzeci raz zwróciliśmy się do urzędów wojewódzkich o nadesłanie kolejnych informacji na temat nieuruchomionych punktów nieodpłatnej pomocy prawnej, w związku z czym być może stąd to wynika. Posiadane przez nas informacje, które uzyskaliśmy z urzędów wojewódzkich 12 stycznia, mówią o 35 nieuruchomionych punktach, z czego 17 to te, które powołują się na kwestie finansowe, a jeśli chodzi o powiaty, to dotyczy to 19 powiatów, te punkty są na terenie 19 powiatów w kraju.</u>
<u xml:id="u-6.2" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuZawodówPrawniczychiDostępudoPomocyPrawnejMSKarolDałek">Jeśli chodzi o kwestie zwrócenia się… Ponieważ środki na finansowanie nieodpłatnej pomocy prawnej zostały umiejscowione w rezerwie celowej budżetu państwa, w tej chwili jeszcze projektu, to uruchomienie ich możliwe było, wedle informacji uzyskanych przez nas w Ministerstwie Finansów, po 1 stycznia na wniosek wojewodów jako dysponentów tej części budżetu. MF na skutek wystąpienia MS w październiku, bodajże 29 października, jeśli dobrze pamiętam, wydało wszystkim wojewodom na ich wniosek stosowne decyzje, będące promesami zapewnienia finansowania i właśnie ta decyzja winna stanowić podstawę do podejmowania działań przez samorządy i przyjmowania przez nie zobowiązań. W związku z tym, że po 4 stycznia, bo wcześniej zwróciliśmy się do urzędów wojewódzkich o informacje na temat realizacji po 31 grudnia ustawy, uzyskaliśmy informację, że w części powiatów nie doszło do zawarcia… m.in., dlatego że powoływano się na te kwestie finansowe, 5 stycznia zwróciliśmy się do urzędów wojewódzkich z prośbą o przysłanie niezwłocznej informacji, czy wystąpiły one o zapewnienie tego finansowania – to było pytanie z naszej strony – a też do ministra finansów z roboczym pytaniem, czy takie wnioski już wpłynęły, kiedy będą rozpoznane i prosiliśmy o jak najszybsze ich rozpoznawanie. I na dzień dzisiejszy z naszych informacji, które posiadamy, wynika, że jedynie urząd woj. mazowieckiego nie zwrócił się do ministra finansów o wydanie takiej decyzji, wszystkie pozostałe urzędy tak: dolnośląski 8 stycznia, kujawsko-pomorski 7 stycznia, lubelski 5 stycznia, lubuski 11 stycznia, łódzki 5 stycznia, małopolski 8 stycznia, opolski 8 stycznia, podkarpacki 7., podlaski 7., pomorski 11., śląski 7., świętokrzyski 13., warmińsko-mazurski 8., wielkopolski 8. i zachodniopomorski 4 stycznia. Wystąpiły one z takimi wnioskami, używając specjalnych kanałów z tego, co jest mi wiadomo. Z wyjątkiem urzędu mazowieckiego. Chcę powiedzieć, że w woj. mazowieckim, wedle posiadanych przez nas informacji, w samym mieście uruchomiono wszystkie punkty od razu, na obrzeżach początkowo mieliśmy tylko pewien problem, bo sześć punktów nie było uruchomionych, w tej chwili jeszcze tylko pięć punktów w woj. mazowieckim. Mówię o tym, bo oni jeszcze nie wystąpili z tym wnioskiem, ale dotyczy to tylko obrzeży województwa, a w samej Warszawie tak jak miało działać 35 punktów, tak działa.</u>
<u xml:id="u-6.3" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuZawodówPrawniczychiDostępudoPomocyPrawnejMSKarolDałek">Chcę jeszcze powiedzieć, że wśród tych 17 punktów, które nie działają, tylko część z nich powołuje się na kwestie finansowe, bo one są teraz istotne. W pozostałych to są inne przyczyny, które zdarzają się po prostu. Czyli tak: w momencie, kiedy wskazano adwokata, radcę prawnego czy okręgową radę adwokacką, czy zastępcę, on w ostatniej chwili odmówił, z różnych przyczyn, podpisania umowy. Mamy różne sygnały, wiemy o takiej stacji na przykład – żeby państwu przybliżyć, skąd to się wzięło – że chyba na północy jeden z adwokatów odmówił podpisania umowy, kiedy się stawił do urzędu starosty, stwierdzając, że on nie prowadzi działalności gospodarczej i chciałby jako osoba zawrzeć tę umowę, bez powołania się na kancelarię, w której działa, bo takowej nie prowadzi. Oczywiście nie można było w takiej sytuacji zawrzeć umowy z prostej przyczyny, bo są kwestie opodatkowania, nie chcę tu wchodzić w szczegóły. Takie sytuacje się zdarzały.</u>
<u xml:id="u-6.4" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuZawodówPrawniczychiDostępudoPomocyPrawnejMSKarolDałek">Drugą grupę, i takich przypadków, jak pan minister mówił, jest pięć, pięciu punktów dotyczą, a 13 punktów dotyczą sytuacje związane z organizacjami pozarządowymi. Tutaj też były różne zdarzenia: nie wyłoniono organizacji, ponieważ żadna się nie zgłosiła; zgłoszone organizacje pozarządowe nie spełniały wymogów formalnych, w związku z czym żadna nie została wyłoniona; ale niestety były też takie sytuacje, że organizacje zostały wyłonione, a mimo to w ostateczności nie doszło do zawarcia umowy. Znamy taką sytuację i będziemy się jej dokładnie przyglądać – bo wiemy, wynika to z dokumentów, które dostaliśmy, tylko na szczegóły jeszcze za wcześnie, będziemy się tą sytuacją zajmować bardziej szczegółowo za jakiś czas, w najbliższym czasie – kiedy jedna z organizacji pozarządowych, nie wiemy, czy nie było więcej takich przypadków, zgłosiła się do tak wielu konkursów, wiele z nich wygrała i potem się okazało, że nie była w stanie wywiązać się z przyjętych zobowiązań i dlatego odmówiła podpisania. To są rzeczy, na które po prostu nie mamy żadnego wpływu. Oczywiście ustawa przewiduje mechanizm awaryjny, w związku z czym większość tych sytuacji, z wyjątkiem kwestii finansowych, będzie rozwiązana, mamy sygnał, że do 12 stycznia, ponieważ zwróciły się… Nie mamy sygnału, chyba poza jednym, żeby samorząd, starosta nie zwrócił się do dziekanów właściwych w tych wypadkach o wyznaczenie kolejnych adwokatów lub radców prawnych i takie wnioski zostały skierowane, i w najbliższych dniach ten problem się powinien wedle naszej oceny wyjaśnić i rozwiązać. To tyle tytułem wyjaśnienia. W każdym razie działa prawie 1500 punktów w tym momencie i poza trzema powiatami…</u>
<u xml:id="u-6.5" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuZawodówPrawniczychiDostępudoPomocyPrawnejMSKarolDałek">Może jeszcze taka ważna rzecz, kwestie finansowe. Na samym początku, 4 i 5 stycznia, tak wynika z posiadanych przez nas informacji, punktów, które powoływały się na kwestie finansowe, było chyba 49, czyli więcej niż teraz, bo teraz jest ich 17. Dlaczego chcę o tym powiedzieć? Bo to pokazuje, jak skutkują nasze działania, zwróciliśmy się z pismami do wojewodów, wskazaliśmy nasz pogląd na sytuację, zwróciliśmy się też do MF z określoną prośbą i pytaniami, zwróciliśmy się do urzędów wojewódzkich. W ogóle mieliśmy od kilku miesięcy bardzo ożywione kontakty z organami samorządu lokalnego i samorządami zawodowymi, bo zajmowaliśmy się wdrażaniem tej ustawy. Więc to nie było tak, że po 1 stycznia podjęliśmy jakieś działania, bo od 4–5 miesięcy prowadzimy bardzo intensywne działania nad wdrażaniem tej ustawy. Chcę podkreślić, że nastąpił spadek liczby tych przypadków, w których powoływano się na kwestie finansowe, a dotyczył one głównie woj. śląskiego, gdzie wcześniej było kilka miast, m.in. Katowice, które również, powołując się na kwestie finansowe, nie zawarły żadnej umowy, ale potem te umowy jednakowoż zostały przez nich zawarte. Dotyczy to również Siemiatycz Śląskich, Siemianowic, przepraszam, ciągle mylę tę nazwę. Tak że ta sytuacja dynamicznie się zmienia. Myślimy, że tym śladem pójdą pozostałe dwie miejscowości na terenie woj. śląskiego. W każdym razie obecnie nie funkcjonuje 2,29% punktów. Ponieważ nie ma rejonizacji, to te trzy powiaty, na których terenie te punkty nie funkcjonują, stanowią pewną niedogodność, ale to nie znaczy, że obywatele są pozbawieni możliwości korzystania z pomocy, bo mogą się zgłosić do każdego, najbliższego działającego punktu. Jeśli spełniają wymogi formalne, są beneficjentami, taką pomoc prawną powinni otrzymać. Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Dziękuję bardzo. Pani Andżeliko, jeszcze…</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#PosełAndżelikaMożdżanowska">Bardzo dziękuję za tak precyzyjną informację, jednakże bardzo proszę, żeby z taką starannością i systematycznością sprawdzać, czy dostęp wszystkich obywateli do bezpłatnych porad prawnych jest udostępniony. W końcu niejako zagwarantowaliśmy także to finansowanie. Wiemy, że w 97% to wynagrodzenie jest przeznaczone właśnie na porady prawne, a otrzymują je zarówno prawnicy, radcowie prawni jak też organizacje pozarządowe. Czyli, jeśli dobrze zrozumiałam, to dzisiaj w 19 powiatach nie ma punktów prawnych, są one całkowicie ich pozbawione, tak?</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuZawodówPrawniczychiDostępudoPomocyPrawnejMSKarolDałek">Właśnie tutaj jeszcze raz wyjaśnię, żebyśmy się dobrze zrozumieli. Powiaty, w których nie ma w ogóle żadnego punktu, są tylko trzy w tym momencie. Już je podaję, pan minister zresztą to zrobił, jest to powiat rawski w woj. łódzkim, tam powinny być dwa punkty, one nie są otwarte i oni się powołują właśnie na kwestie finansowe, w śląskim dwa, które też się powołują na kwestie finansowe, jest to miasto Dąbrowa Górnicza i miasto Gliwice. W miastach Katowice, Siemiatycze, przepraszam, Siemianowice Śląskie, też już wszystkie punkty działają, mimo że początkowo również były nieuruchomione.</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#PosełAndżelikaMożdżanowska">Rzeczywiście powoływanie się na kwestie finansowe jest zupełnym absurdem…</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuZawodówPrawniczychiDostępudoPomocyPrawnejMSKarolDałek">Nie, nie ma podstaw, na pewno nie ma podstaw.</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#PosełAndżelikaMożdżanowska">…gdyż jest gwarancja finansowa ze strony administracji rządowej. Bardzo dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Dziękuję bardzo. Czy jeszcze ktoś ma pytania z posłów, zaproszonych gości?</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#PosełMichałSzczerba">Dzień dobry państwu. Kwestią, o którą chciałbym zapytać, jest promocja informacji, która byłaby skierowana przede wszystkim do grupy, którą jest zainteresowana nasza Komisja, czyli do osób starszych. Mam pełną świadomość, że ta kampania była prowadzona, mieliśmy spoty telewizyjne, które zostały zauważone. Przypomnę również, że 1 października podczas Obywatelskiego Parlamentu Seniorów MS uruchomiło punkt informacyjny, który też się cieszył dużym zainteresowaniem delegatów do OPS.</u>
