text_structure.xml
22 KB
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#PosłankaGenowefaWiśniowska">Otwieram posiedzenie Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych. Witam państwa posłów i przedstawicieli poszczególnych ministerstw. Czas szybko płynie. To jest nasze ostatnie spotkanie, na którym podsumujemy dorobek Komisji. Porządek dzienny został państwu przedstawiony na piśmie i przewiduje przyjęcie sprawozdania z działalności Komisji w IV kadencji Sejmu RP. Czy ktoś z państwa posłów wnosi uwagi do porządku obrad? Nikt się nie zgłasza, zatem stwierdzam, że porządek dzienny został przyjęty. Otrzymali państwo sprawozdanie Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych z działalności w IV kadencji Sejmu RP, obejmujące lata 2001–2005. Otrzymaliśmy również wyszczególnienie tematów podejmowanych przez Komisję w postaci tabel. Myślę, że zapoznaliście się państwo z tymi materiałami, niemniej jednak pozwolę sobie przedstawić w skrócie naszą czteroletnią działalność. Sądzę, że możemy ocenić działalność Komisji jako sukces. Sprawozdanie obejmuje okres działania Komisji od października 2001 r., czyli od dnia wyboru jej składu przez Sejm, do końca IV kadencji. Przewodniczącą Komisji została posłanka Genowefa Wiśniowska, a wiceprzewodniczącymi posłowie: Janusz Lisak, Jerzy Czerwiński oraz Jerzy Szteliga. Komisja prowadziła swoją działalność na bieżąco i z dużą wnikliwością poddawała analizie oraz bieżącemu monitoringowi zmieniającą się rzeczywistość społeczną, kulturową oraz uwarunkowania polityczne, w jakich realizowane były zagwarantowane w polskim systemie prawnym prawa mniejszości narodowych i etnicznych na trwale zamieszkujących terytorium RP. Komisja zajmowała się również aktualnościami problematyki mniejszości w kontekście zmian ustrojowych zachodzących w Polsce w związku z faktem przystąpienia do Unii Europejskiej. Komisja podczas 70 posiedzeń, nie licząc posiedzeń podkomisji, szczególną wagę przywiązywała do zagadnień związanych z realizacją szeroko rozumianych praw mniejszości narodowych i etnicznych zamieszkujących w Polsce. Podejmowała zagadnienia takie jak: dostęp osób należących do mniejszości narodowych i etnicznych do oświaty, nauki, kultury, religii, do swobodnego kultywowania tradycji, języka, pielęgnowania obyczajów, tożsamości, a także problemy tolerancji wobec mniejszości. Były to tematy podejmowane niemal na każdym posiedzeniu. Charakteryzując ramowy plan pracy Komisji, można by go ująć w 4 punktach - współtworzyliśmy prawo dotyczące mniejszości narodowych i etnicznych, analizowaliśmy tematyki problematyczne, dotyczące osób należących do mniejszości narodowych, przeprowadzaliśmy konsultacje i spotkania ze środowiskami mniejszości oraz braliśmy udział w interwencjach. Niezwykle istotnym problemem podejmowanym na posiedzeniach Komisji były zagadnienia dotyczące budżetu państwa, czyli kształtowania wysokości środków przeznaczonych na mniejszości narodowe i etniczne. Opiniowaliśmy dla potrzeb Komisji Finansów Publicznych projekty części budżetowych w zakresie środków pozostających w gestii ministra kultury, ministra edukacji narodowej i sportu oraz Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, przeznaczonych dla mniejszości.