text_structure.xml 743 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min 03)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Józef Oleksy oraz wicemarszałkowie Aleksander Małachowski, Józef Zych i Olga Krzyżanowska)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">Na sekretarzy powołuję panów posłów Mirosława Czecha i Stanisława Kusiora.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#Marszałek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie pan poseł Mirosław Czech.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Proszę panów posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Wysoka Izbo! Z przyjemnością pragnę poinformować, że w tej chwili obradom naszym przysłuchuje się delegacja Izby Reprezentantów Królestwa Belgii z jej przewodniczącym panem Charlesem Ferdinandem Nothombem, która przedwczoraj przybyła do Polski na zaproszenie Sejmu Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Pragnę w imieniu pań posłanek i panów posłów powitać serdecznie naszych szanownych gości i kolegów belgijskich oraz życzyć im przyjemnego pobytu w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#Marszałek">Wyrażam nadzieję, że wizyta wybitnych parlamentarzystów belgijskich wzbogaci współpracę między Sejmem RP i Izbą Reprezentantów Królestwa Belgii oraz będzie dobrze służyć pomyślnemu rozwojowi polsko-belgijskich stosunków.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#Marszałek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 5 porządku dziennego: Pierwsze czytanie komisyjnego projektu rezolucji w sprawie przedłożenia projektu ustawy regulującej sposób zadośćuczynienia roszczeniom osób represjonowanych przez III Rzeszę.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#Marszałek">Sejm wysłuchał uzasadnienia projektu rezolucji przedstawionego przez panią poseł Annę Bańkowską, przeprowadził pierwsze czytanie oraz przystąpił do drugiego czytania.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#Marszałek">W drugim czytaniu zgłoszono poprawki. Tekst poprawek został państwu doręczony.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#Marszałek">Bardzo proszę panią poseł Annę Bańkowską o zreferowanie poprawek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PosełAnnaBańkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Komisja Polityki Społecznej zaproponowała projekt rezolucji dotyczącej zobowiązania rządu do przedłożenia w terminie do 31 stycznia 1995 r. projektu ustawy regulującej sposób zadośćuczynienia roszczeniom osób represjonowanych poprzez przymusową pracę na terenach III Rzeszy oraz na terenach przez nią okupowanych. Związane to było z nowelizacją ustawy o kombatantach. Uznaliśmy bowiem, że jest to jedna z najpilniejszych spraw do załatwienia, która nie została rozstrzygnięta w ustawie o kombatantach i wymaga odrębnych regulacji. Stąd inicjatywa komisji, wzywająca rząd do prawnego uregulowania tych słusznych naszym zdaniem roszczeń.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#PosełAnnaBańkowska">W trakcie drugiego czytania pan poseł Wujec złożył poprawki, które moim zdaniem rozszerzają tę rezolucję w sposób zupełnie nieprzewidziany przez komisję. Wnosimy bowiem o prawne uregulowania kwestii dotyczących jednej z grup osób represjonowanych poprzez pracę, osób deportowanych do przymusowych prac na terenie III Rzeszy, ponieważ nieuregulowanie tych spraw w obowiązującej ustawie uznaliśmy za dyskryminujące wspomnianą grupę osób. Natomiast pan poseł Wujec proponuje, aby do tej rezolucji, dotyczącej ustawowych regulacji, dodać zobowiązanie rządu do opracowania programu pomocy ludności polskiej przymusowo wysiedlonej do Kazachstanu i na inne tereny byłego Związku Radzieckiego. Jest to w moim przekonaniu duże rozszerzenie materii tego aktu, które nie zmierza do wprowadzenia regulacji prawnych - jest to włączenie do tej istotnej rezolucji, dotyczącej roszczeń osób represjonowanych przez III Rzeszę, kwestii słusznych, natomiast nie zawartych w projekcie ustawy. I tyle mojego komentarza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#Marszałek">Pan poseł Henryk Wujec.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#komentarz">(Poseł Henryk Wujec: W trybie sprostowania.)</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#Marszałek">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PosełHenrykWujec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wydaje mi się, że pani przewodnicząca Komisji Polityki Społecznej dołożyła do tego jeszcze swój komentarz, który nie odpowiada intencjom, jakie miałem, składając poprawkę. Rezolucja dotyczy osób, które nie są objęte ustawą o kombatantach, a były prześladowane. W odróżnieniu od ustawy o kombatantach rezolucja dotyczy tylko osób prześladowanych przez III Rzeszę. Natomiast ustawa o kombatantach mówi o osobach prześladowanych przez III Rzeszę i przez były Związek Radziecki. Dlatego rezolucja likwiduje tę nierównowagę i odnosi się również do osób, które były prześladowane przez Związek Radziecki i powinny zostać objęte pewną formą pomocy. Są to różne sprawy, są to różne formy rozwiązania tej kwestii, ale obie dotyczą dania satysfakcji grupie osób prześladowanych przez III Rzeszę i przez Związek Radziecki.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#Marszałek">Proszę, pani poseł Anna Bańkowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PosełAnnaBańkowska">Wysoka Izbo! Nie chciałabym być źle zrozumiana. Moje stanowisko nie dotyczy tego, iż rząd nie powinien pracować nad programem pomocy. Gdybyśmy jednak analizowali wszystkie skutki wojny i okresu powojennego, to na dobrą sprawę na rozstrzygnięcia dotyczące ustawy o kombatantach oczekują, poza poszkodowanymi przez III Rzeszę, szerokie rzesze naszych obywateli. Posłowie z Komisji Polityki Społecznej, analizując ten problem, dotyczący wielu grup osób pozostających poza rozstrzygnięciami ustawy o kombatantach, a będących naszymi obywatelami, stwierdzili, że nie znajduje on odzwierciedlenia zarówno w ustawie o kombatantach, jak i w naszej rezolucji. Rząd zapowiada, iż pracuje nad uregulowaniami dotyczącymi szerszego kręgu osób represjonowanych niż w tej chwili wynika to z ustawy o kombatantach, natomiast myśmy uznali, że najpilniejszą do rozstrzygnięcia jest sprawa poszkodowanych przez III Rzeszę. Chodzi mi głównie o to, że, nie negując słuszności różnych wniosków dotyczących problematyki związanej z prześladowaniami okresu wojny i z rozmaitymi rodzajami represjonowania na tle politycznym, chciałam w sposób bardzo wyraźny przedstawić intencje komisji i nie być posądzona o to, że w tym momencie deprecjonuję słuszne czy niesłuszne wnioski pana posła Wujca. Po prostu wydaje mi się, że wniosek ten rozszerza w sposób zupełnie nie zamierzony przez komisję problematykę tej rozolucji. To tyle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#komentarz">(Poseł Henryk Wujec: W sprawie formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#Marszałek">Panie pośle, nie otwieramy dyskusji. W jakiej sprawie formalnej?</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#Marszałek">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PosełJanLityński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym tylko powiadomić, że ten projekt nie był skierowany do komisji przed trzecim czytaniem i w związku z tym pani przewodnicząca Bańkowska wypowiada się we własnym imieniu, a nie jako sprawozdawca w imieniu komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#Marszałek">Proszę państwa, wszyscy państwo mają druk przed sobą. Nad poprawkami będziemy głosować łącznie, ponieważ dotyczą one tej samej materii: pierwsza dotyczy uzupełnienia tytułu, druga - zapisania go w formie podpunktu w treści uchwały.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#Marszałek">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem obydwu poprawek do rezolucji, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-10.6" who="#Marszałek">Głosowało 342 posłów. Za poprawkami oddano 123 głosy, przeciw - 170, wstrzymało się 49 posłów.</u>
          <u xml:id="u-10.7" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Izba poprawek nie przyjęła.</u>
          <u xml:id="u-10.8" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad całością komisyjnego projektu rezolucji.</u>
          <u xml:id="u-10.9" who="#Marszałek">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem w całości komisyjnego projektu rezolucji w sprawie przedłożenia projektu ustawy regulującej sposób zadośćuczynienia roszczeniom osób represjonowanych przez III Rzeszę w brzmieniu proponowanym w druku nr 677, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-10.10" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-10.11" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-10.12" who="#Marszałek">Głosowało 353 posłów. Za rezolucją oddano 347 głosów, przeciw - 1, wstrzymało się 5 posłów.</u>
          <u xml:id="u-10.13" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm podjął rezolucję w sprawie przedłożenia projektu ustawy regulującej sposób zadośćuczynienia roszczeniom osób represjonowanych przez III Rzeszę.</u>
          <u xml:id="u-10.14" who="#Marszałek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 11 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich o wniesionym przez Prezydium Sejmu projekcie uchwały w sprawie zmiany Regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-10.15" who="#Marszałek">Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawionego przez posła Ryszarda Grodzickiego oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-10.16" who="#Marszałek">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-10.17" who="#Marszałek">Komisja w sprawozdaniu wnosi o uchwalenie załączonego projektu uchwały. Komisja przedstawia też wnioski mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-10.18" who="#Marszałek">W drugim czytaniu zgłoszono dodatkowe poprawki, których zestawienie zostało posłankom i posłom doręczone.</u>
          <u xml:id="u-10.19" who="#Marszałek">Zgłoszone wnioski mniejszości i poprawki dotyczą art. 1 projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-10.20" who="#Marszałek">W poprawce nr 1, dotyczącej art. 11 ust. 1 wnioskodawcy w nowym brzmieniu pkt. 9a proponują, aby marszałek Sejmu powoływał jednego zastępcę szefa Kancelarii Sejmu, na wniosek szefa Kancelarii Sejmu, po zasięgnięciu opinii Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich.</u>
          <u xml:id="u-10.21" who="#Marszałek">Poprawka nr 2 do art. 126 ust. 1 i 3 jest konsekwencją poprawki nr 1.</u>
          <u xml:id="u-10.22" who="#Marszałek">Nad poprawkami będziemy głosować łącznie.</u>
          <u xml:id="u-10.23" who="#Marszałek">W pierwszym zaś wniosku mniejszości do zmiany 1, dotyczącej art. 11 ust. 1, wnioskodawcy w nowym brzmieniu dodawanego punktu 9a proponują, aby zastępców szefa Kancelarii Sejmu, nie więcej niż dwóch, powoływał marszałek Sejmu na wniosek szefa Kancelarii Sejmu i po zasięgnięciu opinii Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich.</u>
          <u xml:id="u-10.24" who="#Marszałek">Drugi wniosek mniejszości do zmiany 2 lit. b, dotyczącej art. 126 ust. 3, jest konsekwencją propozycji zawartej w pierwszym wniosku mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-10.25" who="#Marszałek">Komisja natomiast proponuje, aby zastępców szefa Kancelarii Sejmu, także nie więcej niż dwóch, powoływał marszałek Sejmu, po zasięgnięciu opinii szefa Kancelarii Sejmu oraz Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich.</u>
          <u xml:id="u-10.26" who="#Marszałek">Nad wnioskami mniejszości będziemy głosować łącznie.</u>
          <u xml:id="u-10.27" who="#Marszałek">W pierwszej kolejności poddam pod głosowanie poprawki zgłoszone w drugim czytaniu, jako dalej idące.</u>
          <u xml:id="u-10.28" who="#Marszałek">Przyjęcie poprawek spowoduje, że wnioski mniejszości staną się bezprzedmiotowe.</u>
          <u xml:id="u-10.29" who="#Marszałek">Czy są potrzebne objaśnienia posła sprawozdawcy? Nie.</u>
          <u xml:id="u-10.30" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad poprawkami.</u>
          <u xml:id="u-10.31" who="#Marszałek">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem poprawek do art. 11 ust. 1 oraz do art. 126 ust. 1 i 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-10.32" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-10.33" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-10.34" who="#Marszałek">Głosowało 354 posłów. Za poprawkami oddano 106 głosów, przeciw - 233, wstrzymało się 15 posłów.</u>
          <u xml:id="u-10.35" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawek do art. 11 ust. 1 oraz do art. 126 ust. 1 i 3 nie przyjął.</u>
          <u xml:id="u-10.36" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad wnioskami mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-10.37" who="#Marszałek">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosków mniejszości do art. 11 ust. 1 oraz do art. 126 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-10.38" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-10.39" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-10.40" who="#Marszałek">Głosowało 353 posłów. Za wnioskami oddano 83 głosy, przeciw - 253, wstrzymało się 17 posłów.</u>
          <u xml:id="u-10.41" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm wnioski mniejszości do art. 11 ust. 1 oraz do art. 126 ust. 3 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-10.42" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad całością projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-10.43" who="#Marszałek">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości projektu uchwały w sprawie zmiany Regulaminu Sejmu RP, w brzmieniu proponowanym przez Komisję Regulaminową i Spraw Poselskich, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-10.44" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-10.45" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-10.46" who="#Marszałek">Głosowało 354 posłów. Za zmianą oddano 242 głosy, przeciw - 89, wstrzymały się 23 osoby.</u>
          <u xml:id="u-10.47" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie zmiany Regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-10.48" who="#Marszałek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 12 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej o pilnym rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia.</u>
          <u xml:id="u-10.49" who="#Marszałek">Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawionego przez pana posła Bogdana Krysiewicza i przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-10.50" who="#Marszałek">Rozpatrzenie pilnych projektów ustaw odbywa się w dwóch czytaniach.</u>
          <u xml:id="u-10.51" who="#Marszałek">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-10.52" who="#Marszałek">Komisje wnoszą o przyjęcie projektu ustawy zawartego w sprawozdaniu w druku nr 696. Komisje przedstawiają również wnioski mniejszości, nad którymi głosować będziemy w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-10.53" who="#Marszałek">We wniosku mniejszości nr 1 wnioskodawcy proponują odrzucenie projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-10.54" who="#Marszałek">Czy poseł sprawozdawca bądź ktokolwiek z państwa widzi potrzebę wyjaśnień? Nie.</u>
          <u xml:id="u-10.55" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-10.56" who="#Marszałek">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości polegającego na odrzuceniu projektu ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-10.57" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-10.58" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-10.59" who="#Marszałek">Głosowało 353 posłów. Za wnioskiem oddano 85 głosów, przeciw - 250, wstrzymało się 18 posłów.</u>
          <u xml:id="u-10.60" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm odrzucił wniosek mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-10.61" who="#Marszałek">We wniosku mniejszości nr 2, zmiana 2, w nowym brzmieniu art. 1 ust. 1b ustawy o ubezpieczeniu społecznym wnioskodawcy proponują, aby przepisu ust. 1a nie stosować, jeżeli między ostatnim dniem ostatniej umowy a pierwszym dniem następnej upłynęło co najmniej 30 dni.</u>
          <u xml:id="u-10.62" who="#Marszałek">Komisje proponują, aby okres ten wynosił 60 dni.</u>
          <u xml:id="u-10.63" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-10.64" who="#Marszałek">Kto z państwa jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 1 ust. 1b ustawy o ubezpieczeniu społecznym, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-10.65" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-10.66" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-10.67" who="#Marszałek">Głosowało 350 posłów. Za wnioskiem oddano 83 głosy, przeciw - 231, wstrzymało się 36 posłów.</u>
          <u xml:id="u-10.68" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 1 ust. 1b odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-10.69" who="#Marszałek">We wniosku mniejszości nr 3, zmiana 3, dotyczącym art. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym wnioskodawcy w dodawanym nowym ust. 4 proponują, aby art. 2 ust. 3 nie miał zastosowania do umów zlecenia finansowanych ze środków pozabudżetowych jednostek organizacyjnych prowadzących gospodarkę finansową na zasadach określonych w ustawie Prawo budżetowe oraz szkół wyższych, które prowadzą gospodarkę finansową na zasadach określonych w ustawie o szkolnictwie wyższym, z wyłączeniem placówek zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-10.70" who="#Marszałek">Przepis art. 2 ust. 3 stanowi, że dochód z umowy zawartej ze zleceniodawcą, u którego osoba wykonująca umowę jest pracownikiem, traktuje się w zakresie ubezpieczeń społecznych jak wynagrodzenie z tytułu zatrudnienia.</u>
          <u xml:id="u-10.71" who="#Marszałek">Jeśli nie ma potrzeby dodatkowych wyjaśnień, przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-10.72" who="#Marszałek">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym, polegającego na dodaniu ust. 4, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-10.73" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-10.74" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-10.75" who="#Marszałek">Głosowało 351 posłów. Za wnioskiem oddano 105 głosów, przeciw - 204 głosy, wstrzymało się 42 posłów.</u>
          <u xml:id="u-10.76" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 2, polegający na dodaniu ust. 4, odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-10.77" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad całością projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-10.78" who="#Marszałek">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, w brzmieniu proponowanym przez Komisję Polityki Społecznej oraz Komisję Ustawodawczą, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-10.79" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-10.80" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-10.81" who="#Marszałek">Głosowało 355 posłów. Za przyjęciem projektu ustawy oddano 252 głosy, przeciw - 85 głosów, wstrzymało się 18 posłów.</u>
          <u xml:id="u-10.82" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia.</u>
          <u xml:id="u-10.83" who="#Marszałek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 13 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisji Stosunków Gospodarczych z Zagranicą oraz Komisji Ustawodawczej o pilnym rządowym projekcie ustawy Prawo dewizowe.</u>
          <u xml:id="u-10.84" who="#Marszałek">Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawionego przez posła Mieczysława Jedonia oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-10.85" who="#Marszałek">Przypominam, że rozpatrywanie pilnych projektów ustaw odbywa się w dwóch czytaniach.</u>
          <u xml:id="u-10.86" who="#Marszałek">Przechodzimy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-10.87" who="#Marszałek">Komisje wnoszą o przyjęcie projektu ustawy zawartego w sprawozdaniu (druk nr 700).</u>
          <u xml:id="u-10.88" who="#Marszałek">Komisje przedstawiają również wnioski mniejszości, nad którymi głosować będziemy w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-10.89" who="#Marszałek">We wniosku mniejszości nr 1 dotyczącym art. 6 ust. 2 pkt 4 wnioskodawcy proponują w dodawanej literze, aby wyłączyć z obowiązku odsprzedania walut obcych i przedstawienia do skupu uzyskanych dewiz osoby krajowe w zakresie zagranicznych środków płatniczych uzyskanych z zagranicy, zgromadzonych na podstawie zezwolenia dewizowego na bankowych rachunkach walutowych w kraju w celu dokonania zapłaty za zakupione za granicą towary, usługi lub dobra niematerialne.</u>
          <u xml:id="u-10.90" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-10.91" who="#Marszałek">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 6 ust. 2 pkt 4, polegającego na dodaniu nowej litery, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-10.92" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-10.93" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-10.94" who="#Marszałek">Głosowało 349 posłów. Za przyjęciem wniosku oddano 105 głosów, przeciw - 236, wstrzymało się 8 posłów.</u>
          <u xml:id="u-10.95" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm odrzucił wniosek mniejszości do art. 6 ust. 2 pkt 4, polegający na dodaniu nowej litery.</u>
          <u xml:id="u-10.96" who="#Marszałek">We wniosku mniejszości nr 2 dotyczącym art. 22 wnioskodawcy proponują skreślenie ust. 4 stanowiącego, że minister finansów, w porozumieniu z prezesem Narodowego Banku Polskiego, określa tryb wykonywania kontroli przez banki w zakresie czynności obrotu dewizowego, dokonywanych z ich udziałem lub za ich pośrednictwem.</u>
          <u xml:id="u-10.97" who="#Marszałek">Nie są potrzebne dodatkowe wyjaśnienia.</u>
          <u xml:id="u-10.98" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-10.99" who="#Marszałek">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 22, polegającego na skreśleniu ust. 4, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-10.100" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-10.101" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-10.102" who="#Marszałek">Głosowało 348 posłów. Za przyjęciem wniosku oddano 7 głosów, przeciw - 336, wstrzymało się 5 posłów.</u>
          <u xml:id="u-10.103" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 22, polegający na skreśleniu ust. 4, odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-10.104" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad całością projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-10.105" who="#Marszałek">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy Prawo dewizowe w brzmieniu proponowanym przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisję Stosunków Gospodarczych z Zagranicą oraz Komisję Ustawodawczą, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-10.106" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-10.107" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-10.108" who="#Marszałek">Głosowało 353 posłów. Za przyjęciem ustawy oddano 327 głosów, przeciw - 18, wstrzymało się 8 posłów.</u>
          <u xml:id="u-10.109" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę Prawo dewizowe.</u>
          <u xml:id="u-10.110" who="#Marszałek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 16 porządku dziennego: Pierwsze czytanie pilnego rządowego projektu ustawy o spisie ludności i mieszkań w 1995 r.</u>
          <u xml:id="u-10.111" who="#Marszałek">Sejm wysłuchał uzasadnienia projektu ustawy przedstawionego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego pana Józefa Oleńskiego.</u>
          <u xml:id="u-10.112" who="#Marszałek">W dyskusji zgłoszono wniosek o odrzucenie projektu ustawy w pierwszym czytaniu.</u>
          <u xml:id="u-10.113" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-10.114" who="#Marszałek">Kto z posłanek i posłów jest za odrzuceniem w pierwszym czytaniu pilnego rządowego projektu ustawy o spisie ludności i mieszkań w 1995 r., zawartego w druku nr 691, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-10.115" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-10.116" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-10.117" who="#Marszałek">Głosowało 350 posłów. Za wnioskiem oddano 73 głosy, przeciw - 249 głosów, wstrzymało się 28 posłów.</u>
          <u xml:id="u-10.118" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm odrzucił wniosek o odrzucenie w pierwszym czytaniu tego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-10.119" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm skierował pilny rządowy projekt ustawy o spisie ludności i mieszkań w 1995 r. do Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej w celu rozpatrzenia i przedstawienia sprawozdania do dnia 2 grudnia 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-10.120" who="#Marszałek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, uznam, że Sejm przyjął tę propozycję.</u>
          <u xml:id="u-10.121" who="#Marszałek">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-10.122" who="#komentarz">(Poseł Irena Lipowicz: Jest sprzeciw.)</u>
          <u xml:id="u-10.123" who="#Marszałek">Przepraszam, jest sprzeciw?</u>
          <u xml:id="u-10.124" who="#Marszałek">Jest sprzeciw. Przepraszam, nie widziałem pani. Czy może pani łaskawie uzasadnić?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PosełIrenaLipowicz">Panie marszałku, ponieważ projekt ustawy dotyczy bezpośrednio zadań gmin i dotyczy również struktury administracji oraz petryfikuje podział terytorialny kraju na 6 miesięcy, wnoszę o przekazanie projektu również do Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Samorządu Terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#Marszałek">To nie był sprzeciw w stosunku do propozycji Prezydium Sejmu, tylko dodatkowy wniosek, który poddam pod głosowanie. Rozumiem, że propozycja Prezydium Sejmu, by skierować tę ustawę do Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej, nie spotkała się ze sprzeciwem, czyli Izba ten wniosek przyjęła.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#Marszałek">Kto z państwa jest za wnioskiem o dodatkowe skierowanie tego projektu ustawy do Komisji Samorządu Terytorialnego, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#Marszałek">Głosowało 352 posłów. Za wnioskiem oddano 182 głosy, przeciw - 120 głosów, wstrzymało się od głosu 50 posłów.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm skierował projekt ustawy również do Komisji Samorządu Terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#Marszałek">Kto z państwa jest za tym, by projekt tej ustawy skierować również do Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-12.9" who="#Marszałek">Głosowało 346 posłów. Za wnioskiem oddano 113 głosów, przeciw - 200, wstrzymało się od głosu 33 posłów.</u>
          <u xml:id="u-12.10" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Izba nie skierowała tego projektu ustawy do Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-12.11" who="#Marszałek">Wysoka Izbo, zanim przejdziemy do następnego punktu porządku obrad, chcę poinformować, że głosowania są przewidziane również dziś wieczorem. Nie jesteśmy w stanie określić dokładnego czasu głosowań. Mogę więc tylko zarządzić i prosić o łaskawe zapamiętanie tego, by od godz. 19 państwo brali pod uwagę, że mogą się odbyć głosowania wieczorne. To nie musi być o godz. 19, to może być o godz. 20, ale z wyliczenia wynika, że od godz. 19 powinniśmy się nastawić na głosowanie. Czyli, Wysoka Izbo, od godz. 19 państwo są nastawieni na udział w głosowaniach.</u>
          <u xml:id="u-12.12" who="#Marszałek">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 18 porządku dziennego: Pierwsze czytanie:</u>
          <u xml:id="u-12.13" who="#Marszałek">1) projektu ustawy budżetowej na rok 1995 (druki nr 688 i 688-A);</u>
          <u xml:id="u-12.14" who="#Marszałek">2) projektu założeń polityki pieniężnej na 1995 r. (druki nr 664 i 664-A).</u>
          <u xml:id="u-12.15" who="#Marszałek">Czy Izba jest już gotowa do wysłuchania wystąpienia w imieniu rządu?</u>
          <u xml:id="u-12.16" who="#Marszałek">Proszę o zabranie głosu wiceprezesa Rady Ministrów ministra finansów pana Grzegorza Kołodkę w celu przedstawienia uzasadnienia projektu ustawy budżetowej na rok 1995.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt w imieniu rządu Rzeczypospolitej Polskiej przedstawić paniom i panom posłom projekt ustawy budżetowej na rok 1995 wraz z załącznikami. W wyniku prac Rady Ministrów, przy dobrej współpracy z naszymi partnerami społecznymi oraz grupami posłów, udało się przygotować projekt ustawy budżetowej stosunkowo wcześnie, w terminach przewidywanych odpowiednimi rozporządzeniami i ustawami, i skierować go do rozważenia w Wysokiej Izbie. Jest to projekt budżetu, w którym przewiduje się kontynuację realizacji polskich reform, koncentruje na przeznaczaniu środków na rozwiązywanie trudnych problemów społecznych, gospodarczych, finansowych, których nam wciąż, mimo tak bardzo cenionych w świecie sukcesów polskiej gospodarki, nie brakuje.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Pragnąłbym, przedstawiając wprowadzenie do debaty parlamentarnej nad tym podstawowym dokumentem finansowym naszego państwa na rok 1995, zwrócić uwagę Wysokiej Izby na pięć głównych wątków, na których ten projekt, przygotowany przez nasz rząd, się koncentruje. Po pierwsze, jest to budżet zakładający obniżanie kosztów transformacji; po drugie, jest to budżet wzrostu gospodarczego; po trzecie, jest to budżet stabilizacji ekonomicznej; po czwarte, ma to być budżet reform; i wreszcie, po piąte, naszym pragnieniem jest także to, aby był to budżet twórczego kompromisu politycznego. Te pięć istotnych cech budżetu państwa na rok 1995 wymaga pewnej charakterystyki i skrótowego omówienia.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Dochody budżetu państwa w roku 1995 mają wynieść 911,5 bln zł. Wszystkie kwoty podawane są jeszcze w starym, obecnie będącym w obrocie, pieniądzu. Oznacza to, że dochody budżetu państwa w ujęciu realnym rosną aż o 6,7%. Wydatki z kolei kształtują się zgodnie z naszymi założeniami na poziomie 823,7 bln zł, co oznacza ich wzrost w ujęciu realnym, a więc po wyeliminowaniu skutków inflacji, aż o 6,6 punktu procentowego. Te relacje wskazują, że budżet pozostaje deficytowy, deficyt ma wynieść 87,8 bln zł, tj. 3,3% przewidywanego na rok przyszły produktu krajowego brutto.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">W związku z tym formułowany jest pogląd - pogląd, dlatego że raz przedstawiane to jest jako zaleta naszego budżetu, innym razem jest to wytykane jako jego wada - że budżet na rok przyszły zakłada nadmierną skalę redystrybucji dochodu narodowego. Czy tak jest w rzeczywistości? Jeśli będziemy to rozpatrywali pod kątem czysto ilościowym, to tak jest, ponieważ redystrybucja dochodu narodowego mierzonego produktem krajowym brutto przez budżet państwa zwiększa się nieznacznie - z 33,3% do 34,6%, a więc o 1,3 punktu procentowego. Dla porównania dodam, że w roku 1992 odpowiedni wzrost wyniósł aż 3,3 punktu procentowego. Na czym jednak polega różnica? Nie polega ona tylko na tym, że pewna umiarkowana skala wzrostu redystrybucji różni się w wypadku roku 1995 od tego, co przykładowo miało miejsce w roku 1992, aż o 2 punkty procentowe. Jest to też różnica jakościowa. O ile bowiem kilka lat temu wzrostowi redystrybucji przez budżet towarzyszyło załamanie dochodu narodowego i jego spadek jako uboczny efekt procesów transformacji, o tyle w roku 1995 rosnąca nieco redystrybucja dochodu narodowego przez budżet jest świadomym kierunkiem polityki gospodarczej naszego rządu polegającym na tym, iż chcemy odrobić pewne straty, tak a nie inaczej przedstawiając proporcje finansowe na rok przyszły, biorące się z tego, że w przeszłości dostosowania budżetowe dokonywane były m.in. poprzez cięcia w wydatkach na sferę usług społecznych, tzw. sferę budżetową. Nasza intencja zmierza w odwrotnym kierunku, z tego też powodu uważamy, że istnieje bez mała konieczność zwiększenia skali redystrybucji przez budżet - po to, aby móc zwiększyć wydatki w większym stopniu, niż rośnie dochód narodowy, a to z kolei wymaga także pewnego, wykraczającego ponad wzrost dochodu narodowego, przyrostu dochodów. A więc chodzi nam - w tej świadomie przyjętej opcji polityki decydującej o nieco większej skali redystrybucji - o odrabianie skutków cięć wydatków budżetowych w latach poprzednich i, po drugie, o podniesienie poziomu usług społecznych i ich finansowania z budżetu bez podnoszenia obecnie obowiązujących stawek podatkowych. W tym kontekście udaje się - i to jest istotną, a być może podstawową wartością projektu budżetu na rok przyszły - zaproponować znaczący wzrost realnych nakładów na sferę budżetową. Chcę powtórzyć: Jest to wzrost znaczący. Podkreślam też, że jest to wzrost realny, a więc, po wyeliminowaniu skutków inflacji, w porównywalnych cenach, w realnych nakładach. Odpowiada to preferencjom społecznym, tak jak odczytuje je nasz rząd. Wynika to nie tylko z partnerskich stosunków z organizacjami związkowymi, organizacjami twórczymi, stowarzyszeniami. Wynika to także z badania opinii publicznej, wynika to także z dyskusji prowadzonych w Sejmie, w Senacie, z posłami i senatorami, ze spotkań środowiskowych. Mając to wszystko na uwadze, rząd proponuje w ustawie budżetowej na rok przyszły zwiększyć realne nakłady na oświatę o 4,3%, na szkolnictwo wyższe o 5,7%, na kulturę i sztukę o 9,4%, na ochronę zdrowia o 4,9%, na opiekę społeczną aż o 12,8%, na obronę narodową (niewiele, ale jednak jest to wzrost) o 1,7% - w ujęciu realnym, powtarzam, zatem po wyeliminowaniu skutków inflacji.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Obniżając koszty transformacji, obniżając społeczne koszty reform, które stanowią istotę tej transformacji, w budżecie państwa na rok przyszły rząd proponuje ze szczególną troską podejść do tych gospodarstw domowych, tych grup społecznych, które znajdują się w szczególnie trudnej sytuacji, stąd m.in. tak znaczący wzrost nakładów na opiekę społeczną, za co skądinąd z innych pozycji jesteśmy także krytykowani, jest to bowiem częstokroć krytykowane jako przejaw przejadania środków finansowych, ulegania tendencjom populistycznym. Nasz rząd interpretuje to inaczej, tak mianowicie, że jeśli produkcja rośnie i jeśli znajdujemy się w fazie ożywienia gospodarczego, to w większym stopniu powinni obecnie korzystać z tego ci, którym los w ostatnich latach nie sprzyjał, a być może nie tylko los, ale także pewne decyzje w zakresie polityki gospodarczej, podejmowane w przeszłości. Stąd też wzrost o blisko 13% realnych nakładów na opiekę społeczną; stąd istotny wzrost rent i emerytur, które będą dwukrotnie waloryzowane w roku przyszłym, dwa razy po 11,7%; to przyniesie ich istotny wzrost (o tym za chwilę); stąd taka dbałość o renty, a także o zasiłki rodzinne.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Mówiąc o kosztach reform, pragnę zwrócić uwagę na to, że budżet w sposób aktywny podchodzi także do przeciwdziałania bezrobociu. Rok 1995, panie i panowie posłowie, będzie rokiem, który będziemy kończyli z mniejszą liczbą bezrobotnych niż wszystkie z lat poprzednich. Jest to przede wszystkim efekt wysokiej dynamiki gospodarczej w Polsce, ale także aktywnej polityki przeciwdziałania bezrobociu, która znajduje odzwierciedlenie w pewnym stopniu także w projektowanym budżecie.</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Mówiąc o redukcji społecznych kosztów reform, chcę poinformować Wysoką Izbę, iż projekt budżetu zakłada istotny, ponadprzeciętny wzrost płac pracowników sfery budżetowej. Stosując już w praktyce zasady partnerskich stosunków i mechanizmu negocjacyjnego, doszliśmy do porozumienia z partnerami społecznymi. Zaproponowaliśmy autoporawkę do dyskutowanego, jeszcze będącego w Wysokiej Izbie, projektu ustawy o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej o 5 punktów procentowych powyżej planowanej ścieżki inflacji. Niezależnie od tego rząd proponuje podnieść o dodatkowe 3 punkty procentowe płace pracownikom szkolnictwa wyższego oraz pracownikom opieki społecznej, adresując tym samym zadania wynikające z realizacji koncepcji inwestowania w kapitał ludzki i zmniejszania kosztów społecznych właśnie do warstw najuboższych. Oznaczać to zatem będzie w wypadku pracowników szkolnictwa wyższego wzrost płac aż o 8 punktów procentowych powyżej planowanej ścieżki inflacji. W sumie oznaczałoby to, że płace pracowników sfery budżetowej rosną przy tych prognozach o ok. 5,5 punktu procentowego powyżej ścieżki inflacji.</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Po drugie, jak powiedziałem, jest to budżet wzrostu gospodarczego. Wzrost gospodarczy jest najwyższym priorytetem naszej „Strategii dla Polski”. Chodzi o nadanie mu trwałego charakteru, o podtrzymanie silnych tendencji wzrostowych wyzwolonych już w polskiej gospodarce, ale jeszcze nie na tyle trwałych, nie na tyle skonsolidowanych, żeby można było spocząć na laurach, na których, moim zdaniem, spoczywać nigdy nie należy. A więc jest to budżet podtrzymywania tendencji do tego wzrostu gospodarczego. Przyjmujemy — i raczej jest to założenie umiarkowane — że wzrost dochodu narodowego, mierzonego produktem krajowym brutto, w 1995 roku będzie nie mniejszy niż 5% w ujęciu realnym. A więc w metrach, sztukach i kilogramach wytworzymy co najmniej o 5% więcej niż w roku bieżącym, licząc także usługi, które kalkulujemy w produkcie krajowym brutto. Ten wzrost produktu krajowego brutto wynika przede wszystkim ze wzrostu wydajności pracy, ze wzrostu wydajności pracy wszystkich Polaków, którzy znajdują pracę, a — jak powiedziałem — mniej będzie tych, którzy jej znaleźć niestety wciąż nie mogą w wyniku wysokiego bezrobocia będącego następstwem wcześniejszych procesów. W rezultacie podnosi się konkurencyjność międzynarodowa polskiej gospodarki, a na skutek wzrostu wydajności pracy jesteśmy w stanie zagwarantować już odczuwalny, jak sądzę, wzrost płac realnych. Odczuwalny, choć z pewnością daleki od zaspokojenia oczekiwań czy pragnień polskich rodzin, polskich pracowników. Płace realne rosną bowiem w roku przyszłym o 3,1%, przy czym tak się składa i tak to wynika z proporcji budżetowych i z naszych preferencji, że w 1995 roku płace pracowników sfery budżetowej będą rosły szybciej niż płace pracowników sektora produkcyjnego. Jest to także przedmiotem krytyki płynącej tym razem z innej strony. Czy tak może być? Czy tak być powinno? Rządowi wydaje się, że tak, że wychodzi to naprzeciw oczekiwaniom i preferencjom i że nadszedł czas, aby wreszcie, w roku 1995, stało się tak, że beneficjentami tego wzrostu gospodarczego, w stopniu ponadprzeciętnym będą tym razem pracownicy państwowej sfery budżetowej, a także ci, którzy pracują w przedsiębiorstwach sfery produkcyjnej. Następuje tutaj pewne wyrównanie w czasie. Dlatego dokonywanie analizy wyłącznie w odcinkach rocznych, a tak jest skonstruowany budżet, może być nieco mylące. Stoimy bowiem w rządzie na stanowisku, że ten efekt w postaci wzrostu wydajności pracy — społecznej wydajności — i dochodu narodowego jest w oczywisty sposób rezultatem pracy wszystkich Polaków: nie tylko tych, którzy pracują w zakładach produkcyjnych czy w tzw. sektorze przedsiębiorstw, lecz także tych, którzy pracują w sektorze usług społecznych.</u>
          <u xml:id="u-13.8" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Zachowując ze względów społecznych obecne zasady waloryzacji rent i emerytur i w związku z tym także obowiązujące obecnie stawki podatku od dochodów osobistych, spowodujemy, że w przyszłym roku istotnie, odczuwalnie, jeszcze szybciej niż płace w sferze budżetowej wzrosną realne renty i emerytury pracownicze. Przeciętnie bowiem aż o 7,8%. Wzrosną realnie także renty rolnicze, emerytury rolnicze - aż o 6,6%. Wzrośnie także zasiłek dla bezrobotnych w ujęciu realnym o 7,8%. A więc jest to polityka budżetowa o ostrym ukierunkowaniu socjalnym, prospołecznym. Sprawą Wysokiej Izby jest ocenić, czy to dobrze, czy też źle, jak twierdzą niektórzy. Naszym zdaniem jest to akurat wyraz trafienia w oczekiwania społeczne, a przy okazji - wyraz dbałości o to, żeby był to autentycznie budżet wzrostu, ponieważ inwestycje w roku przyszłym rosną o 7%.</u>
          <u xml:id="u-13.9" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Nieprawdziwy wobec tego byłby zarzut, jeśli miałby paść nawet i z tej trybuny, że prowadzimy politykę przejadania przyszłości. Prowadzimy politykę tworzenia dobrych warunków do rozwoju w przyszłości, ale także do godnego życia, i to nie w przyszłości odsuwanej ad calendas Graecas, tylko tej, o której będziemy decydować, przyjmując ustawę budżetową na rok 1995.</u>
          <u xml:id="u-13.10" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Inwestycje rosną zatem o 40% szybciej niż dochód narodowy brutto, niż produkt krajowy brutto, bo konkretnie o 7%, oczywiście w ujęciu realnym, w związku z czym spożycie finansowane z dochodów indywidualnych rośnie, przeciętnie biorąc, o 3,5%. W standardach międzynarodowych byłoby to bardzo dużo, także w Polsce już dawno nie było takiego realnego wzrostu spożycia. Z punktu widzenia oczekiwań jest to z pewnością zbyt mało. Jest to zadanie nakreślane ambitnie, zważywszy na punkt, z którego startujemy, a raczej sytuację, w której kontynuujemy nasze reformy, naszą transformację, naszą politykę podtrzymywania wzrostu.</u>
          <u xml:id="u-13.11" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Jest to budżet wzrostu gospodarczego także dlatego, że przewiduje określone środki służące finansowaniu wzrostu, służące tworzeniu i rozwojowi instytucji ubezpieczających i wspomagających wzrost gospodarczy. Mam na myśli znacząco, skokowo zwiększające się środki na gwarancje kredytowe i poręczenia, w tym na kredyty Europejskiego Banku Inwestycyjnego związane z dofinansowywaniem naszych wielkich projektów infrastrukturalnych typu: budowa autostrad, przebudowa i modernizacja linii kolejowej zachód-wschód, wspieranie małych przedsiębiorstw, zwłaszcza sektora prywatnego.</u>
          <u xml:id="u-13.12" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Są też w budżecie pewne środki wspierające nasze projekty infrastrukturalne, choćby wspomniane autostrady, a także działania restrukturyzacyjne w przemyśle, w tym w regionach mających bardzo poważne problemy strukturalne, na przykład w regionie Śląska i Zagłębia, w województwie wałbrzyskim czy też w województwie łódzkim.</u>
          <u xml:id="u-13.13" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Wreszcie jest tam znacząca ilość środków na prorozwojowo, prowzrostowo zorientowaną restrukturyzację naszego rolnictwa. Jeśli Polska zamierza szybko wejść do Unii Europejskiej, a taka szansa przecież jest i ambicją naszą jest być tam w roku 2000, to trzeba mieć pełną świadomość, że z jednej strony Unia Europejska będzie musiała zreformować swoją wspólną politykę rolną, i to jest jej problem, ale z drugiej strony — naszym problemem jest w sposób właściwy zrestrukturyzować nasze rolnictwo. Wymaga to nakładów, wobec czego nakłady z budżetu państwa na rolnictwo rosną realnie o 14,7%. Jest to dużo i są to środki, które będą kierowane, jeśli taka będzie wola Wysokiej Izby, poprzez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, poprzez wspieranie innych działań modernizacyjnych, tak aby unowocześniać potencjał naszego rolnictwa i poprawiać jego konkurencyjność.</u>
          <u xml:id="u-13.14" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Mówiąc o wzroście gospodarczym, właśnie tu, a nie w innym punkcie chcę wspomnieć o inwestycjach w kapitał ludzki. Jeżeli w sposób tak odczuwalny rosną nakłady na oświatę i szkolnictwo wyższe, na ochronę zdrowia i opiekę społeczną - to jest to właśnie inwestowanie w kapitał ludzki. Ale to jest także inwestowanie we wzrost gospodarczy, choć efektów tego nie będziemy jeszcze odczuwali w roku 1995. W roku 1995 chcemy stworzyć przesłanki, bez których wartość polskiego kapitału ludzkiego, która i tak jest już dla nas bezcenna, nie wzrośnie. Dlatego też proponujemy również w przyszłorocznej ustawie budżetowej system ulg, z których może skorzystać bardzo szeroka rzesza członków naszego społeczeństwa, naszych rodaków, z tytułu dokształcania. Jest to oferta dla nauczycieli i lekarzy, dla profesorów i agrotechników, dla inżynierów i prawników. Ze zdumieniem odnoszę się do krytycznych uwag, w których zarzuca się tej propozycji, że grozi - o paradoksie - rozbudową szarej strefy. Nie wiem, dlaczego z góry przyjmuje się, że polscy nauczyciele i lekarze, inżynierowie i prawnicy są nieuczciwi i będą oszukiwać swoje państwo i fiskus. Wychodzimy z założenia, że ludzie z natury są uczciwi; chcemy dać im szansę, także poprzez rozwiązania fiskalne, aby mogli wydatkować część swoich rosnących realnie dochodów na dokształcanie, na zakup podręczników i książek, encyklopedii i słowników, oprzyrządowania i oprogramowania komputerowego. Fiskus, polityka podatkowa proponowana w budżecie na rok 1995 pragnie wyjść naprzeciw takim oczekiwaniom. Dzięki temu wyższa będzie jakość naszego kapitału ludzkiego, co jest wartością samo w sobie, a co także przyczynia się do wzrostu gospodarczego w perspektywie dłuższej niż rok 1995, który wkrótce nadejdzie, ale także szybko minie.</u>
          <u xml:id="u-13.15" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Po trzecie, jest to budżet stabilizacji. Jest to budżet, który się nie równoważy. Pozostajemy z deficytem wynoszącym 87,8 bln zł, to jest 3,3 punktu procenta produktu krajowego brutto, a więc kształtującym się mniej więcej na poziomie deficytu roku 1994. Mówię „mniej więcej” — nie wiemy bowiem ostatecznie, jak on się ukształtuje; przyjmujemy, że jest to wielkość zbliżona.</u>
          <u xml:id="u-13.16" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Chcę powiedzieć, że deficyt nasz w latach 1994–1995, wynoszący około 3,3 punktu procentowego dochodu narodowego, czyli 87,8 bln zł, jest mniejszy niż w latach poprzednich. Jeśli tylko lekko wydłużymy horyzont odniesienia, to stwierdzimy, że nasz deficyt z lat 1992–1993 był o 50% wyższy niż deficyt z lat 1994–1995. Wyniósł on bowiem odpowiednio 6,9% i 2,8%, aczkolwiek został nieco sztucznie zaniżony przez spowodowanie zadłużenia służby zdrowia oraz oświaty i przesunięcia w zasadzie tej części deficytu autentycznie powstałego na bazie zobowiązań, w odróżnieniu od deficytu kasowego, na rok 1994. Podjęliśmy trudny wysiłek częściowego oddłużenia służby zdrowia, oddłużamy częściowo oświatę, tak aby ten negatywny aspekt naszych finansów publicznych nie został „przerolowany” i nie przeszedł na lata następne.</u>
          <u xml:id="u-13.17" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Dodać pragnę, że jeśli nasz budżet, nasze finanse publiczne pozostają w deficycie, to dlatego, że to jest skutek deficytów i nierównowag ekonomicznych, finansowych w przeszłości - i to w tej przeszłości liczącej lat kilkanaście albo nawet i więcej.</u>
          <u xml:id="u-13.18" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Innymi słowy, deficyt budżetu państwa polskiego, i to nie od tego roku, i nie od przyszłego, i nie od poprzedniego, lecz już od kilku lat dzięki konsekwentnej polityce finansowej - na tyle konsekwentnej, na ile polityka niefinansowa to umożliwia - także poprzednich światłych reformatorskich rządów, jest coraz mniejszy. Nie mielibyśmy obecnie deficytu, gdyby nie dług publiczny i koszty jego obsługi. Nie mielibyśmy obecnie deficytu, gdyby państwo się nie zadłużało w przeszłości. Mielibyśmy, i mamy już od kilku lat, nadwyżkę tzw. bilansu pierwotnego, a więc liczoną przy wyeliminowaniu kosztów obsługi długu publicznego. Natomiast jesteśmy w pełni zdeterminowani - dążąc do stabilizacji polskiej gospodarki, do zwieńczenia dzieła podjętego przed kilkoma laty, jeśli chodzi o makroekonomiczną stabilizację - utrzymać ten deficyt w ryzach.</u>
          <u xml:id="u-13.19" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Odnośnie do dofinansowania deficytu, zasadniczo dokona się ono bez jego monetyzacji, a więc w sposób nieinflacyjny. Powoduje to, oczywiście, pewne konsekwencje w postaci tzw. efektu wypierania, polegające na tym, że rząd poprzez ministra finansów pożycza — pożycza przede wszystkim w sektorze bankowym. W związku z tym środki te nie mogą być już pożyczone przedsiębiorstwom, które mogłyby nimi obracać bądź je zainwestować. Jednakże, z drugiej strony, na ścieżce wzrostu gospodarczego taka polityka może być równocześnie prowzrostowa i antyinflacyjna. I taka jest nasza polityka, i taki jest nasz budżet.</u>
          <u xml:id="u-13.20" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Jeśli mówię o stabilizacji, nie mogę nie mówić o inflacji. Jej związek z deficytem budżetowym jest bardzo niewielki. To nie deficyt budżetowy i nie sposób jego finansowania przy bardzo niskim stopniu monetyzacji udziału banku centralnego w tymże finansowaniu jest źródłem podtrzymywania zbyt wysokiej, niestety, inflacji. Inflacja ta w tych miesiącach będzie bardzo mocno spadać. W październiku — w stosunku do października roku ubiegłego — została ona bardzo mocno podbita. Natomiast sytuacja wygląda tak, że w październiku roku ubiegłego inflacja miesięczna wynosiła ponad 4%, natomiast w listopadzie tego roku — według naszych dzisiejszych szacunków — wynosi ona 1,3–1,4%. Oczekujemy 1,5% w grudniu. Powstaje pytanie: Jak się ukształtuje inflacja w roku przyszłym? Powiem krótko, skąd się ona bierze.</u>
          <u xml:id="u-13.21" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Wydaje się, że obecnie zasadnicze znaczenie dla utrzymywania się wysokiej inflacji w Polsce ma inercja tego procesu i oczekiwania inflacyjne - oczekiwania inflacyjne wszystkich podmiotów gospodarczych. Temperatura tych oczekiwań niestety niekiedy się podnosi bądź jest niepotrzebnie podnoszona. Poza tym na te oczekiwania inflacyjne wpływa cały czas funkcjonujący i wmontowany w naszą gospodarkę - niekorzystny z tego punktu widzenia - mechanizm indeksacji. W zasadzie oczekiwania są też mechanizmem indeksacyjnym. Skoro ma wzrosnąć o 20%, to wzrośnie, na pewno nigdy nie mniej niż o 20%. Jeśli ktoś komuś udowodni, że ma wzrosnąć o 25%, to mamy już zagwarantowane, że wzrośnie więcej niż o 25%.</u>
          <u xml:id="u-13.22" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Musimy zatem działać w kierunku zmniejszania skali oczekiwań inflacyjnych i w kierunku deindeksacji, w kierunku rozrywania automatyzmów, związków pomiędzy wzrostem nominalnych wynagrodzeń, pomiędzy nadmuchiwaniem nominalnych strumieni i uleganiem iluzji, że dzięki temu poprawi się sytuacja. Sytuacja się nie poprawi, jeśli narzucone zostałoby rozwiązanie dalej idące niż 5, do 5,5 punktu procentowego wzrostu płac nominalnych pracowników sfery budżetowej ponad ścieżkę inflacji. Wówczas po prostu ścieżka inflacji będzie wyżej usytuowana i nie osiągniemy tego wzrostu realnego płac pracowników sfery budżetowej, o który nam chodzi. Zależy nam — w propozycji budżetu na rok przyszły — aby przyrosty, o których mówimy, były przyrostami autentycznie realnymi; i na tym chcielibyśmy skoncentrować także uwagę społeczną.</u>
          <u xml:id="u-13.23" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Jest oczywiście pytanie, w jakim stopniu do inflacji przyczyniają się - proponowane także w naszej ustawie budżetowej - adaptacje w zakresie cen energii. Stanowisko rządu jest następujące. Musimy nadal dostosowywać ceny energii, dlatego że gdyby nie dotkliwy proces tych dostosowań już dokonany w przeszłości - i za to trzeba być wdzięcznym poprzednim rządom, że nie zaniechały tego dzieła - to mielibyśmy dzisiaj wyższą inflację, a nie niższą, inny tylko byłby jej mechanizm. Mechanizm byłby bowiem nie kosztowy (rosnące ceny energii pchają ceny w górę), tylko popytowy (deficyty, a właściwie ich finansowanie ciągnie ceny w górę). Natomiast mielibyśmy wiele mikroekonomicznych problemów strukturalnych. A więc w dłuższym okresie taka polityka dostosowania cen energii, wbrew temu, co mówią jej krytycy, sprzyja zbijaniu inflacji. Zaniechanie tych dostosowań mogłoby rozładować ten potencjał inflacyjny na kwartał, od biedy na pół roku, przy jakichś sztucznych zabiegach - może cały rok; ale wówczas nastąpiłaby jeszcze większa koncentracja problemów.</u>
          <u xml:id="u-13.24" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Inflacja w 1994 r., według naszych, dzisiejszych szacunków (grudzień do grudnia), wynosi w granicach 27,5% do 28,3%. Bardzo wiele zależy od tego, jak to się ukształtuje w grudniu, jak silna będzie inercja procesów inflacyjnych, jak zadziała mechanizm oczekiwań inflacyjnych. To są główne elementy napędzające inflację w obecnym okresie, choć w końcowych dwóch miesiącach będzie ona zdecydowanie niższa niż w poprzednich dwóch. Na grudzień 1995 r. zakładamy wzrost poziomu cen w stosunku do grudnia tego roku o ok. 17%, dokładnie o 16,9%.</u>
          <u xml:id="u-13.25" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Są formułowane zarzuty i zadaje się pytanie, czy to jest możliwe. Odpowiadam: tak, to jest możliwe, ale to jest bardzo trudne. Uważam jednak, że powinniśmy podejmować się zadań trudnych, dlatego że potrafimy je rozwiązywać. Mamy bowiem dobre pomysły, dobre programy, mamy coraz lepsze prawo gospodarcze, mamy przede wszystkim coraz lepiej, sprawniej funkcjonującą gospodarkę rynkową, o rosnącym zakresie sektora prywatnego i wzrastającej skali konkurencyjności. Ale to jest trudne. Nie należy rezygnować z podejmowania zadań trudnych, dlatego nasz rząd podejmuje się takiego zadania i nakłada na siebie, jeśli taka będzie wola parlamentu, zobowiązanie do realizowania polityki mającej na celu obniżenie inflacji w końcu przyszłego roku do ok. 17%, po obniżeniu jej w ciągu roku bieżącego o kolejne 10 punktów procentowych (z 37,6% do - jak powiedziałem - ok. 28% w tym roku).</u>
          <u xml:id="u-13.26" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Ceny produkcji przemysłowej będą rosły w mniejszym stopniu niż ceny dóbr i usług konsumpcyjnych. Ceny dóbr inwestycyjnych rosną jeszcze wolniej. Przekazuję te dodatkowe informacje w tym momencie, aby podczas debaty parlamentarnej zwrócić uwagę, że jeśli mówimy o nakładach na sferę budżetową, na oświatę czy na obronę narodową, na ochronę zdrowia czy na rolnictwo, to musimy pamiętać, że nie w każdym przypadku można deflować, doprowadzać do warunków porównywalności poprzez proste dzielenie przez indeks cen konsumpcyjnych. Jeśli nakłady na inwestycje rosną nominalnie w złotych bieżących, należy to podzielić przez indeks cen inwestycyjnych, a te rosną wolniej. Wobec tego, jeśli na pierwszy rzut oka może się wydawać, że te przyrosty w ogóle nie istnieją, w rzeczywistości są w tym budżecie zapisane zgodnie z informacją, którą Wysokiej Izbie składam.</u>
          <u xml:id="u-13.27" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Kończąc wątek stabilizacji, chciałbym powiedzieć, że realizacja tych ambitnych zamiarów odnośnie do utrzymania deficytu fiskalnego w ryzach, odnośnie do zbicia inflacji do poziomu ok. 17% — przy porównywaniu grudnia br. do grudnia 1995 r. — wymaga, po pierwsze, redukcji oczekiwań inflacyjnych, po drugie, podjęcia wysiłku stopniowej deindeksacji. Wyrazem takiego wysiłku deindeksacyjnego jest proponowana ustawa o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej, a także właściwa polityka monetarna, od której parlament, społeczeństwo, rząd oczekiwać muszą wspierania tego wysiłku stabilizacyjnego. W tym kierunku idą założenia polityki pieniężnej i kredytowej, które będą także przedmiotem debaty Wysokiej Izby, a zostaną przedstawione przez panią prezes Narodowego Banku Polskiego. Realizacja naszych zamiarów wymaga również hamowania pewnych zbyt dużych zapędów protekcjonistycznych. Chcemy czasami chronić polskiego wytwórcę, ale nie w ten sposób, żeby tworzyć protekcjonistyczne bariery i hamować rozwój konkurencji wewnętrznej oraz podnoszenie poziomu międzynarodowej konkurencyjności polskiej gospodarki. Są to priorytety wysoko uplasowane w naszej „Strategii dla Polski”. Wówczas to trudne dzieło antyinflacyjne będzie możliwe.</u>
          <u xml:id="u-13.28" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Po czwarte, jest to budżet reform. Rząd SLD–PSL nie zwalnia tempa reform - a czasami takie zarzuty słyszymy. Rząd SLD–PSL zmniejsza koszty reform. Tym różni się nasza polityka od polityk prowadzonych w przeszłości. Tak, chcemy zmniejszać, ale koszty reform, a nie tempo reform.</u>
          <u xml:id="u-13.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-13.30" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko"> Transformacja podjęta przez reformatorskie rządy lat poprzednich jest kontynuowana przez nasz rząd, przy przesunięciu akcentów, przy innej nieco kompozycji instrumentów, przy innej nieco sekwencji, która w odczuciu naszego rządu, naszej koalicji w sposób o wiele pełniejszy koresponduje z oczekiwaniami społecznymi. Chcemy transformować polską gospodarkę, reformować polską gospodarkę zgodnie z tymi oczekiwaniami, a nie przeciw nim - w interesie naszego społeczeństwa, a nie tak, żeby społeczeństwo miało wątpliwości co do słuszności tych reform. Stąd też takie a nie inne propozycje w naszym budżecie. Stąd też takie a nie inne zamiary odnośnie do dalszych działań reformatorskich.</u>
          <u xml:id="u-13.31" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Dlatego rosną środki na ubezpieczenia społeczne; moim zdaniem tworzą one niezbędny margines swobody dla podjęcia kompleksowych reform tego systemu - a jest to konieczne. Jeśli te reformy nie zostaną podjęte, jeśli parlament nie podejmie właściwych ustaw w tej sprawie w roku 1995, to za rok żaden minister finansów nie będzie mógł z tej trybuny wygłosić słów, które ja teraz wygłaszam: że inflacja będzie niższa, produkcja - wyższa i stopień satysfakcji społecznej - wyższy. Żeby takie słowa mogły być powtórzone za rok, proszę Wysokiej Izby, trzeba podjąć duży wysiłek reformy systemu ubezpieczeń społecznych. Wymaga to regulacji ustawowych; rząd wkrótce, z czasem i stopniowo będzie wnosił kolejne projekty w tej sprawie. Jesteśmy także otwarci na inicjatywy ustawodawcze poselskie czy pana prezydenta Lecha Wałęsy.</u>
          <u xml:id="u-13.32" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Podejmujemy reformę zasiłków i funkcjonowania rynku pracy. Pewne decyzje zostały podjęte, także na tym posiedzeniu Wysokiej Izby. Znajduje to odzwierciedlenie w budżecie, zarówno po stronie dochodów, jak i wydatków. Mam na myśli przekształcenia własnościowe, w tym procesy prywatyzacyjne. Tym, którzy mówią, że prywatyzujemy wolniej, odpowiadam, że nie prywatyzujemy na tempo, nie ścigamy się z czasem; mierzymy się z wyzwaniami, przed którymi stoi polska gospodarka. W budżecie na rok przyszły zakłada się znaczący wzrost wpływów z prywatyzacji, bardzo duży, w wysokości blisko 1,2% produktu krajowego brutto. Porównać to można z niespełna 0,4% produktu krajowego brutto wpływów do budżetu z tytułu prywatyzacji średniorocznie w ciągu minionych 5 lat. A więc jest to dużo więcej. Wobec tego krytyka tej polityki będzie teraz polegała na tym, iż będzie się mówiło: za dużo pieniędzy z prywatyzacji wpływa do budżetu i niepotrzebnie się je przejada, przeznaczając na zasiłki, na budżetówkę; w ogóle trwoni się je. My nie trwonimy, my gwarantujemy i chcemy, aby Sejm także nas w tym wspomógł, by wpływy do budżetu w przyszłym roku wyniosły bardzo wiele, ok. 27 bln zł. Chcemy również z tego budżetu w przyszłym roku wydać ok. 30 bln zł na inwestycje, a inwestowanie to jest wydawanie z myślą o przyszłości, a nie konsumowanie obecnie.</u>
          <u xml:id="u-13.33" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Wspieramy z budżetu istniejące instytucje zorientowane prorynkowo, powstałe w wyniku transformacji polskiej gospodarki, i tworzymy nowe. Ustawa o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym znajduje się w Wysokiej Izbie. Pewne decyzje zostały już podjęte. Musimy te instytucje uruchomić, musimy je dokapitalizować pieniędzmi z budżetu, pieniędzmi podatnika po to, by służyły one interesom tego podatnika. To są działania reformatorskie.</u>
          <u xml:id="u-13.34" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Wreszcie budżet na rok 1995 jest kolejnym krokiem w kierunku decentralizacji finansów publicznych i przekazywania zarówno zadań, jak i środków do gmin. Bez sensu byłoby bowiem przekazywanie zadań bez środków, ale także niekoniecznie dobrze byłoby, gdybyśmy przekazywali środki zatrzymując zadania. Chcemy decentralizować sferę usług społecznych wraz z finansami publicznymi, kierując coraz to więcej zadań do gmin.</u>
          <u xml:id="u-13.35" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Wreszcie, po piąte, panie marszałku, Wysoka Izbo, jest to, albo ma być, budżet kompromisu politycznego. Budżet, jak powiedziałem, nie jest zrównoważony. Deficyt wynosi 3,3 punktu procentowego, ale jest to pod kontrolą. Rząd i minister finansów są w stanie kontrolować i finansować w zasadzie bezinflacyjnie taki poziom deficytu budżetowego. Jednak budżet, budżet każdego państwa, musi być światłym, twórczym kompromisem pomiędzy wydatkami na finansowanie wzrostu i wydatkami na potrzeby społeczne. I tak jest, co starałem się pokrótce wykazać. Musi to być budżet kompromisu pomiędzy inwestycjami a konsumpcją, w sposób właściwy przyczyniający się do ostatecznego podziału dochodu narodowego na spożycie i akumulację. I tak, wydaje się nam, jest. Musi to być budżet kompromisu pomiędzy krótkim i długim okresem. Przedstawiając z tej trybuny pół roku temu „Strategię dla Polski” miałem zaszczyt mówić o programie średniookresowym. Teraz mówimy o bardzo ważnym odcinku tego programu, o 1995 roku. W tym budżecie pewne problemy zostały rozwiązane, inne są postawione, inne, niestety, będą istniały, ich rozwiązanie wymaga bowiem czasu. Jest to także próba pewnego kompromisu. Przede wszystkim budżet to jest kompromis polityczny, to jest kompromis pomiędzy sprzecznymi interesami społeczno-ekonomicznymi różnych grup, różnych warstw, różnych środowisk, różnych regionów. Te interesy są sprzeczne. Umiejętna polityka gospodarcza, w tym finansowa, polega na tym, żeby konflikty, które mogą się na tym tle rodzić, rozwiązywać stosując właściwe metody. Dlatego też pragnieniem rządu Rzeczypospolitej, naszego rządu jest to, aby był to budżet światłego, twórczego, mądrego kompromisu politycznego. Nie jest tak, jak czasami słyszę albo czytam: mój budżet, budżet Ministerstwa Finansów czy budżet rządu pana premiera Pawlaka. To jest budżet państwa polskiego. Panie i panowie posłowie, w waszych on rękach! Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-13.36" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#Marszałek">Dziękuję panu premierowi.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#Marszałek">Proszę o zabranie głosu prezes Narodowego Banku Polskiego panią Hannę Gronkiewicz-Waltz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Przedkładając Wysokiej Izbie projekt założeń polityki pieniężnej na 1995 r. pragnę przedstawić również najważniejsze dylematy, przed jakimi stanęła polityka pieniężna już w roku 1994.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">Polska stosunkowo od dość dawna jest już krajem charakteryzującym się wyraźnym wzrostem gospodarczym o rosnącej wciąż dynamice. Wzrost ten zachodzi w gospodarce, która od dość dawna przeżywała spadek konsumpcji, jest więc niezwykle ważne, aby on był stabilny i trwały. Tylko bowiem w takim przypadku może zwiększyć się zasobność społeczeństwa będąca skutkiem ekonomicznych i politycznych zmian ustrojowych zapoczątkowanych na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych. Jest więc jasne, że wspieranie stabilnego i trwałego wzrostu gospodarczego staje się nie tylko celem polityki gospodarczej rządu, ale także celem polityki pieniężnej Narodowego Banku Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">Polska charakteryzuje się wysoką inflacją. Wprawdzie z każdym rokiem jest ona coraz niższa, ale jej stale wysoki poziom zagrozić może deklarowanej przez rząd intencji osiągnięcia jednocyfrowej inflacji w perspektywie najbliższych trzech lat.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">Przez ostatnie dwa lata nasz kraj był postrzegany, nie tylko przez obserwatorów zagranicznych, ale także przez wielu naszych ekonomistów, jako przodujący w gronie krajów postkomunistycznych w zakresie przekształceń rynkowych, a przede wszystkim, jeśli chodzi o tempo wychodzenia z recesji. Istotnie, utrzymujące się od ponad 2 lat wysokie tempo wzrostu produkcji w przemyśle oraz ponad 4-procentowy wzrost produktu krajowego brutto mogą być powodem do satysfakcji, chociaż i nasi sąsiedzi zaczynają osiągać równie wysokie tempo wzrostu produkcji. W roku bieżącym wzrost PKB na Litwie jest szacowany na ponad 4%, w Czechach — na 1,5–3%, w Słowenii — na 4–5%, w Łotwie — na 4%, w Estonii — na 6%. Nie jesteśmy już sami, nie jesteśmy, można powiedzieć, już takim oczkiem w głowie, jak to było jeszcze dwa lata czy rok temu, ponieważ wiele z państw przeobrażających swoją gospodarkę opartą na centralnym planowaniu w gospodarkę rynkową, ten wzrost znaczny osiąga. Na przyszły rok prognozy wzrostu gospodarczego w tych krajach, które wymieniłam, i w tych, których nie wymieniłam, są jeszcze lepsze. Sprzyjają temu poprawa ogólnej koniunktury gospodarczej w Europie i wzrost konsumpcji w Niemczech, co stymuluje wzrost eksportu krajów grupy wyszehradzkiej, a tym samym pobudza ich produkcję krajową. Polska jednak pozostaje daleko w tyle za swoimi sąsiadami z południa w zakresie zwalczania inflacji i bezrobocia. Inflacja w Czechach w tym roku i w przyszłym nie powinna przekroczyć 10%. Na Węgrzech bieżąca inflacja wynosi 15–20%, a w przyszłym roku wyniesie 10%.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">Wzrost cen detalicznych w Polsce ukształtuje się na koniec tego roku wyżej, niż pierwotnie zakładano. Podstawowe przyczyny tego stanu rzeczy, zdaniem Narodowego Banku Polskiego, są następujące:</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">— wciąż jeszcze wysoki udział NBP w finansowaniu deficytu budżetowego w roku 1994, czyli najbardziej inflacjogenny sposób finansowania;</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">— kilkumiesięczny okres braku kontroli płac, który wpłynął na szybszy niż zwykle wzrost cen żywności już w II kwartale tego roku - nie mówię jeszcze o trzecim; wzrost ten został następnie wzmocniony wprowadzeniem opłat wyrównawczych na importowane towary żywnościowe, co w warunkach nieoczekiwanego wystąpienia suszy skutkowało szczególnie silnym wzrostem cen żywności we wrześniu;</u>
          <u xml:id="u-15.7" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">— realizowanie w II półroczu podwyżek cen urzędowych, mimo rosnącej inflacji;</u>
          <u xml:id="u-15.8" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">— wciąż jeszcze wysoki poziom monopolizacji polskiej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-15.9" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">Zdaniem niektórych ekonomistów szybszy niż planowano ruch cen związany jest także z nadmiernym przyrostem podaży pieniądza pochodzącym z nadzwyczajnego powiększenia rezerw dewizowych.</u>
          <u xml:id="u-15.10" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">Chcę w tym miejscu powiedzieć, że Narodowy Bank Polski starał się w okresie pierwszych trzech kwartałów tego roku sprzyjać napływowi rezerw walutowych, głownie dlatego, iż chodziło o zapewnienie dewiz budżetowi na sfinansowanie operacji redukcji naszego zadłużenia w Klubie Londyńskim. Nie do końca było wiadomo, ile tych dewiz z rezerw NBP trzeba będzie przeznaczyć na ten cel. O ile bowiem nie zostałyby spełnione tzw. kryteria wykonawcze na koniec trzeciego kwartału, uzgodnione między Funduszem Walutowym z jednej strony a ministrem finansów i prezesem NBP z drugiej strony, to rząd nie mógłby liczyć ani na pożyczkę stand-by w wysokości 420 mln dolarów, ani na związany z tym kredyt Banku Światowego w wysokości 400 mln dolarów. NBP musiałby zatem sfinansować tę operację wyłącznie z własnych rezerw dewizowych, a gdyby ich było tylko tyle, ile na początku bieżącego roku, tj. niewiele ponad 4 mld dolarów, to spadek tych rezerw o ponad 2 mld dolarów (gdyż obok płatności wobec Klubu Londyńskiego z rezerw dewizowych NBP są płacone też koszty obsługi długu wobec Klubu Paryskiego) groziłby zachwianiem płynności dewizowej państwa i koniecznością wprowadzenia ostrych restrykcji w obrocie dewizowym, co z kolei podważyłoby zaufanie inwestorów zagranicznych do naszej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-15.11" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">Dziś można powiedzieć, że dzięki wysiłkom Ministerstwa Finansów w zakresie dyscyplinowania budżetu oraz działaniom NBP zmierzającym do pełnego zaabsorbowania nadpłynności systemu bankowego możliwe było kontrolowanie krajowych źródeł podaży pieniądza i nieprzekroczenie limitów uzgodnionych w porozumieniu stand-by z Międzynarodowym Funduszem Walutowym.</u>
          <u xml:id="u-15.12" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">Gdyby zatem oceniać konsekwencje zawartego porozumienia z Klubem Londyńskim z punktu widzenia procesów inflacyjnych, należałoby stwierdzić, że napływ rezerw dewizowych wykorzystanych później przez rząd do przeprowadzenia operacji redukcji naszego zadłużenia wobec Klubu Londyńskiego w jakimś stopniu miał swoje odzwierciedlenie w wyższej dynamice podaży pieniądza, której źródłem jest przyrost zadłużenia budżetowego w NBP, związany z zaciągniętymi przez ministra finansów złotowymi kredytami na wykup dewiz. Stąd polityka utrzymywania przez NBP w tych warunkach w drugim półroczu podstawowych stóp procentowych na poziomie z maja tego roku ma na celu utrzymywanie skłonności do oszczędzania na takim poziomie, aby niemonetarne impulsy inflacyjne były częściowo neutralizowane przez barierę popytu.</u>
          <u xml:id="u-15.13" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">Doświadczenia wielu krajów świata - zarówno wysoko rozwiniętych, jak i rozwijających się - wskazują wyraźnie, iż inflacja na poziomie zbliżonym do odnotowywanego obecnie w Polsce podcina podstawy trwałego i stabilnego wzrostu konsumpcji. Aby temu zapobiec, należy rozstrzygnąć przynajmniej najważniejsze dylematy, przed jakimi stoi władza monetarna.</u>
          <u xml:id="u-15.14" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">Pierwszy z nich jest związany z poziomem oszczędności krajowych. Budowa podstaw długotrwałego i stabilnego wzrostu wymaga stworzenia odpowiedniego środowiska finansowego dla podmiotów gospodarczych, a jednym z najbardziej istotnych elementów tego środowiska jest wysoki poziom oszczędności krajowych. To on bowiem ostatecznie wyznacza możliwości inwestycyjne kraju. Osiągnięcie wysokiego poziomu tych oszczędności zależy silnie od skłonności do oszczędzania, ta zaś zdeterminowana jest w dużej mierze możliwymi do osiągnięcia korzyściami z rezygnacji z bieżącej konsumpcji, tj. wysokością stóp procentowych oferowanych oszczędzającym. Z drugiej jednak strony gospodarka polska wymaga dla stabilności i trwałości procesów wzrostowych znacznego wzrostu inwestycji, dla których wysoki poziom stóp procentowych może być czynnikiem niesprzyjającym. Jest zatem swego rodzaju dylemat. Do rozwiązania tego dylematu w krótkim okresie przyczynić się mogą fiskalne narzędzia wspierania inwestycji. Pewne rozwiązania tego typu rząd zaczął już stosować w roku bieżącym i mamy nadzieję, że wejdą one na stałe do zestawu narzędzi polityki gospodarczej rządu. W dłuższym jednak okresie najlepszą trwałą formą rozwiązania tego problemu jest znaczne obniżenie tempa wzrostu cen. Niska inflacja wydłuża bowiem znacznie horyzont czasowy decyzji podejmowanych przez podmioty gospodarcze, a zmniejszenie niepewności dotyczące przyszłych procesów gospodarczych jest niezwykle istotnym czynnikiem sprzyjającym podejmowaniu decyzji inwestycyjnych. Niska inflacja jest również warunkiem trwałego i konsekwentnego stosowania precyzyjnych kryteriów rachunku ekonomicznego, stanowiącego podstawę podejmowania racjonalnych i efektywnych decyzji na wszystkich szczeblach gospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-15.15" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">Kolejny dylemat wiąże się z zadłużeniem zagranicznym Polski, które jest - i przez wiele lat będzie - niezwykle ważnym czynnikiem kształtującym naszą politykę gospodarczą. (W tekście założeń polityki pieniężnej zamieszczony jest wykres wyraźnie pokazujący ten problem w odniesieniu do najbliższych lat.) Umowy z wierzycielami zgrupowanymi w Klubie Paryskim i w Klubie Londyńskim, będące sukcesem Polski, znacznie zmniejszyły stan naszego zadłużenia. Musi ono być jednak teraz skrupulatnie obsługiwane, co oznacza konieczność utrzymywania przez Polskę oficjalnych rezerw dewizowych na poziomie umożliwiającym zarówno zapewnienie stabilności rozliczeń w dynamicznie rosnących obrotach handlu zagranicznego, jak i terminowe wywiązywanie się ze zobowiązań wynikających z umów restrukturyzujących nasze zadłużenie zagraniczne. Wyznaczając pożądany poziom naszych rezerw dewizowych, musimy również myśleć o perspektywach rozszerzania zakresu wymienialności złotego. Stabilny poziom rezerw dewizowych zapewnić mogą nadwyżki w obrotach bieżących i dopływ kapitału długoterminowego. Trwałą zaś nadwyżkę w bilansie handlowym najłatwiej uzyskiwać dzięki szybszemu rozwojowi eksportu niż importu. Aby taka relacja była stała, wymagane jest jednak, by jednostkowe koszty produkcji eksportowanych przez nas towarów i usług rosły wolniej niż u naszych konkurentów. Potrzebne są w tym celu odpowiednie działania strukturalne, zwiększające efektywność ekonomiczną podmiotów gospodarczych, tj. należy położyć silny nacisk na obniżanie kosztów produkcji i wzrost wydajności pracy. Działania takie polegać winny m.in. na kontynuowaniu procesów prywatyzacyjnych, zwalczaniu struktur monopolistycznych, również przez odpowiedni import, oraz na utrudnianiu podmiotom gospodarczym uzyskiwania środków finansowych na zasadach odmiennych od rynkowych. Jeśli krajowi producenci zwiększają w wystarczającym stopniu swoją efektywność, to, aby nastąpił wzrost eksportu, nie jest wymagane sztuczne wspieranie za pomocą nadmiernie szybkiej dewaluacji waluty krajowej, a tym samym polityka kursu walutowego nie staje się samoistnym czynnikiem przyspieszającym inflację.</u>
          <u xml:id="u-15.16" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">Warto także pamiętać, że w ciągu ostatnich kilkunastu miesięcy ważnym źródłem napływu dewiz do polskiego systemu bankowego stały się zakupy dokonywane w Polsce przez mieszkańców sąsiednich krajów. Jednym z podstawowych czynników, które pozwoliły osiągnąć tak duży napływ dewiz z tego tytułu, są różnice w poziomie i tempie zmian cen wielu towarów i usług między Polską a jej sąsiadami. Dalsze zmniejszanie tempa polskiej inflacji daje więc szansę na utrzymywanie się korzystnych relacji w tym zakresie i na zachowanie tego istotnego źródła napływu dewiz do Polski także w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-15.17" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">Dewizy, napływające do Polski, muszą ostatecznie trafić do Narodowego Banku Polskiego, stają się elementem zasobów dewizowych państwa i zapewniają stabilny charakter osiągniętej wymienialności złotego oraz obsługę zadłużenia zagranicznego Polski. Oznacza to, że dochód, uzyskiwany przez banki komercyjne dzięki instrumentom finansowym związanym z walutą krajową, musi być wyższy od dochodu, jaki banki mogłyby uzyskiwać dzięki utrzymywaniu walut obcych. Innymi słowy stopy procentowe w wypadku instrumentów złotowych muszą być relatywnie wysokie. Co więcej, Narodowy Bank Polski, kupując dewizy od banków komercyjnych, tworzy pieniądz, co może mieć niekorzystny wpływ na przebieg procesów inflacyjnych. Neutralizacja tego wpływu również wymaga, by NBP oferował relatywnie wysokie stopy procentowe.</u>
          <u xml:id="u-15.18" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">Zdaniem NBP osiągnięcie satysfakcjonującej dynamiki wzrostu gospodarczego jako niezbędnej przesłanki umożliwiającej wzrost konsumpcji, zapewnienie procesom wzrostu stabilnego i długookresowego charakteru oraz właściwe wywiązywanie się przez Polskę z jej zobowiązań wobec zagranicznych wierzycieli to cele, których jednoczesna realizacja w krótkim okresie rodzi dylematy - najważniejsze z nich starałam się wcześniej przedstawić. Jednak w ciągu dłuższego okresu wszystkie te cele muszą być wspomagane za pomocą takiej polityki pieniężnej, która zorientowana jest na ograniczanie inflacji. Istotne jest to, że także w planach rządu na rok przyszły znaczne obniżenie tempa inflacji jest potraktowane jako zadanie priorytetowe. Daje to bowiem poważną szansę uzyskania satysfakcjonującego poziomu realizacji wszystkich wymienionych powyżej zasadniczych celów. Ten plan skonstruowany został w taki właśnie sposób.</u>
          <u xml:id="u-15.19" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">Podstawowe przesłanki determinujące kształt założeń polityki pieniężnej na przyszły rok to: przewidywany w przyszłym roku 5-procentowy wzrost produktu krajowego brutto; zredukowanie tempa wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych do około 17%.</u>
          <u xml:id="u-15.20" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">Zasadnicze zaś cele operacyjne, jakie określają spójną z tymi celami politykę pieniężną, to: konieczność utrzymywania rezerw dewizowych na poziomie zapewniającym stabilność wymienialności złotego i nie zakłóconą obsługę zadłużenia zagranicznego; utrzymywanie przyrostu podaży pieniądza na poziomie umożliwiającym zamierzone wyhamowanie procesów inflacyjnych przy jednoczesnym zapewnieniu odpowiedniego poziomu finansowania sektora budżetowego oraz podmiotów gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-15.21" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">Zakładamy więc, że podaż pieniądza ogółem w przyszłym roku wzrośnie o około 170 bln zł, zawiera się w tym przyrost zadłużenia przedsiębiorstw i gospodarstw domowych wynoszący nieco ponad 90 bln oraz przyrost zadłużenia netto sektora rządowego w całym systemie bankowym rzędu około 80 bln zł. Mając na uwadze proinflacyjny charakter działań polegających na bezpośrednim finansowaniu deficytu budżetowego przez bank centralny, NBP i rząd uzgodniły, że w roku 1995 ulegnie ono istotnemu zmniejszeniu. Bezpośredni udział banków w finansowaniu deficytu nie będzie przekraczał około 22%, co wobec średniej z lat poprzednich, przewyższającej 50%, jest istotnym postępem. Oznacza to jednak, że na zakup papierów wartościowych emitowanych przez ministra finansów, któremu w taki sposób uzyskane środki służyć mają zarówno do obsługi starego zadłużenia, jak i do finansowania części przyszłorocznego deficytu budżetowego, NBP przeznaczy środki w wysokości nie większej niż ogółem 103 bln zł. Graniczna wielkość tych zakupów godzi w sobie z jednej strony chęć zapewnienia sobie przez rząd tańszego finansowania od uzyskiwanego na rynku, z drugiej - wolę znacznego osłabienia tendencji inflacyjnych, co wymaga istotnego ograniczenia kreacji pieniądza przez bank centralny. Oto najważniejsze wielkości liczbowe charakteryzujące przyszłoroczną politykę pieniężną, jaka zdaniem Narodowego Banku Polskiego konieczna jest do osiągnięcia celów, które rząd i NBP będą realizować w roku 1995.</u>
          <u xml:id="u-15.22" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">Utrzymywanie wysokiego wzrostu, któremu towarzyszyć ma znaczne zredukowanie inflacji, wymaga prowadzenia zdecydowanej i konsekwentnej polityki gospodarczej. Niezbędnym warunkiem realizacji tych celów jest udzielenie wsparcia przez parlament.</u>
          <u xml:id="u-15.23" who="#PrezesNarodowegoBankuPolskiegoHannaGronkiewiczWaltz">Proszę więc Wysoką Izbę o uchwalenie złożonego na ręce pań i panów posłów projektu założeń polityki pieniężnej na 1995 r. w kształcie nadanym im przez Narodowy Bank Polski. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-15.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo pani prezes Gronkiewicz-Waltz.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#Marszałek">Sejm ustalił w debacie nad tym punktem porządku dziennego podział czasu między kluby i koła parlamentarne, w zależności od ich wielkości, od 17 do 101 minut, to jest debatę długą.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#Marszałek">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#Marszałek">Jako pierwszy głos zabierze w imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej pan poseł Mieczysław Czerniawski, następnie w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego poseł Franciszek Jerzy Stefaniuk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PosełMieczysławCzerniawski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rozpatrujemy dziś projekt budżetu państwa na 1995 r. Jest to drugie już przedłożenie rządu koalicyjnego SLD - PSL, a zarazem pierwsze, które wpisuje się w „Strategię dla Polski” i odzwierciedla zasadnicze priorytety tego programu. Sojusz Lewicy Demokratycznej przyjmuje zapewnienia rządu, iż budżet przyszłoroczny ma być budżetem rozwojowym, a zaplanowane wydatki powinny skutkować efektem wzrostowym w przyszłości. To prawda, iż założony na 1995 r. wzrost gospodarczy wymagać będzie konsekwentnego stabilizowania efektywnych warunków gospodarowania i przyśpieszenia reform systemowych i gospodarczych. Zakłada się, iż w roku 1995 produkt krajowy brutto wzrośnie o 5% w ujęciu realnym. Jest to zadanie ogromne. Ale będzie to zarazem rok umacniania stabilizacji makroekonomicznej, systematycznego zmniejszania inflacji, bo aż do 10%, oraz ograniczania deficytu. Pozytywne jest to, iż zakłada się realizację powyższych celów poprzez zwiększenie dochodów, a nie obcinanie wydatków.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#PosełMieczysławCzerniawski">Dla nas, posłów SLD, ogromne znaczenie ma fakt, iż w przyszłorocznym budżecie nie ma takich sfer, na które zaplanowane nakłady są niższe niż w bieżącym roku, oraz to, że w przyszłorocznym budżecie w sposób znaczący zwiększamy środki np. na ubezpieczenia społeczne, bo o ponad 12%. Jesteśmy przekonani, że odczują to przede wszystkim emeryci i renciści, a także 8 mln dzieci, którym od nowego roku zostaną zwiększone zasiłki rodzinne.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#PosełMieczysławCzerniawski">Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej dokonując oceny projektu budżetu wyraża przekonanie, że po dyskusjach w komisjach i ewentualnych korektach budżet na 1995 r. będzie właśnie budżetem rozwojowym, będzie wspomagał instytucje i podmioty gospodarcze w zakresie racjonalnego wydatkowania grosza publicznego i zwiększania efektywności gospodarowania. Opowiadamy się za racjonalną alokacją środków na cele socjalne, ale również na pewne przedsięwzięcia prorozwojowe, zwłaszcza służące wzrostowi inwestycji, budowaniu autostrad, linii energetycznych, inwestycjom telekomunikacyjnym i w kolejnictwie. A więc za takimi przedsięwzięciami, które będą służyły tworzeniu nowych miejsc pracy i przyniosą dodatkowe dochody obywatelom naszego kraju i budżetowi.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#PosełMieczysławCzerniawski">Pozytywnie odnosimy się do proponowanych w budżecie działań, które pobudzają proeksportową produkcję, zwiększają eksport polskich towarów, umacniają naszą pozycję w międzynarodowej wymianie towarowej. Rozwój produkcji eksportowej to również nowe miejsca pracy i zwiększone dochody państwa.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#PosełMieczysławCzerniawski">Wysoka Izbo! Rząd w projekcie budżetu zaplanował dochody w wysokości 823 651 mld zł, tj. o ok. 6,6% większe niż w 1994 r. I od razu pragnę stwierdzić, iż dochody państwa zaprojektowane na tym poziomie to plan bardzo napięty, który wymaga przemyślanych i konsekwentnych działań, także ze strony obecnych na tej sali sił politycznych. Rodzi się zarazem pytanie, czy ta wielkość jest realna. Czy będzie możliwe uzyskanie tego ponad 6-procentowego wzrostu bez negatywnych skutków społecznych i gospodarczych? Przyjmujemy, iż argumentacja rządu zawarta w projekcie budżetu uzasadnia ten wzrost dochodów. Rząd w prognozie dochodów uwzględnił, iż utrzymana będzie do końca 1995 r. średnia procentowa stawka podatku VAT na nośniki energii, co jest ogromnie ważne, jeśli chodzi o skutki cenowe, a co za tym idzie - odbiór społeczny. Dodatkowe dochody mamy uzyskać m.in. dzięki weryfikacji listy wyrobów i usług objętych 7-procentową stawką podatku VAT i ograniczeniu zakresu stosowania tej stawki; zwiększeniu liczby podatników VAT poprzez obniżenie kwoty przychodów uprawniających do korzystania z innych form opodatkowania z kwoty 1,2 mld zł do 800 mln zł, a także poprawę ściągalności podatku; zmianom w podatku akcyzowym; dalszemu zawężaniu tzw. szarej strefy; zwiększeniu wpływów podatku dochodowego od osób fizycznych oraz utrzymaniu stawek obowiązujących w 1994 r. Mówię o wzroście wpływów z podatku od osób fizycznych, który już dziś wywołuje kontrowersje, dyskusje, ale jeszcze raz pragnę podkreślić, iż właśnie w projekcie budżetu ten wzrost zakłada się przy utrzymaniu dotychczasowych stawek, zakłada się wzrost płac, znaczny wzrost emerytur i rent oraz wzrost wpływów z podatku z działalności gospodarczej, a ponadto rząd wskazuje wiele innych działań, które uzasadniają ten poziom dochodów.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#PosełMieczysławCzerniawski">Pragnę jednocześnie zauważyć, iż tym działaniom towarzyszy rozszerzenie zakresu ulg, zwolnień od podatku oraz podwyższenie kwot odliczanych od dochodów. Ponadto w wyniku obniżenia stawek celnych oraz obniżenia stawki podatku importowego z 6% do 5% w 1995 r. dochody z tego tytułu maleją. No i wreszcie jest pewna niewiadoma. Są nią zwroty podatkowe, które w 1995 r. mogą być wyższe niż się przewiduje, co chociażby jest związane z wykupem jednorocznych obligacji skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-17.6" who="#PosełMieczysławCzerniawski">Oczywiście sygnalizuję tylko niektóre działania rządu, ale sygnalizuję zarazem zagrożenia dotyczące uzyskania dochodów na projektowanym poziomie. Czynię to jednak dlatego, iż te oraz inne aspekty decydujące o wielkości naszej narodowej kasy będą przez nas poddane szczegółowej analizie na posiedzeniach komisji sejmowych, a w szczególności na posiedzeniach Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów. Dziś trudno jednoznacznie powiedzieć, czy będzie można znaleźć dodatkowe środki, będziemy np. analizować kwestię akcyzy na alkohol i papierosy. Musimy po prostu tym sprawom na posiedzeniach komisji, szczególnie na posiedzeniach komisji budżetu i finansów, szczegółowo i bardzo wnikliwie się przyjrzeć.</u>