<u xml:id="u-14.1" who="#PosełMichałSzczerba">Pytanie jest takie – czy zastanawiali się państwo nad rozszerzeniem tej akcji informacyjnej przede wszystkim? Bardzo często jest tak, że można łączyć tego typu działania z przekazywaniem korespondencji ZUS-owskiej i KRUS-owskiej do osób objętych świadczeniami emeryckimi lub rentowymi. Wydaje się, że to byłoby bardzo ciekawe, gdyby osoba starsza mogła dostać nie tylko ogólną informację, która dotyczy zasad udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej, ale również konkretny adres i miejsce, gdzie mogłaby uzyskać taką poradę. Czy było to rozważane przez resort, czy ewentualnie ta moja propozycja mogłaby stanowić jakąś formę inspiracji dla państwa dalszych działań? Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuZawodówPrawniczychiDostępudoPomocyPrawnejMSKarolDałek">Niewątpliwie jest to kwestia w tym momencie bardzo ważna, jak się okazuje. Dostrzegaliśmy już wcześniej sprawę takiego pokazania tego produktu, można tak nowocześnie powiedzieć o tej nowej instytucji. Informacja jest rzeczą bardzo ważną w czasach, w których żyjemy, stąd akcja promocyjna w mediach, w gazetach, telewizji, radiu, stąd nasza strona internetowa, na której wiele informacji było i jest, łącznie z mapą, która pozwala znaleźć najbliższy punkt danej osobie. Mapa jest cały czas uaktualniana i wprowadzane są na nią nowe dane, ona będzie takim żywym tworem. Powiem szczerze, że te kwestie cały czas są przedmiotem naszych rozważań, czego dowodem jest choćby treść rozporządzenia, o czym też państwo chcieli rozmawiać. Kilka zdań o tym powiem. Rozporządzenie wykonawcze w jednym z przepisów przewiduje możliwość, którą daliśmy samorządom, żeby informacja o działających punktach na terenie danego powiatu była rozpowszechniana nie tylko przez Biuletyn Informacji Publicznej, taki obowiązek wynika wprost z ustawy, ale żeby również ta informacja była rozpowszechniana we wszelki, przyjęty na danym terenie sposób. I rozporządzenie zawiera zapis, który daje starostom taką możliwość. Więc ta kwestia była też przez nas dostrzegana i chcieliśmy otworzyć jak najszersze kanały. Zapewne będziemy rozważać też i te działania, o których mówił pan poseł.</u>
<u xml:id="u-15.1" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuZawodówPrawniczychiDostępudoPomocyPrawnejMSKarolDałek">Jest tu tylko jeden problem, który dostrzegamy, który musimy niestety brać pod uwagę. Tego typu działanie wiązałoby się z tym, że albo my musielibyśmy jako resort wyłożyć określone kwoty na to, żeby wydrukować takie dodatkowe informacje, albo poprosić czy wpłynąć na instytucje, chociażby na ZUS, aby takie działanie podjęły, co wydaje się w tym momencie bardzo mało prawdopodobne, bo jednak w skali kraju byłyby to jakieś pieniądze. Budżet naszego projektu jest określony, pieniądze są tak rozdysponowane, że nie ma wolnych rezerw. Wszystko zostało przeznaczone na nieodpłatną pomoc prawną. Z wyjątkiem tych 3% na samorządy i realizację…, o czym pani poseł mówiła, wszystko idzie na realizację zadania przewidzianego przez ustawę. Więc dodatkowych środków na ten cel byśmy nie mieli. Ale dziękuję za tę uwagę, bo jest to naprawdę ważna kwestia w tym momencie. To widać wyraźnie nawet w przekazach medialnych, których jest sporo, i bardzo dobrze, informacje są w gazetach lokalnych, czasopismach, jest duże zainteresowanie i tam można wiele informacji też znaleźć, ale również w przekazach na poziomie różnego rodzaju telewizji; niedawno przedstawiciel samorządu lokalnego na poziomie Warszawy mówił o tym, że zbyt słabo się przyłożyli do działalności promocyjnej i dostrzegając tę kwestię, będą ją rozwijać. Tutaj duże pole do popisu mają sami samorządowcy, bo to jest jakby wartość dodana dla samorządowców. To u nich te punkty się znajdują i im powinno głównie zależeć na tym, żeby je promować, żeby przyciągnąć swoich obywateli, powiedzieć im – możecie u nas otrzymać poradę prawną, wam się to należy, określonej grupie, i tak na to patrzymy. Ale nie zamykamy oczu oczywiście na inne możliwości, jeśli one się tylko otworzą i będzie finansowa możliwość. To jest ważna kwestia. Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-16">
<u xml:id="u-16.0" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Dziękuję bardzo za wyczerpującą odpowiedź. Jeszcze pan poseł.</u>
</div>
<div xml:id="div-17">
<u xml:id="u-17.0" who="#PosełSławomirZawiślak">Sławomir Zawiślak. Chciałem odnieść się do tej inicjatywy oczywiście w superlatywach jako parlamentarzysta od wielu, od dziesięciu lat. Takie porady też w moim biurze można było uzyskać. Jest na nie wielkie zapotrzebowanie społeczne. W kontekście całej sytuacji wszystkim podmiotom, które przy tej inicjatywie funkcjonowały oddaję należny honor. Ale z drugiej strony też słyszeliśmy przed chwilą, że samorządy, które są w takiej a nie innej sytuacji, trudnej, przez wiele lat, szczególnie w zakresie finansowym ustawione, pytają o pieniądze. Często ci, którzy udzielają porad prawnych, podmioty, które występują, także pytają o fundusze. Dlaczego nie? Jeżeli są przeznaczone środki, należy je wziąć. A pracę trzeba wykonywać dobrze i jestem pewien, że wszyscy taką pracę będą wykonywali.</u>
<u xml:id="u-17.1" who="#PosełSławomirZawiślak">Moje pytanie – w tym rozporządzeniu ministra sprawiedliwości mamy dość precyzyjnie rozpisane kwestie: lokalizacji punktów, jakie lokal ma spełniać kryteria, jest sformułowana zasada, że udzielamy bezpośrednio porad, jest nawet informacja o tej fiszce, która niejako jest informacyjna, że odbyła się porada prawna. Moje pytanie nie jest skierowane przeciwko nikomu, ale czy bezpośrednio zainteresowani tymi poradami prawnymi będą mogli zgłaszać uwagi co do jakości świadczonych usług, żeby w razie czego w tych nielicznych lub w ogóle niewystępujących przypadkach, ale gdyby były takie przypadki, żeby pewne kwestie niejako organizacyjnie dopieszczać, żeby formuła wydatkowania pieniędzy i zaangażowania się wielu zacnych osób czy też samorządowców jak najbardziej efektywnie funkcjonowała? Czyli czy jest przewidziane takie działanie, które będzie w sposób przyjazny weryfikowało jakość świadczonych usług? Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-18">
<u xml:id="u-18.0" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuZawodówPrawniczychiDostępudoPomocyPrawnejMSKarolDałek">Proszę państwa, dalecy jesteśmy od tego i myślę, że żaden organ zajmujący się stanowieniem prawa, nie postrzega swych dzieł w ten sposób, że tworzy dzieło doskonałe; wszystko daje się poprawić, jeśli tego wymaga sytuacja. Zdając sobie sprawę z tego, że wchodzimy na takie troszeczkę pole niczyje, ponieważ to jest całkowicie nowa instytucja, do tej pory w systemie polskiego prawa nie funkcjonowała nieodpłatna pomoc prawna w takiej formule jako zinstytucjonalizowana, nasza ustawa przewiduje w art. 16 obowiązek dla ministra sprawiedliwości, ażeby po upływie każdego roku do 30 czerwca – będziemy się starali w pierwszym roku zrobić to znacznie wcześniej – dokonał oceny funkcjonowania nieodpłatnej pomocy prawnej. Podstawą tych działań – i tu chcę teraz odpowiedzieć na pytanie pana posła – będą nie tylko przewidziane przez przepisy rozporządzenia, ale również wynikające z ustawy, która jest podstawą wydania tych rozporządzeń, dokumenty, które będą wytwarzane niejako w punktach nieodpłatnej pomocy prawnej w postaci kart pomocy prawnej. One będą potem przez służby starosty opracowywane i przekazywane na wyższy poziom, czyli do MS.</u>
<u xml:id="u-18.1" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuZawodówPrawniczychiDostępudoPomocyPrawnejMSKarolDałek">W tych kartach są określone dane, one są załącznikiem do rozporządzenia, które nie jest już, państwo to doskonale wiedzą, projektem, ponieważ pan minister Ziobro 15 grudnia podpisał to rozporządzenie, które weszło w życie od 1stycznia i ono zawiera określone pytania, które będą zadawane osobom. Część tych pytań wynika z ustawy i jest obligatoryjna, część jest fakultatywna i rozszerzać będzie naszą wiedzę. I to jest podstawa do tego, ażeby minister sprawiedliwości takie sprawozdanie opracował. Będzie musiał je przedstawić Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu, upewniam się, bo mamy kilka komisji, ale będzie to również podstawa, żeby i minister podjął takie działania z użyciem, że tak powiem może troszeczkę trywialnie, Rady Nieodpłatnej Pomocy Prawnej, którą minister sprawiedliwości powołał, której pierwsze posiedzenie z udziałem pana ministra Warchoła odbyło się 21 grudnia. Następne mamy zaplanowane na 23 lutego, ażeby się już zająć pierwszymi informacjami na temat funkcjonowania i wdrożenia nieodpłatnej pomocy prawnej. Więc to jest taka pierwsza płaszczyzna. I na tym tle oczywiście każda osoba, obywatel w normalnym trybie, który jest beneficjentem tego systemu i uważa, że dostrzega pewne rzeczy, które można udoskonalić, ma prawo zawsze to zgłosić, tego nie musi przepis ustawy regulować, bo już chociażby przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego zawierają rozdziały, które dotyczą wniosków, petycji obywateli. Ale to też by było nawet niepotrzebne, bo każdy obywatel ma prawo zwrócić się do chociażby nawet do MS, może zwrócić się do starosty, który bezpośrednio organizuje na poziomie powiatu tę pomoc prawną, a wtedy starosta przekaże nam tę informację, przedkładając dokumenty do MS. Ministerstwo będzie zobowiązane przesłać związane z udzielanymi nieodpłatnymi poradami prawnymi dokumenty, które będą zawierały właśnie te uwagi, o których pan poseł mówi, dotyczące innego może troszeczkę sposobu zorganizowania.</u>