</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#PosłankaGenowefaWiśniowska">Myślę, że najważniejszą sprawą było to, iż udało się Komisji przyjąć jeden spójny akt prawny w randze ustawy. Mam na myśli ustawę o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz języku regionalnym. Wiemy, że praca trwała bardzo długo. W praktyce oznacza to niekwestionowane osiągnięcie Komisji, zważywszy że w poprzednich kadencjach Sejmu podejmowane były podobne inicjatywy legislacyjne i związane z tym prace w zakresie ustawowego uregulowania problemów mniejszości narodowych i etnicznych, ale niestety, okazywały się nieskuteczne. Przyjęcie powyższej ustawy w IV kadencji Sejmu oznacza, że po raz pierwszy, wzorem innych państw, polski system prawny został wyposażony w akt prawny w randze ustawy umożliwiający prowadzenie spójnej, o wysokich standardach charakterystycznych dla innych państw demokratycznych, polityki wobec mniejszości narodowych i etnicznych. Duża w tym zasługa wiceprzewodniczącego Komisji, posła Jerzego Szteligi, który był przewodniczącym podkomisji nadzwyczajnej pracującej nad projektem ustawy. Podkomisja składała się z przedstawicieli trzech Komisji sejmowych - Administracji i Spraw Wewnętrznych, Edukacji, Nauki i Młodzieży oraz Mniejszości Narodowych i Etnicznych. Podkomisja odbyła 25 spotkań. Podczas prac podkomisji nadzwyczajnej ds. rozpatrywania komisyjnego projektu ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych towarzyszyła nam szeroka dyskusja społeczna z udziałem wielu środowisk mniejszości narodowych, posłów reprezentujących wszystkie siły w parlamencie. Zgłaszano szereg postulatów. Korzystaliśmy z wielu ekspertyz. Były to ekspertyzy specjalistyczne, dogłębne. W efekcie ustawa została przyjęta przez Sejm w dniu 6 stycznia 2005 r. W zakresie planowania środków finansowych w budżecie państwa przez resorty kultury, edukacji oraz spraw wewnętrznych w odniesieniu do mniejszości narodowych i etnicznych przyjmowaliśmy projekty wydatkowania środków. Rokrocznie środki kształtowały się w wysokości ok. 6 mln zł, a w 2005 r. dodatkowo otrzymaliśmy 5 mln zł na rzecz społeczności romskiej, czyli była to suma ok. 11 mln zł. Jeśli chodzi o działania podejmowane w zakresie dostępu mniejszości narodowych i etnicznych do elektronicznych mediów publicznych, prasy i wydawnictw, osiągnięto znaczny postęp w tym zakresie. Oznacza to, że w poszczególnych regionach Polski, a także na antenie ogólnopolskiej, w stałych programach, mogą współuczestniczyć przedstawiciele mniejszości w tworzeniu tych programów w swoich językach. Komisja poświęciła wiele uwagi szeroko rozumianej kultury mniejszości narodowych i etnicznych, gdyż cały kompleks aktywności twórczej i artystycznej uprawianej przez mniejszości narodowe to potwierdzenie swojej odrębnej tożsamości narodowej, tradycji i religii. Stanowi to istotny czynnik wzbogacający polską kulturę jako całość. Komisja poświęciła również dużo uwagi problematyce ochrony zabytków kultury materialnej oraz duchowej, związanych z historią mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce. Były to przede wszystkim posiedzenia wyjazdowe, gdzie bezpośrednio dotykaliśmy śladów kultury materialnej poszczególnych mniejszości. Zapoznaliśmy się także ze stanem realizacji rozpoczętych inwestycji, związanych z ochroną tradycji, kultury i języka mniejszości. Poświęciliśmy jedno z posiedzeń możliwościom i procedurom pozyskiwania środków unijnych przeznaczonych na finansowanie inwestycji mniejszości narodowych i etnicznych.</u>