          <u xml:id="u-17.7" who="#PosełMieczysławCzerniawski">Wysoka Izbo! W 1995 r. rząd planuje prawie podwojone dochody z prywatyzacji. Przypomnę: w 1994 r. - 12,3 bln zł, w 1995 r. - 23,3 bln zł. Można powiedzieć, że fakt ten potwierdza, iż proces prywatyzacji przynosi pozytywne rezultaty dla państwa i gospodarki. Zakłada się, iż wpływy te będą pochodzić z prywatyzacji kapitałowej, likwidacyjnej, dzierżawy i leasingu oraz prywatyzacji banków. Parlamentarny Klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej w pełni popiera te działania, pragniemy jednak zauważyć, iż ich powodzenie zależy od operatywności i skuteczności działań rządu. Mówiąc krótko, panie premierze, w tej sprawie potrzebne są szybkie i odważne decyzje. Mamy tu na myśli bardzo szybkie uruchomienie narodowych funduszy inwestycyjnych oraz decyzje w sprawie prywatyzacji sektora tytoniowego. Nie jest tak, że uda się coś zrobić w interesie jednej grupy kosztem całej gospodarki. Jakiekolwiek odwlekanie decyzji w tych sprawach może spowodować, iż w 1995 r. te 23,3 bln zł staną się nierealnym planem, albowiem prywatyzacja nie jest jednodniowym aktem, jest procesem, który wymaga czasu; i nie jest celem samym w sobie - jest częścią procesu zwiększenia efektywności polskiej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-17.8" who="#PosełMieczysławCzerniawski">Poważnym obciążeniem dla budżetu i istotnym ograniczeniem polityki finansowej państwa, o czym mówił pan premier Kołodko, jest konieczność obsługi długu publicznego wewnętrznego i zagranicznego. Na obsługę długu publicznego budżet zamierza wydać w tym roku prawie 156 bln zł, przy czym większość - 119 bln zł, to koszt zapożyczenia się w kraju. Mimo tak dużych kosztów obsługi zadłużenia jego wielkość wzrośnie nominalnie prawie o 12%. Należy więc zgodzić się z polityką rządu, o czym przed chwilą również mówił premier Kołodko, zmierzającą do trzymania dynamiki długu w ryzach przez minimalizowanie, na ile to możliwe, deficytu budżetowego. Dlatego też SLD uważa, iż zaplanowany na 1995 r. deficyt budżetowy w wysokości 87,8 bln zł, co stanowi 3,3% prognozowanego poziomu produktu krajowego brutto, jest tą wielkością optymalną. I zapewne w komisjach staniemy przed dylematem - potrzeby, które doskonale znamy i które chcielibyśmy zaspokoić, będą wymagały zwiększenia środków. Z doświadczenia wiemy, że jednym z rozwiązań jest zawsze proponowanie powiększenia deficytu kraju, deficytu budżetowego. Pragnę oświadczyć, iż Sojusz Lewicy Demokratycznej uważa, iż należy korzystać z innych możliwości w poszukiwaniu tych środków - nie poprzez zwiększanie deficytu budżetowego.</u>
          <u xml:id="u-17.9" who="#PosełMieczysławCzerniawski">Wysoka Izbo! Przy założeniu, iż uda się w pełni sfinansować proponowany deficyt, możliwości wydatkowania budżetu państwa w 1995 r. zamkną się kwotą ponad 911 bln zł, tj. o 6% więcej w ujęciu realnym niż w roku 1994. Ale należy przy tym podkreślić, że znaczną część tej kwoty — przeszło 40% — przeznaczyć trzeba na tzw. wydatki sztywne (koszty obsługi długu publicznego), dopłaty do ubezpieczeń społecznych oraz spłaty różnego rodzaju zobowiązań wobec banków. Tak więc musimy sobie uświadomić, że praktycznie tylko jeśli chodzi o 60% tych wydatków budżetowych, istnieje pewna swoboda manewru — zresztą swoboda nader ograniczona. W ramach tej ograniczonej swobody manewru można jednak przyjmować pewne preferencje. Taką właśnie preferencją w przedłożonym projekcie budżetu, zapewne skromnego, ale realnego — a wczoraj w komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów długo nad tym dyskutowaliśmy — jest założenie wzrostu płac w sferze budżetowej o co najmniej 6 punktów w stosunku do inflacji, następnie: 7-procentowy wzrost nakładów na inwestycje oraz w wielu działach — o czym była mowa w wystąpieniu premiera Kołodki — realne nakłady większe niż w roku 1994. Rzecz jasna mogę powiedzieć jako poseł SLD, że nie jest to do końca ani wcielenie w życie naszego programu wyborczego, ani też nie jest to jeszcze zgodne z naszymi oczekiwaniami. Sądzę jednak, że właśnie te priorytety sprawiają, iż projekt budżetu na 1995 r. kreuje budżet aktywny i prorozwojowy.</u>
          <u xml:id="u-17.10" who="#PosełMieczysławCzerniawski">Wysoka Izbo! Pragnę w imieniu mojego klubu oświadczyć, iż projekt wydatków budżetu państwa na 1995 r., po uwzględnieniu rezerw celowych na poszczególne działy, będzie bardzo wnikliwie oceniany przez moje koleżanki i kolegów w poszczególnych komisjach. Dziś bowiem w trakcie pierwszego czytania trudno i za wcześnie jest zajmować ostateczne, wiążące stanowisko. Głównym celem pracy moich koleżanek i kolegów będzie analizowanie, czy te skromne środki zostały właściwie podzielone, czy poszczególne resorty dają gwarancję racjonalnego wykorzystania tych pieniędzy, czy czasami nie kierujemy tych pieniędzy tam, gdzie już dzisiaj możemy przewidywać ich niewłaściwe wykorzystanie czy wręcz marnotrawstwo. Chcielibyśmy, aby na przykład poddać wnikliwej analizie wysokość nakładów na urzędy centralnych organów władzy. Uważamy, iż poziom zwiększonych nakładów planowanych na 1995 r., w porównaniu z 1994 r., jest zbyt duży - chociażby w zestawieniu z nakładami na służbę zdrowia czy oświatę. Pragniemy również poddać wnikliwej ocenie te wszystkie środki, które są kierowane do różnego rodzaju funduszy czy agencji. Chcemy również przyjrzeć się, czy zwiększone o ponad 60% nakłady na Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa będą do końca właściwie ulokowane i właściwie wykorzystane.</u>
          <u xml:id="u-17.11" who="#PosełMieczysławCzerniawski">Wysoka Izbo! Chciałbym na moment zatrzymać się przy części 83 budżetu (Rezerwy celowe) - zaplanowano tutaj znaczne środki, to jest 65,5 bln zł. Nie chodzi mi jednak o wielkość tych środków. Uważam natomiast, że właśnie ta pozycja kojarzy się z wieloma nowymi działaniami rządu dającymi nadzieję na uruchomienie nowych przedsięwzięć w sferze gospodarczej, a także społecznej. Oczywiście z tych 65,5 bln zł ponad 50% to są rezerwy na podwyżki płac w sferze budżetowej. Mam tu jednak na myśli na przykład proponowane 8 bln zł na restrukturyzację zadłużenia przedsiębiorstw z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne. To jest posunięcie oczekiwane w przedsiębiorstwach. Pragnę zwrócić uwagę na przeznaczenie 900 mld zł jako dotacji dla gmin na uzbrojenie terenów pod budownictwo mieszkaniowe czy 300 mld zł jako dotacji na budownictwo komunalne, które - jak wiemy - w wielu gminach praktycznie zamarło. Ponad 500 mld zł proponuje się na inwestycje infrastrukturalne w regionach zagrożonych wysokim bezrobociem oraz 300 mld zł - na wspieranie regionalnych programów restrukturyzacyjnych. Myślę, że wokół tych propozycji będzie się również koncentrować dyskusja w komisjach.</u>
          <u xml:id="u-17.12" who="#PosełMieczysławCzerniawski">Wysoka Izbo! Największe społeczne emocje wzbudzają zawsze podwyżki cen urzędowych, gdyż ceny te, jak doskonale wiemy, odgrywają ogromną rolę w budżecie każdej rodziny, dotykają bowiem każdego obywatela, często decydują o poziomie życia, zwłaszcza najuboższych: emerytów i rencistów, rodzin niepełnych. Rozumiemy, że nawet przy inflacji 17% ruch cen jest konieczny, a jego skala w 1995 r. - licząc od grudnia 1994 r. do grudnia 1995 r., poza podwyżką cen gazu - tylko nieznacznie przewyższa stopień inflacji. Ale patrzymy również na drugi wskaźnik i niepokój nasz budzi średni roczny wskaźnik wzrostu cen urzędowych. Rozumiemy, że wiąże się to z tym, iż podwyżki te skoncentrowano głównie w pierwszym półroczu. Chcę już dzisiaj powiedzieć, iż Sojusz Lewicy Demokratycznej pragnie dokonać ponownej analizy i znaleźć - jak to czyniliśmy przy budżecie na 1994 r. - rozwiązanie poprzez zmianę terminów wprowadzania tych podwyżek, aby zmniejszyć ich uciążliwość dla rodzinnych budżetów.</u>
          <u xml:id="u-17.13" who="#PosełMieczysławCzerniawski">Wysoka Izbo! Pragnę stwierdzić, iż przedłożony Wysokiej Izbie projekt budżetu na 1995 r. zyska w pierwszym czytaniu poparcie Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej. To nie jest budżet naszych marzeń, ale mądrością nas wszystkich powinno być krojenie marzeń na miarę możliwości, uczciwą powinnością - szukanie szans w powiększaniu dochodów budżetowych, a nie w bezrozumnych oszczędnościach.</u>
          <u xml:id="u-17.14" who="#PosełMieczysławCzerniawski">Polska jest krajem, w którym jeszcze długo nie zostaną do końca zaspokojone oczywiste potrzeby i uzasadnione aspiracje rozmaitych grup społecznych. To prawda oczywista. Ale jedyną szansą osiągnięcia tych celów jest wzrost gospodarczy, wzrost produkcji, eksportu, poprawiający się poziom życia obywateli. Przez ten pryzmat patrzymy na cele najważniejsze, na cele społeczne. Bez tego nie uda się zrealizować naszych ideałów, naszych szans życiowych, nie uda się w pełni urzeczywistnić aktywnej polityki socjalnej, bezpieczeństwa życiowego ludzi, rodzin i grup społecznych. My, jako Sojusz Lewicy Demokratycznej, z osiągania tych celów nie rezygnujemy.</u>
          <u xml:id="u-17.15" who="#PosełMieczysławCzerniawski">Projekt budżetu, choć nie jest adekwatny do naszych oczekiwań, choć nie do końca spełnia nadzieje naszego elektoratu, jest rozumnym ruchem do przodu. Od budżetu recesji przeszliśmy do budżetu stabilizacji. Dziś po raz pierwszy od paru lat rozpoczynamy dyskusję nad budżetem rozwoju i tej linii rozwojowej w dyskusjach nad budżetem na 1995 r. będziemy bronić.</u>
          <u xml:id="u-17.16" who="#PosełMieczysławCzerniawski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wnoszę o skierowanie projektu budżetu do komisji sejmowych, a w szczególności do Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów.</u>
          <u xml:id="u-17.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#Marszałek">Dziękuję panu posłowi Czerniawskiemu.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#Marszałek">Głos ma poseł Franciszek Jerzy Stefaniuk z Polskiego Stronnictwa Ludowego, a następnie poseł Jerzy Osiatyński z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#PosełFranciszekJerzyStefaniuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Obecna debata nad projektem budżetu państwa na rok 1995 zbiegła się w czasie z dokonywaniem rocznego bilansu rządów koalicji. Wyniki tego bilansu stanowią jedną z zasadniczych podstaw, na których jest oparty przedłożony Wysokiej Izbie projekt budżetu. Wbrew nagłaśnianym katastroficznym przepowiedniom, dotyczącym naszej czarnej przyszłości pod rządami obecnej koalicji, nie nastąpiła katastrofa i załamanie się gospodarki, lecz zaszły w niej procesy, które napawają przynajmniej umiarkowanym optymizmem, umacniają przekonanie, że jesteśmy na początku drogi, która prowadzi ku rozwojowi, i to zarówno w skali całego państwa, jak i w indywidualnym wymiarze, dotyczącym obywateli. Po prostu głoszone przez dwa ugrupowania polityczne hasła wyborcze z 1993 r., mówiące o tym, że Polska potrzebuje dobrego gospodarza i że tak dalej być nie może, zbiorowym wysiłkiem zostały przekształcone z haseł w programy działania w rodzaju „Strategii dla Polski”. Są to programy wcielane w życie z konsekwencją, a ich perspektywa obejmuje wiele lat. Rząd koalicyjny ma konkretny program działań społeczno-gospodarczych i tego faktu nie przesłoni nawet najbardziej hałaśliwa krytyka poczynań rządu premiera Pawlaka i funkcjonowania obecnej koalicji oraz przedłożonego projektu budżetu na rok przyszły. Charakterystyczną cechą działań rządu, który przygotował oceniany projekt budżetu, jest przede wszystkim zmiana filozofii rozwoju, czyli odejście od zasady, że aby zbudować nową, rynkową strukturę naszej gospodarki, najpierw trzeba wszystko wyburzyć niemal do fundamentów. Polskie Stronnictwo Ludowe jest za kontynuowaniem procesu przemian, jakie prowadzimy w III Rzeczypospolitej, ale uważa, że powinny to być przeobrażenia czynione z rozwagą, z uwzględnieniem nie tylko rachunku ekonomicznego, ale również interesów i wytrzymałości społeczeństwa, dla którego dobra te reformy są i powinny być przeprowadzane.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#PosełFranciszekJerzyStefaniuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Lektura projektu skłania do kilku zasadniczych refleksji. Po pierwsze, oceniamy ten projekt jako zapowiedź dalszego utrwalania wzrostu wydajności naszej gospodarki. Po drugie, jest to projekt, który zakłada przełamywanie kryzysu finansów państwa i dalsze hamowanie niszczącego procesu inflacji. Po trzecie, przewiduje się w nim wstrzymanie procesów degradacji materialnej pracowników sfery budżetowej i realne zwiększenie nakładów na te dziedziny, które premier niegdyś określił w swoim exposé jako inwestowanie w człowieka i całą sferę socjalną. W stosunku do budżetu z roku obecnego, którego zasadniczą cechą było powstrzymanie trwającego od paru lat spadku nakładów na większość ważnych dziedzin życia i gospodarki, jest to projekt, przewidujący realny wzrost nakładów na wiele zaniedbanych dziedzin, takich jak płace budżetowców, wydatki na naukę, oświatę, służbę zdrowia, rolnictwo itp. Sądzę, że projekt budżetu i zakładana w nim poprawa sytuacji w wielu dziedzinach jest konsumowaniem pierwszych symptomów wzrostu gospodarczego, jaki następuje w kończącym się roku 1994, pierwszym roku rządów obecnej koalicji. Określiłbym ten budżet jako program rozważnego kompromisu pomiędzy realnymi możliwościami naszej gospodarki a oczekiwaniami społecznymi. Mamy też świadomość, że oczekiwania społeczne, jakże często uzasadnione, są znaczne większe niż możliwości ich zaspokojenia, przedstawione w przyszłorocznym budżecie. W dalszej debacie tego faktu nie należy lekceważyć. Ale nie możemy też obiecywać społeczeństwu tego, czego w obecnej sytuacji zrealizować się nie da. Nie możemy „wydzierać” z tego budżetu środków dla poszczególnych grup zawodowych ze szkodą dla innych równie potrzebujących. Zasadniczy wpływ na kształt tego budżetu wywarło to, jaki stan państwa i jego finansów przejęła po poprzednikach obecna koalicja. Niestety skutkiem wielu działań z tamtych lat są problemy, z którymi obecnie musimy się borykać. Przypomnę choćby sytuację w bilansie handlu zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#PosełFranciszekJerzyStefaniuk">Obecna koalicja przejęła władzę w czasie, gdy gwałtownie pogarszał się bilans handlu zagranicznego. W okresie między sierpniem 1992 r. a sierpniem 1993 r. bilans handlowy pogorszył się o ponad 2,6 mld dolarów. Szybko ubywało rezerw walutowych, pogarszała się sytuacja finansowa przedsiębiorstw i malały oszczędności. W ciągu ostatniego roku bilans handlowy uległ poprawie o ok. 1,5 mld dolarów, rezerwy walutowe wzrosły o ponad 2 mld dolarów. W ciągu trzech kwartałów br. - w porównaniu z analogicznym okresem roku ubiegłego - wynik finansowy netto badanych przez GUS przedsiębiorstw wzrósł z 420 mld do 37 bln zł. Oznacza to, że ok. 90 razy więcej środków na inwestycje i rozwój pozostało w bezpośredniej gestii przedsiębiorstw; o 60% wzrosły dochody z prywatyzacji. Powyższe osiągnięcia są tej miary, że winny cieszyć nawet najbardziej zgorzkniałych opozycjonistów. Bardziej obiektywny obserwator uzna jednocześnie, że istotny w tym udział ma zdecydowane odejście od pasywnej polityki państwa w sferze pobudzania eksportu i inwestycji. Zapowiedziane przez obecną koalicję preferencje dla inwestycji, eksportu i poprawy sytuacji finansowej przedsiębiorstw zostały w poważnym zakresie zrealizowane. Powyższe efekty uwiarygodniają punkt wyjścia debaty, jakim jest założenie wzrostu o prawie 6% w przyszłym roku realnych dochodów budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#PosełFranciszekJerzyStefaniuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Planowany o 6% realny wzrost dochodów budżetowych nie może jednak istotnie złagodzić olbrzymich dylematów podziału. Decydują o tym zarówno kumulujące się w czasie skutki wieloletnich ograniczeń wydatków, jak i obciążenie w przyszłym roku budżetu ogromną sumą obsługi długu publicznego, który sięgać już będzie 156 bln zł. Gdyby nie konieczność obsługi długu publicznego, mielibyśmy do czynienia nie z deficytem, lecz z nadwyżką budżetową wielkości 68 bln zł, co przewyższałoby wszystkie zgłoszone w czasie uzgodnień wnioski ministrów i wojewodów o dodatkowe środki, lub też moglibyśmy obniżyć stawki podatku od osób fizycznych nie do 20, 30 i 40%, ale być może do 15, 25 i 30%, co jest postulowane. Najbardziej dziwią głosy tej części opozycji, która wyraża obecnie ostry sprzeciw wobec utrzymania zakładanych progów podatkowych, a ona to właśnie brała bezpośredni udział w rządzie w czasie, gdy powstawały przyczyny obecnego wysokiego obciążenia budżetu obsługą długu publicznego. To wtedy podejmowano decyzje, których konsekwencją są obecnie mniejsze możliwości finansowania innych wydatków poza obsługą długu. Musimy mieć świadomość, że każdy kolejny deficyt to dalszy wzrost długu publicznego i uszczuplenie wydatków w następnych latach. Obciążenie olbrzymim długiem jest obecnie główną przyczyną, która obnaża ostre dylematy i ogranicza pole manewru. Istnieje natłok wielu palących, jakże słusznych, potrzeb społecznych, na które brakuje środków. Nie można ich jednak zdobywać przez powiększanie deficytu budżetowego. Byłaby to polityka krótkowzroczna, w której następstwie możliwości finansowania tych sfer w kolejnych latach byłyby jeszcze mniejsze niż obecnie. Z drugiej strony sięganie po nowe podatki byłoby nie mniej groźne. Kryzys finansów publicznych i pułapka zadłużenia spowodowały, że znajdujemy się na bardzo wąskiej ścieżce i z jednej strony trzeba uniknąć zasypania przez dług publiczny, a z drugiej - załamania aktywności gospodarczej przez fiskalizm. Nasuwa się pytanie, czy przedstawiony projekt budżetu daje szansę przejścia tej trudnej, wąskiej ścieżki między narastaniem lawiny długów a narastaniem fiskalizmu. Uważamy, że jest to możliwe, gdyż projekt zakłada relatywnie niski deficyt w stosunku do produktu krajowego brutto, tylko 3,3%. W konsekwencji nastąpiłoby zmniejszenie długu publicznego w relacji do produktu krajowego brutto z 71,1% w 1994 r. do 63,8% w 1995 r. Pamiętać należy, że jeszcze w 1993 r. wskaźnik ten wynosił 83% i o 23 punkty procentowe przekraczał wymogi Unii Europejskiej. Powyższe osiągnięcie jest możliwe dzięki finalizacji porozumienia z Klubem Londyńskim i wstępnym uzgodnieniom zaległych rozliczeń z Rosją.</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#PosełFranciszekJerzyStefaniuk">Przedstawiany projekt przygotowano nie realizując planowanego wcześniej zmniejszenia obciążeń podatkowych osób fizycznych. Mamy jednak do czynienia z utrzymaniem, a nie wzrostem obciążeń. Oczywiście niełatwe jest połączenie dbałości o wzrost gospodarczy oraz dążenia do ograniczenia długu publicznego i spadku inflacji z jednoczesną poprawą sytuacji materialnej ludności będącej w najtrudniejszej sytuacji tak, by zachować nadzieję i spokój społeczny.</u>
          <u xml:id="u-19.5" who="#PosełFranciszekJerzyStefaniuk">PSL jednoznacznie się opowiadało i opowiada za przemianami rynkowymi, ale uczciwie od początku twierdzimy, że niezbędne jest w Polsce spokojniejsze, ewolucyjne dokonywanie przekształceń, sprawiedliwsze rozłożenie ciężarów, tak aby nie stawiać w opozycji do reform większości narodu. Odrzucamy zdecydowanie myśli niektórych polityków, że nie należy wykluczać wariantu, iż silną ręką przymusi się oporny naród do kapitalizmu, a z demokracją poczeka się, odłoży się ją na później. Nie możemy wracać do czasów, gdy argumentami siły zastępowano siłę argumentów. Warto przypomnieć pytanie, jakie zadał premier Pawlak w niedawnym wywiadzie dla „Rzeczpospolitej”: Jak sobie można wyobrazić kraj, w którym reformy się udają, ale ludzie tego nie wytrzymują?</u>
          <u xml:id="u-19.6" who="#PosełFranciszekJerzyStefaniuk">Polskie Stronnictwo Ludowe kieruje się pragmatyzmem, dążąc do godzenia działań prorozwojowych z dyscypliną makroekonomiczną i poprawą sytuacji materialnej ludności będącej w najtrudniejszej sytuacji. W 1995 r. wydatki socjalne przeznaczone na finansowanie emerytur, rent, zasiłków rodzinnych, zasiłków dla bezrobotnych, stypendiów i dopłat do leków wyniosą ok. 22% produktu krajowego brutto, wydatki bieżące sfery budżetowej — ok. 11%, wydatki na obsługę długu publicznego — ok. 5,6%. Łącznie wydatki socjalne, bieżące wydatki sfery budżetowej i obsługa długu publicznego wyniosą w 1995 r. ok. 39% produktu krajowego brutto i udział ich będzie ok. 1,5 raza wyższy niż w 1994 r. W powyższych obciążeniach zbliżamy się jednak do górnego pułapu, którego przekroczenie grozi osłabieniem sił motywacyjnych i ograniczeniem środków na rozwój. Dlatego opowiadać się będziemy za reformą systemu emerytalnego i sfery budżetowej oraz za wsparciem reform systemu emerytalnego, a także za wydzieleniem części prywatyzowanego majątku i przeznaczeniem go na specjalne fundusze emerytalne. Nadwyżka ekonomiczna tej części majątku prywatyzowanego mogłaby być ważnym zaczynem ułatwiającym wdrożenie reform. Należy pamiętać, że trudna sytuacja w ostatnich latach osób o najniższych dochodach wynika nie tylko z poziomu dochodów, ale i z dokonującej się zmiany struktury cen. Uwolnienie cen energii, czynszów i innych wcześniej dotowanych artykułów wpływa dotkliwie na koszty utrzymania. Rok 1995 ma być pierwszym od wielu lat rokiem, w którym nastąpi odwrócenie groźnego (zarówno absolutnego, jak i względnego) spadku płac sfery budżetowej. Płace tej sfery mają w przyszłym roku wzrosnąć realnie o ponad 5%. Mamy jednak świadomość zależności dochodów realnych tej sfery od zgodności inflacji z wcześniejszymi założeniami. Niejednokrotnie już wyższa od założeń inflacja ograniczała realne płace budżetówki. W związku z tym postulujemy rozważenie zapisu w ustawie budżetowej, który chroniłby w przyszłym roku planowane dochody budżetówki przed ewentualną wyższą niż obecnie przewidywana deprecjacją.</u>
          <u xml:id="u-19.7" who="#PosełFranciszekJerzyStefaniuk">PSL popiera preferencyjne wsparcie w 1995 r. szkolnictwa wyższego. Jest to zrozumiałe, gdy uświadomimy sobie, że w ostatnich latach uzyskuje tytuł doktora nauk jedynie 50% w stosunku do poziomu niezbędnego, by odbudować liczebność tej grupy. Powyższy wskaźnik i narastająca emigracja świadczą o groźnej, szybkiej erozji najcenniejszego kapitału, jakim dysponuje kraj. Opowiadamy się za istotnym wsparciem szkolnictwa wyższego, gdyż uważamy, że wzrost liczby studentów jest jedynym naprawdę cywilizowanym wyrazem bezrobocia, który można nie tylko tolerować, ale wręcz usilnie popierać.</u>
          <u xml:id="u-19.8" who="#PosełFranciszekJerzyStefaniuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ponieważ w dyskusji zabiorą głos również moi koledzy klubowi, świadomie nie rozwijam wątku dotyczącego relacji między projektem budżetu a sytuacją w polskim rolnictwie. Zwracam tylko uwagę na fakt, że do obrony interesu rolnictwa i wsi jesteśmy szczególnie zobowiązani. Czynimy to z wielu istotnych powodów. Po pierwsze, rolnicy i polska wieś ponieśli wyjątkowo duże, niestety, negatywne, konsekwencje dokonywanych reform - w postaci gwałtownego załamania się dochodów z pracy na roli, milionowego bezrobocia, radykalnego ograniczenia możliwości samego rolnictwa w finansowaniu postępu agrotechnicznego oraz rozbudowy urządzeń komunalnych i cywilizacyjnych w środowisku zamieszkiwanym przez kilkanaście milionów Polaków. Żądania różnych form pomocy i wspierania polskiego rolnictwa oraz całej gospodarki żywnościowej wysuwamy w przekonaniu, że bezpieczeństwo żywnościowe narodu jest jednym z podstawowych warunków zachowania narodowej suwerenności i jest sprawą wszystkich obywateli.</u>
          <u xml:id="u-19.9" who="#PosełFranciszekJerzyStefaniuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Poważnym zagrożeniem, na które chcemy zwrócić uwagę, jest słabość systemu bankowego i całego rynku pieniężnego. Jesteśmy wyjątkiem w skali światowej, gdyż mimo dynamicznego wzrostu produkcji i inwestycji mamy do czynienia z realnym spadkiem kredytów dla przedsiębiorstw. Utrzymanie dotychczasowych tendencji spadku realnego poziomu kredytowania przedsiębiorstw grozi zahamowaniem inwestowania i ograniczeniem tendencji wzrostowych. Kredyty banków komercyjnych oprocentowane są stawkami w granicach 35–55%, podczas gdy mniej niż 10% przedsiębiorstw wykazuje rentowność powyżej 20%. W konsekwencji mamy z jednej strony do czynienia z nadpłynnością w bankach, a z drugiej — z brakiem popytu na kredyt, gdyż dla przedsiębiorstw jest on po prostu za drogi. Wysokie oprocentowanie kredytów refinansowych Narodowego Banku Polskiego, wysoka marża odsetkowa, która w niektórych bankach sięga 15%, oraz stopa kredytu, która istotnie przewyższa poziom inflacji, są groźne nie tylko dla przedsiębiorstw, ale i dla całego systemu bankowego. Interes doraźny banków kłóci się często z ich interesem długofalowym. Bez zdecydowanie silniejszego niż dotychczas wsparcia ekspansji inwestycyjnej przez system bankowy wzrost gospodarczy będzie musiał, naszym zdaniem, napotkać bardzo poważne bariery.</u>
          <u xml:id="u-19.10" who="#PosełFranciszekJerzyStefaniuk">Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego opowiada się za skierowaniem projektu budżetu i uzupełniających go dokumentów do odpowiednich komisji. Deklarujemy swój aktywny udział w pracach nad jego dalszym doskonaleniem i szukaniem możliwości bardziej racjonalnego ekonomicznie i aprobowanego społecznie podziału środków - niestety, nadal zbyt skromnych - które rząd zaproponował w projekcie. Dyskutujemy dziś z pełną determinacją, ale, walcząc o interesy branż i środowisk zawodowych, nie burzymy całej logicznej i realnej ekonomicznie konstrukcji finansów państwa na 1995 r. Takie podejście do omawianych spraw deklaruję w imieniu posłów z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-19.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-19.12" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Aleksander Małachowski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Franciszkowi Stefaniukowi z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Osiatyńskiego z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#PosełJerzyOsiatyński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Dzięki wysiłkowi milionów Polaków - prywatnych przedsiębiorców i zatrudnionych przez nich pracowników, dyrektorów i załóg wielu przedsiębiorstw państwowych, dzięki wysiłkowi milionów rolników, nauczycieli i lekarzy, pracowników nauki - w 1994 r. Polska już po raz trzeci odnotuje wzrost dochodu narodowego i wydajności pracy; także wzrost dochodów budżetowych. Ten wzrost jest możliwy dzięki głębokim zmianom instytucjonalnym, odrzuceniu kanonów gospodarki komunistycznej i radykalnym zmianom strukturalnym, zapoczątkowanym jesienią 1989 r. i zbliżającym nas do gospodarki rynkowej. Gwarancją tego rozwoju jest dynamika sektora prywatnego, jego inwestycje, tworzone w nim nowe miejsca pracy i nowe produkty, ekspansja na nowe rynki i - co zarówno opinii publicznej, jak i koalicji rządowej stale musimy przypominać - wszystko to na własny rachunek i ryzyko przedsiębiorcy, a nie na ryzyko i rachunek podatnika.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#PosełJerzyOsiatyński">Podstawą oceny projektu ustawy budżetowej na 1995 r. musi więc być nasza refleksja: Czy polityka gospodarcza rządu będzie te tendencje utrwalać, czy je hamować? Czy będzie służyć wzmacnianiu mechanizmów i regulacji właściwych gospodarce rynkowej, czy też będzie je wypierać przez rozwiązania etatystyczne, zwiększające pole dla uznaniowych działań biurokracji rządowej? W jakim kierunku zmierzała polityka rządu w 1994 r. i dokąd będzie zmierzać w roku przyszłym?</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#PosełJerzyOsiatyński">Unia Wolności krytycznie ocenia politykę gospodarczą rządu pana premiera Pawlaka. Dawaliśmy temu wyraz wielokrotnie i stanowisko to podtrzymujemy. Polityka makroekonomiczna tego rządu prowadzi do wyników daleko odbiegających od rządowych obietnic lub im wprost przeczy. Inflacja w 1994 r. jest niestety znacznie większa od zakładanej. W październiku 1993 r., kiedy pan Pawlak obejmował władzę, wskaźnik inflacji za poprzednie 12 miesięcy wyniósł niespełna 30% i systematycznie spadał — od ok. 40% w styczniu 1993 r. — a różnice między planowaną a rzeczywistą ścieżką inflacji rzadko przekraczały pół punktu. Rząd pana Pawlaka zapowiadał utrzymanie tego trendu, ale za tego rządu inflacja liczona za ostatnie 12 miesięcy była jak dotąd stale większa niż w październiku 1993 r. i, co gorsza, stale rośnie, osiągając na koniec października przeszło 36%. Rząd nie chce już pamiętać o obietnicy, że inflacja przy porównaniu grudnia 1994 r. do grudnia 1993 r. ma wynieść niespełna 24%. Obecnie mówi się o 27%, pan premier dzisiaj mówił o 28%. W rzeczywistości inflacja będzie większa, może sięgnąć nawet 30% — o 6 punktów więcej, niż zakładano w budżecie na rok bieżący. Także wskaźnik przeciętnej inflacji na 1994 r. będzie wyższy od obiecywanego: zamiast zapowiadanych 27% wyniesie niestety co najmniej 31–32%. Tak znacznie wyższa od planowanej inflacja jest skutkiem przyrostu rezerw dewizowych, ale jest także skutkiem działań rządu, który przywraca monopolistyczne struktury (np. te dotyczące rynku cukru), ogranicza konkurencję (odnosi się to np. do samochodów, ciągników, maszyn rolniczych, autobusów) lub obciąża wszystkich podatników kosztami zaniechania reform na wsi (dotyczy to mięsa, opłat wyrównawczych). Działania te świadczą o tym, że wbrew deklaracjom rząd składa w ofierze walkę z inflacją dla osiągania doraźnych celów politycznych, które poza wszystkim wiążą się z przywracaniem nieefektywnych, marnotrawnych struktur w gospodarce. Skutkiem tej większej inflacji będzie dalszy spadek realnych dochodów sfery budżetowej i niektórych świadczeń — zamiast zapowiadanego przez koalicję ich wzrostu w relacji do płac w sferze materialnej. Wysoka inflacja utrudnia powstawanie nowych firm, hamuje ich rozwój, inwestycje, ogranicza możliwości korzystania z kredytów, szczególnie dotkliwie hamując rozwój takich sektorów jak budownictwo mieszkaniowe.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#PosełJerzyOsiatyński">Unia Wolności uważa, że walka z inflacją musi z powrotem stać się naczelnym zadaniem rządu. Stabilność cen w życiu gospodarczym sprzyja bowiem podejmowaniu decyzji inwestycyjnych, zapewnia wiarygodność rachunku ekonomicznego, pobudza wzrost i tworzenie nowych miejsc pracy, a w życiu społecznym umożliwia realizację zamierzeń co do wzrostu realnych dochodów ludności i chroni przede wszystkim ubogich.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#PosełJerzyOsiatyński">Deficyt budżetowy mierzony relacją do produktu krajowego brutto w 1993 r. osiągnął 2,8%. Dopiero na jego tle widać bałamutność zapewnień, że dążenie do redukcji tej relacji jest pierwszoplanowym celem rządu. Deficyt w 1994 r. wyniesie 3,2 PKB, w przyszłym roku planuje się jego dalszy wzrost do 3,3%. Zwiększa się zarazem redystrybucyjny charakter budżetu. Rośnie relacja do PKB tak dochodów budżetowych, jak i wydatków. Dotyczy to zarówno budżetu centralnego, jak i skonsolidowanego budżetu centralnego, funduszy celowych i budżetów gmin. Tak wysoka skala redystrybucji dochodów, przekraczająca 50% PKB, nie występuje nawet w o wiele od nas bogatszych krajach i oczywiście musi się wiązać z wysoką i rosnącą skalą opodatkowania, co z kolei hamuje przedsiębiorczość i dynamikę rozwoju gospodarczego. Przy jednoczesnym zatrzymaniu reformy samorządowej oznacza także, że rząd w coraz większym stopniu wyręcza obywateli w decyzjach, na co wydawać ich pieniądze i dlaczego.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#PosełJerzyOsiatyński">U źródeł kryzysu finansów publicznych leży dług publiczny. W części zadłużenia zagranicznego odpowiedzialność za jego powstanie i w olbrzymiej mierze zmarnowanie kredytów zaciągniętych w latach siedemdziesiątych ponoszą rządy komunistyczne. Jeżeli - czym cieszyli się przedstawiciele obecnej koalicji - koszty tego zadłużenia były dotąd stosunkowo niewielkie, niewspółmiernie małe w stosunku do kwot zadłużenia, to dlatego że spłaty tych długów były zawieszone, a następnie dzięki wysiłkom solidarnościowych rządów zadłużenie to zostało o prawie połowę zredukowane. Tę resztę trzeba teraz jednak spłacać. Niestety, będzie to kosztowało coraz więcej.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#PosełJerzyOsiatyński">Odpowiedzialnością za dług wewnętrzny dzisiejsza koalicja obciąża rządy z lat 1989–1993. Słyszeliśmy takie głosy także w toku dzisiejszej debaty. Przypomnijmy więc, że przecież ten dług w olbrzymim stopniu jest także „zasługą” rządów komunistycznych. Nie chodzi bynajmniej tylko o zabrane bankom depozyty walutowe, które dopiero dzięki naszym decyzjom zostały im zwrócone i co dalej obciąża budżet. To samo dotyczy przyjmowanych przez rządy PZPR i SLD zobowiązań finansowania centralnych inwestycji, budownictwa mieszkaniowego, finansowania handlu zagranicznego, a także przyjmowanych przez państwo zobowiązań w dziedzinie świadczeń społecznych itd. Nie zapominamy też o tym, kto w ostatnich latach szczególnie uporczywie zabiegał o zwiększanie deficytu budżetowego, a dziś wylewa fałszywe łzy nad rozmiarami powstałego w ten sposób długu.</u>
          <u xml:id="u-21.7" who="#PosełJerzyOsiatyński">Zdaniem Unii Wolności rozwiązanie problemu długu publicznego i kryzysu finansów publicznych jest możliwe tylko przez rezygnację z różnych kosztownych programów świadczeń społecznych i usług, na które nas nie stać, m.in. przez wprowadzenie starannie przygotowanej i kompleksowej reformy systemu ubezpieczeń społecznych, reform innych świadczeń społecznych oraz reform sfery budżetowej, zwłaszcza ochrony zdrowia i edukacji. Jeśli chodzi o usługi społeczne, podstawowy problem sprowadza się do odpowiedzi na pytania: Za czyje pieniądze i kto ma prawo wyboru? Rozwiązania najgorsze - gdy zważyć na jakość tych usług i ich koszty - to rozwiązania będące dziedzictwem starego systemu, który obecna koalicja w przeforsowanych przez nią ustawach okołobudżetowych gorliwie usiłuje przywracać (usługi świadczone za państwowe pieniądze i bez prawa wyboru przez usługobiorcę).</u>
          <u xml:id="u-21.8" who="#PosełJerzyOsiatyński">Wiąże się z tym ściśle nasze poparcie dla zatrzymanej przez ten rząd reformy samorządowej i hamowanego programu pilotażowego. Wzmianki rządu o umocnieniu pozycji samorządu terytorialnego mają charakter czysto deklaratywny. Nie towarzyszy im określenie zakresu zadań i kompetencji, które rząd zamierza przekazać gminom, ani korespondujące z tym zmiany w systemie powiązań między budżetami gmin a budżetem państwa. Zwiększenie kompetencji i zasobów finansowych gmin, a także powołanie samorządowych powiatów, ma nie tylko zasadnicze znaczenie ustrojowe w budowie struktur demokratycznej Polski. Przekazanie samorządowi terytorialnemu możliwie największych uprawnień w zwalczaniu bezrobocia, w pomocy społecznej, ochronie zdrowia czy w edukacji jest bodaj najskuteczniejszą metodą racjonalizacji wydatków publicznych. Nie bez znaczenia jest dla nas także to, że reforma powiatowa jest prawdziwą szansą polskiej wsi. Instytucje obsługi rolnictwa znajdują się bowiem z reguły w najbliższym mieście i dzięki samorządowi powiatowemu chłopi mogą uzyskać wpływ na ich funkcjonowanie. W tych miastach i miasteczkach powinny powstawać miejsca pracy dla ludzi, którzy nie mogą jej znaleźć na wsi. Samorząd powiatowy może się okazać szansą polskiej wsi. Jest więc dla nas niezrozumiałe, dlaczego akurat chłopska partia tak zawzięcie się temu sprzeciwia.</u>
          <u xml:id="u-21.9" who="#PosełJerzyOsiatyński">W polityce makroekonomicznej, jeśli chodzi o zmiany systemowe i strukturalne, kanonem w dziedzinie gospodarczej rządu Mazowieckiego, Bieleckiego, Olszewskiego i Suchockiej były: dążenie do poprawy konkurencyjności polskiej gospodarki przez jej liberalizację, twarde ograniczenia budżetowe w wypadku firm i agend państwowych wydających pieniądze podatników, zasada pomocniczości działań państwa w gospodarce oraz zmiana struktury własnościowej majątku produkcyjnego. Tym celom były podporządkowane takie podstawowe zmiany strukturalne, jak wprowadzenie swobody podejmowania działalności gospodarczej i jasnych regulacji związanych z jej zakończeniem, prywatyzacja sektora państwowego oraz zmuszenie przedsiębiorstw państwowych do aktywnego dostosowywania się do rynkowych reguł gry. Towarzyszyła temu intensywna budowa instytucji rynkowych, prawnych i organizacyjnych. (Znakomita większość tych instytucji została w tym czasie powołana do życia.) Tym bardziej cieszy nas środowa decyzja sejmowej Komisji Nadzwyczajnej do spraw paktu o przedsiębiorstwie państwowym, podjęta jednogłośnie, o zgłoszeniu komisyjnego projektu ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych jednobrzmiącego z projektem złożonym przez rząd Hanny Suchockiej. Szkoda tylko, że straciliśmy na to cały rok. Naszej polityce zarzucano wówczas, tak jak i obecnie, nadmierny liberalizm, za antidotum uważając zwiększenie protekcjonizmu. Jednakże Unia Wolności nie opowiada się bynajmniej za otwieraniem naszych rynków bez żadnych ograniczeń. Opowiada się natomiast za bezwzględnym przestrzeganiem rynkowych reguł gry i działaniem na własny rachunek i własne ryzyko, za zapewnieniem konkurencyjności naszych produktów, obniżaniem kosztów ich wytwarzania, i to w taki sposób, aby po zakończeniu procesu restrukturyzacji podatnicy nie musieli do tych firm dopłacać. Taki ostry reżim finansowy jest bowiem naprawdę jedyną szansą poprawy standardu życia w Polsce, odrobienia zapóźnień gospodarczych, technologicznych i ekologicznych, ekspansji polskich produktów i usług na rynki zagraniczne i utrzymania się na rynku wewnętrznym. Polityka wymuszania i popierania działań zmierzających do poprawy konkurencyjności polskiej gospodarki służy przede wszystkim polskim konsumentom.</u>
          <u xml:id="u-21.10" who="#PosełJerzyOsiatyński">Protekcjonizm uprawiany przez rząd Waldemara Pawlaka jest grzechem przeciwko tym regułom. Protekcja jest udzielana w sposób uznaniowy — sprawia, że tworzą się zjawiska politycznego klientelizmu i serwilizmu — jest podporządkowana zabieganiu o interesy środowisk szczególnie związanych z osobą obecnego premiera i innych czołowych działaczy koalicji rządowej. Jednocześnie przyznawane ulgi, dotacje, poręczenia skarbu państwa i gwarancje nie wiążą się bynajmniej z wymuszaniem poprawy konkurencyjności. Przeciwnie, często tworzą struktury umożliwiające monopolistyczne praktyki cenowe (jak w przypadku podnoszenia cen przez Fabrykę Samochodów Osobowych i „Fiata”, zwyżek cen cukru itd.), przy zupełnej bezradności Urzędu Antymonopolowego i braku politycznej woli rządu, by przeciwdziałać tym zjawiskom.</u>
          <u xml:id="u-21.11" who="#PosełJerzyOsiatyński">Takiej polityce protekcjonizmu i osłabiania konkurencji musi oczywiście towarzyszyć gwałtowny wzrost różnych jawnych i ukrytych subsydiów i dotacji. Nie dziwi więc, że w projekcie budżetu na 1995 r. dotacje na finansowanie jednostek gospodarczych wykazują najwyższą, poza obsługą zadłużenia zagranicznego (145,1), dynamikę - 142,6. Do tego dochodzi olbrzymia kwota na gwarancje i poręczenia skarbu państwa. Ich przyrost w 1994 r. wyniesie 80 bln zł, a w 1995 r. dalsze 46 bln zł. Relacja łącznej kwoty poręczeń do PKB wzrośnie w 1995 r. do 9,4%. (Te gwarancje i poręczenia są w znacznej części ukrytą formą dotowania.) Do tego trzeba dodać gwarancje i poręczenia udzielane pod administracyjnym naciskiem przez państwowe banki; de facto to też reprezentuje zobowiązania skarbu państwa ukryte w bilansach tych banków.</u>
          <u xml:id="u-21.12" who="#PosełJerzyOsiatyński">Protekcjonizm rządu premiera Pawlaka polega na prowadzeniu polityki utrzymywania złych przedsiębiorstw przez dobre, co było istotną przyczyną stagnacji gospodarki komunistycznej przez wiele lat. Taki protekcjonizm nie tylko nie ułatwi restrukturyzacji, ale będzie służył utrzymywaniu nieefektywnych firm i technologii, będzie spychać Polskę w błędne koło zacofania gospodarczego, a w krańcowych przypadkach prowadzi to do zupełnych absurdów.</u>
          <u xml:id="u-21.13" who="#PosełJerzyOsiatyński">Nawet wspieranie rolnictwa musi mieć swoje granice. Można rozważać celowość wspierania spożycia cukru, mleka w proszku, masła czy wołowiny w szkołach, przedszkolach, żłobkach czy w takim rejonie Polski jak Bieszczady. Klub Parlamentarny Unii Wolności sprzeciwia się natomiast subsydiowaniu spożycia tych produktów w Paryżu czy w Chicago, za pieniądze polskich podatników - przez dotowanie ich eksportu i podnoszenie ich cen na polskim rynku.</u>
          <u xml:id="u-21.14" who="#PosełJerzyOsiatyński">Podobne pytania można postawić w sprawach wspierania naszego przemysłu. Naszym zdaniem, bez jasnego określenia granic i procedur działań osłonowych w przemyśle motoryzacyjnym, zbrojeniowym czy innych, możliwości ich unowocześnienia i restrukturyzacji zostaną przekreślone.</u>
          <u xml:id="u-21.15" who="#PosełJerzyOsiatyński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedłożony projekt budżetu państwa zapowiada w 1995 r. kontynuację takiej polityki jak w roku bieżącym — polityki odraczania trudnych decyzji, zaciągania zobowiązań, których koszty będą musiały płacić przyszłe rządy i przyszłe pokolenia, a jednocześnie wstrzymania lub znacznych opóźnień zmian systemowych. Tymczasem, bynajmniej nie wskutek jakiegoś szczególnego działania „Strategii dla Polski”, o której spektakularnych sukcesach w dziedzinie reform rent i emerytur czy centrum gospodarczego nie będę tu mówił, ale wskutek wysiłku milionów ludzi w Polsce, którzy umieli wykorzystać szansę, jaką dały im reformy wprowadzone w latach solidarnościowych rządów — reformy Mazowieckiego i Balcerowicza, Bieleckiego i Suchockiej — w 1995 r. można przewidywać wzrost produktu krajowego brutto o następne 4,5–5%, wzrost dochodów budżetowych państwa i zamożności obywateli.</u>
          <u xml:id="u-21.16" who="#PosełJerzyOsiatyński">Jak zatem ten większy „tort” dochodu narodowego, naszym zdaniem, powinien zostać podzielony?</u>
          <u xml:id="u-21.17" who="#PosełJerzyOsiatyński">Przede wszystkim należy dążyć do zmniejszenia ciężaru podatkowego. Klub Parlamentarny Unii Wolności występował o przywrócenie niższych progów podatkowych - 20, 30 i 40% podatku od dochodów osobistych ludności, a obecnie uważa, że budżet na przyszły rok powinien przewidywać obniżenie stopy podatku od dochodów przedsiębiorstw. Jak się okazuje, efektywna stopa tego podatku w wyniku różnych ulg i odpisów wyniesie w bieżącym roku ok. 31%. Wiele z tych ulg trudno byłoby obecnie wycofać. Jesteśmy jednak przeciwni przyznawaniu dalszych ulg, m.in. ulgi 75-procentowej przewidywanej w budżecie, gdyż może się ona łatwo okazać instrumentem uznaniowym, bez możliwości jakiejkolwiek kontroli. Natomiast powszechne zmniejszenie tego podatku pobudzi nowe inwestycje i ekspansję produkcji, tworzenie nowych miejsc pracy. Będzie także wpływać na zmniejszenie szarej strefy w gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-21.18" who="#PosełJerzyOsiatyński">Jeśli chodzi o dziedzinę podatków, poza kwestią redukcji podatku od dochodów przedsiębiorstw chcemy zwrócić uwagę rządu na fakt, że przedsiębiorstwa państwowe coraz powszechniej uchylają się od ich płacenia. Poprawa ściągalności podatków była przez rząd wielokrotnie zapowiadana. Na razie jej głównym przejawem są jednak umorzenia podatku. Będziemy wspierali działania na rzecz zwiększenia zatrudnienia w aparacie skarbowym i w służbach celnych. Z żalem zwracamy uwagę, że sprawa podporządkowania służb celnych ministrowi finansów i zintegrowania poboru obu należności skarbu państwa do dziś nie została załatwiona.</u>
          <u xml:id="u-21.19" who="#PosełJerzyOsiatyński">Drugim obszarem naszych preferencji w budżecie na 1995 r. jest finansowanie sfery budżetowej. Uważaliśmy i nadal uważamy, że bez zasadniczej reformy sfery budżetowej przez wiele dalszych lat nie uda się zapewnić wyraźnego wzrostu dochodów pracowników tej sfery ani środków na koszty materialne jej funkcjonowania. Przebudowę sektora publicznego nadal więc uważamy za konieczność. Jednak nie udało nam się jej przeprowadzić i stwierdzamy, że obecny rząd także tego nie dokona, mimo że akurat w tych sprawach mógłby liczyć na wsparcie opozycji. Konsekwencją braku tych reform będzie dalsze rozwieranie się nożyc między wynagrodzeniami sfery materialnej i sfery budżetowej, czego Unia Wolności nie może aprobować. Także realizacja ostatnich propozycji rządu będzie prowadzić do pogorszenia się relacji płac w sferze budżetowej do płac sfery materialnej. Według naszych ostrożnych szacunków dopiero wzrost płac w sferze budżetowej o ok. 10% może spowodować, że ten warunek zostanie spełniony.</u>
          <u xml:id="u-21.20" who="#PosełJerzyOsiatyński">Trzecim obszarem, dla którego domagamy się wzrostu wydatków budżetowych, jest kompleks spraw związanych z utrwalaniem struktur demokracji samorządowej. Według nawet najbardziej ostrożnych szacunków przewidziane w ustawie budżetowej 2,5 bln zł na finansowanie dodatków mieszkaniowych jest daleko niewystarczające i może skompromitować praktyczne funkcjonowanie uchwalonej przez nas ustawy. Gminy potrzebują na ten cel co najmniej dwa razy tyle. Szczegółowego ponownego przeliczenia wymagają także subwencje oświatowe dla gmin. Podobnie dla zapewnienia realizacji zadań przejętych przez miasta w ramach programu pilotażowego brakuje ok. 2 bln zł.</u>
          <u xml:id="u-21.21" who="#PosełJerzyOsiatyński">Zdaniem Klubu Parlamentarnego Unii Wolności przekazywanie samorządowi terytorialnemu możliwie największych uprawnień ma nie tylko zasadnicze znaczenie ustrojowe, ale jest jednocześnie bodaj najskuteczniejszą metodą racjonalizacji wydatków publicznych. Z tego punktu widzenia zwiększanie środków na górnictwo i hutnictwo, a jednoczesna odmowa dofinansowania bieżących wydatków na realizację programów zdrowotnych, na międzywojewódzką komunikację, inwestycje i modernizację dróg w województwie katowickim, a także szczególna arogancja, z jaką najwyższe władze potraktowały wybranych tam burmistrzów i prezydentów miast, są spektakularnym przykładem zasadniczych różnic pomiędzy rządem a opozycyjną Unią Wolności, jeśli chodzi o rozumienie demokracji i istoty interwencjonizmu w gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-21.22" who="#PosełJerzyOsiatyński">Czwartym obszarem naszych preferencji jest bezpieczeństwo państwa, bezpieczeństwo na naszych granicach i wewnątrz tych granic. Krytycznie oceniamy niezrealizowanie zapowiadanej przez rząd poprawy finansowania obrony narodowej, co musi być związane ze strukturalnymi zmianami w resorcie, zapewniającymi cywilne kierownictwo nad wojskiem.</u>
          <u xml:id="u-21.23" who="#PosełJerzyOsiatyński">Środki preliminowane w budżecie na bezpieczeństwo wewnętrzne, w tym także na poprawę skuteczności działania sądownictwa i prokuratury, są wyraźnie niewystarczające, a poczucie bezpieczeństwa obywateli wyraźnie się pogarsza. Nie znaleziono dostatecznych środków na zwiększenie liczby funkcjonariuszy bezpośrednio strzegących bezpieczeństwa obywateli. Brak tych funduszy uniemożliwi też techniczne dostosowanie Policji i innych służb podlegających MSW do coraz to nowych zadań, które już przed nimi stoją. Na te cele muszą się znaleźć dodatkowe środki.</u>
          <u xml:id="u-21.24" who="#PosełJerzyOsiatyński">Jakie proponujemy źródła sfinansowania tych dodatkowych wydatków? Źródłem głównym, które w bieżącym roku przyniosło kilkanaście bilionów dodatkowych dochodów, jest podatek inflacyjny. Ceny i płace w sferze produkcji materialnej będą wyższe, niż planowano, i wobec tego wyższe są także wpływy podatkowe. Niestety, widać już także, że poza skutkami przechodzącymi na przyszły rok także średnioroczna stopa inflacji w 1995 r. będzie wyższa o ok. 3–4 punkty. Oznacza to, że przy ogólnej kwocie dochodów budżetowych w 1995 r. rzędu 823, 5 bln zł i przy założeniu, że ok 40% wydatków budżetu ma charakter sztywny, powstaną dodatkowe możliwości sfinansowania wydatków w wysokości ok. 15–18 bln zł. Dalszych oszczędności będziemy szukać w kwotach preliminowanych na premie gwarancyjne, obsługę zadłużenia krajowego i zagranicznego, dotacje na finansowanie jednostek gospodarczych, a także w możliwości poprawy ściągalności składek na ZUS (co pozwoliłoby zmniejszyć dotację dla ZUS) i wreszcie w racjonalizacji wydatków na bezrobotnych, dla których zasiłki wykazują obok rent i emerytur najwyższą dynamikę.</u>
          <u xml:id="u-21.25" who="#PosełJerzyOsiatyński">Tu jeszcze uwaga o przedsiębiorstwach państwowych, często w dobrej kondycji finansowej, które nie płacą składek na ZUS, podatków i świadczeń wynikających z innych zobowiązań na rzecz skarbu państwa, a jednocześnie podnoszą płace. Za ten wzrost płac płacimy wszyscy dodatkową inflacją, a ponadto sfera budżetowa płaci po raz drugi. Dodatkowe dotacje na ZUS czy uszczuplenia podatkowe wywołane tymi praktykami kopalń, hut czy Zakładów Przemysłu Ciągnikowego „Ursus” uszczuplają możliwości podwyżek płac nauczycieli, lekarzy i policjantów. Rząd musi znaleźć skuteczny sposób na ukrócenie tych praktyk, inny niż darowanie im tych zaległości.</u>
          <u xml:id="u-21.26" who="#PosełJerzyOsiatyński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Bez wprowadzenia tych niewątpliwie zasadniczych zmian w ustawie budżetowej na 1995 r. i bez - co ważniejsze - korespondujących z nimi zmian w polityce gospodarczej Klub Parlamentarny Unii Wolności nie będzie mógł poprzeć projektu tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-21.27" who="#PosełJerzyOsiatyński">Na koniec jeszcze uwaga wiążąca się raczej nie z treścią, lecz z formą prezentowania przez rząd projektu ustawy budżetowej i naszego stanowiska w tej sprawie. W poniedziałkowych „Sygnałach dnia” pan wicepremier Grzegorz Kołodko był łaskaw określić nasze projekty jako „aberracyjne pomysły”. Przypomniało mi to scenę sprzed 30 lat, kiedy Władysław Gomułka karcił jednego z najwybitniejszych polskich ekonomistów, który ośmielił się zaproponować rozwiązanie inne niż przedstawione przez Gomułkę. Gomułka powiedział wtedy na warszawskiej konferencji PZPR: Profesorowie z tytułami, poważni ludzie zamiast prowadzić prace badawcze, pomóc, piszą jakieś bzdurne tezy. Nie zamierzam dochodzić, co więcej może łączyć pana wicepremiera Kołodkę z Władysławem Gomułką, ale bezalternatywność myślenia i arogancja łączą obu panów w sposób niewątpliwy.</u>
          <u xml:id="u-21.28" who="#komentarz">(Poruszenie na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-21.29" who="#PosełJerzyOsiatyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W sprawie założeń polityki pieniężnej na 1995 r. Klub Parlamentarny Unii Wolności nie wyraża zastrzeżeń co do głównych kierunków tej polityki. Pragniemy jedynie odnotować nasze wątpliwości co do potrzeby aż tak znacznego przyrostu rezerw dewizowych w 1995 r., prawdopodobnie większych niż potrzeby dyktowane koniecznością obsługi zadłużenia zagranicznego i zwykłą przezornością związaną z zapewnieniem bieżącej wymienialności złotówki. Stanowisko Klubu Parlamentarnego Unii Wolności w sprawach prywatyzacji, jak również szczegółowe omówienie naszych priorytetów w polityce budżetowej na przyszły rok, zostanie przedstawione w dalszych wystąpieniach naszego klubu.</u>
          <u xml:id="u-21.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Jerzemu Osiatyńskiemu z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu panią posłankę Wiesławę Ziółkowską z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! 18 listopada to od 1990 r. najwcześniejszy termin rozpoczynania w Wysokiej Izbie prac nad budżetem. Fakt ten należy ocenić bardzo pozytywnie. W przyszłości może wypracujemy taki tryb prac, aby nie tylko rozpoczynać odpowiednio wcześniej, ale również kończyć pracę nad budżetem ostatecznymi głosowaniami w roku poprzedzającym rok budżetowy.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Unia Pracy w pierwszym czytaniu ocenia budżet przez pryzmat sześciu kryteriów. Kryterium pierwsze - na ile wysokość wydatków budżetowych i ich podział wpływa na prawidłowość i poprawę wypełniania funkcji państwa wobec obywateli. Kryterium drugie - na ile budżet zawiera realne elementy rozwojowe; jaka to jest wysokość. Kryterium trzecie - czy budżet realizuje w odpowiedniej wysokości zobowiązania państwa wobec wszystkich podmiotów, osób prawnych i fizycznych, wynikające z obowiązujących obecnie ustaw. Kryterium czwarte - na ile ten budżet państwa oznacza realną decentralizację władzy, nie tylko poprzez przekazywanie zadań, ale również przekazywanie pieniędzy do gmin. Kryterium piąte - to kwestia prawidłowości szacunku dochodów. I wreszcie kryterium szóste - konstrukcja i prezentacja budżetu.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Rozpocznę od pierwszego kryterium, które naszym zdaniem jest niezwykle istotne - mianowicie na ile wysokość wydatków i sposób ich podziału wpływa na poprawę spełniania przez państwo podstawowych funkcji wobec obywateli. Jakie to są funkcje? Oświata, zdrowie, bezpieczeństwo, wymiar sprawiedliwości, a także to, czy w budżecie państwa istnieją takie zabezpieczenia, które stwarzają obywatelowi szansę uzyskania własnego mieszkania. Mieszkanie jest bowiem pierwszą potrzebą i bez jej zaspokojenia na średnim poziomie o innych możemy już niewiele mówić. Pan premier zapowiedział, że praktycznie rzecz biorąc we wszystkich obszarach usług społecznych następuje wzrost wydatków realnych. Momentami w trakcie wypowiedzi pana premiera miałam wrażenie, że jestem w innym kraju, w kraju wiecznej szczęśliwości, którą pan premier zapowiadał na 1995 r. Myślę, że rzadko bywa tak, żeby wszyscy byli zadowoleni z budżetu. Chciałabym mieszkać w takim kraju. Jednak szczególnie wtedy, kiedy transformujemy gospodarkę, kiedy potrzeb jest tak wiele, a wybory tak trudne, ten czas, w którym będziemy mogli rzetelnie i uczciwie mówić - bo w polityce pojęcie uczciwości też powinno funkcjonować - że wszystkim w przyszłym roku się poprawi, jest jeszcze odległy.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Kwestia oświaty. Udział wydatków na oświatę w produkcie krajowym brutto nadal spada. O ile zakłada się, że w 1994 r. będzie wynosił 3,7%, o tyle w 1995 r. — 3,1%. Udział wydatków na szkolnictwo wyższe i naukę także spada. Zakłada się, że w 1994 r. osiągnie poziom 1% PKB, a w 1995 r. — 0,7%. Niestety rośnie także zadłużenie sfery oświaty i szkolnictwa wyższego. W 1992 r. wynosiło ono już 1,6 bln zł, w 1993 r. — 2,9 bln zł, szacuje się, że w 1994 r. wyniesie ok. 4,4 bln zł. To jest bardzo poważny dylemat, czy ciągnąć ten ogon zadłużeniowy.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Naszym zdaniem kosztuje to znacznie więcej aniżeli decyzja o zawarciu, nie całej, ale chociażby częściowej i znaczącej kwoty na oddłużenie w budżecie państwa na rok 1995. Tego oczywiście w obecnym przedłożeniu nie ma.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Kwestia następna - 95% wydatków oświaty to są wydatki bieżące. Co to oznacza? To oznacza, że jeśli nawet ktokolwiek by nam przedstawił w tej chwili program reformowania sfery oświaty i szkolnictwa, to nie ma środków, żeby to wykonać. Nie ma w tym budżecie pieniędzy na żadne zmiany czy rozwiązania systemowe. Jak wynika z badań różnych instytutów oraz z opinii różnych środowisk, nie tylko akademickich, rezerwy proste w oświacie i szkolnictwie wyższym się wyczerpały. Zmniejszamy liczbę godzin lekcyjnych, zlikwidowaliśmy zajęcia pozalekcyjne prawie we wszystkich szkołach, a w niektórych są one prowadzone w minimalnym zakresie. Co to oznacza? To oznacza, że zamiast zasady równych szans, realizujemy zasadę nierównych szans już na samym starcie - bo kiedy jesteś słabszy, nie masz szansy, nie możesz liczyć na to, że w szkole będziesz miał możliwość dorównania chociażby do średniego poziomu.</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Kwestia studiów, studentów. Wskaźnik skolaryzacji jest u nas ciągle jednym z najniższych w Europie. To, co się dzieje w szkolnictwie wyższym, można by określić jako żywiołową prywatyzację tej sfery. Rodzi się pytanie: Dobrze to czy źle? Otóż dla tych, którzy mają pieniądze, żeby opłacić studia zaoczne czy wieczorowe, to dobrze. Zauważmy jednak dylemat: Ci, którzy pieniędzy nie mają, szans na studiowanie też nie mają. To jest dylemat o wymiarze ustrojowym, a nie tylko kwestia jednego budżetu. Dzisiaj popełniane błędy... Chcę powiedzieć, że wydatki na oświatę i wychowanie zmniejszają się nie od dzisiaj. Gdy porównamy te wydatki w 1994 r. i np. w 1988 r. w cenach stałych, to okazuje się, że wynoszą one tylko 60,6% czy 61%.</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Kwestia następnej sfery, mianowicie służby zdrowia. Gdy zastosujemy tu porównanie w cenach stałych do 1988 r., to okazuje się, że te wydatki spadają do poziomu 68%. Oczywiście nie spadły one z roku na rok, z 1993 na 1994 (teraz ten spadek był jeszcze stosunkowo najmniejszy), ale w ciągu tych wszystkich lat. Najdrastyczniej te wydatki spadły od roku 1991. Tu znowu jest dylemat, czy utrzymywać taki stan rzeczy, bo coraz więcej osób jest niezadowolonych z funkcjonowania sfery zabezpieczenia zdrowia, a jednocześnie budżet państwa przeznacza na to spore środki - malejące, ale spore. O ile np. w 1993 r. (takie dane podaje rocznik statystyczny) przeciętnie na jednego obywatela wydano 2 mln zł na ochronę zdrowia, to obywatel z własnej kieszeni (w gospodarstwach pracowniczych) dołożył 400 tys. zł, a w gospodarstwach emeryckich - prawie 1 mln zł. Czy ten stan rzeczy może być dalej utrzymywany? Naszym zdaniem nie, ponieważ kontynuacja tego powoduje niezadowolenie społeczne, które nikomu dobrze nie służy - nie tylko koalicji rządowej, ale myślę, że i idei parlamentaryzmu, i całemu Sejmowi. Ten stan rzeczy jest po prostu zły i trzeba zdecydować się na reformę systemu służby zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-23.8" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Kwestia następna to wymiar sprawiedliwości. Z zadowoleniem witamy fakt - nawet uwzględniając inflację w przyszłym roku nieco wyższą od tej, którą planuje rząd - iż, miejmy nadzieję, dostęp obywatela do wymiaru sprawiedliwości będzie większy, natomiast okres oczekiwania na rozpatrzenie sprawy nieco krótszy. Miejmy nadzieję, że te zwiększone nieco w stosunku do innych dziedzin wydatki będą się nam opłacały. Zresztą, warto potem, po roku, zapytać o to pana ministra.</u>
          <u xml:id="u-23.9" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Sfera mieszkalnictwa. W budżecie państwa jest mniej wydatków na mieszkalnictwo. W relacji do roku 1994 stanowią one 88% plus, oczywiście, planowane 2,5 bln zł na dodatki mieszkaniowe, związane z nową ustawą. (Do tej sprawy jeszcze powrócę.) Dużo to czy mało? Otóż, to nie jest wcale mała kwota, przeszło 18, prawie 19 bln zł. Rodzi się jednak pytanie: Czy dzięki sposobowi rozdysponowania tej kwoty dokonujemy postępu w rozwiązywaniu problemów mieszkalnictwa, a więc w rozwiązywaniu tego problemu, o którym mówiliśmy niedawno przy debacie na temat ulg mieszkaniowych - 1,5 mln rodzin nie dysponuje samodzielnym mieszkaniem. To olbrzymi dylemat. Tak ukształtowane wydatki na mieszkalnictwo i w takiej wysokości, niestety, nie dają nam szans na poprawę tej sytuacji w 1994 r., ponieważ, praktycznie rzecz biorąc, nie stwarzają realnych możliwości zwiększenia dostępu do kredytu mieszkaniowego na takich warunkach, aby przeciętnie zarabiający obywatel mógł z tego kredytu skorzystać.</u>
          <u xml:id="u-23.10" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Precyzując ocenę tej pierwszej funkcji, którą powinien pełnić budżet, stwierdzamy, że - mimo iż z trybuny sejmowej w lutym tego roku pan premier odpowiedzialny wówczas za kwestie gospodarcze powiedział, że zahamowany zostanie spadek wydatków na sferę zabezpieczenia społecznego, czyli całą sferę usług społecznych, a więc: oświatę, zdrowie, wymiar sprawiedliwości, bezpieczeństwo - mamy dalej do czynienia ze spadkiem.</u>
          <u xml:id="u-23.11" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Naszym zdaniem, należy szukać teraz takich rozstrzygnięć i rozwiązań w ustawie budżetowej, aby deklaracje, które dzisiaj złożył z trybuny sejmowej nowy premier do spraw gospodarczych - że nie tylko ten spadek będzie zahamowany, ale będzie wzrost tych wydatków w wartościach realnych - były zagwarantowane w ustawie budżetowej. Do tej pory takiego mechanizmu gwarancji nie mamy z tego powodu chociażby, że inflacja okazuje się zawsze o parę punktów wyższa, wydatki realizowane są przy inflacji planowanej i mamy do czynienia z realnym spadkiem wydatków na sferę usług społecznych.</u>
          <u xml:id="u-23.12" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Kryterium drugie. Funkcja prorozwojowa budżetu — to kryterium jest bardzo ważne. Trzeba przyznać, że zaproponowano tu szereg instrumentów, które zasługują na uwagę. Niewątpliwie takim instrumentem jest wzrost inwestycji o 30%. Jest to wzrost niemały w wartościach nominalnych, co także przy zakładanym wzroście cen, nawet trochę wyższym od planowanego, będzie oznaczało zapewne wzrost wartości realnych. Następnym elementem, który należy ocenić pozytywnie, są także niektóre rodzaje dotacji na zadania gospodarcze. Na przykład — na budowę oczyszczalni ścieków i na inne inwestycje infrastrukturalne. Dotacje są dosyć dobrą sprężyną rozwoju gospodarczego, ponieważ zachęcają także gminy do rozpoczynania inwestycji infrastrukturalnych i do partycypowania w nich. Te działania oceniamy pozytywnie.</u>
          <u xml:id="u-23.13" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Pozytywnie należy ocenić też to, że w ustawie budżetowej zwiększa się środki na gwarancje kredytowe, a także na ubezpieczenia kredytów eksportowych. Wobec wysokiego oprocentowania kredytów i trudności z dostępem do kredytów inwestycyjnych te formy gwarancji kredytowych, ubezpieczeń eksportowych są bardzo pożyteczne i w wielu krajach stosowane. Istnieje jednak bardzo duże ryzyko, iż jeżeli rząd nie wprowadzi właściwych mechanizmów weryfikacji wniosków ubezpieczeniowych, wniosków o gwarancje, to pozytywne efekty tego typu działań mogą być znacznie mniejsze od oczekiwanych. Już z tegorocznego budżetu państwa — z tytułu źle udzielonych albo częściowo nie trafionych gwarancji — płacimy kwotę prawie 9 bln zł. Zresztą na rok 1995 także planuje się kwotę mniej więcej w tej wielkości. Jeżeli zatem chcemy za parę lat zbilansować takie działanie, znaczne zwiększenie możliwości poręczeń i gwarancji kredytowych oraz ubezpieczeń kredytów eksportowych, to bezwzględnie trzeba wprowadzić takie instrumenty, aby weryfikacja tych wniosków była na tyle merytorycznie dobrze przeprowadzona, żebyśmy unikali strat z tego tytułu w budżecie. Są więc instrumenty prorozwojowe, i to wcale niemałe — miejmy nadzieję, że będą one funkcjonowały pozytywnie, o ile rząd dołoży starań, jeśli chodzi o ich monitorowanie i korygowanie, jeśli okażą się niepraktyczne, niesprawne.</u>
          <u xml:id="u-23.14" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Kryterium trzecie. Czy budżet państwa zapewnia środki na wypełnienie wszystkich ustawowych zobowiązań? Otóż naszym zdaniem nie. Naszym zdaniem brakuje tutaj pieniędzy, mimo wzrostu, na opiekę społeczną, na pomoc społeczną. Te środki, które są przewidziane w budżecie na 1995 r. starczą - według naszych szacunków - na trzy kwartały. W czwartym kwartale, praktycznie rzecz biorąc, przy takim jak założono kształtowaniu średnich dochodów, pieniędzy na pomoc społeczną nie będzie. Zupełnie też oczywiste jest dla nas to, iż ustawa budżetowa nie gwarantuje środków na dodatki mieszkaniowe. Ta kwota w wysokości 2,5 bln zł zdaniem ministerstwa budownictwa jest zaniżona o ok. 2,3 bln zł; według naszych bardzo ostrożnych szacunków należy oczekiwać, że brakuje ok. 3,5 bln zł. Ten budżet zatem nie gwarantuje niestety możliwości wywiązania się państwa z zobowiązań ustawowych wobec obywateli.</u>
          <u xml:id="u-23.15" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Czwarte kryterium - decentralizacji. Czy mamy do czynienia z takim stanem rzeczy, że coraz więcej pieniędzy jest wydatkowanych przez samorządy, przez gminy? Otóż chciałoby się, aby to, co zapowiedział pan premier Kołodko, znajdowało potwierdzenie w dokumentach, ale tak nie jest, ponieważ bilans finansów publicznych wskazuje, że o ile w 1994 r. gminy dysponowały kwotą stanowiącą 13,3% całości funduszów publicznych, to na 1995 r. przewiduje się tylko 12,6%. Mogę przypuszczać, że są różne powody tak nisko ukształtowanej i obniżającej się relacji, ale bez względu na powody to zjawisko należy ocenić bardzo negatywnie, oznacza ono bowiem zahamowanie procesu decentralizacji, a w gruncie rzeczy może oznaczać przerzucanie większych zadań na gminy bez dawania na ten cel pieniędzy.</u>
          <u xml:id="u-23.16" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Piąte kryterium - prawidłowość szacunku dochodów. Już od kilku lat mamy do czynienia z taką praktyką, że dochody budżetowe rokrocznie są zaniżane i w efekcie przy absolutorium budżetowym albo przy planowaniu budżetu na następny rok okazuje się, że z wielu powodów one są wyższe, również z powodu wyższej niż zakładana inflacji, jak i wyższych niż zakładano płac. Jak argumentują projektodawcy ustawy budżetowej na rok 1995, w roku 1994, z tytułu większego o ok. 2 punkty procentowe wzrostu płac, natomiast cen - o 4 punkty procentowe, mamy o 26 bln zł więcej po stronie dochodów z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku dochodowego od osób prawnych. To jest nieprawdopodobne, ta kalkulacja jest po prostu nierealna. Są jeszcze inne powody, mianowicie zaniżenie wcześniejszych szacunków wpływów podatkowych do budżetu państwa na rok 1994, o czym mówiłam z tej trybuny parę miesięcy temu, wskazując, że jest to kwota powyżej 10 bln zł, i to stanowisko konsekwentnie podtrzymuję.</u>
          <u xml:id="u-23.17" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Czy jest to dobra, czy zła praktyka? Otóż z punktu widzenia ściśle monetarystycznego, li tylko fiskalnego, mamy do czynienia z takim mechanizmem: Rząd wydatkuje tylko tyle, ile jest w budżecie, wydatki są obliczone przy niższej inflacji, natomiast dochody wpływają przy wyższych płacach i przy wyższej inflacji. Nadwyżkę rząd przekazuje na pokrycie deficytu budżetowego. Ma to też swoją dobrą stronę, ponieważ, oczywiście, zmniejsza dług publiczny w następnych okresach, ale decyzji, na co przeznaczyć tę nadwyżkę dochodów, nie podejmuje się na sali sejmowej, nie podejmuje ich ustawodawca. Te decyzje podejmuje rząd. Pytam: Czy to jest kompetencja rządu, czy ustawodawcy? Moim zdaniem jest to kompetencja tylko i wyłącznie ustawodawcy; nawet jeśli miałoby to prowadzić do takiego samego efektu końcowego, to o tym, na co przeznaczyć wyższe wpływy podatkowe, powinien decydować ustawodawca. Będziemy wnosić w tym roku o bardzo szczegółowe przedstawienie szacunku dochodów. Podtrzymuję moje dotychczasowe stanowisko z poprzednich trzech lat - wpływy podatkowe z podatku dochodowego od osób fizycznych i z VAT łącznie z akcyzą są również na rok 1995, z przyczyny inflacji i nie tylko, zaniżone.</u>
          <u xml:id="u-23.18" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Kryterium szóste - konstrukcja i prezentacja budżetu. Otóż od razu powiem o tej sprawie jasno. Unia Pracy ma świadomość, że jest to materia bardzo trudna - potrzeba wielu lat, by zmienić formę budżetu i jego konstrukcję, jego prezentację, ale czas wielki to rozpocząć. Pan minister Borowski już w roku ubiegłym deklarował, że nowy budżet na rok 1995 będzie miał już inną formę. Niestety, ciągle mamy do czynienia z tym samym stanem rzeczy, który Unia Pracy ocenia jako zły. Dlaczego zły? Otóż prezentacja budżetu i jego ujęcie mają charakter przedmiotowo-podmiotowy, to znaczy dokonuje się podziału na części: przemysł, handel, oświata, opieka zdrowotna itd., a potem na poszczególne ministerstwa i inne jednostki budżetowe i pozabudżetowe, które tymi pieniędzmi dysponują. To jest podział dobry dla księgowego; z szacunkiem dla księgowych, ale uczciwie powiedzmy: to jest dobre dla księgowości, natomiast takie ujmowanie budżetu absolutnie nie jest dobre ani właściwe dla ustawodawcy, dla decydenta. Bo co jest potrzebne decydentowi? Decydentowi, którym jest Wysoka Izba, jest przede wszystkim potrzebne to, aby móc powiedzieć, na jakie cele są kierowane pieniądze, co się dzięki temu, że one są tam kierowane, osiąga, czyli w jakim stopniu dany cel jest realizowany, i czy te pieniądze są wydatkowane efektywnie.</u>
          <u xml:id="u-23.19" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Niestety, na tak zadane pytanie w odniesieniu do wydatków zawartych w budżecie odpowiedzieć jasno, klarownie się nie da - przynajmniej w taki sposób, aby nie mieć co do tej odpowiedzi wątpliwości. Dlatego też pojawiają się takie, na przykład, zarzuty pod adresem budżetu, do których cały rząd powinien się, moim zdaniem, ustosunkować. Mój przedmówca, pan poseł Osiatyński, powiedział, że się promuje, wspiera złe przedsiębiorstwa kosztem dobrych. Bardzo bym chciała wiedzieć, które dotacje są przewidziane dla złych przedsiębiorstw; jakie złe przedsiębiorstwa dostały dotacje w 1994 r.; czy one są rzeczywiście tak złe, że naprawdę szkodą dla budżetu jest ich dofinansowywanie czy udzielanie im ulg. Takie zarzuty będą tak długo powstawały, jak długo w materiałach dostarczanych i przy okazji budżetu, i przy okazji absolutorium nie będzie jednoznacznych ocen, jaki jest skutek określonych dotacji, również na zadania gospodarcze. Na podstawie tych materiałów, które otrzymujemy, odpowiedzieć się na to pytanie nie da. W związku z tym takie zarzuty będą się pojawiały.</u>
          <u xml:id="u-23.20" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Należy więc bezwzględnie, naszym zdaniem, rozpocząć proces przedstawiania budżetu w układzie funkcjonalnym. Budżet powinien zawierać — oprócz podziału pieniędzy na określone cele — również uzasadnienie, ale nie takie, jak do tej pory, które właściwie jest tylko dalszym ciągiem podziału kwoty na drobne kwoty. Uzasadnienie to powinno wyjaśniać, dlaczego rząd dokonał takiego a nie innego wyboru. Np. dlaczego rząd daje na gospodarkę komunalną, na jej dofinansowanie, mniej niż w roku ubiegłym, a daje więcej na dofinansowanie komunikacji międzymiastowej? Powstaje pytanie: Na podstawie jakiego kryterium dokonano tego wyboru? Mam nadzieję, proszę państwa, że następny budżet będzie zawierał więcej takich elementów, i liczę na to, że pan premier dzisiaj złoży nam jakąś wstępną deklarację w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-23.21" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Reasumując naszą ocenę w trakcie pierwszego czytania projektu budżetu, powiem tak:</u>
          <u xml:id="u-23.22" who="#PosełWiesławaZiółkowska">— Po pierwsze, będziemy bezwzględnie domagać się tego, aby w budżecie państwa umieścić zapis, który gwarantowałby sferze budżetowej 5-procentowy realny wzrost wynagrodzeń. Dlaczego, proszę państwa, minimum 5-procentowy realny wzrost wynagrodzeń? Dlatego że zapisy, które zostały wczoraj zaakceptowane przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów w ustawie o kształtowaniu wynagrodzeń, absolutnie nie gwarantują sferze budżetowej realnego wzrostu wynagrodzeń w wysokości chociażby tych 5%, ponieważ tam jest odniesienie do planowanej ścieżki inflacyjnej. Już w tej chwili można powiedzieć z dużym prawdopodobieństwem, że ta planowana ścieżka inflacyjna będzie o 3–4 punkty wyższa. Trzeba to uwzględnić, a oprócz tego należy wziąć pod uwagę fakt, iż z tej trybuny obiecywano, że w 1994 r. nastąpi w sferze budżetowej realny wzrost wynagrodzeń, o 2 punkty procentowe, zaś nastąpił ich spadek — w tej chwili, według szacunków inflacyjnych przyjmowanych przez rząd, o 2%, a prawdopodobnie będzie wynosił on realnie 4%. Jeśli się uwzględni te dwa elementy, a więc realny spadek wynagrodzeń w sferze budżetowej o 4 punkty w 1994 r. oraz inflację prawdopodobnie wyższą o 3–4 punkty procentowe w 1995 r., to zapis, jaki przyjęła komisja w ustawie o kształtowaniu wynagrodzeń, w żadnym wypadku nie gwarantuje uzyskania realnego wzrostu wynagrodzeń w roku 1995 w wysokości chociażby 5%. Ten zapis nie wyklucza takiej możliwości, ale żaden jej nie wykluczał, ponieważ w poprzednich ustawach budżetowych też odnosiliśmy się tylko do wielkości planowanej. Chodzi o to, żeby już nie składać dalszych obietnic bez pokrycia, ponieważ te obietnice bez pokrycia nie tylko podważają zaufanie do rządu, ale podważają także zaufanie do parlamentu — bo parlament przyjmuje te obietnice czy założenia (to może lepsze słowo), a potem nie potrafi wyegzekwować ich realizacji. Wydaje nam się, że nikomu, ani koalicji rządowej, ani opozycji, nie powinno zależeć na tym, aby społeczeństwo traciło zaufanie do instytucji demokratycznej, jaką jest parlament.</u>
          <u xml:id="u-23.23" who="#PosełWiesławaZiółkowska">— Po drugie, będziemy się domagać tego, aby pan premier Kołodko jasno przedstawił rachunek, czy w sumie opłaca się nam, całemu budżetowi, utrzymywanie zadłużeń sfery budżetowej, a więc oświaty, służby zdrowia i innych (teraz już MON też wpada w zadłużenie). Czy to jest rachunek w dłuższym okresie opłacalny? Naszym zdaniem nie. Uważamy, że trzeba w miarę możliwości środki na oddłużenie tych sfer — chociażby w części, ale znaczącej — znaleźć w budżecie na 1995 r.</u>
          <u xml:id="u-23.24" who="#PosełWiesławaZiółkowska">— Po trzecie, będziemy się domagali tego, aby w budżecie urealniono wydatki na dodatki mieszkaniowe. Jeśli tego nie będzie, ta nowa ustawa o najmie lokali mieszkalnych, która niedawno weszła w życie, może wprowadzić bardzo wielkie zamieszanie społeczne — i polityczne również, tym bardziej że jej skutki będą najwyraźniej widoczne w okresie wyborczym w przyszłym roku. Popełnienie tutaj błędów może grozić olbrzymimi perturbacjami.</u>
          <u xml:id="u-23.25" who="#PosełWiesławaZiółkowska">— Po czwarte, będziemy domagali się, o czym już wspominałam, prawidłowych szacunków dochodów budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-23.26" who="#PosełWiesławaZiółkowska">— I wreszcie po piąte, będziemy się domagali od pana premiera jasnego stanowiska, i to na piśmie, w sprawie strategii generowania nadwyżki pierwotnej (znaczy to, że wydatki po odjęciu długu publicznego są niższe aniżeli dochody, co oznacza, że mamy nadwyżkę pierwotną, która rokrocznie rośnie). Nadwyżka pierwotna w 1994 r. prawdopodobnie wyniesie 42 bln zł, a w 1995 r. 68 bln zł. Czy taka strategia, że się ją generuje, służy pokryciu długu publicznego, obniża koszty długu publicznego w dłuższym czasie? Jednocześnie przecież uniemożliwia ona reformowanie sfery ubezpieczeń i całej sfery zabezpieczenia społecznego, a więc oświaty, zdrowia, wreszcie systemu ubezpieczeń! Czy nie jest przypadkiem tak, że korzystniej byłoby już w tej chwili rozpocząć, kosztem części tej nadwyżki, reformowanie na przykład sfery ubezpieczeń społecznych, i to będzie w dłuższym czasie tańsze aniżeli generowanie nadwyżki, nawet jeśli ona także w jakimś stopniu obniża dług publiczny? Ten rachunek musi być tutaj jasno przedstawiony. Jeśli ktoś podejmuje takie decyzje, to musi mieć świadomość — co za co, jakich wyborów dokonuje i kto za te decyzje do końca podejmuje odpowiedzialność. Bo ostatecznie decyzję podejmować będzie parlament.</u>
          <u xml:id="u-23.27" who="#PosełWiesławaZiółkowska">Myślę, że warto byłoby powiedzieć na koniec, iż olbrzymie znaczenie ma to, jak będzie przebiegała praca nad budżetem. Unia Pracy oczekuje, iż nowe w dużym stopniu kierownictwo Ministerstwa Finansów dołoży wszelkich starań, aby prace nad budżetem przebiegały nie tylko szybko, ale by były oparte na rzetelnych materiałach przedstawianych przez Ministerstwo Finansów, a także resorty branżowe.</u>
          <u xml:id="u-23.28" who="#PosełWiesławaZiółkowska">W imieniu Unii Pracy wnoszę więc o skierowanie projektu ustawy budżetowej i założeń polityki pieniężnej do Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów. Informuję Wysoką Izbę, że będziemy domagać się wprowadzenia tych zmian, które szczegółowo przedstawiłam w swoim wystąpieniu.</u>
          <u xml:id="u-23.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję pani posłance Wiesławie Ziółkowskiej z Unii Pracy.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Eysymontta z Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#PosełJerzyEysymontt">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jestem przedstawicielem małego klubu, mam mało czasu, poruszę więc tylko te sprawy, które szczególnie nas niepokoją.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#PosełJerzyEysymontt">Trzeci rok z rzędu spotykamy się z pomyślną koniunkturą gospodarczą, co wyraża się m.in. dosyć wysokim wzrostem produktu krajowego brutto. Naszym zdaniem są to przede wszystkim owoce dokonanych już przemian ustrojowych, a w szczególności prywatyzacji gospodarki. Ale, rzecz jasna, jakaś zasługa leży też po stronie rządów, które od 1989 r. sprawują władzę w Polsce w nowych, zmieniających się warunkach. Dlatego zacznę od spraw ustrojowych, od - formalnie rzecz biorąc - załącznika nr 12 do projektu ustawy budżetowej: Kierunki prywatyzacji majątku państwowego w 1995 r. To nasza pierwsza bardzo poważna obawa. Mamy wątpliwości, czy to, co się zapowiada - szeroka komercjalizacja - nie będzie zastąpieniem prywatyzacji. Nie ma bowiem żadnego dowodu, przynajmniej na podstawie dotychczasowych doświadczeń, że przedsiębiorstwa skomercjalizowane - jednoosobowe spółki skarbu państwa - funkcjonują bardziej efektywnie niż w obecnej formule. Mamy też bardzo poważne wątpliwości, czy kiedykolwiek w Polsce zostanie zrealizowane coraz bardziej śmieszne już hasło powszechnej prywatyzacji czy też powszechnego uwłaszczenia. To bardzo ciekawe, bo chyba również i ci posłowie, którzy dzisiaj zasiadają po lewej stronie sali, byli bardzo temu życzliwi. Niemniej, jeśli będziemy zwracać uwagę nie na deklaracje, lecz na praktykę, stwierdzimy, że wszystko co dotyczy chociażby częściowej zaledwie realizacji tego hasła - chodzi o ustawę o narodowych funduszach inwestycyjnych - jest bardzo skutecznie hamowane. Ciągle słyszymy, że to ruszy, ale na razie ten pociąg stoi na stacji.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#PosełJerzyEysymontt">Wreszcie reprywatyzacja. Proszę państwa, to jest naprawdę smutny temat. Żaden z rządów z tym się nie uporał, trzeba to powiedzieć szczerze i otwarcie, ale nie widzimy również żadnych realnych zapowiedzi rozwiązania tego problemu przez obecny rząd koalicyjny. Jeżeli tak się na to wszystko patrzy, to przyznam się, że z niejakim zdziwieniem przyjmuję tak bardzo wysoką, napawającą optymizmem dynamikę dochodów z prywatyzacji, szczególnie kapitałowej, jaką zakłada projekt budżetu. Powstaje całkiem niebezzasadne pytanie: A skąd to się weźmie? Zakłada się realny wzrost zarówno dochodów, jak i wydatków budżetowych — może nie będę mówił o cyfrach po przecinku — w skali 6–7%. To sporo. Jest to wzrost większy niż prognozowany wzrost produktu krajowego brutto. Wynika z tego — powiedziałbym nawet: arytmetycznie — że redystrybucyjna funkcja budżetu się zwiększy. Mówiono już o tym na tej sali, szczególnie podkreślał to pan poseł Osiatyński. W imieniu naszego klubu powiem kategorycznie, że my to traktujemy jako złą tendencję. Oczywiście można różnie to tłumaczyć, że jest to sytuacja przejściowa itd. Natomiast przyznam, że nieco zdziwiło mnie tłumaczenie, jakie usłyszałem z ust premiera Kołodki, który wspomniał o tym, że takie tendencje były już wcześniej. To prawda, ale było to w zupełnie innych warunkach, bo wtedy produkt krajowy spadał, a teraz rośnie. Panie premierze, nie bardzo rozumiem tę logikę. Jak jest lepiej, chyba jak jest więcej pieniędzy, to można pokusić się właśnie o to, żeby tę tendencję powstrzymać. Teraz pytanie, z czego wynika ten nominalny, przewidywany wzrost dochodów, przede wszystkim wzrost dochodów podatkowych. Oczywiście z tego, co nas nie cieszy, nie cieszyło i cieszyć nie będzie — z utrzymania, a nawet wzrostu obciążeń podatkowych. Bądźmy szczerzy, nie twierdzę, że ten wzrost jest duży, ale takie chociażby elementy, jak podwyższenie niektórych stawek VAT, jak wprowadzenie nowego podatku — ten słynny już podatek od dochodów z publicznej sprzedaży akcji, który narobił tyle złej krwi — nie są przecież wyrazem zmniejszenia, lecz zwiększenia obciążeń. Może tyle na temat strony przychodowej.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#PosełJerzyEysymontt">A teraz mam pytanie. Z wielką uwagą słuchałem wywodu pana premiera na temat zamysłu kompensacji przez rząd w tym budżecie niewątpliwego, powiedzmy sobie, niedofinansowania bardzo ważnych sfer. O tym też była mowa, posłużę się jednak liczbami. Wynika z nich, że albo źle przeczytałem, albo dokumenty, które otrzymaliśmy, są mylące. Panie premierze, pan wymienił oświatę i wychowanie, szkolnictwo wyższe, ochronę zdrowia i - dodatkowo - obronę narodową. Otóż załącznik nr 2 podaje następujące dynamiki nominalne: oświata i wychowanie - 111,1%, szkolnictwo wyższe - 113,5%, ochrona zdrowia - 116,8%. Jeżeli przyjmiemy zakładany średni roczny wskaźnik inflacji, okaże się, że jakoś nie widać tu realnego wzrostu. Być może pan premier ma rację, tylko pytam, czemu mamy wierzyć. Jeżeli to są złe obliczenia, to może po prostu tę kalkulację, w wypadku której pan premier przedstawił nam jedynie wyniki, należałoby uwzględnić w dokumentach. Jest jeszcze sprawa tej rezerwy, o której się mówi, ale to nie dotyczy tylko płac, dlatego że to zapóźnienie, o którym dyskutujemy - oczywiście płace budżetówki to sprawa bardzo ważna - dotyczy także w dużej mierze wydatków rzeczowych. Przyznam szczerze, że takiej argumentacji, a w każdym razie w takiej formie, niestety na wiarę przyjąć nie mogę, bo to jest kwestia o kapitalnym znaczeniu. Mamy wzrost gospodarczy, z czego się możemy cieszyć, a jednocześnie zapaść finansowa w tych dziedzinach, które w dużym stopniu decydują o przyszłości, jest bardzo istotna.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#PosełJerzyEysymontt">Powstaje pytanie, czy rzeczywiście dokonujemy takiego wyboru, jaki pan premier przedstawił, bo z kolei dokumenty, które dotychczas mogłem przeczytać, do tego niestety nie przekonują. Naszym zdaniem rozwiązanie tego problemu bez zasadniczej reformy sposobu i źródeł finansowania całej tej sfery nie będzie możliwe. To jest kwestia, o której chyba warto wyraźnie mówić. Trzeba powiedzieć - w jakim stopniu, kiedy i jakim kosztem. Proszę państwa, stwierdzam otwarcie, że moim zdaniem gwarancje konstytucyjne - tzw. gwarancje konstytucyjne - mówiące w obecnie obowiązującej konstytucji o darmowej oświacie i służbie zdrowia są nie do utrzymania w naszym biednym kraju. Wiem, że to nie zjedna mi zwolenników politycznych, ale mówię to otwarcie. Natomiast twierdzę, że rząd nadal nie stawia tych spraw otwarcie i jednoznacznie.</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#PosełJerzyEysymontt">W związku z tym przyłączam się do mających wątpliwości i także zadaję pytanie, które — jak rozumiem — przede mną postawiła pani posłanka Ziółkowska. To jest właśnie kwestia tego specyficznego dylematu, czy może nawet paradoksu związanego z naszym deficytem budżetowym. Otóż w tym roku również deficyt budżetowy — jak rząd prognozuje i wszystko wskazuje na to, że ta prognoza będzie trafna — będzie o 25–26 bln zł mniejszy. Podaje się, z czym całkowicie się zgadzam, że główną przyczyną tego jest inflacja; jest znacznie większa, niż przewidywano. Nie mam pretensji do rządu, że idealnie nie zaprognozował inflacji; to się zdarza. Tylko popatrzmy, jakie są tego konsekwencje. Jeżeli mówi się o tym, że wydatki budżetowe będą wykonane w 100%, to, proszę państwa, znaczy, że jest to 100% w sensie nominalnym, bądźmy szczerzy, a realnie będą one przecież niższe.</u>
          <u xml:id="u-25.6" who="#PosełJerzyEysymontt">Przepraszam bardzo, może jest to przewrotne, ale mam obawy, że istnieje pewien niejawny zamysł, żeby sytuację tę powtórzyć w roku przyszłym. Naprawdę, uzyskanie takiego wskaźnika inflacji, jaki jest prognozowany, to jest bardzo ambitne zadanie. A jeżeli ona będzie wyższa? Wówczas znowu sytuacja się powtórzy. I dlatego przyłączam się do pani poseł Ziółkowskiej, jeżeli ją dobrze zrozumiałem, i proszę: grajmy w otwarte karty. Można przyjąć takie założenie. Ale jestem za tym, aby rozstrzygać to tutaj, w parlamencie. Jeżeli będą „dodatkowe” dochody — dodatkowe, bo, rzecz jasna, cały czas jesteśmy w takiej sytuacji, że musimy pożyczać pieniądze — to na co je przeznaczyć? Moim zdaniem tylko takie przedstawienie sprawy może pozwolić na dokonywanie racjonalnych i świadomych wyborów, bo łatwych wyborów w tej dziedzinie nie ma. Jestem przekonany, że każdy rząd, czy ten, czy inny, będzie w bardzo trudnej sytuacji przez wiele lat. Ale niechże przynajmniej będzie dokładnie wiadomo, co chcemy zrobić w konkretnej sytuacji: jeśli będzie tak dobrze, jak sądzimy, ale również jeżeli będzie nieco gorzej, niż sądzimy. Moim zdaniem zarówno parlamentowi, jak i społeczeństwu rząd jest to winien. Nasz ostateczny stosunek do budżetu, tego budżetu, który będziemy za jakiś czas uchwalać, będzie w dużym stopniu zależał od tego, czy rząd przedstawi jasne i wyraźne odpowiedzi na wiele pytań, które tutaj jedynie zasygnalizowałem.</u>
          <u xml:id="u-25.7" who="#PosełJerzyEysymontt">Jeżeli chodzi o sprawy związane z polityką pieniężną, powiem bardzo krótko. Zdaniem naszego klubu ta ostrożna, może czasami wręcz zbyt ostrożna polityka, jaką dość konsekwentnie prowadzi Narodowy Bank Polski, ma uzasadnienie właśnie w tym, że inflacja nadal jest właściwie zagrożeniem numer jeden, i to zarówno dla wzrostu gospodarczego, jak i dla budżetu, czyli właśnie dla realnych wydatków. Niemniej trzeba chyba byłoby bardziej wnikliwie rozważyć, jakie mogłyby być narzędzia i sposoby - przy utrzymaniu priorytetu walki z inflacją - pewnego potanienia tego kredytu, który znajduje się na poziomie kredytobiorcy, tzn. kredytu, który jest udzielany przez banki komercyjne. Rzecz jasna ma to kapitalne znaczenie dla podtrzymania kiełkujących tendencji proinwestycyjnych.</u>