<u xml:id="u-18.2" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuZawodówPrawniczychiDostępudoPomocyPrawnejMSKarolDałek">Jak mówiłem, wiedzę na ten temat gromadzimy i udzielamy pewnych wskazówek, wytycznych, odpowiadamy od września praktycznie, jak tylko ta ustawa weszła w życie w zakresie tych przepisów oczywiście wprowadzających, udzielamy odpowiedzi na setki, nie wiem, pewnie tysiące już pytań ze strony samorządów i ludzi, które wpływają mejlowo, telefonicznie. To jest właśnie źródło informacji dla nas o tematach, które nas interesują i które potem będą nam potrzebne, żeby dokonać odpowiednich zmian. Wiemy o tym, że tak prawdopodobnie trzeba będzie zrobić, dlatego ten artykuł, który jest w przepisach ustawy, który nakłada wręcz na ministra sprawiedliwości określone obowiązki, one wiążą się ewentualnie ze zmianami w przyszłości, jeśli będzie trzeba, bo jest to nowa instytucja i tak naprawdę nikt nie wie do końca, jakie jest rzeczywiste zapotrzebowanie społeczeństwa na nieodpłatną pomoc prawną i jak należy ukształtować krąg beneficjentów. On został ukształtowany z udziałem parlamentarzystów poprzedniej kadencji, z dużym udziałem, jak państwo wiedzą, parlamentarzystów, bo na etapie postępowania parlamentarnego ten krąg został w znacznym stopniu zmodyfikowany w stosunku do pierwotnego, rozszerzony oczywiście, tak, rozszerzony. Niewykluczone, że trzeba będzie jeszcze się pochylić nad tymi kwestiami. Wtedy jednak na pewno trzeba, żeby projektodawca sam przyszedł z tym do parlamentu, albo parlament też przecież może sam wiele rzeczy zrobić. Ale wiemy, że to trzeba zrobić, są przewidziane instrumenty, które temu służą. Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-19">
<u xml:id="u-19.0" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Dziękuję bardzo za tak szczegółową odpowiedź. Czy są jeszcze jakieś pytania? Proszę się przedstawić.</u>
</div>
<div xml:id="div-20">
<u xml:id="u-20.0" who="#PosełAlicjaKaczorowska">Alicja Kaczorowska. Chciałam zapytać jeszcze o ewaluację jakości porad prawnych. Czy jako narzędzie… Wiem, że to pewnie pachnie większą biurokratyzacją, ale może warto by było przewidzieć jakieś ankiety ewaluacyjne dla, no nie wiem, które mogłyby leżeć w tych punktach prawnych i mogłyby być wypełniane przez tych beneficjentów i jako anonimowe trafiać do… Właśnie, do kogo?</u>
</div>
<div xml:id="div-21">
<u xml:id="u-21.0" who="#ZastępcadyrektoraDepartamentuZawodówPrawniczychiDostępudoPomocyPrawnejMSKarolDałek">Niewątpliwie, proszę państwa, nic nie stoi na przeszkodzie, żeby służby urzędu starosty tego typu działania podjęły. To byłaby w pewnym sensie ocena sposobu, w jaki starosta realizuje nałożone na niego zadanie, bo pamiętajmy, że on jest gospodarzem tych nieodpłatnych punktów. Państwo, budżet państwa daje środki finansowe, zakreśliło ramy, pomagamy, myślę, że dosyć istotnie, w zorganizowaniu tych nieodpłatnych porad prawnych. Te działania ewaluacyjne niewątpliwie są istotne, ale wydaje mi się, że w pewnym sensie te rozwiązania już są, dlatego że karta nieodpłatnej pomocy prawnej, która jest bardzo rozbudowana i jest załącznikiem do rozporządzenia, zawiera bardzo wiele istotnych danych, m.in. również uwagi dotyczące wykonywania nieodpłatnej pomocy prawnej. Przede wszystkim istotne jest to, dlatego od razu powiedziałem o służbach starosty, że to starosta jest odpowiedzialny za kontrolę tego działania, do niego powinni z wszelkimi uwagami zgłaszać się obywatele. Starosta ułatwiając sobie to zadanie, może wprowadzić takie druki ewaluacji, to jest bardzo modne, wtedy ewentualnie o tych ustaleniach powiadomi nas, przekazując nam dokumenty dotyczące wykonania tego zadania i to będzie też element, który będzie mógł być wykorzystany ewentualnie w przyszłych pracach, gdyby takowe były, dotyczących zmiany ustawy czy rozporządzeń wykonawczych. Ale wydaje się nam, że to powinno być na poziomie starosty jako tego organu, który kontroluje wykonanie umowy przez organizacje pozarządowe m.in. i generalnie odpowiada za wykonanie umów przez adwokatów, radców prawnych. Jest tym, który jest umocowany do tego i to na tym poziomie powinno się odbywać. Nie ma przeszkód, w naszej ocenie, żeby tak się to działo.</u>
</div>
<div xml:id="div-22">
<u xml:id="u-22.0" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Dziękuję bardzo. Czy są jeszcze jakieś pytania?</u>
<u xml:id="u-22.1" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Jeżeli nie ma, to przejdziemy do drugiego punktu – przedstawienia projektu planu pracy. Czy mają państwo uwagi do projektu planu pracy, który państwo otrzymali? Jeśli nie ma uwag, Komisja przyjmuje plan…</u>
<u xml:id="u-22.2" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Przepraszam, pani Krystyno. Proszę bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-23">
<u xml:id="u-23.0" who="#PrezesFundacjiOgólnopolskiegoPorozumieniaUniwersytetówTrzeciegoWiekuKrystynaLewkowicz">Dzień dobry państwu. Krystyna Lewkowicz, Fundacja Ogólnopolskiego Porozumienia Uniwersytetów Trzeciego Wieku. Zanim przejdę już do samego tematu programu pracy, pozwolę sobie na pewne stwierdzenie natury ogólnej. Otóż, proszę państwa, z jednej strony serdecznie gratuluję, że zechcieli państwo zaangażować się w prace Komisji Polityki Senioralnej, z drugiej strony, gdy patrzę na wykaz posłów tej Komisji, to widzę, że niektóre regiony…</u>
</div>
<div xml:id="div-24">
<u xml:id="u-24.0" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Momencik, pani Krystyno.</u>
<u xml:id="u-24.1" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Dziękuję przedstawicielom rządu.</u>
</div>
<div xml:id="div-25">
<u xml:id="u-25.0" who="#PrezesFundacjiOgólnopolskiegoPorozumieniaUTWKrystynaLewkowicz">Komisja Polityki Senioralnej liczy 18 posłów, czyli jest znacznie mniejsza niż poprzednia, i jednocześnie, gdy patrzę na wykaz posłów, skąd, z jakich rejonów pochodzą, to widzę, że niektóre regiony w Polsce nie są obsadzone, w cudzysłowie, czyli nie ma z tych regionów żadnych posłów w tej Komisji. Dlaczego o tym mówię? Proszę państwa, jest ogromne, wprost ogromne zainteresowanie państwa osobami i jest ogromne zapotrzebowanie na kontakty z państwem. Urywają się u nas telefony z zapytaniem, a jaki poseł jest z naszego regionu, a jaki poseł z najbliższego miasta i tak dalej, i tak dalej. Tymczasem w obecnym składzie Komisji nie ma np. w ogóle żadnego posła z regionu zachodniopomorskiego i to jest szczególnie trudna dla mnie sprawa, ponieważ region zachodniopomorski jest najsłabiej zintegrowany, w sensie polityki senioralnej, z pozostałymi regionami Polski. Oczywiście decydują o tym przede wszystkim odległości, hotele, trudy podróży, koszty podróży itd. Ale obserwujemy, że w ważnych imprezach ogólnopolskich zawsze mamy najmniej gości z woj. zachodniopomorskiego i mamy też najmniej kontaktów z organizacjami senioralnymi z tego regionu. Czyli jeżeli ktoś z państwa jest z jakiegoś rejonu przynajmniej sąsiedniego, ewentualnie chciałby się zaangażować w spotkania ze środowiskami senioralnymi z regionu zachodniopomorskiego, to serdecznie bym do tego zapraszała.</u>
<u xml:id="u-25.1" who="#PrezesFundacjiOgólnopolskiegoPorozumieniaUTWKrystynaLewkowicz">Nie są również reprezentowane w tej Komisji regiony warmińsko-mazurski i kujawsko-pomorski. Wprawdzie widzę jedną panią poseł z Torunia…</u>
</div>
<div xml:id="div-26">
<u xml:id="u-26.0" who="#PosełJoannaBorowiak">Ja jestem z Włocławka.</u>
</div>
<div xml:id="div-27">
<u xml:id="u-27.0" who="#PrezesFundacjiOgólnopolskiegoPorozumieniaUTWKrystynaLewkowicz">Bardzo mi miło. Przepraszam, że nie zauważyłam tego Włocławka. W każdym razie, proszę państwa, regiony warmińsko-mazurski i kujawsko-pomorski to są dwa regiony niezwykle prężne. Są tam setki uniwersytetów trzeciego wieku, jest bardzo dużo innych organizacji senioralnych. Czyli krótko mówiąc, zapotrzebowanie na kontakty z państwem, na spotkania, na zapraszanie państwa do swoich organizacji jest ogromne. Nie damy rady wszystkich zaprosić do Warszawy, nie przyjadą, ale jednocześnie ta polityka senioralna tworzy się na poziomie lokalnym. Te kontakty na poziomie lokalnym są najważniejsze i to jest dla nas jakieś wspólne wyzwanie, żeby pomyśleć, jak te kontakty ze środowiskami lokalnymi „obsłużyć”. To taka uwaga ogólna.</u>