<u xml:id="u-1.2" who="#PosłankaGenowefaWiśniowska">Komisja wielokrotnie odbywała posiedzenia z zakresie upamiętnienia osób oraz miejsc wydarzeń związanych z najnowszą historią mniejszości narodowych i etnicznych. Szeroko zajmowaliśmy się tematyką szeroko rozumianej edukacji, czyli celów, środków, treści, form i metod wychowania oraz przezwyciężania nietolerancji. Tematy posiedzeń wyjazdowych i bezpośrednich kontaktów Komisji z przedstawicielami mniejszości narodowych i etnicznych, zostały szeroko przedstawione na str. 19 sprawozdania. Myślę, że te wyjazdy przyczyniły się do kształtowania wizerunku Sejmu, jako organu ustawodawczego państwa, kreującego zarówno politykę wewnętrzną, jak i międzynarodową w zakresie problematyki mniejszości narodowych i etnicznych. Komisja uchwaliła dezyderaty, które dotyczyły m.in.: opracowania kryteriów podziału środków na ochronę kultury mniejszości narodowych i etnicznych, wydzielenia odrębnego funduszu na remont Monastyru w Supraślu, objęcia programem rządowym Romów na terenie całej Polski, nadania policealnemu studium ikonograficznemu w Bielsku Podlaskim uprawnień szkoły publicznej. Ważnym elementem działalności Komisji były spotkania z delegacjami zagranicznymi, przedstawicielami organizacji międzynarodowych. Były to wizyty przedstawicieli korpusu dyplomatycznego Słowacji, Czech, Białorusi, Niemiec. Przyjmowaliśmy ambasadorów Białorusi, Litwy. W trakcie spotkań istniała możliwość zarówno wymiany informacji, jak i zaprezentowania polskich doświadczeń oraz dorobku nie tylko w zakresie uregulowań prawnych, ale także całokształtu polityki państwa polskiego wobec mniejszości narodowych. Myślę, że w następnej kadencji Sejmu należałoby wzbogacić formy wzajemnej wymiany zdań. Przynajmniej raz w roku powinny odbywać się wspólne posiedzenia komisji parlamentarnych państw bezpośrednio graniczących z Polską. O tym rozmawiałam z ambasadorem Litwy, który bardzo przychylnie wypowiadał się o tym pomyśle. Chciałabym przedstawić wnioski i rekomendacje naszej Komisji. Uwzględniając całokształt działalności Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych podczas prac IV kadencji Sejmu, a także Komisji poprzednich kadencji, formułujemy następujące wnioski. Problematyka mniejszości narodowych i etnicznych na dobre ugruntowała się jako autonomiczny obszar działalności Sejmu RP, a jej pozytywna recepcja w wielu środowiskach kraju i za granicą przyczyniła się do kształtowania pozytywnego wizerunku polskich organów władzy ustawodawczej. Zagadnienia mniejszości narodowych i etnicznych stały się m.in. dzięki działalności Komisji, jak i całego Sejmu, dziedziną, bez której nie może istnieć współczesne, demokratyczne państwo prawa. Osiągnięte dotychczas standardy stosowane w polskiej polityce wobec mniejszości narodowych i etnicznych, czego wyrazem jest m.in. przyjęcie w styczniu 2005 r. ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz języku regionalnym, wymagają ustawicznego doskonalenia na poziomie praktyki, wdrażania w życie ustawy. Jak wiadomo, ustawa weszła w życie z dniem 1 maja br., czyli konieczne jest wdrażanie przepisów wykonawczych. Być może w przyszłości okażą się konieczne inicjatywy legislacyjne w zakresie nowelizacji.</u>
<u xml:id="u-1.3" who="#PosłankaGenowefaWiśniowska">Trwałość polityki państwa wobec mniejszości narodowych oraz jej skuteczność i doskonalenie wymagają objęcia przez Komisję Mniejszości Narodowych i Etnicznych przyszłej kadencji Sejmu ustawicznym monitoringiem realizacji przez władze wykonawcze i administrację ustawy o mniejszościach, obowiązujących w tym obszarze przepisów prawa oraz systematycznego prowadzenia studiów, analiz, w tym poszukiwania na bieżąco rozwiązań problemów związanych z kulturą i tożsamością mniejszości narodowych. Polskie doświadczenia w zakresie realizacji praw mniejszości narodowych i etnicznych, przedsięwzięć