text_structure.xml 21.6 KB
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Dnia 8 lutego 1977 r. Komisja Pracy i Spraw Socjalnych, obradująca pod przewodnictwem posła Ewy Kwiatkowskiej (PZPR), dokonała analizy stanu warunków pracy oraz nakładowej działalności socjalnej i bytowej.</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">W posiedzeniu udział wzięli przedstawiciele: Ministerstwa Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z wiceministrem Henrykiem Białczyńskim, Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, Ministerstwa Finansów, Centralnej Rady Związków Zawodowych z zastępcą Głównego Inspektora Pracy Arwidem Hansenem, Komisji Zdrowia i Ochrony Środowiska w Wojewódzkich -Radach Narodowych w Katowicach i Łodzi, Najwyższej Izby Kontroli oraz sejmowych Komisji: Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, Komunikacji i Łączności oraz Przemysłu Lekkiego.</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Podstawą dyskusji były materiały opracowane przez Ministerstwo Pracy, Płac i Spraw Socjalnych, komisje sejmowe oraz wojewódzkie zespoły poselskie.</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Referat opracowany na podstawie działalności 7 wojewódzkich zespołów poselskich, materiałów CRZZ oraz prac komisji sejmowych przedstawiła poseł Anna Kochanowską (SD).</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Przyspieszone tempo rozwoju naszego kraju pozwoliło na stworzenie lepszych warunków pracy i na zwiększenie wymagań wobec zakładów pracy w dziedzinie działalności socjalnej i bytowej. Problemom tym wiele uwagi poświęca partia i stronnictwa polityczne, rząd i związki zawodowe oraz Sejm i jego komisje.</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">Powszechnie stwierdza się poprawę warunków pracy w ciągu ostatnich lat. Lepsze warunki pracy stwarza zwłaszcza rozwój przemysłu i nowych technologii, budowa nowych i modernizacja istniejących zakładów. Ocenia się, że poprawa warunków pracy objęła ok. 250 tys. pracowników przemysłu lekkiego, 120 tys. pracowników spółdzielczości pracy, 117 tys. pracowników przemysłu spożywczego i 46 tys. pracowników leśnych i przemysłu drzewnego, Poprawę warunków pracy odnotowano również w komunikacji i w przemyśle lekkim.</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">Mimo znacznej poprawy warunków pracy istnieje jeszcze wiele niedomagań w tej dziedzinie. Najwięcej krytycznych uwag odnosi się do warunków pracy w kolejnictwie, drogownictwie, w budownictwie, w handlu, zwłaszcza wiejskim i w wiejskich placówkach łączności. Ogólnie biorąc, większe osiągnięcia w poprawie warunków pracy mają duże zakłady, mimo że w mniejszych często łatwiej jest zmienić sytuację na lepsze.</u>
          <u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">W zakresie bezpieczeństwa pracy stwierdzono, że najtrudniejsze warunki istnieją nadal w przemyśle chemicznym, wydobywczym, lekkim i budownictwie. Obok tradycyjnych źródeł zagrożeń, jak hałas, wibracja, substancje toksyczne pojawiły się nowe, związane z wprowadzaniem nowych technologii i technik. Ocenia się, że wypadki przy pracy są przede wszystkim skutkiem braku przeszkolenia załóg. Szkolenie bhp traktuje się formalnie, brak też fachowców z wyższymi kwalifikacjami z zakresu bhp. kolejną przyczyną wypadków jest zbyt mała produkcja urządzeń zabezpieczających w Odzieży ochronnej. Źródłem niezadowalającego postępu w likwidacji zagrożeń występujących przy pracy jest nadal brak pełnej integracji spraw bhp ze sprawami produkcji. Całą odpowiedzialnością za bezpieczeństwo pracy obciąża się często pracowników służb bhp, których z reguły brakuje w całych zakładach.</u>
