text_structure.xml 721 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min 06)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Józef Zych oraz wicemarszałkowie Olga Krzyżanowska, Marek Borowski i Aleksander Małachowski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#JózefZych">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#JózefZych">Na sekretarzy dzisiejszych obrad powołuję panie posłanki Beatę Świerczyńską, Danutę Ciborowską i Renatę Szynalską oraz pana posła Artura Smółko.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#JózefZych">W pierwszej części obrad sekretarzami będą pani poseł Beata Świerczyńska i pani poseł Danuta Ciborowska.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#JózefZych">Protokół i listę mówców prowadzić będą pani poseł Danuta Ciborowska i pan poseł Artur Smółko.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#JózefZych">Proszę wyznaczonych posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#JózefZych">Wysoka Izbo! Z przyjemnością komunikuję, że w tej chwili obradom naszym przysłuchuje się delegacja Belgijsko-Polskiej Grupy Parlamentarnej, z przewodniczącym Belgijskiej Grupy Unii Międzyparlamentarnej panem Jacquesem Lefevre'em.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#komentarz">(Zebrani wstają, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#JózefZych">W imieniu całego naszego Sejmu serdecznie witam naszych gości i kolegów belgijskich oraz życzę im przyjemnego pobytu w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#JózefZych">Jednocześnie wyrażam nadzieję, że wizyta wybitnych parlamentarzystów belgijskich wzbogaci współpracę między Sejmem i parlamentem Belgii oraz będzie dobrze służyć pomyślnemu rozwojowi polsko-belgijskich stosunków.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Właściwe komisje przedłożyły sprawozdanie o orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego w sprawie niezgodności niektórych przepisów ustawy z dnia 29 września 1995 r. o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym oraz niektórych innych ustaw z przepisami konstytucyjnymi.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#JózefZych">W związku z tym Prezydium Sejmu, w porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje, aby dodać nowy punkt porządku dziennego w brzmieniu: Sprawozdanie Komisji Samorządu Terytorialnego oraz Komisji Ustawodawczej o orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego (sygn. akt K. 29/95) w sprawie niezgodności z przepisami konstytucyjnymi niektórych artykułów ustawy z dnia 29 września 1995 r. o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym oraz niektórych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#JózefZych">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#JózefZych">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#JózefZych">Powracamy do rozpatrzenia punktu 6 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#JózefZych">Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawionego przez pana posła Ryszarda Grodzickiego oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#JózefZych">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#JózefZych">Przypominam, iż zgodnie z art. 17 ust. 4 ustawy konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. Sejm odrzuca poprawkę Senatu bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#JózefZych">Jeżeli Sejm nie odrzuci poprawki Senatu bezwzględną większością głosów, uważa się ją za przyjętą.</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#JózefZych">Głosować będziemy zatem nad wnioskami o odrzucenie poprawek Senatu.</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#JózefZych">Przystępuję do zreferowania poprawek.</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#JózefZych">W poprawce nr 1 do art. 1 Senat w nowym brzmieniu ust. 1 proponuje, aby posłowie i senatorowie byli reprezentantami całego narodu, nie byli związani instrukcjami wyborców i nie mogli być odwołani.</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#JózefZych">Sejm natomiast uchwalił, że posłowie i senatorowie wykonują swój mandat, kierując się dobrem narodu.</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-2.24" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 1 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.25" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-2.26" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-2.27" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 356 posłów. Większość bezwzględna wynosi 179. Za odrzuceniem poprawki głosowało 349 posłów, przeciw - 5, wstrzymało się od głosu 2 posłów.</u>
          <u xml:id="u-2.28" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu do art. 1 ust. 1 bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-2.29" who="#JózefZych">W poprawce nr 2 do art. 1 Senat w nowym brzmieniu ust. 2 proponuje, aby posłowie i senatorowie byli obowiązani zdawać sprawę wyborcom ze swojej pracy, a nie - jak uchwalił Sejm - informować wyborców o swojej pracy.</u>
          <u xml:id="u-2.30" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-2.31" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 1 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.32" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-2.33" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-2.34" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 360 posłów. Większość bezwzględna wynosi 181. Za odrzuceniem poprawki głosowało 354 posłów, przeciw - 3, wstrzymało się od głosu 3 posłów.</u>
          <u xml:id="u-2.35" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu do art. 1 ust. 2 bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-2.36" who="#JózefZych">W poprawce nr 3 do art. 4, art. 22 ust. 4, art. 23 ust. 1 i art. 44 ust. 2 Senat proponuje, aby zastąpić wyraz „dla” wyrazem „do”.</u>
          <u xml:id="u-2.37" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-2.38" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 4, art. 22 ust. 4, art. 23 ust. 1 i art. 44 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.39" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-2.40" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-2.41" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 364 posłów. Większość bezwzględna wynosi 183. Za odrzuceniem poprawki głosowało 6 posłów, przeciw - 351, wstrzymało się od głosu 7 posłów.</u>
          <u xml:id="u-2.42" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów poprawkę Senatu do art. 4, art. 22 ust. 4, art. 23 ust. 1 i art. 44 ust. 2 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-2.43" who="#JózefZych">W poprawce nr 4 Senat proponuje, aby w art. 4 wyrazy „ze sprawowania mandatu” zastąpić wyrazami „z wykonywania mandatu”, natomiast w art. 23 ust. 3, art. 25 ust. 1, art. 29 ust. 1, art. 34 ust. 4, art. 38 i art. 56 ust. 2 wyrazy „sprawowania mandatu” zastąpić wyrazami „wykonywania mandatu”.</u>
          <u xml:id="u-2.44" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-2.45" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 4, art. 23 ust. 3, art. 25 ust. 1, art. 29 ust. 1, art. 34 ust. 4, art. 38 i art. 56 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.46" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-2.47" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-2.48" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 363 posłów. Większość bezwzględna wynosi 182. Za odrzuceniem poprawki głosowało 359 posłów, głosów przeciwnych nie było, 4 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.49" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu do art. 4, art. 23 ust. 3, art. 25 ust. 1, art. 29 ust. 1, art. 34 ust. 4, art. 38 oraz art. 56 ust. 2 bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-2.50" who="#JózefZych">W poprawce nr 5 do art. 6 ust. 2 Senat proponuje, aby poseł lub senator nie mógł być pociągnięty do odpowiedzialności m.in. za działania wynikające z obowiązującego prawa, a nie - jak uchwalił Sejm - za działania związane nieodłącznie z wykonywaniem mandatu posła lub senatora.</u>
          <u xml:id="u-2.51" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-2.52" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 6 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.53" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-2.54" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-2.55" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 364 posłów. Większość bezwzględna wynosi 183. Za odrzuceniem poprawki głosowało 353 posłów, przeciw - 4, 7 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.56" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu do art. 6 ust. 2 bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-2.57" who="#JózefZych">W poprawce nr 6 do art. 7 ust. 1 Senat proponuje, aby poseł lub senator nie mógł być pociągnięty jedynie do odpowiedzialności karnej, a nie - jak uchwalił Sejm - do odpowiedzialności karnej i karno-administracyjnej.</u>
          <u xml:id="u-2.58" who="#JózefZych">Konsekwencją przyjęcia tej poprawki będą odpowiednie zmiany w art. 7 ust. 3, art. 8 ust. 1 oraz art. 10 ust. 1 i 2.</u>
          <u xml:id="u-2.59" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-2.60" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 7 ust. 1 i 3, art. 8 ust. 1 oraz art. 10 ust. 1 i 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.61" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-2.62" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-2.63" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 362 posłów. Większość bezwzględna wynosi 182. Za odrzuceniem poprawki głosowało 240 posłów, przeciw - 110, 12 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.64" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu do art. 7 ust. 1 i 3, art. 8 ust. 1 oraz art. 10 ust. 1 i 2 bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-2.65" who="#JózefZych">W poprawce nr 7 do art. 9 ust. 2 Senat proponuje, aby zakaz zatrzymania posła lub senatora nie obejmował wypadku ujęcia na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa, jeżeli zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania.</u>
          <u xml:id="u-2.66" who="#JózefZych">Sejm natomiast uchwalił, że zakaz ten nie obowiązuje przy zaistnieniu stanu wyższej konieczności lub obrony koniecznej.</u>
          <u xml:id="u-2.67" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-2.68" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 9 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.69" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-2.70" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-2.71" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 359 posłów. Większość bezwzględna wynosi 180. Za odrzuceniem poprawki głosowało 350 posłów, przeciw - 5, 4 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.72" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu do art. 9 ust. 2 bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-2.73" who="#JózefZych">W poprawce nr 8 do art. 12 ust. 3 Senat proponuje, aby przepisy dotyczące okresu obowiązywania immunitetu parlamentarnego w odniesieniu do senatorów uzyskujących mandat w wyniku wyborów uzupełniających do Senatu stosowało się od dnia ogłoszenia wyników wyborów uzupełniających.</u>
          <u xml:id="u-2.74" who="#JózefZych">Sejm natomiast uchwalił, że w odniesieniu do senatorów uzyskujących mandat w trakcie kadencji Senatu przepisy te obowiązują od dnia ogłoszenia wyników wyborów.</u>
          <u xml:id="u-2.75" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-2.76" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 12 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.77" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-2.78" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-2.79" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 365 posłów. Większość bezwzględna wynosi 183. Za odrzuceniem poprawki głosowało 6 posłów, przeciw - 356, 3 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.80" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów poprawkę Senatu do art. 12 ust. 3 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-2.81" who="#JózefZych">W poprawce nr 9 do art. 19 ust. 1 Senat proponuje, aby w wykonywaniu mandatu poseł lub senator miał prawo między innymi do uzyskiwania informacji i materiałów od wymienionych w tym przepisie podmiotów, jeżeli nie narusza dóbr osobistych innych osób, a nie - jak uchwalił Sejm - dóbr osób trzecich.</u>
          <u xml:id="u-2.82" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-2.83" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 19 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.84" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-2.85" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-2.86" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 364 posłów. Większość bezwzględna wynosi 183. Za odrzuceniem poprawki głosowało 3 posłów, przeciw - 357, 4 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.87" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów poprawkę Senatu do art. 19 ust. 1 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-2.88" who="#JózefZych">W poprawce nr 10 do art. 19 Senat proponuje, aby dodać ust. 3 stanowiący, że poseł i senator ma prawo do uzyskania informacji od przedsiębiorstw prywatnych, spółdzielni, spółek prawa handlowego i innych funkcjonujących z udziałem kapitału prywatnego w zakresie niezbędnym do ustalenia, czy działalność danego podmiotu nie narusza przepisów prawa.</u>
          <u xml:id="u-2.89" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-2.90" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 19 polegającej na dodaniu ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.91" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-2.92" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-2.93" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 361 posłów. Większość bezwzględna wynosi 181. Za odrzuceniem poprawki głosowało 236 posłów, przeciw - 116, 9 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.94" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu do art. 19 polegającą na dodaniu ust. 3 bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-2.95" who="#JózefZych">W poprawce nr 11 do art. 20 ust. 2 Senat proponuje, aby organy i jednostki, wobec których poseł lub senator podjął interwencję, były obowiązane powiadomić posła lub senatora o stanie rozpatrywania sprawy i sposobie jej załatwienia.</u>
          <u xml:id="u-2.96" who="#JózefZych">Sejm natomiast uchwalił, że podmioty te obowiązane są powiadomić posła lub senatora o stanie rozpatrzenia sprawy i w terminie uzgodnionym z posłem lub senatorem ostatecznie ją załatwić.</u>
          <u xml:id="u-2.97" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-2.98" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 20 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.99" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-2.100" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-2.101" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 362 posłów. Większość bezwzględna wynosi 182. Za odrzuceniem poprawki głosowało 355 posłów, przeciw - 4, wstrzymało się od głosowania 3 posłów.</u>
          <u xml:id="u-2.102" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu do art. 20 ust. 2 bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-2.103" who="#JózefZych">W poprawce nr 12 do art. 25 ust. 3 Senat proponuje, aby uposażenie przysługiwało posłom lub senatorom rolnikom prowadzącym własne gospodarstwo rolne.</u>
          <u xml:id="u-2.104" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-2.105" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 25 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.106" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-2.107" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-2.108" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 360 posłów. Większość bezwzględna wynosi 181. Za odrzuceniem poprawki głosowało 188 posłów, przeciw - 146, wstrzymało się od głosowania 26 posłów.</u>
          <u xml:id="u-2.109" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu do art. 25 ust. 3 bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-2.110" who="#JózefZych">W poprawce nr 13 do art. 26 Senat proponuje, aby wszystkim posłom i senatorom przysługiwały dodatki z tytułu pełnienia funkcji przewodniczącego, zastępcy przewodniczącego komisji oraz przewodniczących stałych podkomisji, a nie - jak uchwalił Sejm - tylko tym posłom i senatorom, którzy pobierają uposażenie.</u>
          <u xml:id="u-2.111" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-2.112" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 26, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.113" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-2.114" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-2.115" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 354 posłów. Większość bezwzględna wynosi 178. Za odrzuceniem poprawki głosowało 256 posłów, przeciw - 75, wstrzymało się od głosowania 23 posłów.</u>
          <u xml:id="u-2.116" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu do art. 26 bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-2.117" who="#JózefZych">W poprawce nr 14 Senat w nowym brzmieniu art. 27 proponuje, aby uposażenie oraz dodatki, a nie - jak uchwalił Sejm - uposażenie wraz z dodatkami były traktowane jako wynagrodzenie ze stosunku pracy.</u>
          <u xml:id="u-2.118" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-2.119" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 27, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.120" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-2.121" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-2.122" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 352 posłów. Większość bezwzględna wynosi 177. Za odrzuceniem poprawki głosowało 14 posłów, przeciw - 335, wstrzymało się od głosowania 3 posłów.</u>
          <u xml:id="u-2.123" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów przyjął poprawkę Senatu do art. 27.</u>
          <u xml:id="u-2.124" who="#JózefZych">W poprawce nr 15 do art. 28 ust. 3 Senat proponuje, aby mężczyzna poseł lub senator mógł przejść na emeryturę, jeżeli w roku zakończenia kadencji Sejmu lub Senatu osiągnął okres zatrudnienia wynoszący co najmniej 35 lat, a nie - jak uchwalił Sejm - co najmniej 40 lat.</u>
          <u xml:id="u-2.125" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-2.126" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 28 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.127" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-2.128" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-2.129" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 356 posłów. Większość bezwzględna wynosi 179. Za odrzuceniem poprawki głosowało 315 posłów, przeciw - 24, 17 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.130" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu do art. 28 ust. 3 bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-2.131" who="#JózefZych">W poprawce nr 16 do art. 28 ust. 3 Senat proponuje, aby w przepisie dotyczącym okresu zatrudnienia wyrazy: „w wymaganym okresie” zastąpić wyrazami: „przy ustalaniu wymaganego okresu”.</u>
          <u xml:id="u-2.132" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-2.133" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 28 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.134" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-2.135" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-2.136" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 358 posłów. Większość bezwzględna wynosi 180. Za odrzuceniem poprawki głosowało 6 posłów, przeciw - 348, 4 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.137" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów poprawkę Senatu do art. 28 ust. 3 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-2.138" who="#JózefZych">W poprawce nr 17 do art. 28 Senat proponuje, aby dotychczasową treść ust. 1 oznaczyć jako art. 27a i w związku z tym ustępy od 2 do 4 oznaczyć jako ust. 1, 2 i 3.</u>
          <u xml:id="u-2.139" who="#JózefZych">Z poprawką tą związana jest poprawka nr 19 do art. 32 ust. 1, w której Senat proponuje, aby zmienić odpowiednio powołanie z art. 28 ust. 1 na art. 27a.</u>
          <u xml:id="u-2.140" who="#JózefZych">Nad tymi poprawkami głosować będziemy łącznie.</u>
          <u xml:id="u-2.141" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o odrzucenie tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-2.142" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem poprawek Senatu do art. 28 i art. 32 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.143" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-2.144" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-2.145" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 359 posłów. Większość bezwzględna wynosi 180. Za odrzuceniem poprawek głosowało 353 posłów, przeciw - 1 poseł, 5 posłów wstrzymało się do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.146" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawki Senatu do art. 28 i art. 32 ust. 1 bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-2.147" who="#JózefZych">Bardzo przepraszam przedstawicieli rządu, ale prosiłbym o uczestniczenie w głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-2.148" who="#JózefZych">W poprawce nr 18 do art. 31 ust. 1 Senat proponuje, aby pracodawca, u którego poseł lub senator otrzymał urlop bezpłatny, był obowiązany zatrudnić go nie później niż 3 miesiące po wygaśnięciu mandatu.</u>
          <u xml:id="u-2.149" who="#JózefZych">Sejm natomiast uchwalił, że w takim wypadku pracodawca jest zobowiązany zatrudnić posła lub senatora po zakończeniu urlopu bezpłatnego lub po wygaśnięciu mandatu - w razie jego gotowości do pracy.</u>
          <u xml:id="u-2.150" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-2.151" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 31 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.152" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-2.153" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-2.154" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 362 posłów. Większość bezwzględna wynosi 182. Za odrzuceniem poprawki głosowało 356 posłów, przeciw - 4, 2 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.155" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu do art. 31 ust. 1 bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-2.156" who="#JózefZych">Nad poprawką nr 19 już głosowaliśmy.</u>
          <u xml:id="u-2.157" who="#JózefZych">W poprawce nr 20 do art. 32 ust. 1 Senat proponuje, aby dodatkowo poseł lub senator zajmujący kierownicze stanowisko państwowe nie mógł być zatrudniony w organach wymienionych w art. 30.</u>
          <u xml:id="u-2.158" who="#JózefZych">Senat proponuje ponadto, aby wyłączyć stosowanie art. 39, przewidującego odprawę parlamentarną i odprawę pośmiertną, wobec tej grupy posłów i senatorów.</u>
          <u xml:id="u-2.159" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-2.160" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 32 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.161" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-2.162" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-2.163" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 356 posłów. Większość bezwzględna wynosi 179. Za odrzuceniem poprawki głosowało 349 posłów, przeciw - 1 poseł, 6 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.164" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu do art. 32 ust. 1 bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-2.165" who="#JózefZych">W poprawce nr 21 do art. 34 ust. 1 Senat proponuje, aby po wyrazie „osobami” wykreślić przecinek.</u>
          <u xml:id="u-2.166" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-2.167" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 34 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.168" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-2.169" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-2.170" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 357 posłów. Większość bezwzględna wynosi 179. Za odrzuceniem poprawki głosowało 16 posłów, przeciw - 329, 12 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.171" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów poprawkę Senatu do art. 34 ust. 1 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-2.172" who="#JózefZych">W poprawce nr 22 do art. 35 ust. 1 Senat proponuje, aby skreślić przepis, zgodnie z którym posłowie i senatorowie w oświadczeniach majątkowych powinni zamieszczać informację o majątku odrębnym małżonków.</u>
          <u xml:id="u-2.173" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-2.174" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 35 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.175" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-2.176" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-2.177" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 360 posłów. Większość bezwzględna wynosi 181. Za odrzuceniem poprawki głosowało 110 posłów, przeciw - 237, 13 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.178" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów poprawkę Senatu do art. 35 ust. 1 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-2.179" who="#JózefZych">W poprawce nr 23 do art. 38 Senat proponuje, aby dotychczasową treść tego artykułu, dotyczącego odprawy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę, oznaczyć jako ust. 1 i dodać nowy ust. 2 stanowiący, że w razie zbiegu uprawnień z różnych tytułów do odprawy przysługuje odprawa wybrana przez uprawnionego.</u>
          <u xml:id="u-2.180" who="#JózefZych">Konsekwencją tej poprawki jest poprawka nr 24 do art. 40, w której Senat proponuje, aby zmienić odpowiednio powołanie w tym artykule.</u>
          <u xml:id="u-2.181" who="#JózefZych">Nad poprawkami tymi głosować będziemy łącznie.</u>
          <u xml:id="u-2.182" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o przyjęcie tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-2.183" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem poprawek Senatu do art. 38 i art. 40, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.184" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-2.185" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-2.186" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 347 posłów. Większość bezwzględna wynosi 174. Za odrzuceniem poprawek głosowało 9 posłów, przeciw - 335, 3 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.187" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów poprawki Senatu do art. 38 i art. 40 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-2.188" who="#JózefZych">W poprawce nr 25 do art. 51, wprowadzającego zmiany w ustawie o Trybunale Stanu, Senat w zmianie 1 do art. 11 ust. 1 proponuje, aby w przepisie dotyczącym uchwały w sprawie pociągnięcia do odpowiedzialności karnej w wypadku osoby, która jest posłem lub senatorem, skreślić wyrazy „w wypadku”.</u>
          <u xml:id="u-2.189" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-2.190" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 51, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.191" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-2.192" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-2.193" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 360 posłów. Większość bezwzględna wynosi 181. Za odrzuceniem poprawki głosowało 8 posłów, przeciw - 350, 2 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.194" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów poprawkę Senatu do art. 51 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-2.195" who="#JózefZych">W poprawce nr 26 do art. 53 Senat proponuje, aby dotychczasową treść tego artykułu oznaczyć jako ust. 1 i dodać nowy ust. 2 stanowiący, że egzekucje z diet poselskich i senatorskich wszczęte, a nie zakończone przed dniem wejścia w życie ustawy, prowadzi się w stosunku do posłów i senatorów bieżącej kadencji według przepisów dotychczasowych.</u>
          <u xml:id="u-2.196" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-2.197" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 53, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.198" who="#JózefZych">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-2.199" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-2.200" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 355 posłów. Większość bezwzględna wynosi 178. Za odrzuceniem poprawki głosowało 5 posłów, przeciw - 348, 2 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.201" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów poprawkę Senatu do art. 53 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-2.202" who="#JózefZych">W poprawce nr 27 do art. 55 Senat przez skreślenie powołania na art. 25 ust. 3 i 4 proponuje, aby do posłów i senatorów kadencji, w czasie której wejdzie w życie niniejsza ustawa, nie miał zastosowania tylko art. 30 dotyczący ograniczeń wykonywania pracy na podstawie stosunku pracy.</u>
          <u xml:id="u-2.203" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-2.204" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 55, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.205" who="#JózefZych">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-2.206" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-2.207" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 336 posłów. Większość bezwzględna wynosi 169. Za odrzuceniem poprawki głosowało 34 posłów, przeciw - 293, 9 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.208" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów poprawkę Senatu do art. 55 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-2.209" who="#JózefZych">W poprawce nr 28 Senat w nowym brzmieniu art. 57 proponuje, aby ustawa weszła w życie z dniem 1 lipca 1996 r., a nie - jak uchwalił Sejm - po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, a ponadto aby dodatkowo art. 51 zawierający zmiany w ustawie o Trybunale Stanu wszedł w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.</u>
          <u xml:id="u-2.210" who="#JózefZych">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-2.211" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 57, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.212" who="#JózefZych">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-2.213" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-2.214" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 355 posłów. Większość bezwzględna wynosi 178. Za odrzuceniem poprawki głosowało 4 posłów, przeciw - 346, 5 posłów wstrzymało się od głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.215" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów poprawkę Senatu do art. 57 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-2.216" who="#JózefZych">Na tym zakończyliśmy rozpatrywanie poprawek Senatu do ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora.</u>
          <u xml:id="u-2.217" who="#JózefZych">Powracamy do rozpatrzenia punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej oraz Komisji Ustawodawczej o orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego z dnia 31 stycznia 1996 r. (sygn. akt K. 9/95) w sprawie niezgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej art. 103 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane.</u>
          <u xml:id="u-2.218" who="#JózefZych">Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawionego przez pana posła Janusza Szymańskiego oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-2.219" who="#JózefZych">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.220" who="#JózefZych">Przypominam, iż zgodnie z art. 7 ust. 4 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym uchwały w sprawach oddalenia orzeczenia Trybunału zapadają większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-2.221" who="#JózefZych">Zgodnie z art. 64 ust. 3 regulaminu Sejmu nieoddalenie orzeczenia jest równoznaczne z uznaniem go za zasadne.</u>
          <u xml:id="u-2.222" who="#JózefZych">Jeżeli Sejm uzna orzeczenie za zasadne, dokonuje odpowiednich zmian w akcie objętym tym orzeczeniem bądź uchyla go w całości albo w części.</u>
          <u xml:id="u-2.223" who="#JózefZych">W orzeczeniu z dnia 31 stycznia 1996 r. Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność przepisów art. 103 ust. 1 i 2 w związku z art. 48 ustawy Prawo budowlane z art. 1 i art. 3 ust. 1 przepisów konstytucyjnych utrzymanych w mocy przez ustawę konstytucyjną z dnia 17 października 1992 r.</u>
          <u xml:id="u-2.224" who="#JózefZych">Głosować będziemy nad wnioskiem o oddalenie orzeczenia.</u>
          <u xml:id="u-2.225" who="#JózefZych">Komisje wyrażają pozytywną opinię co do zasadności przedłożonego orzeczenia.</u>
          <u xml:id="u-2.226" who="#JózefZych">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.227" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o oddalenie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego stwierdzającego niezgodność przepisów art. 103 ust. 1 i 2 ustawy Prawo budowlane z art. 1 i art. 3 ust. 1 przepisów konstytucyjnych utrzymanych w mocy przez ustawę konstytucyjną z dnia 17 października 1992 r., zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.228" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-2.229" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-2.230" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 358 posłów. Większość 2/3 wynosi 239. Za odrzuceniem orzeczenia głosowało 5 posłów, przeciw - 349, wstrzymało się od głosu 4 posłów.</u>
          <u xml:id="u-2.231" who="#JózefZych">Stwierdzam, że wobec nieuzyskania przez wniosek o oddalenie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego wymaganej większości 2/3 głosów Sejm uznał orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego za zasadne.</u>
          <u xml:id="u-2.232" who="#JózefZych">Powracamy do rozpatrzenia punktu 9 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.</u>
          <u xml:id="u-2.233" who="#JózefZych">Sejm wysłuchał uzasadnienia projektu ustawy przedstawionego przez głównego inspektora nadzoru budowlanego podsekretarza stanu pana Andrzeja Dobruckiego oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-2.234" who="#JózefZych">Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm skierował rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji do Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych, Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej oraz Komisji Ustawodawczej w celu rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-2.235" who="#JózefZych">W dyskusji zgłoszono wniosek o dodatkowe skierowanie do Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka.</u>
          <u xml:id="u-2.236" who="#JózefZych">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję Prezydium Sejmu przyjął, a wniosek o dodatkowe skierowanie poddam pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-2.237" who="#JózefZych">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-2.238" who="#JózefZych">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.239" who="#JózefZych">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o skierowanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji dodatkowo do Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.240" who="#JózefZych">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-2.241" who="#JózefZych">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-2.242" who="#JózefZych">W głosowaniu wzięło udział 343 posłów. Za przyjęciem wniosku o skierowanie głosowało 13 posłów, przeciw - 309, wstrzymało się od głosu 21 posłów.</u>
          <u xml:id="u-2.243" who="#JózefZych">Stwierdzam, że Sejm wniosek o dodatkowe skierowanie projektu ustawy odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-2.244" who="#JózefZych">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 10 porządku dziennego: Informacja ministra spraw zagranicznych o głównych kierunkach polityki zagranicznej Polski.</u>
          <u xml:id="u-2.245" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę ministra spraw zagranicznych pana Dariusza Rosatiego.</u>
          <u xml:id="u-2.246" who="#komentarz">(Do loży wchodzi prezydent RP Aleksander Kwaśniewski)</u>
          <u xml:id="u-2.247" who="#komentarz">(Zebrani wstają, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-2.248" who="#JózefZych">W ten sposób Wysoka Izba zwolniła mnie z obowiązku powitania prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-2.249" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-2.250" who="#JózefZych">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#DariuszRosati">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Naczelnym zadaniem polityki zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej jest służyć polskiej racji stanu. Oznacza to, że powinna ona przyczyniać się do realizacji jak najlepiej pojętego interesu narodowego, interesu państwa polskiego. Jak każda polityka, tak i polityka zagraniczna powinna mieć jasną wizję celów, do których zmierzamy, a także metod, środków i instrumentów działania. Będąc w istocie działalnością na wskroś praktyczną, polityka zagraniczna musi wszakże wspierać się na gruntownym rozpoznaniu warunków otoczenia krajowego i międzynarodowego oraz korzystać z bogactwa doświadczeń historycznych. Na tej podstawie oraz biorąc pod uwagę aspiracje i oczekiwania narodu, polityka zagraniczna musi formułować cele strategiczne oraz optymalne drogi ich urzeczywistniania.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#DariuszRosati">Interes narodowy Polski, jak zresztą każdego demokratycznego państwa, wymaga, aby polityka zagraniczna była zorientowana na realizację trzech głównych celów strategicznych: po pierwsze, bezpieczeństwa narodowego, zapewnienia suwerenności i integralności kraju; po drugie, stworzenia sprzyjających warunków do rozwoju cywilizacyjnego i gospodarczego naszego kraju; i po trzecie, tworzenia przyjaznego otoczenia międzynarodowego, kierującego się zasadami demokracji i prawa międzynarodowego. W jaki sposób powinniśmy zmierzać do realizacji tych celów?</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#DariuszRosati">Po 1989 r. ukształtowała się w Europie nowa rzeczywistość polityczna. Jej głównym wyznacznikiem jest zastąpienie układu dwubiegunowego, opartego na podziałach ideologicznych i rywalizacji bloków militarnych, układem opartym na współpracy przy powszechnym akceptowaniu demokracji, pluralizmu i wolnego rynku jako zasad organizujących funkcjonowanie społeczeństw europejskich i stosunków między nimi. Mimo pojawiających się wciąż pewnych zagrożeń, ten nowo powstały układ odznacza się dużą trwałością i wszystko wskazuje na to, że będzie dominował w Europie przez najbliższe dziesięciolecia. W tych nowych warunkach międzynarodowych dokonaliśmy ponownie, w sposób suwerenny, oceny sytuacji Polski, określiliśmy obszar zamierzeń i działań politycznych, które pozwalają na najlepszą realizację naszych interesów narodowych. Wśród nich wyodrębnić można następujące trzy priorytety:</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#DariuszRosati">1) powrót Polski do świata zachodniego poprzez integrację z instytucjami europejskimi i euroatlantyckimi;</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#DariuszRosati">2) budowanie jak najlepszych stosunków z sąsiadami;</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#DariuszRosati">3) współpraca w skali regionu, służąca jego stabilizacji i wzmocnieniu pozycji Polski.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#DariuszRosati">Te trzy zasadnicze priorytety winny być uzupełnione aktywnością Polski na szerszym forum międzynarodowym, zwłaszcza w Organizacji Narodów Zjednoczonych, co wynika m.in. z naszej roli w Radzie Bezpieczeństwa, oraz rozwojem współpracy z ośrodkami dynamiki gospodarczej w świecie, w tym poza Europą.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#DariuszRosati">W takim ujęciu polityka zagraniczna Rzeczypospolitej pozostaje polityką kontynuacji i ciągłości. Kontynuacji, którą należy odczytywać jako odzwierciedlenie szerokiego konsensu, jaki istnieje wśród sił politycznych w Polsce w odniesieniu do głównych celów polityki zagranicznej - mimo naturalnych zróżnicowań społecznych i politycznych. Można powiedzieć, że cele te są elementem zespalającym Polaków i stanowią podstawę narodowego porozumienia. Utrzymywanie tego konsensu jest zasadniczym czynnikiem skuteczności polskiej polityki zagranicznej. Ciągłość wszakże nie oznacza niezmienności zasad i braku elastyczności. W naszym otoczeniu zachodzą zmiany, również nasza pozycja międzynarodowa ulega ewolucji. Wymaga to dostosowywania instrumentów polskiej polityki zagranicznej do zmieniających się warunków, wymaga aktywności w przeciwdziałaniu zjawiskom niekorzystnym i wspieraniu tych zmian, które służą umocnieniu stabilności i demokracji.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#DariuszRosati">Panie i Panowie Posłowie! Ostatnie lata przyniosły gruntowną zmianę międzynarodowego środowiska Polski. Nie istnieje już żadne z trzech państw sąsiadujących z Polską przed 1989 r.: ani ZSRR, ani NRD, ani Czechosłowacja. Nie jesteśmy też już krajem wciśniętym między dwa agresywne mocarstwa, co długi czas było istnym przekleństwem naszych dziejów.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#DariuszRosati">Obecnie na zachodzie sąsiadujemy z dogłębnie zdemokratyzowanymi Niemcami, a nasze stosunki z tym krajem powszechnie uznaje się za modelowe. Na wschodzie graniczymy z szeregiem nowo powstałych wskutek rozpadu Związku Radzieckiego państw, a stosunki z największym z nich - Rosją stają się coraz bardziej dynamiczne i wszechstronne, a tym samym normalne.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#DariuszRosati">W tych ogólnie korzystnych warunkach, a przede wszystkim dzięki naszemu własnemu wysiłkowi w dziele reform politycznych i gospodarczych Polska wkracza w okres stabilizacji i rozwoju, w okres normalności, czego historia tego stulecia szczególnie skąpiła naszemu krajowi. Stając się normalnym krajem demokratycznym i wolnorynkowym, o wysokiej stopie wzrostu gospodarczego, Polska zmienia swój wizerunek i pozycję. Przestajemy być postrzegani w kategoriach emocjonalnych i heroicznych, jako kraj, który zapoczątkował rewolucyjne zmiany w Europie w latach 1989–1990. Mija euforia zrodzona na tle tych wydarzeń. W polityce kończy się dominacja symboli i gestów, ich miejsce coraz częściej zajmuje trzeźwy rachunek zysków i strat.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#DariuszRosati">Stojąc w obliczu tych zmian, musimy dążyć do tego, aby Polska była traktowana przez kraje oraz instytucje europejskie i euroatlantyckie jako wiarygodny partner, jako kraj, który nie tylko jest stabilny wewnętrznie, ale jest w stanie stabilizująco wpływać na cały region. Kraj, który nie tylko przestaje być odbiorcą pomocy zagranicznej, ale powinien być w coraz większym stopniu jej dawcą.</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#DariuszRosati">Polska polityka zagraniczna w coraz większej mierze podejmuje te nowe wyzwania i szanse. Chcę odnotować wzmożoną aktywność polityczną i dyplomatyczną Polski na arenie międzynarodowej. W ostatnim okresie doszło do znacznej intensyfikacji kontaktów na najwyższym szczeblu. Wizyty i spotkania prezydenta Rzeczypospolitej, prezesa Rady Ministrów, a także ministra spraw zagranicznych są świadectwem rosnącej roli, jaką odgrywamy, a także wagi, jaką przywiązujemy do dialogu i bezpośrednich kontaktów z naszymi partnerami.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#DariuszRosati">Warunki w najbliższym otoczeniu międzynarodowym są dla nas korzystne. Mamy traktatowo uregulowane stosunki z naszymi sąsiadami, nie występują konflikty, brak jest bezpośrednich zagrożeń. Jednak ten stan rzeczy nie jest dany raz na zawsze. Nie są przecież tak znów odległe zarzewia konfliktów na Bałkanach, na Naddniestrzu, w regionie Kaukazu. Wyjściowe różnice gospodarcze i społeczno-kulturowe powodują, że demokratyzacja i reformy prorynkowe przebiegają odmiennie w różnych krajach regionu, nierzadko wywołując napięcia oraz patologie społeczne i utrudniając konsolidację systemów demokratycznych. Pogłębiają one frustracje społeczeństw dotkniętych tymi trudnościami, tworząc grunt dla nacjonalistycznych resentymentów i szowinistycznej demagogii.</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#DariuszRosati">Gruntowne przemiany ustrojowe w naszym regionie, idące w parze z przeobrażeniami porządku globalnego, rodzą zupełnie nowe typy zagrożeń dla stabilności wewnętrznej każdego kraju i dla ładu międzynarodowego. Oprócz tradycyjnych zagrożeń militarnych i politycznych coraz częściej mówi się o zagrożeniach ekonomicznych, kulturowych, a także w dziedzinie ładu i porządku publicznego. Odnosi się to zwłaszcza do występującego, szczególnie w krajach dawnego Związku Radzieckiego — ale nie tylko — umafijnienia gospodarki, zorganizowanej przestępczości, a także terroryzmu politycznego, katastrof ekologicznych i nie kontrolowanego napływu emigrantów, przemytu środków potrzebnych do produkcji broni nuklearnej i temu podobnych zjawisk, które mogą przenikać lub już przenikają do Polski.</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#DariuszRosati">Możliwość skutecznego przeciwdziałania powyższym zagrożeniom - zarówno tradycyjnym, jak i tzw. nowym ryzykom - widzimy w rzeczowej i efektywnej współpracy dwustronnej oraz regionalnej w tej materii. Przede wszystkim jednak stawiamy na integrację z instytucjami europejskimi i euroatlantyckimi. Stanowią one całościowy system zapewniający wysokie standardy rozwoju i współpracy, gwarantowane efektywnymi mechanizmami ochrony i przeciwdziałania. Dlatego Polska dąży do członkostwa we wszystkich instytucjach zachodnich: NATO, Unii Europejskiej, Unii Zachodnioeuropejskiej oraz Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). Procedury integracyjne w wypadku tych instytucji są zróżnicowane, a uzyskanie członkostwa w jednej nie powinno być uzależnione od członkostwa w innej. Niemniej jednak te działania w istotny sposób są powiązane i wzajemnie wspomagające, a przede wszystkim wiodą nas w tym samym kierunku.</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#DariuszRosati">Panie i Panowie Posłowie! Po raz kolejny z całą mocą pragnę potwierdzić: Polska dąży i będzie dążyć do uzyskania pełnego członkostwa w NATO. W naszej opinii Sojusz Północnoatlantycki jest kluczową strukturą tworzonej architektury bezpieczeństwa o wymiarze euroatlantyckim. Jest to struktura historycznie sprawdzona, która okazała się skuteczna w zapewnianiu bezpieczeństwa swoim członkom, w ochronie podstawowych wartości demokracji i rynku. Sojusz zapobiegał renacjonalizacji polityki bezpieczeństwa poszczególnych krajów. Wyciszał potencjalne konflikty między historycznymi adwersarzami. Sprzyjał tym samym stabilizacji politycznej i rozwojowi ekonomicznemu w strefie euroatlantyckiej.</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#DariuszRosati">Członkostwo Polski w NATO nie tylko trwale umiejscowi nasz kraj w rodzinie państw demokratycznych. Wzmocni także stabilizację polityczną i ekonomiczną Polski. Oznaczać będzie poszerzanie w kierunku wschodnim strefy stabilności i demokracji. Przeciwdziałać będzie pokusom tworzenia nieskutecznych i potencjalnie antagonizujących sojuszów subregionalnych.</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#DariuszRosati">Nie ma istotnych przeszkód, aby Polska stała się członkiem NATO w najbliższej przyszłości. W istocie proces rozszerzania Sojuszu został już uruchomiony. Jest to zarówno rezultatem zdecydowanej postawy państw członkowskich NATO, Kwatery Głównej Sojuszu oraz jego sekretarza generalnego, jak i skutkiem naszych konsekwentnych działań.</u>
          <u xml:id="u-3.19" who="#DariuszRosati">Sprawnie realizujemy ambitny indywidualny program Partnerstwa dla pokoju. Kontynuujemy naszą misję wojskową w ramach IFOR, która nie tylko służy pokojowi europejskiemu, ale i umacnia mechanizmy współdziałania wojskowego Polski z krajami NATO na szczeblu operacyjnym. Intensywnie uczestniczymy w debacie dotyczącej rozszerzania Sojuszu. Nasze poglądy w tej sprawie, a zwłaszcza w kwestii znaczenia i charakteru przyszłego polskiego członkostwa, przedstawiliśmy w stosownym dokumencie przekazanym państwom NATO. Stał się on punktem wyjścia do rozpoczętego przed kilku dniami indywidualnego dialogu z NATO, który będzie kontynuowany w bieżącym roku. Rozpoczęliśmy prace nad programem integracji Polski z Sojuszem. Prowadzimy intensywną współpracę dwu- i wielostronną z państwami członkowskimi NATO.</u>
          <u xml:id="u-3.20" who="#DariuszRosati">Naszym celem jest doprowadzenie do tego, aby w grudniu br. Rada Północnoatlantycka podjęła zasadnicze decyzje dotyczące kalendarza rozszerzenia Sojuszu, oraz zapewnienie, aby Polska znalazła się w grupie państw objętej tym procesem w pierwszej kolejności. Temu celowi w istotny sposób będzie podporządkowana nasza aktywność dyplomatyczna w stosunkach dwustronnych oraz wielostronnych z krajami NATO. Liczymy na poparcie środowisk polonijnych, zwłaszcza wielomilionowej Polonii amerykańskiej.</u>
          <u xml:id="u-3.21" who="#DariuszRosati">Na poglądy niektórych państw NATO w kwestii tempa rozszerzania Sojuszu wpływa utrzymujące się negatywne stanowisko Rosji. Musimy nadal konsekwentnie przekonywać, że rozszerzenie NATO nie jest wymierzone przeciwko Rosji ani żadnemu innemu krajowi, lecz stanowi fragment tworzenia nowej europejskiej architektury bezpieczeństwa, której elementem pozostaje również Rosja. Nie pytamy i nie będziemy pytać Rosji o zgodę na wejście do NATO, jednak w zgodzie z zasadami dobrego sąsiedztwa uważamy za właściwe informować Rosję o naszych intencjach. Nie możemy również przyjąć argumentu - co wielokrotnie podkreślaliśmy - że nasze członkostwo w NATO spowoduje izolację Rosji. Na taki argument odpowiadamy przede wszystkim stwierdzeniem, że za ważny czynnik towarzyszący procesowi rozszerzenia Sojuszu uważamy wzmacnianie współpracy pomiędzy NATO i Rosją, a także Ukrainą oraz krajami, które nie zostaną - przynajmniej w najbliższym czasie - członkami Sojuszu.</u>
          <u xml:id="u-3.22" who="#DariuszRosati">Jest to jednak tylko jedna strona czekających nas przedsięwzięć. W związku z przyszłym członkostwem w Sojuszu konieczne jest również rozszerzenie i przyspieszenie procesu niezbędnych przeobrażeń wewnętrznych. Jednym z głównych zadań jest więc rozwijanie i umacnianie cywilnej, demokratycznej kontroli nad siłami zbrojnymi, a także systematyczne dostosowywanie tych sił i struktur dowodzenia do skutecznego działania w ramach Sojuszu. Przykładem takich działań są nowe uregulowania ustawowe dotyczące ministra obrony narodowej przyjęte na początku br. Zasadnicze uregulowania powinny znaleźć odzwierciedlenie w nowej konstytucji Rzeczypospolitej. Liczymy, że istotną rolę w potwierdzeniu naszych aspiracji wobec NATO oraz stymulowaniu stosownych działań dostosowawczych odegra Rada Bezpieczeństwa Narodowego przy prezydencie Rzeczypospolitej, złożona z przedstawicieli różnych ugrupowań politycznych.</u>
          <u xml:id="u-3.23" who="#DariuszRosati">Wzmocnieniu reprezentacji interesów Polski w Sojuszu służyć będzie ustanowienie w drugiej połowie bieżącego roku przedstawicielstwa Rzeczypospolitej Polskiej przy Kwaterze Głównej NATO w Brukseli, utworzenie w MSZ odrębnego departamentu odpowiedzialnego za współpracę z NATO i Unią Zachodnioeuropejską oraz wzmocnienie odpowiednich ogniw w Ministerstwie Obrony Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-3.24" who="#DariuszRosati">W celu utrzymania consensusu społecznego w kwestii członkostwa Polski w NATO właściwe byłoby podjęcie w środowiskach opiniotwórczych i w mediach odpowiedniej kampanii informacyjnej, przedstawiającej NATO i jego ewolucję, promującej korzyści płynące dla Polski z uczestnictwa w Sojuszu, a zarazem uświadamiającej zobowiązania i koszty z tym związane. Celowe byłoby też utworzenie w naszym kraju centrum informacji o NATO.</u>
          <u xml:id="u-3.25" who="#DariuszRosati">Jednym z elementów polskiej polityki bezpieczeństwa jest też dążenie do zintensyfikowania współpracy z Unią Zachodnioeuropejską. Dążymy do włączenia Polski do pracy coraz większej liczby grup roboczych i innych agend tej organizacji oraz do współpracy przemysłów zbrojeniowych pod egidą UZE. Śledzimy z uwagą toczącą się dyskusję na temat Europejskiej Tożsamości Obronnej.</u>
          <u xml:id="u-3.26" who="#DariuszRosati">Wysoka Izbo! Aktywna działalność w Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie i udział w dostosowywaniu jej do nowych wyzwań i zagrożeń to kolejny ważny kierunek naszej polityki zagranicznej w wymiarze bezpieczeństwa. Stoimy na stanowisku, że system bezpieczeństwa europejskiego powinien być budowany wielowymiarowo: poprzez rozszerzanie sprawdzonych zachodnich struktur bezpieczeństwa na wschód, umacnianie OBWE oraz inne inicjatywy wielostronne i dwustronne ukierunkowane na budowę wzajemnego zaufania.</u>
          <u xml:id="u-3.27" who="#DariuszRosati">Nie uważamy natomiast za fortunną i perspektywiczną koncepcji budowania, w oparciu o OBWE, nowej zwierzchniej instytucji paneuropejskiego systemu bezpieczeństwa. Opowiadamy się za umacnianiem działalności OBWE jako instrumentu zapobiegającego podziałom i konfliktom w Europie, współdziałającego z innymi strukturami i inicjatywami w zakresie bezpieczeństwa. Dążymy do wzrostu roli OBWE w zapobieganiu konfliktom, zwłaszcza na terenie byłego ZSRR i byłej Jugosławii. Jako ważne zadanie traktujemy udział Polski w misjach i operacjach obserwacyjnych i pokojowych, wykorzystywanie ważnych spotkań OBWE do nadawania jej pracom korzystnego dla naszych interesów kierunku.</u>
          <u xml:id="u-3.28" who="#DariuszRosati">Istotne znaczenie przywiązujemy do umacniania i rozwijania międzynarodowych mechanizmów kontroli zbrojeń i budowy zaufania. W szczególności uważamy, że rozpoczynająca się wkrótce konferencja przeglądowa powinna umocnić rolę i znaczenie Traktatu o Konwencjonalnych Siłach Zbrojnych w Europie, który stanowi bezprecedensowe osiągnięcie państw europejskich.</u>
          <u xml:id="u-3.29" who="#DariuszRosati">OBWE powinna też kontynuować dotychczasowe owocne działania w dziedzinie tzw. ludzkiego wymiaru, obejmującego ochronę praw człowieka, rządy prawa i demokrację pluralistyczną. Uważam, że w zakresie ludzkiego wymiaru OBWE bardzo ważną rolę spełnia Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka, które chcemy utrzymać w Warszawie i którego działalności udzielamy pełnego poparcia.</u>
          <u xml:id="u-3.30" who="#DariuszRosati">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Nie sądzę, aby było przesadą stwierdzenie, że nasze pogłębiające się związki z Unią Europejską, uwieńczone naszym członkostwem w niej w rychłym czasie, wyznaczają nowy rozdział polskich dziejów. Choć początki integracji europejskiej odnosiły się przede wszystkim do gospodarki, jednak od zarania przyświecały jej szersze cele - umocnienie demokracji i społeczeństwa obywatelskiego, zapewnienie pokoju, ochrona wspólnych europejskich wartości.</u>
          <u xml:id="u-3.31" who="#DariuszRosati">Widzimy w Unii najbardziej udaną formę odpowiedzi na stojące przed Europejczykami wyzwania. Udział w Unii Europejskiej traktujemy nie tylko jako gwarancję naszego rozwoju gospodarczego i postępu cywilizacyjnego, lecz także konsolidacji naszego demokratycznego państwa. Zdajemy sobie sprawę, że nasze przystąpienie do Unii jest determinowane nie tylko powodzeniem procesu reformowania się samej Unii i wolą państw członkowskich, ale także stopniem naszego przygotowania do pełnoprawnego członkostwa.</u>
          <u xml:id="u-3.32" who="#DariuszRosati">Sprostanie wymogom Unii to nie tylko zadanie instytucji państwowych, lecz również olbrzymi wysiłek całego społeczeństwa. Stojące przed nami zadania winny znaleźć swój wyraz w narodowej strategii integracji z Unią, szeroko zaprezentowanej społeczeństwu. Ukierunkowywałaby ona oraz organizowała prointegracyjny wysiłek głównych sił politycznych i instytucji, a także przygotowania negocjacyjne, w tym kompetentnych grup polskich negocjatorów. Ważne jest również, aby poszerzenie wiedzy społeczeństwa o Unii Europejskiej i konsekwencjach członkostwa pozwalało utrzymać dotychczasowy wysoki stopień poparcia społecznego dla naszych zamierzeń integracyjnych.</u>
          <u xml:id="u-3.33" who="#DariuszRosati">Chcę powiedzieć, że zostały już rozpoczęte prace nad przygotowaniem narodowej strategii integracyjnej zgodnie z uchwałą Sejmu z 14 marca br. Zasadniczą częścią narodowej strategii integracji z Unią powinny być konsekwentne działania adaptacyjne w różnych dziedzinach gospodarki i działalności państwowej, z uwzględnieniem zapisów Układu Europejskiego i Białej Księgi Komisji Europejskiej w sprawie dostosowań do jednolitego rynku. W tym celu należy w pełni wykorzystać możliwości stworzone przez przyjętą w Essen przez Unię strategię przedakcesyjną, rozwijając tzw. stosunki strukturalne z Unią, tj. dialog i współpracę we wszystkich obszarach jej działania.</u>
          <u xml:id="u-3.34" who="#DariuszRosati">W wymiarze dyplomatycznym głównym naszym zadaniem pozostaje obecnie promowanie Polski jako solidnego kandydata do członkostwa w Unii, dążenie do ustalenia kalendarza przyszłych działań oraz przygotowanie się do rozmów przedakcesyjnych i akcesyjnych. Będziemy nadal zabiegać o poparcie poszczególnych państw członkowskich dla naszej kandydatury. Zwrócimy uwagę na intensyfikację współpracy z państwami, które sprawują lub rychło będą sprawować przewodnictwo w Unii Europejskiej, tj. z Włochami, Irlandią oraz Holandią. Będziemy wykorzystywać istniejące formy współpracy - w tym przede wszystkim trójkąt weimarski - w celu przyspieszania procesu integracji. Ważne miejsce w tych działaniach przypisujemy współpracy regionalnej, środkowoeuropejskiej i bałtyckiej.</u>
          <u xml:id="u-3.35" who="#DariuszRosati">Bieżący rok będzie miał istotne znaczenie dla procesu integracji Polski z Unią Europejską. Komisja Europejska rozpoczęła pracę nad przygotowaniem opinii, tzw. avis, na temat przygotowania poszczególnych krajów aspirujących do członkostwa w Unii. Jesteśmy w trakcie opracowywania odpowiedzi na kwestionariusz, na podstawie którego Komisja Europejska będzie wypracowywać powyższą opinię.</u>
          <u xml:id="u-3.36" who="#DariuszRosati">Polska z zainteresowaniem obserwuje pracę rozpoczętej przed dwoma miesiącami konferencji międzyrządowej państw Unii Europejskiej. Od jej wyników zależy nie tylko przyszły kształt Unii, lecz także perspektywa jej rozszerzenia oraz termin rozpoczęcia negocjacji w tej sprawie. Jesteśmy zainteresowani, aby konferencja przyniosła utrwalenie demokratycznego charakteru Unii, zwiększenie efektywności i przejrzystości jej działania, objęcie zasadą solidarności przyszłych członków, umocnienie roli Unii w stosunkach europejskich. Chcemy mieć możność przekazywania naszego stanowiska w kwestiach będących przedmiotem konferencji.</u>
          <u xml:id="u-3.37" who="#DariuszRosati">Nieodległa perspektywa negocjacji i realizacja narodowej strategii integracji wymagają pilnych decyzji instytucjonalnych. Muszą one zapewnić między innymi sprawny przepływ informacji oraz poprawę koordynacji działań i współpracy resortów oraz instytucji. Jest to zresztą uwaga, która śmiało może dotyczyć także innych sfer działalności międzynarodowej Polski.</u>
          <u xml:id="u-3.38" who="#DariuszRosati">Panie i Panowie Posłowie! Wybór Polski na niestałego członka Rady Bezpieczeństwa ONZ jest nie tylko sukcesem naszej dyplomacji, wyrazem uznania dla naszej międzynarodowej pozycji, ale daje także możliwość realizowania naszych interesów. Upowszechnia wizerunek Polski jako kraju stabilnego i wiarygodnego, pozwala też wzmocnić współpracę z naszymi sojusznikami w Europie Zachodniej i w Stanach Zjednoczonych. W ramach ONZ zależy nam w szczególności na współdziałaniu w trwałym uregulowaniu konfliktu w Bośni i Hercegowinie, wygaszaniu konfliktów na terenie Wspólnoty Niepodległych Państw oraz na utrwalaniu pokoju na Bliskim Wschodzie. Popieramy współdziałanie Rady Bezpieczeństwa z organizacjami regionalnymi w sprawach dotyczących międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Chcemy aktywnie uczestniczyć w dyskusjach dotyczących reformy Organizacji Narodów Zjednoczonych i będziemy dokładać starań, aby przy ewentualnej zmianie formuły Rady Bezpieczeństwa zostały należycie uwzględnione interesy Europy Środkowej.</u>
          <u xml:id="u-3.39" who="#DariuszRosati">Będziemy nadal poświęcać wiele uwagi pracom Rady Społeczno-Gospodarczej, w tym Europejskiej Komisji Gospodarczej, której przyznajemy ważną rolę we wspieraniu transformacji systemowych. Będziemy też promować problematykę społeczną i związaną z ochroną praw człowieka. Będziemy aktywnie uczestniczyć w pracach nad ustanowieniem Międzynarodowego Trybunału Karnego. Nadal będziemy rozwijać współpracę z programami i agencjami wyspecjalizowanymi ONZ.</u>
          <u xml:id="u-3.40" who="#DariuszRosati">Wysoki Sejmie! Niezmiernie ważną dziedziną działalności w polityce zagranicznej zawsze pozostaną stosunki dwustronne. W odniesieniu do krajów europejskich kluczowe miejsce w naszej polityce zajmują stosunki z Niemcami i Francją. Zależy nam na tym, aby były one systematycznie pogłębiane zarówno w dziedzinie politycznej, jak i gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-3.41" who="#DariuszRosati">Stosunki z Niemcami są dziś lepsze niż ktokolwiek mógł się spodziewać w 1989 r., szczególnie jeśli uwzględnić szerszy kontekst historyczny. Demokratyczne, odpowiedzialne, partnerskie zachowania Niemiec powodują, że zanikają dawne uprzedzenia i emocje, a ich miejsce zajmuje tętniąca codziennym życiem normalność w handlu, współpracy, turystyce i współdziałaniu.</u>
          <u xml:id="u-3.42" who="#DariuszRosati">Wysoko cenimy sobie życzliwą i pełną zrozumienia postawę Republiki Federalnej Niemiec w odniesieniu do naszych aspiracji integracyjnych. Mamy nadzieję, że poparcie ze strony Niemiec nadal będzie konsekwentne i jednoznaczne.</u>
          <u xml:id="u-3.43" who="#DariuszRosati">Dużą wagę przywiązujemy do współpracy wojskowej - zarówno bilateralnej, jak i trójstronnej - polsko-niemiecko-duńskiej. Uważamy za niezwykle pożyteczny rozwój współpracy transgranicznej między naszymi krajami i kontaktów z przygranicznymi landami.</u>
          <u xml:id="u-3.44" who="#DariuszRosati">Wysoko cenimy sobie również poparcie ze strony Francji - kraju tradycyjnie cieszącego się sympatią Polaków - dla naszych dążeń integracyjnych. Z zainteresowaniem obserwujemy zarówno sygnały związane z przewartościowaniem francuskiej polityki bezpieczeństwa, jak i kierunek rozwoju stosunków Francji ze Stanami Zjednoczonymi, Niemcami i Rosją. Cieszy nas wzrost zaufania firm francuskich do polskiego rynku, przejawiający się w zwiększaniu inwestycji kapitałowych w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-3.45" who="#DariuszRosati">Jako ważne forum artykułowania polskich opinii i określania interesów traktujemy współpracę w ramach trójkąta weimarskiego. Uważamy, że stanowi on obiecującą podstawę naszego przyszłego uczestnictwa i roli w strukturach europejskich.</u>
          <u xml:id="u-3.46" who="#DariuszRosati">Chcemy zacieśnić nasze stosunki z Wielką Brytanią. Spodziewamy się, że przyczyni się do tego planowany rozwój dwustronnej współpracy politycznej, gospodarczej, a także wojskowej. Duże znaczenie przywiązujemy do współpracy z krajami Beneluksu oraz Danią i Norwegią, które od dawna konsekwentnie popierają nasze aspiracje członkowskie w Unii Europejskiej i w NATO. Będziemy też w dalszym ciągu utrzymywać dobre stosunki ze Szwecją, Finlandią i Austrią, wykorzystując w jak najszerszym zakresie ich doświadczenie z procesów negocjacyjnych i dostosowawczych do Unii. Liczymy, że uda nam się zapewnić poparcie wszystkich tych krajów w kwestii dalszego rozszerzania Unii Europejskiej na wschód.</u>
          <u xml:id="u-3.47" who="#DariuszRosati">Zamierzamy poświęcić dużo uwagi naszym stosunkom z krajami południowoeuropejskimi — Włochami, Hiszpanią, Portugalią, Grecją — i systematycznie zmniejszać ich obawy związane z poszerzeniem Unii. W pełni rozumiemy szczególne zainteresowanie tych krajów problematyką śródziemnomorską, zdając sobie sprawę, że po przystąpieniu do Unii te problemy staną się również naszymi. Liczmy zarazem, że nie przysłonią one problemów środkowoeuropejskich. Chcielibyśmy wykorzystywać doświadczenia integracyjne Hiszpanii, Portugalii i Grecji, wzmocnić dialog polityczny i zachęcić do współpracy gospodarczej. Zależy nam na wszechstronnym rozwoju tradycyjnie dobrych stosunków z Włochami. Doceniamy poparcie udzielane nam w kwestii naszego członkostwa w NATO przez Turcję — kraj odgrywający istotną rolę w strefie środziemnomorskiej.</u>
          <u xml:id="u-3.48" who="#DariuszRosati">Zależy nam również na utrzymaniu dialogu politycznego z neutralną Szwajcarią i zachęcaniu kapitału szwajcarskiego do inwestowania w naszym kraju. Wysoko cenimy międzynarodową działalność papieża Polaka. Liczmy na rychły postęp w sprawie ratyfikacji konkordatu z Watykanem.</u>
          <u xml:id="u-3.49" who="#DariuszRosati">Niezmiennie ważną rolę w naszej polityce zagranicznej odgrywają stosunki ze Stanami Zjednoczonymi. Zdajemy sobie sprawę z wagi stanowiska amerykańskiego w kwestii rozszerzenia Sojuszu Północnoatlantyckiego. Chcemy utrzymania wysokiego poziomu współpracy we wszystkich dziedzinach wzajemnych stosunków, zwłaszcza w sferze polityczno-militarnej, i ustanowienia w pełni sojuszniczych stosunków między naszymi krajami. W tym celu niezbędne jest utrzymanie dotychczasowego dialogu politycznego dotyczącego problemów bezpieczeństwa i naszego przystąpienia do NATO oraz zacieśnienie współpracy wojskowej mającej na celu dostosowanie polskich sił zbrojnych do standardów Sojuszu. Spodziewamy się, że zaplanowana na lipiec br. wizyta prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego stanie się ważnym impulsem do dalszego rozwoju tej współpracy.</u>
          <u xml:id="u-3.50" who="#DariuszRosati">Będziemy systematycznie zabiegać o zwiększenie napływu amerykańskich inwestycji do Polski - w tym zwłaszcza zaawansowanej technologii - oraz o utrzymanie preferencji celnych dla polskiego eksportu na rynek amerykański. Dla osiągnięcia tych celów i w sprawie naszego przystąpienia do NATO będziemy zabiegać o poparcie amerykańskich kół opiniotwórczych oraz amerykańskiej Polonii.</u>
          <u xml:id="u-3.51" who="#DariuszRosati">Doceniamy poparcie Kanady dla integracji Polski z NATO. Chcemy dalszego rozwoju kontaktów wojskowych. Zależy nam na rozwoju współpracy gospodarczej, zwiększeniu napływu kapitału kanadyjskiego oraz uzyskaniu nowych ułatwień finansowych.</u>
          <u xml:id="u-3.52" who="#DariuszRosati">Panie i Panowie Posłowie! Zdajemy sobie sprawę z faktu, że podstawą bezpieczeństwa każdego kraju są przede wszystkim jego stosunki z bezpośrednimi sąsiadami i z najbliższym otoczeniem. Istotną rolę w naszych sąsiedzkich stosunkach odgrywa współpraca z Czechami i Węgrami, a także Słowacją. Będziemy dążyć do zacieśnienia z nimi kontaktów na różnorodnych płaszczyznach i na wszystkich szczeblach. Służyć temu będzie dalsza liberalizacja handlu w ramach CEFTA, rozwój kontaktów w dziedzinie obronności oraz konsultowanie strategii integracyjnej z NATO, UZE i Unią Europejską.</u>
          <u xml:id="u-3.53" who="#DariuszRosati">Istotne znaczenie mają dla nas stosunki z państwami bałtyckimi. Pragnę podkreślić zdecydowaną poprawę stosunków z naszym bezpośrednim sąsiadem - Litwą. Będziemy działać na rzecz wypełnienia konkretną treścią zawartych porozumień i uzgodnień, rozwijać współpracę gospodarczą, sprzyjać integracji Litwy, a także Łotwy z CEFTA. W ramach współpracy wojskowej tworzymy polsko-litewski batalion na potrzeby operacji pokojowych. Rada Państw Morza Bałtyckiego stanowi dogodne forum dla rozwoju wszechstronnych kontaktów z Łotwą i Estonią. Wzbogacimy je rozwojem kontaktów dwustronnych.</u>
          <u xml:id="u-3.54" who="#DariuszRosati">Będziemy rozwijać stosunki z Rumunią i Bułgarią. Z krajami tymi łączą nas historyczne więzi sympatii i zrozumienia, które tworzą dogodny grunt dla bliskiej współpracy, w tym realizacji celów integracyjnych.</u>
          <u xml:id="u-3.55" who="#DariuszRosati">Z zadowoleniem odnotowujemy aktywizację kontaktów z Chorwacją. Mamy nadzieję, że sytuacja w Bośni i Hercegowinie będzie się rozwijać zgodnie z porozumieniami z Dayton, potwierdzonymi układem paryskim. Będziemy aktywnie wspierać wysiłki wspólnoty międzynarodowej prowadzące do trwałego pokoju na Bałkanach. W związku z zawieszeniem sankcji wobec Jugosławii będziemy odtwarzać więzi gospodarcze i przywracać dialog polityczny z tym krajem. Naszym zamiarem jest wspierać działania stabilizujące niepodległy byt Macedonii i umacniać z nią stosunki dwustronne. Dążymy do intensyfikacji naszych stosunków gospodarczych ze Słowenią, uzupełniając nimi pomyślnie rozwijający się dialog polityczny.</u>
          <u xml:id="u-3.56" who="#DariuszRosati">Panie i Panowie Posłowie! Niezmienna wola Polski posiadania partnerskich stosunków z państwami regionu odnosi się także do naszych wschodnich sąsiadów. Polityka, jaką prowadzimy na tym kierunku, nie stanowi jakiejś osobnej i specyficznej jakości. Polska ma jedną politykę zagraniczną. Tak zwana polityka wschodnia podporządkowana jest strategicznym priorytetom polskiej polityki zagranicznej i powinna sprzyjać ich realizacji. Należy do nich m.in. rozwój wszechstronnej, partnerskiej i wzajemnie korzystnej współpracy z Rosją, Ukrainą, a także z innymi krajami tego regionu.</u>
          <u xml:id="u-3.57" who="#DariuszRosati">Nasze zainteresowanie stabilizacją sytuacji za naszą wschodnią granicą świadczy o poczuciu odpowiedzialności Polski za losy regionu i całego kontynentu. W żywotnym interesie naszego kraju leży intensywny rozwój współpracy gospodarczej i przesuwanie na wschód strefy stabilizacji, demokracji i dobrobytu. Z satysfakcją obserwujemy zwiększającą się intensywność stosunków polsko-rosyjskich i poprawę ich klimatu oraz rozwój wymiany handlowej.</u>
          <u xml:id="u-3.58" who="#DariuszRosati">Na stosunki te jednak w dalszym ciągu kładzie się cieniem sprzeciw Rosji wobec przystąpienia Polski do NATO, stanowiący wspólny mianownik strategicznych koncepcji głównych rosyjskich sił politycznych. Oczekujemy, że proces rozszerzenia NATO będzie postępował niezależnie od tak formułowanego stanowiska Rosji. Dostrzegamy, że następuje pewna ewolucja w stanowisku Rosji w kwestiach bezpieczeństwa, która może prowadzić do konstruktywnych rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-3.59" who="#DariuszRosati">Istniejące różnice polityczne będziemy starali się ograniczać poprzez dialog, a także przez zagęszczenie powiązań pozapolitycznych: gospodarczych, kulturalnych, naukowych, społecznych. Rosja pozostaje krajem o olbrzymim potencjale, a nasza współpraca ekonomiczna z Rosją, prowadzona zgodnie z uznanymi standardami, jest dla Polski korzystna. Specjalne znaczenie mają tu prawnotraktatowe zabezpieczenia finansowania handlu oraz długofalowych dostaw do Polski rosyjskich surowców i nośników energii. Wspieramy współpracę transgraniczną oraz z poszczególnymi regionami w głębi Rosji, tworzenie systemu zabezpieczeń dla polskiego eksportu i innych kontaktów gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-3.60" who="#DariuszRosati">Pomyślnie rozwijają się stosunki polsko-ukraińskie, coraz bardziej nabierając znamion ścisłego partnerstwa. Niepodległość Ukrainy traktujemy jako jedną z istotnych gwarancji bezpieczeństwa Polski i stabilności europejskiej. Będziemy wspierać Ukrainę m.in. poprzez pomoc w kształceniu kadr administracyjnych i gospodarczych. Będziemy też pogłębiać dialog polityczny na płaszczyźnie oficjalnej oraz pozarządowej. Polsko-ukraińska współpraca wojskowa znajduje konkretne odzwierciedlenie w krokach podjętych w celu utworzenia polsko-ukraińskiego batalionu dla misji pokojowych.</u>
          <u xml:id="u-3.61" who="#DariuszRosati">Staramy się rozwijać stosunki gospodarcze z naszym innym wschodnim sąsiadem - Białorusią. Zależy nam też na współpracy politycznej, która przyczyniałaby się do wzmacniania niezawisłego i suwerennego bytu tego kraju.</u>
          <u xml:id="u-3.62" who="#DariuszRosati">Trzeba tu wyraźnie podkreślić, że w kontaktach z tymi dwoma pobratymczymi historycznie i kulturowo krajami - Ukrainą i Białorusią - Polska powinna wykazywać się jeszcze większą inicjatywą, przede wszystkim zaś gotowością do realnego wspierania ich wysiłków w budowie niepodległej państwowości i kontynuowaniu reform demokratycznych i prorynkowych. Chodzi nam o stworzenie tkanki kontaktów i powiązań pomiędzy społeczeństwami Polski i tych krajów, które stanowiłyby dla nich atrakcyjną opcję cywilizacyjną, polityczną i gospodarczą oraz wzmacniałyby ich związki z Europą Środkową. Możemy z satysfakcją odnotować, że już dziś zauważamy tego rodzaju proeuropejskie ukierunkowanie w polityce Ukrainy. Będziemy też starali się zintensyfikować dialog z państwami Zakaukazia i Azji Środkowej, co jest ważne zarówno ze względu na nasze interesy gospodarcze, jak i aktywność w Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie i nasze członkostwo w Radzie Bezpieczeństwa ONZ.</u>
          <u xml:id="u-3.63" who="#DariuszRosati">Generalnie rzecz biorąc, bieżącym zadaniem polskiej polityki zagranicznej na odcinku wschodnim pozostaje zwiększanie naszej obecności gospodarczej na obszarze byłego Związku Radzieckiego, rozszerzanie infrastruktury prawnotraktatowej oraz gospodarczej (w dziedzinach takich, jak ubezpieczenia, bankowość, transport), a także ożywienie kontaktów kulturalnych i międzyludzkich.</u>
          <u xml:id="u-3.64" who="#DariuszRosati">Wysoka Izbo! Polska przywiązuje dużą wagę do wielostronnej współpracy regionalnej. Traktujemy ją jako instrument zwiększania stabilizacji w regionie, pokonywania dotychczasowych podziałów ekonomicznych i cywilizacyjnych, przełamywania stereotypów oraz utrwalania nawyków współpracy sąsiedzkiej.</u>
          <u xml:id="u-3.65" who="#DariuszRosati">Nadal istnieją obiektywne przesłanki politycznego współdziałania krajów wyszehradzkich, zważywszy na zgodność ich celów strategicznych, zwłaszcza w odniesieniu do Unii Europejskiej i NATO. Niekwestionowanym osiągnięciem jest zacieśnianie powiązań gospodarczych w ramach CEFTA. Polska chce przyczynić się do dalszego rozwoju tego ugrupowania, m.in. przez poszerzenie zakresu współpracy oraz przyłączenie nowych krajów, np. Litwy, a także Łotwy, Rumunii i Bułgarii.</u>
          <u xml:id="u-3.66" who="#DariuszRosati">Polska przywiązuje dużą wagę do modelowo rozwijającej się współpracy w regionie bałtyckim, w tym zwłaszcza w ramach Rady Państw Morza Bałtyckiego. Będziemy kontynuować dialog na szczeblu szefów rządów i ministrów spraw zagranicznych. Naszym celem jest też zwiększenie zaangażowania Unii Europejskiej we współpracę w regionie bałtyckim.</u>
          <u xml:id="u-3.67" who="#DariuszRosati">Panie i Panowie Posłowie! Zaangażowanie Polski w sprawy i problemy strefy euroatlantyckiej nie oznacza, że tracimy z pola widzenia bogate tradycje współpracy z państwami pozaeuropejskimi. Można wręcz mówić o naszym wyraźnie wzrastającym zainteresowaniu tym rozległym i zróżnicowanym obszarem, zwłaszcza ze względu na pojawiające się tam nowe regionalne centra dynamicznego wzrostu gospodarczego. One to właśnie w coraz większym stopniu będą kształtować globalny porządek gospodarczy XXI w.</u>
          <u xml:id="u-3.68" who="#DariuszRosati">Podstawowym priorytetem polskiej polityki zagranicznej na obszarze pozaeuropejskim jest kierunek dalekowschodni oraz Azja Południowo-Wschodnia. Odnosi się to w pierwszej kolejności do Japonii, Chin i Republiki Korei, a także krajów ASEAN. Konieczne są wysiłki na rzecz opracowania koncepcji polskiej strategii wobec tego regionu, przy założeniu, że byłaby ona komplementarna w stosunku do naszej polityki europejskiej. Polska kontynuować będzie starania o udział w kolejnych spotkaniach krajów europejskich i azjatyckich (ASEM). Jednocześnie istnieje potrzeba stałej promocji tego regionu wśród polskich podmiotów gospodarczych. Ważną rolę do odegrania może tu mieć realizacja idei Forum Polska-Azja Południowo-Wschodnia, planowanego na wrzesień br. Będziemy dążyć do wzmożenia współpracy z Indiami i Pakistanem oraz podniesienia na wyższy szczebel politycznych kontaktów z Australią.</u>
          <u xml:id="u-3.69" who="#DariuszRosati">W regionie Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej jesteśmy zainteresowani dalszym zacieśnianiem współpracy gospodarczej. Będziemy włączać się - w miarę możliwości - w struktury nowego ładu ekonomicznego w strefie śródziemnomorskiej, kształtującego się we współpracy z Unią Europejską. Sprzyjać temu będą postępy procesu pokojowego na Bliskim Wschodzie. Polsce zależy na rozwijaniu dialogu politycznego z Izraelem oraz krajami arabskimi.</u>
          <u xml:id="u-3.70" who="#DariuszRosati">Zamierzamy aktywniej angażować się w problematykę afrykańską, do czego zresztą zobowiązuje nas członkostwo w Radzie Bezpieczeństwa ONZ. Będziemy dążyć do zintensyfikowania kontaktów z niektórymi państwami Afryki, zwłaszcza z Republiką Południowej Afryki, w celu poszerzenia współpracy gospodarczej i naukowo-technicznej.</u>
          <u xml:id="u-3.71" who="#DariuszRosati">Myślimy nad sposobami zdynamizowania współpracy z innym wyłaniającym się ośrodkiem dynamiki gospodarczej - Ameryką Łacińską, głównie z Meksykiem, Brazylią i Argentyną.</u>
          <u xml:id="u-3.72" who="#DariuszRosati">Panie i Panowie Posłowie! Polityka zagraniczna określa ramy i podstawy traktatowe współpracy w dziedzinie gospodarczej, finansowej, społecznej, kulturalnej, naukowo-technicznej i w dziedzinie ochrony środowiska. Do priorytetowych zadań w sferze gospodarczej należy obecnie przystąpienie Polski do OECD. Korzyści wynikające z przystąpienia do OECD są oczywiste. Wpłynie ono na przyspieszenie procesów dostosowawczych do standardów obowiązujących w krajach członkowskich, podniesie nasz prestiż na arenie międzynarodowej i światowych rynkach finansowych. Przede wszystkim zaś jest kolejnym krokiem zbliżającym nas do Unii Europejskiej. Liczymy na rychłe zakończenie zaawansowanego już bardzo procesu negocjacyjnego z OECD.</u>
          <u xml:id="u-3.73" who="#DariuszRosati">W kwestiach gospodarczo-handlowych istotną uwagę należy zwrócić na sprawne rozwiązywanie wszelkich problemów pojawiających się w tej materii w naszych stosunkach z Unią Europejską. Będziemy podtrzymywać nasze postulaty wobec Komisji Europejskiej, m.in. w sprawie zawieszenia postępowań antydumpingowych, poprawy dostępu polskich towarów rolnych do rynków, akceptacji przejściowych regulacji ochronnych dla niektórych naszych sektorów gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-3.74" who="#DariuszRosati">Nasz akces do Światowej Organizacji Handlu (WTO) i dokonująca się liberalizacja handlu światowego wymagać będą od służb dyplomatycznych i handlowych skutecznego wysiłku koordynacyjnego i promocyjnego. Musimy być dobrze przygotowani do uczestnictwa w Konferencji Ministerialnej WTO w grudniu 1996 r.</u>
          <u xml:id="u-3.75" who="#DariuszRosati">W dziedzinie ochrony środowiska nastawiamy się na kontynuację dotychczasowych kierunków współpracy: umacnianie bezpieczeństwa ekologicznego państwa poprzez umowy międzynarodowe dwu- i wielostronne, podejmowanie dalszych działań wobec krajów Klubu Paryskiego na rzecz zamiany zadłużenia gwarantowanego na środki na ochronę środowiska w Polsce oraz inne inicjatywy.</u>
          <u xml:id="u-3.76" who="#DariuszRosati">Bezcennym atutem Polski, który nieodmiennie staramy się eksponować i upowszechniać, jest polska kultura, zarówno jej wielkie dziedzictwo, jak i współczesny dorobek. Szczególne znaczenie mają działania promocyjne na forum Europy, tj. w Radzie Europy i Unii Europejskiej, a także w Radzie Państw Morza Bałtyckiego i Inicjatywie Środkowoeuropejskiej. Będziemy kontynuować działania na rzecz ochrony tego dziedzictwa za granicą. Zwrócimy uwagę na zwiększenie skuteczności oddziaływania polskich mediów, nadających programy na zagranicę. Potrzebna jest tutaj lepsza koordynacja międzyresortowa, a także połączenie wysiłków organizacji pozarządowych i organów administracji publicznej.</u>
          <u xml:id="u-3.77" who="#DariuszRosati">We współpracy naukowej i naukowo-technicznej naszymi podstawowymi partnerami pozostaną wysoko rozwinięte kraje Europy Zachodniej i USA, a także Rosja, Ukraina, Białoruś. Do zadań ciągłych należy tu m.in. jak najszersze uczestnictwo w projektach badawczych IV Programu Ramowego Unii Europejskiej, współpraca z OECD i Komitetem Naukowym NATO oraz w ramach programu Eureka.</u>
          <u xml:id="u-3.78" who="#DariuszRosati">Wysoka Izbo! W naszej działalności konsularnej dążyć będziemy do dalszej poprawy jej skuteczności i efektywności. Pod tym kątem będą analizowane dwustronne konwencje konsularne. Opracowany zostanie projekt ustawy o funkcjach konsulów Rzeczypospolitej. Zbadamy możliwości zawarcia nowych umów o ruchu bezwizowym i readmisji oraz możliwości stopniowego rozszerzania współpracy z grupą Schengen. Do ważnych zadań należy uporządkowanie zasad ruchu osobowego pomiędzy Polską a państwami byłego Związku Radzieckiego oraz uzgodnienie polityki wizowej Rzeczypospolitej z polityką wizową państw Unii Europejskiej. Podstawowe znaczenie przywiązujemy do ochrony interesów polskich obywateli za granicą.</u>
          <u xml:id="u-3.79" who="#DariuszRosati">Będziemy nadal konsekwentnie działać na rzecz przestrzegania standardów europejskich i zagwarantowanych traktatami praw polskich mniejszości w państwach ościennych. Tylko silne mniejszości polskie, odgrywające liczącą się rolę w życiu publicznym, mogą stanowić pomost pomiędzy Polską a tymi państwami w dziedzinie gospodarczej, politycznej i kulturalnej.</u>
          <u xml:id="u-3.80" who="#DariuszRosati">Dostrzegając zarówno nasze osiągnięcia, jak i niedostatki współpracy z rodakami poza granicami Polski, będziemy tworzyć szanse, aby wszyscy nasi rodacy mogli włączyć się w sprawy polskie w takim zakresie, w jakim oni sami uznają za stosowne. Polonię traktujemy bowiem nie tylko jako instrument polskiej polityki zagranicznej, lecz także jako istotny podmiot wspierający nasze działania na arenie międzynarodowej. Dlatego do stałych zadań należy popieranie wszelkich form samoorganizacji środowisk polonijnych, wzmacnianie kręgów lobbystycznych wspierających polskie interesy gospodarcze i strategiczne, szczególnie nasze cele wobec NATO i Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-3.81" who="#DariuszRosati">We wszystkich skupiskach polonijnych będziemy wspierać upowszechnianie języka polskiego, rozwój inicjatyw kulturalnych i oświatowych. Dzięki tym działaniom Polonia staje się naszym sprzymierzeńcem i partnerem w promowaniu wiedzy o Polsce i jej kulturze.</u>
          <u xml:id="u-3.82" who="#DariuszRosati">Niezależnie od tych działań służba konsularna przygotowana jest również, by służyć pomocą tym naszym rodakom, którzy zechcą powrócić do Polski.</u>
          <u xml:id="u-3.83" who="#DariuszRosati">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Tak w zarysie przedstawiają się zamierzenia polskiej polityki zagranicznej w bieżącym roku. Skala tych zamierzeń - zwłaszcza gdy uwzględni się przyszłe negocjacje, nieodległe negocjacje z NATO i Unią Europejską - jaskrawo jednak kontrastuje z posiadanymi przez MSZ środkami. Terminowa i prawidłowa realizacja bieżących zadań, takich jak: utworzenie 24 nowych placówek zaplanowane na ten rok, w szczególności w krajach WNP (zgodnie z decyzjami podjętymi przez Radę Ministrów), działalność promocyjna, wykonanie planu inwestycyjno-remontowego, w tym rozbudowy naszych placówek w związku z rozszerzającą się współpracą Polski ze strukturami obronnymi Zachodu i wiele innych - wymaga znacznych środków finansowych. Chcę wyraźnie podkreślić, że MSZ jest przygotowane do realizowania swych zadań w każdych warunkach, ale jeśli uznamy naszą działalność międzynarodową na rzecz członkostwa Polski w strukturach europejskich i euroatlantyckich za najwyższy priorytet, to powinno to znaleźć odzwierciedlenie w alokacji środków budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-3.84" who="#DariuszRosati">Podobnie rzecz się ma z pozyskaniem wysoko kwalifikowanej kadry i utrzymaniem kadry już zatrudnionej, co przy dzisiejszych możliwościach staje się coraz bardziej utrudnione. Chcę w tym miejscu podkreślić wysoką jakość kadrową polskiej służby zagranicznej, jej poczucie odpowiedzialności i patriotyzmu. Sądzę, że potwierdza to słuszność polityki kadrowej MSZ nastawionej na taki dobór pracowników, którzy stanowiliby ponadpartyjny korpus służby zagranicznej oddanej realizacji celów i zadań państwa zgodnych z polską racją stanu.</u>
          <u xml:id="u-3.85" who="#DariuszRosati">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Urzeczywistnianie wielkich celów polskiej polityki zagranicznej właściwych dla naszych przełomowych czasów stało się możliwe dzięki zbiorowemu wysiłkowi naszego narodu, wysiłkowi skutecznemu. Żywotność młodej polskiej demokracji, sukcesy gospodarcze, a także zbliżająca się perspektywa pełnego zintegrowania Polski ze strukturami europejskimi i euroatlantyckimi — to wszystko stwarza grunt do optymizmu. Optymizmu zupełnie innego niż ten tradycyjny, o którym pisał Stanisław Brzozowski: „optymizm polskiej ospałości, niedołęstwa, lenistwa i tchórzostwa”.</u>