          <u xml:id="u-25.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Jerzemu Eysymonttowi z Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#komentarz">(Poseł Izabella Sierakowska: Mam pytanie do pana premiera.)</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Do pana premiera?</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#komentarz">(Poseł Izabella Sierakowska: To znaczy do pana marszałka.)</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#PosełIzabellaSierakowska">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Podaje się tutaj wiele informacji według mnie nieprawdziwych i myślę, że opinia publiczna będzie źle poinformowana o tym, co rzeczywiście zawiera budżet. Wobec tego mam prośbę do pana premiera, żeby pan premier raczył zabrać głos i sprostować te informacje. Zbliża się godz. 13. O tej godzinie kończy się transmisja telewizyjna z tej debaty. Sądzę, że przed ludźmi, którzy oglądają w tej chwili obrady, staje wiele pytań. Pan mówił co innego, a teraz posłowie występujący w imieniu klubów mówią zupełnie co innego. Proszę pana o sprostowanie.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Wniosek przeciwny.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przepraszam, panie pośle, nie udzielam panu głosu.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Wniosek przeciwny.)</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Nie udzielam panu głosu. Proszę zaczekać.</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pani posłanka zgłosiła postulat, który pan premier Kołodko może spełnić z własnej inicjatywy.</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-28.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Zgodnie z regulaminem Sejmu prezes Rady Ministrów ma możność zabrania głosu poza kolejnością mówców zapisanych do głosu. Wobec tego, panie pośle, jeśli pan chce coś na ten temat powiedzieć, to proszę bardzo, ale...</u>
          <u xml:id="u-28.6" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: W sytuacji, kiedy premier poprosił o głos, wycofuję swój wniosek.)</u>
          <u xml:id="u-28.7" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Chciałem najpierw przypomnieć panu ten przepis regulaminu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-28.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-28.9" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę bardzo, panie premierze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Problem, który podniósł pan poseł Eysymontt, jest w istocie wynikiem komplikacji materii, a także tego, na co uprzejmie zwróciła uwagę pani Ziółkowska, mianowicie sposobu prezentacji budżetu. To jest przede wszystkim dokument polityczny - jak wynika z przebiegu dotychczasowej dyskusji - ale także w pewnym sensie dokument księgowy. Tam się musi zgadzać to, co się musi zgadzać. Są bardzo różne załączniki i te dane, na które powoływał się pan poseł Eysymontt, dotyczą tylko pewnego fragmentu, z wyłączeniem w ogóle środków na podwyżki płac pracowników sfery budżetowej. W tym wypadku, znając wnikliwość i obiektywizm pana posła Eysymontta, nie mam najmniejszych wątpliwości, że taka jest przyczyna tego, że pan poseł przytoczył tutaj takie a nie inne dane. Wobec tego korzystam z okazji, że pan marszałek udzielił mi głosu, i chcę przypomnieć dane jedynie prawdziwe.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">W ujęciu realnym, po wyeliminowaniu skutków inflacji, nakłady na oświatę i wychowanie rosną o 4,3%, na szkolnictwo o 5,7%, na kulturę i sztukę o 9,4%, na ochronę zdrowia o 4,9%, na opiekę społeczną o 12,8%. Dodam, że na administrację państwową rosną o 6%, na obronę narodową o 1,7%. I to są wzrosty realne w warunkach porównywalnych przy założeniu, że zrealizujemy procesy tak, jak jest to opisane w ustawie budżetowej, tzn. przy zakładanej ścieżce inflacji. Wrócę do tej kwestii, jeśli będę miał okazję zabrać głos, na końcu dzisiejszej debaty. Tu tylko po sugestii pani poseł Sierakowskiej, za co dziękuję, chciałem wyjaśnić, że to jest kompleksowy rachunek. Natomiast jeśli się weźmie pewne fragmenty nakładów, to, być może, tu i ówdzie występuje spadek, realnie jednak nakłady na sferę budżetową w sposób istotny, odczuwalny rosną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie premierze, chcę panu przypomnieć, że zgodnie z art. 111 ust. 1a regulaminu Sejmu „Marszałek Sejmu udziela głosu prezesowi Rady Ministrów, członkom Rady Ministrów oraz ministrom stanu poza kolejnością mówców zapisanych do głosu, ilekroć tego zażądają”. Jeśli więc pan chce coś sprostować, nie musi pan czekać do końcowego przemówienia. W każdej chwili musi być panu udzielony głos z mocy prawa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Dziękuję, panie marszałku. Z pewnością nie będę tego żądał, najwyżej poproszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo panu premierowi.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu panią posłankę Janinę Kraus z Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#PosełJaninaKraus">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiony przez rząd projekt budżetu na rok 1995 jest kolejnym budżetem niedostatku. Mimo realnego wzrostu kwot przewidzianych na wydatki o 6,6% w stosunku do roku 1994 nie zaspokaja on nawet najbardziej niezbędnych bieżących potrzeb społeczeństwa i państwa. Nie zawiera również dostatecznych środków koniecznych do radykalnego poprawienia sytuacji budżetowej w latach następnych. Najbardziej dotkliwe wydają się w tym budżecie niedostatki finansowe dotykające całą sferę budżetową, a w szczególności takie jej działy, jak: nauka, oświata, służba zdrowia, obrona narodowa i bezpieczeństwo wewnętrzne, pomoc społeczna oraz kultura i sztuka. Wyraźnie niedostateczne są środki przeznaczone na inwestycje.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#PosełJaninaKraus">Skumulowanie się negatywnych skutków niedoborów budżetowych z ubiegłych lat powoduje, że zamiast poprawy przyszłoroczny budżet będzie musiał przynieść dalsze pogorszenie i tak już obecnie złych warunków pracy i życia zdecydowanej większości społeczeństwa. Dla milionów ludzi może to oznaczać utratę podstaw egzystencji biologicznej. W tej sytuacji rażące są wyraźnie widoczne, a nie uzasadnione obiektywnymi względami, dysproporcje w wysokości środków przekazywanych z budżetu centralnego do budżetu wojewodów. Złego budżetu dobrze podzielić się nie da. W redystrybucji dochodów na województwa nie można niedoborów budżetu centralnego przerzucać na szczebel lokalny, nie dostosowując w odpowiedniej proporcji środków do przekazanych terenowym jednostkom zadań.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#PosełJaninaKraus">Jeszcze bardziej bulwersujące jest przeznaczenie poważnych, bo idących w biliony złotych, nakładów na likwidację przedsiębiorstw przemysłowych i osłony socjalne dla pracowników tracących w związku z tym pracę. Chodzi m.in. o 2700 mld zł przeznaczonych na fizyczną likwidację 24 kopalń węgla kamiennego. Warto wiedzieć, że wśród nich 8, czyli 1/3, wykazało w okresie styczeń–wrzesień 1994 r. dodatni wynik finansowy brutto. Nie są więc one, jak wynika to z uzasadnienia ustawy budżetowej, trwale nierentowne. Niezbyt również zrozumiały jest zapis art. 24 projektu ustawy budżetowej brzmiący: „Upoważnia się Radę Ministrów do zwiększenia wydatków budżetu państwa i zwiększenia o tę samą kwotę niedoboru budżetu państwa w przypadku otrzymania kredytów zagranicznych przeznaczonych na wsparcie restrukturyzacji i osłony likwidacji przedsiębiorstw do wysokości równowartości w złotych kwoty 225 mln dolarów USA z drugiej i trzeciej transzy Pożyczki Dostosowawczej na Restrukturyzację Przedsiębiorstw i Sektora Finansowego z Banku Światowego”. Jak widać doszło do tego, że stać nas na produkowanie bezrobotnych na kredyt i to zaciągany za granicą. Przy już ogromnym deficycie budżetowym i horrendalnie wielkim długu publicznym takie nieefektywne spożytkowywanie środków budżetowych musi budzić protest. Nie znaczy to jednak, by klub mój widział możliwość znalezienia w obecnym budżecie dostatecznie wiele środków na najbardziej pilne potrzeby nie znajdujące pokrycia finansowego. Wiąże się to z wyraźnym niedostatkiem dochodów budżetowych i ograniczonymi możliwościami dalszego zwiększania deficytu budżetowego.</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#PosełJaninaKraus">Recesja i programowe doprowadzanie do bankructwa znacznej liczby przedsiębiorstw państwowych, z czym mieliśmy do czynienia przez ostatnie 4 lata, spowodowały taki spadek dochodów, że niemożliwe było równoważenie strony wydatkowej i dochodowej budżetu. Skomercjalizowanie finansowania koniecznych niedoborów budżetowych zaowocowało powiększaniem się długu krajowego i niemożnością pełnej obsługi zadłużenia zagranicznego. W rezultacie dług publiczny na koniec 1994 r. osiągnie poziom 1,5 tryliona zł, a w 1995 r. wzrosnąć ma do 1,7 tryliona zł. Obsługa tego zadłużenia w roku 1995 będzie kosztowała blisko 156 bln zł, co stanowić będzie 17% planowanych wydatków budżetowych. Jest to blisko dwukrotnie więcej niż kwota zaplanowanego na rok przyszły deficytu. Sytuację dodatkowo pogarsza ogromne zadłużenie przedsiębiorstw, a także problem wielkich sum złych kredytów udzielonych przez banki. Chodzi o setki bilionów złotych. Zła kondycja finansowa grozi niewywiązywaniem się obydwu tych sektorów ze swoich zobowiązań wobec budżetu państwa. To jedna z przyczyn, że preliminowane dochody budżetu są w jakimś stopniu nierealne i wątpliwe zarazem. W dużej mierze pochodzą z urzędowych podwyżek cen, które dają w gruncie rzeczy pusty, fikcyjny pieniądz. Za dodatkowym pieniądzem nie idzie bowiem zwiększenie ilości towarów ani usług, zwiększa się tylko inflacja i zwiększają się wszystkie jej negatywne skutki.</u>
          <u xml:id="u-33.4" who="#PosełJaninaKraus">Konfederacja Polski Niepodległej stawiała już wielokrotnie pytanie, jaki cel ma to nakręcanie inflacji, a dokładnie mówiąc, jaki inny cel poza osłabianiem polskiej gospodarki, zmniejszaniem jej konkurencyjności na rynkach światowych i pogarszaniem warunków życia społeczeństwa, głównie zaś jego ekonomicznie najsłabszej części. Znamy jedną tego przyczynę - presję międzynarodowych organizacji finansowych.</u>
          <u xml:id="u-33.5" who="#PosełJaninaKraus">Następnym czynnikiem podającym w wątpliwość realność dochodów przyszłorocznego budżetu jest planowane przeszacowanie wartości majątku trwałego. W uzasadnieniu do projektu ustawy budżetowej podano, iż jego efektem ma być 24-procentowy wzrost odpisów amortyzacyjnych. Natomiast wiadomo, że sektor elektroenergetyki przygotowuje 9-krotne zwiększenie wartości majątku trwałego. Może to oznaczać przekształcenie tej branży z wysokodochodowej w deficytową. Nie wykluczona jest również w przyszłości potrzeba dotowania odbiorców energii elektrycznej. Warto przypomnieć, że przemysł energetyczny w roku 1993 osiągnął wynik finansowy brutto w wysokości 20 bln zł, a wynik finansowy netto na poziomie 11 bln zł. Wielu specjalistów kwestionuje też realność dochodów z prywatyzacji, a osobnym problemem jest sposób wykorzystania tych środków. Od dawna już zamiast na tworzenie nowych miejsc pracy i modernizację gospodarki są one przeznaczane na bieżącą konsumpcję. Problem ten szczegółowo omówi poseł Wojciech Błasiak.</u>
          <u xml:id="u-33.6" who="#PosełJaninaKraus">Przy dotychczasowej monetarystycznej polityce rządu rzeczywiście trudno jest znaleźć możliwości zwiększenia budżetu po stronie dochodów za pomocą tradycyjnie praktykowanych przez rząd metod. Obciążenie różnymi świadczeniami na rzecz budżetu zarówno podmiotów gospodarczych, jak też osób fizycznych jest już tak duże, że ich dalsze zwiększanie jest niedopuszczalne i nieefektywne. Natomiast niemoralne i groźne, jeżeli chodzi o skutki społeczne, mogą być podejmowane przez rząd próby ograniczania wzrostu emerytur i rent i uzależniania ich od stopy inflacji. To ostatnie rozwiązanie oznaczałoby powrót do podziałów na nowy i stary portfel emerytalny. Przewidziane w budżecie wzrosty płac zarówno w sektorze przedsiębiorstw - mówię o realnych wzrostach płac - jak też w sferze budżetowej nie oznaczają rzeczywistej poprawy warunków bytowania ludności. Kilkupunktowe wzrosty, jeśli oczywiście zostaną one osiągnięte, staną się udziałem przede wszystkim ludzi już w tej chwili lepiej zarabiających, natomiast uboższej części społeczeństwa, przede wszystkim zaś mniej zarabiającym pracownikom sfery budżetowej, uzyskane podwyżki zje inflacja, ponieważ ceny produkcji i usług, które w ich budżetach domowych stanowią największą część - a chodzi tutaj głównie o takie z nich, jak: energia elektryczna, gaz, centralne ogrzewanie, ciepła woda, leki i czynsze mieszkaniowe - rosną w stopniu znacznie większym niż średnia stopa inflacji. Stopień deprywacji elementarnych potrzeb jest już obecnie tak wysoki, że dalsze jego zwiększanie grozi protestami społecznymi. Tryumfalistyczne informacje na temat coraz większej dynamiki wzrostu gospodarczego i ogólnej poprawy sytuacji ekonomicznej kraju zamiast polepszać nastroje społeczne, jeszcze je pogarszają. Nasuwają one bowiem drażniące skojarzenia, analogie z przeszłości. Rumunia i Bułgaria oraz gierkowski PRL w latach siedemdziesiątych uzyskiwały jeszcze lepsze tego rodzaju rezultaty, ale ludziom nie wyszło to na dobre i skończyło się tak, jak się skończyło. Nie można dopuścić do tego, żeby podobnie stało się teraz w Polsce. Trzeba zdać sobie wreszcie sprawę z faktu, że pogarszający się stan finansów publicznych nie jest w głównej mierze wynikiem obiektywnych trudności, lecz błędnej, sprzecznej z interesami Polski polityki wszystkich kolejnych rządów już od połowy lat osiemdziesiątych. Monetarystyczne metody równoważenia gospodarki i uzdrawiania finansów publicznych są dobre dla krajów o wysokim poziomie rozwoju ekonomicznego i wysokim krajowym produkcie brutto. A i w tych krajach dają one dobre rezultaty tylko przez krótki czas. Mechanistyczne przenoszenie do polskiej gospodarki rozwiązań, które nawet z dobrym skutkiem są stosowane w tych krajach jest niewskazane. Chcąc uzyskać znaczącą i odczuwaną przez społeczeństwo poprawę sytuacji budżetowej trzeba radykalnie zmienić nie sposoby konstruowania budżetu, ale zasady gospodarowania i politykę finansową państwa, w tym politykę pieniężną. Budżet nie może być instrumentem przerzucania na społeczeństwo kosztów błędnej polityki i rozwijającej się bezkarnie tzw. szarej strefy, której dochody szacować można na setki bilionów złotych.</u>
          <u xml:id="u-33.7" who="#PosełJaninaKraus">Wysoka Izbo! Kluczowym problemem jest w tej chwili zredukowanie długu krajowego na zasadach analogicznych do tych, na jakich została przeprowadzona restrukturyzacja i redukcja zadłużenia w klubach paryskim i londyńskim. Chodzi o zamianę znacznej części tego długu na udziały w majątku skarbu państwa i umorzenie tych długów przedsiębiorstw, które powstały z winy państwa. Drugie ważne źródło zwiększenia dochodów budżetu to wyegzekwowanie od tzw. szarej strefy należnych budżetowi dochodów. Naszym zdaniem trzeba też podjąć bardziej energiczne niż dotąd działania w celu odzyskania od zagranicznych dłużników polskich należności. Decydującym jednak sposobem poprawienia sytuacji budżetowej jest rzeczywiste dostosowanie podaży pieniądza do potencjalnych możliwości produkcyjnych i usługowych gospodarki, przy wprowadzeniu pewnych mechanizmów umożliwiających rządowi kontrolę, a w razie potrzeby także ograniczanie nadmiernego i nieuzasadnionego wzrostu cen. Istotne znaczenie w tym względzie może mieć proefektywnościowy system płac, uzależniający w sposób parametryczny wielkość funduszów płac od efektywności ekonomicznej danego przedsiębiorstwa. Zastosowanie proponowanych sposobów poprawy kondycji gospodarki i budżetu stwarza realną możliwość zbudowania nowego budżetu, znacznie bardziej odpowiadającego potrzebom społecznym i państwa. Nie da się tego zrobić poprawiając obecny budżet. Dlatego klub Konfederacji Polski Niepodległej wnosi o odrzucenie w pierwszym czytaniu projektu budżetu na 1995 r.</u>
          <u xml:id="u-33.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję pani posłance Janinie Kraus z Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę pana posła Helmuta Paździora z Parlamentarnego Koła Mniejszości Niemieckiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#PosełHelmutPaździor">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Projekt ustawy budżetowej na rok 1995 przedstawiony Wysokiej Izbie przez rząd premiera Waldemara Pawlaka jest - zdaniem naszego koła parlamentarnego - ambitny, lecz bardzo trudny do zrealizowania. Możemy wskazać dwie główne przyczyny takiej oceny - przyjęcie konsumpcyjnego kierunku oraz bardziej teoretycznego niż praktycznego planu dochodów. Myślę, że realizowanie tego budżetu jeszcze bardziej utrudniło ostatnie postanowienie Wysokiej Izby o odejściu od proponowanych przez rząd ulg remontowo-modernizacyjnych. W ulgach tych upatrywaliśmy siłę napędową przemysłu materiałów budowlanych i małych przedsiębiorstw budowlanych. Takie postanowienie Wysokiej Izby przyjęlibyśmy z aprobatą, gdyby zdecydowano, że pieniądze uzyskane dzięki zniesieniu tych ulg zostaną wykorzystane na wybudowanie 50 tys. mieszkań, jak ktoś już zdążył wyliczyć.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#PosełHelmutPaździor">Parlamentarne Koło Mniejszości Niemieckiej wielokrotnie stwierdzało, że siłą napędową rozwoju naszego kraju jest stworzenie warunków powstawania, na zdrowych podstawach prawno-ekonomicznych, wielu małych i średnich podmiotów gospodarczych, które nie tylko w teorii - jak to się dzieje obecnie - ale w praktyce będę popierane przez rząd i parlament. Naszym zdaniem lansowana przez niektóre kręgi teoria, iż tylko bogaci modernizują i remontują mieszkania, jest chybiona. Trafniejsze byłoby stwierdzenie, że bogaci zlecają te roboty, a biedniejsi wykonują je sami - ale materiałów budowlanych potrzebują jedni i drudzy. Wyraźne ograniczenie ulg podatkowych z pewnością spowoduje zmniejszenie zakupów tych materiałów przez biedniejszych, których przecież jest znacznie więcej niż bogatych. Premiowanie aktywnych inwestorów poprzez wprowadzenie ulg podatkowych sprawdziło się w krajach bardziej rozwiniętych niż Polska, natomiast stosowane tam premiowanie w postaci dotacji mieszkaniowych z reguły wykorzystywano konsumpcyjnie.</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#PosełHelmutPaździor">Wysoka Izbo! Kolejny problem to finansowanie gmin. Zgodnie z art. 12 ustawy o finansowaniu gmin łączną kwotę subwencji ustalono w wysokości 0,9% planowanych dochodów budżetu państwa, co wyniosło 7 412 860 mln zł. Należy podkreślić, że kwota ustalona w tej wysokości nie pokryje z pewnością różnicy między zapotrzebowaniem finansowym na wykonanie zadań własnych a siłą dochodową gmin. Powyższy wniosek uzasadniony jest faktem rozszerzenia zakresu zadań własnych.</u>
          <u xml:id="u-35.3" who="#PosełHelmutPaździor">Dużym problemem dla gmin, które przejęły oświatę, jest nie wystarczająca wysokość subwencji. W niektórych gminach pokrywa ona zaledwie 60% wydatków bieżących na cele szkolne; często nie wystarcza nawet na płace dla nauczycieli. Różnice muszą być pokrywane przez gminę ze środków własnych. Spowoduje to ograniczenie wydatków na inwestycje. Przyjęte reguły określające łączną kwotę subwencji ogólnych zostały wypracowane na przykładzie określonego zakresu zadań własnych gmin. Rozszerzenie tego zakresu powinno pociągnąć za sobą podwyższenie wskaźnika kalkulacji łącznej kwoty subwencji ogólnych. Nieuwzględnienie tego czynnika prowadzi do finansowego ubezwłasnowolnienia gmin, a ponadto może spowodować dezorganizację administracji publicznej na szczeblu podstawowym.</u>
          <u xml:id="u-35.4" who="#PosełHelmutPaździor">Zgodnie z art. 45 ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych wypłata dodatków mieszkaniowych jest zadaniem własnym gminy. Według szacunku Związku Miast Polskich gminy będą zobowiązane przeznaczyć na ten cel 22 bln zł - przewidziana dotacja celowa wystarczy na pokrycie ok. 10% potrzeb w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-35.5" who="#PosełHelmutPaździor">Nie można też pominąć znanego zapewne wszystkim na tej sali faktu, że gminy dofinansowują wykonanie zadań zleconych, których koszty zgodnie z prawem powinno się pokrywać z dotacji celowej. Gminy wydają zatem znaczne środki na wynagrodzenia oraz pokrywają koszty utrzymywania budynków służących wykonywaniu zadań zleconych. Ta świadoma działalność zmierza do tego, aby przerzucić na gminy ciężar finansowania zadań administracji rządowej. Dzięki temu osiąga się też inny cel - wywołuje się niechęć środowisk samorządowych do przejmowania dalszych zadań, a stąd jest już krótka droga do uzasadnienia poglądu, że nie ma potrzeby rozszerzania samorządu terytorialnego o powiaty.</u>
          <u xml:id="u-35.6" who="#PosełHelmutPaździor">Z uwagi na to, że mówimy tu o finansach publicznych, trzeba podkreślić szkodliwość społeczną takiej polityki, wiadomo bowiem powszechnie, że samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne znacznie taniej niż administracja rządowa. Uważamy zatem, że utrwala się polityka rozwiązywania trudności budżetowych państwa kosztem budżetów gmin, co potwierdza się w codziennej praktyce, chociażby na przykładzie wymuszania na samorządach udziałów w finansowaniu remontów dróg wojewódzkich czy krajowych przebiegających przez teren gminy. Gminom daje się do wyboru: albo będziecie mieli wyremontowane, najczęściej częściowo, drogi - ale tylko wtedy, gdy podejmiecie współfinansowanie, nieraz powyżej 50% kosztów - albo będziecie je mieli dziurawe i niebezpieczne.</u>
          <u xml:id="u-35.7" who="#PosełHelmutPaździor">Dałem tu przykład dróg, który to problem jest, delikatnie mówiąc, systematycznie zaniedbywany, a uzasadniać ten stan ma argument, że jeszcze dziś da się tymi drogami przejechać. Stawiam tu jednak pytanie: Jak sobie państwo poradzi z tym problemem za kilka lat? Droga to nie tylko masa asfaltowo-cementowa, ale również zdrowie kierowców i stan pojazdów transportowych, które też kosztują, i to bardzo dużo. Dlatego uważamy, iż należy już teraz skierować znacznie więcej środków z budżetu na remonty dróg.</u>
          <u xml:id="u-35.8" who="#PosełHelmutPaździor">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Opracowane przez Narodowy Bank Polski założenia polityki pieniężnej na 1995 r. wyraźnie charakteryzują warunki zewnętrzne, które wpływać będą na funkcjonowanie gospodarki polskiej, oraz warunki wewnętrzne, które decydować będą o podstawowych efektach, ale również o powstawaniu istotnych problemów trudnych do rozwiązania w krótkim okresie.</u>
          <u xml:id="u-35.9" who="#PosełHelmutPaździor">Omówię niektóre z tych problemów. Jednym z czynników negatywnie oddziałujących na gospodarkę nadal będzie dwucyfrowa inflacja. Dlatego też słusznie przyjęto w założeniach jako główny cel dalsze zmniejszanie inflacji. Będzie to jednak zadanie bardzo trudne, jeżeli weźmie się pod uwagę, że o poziomie inflacji w Polsce decyduje kilka przyczyn. Jedną z nich jest przede wszystkim stale rosnący koszt jednostkowy paliw, a także energii elektrycznej i cieplnej, surowców i materiałów stanowiących podstawowe elementy każdego procesu wytwórczego lub innego rodzaju działalności gospodarczej, jak np. świadczenie usług czy obrót towarowy.</u>
          <u xml:id="u-35.10" who="#PosełHelmutPaździor">Zdaję sobie sprawę z tego, że oddziaływanie na to złożone i znaczące źródło inflacji jest bardzo trudne. Niemniej przemiany naszej gospodarki w tej sferze przebiegają zbyt wolno i dlatego też przez kolejne lata spodziewać się należy impulsów zwiększających koszty i ceny w pozostałych dziedzinach gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-35.11" who="#PosełHelmutPaździor">Następna sprawa, nad którą chciałbym się krótko zatrzymać, dotyczy przedstawionego w założeniach otoczenia polskiej gospodarki, stanu i perspektyw rozwojowych nie tylko krajów zachodnich, ale także krajów Europy Wschodniej. Stwarza ono dla polskiej gospodarki zarówno duże szanse, jak i zagrożenia. Chcąc utrzymać i rozwijać eksport do krajów Europy Zachodniej oraz zapewnić konkurencyjność polskich produktów w zdobywaniu rynków w krajach Europy Wschodniej, konieczne jest stałe unowocześnianie wytwarzanych wyrobów oraz technologii produkcji.</u>
          <u xml:id="u-35.12" who="#PosełHelmutPaździor">Wreszcie trzecie zagadnienie to bezrobocie. W założeniach polityki pieniężnej na 1995 r. Narodowy Bank Polski przyjął m.in., że wzrost bezrobocia ulegnie zahamowaniu oraz że zwiększą się dochody gospodarstw domowych z tytułu wynagrodzeń za pracę.</u>
          <u xml:id="u-35.13" who="#PosełHelmutPaździor">Wysoka Izbo! Osiągnięcie pożądanego stanu w tych wybranych przeze mnie dziedzinach może nastąpić w zasadzie tylko przez zintensyfikowanie działalności inwestycyjnej. Pewne przesłanki ku temu stwarzają omawiane założenia. Przewiduje się w nich zwiększenie kredytów inwestycyjnych o 23–25% w stosunku do roku bieżącego. Efektywne wykorzystanie tych możliwości zależeć będzie przede wszystkim od:</u>
          <u xml:id="u-35.14" who="#PosełHelmutPaździor">1) utrzymania inflacji na założonym poziomie, co stwarza szanse m.in. na obniżenie oprocentowania kredytów;</u>
          <u xml:id="u-35.15" who="#PosełHelmutPaździor">2) tempa prywatyzacji i restrukturyzacji gospodarki, decydującego o autentycznym zainteresowaniu właścicieli przedsiębiorstw ich rozwojem;</u>
          <u xml:id="u-35.16" who="#PosełHelmutPaździor">3) utworzenia silnych instytucji ubezpieczających długoterminowe kredyty inwestycyjne.</u>
          <u xml:id="u-35.17" who="#PosełHelmutPaździor">Potrzeby w zakresie inwestowania są duże. Znaczna część oferowanego na 1995 r. przyrostu kredytu inwestycyjnego „skonsumowana” zostanie przez inflację. W celu zdobycia odpowiednich kapitałów niezbędne będzie uruchomienie różnego rodzaju form pozyskiwania kapitałów poza sektorem bankowym, w tym również pozyskiwanie kapitałów zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-35.18" who="#PosełHelmutPaździor">Ponadto należałoby stworzyć odpowiednie instrumenty finansowe skłaniające do inwestowania w tych dziedzinach gospodarki, których wyniki przyczynią się do obniżenia poziomu inflacji oraz ograniczenia innych negatywnych zjawisk gospodarczych i społecznych. Takich dziedzin jest wiele. Wymienię tylko najważniejsze:</u>
          <u xml:id="u-35.19" who="#PosełHelmutPaździor">— ciepłownictwo i energia — cel inwestowania: obniżenie kosztów zużycia paliw oraz zmniejszenie uciążliwości dla środowiska naturalnego;</u>
          <u xml:id="u-35.20" who="#PosełHelmutPaździor">— hutnictwo — obniżenie kosztów produkcji przez wdrażanie nowoczesnych technologii;</u>
          <u xml:id="u-35.21" who="#PosełHelmutPaździor">— autostrady wraz z infrastrukturą — zaangażowanie polskich przedsiębiorstw budowlanych, absorbowanie wolnych rąk do pracy w czasie budowy i eksploatacji, ochrona środowiska naturalnego przez wyprowadzenie ruchu tranzytowego z miast i osiedli wiejskich;</u>
          <u xml:id="u-35.22" who="#PosełHelmutPaździor">— działalność eksportowa — utrzymanie się na rynkach zachodnich, szersze wchodzenie na rynki wschodnie;</u>
          <u xml:id="u-35.23" who="#PosełHelmutPaździor">— budownictwo mieszkaniowe — zapobieżenie całkowitemu upadkowi potencjału produkcyjnego przedsiębiorstw budownictwa ogólnego, ograniczenie bezrobocia, poprawa warunków mieszkaniowych ludności;</u>
          <u xml:id="u-35.24" who="#PosełHelmutPaździor">— przetwórstwo rolno-spożywcze na wsiach i w małych miastach w celu wykorzystania lokalnej bazy surowcowej oraz zaangażowania wolnej siły roboczej obecnej i przyszłej, powstałej na skutek procesu przemian strukturalnych na wsi;</u>
          <u xml:id="u-35.25" who="#PosełHelmutPaździor">— tworzenie „pierścieni produkcyjno-usługowych” wokół dużych przedsiębiorstw i kompleksów przemysłowych w celu przejmowania wolnej siły roboczej; chodzi o elastyczne ośrodki kooperacyjne i produkcyjne na bazie surowców dużych zakładów, w których ze względu na rodzaj i zapotrzebowanie rynku dana produkcja jest nieopłacalna.</u>
          <u xml:id="u-35.26" who="#PosełHelmutPaździor">Kończąc proponuję, aby na wzór dopłat do odsetek od kredytów na rozwój przemysłu rolno-spożywczego, dokonywanych ze środków budżetowych przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, utworzona została pula środków na dopłaty do odsetek od kredytów bankowych, w których wyniku osiągnięte zostaną cele przeze mnie wymienione, przede wszystkim chodzi o utworzenie dodatkowych miejsc pracy. Odpowiednie uprawnienia w tym zakresie powinni, naszym zdaniem, mieć wojewodowie, którym należy pozostawić decyzje w sprawie przeznaczania środków na likwidację bezrobocia lub ograniczenia tego niepożądanego zjawiska.</u>
          <u xml:id="u-35.27" who="#PosełHelmutPaździor">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Parlamentarne Koło Mniejszości Niemieckiej będzie głosowało za przekazaniem obu projektów do komisji.</u>
          <u xml:id="u-35.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Helmutowi Paździorowi z Parlamentarnego Koła Mniejszości Niemieckiej.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Ostatnim mówcą w tej części wystąpień w imieniu klubów i kół parlamentarnych miał być pan poseł Piotr Ikonowicz z Polskiej Partii Socjalistycznej, któremu, niestety, nie mogę udzielić głosu. Przepraszam pana posła, ale mamy ścisłą umowę z telewizją, która retransmituje interpelacje i zapytania poselskie z poprzedniego dnia, iż punktualnie o godz. 13 będzie ogłaszana przerwa. Musimy tej umowy dotrzymywać, skoro telewizja też się wywiązuje z umowy.</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę zatem o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#SekretarzPosełStanisławKusior">O godz. 13.30 odbędzie się wspólne posiedzenie Komisji: Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Polityki Społecznej oraz Ustawodawczej w sali nr 24. Przedmiotem obrad będzie rozpatrzenie pilnego rządowego i poselskiego projektów ustawy o kształtowaniu środków na wynagrodzenia w państwowej sferze budżetowej - druki nr 616, 616-A i 661.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#SekretarzPosełStanisławKusior">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy obiadowej w sali nr 102 odbędzie się posiedzenie Komisji Przekształceń Własnościowych.</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#SekretarzPosełStanisławKusior">O godz. 15 w sali nr 22 odbędzie się posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do spraw paktu o przedsiębiorstwie państwowym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Zarządzam przerwę do godz. 15.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min 59 do godz. 15)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę państwa o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Obrady będą miały charakter seminaryjny.</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Kontynuujemy dyskusję na temat projektów ustawy budżetowej na rok 1995 i założeń polityki pieniężnej na 1995 r.</u>
          <u xml:id="u-39.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Piotra Ikonowicza z Polskiej Partii Socjalistycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#PosełPiotrIkonowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Projekt budżetu na rok 1995 jest dowodem na to, iż Balcerowiczowska reforma gospodarcza niesie z sobą nie tylko poważne koszty społeczne, ale i nie mniejsze koszty intelektualne. Autorzy tego dokumentu okazali się bowiem całkowicie niezdolni do wyzwolenia się z monetarystycznych schematów, które każą widzieć w zwalczaniu inflacji główny i niemal samoistny cel polityki budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#PosełPiotrIkonowicz">W dużej mierze sytuacja ta wynika z polityki pieniężnej uprawianej przez panią prezes Narodowego Banku Polskiego, polityki niewpuszczania pieniędzy do gospodarki. Dlatego jeżeli Sejm w tym roku ma przyjąć dokument pt. „Założenia polityki pieniężnej na 1995 rok”, trzeba zadać sobie pytanie, jak się mają działania banku centralnego do podobnego dokumentu przyjętego przez parlament przed rokiem. Lekceważenie, jakie pani Gronkiewicz-Waltz okazała wytycznym zawartym w założeniach, wskazuje, iż uchwalenie kolejnych założeń bez zmiany ustawy o Narodowym Banku Polskim może się znowu okazać jedynie pustym gestem.</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#PosełPiotrIkonowicz">Konsekwencją zbyt niskiej podaży pieniądza jest malejący udział budżetu w produkcie krajowym brutto. Jednocześnie rośnie udział tych wydatków budżetowych, które przeznaczamy na spłatę zadłużenia wewnętrznego i zagranicznego. Sprawia to, iż proporcjonalnie coraz mniejsza część finansów publicznych idzie na zaspokojenie elementarnych potrzeb społeczeństwa, a już prawie nic nie zostaje na realizację jakiejkolwiek strategii gospodarczego rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-40.3" who="#PosełPiotrIkonowicz">Twórcy projektu budżetu stwierdzają w uzasadnieniu, iż główna trudność w zwiększeniu dochodów budżetowych polega na tym, że nie sposób dziś podnieść progów podatkowych, gdyż obniżyłoby to dynamikę wzrostu gospodarczego. Nietrudno jednak zauważyć, że o wielkości dochodów podatkowych budżetu decyduje dziś w większym stopniu ich niska ściągalność niż skala opodatkowania. Po prostu ci, których dotyczą najwyższe progi, znajdują w obowiązującym systemie mnóstwo sposobów na unikanie płacenia podatków. Jeżeli do tego dodamy skandaliczny niedorozwój aparatu skarbowego, okaże się, że państwo żyje głównie z podatków ściąganych od pracowników sektora publicznego, emerytów, bezrobotnych, którzy nie mają praktycznie żadnej możliwości uchylenia się od płacenia podatku. 4,5-procentowy wzrost gospodarczy w 1994 r. to informacja, o której przytłaczająca większość obywateli RP dowiedziała się ze zdumieniem z telewizji. Bardzo wielu uznało to na podstawie własnych doświadczeń za propagandowy wymysł. Mimo optymistycznych zapewnień o wzroście w 1994 r. przeciętnych płac realnych o prawie 4%, a w sektorze przedsiębiorstw o 4,7%, prawda jest taka, że większość pracobiorców może za swoje wynagrodzenie kupić mniej niż przed rokiem.</u>
          <u xml:id="u-40.4" who="#PosełPiotrIkonowicz">W uzasadnieniu budżetu operuje się bowiem zakładanym, a nie realnie osiągniętym wskaźnikiem inflacji, który różni się o kilka punktów procentowych. Ponadto średnią zawyżają zarobki osiągane w kilku lepiej rozwiniętych regionach, co daje fałszywy obraz sytuacji płacowej w kraju. Dochodzi do tego jeszcze nie spotykana w krajach rozwiniętych olbrzymia rozpiętość zarobków między szeregowymi pracownikami a kadrą kierowniczą. Skoro więc dochody większości gospodarstw domowych wciąż maleją, nietrudno dojść do wniosku, że owoce zarysowującego się wzrostu gospodarczego stały się udziałem wąskiej elity przedsiębiorców i menedżerów. Narastające w ten sposób rozwarstwienie ekonomiczne polskiego społeczeństwa nie jest — jak to się wydaje liberałom — motorem postępu, lecz źródłem zacofania, które utrwala podział na Polskę A i B, niweczy nadzieje na wytworzenie klasy średniej. To właśnie pogłębiająca się przepaść między elitą a biedniejącą większością jest głównym powodem kryzysu zaufania do polityków, coraz powszechniejszego odwracania się od demokracji. Kurczenie się budżetu, jego coraz bardziej marginalna rola w gospodarce sprawia, iż nie działa żaden skuteczny mechanizm redystrybucji dochodów płynących z ożywienia gospodarczego. Budżet na rok 1995 zakłada dalszy wzrost PKB o 5%. Żaden jednak z zapisów budżetowych nie daje nadziei, iż tak powiększony dochód narodowy posłuży jako wyrównanie szans najbardziej upośledzonych grup społecznych — bezrobotnych, emerytów, pracowników sfery budżetowej, rolników. Wbrew stosowanej przez Ministerstwo Finansów żonglerki liczbami gospodarka polska nie rozwija się, lecz załamuje. Na naszych oczach giną całe gałęzie przemysłu i regiony przemysłowe. I nie może być inaczej, skoro pojęcie kredytu inwestycyjnego stało się całkowitą fikcją. Właściwie skierowany, dotowany kredyt inwestycyjny mógł i jeszcze może uratować miliony miejsc pracy. Jednak w imię liberalnej, prywatyzacyjnej manii kolejne rządy wolą spokojnie przyglądać się upadkowi najbardziej nawet obiecujących firm i branż, a potem płacić biliony złotych na zasiłki i pomoc społeczną. Zamiast pytać komu zabrać, państwo jako gospodarz i największy w kraju pracodawca powinno myśleć o tym, jak zarobić.</u>
          <u xml:id="u-40.5" who="#PosełPiotrIkonowicz">Dużo się mówi o dochodach, jakie wpłyną do budżetu z prywatyzacji. Mają one w 1995 r. wynieść 2,8% całości dochodów budżetowych. W naszym imieniu państwo sprzedaje wypracowany przez społeczeństwo majątek narodowy osobom prywatnym po cenach na tyle zaniżonych, żeby osoby pozbawione dużego kapitału mogły go kupić. Jest to operacja jednorazowa, nie dająca żadnych gwarancji zwiększenia wydajności owych zakładów, a do tego obciążona dużym ryzykiem, iż pierwszą konsekwencją będzie gwałtowny spadek zatrudnienia. Jednocześnie, jak wykazuje praktyka, zakłady należące do sektora prywatnego mają nieograniczone wręcz zdolności ukrywania zysku i unikania płacenia podatków. W sytuacji, w której giełda bardziej przypomina grę w bingo niż autentyczny instrument mierzący realną wartość spółek, warto się zastanowić, czy pospieszna prywatyzacja nie jest zwykłą wyprzedażą. Państwo jednak nie może zbankrutować. Dlatego o wiele większe nadzieje wiązać należy z zapowiedzianym procesem komercjalizacji przedsiębiorstw państwowych i związaną z tym reformą centrum gospodarczego. Zawsze, kiedy proponuje się zwiększenie wydatków budżetowych na zaspokojenie ważnych potrzeb społecznych czy na prowadzenie przez państwo jakiejkolwiek polityki gospodarczej, posłowie koalicji rządowej - zarówno obecnej, jak i poprzedniej - mają jedną gotową odpowiedź: nie ma skąd wziąć. Tymczasem fakt przekroczenia dochodów budżetowych w bieżącym roku dowodzi, iż były one nie doszacowane. Nie skorzystano też z wielu źródeł wskazywanych przez posłów, uspokajając sumienia zapowiedzią nowelizacji budżetu. Przyjęto nawet taką uchwałę, która miała lewicowych posłów koalicji rozgrzeszyć z przyjęcia budżetu, w którym brakowało środków na podstawowe świadczenia opieki społecznej. Tak więc, mimo przekroczenia założonych w budżecie na rok 1994 dochodów, dla 400 tys. osób zabrakło pieniędzy na zasiłki okresowe. Koło Parlamentarne PPS zgłosiło projekt uchwały o zwiększeniu wydatków budżetowych na opiekę społeczną, ale dla lewicy rządowej los setek tysięcy ludzi pozbawionych jakichkolwiek środków do życia nie wydał się dość ważny i sprawa upadła. W tym wypadku mieliśmy więc do czynienia nie tyle z brakiem środków, ile ze zwykłą znieczulicą.</u>
          <u xml:id="u-40.6" who="#PosełPiotrIkonowicz">O niedoszacowaniu dochodów w przedstawionym Wysokiej Izbie projekcie budżetu była tu już mowa. Przedstawię więc tylko kilka oczywistych źródeł dochodów budżetowych, które autorzy budżetu, naszym zdaniem, niesłusznie pominęli. Pełniejszy ich katalog znajdzie się we wnioskach dochodowych, które nasze koło parlamentarne zgłosi w toku prac nad budżetem. Spodziewamy się, że ok. 6 bln zł dodatkowych wpływów budżetowych można uzyskać poprzez włączenie podatku drogowego do akcyzy pobieranej od paliw silnikowych. Brak takiego zapisu w projekcie budżetu jest dość zaskakujący, jeśli zważymy, że Ministerstwo Finansów ma już opracowany mechanizm zrekompensowania samorządom utraconych w ten sposób dochodów. W bieżącym roku dochody z akcyzy benzynowej przekroczyły te zaplanowane w budżecie o 8 bln zł. Operacja, którą proponujemy, sprawi, iż poruszający się po naszych drogach cudzoziemcy będą je nie tylko niszczyli, ale i brali udział w kosztach ich utrzymania.</u>
          <u xml:id="u-40.7" who="#PosełPiotrIkonowicz">Źródłem finansowania polityki przemysłowej państwa powinno być ograniczenie rezerw dewizowych co najmniej o 2 mld dolarów. Utrzymywane dziś nadmierne rezerwy dewizowe nie tylko zamrażają nasz kapitał inwestycyjny, ale są szczególnie niekorzystne wobec faktu, że nasze lokaty w bankach szwajcarskich są oprocentowane na 3%, a nagminnie korzystamy z kredytów zachodnich 7 i 8-procentowych. Tak więc częściowe odmrożenie rezerw pozwoliłoby na ograniczenie korzystania z drogich kredytów zachodnich.</u>
          <u xml:id="u-40.8" who="#PosełPiotrIkonowicz">W 1994 r. dochody z podatku dochodowego od osób prawnych za 10 miesięcy zostały wykonane zaledwie w 36%. Jednocześnie realne wydatki na urzędy skarbowe wciąż maleją. Dlatego doinwestowanie aparatu skarbowego już w przyszłym roku musi przynieść wielobilionowy przyrost dochodów. Równie niedoinwestowane są urzędy celne, a straty z tytułu nie pobranych należności celnych zachodni eksperci szacują na kilkanaście bilionów złotych, co nie powinno dziwić, zważywszy, że zaledwie 1% ruchu towarowego kontroluje się na naszych granicach.</u>
          <u xml:id="u-40.9" who="#PosełPiotrIkonowicz">Zwiększenie ściągalności należności celnych poprawi działalność policji celnej, która - mam nadzieję - rozpocznie swą pracę w nowym roku budżetowym pod rządami nowej ustawy o generalnym inspektorze celnym, zgłoszonej przez Koło Parlamentarne PPS. Uruchomienie tej służby będzie wymagało umieszczenia w rezerwie celowej Rady Ministrów kwoty rzędu 200 mld zł. Ta inwestycja powinna przynieść budżetowi kilka bilionów dodatkowych wpływów.</u>
          <u xml:id="u-40.10" who="#PosełPiotrIkonowicz">Odejście od cen rynkowych przy sprzedaży mieszkań komunalnych pozwoli nie tylko zmniejszyć dotacje na ich utrzymanie, ale powinno także - przy cenie za metr kwadratowy np. 1 mln zł - dać w okresie 10 lat około 100 bln zł dochodów, przy założeniu, że uda się w tym czasie sprzedać połowę tych mieszkań.</u>
          <u xml:id="u-40.11" who="#PosełPiotrIkonowicz">Przyszłoroczny budżet gwarantuje, że utrzymamy to, co osiągnęliśmy: bezrobotni - brak pracy, nauczyciele i lekarze - głodowe pensje, liberałowie z lewa i z prawa - znakomite samopoczucie. Proszę jednak nie sądzić, że oczekiwaliśmy od rządu jakichś cudownych recept. Nie, wystarczyłoby trochę zdrowego rozsądku i minimum odwagi w podejmowaniu decyzji. Ten budżet to przede wszystkim brak decyzji, to trwanie przy modelu państwa, w którym bardziej się opłaca kantować innych, niż leczyć, uczyć czy budować domy.</u>
          <u xml:id="u-40.12" who="#PosełPiotrIkonowicz">PPS zgłosiła projekt nowelizacji ustawy o kształtowaniu środków na wynagrodzenia w sferze budżetowej pozwalający na coroczny wzrost dochodów pracowników budżetówki o 5 punktów. Starałem się wykazać, że tych kilka bilionów na stworzenie jasnej perspektywy życiowej nauczycielom i lekarzom można znaleźć. Odrobienie zapaści cywilizacyjnej, którą powoduje rezygnacja z tego wysiłku, będzie o wiele trudniejsze.</u>
          <u xml:id="u-40.13" who="#PosełPiotrIkonowicz">Nie wątpię, że wspólnym wysiłkiem znajdziemy dodatkowe dochody budżetowe, że ocalimy przed zupełnym załamaniem system opieki społecznej. Toteż zwracam się do pań posłanek i panów posłów o poparcie przedłożonej przez PPS rezolucji, wzywającej do przeznaczenia dochodów uzyskanych z opodatkowania obrotów giełdowych na pomoc społeczną.</u>
          <u xml:id="u-40.14" who="#PosełPiotrIkonowicz">Posłowie PPS krytycznie oceniają przedłożony projekt budżetu, choć zauważamy w nim pewne elementy pozytywne. Ich omówienie ze względu na ograniczony czas wystąpienia pozostawiamy posłom koalicyjnym i rządowi. Obca jest nam satysfakcja z powodu błędów popełnianych przez rząd i liczymy na dobrą wolę w ich wspólnym usuwaniu. Mamy nadzieję, że tym razem nie zabraknie czasu na dyskusję. Dlatego opowiadam się za przesłaniem projektu budżetu do komisji.</u>
          <u xml:id="u-40.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Piotrowi Ikonowiczowi z Polskiej Partii Socjalistycznej.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Informuję, że było to ostatnie wystąpienie w imieniu klubów i kół parlamentarnych.</u>
          <u xml:id="u-41.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy do wysłuchania wystąpień indywidualnych.</u>
          <u xml:id="u-41.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Pragnę poinformować przemawiających, ile mamy czasu. Oczywiście podział na biednych i bogatych utrzymuje się także w Sejmie. Klub SLD ma 78 minut, klub PSL - 61, klub Unii Wolności - 30, klub Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform - 10,5 minuty, KPN - 12, Unia Pracy - 4,5 minuty. Proszę mówców, żeby uwzględnili to, iż na liście zapisanych do głosu jest kilkudziesięciu posłów, aby więc mieli litość nad pozostałymi.</u>
          <u xml:id="u-41.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę panią posłankę Ewę Spychalską z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#PosełEwaSpychalska">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Debata budżetowa jest jedną z najważniejszych i najpoważniejszych w parlamencie, wymaga dużej merytorycznej wiedzy, rzeczowych argumentów za i przeciw, a także wskazówek: jeśli inaczej - to jak, w jaki sposób i dlaczego? Powinna temu towarzyszyć powaga sali oraz powaga występujących. W każdej debacie wystąpienia klubowe są najistotniejsze - one bowiem kształtują meritum sprawy. Wysłuchałam ich w miarę spokojnie, bo temperatura wśród zabierających głos rosła, a meritum z każdym wystąpieniem słabło. Zgasły już flesze, nie ma kamer telewizyjnych, możemy w związku z tym spokojnie porozmawiać o wszelkich za i przeciw, które tutaj padły.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#PosełEwaSpychalska">Swoje wystąpienie merytoryczne z pewnymi propozycjami przekażę do protokołu, a przysługujący mi czas wykorzystam na odniesienie się do wielu wystąpień, nie sposób bowiem pozostawić bez echa treści tu wypowiedziane - bardziej polityczne niż merytoryczne, a miejscami niskie, nawet brukowe.</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#PosełEwaSpychalska">W wypowiedzi pana posła Osiatyńskiego usłyszałam dytyramb na cześć rządów solidarnościowych. Broń nas, panie Boże, przed takimi reformami, panie pośle, bo skutki tych reform będziemy wyprostowywać jeszcze przez ładnych parę lat. Dziś mówi pan tak - ale tylko w kilku miejscach - jak przez parę lat mówili związkowcy, obawiając się o grupy najsłabsze. Tylko dlaczego pan tych uwag nie przyjmował, kiedy był pan decydentem? Decydował pan inaczej.</u>
          <u xml:id="u-42.3" who="#PosełEwaSpychalska">A propos tempa wzrostu realnych wydatków w latach 1993–1995 — do czego się pan też odniósł. W pańskim przekonaniu wzrost realnych wydatków w 1994 r. i dalsze szanse na wzrost w 1995 r. — to wynik dołowania, ograniczania ich w latach rządów „Solidarności”. Zwariować można. Dziwna to teza w ustach profesora. Nie jestem profesorem, ale zaczynam mieć coraz więcej wątpliwości co do wiedzy fachowców.</u>
          <u xml:id="u-42.4" who="#PosełEwaSpychalska">Mówiliście, państwo, swego czasu o kresce. Tak - ta kreska jest nadal aktualna, może w innym wymiarze, bo w tym wykazie, na str. 16 uzasadnienia projektu ustawy budżetowej na rok 1995 (założenia makroekonomiczne, dochody budżetu, wydatki budżetu) z listopada 1994 r. jest taka bardzo ciekawa tabela i jest kreska w tej tabeli, jest dół tabeli z negatywnym wynikiem i jest góra tabeli z pozytywnym wynikiem. I to jest ta kreska, pod którą, na dole, są rządy z roku 1993, niewielki skok w 1994 r. i rządy z roku 1994, i przewidywania na rok 1995, które zdecydowanie mogą powodować budowanie optymistycznych wizji. Nie tylko wizji - faktów. I tym różni się - moim zdaniem - jedna ekipa od drugiej.</u>
          <u xml:id="u-42.5" who="#PosełEwaSpychalska">Taka m.in. jest też różnica, przy takiej argumentacji, panie profesorze, między jednym a drugim profesorem. A propos debaty profesorskiej, którą pan poruszył. Odniósł się pan do czasów Gomułki i jego wypowiedzi. Różnica wieku między nami jest... dość duża. Dlatego ja nie pamiętam. Pan chyba powinien pamiętać. Czy wówczas pan jako profesor, członek PZPR, protestował, czy też pan klaskał, panie profesorze?</u>
          <u xml:id="u-42.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-42.7" who="#PosełEwaSpychalska">Omawiając budżet, mówi pan, że wydatki rosną nadmiernie, podatki należy zmniejszyć. Jeśli posłowie Unii Wolności zgłoszą te uwagi na posiedzeniu komisji, zapewniam — będziemy ostro protestować, bo oznacza to, że chce pan dobić tych, co środków potrzebują — również i sferę budżetową. Gdybyśmy rozpisali pańskie tezy na zadania, to dopiero byłby numer. Zdecydowanie wzrosłaby inflacja. Ale to jest dla mnie jasne. Wzrost inflacji oczywiście osłabi rząd i koalicję. Pan nawet tego nie umie ukryć, że o to chodzi. Pan się po prostu cieszy, a nas to martwi, bo oznaczałoby to, że dla was dalej jest aktualna teza: „im gorzej, tym lepiej”. Ona jest już nie do powtórzenia. Na to żadne związki nie pozwolą, bo niejedne się już na tej tezie przejechały.</u>
          <u xml:id="u-42.8" who="#PosełEwaSpychalska">Źle odebrałam pańskie wystąpienie, panie profesorze, w kategorii brzydkiej propagandy, a nie fachowości. Zdecydowanie wyżej, jak dotąd, oceniałam klasę polityczną polityków i działaczy Unii Wolności. I myślę, że to chyba nie był wypadek przy pracy. To trochę zmiana image, zapewniam - niekorzystna.</u>
          <u xml:id="u-42.9" who="#PosełEwaSpychalska">Odniosę się pokrótce również do wypowiedzi pani poseł Ziółkowskiej. Bardzo wysoko ceniłam zawsze panią poseł jako dobrego fachowca, ekonomistę. Tu natomiast wypowiedź pani poseł bardziej skierowana była do sześciu grup ludzi, którzy na poprawę czekają - do nauczycieli, lekarzy, emerytów, bezrobotnych itd. - niż odnosiła się do samej treści budżetu. Czy to znaczy, że odchodzi pani od głoszonej na posiedzeniach komisji budżetu koncepcji reformy oświaty, idącej z pani poparciem w kierunku redukcji zatrudnienia i zwiększania liczby godzin dla nauczycieli? Jeśli tak, to się bardzo cieszę. Ale martwi mnie to, że posłużyła się pani w swojej wypowiedzi w całej rozciągłości analizą pani prof. Hrynkiewicz, która za pieniądze Sejmu pisze bzdury. Ocena przydatności manipulujących danymi ekspertów powinna być dokonana w Sejmie. To są pieniądze społeczne. Cóż, ta pani była doradcą premiera Olszewskiego i nie dziwi mnie jej postawa. Ale czyżby pani poseł w tym kierunku dryfowała?</u>
          <u xml:id="u-42.10" who="#PosełEwaSpychalska">Cokolwiek w tej Izbie się mówi, jest przez ludzi pamiętane. I choć niejeden poseł czy polityk zmienia twarz albo ogarnia go amnezja, ludzie pamiętają. I nie są masą, która nie myśli. Mało - myśli, pamięta, analizuje, wybiera, decyduje.</u>
          <u xml:id="u-42.11" who="#PosełEwaSpychalska">Zaznaczam: wszyscy z koalicji jesteśmy za poprawą sytuacji, odpowiedzialnością, za systemowym ujmowaniem spraw, problemów. Jednorazowe decyzje populistyczne bez pokrycia, z jakimi mieliśmy parę lat do czynienia, mam nadzieję, już się nie powtórzą. Są przeszłością.</u>
          <u xml:id="u-42.12" who="#PosełEwaSpychalska">Wobec konieczności wykorzystania czasu na odniesienie się do wielu stwierdzeń, które padły tutaj na sali, swoje wystąpienie składam do protokołu.</u>
          <u xml:id="u-42.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-42.14" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Osiatyński: Panie marszałku, proszę o głos.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie profesorze, przepraszam bardzo, ale...</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Osiatyński: Tylko sprostowanie...)</u>
          <u xml:id="u-43.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Ja to mam szczęście - jak nie spór polityczny, to bomba podłożona pod salę.</u>
          <u xml:id="u-43.4" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-43.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski"> Bardzo bym prosił, żeby pan tylko sprostował, ale nie prowadził polemiki. Jeśli chodzi o polemikę, proszę zapisać się do głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#PosełJerzyOsiatyński">Dziękuję bardzo, panie marszałku. Nie zamierzam prowadzić polemiki. Chciałem sprostować. Szanownej pani poseł chciałem powiedzieć, że w 1967 r. za krytykę poglądów pana Władysława Gomułki zostałem usunięty z partii, po trzech latach przynależności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu profesorowi.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję pani posłance Ewie Spychalskiej z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę pana posła Romana Jagielińskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#PosełRomanJagieliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na wstępie chciałbym też, w imieniu klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego, odnieść się do wypowiedzi moich przedmówców.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#PosełRomanJagieliński">Pani poseł Spychalska, zręcznie lub może niezręcznie, odniosła się do dwóch. Myślę, że byłoby dobrze, by pan marszałek Małachowski, tak jak miał kiedyś szczęście rozstrzygać o terminach agrotechnicznych, kiedy i jak trzeba siać lub zbierać rzepak, dzisiaj rozstrzygnął, jakie są kompetencje w odniesieniu do tytułu profesorskiego, żeby nie było tych niuansów rozstrzyganych na tej sali.</u>
          <u xml:id="u-46.2" who="#PosełRomanJagieliński">Z przykrością chcę się odnieść do innej jeszcze wypowiedzi. Pani poseł Janina Kraus z Konfederacji Polski Niepodległej jest przedstawicielką tych „programistów” dla Rzeczypospolitej, którzy uważają, że wszystko, co robili poprzednicy i wszystko, co robimy my, bo też nie jesteśmy w koalicji z Konfederacją Polski Niepodległej, to są to działania antypolskie, niemalże wręcz naruszające rację stanu. Apeluję, uwierzcie państwo, naprawdę chłopów o tym przekonywać nie trzeba, że robimy tyle, ile jest możliwe dla rozwoju Rzeczypospolitej, że wrośliśmy w ten kraj korzeniami i żaden z chłopów nie przyjmie nigdy propozycji ewakuacji Rzeczypospolitej na Wschód czy Zachód. Będziemy jej do końca bronić.</u>
          <u xml:id="u-46.3" who="#PosełRomanJagieliński">Bardzo się zastanawiamy, czy do końca podzielić optymizm pana wicepremiera Kołodki, ale cechuje nas też to, że jeśli nawet coś nam się w tym roku nie urodzi z powodu suszy, znów chcemy porządnie posiać, żeby w następnym roku zebrać dobry plon agrotechniczny. Z drugiej strony, jestem przekonany, że każdemu z nas, każdemu Polakowi potrzeba trochę optymizmu. Nie możemy ciągle mówić, że to, co podejmujemy, czy za rządu Mazowieckiego, Bieleckiego, Suchockiej, czy teraz za rządu Pawlaka, to robimy na przekór racji stanu Rzeczypospolitej. Nie wiem, czy ten budżet, który został przedstawiony przez pana premiera Kołodkę, nie byłby najlepszy, gdybyśmy sytuację dziś odwrócili, gdyby jego autorami i realizatorami byli przedstawiciele Unii Wolności. Jako bardzo pozytywny fakt oceniam to, że mamy kadry, mamy ludzi, że minister Misiąg mógł zostać zastąpiony przez panią minister Chojnę-Duch, która ten budżet też układała. Z kolei nie wszystko, co jest zawarte w budżecie, nas zadowala.</u>
          <u xml:id="u-46.4" who="#PosełRomanJagieliński">Chcę jednak podkreślić, że z mojego punktu widzenia - reprezentanta polskiego rolnictwa, przewodniczącego sejmowej Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, bo mam obowiązek się wypowiadać przede wszystkim w tym kontekście - są pewne cechy pozytywne. Bardzo pozytywne jest to, że będziemy mieli, porównując grudzień br. do grudnia 1995 r., tylko 17% inflacji (trzeba usilnie dążyć do tego, żebyśmy osiągnęli taki poziom inflacji), że będzie notowany wzrost gospodarczy, wzrośnie produkt krajowy brutto, szczególnie w przemyśle, i że osiągniemy stabilizację. Na tych trzech podstawowych warunkach możemy też opierać ufność, że polityka rolna, nawet jeśli do końca będzie jeszcze nie w pełni stabilnie prowadzona, już będzie miała lżejsze podłoże i przejście przez najtrudniejszy okres czasu transformacji ustrojowej w polskim rolnictwie będzie łatwe.</u>
          <u xml:id="u-46.5" who="#PosełRomanJagieliński">Jednak nie widzę w tym budżecie do końca pełnej konsekwencji. Przyjęliśmy program „Strategia dla Polski”. Jest tam rozdział „Rozwój obszarów wiejskich”, w którym jako podstawę przyjęto założenie, że nie będziemy w polskim rolnictwie konserwować dotychczasowej sytuacji, będziemy je pobudzać, tak żeby — jak dziś powiedział pan premier Kołodko — polskie rolnictwo stało się konkurencyjne wobec rolnictwa w innych krajach. Przyjęliśmy założenia polityki społeczno-gospodarczej dla wsi, rolnictwa i gospodarki żywnościowej, w których jest określone, że jednym z warunków tej transformacji jest potrzeba wsparcia budżetowego — nie na zasadzie protekcjonizmu i tylko interwencjonizmu, ale muszą być też określone czynniki finansowe, żeby pobudzić pewne działania w zmianie systemu gospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-46.6" who="#PosełRomanJagieliński">Gdy patrzę na wyliczenia, nie mam tego optymizmu. Wiem, że jest to projekt; wiem, że jeszcze ja i moi koledzy będziemy musieli przekonywać pana Czerniawskiego z SLD, że na 1994 r. planowane wykonanie to byłoby 2,59% w stosunku do całości nakładów czy wydatków budżetowych, a na 1995 r. jest to już tylko 2,49%. Prawda, że jest to 1/10, ale za tym są pieniądze.</u>
          <u xml:id="u-46.7" who="#PosełRomanJagieliński">Czy nie lepiej byłoby, gdybyśmy jednak podjęli te działania zdecydowanie wcześniej i uwzględnili propozycję (którą przedłożyliśmy przy dyskusji nad założeniami), by te nakłady kształtowały się w granicach 3%. W Polsce przecież nie 3% ludności pracuje bezpośrednio w rolnictwie, tak jak w Anglii, tylko 27%. Pamiętajmy też, że 42% ludności mieszka na wsi. Chcę podkreślić, że o rolnictwie i o polityce rolnej nie mówimy tylko separatystycznie. Mówimy (próbujemy też przekonać o tym naszych wyborców), że to już jest problem zmian społecznych na wsi. Żeby dokonać tych zmian, musimy mieć nie tylko środki na to, żeby stosować odpowiednią agrotechnikę, lecz musimy mieć także środki po to, żeby wytłumaczyć i przedstawić elektoratowi Polskiego Stronnictwa Ludowego następujący problem: Mimo że prawie wszyscy ankietowani deklarują, że widzą swoją przyszłość w rolnictwie, to prawdę mówiąc, ci wszyscy w tej chwili pracujący na wsi nie mogą żyć na poziomie co najmniej przeciętnym w zawodach pozarolniczych. Już większość z nich rozumie, że na obszarze 2 czy 5 hektarów, przy prowadzeniu prostej produkcji opartej na ziemniakach, burakach czy zbożu tej rodzinie nie można zapewnić utrzymania. To może być tylko wegetacja. A wynikiem tejże wegetacji jest to, że tylko 4% młodzieży pochodzenia chłopskiego, czy mieszkańców wsi, dostaje się w tej chwili na wyższe uczelnie. To nie znaczy, że tam młodzi nie są zdolni czy że zubożeli fizycznie lub psychicznie. Jest to następstwem zubożenia materialnego. Wielu gospodarzy nie stać na dobre wykształcenie swoich następców w szkole średniej, a tym samym w szkole wyższej.</u>
          <u xml:id="u-46.8" who="#PosełRomanJagieliński">Zwracam się do Wysokiej Izby o zrozumienie tego, że w tej chwili byt polskiej wsi jest w wielu przypadkach zdecydowanie trudniejszy niż życie mieszkańca miasta, pracownika najemnego lub właściciela mniejszego czy większego warsztatu pracy. Jest to kwestia stworzenia warunków, określonych preferencji do powstawania jak największej liczby inwestycji na terenach wiejskich, bez rozgraniczania małego miasteczka i wsi, która funkcjonuje w okolicy. Jest to też kwestia odbudowy rynku. Ze zdziwieniem przyjąłem fakt, że w budżecie na 1995 r. nie przeznaczono na to żadnych kwot. A nam potrzeba giełd i targowisk, żeby zastąpić nimi męczące jarmarki. Potrzebujemy też środków na promocję artykułów rolno-spożywczych, i to nie tylko w układzie wewnętrznym, ale chcemy, żeby stały się one konkurencyjne dla artykułów importowanych, żeby stworzyć warunki do pobudzenia przemysłu rolno-spożywczego, być obecnym na wszystkich targach i imprezach promocyjnych na świecie — od najdalszych krańców Zachodu po Daleki Wschód.</u>
          <u xml:id="u-46.9" who="#PosełRomanJagieliński">I miałbym jeszcze jedną propozycję do rozważenia. Bezrobocie jest zarówno na wsi, jak i w mieście. Dysponentem funduszu do walki z bezrobociem są biura pracy. Gdyby została podjęta decyzja, że środki na promocję stanowisk pracy zostaną przesunięte proporcjonalnie do liczby mieszkańców wsi z biur pracy bezpośrednio do samorządów terytorialnych, czyli do gmin, to obecnym tu panom - panu premierowi Kołodce i panu ministrowi Millerowi gwarantuję, że nie będą wstydzili się za ich wykorzystanie. Będzie to stanowiło autentyczne potwierdzenie, że samorządy w odpowiedni sposób zagospodarują środki, tworząc stanowiska pracy. Mieszkańcy wsi znajdą źródło utrzymania, co z kolei pozwoli im powiększyć gospodarstwa i w następstwie osiągnąć określony poziom życia.</u>
          <u xml:id="u-46.10" who="#PosełRomanJagieliński">Mimo wniesionych zastrzeżeń uważam, że mamy do czynienia z konkretną materią. Będziemy dyskutować, może będziemy przemieszczać środki, ale są powody do dużej dozy optymizmu, że realizując z roku na rok, zgodnie z tendencjami, wzrost gospodarczy przeprowadzimy nasz kraj przez najtrudniejszy okres transformacji ustrojowej. Myślę, że zdecydowana większość Wysokiej Izby - nie tylko z koalicji, ale też i z opozycji - podziela ten mój pogląd; i bardzo często kwestia, po której stronie sali zajmuje się miejsce, jest jedynym powodem wypowiadania opinii o tak restrykcyjnym charakterze w stosunku do autorów tego projektu.</u>
          <u xml:id="u-46.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Romanowi Jagielińskiemu.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wysoka Izbo, zanim poproszę posła Władysława Frasyniuka, chciałbym przekazać prośbę sekretariatu posiedzeń. Do zamykanych skrytek w dolnej palarni oraz do imiennych skrytek znajdujących się w korytarzu złożono materiały dotyczące budżetu. Sekretariat bardzo prosi o odebranie tych materiałów, ponieważ jest ich więcej, a te, które teraz napływają, nie mieszczą się już w skrytkach, z których materiały dotychczas nie zostały odebrane. Jest to więc wielka prośba, ponieważ materiały te muszą dotrzeć do posłów. Będę ten apel jeszcze powtarzał.</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Władysława Frasyniuka z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#PosełWładysławFrasyniuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zanim zacznę mówić na temat kierunków prywatyzacji, odpowiem na jeden zarzut. Otóż nie jest prawdą, że punkt widzenia zależy od punktu siedzenia. Proszę mi wierzyć, panie pośle Jagieliński, że między nami jest naprawdę duża różnica poglądów. Niech mi pan wierzy na słowo, że gdybyśmy przedstawiali nasz projekt ustawy budżetowej, z pewnością wyglądałby on inaczej; powtarzam jednak, że można w to uwierzyć tylko i wyłącznie na słowo.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#PosełWładysławFrasyniuk">Dokument dotyczący kierunków prywatyzacji tradycyjnie nie zawiera oceny realizacji kierunków prywatyzacji z roku poprzedniego, jeśli chodzi jednak o kierunki opracowane na 1995 r. taka dyskusja jest konieczna. Program prywatyzacji w 1994 r. rażąco bowiem nie został wykonany, a w szczególności:</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#PosełWładysławFrasyniuk">1. Rząd zobowiązał się do uregulowania zasad reprywatyzacji, bez której proces prywatyzacji będzie ograniczony.</u>
          <u xml:id="u-48.3" who="#PosełWładysławFrasyniuk">2. W tym opracowaniu dotyczącym kierunków rząd postawił przed sobą zadanie dokonania przeglądu regulacji prawnych i procedur prywatyzacyjnych w celu zapewnienia ich większej jawności i przejrzystości. W żadnej z tych spraw nie podjęto konkretnych działań.</u>
          <u xml:id="u-48.4" who="#PosełWładysławFrasyniuk">3. Deklarowano uruchomić proces restrukturyzacji przedsiębiorstw, w szczególności w regionach zagrożonych bezrobociem strukturalnym, przy wykorzystaniu środków z pożyczki Banku Światowego. Żaden z procesów restrukturyzacji przedsiębiorstw nie został uruchomiony i nie widać szans poprawy sytuacji w najbliższym czasie. Brak jest jakiejkolwiek koncepcji przeciwdziałania dalszej degradacji regionów zagrożonych bezrobociem strukturalnym. Uważamy, że jest to brak koncepcji rozstrzygnięcia głównych problemów państwa.</u>
          <u xml:id="u-48.5" who="#PosełWładysławFrasyniuk">4. Mimo silnej pozycji partii chłopskiej w rządzie, nie zrealizowano również zadania dotyczącego „rozwijania programu przekształceń państwowego sektora rolnego i rolno-spożywczego”.</u>
          <u xml:id="u-48.6" who="#PosełWładysławFrasyniuk">5. Nie opracowano oraz nie wdrożono żadnego z programów restrukturyzacji sektorów o szczególnym znaczeniu dla gospodarki, w tym: elektroenergetyki, górnictwa, hutnictwa, przemysłu zbrojeniowego i naftowego oraz kolejnictwa.</u>
          <u xml:id="u-48.7" who="#PosełWładysławFrasyniuk">6. W 1994 r. rząd zobowiązał się do stworzenia warunków do działania inwestorów instytucjonalnych, takich jak fundusze emerytalne oraz fundusze zamknięte. Powstanie funduszy emerytalnych byłoby początkiem systemu ubezpieczeń społecznych. Pojawienie się na rynku inwestorów instytucjonalnych jest niezbędnym czynnikiem, który ustabilizowałby rynek kapitałowy w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-48.8" who="#PosełWładysławFrasyniuk">7. Deklarowano wprowadzenie systemu sprzedaży ratalnej dla inwestorów krajowych, zarówno w prywatyzacji kapitałowej, jak i bezpośredniej, wspomaganego przez specjalnie w tym celu utworzony fundusz gwarancji kapitałowych. Fundusz taki nie został utworzony i nie wspomina się o jego utworzeniu w tym roku. Nasuwa się pytanie: Jakie konkretnie rozwiązania proponuje koalicja w celu zachęcenia polskiego kapitału do inwestowania?</u>
          <u xml:id="u-48.9" who="#PosełWładysławFrasyniuk">8. Deklarowano przygotowanie systemu finansowego wspierania restrukturyzacji przemysłu w oparciu o środki uzyskiwane m.in. z prywatyzacji. Dwa dni temu koalicja obaliła własny program, przeznaczając dochody z prywatyzacji na bieżącą konsumpcję.</u>
          <u xml:id="u-48.10" who="#PosełWładysławFrasyniuk">Nie będę wspominał o programie powszechnej prywatyzacji. Wiadomo, że problem dotyczący narodowych funduszy inwestycyjnych jest osobistym problemem premiera Waldemara Pawlaka i słabością całej koalicji, niemniej jednak nasuwa się pytanie: Co ze świadectwami rekompensacyjnymi dla sfery budżetowej, które miały być realizowane w pierwszej kolejności; kiedy zostanie to zrealizowane; kto sfinansuje ten program? Nie muszę przypominać, że była to sztandarowa poprawka do ustawy wprowadzona przez obecną koalicję.</u>
          <u xml:id="u-48.11" who="#PosełWładysławFrasyniuk">Debata budżetowa nie jest, co prawda, miejscem dokonywania ocen, jednak bez oceny dotyczącej wykonania zadań zgodnych z kierunkami prywatyzacji z 1994 r. powstaje pytanie o sens przygotowania takich dokumentów. Jeśli dotychczasowe zapisy okazały się puste, to jak nazwać powtarzanie tych zapisów w dokumencie dotyczącym przyszłorocznych kierunków? Autor dokumentu o kierunkach prywatyzacji majątku państwowego w 1995 r. dokonał, co prawda, zręcznego zabiegu; pisząc już nie o zadaniach rządu, lecz miękko wycofując się z większości ubiegłorocznych zobowiązań umieścił zapis, że w 1995 r. powinny zostać sfinalizowane prace legislacyjne (ograniczając się z 23 do 5 istotnych norm prawnych), dotyczące: reprywatyzacji, prywatyzacji, instytucji skarbu państwa, funduszy emerytalnych, prywatyzacji przedsiębiorstw komunalnych.</u>
          <u xml:id="u-48.12" who="#PosełWładysławFrasyniuk">W kierunkach prywatyzacji na 1995 r. zakłada się, że będzie się sprzyjać rozwojowi instytucji rynku finansowego, w tym Giełdy Papierów Wartościowych. Wprowadzenie podatku od obrotu trudno nazwać czynnikiem sprzyjającym rozwojowi giełdy. Podatek ten, motywowany względami ideologicznymi, bo na pewno nie dobrem budżetu, spowoduje więcej strat niż korzyści. To, co możemy obserwować dziś na Giełdzie Papierów Wartościowych być może jest efektem samej tylko zapowiedzi wprowadzenia tego podatku, bo jego fiskalne znaczenie jest niemal symboliczne, a może się stać antyprywatyzacyjnym symbolem.</u>
          <u xml:id="u-48.13" who="#PosełWładysławFrasyniuk">Z zadowoleniem zauważyliśmy, że koalicja przełamała niechęć do kapitału zagranicznego. Chcemy wierzyć, że nie jest to tylko przeoczenie jednego z koalicjantów i że deklarację o przyciąganiu kapitału zagranicznego koalicja na trwałe traktuje jako bodziec do zwiększenia międzynarodowej konkurencyjności polskiej gospodarki, zbliżając Polskę do Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-48.14" who="#PosełWładysławFrasyniuk">Punkty dotyczące prywatyzacji kapitałowej bezpośrednio niczego nowego nie wnoszą. Zdziwienie budzi konsekwentne nierealizowanie wcześniejszego postulatu PSL i SLD załączenia listy prywatyzowanych przedsiębiorstw. Niepokojące są próby podziału inwestorów na lepszych krajowych i gorszych zagranicznych, co sprzeczne jest z wcześniejszą deklaracją o przyciąganiu kapitału zagranicznego. Powstaje pytanie, czy rząd będzie w stanie zrealizować program prywatyzacji kapitałowej, jeśli w 1994 r. sprzedał jedynie ok. 40 spółek.</u>
          <u xml:id="u-48.15" who="#PosełWładysławFrasyniuk">W prywatyzacji bezpośredniej niepokoi nas zapis mówiący o tym, że przedsiębiorstwa będące w złym stanie finansowym będą sprzedawane w pierwszej kolejności spółkom pracowniczym. Przedsiębiorstwo, zwłaszcza w złym stanie finansowym, potrzebuje kapitału i inwestycji, a jakim kapitałem mogą dysponować spółki pracownicze. Wątpliwa wydaje się zasada dzierżawy przedsiębiorstw państwowych w dobrym stanie finansowym, tak by zapewnić spłacanie rat kapitałowych i wnoszenie opłat dodatkowych do skarbu państwa. Dzieje się to kosztem przyszłości firm. Jeśli chodzi o wprowadzenie zasady spłaty zamiast inwestycji, brakuje dopływu kapitału, omija się ważną zasadę przetargu, zmniejsza podaż na rynku.</u>
          <u xml:id="u-48.16" who="#PosełWładysławFrasyniuk">Osobny problem to relacja między programem komercjalizacji a prywatyzacją bezpośrednią. Jeśli byłaby przyjęta koncepcja powszechnej komercjalizacji, to prywatyzacji bezpośredniej w ogóle nie będzie. Z uwagi na skalę operacji, możliwe konsekwencje, a także tempo i jakość prywatyzacji konkretniej i szerzej powinna być przedstawiona w tym dokumencie koncepcja komercjalizacji. Te uwagi dotyczą także skarbu państwa i w konsekwencji nowej organizacji centralnych instytucji gospodarczych. Co naszym zdaniem powinny zawierać kierunki prywatyzacji na rok 1995:</u>
          <u xml:id="u-48.17" who="#PosełWładysławFrasyniuk">— Po pierwsze, program rozwoju sektora prywatnego, wspierania tzw. prywatyzacji założycielskiej oraz rozwoju małych i średnich firm prywatnych.</u>
          <u xml:id="u-48.18" who="#PosełWładysławFrasyniuk">— Po drugie, program restrukturyzacji i prywatyzacji takich branż, jak górnictwo, hutnictwo, przemysł zbrojeniowy, petrochemia i inne.</u>
          <u xml:id="u-48.19" who="#PosełWładysławFrasyniuk">— Po trzecie, program rozwoju rynków finansowych i kapitałowych.</u>
          <u xml:id="u-48.20" who="#PosełWładysławFrasyniuk">— Po czwarte, porządkowanie ustawodawstwa normującego funkcjonowanie przedsiębiorstw, np. poprawa niektórych rozwiązań w Prawie upadłościowym i w przepisach normujących likwidację, wzmocnienie ochrony właścicieli, usprawnienie działań komorników, usprawnienie pracy sądów (np. wpisy do ksiąg wieczystych), ustanowienie centralnego rejestru spółek czy też prawo przemysłowe.</u>
          <u xml:id="u-48.21" who="#PosełWładysławFrasyniuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dokument dotyczący kierunków prywatyzacji jest bardzo ogólnikowy. Reprywatyzacji poświęcono w nim jedno zdanie, komercjalizacji - trzy. Kluczowe programy sektorowe są jedynie wymienione. Posłowie nie mają szans, by wniknąć w ich sens oraz ocenić stopień merytorycznego przygotowania rządu do realizacji poszczególnych zamierzeń. Brak jest harmonogramów i liczb. Wszystko to sprawia, że dokument ten wymyka się ocenie. W konsekwencji jest to dokument o charakterze politycznym - raczej jako wyraz intencji niż program.</u>
          <u xml:id="u-48.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-48.23" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Józef Zych)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Przemawiał pan poseł Władysław Frasyniuk, Unia Wolności.</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Ryszard Faszyński, Unia Pracy. Następnym mówcą będzie pan poseł Stanisław Kowolik, BBWR.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#PosełRyszardFaszyński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Kiedy projekt budżetu został złożony do laski marszałkowskiej, usłyszeliśmy, że jest to nowy prospołeczny budżet i bardzo się z tego ucieszyliśmy. Kiedy jednak tę książkę otrzymaliśmy do skrytek i mogliśmy się wczytać w liczby, optymizm trochę zmalał.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#PosełRyszardFaszyński">W dzisiejszym wystąpieniu, prezentując ustawę budżetową, pan premier Kołodko mówił bardzo optymistycznie o wzrostach. Żeby się nie narażać na wniosek pani poseł Sierakowskiej o jakieś sprostowania, będę podawał liczby z załącznika nr 2 zbiorczego zestawienia wydatków według działów projektu ustawy budżetowej, gdzie jest rozdysponowana cała kwota wydatków budżetowych, ujęta w art. 1 projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#PosełRyszardFaszyński">Dział Szkolnictwo wyższe - dynamika 113,5%. Bardzo mnie cieszy, że w wystąpieniu w imieniu klubu PSL pan poseł Stefaniuk mówił, że PSL opowiada się za istotnym wsparciem szkolnictwa wyższego. Oczekujemy, że w tej dziedzinie będziemy mogli liczyć na pełne współdziałanie. Z budżetu wydaje się na jednego studenta 21 mln zł, a na jednego bezrobotnego - 40 mln zł. W związku z tym widzimy celowość rozszerzenia dostępu do szkolnictwa wyższego poprzez przekazanie tam środków, co jest tańsze i daje szansę na przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-50.3" who="#PosełRyszardFaszyński">Działy Ochrona zdrowia - 116,8%, Oświata i wychowanie - 111%. Debata nad sytuacją w oświacie, którą parę miesięcy temu przeprowadziliśmy w Izbie, była pełna zapowiedzi, że co najmniej o 1/3 posłowie zwiększą te wydatki. Oczekujemy, że w pracach komisji budżetowej posłowie uwzględnią te zapowiedzi i dokonamy odpowiednich zmian. Dynamika ogółem, podana na dole w zbiorczej tabeli, wynosi 131%.</u>
          <u xml:id="u-50.4" who="#PosełRyszardFaszyński">Jeśli chodzi o sytuację sfery budżetowej, to mówiono, że dotychczasowe rozwiązania polegały na dokonywaniu cięć, a intencja rządu idzie w odwrotnym kierunku, ale jednocześnie padło słowo „deindeksacja”. Deindeksacja miała miejsce właśnie w ostatnich latach, kiedy z roku na rok parytet dochodów sfery budżetowej się zmniejszał, i tej deindeksacji sfera budżetowa ma już dosyć.</u>
          <u xml:id="u-50.5" who="#PosełRyszardFaszyński">Pan premier mówił, że jeśli o ponad 5% podwyższymy płace, to nastąpi wyższa inflacja i nie osiągniemy w ten sposób zakładanego efektu. Ale jednocześnie, kiedy proponuje się utrzymanie porównania płac sfery budżetowej z sektorem przedsiębiorstw, rząd mówi, że nie ma wpływu na sektor przedsiębiorstw, co uniemożliwia powiązanie. Trudno mi uwierzyć, że przy parytecie dochodów 82% w sferze budżetowej wzrost dochodów w tej sferze jest tym jedynym czynnikiem, który musi w nieuchronny sposób doprowadzić do wzrostu inflacji.</u>
          <u xml:id="u-50.6" who="#PosełRyszardFaszyński">Słyszę dźwięk, który oznacza, że czas mija, wypunktuję więc tylko kolejne sprawy.</u>
          <u xml:id="u-50.7" who="#PosełRyszardFaszyński">W rezerwach celowych brakuje środków na uruchomienie Generalnego Inspektoratu Celnego, a przecież jest ustawa, którą także rząd poparł. O tym mówił już poseł Ikonowicz - ta kwota powinna się znaleźć. Dlaczego jej nie ma? Nie wiadomo. Skąd wziąć pieniądze?</u>
          <u xml:id="u-50.8" who="#PosełRyszardFaszyński">Popieram wypowiedź posła Czerniawskiego - należy się zastanowić nad podatkiem akcyzowym od wyrobów tytoniowych.</u>
          <u xml:id="u-50.9" who="#PosełRyszardFaszyński">Cło. Skoro w perspektywie ma być uruchomiony Generalny Inspektorat Celny z wpływów niepodatkowych, nie wiem, dlaczego najniższa dynamika w projekcie budżetu występuje odnośnie do cła.</u>
          <u xml:id="u-50.10" who="#PosełRyszardFaszyński">Kierunki prywatyzacji to pięta achillesowa, ale teraz mamy przymiotnikowe kierunki prywatyzacji. Już nie będzie restrukturyzacji. Będzie prawdziwa restrukturyzacja. Tak jak kiedyś zamiast demokracji była demokracja socjalistyczna.</u>
          <u xml:id="u-50.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Przemawiał pan poseł Ryszard Faszyński, Unia Pracy.</u>
          <u xml:id="u-51.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Stanisław Kowolik, BBWR, a następnie pan poseł Wojciech Błasiak, Konfederacja Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#PosełStanisławKowolik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W projekcie budżetu państwa znaleźć można odpowiedzi na wiele pytań, m.in. i na następujące: Czy obecna koalicja jest za decentralizacją struktur państwa? Czy ilość środków finansowych podlegających prostej redystrybucji rośnie, czy maleje? Czy wspólnoty lokalne, w których tkwią najbardziej żywotne siły mogące zrealizować najambitniejsze nawet zadania państwa, są traktowane podmiotowo, czy przedmiotowo?</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#PosełStanisławKowolik">Projekt budżetu na 1995 r. dowodzi słuszności twierdzeń artykułowanych od dłuższego już czasu przez samorządy terytorialne o tym, iż koalicja rządowa SLD–PSL w gminach nie postrzega partnera, lecz jedynie narzędzie wykonywania określonych zadań. Zadań, których liczba rośnie, natomiast środki przeznaczone na ich realizację stale maleją.</u>
          <u xml:id="u-52.2" who="#PosełStanisławKowolik">Z przykrością muszę stwierdzić, że projekt ustawy budżetowej został skonstruowany podobnie jak w roku ubiegłym. Klub Parlamentarny Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform wielokrotnie zwracał uwagę rządu na potrzebę innej konstrukcji budżetu w odniesieniu do społeczności lokalnych. To na samorząd terytorialny w odczuciu świadomości społecznej spada odpowiedzialność za stan ekonomiczny wielu gmin, których kondycja finansowa jest zła. Oczywiście są gminy, które wykazują deficyt, jednak zjawisko dziury budżetowej w gminach nie istnieje, bo istnieć nie może. Z ostatnich jednak informacji Głównego Urzędu Statystycznego i Narodowego Banku Polskiego wynika, iż należności z tytułu kredytów zaciągniętych przez gminę na pokrycie niedoborów finansowych w I półroczu tego roku wyniosły aż 1,2 bln zł i są ponad trzykrotnie wyższe niż w roku ubiegłym. Świadczy to dobitnie o pogarszającym się stanie finansów gmin. Trzeba zauważyć, że spada udział dochodów własnych w dochodach ogółem gmin, co przy realnie zmniejszających się subwencjach stawia samorządy w coraz gorszej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-52.3" who="#PosełStanisławKowolik">Kolejne spostrzeżenie. Relacja między realizacją dochodów i wydatków w budżetach gmin jest przeciwna do zależności tej obserwowanej w budżecie państwa. O ile samorządy wolniej realizują swoje dochody niż wydatki, o tyle tendencje w budżecie centralnym są dokładnie odwrotne. Krótko mówiąc, gminy są dobrym gospodarzem i logiczne byłoby, gdyby taka ocena gmin pociągnęła za sobą odpowiednią pomoc i wsparcie ze strony państwa — wsparcie uwidocznione w projekcie budżetu. Tymczasem oprócz dodatkowych zadań, jakimi administracja rządowa obarczyła gminy (by wspomnieć tylko o oświetleniu dróg wojewódzkich i krajowych), oprócz obciążeń związanych z ustawą o strefach ekonomicznych, obciążeń wynikających z nierzetelności strony rządowej w realizacji programu pilotażowego oraz z polityki mieszkaniowej państwa rząd „obdarzył” gminy realnie zmniejszającą się subwencją. W subwencjach ogólnych dla gmin rząd wykazuje wprawdzie wzrost przekazanych środków w 1995 r. do 134% w stosunku do roku bieżącego, jednakże subwencja dla gmin w 1993 r. wynosiła 11 bln zł, podczas gdy w 1995 r. wyniesie zaledwie 7,4 bln zł. Uwzględniając nawet subwencję oświatową oraz rzeczywistą inflację, która w przyszłym roku nastąpi, wniosek nasuwa się jeden: proporcje w ciągu ostatnich kilku lat ulegają stale znacznemu pogarszaniu się — z punktu widzenia finansów gmin. Trudno zatem dziwić się, że społeczności lokalne i ich władze z coraz większym niepokojem patrzą w przyszłość. Wcześniej wspomniałem o obciążeniach gmin wynikających z polityki mieszkaniowej. Muszę dodać, że kwota przeznaczona na dodatki mieszkaniowe wymagać będzie kilkukrotnego zwiększenia, co wynika z rachunków symulacyjnych, przeprowadzonych w ostatnich tygodniach w dużych gminach.</u>
          <u xml:id="u-52.4" who="#PosełStanisławKowolik">Wspomnieć również trzeba o braku przejrzystych i kompleksowych kryteriów oraz metody ustalania limitów budżetu wojewodów. Jestem wdzięczny pani minister za udzielenie odpowiedzi na moje zapytanie, jednak nie ma ona charakteru kompleksowego. Od lat władze wojewódzkie i lokalne podnoszą kwestię bardziej elastycznego dzielenia środków na poziomie wojewódzkim, ograniczenia sztywnych podziałów i znacznie większego oddziaływania władz wojewódzkich na poziom własnego budżetu. W tym roku - jak podkreślono w uzasadnieniu - wojewodowie podzielili budżet samodzielnie, ale w ramach obowiązującego prawa, kształtując strukturę wydatków. Kiedy jednak przeanalizujemy środki finansowe przydzielone województwom, to uderza ogromna dysproporcja w ich podziale. Trudno określić metodę i kryteria tak nieproporcjonalnego ich rozmieszczenia. Obawiamy się, że przy podziale tych środków niemałą rolę odegrały pozamerytoryczne kryteria.</u>
          <u xml:id="u-52.5" who="#PosełStanisławKowolik">Wydaje się konieczne stwierdzić, że dopóki Ministerstwo Finansów będzie decydowało o tym, które województwo w danym roku otrzyma więcej środków na inwestycje, a które mniej, nawet przy pomocy konwentu wojewodów, dopóty nie uda się skonstruować dobrego budżetu. Ministerstwo Finansów z natury rzeczy stara się myśleć w kategoriach krótkookresowych i zmierza do centralizacji środków finansowych. Dlatego nie może stać się dobrym gospodarzem i zasłużyło zaledwie na miano fiskusa.</u>
          <u xml:id="u-52.6" who="#PosełStanisławKowolik">W tegorocznym budżecie można dokonać zaledwie niewiele znaczących poprawek w stosunku do społeczności lokalnych. Komuś należy odebrać, by dodać innym. Ta droga wiedzie donikąd. Pan wicepremier Grzegorz Kołodko trafnie to stwierdził, odnosząc się do dłuższej perspektywy niż roczna w konstruowaniu planów finansowych. Wydaje się, że tegoroczny budżet, przynajmniej w części poświęconej terenowi, jest dokładnie w poprzek założeniom zawartym w „Strategii dla Polski”. Odgórne sterowanie, centralizacja finansów, nie są dobrym prognostykiem budżetu na rok przyszły.</u>
          <u xml:id="u-52.7" who="#PosełStanisławKowolik">Nie chcemy być jednak wyłącznie pesymistami. Umiarkowanym optymizmem napawa art. 16 ust. 3, w którym upoważnia się rady gmin do dokonywania, w drodze uchwały, przeniesień wydatków między działami łącznie do wysokości dotacji celowej. Taki kierunek prac jest właściwy, pozwala bowiem na większą elastyczność w operowaniu finansami gmin. Trzeba kontynuować tę politykę, tyle że w szerszym zakresie niż dotychczas. Przekazywanie większych kompetencji gminom, wraz z odpowiednimi finansami, pozwoli na lepsze ich zagospodarowanie. Niestety, prawdy tej nie chce przyjąć rządząca obecnie koalicja, stąd potyczki z gminami weszły chyba na stałe do kalendarza obecnego rządu.</u>
          <u xml:id="u-52.8" who="#PosełStanisławKowolik">Ze względu na ograniczony czas nie poruszę już sprawy o kapitalnym znaczeniu dla gmin, a mianowicie dotyczącej niestabilności przepisów prawa odnośnie do gospodarki finansowej.</u>
          <u xml:id="u-52.9" who="#PosełStanisławKowolik">Przy podsumowaniu, ocenianiu projektu budżetu z punktu widzenia samorządów terytorialnych, nasuwają się bardzo krytyczne wnioski.</u>
          <u xml:id="u-52.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Przemawiał pan poseł Stanisław Kowolik, BBWR.</u>
          <u xml:id="u-53.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Wojciech Błasiak, Konfederacja Polski Niepodległej, a następnie pan poseł Andrzej Lipski, PPS.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#PosełWojciechBłasiak">Panie Marszałku! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Panie i Panowie! Miałem dziś w imieniu mojego klubu mówić o założeniach polityki pieniężnej na 1995 r., ale w związku z dokumentem pt. „Kierunki prywatyzacji majątku państwowego w 1995 r.” doszliśmy do wniosku, że jest to sprawa poważniejsza, newralgiczna. W istocie bowiem — pomijając kosmetyczne zmiany merytoryczne i dużo lepszą formę, a także bardziej logiczną argumentację — jeśli chodzi o politykę pieniężną, będzie ona ta sama i taka sama jak w latach poprzednich.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#PosełWojciechBłasiak">Wielokrotnie z tej trybuny mój klub jednoznacznie negatywnie oceniał tę monetarystyczną politykę pieniężno-kredytową. Tym razem również odrzucamy założenia polityki pieniężnej Narodowego Banku Polskiego jako sprzeczne z interesem polskiej gospodarki i odsyłamy do naszej poprzedniej argumentacji oraz wygłaszanych wielokrotnie z tej trybuny tez i sądów.</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#PosełWojciechBłasiak">Zgłaszam formalny wniosek o odrzucenie założeń polityki pieniężnej na 1995 r.</u>
          <u xml:id="u-54.3" who="#PosełWojciechBłasiak">Polityka pieniężna może być zła lub bardzo zła. Najwyżej zdusi gospodarkę na rok lub więcej. Podobnie budżet może być gorszy lub lepszy. W najgorszym wypadku oznacza zaprzepaszczenie szans na rok, dwa, a może na parę lat. Ale prywatyzacja przesądza na całe pokolenia sytuację ekonomiczną i cywilizacyjną milionów polskich rodzin. Musimy przyznać, że mieliśmy duże wątpliwości, czy zgłosić wniosek o odrzucenie budżetu w pierwszym czytaniu. Przy wszystkich naszych zastrzeżeniach zdajemy sobie po prostu sprawę z trudnej sytuacji rządu i z tego, że jest to wynik kumulacji pewnych trendów z lat poprzednich. Ale w momencie, w którym otrzymaliśmy kierunki prywatyzacji, nie mieliśmy już żadnych wątpliwości, że taki wniosek należy zgłosić.</u>