<u xml:id="u-27.1" who="#PrezesFundacjiOgólnopolskiegoPorozumieniaUTWKrystynaLewkowicz">Jeżeli chodzi o sam plan pracy, mam takie uwagi, jeśli państwo pozwolą. Proponuję, szanowni państwo, żeby dyskusję na temat Obywatelskiego Parlamentu Seniorów zdecydowanie przesunąć w czasie. W lipcu to my już nie mamy o czym rozmawiać, bo w lipcu musi być wszystko gotowe, w lipcu już musimy prowadzić akredytację. A mamy bardzo wiele problemów, które musimy wcześniej rozwiązać. W związku z tym ja bym bardzo serdecznie prosiła, jeśli to możliwe, żeby dyskusję na temat w ogóle naszych relacji z OPS, czym on ma się zajmować, roli Komisji Polityki Senioralnej w tych relacjach, przesunąć na luty, najpóźniej na marzec. Dlaczego to jest tak ważne? Otóż, proszę państwa, prawidłowe funkcjonowanie OPS, którego nikt chyba z państwa nie kwestionuje jako ważnej instytucji, uzależnione jest od tego, czy będą w nim jak najszerzej reprezentowane wszystkie środowiska senioralne. W pierwszym parlamencie, w tej pionierskiej sesji, brały udział przede wszystkim trzy środowiska: UTW, gminne rady seniorów i Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów. Było tam kilka czy kilkanaście innych organizacji senioralnych, ale ich liczebność była nieadekwatna do ogromnej populacji osób z tych trzech środowisk.</u>
<u xml:id="u-27.2" who="#PrezesFundacjiOgólnopolskiegoPorozumieniaUTWKrystynaLewkowicz">A zatem jednym z najważniejszych wyzwań prawnych OPS jest dopracowanie się definicji organizacji senioralnej. Jest definicja osoby starszej w ustawie o osobach starszych, jest definicja polityki senioralnej, ale nigdzie nie ma definicji organizacji senioralnej. Jest tylko bardzo ogólna i bardzo szeroka definicja organizacji pozarządowej w ustawie o pożytku publicznym i o wolontariacie, ale taka szeroka bardzo interpretacja doprowadziła do pewnych nieprawidłowości. Otóż niech państwo popatrzą na beneficjentów Funduszu ASOS (Aktywizacja Społeczna Osób Starszych), który był generalnie skierowany do organizacji senioralnych, dla seniorów i do seniorów. Tam są najprzeróżniejsze egzotyczne organizacje, począwszy od jakichś hodowców kotów rasowych, skończywszy na brydżystach i innych związkach sportowych, które nigdy w życiu nie miały nic wspólnego z seniorami. Tylko oto pojawiły się duże pieniądze na rynku, to zamiast robić akcje dla harcerzy, dla dzieci, dla przedszkolaków i dla innych, to będziemy teraz obsługiwać seniorów, bo się wszyscy na tym doskonale znamy, wszyscy to potrafimy robić, wszyscy mamy do tego logistykę i przygotowanie. A później są takie żenujące sytuacje, że po rozstrzygnięciu konkursu zgłaszają się lawinowo do naszych organizacji właśnie ci beneficjenci, którzy dostali pieniądze i proszą, a zróbcie nam to, a dajcie nam salę, a dajcie nam słuchaczy. To znaczy, że oni są w ogóle nieprzygotowani, żeby te projekty realizować. I to jest jeden z powodów natury ogólnej, że powinniśmy się dopracować definicji organizacji senioralnej.</u>
<u xml:id="u-27.3" who="#PrezesFundacjiOgólnopolskiegoPorozumieniaUTWKrystynaLewkowicz">Drugi powód jest taki, żeby później, na etapie już naboru do drugiej sesji OPS, dołożyć jeszcze nasze wewnętrzne kryteria zawężające tę definicję po to, żeby do OPS mogły wejść jak najszerzej reprezentowane inne organizacje, ale senioralne, prawdziwie senioralne. Nikt dzisiaj nie wie, co to jest organizacja senioralna. Do czego zmierzam? My byśmy bardzo prosili Komisję Polityki Senioralnej, i bardzo na to liczymy, że to właśnie Komisja rozpocznie proces legislacyjny w tym zakresie, bo my jako organizacje pozarządowe nie mamy możliwości, aby wszcząć taki proces. Z tego względu, że proces legislacyjny trwa, musi być opiniowany na różnych etapach, chciałabym, żeby taki wniosek zaistniał, czy też został złożony do Sejmu najpóźniej w marcu czy na początku kwietnia. Dlatego też tak szerokie uzasadnienie przesunięcia tego tematu na posiedzenie Komisji w lutym czy w marcu, a nie w lipcu, bo w lipcu to by było za późno.</u>
<u xml:id="u-27.4" who="#PrezesFundacjiOgólnopolskiegoPorozumieniaUTWKrystynaLewkowicz">Jeszcze jedna sprawa. W tym planie pracy zabrakło mi…</u>
</div>
<div xml:id="div-28">
<u xml:id="u-28.0" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Proszę o uważniejsze słuchanie, dobrze? Dziękuję.</u>
<u xml:id="u-28.1" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">…odniesienia do ustawy o osobach starszych, która była poważnym dorobkiem poprzedniej Komisji Polityki Senioralnej. Z informacji przekazanych przez ministerstwo pracy wiem, że przygotowywany jest jakiś akt wykonawczy do tej ustawy. Kiedy on się pojawi, to nie wiem, ale my jako działacze środowiska senioralnego i Komisja Polityki Senioralnej, myślę, powinniśmy mieć wypracowany pogląd, jakie tematy z wymienionych w ustawie o osobach starszych powinny być przedmiotem tego monitoringu, o którym ta ustawa mówi. Bo tam jest wymienionych 13 czy 14 olbrzymich tematów, w których ten monitoring powinien się odbywać. Trudno sobie wyobrazić, żeby równolegle taki monitoring we wszystkich obszarach był prowadzony i żeby on był rzetelnie zrobiony a nie na podstawie jakichś bardzo powierzchownych informacji prawnych powszechnie dostępnych. A zatem spodziewałam się, że jeden punkt programu Komisji będzie poświęcony na dyskusję nad priorytetami, które Komisja uznaje za stosowane przekazać do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z rekomendacjami, że właśnie te a nie inne tematy powinny być poddane w pierwszej kolejności monitoringowi.</u>
<u xml:id="u-28.2" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Proszę państwa, jeszcze jedno. Powiedziałabym, że jest ogromny niedosyt informacji o tym, co rząd zamierza zrobić w zakresie polityki senioralnej. W zasadzie kiedyś umiałam na takie pytanie odpowiedzieć, jeździłam po kraju i udzielałam informacji. Dzisiaj mam duży dyskomfort, ponieważ na co drugie pytanie, a właściwie na każde nie umiem odpowiedzieć, kiedy mnie ktoś np. pyta – co się dzieje z Radą Polityki Senioralnej? Sama chciałabym wiedzieć, co się dzieje z Radą Polityki Senioralnej. I wczoraj specjalnie się udałam do pana profesora Samolińskiego i zapytałam go – panie profesorze, co się dzieje z Radą Polityki Senioralnej? A osoba najbardziej w tym kompetentna, najbardziej tym zainteresowana mówi – nie wiem, od dwóch miesięcy usiłuję się dostać do pani minister pracy, żeby zapytać, co pani minister sądzi na temat kontynuowania Rady Polityki Senioralnej. Więc jeżeli pani minister nie objawiła swojego życzenia czy swojego poglądu w tym zakresie, a najbardziej zainteresowana osoba, przewodniczący Rady Polityki Senioralnej, mówi, nie wiem i nie umiem się dowiedzieć, to takich pytań jest w tej chwili bardzo dużo. W związku z tym powinniśmy jednak wypracować jakiś system informacji, w cudzysłowie, senioralnej, która by trafiała do tych najdalszych środowisk i pozwoliła przekazywać rzetelne, sprawdzone informacje z pierwszej ręki. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-29">
<u xml:id="u-29.0" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Dziękuję. Pani Joanna Borowiak.</u>
</div>
<div xml:id="div-30">
<u xml:id="u-30.0" who="#PosełJoannaBorowiak">Bardzo dziękuję, pani przewodnicząca. Joanna Borowiak, jestem posłem z Kujawsko-Pomorskiego właśnie i chciałabym panią uspokoić. Reprezentuję Włocławek. Zgadzam się z panią i w ogóle dziękuję za ten głos. Byłoby idealnie, gdyby każde województwo, a przy tym jeszcze każde większe miasto zapewne miało swojego reprezentanta w Komisji Polityki Senioralnej, ale wiemy, że jest to niemożliwe. I tak myślę, że skład naszej Komisji jest dosyć mocny. Nie ma takich wytycznych, jak pani doskonale wie, żeby komisje składały się z reprezentantów wszystkich okręgów, bo pewnie musiałoby to być związane z każdą Komisją. Ale jest obowiązek każdego posła, aby interesować się również sprawami ogólnokrajowymi i myślę, że nikt z członków Komisji nie będzie mi miał za złe, kiedy złożę deklarację, że my to będziemy to robili z całą pewnością.</u>
<u xml:id="u-30.1" who="#PosełJoannaBorowiak">Jeśli chodzi o Kujawsko-Pomorskie, o Włocławek, dziękuję pani za to stwierdzenie, że jest to bardzo prężne województwo, jeśli chodzi o kwestie związane z seniorami, o aktywność seniorów. Rzeczywiście tak jest. W samym Włocławku, jako nauczycielka akademicka mam ścisły kontakt z największym uniwersytetem w tym mieście, jest to Kujawsko-Dobrzyński Uniwersytet przy Kujawskiej Szkole Wyższej, to jest ta placówka, która jest założycielem wymienionej uczelni, a także Uniwersytet Włocławski prowadzony przez miasto, jak również filie, np. filia w Rypinie. Jestem w stałym kontakcie z seniorami, zbieram od nich propozycje rozwiązań pewnych kwestii, problemów, które mają, by właśnie im pomóc. I tutaj akurat ten skład wcale nie jest taki może zły, jak pani… Chociaż pani o tym nie mówiła, że jest zły, ale że są braki. Musimy to tak zorganizować, żeby dotrzeć do jak największej liczby UTW, ale także seniorów, którzy nie są w tych uniwersytetach zrzeszeni, tak jak pani pięknie powiedziała.</u>
<u xml:id="u-30.2" who="#PosełJoannaBorowiak">Sam problem zdefiniowania organizacji senioralnej jest niezwykle palący, z formalnego bowiem punktu widzenia jest niezwykle istotny dla państwa.</u>
<u xml:id="u-30.3" who="#PosełJoannaBorowiak">Tak że za głos dziękuję i chcę uspokoić, że Kujawsko-Pomorskie ma swojego reprezentanta i muszę pani powiedzieć, że była to Komisja mojego wyboru. I cieszę się, że udało mi się zasiąść w jej składzie. Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-31">
<u xml:id="u-31.0" who="#PrezesFundacjiOgólnopolskiegoPorozumieniaUTWKrystynaLewkowicz">Już panią poseł zapraszam do Bydgoszczy, bo tam jest też drugi, bardzo duży ośrodek senioralny, który niezwykle prężnie działa. I to właśnie oni ciągle mnie atakują, z kim mogą się spotkać, kogo mogą zaprosić.</u>
</div>
<div xml:id="div-32">