          <u xml:id="u-3.86" who="#DariuszRosati">Nasza aktywność międzynarodowa, podejmowanie celów, które tak niedawno były poza zasięgiem marzeń, duch przedsiębiorczości w kontaktach gospodarczych, przeświadczenie, że polityka zagraniczna musi służyć obywatelom, to nowe optymistyczne cechy młodej polskiej demokracji. Skończyła się epoka fasadowej, a zarazem utajnianej, niesuwerennej dyplomacji. Polityka zagraniczna musi być przystępna, zrozumiała i korzystna w jak najbardziej praktycznym wymiarze. Musi być oparta na aktywności i inicjatywie obywatelskiej. Taką właśnie politykę zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej tworzymy.</u>
          <u xml:id="u-3.87" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Sądzę, że obraz polskiej polityki zagranicznej byłby niepełny, gdybym w tym miejscu nie wspomniał o udziale Sejmu i jego organów w kształtowaniu polityki zagranicznej.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#JózefZych">Mówiąc o naszej drodze do Unii Europejskiej, Unii Zachodnioeuropejskiej i NATO należy podkreślić rolę polskich parlamentarzystów w Zgromadzeniu Parlamentarnym Rady Europy, w Unii Międzyparlamentarnej, a także wielu innych instytucjach parlamentarnych. Chciałbym także wspomnieć w tym miejscu, iż bliska jest nasza współpraca z Parlamentem Europejskim. W najbliższym czasie do Polski przybywa przewodniczący Zgromadzenia Północnoatlantyckiego pan Voigt. Przybywa przewodnicząca Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy, przybywają przewodniczący parlamentów Rosji, Niemiec, Włoch, Słowacji, Słowenii. W Polsce w tej chwili przebywają szefowie parlamentów Jugosławii i Grecji. Jest to więc ogromna praca wykonywana przez nasz Sejm, Komisję Spraw Zagranicznych, a także posłów z innych komisji. Myślę, że o tym także powinniśmy pamiętać.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#JózefZych">Sejm ustalił w debacie nad tym punktem porządku dziennego podział czasu pomiędzy kluby i koła, w zależności od ich wielkości, w granicach od 5 do 82 minut, to jest debatę średnią.</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#JózefZych">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-4.7" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę pana posła Longina Pastusiaka, Sojusz Lewicy Demokratycznej. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Waldemar Pawlak, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#LonginPastusiak">Panie Prezydencie! Panie Premierze! Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej akceptuje przyjęte przez rząd kierunki polskiej polityki zagranicznej, przedstawione przed chwilą z tej trybuny przez szefa polskiej dyplomacji. Uznajemy priorytet działań na rzecz umocnienia i rozwinięcia procesów integracyjnych ze strukturami europejskimi, przede wszystkim starań o członkostwo w Unii Europejskiej, w NATO, a także w Unii Zachodnioeuropejskiej. Z zadowoleniem przyjmujemy również perspektywę rychłego członkostwa Polski w OECD. W pełni popieramy już dokonane kroki i dalsze wysiłki w celu umocnienia naszych stosunków z najbliższymi sąsiadami. Jesteśmy zdania, że istniejące różnice polityczne, szczególnie z Rosją, należy usuwać drogą cierpliwego dialogu i że różnice nawet w tak kluczowej sprawie jak przyszłe członkostwo Polski w NATO nie mogą wpływać hamująco na rozbudowę dobrosąsiedzkich stosunków w innych dziedzinach.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#LonginPastusiak">Uwagi, jakie się nasuwają na marginesie programu rządowego, dotyczą pewnych kwestii taktycznych czy też konkretnych działań, np. w związku z nowymi jakościowo etapami procesów integracyjnych. Wydaje się, że dziś, po określeniu orientacyjnego czasu rozpoczęcia negocjacji w sprawie członkostwa w Unii oraz po decyzji o rozszerzeniu NATO i w okresie, w którym NATO przygotowuje się do odpowiedzi na pytanie: „kto i kiedy?”, nasze działania w tym zakresie powinny ulec pewnej modyfikacji.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#LonginPastusiak">Upraszczając, można powiedzieć tak - nasza wola wstąpienia do obu struktur jest znana i dobitnie już potwierdzona, zarówno przez kolejne rządy koalicji, jak i nowego prezydenta. W tym punkcie nie ma żadnych niedomówień czy wątpliwości, tym bardziej że zdecydowana większość opozycji parlamentarnej i pozaparlamentarnej opowiada się za polskim udziałem w Unii Europejskiej i w NATO. A co ważniejsze - członkostwo Polski ma poparcie przygniatającej większości społeczeństwa. Naszym zdaniem kluczową kwestią jest teraz przygotowanie się do uczestnictwa w obu strukturach.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#LonginPastusiak">W przypadku Unii Europejskiej chodzi o proces dostosowawczy Polski oraz przygotowanie się do negocjacji, a więc ustalenie stanowiska w kwestiach, jakie mamy przedyskutować i uzgodnić z Unią, ponadto o kompletowanie zespołu negocjacyjnego, który w swoim gronie już niedługo powinien rozpocząć prace. Postępy w tym procesie najlepiej określają naszą determinację i staną się najlepszym świadectwem naszej wiarygodności jako przyszłego członka. Inaczej mówiąc, w tym punkcie nasza polityka zagraniczna - choć może to zabrzmieć paradoksalnie - powinna być skierowana do wewnątrz. Monitorowanie procesu dostosowawczego i zapewnienie mu właściwego tempa powinno znajdować się w centrum uwagi zarówno urzędu prezydenckiego, jak i parlamentu, i oczywiście, panie ministrze, rządu.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#LonginPastusiak">W tym procesie ważne miejsce ma uświadomienie społeczeństwu wszelkich skutków - tak przejściowych, jak i długofalowych - członkostwa w Unii Europejskiej i w NATO. Chodzi z jednej strony o to, aby ludzie wiedzieli, co ich czeka, z drugiej zaś, aby z góry uprzedzić wątpliwości czy wręcz sprzeciwy, które mogą się pojawić w różnej, choć czasem zakamuflowanej formie. Nie łudźmy się, że nie pojawi się u nas eurosceptycyzm. Wbrew pozorom ta akcja uświadamiająca to także polityka zagraniczna. W Unii Europejskiej bowiem bacznie śledzi się stanowiska ugrupowań politycznych i nastroje społeczeństwa polskiego. Czeka nas zresztą referendum w sprawie członkostwa w Unii.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#LonginPastusiak">Trzeba też sobie zdać sprawę, że w okresie konferencji międzyrządowej Unii Europejskiej będziemy stawać się coraz bardziej celem zabiegów różnych stolic, które mają rozbieżne poglądy na temat przyszłego kształtu Unii Europejskiej. Wymagać to będzie od ośrodków decyzyjnych polskiej polityki zagranicznej z jednej strony - dużej ostrożności, by nie znaleźć się między młotem i kowadłem oraz nie zrażać sobie poszczególnych partnerów, ale z drugiej strony - nie unikniemy konieczności samookreślenia się w spornych kwestiach. Uniki byłyby zresztą niezrozumiałe. Jeżeli bowiem mamy zostać członkiem Unii, to na miarę naszych możliwości powinniśmy wpływać na to, by zjednoczona Europa była Europą sprawiedliwości społecznej, nie tylko decydującą o deficytach budżetowych, o stopniu inflacji, ale i rozwiązującą najważniejsze sprawy ludzkie, takie jak na przykład tworzenie nowych stanowisk pracy czy też zapewnienie cywilizowanych form świadczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#LonginPastusiak">I nie obawiajmy się mówić o tym pełnym głosem. Taka idea dojrzewa w Unii coraz bardziej, by przypomnieć stanowisko Grupy Socjalistycznej, będącej największą frakcją w Parlamencie Europejskim, czy też nawet niedawne postulaty prezydenta Chiraca, który przecież reprezentuje ugrupowania prawicowe.</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#LonginPastusiak">Jeżeli chodzi o NATO, to w grę wchodzą przede wszystkim - choć nie tylko - liczne uwarunkowania międzynarodowe. Nie wynikają one jednak wyłącznie z obecnego sprzeciwu Rosji, jak to się u nas upraszcza - w czym celują niektóre kręgi prawicy. Zmiany polityczne, jakie zaszły na świecie od końca lat osiemdziesiątych, przede wszystkim zanik podziału na linii Wschód-Zachód, zanik czynnika ideologicznego, nadały życiu międzynarodowemu inne wymiary i nowe treści. Ale toczy się walka o wpływy i o umacnianie pozycji mocarstw. Wiele państw lub grup krajów dokonuje wysiłków, by świat nie stał się jednobiegunowy. W tych bataliach nowego znaczenia nabrała gospodarka. Obserwujemy zaciekłe boje o poszerzenie rynków inwestycyjnych i handlowych, przede wszystkim o zdobycie przewagi technologicznej. Oczekujemy, panie ministrze, ze strony rządu większego zaangażowania instrumentów polityczno-dyplomatycznych w celu obrony interesów Polski na rynkach światowych.</u>
          <u xml:id="u-5.8" who="#LonginPastusiak">W tych okolicznościach jedne instytucje i sojusze runęły, jak np. Pakt Warszawski, inne - jak NATO - ulegają przekształceniom, by dostosować swoje funkcjonowanie do nowych uwarunkowań. Trwają poszukiwania nowych rozwiązań w zakresie systemu bezpieczeństwa. Pozostaje wiele niewiadomych, ale już wyklarował się jeden pewnik: nie dopuścić do powrotu niedawnych podziałów w jakiejkolwiek formie i stworzyć system zapobiegający konfrontacji militarnej, przede wszystkim zagrożeniu bronią masowej zagłady. W tej sytuacji lansowany przez część prawicy sposób myślenia, w którym proponuje się, aby Polska odegrała rolę nowego kordonu sanitarnego, może tylko odstraszać Zachód.</u>
          <u xml:id="u-5.9" who="#LonginPastusiak">Jakie możliwości w tej sytuacji posiada polska polityka zagraniczna? Aspiracja do członkostwa w NATO pozostaje oczywiście bezdyskusyjna, bowiem musimy się kierować uwarunkowaniami, jakie istnieją dziś, a nie mglistymi rozwiązaniami alternatywnymi, zaś NATO jest jedynym sojuszem polityczno-militarnym gwarantującym nam bezpieczeństwo.</u>
          <u xml:id="u-5.10" who="#LonginPastusiak">Jednocześnie jednak w działaniach polskiej polityki zagranicznej należy okazywać otwartość na wszelkie propozycje zmierzające do budowy nowego systemu bezpieczeństwa europejskiego. Zauważyć należy takie akcenty, jakie pojawiły się w ostatnim czasie — np. stwierdzenie prezydenta Kwaśniewskiego, że Polska nie chce być państwem frontowym, i zdecydowana deklaracja premiera Cimoszewicza w artykule w najnowszym numerze „NATO Review”, iż Polska popiera tworzenie infrastruktury stosunków między NATO i Rosją.</u>
          <u xml:id="u-5.11" who="#LonginPastusiak">Inaczej mówiąc, należy robić wszystko, by ugruntować w stolicach zachodnich przekonanie, że Polska traktuje swoje dążenie do NATO jako rozszerzenie obszaru stabilności i bezpieczeństwa w Europie, a nie jako tworzenie tarczy ochronnej przed Rosją.</u>
          <u xml:id="u-5.12" who="#LonginPastusiak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Uchwały o członkostwie Polski w Unii Europejskiej i w NATO podpisywać będą oczywiście rządy, ale zatwierdzać te uchwały i ratyfikować je będą parlamenty. Dlatego już teraz należy rozwijać ożywione kontakty z parlamentami krajów członkowskich - zarówno dwustronne, jak i wielostronne. Cieszę się, że pan marszałek przypomniał właśnie rolę naszego parlamentu, Sejmu i Senatu, w zacieśnianiu tych kontaktów. Proponujemy rozważenie inicjatywy zwołania w Warszawie zgromadzenia przedstawicieli parlamentów państw Unii Europejskiej i NATO, w czasie którego zapoznalibyśmy zaproszonych legislatorów ze stanem gotowości i stanem przygotowań Polski do pełnego członkostwa w strukturach euroatlantyckich. W tym samym celu pożądane byłoby zapraszanie parlamentarnych grup studyjnych do naszego kraju, także z udziałem parlamentarzystów odnoszących się sceptycznie do idei rozszerzenia organizacji integracyjnych.</u>
          <u xml:id="u-5.13" who="#LonginPastusiak">Panie i Panowie Posłowie! Musimy sobie bardziej uświadomić, że nasze szanse na przyjęcie do NATO się zwiększą, jeżeli będziemy stabilizować kraj politycznie, rozwijać instytucje demokratyczne, szanować reguły gry demokracji parlamentarnej - w tym również wyniki wyborów - umacniać ducha tolerancji i poszanowania dla inaczej myślących lub wierzących, a także rozbudowywać i utrwalać cywilną kontrolę nad wojskiem. Tymczasem wciąż nie brak w Polsce wypowiedzi i zachowań, które mogą wywoływać na Zachodzie wątpliwości, czy w tych sprawach Polska spełnia kryteria wymagane przez NATO. Zatrzymam się tylko na niektórych kwestiach polityki zagranicznej.</u>
          <u xml:id="u-5.14" who="#LonginPastusiak">Przyjął się pogląd, że w tym zakresie mamy w Polsce consensus. Jednak tylko w części jest to rzeczywistością. Istnieje bowiem zgoda w założeniu strategicznym, iż warunkiem naszego bezpieczeństwa i rozwoju jest włączenie się do struktur politycznych, militarnych i gospodarczych Europy Zachodniej przy równoczesnym rozbudowywaniu stosunków z wszystkimi naszymi sąsiadami. Oparte na tym założeniu kolejne exposé ministrów spraw zagranicznych w Sejmie otrzymywały pełną akceptację niezależnie od politycznego składu parlamentu w kolejnych kadencjach. Ale nawet już w trakcie debat sejmowych byliśmy świadkami podważania tej polityki, choć pozornie dotyczyło to szczegółów lub taktyki przyjętej w konkretnych sprawach.</u>
          <u xml:id="u-5.15" who="#LonginPastusiak">Jesteśmy świadkami takich ataków, szczególnie w okresie rządów obecnej koalicji, a zwłaszcza ostatnio. Jako wręcz paranoiczne należy określić postawy niektórych polityków opozycji parlamentarnej i pozaparlamentarnej w związku z wizytą prezydenta Kwaśniewskiego w Moskwie i wcześniej podpisanymi umowami polsko-rosyjskimi czy też w związku z wizytą pana prezydenta na Białorusi. Zaprezentowany kierunek krytyki podważał nie tylko naszą politykę wschodnią, ale w istocie godził w polskie starania o członkostwo w NATO. W tych postawach widać jedno: dążenie do podważenia wszystkiego, co robi obecny układ polityczny, aby go obalić - bez względu na koszta grożące Polsce i jej żywotnym interesom. W tym celu wykorzystuje się dla wewnętrznej walki politycznej również, niestety, politykę zagraniczną. Odnosi się wrażenie, że te ośrodki polityczne nie mogą ścierpieć, iż to właśnie obecna koalicja rządząca, której jednym z członów jest właśnie lewica, ma szanse wprowadzenia Polski do NATO i Unii Europejskiej czy choćby doprowadzenia do decydujących postanowień. Te siły polityczne nie cofają się przed niczym - nawet przed podkopywaniem wiarygodności polskiej polityki zagranicznej i jej obecnych realizatorów. Podważa to szeroko pojętą rację stanu, daje bowiem na Zachodzie do ręki broń tym, którzy z różnych względów - choć akurat nie dlatego, że SLD jest siłą współrządzącą - sprzeciwiają się rozszerzeniu NATO i Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-5.16" who="#LonginPastusiak">Do katalogu zachowań opozycji podważających funkcjonowanie naszego państwa na arenie międzynarodowej wpisać należy także kwestionowanie postanowienia prokuratury wojskowej w tzw. sprawie Oleksego.</u>
          <u xml:id="u-5.17" who="#LonginPastusiak">Panie Marszałku! Po dojściu do władzy koalicja podjęła próbę skorygowania pewnej nierównowagi, jaka zarysowała się w stosunkach Polski ze światem zewnętrznym. Od ostatnich wyborów prezydenckich szanse korekty zostały wzmocnione i już wykorzystane. Chodzi o wizyty prezydenta Kwaśniewskiego na Wschodzie - klamrę tę zamknie wizyta prezydenta Ukrainy w Polsce. W ten sposób intencje budowy dobrych stosunków sąsiedzkich wyszły poza deklaracje słowne, podbudowane zostały zdecydowaną wolą dialogu - niezależnie od różnicy zdań.</u>
          <u xml:id="u-5.18" who="#LonginPastusiak">Cennym dorobkiem pierwszych miesięcy nowej prezydentury są m.in. telefoniczne i robocze konsultacje ad hoc z głowami innych państw. To jest pozytywna demonstracja chęci wzajemnego informowania się, a zarazem przejaw przejrzystości naszej polityki zagranicznej, która nie zamierza grać na dwóch fortepianach.</u>
          <u xml:id="u-5.19" who="#LonginPastusiak">Mówiąc o korygowaniu polityki zagranicznej, mamy na myśli również przejawy pewnej aktywizacji działań, poprzednio częściowo zamrożonych, na obszarach poza światem zachodnim i najbliższego sąsiedztwa. Tu słusznie skoncentrowano się przede wszystkim na celach gospodarczych. Warto jednak zastanowić się, czy w regionach krajów rozwijających się i rosnących pod względem liczebności i siły „małych tygrysów” nie powinniśmy dokonać pewnej selekcji, a więc nie rozpraszać własnych sił, lecz koncentrować je tam, gdzie na polu ekonomicznym mamy coś do zyskania. Celowe byłoby określić pewne kryteria, tak jak możliwości i chęci partnera w zakresie kapitału inwestycyjnego, stopień otwarcia na działalność polskiego biznesu, łącznie zresztą z inwestycjami, oraz na polski import, możliwości dogodnych zakupów, szczególnie surowców. Oczywiście posługiwanie się słowem „selekcja” nie oznacza ograniczenia inicjatywy podmiotów gospodarczych. Chodzi o takie sterowanie instrumentami pozostającymi w dyspozycji państwa, by maksymalnie wykorzystać stosunki z tymi krajami, które mają nam do zaoferowania najwięcej.</u>
          <u xml:id="u-5.20" who="#LonginPastusiak">Odrębną kwestią są Chiny. Tu mamy jakby dwie polityki. Jedna oficjalna, państwowa, stojąca na gruncie pragmatyzmu i realiów. Nawiasem mówiąc, jest to polityka, jaką w istocie prowadzą państwa zachodnie, w tym również Stany Zjednoczone, dla których Chiny to przede wszystkim wielki rozwojowy partner gospodarczy, a także w niedalekiej przyszłości kandydat na supermocarstwo. Inną politykę w Polsce wobec Chin prowadzi część opozycji, która kieruje się czystą ideologią, nie licząc się de facto z interesami gospodarczymi Rzeczypospolitej. Istnieje potrzeba, by rząd i partie koalicyjne jasno i wyraźnie przedstawiły stanowisko w tych punktach naszej polityki zagranicznej, które łączą się z naruszaniem uznawanych przez Polskę zasad demokratycznych i praw człowieka. Jeżeli się tego nie uczyni, pozostawi się pole do domysłów, fałszywych oskarżeń i krasomówczych popisów z wmawianiem koalicji wszelkich grzechów głównych. Pilność określenia takiego stanowiska uwypukla zaskakująca, nacechowana wyraźnie złą wolą i wprowadzająca w błąd reakcja niektórych ośrodków opiniotwórczych na jednoznaczne i zdecydowane słowa prezydenta Kwaśniewskiego w związku z wydarzeniami na Białorusi.</u>
          <u xml:id="u-5.21" who="#LonginPastusiak">Wysoki Sejmie! Po ostatnich wyborach prezydenckich, praktycznie po raz pierwszy po zmianach w roku 1989, pojawiła się szansa uporządkowania polityki zagranicznej zarówno w zakresie koncepcyjnym, jak i wykonawczym oraz koordynacji działań wszystkich organów władzy działających w sferze polityki zagranicznej. W płaszczyźnie wykonawczej główne i decydujące obowiązki spoczywają na MSZ. Resort ten znajduje się jednak w niełatwej, panie ministrze, sytuacji. Przyczyną jest fakt, że mimo upływu lat kadrowo wciąż dzieli się na tzw. starych i tzw. nowych, co faktycznie oznacza przeniesienie na ten resort dawnych podziałów i sporów politycznych o charakterze wewnętrznym. Nie trzeba podkreślać, jak może to być szkodliwe w realizacji polskiej polityki zagranicznej. W obecnej sytuacji przed rządem staje już nie potrzeba, lecz obowiązek reformy MSZ, w tym również zastąpienia obecnej ustawy z 1974 r. nową ustawą o urzędzie ministra spraw zagranicznych dostosowaną do zmian ustrojowych, jakie się w Polsce dokonały, i dostosowaną do zmian, jakie dokonały się również na arenie międzynarodowej. SLD wspiera działania zmierzające do tworzenia fachowej kadry, nie zaangażowanej bezpośrednio w polityczne zawirowania, co m.in. zapobiegnie rekrutacji osób przypadkowych. Padła już rozsądna i realistyczna propozycja, by do kształcenia kadr wykorzystać bazę istniejącej już szkoły przygotowującej pracowników administracji państwowej. Znana jest ogólna koncepcja, według której tylko stanowisko ministra, ewentualnie jednego lub dwóch wiceministrów w tym resorcie, jest stanowiskiem o charakterze politycznym. Nie ma więc przeszkód, by reformy MSZ dokonać jak najszybciej. Ustabilizuje to kadrę tego resortu, położy kres korytarzowym szeptom i obawom, dzięki czemu pracownicy MSZ skoncentrują swoją uwagę na tym, czym powinni się w istocie zajmować.</u>
          <u xml:id="u-5.22" who="#LonginPastusiak">Wysoka Izbo! Pan minister Rosati w swym exposé zwrócił uwagę na miejsce Polonii w polityce państwa polskiego. Polonia w słabszym niż można by oczekiwać stopniu jako polskie lobby wspomaga kraj, na co wpływają także jej wewnętrzne podziały, również te przenoszone nieraz żywcem z kraju. Przełamywaniu tych podziałów służyć powinna apolityczna działalność finansowanej zresztą z budżetu państwa Wspólnoty Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-5.23" who="#LonginPastusiak">Otwarta pozostaje sprawa Polonii w Kazachstanie, traktowana przez niektóre ugrupowania w Polsce jako swojego rodzaju instrument walki politycznej. Czas określić tu stanowisko rządu, tym bardziej że postulat imigracji może wyłonić się w związku z innymi polskimi skupiskami na Wschodzie. Zrozumiałe jest, że nie stać nas na masową imigrację i nie można tu stwarzać żadnych złudzeń. Nie dysponujemy takimi ogromnymi zasobami finansowymi, wewnętrznymi i zewnętrznymi, jak inne państwa. W tej sytuacji należy rozpatrzyć możliwość uruchomienia mechanizmów, dzięki którym będzie można pomóc rodakom w nauce oraz aktywizacji zawodowej i gospodarczej. Może warto zachęcić tych ludzi dobrej woli w Polsce, którzy z takim poświęceniem starają się pomóc rodakom na Wschodzie, aby rozważyli możliwość działania w tym kierunku. Dotyczy to zresztą nie tylko Polaków w Kazachstanie.</u>
          <u xml:id="u-5.24" who="#LonginPastusiak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Każda polityka, a więc i zagraniczna, wymaga szerokiego społecznego poparcia i zrozumienia. W naszych czasach kształtowana jest ona za pośrednictwem środków masowego przekazu. Dlatego między ośrodkami kształtującymi tę politykę a mediami musi istnieć drożna komunikacja. Każdy krok, każda decyzja muszą być dokładnie wyjaśniane, by pozostawiać jak najmniej pola do domysłów i spekulacji. Kształtowanie prawidłowego obrazu polityki zagranicznej leży nie tylko w interesie koalicji rządzącej - to jest ogólny interes państwowy, bo jest to także formowanie obrazu Polski w oczach zagranicy.</u>
          <u xml:id="u-5.25" who="#LonginPastusiak">Na zakończenie chciałbym jeszcze raz podkreślić, że Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej w pełni akceptuje zarówno cele strategiczne przedstawione przez ministra spraw zagranicznych pana Dariusza Rosatiego, jak i ich rozpisanie na konkretne działania polskiej polityki zagranicznej.</u>
          <u xml:id="u-5.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-5.27" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Olga Krzyżanowska)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Longin Pastusiak.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę teraz pana posła Waldemara Pawlaka o zabranie głosu w imieniu klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego. Następnym mówcą będzie pan poseł Piotr Nowina-Konopka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#WaldemarPawlak">Panie Prezydencie! Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Klub Polskiego Stronnictwa Ludowego z uwagą i z uznaniem odnotowuje deklarację ministra spraw wewnętrznych, że polityka zagraniczna RP będzie podporządkowana polskiej racji stanu. W wystąpieniu...</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie ministra spraw wewnętrznych.)</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#WaldemarPawlak">Ministra spraw zagranicznych. Przepraszam.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#WaldemarPawlak">W wystąpieniu klubowym skoncentruję się na kilku sprawach generalnych podjętych w wystąpieniu ministra spraw zagranicznych. Kolejne sprawy będą prezentowane przez koleżanki i kolegów z klubu PSL.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#WaldemarPawlak">Cele strategiczne zakreślone w wystąpieniu ministra spraw zagranicznych wymagają ciągłej konkretyzacji i określenia bieżących działań i środków. Chodzi o zapewnienie bezpieczeństwa narodowego, sprzyjanie warunkom rozwoju czy budowanie przyjaznego otoczenia narodowego.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#WaldemarPawlak">Klub Polskiego Stronnictwa Ludowego popiera działania prezydenta RP i rządu zmierzające do członkostwa w NATO, jako że jest to podstawowy kierunek gwarantujący Polsce długookresowe bezpieczeństwo. Z pewnym niepokojem obserwujemy jednak niektóre wypowiedzi ministra spraw zagranicznych dotyczące deklaracji związanych z zainstalowaniem na terenie Polski broni atomowej, zwłaszcza że nie ma tu oficjalnych stanowisk ze strony Sojuszu Północnoatlantyckiego, a także nie ma w tej sprawie stanowiska Rady Ministrów; uważamy, że w takiej sytuacji należy zachować daleko idącą ostrożność, sformułować najpierw strategię przystępowania do Sojuszu Północnoatlantyckiego, a potem dopiero składać deklaracje.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#WaldemarPawlak">W zakresie integracji europejskiej - jeszcze raz pragnę to podkreślić - w stanowisku PSL akcentujemy i kładziemy nacisk nie tyle na ogólną symbolikę, np. powrót czy wejście do Europy, główny nacisk kładziemy - i naszym zdaniem powinien być on położony - na praktyczną realizację naszych narodowych interesów, a więc zapewnienie Polsce wysokiej pozycji w rodzinie narodów europejskich. Dlatego przyjmujemy z uznaniem informację o pracach nad narodową strategią integracji i pragniemy zwrócić się z apelem do rządu o większy nacisk na praktyczną realizację naszych interesów, szczególnie w zakresie gospodarczym. Mamy już w tym wiele doświadczeń, chociażby doświadczenia płynące z realizacji układu stowarzyszeniowego z Unią Europejską. Układ ten - formalnie korzystny dla Polski - stworzył wiele możliwości w dziedzinie eksportu naszych towarów, choć często te ułatwienia czy możliwości dotyczyły takiego obszaru, gdzie produkcja towarów w Polsce nie była realizowana. Stwarza to pozory korzystnych rozwiązań formalnych, natomiast w wymiarze praktycznym, szczególnie finansowym - łatwo to zauważyć - rozwiązania te doprowadzają do deficytu w handlu zagranicznym z Unią Europejską. W negocjacjach dotyczących członkostwa powinniśmy te negatywne elementy zdecydowanie wyeliminować.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#WaldemarPawlak">Warto w tym miejscu podkreślić, że polityka zagraniczna coraz częściej jest realizowana nie tylko przez MSZ, ale w dużej części także przez Narodowy Bank Polski czy ministra finansów. W ostatnim czasie obserwujemy bardzo niekorzystne, negatywne zjawisko pogłębiającego się deficytu w handlu zagranicznym. Nic w tym dziwnego, bo jeśli ceny na rynku krajowym wzrosły w ubiegłym roku o 21%, a cena np. dolara - o 3%, to oczywiste jest, że w coraz trudniejszej sytuacji i na przegranej pozycji są szczególnie te przedsiębiorstwa, które produkują, opierając się na krajowych surowcach i eksportują na rynki zewnętrzne. Na rok bieżący przewiduje się deficyt przekraczający 6 mld dolarów. Nie sposób zamykać oczu na tego typu zjawiska gospodarcze. To nie jest tylko działanie rządu, ale - jeszcze raz podkreślę - także takich instytucji jak Narodowy Bank Polski.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#WaldemarPawlak">Są też inne działania wskazujące na to, jak bardzo złożona jest współczesna polityka zagraniczna. W ostatnich miesiącach, w kwietniu bodajże, zrzeszenia przewoźników w Unii Europejskiej z Niemiec, Belgii i Włoch wycofały karnety TIR dla polskich przewoźników w zakresie towarów o podwyższonym ryzyku celnym. Zaowocowało to decyzjami administracji Unii Europejskiej w wypadku wszystkich krajów Unii. Nasze stowarzyszenie przewoźników też po pewnym okresie negocjacji podejmuje podobne działania, zmierzające do wycofania podobnych uzgodnień w stosunku do karnetów TIR dla przewoźników europejskich. Być może potrzebna jest większa aktywność rządu, aby wpłynąć na negocjacje z administracją europejską i przekonać kraje Unii Europejskiej o potrzebie harmonijnej współpracy. Jeżeli są zjawiska patologiczne, to należy je zwalczać, ale nie należy takimi działaniami pogarszać warunków współpracy, szczególnie współpracy gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#WaldemarPawlak">W tym miejscu chciałbym również zwrócić uwagę na pewne osobiste doświadczenia dotyczące stylu uprawiania dyplomacji we współczesnych czasach, ponieważ jako premier, spotykając się z ministrami i ambasadorami innych krajów, zauważałem, że często o wiele mniej czasu poświęca się na bardzo ogólne, generalne dyskusje dotyczące integracji, bezpieczeństwa, a zdecydowanie więcej - na bardzo konkretne interwencje w sprawach gospodarczych czy nawet w sprawach konkretnych firm zagranicznych operujących na naszym rynku. Nasza dyplomacja też powinna działać w podobny sposób, aby przedsiębiorstwa polskie czuły wsparcie zarówno komórek handlowych, jak i ambasad na rynkach zagranicznych. Aby czuły wsparcie i miały możliwość uzyskania pomocy w podejmowaniu konkretnych interesów.</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#WaldemarPawlak">Odnosząc się do wystąpienia ministra spraw zagranicznych, jeszcze raz chciałbym zwrócić uwagę, i podkreślić to z uznaniem, na nastawienie na rozwój współpracy regionalnej i rozwój współpracy w ramach strefy wolnego handlu CEFTA. Uważamy, że w tym zakresie potrzebna jest większa aktywność, jako że jest to jeden z ważnych elementów strategii integracji Polski z Unią Europejską. Polska przez współpracę regionalną i rozwój wolnego handlu w regionie może łatwiej przystosować się do konkurencji europejskiej. Ponadto trzeba uświadamiać sobie, że Polska jest jednym z największych państw w tym regionie, a więc tym samym możemy odgrywać bardzo istotną rolę jako kraj, który będzie w sposób znaczący wpływał na realia gospodarcze Europy Środkowo-Wschodniej.</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#WaldemarPawlak">Chciałbym w imieniu klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego odnotować również z uznaniem bardziej zrównoważoną politykę zagraniczną, aktywność zarówno na kierunku zachodnioeuropejskim, euroatlantyckim, jak i na kierunku wschodnim, realizowaną przez prezydenta RP i ministra spraw zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-7.12" who="#WaldemarPawlak">Klub Polskiego Stronnictwa Ludowego podziela opinie ministra spraw zagranicznych, że brak ratyfikacji konkordatu jest szkodliwy dla naszego kraju, zwłaszcza w świetle przyjętych przez Sejm kilku ustaw o stosunku państwa do różnych kościołów i oczekujących czterech kolejnych projektów w tym zakresie. Uważamy, że ratyfikacja konkordatu i uchwalenie przez Sejm ustaw okołokonkordatowych jest możliwe i potrzebne w obecnej chwili.</u>
          <u xml:id="u-7.13" who="#WaldemarPawlak">Na zakończenie podkreślę jeszcze raz rolę parlamentu, który obok prezydenta, Rady Ministrów, ministra spraw wewnętrznych wnosi ważny i liczący się wkład w rozwój naszych stosunków zagranicznych, szczególnie w tych regionach, gdzie działania oficjalne nie zawsze mogą być bezpośrednio podejmowane. Współpraca z Radą Europy czy instytucjami europejskimi również stanowi ważny czynnik w opracowywaniu naszej narodowej strategii integracji.</u>
          <u xml:id="u-7.14" who="#WaldemarPawlak">Na zakończenie jeszcze raz w imieniu klubu PSL wyrażę akceptację generalnych celów naszej polityki zagranicznej, a więc integracji w zakresie bezpieczeństwa ze strukturami NATO, integracji z Unią Europejską, przy czym pragniemy tu podkreślić prawie równoważność stosunków ze Stanami Zjednoczonymi, ponieważ jest to w naszej ocenie ważny czynnik równowagi europejskiej. Kolejną sprawą jest współpraca regionalna i potrzeba rozwoju strefy wolnego handlu w naszym regionie. Następnym kierunkiem działania w naszej ocenie powinna być zrównoważona polityka, otwarta na Europę, instytucje euroatlantyckie, ale również bardzo aktywna na Wschodzie i Dalekim Wschodzie. Pozytywne efekty konkurencji, zwłaszcza w gospodarce, obserwujemy już w zakresie angażowania się firm z różnych regionów świata.</u>
          <u xml:id="u-7.15" who="#WaldemarPawlak">Na zakończenie jeszcze raz podkreślę znaczenie praktycznego, gospodarczego wymiaru polityki zagranicznej Polski dla realizacji polskiej racji stanu, a więc budowania wysokiej pozycji Polski w rodzinie wolnych narodów.</u>
          <u xml:id="u-7.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Waldemar Pawlak.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę teraz pana posła Piotra Nowinę-Konopkę o zabranie głosu w imieniu klubu Unii Wolności. Następnym mówcą będzie pan poseł Piotr Marciniak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PiotrNowinaKonopka">Pani Marszałek! Panie Prezydencie! Panie Premierze! Panowie Ministrowie! Panie i Panowie! Powiedział kiedyś Willy Claes, przepraszam Willy Brandt ówczesnemu kanclerzowi Kiesingerowi, że polityka zagraniczna jest rzeczą zbyt ważną, by powierzać ją komu innemu niż ministrowi spraw zagranicznych. Brandt zresztą wtedy sam był ministrem spraw zagranicznych i kroniki nie odnotowały, czy powtórzył swoją tezę wówczas, kiedy został kanclerzem. Nas jednak, debatujących w polskim Sejmie nad polityką zagraniczną zajmować powinna inna kwestia, a mianowicie że polityka zagraniczna jest sprawą zbyt ważną, aby nie zadać sobie pytania, dla kogo ją prowadzimy i co ona przynosi tym ludziom, którzy nie są ani ministrami, ani posłami, którzy chodzą po ulicach i nie są pewni, dokąd owa polityka zaprowadzi kraj i społeczeństwo.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#PiotrNowinaKonopka">Unia Wolności skupia wielu ludzi, którzy kładli podwaliny pod nową polską politykę zagraniczną. Ludzie tej formacji i szeroko pojmowanej formacji „Solidarności” uczynili wiele, aby zwrot, który nastąpił w 1989 r., był zwrotem prawdziwym, nie pozornym, aby ogarnął całą polską rzeczywistość. Dlatego taki nacisk kładliśmy na nowe ułożenie stosunków z naszymi sąsiadami i zwłaszcza na otwarcie Polsce drogi do europejskich i euroatlantyckich struktur integracyjnych. Dlatego także jako opozycja staramy się wciąż przyczyniać, w miarę naszych możliwości, naszą obecnością na forum międzynarodowym do realizowania tego postulatu. W tym przeorientowaniu polskiej polityki zagranicznej upatrywaliśmy szanse dla Polski, szanse dla tych cichych przechodniów, którzy mają prawo żyć w kraju suwerennym, bezpiecznym i oferującym swoim obywatelom godziwe życie. Uważaliśmy bowiem i uważamy po dziś dzień, że Polska przeżywa specyficzny moment własnej historii, kiedy właśnie od polityki zagranicznej, bardziej niż kiedykolwiek, zależy los polskich reform i los Polski w ogóle. Uważamy zarazem, że ta zależność wiedzie również w drugą stronę. Skuteczność polskiej polityki zagranicznej bezpośrednio zależy od racjonalności polskiej polityki wewnętrznej, od naszej zdolności do modernizowania kraju, do pozbycia się garbu powojennych dziesięcioleci.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#PiotrNowinaKonopka">I tak oto znajdujemy się w centrum spraw, które zreferował nam minister spraw zagranicznych. Dla Unii Wolności wierność priorytetom nakreślonym w 1989 r. i w późniejszych latach jest jednym z ważnych kryteriów naszego stosunku do prowadzonej przez rząd i koalicję polityki zagranicznej. Przyjmujemy z zadowoleniem deklaracje o zamiarze kontynuowania przyjętego wtedy kursu. Zejście z niego uznalibyśmy za polityczny casus belli wobec tak potrzebnego consensusu wokół polityki zagranicznej - nie każdej, ale jedynie takiej, jaka realizuje narodową rację stanu i jest wytyczona wokół takich wartości, jak z trudem wywalczona i przywrócona suwerenność, niepodległość, demokracja. Dlatego wysłuchujemy deklaracji i równocześnie porównujemy te deklaracje z faktami. W sprawie faktów zaś musimy zadać kilka pytań, do których właśnie przechodzę.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#PiotrNowinaKonopka">Pytanie pierwsze. Jak wygląda powiązanie polskiej polityki zagranicznej z polską polityką wewnętrzną? Jak rząd zamierza radzić sobie ze sprzecznymi sygnałami, przykładowo takimi jak wyhamowana ostatecznie reforma samorządowa czy inne wstydliwe zjawiska, których złe echa zostałyby jedynie wzmocnione przywoływaniem ich tutaj po imieniu i nazwisku? Czy nie ma sprzeczności między postulatem członkostwa w OECD, Unii Europejskiej, NATO i politycznym zgiełkiem, świadczącym o starym dwójmyśleniu, w którym sięga się nawet do gromkich argumentów o bezpieczeństwie narodowym? Nawet małe dziecko wie, że bezpieczeństwa powinniśmy szukać właśnie w OECD, w Unii Europejskiej i w NATO, a nie w wojewódzkich radach narodowych; nie można też lekceważyć prostych reguł wiarygodności politycznej, nawet jeżeli pan poseł Pastusiak dopatruje się w tych regułach czegoś zbytecznego.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#PiotrNowinaKonopka">Nie będę wydłużał listy przykładów utraty przez Polskę impetu w reformach, co oddala nas od wszelkich bezpiecznych przystani. Taką listę można sporządzić choćby na podstawie wydruków sejmowych głosowań — propozycje reformatorskie są zatupywane i przegłosowywane wskutek sposobu myślenia sprzed kilkudziesięciu lat.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#PiotrNowinaKonopka">Pytanie drugie. Kto właściwie prowadzi politykę zagraniczną i jaka jest kondycja tego organu, który w świetle konstytucji ma być wiodący w zakresie polityki zagranicznej? Zahamowana została reforma MSZ, wciąż funkcjonują przeżytki starego układu, takie jak chociażby nieszczęsne BRH. Podobno nowa ustawa o ministrze czeka na szczęśliwe narodziny nowego centrum rządowego, które - jak się można niestety obawiać - nie przyniesie rozwiązań rzeczywiście spójnych i odpowiadających dawno stwierdzonej potrzebie. Pozorność tej reformy odbije się również na MSZ, zwłaszcza jeżeli zachowane zostaną błędy propozycji odnoszącej się do zagadnienia integracji europejskiej. Czekamy na ostateczne decyzje koalicji i przestrzegamy przed ubezwłasnowolnieniem Ministerstwa Spraw Zagranicznych w zakresie związanym właśnie z integracją europejską, przed tworzeniem jakiegoś MSZ-bis.</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#PiotrNowinaKonopka">Pytanie trzecie odnosi się do koordynacji pomiędzy urzędami zajmującymi się polityką zagraniczną. Jak to jest możliwe, że wysoki urzędnik Kancelarii Prezydenta, podsekretarz stanu ogłasza ni stąd ni zowąd, że oto nadchodzi nowa era w stosunkach polsko-rosyjskich lub że i Anglicy, i Polacy powinni bać się Niemców, a równocześnie słyszymy od pana ministra Rosatiego - i dobrze, że to słyszymy - że utrzymana będzie wizja stosunków polsko-niemieckich opierająca się na założeniu, że właśnie w możliwie najlepszych relacjach z Niemcami, także z Niemcami, upatrujemy nasze narodowe bezpieczeństwo. Czyżbyśmy mieli zazdrościć tym spośród naszych sąsiadów, którzy swoich stosunków z Niemcami nie zdołali ułożyć tak, jak uczynili to Mazowiecki z Kohlem i Skubiszewski z Genscherem? Albo wysoce niepokojąca rozbieżność pomiędzy deklarowanymi tutaj intencjami i postępowaniem pewnych czynników w Przemyślu, na przykład, co może źle odbić się na naszych stosunkach sąsiedzkich, i to w sytuacji, gdy naprawdę chodzi o rzecz dość symboliczną.</u>
          <u xml:id="u-9.7" who="#PiotrNowinaKonopka">Pytanie czwarte dotyczy braku spójności między słowami i czynami. Potraktowana tu jako przykład wizyta prezydencka na Białorusi jest przykrym, niepokojącym incydentem, który wprowadził niezgodność między słowami o woli wsparcia tendencji niepodległościowych w takich krajach, jak Białoruś i Ukraina, i działaniami, które w miarę napływu informacji z Białorusi okazują się coraz bardziej nie przemyślane. Pan poseł Pastusiak mówił tu o paranoicznych reakcjach. Nie będę tego komentował. Powiem tylko, że nas bardziej dziwi niedostrzeganie tego, dokąd zmierza demokracja, suwerenność, niepodległość Białorusi. Szkoda, że prezydent Polski odmówił spotkania z przedstawicielem opozycji białoruskiej wtedy, gdy w Polsce nie towarzyszyli mu wysłannicy prezydenta Łukaszenki. Równocześnie nie doszło dotąd do spotkania prezydentów Polski i Ukrainy ze szkodą dla dynamiki i perspektyw stosunków polsko-ukraińskich. Nie powinno być cienia wątpliwości, że na polską rację stanu składa się suwerenność, niepodległość i demokratyczny ład państwowy wszystkich naszych sąsiadów bez wyjątku. Czy oznacza to, że można różnie interpretować polską rację stanu?</u>
          <u xml:id="u-9.8" who="#PiotrNowinaKonopka">Pytanie piąte to pytanie o wyobraźnię, o wizję wykraczającą poza to, co obecna koalicja odziedziczyła po poprzednikach, a więc pytanie o scenariusz na wypadek bardzo złego obrotu spraw w Rosji - bo na dobry scenariusz trudno liczyć. Pytanie o region kaliningradzki, o szlak dyplomatyczny, który utorowałby nam drogę do pozaeuropejskich partnerów gospodarczych, wreszcie pytanie o OECD, która to sprawa została wyjęta z gestii MSZ i jest bodaj czy nie najpoważniejszą porażką polskiej polityki zagranicznej - jeśli nie zostanie szybko załatwiona, zaciąży kamieniem na naszych dalszych aspiracjach. I żenujące już pytanie o losy konkordatu, i wiele innych podobnych pytań, w których postawieniu wyręczą mnie moi koledzy klubowi w wystąpieniach.</u>
          <u xml:id="u-9.9" who="#PiotrNowinaKonopka">Ostatnie pytanie, które chcę zadać, odnosi się do zdumiewających zjawisk zachodzących w sferze polityki kadrowej MSZ. Tu już nawet nie chodzi o elementarne pojęcie tego, co wypada i czego robić nie wypada. Chodzi o obraz Polski w świecie. Zmiana, która nastąpiła w 1989 r., oznaczała, że nową politykę zagraniczną, od premiera i ministra spraw zagranicznych poczynając, reprezentują ludzie, którzy naszym partnerom nie kojarzą się ze starymi czasami i którzy właśnie dlatego są wiarygodni w świecie jako rzecznicy nowej polityki. Tymczasem od pewnego momentu pojawiają się w roli przedstawicieli polskiej polityki zagranicznej osoby, których żarliwym obrońcą była niesławna podkomisja badająca domniemane zbrodnie personalne ministra Skubiszewskiego. A zatem, jak jest z kontynuacją i zarazem jak jest z zasadą, która powinna być bezwzględnie przestrzegana i która wymaga, aby zwłaszcza w tym resorcie zaspokajać przede wszystkim interesy narodowej racji stanu, przedkładając je ponad interesy koalicji lub poszczególnych partii koalicyjnych.</u>
          <u xml:id="u-9.10" who="#PiotrNowinaKonopka">Stawiamy te pytania w nowej sytuacji. Gdy jako partia opozycyjna uważamy za konieczny i możliwy konsens wokół priorytetów polskiej polityki zagranicznej, ale także w sytuacji pewnego precedensu. Stało się oto bowiem dzisiaj po raz pierwszy, że doroczne wystąpienie dotyczące polityki zagranicznej prezentuje Wysokiej Izbie minister, który nie jest człowiekiem układu politycznego, jaki wziął na siebie odpowiedzialność polityczną za Polskę w 1989 r. Do tej pory - nawet w dwóch poprzednich rządach obecnej koalicji - ministrowie spraw zagranicznych związani byli z tamtym reformatorskim układem i to było swego rodzaju gwarancją, że nie będą zakwestionowane fundamenty historycznego zwrotu.</u>
          <u xml:id="u-9.11" who="#PiotrNowinaKonopka">Chcemy mieć nadzieję, że obecny minister spraw zagranicznych i w deklaracjach, i w działaniach potwierdzi, że także osoba desygnowana przez koalicję SLD–PSL jest w stanie prowadzić polską politykę zagraniczną w kierunku wyznaczonym wtedy, przed 6 laty. Taką politykę chcemy wspierać i wobec takiej polityki jest potrzebny i możliwy consensus sił politycznych, koalicyjnych, opozycyjnych, parlamentarnych, pozaparlamentarnych — consensus polityczny odbijający consensus narodowy wokół interesu narodowego. Zadając pytania oraz zgłaszając wątpliwości, pragnęlibyśmy, aby przynajmniej nasza polityka zagraniczna zdołała się oprzeć walcowi, jaki przetacza się przez Polskę w innych dziedzinach, a co pan poseł Pastusiak nazywa uporządkowaniem. Aby ten walec nas nie wyrównał i nie zaprzepaścił tego, co Polska już zdołała dotąd uzyskać. Co zdołał uzyskać cichy przechodzień, chcący żyć w kraju suwerennym, niepodległym, demokratycznym, dostatnim i bezpiecznym.</u>
          <u xml:id="u-9.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Piotr Nowina-Konopka.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę teraz pana posła Piotra Marciniaka o zabranie głosu w imieniu klubu Unii Pracy. Następnym mówcą będzie pan poseł Andrzej Gąsienica-Makowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PiotrMarciniak">Pani Marszałek! Panie Prezydencie! Panie Ministrze! Polska polityka zagraniczna zaczyna wchodzić w fazę zbierania owoców przełomu 1989 r. Konsekwentne trwanie przy zasadzie pełnej suwerenności państwowej, partnerskiej współpracy ze wszystkimi sąsiadami, zacieśniania więzów ze Wspólnotami Europejskimi i północnoatlantyckim systemem bezpieczeństwa pozwoliło Polsce na zdobycie samodzielnej pozycji w polityce europejskiej. Sformułowane przed kilku laty i w zasadzie konsekwentnie realizowane przez kolejne rządy linie przewodnie polskiej polityki zagranicznej zyskały aprobatę tak opinii publicznej, jak i ogromnej większości klasy politycznej. Dzięki temu płyniemy dość pewnym kursem ku zjednoczonej Europie i ku systemowi bezpieczeństwa opartemu na NATO.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#PiotrMarciniak">Tego rodzaju sytuacja wyklucza potrzebę formułowania jakichś nowych programów polskiej polityki zagranicznej, wytyczania nowych horyzontów. Unia Pracy z satysfakcją odnotowuje ton spokojnej kontynuacji w założeniach polityki zagranicznej prezentowanych przez pana ministra Rosatiego. Nie znalazły w nim odbicia pojawiające się ostatnio - także w kręgach ludzi odpowiedzialnych za polską politykę zagraniczną - sugestie o możliwych wyraźnych jej reorientacjach, np. o możliwości pojawienia się zwrotu w polityce wschodniej. W przekonaniu Unii Pracy to, co Polsce jest potrzebne, to konsekwentna kontynuacja polityki budowy samodzielności Polski i oparcie jej bezpieczeństwa na sojuszu ze stabilnymi demokracjami oraz utrzymaniu jak najlepszych stosunków ze wszystkimi sąsiadami.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#PiotrMarciniak">Mamy już za sobą problemy związane z ukształtowaniem priorytetów polityki zagranicznej, uzyskaniem na nie zgody społecznej. Mamy też już chyba w zasadzie za sobą przekonanie naszych międzynarodowych partnerów co do stabilności dokonanych wyborów i co do konsekwencji w dążeniu do ich realizacji. Sądzę, że zarówno obawy, jak i nadzieje co do tego, że Polska może przeorientować swą politykę zagraniczną, należą coraz bardziej do przeszłości. Sam ten fakt jest naszym ogromnym atutem politycznym. W ciągle niespokojnym świecie ceni się bowiem przede wszystkim partnerów stabilnych i obliczalnych.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#PiotrMarciniak">Faza druga, którą zapoczątkowało podpisanie układu o stowarzyszeniu ze Wspólnotami Europejskimi oraz przystąpienie Polski do programu Partnerstwa dla pokoju, to faza nadawania konkretnego kształtu realizacjom wytyczonych celów. Ma ona decydujące znaczenie dla określenia tego, czy wysiłki naszego pokolenia zostaną uwieńczone sukcesem i czy uda się umiejscowić Polskę w układzie międzynarodowym dającym szansę na stabilne bezpieczeństwo i na dynamiczny rozwój. W tej fazie trzeba rozstrzygnąć ogromny kompleks problemów związanych z dostosowaniem społeczeństwa i państwa do nowych realiów zewnętrznych, trzeba wynegocjować konkretne warunki naszego wchodzenia do struktur europejskich, trzeba włączyć się do dyskusji o kształcie Europy, trzeba stworzyć dynamiczny układ przyjacielskich stosunków z krajami europejskimi znajdującymi się poza NATO czy Wspólnotami Europejskimi. Jak złożone i kontrowersyjne mogą to być problemy, świadczą już pojawiające się dyskusje - o których zresztą tu dzisiaj wspomniano - np. o udziale w operacjach pokojowych, o rozmieszczeniu broni atomowej na terytorium Polski czy o strategii przezbrajania polskiej armii, problemy z dostosowaniem polskiego prawa do standardów europejskich czy też spory co do treści i głębokości integracji gospodarczej, a także dylematy co do konkretnych strategii politycznych wobec naszych wschodnich sąsiadów (nie tylko zresztą wobec Rosji).</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#PiotrMarciniak">Musimy mieć świadomość, że w momencie konsumowania efektów zwrotu politycznego w 1989 r. nie zdołamy już utrzymać pełnej zgody społeczeństwa co do polityki zagranicznej. Jeżeli bowiem zejdziemy z poziomu pryncypiów na poziom ekonomicznych, społecznych i politycznych konkretów, ujawnią się istotne różnice poglądów między partiami politycznymi, osłabnie też ciągle imponujący euroentuzjazm Polaków. Organy odpowiedzialne za politykę bezpieczeństwa i politykę zagraniczną muszą być na tę sytuację przygotowane. Niezbędne jest pełne wykorzystanie instytucjonalnych ram publicznych debat nad tymi sprawami, debat, w których rząd będzie otwarcie przedstawiał dylematy, przed jakimi staje państwo polskie. Rozstrzygnięcia wymaga możliwość stworzenia nowego forum uzgodnień co do kierunków polityki bezpieczeństwa i polityki zagranicznej, jaką stwarza przewidziana konstytucyjnie Rada Bezpieczeństwa Narodowego. Ma ona sens tylko wówczas, gdy jej kompetencje, typ pracy i zasady powoływania będą jasno określone i zapewnią wszystkim wpływowym partiom politycznym (także pozaparlamentarnym) możliwość delegowania swoich przedstawicieli. W tym kontekście, dyskusji, debat, w moim przekonaniu nieuchronnych, mój niepokój budzą słowa pana posła Pastusiaka, przedstawiciela Sojuszu Lewicy Demokratycznej, w których pobrzmiewa chęć jakby ograniczenia swobody dyskusji czy krytyki posunięć przedstawicieli polskiego państwa w kraju czy za granicą. Wydaje mi się, że zgoda co do pryncypiów nie może oznaczać ograniczania swobody dyskusji, a także krytyki konkretnych posunięć w polityce zagranicznej.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#PiotrMarciniak">W nowej fazie polskiej polityki zagranicznej sprawą kluczową staje się polityka informacyjna i edukacyjna. Stan edukacji obywatelskiej w Polsce jest bardzo zły, co w pełni odnosi się także do kwestii dziś tu nas interesujących. Nieuchronne narastanie różnic zdań między partiami politycznymi co do konkretów związanych także z polityką zagraniczną powinno zastać obywateli przygotowanych do uczestnictwa w tej debacie i odpornych na niewykluczone wcale skrajne stanowiska. Nie wydaje się, by problem ten można było rozwiązać wyłącznie siłami społecznymi - przy pomocy fundacji i stowarzyszeń zajmujących się tą tematyką. Niezbędny jest przemyślany i kompleksowy rządowy program edukacji europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#PiotrMarciniak">Szeroka informacja o problemach i dylematach polityki zagranicznej jest potrzebna także elitom politycznym - m.in. jako przesłanka do podejmowania decyzji co do konkretnych rozstrzygnięć w procesie integracji. Nie jest przecież wcale przesądzone, za jak zunifikowaną Europą się opowiadamy i jaką mamy koncepcję polityki rolnej, czy też - co np. bardzo interesuje Unię Pracy i o co będzie ona intensywnie zabiegać - na ile Polska przyjmie europejskie standardy socjalne.</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#PiotrMarciniak">Znacznie szersza niż obecnie wiedza o polityce zagranicznej niż u działaczy politycznych jest potrzebna także dlatego, iż międzynarodowe kontakty partyjne mogą być istotnym uzupełniającym kanałem realizowania przez Polskę jej polityki zagranicznej. Możliwości te w dalszym ciągu są nie doceniane tak przez kierownictwa partii politycznych, jak i resort spraw zagranicznych. Cóż poza możliwym chyba do usunięcia brakiem pieniędzy stoi na przeszkodzie, by Ministerstwo Spraw Zagranicznych wspólnie ze stosownymi instytucjami edukacyjnymi podjęło się przygotowywania do tego rodzaju działań działaczy partii politycznych, zwłaszcza tych młodszych, rozpoczynających w tej chwili działalność polityczną.</u>
          <u xml:id="u-11.8" who="#PiotrMarciniak">Panie i Panowie Posłowie! Szczególnie trudne zadania stoją przed polską polityką zagraniczną na Wschodzie. Wynika to przede wszystkim ze znacznej jeszcze niestabilności krajów, które powstały w efekcie upadku Związku Radzieckiego. Niestabilność ta to także różne tendencje w polityce zagranicznej i problemy z dostosowaniem się do zmienionej sytuacji w Europie po 1989 r. W przekonaniu Unii Pracy nie leży w interesie Polski izolowanie od Europy jakiegokolwiek naszego wschodniego sąsiada. Nie możemy jednak w żadnym razie zgodzić się, by ktokolwiek uzurpował sobie prawo do izolowania Polski od struktur europejskich. Odnotowujemy przy okazji z satysfakcją wszystkie te sygnały ze strony polityków rosyjskich, które świadczą o próbie dostosowywania polityki Rosji do nowych realiów świata i Europy końca XX w.</u>
          <u xml:id="u-11.9" who="#PiotrMarciniak">Unia Pracy w pełni docenia znaczenie dobrych, przyjacielskich stosunków polsko-rosyjskich i aprobuje wysiłki na rzecz poprawy tych stosunków. Uważamy jednak, że źle by się stało, gdyby w polskiej polityce wschodniej powstała pewna nierównomierność. Uważamy, iż z jednakową troskliwością powinniśmy pielęgnować stosunki z wszystkimi sąsiadami. Szczególny nasz niepokój budzi pewne wyhamowanie rozwoju stosunków polsko-ukraińskich. Wynika to nie tylko z wielkości i znaczenia tego kraju w Europie, z jego sukcesów w budowie instytucji demokratycznych i umacniania własnej suwerenności; nie możemy także zapominać o ukraińskiej aprobacie dla polskich aspiracji integracyjnych i o przyjacielskiej postawie ukraińskich elit politycznych wobec Polski.</u>
          <u xml:id="u-11.10" who="#PiotrMarciniak">Unia Pracy z troską obserwuje rozwój sytuacji na Białorusi. Szczególny nasz niepokój budzi ograniczanie swobód demokratycznych - wolności zgromadzeń, wolności związkowych, wolności prasy. Z oburzeniem przyjęliśmy represje wobec parlamentarzystów i opozycji demokratycznej. Sądzimy, że obowiązkiem polskiej opinii publicznej i polskich partii politycznych jest wspieranie sił demokratycznych Białorusi w ich walce o obronę suwerenności tego państwa i o kontynuowanie reform demokratycznych i rynkowych. W moim przekonaniu temu celowi nie posłużyła dobrze wizyta pana prezydenta Kwaśniewskiego na Białorusi. Odbyła się w złym momencie i wpisała się w istocie w zły scenariusz polityczny wydarzeń w tym kraju.</u>
          <u xml:id="u-11.11" who="#PiotrMarciniak">Panie i Panowie Posłowie! Skoncentrowanie uwagi kierownictwa polskiej polityki zagranicznej oraz opinii publicznej na problematyce europejskiej jest w pełni uzasadnione. Nie może to jednak oznaczać naszej nieobecności w polityce światowej czy ograniczenia kontaktów z wieloma obszarami świata tylko do kwestii wymiany handlowej. Sądzę, że Polska jako przyszły członek Wspólnot Europejskich winna mieć przemyślaną i konsekwentną politykę wobec problemów krajów Morza Śródziemnego, zwłaszcza ze względu na konflikty występujące na wielu obszarach w tym rejonie. Nie będzie można też uniknąć wpisania się w dyskusję na osi bogata Północ i biedne Południe.</u>
          <u xml:id="u-11.12" who="#PiotrMarciniak">Z perspektywy członka Komisji Spraw Zagranicznych trudno mi zrekonstruować polską politykę wobec świata arabskiego, wobec Dalekiego Wschodu, o czym zresztą wspominał pan minister, czy wobec krajów Ameryki Łacińskiej. W niektórych z tych regionów istniała długa tradycja dobrych kontaktów z Polską i nie warto chyba tego kapitału tracić.</u>
          <u xml:id="u-11.13" who="#PiotrMarciniak">Proszę państwa, klub Unii Pracy przyjmuje prezentację celów i założeń polityki zagranicznej, przedstawioną przez pana ministra Rosatiego, z pełną satysfakcją.</u>
          <u xml:id="u-11.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Piotr Marciniak.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę teraz pana posła Andrzeja Gąsienicę-Makowskiego o zabranie głosu w imieniu Koła Poselskiego BBWR.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Bezpartyjny Blok Wspierania Reform zawsze podkreślał - i jest to podstawa naszych założeń programowych - że sprawy polityki zagranicznej Polski nie mogą być przedmiotem wewnętrznej gry politycznej. Nadrzędny interes państwa polskiego powinien stanowić czynnik decydujący i rozstrzygający. Jesteśmy tym założeniom wierni. Stanowisko to nie oznacza, iż akceptujemy wszystko, co uczyniły dotychczasowe rządy koalicji. Różni nas rozłożenie niektórych akcentów i nie zawsze jesteśmy skłonni akceptować taktyczne posunięcia czy politykę personalną rządu. Są to jednak sprawy, które w sposób właściwy pozwalają na korygowanie pewnych błędów bądź na przekonanie się o trafnej realizacji koncepcji polityki zagranicznej naszego państwa i nadrzędnego interesu narodowego.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Polityka zagraniczna jest jednym z najważniejszych instrumentów w realizacji naszych narodowych aspiracji, aby ukształtować mocne państwo położone w sercu Europy. Niezmienne są zatem nasze dążenia do ścisłego związania się gospodarczego i militarnego ze strukturami zachodnimi. Cieszymy się, że ten kierunek jest wciąż podkreślany. Nasz związek ze strukturami zachodnimi nie oznacza wcale, że Polska w jakikolwiek sposób zwróci się kiedykolwiek przeciwko swoim sąsiadom. Ta współpraca jest dla Rzeczypospolitej koniecznością i wynika z naszych ambicji rozwoju gospodarczego, cywilizacyjnego i bezpieczeństwa. Warto te słowa podkreślić wobec zgłaszanych wciąż obiekcji Rosji co do naszego członkostwa w NATO. Polska od dawna nie stanowi dla Rosji jakiegokolwiek zagrożenia, natomiast utrata naszej niepodległości przychodziła za przyczyną Rosji bez względu na jej ustrój.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Należy jednak dokładnie określić, jak rozumiemy politykę prozachodnią, ponieważ w tej kwestii dostrzegamy różnicę akcentów w porównaniu z polityką rządu. Lapidarnie, jako BBWR, określamy ten priorytet działania na linii Waszyngton-Watykan-Warszawa. Nie wystarczy błysnąć elokwencją i dowcipem, nie wystarczy być błyskotliwym na konferencjach międzynarodowych oraz głosić myśl o sukcesie międzynarodowym prezydenta czy rządu. Liczą się konkretne fakty. Trzeba skoncentrować punktowo nasze działania, aby osiągnąć wymierny sukces.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Należy pozyskać dla naszych celów państwowych Stany Zjednoczone. Wiele w tej sprawie zrobiono. Należy podkreślić bardzo ważne praktyczne działanie Polonii amerykańskiej. Trzeba też z uznaniem odwołać się do wcześniejszych działań prezydenta Lecha Wałęsy, a także do jego ostatniej podróży do USA.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Sprawy polskie, ich skomplikowanie w układach europejskich są bardzo słabo znane społeczeństwu amerykańskiemu i trzeba wspierać wszelkie działania, które bardziej nas zbliżają do lepszego porozumienia z najsilniejszym mocarstwem świata. Trzeba budować lobby propolskie, ale poprzez zwracanie się do wszystkich kręgów ludzi mających świetne przygotowanie, bez względu na ich polityczne zapatrywania. Polityka personalna rządu w obsadzaniu wyłącznie swoimi ludźmi ambasad nie służy dobrze interesom Polski.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Sprawa podkreślenia priorytetu dobrych stosunków ze Stolicą Apostolską nie wynika, jak to często zarzuca się prawicy, z jakiegoś klerykalnego nastawienia. Jest to przede wszystkim wymóg racji stanu i wynika z silnego poczucia związku z cywilizacją łacińską, do której należymy oraz przywiązania do wartości, które głosi kościół katolicki. Ogromna rola moralna, a także polityczna zdaniem BBWR określa wysoką pozycję Stolicy Apostolskiej w świecie. W tym sensie jest karygodnym zaniedbaniem, łagodnie mówiąc, wstrzymanie ratyfikacji konkordatu. Ostatnie zamieszanie na linii marszałek Sejmu-prezydent nie służy umacnianiu autorytetu Polski. Doktrynalne uprzedzenie do ratyfikacji konkordatu - dokumentu, w którym nie ma spraw sprzecznych z naszym interesem narodowym i państwowym - świadczy o partyjnym, koniunkturalnym traktowaniu polityki zagranicznej. Oczekujemy od rządu zdecydowanego działania na rzecz ratyfikacji konkordatu.</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">W polityce prozachodniej ważna jest dbałość o wzmacnianie porozumienia na linii Paryż-Bonn-Warszawa. Jest to ważny element naszej polityki zagranicznej, ale trochę za mało wyeksponowany, szczególnie na linii Warszawa-Paryż. Cieszą dobre stosunki z Niemcami, co stanowi niemal wzorcowy przykład przełamywania uprzedzeń i zaszłości historycznych. Polityka ta wymaga wzmacniania także z racji silnych powiązań gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Mówiąc o powiązaniach regionalnych i bliskosąsiedzkich, ze szczególną uwagą należy mówić o współpracy w grupie wyszehradzkiej. Funkcjonuje już udane porozumienie celne. Wiele dotychczasowych zaniedbań wynika bardziej z obiektywnych uwarunkowań niż błędów naszej polityki. Polityka w grupie państw wyszehradzkich musi mieć priorytet w kształtowaniu naszej polityki zagranicznej ze względu na odniesienia zachodnie i wschodnie.</u>
          <u xml:id="u-13.8" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Najwięcej krytycznych uwag zgłaszamy do prowadzonej przez koalicję polityki wschodniej. Stwierdzić należy, że brakuje zwartej koncepcji. Można raczej mówić o stosunkach polsko-rosyjskich, polsko-białoruskich itd. Sądząc po efektach, należy uznać za niewielkie zyski z ostatnich wizyt prezydenta na Białorusi i w Rosji. Udzielone praktycznie poparcie prezydentowi Łukaszence w tak zwrotnym punkcie, jeśli chodzi o sytuację wewnętrzną i zewnętrzną Białorusi, oraz unikanie bardziej efektywnego spotkania z białoruskimi politykami opozycyjnymi nie przyniosły nam pozytywnych efektów, zwłaszcza kiedy patrzymy z dłuższej perspektywy. Zabrakło również właściwego przygotowania wizyty prezydenta w Moskwie. Nie odnotowaliśmy dodatnich punktów. Rozmowy w tajemniczej otoczce z kandydatem na prezydenta Ziuganowem trudno uznać za sukces. Podobnie zresztą wcześniejsza wizyta ministra obrony Dobrzańskiego przede wszystkim w kontekście ściślejszych związków militarnych z Rosją budzi co najmniej zdziwienie. Fakty te łączą się ze sobą, a w powiązaniu z tym, że prezydent nie złożył wizyty na Ukrainie, dostrzec można niebezpieczne przechylenie i brak zrozumienia całości polityki wschodniej. Sprawy te wymagają głębszych analiz. Brakuje nam określenia innych celów polityki wschodniej w postaci pogłębienia współpracy z pozostałymi krajami byłego Związku Radzieckiego. W tym kontekście trzeba szerzej poszukiwać współpracy z innymi krajami strefy azjatyckiej, łącznie z Chinami. Spektakularne wizyty - wcześniej w Chinach, a niedawno w Indonezji - nie świadczą o wypracowanej wschodniej i dalekowschodniej polityce zagranicznej.</u>
          <u xml:id="u-13.9" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">BBWR nie może w pełni poprzeć informacji ministra spraw zagranicznych, albowiem w tych wielokierunkowych, słusznych działaniach pojawiają się konkretne niespójne, sprzeczne wypowiedzi różnych przedstawicieli rządu. Nie widzimy na co dzień tej jasnej wizji celów oraz metod działania, na co kładł nacisk minister Rosati. Wymienione główne cele strategiczne są tak oczywiste, że trudno do nich się odnieść.</u>
          <u xml:id="u-13.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Andrzej Gąsienica-Makowski.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Obecnie głos zabierze pan poseł Jerzy Wuttke w imieniu Koła Poselskiego BBWR pod przewodnictwem pana posła Gwiżdża; jest to drugie koło BBWR.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#JerzyWuttke">Pani Marszałek! Panie Prezydencie! Wysoka Izbo! Zasadniczo nowa sytuacja w Polsce po 1989 r. postawiła przed polską polityką zagraniczną stały pakiet celów i zadań, co do których nie ma dziś szczególnej potrzeby przekonywania opinii publicznej ani uzasadniania wagi priorytetów. Nie umniejsza to jednak wcale konieczności stałego, rzetelnego informowania polskiego społeczeństwa zarówno o działaniach bieżących, jak też uzasadniania podejmowanych decyzji. Wszak jednym z istotnych warunków powodzenia i sukcesów polityki zagranicznej, i nie tylko zagranicznej, jest jej rozumienie i akceptacja w szerokich kręgach polskiego społeczeństwa, którego aspiracje polityka ta winna wyrażać i na rzecz którego winna być realizowana.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#JerzyWuttke">Wejście do NATO, członkostwo w Unii Europejskiej, rozwijanie dobrych stosunków z sąsiadami, aktywność na forum międzynarodowym, na przykład w Organizacji Narodów Zjednoczonych, a także współpraca regionalna, m.in. w ramach CEFTY, Rady Państw Morza Bałtyckiego czy Inicjatywy Środkowo-europejskiej, to zadania i obszary, co do których ciężar z pytania: Co robić? wyraźnie się przemieszcza na pytanie: Jak realizować?</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#JerzyWuttke">Podzielamy pogląd zawarty w informacji ministra o konieczności przygotowania narodowej strategii integracyjnej wobec zagadnienia członkostwa w Unii Europejskiej, szczególnie w sferze przybliżania opinii publicznej koniecznych kosztów i możliwych korzyści związanych ze wstąpieniem do struktur europejskich. Oczekujemy dookreślenia jasnego, przejrzystego mechanizmu koordynacji działań. Chcielibyśmy wiedzieć, jak na przykład w aspekcie reformy centrum ułożą się powiązania i kompetencje koordynacyjne Ministerstwa Spraw Zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#JerzyWuttke">Podzielamy pogląd zawarty w informacji o konieczności rozszerzenia różnorodnych kontaktów, w tym politycznych, z Polonią. Jednocześnie wnosimy o pilne skorygowanie ordynacji wyborczej, która póki co nie zezwala tejże Polonii na udział w II turze wyborów prezydenckich.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#JerzyWuttke">Ważnym elementem informacji ministra spraw zagranicznych jest wykazanie zmienności otoczenia międzynarodowego Polski, np. pewnych symptomów zmian w stosunku do Polski w państwach zachodnich — zanikanie entuzjazmu na rzecz chłodnej kalkulacji, odwoływanie się już nie tyle do polskich zasług z lat 1980–1989, ile do polskiej stabilności gospodarczej i politycznej — czego lekceważyć nie sposób. Tak np. rosyjskie naciski na zachodnich polityków w kwestii przystąpienia Polski do NATO znalazły mocne i nieoczekiwane wsparcie w tzw. sprawie Oleksego, w wyniku której Polska wydawać się może wielce niewiarygodna.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#JerzyWuttke">Nasze wątpliwości budzi celowość minionej wizyty prezydenckiej na Białorusi wraz z komentarzem sugerującym, iż udzielone stosowne poparcie dla praw człowieka na Białorusi byłoby mieszaniem się w sprawy innego państwa. Gdyby państwa zachodnie nie upomniały się w swoim czasie o przestrzeganie praw człowieka w Polsce, to jak wyglądałby proces demokratyzacyjny w naszym państwie?</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#JerzyWuttke">Nie rozumiemy i nie akceptujemy braku jasnego, jednoznacznego wyrażenia woli politycznej w kwestii ratyfikacji konkordatu. Utrzymująca się w tej sprawie od kilku dni atmosfera szczególnej tajemniczości nie sprzyja wiarygodności przyszłych działań w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-15.7" who="#JerzyWuttke">I jeszcze jedno pytanie. Chodzi o opinię pana ministra dotyczącą wejścia Polski do NATO i rolę, Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, umożliwiających i ułatwiających nam wstąpienie do tej organizacji. Jeżeli dzisiaj z enuncjacji poważnych polskich dzienników dowiadujemy się, że resort obrony narodowej ma zakupić zestawy przeciwpancerne w firmie izraelskiej, jeżeli dodamy do tego interwencję ambasadora USA pana Reya, który jest zdziwiony reakcją rządu polskiego rezygnującego z zestawów przeciwpancernych amerykańskiej firmy Rockwell, to trudno nie zapytać: Czy opinia pana ministra nie rozmija się z rzeczywistością i czy kupno technologii wojskowej nie determinuje ewentualnych sojuszy wojskowych?</u>
          <u xml:id="u-15.8" who="#JerzyWuttke">Reasumując, informację ministra spraw zagranicznych przyjmujemy do wiadomości. Wyrażamy nadzieję, że będzie utrzymywana ciągłość działań polskiej polityki zagranicznej wobec priorytetowych celów i zadań. Uważamy, że stale aktualnym, najważniejszym zadaniem wszystkich ośrodków decyzyjnych w sferze polityki zagranicznej będzie rzetelna troska o wiarygodność tej polityki.</u>
          <u xml:id="u-15.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Jerzy Wuttke.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę teraz pana posła Leszka Moczulskiego o zabranie głosu w imieniu Koła Poselskiego Konfederacji Polski Niepodległej. Następnym mówcą będzie pan poseł Andrzej Lipski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#LeszekMoczulski">Szanowne Panie i Panowie! Szczerze czy nieszczerze, wszyscy powtarzają, że polska racja stanu jest czynnikiem nadrzędnym. Wszyscy deklarują, że nasz interes narodowy jest tym najważniejszym czynnikiem. Problem polega na tym, że interes narodowy można rozumieć inaczej, i uznanie, że racja stanu, że interes narodowy jest najważniejszy, wcale nie oznacza, że mamy consensus co do tego, jaki jest nasz interes narodowy.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#LeszekMoczulski">Sądzę, że - choć bez wątpienia z opóźnieniem, i to z opóźnieniem liczonym w latach - czas najwyższy, byśmy szukali consensusu co do rozumienia naszego interesu narodowego. Czas najwyższy, byśmy ten interes narodowy zdefiniowali, zdefiniowali precyzyjnie, konkretnie i w sposób wystarczająco szeroki, dlatego że te ogólniki - których nie brakowało także w dzisiejszym wystąpieniu pana ministra - po prostu nic nie mówią i o niczym nie świadczą. I w tym kontekście trzeba też spojrzeć na pewien błąd technologiczny - nazwijmy to tak - który się ciągle pojawia, a mianowicie błąd technologiczny, który za cele przyjmuje środki, natomiast o celach zapomina.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#LeszekMoczulski">Aby być konkretnym: naszym celem narodowym nie jest wejście do Unii Europejskiej ani naszym celem narodowym nie jest wejście do Paktu Północnoatlantyckiego. Nasze cele narodowe wymagają bądź mogą wymagać, byśmy weszli do Unii Europejskiej, byśmy weszli do NATO. To nasze cele narodowe mogą tego wymagać. Natomiast, oczywiście, można tutaj przyjmować pewną postawę neoficką, dzisiaj chociażby w wystąpieniu przedstawiciela SLD mieliśmy przykład, jak to wygląda, że się z góry deklaruje, iż jesteśmy całkowicie za opcją zachodnią, całkowicie za wszystkim itd., itd., ale to nie ma nic wspólnego ani z poważną polityką, ani z celami narodowymi. Tutaj sprawa kluczowa: powinny być zdefiniowane, określone nasze cele narodowe w kontekście wchodzenia do Unii Europejskiej i we wszystkich innych kwestiach.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#LeszekMoczulski">Pan minister Rosati bardzo trafnie powiedział, że za każdym razem trzeba brać pod uwagę rachunek strat i zysków. Oczywiście. Ale to znaczy, że należy określić w kontekście naszego interesu narodowego, choćby na przykładzie Unii Europejskiej, jakie zyski chcemy osiągnąć, a na jakie ustępstwa, na jakie straty się godzimy. Natomiast jeżeli ogólnie tylko powiemy, że chcemy tam wejść, że chcemy się przystosować, wypełnić wszelkie formalności, a co do zysków i strat to jakieś tam będą, to możemy się znaleźć w sytuacji, kiedy okaże się, że zyski są niewystarczające z punktu widzenia naszego interesu narodowego, a straty są nie do przyjęcia.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#LeszekMoczulski">Czy można powiedzieć, że za cenę wejścia do jakiegokolwiek zintegrowanego organu międzynarodowego jesteśmy gotowi zgodzić się na katastrofę naszego rolnictwa? Oczywiście nie możemy tego powiedzieć. A rząd, który by się na to zgodził, długo by - mam nadzieję - rządem nie był. To samo zresztą może dotyczyć spraw nie tylko gospodarczych. Jeśli polityka zagraniczna ma być polityką zagraniczną z prawdziwego zdarzenia, to te rzeczy muszą być bardzo wyraźnie określone. Nie chcę w tej chwili nic proponować, zresztą nasze propozycje są raczej znane i jasne. Po prostu chcę zwrócić uwagę, że czas najwyższy, żebyśmy się zajęli definiowaniem naszego interesu narodowego i szukaniem consensusu, badaniem konkretnych strat i konkretnych zysków, a nie ograniczali do ogólników.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#LeszekMoczulski">Jeszcze parę spraw, bardzo już szczegółowych. Pan minister Rosati powiedział, iż ma nadzieję, że nastąpi postęp w sprawie konkordatu. Wszyscy mamy tę nadzieję. Nie bardzo wiem, jak to rozumieć: Czy rozumieć to jako uzasadnioną - moim zdaniem - ale bardzo delikatną sugestię wobec parlamentu, żeby szybko to ratyfikował? Jeżeli tak, to jest to bardzo dobra uwaga. Ale może to znaczy coś innego? A może to są tylko słowa? Unikajmy tylko samych słów.</u>
          <u xml:id="u-17.6" who="#LeszekMoczulski">Inna sprawa szczegółowa, ale mogąca mieć pewne znaczenie. Pan minister mówi, że należy dążyć do rozwoju stosunków gospodarczych ze Stanami Zjednoczonymi, zwiększenia polskiego eksportu do Stanów Zjednoczonych. Oczywiście, należy do tego dążyć. Ale chciałbym wiedzieć, czy to na przykład oznacza, że na posiedzeniu Rady Ministrów pan minister spraw zagranicznych będzie występował w następującej sprawie: Na początku br. zapadły pewne decyzje dotyczące kursu złotówki w stosunku do walut wymienialnych, m.in. do dolara. W następstwie tych decyzji możliwości konkurencyjne naszego przemysłu, naszych towarów na rynkach m.in. amerykańskich uległy ograniczeniu. Już parę poważnych przedsiębiorstw w Polsce ma ogromne trudności, niektóre plajtują. Przedsiębiorstwa, które były skazane na opłacalny do niedawna eksport do Stanów Zjednoczonych, wskutek zmiany relacji ceny wywołanej decyzją ministra finansów i prezesa Narodowego Banku Polskiego w ciągu kilku tygodni stały się bankrutami. Otóż moje pytanie jest następujące: Czy w pełnym poczuciu odpowiedzialności za nasz interes narodowy Ministerstwo Spraw Zagranicznych zamierza doprowadzić do tworzenia nowej rzeczywistości, także wewnątrz kraju, ułatwiającej te działania eksportowe? Czy też dąży do tego, żeby Polska i Stany Zjednoczone ogłosiły przez telewizję publiczną deklarację, że należy rozwijać handel międzynarodowy i że dobrze by było, żeby Amerykanie więcej kupowali towarów? No, to jest zupełnie inna polityka i te polityki, te zupełnie inne polityki musimy wyraźnie rozróżniać.</u>
          <u xml:id="u-17.7" who="#LeszekMoczulski">Natomiast z dużym uznaniem przyjąłem stwierdzenia pana ministra spraw zagranicznych zapowiadające postęp w konkretnych stosunkach między nami a Ukrainą i między nami a Litwą. Mam nadzieję, że nie są to jedynie deklaracje, tak jak w sprawie tego eksportu do Stanów Zjednoczonych, tylko że za tym będą szły spóźnione, ale konkretne posunięcia. W polityce zagranicznej, jak powiadam, najważniejsze są realia, a mało ważne są słowa i dlatego trudno będzie nie wstrzymać się od głosu, bo raczej słyszeliśmy słowa, a nie bardzo wiemy, jak należy je rozumieć.</u>
          <u xml:id="u-17.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Leszek Moczulski.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę teraz pana posła Andrzeja Lipskiego o zabranie głosu w imieniu Koła Parlamentarnego Polskiej Partii Socjalistycznej.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Będzie to ostatnie przemówienie w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#AndrzejLipski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wbrew rozmaitej tonacji, która pobrzmiewała w dotychczasowej dyskusji, jedna rzecz jest na pewno pozytywna: że tak naprawdę nie ma między nami sporu co do pryncypiów naszej polityki zagranicznej, i to jest bardzo ważne, bo - jak już wielokrotnie podkreślano - takich sporów być nie może, ponieważ polityka zagraniczna powinna być tym elementem polityki państwa, który jest poza wewnątrzpolitycznymi podziałami.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#AndrzejLipski">Nasze pryncypia zostały w sposób jasny określone po 1989 r. i jedyne, co może niepokoić, i w dotychczasowej dyskusji, i w różnych dyskusjach na forum innych gremiów, to fakt swoistej licytacji, kto z nas jest lepszym Europejczykiem, kto chce dojechać w szybszym tempie do Europy, a kto tak naprawdę tylko werbalnie deklaruje, że jest tym Europejczykiem, ale poza tym, że naciska pedał gazu, po cichu przyciska także pedał hamulca. Jeśli o tym mówię, to dlatego, że jest to groźne zjawisko, ponieważ to może stworzyć wrażenie - nie w naszym kraju, tylko u partnerów na Zachodzie - że tak naprawdę nie ma między nami pełnej zgody. I dlatego proponowałbym, żeby tego rodzaju absurdalnych dyskusji raczej unikać.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#AndrzejLipski">Wspomniał pan minister Rosati na odległym miejscu m.in. o roli OBWE. Zgadzam się z tezą, że obecnie ta organizacja straciła na dynamice, na znaczeniu. Jeśli mówię o tym na początku, to dlatego, że sądzę, iż jest rzeczywiście parę pytań o fundamentalnym znaczeniu, na które musimy sobie odpowiedzieć. Nie kwestionując pryncypiów, musimy sobie odpowiedzieć na pytanie, jaką wizję Europy nasz kraj chce preferować. Czy chcemy dołączyć do klubu pięknych, młodych i bogatych, czy chcemy budować Europę, w której ten klub będzie się systematycznie powiększał, a jego ostatecznym celem będzie globalne bezpieczeństwo wszystkich państw i narodów europejskich? Myślę, że nasza rola powinna być taka, ażebyśmy stanowili pomost, który będzie prowadził do budowania ogólnoeuropejskich struktur bezpieczeństwa, jako że historia uczy, iż tworzenie wszelkich tego typu elitarnych klubów prędzej czy później źle się dla ich członków kończyło.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#AndrzejLipski">Siłą rzeczy każda taka debata jest też formą podsumowania roku poprzedniego w polityce zagranicznej i tutaj też spróbuję zadać parę pytań. Co się przez ten czas w naszej polityce zagranicznej zmieniło? I zacznę może od sprawy, która na pozór może być bez znaczenia. Zmienił się, proszę państwa, prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Jeśli o tym mówię, to dlatego żeby podkreślić dużą aktywność na arenie międzynarodowej prezydenta Kwaśniewskiego i fakt - bez względu na to, czy prezydent Kwaśniewski komuś się podoba czy nie - że ma on bardzo dobrą prasę i uzyskuje bardzo dobre oceny w Europie Zachodniej, i to jest pozytywne, i to jest nie bez znaczenia.</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#AndrzejLipski">Wracając do fundamentalnego pytania, myślę, że odpowiedź na nie powinna być dwuczłonowa. Sprawa pierwsza to jest kwestia formalnoprawna. Z tego punktu widzenia nic się nie zmieniło, bo i zmienić się nie mogło. Tylko niepoprawny optymista mógłby liczyć, że w trakcie mijającego roku moglibyśmy stać się członkami Unii czy NATO. Natomiast, co się zmieniło na pewno i to bardzo pozytywnie - klimat wokół przystąpienia Polski i do NATO, i do Unii Europejskiej. Rzeczywiście, zaczynają się pojawiać pierwsze, bardziej skonkretyzowane terminy, rozpoczęła się konferencja międzyrządowa w ramach Unii Europejskiej i to wróży, że - być może - już za rok będziemy mieli jaśniejszy obraz naszej drogi do struktur zachodnich.</u>
          <u xml:id="u-19.5" who="#AndrzejLipski">Z pewnością podstawowe znaczenie — także na tej drodze — mają stosunki z krajami ościennymi, a przede wszystkim z Rosją. Nie tak dawno mieliśmy debatę na temat wypowiedzi pana Władimira Żyrinowskiego i muszę przyznać, że jakkolwiek byśmy patrzyli na stosunki z Rosją, to są one fundamentem na naszej drodze do NATO i do Unii Europejskiej i tylko ktoś, kto nie ma dobrej woli, może sobie z tego problemu nie zdawać sprawy. Oczywiście można traktować siły polityczne a la Żyrinowski jako folklor polityczny, ale tylko na dziś, bo nie możemy ex definitione założyć, że te siły nie będą zyskiwały na znaczeniu. Pan Nowina-Konopka słusznie postawił parę pytań, m.in.: Czy nasza dyplomacja, czy nasza polityka zagraniczna ma jakieś warianty zastępcze na wypadek niekorzystnego rozwoju sytuacji w Rosji? Bądźmy szczerzy do końca. Pan poseł Nowina-Konopka uczestniczy w Komisji do Spraw Układu Europejskiego, której i ja jestem członkiem. Wielokrotnie rozmawiamy z różnymi partnerami z krajów Unii i przecież dobrze wiemy, że nie wszyscy są nam życzliwi na naszej drodze do Europy Zachodniej. Jeśli stawiamy katalog pytań, to wypadałoby postawić też pytanie: Czy mamy warianty zastępcze w przypadku, gdyby nasza droga do Unii Europejskiej okazała się marszem ku horyzontowi, czyli gdybyśmy tej mety nigdy nie mogli osiągnąć? Jeżeli chcemy mówić odpowiedzialnie o polityce zagranicznej, to musimy być przygotowani na każdy wariant.</u>
          <u xml:id="u-19.6" who="#AndrzejLipski">W pełni popieram program polityki przedstawiony przez pana ministra Rosatiego. Wypada tylko życzyć wytrwałości w pracy, żeby te nasze główne cele zostały jak najszybciej zrealizowane.</u>