          <u xml:id="u-54.4" who="#PosełWojciechBłasiak">Otóż ten krótki, 10-stronicowy dokument, który ma wkrótce stać się prawem, czyli „Kierunki prywatyzacji majątku państwowego w 1995 r.”, głęboko nas, najdelikatniej mówiąc, niepokoi. Jest tam bowiem zawarta możliwość ostatecznego rozstrzygnięcia losu ekonomicznego naszego kraju i to w ogólnikowej, jak to już tutaj powiedziano, formule. Zgodnie z tym dokumentem w 1995 r. może — acz nie musi — dokonać się ostateczny wybór drogi integracji gospodarczej Polski z Europą Zachodnią. Ten wybór, czego się obawiamy, to może nie być — i nie będzie chyba, zgodnie z tym dokumentem — suwerenna i współzależna droga 40-milionowego, cywilizowanego narodu, żyjącego w środkowej Europie, ale bardziej droga ekonomicznego i politycznego uzależnienia wasalnego narodu. Obawiamy się, że koncepcja integracji proponowana w tym dokumencie może okazać się metodą wyprzedaży majątku narodowego i uzależnienia ekonomicznego oraz politycznego naszego kraju. Odnosimy wrażenie, że jest to koncepcja integracji oparta bardziej na zasadach kompradorskich niż suwerennych.</u>
          <u xml:id="u-54.5" who="#PosełWojciechBłasiak">To ekonomiczne uzależnianie się Polski, jakie dokonuje się na naszych oczach, w 1995 r. może zostać ostatecznie skonsumowane. Przejawia się to w trzech aspektach:</u>
          <u xml:id="u-54.6" who="#PosełWojciechBłasiak">— uzależnienia wynikającego ze stale zaciąganych zobowiązań finansowo-kredytowych,</u>
          <u xml:id="u-54.7" who="#PosełWojciechBłasiak">— uzależnienia z tytułu bezpośredniego uwłaszczania się kapitału obcego w kluczowych sektorach gospodarki narodowej,</u>
          <u xml:id="u-54.8" who="#PosełWojciechBłasiak">— uzależnienia z tytułu oddawania w zarząd zachodnim firmom kluczowych kompleksów ekonomicznych, jakim będą narodowe fundusze inwestycyjne w ramach tzw. programu powszechnej prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-54.9" who="#PosełWojciechBłasiak">Taka niestety jest, naszym zdaniem, groźna wymowa podpisanego przez pana Pawlaka dokumentu.</u>
          <u xml:id="u-54.10" who="#PosełWojciechBłasiak">Przejdźmy teraz do konkretów. W 1995 r. rząd zapowiada powołanie instytucji skarbu państwa. Chciałbym w tym momencie przypomnieć, że już od ponad roku w tym Sejmie leży przygotowany przez nas, zgłoszony przez mój klub projekt powołania takiej instytucji. Tak samo zresztą leżał on w Sejmie poprzedniej kadencji. I coraz bardziej obawiamy się, że to, iż on tak długo czeka, nie jest przypadkiem. Cała dotychczasowa prywatyzacja dotyczyła majątku nie istniejącego skarbu państwa, w którego imieniu działał minister przekształceń własnościowych. Traktował on w istocie ten majątek - mówię o urzędzie ministra, a nie o poszczególnych ministrach - mniej więcej tak, jak w realnym socjalizmie traktowano tzw. własność niczyją. Uważamy, że logika i polska racja stanu, jeśli chodzi o gospodarkę, od samego początku nakazywały odwrócenie tego procesu. Do momentu utworzenia skarbu państwa nie należało dysponować jego majątkiem. Krokiem wstępnym wszelkich prywatyzacji winna stać się instytucjonalizacja skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-54.11" who="#PosełWojciechBłasiak">Chciałbym również stwierdzić, że w 1994 r. nawet w minimalnym stopniu nie zrealizowano zabezpieczenia interesów państwa polskiego w postaci określenia — zgodnie z kierunkami prywatyzacji na 1994 r., uchwalonymi przez Wysoką Izbę — do końca czerwca 1994 r. „gałęzi gospodarki i rodzajów przedsiębiorstw, nad którymi właściwe organy państwa będą sprawować kontrolę”. Zadania tego rząd nie wykonał i nic nie wskazuje na to, by go wykonywał. W dokumencie przedstawionym Wysokiej Izbie — mówię o kierunkach prywatyzacji na 1995 r. — nie ma już niestety żadnych ograniczeń wynikających ze strategicznych interesów państwa i polskich interesów narodowych.</u>
          <u xml:id="u-54.12" who="#PosełWojciechBłasiak">W pkt. I (dotyczącym tzw. prywatyzacji kapitałowej) w ppkt. 3 przewiduje się „konsekwentną restrukturyzację i prywatyzację grup i pojedynczych przedsiębiorstw o tzw. szczególnym znaczeniu dla gospodarki, tj. wymagających kontroli państwa nad ich działalnością i dalszym rozwojem”. I tu wymienia się: działy i obiekty powierzchni kopalń w górnictwie węgla kamiennego, elektrociepłownie i elektrownie, sektor paliw płynnych, infrastrukturę portów morskich, budowę autostrad i sieci dróg ekspresowych, transport kolejowy i drogowy. Wymienione działy o tak zwanym szczególnym znaczeniu są w istocie działami strategicznymi polskiej gospodarki narodowej. O tym, w jaki sposób państwo będzie kontrolować działalność i dalszy rozwój tych działów, projekt nie wspomina. Tym samym pozostawia się rozstrzygnięcia co do tej kontroli i dalszego rozwoju rządowi i Ministerstwu Przekształceń Własnościowych.</u>
          <u xml:id="u-54.13" who="#PosełWojciechBłasiak">Projekt werbalnie głosi, oczywiście, priorytet kapitału krajowego w stosunku do obcego, acz problem polega na tym, że krajowych kapitałów wielkich nie ma, co autorzy tego projektu potwierdzają, mówiąc o „płytkości polskiego rynku kapitałowego”. W praktyce więc oznacza to, że autorzy projektu liczą na dużych inwestorów zagranicznych. Podobnie jest w przypadku przewidzianych do prywatyzacji w 1995 r. przemysłów: chemicznego, farmaceutycznego, tytoniowego, piwowarskiego, cukrowniczego, metali nieżelaznych, metalurgii żelaza i stali, samochodowego, budownictwa i innych.</u>
          <u xml:id="u-54.14" who="#PosełWojciechBłasiak">Projekt zakłada też rozszerzenie zakresu i form prywatyzacji w ramach tzw. programu powszechnej prywatyzacji. Tu jeszcze raz przypomnę, że mój klub od samego początku był konsekwentnym przeciwnikiem tego programu, że ostrzegaliśmy i ostrzegamy rząd przed ewentualnymi skutkami jego wdrożenia. Obawiamy się, że program NFI i prywatyzacji NFI może okazać się faktycznie nie uwłaszczeniem, ale wywłaszczeniem polskiego społeczeństwa, że istotna część tego przemysłu i własności przejdzie, głównie dzięki skali rozproszenia geograficznego i kapitałowego akcji, zarówno poprzez bezpośrednie zarządzanie, jak i przez wykup świadectw udziałowych, w ręce rodzimych grup oligarchii finansowo-politycznej i grup obcego kapitału.</u>
          <u xml:id="u-54.15" who="#PosełWojciechBłasiak">Obawa ta jest, naszym zdaniem, realna. Ten program prywatyzacji, który jest zawarty w „Kierunkach prywatyzacji”, może doprowadzić — mówiąc językiem publicystycznym — do latynizacji Polski, kształtowania w istocie wasalnej gospodarki, przed czym ostrzegaliśmy i ostrzegamy. Oznaczać to może utratę możliwości kształtowania własnych struktur gospodarczych i technologicznych. Będą one bowiem coraz konsekwentniej kształtowane przez potrzeby i interesy obcych gospodarek dzięki ich polityce inwestycyjnej, kadrowej i repatriacji zysku. W sytuacji ostrej konkurencji ekonomicznej, zwłaszcza na wysoko przetworzone produkty przemysłowe i rolne, może to grozić ograniczaniem i likwidowaniem konkurencyjności w tych zakresach polskiej produkcji przemysłowej i rolnej (co dotyczy zwłaszcza przemysłów: rolno-spożywczego, farmaceutycznego, chemicznego, paliw płynnych), a więc rozwijaniem i delokalizowaniem na terenie Polski tylko takiej produkcji, która jest produkcją nisko przetworzoną, prymitywniejszą technologicznie. Grozi to szybkim przekształcaniem się Polski w kraj głębokiego, strukturalnego zaplecza gospodarczego Europy Zachodniej.</u>
          <u xml:id="u-54.16" who="#PosełWojciechBłasiak">W ramach tej zależnej strategii rozwoju-niedorozwoju Polski czy też, mówiąc bardziej publicystycznie, latynizacji Polski grozi nam przekształcenie się w ciągu 2–3 lat — z powodu możliwości zawartych właśnie w programie prywatyzacji — w kraj względnie prostej pracy fizycznej, kraj taniej siły roboczej, masowego bezrobocia, nisko przetworzonej produkcji. To może być inwestycja w likwidowanie zapotrzebowania na polską myśl naukową i inżynieryjno-techniczną, polskie kadry inżynieryjno-zarządzające i polską wysoko kwalifikowaną pracę. Tak się zresztą dzieje we wszystkich krajach tzw. Trzeciego i Czwartego Świata, krajach rozwoju-niedorozwoju.</u>
          <u xml:id="u-54.17" who="#PosełWojciechBłasiak">Przypomnę też, że rząd zapowiadał i zapowiada zamianę długów zagranicznych na własność polskich przedsiębiorstw. Chcemy tu usłyszeć jasne wypowiedzi o zamiarach rządu, jego intencjach. Chcemy wiedzieć, czy nie grozi nam swoisty rozbiór gospodarczy, zwłaszcza w aspekcie NFI. Jeszcze raz ostrzegamy przed strategią peryferyjnego i zależnego rozwoju-niedorozwoju, zwłaszcza że będzie on miał wymiar demograficzny i biologiczny. Przypomnę to, o czym już mówiłem z tej trybuny przy okazji analizy „Strategii dla Polski”, że optymalna liczba ludności Polski jako zaplecza energetyczno-surowcowego Europy to, według szacunków prof. Meadowsa, 15 mln. Reszta — w sytuacji, kiedy przekształcimy się w kraj głębokiego strukturalnego zaplecza - będzie zbędna. Przypomnijmy też fakty: 3 mln bezrobotnych obecnie zarejestrowanych i dalsze 1–1,5 mln bezrobocia ukrytego na wsi i w mieście, to razem z rodzinami 10–12 mln Polaków zbędnych we własnym kraju. Co się z nimi ma stać, jeśli w przyszłym roku, zgodnie z projektem budżetu, ponad połowa bezrobotnych nie będzie otrzymywać zasiłku? Co się ma stać z ich rodzinami i z ich dziećmi?</u>
          <u xml:id="u-54.18" who="#PosełWojciechBłasiak">Wysoka Izbo! Opowiadaliśmy się i opowiadamy za strategią suwerennego rozwoju Polski, za strategią zmiany polityki prywatyzacyjnej. Uważamy, że ta polityka powinna być narzędziem rozwoju polskiej gospodarki i promować interesy polskiej pracy i polskiego kapitału. Naszym zdaniem, rdzeniem takiej polityki prywatyzacyjnej powinien być program uwłaszczenia Polaków. Tym samym opowiadamy się za opracowanym przez nas programem uwłaszczenia polskich rodzin. Ten program to włączenie najszerszych rzesz społeczeństwa w proces przekształceń własnościowych. Rzesz Polaków, którym brakuje środków pieniężnych i to ich eliminuje z procesów przekształceń własnościowych. Uważamy, że już najwyższy czas, mówię o roku 1995, na wprowadzenie zasadniczej zmiany strategii rozwoju polskiej polityki gospodarczej i polityki prywatyzacyjnej, która zadecyduje o losach następnych wielu pokoleń i o tym, czym stanie się nasz kraj.</u>
          <u xml:id="u-54.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Przemawiał pan poseł Wojciech Błasiak, Konfederacja Polski Niepodległej.</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Andrzej Lipski, PPS, a następnie pan poseł Wiesław Ciesielski, SLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#PosełAndrzejLipski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pan premier Kołodko jak zwykle bardzo pięknie i w sposób bardzo przekonujący mówił o założeniach ustawy budżetowej, m.in., że ma być to budżet wzrostu, ale także budżet stabilizacji i politycznego kompromisu. To wszystko pięknie zabrzmiało, ale jeśli państwo pozwolą — wiem, że czasu mam niewiele — to chciałbym się przyjrzeć tym właśnie pięknym założeniom konfrontując je z pewną rzeczywistością wynikającą z analizy odpowiednich słupków budżetowych, z liczbami zawartymi konkretnie w dziale 81, bo o to mi tutaj chodzi. Jest to dział dotyczący szkolnictwa wyższego. Nie będę mówił o randze tego działu, byłby to truizm, jego znaczenie docenia rząd. To wynika i z programu „Strategia dla Polski”, i z dzisiejszych słów pana premiera Kołodki, który mówił o wadze inwestowania w ludzki kapitał. Otóż, Wysoka Izbo, jeśli popatrzeć na ten dział, to muszę powiedzieć, że specjalnie optymistycznie to nie wygląda. Dostrzegam tu mnóstwo zagrożeń. Jakie to są zagrożenia? Przedstawię je hasłowo ze względu na brak czasu.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#PosełAndrzejLipski">Sprawa pierwsza, tj. kwestia płac w wyższych uczelniach. Pan premier słusznie mówił, że nastąpi tutaj wzrost, oczywiście przy założeniu, że wskaźnik inflacji będzie utrzymany w ryzach. Ale, proszę państwa, jeśli zmierzamy do gospodarki wolnorynkowej, to musimy pamiętać o jednym, że w tej gospodarce liczy się pieniądz i wartość człowieka m.in. mierzy się tym, ile ten człowiek zarabia. Jeśli mówimy o wzroście płac w szkolnictwie wyższym, to bardzo słusznie, tylko musimy pamiętać o tym żenująco niskim pułapie, z którego odbijamy się do góry. To powoduje, mimo tych wskaźników, o których pan premier mówił, że z całą pewnością ten dział budżetu nie spełni oczekiwań środowisk akademickich ani sejmowej komisji edukacji. W niewielkim tylko stopniu konsumuje naszą uchwałę z 24 czerwca mówiącą o tym, że w ciągu 3 lat wydatki na szeroko rozumianą oświatę wzrosną o 30%.</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#PosełAndrzejLipski">Jeśli chodzi o płace, panie premierze, to jest jeszcze jedna bardzo niepokojąca sprawa. Otóż w ustawie budżetowej mówi się, że środki na płace zostaną sfinansowane z budżetu państwa w 95,2%. Pozostałe środki mają zostać wypracowane w ramach dochodów własnych uczelni. Dlaczego, panie premierze, jest to bardzo niepokojące? Po pierwsze, widać na podstawie liczb tendencję spadkową, jeśli chodzi o kwoty wypracowane przez uczelnie. W roku 1993 wypracowano - podaję w zaokrągleniu - ok. 1,8 bln zł. Szacuje się, że w 1994 r. będzie to kwota ok. 1,5 bln zł. Tymczasem w ustawie na 1995 r. przyjmuje się, że uczelnie mają wypracować 2,5 bln zł. No dobrze, a co się stanie, jeżeli tego nie wypracują? Praktyka wskazuje na to, że zdecydowaną większość tych środków przeznacza się na remonty wyższych uczelni, a nie na fundusz płac. Takich uczelni, szczególnie dużych, które nie przeznaczyły nic z wypracowanych środków na fundusz płac, było wiele. A od tego trzeba liczyć pochodne. Suma ta natychmiast wzrasta.</u>
          <u xml:id="u-56.3" who="#PosełAndrzejLipski">Niestety, czas mija, w związku z tym chcę tylko zasygnalizować jeszcze parę innych spraw.</u>
          <u xml:id="u-56.4" who="#PosełAndrzejLipski">Kwestia stypendiów studenckich. Wskaźnik jest bardzo optymistyczny - 69,7%. Pamiętajmy jednak o zmianie w przyznawaniu zasiłków rodzinnych. Tylko student pierwszego roku będzie otrzymywał zasiłek rodzinny, czyli od tej sumy trzeba odjąć 167 tys. zł. De facto ten wskaźnik, wedle moich bardzo pobieżnych wyliczeń, obniża się do 35%, a to jest związane także z wynikami w nauce. Nie każdy student ma wyniki dobre bądź bardzo dobre.</u>
          <u xml:id="u-56.5" who="#PosełAndrzejLipski">Wydatki pozapłacowe. Znowu tu wszystko na pozór jest okay, bo jest większa kwota na wydatki niż wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych. Tylko, panie premierze, wyższe uczelnie naprawdę nie interesują się przysłowiowym wzrostem cen lokomotywy, ale tym, za co płacą. A więc energia elektryczna - tu jest okay, bo jest ten sam poziom. Ale już cena gazu rośnie o 32%, a więc poniżej tego wskaźnika, centralne ogrzewanie, ciepła woda o 40%, czyli powyżej tego wskaźnika. I to może być zjawisko bardzo niepokojące.</u>
          <u xml:id="u-56.6" who="#PosełAndrzejLipski">Przepraszam za przekroczenie limitu czasu, panie marszałku; ostatnia kwestia — inwestycje. Wskaźnik wynosi 13,6%, natomiast dla resortu edukacji 12,7% poniżej wskaźnika inflacji, bo tutaj już nie ma mowy o żadnych rezerwach płacowych. Proszę państwa, to może być naprawdę tragedia. Jeżeli w niedługim czasie mamy podwoić liczbę studentów, to gdzieś oni się muszą uczyć, prawda? Bez inwestycji nie osiągniemy tego celu, jaki stawia „Strategia dla Polski” — inwestowania w ludzki kapitał. I już zupełnie ostatnie zdanie. O tym wszystkim będziemy musieli pamiętać w komisjach, aby tego typu zagrożenia wyeliminować. Ja mówiłem tylko i wyłącznie o zagrożeniach wynikających z założeń zawartych w jednym dziale.</u>
          <u xml:id="u-56.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Przemawiał pan poseł Andrzej Lipski, Polska Partia Socjalistyczna.</u>
          <u xml:id="u-57.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Wiesław Ciesielski, Sojusz Lewicy Demokratycznej. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Waldemar Michna, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#PosełWiesławCiesielski">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Prezentację stanowiska Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej pragnę rozpocząć od konstatacji, iż cel główny polityki pieniężnej na rok 1995, a także cele pośrednie podporządkowane są realizacji trzech głównych celów polityki społeczno-gospodarczej:</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#PosełWiesławCiesielski">— szybkiemu wzrostowi gospodarczemu,</u>
          <u xml:id="u-58.2" who="#PosełWiesławCiesielski">— stabilizacji makroekonomicznej i systemowej,</u>
          <u xml:id="u-58.3" who="#PosełWiesławCiesielski">— poprawie warunków życia.</u>
          <u xml:id="u-58.4" who="#PosełWiesławCiesielski">To bardzo ważne stwierdzenie. Oznacza ono bowiem, że dyskusja nad polityką pieniężną kolejnego roku budżetowego toczy się w innych warunkach niż te, do których jesteśmy przyzwyczajeni. To już nie są warunki recesji, galopującej inflacji, lawinowego wzrostu bezrobocia, drastycznego spadku poziomu dochodów realnych społeczeństwa i boleśnie odczuwanego gwałtownego obniżenia poziomu życia. Gospodarka jest w fazie ożywienia, a naszym celem jest utrwalenie tego ożywienia, jego wzmocnienie, a następnie rozwiązywanie trudnych i nabrzmiałych problemów tak ekonomicznych, jak i społecznych - w tym przede wszystkim chodzi o wzrost konsumpcji.</u>
          <u xml:id="u-58.5" who="#PosełWiesławCiesielski">Zgodzić się należy z Narodowym Bankiem Polskim, iż „długotrwały i stabilny wzrost konsumpcji jest możliwy w sytuacji długotrwałego i stabilnego wzrostu gospodarczego”. Problematyczne jest zarazem zapewnienie o utrzymywaniu takiego wzrostu w warunkach istniejącego poziomu inflacji. Implikuje to tezę, iż podstawowym celem polityki pieniężnej w 1995 r. jest dalsze zmniejszanie inflacji.</u>
          <u xml:id="u-58.6" who="#PosełWiesławCiesielski">Pragnę zwrócić uwagę na dwa aspekty tej tezy. Po pierwsze, chodzi o to, że zależności między inflacją a wzrostem gospodarczym nie mają charakteru funkcyjnego, lecz relacyjny. Oznacza to, że tak jak trudno wyobrazić sobie utrzymywanie stabilnego wzrostu gospodarczego w warunkach szalejącej inflacji, tak trudno jest walczyć skutecznie z inflacją inaczej niż za pomocą wzrostu gospodarczego. Oznacza to wreszcie, że inflacja nie może stanowić dla głównego realizatora polityki pieniężnej kategorii autonomicznej, oderwanej od kontekstu zadań ożywienia gospodarki, zwłaszcza w obszarze produkcji materialnej. Po drugie, tak sformułowany podstawowy cel polityki pieniężnej sytuuje Narodowy Bank Polski i cały nasz system bankowy w roli aktywnego współuczestnika procesów przeobrażeń systemowych w kraju. Aktywnego, a więc nie biernego, a więc nie tylko odkręcającego lub zakręcającego kurek z pieniędzmi. A o to przede wszystkim Narodowy Bank Polski jest niejednokrotnie posądzany.</u>
          <u xml:id="u-58.7" who="#PosełWiesławCiesielski">Powstaje pytanie, czy przedłożone założenia służą realizacji wymienionych celów, a więc czy dają gwarancje na szybki wzrost gospodarczy i poprawę warunków życia?</u>
          <u xml:id="u-58.8" who="#PosełWiesławCiesielski">Narodowy Bank Polski za najlepszy i najbardziej odpowiedni dla banku centralnego sposób zwalczania inflacji uznaje kontrolę podaży pieniądza, choć dostrzega też rolę czynników o charakterze niemonetarnym, do których zalicza poziom cen żywności, poziom kosztów jednostkowych w przedsiębiorstwach oraz zagraniczne impulsy inflacyjne. Wydaje się jednak kontrowersyjne tak zdecydowane oddzielanie, traktowanie jako autonomicznych, monetarnych i niemonetarnych czynników inflacji.</u>
          <u xml:id="u-58.9" who="#PosełWiesławCiesielski">Wątpliwości budzi też metodologiczna podstawa kategorycznego stwierdzenia zawartego w założeniach, iż za pomocą kontroli monetarnych czynników inflacji można by zapewnić, i to pod pewnymi warunkami, obniżenie poziomu inflacji do 19%, a że dalsze obniżanie tego poziomu to już sprawa czynników niemonetarnych, na które Narodowy Bank Polski nie ma wpływu.</u>
          <u xml:id="u-58.10" who="#PosełWiesławCiesielski">Podzielić natomiast należy pogląd banku centralnego, który zwraca uwagę na związek polityki pieniężnej z problemem zadłużenia zewnętrznego w kontekście konieczności utrzymywania wysokiego poziomu rezerw oficjalnych brutto. Związek ten wydaje się być oczywisty. Niemniej zwracają uwagę dwie inne okoliczności, którym w założeniach nie poświęcono należytej uwagi. Chodzi o to, że konkretna wysokość tych rezerw nie może być rozpatrywana wyłącznie w kontekście zadłużenia zewnętrznego, jak również o to, że z osiągnięciem pewnego określonego poziomu rezerw związane jest przejście do pełnej wymienialności złotego.</u>
          <u xml:id="u-58.11" who="#PosełWiesławCiesielski">„Założenia polityki pieniężnej na 1995 r.” słusznie poświęcają wiele miejsca zewnętrznym i wewnętrznym uwarunkowaniom polityki pieniężnej. Do tych pierwszych zalicza się między innymi koniunkturę gospodarczą na świecie i wskazuje przy tym na pozytywne trendy, mogące wpłynąć wzmacniająco na ożywienie polskiej gospodarki; trendy, które zaznaczyły się w Stanach Zjednoczonych, Japonii i państwach Unii Europejskiej. Powierzchownie i zbyt jednostronnie potraktowano jednak sprawę zdynamizowania eksportu Polski do gospodarek Europy Wschodniej, w tym do Rosji, jako dającą słabe perspektywy. Osiągnięty w 1994 r. bardzo wyraźny wzrost współpracy między gospodarkami obu krajów odbywał się przecież w takich samych warunkach, jak przewidywane na rok przyszły. Istotnym mankamentem jest również pominięcie w założeniach perspektyw ożywienia naszej współpracy z gospodarkami krajów Azji, w tym zwłaszcza Chin, Indii i innych. Jako zewnętrzne uwarunkowanie rozpatrywana jest także sprawa sytuacji na światowych rynkach finansowych oraz tempo inflacji w wybranych centrach światowej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-58.12" who="#PosełWiesławCiesielski">Jeśli chodzi o uwarunkowania wewnętrzne, to zwraca się uwagę, iż polityka pieniężna realizowana będzie w warunkach 5-procentowego wzrostu produktu krajowego brutto, na co wpłynie wzrost produkcji sprzedanej przemysłu o 5%, produkcji budowlano-montażowej o 11% oraz wzrost obrotów w handlu detalicznym o 4,5%. Wystąpi wysoki przyrost nakładów na inwestycje. Większe będzie spożycie zbiorowe indywidualne oraz wzrost materialnych środków obrotowych. Przewiduje się też, że systematycznie będzie się poprawiała sytuacja finansowa przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-58.13" who="#PosełWiesławCiesielski">Narodowy Bank Polski konstatuje rosnącą rolę środków własnych przedsiębiorstw w obrocie, co daje podstawy do przewidywań, iż udział bankowego kredytu krótkookresowego utrzyma się na dotychczasowym poziomie. Poziom kredytów inwestycyjnych warunkowany będzie między innymi wysokością stóp procentowych, a to już jest jakby domena banku centralnego, od którego oczekiwać będziemy dalszych wysiłków na rzecz ich obniżenia. W szczególności zwrócić należałoby baczniejszą uwagę na obniżanie kosztów własnych banku, racjonalnie uzasadnioną politykę w zakresie rezerw obowiązkowych, sprawne wprowadzenie rozwiązań ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, a także na aktywniejszą rolę Narodowego Banku Polskiego w stabilizowaniu i konsolidacji systemu bankowego w naszym kraju. (Sytuacji, jaka miała ostatnio miejsce z Agrobankiem, mogło nie być.) Celowe wydaje się też zdecydowane przełamanie pewnej inercji w systemowej transformacji bankowości polskiej.</u>
          <u xml:id="u-58.14" who="#PosełWiesławCiesielski">Ważnym uwarunkowaniem polityki pieniężnej w 1995 r. będzie także stan dochodów pieniężnych gospodarstw domowych i skłonność do oszczędzania.</u>
          <u xml:id="u-58.15" who="#PosełWiesławCiesielski">Istotnym czynnikiem, wpływającym na realizację polityki pieniężnej, jest sytuacja w zakresie finansów publicznych. Narastający dług publiczny obciąża w coraz większym stopniu bieżące wydatki budżetowe w związku z koniecznością jego obsługi. Ważnym problemem staje się finansowanie deficytu budżetowego, zwłaszcza w kontekście doświadczeń roku 1994, kiedy to budżet pożyczył w Narodowym Banku Polskim w ciągu trzech kwartałów tego roku zaledwie 12,5 bln zł wobec zapisanych w ustawie nie mniej niż 30 i nie więcej niż 35 bln zł.</u>
          <u xml:id="u-58.16" who="#PosełWiesławCiesielski">Chciałbym w tym miejscu postawić pytanie: Co rząd zamierza z tym fantem zrobić? Pojawia się bowiem groźba niewykonania literalnego zapisu ustawy budżetowej. Interesująca zdaje się też być opinia Narodowego Banku Polskiego w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-58.17" who="#PosełWiesławCiesielski">Realizując „Strategię dla Polski”, rząd postawił sobie na 1995 r. bardzo ambitny cel obniżenia inflacji do poziomu 17%. Jest to cel tyleż ambitny, co niezwykle trudny do realizacji. Doświadczenie wskazuje bowiem, że obniżanie poziomu inflacji stało się coraz trudniejsze w miarę pokonywania kolejnych progów. Pogląd ten, jak się wydaje, jest również poglądem Narodowego Banku Polskiego, który w swoich założeniach zachowuje większą niż rząd ostrożność przy prognozowaniu skali inflacji na rok przyszły. Biorąc pod uwagę jej obecny poziom i poziom zakładany w roku 1995, wydaje się, że jest to kwestia szczególnej wagi. Różnice kilku punktów procentowych przy projekcji inflacji kilkunastoprocentowej są dużymi różnicami. Jeśli wziąć pod uwagę, że wskaźnik poziomu inflacji odgrywa decydującą rolę przy określaniu poziomu innych wskaźników założeń budżetowych, to zasadna staje się potrzeba zwrócenia baczniejszej uwagi na istotę i przyczyny różnic w prognozach poziomu inflacji przedstawianych z jednej strony przez rząd, a z drugiej — przez Narodowy Bank Polski. Przypomnę w tym miejscu, że w ustawie o kształtowaniu środków na wynagrodzenia w państwowej sferze budżetowej wskaźnik poziomu inflacji stanowi punkt odniesienia do określenia wskaźnika poziomu wzrostu wynagrodzeń. Dla pracowników sfery budżetowej nie jest obojętne, czy posłużymy się jako bazą wskaźnikiem poziomu inflacji planowanej, czy też wskaźnikiem poziomu inflacji rzeczywistej. Wszystko wskazuje na to, że ustawowy zapis związany będzie z inflacją planowaną, a jeśli tak, to problem różnic w prognozach poziomu inflacji nabiera szczególnej wagi. Wyrażam przekonanie, że w trakcie prac komisyjnych nad projektem ustawy budżetowej i nad projektem założeń polityki pieniężnej na 1995 r. poświęcimy mu tyle miejsca, na ile zasługuje. Istotne jest to, aby dzisiaj podczas debaty plenarnej zarówno rząd, jak i Narodowy Bank Polski pokusiły się o głębszą analizę różnic obu prognoz.</u>
          <u xml:id="u-58.18" who="#PosełWiesławCiesielski">Jeśli przy dotychczasowej polityce pieniężnej nastąpił w tym roku wzrost produktu krajowego brutto rzędu 4,5%, wzrost produkcji sprzedanej - rzędu 14% i mamy kolejny rok spadku inflacji, to zasadny jest powrót do fundamentalnego sporu, jaki toczy się od dłuższego czasu w literaturze przedmiotu, i nie tylko tam, a mianowicie czy jest to właściwa polityka pieniężna. Czy inna polityka, np. bardziej skora do odkręcenia kurka umożliwiającego emisję większego strumienia pieniądza i skierowania go w stronę inwestycji modernizacyjnych budownictwa, mogłaby przynieść lepsze rezultaty - większą dynamikę wzrostu produktu krajowego brutto, większą niż kilkunastoprocentową dynamikę wzrostu produkcji przy większej skali spadku inflacji? Pozwolę sobie wyrazić pogląd, że w trakcie komisyjnych prac nad założeniami polityki pieniężnej na rok 1995 zostanie podjęta próba odpowiedzi i na to pytanie.</u>
          <u xml:id="u-58.19" who="#PosełWiesławCiesielski">Problemów jest więcej. Mimo że debata na ten temat jest debatą długą, nie ma możliwości bardziej szczegółowego odniesienia się do bardzo trudnych i złożonych problemów, warunkujących skuteczną realizację założeń polityki pieniężnej na rok przyszły. Sądzę, że skierowanie dokumentu Narodowego Banku Polskiego do Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów - o co wnoszę - umożliwi dogłębną ich analizę.</u>
          <u xml:id="u-58.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Przemawiał pan poseł Wiesław Ciesielski, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-59.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Waldemar Michna, Polskie Stronnictwo Ludowe, a następnie pan poseł Włodzimierz Puzyna, Unia Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#PosełWaldemarMichna">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Posłowie otrzymali kilka dokumentów dotyczących polityki pieniężnej. Wszystkie te dokumenty razem pozwalają na podjęcie prac w komisjach sejmowych, prac zmierzających do oceny projektów założeń tej polityki na 1995 r. oraz do dokonania ewentualnych uzupełnień i korekt.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#PosełWaldemarMichna">Przedłożone dokumenty pozwalają w szczególności na sformułowanie kilku następujących uwag, a mianowicie:</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#PosełWaldemarMichna">— Po pierwsze, prowadzona przez Narodowy Bank Polski i rząd polityka pieniężna pozwala osiągać istotny rozwój gospodarczy oraz stopniowe ograniczanie inflacji. Liczne fakty bronią więc obecnej polityki pieniężnej. Pozytywne jest również to, że Narodowy Bank Polski i rząd uzgodniły wielkość i sposób finansowania deficytu budżetowego. Pojawiają się też jednak liczne potrzeby doskonalenia niektórych elementów polityki pieniężnej.</u>
          <u xml:id="u-60.3" who="#PosełWaldemarMichna">— Po drugie, w przedłożonych dokumentach uwidoczniają się pewne zmiany, jakie zaszły lub stopniowo zachodzą w polityce pieniężnej pod wpływem rozwoju społeczno-gospodarczego kraju oraz ciśnienia doświadczeń pozytywnych i negatywnych. Zmiany te to m.in. zwiększona podatność Narodowego Banku Polskiego na obniżanie stopy procentowej kredytów, przynajmniej w deklaracjach, oraz obniżanie stopy bankowej rezerwy obowiązkowej od depozytów, a w tym zwłaszcza depozytów awista.</u>
          <u xml:id="u-60.4" who="#PosełWaldemarMichna">Na podkreślenie zasługuje też fakt wzbogacenia zestawu instrumentów oddziaływania na realizację polityki pieniężnej. W retoryce polityki pieniężnej - obok kontroli procesu kreacji pieniądza, co w latach poprzednich akcentowane było jako główny instrument polityki pieniężnej - pojawiły się w 1994 r., a także w założeniach polityki pieniężnej na 1995 r., takie kategorie instrumentów, jak np. operacje otwartego rynku, obniżanie stopy rezerw obowiązkowych, oddziaływanie na wzrost oszczędności, wspieranie eksportu itp. Wzbogaca się więc treść i instrumentarium polityki pieniężnej.</u>
          <u xml:id="u-60.5" who="#PosełWaldemarMichna">— Po trzecie, ciągle jeszcze w oprzyrządowaniu pojęciowym polityki pieniężnej funkcjonują zbyt duże uproszczenia, zbyt wiele twierdzeń niedostatecznie zdefiniowanych, a co za tym idzie — mało przekonujących. Na przykład, o czym zresztą mówił już poseł Ciesielski, na str. 4 dokumentu przedstawiającego założenia stwierdza się, że instrumentami monetarnymi można ograniczyć inflację tylko do poziomu 19%, a resztę, tj. 19–17%, trzeba ograniczać środkami pozamonetarnymi. Powstaje pytanie, czy tak dokładnie można określić wpływ różnych instrumentów na inflację. Jeśli tak jednak jest, to brak jest prezentacji tak dokładnych sposobów obliczania inflacji. Wydaje się, że liczne i różne szacunki inflacji w 1994 r. mają swoje źródło również w braku jednolitej metody obliczania inflacji. Stąd m.in. także różnice zdań w dzisiejszej debacie co do wielkości inflacji.</u>
          <u xml:id="u-60.6" who="#PosełWaldemarMichna">Opis modeli ekonometrycznych zawarty w dokumentach opiera się bardzo często na prognozach inflacji z lat poprzednich, kiedy inflacja była bardzo duża. Zachodzi obawa, że końcowe wyniki tych prognoz są zniekształcone przez informacje wyjściowe, które zostają wprowadzone do tych modeli. Założenia polityki pieniężnej na 1995 r. powtarzają tradycyjnie, że głównym zadaniem tej polityki jest ograniczenie inflacji. Można zgodzić się z tym twierdzeniem, jeżeli dostatecznie szeroko rozumie się to pojęcie. Inflacja wygasa, gdy występuje określona równowaga gospodarcza. Powstaje więc problem, jakie elementy trzeba zmienić, aby otrzymać inny niż obecnie poziom równowagi, przy którym radykalniej wygasać będzie inflacja. Powstaje też problem, w jakim stopniu sama polityka pieniężna może optymalizować równowagę. Istnieje przecież trudne do podważenia twierdzenie, że nasz wzrost gospodarczy opiera się głównie na popycie konsumpcyjnym, a wciąż brak dostatecznego popytu inwestycyjnego i popytu na rzecz eksportu.</u>
          <u xml:id="u-60.7" who="#PosełWaldemarMichna">Można więc odnosić wrażenie, że problem głównego zadania, jakim jest ograniczenie inflacji, rozumiany jest wciąż zbyt wąsko i zbyt technicznie, często może nawet dogmatycznie, a nie ekonomicznie. Polityka pieniężna nie jest w stanie sama stworzyć popytu inwestycyjnego. Jest to zrozumiałe. Wydaje się jednak, że jej udział w kreacji tego popytu ma fundamentalne znaczenie. Jestem przekonany, że tego znaczenia nie uwidoczniono dostatecznie w założeniach.</u>
          <u xml:id="u-60.8" who="#PosełWaldemarMichna">— Po czwarte, nadal aktualne są postulaty zmierzające do dokładnego rozpoznawania przyczyn inflacji. Składowe elementy polityki pieniężnej prezentowane są w ten sposób, że każdy przyrost pieniądza daje nieuchronnie po dwóch miesiącach przyrost inflacji. Ograniczanie kreacji pieniądza przyjmowane jest nadal za główny sposób walki z inflacją. Tymczasem okazuje się, że twierdzenie to jest co najmniej nieścisłe. Raport o stanie pieniądza na str. 5 stwierdza, że w 1993 r. wzrost cen kontrolowanych spowodował inflację w 57%, a w ciągu 8 miesięcy 1994 r. w 58%. Gdybyśmy uwzględnili dodatkowo np. wpływ suszy oraz innych przyczyn nie związanych z kreacją pieniądza, okazałoby się, że kreacja pieniądza nie była głównym, a jednym z wielu czynników inflacji. Są zresztą różne typy inflacji i wymagają one odmiennych metod zwalczania. Brak ewidencji i oceny ilościowo-jakościowej przyczyn inflacji uniemożliwia uporządkowanie i wyważenie zadań przeciwinflacyjnych. Ciągle otwarte jest pytanie, co i w jakiej dziedzinie trzeba uczynić, aby w znacznym stopniu ograniczyć inflację, aby przyspieszać ograniczanie inflacji.</u>
          <u xml:id="u-60.9" who="#PosełWaldemarMichna">Inflację można ograniczać zmierzając różnymi ścieżkami; niektóre z nich są społecznie tańsze od innych ścieżek. Ciągle najbardziej akcentowana jest sprawa ograniczania kreacji pieniądza, ale ona zdaje się mieć coraz mniejsze znaczenie. Nie chcę jednocześnie twierdzić, że można lekceważyć wpływ ograniczania kreacji pieniądza na inflację. Twierdzę tylko, że w dyskusji o inflacji trzeba także ocenić, czy np. szacowane na 4% w br. ograniczenie kredytów dla przedsiębiorstw - o czym jest mowa w prezentowanych dokumentach - jest przyczyną inflacji czy też instrumentem ograniczania inflacji. Bez odpowiedzi na to pytanie nie można należycie wyrokować zarówno o przyczynach inflacji, jak o sposobach przeciwdziałania temu zjawisku.</u>
          <u xml:id="u-60.10" who="#PosełWaldemarMichna">— Po piąte, w prezentowanych dokumentach dotyczących polityki pieniężnej brak jest dostatecznie klarownej wizji stopniowego ograniczania ciężaru, jakim jest obsługa długu publicznego zaciągniętego w latach poprzednich. Przyczyną narastania tego długu było zastosowanie w latach 1990–1992 terapii szokowej w przekształceniach ustrojowych w Polsce. Właśnie terapia szokowa spowodowała załamanie gospodarcze, czego rezultatem był brak dochodów budżetowych, a co za tym idzie — dług publiczny. Nie chodzi jednak o spór historyczny dotyczący przyczyn powstania długu publicznego — mówił o tym m.in. poseł Osiatyński. Myślę, że nie zweryfikowana wiara w to, że społeczeństwo zaakceptuje radykalne ograniczenie świadczeń społecznych, skłoniła posła Osiatyńskiego do wnoszenia o to, aby także problemy długu publicznego były rozwiązywane m.in. — czy przede wszystkim — kosztem ograniczenia różnych świadczeń społecznych czy pewnego systemu świadczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-60.11" who="#PosełWaldemarMichna">W latach 1994–1995 nie występuje już deficyt pierwotny. Wydatki 1994 r. i 1995 r. nie są już, i nie będą, finansowane z deficytu budżetowego. Deficyt budżetowy będzie równy obsłudze długu. Z tego też względu koszty długów zaciągniętych w latach poprzednich mnożą się w dalszym ciągu w dużym tempie. Nasuwa się pytanie, czy są — i jakie powinny być stosowane — sposoby stopniowego ograniczania skutków długu publicznego i jego wielkości. Można mieć nadzieję — i mam taką nadzieję — że komisje poświęcą dużo uwagi tej sprawie, która ciągle jest jedną z najważniejszych w rozwiązywaniu problemów polityki pieniężnej.</u>
          <u xml:id="u-60.12" who="#PosełWaldemarMichna">— Po szóste, rząd zwraca uwagę na potrzeby wzbogacenia instrumentacji działań zmierzających do oszczędności całego społeczeństwa. Obecnie przyrost podaży pieniądza jest dwa razy większy niż przyrost oszczędności całego społeczeństwa. Jest to przyrost zbyt mały. Proporcje tych oszczędności do kreacji pieniądza są również niekorzystne. Potrzebny jest więc program stymulujący wzrost oszczędności — moim zdaniem ciągle zbyt słabo zaprezentowany w polityce pieniężnej.</u>
          <u xml:id="u-60.13" who="#PosełWaldemarMichna">— Po siódme, w 1994 r. Narodowy Bank Polski tylko jeden raz obniżył podstawowe stopy procentowe kredytu refinansowego z 35% do 33%. Założenia na 1995 r. nie definiują warunków, w jakich obniżana będzie stopa procentowa kredytów. Polityka pieniężna powinna wymiernie określać warunki, w jakich obniżana będzie stopa procentowa. W Polsce bez ograniczania stopy procentowej procesy wzrostu będą zbyt powierzchowne, nie zostanie uruchomiony popyt inwestycyjny, nie rozwiną się inwestycje. Uwidacznia się trudna sytuacja banków. Z jednej strony banki są zbyt słabo posadowione w sferze produkcji i w operacjach handlowych, aby mogły mieć trwałą i dobrą koniunkturę, z drugiej zaś — wysoka stopa procentowa utrudnia im dobre powiązanie się z procesem produkcji, z procesem tworzenia PKB. Jedną z przyczyn wysokiej stopy procentowej jest wysoka stopa obowiązkowych rezerw bankowych, które podrażają koszty własne banku. Niezbędne jest obniżenie rezerwy obowiązkowej do poziomu koniecznego. Biorąc pod uwagę stosowane zasady tworzenia rezerwy obowiązkowej oraz strukturę depozytów, można stwierdzić, że znaczne obniżenie wysokości rezerwy obowiązkowej nie zmniejszy istotnie ani dochodów Narodowego Banku Polskiego, ani nie osłabi systemu zabezpieczenia gospodarki przed niebezpiecznym wypływem nadmiaru pieniądza.</u>
          <u xml:id="u-60.14" who="#PosełWaldemarMichna">Klub Parlamentarny PSL opowiada się za skierowaniem założeń polityki pieniężnej na 1995 r. do komisji w celu gruntownego przedyskutowania i ewentualnego doskonalenia projektu dokumentów w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-60.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Przemawiał pan poseł Waldemar Michna, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
          <u xml:id="u-61.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Włodzimierz Puzyna, Unia Wolności, a następnie pan poseł Andrzej Gąsienica-Makowski, BBWR.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#PosełWłodzimierzPuzyna">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ustawa budżetowa jest podstawowym instrumentem realizacji polityki rządu. Jej zapisy najlepiej weryfikują werbalne deklaracje ideowo-programowe i obnażają rzeczywiste intencje sprawujących władzę. Wiadomo, że żyjemy dzisiaj w okresie intensywnych przekształceń systemu państwowego i że kłopoty, które dzisiaj przeżywamy, są konsekwencją obowiązującego w naszym kraju przez ponad 40 lat systemu gospodarki nakazowo-rozdzielczej. Wydawałoby się oczywiste, że w takiej sytuacji należy szczególnie troskliwie chronić i stwarzać warunki rozwojowe nowym strukturom, które dowiodły swojej gospodarności i skuteczności w rozwiązywaniu problemów, zwłaszcza w zakresie usług publicznych. Myślę tu o strukturach samorządu terytorialnego, które niezbicie dowiodły swojej skuteczności i gospodarności w ciągu minionej 4-letniej kadencji. Niestety projekt budżetu na 1995 r. jest kolejnym smutnym dowodem antysamorządowej polityki obecnych władz. Wspominał już o tym pan poseł Osiatyński, a także wielu posłów występujących w tej debacie. Udział budżetów gmin w wydatkach sektora publicznego w 1995 r. spada do 12,7%, podczas gdy w 1994 r. ten sam współczynnik wynosił 13,3%. Systemowe działania rządu wyraziły się dotąd nie tylko zatrzymaniem reform samorządowych, ale także alarmującym osłabieniem pozycji samorządu, a niejednokrotnie uniemożliwieniem skutecznego wypełniania jego funkcji.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#PosełWłodzimierzPuzyna">Typowym przykładem polityki rządu jest obciążanie samorządów nowymi zadaniami bez zapewnienia środków na ich realizację. Stało się tak w przypadku wprowadzania czy wdrażania w życie ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych z 2 lipca 1994 r. Zarządzenia wykonawcze do tej ustawy ukazały się na dwa dni przed jej wejściem w życie, co uniemożliwiło gminom odpowiednie przygotowanie się do jej wprowadzenia. Sposób dotowania przez państwo dodatków mieszkaniowych od początku budził zastrzeżenia gmin. Tryb uznaniowy dotacji celowej corocznie ustalanej w budżecie wywoływał niepokój co do rzetelności i stabilności zasilania budżetów gmin środkami na te dodatki. Niestety obawy znajdują potwierdzenie w budżecie tego roku. Budżet przewiduje 2,5 bln zł na te dodatki, natomiast według szacunków Instytutu Gospodarki Mieszkaniowej, na których opierało się ministerstwo i ustawodawca, dotacja ta powinna wynosić 4,8 bln zł, a według szacunku Związku Miast Polskich nawet 22 bln zł. Obciążenie gmin obowiązkiem wypłacania dodatków mieszkaniowych oznacza w tych warunkach konieczność realizowania tego zadania kosztem innych ważnych zadań społecznych. Wysokość dotacji na dodatki mieszkaniowe przewidziana w projekcie budżetu zaprzecza sensowi ustawy, której głównym celem było przecież stworzenie szansy na zahamowanie degradacji i umożliwienie odtworzenia komunalnych zasobów mieszkaniowych. Wprowadzenie ustawy w tak nieodpowiedzialny sposób dodatkowo potęguje niepokoje i napięcia społeczne, sprzyja powstawaniu antyreformatorskich mitów, zwiększa także koszty społeczne reformy. Nad tymi kosztami społecznymi wielokrotnie ubolewali na tej sali przedstawiciele dzisiejszej koalicji rządowej, jeszcze kiedy byli w opozycji.</u>
          <u xml:id="u-62.2" who="#PosełWłodzimierzPuzyna">Również niepokój budzi wysokość dotacji do programu pilotażowego realizowanego przez władze samorządowe dużych miast, które przejęły dodatkowe zadania. Dotacja ta źle rokuje programowi i grozi wycofaniem się większości miast z programu. Analizy przeprowadzone w Instytucie Badań nad Gospodarką Rynkową przy udziale Konwentu Prezydentów Miast Pilotażowych wykazują, że dla utrzymania poziomu usług w sferze zadań objętych projektem pilotażowym konieczne jest zwiększenie dotacji o 3 bln zł. W budżecie nie przewidziano dostatecznych środków na zadania z zakresu pomocy społecznej świadczone przez gminy. W dalszym ciągu drastycznie ogranicza się nakłady na oświatę, wymuszając jej dotowanie z budżetów samorządowych. Długą listę innych tego typu wymuszeń przytoczył pan poseł Paździor, więc nie będę jej dalej przedstawiał.</u>
          <u xml:id="u-62.3" who="#PosełWłodzimierzPuzyna">Za obecnego rządu byliśmy świadkami wielu decyzji uszczuplających dochody gminne. Mówił o tym pan poseł Kowolik. Chciałbym tę listę jeszcze wzbogacić. Do takich właśnie decyzji zaliczam ostatnie rozporządzenie o zmianie opłat skarbowych; liczne zwolnienia od opłat eksploatacyjnych i opłat za korzystanie ze środowiska, które dotkliwie godzą chociażby w budżety samorządów gmin woj. katowickiego; znane przypadki zalegania wobec gmin ze spłatą podatków przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa. Agencja wypełnia instrukcje rządowe, traktując gminy jako kontrahenta, którego roszczenia można zaspokajać w ostatniej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-62.4" who="#PosełWłodzimierzPuzyna">Efektem tej polityki antysamorządowej będzie ruina budżetów gminnych i załamanie impetu rozwojowego samorządu. Korzyści Polsce to nie przyniesie ani chluby rządowi nie przysporzy.</u>
          <u xml:id="u-62.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Przemawiał pan poseł Włodzimierz Puzyna, Unia Wolności.</u>
          <u xml:id="u-63.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Andrzej Gąsienica-Makowski, BBWR, a następnie pan poseł Franciszek Potulski, SLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#PosełAndrzejGąsienicaMakowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Od lat osiemdziesiątych odnotowujemy spadek wydatków budżetowych na oświatę, służbę zdrowia, naukę i kulturę. Dziedziny te boleśnie odczuły zmiany związane z powstawaniem ustroju demokratycznego i przestawianiem gospodarki z centralistycznej na rynkową. Nauczyciele i uczeni, ludzie kultury ze zrozumieniem, chociaż bez aprobaty, brali na siebie koszty reform. Trzeba przypomnieć, że edukacja i nauka od lat nie miały należytego wsparcia, także i w poprzednim ustroju. W czasie kampanii wyborczej lewica skupiona w SLD świadomie usiłowała podgrzewać nastroje w środowisku nauczycielskim i obiecywała radykalne zmiany z chwilą objęcia rządów. Tak się jednak nie stało. W budżecie na 1994 r., jak i w obecnie proponowanym, nie widać radykalnej poprawy nie tylko płac w sferze budżetowej, ale i wydatków na inwestycje w tej branży. Nie ma pewności wsparcia ze strony rządu, jeśli chodzi o budowę szkół przez gminy, gdyż zostało to uzależnione od stopnia zaawansowania inwestycji, a nie faktycznych potrzeb środowiska. Obowiązujący w latach poprzednich wskaźnik wsparcia ze strony rządu dla inwestycji umożliwiał realizację szkół i promował aktywność społeczności lokalnej. Jako posłowie, otrzymujemy ostatnio również protesty ludzi nauki i związków zawodowych dotyczące tego, że na edukację i naukę przeznaczono tak małe środki, że grozi to katastrofą.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#PosełAndrzejGąsienicaMakowski">Teraz chciałbym poruszyć kilka kwestii dotyczących turystyki i rolnictwa, byłoby bowiem nietaktem, gdybym jako mieszkaniec i poseł województwa o takim właśnie charakterze tej problematyki w Wysokiej Izbie nie podejmował. Dziś nie trzeba już nikogo rozsądnego przekonywać, że turystyka to ważna część gospodarki narodowej. Wprowadzone po roku 1989 r. reformy gospodarcze są widoczne gołym okiem, jeśli chodzi o inwestycje związane z infrastrukturą turystyczną. Także liczba podmiotów gospodarczych w tej branży jest nie tylko widoczna w dużych miastach, ale i w małych miasteczkach i wioskach. Turystyka jest szansą dla wielu regionów dotkniętych bezrobociem, a mających walory turystyczne, przyrodnicze i uzdrowiskowe. W skali makroekonomicznej turystyka bowiem może zapewnić realizację ważnych i strategicznych celów, takich jak rynek pracy i jego kreowanie, wzrost gospodarczy i stabilizacja.</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#PosełAndrzejGąsienicaMakowski">Według obliczeń Instytutu Turystyki łączne wydatki turystów polskich i zagranicznych w 1993 r. szacowano na ok. 160 bln zł, a dochody budżetu państwa wyniosły ok. 10 bln zł. Mam nadzieję, że te wyniki za 1994 r. będą lepsze. Jednak aby turystyka mogła się rozwijać, należy ją wspierać. Jest to widoczne w budżecie, ale kwota 240 mld zł jest zdecydowanie za mała. W krajach, które dostrzegły swoje szanse wzrostu gospodarczego w rozwoju turystyki, przeznacza się ok. 10% tych dochodów na promocję. Uważam, że w naszym przypadku kwota ta powinna wynosić ok. 400 mld zł, a byłoby to zaledwie 2% dochodu. Stały wzrost wydatków na promocję jest konieczny, by istniały tendencje wzrostowe w branży turystycznej.</u>
          <u xml:id="u-64.3" who="#PosełAndrzejGąsienicaMakowski">Równie ważną kwestią jest wspieranie agroturystyki przez działania Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Liczę, że zostanie uruchomione kredytowanie działań w tym zakresie dla środowiska wiejskiego. Oczywiście oprócz środków finansowych konieczne jest wsparcie turystyki poprzez działania ustawowe. Chodzi mi o ustawę o świadczeniu usług i kategoryzacji bazy turystycznej, która obecnie krąży po resortach rządowych.</u>
          <u xml:id="u-64.4" who="#PosełAndrzejGąsienicaMakowski">Nie widać w projekcie budżetu zapowiedzi prowadzenia polityki regionalnej w różnych gałęziach gospodarki. Na przykład w terenach górskich przewiduje się podobne nakłady na utrzymanie dróg krajowych i wojewódzkich jak w innych województwach. A przecież ze względu na klimat i konfigurację terenu konieczne jest tam zwiększenie nakładów przez zastosowanie bardziej wyrazistego współczynnika niż obecnie. Dotyczy to również rolnictwa, które na terenach górskich ma swoją specyfikę i nie można go wspierać zgodnie z rozwiązaniami, które proponuje się dla bardziej dogodnych pod względem klimatu i jakości gleby terenów. Preferowanie i wspieranie gospodarki pastersko-hodowlanej, a także warzywniczo-sadowniczej dla tych terenów winno być uwidocznione w propozycji specjalnych linii kredytowych czy dodatków górskich stosowanych do produktów wytwarzanych na tych terenach. Problem promocji żywności i usług turystycznych, a także usług w zakresie lecznictwa uzdrowiskowego jest mało widoczny w proponowanym budżecie.</u>
          <u xml:id="u-64.5" who="#PosełAndrzejGąsienicaMakowski">Mam na koniec pytania do ministra rolnictwa: Czy środki przeznaczone na rolnictwo, przedstawione w projekcie budżetu, odpowiadają przyjętemu przez Sejm programowi rozwoju rolnictwa do roku 2000? Czy zostaną spełnione ważne zapowiedzi z tamtego dokumentu?</u>
          <u xml:id="u-64.6" who="#PosełAndrzejGąsienicaMakowski">Liczę na to, że poruszone przeze mnie niektóre problemy turystyki i rolnictwa będą podjęte i znajdą pełne wsparcie i zrozumienie w dalszych działaniach rządu, a przede wszystkim komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-64.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Przemawiał pan poseł Andrzej Gąsienica-Makowski, BBWR.</u>
          <u xml:id="u-65.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Głos zabierze obecnie pan poseł Franciszek Potulski, Sojusz Lewicy Demokratycznej, a następnie pan poseł Józef Łochowski, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#PosełFranciszekPotulski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Premierze! Na budżet 1995 roku osobiście patrzę z trzech różnych punktów widzenia. Po pierwsze, czy ten budżet zapewnia rozwój gospodarczy kraju. Po drugie, czy on jest lewicowy, to znaczy czy przejawia się w nim wrażliwość na problemy społeczne. I po trzecie, czego mogą po budżecie spodziewać się nauczyciele i oświata, czyli to środowisko, z którego się wywodzę.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#PosełFranciszekPotulski">Sądzę, że wstępna lektura budżetu upoważnia do stwierdzenia, że odpowiedzi na te pytania są umiarkowanie optymistyczne. Wskaźniki, o których mówił w swej wypowiedzi pan premier, są, jak się wydaje, znamienne: realny wzrost rent i emerytur o 5 czy o 5,5%, wzrost realnej płacy w sferze budżetowej, wysoki wzrost nakładów na sferę usług społecznych. Problem polega na tym, że czteroletnie rządy solidarnościowe spowodowały bardzo głęboki regres tych środowisk. Realne płace na przykład w oświacie w stosunku do 1989 r., który przecież nie był rokiem szczęśliwości społecznej, spadły o ponad 35%. I w tej sytuacji spadek płac o 2% w 1994 r., wprawdzie porównywalnie niewielki, jest dokuczliwy, bo praktycznie nie ma już gdzie spadać.</u>
          <u xml:id="u-66.2" who="#PosełFranciszekPotulski">W latach 1989–1993 do głodowego poziomu spadła wysokość rent i emerytur. I dlatego wzrost, nawet istotny, pozostawia uczucie niedosytu i nie zaspokaja potrzeb. Rozdzieranie szat przez opozycję w związku ze spadkiem wysokości płac i emerytur w 1994 r. to nie tylko krokodyle łzy, to, moim zdaniem, i hipokryzja. Gdy Sejm rozpoczynał pracę rok temu, rząd pani Suchockiej mówił, że ma gotowy projekt budżetu. Jaki w nim wtedy przewidywano wzrost nakładów na oświatę? Jakie zaplanowano redukcje etatów? Nie ma się co dzisiaj bić w cudze piersi i publicznie twierdzić, że było się świadkiem oszukiwania budżetówki przez ostatnie pięć lat.</u>
          <u xml:id="u-66.3" who="#PosełFranciszekPotulski">Z uznaniem przyjmuję zapowiedź pana premiera, że nadszedł już czas na poprawę sytuacji w tej sferze.</u>
          <u xml:id="u-66.4" who="#PosełFranciszekPotulski">Budżet 1994 r. był według mnie budżetem rozpaczliwej próby zahamowania regresu. Budżet 1995 r. jest, w moim odczuciu, budżetem zapoczątkowującym odwrócenie dotychczasowego kierunku - od spadku przechodzimy do wzrostu. Pacjent, który na cztery lata poszedł leczyć się do konkurencji i przeszedł niszczącą terapię, powoli odzyskuje przytomność. To nie oznacza, że jest zdrowy. To pacjent jeszcze bardzo osłabiony, który wprawdzie woła już jeść, ale w dalszym ciągu istnieje zagrożenie jego życia. Nie ma się co dziwić, zważywszy na tak drastyczne obniżenie poziomu życia, że tak ważny jest każdy promil wzrostu płac, w tym również w sferze budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-66.5" who="#PosełFranciszekPotulski">Proszę się też, panie premierze, nie dziwić, że tak bardzo obstajemy, by w ustawie o kształtowaniu płac w państwowej sferze budżetowej były zapisy zabezpieczające przed dalszym regresem, że chcemy zapisać, aby prognozowana dynamika płac w tej sferze w latach 1995–1998 nie była niższa niż w sektorze przedsiębiorstw. Nie jest tak, że nie przewiduje się zapisu urealniającego płace w wypadku wyższego, niż planowany, wskaźnika inflacji. Spór sprowadza się tylko, albo aż, do tego, czy zapewnienie odnoszące się do urealnienia płac ma dotyczyć również obecnego roku. Myślę, że gdybyśmy mniej czasu poświęcali w komisji na zaczepki polityczne, kokietowanie elektoratu i na połajanki, a bardziej skupili się na konkretnych zapisach, byłoby mniej problemu z pracami nad tą ustawą. Chociaż warto byłoby, aby przedstawiciele rządu wykazali więcej polotu i byli bardziej skłonni do kompromisu w trakcie prac w komisji. Mówię o tym dlatego, że czeka nas bardzo trudny okres prac nad projektem budżetu.</u>
          <u xml:id="u-66.6" who="#PosełFranciszekPotulski">Istotnie, i tu zgadzam się z posłem Osiatyńskim, trzeba przymierzyć się do reformy systemu oświatowego w Polsce. Czteroletnie gadanie i antyreformatorskie, moim zdaniem, w gruncie rzeczy działania kolejnych rządów solidarnościowych znacznie to utrudniają, bo doprowadzono do skrajnej nieufności w środowisku, któremu reforma kojarzy się z redukcją zatrudnienia, likwidacją podziału na grupy, likwidacją zajęć pozalekcyjnych i systematycznym obniżaniem płac. Chaos organizacyjny i nieprzygotowanie pilotażu spowodowały też niechęć środowiska w ogóle do reformy oświatowej. Ale reformę przeprowadzić trzeba, tylko należy ją wpierw dobrze przygotować, bo działamy na żywym organizmie — chodzi przede wszystkim o dzieci, którym trzeba zaoszczędzić kosztów transformacji, które stały się udziałem dorosłych. Metody szokowej w wypadku dzieci próbować nie wolno.</u>
          <u xml:id="u-66.7" who="#PosełFranciszekPotulski">Sądzę też, że oddłużenie i oświaty, i zdrowia jest ważne. Trzeba zmienić relację między płacami a wydatkami na utrzymanie obiektów sfery budżetowej. Zdewastowane, zadłużone szkoły i szpitale są droższe w utrzymaniu, a wysiłek oddłużeniowy musi się opłacać na dłuższą metę.</u>
          <u xml:id="u-66.8" who="#PosełFranciszekPotulski">Wczoraj Sejm przyjął poprawkę Senatu w sprawie ulgi podatkowej dla rodziców wysyłających dzieci do szkół prywatnych, ze względu na nacisk środków masowego przekazu i mało wnikliwe rachunki w tej sprawie. Zgłaszam zatem wniosek do ustawy budżetowej, aby dotacje MEN na szkolnictwo prywatne i społeczne skalkulować tak, by łączne koszty państwa ponoszone na kształcenie jednego ucznia w szkole prywatnej, wynikające z ulgi podatkowej i dotacji MEN, nie były wyższe niż koszt kształcenia jednego ucznia w szkole publicznej. Pozwolę sobie wyrazić przekonanie, że nawet Unia Wolności nie odważy się głosować za tym, aby koszty, jakie ponosi państwo na szkoły prywatne, były wyższe niż kwoty, które otrzymują szkoły publiczne.</u>
          <u xml:id="u-66.9" who="#PosełFranciszekPotulski">Umiarkowana aprobata projektu budżetu nie oznacza, że nie ma w odniesieniu do niego pytań i wątpliwości. Rozstrzygniemy je w trakcie pracy w komisjach, jeśli Sejm - w co nie wątpię - podejmie taką decyzję. Jedną wszakże wątpliwość chciałbym zasygnalizować - co do systemu kształtowania budżetu wojewodów i ich roli w gospodarowaniu tym budżetem. Kryteria przydziału środków na województwa są w dalszym ciągu niejasne i budzą wątpliwości. To, co znormalizowano, obejmuje niewielką część budżetu wojewodów. Pozostała część, ta ważniejsza, jest w dalszym ciągu przydzielana według niejasnego systemu. Rola wojewody została praktycznie zredukowana do księgowania. Obecny system nie zachęca do aktywności, szczególnie w pozyskiwaniu środków, i to - moim zdaniem - w 1995 r. powinno ulec zmianie.</u>
          <u xml:id="u-66.10" who="#PosełFranciszekPotulski">I na koniec dwa zdania na temat niektórych tez wysuniętych przez pana posła Osiatyńskiego. Moim zdaniem wzruszająca była troska o ograniczenie szarej strefy, ale, panie ministrze, nie trzeba było tej strefy tworzyć, a przynajmniej nie w takim wymiarze.</u>
          <u xml:id="u-66.11" who="#PosełFranciszekPotulski">Jeśli natomiast chodzi o porównania, to tyle jest w naszej historii mało sympatycznych postaci, że mógł pan prof. Kołodko trafić na kogoś gorszego. A swoją drogą - do kogo należałoby, panie profesorze, siebie porównać? Całe szczęście, że różnice poglądów pana ministra i Gomułki nie przeszkodziły w osiągnięciu niezłego statusu społecznego.</u>
          <u xml:id="u-66.12" who="#PosełFranciszekPotulski">I jeszcze jedna uwaga. Los bywa bardzo pokrętny. W latach 1962–1967 byłem młodym studentem na Uniwersytecie Warszawskim i, jak wynika z dzisiejszej wypowiedzi, byłem w opozycji wobec pana. I z tych samych powodów po tylu latach ta sytuacja się zmieniła.</u>
          <u xml:id="u-66.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Przemawiał pan poseł Franciszek Potulski, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-67.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Józef Łochowski, Polskie Stronnictwo Ludowe, a następnie pan poseł Andrzej Potocki, Unia Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#PosełJózefŁochowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Uznaję postęp i widoczne pozytywne zmiany w konstrukcji przyszłorocznego budżetu. Jest jednak kilka spraw, które czynią go w pewnych częściach nieco pasywnym. Pasywność ta dotyczy przede wszystkim problemu, który od lat usiłujemy rozwiązać w Komisji Systemu Gospodarczego i Przemysłu, której mam przyjemność być przewodniczącym, a mianowicie poprawy sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstw. Niestety, rozwiązania nie ma. Nadal bowiem - mimo bardzo szybkiego wzrostu produkcji, a nawet wzrostu zysku netto, mimo wzrostu, nad którym niektórzy zastanawiają się, czy nie jest zbyt duży - ponad 40% przedsiębiorstw ma ujemny zysk brutto, a kwota zadłużenia przedsiębiorstw jest prawie równa wartości ich majątku. Jest to niepokojący element naszej gospodarki i niebezpieczna sytuacja dla bardzo wielu przedsiębiorstw balansujących na granicy istnienia. Brak środków w obrocie, przy coraz trudniejszych warunkach uzyskania kredytu, nadal jest jednym z zasadniczych problemów ożywienia produkcyjnego firm i stabilności w ożywieniu gospodarki. Jedną z dróg, która może złagodzić tę sytuację, jest rozszerzenie działalności Agencji Rozwoju Przemysłu. Po kilku latach błądzenia i poszukiwań agencja ta dopracowała się metod - przynajmniej w części - godnych upowszechnienia. Wykup zadłużenia, inwestowanie w produkcję upadających firm dają szansę na ich trwały rozwój (np. zainwestowanie przez agencję tylko 10 mld zł w zakładach obuwniczych w Nowym Sączu oraz stworzenie szansy na wejście inwestorów zagranicznych spowodowało, że dzisiaj ten zakład oddaje 3 mld zł z tytułu podatku dochodowego miesięcznie do skarbu państwa). Jest więc powód, aby znaleźć środki i dofinansować agencję w wysokości co najmniej 700 mld zł, co zwielokrotniłoby tę kwotę w obrocie, jeżeliby zastosować tę metodę, o której powiedziałem wcześniej.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#PosełJózefŁochowski">Drugim pasywnym elementem tego budżetu jest polityka pieniężna, a ściślej - przyrost podaży pieniądza i kwestia kredytu dla gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-68.2" who="#PosełJózefŁochowski">Planowany jest przyrost podaży pieniądza w wysokości 171 bln zł na podstawie kształtowania się relacji pieniądza do produktu krajowego brutto w latach 1992–1994. Wydaje się, że — wobec realnego wzrostu produktu krajowego brutto o 5% i inflacji w granicach 20% — sytuacja dopuszcza, aby w 1995 r. ilość pieniądza wzrosła do 192 bln zł. Jest to, jak myślę, dopuszczalny i bezpieczny przyrost podaży pieniądza. Niezrozumiały upór w tej sprawie Narodowego Banku Polskiego może doprowadzić do pogorszenia się jeszcze sytuacji, o której wspomniałem przed chwilą, w przedsiębiorstwach.</u>
          <u xml:id="u-68.3" who="#PosełJózefŁochowski">W przypadku kredytu dla gospodarki relacja kredyt — produkt krajowy brutto wynosiła w 1993 r. 21,3%, w tym roku jest to 19,6%. Według kryteriów wykonawczych, które przyjęliśmy w „Strategii dla Polski”, kredyt nie powinien być mniejszy niż 20% produktu krajowego brutto. Oznacza to, że należałoby zapewnić przyrost kredytu o 116 bln zł. Byłaby to kwota, która rzeczywiście dawałaby jakąś szansę.</u>
          <u xml:id="u-68.4" who="#PosełJózefŁochowski">Proponowany realny spadek kredytu jest zupełnie niezrozumiały i grozi zahamowaniem inwestycji i tendencji rozwojowych gospodarki. Jeżeli dodamy do tego sztuczne zawyżanie oprocentowania (szczególnie kredytu refinansowego) i zupełnie anormalne stawki marż (czasami sięgające nawet 15%) oraz fakt, że tylko w przypadku 10% przedsiębiorstw rentowność wynosi powyżej 20% (przy kredycie średnio około 50%), to właściwie komentarz jest zbędny.</u>
          <u xml:id="u-68.5" who="#PosełJózefŁochowski">Są to rzeczywiście elementy, których zmiana powinna posłużyć utrwalaniu pozytywnych tendencji rozwoju gospodarczego i poprawie sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstw. Nie ma bowiem na świecie kraju, który rozwijałby się bez wsparcia kredytowego. To, co się dzieje u nas, praktycznie graniczy z cudem. Przecież cały przyrost inwestycji oparty jest wyłącznie na środkach własnych przedsiębiorstw, przy równoczesnej zupełnie normalnej sytuacji ogromnej nadpłynności finansowej banków. Załatwienie tych spraw byłoby także potwierdzeniem, że inwestujemy już nie tylko w przeszłość, czyli w likwidację górnictwa i kopalń, ale także w przyszłość, czyli w umacnianie gospodarki i przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-68.6" who="#PosełJózefŁochowski">Projekt budżetu nie odpowiada także po stronie wydatków na pytanie, jak będziemy stymulować rozwój dużych przedsiębiorstw państwowych, które nadal, chcemy czy nie, są znaczącą pozycją po stronie przychodów. Myślę bowiem, że bezpowrotnie minął już czas bezsensownego niszczenia wszystkiego co państwowe i - przy pełnym poparciu dla postępów prywatyzacji - należałoby zadbać, aby te państwowe przedsiębiorstwa, które muszą pozostać państwowe, były w czołówce pod względem najnowocześniejszych technologii i najlepszej jakości produkcji.</u>
          <u xml:id="u-68.7" who="#PosełJózefŁochowski">I na koniec pewna refleksja na tle dyskusji i wypowiedzi opozycji, a szczególnie panów posłów z establishmentu ostatnich lat, którzy dziś tak głośno ubolewają nad zbyt małymi nakładami na kulturę, zdrowie, opiekę społeczną i wiele innych dziedzin. Panowie, uświadomcie sobie wreszcie, że gdyby nie wspaniałomyślny dług, który zostawiliście nam, i który musimy spłacać, w przyszłym roku w wysokości 150 bln zł, a także blisko 3 mld dolarów, które zostały zmarnowane w bezsensownym handlu zagranicznym, starczyłoby na pokrycie wszystkiego i na obniżenie stóp podatkowych co najmniej o połowę.</u>
          <u xml:id="u-68.8" who="#PosełJózefŁochowski">Sprawa ostatnia. Kiedyś na tej sali powiedziano o świętym prawie opozycji do krytyki tego, co rząd robi lub zrobił. To prawda, że takie prawo opozycja ma i powinna mieć. Ale nikt, ani na tej sali, ani gdzie indziej, nie upoważnił i nie nadał świętego prawa do mówienia nieprawdy i otumaniania ludzi. Jestem pełen podziwu dla pana premiera Kołodki, który w ostatniej audycji „Puls dnia” wreszcie powiedział prawdę o tym, co się mówi i jak się kłamie, jeśli chodzi o informowanie ludzi. Ale napawa pesymizmem, jeżeli najwyższe władze, najwyżej postawieni ludzie w państwie mówią podobne rzeczy w telewizji i traktują to również jako swoje święte prawo.</u>
          <u xml:id="u-68.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Przemawiał pan poseł Józef Łochowski, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
          <u xml:id="u-69.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Andrzej Potocki, Unia Wolności, a następnie pan poseł Tadeusz Matyjek, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#PosełAndrzejPotocki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie istnieje ważniejszy problem dla społeczeństwa polskiego niż poprawa stanu bezpieczeństwa obywateli. Każdy sondaż potwierdza, że według opinii publicznej podstawowym obowiązkiem państwa jest zapewnienie ochrony życia, zdrowia i mienia Polaków. Rząd ma tego świadomość, była o tym mowa i w exposé premiera, i w „Strategii dla Polski”, ale — jak w wielu innych przypadkach — świadomość ta nie przeradza się w fakty, a magiczne zaklęcia z dokumentów nie przeradzają się w konkretne działania. Rzeczywistość obnaża nicość obietnic czynionych przez polityków.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#PosełAndrzejPotocki">Projekt budżetu, który optymistycznie zakłada wzrost dochodu narodowego, nie czyni tego ani w stosunku do armii, ani w stosunku do policji, ani w stosunku do prokuratur i sądów. Projekt ten zakłada zmniejszenie nakładów. Do tego jeszcze dochodzi nieprawidłowa struktura budżetów Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i MON: płace zajmują coraz więcej miejsca, a inwestycje - zarówno w środki trwałe, jak i w infrastrukturę techniczną - coraz mniej. Taka sytuacja powoduje, że o bezpieczeństwie obywateli mowy nie będzie za jakiś czas, że policja zacznie istnieć wyłącznie za biurkami komisariatów, zresztą komisariatów zdewastowanych, bo i na ich wyposażenie nie przeznaczono odpowiednich kwot, że nie zostaną zakupione środki techniczne, które pozwoliłyby na walkę z nowymi rodzajami przestępczości, zwłaszcza z przestępczością międzynarodową, z tym, co jest wynikiem zagrożenia cywilizacyjnego końca XX w.</u>
          <u xml:id="u-70.2" who="#PosełAndrzejPotocki">Krańcowo nieodpowiedzialnym posunięciem jest wstrzymanie realizacji ustawy o Państwowej Straży Pożarnej, jednego z podstawowych aktów reformy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Rząd zakłada to milcząco w projekcie budżetu, nie przeznaczając na to środków takich, które pozwoliłyby zbudować chociaż zrąb krajowej służby ratowniczo-gaśniczej. Natomiast, jak zwykle, znalazły się środki na ochotnicze straże pożarne, chociaż ich rola w systemie bezpieczeństwa kraju jest mocno wątpliwa (ale za to mają mocną afiliację polityczną).</u>
          <u xml:id="u-70.3" who="#PosełAndrzejPotocki">Malejące nakłady na policję, na sądy, na prokuraturę, na wojsko powodują, że środowiska te, które z założenia w demokratycznym państwie prawnym mają być apolityczne - w swojej frustracji, poczuciu osamotnienia są coraz bardziej narażone na to, by stać się przedmiotem politycznej gry. Przykładem tego były kilka tygodni temu wydarzenia w Drawsku. Od 1986 r. spadają nakłady na wojsko. Osiągnęły one taki stan, że dalsze ich obniżanie grozi katastrofą. Jednocześnie rząd przyjmuje zobowiązania dotyczące nowej międzynarodowej roli polskiej armii, uczestnictwa w Partnerstwie dla pokoju, a później w NATO. Ale zarazem nie robi niczego, żeby te zobowiązania mogły być w minimalnym stopniu wypełniane.</u>
          <u xml:id="u-70.4" who="#PosełAndrzejPotocki">Ten brak konsekwencji to cena, jaką się płaci za budżetowy optymizm, to cena, jaką się płaci za to, że można czynić bezpodstawne założenia odnośnie do wzrostu dochodu narodowego. Obawiam się, że dalsze prowadzenie tego typu polityki nie będzie miało nic wspólnego ze „Strategią dla Polski”, lecz będzie poświęcaniem polskiej racji stanu dla strategii niemożności.</u>
          <u xml:id="u-70.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#komentarz">(Wicepremier Grzegorz Kołodko: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-71.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Proszę, panie premierze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Tu nie chodzi o brawa, które łatwo wywołać, tylko o pełną odpowiedzialność Wysokiej Izby za trudne decyzje i o fakty, gdyż o faktach musimy dyskutować bardzo poważnie i bardzo odpowiedzialnie, zwłaszcza że tu padają ciężkie zarzuty, że składa się obietnice i się ich nie realizuje. W 1992 r., kiedy to nie ten rząd rządził, nakłady na obronę narodową spadły o 1,8%, w 1993 r. zaś o 3,6%. W następnym roku rosną one realnie, jak już powiedziałem z tej trybuny, po wyeliminowaniu skutków inflacji, o 1,7%. A więc nasz rząd proponuje Wysokiej Izbie przyjęcie budżetu, w którym nakłady na obronę narodową rosną, a nie spadają, jak to się działo w przeszłości, nad czym być może należy ubolewać.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Jeśli chodzi o wymiar sprawiedliwości, to faktycznie czysto statystyczny wskaźnik realny, a tym się cały czas posługuję, gdyż jest to w tym ujęciu porównywalne, mówi o spadku w 1995 r. o 5%. Jednak jest to wynik tego, że w tym roku do podstawy zostały wliczone wypłaty odszkodowań dla osób represjonowanych, które są przekazywane kanałem redystrybucyjnym przez Ministerstwo Sprawiedliwości, co bardzo zwiększyło bazę. Było to zjawisko jednorazowe, gdyby je wyeliminować, nie byłoby spadku w roku przyszłym. O tym warto pamiętać. Przy czym w wymiarze sprawiedliwości - zupełnie inaczej niż w obronie narodowej, gdzie w poprzednich latach nie notowano wzrostu, bo wpierw go nie było, a potem inaczej rozkładały się jego efekty - nastąpił realny wzrost wydatków - w 1992 r. o 29,1%. Wówczas nakłady na kulturę i sztukę spadły o 10,8%, a na naukę o 15,5%. To było za tamtego rządu. Czy wobec tego tak należało rozkładać efekty spadku wydajności pracy, dochodu narodowego i wydatków budżetu? W następnym roku wzrósł on o 9,6%, a w 1994 r. o 9%. Wobec tego dobrze, że nie rośnie w tym tempie, bo uważamy, że w przyszłym roku preferencje będą inne. A więc trzeba nie tylko wydłużyć ścieżkę, ale rozszerzyć horyzont, nie można mieć amnezji przy dokonywaniu analizy, jak to się działo w przeszłości. Gdybyśmy wzięli pod uwagę nie rok przyszły, nie rok bieżący, ale powiedzmy minione 3 lata, ten rok i rok następny, to okazałoby się, że resort sprawiedliwości chyba słusznie miał pewne preferencje. Służyły one nie temu, żeby poprawiać standard życia sędziów, tylko żeby państwo polskie było sprawiedliwsze i bezpieczniejsze.</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Jeśli chodzi o bezpieczeństwo publiczne, nakłady w roku bieżącym realnie rosną o 1,1%, w roku przyszłym niestety zakłada się spadek o 2,6%. Jednak zgadzam się z panem posłem, że trzeba wnikliwie spojrzeć na budżety tychże resortów. Skutki, które obserwuję w MSW, biorą się z tego, że tu też nie za tego rządu zaciągnięto kredyt, którego konsekwencje poniesiemy w przyszłym roku po stronie wydatków - pół biliona. Pół biliona to wynik kredytu, który zaciągnął budżet państwa w czasach administracji pani premier Hanny Suchockiej, a który skutkuje w tym roku. Tu też widać ciągłość.</u>
          <u xml:id="u-72.3" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">A teraz, czy są pieniądze także na to, na co pan poseł słusznie zwracał uwagę. Odpowiadam: Tak, proszę państwa, są pieniądze, umiemy liczyć. Obrona narodowa - 51,4 bln zł. Pytam się: Czy to jest mało? Niech parlament na to odpowie. To, co najważniejsze, musi zostać sfinansowane w ramach tych środków. Bezpieczeństwo publiczne - 32,3 bln zł. Porównajmy: nauka - 14,3 bln zł, kultura i sztuka - 6,6 bln zł, szkolnictwo wyższe - 21,1 bln zł, a bezpieczeństwo publiczne - 32,3 bln zł. Czy mamy się teraz dać zastraszyć, że nie będzie środków na zapewnienie bezpieczeństwa, bo za mało wydajemy pieniędzy podatnika? Trzeba się przyjrzeć budżetom tych instytucji, jako minister finansów też o to zabiegam. Na co idzie grosz publiczny? Czy jest on dobrze wykorzystywany? Czy tak rzeczywiście musi być, jak pan poseł mówi, że policjanci w zarękawkach będą siedzieli w komisariatach, a złodzieje będą szaleć na ulicach, skoro coraz więcej widzimy dobrego sprzętu w tym resorcie? Wymiar sprawiedliwości - 15,5 bln zł. Wymiar sprawiedliwości w Polsce kosztuje więcej niż nauka. Parlament musi ocenić, czy to są właściwe proporcje. Jeśli mamy za mało na wymiar sprawiedliwości, to może zabrać nauce? Nasz rząd tego nie proponuje, zaproponowaliśmy takie proporcje, jakie państwo znają.</u>
          <u xml:id="u-72.4" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Uważam, że ta dodatkowa informacja jest konieczna do tego, abyśmy znali pytania, na które Wysoka Izba będzie musiała odpowiedzieć w trakcie dalszych prac. Rząd, w tym Ministerstwo Finansów, bardzo chętnie pomoże ocenić komisji, jak jest alokowany pieniądz, który z budżetu idzie do resortów sprawiedliwości, spraw wewnętrznych, obrony narodowej, bo to jest w sumie blisko 100 bln zł, czyli więcej niż np. na oświatę. Społeczeństwo ma prawo oczekiwać wysokiego poziomu usług, zapewnienia poczucia bezpieczeństwa i sprawiedliwości w swoich granicach.</u>
          <u xml:id="u-72.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Tadeusz Matyjek, Sojusz Lewicy Demokratycznej, a następnie pan poseł Henryk Siedlecki, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#PosełTadeuszMatyjek">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Polskie rolnictwo i gospodarka żywnościowa dźwiga się z głębokiego załamania, jakie miało miejsce w latach 1990–1993. Powodem tak głębokiego spadku produkcji roślinnej i zwierzęcej była rujnująca polityka poprzednich rządów wobec wsi i rolnictwa. Polityka ta doprowadziła m.in. do upadku znacznej części państwowych gospodarstw rolnych, rodzinnych gospodarstw wysoko towarowych, zakładów przetwórstwa rolno-spożywczego, a wskutek tego — do trwającego do dziś dużego bezrobocia strukturalnego. Polityka gospodarcza poprzednich rządów przyczyniła się do wysokiego zadłużenia i ekonomicznego wyniszczenia gospodarstw wszystkich sektorów własnościowych, a więc państwowego, spółdzielczego i chłopskiego. Na tę sytuację rzutowała zwłaszcza polityka celna, jeśli chodzi o handel zagraniczny produktami rolniczymi i przetwórstwa rolno-spożywczego. Spowodowało to napływ tanich, dotowanych, niskiej jakości, a niekiedy nawet przeterminowanych zachodnich artykułów spożywczych na polski rynek. Polityka ta pozbawiła polskie rolnictwo i przemysł rolno-spożywczy możliwości sprostania konkurencji na naszym rynku, co przyczyniło się do gwałtownego spadku rodzimej produkcji, ograniczenia areału upraw roślin i powstania odłogów, a także niewykorzystania np. mleczarni, chlewni, paszalni, chłodni, przetwórni owocowo-warzywnych. Stwierdzić należy, iż mimo bardzo trudnych warunków ekonomicznych i finansowych, z jakimi borykali się rolnicy w minionym okresie, przezwyciężenie tych trudności rolnictwo może zawdzięczać w dużym stopniu przede wszystkim chłopskiej naturze i uporowi rolników chcących przetrwać na swoim zagonie.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#PosełTadeuszMatyjek">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W projekcie budżetu państwa na 1995 r. zakłada się kontynuowanie takiej polityki wobec wsi i rolnictwa, jaka jest prowadzona w roku bieżącym. Kierunki tej polityki i rozwiązań systemowych są słuszne i mogą zaowocować dalszym postępem prorozwojowym w latach następnych. Pozytywnie świadczą o tym zwiększone wydatki budżetowe na rolnictwo. Pragnę przypomnieć, że przeznaczone na rok 1994 wydatki państwa są większe o blisko 2/3 aniżeli w roku 1993; na rok 1995 w porównaniu z rokiem bieżącym zakłada się zaś dalsze zwiększenie o ponad 40%, tj. ok. 4 bln zł.</u>
          <u xml:id="u-74.2" who="#PosełTadeuszMatyjek">Zaznaczyć należy, że zakres podjętych i zrealizowanych w bieżącym roku zapisów umowy koalicyjnej SLD–PSL, jeśli chodzi o rolnictwo i gospodarkę żywnościową, jest stosunkowo wysoki. Zwiększone zostały wydatki z budżetu państwa na dofinansowanie odsetek od preferencyjnych kredytów, które wyniosą ponad 2 bln zł, a na finansowanie innych wydatków rolnictwa przeznaczono dodatkowo również powyżej 2 bln zł.</u>
          <u xml:id="u-74.3" who="#PosełTadeuszMatyjek">Ważne znaczenie dla rolnictwa i gospodarki żywnościowej ma uchwalona przez Sejm w bieżącym roku ustawa o opłatach wyrównawczych w imporcie produktów rolnych oraz uchwalone przez Radę Ministrów rozporządzenie w sprawie progu ceny zagranicznej i stawek opłat celnych na towary rolne i spożywcze. Istotna jest rola zastosowanych preferencji dla pracowników byłych pegeerów przy wykupie lub dzierżawie majątków gospodarstw rolnych. Pozytywne znaczenie mają także wprowadzone gwarancje na krajowe i zagraniczne kredyty inwestycyjne oraz ubezpieczenia umów eksportowych na produkty rolne. Na uwagę zasługuje również fakt uchwalenia przez Sejm ustawy o restrukturyzacji banków spółdzielczych i Banku Gospodarki Żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-74.4" who="#PosełTadeuszMatyjek">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Polityka prowadzona od ponad roku przez koalicję SLD i PSL jest prorozwojowa w stosunku do polskiej wsi i rolnictwa. Szacuje się, że produkcja rolnicza wzrośnie w 1995 r. o ponad 4% w porównaniu z poziomem produkcji w roku bieżącym; w tym o ok. 6% produkcja roślin, zwierząt zaś o blisko 3%. Jak się zakłada, w następnym roku nastąpi wzrost produkcji rolniczej o około 3,5% w wyniku zasilania finansowego rolnictwa poprzez wsparcie systemu preferencyjnych kredytów oraz dzięki ulgom podatkowym. Zakładane na rok 1995 wydatki budżetowe na rolnictwo i gospodarkę żywnościową, pomimo przewidywanego znacznego wzrostu, nie spowodują zaspokojenia wszystkich niezbędnych potrzeb, które satysfakcjonowałyby rolników i służby rolnicze. Budzi to uzasadnione obawy i niepokój, tym bardziej że przewidywanym zwiększonym wydatkom na cele rozwojowe rolnictwa i gospodarki żywnościowej nie towarzyszy racjonalizacja i oszczędność wydatków na cele administracji centralnej i terenowej.</u>
          <u xml:id="u-74.5" who="#PosełTadeuszMatyjek">Przewidywany w budżecie państwa na rok 1995 wzrost wydatków na dotowanie zadań budżetowych rolnictwa należy ocenić pozytywnie. Chodzi zwłaszcza o zwiększenie dotacji na postęp biologiczny w produkcji roślinnej, to znaczy na koszty hodowli roślin, dopłaty do importu materiału bazowego do dalszej reprodukcji, na finansowanie bonifikat przy nabywaniu kwalifikowanego ziarna siewnego zbóż i ziemniaków sadzeniaków. Pozytywnie należy również ocenić wzrost wydatków z budżetu na postęp biologiczny w produkcji zwierzęcej, doradztwo rolnicze, chemizację rolnictwa, nawozy wapniowe itd. Jednakże wzrost tych wydatków nie zaspokoi wszystkich potrzeb. Wobec tego gospodarowanie tymi środkami wymagać będzie efektywnego ich wykorzystania i skoncentrowania na niezbędnych celach. Pozwoli to na skuteczniejsze ożywienie produkcji roślinnej i zwierzęcej.</u>
          <u xml:id="u-74.6" who="#PosełTadeuszMatyjek">W związku z zakładanym wzrostem wydatków z budżetu państwa w 1995 r. na rolnictwo i gospodarkę żywnościową może nastąpić poprawa obsługi merytorycznej i gospodarowania groszem publicznym przez agencje pracujące na rzecz rolnictwa oraz służby rolne.</u>
          <u xml:id="u-74.7" who="#PosełTadeuszMatyjek">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Biorąc pod uwagę cele społeczno-gospodarcze zawarte w „Strategii dla Polski” na lata 1994–1997, należy stwierdzić, że założenia budżetu państwa w części obejmującej wydatki na rolnictwo i gospodarkę żywnościową są z nimi zbieżne, choć jeszcze nie w pełni gwarantują niezbędne środki na uzasadnione zadania.</u>
          <u xml:id="u-74.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Przemawiał pan poseł Tadeusz Matyjek, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-75.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Henryk Siedlecki, Polskie Stronnictwo Ludowe, a następnie pan poseł Marek Balicki, Unia Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#PosełHenrykSiedlecki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dyskutując nad budżetem państwa na 1995 r., a więc nad tym, co zamierzamy zrealizować w życiu społeczno-gospodarczym kraju w przyszłym roku, nie sposób pominąć jednego z najważniejszych elementów, bezpośrednio, co prawda, nie związanego z budżetem, ale warunkującego niejako realizację tego budżetu. Mam tu na myśli stopień akceptacji społecznej proponowanych w życiu społeczno-gospodarczym rozwiązań. Zrozumiałe jest, że koalicja rządząca o to poparcie, zresztą, moim zdaniem, w stopniu niedostatecznym, zabiega. Z kolei opozycja czyni starania, aby ograniczać poparcie społeczne dla reform realizowanych przez rządzącą koalicję, i to też jest zrozumiałe. Sukces, powodzenie potrzebne jest prezydentowi, rządowi, partiom rządzącym i opozycyjnym, związkom zawodowym. Ale poczucie sukcesu, a więc wiara w słuszność przemian, potrzebne jest przede wszystkim polskiemu społeczeństwu. Jest to tym bardziej ważne, że znaczna część społeczeństwa żyje w trudnych, nierzadko wręcz tragicznych warunkach. Jest to tym bardziej ważne, że znaczna część społeczeństwa poniosła już ogromne koszty transformacji ustrojowej. Dlatego nikomu nie wolno w sposób nieodpowiedzialny igrać z nastrojami społecznymi, jeśli oczywiście przyjąć, że nadrzędnym celem jest dobro Polski i Polaków, a nie indywidualny czy też grupowy interes.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#PosełHenrykSiedlecki">Wysoka Izbo! Pan wicepremier Kołodko, przedstawiając Wysokiej Izbie w imieniu rządu projekt budżetu na 1995 r., nakreślił w sposób rzetelny, opierając się na faktach i rzeczywistości, aktualną sytuację ekonomiczno-gospodarczą kraju oraz przedstawił zamierzenia rządu na 1995 zawarte w projekcie budżetu. W skrócie można je określić — jest lepiej, będzie lepiej. Ale jest też inny obraz polskiej rzeczywistości — i tej aktualnej, i tej na przyszłość — często lansowany w środkach masowego przekazu, w tym i w telewizji państwowej, lansowany przez niektórych polityków — obraz ponury, nie mający nic wspólnego z rzeczywistością, oparty na półprawdach lub wręcz na nieprawdzie, który można w skrócie określić: Jest źle, a będzie jeszcze gorzej. Wypowiedzi niektórych polityków w tej materii są coraz bardziej egzotyczne, niektóre zaś tzw. autorytety naukowe, popierając te wypowiedzi, uprawiają — i to nie ja wymyśliłem to określenie — tzw. prostytucję naukową. Pan prezydent, politycy opozycyjni, w tym głównie z Unii Wolności, głosząc, że reformy idą w złym kierunku, że obecna koalicja jest zagrożeniem dla reform, mają rację. Nie realizujemy tych dobrych reform, jedynie słusznych, które oni realizowali w ostatnich latach, a więc, gdy spadał dochód narodowy, gdy spadały płace realne, gdy spadała produkcja, gdy lawinowo wzrastało bezrobocie, gdy następowała degradacja rolnictwa, gdy wreszcie tworzono podwaliny pod ogromny dług wewnętrzny. Ma rację „Solidarność” głosząc, że projekt budżetu na 1995 r. nie przewiduje np. odbudowy płac w sferze budżetowej, ale to dlatego, że spadek tych płac w trakcie sprawowania rządu przez kolejne ekipy solidarnościowe był jednak zbyt duży. Tak na marginesie, kierownictwu związku „Solidarność” nieśmiało proponuję pewne ograniczenie pośpiechu w dążeniu do odsunięcia od władzy obecnej koalicji. Wydaje się logiczne, że należałoby dać trochę czasu rządowi premiera Pawlaka, aby mógł przynajmniej odrobić straty, ponieważ przy ewentualnej zmianie władzy będzie ponownie więcej do dzielenia.</u>
          <u xml:id="u-76.2" who="#PosełHenrykSiedlecki">Wysoka Izbo! O projekcie budżetu państwa na 1995 r. można mówić różnie. Można dyskutować czy wszystkie najważniejsze potrzeby społeczne zostały prawidłowo uwzględnione i, co jest zrozumiałe, zdania na ten temat będą podzielone, ale jest jedna niepodważalna kwestia. Jest to najlepszy od kilku lat projekt budżetu - nie dlatego, że kompleksowo, w sposób rzetelny, na podstawie realnych, a nie wydumanych wskaźników opracowano kwestię realizacji celów społeczno-gospodarczych państwa w 1995 r., ale dlatego, że zakłada wzrost, poprawę, może jeszcze niedostateczną, ale jednak poprawę, praktycznie we wszystkich dziedzinach. Jeśli rozpoczęty już chocholi taniec wyborczy nie zniweczy tych zamierzeń, a o tym jestem przekonany, można społeczeństwu powiedzieć uczciwie: będzie lepiej, może jeszcze w stopniu niedostatecznym, ale jednak będzie lepiej - i to w sumie jest najważniejsze. Mówię to, mimo że jestem rolnikiem, w dodatku działaczem związkowym, a interesy rolnictwa, całej gospodarki żywnościowej w projekcie budżetu są, moim zdaniem, podobnie jak zdaniem Krajowego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych, uwzględnione w stopniu niewystarczającym.</u>