<u xml:id="u-32.0" who="#PosełJoannaBorowiak">Będę rozmawiała z parlamentarzystami reprezentującymi Bydgoszcz, aby wejść z nimi w ściślejszą współpracę. Na pewno jeśli chodzi o Kujawsko-Pomorskie, deklaruję, że się tym zajmę. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-33">
<u xml:id="u-33.0" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Dziękuję. Bardzo proszę, pani poseł.</u>
</div>
<div xml:id="div-34">
<u xml:id="u-34.0" who="#PosełLidiaBurzyńska">Dziękuję bardzo. Lidia Burzyńska, Prawo i Sprawiedliwość. Ja również co do planu za momencik. Koleżanka uprzedziła mnie w tym zapewnieniu, że poseł sprawuje służbę względem wszystkich obywateli, wszystkich ludzi, tak że bez względu na to, czy… Ja nigdy do tego tak nie podchodziłam, że każdy region musi mieć swojego reprezentanta. Są w innych komisjach inne obszary funkcjonowania, działalności. Nie ma przepisu mówiącego, że funkcjonowanie posła ogranicza się do jego województwa. To jest jedna sprawa.</u>
<u xml:id="u-34.1" who="#PosełLidiaBurzyńska">Druga sprawa. Proszę pani, troszeczkę z takim dyskomfortem odebrałam pani słowa, aczkolwiek wiem, że one są podyktowane ze wszech miar troską o seniora, że tak naprawdę kiedyś pani wszystko wiedziała względem funkcjonowania Komisji, a obecnie… Jesteśmy naprawdę od listopada i przez te dwa miesiące tak dużo się zdarzyło, jeśli chodzi o przekazanie informacji pani dotyczącej, chociażby Rady Polityki Senioralnej.</u>
<u xml:id="u-34.2" who="#PosełLidiaBurzyńska">Ale teraz trzecia rzecz, i tutaj również pani uprzedziła moje pytanie jako posła tej Komisji, względem proponowanego planu pracy. Mianowicie bardzo słusznie stwierdziła pani, że na lipiec dopiero jest zaplanowana dyskusja nad przygotowaniami do drugiego OPS i również uważam, że ten temat powinien być wcześniej. Jak również pytanie moje z tego zakresu jest następujące – jak będzie przebiegała współpraca naszej Komisji właśnie z tym Obywatelskim Parlamentem Seniorów? I brakuje mi też, proszę państwa – idąc w retorykę pani wypowiedzi – jednej rzeczy, takiego wyeksponowania, czy ewentualnie zajęcia się seniorami z małych ośrodków i małych miast, ponieważ wszelka działalność seniorów najbardziej znana jest przez lokalne stowarzyszenia, lokalne fundacje. Uaktywnienie seniora to jest największy sukces, jaki może przed naszą Komisją stanąć, ponieważ taki aktywny senior jest właściwie szczęśliwy. A szczęśliwy człowiek mniej korzysta ze służby zdrowia i czuje się potrzebny.</u>
<u xml:id="u-34.3" who="#PosełLidiaBurzyńska">Moje pytanie – czy nie można by było w jakiś sposób na jednym z posiedzeń zająć się przedstawieniem sytuacji seniorów właśnie w tych mniejszych ośrodkach? Jeśli chodzi o funkcjonowanie ASOS, to będzie w lutym informacja, więc pytania będą wtedy, a dzisiaj zatwierdzamy plan. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-35">
<u xml:id="u-35.0" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Proszę, pani Marzeno.</u>
</div>
<div xml:id="div-36">
<u xml:id="u-36.0" who="#PrezesKrajowegoInstytutuGospodarkiSenioralnejMarzenaRudnicka">Marzena Rudnicka, Krajowy Instytut Gospodarki Senioralnej. Pozwolę sobie odnieść się do słów pani przewodniczącej Ogólnopolskiego Porozumienia UTW, jak i do słów pani poseł o sytuacji osób starszych w małych miejscowościach i wsiach. Również uważam, że należy możliwie szybko przedstawić w Komisji temat przygotowywania się do wykonania ustawy o osobach starszych. Jednym z obszarów ustawy jest monitorowanie sytuacji mieszkaniowej, struktury mieszkaniowej osób starszych, jak również stanu zdrowia i jakości życia, a także analizy usług opieki społecznej, w tym opieki nad osobami niesamodzielnymi. I tutaj ważne jest, żeby już na tym etapie kryteria badań były tak wyznaczone, aby pokazywały również różnice w podziale na aglomeracje i na części kraju wieś, miasto, jak również wielkości miast i inne wytyczne. Już na październik jest zaplanowany, zgodnie z ustawą, termin przedstawienia raportu ogólnokrajowego o sytuacji osób starszych w kraju. W tej chwili jest połowa stycznia i rozporządzenie jeszcze nie jest gotowe. Zatem myślę, że warto by było może nawet na najbliższym posiedzeniu Komisji podjąć ten temat i przedyskutować go, jak również uwzględnić nasz głos, głos organizacji pozarządowych, które na co dzień mają kontakt z osobami starszymi, a także, jak w naszym przypadku, również z samorządami. Myślę, że to może być cenny wkład w przygotowanie pewnych założeń, tak żeby ten raport był podstawą do przygotowania programów rządowych pomagających osobom starszym w miastach, wsiach i w innych sytuacjach. Ważne, żeby on był rzetelny, bo na poziomie dużej ogólności nie będzie spełniał swojej funkcji. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-37">
<u xml:id="u-37.0" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Dziękuję bardzo. Chcę panią też uspokoić, pani Marzeno, z tego względu, że ustawa weszła w życie dopiero 1 stycznia. Jeżeli chodzi już o przedstawienie, poinformowanie, jak to będzie wyglądało we wszystkich obszarach, w większych, mniejszych aglomeracjach, musimy dać trochę czasu na wdrożenie tego i realizację. Bo w ciągu miesiąca czy dwóch nie dostaniemy takiej informacji, nie ma fizycznej możliwości. I tak jak powiedziałam, możemy też po przyjęciu już tego planu pracy Komisji, który mamy, dodatkowo dokładać do niego punkty, nad którymi będzie warto pracować. No bo to jest ważne.</u>
<u xml:id="u-37.1" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Bardzo proszę.</u>
</div>
<div xml:id="div-38">
<u xml:id="u-38.0" who="#PrezesKrajowegoInstytutuGospodarkiSenioralnejMarzenaRudnicka">Pozwolę sobie tylko uzupełnić, że chodzi mi o kryteria badawcze, metodologię badań, czyli o założenia do rozporządzenia, które nam zdeterminuje jakość późniejszego raportu przygotowywanego na październik. A czasu jest już niewiele, no bo jeszcze muszą być wskazani beneficjenci tego programu przygotowawczego, czyli kto będzie przygotowywał te badania. To nie są tylko badania z GUS, tylko, jak sobie wyobrażam, również badania środowiskowe, może nawet ankietowanie seniorów. Dlatego teraz ten moment przygotowywania narzędzi do badania jest istotny.</u>
</div>
<div xml:id="div-39">
<u xml:id="u-39.0" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Czyli pani chodzi o informację, jak będzie wyglądało przygotowanie, w jakim kierunku będzie to szło? Dziękuję.</u>
<u xml:id="u-39.1" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Bardzo proszę.</u>
</div>
<div xml:id="div-40">
<u xml:id="u-40.0" who="#PosełMichałSzczerba">Po pierwsze, bardzo dziękuję za wszystkie uwagi. Pani przewodnicząca nie poinformowała państwa, ale powiem, że wczoraj w gronie prezydium wspólnie pracowaliśmy nad planem pracy. On oczywiście wynika także z propozycji państwa, jak i organizacji, które zgłosiły swoje pomysły i tematy posiedzeń. Oczywiście zgadzam się z panią przewodniczącą OPS co do przesunięcia terminu czy czasu dyskusji na temat drugiego OPS. Wstępnie w prezydium ustaliliśmy, że być może maj byłby tym miesiącem, kiedy można by było tę dyskusję przeprowadzić już w sposób kompetentny, taki, w który byłoby zaangażowane również szefostwo kancelarii Sejmu. Bo przypomnijmy, że jest to wydarzenie, myślę o tej sesji rocznej, które też wymaga dużego wsparcia ze strony kancelarii Sejmu i takiego wsparcia, jakiego doświadczyła Komisja Polityki Senioralnej. OPS jest objęty patronatem naszej Komisji i był objęty patronatem nie tylko marszałka, ale również prezydium Sejmu całego, to była wspólna decyzja, uchwała Sejmu w tej sprawie. Proponuję więc, aby punkt 11., czyli informację na temat lecznictwa uzdrowiskowego, przesunąć do punktu 15., wtedy w maju mielibyśmy, wydaje się, już dobry moment, żeby przedyskutować kwestię parlamentu seniorów.</u>
<u xml:id="u-40.1" who="#PosełMichałSzczerba">Oczywiście dziękuję za uwagi pani przewodniczącej Lewkowicz, jak i pani prezes Rudnickiej, że zauważyły panie kwestię ustawy o osobach starszych. Wczoraj jeszcze ten punkt był w porządku, obecnie nie jest i będę prosił, aby jednak na powrót do tego planu pracy ustalonego na prezydium wrócić. Przypomnę, że ustawa o osobach starszych jest inicjatywą, czy była inicjatywą ustawodawczą naszej Komisji, ta ustawa jest jakby podstawowym narzędziem, które sprawia, że ta Komisja ma w ogóle sens. To jest narzędzie dla prezesa Rady Ministrów, dzięki któremu może on koordynować prace swoich konstytucyjnych ministrów oraz innych instytucji mu podległych w kwestiach realizacji polityki senioralnej, której cele i definicja znajdują się w ustawie. Tam jest wyodrębnionych 13 obszarów, które powinny być elementem stałego monitoringu Rady Ministrów i ten monitoring powinien rozpocząć się 1 stycznia. Chciałbym, żebyśmy wszyscy mieli tego świadomość. Ustawa weszła w życie i 1 stycznia nałożyła na Radę Ministrów konkretny obowiązek, jakim jest monitorowanie sytuacji osób starszych w tych 13 obszarach, które zostały sformułowane przez Sejm Rzeczypospolitej. Nie wyobrażam sobie, że te działanie nie są wykonywane niezwłocznie, tak to powiem.</u>