          <u xml:id="u-19.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do wystąpień indywidualnych.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Pierwszego proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Micewskiego, nie zrzeszonego. Następnym mówcą będzie pan poseł Tadeusz Iwiński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#AndrzejMicewski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W kluczowej sprawie polityki polskiej, jaką jest nasze wejście do NATO, przy jednoczesnym zawarciu strategicznego układu między NATO i Rosją, w elitach polskich powstaje consensus. Jest on oparty na przekonaniu - jak wynika z sondaży - 80% naszego społeczeństwa. Osiągnięcie wejścia do NATO w 1998 r. po rokowaniach przewidywanych na 1997 r. będzie realne, jeśli Polska przekona Zachód i Rosję, że nasze dążenia nie mają intencji antyrosyjskich, lecz zmierzają do współtworzenia systemu bezpieczeństwa całej półkuli północnej. Dlatego Polsce zależy na strategicznym porozumieniu NATO z Rosją i Ukrainą.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#AndrzejMicewski">Polska nie czuje się zagrożona militarnie, lecz martwi nas brak stabilizacji wewnętrznej w Rosji, a zwłaszcza na Białorusi. Generalnie chodzi jednak o system bezpieczeństwa całej półkuli północnej. Jeśli więc Rosja nie będzie rozmieszczała broni jądrowej w pobliżu naszych granic - konkretnie na Białorusi - to byłbym zdania, że i my byśmy nie potrzebowali takiej broni na naszym terytorium.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#AndrzejMicewski">Możliwie pełne zacieśnienie naszych stosunków gospodarczych, handlowych, kulturalnych i międzyludzkich z Rosją będzie ważnym sygnałem, że mamy dążenia pokojowe i przyjazne. Uprzedzenia wobec Rosji, nawet te, które były uzasadnione złą przeszłością, należy powściągnąć, bo jest to fałszywie postrzegane i w Rosji, i na Zachodzie. A nasz ostateczny związek ze strukturami europejskimi i atlantyckimi zależy od tego, że nie będziemy postrzegani jako społeczeństwo opanowane historycznymi emocjami i resentymentami. Nie znaczy to, że mamy zapomnieć o złej przeszłości, lecz potrzebne jest nam chrześcijańskie pojednanie z Rosją, które osiągnęliśmy już z Niemcami.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#AndrzejMicewski">Nasze stosunki z NATO i Rosją są współzależne. Zachód nie patrzy dziś na Rosję jak na przeciwnika z okresu zimnej wojny, lecz jak na członka Partnerstwa dla pokoju, który niedawno, mimo wojny w Czeczenii, został przyjęty do Rady Europy i otrzymuje poważne kredyty z USA i od Międzynarodowego Funduszu Walutowego.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#AndrzejMicewski">Jestem przekonany, że o przyszłości świata nie będzie już decydował konflikt między Wschodem i Zachodem. Nowe napięcia mogą rozgrywać się między półkulą północną i południową. Na tej ostatniej są obszary nieopisanej nędzy i śmierci głodowej dzieci. Groźny jest fundamentalizm muzułmański i przejawy proliferacji na południe składników broni jądrowej z dawnego ZSRR. Niewiadomą stanowią także Chiny, dysponujące tą bronią, oraz Indie i Pakistan, żywo nią zainteresowane. Z perspektywy Polski problemy te mogą wydawać się odległe, lecz Ameryka, Unia Europejska i Rosja muszą poważnie brać je pod uwagę, dlatego NATO szuka partnerstwa strategicznego z Rosją i nie chce powrotu do zimnej wojny. Polityka polska musi to wszystko uwzględniać i tworzyć wsparcie, a nie przeszkody, porozumienia w skali całej półkuli północnej.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#AndrzejMicewski">Zarazem jednak Polska nie może zgodzić się, by inne państwo czy mocarstwo narzucało nam swoje „nie” w sprawie naszego udziału we wspólnotach europejskich i atlantyckich. Polska, Czechy, Słowacja i Węgry stanowią zbyt duży obszar i potencjał, by być tylko szarą strefą, mającą jedynie dwustronne gwarancje. Słowo „gwarancje” bardzo źle się w Polsce kojarzy. Musimy mieć należne miejsce we wspólnotach europejskich i atlantyckich, a zarazem wspierać partnerstwo strategiczne od Vancouveru do Władywostoku.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Andrzej Micewski.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę teraz o zabranie głosu pana posła Tadeusza Iwińskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pan poseł Jan Borkowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#TadeuszIwiński">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Informacja ministra spraw zagranicznych jest rzetelna i prezentuje realistyczne, trzymające się ziemi podejście, a zarazem ukazuje niezbędną perspektywę w omawianej materii. Chodzi przy tym o politykę państwa prowadzoną przez Radę Ministrów i premiera, nadzorowaną przez prezydenta; stąd, wydaje mi się, niestosowne jest postrzeganie jej problemów, czego przykład dał pan poseł Nowina-Konopka, przez pryzmat pojedynczych osób zaangażowanych w realizację tej polityki. Problematyki polityki zagranicznej nie można jednak wyłącznie sprowadzać do niezbędnej skądinąd Hochpolitik. Trzeba ją należycie przełożyć na język przemawiający do przeciętnego obywatela, mieszkańca Olsztyna i Wałbrzycha, Kętrzyna i Wadowic. Obywatele bowiem są zainteresowani głównie - co zrozumiałe - ludzkim wymiarem tej polityki, oceniają ją przez pryzmat ułatwień bądź utrudnień przy przekraczaniu granic, jakości prawa celnego, pracy polskich placówek w świecie, szczególnie konsularnych, a także pracy różnych służb granicznych, szans na rozwój indywidualnych kontaktów z zagranicą, w tym gospodarczych, możliwości współpracy oraz wymiany przygranicznej czy regionalnej itd. Dlatego też niezbędna jest koordynacja działań różnych instytucji państwa także pod tym kątem, a w tej mierze jest jeszcze bardzo dużo do zrobienia.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#TadeuszIwiński">Integracja Polski ze strukturami europejskimi i euroatlantyckimi nie stanowi samoistnego celu. Odpowiadając panu posłowi Moczulskiemu, powiedziałbym, iż jest ona niezbędnym krokiem i etapem w realizacji polskiej racji stanu, a zarazem odpowiada imperatywowi cywilizacyjnemu. Likwidacja luki cywilizacyjnej, wciąż dzielącej Polskę od państw najwyżej rozwiniętych, stanowi przecież kluczowe dla nas zadanie i jednocześnie wyzwanie. Z tego względu należy poprzeć ideę rozwoju kampanii informacyjnej prezentującej korzyści z przystąpienia do NATO, wykazującej, iż inne teoretyczne alternatywy byłyby bądź nieefektywne, bądź nierealistyczne, oraz popularyzującej dotychczasowe polskie doświadczenia z współpracy z Paktem, szczególnie w ramach Partnerstwa dla pokoju. Przecież tylko w ubiegłym roku objęła ona ponad 200 różnorodnych przedsięwzięć.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#TadeuszIwiński">Jeśli uwzględnimy także niezbędność urzeczywistnienia narodowej strategii integracji z Unią Europejską, wniosek nasuwa się sam. Trzeba wypracować pilnie program międzynarodowej edukacji społeczeństwa. Taka działalność winna przekonać Polaków m.in. o tym, że poszerzona Unia może prowadzić wspólną, korzystną dla nas politykę zwalczania bezrobocia, ochrony środowiska, przeciwdziałania przestępczości międzynarodowej itd. W przeciwnym razie istnieje realna groźba umocnienia się, także w naszym państwie, dziś na szczęście rachitycznych sił i tendencji antyintegracyjnych, antyeuropejskich.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#TadeuszIwiński">Pani Marszałek! Trzymając się euroatlantyckiego kursu w naszej polityce zagranicznej, dążąc do integracji z Unią Europejską, do zapewnienia sobie bezpieczeństwa poprzez członkostwo w Pakcie Północnoatlantyckim oraz rozwój dwustronnych kontaktów z państwami Zachodu, zwłaszcza Niemcami, Francją i USA, mamy interesy — i to nie małe — także na Wschodzie. To nie jest sytuacja Kierkegaardowskiego dylematu „albo-albo”, to nie jest gra o sumie zero. Pomni gorzkich doświadczeń przeszłości, popełnionych błędów, winniśmy mieć odwagę jasno o tym mówić i zarazem wyzbywać się wielu stereotypów dotyczących Rosji. Choć, jak z goryczą pisał Albert Camus: „zawsze się znajdzie odpowiednia filozofia do braku odwagi”.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#TadeuszIwiński">Pragnąc utrzymywać dobre stosunki ze wszystkimi sąsiadami, również na Wschodzie — w tym z Rosją, należy potrafić odróżnić to, co nas łączy, od tego, co nas dzieli. Dlatego też najgorszym wyjściem byłoby dziś sprowadzanie kontaktów polsko-rosyjskich do kwestii NATO. Rosja nie jest tu zresztą stroną. Z Rosjanami trzeba rozmawiać nie o tym, czy Polska powinna wejść do Paktu czy nie, lecz o nowej architekturze bezpieczeństwa w Europie. Taka architektura, jak się wydaje, może mieć trzy podstawowe elementy. Pierwszy to rozszerzone, m.in. o Polskę, i już zreformowane NATO, nastawione nie tylko na peace-keeping, ale także peace-making, czyli na aktywne działanie w kierunku zapewnienia pokoju i bezpieczeństwa. Drugi to specjalne porozumienia Paktu z państwami nieczłonkowskimi, w tym z Rosją i Ukrainą. I wreszcie trzeci — system współpracy takich organizacji, jak: NATO, Unia Zachodnio-europejska, Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie i Rada Europy. Tego rodzaju architektura w istocie służyłaby interesom bezpieczeństwa Rosji, stąd jest miejsce także na współpracę Warszawy z Moskwą w tej mierze.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#TadeuszIwiński">Nawiasem mówiąc, poważnie mylili się ci polscy politycy, którzy jeszcze niedawno de facto sądzili, że tym szybciej wejdziemy do Paktu, im bardziej napięte będą stosunki Polski z Rosją. W rzeczywistości jest odwrotnie, gdyż czołowe państwa Zachodu nie byłyby chętne przyjąć nas do NATO w sytuacji skonfliktowania z wielkim sąsiadem, dysponującym bronią nuklearną. Różnice w sprawie rozszerzenia NATO nie powinny więc stanowić przeszkody w procesie rozwijania współpracy z Rosją w wielu dziedzinach, takich jak kultura, nauka, technika, gdzie istnieją wielkie rezerwy. Ale w interesie Polski - trzeba to jasno akcentować - leży też utrzymywanie suwerenności Ukrainy i Białorusi oraz ich demokratyczny rozwój. Trzeba więc intensyfikować współpracę z tymi państwami.</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#TadeuszIwiński">W tym kontekście chciałbym polemicznie odnieść się do zaprezentowanych w debacie przez przedstawicieli opozycji krytyk wizyty prezydenta na Białorusi. Polska jako państwo ma utrzymywać dobre stosunki z innymi państwami, a nie z takimi czy innymi siłami wewnętrznymi tam działającymi. Stąd nietrafne jest ocenianie wizyty prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego na Białorusi czy gdziekolwiek indziej pod takim kątem, czy stawianie jakichkolwiek warunków w tej mierze.</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#TadeuszIwiński">Brak czasu uniemożliwia poruszenie niektórych spraw dotąd pominiętych. Np. istnieje potrzeba utrzymania aktywności Polski także na forum innych organizacji międzynarodowych, poza ONZ, czy organizacjami regionalnymi, np. czworokątem wyszehradzkim czy Radą Państw Morza Bałtyckiego - myślę tu szczególnie o Radzie Europy, która jest głównym forum dyskusji w sprawach demokracji i praw człowieka.</u>
          <u xml:id="u-23.8" who="#TadeuszIwiński">Pozytywnym novum jest nareszcie dobra współpraca w trójkącie parlament - rząd - prezydent także w omawianej dziś dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-23.9" who="#TadeuszIwiński">Wreszcie - nawiązuję tutaj do tego, o czym mówił bardzo interesująco pan poseł Micewski - koncentracja, naturalna, na naszych stosunkach z państwami starego kontynentu nie może zmienić tego, iż, czy nam się podoba, czy nie, prawdopodobnie losy cywilizacji rozstrzygną się daleko od Europy, w strefie Azji i Pacyfiku. Dziś na 10 największych banków świata 10 to japońskie. Na 10 największych kompanii ubezpieczeniowych 10 to japońskie. Takie przykłady można mnożyć. A więc warto intensyfikować współpracę z państwami tego kręgu i ostatecznie przezwyciężać europocentryzm.</u>
          <u xml:id="u-23.10" who="#TadeuszIwiński">Na koniec chciałbym, pani marszałek, powiedzieć - nawiązując do tego, o czym dzisiaj mówił bardzo trafnie marszałek Zych - że musimy wykorzystać w pełni różne instrumenty parlamentarne. Bo to parlamenty będą ostatecznie przyjmować te decyzje, w niektórych państwach większością 2/3, a o taką większość nie będzie łatwo. Musimy zintensyfikować do tego celu m.in. działalność bilateralnych grup parlamentarnych, a w jeszcze większym stopniu - w moim przekonaniu są tu też duże rezerwy - działalność Komisji Spraw Zagranicznych, Komisji do Spraw Układu Europejskiego i pozostałych komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-23.11" who="#TadeuszIwiński">I na koniec, różniąc się, po norwidowsku, pięknie, powinniśmy też mądrze wykorzystywać kontakty międzynarodowe, które mają poszczególne nasze ugrupowania partyjne, organizacje i kluby parlamentarne - po to, żeby z tymi partnerami w Europie współdziałać na rzecz realizacji celu, jakim będzie integracja Polski ze strukturami europejskimi.</u>
          <u xml:id="u-23.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Tadeusz Iwiński.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Borkowskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego. Następnym mówcą będzie pan poseł Janusz Szymański.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#JanBorkowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Odbywająca się systematycznie raz w roku debata Sejmu na temat polskiej polityki zagranicznej wydawać się może formalnością. Tak jednak z całą pewnością nie jest, ma ona bowiem istotny cel oraz wyraźnie określonych adresatów. Oceniając warunki zewnętrzne i wewnętrzne, w jakich znajduje się nasze państwo, dokonujemy sprawdzenia celów, które chcemy osiągnąć, oraz oceniamy i dobieramy metody i środki polityki zagranicznej. Rząd odpowiadający za realizację polityki zagranicznej uzyskuje wszechstronne opinie, które z całą pewnością będą mu pomocne w przyszłym działaniu.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#JanBorkowski">System demokratyczny znakomicie pozwala różnić się poszczególnym partiom i ugrupowaniom politycznym w definiowaniu racji stanu, w ocenie istniejących warunków oraz dążeniu do wprowadzenia ich zdaniem najlepszych metod i środków działania. Ten walor umacniającego się w Polsce systemu wymaga jednak rozwagi politycznej, która przedkłada zrozumienie i tolerancję dla prezentujących odmienne oceny i koncepcje ponad poczucie nieomylności oraz przekonanie o wyższości własnych racji. Można mieć nadzieję, że wszyscy zgodnie dojrzewamy do takiej sytuacji - a dzisiejsza debata chyba jest tego potwierdzeniem - w której prezentowanie odmiennych opinii i poglądów służy nie tylko wyeksponowaniu własnej obecności na scenie politycznej, ale przede wszystkim przekonywaniu partnerów i konkurentów politycznych oraz inspirowaniu ich do uwzględniania innych niż własne racji. Nie wątpię jednak, że ta publiczna debata potwierdza polityczny consensus w najważniejszych dla polskiej polityki zagranicznej sprawach, co możemy obserwować przecież w pracach komisji sejmowych, w bezpośrednich rozmowach z partnerami z zagranicy oraz w innych publicznych dyskusjach i działaniach.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#JanBorkowski">Musimy mieć świadomość, że dobór celów polityki zagranicznej i sposobów jej realizacji będą miały ogromny wpływ na polską gospodarkę i na warunki życia naszych obywateli. Polityka zagraniczna, jak chyba nigdy dotąd, wskutek procesów integracji, i to w skali europejskiej, ale także w skali globalnej, staje się działaniem praktycznym zapewniającym bezpieczeństwo narodu i państwa oraz tworzy warunki rozwoju ekonomicznego. W rezultacie bardzo wyraźnie kształtuje warunki życia poszczególnych osób, grup zawodowych i społeczności. Dlatego nie możemy poprzestać na wymianie poglądów w ramach tzw. elit politycznych i ekspertów. Najnowsze doświadczenia państw Europy Zachodniej, Unii Europejskiej wskazują, że polityce zagranicznej państwa musi towarzyszyć stały dialog ze społeczeństwem, tak żeby można było uzyskiwać stałe, w pełni świadome poparcie dla działań zewnętrznych. Dopóki trwa okres transformacji systemowej, społeczeństwo oczekuje szczególnie jasnych sygnałów oraz motywującej do działania pewności co do słuszności realizowanej polityki. Nieskuteczność lub fiasko prowadzonej w danym czasie polityki może - szczególnie w Polsce - na długo podważyć zaufanie do polityków i organów państwa, a tym samym będzie hamulcem dalszych działań. Należy mieć nadzieję, że nasi partnerzy polityczni, tworzący struktury euroatlantyckie i europejskie, do których Polska aplikuje, mają pełną świadomość współodpowiedzialności za powodzenie demokratycznych i rynkowych reform w Europie Środkowej i Wschodniej. Myślę, że ciągle jednak te oczekiwania nie są przebrzmiałe. Dlatego debata o polityce zagranicznej jest również siłą rzeczy adresowana do naszych partnerów zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#JanBorkowski">Pragnę zatem podkreślić - i jestem przekonany, że jest to opinia powszechna - że Polska jest bez wątpienia partnerem rozważnym, przewidywalnym, obliczalnym i konsekwentnym, że polska polityka zagraniczna uwzględnia szeroką i wieloletnią perspektywę stabilizowania relacji politycznych i rozwoju stosunków gospodarczych zarówno w skali sąsiedzkiej, regionalnej, europejskiej, jak i światowej. Jestem przekonany, że jest to dla naszych partnerów bardzo ważne i przez nich oczekiwane. Kolejne spodziewane decyzje m.in. dotyczące przystąpienia Polski do NATO oraz integracji z Unią Europejską wykażą, w jakim stopniu aspiracje i działania Polski są doceniane.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#JanBorkowski">Akceptacja i poparcie dla realizacji wymienionych przez pana ministra Rosatiego zadań polskiej polityki zagranicznej w najbliższym czasie nie pozostają w sprzeczności z potrzebą prowadzenia wszechstronnych dyskusji, w których winniśmy omawiać wszystkie wątpliwości i obawy oraz przewidywać możliwe konsekwencje decyzji oraz zachodzących procesów. Zarówno rozszerzenie NATO, jak i Unii Europejskiej o Polskę (i inne państwa Europy Środkowej) jest ogromnym wyzwaniem historycznym o wielostronnych konsekwencjach politycznych, gospodarczych i społecznych. I to dla wszystkich stron. Mamy nie tylko prawo, ale i obowiązek prowadzić wnikliwe analizy i dyskusje, jakie działania musimy podejmować i w jakim tempie przekształcać poszczególne dziedziny gospodarki, by optymalizować nakłady i efekty, bez obawy narażenia się na przykład na personalną krytykę. Zachodzi zatem pilna potrzeba stworzenia kompleksowej narodowej strategii integracji Polski z Unią Europejską, która zgodnie z uchwałą Sejmu, Wysokiej Izby powinna być przygotowana przez rząd do końca bieżącego roku, a więc w dość krótkim czasie, a ponadto poddana dyskusji z udziałem najważniejszych organizacji społecznych i politycznych tak, by stała się praktycznym narzędziem ułatwiającym realizację procesów dostosowawczych, niezbędnych, by uzyskać gotowość do członkostwa w Unii. Sądzę, że w ciągu najbliższych miesięcy również Sejm będzie mógł włączyć się w ukształtowanie narodowej strategii integracji.</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#JanBorkowski">Wszystkie procesy związane z gospodarką, a do takich oczywiście należy integracja z Unią Europejską, mają zarówno optymalny zakres merytoryczny (rzeczowy), jak i optymalny kalendarz. Dlatego starania Polski o członkostwo w Unii Europejskiej powinny prowadzić do tego, żeby subiektywne decyzje (a decyzje polityczne są decyzjami subiektywnymi) państw członkowskich Unii Europejskiej zbieżne były w czasie z optymalnym stanem gotowości polskiej gospodarki do pełnej integracji. Wynika z tego niezwykle ważny postulat, by polska polityki zagraniczna pozostawała w ścisłej harmonii z wewnętrzną polityką gospodarczą oraz by procesy dostosowawcze w gospodarce były wnikliwie analizowane i mierzone. Ponadto nie ulega wątpliwości, że dobra gospodarka w kraju jest najlepszym atutem w prowadzeniu współczesnej polityki zagranicznej.</u>
          <u xml:id="u-25.6" who="#JanBorkowski">Podtrzymując opinię co do potrzeby uzyskania członkostwa w Unii Europejskiej na przełomie wieków (wraz z wyczerpywaniem się kalendarza wynikającego z Układu Europejskiego i umów GATT), należy przyznać, że Polska ma już bardzo mało czasu na rzetelne przygotowanie się do negocjacji członkowskich, przeprowadzenie niezbędnych dostosowań w licznych gałęziach gospodarki i w sferze społecznej zapewniających nam partnerski udział we Wspólnotach Europejskich, przygotowanie kadr oraz całego społeczeństwa do sprostania wymaganiom integracji i podjęcia świadomej, rozważnej decyzji w referendum decydującym o członkostwie. Dlatego efekty uzyskiwane przez Polskę w ramach polityki zagranicznej muszą być umiejętnie odnoszone do polityki wewnętrznej oraz prezentowane społeczeństwu. Jednocześnie coraz większej wagi nabiera kwestia koordynowania działań wszystkich ministerstw i urzędów centralnych w relacjach z zagranicą. Zanim zapadną w głosowaniach ostateczne decyzje o kształcie struktur państwowych koordynujących procesy integracji z Unią Europejską, ośmielam się prosić panie posłanki i panów posłów o opartą na prawdziwej wiedzy rozwagę. Potem bowiem może być za późno, żeby zmieniać struktury.</u>
          <u xml:id="u-25.7" who="#JanBorkowski">Ponieważ decyzje o przyjmowaniu Polski do struktur europejskich i euroatlantyckich będą zapadały w wielu państwach i parlamentach oraz na forum ponadnarodowym, to — chociażby wzorem niewątpliwie udanej imprezy promocyjnej „Dzień Polski w NATO” — należy podjąć wszechstronne działania promujące Polskę w świecie, po to by zapewnić właściwą percepcję miejsca Polski na świecie w świadomości zachodnich polityków i społeczeństw.</u>
          <u xml:id="u-25.8" who="#JanBorkowski">Państwo o tej historii, wielkości i położeniu co Polska nie może sobie pozwolić na politykę zagraniczną o cechach doraźności i selektywności, przepełnioną gestami czy dąsaniem się. Polska polityka zagraniczna musi być wielostronna i wszechstronna, zrównoważona i oparta na hierarchii celów o znaczeniu strategicznym. W dążeniu do osiągnięcia celów uzgodnionych i powszechnie akceptowanych należy dokładać starań, by nie zlekceważyć wszystkich możliwych źródeł poprawy bezpieczeństwa Polski oraz zapewnienia długofalowego rozwoju naszej gospodarki, bo to jest cel zasadniczy. W tym kontekście informacja ministra spraw zagranicznych uwzględnia wszystkie istotne zagadnienia, jakie stoją przed polską polityką zagraniczną.</u>
          <u xml:id="u-25.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Jan Borkowski.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Janusza Szymańskiego z Unii Pracy. Następnym mówcą będzie pan poseł Włodzimierz Konarski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#JanuszSzymański">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Sądzę, że wysłuchaliśmy dzisiaj ciekawej i wieloaspektowej prezentacji głównych celów i założeń polskiej polityki zagranicznej nie tylko na rok 1995, ale na okres dłuższy, pokazującej perspektywę polskiej drogi do dwóch najważniejszych struktur europejskich. Sądzę, Wysoka Izbo, pani marszałek, panie ministrze, że mamy dobre priorytety polskiej polityki zagranicznej, i ta debata potwierdza, że rysuje się co do tego pełny konsens. Zabrakło mi jednak w pańskiej prezentacji, myślę, dwóch czy trzech ważnych elementów. Podkreślam ten fakt z ubolewaniem, bo kolejny minister spraw zagranicznych pomija ten aspekt - myślę, że ważny - mianowicie dotyczący głównych celów i założeń polskiej polityki traktatowej.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#JanuszSzymański">Uważam, że polityka traktatowa jest jednym z najważniejszych instrumentów czy środków realizacji celów polityki zagranicznej, powiedziałbym, najważniejszym instrumentem realizacji tych celów. I właściwie po raz kolejny parlament nie wie, a rola parlamentu w realizacji polityki traktatowej jest ważna, albowiem parlament wyraża zgodę w formie ratyfikacji na szereg ważnych traktatów. Mamy inne procedury traktatów solennych. Myślę, że powinniśmy znać kalendarz, kalendarium prac traktatowych. Nie mówię tego w kontekście konkordatu, w kontekście ważnych traktatów, ale w kontekście współpracy dwustronnej. Jestem posłem, który reprezentuje region graniczący z trzema państwami - z Białorusią, Litwą, a także z Rosją, albowiem obwód kaliningradzki przylega do woj. suwalskiego. Myślę więc, że ważna jest informacja, jakie umowy dwustronne przybliżające ten aspekt, o którym pan mówił, współpracy regionalnej, w tym roku bądź w najbliższym czasie będą zawarte, również, proszę państwa, w tym kontekście, o jakim mówił poseł Iwiński, że obywatel polski postrzega stan współpracy międzynarodowej Polski poprzez infrastrukturę przejść granicznych, warunki tych przejść i sposób przekraczania granicy. Myślę, że dzisiaj Polacy są bardziej zeuropeizowani, albowiem Polska się otwarła. My znamy Europę nie z obrazków czy fotografii w podręcznikach geografii, ale znamy wizerunek Europy po prostu z życia bieżącego. Nie ma sporu co do tego, że chęć szybkiego, dynamicznego przystąpienia Polski do tych dwóch struktur jest sprawą ważną i powszechnie aprobowaną.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#JanuszSzymański">Chciałbym, panie ministrze, zauważyć, że zupełnie nie zająknął się pan na temat ważnej roli Rady Europy. Rada Europy jest, proszę państwa, powiedziałbym, pulsem prawa humanitarnego, a również - przede wszystkim - wyznacza standardy w zakresie praw człowieka. To Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności wyznaczyła barometr demokracji, wyznaczyła standardy traktowania jednostki w państwie. Państwo także odpowiada przed organami Rady Europy, organami konwencji, za naruszenie tych standardów, jeśli chodzi o sposób traktowania jednostki.</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#JanuszSzymański">Pamiętam, ile było sporów, kiedy rozważaliśmy sprawę uznania przez Polskę kompetencji Europejskiej Komisji Praw Człowieka i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, trybunału strasburskiego, ile protestów zgłaszano na tej sali w poprzedniej kadencji. Dzisiaj nikt tego nie kwestionuje. Ale, panie ministrze, zabrakło mi informacji o stanie ratyfikacji konwencji, które przyjęła Rada Europy, choć zarysował się pewien postęp. Z informacji, które posiadam, wynika, że na 160 konwencji Polska ratyfikowała ponad 40. Nie mamy jednak żadnej informacji na temat planów przystąpienia Polski do tak ważnej konwencji Rady Europy, jaką jest Europejska Karta Socjalna. Toczą się dyskusje, lecz nawet nie znamy pełnego kalendarza prac dostosowawczych, bo to nie jest tylko problem przystąpienia do konwencji, a więc ratyfikacji, to jest problem dostosowania całego ustawodawstwa naszego państwa do warunków tej konwencji. Myślę, że w pana informacji również ten element powinien być zawarty.</u>
          <u xml:id="u-27.4" who="#JanuszSzymański">Rada Europy tworzy te standardy, w tej chwili przyjęła bardzo ciekawą z punktu widzenia naszego państwa regulację, rekomendowało to Zgromadzenie Parlamentarne, mianowicie europejską kartę o ochronie obszarów rolnych. Polska pod tym względem jest bardzo ważnym państwem, które powinno być zainteresowane tą legislacją międzynarodową.</u>
          <u xml:id="u-27.5" who="#JanuszSzymański">Chciałbym, panie ministrze, prosić, aby pan był uprzejmy powiedzieć w swoim słowie końcowym, jakie są perspektywy, jakie są najbliższe zamierzenia rządu, jeśli chodzi o ratyfikację i przystąpienie do konwencji Rady Europy.</u>
          <u xml:id="u-27.6" who="#JanuszSzymański">Polska jest aktywna w Zgromadzeniu Parlamentarnym Rady Europy - mówię to z pewną dumą, ponieważ w ocenie przewodniczących, jak również innych organów Rady Europy, w ocenie Komitetu Ministrów, który jest organem decydującym (natomiast Zgromadzenie Parlamentarne ma charakter opiniodawczy), delegacja polska należy do najbardziej aktywnych spośród delegacji krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Potwierdza to liczba sprawozdań, które składają polscy przedstawiciele Radzie Europy, również - jak myślę - potwierdza ten fakt aktywność posła Iwińskiego.</u>
          <u xml:id="u-27.7" who="#JanuszSzymański">Proszę Państwa! Wysoka Izbo! Pani Marszałek! Brakuje nam podstawowego tworzywa, które byłoby podstawą realizowania standardów państwa prawnego. Od dawna w Polsce nie ma ustawy o zawieraniu, wykonywaniu i wypowiadaniu umów międzynarodowych. Myślę, że ta legislacja jest bardzo potrzebna i - co potwierdzam - potrzebna jest nowa ustawa o ministrze spraw zagranicznych. To, co dzieje się teraz w Komisji Nadzwyczajnej, jest w gruncie rzeczy przygotowaniem tej nowej ustawy. Zwracam się z gorącym apelem do pana ministra Rosatiego, aby - inaczej niż jego poprzednicy, którzy mówili, że mają w szufladzie gotowy projekt ustawy i czekają na moment uchwalenia nowej konstytucji - jednak wyjął ten projekt. Ten projekt istnieje, panie ministrze, i powinniśmy w państwie, które wyznaje zasady demokratycznego państwa prawnego, mieć jasne reguły stosunków traktatowych, a tu chodzi o wykonywanie umów. Przypomnę, że do dzisiaj Konwencja o Prawach Dziecka, przygotowana pod auspicjami Narodów Zjednoczonych, nie została zrealizowana w polskim systemie prawnym - nie została wykonana. Wymaga ona adaptacji, zmian w naszym Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Zmian tych nie dokonano. Mogę podać więcej przykładów traktatów solennych, które do dzisiaj nie funkcjonują w polskim systemie prawnym.</u>
          <u xml:id="u-27.8" who="#JanuszSzymański">Dlaczego o tym mówię? Wspominał o tym pan poseł Borkowski: stoimy przed trudnym zadaniem, jest to zadanie, powiedziałbym, benedyktyńskie, żeby dostosować nasz system prawa - tak jak zrobili to Austriacy - do standardów prawa europejskiego. Mamy w naszym państwie ok. 3 tys. obowiązujących ustaw, ok. 2 tys. ustaw musimy zmienić, ok. 10 tys. aktów wykonawczych do tych ustaw musimy dostosować do standardów międzynarodowych. Mogę się tu mylić, bo są to liczby szacunkowe. Sądziłem, że pan minister Rosati przedstawi dzisiaj Wysokiej Izbie tzw. główne założenia polskiej strategii dochodzenia do Wspólnoty Europejskiej. Ale przypomnę: nie będziemy przystępowali do Wspólnoty w jej dzisiejszej architekturze. To jest proces dynamiczny. Nie będziemy przystępowali do NATO z 1995 r. Przypomnę, że osiągnięto już wyższy pułap integracji, istnieje mianowicie unia walutowa. I myślę, że powinniśmy również monitorować dynamikę tego procesu.</u>
          <u xml:id="u-27.9" who="#JanuszSzymański">Panie ministrze, chciałbym prosić, aby pan w zdaniu końcowym zechciał odnieść się do moich uwag. Chciałbym z pewnym zadowoleniem powiedzieć, że dzisiejsze priorytety polskiej polityki zagranicznej są dobre i rysuje się co do nich optymistyczny consensus. To powinno napawać optymizmem, jeśli chodzi o szybkie pokonywanie przez Polskę drogi umożliwiającej przystąpienie i pełne członkostwo w dwóch najważniejszych strukturach europejskich: Unii Europejskiej i Pakcie Północnatlantyckim.</u>
          <u xml:id="u-27.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Janusz Szymański.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę teraz o zabranie głosu pana posła Włodzimierza Konarskiego. Następnym mówcą będzie pan poseł Tadeusz Samborski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#WłodzimierzKonarski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Polska dyskusja o polityce zagranicznej niestety zbyt często ma charakter powierzchowny, dominują w niej nierzadko zaledwie hasła, a i te zbyt często związane są z wewnętrzną rozgrywką polityczną, która tłumi rzeczową analizę problematyki międzynarodowej i poszukiwanie korzystnych dla Polski rozwiązań. Pan poseł Nowina-Konopka dał dzisiaj dowód, że woli taką właśnie polemikę od konstruktywnej debaty. Tymczasem skuteczne działania na scenie międzynarodowej wymagają coraz lepszej znajomości coraz bardziej skomplikowanych mechanizmów współpracy międzynarodowej, a my w Polsce mamy niedostatek ekspertyz, umiejętności, brak profesjonalnego zaplecza naukowo-badawczego. I to wszystko dokucza nam w czasie, gdy skądinąd możliwości zewnętrzne mamy większe niż kiedykolwiek, a potrzeby skutecznego działania stają się pilne i niezbędne. Polska bowiem teraz właśnie określa swoje nowe miejsce w świecie i jeśli nie zrobi tego właściwie i skutecznie, to potem przyszłość wystawi nam za to słony rachunek.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#WłodzimierzKonarski">Pan minister Rosati bardzo rzeczowo przedstawił nam to, co dzieje się w polskiej polityce zagranicznej w tym roku. Myślę, że mimo pewnych naszych słabości - tak w dziedzinie polityki euroatlantyckiej, jak i wschodniej - w ostatnich miesiącach mamy jednak do czynienia z korzystnymi zmianami. W polityce euroatlantyckiej widać starania bardziej racjonalne, lepiej adresowane do świata zachodniego, w większym stopniu uwzględniające funkcjonujące tam mechanizmy postrzegania. W polityce wschodniej pojawił się z naszej strony od dawna potrzebny impuls, a także oferta naprawdę dobrosąsiedzkiej współpracy i dialogu, przedstawiona - i to ważne - tak, żeby mogła być dobrze przyjęta na Wschodzie. Nareszcie niepodważalna teza o związku naszej polityki zachodniej ze wschodnią zaczyna chyba znajdować materialny wyraz w realizowaniu naszej polityki zagranicznej. Od dawna było to potrzebne.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#WłodzimierzKonarski">W sprawach polityki europejskiej i atlantyckiej chciałbym zgłosić dwie sugestie. Pierwsza dotyczy Unii Europejskiej. Uważna obserwacja procesu wiązania się z nią państw - obecnie członkowskich - wskazuje, że problem ograniczenia suwerenności wstępującego państwa w wielu krajach był najtrudniejszy do publicznej argumentacji i wyjaśnienia. Myślę, że mamy jeszcze nieco czasu, aby przekonać się do takich ograniczeń i zrozumieć, że są one konieczne. Dalsze pomijanie tej sprawy w publicznej dyskusji w Polsce może przynieść niedobre skutki wtedy, kiedy potrzebne będzie społeczne poparcie dla naszego ostatecznego członkostwa. Sądzę, że w tej sprawie MSZ ma jeszcze wiele do zrobienia.</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#WłodzimierzKonarski">Druga sugestia wiąże się z NATO. Wydaje mi się, że w Polsce nie zdajemy sobie w pełni sprawy z tego, że wśród zachodnich polityków, w tym także parlamentarzystów, wcale niemała jest niechęć do szybkiego rozszerzenia sojuszu na wschód, tak jak tego oczekujemy. Dobrze byłoby, aby MSZ dysponował naprawdę rzetelnym, szczegółowym rozeznaniem co do tych sił i osobistości politycznych po to właśnie, aby tam kierować nasze działanie dyplomatyczne i polityczne. Byłby to przykład starań dobrze adresowanych, które przybliżą nas do NATO nie mniej skutecznie niż dotychczas znane, bardziej stereotypowe, przy czym potrzebne, działania.</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#WłodzimierzKonarski">Budzi moje wątpliwości formuła prezentacji sejmowych tej problematyki raz do roku. Otóż w tej prezentacji - także dzisiejszej, panie ministrze - dominuje chęć powiedzenia o wszystkim, co się dzieje. Jak się o czymś zapomni, to zaraz z ław poselskich czy z tej mównicy słychać uwagę, że jeszcze o czymś nie powiedziano. Skłonność do tej całościowej, bardzo szczegółowej prezentacji tworzy potem bardzo eklektyczny jej obraz. I do tej formuły mam zastrzeżenia. Proszę, aby pan minister nie przyjął tego jako zarzut. Dobrze wiem, że trudno się wyzwolić z formuły wystąpień. Z uwagi na nowe potrzeby proponuję, aby w roku przyszłym pomyśleć o selektywnej prezentacji najważniejszych problemów na dany rok, szeroki zaś opis tego, co się dzieje w polskiej polityce zagranicznej i jak realizujemy jej strategiczne kierunki, można by przecież przekazać posłom w formie pisemnej. Proponuję zastanowić się, czy tak nie będzie lepiej.</u>
          <u xml:id="u-29.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-29.6" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Marek Borowski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi Konarskiemu z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#MarekBorowski">Jeśli pan poseł Tadeusz Samborski pozwoli, to obecnie udzielę głosu pani marszałek Oldze Krzyżanowskiej z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle, za ustąpienie miejsca na mównicy. Muszę wrócić do prowadzenia obrad i dlatego pozwoliłam sobie troszkę zakłócić porządek zabierania głosu przez posłów zgłoszonych do dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Wysoki Sejmie! Panie Marszałku! Chciałabym nawiązać do słów pana ministra spraw zagranicznych odnoszących się do Polaków za granicą, nazywanych potocznie Polonią. Zgadzam się ze stwierdzeniem, że Polska traktuje Polonię jako poważny czynnik wspierający naszą politykę zagraniczną, nasze aspiracje dotyczące wejścia do NATO i do Unii Europejskiej. W ostatnich latach mieliśmy liczne dowody, że Polonia w sposób bardzo aktywny i zaangażowany popierała, poprzez wpływ na opinię i rządy krajów, których ma obywatelstwo, nasze wejście do struktur europejskich. Chciałabym przypomnieć ostatnie starania Polonii amerykańskiej w tej sprawie. Winniśmy im złożyć gorące podziękowania, że czują się tak związani z krajem ojczystym, mimo że wielu z nich nie z własnej winy musiało wybrać życie poza granicami kraju. Właśnie dlatego winniśmy się liczyć z ich opiniami i uczuciami.</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan minister w swoim exposé powiedział, że mamy dobrze przygotowaną służbę dyplomatyczną, lojalną wobec suwerennych interesów Polski. Wyrażam nadzieję, że tak jest. Ale chcę wyrazić zasadnicze zastrzeżenia wobec pewnych zmian, jakie możemy obserwować przy obsadzie naszych placówek dyplomatycznych za granicą. Widoczne są przypadki kierowania do tej pracy ludzi, którzy w sposób ewidentny kojarzą się ze służbą dyplomatyczną niesuwerennej, proradzieckiej PRL. Trudno się spodziewać, by Polacy za granicą, szczególnie Polacy z tak licznej emigracji politycznej, potrafili uwierzyć w zupełnie nową i suwerenną politykę Polski, jeżeli kraj będą wobec nich reprezentować ludzie kojarzący się z dawnym systemem i dawnym, niechętnym — żeby nie powiedzieć: ubliżającym — stosunkiem naszych służb dyplomatycznych do tych „niewłaściwych” wówczas politycznie Polaków.</u>
          <u xml:id="u-31.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Nikt nie neguje, że politykę kraju określają i reprezentują przedstawiciele rządu mającego polityczną większość, chociaż czasami - tutaj, w kraju - zdumiewa, jak niektórzy z nich potrafili diametralnie zmienić swój stosunek do tego, co uważamy za polską rację stanu. Może dlatego niektórzy nie wydają się nam w pełni wiarygodni.</u>
          <u xml:id="u-31.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Wracając do spraw Polonii, uważam, że błędem jest desygnowanie na nasze placówki zagraniczne ludzi, którzy kojarzą się Polonii z PRL, z Polską - jak powiedziałam - niesuwerenną i niedemokratyczną. Uważam to za brak szacunku dla naszych rodaków za granicą. Myślę, że jest w Polsce wielu ludzi z młodszego pokolenia, nie obciążonych w opinii publicznej swoimi życiorysami.</u>
          <u xml:id="u-31.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Słyszymy czasem ze strony rządzącej dziś koalicji - przy sprawach personalnych, które budzą, jak zawsze, wiele wątpliwości i stwarzają wiele problemów - że w 1989 r. siły polityczne, które doszły wtedy do władzy, zmieniły skład naszej służby dyplomatycznej. Moim zdaniem używanie dziś tego argumentu może świadczyć o niezrozumieniu - bo nie chciałabym powiedzieć: o nieprzyjęciu do wiadomości - faktu, że w 1989 r. zmieniliśmy Polskę w kraj niepodległy, suwerenny i demokratyczny.</u>
          <u xml:id="u-31.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję pani marszałek Oldze Krzyżanowskiej.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#MarekBorowski">Bardzo proszę o zabranie głosu pana posła Tadeusza Samborskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#TadeuszSamborski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z przedłożonej w tej Izbie informacji ministra spraw zagranicznych pana Dariusza Rosatiego, a także nawet z pobieżnej obserwacji polskiej sceny politycznej wynika jednoznacznie, iż istnieje bardzo czytelny i - sądzę - stabilny front narodowej zgody co do priorytetów i głównych celów polskiej polityki zagranicznej. Granice tego tak bardzo pożądanego w sytuacji naszego kraju consensusu wszystkich sił politycznych wokół naszych starań o przystąpienie do europejskich struktur polityczno-gospodarczych i militarnych - przy stosownej dla sytuacji aktywności na kierunku wschodnim - wyznacza dobrze rozumiana racja stanu państwa polskiego.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#TadeuszSamborski">Z zawartej w informacji ministra filozofii działań na niwie dyplomatycznej wyraźnie przebija dążenie do znalezienia właściwego sposobu korelacji polityki, której podstawę stanowi orientacja euroatlantycka, z polityką wobec krajów Wschodu, a głównie Rosji. Informacja pana ministra Rosatiego odzwierciedla złożoność i nietypowość sytuacji, w jakiej znajduje się Polska. Ilustracją tej złożoności może być fakt, iż to właśnie polityka wschodnia może nas skutecznie zbliżać do struktur europejskich.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#TadeuszSamborski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Koordynacja zadań w zakresie polskiej polityki zagranicznej winna odbywać się w ramach ustawy o urzędzie ministra spraw zagranicznych, która je temu ministrowi powierza. Zgodnie z duchem wyżej wymienionej ustawy ta koordynacja oznacza tworzenie tylko pewnych ram dla szeroko rozumianej współpracy z zagranicą. Zadaniem MSZ - co wydało mi się nie dość wyraźnie zaakcentowane w informacji - winno być zapewnienie właściwego klimatu różnym naszym podmiotom rozwijającym kontakty z zagranicą.</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#TadeuszSamborski">Treść informacji ministra spraw zagranicznych i jej zakres wskazują na to, iż została ona skonstruowana tak, jak gdyby MSZ był jedynym realizatorem polityki zagranicznej Rzeczypospolitej. Nie negując koordynacyjnej roli MSZ, trzeba przypomnieć, że realizacją pewnych zadań polityki zagranicznej zajmują się także Sejm i Senat, a także inne resorty, w szczególności Ministerstwo Współpracy Gospodarczej z Zagranicą. W dobie współczesnej, gdy widocznie wzrosła rola, ranga i znaczenie kontaktów parlamentarnych i gospodarczych z zagranicą, tzw. klasyczna dyplomacja realizuje tylko pewną część międzynarodowej aktywności państwa. Oczywiście część bardzo znaczącą, ale nie jedyną, bo trudno byłoby nie odnotować w tym kontekście międzynarodowych inicjatyw marszałka Sejmu i innych organów Sejmu RP. To właśnie pan marszałek Zych, na przykład, zainicjował naradę szefów parlamentów Europy Środkowo-Wschodniej z przewodniczącym Parlamentu Europejskiego w grudniu ub. r. w Warszawie. Poważnym wkładem w dorobek konferencji szefów wszystkich parlamentów europejskich w Budapeszcie był referat naszego marszałka na temat roli parlamentów w umacnianiu demokracji.</u>
          <u xml:id="u-33.4" who="#TadeuszSamborski">Pragnę obecnie zwrócić uwagę na istotny element informacji pana ministra Rosatiego, jakim jest wskazanie konieczności poszukiwania nowych geograficznych obszarów naszej międzynarodowej aktywności. Myślę tu w szczególności o interesach naszej gospodarki, dla której dywersyfikacja geograficzna kontaktów handlowych będzie miała rosnące znaczenie. Do końca lat osiemdziesiątych - przypomnijmy - ponad 2/3 naszych obrotów handlowych z zagranicą realizowaliśmy z naszym sąsiadem zza Buga. Błąd takiego uzależnienia od jednego partnera zemścił się bardzo szybko. Dziś taka proporcja, ok. 70% obrotów, występuje w naszych kontaktach handlowych z Unią Europejską, z czego ponad połowa przypada na Niemcy.</u>
          <u xml:id="u-33.5" who="#TadeuszSamborski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W ostatnich kilku latach szefowie resortu spraw zagranicznych grzeszyli zbyt skrystalizowanymi geograficznie opcjami. Minister Krzysztof Skubiszewski prezentował ostro wyartykułowany europocentryzm, minister Olechowski forsował proamerykańskość, minister Bartoszewski zaś opcję proniemiecką. Zaprezentowana nam dziś informacja jest bodaj pierwszą próbą MSZ znalezienia pewnej równowagi geograficznej, poszukiwania partnerów w całej gamie możliwości. Chwała ministrowi Rosatiemu, że wskazał także niektóre kraje Azji, Ameryki Łacińskiej, Afryki - dla kontraktów gospodarczych, ale także w celu poszukiwania sojuszników w tzw. czystej polityce.</u>
          <u xml:id="u-33.6" who="#TadeuszSamborski">Wśród trafnie i klarownie zaprezentowanych przez pana ministra celów polskiej polityki zagranicznej jest tworzenie przyjaznego otoczenia międzynarodowego wokół Polski i jej spraw. Sądzę, że w tym obszarze działań mieści się także troska o właściwy wizerunek naszego narodu i państwa w oczach świata. Tu i ówdzie mówi się o zamiarach rozpętywania propagandowych kampanii antypolskich, mających na celu dyskredytowanie Polaków, oczernianie ich i poniżanie. W niektórych krajach nawet już się to robi, zwłaszcza poprzez media, które bardzo dowolnie interpretują historię, obciążając nas nagminnie winą także i za nie popełnione grzechy i przypisując nam cechy, których mimo bardzo krytycznego sądu nie możemy uznać za charakterystyczne dla narodu polskiego. Sądzę, że zdrową reakcją na taki stan rzeczy jest m.in. uchwała Kongresu Polonii Ameryki Łacińskiej przyjęta w marcu br., w której nasi rodacy, będący często od ponad 50 lat poza krajem macierzystym, zobowiązują się bronić czci i honoru Polski, strzec jej dobrego imienia. Skoro taką potrzebę widzą działacze Polonii, to nie może jej nie dostrzegać polska dyplomacja.</u>
          <u xml:id="u-33.7" who="#TadeuszSamborski">Nie dopatrzyłem się w informacji pana ministra wyraźnie postawionych zadań, jakimi powinny być różnorakie przeciwdziałania akcjom zniesławiania dobrego imienia Polski i Polaków. Troska o dbałość, o dobre imię i właściwy wizerunek naszej ojczyzny i rodaków w relacjach międzynarodowych jest, zdaniem Polskiego Stronnictwa Ludowego, jednym z ważniejszych zadań stojących przed służbą dyplomatyczną i innymi agendami specjalistycznymi naszego państwa. Z obserwacji bieżącej, a także w pewnym stopniu z informacji pana ministra, wynika, że ciągle brak nam wyraźnej koncepcji pomocy ze strony macierzy rodakom rozsianym po całym świecie. Wydaje się, że zbyt często ufamy literze podpisanego traktatu, porozumieniu, deklaracji, czy też zapewnieniom oficjalnych przedstawicieli państw, w których Polacy zamieszkują. Za mało wnikamy w realia codziennej rzeczywistości Polonii, w stopień urzeczywistniania składanych w świetle jupiterów deklaracji i obietnic. Nowe warunki, w jakich znalazły się kraje zamieszkane przez naszych rodaków, stawiają przed nami wymóg sformułowania nowego programu działań państwa polskiego na ich rzecz, a takiego programu nie ma. To zadanie wspierania Polonii także winno mieścić się w sferze koordynacyjnych poczynań MSZ, lecz jak można koordynować zadania instytucji i agend państwa z organizacją pozarządową, jaką jest na przykład Wspólnota Polska? Stawiam ten problem bez owijania w bawełnę, gdyż krytyczne głosy o chybionych nieraz działaniach tej organizacji słychać coraz częściej i z wielu środowisk. Skuteczność działania Wspólnoty Polskiej, sposób wydatkowania środków finansowych, metody i formy jej działalności nie mogą znajdować się poza sferą zainteresowań parlamentu, dlatego sygnalizuję tę kwestię z tej oto trybuny i przy okazji dyskusji nad polską polityką zagraniczną.</u>
          <u xml:id="u-33.8" who="#TadeuszSamborski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Realizacja zadań i celów polskiej polityki zagranicznej wymaga doskonalszego niż dotąd zaplecza kadrowego i materialnego. Resort spraw zagranicznych nie jest w stanie dobrze funkcjonować zgodnie z interesem narodowym i polską racją stanu przy aktualnej skali zaspokajania jego potrzeb finansowych. Ministerstwu Spraw Zagranicznych musimy w przyszłym budżecie przyznać dodatkowe środki. Bez tego nie będzie sprawnej, wysoce profesjonalnej dyplomacji. Nie będzie nowych placówek w nowo powstałych państwach, nie będzie skutecznej polityki zagranicznej. Finansowe wzmocnienie MSZ jest palącą potrzebą w kontekście zadań, jakie stawiamy polskiej służbie zagranicznej. Niedobór środków finansowych oraz wiele innych czynników warunkujących negatywnie działalność MSZ ma charakter trudności tzw. obiektywnych, ale występują w tej materii także czynniki subiektywne.</u>
          <u xml:id="u-33.9" who="#TadeuszSamborski">Obserwuje się często w MSZ urzędniczą nieporadność w rozwiązywaniu prostych nieraz kwestii organizacyjnych. Brakuje decyzyjności na różnych szczeblach zarządzania oraz chęć usatysfakcjonowania tylko pewnych grup czy grupek interesów niezbyt szczęśliwymi rozwiązaniami, na przykład w dziedzinie polityki kadrowej. Jakoś nikt nie był w stanie na posiedzeniach Komisji Spraw Zagranicznych ani w trakcie interpelacji wyjaśnić sensownie i klarownie, dlaczego wiele placówek w różnych krajach nie ma przez dłuższy okres kierownika przedstawicielstwa dyplomatycznego. Na przykład w Portugalii dwa lata nie było ambasadora, w Mińsku kilka miesięcy, przez dłuższy okres w Rzymie. Nie bardzo wiadomo, dlaczego nasze przedstawicielstwa w niektórych krajach utrzymujemy na poziomie chargé d'affaires, podczas gdy inne państwa w tych samych krajach już dawno mają swoich ambasadorów. Przykładem takiej niekonsekwencji są nasze ambasady na Kubie czy też w Federalnej Republice Jugosławii. Nie bardzo wiadomo, dlaczego sztucznie utrzymuje się wakaty tam, dokąd mogliby już wyjechać zwycięzcy stosownych konkursów. Czy nie warto zastanowić się nad racjonalnym podziałem ról i zakresów kompetencji członków kierownictwa MSZ? Bo za właściwą nie można uznać sytuacji, w której jeden podsekretarz stanu nadzoruje kilka departamentów merytorycznych, a innym w tym swoistym podziale ról nie podlega ani jeden departament polityczno-terytorialny.</u>
          <u xml:id="u-33.10" who="#TadeuszSamborski">Z zadziwiającą łatwością pan poseł Nowina-Konopka wszedł w rolę nauczyciela, który tłumaczy dyletantom, co wypada, a czego nie wypada robić. W podtekście należy rozumieć, że nie wypada mianować ambasadorów bez politycznego błogosławieństwa Unii. Otóż, panie pośle Konopka, monopol jest szkodliwy w każdej dziedzinie. Także monopol Unii Wolności, za którym pan tęskni. Prawdziwi fachowcy z MSZ nie stracili, jak pan poseł Konopka sugeruje, wiarygodności w oczach świata, mimo że w kilku ostatnich latach próbowano zmarginalizować ich wiedzę i doświadczenie. To właśnie minister Rosati, i MSZ w aktualnym kształcie, wykazał się otwartością na czerpanie z dobrych wzorów polskiej dyplomacji. Na stanowiska ambasadorskie tak tutaj kontrowersyjne zaproponował profesjonalistów, wszechstronnie wykształconych dyplomatów, których jedyną wadą była aktywność zawodowa właśnie w dyplomacji przed ową cezurą czasową 1989 r. Właśnie takie podejście będzie doceniane przez świat jako transmisja dobrych wzorców dyplomacji także z czasu minionego i zapewni sprawną realizację szerokiego wachlarza zadań polskiej dyplomacji.</u>
          <u xml:id="u-33.11" who="#TadeuszSamborski">Panie ministrze, proszę mi wybaczyć otwartość w prezentowaniu moich wątpliwości i pytań, ale pragnę tylko przypomnieć, że jest pan szefem resortu działającego w takim obszarze działalności państwa, w którym de facto ciągle jeszcze koalicja nie jest rządząca, jak by z reguł gry politycznej wynikało, ale jest rządzona. A na tolerowanie takiego stanu rzeczy nie ma przyzwolenia naszych wyborców. Jako wyraziciel ich woli liczę na większą konsekwencję pana ministra w minimalizowaniu zjawisk obniżających sprawność i skuteczność polskiej służby zagranicznej, która w swojej masie jest ofiarna i wysoce profesjonalna.</u>
          <u xml:id="u-33.12" who="#TadeuszSamborski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mając na uwadze fakt, iż kompetentna i wyczerpująca informacja ministra Dariusza Rosatiego zawiera właściwie sformułowane cele i zakres polskiej polityki, stosowne do potrzeb i możliwości naszego państwa, filozofię międzynarodowej aktywności polskiej, opowiadam się za przyjęciem tej informacji przez Wysoką Izbę.</u>
          <u xml:id="u-33.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-33.14" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Olga Krzyżanowska)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Tadeusz Samborski.</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę teraz pana posła Mirosława Czecha o zabranie głosu w imieniu klubu Unii Wolności. Następnym mówcą będzie pan poseł Jerzy Wenderlich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#MirosławCzech">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałbym się odnieść do stwierdzenia pana posła Samborskiego o rzekomych opcjach reprezentowanych przez poprzednich ministrów spraw zagranicznych. Nie było opcji. Było poszukiwanie takich sojuszników, którzy pomogą Polsce zrealizować jej narodowy interes i polską rację stanu. I jeśli dzisiaj minister Rosati podkreśla, że modelowe stosunki z Niemcami są wielkim osiągnięciem polskiej polityki zagranicznej, to należy to uznać za zwycięstwo polskiej polityki w całości, a nie za rezultat realizowania jakiejś konkretnej opcji.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#MirosławCzech">W swoim wystąpieniu pragnę skoncentrować się na relacjach Polski z jej wschodnimi sąsiadami. Wobec dynamicznych zmian, które zachodzą na terytorium byłego ZSRR, jest to jedna z kluczowych kwestii dla bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej ze względu na jej położenie geopolityczne. Polska polityka wschodnia w ciągu minionego 7-lecia doznawała rozlicznych zmian, chociaż z wyjątkiem okresu pewnych wahań na przełomie lat 1994 i 1995 jej podstawowe cele pozostały niezmienne. Dziś powtórzył je w zasadniczym zrębie minister Dariusz Rosati.</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#MirosławCzech">Wobec stojących przed naszym krajem wyzwań to jednak chyba zbyt mało. Istnieje potrzeba uściślenia obowiązujących tez i sformułowania nowych, tak by być przygotowanym na różne warianty rozwoju sytuacji na Wschodzie, a w szczególności w Rosji. I nie chodzi przy tym wyłącznie o możliwą zmianę ekipy rządzącej na Kremlu czy też o konsekwencje zacieśniania związków Rosji z Białorusią i trzema państwami Azji Środkowej, lecz również o wysuwanie wobec Polski takich propozycji jak droga tranzytowa Grodno-Kaliningrad.</u>
          <u xml:id="u-35.3" who="#MirosławCzech">W tym miejscu należy odnotować też tezy artykułu Giennadija Ziuganowa, poświęconego stosunkom polsko-rosyjskim. Przypomnę, że zaproponował on, by w zamian za rezygnację z przystąpienia do NATO Polska w oparciu o Rosję stała się mocarstwem regionalnym. To należy odnotować jako pewne niepokojące symptomy. Za pozytywne więc osiągnięcie należy uznać rozwój dialogu polsko-rosyjskiego, i to - podkreślam - w sferze politycznej, i wzrastającą współpracę gospodarczą. Ale nie należy zapominać o celach polityki rosyjskiej wobec krajów naszego regionu, jasno zresztą formułowanych przez rząd i główne siły polityczne tego kraju.</u>
          <u xml:id="u-35.4" who="#MirosławCzech">Jednym z najważniejszych rezultatów upadku imperium sowieckiego było pojawienie się niepodległych państw na jego terytorium. Ich okrzepnięcie leży w najlepiej pojętym interesie Polski, i to powiedział pan minister. Po ostatnich decyzjach władz białoruskich chyba wszyscy uświadomiliśmy sobie, jak szybko mogą zachodzić niepokojące zmiany. Za właściwe zatem należy uznać wypowiedziane przez ministra Rosatiego stwierdzenie, że w interesie Polski leży niepodległość Białorusi. Jesteśmy świadkami ważnych wydarzeń w tym państwie. Prezydent Łukaszenka wprowadza antydemokratyczny i antywolnościowy system polityczny. Głos nie tylko opozycji, lecz nawet zdominowanego przez komunistów i ludzi prezydenta parlamentu jest niesłyszalny. Naruszane są prawa człowieka. Potrzebne jest więc poparcie sił demokratycznych. Dlatego też ważyć należy słowa i opinie wypowiadane przez polskich polityków, od których ugrupowania te, jak również znaczący odłam społeczeństwa oczekują wsparcia. Potrzebne są zatem wyważone i starannie przygotowane kontakty na szczeblu państwowym, a przede wszystkim z siłami demokratycznymi. Wiele zależy od agend rządowych, ale nie mniej także od naszego parlamentu — i to chciałbym podkreślić.</u>
          <u xml:id="u-35.5" who="#MirosławCzech">Obecnie uwaga Europy skoncentrowana jest na Ukrainie. Powszechnie dostrzega się, że od losu tego państwa zależy w dużym stopniu rozwój sytuacji na wschodzie naszego kontynentu. W tym kontekście jest to również kluczowy element bezpieczeństwa Polski. Dobrze, że staje się to powoli elementem społecznego myślenia o sprawach zagranicznych. Wobec powyższego nasuwa się kilka wniosków. Pierwszy dotyczy niezrozumiałego odsuwania w czasie oficjalnych spotkań prezydentów i premierów Polski i Ukrainy. Oby zapowiedziane na czerwiec wizyty prezydenta Leonida Kuczmy przyniosły zmianę tej sytuacji. Drugi to potrzeba odrzucenia dość powszechnego w kraju przekonania, że dobre stosunki z Kijowem oznaczają pogorszenie relacji z Moskwą. Nawet pobieżnie dokonany rachunek zysków i strat, jakie wynikają dla obu państw z zacieśnienia współpracy, a dokonany z myślą o ich wpływie na stosunki obu krajów z Rosją, prowadzi do jednoznacznego wniosku - Polska i Ukraina są żywotnie zainteresowane w dobrosąsiedzkich stosunkach z Federacją Rosyjską. Więcej, są zainteresowane stabilnością jej sytuacji wewnętrznej i demokratycznym rozwojem oraz pragną być traktowane jako partnerzy. Nie ma zatem mowy o rzekomych kordonach sanitarnych. Warto przypomnieć maksymę Juliusza Mieroszewskiego, że pozycja polskiego ambasadora w Moskwie zależeć będzie od pozycji ambasadora w Kijowie. W tym kontekście niepokoją głosy dobiegające m.in. z Kancelarii Prezydenta o niepewnej sytuacji państwowości ukraińskiej; opinię taką niedawno na posiedzeniu senackiej Komisji Spraw Zagranicznych wypowiedział minister Wojciech Lamentowicz. W ten sposób teza o tym, że niepodległość Ukrainy leży w żywotnym interesie Polski, traktowana jest jako odnosząca się do pewnego stanu potencjalnego, a nie rzeczywistego. Pora chyba uznać, że suwerenne państwo ukraińskie jest trwałym elementem obecnej sytuacji politycznej w naszym regionie. Kijów staje się ważnym podmiotem polityki europejskiej, czego świadectw w ostatnim czasie otrzymaliśmy, jak sądzę, w dostatecznej ilości. Jest to tym ważniejsza konstatacja, że w roku ubiegłym potroiły się obroty handlowe z tym sąsiadem.</u>
          <u xml:id="u-35.6" who="#MirosławCzech">Ukraińskie deklaracje o możliwej zmianie w przyszłości statusu państwa neutralnego połączone z jednoznacznym dystansowaniem się Ukrainy od pogłębiania integracji w ramach WNP otwierają zupełnie nowe perspektywy. Warto, by polska polityka zagraniczna je dogłębnie przemyślała. Potrzebne jest wzmocnienie istniejących struktur, takich jak Komitet Konsultacyjny Prezydentów Polski i Ukrainy oraz międzyrządowa komisja do spraw współpracy gospodarczej, a także euroregiony. Należy podejmować nowe przedsięwzięcia, wśród których należy wymienić wspólny batalion sił pokojowych i pogłębienie współdziałania na arenie międzynarodowej. Należy podjąć zgłaszane przez różne środowiska idee zacieśnienia współpracy regionalnej, czego przejawem mogłaby się stać wspólna polsko-ukraińska inicjatywa powołania do życia tzw. środkowoeuropejskiego stolika OBWE. Zwiększenie liczby przejść granicznych to następny problem wymagający szybkiego rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-35.7" who="#MirosławCzech">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jednym z problemów regulowanych przez akty międzynarodowe oraz traktaty dwustronne jest ochrona praw mniejszości narodowych, a także troska o położenie Polaków za granicą, co jest jednym z zadań polityki zagranicznej państwa. W stosunkach z krajami sąsiednimi mniejszości narodowe mogą odgrywać ważną rolę łączącą, mogą też wywołać spory lub nawet konflikty. Istnieje więc potrzeba prowadzenia rozumnej polityki narodowościowej państwa i polityki wobec Polaków za granicą i upatrywania w tym - jak podkreślił pan minister Rosati - istotnego pozytywnego atrybutu polityki zagranicznej państwa.</u>
          <u xml:id="u-35.8" who="#MirosławCzech">W tym miejscu pragnę zwrócić uwagę na sytuację Polaków na Wschodzie, a szczególnie w Kazachstanie. Należy podkreślić inicjatywę Fundacji Akcji Humanitarnej Janiny Ochojskiej na ich rzecz. Potrzebne jest ze strony struktur państwowych zwiększenie pomocy w zakresie oświaty, wzmocnienie placówki dyplomatycznej w tym kraju oraz jasna odpowiedź na chęć powrotu i ułatwienia dotyczące dokumentów w wypadku osób pragnących przyjechać do Polski.</u>
          <u xml:id="u-35.9" who="#MirosławCzech">Mniejszości narodowe w Polsce nie są liczne i nie stanowią w skali kraju znaczącego problemu politycznego, jest to więc dostateczna przesłanka, aby tę sprawę traktować jako atut również w polityce zagranicznej. Przeciwdziałają jednak temu działania organów administracji rządowej, takie jak pozwolenie wojewody bielskiego na demonstrację narodowców na terenie obozu w Oświęcimiu, a także decyzja o rozbiórce kopuły na kościele św. Teresy w Przemyślu, czyli dawnej katedry greckokatolickiej, czy też prowadzone i umorzone przez Prokuraturę Rejonową w Przemyślu dochodzenie w sprawie rzekomego nawoływania przez Związek Ukraińców w Polsce do waśni na tle narodowościowym. Te zdarzenia oddziałują negatywnie na położenie społeczności ukraińskiej, znajdują przeto szeroki rezonans na Ukrainie, wpływając na atmosferę społeczną wokół działań podejmowanych przez Polaków tam zamieszkujących.</u>
          <u xml:id="u-35.10" who="#MirosławCzech">Obecna sytuacja polityczna nakazuje ze szczególną wyobraźnią podchodzić do polityki państwa wobec Litwinów, Białorusinów i Słowaków, obywateli polskich. Odnosi się to w szczególności do licznej wspólnoty białoruskiej. Zaspokojenie wysuwanych przez nią potrzeb, m.in. dotyczących centrum kultury i nauki przy uniwersytecie w Białymstoku, miałoby kapitalne znaczenie.</u>
          <u xml:id="u-35.11" who="#MirosławCzech">Kończąc, pragnę podkreślić pozytywną rolę Ministerstwa Spraw Zagranicznych w zastopowaniu prób wprowadzenia do polityki narodowościowej państwa zasady wzajemności. Chciałbym jednocześnie zapytać pana ministra o to, kiedy przedstawi Sejmowi do ratyfikacji ramową Konwencję o ochronie praw mniejszości narodowych, podpisaną przez Radę Europy.</u>
          <u xml:id="u-35.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Mirosław Czech.</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Jerzego Wenderlicha z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pan poseł Wiesław Gołębiewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#JerzyWenderlich">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoki Sejmie! W podejściu do polskiej polityki zagranicznej jesteśmy w stanie uzyskać co najwyżej consensus powierzchowny i to w kwestiach jedynie tak niepodważalnych, jak niepodległość i bezpieczeństwo. Inne zaś cele, a zwłaszcza instrumenty i metody ich realizacji, budzić będą u jednych entuzjazm, u innych chłód czy wręcz dezaprobatę. Zdając sobie sprawę z tych zróżnicowań, chciałbym wnieść do dzisiejszej debaty bynajmniej nie pouczenia, lecz garść refleksji, które być może wzbogacą szeroką paletę poglądów w tej debacie.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#JerzyWenderlich">I tak jeśli chodzi o zagadnienia natury bardziej szczegółowej, uważam, iż nazbyt lekceważąco podchodzimy do problemów współpracy przygranicznej - zbyt dużo tu jeszcze utrudnień, za mało ułatwień. Aby to pasmo ułatwień przygranicznych rozszerzyć, może warto by kadrowo wzbogacać nie ambasady, a konsulaty czy BRH - bo nie wszyscy myślą tak jak pan poseł Nowina-Konopka, że BRH to dziś już przeżytek.</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#JerzyWenderlich">Myślę, że nie będzie dziś mówcy, który nie wypowie słów: NATO, Unia Europejska, bo to bezsprzecznie sztandarowe cele polskiej polityki. Myślę, że już dziś należy przewidywać nowe sytuacje, które pojawią się z chwilą pełnej integracji Polski z europejskimi i euroatlantyckimi strukturami, takie choćby problemy, jak to, czy kraje dziś nam przyjazne nie odmienią swojego stosunku do nas, kiedy przystąpimy do tych struktur. Potrzebne nam są i w tych, i w podobnych kwestiach własne polskie prognozy. Prosiłbym pana ministra o odpowiedź na pytanie: Czy nad takimi symulacjami MSZ już dziś pracuje?</u>
          <u xml:id="u-37.3" who="#JerzyWenderlich">Aby uzyskać międzynarodową aprobatę i przychylność, zrobiliśmy już dużo, i to nie tylko w ramach tej wielkiej polityki, ale też poprzez wiele spektakularnych przedsięwzięć, takich choćby jak niedawne, niekonwencjonalne a starannie przygotowane „Polskie dni w NATO”, ciepło przyjęte w belgijskiej Kwaterze Głównej Sojuszu Północnoatlantyckiego. Może jednak okazać się i tak — i byłby to, myślę, dziejowy paradoks — że państwa, które będą nas do NATO przyjmować, bardziej będą do tego faktu przygotowane niż sami Polacy. Edukacja społeczeństwa jest więc kwestią wagi niebagatelnej. Zgłoszone dziś w tej sprawie przez pana ministra Rosatiego propozycje, takie choćby jak powołanie w Polsce centrum informacji o NATO, mają istotne znaczenie. Myślę, że tej edukacyjnej idei służyć też może kapitalnie zgłoszona dziś z tej trybuny przez pana posła prof. Longina Pastusiaka inicjatywa zwołania w Polsce zgromadzenia parlamentarzystów krajów Unii Europejskiej i NATO. Będzie to również znakomita okazja do zapoznania się ze stanem naszej gotowości do integracji. Tę inicjatywę pana prof. Pastusiaka gorąco również polecam panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-37.4" who="#JerzyWenderlich">W debatach tego rodzaju jak dzisiejsza nieodłącznymi wątkami są spory o to, które kierunki geograficzne zanadto adorujemy, a które zaniedbujemy. Myślę, że kiedy w blasku jupiterów stawiamy polską współpracę na linii Wschód-Zachód (i to dobrze), to może zanadto w cieniu zostaje i niedostatecznie są ożywiane kontakty i współpraca zwłaszcza na linii północnej. Współpraca ta może mnożyć nasze sukcesy gospodarcze. Już dziś bowiem nasze obroty gospodarcze choćby z małą Danią są dużo większe niż z krajami kilkakroć większymi.</u>
          <u xml:id="u-37.5" who="#JerzyWenderlich">Kapitałem nie do przecenienia jest przełamanie już dziś stereotypu w stosunkach z Rosją. A naprawiać, poprawiać, intensyfikować na tej linii jest co. Nie jest tak, jak chcieliby niektórzy dzisiejsi mówcy, że dziś jest tylko co w tych stosunkach popsuć. Myślę, że jest akurat dokładnie odwrotnie. Do niedawna bowiem wielu polityków hołdowało opiniom, że z Rosją, owszem, można załatwiać różne sprawy kulturalne, handlowe, gospodarcze, ale o bezpieczeństwie to z Rosją już rozmawiać nie będziemy. Dziś olbrzymie w tym względzie dokonania, olbrzymia w tym względzie odmiana. Rozmawiać trzeba i okazuje się, że niekoniecznie trzeba w tych rozmowach uzyskiwać consensus, aby miały one walor i duży wymiar intelektualny. Ale te różnice właśnie uwydatniać trzeba w politycznym dialogu, a nie w aroganckich pohukiwaniach. Rozliczeniowe podejście do Rosji, przeświadczenie, że oto Dawid ukorzyć może Goliata, przesłania rzeczywiste problemy, które winniśmy z Rosją załatwiać szybko i możliwie najpełniej. Myślę, że ostatnie polsko-rosyjskie kontakty na najwyższym szczeblu wreszcie ugruntowują stan tych stosunków na stabilnym poziomie, który można by określić dziś jako zdrową poprawność. Czas, myślę, i są już ku temu warunki, aby stosunki owe wznieść na poziom wyższy, który określić można by mianem „uregulowane partnerstwo”. Spraw wspólnych do załatwienia mamy ogrom, że wymienię tu choćby umowę o readmisji, gaz, Morze Ochockie i mintaja, czy choćby kwestie bankowe.</u>
          <u xml:id="u-37.6" who="#JerzyWenderlich">Gdy idzie o sąsiadów, nasze stosunki jak nigdy zdają się mieć charakter niemal idylliczny, choć i tu zdarzają się incydenty, które mogą rzutować na ogólną atmosferę. Mimo wręcz modelowych traktatowych stosunków z Litwą z niepokojem przyjęliśmy niedawne informacje o nakazie zdejmowania w polskich szkołach na Litwie tablic z polskojęzycznymi napisami. Czy pan minister zechciałby może przybliżyć szczegóły tego incydentu i ewentualnie poinformować o działaniach podjętych w tej sprawie przez polską dyplomację?</u>
          <u xml:id="u-37.7" who="#JerzyWenderlich">Myślę jednak, że spośród krajów sąsiedzkich - choć wielekroć była tu już o tym dziś mowa - zbyt mało uwagi poświęcamy Ukrainie. Chyba koniecznością już jest powołanie instytutu polskiego w Kijowie i instytutu ukraińskiego w Warszawie. Myślę, że wizyta w Polsce ukraińskiego prezydenta Leonida Kuczmy, planowana bodaj na czerwiec, rozwiąże i ten, i dziesiątki innych bilateralnych problemów.</u>
          <u xml:id="u-37.8" who="#JerzyWenderlich">Nasze europocentryczne spojrzenie powodowało, że niezbyt aktywnie lokowano naszą politykę zagraniczną poza europejskimi obszarami. Od kilku miesięcy widać tu aktywizację i w odniesieniu do Azji Wschodniej, i Azji Południowo-Wschodniej, ale aktywizacja ta nie dotyczy niestety takiego niezwykłego kraju, jakim są Chiny. Nie wolno lekceważyć choćby takich odniesień do Polski w sprawie naszej przynależności do NATO, jakie znalazły się we wspólnym rosyjsko-chińskim oświadczeniu. Gdy do tego wątku politycznego dodać gospodarczy, mianowicie to, że kilka lat temu polsko-chińskie obroty gospodarcze przekraczały miliard dolarów, dziś spadły już do poziomu bodaj 458...</u>
          <u xml:id="u-37.9" who="#komentarz">(Poseł Longin Pastusiak: 485.)</u>
          <u xml:id="u-37.10" who="#JerzyWenderlich">Pan poseł Pastusiak poprawia mnie o kilkanaście milionów. Do poziomu 485 mln dolarów. Widać, że są tu rzeczywiście obszary troszeczkę zaniedbane. Jest tu trochę ugorów. Pojawiają się też opinie, że Chiny swoje zainteresowanie przenoszą z Polski na Ukrainę. Życzę wszystkiego dobrego Ukrainie, ale myślę, że w zdrowej konkurencji powinniśmy jednak dbać również i o odbudowanie naszej ilościowej współpracy gospodarczej z Chinami choćby w tym wymiarze ilościowym. Czy pan minister potwierdza tę opinię o przenoszeniu akcentów zainteresowania Chin z Polski właśnie na ukraiński kierunek?</u>
          <u xml:id="u-37.11" who="#JerzyWenderlich">Skoro mamy zarysowany w polskiej polityce zagranicznej tak jasny i czytelny cel, jakim jest europejska i euroatlantycka integracja, myślę, że nie ma powodu, aby się wstydzić dzisiaj tutaj słowa lobbing. Przecież to my bardziej niż wiele innych krajów rozsiane mamy liczne rzesze rodaków w świecie. Powinniśmy bardziej się starać wykorzystać ich autorytet w celu wzmacniania pozytywnego polskiego wizerunku w innych krajach. To zadanie dla polskich dyplomatów. Nie wszyscy wywiązują się z tego dobrze. Przedstawiciele polskiej emigracji w jednym z największych krajów w Europie skarżyli się, że polski ambasador, na szczęście ambasador już były, zamiast rozmów o polskich interesach, godzinami wiódł rozmowy o swoich interesach, opowiadał o cenach garniturów, koszul, butów, krawatów i mówił, że pracować mu się nie chce, skoro do ambasadorskiego interesu musi tyle dokładać. To, panie ministrze, straszna prawda, i chciałbym wierzyć, że to jest bezpowrotne i incydentalne. Mówię to gwoli zrównoważenia tej opinii pana ministra o tym, że wszyscy polscy dyplomaci pracują heroicznie i na najwyższych obrotach.</u>
          <u xml:id="u-37.12" who="#JerzyWenderlich">Często dochodzą opinie, że niektórzy polscy politycy - mówię to ze smutkiem, a nie z żadną dziką rozkoszą - podczas podróży zagranicznych zamiast wypełniać misje wzmacniania pozycji Polski wzmacniają do niej uprzedzenia, dezawuując przez pryzmat historycznych uprzedzeń poczynania polskiego rządu. Ale myślę, że bardziej niebezpieczne jest to, że niektórzy ministrowie przy Lechu Wałęsie, nazywani prezydenckimi, jednym z akcentów polskiej polityki zagranicznej uczynili budowanie spisku przeciwko polskiemu premierowi Józefowi Oleksemu. To było najbardziej cyniczne uprawianie politycznej prywaty kosztem polskiej racji stanu. Te działania Lecha Wałęsy i Andrzeja Milczanowskiego wymierzone przeciwko polskiemu premierowi najbardziej zaszkodziły wizerunkowi Polski, wzbudzając obawy na Zachodzie, że oto za sprawą osoby, którą w demokratycznych wyborach odrzucili Polacy, mogą wrócić do Polski rządy autorytarne, oparte na wojsku i służbach specjalnych.</u>
          <u xml:id="u-37.13" who="#JerzyWenderlich">Podczas dzisiejszej debaty prezentowane są bardzo zróżnicowane poglądy. I to dobrze, że są zróżnicowane. Szkoda może tylko, że niektórzy z mówców wypowiadane racje uznać chcą za jedynie słuszne. Śladem naszego świetnego sejmowego cytatologa prof. Tadeusza Iwińskiego posłużę się i ja norwidowską myślą, taką mianowicie, że: częściej musimy się różnić, aby rzadziej kłócić. Nie bójmy się więc różnic w spojrzeniu na politykę zagraniczną. Poszerzać one będą paletę dorobku intelektualnego w imię realizacji naszych najżywotniejszych dziś integracyjnych interesów, w imię polskiej racji stanu, w imię Polski.</u>
          <u xml:id="u-37.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Jerzy Wenderlich.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę teraz o zabranie głosu pana posła Wiesława Gołębiewskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego. Następnym mówcą będzie pan poseł Andrzej Wielowieyski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#WiesławGołębiewski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Po raz trzeci w II kadencji Sejmu za tej koalicji odbywamy debatę nad głównymi kierunkami polityki zagranicznej Polski. Pomimo że przedstawia je już trzeci minister, to pozostają one od przemian po 1989 r. niezmienne. Niezmienny jest również postulat wszystkich sił politycznych większej koordynacji polskiej polityki zagranicznej, której najsilniejsze instrumenty posiada właśnie resort spraw zagranicznych. Ostatnie 3 lata były w tym zakresie stanem zbyt dużego rozkojarzenia działań wszystkich głównych organów państwa, tj. prezydenta, parlamentu, rządu, a w tych ramach tzw. resortu prezydenckiego. Konieczność koordynacji w sposób naturalny i obiektywny wymusza polska racja stanu, uwarunkowania zewnętrzne prowadzenia polityki zagranicznej, tworzenie wizerunku Polski jako kraju ustabilizowanego politycznie i gospodarczo z wyraźnie funkcjonującą cywilną kontrolą nad wojskiem.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#WiesławGołębiewski">Dziś, po raz pierwszy w ostatnich trzech latach, zadanie koordynacji odpowiada najbardziej, lecz niewystarczająco, podstawowym kanonom. Zobowiązanie koordynacji zostało przyjęte jednoznacznie przez pana ministra Rosatiego w procesie tworzenia rządu premiera Cimoszewicza i jest stopniowo realizowane.</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#WiesławGołębiewski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przy głównych kierunkach, tj. euroatlantyckim i wschodnim, mogą pojawić się, i to niebezpiecznie rozluźnione i zanikające, działania na takich ważnych na świecie obszarach, jak region Pacyfiku i Azji oraz na tych obszarach, gdzie wychodźstwo polskie ma duże znaczenie w życiu poszczególnych społeczeństw, np. w Australii, Ameryce Południowej, w różnych częściach Europy.</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#WiesławGołębiewski">Ze spraw będących w zasięgu działań resortu należy w najbliższym czasie zwrócić więcej uwagi na olbrzymią rolę opiniotwórczą Polonii w jej powiązaniach z gospodarką poszczególnych państw. W przypadku Polonii amerykańskiej ma to olbrzymie znaczenie w roku wyborów prezydenckich w Stanach Zjednoczonych, wtedy bowiem głosy mniejszości narodowych mają istotny wpływ na końcowy rezultat wyborczy. Akcentowałem ten moment podczas przesłuchania pana Rosatiego jako kandydata na ministra spraw zagranicznych i czynię to dziś. Uważam, że Polacy w USA winni oddziaływać na obydwu kandydatów w zakresie potwierdzenia przez nich stanowiska co do kalendarza wchodzenia Polski zwłaszcza do NATO.</u>
          <u xml:id="u-39.4" who="#WiesławGołębiewski">Samoorganizacji Polonii sprzyjać będą wybory w USA oraz instrument naszej demokracji pozwalający uczestniczyć Polakom z różnych stron świata w wyborach parlamentarnych i prezydenckich w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-39.5" who="#WiesławGołębiewski">Powinnością Polski wobec Polaków poza jej granicami jest skuteczniejsza obrona praw mniejszości polskiej w innych państwach. Bardzo skutecznym instrumentem na tym polu jest obecność naszego kraju w środowiskach nie tylko polonijnych poprzez program Telewizji Polonia. Parlament i jego komisje mają tu wiele do zrobienia, np. w procesie korekt legislacyjnych i wsparcia finansowego tego programu. Nic tak tanio, wszechstronnie i masowo nie promuje Polski, jej kultury, jak obraz i dźwięk satelitarnej Telewizji Polonia.</u>
          <u xml:id="u-39.6" who="#WiesławGołębiewski">Dużą rolę w wymiarze europejskim ma przywrócenie słyszalności I programu Polskiego Radia na falach długich. Pomimo że działania mające na celu odbudowę Radiowego Centrum Nadawczego w Konstantynowie są inicjatywą ustawodawczą rządu, to postęp w tym zakresie jest zbyt powolny.</u>
          <u xml:id="u-39.7" who="#WiesławGołębiewski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Polska po 1989 r. jednoznacznie określiła swoje miejsce w trwałym układzie politycznym, militarnym i gospodarczym, tj. w układzie euroatlantyckim. Tej determinacji powinna towarzyszyć większa edukacja społeczna w zakresie prezentacji dążeń, realizacji priorytetów polskiej racji stanu.</u>
          <u xml:id="u-39.8" who="#WiesławGołębiewski">Jako naganny trzeba ocenić w wystąpieniu pana ministra Rosatiego brak informacji o działaniach Sejmu i Senatu w wymiarze międzynarodowym. To na MSZ spoczywa obowiązek koordynacji działań, a także obowiązek prezentacji informacji o tych efektach.</u>
          <u xml:id="u-39.9" who="#WiesławGołębiewski">Korzystając z okazji chcę zapytać pana ministra: jakie ma pan upoważnienie do publicznego głoszenia tezy, że Polska nie wyklucza rozmieszczenia na jej terytorium broni atomowej?</u>
          <u xml:id="u-39.10" who="#WiesławGołębiewski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Kończy się to stulecie, najbardziej burzliwe w nowożytnych dziejach Europy i świata, stulecie, które rozpoczęło się od konfliktów na Bałkanach, I wojny światowej, wydarzeń w Rosji, powstania Jugosławii. Odwrotnością tych procesów, rozpadem ZSRR, Jugosławii, kończy się XX wiek. W wyniku dokonania się tych bolesnych przemian nasz wiek, wiek wojny, przemocy i bólu zakończył się. Rozpoczął się proces współpracy, budowania na demokratycznych zasadach, wolnym rynku, zasadach współpracy w wymiarze globalnym. To wszystko stanowi wyzwanie dla Polski i jej polityki zagranicznej, zobowiązuje resort spraw zagranicznych do realizacji szybkich działań w celu likwidacji reliktów statycznej, salonowo-traktatowej dyplomacji bądź tej określanej przez pana ministra mianem fasadowo-tajnej. Politykę zagraniczną należy oceniać przez pryzmat efektów społecznych, a także efektów indywidualnych oczekiwań obywateli, z wyeksponowaniem rachunku zysków i strat, przede wszystkim ekonomicznych. Wzory na tym polu można powszechnie czerpać z państw odnotowujących bezsporne sukcesy gospodarcze.</u>
          <u xml:id="u-39.11" who="#WiesławGołębiewski">Jestem za przyjęciem przedłożonej przez pana ministra spraw zagranicznych informacji o głównych kierunkach polskiej polityki zagranicznej.</u>
          <u xml:id="u-39.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Wiesław Gołębiewski.</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę teraz o zabranie głosu pana posła Andrzeja Wielowieyskiego z Unii Wolności. Następnym mówcą będzie pan poseł Zygmunt Cybulski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#AndrzejWielowieyski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pan minister spraw zagranicznych mówił o narodowej strategii adaptacji do wymogów integracji europejskiej i o potrzebie utrzymania poparcia społecznego dla tej integracji. Sądzę, panie ministrze, że jest to o wiele za mało. Przełom w polityce zagranicznej w 1989 r. polegał nie tylko na zasadniczej zmianie orientacji polskiej polityki, ale również na tym, że w realizację polskiej polityki zagranicznej włączyło się szerokim frontem całe społeczeństwo. Dziesiątki tysięcy przedsiębiorców zaczęło samodzielnie handlować z zagranicą, setki tysięcy, a nawet miliony Polaków pracują za granicą, wracają, jadą znowu, handlują w ramach ruchu przygranicznego, uczą się, uprawiają turystykę - i to zjawisko będzie istotnie wpływać na stosunki Polski z zagranicą. W regionach nadgranicznych całe społeczności lokalne, stanowiące ponad 20% wszystkich Polaków w kraju, już uczestniczą w zakrojonym na szeroką skalę ruchu transgranicznym. I tu krótka uwaga do pana posła Pawlaka, który ubolewał z powodu znacznego deficytu handlowego i niedostatecznej dynamizacji polskiego eksportu. Nic takiego nam nie grozi. Ten deficyt jest w znacznym stopniu pokryty eksportem, wymianą towarów i usług w ramach współpracy transgranicznej, i to bardzo skutecznie, co prowadzi wręcz do nadmiernie rosnących rezerw dewizowych.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#AndrzejWielowieyski">Sytuacja ta oddziałuje również w istotnej mierze na wzajemne stosunki z naszymi sąsiadami. Na ostatniej naradzie przedstawicieli regionów granicznych w Wiśle stwierdziliśmy wyraźną poprawę na odcinku wzajemnych stosunków społeczności po obu stronach granicy w Sudetach. Jednakże jako cały naród, panie ministrze, nie jesteśmy przygotowani do europejskiego jednoczenia się. Brak nam i wiedzy, i tych kilkudziesięciu lat doświadczeń współżycia, które kraje zachodnie miały, a my nie. Przy tym, jak wskazują doświadczenia referendów, każda trudność gospodarcza czy polityczna może osłabiać tendencje integracyjne, a nawet radykalnie zmieniać społeczne nastawienie. Integracja europejska bywa bowiem traktowana ostatnio - i to jest moim zdaniem nieuniknione - jako kozioł ofiarny i za wszystkie większe czy mniejsze kłopoty, których nie brakło i nie braknie, będzie się winić integrację europejską. Potrzebujemy zatem w naszych warunkach, w których bardzo łatwo o konfuzję i wprowadzenie w błąd, systematycznej, dużo bardziej systematycznej informacji i przybliżania rzeczywistości europejskiej naszemu społeczeństwu.</u>
          <u xml:id="u-41.2" who="#AndrzejWielowieyski">Reprezentując tu również Polską Radę Ruchu Europejskiego, który odegrał dużą rolę w integracji na zachodzie Europy, podkreślam, że staramy się we współpracy z Telewizją Polską i Polskim Radiem rozwijać programy europejskie nie na zasadzie indoktrynacji, ale przede wszystkim na zasadzie wszechstronnego informowania, uwrażliwiania i włączania naszego społeczeństwa w klimat współpracy i sprawy europejskie. I próbujemy to ujmować z punktu widzenia uwzględniającego nie tylko wielką politykę, ale również z punktu widzenia zwykłego obywatela. Musimy też tworzyć możliwie szeroki proeuropejski ruch społeczny ponad podziałami politycznymi. Bez tego trudno nam będzie pokonać wszystkie przeszkody na drodze integracji. Jak słusznie jednak podkreślił poseł Marciniak, a wspominał o tym również poseł Iwiński, bez rządowego programu edukacji europejskiej nie pójdziemy szybciej naprzód. Tymczasem od 6 lat w polskiej publicznej oświacie i wychowaniu w sprawach Europy nie zmieniło się prawie nic. W większości szkół nasza europejska przyszłość w ogóle nie jest obecna. W memorandum Ruchu Europejskiego, które skierowaliśmy do ministra edukacji narodowej, dopominamy się szybkiego podjęcia tej sprawy w skali całego systemu oświatowego. Europejska ścieżka międzyprzedmiotowa w powszechnym programie oświatowym jest sprawą palącą. Czasu jest mało, zbliża się chwila wielkich decyzji dla całego społeczeństwa, a nie wkładamy dostatecznego wysiłku w przygotowanie młodego pokolenia do uczestnictwa w tych decyzjach.</u>
          <u xml:id="u-41.3" who="#AndrzejWielowieyski">Pan minister Wiatr poinformował mnie ostatnio, że chce w związku z tym powołać odpowiedni komitet. Boję się tego. Powoływanie komitetów służyło już nieraz do tego, żeby utopić sprawę.</u>
          <u xml:id="u-41.4" who="#AndrzejWielowieyski">Jeszcze jedna kwestia, panie ministrze. Nasza aktywność w organizacjach regionalnych, zwłaszcza w Inicjatywie Środkowoeuropejskiej, o czym pan mówił, jest sprawą ważną. Ale podobnie, jak to ma miejsce w innych organizacjach regionalnych, zwłaszcza w niezwykle żywo działającej konferencji bałtyckiej, powinna to być aktywność na dole, w bazie, nie tylko na szczeblu państw i parlamentów. Mam nadzieję, że wkrótce już - razem z Rumunami i Bułgarami, a także z Ukrainą, która powinna być do Inicjatywy Środkowoeuropejskiej przyjęta - będziemy stwarzać lepsze warunki do podejmowania inicjatyw i współpracy oraz powstawania szerokiej sieci kontaktów gospodarczych, kulturalnych, młodzieżowych, samorządowych na różnych płaszczyznach współdziałania, czemu przede wszystkim ta współpraca regionalna powinna służyć.</u>
          <u xml:id="u-41.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Andrzej Wielowieyski.</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę teraz o zabranie głosu pana posła Zygmunta Cybulskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pan poseł Henryk Kisielewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#ZygmuntCybulski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jest niezwykle istotne, że w dniu dzisiejszym doszło do plenarnej debaty w Sejmie na temat kierunków polityki zagranicznej. Główne kierunki tej polityki osobiście akceptuję. W swoim wystąpieniu chcę się odnieść do dwu spraw związanych bezpośrednio z polityką zagraniczną i zastanowić się nad tym, co oznacza sformułowanie o skierowaniu polityki zagranicznej do wewnątrz. Wspomniał o tym dzisiaj w swym wystąpieniu mój kolega klubowy pan poseł Pastusiak.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#ZygmuntCybulski">Stwarzanie wewnętrznej bazy polityki zagranicznej i tworzenie wizerunku naszego kraju poza jego granicami to problemy związane w istotny sposób z zasadniczymi kierunkami naszej polityki zagranicznej, czyli członkostwem w Unii Europejskiej i w NATO. Dążenie do członkostwa w tych wspólnotach jest obwarowane określonymi warunkami, których spełnienie jest dla rozpoczęcia rokowań nieodzowne. Dlatego jakiekolwiek działania zewnętrzne muszą rozpocząć się wewnątrz kraju. Jak już wspomniał poseł Pastusiak, jest to nieodzowne.</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#ZygmuntCybulski">Naszych partnerów z Unii Europejskiej interesuje stopień zaawansowania naszej gospodarki, by ta mogła stać się partnerska, a nawet konkurencyjna dla gospodarek krajów Unii. Działania dostosowawcze do warunków Białej Księgi, czyli sprawy wewnętrzne kraju, są ściśle związane z polityką międzynarodową. Zaniechanie reform gospodarczych i społecznych mogłoby spowodować, że pociąg do Unii mógłby odjechać bez nas.</u>
          <u xml:id="u-43.3" who="#ZygmuntCybulski">Rozwijając swą gospodarkę z myślą o partnerach z Unii Europejskiej, musimy pamiętać, że wejście do tego zrzeszenia nie zwalnia nas z obowiązku dbałości o nas samych, czyli musimy pamiętać o problemach związanych z dalszą perspektywą. Jest dobrym symptomem to, że obecnie istnieje układ zgodnego działania ośrodka prezydenckiego i MSZ, gwarantujący jasne oblicze polityczne państwa polskiego. Dyplomacja nie może być resortowa. Musi prezentować jednolite stanowisko w sprawie naszych interesów na zewnątrz. Istotne obniżenie inflacji, zmniejszenie deficytu, reforma ubezpieczeń społecznych, utrzymanie wzrostu gospodarczego, uporządkowanie gospodarki w tak trudnych dla Polski działach, jak rolnictwo, górnictwo węglowe, przemysł ciężki i zbrojeniowy - to też elementy polityki międzynarodowej w stosunku do Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-43.4" who="#ZygmuntCybulski">W tym momencie trzeba koniecznie wspomnieć o szerokim działaniu edukacyjnym, które przygotuje społeczeństwo polskie do wejścia do Unii Europejskiej. Mam przekonanie, że już w niedługim czasie rozpoczniemy negocjacje w sprawie członkostwa. Wiąże się z tym sprawa dobrze przygotowanych kadr. W moim odczuciu jest to działka przez nas zaniedbana. Do rokowań, a później do obsługi administracyjnej potrzebne będą całe zastępy dobrze przygotowanych pracowników. Należy pilnie uruchomić na kierunkach nauk politycznych oraz ekonomicznych seminaria przygotowujące studentów do pracy w dyplomacji.</u>
          <u xml:id="u-43.5" who="#ZygmuntCybulski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jeśli idzie o drugi problem, który zaznaczyłem na wstępie, tworzenie wizerunku naszego kraju poza jego granicami, to mamy w tym zakresie dużo do odrobienia. Przez wiele lat wielu polityków przedstawiało Polskę jako kraj zrujnowany, do szpiku kości komunistyczny, o takiejże gospodarce. Tu nasuwa się pytanie — a prywatne rolnictwo, rzemiosło, handel, prywatne praktyki lekarskie itp.? Naród jako żyjący na kredyt, niemalże zacofany kulturalnie. Pytanie — a skąd wzięła się chociażby polska szkoła filmowa, że nie wspomnę o teatralnej itd.? Wreszcie jako naród skompromitowany politycznie, przedstawiany w takich wypowiedziach: „wygrałem wybory, tylko przegrałem liczenie”, że nie wspomnę już o oszczerczym posądzeniu premiera o szpiegostwo. To wszystko daje zamierzony przez określone ugrupowania polityczne, nie najlepszy wizerunek Polski. Nienawiść różnych kół politycznych do działania koalicji, a szczególnie SLD, w zakresie polityki integracyjnej zaślepiła naszych przeciwników politycznych do granic przyzwoitości.</u>
          <u xml:id="u-43.6" who="#ZygmuntCybulski">W tym świetle widzę pilną potrzebę zaktywizowania działalności polskich ośrodków kultury, konsulatów i ambasad w celu przywrócenia dobrego wizerunku naszego kraju. Należy pilnie wzmocnić działalność promocyjną odnośnie polskiej kultury, szeroko rozumianej, i gospodarki. Chciałbym tu podkreślić znaczenie stosunków między parlamentem polskim i innymi parlamentami w krajach Unii Europejskiej. Szczególnie chciałbym zwrócić uwagę na udane polsko-austriackie forum parlamentarne.</u>