          <u xml:id="u-1.8" who="#komentarz">Następnie poseł omówiła problemy przemysłowej służby zdrowia. W związku z brakiem lekarzy i niedostatecznym wyposażeniem w sprzęt medyczny szeregu przychodni zakładowych, wojewódzkie zespoły poselskie postulują organizowanie w przyszłości dobrze wyposażonych międzyzakładowych przychodni z pełną obsadą lekarską i pielęgniarską, co byłoby korzystne, zwłaszcza dla mniejPotrzebne są także nowe formy tworzenia miejsc pracy chronionej w celu usunięcia istniejących trudności w tym zakresie w małych zakładach.</u>
          <u xml:id="u-1.9" who="#komentarz">W ocenie problemu wczasów pracowniczych poseł zwróciła uwagę na potrzeb modernizacji bazy wczasowej wielu przedsiębiorstw. Rozbudowy i modernizacji wymaga przede wszystkim więcej niż skromna baza wczasowa kolejarzy i handlowców, zwiększyć udział rodzin robotniczych w korzystaniu z wczasów i ujednolicić opłaty za wczasy uzasadniając je od wielkości zarobku przypadającego na jedną osobę w rodzinie, co ułatwiłoby korzystanie z wczasów rodzinom wielodzietnym.</u>
          <u xml:id="u-1.10" who="#komentarz">Poseł krytycznie oceniła funkcjonowanie systemu żywienia zbiorowego, z którego korzysta tylko 15-16 proc. ogółu zatrudnionych. Postulując rozbudowę i większe zróżnicowanie - wzorem innych krajów socjalistycznych - systemu żywienia zbiorowego, poseł podkreśliła wpływ tego systemu na zaopatrzenie i strukturę spożycia żywności oraz ulżenie pracy kobiet. Należy opracować plan rozwoju żywienia zbiorowego uwzględniający m.in. zwiększenie liczby stołówek, organizowanie stołówek międzyzakładowych, bliskie miejsce zamieszkania pracowników i rodzin, stosowanie bonów obiadowych do restauracji, rozbudowę gospodarstw pomocniczych i hodowli przyzakładowej.</u>
          <u xml:id="u-1.11" who="#komentarz">Na zakończenie poseł omówiła zagadnienia gospodarowania funduszem mieszkaniowym, który ma istotne znaczenie dla warunków pracy i warunków socjalno-bytowych załóg, b małych zakładach pracy oraz w tych, które niedawno utworzyły fundusz mieszkaniowy, kwoty są na razie niskie, co nie otwiera dużych możliwości pomocy pracownikom. Warto jednak zastanowić się, czy nie należałoby wykorzystywać części środków z tego funduszu na modernizację mieszkań pracowniczych w starym budownictwie, co w pewnym stopniu przyczyniłoby się do złagodzenia potrzeb mieszkaniowych. W większym stopniu zakłady pracy powinny się interesować także budową tanich, mniejszych domków jednorodzinnych, która w wielu wypadkach jest łatwiejsza niż uzyskanie mieszkań w budownictwie ogólnym.</u>
          <u xml:id="u-1.12" who="#komentarz">(Dyskusja.)</u>
          <u xml:id="u-1.13" who="#komentarz">Poseł Barbara Andrejczyn (PZPR) poruszyła sprawę właściwej wentylacji, ogrzewania i odzieży ochronnej, szczególnie dotkliwą w handlu. Zdaniem poseł, nieodpowiednią wykonaną ze stylonu odzież roboczą należałoby zastąpić fartuchami z włókien naturalnych szytymi przez spółdzielnie krawieckie, na zlecenie poszczególnych przedsiębiorstw handlowych.</u>
          <u xml:id="u-1.14" who="#komentarz">W celu szybszej likwidacji dysproporcji między warunkami socjalnymi załóg różnych branż i przedsiębiorstw, poseł postulowała przeszkolenie głównych księgowych nt. celów funduszu socjalnego i obowiązków zakładów pracy w dziedzinie socjalno-bytowej.</u>