<u xml:id="u-40.2" who="#PosełMichałSzczerba">Finałem monitoringu, prowadzonego de facto przez wszystkich ministrów konstytucyjnych w ich obszarach, ma być informacja, która będzie przedstawiona Sejmowi i Senatowi i która będzie przyjmowana przez Sejm i Senat, tak jak się przyjmuje w innych obszarach, do których zobowiązana jest Rada Ministrów. Czyli zanim to 31. trafi do Sejmu, musi to być przecież przyjęte przez Radę Ministrów. Ale rzeczywiście jest też tak, że my, także na skutek dyskusji z legislatorami, całą kompetencję w zakresie przygotowania tej informacji przekazaliśmy Radzie Ministrów. I podstawowym elementem, jakby najważniejszym, który powinien być niezwłocznie zrealizowany, jest przygotowanie projektu rozporządzenia prezesa Rady Ministrów, bo to nakazuje ustawa. A co najbardziej istotne, ten projekt rozporządzenia musi być skonsultowany nie tylko z Radą Dialogu Społecznego, która została powołana, ale być może też z innymi ustawowymi instytucjami, takimi jak Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego, a przede wszystkim, i o tym powinienem na samym początku wspomnieć, z partnerami społecznymi, czyli z OPS, ale też innymi setkami organizacji senioralnych, które powinny być w ten proces włączone. W związku z tym ta kwestia, jeżeli patrzymy na prace nowego resortu Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, w obszarze polityki senioralnej powinna być kwestią numer jeden. To jest absolutnie kluczowe.</u>
<u xml:id="u-40.3" who="#PosełMichałSzczerba">Korzystając z obecności – patrzę na panią dyrektor departamentu polityki senioralnej – być może pani dyrektor byłaby w stanie nam powiedzieć, na jakim etapie… Czy te prace się w jakiś sposób rozpoczęły nad rozporządzeniem.</u>
<u xml:id="u-40.4" who="#PosełMichałSzczerba">Przypomnę, że za wykonanie ustawy odpowiedzialny jest prezes Rady Ministrów, i to będzie rozporządzenie prezesa Rady Ministrów, a ministrem właściwym, który został uznany przez Komisję i przez Sejm, jeżeli chodzi o kwestię organizacyjno-techniczną przeprowadzenia przygotowania tej informacji rocznej, jest minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego. Więc czy to przedstawi nam przedstawiciel kancelarii premiera, czy minister rodziny, pracy i polityki społecznej, to jest kwestia wtórna, ważne, żeby ta informacja była, żebyśmy w ten proces byli włączeni. Bo to nie jest tak, że coś się pojawia, a później my mamy być jako Komisja wraz ze środowiskiem polskich seniorów podstawowymi beneficjentami tego, że daliśmy narzędzie i to narzędzie zostało wdrożone w życie. Tak też to planowaliśmy, że tą informacją Rady Ministrów nie będzie zajmowała się tylko nasza Komisja, ale właśnie ten raport i ta informacja w 13 obszarach będzie przedmiotem zainteresowania innych komisji sejmowych. Przecież tam są kwestie mieszkalnictwa, zdrowia, samodzielności, kwestie aktywizacji zawodowej, jakości życia i tak dalej, aktywności kulturalnej, edukacyjnej, sportowej. Więc to jest coś, co może absolutnie włączyć nie tylko naszą Komisję w tę analizę, ale wszystkie organy Sejmu.</u>
<u xml:id="u-40.5" who="#PosełMichałSzczerba">Przypomnę, że ta ustawa była też wynikiem naszej wizytacji, prezydium Komisji Polityki Senioralnej w Niemczech. Byliśmy gośćmi Komisji do spraw Seniorów w niemieckim Bundestagu, byliśmy też przede wszystkim gośćmi Centrum Badań nad Starością, który jest rządowym, federalnym instytutem, któremu urząd niemiecki zleca przygotowania tego raportu. Więc ten raport jest efektem pracy wielu ekspertów z różnych obszarów, oczywiście w ścisłej korelacji i koordynacji z rządem i poszczególnymi ministrami, więc o tym też pamiętajmy.</u>
<u xml:id="u-40.6" who="#PosełMichałSzczerba">W związku z tym pytanie następujące – kiedy możemy się spodziewać pierwszego projektu? A jeżeli możemy określić termin – kiedy ten projekt rozporządzenia w pierwszej wersji może być gotowy? Moim zdaniem, to jest ten moment, gdy ten punkt znajdzie się w porządku posiedzeniu Komisji Polityki Senioralnej. Gdyby nie działalność naszej Komisji, taka właśnie wyprzedzająca, dzięki której możemy dyskutować i dyskutowaliśmy już nie tylko nad konkretnymi projektami ustaw, ale projektami rozporządzeń, doprowadziliśmy do tego, że dzisiaj omawianą ustawą o nieodpłatnej pomocy prawnej i edukacji prawnej zostali objęci seniorzy powyżej 65. roku życia. Rząd proponował na wstępnym etapie 75. rok życia. W związku tym tylko działanie wyprzedzające naszej Komisji spowodowało to, że nasza propozycja została zaakceptowana. I tak, mam nadzieję, będzie nadal.</u>
<u xml:id="u-40.7" who="#PosełMichałSzczerba">W związku z tym, i za to dziękuję prezydium Komisji, wpisaliśmy na marzec pod punktem szóstym informację ministra zdrowia na temat założeń programu bezpłatnych leków dla osób powyżej 75. roku życia. Powinniśmy już być włączeni na etapie założeń do ewentualnej ustawy czy też zmian legislacyjnych, które nastąpią. Ten projekt powinien być skierowany jednocześnie do Komisji Zdrowia, jak i do Komisji Polityki Senioralnej, aby Komisje mogły nad nim pracować. Więc jeżeli ewentualnie otrzymałbym odpowiedź od pani dyrektor Grabusińskiej, byłbym w stanie sformułować wniosek i prośbę do Wysokiej Komisji o uwzględnienie z właściwą datą tego tematu posiedzenia, które, wydaje się, powinno się odbyć jak najszybciej. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-41">
<u xml:id="u-41.0" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Dziękuję. Pani Krystyna.</u>
</div>
<div xml:id="div-42">
<u xml:id="u-42.0" who="#PosełKrystynaWróblewska">Pani przewodnicząca, szanowni państwo, pani dyrektor. Chciałabym pana przewodniczącego uspokoić, ponieważ jestem po rozmowie z ministerstwem i projekt rozporządzenia jest przygotowywany. Tak że chwileczkę spokoju i myślę, że będą państwo zadowoleni i na pewno Komisja będzie o wszystkim informowana. Pani minister Rafalska dopiero niedawno zaczęła rządzić, więc myślę, że trzeba jej dać troszeczkę czasu, a także pani dyrektor i całemu zespołowi, żeby po prostu to wszystko… Bo, proszę państwa, pośpiech akurat w tym zakresie… Pan mówi, że to jest bardzo ważna ustawa, my się z tym zgadzamy, to jest bardzo ważne dla państwa, dla całego środowiska.</u>
<u xml:id="u-42.1" who="#PosełKrystynaWróblewska">Chciałam też powiedzieć o prężności środowiska UTW w woj. podkarpackim. Koleżanka Kornelia poznała to środowisko i widziała, jak prężnie w woj. podkarpackim seniorzy działają.</u>
<u xml:id="u-42.2" who="#PosełKrystynaWróblewska">Tak że chciałam uspokoić całe środowisko, ponieważ będzie to na pewno dobrze i rzetelnie przygotowane. Dziękuję bardzo. Myślę, że pani dyrektor jeszcze dopowie.</u>
</div>
<div xml:id="div-43">
<u xml:id="u-43.0" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Bardzo proszę.</u>
</div>
<div xml:id="div-44">
<u xml:id="u-44.0" who="#PosełUrszulaRusecka">Dziękuję bardzo. Urszula Rusecka, Prawo i Sprawiedliwość. Bardzo dziękuję panu przewodniczącemu za taką troskę o ustawę. Wiem, że pan był orędownikiem i inicjatorem tej ustawy i miałam przyjemność wygłosić stanowisko naszego klubu w poprzedniej kadencji do tej ustawy. Niewątpliwie jest to bardzo cenna inicjatywa poselska, ale też wspominałam o tym, że ta ustawa jest obarczona wieloma wadami. Rozporządzenia i akty wykonawcze do tej ustawy powinny były być też przygotowane przez poprzednią ekipę. W tym momencie ministerstwo musi się nad tą ustawą pochylić i myślę, tak jak powiedziała przedmówczyni, że na pewno zrobi to w odpowiednim terminie.</u>
<u xml:id="u-44.1" who="#PosełUrszulaRusecka">Ustawa jest bardzo ogólnikowa. Państwo zakładali w tej ustawie, jeżeli chodzi o finansowanie, 250 tys. zł na zbieranie informacji. Tutaj pani wcześniej, przepraszam, ale nie zanotowałam nazwiska, mówiła, że to są bardzo trudne do zebrania informacje, czyli jakby już kontestuje środki, które są potrzebne, żeby te informacje zebrać, które nakłada ta ustawa.</u>
<u xml:id="u-44.2" who="#PosełUrszulaRusecka">Myślę, że gdybyśmy w drugiej połowie, czyli po wakacjach w tym planie pracy podjęli rozmowę na temat tej ustawy, to byłby wystarczający czas. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-45">
<u xml:id="u-45.0" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Dziękuję bardzo. Pan poseł.</u>
</div>
<div xml:id="div-46">
<u xml:id="u-46.0" who="#PosełSławomirZawiślak">Szanowna pani przewodnicząca, szanowni państwo. Oczywiście wszyscy wiemy o tym, że celem funkcjonowania naszej Komisji jest poważne podejście do tematu, którym się Komisja zajmuje, w jak najszerszym zakresie działalności i funkcjonowania. Mamy dzisiaj szacowne grono parlamentarzystów, mamy szacowne grono osób zainteresowanych polityką senioralną. Na pewno przedstawicieli organizacji zainteresowanych polityką senioralną będzie zdecydowanie więcej i w poszczególnych segmentach naszego planu pracy będą członkowie innych zacnych organizacji, także przedstawiciele zabezpieczenia prawnego, zabezpieczenia finansowego. Na końcu było kilka głosów także zaangażowania się ze strony rządu, który przyjmuje akt prawny taki, jaki mamy i nad nim na pewno bardzo poważnie się zastanawia.</u>
<u xml:id="u-46.1" who="#PosełSławomirZawiślak">W związku z tym ja, troszkę zdziwiony takim niedoinformowaniem w pewnej kwestii, mam nadzieję, że z tego tytułu nie wyniknie jakaś dyskusja, chciałbym mojemu koledze wiceprzewodniczącemu przypomnieć, że wczoraj w prezydium bardzo zdecydowanie dyskutowaliśmy na temat terminu wprowadzenia tego punktu nie w zakresie negowania jego wprowadzenia, tylko odbyliśmy jednak pewną dyskusję o różnych poglądach, kiedy ten termin powinien nastąpić. Rozumiem przekonanie pana przewodniczącego do tej wersji, którą przedstawia, ale też zapewniam, że kwestie propozycji innego terminu… bo po pierwsze one są też obwarowane nie tylko pewnymi tematami, które tu zostały wywołane dzisiaj na sali, ale też stanowiskiem wielu innych organizacji, które chcą po prostu dobrej realizacji aktu prawnego, z poważnym podejściem, nie takim podejściem, że tu już pewne mankamenty zostały wymienione, i my, aby ustawa weszła w styczniu, musimy się nad nią pochylać. Jeżeli informacja jest do przedstawienia w odpowiednim czasie, to należy pewne kwestie tak ustawić, żeby ze sobą współgrały.</u>