          <u xml:id="u-76.3" who="#PosełHenrykSiedlecki">Wysoka Izbo! W uzasadnieniu projektu budżetu wiele miejsca poświęcono ocenie i zamierzeniom odnośnie do kształtowania się sytuacji dochodowej różnych grup społecznych. Nie mówi się tylko nic o sytuacji dochodowej rolników. Nie mówi się nic o tym, na jakim poziomie ukształtują się dochody producentów rolnych w przyszłym roku, jak będą się one kształtować w porównaniu z dochodami zatrudnionych w innych działach gospodarki. A jest to sprawa o zasadniczym dla rolnictwa znaczeniu, ponieważ bez próby odbudowy dochodów rolników niemożliwe są skuteczne przeobrażenia, restrukturyzacja i unowocześnienie polskiego rolnictwa. Powtarzane w tej materii od wielu lat argumenty i racje Krajowego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych nie znajdują uznania, uznawane są za demagogiczne. Dlatego pozwolę sobie zacytować niewielkie fragmenty z raportu przygotowanego w czerwcu br. na zlecenie pana René Steichena komisarza do spraw rolnictwa i rozwoju wsi Wspólnot Europejskich, a dotyczącego również rolnictwa w Polsce, raportu opartego na wieloźródłowej analizie niezależnych organizacji i ekspertów światowych. Cytat pierwszy: „Bez ogólnie zdrowego systemu produkcji rolnej, tzn. takiego systemu, który umożliwi rolnikom dostateczny dochód, wszystkie inne formy pomocy z zewnątrz będą jedynie półśrodkami, a decyzje podejmowane na szczeblu mikroekonomicznym, aczkolwiek rozsądne, skazane są z góry na niepowodzenie”. Cytat drugi: „Należy udzielić wszystkim producentom rolnym należytych gwarancji, że cena otrzymana za ich towary będzie wystarczająca, by mogli pokryć koszty nakładów... a także by chociaż w niewielkim stopniu uwzględniała ich wkład pracy”. Kolejny cytat: „Stworzenie systemu stabilizacji cen jest niezbędnym warunkiem odbudowy rolnictwa w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, który uchroni je od bankructwa”. Dodatkowo, po wysłuchaniu wystąpienia pana posła Osiatyńskiego, który przemawiał w imieniu Unii Wolności, zacytuję panu posłowi i jego klubowi dwa krótkie fragmenty z tego raportu. Pierwszy: „uważamy, że zdolności produkcyjne sektora rolnego i rolno-spożywczego, szczególnie duże w Polsce, na Węgrzech i w Bułgarii, są trwale osłabiane”. Przypomnę, że raport jest z czerwca br., a więc dotyczy okresu przed 1994 r., czyli okresu, gdy panowie rządziliście w Polsce. I następny cytat: „Nie należy tu zapominać, że z wyjątkiem Nowej Zelandii wszystkie rozwinięte kraje świata stosują bezpośrednie bądź pośrednie mechanizmy podtrzymywania cen”.</u>
          <u xml:id="u-76.4" who="#PosełHenrykSiedlecki">Wysoka Izbo! Zakłada się, że wydatki z budżetu państwa w 1995 r. realnie wzrastają w sposób dość znaczny. Mimo że wzrastają też w niewielkim stopniu wydatki na rolnictwo, to należy stwierdzić, że ich udział w budżecie państwa na 1995 r. jest niewiele, ale jednak mniejszy niż w budżecie na 1994 r. Dlatego, uwzględniając fakt, że tegoroczna susza spowodowała straty w rolnictwie szacowane tylko w br. na ok. 20 bln, a rolnictwo z tego tytułu nie otrzymało żadnych dodatkowych środków (ponieważ dopłaty do tzw. kredytów suszowych to nie były żadne środki dodatkowe, lecz środki przemieszczone z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa), powołując się na wstępną opinię Krajowego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych oświadczam, że będziemy się domagać, aby w budżecie państwa na 1995 r. udział wydatków na rolnictwo był nie niższy niż w budżecie na 1994 r. Szczegółowe propozycje w tym zakresie przedłożone zostaną w trakcie prac nad budżetem w komisjach sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-76.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Przemawiał pan poseł Henryk Siedlecki, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
          <u xml:id="u-77.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Marek Balicki, Unia Wolności, a następnie pan poseł Zbigniew Kaniewski, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#PosełMarekBalicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rok 1995 nie przyniesie żadnych zauważalnych zmian w funkcjonowaniu publicznego systemu opieki zdrowotnej w Polsce. Podstawę do tego stwierdzenia daje uważna lektura projektu ustawy budżetowej. To nie jest ani budżet umożliwiający reformę służby zdrowia, ani budżet dający priorytet ochronie zdrowia. Dostęp pacjentów do zakładów opieki będzie nadal utrudniony, lekarze i pielęgniarki będą nadal nisko wynagradzani, a cały system będzie nadal niesprawny i nieefektywny, długi będą rosły. Ale takie są dzisiaj koszty braku reformy służby zdrowia i takie - albo większe - będą w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#PosełMarekBalicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Tego, że rok obecny to rok, jeśli chodzi o reformę, stracony, nie trzeba chyba Wysokiej Izbie przypominać. I nie zmieni tego faktu wyjątkowa aktywność informacyjna - czy propagandowa - rządu i ministerstwa zdrowia, mająca na celu wywołanie wrażenia, że robi się wiele. Przywołam tylko trzy, ale ważne, przykłady.</u>
          <u xml:id="u-78.2" who="#PosełMarekBalicki">Przyhamowano prace nad przygotowanym jeszcze przez rząd Hanny Suchockiej projektem ustawy o zakresie świadczeń zdrowotnych gwarantowanych przez państwo ze środków publicznych, a ustawa ta mogłaby pozwolić na realizowanie zasady równości dostępu do pewnego zakresu usług zdrowotnych, jak również przeciwdziałać nieracjonalnemu wydawaniu środków.</u>
          <u xml:id="u-78.3" who="#PosełMarekBalicki">Prowadzona jest restrykcyjna polityka finansowa rządu wobec samorządów, które przejęły placówki służby zdrowia, dająca się streścić w haśle: zadań więcej niż dotąd, pieniędzy mniej niż dotąd. W wyniku tej polityki pod znakiem zapytania stoi kontynuacja tej części programu pilotażowego. A przecież samorządy pokazały, że nie tylko lepiej gospodarują pieniędzmi podatników, ale również same, oddolnie, wprowadzają reformę - że wspomnę tylko o lekarzu rodzinnym. Przyszły rok ma być taki sam.</u>
          <u xml:id="u-78.4" who="#PosełMarekBalicki">Wreszcie trzecia sprawa. Mimo deklaracji nie wprowadza się, przygotowywanych jeszcze w latach poprzednich, nowych zasad i mechanizmów finansowania służby zdrowia, tzw. rynku wewnętrznego. Niestety projekt ustawy budżetowej na przyszły rok nie zapowiada przełomu w tej sprawie, a zmiany powinny polegać na odejściu od dotychczasowego, nieefektywnego, przejętego po czasach realnego socjalizmu sposobu, w którym finansuje się zasoby, a więc łóżka, etaty, na rzecz finansowania usług, zadań świadczonych przez placówki służby zdrowia. Chodzi o odejście od dzisiejszej sytuacji, w której szpital leczący więcej pacjentów, wykonujący więcej zabiegów operacyjnych (tych potrzebnych i uzasadnionych) ma jedynie wyższe długi, zamiast otrzymywać więcej pieniędzy. Pilnie potrzebne jest więc uzależnienie wielkości nakładów od liczby i jakości zadań, wprowadzenie samodzielności placówek, konkurowanie o pacjenta, kontrakty.</u>
          <u xml:id="u-78.5" who="#PosełMarekBalicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Służba zdrowia jest najlepszym przykładem tego, że to nie reforma, ale właśnie brak głębokiej systemowej reformy stanowi największe zagrożenie funkcjonowania tej sfery w przyszłości. Ale jeśli decyzją polityczną rządu nie przeprowadza się reformy służby zdrowia, to nie mogą za to płacić ani lekarze i pielęgniarki, ani ci, którzy korzystają z ich usług. A rok bieżący jest tego przykładem. To sfera budżetowa, to służba zdrowia zapłaciła „podatek inflacyjny” — zamiast 2-procentowego realnego wzrostu płac nastąpił ich spadek. Jednocześnie realny wzrost płac w sektorze przedsiębiorstw wyniósł 5%. To nie jest sprawiedliwe. Nie może być tak, że pracownikom sfery budżetowej mimo wzrostu dochodu narodowego spadają płace.</u>
          <u xml:id="u-78.6" who="#PosełMarekBalicki">Wysoka Izbo! Chyba około rok temu jeden z ministrów rządu Waldemara Pawlaka na pytanie, czego potrzebuje służba zdrowia, odpowiedział: po pierwsze, pieniędzy, po drugie, pieniędzy i po trzecie, pieniędzy. Myślę, że prawidłowa odpowiedź na to pytanie brzmi: służbie zdrowia potrzeba - po pierwsze, pieniędzy, po drugie - sprawiedliwości w ich podziale i po trzecie - reformy.</u>
          <u xml:id="u-78.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Przemawiał pan poseł Marek Balicki, Unia Wolności.</u>
          <u xml:id="u-79.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Zbigniew Kaniewski, Sojusz Lewicy Demokratycznej, a następnie pan poseł Jan Bury, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#PosełZbigniewKaniewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wynika z tego, że po wystąpieniu każdego z posłów Unii Wolności powinien wystąpić pan premier Kołodko, żeby przypomnieć państwu, jakie są realia budżetu. Poza tym chcę powiedzieć, że jestem zdumiony, iż pojawiło się dzisiaj na tej sali tylu obrońców sfery budżetowej, zwłaszcza wśród posłów, którzy niejedną kadencję w tym Sejmie przebywali (niektórzy trzy kadencje). To przecież w tym czasie nastąpił potężny regres sfery budżetowej. Czy wtedy państwa tu nie było? Odnoszę wrażenie, że jest to rozpaczliwe szukanie poparcia wśród wyborców. Sam jestem ze sfery materialnej, ale Sojusz Lewicy Demokratycznej uznał, że przejęliśmy tak głęboki spadek, degresję w sferze budżetowej, że to, co jest możliwe w ramach obecnego budżetu, a więc zaproponowanie realnego wzrostu o 6 punktów powyżej inflacji w odniesieniu do wzrostu płac, to jest wszystko, co może zaproponować koalicja. Dalsze rozdzieranie szat jest po prostu bezprzedmiotowe, bo ten budżet nie jest z gąbki. Dalsze rewindykacje w tym zakresie, uważam, są nieodpowiedzialne, ponieważ nie będziemy w stanie spłacić kredytów, które mielibyśmy zaciągnąć z tego powodu, że dzisiaj jest wielu obrońców sfery budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#PosełZbigniewKaniewski">Proszę zapytać wyborców, czy oni będą w stanie spłacić później te długi. Poza tym chcę powiedzieć posłom z Unii Wolności, zwłaszcza panu Osiatyńskiemu jako ministrowi finansów w 1992 r.: Panie ministrze, wówczas, w 1992 r., kiedy Sojusz Lewicy Demokratycznej siedział tutaj na oślej ławce, jako opozycja, nie proponowaliśmy nigdy zwiększonych wydatków na sferę budżetową, nie przedstawiając równocześnie propozycji po stronie wpływów. Proszę sobie przypomnieć debatę budżetową na rok 1992, kiedy w naszym imieniu poseł Borowski proponował dodatkowe rozwiązania budżetowe, które miały zwiększyć wpływy o 12 bln zł po to, żeby m.in. zrealizować nasz wniosek, aby wskaźnik waloryzacji emerytur i rent w drugim półroczu 1992 r. wynosił nie 91%, ale 95%. Wówczas państwo nie chcieli słuchać naszych propozycji. Uznali państwo, że proponowany przez was budżet jest ostateczny. To tylko przykład.</u>
          <u xml:id="u-80.2" who="#PosełZbigniewKaniewski">I następna sprawa. Niech państwo również nie zapominają o tym, bo przecież to są fakty, że odziedziczyliśmy przedsiębiorstwa z wysokimi przeterminowanymi długami wobec banków, budżetu, ZUS, wzajemnymi zaległościami płatniczymi przedsiębiorstw. Zobowiązania te wynoszą na dzisiaj 600 bln zł. Jest to ogromny ciężar, który musimy dźwigać wspólnie. I proponując zwiększenie wydatków, trzeba się zastanowić, w jaki sposób jest możliwe zwiększenie wpływów, przy tak ogromnym zadłużeniu podmiotów gospodarczych. Poza tym część z nich ma długi w bankach - 300 bln zł. To sprawia, że w sytuacji, którą zastaliśmy jako koalicja, co trzecia udzielona w formie kredytu złotówka to kredyt trudny. Przecież taka sytuacja była wówczas, kiedy byliście u władzy. W związku z tym mamy dzisiaj taką sytuację, że zarówno zadłużenia przedsiębiorstw, jak i trudna sytuacja w bankach uniemożliwiają szybszy rozwój gospodarczy. Czy obecny rząd, obecna koalicja proponuje określone rozwiązania, które mogłyby zwiększyć skalę wzrostu gospodarczego? Proponuje, ale części z nich państwo z Unii Wolności nie chcecie uznać. Między innymi są to elementy związane z poręczeniem spłaty kredytu bankowego. Mówicie państwo, że to jest jakieś ręczne przydzielanie tych kredytów. Tylko problem polega na tym, że nie wszystkim można go przydzielić, bo gospodarka tego nie wytrzymuje. W związku z tym zwracam się do premiera Kołodki, aby tak precyzyjnie został przygotowany projekt rozporządzenia w tej sprawie, by argumenty przytaczane przez Unię Wolności nie miały określonych uzasadnień ekonomicznych. Poza tym jest to przecież pewne ryzyko. Podejmując określone decyzje gospodarcze, ryzykujemy, część z nich przecież jest trafionych. I nie jest tak - jak stwierdziła pani poseł z Unii Pracy - że 9 bln zł to są ewidentne straty dla budżetu państwa. Poza tym chcę powiedzieć, że to nie były decyzje podejmowane przez naszą koalicję, przez nasz rząd, to są sprawy zaszłości. Gdybyśmy zatem tylko patrzyli na to, co było kiedyś, a nie podejmowali teraz ryzyka, to właściwie nie posuwalibyśmy się do przodu. Poza tym muszę powiedzieć, że jeżeli chcemy, by co roku PKB wzrósł o 5%, to nie wystarczą tylko rozwiązania, które proponowała poprzednia i proponuje obecna koalicja; te rozwiązania muszą mieć bardziej aktywny charakter, ponieważ 5% wzrostu gospodarczego kolejnych lat liczy się od coraz wyższej poprzeczki. I zachęcam Unię Wolności do szukania właśnie tego rodzaju rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-80.3" who="#PosełZbigniewKaniewski">Po wysłuchaniu posła Balickiego chciałbym powiedzieć, że ci, którzy - z obecnej opozycji, a ówczesnej koalicji - opowiadają się za potrzebą reformy służby zdrowia, ubezpieczeń społecznych, którzy dzisiaj nas krytykują za to, że tych propozycji nie przedkładamy... Zachęcam ich do aktywnej współpracy z nami w najbliższym czasie, kiedy rząd te propozycje przedłoży. I zobaczymy, jakie intencje przyświecają wam dzisiaj, gdy krytykujecie nas za to, że tych propozycji nie przedkładamy. A posła Puzynę pragnę zapewnić, że znajdziemy określone środki na dodatki mieszkaniowe. Zachęcam jednak również pana posła Puzynę do szukania źródeł, z których pochodziłyby te środki. Jeżeli pan poseł nie znajdzie, to my je znajdziemy.</u>
          <u xml:id="u-80.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#WicemarszałekJózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#WicemarszałekJózefZych">Przemawiał pan poseł Zbigniew Kaniewski, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-81.2" who="#WicemarszałekJózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Jan Bury, Polskie Stronnictwo Ludowe, a następnie pan poseł Andrzej Wielowieyski, Unia Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#PosełJanBury">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zabierając głos w dyskusji budżetowej, chciałbym zwrócić uwagę na dwie sprawy nie docenione lub nie zauważone w projekcie budżetu na 1995 r. oraz wskazać możliwości znalezienia nowych dochodów, które zasiliłyby budżet, i oszczędności, które niewątpliwie istnieją.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#PosełJanBury">Wysoki Sejmie! Oprócz dziedzin tradycyjnie finansowanych z budżetu państwa istnieją segmenty gospodarki, które przynoszą znaczne dochody państwu. Do takich dziedzin zasilających budżet należy zaliczyć coraz prężniej rozwijającą się turystykę. Rozwój gospodarki polskiej poprzez rozwój turystyki ma realną szansę na sukces gospodarczy. Gospodarka turystyczna angażuje znaczny potencjał ekonomiczny i kadrowy kraju. Jest źródłem koniunktury gospodarczej dla kilkunastu dziedzin gospodarki i wielu branż prowadzących działalność dochodową na rzecz gospodarki turystycznej, np. rolnictwo, handel, gastronomia, rzemiosło, transport, budownictwo, ubezpieczenia, telefonizacja. Turystyka i podróże stały się jednym z największych „przemysłów” świata. Przewiduje się, że do roku 2000 turystyka stanie się najbardziej dochodową działalnością, wyprzedzi przemysł naftowy i telekomunikacyjny. Polskę w roku 1990 odwiedziło ok. 18 mln obcokrajowców, w 1993 r. już 61 mln, a ten rok ma się zamknąć liczbą ok. 70 mln. Systematycznie wzrasta liczba dewiz wydawanych w Polsce przez turystów i podróżników z zagranicy — 1 mld dolarów w roku 1990, ok. 4,5 mld dolarów w roku 1993 (ponad 20% wszystkich wpływów dewizowych). Łącznie wydatki turystów polskich i zagranicznych szacuje się w roku 1993 na ponad 150 bln zł, a dochody budżetu z turystyki i branż komplementarnych na kilkanaście bilionów złotych. Aby te tendencje wzrostowe utrzymać, konieczna jest pomoc państwa. Z satysfakcją odnotowuję fakt przygotowania przez Urząd Kultury Fizycznej i Turystyki założeń rozwoju gospodarki turystycznej, które rząd przyjął we wrześniu tego roku. Oznacza to, że powstały już podstawy, zrobiono duży krok do przodu. Wierzę, że Sejm przeznaczy na przyszły rok o wiele większe środki finansowe na rozwój turystyki niż zaplanowane w projekcie.</u>
          <u xml:id="u-82.2" who="#PosełJanBury">Wysoka Izbo! Następną sprawą jest problem wypoczynku dzieci i młodzieży. Środki na ten cel rokrocznie zmniejszają się w ramach budżetu resortu edukacji narodowej - z 202 mld zł w 1994 r. do 150 mld zł w projekcie na rok 1995. Coraz mniej dzieci i młodzieży korzysta z form zorganizowanego wypoczynku, szczególnie z rodzin biednych i średnio zamożnych. Budżet na rok 1995 ten stan tylko pogłębia.</u>
          <u xml:id="u-82.3" who="#PosełJanBury">Począwszy od roku 1991 nie ma także prawnych możliwości dotowania z budżetu działalności statutowej ogólnopolskich stowarzyszeń dzieci i młodzieży. Przynosi to fatalne skutki społeczne. Zamieranie tych stowarzyszeń oświatowo-wychowawczych, kulturalnych, sportowych generuje patologie. Partie parlamentarne uzyskały dotacje w ramach refundacji wyborów, natomiast stowarzyszeniom dzieci i młodzieży każe się zarabiać na siebie, tak jakby to były przedsiębiorstwa. A we wszystkich krajach Europy Zachodniej z budżetu wspomaga się taką działalność, np. w Danii - 5 mln dolarów, Niemcy - 200 mln marek. W Polsce stowarzyszenia dzieci i młodzieży po roku 1989 nie rozwinęły się, a nawet kilka upadło z powodu braku jakiejkolwiek pomocy z budżetu państwa. Poruszone zagadnienie jest tylko przykładem braku polityki państwa wobec młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-82.4" who="#PosełJanBury">W celu zmiany tego stanu rzeczy i odwrócenia złych trendów proponuję przeznaczyć na ten cel w budżecie na 1995 r. przynajmniej kilkadziesiąt miliardów złotych. Konkretne propozycje przedstawię podczas prac w komisji. Jeszcze w roku 1993 i w bieżącym zapewniano stowarzyszenia młodzieżowe, że sprawa ta zostanie podjęta w toku prac nad budżetem na przyszły rok. Niestety, obietnic nie widać w zapisach budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-82.5" who="#PosełJanBury">Na koniec chciałbym zwrócić uwagę na oszczędności w budżecie i poszukiwanie dodatkowych wpływów. Za niezbędne uważam dokonanie przez rząd szybkich reform ubezpieczeń społecznych. Wydatki na ten cel wzrosły z 80 bln zł do 100 bln zł w planie na rok 1995. Bez reform będą te wydatki ciągle rosnąć grożąc załamaniem budżetu państwa. W ramach tych dużych środków 3,5 bln zł stanowią dotacje do Funduszu Alimentacyjnego. Tylko ok. 10–15% środków z tego funduszu się odzyskuje. Resorty finansów i sprawiedliwości powinny wskazać dobre rozwiązanie tego problemu, bo na razie uchylających się od świadczeń na rzecz funduszu karze się wyrokami. Na przykład w zakładzie karnym w Załężu koło Rzeszowa z tego powodu przebywa ok. 20% więźniów. Miesięczne utrzymanie jednego więźnia to ok. 5 mln zł. Czy nas naprawdę na takie wydatki stać? Czy nie lepiej reformować i szukać oszczędności?</u>
          <u xml:id="u-82.6" who="#PosełJanBury">Dostrzegam możliwość oszczędności także w resorcie pracy. Podczas debaty budżetowej w ubiegłym roku poruszyłem sprawę wydatków na Ochotnicze Hufce Pracy. W tym projekcie budżetu są one jeszcze wyższe, bo aż 310 mld zł, z tego 224 mln zł przeznacza się na 2900 pracowników najemnych, resztę na pozostałe wydatki. Przecież to jest absurd utrzymywać taką armię pracowników na garnuszku budżetu. Tę rolę dzisiaj spełniają dosyć dobrze biura pracy.</u>
          <u xml:id="u-82.7" who="#PosełJanBury">Ostatnim tematem, o którym chciałem mówić, są ubezpieczenia. Podobnie jak banki towarzystwa ubezpieczeniowe stanowią ważny element gospodarki finansowej państwa. Rozwój działalności ubezpieczeniowej w roku 1993 zaznaczył się prawie 50-procentowym przyrostem w stosunku do roku 1992. Chciałbym jednak powiedzieć szerzej tylko o reasekuracji. Większość towarzystw ubezpieczeniowych od lat ma zawarte umowy reasekuracyjne. Ogółem składka należna reasekurantom wynosiła np. w 1993 r. ok. 8 bln zł. Gros tych środków pochodzi z PZU i Warty Spółki Akcyjnej. Wynikający z umów udział reasekuratorów w wypłaconych odszkodowaniach wynosi tylko ok. 5 bln zł. Nic by w tym nie było dziwnego, gdyby nie fakt, że tych reasekuracji dokonuje się od lat poza granicami Polski. Najczęściej realizuje się to w firmach niemieckich. Kontrole urzędników Ministerstwa Finansów w towarzystwach ubezpieczeniowych na ten drobny szczegół nie zwróciły uwagi lub po prostu nie znają się na tym zagadnieniu. Około 2 lata temu kilka towarzystw miało pomysł stworzenia spółki wszystkich firm ubezpieczeniowych do spraw reasekuracji, ale minister finansów nie wydał na to koncesji. Banki i ubezpieczenia nadzorował wtedy minister Kawalec. Nie wiem, czy minister finansów będzie pozwalał dalej, aby tak duże pieniądze wypływały z Polski, bo sądzę, że nie musi tak być; istnieją inne, lepsze rozwiązania. Takich właśnie propozycji ze strony resortu finansów będę oczekiwał. Myślę, że takich obszarów, w których można poszukiwać oszczędności lub nowych źródeł dopływu pieniędzy, jest jeszcze sporo. Do tego jednak potrzeba w przyszłości głębokiej analizy finansów państwa.</u>
          <u xml:id="u-82.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-82.9" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Olga Krzyżanowska)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Jan Bury z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-83.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Wielowieyskiego z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#PosełAndrzejWielowieyski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pan wicepremier Kołodko stwierdził, że przedstawiany budżet jest budżetem kompromisu politycznego. Nasuwa się więc pytanie, kto płaci koszty tego kompromisu. Sprawa jest zupełnie jasna; płaci przede wszystkim sfera budżetowa, zwłaszcza te 2,5 mln ludzi zatrudnionych w tej sferze - nauczyciele, lekarze i biały personel, urzędnicy i policjanci. Emerytury mają być podwyższone realnie o 8%, rolnicze o 6,6%, zasiłki o 8%, a podkreślam, że w tym roku emerytury też realnie istotnie wzrosły. A my budżetowcom mamy podwyższyć o 4% w sytuacji, kiedy przecież w tym roku, w poprzednim roku budżetowym, te płace realnie spadły i dalej w porównaniu z płacami innych pracowników wartość tych płac będzie spadać. Jest to nie tylko bolesne dla tej 2,5-milionowej grupy pracowników - jest to żałosne; jest to nieuczciwe, bo co innego im obiecywano w poprzednim budżecie. Jest to absurdalne i niezrozumiałe - dlaczego ten rząd świadomie osłabia państwo, osłabia swój aparat władzy, bezpieczeństwa, oświaty i opieki nad ludźmi?</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#PosełAndrzejWielowieyski">Sfera budżetowa ma, i słusznie, poczucie krzywdy i słusznie domaga się rekompensat, i to na trzech płaszczyznach. Po pierwsze, w 1994 r. zamiast realnego wzrostu płac o 1,5% nastąpił w tej sferze spadek o 2–2,5%, czyli ludzie zostali oszukani średnio o 4%, tzn. w stosunku do płac o 200 tys. zł miesięcznie. Ale nie tylko to. W tym czasie, w 1994 r., płace pozostałych pracowników rosną o 3–4%, a więc rozziew pomiędzy wynagrodzeniami budżetowców a wynagrodzeniami pozostałych pracowników zwiększa się średnio z 0,5 mln do 1 mln zł. I wreszcie, niestety, w 1995 r. będzie jeszcze gorzej. Rozpiętość między płacami tych dwóch grup wzrośnie jeszcze z 1 mln zł do 1,2 mln zł, ponieważ ten 4-procentowy wzrost, te 5 punktów, o których mówił wicepremier, to jest tylko wyrównanie tego, co budżetowcy stracili w ubiegłym roku i niewielka nadróbka opóźnienia wobec innych. Zwracam uwagę, Wysoka Izbo, że mamy tu do czynienia z rocznym opóźnieniem. Jeśli się weźmie pod uwagę odsetki od tegoż rocznego opóźnienia, to uczciwe obliczenia wykażą też ok. 1 mln zł. Milion złotych, o które budżetowcy zostali przez budżet państwa oszukani — i to w sytuacji, kiedy w tymże roku dochody budżetu są wyższe o 16 bln zł i jest z czego wyrównać.</u>
          <u xml:id="u-84.2" who="#PosełAndrzejWielowieyski">Unia Wolności, wspomagana zresztą przez wielu posłów z innych ugrupowań, domagała się wyrównania jeszcze w tym roku co najmniej o 1 mln zł, a koalicja rządowa to odrzuciła. Podkreślam jeszcze raz; wobec wzrostu dochodów budżetu jest to głęboko nieuczciwe. Wzrost tych dochodów i ograniczenie deficytu odbywa się głównie kosztem budżetowców. Uważamy, że ze względu i na sprawiedliwość, i na dobre funkcjonowanie państwa, należy podnieść budżetowcom płace realne o 8%, tzn. o 10 punktów powyżej inflacji. Nie rozumiem komisji oświaty i posła Zaciury — niestety nie ma go tutaj w tej chwili — który godzi się na ledwie malutką poprawkę o 1 punkt i w gruncie rzeczy o dalsze obsunięcie się w dół całej sfery budżetowej, a zwłaszcza oświaty, która jest tutaj najliczniej reprezentowana. Sądzę, że pan wicepremier Kołodko, a także my wszyscy tutaj, będziemy musieli podjąć te sprawy. Oczywiście najprościej byłoby podwyższyć deficyt o 0,1 czy 0,2 punktu dochodu narodowego. Jednakże sądzę, że właściwiej byłoby, aby to „bicie” budżetowców nie odbywało się kosztem rosnących w tym czasie wyżej emerytur, wyższych gwarancji dla przedsiębiorstw czy wyższego dofinansowania rolnictwa. Dlaczego te wydatki muszą rosnąć kosztem krzywdy i sprawności działania 2,5 mln ludzi pracujących w budżecie?</u>
          <u xml:id="u-84.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Andrzej Wielowieyski z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-85.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Pan premier Grzegorz Kołodko prosi o głos.</u>
          <u xml:id="u-85.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Są słowa, które mogą być okrutne i znieść je może każdy minister i każdy rząd. Natomiast słowa, które są haniebnym pomówieniem, muszą się spotkać z odporem z tej trybuny, panie pośle Wielowieyski!</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-86.2" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Nie wiem, jak pan to w swoim parlamentarnym języku określi. Jak pan może zadać publicznie pytanie (cytuję, bo jest to w protokole): „Dlaczego ten rząd świadomie osłabia państwo?”. Kiwa pan głową, a więc pan wie, co pan mówi? Świetnie! To ja chcę panu odpowiedzieć, że ten rząd prowadzi politykę, która umocni to państwo i wyrwie z tych słabości, do których doprowadziła polityka rządów popieranych też przez pana. Ten rząd nie osłabia państwa!</u>
          <u xml:id="u-86.3" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Nieprawdą jest też pańskie kolejne stwierdzenie (cytuję): „Ludzie zostali oszukani”. Można się mylić, można źle skonstruować program gospodarczy, może nie udać się jego realizacja — także wskutek podbijania oczekiwań inflacyjnych i zgłaszania nieracjonalnych wniosków, również w pracach, które trwają w tym budynku, żeby podnieść jeszcze o 10%, a może o 100, a może o 200. Nie, panie pośle, nie pójdziemy na takie rozwiązania, bo nie chcemy oszukiwać ludzi. To nie ten rząd obiecywał wynagrodzenia na poziomie 106%. Natomiast ten rząd proponuje w projekcie ustawy o kształtowaniu wynagrodzeń pracowników państwowej sfery budżetowej taki zapis, który zagwarantuje wzrost płac realnych pracowników tej sfery po ich wieloletnim spadku.</u>
          <u xml:id="u-86.4" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Wobec tego słowa typu: „Dlaczego ten rząd świadomie osłabia państwo”, abstrahując od tego, że są całkowicie polityczną motywacją kierowanym pomówieniem, albo że „Ludzie zostali oszukani” — do niczego dobrego nie prowadzą. Od tego pieniędzy nie przybywa. Od realizacji naszej polityki gospodarczej pieniędzy przybędzie i my, w odróżnieniu od innych, nie będziemy osłabiać tego państwa i nikogo nie chcemy oszukać. Nie damy się także oszukać tego typu wypowiedziom.</u>
          <u xml:id="u-86.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, zwracam się z prośbą, bo nie chciałabym do tak wysokich rangą członków naszego rządu kierować uwag, żeby nie używać wyrazów typu haniebny i podobnych. Wydaje mi się, że rozmawiamy o dramatycznie ważnych...</u>
          <u xml:id="u-87.2" who="#komentarz">(Protesty na sali)</u>
          <u xml:id="u-87.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Może państwo pozwolicie mi skończyć... Uważam, że do temperatury tej dramatycznej dyskusji nie jest to potrzebne. Rozumiem, że różne strony sali mają różne punkty widzenia. Jest to moja prośba do państwa. Nie musicie się państwo do niej zastosować, ale bardzo bym o to prosiła. Wydaje mi się, że rzeczowości dyskusji stosunkowo mało to sprzyja.</u>
          <u xml:id="u-87.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Józefa Kaletę z Sojuszu Lewicy Demokratycznej, a następnie pana posła Jacka Soskę z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#PosełJózefKaleta">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Projekt budżetu państwa na pewno nie zaspokaja i nie może zaspokoić w pełni wszystkich potrzeb państwa i nie pozwoli w przyszłym roku na intensywny rozwój infrastruktury społecznej i technicznej. Po prostu nie ma takich możliwości. Mimo to pozytywnie oceniam ogólną konstrukcję projektu budżetu, zwłaszcza w powiązaniu z prognozami makroekonomicznymi. Pozytywnie oceniam planowany nieco wyższy wzrost dochodów i wydatków budżetowych od wzrostu produktu krajowego brutto i zwiększenie udziału finansów publicznych w produkcie krajowym brutto z 47% w 1994 r. do 50% w 1995 r. W większości państw zachodnich wskaźnik ten przekracza 50%. Przyjęty w projekcie budżetu wzrost udziału finansów publicznych w produkcie krajowym brutto nie jest wcale efektem wzrostu stawek podatkowych, ponieważ one nie wzrosły. Wynika natomiast z założenia, że podatki, cła i składki na ZUS będą rygorystyczniej egzekwowane. Projekt budżetu przewiduje 90-procentowy wzrost dochodów z prywatyzacji. Obala to zatem formułowany często przez opozycję zarzut, jakoby koalicja hamowała prywatyzację.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#PosełJózefKaleta">Pozytywna ocena ogólnej konstrukcji budżetu oczywiście nie oznacza, że nie można go poprawić. Sejm ma prawie trzy miesiące na rozpatrzenie projektu budżetu i na jego uchwalenie. Posłowie nie mogą w sposób bierny i bezkrytyczny akceptować rządowego projektu, lecz powinni poszukiwać możliwości jego udoskonalenia. W krajach demokratycznie rządzonych aktywny udział parlamentów w tworzeniu budżetu państwa należy do ich najważniejszych zadań. W pracach Sejmu nad projektem budżetu posłowie powinni się skoncentrować na poszukiwaniach dodatkowych dochodów budżetowych. Każda propozycja poselska zmierzająca do zwiększenia wydatków budżetowych - a takich propozycji jest bardzo dużo - będzie wymagała wskazania źródeł pokrycia w odpowiednio zwiększonych dochodach budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-88.2" who="#PosełJózefKaleta">Moim zdaniem istnieją pewne możliwości zwiększenia dochodów budżetowych. Na przykład włączenie podatku od środków transportowych do podatku akcyzowego od paliw pozwoliłoby na obciążenie tym podatkiem dziesiątków milionów cudzoziemców, którzy niszczą nasze drogi i środowisko naturalne, a dotychczas zwolnieni są z tego podatku. W ogromnej większości krajów zachodnich podatek od środków transportowych jest włączony do ceny paliw. Włączenie podatku od środków transportowych do podatku akcyzowego od paliw pozwoliłoby na obciążenie nim dziesiątków tysięcy Niemców mieszkających przy polskiej granicy, którzy codziennie zaopatrują się u nas w benzynę, która jest dwukrotnie tańsza niż w Niemczech. Włączenie podatku od środków transportowych do ceny paliw zmusiłoby także wszystkich użytkowników pojazdów samochodowych do systematycznego płacenia tego podatku. Dotychczas duża liczba posiadaczy samochodów uchyla się od jego płacenia, bardzo trudna jest bowiem kontrola opłacania tego podatku.</u>
          <u xml:id="u-88.3" who="#PosełJózefKaleta">Łączne dochody budżetowe z tytułu włączenia podatku od środków transportowych do ceny paliw szacuje się na kwotę około 6 bln zł. Wydaje się, że jest obecnie duża szansa na uzyskanie tych dochodów, gdyż Sejm zobowiązał rząd - prawie jednomyślnie przyjętą uchwałą z dnia 12 października br. - do przygotowania w ciągu miesiąca odpowiedniej ustawy w tej sprawie. Należy żałować, że w rządowym projekcie budżetu nie uwzględniono zwiększenia dochodów budżetowych z tego tytułu.</u>
          <u xml:id="u-88.4" who="#PosełJózefKaleta">Dodatkowe, wielobilionowe dochody budżetowe można byłoby uzyskać z tytułu opłacania ceł i podatków, po odpowiednim wzmocnieniu służb celnych i skarbowych, m.in. poprzez znaczne zwiększenie liczby pracowników tych służb oraz komputeryzację, a także poprzez powołanie specjalnej policji celnej. Polska traci corocznie kilkanaście bln zł z tytułu przemytu towarów. Zaledwie 1% towarów przewożonych przez granicę podlega kontroli celnej. Prawie zupełnie nie kontroluje się pochodzenia importowanych towarów sprzedawanych na targowiskach, w hurtowniach i w sklepach. Stosunkowo duża liczba podmiotów gospodarczych, które nie są kontrolowane systematycznie przez urzędy skarbowe, uchyla się od płacenia podatków, narażając budżet państwa na straty sięgające corocznie kilkudziesięciu bln zł. Planowany wzrost wydatków na utrzymanie urzędów skarbowych i celnych jest, moim zdaniem, niewystarczający.</u>
          <u xml:id="u-88.5" who="#PosełJózefKaleta">Pewne zwiększenie dochodów budżetowych można byłoby także uzyskać poprzez zmniejszenie rezerw dewizowych (do niezbędnych rozmiarów). Dotychczasowa praktyka lokowania tych rezerw na nisko oprocentowanych rachunkach w bankach zachodnich, przy równoczesnym korzystaniu z dwukrotnie wyżej oprocentowanych kredytów zagranicznych, naraża państwo na duże straty.</u>
          <u xml:id="u-88.6" who="#PosełJózefKaleta">Istotnym źródłem zwiększenia dochodów budżetowych mogłaby się stać także sprzedaż, po ulgowych cenach, znacznej części mieszkań komunalnych, których mamy w Polsce prawie 4 mln oraz sprzedaż kilkuset tysięcy mieszkań Ministerstwa Obrony Narodowej i innych jednostek państwowych. Do eksploatacji tych mieszkań państwo dopłaca corocznie ponad 2 bln zł. Sprzedaży mieszkań komunalnych i zakładowych powinna sprzyjać dokonana już nowelizacja ustawy o gospodarce gruntami, zapewniająca realizację uchwały Trybunału Konstytucyjnego. W dalszym ciągu jednak istnieją liczne bariery biurokratyczne, w dużej mierze utrudniające sprzedaż mieszkań. Bariery te trzeba usunąć.</u>
          <u xml:id="u-88.7" who="#PosełJózefKaleta">W pracach nad projektem budżetu można i trzeba poszukiwać także oszczędności w wydatkach budżetowych. Na przykład można by zredukować - moim zdaniem - nieco nadmiernie rozrastającą się centralną administrację państwową z rekordową w świecie liczbą wiceministrów, sekretarzy stanu, podsekretarzy stanu, dyrektorów generalnych itp. Uzyskane ewentualnie dodatkowe dochody budżetowe i oszczędności w wydatkach budżetowych należałoby - według mnie - skierować na dofinansowanie sfery budżetowej, która znajduje się wciąż w dramatycznym stanie, a być może także na rozwój budownictwa mieszkaniowego, które bez wydajniejszej pomocy państwa nie wydźwignie się z obecnego, bardzo głębokiego kryzysu. Intensywny rozwój budownictwa mieszkaniowego pozwoliłby na rozwiązanie jednego z najtrudniejszych problemów społecznych naszego kraju, a równocześnie mógłby się przyczynić do intensywniejszego pobudzenia koniunktury gospodarczej i utrwalenia tendencji wzrostowych w naszej gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-88.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Józef Kaleta z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-89.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jacka Soskę z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-89.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Panie pośle - 10 minut czasu klubowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#PosełJacekSoska">Postaram się zmieścić.</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#PosełJacekSoska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Premierze! Przedstawiono kolejny budżet, kolejny projekt budżetu w imieniu rządu. Całą filozofię założeń, ryzyko, uzasadnienie budżetu przedstawił pan wicepremier Kołodko. Znałem wielu tych, którzy przedstawiali filozofię budżetu, wielu filozofów, którym nie zawsze się udawało realizować te budżety zgodnie z założeniami, jakie przedstawiali. Mogę powiedzieć, że jednym z nich był minister Balcerowicz, który w bardziej ostrej formie kpił z parlamentu, a po trzech miesiącach okazało się, że zabrakło mu 90 czy niecałe 90 bln zł po stronie dochodów w budżecie. Ale to jego sprawa, jego tragedia.</u>
          <u xml:id="u-90.2" who="#PosełJacekSoska">Panie ministrze, przykro mi, że na 17 stron stenogramu pańskiego wystąpienia - starałem się bardzo dokładnie słuchać - na 500 linijek, rolnictwu poświęcił pan tylko 9 linijek. Można policzyć, staram się liczyć dobrze - jest to 2%. Tyle, ile środków w budżecie na wydatki w tym dziale.</u>
          <u xml:id="u-90.3" who="#PosełJacekSoska">Panie Premierze! Nie chcę, żeby była taka scysja, jak przed chwilą z Unią Wolności. Jestem posłem o stałych poglądach - bez względu na to, kto rządzi. Bronię interesów jednej grupy i wydaje mi się, że mam do tego prawo. Pan się pomylił, popełnił pan błąd. Dosyć dobrze słuchałem i nie wiem, czy mi pan przyzna rację, ale proszę zauważyć: na str. 655 stenogramu w pańskim wystąpieniu jest informacja, że dochody budżetu państwa w roku 1995 mają wynieść 911,5 bln zł (jeżeli jest to błąd, to ja bym się z tego cieszył), natomiast wydatki - 823 bln zł. Proszę panią marszałek - jeżeli jest to błąd - o poprawienie w stenogramie. Ale, panie premierze, są jeszcze rzeczy istotniejsze.</u>
          <u xml:id="u-90.4" who="#PosełJacekSoska">To nie my i nie polski parlament wepchnął Polskę do Unii Europejskiej. Pan pomylił pojęcia, bo polski Sejm ratyfikował traktat stowarzyszeniowy z EWG, a po traktacie z Maastricht EWG jest to Wspólnota Europejska. Nie chcę tu panu wyjaśniać, na czym to polega - nie przystoi nawet, panie premierze, można to było zrobić na Śląsku, gdzieś tam, przy ognisku, przy baranie - ale są to rzeczy bardzo istotne. Jeżeli prosty chłop z Małopolski wie, o co chodzi... Nie wiem, czy to była pomyłka, ale ja utożsamiam Unię Europejską z działaniem politycznym, bezpieczeństwem, wszelkimi zabiegami w stylu Delorsa itd. Natomiast we Wspólnocie Europejskiej też jest działka: rolnictwo. To jest byłe EWG. Jest Europejska Wspólnota Węgla i Stali, energii (EURATOM) i po prostu Wspólnota Europejska.</u>
          <u xml:id="u-90.5" who="#PosełJacekSoska">Zwracam na to uwagę dlatego, panie premierze, że w tych 9 linijkach o rolnictwie też nie wszystko, według mnie, jest zgodne z prawdą. Mówi pan, że Unia Europejska będzie musiała zreformować swoją wspólną politykę rolną i to jest ich problem. Zreformować na rzecz Polski? Dzisiaj z tej trybuny powiedział pan, że kiedy Polska wejdzie w 2000 r. do Unii Europejskiej... Po pierwsze - błąd, bo do Wspólnoty Europejskiej. My to mamy zagwarantowane, ale kto zaręcza, że oni muszą zmienić politykę rolną? Nie wiem, na jakich faktach pan to opiera. To się tyczy rolnictwa. Na podstawie 9 linijek nie mogę sobie wyobrazić, jaką minister finansów ma wiedzę o rolnictwie, bo to jest trudne.</u>
          <u xml:id="u-90.6" who="#PosełJacekSoska">Natomiast chcę zakomunikować Wysokiej Izbie, że na rok 1995 w budżecie Wspólnoty Europejskiej jest zagwarantowane 43 mld ECU właśnie na rolnictwo. Jeżeli wepchnęliście nas, rolników, w to stowarzyszenie, czego skutki ciężko odczuwamy, jeżeli tego chcecie... czy chcemy jako parlament - ja byłem przeciw - to w tym momencie powinniśmy zauważyć, że prawie 70 czy 80% budżetu Wspólnoty Europejskiej przeznacza się na rolnictwo. Rolnictwo nie jest kapitalistyczne - wbrew temu, co wprowadził Balcerowicz - ale też jego wyobraźnia o rolnictwie była, jaka była.</u>
          <u xml:id="u-90.7" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-90.8" who="#PosełJacekSoska"> Tak że dzisiaj, panie i panowie posłowie, mamy w budżecie mniej środków finansowych na rolnictwo niż w roku 1994. To jest przykre. Nie można się chwalić. Próbowałem się zorientować, na jakiej podstawie i jak się wylicza wydatki realne itd. Każdy chłop patrzy na to, co jest namacalne. Gdy rozłożymy budżet na czynniki pierwsze, niestety okazuje się, że w 1994 r. kwota wydana na rolnictwo - dział: rolnictwo - stanowiła 2,22%, obecnie planuje się 2,13%. To są fakty. Uwzględniając inne działy, można te liczby przybliżać, natomiast pan, mówiąc o tym, co było przedstawione na posiedzeniu KERM, że realnie jest to więcej, wybrał tylko jedną pozycję - wydatki na rolnictwo. A to jest w dużej mierze przewidziane na administrację, na wszelkie pochodne w ministerstwie rolnictwa. Można różnie manipulować i przyrównywać. Uważam, że wydatki każdego działu powinny być porównywane do wydatków ogólnych budżetu państwa, w skali każdego roku.</u>
          <u xml:id="u-90.9" who="#PosełJacekSoska">Nie chciałbym przypominać, jak to wyglądało począwszy od rządu liberałów, ale myślę, że powinienem. Z 3,5% zeszliśmy teraz, według moich obliczeń, do 1,89% i to jest przykre. Teraz pytanie, w jakim stopniu możemy w Sejmie ten budżet poprawić — w kontekście wejścia do Wspólnoty Europejskiej. Tam jednak dopłacają do rolnictwa. Właściwie dopłacają nie do rolnictwa - do przemysłu działającego na rzecz rolnictwa, a także dotują konsumenta, chociaż są to społeczeństwa bogate.</u>
          <u xml:id="u-90.10" who="#PosełJacekSoska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Dużo mówiono o sferze budżetowej, o służbie zdrowia, porównywano różne liczby, mówiono, że jest więcej itd. Powtarzam nadal: Sejm jest ciągle podobny do Sejmu powojennego - dominuje w nim sfera budżetowa i kapitał. To przykre, że ta sfera przez 4 czy 5 lat nie umiała się zreformować i działa w tym samym kształcie; jest to ta sama konserwa. Ja to w końcu powiem. Pytanie: Ile zarabia lekarz, a ile dorabia lekarz? To powinno być na tej sali powiedziane. Jak wygląda edukacja narodowa? Działając we wspólnym interesie, utrzymujemy tę samą liczbę nauczycieli na etatach. Każdy rząd do tej pory bał się tknąć te dwie sfery i zreformować je. Powtarzam za wybitnymi znawcami spraw ekonomicznych Europy, że takiej rozdmuchanej, zakonserwowanej sfery budżetowej, która się nie da zreformować, bo jej przedstawiciele siedzą w Sejmie i pilnują grupowych interesów, żaden bogaty kraj na Zachodzie by nie utrzymał.</u>
          <u xml:id="u-90.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Jacek Soska z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-91.2" who="#komentarz">(Wicepremier Grzegorz Kołodko: Pani marszałek, proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-91.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie premierze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Przepraszam panią marszałek i Wysoką Izbę, ale rozumiem, że to jest debata i że tutaj się dyskutuje. Mogę więc zabrać głos, tak?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Naturalnie, pan ma prawo, panie premierze, jako przedstawiciel rządu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Nigdy nie ośmieliłbym się uważać pana posła Soski za prostego chłopa z Małopolski. Traktuję pana jako wybitnego parlamentarzystę i częstokroć słucham z najwyższym zainteresowaniem tego, o czym pan mówi.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Jeśli jest przekłamanie w protokole, to trzeba to, oczywiście, poprawić. Bardzo byłbym szczęśliwy, gdyby dochody wynosiły 911 bln zł, a wydatki 823 bln, ale to nie tylko „Strategię dla Polski” trzeba zrealizować, lecz jeszcze troszeczkę się napracować, by były takie relacje, że będziemy mieli nadwyżkę w budżecie.</u>
          <u xml:id="u-94.2" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Natomiast trzy kwestie muszę wyjaśnić. Po pierwsze, pan poseł stwierdził wprost - i to też będzie w protokole - że spadają nakłady na rolnictwo. Chcę powtórzyć, że realnie, po wyeliminowaniu skutków inflacji, nakłady na rolnictwo rosną o 14,7%. Wierzę, że pan poseł równie aktywnie będzie bronił tego kierunku naszej polityki budżetowej przed krytycznymi opiniami, które pojawią się w dalszych debatach i pracach, kiedy będą padały stwierdzenia, że jest to zdecydowanie za dużo. Rząd uważa, że w istniejących okolicznościach jest to akurat tyle, ile możemy zaproponować - jeżeli parlament to zatwierdzi. W związku z tym proponujemy zwiększenie realnych nakładów właśnie o 14,7%. Bynajmniej nie liczę nakładów na rolnictwo w linijkach, tylko w bilionach; mógłbym temu poświęcić nie 7 linijek, ale 77, tylko nie wiem, czy byłoby lepiej, gdyby zamiast 14,7% ten wzrost wynosił na przykład 4,7%. A więc nie linijki decydują o tym, tylko prawdziwe pieniądze.</u>
          <u xml:id="u-94.3" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Ponadto musimy to liczyć w ramach ciągnionego kompleksowego rachunku. Również nasz rząd będzie krytykowany za to, że utrzymuje tak duży - i w wielkościach absolutnych, i względnych - udział dotacji na KRUS, Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Z czysto ekonomicznego punktu widzenia trudno bronić takich relacji. 63,5 bln zł z budżetu państwa w roku przyszłym tytułem dotacji na Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego to jest, na przykład, więcej, niż kosztuje nas utrzymanie całej naszej armii i obronności, dlatego że tylko 7,3% dochodów KRUS pochodzi ze składek członkowskich. Ale my to traktujemy jako quasi-formę dokapitalizowania rolnictwa, dlatego że w innym przypadku to rolnicy musieliby ponosić koszty składki i partycypowania w systemie ubezpieczeń społecznych. Tym samym ich dochody, którymi dysponują w wyniku utrzymywania tak wysokiej dotacji, nie mogłyby być wykorzystywane na finansowanie obrotu i na inwestycje. Jeśli są co do tego wątpliwości, zawsze możemy przeprowadzić eksperyment, czy pieniędzy będzie mniej, czy więcej, jeśli dotacja na inwestycje w rolnictwie będzie większa.</u>
          <u xml:id="u-94.4" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Wreszcie kwestia trzecia. Nieszczęściem Unii Europejskiej jest właśnie to, że ma taką, a nie inną strukturę budżetu, że w tym budżecie prawie wszystko pochłania wspólna polityka rolna - jest to wielka bolączka tego stowarzyszenia, tego ugrupowania integracyjnego - oraz dopłata do programów regionalnych. Jeśli mówię z tej trybuny, że procesy dostosowawcze w tym historycznym procesie dążenia Polski do Unii Europejskiej muszą przebiegać dwustronnie, to mówię tak dlatego, że nie może być tylko tak, iż nasze rolnictwo się dostosuje; dostosować się również musi wspólna polityka rolna Unii Europejskiej, ponieważ Unia nie będzie mogła przeznaczać 70% swojego budżetu na rolnictwo, jeśli państwo takie jak Polska, z taką strukturą rolnictwa, zostanie do niej z czasem przyjęte. W tym też znaczeniu sądzę, że Polska, negocjując, współpracując z Unią Europejską, powinna oczekiwać, że Unia Europejska będzie także swoje wewnętrzne struktury i mechanizmy - również w zakresie polityki budżetowej - reformować, a nie tylko oczekiwać pewnych reform ze strony polskiej.</u>
          <u xml:id="u-94.5" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Na koniec chciałbym poinformować, że nie jest prawdą, jakoby gros środków przeznaczonych z budżetu państwa na rolnictwo pozostawało w jakichś biurach czy centralnych organizacjach, instytucjach. Na Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa i jej statutową działalność w roku przyszłym przeznaczamy prawie 6,5 bln zł, na dopłaty do oprocentowania kredytów rolnych prawie 2,5 bln zł, na dopłaty do oprocentowania kredytów suszowych 1,9 bln zł. Są to środki znaczące i jest to realnie blisko 15% więcej niż w tym roku. To wyjaśnienie - na marginesie wypowiedzi pana posła Soski, za którą także dziękuję - chciałem państwu przekazać. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-94.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie premierze.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Ludwika Turko z Unii Wolności, a następnie panią poseł Annę Zalewską.</u>
          <u xml:id="u-95.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Panie pośle - 4,5 minuty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#PosełLudwikTurko">Tak jest, rozumiem.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#PosełLudwikTurko">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Proponowane w projekcie ustawy budżetowej finansowanie systemu edukacji oraz nauki i kultury nie zapewnia należytego funkcjonowania tych dziedzin życia społecznego. Sytuacja jest dramatyczna, zagraża podstawowym interesom naszego państwa. Weźmy jako przykład sprawę edukacji. Wszystkie szczeble tego systemu są wzajemnie powiązane. Zaniedbania na jednym z nich odbijają się natychmiast na funkcjonowaniu pozostałych.</u>
          <u xml:id="u-96.2" who="#PosełLudwikTurko">Zacznę od sprawy oświaty. Porównując odpowiednie pozycje budżetu na rok przyszły z pozycjami budżetu roku bieżącego, trudno doszukać się tu śladów zapowiadanej zmiany struktury kształcenia. Nie rozwiązany pozostaje, mimo zapowiedzi, problem zadłużenia szkół. Jeśli chodzi o wynagrodzenia w oświacie, relacja tych wynagrodzeń do płac w sferze produkcyjnej wyznacza pozycję działu w hierarchii rządowego uznania. W tym roku przeciętne wynagrodzenie w oświacie będzie stanowiło 76,6% przeciętnego wynagrodzenia w sferze produkcyjnej. W 1995 r. relacja ta wyniesie według projektu ustawy budżetowej 77,4%. Nożyce przymkną się ledwie o 0,8% - jeśli wszystko pójdzie po myśli rządowych planistów. Warto tu przypomnieć, że w budżecie na rok bieżący przewidywano, że relacja między tymi płacami wyniesie 82,4%. Nastąpił zatem 6-procentowy poślizg, spowodowany beztroskim uwolnieniem przez koalicję rządową mechanizmów inflacyjnych, których koszty finansuje cała sfera budżetowa.</u>
          <u xml:id="u-96.3" who="#PosełLudwikTurko">Sytuacja w szkolnictwie wyższym w niczym nie jest lepsza. Jako powód do zachwytu podaje się tu, że środki na stypendia studenckie wzrosną prawie o 70% w porównaniu z rokiem poprzednim, ale w związku ze zmianami w systemie zasiłków rodzinnych budżet oszczędza na tychże studentach 270 mld zł. Oznacza to, że realna wartość pomocy materialnej liczonej na jednego studenta będzie w 1995 r. o ok. 18% mniejsza aniżeli w roku 1993.</u>
          <u xml:id="u-96.4" who="#PosełLudwikTurko">Duże rozczarowanie czeka pracowników wyższych uczelni. Budżet tego działu zapowiada przeciętną płacę, która będzie stanowiła zaledwie 87% płacy w sferze produkcyjnej - i to tylko pod warunkiem, że wysokość inflacji została trafnie przepowiedziana. Dokładniejsza lektura budżetu ujawnia dodatkowy fakt: ta mizerna płaca została wyliczona nie na podstawie przyznanych środków budżetowych, ale na podstawie limitu wynagrodzeń osobowych. W projekcie przewiduje się, że limit ten zostanie sfinansowany z budżetu państwa nie całkowicie, ale w 95,2%. Resztę, wraz z odpowiednimi pochodnymi od płac, uczelnie mają wygospodarować we własnym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-96.5" who="#PosełLudwikTurko">W dziedzinie kultury z zapowiadanego przed rokiem przez premiera Pawlaka inwestowania w ludzi nie ma w projekcie budżetu ani śladu. Wzrost wydatków w tym dziale wiąże się jedynie z inwestowaniem w mury jednego obiektu: na odbudowę Teatru Narodowego w Warszawie przeznacza się 700 mld. Poza tą pomnikową inwestycją jest gorzej niż źle. Realne nakłady na działalność kulturalną spadają, brak też pieniędzy na podwyżki wynagrodzeń w teatrach i filharmoniach, które nie są objęte regulacjami dotyczącymi sfery budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-96.6" who="#PosełLudwikTurko">Wysoki Sejmie! W moim wystąpieniu w znacznej mierze skoncentrowałem się na sprawach płacowych, ponieważ w edukacji, nauce i kulturze decydującą rolę odgrywa czynnik ludzki. Można szybko odbudować budynki, zakupić urządzenia i aparaturę. Będzie to jednak bezużyteczne, gdy zabraknie tych, którzy potrafią to należycie wykorzystać. Niedawno pan wicepremier Kołodko oświadczył, że zatrudnienie na uczelniach należy zredukować o 30%. Wczoraj wiceminister finansów pan Kalicki stwierdził w Sejmie, że wprawdzie na uczelniach płace są niskie, ale mamy wolny rynek pracy i kto zostaje na uczelni, ten wie, co go czeka. Jest to zabójcza polityka, prowadzona bez wyobraźni i krytycznej refleksji. Wolny rynek pracy nie zdejmuje z rządu odpowiedzialności za los państwa. W ramach tej odpowiedzialności należy stworzyć warunki, aby zatrudnienie w edukacji, nauce czy kulturze liczyło się na rynku pracy.</u>
          <u xml:id="u-96.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Ludwik Turko z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-97.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Annę Zalewską z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#PosełAnnaZalewska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zabierając głos w tej ważnej dla narodu debacie, pragnę zwrócić uwagę państwa na usytuowanie polskiej edukacji. Problemy edukacji poddawane były w tej Izbie szerokiemu oglądowi w czasie dyskusji nad głównymi kierunkami doskonalenia systemu oświaty oraz w czasie pierwszego czytania projektu nowelizacji ustawy oświatowej. Wszyscy wówczas stwierdzili, że nakłady na edukację są za małe, że płace w tej sferze są żenująco niskie. Sejm przyjął kierunki zmian zaproponowane przez rząd, ale też uchwalił rezolucję w sprawie finansowania edukacji w latach 1995–1997, której konsekwentna realizacja gwarantuje stopniową poprawę warunków pracy polskiej szkoły, jej nauczycieli i innych pracowników. Rezolucja dotyczy więc budżetu na 1995 r. Czy nakłady na oświatę będą adekwatne do zadań, które oświacie wyznaczyliśmy? Stwierdzam, że nie; nie będą adekwatne zarówno w odniesieniu do potrzeb szkoły, jak i jej pracowników. Budżet znowu jest zbyt skromny.</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#PosełAnnaZalewska">Wysoka Izbo! Rok 1994 był rokiem ciężkim dla edukacji, ale również dla jej pracowników. Znowu obniżyły się płace. Wprawdzie rząd podejmował działania, by zapobiec dalszemu spadkowi realnych płac, proponował 2 punkty ponad poziom inflacji, jednak to się nie udało. Porównywanie płac pracowników budżetówki do planowanego, a nie rzeczywistego wzrostu płac w sferze materialnej, spowodowało, że zamiast 2% ponad inflację mamy pensje dużo niższe od średniej krajowej. Posłowie związkowi, inni również, żądali odmiennych rozwiązań, przewidywaliśmy bowiem, że po uwolnieniu popiwku płace w sferze przedsiębiorstw wzrosną ponad założony w ustawie wskaźnik. I tak się stało. Życie napisało nieco inny od rządowego scenariusz.</u>
          <u xml:id="u-98.2" who="#PosełAnnaZalewska">Przez cały 1994 r. coraz bardziej widoczny był spadek poziomu uposażenia pracowników edukacji w stosunku do innych grup zawodowych. Fakty te systematycznie sygnalizowane były przez Związek Nauczycielstwa Polskiego w pismach do premiera rządu z 12 sierpnia, z 3 października. Niestety, rząd nie reagował. Związek Nauczycielstwa Polskiego podejmował rozmowy z przedstawicielami rządu - postulowaliśmy, by wyrównać dysproporcje w płacach jeszcze w 1994 r. - ale postulat ten nie został zrealizowany. Byliśmy mocno zaskoczeni, kiedy dowiedzieliśmy się, że rząd planuje w przyszłym roku podnieść płace znowu o 2% ponad poziom inflacji. Wtedy podjęliśmy skuteczne, jak się okazuje, działania. Skuteczne dlatego, że rząd wysłuchał posłów związkowych, prowadził rozmowy ze związkowcami i, jak to pan premier przyznał, w drodze konsultacji ustalono, że ten wskaźnik powinien być wyższy. Wiemy, że będzie wyższy o 5 punktów, ale my, posłowie, sądzimy, że to jest trochę za mało. Uważamy, że nie może być mniej niż 6 punktów, wtedy będzie nadzieja na lepsze usytuowanie materialne pracowników sfery budżetowej. Ale nawet takie propozycje nie uwalniają nas od obaw, czy w 1995 r. inflacja nie pochłonie zaplanowanych podwyżek.</u>
          <u xml:id="u-98.3" who="#PosełAnnaZalewska">Projekt ustawy budżetowej przewiduje wzrost wydatków na oświatę o 28%, nie uwzględnia jednak skutków kilkuletniego zadłużenia, które osiąga wielkość 4 bln zł. Zachodzi zatem potrzeba działania alternatywnego - albo zadłużenie włączyć do budżetu 1994 r., o co wielokrotnie występował Związek Nauczycielstwa Polskiego, czyli oddłużyć szkoły do końca tego roku, albo zwiększyć budżet na 1995 r. o 4 bln zł. Ten wniosek kieruję do Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-98.4" who="#PosełAnnaZalewska">Wysoka Izbo! Na początku swego wystąpienia mówiłam o ciężkim roku dla nauczycieli, dla oświaty. Był to rok ciężki dla sfery budżetowej, ale chyba nie całej. To dotyka najniżej uposażonych, bo w obrębie sfery budżetowej jest nierówny i, wydaje mi się, krzywdzący podział. Grupy prawie równie ważne społecznie, jak nauczyciele, mają wskaźnik 93, inni zaś 154, jeśli się nie pomyliłam. Nie może być tak, że wszystkim dajemy po równo, ale też nie może być aż tak wielkich różnic. Czy nadal ma obowiązywać zasada, że jeżeli jesteś biedny, to możesz być jeszcze biedniejszy? Chyba nie.</u>
          <u xml:id="u-98.5" who="#PosełAnnaZalewska">Nie mogę też zaakceptować propozycji rządu dotyczącej wysokości kolejnych podwyżek płac w sferze budżetowej w 1995 r. Skoro tak nisko oszacowano płace w oświacie, służbie zdrowia, kulturze w 1994 r., to pierwsza podwyżka w styczniu powinna być znacznie wyższa niż druga wypłacana w lipcu, a nie odwrotnie. Złagodziłoby to na pewno w większym stopniu niedostatki w budżecie rodzin pracowników sfery budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-98.6" who="#PosełAnnaZalewska">Budżet edukacji na 1995 r. zaproponowany przez rząd to dopiero reanimacja edukacji po głębokiej zapaści ostatnich czterech lat. Sądzę, że na wyleczenie przyjdzie nam jeszcze poczekać. Chyba dobrą metodą kuracji będzie konsekwentna realizacja uchwały Sejmu z 24 czerwca 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-98.7" who="#PosełAnnaZalewska">Chciałabym się teraz odnieść do wystąpień posłów z Unii Wolności, do państwa kieruję swoje słowa. Mam do tego moralne prawo jako członek kierownictwa Związku Nauczycielstwa Polskiego. Zarzucacie państwo prezesowi związku Janowi Zaciurze, że zgodził się na niższy procent, że można było wprowadzić wyższy. Wysoka Izbo, przez cztery lata jako członkowi kierownictwa przychodziło mi „zderzać” się z propozycjami rządów prawicowych. Nie mogliśmy wtedy rozmawiać z rządem tak, jak rozmawiamy w tej chwili. Byliśmy traktowani jak związkowy petent, z którym można, ale nie trzeba rozmawiać. To przecież Związek Nauczycielstwa Polskiego organizował „marsze milczenia”, protesty, strajki. Drodzy państwo, wtedy zabrakło wam wyobraźni, wtedy można było wprowadzać jeden po drugim programy oszczędnościowe. Krzyczeliśmy, nauczyciele całej Polski krzyczeli — nie róbcie tego, nie wolno. Jednak gdzieś to się niosło i nic więcej. Więc nie rozdzierajcie szat, a pomóżcie, wspólnie wyciągnijmy oświatę z zapaści i bądźmy realistami. Związek Nauczycielstwa Polskiego i prezes Zaciura byli zawsze realistami w swoich żądaniach i w swoich dążeniach.</u>
          <u xml:id="u-98.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przemawiała pani poseł Anna Zalewska z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Krystynę Ozgę z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-99.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Pani poseł, pozostały 3 minuty czasu klubowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#PosełKrystynaOzga">Pani Marszałek! Panie Premierze! Wysoka Izbo! W swoim wystąpieniu skupię uwagę na dziale 93 projektu budżetu, traktującym o bezpieczeństwie państwa w zakresie ochrony przeciwpożarowej. Jednostki ochrony przeciwpożarowej do lipca 1992 r. zgodnie z ówczesnym stanem prawnym realizowały wyłącznie zadania związane z gaszeniem pożarów. Ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej oraz o Państwowej Straży Pożarnej stworzyły warunki prawne do funkcjonowania nowoczesnego, spójnego systemu bezpieczeństwa w zakresie ratownictwa oraz do rozszerzenia zadań Państwowej Straży Pożarnej i innych podmiotów ochrony przeciwpożarowej o całą gamę nowych dziedzin ratownictwa. I tak, oprócz gaszenia pożarów, działania te objęły ratownictwo chemiczne, ekologiczne, drogowe, budowlane, wodne i radiologiczne. Do realizacji każdego z wymienionych nowych zadań jednostki ratownicze muszą mieć specjalistyczny sprzęt i urządzenia. Posiadanym sprzętem gaśniczym nie można zlikwidować katastrofy chemicznej czy ekologicznej, za pomocą sprzętu, jaki jest w dyspozycji, nie można wyciągnąć uwięzionych w pojazdach ofiar wypadków na drogach. Niestety wprowadzenie tych głębokich zmian w jednostkach Państwowej Straży Pożarnej i w ochotniczych strażach pożarnych zbiegło się w czasie z długotrwałym, głębokim kryzysem finansów państwowych. I tak okazało się, że zabrakło funduszy na zakup nowego rodzaju sprzętu, jak również na bieżącą działalność PSP. Funkcjonariusze Państwowej Straży Pożarnej, jak i członkowie ochotniczych straży pożarnych, przyjęli na siebie nowe zadania, lecz ich realizacja związana jest głównie ze stosowaniem o wiele mniej skutecznych technik zastępczych. Wiele niepodważalnych sukcesów w gaszeniu czy też ratowaniu polscy strażacy osiągają dzięki brawurze, narażając własne zdrowie i życie, gdyż najbardziej dotkliwy jest brak indywidualnego sprzętu chroniącego strażaków. To właśnie z powodu braku takiego sprzętu ponieśli śmierć strażak z PSP i strażak z OSP podczas gaszenia płonącego kompleksu lasów w Kuźni Raciborskiej w 1992 r.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#PosełKrystynaOzga">Wysoka Izbo! Warto zapytać: Co w tej sytuacji zrobiły organy państwa odpowiedzialne za nasze bezpieczeństwo oprócz drastycznego zmniejszania w ciągu ostatnich ponad 5 lat wydatków na ochronę przeciwpożarową, nakładania nowych obowiązków, wprowadzenia ceł zaporowych na nowoczesny, skuteczny sprzęt służący ratowaniu naszego życia? Ustawa sprzed 3 lat zobowiązała komendanta głównego Państwowej Straży Pożarnej do zorganizowania Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego, który ma skutecznie chronić nasz kraj przed skutkami wszelkiego rodzaju kataklizmów, katastrof i awarii. Stworzenie tego systemu od 1 stycznia przyszłego roku ma z jednej strony optymalizować wydatki państwa na różne podmioty ratownicze (powstanie jednolita struktura), a z drugiej zwiększyć skuteczność prowadzenia akcji skomplikowanych, trudnych i długotrwałych. Początkowo koszt utworzenia tego systemu w 1992 r. został oceniony na 3 bln zł. Minęło dwa i pół roku od rozpoczęcia prac nad tworzeniem tego systemu, dobiega końca przewidziany czas ustawowy, a z budżetu państwa nie przeznaczono na powyższe zadanie żadnych środków. To, że system ten jest tworzony — choć w ułomnej formie — należy zawdzięczać przesuwaniu środków finansowych z działalności bieżącej straży pożarnej, jak również ich pozyskiwaniu z funduszy pozabudżetowych i samorządowych. Dotacje otrzymane przez PSP w ramach Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska oraz przewidywane w ramach funduszu PHARE to dotacje ukierunkowane i celowe. Ich przyznanie uwarunkowane było odpowiednim wsparciem ze strony budżetu państwa, które jednak w latach 1993–1994 nie nastąpiło, a na rok 1995 — z przykrością muszę to stwierdzić — takie wsparcie również nie jest przewidywane w projekcie budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-100.2" who="#PosełKrystynaOzga">Trwające od wielu lat niedoinwestowanie straży pożarnych w szybkim tempie prowadzi do ograniczenia skuteczności ich działań. Obecnie w jednostkach Państwowej Straży Pożarnej eksploatowane są pojazdy ratownicze ponaddwudziestoletnie, a w OSP — ponadtrzydziestoletnie. Zbiega się to z wprowadzeniem od 1 lipca br. zakazu administracyjnego przyjmowania w formie darowizn samochodów pożarniczych na podwoziach np. mercedesa czy volvo, wycofywanych ze straży pożarnych w państwach EWG. Na tę sytuację...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Pani poseł, bardzo przepraszam, niestety czas został przekroczony, bardzo proszę o wnioski końcowe. Przepraszam, ale takie są reguły.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#PosełKrystynaOzga">Tak, pani marszałek, będę się zbliżała do końca.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#PosełKrystynaOzga">W ciągu 8 lat podwoiła się liczba zdarzeń wymagających interwencji straży pożarnej. Rok bieżący zamknie się rekordową liczbą ok. 155 tys. zdarzeń, z których każde wymaga szybkich działań.</u>
          <u xml:id="u-102.2" who="#PosełKrystynaOzga">Panie i Panowie Posłowie! Giną ludzie, osoby cywilne i strażacy, wielu z nich odnosi obrażenia, zostaje inwalidami. Przyczyn tego stanu rzeczy należy upatrywać głównie w braku nowoczesnego sprzętu ratowniczego, niezbędnego do zapewnienia naszego bezpieczeństwa. Nie możemy jako posłowie przechodzić obojętnie wobec tych wysoce niepokojących zjawisk, wobec takich wydarzeń jak te, które miały miejsce w Łodzi czy w Poznaniu.</u>
          <u xml:id="u-102.3" who="#PosełKrystynaOzga">Z przykrością stwierdzam, że projektowane w budżecie kwoty uniemożliwiają poprawę w tym zakresie. Kolejny rok oszczędzania w sferze naszego bezpieczeństwa to zaiste krótkowzroczna polityka, w której dominuje liczenie na przysłowiowy łut szczęścia. Jak wskazują fakty, łatwiej nam zaakceptować wydatkowanie kwoty np. 300 mld na odbudowę spalonego teatru niż na system ratowniczy. Liczę zatem, że Wysoka Izba przychyli się do wniosku Zespołu Poselskiego Strażaków i uchwali przyznanie środków na organizację Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego.</u>
          <u xml:id="u-102.4" who="#PosełKrystynaOzga">Wnoszę o dokonanie poprawki w części 31 projektu budżetu państwa w dziale 93 rozdział 9316, polegającej na zwiększeniu budżetu Państwowej Straży Pożarnej o kwotę 300 mld zł, przeznaczoną na tworzenie Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego.</u>
          <u xml:id="u-102.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przemawiała pani poseł Krystyna Ozga z Polskiego Stronnictwa Ludowego. Czas Polskiego Stronnictwa Ludowego został wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-103.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Zbyszka Zaborowskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej, a następnie pana posła Stanisława Dzienisiewicza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#PosełZbyszekZaborowski">Pani Marszałek! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Większość dyskutantów interesują proporcje między działami, mnie zaś najbardziej niepokoją proporcje w układzie regionalnym. Standaryzacja jest w stadium zalążkowym, chociaż trzeba odnotować jako rzecz pozytywną, że zaczęto standaryzować wydatki budżetowe. Myślę, że trzeba przyspieszyć prace nad kryteriami, tak aby przyszły budżet był w większym stopniu przejrzysty. Trzeba też dokonać dalszej decentralizacji w zarządzaniu krajem, dokończyć reformę samorządową, przekazać samorządom dalsze zadania i związane z nimi dochody. Wtedy sytuacja finansowa gmin i regionów stanie się bardziej przejrzysta. Zanim to się jednak stanie, trzeba się przyjrzeć obecnym przedłożeniom rządowym.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#PosełZbyszekZaborowski">W przedłożonym przez rząd projekcie budżetu zakłada się wyraźny wzrost dochodów i wydatków, możliwy wskutek utrwalenia tendencji wzrostowej w gospodarce i utrzymaniu dotychczasowego praktycznie systemu podatkowego. Tym bardziej dziwi fakt, że w projekcie budżetu utrzymuje się tendencja, która pojawiła się przed kilku laty — do zmniejszania udziału województwa katowickiego w zbiorczym budżecie wojewodów, zarówno w stosunku do całości budżetu wojewodów i innych aglomeracji, jak i w przeliczeniu na głowę mieszkańca. Województwo katowickie, które zamieszkuje 10,4% ludności kraju, we wstępnym projekcie budżetu miało udział stanowiący 8,92% zbiorczego budżetu wojewodów. Projekt, który trafił do Wysokiej Izby, poprawia ten wskaźnik na 9,59%, ale został on poprawiony prawie wyłącznie poprzez włączenie programu pilotażowego do budżetu wojewodów. Włączono więc pieniądze, które do tej pory gminy otrzymywały na przykład z resortu edukacji narodowej. W województwach, gdzie miast pilotażowych nie ma — albo też są to pojedyncze przypadki — pieniądze na te cele w dalszym ciągu znajdują się w budżetach poszczególnych resortów. W województwie katowickim miast pilotażowych jest 13 i mimo że zaplanowane dla nich środki są niewystarczające, włączenie tych pieniędzy do budżetu wojewody znakomicie poprawiło wszystkie wskaźniki dla naszego województwa. Nasz region w dalszym ciągu czeka na rządowy program polityki regionalnej, na program restrukturyzacji gospodarki obejmujący wszystkie związane z tym istotne problemy. Realizowane programy branżowe, które stwarzają szanse dla górnictwa czy hutnictwa, nie są wystarczające, gdyż prowadzą m.in. do zmniejszenia zatrudnienia. Młodzieży opuszczającej szkoły trzeba stworzyć możliwości zatrudnienia w nowoczesnym przemyśle, w usługach. W naszym regionie powstają różne koncepcje i pomysły, od kilku lat nad programem regionalnym pracują władze wojewódzkie. Najwyższy czas, aby rząd przedstawił zasady polityki regionalnej i konkretny program dla naszego regionu. Upominaliśmy się o ten program wielokrotnie, mamy nadzieję, że doczekamy się go w ramach „Strategii dla Polski”.</u>
          <u xml:id="u-104.2" who="#PosełZbyszekZaborowski">Szczególnym problemem, który nie znalazł rozwiązania w projekcie budżetu, jest brak środków na dofinansowanie komunikacji międzymiastowej w naszym województwie. Wobec nikłego zaangażowania kolei oraz dalszego zawieszania i ograniczania przewozów pasażerskich przez śląską DOKP - w 1995 r. ograniczenie to ma wynieść 25% liczby obecnie uruchamianych pociągów - a także minimalnego udziału PKS w przewozach pasażerskich, cały ciężar przewozów, tak w ruchu miejskim, jak i międzymiastowym na terenie województwa katowickiego, zmuszone były przejąć przedsiębiorstwa komunikacji miejskiej. Dotacja z budżetu państwa jest nieodzowna dla utrzymania właściwego funkcjonowania komunikacji autobusowej na terenie województwa katowickiego. W budżecie 1994 r. została uwzględniona kwota 175 mld zł. Mamy nadzieję, że Sejm uchwali w budżecie na 1995 r. zbliżoną kwotę, uwzględniającą inflację. Bez takiej dotacji - pomimo zakładanego wzrostu cen biletów - przy tym poziomie finansowania nadal nie będzie możliwe odtworzenie taboru autobusowego, uzasadnione względami technicznymi, ekonomicznymi i ekologicznymi. Niezabezpieczenie w budżecie państwa powyższej kwoty spowoduje spadek przewozów pasażerskich - w tym ograniczenie częstotliwości kursowania środków lokomocji - pogorszenie jakości usług przewozowych, a w konsekwencji doprowadzić może do destabilizacji gospodarki w naszym regionie. Wobec wątpliwości zgłaszanych w tej sprawie przez ministra transportu i gospodarki morskiej oraz ministra finansów przypominam, że kwestie komunikacji międzymiastowej należą do ustawowych i statutowych zadań ministra transportu i gospodarki morskiej. Zgodnie z ustawą o utworzeniu urzędu ministra transportu i gospodarki morskiej minister realizuje swoje zadania w szczególności poprzez tworzenie odpowiednich warunków ekonomiczno-finansowych, zabezpieczających funkcjonowanie komunikacji. Realizacja tych zadań, zgodnie z Prawem budżetowym, była zabezpieczona w poprzednich latach w ustawach budżetowych poprzez dotacje podmiotowe, a w 1994 r. - dotację przedmiotową do pasażerskich przewozów autobusowych w komunikacji międzymiastowej.</u>
          <u xml:id="u-104.3" who="#PosełZbyszekZaborowski">I dwie sprawy natury ogólnej. Pierwsza to pilotaż. Prezydenci miast pilotażowych szacują, że w projekcie budżetu brakuje około 3 bln zł. Mówił już o tym przede mną jeden z posłów. W województwie katowickim - w tych 13 miastach - zabraknie 750 mld zł. Oszczędności budżetowe czynione przez rząd na realizacji tego programu często zmuszają samorządy do realizacji przejętych zadań kosztem zadań własnych. Rząd nie określił do tej pory koncepcji drugiego etapu reformy samorządowej. Brak jasno określonej perspektywy oraz oszczędności budżetowe czynione przez rząd mogą doprowadzić do rezygnacji miast z przejętych zadań. W moim przekonaniu już teraz trzeba poważnie myśleć o tym, aby zwiększyć udział tych gmin w podatku dochodowym, tak aby mogły wykonywać samodzielnie powierzone im zadania.</u>
          <u xml:id="u-104.4" who="#PosełZbyszekZaborowski">Niedawno weszła w życie ustawa o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych. Wypłatę dodatków mieszkaniowych określono w niej jako zadanie własne gmin. Gminy mają własne trudności budżetowe — mówił już dzisiaj o tym poseł Puzyna — zwłaszcza miasta pilotażowe, które dopłacają i będą zmuszone dopłacać, jak wynika z projektu budżetu, poważne kwoty do przejętych od administracji rządowej zadań. Prawidłowa realizacja tej ustawy jest możliwa tylko w wypadku zapewnienia odpowiednich środków w budżecie państwa. Kwota 2,5 bln zł, która znalazła się w projekcie budżetu, jest zdecydowanie niewystarczająca. Jej zwiększenie zgodnie z wnioskiem ministra budownictwa i gospodarki przestrzennej do kwoty 4,8 bln zł jest warunkiem sine qua non powodzenia reformy czynszowej i właściwego wywiązania się państwa z zobowiązań podjętych w ustawie wobec obywateli — w tym wypadku takich, którzy mają najniższe dochody, a więc powinni być otoczeni szczególną opieką ze strony samorządu i państwa. Nie może się powtórzyć sytuacja z dodatkami dla kobiet w ciąży, kiedy trzeba było w trakcie realizacji ustawy, z uwagi na brak środków finansowych, zmieniać kryteria. Dodatkowe pieniądze powinny się znaleźć z uwagi na ograniczenie ulg podatkowych na remont mieszkań.</u>
          <u xml:id="u-104.5" who="#PosełZbyszekZaborowski">Ostatnia sprawa. Kolegów z Unii Wolności postulujących zwiększenie wydatków budżetowych na istotne cele społeczne, a wcześniej ubolewających nad obciążeniami podatkowymi ludności i przedsiębiorstw, chciałbym zapytać: Jak można połączyć te dwa rozbieżne postulaty? Myślę, że przedstawienie tej cudownej recepty byłoby interesujące również dla wicepremiera Grzegorza Kołodki.</u>
          <u xml:id="u-104.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Zbyszek Zaborowski z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-105.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Dzienisiewicza z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pan poseł Janusz Maksymiuk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#PosełStanisławDzienisiewicz">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Tworzenie, a następnie uchwalenie przez Wysoką Izbę budżetu z całą pewnością budzi każdego roku wiele kontrowersji. Budżet, aczkolwiek z legislacyjnego punktu widzenia jest ustawą zwykłą, traktuje o bycie narodu, jego lepszej lub gorszej kondycji bytowej. Nie ma, bo też nie może być, budżetu doskonałego, budżetu w pełni zadowalającego wszystkie grupy społeczne, a nawet budżetu z tzw. rezerwą. Wraz z procesem uchwalania ustawy budżetowej rodzą się oczekiwania szerokich kręgów społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#PosełStanisławDzienisiewicz">Zapisując się do głosu w dyskusji nad oceną tego projektu, miałem w pełni świadomość jego niedoskonałości. W tym miejscu ośmielam się stwierdzić, że przedstawiony paniom i panom posłom projekt ustawy budżetowej (druk nr 688) jest optymalną wypadkową możliwości, jakie ta koalicja mogła przedstawić. Wiele podmiotów życia społecznego ma uzasadnione prawo do twierdzenia, iż projekt ten nie w pełni zaspokaja ich oczekiwania. Obecne dochody i wydatki państwa pozwoliły na taką właśnie konstrukcję ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-106.2" who="#PosełStanisławDzienisiewicz">Jako poseł żołnierz pragnę podnieść problem systematycznego od wielu lat zmniejszania nakładów na siły zbrojne, co stworzyło aktualnie sytuację, w której dalsze ograniczanie nakładów może w konsekwencji spowodować niebezpieczne obniżenie zdolności bojowej armii. Niedofinansowanie powoduje zagrożenia realizacji wielu zamierzeń związanych z restrukturyzacją sił zbrojnych, w tym szczególnie z modernizacją techniczną i wprowadzeniem zmian organizacyjno-dyslokacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-106.3" who="#PosełStanisławDzienisiewicz">Niedoskonałość systemu prawnego państwa powoduje, że budżet resortu obrony narodowej obciążony jest wydatkami, które nie są bezpośrednio związane z wykonywaniem zadań obronnych. Są to nie tylko świadczenia emerytalno-rentowe, lecz również odprawy dla żołnierzy służby zasadniczej, opłaty na rzecz instytucji międzynarodowych, odszkodowania na rzecz osób represjonowanych i wiele, wiele innych opłat. Aktualnie stanowią one około 27% ogółu wydatków resortu obrony narodowej. Niektóre z wydatkowanych w ten sposób środków można byłoby przeznaczyć na zakup w krajowych zakładach przemysłu zbrojeniowego nowoczesnego uzbrojenia i sprzętu wojskowego, co nie jest bez znaczenia również ze społecznego punktu widzenia, gdyż poprawiłoby to kondycję tych firm i zmniejszyłoby bezrobocie.</u>
          <u xml:id="u-106.4" who="#PosełStanisławDzienisiewicz">W związku z ponoszeniem przez resort obrony narodowej wydatków, które odnoszą się do dziedzin wykraczających poza obszar zasadniczych zadań wojska, konieczne jest, aby były one refundowane przez państwo lub chociażby dofinansowywane. Dotyczy to w szczególności:</u>
          <u xml:id="u-106.5" who="#PosełStanisławDzienisiewicz">— objęcia dotacją, tak jak ma to miejsce w projekcie ustawy (art. 20) w przypadku przyznania dotacji spółdzielniom mieszkaniowym, instalacji urządzeń do pomiaru i regulacji ciepła;</u>
          <u xml:id="u-106.6" who="#PosełStanisławDzienisiewicz">— częściowego finansowania kosztów bieżącego utrzymania wojskowych bocznic kolejowych, podobnie jak się planuje w art. 21 dla innych resortów;</u>
          <u xml:id="u-106.7" who="#PosełStanisławDzienisiewicz">— przyznania dodatkowych kredytów na inwestycje służby zdrowia — tym bardziej że 40% potencjału bazy wojskowej służby zdrowia wykorzystywanych jest przez osoby nie uprawnione — mówi się o tym w art. 24, ale nie dotyczy on Ministerstwa Obrony Narodowej;</u>
          <u xml:id="u-106.8" who="#PosełStanisławDzienisiewicz">— przyznania dotacji celowych na pokrycie kosztów związanych z przygotowaniem terenów pod budownictwo mieszkaniowe.</u>
          <u xml:id="u-106.9" who="#PosełStanisławDzienisiewicz">Uzasadnione wydaje się przydzielenie dla resortu obrony narodowej środków na organizację kursów przysposobienia zawodowego i przekwalifikowanie żołnierzy zwalnianych z zawodowej służby wojskowej na skutek restrukturyzacji sił zbrojnych oraz rozformowania jednostek wojskowych.</u>
          <u xml:id="u-106.10" who="#PosełStanisławDzienisiewicz">Wysoka Izbo! Przedstawiony państwu posłom problem potrzeb sił zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej nie jest kwestią życzeń środowiska wojskowego pod adresem ustawodawcy, lecz bardzo pilną koniecznością. Dlatego mam zaszczyt prosić pracujące nad tym projektem komisje sejmowe i Wysoką Izbę o zrozumienie rangi problemu i wagi spraw, z którymi on się wiąże.</u>
          <u xml:id="u-106.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Stanisław Dzienisiewicz z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-107.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Janusza Maksymiuka z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#PosełJanuszMaksymiuk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! O projekcie ustawy budżetowej na 1995 r. powiedziano dzisiaj wiele dobrego i wiele złego. Jako poseł Sojuszu Lewicy Demokratycznej i członek Krajowego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych wolę zawsze mówić z tej trybuny o tym, co mnie martwi, a więc o tym, co złe — chociaż nie sposób pominąć elementów, które w tym budżecie pojawiły się po raz pierwszy od wielu lat. Optymizmem może napawać fakt, że minister finansów, wicepremier Rzeczypospolitej Polskiej stwierdza publicznie, że budżet ten nie zahamuje reform, a zmniejszy koszty tych reform. Pierwszy raz mogę odnieść wrażenie, że reformy mają służyć poprawie warunków życia ludności, że nie ludzie, nie społeczeństwo musi ponosić ofiary, aby reformy się powiodły. Mówiąc „ludność”, „społeczeństwo”, mam na uwadze wszystkich obywateli: sferę budżetową, sferę produkcyjną, zatrudnionych w sektorze państwowym, prywatnym, w spółdzielczości, a także bezrobotnych oraz nie pracującą młodzież i tych, którzy już swoje odpracowali — emerytów i rencistów. Myślę też — i to przede wszystkim — o rolnictwie.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#PosełJanuszMaksymiuk">Odwołując się do odbytych w mijającym tygodniu konsultacji z wieloma przedstawicielami środowisk rolniczych, a szczególnie opierając się na uwagach i opiniach Krajowego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych, odniosę się - z powodu braku czasu - do tylko niektórych elementów projektu dotyczących rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-108.2" who="#PosełJanuszMaksymiuk">Za pozytywny należy uznać wzrost wydatków na rolnictwo w porównaniu do 1994 r., ale nie można zgodzić się na lekki spadek wydatków na rolnictwo w porównaniu do ogólnej sumy budżetowej. Niepokoją fakty zmniejszenia środków w wymiarze realnym na oświatę i wychowanie w rolnictwie, na kulturę i sztukę, przy obecnie występującym już dysparytecie socjalnym i ekonomicznym wsi i ludności wiejskiej. Niepokoi również zmniejszenie dotacji celowej na wykup gospodarstw od rolników, którzy osiągnęli wiek emerytalny, a nie mają następcy ani nabywcy na gospodarstwo. Bez tych środków nie można mówić o poprawie struktury agrarnej, o czym mówił pan premier - tak niezbędnego czynnika do obniżenia kosztów produkcji i cen żywności.</u>
          <u xml:id="u-108.3" who="#PosełJanuszMaksymiuk">Panie Premierze! Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W ostatnich latach wszelkie wskaźniki dotyczące rolnictwa wykazywały stan zapaści i sygnalizowały tendencje zmierzające do ograniczenia produkcji żywności w Polsce do poziomu poniżej zapotrzebowania społecznego. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego — dopiero za trzy kwartały 1994 r. — zahamowany został spadek pogłowia bydła i trzody chlewnej. Zmniejszyły się jednak zbiory roślin uprawnych, zwiększyła się powierzchnia gruntów odłogowanych i ugorów. Grozi nam import zbóż oraz artykułów przemysłu mleczarskiego. Po dokładnym przeanalizowaniu cyfr muszę wyrazić obawę, że tak minimalny wzrost zasilania rolnictwa, jaki przewiduje projekt budżetu, w żadnym stopniu nie pozwoli na nadrobienie zaległości ani nawet na zdecydowane odwrócenie tendencji: z regresu gospodarczego w rolnictwie w proces rozwoju. Te środki w żadnym przypadku nie pozwalają na realizację przyjętego wcześniej przez Wysoką Izbę, na wniosek rządu, programu rozwoju rolnictwa do roku 2000. Aby program rozwoju rolnictwa do 2000 r. nie pozostał programem rozwoju rolnictwa na 2000 lat, udział wydatków na rolnictwo w budżecie na 1995 r. musi ulec zmianie, i to w wymiarze istotnym. Mam nadzieję, że w trakcie prac w komisjach nad budżetem resort rolnictwa jako autor rządowego programu rozwoju rolnictwa do roku 2000 przedstawi własną wizję środków niezbędnych do osiągnięcia celów. Działania te będą wspierane przez posłów — członków kółek rolniczych.</u>
          <u xml:id="u-108.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Janusz Maksymiuk z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-109.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Krzysztofa Baszczyńskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej, a następnie pana posła Wiesława Szwedę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#PosełKrzysztofBaszczyński">Pani Marszałek! Panie Premierze! Panie i Panowie Posłowie! Zabierając głos w dyskusji, chcę zwrócić uwagę Wysokiej Izby na fragment projektu budżetu, który odnosi się do działu: oświata i wychowanie. Nie chcę jednak mówić o szczegółach, bo dyskusję o nich podejmę podczas posiedzenia komisji edukacji. Teraz chcę położyć akcent na problem postrzegania roli i miejsca oświaty w życiu narodu.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#PosełKrzysztofBaszczyński">Prawdą jest, iż po raz pierwszy od kilku lat zakłada się w budżecie realny wzrost nakładów na oświatę, ale prawdą jest również, że oświata ma przeszło 3 bln zadłużenia, że oświata ponosi konsekwencje programów oszczędnościowych z lat 1991 i 1992. Dlatego niewielki wzrost nakładów zostanie wobec ogólnej biedy szkoły po prostu nie zauważony. Trzeba więc jeszcze w tym roku oddłużyć szkoły, tym bardziej że częścią tych długów są składki na ZUS.</u>
          <u xml:id="u-110.2" who="#PosełKrzysztofBaszczyński">Czy budżet oświaty stać na płacenie miliardowych odsetek na rzecz ZUS? Tylko w jednym kuratorium w ciągu trzech miesięcy zapłacono odsetki wynoszące 8 mld zł. Wobec takiego zadłużenia wzrost nakładów tylko o 4,3% — choć dla budżetu jest to aż o 4,3% — jest zbyt mały. Przypomnę, iż podczas dyskusji czerwcowej nad doskonaleniem systemu oświaty właśnie Ministerstwo Edukacji Narodowej stwierdziło, że aby zahamować regres w szkolnictwie, potrzebny jest wzrost nakładów o co najmniej 10%. I to właśnie dzięki tej inspiracji Sejm podjął zdecydowaną większością głosów rezolucję, która zobowiązuje rząd do zmiany polityki w sprawie finansowania oświaty. Ale to zobowiązanie rządu jest również zadeklarowaniem przez Sejm kompromisu co do podziału wydatków budżetowych. Tak, dziś potrzebny jest w Sejmie kompromis co do priorytetów w państwie. To przecież my musimy zdecydować, od czego zaczynamy budowę nowoczesnego państwa. Odsuńmy na chwilę partykularne interesy, przestańmy myśleć w kategoriach: komu zabrać, by móc innemu dać. Ustalmy hierarchię ważności i potrzeb. Sądzę, że już pora w piątym roku transformacji ustrojowej powiedzieć, że budowę nowoczesnego państwa należy oprzeć na oświacie. Zrealizujmy tezę, że przeznaczenie odpowiednich środków na szkołę to inwestycja w kapitał ludzki. Co oznaczają słowa: „odpowiednie środki”? To określiło już ministerstwo edukacji w czerwcu br. — owa magiczna liczba 10% powstrzyma degradację szkoły.</u>
          <u xml:id="u-110.3" who="#PosełKrzysztofBaszczyński">Przypomnę Wysokiej Izbie, że kiedy przyjmowaliśmy budżet na rok 1994, pojawił się wniosek mniejszości, który był zredagowany przez komisję edukacji. Komisja wnosiła o wzrost środków w 1994 r. o 6 bln. Już wtedy przewidywaliśmy, że bieda w oświacie się pogłębi. Ale ten wniosek uzyskał poparcie tylko 117 posłów. Był w nim również planowany wzrost płac dla nauczycieli. Dlaczego do tego wracam? Bo niezrozumiałe i nieuczciwe wydają mi się niektóre apele, między innymi Unii Wolności, która dzisiaj domaga się wzrostu nakładów m.in. na płace, nawet o 10 punktów, wyrównania różnicy za rok 1994, a przecież aż 26 posłów Unii Wolności ten wniosek mniejszości z marca odrzuciło.</u>