          <u xml:id="u-1.15" who="#komentarz">Poseł Henryka Frąc (ZSL) zwróciła uwagę na zbyt mały udział dzieci wiejskich w koloniach i obozach letnich. Obecnie, w rezultacie unowocześniania rolnictwa, wzrasta zainteresowanie rodziców możliwościami racjonalnego wypoczynku dzieci i młodzieży wiejskiej. Natomiast szkoły gminne, które obowiązane są organizować ten wypoczynek są za mało aktywne.</u>
          <u xml:id="u-1.16" who="#komentarz">Poseł Leon Kotarba (PZPR) postulował zwiększenie kontroli Ministerstwa Pracy, Płac i Spraw Socjalnych nad racjonalną gospodarką funduszem socjalnym, co pozwoliłoby ujawnić i uruchomić istniejące rezerwy dla dalszej poprawy warunków pracy.</u>
          <u xml:id="u-1.17" who="#komentarz">Zdaniem mówcy, kierujący handlem miejskim za mało robią na rzecz poprawy istniejących trudnych warunków pracy. Często zdarza się, że przedsiębiorstwa handlowe biernie oczekują uruchomienia dużych środków inwestycyjnych, zamiast własnymi siłami zapewnić ogrzewanie sklepu wiejskiego, większą powierzchnię magazynową lub transport wewnętrzny.</u>
          <u xml:id="u-1.18" who="#komentarz">W budownictwie nastąpiła znaczna poprawa warunków pracy i warunków socjalnych, lecz przede wszystkim na dużych budowach. Natomiast na małych budowach podobnie jak przy pracach drogowych, postęp jest niewielki, choć często wystarczyłyby proste środki, jak np. barakowozy, aby poprawić warunki pracy.</u>
          <u xml:id="u-1.19" who="#komentarz">Bez większych nakładów można by także poprawić warunki wypoczynku sobotnio-niedzielnego, np. udostępniając obszary leśne w pobliżu miast i zapewniając dojazd do nich komunikacją miejską. Mówca postulował, by analizując warunki pracy i warunki socjalne, nie ograniczano się do ogólnych wskaźników statystycznych, lecz badano konkretną sytuację w różnych regionach kraju i w różnych działach gospodarki narodowej. Wobec dużego zróżnicowania sytuacji i złożoności problemów, poseł proponował przekazanie wszystkim zainteresowanym resortom wniosków z dzisiejszego posiedzenia Komisji.</u>
          <u xml:id="u-1.20" who="#komentarz">Poseł Cecylia Moderacka (SD) postulowała zwiększenie wymagań w dziedzinie ochrony pracy wobec mniejszych zakładów, a zwłaszcza wobec zakładów spółdzielczych. Spółdzielczość pracy dysponuje bowiem gorszymi warunkami lokalowymi, starszym parkiem maszynowym, nie ma służb bhp i w rezultacie znaczna jest tam ilość wypadków przy pracy. W spółdzielczych zakładach przemysłu lekkiego brak również placówek żywienia zbiorowego i kiosków spożywczych. Ponieważ interwencje władz spółdzielczych nie dają zadowalających rezultatów, konieczna jest zdaniem posła, pomoc Ministerstwa Pracy, Płac i Spraw Socjalnych.</u>
          <u xml:id="u-1.21" who="#komentarz">Poseł Maria Olczyk (PZPR) nawiązując do Plenum KW PZPR w Częstochowie, które rozpatrywało ostatnio ochronę pracy i zakładową działalność socjalną, poinformowała, że w woj. częstochowskim najtrudniejsze warunki pracy są w komunikacji, handlu i budownictwie. W zakładowych ośrodkach zdrowia stale maleje liczba lekarzy. Wiele niedużych zakładów chciałoby wspólnie zorganizować międzyzakładowe przychodnie, mają na to środki, lecz brakuje lekarzy, pielęgniarek i sprzętu medycznego.</u>
          <u xml:id="u-1.22" who="#komentarz">W przemyśle lekkim zatrudnionych jest wiele starszych, doświadczonych pracownic, które chciałyby kontynuować pracę, ale w łatwiejszych warunkach. Zakłady bronią się jednak przed tworzeniem i powiększaniem oddziałów pracy chronionej. Należałoby zastanowić się w związku z tym nad odpowiednimi bodźcami.</u>