<u xml:id="u-46.2" who="#PosełSławomirZawiślak">Jeżeli miałbym możliwość, a mam, wypowiedzenia swojej opinii, powiem, że można by w odpowiedniejszym, późniejszym czasie tym tematem się zająć. Oczywiście nie wyobrażam sobie, że nie będzie zainteresowania z naszej strony i nie będzie dyskusji z wszystkimi wokół, z rządem i instytucjami zainteresowanymi, żeby ten temat zgłębić. Tak jak tutaj już ktoś zauważył, zawsze możemy ten temat, podejście do tej kwestii ewentualnie zmienić. Ja jestem rzeczywiście za utrzymaniem tej formuły, która została przyjęta w przewidzianym planie pracy. Jestem także oczywiście za tym, żeby zmienić ten termin – o czym z panią przewodniczącą troszeczkę dyskutowaliśmy, i który teraz pani Krystyna poruszyła – jeżeli chodzi o dyskusję na temat OPS, i przesunąć ją na wcześniejszy czas.</u>
<u xml:id="u-46.3" who="#PosełSławomirZawiślak">Jeżeli chodzi o inne kwestie, dzisiaj mamy taką sytuację, że rozmawiamy o bardzo ważnych sprawach, wyrażamy zaniepokojenie, padają nawet pewne nazwiska, a ja tak generalnie chciałbym powiedzieć w ten sposób – za słowami mojej koleżanki – szanowni państwo, na przedstawicielach rządu spoczywa wielka odpowiedzialność, z której będą rozliczani także przez nas, Komisję i społeczeństwo. W związku z tym jeżeli jedna osoba jak na razie się czegoś nie dowiedziała, to nie oznacza to, że nie będziemy mogli poważnie procedować w naszej Komisji. Uważam, że wręcz odwrotnie. Wierzę, że dzisiaj uchwalimy dobry projekt planu pracy na pierwsze półrocze, będziemy go monitorowali, w międzyczasie jeżeli będzie trzeba, to go uzupełnimy i będziemy dobrze pracowali dla tych osób, które na dobre efekty naszej pracy liczą. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-47">
<u xml:id="u-47.0" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Dziękuję bardzo. Poproszę panią dyrektor Departamentu Polityki Senioralnej Zuzannę Grabusińską.</u>
</div>
<div xml:id="div-48">
<u xml:id="u-48.0" who="#DyrektorDepartamentuPolitykiSenioralnejMinisterstwaRodzinyPracyiPolitykiSpołecznejZuzannaGrabusińska">Witam państwa bardzo serdecznie. Proszę państwa, ustawa, tak jak już powiedziała pani poseł, weszła 1 stycznia. Projekt rozporządzenia w sprawie monitorowania sytuacji osób starszych jest w planie prac Rady Ministrów ujęty na pierwsze półrocze tego roku. Spodziewamy się, że zakończymy procedowanie nad projektem tego rozporządzenia gdzieś na przełomie marca i kwietnia. Zgodnie z procedurą legislacyjną i sztuką procedowania legislacyjnego projekt będzie konsultowany po zaakceptowaniu przez kierownictwo i przejściu wstępnej procedury legislacyjnej wewnątrz resortu, będzie procedowany i konsultowany z pozostałymi resortami, jak również partnerami społecznymi i z reprezentantami pracodawców, jak zakłada sztuka legislacyjna. Uwzględniamy również czas na to, żeby takie szerokie konsultacje z organizacjami pozarządowymi, partnerami społecznymi były przewidziane i żeby się odbyły. Mamy także świadomość tego, że to jest bardzo poważne zadanie.</u>
<u xml:id="u-48.1" who="#DyrektorDepartamentuPolitykiSenioralnejMinisterstwaRodzinyPracyiPolitykiSpołecznejZuzannaGrabusińska">Chciałabym się odnieść do tego, o czym mówiła pani poseł, a mianowicie, że wtedy, kiedy projekt ustawy był procedowany, przewidywał określona kwotę na monitorowanie sytuacji osób starszych i w projekcie zapisano kwotę 250 tys. złotych. Jednak taka kwota nie została przewidziana i będziemy to robić własnymi siłami, własnymi środkami, w kooperacji z innymi podmiotami.</u>
<u xml:id="u-48.2" who="#DyrektorDepartamentuPolitykiSenioralnejMinisterstwaRodzinyPracyiPolitykiSpołecznejZuzannaGrabusińska">Wcześniej pani poseł również zwróciła uwagę na przykłady naszych partnerów zagranicznych. Jak najbardziej współpracujemy również z Niemcami, ale chcę zauważyć, że takie monitorowanie sytuacji osób starszych u Niemców odbywa się już prawie od 20 lat i oni to robią w takich sekwencjach kilkuletnich, kiedy zajmują się jednym wybranym obszarem i w kolejnej edycji tego diagnozowania zajmują się kolejnym obszarem. Więc spodziewam się, że my też będziemy etapowo podchodzić do tego diagnozowania, żeby diagnoza była jak najbardziej pogłębiona i jak najbardziej rzetelna, ponieważ pani minister zależy na tym, żeby mieć pełną ilustrację sytuacji osób starszych. No i chcę również zwrócić uwagę, że w ub.r. też były prowadzone pewne analizy: w ramach programu Progres robiliśmy pewną analizę dotyczącą określonego segmentu wsparcia dla osób starszych i taka diagnoza była przygotowywana, i to też będzie pewien materiał wstępny do tego, żeby ta pełna diagnoza, która wynika z ustawy o osobach starszych, mogła być jak najbardziej rozbudowana i jak najbardziej dająca pełny obraz sytuacji osób starszych w naszym kraju. Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-49">
<u xml:id="u-49.0" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Dziękuję, pani dyrektor. Pani Andżelika Możdżanowska.</u>
</div>
<div xml:id="div-50">
<u xml:id="u-50.0" who="#PosełAndżelikaMożdżanowska">Bardzo dziękuję. Szacowne prezydium, droga Komisjo. Myślę, że każdy postulat dzisiaj wypowiedziany wynika z wysokiej troski i odpowiedzialności wobec grupy seniorów. Te prace, które były prowadzone przez Komisję Senioralną od kilku ostatnich lat, a także we współpracy z Zespołem ds. Osób Starszych, który pan przewodniczący ma zaszczyt reprezentować, jest założycielem, pomysłodawcą, wynikają z tego, że te projekty, które zostały stworzone, bardzo dobrze funkcjonują, tak jak wspomniany program ASOS, który będzie po raz kolejny realizowany, tak jak Senior WIGOR, który po raz pierwszy został wprowadzony i są pierwsze finały tych decyzji. Chodzi nam o poznanie, i na to uczulałabym Wysokie prezydium, by nasze spotkanie nie opierały się tylko na informacjach, ale także na strategii działania na najbliższy czas, jak również uwzględniały decyzje rządu, słyszymy bowiem też różne zapowiedzi, że np. to jest ostatni rok funkcjonowania programu ASOS. Wyrażamy obawy, padają sygnały, informacje, zapytania, ale po to jest dyskusja. Po prostu chcemy zapewnień departamentu czy ministerstwa, jakie będą podejmowane przedsięwzięcia, jakie będą inicjatywy i jakie będą realizowane programy, skierowane w stronę polityki senioralnej, za którą czujemy się wszyscy odpowiedzialni. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-51">
<u xml:id="u-51.0" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Dziękuję bardzo. Proszę bardzo, pani poseł.</u>
</div>
<div xml:id="div-52">
<u xml:id="u-52.0" who="#PosełAlicjaKaczorowska">Alicja Kaczorowska, Prawo i Sprawiedliwość. Szanowne prezydium, drodzy państwo. Chciałam zapytać o program pracy. W siódmym punkcie, w marcu, jest opieka długoterminowa nad starszymi osobami niesamodzielnymi i w kwietniu, w dziewiątym punkcie, technologie telemedyczne i teleopieka jako narzędzia zwiększania efektywności oraz optymalizacji kosztów diagnostyki, terapii i rehabilitacji osób starszych i tak dalej. Moje pytanie jest takie – czy jakieś specjalne wymogi kalendarzowe spowodowały, że tymi dwoma punktami mamy się zająć w innych terminach i czym to jest podyktowane? Bo wydaje mi się, że może lepiej by było, gdyby ta opieka długoterminowa nad starszymi osobami niesamodzielnymi była omawiana łącznie z technologiami telemedycznymi i innymi i żeby może minister rodziny, pracy i polityki społecznej był obecny przy obydwu omówieniach, ponieważ to są takie działania, które powinny się uzupełniać i jakby przenikać.</u>
</div>
<div xml:id="div-53">
<u xml:id="u-53.0" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-54">
<u xml:id="u-54.0" who="#PosełSławomirZawiślak">Ja w tej kwestii, jeżeli mogę. Dziękując za ten głos, chciałbym zwrócić uwagę, żebyśmy to jeszcze przeanalizowali, ale mój wniosek jest taki, żeby przy ewentualnych zmianach czy połączeniu na przykład (nie wiem, czy intencją pani poseł było połączenie tych punktów), zwrócić uwagę na to, że według mnie opieka długoterminowa nad osobami starszymi niesamodzielnymi to jednak chyba w kontekście przedłożonej informacji jest bardziej w gestii Ministerstwo Zdrowia. Jeżeli by to się potwierdziło, to ja bym wnioskował, żeby o tę informację zwrócić się do MZ. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-55">
<u xml:id="u-55.0" who="#PosełAlicjaKaczorowska">Może minister zdrowia jest obecny na jednym i drugim spotkaniu?</u>
</div>
<div xml:id="div-56">
<u xml:id="u-56.0" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Myślę, że można to rozszerzyć, nie ma chyba żadnego problemu, żeby zaprosić ministra pracy i polityki społecznej, gdy będziemy omawiać technologię telemedyczną.</u>
</div>
<div xml:id="div-57">
<u xml:id="u-57.0" who="#PosełMichałSzczerba">Ja też sądzę, że propozycja pani poseł Kaczorowskiej jest zasadna i że trzeba zaprosić ministra rodziny, pracy i polityki społecznej. Być może w tym obszarze też ma jakieś propozycje, które by były dla nas ciekawe.</u>
</div>
<div xml:id="div-58">
<u xml:id="u-58.0" who="#PosełAlicjaKaczorowska">Myślę, że ta sfera bardzo się ze sobą łączy i chodzi o to, żeby część tej opieki nie była zinstytucjonalizowana i w tym momencie akurat minister rodziny, pracy i polityki społecznej byłby pomocny w organizacji pewnych obszarów.</u>
</div>
<div xml:id="div-59">