          <u xml:id="u-110.4" who="#PosełKrzysztofBaszczyński">Chciałbym dotknąć jeszcze drugiego problemu — myślę, że nawet ważniejszego — uczciwości i odpowiedzialności polityków. Jakże nieszczerze zabrzmiały słowa posła Unii Wolności, pana Osiatyńskiego, byłego ministra finansów, który rozdziały projektu budżetu, w których jest mowa o widocznym wzroście, nazwał spektakularnymi posunięciami. A mówiąc o oświacie, poseł Osiatyński domaga się z jednej strony 10-punktowego wzrostu płac w 1995 r., choć sam w marcu tego roku głosował przeciwko zwiększeniu nakładów na edukację — a tam przecież również był uwzględniony wzrost płac — i z drugiej strony poseł Osiatyński domaga się reform w szkolnictwie. Tylko jakich? — pytam. Czy ma to być reforma polegająca na redukcji pracowników, likwidacji Karty nauczyciela, czy zmiana statusu prawnego nauczycieli? Powiedzmy sobie, panie pośle, to są pseudoreformy. Co one naprawdę dadzą dzieciom? Choć, przyznam, w ostatnich latach zafundowano oświacie szkielet reformy. Karykaturalna to wizja. Proszę mi powiedzieć, czym są dla pana programy minimum, czym jest odebranie godzin pozalekcyjnych, czym jest odebranie kół zainteresowań? Toż to ograniczenie edukacyjnej i wychowawczej funkcji szkoły publicznej! Toż to zdjęcie z państwa odpowiedzialności za poziom edukacji narodu! Czy to ma być dobra i nowoczesna szkoła? Nie, to nie jest szkoła nowoczesna, jest to szkoła biedna i taką reformę chcieliście nam państwo z Unii Wolności zafundować. O takiej reformie wciąż mówicie — kosztem nauczycieli i kosztem dzieci. Dziś do tych reformatorów dołączył jeszcze poseł Jacek Soska.</u>
          <u xml:id="u-110.5" who="#PosełKrzysztofBaszczyński">Niepotrzebne są nam iluzje oraz fałszywi obrońcy szkół. Potrzeba nam mądrych decyzji i, podkreślam, kompromisu w ramach Wysokiej Izby. Proszę Wysoką Izbę oraz rząd o to, by podjęta w czerwcu rezolucja w sprawach oświaty znalazła odzwierciedlenie w dziale 79 na rok 1995.</u>
          <u xml:id="u-110.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Krzysztof Baszczyński z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-111.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Wiesława Szwedę z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-111.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Zostały jeszcze 3 minuty czasu klubowego, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#PosełWiesławSzweda">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Krótko, znacznie skracając swoje wystąpienie, przedstawię trzy sprawy. Zainspirowany zostałem ostatnim pobytem pana ministra Kołodki na Śląsku i sprawie tej chciałbym poświęcić kilka uwag. Ze względu na to, że nie mieliśmy jako posłowie koalicyjni możliwości przekazania swoich uwag na temat spraw budżetowych, chciałbym skorzystać z trybuny sejmowej, aby je przekazać.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#PosełWiesławSzweda">Sprawa pierwsza - rozdział środków budżetowych. Uważamy, że należy rozwinąć kwestię rozdziału środków w poszczególnych branżach na zasadach kryteriów obiektywnych. Upominamy się jednak o rzeczywisty obiektywizm. Będący już tematem zapytań poselskich rozdział środków budżetowych na drogi wojewódzkie i drogi w miastach prezydenckich nie spełnia w żadnym zakresie kryterium obiektywizmu. Opracowanie rzeczywiście obiektywnych kryteriów rozdziału środków jest możliwe. Mamy takie przykłady. Uważam, że takim przykładem może być opracowany w 1992 r. przez dyrektorów wydziałów kultury urzędów wojewódzkich system rozdziału środków budżetowych na kulturę między wojewodów, który może w znacznym stopniu przyczynić się do zlikwidowania różnych rozbieżności przy rozdziale środków między poszczególne województwa. Uważam, że do tych materiałów trzeba powrócić. Również w kwestii opieki społecznej w części zbiorczych budżetów wojewodów są opracowane kryteria, które naprawdę można nazwać obiektywnymi. Żądamy tutaj od Ministerstwa Finansów większej aktywności w opracowywaniu i upowszechnianiu tych kryteriów.</u>
          <u xml:id="u-112.2" who="#PosełWiesławSzweda">Innym problemem jest udział konwentu wojewodów w wyborze kryteriów i decyzjach w sprawach rozdziału środków. Uważam, że kryteria te powinny być podawane do parlamentarnej wiadomości najpóźniej wtedy, kiedy są wprowadzane do Sejmu zmiany w ustawach okołobudżetowych i podejmowane dopiero po konsultacji i po uwagach posłów w tym zakresie. Uważam, że konwent wojewodów, zasady jego doboru i tworzenia, nie gwarantuje obiektywizmu przyjętych kryteriów.</u>
          <u xml:id="u-112.3" who="#PosełWiesławSzweda">Sprawa druga to zmiana spojrzenia na gospodarkę woj. katowickiego. Nam, posłom woj. katowickiego z koalicji rządzącej, chodzi o to, że w trakcie wprowadzania ostatniego etapu restrukturyzacji górnictwa, opracowywania i realizacji takiego samego programu restrukturyzacji hutnictwa, dwóch najważniejszych branż województwa katowickiego, brakuje podstawowego elementu, klamry spinającej całość restrukturyzacji tego województwa - wojewódzkiego programu restrukturyzacji, na który zawsze obydwa materiały restrukturyzacyjne się powołują. Uważamy, że rząd w tej kwestii powinien się w większym stopniu zaangażować, a chciałbym powiedzieć, że w trzecim etapie restrukturyzacji górnictwa do 2000 r. przewiduje się zmniejszenie zatrudnienia o 90 tys. I nie byłoby problemu odchodzących ludzi z górnictwa, ale co zrobić z tymi młodymi, którzy wchodzą w wiek produkcyjny?</u>
          <u xml:id="u-112.4" who="#PosełWiesławSzweda">Kwestia ostatnia. Chciałbym, żeby Ministerstwo Finansów jednoznacznie się wypowiedziało w tej kwestii. Czy podział środków budżetowych w odpowiednich działach będzie następował według kryteriów obiektywizujących czy na zasadzie pozostawiania części dochodów z podatków dochodowych w gminach. Uważam, że w tej materii kwestia gmin śląskich jest niezmiernie istotna i że ich sytuacja mogłaby się radykalnie zmienić, gdyby zdecydowano się na koncepcję pozostawienia w większej części dochodów, przede wszystkim z podatku dochodowego, do dyspozycji gmin.</u>
          <u xml:id="u-112.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przemawiał pan poseł Wiesław Szweda z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-113.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czas przeznaczony dla klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej został wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-113.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Panie ministrze, jeśli pan pozwoli... Jest jeszcze zapisany do głosu pan poseł Arkuszewski.</u>
          <u xml:id="u-113.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Panie pośle, niecała minuta, naprawdę kilka zdań. Potem poproszę pana ministra.</u>
          <u xml:id="u-113.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#PosełWojciechArkuszewski">Pani Marszałek! Panie Premierze! Wysoki Sejmie! Uważamy, że ten budżet nie zahamuje reform, bo gdy rząd stoi w miejscu, to hamulce są niepotrzebne. To jest pierwszy problem. Ten budżet jest oparty na fałszywych założeniach - to jest drugi problem. Uważamy, że inflacja w tym roku będzie o 6% większa, niż planowano w zeszłym roku. Uważamy, że przeliczenie dotyczące tego roku i w konsekwencji następnego jest błędne i zaniża inflację. Uważamy, że w roku przyszłym inflacja będzie także wyższa o parę procent, bo temu rządowi brakuje woli i determinacji. To powoduje, że wszystkie pozycje w budżecie są w pewnym stopniu zafałszowane. Tam gdzie pan minister i premier Kołodko mówi o wzroście, w istocie rzeczy będzie spadek. Dlatego kiedy mówimy o wzroście o 10% dla budżetówki, to w istocie rzeczy mówimy o utrzymaniu realnego poziomu życia. Tylko tyle proponujemy, nie więcej.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#PosełWojciechArkuszewski">Proszę państwa, na tej sali obiecywano rok temu, że nowa ustawa o prywatyzacji będzie za dwa tygodnie. Do dzisiaj jej nie ma. Minister Miller obiecywał rok temu, że przedstawi w marcu tego roku projekt reformy ubezpieczeń - do dzisiaj go nie ma. Obiecywano na tej sali, że do końca tego roku zostaną skomercjalizowane przedsiębiorstwa państwowe, tymczasem tego procesu się nie zacznie w ogóle. Obiecywano reformę centrum, reformę skarbu państwa. Proszę bardzo, nie mówmy o obietnicach, bo naprawdę możemy jeszcze dużo usłyszeć.</u>
          <u xml:id="u-114.2" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Panie pośle, kończy się panu czas, a państwa bardzo proszę o nieprzeszkadzanie posłowi w wygłaszaniu jego kwestii.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-115.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu ministra zdrowia pana Ryszarda Jacka Żochowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#MinisterZdrowiaiOpiekiSpołecznejRyszardJacekŻochowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przysłuchiwałem się wypowiedziom panów posłów i chciałbym od razu odpowiedzieć panu posłowi Sosce, że wiem, ile wynosi zarobek lekarza, i wiem, że wynosi on bardzo mało. I nie przyjmuję różnego rodzaju insynuacji, że reformy w służbie zdrowia są hamowane dlatego, że istnieją ludzie, którzy mają inne możliwości dorobienia dużych pieniędzy. Gdyby ci ludzie mieli takie możliwości, to na pewno nie byliby w Sejmie, na pewno nie byliby w ministerstwie i nie mogliby hamować tych reform. Bardzo łatwo jest mówić o wprowadzeniu reform, bardzo łatwo jest te reformy wprowadzać, jak nie jest się u władzy. Myślę, że koledzy poprzednicy wiedzą o tym dobrze, bo gdyby umieli te reformy wprowadzić, to by je wprowadzili. Mieli na to czas.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-116.2" who="#MinisterZdrowiaiOpiekiSpołecznejRyszardJacekŻochowski">Tak więc czy był to rok stracony? Był to rok tylko częściowo stracony. Stracono czas na różnego rodzaju utarczki z opozycją parlamentarną i pozaparlamentarną. Ale co zrobiono?</u>
          <u xml:id="u-116.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-116.4" who="#MinisterZdrowiaiOpiekiSpołecznejRyszardJacekŻochowski">Co zrobiono w roku, o którym państwo mówicie, że nic nie zrobiono. Otóż rząd przygotował i prześle lada chwila do Sejmu ustawę o świadczeniach gwarantowanych ze skarbu państwa, której poprzedni rząd mimo nakazu Sejmu nie przygotował. Przygotował i prześle w najbliższych dniach nowelizację ustawy o zakładach opieki zdrowotnej. Przygotował i przedstawi w poniedziałek — w trakcie obrad drugiego międzyresortowego komitetu — projekt ustawy o ubezpieczeniach zdrowotnych, a także założenia do tej ustawy. Proszę państwa, wszyscy wiedzą, jak trudno jest tego typu ustawę opracować, jak trudno jest ją stworzyć. Rząd przygotował i wprowadzi zarządzenie o finansowaniu samodzielnego zakładu opieki zdrowotnej. Umożliwił powstawanie gabinetów lekarzy rodzinnych i zespołowych praktyk rodzinnych. Opracował politykę lekową państwa i wprowadzając kontyngenty sprawił, że polski przemysł farmaceutyczny w ostatniej chwili został zreanimowany. Uruchomił ów słynny „nieuruchamialny” kredyt dwustumilionowy — nie mógł być uruchomiony, nie wiadomo dlaczego.</u>
          <u xml:id="u-116.5" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-116.6" who="#MinisterZdrowiaiOpiekiSpołecznejRyszardJacekŻochowski">To zobaczymy dopiero. Może go zmarnotrawimy. Na razie udało nam się go wprowadzić, a państwo nie mogliście tego zrobić.</u>
          <u xml:id="u-116.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-116.8" who="#MinisterZdrowiaiOpiekiSpołecznejRyszardJacekŻochowski">Zaproponowałem nowy system alokacji środków na województwa. Opracowano trzystopniowy system nadzoru specjalistycznego i specjalizacji, dokonano wreszcie oddłużenia służby zdrowia na 4,2 bln zł. Był to dług, z którym służba zdrowia weszła w rok poprzedni i który nie powstał za rządów Waldemara Pawlaka.</u>
          <u xml:id="u-116.9" who="#MinisterZdrowiaiOpiekiSpołecznejRyszardJacekŻochowski">Mówicie państwo, że nie można oddłużać samorządowych placówek służby zdrowia i że w tym wypadku jest prowadzona jakaś dziwna polityka rządu. Proszę państwa, to państwo przekazaliście pilotaż i nie oddłużone placówki służby zdrowia i stąd ten problem.</u>
          <u xml:id="u-116.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-116.11" who="#MinisterZdrowiaiOpiekiSpołecznejRyszardJacekŻochowski">Placówki służby zdrowia przekazane zostały samorządom...</u>
          <u xml:id="u-116.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-116.13" who="#MinisterZdrowiaiOpiekiSpołecznejRyszardJacekŻochowski">‍... na podstawie zarządzenia, na mocy którego przestają one być jednostkami budżetowymi skarbu państwa, a przez to nie mogą ulegać oddłużeniu na podstawie uchwały Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-116.14" who="#MinisterZdrowiaiOpiekiSpołecznejRyszardJacekŻochowski">Proszę państwa, to nie był rok stracony. Zdecydowaliśmy się doprowadzić rozpoczęte reformy do końca i je doprowadzimy, mimo że państwo nie chcą tego zobaczyć. Ten pociąg ze służbą zdrowia, który jechał do tyłu, wreszcie stanął, ale nie jedzie do przodu.</u>
          <u xml:id="u-116.15" who="#MinisterZdrowiaiOpiekiSpołecznejRyszardJacekŻochowski">Pan poseł Arkuszewski powiedział, że ani ten budżet, ani pan premier Kołodko, ani nawet ten rząd nie są w stanie zahamować reform. Cieszę się, że pan poseł Arkuszewski tak powiedział. To znaczy, że reformy będą.</u>
          <u xml:id="u-116.16" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-116.17" who="#MinisterZdrowiaiOpiekiSpołecznejRyszardJacekŻochowski"> Jeżeli państwo pozwolą...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Panie pośle, proszę nie dyskutować w ławach.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę kontynuować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#MinisterZdrowiaiOpiekiSpołecznejRyszardJacekŻochowski">Jeżeli państwo pozwolą, to zakończyłbym to swoje smutne wystąpienie (smutne, ponieważ wierzyłem, że jeżeli chodzi o zdrowie, to wszyscy chcą działać razem) pewnym powiedzeniem. Pamiętacie państwo powiedzenie: człowiek człowiekowi wilkiem. Słuchając tego wszystkiego, dokonałbym takiej trawestacji: parlamentarzysta parlamentarzyście parlamentarzystą. Dziękuję państwu.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przemawiał minister zdrowia pan Ryszard Jacek Żochowski.</u>
          <u xml:id="u-119.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu ministra pracy i polityki socjalnej pana Leszka Millera.</u>
          <u xml:id="u-119.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejLeszekMiller">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Co do skali obietnic, to rzecz jasna nie jestem w stanie prześcignąć posłów z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#komentarz">(Oklaski, wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-120.2" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejLeszekMiller">Rzeczywiście mówiłem z tej trybuny, że w czerwcu, do końca półrocza zostanie przedstawiony program reform w sferze ubezpieczenia społecznego. A więc nie do marca - państwo to słyszeli. Panie pośle Arkuszewski, oczywiście każdy słyszy to, co jest w stanie pojąć.</u>
          <u xml:id="u-120.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-120.4" who="#MinisterPracyiPolitykiSocjalnejLeszekMiller">Chcę państwa poinformować, że istota reformy systemu zabezpieczenia społecznego jest ujęta w harmonogramie realizacji drugiego rozdziału „Strategii dla Polski”. Jeśli ktoś naprawdę chce to przeczytać i zapoznać się z istotą sprawy, to nie ma z tym żadnych problemów. Będziemy mieli okazję poświęcić tej sprawie wiele godzin, dlatego że nasilenie prac legislacyjnych przewidujemy w I półroczu przyszłego roku. Rząd jest zasadniczo gotowy, żeby taki pakiet ustaw sukcesywnie przekazywać do Sejmu. Zapewniam państwa, że wszystkie terminy zostaną dotrzymane.</u>
          <u xml:id="u-120.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przemawiał minister pracy i polityki socjalnej pan Leszek Miller.</u>
          <u xml:id="u-121.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu ministra przekształceń własnościowych pana Wiesława Kaczmarka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychWiesławKaczmarek">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Dyskusja, jak zwykle pod koniec, nabiera wyrazistszego kolorytu, jej temperatura staje się coraz wyższa. Podziwiałem tutaj pana posła Arkuszewskiego — był to sprytny zabieg, żeby wykrzyczeć do protokołu ileś tam haseł w ciągu jednej minuty. Ale, panie pośle, znamy się z prac Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów i pan wie, że problemów tego typu nie załatwia się krzykiem. Pan był szefem komisji budżetowej w roku ubiegłym, również w roku budżetowym, i myślę, że stać pana na o wiele głębszą analizę niż to, co próbował pan wykrzyczeć. Trzeba sobie tak zaplanować robotę w klubie,</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-122.2" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychWiesławKaczmarek">... żeby mówić o faktach. Pan ma taką wiedzę, że może pan przedstawić parlamentowi wszelkie analizy, nie musi pan rzucać iluś tam haseł po to tylko, żeby znalazły się one w protokole — zwłaszcza że jedni coś nazywają obietnicami, inni nazywają to planami. Przyznaję szczerze, że byłem zaskoczony pana reakcją tego typu. Ale cóż, gra jest grą i tę grę prowadzimy. Jest to debata o budżecie, ważna debata.</u>
          <u xml:id="u-122.3" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychWiesławKaczmarek">Chciałem powiedzieć o paru kwestiach w sprawie tez, które dotyczyły kierunków prywatyzacji majątku państwowego w roku 1995. Prywatyzacji towarzyszą jak zwykle - chociaż widzę, że w coraz mniejszym stopniu - dwa mity. Jeden mit mówi o tym - ten mit był kreowany też z moim i również pana posła Arkuszewskiego udziałem w czasach poprzednich - że dzięki prywatyzacji będziemy mieli kraj powszechnej szczęśliwości. I jest drugi mit, pielęgnowany - pewnie już nie ma sposobu, żeby zmienić ten pogląd, więc po prostu trzeba z nim żyć - chociażby przez kolegów z KPN: że prywatyzacja jest przyczyną powszechnego zła, jest szkodliwa i wpływa negatywnie na wszystkie możliwe zjawiska.</u>
          <u xml:id="u-122.4" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychWiesławKaczmarek">Myślę, że ta dyskusja - w odniesieniu do prywatyzacji - była dość łagodna, nie odnosiła się do dokumentu o kierunkach prywatyzacji, a temu materiałowi zawsze będzie towarzyszył spór o cel i o formę. Chciałem zwrócić uwagę, że w tym materiale rząd postanowił przedstawić parę kryteriów dotyczących oceny prywatyzacji. Myślę, że nikt nie będzie kwestionował tego, iż prywatyzacja ma służyć poprawie efektywności, restrukturyzacji, rozwojowi rynku kapitałowego, inwestycjom zagranicznym, jak również sprawie dochodów budżetu.</u>
          <u xml:id="u-122.5" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychWiesławKaczmarek">Chcę się odnieść do kilku uwag zgłoszonych przez przedstawiciela klubu Unii Wolności pana posła Frasyniuka. Panie pośle, niektóre tezy chyba nie znajdują potwierdzenia w rzeczywistości, ponieważ pan powiedział, że nie jest prowadzona restrukturyzacja polskich przedsiębiorstw. Ta restrukturyzacja jest prowadzona. Służą temu co najmniej trzy programy — one są realizowane. Pierwszy program, który udało nam się w końcu uruchomić, po dwóch latach pracy, to program EFSAL. Jest realizowana ustawa o bankowych postępowaniach ugodowych i efekty tego są widoczne — w sensie pozytywnym i negatywnym. Wydaje nam się, że z końcem tego miesiąca — tutaj wszystko jest na najlepszej drodze, bo jest akceptacja Rady Ministrów, sprawy zostały uzgodnione — zostanie podpisana umowa uruchamiająca program „Stabilizacja, Restrukturyzacja i Prywatyzacja”. Została też uchwalona przez parlament ustawa o specjalnych strefach ekonomicznych.</u>
          <u xml:id="u-122.6" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychWiesławKaczmarek">Co do zarzutu, że nie jest realizowany system sprzedaży ratalnej przedsiębiorstw: panie pośle - jest realizowany; nie wymaga on odrębnej regulacji ustawowej. Jest wykonywany.</u>
          <u xml:id="u-122.7" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychWiesławKaczmarek">Natomiast pana zarzut, że sprzedajemy przedsiębiorstwa i domagamy się sprzedaży przedsiębiorstw w złym stanie ekonomicznym, to chyba jakieś nieporozumienie. Mówił pan, że nie wolno tego sprzedawać spółkom pracowniczym. Otóż prywatyzacja bezpośrednia dzieli się zasadniczo, panie pośle, na trzy ścieżki. Jedna ścieżka to jest sprzedaż. Tu nabywającym może być każdy (tzw. szybka sprzedaż) i zawsze jest tak, że zwykle w tym trybie, przy uproszczonej procedurze, sprzedajemy różnym inwestorom firmy w nie najlepszej kondycji. A zupełnie odrębną sprawą jest coś, co chciał pan połączyć, ale tego się nie robiło i chyba się robić nie będzie: leasing i dzierżawa - przekazywanie przedsiębiorstw spółkom pracowniczym.</u>
          <u xml:id="u-122.8" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychWiesławKaczmarek">Chciałbym powiedzieć jeszcze o dwóch sprawach. Pierwsza to zarzut, że nie zostały zmienione procedury prywatyzacji. Otóż gdybyśmy chcieli przeanalizować taki prosty wskaźnik: koszty prywatyzacji a dochody z prywatyzacji w kolejnych latach - to początkowo był on bardzo wysoki i kształtował się w granicach 20%, koszty stanowiły 20% dochodów z prywatyzacji; później wynosił 13%, jeszcze później 10%. W tym roku jest szansa, że zejdziemy jeszcze niżej, na pewno poniżej 7% - z takim założeniem, żeby w roku przyszłym ten wskaźnik był na poziomie 5%. I jest to efekt wprowadzenia chociażby zasady, że wszelkiego rodzaju projekty realizowane dzisiaj w ramach procesów przekształceń i prywatyzacji są projektami opartymi na zasadzie przetargów.</u>
          <u xml:id="u-122.9" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychWiesławKaczmarek">Ostatnia sprawa: zadania, które czekają Ministerstwo Przekształceń Własnościowych i inne resorty, inne organy założycielskie, z punktu widzenia wymiaru budżetowego mają wartość ponad 27 bln zł, a więc znacznie więcej niż w roku poprzednim. Tak, tutaj podejmujemy pewne ryzyko. To ryzyko rozkłada się na dwie pozycje, a my zrobimy wszystko, żeby te pozycje zrealizować. Pierwsza pozycja obciążona pewnym ryzykiem to jest kwota 4 bln zł, na którą składają się dochody ze sprzedaży, udostępniania świadectw udziałowych z Programu powszechnej prywatyzacji. Jest to założenie realne, pod warunkiem że program zostanie uruchomiony i że będzie mu towarzyszyła dobra atmosfera, że będzie realizowany w dobrym klimacie. Założenie, że w programie tym weźmie udział 10 mln osób, przy opłacie niższej niż 10%, i że sprzedaż zostanie zakończona w roku 1995, będzie wtedy założeniem wykonalnym.</u>
          <u xml:id="u-122.10" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychWiesławKaczmarek">Drugie założenie - 15,1 bln zł dochodów z prywatyzacji kapitałowej - pokazuje, ilokrotnie rośnie dynamika, wyższa niż planowana inflacja i inne czynniki, w stosunku do roku 1994. To założenie też jest, oczywiście, wykonalne, przy czym muszą być spełnione co najmniej trzy warunki - jak przy każdym projekcie gospodarczym. Warunek pierwszy - że rynek kapitałowy stanie się rynkiem, który trochę odżyje, a nie tak jak dzisiaj, kiedy realizuje pewną prognozę samosprawdzającą. Drugi - że Polska przestanie być krajem wysokiego ryzyka inwestycyjnego. Tu też wszystko na to wskazuje, że jeżeli utrzyma się pozytywny trend gospodarczy, to Polska takim krajem będzie - krajem, w którym można bezpiecznie inwestować. Wreszcie trzeci warunek - że będzie inny klimat, lepszy klimat, i przyzwolenie dla prywatyzacji niektórych ważnych, ale bardzo wrażliwych branż polskiej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-122.11" who="#MinisterPrzekształceńWłasnościowychWiesławKaczmarek">W takiej konstrukcji, przy takim założeniu został ten materiał o kierunkach prywatyzacji zapisany. Tu jeszcze ostatnia uwaga: jest to materiał, który pokazuje właśnie kierunki. Gdyby to był materiał, który miałby się nazywać „Program prywatyzacji” — to zgadzam się z panem posłem, że wtedy musiałby on być o wiele bardziej konkretny, powiązany również z pewnymi terminami. Jednak dziś jest to materiał, który spełnia ideę zapisu „Kierunki prywatyzacji”. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-122.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przemawiał minister przekształceń własnościowych pan Wiesław Kaczmarek.</u>
          <u xml:id="u-123.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu wiceprezesa Rady Ministrów ministra finansów pana Grzegorza Kołodkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Niezwykle to interesująca debata - w zasadzie jej początek - i niezwykle kształcąca, przynajmniej dla ministra finansów. Sądzę bowiem, że wynika z tej dyskusji wiele postulatów, wiele wniosków, co usprawnić - nie tylko w kontekście prac nad doskonaleniem budżetu naszego państwa na rok przyszły, ale szerzej, odnośnie do polityki makroekonomicznej, polityki przekształceń strukturalnych, polityki finansowej, którą także jako wicepremier w naszym koalicyjnym rządzie koordynuję. Budżet jest instrumentem realizacji tej polityki; jest to najważniejszy dokument finansowy z zakresu polityki gospodarczej, jaki państwo przyjmuje. Sądzę, że w wyniku zapoczątkowanej dzisiaj debaty i prac w komisjach, po uzupełnieniach, poprawkach i wzbogaceniach będzie to dobry budżet państwa. I wierzę, że wciąż jest szansa na to, aby Wysoka Izba - uwzględniając szybkie przygotowanie projektu budżetu przez Radę Ministrów - podjęła próbę, jeśli jest to możliwe, aby budżet był uchwalony na korzyść naszego społeczeństwa jeszcze w tym roku. Przede wszystkim jednak chodzi o to, żeby był to budżet dobry. Jeśli chodzi o Ministerstwo Finansów i rząd, oczywiście jesteśmy do dyspozycji Wysokiej Izby, komisji sejmowych; będziemy wyjaśniać, udzielać wszelkich uzupełnień i informacji, których być może - mimo że materiał przekazany w ustawie budżetowej i w uzasadnieniu jest obfity - wciąż nie starcza.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Pierwsza uwaga. Budżet jest instrumentem redystrybucji. Tak, takie sformułowania padały z tej trybuny i my tego nie kryjemy, lecz podkreślamy. Uważamy, że dobrą stroną tego budżetu jest to, że na rok przyszły zakłada on wzrost zarówno wydatków, jak i dochodów, nieco wyższy niż i tak bardzo szybki wzrost produktu krajowego brutto. Nie wiem, skąd bierze się określenie, że ponad 50% dochodu narodowego przechodzi przez budżet, jako że wiadomo, iż dochody kształtują się w wysokości ok. 823,7 bln zł, wydatki zaś - 911,5 bln zł, a więc jest to odpowiednio: wydatki - 34,6%, a dochody - 31,3%. Natomiast w wielu krajach jest po prostu jeszcze większa redystrybucja przez budżet, chociaż sądzę, że z porównania z innymi państwami dokładnie nic nie wynika, są bowiem także takie kraje, w których jest ona mniejsza. Pozostaje tylko pytanie, czy ta redystrybucja, którą my proponujemy, jest właściwa. Rząd uważa, że tak. Jeśli jest to błąd, zadaniem parlamentu jest go skorygować.</u>
          <u xml:id="u-124.2" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Jeśli pan poseł Eysymontt zapytuje, dlaczego taka jest redystrybucja, odpowiadam jeszcze raz - ponieważ chcemy w wyniku tego posunięcia redystrybucyjnego odrobić straty i zapóźnienia, które wynikają z obniżenia się realnego poziomu nakładów na sferę budżetową. Chcąc zaś zagwarantować ich większy wzrost niż wzrost dochodu narodowego, w sposób automatyczny, arytmetyczny musimy dokonać większej redystrybucji. Nie można wobec tego z jednej strony domagać się zwiększonych nakładów na sferę budżetową, a z drugiej twierdzić, że redystrybucja jest nadmierna, ponieważ jeśli się nawet hamulców nie ma, oznacza to hamowanie, panie pośle. My hamować nie będziemy.</u>
          <u xml:id="u-124.3" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Efekt redystrybucji trzeba także postrzegać w kontekście podziału środków budżetowych na budżety wojewodów. Mówił o tym pan poseł Zaborowski, mówili inni posłowie. Chciałbym wobec tego przypomnieć z tego miejsca, że zasady i kryteria podziału środków budżetowych na województwa są znane wojewodom; były konsultowane i uzgodnione z gremium wojewodów, z konwentem wojewodów. Zasady te są zobiektywizowane, opierają się na pewnych algorytmach, skądinąd dość skomplikowanych. W każdej chwili wszystkim zainteresowanym służymy dodatkowymi informacjami. Informacje te, notabene, zawarte są w założeniach do budżetu, które zostały przyjęte przez Radę Ministrów za wiedzą i zgodą wojewodów jeszcze w lipcu. Jeśli natomiast wynik zastosowania tej procedury nie zaspokaja oczekiwań czy pragnień wojewodów, którzy mają także bardzo trudne zadania do zrealizowania, jest to także skutkiem tego, że pomimo wzrostu nakładów realnych w budżecie na rok przyszły, jest ich wciąż niedostatecznie wiele.</u>
          <u xml:id="u-124.4" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Jeśli chodzi o efekt tego mechanizmu redystrybucji, rząd proponuje w ustawie budżetowej taką alokację środków w ujęciu wojewódzkim, aby w jak największym stopniu starać się rozwiązać problemy strukturalne poszczególnych województw, które są zróżnicowane. Goszcząc niedawno w woj. katowickim przyglądaliśmy się z bliska, jak to wygląda odnośnie do pewnych problemów strukturalnych, które szczególnie ostro tam występują. I może przy tej okazji też warto dodać, że szereg środków, które służą restrukturyzacji zakładów zlokalizowanych w różnych województwach - może to być woj. katowickie, szczecińskie, przemyskie czy suwalskie - jest zapisanych w innych pozycjach naszego budżetu.</u>
          <u xml:id="u-124.5" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Druga uwaga, którą chciałem zgłosić, ma związek z tym, że częstokroć w dyskusjach publicznych podnoszony jest argument, że spadają udziały. Tak, w wielu przypadkach one spadają dlatego, że w sposób nieubłagany rosną sztywne płatności, a więc rośnie udział wydatków na obsługę długu publicznego, rośnie udział wydatków na dopłaty do systemu ubezpieczeń społecznych. Wobec tego to, co pozostaje, ten drugi w zasadzie budżet, który jest przedmiotem negocjacji i podziału, udziałowo jest mniejszy, ale w ujęciu realnym — dzięki oparciu naszego budżetu na strategii wzrostu gospodarczego, a nie na strategii regresu i spadku produkcji — daje większe nakłady. Nakłady rosną. Przypuszczam, że ludzie, grupy społeczne, osoby indywidualne, instytucje, szpitale, szkoły, uczelnie nie patrzą na to, jaki jest wskaźnik udziału „w”, tylko na to, czy będzie realnie mniej, tyle samo, czy więcej. Jeśli będzie więcej, to jest istotna informacja, nawet jeśli z innych rachub wynika, że udział nieco się obniża, dlatego że jeśli musi wzrosnąć tam, gdzie są sztywne płatności, musi spaść tutaj, ale nakłady absolutne się zwiększają. Wzrosną także w takich pozycjach, jak sprawiedliwość i bezpieczeństwo publiczne.</u>
          <u xml:id="u-124.6" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Odpowiadając na interwencję, na wystąpienie pana posła z Unii Wolności, przekazałem, jakie to są informacje. Chciałbym teraz uściślić, co by było, gdybyśmy wyeliminowali jednorazowe wypaczenia wynikające z pewnych posunięć rachunkowych i jednorazowych. Bezpieczeństwo publiczne w 1994 r. włączono do budżetu państwa, do budżetu MSW - pomoc udzieloną dla służb tego resortu przez rząd Republiki Federalnej Niemiec. Po wyeliminowaniu tej pomocy w wysokości 1 434 800 mln zł, realny wzrost w 1995 r., przy założeniach prezentowanych Wysokiej Izbie, wynosi 2,8%. Wpływ pomocy bowiem był również ujęty po stronie dochodów tegoż resortu. Jeśli chodzi o resort sprawiedliwości, po wyeliminowaniu odszkodowań dla niesłusznie represjonowanych, które wynoszą 1261 mld zł, oraz odsetek od nieterminowej wypłaty wynagrodzeń sędziów w wysokości 630 mld zł, realny wzrost wydatków na ten resort, po wyeliminowaniu skutków inflacji, wynosi 5,3%. I ten rachunek jest prawidłowy z punktu widzenia ekonomicznego.</u>
          <u xml:id="u-124.7" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Trzecia uwaga, bardzo krótka, do tego, co był uprzejmy powiedzieć pan poseł Turko. Otóż, nigdy nie powiedziałem, nie mówię teraz i mam nadzieję, że nie będę musiał powiedzieć w przyszłości, że zatrudnienie w szkolnictwie wyższym należy zredukować o 30% - i to właśnie dlatego, że znam to środowisko, bo się z niego wywodzę, wiem, co mówię. Otóż powiedziałem, i powtarzam to dzisiaj, że jeśli jakaś uczelnia zgłasza postulat, a niekiedy w formie kategorycznej żąda wzrostu płac o 100% z roku na rok czy z okresu na okres, to jest to możliwe tylko wtedy, jeśli nastąpi istotna redukcja zatrudnienia. I w wielu uczelniach stosuje się takie rozwiązanie - jeśli rektorzy, samorządy, senaty podejmą taką decyzję, to mogą na taki wzrost wynagrodzenia liczyć. Natomiast nikt nie może liczyć na wzrost wynagrodzenia o 100% z roku na rok, a takie postulaty też były zgłaszane. Teoretycznie wobec tego skokowe przyrosty wynagrodzeń w różnych segmentach sfery budżetowej są możliwe tylko w wypadku radykalnego ograniczenia zatrudnienia. I jest to kwestia suwerennych decyzji tych jednostek. Tam, gdzie takie możliwości istnieją, można z nich spróbować skorzystać, tam, gdzie ich nie ma, jest oczywiste, że skorzystać nie można. Natomiast nie można postulować wzrostu płac o 100%. My gwarantujemy w ustawie budżetowej wzrost o 8 punktów procentowych powyżej ścieżki inflacji.</u>
          <u xml:id="u-124.8" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Czwarta uwaga dotyczy tego, że dalej w debacie budżetowej, w debacie publicznej toczonej nie tylko w tym gmachu, ale także w polskim społeczeństwie, konfrontowane będą dwa ujęcia: ujęcie wynikające z analizy stanów albo zasobów i strumieni, albo dochodów. Otóż jest faktem, że poziom wydatków czy nakładów dzisiaj i w roku przyszłym będzie niższy jeszcze niż kilka lat temu, ale to jest skutek przeszłości, a nie zorientowanej przyszłościowo polityki naszego rządu. Polityka ta bowiem gwarantuje wzrost strumieni, ale skoro sytuacja się radykalnie pogorszyła w minionych latach, to nawet jeśli ten strumień wzrośnie w roku przyszłym o 3, 5 czy 10%, to jeszcze to nie spowoduje, że będzie dobrze. Dlatego nie jest tak, jak powiedziała pani poseł Ziółkowska, iż ja twierdzę, że jest dobrze. Ja nigdy nie twierdziłem, że jest dobrze. Twierdzę natomiast, że będzie lepiej. A to jest różnica. Już jest lepiej, dlatego że polska gospodarka znajduje się na właściwej ścieżce tak wzrostu, jak i reform.</u>
          <u xml:id="u-124.9" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Po piąte, nadal nie wiem - nie usłyszałem bowiem od pana posła Osiatyńskiego jakichkolwiek argumentów, które przekonałyby mnie, a jak słyszę, także innych posłów - jak można zwiększyć wydatki, zmniejszając dochody poprzez zmniejszenie podatków, i jeszcze zmniejszyć deficyt. Nie wiem, kogo pan poseł Osiatyński miał na myśli, mówiąc my i dodając, że już za czasów Gomułki krytykował on najwybitniejszych profesorów. Ja ani wówczas, ani teraz do najwybitniejszych profesorów siebie nie zaliczałem.</u>
          <u xml:id="u-124.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-124.11" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko"> Podjąłem na antenie Polskiego Radia polemikę i proponuję, żebyśmy dalej ją toczyli na antenie Polskiego Radia, a nie przed Wysoką Izbą. Jeśli chodzi o poglądy, które są publicznie wygłaszane, zawsze chętnie podejmę z nimi merytoryczną polemikę - jako uczestnik życia publicznego mam poglądy, które przedstawiam i chętnie będę o nich dyskutował. Ale jeśli wiceprzewodniczący Unii Wolności pan Tusk i pan Osiatyński przedstawili publicznie na konferencji prasowej taki pogląd (nie wiem, czy jest to pogląd całego klubu Unii Wolności), to podjąłem z nim polemikę. Nadal twierdzę, że to, o czym panowie mówią, jest po prostu niemożliwe. Wobec tego proszę o argumenty, o przedstawienie, jak by to miało być wykonane, bo nie przekonuje mnie odwoływanie się do pewnych analogii historycznych. Gdybym się bowiem miał odwoływać do analogii historycznych, to powiedziałbym, że czasami nie trzeba aż naszej profesorskiej wiedzy, żeby wiedzieć, że pewnych rzeczy się nie da związać, tak jak czasami, niestety, jeszcze w wielu budżetach naszych gospodarstw domowych nie daje się związać końca z końcem.</u>
          <u xml:id="u-124.12" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">A skoro mówimy o profesorach, chciałbym przypomnieć, że niegdyś żyjący profesor o nazwisku Pareto miał model - składało się na ten model 700 równań - według którego obliczał, ile mają kosztować pomidory, a jak mu się nie zgadzało, to wysyłał gosposię na rynek, żeby zobaczyła, po ile są.</u>
          <u xml:id="u-124.13" who="#komentarz">(Oklaski, wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-124.14" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko"> Dlatego jestem bardzo wdzięczny, że już teraz zgłaszamy rady i sugestie, takie jak na przykład pan poseł Bury z PSL, który wskazuje, że istnieje wiele możliwości oszczędności. Proszę wręcz Wysoką Izbę, aby w trakcie prac w komisjach podjąć kolejną próbę, wykonać kolejne okrążenie i poszukiwać oszczędności, ale nie poprzez ślepe cięcia, tylko przez racjonalizację wydatków, dlatego że prawdą jest, że wciąż nieoptymalnie są wykorzystane te środki, które państwo polskie stawia do dyspozycji państwa polskiego. Są to bowiem nasze pieniądze. W trakcie prac budżetowych trzeba wpierw badać, gdzie można zracjonalizować wydatki, wyzwolić tą drogą nieco środków i przesunąć do innego zastosowania. Pod tym względem rząd z pewnością nie przygotował idealnego budżetu. Sam jestem skłonny pracować bardzo intensywnie nad poszukiwaniem takich oszczędności.</u>
          <u xml:id="u-124.15" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Uwaga kolejna dotyczy tzw. budżetowych gwarancji realności wzrostu nakładów na sferę budżetową. Zdumiewa mnie akcentowanie, że muszą wzrosnąć nakłady, muszą wzrosnąć płace nominalne, bo wyższa będzie inflacja. Najczęściej słyszałem, także zwłaszcza z grona posłów Unii Wolności, wybitnych ekspertów, których poglądy podzielam, że jeśli to musi rosnąć i rośnie w wyniku nacisków rewindykacyjnych i ulegania władzy pod ciężarem tych nacisków, to potem właśnie w ślad za tym rośnie inflacja i dochody nominalne nie przeradzają się w realne. Nie inaczej było w tym roku, kiedy dochody nominalne musiały wzrosnąć i niestety dochody realne spadły. Wobec tego poprawa nakładów realnych na sferę budżetową nie może polegać na tym, że będą rosły szybciej nakłady nominalne, niż my to zakładamy. Rozumiem więc, że jest to postulat polegający na tym, aby odejść od polityki monetarnej, która przed chwilą uzyskała poparcie, i wymusić na Banku Centralnym monetyzację deficytu i druk papierowego pieniądza, żeby było z czego sfinansować. Nasz rząd nie będzie prowadził takiej polityki.</u>
          <u xml:id="u-124.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-124.17" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">To musi wynikać z determinacji, liczę więc na poparcie parlamentu w walce z inflacją. Otóż te przyrosty — 5 punktów procentowych powyżej ścieżki inflacji — będą tym większe, im niższa będzie inflacja. A jeśli pod hasłem dbałości o interesy tych ludzi próbuje się wymusić powiększenie strumieni nominalnych, to jest pytanie, czy czasami nie wynika to z tego, iż chce się, żeby koniec końców te przyrosty realne były mniejsze i żeby nie osiągnąć tego efektu, którego osiągnięcie rząd zakłada. Wobec tego urealnianie - o to pyta i słusznie apeluje pan poseł Eysymontt — nakładów na sferę budżetową musi być wynikiem dwóch procesów:</u>
          <u xml:id="u-124.18" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">— po pierwsze — ściśle antyinflacyjnej polityki, która jest bardzo trudna i rząd liczy w tej sprawie na wsparcie parlamentu, Wysokiej Izby;</u>
          <u xml:id="u-124.19" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">— a po drugie, wdrażania mechanizmu negocjacji, partnerskich stosunków, zgodnie z tym, co zapisaliśmy w „Strategii dla Polski”.</u>
          <u xml:id="u-124.20" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Wobec tego jeśli pan poseł Eysymontt mówi, że mamy grać tutaj w otwarte karty, to ja odpowiadam: My w ogóle nie gramy w karty, my przygotowaliśmy budżet, który jest zrobiony profesjonalnie.</u>
          <u xml:id="u-124.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-124.22" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Chciałbym poinformować Wysoką Izbę, że w wyniku wczorajszej decyzji parlamentu, w tym Sejmu, rząd przyjmie w najbliższy wtorek ewentualnie autopoprawkę, która zagwarantuje dodatkowe środki na dodatki mieszkaniowe w wysokości brakujących 2300 mld zł, i skieruje ją w trybie pilnym do Wysokiej Izby. A więc wówczas dodatki te ukształtowałyby się według naszych rachunków na takim poziomie, jaki jest wymagany, a przede wszystkim na takim, jaki jest oczekiwany przez społeczeństwo. O to nam bowiem przede wszystkim chodzi.</u>
          <u xml:id="u-124.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-124.24" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Wreszcie chciałbym odpowiedzieć także na pytanie, czy dochody na rok 1995 mogą być zaniżone. Ja również śledziłem przebieg debat budżetowych w latach minionych i już tak bywało - nie w każdym roku - że dochody, jak okazywało się potem, były zaniżane. Jestem zaś czasami krytykowany przez nieco starszych kolegów, którzy przeżywali już doświadczenia związane z przygotowywaniem i realizowaniem budżetu, za to, że popełniłem błąd, na samym początku, od razu pokazując maksymalne dochody, jakie są możliwe do zrealizowania. Dziś nadal uważam, że nie ma możliwości wzrostu dochodów bez zwiększenia fiskalizmu, a to nie jest intencją naszego rządu - stawek podatkowych nie zwiększamy. Nie widzimy takich możliwości. Jeśli one zostaną znalezione, wolałbym żeby dzięki temu zmniejszyć raczej skalę zakładanego deficytu. Obawiam się - traktuję tę krytykę z całą powagą, także jako ostrzeżenie - że pewne pozycje, pewne projekcje po stronie dochodów budżetu państwa mogą być nieco zawyżone. Albo inaczej: Trzeba bardzo wiele zrobić, żeby zrealizować dochody w takiej wysokości - między innymi chodzi tu o poprawki dotyczące efektywności mikroekonomicznej tak w sektorze państwowym, jak i w sektorze prywatnym, a także o procesy prywatyzacyjne, o których mówiłem wcześniej krótko, a o których nieco dłużej przed chwilą mówił pan minister przekształceń własnościowych Wiesław Kaczmarek. Wobec tego chciałbym także, aby Wysoka Izba, pracując nad projektem budżetu, zwróciła uwagę na to, czy się mylimy, czy nie, czyniąc tak optymistyczne założenia co do prognozy dochodów budżetu, dlatego że chcielibyśmy zrealizować takie dochody, jakie zakładamy przy takiej ścieżce inflacji - mającej spaść do 17% w końcu przyszłego roku w stosunku do grudnia tego roku.</u>
          <u xml:id="u-124.25" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Jeśli chodzi o uwagi pani poseł Ziółkowskiej w sprawie formy budżetu, to je przyjmuję. Pracujemy cały czas nad metodologią zmiany budżetu, a pewne elementy nowelizacyjne w ustawie Prawo budżetowe także temu służą. Jednak jest to praca, która wymaga wielu lat i będzie to raczej polegało na ewolucyjnej zmianie prezentacji. Stąd też pozwoliłem sobie przekazać paniom i panom posłom także pewną bardzo skrótową, syntetyczną informację, aby danych, najczęściej poszukiwanych przez zainteresowane środowiska, nie trzeba było wyszukiwać, szperając w tym bardzo wielkim dokumencie. Tak, to prawda, treść i forma stanowią całość. I ta treść, którą zawarliśmy w budżecie, i ta forma, w której ten budżet przedstawiamy, stanowi pewną całość, będziemy jednak wdzięczni, jeśli w czasie dalszej debaty parlamentarnej tak treść, jak i forma zostaną udoskonalone. Chciałbym zadeklarować ze swej strony i w imieniu Ministerstwa Finansów oraz całego naszego rządu chęć jak najdalej idącej współpracy i gotowość służenia pomocą we wszelkich pracach komisji parlamentarnych nad ustawą budżetową. Jesteśmy gotowi na przyjęcie państwa krytyki, jesteśmy gotowi odpowiadać na pytania, udzielać wyjaśnień, tak aby w naszym wspólnym interesie, w interesie obywateli naszego państwa, powstał wcześnie jak najlepszy budżet. Dlatego też bardzo się cieszę - i wyrażam tę radość także w imieniu pana premiera Pawlaka i rządu - że zarówno posłowie koalicji, jak i opozycji zgłosili tak wiele uwag odnośnie do kwestii wspierania reform. Bardzo się cieszę, że pan poseł Wielowieyski stwierdził, że za bardzo rosną świadczenia dla emerytów. Wnoszę z tego, że z pewnością nas poprze, kiedy przedłożymy projekt ustawy o zmianie zasad indeksacji rent i emerytur. My uważamy, że to nie jest za dużo, że jeszcze trzeba wyrównać pewne zapóźnienia, jakie powstały w przeszłości. Natomiast w rzeczywistości renty i emerytury nie mogą się utrzymywać w takich relacjach, jeśli chodzi o dynamikę strumieni. Płaca realna w sferze produkcyjnej nie może rosnąć wolniej niż w sferze budżetowej. W sferze budżetowej z kolei płace rosną wolniej niż renty, emerytury i inne świadczenia. I jeśli wydłużymy perspektywę, to rację ma pan poseł Wielowieyski. Trzeba jednak tę perspektywę wydłużyć. Trzeba spojrzeć wstecz i trzeba spojrzeć w przyszłość - wówczas relacje będą musiały ulec zmianie. Aby jednak relacje uległy zmianie, trzeba przeprowadzić reformy, o których mówił także przed chwilą pan minister Miller. Jeśli chodzi o wypowiedź pana posła Wielowieyskiego, to liczę na to, że ten reformatorski zapał będzie okazany także naszemu rządowi, naszej koalicji, kiedy będziemy wnosić odpowiednie projekty ustaw, a także że wówczas nie znajdą się te hamulce, które zgubił pan poseł Arkuszewski.</u>
          <u xml:id="u-124.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-124.27" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Pani Marszałek! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Kończąc i dziękując zwłaszcza za krytyczne uwagi, chciałbym odpowiedzieć panu posłowi Wielowieyskiemu na pytanie, jako że apeluję, proszę, wnoszę i liczę na to, że znajdziemy twórczy kompromis polityczny wokół tak podstawowego dokumentu, jakim jest ustawa budżetowa. Pan poseł Wielowieyski zapytuje: Kto ponosi koszty kompromisu? I odpowiada, że budżetowcy. W przyszłym roku zapłacą oni w mniejszym stopniu niż na przykład pracownicy sfery produkcyjnej. Ale to już nie o to chodzi. Można postawić pytanie defetystycznie, można postawić pytanie pesymistycznie: Kto ponosi koszty kompromisu? Otóż proponuję odwrócić to pytanie, ponieważ nie są to tylko koszty kompromisu czy porozumienia. Musimy się porozumieć przede wszystkim co do tego, jak dzielić efekty wzrostu, także w przyszłorocznym budżecie. Wobec tego orientujmy się raczej pozytywnie, programowo: Jak dzielić efekty naszej wspólnej pracy pomiędzy różne grupy społeczne? Jak zwiększać skalę tych efektów? Polska gospodarka już przynosi owoce, produkcja rośnie. Nie jest jeszcze dobrze, ale w przyszłym roku będzie lepiej. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-124.28" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo panu premierowi.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, są tak głośne oklaski, że nie mogę prowadzić obrad.</u>
          <u xml:id="u-125.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-125.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Rozumiem państwa reakcję, ale może wróćmy do projektu budżetu.</u>
          <u xml:id="u-125.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Pan poseł prosił o głos. W jakiej sprawie, panie pośle?</u>
          <u xml:id="u-125.5" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Osiatyński: W trybie sprostowania.)</u>
          <u xml:id="u-125.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, tylko proszę trzymać się trybu sprostowania, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#PosełJerzyOsiatyński">Wysoka Izbo! Chciałbym dokonać dwóch sprostowań. Pierwsza sprawa. Pan premier Kołodko był łaskaw powiedzieć, że nie przedstawiłem źródeł finansowania dodatkowych dochodów. To jest nieprawda. Powiedziałem, że źródłem głównym, które w bieżącym roku przyniosło kilkanaście bilionów — dokładnie niemal 16, jak pan premier wie — jest podatek inflacyjny. I w dalszym ciągu swojego wystąpienia mówiłem o tym, że ze względu na to, iż inflacja będzie w przyszłym roku wyższa o 3–4 punkty, szacuję, że powstaną z tego tytułu dodatkowe możliwości sfinansowania wydatków w wysokości 15–18 bln. To było jedno z kilku źródeł finansowania, które podałem.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#PosełJerzyOsiatyński">I drugie sprostowanie, jeśli pani marszałek i Wysoka Izba pozwolą. Otóż pan premier nie całkiem ściśle zacytował to, co mówiłem, powołując się na Władysława Gomułkę.</u>
          <u xml:id="u-126.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-126.3" who="#PosełJerzyOsiatyński">Ja tam powiedziałem — w kontekście owych aberracyjnych pomysłów, o których mówił wcześniej w „Sygnałach dnia” pan premier Kołodko — o tym, że 30 lat temu Gomułka karcił jednego z najwybitniejszych polskich ekonomistów. 30 lat temu, w 1964 r., dopiero kończyłem studia i oczywiście to nie mogło dotyczyć mnie. To dotyczyło Michała Kaleckiego. Ale też jest prawdą, że ta debata potem, w latach osiemdziesiątych, była wielokrotnie powtarzana.</u>
          <u xml:id="u-126.4" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-126.5" who="#PosełJerzyOsiatyński">Chcę sprostować. Kogo ta debata dotyczyła? Otóż z całą pewnością nie dotyczyła mnie. Nie mam o sobie takiego zdania, że byłem wówczas czy że teraz jestem w jakimkolwiek sensie wybitnym ekonomistą.</u>
          <u xml:id="u-126.6" who="#komentarz">(Poruszenie na sali, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, mam prośbę. Kieruję ją też do pana premiera. Bardzo przepraszam, ale - gdyby pan premier był tak uprzejmy - proszę zabrać głos już nie w formie polemiki, tylko w formie sprostowania, dlatego że debata została zakończona. Tak że, panie premierze, gorąca prośba: jeżeli coś w stwierdzeniu pana posła było niezgodne z pana wypowiedzią, bardzo proszę odnieść się tylko do tego.</u>
          <u xml:id="u-127.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Pan premier, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Powiem wobec tego tak: W naszej polityce nie będziemy stawiali na dochody typu inflacyjnego, żeby z nich pozornie finansować wzrost wydatków na sferę budżetową, byłby to bowiem wzrost iluzoryczny, a nie realny. Wobec tego podtrzymuję to, co powiedziałem wcześniej, i prostuję: Nie jest tak, jak twierdzi pan poseł Osiatyński, że zaproponował jakiekolwiek dodatkowe źródła dochodów realnych, dlatego że to nie są dochody realne, tylko byłby to zabieg inflacyjny. Nasza polityka tym się będzie różniła od waszej polityki, że to będą dochody realne. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie premierze.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Figura: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-129.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">W jakiej sprawie, panie pośle?</u>
          <u xml:id="u-129.3" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Figura: Zapytania.)</u>
          <u xml:id="u-129.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-129.5" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-129.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, chwileczkę, rozumiem państwa emocje. Pan poseł chce zabrać głos nie w trybie sprostowania, lecz w trybie zapytania odnoszącego się do wystąpień przedstawicieli rządu. Podczas każdej debaty, proszę państwa, można zadawać pytania.</u>
          <u xml:id="u-129.7" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę, panie pośle, tylko zadać pytanie, bez przedstawiania uzasadnienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#PosełGrzegorzFigura">Wysoka Izbo! Uważam, że to jest ważne pytanie i związane jest z projektem ustawy budżetowej na 1995 r.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę o pytanie, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#PosełGrzegorzFigura">Otóż chciałbym zapytać pana wicepremiera: Co się stanie, jeżeli inflacja w przyszłym roku przekroczy zakładany poziom? Czy wtedy płace w sferze budżetowej...</u>
          <u xml:id="u-132.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przepraszam, panie pośle. To jest pytanie merytoryczne, dyskusyjne. Jeżeli dla pana posła coś było niejasne w odpowiedzi pana premiera, proszę zadać pytanie tylko w tej sprawie. Natomiast to jest rozpoczęcie debaty, panie pośle. Nie mogę na to pozwolić.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-133.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, rozumiem te oklaski, ale to naprawdę nie ułatwia prowadzenia obrad.</u>
          <u xml:id="u-133.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Słucham? Nie słyszę, co pan poseł mówi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#PosełGrzegorzFigura">Pan wicepremier w ostatniej wypowiedzi uzasadniał realność płac sfery budżetowej. Ponieważ w dalszym ciągu mam wątpliwości - nie było wyjaśnienia, co się stanie, jeżeli inflacja przekroczy 17% - chciałbym zapytać: Czy wtedy zostanie utrzymany zakładany w projekcie poziom wzrostu płac sfery budżetowej?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Panie pośle, niestety, pytanie jest merytoryczne i nie widzę konieczności...</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-135.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, te problemy były poruszane w czasie debaty. Nie możemy rozpoczynać na nowo debaty.</u>
          <u xml:id="u-135.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy są jeszcze pytania?</u>
          <u xml:id="u-135.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Pan poseł, proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-135.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Rozumiem, że chodzi o pytania odnoszące się do wypowiedzi przedstawicieli rządu, a nie do debaty, bo ona została zakończona.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#PosełWładysławFrasyniuk">Wysoka Izbo! Chciałbym zabrać głos w trybie sprostowania. Dziękuję serdecznie panu ministrowi, który mi przypomniał, jakie mamy ścieżki prywatyzacyjne, twierdząc, że pomyliły mi się rozdziały z kierunków prywatyzacji. Otóż chcę odczytać zapis, wobec którego wyraziłem zdziwienie. Mógłbym go bardzo ostro skomentować politycznie, lecz wyraziłem tylko zdziwienie. Mianowicie na str. 6 w pkt. 3 jest napisane: Sprzedaż przedsiębiorstw odbywać się będzie w następującym trybie. Do sprzedaży będą kierowane przede wszystkim przedsiębiorstwa w złym stanie finansowym; w pierwszej kolejności sprzedaż będzie ukierunkowana na przedsiębiorców krajowych oraz na spółki z udziałem pracowników sprzedawanych przedsiębiorstw...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Panie pośle, w jakim sensie jest to sprostowanie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#PosełWładysławFrasyniuk">To jest sprostowanie, albowiem pan minister Kaczmarek zarzucił mi, że moja wypowiedź była nieadekwatna do tekstów zawartych w kierunkach prywatyzacji. Wyraziłem zdziwienie - potrafię odróżnić sprzedaż leasingową - że dobre przedsiębiorstwa są leasingowane kosztem dokonywanych inwestycji tychże przedsiębiorstw, poza trybem przetargowym, co, moim zdaniem, zuboża rynek oferty publicznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#komentarz">(Poseł Henryk Wujec: Pani marszałek, proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-139.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">W jakim trybie, panie pośle?</u>
          <u xml:id="u-139.3" who="#komentarz">(Poseł Henryk Wujec: W formie zapytania.)</u>
          <u xml:id="u-139.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę wyłącznie o zapytania do członków rządu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#PosełHenrykWujec">Panie premierze, chciałbym zapytać o sprawy prozaiczne, nie w sprawach wielkich.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#PosełHenrykWujec">Pan premier mówił w ostatnim swoim zdaniu, że powinniśmy dyskutować o tym, jak dzielić efekty naszej pracy. W związku z tym mam pytanie: Czy rząd zamierza - a jeśli tak, to jak - realizować politykę wyrównywania dysproporcji między regionami lepiej rozwiniętymi, między Polską lepiej rozwiniętą, a osławioną ścianą wschodnią, skoro średni poziom wzrostu budżetu wojewodów wynosi 117%, a we wszystkich województwach tzw. ściany wschodniej jest znacznie poniżej tego poziomu?</u>
          <u xml:id="u-140.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Panie pośle, przykro mi, jest to sprawa merytoryczna.</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#komentarz">(Poseł Henryk Wujec: Pani marszałek, w regulaminie...)</u>
          <u xml:id="u-141.2" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-141.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, proszę nie rozmawiać z panem posłem. Naprawdę, bardzo państwa proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#PosełHenrykWujec">Pani marszałek, zgodnie z regulaminem Sejmu można zadawać pytania - nie jest powiedziane, że tylko w sprawach merytorycznych - w każdej sprawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Rozumiem, że wypowiedź pana premiera była wypowiedzią ogólną, a pan poseł żąda jej uszczegółowienia, tak?</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#komentarz">(Poseł Henryk Wujec: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-143.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Taka jest intencja pana posła.</u>
          <u xml:id="u-143.3" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Pani marszałek, mam pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-143.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, będzie jeszcze jedno pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#PosełKrzysztofKamiński">Pani marszałek, proszę podać przykład pytania niemerytorycznego do członka rządu?</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Panie pośle, niektóre problemy były omawiane przez sześć godzin w dyskusji. I nie mogę niestety zgodzić się na powracanie do nich po zamknięciu debaty. Natomiast w wystąpieniach przedstawicieli rządu, w sformułowaniach przez nich użytych są niejasności, i w tych sprawach można zadawać pytania.</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy pan premier byłby uprzejmy uściślić odpowiedź w związku z pytaniem pana posła Henryka Wujca?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Szkoda, że takie pytanie nie padło w trakcie debaty, wówczas moglibyśmy na nie odpowiedzieć w sposób bardziej szczegółowy. To jest dobre pytanie i przypuszczam, że trzeba je skierować do Wysokiej Izby, ponieważ dotyczy budżetu jako instrumentu redystrybucji. Można się domyślać, że intencją pytania pana posła Wujca jest wyrażenie troski o relatywnie zaniedbane, także infrastrukturalnie, województwa wschodnie, czyli o tzw. ścianę wschodnią. Ale słyszałem także z tej trybuny wyrazy troski o zaniedbanie infrastrukturalne i wielkie problemy, jakie ma np. Śląsk i zagłębie.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#WiceprezesRadyMinistrówMinisterFinansówGrzegorzKołodko">Powiedziałem wcześniej, odpowiadając na inne pytanie, odnosząc się do tych wątków, że rząd stosował obiektywne kryteria, uwzględniając także regionalne zróżnicowanie infrastruktury, stanu zdrowotnego społeczeństwa, zagrożenia środowiska, stanu nasycenia placówkami oświatowymi, kulturalnymi, itd. I z tego wynika taki podział środków pomiędzy różnych wojewodów, jaki proponujemy w ustawie. Gdyby okazało się, że ten podział - który jest naszym zdaniem sprawiedliwy i dlatego nierówny - nie jest słuszny, to oczywiście w czasie debaty parlamentarnej w Sejmie należałoby te dysproporcje, jeśli mają one miejsce, usunąć. Stąd się bierze taki, a nie inny podział, który zaproponowaliśmy Wysokiej Izbie w projekcie ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-146.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie premierze.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#komentarz">(Poseł Ludwik Turko: Pani marszałek, proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-147.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">W jakim trybie, panie pośle?</u>
          <u xml:id="u-147.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-147.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przepraszam, proszę państwa, nie słyszę, w jakim trybie.</u>
          <u xml:id="u-147.5" who="#komentarz">(Poseł Ludwik Turko: W trybie sprostowania.)</u>
          <u xml:id="u-147.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">W trybie sprostowania. Proszę ściśle, panie pośle, w trybie sprostowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#PosełLudwikTurko">Panie premierze, zarzucił mi pan, że nieściśle zacytowałem pana, mówiąc, że postulował pan drastyczne zmniejszenie zatrudnienia w szkołach wyższych.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#PosełLudwikTurko">Otóż na zjeździe Związku Nauczycielstwa Polskiego powiedział pan, a przynajmniej tak podawała prasa,...</u>
          <u xml:id="u-148.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-148.3" who="#PosełLudwikTurko">... iż zatrudnienie w wyższych uczelniach można zmniejszyć o 20–30% bez wpływu na jakość nauki polskiej. Opierając się na tym, powiedziałem to, co powiedziałem.</u>
          <u xml:id="u-148.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">To jest raczej wyjaśnienie niż sprostowanie, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-149.2" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Proszę państwa zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-149.3" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-149.4" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Podczas dyskusji zgłoszono wnioski o odrzucenie projektów ustawy budżetowej na rok 1995 oraz założeń polityki pieniężnej na 1995 r. w pierwszym czytaniu.</u>
          <u xml:id="u-149.5" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-149.6" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku o odrzucenie w pierwszym czytaniu projektu ustawy budżetowej na rok 1995 zawartego w druku nr 688, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-149.7" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-149.8" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-149.9" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">W głosowaniu wzięło udział 333 posłów. Za wnioskiem o odrzucenie projektu ustawy głosowało 18 posłów, przeciw - 251, wstrzymało się od głosu 64 posłów.</u>
          <u xml:id="u-149.10" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm wniosek o odrzucenie w pierwszym czytaniu projektu ustawy budżetowej na rok 1995 odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-149.11" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem o odrzucenie w pierwszym czytaniu projektu założeń polityki pieniężnej na 1995 r.</u>
          <u xml:id="u-149.12" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o odrzucenie w pierwszym czytaniu projektu założeń polityki pieniężnej na 1995 r. zawartego w druku nr 664, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-149.13" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-149.14" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-149.15" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Głosowało 335 posłów. Za wnioskiem o odrzucenie projektu głosowało 16 posłów, przeciw - 297, wstrzymało się od głosu 22 posłów.</u>
          <u xml:id="u-149.16" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm wniosek o odrzucenie projektu założeń polityki pieniężnej na 1995 r. odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-149.17" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Wysoka Izbo! Zgodnie z art. 58 ust. 1 regulaminu Sejm kieruje projekt ustawy budżetowej na 1995 r. oraz założenia polityki pieniężnej na 1995 r., wraz ze stanowiskiem rządu wobec tych założeń, do Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, z tym że poszczególne części projektu budżetu rozpatrzą właściwe komisje, stosownie do podziału części budżetowych określonego uchwałą Prezydium Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-149.18" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Prezydium Sejmu proponuje, aby komisje te przekazały swoje wnioski do Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów do dnia 1 grudnia 1994 r., a Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów przekazała sprawozdanie Sejmowi do dnia 22 grudnia 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-149.19" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-149.20" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-149.21" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przechodzimy do następnego punktu porządku dziennego. Będzie to głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-149.22" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 19 porządku dziennego: Zmiany w składzie osobowym komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-149.23" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Prezydium Sejmu, po wysłuchaniu opinii Konwentu Seniorów, przedłożyło proponowane zmiany w składzie osobowym komisji sejmowych w doręczonym posłankom i posłom druku nr 705.</u>
          <u xml:id="u-149.24" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">W doręczonym druku proszę o dokonanie zmiany polegającej na odwołaniu ze składu Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego pana posła Dariusza Wójcika. Jest to jedyna zmiana proponowana w stosunku do druku, który państwo macie.</u>
          <u xml:id="u-149.25" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Czy w tej sprawie ktoś z posłów pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-149.26" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-149.27" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-149.28" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem zmian w składzie osobowym komisji sejmowych w brzmieniu proponowanym w druku nr 705, wraz ze zgłoszoną przeze mnie poprawką dotyczącą odwołania pana posła Dariusza Wójcika, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-149.29" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-149.30" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-149.31" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Głosowało 326 posłów. Za proponowanymi zmianami głosowało 279 posłów, przeciw - 16, wstrzymało się od głosu 31 posłów.</u>
          <u xml:id="u-149.32" who="#WicemarszałekOlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm uchwalił zmiany w składzie osobowym komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-149.33" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Aleksander Małachowski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 20 porządku dziennego: Pierwsze czytanie poselskiego projektu uchwały w sprawie powołania Komisji Nadzwyczajnej do zbadania zgodności z prawem działań podjętych przez przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (druk nr 673).</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu przedstawiciela wnioskodawców pana posła Juliusza Brauna.</u>
          <u xml:id="u-150.2" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-150.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, musi pan chwileczkę zaczekać, bo prastarym obyczajem odbywa się wychodzenie z sali.</u>
          <u xml:id="u-150.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Odprawa posłów.)</u>
          <u xml:id="u-150.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Odprawa posłów.</u>
          <u xml:id="u-150.6" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-150.7" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski"> Jeszcze chwileczkę, ponieważ nikt pana nie będzie słyszał.</u>
          <u xml:id="u-150.8" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#PosełJuliuszBraun">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dnia 2 lipca br. Wysoki Sejm — przy frekwencji równie dużej jak w tej chwili — ogromną większością głosów podjął uchwałę w sprawie przyjęcia sprawozdania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z rocznego okresu działalności wraz z informacją o podstawowych problemach radiofonii i telewizji. W tej dość obszernej uchwale jest m.in. takie zdanie: „Powołanie rady stanowiło wyraz troski państwa o ład w sferze elektronicznych środków przekazu oraz przejaw dbałości o zapewnienie niezależnej, demokratycznej kontroli nad działalnością nadawców programów radiowych i telewizyjnych”. W uchwale znalazło się też stwierdzenie, iż Sejm oczekuje od Krajowej Rady oraz właściwych organów skuteczniejszych działań na polu zwalczania piractwa w eterze.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#PosełJuliuszBraun">Minęło niewiele czasu i sytuacja jest dziś zupełnie inna niż wówczas, gdy tę uchwałę przyjmowaliśmy. Zamiast rozwiązania kryzysu, który już wówczas się rysował, mamy do czynienia z jego dramatycznym zaostrzeniem. Zamiast skutecznych działań na polu zwalczania piractwa mamy taką sytuację, że stoimy o krok od całkowitego załamania się ładu w eterze, o krok od otwarcia brutalnej wojny, w której nie będzie się już liczyć prawo ustanowione przez parlament i potwierdzone podpisem prezydenta Rzeczypospolitej. Nie będzie się już liczyć prawo, tylko wielka, albo czasem mała, polityka i pieniądze - te już zawsze wielkie. 25 października tego roku sejmowa Komisja Kultury i Środków Przekazu zapoznała się z aktualnymi problemami związanymi z funkcjonowaniem Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Przebieg tej dyskusji wskazywał wyraźnie, iż Krajowa Rada pozbawiona jest obecnie możliwości skutecznego wykonywania swoich ustawowych obowiązków. Niestety, przebieg tego posiedzenia nie pozwolił na jednoznaczne ustalenie faktów. Członkowie Krajowej Rady powoływali się, cytowali dokumenty, których samo istnienie kwestionowane było przez innych członków. Spierano się na temat poszczególnych przepisów, zarówno ustawy o radiofonii i telewizji, jak i Kodeksu postępowania administracyjnego oraz wielu innych przepisów. Odwoływano się do materiałów, które z racji tajemnicy handlowej muszą być poufne. Nie ukrywam, że wiarygodność kategorycznych opinii na temat prawa, które wygłaszał jeden z członków Krajowej Rady, uzasadniających obecne działania, podważała w oczach wielu członków komisji informacja (a jest to informacja Najwyższej Izby Kontroli), według której zgodnie z orzeczeniem sądu ta sama osoba niedawno, choć wówczas pełniła inne funkcje, działała sprzecznie z prawem.</u>
          <u xml:id="u-151.2" who="#PosełJuliuszBraun">Jednak, zdaniem komisji, przyczyną istniejącego obecnie kryzysu w Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji mogą być, jest na to wiele argumentów, niezgodne z prawem działania jej przewodniczącego. I właśnie dlatego, iż Komisja Kultury i Środków Przekazu doszła do takiego wniosku, w głosowaniu niemal jednomyślnie, przy jednym tylko głosie sprzeciwu, postanowiono zwrócić się do Sejmu o powołanie Komisji Nadzwyczajnej, zgodnie z art. 11 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r., w celu zbadania zgodności z prawem postępowania przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Ze względów formalnych ta uchwała wpłynęła do Wysokiej Izby jako projekt poselski, który mam zaszczyt tu prezentować, ale już po jej zgłoszeniu do laski marszałkowskiej Komisja Kultury i Środków Przekazu jeszcze raz wypowiedziała się w tej sprawie i przyjęła tę uchwałę jako projekt komisji, również ogromną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-151.3" who="#PosełJuliuszBraun">Zgodnie z przepisami „małej konstytucji” i regulaminu Sejmu uchwała w sprawie powołania komisji powinna zawierać szczegółowe określenie zadań komisji. Takie właśnie zadania szczegółowe zawiera ust. 2 dokumentu, który przedstawiam Wysokiej Izbie. Celem komisji jest więc zbadanie zgodności z prawem działań podjętych przez przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, w szczególności w odniesieniu do odmowy wydania decyzji koncesyjnych zgodnie z uchwałami Krajowej Rady, wydania tymczasowego zezwolenia na emisję programu oraz zwolnień z opłat koncesyjnych.</u>
          <u xml:id="u-151.4" who="#PosełJuliuszBraun">Wysoka Izbo! O przyjęcie tej właśnie uchwały zwracam się do Wysokiej Izby w imieniu wnioskodawców, a także, jak już powiedziałem, w imieniu Komisji Kultury i Środków Przekazu.</u>
          <u xml:id="u-151.5" who="#PosełJuliuszBraun">Panie i Panowie Posłowie! W cytowanym na początku dokumencie — w uchwale Sejmu z 2 lipca — jest niejako preambuła naszej ówczesnej uchwały: „Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji stała się ważnym elementem polskiego doświadczenia demokratycznego”. To doświadczenie okazało się bardzo trudne. Dziś niewiele brakuje, by zakończyło się ono niepowodzeniem. Zadaniem Sejmu jest obrona instytucji demokratycznych i demokratycznych zasad działania władzy. W tej obronie powinniśmy wszyscy okazać zdecydowanie, podjąć twarde decyzje, które w tej kadencji Sejmu jeszcze nie miały precedensu. Taką decyzją jest właśnie powołanie komisji, chociaż sam fakt powołania nie rozstrzyga jeszcze o sprawie. Stwarza natomiast możliwość rozstrzygnięcia wszelkich wątpliwości w sposób jednoznaczny, zgodny z przepisami.</u>
          <u xml:id="u-151.6" who="#PosełJuliuszBraun">Kończąc, chciałbym przedstawić Wysokiej Izbie jeszcze jedną sprawę. Projekt uchwały skierowany został decyzją Prezydium Sejmu do Komisji Ustawodawczej, która przedstawiła opinie o zgodności projektu z prawem. W opinii tej znalazły się uwagi o pewnych drobnych błędach legislacyjnych. Chciałbym w trybie autopoprawki te drobne błędy legislacyjne, w porozumieniu z Biurem Legislacyjnym, poprawić. Otóż w ust. 2 przed słowami: „przewodniczącego Krajowej Rady...”, trzeba wpisać dodatkowy wyraz: „obecnego”, by nie budziło to żadnych wątpliwości. Natomiast w ust. 3 zamiast słów: „odpowiednio przepisy dotyczące Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej”, należy umieścić słowa: „do uprawnień i trybu działania komisji stosuje się odpowiednio przepisy art. 9 ust. 1 i 2 ustawy z 26 marca 1982 r. o Trybunale Stanu”. Te przepisy mówią o tym, jaki jest tryb pracy komisji, iż ma ona prawo przesłuchiwania świadków, prawo utajniania swoich obrad, ma również prawo sformułowania wstępnego — podkreślam: wstępnego — wniosku o pociągnięcie do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu. Jest to wniosek równoważny wnioskowi podpisanemu przez 115 posłów, który następnie musi być rozpatrywany w normalnym trybie.</u>
          <u xml:id="u-151.7" who="#PosełJuliuszBraun">Chciałbym również zgłosić wniosek, jeśli taki będzie przebieg dyskusji, o przejście do drugiego czytania jeszcze na obecnym posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-151.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Juliuszowi Braunowi, przedstawicielowi wnioskodawców.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Chciałbym tu dodać coś, czego pan poseł nie powiedział, mianowicie że w art. 68 ust. 1 regulaminu Sejmu określone jest postępowanie z wstępnymi wnioskami. Powiada się tam tak: Wstępne wnioski w sprawach pociągnięcia do odpowiedzialności konstytucyjnej osób zajmujących określone ustawą najwyższe stanowiska państwowe Prezydium Sejmu kieruje do Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej. W postępowaniu przed tą komisją stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego.</u>
          <u xml:id="u-152.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Sejm postanowił o wysłuchaniu w debacie nad tym punktem porządku dziennego 5-minutowych wystąpień w imieniu klubów i kół parlamentarnych.</u>
          <u xml:id="u-152.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-152.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Jako pierwszego proszę o zabranie głosu pana posła Ryszarda Ulickiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#PosełRyszardUlicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiony dziś Izbie wniosek o powołanie Komisji Nadzwyczajnej do zbadania zgodności z prawem działań podjętych przez przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji budzi żywe zainteresowanie opinii publicznej, a także środków przekazu. Nic dziwnego, albowiem jest to wniosek w praktyce parlamentarnej unikatowy, jak już mówił pan przewodniczący Braun, a z drugiej strony dotyczy właśnie mass mediów, konkretnie zaś prawnych i formalnych warunków funkcjonowania wielu już istniejących w eterze lub mających zaistnieć ośrodków emisji programów. Po raz pierwszy komisja sejmowa występuje o powołanie Komisji Nadzwyczajnej, korzystając z przysługującego jej prawa, które głosi, że odpowiedzialność konstytucyjna obejmuje czyny, którymi osoby podlegające tej odpowiedzialności w zakresie swojego urzędowania lub w związku z zajmowanym stanowiskiem, w sposób zawiniony naruszyły konstytucję lub inną ustawę, o czym mówi art. 3 ustawy o Trybunale Stanu. Zgodnie z art. 1 ust. 2 pkt 7 odpowiedzialność taką ponoszą również członkowie Rady Radiofonii i Telewizji. Przypomnę, że wniosek o pociągnięcie do odpowiedzialności może być złożony także przez marszałka Sejmu, przez prezydenta, a także przez komisję sejmową z inicjatywy co najmniej 115 posłów, o czym także pan przewodniczący mówił. I tak wygląda formalnoprawna strona tej decyzji. Ale godzi się powiedzieć, dlaczego komisja z tego uprawnienia skorzystała. Skorzystała dlatego, że w naszym najgłębszym przekonaniu Krajowa Rada w znacznym stopniu została pozbawiona możliwości skutecznego wykonywania swoich ustawowych obowiązków. Co gorsza, stało się tak, że to kolegialne ciało podejmuje decyzje dotyczące porządkowania ładu w eterze. Zgodnie z prawem i swoimi uprawnieniami przyznaje koncesje. Ta suwerenna kolegialność jest paraliżowana i ograniczana nieuzasadnionym, zdaniem komisji oraz mojego klubu, brakiem aktywności przewodniczącego, czego szczególnym, jaskrawym wręcz przykładem jest niepodpisanie gotowej już koncesji.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#PosełRyszardUlicki">W obliczu pojawiającej się praktyki wmanewrowywania wielu dziedzin życia na obrzeża i niedopowiedzenia prawa, nikt inny jak my, posłowie, mamy obowiązek wyplenienia tej niedobrej, służącej rzekomo Polsce praktyki. Sejm ma konstytucyjny obowiązek udowodnienia, że szanuje sam siebie, stanowione przez siebie prawo i że wbrew zasadzie: „Nie liczy się prawo, liczy się skuteczność” będzie zgodnie ze swoim powołaniem postępować według zasady, że właśnie prawo jest jedynym fundamentem skuteczności, a nie jego łamanie lub „kuglowanie” wokół prawa.</u>
          <u xml:id="u-153.2" who="#PosełRyszardUlicki">Istota Krajowej Rady polegała na pluralizmie politycznym tej instytucji, na jej moralnej suwerenności, na jej rzeczywistej niezależności tak niezbędnej wobec bardzo trudnego i historycznego, nie boję się tego powiedzieć, zadania, jakie przed nią postawiliśmy. I nikt, Wysoka Izbo, żadna najwybitniejsza nawet postać czy osoba, nie może ograniczać i wręcz szantażować kolegialnych gremiów, których decyzji dziś nikt przecież nie podważa. Podejmowane dotąd próby podważania uchwał Krajowej Rady i bezprzykładnego oczerniania jej członków nie tylko kompromitują radę w oczach polskiej i międzynarodowej opinii publicznej, ale także, jak już mówiłem, paraliżują działalność szczególnie ważnego urzędu, który w tej Izbie powołano nie po to, by stał się chłopcem do bicia, lecz po to, by sprawnie funkcjonował i rozwiązywał ważne dla społeczeństwa i państwa problemy dotyczące tworzenia nowego ładu w eterze.</u>
          <u xml:id="u-153.3" who="#PosełRyszardUlicki">Ten paraliż, ta nieznośna praktyka to główne powody, które zmuszają mój klub do poparcia propozycji powołania Komisji Nadzwyczajnej, która zbada zgodność z prawem działań podjętych przez przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, a czasem - co trzeba podkreślić - działań nie podjętych, w szczególności tych, które polegają na odmowie wydania decyzji koncesyjnych, zgodnie z uchwałami tej rady już przyjętych. Chcemy poznać istotę decyzji polegających m.in. na zwolnieniu z opłat koncesyjnych. Nasza inicjatywa nie oznacza - zgadzam się tu z panem przewodniczącym Braunem - wydania na kogokolwiek wyroku. O niczym nie przesądzamy. Chcemy rzetelnej oceny opartej na profesjonalnych ekspertyzach, które pozwolą na ostateczne i kompetentne rozpoznanie zarzutów, którym dziś towarzyszą czasem świadomie podsycane emocje w ocenianiu działalności tej właśnie instytucji.</u>
          <u xml:id="u-153.4" who="#PosełRyszardUlicki">Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej wierny filozofii, która legła u podstaw stworzenia jednego z niewielu dotąd udanych dzieł rzetelnego i uczciwego pluralizmu, uważa za swój obowiązek powołanie Komisji Nadzwyczajnej. Wierzymy w jej obiektywizm i najlepszą wolę wyjaśnienia argumentów wszystkich stron zbyt długo trwającego zdarzenia, które zaczyna kompromitować jego autorów, a zwłaszcza niektórych reżyserów tego zdarzenia - przede wszystkim państwo prawa, o którym tak wiele i tak chętnie obecnie się mówi. Dość mówienia!</u>
          <u xml:id="u-153.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Ryszardowi Ulickiemu z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę pana posła Wiesława Gołębiewskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#PosełWiesławGołębiewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Praktyka ostatnich miesięcy dowodzi, że Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji jest faktycznie najwyższym organem w dziedzinie elektronicznych mass mediów. Największą bolączką w jej pracy jest jednak nieprzestrzeganie prawa, a później różne interpretacje tych samych faktów, które nie pozwalają jednoznacznie ustalić aktualnego stanu prawnego.</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#PosełWiesławGołębiewski">Pozwolę sobie na przypomnienie faktów stanowiących podstawę do zbadania zgodności postępowania z przepisami prawa przez pana Janusza Zaorskiego, przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Otóż umowy dla polskiego partnera z Canal Plus mają zabezpieczać kredyt z dwóch banków w wysokości 10 mln dolarów. Do dziś wykorzystano około 2 mln dolarów z tej puli. Umowy zawarte zostały w czerwcu 1994 r., a ich treść ujawniono obecnie. Od strony formalnoprawnej warunki tych umów są spełnione, lecz brakuje oznak konsumowania owoców finansowych tych umów. Należy więc ustalić, czy spełnione zostały wszystkie warunki odpowiadające ustawie.</u>
          <u xml:id="u-155.2" who="#PosełWiesławGołębiewski">Po drugie, Rozgłośnia Harcerska otrzymała 6 częstotliwości regionalnych, czyniąc starania o uzyskanie siódmej w Warszawie. Częstotliwość w Warszawie można przydzielić w nowym procesie koncesyjnym. Problem tkwi jednak w tym, że bez rozgłośni warszawskiej te 6 rozgłośni regionalnych nie może efektywnie prowadzić działalności w eterze. Pan przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji Janusz Zaorski wyraził zgodę na próbną emisję dla Rozgłośni Harcerskiej - do czasu zakończenia nowego procesu koncesyjnego.</u>
          <u xml:id="u-155.3" who="#PosełWiesławGołębiewski">Po trzecie, Diecezjalne Radio Mariackie w Krakowie nie wpłaciło sumy 500 mln zł za koncesję programową w paśmie UKF. Uzgodnienie z przedstawicielem Episkopatu zakładało, że za wszystkie częstotliwości przyznane przez ministra łączności w okresie od 1989 r. do czasu ogłoszenia procesu koncesyjnego Kościół nie płacił, podobnie jak szereg innych podmiotów, które otrzymały poszczególne częstotliwości. Zaległość 500 mln zł to jednak nieuregulowane zobowiązanie na rzecz skarbu państwa z nowej oferty publicznej procesu koncesyjnego, w którym zastosowano już wszystkie możliwe ulgi, tj. 20% odpłatności, jeśli nie ma reklam, 50% ulgi, jeśli reklamy stanowią tylko 2% czasu reklamowego oraz ulgę naliczaną proporcjonalnie do czasu nienadawania programu w okresie dobowym. Zaległa opłata Diecezjalnego Radia Mariackiego w Krakowie nie wpłynęła, pomimo uzyskania koncesji. Nie ma podstawy prawnej do zwolnienia z tej opłaty lub rozłożenia jej na raty. Pomimo to pan przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji Janusz Zaorski wystąpił do ministra finansów o zwolnienie lub rozłożenie na raty opłaty koncesyjnej. Jest to niezgodne z ustawą o radiofonii i telewizji, z rozporządzeniem Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji i w ogóle z zasadami związanymi z istotą przyznawania koncesji.</u>
          <u xml:id="u-155.4" who="#PosełWiesławGołębiewski">Opóźnienia we wnoszeniu opłat koncesyjnych powodują niewpłynięcie do skarbu państwa minimum kilkudziesięciu miliardów złotych oraz niebezpieczeństwo odradzania się piractwa i bezprawia w eterze. Musimy o tym pamiętać szczególnie przy konstrukcji budżetu na 1995 r.</u>
          <u xml:id="u-155.5" who="#PosełWiesławGołębiewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pan prezydent Lech Wałęsa odwołał pana Marka Markiewicza z funkcji przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji za samą tylko obietnicę udzielenia koncesji dla PolSatu. Dziś natomiast przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji pan Janusz Zaorski nie obiecuje koncesji, lecz już je przydziela - przed rozpoczęciem nowego procesu koncesyjnego - i występuje do ministra finansów o zwolnienie z ustawowych opłat lub o rozłożenie ich na raty. Oznacza to nieprzestrzeganie obowiązujących uregulowań prawnych.</u>
          <u xml:id="u-155.6" who="#PosełWiesławGołębiewski">Klub Polskiego Stronnictwa Ludowego opowiada się za powołaniem komisji w celu definitywnego wyjaśnienia zaistniałej sytuacji i stwierdzenia, czy prawo zostało złamane przez przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji pana Janusza Zaorskiego.</u>
          <u xml:id="u-155.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Wiesławowi Gołębiewskiemu z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-156.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Janusza Niemcewicza z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#PosełJanuszNiemcewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Od dłuższego czasu nie maleje publiczne zainteresowanie działalnością Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Nie jest to, niestety, zainteresowanie wynikające z doniosłości decyzji podejmowanych przez to gremium, lecz raczej atmosfera sensacji, jaka rodzi się wokół kontrowersyjnych decyzji personalnych dotyczących rady i spektakularnych sporów pomiędzy jej członkami. Konflikt, jaki ujawnił się ostatnio, dotyczący działalności przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, stał się przedmiotem obrad sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu. Komisja podjęła próbę wyjaśnienia tła tego konfliktu, a wynikiem jej prac jest wniosek o powołanie Komisji Nadzwyczajnej.</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#PosełJanuszNiemcewicz">Nie będę opisywał okoliczności, które skłoniły komisję do sformułowania takiego wniosku, ponieważ uczynił to już jej przewodniczący. Powiem tylko, że w czasie obrad komisji występujący przed nią członkowie Krajowej Rady różnili się jaskrawo nie tylko co do interpretacji przepisów ustawy o radiofonii i telewizji - to byłoby jeszcze zrozumiałe - lecz również co do faktów, a to musi już budzić zaniepokojenie.</u>