dotyczących zwalczania ksenofobii, nietolerancji wobec mniejszości mogą być wykorzystane przez Sejm przyszłej kadencji m.in. poprzez poszerzenie w Regulaminie Sejmu zadań w zakresie merytorycznej działalności Komisji. Powinno to służyć w większym niż dotychczas stopniu budowie pozytywnego wizerunku Polski na arenie międzynarodowej, a także stanowić trwały komponent wspomagający dążenia i aspiracje mniejszości polskiej w zakresie tożsamości, podmiotowości, prawa do języka, oświaty znajdujące się w obrębie innych kultur, państw. Pozwoliłam sobie w skrócie przedstawić sprawozdanie z działalności naszej Komisji. Otwieram dyskusję. Myślę, że państwo po analizie materiału i własnych doświadczeń w obszarze działania Komisji mają spostrzeżenia i uwagi, którymi chcielibyście się podzielić.</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#PosełJerzySzteliganiez">Dla jednych jest to początek czasu kontynuacji, dla innych czas podsumowania pewnej misji, która została zakończona poprzez przyjęcie ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz języku regionalnym. Ja jestem weteranem Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych. Pracowałem w niej nieprzerwanie przez 12 lat i wiem, że ponownie nie będę w niej zasiadał. Chciałbym bardzo gorąco podziękować wspaniałemu zespołowi ludzi, którzy zebrali się tutaj. Kiedyś kreował ten zespół nasz były pryncypał Jacek Kuroń. Później funkcję tę przejęła pani Genowefa Wiśniowska. Cieszę się, że czyniła to tak efektywnie, iż zrealizowaliśmy jego zamiar i jego dzieło, wspólnie ze wspaniałymi kolegami z prezydium Komisji i ze wszystkimi członkami Komisji. Tradycji po raz kolejny stało się zadość. Nasza Komisja, mimo różnic zdań, stanęła ponad sporami politycznymi i wydała z siebie twór, który jest nagrodą dla parlamentu. Ustawa o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz języku regionalnym jest wspólnym dziełem posłów z różnych opcji politycznych, ekspertów oraz naszej „załogi" (mam na myśli Sekretariat Komisji), tych, którzy zawsze nas skrupulatnie zapisywali, tych, którzy dbali o interesy resortowe (mam na myśli stronę rządową). Wszystkim państwu dziękuję. W różnych okresach pracowaliśmy razem. Jestem państwu wdzięczny za te 12 lat. Cieszę się, że po tylu kłopotliwych sytuacjach z Wydawnictwem Sejmowym doczekaliśmy tego szczególnego dnia, kiedy na ostatnim posiedzeniu Komisji otrzymujemy publikację „Polityka państwa polskiego wobec mniejszości narodowych i etnicznych”. Jesteśmy chyba jedyną komisją, która z kadencji na kadencję pozostawia po sobie ślad pracy nie tylko w postaci sprawozdań i stenogramów, ale także publikacji, które trafiają do szerszych kręgów odbiorców. Pani przewodnicząca, proszę mi pozwolić podziękować pani symboliczną różą. Dobrze nam się współpracowało. Cieszę się, że pani już w 2001 r. skorzystała z moich doświadczeń. Mam nadzieję, że zostanie pani przewodniczącą Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych w przyszłym parlamencie. Szczerze pani tego życzę, bo byłaby to kontynuacja działań Komisji. „Załoga” była cały czas z nami. W imieniu Komisji chciałbym wręczyć różę również pracownikom Sekretariatu Komisji. Pani przewodnicząca pozwoli, że podziękuję także tym, którzy są z nami od lat, ale nie posłom, bo oni otrzymają nagrodę od wyborców. Zwracam się z podziękowaniami do pani dyrektor Danuty Głowackiej-Mazur. Chciałbym również podziękować panu naczelnikowi. Znajomość każdego problemu, jak choćby w Ujściu Gorlickim czy w Supraślu, to jest efekt tego, że rząd i parlament