<u xml:id="u-59.0" who="#PosełMichałSzczerba">Jeżeli jeszcze mogę, pani przewodnicząca. Dzisiaj uczestniczyłem też w posiedzeniach innych komisji i tam punktem otwierającym, o którym dyskutowaliśmy na posiedzeniu prezydium, była informacja na temat zamierzeń ministra właściwego w zakresie nas interesującym i zastanawiam, czy ewentualnie wprowadzenie punktu informacja ministra rodziny, pracy i polityki społecznej na temat planowanych działań w obszarze polityki senioralnej nie byłoby takim najwłaściwszym rozwiązaniem. Podobnie to dzisiaj zostało przyjęte w Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, gdzie jednym z pierwszych punktów jest informacja na temat tego, czym minister zamierza się zająć, bo to rzeczywiście by rozwiało te wszystkie pytania i ewentualne wątpliwości co do funkcjonowania Rady ds. Polityki Senioralnej, która formalnie istnieje, i w innych obszarach, być może także w kwestii ustawy o osobach starszych. Uważam, że to by było chyba najbardziej właściwe, żeby taki punkt wprowadzić – informacja ministra rodziny, pracy i polityki społecznej w zakresie zamierzeń dotyczących polityki senioralnej. To może by było właściwym rozwiązaniem, które by pozwoliło te wszystkie nasze wątpliwości rozwiać.</u>
<u xml:id="u-59.1" who="#PosełMichałSzczerba">Druga sprawa. Uważam, że jeżeli nawet dzisiaj nie dojdziemy do konsensu w kwestii wprowadzenia punktu dotyczącego ustawy o osobach starszych, to wtedy, kiedy będzie już projekt, uważam, że nie będzie już innej możliwości niż uzupełnienie planu pracy, a jeżeli w tym zakresie nie będzie gotowości i otwarcia całej Komisji, to przecież zgodnie z regulaminem, art. 152 mniejszość może wprowadzić dany punkt. Ale uważam, że w sytuacji, kiedy mielibyśmy spotkanie z panią minister Rafalską, to być może wszystkie wątpliwości by to rozwiało. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-60">
<u xml:id="u-60.0" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">To bym podsumowała już to, co tutaj wypracowaliśmy. Ale jeszcze pan Sławek. Bardzo proszę.</u>
</div>
<div xml:id="div-61">
<u xml:id="u-61.0" who="#PosełSławomirZawiślak">W kontekście zapytania pana przewodniczącego do pani dyrektor Grabusińskiej zrozumiałem, że po pierwsze temat ustawy senioralnej jest bardzo poważnie, uważnie, z wszelkimi ułomnościami z dawnych czasów, jednak rozważany w interesie realizacji tejże ustawy i że ta kwestia będzie przedstawiona do konsultacji naszej Komisji, a także organizacji społecznych i nikt od tego tematu nie ucieka. I będzie to zrobione w terminie, gdy już ten dobry akt prawny będzie przygotowany z opinią rządową. W związku z tym myślę, że tutaj takiego zagrożenia nie ma, odnosząc się do wypowiedzi pana wiceprzewodniczącego, będziemy w kontakcie z ministerstwem i w najrychlejszym terminie zawsze ewentualnie możemy uzupełnić plan pracy Komisji. Obecnie tego punktu nie ma.</u>
</div>
<div xml:id="div-62">
<u xml:id="u-62.0" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Chciałabym zaproponować, żeby dojść do jakiegoś porozumienia, bo myślę, że to jest bardzo ważne. Tutaj mieliśmy informację prezesa Rady Ministrów na temat realizacji ustawy. Ja po prostu chciałabym wystąpić o informację nie na temat ustawy, tylko właśnie ogólnych założeń o osobach starszych. I to by można było dołożyć w lutym, tutaj, gdzie mamy informację ministra rodziny, pracy i polityki społecznej na temat programu rządowego ASOS i tych bardziej szczegółowych, żeby to było ogólnie zaprezentowane nam, czego możemy się spodziewać i oczekiwać.</u>
<u xml:id="u-62.1" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Ja bym prosił o opinię pani dyrektor w tej kwestii.</u>
</div>
<div xml:id="div-63">
<u xml:id="u-63.0" who="#DyrektorDepartamentuPolitykiSenioralnejMRPiPSZuzannaGrabusińska">Proszę państwa, oczywiście, jeżeli Wysoka Komisja zadecyduje, żeby to dołączyć do informacji lutowej, to resort się do tego dostosuje. Ja bym jednak optowała, bo to jest dosyć wcześnie, to jest stanowczo za wcześnie… Jeżeli chcemy, a chcemy tę pracę potraktować bardzo poważnie i konsultujemy się już na roboczo z niektórymi ekspertami, którzy znają się na tej problematyce, to chcielibyśmy być rzetelnie do tego przygotowani. Jeśli mogłabym prosić Wysoką Komisję o odłożenie tego w czasie, to będziemy wdzięczni. Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-64">
<u xml:id="u-64.0" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Pani dyrektor, jaki miesiąc ewentualnie pani by zaproponowała, z tych późniejszych?</u>
</div>
<div xml:id="div-65">
<u xml:id="u-65.0" who="#DyrektorDepartamentuPolitykiSenioralnejMRPiPSZuzannaGrabusińska">Pani przewodnicząca, tu w kwietniu są dwa posiedzenia komisji, w których będzie uczestniczył minister rodziny, pracy i polityki społecznej. Jeżeli to by było pod koniec kwietnia, myślę, że to byłby dobry termin, kiedy moglibyśmy taką informację dołączyć.</u>
</div>
<div xml:id="div-66">
<u xml:id="u-66.0" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Widzę, że wiceprzewodniczący z prawej i z lewej też kiwają głowami, że ten termin odpowiada. I tutaj dopisujemy…</u>
</div>
<div xml:id="div-67">
<u xml:id="u-67.0" who="#DyrektorDepartamentuPolitykiSenioralnejMRPiPSZuzannaGrabusińska">Do tej drugiej, późniejszej…</u>
</div>
<div xml:id="div-68">
<u xml:id="u-68.0" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Do tej późniejszej, tak.</u>
<u xml:id="u-68.1" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-69">
<u xml:id="u-69.0" who="#PosełSławomirZawiślak">Ja bym prosił, żebyśmy ustalili, co ministerstwo ma przygotować, bo znów tutaj coś może być nieprecyzyjnego. Ustaliliśmy, że to będzie jakaś ogólna informacji o działaniach rządu w kierunku osób starszych, tak? Pani dyrektor, tak pani to zrozumiała i ten termin też wskazała pod koniec kwietnia w tym zakresie?</u>
</div>
<div xml:id="div-70">
<u xml:id="u-70.0" who="#DyrektorDepartamentuPolitykiSenioralnejMRPiPSZuzannaGrabusińska">Tak to również zrozumiałam.</u>
</div>
<div xml:id="div-71">
<u xml:id="u-71.0" who="#PosełSławomirZawiślak">Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-72">
<u xml:id="u-72.0" who="#DyrektorDepartamentuPolitykiSenioralnejMRPiPSZuzannaGrabusińska">Ale rozumiem, że Wysoka Komisja precyzyjnie przedstawi na piśmie propozycję obszaru, który ma przygotować minister rodziny, pracy i polityki społecznej i na pewno będziemy do Komisji przygotowani, jak zawsze.</u>
</div>
<div xml:id="div-73">
<u xml:id="u-73.0" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Dziękuję bardzo. Jeszcze pan.</u>
</div>
<div xml:id="div-74">
<u xml:id="u-74.0" who="#PosełMichałSzczerba">Oczywiście musimy dzisiaj, ponieważ 15 stycznia upływa termin, ten temat sformułować. Pytanie jest następujące – może rzeczywiście potraktujemy to w takim sensie, że to jest informacja na temat projektu rozporządzenia do ustawy o osobach starszych…</u>
<u xml:id="u-74.1" who="#komentarz">Głos z sali Założeń…</u>
</div>
<div xml:id="div-75">
<u xml:id="u-75.0" who="#PosełMichałSzczerba">Informacja na temat założeń projektu rozporządzenia Rady Ministrów do ustawy o osobach starszych. Myślę, że to będzie akceptowalne dla nas wszystkich. Tak? Informacja na temat założeń projektu rozporządzenia Rady Ministrów... – Tak, pani dyrektor – Rady Ministrów? – do ustawy o osobach starszych.</u>
<u xml:id="u-75.1" who="#komentarz">Głos z sali Jeśli można przesłać tę informację również na mejla do członków Komisji, będę bardzo zobowiązana.</u>
</div>
<div xml:id="div-76">
<u xml:id="u-76.0" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Prześlemy oczywiście.</u>
<u xml:id="u-76.1" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">To teraz państwo pozwolą, że podsumuję wprowadzone poprawki. Punkt 15. zamieniamy z punktem 11. i do punktu 9. w kwietniu dodajemy informację na temat założeń projektu rozporządzenia do ustawy o osobach starszych. No i tutaj już wcześniej mówiliśmy o tym, że w punkcie 9. zaprosimy ministra rodziny, pracy i polityki społecznej. Ale to od razu jest jedno w drugim.</u>
<u xml:id="u-76.2" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Czy jeszcze jakieś ewentualnie uwagi?</u>
</div>
<div xml:id="div-77">
<u xml:id="u-77.0" who="#PosełSławomirZawiślak">Mam tylko uwagę techniczną, podnoszącą problematykę opieki długoterminowej nad starszy osobami niesamodzielnymi. W mojej opinii to bardziej wchodzi w jurysdykcję MZ i trzeba by to wyjaśnić. Bo ja rozumiem, że ten resort będzie przygotowywał… Jest dodatkowo, tak? Dobrze, dziękuję.</u>
<u xml:id="u-77.1" who="#komentarz">Głos z sali Ale minister zdrowia jest też obecny…</u>
</div>
<div xml:id="div-78">
<u xml:id="u-78.0" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Czy jeszcze jakieś uwagi? Jeśli nie ma uwag, Komisja przyjmuje plan pracy ze zmianami, o których przed chwilą powiedziałam, bez sprzeciwu.</u>
<u xml:id="u-78.1" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Czy jeszcze jakieś informacje może ktoś chce przekazać? Proszę, pani dyrektor.</u>
</div>
<div xml:id="div-79">
<u xml:id="u-79.0" who="#PrezesKrajowegoInstytutuGospodarkiSenioralnejMarzenaRudnicka">Mam pytanie dotyczące stałych doradców Komisji. Czy są, czy będą powołani?</u>
</div>
<div xml:id="div-80">
<u xml:id="u-80.0" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Na przyszłym zebraniu będą powołani stali eksperci.</u>
<u xml:id="u-80.1" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Dziękuję państwu. Zamykam posiedzenie.</u>
<u xml:id="u-80.2" who="#PrzewodniczącaposełMałgorzataZwiercan">Informuję, że protokół z posiedzenia z załączonym pełnym zapisem jego przebiegu będzie do wglądu w sekretariacie Komisji w kancelarii Sejmu.</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>