          <u xml:id="u-1.23" who="#komentarz">Poseł Zofia Ładyńska (PZPR) oceniła jako niewystarczającą codzienną troskę dyrekcji zakładów o polepszenie warunków pracy. Brak zwłaszcza dbałości o sprawy drobne lecz dokuczliwe, jak np. nieoszklone okna, niezamykające się drzwi, nieczynne wentylatory.</u>
          <u xml:id="u-1.24" who="#komentarz">Zdaniem poseł, niewiele zmian na lepsze nastąpiło w rozdziale odzieży ochronnej w zakładach pracy, m.in. pracownicy otrzymują często obuwie i odzież nieodpowiednich rozmiarów, co świadczy o złej pracy zaopatrzeniowców.</u>
          <u xml:id="u-1.25" who="#komentarz">W woj. skierniewickim, w wielu zakładach pracy brak lekarzy, nie przeprowadza się badań profilaktycznych, brak też znajomości stanu zdrowia załogi.</u>
          <u xml:id="u-1.26" who="#komentarz">Nawiązując do szczególnie trudnej sytuacji mieszkaniowej w woj. skierniewickim, poseł podkreśliła potrzebę rozwinięcia budowy tanich domków jednorodzinnych oraz remontów i modernizacji mieszkali przy pomocy środków z zakładowych funduszów mieszkaniowych i własnej pracy załóg.</u>
          <u xml:id="u-1.27" who="#komentarz">Poseł Józefa Wojtkowska (ZSL) zwróciła uwagę na ciężkie warunki pracy kobiet w placówkach handlu wiejskiego (np. brak zaplecza magazynowego, wózków do przewożenia towarów zmusza ekspedientki do przenoszenia ciężkich ładunków) i postulowała sprzedaż odzieży ochronnej dla rolników indywidualnych w placówkach spółdzielczości wiejskiej.</u>
          <u xml:id="u-1.28" who="#komentarz">Poseł Anna Kielcz (PZPR) przekazując w imieniu Komisji Przemysłu Lekkiego wyniki dyskusji nad problemami bhp i warunkami socjalnymi podkreśliła, że baza socjalna mimo rozbudowy w ciągu ostatnich lat, nie zaspokaja potrzeb pracowników przemysłu lekkiego. Konieczne jest zwiększenie nakładów na ten cel, przyspieszenie realizacji obiektów socjalnych oraz sprawniejsze dokonywanie ich remontów bieżących.</u>
          <u xml:id="u-1.29" who="#komentarz">Poseł zwróciła również uwagę na konieczność tworzenia w zakładach produkcyjnych miejsc pracy chronionej dla inwalidów oraz starszych wiekiem pracowników, którzy nie mogą pracować na trudnych stanowiskach.</u>
          <u xml:id="u-1.30" who="#komentarz">Zakładowe placówki przemysłowej służby zdrowia muszą organizować pracę tak, ażeby zapewnić pomoc lekarską zatrudnionym na drugiej i trzeciej zmianie.</u>
          <u xml:id="u-1.31" who="#komentarz">Poseł Marian Matera (PZPR) przekazując wyniki dyskusji Komisji Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych nad problemami bhp, stwierdził m.in., że wskaźnik wypadkowości w przemyśle budowlanym jest nadal wysoki. Na zwiększenie stopnia zagrożenia wpływa nowa technika i brak urządzeń ochronnych przy wielu maszynach i urządzeniach. Nadmierna jest hałaśliwość oraz zapylenie hal produkcyjnych. Zamiast montować urządzenia ochronne, podwyższa się niejednokrotnie dodatki za szkodliwe warunki pracy, co jest praktyką niedopuszczalną.</u>
          <u xml:id="u-1.32" who="#komentarz">Poprawić należy jakość odzieży ochronnej a zwłaszcza obuwia. Częstą zamiast dostarczyć pracownikom obuwie ochronne, wypłaca się ekwiwalent, za który robotnicy zakupują najtańsze obuwie, jak tenisówki i trampki, które nie zabezpieczają przed wilgocią, wysoką temperaturą itp.</u>
          <u xml:id="u-1.33" who="#komentarz">Zaostrzyć należy kontrolę nad warunkami mieszkaniowymi pracowników budowlanych w prywatnych kwaterach i nadmiernie zagęszczonych hotelach robotniczych.</u>