współpracują ze sobą. Życzyłbym przyszłym parlamentom współpracy z takimi urzędnikami, którzy wiedzą, co Rzeczpospolita powinna czynić. Chciałbym również wyrazić podziękowanie panu Lechowi Nijakowskiemu za ekspertyzy, które były przygotowywane dla potrzeb Komisji oraz za publikację. To jest chyba najwspanialszy dzień w moim życiu, bo puentując 12 lat pracy w tej Komisji, wiem, że zostawiliśmy coś po sobie. Pani przewodniczącej i kolegom posłom życzę, żebyście wrócili do parlamentu i mieli chęć pracy w tej Komisji oraz kontynuowania misji.</u>
<u xml:id="u-2.1" who="#PosełJerzySzteliganiez">Serdecznie dziękuję panu posłowi za piękną różę. Pamiętam pierwsze wybory i pana ciepłe spojrzenie oraz obietnicę, że będzie mi pan służył swoją wiedzą, doświadczeniem. Za to bardzo dziękuję. Jeśli nie ma uwag, chciałabym zapytać, czy państwo posłowie wyrażają zgodę na przyjęcie sprawozdania z działalności Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych. Kto z państwa posłów jest za przyjęciem sprawozdania? Stwierdzam, że Komisja jednogłośnie przyjęła sprawozdanie z działalności w IV kadencji Sejmu. W imieniu Prezydium Komisji pragnę serdecznie podziękować wszystkim członkom Komisji za 4-letni aktywny udział w pracach na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych. Niech mi będzie wolno - a myślę, że nie czynię tego tylko w swoim imieniu - wyrazić pogląd, że każdy z nas posłów, a także przedstawiciele administracji centralnej, instytucji pracujących na rzecz władzy wykonawczej, przedstawiciele organizacji pozarządowych, przyczynili się w miarę swoich sił i możliwości oraz kompetencji i uprawnień wynikających ze sprawowanych przez nich funkcji do kształtowania porządku prawnego w Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie równości w dostępie do dóbr, zachowania tożsamości, religii, kultury, bez względu na narodowość czy też wyznanie. Można też mówić o szeregu inicjatyw i przedsięwzięć związanych z bieżącym rozwiązywaniem problemów, o interwencjach, w rezultacie których Polska stała się w dużym stopniu ojczyzną przyjazną dla jej obywateli, również tych należących do mniejszości narodowych i etnicznych. Tradycja i systematyczna kontynuacja dobrych wzorców zaowocowała swoistą autentycznością jej działań, także w formie dyskursu prowadzonego ze stowarzyszeniami i organizacjami międzynarodowymi. Dzięki tej filozofii działania Komisja zaczęła być postrzegana w sposób pozytywny na forum międzynarodowym, co zaowocowało kształtowaniem w świecie opinii o Polsce jako państwie prawa i tolerancji oraz przeciwdziałało utrwalonym wcześniej negatywnym stereotypom. Reasumując, są to także zadania dla Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych, ale nie tylko następnej kadencji. Myślę, że są to zadania dla nas wszystkich. Korzystając z okazji, chciałabym serdecznie podziękować wszystkim tym, którzy przyczynili się do dorobku wypracowanego przez Komisję, mianowicie przedstawicielom współpracujących z nami ministerstw - Ministerstwu Spraw Wewnętrznych i Administracji w osobach ministra Ryszarda Kalisza, wiceministra Tadeusza Matusiaka, dyrektor Danuty Głowackiej-Mazur, naczelnika Dobiesława Rzemieniewskiego, Ministerstwu Kultury w osobach ministra Waldemara Dąbrowskiego, wiceministra Macieja Klimczaka, dyrektora Jerzego Zawiszy, Ministerstwu Edukacji Narodowej i Sportu w osobach ministra Mirosława Sawickiego, dyrektor Grażyny Płoszańskiej, Ministerstwu Spraw Zagranicznych, Najwyższej Izby Kontroli w osobach prezesa Mirosława Sekuły, dyrektora Grzegorza Buczyńskiego i współpracowników. Dziękuję również Rzecznikowi Praw Obywatelskich, prof. Andrzejowi Zollowi i św. pamięci pani dyrektor Krystynie Milart-Szostak oraz dyrektorowi Tomaszowi Gellertowi.</u>