          <u xml:id="u-157.2" who="#PosełJanuszNiemcewicz">Komisji nie udało się uzyskać jednobrzmiącej odpowiedzi na pytanie, czy przewodniczący Krajowej Rady wydał tymczasowe zezwolenie na emisję programu Rozgłośni Harcerskiej, czy nie. Decyzja taka nie miałaby podstawy prawnej. Nie udało się również w sposób nie budzący wątpliwości ustalić, czy przewodniczący, z pominięciem Krajowej Rady, podjął inicjatywę zwolnień z opłat koncesyjnych, czy nie. Byłoby to sprzeczne z art. 40 ust. 2 ustawy.</u>
          <u xml:id="u-157.3" who="#PosełJanuszNiemcewicz">Największe poruszenie wywołało niepodjęcie do dnia dzisiejszego decyzji o koncesji, mimo wydania przez Krajową Radę uchwały w tej sprawie. Tu kontrowersje dotyczą tego, czy przewodniczący Krajowej Rady otrzymał całość niezbędnej do wydania decyzji dokumentacji — jak twierdzi większość członków Krajowej Rady — czy też jej nie otrzymał. Przypominam, że pan Janusz Zaorski 25 października zapowiedział, że sprawa dokumentów wyjaśni się i że „być może” koncesja w ciągu najbliższych dni zostanie podpisana. „Najbliższe dni” to z pewnością mniej niż trzy tygodnie, a mimo to sprawa nie została zakończona.</u>
          <u xml:id="u-157.4" who="#PosełJanuszNiemcewicz">W toku obrad Komisji Kultury i Środków Przekazu jeden z członków Krajowej Rady wyraził pogląd, że przewodniczący nie jest związany żadnym terminem przy wydawaniu decyzji koncesyjnej, a nawet nie jest związany uchwałą Krajowej Rady w tej sprawie. Jest to pogląd oczywiście sprzeczny ze stanowiskiem Naczelnego Sądu Administracyjnego, który stwierdził, że uchwała Krajowej Rady jest skierowana do przewodniczącego i wiąże go bezwzględnie.</u>
          <u xml:id="u-157.5" who="#PosełJanuszNiemcewicz">Wyjaśnienie tych wszystkich okoliczności faktycznych i wątpliwości prawnych przekroczyło możliwości Komisji Kultury i Środków Przekazu. Przekroczyło je m.in. dlatego, że przewodniczący rady, powołując się na poufność informacji i tajemnicę handlową, nie ujawnił komisji konkretnych przyczyn, które miałyby uzasadniać odmowę lub tylko zwłokę w wydaniu decyzji koncesyjnej. Sprawa ta musi być wyjaśniona, ponieważ skutki postępowania przewodniczącego rady wykraczają daleko poza stosunki pomiędzy jednym z nadawców a organem koncesyjnym, organem państwowym. Niepodejmowanie decyzji koncesyjnej doprowadziło już teraz do faktycznego wstrzymania dalszego procesu koncesyjnego. Ułatwia to wejście na teren Polski innej sieci z pominięciem polskiego systemu prawnego i rujnuje resztki autorytetu Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.</u>
          <u xml:id="u-157.6" who="#PosełJanuszNiemcewicz">W tej sytuacji powołanie Komisji Nadzwyczajnej do zbadania zgodności z prawem działań przewodniczącego Krajowej Rady jest zdaniem klubu Unii Wolności całkowicie uzasadnione. Komisja Nadzwyczajna, dysponując możliwościami przewidzianymi w Kodeksie postępowania karnego, pokona trudności, jakie napotkała komisja kultury przy wyjaśnianiu sprawy. Będzie mogła wówczas ocenić, czy postępowanie przewodniczącego Krajowej Rady narusza prawo, a jeśli tak, to czy jest to naruszenie rażące i czy powinno spowodować — i jakie — skutki prawne.</u>
          <u xml:id="u-157.7" who="#PosełJanuszNiemcewicz">Mój klub, ze względu na pilność sprawy, również popiera wniosek o przejście do drugiego czytania.</u>
          <u xml:id="u-157.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Januszowi Niemcewiczowi z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Artura Smółko z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#PosełArturSmółko">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Po raz kolejny rozmawiamy o Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji, po raz kolejny rozmawiamy o przewodniczącym Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, ostatnim przewodniczącym Krajowej Rady - to pewnie już nudne i myślę, że niepotrzebne. Sprawa działań, które były podejmowane przez pana przewodniczącego Zaorskiego, sprawa niepodpisania koncesji dla Canal Plus, ma pewnie wszelkie cechy skandalu. Myślę, że i wśród członków komisji kultury, i wśród olbrzymiej większości posłów Wysokiej Izby jest tu duża zgodność. Według opinii mego klubu, Unii Pracy, to przewodniczący Zaorski, nie podpisując koncesji, zwlekając w tych działaniach, łamie prawo. Twierdzę tak przede wszystkim na podstawie orzeczenia NSA i w związku z Kodeksem postępowania administracyjnego.</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#PosełArturSmółko">Myślę, że dodatkowym ważnym elementem jest to, że i w tym przypadku mamy ponownie do czynienia z łamaniem ustawy o radiofonii i telewizji. Ustawa o radiofonii i telewizji precyzuje bardzo wyraźnie, że przewodniczący jest w istocie organem wykonawczym Krajowej Rady, a nie ciałem, które jest w stanie zablokować wszelką działalność Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. To wymaga szczególnego podkreślenia. Jak mówię, jesteśmy co do tego wyjątkowo zgodni z Unią Wolności, z SLD, z tym, co mówił pan poseł Gołębiewski z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-159.2" who="#PosełArturSmółko">Ale nie jest też tak, że kiedy mówimy, iż pan przewodniczący Zaorski robi źle, iż pan przewodniczący Zaorski łamie prawo, to nie mamy pewnych obiekcji co do sposobu, w jaki chcemy się z tą sprawą uporać. Jest pomysł powołania komisji śledczej. Musimy sobie odpowiedzieć na pytanie, czy nie jest to przypadkiem w istocie strzelanie z armaty do wróbla. Dotychczasowe doświadczenia z komisją śledczą w polskim parlamencie nie są zbyt ciekawe. W poprzedniej kadencji funkcjonowała przez trzy kwartały komisja śledcza. Komisja ta działała na podstawie zapisu konstytucyjnego. Tylko cóż się wówczas okazało? Otóż wówczas okazało się, że ten zapis konstytucyjny jest w istocie pusty i bardzo krępuje prace komisji śledczej. Jak wiadomo, taka komisja w swoich działaniach opiera się na Kodeksie postępowania karnego. Chcę powiedzieć, że nikt do tej pory nie sprecyzował, czy ktoś, kto jest przesłuchiwany przez taką komisję, jest przesłuchiwany w charakterze świadka, czy w charakterze podejrzanego? Czy ktoś, kto jest przesłuchiwany, może korzystać z pomocy prawnej? Tutaj jest pewien kłopot, kłopot natury prawnej. Dowodzi on jednego: że potrzebna jest oddzielna ustawa o komisji śledczej. Wtedy rzeczywiście będzie łatwiej. Tylko, jak mówię, wszystkie nasze obiekcje nie zmieniają faktu, że w ocenach dotyczących działania przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji jesteśmy, jak sądzę, jednomyślni.</u>
          <u xml:id="u-159.3" who="#PosełArturSmółko">Pojawia się też kolejne pytanie. Jeżeli jesteśmy tak jednomyślni, jeżeli sądzimy, że cała wina leży po stronie przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, to czy musimy powołać komisję śledczą? Czego ma ta komisja dowieść? Czy ma dowieść, że przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji odpowiada za destrukcję, za blokowanie działań Krajowej Rady, za zatrzymanie procesu koncesyjnego? Na wszystkie te pytania jest jedna odpowiedź: tak. Wobec tego trzeba zrobić tylko jedno: trzeba odblokować Krajową Radę Radiofonii i Telewizji, trzeba ją uwolnić od destrukcyjnych działań różnych ludzi.</u>
          <u xml:id="u-159.4" who="#PosełArturSmółko">Jak to można zrobić? To jest, oczywiście, pytanie. Chcę powiedzieć, że można to zrobić w bardzo prosty sposób. Jeśli panuje zgodność co do tego, że dzisiaj Krajowa Rada nie poradzi sobie z procesem koncesyjnym, z dalszym prowadzeniem polityki państwa wobec ładu w eterze, trzeba po prostu przyśpieszyć prace nad nowelizacją ustawy o radiofonii i telewizji. Jeżeli Izba zgodzi się z moim klubem, że trzeba sprawić, by przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji wybierała Krajowa Rada, a nie, by mianował go prezydent, to jest to wystarczający mandat do tego, by skrócić kadencję obecnego przewodniczącego.</u>
          <u xml:id="u-159.5" who="#PosełArturSmółko">Zmienia się sposób powołania przewodniczącego, powinien się zmienić przewodniczący, powinien być przynajmniej inaczej wybrany. A ja mam nadzieję, że jeżeli zmieni się zasadę wyboru, to będzie to nowy przewodniczący, inny przewodniczący - i rozwiążą się wszystkie nasze problemy.</u>
          <u xml:id="u-159.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Arturowi Smółko z Unii Pracy.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Wuttke z Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#PosełJerzyWuttke">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W głosowaniu Komisji Kultury i Środków Przekazu w sprawie powołania przez Sejm Komisji Nadzwyczajnej zgłosiłem sprzeciw. I dziś podtrzymuję ten sprzeciw w imieniu Klubu Parlamentarnego Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform. Chcę powiedzieć, że z faktu, iż jest to sprzeciw mniejszości nie wynika, że racje tego sprzeciwu straciły na aktualności. W uzasadnieniu uchwały o powołaniu Komisji Nadzwyczajnej jest prawdziwe stwierdzenie: „Krajowa Rada w znacznym stopniu pozbawiona jest możliwości skutecznego wykonywania swoich ustawowych obowiązków”. Ale już kolejne zdanie niekoniecznie jest prawdziwe: „Przyczyną tego stanu rzeczy mogą być niezgodne z prawem działania przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji”. Otóż z przebiegu dyskusji w dniu 25 października w trakcie posiedzenia Komisji Kultury i Środków Przekazu równie dobrze może wynikać, że pozbawienie możliwości skutecznego wykonywania przez Krajową Radę jej ustawowych obowiązków jest spowodowane wstrzymywaniem się od pracy w Krajowej Radzie grupy tzw. starych członków Krajowej Rady głównie z jednego powodu. Jest nim brak podpisu przewodniczącego Krajowej Rady w jednej, jednostkowej sprawie, która budzi istotne merytoryczne zastrzeżenia ekonomiczno-prawne sformułowane również wcześniej, które nadal są aktualne. Oznacza to, że polski wspólnik w Polskiej Korporacji Telewizyjnej posiada nieprzekonywającą strukturę kapitałową, a struktura prawna wskazuje na duże prawdopodobieństwo, iż wnioskodawca znajdzie się pod faktyczną kontrolą obcego kapitału. Według uzyskanych informacji wnioskodawca twierdzi, iż przedstawił znaczną koncentrację kapitału. Faktycznie zaś jest to jedynie koncentracja kredytu. Natomiast pominięcie aspektu społecznego w polityce koncesyjnej Krajowej Rady w sferze, jakby nie było, środków społecznego przekazu stanowi drastyczny przykład lekceważenia m.in. nadawców lokalnych. Przykładem tej postawy jest zupełne pominięcie nadawców lokalnych w woj. katowickim na rzecz nadawców zewnętrznych, w tym na rzecz Canal Plus. Budzi to liczne ostre sprzeciwy i żądania zmiany tej sytuacji, formułowane przez wojewodę katowickiego, wojewódzki sejmik samorządowy, liczne zarządy gmin, a także organizacje gospodarcze i stowarzyszenia. Nie ma zatem, niestety, zgody w kwestii oceny funkcjonowania Krajowej Rady ani w parlamencie (pamiętamy o odrzuceniu przez Senat sprawozdania Krajowej Rady), ani poza parlamentem. Istnieje również różnica zdań co do roli przewodniczącego tejże Krajowej Rady. Brak również zgodnego przekonania co do sensowności i potrzeby powołania kolejnej Komisji Nadzwyczajnej.</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Jerzemu Wuttke.</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Panie marszałku, sprostowanie.)</u>
          <u xml:id="u-162.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#PosełMarekMaciejSiwiec">Panie Marszałku! Chciałbym stwierdzić, że pan poseł Wuttke dwukrotnie w swojej wypowiedzi powiedział nieprawdę. Otóż pan poseł Wuttke stwierdził, że tzw. starzy członkowie Krajowej Rady wstrzymują się od pracy. Otóż oświadczam, że starzy członkowie rady pracują bardzo ciężko, lecz ich praca nie spotyka się z efektem w postaci podpisu na dokumentach koncesyjnych. Po drugie, pan poseł Wuttke stwierdził, że Krajowa Rada lekceważyła nadawców lokalnych. Otóż koncesja dla Canal Plus stwarza możliwości rozwoju nadawców lokalnych, czego pan poseł Wuttke albo nie wie, albo nie chciał powiedzieć z tej trybuny. W ramach tej koncesji są tzw. dwie godziny dla nadawców lokalnych opłacane przez Canal Plus.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi za sprostowanie.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy pan profesor Juliusz Braun jako przedstawiciel wnioskodawców chciałby zabrać głos? Nie.</u>
          <u xml:id="u-164.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-164.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Ponieważ wpłynęły dwa wnioski - wniosek pana posła Juliusza Brauna, aby przystąpić niezwłocznie do drugiego czytania projektu uchwały, a następnie pana posła Jerzego Wuttke o odrzucenie projektu uchwały w pierwszym czytaniu, musimy poddać je pod głosowanie w końcowej części obrad. Jeśli nie będzie kworum, głosowanie odbędzie się na następnym posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-164.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-164.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 21 porządku dziennego: Informacja prezesa Rady Ministrów o przyczynach odwołania ministra obrony narodowej Piotra Kołodziejczyka.</u>
          <u xml:id="u-164.6" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu prezesa Rady Ministrów Waldemara Pawlaka.</u>
          <u xml:id="u-164.7" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę, panie premierze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#PrezesRadyMinistrówWaldemarPawlak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Odpowiedź na pytanie o przyczyny wystąpienia z wnioskiem do pana prezydenta Rzeczypospolitej o odwołanie admirała Piotra Kołodziejczyka z funkcji ministra obrony przedstawię w trzech płaszczyznach: formalnej, zawodowej i politycznej.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#PrezesRadyMinistrówWaldemarPawlak">Formalną przyczyną odwołania pana Piotra Kołodziejczyka z funkcji ministra obrony narodowej było niewykonywanie przezeń zaleceń Komitetu Obrony Kraju, a podstawą prawną art. 68 ust. 2 Ustawy Konstytucyjnej z 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym.</u>
          <u xml:id="u-165.2" who="#PrezesRadyMinistrówWaldemarPawlak">Podam niektóre przykłady niewykonywania zaleceń KOK przez ministra obrony narodowej lub powołujących się na ministra współpracowników.</u>
          <u xml:id="u-165.3" who="#PrezesRadyMinistrówWaldemarPawlak">Komitet Obrony Kraju na posiedzeniu 26 listopada 1993 r. postanowił m.in., że jest potrzeba przygotowania propozycji zmian w ustawie konstytucyjnej oraz ustawie o powszechnym obowiązku obrony w kwestii Rady Bezpieczeństwa Narodowego. Inicjatywę powierzono Radzie Ministrów. Prezes Rady Ministrów, kierując się zaleceniami KOK, a także decyzjami z posiedzenia Rady Ministrów z 14 grudnia 1993 r., pismem z 18 stycznia 1994 r. zobowiązał ministra obrony narodowej do realizacji wniosków. Chcę tu pokazać, że zupełnie niepotrzebnie została skoncentrowana uwaga i dyskusja na przedstawieniu dylematów dotyczących podporządkowania w ramach struktur Ministerstwa Obrony Narodowej, a nie na projektach ustaw, co w pewnym sensie doprowadziło do kłopotów na własne życzenie. Na początku roku zajmowaliśmy się dyskusją na temat podporządkowania w ramach struktur wojskowych Ministerstwa Obrony Narodowej, tymczasem stan prawny w tym zakresie jest jasny i określony w konstytucji i ustawie o powszechnym obowiązku obrony i jeżeli ktokolwiek zamierza zmienić ten stan czy go doprecyzować - to powinien skoncentrować się wyłącznie na złożeniu projektów ustaw i forsować te projekty, a nie tracić czas na dyskusję na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-165.4" who="#PrezesRadyMinistrówWaldemarPawlak">Następnie przykład związany z posiedzeniem KOK 27 października br.: KOK zobowiązywał ministra obrony narodowej, zgodnie z protokołem posiedzenia Rady Ministrów z 9 lipca 1991 r., do niezwłocznego przygotowania ustawy o wojskowych służbach informacyjnych i wstrzymania do tego czasu wszelkich działań dotyczących rozstrzygnięć organizacyjnych. Dzień wcześniej na posiedzeniu Komitetu Spraw Obronnych Rady Ministrów z mojej strony sygnalizowałem i przypominałem ministrowi obrony narodowej zalecenia dotyczące powstrzymania się od zmian organizacyjnych i skoncentrowania na przygotowaniu stosownych aktów prawnych, tak aby nie była kwestionowana podstawa prawna. Chcę w tym miejscu podkreślić, że Ministerstwo Obrony Narodowej jako jeden z nielicznych resortów - innym przykładem jest Ministerstwo Sprawiedliwości - nie ma dotychczas ustawy o ministrze obrony narodowej i powoduje to szereg problemów, ponieważ w wyniku takiego stanu prawnego struktury organizacyjne MON są określane i kształtowane na podstawie decyzji samego ministra. Obecna struktura Ministerstwa Obrony Narodowej, jak myślę, w dużej części jest wynikiem realizacji raportu przygotowanego w 1991 r. przez ministra Żabińskiego, z udziałem ministra Kołodziejczyka i wówczas wiceministra, pana Onyszkiewicza, w tym zespole przygotowawczym był także m.in pan Parys. Ta struktura przewidywała takie właśnie organizacyjne podporządkowanie, m.in. powierzenie szefowi sztabu dowodzenia siłami zbrojnymi. Być może pewne nieścisłości czy nie do końca jasno określone zalecenia są dzisiaj powodem rozbieżności w ocenie tego, czy te mechanizmy w należyty sposób zapewniają cywilną kontrolę nad armią, ale jeszcze raz chcę podkreślić, że wszelkie wątpliwości należy rozwiązywać na drodze prawnej, poprzez doprowadzenie do klarownej, czytelnej sytuacji prawnej. Wtedy nie będzie dyskusji czy różnych interpretacji tego, jakie są kompetencje i uprawnienia poszczególnych organów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo i obronę narodową.</u>
          <u xml:id="u-165.5" who="#PrezesRadyMinistrówWaldemarPawlak">Druga płaszczyzna to sprawy związane z zawodowymi powodami dotyczącymi wniosku w sprawie odwołania pana Piotra Kołodziejczyka z funkcji ministra obrony narodowej. Wiążą się one z utratą przez ministra zaufania naczelnego zwierzchnika sił zbrojnych prezydenta Rzeczypospolitej, przy równoczesnym konflikcie z podległym ministrowi wojskowym pionem Ministerstwa Obrony Narodowej. Każdemu, kto zna zasady kierowania choćby małą instytucją, wiadomo, że oznacza to utratę zdolności do koordynowania i kierowania firmą. Nie wyciągałem z tego organizacyjnych wniosków, dopóki sprawa była rozpatrywana przez sejmową Komisję Obrony Narodowej. Gdy okazało się, że nie wyjaśniono wszystkich wątpliwości, potrzeba odwołania ministra obrony narodowej w imię dobra resortu i obronności kraju stała się oczywista. Odwołanie mogło nastąpić kilka dni wcześniej, co się nie stało w związku z moim wyjazdem do Wielkiej Brytanii. Wybór dnia 10 listopada w sytuacji, która powstała, był konieczny ze względu na zbliżające się święto narodowe, nominacje generalskie i spotkania okolicznościowe z udziałem najwyższych władz państwowych i wojskowych, podczas których mogło dojść do dwuznacznych sytuacji. Z tych powodów podjąłem znane Wysokiej Izbie rozstrzygnięcie pomimo różnych opinii, które otrzymywałem od osób informowanych o zamiarze podjęcia takiej decyzji lub przedstawianych po podjętej już decyzji. Przyznaję, iż fakt, że nie tzw. utrata możliwości wykonywania funkcji, lecz niewykonanie zaleceń Komitetu Obrony Kraju został podany w piśmie do pana prezydenta jako uzasadnienie, ale ma to także swoje przyczyny.</u>
          <u xml:id="u-165.6" who="#PrezesRadyMinistrówWaldemarPawlak">Chciałbym zwrócić uwagę, iż rząd koalicyjny ma swoją specyfikę. Wielu ministrów czuje się nie tylko członkami rządu, lecz także reprezentantami poszczególnych członów koalicji lub innych środowisk. To prowadzi m.in. do publicznych dyskusji między ministrami, utrudnia koordynację pracy Rady Ministrów i zachowanie niezbędnej dla sprawności działania Rady Ministrów dyscypliny. W tym wymiarze pan minister Kołodziejczyk poczynał sobie dość dowolnie, choć trzeba wyraźnie stwierdzić, że przez długi czas nie czynił tego publicznie, w środkach masowego przekazu. Bywały działania, o których wcześniej niż premier dowiadywały się inne środowiska, czego nie mogłem i nie chciałem zbyt długo tolerować.</u>
          <u xml:id="u-165.7" who="#PrezesRadyMinistrówWaldemarPawlak">Z powyższą informacją wiąże się polityczny aspekt zarówno odwołania pana admirała Piotra Kołodziejczyka, jak i niepowołania równocześnie nowego ministra obrony narodowej, co ma związek z przejściowym osobistym zaangażowaniem premiera w działania Ministerstwa Obrony Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-165.8" who="#PrezesRadyMinistrówWaldemarPawlak">Ustalenie „małej konstytucji”, że kandydat na ministra obrony narodowej, spraw wewnętrznych i spraw zagranicznych musi być konsultowany z panem prezydentem, wymaga interpretacji prawnej. W sytuacji, gdy partie koalicji rządowej, a także partie opozycji, o czym świadczy choćby dzisiejsza dyskusja, chcą mieć wpływ na obsadę tych resortów, widzę praktycznie dwie możliwości:</u>
          <u xml:id="u-165.9" who="#PrezesRadyMinistrówWaldemarPawlak">1) znajdziemy kandydata, który pogodzi wszystkie opcje — obrona narodowa jest przecież sprawą wspólną;</u>
          <u xml:id="u-165.10" who="#PrezesRadyMinistrówWaldemarPawlak">2) doprowadzimy do określenia bardzo jasnego w sensie prawnym — i zarówno premier, jak i prezydent postąpią zgodnie z ich formalnymi uprawnieniami.</u>
          <u xml:id="u-165.11" who="#PrezesRadyMinistrówWaldemarPawlak">Innym politycznym aspektem powstałej sytuacji są pożądane warunki, jakie powinien spełniać cywilny minister obrony narodowej. Sądzę, że sytuacja, w której emerytowany, były żołnierz zawodowy zostaje cywilnym ministrem obrony narodowej, nie jest najlepsza, ponieważ w sposób naturalny powoduje konflikty kompetencyjne w sprawach czysto wojskowych.</u>
          <u xml:id="u-165.12" who="#PrezesRadyMinistrówWaldemarPawlak">Mam nadzieję, że Wysoka Izba, wprowadziwszy tę problematykę do porządku swoich obrad, podejmie w tych sprawach ustalenia, sugestie, które ułatwią postępowanie zarówno premierowi, jak i prezydentowi, i uczynią wiarygodną ideę demokratycznej i cywilnej kontroli nad siłami zbrojnymi. Prezydent, premier, parlament i rząd powinni mieć realną kontrolę nad armią i wykazywać rzeczywistą troskę o jej rozwój i panującą w armii sytuację. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-165.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję prezesowi Rady Ministrów panu Waldemarowi Pawlakowi.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pan poseł Tomasz Nałęcz prosi o głos. W jakiej sprawie, panie pośle?</u>
          <u xml:id="u-166.2" who="#komentarz">(Poseł Tomasz Nałęcz: Chciałbym zadać panu premierowi dwa pytania, ponieważ będę miał kłopot z zajęciem stanowiska w imieniu klubu.)</u>
          <u xml:id="u-166.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#PosełTomaszNałęcz">Panie Premierze! Proszę mi wybaczyć, że mimo późnej pory zadam dwa pytania, ale pan premier powołuje się na posiedzenia KOK, które są tajne. Do nas, do Komisji Obrony Narodowej docierają informacje dosyć ogólne, lecz sprzeczne z tym, co pan premier był łaskaw odpowiedzieć. Dlatego chciałem zapytać o pewną kwestię.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#PosełTomaszNałęcz">Pan premier mówił, że pan minister Kołodziejczyk nie wykonał zaleceń Komitetu Obrony Kraju z listopada 1993 r. w sprawie tzw. ustawy kompetencyjnej. Byliśmy informowani w czerwcu tego roku, że po kilku miesiącach różnych etapów prac rządu nad tzw. ustawą kompetencyjną zapadła decyzja, iż szef BBN ma dwa tygodnie na przygotowanie projektu tej ustawy. Rozumiem, że chyba decyzja, która dotarła do Komisji Obrony Narodowej, była mylna. Albo ktoś wprowadził nas w błąd, albo nie rozumiem zarzutu pana premiera pod adresem ministra Kołodziejczyka, który jakby został odwołany za niewykonanie polecenia, które zostało skierowane do pana ministra Goryszewskiego.</u>
          <u xml:id="u-167.2" who="#PosełTomaszNałęcz">Chciałbym jeszcze zapytać o jedną kwestię, bo też jej nie zrozumiałem. Czy określenie, którego użył pan premier — tzn. „konflikt z podwładnymi” — było oceną, którą pan odnosi do sprawy drawskiej, czy też chodzi o jakieś inne sytuacje? A jeśli jest to ocena, która dotyczy tzw. sprawy drawskiej, czy to oznacza, że pan premier zupełnie dezawuuje stanowisko sejmowej Komisji Obrony Narodowej przyjęte ogromną większością głosów?</u>
          <u xml:id="u-167.3" who="#PosełTomaszNałęcz">Byłbym bardzo wdzięczny za wyjaśnienia, ponieważ inaczej będę raczej bezradny w formułowaniu oceny tej informacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy pan premier zechce odpowiedzieć?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#PrezesRadyMinistrówWaldemarPawlak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pan poseł ma oczywiście rację, mówiąc o tym, że szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego, sekretarz Komitetu Obrony Kraju, otrzymał polecenie, aby w takim terminie przygotować i przedstawić ustawę kompetencyjną, którą należy wnieść do parlamentu. Takie ustalenia zapadły na posiedzeniu Komitetu Obrony Kraju w dniu 27 października br. Wobec tego, że dyskusja o kompetencjach i podporządkowaniu struktur w ramach Ministerstwa Obrony Narodowej trwała bardzo długo i ponieważ podtrzymywano pewne koncepcje, uznaliśmy, że najlepiej będzie, jeśli te ośrodki władzy, które w sprawie kompetencji sił zbrojnych i struktury MON mają odmienne propozycje, chodzi o obecnie istniejący stan prawny, przygotują i przedstawią projekt ustawy. O ile wiem, taki projekt ustawy został wniesiony do Sejmu i mam nadzieję, że będzie przedmiotem obrad Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#PrezesRadyMinistrówWaldemarPawlak">Co do drugiej sprawy, to chciałbym podkreślić, że minister obrony narodowej w świetle ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej ma uprawnienia wobec wszystkich pracowników Ministerstwa Obrony Narodowej, w tym także podległych mu pionów wojskowych, ponieważ zapisy tej ustawy mówią o tym, że minister dowodzi i może - tak, jak się to stało w 1992 r. poprzez zarządzenie ministra obrony narodowej pana Onyszkiewicza - przekazać pewne kompetencje na rzecz struktur wojskowych. Tak więc według stanu prawnego minister miał pełne możliwości oddziaływania na resort obrony narodowej i skutecznego kierowania nim, nie było więc potrzeby odwoływania się do jakichkolwiek innych czynników wewnętrznych. Tak to wygląda zgodnie z obowiązującym aktualnie stanem prawnym. To nie dotyczy spraw związanych z jakimkolwiek incydentem, stanowi tylko stwierdzenie aktualnego stanu prawnego, pozwalającego ministrowi obrony narodowej w sposób skuteczny kierować sprawami obronności państwa.</u>
          <u xml:id="u-169.2" who="#PrezesRadyMinistrówWaldemarPawlak">O odmiennych nieco regulacjach mówi ustawa na wypadek innych nadzwyczajnych zdarzeń, ale myślę, że w czasie pokoju kompetencje ministra są określone w sposób jasny i pozwalają na pełne i skuteczne prowadzenie spraw związanych z bezpieczeństwem państwa i w tym wypadku nie ma potrzeby odwoływać się do żadnych innych czynników wewnętrznych. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu premierowi.</u>
          <u xml:id="u-170.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Informuję, iż Sejm podjął decyzję...</u>
          <u xml:id="u-170.2" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-170.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pytania są regulaminowo uprawnione.</u>
          <u xml:id="u-170.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#PosełLudwikTurko">To nie jest pytanie, panie marszałku. Trochę się pogubiłem po ostatniej wypowiedzi pana premiera, ponieważ nie jest dla mnie jasne, kogo dotyczyło polecenie Komitetu Obrony Kraju - czy ministra Kołodziejczyka, jak pan premier stwierdził w pierwszej swojej wypowiedzi, czy pana Goryszewskiego, jak to zostało stwierdzone w drugiej wypowiedzi. Czy pan premier mógłby to sprecyzować?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy pan premier zechce odpowiedzieć?</u>
          <u xml:id="u-172.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#PrezesRadyMinistrówWaldemarPawlak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Proponowałbym, abyśmy przystąpili do realizacji porządku dziennego. O ile wiem, w tym punkcie przewidziane są 5-minutowe oświadczenia klubów i myślę, że te wątpliwości będzie można w tych wystąpieniach rozwiać do końca. Chciałbym zwrócić uwagę, iż precyzyjnie mówiłem o tym, panie pośle, jakie ustalenia zapadły na poszczególnych posiedzeniach Komitetu Obrony Kraju i wyjaśniłem też panu posłowi Nałęczowi, iż polecenie opracowania ustawy kompetencyjnej dotyczyło sekretarza KOK. Powtarzam - polecenie opracowania ustawy kompetencyjnej dotyczyło sekretarza KOK, wydano je 27 października 1994 r. O ile wiem, zostało to zrealizowane w formie wniesionej przez pana prezydenta ustawy o podziale kompetencji w zakresie kierowania siłami zbrojnymi i obronnością.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu premierowi.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Przypominam, iż Sejm podjął decyzję o wysłuchaniu w debacie nad tym punktem porządku dziennego 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół parlamentarnych.</u>
          <u xml:id="u-174.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-174.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Szmajdzińskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#PosełJerzySzmajdziński">Panie Marszałku! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej uważa odwołanie Piotra Kołodziejczyka ze stanowiska ministra obrony narodowej za politycznie i merytorycznie nieuzasadnione.</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#PosełJerzySzmajdziński">Decyzja ta stoi w sprzeczności z akceptowanym przez Sojusz Lewicy Demokratycznej sprawozdaniem podkomisji nadzwyczajnej do zbadania sytuacji w Ministerstwie Obrony Narodowej oraz z wnioskami zawartymi w tym dokumencie. Podkomisja w tym sprawozdaniu stwierdza, że zasadniczą przyczyną konfliktu w Ministerstwie Obrony Narodowej był i jest spór ustrojowy, dotyczący podporządkowania sił zbrojnych.</u>
          <u xml:id="u-175.2" who="#PosełJerzySzmajdziński">Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej proponuje w swoim projekcie konstytucji, aby siły zbrojne bezpośrednio jemu podlegały. Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego przygotowywał rozwiązania, przewidujące podległość Sztabu Generalnego Wojska Polskiego bezpośrednio prezydentowi. Znalazło to swój wyraz m.in. w dokumentach przesłanych ministrowi obrony narodowej, dotyczących postulowanej przez Sztab Generalny Wojska Polskiego struktury organów kierowania obroną państwa i dowodzenia siłami zbrojnymi w czasie pokoju. Ten spór determinował działalność ministra obrony narodowej i utrudniał rozstrzyganie zapisów w projektowanych, ważnych, niezbędnych dla wojska ustawach, a Sztab Generalny w swych działaniach otrzymywał wsparcie urzędu prezydenta, co znajdowało wyraz w projektach ustawowych przygotowywanych przez Biuro Bezpieczeństwa Narodowego.</u>
          <u xml:id="u-175.3" who="#PosełJerzySzmajdziński">Uważamy, że decyzja o dymisji Piotra Kołodziejczyka spowodowała negatywne skutki wewnętrzne. Osłabiła instytucję cywilnego ministra obrony narodowej i w rezultacie także cywilnej i demokratycznej kontroli nad wojskiem. Decyzja ta, a może przede wszystkim okoliczności, w jakich została podjęta, nie wzmocniła naszej pozycji w rozmowach, które prowadzimy w europejskich strukturach politycznych i militarnych.</u>
          <u xml:id="u-175.4" who="#PosełJerzySzmajdziński">Uważamy, że rząd powinien dokonać oceny sytuacji w ministerstwie, oraz oczekujemy, że ustosunkuje się do zaproponowanych przez Komisją Obrony Narodowej wniosków i określi program naprawczy dla resortu.</u>
          <u xml:id="u-175.5" who="#PosełJerzySzmajdziński">Na koniec chciałbym w imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej z tego miejsca podziękować panu Piotrowi Kołodziejczykowi za służbę i pracę dla dobra naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-175.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Jerzemu Szmajdzińskiemu.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Leszka Bugaja z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#PosełLeszekBugaj">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dyskutujemy dzisiaj nad informacją prezesa Rady Ministrów na temat powodów odwołania Piotra Kołodziejczyka ze stanowiska ministra obrony narodowej. Ale wydaje mi się, że powinniśmy dyskutować nie o tym fakcie, bo to już się stało, lecz na temat tego, jak odwołanie osoby Piotra Kołodziejczyka odbije się na obronności kraju, na dążeniu do wzmocnienia cywilnej kontroli nad wojskiem.</u>
          <u xml:id="u-177.1" who="#PosełLeszekBugaj">W imieniu Polskiego Stronnictwa Ludowego chciałbym oświadczyć, że po kilkudziesięciu godzinach spędzonych na wysłuchiwaniu różnych opinii na ten temat, w świetle przejrzanych wielu stron materiałów, trzeba stwierdzić, że to był najwyższy czas, kiedy powinno nastąpić odwołanie Piotra Kołodziejczyka z tego stanowiska. Po pierwsze, nie było kontrowersji co do krytycznej sytuacji w Ministerstwie Obrony Narodowej. Nikt z członków tej podkomisji nie miał odmiennego zdania na ten temat. Były pewne fakty świadczące o grzechu zaniechania i o pewnym zagubieniu się Piotra Kołodziejczyka na tym stanowisku. Wiadomo, że miał ciężką i trudną pracę, wiadomo, że armia jest takim organizmem, który zawsze w okresie transformacji dąży do pewnej suwerenności i wymagane jest, aby kierujący armią w okresie jej transformacji - kiedy wprowadzamy cywilną kontrolę nad wojskiem - miał silną osobowość. Zaiste ta rozmowa była dziwna, kiedy ten, który miał sprawować cywilną kontrolę nad wojskiem, z ubolewaniem stwierdził przed podkomisją, że od kilku miesięcy generałowie nie chcą go słuchać. Ja pytałem, co robi się w takiej sytuacji? Jak powinien działać człowiek, który ma w ręku instrumenty do wprowadzenia porządku? Uważam, że tym człowiekiem okazał się premier Waldemar Pawlak, który ze swoich uprawnień skorzystał.</u>
          <u xml:id="u-177.2" who="#PosełLeszekBugaj">Według mnie w tej chwili mniej ważne jest ubolewanie z powodu odwołania ministra, natomiast ważniejsze jest to, aby ministrem obrony narodowej został człowiek zdolny do prowadzenia cywilnej kontroli nad wojskiem i aby parlament był zdolny wyposażyć go w odpowiednie instrumenty sprawowania tej kontroli. Bo jeśli w pewnym momencie Piotr Kołodziejczyk miał trudności i nie mógł jej sprawować, to jest to sprawa woli tego parlamentu, który akurat do końca tych instrumentów mu nie dał.</u>
          <u xml:id="u-177.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Leszkowi Bugajowi.</u>
          <u xml:id="u-178.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Bronisława Komorowskiego z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#PosełBronisławKomorowski">Panie Marszałku! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Od półtora miesiąca polska opinia publiczna, i ta cywilna, i ta wojskowa, jest poruszona informacjami o wydarzeniach na poligonie drawskim i wszystkimi związanymi z tym okolicznościami. Wydarzenia te ujawniły bowiem głęboki kryzys w resorcie obrony narodowej, pokazały realne zagrożenie dla apolityczności sił zbrojnych związane z uwikłaniem struktur dowódczych w rozgrywki i decyzje polityczne.</u>
          <u xml:id="u-179.1" who="#PosełBronisławKomorowski">Oczywiście ważne jest, kto na tym spotkaniu drawskim zawinił. W jakim stopniu prezydent? Mówiliśmy o tym na spotkaniu prezydenta z Unią Wolności. W jakim stopniu generałowie? Daliśmy wyraz swojemu stanowisku, oceniając postępowanie generałów jako zdecydowanie naganne w czasie posiedzeń sejmowej Komisji Obrony Narodowej. W jakim stopniu minister - swoją nieudolnością bądź przez realizację planów mu narzuconych? Być może dobrze by było, gdyby te kwestie zostały w sposób ostateczny rozstrzygnięte przez komisję nadzwyczajną, posiadającą charakter komisji śledczej. Tak się nie stało.</u>
          <u xml:id="u-179.2" who="#PosełBronisławKomorowski">Ważne jest jednak, panie premierze, aby tutaj przypomnieć, że to premier wraz z rządem ponosi odpowiedzialność za państwo, za jego struktury, w tym także za niezwykle ważną, delikatną wbrew pozorom, strukturę sił zbrojnych. Ponosi także odpowiedzialność za to wszystko, co się w tych strukturach dzieje.</u>
          <u xml:id="u-179.3" who="#PosełBronisławKomorowski">Tymczasem w tych w najwyższym stopniu niepokojących wydarzeniach ujawniły się, trwające od przeszło roku, zaawansowane już procesy marginalizacji roli cywilnego resortu obrony narodowej, autorytetu cywilnego kierownika tego resortu oraz procesy autonomizacji struktur dowódczych. Toteż tzw. sprawę drawską należy traktować jako sygnał o poważnym zagrożeniu dla cywilnej, demokratycznej kontroli nad siłami zbrojnymi, jako przejaw beztroski i zaniku cywilnej odpowiedzialności za siły zbrojne w okresie rządów koalicji SLD i PSL. Bo trudno zrozumieć, dlaczego - pomimo ostrzegawczych głosów opozycji, pomimo głośno wyrażanych stanowisk Komisji Obrony Narodowej - rząd zbagatelizował zagrożenie i kumulujące się sygnały o narastającym tam kryzysie. Można sądzić, że gdyby koalicja wykazała tyle samo determinacji w obronie demokratycznej kontroli nad armią, ile w walce o stanowisko dla koalicyjnego wiceministra w resorcie obrony, to kryzysu drawskiego by nie było. Teraz cenę za tę nieodpowiedzialność płaci młoda polska demokracja i autorytet wojska. Być może przyjdzie zapłacić także cenę zmniejszenia szans na wejście Polski w zachodnie struktury bezpieczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-179.4" who="#PosełBronisławKomorowski">Oczywiście zmiany na stanowiskach ministerialnych nie są niczym szczególnym, aczkolwiek w tym rządzie zmiany takie stosunkowo często się zdarzają i na ogół towarzyszy im atmosfera bądź skandalu, bądź głębokiego kryzysu struktur państwowych. Jednak wątpliwości budzi tutaj wybór momentu i sposób podjęcia decyzji personalnej w stosunku do ministra Kołodziejczyka przez pana, panie premierze. Wybór momentu - dlatego że minister nie został odwołany wtedy, gdy powstawały i rozwijały się procesy marginalizacji roli cywilnego kierownictwa resortu, ale wtedy kiedy pod wpływem stanowiska sejmowej Komisji Obrony Narodowej minister Kołodziejczyk podjął działania zmierzające do odwrócenia biegu spraw. Sposób - dlatego że podejmując decyzję, pan premier całkowicie zlekceważył stanowisko sejmowej Komisji Obrony Narodowej, która w sposób jednoznaczny stwierdziła, że nie widzi powodów do złożenia i przyjęcia dymisji ministra Kołodziejczyka, motywując to tym, że mogłoby to zagrozić właśnie cywilnej, demokratycznej kontroli nad siłami zbrojnymi. Sposób - dlatego że pan premier nie zechciał skorzystać z sugestii Komisji Obrony Narodowej wyrażonej w dezyderacie nr 8, w którym proponowaliśmy, zwróciliśmy się do pana premiera o zbadanie tych samych spraw - okoliczności i przebiegu afery drawskiej - przez agendy rządowe, przez Komitet Spraw Obronnych Rady Ministrów. Prosiliśmy jednocześnie pana premiera, aby rząd w możliwie najkrótszym czasie przekazał swą opinię i informacje Komisji Obrony Narodowej. Nie wiem, na jakiej podstawie podjął pan tę decyzję, lekceważąc stanowisko komisji i o ile wiem, nie zasięgając informacji poprzez agendy rządowe. Podjął pan decyzję, opierając się na nie wiem jakich informacjach, nie wiem, z jakich były one źródeł. To budzi wątpliwości. Sądzę, panie premierze, że podejmowanie w ten sposób decyzji o resorcie obrony narodowej sprzyja dalszemu marginalizowaniu roli cywilnej kontroli nad siłami zbrojnymi i cywilnej odpowiedzialności za siły zbrojne. Bo w tym wypadku, widać to także było w dzisiejszej dyskusji budżetowej, zamiast lepszego budżetu wojsko dostanie prawdopodobnie nowego, nie wiem, czy lepszego, ministra obrony narodowej.</u>
          <u xml:id="u-179.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję uprzejmie panu posłowi Bronisławowi Komorowskiemu z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Tomasza Nałęcza z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#PosełTomaszNałęcz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie Premierze! Klub Unii Pracy zgłosił wniosek, który Sejm zaakceptował, o informację w sprawie okoliczności i powodów dymisji ministra obrony narodowej nie dlatego, że miał wątpliwości, iż to premier powinien sobie dobierać współpracowników. Taka zasada powinna pozostać nie tylko w konstytucji, ale w dobrym politycznym obyczaju. Zgłosiliśmy ten wniosek dlatego, że mieliśmy bardzo poważne wątpliwości, czy u źródeł tej decyzji nie legło podanie w wątpliwość konstytucyjnych zasad funkcjonowania państwa. Czy pewna zbieżność wydarzeń nie może rodzić takich podejrzeń - zabójczych dla demokratycznego państwa, dla jego ładu konstytucyjnego, dla zasad cywilnej kontroli nad wojskiem? Muszę powiedzieć z ogromną przykrością, że wyjaśnienia, które pan premier złożył, te wątpliwości tylko potęgują, a nie rozwiewają. Sprawa posiedzeń KOK, różnicy dat... Mam tylko pięć minut, nie chcę więc o tym mówić. Będę wnosił do pana przewodniczącego Szmajdzińskiego, żebyśmy się zwrócili z wnioskiem w imieniu Komisji Obrony Narodowej do KOK o odtajnienie zapisów z posiedzeń KOK, które tych kwestii dotyczyły. Żebyśmy rzeczywiście zobaczyli, czy czasem ta motywacja - że pan minister Kołodziejczyk nie wypełnił poleceń w sprawie ustawy kompetencyjnej - nie jest z gatunku: zawinił kto inny, a Cygana powiesili. Ja przynajmniej pamiętam, że decyzja KOK zapadła w tej sprawie w czerwcu, dokładnie, jeśli się nie mylę, 20 czerwca 1994 r. Ale to jest sprawa faktów. Myślę, że opierając się na odtajnionych dokumentach z posiedzeń KOK, będzie można to precyzyjnie ustalić.</u>
          <u xml:id="u-181.1" who="#PosełTomaszNałęcz">Dwa słowa, panie premierze, o konflikcie z podwładnymi. Zgadzam się. Przez 50 godzin uczestniczyłem w obradach tzw. drawskiej komisji. Moja opinia, złagodzona w ostatecznym werdykcie komisji - są do wglądu dokładne stenogramy, kilkaset stron druku - jest taka: w Drawsku doszło do konfliktu z podwładnymi. Tylko - jeśli rozumiem zasady funkcjonowania armii, jeśli znam regulaminy wojskowe - w sytuacji, kiedy w armii dochodzi do konfliktu między podwładnymi i przełożonymi, to nie przełożony odchodzi, panie premierze. Bo tego typu decyzja jest decyzją rujnującą armię. Gdyby to nie wywoływało złych skojarzeń historycznych i gdyby to nie wekslowało dyskusji, nie przestawiało jej na niewłaściwe tory, to jako historyk nazwałbym to po imieniu, bo tego typu zasada - że głosowania podwładnych decydują o zachowaniu przełożonego - ma tradycje w pewnym kraju położonym na styku Europy i Azji.</u>
          <u xml:id="u-181.2" who="#PosełTomaszNałęcz">Co do owych niejasności, panie premierze, to wydaje mi się, że nie ma ich w obowiązującym prawie, jeśli chodzi o podległość szefa Sztabu Generalnego. Byłbym bardzo wdzięczny, gdyby pan premier w swojej odpowiedzi wyjaśnił mi, które to zapisy „małej konstytucji” czy ustawy o powszechnym obowiązku obrony budzą wątpliwości co do tego, komu w Polsce podlega szef Sztabu Generalnego i jakie kompetencje ministra obrony są niejasne i nie pozwalają mu na precyzyjne wykonywanie swoich czynności wobec armii. Wydaje mi się, że obowiązujące prawo w tej kwestii, z wyjątkiem sprawy powoływania i odwoływania najwyższych dowódców armii, gdzie rzeczywiście wymagana jest zgoda i dobra wola dwóch stron, niejasności nie rodzi.</u>
          <u xml:id="u-181.3" who="#PosełTomaszNałęcz">Zmierzam do pewnej konkluzji. Wydaje mi się, panie premierze, że stało się źle, że pan w swoim wystąpieniu, mówiąc o różnych przyczynach, mówiąc, że zbliża się święto niepodległości... Nie podzielam tej motywacji, żeby to był prezent dla armii - zdymisjonowanie w przeddzień święta niepodległości ministra obrony narodowej, admirała, jak pan powiedział - dodam, bo jestem zwolennikiem cywilnej kontroli nad armią: admirała w stanie spoczynku. To nie był prezent, który na przykład w II Rzeczypospolitej ofiarowano by armii w dniu 11 listopada. Moim zdaniem uchylił się pan jednak od odpowiedzi, czy powodem dymisji ministra Kołodziejczyka był kryzys drawski, było to, co do kryzysu drawskiego doprowadziło.</u>
          <u xml:id="u-181.4" who="#PosełTomaszNałęcz">Mówię o tym z pewnym zakłopotaniem, ponieważ nie wiem, czy byłem w tej samej komisji z panem posłem Bugajem, który powiedział, że w trakcie prac komisji - niech mnie sprostuje pan przewodniczący Szmajdziński w razie czego - nie było wątpliwości, że pan minister Kołodziejczyk musi odejść. Pamiętam głosowanie, nie było ono tajne, pan poseł Bugaj i posłowie PSL głosowali...</u>
          <u xml:id="u-181.5" who="#komentarz">(Głosy z sali: Leszek Bugaj.)</u>
          <u xml:id="u-181.6" who="#PosełTomaszNałęcz">Panie przewodniczący Bugaj, zwischenrufami skraca pan czas mego merytorycznego wystąpienia.</u>
          <u xml:id="u-181.7" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-181.8" who="#PosełTomaszNałęcz">Pan Leszek Bugaj i inni posłowie PSL głosowali za sentencją, która uznawała odwołanie ministra Kołodziejczyka za decyzję podkopującą autorytet ministra, utrudniającą cywilną kontrolę nad armią i utrudniającą Polsce wejście do NATO. Można to sprawdzić i wyjaśnić.</u>
          <u xml:id="u-181.9" who="#PosełTomaszNałęcz">Chciałbym powiedzieć, panie premierze, już bardzo krótko, że odwołanie w tej atmosferze ministra obrony narodowej, odwołanie bez niezbędnych wyjaśnień dotyczących kryzysu drawskiego, podaje w wątpliwość autorytet nie tylko ministra obrony narodowej w armii. Cóż bowiem stało się w Drawsku? W Drawsku doszło do niezadowolenia generałów, najpewniej głosowania - każdy to rozstrzyga zgodnie z własnym sumieniem, więc nie będę mówił o swoim werdykcie, bo to jest moja prywatna sprawa. I po takim konflikcie doszło do odwołania ministra obrony narodowej. Moim zdaniem wskutek takiej decyzji został sponiewierany nie tylko minister, ale także premier - jest to dla mnie małe pocieszenie, że premier rządu, wobec którego jestem w opozycji, bo to jest kwestia konstytucyjnego ładu i poszanowania prawa.</u>
          <u xml:id="u-181.10" who="#PosełTomaszNałęcz">Panie marszałku, już kończę.</u>
          <u xml:id="u-181.11" who="#PosełTomaszNałęcz">Wobec takiego stanu rzeczy zgłaszam wniosek o odrzucenie informacji pana premiera i kieruję prośbę do Prezydium Sejmu, żeby łaskawie potraktowało prośbę mego klubu, jeśli chodzi o rezolucję Sejmu co do pilnego ustosunkowania się rządu do stanowiska Komisji Obrony Narodowej w sprawie drawskiej i do sformułowanego w tym stanowisku programu sanacji w wojsku.</u>
          <u xml:id="u-181.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Tomaszowi Nałęczowi z Unii Pracy.</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę pana posła Leszka Zielińskiego z Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#PosełLeszekZieliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałoby się spytać, dlaczego tyle czasu zwlekał pan, panie premierze, z tą słuszną decyzją.</u>
          <u xml:id="u-183.1" who="#komentarz">(Oklaski, wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-183.2" who="#PosełLeszekZieliński">Z przykrością stwierdzamy, że minister obrony narodowej nie spełnił pokładanych w nim nadziei związanych z unormowaniem i uregulowaniem sytuacji w resorcie i w Wojsku Polskim, mimo hucznych zapowiedzi w momencie obejmowania teki ministra. Ten rok należy uznać za rok stracony. Staliśmy się świadkami - zamiast działań naprawczych, aktów prawnych - przepychanek politycznych. Zamiast restrukturyzacji i wzmocnienia armii, zabezpieczania granic - jałowe spory kompetencyjne. Zamiast kontaktów z wojskiem, wspólnego rozwiązywania problemów okręgów wojskowych - zaniechanie reformy sił zbrojnych i skupienie uwagi na trzeciorzędnych zagadnieniach (dla ministra, oczywiście), na przykład na sprawie ośrodków wypoczynkowych. Równocześnie z bezczynnością i rozprzężeniem w resorcie wystąpiły przecieki informacyjne mające wpływ na narodowe bezpieczeństwo.</u>
          <u xml:id="u-183.3" who="#PosełLeszekZieliński">Na tym tle dało się zauważyć wysiłki dowództwa wojskowego, które na swoje barki wzięło ciężar prac, jakie powinien wykonywać resort. To dowództwo wojskowe starało się uniemożliwić bezpośrednie upolitycznienie kierowania siłami zbrojnymi. I to właśnie generałowie odrzucili próbę narzucenia im traktowania wojska jako kolejnego łupu politycznego.</u>
          <u xml:id="u-183.4" who="#PosełLeszekZieliński">Biorąc pod uwagę pogarszającą się sytuację w resorcie i w armii, która to sytuacja stworzyła stan najwyższego zagrożenia państwa, należy z uznaniem odnieść się do reakcji prezydenta - zwierzchnika sił zbrojnych, a także do decyzji premiera. Premier rządu pokazał, że minister też może być odwołany, jeżeli źle pracuje lub realizuje swoją lub swoich politycznych doradców, a nie narodową politykę obronną.</u>
          <u xml:id="u-183.5" who="#PosełLeszekZieliński">Na marginesie przypomnę panom posłom Komorowskiemu i Nałęczowi, że większość zapisów - tych kontrowersyjnych - w podkomisji została przyjęta głosami Sojuszu Lewicy Demokratycznej, Unii Wolności i Unii Pracy w stosunku 5:4. Po prostu mieliście panowie w podkomisji większość.</u>
          <u xml:id="u-183.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Leszkowi Zielińskiemu z Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform.</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Krzysztofa Króla z Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#PosełKrzysztofKról">Panie Marszałku! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Zdarzył się konflikt między cywilnym ministrem obrony narodowej a sztabem generalnym na tle zaniepokojenia armii tym, że nie ma środków na wykonywanie zadań, które zlecają jej kolejne rządy; armia zdaje sobie sprawę z tego, iż ze względów budżetowych, organizacyjnych nie jest w stanie wypełniać konstytucyjnych powinności. Ten konflikt skończył się tak, jak to bardzo często bywa, i pan premier musiał podjąć decyzję ten konflikt ucinającą.</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#PosełKrzysztofKról">Zwykle dzieje się tak, że jeśli jeden podwładny, dwóch podwładnych, trzech krytykuje swojego szefa, to jest to wina podwładnych. Jeśli krytykują wszyscy - to jest to wina szefa, a nie podwładnych.</u>
          <u xml:id="u-185.2" who="#PosełKrzysztofKról">Przykre w tej sprawie jest to, że admirał Kołodziejczyk po tym konflikcie, zamiast zwrócić się do prezydenta, do premiera, zwrócił się do swoich byłych kolegów z PZPR. Słusznie o tym powiedzieli członkowie rządu, że jest niedopuszczalne, ażeby minister zwracał się do osób nie piastujących żadnych państwowych urzędów - niezależnie od tego, czy są przywódcami partii politycznych, przewodniczącymi klubów, czy posłami.</u>
          <u xml:id="u-185.3" who="#PosełKrzysztofKról">Mam nadzieję, że to przerwanie konfliktu w armii przez pana premiera przyniesie dobre efekty. Mam też nadzieję, że zaangażowanie w debatę personalną posła Szmajdzińskiego, posła Nałęcza spowoduje zwiększenie w budżecie państwa środków na to, ażeby armia mogła realizować konstytucyjne zadania; że to zainteresowanie wojskiem nie polega na ciekawości, kto będzie ministrem, kto będzie wiceministrem, jaka będzie pozycja poszczególnych osób w hierarchii władzy, lecz dotyczy tego, co jest najważniejsze: jaka będzie pozycja armii i czy armia będzie w stanie wykonywać swoje konstytucyjne zadanie. Jeśli tak się stanie, to bitwa pod Drawskiem będzie służyła dobrej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-185.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, w jakim charakterze?</u>
          <u xml:id="u-186.2" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Szmajdziński: W trybie art. 109.)</u>
          <u xml:id="u-186.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę bardzo, ale prosiłbym, żeby to było rzeczywiste sprostowanie; nie możemy rozpoczynać debaty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#PosełJerzySzmajdziński">Tak jest.</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#PosełJerzySzmajdziński">Panie marszałku, dwa sprostowania. Po pierwsze, sprawozdanie podkomisji zostało przyjęte stosunkiem głosów 7:2. Przeciw głosowali pan poseł Zieliński i pan poseł Kaźmierczak. Sprawozdanie zostało przyjęte przez komisję stosunkiem głosów 18 do 6 (18 za, 6 przeciw). Przeciw głosowali posłowie KPN, byli i obecni,...</u>
          <u xml:id="u-187.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-187.3" who="#PosełJerzySzmajdziński">... oraz BBWR.</u>
          <u xml:id="u-187.4" who="#PosełJerzySzmajdziński">Drugie sprostowanie. Otóż, panie pośle Król, sądzę, że pan zupełnie inaczej by to ujął, gdyby jakakolwiek uchwała czy sprawozdanie sejmowe, którymi byłaby zainteresowana Konfederacja Polski Niepodległej, zostały zakwestionowane. Zanim więc pan będzie sięgał do przeszłości...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przepraszam pana posła, to już nie jest sprostowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#PosełJerzySzmajdziński">...czy swojej rodziny, czy kogoś innego, to proszę wziąć pod uwagę też ten aspekt. Zlekceważono sprawozdanie sejmowej Komisji Obrony Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Szmajdzińskiemu.</u>
          <u xml:id="u-190.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-190.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy pan premier zechce odpowiedzieć?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#PrezesRadyMinistrówWaldemarPawlak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym bardzo wyraźnie podkreślić, że sytuacja była bardzo trudna. Przypomnę też te fakty, które miały miejsce znacznie wcześniej. To była decyzja poprzedniego rządu - na podstawie regulaminu wewnętrznego, zarządzenia ministra jeszcze w 1992 r. przekazano dowodzenie siłami zbrojnymi Sztabowi Generalnemu. Taką decyzję podjął pan minister Onyszkiewicz. Minister obrony ma pełne umocowanie ustawowe, konstytucyjne do kształtowania samodzielnie struktury i podporządkowywania komórek organizacyjnych resortu, porządkowania jego spraw wewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#PrezesRadyMinistrówWaldemarPawlak">Myślę, że bardzo ważną sprawą jest precyzyjne określenie upoważnień i kompetencji cywilnego kierownictwa resortu, bo chodzi tu o to, abyśmy mieli zaufanie do cywilnej kontroli nad armią, ale też byśmy mieli zaufanie do samej armii, która przechodzi przeobrażenia od kilku ostatnich lat. Ta równowaga powinna być zachowana.</u>
          <u xml:id="u-191.2" who="#PrezesRadyMinistrówWaldemarPawlak">Sprawy problemów wewnętrznych resortu obrony narodowej nie były może publicznie tak widoczne. Sprawa drawska stanowi tu pewien symbol. Chcę Wysoką Izbę poinformować, że w sposób bardzo jednoznaczny zwracałem się i do ministra obrony, i do szefa Sztabu Generalnego, aby skoncentrowali się na pracach merytorycznych, służących obronie narodowej, na pracach dotyczących zmian prawnych, które pozwoliłyby na lepsze funkcjonowanie i resortu, i wojska. Można tu podać przykłady takich ustaw, jak ostatnio wniesiona, w październiku, ustawa o zakwaterowaniu sił zbrojnych i inne niezbędne akty prawne, które w znakomity sposób rozwiałyby szereg wątpliwości i przyczyniłyby się do poprawienia sytuacji w wojsku. Być może skoncentrowanie się na tej problematyce uchroniłoby nas od wielu wątpliwości, wielu problemów.</u>
          <u xml:id="u-191.3" who="#PrezesRadyMinistrówWaldemarPawlak">Biorąc pod uwagę obecny stan prawny, minister obrony narodowej ma bardzo szerokie kompetencje wobec całych struktur wojska. Od sprawy drawskiej minęło około półtora miesiąca. O ile wiem, nie było żadnego wniosku pana ministra do pana prezydenta, a tam te wnioski należało kierować, jeżeli myślimy o stanowisku i odniesieniu ministra do tych osób. Na mocy Ustawy Konstytucyjnej uchwalonej w 1992 r., tak się przewiduje, szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego powołuje prezydent Rzeczypospolitej w porozumieniu z ministrem, prezydent też na wniosek ministra powołuje dowódców okręgów wojskowych i szefów rodzajów sił zbrojnych.</u>
          <u xml:id="u-191.4" who="#PrezesRadyMinistrówWaldemarPawlak">Myślę, że bardzo ważne jest, abyśmy zarówno w ustawie konstytucyjnej, jak i w ustawach dotyczących obrony narodowej - powszechnego obowiązku obrony - w sposób bardzo klarowny i jasny zapisali te uprawnienia, tak aby nie było na przyszłość wątpliwości, choć przyznam, jeszcze raz to bardzo mocno podkreślę, że obecne uregulowania prawne dają bardzo szerokie kompetencje cywilnemu ministrowi obrony narodowej. Myślę, że wniosek pana posła Nałęcza należałoby nieco przeformułować, ponieważ określenie program sanacji w wojsku mogłoby być pewnie źle kojarzone. Należy po prostu zmienić, a przede wszystkim doprecyzować rozwiązania w ustawie o powszechnym obowiązku obrony albo w ustawie o kompetencjach ministra obrony narodowej i szefa sztabu generalnego, tak aby nie było na przyszłość żadnych wątpliwości co do cywilnej kontroli nad wojskiem. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-191.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu premierowi.</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-192.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wysoka Izbo, ponieważ w sprawie informacji został zgłoszony wniosek o jej odrzucenie, do głosowania przystąpimy bądź pod koniec posiedzenia, bądź - jeśli nie będzie to możliwe - na najbliższym posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-192.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 22 porządku dziennego: Informacja prezesa Najwyższej Izby Kontroli o przebiegu prywatyzacji Banku Śląskiego i wstępne informacje o dotychczasowych wynikach kontroli Wielkopolskiego Banku Kredytowego.</u>
          <u xml:id="u-192.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu prezesa Najwyższej Izby Kontroli Lecha Kaczyńskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Badania kontrolne przeprowadzone przez NIK w Banku Śląskim oraz w Wielkopolskim Banku Kredytowym podjęte zostały w ramach kontroli dotyczącej szerszego problemu, a mianowicie prywatyzacji banków wyłonionych ze struktury Narodowego Banku Polskiego. Zakończony został proces kontrolny dotyczący prywatyzacji Banku Śląskiego. Informacja zbiorcza na ten temat trafiła do Wysokiej Izby. Kolejna informacja o prywatyzacji Wielkopolskiego Banku Kredytowego jest obecnie w trakcie opracowywania.</u>
          <u xml:id="u-193.1" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Decyzję o przeprowadzeniu kontroli wymienionych banków podjąłem w styczniu 1994 r. Na decyzję tę nałożyły się następnie - jeżeli chodzi o Bank Śląski - wniosek ówczesnego wicepremiera i ministra finansów pana Marka Borowskiego, pochodzący z tego samego dnia, w którym podjęliśmy decyzję o przeprowadzeniu kontroli, oraz późniejsze zlecenie sejmowej Komisji Przekształceń Własnościowych z dnia 19 marca 1994 r. Zakres podmiotowy kontroli obejmował Ministerstwo Finansów, banki, biura maklerskie oferujące akcje oraz Komisję Papierów Wartościowych. W czasie trwania kontroli konieczna była współpraca NIK z Prokuraturą Wojewódzką w Warszawie, prowadzącą postępowanie przygotowawcze związane z przedmiotem kontroli.</u>
          <u xml:id="u-193.2" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Kontrola NIK od samego początku do samego końca spotykała się z wieloma utrudnieniami ze strony kierownictw - a przynajmniej ich części - kontrolowanych podmiotów. Wyniki kontroli prywatyzacji Banku Śląskiego zapisane zostały na kilku tysiącach stron protokołów kontroli i przedstawione w sposób syntetyczny we wspomnianej już informacji zbiorczej. Z konieczności więc moja dzisiejsza prezentacja ustaleń kontroli musi być bardzo skrótowa. Chciałbym skoncentrować się na trzech głównych problemach, które sprowadzają się do trzech zasadniczych kwestii:</u>
          <u xml:id="u-193.3" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">— po pierwsze, przygotowania banku do prywatyzacji, w tym jego wyceny, ustalenia ceny emisyjnej akcji oraz kosztów prywatyzacji,</u>
          <u xml:id="u-193.4" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">— po drugie, przydziału akcji z tzw. puli pracowniczej,</u>
          <u xml:id="u-193.5" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">— po trzecie, interwencji przedstawicieli skarbu państwa na giełdzie, już po prywatyzacji Banku Śląskiego, czyli sprzedaży akcji Banku Śląskiego, które stanowiły własność skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-193.6" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Zanim przejdę do omówienia tych kwestii, chciałbym powiedzieć, że historia prywatyzacji Banku Śląskiego stanowi materiał edukacyjny, który, mam nadzieję, przyczyni się do uniknięcia podobnych nieprawidłowości przy prywatyzacji następnych banków w naszym kraju, w szczególności banków, które są bankami-córkami Narodowego Banku Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-193.7" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Prace nad przekształceniami własnościowymi banków rozpoczęły się w roku 1990, kiedy utworzone zostały w Ministerstwie Finansów najpierw właściwe biuro, a następnie Departament Systemu Bankowego i Instytucji Finansowych. Równolegle Narodowy Bank Polski prowadził prace nad reformą Prawa bankowego. W sierpniu 1990 r. prezes Narodowego Banku Polskiego wystąpił do ówczesnego wicepremiera pana Leszka Balcerowicza z inicjatywą powołania komisji do spraw restrukturyzacji sektora bankowego. Obsługę komisji miał wówczas zapewnić Narodowy Bank Polski.</u>
          <u xml:id="u-193.8" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów na posiedzeniu 18 marca 1991 r. wstępnie przyjął wnioski zgłoszone przez ministra finansów i przedstawione projekty dotyczące przekształcenia banków państwowych w jednoosobowe spółki skarbu państwa (także wnioski w sprawie wzorcowych statutów banków działających w formie spółek) oraz zobowiązał ministra finansów do przedłożenia na posiedzeniu KERM szczegółowego programu przekształceń banków wraz z propozycją utworzenia grupy roboczej. Zadaniem tej grupy miała być działalność na rzecz przekształceń banków państwowych oraz systemu instytucji finansowych państwa. Szczegółowy program prywatyzacji nigdy nie został przez Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-193.9" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Banki wyłonione z Narodowego Banku Polskiego zostały przekształcone w jednoosobowe spółki skarbu państwa na jesieni 1991 r. Wcześniej, bo w czerwcu 1991 r., międzyresortowa grupa robocza dokonała wyboru banków do prywatyzacji: w pierwszej kolejności był to Wielkopolski Bank Kredytowy w Poznaniu, a w drugiej Bank Śląski w Katowicach. Wyraziła też zgodę na dofinansowanie prywatyzacji banków przez Fundację Francusko-Polską oraz British Know How Found, co miało pociągnąć za sobą zaangażowanie w prywatyzację doradców finansowych, reprezentujących Francję i Wielką Brytanię.</u>
          <u xml:id="u-193.10" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Na doradcę przy prywatyzacji Banku Śląskiego we wrześniu 1991 r. wybrano Paribas. Podjął on pracę w październiku 1991 r. bez umowy i bez sprecyzowania obowiązków. Do podpisania umowy w języku angielskim między tym bankiem a Ministerstwem Finansów o świadczenie usług doradczych doszło dopiero 1 kwietnia 1992 r. Do umowy tej wiele zastrzeżeń ma nie tylko Najwyższa Izba Kontroli, ale, jak wynika z dokumentów, także prawnicy z Ministerstwa Finansów. Umowę w języku polskim podpisano w końcu października 1992 r. Różniła się ona co do treści od umowy podpisanej wcześniej w języku angielskim. We wrześniu 1992 r. Paribas przedstawił Ministerstwu Finansów poglądy dotyczące strategii prywatyzacji Banku Śląskiego na tle prywatyzacji Wielkopolskiego Banku Kredytowego. Ponieważ Paribas nie znalazł zagranicznego banku komercyjnego na inwestora strategicznego, inwestorem strategicznym miał być EBOR. Dodatkowy wspólnik, tzw. doradca techniczny, według koncepcji Paribas miał objąć 5% kapitału, przy czym płatność miałaby nastąpić w naturze na drodze konwersji należności za doradztwo.</u>
          <u xml:id="u-193.11" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">W połowie grudnia 1992 r. Ministerstwo Finansów skierowało bezpośrednio zaproszenie do banków reprezentujących doświadczenia różnych krajów w sprawie pomocy technicznej, zaznaczono przy tym, że w przyszłości jest możliwa zamiana wynagrodzenia na udziały. Ministerstwo Finansów zaprosiło trzy banki do negocjacji warunków pomocy technicznej. Wybór doradcy technicznego nastąpił 6 maja 1993 r. Wybrano Swiss Bank Corporation, mimo że nie deklarował on przyjęcia w przyszłości większej części akcji Banku Śląskiego.</u>
          <u xml:id="u-193.12" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">W czerwcu 1993 r. doradca Paribas dokonał podsumowania dotychczasowych sposobów prywatyzacji Banku Śląskiego i przedstawił nowy schemat alternatywny. Zalecono powiadomić EBOR, że jego propozycja jest dla strony polskiej satysfakcjonująca, wybrać dla niego partnera oraz zorganizować przetarg tylko wtedy, gdy będzie tego wymagało prawo. Doradca twierdził, że stworzylibyśmy sytuację skandalu, nadając status bliźniaka Swiss Bankowi „poza rynkiem”.</u>
          <u xml:id="u-193.13" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Warunkiem zaangażowania EBOR było wejście w bank „kompletnie czysty”. Z tego powodu 8 czerwca 1993 r. odbyło się nadzwyczajne walne zgromadzenie akcjonariuszy Banku Śląskiego, na którym podjęto uchwałę o obniżeniu funduszy własnych banku. Obniżono kapitał własny banku o 1170 mld zł. Nastąpiło to w związku z wystąpieniem EBOR o utworzenie dodatkowych rezerw w wysokości ponad 2 bln zł. Oczywiście chodzi o rezerwy w Banku Śląskim.</u>
          <u xml:id="u-193.14" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Dopiero 30 sierpnia 1993 r. minister finansów zwołał nadzwyczajne walne zgromadzenie akcjonariuszy Banku Śląskiego, na którym w statucie Banku Śląskiego wprowadzono zmiany umożliwiające udostępnienie akcji osobom trzecim. 3 września Komisja Papierów Wartościowych rozpatrywała wniosek ministra finansów o dopuszczenie do publicznego obrotu akcji Banku Śląskiego. Komisja Papierów Wartościowych, przy jednym głosie przeciwnym, na podstawie decyzji administracyjnej dopuściła do publicznego obrotu papiery wartościowe objęte prospektem emisyjnym Bank Śląski w Katowicach. Załącznikiem do prospektu był statut banku w wersji, która nie była obowiązująca w tym czasie, a informacje finansowe podane w prospekcie obejmowały nie zweryfikowane dane za pierwsze półrocze 1993 r. Bank miał być, zgodnie z prospektem, sprywatyzowany przez sprzedaż 4167 tys. akcji inwestorowi strategicznemu oraz 1389 tys. akcji w ofercie publicznej. Cenę minimalną ustalono w wysokości 230 tys. zł za akcję.</u>
          <u xml:id="u-193.15" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Przetarg prowadzący do wyłonienia inwestora strategicznego odbył się 15 października 1993 r. Wpłynęły 23 oferty na blisko 7 mln akcji. EBOR nie zgłosił oferty. Komisja rekomendowała ministrowi finansów 13 ofert na 3654 tys. akcji w cenie od 250 tys. do 755 tys. zł za akcję. Z prospektu wynikała wobec tego cena sprzedaży 250 tys. zł za akcję. Do decyzji ministra przekazano m.in. sprawę uznania ważności oferty ING Banku na 1850 tys. akcji, która wpłynęła 18 minut po godz. 12 w dniu 15 października 1993 r. To był ostatni termin. Komisja przetargowa nie osiągnęła consensusu i nie ustaliła jednolitej rekomendacji w sprawie sposobu rozstrzygania przetargu. 28 października 1993 r. Ministerstwo Finansów poinformowało Komisję Papierów Wartościowych o unieważnieniu przetargu i wyznaczeniu nowej, dwukrotnie wyższej ceny za akcję Banku Śląskiego - w wysokości 500 tys. zł.</u>
          <u xml:id="u-193.16" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Problematyka wyceny banków jest bardzo złożona. Wartość banku najczęściej wiązana jest albo z wartością księgową, albo ze zdyskontowaniem przyszłych wpływów z inwestycji, chodzi o zakup, lub też określona jest przez porównanie z wartością innych banków. Wartość Banku Śląskiego ustalono, biorąc pod uwagę opinie i oceny ukierunkowane na EBOR jako potencjalnego inwestora strategicznego.</u>
          <u xml:id="u-193.17" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">NIK nie uważa się za organ właściwy do sporządzenia weryfikacji wycen. Niemniej możliwe jest dokonanie porównania elementów wycen i stosowanych metod oraz sformułowanie ocen na tym tle. Wyliczenia dokonane przez NIK, czyli pewna symulacja, w sposób podany przez Ministerstwo Finansów, lecz w oparciu o dane dotyczące Banku Śląskiego, które zarząd przesłał do ministerstwa z opóźnieniem, wskazują, że istniały podstawy do ustalenia ceny na poziomie około 1 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-193.18" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Przed i po unieważnieniu przetargu trwała korespondencja i wizyty przedstawicieli ING w Ministerstwie Finansów. W dniu 15 grudnia 1993 r. zawarta została przedwstępna umowa między skarbem państwa, reprezentowanym przez ministra finansów, a ING Bankiem z Amsterdamu. Transakcje z ING Bankiem przeprowadzono poza sesją giełdową w dniu 13 stycznia 1994 r. w kwocie 1200 mld zł. ING uiścił te pieniądze w walucie polskiej, pomimo formalnego wymogu dokonania udokumentowanej wymiany dewiz w polskim banku dewizowym w przypadku dokonywania zapłaty za akcje przedstawiciela zagranicznego w walucie polskiej. ING Bank takiego udokumentowania nie przedstawił, a finalizujący transakcję Dom Maklerski Banku Śląskiego jej nie wymagał.</u>
          <u xml:id="u-193.19" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">W dniu 15 stycznia 1994 r. minister finansów i ING Bank podpisali umowę porozumienia akcjonariuszy. Umowę tę podpisano z datą 15 stycznia 1993 r. uwidocznioną zarówno w wersji polskiej, jak i angielskiej, a następnie jednostronnie korygowaną poprzez wymianę pierwszych stron przez ówczesnego sekretarza stanu w Ministerstwie Finansów.</u>
          <u xml:id="u-193.20" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Niezależnie od przetargów w celu wyłonienia inwestora strategicznego schemat prywatyzacji Banku Śląskiego przewidywał sprzedaż akcji w ofercie publicznej. Wybrano sposób przeprowadzenia tej sprzedaży polegający na systemie zapisów na akcje. Akcje Banku Śląskiego cieszyły się bezprzykładnym popytem. Przyjęto ogółem 817 645 zamówień na blisko 16 mln akcji. Minister finansów zdecydował o stopniu redukcji zamówień, co przeprowadził Dom Maklerski BSK. Większości inwestorów, tzw. drobnym, przydzielono po trzy akcje, czyli co szóstą zamówioną. W sprzedaży akcji w ofercie publicznej nie stwierdzono istotnych nieprawidłowości.</u>
          <u xml:id="u-193.21" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Z budżetu 1994 r. sfinansowano 78% kosztów prywatyzacji Banku Śląskiego, czyli 67 300 mln zł. W ramach tych kosztów zapłacono doradcy finansowemu Paribas kwotę jeszcze jak dotąd niepełną — 2 683 174 dolarów amerykańskich, w tym premię za sukces w wysokości 1 741 656 dolarów — bez podatku VAT. Umowa z Paribas przewidywała wypłatę premii jedynie od kwot dochodów przysporzonych działaniami Paribas. Wątpliwości w związku z tym budzi zapłacenie premii za sukces od kwoty 54 mln dolarów amerykańskich, otrzymanej od ING (inwestora strategicznego pozyskanego przez ministra finansów) po unieważnieniu przetargu, a także zapłata za sukces liczona po uwzględnieniu ceny 500 tys. zł za akcję, podczas gdy doradca francuski zakończył swoje działania na ustaleniu ceny minimalnej 230 tys. zł za akcję, a cena sprzedaży wynikająca z przetargu wynosiła 250 tys. Pełne uwzględnienie tych aspektów obniża premię za sukces o 1100 tys. dolarów. Domowi Maklerskiemu Banku Śląskiego pełniącemu funkcję oferującego 24 grudnia 1993 r. zwiększono wynagrodzenie, sporządzono lex post aneksem do umowy i zapłacono ok. 20 mld zł, czyli ponad 3-krotnie więcej niż zakładano w marcu 1993 r. i o ponad 400 mln więcej niż wynikało z udokumentowania podstaw zapłaty. Firmie odpowiadającej za reklamę Euro RSCG zapłacono 426 516 dolarów, których wysokość umowną ustalono 25 stycznia 1994 r. — już po poniesieniu kosztów, pomimo rażącej rozbieżności rachunków z preliminarzem. W tym wypadku płatnikiem na polecenie Ministerstwa Finansów był Bank Śląski.</u>
          <u xml:id="u-193.22" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przechodzę do drugiego punktu, czyli do akcji dla pracowników Banku Śląskiego. Problemem o dużych konsekwencjach materialnych, mającym oddźwięk społeczny w przypadku Banku Śląskiego, jest sprawa akcji pracowniczej, a ściślej, tzw. puli akcji pracowniczej. Pracownikom Banku Śląskiego minister finansów przyznał prawo do 926 tys. akcji tego banku. Prawo to zostało zapisane w prospekcie emisyjnym Banku Śląskiego i wraz z prospektem zaakceptowane przez Komisję Papierów Wartościowych. Oznacza to, że analiza przyznanych praw do akcji poza ofertą publiczną umożliwiła statystycznemu pracownikowi Banku Śląskiego nabycie 209 akcji. Natomiast na 7 członków zarządu banku przypadło łącznie 17 965 akcji, w tym maksymalnie na jednego członka zarządu 3363 akcje. Obowiązujące przepisy prawa zezwalały na udostępnienie akcji pracownikom prywatyzowanego banku w trybie unormowanym w art. 24 ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, albo w szczególnych przypadkach w innym trybie, jednak dopiero po uzyskaniu zezwolenia Rady Ministrów. Przepis art. 23 ust. 3 ustawy stanowi przy tym, że zbycie akcji należących do skarbu państwa w trybie innym, niż przewidziano, lub bez zgody Rady Ministrów jest nieważne. Zgodnie z art. 24 ust. 5 ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych pracownicy banku mieli prawo do otrzymania akcji o łącznej wartości wynikającej z przemnożenia średniej wartości wynagrodzeń wypłacanych w gospodarce państwowej na jednego zatrudnionego w okresie 12 miesięcy poprzedzających wpisanie spółki do rejestru handlowego oraz liczby pracowników nabywających akcje. Bank Śląski wyliczył, że ma 3559 uprawnionych pracowników i zgodnie z tym sposobem liczenia przysługiwałyby im akcje wartości 71 767 200 tys. zł, co odpowiadało liczbie 280 tys. akcji. Przyjęcie przez zarząd banku niewłaściwych, zawężonych podstaw dotyczących średniego wynagrodzenia wypłaconego w gospodarce narodowej spowodowało zawyżenie liczby akcji preferencyjnych faktycznie przyznanych o 4334. Kwota nienależnych ulg z tytułu udostępnienia akcji na zasadach preferencyjnych wyniosła 1083 mln zł. Kierownictwo banku w toku kontroli przekazało tę kwotę do budżetu państwa, wyrażono jednakże wątpliwości odnoszące się do metodologii wyliczeń preferencji. Jeżeli więc liczbę akcji, która przysługiwała pracownikom Banku Śląskiego przy braku zgody Rady Ministrów - a o zgodę taką minister finansów nie występował - porównamy z liczbą akcji przyznanych przez Ministerstwo Finansów, to oczywiste jest, że 642 tys. akcji przyznanych zostało bez podstawy prawnej. Wartość wyżej wymienionych akcji, przyznanych w ramach tzw. puli pracowniczej, udostępnionych wbrew obowiązującemu prawu, według ceny pierwszego notowania (czyli 6 750 tys. zł) wynosiłaby 4400 mld zł, a według najniższej ceny odnotowanej dotychczas, przy trwającej już prawie 8 miesięcy bessie - ponad 600 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-193.23" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Mówiąc o kwestii przydziału akcji pracowniczych wbrew obowiązującym przepisom prawa, trzeba dodać, że zarząd banku przyznał swoim pracownikom możliwość zakupu tych akcji na wyjątkowo dogodnych warunkach, udzielił bowiem pożyczek pieniężnych na zakup akcji BSK w ogólnej kwocie 132 mld zł, tj. średnio ok. 60 mln zł na jednego pracownika, na warunkach korzystniejszych od ogólnie obowiązujących. W przypadku zarządu Banku Śląskiego kwota pożyczki wyniosła średnio ponad 350 mln zł na osobę. Obowiązujący od dnia 10 lipca 1992 r. art. 97 ust. 2 ustawy Prawo bankowe zabrania stosowania wobec pracowników, akcjonariuszy i członków organów banku korzystniejszych od ogólnie stosowanych stawek oprocentowania wkładów oszczędnościowych, lokat i środków na rachunkach terminowych oraz kredytów. Minister finansów do sierpnia 1993 r. we wszystkich wersjach prospektu emisyjnego i innych dokumentach, umowach o obsługę emisji itp., nie różnicował określenia akcji pracowniczych i akcji preferencyjnych uznając, że pracownikom Banku Śląskiego przysługują akcje oferowane stosownie do regulacji przewidzianej przez art. 24 ustawy o prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-193.24" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">W marcu 1993 r. zakładano, że udostępnienie akcji pracownikom Banku Śląskiego może nastąpić według regulacji nowej ustawy prywatyzacyjnej, która może być wdrożona do czasu prywatyzacji tego banku stosownie do paktu o przedsiębiorstwie. Istotną rolę w takim uwłaszczeniu załogi Banku Śląskiego odegrał pośrednio zarząd, a w szczególności prezes zarządu banku. Prezes Banku Śląskiego w imieniu zarządu w dniu 18 sierpnia 1993 r. wystosował pismo do ministra finansów, w którym zażądał zmiany zasad oferty dla pracowników banku, posługując się argumentami: „Załoga oczekuje udziału odpowiedniego do wypracowanej wartości banku, sprawiedliwego. Argumentacja o regulacjach prawnych nie jest już skuteczna, bo precedensy są ogólnie znane”. Prezes wnosił o przyznanie na mocy decyzji Rady Ministrów uprawnień porównywalnych do tych, które są zawarte w pakcie o przedsiębiorstwie. Pragnę zwrócić uwagę Wysokiej Izby, że pakt o przedsiębiorstwie państwowym był negocjowany w 1993 r. przez rząd RP, związki zawodowe i pracodawców przedsiębiorstw państwowych i nie dotyczył banków, które przedsiębiorstwami państwowymi nie są. Załoga i kierownictwo Banku Śląskiego, żywotnie zainteresowani uzyskaniem znacznych przydziałów akcji na możliwie korzystnych warunkach już po zatwierdzeniu w dniu 3 września 1993 r. prospektu emisyjnego Banku Śląskiego zawierającego jedynie zaawizowanie możliwości zakupu akcji, występowali, znaczy zarząd i załoga, do ministra finansów z kolejnymi żądaniami.</u>
          <u xml:id="u-193.25" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">W dniu 17 września przedstawiciele załogi na spotkaniu w Wiśle domagali się zatwierdzenia regulaminu udostępniającego dodatkową pulę akcji bez preferencji umownej. 30 września prezes Banku Śląskiego domagał się odstąpienia od tendencji do spłaszczenia rozpiętości kwot przypadających dla zatrudnionych na różnych stanowiskach. 15 listopada domagał się spotkania w celu przedyskutowania dalszych preferencji pracowniczych. 22 grudnia Bank Śląski domagał się zgody na kupno akcji za minimum 20% ceny preferencyjnej z odroczeniem pozostałej płatności na 20 lat. Fakt ponadustawowego uwłaszczenia pracowników Banku Śląskiego, w tym, a może nawet przede wszystkim, jego zarządu, trzeba powiązać z kolejnym faktem, a mianowicie możliwością sprzedaży akcji Banku Śląskiego na giełdzie. Otóż trzeba zauważyć, że na sesje w dniu 25 stycznia 1994 r. złożono ogółem zlecenia sprzedaży na 100 625 akcji. Zlecenia składane przez pracowników Banku Śląskiego na pierwszych sesjach stanowiły ok. 80% ogółu zleceń ogólnej liczby akcji Banku Śląskiego oferowanych do sprzedaży, gdyż głównie tylko pracownicy Banku Śląskiego mieli poświadczone świadectwa depozytowe. Tutaj trzeba zwrócić uwagę, że w trakcie pierwszego notowania ta liczba zdecydowanie przekroczyła 80%.</u>
          <u xml:id="u-193.26" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Tak więc to pracownicy Banku Śląskiego mieli wpływ na ustalenie kursu dnia zarówno przez znaczący udział w obrotach, jak też przez proponowane ceny sprzedaży z reguły znacznie wyższe niż pozostałych klientów. Często były przypadki oferowania do sprzedaży przez tę samą osobę niewielkiej liczby akcji za umiarkowaną cenę i znacznej liczby po cenie dwu-, trzykrotnie wyższej. Mechanizm był prosty chodziło o sztuczne podwyższanie kursu akcji. Tak też się stało. Możliwość uzyskania powyżej 6 mln złotych dyskonta na jednej akcji Banku Śląskiego wywołała ostre niezadowolenie osób, które akcje te posiadały, a w styczniu 1994 r. nie mogły ich sprzedać z przyczyn od nich niezależnych. Za nieprzygotowanie organizacyjne weryfikacji świadectw depozytowych odpowiedzialny był Dom Maklerski Banku Śląskiego. Odpowiedzialność w tym zakresie spoczywa także na kierownictwie giełdy oraz Komisji Papierów Wartościowych. Termin pierwszy notowania akcji - 25 styczeń 1994 r. - ustalony został uchwałą zarządu giełdy z 3 stycznia 1994 r. Przy czym giełda nie żądała przed dniem podjęcia decyzji, dniem pierwszego notowania, żadnych informacji ani opinii o zapewnieniu płynności obrotu, w tym o przebiegu weryfikacji akcji Banku Śląskiego umożliwiającym sprzedaż akcji na giełdzie.</u>
          <u xml:id="u-193.27" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Informacji takich ani opinii nie zażądała również Komisja Papierów Wartościowych, do której zadań należy:</u>
          <u xml:id="u-193.28" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">1) sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem reguł uczciwego obrotu i konkurencji w zakresie publicznego obrotu papierami wartościowymi,</u>
          <u xml:id="u-193.29" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">2) inspirowanie, organizowanie i podejmowanie działań zapewniających sprawne funkcjonowanie rynku papierów wartościowych oraz ochronę inwestorów.</u>
          <u xml:id="u-193.30" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przechodzę do punktu trzeciego: sprawy sprzedaży akcji Banku Śląskiego już po jego prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-193.31" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Działania w celu upłynnienia akcji Banku Śląskiego będących w posiadaniu skarbu państwa za pośrednictwem giełdy minister finansów rozpoczął 26 stycznia 1994 r., a więc na następny dzień po pierwszym notowaniu akcji Banku Śląskiego.</u>
          <u xml:id="u-193.32" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Zwraca uwagę fakt, że w ciągu jednego dnia, czyli 26 stycznia 1994 r., Dom Maklerski Banku Śląskiego uzyskał potwierdzenie świadectwa depozytowego na 3 145 000 akcji skarbu państwa. Także w dniu 26 stycznia minister finansów zawarł umowę o prowadzenie rachunku inwestycyjnego z biurem maklerskim.</u>
          <u xml:id="u-193.33" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Pełnomocnictwa do składania zleceń w imieniu ministra finansów reprezentującego skarb państwa otrzymał najpierw podsekretarz stanu w ministerstwie finansów, a następnie dyrektor jednego z departamentów.</u>
          <u xml:id="u-193.34" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Sprzedaż akcji - jak wynika z dostępnych Najwyższej Izbie Kontroli dokumentów akceptowanych przez ówczesnego wicepremiera i ministra finansów - miała odbywać się po wydaniu warunkowego zlecenia sprzedaży wyłącznie w dogrywkach w razie wystąpienia przewagi popytu nad podażą na akcje Banku Śląskiego, tak aby zlecenia ministra finansów nie miały wpływu na kształtowanie kursu akcji.</u>
          <u xml:id="u-193.35" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Oceniając decyzję ministra finansów w kwestii dotyczącej interwencji na giełdzie, nie można pominąć stanowiska Komisji Papierów Wartościowych, która sformułowała je 27 stycznia 1994 r. Przewodniczący Komisji w jej imieniu przesłał w tej sprawie stanowisko ministrowi finansów. Stanowisko to formułowało ogólną zachętę do sprzedaży akcji.</u>
          <u xml:id="u-193.36" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">W okresie od 3 lutego 1994 r. do 8 kwietnia 1994 r. na podstawie zleceń złożonych przez skarb państwa sprzedano z rachunku inwestycyjnego należącego do ministra finansów 369 970 akcji. W dogrywkach sprzedano jedynie 18 840 akcji, a więc nie jest prawdą, co bywa publicznie przedstawiane - co przedstawiają odpowiedzialni za sprzedaż tych akcji - iż główną metodą sprzedaży była sprzedaż w dogrywkach. Zasadniczą metodą sprzedaży była sprzedaż z limitem ceny, mająca wpływ na ustalenie kursu dnia. Sprzedano w ten sposób 351 130 akcji, czyli 95% akcji skarbu państwa zbytych w tym okresie.</u>
          <u xml:id="u-193.37" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Trzeba przy tym dodać, że z reguły limit ceny na akcje Banku Śląskiego ustalony przez reprezentanta skarbu państwa był znacznie niższy od kursu dnia poprzedniego. Już sam ten fakt może sugerować, że chodziło tutaj także o tak zwane studzenie, ochłodzenie giełdy.</u>
          <u xml:id="u-193.38" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">W dniu 14 lutego 1994 r. wszedł w życie przepis art. 72 ustawy Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych, wprowadzony nowelizacją z 29 grudnia 1993 r., zakazujący określonych działań monopolistycznych w obrocie papierami wartościowymi.</u>
          <u xml:id="u-193.39" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Zgodnie z art. 72 § 1 i 2 ustawy w brzmieniu obowiązującym od 14 lutego 1994 r. posiadacz powyżej 10% głosów na walnym zgromadzeniu spółki publicznej obowiązany jest zawiadomić Komisję Papierów Wartościowych oraz Urząd Antymonopolowy o zbyciu akcji zmieniających posiadaną przezeń liczbę głosów o 2% lub więcej oraz o liczbie posiadanych głosów z akcji w wyniku dokonanej transakcji. Obowiązek ten należy wykonać w ciągu 7 dni od dokonanej transakcji. Przed wykonaniem tego obowiązku nie wolno nabywać lub zbywać kolejnych akcji. Niedopełnienie opisanego obowiązku zagrożone jest, zgodnie z art. 122 wymienionej ustawy, sankcją karną, to jest karą grzywny do 10 mld zł. Minister finansów nie powiadomił w przewidzianym przepisami terminie Komisji Papierów Wartościowych, Urzędu Antymonopolowego i Banku Śląskiego o zbyciu ponad 2% posiadanych akcji Banku Śląskiego i nadal zbywał akcje banku. Łącznie do 8 kwietnia sprzedano — jak już wspominałem — 369 970 akcji, tj. 11,76% posiadanych przez skarb państwa. Zbywanie akcji przerwano dopiero po wyraźnym załamaniu się kursów na giełdzie. Udział skarbu państwa w sprzedaży w poszczególnych sesjach sięgał do 83,7%, co nie oznacza, że przeciętnie tyle wynosił — to jest maksymalna wielkość.</u>