          <u xml:id="u-43.7" who="#ZygmuntCybulski">W projekcie utworzenia Komitetu Integracji Europejskiej - po reformie struktury rządu - widzę istotny krok naprzód w kierunku zintegrowanych działań w zakresie polityki zagranicznej, w części związanej z Unią Europejską. Udział w nim ministrów spraw zagranicznych, gospodarki i handlu międzynarodowego, spraw wewnętrznych, finansów, pracy i polityki socjalnej czy rolnictwa i gospodarki żywnościowej powinien zapewnić pełną koordynację działań na drodze do Wspólnot Europejskich, w tym do Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-43.8" who="#ZygmuntCybulski">Na koniec chciałbym się odnieść do wypowiedzi pana posła Czecha, który uważa, że kadry były fantastycznie dobrane. Chciałbym zapytać, jak o image państwa polskiego miał czy ma dbać dyplomata, który pojawia się w swoim kraju, który reprezentuje, po raz pierwszy właśnie jako dyplomata tego kraju? W takich sytuacjach nie wymagajmy od dyplomatów, żeby zadbali o coś, czego nie znają.</u>
          <u xml:id="u-43.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Zygmunt Cybulski.</u>
          <u xml:id="u-44.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę teraz...</u>
          <u xml:id="u-44.3" who="#komentarz">(Poseł Mirosław Czech: Pani marszałek, ja w trybie sprostowania.)</u>
          <u xml:id="u-44.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle, ściśle w trybie sprostowania, nie polemiki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#MirosławCzech">Panie pośle Cybulski, przecież w swoim wystąpieniu nic nie mówiłem o kadrach MSZ. Tak że prosiłbym nie przywoływać mojego nazwiska, skoro o czymś nie mówiłem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Henryka Kisielewskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego. Następnym mówcą będzie pani poseł Irena Lipowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#HenrykKisielewski">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Wystąpienie ministra spraw zagranicznych pana Rosatiego, gładkie i eleganckie w całości, w moim odczuciu wymaga jednak przynajmniej kilku sygnalnych uwag o charakterze merytorycznym.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#HenrykKisielewski">Pan minister podkreślił, kto wie, czy nie z godnym lepszej sprawy uporem, jaki to potencjalnie wodospad korzyści spłynie na naszą gospodarkę w rezultacie naszych wielostronnych kontaktów ze Stanami Zjednoczonymi. Otóż obawiam się, że jak dotąd poruszamy się tutaj nie tyle w sferze dobrze rokujących na przyszłość konkretów, ile szlachetnej w intencjach iluzji. Nasze technologie, nasz przemysł z pewnością w najbliższym czasie nie zrobią furory na rynku Stanów Zjednoczonych, tym bardziej że Amerykanie jakoś do tej pory nie kwapią się do większego inwestowania w Polsce. Tej szansy polska gospodarka musi szukać przede wszystkim wzdłuż naszej wschodniej granicy, w Rosji, na Białorusi, w państwach nadbałtyckich czy na Ukrainie. Naszych korzyści należy szukać również na chłonnych, a jednocześnie zamożnych rynkach części państw bliskowschodnich.</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#HenrykKisielewski">Ostatnio nasz ceniony w świecie przemysł lotniczy z dobrym rezultatem wkroczył na rynek południowoamerykański i rynek południowokoreański. Byłoby ze wszech miar wskazane, aby gospodarki krajów w tamtej części świata przynajmniej próbowali spenetrować przedstawiciele innych branż polskiego przemysłu, a nawet szerzej - całej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-47.3" who="#HenrykKisielewski">Należy wreszcie dostrzec, na jakiego światowego kolosa gospodarczego wyrosły Chiny, których gospodarka na szczęście chyba już definitywnie została oddzielona od utopijnej ideologii. Mamy konkretne przykłady owocnej wymiany gospodarczej z wielkim technologicznie potentatem, jakim jest Korea Południowa, ale to dopiero obiecujący początek i w naszych kontaktach bilateralnych nie wolno nam zatrzymywać się w połowie drogi. Polskiej gospodarki zdecydowanie nie stać na tak dużego kalibru grzechy zaniedbania.</u>
          <u xml:id="u-47.4" who="#HenrykKisielewski">Część bardzo elegancko, że się tak wyrażę, opakowanego wystąpienia pana ministra Rosatiego jako żywo przypominała starannie zredagowany prospekt reklamowy, ale przecież my tutaj nie jesteśmy po to, aby ulegać złudnej wizji przepełnionej mało realnymi mirażami bliżej nie określonej świetlanej przyszłości. Jeden z moich klubowych przedmówców, pan prezes Waldemar Pawlak, przytomnie przypomniał o 6-miliardowym deficycie naszego handlu zagranicznego za 1995 r. Czy to jest jeden z owych słupów milowych, panie ministrze? Myślę, że jest to pytanie, niestety, wyłącznie retoryczne.</u>
          <u xml:id="u-47.5" who="#HenrykKisielewski">I na koniec już, panie ministrze, szczególnie nurtująca mnie wątpliwość. Czy pan, znakomity przecież, w co nie wątpię, fachowiec, istotnie uważa, iż synchronizacja działań na linii Ministerstwo Spraw Zagranicznych-Ministerstwo Współpracy Gospodarczej z Zagranicą, a właściwie jej widoczny brak, nie wymaga podjęcia konkretnych przedsięwzięć? Bo ja sądzę, że są one nieodzowne.</u>
          <u xml:id="u-47.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Henryk Kisielewski.</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Irenę Lipowicz z Unii Wolności. Następnym mówcą będzie pan poseł Marian Żenkiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#IrenaLipowicz">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Chciałabym swoje wystąpienie poświęcić znów dziś aktualnemu - ponownie, po wielu latach i miesiącach - problemowi konkordatu.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#IrenaLipowicz">Konkordat między Polską a Stolicą Apostolską był ważnie zawartą umową międzynarodową. Umowa ta podlega ratyfikacji przez parlament - parlament powinien tej ratyfikacji dokonać. Komisja powołana do zbadania zgodności konkordatu z konstytucją wydała werdykt pozytywny. Zabiegami proceduralnymi, których nie chciałabym nazywać sztuczkami proceduralnymi, bardzo długo uniemożliwiano rozpatrzenie odpowiedniego sprawozdania. Podnoszony zarzut, że konkordat może okazać się sprzeczny z konstytucją, nie znalazł potwierdzenia. Możliwość ratyfikacji i samo pojęcie „konkordat” znalazły się w uchwalonym przez Komisję Konstytucyjną jednolitym tekście projektu konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#IrenaLipowicz">Wysoki Sejmie! Od początku było jasne, że konkordat wymaga zmian prawa wewnętrznego; nie kwestionował tego również Watykan. Zmiany te wymagają współdziałania rządu; parlament nie przyczynia się tutaj do szczególnej zwłoki. Od dwóch lat rząd Rzeczypospolitej Polskiej blokuje te prace. Nie zrobiono nic, co posuwałoby sprawę naprzód, mimo jednolitego stanowiska aprobującego trzech kolejnych ministrów spraw zagranicznych z różnych - chociaż oczywiście nie w taki sposób różnych, jak tu dosyć prymitywnie przedstawiono - opcji politycznych. Stanowisko ministrów było jednolite: ratyfikacja konkordatu służy polskiej racji stanu. Prace i ratyfikację blokuje więc - proszę mi wybaczyć przypomnienie tych podstawowych wiadomości - rząd SLD i PSL. Na nic zdają się, Wysoki Sejmie, aluzje wpływowych członków Polskiego Stronnictwa Ludowego, że PSL właściwie ma w tej sprawie inne zdanie. W istocie - chciałabym z całą mocą stwierdzić - jest w pełni odpowiedzialny za obecny, bardzo kompromitujący Polskę, stan tej sprawy: jako partia, jako klub parlamentarny. I tej historycznej odpowiedzialności z Polskiego Stronnictwa Ludowego nikt nie zdejmie.</u>
          <u xml:id="u-49.3" who="#IrenaLipowicz">Spośród różnych tajemniczych „wątpliwości i niejasności”, które przez trzy lata dyskusji zostały opinii publicznej chyba już dostatecznie wyjaśnione, ostatnio jeszcze publicznie wyrażane tylko wątpliwości na temat nauki religii w przedszkolach - tyle bowiem zostało spiętrzonych, często sztucznie, trudności. Ale Sojusz Lewicy Demokratycznej i jego partia koalicyjna starannie dbają o podsycanie atmosfery tajemniczości.</u>
          <u xml:id="u-49.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie PSL.)</u>
          <u xml:id="u-49.5" who="#IrenaLipowicz">Uwagi, że to nie PSL, nie są uzasadnione. PSL jest partią współrządzącą, ponosi w pełni odpowiedzialność za swoje wszystkie działania. Można wystąpić z tej koalicji. O ile wiem, mimo wszelkich słabości, Sojusz Lewicy Demokratycznej siłą ani groźbą Polskiego Stronnictwa Ludowego w koalicji nie trzyma. Jeżeli jest inaczej, to bardzo proszę o potwierdzenie tego faktu, chętnie państwa uwolnimy z tej opresji.</u>
          <u xml:id="u-49.6" who="#IrenaLipowicz">Główny zarzut wysuwany swojego czasu wobec Unii Wolności i rządów solidarnościowych to prowadzenie rokowań w sprawie konkordatu w sposób poufny, za plecami społeczeństwa - tak nam tłumaczono. Wysoki Sejmie, pani marszałek - cóż mamy po trzech latach? Mamy osiągnięcie koalicji, SLD, jakim jest tajemnicza wymiana listów z Watykanem. Prezydent Rzeczypospolitej, odpowiadając przed chwilą na pytania dziennikarzy, nie potrafi powiedzieć jasno społeczeństwu, czy jest w końcu za ratyfikacją konkordatu, czy przeciw, mówi tylko, że cieszy się, iż nie będzie musiał głosować w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-49.7" who="#IrenaLipowicz">Myślę, że nie ma sprawy, która - w tym skrócie, w jakim to wysokiemu parlamentowi przypomniałam - równie czytelnie pokazywałaby styl rządów obecnej koalicji. Bardzo tylko ubolewam, że ofiarą tych gier jest polska racja stanu, wizerunek Polski w świecie, pozycja Polski i nasze szczególne relacje papieżem Polakiem.</u>
          <u xml:id="u-49.8" who="#IrenaLipowicz">W odniesieniu do wysuwanych w toku debaty różnych zarzutów muszę powiedzieć, że bardzo mnie zabolała uwaga pana posła Pastusiaka, który przecież starannie potrafi ważyć słowa. Ciężkie to stwierdzenie: „paranoiczne reakcje”. Jeżeli mówimy o dosyć umiarkowanej i spokojnej krytyce potknięć, których nawet koalicja nie kwestionuje, a które dotyczyły wizyty na Białorusi, i nie posuwamy się zbyt daleko, to proszę to docenić i nie rzucać w nas kamieniem „paranoicznych reakcji”. Jeżeli równocześnie słyszę, że prawa człowieka, za którymi np. prezydent Havel potrafi się wstawiać (chociaż Czesi też potrafią dbać o swój interes narodowy), w wystąpieniu poważnego reprezentanta klubu partii rządzącej są tak lekko traktowane jako ideologia, to jest mi przykro. I myślę, że koalicja rządząca powinna się nad tym problemem zastanowić. Prawa człowieka, godność człowieka to coś więcej niż po prostu ideologia.</u>
          <u xml:id="u-49.9" who="#IrenaLipowicz">Jeżeli słyszymy ciekawą propozycję, żeby zwołać tutaj reprezentantów parlamentów i przedstawić nasze sukcesy w procesie integracyjnym, w zmierzaniu do integracji z Unią Europejską, to zwracam się do klubu SLD: musimy czuwać nad tym, żeby rzeczywiście było się czym pochwalić (również jestem zwolenniczką takiej właśnie dyplomacji parlamentarnej). A wystarczy zapoznać się z opinią Biura Studiów i Ekspertyz w związku z raportem dotyczącym stanu prac integracyjnych w każdym resorcie, by zobaczyć, że często stan tych prac odbiega od założonych przez samą koalicję harmonogramów. To są sygnały alarmowe i jest sprawą odpowiedzialności koalicji, żeby podjęte przez nią zobowiązania dotyczące tego procesu zostały dotrzymane.</u>
          <u xml:id="u-49.10" who="#IrenaLipowicz">Przykro mi, kiedy słyszę retorykę typu: „określone koła” i „określone środowiska”, które rzekomo mają jakiś interes w naruszaniu dobrego imienia Polski, podważaniu pozycji Polski. Trzeba powiedzieć wyraźnie, kto podważa i na czym to podważanie polega. To była retoryka typowa dla lat sześćdziesiątych, typowa dla „Trybuny Ludu” i niedobrze by było, gdyby miała wrócić.</u>
          <u xml:id="u-49.11" who="#IrenaLipowicz">Jeżeli natomiast pan poseł Wenderlich mówi w tej debacie o spisku, to chciałabym tutaj przypomnieć, że jest to ciężkie oskarżenie rzucone publicznie i albo pan poseł Wenderlich ma dowody spisku i powinien je niezwłocznie przedstawić, albo sam naraża się na odpowiedzialność karną za tak ciężkie pomówienie - zwłaszcza w kontekście wyników obrad komisji nadzwyczajnej powołanej przez parlament i obradującej pod szczególną opieką pana marszałka Zycha.</u>
          <u xml:id="u-49.12" who="#IrenaLipowicz">Jeżeli chodzi wreszcie o ostatni problem, czyli o wzmocnienia kadrowe i poziom kadry, to muszę powiedzieć, że jestem pełna uznania dla pracowników Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Rozpaczliwa, żałosna próba dezawuowania tych dyplomatów, którzy przyszli po 1989 r., jest wyrazem kompleksów, jak sądzę, niektórych występujących tu posłów. Bo trudno to racjonalnie wytłumaczyć. Natomiast jeżeli to wzmocnienie kadrowe ma wyglądać jak kiedyś, kiedy to delegowano zasłużonych funkcjonariuszy partyjnych bez znajomości języka na placówki i oni tam kompromitowali nasz kraj, to jestem przeciwna. I kiedy teraz widzę, że zdarza się znowu podobny przypadek, jest mi smutno. I kiedy widzę, że w prasie kraju, do którego ich delegowano, pisze się o powrocie aparatczyków z Polski, to myślę, że trzeba sobie zdawać sprawę, czym jest odpowiedzialność polityczna. Czym innym jest staż zawodowy...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Pani poseł, przepraszam, proszę się zbliżać do końca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#IrenaLipowicz">Przepraszam, jeszcze jedno zdanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#IrenaLipowicz">Trzeba bowiem zdawać sobie sprawę z tego, że istnieje doświadczenie zawodowe, ale istnieje też odpowiedzialność polityczna. I jeżeli ktoś jako ambasador (podkreślam, bo w wypadku niższych funkcjonariuszy nie mamy takich wątpliwości) reprezentował niesuwerenny kraj, to jest potem odbierany jako powiązany z kompromitującą przeszłością i szkodzi polskiej racji stanu. Przecież również koalicja rządząca ma dosyć kadr młodszych i tak bardzo nie skompromitowanych, może więc nie wysyłać ludzi, którzy budzą wspomniane przeze mnie komentarze.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiała pani poseł Irena Lipowicz z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#komentarz">(Poseł Longin Pastusiak: W trybie sprostowania można?)</u>
          <u xml:id="u-54.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Ale ściśle, panie pośle, w trybie sprostowania, nie polemiki.</u>
          <u xml:id="u-54.4" who="#komentarz">(Poseł Longin Pastusiak: Nie, nie polemiki.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#LonginPastusiak">W trybie sprostowania, pani marszałek, ponieważ pani poseł Lipowicz zarzuciła mi, że w swoim wystąpieniu nie doceniłem w ogóle praw człowieka i lekko potraktowałem, jak oświadczyła, prawa człowieka.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#LonginPastusiak">Otóż przytoczę zdanie, które wypowiedziałem, i chciałbym zapytać panią poseł, czy to jest pomijanie praw człowieka: „Istnieje potrzeba, by rząd i partie koalicyjne jasno i wyraźnie przedstawiły stanowisko w tych punktach naszej polityki zagranicznej, które łączą się z naruszaniem uznawanych przez Polskę zasad demokratycznych i praw człowieka”. Jeżeli się tego nie uczyni, pani poseł, pozostawi to pole do domysłów, fałszywych oskarżeń i krasomówczych popisów, z wmawianiem koalicji wszelkich grzechów głównych. I to pani popełniła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#komentarz">(Poseł Irena Lipowicz: Ja też w trybie sprostowania.)</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Niestety, pani poseł nie może odpowiedzieć na to pytanie.</u>
          <u xml:id="u-56.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Mariana Żenkiewicza z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Będzie to ostatni mówca przed przerwą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#MarianŻenkiewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Dobro Rzeczypospolitej jest wartością nadrzędną. To hasło powinno być mottem - i sądzę, że było - dzisiejszej naszej debaty. To hasło powinno być także drogowskazem dla wszystkich sterników naszej polityki zagranicznej. W tym kontekście pragnę poruszyć kilka istotnych moim zdaniem problemów.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#MarianŻenkiewicz">Po pierwsze, silniej niż dotychczas należy zabiegać o przestrzeganie i respektowanie praw mniejszości polskiej, szczególnie w krajach byłego Związku Radzieckiego. Zawarte dotychczas traktaty dwustronne z tymi państwami powinny być w tym zakresie przedmiotem szczególnej kontroli, zarówno ze strony naszego rządu, jak i ze strony parlamentu. Mamy wobec rodaków tam żyjących szczególny obowiązek, gdyż to właśnie oni, a nie my, wiedzą doskonale, jak nieraz ciężko jest być Polakiem w obcym kraju.</u>
          <u xml:id="u-57.2" who="#MarianŻenkiewicz">W żadnym jednak wypadku nasza polityka wobec państw byłego ZSRR nie może zawierać w sobie ostrza antyrosyjskiego, którego zresztą i tak nasi sąsiedzi sobie nie życzą. Ich model stosunków z Rosją jest wyłącznie ich własną sprawą i nie może być w żadnym przypadku przedmiotem naszej ingerencji. Wszelkie angażowanie się Polski w te sprawy, jak pokazuje historia, kończyło się zawsze naszą porażką.</u>
          <u xml:id="u-57.3" who="#MarianŻenkiewicz">Po drugie, starając się z całą determinacją o przyjęcie nas do NATO, trzeba pamiętać o tym, że ostatnie 300 lat historii dobitnie wykazało, iż dla Zachodu cenniejsze od interesów Polski były zawsze dobre stosunki z Rosją. Dlatego powinniśmy szukać takiego rozwiązania, które będzie do przyjęcia i dla nas, i dla Zachodu, i dla Rosji. Należy zatem wystrzegać się jakichkolwiek deklaracji o rozmieszczaniu broni jądrowej na naszym terytorium. Nikt nie ma prawa narażać naszego narodu, - nie można dopuścić do tego, aby w razie zbrojnego konfliktu Polska stała się tarczą atomową dla NATO, przyjmując na siebie pierwsze niszczące uderzenie jądrowe. Nikt nie ma prawa igrać z niebezpieczeństwem, które jest dziś może tylko abstrakcją, ale które może się nagle stać jak najbardziej realną groźbą.</u>
          <u xml:id="u-57.4" who="#MarianŻenkiewicz">Dlatego właśnie z tej trybuny zwracam się z wnioskiem, aby rząd Rzeczypospolitej Polskiej rozważył możliwość wystąpienia na forum międzynarodowym z inicjatywą utworzenia w naszym regionie strefy bezatomowej, strefy, która uzyskałaby gwarancje nienaruszalności ze strony mocarstw posiadających broń jądrową. Polska już przed laty występowała z podobną inicjatywą. Ma więc teraz szczególne prawo, aby ideę tę realizować. Uzyskanie przez Polskę takiego statusu z jednej strony chroniłoby nasz kraj przed ewentualną agresją jądrową, z drugiej strony neutralizowałoby sprzeciw Rosji wobec naszego wstąpienia do NATO. Jestem przekonany, że inicjatywa ta znalazłaby pełne poparcie w naszym społeczeństwie.</u>
          <u xml:id="u-57.5" who="#MarianŻenkiewicz">Po trzecie, niepokojący jest fakt, że w ostatnich latach problemy bezpieczeństwa Polski zredukowane zostały głównie do aspektów militarnych. Jest to podejście anachroniczne i szkodliwe. Większości współczesnych zagrożeń nie można wyeliminować za pomocą środków militarnych. Dlatego cele gospodarcze w polityce zagranicznej Polski winny zyskać wyższą rangę. Konieczna jest znacznie większa aktywność na rynkach Azji Południowo-Wschodniej, gdyż to właśnie tam rozgrywać się będzie wyścig o prymat gospodarczy w XXI w. Trzeba również poszukiwać intensywniejszych form współpracy z takimi kolosami, jak Indie, Brazylia czy Meksyk.</u>
          <u xml:id="u-57.6" who="#MarianŻenkiewicz">Po czwarte, realizacja rozumnej i długofalowej polityki zagranicznej państwa to nie zabawa dla nowicjuszy czy amatorów. Politykę tę muszą skutecznie realizować tylko kompetentni i doświadczeni specjaliści, którym należy zapewnić gwarancje stabilnej pracy. Służba w korpusie dyplomatycznym nie może być synekurą dla kolejnych gwiazd politycznych, wypadających z ław rządowych czy też z kierownictw poszczególnych partii. Podstawowy personel korpusu dyplomatycznego powinien być ponad wszelkimi rozgrywkami partyjno-politycznymi. Dlatego jednym z pilnych zadań Ministerstwa Spraw Zagranicznych jest przygotowanie odpowiedniego zaplecza intelektualnego dla tej służby. Konieczna jest również wyspecjalizowana agenda zajmująca się oceną, prognozowaniem rozwoju stosunków międzynarodowych. Dotyczy to głównie sfer: gospodarczej, militarnej i politycznej. Tylko taka droga zapewni Polsce sukcesy w polityce zagranicznej.</u>
          <u xml:id="u-57.7" who="#MarianŻenkiewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Do niechlubnej przeszłości powinny odejść żenujące spory w sprawach polityki zagranicznej, jakie miały miejsce między rządem koalicyjnym a byłym prezydentem. Niech również ustaną demagogiczne często wypowiedzi różnych polityków opozycyjnych oraz jawne negowanie i dyskredytowanie rządowych inicjatyw w polityce zagranicznej. Nie może być tak, że doraźny interes indywidualny czy partyjny bierze górę nad fundamentalnymi zasadami polskiej racji stanu. Nie może być tak, że tzw. sprawa Oleksego jest wykorzystywana z całą bezwzględnością jako rzekomy dowód niewiarygodności, a nawet zdrady wobec narodu i państwa popełnionej przez obecnie sprawujących władzę. Takie działania niszczą autorytet Polski w oczach opinii światowej, oddalają nas od struktur europejskich, godzą w polską rację stanu. Politycy zaś, którzy tak postępują, niegodni są tego, aby zwać się przedstawicielami narodu. Wyścig, hałaśliwa licytacja o to, jaka koalicja czy partia mogłaby lepiej zrealizować cele polityki zagranicznej, jest wyścigiem donikąd.</u>
          <u xml:id="u-57.8" who="#MarianŻenkiewicz">Dlatego zwracam się z gorącym apelem do wszystkich sił politycznych w Polsce, aby niezależnie od różnic i sporów wewnętrznych w sprawach polityki zagranicznej mówić jednym, silnym i przekonywającym głosem. Dzisiejsza dyskusja wskazuje, że jest to możliwe. Dobro Rzeczypospolitej jest bowiem wartością najwyższą, a obrona tego dobra jest naszym podstawowym obowiązkiem.</u>
          <u xml:id="u-57.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Marian Żenkiewicz.</u>
          <u xml:id="u-58.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Było to ostatnie wystąpienie przed przerwą.</u>
          <u xml:id="u-58.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Chciałabym poinformować, że do dyskusji zapisanych jest jeszcze 9 mówców. Obowiązuje czas przyznany klubom, to zajmie ok. godziny. Potem naturalnie wystąpienie pana ministra. Do dalszej części tej debaty przystąpimy po interpelacjach i zapytaniach, czyli o godz. 19.</u>
          <u xml:id="u-58.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy są jakieś komunikaty? Nie.</u>
          <u xml:id="u-58.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-58.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Ogłaszam przerwę w obradach do godz. 16.</u>
          <u xml:id="u-58.7" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 min 02 do godz. 16 min 05)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#MarekBorowski">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#MarekBorowski">W drugiej części obrad sekretarzami będą panowie posłowie: Tadeusz Sławecki i Tadeusz Jacek Zieliński.</u>
          <u xml:id="u-59.2" who="#MarekBorowski">Przystępujemy do rozpatrzenia interpelacji i zapytań, które otrzymują oznaczenie punktu 11 porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-59.3" who="#MarekBorowski">Odpowiedniej zmianie ulegną oznaczenia pozostałych punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-59.4" who="#MarekBorowski">Przystępujemy do rozpatrzenia interpelacji.</u>
          <u xml:id="u-59.5" who="#MarekBorowski">Przypominam, że po odpowiedzi, która nie może trwać dłużej niż 10 minut, interpelant może zwrócić się o udzielenie dodatkowych wyjaśnień. Wyjaśnienia nie mogą trwać dłużej niż 5 minut. W dyskusji poseł może zabrać głos dwukrotnie, przy czym pierwsze wystąpienie może trwać nie dłużej niż 5 minut, drugie - nie dłużej niż 3 minuty. Interpelowany ustosunkowuje się łącznie do wszystkich wypowiedzi w dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-59.6" who="#MarekBorowski">Pierwszą interpelację zgłosił pan poseł Czesław Pogoda, jednakże zwrócił się on z prośbą, a ściśle rzecz biorąc - w jego imieniu klub, aby zdjąć z porządku obrad dzisiejszego posiedzenia tę interpelację ze względu na to, iż ważne przyczyny rodzinne zmusiły pana posła Czesława Pogodę do opuszczenia obrad.</u>
          <u xml:id="u-59.7" who="#MarekBorowski">W związku z tym chcę poinformować, iż wyrażam na to zgodę. A więc ta interpelacja będzie rozpatrzona w innym terminie.</u>
          <u xml:id="u-59.8" who="#MarekBorowski">Przechodzimy do interpelacji pana posła Ryszarda Nowaka.</u>
          <u xml:id="u-59.9" who="#MarekBorowski">Pan poseł Ryszard Nowak złożył interpelację do ministra obrony narodowej w sprawie powoływania do wojska absolwentów szkół specjalnych, upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim.</u>
          <u xml:id="u-59.10" who="#MarekBorowski">Pisemną odpowiedź przekazaną przez ministra obrony narodowej poseł uznał za niewystarczającą. W związku z tym, zgodnie z art. 120 ust. 3 regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, zwrócił się do Prezydium Sejmu o umieszczenie interpelacji w porządku dziennym posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-59.11" who="#MarekBorowski">Poseł oczekuje odpowiedzi m.in. na następujące pytania:</u>
          <u xml:id="u-59.12" who="#MarekBorowski">1. Kiedy zaprzestanie się powoływania do wojska osób z upośledzeniem umysłowym, kto i w jakiej wysokości zapłaci odszkodowanie tym osobom za niezgodne z prawem wcielenie do służby wojskowej?</u>
          <u xml:id="u-59.13" who="#MarekBorowski">2. Od kiedy znane są wypadki powoływania do wojska osób z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim i jaki stanowią one procent poborowych wcielonych do wojska?</u>
          <u xml:id="u-59.14" who="#MarekBorowski">3. Czy w latach 1945–1995 zdarzały się przypadki przedterminowego zwalniania ze służby wojskowej osób z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim?</u>
          <u xml:id="u-59.15" who="#MarekBorowski">W celu udzielenia odpowiedzi na tę interpelację głos zabierze podsekretarz stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej Andrzej Załucki.</u>
          <u xml:id="u-59.16" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie ma posła Nowaka, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-59.17" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: Ale nie musi być obecny.)</u>
          <u xml:id="u-59.18" who="#MarekBorowski">Proszę państwa, proponowałbym postudiować regulamin, bo nie ma takiego obowiązku. Mimo nieobecności posła Pogody jego interpelacja też byłaby rozpatrywana, ale poseł prosił o zdjęcie jej z porządku dziennego. Poseł Nowak nie prosił, więc rozumiem, że wystarczy, gdy przeczyta odpowiedź i zapozna się z dyskusją.</u>
          <u xml:id="u-59.19" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#AndrzejZałucki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Moja dzisiejsza wypowiedź jest kolejną, chyba już dziewiątą, odpowiedzią przedstawiciela kierownictwa Ministerstwa Obrony Narodowej na interpelacje pana posła Ryszarda Nowaka dotyczące powoływania do zasadniczej służby wojskowej osób niepełnosprawnych.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#AndrzejZałucki">Pozwalam sobie przypomnieć, iż 4 miesiące temu, konkretnie 11 stycznia, Wysoka Izba przyjęła odpowiedź ministra Dobrzańskiego w podobnej kwestii. Biorąc jednak pod uwagę, iż minister Dobrzański ustosunkował się wówczas do szerszego problemu, jakim są zdarzające się przypadki powoływania do wojska osób niepełnosprawnych, tym razem więc swoją odpowiedź ograniczę, zgodnie z treścią interpelacji, do przypadków wcielania do służby wojskowej absolwentów szkół specjalnych.</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#AndrzejZałucki">W minionych miesiącach Ministerstwo Obrony Narodowej, chcąc sprostać wymaganiom posła Ryszarda Nowaka i zająć stanowisko wobec formułowanych przez niego publicznie zarzutów, wnikliwie i szczegółowo badało tę kwestię w trzech etapach.</u>
          <u xml:id="u-60.3" who="#AndrzejZałucki">Po pierwsze, przeanalizowano 42 listy dyrektorów szkół specjalnych (z tyloma bowiem listami udało nam się zapoznać), skierowane do pana posła Nowaka w odpowiedzi na jego pytanie. Spośród tych dyrektorów 14 stwierdziło, iż nie są im znane przypadki wcielania absolwentów bądź uczniów szkół specjalnych do wojska; 12 określiło, iż fakty takie mają miejsce bardzo rzadko; 8 nie dysponowało w tej mierze żadnymi danymi i 8 odpowiedziało, że osoby takie odbywają zasadniczą służbę wojskową.</u>
          <u xml:id="u-60.4" who="#AndrzejZałucki">Konkretne dane dotyczące roku szkolnego 1994–1995 zawierało 12 listów. Wynika z nich, iż w tym okresie do poboru stanęło 233 absolwentów bądź uczniów szkół specjalnych, w tym 31% otrzymało kategorię A, 50% — kategorię D i 19% — kategorię E.</u>
          <u xml:id="u-60.5" who="#AndrzejZałucki">W tym miejscu pozwolę sobie Wysokiej Izbie przypomnieć, że przyznana kategoria określa wyłącznie zdolność bądź niezdolność poborowego do służby wojskowej, a nie stan jego zdrowia. Określenie „zdolny” nie oznacza również, że taki poborowy będzie wcielony do armii. To tyle, jeżeli chodzi o treść listów dyrektorów szkół specjalnych. Sprawę ewentualnego wcielenia przedstawię za chwilę.</u>
          <u xml:id="u-60.6" who="#AndrzejZałucki">Po drugie, zasadniczy etap naszych badań polegał na przeprowadzeniu kontroli w tych wojskowych komendach uzupełnień, które wskazywał pan poseł w swoich licznych wystąpieniach publicznych. Chodziło tu o Jelenią Górę, Bielawę - w Bielawie mieści się szkoła specjalna, a właściwa dla niej Wojskowa Komenda Uzupełnień mieści się w Świdnicy - oraz Chorzów i Rybnik.</u>
          <u xml:id="u-60.7" who="#AndrzejZałucki">Z przeprowadzonej kontroli wynika, iż w latach 1993–1995 do poboru stanęło łącznie 645 absolwentów bądź uczniów szkół specjalnych, znajdujących się w wyżej wymienionych 4 miejscowościach. Spośród tych 645 poborowych tylko 2 osoby trafiły do zasadniczej służby wojskowej. W obu przypadkach powołanie nastąpiło w wyniku zatajenia przez młodych ludzi faktu uczenia się w szkole specjalnej. Jeden z tych żołnierzy w wyniku interwencji został zwolniony z dalszego pełnienia służby, a drugi, jeszcze przed interwencją, zdążył ją odbyć w całości i w kwietniu ub. r. został zwolniony do rezerwy. Tak więc informacje, jakoby z niektórych szkół specjalnych 10% absolwentów, a z innych rzekomo 35% miało trafiać do służby zasadniczej, bardzo daleko odbiegają od stanu faktycznego.</u>
          <u xml:id="u-60.8" who="#AndrzejZałucki">Dla uzmysłowienia właściwych proporcji omawianego problemu pragnę poinformować Wysoką Izbę, iż w roku szkolnym 1994/1995 w szkołach specjalnych szczebla podstawowego uczyło się ogółem ok. 46 tys. chłopców, w tym ok. 31 tys. w szkołach dla upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim i ok. 4 tys. w szkołach dla dzieci i młodzieży z zaburzeniami zachowania i z niedostosowaniem społecznym. W tym samym okresie do ponadpodstawowych szkół specjalnych uczęszczało ok. 16 tys. chłopców, w tym 13 tys. do szkół zasadniczych dla lekko upośledzonych umysłowo i 300 do szkół dla młodzieży niedostosowanej społecznie.</u>
          <u xml:id="u-60.9" who="#AndrzejZałucki">Pozwolę sobie tu jeszcze na podkreślenie, iż nie każdy uczeń szkoły specjalnej cierpi na upośledzenie umysłowe. U wielu z tych chłopców występuje na przykład ociężałość umysłowa w stopniu kwalifikującym do tzw. niskiej normy kategorii A. Mogą służyć w wojsku, ale mogą też być uznani za niezdolnych do służby wojskowej w czasie pokoju.</u>
          <u xml:id="u-60.10" who="#AndrzejZałucki">Po trzecie, w ostatnim etapie wyjaśniania przez nas omawianego problemu zwróciliśmy się do dowódców jednostek wojskowych o wyselekcjonowanie spośród podległych im żołnierzy aktualnie pełniących zasadniczą służbę wojskową tych, którzy uczyli się w szkołach specjalnych, i skierowanie ich do Warszawy na badania do poradni zdrowia psychicznego Centrum Kształcenia Podyplomowego Wojskowej Akademii Medycznej. Spośród ok. 108 tysięcy żołnierzy łącznie - w skali całego 1995 r. - odbywających zasadniczą służbę wojskową ujawniono 22 takie osoby. Żołnierze ci zostali poddani specjalistycznym badaniom przez zespół wojskowych lekarzy psychiatrów i psychologów. Spośród tych 22 żołnierzy u 3 stwierdzono upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim - kategoria E, u 8 pogranicze upośledzenia umysłowego - kategoria D, u 9 ociężałość umysłową - również kategoria D, u 2 potwierdzono zdolność do pełnienia zasadniczej służby wojskowej - kategoria A.</u>
          <u xml:id="u-60.11" who="#AndrzejZałucki">Muszę otwarcie przyznać, iż 11 żołnierzy, a więc połowa z tej grupy, w ogóle nie powinno było trafić do wojska. Dla rzetelności dodam również, iż w 11 przypadkach wcześniej wiedziano w jednostce wojskowej, że żołnierze ci uczyli się w szkołach specjalnych, ujawnili to oni sami bądź ich rodzice, psychiatra bądź psycholog w jednostce wojskowej. Z punktu widzenia formalnoprawnego pozostałe 11 przypadków ujawniono jednak w wyniku przeprowadzonej akcji selekcyjnej. Warto tu podkreślić, że ponad połowa z tej grupy żołnierzy miała trudności w nauce regulaminu, opanowaniu wiedzy technicznej itp. Dlatego też dowódcy przesunęli ich na stanowiska odpowiadające ich możliwościom psychofizycznym. Bardzo chętnie podejmują oni pracę w kuchni czy inne czynności pomocnicze, np. jako przewodnicy psów.</u>
          <u xml:id="u-60.12" who="#AndrzejZałucki">Można się zastanawiać, czy 22 żołnierzy — absolwentów szkół specjalnych, dla których „sito” rejonowych komisji lekarskich w czasie poboru okazało się nieskuteczne, to dużo czy mało. Zaryzykowałbym twierdzenie, iż jest to do pewnego stopnia dopuszczalny błąd. Stanowili oni bowiem 0,2 promila wcielonych do wojska w 1995 r. Można mieć wiele zastrzeżeń do działalności rejonowych komisji lekarskich w okresie poboru, ale fakty świadczą, iż obraz, jaki usiłuje się tworzyć w obiegowej opinii, jest dla tych komisji krzywdzący. Wszyscy wiemy i wielokrotnie było to mówione z trybuny sejmowej, że zdarzające się błędy w orzekaniu zdolności poborowych do służby wojskowej często mają swoje źródła w uwarunkowaniach obiektywnych. Nie chcąc przedłużać czasu swojego wystąpienia, nie będę ich po raz kolejny wymieniał. Przyjęta w ubiegłym miesiącu przez Wysoką Izbę rezolucja, wzywająca rząd do wprowadzenia zmian w funkcjonowaniu rejonowych komisji lekarskich i komisji poborowych, przyspieszy działania w zakresie eliminowania tego rodzaju przypadków.</u>
          <u xml:id="u-60.13" who="#AndrzejZałucki">Pragnę zapewnić Wysoką Izbę, iż niezależnie od wszystkich innych zabiegów prawnoorganizacyjnych będziemy starali się również uczynić skuteczniejszą działalność komisji przyjęć poborowych w chwili wcielania już w jednostce wojskowej. Nie ukrywam jednak, że nie jest to sprawa łatwa. W każdej bowiem takiej komisji powinien - nie ulega to najmniejszej wątpliwości - znajdować się specjalista psycholog. W chwili obecnej armii na to nie stać. Mimo to staramy się jak największą liczbę wcielonych obejmować dodatkowymi badaniami prowadzonymi przez wojskowe komisje lekarskie. W 1994 r. tymi badaniami objęto ponad 60 tys. nowo wcielonych, w ubiegłym roku już ponad 70 tys. Jest to ogromny wysiłek i ogromne dodatkowe koszty, które wojsko ponosi, chcąc do minimum ograniczyć przypadki pełnienia służby przez młodych ludzi, którzy z przyczyn zdrowotnych służby tej nie powinni pełnić.</u>
          <u xml:id="u-60.14" who="#AndrzejZałucki">Konkludując - w pełni doceniamy troskę pana posła Ryszarda Nowaka, dzięki jego uporowi i dociekliwości wszyscy uświadomiliśmy sobie ostrość problemu, o jakim tutaj jest mowa. Ma rację pan poseł, że należy zrobić znacznie więcej niż do tej pory, aby do wojska nie trafiały osoby, które nie odpowiadają kryteriom zdrowotnym - czy to pod względem fizycznym, czy psychicznym. Wiem również, że - choć starałem się przedstawić zagadnienie jak najrzetelniej - zaprezentowane przeze mnie dane statystyczne, liczby i wskaźniki nie oddają całego obrazu. Być może w dalszym ciągu pełnią służbę wojskową osoby, które powinny być z niej zwolnione. Dlatego będziemy sprawę nadal wyjaśniać. Przewidujemy wydanie stosownych decyzji w tym zakresie przez ministra obrony narodowej. Początki zostały zatem zrobione. Nowym ważnym impulsem jest rezolucja Wysokiej Izby. Propozycje nowych rozwiązań i zabezpieczeń systemowych zawiera projekt ustawy o obowiązku wojskowym i innych powinnościach obronnych. Naszą wielką troską pozostaje niewątpliwa potrzeba nasycenia armii, w szerszym niż dotąd zakresie, specjalistami - psychologami i pedagogami. Pragnę poinformować, że w Ministerstwie Obrony Narodowej podjęte zostały działania związane z realizacją w wojsku zadań wynikających z ustawy o ochronie zdrowia psychicznego.</u>
          <u xml:id="u-60.15" who="#AndrzejZałucki">Na zakończenie chciałbym wyrazić nadzieję, iż Wysoka Izba i pan poseł Ryszard Nowak uznają moje wystąpienie za wystarczającą odpowiedź na pytania zawarte w uzasadnieniu jego interpelacji. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu podsekretarzowi stanu.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#MarekBorowski">Czy teraz pan poseł Ryszard Nowak chciałby prosić o jakieś wyjaśnienia uzupełniające?</u>
          <u xml:id="u-61.2" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Nowak: Tak, oczywiście. Ile mam - 5 minut w tej części?)</u>
          <u xml:id="u-61.3" who="#MarekBorowski">Nie - jestem szczery - pan poseł nie ma ograniczeń, ale prosiłbym, żeby tego nie nadużywać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#RyszardNowak">W takim razie skrócę wypowiedź, bo koledzy też czekają. Zajmie mi to 3 minuty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#MarekBorowski">Ograniczenia ma odpowiadający.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#RyszardNowak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Ponad rok temu zaczęły docierać do mnie sygnały o wcielaniu w szeregi Wojska Polskiego absolwentów szkół specjalnych. Dostawałem w tej sprawie dziesiątki listów z całej Polski, z różnych regionów. Nie można powiedzieć, że np. z południa Polski przychodziło dużo listów, natomiast z północy - mniej. Jakoś się to dziwnie równomiernie rozłożyło.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#RyszardNowak">Na moje pierwsze interwencje dotyczące tego problemu minister obrony narodowej stanowczo odpowiedział, że w wojsku nie ma absolwentów szkół specjalnych, z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim. Takie było oficjalne stanowisko MON. Ale przecież na moje ręce w dalszym ciągu napływały listy alarmujące o wcielaniu absolwentów szkół specjalnych w szeregi armii. Aby dowiedzieć się całej prawdy, wystosowałem do dyrektorów 200 szkół specjalnych w całej Polsce pisma z zapytaniem, czy absolwenci tych szkół są wcielani do wojska. Odpowiedzi, jakie otrzymałem, były przerażające. Dokładnie słuchałem, co pan minister mówił. Podam przykłady, o których pan minister nie powiedział - cztery, żeby to zobrazować.</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#RyszardNowak">Zasadnicza Szkoła Zawodowa Specjalna w Bytomiu - w ostatnim czasie aż 30% upośledzonych umysłowo otrzymało kategorię A. Drugi przykład: Zespół Szkół Specjalnych w Chorzowie - około 45% otrzymało ostatnio kategorię A. Ostatnio, czyli chodzi o rok poprzedni (o bieżącym roku nie mówię). Trzeci przykład, całkiem nowy: Zespół Szkół Specjalnych w Czechowicach-Dziedzicach - około 50% otrzymało ostatnio kategorię A. I ostatni przykład: Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Krośnie - również około 50% otrzymało ostatnio kategorię A. Więcej przykładów nie będę podawał.</u>
          <u xml:id="u-64.3" who="#RyszardNowak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym przypomnieć, że wyniki mojego sondażu, przeprowadzonego wśród dyrektorów szkół specjalnych, przedstawiłem kilkakrotnie z trybuny sejmowej. Wówczas minister obrony narodowej przyznał wreszcie, że zdarzają się jednak wypadki wcielania takich osób do wojska, ale niestety komisje poborowe są bezradne, ponieważ upośledzeni umysłowo w stopniu lekkim zatajają ten fakt. Zaproponowałem wtedy ministrowi obrony narodowej bardzo proste rozwiązanie tego problemu, polegające na tym, aby dyrektorzy szkół specjalnych wysyłali corocznie do wszystkich wojskowych komend uzupełnień listy swoich absolwentów. Mój pomysł został zaakceptowany, a Sztab Generalny Wojska Polskiego pod koniec 1995 r. wydał dodatkowo rozkaz, by zaprzestano wcielania do armii osób upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim. Wydawało się, że problem został rozwiązany.</u>
          <u xml:id="u-64.4" who="#RyszardNowak">Ponadto Ministerstwo Obrony Narodowej w wyniku moich interwencji podjęło działania w celu odszukania - o czym już pan minister mówił - w szeregach armii osób z upośledzeniem umysłowym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#MarekBorowski">Panie pośle, najmocniej przepraszam, ale pan odczytuje w tej chwili jakiś dłuższy tekst. Ma pan natomiast prawo poprosić o wyjaśnienia. Prosiłbym więc, żeby nawet uzasadniając swoje stanowisko, zmierzał pan poseł do sformułowania prośby o wyjaśnienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#RyszardNowak">Akurat zbliżyłem się do zapytania. To był wstęp.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#MarekBorowski">Ale pan tylko się zbliżył...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#RyszardNowak">Na szczęście...</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#RyszardNowak">Znaleziono około 20 osób. Pan minister mówił, że 22 osoby. Słyszałem ostatnio, że 28 osób. Różnie jest to podawane przez różnych przedstawicieli czy to Sztabu Generalnego, czy Ministerstwa Obrony Narodowej. Dlatego też pragnę zapytać pana ministra, jak w praktyce wyglądały poszukiwania absolwentów szkół specjalnych służących w wojsku, ponieważ oficerowie Wojska Polskiego, z którymi rozmawiałem na ten temat, nie potwierdzili, aby w ich jednostkach wojskowych przeprowadzono jakiekolwiek poszukiwania. A tych rozmów przeprowadziłem naprawdę bardzo dużo. Nie spotkałem się nawet z jednym takim przypadkiem, żeby ktoś przyjechał i sprawdzał, czy aby w danej jednostce nie służy absolwent szkoły specjalnej.</u>
          <u xml:id="u-68.2" who="#RyszardNowak">Chciałbym również zapytać: Dlaczego wciąż nadchodzą do mnie listy od rodziców, którzy alarmują, że ich upośledzone umysłowo dzieci poszły lub pójdą do wojska? Skąd biorą się te listy, skoro Ministerstwo Obrony Narodowej od kilku dobrych miesięcy twierdzi, że sprawa została definitywnie załatwiona?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#MarekBorowski">Bardzo proszę, panie ministrze. Proszę, bo to była prośba o dodatkowe wyjaśnienia, a do dyskusji przystąpimy za chwilę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#AndrzejZałucki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Pośle! Chciałbym zwrócić uprzejmie uwagę na pewną różnicę, jeśli chodzi o przyznanie przez komisję kategorii kandydatowi, poborowemu i moment wcielenia do wojska. Pan doskonale wie o tym, że istnieje duża grupa osób, które mają kategorię A, i ta grupa nigdy do wojska nie jest wcielona. My mówimy o dwóch różnych danych. Pana dane opierają się na informacjach ze szkół specjalnych, o tym, iż w Bytomiu 30% upośledzonych — przyznaję, że sprawdzaliśmy i nasze dane są inne, ale sprawdzimy dokładnie to jeszcze raz, jeśli pan pozwoli, te 4 przypadki: Bytomia, Chorzowa, Czechowic–Dziedzic i Krosna — 30% absolwentów danego rocznika szkoły specjalnej uzyskało kategorię A. Ja z kolei mówię o tych, którzy obecnie są w wojsku, mają kategorię A i pochodzą z tego środowiska. Są to dwie różne sprawy.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#AndrzejZałucki">Pan również doskonale wie, że nie minister obrony narodowej ani nie Ministerstwo Obrony Narodowej odpowiada za przyznawanie kategorii i za sam pobór do wojska. Nadzór nad tym ma administracja państwowa i minister spraw wewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-70.2" who="#AndrzejZałucki">Jeśli chodzi o liczbę 22 osób, informacja, na którą się powołuję, została potwierdzona przez Sztab Generalny, nie jest to informacja, która powstała w murach Ministerstwa Obrony Narodowej. Muszę pana absolutnie zapewnić, że o taką właśnie liczbę mi chodziło.</u>
          <u xml:id="u-70.3" who="#AndrzejZałucki">Kolejna sprawa dotyczy listy absolwentów wysyłanych przez poszczególnych dyrektorów do komisji uzupełnień czy komisji poborowej. Wie pan równie dobrze jak ja, ponieważ na ten temat także z tej trybuny mówiło się niejednokrotnie, iż od kilku lat obowiązuje zasada, która praktycznie rzecz biorąc pozbawia komisje tego rodzaju informacji. Komisje poborowe nie uzyskują informacji o chorobach, nie otrzymują ankiet uczniów; to miało miejsce dawniej, odeszliśmy od tej zasady, uznając słusznie, iż w państwie demokracji - państwie prawa jest to zjawisko, które nie powinno mieć miejsca. Jest to kwestia dyskusyjna, ponieważ rzeczywiście tego rodzaju materiały byłyby pożyteczne i poszerzałyby wiedzę komisji, niewątpliwie ułatwiałyby jej zadania, ale to samo odnosi się, na przykład, do wykazu list centralnego rejestru skazanych - listy te nie są udostępniane komisjom poborowym.</u>
          <u xml:id="u-70.4" who="#AndrzejZałucki">Chciałbym podkreślić raz jeszcze, panie pośle, że my sobie szalenie cenimy pańskie uwagi, które zgłaszał pan z trybuny sejmowej. One rzeczywiście uświadomiły nam rangę tego problemu i nie ośmieliłbym się nigdy twierdzić, że w armii nie ma ludzi, o których dzisiaj mowa. Być może jest to więcej niż 22 osoby. Muszę jednak panu także powiedzieć, że jest spora grupa młodych ludzi z tego środowiska, którzy świadomie zatajają fakt, iż są absolwentami szkół specjalnych. Uważają oni, i trudno im się dziwić, że powołanie ich do wojska i fakt, że w nim funkcjonują, świadczy niejako o tym, że odrzuca się - że tak powiem - tę ich chorobę. Jest to szalenie trudny problem. Możemy go weryfikować dopiero mając tych poborowych w wojsku, i prowadzimy tego rodzaju prace.</u>
          <u xml:id="u-70.5" who="#AndrzejZałucki">Chciałbym również pana poinformować, iż w najbliższym czasie - doceniając potrzebę funkcjonowania służby psychologów, a także psychiatrów w wojsku oraz mając świadomość tego, iż jest to związane z kosztami - podejmiemy działania w celu stworzenia mechanizmów, które pomogą nam poprzez te służby eliminować takie zjawiska. Niemniej zjawisko to istnieje, istniało i podejrzewam - niestety z bólem to przyznaję - że istnieć będzie. Nie uda nam się nigdy dojść do opcji zerowej, aczkolwiek bardzo byśmy sobie tego wspólnie życzyli. Bogate, zawodowe armie Europy Zachodniej także nie pozbawione są problemów w tym zakresie, o czym mówiliśmy tutaj przed kilkoma tygodniami, dyskutując nad rezolucją Komisji Zdrowia przedstawianą Wysokiej Izbie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#MarekBorowski">Przechodzimy do dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-71.2" who="#MarekBorowski">Czy ktoś z państwa posłanek i posłów pragnie zabrać głos w dyskusji?</u>
          <u xml:id="u-71.3" who="#MarekBorowski">Zgłasza się pan poseł Nowak, pani posłanka Błądek, pan poseł Zieliński, pan poseł Nowicki. Bardzo bym prosił o zabranie głosu może w tej właśnie kolejności.</u>
          <u xml:id="u-71.4" who="#MarekBorowski">Tym razem chcę przypomnieć, że wystąpienie trzeba ograniczyć do 5 minut, a ewentualne drugie wystąpienie do 3 minut.</u>
          <u xml:id="u-71.5" who="#MarekBorowski">Pan poseł Ryszard Nowak, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#RyszardNowak">Panie ministrze, dzisiaj przeanalizowałem chyba 8 albo 9 oficjalnych pism od ministra obrony narodowej w sprawie powoływania absolwentów szkół specjalnych. Niedawno dostałem jeszcze list od ministra spraw wewnętrznych pana Zbigniewa Siemiątkowskiego. Jestem zdumiony, gdyż w każdym liście występuje w zasadzie pewnego rodzaju wahanie się jednego lub drugiego resortu. W jednym liście pisze się, że powinno się ich brać do wojska, a w drugim na odwrót. Wyczuwa się w tych dwóch resortach wyraźne wahanie, także w ostatnim liście od pana ministra spraw wewnętrznych. Raz pan minister pisze, że powinno się ich brać do wojska, innym razem, że jego zdaniem - nie. Mam wrażenie, że państwo nie mogą zająć stanowiska w tej sprawie i dlatego może oni idą do wojska, bo - w rzeczy samej - idą. Proszę państwa, te wszystkie dane, którymi dysponuję, nie są wyssane z palca, przedstawiałem je kilkakrotnie z trybuny sejmowej, opierając się na listach od dyrektorów szkół. Przecież oni pisali do mnie dobrowolnie, nie zmuszałem ich do tego. Pisze się, że ci absolwenci powinni iść do wojska, bo to jest ich patriotyczny obowiązek i oni tego chcą. Ja wiem, że oni chcą iść do wojska, bo po raz pierwszy mogą wszystkim pokazać, że są normalni, a przez całe życie byli, jak to się nieładnie mówi, dołowani. Wyśmiewano się z nich na podwórku, w szkole, nawet rodzeństwo. Kiedy idą do wojska, mogą wszystkim pokazać: widzicie, tamten nie poszedł, dziesiąty nie poszedł do wojska, a ja poszedłem. Ale chwileczkę, nie można tak po prostu uwzględniać tego, czy oni chcą iść, czy nie. Zapomnieliśmy, że osoba z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim nie przekracza poziomu intelektualnego 12-latka prawidłowo rozwiniętego umysłowo. To co, 12-latek dostanie pistolet maszynowy, a może jeszcze jakąś rakietę odpali? Nie wiem. Musimy się nad tym zastanowić. W końcu musimy powiedzieć twardo - idą albo nie. A tak, ciągle jesteśmy niepewni.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#RyszardNowak">Nie wiem, czy pan minister widział taką osobę z upośledzeniem umysłowym, która ma wojsko już za sobą. Dam panu tylko jeden przykład. Rozmawiałem i z takim chłopakiem, i z jego rodzicami. Mogę podać ten przykład. Pan Piotr Bukraba, absolwent szkoły specjalnej z Jeleniej Góry (państwo sprawdzali tę szkołę), został wcielony do wojska jako dobrze funkcjonujący w społeczeństwie młody człowiek, który wchodzi w dorosłe życie. Mało tego, jako upośledzony w stopniu lekkim uzyskał papiery mechanika i nawet - co jest rzadkością - zdobył prawo jazdy. Co stało się z nim po wcieleniu do jednostki wojskowej? Proszę do niego pojechać i zobaczyć: głębokie upośledzenie umysłowe. Nie może nawet sam wyjść na podwórko. Doprowadziło do tego wojsko. Jakoś wszyscy już zapomnieliśmy, czym jest wojsko. Wojsko to są, niestety, stresy, i to duże. Tego się nigdy nie uniknie. W parlamencie też są stresy, ale my mówimy w tej chwili o wojsku. A więc chłopcy z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim nie powinni iść do wojska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#MarekBorowski">Czy pan poseł już skończył?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#RyszardNowak">Jeszcze tylko pół minuty. Coraz częściej rodzice tych młodych chłopców, tych nieszczęśników, którzy już przeszli wojsko, pytają: kiedy nam wojsko wypłaci za to odszkodowanie? Właśnie za to, że oni byli w wojsku i ich choroba pogłębiła się pod wpływem tych stresów. Musimy się nad tym zastanowić, bo te osoby już się o to upominają.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#RyszardNowak">Chciałbym zapytać pana ministra o statystykę uwzględniającą liczbę osób upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim, które wcielono do wojska w ciągu ostatnich 40 lat. Jak to się ma w stosunku do obecnej sytuacji?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#MarekBorowski">Bardzo proszę, pani posłanka Lidia Błądek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#LidiaBłądek">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Powiedział pan, że są przypadki, że część osób powołanych do wojska nie powinna tam trafić. Powiedział pan, że MON podejmie jakieś działania. Niestety, nie skonkretyzował pan, jakie to będą działania. W związku z tym chcę zapytać, jakie zmiany Ministerstwo Obrony Narodowej wprowadzi w funkcjonowaniu komisji poborowych, aby wyeliminować takie przypadki, bądź też jakie będą decyzje wydane przez ministra obrony narodowej w tym zakresie, aby takie sytuacje przynajmniej ograniczyć. Poprosiłabym o bardzo konkretną i rzeczową odpowiedź, a nie o ogólniki, jakimi do tej pory pan się posługuje.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#MarekBorowski">Proszę teraz pana posła Tadeusza Zielińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#TadeuszJacekZieliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W kontekście odpowiedzi pana ministra na pytanie pana posła Nowaka pojawiła się pewna niejasność. Otóż pan poseł Nowak stwierdził, iż na skutek jego interwencji Sztab Generalny będzie pozyskiwał od szkół specjalnych wykaz absolwentów tych szkół, co ma uniemożliwić powoływanie ich absolwentów do wojska. Z kolei pan minister powiedział, iż tego typu praktyka jego zdaniem naruszałaby zasady państwa demokratycznego. Rozumiem - prawo tych osób do prywatności. W związku z tym mam pytanie: jak de facto wygląda sytuacja? Czy Sztab Generalny uzyskuje takie informacje? Czy Sztab Generalny nic w tej sprawie nie zrobił? Jaki jest stan faktyczny?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Józef Nowicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#JózefNowicki">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Pan minister przytoczył w swojej odpowiedzi takie dwie wielkości - na 108 tys. wcieleń do zasadniczej służby 22 przypadki upośledzenia umysłowego. Jednocześnie mówił pan o tym, że żołnierze ci przesunięci zostali do służby pomocniczej. Wobec tego chciałbym zapytać, czy to przesunięcie jest równoznaczne z tym, że będą oni odsunięci od broni? I czy nie prościej byłoby tych żołnierzy po prostu zwolnić ze służby zasadniczej?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#MarekBorowski">Czy ktoś jeszcze chciałby zabrać głos? Nie.</u>
          <u xml:id="u-81.2" who="#MarekBorowski">W takim razie bardzo proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#AndrzejZałucki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mówił pan poseł o tym, iż otrzymuje różne listy od różnych ministrów w różnym czasie, w których obserwuje pewne wahania ze strony resortów, czy brać do wojska, czy też nie brać. Ogólnie stwierdza pan brak stanowiska w tym zakresie ze strony Ministerstwa Obrony Narodowej i Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Mogę pana zapewnić w imieniu kierownictwa Ministerstwa Obrony Narodowej, iż zależy nam bardzo na tym, aby do armii trafiali tylko ludzie zdrowi. Nie mogę też, panie pośle, zaakceptować tezy, która skłania się do prezentowania opinii, iż mamy do czynienia z armią chorą - jak pan to określił 11 kwietnia - gdyż twierdzi się, że 20 do 40% stanu osobowego armii to żołnierze chorzy, a skoro tak, to dlaczego polskie społeczeństwo ma płacić podatki na chorą, a wskutek tego nieskuteczną armię. Z tej trybuny podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych polemizował z panem, twierdząc, że nie odpowiada to prawdzie, że jest to dalekie od rzeczywistości. Uważam, że również jest to ze wszech miar krzywdzące dla armii. Zapewniam pana, że zależy nam na tym, aby tego rodzaju zjawisk w armii nie było, a jeśli one są - aby były skutecznie eliminowane.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#AndrzejZałucki">Kilkakrotnie prosiłem pana osobiście o rozmowę - ceniąc sobie pańskie uwagi w tym zakresie - zapraszając do nas, aby wspólnie zastanowić się nad tym niezwykle złożonym i trudnym problemem. Pańskie doświadczenie w tym zakresie byłoby ze wszech miar nam pomocne. Nie uzyskałem z pana strony odpowiedzi na te prośby. Ponownie kieruję do pana tę propozycję i zapraszam do współudziału nad wypracowaniem najlepszych metod pracy w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-82.2" who="#AndrzejZałucki">Niestety, nie potrafię określić w procentach, jak w okresie 40-lecia, od roku 1945, kształtowała się w armii liczba osób upośledzonych umysłowo. Próbowaliśmy dojść do tych liczb, ale bezskutecznie. Można by oczywiście przeprowadzić tego rodzaju badania szczegółowe, wymagałyby one jednak ogromnego wysiłku ludzi i długiego czasu. Nie wiem, czy w efekcie by to cokolwiek dało. Warto by się natomiast skoncentrować na tym, z czym mamy do czynienia obecnie.</u>
          <u xml:id="u-82.3" who="#AndrzejZałucki">Jeśli chodzi o kwestię, którą pani poseł była uprzejma poruszyć, to chciałbym powiedzieć, że na ten temat Wysoka Izba wypowiadała się 11 kwietnia, przyjmując rezolucję odnoszącą się do funkcjonowania komisji lekarskich. Propozycje komisji sejmowych prezentowane były Wysokiej Izbie. Odpowiadał na to pytanie pan wiceminister Zimowski, zwracając uwagę jedynie na fakt, iż wiąże się to, niestety, z kosztami. Posługiwaliśmy się różnymi cyframi, które wskazywały na to, że koszty sięgają wysokich kwot. Niemniej powoływanie rejonowych, funkcjonujących przez cały rok przychodni czy ośrodków naboru i przedłużenie tym samym czasu badania poborowych niewątpliwie powinno przynieść pozytywne efekty w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-82.4" who="#AndrzejZałucki">Padały z tej sali propozycje, ze strony bodajże właśnie pana posła Nowaka, dotyczące potrzeby funkcjonowania w Polsce 25 tego rodzaju ośrodków. Mówiło się, iż na jeden taki ośrodek potrzebna jest kwota rzędu 15 mld starych złotych. Są to więc koszty niebagatelne, a dochodzą do nich jeszcze wydatki związane z funkcjonowaniem ośrodka.</u>
          <u xml:id="u-82.5" who="#AndrzejZałucki">Jeśli chodzi o działania, które zamierza podjąć Ministerstwo Obrony Narodowej, to miałem na myśli przede wszystkim zaktywizowanie działalności na rzecz zwiększenia liczby psychologów w wojsku. Niestety, wciąż jest to liczba mała. W tej chwili „fotografujemy” ten stan. Psychologów jest za mało, a powinni być w każdej jednostce — mamy tego świadomość. Zależy nam na tym, aby stworzyć system, który wprowadzi psychologów do wojska, dokona weryfikacji programów i narzędzi badawczych stosowanych w wojsku — tak jak to funkcjonuje w wielu krajach europejskich.</u>
          <u xml:id="u-82.6" who="#AndrzejZałucki">Obecnie psychologów mamy, praktycznie biorąc, w pracowniach i ośrodkach okręgów wojskowych i rodzajów sił zbrojnych. Są to nie tylko psychologowie, ale także osoby o wykształceniu pedagogicznym. Pozytywny jest natomiast fakt, iż zwiększa się z roku na rok liczba oficerów podejmujących studia psychologiczne. I to może napawać optymizmem. Myślę, że należałoby uruchomić takie instrumenty, które by ułatwiały oficerom podejmowanie tego rodzaju decyzji i kończenie studiów. Nie funkcjonuje centralna pracownia psychologiczna, która istniała przed kilkoma laty, przestał działać zakład psychologii służby i pracy w Wojskowej Akademii Medycznej w Łodzi i to są, niestety, niekorzystne zjawiska. Jesteśmy również przekonani o potrzebie wprowadzenia psychologii jako przedmiotu w szkołach wojskowych, w szkołach oficerskich, podoficerskich, kształcących kadrę dla wojska, ale na efekty w tym zakresie - mówię o psychologii wychowania, a nie psychologii klinicznej, bo z tą jest zdecydowanie lepiej - będziemy musieli poczekać.</u>
          <u xml:id="u-82.7" who="#AndrzejZałucki">Odpowiadając na pytanie pana posła, przyznaję, iż nie znane jest mi stanowisko Sztabu Generalnego. Jeśli pan poseł pozwoli, to sprawdzę i przekażę panu bezpośrednio informację, czy była dyspozycja ze strony Sztabu Generalnego, aby dyrektorzy szkół specjalnych przesyłali tego rodzaju wykazy swoich absolwentów do komisji poborowych. Ja opieram się na stanowisku, jakie z tej trybuny prezentował swego czasu minister obrony narodowej, zwracając uwagę na to, iż jest to niewątpliwie utrudnienie w pracy komisji wojskowych i działalności w zakresie poboru - nie wojska, bo nie wojsko organizuje pobór.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#MarekBorowski">Podejrzewam, że nie odpowiedział pan jeszcze na pytanie pana posła Nowickiego. Pytanie było takie: czy informacja o przesunięciu do służby pomocniczej oznacza, że będą „odstawieni” od broni, czy też nie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#AndrzejZałucki">Tak, nie ulega dla mnie najmniejszej wątpliwości, że jest to odsunięcie od możliwości dysponowania bronią. Zgadzam się z panem posłem, że znacznie korzystniejszą decyzją byłoby po prostu zwolnienie tych ludzi z wojska. Podzielam ten pogląd. Myślę, że zadziałały tutaj pewne czynniki, być może także i ze strony samych poborowych, ponieważ mamy przykłady tego rodzaju, że ci ludzie niejednokrotnie nie chcą odchodzić z wojska. Muszę stwierdzić, iż np. szczególnie w rejonach o wysokim stopniu bezrobocia ze strony tej grupy młodzieży, która ma niejednokrotnie świadomość, iż nie powinna odbywać czy nie kwalifikuje się do odbycia służby wojskowej, jest duży nacisk, aby tę służbę podejmować, ze względów wyłącznie materialnych - chcą odciążyć rodzinę i najbliższych od ponoszenia ciężarów finansowych związanych z ich utrzymaniem.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#AndrzejZałucki">Natomiast podając przykłady, mówiłem o tej grupie 22 absolwentów szkół specjalnych, których wychwyciliśmy w ostatnim czasie w wojsku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#MarekBorowski">Czy którekolwiek pytanie zostało według pytających pominięte, tzn. nie udzielono odpowiedzi na jakieś pytanie?</u>
          <u xml:id="u-85.2" who="#MarekBorowski">Pan poseł Ryszard Nowak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#RyszardNowak">Pan minister nie odpowiedział mi na dwa pytania. Nie było mowy o odszkodowaniach i jeszcze raz powtórzę drugie pytanie. Mówiłem, że dostałem prawie 10 pism. Skąd więc ta rozbieżność? Piszą przedstawiciele tego samego resortu, a rozbieżność niesamowita. Panie ministrze, pan musi powiedzieć, dlaczego rozbieżność jest aż taka. Ja tych pism nie pisałem. Przeważnie gdy minister wchodzi na mównicę, to posłowie go atakują, a on się tłumaczy. Tym razem ja muszę się wytłumaczyć. Trochę mnie dziwi jedna sprawa. Najpierw mnie państwo oficjalnie zapraszają, ja na te spotkania chodzę, a później z mównicy dowiaduję się, że nigdzie mnie nie ma. Przepraszam, panie ministrze, to pan nie wie, co się dzieje w pana resorcie? Mam panu wymienić, gdzie byłem, na jakich spotkaniach? Przepraszam, wydaje mi się to trochę śmieszne. Podać 2 czy 3 przykłady z dwóch ostatnich tygodni - gdzie byłem? Proszę bardzo. Na zaproszenie WKU w Jeleniej Górze - rozmawiałem z nimi; na zaproszenie Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego - rozmawiałem z nimi; kilkanaście dni temu jeździłem, jeździliśmy ładną lancią i sprawdzaliśmy rejonowe komisje lekarskie. Proszę bardzo, za 5 dni - we wtorek - zrobimy to samo. No, panie ministrze, przepraszam, ale musi pan wiedzieć, co się u pana dzieje.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo, może pan minister uzupełniająco odpowie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#AndrzejZałucki">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Wysoka Izbo! Z pełnym uznaniem odnoszę się do faktu pana aktywności w wojsku. Doceniamy tę aktywność. Podkreślam to po raz kolejny. Zapraszałem pana na spotkanie, aby podzielił się pan swoimi wrażeniami z tych spotkań, z tych rozmów, aby podzielił się pan swoimi uwagami pod naszym adresem. Zapraszam pana w dalszym ciągu, to jest nadal aktualne. My się za to nie obrażamy, panie pośle. Daleki jestem od tego, aby pana obrażać w tym zakresie. Nie o to chodzi. Wydaje mi się jednak, że wspólnym wysiłkiem możemy zrobić bardzo dużo na rzecz wspólnej sprawy. Ponawiam zatem zaproszenie do spotkania. Mamy zespół ludzi, który tym się zajmuje. Być może nasza praca zmierza w błędnym, niedobrym kierunku. Jeśli uzna pan, że można coś zmienić, naprawić - będziemy bardzo wdzięczni. Taka była intencja mojej rozmowy z panem. Jestem nowym wiceministrem i zależało mi na bardzo konkretnym i rzeczowym spotkaniu z panem, jako że ma pan określone doświadczenie w tym zakresie, zebrał pan odpowiednią dokumentację. To tyle, jeśli chodzi o odpowiedź na to pytanie. Sprawa ta pozostaje w dalszym ciągu aktualna. Jesteśmy skłonni nawet pojawić się na miejscu w Jeleniej Górze - tam, gdzie pan uzna za stosowne - aby wspólnie dokonać tego rodzaju przeglądu w jednostkach, by naocznie przekonać się, że materiały, którymi dysponujemy, które do nas oficjalnie wpływają, są materiałami błędnymi i aby wyciągnąć z tego określone wnioski. Tyle, jeśli chodzi o odpowiedź w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#AndrzejZałucki">Natomiast odnośnie do kwestii zwrotu należności nie potrafię panu w tej chwili odpowiedzieć, jaka to jest skala i ilu osób to dotyczyło. Jeśli pan pozwoli, dam panu materiały w tej sprawie i przekażę informacje, jakie uda mi się zebrać. Myślę, że za pośrednictwem naszych kanałów, poprzez Sztab Generalny i Ministerstwo Obrony Narodowej zbiorę w miarę rzetelne, stosowne informacje, które panu przekażę, na temat odszkodowania, na temat tego, jakie działania były podejmowane w tym zakresie, jaki jest stan na dzisiaj.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#MarekBorowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-89.2" who="#MarekBorowski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, iż Sejm uznał za wystarczającą odpowiedź na interpelację posła Ryszarda Nowaka.</u>
          <u xml:id="u-89.3" who="#MarekBorowski">Czy pan poseł Nowak zgłasza sprzeciw?</u>
          <u xml:id="u-89.4" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Nowak: Tak, sprzeciw.)</u>
          <u xml:id="u-89.5" who="#MarekBorowski">W związku z tym decyzję w tej sprawie podejmiemy w stosownym czasie w głosowaniu, prawdopodobnie jutro.</u>
          <u xml:id="u-89.6" who="#MarekBorowski">Przystępujemy obecnie do rozpatrzenia zapytań poselskich.</u>
          <u xml:id="u-89.7" who="#MarekBorowski">Postawienie zapytania nie może trwać dłużej niż 1 minutę, udzielenie zaś odpowiedzi - dłużej niż 5 minut. Nad zapytaniem i udzieloną odpowiedzią nie przeprowadza się dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-89.8" who="#MarekBorowski">Marszałek Sejmu dopuszcza do postawienia zapytań dodatkowych, przy czym uprawnienie to w pierwszej kolejności przysługuje składającemu zapytanie. Postawienie dodatkowego zapytania nie może trwać dłużej niż 30 sekund, a łączna uzupełniająca odpowiedź na dodatkowe zapytania nie może trwać dłużej niż 5 minut.</u>
          <u xml:id="u-89.9" who="#MarekBorowski">Zapytanie pierwsze w sprawie mienia pożydowskiego w Polsce zgłosił pan poseł Andrzej Gąsienica-Makowski oraz grupa posłów z BBWR do prezesa Rady Ministrów. Odpowiedzi udzieli, z upoważnienia prezesa Rady Ministrów, minister spraw zagranicznych pan Dariusz Rosati.</u>
          <u xml:id="u-89.10" who="#MarekBorowski">Proszę, panie pośle, o postawienie zapytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Panie Marszałku! Zanim zadam pytanie, zwracam się z gorącym apelem do pana marszałka i Prezydium Sejmu, by w trakcie obrad w trybie nadzwyczajnym i pilnym przedstawiciel rządu udzielił wyjaśnień społeczeństwu na temat aktualnych pomiarów promieniotwórczości i radioaktywności na terenie całego kraju, gdyż od wczoraj docierają do nas niepokojące informacje i zapytania o ten poziom, który jakoby przekroczył dopuszczalne normy. Jest to ważna kwestia publiczna. Posiedzenie Sejmu odbędzie się za dwa tygodnie, więc prosilibyśmy o interwencję.</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Przechodzę do zapytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#MarekBorowski">Rozumiem, że to w trybie pozasejmowym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Pozasejmowym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#MarekBorowski">Dobrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Przechodzę do zapytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#MarekBorowski">Panie ministrze, może pan usiądzie, bo być może zapytanie trochę potrwa.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#komentarz">(Minister Spraw Zagranicznych Dariusz Rosati: Mogę odpowiedzieć również na to pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-95.2" who="#MarekBorowski">To za chwilę, panie ministrze, dobrze?</u>
          <u xml:id="u-95.3" who="#MarekBorowski">Tu jest miejsce, proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-95.4" who="#MarekBorowski">Proszę o sformułowanie zapytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Zgłaszam zapytanie. Było ono skierowane do pana premiera.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Z kim przedstawiciele polskiego rządu prowadzą rozmowy w sprawie mienia pożydowskiego w Polsce i jakie są uzgodnienia w tej kwestii? Ostatnio pojawiają się różne sprzeczne informacje dotyczące mienia pożydowskiego i nikt tego jasno i rzeczowo nie wyjaśnia. Rozmowy odbywają się zakulisowo, co powoduje podrywanie autorytetu instytucji państwa. Sprawa własności jest kwestią zasadniczą dla każdego narodu. Wszelkie niejasności w tym zakresie muszą być przez rząd uczciwie i rzetelnie przedstawione opinii publicznej. Niepokojąco brzmią wypowiedzi przedstawicieli świeckich organizacji żydowskich - zamieszczane ostatnio w naszej prasie - że Polska będzie przez nich publicznie atakowana i upokarzana, jeśli zwrot mienia pożydowskiego będzie odwlekany. Jak wiadomo, tym organizacjom nie chodzi o zwrot majątku prywatnego na rzecz tych organizacji, a nie tylko dla gmin żydowskich. Problem ten ustawodawstwo wszystkich krajów rozwiązuje w sposób jednoznaczny: w przypadku braku właściciela majątek dziedziczy państwo lub gmina.</u>
          <u xml:id="u-96.2" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Zgodnie z dekretem z 8 marca 1946 r. mienie opuszczone przechodziło na własność skarbu państwa. Był dziesięcioletni okres roszczeń, który przedłużono, i była możliwość zwrotu i składania wniosków. Ponadto obowiązują terminy zasiedzenia na mocy prawa cywilnego - 20 lat, jeśli było to w dobrej, i 30 lat, jeśli było to czynione w złej wierze. Nie może być żadnej dyskryminacji w zakresie zwrotu majątku. Wszyscy obywatele muszą być traktowani jednakowo. Konieczna jest ustawa reprywatyzacyjna, która przetnie te dyskusje.</u>
          <u xml:id="u-96.3" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Proszę pana ministra o określenie zasad, jakimi kieruje się rząd w tej sprawie w trakcie rozmów z przedstawicielami organizacji żydowskich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#MarekBorowski">Bardzo proszę, panie ministrze, o odpowiedź na to pytanie. Jeśli pan uzna, że jest możliwe udzielenie odpowiedzi również na tamten apel, to nie ma przeszkód.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#DariuszRosati">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Właściwie pan poseł Gąsienica-Makowski odpowiedział sobie na pytanie, jakimi zasadami kieruje się rząd. To są właśnie te zasady, które pan wymienił, panie pośle. Chcę powiedzieć, że w kwestii odszkodowań czy też odzysku mienia pożydowskiego sprawa obejmuje dwa odrębne obszary tematyczne. Po pierwsze, jest kwestia odzyskania przedwojennego mienia, tzw. komunalnego, gmin żydowskich — to mienie będzie zwracane gminom wyznaniowym żydowskim w Polsce na podstawie projektu ustawy, który jest w tej chwili w Sejmie. Ustawa ta, jak państwo wiedzą, reguluje ten temat w sposób dokładnie taki sam jak ustawa dotycząca stosunków państwa i innych kościołów i związków wyznaniowych w Polsce. Ustawa o stosunkach pomiędzy państwem i kościołem katolickim funkcjonuje u nas już od wielu lat. Inne kościoły również w tej chwili mają uregulowaną ustawowo tę sytuację. W tej chwili w Sejmie czeka pakiet ustaw, czterech, o ile się nie mylę, dotyczących kościołów: mariawickich, zielonoświątkowych oraz gmin wyznaniowych żydowskich. Na podstawie tej ustawy — w której jedynym podmiotem do kontaktu z państwem jest Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP, a nie żadna organizacja żydowska za granicą — tenże Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP będzie miał prawo przejmować przedwojenny majątek komunalny gmin żydowskich, przy czym będzie to procedura oparta na rozpatrywaniu przypadków indywidualnych, case by case. Będzie to jednym słowem oparte na procedurze, w której występuje Komisja Regulacyjna — tak głosi projekt ustawy — i będą rozważane poszczególne przypadki. Jeżeli dany obiekt jest w tej chwili własnością skarbu państwa, przekazanie go na własność gminy żydowskiej prawdopodobnie nie będzie rodziło szczególnych trudności prawnych. Jeżeli natomiast powstaną sytuacje takie m.in., o jakich pan wspominał, a mianowicie, że będą to obiekty, które są teraz we władaniu osób fizycznych albo organizacji prawnych, Komisja Regulacyjna, która ma zostać powołana do tego celu, będzie starała się znaleźć rozwiązanie tego konkretnego przypadku. Dopuszczamy oczywiście taką sytuację i taką możliwość, że wiele tych obiektów nie będzie mogło być fizycznie zwróconych, wtedy będą stosowane jakieś inne rozwiązania. Tak zresztą było w wypadku uregulowania tych spraw z innymi wspólnotami wyznaniowymi w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#DariuszRosati">Chciałbym powiedzieć, ponieważ to było treścią pańskiego pytania, że rząd polski nie uzgadniał projektu rozwiązania tej sprawy z nikim poza krajem. Oczywiście toczyły się rozmaite konsultacje - była to sprawa, która ma bardzo silny rezonans w niektórych krajach zachodnich, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych. Przedstawiciele rządu polskiego, władz państwowych są tam ustawicznie pytani o to, jak postępuje rozwiązywanie tych spraw. I ma pan rację, że niekiedy to indagowanie nas rzeczywiście przekracza granice tego, co jest uznane za być może dopuszczalne w sensie dobrego wychowania. Niemniej jednak należy zachować spokój. Przede wszystkim tego typu rozmowy mają charakter konsultacji, to nie są żadne uzgodnienia. Jedynym partnerem rządu i władz państwowych w kwestii odzysku mienia gmin wyznaniowych żydowskich jest - jak powiedziałem - Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP. W związku z tym nie ma tu partnerów zagranicznych. Ale zwracam państwa uwagę, że sprawa ta jest obserwowana bardzo bacznie nie tylko przez organizacje żydowskie za granicą, ale także przez rządy wielu krajów zachodnich. W Stanach Zjednoczonych Departament Stanu powołał specjalnego pełnomocnika do tej sprawy, który nie tylko gromadzi informacje o tych posunięciach, ale także występuje w kontaktach Departamentu Stanu, aby przekazywać nam stanowisko rządu Stanów Zjednoczonych, które jest następujące: Kraje, w których tego typu majątek gminny w okresie powojennym został przejęty przez państwo, powinny podjąć kroki zmierzające do tego, aby tego typu sytuacje rekompensować tym organizacjom żydowskim, które pozostały na terenie tych krajów. Problem odzyskania mienia żydowskich gmin w Europie jest także przedmiotem zainteresowania innych krajów, na przykład Niemiec i Francji. Są to sprawy zgłaszane nam podczas wizyt, oczywiście przyjmujemy je do wiadomości, natomiast - jak powiadam jeszcze raz - nie ma tutaj żadnej dyskusji czy negocjacji.</u>
          <u xml:id="u-98.2" who="#DariuszRosati">Sprawa jest w tej chwili w gestii parlamentu. O ile wiem - pan marszałek może mnie poprawi - pierwsze czytanie tych projektów ustaw, które leżą w parlamencie chyba od miesiąca, jest przewidziane na następną sesję Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-98.3" who="#DariuszRosati">Drugi obszar zagadnień związany z odzyskiwaniem mienia pożydowskiego przez spadkobierców bądź też ich dalszych potomków dotyczy mienia osób fizycznych. W związku z tym nie toczyły się i nie toczą żadne rozmowy czy uzgodnienia z organizacjami żydowskimi ani w kraju, ani za granicą. Przynajmniej rząd takich rozmów i uzgodnień nie prowadzi. Sprawa ta w tej chwili wygląda tak: Na podstawie obecnego ustawodawstwa, jeśli chodzi o mienie, które przeszło w wyniku działań wojennych, a następnie w okresie powojennym, na własność skarbu państwa, a następnie, być może, znalazło się w rękach osób prywatnych bądź osób prawnych innych niż skarb państwa, właściciele tego mienia albo ich potomkowie mają prawo dochodzić swoich roszczeń przed sądami polskimi wedle prawa obowiązującego wszystkich, tak samo jak każdy inny polski obywatel, człowiek, który posiadał określony majątek w okresie powojennym i chce udowodnić przed sądem, że został pozbawiony tego majątku w sposób sprzeczny z prawem. Natomiast nie ma jeszcze teraz możliwości, aby w sposób systematyczny i zorganizowany można było mówić o uregulowaniu sprawy restytucji mienia - po prostu dlatego, że nie mamy jeszcze ustawy restytucyjnej. Obecnie, jak powiedziałem, te wszystkie przypadki restytucji mienia dokonują się na podstawie indywidualnych spraw wniesionych do sądów powszechnych, które stosują praktykę bardzo różną. Czasami roszczenia są uznawane, a czasami nie są uznawane. Chcę jeszcze raz podkreślić, że również i w tym obszarze spraw związanych z restytucją mienia osób fizycznych rząd polski nie prowadzi i nie prowadził żadnych uzgodnień, negocjacji z organizacjami żydowskimi za granicą ani też z żadnym innym podmiotem prawa międzynarodowego.</u>
          <u xml:id="u-98.4" who="#DariuszRosati">Chcę wreszcie na końcu powiedzieć, na kanwie wypowiedzi niektórych przedstawicieli Światowego Kongresu Żydów albo też innych organizacji żydowskich, które wszyscy odebraliśmy jako napastliwe i nie na miejscu, że podczas mojej wizyty w Stanach Zjednoczonych - ponieważ to dokładnie miało miejsce wtedy, kiedy byłem w Nowym Jorku - powiedziałem ostatnio, że Polska odrzuca tego typu język. W taki sposób rozmawiać z nami nie można. Starałem się przedstawić moim rozmówcom - gdyż miałem kilka spotkań z przedstawicielami środowisk żydowskich - dążenia rządu w tym zakresie, a mianowicie, że nastawienie jest takie, żeby te sprawy załatwiać po myśli organizacji żydowskich - ale to musi być proces, który jest akceptowany u nas politycznie. To jest proces, który się musi mieścić w ramach prawnych, a ponadto jest on niesłychanie delikatny politycznie i poganianie nas, czy też próba narzucenia nam jakichś rozwiązań z góry, może tylko ten proces opóźnić albo też w ogóle pogorszyć całą sytuację. Apelowałem o spokój i muszę powiedzieć, że u części organizacji żydowskich, u części moich rozmówców znalazłem zrozumienie. Ta część bardziej umiarkowana rzeczywiście odcięła się nawet od tego szczególnie niewłaściwego głosu jednego z przedstawicieli podczas Światowego Kongresu Żydów, bodajże w Buenos Aires. Podkreśliłem, że nie będziemy akceptować rozmowy w takich warunkach i takim językiem.</u>
          <u xml:id="u-98.5" who="#DariuszRosati">To tyle, panie marszałku, jeśli chodzi o odpowiedź na pytanie zasadnicze.</u>
          <u xml:id="u-98.6" who="#DariuszRosati">Co do kwestii, którą pan podniósł na początku, panie pośle, mam informację sprzed godziny, że sprawdzaliśmy tę pogłoskę o uszkodzeniu elektrowni atomowej w Czarnobylu, dzięki naszej placówce dyplomatycznej w Kijowie. Wedle posiadanych dziś - konkretnie o godz. 15 - informacji sytuacja wygląda następująco: Przedwczoraj rzeczywiście doszło tam do drobnej awarii, ale jest to awaria o skutkach wyłącznie lokalnych. Nie ma żadnego zagrożenia radiologicznego. Odbyła się rozmowa z prezesem Państwowej Agencji Atomistyki w sprawie tego, czy nasze instalacje kontrolne wykryły jakiekolwiek w związku z tym niebezpieczeństwo. Odpowiedź jest negatywna - nie ma żadnych objawów, które by wskazywały na to, że w związku z tą sprawą mogło pojawić się niebezpieczeństwo skażenia radioaktywnego nad naszym terytorium.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#MarekBorowski">Czy pan poseł Andrzej Gąsienica-Makowski chciałby zadać dodatkowe pytanie (z tym że tylko w tej pierwszej sprawie, która była przedmiotem zapytania)?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Chciałem podziękować za odpowiedź i reakcję na apel, na to drugie pytanie. Usłyszałem potwierdzenie zasad w stosunku do mienia prywatnego. To cieszy. Chciałbym, żeby ten kierunek był zachowany. Oczywiście pojawiają się też i niepokoje środowisk polonijnych w Stanach Zjednoczonych odnośnie do postawy tych organizacji. Szkoda, że po prostu nie zaakcentowano w prasie postawy pana ministra i wypowiedzi odnośnie do próby szantażu na Polsce, dotyczącej właśnie zwrotu mienia pożydowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#MarekBorowski">Jak rozumiem, pan poseł nie zadał pytania? Nie.</u>
          <u xml:id="u-101.2" who="#MarekBorowski">Pan poseł Ryszard Olszewski, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#RyszardOlszewski">Powiem bez wstępu i bardzo krótko. Panie ministrze, czy przedstawiciele władzy wykonawczej Rzeczypospolitej Polskiej ingerują w suwerennie podjętą przez radę miasta Oświęcim decyzję w sprawie budowy pawilonu handlowego, celem storpedowania tej inwestycji?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Tadeusz Zieliński, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#TadeuszJacekZieliński">Panie Ministrze! Mówiąc o trybie przekazywania czy zwracania gminom wyznaniowym żydowskim ich mienia, powiedział pan, iż w ten sam sposób zwraca się majątek innym kościołom w Polsce. Prawda jest taka, że są dwa zasadnicze tryby zwrotu tego majątku: tryb administracyjny, bardzo długotrwały, ciągnący się, i tryb szybki - za pośrednictwem Komisji Regulacyjnej, o której pan minister mówił. Chciałbym zapytać, dlaczego w przypadku projektu ustawy o stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich rząd zastosował tę drugą wersję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Jan Świrepo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#JanŚwirepo">Panie ministrze, mam pytanie: Ile w chwili obecnej w Polsce jest obywateli pochodzenia żydowskiego? To jest jedno. Czy Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich reprezentuje roszczenia wszystkich gmin na terenie całego kraju? Rozumiem, że tam, gdzie nie ma obywateli pochodzenia żydowskiego, roszczenie to po prostu nie powinno być przyjęte. I ostatnie pytanie: Czy dobra prywatne mogą być cedowane na gminy i w ten sposób, dzięki obchodzeniu prawa, po prostu odzyskiwane?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Zbigniew Szczypiński, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#ZbigniewSzczypiński">W uzasadnieniu do tej ustawy, którą pan minister przytaczał, znalazłem informację, że w chwili obecnej w Polsce jest 2 tys. osób praktykujących wyznanie mojżeszowe. Moje pytanie jest najprostsze: Czy w relacji do tej wielkości będzie zwracane mienie gmin żydowskich?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#MarekBorowski">Pani posłanka Jadwiga Błoch.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#JadwigaBłoch">Panie ministrze, problem reprywatyzacji, kresowian, zabużan nadal jest nie rozwiązany i na podstawie obecnych informacji można powiedzieć, że podkomisja jeszcze dość długo będzie się borykała z tym tematem. Wyborcy moi są zbulwersowani faktem, iż w tak szybkim czasie pojawił się problem gmin żydowskich, mienia pożydowskiego. I stąd też pytanie, które kieruję do pana w imieniu moich wyborców: Czym różnią się Żydzi od zabużan i czy nie można sprawy zabużan też włączyć w problemy reprywatyzacyjne?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#MarekBorowski">Proszę, pan poseł Władysław Adamski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#WładysławAdamski">Panie ministrze, nie kryję, że - nie będąc zwolennikiem reprywatyzacji w ogóle - i na tę sytuację patrzę z dystansem. Niemniej chciałbym zapytać: O jakiej wartości, szacunkowo, majątek chodzi, o którego zwrot mogą wystąpić gminy żydowskie? Następnie: W jakim zakresie gminy żydowskie będą dysponentem ewentualnie przekazanego mienia? Czy będą np. ograniczone prawnie w przekazywaniu go osobom zagranicznym? I ostatnia sprawa: Czy państwo sądzicie, że spotkacie się w kraju ze zrozumieniem obywateli dla poczynań polegających na zwracaniu tego rodzaju mienia?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Leszek Zieliński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#LeszekZieliński">Panie ministrze, mocno pan zaakcentował nieprowadzenie rozmów poza granicami Polski w sprawie mienia osób fizycznych i bardzo mocno się pan od tego odciął. Natomiast w sprawie mienia - jak pan to określił - komunalnego czy gmin wyznaniowych prześlizgnął się pan nad zasadniczą kwestią tego pytania, traktując te rozmowy jako rozmaite konsultacje. Ja bym jednak bardzo prosił o konkretną odpowiedź: Z kim i o czym prowadzone są te konsultacje?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi Zielińskiemu.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#MarekBorowski">Bardzo proszę, pan poseł Tadeusz Sabat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#TadeuszSabat">Panie ministrze, o zwrot majątku z jakiego okresu sprzed wojny chodzi? Bo mówił pan, że ten okres będzie objęty. Jak on daleko będzie sięgał? Czy do XVI w.? I pytanie drugie: Czy rząd - i pan minister - rozmawiając z wieloma organizacjami żydowskimi, nie proponuje tym organizacjom, by ewentualnie powstała mniejszość żydowska w Polsce, aby było wiadomo, z kim się rozmawia i kto decyduje?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#MarekBorowski">Czy są jeszcze jakieś zapytania?</u>
          <u xml:id="u-117.2" who="#MarekBorowski">Pani posłanka Lidia Błądek, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#LidiaBłądek">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Powiedział pan, że jeżeli mienie jest we władaniu osób fizycznych lub prawnych - a wiemy, że właśnie taka jest sytuacja, jeśli chodzi o bardzo dużą część mienia pożydowskiego - to Komisja Regulacyjna będzie starała się znaleźć jakieś rozwiązania. Chciałabym zapytać, jakie według pana mogą to być rozwiązania, no i kto ewentualnie poniesie wówczas koszty odszkodowań dla tych osób, które obecnie władają tym mieniem. Mogą być przecież procesy - z Kodeksu cywilnego - o zwrot nakładów. Kto będzie wówczas zwracał nakłady poczynione w danym wypadku przez obecnie władających mieniem? Jakie to mogą być koszty? Czy są takie szacunki?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Andrzej Czajka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#AndrzejCzajka">Panie ministrze, czy po II wojnie światowej były wypłacane przez rząd polski odszkodowania na rzecz gmin żydowskich za mienie utracone wskutek wojny? Jakie to były kwoty? Pytam ogólnie o odszkodowania dla osób fizycznych, gmin i osób prawnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#MarekBorowski">Czy są jeszcze zapytania? Nie.</u>