          <u xml:id="u-1.34" who="#komentarz">Poseł Aleksander Zając (ZSL) postulował zwiększenie możliwości korzystania z wczasów i leczenia sanatoryjnego rolnikom.</u>
          <u xml:id="u-1.35" who="#komentarz">Poseł Edward Sieradzki (SD) podkreślił znaczenie dobrej organizacji pracy oraz dyscypliny pracy dla poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy.</u>
          <u xml:id="u-1.36" who="#komentarz">Poseł Jadwiga Malinowska (PZPR) przekazując spostrzeżenia wynikające z wizytacji poselskiej w woj. łódzkim, wskazała, że nastąpiła tam duża poprawa w zakresie organizacji wypoczynku urlopowego pracowników oraz wypoczynku dla dzieci i młodzieży. Natomiast niedostateczne są postępy w organizacji żywienia zbiorowego. Zdaniem poseł, szerzej należałoby wykorzystywać gastronomię otwartą, stosując np. dopłaty do obiadów pracowniczych.</u>
          <u xml:id="u-1.37" who="#komentarz">Wobec wysokiego stopnia zatrudnienia kobiet w woj. łódzkim, istnieje tam konieczność zwiększenia ilości miejsc w żłóbkach i przedszkolach oraz konsekwentniejszego przestrzegania zasady kompleksowego oddawania do użytku inwestycji mieszkaniowych i obiektów towarzyszących.</u>
          <u xml:id="u-1.38" who="#komentarz">Poseł Zofia Łęgowik (bezp.) przekazując uwagi zespołu poselskiego w Piotrkowie, stwierdziła, że poprawa warunków bezpieczeństwa i higieny w pracy w tym województwie jest odczuwalna. Szybszy postęp osiąga się w zakładach przemysłu kluczowego.</u>
          <u xml:id="u-1.39" who="#komentarz">W zakładowych programach bezpieczeństwa i higieny pracy za mało uwagi zwraca się na rezerwy tkwiące w poprawie dyscypliny i organizacji pracy. Dostawy urządzeń ochronnych i zabezpieczających przed wypadkami są niewystarczające.</u>
          <u xml:id="u-1.40" who="#komentarz">W zakresie rozwoju działalności socjalnej więcej uwagi zwrócić trzeba na pomoc dla kobiet pracujących. Odczuwa się niedostatek miejsc dla dzieci w żłobkach i przedszkolach. Rozwiązania wymaga problem opieki nad dziećmi, których matki pracują na dwie zmiany.</u>
          <u xml:id="u-1.41" who="#komentarz">W zakresie wczasów pracowniczych pilnym zadaniem jest lepsze wykorzystanie w ciągu całego roku istniejącej bazy wczasowej przez rozłożenie urlopów w ciągu całego roku oraz wykorzystanie domów wczasowych w okresach posezonowych na cele lecznictwa sanatoryjnego. Na wczasach oraz na koloniach i obozach trzeba zwiększyć udział osób, które mają trudne warunki materialne i udział dzieci z rodzin zaniedbanych.</u>
          <u xml:id="u-1.42" who="#komentarz">Członek Komisji Zdrowia i Ochrony Środowiska wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi - Maria Grzelka oraz przewodniczący Komisji Zdrowia i Ochrony środowiska Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach - Adam Szczurowski omówili podstawowe założenia polityki socjalnej na swoim terenie.</u>
          <u xml:id="u-1.43" who="#komentarz">Zastępca Głównego Inspektora Pracy CRZZ Arwid Hansen powiedział m.in., że osiągnięto zahamowanie trendu wypadkowości w 1976 r., lecz wzrósł udział wypadków śmiertelnych i wypadków ciężkich, które obok strat społecznych powodują znaczne straty gospodarcze.</u>
          <u xml:id="u-1.44" who="#komentarz">Kontrole Inspekcji Pracy CRZZ wykazują, że dość często przyczynami ciężkich wypadków są wadliwie zaprojektowane urządzenia konstrukcyjne oraz zła organizacja pracy. W roku ubiegłym przeprowadzono ponad 18 tys. wizytacji, w wyniku których wydano ponad 15,5 tys., różnego rodzaju nakazów. O 28 proc. wzrosły w stosunku do r. 1975 przypadki wstrzymania pracy całego zakładu a o 19,4 proc. niektórych urządzeń.</u>