<u xml:id="u-2.2" who="#PosełJerzySzteliganiez">Serdecznie dziękuję za kompetentną pracę i odpowiedzialny do niej stosunek doradcy Komisji, panu Lechowi Nijakowskiemu, zwłaszcza za duży wkład w przygotowanie projektu ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz języku regionalnym. Dziękuję także pani Elżbiecie Strzempek z Biura Legislacyjnego Kancelarii Sejmu za pomoc legislacyjną w pracach nad ustawą. Myślę, że nikogo nie pominęłam. Bardzo się cieszę, że mogłam przewodniczyć tej Komisji, chociaż przyznam, że bardzo bałam się odpowiedzialności. Tyle, ile jest osób należących do mniejszości w naszym kraju, tyle jest odmiennych i różnorodnych spraw, tyle jest problemów, a jednocześnie tyle sukcesów, którymi mogą się podzielić przedstawiciele mniejszości narodowych. To była dla mnie wielka lekcja życia, nauka człowieczeństwa. Serdecznie dziękuję moim zastępcom. Dziękuję Jerzemu Sztelidze. Bardzo często korzystałam z jego wiedzy, serdeczności i wsparcia. Serdecznie dziękuję również przewodniczącemu Januszowi Lisakowi, który również służył swoimi wiadomościami, zwłaszcza na tematy finansowe, gdyż był również członkiem Komisji Finansów Publicznych. Często podpowiadał nam, jak rozwiązywać problemy stowarzyszeń mniejszościowych, jak zwiększyć pulę środków. Bardzo dziękuję przewodniczącemu Jerzemu Czerwińskiemu, który wykazał się kompetentną i całościową wiedzą nie tylko na temat mniejszości narodowych, ale także współpracy z samorządami. Pana wiedza była bardzo przydatna. Serdecznie dziękuję wszystkim posłom. Szczególne podziękowania należą się Sekretariatowi Komisji - wspaniałej pani sekretarz Komisji Ingebordze Niewieczerzał, która tyle lat pracuje w Komisji i swoim sercem, ciepłem, wiedzą nas wspiera. Serdecznie dziękuję również panu doktorowi Kazimierzowi Hycowi, który jest z nami dopiero od 2 lat, niemniej jednak służył nam swoją wiedzą i doświadczeniem. Jak wiemy, w poprzedniej pracy sprawował znaczącą funkcję. To przekładało się na pracę naszej Komisji. Jeszcze raz serdecznie dziękuję przedstawicielom poszczególnych ministerstw i naszemu doradcy, panu Lechowi Nijakowskiemu, który przyczynił się do wydania publikacji Komisji. Mamy się czym pochwalić. Ukazała się publikacja - „Europejska Karta Języków Regionalnych lub Mniejszościowych. Od teorii do praktyki”, która została wydana we współpracy z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz z Radą Europy i z Komisją Mniejszości Narodowych i Etnicznych. Jest to materiał z konferencji, która odbyła się w czerwcu 2004 r. Ukazał się także aktualny informator - „Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce”. Myślę, że to jest nasz duży sukces. Na pewno nie byłoby tego sukcesu, gdyby nie zapoczątkował tych debat św. pamięci Jacek Kuroń. Po objęciu przewodnictwa Komisji spotkałam się z panem Jackiem Kuroniem. Odbyliśmy ponad trzygodzinną rozmowę. Widziałam wielką troskę w jego oczach, czy będę kontynuować jego pracę. Dla mnie był to człowiek-legenda. Bałam się tej odpowiedzialności, ale zawsze wydawało mi się, że jeśli to, co robię, robię z serca, z potrzeby służenia innym, będę to robić dobrze. Serdecznie państwu dziękuję i chciałabym wznieść toast za zdrowie wszystkich państwa tu obecnych. Wszystkiego najlepszego. Zamykam posiedzenie Komisji.</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>