          <u xml:id="u-121.2" who="#MarekBorowski">Bardzo proszę, panie ministrze, o udzielenie odpowiedzi na te zapytania. Jest ich sporo, w związku z tym czas, 5 minut, jaki wyznacza panu ministrowi regulamin Sejmu, może być przekroczony.</u>
          <u xml:id="u-121.3" who="#MarekBorowski">Przedtem chciałbym zwrócić uwagę państwa posłów, a także pana ministra, na fakt, iż problematyka, która była poruszana w zapytaniach, dotyczyła zarówno zakresu działania ministra spraw zagranicznych, jak i stosunków, rozmów ministra z organizacjami żydowskimi na świecie. Taka była prawdopodobnie intencja pierwotnego zapytania pana posła i dlatego do udzielenia odpowiedzi został wyznaczony pan minister spraw zagranicznych. Czym innym jest natomiast kwestia ustawy i regulacji wewnętrznej. Ta ustawa znajduje się w Sejmie, a upoważnionym przedstawicielem rządu jest w tej sprawie minister - szef Urzędu Rady Ministrów pan Leszek Miller. Dlatego też, panie ministrze, jeśli będzie pan mógł udzielić odpowiedzi na te pytania, to proszę, a jeśli nie, to będziemy musieli przełożyć te kwestie do czasu dyskusji nad ustawą, kiedy będziemy ją mieli w porządku dziennym. Niedługo do tego dojdzie i wówczas będzie udzielał odpowiedzi upoważniony przedstawiciel rządu.</u>
          <u xml:id="u-121.4" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#DariuszRosati">Bardzo dziękuję, panie marszałku, za to wyjaśnienie, gdyż ono w sposób bardzo dokładny przedstawia moją sytuację, kiedy jestem proszony o odpowiedź na pytania, w zakresie których moje kompetencje są oczywiście niewystarczające.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#DariuszRosati">Chcę powiedzieć, że jeśli chodzi o pytanie pana posła, które rozpoczęło tę część debaty, zostałem upoważniony przez premiera do odpowiedzi w imieniu i w porozumieniu z szefem Urzędu Rady Ministrów ministrem Millerem oraz ministrem przekształceń własnościowych. Natomiast wiele pytań, które państwo zechcieli mi teraz zadać, wykracza poza zakres tematyczny tego pytania i w wielu przypadkach naprawdę nie będę w stanie w tej chwili niczego mądrego państwu powiedzieć na ten temat. Mogę mieć tylko pewne propozycje.</u>
          <u xml:id="u-122.2" who="#DariuszRosati">Po kolei spróbuję się odnieść, bardzo krótko, do podniesionych kwestii. Jeśli chodzi o pawilon w Oświęcimiu, Ministerstwo Spraw Zagranicznych nie ma żadnej gestii w tych sprawach. To są decyzje, które zapadły, o ile wiem, w Urzędzie Rady Ministrów. Jako minister spraw zagranicznych nie mam w tej sprawie nic do powiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-122.3" who="#DariuszRosati">Cały kompleks pytań dotyczył spraw związanych z projektowanymi w ustawie uregulowaniami kwestii restytucji mienia komunalnego. Mogę powiedzieć tylko tyle, że z tego, co wiem, jest to dokładnie takie samo uregulowanie, jak w przypadku wszystkich innych związków wyznaniowych i kościołów. Praktyka na przykład zwracania mienia kościołowi katolickiemu polegała na tym, że stosowano rozmaite rozwiązania w zależności od sytuacji konkretnego obiektu. Tam, gdzie można to było zrobić, następowało nieodpłatne przekazanie obiektu przez skarb państwa. W niektórych przypadkach kościół katolicki rezygnował z przejęcia pewnych nieruchomości, zwłaszcza gdy chodziło o nieruchomości, w których mieściły się na przykład szkoły podstawowe. Były również inne rozwiązania. W tej chwili nie chcę przesądzać, jakie rozwiązania będą stosowane w przypadku tej konkretnej ustawy, dlatego że jest to właśnie zadanie Komisji Regulacyjnej, która się będzie dokładnie tymi sprawami zajmowała.</u>
          <u xml:id="u-122.4" who="#DariuszRosati">Jeśli chodzi o skalę zjawiska, dotyczy to mniej więcej 200–300 obiektów w Polsce. Są to głównie synagogi, cmentarze, budynki służące działalności kulturalnej, byłe szkoły. Część tych obiektów, jak wynika z rozpoznania, które w tej chwili mamy, będzie można przekazać bez wiązania z tym jakichś specjalnych kosztów czy wydatków, ale z całą pewnością w niektórych przypadkach będzie konieczne poniesienie pewnych kosztów. Przewiduje się w takich sytuacjach — na przykład gdy w jakiejś synagodze jest archiwum państwowe — że obecni lokatorzy tych obiektów będą nadal korzystali z nich przez jakiś czas, przy czym czynsz przez nich płacony będzie tym razem przekazywany na rzecz fundacji utworzonej przez Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich.</u>
          <u xml:id="u-122.5" who="#DariuszRosati">Ktoś z państwa podkreślał, i słusznie, że członkowie gmin wyznaniowych żydowskich reprezentują obecnie bardzo nikły odsetek naszej ludności - rzeczywiście jest mowa o kilkudziesięciu gminach, bodajże o 20, podczas gdy przed wojną było ich ponad 1000. Niemniej przyjęto jednak w projekcie ustawy bardzo wyraźną zasadę, że nie ma mowy o przekazywaniu tego mienia w ręce organizacji, które nie są organizacjami prawa polskiego i nie są zarejestrowane na terenie Polski.</u>
          <u xml:id="u-122.6" who="#DariuszRosati">Jeśli chodzi o konsultacje, które prowadzi rząd za granicą - ponieważ padło pytanie o to, z kim i co się tam konsultuje - chcę jeszcze raz powiedzieć: To są na ogół tematy wnoszone z inicjatywy naszych rozmówców za granicą. Pierwotnie były one podnoszone przez przedstawicieli innych państw, przede wszystkim Stanów Zjednoczonych. Na skutek tych nacisków, czy też na skutek tych sugestii, zostały nawiązane kontakty także z organizacjami żydowskimi. Jest tych organizacji bardzo dużo. Podczas pobytu w Stanach miałem okazję spotkać się z przedstawicielami co najmniej kilkunastu organizacji żydowskich. Wszyscy oni w różny sposób stawiali te sprawy, a także i inne problemy. Wyjaśniałem im istniejący stan prawny. Oni z kolei przekazywali mi, czego oczekiwaliby po uregulowaniach prawnych.</u>
          <u xml:id="u-122.7" who="#DariuszRosati">Można to określić mianem konsultacji. Czy wpłyną one na sposób, w jaki będziemy kształtować nasze prawo? Nie muszą mieć na to wpływu. Jakkolwiek, być może, w niektórych przypadkach dobrze jest wiedzieć, jakie jest oczekiwanie zagranicy. Chcę jeszcze raz podkreślić, że tego typu oczekiwania, jakie formułują organizacje żydowskie, zwłaszcza na terenie Ameryki Północnej, mają bardzo silne przełożenie na stanowisko rządu Stanów Zjednoczonych, jeśli chodzi o wiele kwestii, które nas żywotnie dotyczą, aż do członkostwa w NATO włącznie. Jest to element tworzenia pewnego wizerunku naszego kraju na terenie tamtych państw i jest to w pewnym sensie również traktowane przez kolejne administracje amerykańskie, a także - jak powiedziałem - przez niektóre rządy zachodnioeuropejskie, jako swoisty probierz zaawansowania procesów demokracji w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-122.8" who="#DariuszRosati">Nasze stanowisko jest bardzo jasne. Będziemy realizować te sprawy zgodnie z naszym prawem. Będziemy realizować je w sposób taki, aby została zachowana zasada niedyskryminacji. Chcę bardzo wyraźnie podkreślić: Żadna grupa wyznaniowa czy też narodowościowa nie będzie traktowana w sposób szczególnie uprzywilejowany. Takiej sytuacji nie będzie. Zresztą państwo mają na to chyba największy wpływ, ponieważ Sejm przyjął ustawy, które już obowiązują, i będzie przyjmował te ustawy, które są w tej chwili przygotowane.</u>
          <u xml:id="u-122.9" who="#DariuszRosati">Nie wiem, jakie są rachunki związane z kosztami. O ile mi wiadomo, nie było żadnych systematycznych odszkodowań, jeśli chodzi o mienie żydowskie, w okresie powojennym, być może trzeba by dokonać głębszej analizy tej sprawy. Nie wiem o takich analizach w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, być może w Urzędzie do Spraw Wyznań albo w Urzędzie Rady Ministrów takie analizy były robione. Zwracam się do państwa z prośbą o ewentualne zaadresowanie tego pytania do ministra - szefa Urzędu Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-122.10" who="#DariuszRosati">Myślę, panie marszałku, że jest to wszystko, co mam w tej chwili do powiedzenia. Istnieje taka możliwość, że gdy państwo uznają, iż jest to informacja niewystarczająca - tym bardziej że wiele pytań wykroczyło poza zakres tematyczny pierwszego pytania - mogę przekazać na forum Rady Ministrów, że jest oczekiwanie Sejmu, aby została przygotowana bardziej szczegółowa informacja na temat tego, co zrobiono w ciągu ostatniego pięćdziesięciolecia, jeśli chodzi o odszkodowania i zwrot mienia żydowskiego.</u>
          <u xml:id="u-122.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#MarekBorowski">Przechodzimy do drugiego zapytania, które sformułowali posłowie Kazimierz Pańtak i Władysław Adamski, w sprawie ujawnionych przez prasę przypadków prowadzenia działalności gospodarczej przez funkcjonariuszy Urzędu Ochrony Państwa.</u>
          <u xml:id="u-123.2" who="#MarekBorowski">Bardzo proszę, który z panów posłów zechce postawić pytanie?</u>
          <u xml:id="u-123.3" who="#MarekBorowski">Pan poseł Kazimierz Pańtak, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#KazimierzPańtak">W imieniu pana posła Adamskiego i własnym pytam pana, panie ministrze, czy funkcjonariusze Urzędu Ochrony Państwa prowadzą i uczestniczą w działalności gospodarczej? Na ile działalność ta jest podyktowana chęcią zdobycia środków dla Urzędu Ochrony Państwa, na ile dla środowiska i funkcjonariuszy UOP, a na ile jest to kamuflaż wykonywanych zadań operacyjnych?</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#KazimierzPańtak">Po drugie, jak podaje redaktor Marek Barański w artykule pt. „Ufać Zacharskiemu” opublikowanym w numerze 18 tygodnika „Nie”, w działalność w zakresie handlu samochodami, w tym kierowanie (jako prokurent) firmą „Wesmark”, uwikłany jest generał Marian Zacharski, wysoki funkcjonariusz UOP. Czy jego działalność opisana w „Nie” jest działalnością służbową czy prywatną?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#MarekBorowski">Odpowiada z upoważnienia prezesa Rady Ministrów minister spraw wewnętrznych pan Zbigniew Siemiątkowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#ZbigniewSiemiątkowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Odpowiadając na zapytanie panów posłów Kazimierza Pańtaka oraz Władysława Adamskiego skierowane do prezesa Rady Ministrów z upoważnienia premiera wyjaśniam, że zgodnie z art. 49 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Urzędzie Ochrony Państwa funkcjonariusz nie może bez zezwolenia przełożonego podejmować zajęcia zarobkowego poza służbą. Przepis ten został uszczegółowiony w decyzji nr 45 szefa Urzędu Ochrony Państwa z dnia 28 października 1991 r. w sprawie podejmowania działalności zarobkowej przez funkcjonariuszy Urzędu Ochrony Państwa.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#ZbigniewSiemiątkowski">Ponadto ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o urzędzie ministra spraw wewnętrznych zakazuje w sposób wyraźny w art. 8 m.in. funkcjonariuszom, ale nie tylko, Urzędu Ochrony Państwa uczestniczenia w działalności gospodarczej, jeżeli działalność ta mogłaby prowadzić do wykorzystania autorytetu urzędowego, informacji służbowych bądź środków publicznych do celów pozasłużbowych albo w sposób sprzeczny z ich przeznaczeniem.</u>
          <u xml:id="u-126.2" who="#ZbigniewSiemiątkowski">Niezależnie od tych uregulowań prawnych pragnę zwrócić uwagę na art. 17 ustawy o Urzędzie Ochrony Państwa, która współbrzmi wraz ze złożonym przez wszystkich funkcjonariuszy Urzędu Ochrony Państwa ślubowaniem; i z tego ślubowania, i z tego przepisu wynika, iż na każdego funkcjonariusza nakłada się jednoznaczny obowiązek przestrzegania takich wartości, jak: honor, godność, zasady etyki zawodowej i dobre imię służby.</u>
          <u xml:id="u-126.3" who="#ZbigniewSiemiątkowski">Pragnę poinformować Wysoką Izbę, że w materiałach kadrowych Urzędu Ochrony Państwa nie stwierdzono, aby szef Urzędu Ochrony Państwa udzielił któremukolwiek z funkcjonariuszy urzędu zgody na prowadzenie działalności gospodarczej poza służbą, w tym polegającej na udziale w obrocie samochodami. W związku z tym, że w podstawowym tekście zapytania nie było wymienionego żadnego nazwiska, dopiero teraz pan poseł Pańtak wymienił nazwisko pana generała Zacharskiego, pragnę poinformować Wysoką Izbę, iż pan generał brygady Marian Zacharski od 15 września 1979 r. do 31 lipca 1990 r. był funkcjonariuszem departamentu I Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. W chwili powstania Urzędu Ochrony Państwa z dniem 1 lipca 1990 r. został funkcjonariuszem Urzędu Ochrony Państwa, w którym to urzędzie do dnia dzisiejszego pracuje.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Pańtak i pan poseł Adamski nie formułują dodatkowego zapytania, tak?</u>
          <u xml:id="u-127.2" who="#MarekBorowski">Pan poseł Marian Marczewski, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#MarianMirosławMarczewski">Panie Ministrze! Rutynową czynnością w takich sprawach jest sprawdzanie przez komórki kontroli wewnętrznej, prowadzenie postępowania wyjaśniającego. Czy takie postępowanie w komórce kontroli wewnętrznej UOP było w tej sprawie prowadzone i jaki jest jego wynik?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Władysław Adamski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#WładysławAdamski">Panie Ministrze! Pan Zacharski w trakcie jednego ze swoich zeznań sądowych na pytanie o miejsce pracy odpowiedział, że jest emerytem. Rozumiem, że pan minister to zdementował, mimo wszystko jest funkcjonariuszem. Nie pytam więc, czy mówił prawdę. Jeśli więc mimo wszystko jest funkcjonariuszem, chcę tylko zapytać o ogólny kontekst prawny. Proszę o odpowiedź na pytania: Czy dopuszczalne prawnie jest też wypowiadanie się przez oficera UOP w sprawach, w których jest bezpośrednio zaangażowany? Czy oficer może publicznie polemizować z orzeczeniem prokuratora? Jak stanowią o tym dokumenty, zasady działania Ministerstwa Spraw Wewnętrznych? Czy tego rodzaju praktyki, o których wspomniałem, mają miejsce w innych krajach na świecie? Bo o ile mi wiadomo, to nie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Kazimierz Pańtak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#KazimierzPańtak">Panie Ministrze! Cała Polska wie - bo tygodnik „Nie” jest poczytny i pisała o tym „Gazeta Lubuska” (chodzi o uwikłanie w „Wesmark”, tę firmę Zacharskiego) — że Zacharski handluje samochodami, a pan dopiero przed chwilą się o tym dowiedział. Myślę, że jeżeli rzeczywiście tak jest, to czy pan może zapewnić, że zostanie wszczęte postępowanie wyjaśniające — oczyszczające z zarzutów bądź potwierdzające zarzuty, które zostały sformułowane publicznie w „Rzeczpospolitej” wobec tak wybitnego generała, niedawno zresztą awansowanego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Marek Dyduch.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#MarekDyduch">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Chciałem zapytać, bo w tym artykule były podane określone fakty: Czy jeżeli pan Zacharski złamał prawo, łącząc działania operacyjne z prywatnymi działaniami, to będą wyciągnięte konsekwencje? Czy istnieje taka możliwość? I czy może łamać prawo funkcjonariusz UOP w działaniach operacyjnych? Czy jest takie przyzwolenie, nawet gdy się działa dla celów wyższych?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Janusz Zemke.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#JanuszZemke">Panie Ministrze! Chciałbym zadać dwa pytania. Pytanie pierwsze, bo może tutaj następuje jakieś nieporozumienie: Czy możliwy jest taki stan, że udział w handlu samochodami sprowadzanymi w sposób nielegalny jest elementem gry operacyjnej? Bo być może to był jakiś element gry operacyjnej. Drugie pytanie: Czy pan minister zamierza tolerować - przepraszam za takie słowo - gadatliwość czynnych oficerów Urzędu Ochrony Państwa?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#MarekBorowski">Czy są jeszcze jakieś zapytania? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-137.2" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#ZbigniewSiemiątkowski">Wysoka Izbo! Chcę tylko wyjaśnić, że w momencie kiedy pan generał Zacharski był prokurentem zarządu firmy, o której tutaj państwo mówiliście, był funkcjonariuszem Urzędu Ochrony Państwa. I jeśli pan marszałek pozwoli, w tej sprawie już nic więcej nie powiem i proszę z tego nie wyciągać żadnych wniosków.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#ZbigniewSiemiątkowski">Czy pan Zacharski jest emerytem? Nie był emerytem w tym czasie, był funkcjonariuszem. Jest funkcjonariuszem w dalszym ciągu, jest w służbie, jest osobą, która w strukturach Urzędu Ochrony Państwa zajmuje bardzo wysoką pozycję formalną.</u>
          <u xml:id="u-138.2" who="#ZbigniewSiemiątkowski">Czy oficer Urzędu Ochrony Państwa może publicznie się wypowiadać? Nie było do tej pory takiego zwyczaju. Boleję nad tym, że ostatnio oficerowie Urzędu Ochrony Państwa stali się bardzo rozmowni i bardzo lubią publicznie się wypowiadać. Według pragmatyki służbowej oficer Urzędu Ochrony Państwa i każdy inny funkcjonariusz służb podległych Ministerstwu Spraw Wewnętrznych nie wypowiada się w sprawach operacyjnych, w sprawach, które prowadzi. Wypowiadać się może tylko rzecznik prasowy tej grupy; czy to rzecznik prasowy komendy, czy rzecznik prasowy urzędu bądź szefowie tych urzędów, czyli osoby, które opinii publicznej są znane, które swoim nazwiskiem ręczą za urząd, którym kierują. Nie było do tej pory zwyczaju, żeby oficerowie tzw. linii występowali w sposób oficjalny.</u>
          <u xml:id="u-138.3" who="#ZbigniewSiemiątkowski">Jest pytanie, czy pan Zacharski handlując samochodami złamał jakiekolwiek zasady i prawo. W tej sprawie było postępowanie. Tą sprawą na wniosek Komendy Głównej Policji zajmował się Inspektorat Kontroli i Nadzoru Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Inspektorat Kontroli Ministerstwa Spraw Wewnętrznych doszedł do przekonania, iż udział pana Zacharskiego w tym procederze nie miał znamion przestępstwa. O ile wiem, w stosunku do członków zarządu firmy, której prokurentem był pan Zacharski, są postawione konkretne zarzuty prokuratorskie i sprawa ma swój dalszy ciąg przed niezawisłymi sądami. Nie znam powodów, dla których pan gen. Zacharski został wyłączony z tej sprawy. Sprawą zajmuje się, o ile wiem, prokuratura. Ewentualne pytania o związek pana gen. Zacharskiego z firmą „Wesmark” i o udział gen. Zacharskiego jako prokurenta zarządu w nielegalnym procederze przerzucania na podstawie sfałszowanych świadectw przesiedleńczych samochodów do Polski powinny być wyjaśnione przez urzędy prokuratorskie. Urząd Ochrony Państwa nie prowadzi obecnie w tej sprawie żadnego postępowania.</u>
          <u xml:id="u-138.4" who="#ZbigniewSiemiątkowski">Nie mogę odpowiedzieć na pytanie, czy udział gen. Zacharskiego w firmie Wesmark miał charakter udziału operacyjnego, czy jakiegokolwiek innego. Proszę mi wybaczyć, w tej sprawie nie mogę nic więcej powiedzieć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#MarekBorowski">Czy jakiekolwiek pytanie zostało pominięte?</u>
          <u xml:id="u-139.2" who="#MarekBorowski">Zostało pominięte, panie pośle, tak? Proszę powtórzyć zatem to pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#KazimierzPańtak">Tak. Na część mojego pytania pan minister odpowiedział. Natomiast druga część dotyczyła tego, czy pan minister zamierza wszcząć postępowanie po artykule, o którym przed chwilą mówiłem. Szczególnie modne jest ostatnio doniesienie do prokuratora. Czy pan minister zamierza wnieść takie doniesienie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#MarekBorowski">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#ZbigniewSiemiątkowski">Jako minister spraw wewnętrznych nie widzę powodów, bym miał podejmować jakiekolwiek działania. Uważam, że sprawą tą powinny się zajmować organy prokuratorskie. Sprawą zajmowała się Policja, zajmowały się wydziały przestępstw zorganizowanych Komendy Wojewódzkiej w Gorzowie Wielkopolskim oraz Komendy Głównej Policji. One sformułowały pewne wnioski. One zdecydowały się wnieść do prokuratury konkretne materiały, na podstawie których prokuratura wniosła akt oskarżenia w stosunku do grupy ludzi, którzy trudnili się nielegalnym importem do Polski samochodów. O ile wiem, w tej sprawie Marian Zacharski występuje przed sądem jako świadek. Jest teraz rolą nadzoru prokuratorskiego uznanie, czy decyzja na pewnym etapie śledztwa wyłączająca Mariana Zacharskiego ze sprawy była zasadna i słuszna. Ale to jest pytanie do prokuratora generalnego, a nie do ministra spraw wewnętrznych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#MarekBorowski">Na tym kończymy to zapytanie.</u>
          <u xml:id="u-143.2" who="#MarekBorowski">Przechodzimy do zapytania trzeciego, które postawi za chwilę pan poseł Roman Borek - w sprawie podwyżki cen paliw płynnych od 14 kwietnia 1996 r.</u>
          <u xml:id="u-143.3" who="#MarekBorowski">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#RomanEdwardBorek">Jestem. Nie wiem, kogo mam pytać, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#MarekBorowski">Zadał pan pytanie ministrowi finansów, a ma odpowiadać podsekretarz stanu pan Waldemar Manugiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#RomanEdwardBorek">Rozumiem. Dobrze. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#RomanEdwardBorek">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Chciałbym spytać przede wszystkim o powód ogłoszenia z ośmiodniowym wyprzedzeniem podwyżki cen paliw płynnych, co wywołało ogólną panikę na rynku krajowym. Ani rząd, ani Ministerstwo Finansów nie zadbało o zapewnienie dystrybucji paliw. To znaczy rafinerie wstrzymały sprzedaż w granicach 50%, co spowodowało całkowity brak w wielu stacjach paliwa. To jest pierwsze zasadnicze pytanie.</u>
          <u xml:id="u-146.2" who="#RomanEdwardBorek">Drugie pytanie: Dlaczego tylko CPN i rafinerie mają ulgi w podatku akcyzowym i cle? To jest sztuczne blokowanie rozwoju prywatnego sektora paliwowego.</u>
          <u xml:id="u-146.3" who="#RomanEdwardBorek">I następne pytanie: Dlaczego rafinerie nie sprzedają paliwa albo utrudniają sprzedaż paliw w transporcie kolejowym? Chodzi o ulgę w podatku akcyzowym, którą rafinerie otrzymują, kupując komponenty za granicą w transporcie kolejowym, a jednocześnie gdy chodzi o sprzedaż tego paliwa dla odbiorców, to to jest utrudniane i właściwie bardzo mała ilość tego paliwa jest sprzedawana w transporcie kolejowym.</u>
          <u xml:id="u-146.4" who="#RomanEdwardBorek">Na razie dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#MarekBorowski">Bardzo proszę pana ministra Waldemara Manugiewicza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#WaldemarManugiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W związku z pytaniem pana posła Romana Borka w sprawie paliw najkrócej można odnieść się do tego problemu w sposób następujący.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#WaldemarManugiewicz">Pierwsze pytanie było: Czy faktycznie informacja o dacie wprowadzenia podwyżek cen paliw, jaką podał minister finansów, powinna być podana z wyprzedzeniem czasowym czy też nie?</u>
          <u xml:id="u-148.2" who="#WaldemarManugiewicz">Chcę zwrócić uwagę, że ostatnia podwyżka cen paliw, jaka miała miejsce w sierpniu 1995 r., również została ogłoszona z 4-dniowym wyprzedzeniem. Nic się nie stało na rynku paliw. Informacja o podwyżce, która miała się stać faktem dokonanym od 14 kwietnia 1996 r., została podana nie z wyprzedzeniem 8-dniowym, tylko 5-dniowym. Uważam, że tego typu polityka informacyjna jest właściwa. Ta decyzja nie wywołała żadnych kolizji na stacjach benzynowych, podobnie jak to miało miejsce w sierpniu 1995 r., nie było także żadnych korków, jakichś dodatkowych wzmożonych zakupów paliw na stacjach benzynowych. Przynajmniej ani do ministra finansów, ani do ministra przemysłu nie dotarły żadne informacje o przejściowym braku paliw w stacjach CPN. Sprawa jest bardziej złożona, pojawił się mianowicie problem dystrybucji paliwa z rafinerii do stacji paliw.</u>
          <u xml:id="u-148.3" who="#WaldemarManugiewicz">Jeżeli chodzi o ulgi, jakie są stosowane, to ulga (chcę sprostować informację, którą był pan uprzejmy podać, panie pośle, przed chwilą), która jest w podatku akcyzowym, jest powiązana z wysokością stawki celnej - dotyczy tylko i wyłącznie rafinerii. Z tej ulgi nie korzysta CPN ani żaden inny dystrybutor. Od 14 kwietnia 1996 r. została ona obniżona z 80% - bo taka była jej wysokość przed ostatnią datą wprowadzenia podwyżki - do poziomu 60%. Czyli 60% to jest ulga tylko i wyłącznie dla rafinerii, a nie dla żadnego dystrybutora, w tym również CPN. Taki jest stan faktyczny i prawny od dłuższego już czasu.</u>
          <u xml:id="u-148.4" who="#WaldemarManugiewicz">W związku z tym działania, które podjął minister finansów, czyli wyprzedzająca informacja o podwyżce cen, nie spowodowały według oceny ministra finansów żadnych zagrożeń, jeżeli chodzi o płynność sprzedaży paliw na stacjach benzynowych. Natomiast co do ostatniego pytania, które był pan uprzejmy zadać, panie pośle, dotyczącego transportu kolejowego i ulg, to powiem szczerze, że ja tego pytania nie rozumiem. Gdyby pan był uprzejmy, jeśli można pana posła prosić, panie marszałku, o sprecyzowanie tego pytania...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#RomanEdwardBorek">Tak jest. Panie Ministrze! Panie Marszałku! Chodzi konkretnie o to, że rafinerie, kupując komponenty paliwowe za granicą, dostają ulgę w podatku akcyzowym z tytułu transportu kolejowego. I to jest zgodne z zarządzeniem z 28 października 1994 r. Teraz ta sama rafineria, sprzedając to paliwo w transporcie kolejowym, musiałaby obniżyć cenę paliwa przekazywanego dystrybutorowi. Natomiast to jest utrudniane, tu jest ta blokada, sztuczna blokada, gdy mówi się o rozwoju dróg itd., itd., a automatycznie dystrybutor nie może kupować paliwa w transporcie kolejowym, tylko właściwie narzuca mu się kupowanie w rafineriach paliwa w transporcie kołowym.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#RomanEdwardBorek">Jeśli już jestem przy głosie, to chciałbym powiedzieć, że pan minister w takim razie ma złe dane, bo wywołało to kolizje na rynku paliwowym, w stacjach nie było paliwa. Natomiast ja pytałem, dlaczego rząd nie zabezpieczył dystrybucji między rafineriami a stacjami paliw; rafinerie wstrzymały sprzedaż właściwie celowo. Pan minister powiedział również, że CPN nie ma ulgi w podatku akcyzowym, co jest nieprawdą, bo zarządzenie z 28 października, które zacytowałem, mówi o ulgach w podatku akcyzowym w wysokości 900 zł od kilograma paliw z tytułu przechowywania rezerw. Mało tego, budżet państwa opłaca dodatkowo CPN z tytułu przechowywania paliwa, czyli CPN dostaje jakby dwukrotną ulgę z tytułu tego przechowywania raz w podatku akcyzowym w wysokości 900 starych złotych od kilograma, a dodatkowo budżet państwa płaci mu za przechowywanie tego paliwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#MarekBorowski">Potraktujmy to jako uzupełnienie, choć wykroczyło ono trochę poza temat transportu kolejowego.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#MarekBorowski">Może pan minister odpowie do końca na to pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#WaldemarManugiewicz">Dobrze, oczywiście. Rozumiem, że pan, panie pośle, uważa, że jest niewłaściwa relacja, jeżeli chodzi o ulgi w podatku akcyzowym w przypadku importu paliw. Chcę powiedzieć, że minister finansów zmierza do jednego, mianowicie do tego, żeby w miarę szybko, w najbliższym czasie zlikwidować jakiekolwiek preferencje i ulgi podatkowe bez względu na to, czy one są - to znaczy były w przeszłości - adresowane do dystrybutorów czy do producentów. (Dzisiaj praktycznie te ulgi są wyłącznie przeznaczone dla producentów.) Chodzi o stopniowe ograniczanie istniejących obecnie ulg. Uznaliśmy, że jednorazowe wycofanie się z wszystkich ulg wiązałoby się ze zbyt dużym obciążeniem finansowym tych podmiotów, które w poprzednim stanie prawnym korzystały z takich preferencji. Próba, jaka została podjęta 14 kwietnia 1996 r., zmierzająca do ograniczenia ulg - czego przykładem jest zmniejszenie tej ulgi z 80% do 60% - ma na celu wycofanie wszelkiego rodzaju ulg, żeby płynnie przejść do uwolnienia cen w tym sektorze. Ale chodzi o to, żeby to się stało bez większych kolizji finansowych, żeby nie spowodowało negatywnych skutków finansowych dla tych podmiotów, które działają na rynku paliw, żeby to przejście było łagodne. Oczywiście te specyficzne dla CPN ulgi, o których mówił pan, panie pośle, były takiej wysokości, one zostały również zmniejszone od 14 kwietnia. Natomiast z uwagi na pewną specyfikę działania CPN, która odpowiada, a przynajmniej jest zobowiązana do tego, żeby odpowiadać za ciągłość sprzedaży paliw (chociaż taki obowiązek ustawowy nie został nałożony ani na CPN, ani na żaden z podmiotów), te ulgi zostały, ale w minimalnym zakresie. Jest to prawda. Natomiast jeżeli chodzi o kontrolę sprzedaży paliw przez producentów, czyli rafinerie, to tutaj nie ma żadnej administracyjnej kontroli i żaden organ administracji państwowej nie ma prawa wpływać na decyzje producentów. Decyzje w tej sprawie podejmują zarządy spółek, zarządy rafinerii - bo rafinerie mają formę spółki akcyjnej - to one podejmują decyzje o sprzedaży paliw. W związku z tym ani rząd, ani żaden organ administracji państwowej nie mają wpływu na to, co się dzieje ze sprzedażą tych produktów. Tak jest, jeżeli chodzi o rafinerie, o producentów. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#MarekBorowski">Może pan minister zostanie, bo już kilka osób zgłosiło chęć zadania dodatkowych pytań.</u>
          <u xml:id="u-153.2" who="#MarekBorowski">Pan poseł Jan Świrepo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#JanŚwirepo">Panie Marszałku! Panie Ministrze! W chwili obecnej transport stanowi poważny element kosztów produkcji eksportowej. Wzrost cen paliwa o 15% obniża opłacalność eksportu, która od dwóch kwartałów systematycznie spada. Czy ministerstwo widzi możliwość zmiany kursu walut z tego powodu? Przypomnę, że 22 maja 1995 r. marka kosztowała 1,75 zł, a obecnie 1,74 zł - minął rok - a koszty związane z inflacją wynoszą około 20%.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Janusz Wierzbicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#JanuszWierzbicki">Panie ministrze, dlaczego podwyżka wprowadzona została od 14 kwietnia, a więc w okresie nasilenia prac polowych? Spowodowało to wiele goryczy wśród elektoratu wiejskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#MarekBorowski">Pani posłanka Wiesława Ziółkowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#WiesławaZiółkowska">Panie ministrze, ulgi paliwowe dla dystrybutorów i dla rafinerii istnieją od kilku lat. O ile one rokrocznie zmniejszają wpływy do budżetu, bo zmniejszają, co do tego nie ma żadnych wątpliwości. Proszę powiedzieć, o ile. To pierwsze pytanie. Drugie pytanie: Czym uzasadnia pan dalsze obstawanie przy tych ulgach? Argumentacja, jeśli chodzi o płynne przejście, jest tak płynna, jak i paliwa są płynne. Bardzo więc proszę o konkretne uzasadnienie. Czym państwo uzasadniacie dalsze utrzymywanie tych ulg i w ogóle obstawanie przy tych ulgach i w związku z tym zmniejszanie wpływów do budżetu?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję pani posłance.</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Marek Dyduch.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#MarekDyduch">Panie ministrze, kontynuując to zagadnienie, chciałem zapytać: Dlaczego dla jednych podmiotów istnieją ulgi celne w wypadku sprowadzanego paliwa, a dla innych ich nie ma? Tu występuje nierówność wobec prawa i pewne kwestie są z tym związane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Krzysztof Budnik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#KrzysztofBudnik">Chciałbym prosić o precyzyjne wyjaśnienie kwestii tych ulg. Pan minister powiedział, że z ulgi korzystają obecni producenci, nie zaś dystrybutorzy, a w podstawowym zapytaniu postawiono właśnie zarzut nierówności wobec prawa. To przypomina takie zwolnienie podmiotowe. Czy rzeczywiście ten producent, czyli Nafta Polska, korzysta z ulgi wyłącznie przy działalności produkcyjnej, czy również wtedy, gdy na przykład sprowadza już gotowy produkt, benzynę, gdy zajmuje się tylko dystrybucją. Proszę o precyzyjne wyjaśnienie stanu faktycznego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Wiesław Kossakowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#WiesławKossakowski">Panie ministrze, wiele spraw w sektorze naftowym związanych z cenami paliw załatwiłoby uwolnienie cen. Czy może pan odpowiedzieć, kiedy mniej więcej rząd przewiduje przeprowadzenie takiej operacji, bo obecnie rafinerie, czyli producenci, protestują w związku z zabraniem ulg podatkowych, które, jak wiemy, są przeznaczane na restrukturyzację i w perspektywie na prywatyzację tego sektora. Jest to ze strony rafinerii, moim zdaniem, protest słuszny, bo przyznanie przez rząd kontyngentu bezcłowego na paliwa nie rozwiązuje sprawy, a przecież okres ochronny, z którego korzysta nasz sektor, niedługo może się skończyć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Roman Borek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#RomanEdwardBorek">Panie ministrze, powiedział pan, że rząd nie ma wpływu na spółkę, w takim razie mam pytanie: Dlaczego rząd utrzymuje ulgi dla tej spółki, jaką jest w tej chwili Nafta Polska? I drugie pytanie: Czy to prawda, że są podpisane wstępne umowy sprzedaży rafinerii płockiej i gdańskiej inwestorowi zagranicznemu, czego pierwszym etapem było właśnie utworzenie spółki Nafta Polska?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Zbigniew Mączka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#ZbigniewMączka">Panie ministrze, nie będę powtarzać pytań, które już zostały zadane, ale zostało jeszcze jedno, które tu nie padło, a dotyczy ono fragmentu wypowiedzi pana ministra. Własnym uszom nie wierzyłem, słysząc, że do ministerstwa nie dotarły sygnały o tym, że były przerwy w zaopatrzeniu w paliwa na stacjach benzynowych. Do mnie dotarło wiele takich sygnałów. Wydaje mi się, że ministerstwo powinno być uczulone na taką sprawę, zwłaszcza w sytuacji, kiedy podniosło cenę o 15%.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#MarekBorowski">Czy pan poseł zechciałby sformułować pytanie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#ZbigniewMączka">Pytanie jest takie: Czy ministerstwo jest czułe na sygnały, które do niego docierają, czy też bardziej zwraca uwagę na sytuację producentów paliw niż społeczeństwa?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#MarekBorowski">Czy są jeszcze chętni do zadania pytań? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-171.2" who="#MarekBorowski">Czy pan minister odnotował wszystko?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#WaldemarManugiewicz">W zasadzie tak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#MarekBorowski">Proszę więc o udzielenie odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#WaldemarManugiewicz">Zacznę może od tego ostatniego pytania: Czy ministerstwo jest czułe czy nieczułe na docierające sygnały? Jeżeli takie sygnały docierają do Ministerstwa Finansów, to oczywiście próbujemy reagować. To jednak, co powiedziałem, to nie było żadne przejęzyczenie z mojej strony - takie sygnały do Ministerstwa Finansów ani do ministra finansów nie dotarły. O ile wiem, również do ministerstwa przemysłu nie były kierowane takie sygnały. Tak więc nie dotarły do nas te sygnały. Kontaktowałem się na przykład z CPN, z siecią stacji, którą ma CPN - oczywiście to nie jest jedyna sieć w tym kraju - i otrzymałem informacje, że tam nie było żadnych przerw w sprzedaży paliw. Mówię to na podstawie tych informacji, jakie mam, w tym wypadku pozytywnych. Natomiast informacje negatywne nie dotarły do Ministerstwa Finansów ani do mnie osobiście.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#WaldemarManugiewicz">Było kilka pytań dotyczących samej istoty podwyżki: Dlaczego to jest 15%, w jaki sposób wpływa to na opłacalność eksportu, kwestia zmiany kursu walut, dlaczego w tym terminie a nie w innym? Proszę pamiętać o tym - jak już powiedziałem, ale może nie do końca precyzyjnie - że ostatnia podwyżka cen paliw miała miejsce w sierpniu 1995 r. Była to podwyżka o 10%, podczas gdy w budżecie na 1995 r. zakładano, że wyniesie 16,5%. Była to jedyna podwyżka dokonana w 1995 r. Gdy rząd kierował projekt budżetu na 1996 r. do parlamentu, w uzasadnieniu projektu budżetu była również zawarta informacja o tym, że ceny paliw wzrosną w stopniu nie wyższym niż przewidywany poziom inflacji na 1996 r.; nie były podane żadne terminy podwyżek cen olejów napędowych i etyliny.</u>
          <u xml:id="u-174.2" who="#WaldemarManugiewicz">W związku z tym, że rafinerie na początku roku wystąpiły do izb skarbowych z informacją o zamiarze podwyższenia cen, izby skarbowe, korzystając z uprawnień, jakie wynikają dla nich z ustawy, zawiesiły tę decyzję na trzy miesiące, czyli 3-miesięczny termin upływał 20 kwietnia br. i wiadomo było, że przed 20 kwietnia i tak musi być podjęta decyzja o podwyżce cen paliw. Data ta została ustalona, jak już powiedziałem, na 14 kwietnia i została podana oczywiście z 5-dniowym wyprzedzeniem, bo uważam, że tego typu informacje należy zawsze podawać wcześniej do publicznej wiadomości, żeby nie było zaskoczenia, żeby nie było sztucznego wywoływania paniki na rynku - właśnie na rynku; nie chodzi mi o producentów, tylko o rynek odbiorców detalicznych.</u>
          <u xml:id="u-174.3" who="#WaldemarManugiewicz">Czy minister finansów zamierza w związku z tym, że nastąpiła podwyżka o 15%, zmienić kurs złotego? Otóż decyzja taka nie mieści się w kompetencjach ministra finansów. To leży w gestii prezesa Narodowego Banku Polskiego. W związku z tym pozwoli pan, panie pośle, że nie odpowiem na to pytanie, bo nie jestem upoważniony, żeby złożyć taką deklarację w imieniu innej instytucji.</u>
          <u xml:id="u-174.4" who="#WaldemarManugiewicz">Dlaczego od 14 kwietnia? Po prostu, jak powiedziałem, należało wyprzedzić pewne ruchy, tym bardziej że to zostało zawarte w uzasadnieniu ustawy budżetowej na 1996 r. A poza tym przecież akcyza - wszelka akcyza, czy to zastosowana w wypadku paliw, czy wyrobów spirytusowych lub tytoniowych, czy też każda inna - to jest ten podstawowy dochód budżetu i nikt nie robił z tego tajemnicy, co trzeba mieć na uwadze, jeżeli mówimy o podatkach pośrednich. W związku z tym to nie jest żadne zaskoczenie, że podwyżka nastąpiła w tej wysokości i mniej więcej w tym terminie; każde odłożenie decyzji o podwyżkach cen przyniosłoby gorsze skutki, a już na pewno dla rolnictwa, bo - abstrahuję już od tego 20 kwietnia - termin majowy czy czerwcowy to dla rolnictwa najgorszy z możliwych terminów. Zostałoby to więc jeszcze gorzej odebrane niż decyzja co do 14 kwietnia.</u>
          <u xml:id="u-174.5" who="#WaldemarManugiewicz">Jeżeli chodzi o pytanie pani poseł Ziółkowskiej, to w tej chwili nie jestem w stanie precyzyjnie na nie odpowiedzieć — chodzi o to, jakie to konkretne „straty” ponosi, a raczej jakich pieniędzy budżet nie dostaje w związku z tymi ulgami. Ale jeżeli pan marszałek, a przede wszystkim pani poseł pozwolą, to przekażę taką informację na piśmie w późniejszym terminie.</u>
          <u xml:id="u-174.6" who="#WaldemarManugiewicz">Dlaczego te ulgi w podatku akcyzowym są adresowane czy skierowane praktycznie tylko i wyłącznie do producentów, a nie do wszystkich podmiotów działających na rynku, tzn. nie tylko producentów, ale i dystrybutorów? Otóż jest to pewna sytuacja zastana, ona istnieje od wielu, wielu lat, a polega na tym, że preferencje były zawsze dla rafinerii i dla jednego podmiotu, CPN, dopóki nie pojawiły się na rynku podmioty prywatne. A jest tak, ponieważ rafinerie, zarówno południowe, jak i te dwie najważniejsze, gdańska i płocka, są dostarczycielami praktycznie 80% paliw na rynek. Natomiast 20% - patrząc na to z perspektywy dwóch ostatnich lat - to jest import, import niezbędny na pokrycie zapotrzebowania rynku. I tak jak powiedziałem, chodzi oczywiście o paliwa płynne. Pani poseł miała inne zdanie co do tej płynności. Natomiast ja uważam, że jeżeli już komuś nadano tego typu uprawnienia, ktoś ma uprawnienia do korzystania z ulg, to oczywiście można w każdej chwili odebrać mu je jednym pociągnięciem, nie zostawiając nic, ale można też przyjąć inną opcję, mianowicie systematycznego obniżania tej ulgi, żeby to nie było gwałtowne załamanie albo pogorszenie sytuacji finansowej podmiotu, który z góry wiedział, że tego typu decyzja pozwoli mu na import określonych paliw przy określonej uldze podatkowej. A więc w rachunku ekonomicznym ten import był o wiele bardziej opłacalny, niż gdyby tej ulgi nie było. Gwałtowne, jednorazowe wycofanie się z tej ulgi na pewno wywołałoby negatywne skutki finansowe. Dlatego minister finansów uważa, że należy stopniowo likwidować albo ograniczać ulgi podatkowe, które dzisiaj mają dystrybutorzy. Nie mówię o tych szczątkowych ulgach dla CPN, bo ma to trochę inny charakter, jeśli chodzi o rezerwy, które muszą być w jej dyspozycji.</u>
          <u xml:id="u-174.7" who="#WaldemarManugiewicz">Jeżeli chodzi o pytanie pana posła Budnika związane z ulgami. Konstrukcja jest taka, że jest to ulga w podatku akcyzowym, ale odpowiada ona wielkości cła, jakie jest przy imporcie. Nie jest to więc ulga celna, tylko niejako przeniesienie cła do podatku akcyzowego. Ale oczywiście nie taki był sens pytania pana posła. Chodzi mianowicie o to, jaki jest charakter importu, przy którym ta ulga jest stosowana; czy stosuję się ją przy imporcie komponentów do produkcji ostatecznego wyrobu, tzn. konkretnego oleju napędowego albo konkretnej etyliny, czy także w wypadku importu produktu już gotowego, który od razu może być sprzedawany na rynku. Ta ulga jest dla obydwu... Przepraszam bardzo, skonsultuję to z panem ministrem Czerwińskim, żeby nie wprowadzić nikogo w błąd.</u>
          <u xml:id="u-174.8" who="#komentarz">(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Przemysłu i Handlu Roman Czerwiński: Dla komponentów, panie ministrze.)</u>
          <u xml:id="u-174.9" who="#WaldemarManugiewicz">Dostałem już właściwą podpowiedź - tylko i wyłącznie w wypadku importu komponentów. Jeżeli jest więc to import wyrobu gotowego, czyli oleju napędowego albo etyliny, to nie ma ulgi.</u>
          <u xml:id="u-174.10" who="#WaldemarManugiewicz">Nie potrafię również odpowiedzieć na pytanie, czy jest prawdą, że w najbliższym czasie rząd zamierza dokonać prywatyzacji dwóch rafinerii - gdańskiej i płockiej, i że znani są już ewentualni inwestorzy zagraniczni. Na to pytanie nie jestem w stanie odpowiedzieć. Wiem, że została powołana do życia kampania naftowa i że minister finansów jest jej właścicielem, słusznie więc pytanie jest adresowane do ministra. Chciałbym jednak zauważyć, że minister stał się niejako właścicielem tej kampanii dopiero kilka dni temu. W związku z tym, jeżeli pan poseł pozwoli, na to pytanie odpowiem pisemnie, ale w terminie późniejszym, bo w tej kwestii nie chciałbym wprowadzać nikogo w błąd. Przyznaję uczciwie, że nie potrafię odpowiedzieć na tę część pytania.</u>
          <u xml:id="u-174.11" who="#WaldemarManugiewicz">Czy wprowadzenie kontyngentu celnego rozwiązało problem na rynku paliw; czy to jest tylko doraźne załatwienie sprawy, czy też nie? Kryzys, albo inaczej: kłopoty, które powstały ostatnio na rynku paliwowym, wynikają niejako z przyczyn od nas niezależnych. Mianowicie koniunktura na rynkach światowych jest taka, że w ciągu ostatniego okresu cena baryłki rosła, przekroczyła poziom 20 dolarów, dochodziła nawet do 23. W tej chwili cena na rynkach światowych spada, kształtuje się teraz w granicach 19,5–19,8 dolara i, być może, ta tendencja do obniżania się ceny będzie się utrzymywać. Nie twierdzę przy tym, że nie będzie żadnego wzrostu cen światowych, natomiast wyniki z ostatnich dni wyraźnie wskazują na tendencje do obniżania się tych cen. W związku z tym kontyngent, jaki został przyjęty przez Radę Ministrów — 300 tys. ton paliw; 150 tys. ton olejów napędowych, 150 tys. ton benzyny — w ocenie rządu rozwiąże problem braku albo częściowego braku niektórych benzyn i oleju napędowego na rynku. Być może w tym czasie ceny na rynkach światowych ustabilizują się na tyle, że również dla tych podmiotów, które mają prawo importu i korzystają z ulg, ten import stanie się opłacalny.</u>
          <u xml:id="u-174.12" who="#WaldemarManugiewicz">Dla mnie zadziwiająca jest taka sprawa. Rafineria płocka za I kwartał 1995 r. osiągnęła zysk ponad 1,5 bln zł (mówię oczywiście o starych złotówkach), a w kwietniu 1996 r. poniosła pewne przejściowe straty, wynikające oczywiście z relacji cen na rynkach światowych i, zdaniem tej rafinerii, niewystarczającej ulgi albo zbyt wysokiego podatku akcyzowego. I w tym momencie był to powód do tego, żeby ograniczyć import. Wydaje mi się, że firma ta została powołana właśnie do takich a nie innych zadań, i ta przejściowa strata nie powinna decydować o tym, czy w danym momencie ten import jest opłacalny, czy też nie. Ta firma powinna zagwarantować dostawy paliw na rynek. Sądzę, że w tej chwili sytuacja na rynkach światowych będzie się stabilizowała i niedługo ten problem przestanie być tak ważki, jak do tej pory. Natomiast gdyby się okazało, że jednak tendencje światowe powodują, iż ceny rosną, to oczywiście trzeba będzie zastanowić się nad innym rozwiązaniem niż kontyngenty bezcłowe. Nie chciałbym jednak uprzedzać faktów.</u>
          <u xml:id="u-174.13" who="#WaldemarManugiewicz">Nie wiem, czy udało mi się odpowiedzieć na wszystkie pytania. Jeżeli zapomniałem o jakimś pytaniu, to bardzo proszę o przypomnienie go tutaj, a wtedy udzielę dodatkowych wyjaśnień.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#MarekBorowski">Czy któreś pytanie zostało pominięte?</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Marek Dyduch.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#MarekDyduch">Panie marszałku, nie pominięte, ale źle zinterpretowane. Pytałem pana ministra o równość wobec prawa, jeżeli chodzi o ulgi celne, a nie o ulgi w podatku akcyzowym. Chcę powiedzieć, że Polska Izba Paliw Płynnych wystąpiła z pismem do wszystkich posłów, w którym stwierdza się, iż import paliwa przez rafinerie jest oclony w 40%, natomiast prywatny importer musi płacić 100% cła. Pytamy tutaj o praktyki monopolistyczne - bo firmy te monopolizują rynek - i o równość w stosunku do prawa, bo taki był sens pytania. Czy taki stan ma się utrzymać dłużej, czy należałoby go zmienić w tym momencie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#MarekBorowski">Jeszcze moment, panie ministrze, bo pan poseł Budnik też nie jest zadowolony z kompletności odpowiedzi, jak rozumiem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#KrzysztofBudnik">Może nie jest to kwestia zadowolenia, tylko dociekliwości. Panie ministrze, z tej wypowiedzi wynika, że 60-procentowym upustem objęta jest również tzw. benzyna bezołowiowa, która według deklaracji może być przeznaczona do dalszego przerobu, ale równie dobrze część danej partii albo dana partia może być przeznaczona do bezpośredniej sprzedaży, już do dystrybutorów w celu dalszej odsprzedaży użytkownikom.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#MarekBorowski">Ale, panie pośle, ja nie bez kozery zapytałem o kompletność. Pan tymczasem mówi o dociekliwości. W tej chwili może pan tylko stwierdzić, że na pytanie, które pan zadał, nie uzyskał pan odpowiedzi, a teraz wysunął pan zupełnie nowy wątek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#KrzysztofBudnik">Nie, nie, to się mieści w pierwszym pytaniu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#MarekBorowski">Odnoszę wrażenie, że się nie mieści, panie pośle. Proponowałbym, żeby to już może...</u>
          <u xml:id="u-181.1" who="#MarekBorowski">Pan jest pewien, że się mieści?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#KrzysztofBudnik">Jestem przekonany, panie marszałku, tylko teraz precyzuję, podając konkretny przykład.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#MarekBorowski">Dobrze, ale proszę jednak wyraźnie sprecyzować to pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#KrzysztofBudnik">Myślę, że zasadniczą część pytania już przekazałem. Czy w tym zakresie, jeżeli rzeczywiście jest taki stan, podlega kontroli fakt, że korzysta się ze zwolnienia wyłącznie w przypadku dalszej produkcji, a w przypadku dystrybucji nie, co byłoby elementem nieuczciwej konkurencji, o której wcześniej była mowa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#WaldemarManugiewicz">Skonsultowałem ten problem z panem ministrem Czerwińskim, więc z pewnością nie udzielę niewłaściwej odpowiedzi. Oczywiście ulga ta ma zastosowanie tylko i wyłącznie wtedy, jeżeli produkt pochodzący z importu jest przeznaczony do dalszego przerobu. Gdyby podmiot skorzystał z ulgi w wypadku sprowadzenia gotowego wyrobu, to naruszyłby ustawę karną skarbową. Jest to przestępstwo skarbowe, które podlega ściganiu z mocy prawa.</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#WaldemarManugiewicz">Wracając do pytania pana posła, chciałbym powiedzieć, że oczywiście sprawa jest mi znana. Wiemy również o wniosku skierowanym przez Polską Izbę Paliw Płynnych do Trybunału Konstytucyjnego, żeby Trybunał wypowiedział się...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#MarekBorowski">To znaczy, panie ministrze, nie ma takiego wniosku, bo Polska Izba Paliw Płynnych nie jest uprawniona do kierowania wniosku do Trybunału, ale faktem jest, że próbuje zebrać podpisy odpowiedniej liczby posłów, którzy by skierowali taki wniosek do Trybunału.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#WaldemarManugiewicz">Panie marszałku, dostałem kopię wystąpienia podpisaną przez prezesa Polskiej Izby Paliw Płynnych, skierowaną do prezesa Trybunału Konstytucyjnego. To, że Trybunał jej nie rozpatrzy, to już inna sprawa.</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#WaldemarManugiewicz">Natomiast jeżeli chodzi o to konkretne pytanie, to nie jest ulga celna. Jest to wyłącznie ulga w podatku akcyzowym. Ulga jest mianowicie skonstruowana w ten sposób, że jeżeli cło wynosi x, to jest ono odliczane od podatku akcyzowego. Nikt nie miał i nie ma dzisiaj ulgi celnej, tylko i wyłącznie jest ulga celna poprzez podatek akcyzowy. Natomiast autentyczna ulga celna będzie za chwileczkę, w momencie gdy kontyngent bezcłowy stanie się faktem i określone podmioty uzyskają zezwolenie na import paliw. Wtedy będziemy mogli mówić o faktycznej uldze celnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-188.1" who="#MarekBorowski">Przechodzimy do kolejnego zapytania, które zgłosił pan poseł Marek Zieliński w sprawie przewidzianych w budżecie środków finansowych na wydatki rzeczowe w szpitalach.</u>
          <u xml:id="u-188.2" who="#MarekBorowski">Bardzo proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#MarekZieliński">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#MarekZieliński">Panie Marszałku! Pani Minister! Jakie podjęto decyzje w związku z tym, że w wielu szpitalach kończą się środki finansowe przewidziane w tegorocznym budżecie na wydatki rzeczowe, tj. na leki, sprzęt medyczny, żywność, energię elektryczną itd. Pytanie dotyczy szpitali będących w gestii wojewody i przejętych przez samorząd. Jednym zdaniem przypomnę, o co chodzi.</u>
          <u xml:id="u-189.2" who="#MarekZieliński">W 1994 r. te środki budżetowe wystarczyły do października (później oczywiście było oddłużenie); w 1995 r. — tylko do czerwca (również było oddłużenie, niepełne, ale było); w 1996 r. skończą się prawdopodobnie już w maju. Są też takie szpitale — mam tę informację od lekarza wojewódzkiego — w których środki finansowe skończyły się już w lutym. To wszystko oczywiście wiąże się z tym, że w budżecie są zapisane nie takie sumy, jakie powinny być — przeciętnie wystarczają one na pokrycie 60–70% rzeczywistych wydatków.</u>
          <u xml:id="u-189.3" who="#MarekZieliński">Problem jest bardzo poważny, ponieważ dyrektorzy muszą zaciągać zobowiązania i naruszać ustawę budżetową. Pytanie jest więc jak najbardziej zasadne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-190.1" who="#MarekBorowski">Odpowiedzi udzieli podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów pani Halina Wasilewska-Trenkner.</u>
          <u xml:id="u-190.2" who="#MarekBorowski">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#HalinaWasilewskaTrenkner">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Chciałabym podzielić swoją odpowiedź na kilka części.</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#HalinaWasilewskaTrenkner">Po pierwsze, jeśli chodzi o sprawę, o której pan poseł był łaskaw mówić - po otrzymaniu tego zapytania wczoraj późnym wieczorem sprawdzaliśmy to w woj. poznańskim i z całą odpowiedzialnością muszę stwierdzić, że nie ma w tej chwili żadnego szpitala, który faktycznie nie miałby już środków. To zostało sprawdzone. Owszem, lekarz wojewódzki przesłał nam informację, że środków jak gdyby nie ma. Jeśli jednak do tego, co już wydał w pierwszych czterech miesiącach tego roku, doda to wszystko, co stanowi sumę zadłużeń, które ciągną się od 1994 r. (ponieważ w 1995 r. nie było oddłużenia szpitali, było tylko i wyłącznie oddłużenie jednej pozycji - dopłat za leki dla osób uprawnionych)... Otóż jeśli lekarz wojewódzki do tych nakładów, które są przewidziane w tym roku na bieżące wydatki rzeczowe - czyli nie na płace, tylko na bieżące wydatki rzeczowe - doda wszelkie zadłużenia, jakie nagromadziły się w służbie zdrowia na terenie woj. poznańskiego, to nawet w takim przypadku ma jeszcze pieniądze co najmniej na dwa miesiące, bo tak liczony wskaźnik nie przekracza 100% tego, co lekarz wojewódzki w Poznańskiem ma do dyspozycji w budżecie państwa na służbę zdrowia. To pierwsza sprawa.</u>
          <u xml:id="u-191.2" who="#HalinaWasilewskaTrenkner">Druga sprawa. Można przyjąć - zgadzam się z panem posłem - że wydatki na służbę zdrowia są zbyt małe w stosunku do potrzeb i w stosunku do prowadzonej tymi środkami gospodarki. Chciałabym jednak również powiedzieć, że do 9 maja tego roku minister finansów przekazał wojewodom - a z budżetu wojewodów finansowana jest większość jednostek ochrony zdrowia - prawie 6400 mln zł, dokładnie 6377 mln zł, co stanowi 36,2% ogółu wydatków zaplanowanych dla wojewodów. Dla porównania: w stosunku do pozostałych elementów wydatków państwa nasze wykonanie wydatków jest o prawie 4 punkty niższe, ponieważ nie przekroczyliśmy jeszcze 31% wykonania wydatków - tak jak nie zgromadziliśmy jeszcze więcej niż 30,5% dochodów. Wojewodowie samodzielnie decydują o tym, jak przeznaczają środki na różne cele. I to jest sprawa, o której także warto pamiętać. W tej chwili, ponieważ poza informacją związaną tym pytaniem specjalnie skierowanym do wojewody poznańskiego nie znamy wszystkich elementów składających się na ogólny obraz wydatków, pragnę poinformować Wysoką Izbę, że w dziale: Ochrona zdrowia w I kwartale 1996 r. wydatki wynosiły 3671 mln zł, tj. 26% kwoty zaplanowanej w ustawie budżetowej na ochronę zdrowia, nie licząc w tym rezerw celowych, które także są przewidziane w tym dziale i które stanowią dodatkowo 200 mln zł, jednak nie wszystkie są rozdysponowane i w związku z tym nie braliśmy ich pod uwagę. Liczyliśmy tylko normalne wydatki budżetowe.</u>
          <u xml:id="u-191.3" who="#HalinaWasilewskaTrenkner">Na utrzymanie szpitali w tym samym czasie wydatkowano 1587 mln zł, czyli 26,7% kwoty przewidzianej na ten cel w 1996 r.</u>
          <u xml:id="u-191.4" who="#HalinaWasilewskaTrenkner">Jeśli chcemy porównać proporcje, to w woj. poznańskim sytuacja w relacji do całego kraju wygląda następująco: Wydatki na ochronę zdrowia w woj. poznańskim ogółem to 2,07% wszystkich wydatków wojewodów. Wydatki na ochronę zdrowia, które finansuje wojewoda ze swojego budżetu, to 2,7% wszystkich wydatków wojewódzkich. Jeśli natomiast popatrzymy na zadłużenie, z którym mamy do czynienia w woj. poznańskim, to niestety stanowi ono 3,8% ogółu zadłużeń w skali Polski, czyli dużo. Z tego 0,6% to są zadłużenia związane z lekami dla osób uprawnionych, a 2,7% - zadłużenia z innych powodów.</u>
          <u xml:id="u-191.5" who="#HalinaWasilewskaTrenkner">W tej sytuacji powstaje jedno bardzo zasadnicze pytanie: Czy jeśli ktoś po czterech miesiącach roku twierdzi, że nie ma środków, to może wynika to z tego, że jest to bardzo droga instytucja, a zatem może być niezbędna jej reorganizacja, albo jest źle zarządzana, zatem niezbędna jest reforma zarządzania tą instytucją?</u>
          <u xml:id="u-191.6" who="#HalinaWasilewskaTrenkner">Chcielibyśmy to wyjaśnić do końca, ale - jak powiadam - nie wiem, którego szpitala rzecz dotyczy, ponieważ takiego sygnału w Ministerstwie Finansów nie mamy. Również pytany o to lekarz wojewódzki nie zasygnalizował nam, że w którejkolwiek placówce służby zdrowia ministerstwa zdrowia czy wojewody - na terenie woj. poznańskiego istnieje taka sytuacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję, pani minister.</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#MarekBorowski">Kilku posłów zgłosiło już chęć zadania pytań dodatkowych.</u>
          <u xml:id="u-192.2" who="#MarekBorowski">Pierwszy zada pytanie pan Marek Zieliński, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#MarekZieliński">Pani Minister! Jestem bardzo nie usatysfakcjonowany pani odpowiedzią, bo, po pierwsze, w moim pytaniu nie mówiłem o szpitalach, które już nie mają pieniędzy. Powiedziałem wyraźnie, niech pani posłucha: już się kończą środki finansowe, tzn. że za tydzień, za dwa, za miesiąc - w różnych szpitalach sytuacja jest różna. Sprawa jest poważna, bo dotyczy większości szpitali w całej Polsce. Informacje uzyskałem nie tylko od lekarza wojewódzkiego, ale również podczas indywidualnych rozmów, z dyrektorami szpitali. Sam jestem członkiem rady nadzorczej Wielkopolskiego Centrum Onkologicznego i w zasadzie zostałem nawet zobowiązany przez radę nadzorczą do postawienia tego pytania. W maju skończą się środki finansowe, to jest bardzo drogi szpital. W takiej sytuacji są chyba wszystkie szpitale tego typu. To jedno.</u>
          <u xml:id="u-193.1" who="#MarekZieliński">Druga sprawa - nieuczciwie pani przedstawia dane, bo danymi można manipulować. Ja z kolei mam takie dane, że w przeliczeniu na jednego mieszkańca w tej kategorii woj. poznańskie plasuje się na jednym z ostatnich miejsc. Tak więc lepiej mniej liczb, a więcej konkretów, bo liczbami można dowolnie manipulować.</u>
          <u xml:id="u-193.2" who="#MarekZieliński">I jeszcze jedna rzecz. Tego typu polityka jest zabójcza dla budżetu państwa w ogóle, ponieważ wiadomo, że te środki, nawet tak jak pani powiedziała, przyjmując, że skończą się za miesiąc czy za dwa miesiące... I co będzie później, jaka sytuacja? Oczywiście, szpitale będą się zadłużały, odsetki będą rosły, i to są ewidentne straty. Być może nastąpi kiedyś oddłużenie, ale koszty ogólne i straty państwa są znacznie większe, niż gdyby to było regulowane na bieżąco.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Jan Rulewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#JanRulewski">Pani minister, zachęcam do choćby telefonicznego kontaktu po sąsiedzku z woj. bydgoskim, bo na pewno by tam przedstawiono bardzo konkretne dane i problemy. Mianowicie pytam właśnie o środki dla Centrum Onkologicznego w Bydgoszczy, w którym jestem prezesem rady nadzorczej. Jest tam w tej sprawie decyzja dyrektora, aby ograniczyć wydatki na leki, czyli ogranicza się prawa podmiotowe pacjentów, jako że - tu nie muszę wyjaśniać - wydatki na płace są sztywne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#MarekBorowski">Panie pośle, proszę zmierzać do sformułowania zapytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#JanRulewski">Wobec tego pytam: Co z centrami onkologicznymi, dla których nie ma środków? Poza zjawiskiem braku środków jest jeszcze inne, które uchodzi uwagi - że zmniejsza się środki na zakup lekarstw. Czy ministerstwo ma dane na ten temat i jak zamierza temu zapobiegać, choćby na przykład jednak w formie limitów?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#MarekBorowski">Teraz pytanie zada pan poseł Tadeusz Jacek Zieliński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#TadeuszJacekZieliński">Pani Minister! Jestem posłem z województwa, gdzie topnienie środków na wydatki rzeczowe przebiega znacznie szybciej niż gdzie indziej z tego powodu, że świadczy się w nim usługi medyczne dla osób spoza województwa. Czy jest teraz możliwe odzyskiwanie przez wojewodę, w tym wypadku wojewodę katowickiego, nakładów poniesionych na potrzeby medyczne obywateli spoza naszego województwa? Wielokrotnie z tej trybuny przedstawiciele ministerstwa zapewniali nas, że od 1 stycznia będzie to możliwe, poza zwrotem środków na lekarstwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-200.1" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo, pan poseł Zbigniew Mączka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#ZbigniewMączka">Pani Minister! Chciałbym wiedzieć, czy w sytuacji, w której istnieje jeszcze na szczęście rynek producentów i dostawców usług, świadomą polityką ministerstwa jest powodowanie tego, że dyrektorzy placówek różnego rodzaju, lekarze wojewódzcy - nie mający środków - doprowadzają do zadłużania się swoich jednostek wobec dostawców usług i uzależniają realizację zamówienia od ich zgody na długotrwałe zadłużenie bez żadnego oprocentowania. Czy to jest świadoma polityka w celu przerzucenia części kosztów na przedsiębiorców, czy też jest to po prostu jakiś chwilowy wybryk, z którym spotkałem się parę razy?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#MarekBorowski">Proszę pana posła Krzysztofa Budnika o zadanie pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#KrzysztofBudnik">Pani Minister! Twierdzenie, że szpitale czy inne placówki służby zdrowia są źle zarządzane, było bardzo ryzykowne. Może złe jest planowanie? Niedawno odwiedziłem jeden ze szpitali mojego województwa i naprawdę tam już nie ma na czym oszczędzać, a lekarze twierdzą, że stale mają dylemat, czy leczyć chorych zgodnie z własną wiedzą lekarską i możliwościami współczesnej, dostępnej w Polsce medycyny, czy też leczyć uwzględniając przyznawane zbyt małe środki finansowe, o czym wiadomo już na początku roku.</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#KrzysztofBudnik">Jeszcze kwestia zadłużeń. Już niejako tradycją stało się to, że państwowe, czyli rządowe placówki służby zdrowia się zadłużają, a w następnych latach podejmowane są próby ich oddłużenia. Jak wygląda kwestia zadłużenia samorządowych placówek służby zdrowia, stopniowo przekazywanych samorządom, które już z takich możliwości korzystać nie mogą?</u>
          <u xml:id="u-203.2" who="#KrzysztofBudnik">Jeszcze ta kwestia, o której mówił pan poseł Mączka: Czy państwu znana jest praktyka sprzedaży długów placówek służby zdrowia w sytuacji, jeżeli powstają, tak jak opisywał to pan poseł Mączka?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-204.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Władysław Adamski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#WładysławAdamski">Pani minister, moje pytanie będzie miało charakter perspektywiczny. Odnosi się ono do problemów w skali kraju, bo chyba nie chodzi tylko o woj. poznańskie, bez względu na to, jaka tam jest skala trudności. Chcę więc spytać - ponieważ rząd będzie wkrótce przygotowywał projekt budżetu na rok przyszły - czy na bazie doświadczeń z lat ubiegłych przyszły projekt budżetu będzie mógł być wolny od braków, które obecnie są eksponowane. Czyli, krótko mówiąc, czy uda się uniknąć tego typu niedoszacowań?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#MarekBorowski">Pani posłanka Wiesława Ziółkowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#WiesławaZiółkowska">Nawiążę do pytania mojego przedmówcy. Wiemy, iż rząd zaakceptował program 2000. Z tego programu wynika jednoznacznie spadek relacji wydatków publicznych do PKB, a z tego spadku wynika ni mniej, ni więcej, tylko to, że zamiast więcej łożyć na przykład na ochronę zdrowia, trzeba będzie łożyć mniej - jeśli się akceptuje ten spadek. Rozumiem, że ten spadek wydatków akceptuje koalicja rządowa i pan poseł Adamski też. Rozumiem również, że ten spadek wydatków akceptuje Unia Wolności, ponieważ pan przewodniczący Balcerowicz głosi jedynie słuszną tezę...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#MarekBorowski">Ale, pani posłanko, pani zadaje trzecie pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#WiesławaZiółkowska">Ale ja muszę, muszę, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#MarekBorowski">Zwracam uwagę, że nie do pani minister, tylko do posłów skierowała pani swoje pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#WiesławaZiółkowska">Tak, panie marszałku, ale muszę uzasadnić swoje pytanie, bo jedyną osobą...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#MarekBorowski">Rozumiem, ale obawiam się, że to spowoduje tu jakąś polemikę. O, właśnie widzę już zgłaszających się posłów Zielińskiego i Budnika. Prosiłbym, aby pani poseł skierowała pytanie ściśle do pani minister, dobrze?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#WiesławaZiółkowska">Panie marszałku, ryzyka takiej polemiki nie ma, ponieważ nie da się podważyć faktu, że Unia Wolności chce gwałtownego obniżenia wydatków w relacji do PKB, co oznacza tyle, że trzeba będzie zmniejszyć wydatki na służbę zdrowia. Natomiast jedynym podmiotem politycznym, który uważa....</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#MarekBorowski">Pani poseł, pytanie, proszę o pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#WiesławaZiółkowska">... iż wydatki w relacji do PKB powinny być na tym samym poziomie, a wydatki na służbę zdrowia powinny rosnąć, jest Unia Pracy. Mam pytanie: Czy pani minister widzi możliwość zwiększenia w bieżącym roku wydatków na służbę zdrowia? Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#MarekBorowski">Pani poseł, z prawdziwą przykrością, choć z największym szacunkiem, chcę jednak stwierdzić, iż nadużyła pani swoich uprawnień jako pytająca podczas serii zapytań. Naprawdę jest 30 sekund na zapytanie i trzeba formułować zapytanie, a nie deklaracje polityczne.</u>
          <u xml:id="u-216.1" who="#komentarz">(Poseł Władysław Adamski: Czy osoby, do których pani poseł Ziółkowska skierowała pytania, mogą odpowiedzieć?)</u>
          <u xml:id="u-216.2" who="#MarekBorowski">Nie. Proszę państwa, myślę, że są inne możliwości...</u>
          <u xml:id="u-216.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Sprostowanie.)</u>
          <u xml:id="u-216.4" who="#MarekBorowski">Nie, tu nie ma sprostowań, proszę państwa.</u>
          <u xml:id="u-216.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Sprostowanie.)</u>
          <u xml:id="u-216.6" who="#MarekBorowski">Nie, tu nie ma sprostowań.</u>
          <u xml:id="u-216.7" who="#MarekBorowski">Rozumiem, że na tym wyczerpaliśmy listę pytających.</u>
          <u xml:id="u-216.8" who="#MarekBorowski">Bardzo proszę, pani minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#HalinaWasilewskaTrenkner">Proszę państwa, zacznę od dwóch pytań - nie w kolejności chronologicznej - jakie państwo byli łaskawi zadać. Najpierw odpowiem na pytanie, które zadała pani poseł Ziółkowska, a konkretnie na ostatnią część pytania: Czy w roku bieżącym możliwe jest zwiększenie nakładów na służbę zdrowia? Patrząc na budżet i na przebieg jego realizacji, pani poseł, w tej chwili nie widzę możliwości, aby można było powiedzieć, że są gdzieś w budżecie państwa dodatkowe dochody, które mogą zwiększyć nakłady na służbę zdrowia ponad to, co zapisane w ustawie budżetowej. Jest tam zapisane jeszcze coś poza tym, co jest wyrażone w złotówkach, mianowicie 150 mln dolarów ewentualnego kredytu. W tej chwili trwają rozmowy na temat możliwości uruchomienia linii kredytowych. Czy i ile uda się z tych 150 mln dolarów uruchomić w tym roku zależy od dwóch stron - ewentualnych kredytodawców oraz od pana ministra zdrowia, ponieważ ta lista zakupów musi zawierać specyfikację i musi być dostosowana do warunków, które czasami stawiają kredytodawcy. Czyli jest taka możliwość, ale, jak powiadam, jest ona i tak w ustawie budżetowej zapisana. Natomiast dodatkowych środków, poza określonymi w ustawie budżetowej, nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-217.1" who="#HalinaWasilewskaTrenkner">Jest natomiast prawdą, że przewidziane jest i uruchomione po marcu, w kwietniu - z tym że efektów jeszcze nie widziałam, nie widać ich jeszcze w sprawozdawczości (a mówię o tym, że nie widziałam, ponieważ nie miałam informacji, że sprawa ruszyła) - rozliczanie dopłat do cen leków dla osób uprawnionych zamieszkałych poza województwem, w którym nastąpił zakup. Nie wiem, jak ta akcja będzie wyglądała w ostatecznym jej przebiegu. Z pewnych analiz dokonanych przez ministerstwo zdrowia (przez ministra zdrowia prowadzone były bowiem kontrole i wyrywkowe analizy recept) wynika, że województwa - wszystkie województwa, o których tu mówiliśmy, należą do tej grupy, która świadczy usługi na rzecz innych - dostaną zwroty w części leków dla uprawnionych.</u>
          <u xml:id="u-217.2" who="#HalinaWasilewskaTrenkner">Pan minister zdrowia w tej chwili proponuje rozwiązania, które pozwolą — ale dopiero w przyszłym roku — na to, aby sposób rozliczania, który dotyczy dopłat za leki „chodzące za pacjentem”, był również możliwy w przypadku wysoko specjalistycznych usług zdrowotnych. Aby te usługi — i tutaj znowu dwa szpitale, które panowie byli łaskawi wymienić, czyli Centrum Onkologii w Poznaniu i w Bydgoszczy, zyskają szczególnie — mogły być przekazywane za pacjentem. Chciałabym również powiedzieć, że pan minister zdrowia dysponuje właśnie dla szpitali o tak wysokiej specjalizacji pewnymi dodatkowymi rezerwami, które mogą te szpitale zasilić w przypadkach, kiedy liczba usług świadczonych w roku bieżącym będzie wyższa od liczby usług świadczonych w roku ubiegłym. Mówię o tym dlatego, że środki przyznane tym szpitalom w 1996 r. zakładały bardzo niewielkie zwiększenie usług w stosunku do tego, co było wykonane w 1995 r., a na ewentualne zwiększenie tych usług pan minister zdrowia również dysponuje środkami.</u>
          <u xml:id="u-217.3" who="#HalinaWasilewskaTrenkner">Teraz to najważniejsze. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przepraszam, ale muszę powiedzieć, że zadłużenia, z którymi się dzisiaj borykamy, które panowie posłowie byli łaskawi tak dramatycznie tutaj opisać i które są niewątpliwie faktem, nie powstały w ciągu ostatniego roku czy ostatnich miesięcy; są to zadłużenia, które zaczęły narastać od 1991–1992. W tej chwili trudność polega na tym, iż to bardzo znacząca suma, to bomba z opóźnionym zapłonem, którą powoli usiłujemy rozbroić. Faktem jest również, że nie mamy w budżecie — o tym zarówno pani poseł Ziółkowska, jak i wszyscy panowie posłowie doskonale wiedzą — dodatkowych środków, które można by było skierować tylko i wyłącznie na ten cel. Wobec tego należy się liczyć z tym, że problem zadłużenia będzie rozwiązywany, ale sukcesywnie i stopniowo.</u>
          <u xml:id="u-217.4" who="#HalinaWasilewskaTrenkner">Szpitale samorządowe, te, które w tej chwili są przekazane samorządom, będą oddłużane sukcesywnie w ciągu tego roku. Czy wszystko się uda oddłużyć? Nie wiem. Te zadłużenia mają taki układ, że tylko w dwudziestu paru procentach dotyczą tak naprawdę zakupu dóbr. Pozostałe procenty to są niedopłaty związane z obsługą ZUS, z zapłatą naliczonego podatku dochodowego od lekarzy i personelu, czyli ze składkami na Fundusz Pracy, z nie uiszczonymi innymi zobowiązaniami podatkowymi. Natomiast - jak powiadam - ta realna część jest relatywnie nieduża.</u>
          <u xml:id="u-217.5" who="#HalinaWasilewskaTrenkner">I wreszcie, czy się uda uniknąć niedoszacowania w roku 1997? To można byłoby zrobić pod warunkiem, że przyjmiemy, iż to, co mamy w tej chwili jako faktyczne wydatki roku 1996 i wszystkie zaległe zobowiązania, to jest jak gdyby poziom, od którego powinniśmy wyjść przy szacowaniu wydatków na rok 1997. Chciałabym jednak podkreślić z całą mocą, że te długi - przykro mi to mówić, i to nie oznacza, że ja wszystkim to zarzucam - są wynikiem nie tylko faktycznego niedoboru środków, lecz również tego, że, niestety, gospodarka także nie zawsze jest nadzwyczaj oszczędna i skrupulatna.</u>
          <u xml:id="u-217.6" who="#HalinaWasilewskaTrenkner">Jeśli chodzi o ostatnią sprawę, o kwestię relacji wydatków budżetu 1997 r. do PKB, ona maleje w sensie procentowym. Natomiast faktyczny wzrost wydatków, które w tej chwili przynajmniej rozważamy, przekracza wzrost inflacji o ok. 3% w tej części wydatków, które dotyczą właśnie wydatków bieżących i wynagrodzeń, łącznie tej całej części, która jest poza obciążeniami sztywnymi budżetu, jakimi są przede wszystkim obsługa zadłużenia i subwencjonowanie ZUS i KRUS. Wydaje się, że będzie można, mimo tych ograniczeń, o których mówiła pani poseł, jednakowoż zrealizować dalszy realny wzrost nakładów na pewne cele. Nie jest to jednak wzrost, który pozwoli na rozwiązanie wszystkich problemów jednocześnie, bo dziś mówimy o służbie zdrowia. Trzeba pamiętać również, że podobne, choć mniej dramatyczne już w tej chwili zdarzenia, są udziałem oświaty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo pani minister.</u>
          <u xml:id="u-218.1" who="#MarekBorowski">Mówimy o pominięciu pytań, tak? Jak to, wszystkie cztery pytania zostały pominięte? Panowie...</u>
          <u xml:id="u-218.2" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Jacek Zieliński: Nie dostałem odpowiedzi.)</u>
          <u xml:id="u-218.3" who="#MarekBorowski">Bardzo proszę, pan poseł Tadeusz Jacek Zieliński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#TadeuszJacekZieliński">Zadałem pytanie o to, kiedy wojewodowie będą mogli odzyskiwać nakłady poniesione na pacjentów spoza swojego województwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#MarekBorowski">Może od razu pani minister odpowie...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#HalinaWasilewskaTrenkner">Panie pośle, tak jak powiedziałam, pan minister zdrowia twierdzi, że będzie możliwe uruchomienie akcji w przypadku wysoko wyspecjalizowanych usług w przyszłym roku. Czy w przyszłym roku będzie można pójść dalej? To jest kwestia, która wymaga dwóch rozstrzygnięć; po pierwsze, zmiany zasad działania jednostek służby zdrowia - muszą się one stać jednostkami samofinansującymi się, po drugie, ustalenia, jakie są ceny i w jaki sposób będą rozliczane te usługi. Obie te sprawy leżą jednak w gestii pana ministra zdrowia, ponieważ on będzie rozdzielał środki, a nie tylko i wyłącznie w gestii pana ministra finansów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję. Rozumiem, że na to pytanie odpowiedź padła.</u>
          <u xml:id="u-222.1" who="#MarekBorowski">Proszę, pan poseł Marek Zieliński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#MarekZieliński">Ja niestety w wielu sprawach... chodzi o tę, którą poruszał tu kolega poseł Tadeusz Zieliński. Bardzo się tą sprawą interesuję, jestem w radzie nadzorczej tego szpitala, w którym 50% pacjentów jest spoza woj. poznańskiego, już interweniuję praktycznie od półtora roku. Cały czas dostaję podobną odpowiedź, że rozporządzenie wykonawcze będzie wydane, że już niedługo zostaną dokonane ustalenia, tymczasem ciągle tych środków nie ma. Lekarze wojewódzcy sąsiednich województw nie przekazują ich i oczywiście najprawdopodobniej dalej tak będzie.</u>
          <u xml:id="u-223.1" who="#MarekZieliński">Co się jednak tyczy mojego zasadniczego pytania. Pani częściowo odpowiedziała, że jak już nie będzie tych środków, to sukcesywnie długi te będą likwidowane. Ale co się stanie, jeśli nie będą likwidowane? Co się stanie, jak przez parę miesięcy na przykład nie będzie środków finansowych?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#MarekBorowski">Ale, panie pośle, to jest następne pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#MarekZieliński">Nie, to jest uzupełnienie mojego zasadniczego pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#MarekBorowski">Nie, właśnie...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#MarekZieliński">Natomiast korzystając z tego, że jestem przy głosie, muszę pani Ziółkowskiej powiedzieć, że...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#MarekBorowski">Nie, nie. Panie pośle, pan nie może korzystać z tego, że jest pan przy głosie, bardzo pana przepraszam. Pan zadał już pytanie. Jeśli na pańskie pytanie nie padła odpowiedź, może je pan powtórzyć. Pan zadał w tej chwili nowe pytanie, które nazwał pan dla niepoznaki uzupełnieniem poprzedniego pytania.</u>
          <u xml:id="u-228.1" who="#MarekBorowski">Pytam więc, czy nie uzyskał pan odpowiedzi na jakieś pytanie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#MarekZieliński">Na zasadnicze pytanie odpowiedzi nie uzyskałem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#MarekBorowski">To proszę je zadać w tej chwili.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#MarekZieliński">Jakie decyzje podjęto w związku z brakiem środków finansowych? Jakie w tej chwili konkretnie decyzje zostały podjęte? A muszę powiedzieć pani poseł Ziółkowskiej, że pani poseł Ziółkowska mówi nieprawdę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#MarekBorowski">Nie, panie pośle, bardzo przepraszam, ale proszę już o niepolemizowanie. Zwróciłem uwagę pani posłance Ziółkowskiej na przekroczenie regulaminu w tej sprawie i to powinno być wystarczające.</u>
          <u xml:id="u-232.1" who="#MarekBorowski">Czy pani minister jest w stanie na to pytanie odpowiedzieć?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#HalinaWasilewskaTrenkner">Wydawałoby się, że częściowo, jak pan poseł był łaskaw powiedzieć, odpowiedziałam na to pytanie. Rozumiem, że pan poseł chciałby poznać bardzo dokładne dane. Proszę bardzo. W woj. poznańskim... chodzi o to, jaka jest skala problemu, żeby pan poseł zechciał zrozumieć, że nie chodzi tutaj o wyjątkowy upór ministra finansów, tylko o wyjątkowe trudności rozwiązywania sprawy, która, jak powiadam, ma wieloletnią historię. Mianowicie, jeśli na rok 1996 planowane w skali województwa nakłady, to jest 292,4 mln zł - po pominięciu tego, co przeszło na rzecz Poznania, bo to jest następne 90 mln, które z województwa przeszło na rzecz miasta... W tym układzie, o którym mówimy, znowu odliczając te zobowiązania, które są czysto miejskie, wykonanie do tej chwili wynosi 99,9 mln, a zobowiązania, które ciążą na wojewodzie, to, proszę państwa, prawie 47 mln zł. I to w tej chwili - po tym gdy województwo otrzymało w roku ubiegłym prawie 98% środków na spłatę wszystkich zadłużeń związanych z lekami dla uprawnionych. Czyli nie jest to mała kwota, a dotyczy tylko woj. poznańskiego. Jest prawdą - pan poseł był łaskaw zwrócić na to uwagę - iż woj. poznańskie znalazło się w mniej korzystnej sytuacji, niż było dotychczas, jeśli chodzi o nakłady na jednego mieszkańca. Jeśli przyjmiemy, że nakłady średnie w skali kraju to jest 282 zł na mieszkańca - takie są nakłady na zdrowie - to w woj. poznańskim w tym roku - ale bez Poznania, bo to jest odliczone - mamy do czynienia z nakładami rzędu 216 zł. Jednak jest to, powiadam, los wszystkich województw, z których wydzielone zostały wielkie miasta, woj. poznańskie nie jest wyjątkiem.</u>
          <u xml:id="u-233.1" who="#HalinaWasilewskaTrenkner">Ta ustawa po prostu tak zadziałała, że zmieniła możliwości porównawcze. Jest też prawdą, że problem szpitala onkologicznego jest szczególnie wnikliwie rozważany przez ministra zdrowia, mówił mi o tym pan minister Kuszewski. Między nim a ordynatorem i kierownikiem szpitala trwają rozmowy na temat tego, czy będzie można w tym roku ustalić odpowiednie rozliczenia. Podobno szpital ma dostać jeszcze subwencję z ministerstwa zdrowia. Nie mogę powiedzieć, że tak będzie, ponieważ minister finansów nie podpisał jeszcze decyzji w sprawie tej subwencji. Wobec tego mogę tylko mówić, że takie są plany.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-234.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Zbigniew Mączka. Na jakie pytanie pan poseł nie uzyskał odpowiedzi?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#ZbigniewMączka">Panie Marszałku! Rozumiem sytuację, w związku z tym tylko powtórzę pytanie, bez żadnych komentarzy. Otóż pytałem, czy świadoma jest polityka ministerstwa zdrowia polegająca na tym, że doprowadza się do zadłużenia różnych placówek służby zdrowia, np. wobec aptek, zakładów optycznych, dostawców usług różnego typu, i tym samym zmusza się tych dostawców do kredytowania służby zdrowia, zamiast ująć normalnie koszty w ustawie budżetowej. Czy też jest to tylko przypadek woj. rzeszowskiego, będącego wyjątkiem w kraju?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#MarekBorowski">Bardzo proszę, pani minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#HalinaWasilewskaTrenkner">Rzeczywiście w latach 1993–1994 dochodziło niekiedy do układów, o jakich pan poseł mówi. Obecnie też do tego dochodzi, dlatego że wszyscy się przyzwyczaili, iż będą oddłużenia. Jest również prawdą to, że ci, którzy byli zadłużeni, mieli prawo kompensowania w ciężar tych zadłużeń swoich zobowiązań podatkowych w stosunku do budżetu państwa. Czyli nie było tak, że zostawali zupełnie sami z tymi długami. Tak, firmy, o których pan poseł był łaskaw mówić, rozpoczęły handel długami służby zdrowia, zresztą nie tylko służby zdrowia, ale i różnymi długami budżetu państwa. Minister finansów uważa jednak, iż nie jest to bezpieczne i usiłuje tej praktyce zapobiec.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-238.1" who="#MarekBorowski">Jeszcze pan poseł Budnik.</u>
          <u xml:id="u-238.2" who="#MarekBorowski">Bardzo proszę postawić pytanie, na które pan nie uzyskał odpowiedzi - dodam już z ostrożności procesowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#KrzysztofBudnik">Dobrze. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-239.1" who="#KrzysztofBudnik">Zadałem pytanie z zakresu finansowania samorządowych placówek służby zdrowia. Pani minister, proszę sprecyzować, czy wraz z przekazywaniem placówek służby zdrowia samorządom przekazuje się środki finansowe odpowiadające nie tylko planowanym, ale również rzeczywistym wydatkom, czyli z uwzględnieniem poprzednio powstałego zadłużenia, a więc według rzeczywistych kosztów funkcjonowania takiej placówki. A następnie, skoro pani minister twierdzi, że znaczny wpływ na brak środków finansowych ma zła gospodarka terenowa - rozumiem, że chodzi tu o dyrektorów poszczególnych placówek służby zdrowia, z czym osobiście się nie zgadzam - to proszę powiedzieć, czy jest to zjawisko istotne statystycznie. Czy można twierdzić, że jest to jeden z powodów złej sytuacji w służbie zdrowia? A jeżeli tak, to jakie działania się podejmuje w zakresie utrzymania dyscypliny finansowej, bo - to ostatnia uwaga - ze środowisk lokalnych płynie raczej opinia, że tych środków jest tak mało, iż trudno nawet cokolwiek marnotrawić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#MarekBorowski">Panie pośle, niestety, znowu mnie pan podszedł. Przypominam sobie pytanie, które pan zadał. Spytał pan o to, czy placówki służby zdrowia, które przeszły w gestię samorządu, są również zadłużone, czy pani minister coś wie na ten temat i jak to zadłużenie wygląda. Teraz pan niezwykle to pytanie rozbudował.</u>
          <u xml:id="u-240.1" who="#MarekBorowski">Może pani odpowiedzieć tylko na pierwsze pytanie. Jeżeli pani ma trudności z odpowiedzią na pozostałe, nie jest to konieczne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#HalinaWasilewskaTrenkner">Panie pośle, ustawa o wielkich miastach - bo również ona decydowała o tym, w jaki sposób były naliczane środki na służbę zdrowia w tych wielkich miastach - dosyć dokładnie precyzuje, że należy brać pod uwagę wykonanie budżetu, a w wykonaniu budżetu długów nie ma. Długi to nie jest wykonanie budżetu, bo to są wydatki nie zapłacone, czyli te, które nie zostały ujęte w budżecie. To gwoli dokładnego określenia.</u>
          <u xml:id="u-241.1" who="#HalinaWasilewskaTrenkner">W tej chwili, po przeprowadzonych już analizach na rzecz województwa, wiadomo, że np. wojewoda poznański na rzecz Poznania przekazał 1190 tys. zł (mam te dane, ponieważ wiedziałam, że będą niezbędne), natomiast w skali całego kraju pan minister zdrowia i panowie wojewodowie przekazali na ten cel ok. 12 mln zł, tzn. połowę tego, co zostało przekazane na rzecz wielkich miast. I to jest pierwsza sprawa, czyli te wyjaśnienia trwają.</u>
          <u xml:id="u-241.2" who="#HalinaWasilewskaTrenkner">Jeśli chodzi natomiast o drugą sprawę, o długi, to śmiem w związku z tą ustawą twierdzić, że jest to rezultat również niegospodarności, ponieważ wyjaśnianie tego, kto komu i ile jest winien (nie tylko w przypadku służby zdrowia, ale również w przypadku służby zdrowia), zajęło nam około półtora miesiąca - mówiąc nam, mam na myśli nie tylko ministra finansów, również ministra zdrowia, który brał w tym czynny udział, i przedstawicieli samorządu, którzy uczestniczyli w analizowaniu odwołań miast. W tej chwili wiemy już, jak rozkładają się te długi, o ich strukturze mówiłam. Dzisiaj obraduje komisja terytorialna u pana ministra Millera na temat tego, czy i jakich rozstrzygnięć można byłoby w sprawie tych zadłużeń dokonać. Niestety, z przyczyn, których nie muszę tłumaczyć (będąc tu, nie byłam tam), nie wiem, czy i jakie zapadły już rozstrzygnięcia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję pani minister za obszerne, wyczerpujące odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-242.1" who="#MarekBorowski">Dziękuję także panom posłom.</u>