          <u xml:id="u-1.45" who="#komentarz">Zakłady pracy w niedostatecznym stopniu badają przyczyny powstawania wypadków, Analiza taka powinna stać się podstawą do uaktywnienia programów poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy.</u>
          <u xml:id="u-1.46" who="#komentarz">Odpowiedzi na pytania posłów i dodatkowych wyjaśnień udzielił wiceminister pracy, płac i spraw socjalnych Henryk. Białczyński. Podkreślił on m.in., że we wszystkich resortach i ogniwach naukowych pracuje się nad rozwiązaniem problemu zmniejszania zarówno stopnia zagrożenia jak też ilości zagrożonych stanowisk. Przewiduje się zwiększenie wymagań w zakresie bhp wobec projektantów i wykonawców nowych inwestycji, modernizację zakładów w aspekcie poprawy warunków pracy oraz stosowanie wysokich wymagań pod względem bhp wobec importowanych urządzeń i technologii. Realizowany jest wieloletni program rozwoju produkcji urządzeń wentylacyjno-klimatyzacyjnych i antywibracyjnych.</u>
          <u xml:id="u-1.47" who="#komentarz">W zakończeniu swego wystąpienia mówca podkreślił, że w bieżącej klatce nastąpi dalsza poprawa warunków pracy i działalności socjalnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#IrenaSroczyńska">Jak wynika z przedstawionych Komisji materiałów oraz wizytacji dokonanych przez wojewódzkie zespoły poselskie i poszczególnych posłów, poprawa stanu bezpieczeństwa i higieny pracy nie odpowiada wzrostowi nakładów państwa na ten cel. Nadzór nad przestrzeganiem przepisów bhp jest nadal zbyt słaby, w niedostatecznym jeszcze stopniu włącza się w tę kontrolę aktyw społeczny i związkowy.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#IrenaSroczyńska">Więcej uwagi zwracać trzeba na przywracanie sprawności fizycznej, na rehabilitację zawodową osób, które uległy wypadkom; w szerszym stopniu trzeba im zapewniać w macierzystym zakładzie miejsca pracy chronionej.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#IrenaSroczyńska">Nadal wiele do życzenia pozostawia jakość odzieży ochronnej. Np. kobiety z reguły otrzymują odzież w rozmiarach i fasonach dla mężczyzn. Niejednokrotnie już poruszono sprawę opracowania nowych wzorów odzieży ochronnej, bardziej estetycznych i funkcjonalnych.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#IrenaSroczyńska">Słusznie postulowano w dyskusji zwiększenie skierowań, na wczasy oraz kolenie i obozy dla rodzin wielodzietnych i niżej zarabiających.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#IrenaSroczyńska">Utworzenie funduszu socjalnego zapewniło środki dla każdego zakładu pracy. Trzeba bardziej racjonalnie gospodarować tymi środkami, przeznaczać je w pierwszej kolejności na poprawę warunków socjalnych tych pracowników, którzy dobrze pracują i znajdują się w trudnych warunkach materialnych.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#IrenaSroczyńska">Środki masowego przekazu powinny aktywnie włączyć się w popularyzowanie osiągnięć poszczególnych zakładów pracy w dziedzinie poprawy warunków bezpieczeństwa i higieny pracy, pokazać zależności pomiędzy poprawą warunków bhp i osiąganiem dobrych wyników produkcyjnych i ekonomicznych.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#IrenaSroczyńska">Komisja postanowiła powierzyć prezydium opracowanie opinii w sprawie stanu warunków pracy i zakładowej działalności socjalnej.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>