          <u xml:id="u-242.2" who="#MarekBorowski">Przechodzimy do następnego zapytania.</u>
          <u xml:id="u-242.3" who="#MarekBorowski">Chcę od razu poinformować, że ponieważ zbliżamy się do zakończenia zapytań - mamy jeszcze mniej więcej 12 minut - na pewno zostanie udzielona odpowiedź na zapytanie pana posła Tomasza Nałęcza, które za chwilę zostanie postawione, ale już nie jest całkiem pewne, czy panu posłowi Królowi uda się zadać pytanie. Jeśli chodzi natomiast o pozostałe zapytania, to dzisiaj nie będą one mogły być postawione, w związku z czym chciałem poinformować panów ministrów Manugiewicza, Czerwińskiego i Śmietanko, że jeśli nie chcą asystować w tej chwili innym zapytaniom, to są wolni.</u>
          <u xml:id="u-242.4" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo, pan poseł Tomasz Nałęcz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#TomaszNałęcz">Pani Minister! Mam przed sobą pani pismo z 22 kwietnia, które w praktyce oznacza likwidację jednego z najładniejszych architektonicznie, a zarazem cennych kulturowo, kin warszawskich „Iluzjonu” i zamianę tego kina na powierzchnię magazynową. Chciałem panią spytać, najpierw jako inżyniera budownictwa, jaki sens ma przekształcanie jednego z najładniejszych kin w Warszawie na magazyn, a następnie jako ministra, jaki sens ma to działanie w sytuacji, kiedy dokonujemy reformy centrum i za kilka miesięcy — w co gorąco wierzę — w wyniku komprymacji urzędów będziemy mieli bardzo dużo wolnych pomieszczeń w śródmieściu?</u>
          <u xml:id="u-243.1" who="#TomaszNałęcz">Chciałem też spytać, czy w chwili obecnej nie ma już pomieszczeń w ministerstwie, które można byłoby przeznaczyć na magazyn, bo nie mogłem uzyskać w tej sprawie odpowiedzi - mimo powoływania się na uprawnienia poselskie - od pani urzędników. Ile pomieszczeń w ministerstwie budownictwa i w sąsiednich ministerstwach blisko położonych jest wynajmowanych firmom prywatnym i za jaki czynsz?</u>
          <u xml:id="u-243.2" who="#TomaszNałęcz">I wreszcie, chciałem spytać, jak ta zamiana kina na magazyn ma się do deklaracji wspierania kultury, składanych przez rząd premiera Cimoszewicza i przez poprzednie gabinety obecnej koalicji?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-244.1" who="#MarekBorowski">Pani minister, gdyby można było w ciągu 5 minut udzielić odpowiedzi...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#BarbaraBlida">Będę się starała. Właściwie to pan już odpowiedział sobie na kilka pytań, natomiast ja chcę tylko sprostować — to nie ma być magazyn. Minister budownictwa — w istocie obojętne, czy to będzie minister budownictwa czy którykolwiek inny minister — będzie zobowiązany wykonać to, co ciąży na nim z tytułu ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne, a mianowicie zabezpieczyć zasób geodezyjny Rzeczypospolitej. Taki obowiązek ciąży dzisiaj na ministrze budownictwa, jutro zaś, po reformie centrum, może ciążyć na którymkolwiek ministrze, a na pewno będzie to obowiązek rządu Rzeczypospolitej. Do tego potrzebne są pomieszczenia, i dlatego zostały wypowiedziane „Iluzjonowi” dotychczasowe warunki najmu. Nie rozumiem tylko pewnych rzeczy, ponieważ uzgodniliśmy warunki z panem Ściborem-Rylskim, z Filmoteką Narodową. Nie dotarł do mnie żaden protest ze strony Filmoteki Narodowej. Kino liczy, panie pośle, 500 miejsc. W porywach bywa w nim 30–40, a jak jest już naprawdę bardzo dobry film — to może ze 100 widzów.</u>
          <u xml:id="u-245.1" who="#BarbaraBlida">A jeżeli chodzi o ten przepiękny obiekt architektoniczny, to faktycznie - pan poseł chyba tam dawno nie był - proszę zobaczyć, co z tego obiektu łaknąca kultury widownia zrobiła. To jest obiekt pokryty na zewnątrz okładziną z piaskowca. Proszę zobaczyć, jak on jest zdewastowany, zdemolowany, zniszczony, jakie są napisy na obiekcie, który jest również urzędem administracji państwowej. I chcę panu oświadczyć z całą odpowiedzialnością, że jeżeli chodzi o resort, którym zawiaduję, to nie dzierżawi on ani nie odnajmuje żadnej prywatnej spółce ani jednego pomieszczenia. Oczywiście w trybie przewidzianym ustawowo udzielę panu posłowi odpowiedzi na pytanie, kto i na jakich warunkach najmuje w ministerstwie powierzchnię i taką odpowiedź pan poseł uzyska. Sądzę, że mam na to dwa czy trzy tygodnie. To jest ten czas, w którym pan poseł zostanie usatysfakcjonowany odpowiedzią.</u>
          <u xml:id="u-245.2" who="#BarbaraBlida">Natomiast jeżeli chodzi o czynsze, panie pośle, to wobec „Iluzjonu” stosowana była cały czas preferencyjna stawka i podczas gdy koszt — zaraz panu powiem w zestawieniu, żeby było dokładnie — eksploatacji i utrzymania 1 m2 „Iluzjonu” wynosi 4,90 zł, to „Iluzjon” płaci czynszu, panie pośle, 1,30 zł. I dzięki temu to kino w ogóle istnieje. Jednak mam wobec Rzeczypospolitej obowiązek zabezpieczenia tego, nad czym opieka leży w mojej gestii. A dzisiaj ministerstwo budownictwa i rząd Rzeczypospolitej podnajmuje pomieszczenia do przechowywania tego zasobu geodezyjnego i taka sytuacja nie może dalej trwać. W związku z tym zanim w inny sposób zostaną posadowione czy usytuowane sprawy, którymi dziś zawiaduje minister budownictwa, chcę jeszcze swojemu następcy czy temu, kto to przejmie, pozostawić sprawy w takim porządku, w jakim powinny być pozostawione.</u>
          <u xml:id="u-245.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję, pani minister.</u>
          <u xml:id="u-246.1" who="#MarekBorowski">Rozumiem, że pozostanie pani na trybunie.</u>
          <u xml:id="u-246.2" who="#MarekBorowski">Pan poseł Nałęcz ma dodatkowe pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#TomaszNałęcz">No tak, chodzi tylko o pewne wyjaśnienia, pani minister, bo dziwię się stwierdzeniu pani minister, że nie dotarły do pani żadne protesty ze strony Filmoteki Narodowej - najwyraźniej jest to wina pani sekretariatu, gdyż mam w ręku cały plik protestów, kopii tych pism. Jest pani ostatnią osobą, której bym chciał zarzucić brak prawdomówności, więc rozumiem, że zaszło jakieś nieporozumienie, niemniej te teksty istnieją fizycznie.</u>
          <u xml:id="u-247.1" who="#TomaszNałęcz">Poza tym swoją odpowiedzią potwierdziła pani, że ma to być magazyn kartograficzny. Zatem ponawiam moje pytanie do pani jako do inżyniera budownictwa: Jaki sens ma zamiana sali kinowej na pomieszczenia magazynowe?</u>
          <u xml:id="u-247.2" who="#TomaszNałęcz">Panie marszałku, jeszcze jedno słowo, bo jeśli chodzi o zdewastowanie gmachu, to myślę, że jest tu też pewna sprzeczność w wypowiedzi pani minister, bo to jest kino studyjne, gdzie na sali jest naprawdę więcej niż 30 osób. Bywa tam po kilkaset osób - demonstracja przeciwko pani decyzji zgromadziła na ulicach Warszawy kilkuset młodych ludzi. Rzecz od dawna nie widziana. Jeśli chcemy, żeby było mniej wandalizmu w Warszawie, to raczej nie powinniśmy przekształcać kin w magazyny. I muszę oświadczyć, że trzeba sprawdzić, czy rzeczywiście nie ma możliwości umieszczenia zasobu archiwalnego geodezyjnego gdzie indziej. Poprosimy na przyszłym posiedzeniu Sejmu o informację szefa Urzędu Rady Ministrów na temat powierzchni wynajmowanych w ministerstwach i gmachach publicznych centrum Warszawy, bo według naszego skromnego wstępnego rozeznania tych pomieszczeń jest sporo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-248.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Jan Budkiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#JanBudkiewicz">Na wstępie dziękuję panu posłowi Nałęczowi za podjęcie tematu. Chcę powiedzieć, że w tej sprawie ja również od roku - bo groźba ta wisiała mniej więcej od roku - zwracałem się do ministra kultury. Niestety, wówczas nie otrzymałem żadnej odpowiedzi. Zwróciłem się też w marcu do ministra - szefa Urzędu Rady Ministrów w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-249.1" who="#JanBudkiewicz">Jestem zainteresowany tym z wielu względów, pani minister, a moje pytanie brzmi tak: Jak to jest możliwe, że minister naszego rządu, bratni minister ministra kultury, chce zniweczyć coś, co jest naszym wspólnym dorobkiem? Tak, moim też, bo w tej filmotece są moje filmy, są filmy posła Passendorfera. Rozumiem, że tworzyliśmy te filmy za komuny, więc może nie trzeba ich szanować. Ale tam są filmy z okresu 100 lat i z całego świata. To jest miejsce, gdzie ludzie uczą się kultury. Uczą się życzliwości dla innych ludzi. Uczą się po prostu tego, co jest w naszej historii. I wydaje się, że jeżeli minister budownictwa chce więcej pieniędzy - bo myślę, że to się wiąże po prostu z pieniędzmi, pani minister - nawet te 4 złote, to myślę, że jest w gestii...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#MarekBorowski">Panie pośle, prosiłbym, żeby formułować zapytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#JanBudkiewicz">...ministra kultury, żeby zapłacił - to też są nasze, państwowe pieniądze - żeby wyjął z jednej kieszeni i zapłacił ministrowi budownictwa. Myślę, pani minister, że po prostu do tego nie można dopuścić. Wzywam i proszę panią osobiście, jako poseł i jako człowiek kultury, aby do tej sytuacji nie dopuszczać. Myślę, że może wszyscy razem na to się złożymy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#MarekBorowski">Pan poseł Krzysztof Budnik, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#KrzysztofBudnik">W przyszłości będę prosić o podobną tolerancję, a teraz krótkie pytanie: Czy statutowym zadaniem Ministerstwa Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa jest prowadzenie działalności kulturalnej?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-254">
          <u xml:id="u-254.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-254.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Bogusław Kaczmarek, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-255">
          <u xml:id="u-255.0" who="#BogusławKaczmarek">Chciałbym spytać: Jaki będzie koszt likwidacji sali kinowej?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-256">
          <u xml:id="u-256.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-256.1" who="#MarekBorowski">Więcej pytań nie ma.</u>
          <u xml:id="u-256.2" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo, pani minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-257">
          <u xml:id="u-257.0" who="#BarbaraBlida">Odpowiem panu posłowi z Unii Wolności. Nie jest statutowym obowiązkiem ministra budownictwa działalność kinematograficzna. Jeżeli chodzi o protesty, panie pośle Nałęcz, to może one były, na pewno były, lecz nie były to protesty, tylko pisma Filmoteki Narodowej. Po tych pismach spotkaliśmy się z panem Ściborem-Rylskim i, jak sądzę, to, co uzgodniliśmy, wiąże obydwie strony. Była to rozmowa dwóch odpowiedzialnych osób i w sposób odpowiedzialny realizujemy to, co wtedy uzgodniliśmy. Gdybyście państwo posłowie zechcieli zapytać pana Ścibora-Rylskiego o te uzgodnienia i w jaki sposób i jakie zobowiązania z obydwu stron zostały podjęte, to sądzę, że dziś nie byłoby tej nerwowej atmosfery, panie pośle, bo nikt nie zamierza niszczyć archiwum Filmoteki Narodowej. Powiem tylko tyle, bo wolałabym, żeby to powiedział pan Ścibor-Rylski, że uzgodniliśmy, iż do 30 września kino zostanie przeniesione, chodzi o jego funkcję związaną z wyświetlaniem filmu, natomiast problemem pozostaje to, co znajduje się w kieszeniach - przepraszam za żargon, ale tak się to określa - wzdłuż sali kinowej, tam gdzie złożone jest archiwum Filmoteki Narodowej. Zobowiązałam się do pomocy w przeniesieniu tej filmoteki i oczekuję na parametry techniczne, jakie powinny spełniać pomieszczenia, które mogą gromadzić zbiory, jakie tam są. Po otrzymaniu ich będziemy wspólnie z panem Ściborem-Rylskim decydowali, gdzie można tę filmotekę przenieść. Nie było żadnych sprzeczności w naszych poglądach na tę sprawę, w związku z tym naprawdę nie wiem...</u>
          <u xml:id="u-257.1" who="#BarbaraBlida">Jeżeli chodzi o protesty, panie pośle Nałęcz, o demonstracje na ulicach Warszawy, to chcę panu oświadczyć, że oczekiwaliśmy na zapowiedziany w prasie protest, procesję czy co to miało być, i nikt nie przyszedł pod kino „Iluzjon” ani do mnie do ministerstwa, ażeby zapytać, wyjaśnić, jak rzeczywiście sprawy się mają. Pan poseł jest zdziwiony, ja też jestem zdziwiona, skąd to dzisiejsze trochę może nerwowe spotkanie na temat problemu, którego praktycznie nie ma.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-258">
          <u xml:id="u-258.0" who="#MarekBorowski">Czy to jest koniec pani odpowiedzi?</u>
          <u xml:id="u-258.1" who="#komentarz">(Minister Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa Barbara Blida: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-258.2" who="#MarekBorowski">Ale, panie pośle...</u>
          <u xml:id="u-258.3" who="#komentarz">(Poseł Tomasz Nałęcz: Nie uzyskałem odpowiedzi.)</u>
          <u xml:id="u-258.4" who="#MarekBorowski">Na jakie pytanie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-259">
          <u xml:id="u-259.0" who="#TomaszNałęcz">Przypominam panu i pani minister, że zapytałem panią jako ministra i inżyniera budownictwa, jaki jest sens (zresztą pan poseł Kaczmarek spytał wręcz o pieniądze) zamiany sali kinowej na powierzchnię magazynową. Przy okazji chciałem powiedzieć a propos działalności statutowej i pani wielkiej satysfakcji w odpowiedzi na pytanie pana posła Budnika, że kiedy budowano to kino w latach pięćdziesiątych, w gmachu ministerialnym, jego działalność też nie mieściła się w działalności statutowej ministerstwa. Tylko że mnie osobiście bliższe są takie pomysły, żeby w ministerstwach były kina, chociaż to pana posła Budnika razi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-260">
          <u xml:id="u-260.0" who="#BarbaraBlida">Sądzę, panie marszałku, że jest to pytanie, na które nie muszę odpowiadać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-261">
          <u xml:id="u-261.0" who="#MarekBorowski">Było jeszcze pytanie pana posła Kaczmarka o koszty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-262">
          <u xml:id="u-262.0" who="#BarbaraBlida">W tej chwili jest przygotowywany preliminarz kosztów, ponieważ najpierw musi być sporządzona dokumentacja techniczna, jeżeli chodzi o przebudowę w związku ze zmianą funkcji. Kiedy będziemy mieli oszacowaną wielkość kosztów, wtedy będziemy mogli panu posłowi je podać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-263">
          <u xml:id="u-263.0" who="#MarekBorowski">Proszę państwa, na to pytanie była odpowiedź. Rozumiem, że pan nie uzyskał odpowiedzi konkretnej - ile. Pani minister nie może tego w tej chwili powiedzieć, ale nie pominęła pańskiego pytania.</u>
          <u xml:id="u-263.1" who="#MarekBorowski">Również jeśli chodzi o pytanie pana posła Nałęcza, pani minister przedstawiła swoje stanowisko w tej sprawie. Rozumiem, że jest różnica poglądów.</u>
          <u xml:id="u-263.2" who="#MarekBorowski">Przepraszam bardzo, ale pani posłanka Ziółkowska nie zadawała wcześniej pytań. Nie, teraz, pani posłanko, pani nie może zadać pytania. Przykro mi, ale regulamin nie pozwala.</u>
          <u xml:id="u-263.3" who="#MarekBorowski">Pan poseł Budkiewicz również nie zadał żadnego pytania. Najmocniej przepraszam, panie pośle, pan po prostu wygłosił swoją opinię na ten temat i nie postawił żadnego pytania, więc w tej chwili nie może pan prosić pani minister, żeby na nie odpowiedziała. Zapewne pan chce rozszerzyć temat i ja niestety nie mogę już na to pozwolić.</u>
          <u xml:id="u-263.4" who="#MarekBorowski">Bardzo państwa przepraszam, że w ten sposób reaguję, ale na wiele pytań dzisiaj nie zdążyliśmy uzyskać odpowiedzi m.in. z tego powodu.</u>
          <u xml:id="u-263.5" who="#MarekBorowski">Pan poseł Budnik nie otrzymał odpowiedzi na swoje pytanie? Pani minister odpowiedziała na pańskie pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-264">
          <u xml:id="u-264.0" who="#KrzysztofBudnik">Panie marszałku, to jest już druga obraźliwa wypowiedź posłów Unii Pracy skierowana...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-265">
          <u xml:id="u-265.0" who="#MarekBorowski">Nie, panie pośle...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-266">
          <u xml:id="u-266.0" who="#KrzysztofBudnik">...ze strony posłów Unii Pracy skierowana do nas.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-267">
          <u xml:id="u-267.0" who="#MarekBorowski">Panie pośle, proszę to zrobić w trybie oświadczenia.</u>
          <u xml:id="u-267.1" who="#MarekBorowski">Na zakończenie dzisiejszych obrad można wygłosić oświadczenie i można się do tej sprawy odnieść. Bardzo o to państwa proszę, bo niepotrzebnie będziemy toczyć spory. Proszę o zrozumienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-268">
          <u xml:id="u-268.0" who="#KrzysztofBudnik">Panie marszałku, nie podejmę tego stylu dyskusji, ale chcę jednoznacznie wyjaśnić, że dla mnie wartością jest właściwe zabezpieczenie zasobów kartograficznych, a jestem miłośnikiem kina.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-269">
          <u xml:id="u-269.0" who="#MarekBorowski">Rozumiem. Więc mamy tutaj różne podejście do wartości.</u>
          <u xml:id="u-269.1" who="#MarekBorowski">Panie pośle, pan już uzyskał odpowiedź na pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-270">
          <u xml:id="u-270.0" who="#TomaszNałęcz">Pani poseł Ziółkowska, która jest mniej zdenerwowana niż ja, po raz pierwszy w konfrontacji z panią minister, słusznie zwraca mi uwagę, że przegapiłem brak odpowiedzi na moje pytanie. Zapytałem panią minister o to, czy sprawdziła pani, czy w zasobach Urzędu Rady Ministrów i innych ministerstw nie ma lokali, które można by przeznaczyć na magazyny. Na to pytanie nie uzyskałem odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-271">
          <u xml:id="u-271.0" who="#MarekBorowski">Bardzo proszę, pani minister.</u>
          <u xml:id="u-271.1" who="#MarekBorowski">Czy pani to sprawdziła?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-272">
          <u xml:id="u-272.0" who="#BarbaraBlida">Sprawdziłam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-273">
          <u xml:id="u-273.0" who="#MarekBorowski">Ale...</u>
          <u xml:id="u-273.1" who="#komentarz">(Poseł Wiesława Ziółkowska: Jaki jest wynik sprawdzenia?)</u>
          <u xml:id="u-273.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-274">
          <u xml:id="u-274.0" who="#TomaszNałęcz">Czy mógłbym prosić panią minister o to pismo, które wysłano do szefa Urzędu Rady Ministrów w tej sprawie? O kopię tego pisma?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-275">
          <u xml:id="u-275.0" who="#BarbaraBlida">Czy uważa pan, panie pośle, że sprawdzenie polega na wysłaniu pisma? Ja inaczej sprawdzam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-276">
          <u xml:id="u-276.0" who="#MarekBorowski">Dobrze, rozumiem, że odpowiedź była.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-277">
          <u xml:id="u-277.0" who="#BarbaraBlida">Na budowie inżynierowie sprawdzają inaczej aniżeli pisząc pisma.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-278">
          <u xml:id="u-278.0" who="#MarekBorowski">Dobrze. Odpowiedź padła. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-278.1" who="#MarekBorowski">Rozumiem, że odpowiedzi zostały udzielone, różnica poglądów pozostała.</u>
          <u xml:id="u-278.2" who="#MarekBorowski">Dziękuję pani minister.</u>
          <u xml:id="u-278.3" who="#MarekBorowski">Niestety mimo moich najlepszych chęci nie uda się już zadać następnego pytania.</u>
          <u xml:id="u-278.4" who="#MarekBorowski">Czas przeznaczony na zapytania został wyczerpany. Kończymy rozpatrywanie tego punktu porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-278.5" who="#MarekBorowski">Powracamy do rozpatrzenia punktu 10 porządku dziennego: Informacja ministra spraw zagranicznych o głównych kierunkach polityki zagranicznej Polski.</u>
          <u xml:id="u-278.6" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Aleksander Małachowski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-279">
          <u xml:id="u-279.0" who="#AleksanderMałachowski">Jest jeszcze wielu posłów zapisanych do głosu.</u>
          <u xml:id="u-279.1" who="#AleksanderMałachowski">Pierwszego proszę pana posła Tadeusza Polańskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-279.2" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, pański klub ma do dyspozycji 23 minuty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-280">
          <u xml:id="u-280.0" who="#TadeuszPolański">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Do podstawowych zadań polityki zagranicznej każdego państwa należy zapewnienie jego bezpieczeństwa i dbanie o pomyślny rozwój gospodarczy. W wysoko rozwiniętych państwach główną treścią polityki zagranicznej jest polityka gospodarcza. Wysoce prawdopodobny jest fakt, że amerykańscy żołnierze nie umieraliby za wolność Kuwejtu, gdyby kuwejcka ropa naftowa nie była potrzebna Amerykanom. Prawdziwa polityka to walka o interesy. Tylko bogate i zasobne państwo liczy się na arenie międzynarodowej.</u>
          <u xml:id="u-280.1" who="#TadeuszPolański">Współcześnie silna gospodarka kraju jest istotnym argumentem w tworzeniu wszelkich podstaw do współpracy z innymi państwami. Pozwala to dyktować warunki tej współpracy zgodnie z własnymi interesami. Przykładem może być Norwegia, która liczy się na arenie międzynarodowej, chociaż nie jest to wielkie mocarstwo w sensie demograficznym i militarnym. Jest to wspaniały przykład umiejętnego wykorzystania i wzajemnego powiązania wszystkich walorów państwa.</u>
          <u xml:id="u-280.2" who="#TadeuszPolański">Musimy w polityce zagranicznej postawić przede wszystkim na sprawy gospodarcze. Nasz eksport stanowi tylko 0,7% eksportu światowego, a jego wartość przypadająca na 1 obywatela wynosi ok. 600 dolarów rocznie, podczas gdy na przykład podobny wskaźnik w Niemczech wynosi 6000 dolarów. Wymienione liczby wyraźnie wskazują na dystans, jaki dzieli nas od państw wysoko rozwiniętych.</u>
          <u xml:id="u-280.3" who="#TadeuszPolański">Współczesny świat jest pełen wzajemnych współzależności i dobrze jest uzyskać akceptację innych państw, jeśli chodzi o sposoby rozwiązywania naszych problemów. W związku z tym sądzę, że wybór integracji naszej gospodarki z Unią Europejską zapoczątkowanej w 1989 r. był słuszny. Jednak poza samym faktem wyboru tego kierunku integracji nie przedstawiono społeczeństwu polskiemu żadnego konkretnego programu celem uzyskania społecznej aprobaty dla tak ważnego zamiaru. Uważam, że jest to poważne zaniedbanie, ponieważ w polityce integracyjnej ważne są nie tylko cele, ale również sposoby ich realizacji. Musimy stale pamiętać, że z procesem integracji wiążą się również i zagrożenia. Przed rokiem 1990 bilans obrotów artykułami żywnościowymi Polski z Unią Europejską był dodatni i wynosił ok. 1 mld dolarów, w chwili obecnej saldo obrotów jest zaś ujemne na kwotę 0,5 mld dolarów. I dlatego bardzo ważnym aspektem jest integracja w zakresie polskiego rolnictwa, które wymaga szczególnej ochrony.</u>
          <u xml:id="u-280.4" who="#TadeuszPolański">Jest to problem bardzo trudny i złożony. Obszar użytków rolnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca w Polsce jest wielokrotnie większy niż w krajach Unii Europejskiej. Posiadamy znaczne nadwyżki siły roboczej. Możemy produkować duże ilości zdrowej żywności w warunkach ekologicznych. W tej sytuacji nie wyobrażam sobie żywiołowego przebiegu integracji, zwłaszcza że Unia Europejska ma nadwyżki żywności. Z chwilą otwarcia granic trafią one na nasz rynek, doprowadzając do załamania krajowej produkcji żywności. Zagrożenie to musimy uwzględniać w trakcie negocjowania warunków integracji przez Polskę. Uzgodnienie interesów nie może być pozostawione wyłącznie regulacjom rynkowym. Mechanizm rynkowy, o czym musimy pamiętać, zawsze działa na korzyść silniejszego partnera. Niestety służby zagraniczne dotychczas w sposób niezbyt udolny prowadzą konsultacje, z których faktycznie niewiele wynika dla naszych interesów. Ciągle nasi dyplomaci nie potrafią przekonać partnerów o celowości przyjęcia nas do Unii Europejskiej. Takie państwa członkowskie, jak Hiszpania, Grecja, Portugalia czy Irlandia, obawiają się, że przyjęcie Polski do Unii uszczupli fundusze przeznaczone na restrukturyzację ich własnych gospodarstw. Wszystkie państwa bardzo strzegą swojej suwerenności na rynku żywnościowym. Podobnie postępować musi Polska, by zagwarantować naszemu narodowi bezpieczeństwo i suwerenność w produkcji żywności.</u>
          <u xml:id="u-280.5" who="#TadeuszPolański">Polska jest wiarygodnym i atrakcyjnym miejscem lokowania inwestycji kapitałowych. Sądzę jednak po dotychczasowych efektach, że kapitał zagraniczny omija nasz kraj. Nasze walory nie są znane i służby dyplomatyczne niewiele robią w tym względzie, choć powinniśmy pamiętać, że to kapitał polski, a nie zagraniczny, winien stanowić trzon naszej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-280.6" who="#TadeuszPolański">Od wzrostu gospodarczego, mądrości, jedności i wzajemnego poszanowania jest uzależniony autorytet naszego państwa na arenie międzynarodowej. Wszyscy musimy o tym pamiętać, bez względu na przynależność polityczną i pochodzenie. Tego oczekują moi wyborcy i polska racja stanu.</u>
          <u xml:id="u-280.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-281">
          <u xml:id="u-281.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Tadeuszowi Polańskiemu z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-281.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę obecnie pana posła Eugeniusza Janułę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-282">
          <u xml:id="u-282.0" who="#EugeniuszJanuła">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Tak się składa, że przemawiam w ramach wystąpień indywidualnych, bo nie z winy Prezydium Sejmu przedstawiciel naszego koła nie mógł zabrać głosu w wystąpieniach w imieniu klubów i kół. Dlatego też bardzo proszę potraktować mój głos jako wystąpienie w imieniu Nowej Demokracji.</u>
          <u xml:id="u-282.1" who="#EugeniuszJanuła">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przed mniej więcej rokiem przeprowadzaliśmy na tej sali debatę nad problemami polskiej polityki zagranicznej. Oczywiście, tak jak to jest w zwyczaju parlamentarnym, opozycja gani, koalicja chwali. Tak było rok temu, tak jest i w tym roku. Trzeba natomiast spojrzeć na sytuację obiektywnie. Otóż w ciągu tego roku Polska dokonała sporego postępu w polityce zagranicznej. Widać w miarę wyraźnie - aczkolwiek można jeszcze dostrzec pewne szczegóły, które należy ocenić ujemnie - że doktryna polskiej polityki zagranicznej jest dosyć dobrze skonstruowana. Również patrząc przez pryzmat kategorii pryncypialnych - zmniejszania dystansu, który dzieli nas i od NATO, i od Unii Europejskiej - trzeba stwierdzić, że dokonał się poważny postęp.</u>
          <u xml:id="u-282.2" who="#EugeniuszJanuła">Co jeszcze należałoby w tym miejscu postulować? Otóż to, o czym mówiliśmy ponad rok temu - chodzi o kwestię koordynacji polityki zagranicznej (związane z tym problemy występują już może w mniejszym zakresie niż wówczas). Podkreślam to wyraźnie - takie jest stanowisko Nowej Demokracji - politykę zagraniczną powinien koordynować minister spraw zagranicznych, nie może istnieć bowiem odrębna polityka prezydenta, parlamentu czy ministerstwa. Powinna być prowadzona jednolita polska polityka zagraniczna, której kamieniem węgielnym będzie polska racja stanu. Wprawdzie rozziew między polityką, powiedzmy, prezydenta a polityką ministerstwa jest znacznie mniejszy z wiadomych względów, jednak pewne różnice są jeszcze widoczne.</u>
          <u xml:id="u-282.3" who="#EugeniuszJanuła">Teraz pytanie. Podjęliśmy około pół roku temu, może przed 5 miesiącami, pewną ofensywę dyplomatyczną. Czy ta ofensywa, czy to zintensyfikowanie naszych działań dyplomatycznych rzeczywiście przybliży moment przyjęcia Polski do Unii Europejskich i NATO? Zdaniem Nowej Demokracji być może jest tak, że ta ofensywa to po części typowa para w gwizdek - pewne terminy są i tak wyznaczone nie przez nas, ale przez stronę przyjmującą, my musimy się dostosować. Oczywiście ofensywa jest skuteczna w aspekcie propagandowym, ale należy zapytać o jej koszty. Jest to kwestia dosyć zasadnicza.</u>
          <u xml:id="u-282.4" who="#EugeniuszJanuła">Kwestia następna (ze względu na to, że mam mało czasu, pewne postulaty chcę postawić w formie tez). Widać, że coraz bardziej nasila się rywalizacja między Europą Zachodnią a USA. Jest to rywalizacja w aspekcie gospodarczym, co jest normalne, ale obejmuje to również aspekt polityczny i bynajmniej nie tylko Francja jest tutaj przykładowym podmiotem, jeśli chodzi o Europę Zachodnią. Należy zatem zapytać, czy nasza dyplomacja, nasza polityka zagraniczna tę pewną rywalizację dostrzega i jak zamierza się do niej ustosunkować.</u>
          <u xml:id="u-282.5" who="#EugeniuszJanuła">Kwestia następna, to jest pewnego rodzaju dalszy ciąg pytania dotyczącego ofensywy dyplomatycznej. Nasza pozycja, pozycja zresztą każdego państwa na arenie międzynarodowej, zależy oczywiście od siły czy słabości wewnętrznej, z gospodarką, układem społecznym etc., etc. Czy przypadkiem właśnie ta ofensywa nie rozmija się z faktami, bo na Zachodzie jesteśmy traktowani coraz lepiej. No, ale oczywiście Zachód - zarówno Europa, jak i inne państwa zachodnie - jest w pełni świadomy naszej sytuacji gospodarczej, która chociażby w aspekcie poziomu życia daleko odbiega od poziomu życia w Europie.</u>
          <u xml:id="u-282.6" who="#EugeniuszJanuła">Wreszcie - i to jest chyba najsłabsza część naszej doktryny w polityce zagranicznej - nie mamy, na dobrą sprawę, wypracowanej doktryny co do naszych sąsiadów na Wschodzie, a od pewnego czasu ich przybyło. Podejmuje się wprawdzie pewne działania, dostrzec jednak można w naszych działaniach politycznych niejaką nerwowość.</u>
          <u xml:id="u-282.7" who="#EugeniuszJanuła">I tradycyjne pytanie — nie chcemy tu wcale być odkrywcami Ameryki, zresztą po raz kilkusetny — o powiązanie naszych stosunków międzynarodowych z międzynarodowymi stosunkami gospodarczymi. Chciałbym powiedzieć — takie jest zresztą zdanie Nowej Demokracji — że bardzo widoczne jest to na przykład przy obserwowaniu polityki zagranicznej naszego południowego sąsiada, Czech, gdzie rzeczywiście stosunki sensu stricto polityczne mają bardzo dobre przełożenie na politykę gospodarczą, w szczególności na międzynarodowe stosunki gospodarcze. U nas to przełożenie jest, ale znacznie słabsze, i należałoby oczekiwać ze strony zarówno Ministerstwa Spraw Zagranicznych, jak i innych ministerstw, bardziej gospodarczych, ściślejszego powiązania. Mówił zresztą o tym mój przedmówca w aspekcie handlu produktami rolnymi, ale oczywiście aspekt ten jest ze zrozumiałych względów znacznie szerszy. Takie postulaty chciałbym złożyć w imieniu Nowej Demokracji.</u>
          <u xml:id="u-282.8" who="#EugeniuszJanuła">Generalnie rzecz biorąc, dostrzegamy, że w polityce zagranicznej z naszej strony nastąpił spory i znaczący postęp, zarówno w zakresie doktryny, jak i jej realizacji. Natomiast chciałoby się, żeby w najbliższym możliwie okresie te pewne uchybienia - nie chciałbym powiedzieć: niedociągnięcia, bo na pewno nie są one tej miary - zostały z korzyścią dla naszego państwa, dla naszego społeczeństwa zlikwidowane.</u>
          <u xml:id="u-282.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-283">
          <u xml:id="u-283.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Eugeniuszowi Janule z Nowej Demokracji.</u>
          <u xml:id="u-283.1" who="#AleksanderMałachowski">Bardzo przepraszam panią posłankę Grabowską, ale pani profesor Lipowicz chciała wcześniej wygłosić sprostowanie i nie udzielono jej głosu, więc żeby za bardzo się nie oddalać od tematu, proszę zabrać głos teraz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-284">
          <u xml:id="u-284.0" who="#IrenaLipowicz">Przepraszam panią poseł. Dziękuję bardzo, panie marszałku. To będzie krótkie sprostowanie.</u>
          <u xml:id="u-284.1" who="#IrenaLipowicz">Pan poseł Pastusiak polemizował z moją wypowiedzią krytyczną stwierdzając, że nie powiedział na temat praw człowieka, o których dyskutowaliśmy, iż jest to po prostu czysta ideologia, i zacytował odpowiedni fragment. Wspólnie jednak doszliśmy do tego, że gdyby ten cytat obejmował wiersz wyżej, na str. 7 jego przemówienia, to okazałoby się, że moja polemika dotyczyła tego, co pan poseł Pastusiak rzeczywiście powiedział.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-285">
          <u xml:id="u-285.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję pani posłance Lipowicz.</u>
          <u xml:id="u-285.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę obecnie panią posłankę Danutę Grabowską z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Pani klubowi pozostało 18–19 minut.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-286">
          <u xml:id="u-286.0" who="#DanutaGrabowska">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Szanowni Państwo! Chciałabym powiedzieć o jednej sprawie w związku z naszym kształtowaniem polityki zagranicznej. Jak słusznie powiedział pan minister w swoim wystąpieniu, rzeczywiście znaczące przyzwolenie społeczne, postęp w tej dziedzinie, świadomość obywatelska to szalenie ważne kwestie, którymi na co dzień powinniśmy się posługiwać i które powinny służyć do kształtowania odpowiednich postaw. W związku z tym chciałabym powiedzieć, jak my, w resorcie edukacji narodowej współpracującym w tej kwestii z Ministerstwem Spraw Zagranicznych, widzimy kwestię kształcenia obywatelskiego.</u>
          <u xml:id="u-286.1" who="#DanutaGrabowska">Muszę powiedzieć, że podzielam poglądy o Polakach na świecie i Polakach, którzy żyją na ziemi ojców swoich... Polonia, która z takich czy innych względów rozproszona jest po różnych krajach świata, rzeczywiście pokazuje, jacy są Polacy, co mogą zrobić, jak mogą współpracować z innymi krajami i nacjami i jakie wartości mogą wnosić do kultury ogólnonarodowej, ogólnoświatowej. Chciałabym powiedzieć, że tutaj akurat nie mamy się czego wstydzić. Proszę państwa, liczba tematów badawczych realizowanych we współpracy z zagranicą w 1995 r. wzrosła o kilkaset procent w stosunku do lat poprzednich. Nie jest to oczywiście nasza zasługa, tylko tych wszystkich, którzy nam pomagali. Ale jeżeli powiem, że na przykład we współpracy z Francją realizujemy 513 bardzo ważnych tematów badawczych, z Niemcami - 1210 itd. itd., nie mówiąc już o innych krajach... Nie chcę zanudzać państwa liczbami. Mam bardzo szczegółowe zestawienie dotyczące współpracy w zakresie poważnych tematów badawczych, organizowanej w ramach PHARE z różnymi krajami świata, nie tylko Europy. Chcę powiedzieć, iż ci, którzy do nas przyjeżdżają, do resortu edukacji narodowej, z krajów wysoko rozwiniętych, wyrażają się z uznaniem o tego typu działalności. Austria, Belgia czy inne kraje zachodnie naprawdę są tutaj na czele tego wszystkiego, co my razem robimy. Nie będąc jeszcze w pełni w strukturach europejskich, mamy znaczące sukcesy, jeśli chodzi o programy międzynarodowe - 29 bardzo poważnych programów międzynarodowych Unii Europejskiej jest realizowanych z ogromnym udziałem Polaków. We współpracy ze Stanami Zjednoczonymi realizujemy prawie 450 takich programów. Mogłabym tutaj zresztą te cyfry mnożyć. To sprawa pierwsza.</u>
          <u xml:id="u-286.2" who="#DanutaGrabowska">Jeśli chodzi o wyjazdy naszych nauczycieli i uczniów za granicę, jak również to, co się dzieje w sprawach polskich szkół - chciałabym to państwu przedstawić, gdyż jest to powód do zastanowienia Wysokiej Izby i naszego wspólnego, bo rzeczywiście jest o czym myśleć - to mamy zróżnicowaną sytuację. Otóż jeśli chodzi o kształcenie Polaków na świecie, to mamy szkoły przy placówkach, przy ambasadach i one kształcą młodzież pracowników ambasad, pracowników dyplomacji, ludzi oddelegowanych do pracy za granicę, którzy na jakiś czas wyjeżdżają, 3, 4 czy 5 lat, potem ta młodzież wraca. Ale jest rzecz, która zastanawia, cieszy, a z drugiej strony wymaga poważnych decyzji, które powinniśmy podjąć. Otóż kształcimy w takich szkołach na terenie różnych miast i różnych stolic świata prawie 5 tys. dzieci, ale chcę powiedzieć, że tylko 36% z nich to są dzieci pracowników delegowanych lub skierowanych do pracy za granicę. W tej chwili ustawia się ogromna kolejka (tego jeszcze przed kilku laty nie było) dzieci Polonii. Nasi wizytatorzy wrócili z Kanady i twierdzą, że ogromna kolejka Polonii ustawia się do tego typu szkół. Przy czym tutaj sytuacja jest różna. Przychodzą również dzieci Polonii, które zupełnie nie mówią po polsku. Jak je uczyć w pierwszej klasie? Jak realizować lekcje języka ojczystego, by z kolei nie było to kosztem innych dzieci? Będzie to zapewne wymagało wspólnych decyzji, również wspólnych decyzji finansowych, co by nie mówić, bo ta kolejka nam się po prostu szalenie wydłuża. Chcę powiedzieć, że tych szkół jest dużo i że cieszą się ogromnym powodzeniem. Sądzę, iż nie powinniśmy odstręczać od siebie dzieci Polonii, które naprawdę chcą chodzić do polskich szkół, chcą się uczyć w języku ojczystym i w związku z tym jest to dosyć ważna sprawa.</u>
          <u xml:id="u-286.3" who="#DanutaGrabowska">Zwiększa się również liczba studentów, którzy i do nas przyjeżdżają, i wyjeżdżają do różnych krajów świata. Nie ma czasu na to, by tę interesującą statystykę państwu przedstawić, ale naprawdę odbywa się to w postępie - powiedziałabym - geometrycznym. Warto o tym mówić wtedy, kiedy czasem wydaje się, iż troszkę izolujemy się od świata i że troszkę jest tutaj niepokojów.</u>
          <u xml:id="u-286.4" who="#DanutaGrabowska">Jeżeli powiem, że ponad 30 kuratoriów oświaty ma również nawiązane bardzo bliskie kontakty z różnymi krajami świata: wyjeżdża tam młodzież i przyjeżdża do nas, to też jest to coś, na co warto zwrócić szczególną uwagę.</u>
          <u xml:id="u-286.5" who="#DanutaGrabowska">Proszę państwa, dzisiaj jednak spotkał mnie zarzut - co mnie ogromnie zabolało - i muszę powiedzieć, że jest to zarzut niesprawiedliwy. Chciałabym więc w związku z tym sprostować. Jak to nauczycielka, przyniosłam pomoce naukowe. Proszę bardzo, jest program kształcenia obywatelskiego, zatwierdzony, realizowany wspólnie właśnie z tym, o czym pan poseł Wielowieyski był uprzejmy mówić. Pan poseł wczoraj był na Uniwersytecie Warszawskim - ja tej przyjemności nie miałam - i oglądał olimpiadę, która się tam odbyła (35 tys. młodych ludzi wzięło w niej udział), dotyczącą zasad demokracji. Na Uniwersytecie Warszawskim nauczycielom i uczniom wręczano nagrody.</u>
          <u xml:id="u-286.6" who="#DanutaGrabowska">Chcę państwu pokazać, jak wygląda kształcenie obywatelskie, zupełnie nowy program, niedawno przez nas opracowany, wręcz ze scenariuszami lekcji. To są oczywiście podpowiedzi dla nauczycieli. Można je wykorzystać bądź nie. Ale jednak są pomoce naukowe. Jest tutaj naprawdę znaczący postęp. Mam oczywiście świadomość, że nie wszystkie szkoły z jednakowym entuzjazmem podchodzą do tego typu działalności, że nie wszyscy nauczyciele się do tego przekonują, ale tylko spokojna i metodyczna praca z nimi, pokazywanie im pomocy naukowych, które można zastosować, będzie te bariery likwidowała. Jest więc międzyprzedmiotowa ścieżka kształcenia obywatelskiego, o czym odpowiedzialnie chcę państwu powiedzieć, na rzecz wychowania dla demokracji.</u>
          <u xml:id="u-286.7" who="#DanutaGrabowska">Proszę państwa, sprawa, która bardzo boli, bulwersuje i o której trzeba chyba powiedzieć. Bywa w naszym kraju i tak - w dzisiejszej dyskusji tu i ówdzie, być może nie było tu wielkiego nacisku, ale jednak pojawiały się tego typu głosy - że mówi się o wstrzemięźliwości, izolacji, występuje przeciwko tak bardzo szerokiej współpracy międzynarodowej. Muszę powiedzieć, że ci wszyscy dorośli, którzy - oczywiście mają oni prawo do własnych poglądów - swe poglądy artykułują zbyt głośno, a zwłaszcza ci, którzy organizacje młodzieżowe (oczywiście folklorystyczne) ustawiają tak, że wyprowadzają je na ulicę po to, by manifestowały niechęć do innych narodów, do innych kultur, do innych religii, po prostu popełniają grzech najgorszy, bo uczą czegoś, co jest bardzo niepokojące, uczą nietolerancji, a niektórzy wręcz nienawiści. Tym dorosłym ludziom tego nie wolno wybaczać. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-286.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-287">
          <u xml:id="u-287.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję pani posłance Danucie Grabowskiej z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-287.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę obecnie o zabranie głosu pana posła Tadeusza Józefa Kowalczyka z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-288">
          <u xml:id="u-288.0" who="#TadeuszJózefKowalczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Pojęcie „polityka” ma bardzo wiele znaczeń. Ogólnie możemy stwierdzić, że jest to działalność władzy państwowej dotycząca między innymi kształtowania stosunków z innymi krajami. Polityka to nie tylko sztuka rządzenia i dochodzenia do władzy, ale i sztuka przewidywania przyszłości i dobór odpowiednich środków i metod działania w jej realizacji.</u>
          <u xml:id="u-288.1" who="#TadeuszJózefKowalczyk">Te założenia odnoszą się także do polityki zagranicznej. Działalność tę realizują nasze organy państwowe, takie jak: prezydent, rząd, minister spraw zagranicznych, minister współpracy gospodarczej z zagranicą, a ostatnio bardzo aktywnie włączył się w tę działalność minister finansów wicepremier Grzegorz Kołodko. Główną rolę odgrywać powinien jednak minister spraw zagranicznych ze swoją służbą dyplomatyczną i konsularną. „Mała konstytucja” określa kompetencje poszczególnych organów państwowych, tj. parlamentu, rządu, w tym Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Z przepisów konstytucyjnych wynika, że polityka zagraniczna wymaga koordynacji działań poszczególnych organów państwowych. Uzgodnienia w tym zakresie powinny dokonywać się w ciszy urzędowych gabinetów i w komisjach parlamentarnych, a na zewnątrz musi być to działanie koherentne, wyrażające jednolity pogląd na sprawy państwa w tej dziedzinie. Nie mogą powtórzyć się tutaj przypadki niedojrzałej działalności, które miały miejsce w nieodległej przeszłości.</u>
          <u xml:id="u-288.2" who="#TadeuszJózefKowalczyk">Panie Ministrze! Pan, podobnie jak my wszyscy, wie, że o polityce zagranicznej powinna decydować przede wszystkim przyszłość, a nie przeszłość, że celem Polski jest droga do Unii Europejskiej, a o naszej przyszłości decydować będą stosunki, jakie nawiążemy z wszystkimi naszymi sąsiadami. Stosunki te mamy już nie najgorsze, oprócz największego sąsiada, jakim jest Rosja. Pan prezydent Kwaśniewski zrobił już pierwszy krok. Pan musi ze swoimi władzami i służbami oraz pozostałymi organami państwa zrobić kroki następne. Musimy jako Polacy przekonać rząd, a przede wszystkim naród Federacji Rosyjskiej, że nie jesteśmy ich wrogami, że zależy nam na dobrych sąsiedzkich stosunkach, że przystąpienie nasze do NATO nie jest skierowane przeciwko komukolwiek, a na pewno nie przeciwko Rosji, która w przyszłości zintegruje się całkowicie z Europą, najprawdopodobniej w ramach nowego systemu zbiorowego bezpieczeństwa naszego kontynentu.</u>
          <u xml:id="u-288.3" who="#TadeuszJózefKowalczyk">Stosunki polityczne i ekonomiczne z naszymi sąsiadami należy ułożyć na takiej płaszczyźnie, na jakiej uczynili to Francuzi z Niemcami, którzy wspólnie stanowią dziś główną oś europejską. Skazanie na siebie Polski i Rosji wynika z wielu względów, m.in. z sąsiedztwa, uzbrojenia, które jeszcze posiadamy, ale i ze względów ekonomicznych, a może przede wszystkim właśnie z tych względów, z którymi związany jest wzajemny handel, w tym import i eksport. Ale pamiętać musimy również o Polonii, o której wspominali zarówno pan minister, jak i pani marszałek Krzyżanowska i inni przedmówcy — o mniejszościach polskich w poszczególnych krajach, w tym również o mniejszości polskiej, która zamieszkuje różne tereny byłego Związku Radzieckiego, nie tylko Kazachstanu. Czyż te problemy nie determinują naszej polityki zagranicznej?</u>
          <u xml:id="u-288.4" who="#TadeuszJózefKowalczyk">Rzecznik Białego Domu Michael McCurry oświadczył kiedyś: „Partnerstwo między Ameryką a Rosją ma charakter strategiczny i nie może mieć na nie wpływu epizod w rodzaju sprawy Czeczenii i sprawa przyjęcia nowych państw do NATO”. Z tego zdania można wiele wywnioskować. Polska nie może być przedmiotem w rozgrywkach między możnymi tego świata. Jesteśmy państwem suwerennym i pełnoprawnym podmiotem prawa międzynarodowego. Obecnie żyjemy w okresie pojałtańskim w Europie Środkowo-Wschodniej, do której współnależymy i w której kształtują się nowe stosunki i orientacje polityczne. Ogromne tu pole do działania dla naszej dyplomacji. Nim wstąpimy do Unii Europejskiej i NATO, należy obok Partnerstwa dla pokoju rozwijać - jak to określił kiedyś premier Waldemar Pawlak - również partnerstwo dla współpracy. Należy rozwijać i umacniać więzi polityczne, a szczególnie gospodarcze pomiędzy państwami grupy wyszehradzkiej. Następnym bardzo ważnym kierunkiem działalności naszej dyplomacji są kontakty z państwami bałtyckimi. Wzrost gospodarczy, którego trendy rozwojowe są dziś wyraźnie odczuwalne, wymaga szerokiej współpracy gospodarczej nie tylko z państwami Unii Europejskiej, do której się przymierzamy, ale z wszystkimi pozostałymi krajami Europy i świata.</u>
          <u xml:id="u-288.5" who="#TadeuszJózefKowalczyk">Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Dobro ojczyzny, polska racja stanu wymagają dojrzałej myśli politycznej, wolnej od wszelkich zawirowań, przybierających ekstremalne rozmiary zwłaszcza w czasie wszelkich kampanii wyborczych. Niegdyś Ernst Moritz Arndt, poeta, filozof, ale i polityk niemiecki, powiedział: „Dlaczego Bóg stworzył narody, które wiecznie są niepełnoletnie, jak na przykład Polacy”. Spróbujmy zadać kłam temu twierdzeniu, choćby w kontekście konkordatu, który stał się instrumentem rozgrywek politycznych, a tak być nie powinno.</u>
          <u xml:id="u-288.6" who="#TadeuszJózefKowalczyk">Aby podołać wszystkim zadaniom związanym z polityką zagraniczną, trzeba mieć fachową i lojalną wobec państwa kadrę, w tym kadrę dyplomatyczną. Takimi atrybutami winni cechować się wszyscy pracownicy dyplomacji, niezależnie od przynależności partyjnej - bieżącej lub minionej. Polityka zagraniczna musi być ponadpartyjna i jak powiedział kiedyś sam minister Bartoszewski, jest ona tworzona na lata, a strategie nie mogą być zmieniane co kilka miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-288.7" who="#TadeuszJózefKowalczyk">Kończąc, chcę mieć ufność, że dzisiejsza debata pozwoli poprawić wiele w prowadzeniu polityki zagranicznej, a nie zepsuje niczego. Dlatego wyrażam swoją aprobatę dla założeń tej polityki prowadzonej przez nasz kraj i będę głosował za przyjęciem przedstawionej informacji.</u>
          <u xml:id="u-288.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-289">
          <u xml:id="u-289.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Tadeuszowi Józefowi Kowalczykowi z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-289.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę obecnie pana posła Antoniego Kobielusza z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-289.2" who="#AleksanderMałachowski">Do głosu jest jeszcze zapisanych trzech panów posłów i pozostało 10 minut.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-290">
          <u xml:id="u-290.0" who="#AntoniKobielusz">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Przed rokiem przeprowadziliśmy debatę na ten sam temat. Dziś koalicja, a w niej Sojusz Lewicy Demokratycznej, może nie tylko mówić o swojej wizji polityki zagranicznej, ale posiada również z woli społeczeństwa instrumenty do jej realizacji. Dopiero po objęciu urzędu prezydenta RP przez Aleksandra Kwaśniewskiego przestało istnieć stworzone przez byłego prezydenta wypaczenie niesłusznie zwane resortami prezydenckimi. Pozwala to dziś na pełną koordynację polityki zagranicznej.</u>
          <u xml:id="u-290.1" who="#AntoniKobielusz">Uważam, że dzisiejsza debata i przyjęcie przedstawionej przez ministra Rosatiego koncepcji polityki zagranicznej powinno rozpocząć społeczną dyskusję nad sposobami jej realizacji. Społeczeństwo powinno znać warunki naszego członkostwa w NATO i Unii Europejskiej oraz mieć pełną świadomość kosztów tej integracji.</u>
          <u xml:id="u-290.2" who="#AntoniKobielusz">Powinniśmy również przewidzieć, jaka będzie Unia Europejska w przyszłości, by wiedzieć, czy warto ponosić koszty związane z dostosowaniem naszej gospodarki do wymagań Unii. Na pytanie - jaka Unia? - osobiście opowiadam się za koncepcją Unii Europejskiej jako unii przyjaznej dla ludzi w niej żyjących, unii państw nowoczesnych, demokratycznych, bogatych, z pewnym jednak minimum gwarancji socjalnych. Nie obawiam się utraty tożsamości narodowej, gdyż naród o takiej jak nasza tradycji nie może utracić swoich istotnych cech i wartości. Nie chciałbym natomiast, abyśmy byli członkiem Unii nadmiernie zbiurokratyzowanej.</u>
          <u xml:id="u-290.3" who="#AntoniKobielusz">Chociaż bezpieczeństwo Polski jest nadrzędne wobec członkostwa w NATO, wydaje się, iż tylko ten sojusz jest w stanie skutecznie zagwarantować nasze bezpieczeństwo, i jest to sposób najtańszy. Pozornie tańsza wydaje się zgłaszana przez niektóre kręgi pozaparlamentarne neutralność. Nasze doświadczenia historyczne, związane z gwarancjami bezpieczeństwa ze strony pojedynczych państw, nie zachęcają do takich rozstrzygnięć.</u>
          <u xml:id="u-290.4" who="#AntoniKobielusz">Myślę, że zasługuje na rozważenie przez państwa członkowskie NATO propozycja stworzenia stref bezatomowych na terenie rozszerzonego Sojuszu Atlantyckiego. Obecność Polski w takiej strefie mogłaby znacznie zmniejszyć niepokój Rosji o skutki rozszerzenia NATO. Od razu oświadczam, że nie kieruje mną wasalny stosunek do Rosji, o co, szkodząc polskiej racji stanu, posądza nas część opozycji. Proponuję natomiast rozwiązanie korzystne dla Polski, które, jak sądzę, jest do zaakceptowania również przez obecne państwa członkowskie NATO. Na obawy tych, którzy uważają, że wejście do NATO i integracja z Unią Europejską spowodują częściowe samoograniczenie naszej suwerenności, chciałbym odpowiedzieć, iż oznacza to równocześnie stworzenie szans na umocnienie bezpieczeństwa i wzrost cywilizacyjny naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-290.5" who="#AntoniKobielusz">Jeżeli słuszna jest teza, iż polityka zagraniczna winna służyć nie tylko dobremu wizerunkowi i pozycji Polski w świecie, ale także sprzyjać rozwojowi gospodarczemu kraju, należy obok państw euroatlantyckich dostrzegać kraje Azji Południowo-Wschodniej. O kierunkach międzynarodowej współpracy gospodarczej winny decydować wyniki ekonomiczne, a nie racje polityczne. Dotychczas bilans międzynarodowych obrotów gospodarczych jest ciągle niekorzystny dla naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-290.6" who="#AntoniKobielusz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chociaż polityka zagraniczna kreowana i realizowana przez polityków ugrupowań postsolidarnościowych ma swoje osiągnięcia, uważam, że uzyskane rezultaty są niskie w stosunku do poniesionych kosztów. Nie zdała egzaminu uproszczona, by nie mówić prymitywna, próba zmiany orientacji polityki zagranicznej, polegająca na chęci zastąpienia rzekomo zawsze złego „wielkiego brata” ze Wschodu przez hojnego i zawsze bezinteresownego „dobrego wuja” z Zachodu. Należy więc z uznaniem przyjąć próbę wypracowania przez rząd koalicyjny polityki zagranicznej zbliżonej do tej, jaką prowadzą od kilku lat państwa zachodnie, zwłaszcza Niemcy i Stany Zjednoczone, wobec naszych wschodnich sąsiadów.</u>
          <u xml:id="u-290.7" who="#AntoniKobielusz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Polityka zagraniczna winna być wypadkową różnych propozycji wszystkich opcji politycznych. Chociaż SLD i PSL wygrały ostatnie wybory parlamentarne, nie miały do końca ubiegłym roku należnego im wpływu na politykę zagraniczną. Dziś koalicja przedstawia własną koncepcję tej polityki i za nią będzie odpowiadać przed społeczeństwem. Wierzę, że ugrupowania, które dotychczas miały zasadniczy wpływ na politykę zagraniczną, a w znacznym stopniu utraciły poparcie społeczne, rozważą, czy nadal mogą uważać się za wyłącznie uprawnione do wyrokowania o polskiej aktywności międzynarodowej i rozstrzygania o polskiej racji stanu.</u>
          <u xml:id="u-290.8" who="#AntoniKobielusz">Na koniec posłowi Moczulskiemu i posłowi Nowinie-Konopce chcę przypomnieć, że racja stanu jest własnością państwa. I chodzi o to, aby władze państwowe miały demokratyczną legitymację. Ten warunek w Polsce jest spełniony. Natomiast posłance Lipowicz chcę zwrócić uwagę, że jeżeli już wypowiada z tej trybuny stwierdzenie, że w związku z konkordatem mamy do czynienia z kompromitacją Polski na arenie międzynarodowej, to uważam, jeżeli w ogóle takie stwierdzenie jest uprawnione, iż wynika to z tego, że rząd pani premier Hanny Suchockiej, nie mając legitymacji parlamentarnej ani, jak się okazało w wyborach, również społecznej, podpisał ten dokument.</u>
          <u xml:id="u-290.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-291">
          <u xml:id="u-291.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Antoniemu Kobieluszowi.</u>
          <u xml:id="u-291.1" who="#AleksanderMałachowski">Pani posłanka Irena Lipowicz pragnie wygłosić sprostowanie.</u>
          <u xml:id="u-291.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-292">
          <u xml:id="u-292.0" who="#IrenaLipowicz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chciałabym sprostować stwierdzenie pana posła. O kompromitacji mówiłam nie tylko ja, ale ministrowie spraw zagranicznych już tej koalicji mówili o tym, że nieratyfikowanie konkordatu szkodzi polskiej racji stanu. A nieratyfikowanie tak ważnej umowy międzynarodowej przez 3 lata jest dla nas wszystkich, dla całego parlamentu, niestety również dla opozycji, kompromitacją. Powinniśmy jak najszybciej ten stan zmienić. I przy tym stanowisku pozostanę.</u>
          <u xml:id="u-292.1" who="#IrenaLipowicz">Nie jest też prawdą to, o czym pan powiedział, że rząd Hanny Suchockiej nie miał demokratycznej legitymacji i że nie miał legitymacji parlamentarnej. O ile sobie przypominam, pani premier Suchocka nie rządziła w wyniku zamachu stanu, ale rząd, który istniał do końca, był rządem, który istniał na podstawie konstytucji, i działał w ramach swoich konstytucyjnych uprawnień. To są bardzo mizerne i naciągane próby usprawiedliwiania. Jest tu, panie pośle, różnica poglądów między nami i ja muszę szanować pańskie poglądy jako poglądy wybranego demokratycznie posła. Pan uważa, że to nie jest kompromitacja, ale jeżeli ja na pytanie zachodnich parlamentarzystów, co właściwie mamy jeszcze do zarzucenia konkordatowi, skoro już są wyniki badań komisji i skoro w projekcie nowej konstytucji przewidzieliśmy konkordat, mówię, że w dyskusji publicznej jeszcze mówi się, że jedynym powodem jego nieratyfikowania jest kwestia nauki religii w przedszkolach — to czy nie mogę używać słowa „kompromitacja”?</u>
          <u xml:id="u-292.2" who="#IrenaLipowicz">I na koniec, panie pośle, jedno słowo. Racja stanu jest własnością narodu w sensie konstytucyjnym, a nie własnością państwa. Teza o omnipotencji państwa nad narodem, nad społeczeństwem była tezą komunistyczną.</u>
          <u xml:id="u-292.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-293">
          <u xml:id="u-293.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję pani posłance Lipowicz.</u>
          <u xml:id="u-293.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę obecnie pana posła Zbyszka Zaborowskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-293.2" who="#komentarz">(Poseł Antoni Kobielusz: Panie marszałku, jeszcze w trybie sprostowania.)</u>
          <u xml:id="u-293.3" who="#AleksanderMałachowski">Sprostowania do sprostowania.</u>
          <u xml:id="u-293.4" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-294">
          <u xml:id="u-294.0" who="#AntoniKobielusz">Nie jestem prawnikiem, natomiast chcę zwrócić uwagę, że państwo to nie tylko organy państwowe, ale to również społeczeństwo. Myślę, że tutaj nie ma powodu przeciwstawiania sobie społeczeństwa i państwa.</u>
          <u xml:id="u-294.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-295">
          <u xml:id="u-295.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-295.1" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł Zbyszek Zaborowski proszony jest o zabranie głosu. Ma pan niestety już tylko 2,5 minuty, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-295.2" who="#komentarz">(Poseł Zbyszek Zaborowski: Ile?)</u>
          <u xml:id="u-295.3" who="#AleksanderMałachowski">2,5 minuty.</u>
          <u xml:id="u-295.4" who="#komentarz">(Poseł Zbyszek Zaborowski: Panie Marszałku!)</u>
          <u xml:id="u-295.5" who="#AleksanderMałachowski">Przyjmijmy, że 3 minuty, ale to jest i tak niedużo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-296">
          <u xml:id="u-296.0" who="#ZbyszekZaborowski">Wysoki Sejmie! W związku z tym tylko w dwóch sprawach się wypowiem. Pan minister Rosati jasno zdeklarował, jakie są intencje rządu, określił cele polityki zagranicznej, określił priorytety. Tym pierwszym, najważniejszym priorytetem, jak rozumiem, jest powrót do Europy, integracja ze strukturami europejskimi. To nie może nam jednak przesłaniać drugiej strony. Polska polityka zagraniczna musi być zrównoważona. I myślę, że trzeba z dużą satysfakcją odnotować poprawę stosunków z naszymi wschodnimi sąsiadami, w tym z Rosją.</u>
          <u xml:id="u-296.1" who="#ZbyszekZaborowski">Ze zdziwieniem przyjąłem wystąpienie pana posła Gąsienicy-Makowskiego. Miałem wrażenie, że on martwi się tym polepszeniem stosunków. Myślę, że polepszenie stosunków z Rosją ułatwi również naszą politykę zagraniczną zmierzającą do integracji ze strukturami europejskimi. Rosja musi być w jakimś względzie uwzględniana w całym systemie bezpieczeństwa europejskiego. Rynki wschodnie to również szansa dla naszej gospodarki, dla nowej ekspansji gospodarczej. Sądzę, że pan minister Rosati powinien prowadzić politykę zagraniczną w tym kierunku, w jakim ją w tej mierze zapoczątkował.</u>
          <u xml:id="u-296.2" who="#ZbyszekZaborowski">Druga sprawa, poruszana przez panią poseł Lipowicz, ale nie tylko, to sprawa ratyfikacji konkordatu. Myślę, że ta niecierpliwość nie jest usprawiedliwiona. Nie można mówić o kompromitacji polskiej polityki zagranicznej, nie można mówić o kompromitacji parlamentu. W tej sprawie są wątpliwości, w tej sprawie potrzebna jest dobra wola ze wszystkich stron. Te wątpliwości były wyrażane nie tylko na posiedzeniach Komisji Nadzwyczajnej, nie tylko w parlamencie, który, przypomnę, odrzucił wstępnie sprawozdanie komisji o zgodności konkordatu z konstytucją. Te wątpliwości dotyczą również nowej konstytucji. Pani poseł się myli, mówiąc, że nowa konstytucja przewiduje konkordat.</u>
          <u xml:id="u-296.3" who="#komentarz">(Poseł Irena Lipowicz: Jest tam konkordat.)</u>
          <u xml:id="u-296.4" who="#ZbyszekZaborowski">Nowej konstytucji jeszcze nie ma. Są różne warianty zapisów o stosunku państwo-kościół. Jest kwestia wyjaśnienia wątpliwości, które w dalszym ciągu nurtują społeczeństwo. To nie są tylko wątpliwości parlamentarzystów, to nie są tylko wątpliwości posłów zgromadzonych w tej Izbie. To są wątpliwości w społeczeństwie. I trzeba cierpliwie je wyjaśniać, po to, aby ewentualna ratyfikacja nie wzbudzała nowych kontrowersji i nowych podziałów. Pani poseł mówi o 3 latach - we Włoszech negocjowano konkordat kilkanaście lat. Zawierano protokoły dodatkowe między Watykanem a państwem włoskim (nikt nie podejrzewa, że Włochy to nie jest państwo, w którym religia katolicka ma istotną pozycję w społeczeństwie) i nikt nie rozdzierał szat z tego powodu. Myślę, że w Polsce również nie ma powodu rozdzierać szat; trzeba wyjaśnić wszystkie wątpliwości i wypracować consensus.</u>
          <u xml:id="u-296.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-297">
          <u xml:id="u-297.0" who="#AleksanderMałachowski">Pani posłanka Irena Lipowicz znowu chce prostować.</u>
          <u xml:id="u-297.1" who="#AleksanderMałachowski">No, taki jest regulamin Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-297.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-298">
          <u xml:id="u-298.0" who="#IrenaLipowicz">Tylko jedno zdanie, panie pośle. Pan poseł powiedział, że mylę się, mówiąc, że konkordat znajduje się w uchwalonym projekcie Komisji Konstytucyjnej. Być może teraz był to skrót myślowy, ale odnoszący się do mojego wystąpienia. Chciałabym sprostować: Chodzi o uchwalony już, również przez pana klub, jednolity projekt Komisji Konstytucyjnej. On jest w tej chwili wykładnikiem również w stosunkach zewnętrznych naszych zamiarów, naszego consensusu dotyczącego przyszłej konstytucji. I tam został wymieniony z nazwy konkordat. A te wątpliwości tak były właśnie podnoszone.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-299">
          <u xml:id="u-299.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-299.1" who="#AleksanderMałachowski">Wydaje się, że sprawa jest wyjaśniona. W projekcie istotnie jest...</u>
          <u xml:id="u-299.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Dwa słowa.)</u>
          <u xml:id="u-299.3" who="#AleksanderMałachowski">...to zdanie o konkordacie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-300">
          <u xml:id="u-300.0" who="#IrenaLipowicz">Chodzi o jednolity projekt konstytucji. Tam został wymieniony z nazwy konkordat. Obszernie w wystąpieniu to wyjaśniałam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-301">
          <u xml:id="u-301.0" who="#ZbyszekZaborowski">Tak, ale myślę, że będzie można o tym mówić wówczas, kiedy konstytucja zostanie uchwalona. Projekt jest projektem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-302">
          <u xml:id="u-302.0" who="#AleksanderMałachowski">No, ale to mówiła właśnie pani posłanka Lipowicz, więc już nie komplikujmy tej sprawy za bardzo.</u>
          <u xml:id="u-302.1" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł Jan Świrepo, proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-302.2" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, ma pan do dyspozycji 11 minut.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-303">
          <u xml:id="u-303.0" who="#JanŚwirepo">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze!</u>
        </div>
        <div xml:id="div-304">
          <u xml:id="u-304.0" who="#AleksanderMałachowski">Przepraszam bardzo, panie pośle. Oprócz pana jest jeszcze jeden poseł z PSL - pan poseł Sławecki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-305">
          <u xml:id="u-305.0" who="#JanŚwirepo">Każda dyskusja na temat naszej polityki zagranicznej powinna uwzględniać fakt, że Polska zapoczątkowała w roku 1989 przemiany ustrojowe we wszystkich krajach Europy Środkowo-Wschodniej, a także w samym Związku Radzieckim. Dzięki nam załamał się w tych krajach totalitarny system realnego socjalizmu, władzę przejęły rządy niekomunistyczne. W roku 1991 doszło do likwidacji struktur Układu Warszawskiego i RWPG. W tym okresie przemian ustrojowych kraje Europy Zachodniej, a także USA mocno wspierały te procesy, widząc w nich możliwość osłabienia realnego zagrożenia, jakim był dla nich Układ Warszawski. Dążyły do tego, aby proces ten był nieodwracalny, i to dobrze. Trzeba jednak być świadomym, że to wsparcie dotyczyło także utworzenia w tej części Europy jak największej liczby państw, które w dłuższym okresie miały się uniezależnić politycznie i gospodarczo od Rosji. To się udało. Rozpadł się Związek Radziecki, rozpadły się Czechosłowacja i Jugosławia.</u>
          <u xml:id="u-305.1" who="#JanŚwirepo">Uważam, że nasza polityka zagraniczna powinna uwzględniać ten fakt, szczególnie wiedząc, że kraje Europy Zachodniej będą dążyły także do osłabienia roli naszego rządu centralnego poprzez preferowanie regionalizacji kraju. Wszystkie dotychczasowe działania gospodarcze i polityczne tych krajów nastawione są na pokazanie nam, że podział administracyjny kraju na duże regiony poprzez decentralizację władzy będzie korzystnie wpływał na rozwój gospodarczy. Uważam, że w dłuższym okresie może to doprowadzić do powstania państwa federalnego.</u>
          <u xml:id="u-305.2" who="#JanŚwirepo">Kraj nasz dokonał już wyboru co do kierunku naszej opcji rozwojowej. Polega ona na ścisłej integracji ze strukturami gospodarczymi, politycznymi i militarnymi świata zachodniego, w tym również na włączeniu się do struktur NATO. Wybór ten nie jest kwestionowany przez większość sił politycznych w kraju. Jednak należy uwzględniać fakt, że polskie społeczeństwo domaga się, aby nasza integracja gospodarcza, polityczna i militarna nie doprowadziła do przyjęcia przez Polskę zobowiązań, które mogą naruszać znacznie naszą niezależność. Dlatego negatywnie odebrałem wypowiedź ministra Rosatiego w ostatnich tygodniach, że jeżeli Polska będzie w NATO, to jednoznacznie wiąże się to z wprowadzeniem broni atomowej na nasze terytorium. Takiemu myśleniu przeciwna jest większość naszego społeczeństwa. Geopolityczne położenie Polski, a także wybrany już kierunek naszej przynależności stawiają nas przed alternatywą: Czy będziemy na naszej granicy wschodniej przedmurzem świata zachodniego, czy też pomostem między Wschodem a Zachodem? Jako przedmurze jesteśmy krajem zbyt słabym gospodarczo i militarnie, a mosty, jak wykazała historia i wydarzenia ostatnich lat, budują silni nad głowami słabszych. Nasze niezbyt dobre stosunki z Rosją w ostatnich latach doprowadziły do tego, że o naszej przynależności do NATO rozmawiano ponad nami. Zachodowi potrzebna jest Polska, która będzie miała dobre stosunki z Rosją i wszystkimi sąsiadami. Dlatego pozytywnie należy ocenić ostatnie wizyty prezydenta i premiera u naszych sąsiadów.</u>
          <u xml:id="u-305.3" who="#JanŚwirepo">Moim zdaniem obecna sytuacja polityczna wymaga oparcia naszej polityki zagranicznej na następujących podstawowych zasadach:</u>
          <u xml:id="u-305.4" who="#JanŚwirepo">1) musimy dążyć do zbudowania systemu bezpieczeństwa międzynarodowego, który uniemożliwi powstawanie konfliktów zbrojnych nie tylko światowych, ale przede wszystkim lokalnych;</u>
          <u xml:id="u-305.5" who="#JanŚwirepo">2) musimy dążyć do szybkiego wzrostu i liberalizacji współpracy gospodarczej z wszystkimi sąsiadami, szczególnie na wschodzie i południu, gdyż na granicy zachodniej proces ten stał się już faktem;</u>
          <u xml:id="u-305.6" who="#JanŚwirepo">3) należy oficjalnie wyrażać nasze stanowisko wobec przejawów agresji, prób rozwiązywania konfliktów poprzez zbrojną interwencję, łamania praw człowieka; opinia światowa powinna wiedzieć, że bez względu na to, gdzie konflikty będą powstawały, u wrogów czy przyjaciół, nasza reakcja będzie taka sama;</u>
          <u xml:id="u-305.7" who="#JanŚwirepo">4) polityka zagraniczna powinna sprzyjać każdej inicjatywie lokalnej w zakresie współpracy przygranicznej (euroregiony, współpraca miast i gmin), powinna także wspierać politycznie działania Polonii, szczególnie w krajach sąsiednich.</u>
          <u xml:id="u-305.8" who="#JanŚwirepo">Mam nadzieję, że polityka zagraniczna pozwoli na zajęcie przez Polskę miejsca w Europie, które odpowiada naszemu potencjałowi gospodarczemu i ludzkiemu, i umożliwi także w okresie integracji z Unią Europejską osiągnięcie jak największego stopnia naszej niezależności narodowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-306">
          <u xml:id="u-306.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Janowi Świrepo z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-306.1" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł Stefan Ceranka już nie może zabrać głosu, bo klub nie ma czasu.</u>
          <u xml:id="u-306.2" who="#komentarz">(Poseł Stefan Ceranka: Ale może przekażę to do protokołu?)</u>
          <u xml:id="u-306.3" who="#AleksanderMałachowski">To pan zawsze może uczynić, proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-306.4" who="#komentarz">(Poseł Stefan Ceranka: A szkoda, bo Wysoka Izba straciła wiele.)</u>
          <u xml:id="u-306.5" who="#AleksanderMałachowski">Tak, ale właśnie po to regulamin Sejmu przewiduje możność wydrukowania tego.</u>
          <u xml:id="u-306.6" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł Tadeusz Sławecki z Polskiego Stronnictwa Ludowego ma 6 minut do dyspozycji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-307">
          <u xml:id="u-307.0" who="#TadeuszSławecki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Ze względu na brak czasu pragnę skoncentrować się w swoim wystąpieniu głównie na sprawie stosunków polsko-białoruskich. Zanim jednak to uczynię, muszę odnieść się do wystąpienia pani posłanki Lipowicz, która obarczyła szczególną odpowiedzialnością Polskie Stronnictwo Ludowe za brak ratyfikacji konkordatu. Odpowiem krótko: chyba odpowiadamy w równym stopniu zarówno PSL, jak i Unia Wolności.</u>
          <u xml:id="u-307.1" who="#TadeuszSławecki">Szanowni Państwo! Wszyscy z uwagą śledzą aktualne wydarzenia polityczne w państwie białoruskim, starają się dociekać przyczyn takiego stanu rzeczy. Myślę, że można było wcześniej przewidzieć taki rozwój sytuacji u naszego wschodniego sąsiada. W związku z tym nasuwa się pytanie: Czy nie ponosimy w części odpowiedzialności za taki stan rzeczy? W swoim wystąpieniu pan minister był łaskaw powiedzieć, że Polska powinna wykazywać więcej inicjatywy w zakresie współpracy politycznej, kulturalnej, parlamentarnej, gospodarczej i naukowej z Białorusią. W pełni popieram pańskie zdanie. Mimo wielu umów międzynarodowych, mimo podpisanego 23 czerwca 1992 r. traktatu określającego w zasadniczy sposób stosunki między obydwoma państwami nie można chyba powiedzieć, że wzajemne relacje między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Białoruś w tym okresie były w pełni zadowalające. Stawiam zatem pytanie: Czy polska dyplomacja w pełni doceniła rolę suwerennej Białorusi? Władze białoruskie w ostatnich latach coraz silniej akcentowały zbliżenie z Rosją i nie kryły niechęci wobec zabiegów Polski dotyczących wstąpienia do NATO.</u>
          <u xml:id="u-307.2" who="#TadeuszSławecki">W przeciwieństwie do nie w pełni wykorzystanych możliwości, jakie daje ww. traktat z 1992 r., dobrze rozwija się współpraca na płaszczyźnie gospodarczej. Podwojenie w ciągu ostatniego roku wymiany handlowej jest dobrym sygnałem i prognozą na przyszłość. W kontekście tej sprawy myślę, że należałoby przeanalizować status radców handlowych, wzmocnić ich pozycję i rozważyć możliwość nadania im statusu dyplomatycznego.</u>
          <u xml:id="u-307.3" who="#TadeuszSławecki">Ważną rolę w naszych stosunkach dwustronnych może odegrać współpraca transgraniczna. Należy, moim zdaniem, jak najszybciej pogłębiać wymianę kulturalną i naukową. Nie wiem, czym można wytłumaczyć to, że kilkadziesiąt kilometrów od naszej granicy nie można kupić polskiej prasy, książki, płyty. Do dziś nie podpisana jest umowa o współpracy między telewizją obu państw.</u>
          <u xml:id="u-307.4" who="#TadeuszSławecki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Podzielam zdanie wielu moich przedmówców, że ważną rolę w stosunkach dwustronnych odgrywa współpraca międzyparlamentarna. W wypadku Białorusi jest to zadanie szczególne. Wymaga ona priorytetowego potraktowania. Debatując nad założeniami i kierunkami polskiej polityki zagranicznej w kontekście ostatnich wydarzeń na Białorusi, należy postawić pytanie: Czy można prowadzić dotychczasową politykę w nie zmienionym kształcie? Czy polityczny związek dwóch państw rodzi niebezpieczeństwo dla polskiej racji stanu, czy może stwarza również pewne dla nas szanse? Czy możemy wykorzystać - i w jaki sposób - całą sferę kontaktów gospodarczych, sieć powiązań transgranicznych, biznesu prywatnego? Czy możemy wykorzystać atut atrakcyjności cywilizacyjnej i finansowej dla obywateli Białorusi? To tylko część zagadnień, jakie stoją przed polską polityką wobec naszego wschodniego sąsiada.</u>
          <u xml:id="u-307.5" who="#TadeuszSławecki">Kończąc, chcę odnieść się do stwierdzenia pana ministra, że planuje się otwarcie 24 nowych placówek dyplomatycznych, w większości na Wschodzie. W wystąpieniu zabrakło jednak informacji, ile placówek zamknięto bądź w ilu krajach zawieszono ich działalność - często wbrew opinii różnych gremiów parlamentarnych, jak to miało miejsce w wypadku Ambasady RP w Mongolii.</u>
          <u xml:id="u-307.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-308">
          <u xml:id="u-308.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Tadeuszowi Sławeckiemu.</u>
          <u xml:id="u-308.1" who="#AleksanderMałachowski">Jako ostatniego z zapisanych do głosu proszę pana posła Jerzego Eysymontta, nie zrzeszonego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-309">
          <u xml:id="u-309.0" who="#JerzyEysymontt">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Temat, nad którym dzisiaj przyszło nam dyskutować, jest obszerny i szczególnie ważny. W moim przypadku, kiedy jest mało czasu i sala jest pusta, można poruszyć tylko niektóre wybrane sprawy, jakie - być może - zabrzmiały mocniej w wystąpieniach posłów i szczególnie przedstawicieli klubów niż w samym przemówieniu ministra, które było bardzo stonowane. To zresztą chyba się chwali. Przypomnę niektórym posłom z koalicji, których miałem okazję słyszeć, że to minister Rosati podkreślał wyraźnie, że głównym celem polskiej polityki zagranicznej także dla obecnego rządu koalicyjnego jest orientacja zachodnia i osiągnięcie integracji ze strukturami zachodnimi. Tak więc consensus w tej sprawie, jeśli istnieje, nie powinien chyba być podważany. Nie szukałbym także winy innych rządów w tej właśnie dziedzinie, gdyż - jak się okazuje - rząd obecny de facto kontynuuje tę politykę.</u>
          <u xml:id="u-309.1" who="#JerzyEysymontt">Jeśli chodzi o tzw. politykę wschodnią - mówię tak zwaną, gdyż, nie bez racji może, wielu uważa, że nie powinno się dzielić polityki na wschodnią, zachodnią, północną i południową - chciałbym zwrócić uwagę na kwestię Ukrainy. Ukraina to największy niepodległy kraj, z którym graniczymy na wschodzie. Historia naszych stosunków nie jest być może najlepsza, ale ten właśnie kraj, jak sądzę, powinien być naszym bardzo ważnym partnerem - nie przeciwko komukolwiek, ale zarówno ze względów gospodarczych jak i ze względu na pewną równowagę. A ta równowaga na naszej wschodniej granicy wydaje się nieco zachwiana. Jeśli bowiem tutaj padają takie słowa, że Polska nie powinna być przedmurzem Zachodu, bo nas na to nie stać, z czym nawet mógłbym się zgodzić, to należy stwierdzić, iż fakt, że Białoruś stanie się przedmurzem Rosji - oby nie wracającej do tradycji imperialnej - nie jest dla nas wygodny. Oczywiście są to suwerenne decyzje władz i narodu białoruskiego, ale interes Polski także musi być brany pod uwagę.</u>
          <u xml:id="u-309.2" who="#JerzyEysymontt">Wielokrotnie była poruszana także kwestia konkordatu. Unikając słów grzmiących, mogę chyba powiedzieć, że fakt, iż dotychczas nie udało się ratyfikować tego niewątpliwie ważnego traktatu międzynarodowego, może szczególnie ważnego w kraju takim jak Polska, w przekonaniu moim i mojej partii Republikanie, nie służy polskiej racji stanu. I to jest chyba najłagodniejsze stwierdzenie w tej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-309.3" who="#JerzyEysymontt">Jest także kwestia, niełatwa, stosunków z naszym zachodnim sąsiadem. Z ogromną radością witamy układanie się - po raz pierwszy chyba w historii Polski i Niemiec - tak dobrych stosunków. Niemniej musimy również pamiętać o wielu sprawach do końca nie rozwiązanych, a także ważnych resentymentach, jakie występują po obu stronach. Przezwyciężenie ich nie jest, być może, domeną polityki zagranicznej, ale na pewno dla tej polityki zagranicznej stanowi bardzo istotną bazę. Jest ogromnie ważne, abyśmy układali właściwie stosunki pomiędzy mniejszością niemiecką a państwem polskim, ale również dbali o to, aby było to symetryczne w stosunku do praw i możliwości naszej niemałej już Polonii w Niemczech. Sądzę więc, że dzisiaj, kiedy Niemcy są dla nas bezwzględnie największym partnerem gospodarczym (około 30% obrotów to już jest bardzo wiele) ten kierunek polityki zagranicznej będzie dla nas przez najbliższe lata szczególnie ważny i będzie wymagał niewątpliwie dużego rozsądku, i taktu, abyśmy wkrótce osiągnęli to, co udało się, jak sądzę, osiągnąć Francuzom i Niemcom, aczkolwiek ich droga do tego także nie była prosta i łatwa.</u>
          <u xml:id="u-309.4" who="#JerzyEysymontt">Kończąc już, chcę powiedzieć, że to jest właśnie ta dziedzina, w której, jak wszyscy mówią, jest największy consensus. Nie wiem, czy to dobrze, czy to źle, w sumie chyba jednak dobrze, dlatego że postrzeganie Polski jako kraju, który bez względu na zmiany w koalicjach politycznych utrzymuje konsekwentnie pewien kierunek, jest na pewno wzmocnieniem naszej pozycji jako partnera zarówno wobec Wschodu, jak i Zachodu.</u>
          <u xml:id="u-309.5" who="#JerzyEysymontt">A mówiąc o dobrych stosunkach z Rosją, chciałbym, proszę państwa, powiedzieć tak: pochodzę z Wileńszczyzny i wtedy, kiedy jeszcze nie wolno było o tym mówić, mówiłem, że my Wilna odbierać nie będziemy. To nie było wprawdzie miasto rosyjskie, ale jeśli chodzi o stosunki z Rosją, miało to również istotne znaczenie i warto przypomnieć, że tzw. opozycję demokratyczną, która wówczas była zwalczana metodami, powiedzmy sobie, niezbyt demokratycznymi, już wtedy stać było na to, żeby pewne sprawy stawiać jasno nawet wbrew poglądom części ludzi, którzy byli naszym potencjalnym elektoratem.</u>
          <u xml:id="u-309.6" who="#JerzyEysymontt">Mam nadzieję, że również dzisiaj triumfująca koalicja potrafi to docenić - oby potrafiła to docenić nie tylko w słowach, ale i w praktyce.</u>
          <u xml:id="u-309.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-310">
          <u xml:id="u-310.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Jerzemu Eysymonttowi.</u>
          <u xml:id="u-310.1" who="#AleksanderMałachowski">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-310.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę zatem o zabranie głosu ministra spraw zagranicznych pana profesora Dariusza Rosatiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-311">
          <u xml:id="u-311.0" who="#DariuszRosati">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pora jest wprawdzie późna, ale ta całodzienna dyskusja przyniosła takie bogactwo materiału, myśli, że jestem zmuszony zająć państwu jeszcze troszkę czasu. Przede wszystkim chciałbym bardzo serdecznie podziękować wszystkim, którzy się w tej dyskusji wypowiedzieli. Z dużą częścią tych wypowiedzi oczywiście się zgadzam i chcę je traktować jako swoiste generalne poparcie tych ogólnych kierunków polityki zagranicznej, które przedstawiłem w moim wystąpieniu. Cieszę się, że ta strategiczna wytyczna naszej polityki zagranicznej, ta orientacja europejska i euroatlantycka zyskała powszechne poparcie. Cieszę się również, że inne priorytety, które sformułowałem, takie jak stosunki z sąsiadami, współpraca regionalna, także nie były kwestionowane. Mam wrażenie, że jeśli chodzi o ogólny kierunek strategiczny naszej polityki zagranicznej, rzeczywiście istnieje wśród nas wszystkich dość daleko posunięta zgodność poglądów. Zarazem jednak było niemało opinii i wypowiedzi, które odnosiły się do poszczególnych instrumentów i metod uprawiania polityki zagranicznej, bo to jest rzeczywiście materia, w której można się już różnić, można mieć inne poglądy. Były także wypowiedzi, w których domagano się szerszego omówienia pewnych wybranych zagadnień, i było trochę pytań i wypowiedzi wynikających, mam wrażenie, z pewnych nieporozumień, być może dlatego, że - takie bowiem było moje wrażenie - część wypowiedzi niektórych pań i panów posłów była przygotowana wcześniej, kiedy mówcy nie znali tekstu mojego wystąpienia.</u>
          <u xml:id="u-311.1" who="#DariuszRosati">Chciałbym teraz odnieść się do kilku spraw natury bardziej ogólnej, o większej wadze, a następnie do spraw szczegółowych. Przede wszystkim chciałbym powiedzieć, że w pełni zgadzam się z uwagą pana marszałka Zycha, poczynioną zaraz po moim wystąpieniu, w której podkreślił aktywność Sejmu, parlamentu w dziedzinie polityki zagranicznej. Chcę powiedzieć, że Ministerstwo Spraw Zagranicznych i Rada Ministrów dostrzega i bardzo wysoko ocenia aktywność Sejmu, kierownictwa Sejmu w dziedzinie kontaktów zagranicznych. Jesteśmy zdania - chcę to bardzo wyraźnie podkreślić - że kontakty te służą umocnieniu międzynarodowej pozycji Polski, stanowią bardzo ważny element w procesie tworzenia dobrego wizerunku naszego kraju na zewnątrz. Byłoby mi jednak trudno zgodzić się z daleko idącą oceną jednego z posłów, który nazwał nieumieszczenie tej problematyki w moim wystąpieniu faktem nagannym, dlatego że zadaniem moim było przedstawienie kierunków polityki zagranicznej w imieniu Rady Ministrów i nie było moją intencją dokonywanie oceny działalności zagranicznej Sejmu czy Senatu. Jeszcze raz podkreślam: ta działalność jest dostrzegana i wysoko oceniana, natomiast nie było moim zamiarem, aby dokonywać tej oceny w moim wystąpieniu.</u>
          <u xml:id="u-311.2" who="#DariuszRosati">W wielu wypowiedziach podnoszona była kwestia konkordatu. Chcę powiedzieć, że z punktu widzenia formalnoprawnego ta sprawa naprawdę jest poza Ministerstwem Spraw Zagranicznych. Zresztą polemika, która się wywiązywała co jakiś czas na tej sali, wskazywała, że chyba rzeczywiście rozwiązania tej sprawy trzeba szukać tu, w Sejmie. Moje osobiste zdanie w tej kwestii jest znane, ale ono nie ma tutaj żadnego znaczenia. Mam jeden apel: chcę, po pierwsze, zapewnić państwa, że w Radzie Ministrów, w kierownictwie Rady Ministrów, w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, a także w urzędzie prezydenckim jest wola załatwienia tej sprawy w sposób pozytywny i zgodny z polską racją stanu. Ale jest to bardzo trudna materia, o czym państwo tu zgromadzeni wiecie zapewne lepiej ode mnie. Są podejmowane różne inicjatywy i różne działania, które mają zmierzać do tego, aby tę sprawę załatwić w duchu, o jakim mówiłem. Nagłaśnianie pewnych fragmentów tych inicjatyw, poszukiwanie sensacji tam, gdzie jej nie ma, tworzenie takiej atmosfery, jakoby działo się coś tajemniczego - naprawdę nie służy tej sprawie. Mam propozycję, aby zachować w tej sprawie powagę, zachować spokój.</u>
          <u xml:id="u-311.3" who="#DariuszRosati">Odnoszę wrażenie, że sprawa jest na dobrej drodze, ale wszystko się jeszcze może zdarzyć. Pan prezydent dziś powiedział, że istotnie miały miejsce i trwają kontakty pomiędzy Ministerstwem Spraw Zagranicznych a Stolicą Apostolską. Chcę powiedzieć tylko tyle, że cały czas poszukujemy takich działań i takich sposobów rozwiązywania powstałych kwestii, aby umożliwić rozwianie wątpliwości, które się wokół konkordatu pojawiały i pojawiają, i żeby doprowadzić do tego, aby można było konkordat ratyfikować. Jako minister spraw zagranicznych mogę powiedzieć również, iż uważam, że pacta sunt servanda, i to, że rząd poprzedni przyjął i skierował tę umowę międzynarodową do realizacji, jest ważnym argumentem za tym, aby próbować tę sprawę załatwić. To tyle na temat konkordatu.</u>
          <u xml:id="u-311.4" who="#DariuszRosati">Pojawił się również inny wątek w dyskusji, który mnie ogromnie zdumiał. Bardzo wielu posłów wyrażało duże zaniepokojenie tym, że minister spraw zagranicznych wypowiedział się za stacjonowaniem broni jądrowej na terytorium Polski. W związku z tym oświadczam z całą stanowczością i z pełną odpowiedzialnością, że minister spraw zagranicznych nigdy i nigdzie takiej deklaracji nie składał. I tu na marginesie można powiedzieć, że jest to świadectwo tego, w jak niedoskonały sposób jesteśmy informowani w kraju przez środki masowego przekazu. Chcę jednak wyjaśnić kontekst, w jakim poruszałem tę sprawę podczas niedawnej konferencji prasowej w trakcie Dni Polskich w Brukseli. Była na ten temat dyskusja, w którymś momencie zostałem zapytany przez dziennikarza, bardzo otwarcie, czy wykluczam możliwość stacjonowania broni jądrowej na naszym terenie.</u>
          <u xml:id="u-311.5" who="#DariuszRosati">Szanowni Państwo! W interesie polskiej racji stanu nie leży podejmowanie a priori czy ex ante jakichkolwiek zobowiązań czy stwarzanie jakichkolwiek faktów, które mogłyby nam ograniczyć możliwość prowadzenia negocjacji w przyszłości z państwami NATO na temat formuły naszego członkostwa.</u>
          <u xml:id="u-311.6" who="#DariuszRosati">Odpowiedziałem, że jeżeli pytanie jest tak sformułowane, to oczywiście nie można wykluczyć takiej sytuacji, dlatego że jeszcze nie siedliśmy do stołu z krajami NATO i jeszcze z nimi tego nie negocjujemy. Byłoby nad wyraz niewłaściwe, gdybyśmy już w tej chwili wysłali sygnał do niektórych kręgów w Stanach Zjednoczonych, w Europie Zachodniej, że my owszem, chcemy gwarancji bezpieczeństwa, ale nie chcemy podjąć żadnego ryzyka z tym związanego. Do tego dodałem, że Polska nie czuje się zagrożona w tej chwili przez żadne państwo i, według naszej oceny sytuacji, w najbliższym czasie nie będziemy zagrożeni. Jeśli sytuacja będzie taka jak teraz, to nie ma potrzeby, żebyśmy umieszczali broń jądrową na naszym terytorium.</u>
          <u xml:id="u-311.7" who="#DariuszRosati">Tak brzmiała moja wypowiedź. Nie chcę, żeby to było traktowane jako tłumaczenie się. Na tej konferencji prasowej było obecnych kilku posłów z naszego Sejmu i, mam nadzieję, że gdyby zaszła potrzeba, mogliby potwierdzić, że taka była chyba co do idei i co do słowa moja wypowiedź. Jeszcze raz mówię, żeby nie było żadnych nieporozumień — sądzę nawet, że naprawdę niepotrzebnie takie słowa padały z tej trybuny — jeszcze raz podkreślam: Polska chce być pełnoprawnym członkiem NATO, ale zanim siądziemy do stołu, nie będziemy stawiać żadnych wstępnych warunków. Byłoby to szkodliwe ze względu na to, że taki ruch byłby odebrany negatywnie przez te kręgi polityczne w krajach zachodnich, które do tej pory nie są do końca przekonane, że „warto umierać za Gdańsk”.</u>
          <u xml:id="u-311.8" who="#DariuszRosati">Powiedziałem również, że jeżeli utrzyma się taka sytuacja, jaka jest w tej chwili, to oczywiście takiej potrzeby nie ma i nie będzie. I proszę państwa o zrozumienie, że to, w którym momencie Polska oficjalnie powie, czy chce, czy nie chce, aby na jej terytorium stacjonowały i bazy obce, i broń jądrowa, to jest bardzo ważny argument negocjacyjny. Na obecnym etapie tego mówić otwarcie ani nie możemy, ani nie chcemy.</u>
          <u xml:id="u-311.9" who="#DariuszRosati">Byłem, powiem otwarcie, zaskoczony liczbą głosów, które dotyczyły spraw współpracy gospodarczej z zagranicą. W pełni się zgadzam z wszystkimi wypowiedziami, które podkreślały konieczność wspomagania przez politykę zagraniczną współpracy gospodarczej. Tak sobie to zresztą wyobrażam. W sytuacji kiedy społeczność międzynarodowa już jest w takim stopniu zbratana, że nie występuje groźba wojny, nie występuje niebezpieczeństwo interwencji militarnych, to właściwie stosunki gospodarcze zaczynają dominować w kontaktach zagranicznych i wtedy rzeczywiście polityka zagraniczna staje się w pewnym sensie emanacją stosunków gospodarczych. W pełni się z tym zgadzam i uważam, że jak najbardziej trzeba stopniowo uwzględniać taką reorientację w polityce, ale zarazem powiem, że obecny stan instytucjonalny nie stwarza korzystnych warunków i możliwości do tego, aby polityka zagraniczna istotnie mogła wspomagać w daleko większym stopniu niż dotychczas współpracę gospodarczą z zagranicą, handel zagraniczny. Jest szereg ograniczeń w tym zakresie. Na przykład kwestia naszego uczestnictwa w OECD nie jest negocjowana przez MSZ, bo taka była w przeszłości decyzja podjęta przez Radę Ministrów, jeśli chodzi o resort koordynujący, wiodący przy negocjacjach, czyli innymi słowy odpowiedzialny za ten obszar zmian legislacyjnych, jaki jest wymagany, abyśmy się stali członkiem OECD. Cały ten obszar negocjacyjny został przekazany do Urzędu Rady Ministrów i prowadzi to wicepremier do spraw gospodarczych. Może to dobrze - trudno to w tej chwili powiedzieć. Ja tylko powiadam, że MSZ ma tutaj bardzo niewielką rolę do odegrania. Mogę dać kilka innych przykładów na to, że cały szereg ważnych spraw prowadzonych jest poza MSZ, co w sposób naturalny ogranicza możliwość włączenia polityki zagranicznej do realizowania pewnych celów gospodarczych. Wystąpiłem z inicjatywą ściślejszej integracji służb handlowych i dyplomatycznych. Tutaj spór toczy się od lat i kiedy się zorientowałem, że jest ogromny opór względem dokonywania takiej integracji, uznałem, że koszty polityczne takiego ruchu byłyby prawdopodobnie tak duże, że naprawdę nie warto robić takiej rewolucji. Wciąż uważam, że jest potrzeba dokonania takiej integracji przy jednoczesnym utworzeniu wyodrębnionej służby promocji polskiego handlu zagranicznego, promocji inwestycji polskich za granicą. Ten układ, który jest do tej pory, jest układem tradycyjnym, jego formuła się wyczerpała. Uważam jednak, że niczego nie powinno się robić na siłę, i oczekuję, iż może drogą refleksji i dyskusji będziemy stopniowo dochodzić do pewnych uzgodnionych rozwiązań w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-311.10" who="#DariuszRosati">Natomiast trudno oczywiście winić Ministerstwo Spraw Zagranicznych o to, że pojawia się deficyt w handlu zagranicznym, bo takie wypowiedzi także były. Chcę powiedzieć, że Ministerstwo Spraw Zagranicznych dysponuje nazbyt ograniczonymi instrumentami, aby móc wpływać na to, jak kształtuje się saldo bilansu handlowego naszego kraju. Tu pozwolę sobie może na techniczną wstawkę, ale to jest przecież, jak państwo wiedzą, kwestia tego, jaki jest kurs walutowy, jakie są obciążenia celne w dostępie do rynków obcych w stosunku do obciążeń celnych w dostępie do naszego rynku, to jest sprawa promocji eksportu, sprawa całej infrastruktury finansowej, która umożliwia finansowanie transakcji eksportowych itd. Wszystkie te instrumenty są poza zasięgiem oddziaływania Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Natomiast tam, gdzie możemy działać w sprawach dotyczących handlu zagranicznego, działamy. Pan poseł Moczulski domagał się konkretów, pytał, jak wyobrażamy sobie współpracę np. ze Stanami Zjednoczonymi. Mówił: To są słowa, ale gdzie są konkrety? Otóż właśnie jednym z takich konkretnych przejawów było ostatnio podniesienie w rozmowach z Amerykanami sprawy przywrócenia polskim eksporterom przywileju w ramach GSP - czyli Uogólnionego Systemu Preferencji - który nam został odebrany. Podnosiliśmy tę sprawę, bo uważaliśmy oczywiście, że wchodzi ona w zakres tematyki, która może być podjęta kanałami dyplomatycznymi. To zresztą jest główny czynnik, który powoduje, że dynamika polskiego eksportu na rynek amerykański ostatnio spadła. Natomiast, szanowni państwo, zdajecie sobie sprawę, że MSZ nie ma wpływu na poziom kursu walutowego. Osobiście też nie jestem specjalnie zachwycony polityką kursu walutowego w kraju, czemu dawałem wielokrotnie wyraz, ale to jest sprawa pozostająca w gestii Narodowego Banku Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-311.11" who="#DariuszRosati">Chcę zresztą powiedzieć, że nie powinniśmy dramatyzować tej sytuacji. W handlu zagranicznym nie jest tak źle, jakby się wydawało. Oficjalnie rejestrowany deficyt to tylko część obrazu. Była już o tym mowa, ale jak się spojrzy na stan rezerw walutowych, rosną one w jeszcze szybszym tempie w ciągu pierwszych 3 miesięcy, niż rosły w ubiegłym roku. Rosną nie tylko dlatego, że następuje napływ kapitału spekulacyjnego, jakkolwiek to również jest znacząca pozycja, rosną właśnie m.in. dlatego, że jest bardzo duży eksport nie rejestrowany. Eksport nie rejestrowany jest tak samo dobry jak każdy inny eksport. Nie ma się o co obrażać, prędzej czy później on się również zinstytucjonalizuje. Ci wszyscy, którzy na razie są nastawieni na sprzedaż na bazarach przygranicznych, w pewnym momencie też będą prawdopodobnie inwestować zarobione środki, aby tworzyć jakieś przedsiębiorstwa, i zrobią to w sposób bardziej zorganizowany, zinstytucjonalizowany.</u>
          <u xml:id="u-311.12" who="#DariuszRosati">Powiedziałbym więc, że wyrażane obawy dotyczące kondycję polskiego handlu zagranicznego częściowo mogą być kierowane pod adresem MSZ. Oczywiście przyjmuję to do wiadomości, zresztą jako ekonomiście z zawodu są to sprawy ogromnie mi bliskie, ale chcę wyraźnie powiedzieć, że po pierwsze, sytuacja nie jest tak dramatyczna, a po drugie, naprawdę kluczowi decydenci od tych spraw znajdują się w innych resortach.</u>
          <u xml:id="u-311.13" who="#DariuszRosati">Chcę zaanonsować w każdym razie, że będę jednak bardziej dostosowywał MSZ do zadań ekonomicznych. Planujemy powołać departament ekonomiczny. Traktuję zresztą dzisiejszą debatę jako swoisty mandat i poparcie dla idei uekonomizowania służb MSZ tak, aby były one lepiej przygotowane zarówno do promocji interesów gospodarczych kraju, jak i do tego, żeby lepiej rozumieć dyplomację gospodarczą. Będziemy tworzyli departament ekonomiczny w naszym ministerstwie, choć oczywiście jest to sprawa, która musi zostać zatwierdzona na forum Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-311.14" who="#DariuszRosati">Następny kompleks spraw, które były tu przedmiotem dyskusji, dotyczył polityki wschodniej. Wyrażano pełne zaniepokojenia opinie dotyczące stanu i perspektyw naszych stosunków, zwłaszcza z Ukrainą, z Białorusią i także z Rosją. Może odniosę się po kolei do tych krytycznych wypowiedzi. Rozkład głosów i ocen był bardzo zróżnicowany. Było wiele stwierdzeń, że właśnie to jest ten właściwy kierunek i że dobrze, iż tak się dzieje, jak się dzieje, ale były też głosy pełne troski, że właściwie jest bardzo niedobre to, co się dzieje. Więc pozwólcie państwo, że powiem kilka słów na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-311.15" who="#DariuszRosati">Co do Białorusi. Sprawą, która budziła ogromne kontrowersje, była wizyta pana prezydenta. Chcę z całą otwartością powiedzieć, że byłem i nadal jestem zwolennikiem tej wizyty. To był bardzo dobry ruch polityczny. A to dlatego, po prostu, że uważam, iż tego typu robocze wizyty nie mogą być odbierane w sposób symboliczny - to jest właśnie relikt przeszłości. Nie mówimy przecież o czerwonym dywanie, o hymnach itd., itd., nie o to chodziło. To była wizyta robocza. Nie możemy jej traktować przede wszystkim jako próby udzielenia poparcia, jako próby legitymizacji pewnych działań czy tylko części działań gospodarza, jak w tym przypadku było.</u>
          <u xml:id="u-311.16" who="#DariuszRosati">Celem tej wizyty było, po pierwsze, uzyskanie odpowiedzi na nasze pytania. A pytania były jasne: Co się dzieje na Białorusi? Jakie są plany i jakie są intencje kierownictwa tego kraju? My się tym mamy prawo interesować, ponieważ jesteśmy sąsiadami. Po drugie, to był fragment większej całości, pewnego planu dyplomatycznego, który przewiduje spotkania prezydenta Kwaśniewskiego z prezydentami wszystkich krajów ościennych. Był zaplanowany termin spotkania z prezydentem Łukaszenką, analizowaliśmy sytuację w tamtym kraju. Uważaliśmy, że stan pewnego fermentu, który się tam pojawił, i skala rzeczywiście niepokojących zjawisk w zakresie swobód demokratycznych nie wykroczyły jednak poza ramy, których przekroczenie upoważniałoby nas do tego, żeby tę wizytę odłożyć bądź odwołać.</u>
          <u xml:id="u-311.17" who="#DariuszRosati">Jestem głęboko przekonany, że najlepszą metodą załatwiania spraw spornych, rozwiewania wątpliwości jest dialog i bezpośredni kontakt. I naprawdę nie należy patrzeć na wizyty prezydenta wyłącznie w kategoriach symbolicznych bądź też traktować je właśnie jako coś, co może być interpretowane tylko w jeden sposób, jako poparcie udzielone komukolwiek. Prezydent Kwaśniewski bardzo jasno stwierdził, że nie jedzie tam po to, żeby popierać, wręcz odwrotnie, jedzie po to, żeby pytać, co się dzieje. Spotkał się z opozycją. Spotkanie mogło oczywiście być lepiej przygotowane, to jest pewnego rodzaju niedoróbka, ale trudno chyba nas za to obarczać pełnią winy.</u>
          <u xml:id="u-311.18" who="#DariuszRosati">Uważam, że w ogóle w kwestii Białorusi potrzebna jest naprawdę ofensywa z naszej strony. Nie jestem pewien, czy nie jest za późno. To był kraj w dużym stopniu pozostawiony na uboczu naszej aktywności dyplomatycznej. Być może w tej chwili zorientowaliśmy się, że ten kraj właściwie nie widzi innej możliwości, jak tylko połączenie z Rosją, pełna integracja z Rosją. Są oczywiście ekonomiczne argumenty na rzecz tej integracji. Białoruś de facto była częścią integralną byłego Związku Radzieckiego, ona najbardziej cierpi na tym odcięciu się. W związku z tym tendencje, aby wrócić do tego układu gospodarczego, są naturalne. Niemniej można również pokazywać skalę korzyści, jakie Białoruś mogłaby odnieść, integrując się z Europą Środkową i przez nas, być może, również z Europą Zachodnią. Bardzo niewiele robiliśmy w przeszłości w tym kierunku i uważam, co staram się zresztą zaznaczyć w moim wystąpieniu, że powinniśmy tutaj wykazać znacznie większą aktywność.</u>
          <u xml:id="u-311.19" who="#DariuszRosati">Co do Ukrainy. Byłem również zdziwiony, muszę powiedzieć, bo w kilku wystąpieniach szanownych pań i panów posłów znalazły się stwierdzenia, że oto w sposób nieuzasadniony jest odwlekane spotkanie z prezydentem Ukrainy. Pragnę więc znowu wyjaśnić, bo być może tu jest jakieś nieporozumienie, nie zawinione przeze mnie, że prezydent Kwaśniewski spotkał się już z prezydentem Kuczmą w Paryżu podczas uroczystości związanych z pogrzebem Francois Mitterranda. Nie była to zdawkowa rozmowa czy też spotkanie przy okazji w grupie, to było spotkanie umówione, osobne. Spotkali się obaj panowie w hotelu, rozmawiali ponad godzinę i ustalono, że wizyta prezydenta Kuczmy w naszym kraju odbędzie się w czerwcu. Ten termin jest utrzymany i wizyta będzie zrealizowana. Na początku czerwca prezydent Kuczma przyjedzie do nas z innej okazji, mianowicie z okazji szczytu Inicjatywy Środkowoeuropejskiej.</u>
          <u xml:id="u-311.20" who="#DariuszRosati">Chcę powiedzieć, nie ma żadnych opóźnień w kontaktach z Ukrainą. Spotkałem się z ministrem Udowenką dwukrotnie. Minister Udowenko ma zaproszenie do przyjazdu do Warszawy, prawdopodobnie przyjedzie w końcu maja z wizytą dwustronną. Na Ukrainie składali wizyty również pan premier Kołodko, pan minister Dobrzański oraz szereg innych przedstawicieli rządu. Stosunki z Ukrainą układają się znakomicie. Mogę nawet ujawnić takie szczegóły kuchni, że pan prezydent Kwaśniewski często telefonuje do prezydenta Kuczmy, omawiając z nim różne sprawy dotyczące regionu. Nie ma takiej sytuacji, że Ukraina znajduje się na jakimś szarym końcu naszych priorytetów wschodnich. Mówię o tym dlatego, że także w prasie pojawiały się artykuły, że oto teraz w MSZ jest jakaś taka reorientacja, zwrot od Ukrainy, tendencja do niedoceniania tego kraju. Stanowczo zaprzeczam. Nasza polityka w stosunku do krajów wschodnich jest taka: Rosja jest partnerem, z którym mamy bardzo szczególne związki. Rosja jest krajem, który w sposób stanowczy sprzeciwia się naszemu wejściu do NATO. Z Rosją łączą nas bardzo ważne związki ekonomiczne. Traktujemy Ukrainę, niepodległą Ukrainę, jako fundamentalny czynnik naszego bezpieczeństwa. Natomiast chcę powiedzieć jasno: Polska nie będzie stroną w sporach pomiędzy Ukrainą i Rosją. Nasze stosunki z Ukrainą nie mogą mieć charakteru antyrosyjskiego i podobnie stosunki nasze z Rosją nie mogą mieć charakteru antyukraińskiego. Staramy się prowadzić tutaj politykę równego dystansu, z tym że fakty są takie, że Rosja jest partnerem, który w gospodarce światowej, w ogóle w polityce światowej liczy się w tej chwili znacznie bardziej. Wobec Ukrainy mamy te same plany co wobec Białorusi, jakkolwiek tam jest inna sytuacja polityczna. Też uważamy, że możemy znacznie bardziej włączyć się w pomoc temu krajowi idącemu drogą reform demokratycznych, możemy oferować nasze doświadczenia, możemy wspierać te wszystkie prodemokratyczne i proreformatorskie ugrupowania — krótko mówiąc rząd ukraiński, bo w tej chwili jest tam taka konfiguracja polityczna — dlatego że uważamy, że to jest w naszym żywotnym interesie.</u>
          <u xml:id="u-311.21" who="#DariuszRosati">Padł zarzut, że brak jest efektów wizyty prezydenta Kwaśniewskiego w Rosji. Nie wiem właściwie, jakich efektów można było oczekiwać, przecież nikt tutaj nie stwarzał zbyt wygórowanych nadziei, jeśli chodzi o wizytę prezydenta Kwaśniewskiego. W związku z tym nie można czynić zarzutu, że ta wizyta nie przyniosła jakiegoś przełomu. Ona przynieść przełomu nie mogła. Jeśli chodzi o fundamentalną różnicę w kwestiach bezpieczeństwa, to przecież nikt przy zdrowych zmysłach nie oczekiwał, że wizyta prezydenta polskiego spowoduje, że Rosja nagle zacznie bić brawo naszym tendencjom czy naszym aspiracjom wejścia do NATO. Tu o co innego chodziło. Chodziło, po pierwsze, o to, żeby pokazać, że Polska jest otwarta na dialog z Rosją mimo różnic politycznych w kwestiach bezpieczeństwa i NATO. Po drugie, chodziło o to, żeby pokazać, że potrafimy rozmawiać na tematy inne niż polityczne i potrafimy dogadywać się w sprawach innych niż te fundamentalne kwestie bezpieczeństwa. Chodziło też o to, żeby pokazać, że dla nas Rosja jest ważnym partnerem i że chcemy się z nią dogadywać. Myślę, że jeśli można mówić - przy tej ogólnej kontynuacji polityki zagranicznej, jaka, co podkreślamy, istnieje od kilku lat - o pewnym innym rozłożeniu akcentów, to chyba właśnie na tym polega to inne rozłożenie akcentów od paru miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-311.22" who="#DariuszRosati">Osobiście doceniam i postrzegam wagę stosunków z Rosją - a także z Ukrainą - nie tylko jako dobro samo w sobie. Tak, Rosja jest naszym sąsiadem i jest krajem o ogromnych możliwościach gospodarczych; my tam autentycznie mamy interesy, gospodarcze przede wszystkim, ale jest to także droga do wejścia do Europy. Była o tym mowa. Stosunki z Rosją i temperatura tych stosunków to jest bardzo ważne kryterium oceny naszej zdolności do wejścia do NATO i do Unii Europejskiej w oczach krajów zachodnich. Była tu o tym mowa, chyba pan poseł Micewski wspominał o tym, ale także inni posłowie.</u>
          <u xml:id="u-311.23" who="#DariuszRosati">W związku z tym chcę jeszcze raz powiedzieć: będziemy starali się podtrzymywać dialog z Rosją, i to niezależnie od tego, kto tam będzie prezydentem (chociaż może z jednym wyjątkiem). Ale naprawdę jest tak, jak mówił kiedyś Roman Dmowski, bodajże w 1922 r.: Rosja sowiecka powstała i Rosja sowiecka zniknie, ale Rosja zostanie. I to jest rzeczywiście sprawa, którą po prostu musimy zawsze mieć na uwadze. Rosja przechodzi ewolucję. Jest to ewolucja w stronę demokracji, jakkolwiek może nie idzie tak szybko, jak byśmy chcieli. Jest to proces trudny, występuje wiele zahamowań na tej drodze. Nie powinniśmy zrywać teraz tego dialogu. W Rosji jest też dużo uprzedzeń w stosunku do Polski i Polaków, tak samo jak u nas. Powinniśmy umieć się różnić w sposób demokratyczny i powiedziałbym - cywilizowany. Cały czas podkreślamy, że nasze wejście do NATO nie jest skierowane przeciwko interesom Rosji. Prowadziłem rozmowy z ministrem Primakowem, byłem świadkiem rozmów z prezydentem Jelcynem. Z panem ministrem Primakowem miałem już kilka spotkań. Moje wewnętrzne przekonanie jest takie, że w tej chwili rosyjska dyplomacja pracuje właściwie już dwutorowo. Oczywiście jeden tor jest taki - zrobić wszystko, żeby zahamować proces rozszerzenia NATO, ale drugi tor to już jest przygotowanie rosyjskiej dyplomacji i polityki na wypadek, gdy NATO się rozszerzy. I tam, na tym drugim torze, głównym celem jest wynegocjowanie jakiejś ceny. Jest to proces, który będzie trwał jakiś czas. Niemniej jednak, jak powiedziałem, niezależnie od stanowiska Rosji, jeśli uda nam się w sposób zdecydowany i konsekwentny przekazywać nasze stanowisko zarówno na Wschód, jak i na Zachód, a zarazem udowodnić, że jesteśmy dostatecznie pragmatyczni, żeby nie stanowić jakiegoś ogniska czy zarzewia konfliktów, to proces rozszerzania NATO będzie postępował.</u>
          <u xml:id="u-311.24" who="#DariuszRosati">Następny obszar zagadnień, który tu był podejmowany, dotyczy koordynacji polityki zagranicznej. I znowu w pełni podzielam opinie, które wskazywały na to, że brakuje tej koordynacji w bardzo wielu dziedzinach. Już o tym mówiłem częściowo przy okazji omawiania roli MSZ w promowaniu współpracy gospodarczej. Tu oczywiście nie chodzi o to - i bardzo wyraźnie chcę powiedzieć, że nie jest to moją intencją ani w ogóle nie mam takich zamiarów - żeby MSZ stał się np. ministerstwem handlu zagranicznego. To są dwie różne dziedziny. Współpraca gospodarcza z zagranicą, handel międzynarodowy to jest obszar gospodarki, to powinno być przypisane ministerstwu gospodarki. Natomiast jest rzeczywiście kwestia uprawiania polityki traktatowej i stwarzania ogólnych politycznych warunków do tego, aby handel rozkwitał i współpraca gospodarcza się rozwijała. I to jest oczywiście rola MSZ.</u>
          <u xml:id="u-311.25" who="#DariuszRosati">U nas jest taka konfiguracja uprawnień dotyczących polityki zagranicznej, że mamy kilka podmiotów, które tutaj mają władcze uprawnienia, dość szerokie. Jest pan prezydent z ogólnym nadzorem, jest Rada Ministrów kierowana przez prezesa Rady Ministrów, która realizuje politykę zagraniczną, no i jest minister spraw zagranicznych, który na bieżąco realizuje politykę Rady Ministrów. To nie jest najczystsza formuła i chcę powiedzieć, że w sytuacji, kiedy i prezydent, i premier, i jeszcze minister mieliby inne poglądy, powstałby ogromny galimatias. Tak zresztą było poprzednio, częściowo przynajmniej.</u>
          <u xml:id="u-311.26" who="#DariuszRosati">Natomiast chcę podkreślić, że teraz, w tym układzie, jaki jest, jakichś poważniejszych niedociągnięć i tarć nie ma. Na szczęście jest jeden kierunek przyjęty przez wszystkie te ośrodki, w związku z tym nie ma konfliktów. Ale zwracam uwagę szanownych pań i panów posłów, że to nie jest układ, który zapobiega konfliktom. Gdy będzie jakaś inna konfiguracja, może dojść do bardzo daleko idących spięć i tarć, jeśli chodzi o realizację polityki zagranicznej. Sejm będzie się na ten temat wypowiadał przy okazji dyskusji nad projektami dotyczącymi reformy centrum gospodarczego rządu.</u>
          <u xml:id="u-311.27" who="#DariuszRosati">Była mowa o stosunkach ze Stanami Zjednoczonymi. W kilku wypowiedziach wyrażany był niepokój, że one są niedostatecznie rozwinięte, natomiast z innych przebijała raczej obawa, że nie powinniśmy tak daleko szukać sojuszników. Stany Zjednoczone, obok Europy Zachodniej, są naszym głównym sojusznikiem i będą naszym głównym sojusznikiem - i ze względu na swoją siłę polityczną, i na możliwości gospodarcze, i na rolę, jaką odgrywają w NATO.</u>
          <u xml:id="u-311.28" who="#DariuszRosati">My de facto mamy już ze Stanami stosunki sojusznicze. Ale chcę powiedzieć: nie oznacza to, że w jakikolwiek sposób realizując te zobowiązania, narażamy na szwank nasz interes narodowy. Proszę spojrzeć na Europę Zachodnią. Ile było sporów pomiędzy Europą Zachodnią a Stanami Zjednoczonymi w przeszłości. Były rozmaite wojny handlowe, wojny kurze, rybie i inne. Nie przeszkodziło to, mimo bardzo częstych napięć, tym dwóm potężnym ośrodkom władzy gospodarczej i politycznej zachowywać sojusz polityczny w najważniejszych sprawach. W najważniejszych sprawach nigdy nie było wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-311.29" who="#DariuszRosati">Chcemy wyrobić sobie stopniowo taką pozycję, żeby były jasne reguły naszego postępowania. To jest bardzo ważne, bo jeżeli przekonamy naszych sojuszników, że trzymamy się bardzo konsekwentnie jasnych, demokratycznych reguł, to oni przestaną również z czasem wywierać na nas naciski, żeby w jakichś sprawach zachować się tak lub inaczej. Na przykład na forum Rady Bezpieczeństwa jest właściwie ciągła różnica poglądów na temat stosunku do Bliskiego Wschodu, Izraela i państw arabskich. Stany Zjednoczone konsekwentnie popierają Izrael. Unia Europejska zajmuje stanowisko znacznie bardziej stonowane i na ogół albo się wstrzymuje od głosu, albo też jest zwolennikiem przyjmowania rezolucji nie tak daleko idących.</u>
          <u xml:id="u-311.30" who="#DariuszRosati">My w tych sprawach zajmujemy takie samo stanowisko jak Unia Europejska, mimo że wielokrotnie jesteśmy namawiani i naciskani, by zajmować takie stanowisko jak Stany Zjednoczone. Ale ten nacisk ostatnio się już zmniejszył. Po prostu przyjęto do wiadomości, że Polska ma własną wizję polityki. A ponieważ jesteśmy konsekwentni i nie zmieniamy zachowania w zależności od sytuacji, jest to traktowane jako sprawa naturalna, a nie jako na przykład sprzeniewierzenie się pewnym zobowiązaniom sojuszniczym.</u>
          <u xml:id="u-311.31" who="#DariuszRosati">Stany Zjednoczone są dla nas bardzo ważnym partnerem, jeszcze raz to podkreślam. Natomiast propozycja, która padła, utworzenia osi Warszawa-Waszyngton-Watykan, nie jest alternatywą dla integracji europejskiej. Watykan odgrywa ogromną rolę w wypadku Polski, jest to państwo, którego znaczenie mierzy się przede wszystkim w kategoriach moralnych i wszystkim nam zapewne zależy na tym, żeby stosunki z państwem Watykan, ze stolicą świętą, były jak najlepsze. Niemniej jednak interesy gospodarcze, interesy cywilizacyjne Polski wymagają integracji europejskiej. Tutaj nie ma kwestii coś za coś bądź też albo-albo. To są stosunki i relacje, które można rozwijać równolegle.</u>
          <u xml:id="u-311.32" who="#DariuszRosati">Jest kwestia określenia, przyjęcia systemu bezpieczeństwa w Europie. Padło wiele pytań dotyczących tego, jaki właściwie powinien być ten system bezpieczeństwa, czy nie jesteśmy za bardzo zdominowani lub opętani przez obsesję włączenia nas do NATO, czy nie zapominamy przy tym o jakichś planach alternatywnych czy rezerwowych, czy mamy scenariusze na wypadek innego rozwoju sytuacji. Myślę, że jeśli chodzi o system bezpieczeństwa, to w tej chwili postrzegamy go jako system, powiedziałbym, współkoncentryczny; to jest kilka elementów, to nie jest jeden system. Jego twardym rdzeniem jest oczywiście rozszerzone NATO.</u>
          <u xml:id="u-311.33" who="#DariuszRosati">Omawialiśmy wielokrotnie argumenty za tym, czy wchodzimy do NATO, czy nie wchodzimy do NATO. Są bardzo jasne argumenty na rzecz wejścia do NATO - nie chciałbym ich w tej chwili przytaczać, bo pora jest późna. Taką decyzję po bardzo gruntownych analizach podjęto już wcześniej, kilka lat temu; podzielam wnioski z tego typu analizy. To jest sojusz, który sprawdził się w działaniu, to jest sojusz efektywny, skuteczny, on jest, funkcjonuje. To jest sojusz, który opiera się na pewnych wartościach, które i my podzielamy, i to jest wreszcie sojusz, który zapewnia również stabilizację wewnętrzną. To są cechy i walory, na których nam bardzo zależy.</u>
          <u xml:id="u-311.34" who="#DariuszRosati">Sam sojusz oczywiście nie wystarczy, dlatego że są kraje, które są poza sojuszem i które będą poza sojuszem w dającej się przewidzieć przyszłości, takie jak Rosja czy Ukraina. Uważamy, że nie można tworzyć nowego podziału w Europie. Nie po to wychodziliśmy z sytuacji jednego podziału, by przesuwać granicę bloków z naszej granicy zachodniej na wschodnią. Nie o to nam chodzi. Chodzi nam o współpracę i system bezpieczeństwa, który obejmuje wszystkie kraje. Ale fakty są takie i rzeczywistość jest taka, że wszystkie kraje nie mogą się stać jednocześnie członkami NATO. Ani NATO nie jest jeszcze przygotowane na tego rodzaju wariant, ani Rosja nie wyraża takich zainteresowań. W związku z tym trzeba zmierzać do tego, żeby w tej chwili w jakiś inny sposób - być może w perspektywie będzie możliwe inne rozwiązanie - wiązać się z tymi krajami, które obecnie są i będą jeszcze jakiś czas poza NATO. Temu służyć ma OBWE, która jest jakby siatką kontaktów stwarzających możliwość budowy wzajemnego zaufania. To nie jest może jakaś twarda struktura bezpieczeństwa - taką twardą strukturą jest teraz tylko NATO - ale to jest system, który poprzez cały szereg inicjatyw nakierowanych na współpracę pozwala stopniowo eliminować nieufność.</u>
          <u xml:id="u-311.35" who="#DariuszRosati">Wreszcie jesteśmy również przekonani o tym, że powinno się chyba zmierzać do tego, żeby ustanowić strukturalne czy strategiczne stosunki pomiędzy NATO a Rosją i NATO a Ukrainą - właśnie takie, żeby Rosja była fragmentem tej ogólnoeuropejskiej struktury bezpieczeństwa i nie czuła się izolowana.</u>
          <u xml:id="u-311.36" who="#DariuszRosati">Te trzy elementy trzeba rozwijać - tego trzeciego w ogóle jeszcze nie ma. Nam jest trudno o tym mówić, bo nie jesteśmy członkiem NATO, ale kiedy jesteśmy pytani o zdanie, taki pogląd przedstawiamy.</u>
          <u xml:id="u-311.37" who="#DariuszRosati">Wiele uwagi poświęcili państwo również kwestii integracji europejskiej. Wyrażane były obawy, czy nie idziemy za szybko, czy przypadkiem nie naruszamy naszych polskich, narodowych interesów w tym pędzie ku integracji europejskiej i czy w ogóle wiemy, czego chcemy. W dużym stopniu podzielam te obawy, dlatego że choć mamy duży stopień poparcia społecznego dla idei integracji z Unią Europejską, to jednak mam wrażenie, że w dużym zakresie jest to poparcie intuicyjne. Chcemy być w Europie, ale tak en masse właściwie nie bardzo wiemy, z czym to członkostwo w Unii będzie się w ostatecznym rozrachunku kojarzyć i co ono nam przyniesie.</u>
          <u xml:id="u-311.38" who="#DariuszRosati">To uświadomienie społeczeństwu, jakie są koszty i korzyści wynikające z członkostwa w Unii, jest niezbędne i wtedy, kiedy mówimy o przygotowaniu narodowej strategii integracyjnej, właśnie to między innymi mamy na myśli. Według mnie taka narodowa strategia integracyjna, którą już zaczęliśmy przygotowywać - przypuszczam, że do końca roku będzie ona już rozwinięta - powinna się składać z 4 elementów:</u>
          <u xml:id="u-311.39" who="#DariuszRosati">Po pierwsze, potrzebny jest bilans kosztów i korzyści wynikających z wejścia do Unii Europejskiej, i to nie tylko naszych kosztów i korzyści, ale także kosztów i korzyści, jakie będą udziałem przede wszystkim krajów Unii. To będzie nam potrzebne jako argument do negocjacji, że nie jest tak, iż Unia będzie musiała tylko ponosić koszty. Unia bardzo dużo korzysta i będzie korzystać. Wystarczy zwrócić uwagę na nasz handel zagraniczny - do tej pory Unia zwiększyła eksport na nasze rynki w bardzo znaczący sposób, a to się przekłada bardzo prosto na dodatkowe miejsca pracy i na dodatkowe zyski w Unii Europejskiej. To wszystko trzeba mieć na uwadze i trzeba to pokazać czarno na białym. Nie można się dać zepchnąć do defensywy w dyskusjach, w których się słyszy, że oto Unia będzie tylko płaciła na nasze rolnictwo albo fundusze strukturalne i że Unii na to nie stać, bo podatnicy w Unii się nie zgodzą. Tak nie jest. Trzeba pokazać wszystkie strony tego rachunku, a jest bardzo dużo korzyści, które są na ogół nie uwzględniane.</u>
          <u xml:id="u-311.40" who="#DariuszRosati">Pierwszym elementem tej narodowej strategii integracyjnej będzie zatem rachunek kosztów i korzyści.</u>
          <u xml:id="u-311.41" who="#DariuszRosati">Drugim elementem będzie zaplanowanie procesu dostosowawczego, wynikającego z Białej Księgi, ale także i z innych dokumentów, które będziemy musieli przyjmować.</u>
          <u xml:id="u-311.42" who="#DariuszRosati">Trzecim elementem narodowej strategii integracyjnej będzie przygotowanie się do negocjacji, tak od strony koncepcyjnej jak i kadrowej. To naprawdę będzie wymagało stworzenia dobrze przygotowanych dużych zespołów negocjacyjnych. My tego jeszcze nie mamy. To dopiero trzeba zrobić, ale ktoś to wreszcie musi zarysować, ustalić, jakie są w tym zakresie potrzeby, ile to może kosztować. Trzeba to zrobić dlatego, że za rok, gdy zakończy się konferencja międzyrządowa, zegar zacznie odliczać czas do momentu, kiedy rozpoczniemy negocjacje. Prawdopodobnie rozpoczną się one pod koniec 1997 r.</u>
          <u xml:id="u-311.43" who="#DariuszRosati">I wreszcie czwarty element tej narodowej strategii integracyjnej to działalność propagandowa prowadzona na użytek naszego społeczeństwa, żeby pokazać i uświadomić, co to jest Unia Europejska, jakie są zagrożenia, prawdziwe bądź urojone, które grupy społeczne mogą być zagrożone w trakcie tego procesu. Bo choć jestem głęboko przekonany, że per saldo Polska zyska, to z całą pewnością będą grupy społeczne, regiony, które mogą stracić. Trzeba to sobie bardzo jasno powiedzieć i przygotować mechanizmy, które pozwolą na to, aby łagodzić negatywne skutki.</u>
          <u xml:id="u-311.44" who="#DariuszRosati">Tak by więc wyglądała strategia integracyjna, która - jak myślę - rozszerzyłaby nieco naszą wiedzę o Unii i rozwiałaby wiele rozmaitych obaw i wątpliwości, które znajdowały swój wyraz również tu, na tej sali. Trzeba przy tej okazji powiedzieć, że nikt przy zdrowych zmysłach nie ma zamiaru wchodzić do Unii w taki sposób, żeby ta integracja doprowadziła do ruiny polskiego rolnictwa. Tych głosów było bardzo wiele podczas dzisiejszej debaty. Myślę, że jeśli spojrzymy na inne kraje Unii, które są jej członkami od kilkunastu lat, to okaże się, że co jak co, ale rolnictwo ma się tam znakomicie. Cały mechanizm Unii, można powiedzieć w pierwotnym jej kształcie, a w każdym razie duża część tego mechanizmu była obliczona na to, żeby ochronić rolnictwo unijne przed znacznie tańszym i konkurencyjnym rolnictwem innych krajów.</u>
          <u xml:id="u-311.45" who="#DariuszRosati">Z drugiej strony nie oznacza to, że nie musimy podjąć wysiłku restrukturyzacyjnego. To jest nieuniknione, niezależnie od tego czy będziemy w Unii, czy nie. Obawiam się, że z obecną strukturą, z taką wydajnością niestety daleko nie zajdziemy. Tak więc niezależnie od wszystkiego pewne reformy muszą postępować. Natomiast jest oczywiste, że w negocjacjach unijnych należy uwzględnić konieczność poddania jeszcze przez dłuższy czas sektora rolnego ochronie, dlatego że nie jest on w stanie w tej chwili sprostać tej konkurencji.</u>
          <u xml:id="u-311.46" who="#DariuszRosati">Chciałbym przejść teraz do pewnych spraw szczegółowych, które państwo podnosili, i spróbować odpowiedzieć przynajmniej na te pytania, na które jestem w stanie odpowiedzieć od razu. Będę się wypowiadał w porządku chronologicznym.</u>
          <u xml:id="u-311.47" who="#DariuszRosati">Bardzo mi się podoba inicjatywa zgłoszona przez pana posła Pastusiaka, dotycząca zorganizowania w Warszawie zgromadzenia przedstawicieli parlamentarnych Unii Europejskiej i NATO w celu poinformowania ich o stanie naszej gotowości czy raczej o stanie naszych przygotowań. To chyba byłoby bardzo dobre przedsięwzięcie zmierzające do tego, aby wzmocnić poparcie dla naszych dążeń w parlamentach krajów europejskich w sytuacji, kiedy prędzej czy później trafią tam akty ratyfikacyjne.</u>
          <u xml:id="u-311.48" who="#DariuszRosati">Podniesione zostały problemy Polaków w Kazachstanie i kwestia repatriacji. Chcę powiedzieć, że nie jesteśmy zadowoleni z dotychczasowej procedury repatriacyjnej i są przygotowane zmiany tej procedury, które ją zdecydowanie uproszczą i ułatwią; odpowiedni projekt rozporządzenia Rady Ministrów będzie rozpatrywany na posiedzeniu Rady Ministrów w przyszłym tygodniu. Mówiąc w największym skrócie, będzie to zmierzało do tego, aby konsulowie mieli prawo niejako nadawania obywatelstwa, dlatego że w tej chwili jest tak, że repatrianci najpierw przyjeżdżają i dopiero tu na miejscu muszą się starać o obywatelstwo w urzędach wojewodów; to trwa miesiącami, a nawet latami. Oczywiście strumień repatriantów będzie ściśle dostosowany do możliwości. W tej chwili jesteśmy w stanie przyjmować kilkuset, być może to się poprawi.</u>
          <u xml:id="u-311.49" who="#DariuszRosati">Pan prezes Pawlak zgłosił ważną kwestię wycofania karnetów TIR przez przewoźników zachodnich i w związku z tym w pewnym sensie retorsyjną odpowiedź z naszej strony. Muszę powiedzieć, że możliwości oddziaływania MSZ jako agendy rządowej są dość ograniczone, ponieważ to są decyzje prywatnych stowarzyszeń przewoźników. Oczywiście będą podejmowane działania, ale tu musi dojść do dogadania się samych przewoźników oraz rozwiązania konfliktowych sytuacji bądź problemów, które legły u podstaw tej decyzji.</u>
          <u xml:id="u-311.50" who="#DariuszRosati">Pan poseł Nowina-Konopka powiedział, że jeżeli chodzi o OECD, to właściwie ponieśliśmy porażkę. Nie mogę się zgodzić z tak daleko idącym stwierdzeniem. Wszystko wskazuje na to, że Polska wejdzie do OECD w ciągu najbliższych kilku miesięcy. Były rzeczywiście wzloty i upadki, jeśli chodzi o załatwianie tej sprawy. Na początku roku był niebezpieczny moment, który mógł doprowadzić do odsunięcia naszego członkostwa w OECD na rok lub dwa. W tej chwili jednak wszystko wskazuje na to, że to nam się uda. Za cztery dni odbędzie się posiedzenie dwóch ważnych komitetów w Paryżu, które mają ostatecznie zaakceptować zmiany dokonane przez Polskę w zakresie transakcji niewidzialnych i przepływów kapitałowych. Wszystko wskazuje na to, że te komitety przyjmą naszą informację i zarekomendują nasze uczestnictwo. Pod koniec maja będzie pokonana ostatnia prawdopodobnie przeszkoda, mianowicie odnośnie do zaaprobowania naszego rozwiązania w zakresie dostępu do informacji na temat kont bankowych. Jeżeli to nam się uda do 20, 25 maja, to przypuszczam, że Polska zostanie zaproszona do uczestnictwa w tej organizacji w lipcu.</u>
          <u xml:id="u-311.51" who="#DariuszRosati">Kilku dyskutantów poruszyło sprawę kadry w MSZ. W swoim wystąpieniu podkreśliłem wysoką jakość naszej kadry. Oczywiście można znaleźć przypadki, że jedni ambasadorzy są mniej aktywni, a inni bardziej. Dotyczy to też innych pracowników. Powiedziałem, że są pewne ograniczenia i finansowe, i kadrowe, i w pewnym sensie była jakaś niepewność co do zatrudnienia w tym resorcie. To wszystko rzutowało na to, jaka kadra jest tam obecnie zatrudniona. Była dość duża wymiana kadry w latach 1989–1993. Na ogół przyjmowano ludzi dobrych, młodych, może niedoświadczonych w służbie dyplomatycznej, ale przygotowanych. Były też przypadki decyzji nietrafionych, tak się chyba zdarza wszędzie. Chcę powiedzieć, że generalnie rzecz biorąc jest to kadra dobra.</u>
          <u xml:id="u-311.52" who="#DariuszRosati">Natomiast co do polityki, jaką prowadzimy, to także mówiłem o tym wielokrotnie, że mnie jako szefa tego resortu interesuje przede wszystkim przygotowanie profesjonalne, zdolność do służby państwowej, i to niezależnie od tego, jakie jest aktualne kierownictwo polityczne, oraz lojalność wobec mnie jako szefa tego resortu.</u>
          <u xml:id="u-311.53" who="#DariuszRosati">Jeśli chodzi o ambasadorów, to jest tu wymagany bardzo szczególny rodzaj kwalifikacji. Trudno mówić, że ktoś jest profesjonalistą - tego się często nie da ocenić za pomocą jakichś bardzo precyzyjnych kryteriów. Potrzebna jest umiejętność nawiązywania kontaktów i promowania polskości, aktywność, zdolności organizatorskie, oczywiście niezbędna jest znajomość języków obcych, głęboka wiedza o kraju pochodzenia i o kraju przeznaczenia. O tym, że ktoś jest dobrym ambasadorem, decyduje wiele cech. Jedną z nich z całą pewnością jest umiejętność bycia wiarygodnym w środowisku, w którym się działa. Bierzemy pod uwagę to kryterium. Kilku posłów podkreślało, że ambasadorzy muszą być wiarygodni. Doskonale sobie z tego zdajemy sprawę. Nie można jednak stawiać sprawy tak, że wszyscy ci, którzy byli w służbie dyplomatycznej przed 1989 r., nie są wiarygodni. Z taką oceną w żaden sposób nie mogę się zgodzić.</u>
          <u xml:id="u-311.54" who="#DariuszRosati">Mówiłem wielokrotnie, że ponieważ polityka zagraniczna jest taką dziedziną, w której jest ten konsens czy consensus - różne były stwierdzenia na ten temat - społeczny, można mówić, że ona jest w pewnym sensie własnością całego narodu. To stwarza podstawy do tego, żeby również służba dyplomatyczna była taką służbą, która reprezentuje bardzo szeroki przekrój polityczny. Jestem otwarty na wszelkie propozycje, które - tak jak powiedziałem - spełniają te kryteria, o jakich mówiłem. Jeśli chodzi o propozycje co do ambasadorów, a także propozycje co do niższych stanowisk, to naprawdę kieruję się tymi kryteriami i żadnymi innymi. Są wśród nich propozycje dotyczące ludzi reprezentujących różne opcje polityczne.</u>
          <u xml:id="u-311.55" who="#DariuszRosati">Było pytanie pana posła Wuttke o to, jak należy tłumaczyć fakt, że podjęto decyzję o zakupie rakiet w Izraelu, a nie w Stanach Zjednoczonych. Jak się to ma do naszych aspiracji natowskich? O ile znam sprawę, to oferta amerykańska wpłynęła kilka tygodni po terminie, a poza tym, zgodnie z opinią, którą otrzymałem, była finansowo, a zarazem technicznie mniej atrakcyjna. Oczywiście wzgląd polityczny jest ważny - taki mianowicie, że zakup uzbrojenia w kraju natowskim jest czynnikiem branym pod uwagę przez te kraje - ale tutaj trzeba dokonywać, że tak powiem, pewnej subiektywnej oceny. W tym konkretnym przypadku nie zostały spełnione formalne wymogi.</u>
          <u xml:id="u-311.56" who="#DariuszRosati">Szkoda, że nie ma pana posła Leszka Moczulskiego - zapowiedział on, zadawszy kilka pytań, na które nie znalazł odpowiedzi w moim wystąpieniu, że klub KPN będzie wstrzymywał się od głosu, jak zrozumiałem - dlatego że jestem gotów odpowiedzieć na te wszystkie pytania. W tekście, który wygłosiłem, jak najbardziej jest zawarte stwierdzenie, że NATO i Unia Europejska to nie są cele same w sobie. Celami, do których zmierzamy, jest bezpieczeństwo narodowe, pomyślność gospodarcza, sprzyjające otoczenie, natomiast Unia i NATO to są środki, które nas do tego celu doprowadzą najlepiej, jak można sądzić z tego instrumentarium, które jest w naszej dyspozycji. Pan poseł pytał, jakie są koszty i korzyści wejścia do Unii Europejskiej. Otóż będzie to przedmiotem strategii integracji europejskiej. W tej chwili jeszcze nie mamy pełnego obrazu w tym względzie, ale całkowicie się zgadzam, że taki obraz trzeba mieć. Elementem tej strategii musi być tego typu rachunek. Zleciłem jednemu z instytutów badawczych takie właśnie zadanie badawcze.</u>
          <u xml:id="u-311.57" who="#DariuszRosati">Pan poseł Moczulski mówił także o eksporcie do USA - jak można dopuszczać do tego, żeby eksport spadał, żeby kurs złotówki w stosunku do dolara kształtował się tak, jak się kształtował. Podzielając w dużym stopniu niezadowolenie pana posła Moczulskiego z polityki kursowej w naszym kraju, stwierdzam zarazem, że Ministerstwo Spraw Zagranicznych nie jest kompetentne w tych sprawach i że trzeba szukać innego adresata.</u>
          <u xml:id="u-311.58" who="#DariuszRosati">Pan poseł Szymański zadał szereg bardzo konkretnych pytań dotyczących zaawansowania prac nad ratyfikacją konwencji Rady Europy. (Nie wiem, czy jest pan poseł Szymański. Nie ma go, więc powiem bardzo krótko.) Rada Europy przyjęła około 160 konwencji, z których ratyfikowaliśmy 49. Jest szereg innych, w których sprawie toczy się proces ratyfikacyjny, np. przyjęta ostatnio na posiedzeniu Rady Ministrów konwencja o ochronie rzeczy zostawionych w hotelach i inna konwencja - w tej chwili nie pamiętam już nazwy. W każdym razie w trakcie przygotowania jest kilka konwencji. Natomiast wiele konwencji nie może być przez nas przyjętych. Dzieje się tak dlatego, że są one zasadniczo sprzeczne z naszym ustawodawstwem, np. z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym lub z Kodeksem pracy.</u>
          <u xml:id="u-311.59" who="#DariuszRosati">Było pytanie konkretne o konwencję dotyczącą świadczeń społecznych. Nakładałaby ona na nas takie zobowiązania, których nie zdołalibyśmy udźwignąć. To jest dopiero piosenka przyszłości. To samo odnosi się np. do konwencji dotyczącej praw mniejszości narodowych, która była ratyfikowana tylko przez kilka krajów w Europie. Ona także wymaga zmian w ustawodawstwie.</u>
          <u xml:id="u-311.60" who="#DariuszRosati">Jest wiele konwencji, które wymagają określonego kształtu konstytucji. Była np. mowa o ustawie o zawieraniu i wypowiadaniu umów międzynarodowych. Istotnie, projekt takiej ustawy jest przygotowany, ale o ile wiem, podczas uzgodnień resortowych ustalono, że taka ustawa nie może być uchwalona przed przyjęciem ustawy konstytucyjnej, dlatego że pewne sprawy muszą być przesądzone w akcie wyższej rangi. Chciałbym zauważyć, że Polska nie jest ani gorsza, ani prawdopodobnie lepsza niż inne kraje Europy, jeśli chodzi o tempo przyjmowania konwencji Rady Europy.</u>
          <u xml:id="u-311.61" who="#DariuszRosati">Pan poseł Samborski wskazywał na konieczność reagowania na próby szkalowania Polski i tworzenia niekorzystnego wizerunku naszego kraju za granicą. Chciałbym podkreślić, że ilekroć mamy do czynienia z takimi sygnałami, reagujemy bardzo stanowczo. Ostatnie przypadki miały miejsce w Rosji. Była wypowiedź lidera, wiceprzewodniczącego Światowego Kongresu Żydów. Powiedziałem na konferencji prasowej w Nowym Jorku, że stanowczo odrzucamy taki język, którego użyto w tej wypowiedzi, i że takim językiem rozmawiać nie możemy i nie będziemy, mimo że jesteśmy otwarci i przygotowani na to, by normalizować stosunki z diasporą żydowską.</u>
          <u xml:id="u-311.62" who="#DariuszRosati">Pan poseł podniósł również kwestię pomocy Polakom zamieszkującym w innych krajach, i w tym kontekście rolę Wspólnoty Polskiej. Nie chcę się wypowiadać o programie, koncepcji i skutkach działalności Wspólnoty Polskiej, pragnę tylko zauważyć, że MSZ będąc ustawowo zobowiązany do sprawowania opieki nad Polonią, nad Polakami za granicą, ma ku temu bardzo ograniczone możliwości. Jest właściwie pewnym paradoksem, że środki na współpracę z Polonią, na kształtowanie odpowiednich działań na rzecz Polonii - wspieranie polskości, naukę języka, działalność kulturalną, są skupione w innych agendach i instancjach, a nie w MSZ. Myślę, że należałoby dążyć do tego, żeby przywrócić tu stosowne proporcje.</u>
          <u xml:id="u-311.63" who="#DariuszRosati">Pan poseł zadał również pytanie, dlaczego nie mamy ambasadorów w Jugosławii i na Kubie. Chciałbym poinformować, że podjęliśmy decyzję o podniesieniu rangi stosunków dyplomatycznych z Jugosławią, powołując ambasadorów. Jutro, a może nawet już dziś, przybywa z wizytą delegacja parlamentu jugosłowiańskiego. Mam zamiar zakomunikować naszym partnerom jugosłowiańskim tę decyzję. Oczywiście procedura nominowania ambasadora zajmie trochę czasu, ale z pomocą Komisji Spraw Zagranicznych spróbujemy to zrobić jak najszybciej, panie profesorze. Jeśli chodzi o Kubę, czekamy właściwie tylko na rozstrzygnięcie w Radzie Bezpieczeństwa kwestii zestrzelenia samolotów; podjęta została procedura zbierania informacji oraz ogłoszenia wyników pracy właściwej komisji. Mamy informację, że powinno to nastąpić w ciągu 2–3 tygodni. Jeżeli sprawa ta zostanie ostatecznie wyjaśniona, nie widzimy powodów, żeby nie było ambasadora na Kubie.</u>
          <u xml:id="u-311.64" who="#DariuszRosati">Jeśli chodzi natomiast o podział kompetencji w kierownictwie, to pozwoli pan, że w tych sprawach będziemy podejmowali decyzje w naszym gronie. Doskonale rozumiem motywy pańskiego pytania, natomiast, jak powiedziałem, będziemy dopasowywać to do możliwości kadrowych i do aktualnego stanu osobowego kierownictwa.</u>
          <u xml:id="u-311.65" who="#DariuszRosati">Będę już zmierzał do końca. Jeszcze raz bardzo dziękuję za tę wymianę poglądów. Rzadko jest okazja, żeby odbyć taką gruntowną debatę i wysłuchać opinii ludzi z różnych środowisk, którzy mogą, jak się okazuje, patrzeć całkiem inaczej na pewne sprawy niż my, zamknięci w gmachu przy al. Szucha. To jest bardzo ożywczy sposób konfrontowania własnych poglądów i opinii. Po tej dyskusji jestem intelektualnie znacznie bogatszy, ponieważ wiem, jakie sprawy nurtują Wysoką Izbę, jakie kwestie wymagają wyjaśnienia, a jakie trzeba by jeszcze przemyśleć. Jeszcze raz bardzo dziękuję i na tym chciałbym skończyć.</u>
          <u xml:id="u-311.66" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-311.67" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Olga Krzyżanowska)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-312">
          <u xml:id="u-312.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-312.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał minister spraw zagranicznych pan Dariusz Rosati.</u>
          <u xml:id="u-312.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Słucham, panie pośle?</u>
          <u xml:id="u-312.3" who="#komentarz">(Poseł Wiesław Gołębiewski: Nie otrzymałem odpowiedzi na moje pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-312.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy pan byłby uprzejmy powtórzyć pytanie, panie pośle, bo rozumiem, że tyle ich było, iż pan minister może nie być zorientowany, o które chodzi.</u>
          <u xml:id="u-312.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-313">
          <u xml:id="u-313.0" who="#WiesławGołębiewski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałbym poprosić pana ministra, aby wyjaśnił, co faktycznie stało na przeszkodzie, aby w głównych prezentowanych kierunkach polityki zagranicznej Polski przedstawić w zarysie działalność w wymiarze międznarodowym Sejmu i Senatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-314">
          <u xml:id="u-314.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-314.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy pan minister byłby uprzejmy odpowiedzieć? Rozumiem bowiem, że nowych pytań nie ma, jest tylko pytanie, na które, jak pan poseł uznał, pan minister nie odpowiedział.</u>
          <u xml:id="u-314.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-315">
          <u xml:id="u-315.0" who="#DariuszRosati">Pani marszałek, panie pośle, wyjaśnienie jest proste. Przedstawiłem - bo takie było moje zadanie - główne założenia polityki zagranicznej rządu, Rady Ministrów. Powiedziałem, że bardzo wysoko cenię działalność międzynarodową i zagraniczną Sejmu i Senatu, ale nie był to przedmiot analizy czy oceny zawartej w moim dokumencie. Jeżeli szacowna Izba uważa, że brak takiego dokumentu jest istotny, to oczywiście można podjąć decyzję, że minister spraw zagranicznych będzie także dokonywał oceny działalności zagranicznej parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-315.1" who="#komentarz">(Poseł Wiesław Gołębiewski: Nie oceny, kierunków.)</u>
          <u xml:id="u-315.2" who="#DariuszRosati">Takie były moje intencje.</u>
          <u xml:id="u-315.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-316">
          <u xml:id="u-316.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-316.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Rozumiem, że pan minister udzielił odpowiedzi na wszystkie pytania.</u>
          <u xml:id="u-316.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-316.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm przyjął do wiadomości informację ministra spraw zagranicznych o głównych kierunkach polityki zagranicznej Polski.</u>
          <u xml:id="u-316.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będą uważała, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-316.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-316.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, mamy jeszcze dzisiaj przed sobą następne punkty porządku dziennego i przewidujemy obrady do godz. 23. Nie bylibyśmy w stanie wyczerpać porządku, gdybyśmy dzisiaj skończyli obrady wcześniej.</u>
          <u xml:id="u-316.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 12 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Samorządu Terytorialnego oraz Komisji Ustawodawczej o orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego (sygn. akt K. 29/95) w sprawie niezgodności z przepisami konstytucyjnymi niektórych artykułów ustawy z dnia 29 września 1995 r. o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym oraz niektórych innych ustaw (druki nr 1650 i 1668).</u>
          <u xml:id="u-316.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Piotra Buczkowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-317">
          <u xml:id="u-317.0" who="#PiotrBuczkowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Ustawodawczej oraz Komisji Samorządu Terytorialnego mam zaszczyt przedstawić stanowisko w sprawie przedłożonego Sejmowi orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-317.1" who="#PiotrBuczkowski">Komisja Ustawodawcza oraz Komisja Samorządu Terytorialnego, po rozpatrzeniu na posiedzeniu w dniu 8 maja 1996 r. skierowanego do nich zgodnie z art. 64 ust. 1 regulaminu Sejmu orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 kwietnia 1996 r. (sygn. akt K. 29/95) stwierdzającego niezgodność przepisów:</u>
          <u xml:id="u-317.2" who="#PiotrBuczkowski">1) art. 8 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 września 1995 r. o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym oraz niektórych innych ustaw z art. 72 ust. 1 ustawy konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym w związku z art. 1 przepisów konstytucyjnych pozostawionych w mocy na podstawie art. 77 tejże ustawy konstytucyjnej oraz z art. 3 ust. 1 powołanych wyżej przepisów konstytucyjnych;</u>
          <u xml:id="u-317.3" who="#PiotrBuczkowski">2) art. 24b ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym w brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 13 powołanej wyżej ustawy z dnia 29 września 1995 r. w zakresie, w jakim odnosi się do radnych, którzy zostali wybrani przed dniem wejścia w życie tego przepisu, z art. 72 ust. 1 powołanej wyżej ustawy konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. w związku z art. 1 przepisów konstytucyjnych pozostawionych w mocy na podstawie art. 77 tejże ustawy konstytucyjnej oraz z art. 3 ust. 1 powołanych wyżej przepisów konstytucyjnych wyrażają negatywną opinię co do zasadności przedłożonego orzeczenia.</u>
          <u xml:id="u-317.4" who="#PiotrBuczkowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego podstawowy zarzut dotyczy art. 8 ust. 1 i 2 ustawy o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym z dnia 29 września 1995 r. Jest to przepis przejściowy, określający, iż w odniesieniu do radnych obecnej kadencji ustanawia się zakaz łączenia mandatu z zatrudnieniem w urzędzie gminy oraz na stanowiskach kierowników jednostek organizacyjnych. Ustawa przypisała termin 6 miesięcy, w którym radni ci pod rygorem utraty mandatu mają obowiązek dokonania wyboru bądź zatrudnienia, bądź dalszego sprawowania mandatu.</u>
          <u xml:id="u-317.5" who="#PiotrBuczkowski">Trybunał Konstytucyjny uznał generalną zasadę, która na tle ogólnej normy art. 2 „małej konstytucji” zobowiązuje i jednocześnie upoważnia ustawodawcę do szczególnej troski o interes publiczny - wymagający, by eliminować możliwość wykonywania działalności nie dającej się pogodzić ze sprawowaniem urzędu, mandatu lub funkcji - podkreślając znaczenie mandatu przedstawicielskiego jako dobrowolnej służby publicznej, polegającej m.in. na przyjęciu przez mandatariusza dodatkowych obowiązków, od których wolni są pozostali obywatele. Interes publiczny, którego realizacji służyć mają kwestionowane przez wnioskodawców przepisy, polega zdaniem Trybunału Konstytucyjnego na zapobieżeniu angażowaniu się osób publicznych w sytuacje i uwikłania mogące nie tylko podawać w wątpliwość ich osobistą bezstronność czy uczciwość, ale także podważać autorytet organów państwa oraz osłabiać zaufanie wyborców i opinii publicznej do ich prawidłowego funkcjonowania. Trybunał uznał, iż wprowadzenie zakazu łączenia mandatu radnego z zatrudnieniem w ramach systemu organizacyjnego gminy pozostaje w racjonalnym związku z tym interesem publicznym i ma charakter współmierny do wagi tego interesu. Jednocześnie Trybunał Konstytucyjny nie uznał za zasadne zarzutów, iż przyjęte przez Wysoką Izbę regulacje są sprzeczne z zasadą równości obywateli wobec prawa, z konstytucyjnym prawem do pracy, z zakazem działania prawa wstecz, zakazem ingerowania w prawa nabyte, zasadą stabilności prawa, i wreszcie zarzutu braku odpowiedniego okresu dostosowawczego.</u>
          <u xml:id="u-317.6" who="#PiotrBuczkowski">W opinii Trybunału dopuszczalność odniesienia kwestionowanych przepisów powinna być rozważona z punktu widzenia charakteru ustrojowego rad gmin. Stąd też, odnosząc regulacje do art. 72 ust. 1 przepisów konstytucyjnych, określających zasady prawa wyborczego, Trybunał uznał, iż konsekwencją zasad wybieralności organów gminy jest ich kadencyjność, która oznacza także nakaz stabilizacji składu personalnego rad. Wychodząc z takiej interpretacji, uznał tym samym za sprzeczne z konstytucją regulacje przejściowych przepisów art. 8 ust. 1 i 2. W związku z tym, iż samo tylko uchylenie przepisów przejściowych wprowadziłoby zróżnicowanie między radnymi, którzy przed wejściem w życie ustawy pozostawali w stosunku pracy, a pozostałymi radnymi, Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodne z konstytucją także przepisy art. 24b. Wszelako do radnych wybranych po wejściu w życie ustawy przepis ów powinien być stosowany podobnie jak do tych, którzy w okresie bieżącej kadencji chcieliby podjąć zatrudnienie w strukturach organizacyjnych gmin.</u>
          <u xml:id="u-317.7" who="#PiotrBuczkowski">Do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego sędzia Krzysztof Kolasiński przedstawił zdanie odrębne wskazujące, iż art. 8 ust. 1 nie pozostaje w związku logicznym z normą art. 72 ustawy konstytucyjnej z 17 października 1992 r. Jego zdaniem wybory uzupełniające przeprowadzone w wyniku wygaśnięcia mandatu nie tracą przymiotów powszechności, równości ani tajności, o czym ów przepis konstytucyjny stanowi. Co więcej, przedstawiona linia orzecznicza kwestionuje konstytucyjność postanowień ordynacji wyborczej, która przewiduje możliwość uzupełnienia w drodze wyborów powszechnych w wypadkach innych niż określone w kwestionowanych przepisach. Jak podkreśla sędzia Kolasiński, dla wprowadzenia w życie kolejnej zasady demokratycznego państwa prawa, którą jest niewątpliwie zasada rozdziału personalnego między organami stanowiącymi a aparatem wykonawczym, nie jest konieczne drastyczne pogorszenie sytuacji w stosunku do stanu poprzedniego, lecz samo trwanie dotychczasowego, niezgodnego z tą zasadą stanu rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-317.8" who="#PiotrBuczkowski">Wskazuje też, co zasługuje na podkreślenie, iż w uzasadnieniu orzeczenia Trybunału wyrażono także pogląd, że wprowadzenie zakazu łączenia mandatu radnego z zatrudnieniem w ramach systemu organizacyjnego gminy pozostaje w racjonalnym związku z interesem publicznym i jest współmierne do jego rangi.</u>
          <u xml:id="u-317.9" who="#PiotrBuczkowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jak już wspomniałem na początku, stanowisko połączonych Komisji: Samorządu Terytorialnego i Ustawodawczej jest negatywne w stosunku do przedłożonego orzeczenia. Jednocześnie podczas dyskusji staraliśmy się rozważyć wszystkie argumenty, które przemawiałyby za pozytywnym bądź negatywnym stosunkiem do przedstawionego stanowiska. Przede wszystkim sprawą niewątpliwą jest to, iż zadaniem Trybunału Konstytucyjnego jest orzekanie o zgodności przepisów prawa z konstytucją i że wymiar prawny jest głównym obszarem pracy Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-317.10" who="#PiotrBuczkowski">Wszelako obowiązujące obecnie przepisy o Trybunale Konstytucyjnym dopuszczają możliwość zakwestionowania jego orzeczenia w tych sytuacjach, w których wolą Wysokiej Izby, która stanowi - jak podkreślał jeden z posłów - drugą instancję w stosunku do Trybunału Konstytucyjnego, jest odrzucenie orzeczenia o niezgodności z konstytucją i tym samym nadanie nowego wymiaru prawnego uchwalonym przepisom prawnym. Przy czym Wysoka Izba w odróżnieniu od Trybunału Konstytucyjnego może - niekiedy nawet powinna - kierować się także interesem publicznym, konsekwencjami prawnymi, politycznymi, a także ekonomicznymi rozważanych rozstrzygnięć.</u>
          <u xml:id="u-317.11" who="#PiotrBuczkowski">Jeden z posłów w czasie dyskusji wskazywał zresztą, że dotychczasowa praktyka, związana z odrzuceniem orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego odwoływała się do wyższości interesu ekonomicznego państwa. Dotyczyła ona tych zagadnień, które regulowały kwestie istotne dla funkcjonowania ekonomicznego całego państwa. W tych wypadkach ustawodawca, czyli Wysoka Izba, uznawał, iż ten interes przeważa generalną zasadę akceptowaną chyba przez wszystkie kluby parlamentarne, która została uzgodniona w Komisji Konstytucyjnej i zgodnie z którą w nowej konstytucji orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego będą ostateczne i niepodważalne. Niemniej w aktualnej sytuacji prawnej istnieje w uzasadnionych przypadkach możliwość odrzucenia orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Myślę, że decyzja komisji oparta była właśnie na uznaniu tej szerokiej skali konsekwencji, którą przyjęcie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego za sobą niesie.</u>
          <u xml:id="u-317.12" who="#PiotrBuczkowski">Zwracano także uwagę na fakt, iż Wysoka Izba podejmowała już decyzje w kwestionowanej sprawie. Senat proponował przesunięcie terminu wejścia w życie tych przepisów do końca kadencji. Wówczas na 394 obecnych posłów 369 opowiedziało się za odrzuceniem propozycji Senatu, 18 było przeciw, a 7 wstrzymało się od głosu, a więc wielką liczbą głosów Wysoka Izba uznała, iż w interesie publicznym leży wprowadzenie tych przepisów także w trakcie obecnej kadencji.</u>
          <u xml:id="u-317.13" who="#PiotrBuczkowski">Inne argumenty, które były podnoszone, dotyczyły tego, iż istnieje już dosyć duża grupa radnych, którzy podporządkowali się przepisom ustawy, zrezygnowali z zatrudnienia bądź złożyli mandaty, tak że ogłoszono wybory uzupełniające i w kilku przypadkach mandaty zostały obsadzone. Podnoszono też z drugiej strony, iż decyzja o rezygnacji z mandatu była wolną decyzją samego radnego. Otóż chciałbym dodać, że w moim przekonaniu ci radni, którzy podporządkowali się wymogom ustawy, wykazali wyjątkowe poszanowanie dla przepisów prawa. Nie czekając na upłynięcie terminu, podporządkowali się obowiązującym przepisom.</u>
          <u xml:id="u-317.14" who="#PiotrBuczkowski">Wreszcie w uzasadnieniu orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego wskazano, iż według szacunków biura orzecznictwa będzie to dotyczyć 4017 radnych. Jeżeli podzielimy tę liczbę przez 2469 gmin, wyniesie to 1,2 radnego w każdej gminie, ale oczywiście sytuacja jest inna, bo w mniejszej liczbie gmin jest zatrudniona większa liczba radnych, o czym zresztą wielokrotnie na posiedzeniach komisji mówiliśmy. Na posiedzeniu Trybunału Konstytucyjnego — o czym informował nas poseł Pańtak, reprezentujący Sejm — wskazywano także przykład gminy, w której na 24 radnych 12 było zatrudnionych, i była to gmina, która także poprzez sejmik występowała do Trybunału o odrzucenie tych przepisów.</u>
          <u xml:id="u-317.15" who="#PiotrBuczkowski">Wskazywano też, iż rozpoznania dokonywane wśród wyborców nie potwierdziły negatywnej oceny tych przepisów. Według informacji jednego z posłów, który prowadził rozmowy w kilku okręgach wyborczych, we wszystkich przypadkach wyborcy pozytywnie ocenili ten przepis.</u>
          <u xml:id="u-317.16" who="#PiotrBuczkowski">Inne konsekwencje, które wiążą się z ewentualnym przyjęciem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego - co wskazywano podczas obrad komisji - dotyczą także tego, iż gminy zgodnie z przepisami ustawy dokonały zmian statutów, które do końca roku mają być opublikowane i w których jako jedno z ważniejszych uregulowań prawnych wprowadzono już zapisy o zakazie łączenia zatrudnienia ze sprawowaniem mandatu. Wymusiłoby to - mówię o przyjęciu orzeczenia Trybunału - sytuację, w której trzeba by zmieniać statuty, wstrzymywać ewentualnie cały uruchomiony już proces publikacyjny, który - w intencji naszej komisji i w intencji Wysokiej Izby - zmierzał do tego, iżby publicznie w szerszym zakresie znane były te podstawowe konstytucyjne dla samorządu uregulowania.</u>
          <u xml:id="u-317.17" who="#PiotrBuczkowski">Wreszcie wskazywano, iż przyjęcie orzeczenia wprowadzi dwie kategorie radnych: tych, którzy na mocy przyjęcia orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego będą mogli sprawować funkcje urzędnicze w gminach i być kierownikami jednostek organizacyjnych, i tych radnych, którzy już po wejściu w życie tej ustawy nie mogą być zatrudnieni; dotyczy to także radnych wybieranych w przypadku rezygnacji z mandatu, jego wygaśnięcia na skutek przyczyn określonych w ordynacji wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-317.18" who="#PiotrBuczkowski">Ostatnim i chyba najistotniejszym argumentem, który był podnoszony przez posłów, m.in. przez pana posła Rokitę, są konsekwencje prawne i polityczne przyjęcia decyzji o pozytywnym odniesieniu się do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Otóż wskazywano, iż nie jesteśmy w stanie, Wysoka Izbo, w terminie określonym ustawą o samorządzie terytorialnym, a więc do 18 maja, dokonać nowelizacji tej ustawy. Nawet gdybyśmy próbowali podjąć taką próbę, przedłużając niniejsze posiedzenie Sejmu, to mamy zbyt mało czasu, aby przeprowadzić wszystkie procedury legislacyjne związane z inicjatywą nowelizacyjną wypełnić, ponieważ wiąże się to ze zgłoszeniem inicjatywy, Konwentem Seniorów, przekazaniem posłom propozycji, trzema czytaniami, decyzją Senatu, podpisaniem przez pana prezydenta i wreszcie opublikowaniem ustawy.</u>
          <u xml:id="u-317.19" who="#PiotrBuczkowski">W związku z tym, że z przyczyn obiektywnych tego nie można dokonać, będziemy mieli do czynienia z sytuacją polegającą na tym, że wprawdzie Sejm przyjął zasadność orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, to jednak ustawa obowiązuje i w dniu 18 maja przepisy zakwestionowane przez Trybunał (co ewentualnie zostanie przyjęte przez Wysoką Izbę) będą obowiązywać. Czyli: mandaty wygasają z mocy prawa, w konsekwencji uchwały podejmowane z udziałem tych radnych będą nieważne z mocy prawa, powinny być uchylone w trybie nadzoru przez wojewodę, a także mogą stanowić przedmiot różnych rozgrywek politycznych. Otóż wskazywałem także na to, iż naturalną tendencją ugrupowań opozycyjnych w radach będzie wykorzystywanie tej sytuacji i kwestionowanie prawomocności podejmowanych uchwał. Może to spowodować na dłuższy okres paraliż podstawowego organu, jakim jest rada gminy. Z tego punktu widzenia, przy pełnej zgodności co do generalnej zasady, iż Trybunał Konstytucyjny powinien wydawać ostateczną opinię, w aktualnym stanie prawnym obie komisje wnoszą do Wysokiej Izby o odrzucenie przedłożonego Sejmowi orzeczenia.</u>
          <u xml:id="u-317.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-318">
          <u xml:id="u-318.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-318.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Sejm postanowił o wysłuchaniu w debacie nad tym punktem porządku dziennego 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-318.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-318.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo pana posła Kazimierza Pańtaka o zabranie głosu w imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pani poseł Grażyna Kotowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-319">
          <u xml:id="u-319.0" who="#KazimierzPańtak">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Ponad 11 lat temu — 11 lat temu i 2 tygodnie — zmieniliśmy konstytucję i wprowadziliśmy Trybunał Konstytucyjny. Art. 33a stanowi: „Trybunał Konstytucyjny orzeka o zgodności z Konstytucją ustaw i innych aktów normatywnych (...). Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności ustaw z Konstytucją podlegają rozpatrzeniu przez Sejm”. Był to wentyl bezpieczeństwa, który został wprowadzony z racji nieufności do władzy sądowniczej.</u>
          <u xml:id="u-319.1" who="#KazimierzPańtak">Coraz bardziej rozpowszechniony jest pogląd, że orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego nie powinny być rozpatrywane przez Sejm. Dała temu wyraz Komisja Konstytucyjna, zapisując w projekcie, że orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego są ostateczne. To fakt, że głosowania Sejmu nad orzeczeniami mają często charakter wyboru politycznego lub ekonomicznego. Przy tym orzeczeniu mamy sytuację istotnie dość skomplikowaną, ponieważ nie będzie to wybór ani polityczny, ani ekonomiczny. Pan przewodniczący Buczkowski, przedstawiając orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, był uprzejmy stwierdzić, że nawet jeżeli orzeczenie jest słuszne, nie powinniśmy go przyjąć, ponieważ 18 maja i tak wygasną mandaty radnych, gdyż do tego dnia nie zdążymy znowelizować ustawy. I to jest prawda. Tylko że jest to filozofia bardzo niebezpieczna. Bo jeżeli tak, to może to być argument, by nie wydać wyroku uniewinniającego człowieka absolutnie niewinnego, ponieważ wyrok został już wykonany. Nie możemy przecież pójść tym tropem.</u>
          <u xml:id="u-319.2" who="#KazimierzPańtak">Nie chcę omawiać tego orzeczenia, pan przewodniczący Buczkowski je szczegółowo omówił, omówił też votum separatum, które zgłosił pan sędzia Kolasiński. Ale chcę powiedzieć, że argumenty za odrzuceniem orzeczenia nie są jednoznaczne. Istotą rozpatrywania każdego orzeczenia, wiele razy mówiono to w tej Izbie, było traktowanie tego na zasadzie wentyla bezpieczeństwa. Bo przecież nie jesteśmy wybitniejszymi prawnikami od członków Trybunału Konstytucyjnego, który w skupieniu, mając władzę niezawisłą, to orzeczenie wydał. Dlatego uważam, że mimo pewnych niedogodności i niejasności, w imię uszanowania wyroku Trybunału Konstytucyjnego, z powodu kłopotliwej sytuacji rad - dotyczy to, jak pan powiedział, około 10% radnych wybranych w wyborach w 1994 r. - powinniśmy to orzeczenie przyjąć. Wiem, że jeśli osoby, które są pracownikami gmin bądź kierują gminnymi jednostkami organizacyjnymi, 18 maja nie złożą podania o urlop bezpłatny, ich mandaty wygasną, bo my tej ustawy nie możemy zmienić.</u>
          <u xml:id="u-319.3" who="#KazimierzPańtak">Wykorzystuję to miejsce, z tej trybuny pragnę oświadczyć: Jeżeli przyjmiemy to orzeczenie, to na pewno możliwie jak najszybciej, być może na następnym posiedzeniu, musimy przyjąć ustawę zmieniającą ustawę z 29 września 1995 r. o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym — chodzi o zakwestionowane przepisy art. 8 oraz art. 24b Ustawy o samorządzie terytorialnym. Osoby, o które tu chodzi, mogą wziąć do czasu uchwalenia tej ustawy urlop bezpłatny i wówczas nie stracą mandatu. Jeżeli orzeczenie będzie przyjęte i znowelizujemy ustawę zgodnie z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego, wówczas mogą przerwać urlop bezpłatny i wrócić do pracy. Taka jest w tej chwili sytuacja. Rozwiązanie to podpowiedziałem wczoraj po posiedzeniu komisji, które rozpatrywały to orzeczenie, ukazało się ono dzisiaj w „Gazecie Wyborczej”.</u>
          <u xml:id="u-319.4" who="#KazimierzPańtak">To prawda, że mieliśmy wiele opinii w czasie rozpatrywania tego orzeczenia, w czasie procedowania tej ustawy. Zwrócił na to uwagę Senat. Myśmy to odrzucili. Ale nawoływanie do tego, żebyśmy byli konsekwentni, jak powiedział jeden - już kończę, pani marszałek, jeszcze słowo - z posłów w czasie obrad połączonych komisji: bądźmy konsekwentni, bo przecież w sposób zdecydowany przyjęliśmy ustawę, odrzuciliśmy poprawkę Senatu - jest moim zdaniem niebezpieczne, bo gdybyśmy byli tak bardzo konsekwentni, to powinniśmy odrzucić każdą poprawkę, każde orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-319.5" who="#KazimierzPańtak">Nie wdaję się tu w dywagacje prawnicze, myślę, że Trybunał Konstytucyjny orzekł, jak orzekł. To orzeczenie jest wydane przez władzę sądowniczą. Klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej szanuje orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego i będzie głosował za przyjęciem tego orzeczenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-320">
          <u xml:id="u-320.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-320.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Kazimierz Pańtak.</u>
          <u xml:id="u-320.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę panią poseł Grażynę Kotowicz o zabranie głosu w imieniu klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego. Następnym mówcą będzie pan poseł Jan Rokita.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-321">
          <u xml:id="u-321.0" who="#GrażynaKotowicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Klub Polskiego Stronnictwa Ludowego będzie głosował za przyjęciem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w sprawie niezgodności niektórych przepisów ustawy o samorządzie terytorialnym z przepisami konstytucyjnymi.</u>
          <u xml:id="u-321.1" who="#GrażynaKotowicz">Po zapoznaniu się z uzasadnieniem orzeczenia posłowie klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego doszli do wniosku, że jednak nie można rygorystycznie stosować przepisów, w zasadzie zresztą słusznie ustanawiających zakaz nawiązywania stosunku pracy w urzędzie gminy z radnym, który w tej gminie uzyskał mandat, oraz zakaz wykonywania pracy w zakładach i jednostkach budżetowych przez osobę wybraną na radnego do rady bieżącej kadencji. Przypomnę, że ustanowiliśmy przepis, w świetle którego w terminie 6 miesięcy radni rad gmin pod rygorem utraty mandatu mają obowiązek dokonania wyboru między dalszym zatrudnieniem w strukturach gminy bądź zachowaniem mandatu. Zgadzamy się z argumentacją, że konieczny jest okres dostosowawczy, że istnieje nabyte prawo podmiotowe do sprawowania mandatu przez całą kadencję, a zmiana tej sytuacji w trakcie trwania kadencji, w efekcie prowadząca do konieczności złożenia mandatu, narusza to prawo, narusza też zakaz działania prawa wstecz. Często też wśród moich kolegów wójtów słyszałam opinię, że nowa regulacja ogranicza prawa niektórych kategorii osób, odbierając im możliwość pełnienia mandatu radnego, czyli że kwestionowany przepis narusza też zasadę powszechności biernego prawa wyborczego (tutaj powoływany był art. 72 ust. 1 „małej konstytucji”), bo przecież ogranicza prawo wybieralności pewnych grup osób.</u>
          <u xml:id="u-321.2" who="#GrażynaKotowicz">Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu pisze, z czym pewno też musimy się zgodzić, że omawiana regulacja ogranicza prawo do pracy zawarte w przepisach konstytucyjnych, ponieważ ogranicza możliwość wykonywania pracy ze względu na sprawowanie przez daną osobę mandatu radnego. Moi koledzy wójtowie, na przykład pan burmistrz z Limanowej, pan wójt z gminy Gródek nad Dunajcem czy pani wiceprzewodnicząca rady gminy w Gorlicach wskazywali, że nowa regulacja narusza stabilność rad, wynikającą z zasady ich kadencyjności, oraz że zmuszanie radnych do rezygnacji z mandatów oznacza łamanie woli wyborców, którzy na nich głosowali.</u>
          <u xml:id="u-321.3" who="#GrażynaKotowicz">W świetle tych argumentów klub Polskiego Stronnictwa Ludowego będzie głosował, tak jak powiedziałam, za przyjęciem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-321.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-322">
          <u xml:id="u-322.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-322.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiała pani poseł Grażyna Kotowicz.</u>
          <u xml:id="u-322.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Jana Rokitę o zabranie głosu w imieniu klubu Unii Wolności. Następnym mówcą będzie pan poseł Piotr Pankanin.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-323">
          <u xml:id="u-323.0" who="#JanRokita">Pani Marszałek! Szanowni Państwo! Mój klub z wielkim szacunkiem traktuje orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego i ma taką naturalną skłonność, ażeby orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w tej Izbie akceptować, wychodząc z założenia, że czym prędzej winny one stać się orzeczeniami ostatecznymi, nie kontrolowanymi przez Sejm. Taka też jest w znacznej części opinia członków mojego klubu i w tej sprawie, wynikająca wszakże nie z przesłanek dotyczących tej ustawy, a z przesłanek zasadniczych, dotyczących rozstrzygnięć Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-323.1" who="#JanRokita">Chcę wszakże powiedzieć, czego może nie sposób wyrazić jeszcze bardziej dobitnie niż uczynił to sprawozdawca komisji odnośnie do tej sprawy, iż w tym orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego mamy do czynienia z sytuacją ze wszech miar wyjątkową i podejmując decyzję, Izba musi mieć świadomość chyba także dość wyjątkowej odpowiedzialności za swoją decyzję. Oto bowiem nie można w żadnym razie doprowadzać do tego, by w efekcie połączenia decyzji kilku centralnych organów państwowych, w tym wypadku sądu konstytucyjnego i parlamentu, zrodził się stan prawny, który w system polityczny, system ustrojowy państwa wniesie wyłącznie chaos i absurd. Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego przyjęte, ewentualnie przyjęte, przez Izbę, a nie zrealizowane - ponieważ mandaty tak czy owak wygasną 18 maja, tego jesteśmy wszyscy pewni, i nowe wybory się odbędą - rodzi sytuację, w której przeciętnemu człowiekowi, mieszkańcowi naszego kraju, przeciętnemu radnemu wspólne działanie sądu konstytucyjnego i parlamentu zaczyna przypominać (Tekst skreślony ze stenogramu przez wicemarszałek Sejmu Olgę Krzyżanowską na podstawie art. 103 ust. 1 regulaminu Sejmu) jakiś kawał, w każdym razie coś kompletnie niepoważnego. Oto bowiem najpierw wprowadza się pewne prawo, następnie sąd stwierdza, że jest ono niekonstytucyjne, następnie parlament przyjmuje i uznaje to, że sąd stwierdził, iż jest ono niekonstytucyjne, po czym mimo wszystko tak czy owak to prawo wchodzi w życie. Około kilku tysięcy radnych w wyniku tego prawa traci mandat. Odbywają się nowe wybory, które kosztują ileś tam pieniędzy. W wyniku czego ci sami radni mogą wejść z powrotem do tych samych rad, nadal wykonując swoje funkcje urzędnicze. Ewentualnie, co by było jeszcze śmieszniejsze, w wyniku wyborów uzupełniających mogą wejść do tych rad nowi radni, którzy niezwłocznie zatrudnią się w urzędach bądź instytucjach podlegających tym gminom. Niebezpieczeństwo, przed którym stoimy, to niebezpieczeństwo ośmieszenia państwa. Używam w tej sprawie dość mocnych słów po to, ażeby każdy z państwa przed decyzją, którą parlament będzie jutro w tej materii musiał podjąć, zastanowił się nad tym, czy podejmujemy ryzyko ośmieszenia państwa wobec przeciętnego obywatela. To, że taka operacja w wyniku przyjęcia orzeczenia Trybunału nas czeka, to nie ulega najmniejszej wątpliwości. Ośmieszymy państwo jako całość i obawiam się, że się nie wytłumaczymy z takiego stanu rzeczy przed nikim. To jest pierwsza sprawa.</u>
          <u xml:id="u-323.2" who="#JanRokita">Sprawa druga jest sprawą polemiczną. Pani poseł Kotowicz, przemawiająca w imieniu klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego, przy omawianiu orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego dopuściła się paru chyba dość fundamentalnych nieścisłości. Pani poseł odwołała się mianowicie do przesłanek, które przywołały gminy i sejmiki w swoich skargach do Trybunału Konstytucyjnego. Tam, gdzie była mowa o naruszeniu prawa pracy, o działaniu prawa wstecz i kilku jeszcze innych zarzutach konstytucyjnych, które pani poseł była łaskawa cytować. Wszystkie te zarzuty, które pani cytowała, zostały przez Trybunał nie - jak pani powiedziała - uznane, ale odrzucone. Trybunał uznał tylko jeden, i to ze zdaniem odrębnym sędziego Kolasińskiego, ten mówiący o kwestii, która w gruncie rzeczy jest prawnie dość wątpliwa - o destabilizacji kadencji, o sprzeczności z zasadą kadencyjności rad. Oczywiście pozostaje otwarte pytanie, czy rzeczywiście to, że mandat części radnych w toku kadencji wygasa, jest sprzeczne z ideą kadencyjności, czy nie. Wiemy przecież, że mandaty radnych wygasać mogą w szeregu innych instytucji prawnych, a wybory uzupełniające do rad nie jest to tryb, który byłby jakimś trybem nadzwyczajnym, nie znanym polskiej procedurze - jest to normalny tryb uzupełniania rad samorządowych w toku kadencji. Orzeczenie Trybunału pod tym względem ma zatem niewątpliwie racje prawne podzielone.</u>
          <u xml:id="u-323.3" who="#JanRokita">Ale nie to jest istotą rzeczy. I nie jest istotą rzeczy spór merytoryczny. W moim przekonaniu pytanie, przed którym stoimy, jest następujące: Czy jesteśmy gotowi podjąć ryzyko ośmieszenia porządku prawnego wobec przeciętnego obywatela, bo w tej sprawie po raz pierwszy łączne działania Trybunału Konstytucyjnego i parlamentu mogą doprowadzić do ośmieszenia państwa.</u>
          <u xml:id="u-323.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-324">
          <u xml:id="u-324.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-324.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Jan Rokita.</u>
          <u xml:id="u-324.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Piotra Pankanina o zabranie głosu w imieniu klubu Unii Pracy.</u>
          <u xml:id="u-324.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Jest to ostatni ze zgłoszonych mówców.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-325">
          <u xml:id="u-325.0" who="#PiotrPankanin">Pani Marszałek! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Po raz pierwszy w ciągu dwu kadencji, w których uczestniczę w pracach Sejmu, znalazłem się w sytuacji pełnego dyskomfortu. Otóż muszę zakomunikować Wysokiej Izbie w imieniu własnego klubu stanowisko, które reprezentujemy dość pryncypialnie i w sposób nieustępliwy. Otóż mimo że normy konstytucyjne w tej chwili dozwalają odrzucać orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, chcieliśmy się wpisać jako klub parlamentarny w ten nowy już obyczaj - mimo że, jak powiadam, konstytucja tego jeszcze nie nakazuje - nieodrzucania orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego. Mój dyskomfort polega na tym, że otóż po raz pierwszy mam ochotę głosować zupełnie inaczej, z tej prostej przyczyny, że nie zgadzam się z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego i wydaje mi się, że stanowisko pana sędziego Kolasińskiego jest mi najbliższe w tej sytuacji, która zaistniała. Ponieważ zaś wypowiadanie się po panu pośle Rokicie zawsze jest dość dużym dyskomfortem, bo wyczerpuje on wszystkie możliwe argumenty, których chciałoby się użyć, pozwolę sobie zwrócić uwagę na inny aspekt tej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-325.1" who="#PiotrPankanin">Proszę państwa, otóż ustawa ta funkcjonuje od jesieni ub. r. Ten sześciomiesięczny okres na podjęcie decyzji rzeczywiście był wykorzystany na dość szeroką dyskusję. Sam brałem udział w takich dyskusjach na terenie kraju. Natomiast zdziwiło mnie w tej sprawie jedno - milczenie Urzędu Rady Ministrów. Proszę państwa, bez względu na to, czy ta ustawa była inicjatywą rządową, czy poselską (a była to inicjatywa poselska), to z inicjatywy poselskiej zmieniono treść ustawy o samorządzie, wprowadzając przepis uniemożliwiający łączenie pracy w radzie czy kierowanie jednostką administracyjną gminy z funkcją radnego, i było wiadomo, jakie mogą być konsekwencje zaskarżenia tych przepisów do Trybunału Konstytucyjnego. Zresztą te zaskarżenia trwały dość długo, bo kierowane do Trybunału były już mniej więcej od początku roku. Ze strony rządowej nie zauważyłem żadnej reakcji. Wystarczyło nieco uruchomić wyobraźnię. Mnie się wydaje, że ze strony URM mogły zostać już poczynione pewne kroki, które by tej sytuacji jakoś zapobiegły. Co prawda na skutek ciągłego napływania kolejnych wniosków do Trybunału, Trybunał w dość późnym terminie (gdy się ma na względzie 18 maja) rozpatrzył te skargi. Podejrzewam, że one napływałyby jeszcze, gdyby to odwlekać. Trybunał podjął decyzję w takiej sytuacji, w której właściwie nie bardzo wiem, czy jest możliwość... Prawdopodobnie takiej możliwości nie ma, żeby w tej chwili zareagować inicjatywą legislacyjną, w tej sytuacji, która nastąpi. Sytuacja ta będzie zaś niezwykle burleskowa. Nie chciałbym w tej chwili powtarzać argumentów, które już tutaj padły, ale one powodują, że ona będzie za każdym razem sytuacją do ośmieszenia. I zakładając, że jutro przyjmiemy orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, ten fakt wcale tej burleskowej sytuacji nie zmieni, z tej prostej przyczyny, że będzie się działo to wszystko, o czym już dzisiaj mówił pan poseł Rokita.</u>
          <u xml:id="u-325.2" who="#PiotrPankanin">Proszę państwa, czy jest możliwość zapobieżenia temu? Nie wiem. Sejm musiałby dokonać cudu i w ciągu paru dni, dosłownie paru dni doprowadzić do zmiany tego przepisu prawnego, ponieważ zgodnie z konstytucją mamy na to czas, mówię tutaj o Sejmie, na to, do czego nas zobowiązuje to orzeczenie Trybunału, 6 miesięcy. Przez te 6 miesięcy naprawdę może nastąpić duża kompromitacja i parlamentu, i rządu, i niestety może również to zaszkodzić strukturom samorządowym, ponieważ dla przeciętnego obywatela, przeciętnego wyborcy, często również i radnego sytuacja, która zaistnieje, będzie zupełnie niezrozumiała. Tak że z ogromną przykrością muszę stwierdzić, że nie wiem, jak będą koledzy klubowi jutro głosować. Muszę to pozostawić ich sumieniu.</u>
          <u xml:id="u-325.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-326">
          <u xml:id="u-326.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-326.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Piotr Pankanin.</u>
          <u xml:id="u-326.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo pana posła Eugeniusza Janułę o zabranie głosu w imieniu Poselskiego Koła - Nowa Demokracja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-327">
          <u xml:id="u-327.0" who="#EugeniuszJanuła">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zostały przedstawione argumenty dwóch stron, z tym, że o ile z jednej strony padły głównie argumenty natury humanitarnej, jak i podpierające prawomocność mandatów wybranych radnych, z drugiej padły argumenty natury prawnej. Podobnie jak inne ugrupowania jesteśmy za tym, żeby orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego były orzeczeniami ostatecznymi. Jak sądzę, zarówno w parlamencie, jak i poza parlamentem, nie może być na ten temat sporu. Tym razem jednak przyjęcie orzeczenia wprowadziłoby oczywisty chaos prawny, a w naszym dążeniu do państwa prawa parlament jest m.in. właśnie po to, żeby tego chaosu unikać. Stąd też Nowa Demokracja będzie głosowała za oddaleniem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Argumenty natury prawnej, całą argumentację przedstawił pan poseł sprawozdawca połączonych komisji i tę argumentację popieramy.</u>
          <u xml:id="u-327.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-328">
          <u xml:id="u-328.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-328.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Eugeniusz Januła.</u>
          <u xml:id="u-328.2" who="#komentarz">(Poseł Kazimierz Pańtak: W kwestii formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-328.3" who="#OlgaKrzyżanowska">W kwestii formalnej, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-329">
          <u xml:id="u-329.0" who="#KazimierzPańtak">Pani Marszałek! Wnoszę o skreślenie z protokółu słów, które tu padły, że szanując orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego ośmieszamy państwo i jest to burleska itd. Ostatnio bardzo modne jest naigrawanie się z orzeczenia niezawisłego, niezależnego prokuratora Rzeczypospolitej Polskiej, ale wobec niezawisłego sądu, i to w tej Izbie, w sytuacji gdy niektórzy chcą uszanować orzeczenie niezawisłego sądu Rzeczypospolitej, takie epitety są nie do przyjęcia. Dlatego proszę o wykreślenie tych słów z protokółu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-330">
          <u xml:id="u-330.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, nie podejmę tej decyzji w tej chwili, dlatego że muszę się zapoznać ze stenogramem. O ile rozumiem, to się odnosiło nie do Trybunału, lecz do ewentualnego podjęcia decyzji przez Wysoką Izbę. Przyjrzę się stenogramowi i powiadomię pana posła, jaką decyzję jako prowadząca podjęłam.</u>
          <u xml:id="u-330.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, w jakim trybie, panie pośle?</u>
          <u xml:id="u-330.2" who="#komentarz">(Poseł Roman Edward Borek: Z zapytaniem, pani marszałek.)</u>
          <u xml:id="u-330.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Do posła sprawozdawcy, tak?</u>
          <u xml:id="u-330.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-331">
          <u xml:id="u-331.0" who="#RomanEdwardBorek">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Zakładam, że jutro Izba przyjmuje orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego i jest to jakby przyznanie się do pomyłki parlamentu, pomyłki w tej ustawie.</u>
          <u xml:id="u-331.1" who="#RomanEdwardBorek">Mam pytania do pana posła sprawozdawcy. Z moich danych wiem, że w niektórych gminach odbyły się wybory. W związku z powyższym, co w tej sytuacji? Czy radny, który został w pewnym sensie ustawą sejmową przymuszony do zdania mandatu, ma prawo rościć pretensje prawne, finansowe i do kogo? Następne pytanie pozostaje w kontekście wypowiedzi pana posła Pańtaka, który zasugerował jakoby wzięcie bezpłatnego urlopu na nie określony właściwie czas - miesiąca, dwóch - w przypadku nowelizacji tej ustawy. Ale ja zakładam, że ci radni muszą z czegoś żyć, w związku z powyższym nie biorą urlopu bezpłatnego, a tracą mandat w dniu 17 maja. W okręgach jednomandatowych faktycznie wybory mogą być pewną formalnością, bo nie muszą się w ogóle odbywać, jeśli nie będzie kandydatów. Czy w tym wypadku osoba, która traci mandat, jest nadal kandydatem na radnego, czy nie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-332">
          <u xml:id="u-332.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-332.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-332.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo pana posła sprawozdawcę o udzielenie odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-333">
          <u xml:id="u-333.0" who="#PiotrBuczkowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Pośle! Wczoraj właśnie te argumenty także padały, tzn. to, o czym mówił tak szeroko pan poseł Rokita. To są właśnie konsekwencje przyjęcia orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Oto będziemy mieli sytuację taką, że w stosunku do tych radnych, którzy złożyli mandaty tam, gdzie odbyły się wybory uzupełniające bądź są w toku, będziemy mieli dwóch radnych na jeden mandat, i będzie to pełna podstawa do tego, żeby zaskarżyć do naczelnego sądu, bo chyba taka jest procedura, wybory, i... To znaczy nie wiem, nie jestem w stanie tego ogarnąć swoją wyobraźnią. Nie jestem prawnikiem, pan poseł Pańtak być może szerzej to widzi. Nie jestem w stanie ogarnąć skali zamieszania, jaka w tym przypadku powstanie. A na to wskazywałem referując dyskusję na posiedzeniu komisji.</u>
          <u xml:id="u-333.1" who="#PiotrBuczkowski">Co do następnej sprawy, to oczywiście jest możliwa taka sytuacja, że w okręgu jednomandatowym nie zgłosi się żaden inny kandydat, aczkolwiek muszę powiedzieć, że popularność władz lokalnych stale wzrasta, i jeżeli porównamy pierwszą i drugą kadencję, to znacznie więcej chętnych do kandydowania było w drugiej kadencji. Ale teoretycznie jest możliwa sytuacja, w której ten radny będzie jedynym kandydatem, i nie trzeba wtedy przeprowadzać wyborów uzupełniających. Natomiast do niego stosują się już przepisy ustawy dotyczące zakazu zatrudniania. Tak że właściwie nic się nie uzyska. Art. 24a jednoznacznie mówi, że w tym wypadku w ciągu 7 dni od uzyskania mandatu, w chwili uprawomocnienia się wyborów radny jest obowiązany złożyć mandat albo wziąć urlop bezpłatny. Taka jest sytuacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-334">
          <u xml:id="u-334.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-334.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Rozumiem, że nie ma więcej pytań.</u>
          <u xml:id="u-334.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-334.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Do głosowania nad tym punktem porządku dziennego przystąpimy jutro rano.</u>
          <u xml:id="u-334.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-334.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 13 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy Prawo o ruchu drogowym (druk nr 1624).</u>
          <u xml:id="u-334.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu ministra transportu i gospodarki morskiej pana Bogusława Liberadzkiego w celu przedstawienia uzasadnienia projektu ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-335">
          <u xml:id="u-335.0" who="#BogusławLiberadzki">Pani Marszałek! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Mam zaszczyt z upoważnienia Rady Ministrów przedstawić rządowy projekt ustawy Prawo o ruchu drogowym. Projekt ten w naszym przekonaniu wychodzi naprzeciw oczekiwaniom społecznym związanym przede wszystkim z poczuciem wzrastającego zagrożenia bezpieczeństwa w zakresie ruchu drogowego oraz obrotu pojazdami. Znalazło to swój wyraz między innymi we wnoszonych w ubiegłym roku do laski marszałkowskiej poselskich projektach ustawy zmieniających ustawę Prawo o ruchu drogowym.</u>
          <u xml:id="u-335.1" who="#BogusławLiberadzki">Założenia do projektu przedstawianej ustawy, a następnie sam projekt poddano szerokim konsultacjom w pozarządowych ośrodkach związanych z tematyką bezpieczeństwa ruchu drogowego, takich jak instytuty naukowe, wyższe uczelnie, zrzeszenia i stowarzyszenia, związki, a także organizacje społeczne. Założenia te i projekt były też konsultowane na obszarze całego kraju, głównie poprzez wydziały komunikacji podlegające administracji terenowej oraz przez wojewódzkie wydziały ruchu drogowego Policji, za pośrednictwem Biura Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji. Projekt był opiniowany przez ośrodki związane z Radą Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego. Przy konstruowaniu poszczególnych rozwiązań merytorycznych w dużym stopniu korzystano z doświadczeń i rozwiązań przyjętych w krajach Wspólnoty Europejskiej. Projekt przeszedł uzgodnienia międzyresortowe, uzyskał akceptację Komitetu Społeczno-Politycznego Rady Ministrów i został przyjęty przez rząd. Do projektu, który wnoszę, dołączono jako materiał informacyjny także projekty istotnych aktów wykonawczych ministrów: transportu i gospodarki morskiej, spraw wewnętrznych oraz zdrowia i opieki społecznej.</u>
          <u xml:id="u-335.2" who="#BogusławLiberadzki">Projekt ustawy Prawo o ruchu drogowym zakłada jako pierwszoplanowy cel poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz poprawę bezpieczeństwa w zakresie obrotu pojazdami używanymi. Oczywiście należy sobie zdawać sprawę, iż zmiany legislacyjne nie spowodują jeszcze, same przez się, osiągnięcia zamierzonych celów, niemniej mają one stanowić podstawę formalnoprawną działań zmierzających do ich osiągnięcia.</u>
          <u xml:id="u-335.3" who="#BogusławLiberadzki">Niech mi będzie wolno krótko scharakteryzować projekt wnoszonej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-335.4" who="#BogusławLiberadzki">W zakresie poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego proponuje się:</u>
          <u xml:id="u-335.5" who="#BogusławLiberadzki">— zmiany w szeroko pojętych zasadach ruchu drogowego,</u>
          <u xml:id="u-335.6" who="#BogusławLiberadzki">— zwiększenie wymagań wobec osób kierujących pojazdami,</u>
          <u xml:id="u-335.7" who="#BogusławLiberadzki">— podniesienie kwalifikacji osób kierujących pojazdami,</u>
          <u xml:id="u-335.8" who="#BogusławLiberadzki">— poprawienie stanu technicznego pojazdów,</u>
          <u xml:id="u-335.9" who="#BogusławLiberadzki">— zwiększenie uprawnień organów kontroli ruchu drogowego.</u>
          <u xml:id="u-335.10" who="#BogusławLiberadzki">Charakteryzując zmiany w zasadach ruchu drogowego, należy stwierdzić, iż nie będą one rewolucyjne. Wynika to z faktu przyjęcia przez Polskę konwencji o ruchu drogowym sporządzonej w Wiedniu w 1968 r. Powoduje to, iż polskie przepisy, zarówno dotychczasowe, jak i projektowane, muszą odpowiadać przepisom zawartym we wspomnianej konwencji. Wśród najważniejszych zmian należy wskazać zmiany w zakresie dopuszczalnych prędkości oraz zmiany w zasadach używania świateł zewnętrznych. Proponuje się ograniczenie prędkości na obszarze zabudowanym do 50 km/h, z możliwością podwyższania jej znakami drogowymi. Poza obszarem zabudowanym projekt zakłada na drogach dwujezdniowych o co najmniej dwóch pasach przeznaczonych dla każdego kierunku ruchu zwiększenie prędkości dla samochodów osobowych z 90 do 100 km/h; dla autobusów, samochodów ciężarowych, samochodów osobowych z przyczepą lekką, pojazdów członowych i ciągników siodłowych - z 70 do 80 km/h. Wynika to z tego, iż z reguły chcemy osiągnąć większą płynność ruchu na prawym pasie ruchu. Zwiększone dopuszczalne prędkości nie dotyczyłyby jednak autobusów regularnych linii komunikacyjnych, z wyjątkiem linii ekspresowych, autobusów przewożących zorganizowane grupy dzieci oraz pojazdów przewożących ładunki niebezpieczne. Zakładamy także w projekcie podniesienie szybkości na autostradach do 120 km/h.</u>
          <u xml:id="u-335.11" who="#BogusławLiberadzki">Zmiany w zakresie używania świateł zewnętrznych polegają głównie na przedłużeniu obowiązującego dotychczas od listopada do lutego przepisu dotyczącego używania świateł mijania oraz w październiku - świateł do jazdy dziennej. Używanie świateł drogowych w okresie od zmierzchu do świtu dozwolone będzie na każdej nie oświetlonej drodze, a nie - jak dotychczas - tylko poza obszarem zabudowanym.</u>
          <u xml:id="u-335.12" who="#BogusławLiberadzki">Wśród innych zmian w zasadach ruchu można wymienić: zlikwidowanie przepisu nakazującego ustąpienie pierwszeństwa przejazdu przez kierującego, który wykonuje manewr zawracania, pojazdom wjeżdżającym na skrzyżowanie z drogi podporządkowanej, wprowadzenie obowiązku zachowania szczególnej ostrożności przy przejeżdżaniu obok pojazdów, w których prowadzona jest nauka jazdy, wprowadzenie na obszarze zabudowanym zakazu postoju poza specjalnymi parkingami pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 16 t i pojazdów o długości przekraczającej 12 m.</u>
          <u xml:id="u-335.13" who="#BogusławLiberadzki">Wśród nowych wymagań wobec kierujących pragnę wymienić: podwyższenie wieku, od którego można będzie uzyskać prawo jazdy kategorii B, z 17 do 18 lat, wprowadzenie obowiązkowych okresowych badań lekarskich osób kierujących pojazdami o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 16 t oraz kierowców mających więcej niż 70 lat, a także wprowadzenie wymogu posiadania odpowiedniej praktyki w kierowaniu pojazdem przez kierujących pojazdami o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 16 t.</u>
          <u xml:id="u-335.14" who="#BogusławLiberadzki">Wśród zmian zmierzających do podniesienia kwalifikacji kierujących na pierwszym miejscu pragnę wymienić zaproponowany nowy system szkolenia osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami. Ten nowy system zakłada przyjęcie minimalnych wymogów, które powinny być spełnione przez ośrodki szkolenia, oraz dopuszczenie do działalności szkoleniowej jedynie tych ośrodków, które będą mieć upoważnienie wydane przez kierownika urzędu rejonowego. Organy administracji państwowej uzyskać mają możliwość kontroli dokumentacji i bieżącej działalności ośrodków szkolenia. Ponadto organy te będą mogły cofać upoważnienie do szkolenia, kierować zatrudnionych w ośrodku instruktorów na egzamin kwalifikacyjny, a także skreślać instruktorów z ewidencji w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, np. gdy instruktor dopuścił się naruszenia przepisów o szkoleniu czy podpisał dokumentację związaną ze szkoleniem niezgodnie z rzeczywistym stanem.</u>
          <u xml:id="u-335.15" who="#BogusławLiberadzki">Z nowym systemem szkolenia związana jest pośrednio propozycja uregulowania warunków organizacji egzaminów państwowych dla osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami. Proponuje się wprowadzenie egzaminów państwowych w zakresie prawa jazdy kategorii A, B, C, D, E w wojewódzkich ośrodkach ruchu drogowego utworzonych przez wojewodę. Ośrodki te mogłyby być tworzone w miastach wojewódzkich i w miastach o liczbie mieszkańców powyżej 100 tys.</u>
          <u xml:id="u-335.16" who="#BogusławLiberadzki">Egzaminy państwowe w zakresie prawa jazdy kategorii T oraz karty rowerowej, motorowerowej i woźnicy prowadzone byłyby w ośrodkach egzaminowania wyznaczonych przez kierowników urzędów rejonowych.</u>
          <u xml:id="u-335.17" who="#BogusławLiberadzki">Egzaminy w zakresie prawa jazdy kategorii trolejbusowej oraz pozwolenia do kierowania tramwajem odbywałyby się w upoważnionych zakładach komunikacji publicznej.</u>
          <u xml:id="u-335.18" who="#BogusławLiberadzki">Proponuje się, aby organy administracji państwowej prowadzące nadzór nad egzaminowaniem miały odpowiednie uprawnienia w zakresie zawieszania działalności ośrodka egzaminowania, kierowania egzaminatorów na odpowiedni egzamin sprawdzający kwalifikacje, a także skreślania egzaminatorów z ewidencji, np. wtedy gdy egzaminator naruszy zasadę lub warunki egzaminowania albo podpisze dokumentację związaną z egzaminem niezgodnie z rzeczywistym stanem.</u>
          <u xml:id="u-335.19" who="#BogusławLiberadzki">Egzaminy państwowe w zakresie praw jazdy kategorii A, B,C, D i E mają przeprowadzać wyłącznie zawodowi egzaminatorzy.</u>
          <u xml:id="u-335.20" who="#BogusławLiberadzki">W odniesieniu do stanu technicznego pojazdów projekt zakłada zwiększenie częstotliwości badań technicznych pojazdów używanych do szkolenia i egzaminowania, pojazdów używanych do transportu międzynarodowego oraz pojazdów zasilanych gazem. Zakładamy także wprowadzenie rejonizacji wykonywania badań technicznych polegającej na obowiązku przeprowadzenia badania na terenie województwa, gdzie pojazd jest zarejestrowany.</u>
          <u xml:id="u-335.21" who="#BogusławLiberadzki">Badanie techniczne pojazdu z zamontowanym na stałe urządzeniem technicznym podlegającym dozorowi technicznemu uzależniono od uzyskania odpowiedniego dokumentu stwierdzającego sprawność urządzenia technicznego.</u>
          <u xml:id="u-335.22" who="#BogusławLiberadzki">Proponuje się ponadto wprowadzenie zakazu pierwszej rejestracji tzw. składaków oraz tych typów samochodów, na które nie wydano świadectwa homologacji.</u>
          <u xml:id="u-335.23" who="#BogusławLiberadzki">W zakresie zwiększenia uprawnień organów kontroli ruchu drogowego proponuje się, by policja mogła uniemożliwić korzystanie z pojazdu w przypadku, gdy jego posiadacz nie opłacił bądź nie zawarł umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej lub gdy stan techniczny pojazdu, ładunek, masa lub naciski osi powodują uszkodzenia drogi. W tych przypadkach pojazd mógłby być usunięty z drogi.</u>
          <u xml:id="u-335.24" who="#BogusławLiberadzki">Ponadto proponuje się, aby policja mogła zatrzymywać prawo jazdy w razie: podejrzenia, że zostało popełnione wykroczenie, w wyniku którego kierujący może zostać skierowany na egzamin sprawdzający kwalifikacje, np. kierujący uzyskał słynne już 21 punktów; także gdy wobec kierującego orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów lub wydano decyzję o cofnięciu praw jazdy lub gdy wydane zostało wobec niego postanowienie lub decyzja o zatrzymaniu prawa jazdy.</u>
          <u xml:id="u-335.25" who="#BogusławLiberadzki">Projekt przewiduje obligatoryjne cofnięcie prawa jazdy, jeżeli kierowca wielokrotnie naruszy przepisy i zasady ruchu drogowego w ciągu pierwszego roku od dnia uzyskania po raz pierwszy prawa jazdy.</u>
          <u xml:id="u-335.26" who="#BogusławLiberadzki">Jako kolejny ważny cel projektu ustawy zmieniającej ustawę Prawo o ruchu drogowym przyjęto utrudnienie obrotu pojazdami pochodzącymi z kradzieży. Świadomie używamy w uzasadnieniu sformułowania „utrudnienie”, jako iż ze względu na bezpieczeństwo procesowe boimy się mówić o uniemożliwieniu bądź wyeliminowaniu. W tym celu projekt przewiduje wprowadzenie nowego dodatkowego dokumentu: karty pojazdu. Takie rozwiązanie zresztą zostało zaproponowane w poselskim projekcie ustawy zmieniającej ustawę Prawo o ruchu drogowym. Karta pojazdu ma dokumentować wszelkie ważne zdarzenia związane z pojazdem, takie jak: zmiana kolejnych właścicieli, zmiany konstrukcyjne, istotne przeróbki w wyniku wypadku, zmiana koloru itd. W karcie pojazdu znaleźć się mają także adnotacje o ewentualnym ustanowieniu zastawu bankowego na pojeździe. Ponadto proponuje się utworzenie centralnego rejestru pojazdów umożliwiającego przez całą dobę i na terenie całego kraju łatwy dostęp do informacji na temat każdego pojazdu zarejestrowanego w Polsce. Dostęp ten byłby możliwy dla zainteresowanych urzędów i każdej ze służb, takich jak: Policja, Straż Graniczna, służby celne. Umożliwi to w przyszłości identyfikację każdego pojazdu już na drodze, nawet w trakcie rutynowej kontroli drogowej lub w trakcie przekraczania granicy państwa polskiego. Zakłada się, iż odpłatny dostęp do rejestru miałyby podmioty prowadzące działalność gospodarczą, takie jak firmy ubezpieczeniowe, autokomisy, organizatorzy giełd samochodowych i inni zainteresowani, konkretnie określeni w stosownym rozporządzeniu. Aby stworzyć w pełni zabezpieczony i prawidłowo funkcjonujący system, projekt zakłada zakaz przekazywania zadań w zakresie rejestracji i ewidencji pojazdów organom samorządowym, z wyjątkiem miast powyżej 100 tys. mieszkańców.</u>
          <u xml:id="u-335.27" who="#BogusławLiberadzki">Projekt zawiera ponadto wiele zmian wynikających z konieczności dostosowania norm prawnych do obecnej sytuacji społeczno-gospodarczej oraz zmian wynikających z nieprawidłowego sformułowania dotychczasowych zapisów lub zbyt wąskich delegacji do wydania aktów normatywnych. Jest to zatem zasób i zakres nowych rozwiązań, które spowodowały, iż występujemy do Wysokiej Izby z ustawą Prawo o ruchu drogowym oraz z projektami podstawowych aktów wykonawczych.</u>
          <u xml:id="u-335.28" who="#BogusławLiberadzki">Pani marszałek, Wysoka Izbo, wnoszę o przyjęcie tego projektu.</u>
          <u xml:id="u-335.29" who="#BogusławLiberadzki">Dziękuję uprzejmie za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-335.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-336">
          <u xml:id="u-336.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-336.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał minister transportu i gospodarki morskiej pan Bogusław Liberadzki.</u>
          <u xml:id="u-336.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Sejm ustalił w debacie nad tym punktem porządku dziennego podział czasu pomiędzy kluby i koła jak w debacie krótkiej, tj. w granicach od 4 do 39 minut.</u>
          <u xml:id="u-336.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-336.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Pierwszego proszę o zabranie głosu pana posła Grzegorza Gruszkę z klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pan poseł Andrzej Wiśniewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-337">
          <u xml:id="u-337.0" who="#GrzegorzGruszka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić stanowisko Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej podczas pierwszego czytania projektu ustawy Prawo o ruchu drogowym. Projekt nowego kodeksu drogowego wzbudza szerokie zainteresowanie i chyba nic dziwnego, gdyż wyznacza zachowania milionów ludzi. Od kilku tygodni trwa dyskusja na łamach prasy, w środowiskach zainteresowanych, a także wśród nas, parlamentarzystów. Najczęściej dyskutuje się o zmniejszeniu prędkości na obszarze zabudowanym, a projekt ten wprowadza ponad 170 zmian o różnym charakterze i znaczeniu. Pozwolę sobie również odnieść się do kilkunastu propozycji zmian. Myślę, że moi koledzy klubowi niektóre sprawy rozwiną i uzupełnią.</u>
          <u xml:id="u-337.1" who="#GrzegorzGruszka">Projekt ustawy Prawo o ruchu drogowym jest kolejnym krokiem w dostosowaniu naszego ustawodawstwa do standardów europejskich, wytyczonych przez konwencję o ruchu drogowym w Wiedniu w 1968 r. oraz przez porozumienia europejskie z 1971 r., uzupełniające tę konwencję. Obowiązujący dziś kodeks drogowy z 1983 r. został już kilkakrotnie znowelizowany, chodzi tu m.in. o rozszerzenie obowiązku zapinania pasów bezpieczeństwa, stosowania świateł mijania do jazdy dziennej od 1 listopada do 1 marca czy o wprowadzenie systemu punktowego. Zmiany te miały wpływ na zmniejszenie liczby wypadków, w tym zwłaszcza śmiertelnych.</u>
          <u xml:id="u-337.2" who="#GrzegorzGruszka">Głównymi celami wprowadzanych obecnie zmian jest poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz zwiększenie bezpieczeństwa posiadania pojazdu i obrotu pojazdami. Zmiany te nie mogą być jedynymi instrumentami służącymi do osiągnięcia tych celów. Sama zmiana prawa nie zaradzi zwiększającej się liczbie samochodów na polskich drogach oraz ich coraz gorszemu stanowi. Również należy pamiętać, iż efektywność przepisów zależy w dużej mierze od ich rozumienia i akceptacji.</u>
          <u xml:id="u-337.3" who="#GrzegorzGruszka">Propozycja podwyższenia granicy wieku osób ubiegających się o prawo jazdy kategorii B do lat 18 spotkała się już z protestem Polskiego Związku Motorowego - z uzasadnieniem, iż młodzież należy stopniowo wdrażać do motoryzacji, a nie przesuwać granicę wieku. Padają również ostrzeżenia przed rozpowszechnianiem się obyczaju prowadzenia samochodu przez młodych ludzi, którzy samodzielnie nauczyli się kierować i nie mają prawa jazdy. Również Ministerstwo Edukacji Narodowej zgłosiło swoje zastrzeżenia odnośnie do tej propozycji. Wymóg ukończenia 18 lat jako warunek otrzymania prawa kierowania samochodem osobowym obowiązuje we wszystkich krajach europejskich z wyjątkiem Polski i Wielkiej Brytanii. Nie wynika to ze względów bezpieczeństwa, lecz z kwestii prawnych - odpowiedzialności cywilnoprawnej. Sprawą istotną jest dopuszczenie do ruchu osób mogących ponosić odpowiedzialność prawną za swe działania. Pewnym zabezpieczeniem przed tzw. młodymi kierowcami, którzy wielokrotnie naruszają przepisy i zasady bezpieczeństwa ruchu drogowego, jest propozycja wprowadzenia instytucji cofnięcia prawa jazdy i skierowania młodego kierowcy na powtórne szkolenie i egzamin. Nie ma jednak konsekwencji, jeśli chodzi o propozycję podwyższenia granicy wieku osób ubiegających się o prawo jazdy. Mam na myśli utrzymanie granicy 16 lat dla osób mogących uzyskać prawo jazdy kategorii A, czyli prawo kierowania motocyklem. Sądzę, że nie tylko własne doświadczenia, lecz również statystyki wykazują, jakie zagrożenie na drodze stanowią młodzi ludzie na motocyklach. Bardzo często są sprawcami wypadków czy też sami bywają ich ofiarami. W kilku krajach Europy Zachodniej problem ten rozwiązano za pomocą instytucji tzw. jazdy z osobą towarzyszącą, między innymi w Austrii, Belgii, Francji, Norwegii czy Szwajcarii. Na przykład we Francji, gdzie do zdobycia prawa jazdy wymagany jest wiek 18 lat, można legalnie siąść za kierownicą już po ukończeniu 16 roku życia, pod warunkiem oczywiście odbycia kursu i podróżowania w towarzystwie osoby, która ukończyła 28 lat, ma prawo jazdy i czyste konto wykroczeń drogowych.</u>
          <u xml:id="u-337.4" who="#GrzegorzGruszka">Wprowadzenie na obszarze zabudowanym zakazu postoju - poza wyznaczonymi w tym celu parkingami - pojazdów ciężkich i długich wydaje się najbardziej uzasadnione. Ale rzeczywistość jest dziś inna - parkingów takich brak i w krótkim czasie w niejednym mieście nie będzie gdzie ich zbudować, a także nie będzie miał kto i za co budować. Uwzględnić trzeba w tym wypadku, sądzę, dłuższy okres na zbudowanie tych parkingów, aby przepis nie był martwy i nijak nie przystawał do rzeczywistości.</u>
          <u xml:id="u-337.5" who="#GrzegorzGruszka">Rozszerzenie obowiązku używania od świtu do zmierzchu świateł mijania lub świateł do jazdy dziennej na październik jest propozycją uzasadnioną. Kilka lat temu wprowadzono w Polsce obowiązek używania świateł od świtu do zmierzchu i generalnie nie było kłopotu z przyswojeniem sobie przez kierowców tego obowiązku, chyba też dlatego, że kierujący pojazdami szybko zauważyli praktyczne korzyści z jazdy od świtu do zmierzchu z włączonymi światłami mijania. Sam sporo jeżdżę samochodem i widzę, że wielu kierowców, nawet gdy formalnie nie trzeba używać świateł mijania, jeździ z włączonymi światłami, poprawiając sobie w ten sposób widoczność na drodze.</u>
          <u xml:id="u-337.6" who="#GrzegorzGruszka">W projekcie ustawy jest zapis, według którego osoby, które ukończyły 70 lat, będą musiały co rok poddać się badaniom wzroku, słuchu i refleksu. Uzasadnieniem tej propozycji jest znaczne zmniejszenie sprawności fizycznej i psychicznej osób po siedemdziesiątce, co może zagrażać bezpieczeństwu ruchu. Ten punkt nowelizacji kodeksu budzi wiele wątpliwości. Starzy kierowcy w Polsce są uczestnikami zaledwie co dwusetnego wypadku, nie stanowią więc poważnego zagrożenia. W latach 1990–1993 niewiele ponad 0,5% wypadków spowodowały — czy brały w nich udział — osoby właśnie po siedemdziesiątce. W wypadku propozycji zmniejszenia prędkości na terenie zabudowanym zostało przedstawione merytoryczne uzasadnienie, w tym wypadku tego brak — brakuje nawet przykładów czy wyliczeń.</u>
          <u xml:id="u-337.7" who="#GrzegorzGruszka">Zwiększenie bezpieczeństwa obrotu pojazdami proponuje się osiągnąć głównie za pomocą trzech rozstrzygnięć. Po pierwsze, poprzez wprowadzenie nowego dokumentu, tj. karty pojazdu, po drugie, zmniejszenie liczby punktów rejestrujących pojazdy, po trzecie, przygotowanie podstawy prawnej do wdrożenia centralnego systemu rejestracji pojazdów. Są również takie propozycje, jak koncesjonowanie produkcji i dystrybucji tablic rejestracyjnych oraz wprowadzenie nowych wzorów dowodów i tablic rejestracyjnych. Szczególnie interesująca jest propozycja wprowadzenia karty pojazdu - co w Niemczech funkcjonuje już od kilku lat - obok dowodu rejestracyjnego byłby to bowiem dokument, w którym zapisywano by historię pojazdu. Zakaz dokonywania rejestracji tzw. składaków także jest jak najbardziej uzasadniony. Wszystkie te propozycje niewątpliwie utrudnią pracę złodziejom, jeśli można tak powiedzieć, i szkoda, że części z nich nie wprowadzono wcześniej.</u>
          <u xml:id="u-337.8" who="#GrzegorzGruszka">Warto też wspomnieć, że w naszym kraju wzrasta liczba samochodów, które zostały porzucone, aby zaoszczędzić na kosztach zezłomowania. Wprowadzając centralny rejestr pojazdów można będzie sprawdzić, czy dany pojazd został prawidłowo zezłomowany, czy też nie.</u>
          <u xml:id="u-337.9" who="#GrzegorzGruszka">Na koniec kilka zdań o skutkach finansowych nowych zapisów w tym projekcie. W uzasadnieniu zakłada się, iż zmiany te nie powinny powodować wydatków z budżetu państwa. Myślę, że jest to zbyt optymistyczne, bo np. utworzenie centralnego rejestru pojazdów wymaga sporych środków na komputeryzację, jeśli ma to funkcjonować sprawnie. Nie jest możliwe, by wszystkie skutki finansowe, które powstają w związku ze zmianami w kodeksie drogowym, ponieśli właściciele pojazdów. Ci, którzy będą tworzyli nowy budżet Policji, powinni zabezpieczyć odpowiednie środki, tak aby proponowane zmiany nie były martwe.</u>
          <u xml:id="u-337.10" who="#GrzegorzGruszka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Kolejna duża ważna ustawa w tej kadencji parlamentu wpływa do Sejmu - przygotowana przez resort, którym pan kieruje. Sądzę, że powinien mieć pan powody do satysfakcji. W imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej proponuję przekazanie projektu ustawy Prawo o ruchu drogowym do odpowiednich komisji.</u>
          <u xml:id="u-337.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-338">
          <u xml:id="u-338.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-338.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Grzegorz Gruszka.</u>
          <u xml:id="u-338.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę obecnie pana posła Andrzeja Wiśniewskiego o zabranie głosu w imieniu klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego. Następnym mówcą będzie pan poseł Jan Król.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-339">
          <u xml:id="u-339.0" who="#AndrzejWiśniewski">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoki Sejmie! W świecie współczesnym motoryzacja - ten ważny czynnik rozwoju społecznego, nastręcza wielu problemów społeczno-ekonomicznych, medycznych, prawnych, organizacyjnych itp. Sposób ich rozwiązywania rzutuje na stan bezpieczeństwa publicznego w szerszym pojęciu, a w szczególności na bezpieczeństwo ruchu na drogach. Zapobieganie wypadkom drogowym ma swoje szczególne miejsce. Zadania te, jak się okazało w praktycznym działaniu, są niezwykle trudne i odpowiedzialne. Uzyskanie efektów optymalnych jest jednak koniecznością, albowiem stopień precyzyjności m.in. rozwiązań organizacyjno-prawnych decyduje o stanie bezpieczeństwa i porządku w ruchu drogowym, mierzonych liczbą strat materialnych, a szczególnie bolesnych strat biologicznych.</u>
          <u xml:id="u-339.1" who="#AndrzejWiśniewski">U podłoża niepożądanych skutków współczesnego ruchu drogowego tkwi niedostateczna działalność organizacyjno-prawna, a także, biorąc pod uwagę znaczny rozwój motoryzacji w Polsce, degradacja i niedoinwestowanie technicznej infrastruktury drogowej. Należy zaznaczyć, iż w ciągu ostatnich 10 lat przy praktycznie nie zmienionej długości sieci drogowej liczba zarejestrowanych pojazdów wzrosła ponad 2-krotnie. Poziom bezpieczeństwa ruchu drogowego, oceniany przez pryzmat liczby wypadków, a przede wszystkim wskaźnika ofiarochłonności, klasyfikuje Polskę na jednym z ostatnich miejsc wśród krajów europejskich. Ofiary śmiertelne wypadków drogowych stanowią w Polsce ponad 23% wszystkich zgonów zaistniałych z przyczyn zewnętrznych, takich jak urazy czy zatrucia. Prawie 9% wszystkich ofiar wypadków drogowych umiera w wyniku odniesionych obrażeń. Na miejscu zdarzenia śmierć ponosi ok. 70% ofiar. Każdego dnia w wypadkach w naszym kraju ginie ok. 19 osób, a ok. 156 osób doznaje obrażeń ciała; niektóre z nich pozostają inwalidami do końca życia. Taka liczba ofiar wypadków drogowych może zapełnić każdego dnia szpital średniej wielkości. Aby zobrazować skalę problemu, warto sobie uzmysłowić, że co roku ginie ludność małego miasta.</u>
          <u xml:id="u-339.2" who="#AndrzejWiśniewski">Czynnikiem mającym wpływ na tak dużą liczbę ofiar śmiertelnych jest struktura ruchu, a zwłaszcza brak segregacji ruchu pieszych, pojazdów powolnych, rowerów czy furmanek oraz duży udział ruchu motocyklistów. Szacunkowe straty z powodu przedwczesnych zgonów, inwalidztwa i absencji chorobowej osób uczestniczących w wypadkach drogowych, liczone wielkością nie wytworzonego dochodu narodowego, przewyższają wielkość wydatków budżetowych na opiekę zdrowotną i pomoc społeczną. Według szacunków ekspertów Banku Światowego Polska traci ok. 1–2% produktu krajowego brutto z tytułu wypadków drogowych. Podkreślenia przy tym wymaga fakt, iż aktualnie w Polsce mimo tak dużego zagrożenia ruchu drogowego oraz ogromnej liczby ofiar i strat ekonomicznych brak jest instytutu naukowego, który zajmowałby się systemowo problemami bezpieczeństwa i porządku ruchu drogowego.</u>
          <u xml:id="u-339.3" who="#AndrzejWiśniewski">Prowadzone do tej pory badania mają jedynie charakter wycinkowy i okazjonalny z uwagi na brak środków finansowych na ten cel. W świetle obowiązujących przepisów prawnych organami zawodowo odpowiedzialnymi za porządek i bezpieczeństwo w ruchu drogowym są m.in. organa Policji, które współdziałają z organami administracji rządowej i samorządowej, a także instytucjami właściwymi w zakresie budowy, przebudowy i utrzymania dróg. Większość państwowych i społecznych jednostek organizacyjnych mających w swym zakresie działania sprawy dotyczące ochrony i bezpieczeństwa ruchu drogowego działają samodzielnie, każda we własnym zakresie. W przypadku pokrywania się czynności współdziałają w myśl przepisów ustrojowych. Z uwagi jednak na to, że przepisy tworzą tylko ogólne podstawy współdziałania, inicjatywa Policji, jak uczy doświadczenie, jest bardzo często czynnikiem mobilizującym, jeśli chodzi o przedsięwzięcia w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-339.4" who="#AndrzejWiśniewski">Praktyka wskazuje, że dobór form współdziałania nie układa się pomyślnie, zwłaszcza w zakresie: kierowania na kontrolne badania kierowców i kandydatów na kierowców, wydawania i cofania praw jazdy, organizacji technicznego zabezpieczenia ruchu, badania stanu technicznego pojazdów itd. Przyczyn tego stanu rzeczy jest wiele. Dzieje się tak m.in. dlatego, że obecny stan prawny jest nieodpowiedni do zagrożeń, roli i zadań poszczególnych organów ochrony bezpieczeństwa ruchu drogowego.</u>
          <u xml:id="u-339.5" who="#AndrzejWiśniewski">Uchwałą Rady Ministrów nr 92/93 z dnia 21 października 1993 r. powołano Radę Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego. Uchwała zobowiązuje również wojewodów do powołania wojewódzkich rad bezpieczeństwa ruchu drogowego jako ich organów opiniodawczych. W ramach realizacji postanowień uchwały, tak na szczeblu centralnym, jak i wojewódzkim, nie podjęto praktycznych przedsięwzięć, które by w sposób znaczący mogły przyczynić się do poprawy porządku i bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Uchwała nie może doczekać się praktycznej realizacji m.in. dlatego, że nie wskazuje źródeł finansowania przedsięwzięć zmierzających do poprawy bezpieczeństwa w ruchu drogowym.</u>
          <u xml:id="u-339.6" who="#AndrzejWiśniewski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pozwoliłem sobie na nieco poszerzony wstęp, wzbogacony o dane statystyczne, aby podkreślić, jak ogromne znaczenie w zmianie tego obrazu może mieć nowelizowane dziś Prawo o ruchu drogowym. Propozycja rządowa, zawarta w druku nr 1624, wraz z projektami podstawowych aktów wykonawczych, zdaniem klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego daje takie nadzieje (chociaż wymaga dopracowania w komisjach sejmowych). Może stać się aktem na miarę potrzeb, nie kolidującym jednocześnie z rozwiązaniami europejskimi. Co prawda konstrukcja nowej ustawy oparta została na ustawie obowiązującej, jednak zawarte w niej regulacje mają istotne znaczenie z punktu widzenia bezpieczeństwa ruchu drogowego. Wiele nowych propozycji porządkuje tylko dotychczasowe zapisy i sprawia, że określone normy stają się bardziej czytelne. Pomimo tych pozytywnych rozwiązań w dalszym ciągu w projekcie występuje wiele zapisów przestarzałych i nietrafnych.</u>
          <u xml:id="u-339.7" who="#AndrzejWiśniewski">I tak: art. 3 utrzymuje zasadę ograniczonego zaufania w stosunku do innych użytkowników dróg, a w swych dalszych założeniach opiera się na zasadzie wzajemnej nieufności i w efekcie nakazuje zachowanie ostrożności, szczególnej ostrożności. Pojawiają się zatem przepisy parzyste odnoszące się dwukrotnie do tej samej sytuacji, w zależności od tego, do którego użytkownika są kierowane. Takim przykładem jest zapis art. 18. Jest to jeden z przykładów. A przecież przeciwdziałanie wypadkom drogowym i niedopuszczanie do ich szkodliwych skutków wymaga m.in. konkretyzacji praw i obowiązków.</u>
          <u xml:id="u-339.8" who="#AndrzejWiśniewski">Konsekwentne egzekwowanie przepisów przyczyni się do usuwania niebezpieczeństw, rozwija w użytkowniku dróg poczucie odpowiedzialności oraz podnosi świadomość prawną. Jednak przenikająca przepisy zasada wzajemnej nieufności wydatnie osłabi działalność zapobiegawczą, a sprzyja jedynie rozwojowi możliwości represyjno-prawnych. Świadomość tego, że podniesienie poziomu bezpieczeństwa zależy od dobrej organizacji i stosowania właściwych środków prawnych, jest wciąż niedoceniana. Przy pomocy samych zakazów i nakazów właściwego postępowania nie rozwiąże się problemu. Zamierzona przezorność staje się w pewnych okolicznościach zachętą do naruszenia reguł ruchu.</u>
          <u xml:id="u-339.9" who="#AndrzejWiśniewski">Przemyśleń wymagają zapisy w rozdz. 5 projektowanej ustawy, mówiące o korzystaniu z dróg przez pojazdy zaprzęgowe oraz o jeździe wierzchem i pędzeniu zwierząt. Przytoczę tu tylko ust. 1 z art. 31, który mówi: „Do zaprzęgu mogą być używane tylko zwierzęta niepłochliwe, odpowiednio sprawne fizycznie i dające sobą kierować”. Wydaje mi się, że ogromnego wysiłku wymagać będzie przeszkolenie uprawnionych do kontroli służb w znajomości psychiki i ocenie „stanu technicznego” zwierzęcia.</u>
          <u xml:id="u-339.10" who="#AndrzejWiśniewski">Mało precyzyjny wydaje się zapis art. 58 ust. 3: „Używanie łańcuchów przeciwślizgowych na oponach jest dozwolone tylko na drogach pokrytych śniegiem”. Chcę zapytać pana ministra, jakie będą sankcje, jeśli na danym odcinku drogi tego śniegu nie będzie. Ten przepis nie jest uregulowany również w żadnym akcie wykonawczym - jeżeli się mylę, proszę to sprostować. Pozwolę sobie zauważyć, iż używanie takich łańcuchów wcale nie należy do przyjemności. Moim zdaniem zapis taki powinien zezwalać na używanie łańcuchów przeciwślizgowych w warunkach zimowych.</u>
          <u xml:id="u-339.11" who="#AndrzejWiśniewski">Rozszerzenia wymaga regulacja zawarta w art. 62, mówiąca o wydawaniu zezwoleń na imprezy utrudniające ruch na drogach. Trudno sobie wyobrazić, aby przy wykorzystywaniu do tych celów dróg zaliczanych do kategorii dróg gminnych o zezwolenie występować do wojewody. W takich przypadkach, zdaniem naszego klubu, kompetencje te powinny przysługiwać właściwym samorządom.</u>
          <u xml:id="u-339.12" who="#AndrzejWiśniewski">Sprecyzowania wymaga rozdział mówiący o uzyskiwaniu pozwoleń, badaniach lekarskich, szkoleniach czy egzaminatorach. Doświadczenie uczy, iż nieprecyzyjne dotychczasowe zapisy powodują wiele nieporozumień na tym tle, a projektowane zapisy nie w pełni rozwiązują te problemy.</u>
          <u xml:id="u-339.13" who="#AndrzejWiśniewski">Projekt ustawy przewiduje także zwiększoną liczbę przypadków, kiedy pojazd może być usunięty przez policję z drogi. Wydaje się jednak, iż zbyt pochopnie zadecydowano o konieczności usunięcia pojazdu z drogi, jeżeli kierujący nie okazał dokumentu potwierdzającego opłacenie składki wynikającej z zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu lub dokumentu potwierdzającego jej zawarcie. Rozwiązanie to jest uzasadnione, jeśli chodzi o osoby przebywające jedynie czasowo na terytorium Polski, natomiast nie znajduje wystarczającego uzasadnienia w wypadku osób, które w kraju przebywają na stałe i istnieje możliwość sprawdzenia faktu zawarcia umowy i ewentualnej skutecznej egzekucji określonych należności.</u>
          <u xml:id="u-339.14" who="#AndrzejWiśniewski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przytoczyłem tylko kilka przykładów, które naszym zdaniem wykazują niedociągnięcia bądź błędne sformułowania w omawianych projektach, co sygnalizuje potrzebę szczegółowej analizy omawianego projektu w procesie legislacyjnym. Ustawa Prawo o ruchu drogowym jest tylko jednym z elementów w kompleksie aktów prawnych dotyczących ruchu drogowego. Prace nad tą ustawą stanowią zatem doskonałą okazję, aby dokonać niezbędnych zmian w innych ustawach.</u>
          <u xml:id="u-339.15" who="#AndrzejWiśniewski">I tak wobec coraz częściej występujących przypadków korzystania niezgodnie z przeznaczeniem z elementów wyposażenia przeznaczonego dla pojazdów uprzywilejowanych (takich jak niebieskie lampy błyskowe, białe pasy na bokach samochodów czy stosowanie antyradarów) w przepisach przejściowych i końcowych należałoby dokonać zmiany w Kodeksie wykroczeń poprzez wprowadzenie przepisu penalizującego korzystanie z tych elementów i urządzeń oraz przewidującego orzekanie ich przepadku.</u>
          <u xml:id="u-339.16" who="#AndrzejWiśniewski">Z kolei w ustawie z dnia 31 stycznia 1985 r. o zapobieganiu narkomanii (DzU nr 4, poz. 15 z późniejszymi zmianami) wzorem ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (DzU nr 35 poz. 230 z późniejszymi zmianami) powinno być wprowadzone upoważnienie dla ministra zdrowia i opieki społecznej do uregulowania spraw związanych z przeprowadzaniem badań na zawartość środków działających podobnie do alkoholu. Obecnie obowiązujące przepisy dotyczące warunków i sposobu dokonywania badań na zawartość alkoholu w organizmie regulują kwestie przeprowadzania badań, w tym pobierania krwi i moczu tylko w celu stwierdzenia obecności alkoholu. Należy mieć przy tym na uwadze, że w art. 105 ust. 4 projektowanej ustawy jest odwołanie się do odrębnych przepisów w zakresie przeprowadzania badań na zawartość alkoholu i podobnie działających środków.</u>
          <u xml:id="u-339.17" who="#AndrzejWiśniewski">Wysoki Sejmie! Wszyscy powinniśmy mieć świadomość, że niezależnie od tego, jaki ostatecznie kształt przyjmie rozpatrywana ustawa, poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego w Polsce wymaga ogromnych nakładów. Muszą znaleźć się środki na poprawę jakości dróg czy na zakup paliwa dla radiowozów, aby policjanci mogli pełnić służbę w sposób dynamiczny, tylko bowiem całokształt wielu różnych przedsięwzięć państwa może zaowocować spadkiem liczby wypadków drogowych i ich ofiar.</u>
          <u xml:id="u-339.18" who="#AndrzejWiśniewski">Klub Polskiego Stronnictwa Ludowego, w którego imieniu mam zaszczyt przemawiać, będzie głosował za skierowaniem omawianych projektów ustawy i rozporządzeń do właściwych komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-339.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-340">
          <u xml:id="u-340.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-340.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Andrzej Wiśniewski.</u>
          <u xml:id="u-340.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Jana Króla o zabranie głosu w imieniu klubu Unii Wolności. Następnym mówcą będzie pan poseł Tadeusz Moszyński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-341">
          <u xml:id="u-341.0" who="#JanKról">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Należy wyrazić zadowolenie z pojawienia się wreszcie dosyć kompleksowej nowelizacji ustawy Prawo o ruchu drogowym, kodeksu drogowego, gdyż wiele cząstkowych uregulowań odłożono, czekano od pewnego czasu na tę nowelizację. Nie były wprowadzane chociażby uregulowania dotyczące zagadnień związanych z nowym sposobem rejestracji pojazdów, kartą wozu. To oczekiwanie było bardzo długie, nawet wyczerpywała się już cierpliwość Komisji Transportu, Łączności, Handlu i Usług, w której mam przyjemność pracować. Ważne jest spojrzenie na tę nowelizację przede wszystkim ze względu na bezpieczeństwo zarówno kierowców, jak i pieszych, pasażerów, a także ze względu na bezpieczeństwo pojazdów. To, co dzieje się na naszych drogach, jeśli chodzi o ilość wypadków, szczególnie śmiertelnych, jak również nasza sytuacja związana z ilością kradzionych samochodów, z trudnościami z ich odzyskiwaniem, po prostu wpływa na rodzenie się w społeczeństwie poczucia zagrożenia bezpieczeństwa, tak fizycznego, jak i dotyczącego mienia. Miejmy nadzieję, że omawiana nowelizacja poprawi ten stan rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-341.1" who="#JanKról">Idąc tropem mojego przedmówcy, trochę może obrazowo to ujmując, mówiąc o skali wypadkowości na naszych drogach, warto zwrócić uwagę, że w 1995 r. wydarzyło się blisko 57 tys. wypadków drogowych, w których zginęło blisko 7 tys. osób. Jeszcze inaczej opisując to dramatyczne zjawisko, które często łączy się z pewną znieczulicą społeczną - sami na tym się łapiemy, że kiedy słyszymy informacje o wypadku samolotowym, jakoś nas to porusza i nami wstrząsa, ale gdy słyszymy o kilkudziesięciu zabitych w ciągu tygodnia czy kolejnych długich weekendów, to po prostu przechodzimy nad tymi informacjami do porządku dziennego - trzeba pamiętać, że tutaj rozgrywa się ten dramat, który dotyka bezpośrednio uczestników wypadków, a także ich rodziny. Co godzinę i 16 minut ginie na drodze człowiek i to jest skala zjawiska, która przeraża.</u>
          <u xml:id="u-341.2" who="#JanKról">W związku z tym kilka uwag związanych z przedłożeniem rządowym. Przede wszystkim warto zwrócić uwagę na najmłodszych uczestników ruchu drogowego, którzy wymagają szczególnej ochrony. Mam na myśli dzieci. Wśród zabitych w ubiegłym roku było aż 400 dzieci w wieku do 14 lat, a rannych ponad 10 tys. dzieci. Warto zastanowić się, czy nie wprowadzić określonych obowiązków, a to się łączy z używaniem pasów bezpieczeństwa - mianowicie chodzi o umocowanie dzieci w pojazdach, o specjalne foteliki, o podwyższenia, o gondole dla niemowlaków i inne urządzenia, które by rzeczywiście zwiększały bezpieczeństwo dzieci pasażerów.</u>
          <u xml:id="u-341.3" who="#JanKról">Po drugie, plagą naszych dróg są pijani kierowcy. Jest interesujące, że według badań instytutu Pentor aż 66% badanych problematykę bezpieczeństwa na drodze łączyło właśnie z problemem pijanych kierowców. Mamy również obyczaj chwalenia się w towarzystwie jazdą po pijanemu, co jest oczywiście porażającym zjawiskiem. Warto zastanowić się, czy nie wprowadzić obowiązku poddawania szkoleniu osób, które zostały pozbawione prawa jazdy na okres dłuższy niż 12 miesięcy. W szczególności dotyczyłoby to osób, wobec których orzeczony został zakaz prowadzenia pojazdów. Obecnie proponowane rozwiązania przewidują tylko egzamin. Następnie warto się zastanowić, czy nie poddawać egzaminowi sprawdzającemu kwalifikacji każdej osoby, wobec której orzeczono zakaz prowadzenia pojazdu za kierowanie pod wpływem alkoholu lub podobnie działającego środka. Warto zastanowić się, czy nie wprowadzić rozwiązań nakazujących orzeczenie przez sąd zakazu prowadzenia pojazdów przez okres 5 lat, jeżeli kierowca był już karany 2-krotnie za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości. Można zastanowić się nad zatrzymywaniem prawa jazdy oraz kierowanie na badania w celu wydania opinii związanej z uzależnieniem od alkoholu tych kierowców, którzy byli ukarani co najmniej 3-krotnie za kierowanie pojazdem w stanie nietrzeźwym lub w stanie po użyciu alkoholu.</u>
          <u xml:id="u-341.4" who="#JanKról">Również jest interesujące, że aż 83% respondentów Pentora było za tym, aby Policja była upoważniona do organizowania okresowych blokad na drogach w celu powszechnej kontroli trzeźwości kierowców. Może by to w sposób psychologiczny bardziej oddziaływało na kierowców, którzy ciągle liczą, że jakoś im się uda ominąć kontrolę. Otóż taka zmasowana akcja kontroli trzeźwości kierujących pojazdami przeprowadzona w kwietniu br. pozwoliła na ujawnienie ponad 2,5 raza więcej nietrzeźwych, niż się ich ujawnia podczas pełnienia normalnej służby. To pokazuje, ilu kierowców prowadzących pojazdy w stanie zamroczenia alkoholowego unika wszelkich konsekwencji do tego jedynego momentu, kiedy dzieje się tragedia. Warto może wprowadzić pewne regulacje do przedłożenia rządowego, jak i - niewykluczone - do ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.</u>
          <u xml:id="u-341.5" who="#JanKról">Innym istotnym problemem bezpieczeństwa jest nadmierna prędkość pojazdu. Opowiadam się (myślę, że te argumenty jeszcze będziemy badali w komisji) za dosyć powszechnym stosowaniem ograniczenia prędkości na obszarach zabudowanych do 50 km/h, gdyż relacje między obniżeniem prędkości a liczbą wypadków śmiertelnych wydają się przekonujące. Natomiast pojawia się dosyć niebezpieczny sposób myślenia w dyskusji nad ograniczeniem prędkości: Skoro kierowcy przy ograniczeniu prędkości do 60 km/h i tak nieraz jeżdżą 80–100 km/h, to po ograniczeniu do 50 km/h ewentualnie będą jeździli o 10 km/h wolniej — nie wiem, 80–90 km/h. Przy takim rozumowaniu żadna regulacja prawna nie miałaby sensu. Problem polega oczywiście na jeszcze bardziej restrykcyjnym egzekwowaniu tych ograniczeń, gdyż w innym wypadku rzeczywiście one nie miałyby sensu.</u>
          <u xml:id="u-341.6" who="#JanKról">Przy tej okazji pojawia się również problem stosowania antyradarów, którymi obrót powinien być zakazany. Jest taki paradoks, że przy wyjeździe z Warszawy, za Jankami, od lat stoi trabant, syrenka czy maluch i tam właśnie sprzedaje się antyradary. Jeżeli stosowanie tych antyradarów jest zakazane, to również obrót nimi powinien być zakazany i taki facet powinien zniknąć z tego miejsca, bo to jest pewna prowokacja; wszyscy ją tolerują i nie ma przypuszczalnie podstawy prawnej, żeby tę praktykę uniemożliwić.</u>
          <u xml:id="u-341.7" who="#JanKról">Bardzo delikatnym, trudnym, nowym problemem, na co już zwraca uwagę policja drogowa, jest korzystanie przez kierowców w trakcie prowadzenia pojazdów z różnych urządzeń elektronicznych, takich jak kompakty, telefony komórkowe, faksy. Na pewno tego typu sytuacja ogranicza sprawność kierowcy i utrudnia dobre, bezkolizyjne prowadzenie pojazdu. Bałbym się teraz proponować jakieś bardzo restrykcyjne działania wobec tego typu sytuacji, ale problem przypuszczalnie istnieje. I myślę, że w komisji warto będzie szczegółowo zastanowić się, co z tym problemem zrobić, bo złe by było wprowadzanie jakichś zakazów, które nie byłyby egzekwowane. Może należy oddziaływać na mentalność, na świadomość w trakcie szkolenia kandydatów na kierowców, zwracając uwagę, że to, o czym mówiłem, również tworzy określone niebezpieczeństwo i zagrożenie.</u>
          <u xml:id="u-341.8" who="#JanKról">Kolejnym problemem, na który chciałbym zwrócić uwagę, jest wprowadzenie wreszcie w tej ustawie nowej zasady ewidencji pojazdów, stworzenie centralnego rejestru pojazdów oraz wprowadzenie karty wozu. Musimy jednak mieć świadomość, że działania, które są w sposób niepoprawny wydłużane, muszą być stosunkowo szybko wprowadzone, wraz z nowelizacją ustawy, i oczywiście muszą na to pojawić się środki, które trzeba zainwestować. Będą one środkami zwrotnymi, bo każdy kierowca zapłaci parę złotych za kartę wozu czy za nowy blankiet prawa jazdy, który będzie zwiększał bezpieczeństwo pojazdu na wypadek kradzieży. Działania muszą być bardzo energiczne, żebyśmy po uchwaleniu ustawy nie mieli do czynienia znowu z paroma latami oczekiwania na wdrożenie tego systemu. To jest oczywiście sytuacja niedopuszczalna.</u>
          <u xml:id="u-341.9" who="#JanKról">Warto zwrócić uwagę na potrzebę stosowania szeroko rozumianej prewencji. Otóż jest to bezsporne, iż prewencja mniej kosztuje aniżeli konsekwencje złego stanu bezpieczeństwa na drogach, konsekwencje tak licznych wypadków. Warto zastanowić się nad stworzeniem funduszu prewencyjnego, który byłby przeznaczony na cały kompleks działań związanych z ochroną, z poprawą stanu bezpieczeństwa na drogach. Ten fundusz prewencyjny mógłby być finansowany ze specjalnych funduszy tworzonych przez towarzystwa ubezpieczeniowe, z dotacji przedsiębiorstw związanych z motoryzacją, z odpisów od mandatów karnych, opłat za obowiązkowe badania pojazdów, opłat z tytułu wydawania prawa jazdy i dowodów rejestracyjnych, opłat transportowych. Wreszcie miejmy nadzieję, że będzie to powiązane jednak w końcu z realizacją ustawy o włączeniu podatku drogowego do ceny paliwa, a również z odpisami z akcyzy na paliwa.</u>
          <u xml:id="u-341.10" who="#JanKról">Kontrowersyjna jest sprawa - myślę, że jeszcze moi koledzy klubowi będą o tym mówili - podwyższenia wieku młodzieży uprawnionej do uzyskania prawa jazdy. Ten zapis jest mało przekonująco uargumentowany. Wielce kontrowersyjne jest wprowadzenie obowiązkowych badań osób w wieku powyżej 70 lat. Ale myślę, że w sposób poważny i głęboki będziemy jeszcze dyskutowali w trakcie prac w komisjach nad tą ustawą, aby przyjęte rozwiązania jak najlepiej służyły poprawie bezpieczeństwa ruchu drogowego w Polsce.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-342">
          <u xml:id="u-342.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-342.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Jan Król.</u>
          <u xml:id="u-342.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Tadeusza Moszyńskiego o zabranie głosu w imieniu klubu Unii Pracy. Następnym, ostatnim mówcą będzie dzisiaj pan poseł Ryszard Olszewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-343">
          <u xml:id="u-343.0" who="#TadeuszMoszyński">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Unia Pracy podziela radość pana posła Króla z tego, że wreszcie długo oczekiwany projekt ustawy Prawo o ruchu drogowym trafił do Sejmu. Natomiast nie podzielamy zadowolenia z kształtu tego nowego projektu, ponieważ jest w nim zawarta dosyć niebezpieczna filozofia, mianowicie jakaś magiczna wiara w moc przepisów, zakazów i ograniczeń. Zamiast zwiększać nakłady na infrastrukturę drogową, przygotowano nam dosyć restrykcyjną i pełną ograniczeń i zakazów ustawę, wierząc, że załatwi ona problemy związane z płynnością ruchu, jego bezpieczeństwem, ograniczy kradzieże samochodów, a jednocześnie nie narazi skarbu państwa na żadne wydatki. Jest to bardzo złudna wiara. Biorąc pod uwagę to, że w tej chwili ok. 2% produktu krajowego brutto to są koszty skutków wypadków drogowych, gdyby te pieniądze przeznaczyć na poprawę infrastruktury, na poprawę stanu jezdni, na wprowadzenie sygnalizacji na skrzyżowaniach itd., być może osiągnęlibyśmy o wiele lepsze wyniki, jeżeli chodzi o ograniczenie liczby wypadków i o straty państwa z tego tytułu, niż wprowadzając tego typu zakazy.</u>
          <u xml:id="u-343.1" who="#TadeuszMoszyński">Nie sposób w tak krótkiej debacie odnieść się do wszystkich zmian, a jest ich, jak państwo wiedzą, mnóstwo. Odniosę się tylko do tych spraw, które zdaniem Unii Pracy są najbardziej kontrowersyjne. Otóż pierwsza sprawa - art. 20 - dopuszczalna prędkość pojazdów na obszarze zabudowanym wynosi do 50 km/h. To najdobitniej ilustruje tę filozofię, o której przed chwilą wspominałem, że ograniczeniem prędkości możemy zmniejszyć liczbę wypadków, poprawić bezpieczeństwo. W uzasadnieniu do tej ustawy, które zawiera dosyć istotną argumentację, bo mówi o ilościach ofiar śmiertelnych jako skutków tych wypadków, wspomniane jest, że zmniejszenie prędkości o 1 km powoduje zmniejszenie o 3% liczby zabitych na skutek wypadków drogowych. Idąc tym tokiem rozumowania, gdybyśmy ograniczyli prędkość na obszarze zabudowanym do np. 26 km/h, uzyskalibyśmy zerowy współczynnik zabitych w wypadkach drogowych. To wykazuje, do jakiego absurdu możemy dojść. Jest to kwestia pewnego wyboru, wyboru poziomu, na którym... to jest kwestia społecznego przyzwolenie na skutki tych wypadków.</u>
          <u xml:id="u-343.2" who="#TadeuszMoszyński">To, co mówię, jest bardzo bolesne, bo nie możemy się godzić nawet na jedną śmierć, ale tak to wygląda na całym świecie — postęp i ruch drogowy niosą ze sobą pewne zagrożenia, ale te zagrożenia naszym zdaniem należy zmniejszać innymi metodami, nie poprzez ograniczanie ruchu, albo może inaczej: Unia Pracy jest zdania, że dosyć drastyczne ograniczenia należy wprowadzać tam, gdzie jest to konieczne, a nie wszędzie. Przepis art. 20 wprowadza ograniczenia wszędzie, bez względu na to, czy potrzeba czy nie. Jeszcze jeden argument. Dzisiaj jest łatwo ograniczyć prędkość, różnymi zresztą metodami, jest to cała sfera ograniczania nasilenia ruchu, „leżący policjanci”, gazony itd. Są to techniki znane i powszechne stosowane, natomiast u nas zupełnie nie wykorzystywane. Można zrobić to za pomocą znaków drogowych i wprowadzenie ograniczenia ruchu na terenie zabudowanym jest stosunkowo proste. Natomiast po przyjęciu tego przepisu, gdy gmina bądź organ zarządzający ruchem będzie chciał podwyższyć, zwiększyć dopuszczalną prędkość na obszarze zabudowanym, to ma do wypełnienia szereg warunków, które są przewidziane w zarządzeniu ministra transportu i gospodarki morskiej. Spełnienie tych warunków jest na tyle trudne, na tyle czasochłonne i wymagające dużej inwencji od organu zarządzającego, że podejrzewam, że tych zwiększeń dopuszczalnej prędkości na obszarze zabudowanym po prostu nie będzie albo będą szalenie rzadko występować.</u>
          <u xml:id="u-343.3" who="#TadeuszMoszyński">Sprawa następna. Ponieważ, tak jak wspomniał poseł Król, jest taki zarzut, że obecne ograniczenia również nie są przestrzegane, myślę, że wprowadzenie tego zakazu przyczyni się zdecydowanie do dewaluacji przepisów i znaków drogowych. W uzasadnieniu podawano jako argument konieczność dostosowania się do przepisów Unii Europejskiej we wszystkich krajach, w których obowiązuje ograniczenie prędkości do 50 km/h. Po pierwsze, nie jest to obligatoryjne. Nie ratyfikowaliśmy żadnej umowy międzynarodowej, która by nas do tego obligowała. Jest to sprawa wewnętrzna, krajowa i tutaj w tym zakresie są ważne regulacje krajowe. Nie ma żadnego obligu, jeżeli chodzi o członkostwo w Unii Europejskiej. Bardzo istotnym argumentem przeciwko zmniejszaniu prędkości dopuszczalnej na obszarze zabudowanym jest fakt, że te ograniczenia istnieją w krajach, które mają bardzo bogatą infrastrukturę drogową, mają sieć autostrad, która znakomicie rekompensuje dolegliwości tego ograniczenia na obszarach zabudowanych. Tymczasem w Polsce, i nie tylko w Polsce, bo również w Rosji, w Rumunii i wielu innych krajach, które dopuszczają w tej chwili większą prędkość na obszarze zabudowanym, infrastruktura drogowa jest oparta głównie na drogach biegnących przez teren zabudowany. Są to tzw. ulicówki. Wiele dróg krajowych i wojewódzkich po prostu biegnie przez wsie albo obszary zabudowane. I w tym momencie ograniczenie tej prędkości znakomicie wydłuży czas przejazdu, zwiększy zużycie paliwa, zwiększy emisję szkodliwych spalin do atmosfery i spowoduje wiele przykrych konsekwencji.</u>
          <u xml:id="u-343.4" who="#TadeuszMoszyński">Powtarzam jeszcze raz, że Unia Pracy jest za ograniczeniami, ale wtedy gdy one są konieczne, gdy wynikają z sytuacji szczególnej, z dużego zagrożenia wypadkowością, złej widoczności, dużego ruchu pieszych, ale nie wszędzie. Nie wprowadzajmy przepisu, który w sposób globalny ogranicza tę prędkość bez względu na warunki.</u>
          <u xml:id="u-343.5" who="#TadeuszMoszyński">Następną sprawą, którą chciałbym omówić, jest sprawa zakazu rejestracji po raz pierwszy pojazdów złożonych poza wytwórnią z elementów pojazdów jednej marki. Wydawałoby się, że jest to zapis zupełnie niekontrowersyjny, który wszyscy powinniśmy poprzeć. Faktycznie jest to zapis dosyć ambitny, bo usiłuje załatwić sprawę omijania przepisów celnych lub raczej wykorzystywania możliwości w przepisach celnych - mniejszej stawki celnej na części samochodowe niż na całe samochody. Jest to sprawa bezpieczeństwa składanych amatorsko samochodów i jest to sprawa kradzieży samochodów. Jeżeli chce się załatwić wszystko, to zazwyczaj nic się nie załatwia albo bardzo niewiele. Tak samo tutaj. Ten zapis w zasadzie nie załatwia nic. Albo inaczej - ten zapis można uregulować w zupełnie inny sposób.</u>
          <u xml:id="u-343.6" who="#TadeuszMoszyński">Sprawę omijania czy wykorzystywania możliwości w przepisach celnych należy uregulować, obniżając np. cła na całe samochody i nieco podnosząc cła na części samochodowe, tak by proceder ten przestał być opłacalny. A tak na marginesie chciałbym zapytać: Skoro koncern Daewoo, bazując na tym przepisie, na tej uldze celnej, może funkcjonować (i myślę, że ten przepis nie będzie uderzał w Daewoo), to dlaczego w tym momencie ograniczamy tę możliwość prywatnym użytkownikom. Sprawy celne powinny być uregulowane w przepisach celnych, a nie w Prawie o ruchu drogowych.</u>
          <u xml:id="u-343.7" who="#TadeuszMoszyński">Sprawa bezpieczeństwa składanych amatorsko samochodów też jest do rozwiązania. Po prostu należy rygorystycznie przestrzegać norm przy przeglądach technicznych.</u>
          <u xml:id="u-343.8" who="#TadeuszMoszyński">Jeśli chodzi o problem kradzieży samochodów na części - bo to do tego się sprowadza - to nie jest tajemnicą, iż olbrzymia większość tak uzyskiwanych części jest używana do odbudowy pojazdów uszkodzonych w wypadkach bądź złomowanych, a nie przewożonych z zagranicy. Ten zakaz nie załatwia problemu kradzieży, z całą pewnością nie załatwia też dwu pierwszych spraw. Dlatego uważamy, że tak poważne problemy należy uregulować poprzez znacznie bardziej rozszerzone przepisy niż tylko ten jeden przepis zabraniający rejestracji.</u>
          <u xml:id="u-343.9" who="#TadeuszMoszyński">Następna sprawa, którą już tutaj częściowo moi poprzednicy omawiali, to sprawa zwolnienia z obowiązku jazdy w zapiętych pasach bezpieczeństwa m.in. dzieci do lat 10 i kobiet w widocznej ciąży. Przecież to są ludzie, którzy podlegają szczególnej ochronie i powinni być jak najbardziej chronieni. Przychylam się do zdania, że powinniśmy przewidzieć zapis używania fotelików dla dzieci bądź specjalnych ochron dla kobiet w ciąży, ale na pewno nie można zostawić tych ludzi bez ochrony. Dzieci do lat 10 z reguły jeżdżą na tylnym siedzeniu pośrodku, żeby widzieć, w momencie zderzenia wypadają przez przednią szybę i kończy się to najczęściej tragicznie. Nie widzę powodu, dla którego mamy tych ludzi pozbawić ochrony.</u>
          <u xml:id="u-343.10" who="#TadeuszMoszyński">Podobnie jest z art. 38, który mówi, że od obowiązku używania hełmów ochronnych w czasie jazdy motocyklem lub motorowerem są zwolnione dzieci do lat 7. Pytam: W imię czego?</u>
          <u xml:id="u-343.11" who="#TadeuszMoszyński">Jest art. 47, w którym zabrania się używania świateł zewnętrznych pojazdu niezgodnie z ich przeznaczeniem. Oczywiście, że jest to niepozorny zapis, ale wiadomo, o co chodzi - o ostrzeganie przed kontrolą policyjną, i dlatego został wprowadzony. Jednocześnie jednak wyklucza on bardzo pozytywne, jeśli chodzi o kulturę jazdy, dziękowanie światłami awaryjnymi, ostrzeganie przed wyprzedzaniem (w momencie, kiedy jadący z naprzeciwka pojazd jest blisko, świecimy, ostrzegając, aby pojazd jadący za nami nie wyprzedzał nas), uniemożliwia informowanie o możliwości powrotu na pas po wyprzedzeniu przez pojazdy długie, co jest nagminnie stosowane w RFN. Również rozpowszechniony jest w RFN pozytywny zwyczaj włączania świateł awaryjnych po dojechaniu do korka drogowego. W tym momencie jak gdyby przesuwa się to ostrzeżenie do tyłu i ostrzega nadjeżdżających, że będzie utrudnienie w ruchu. Ten przepis to wszystko wyklucza. Myślę, że nawet ostrzeganie przed kontrolą drogową ma pozytywny aspekt, wpływa na poprawę bezpieczeństwa, zmniejsza prędkość. Dlatego nie sądzę, żeby było sensowne pozostawienie tego artykułu.</u>
          <u xml:id="u-343.12" who="#TadeuszMoszyński">Badanie lekarskie dla kierowców, którzy ukończyli 70 lat. Tu się zgadzam, jest to bardzo kontrowersyjne. Mamy pewne propozycje: albo zrezygnować z tego, albo podwyższyć granicę wieku do 75 lat, ale przede wszystkim badania te powinny być bezpłatne.</u>
          <u xml:id="u-343.13" who="#TadeuszMoszyński">Z ważnych rzeczy brakuje obowiązku przeprowadzenia badań technicznych po wypadku i naprawie pojazdu. Obecnie pojazd, który ulega niemalże całkowitej kasacji, jest odtwarzany nie wiadomo z jakich części, montowany nie wiadomo w jakich warunkach i dopuszczony do ruchu, ponieważ ma ważne badania techniczne. Jest to dla nas nie do przyjęcia.</u>
          <u xml:id="u-343.14" who="#TadeuszMoszyński">Jest kilka dobrych rozwiązań: karta pojazdu, ewidencja pojazdów i kierowców (chociaż jeśli chodzi o te duże pieniądze, tobym dyskutował; jeżeli to będzie robiła policja, to będą one niewątpliwie mniejsze), koncesjonowanie instruktorów i kilka jeszcze dobrych rzeczy, które spowodowały, że Unia Pracy będzie głosować za skierowaniem tego projektu do komisji. Dziękuję bardzo i przepraszam za przekroczenie czasu.</u>
          <u xml:id="u-343.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-344">
          <u xml:id="u-344.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-344.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Tadeusz Moszyński.</u>
          <u xml:id="u-344.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Ryszarda Olszewskiego w imieniu Koła Poselskiego BBWR.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-345">
          <u xml:id="u-345.0" who="#RyszardOlszewski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! BBWR uważa, że niektóre zapisy dotyczące zwiększenia uprawnień organów kontroli ruchu drogowego oraz uregulowania problematyki dotyczącej ewidencji i organizacji badań technicznych pojazdu powinny wejść w życie już ponad 5 lat temu. Dlatego też uważamy, że proponowany projekt ustawy powinien być rozpatrzony przez Wysoką Izbę w trybie pilnym. Przy przyjętym trybie legislacyjnym istnieje zagrożenie, że ww. ustawa nie wejdzie w życie nawet w 1997 r.</u>
          <u xml:id="u-345.1" who="#RyszardOlszewski">Proponowane zmiany w ustawie Prawo o ruchu drogowym powinny w założeniach zwiększyć bezpieczeństwo ruchu drogowego, lecz o radykalnej poprawie nie może być mowy, jeżeli nie weźmie się pod uwagę innych czynników mających istotny wpływ na bezpieczeństwo uczestników ruchu drogowego. Do czynników tych zaliczyć należy stan techniczny dróg i organizację ruchu drogowego. Istniejący skandaliczny stan naszych dróg jest niejednokrotnie przyczyną wypadków drogowych niosących nieszczęścia i tragedie ludzkie. Wysokie ceny usług transportowych PKP wymuszają zwiększenie transportu drogowego, a tym samym również wzrost zagrożeń podczas transportu ładunków niebezpiecznych. Brak strategii polityki transportowej, a także permanentny brak środków niezbędnych na budowę, modernizację i utrzymanie dróg w naszym przekonaniu wpływa negatywnie na bezpieczeństwo ruchu drogowego. Dlatego zasadne jest pytanie: Kiedy w celu zwiększenia bezpieczeństwa ruchu drogowego zostaną skierowane przez rząd środki na poprawę tak istotnego czynnika, jakim jest stan techniczny naszych dróg komunikacyjnych?</u>
          <u xml:id="u-345.2" who="#RyszardOlszewski">Jak ważnym elementem bezpieczeństwa jest stan i jakość naszych nawierzchni drogowych, świadczą ostatnie przykre w skutkach doświadczenia wysokiej klasy kierowców, uczestniczących w rajdzie krakowskim, kiedy to przyczyną zdziesiątkowania naszych czołowych mistrzów kierownicy była - według oceny fachowców - wadliwa nawierzchnia asfaltowa. A przecież nie można w nieskończoność wekslować odpowiedzialności za wypadki na kierujących pojazdami wskutek niedostosowania prędkości jazdy do istniejących warunków, ponieważ za tworzenie takich skandalicznych warunków odpowiedzialny nie jest nikt inny jak tylko rząd.</u>
          <u xml:id="u-345.3" who="#RyszardOlszewski">Z uzasadnienia do projektu ustawy oraz z informacji przedstawionych przeszło rok temu przez resortowego ministra wynika, że celem rzekomo gruntownej nowelizacji Prawa o ruchu drogowym ma być:</u>
          <u xml:id="u-345.4" who="#RyszardOlszewski">1) poprawa bezpieczeństwa w ruchu drogowym;</u>
          <u xml:id="u-345.5" who="#RyszardOlszewski">2) ukrócenie kradzieży i obrotu pojazdami pochodzącymi z kradzieży.</u>
          <u xml:id="u-345.6" who="#RyszardOlszewski">Naszym zdaniem zapowiedzi te przedstawiony projekt ustawy spełnia w bardzo ograniczonym stopniu. W zakresie poprawy bezpieczeństwa w ruchu drogowym twórcom projektu przyświeca złudna nadzieja, że zmiana kilku postanowień prawa - a dotyczy to obniżenia do 50 km/h dopuszczalnej prędkości na obszarze zabudowanym, podwyższenia o 1 rok, z 17 do 18 lat, granicy wieku niezbędnego do uzyskania prawa jazdy kategorii B, wydłużenia o 1 miesiąc obowiązku włączania świateł mijania podczas jazdy w dzień oraz wprowadzenia dla siedemdziesięciolatków corocznych badań lekarskich - spowoduje radykalną poprawę bezpieczeństwa w ruchu drogowym.</u>
          <u xml:id="u-345.7" who="#RyszardOlszewski">Poprawa bezpieczeństwa w ruchu drogowym zależy jednak w bardzo małym stopniu od zmiany cyfr i słów w ustawie. W znacznie większej mierze do poprawy bezpieczeństwa przyczyniają się stosowne delegacje prawne, zwiększające możliwości i skuteczność działania służb kontroli ruchu drogowego, oraz działania w sferze materialnej, w szczególności poprawa stanu technicznego i utrzymanie w należytym porządku dróg, a także wiarygodność badań technicznych pojazdów.</u>
          <u xml:id="u-345.8" who="#RyszardOlszewski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Stanowienie norm prawnych nie popartych możliwością ich wyegzekwowania nie tylko nie poprawi rzeczywistości, lecz zmieni ją na gorsze. Jest na to wiele przykładów. Przecież codziennie obserwujemy nieprzestrzeganie istniejących ograniczeń prędkości, codziennie za kierownicą samochodów zasiada wiele osób nie posiadających prawa jazdy lub takich, wobec których orzeczono zakaz kierowania pojazdem. Prawie co czwarty pojazd mijany nocą demonstruje rażące braki i usterki w oświetleniu. Mimo stosownych przepisów prawa, codzienne komunikaty policji świadczą, że problem trzeźwości kierujących pojazdami stoi pod dużym znakiem zapytania. A głośne 21 punktów? Kto w Polsce utracił prawo jazdy z tego tytułu? Nieodosobnione są przypadki rekordzistów, którzy nazbierali prawie 50 punktów i nadal skrzętnie dorabiają się następnych - w majestacie posiadanego prawa jazdy.</u>
          <u xml:id="u-345.9" who="#RyszardOlszewski">Nie występujemy przeciwko celowości wielu proponowanych korekt. Nie oczekuję jednak, by miały one znaczny wpływ na poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego. Co najwyżej spodziewam się zmniejszenia płynności jazdy, większego skażenia środowiska naturalnego poprzez zwiększenie emisji związków ołowiu, siarki i dwutlenku węgla, dostarczanych wskutek „piłowania” silnika na drugim i trzecim biegu na zatłoczonych ulicach wielkich aglomeracji miejskich.</u>
          <u xml:id="u-345.10" who="#RyszardOlszewski">Większość wypadków i tak będzie powodowana przez kierowców nie przestrzegających nakazanych ograniczeń prędkości, w wieku przekraczającym 18 lat, nadużywających wbrew przepisom alkoholu, lekceważących policyjne kontrole i będących użytkownikami dróg, na których w dzień deszczowy przy prędkości 50 km/h z powodzeniem zgubią podwozie, wpadając przy okazji na grupę ludzi oczekujących na przystanku autobusowym, i tak dalej. Czy nowelizacja prawa ich ostudzi? - śmiem wątpić.</u>
          <u xml:id="u-345.11" who="#RyszardOlszewski">Budząca wątpliwość w projekcie ustawy jest „poprawa” systemu szkolenia i egzaminowania kierowców - podporządkowująca go bez reszty administracji rządowej. W myśl zapisu w ustawie urzędy rejonowe mają decydować o przyznaniu i cofaniu uprawnień instruktorskich, a więc limitować ich liczbę, a także wydawać i cofać upoważnienia do szkolenia kierowców. Egzaminatorami kierowców mają być zaś osoby zatrudnione na etatach w wojewódzkich ośrodkach ruchu drogowego. Wymaga się przy tym od nich paru formalnych kryteriów, jak np. wiek 27 lat, 6 lat posiadania prawa jazdy kategorii B, ukończenie kursu, zdanie egzaminu — lecz żadnej praktyki w kierowaniu pojazdem, w szkoleniu kierowców lub nadzorowaniu czy też organizowaniu ruchu. Za to nie będą mogli być egzaminatorami doświadczeni praktycy: specjaliści z urzędów administracji, instytucji i firm działających w sferze komunikacji, funkcjonariusze policyjnej służby ruchu drogowego, bo z przyczyn czysto formalnych nie przejdą przecież na „egzaminacyjne” etaty u wojewody. Przy czym uzasadnia się wprowadzenie powyższego rozwiązania „podniesieniem poziomu i fachowości egzaminów”, to jest strona 22 uzasadnienia.</u>
          <u xml:id="u-345.12" who="#RyszardOlszewski">Przedstawiony projekt przewiduje zniesienie prawa jazdy kategorii M. Są to pojazdy wolnobieżne. Pozbawi to wiele osób wykonujących obecnie zawodowo obowiązki kierowców - operatorów pojazdów wolnobieżnych (wykorzystywanych przy budowie i utrzymaniu dróg, w transporcie wewnętrznym, budownictwie i między innymi w rolnictwie) - możliwości wykonywania profesji. Z uzasadnienia projektu nie wynika niestety skala problemu: Ilu osób może dotyczyć i jakie szanse mieć będą na przekwalifikowanie lub poszerzenie swoich uprawnień osoby, których to bezpośrednio dotyczy?</u>
          <u xml:id="u-345.13" who="#RyszardOlszewski">Reasumując, w zakresie dotyczącym bezpieczeństwa ruchu drogowego proponowane zmiany mogą oddziaływać korzystnie jedynie w niewielkim stopniu. Uzyskanie znaczącej poprawy wymagałoby nie tyle poprawek w przepisach, ile poprawy wyposażenia i zwiększenia operatywności działania służb kontroli ruchu, poprawy jakości i utrzymania dróg oraz rygorystycznego egzekwowania sprawności technicznej pojazdów przez wszystkie upoważnione i zobowiązane do tego podmioty.</u>
          <u xml:id="u-345.14" who="#RyszardOlszewski">Niektóre z proponowanych zmian są co najmniej dyskusyjne, jak na przykład możliwość uzyskania prawa jazdy kategorii D przez 19-latka (art. 84 ust. 4) czy też określenie w ustawie wieku, od jakiego kandydat na kierowcę kategorii B może rozpocząć szkolenie (art. 95 ust. 1).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-346">
          <u xml:id="u-346.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, niestety czas jest znacznie przekroczony. Bardzo proszę kończyć wypowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-347">
          <u xml:id="u-347.0" who="#RyszardOlszewski">Już kończę.</u>
          <u xml:id="u-347.1" who="#RyszardOlszewski">Sprawy te winny być przedmiotem dyskusji i przemyśleń w odpowiednich komisjach.</u>
          <u xml:id="u-347.2" who="#RyszardOlszewski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Działanie zmierzające do ograniczenia rozmiarów kradzieży samochodów oraz obrotu samochodami pochodzącymi z kradzieży zaproponowane w projekcie ustawy jest działaniem znacznie skuteczniejszym i idącym we właściwym kierunku, choć bardzo już spóźnionym. Wątpliwości budzi jednak brak jednoznacznego stanowiska co do wprowadzenia karty pojazdu dla samochodów rejestrowanych przed 1997 r. Czy twórcy projektu godzą się z gorszą ochroną prawną tych pojazdów? Nawiasem mówiąc, swoboda działania złodziei i paserów byłaby znacznie ograniczona dzięki wprowadzeniu tablic i dowodów rejestracyjnych lepiej zabezpieczonych przed możliwością fałszowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-348">
          <u xml:id="u-348.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, niestety, przykro mi, ale czas został już dwukrotnie przekroczony. Bardzo proszę zbliżać się do końca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-349">
          <u xml:id="u-349.0" who="#RyszardOlszewski">Już kończę, pani marszałek.</u>
          <u xml:id="u-349.1" who="#RyszardOlszewski">I dziwi wręcz brak w tej sprawie aktywności rządu.</u>
          <u xml:id="u-349.2" who="#RyszardOlszewski">Wysoka Izbo! Przedstawiając powyższe uwagi i wnioski, Bezpartyjny Blok Wspierania Reform jest za skierowaniem projektu ustawy Prawo o ruchu drogowym (druk nr 1624) do komisji sejmowych. Ze względu na ograniczony czas mego wystąpienia 7 uwag przekazuję do protokołu, pozostałe uwagi przekażemy do komisji sejmowej. Dziękuję za uwagę i przepraszam za przekroczenie czasu.</u>
          <u xml:id="u-349.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-350">
          <u xml:id="u-350.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-350.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Wysoki Sejmie! Na tym zakończyliśmy wystąpienia w imieniu klubów i kół w tym punkcie porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-350.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Chciałam poinformować, że jest jeszcze zapisanych 19 mówców, natomiast czas debaty, który nam pozostał, to około godziny.</u>
          <u xml:id="u-350.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Do dalszej jutro debaty nad tym punktem porządku dziennego przystąpimy jutro rano po głosowaniach.</u>
          <u xml:id="u-350.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Przerywam zatem obecnie dyskusję nad tym punktem porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-350.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Zgłosiło się dwóch posłów w celu wygłoszenia oświadczeń poselskich.</u>
          <u xml:id="u-350.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Wiesława Gołębiewskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego. Następnym posłem, który wygłosi oświadczenie, będzie pan poseł Stanisław Kowolik.</u>
          <u xml:id="u-350.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, 5 minut, panie pośle, zgodnie z regulaminem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-351">
          <u xml:id="u-351.0" who="#WiesławGołębiewski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Oświadczenie moje dotyczy wczorajszego spotkania z twórcami kultury w Kancelarii Prezydenta. Spotkanie twórców kultury w dniu 8 maja 1996 r. z panem prezydentem zaowocowało nieoczekiwanie konkluzjami rzecznika prasowego Kancelarii Prezydenta - zanegowaniem przydatności ministra kultury i sztuki Zdzisława Podkańskiego, ministra koalicyjnego rządu Włodzimierza Cimoszewicza. Powodem zanegowania jest to, że minister nie jest artystą, twórcą o uznanym przez środowisko dorobku artystycznym. Minister przez 25 lat działa w kulturze i na rzecz kultury, jest osobą, która po przejściu wszystkich szczebli - od ruchu społeczno-kulturalnego i twórczego poprzez administrację terenową i centralną, funkcję wiceministra w rządzie Waldemara Pawlaka - została ministrem kultury w rządzie premiera Włodzimierza Cimoszewicza. Ta negacja jest przejawem złych manier i braku elementarnego poczucia taktu wysokiego urzędnika Kancelarii Prezydenta RP pana Antoniego Styrczuli. Zauważyć należy, że czyni to osoba, która swego wykształcenia nie zdobywała przy ul. Rozbrat, lecz w bardziej solidnych, grubych, wiekowych murach. Komentarz ze spotkania spotkał się z żywą i krytyczną reakcją wielu twórców i środowisk kultury. Wiele osób uważa - podobnie jak my, posłowie z klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego - że organizowanie przez Kancelarię Prezydenta RP spotkań dotyczących realizacji zadań w kulturze, bez zaproszenia ministra kultury i sztuki, a także przewodniczącego sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu, nosi wszelkie znamiona działań partyjno-politycznych z minionej epoki, a spotkanie to firmuje swym urzędem wybrany w wolnych wyborach prezydent Rzeczypospolitej Aleksander Kwaśniewski.</u>
          <u xml:id="u-351.1" who="#WiesławGołębiewski">Niemniej z zadowoleniem należy odnotować fakt, że prezydent Rzeczypospolitej podjął publiczne zobowiązanie zabezpieczenia w budżecie państwa wydatków na kulturę na poziomie - jak należy sądzić - nie mniejszym niż 1% (obecnie - 0,72%). Odnotowujemy to jako wyraz dobrej woli pana prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego, który w tak krótkim czasie podejmuje kolejne, istotne dla narodu zobowiązanie. Rozumiemy, że już wkrótce nie zabraknie mieszkań - zwłaszcza dla młodych twórców, a także środków na ochronę naszego narodowego dziedzictwa i wspomaganie twórców kultury. W przededniu konstruowania projektu budżetu państwa na rok 1997 - jako członek Komisji Kultury i Środków Przekazu, członek Polskiego Stronnictwa Ludowego - składam prezydentowi Aleksandrowi Kwaśniewskiemu serdeczne podziękowania w imieniu twórców i pracowników kultury.</u>
          <u xml:id="u-351.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-352">
          <u xml:id="u-352.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-352.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Stanisława Kowolika o wygłoszenie oświadczenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-353">
          <u xml:id="u-353.0" who="#StanisławKowolik">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w oparciu o rezolucję nr 47 z dnia 20 września 1993 r. zdecydowało, iż poczynając od 1994 r. dzień 15 maja każdego roku będzie obchodzony jako Międzynarodowy Dzień Rodziny. Tegoroczny Międzynarodowy Dzień Rodziny, a więc 15 maja - za kilka dni - będzie obchodzony pod hasłem „Rodziny - ofiary ubóstwa i bezdomności”. Ubóstwo i bezdomność stanowią ostre pogwałcenie praw rodziny, zapisanych w Karcie Praw Rodziny, i są oznaką braku skuteczności władz w zakresie polityki prorodzinnej państwa.</u>
          <u xml:id="u-353.1" who="#StanisławKowolik">Powiększające się w Polsce obszary ubóstwa rodzin są wyrazem niewłaściwej polityki ekonomicznej państwa, zwłaszcza w odniesieniu do:</u>
          <u xml:id="u-353.2" who="#StanisławKowolik">— organizowania rynku pracy i jego sprawiedliwego podziału;</u>
          <u xml:id="u-353.3" who="#StanisławKowolik">— wciąż istniejących barier uniemożliwiających dostęp do rodzimego rynku pracy ojcom i matkom będącym żywicielami rodzin;</u>
          <u xml:id="u-353.4" who="#StanisławKowolik">— trudności, które, jeśli chodzi o dostęp do rynku pracy, napotykają absolwenci szkół średnich i wyższych;</u>
          <u xml:id="u-353.5" who="#StanisławKowolik">— tysięcy rodzin wiejskich ponoszących w sposób szczególny ciężar przemian ostatnich lat;</u>
          <u xml:id="u-353.6" who="#StanisławKowolik">— braku spójnej polityki podatkowej państwa uwzględniającej wkład w rozwój społeczny tych rodzin, które podejmują trud rodzenia i wychowania dzieci, a zwłaszcza rodzin wielodzietnych;</u>
          <u xml:id="u-353.7" who="#StanisławKowolik">— rodzin emerytów i rencistów — z racji braku reformy systemu ubezpieczeń społecznych i emerytalnych;</u>
          <u xml:id="u-353.8" who="#StanisławKowolik">— braku koncepcji obniżania kosztów patologii społecznej, które to koszty znacząco wpływają na obniżenie poziomu materialnego polskich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-353.9" who="#StanisławKowolik">Za taki stan rzeczy odpowiedzialność ponoszą te ośrodki władzy, które odrzucają prawdę o rodzinie i wypływające z tej prawdy prawa rodziny, nie podejmując w sposób odważny, we współpracy z samymi rodzinami, realizacji skutecznej polityki prorodzinnej państwa. Należy pamiętać o tym, że wspomniane ośrodki władzy, związane z obecną koalicją, swoją mentalnością nawiązują do okresu komunistycznego, w którym szczególnie brutalnie negowano prawa rodziny. Mając na uwadze dobro rodzin, które składa się na wspólne dobro Polski, Parlamentarny Zespół do Spraw Rodziny oraz stowarzyszenie BBWR, włączając się w obchody tegorocznego Międzynarodowego Dnia Rodziny, gorąco proszą przede wszystkim same rodziny, aby stawały się coraz aktywniejszymi współtwórcami polityki prorodzinnej naszego państwa, eliminującej zwłaszcza ubóstwo i bezdomność rodzin. Proszą też organizacje, instytucje i osoby zainteresowane sytuacją rodziny o szanowanie jej praw, zapisanych w Karcie praw rodziny, oraz o ich rzeczywiste uznawanie i przestrzeganie. Proszą o rejestrowanie wszystkich przypadków łamania praw rodziny, zarówno w środowisku lokalnym, jak i w skali ogólnopolskiej, i o przekazywanie ich do wiadomości władzom państwowym, a także samorządowym.</u>
          <u xml:id="u-353.10" who="#StanisławKowolik">Parlamentarny Zespół do Spraw Rodziny oraz stowarzyszenie BBWR wyrażają głęboką wdzięczność wszystkim osobom, środowiskom, organizacjom i instytucjom, które na gruncie praw rodziny wypracowują i wcielają w życie rozwiązania sprzyjające rozwojowi rodzin zdrowszych, lepszych, mądrzejszych i bogatszych, budząc tym samym nadzieję na wypracowanie w jak najbliższej przyszłości skutecznej polityki prorodzinnej naszego państwa.</u>
          <u xml:id="u-353.11" who="#StanisławKowolik">Ufamy, że obchody Międzynarodowego Dnia Rodziny w środowiskach, gminach i parafiach, potwierdzają prawdę, że prawa rodziny i ich przestrzeganie stanowią rdzeń nowoczesnej demokracji, wskazując zarazem na konieczność respektowania w rozwiązaniach szczegółowych polityki rodzinnej zasady pomocniczości i solidarności.</u>
          <u xml:id="u-353.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-354">
          <u xml:id="u-354.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-354.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Na tym zakończyliśmy oświadczenia poselskie.</u>
          <u xml:id="u-354.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Zarządzam przerwę w obradach do dnia 10 maja 1996 r. do godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-354.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję państwu. Dobranoc.</u>
          <u xml:id="u-354.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 23 min 26)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>