          <u xml:id="u-193.40" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Według rachunku symulacyjnego, wykonanego na prośbę NIK przez Komisję Papierów Wartościowych, zlecenia skarbu państwa wpływały w sposób istotny na obniżenie akcji Banku Śląskiego. Sięgało to 500 tys. zł za akcję na poszczególnej sesji.</u>
          <u xml:id="u-193.41" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Ustawa zakazuje sztucznego podwyższania i obniżania cen papierów wartościowych oraz porozumień mających na celu sztuczne podwyższanie lub obniżanie ceny papierów wartościowych. Cel, jakim kierował się minister finansów przy zbywaniu akcji Banku Śląskiego, formułowany w korespondencji poufnej, a także treść składanych zleceń mogłyby wskazywać na zamierzone działania mające na celu obniżenie kursu akcji Banku Śląskiego, a co za tym idzie w ogóle ochłodzenie giełd.</u>
          <u xml:id="u-193.42" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">O fakcie składania zleceń przez ministra finansów i wysokości tych zleceń wiedziało grono wyższych urzędników Ministerstwa Finansów oraz co najmniej niektóre osoby z obsługi technicznej. Informacje tego rodzaju stwarzały uprzywilejowanie umożliwiające w niektórych przypadkach wykorzystanie we własnych operacjach giełdowych informacji, które mogły doprowadzić do bardzo wysokich zysków. W okresie między początkiem marca 1994 r. a połową kwietnia 1994 r. warszawski indeks giełdowy odzwierciedlający w sposób syntetyczny poziom koniunktury na giełdzie papierów wartościowych obniżył się z prawie 21 tys. punktów do niespełna 10 tys. punktów, czyli ponad dwukrotnie.</u>
          <u xml:id="u-193.43" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">NIK jeszcze w czasie trwania kontroli, tj. w dniu 21 kwietnia 1994 r., na podstawie art. 21 ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli wydała zarządzenie doraźne zobowiązujące ministra finansów do wstrzymania prowadzonej operacji na rachunku inwestycyjnym skarbu państwa, aż do czasu zajęcia stanowiska przez Komisję Papierów Wartościowych, i cofnięcia pełnomocnictwa osobie nieuprawnionej do reprezentowania ministra finansów.</u>
          <u xml:id="u-193.44" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">W tym samym dniu Najwyższa Izba Kontroli powiadomiła Komisję Papierów Wartościowych o fakcie sprzedawania akcji przez Ministerstwo Finansów z naruszeniem art. 72 ustawy Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych. Również tego samego dnia odbyło się posiedzenie Komisji Papierów Wartościowych. Komisja Papierów Wartościowych uznała, że minister finansów nie dopełnił obowiązków określonych w art. 72 wymienionej już ustawy. Komisja Papierów Wartościowych nie ustosunkowała się natomiast do kwestii naruszenia art. 122, czyli do przepisu karnego.</u>
          <u xml:id="u-193.45" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Interwencja reprezentanta skarbu państwa na rynku kapitałowym jest wysoce wątpliwa z punktu widzenia przestrzegania reguł gry rynkowej, równości w dostępie do informacji setek tysięcy klientów z jednej strony i wąskiego grona osób związanych z Ministerstwem Finansów z drugiej. Sama sprawa interwencji, jak sądzę, czy nawet nie tyle interwencji, ile sprzedaży akcji skarbu państwa na giełdzie, według opinii Najwyższej Izby Kontroli, wymaga w przyszłości odrębnej ustawowej regulacji.</u>
          <u xml:id="u-193.46" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kwestia odpowiedzialności za nieprawidłowości wymienione tutaj w tej krótkiej informacji jest skomplikowana. Ta odpowiedzialność jest rozdzielona między całą grupę osób, w tym bardzo wysokich urzędników państwowych, osób pełniących w różnych okresach funkcje ministra finansów, wiceministra finansów, kierownika Ministerstwa Finansów, a także dyrektorów w Ministerstwie Finansów.</u>
          <u xml:id="u-193.47" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Jeżeli chodzi o odpowiedzialność karnoprawną ze względu na naruszenie przepisu, o którym wyżej była mowa, to Najwyższa Izba Kontroli skierowała zawiadomienie o przestępstwie dotyczące dwóch osób. Byli to wysocy urzędnicy Ministerstwa Finansów, przy czym w żadnym przypadku nie chodzi o osobę zajmującą stanowisko ministra finansów.</u>
          <u xml:id="u-193.48" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Natomiast chciałem tutaj zwrócić uwagę, że nie wymieniam nazwisk tych osób ze względu na to, że z posiadanych przeze mnie informacji wynika, iż toczy się w tej chwili postępowanie przygotowawcze. Obyczaje a także przepisy prawa zakazują w takiej sytuacji wymieniać nazwiska.</u>
          <u xml:id="u-193.49" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem tutaj powiedzieć, że moja informacja dotycząca Wielkopolskiego Banku Kredytowego jest informacją nieporównanie bardziej syntetyczną, krótszą. Czynności kontrolne w zasadzie zostały tam zakończone. Skierowane zostały, przynajmniej w części, zalecenia pokontrolne, natomiast informacja o wynikach kontroli jest w tej chwili opracowywana. Sądzę, że będziemy mogli zapoznać Wysoką Izbę z tą informacją w pierwszej połowie stycznia przyszłego roku, czyli za około 2 miesiące. Ale oczywiście podstawowe ustalenia już są. Jeżeli Wysoka Izba pozwoli, to do nich przejdę.</u>
          <u xml:id="u-193.50" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Panie Marszałku! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! W ramach kontroli prywatyzacji banków wyłonionych ze struktury Narodowego Banku Polskiego, jak już wcześniej wspominałem, NIK przeprowadziła także kontrolę procesów prywatyzacji w Wielkopolskim Banku Kredytowym Spółka Akcyjna w Poznaniu. Podobnie jak w przypadku Banku Śląskiego, jednak nie na taką skalę, także w toku tej kontroli stwierdzono liczne nieprawidłowości. Nie dotyczą one jednak i nie podważają w żaden sposób, co chcę szczególnie mocno podkreślić, aktualnej kondycji ekonomicznej i finansowej sprywatyzowanego już w tej chwili banku. Realizacja tej kontroli nie jest jeszcze zakończona, o czym już mówiłem.</u>
          <u xml:id="u-193.51" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Dotychczas zostały skierowane wystąpienia pokontrolne do generalnego inspektora nadzoru bankowego, Izby Skarbowej w Poznaniu, prezesa Sądu Rejonowego w Poznaniu oraz doniesienie do Prokuratury Wojewódzkiej w Poznaniu. NIK jest obecnie w trakcie opracowywania raportu na temat prywatyzacji Wielkopolskiego Banku Kredytowego.</u>
          <u xml:id="u-193.52" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Jedną z zasadniczych nieprawidłowości w procesie prywatyzacji WBK, o których mogę na tym etapie realizacji wyników kontroli powiedzieć, było umieszczenie w prospekcie emisyjnym nieprawdziwych i niepełnych danych o stanie finansowym tego banku przed jego prywatyzacją. Zdaniem Najwyższej Izby Kontroli nieprawidłowości te wyczerpują znamiona przestępstw określonych w art. 118 ustawy z 22 marca 1991 r. Prawo o publicznym obronie papierami wartościowymi i o funduszach powierniczych oraz art. 484 Kodeksu handlowego. Przytoczę tylko kilka przykładów takich danych, co do których Najwyższa Izba Kontroli zgłasza zastrzeżenia, bo oczywiście o sprawie odpowiedzialności karnej zadecyduje prokurator, a w ostateczności sąd.</u>
          <u xml:id="u-193.53" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">1. W treści oświadczenia złożonego do prospektu emisyjnego rewident pominął fakt badania sprawozdania finansowego banku za rok 1991, przeprowadzonego przez innych biegłych, jak też wyniki tych badań.</u>
          <u xml:id="u-193.54" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">2. Pomimo wprowadzenia do ksiąg rachunkowych Wielkopolskiego Banku Kredytowego korekt proponowanych przez biegłe księgowe, według których bank wypracował w roku 1991 zysk brutto w wysokości 842 963 mln zł, w prospekcie emisyjnym wykazano stratę w jego działalności na sumę 706 594 mln zł. Tak drastyczna zmiana wyników była skutkiem bezpodstawnego przyjęcia nie udokumentowanych kosztów zwiększenia rezerw na należności z tytułu nie spłaconych kredytów.</u>
          <u xml:id="u-193.55" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">3. Zamieszczone w prospekcie emisyjnym dane finansowe za 9 miesięcy 1992 r. zostały ustalone niezgodnie z przepisami zarządzenia nr 1 prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 12 lutego 1991 r. w sprawie niejednolitych zasad rachunkowości bankowej. Wykazano m.in. niższe o 261 634 mln zł przychody banku i wyższy o 12 656 mln zł zysk netto w porównaniu z danymi ujętymi w sprawozdaniach przesłanych przez Wielkopolski Bank Kredytowy SA do Narodowego Banku Polskiego oraz do Generalnego Inspektoratu Nadzoru Bankowego.</u>
          <u xml:id="u-193.56" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">4. Na wniosek rewidenta biorącego udział w sporządzeniu prospektu emisyjnego dokonane zostały zasadnicze zmiany w sprawozdaniach finansowych Wielkopolskiego Banku Kredytowego za 1992 r. Polegały one na zaliczeniu do dochodów i kosztów faktycznie wykonanych w tym roku niektórych pozycji dochodów i kosztów, które Wielkopolski Bank Kredytowy miał uzyskać już lub ponieść dopiero w 1993 r. Działanie takie stało w jawnej sprzeczności z wymienionym wyżej zarządzeniem nr 1 prezesa Narodowego Banku Polskiego, w konsekwencji zaś spowodowało ono zmniejszenie zysku netto za 1992 r. z 405 965 mln zł do 191 111 mln zł, czyli o 214 854 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-193.57" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Warto w tym miejscu podkreślić, że ten zaniżony zysk netto był jednym z kryteriów przyjętych do ustalenia ceny akcji w ofercie publicznej. Ustalona cena jednej akcji Wielkopolskiego Banku Kredytowego wyniosła 115 tys. zł i odpowiadała wskaźnikowi PE na poziomie 2,75, podczas gdy bez korekt wprowadzonych na wniosek rewidenta wskaźnik PE byłby dwukrotnie niższy i wynosiłby 1,29.</u>
          <u xml:id="u-193.58" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">W dniu 21 marca 1993 r., kiedy ustalono cenę 1 akcji WBK, notowania na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych akcji dwóch banków, Banku Rozwoju Eksportu i BIG - czyli Banku Inicjatyw Gospodarczych, osiągnęły współczynnik PE na poziomie kolejno 3,0 i 6,7.</u>
          <u xml:id="u-193.59" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">W trakcie badań procesu prywatyzacji Wielkopolskiego Banku Kredytowego miała miejsce próba wprowadzenia w błąd inspektorów Najwyższej Izby Kontroli, polegająca na przekazaniu do kontroli kserokopii wypisu aktu notarialnego zawierającego zmienione dane dotyczące wysokości zysku osiągniętego w 1991 r. i jego podziału w porównaniu z informacjami zawartymi w autentycznym akcie notarialnym złożonym w sądzie rejonowym. Poinformowana została o tym fakcie rada Izby Notarialnej w Poznaniu. Przekazała ona sprawę prokuraturze rejonowej, wskazując na okoliczności, w wyniku których dostrzegła w postępowaniu WBK działania zmierzające do wyłudzenia od notariusza fałszywego dokumentu.</u>
          <u xml:id="u-193.60" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">To wszystko, co tej w sprawie mam w chwili obecnej do powiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-193.61" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu prezesowi Kaczyńskiemu.</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przypominam, iż Sejm podjął decyzję o wysłuchaniu w debacie nad tym punktem porządku dziennego 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół parlamentarnych.</u>
          <u xml:id="u-194.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-194.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy do wysłuchania oświadczeń.</u>
          <u xml:id="u-194.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Jako pierwszego proszę o zabranie głosu pana posła Czesława Pogodę z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#PosełCzesławPogoda">Panie Marszałku! Panie Premierze! Wysoka Izbo! W imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej odniosę się do informacji prezesa Najwyższej Izby Kontroli o przebiegu prywatyzacji banków, zwłaszcza Banku Śląskiego w Katowicach. Klub mój uważa, że dobrze się stało, iż na tym etapie prac kontrolno-wyjaśniających sprawa trafiła w formie informacji prezesa Najwyższej Izby Kontroli do Wysokiej Izby. Uznajemy, że wyniki kontroli Banku Śląskiego w Katowicach przedstawione sejmowej Komisji Przekształceń Własnościowych będą w tej komisji wnikliwie przeanalizowane (bez zbytecznych w takim przypadku emocji) i merytoryczne, a nie polityczne aspekty sprawy będą wykładnią ostatecznej oceny zjawiska.</u>
          <u xml:id="u-195.1" who="#PosełCzesławPogoda">Jednocześnie pragnę zwrócić uwagę Wysokiej Izby na to, że już dawno minęły te czasy - i na szczęście dobrze, że minęły - kiedy to Najwyższa Izba Kontroli kreowała ostateczne wyroki. Dzisiaj te wyroki, w przypadku czyjejś udowodnionej winy, wydaje nie kto inny niż niezależny sąd. Dlatego też przestrzegałbym niektórych polityków, w tym również i posłów, przed kreowaniem ostatecznych wyroków i wskazywaniem winnych, co w konsekwencji nie buduje dobrego, właściwego klimatu pracy w tej Izbie i powoduje, że niektóre ugrupowania polityczne pragną zbić (spektakularnie) swój własny kapitał polityczny na tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-195.2" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Czy to jest debata polityczna?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, nie udzielałem panu głosu.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Ale ja zadałem pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-196.2" who="#komentarz">(Poseł Czesław Pogoda: Panie marszałku, myślę, że pytanie jest polityczne.)</u>
          <u xml:id="u-196.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o kontynuowanie wypowiedzi. I proszę panów posłów o nieprzerywanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#PosełCzesławPogoda">Ponownie z dużym naciskiem chcę powiedzieć, że Najwyższa Izba Kontroli jest organem kontrolnym Sejmu, a nadzór formalny nad nim sprawuje Prezydium Sejmu, i przedstawione przez nią informacje są wstępem do dalszego postępowania w komisjach Sejmu. W tym miejscu należy wspomnieć, że Najwyższa Izba Kontroli w sprawie Banku Śląskiego skierowała stosowne wystąpienie do prokuratury. Ostatecznych wyników postępowania prokuratorskiego jeszcze nie znamy. Gdy je poznamy, one również będą stanowić istotny materiał do prac analitycznych w sejmowej Komisji Przekształceń Własnościowych.</u>
          <u xml:id="u-197.1" who="#PosełCzesławPogoda">Wysoka Izbo! Jedno dzisiaj stwierdzić można na pewno i pragnę to podkreślić z dużą mocą — potwierdził to również wcześniej, m. in. podczas konferencji prasowych, prezes Najwyższej Izby Kontroli i mówił również o tym dziś — otóż w trakcie czynności kontrolnych nie natrafiono na żadną listę (obojętne, czyim nazwiskiem byśmy ją sygnowali) skorumpowanych polityków szczebla centralnego, którzy jakoby mieli być zamieszani w sprawę Banku Śląskiego. Takiej listy po prostu nie było. Nie potwierdziły się również zarzuty o kilkunastobilionowych stratach budżetu państwa wynikających z prywatyzacji Banku Śląskiego. W obu tych ustaleniach możemy powiedzieć: to dobrze, to cieszy — choć martwi fakt, że przez wiele miesięcy takimi właśnie nieodpowiedzialnymi wypowiedziami karmiono społeczeństwo i podgrzewano atmosferę.</u>
          <u xml:id="u-197.2" who="#PosełCzesławPogoda">Wysoka Izbo! Analizując protokół Najwyższej Izby Kontroli i to, co w różnych wyjaśnieniach przedstawiają osoby współuczestniczące w prywatyzacji Banku Śląskiego, można trafić na rozbieżną interpretację przepisów i zjawisk w tym zakresie. Te rozbieżności muszą wyjaśnić eksperci i w końcowym efekcie Komisja Przekształceń Własnościowych. Przykładowo:</u>
          <u xml:id="u-197.3" who="#PosełCzesławPogoda">1) Czy minister finansów miał uprawnienia do zastosowania tzw. puli akcji pracowniczych i w jakim procencie do ogółu wyemitowanych akcji?</u>
          <u xml:id="u-197.4" who="#PosełCzesławPogoda">2) Musimy odnieść się do sytuacji, a raczej momentu, w którym sprzedający akcję na giełdzie jest zobowiązany poinformować Komisję Papierów Wartościowych, że nabył bądź zbył co najmniej 2% akcji. Nie mamy jasności, czy chodzi o 2% akcji posiadanych, czy też kapitału akcyjnego, a także czy chodzi o jednorazowy zakup czy zakup sukcesywny. Są w tej sprawie rozbieżności, które musi wyjaśnić Komisja Przekształceń Własnościowych.</u>
          <u xml:id="u-197.5" who="#PosełCzesławPogoda">3) Z poważnymi zastrzeżeniami spotkały się zarzuty NIK dotyczące tzw. czyszczenia bilansu Banku Śląskiego przed jego prywatyzacją. Tworzenie rezerw na złe kredyty jest normalną procedurą zalecaną przez Narodowy Bank Polski. Najwyższa Izba Kontroli twierdzi, że było to celowe zaniżanie wartości banku. Nie znaleźliśmy jednak w protokóle stwierdzenia dowodzącego niezbicie, że tak się stało.</u>
          <u xml:id="u-197.6" who="#PosełCzesławPogoda">4) Jaki to wszystko miało wpływ na tzw. ochłodzenie giełdy w okresie późniejszym?</u>
          <u xml:id="u-197.7" who="#PosełCzesławPogoda">Z uzyskanych w Ministerstwie Finansów informacji wiemy, że ministerstwo zapowiedziało i prześle do Komisji Przekształceń Własnościowych swoje krytyczne stanowisko wobec wyników kontroli przedstawionej przez NIK. Również jeden z ekspertów, na którego nazwisko powołuje się inspektor Najwyższej Izby Kontroli w protokóle, złożył specjalne oświadczenie, w którym stwierdza, że jego ekspertyza w sprawie Banku Śląskiego została wypaczona i nie w pełni wykorzystana. Niestety, 5-minutowy czas przewidziany na oświadczenia klubowe nie pozwala mi na szczegółowe rozważania. W imieniu Klubu Parlamentarnego SLD stwierdzam, że sprawa Banku Śląskiego musi być i będzie przedmiotem badań Komisji Przekształceń Własnościowych, na której posiedzeniach musimy starannie rozważyć wszystko, co jest za i przeciw.</u>
          <u xml:id="u-197.8" who="#PosełCzesławPogoda">Pan prezes Kaczyński w swojej wypowiedzi w dniu dzisiejszym stwierdził, że Najwyższa Izba Kontroli nie jest upoważniona do oceny wyceny akcji, ale jednocześnie powiedział, że wartość jednej akcji powinna wynosić, tak zrozumiałem, milion złotych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, przykro mi, ale czas już upłynął.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#PosełCzesławPogoda">Już kończę, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#PosełCzesławPogoda">Ten sam ekspert, o którym już wspólnie mówiliśmy, na podstawie różnych obliczeń i symulacji stwierdził, że wartość jednej akcji powinna wynosić 590 tys. zł, czyli w granicach tego, co ustalił administracyjnie minister finansów.</u>
          <u xml:id="u-199.2" who="#PosełCzesławPogoda">Wysoka Izbo! Chciałbym powiedzieć na zakończenie, że w dniu dzisiejszym ukonstytuowało się nowe prezydium Komisji Przekształceń Własnościowych. Mój klub wyraża głęboką nadzieję, że komisja w atmosferze pracy zajmie się procesami prywatyzacyjnymi w Banku Ślaskim i innych bankach, tak aby wszystkie niejasności i nieprawidłowości wyjaśnić i wyciągnąć właściwe wnioski.</u>
          <u xml:id="u-199.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-199.4" who="#PosełCzesławPogoda">Jednocześnie wyrażam ubolewanie, że koledzy z KPN akurat tak się zachowują - nie przystoi to posłowi, ale to jest w waszym stylu.</u>
          <u xml:id="u-199.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-200.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dotarła do mnie informacja, że poseł Pęk prosi o przesunięcie jego wystąpienia, wyraziłem więc na to zgodę, ponieważ widocznie ma ku temu jakieś powody. Jest to sprawa czysto formalna.</u>
          <u xml:id="u-200.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Wyrowińskiego z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#PosełJanWyrowiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Emocje, które towarzyszyły prywatyzacji Banku Śląskiego, opadały mniej więcej w tym samym tempie, w jakim spadały notowania akcji tegoż banku, w miarę jak pogłębiała się giełdowa bessa. Nadszedł czas na rzetelną, obiektywną i, co najważniejsze, spokojną ocenę tego, co wydarzyło się przy okazji tej największej emisji publicznej w historii polskiego rynku kapitałowego. Emisji, w której właścicielami akcji stało się ponad 800 tys. obywateli. Emisji, dzięki której nastąpił znaczny wzrost liczby posiadanych papierów wartościowych, w które inwestycja, nawet przy ich obecnej cenie, może zostać w dalszym ciągu uznana za ze wszech miar udaną.</u>
          <u xml:id="u-201.1" who="#PosełJanWyrowiński">Wysoka Izbo, nadszedł czas na wnioski i propozycje takich zmian w zasadach i procedurach prywatyzacji banków, aby nie powtórzyła się historia prywatyzacji Banku Śląskiego. Wyrażam w imieniu mojego klubu nadzieję, iż przedstawione przez Najwyższą Izbę Kontroli wyniki kontroli prywatyzacji Banku Śląskiego sprawie takiej będą służyły, chociaż skądinąd znane są już opinie instytucji zainteresowanych wynikami tejże kontroli krytycznie odnoszące się do tego, co dokonali kontrolerzy NIK.</u>
          <u xml:id="u-201.2" who="#PosełJanWyrowiński">Oczywiście nie sposób w 5-minutowym oświadczeniu odnieść się do informacji pana prezesa i całej sprawy. Podobnie jak pan poseł Pogoda myślę, że najwłaściwszym forum do oceny zarówno tego, jak i innych materiałów oraz do merytorycznej dyskusji, umożliwiającej przedstawienie racji wszystkich zainteresowanych, będzie Komisja Przekształceń Własnościowych.</u>
          <u xml:id="u-201.3" who="#PosełJanWyrowiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Prywatyzacja Banku Śląskiego nie była aferą na miarę marzeń i pierwotnych oczekiwań byłego przewodniczącego Komisji Przekształceń Własnościowych pana posła Bogdana Pęka. Astronomiczne kwoty strat jakoby poniesionych przez budżet, a wyliczanych na podstawie wysokości pierwszych notowań, nie miały nic wspólnego z rzeczywistością. Nie było również, Wysoka Izbo, z taką niecierpliwością oczekiwanych list prominentnych polityków, którzy poza kolejnością i poza zasadami ustalonymi w prospekcie emisyjnym wejść mieli w posiadanie większej liczby akcji. Sprawa ta budziła bardzo wiele emocji. Wyniki kontroli nie pozostawiają pod tym względem żadnego pola do dalszych spekulacji.</u>
          <u xml:id="u-201.4" who="#PosełJanWyrowiński">Wysoka Izbo, ze wszystkich kontrowersyjnych list pozostała faktycznie tylko jedna. Jest to lista pracowników Banku Śląskiego, gdyż to właśnie na głowę statystycznego pracownika banku przypadło aż 209 akcji, w tym 1/3 po cenie preferencyjnej. Na szczęście ucichła niekorzystna dla Polski, wobec zagranicznych ośrodków finansowych czy inwestorów, wrzawa wokół inwestora strategicznego Banku Śląskiego, czyli holenderskiego banku ING. Była natomiast, Wysoka Izbo, prywatyzacja Banku Śląskiego aferą na miarę nieprzystosowania prawa prywatyzacyjnego do potrzeb przekształceń banków i nieuwzględniania specyfiki tychże w procesie przekształceń własnościowych. Była aferą na miarę niespójności i niejasności uregulowań prawnych, dotyczących tzw. puli pracowniczej, była aferą na miarę braku wyobraźni urzędników podejmujących decyzje o dopuszczeniu akcji do obrotu giełdowego w sytuacji, gdy zdecydowana większość posiadaczy akcji, poza pracownikami banku, nie miała szans na obrót swoimi akcjami z racji niemożliwości potwierdzenia świadectw depozytowych. Była wreszcie aferą na miarę zachłanności i bulwersującej opinię publiczną pazerności pracowników i zarządu banku, którzy sprytnie wykorzystując atmosferę oczekiwań na nowe regulacje prawne, wynikające ze stanowiącego wówczas element Paktu o przedsiębiorstwie projektu ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, atmosferę, która w jakiś sposób była również wymuszana na Radzie Ministrów i podgrzewana decyzjami umożliwiającymi bezpłatne obejmowanie 10% akcji przez załogi prywatyzowanych przedsiębiorstw. Za kredyty preferencyjne, jak się okazało, uzyskane we własnym banku, załoga banku objęła przyznane akcje z tzw. puli pracowniczej.</u>
          <u xml:id="u-201.5" who="#PosełJanWyrowiński">Chciałem Wysokiej Izbie przypomnieć, iż to posłowie Unii Wolności bezpośrednio po dyskusji nad informacją rządu o prywatyzacji Banku Śląskiego, na 14 posiedzeniu Sejmu, a na długo przed zakończeniem kontroli NIK, wnieśli do laski marszałkowskiej projekty dwóch ustaw, które naszym zdaniem te niejasności - istniejące nadal - dotyczące sposobu przydziału akcji preferencyjnych powinny były rozwiązać. W jednym z tych projektów proponowaliśmy urealnienie zapisów ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, zapisów dotyczących zasad preferencyjnego nabywania akcji przez pracowników, jak również wprowadzenia czasowego ograniczenia prawa zbycia tych akcji na rynku wtórnym.</u>
          <u xml:id="u-201.6" who="#PosełJanWyrowiński">Z wielu ważnych problemów, które wyłoniły się w czasie prywatyzacji Banku Śląskiego, jako wymagającą szczególnego rozważenia uważamy formę angażowania się reprezentantów skarbu państwa w operacje giełdowe, szczególnie w obecnej sytuacji, gdy Ministerstwo Finansów dysponuje dodatkowym instrumentem - możliwością regulowania wysokości podatku transakcyjnego.</u>
          <u xml:id="u-201.7" who="#PosełJanWyrowiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kończę. Stoimy przed koniecznością prywatyzacji kolejnych banków. Wyciągając wnioski z tego, co zdarzyło się w czasie prywatyzacji Banku Śląskiego, jak również najprawdopodobniej w przypadku prywatyzacji Wielkopolskiego Banku Kredytowego, instytucje odpowiedzialne za przekształcenia własnościowe w Polsce, za klimat, który wokół nich istnieje, w tym również my, posłowie, winniśmy zrobić wszystko, aby nikt z tych obywateli Rzeczypospolitej Polskiej, którzy zdecydują się zakupić akcje kolejnego banku - Banku Przemysłowo-Handlowego - nie poczuł się w żadnym momencie tego procesu prywatyzacji nabity w butelkę, aby nikt nie domagał się zawieszenia notowań tegoż banku z powodu jego wysokiej ceny oraz niewydolności instytucji weryfikujących świadectwa depozytowe. Czyli, innymi słowy, Wysoka Izbo, aby w temacie, używając słownictwa pana prezydenta, prywatyzacji banków NIK miał jak najmniej roboty i nie było potrzeby powoływania komisji specjalnej.</u>
          <u xml:id="u-201.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Janowi Wyrowińskiemu.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pan Bogdan Pęk wrócił na salę, a zatem proszę go o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#PosełBogdanPęk">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Gorzka to satysfakcja, naprawdę, wierzcie mi, Wysoka Izbo, gorzka, ale wreszcie, po raz pierwszy w dziejach III Rzeczypospolitej Wysoka Izba miała okazję przeczytać uczciwie i profesjonalnie sporządzony protokół pokontrolny z wielkiej prywatyzacji. To fakt, że ta prywatyzacja była największa, ale, na miły Bóg, widziałem takich protokołów kilkanaście, nie dotyczących prywatyzacji banku (o Wielkopolskim Banku Kredytowym słyszeliśmy przed chwilą), dotyczących wielkich prywatyzacji kapitałowych — wszędzie ten sam mechanizm. Grupa przyjaciół, politycznych kolegów, bawiła się Polską i bawiła się prawem. A gdy przychodziło do rozliczenia — powiadali, iż są pionierami,...</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-203.2" who="#PosełBogdanPęk">... którzy działając z pobudek ideologicznych, dla przyszłego dobra przyszłych pokoleń III Rzeczypospolitej mogą sobie pozwolić na swobodną interpretację bądź też omijanie prawa. Gdyby to było tylko to! Wysoka Izbo, protokół, który mają wszyscy członkowie Komisji Przekształceń Własnościowych, może być udostępniony każdemu posłowi zasiadającemu w tej Izbie. Polecam go gorąco. To naprawdę pasjonująca lektura.</u>
          <u xml:id="u-203.3" who="#PosełBogdanPęk">Pan prezes Kaczyński przedstawił tylko niektóre elementy zawarte w tym kryminale. Ale każdy - przy średnim poziomie inteligencji - kto przeczyta, moim zdaniem, nie podlegające żadnej dyskusji stwierdzenia zawarte w tym protokole, może sobie wyrobić pogląd o polskiej prywatyzacji. To nie oznacza, że prywatyzację należy wstrzymać, ale oznacza - mówię z uporem od wielu miesięcy - że trzeba ją robić uczciwie. Wysoka Izba także ponosi odpowiedzialność za to, że nie udało się dotychczas nikogo przywołać do porządku, jeśli chodzi o tę sprawę,</u>
          <u xml:id="u-203.4" who="#PosełBogdanPęk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W tej prywatyzacji aż się roi od łamania prawa. Na każdym etapie postępowania: począwszy od przygotowania, poprzez przeprowadzenie i sam finał - wszystko jest jednym wielkim szwindlem.</u>
          <u xml:id="u-203.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-203.6" who="#PosełBogdanPęk"> Przykro mi było wielokrotnie, gdy demokratyczna prasa pozwalała sobie wobec mojej skromnej osoby - początkującego posła - na wypisywanie, delikatnie mówiąc, różnych niestworzonych rzeczy. Nie feruję dzisiaj wyroków. Będzie je prawdopodobnie wydawał Wysoki Sąd, ale zapewniam, że Polskie Stronnictwo Ludowe, które z pokorą podchodzi do wszystkich najważniejszych spraw Rzeczypospolitej, tym wszystkim, którym zabraknie na adwokata, ze swoich własnych środków zapewni dobrą i profesjonalną obsługę adwokacką, lepszą niż ci eksperci, którzy doradzali na wszystkich etapach tej prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-203.7" who="#PosełBogdanPęk">Można by właściwie na tym sprawę zamknąć, ale myślę, że to nie koniec. Nie jest tak, że jedna debata o godzinie 11 w nocy, przy zgaszonych światłach rampy, a następnie potencjalna możliwość politycznego przelicytowania w Komisji Przekształceń Własnościowych — a tam niektóre kluby przerzuciły już maksimum swoich rezerw...</u>
          <u xml:id="u-203.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-203.9" who="#PosełBogdanPęk">... ‍— zamyka tę sprawę. Sprawa ta musi mieć swój profesjonalny finał. Ona musi stanowić nade wszystko przestrogę dla tych wszystkich, którzy w przyszłości, działając w imieniu państwa i narodu polskiego, pozwolą sobie na tego typu sytuacje, jak tu miały miejsce.</u>
          <u xml:id="u-203.10" who="#PosełBogdanPęk">Pan prezes Kaczyński nie powiedział o wielu istotnych sprawach. Nie ma teraz czasu, żeby o nich mówić. Powiem tylko krótko: Najwyższej Izbie Kontroli nie udostępniono do badania kont analitycznych Banku Śląskiego. Z dobrze poinformowanych źródeł słychać, że na tych kontach, które podobno bada obecnie prokuratura, choć i tego nie możemy być pewni, czają się dość duże liczby, w bilionach złotych - i to wyjdzie być może na światło dzienne.</u>
          <u xml:id="u-203.11" who="#PosełBogdanPęk">Nie mogę również przyjąć tej oceny, która się pojawiła w środkach masowego przekazu, a były to tytuły z pierwszych stron gazet: Nie ma listy Pęka — głosiła „Gazeta Wyborcza”. Ciekaw jestem, co teraz napisze „Gazeta Wyborcza”, skoro w tym protokole czarno na białym jest napisane: Najwyższej Izbie Kontroli nie udostępniono rejestru akcjonariuszy.</u>
          <u xml:id="u-203.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-203.13" who="#PosełBogdanPęk">Wysoka Izbo! Biliony są. One w tym protokole czają się we wszystkich stwierdzeniach. 634 mld zł nie uwzględnionej wartości przy wycenie środków trwałych, budynków i budowli. Prawie 1 bln zł rozwiązanych rezerw, które nie zostały uwzględnione przy wycenie. Sfałszowany prospekt emisyjny. Te liczby tu są. Najlepsza dla dzielnych naszych prywatyzatorów ocena, którą potwierdził przed chwilą prezes Najwyższej Izby Kontroli, stwierdza, że akcje powinny być wycenione bez uwzględnienia trendów giełdowych (które były wówczas wysokie) - na minimum 1014 tys. zł, co oznacza, że z tego powodu mamy od razu różnicę prawie 2 bln zł. A inne fakty? Jeśli te akcje są dzisiaj wycenione jedynie na 1 mln zł, to kto może dzisiaj spojrzeć uczciwie w twarz Wysokiej Izbie i społeczeństwu polskiemu i powiedzieć, że poseł Pęk tak bardzo się mylił, bo nie rozumiał mechanizmu giełdowego? A kto - działając niezgodnie z prawem i w imieniu skarbu państwa - doprowadził do takich notowań? Kto pozbawił drobnych akcjonariuszy zysków, których się spodziewali?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, muszę pana prosić o przestrzeganie limitu czasu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#PosełBogdanPęk">Panie marszałku, dziękuję uprzejmie, już kończę.</u>
          <u xml:id="u-205.1" who="#PosełBogdanPęk">Kończąc, chciałbym powiedzieć, że robiłem to wspólnie z Polskim Stronnictwem Ludowym i innymi uczciwymi posłami, zasiadającymi w tej Izbie, nie dla zemsty politycznej i nie w celu osiągania osobistych korzyści - o co ze szczególnym upodobaniem oskarża mnie pan poseł Pogoda - ale po to, żeby prawo stało się wreszcie prawem i żeby przyszłe pokolenia mogły powiedzieć: Ta Wysoka Izba na tyle, na ile mogła, doprowadziła do tego, żeby prawo było konsekwentnie stosowane.</u>
          <u xml:id="u-205.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Bogdanowi Pękowi.</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Ryszarda Bugaja z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#PosełRyszardBugaj">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Myślę, że w sprawie prywatyzacji Banku Śląskiego trzeba ściśle rozróżnić dwa aspekty: to, co jest kwestią naruszenia lub nienaruszenia prawa, i to, co jest kwestią polityki, którą się w ramach prawa prowadzi. Może ona być celowa - korzystna dla państwa - lub niecelowa i dla państwa niekorzystna. Będę próbował trzymać się tego rozróżnienia.</u>
          <u xml:id="u-207.1" who="#PosełRyszardBugaj">W świetle protokołu NIK, który uważnie przeczytałem - i nie mam żadnej wątpliwości, że wiele razy zostało naruszone prawo, choć w niektórych przypadkach prawnicy mogą mieć różne zdania - uważam, że na czoło tych nadużyć prawa - oraz procedury prawnej, która jest regulowana przez akty prawne różnego rzędu - wysuwa się sześć spraw:</u>
          <u xml:id="u-207.2" who="#PosełRyszardBugaj">1. Zmniejszenie wartości księgowej banku, przy czym asystował minister finansów.</u>
          <u xml:id="u-207.3" who="#PosełRyszardBugaj">2. Rozbieżności pomiędzy prospektem emisyjnym a rzeczywistym stanem finansowym banku, za co ponosi odpowiedzialność przede wszystkim Komisja Papierów Wartościowych.</u>
          <u xml:id="u-207.4" who="#PosełRyszardBugaj">3. Kwestia uprzywilejowania pracowników. Na tym chciałbym się przez moment zatrzymać. Otóż jeżeli są wątpliwości prawne, czy pracownicy mogą dostać tyle, ile dostali, to w moim przeświadczeniu minister finansów powinien - proszę, aby wszyscy obecni i przyszli ministrowie wybaczyli mi to porównanie - jak pies łańcuchowy bronić państwowych pieniędzy i zawsze wybierać taką interpretację, która jest korzystna dla budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-207.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-207.6" who="#PosełRyszardBugaj"> A jeżeli jest całkiem przeświadczony, że w tej sprawie prawo stoi po stronie pracowników, to moim zdaniem najpierw powinien przeprowadzić nowelizację prawa, a dopiero potem operację o tak gigantycznych skutkach.</u>
          <u xml:id="u-207.7" who="#PosełRyszardBugaj">4. Finansowanie procesu prywatyzacji, wzięcie tego „na garnuszek” budżetu państwa zamiast na koszt spółki.</u>
          <u xml:id="u-207.8" who="#PosełRyszardBugaj">5. Interwencje rządu na giełdzie.</u>
          <u xml:id="u-207.9" who="#PosełRyszardBugaj">6. Niedociągnięcia formalne związane z wyceną banku — poważne niedociągnięcia.</u>
          <u xml:id="u-207.10" who="#PosełRyszardBugaj">To jest jedna strona zagadnienia.</u>
          <u xml:id="u-207.11" who="#PosełRyszardBugaj">Druga strona zagadnienia to kwestia wyboru w ramach prawa; nie zarzucam tu naruszenia prawa. Dotyczy ona dwóch rzeczy: przede wszystkim wyznaczonej ceny oraz tego, czy można było - bo jest to powiązane - przeprowadzać prywatyzację banku, nie mając strategicznego inwestora - w tym wypadku zagranicznego, prywatnego - który mógł tę cenę określić.</u>
          <u xml:id="u-207.12" who="#PosełRyszardBugaj">Sprawa moich sporów z panem ministrem Borowskim ma swoją małą historię. Pozwolę sobie na moment do tego powrócić. To było 6 stycznia 1994 r. Pozwoliłem sobie przytoczyć opinię eksperta zagranicznego, cytowaną w prasie, która brzmiała tak: Wydaje mi się, iż w obecnych warunkach na polskim rynku kapitałowym trudno byłoby sprzedać gorzej - mowa o banku. Ustalona cena akcji była zbyt niska, a system sprzedaży fatalny. I dalej: Nie można dokładnie w tej chwili wyliczyć strat, jakie przyniosła ta sprzedaż. Rynek, którego nie wzięto pod uwagę, pokazał, iż był w stanie wchłonąć co najmniej 3 razy wyższą cenę. Oznacza to, że stracono co najmniej 3 bln zł. Podobne wyliczenia można zrobić dla Wielkopolskiego Banku Kredytowego. Było to powiedziane zanim ten bank był notowany na giełdzie. Odpowiedź pana ministra Borowskiego była wówczas następująca: Jeśli chodzi o tego szwajcarskiego profesora, to jak wrócę do pracy - mam tam różne wycinki - to znajdę kilku profesorów, którzy mówią dokładnie co innego. I w stenogramie są zapisane oklaski i wesołość na sali. Pamiętam, po której stronie była ta wesołość.</u>
          <u xml:id="u-207.13" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-207.14" who="#PosełRyszardBugaj">Proszę Wysokiej Izby, moje wystąpienie w dalszym ciągu będzie zawierać trochę cytatów. Spieraliśmy się bowiem o tę sprawę, poświęciłem się oddając lekturze także „Trybuny”. Pragnę przytoczyć kilka cytatów z wywiadu pana Marka Borowskiego. „Holendrów trzeba było przekonywać do zapłacenia 500 tys. za akcję, bo kto, jak kto, ale oni dobrze wiedzieli, że płacą cenę wyższą od rzeczywistej wartości. Zachowaliśmy pakiet kontrolny, gdyż skarb państwa ma o 40% więcej akcji, niż ING, przez co interes narodowy jest dostatecznie chroniony (...) Skarb państwa nie będzie tego wszystkiego robił, to znaczy nie będzie inwestorem strategicznym, po prostu nie umie, nie ma pieniędzy. To oczywiście nie znaczy, że dla każdego banku w Polsce trzeba znaleźć inwestora strategicznego. Następne banki będą zapewne prywatyzowane według innych koncepcji, ale jeden bank z dobrym udziałowcem w postaci renomowanego banku zagranicznego jest potrzebny. Jeśli Bank Śląski udałoby nam się sprzedać bardzo drogo, to następne spółki z konieczności sprzedamy coraz taniej, bo zasoby pieniężne są ograniczone”.</u>
          <u xml:id="u-207.15" who="#PosełRyszardBugaj">Jeśli tę dialektykę pominąć, to z tego wynikają jednak dwie sprawy, że Bank Śląski można było sprzedać dużo drożej i że wcale niekoniecznie trzeba było mieć inwestora strategicznego. Mam tu jeszcze różne cytaty, na których przytoczenie brak mi czasu. Przechodzę do konkluzji.</u>
          <u xml:id="u-207.16" who="#PosełRyszardBugaj">Proszę Wysokiej Izby, mam nadzieję, że:</u>
          <u xml:id="u-207.17" who="#PosełRyszardBugaj">— Po pierwsze, sprawa zostanie dokładnie zbadana przez prokuratora.</u>
          <u xml:id="u-207.18" who="#PosełRyszardBugaj">— Po drugie, mimo protestów, które odnotowałem na posiedzeniu Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, uda się zrealizować przepis, który pozwoli opodatkować dochody we wtórnym obrocie giełdowym dla tych, którzy otrzymali je z nadziałów pracowniczych, także dla tych menedżerów, którzy uzyskali z tego tytułu miliardy.</u>
          <u xml:id="u-207.19" who="#PosełRyszardBugaj">— Po trzecie, jeżeli fakty zawarte są w analizie Najwyższej Izby Kontroli nie zostaną wiarygodnie podważone, to, jak sądzę, są podstawy, by pan minister Marek Borowski nie mógł uzyskać już wkrótce absolutorium za czas swojej działalności.</u>
          <u xml:id="u-207.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Ryszardowi Bugajowi z Unii Pracy.</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Wojciecha Błasiaka z Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#PosełWojciechBłasiak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie i Panowie! Nie chcę ustosunkowywać się do faktów. W zasadzie można by powiedzieć, że fakty podawane przez pana prezesa Kaczyńskiego i zawarte w protokole pokontrolnym należy zostawić bez komentarza, przeanalizować je i na posiedzeniu komisji, i w parlamencie.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#PosełWojciechBłasiak">Nie ulega wątpliwości, że była to największa afera bankowa w historii powojennej Polski. Przy tej okazji jednak trzeba by się zastanowić nad pewnym politycznym czy socjologiczno-politycznym mechanizmem, z jakim mamy tutaj do czynienia od paru lat. Przypomnę takie afery, jak aferę alkoholową, rublową, Fundusz Obsługi Zadłużenia Zagranicznego i wreszcie ten sam mechanizm przy Banku Śląskim, bo to pokaże, co nas jeszcze może w tej sprawie czekać.</u>
          <u xml:id="u-209.2" who="#PosełWojciechBłasiak">Otóż wydaje się, że we wszystkich tych sprawach postokrągłostołowych mamy do czynienia z trzema charakterystycznymi fazami.</u>
          <u xml:id="u-209.3" who="#PosełWojciechBłasiak">Pierwsza faza, po ujawnieniu każdej afery - tak było w wypadku FOZZ, jak również Banku Śląskiego - polega na ośmieszaniu ludzi, którzy ujawniają aferę, na robieniu z nich oszołomów, nawiedzonych, psychicznie niezrównoważonych. Z Falzmanna, który ujawnił sprawę Funduszu Obsługi Zadłużenia Zagranicznego, robiono początkowo niezrównoważonego psychicznie. Przypomnę słowa pana posła Borowskiego, który tutaj mówił o ściganiu oszołomów, o tym, że to jest sprawa między Kafką a Mrożkiem, o wąskiej ławeczce, itd., itd. Generalnie schemat jest prosty - każdy, kto ujawnia prawdę, ma zostać ośmieszony, przy uczestnictwie zresztą środków przekazu, zwłaszcza co poniektórych gazet. Kiedy tego się nie udaje zrobić, a tak się stało i w wypadku FOZZ, i w wypadku Banku Śląskiego, przystępujemy do fazy drugiej.</u>
          <u xml:id="u-209.4" who="#PosełWojciechBłasiak">Faza druga polega na marginalizowaniu i minimalizowaniu sprawy. W wypadku FOZZ mieliśmy do czynienia z czymś takim, że z jednego miliarda strat w dolarach zrobiono najpierw kilkaset milionów, a potem sprowadzono to do kilku milionów. I w zasadzie, można powiedzieć, potem nie było sprawy.</u>
          <u xml:id="u-209.5" who="#PosełWojciechBłasiak">Sądzę, że w wypadku Banku Śląskiego wchodzimy obecnie w drugą fazę, tzn. fazę, która może się skończyć tym, że Komisja Przekształceń Własnościowych pod nowym kierownictwem i w nowym, wzmocnionym przez SLD składzie, podejmie niebawem uchwałę o tym, że prywatyzacja Banku Śląskiego, mimo pewnych nieprawidłowości wykazanych w protokóle Najwyższej Izby Kontroli, była z pewnością wielkim sukcesem na drodze transformacji systemowej.</u>
          <u xml:id="u-209.6" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-209.7" who="#PosełWojciechBłasiak"> Będzie to podstawa do tego, żeby nie odbyć debaty sejmowej przy otwartej kurtynie i włączonych kamerach, zresztą debata na temat informacji już była, komisja podjęła odpowiednią uchwałę, więc nie ma sprawy.</u>
          <u xml:id="u-209.8" who="#PosełWojciechBłasiak">I wreszcie trzeci etap. Tak było w wypadku FOZZ i w pozostałych sytuacjach - zmowa milczenia, czyli niewyciąganie wniosków, niewyciąganie konsekwencji, zachęcanie innych do kolejnych tego typu akcji. Być może ma rację pan poseł Pęk, że tym razem dzięki tej sprawie zostanie to przerwane. Poczekamy, zobaczymy. Na razie obawiam się, że uczestniczymy - sądząc po tym, co mówił pan poseł Pogoda czy pan poseł Wyrowiński - w drugiej fazie. W tym miejscu w imieniu własnym i kolegów z klubu, a sądzę, że także wszystkich uczciwych osób na tej sali, chciałem panu posłowi Bogdanowi Pękowi podziękować za jego odwagę, determinację i uczciwość.</u>
          <u xml:id="u-209.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Wojciechowi Błasiakowi.</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przepraszam, panie pośle, w jakim trybie?</u>
          <u xml:id="u-210.2" who="#komentarz">(Poseł Czesław Pogoda: Mam pytanie do pana prezesa.)</u>
          <u xml:id="u-210.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#PosełCzesławPogoda">Panie marszałku, chciałem zadać pytanie prezesowi Najwyższej Izby Kontroli. Pan prezes stwierdził, że Najwyższa Izba Kontroli nie miała dostępu do rejestru akcjonariuszy, a wcześniej powiedział, że jedna z osób o znanym nazwisku ma 9 akcji. Mam pytanie: Skąd pan prezes, nie mając dostępu do rejestru akcjonariuszy, wiedział, że ta osoba o znanym nazwisku w nim się znajduje?</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#PosełCzesławPogoda">Drugie pytanie mam do pana posła Pęka.</u>
          <u xml:id="u-211.2" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Nie ma pytań do posłów.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przepraszam bardzo, proszę jednak...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#PosełCzesławPogoda">Wobec tego wycofuję pytanie. Zadam je prywatnie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy pan prezes pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-214.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie pośle, przede wszystkim chciałbym zwrócić uwagę na to, że rzeczywiście odmówiono dostępu do rejestru, co poruszył pan poseł Pęk. Ja o tym w swojej informacji nie mówiłem. Nigdy nie mówiłem, że nie mamy listy akcjonariuszy, w szczególności tych mających od 6 do 123 akcji, czyli średnich akcjonariuszy. My tego rodzaju listę mamy z innych źródeł, przede wszystkim z Komisji Papierów Wartościowych. I na tej liście, panie pośle, istotnie jest jeden znany polityk. Przyszedłem tu z zamiarem niewymieniania nazwisk, ale jeżeli pan poseł mnie zapyta, to oczywiście wtedy je wymienię.</u>
          <u xml:id="u-215.1" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: To my pytamy.)</u>
          <u xml:id="u-215.2" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Rozumiem, że jest to jeden z tzw. średnich inwestorów, bo przecież osoby fizyczne też mogły składać oferty zakupu większej liczby akcji. Nie widzę więc najmniejszej sprzeczności między jednym a drugim. Nigdy nie mówiłem, że nie ma listy polityków, tu potocznie określanej jako list pana posła Pęka, i musiałem mieć jakieś podstawy. Gdybym ich nie miał, gdyby uniemożliwiono Izbie zebranie informacji na ten temat, to wtedy nic takiego po prostu nie mówiłbym. W dalszym ciągu nie mógłbym jako katolik przysiąc przed ołtarzem, że takiej listy nie ma, bo być może są tajemnice, do których Najwyższa Izba Kontroli nie dotarła. Natomiast zgodnie z naszą najlepszą wiedzą...</u>
          <u xml:id="u-215.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-215.4" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">... tego rodzaju listy istotnie nie ma, co chciałem potwierdzić.</u>
          <u xml:id="u-215.5" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Nie wiem, czy pytania panów posłów traktować, że tak powiem, formalnie. Tak?</u>
          <u xml:id="u-215.6" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Wszyscy teraz pytamy.)</u>
          <u xml:id="u-215.7" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">W takim razie mam odpowiedzieć na to pytanie?</u>
          <u xml:id="u-215.8" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroliLechKaczyński">Obecny tutaj pan poseł Sekuła jest jedyną osobą, która miała niewielką liczbę - 12 bodajże czy 18 - akcji.</u>
          <u xml:id="u-215.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu prezesowi Kaczyńskiemu.</u>
          <u xml:id="u-216.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Skoro nie ma więcej pytań do pana prezesa Kaczyńskiego, zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-216.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">W imieniu Prezydium Sejmu proponuję, aby Sejm przyjął do wiadomości informację prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-216.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-216.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy pan poseł zgłasza sprzeciw? Proszę o deklarację.</u>
          <u xml:id="u-216.5" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Wycofuję sprzeciw.)</u>
          <u xml:id="u-216.6" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-216.7" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Sprzeciwu nie ma.</u>
          <u xml:id="u-216.8" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Informacja została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-216.9" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 23 porządku dziennego: Informacja prezesa Rady Ministrów na temat oceny funkcjonowania prezesa Głównego Urzędu Ceł posła Ireneusza Sekuły w świetle publikowanych informacji na temat udziału Ireneusza Sekuły w działaniach i upadku spółki „Polnippon”, długach tej spółki wobec urzędu skarbowego, gwarancji prywatnego kredytu przez bank państwowy, a także wobec udzielenia poręczenia przez Ireneusza Sekułę w stosunku do byłego prezesa Sądu Rejonowego w Jaworznie Andrzeja Plessa, podejrzanego o aferowe zagarnięcie mienia społecznego znacznej wartości.</u>
          <u xml:id="u-216.10" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana prezesa Rady Ministrów Waldemara Pawlaka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#PrezesRadyMinistrówWaldemarPawlak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pragnę poinformować Wysoką Izbę, iż w dniu 19 października grupa posłów Konfederacji Polski Niepodległej zwróciła się do mnie o odwołanie pana Ireneusza Sekuły ze stanowiska prezesa Głównego Urzędu Ceł. Wniosek motywowano nieprawidłowościami, jakie, zdaniem posłów, wystąpiły w działalności spółki „Polnippon”. Po otrzymaniu powyższego wniosku zwróciłem się do prezesa Głównego Urzędu Ceł o złożenie wyjaśnień. Wyjaśnienia te napłynęły w dniu 15 listopada br.</u>
          <u xml:id="u-217.1" who="#PrezesRadyMinistrówWaldemarPawlak">Wysoki Sejmie! Informuję, że wobec pozostałych zarzutów, zawartych we wniosku o wprowadzenie do porządku obrad obecnego posiedzenia Sejmu niniejszej informacji - a także w sprawie, o której przed chwilą mówiłem - zwróciłem się do ministra sprawiedliwości. W przekazanej w dniu wczorajszym odpowiedzi minister sprawiedliwości stwierdza, że obecnie nie jest w stanie zweryfikować zasadności zarzutów dotyczących pana Ireneusza Sekuły ani dokonać ich oceny prawnej. W tym stanie rzeczy dzisiaj rano zwróciłem się ponownie do ministra sprawiedliwości o dokonanie oceny prawnej. Po otrzymaniu od ministra sprawiedliwości, a także innych właściwych członków Rady Ministrów, stosownych informacji i po ich analizie swoje wnioski przekażę niezwłocznie Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-217.2" who="#PrezesRadyMinistrówWaldemarPawlak">Na zakończenie chciałbym poinformować Wysoką Izbę o dochodach, jakie wpłynęły do budżetu państwa z tytułu ceł i podatku granicznego. Dochody te wynoszą 133 bln zł zebrane na granicach w ciągu 10 miesięcy tego roku, co stanowi 140% założonych wpływów (i jest to o ponad 1/3 więcej niż w ciągu całego 1993 r.).</u>
          <u xml:id="u-217.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-217.4" who="#PrezesRadyMinistrówWaldemarPawlak"> O poprawie funkcjonowania podległych prezesowi GUC instytucji świadczy też dynamika przyrostu cła wyższa niż dynamika importu, a wreszcie realna prognoza przekroczenia założonej wysokości wpływów z tytułu ceł w 1994 r. o ponad 60 bln zł. Dziękuję. </u>
          <u xml:id="u-217.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu premierowi Waldemarowi Pawlakowi.</u>
          <u xml:id="u-218.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przypominam, iż Sejm podjął decyzję o wysłuchaniu w debacie nad tym punktem porządku dziennego 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół parlamentarnych.</u>
          <u xml:id="u-218.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-218.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Jako pierwszego proszę o zabranie głosu pana posła Kazimierza Nycza z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#PosełKazimierzNycz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przypadł mi w udziale zaszczyt, ale i obowiązek przedstawienia stanowiska Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej wobec informacji prezesa Rady Ministrów na temat funkcjonowania prezesa Głównego Urzędu Ceł posła Ireneusza Sekuły w świetle publikowanych informacji dotyczących udziału Ireneusza Sekuły w działaniach i upadku spółki „Polnippon”, długach tej spółki wobec urzędu skarbowego, gwarancji prywatnego kredytu przez bank państwowy, a także wobec udzielenia poręczenia przez Ireneusza Sekułę w stosunku do byłego prezesa Sądu Rejonowego w Jaworznie Andrzeja Plessa, podejrzanego o aferowe zagarnięcie mienia społecznego znacznej wartości. Wobec zapowiedzi prezesa Rady Ministrów dotyczącej wszczęcia postępowania i powrócenia do tej sprawy na forum Wysokiej Izby po wyjaśnieniu i zbadaniu zasadności zarzutu, sądzę, że będzie można merytorycznie odnieść się do tego problemu. Niemniej jednak chcielibyśmy się jednoznacznie wypowiedzieć na temat dwóch kwestii.</u>
          <u xml:id="u-219.1" who="#PosełKazimierzNycz">Pierwszą z nich jest ocena kompetencji posła Ireneusza Sekuły, jeśli chodzi o zajmowane przez niego stanowisko prezesa Głównego Urzędu Ceł. Podzielamy w tym zakresie w pełni pogląd prezesa Rady Ministrów, który na podstawie wyników funkcjonowania instytucji celnych stwierdza, że znacznie wzrosła sprawność działania administracji celnej, której przychody są jedną z istotniejszych części wpływów budżetowych w okresie sprawowania przez Ireneusza Sekułę funkcji prezesa Głównego Urzędu Ceł. Coraz skuteczniejsze próby uszczelnienia granic naszego państwa są chyba najbardziej wymiernym dowodem predyspozycji organizatorskich i wysokich kompetencji obecnego prezesa Głównego Urzędu Ceł.</u>
          <u xml:id="u-219.2" who="#PosełKazimierzNycz">I druga kwestia, Wysoki Sejmie. Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej wyraża jednoznaczny pogląd, że - oprócz merytorycznego przygotowania i kompetencji - osoby piastujące kierownicze stanowiska w państwie czy pełniące funkcje publiczne winny cechować się nieposzlakowaną opinią i odznaczać się wielkimi walorami etycznymi i moralnymi. Podzielamy pogląd, że bardzo szczegółowego wyjaśnienia i merytorycznego sprawdzenia wymaga każdy sygnał o rzekomych nieprawidłowościach, nie mówiąc już o naruszeniu prawa. Są od tego wyspecjalizowane służby kontroli profesjonalnej, których obowiązkiem jest zbadanie każdej sprawy i jej obiektywny osąd. Wyrażamy natomiast zdecydowaną dezaprobatę i sprzeciw wobec powtarzających się coraz częściej prób dyskredytowania różnych osób pełniących funkcje publiczne i upowszechniania nie sprawdzonych, bardzo poważnych zarzutów i oskarżeń pod adresem przedstawicieli rządu i instytucji centralnych czy przedsiębiorstw, bez względu na formę własności czy też system organizacyjny. Zarzutów publicznie prezentowanych, zanim zostały sprawdzone, przez przedstawicieli różnych opcji, polityków usiłujących, jak sądzimy, podreperować malejące wpływy polityczne próbą chwilowego zaistnienia i zwrócenia na siebie uwagi w każdy sposób i za każdą cenę.</u>
          <u xml:id="u-219.3" who="#PosełKazimierzNycz">Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej zdecydowanie sprzeciwia się tak pojętym elementom gry politycznej, w której nie sprawdzone zarzuty czy wręcz oskarżenia stanowić mają nieuczciwe elementy rozgrywek partyjnych czy też gier wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-219.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Kazimierzowi Nyczowi z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-220.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy pan poseł Ryszard Bugaj chce się zapisać do głosu?</u>
          <u xml:id="u-220.2" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Bugaj: W sprawie formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-220.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#PosełRyszardBugaj">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jest oczywiste, że informacja nie została przedstawiona. Nie ma przedmiotu dyskusji, nie można tego punktu rozpatrzeć. Potwierdza to, jak sądzę, także wystąpienie pana posła, który przemawiał przede mną. Wnoszę o przerwanie posiedzenia i o wznowienie go w tym punkcie od uzupełniającej informacji, jako punkt pierwszy na następnym posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-221.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, nie mogę uwzględnić pańskiego wniosku, ponieważ są posłowie zapisani do głosu. Po wysłuchaniu tych wystąpień...</u>
          <u xml:id="u-222.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Wniosek formalny.)</u>
          <u xml:id="u-222.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przepraszam, chwileczkę. Nie jest to wniosek formalny. Proszę, żeby pan poseł Bugaj był uprzejmy mnie wysłuchać. Sądzę, że skoro są zapisani do głosu posłowie, to należy im umożliwić wystąpienie. Natomiast przygotowujemy rezolucję stwierdzającą, że informacja nie została udzielona. Ale premier zapowiedział wdrożenie postępowania i po uzyskaniu wyników przedstawienie sprawy Izbie. Nie widzę innego wyjścia, bo nie chciałbym pozbawiać posłów, którzy w tej dyskusji chcą wystąpić, możliwości zabrania głosu, a pański wniosek zmierza do odebrania głosu obu posłom Królom.</u>
          <u xml:id="u-222.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę, pan poseł Jan Król.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#PosełJanKról">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Obecny punkt porządku obrad przypomina mi ten punkt, w którym domagaliśmy się jako Izba informacji o udziale wysokich funkcjonariuszy w spółkach skarbu państwa i pobieranych z tego tytułu wynagrodzeniach. Wówczas pan prokurator Śnieżko również złożył informację w takim duchu, jak obecna informacja pana premiera Pawlaka — że nie ma żadnych informacji na ten temat, że są prowadzone pewne prace, pewne akcje, których wyniki po zakończeniu zostaną przedstawione Wysokiej Izbie. Dlatego, po pierwsze, bardzo proszę pana premiera o to, aby poinformował Wysoką Izbę, kiedy ta informacja zostanie jej przedłożona. Po drugie, dziwną jest sprawą i źle to służy moralności publicznej — daleki jestem w tym momencie od jakichkolwiek oskarżeń pod adresem pana Ireneusza Sekuły — że w sytuacji, kiedy prasa składa określone doniesienia dotyczące osoby pana posła Sekuły, premier, rząd, kompetentne służby państwa nie podejmują działań na rzecz zbadania spraw, o których się pisze. Czyżbyście panowie wychodzili z założenia, że wszystko, o czym w prasie się pisze, jest nieprawdą? Chyba nie. Zbyt wiele, szczególnie ostatnio, doniesień prasowych jednak się potwierdza. Jest to sprawa pewnych zasad. One dopiero tworzą się w naszym życiu publicznym, wiele krajów rozwiniętych jakoś już jednak przesądziło te kwestie. Obowiązuje tam — co najmniej przez jakiś okres — zakaz zajmowania stanowisk publicznych przez osoby, które w prywatnych biznesach nie mają powodzenia, czyli doprowadzają do bankructwa firmy. Jest to uwaga mająca charakter ogólny, generalny, ale myślę, że trudno jest oddzielić te dwie sprawy — poprawności w prowadzeniu biznesu prywatnego i rzetelności wykonywania funkcji publicznych. Jeżeli na tym pierwszym polu zachodzą nieprawidłowości, o czym, mam nadzieję, Wysoka Izba się dowie, to również mogą się zdarzyć przy spełnianiu funkcji publicznych, szczególnie takich, z wykonywaniem których wiążą się decyzje finansowe dotyczące wielomiliardowych czy nawet bilionowych kwot. Muszą być tutaj osoby na wskroś „przejrzyste”. I o taką informację w imieniu swojego klubu proszę. Proszę również o sprecyzowanie terminu, w którym ta informacja będzie przedstawiona Wysokiej Izbie, aby ponownie nie wprowadzać takiego punktu porządku dziennego, którego, jak się okaże, potem nie będziemy mogli zrealizować.</u>
          <u xml:id="u-223.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję uprzejmie panu posłowi Janowi Królowi z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-224.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przepraszam, panie pośle, ale nastąpiło rozdzielenie królów, bo zapisał się do dyskusji pan poseł Wojciech Borowik i muszę go dopuścić do głosu przed panem. Kiedy przemawiał pan poseł Jan Król, zapisał się do głosu pan poseł Wojciech Borowik.</u>
          <u xml:id="u-224.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę, pan poseł Wojciech Borowik z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#PosełWojciechBorowik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Premierze! Mam pewien kłopot, dlatego że rzeczywiście nie dostaliśmy od pana premiera w zasadzie żadnej informacji, a sądzę, że pan premier jest nam winien wyjaśnienie. W związku z tym będę chciał zadać tylko i wyłącznie pytania. Będą to pytania bardzo konkretne i myślę, że i w tej chwili pan premier będzie mógł udzielić odpowiednich informacji.</u>
          <u xml:id="u-225.1" who="#PosełWojciechBorowik">Po pierwsze: Czy kandydaci na wysokie urzędy w państwie, na wysokie urzędy w Rzeczypospolitej są przed przedstawieniem im propozycji objęcia tych urzędów w jakikolwiek sposób badani, kontrolowani? Czy to jest tak, że kontroluje się to dopiero wtedy, kiedy klub parlamentarny występuje z wnioskiem o odwołanie urzędnika z funkcji? Dlaczego o to pytam, panie premierze? Dlatego że informacje w prasie na temat pana prezesa Sekuły ukazały się już dwa miesiące wcześniej i nie słyszeliśmy żadnego sprostowania ani żadnego sygnału ze strony rządu, że te informacje w jakiś sposób były prostowane. Jeżeli ukazują się informacje, które, jak myślę, są podstawą do niepokoju przynajmniej w rządzie, to chciałbym wiedzieć, czy są one prawdziwe, czy nie. Jeżeli tych informacji nie prostuje ani rząd, ani premier, to mam prawo sądzić, że są one prawdziwe.</u>
          <u xml:id="u-225.2" who="#PosełWojciechBorowik">W związku z tym dziwi mnie, powiem szczerze, ta niemalże dwumiesięczna przerwa między pojawieniem się pierwszych sygnałów, informacji - które były przecież podane do publicznej wiadomości, wszyscy o nich wiedzieliśmy - a decyzją pana premiera, żeby w ogóle w tej sprawie podjąć jakieś działania.</u>
          <u xml:id="u-225.3" who="#PosełWojciechBorowik">Druga kwestia. Myślę, że powinno być bezsporne to, że ktoś, kto przychodzi na wysoki urząd państwowy z działalności gospodarczej, powinien być przedtem skontrolowany. Powinno to być obowiązkiem tej osoby, która powołuje na wysokie stanowisko państwowe. Wobec tego pytam: Czy w tym konkretnym przypadku pan premier miał informacje na temat spółki pana prezesa GUC i czy jakakolwiek kontrola w tym konkretnym przypadku została przeprowadzona?</u>
          <u xml:id="u-225.4" who="#PosełWojciechBorowik">Kolejna sprawa. Padały tutaj bardzo dobre, ciepłe słowa pod adresem prezesa GUC. Czy jednak naprawdę, panie premierze, nie ma innych kandydatów, którzy tę funkcję mogliby pełnić w taki sposób, żeby nie budziło to emocji i wątpliwości Wysokiej Izby?</u>
          <u xml:id="u-225.5" who="#PosełWojciechBorowik">Ostatnia kwestia. Mam nadzieję - to znaczy chciałbym, żeby tak było - że jeżeli te zarzuty okażą się prawdziwe, jeżeli znajdą potwierdzenie, to pan premier zadziała tak błyskawicznie, jak zadziałał w sprawie ministra obrony narodowej.</u>
          <u xml:id="u-225.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Wojciechowi Borowikowi z Unii Pracy.</u>
          <u xml:id="u-226.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Krzysztofa Króla z Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#PosełKrzysztofKról">Panie Marszałku! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Na początku chcę stwierdzić, że przy wnoszeniu tej sprawy klubem Konfederacji Polski Niepodległej nie kieruje ani chęć polowania na czarownice, ani chęć kopania leżącego. Chcemy wyłącznie spełniać funkcję kontrolną, co należy do uprawnień posłów, Sejmu. Naszym zdaniem dobrze służymy sprawie praworządności naszego państwa.</u>
          <u xml:id="u-227.1" who="#PosełKrzysztofKról">Pan premier powiedział, że przedstawione zarzuty powinny być wyjaśnione, że muszą być sprawdzone. My te zarzuty sprawdziliśmy, wyjaśniliśmy. Mamy nadzieję, że w niedługim czasie pan premier będzie mógł je potwierdzić.</u>
          <u xml:id="u-227.2" who="#PosełKrzysztofKról">W związku z tym kilka pytań:</u>
          <u xml:id="u-227.3" who="#PosełKrzysztofKról">— Pierwsza sprawa. Pan prezes Sekuła pełnił przez pewien czas jednocześnie funkcję prezesa Głównego Urzędu Ceł i funkcję w swojej spółce, naruszając w ten sposób obowiązujące w Polsce prawo. Jest to pierwszy zarzut wystarczający do odwołania pana prezesa Sekuły.</u>
          <u xml:id="u-227.4" who="#PosełKrzysztofKról">— Druga sprawa. Spółka „Polnippon”, będąca w sporej części własnością pana Sekuły, upadła. Pan prezes Sekuła, jako prezes zarządu tej spółki, doprowadził do jej upadku, krachu, do powstania ogromnych zaległości wobec banków, w tym również poprzez kredyty, które gwarantował bank państwowy, poprzez długi w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych oraz w urzędzie skarbowym. Pytanie do pana premiera: Czy to nie wystarcza, żeby uznać, że nieudolni biznesmeni nie mogą piastować wysokich urzędów publicznych, ponieważ grozi to tym, że spowodują krach nie na miarę swojego prywatnego przedsiębiorstwa, tylko na miarę państwa? Nieudaczników w rządzie mieliśmy już wystarczająco dużo w ciągu ostatnich dziesięcioleci i nie jest dobrym pomysłem, ażeby urzędy państwowe stawały się tego rodzaju stanowiskiem emerytalnym.</u>
          <u xml:id="u-227.5" who="#PosełKrzysztofKról">— Trzecia sprawa dotyczy tego zarzutu, który jest chyba najpoważniejszy, a który wiąże się z zeznaniami biegłej rewidentki, złożonymi przed Sądem Gospodarczym w Warszawie w czasie postępowania upadłościowego spółki „Polnippon”. Otóż ta biegła rewidentka stwierdziła, iż kredyt zaciągnięty przez pana Sekułę w banku „Posnania” na sumę 2,5 mld zł nie wpłynął na konto spółki, lecz na prywatne konto jej prezesa. Jest to bardzo poważny zarzut. Oświadczenie to zostało złożone w sądzie; powtórzyliśmy je za zeznaniami biegłej rewidentki złożonymi w Sądzie Gospodarczym w Warszawie. Wydaje się, że konieczne jest sprawdzenie tej kwestii. Jeśli będziemy mieli rację, to będzie to wystarczający, kolejny już powód, ażeby prezesa Sekułę odwołać. Zresztą sprawa banku „Posnania” jest o tyle ciekawa, że to jest bank, w którego władzach zasiadają koledzy partyjni pana Sekuły. Przez pewien czas zasiadał w radzie banku pan poseł Zemke z SLD, naruszając w ten sposób przez kilka miesięcy ustawę antykorupcyjną. Niedawno wycofał się z tej rady, co jednak nie zmienia faktu, że w sposób ewidentny naruszał prawo.</u>
          <u xml:id="u-227.6" who="#PosełKrzysztofKról">— Kolejna sprawa dotyczy postawy etycznej urzędnika państwowego. Chodzi o to, czy urzędnik państwowy może sobie pozwolić na składanie poręczeń i gwarancji w stosunku do osób podejrzanych o poważne przestępstwa, zwłaszcza kiedy sprawa jest bardzo skomplikowana. Otóż pan prezes Sekuła, jak twierdzi prokuratura, na blankiecie poselskim wyraził wolę poręczenia za pana Andrzeja Plessa, podejrzanego o aferowe zagarnięcie mienia społecznego znacznej wartości. Ten pan jest podejrzany o to, iż zalega z zapłatą kopalniom, od których kupił węgiel - nie płacąc za niego - na sumę 7 mld zł. Prezes Sekuła wystąpił z deklaracją poręczenia i podejrzany został uwolniony - jak twierdzi prokuratura apelacyjna, niezgodnie z obowiązującym prawem. Kiedy zaś prokuratura wojewódzka zaczęła wzywać prezesa Sekułę, żeby złożył na odpowiednim formularzu oświadczenie o poręczeniu, ten stał się nieuchwytny, nie odpowiadał na żadne telefony. Prokuraturze do dzisiaj, do godzin rannych, nie udało się znaleźć prezesa Sekuły, ażeby takie poręczenie złożył. Sądzę, że prokuratura nie była specjalnie aktywna, ponieważ gdyby chciała, mogła znaleźć prezesa Sekułę w Sejmie. Naszym zdaniem generalnie nie powinno się dopuszczać do tego, ażeby wysocy urzędnicy państwowi występowali jako poręczyciele wobec osób podejrzanych o wielkie afery gospodarcze. To nie jest przestępstwo, ale to po prostu nie wypada, niezależnie od tego, jakie więzi łączą prezesa Sekułę z tą osobą - czy dawne związki pezetpeerowskie, czy jakiekolwiek inne więzi towarzyskie. Po prostu tego się robić nie godzi.</u>
          <u xml:id="u-227.7" who="#PosełKrzysztofKról">— I ostatnia sprawa. Mam nadzieję, że pan premier przedstawi nam w najbliższym czasie ocenę faktów, które zaprezentowaliśmy. Jak mówiłem, nie kierujemy się tu zasadą polowania na czarownice - bo gdybyśmy chcieli to robić, moglibyśmy wybrać lepszych kandydatów niż prezes Sekuła, takich bowiem w szeregach klubu SLD jest bardzo wielu - lecz zasadą służenia praworządności i przestrzegania prawa w Polsce. Sądzę, że dobrze się temu przysłużyliśmy. Mam nadzieję, że pan prezes Sekuła nie potraktuje tego jako osobistego ataku na niego.</u>
          <u xml:id="u-227.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję uprzejmie panu posłowi Krzysztofowi Królowi.</u>
          <u xml:id="u-228.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-228.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy pan premier zamierza w tej sprawie jeszcze zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-228.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#PrezesRadyMinistrówWaldemarPawlak">Wysoki Sejmie! Chciałbym w sposób bardzo wyraźny wskazać, iż wnioski czy zarzuty postawione tu dotyczą osoby pana Ireneusza Sekuły i jego prywatnej, indywidualnej działalności. Należy to ocenić w sposób taki, jak to jest przyjęte w państwie prawa, a w tym zakresie wypowiadają się co do winy czy ustalenia faktów odpowiednie instytucje wymiaru sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-229.1" who="#PrezesRadyMinistrówWaldemarPawlak">W chwili podejmowania decyzji dotyczącej powołania pana prezesa Sekuły na stanowisko prezesa Głównego Urzędu Ceł nie było przesłanek, które uniemożliwiałyby podjęcie tej decyzji. Pan prezes zobowiązał się do zastosowania się do ustawy z 5 czerwca 1992 r. o ograniczeniu działalności gospodarczej osób sprawujących funkcje państwowe. Ustalenie odpowiedzialności na płaszczyźnie cywilnoprawnej, dotyczącej jego osoby, zostało zlecone; wyraźnie zaznaczyłem, iż zwróciłem się w tej sprawie do ministra sprawiedliwości prokuratora generalnego. Chciałbym przypomnieć w tym miejscu, iż w toku postępowania obowiązuje jedna fundamentalna zasada - domniemania niewinności. Zarzuty łatwo się stawia, proszę państwa, szczególnie łatwo stawia się je publicznie. Często potem bywa tak, że część z nich potwierdza się, ale czasami zdarza się też i tak, że się te zarzuty nie potwierdzają i potem się o tym zapomina. Myślę, że w tej sprawie właściwe będzie działanie wymiaru sprawiedliwości w sposób zgodny z prawem.</u>
          <u xml:id="u-229.2" who="#PrezesRadyMinistrówWaldemarPawlak">Mnie osobiście też zależy na możliwie szybkim wyjaśnieniu tej sprawy. Postaram się bezpośrednio do klubów parlamentarnych przekazać informacje, po uzgodnieniu z ministrem sprawiedliwości prokuratorem generalnym, w jakim czasie możliwe jest pełne wyjaśnienie tej sprawy, tak aby państwo mogli uzyskać szczegółowe informacje dotyczące zarzutów przedstawionych przez klub Konfederacji Polski Niepodległej. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-229.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu premierowi.</u>
          <u xml:id="u-230.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! W związku z informacją pana prezesa Rady Ministrów o rozpoczęciu dochodzeń w sprawie rozważanej w tym punkcie porządku dziennego, proponuję w imieniu Prezydium Sejmu odroczenie jego zakończenia do czasu uzyskania rezultatów zapowiedzianego postępowania wyjaśniającego, o czym pan premier poinformuje Prezydium Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-230.2" who="#komentarz">(Poseł Juliusz Braun: Panie marszałku, mam pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-230.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pan poseł Juliusz Braun jeszcze ma pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#PosełJuliuszBraun">W sprawie wniosku przedstawionego przez pana marszałka. Trudno nie zgodzić się z tym, że musimy poczekać. Natomiast chciałbym, by Wysoki Sejm określił termin, do którego odraczamy rozpatrzenie tej sprawy. Myślę, że w tak istotnej kwestii - jak wynika z wszystkich dotychczasowych wypowiedzi, istotnej dla ekonomicznego bezpieczeństwa państwa, a także dla obrazu naszego państwa - 2 tygodnie na działania dla organów władzy to aż za dużo. Powinniśmy zobowiązać pana premiera do przedstawienia informacji na najbliższym posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-231.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy pan premier może powiedzieć, że to jest możliwe do wykonania?</u>
          <u xml:id="u-232.1" who="#komentarz">(Prezes Rady Ministrów Waldemar Pawlak: Nie widzę takiej możliwości.)</u>
          <u xml:id="u-232.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Premier nie widzi możliwości podjęcia w tej chwili takiego zobowiązania. Wobec tego proponuję, żeby pan poseł zaufał Prezydium Sejmu. Nie mamy możliwości, musimy odroczyć rozpatrzenie tego wniosku do następnego posiedzenia, które odbędzie się za dwa tygodnie. Myślę, że możemy przyjąć tę formułę i poprosić pana premiera o możliwie najszybsze (być może nawet w ciągu dwóch tygodni) wyjaśnienie tej sprawy, bo ta pańska propozycja - zwracam się do pana posła Brauna - nie przyspiesza tego wyjaśnienia.</u>
          <u xml:id="u-232.3" who="#komentarz">(Poseł Juliusz Braun: Panie marszałku, chcę zmodyfikować ten wniosek.)</u>
          <u xml:id="u-232.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Skoro nie mogę teraz przeprowadzić tego, co państwu proponuję, to zrobimy to na posiedzeniu za dwa tygodnie, a być może do tego czasu pan premier będzie mógł przedstawić wyniki. Oczywiście jeżeli pan chce przedłużyć premierowi...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#PosełJuliuszBraun">Modyfikuję ten wniosek. Oczywiście jeśli pan premier przedłoży - jak gdyby nie zobowiązany przez Sejm - tę informację za dwa tygodnie, to będę usatysfakcjonowany i wniosek wycofam. Natomiast z moich doświadczeń wynika, że deklaracje pana premiera o możliwie najszybszym podjęciu jakiś decyzji oznaczają niekiedy wielomiesięczne oczekiwania. Dlatego, jeśli nie da się podjąć decyzji dzisiaj, podejmiemy ją za dwa tygodnie, wyznaczając termin, mam nadzieję, dwutygodniowy, i wtedy najdalszy termin będzie miesięczny. Jeśli uda się go skrócić, będę się cieszył.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle...</u>
          <u xml:id="u-234.1" who="#komentarz">(Poseł Czesław Pogoda: Mam wniosek proceduralny.)</u>
          <u xml:id="u-234.2" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Panie marszałku, wniosek formalny.)</u>
          <u xml:id="u-234.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Chwileczkę, pan poseł był pierwszy.</u>
          <u xml:id="u-234.4" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Wnioski formalne mają pierwszeństwo.)</u>
          <u xml:id="u-234.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pan poseł też, jak rozumiem, ma wniosek formalny; inaczej nie mógłbym go dopuścić do głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#PosełCzesławPogoda">Chciałem zgłosić wniosek przeciwny do wniosku posła Brauna, uznając, że termin dwutygodniowy jest nierozsądny. Natomiast pan premier doskonale wie, że jest to na tyle poważna sprawa, by ją rychło załatwić. W związku z tym proponowałbym nie wyznaczać żadnego terminu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, wyjaśnił mi tutaj pan dyrektor, że zalecenie dla rządu może być tylko w formie rezolucji, której nie możemy w tej chwili uchwalić.</u>
          <u xml:id="u-236.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę, pan poseł Kamiński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#PosełKrzysztofKamiński">Wniosek formalny. Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Wnoszę o przerwanie debaty w tym punkcie do następnego posiedzenia - jest to jedyna zgodna z regulaminem możliwość - abyśmy następne posiedzenie Sejmu rozpoczęli od dokończenia tego punktu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, tego wniosku z uwagi na brak kworum nie mogę poddać pod głosowanie. Jeszcze raz powtarzam: W związku z informacją pana prezesa Rady Ministrów o rozpoczęciu postępowania wyjaśniającego w sprawie rozważanej w tym punkcie porządku dziennego proponuję w imieniu Prezydium Sejmu odroczenie jego zakończenia do czasu uzyskania rezultatów zapowiedzianych dochodzeń, o czym pan premier poinformuje Prezydium Sejmu w możliwie najkrótszym terminie. I tylko to mogę państwu zaproponować. Wniosku, o którym pan mówi, nie mogę poddać pod głosowanie z uwagi na brak kworum.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#PosełKrzysztofKamiński">Panie marszałku, jeśli chodzi o wniosek formalny, żeby go sprecyzować ostatecznie do protokołu: wnoszę o przerwanie posiedzenia Sejmu w tym momencie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Do tego trzeba mieć kworum, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-240.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie, nie.)</u>
          <u xml:id="u-240.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Aby przerwać posiedzenie Sejmu, trzeba mieć kworum, przepraszam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#PosełKrzysztofKamiński">Chciałbym jednak wrócić do regulaminu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-241.1" who="#komentarz">(Głos z sali: To jest zgodne z regulaminem Sejmu.)</u>
          <u xml:id="u-241.2" who="#PosełKrzysztofKamiński">Ja o tym wiem, panie pośle, czekam, aż będzie to także wiedział pan marszałek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, do wniosków formalnych zalicza się — w pkt. 1 — wnioski o przerwanie, odroczenie lub zamknięcie posiedzenia. W ust. 4 art. 109 stwierdza się, panie pośle, że: „O wniosku formalnym, o którym mowa w ust. 3 pkt. 3, 4, 11–13, Sejm rozstrzyga większością głosów obecnych posłów”.</u>
          <u xml:id="u-242.1" who="#komentarz">(Głos z sali: O odroczenie debaty.)</u>
          <u xml:id="u-242.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Niestety, pański wniosek dotyczy odroczenia, przerwania posiedzenia. On mieści się w pkt. 1.</u>
          <u xml:id="u-242.3" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Chodzi o odroczenie debaty.)</u>
          <u xml:id="u-242.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#PosełDariuszWójcik">Panie marszałku, chodzi o odroczenie debaty nad tym punktem porządku dziennego. I to jest wniosek, który nie wymaga kworum.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wysoka Izbo, panowie nie dali mi dokończyć. Oprócz tego wniosku, tego sformułowania, mam następującą propozycję: W związku z niemożnością przeprowadzenia głosowań w dniu dzisiejszym proponuję przenieść je na 36 posiedzenie Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-244.1" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Nie, tu nie chodzi o głosowania.)</u>
          <u xml:id="u-244.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Ale to dotyczy całego bloku głosowań. Mamy jeszcze inne głosowania do przeprowadzenia.</u>
          <u xml:id="u-244.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Pan poseł Ryszard Bugaj w sprawie formalnej?</u>
          <u xml:id="u-244.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#PosełRyszardBugaj">Panie marszałku, myślę, że sytuacja jest taka, iż nie mogliśmy zrealizować tego punktu z przyczyn niezależnych od Izby. W tych warunkach - oczywiście nie na wniosek któregoś z posłów, ale, jak myślę, mocą decyzji pana marszałka - ten punkt porządku dziennego może być odroczony do następnego posiedzenia. Myślę, że pan marszałek taką możliwość powinien w świetle regulaminu Sejmu rozważyć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Problem polega na tym, że debata nad tym punktem porządku dziennego została zakończona.</u>
          <u xml:id="u-246.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie, nie.)</u>
          <u xml:id="u-246.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Tak, niestety, debata nad tym punktem porządku dziennego zgodnie z przyjętą przez Sejm decyzją, że są tylko oświadczenia klubowe, została zakończona. Te oświadczenia klubowe zostały przedstawione. I o co właściwie toczymy spór, chciałbym wiedzieć? Bo ja proponuję, aby w możliwie krótkim terminie pan premier przedłożył informację. Zobowiązanie pana premiera do przedstawienia jej w konkretnym terminie możliwe jest tylko w rezolucji, której nie możemy uchwalić. A więc proponuję, abyśmy...</u>
          <u xml:id="u-246.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przepraszam, zapomniałem panu posłowi udzielić głosu.</u>
          <u xml:id="u-246.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#PosełMieczysławCzerniawski">Panie marszałku, oczywiście rozumiem wszystkie niuanse regulaminowe, jak i całkowicie rozumiem zabiegi Konfederacji Polski Niepodległej. Natomiast uważam, że kiedy przyjmowaliśmy porządek obrad tego posiedzenia Sejmu, założyliśmy, iż wysłuchamy informacji pana premiera dotyczącej pana Sekuły. Przyjęliśmy porządek obrad i zostało przegłosowane, iż po tej informacji zostaną wygłoszone 5-minutowe oświadczenia. Ponieważ pan marszałek dopuścił do tych 5-minutowych oświadczeń, ja również uważam, iż debata została zakończona. Natomiast rzeczywiście pozostaje dylemat, ponieważ ze względu na brak kworum należy przenieść na najbliższe posiedzenie sprawę zobowiązania rządu do ostatecznego złożenia informacji zapowiedzianej przez pana premiera. Uważam, panie marszałku, że nie chodzi tutaj o rozpatrywanie wniosku o przerwanie debaty, bo debata się odbyła, natomiast chodzi o przeprowadzenie ewentualnie na najbliższym posiedzeniu Sejmu głosowania w sprawie zobowiązania pana premiera do przedłożenia ostatecznej informacji na ten temat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-248.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wysoka Izbo, jedynym prawidłowym rozwiązaniem w tej sytuacji, jeśli mielibyśmy się trzymać ściśle regulaminu Sejmu, byłby wniosek o nieprzyjęcie informacji. Ale wniosku o nieprzyjęcie informacji nie mogę przedstawić, bo pan premier poinformował, że w sprawie toczy się postępowanie wyjaśniające. Nie mogłem więc takiego wniosku państwu przedstawić i wobec tego nie mógł być zgłoszony sprzeciw. W tej sytuacji proponuję rozwiązanie kompromisowe, które wynika z rozumnej interpretacji regulaminu Sejmu - aby sprawę odroczyć do możliwie najbliższego terminu, a resztę głosowań przenieść na następne posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-248.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę, pan poseł Krzysztof Król - wniosek formalny, jak rozumiem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#PosełKrzysztofKról">Panie marszałku, wniosek formalny też w duchu kompromisu. Otóż rzeczywiście została wygłoszona informacja i zostały wygłoszone oświadczenia klubowe. Jak rozumiem, pan premier mógłby wystąpić, by uzupełnić tę informację, i wtedy byłoby możliwe zadanie mu pytań, jak to jest zwykle przy tego typu informacjach. Toteż wnoszę o to, ażeby nie zamykać tego posiedzenia, tylko po prostu w ramach tego punktu przesunąć o dwa tygodnie dokończenie posiedzenia, bez kłopotów proceduralnych, regulaminowych. To jest zgodne z regulaminem Sejmu. Jest to odroczenie rozpatrywania punktu porządku dziennego posiedzenia Sejmu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Panie pośle, ten punkt został wyczerpany w momencie, kiedy debata została zakończona. Jeśli odłożymy sprawę na następne posiedzenie, a premier oświadczy, że nie ma wyników, to cała procedura zacznie się od nowa. Przełóżmy więc głosowania w tamtych sprawach na 36 posiedzenie Sejmu. Natomiast zobowiązanie premiera w sposób nieformalny, tak jak pan proponuje, nic nie da, a nie możemy w tej chwili uchwalić rezolucji, tak że proponuję...</u>
          <u xml:id="u-250.1" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Panie marszałku, wyrażamy zgodę, pod warunkiem, że będziemy mogli zadać jeszcze parę pytań, kiedy pan premier przedstawi całą informację.)</u>
          <u xml:id="u-250.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Oczywiście, będzie pan mógł wtedy zadawać pytania, zgodnie z regulaminem Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-250.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wysoka Izbo, w związku z informacją pana prezesa Rady Ministrów o rozpoczęciu postępowania wyjaśniającego w sprawie rozważanej w tym punkcie porządku dziennego proponuję w imieniu Prezydium Sejmu odroczenie jego zakończenia do czasu uzyskania rezultatów zapowiedzianych dochodzeń, o czym pan premier poinformuje Prezydium Sejmu w najbliższym możliwym terminie.</u>
          <u xml:id="u-250.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę o przyjęcie tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-250.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Czy nie ma sprzeciwu? Przyjmują państwo ten kompromisowy wniosek?</u>
          <u xml:id="u-250.6" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję, wniosek został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-250.7" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! W związku z niemożnością przeprowadzenia głosowań w dniu dzisiejszym, proponuję odbyć te zaległe głosowania na 36 posiedzeniu Sejmu. Został wyrażony sprzeciw wobec wcześniej przedstawionej informacji, nad tym też trzeba głosować; ponadto mamy podjąć uchwałę w sprawie komisji. Wobec tego proponuję głosowania przenieść na 36 posiedzenie Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-250.8" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-250.9" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-250.10" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Na tym wyczerpaliśmy porządek dzienny 35 posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-250.11" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Proszę pana posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
          <u xml:id="u-250.12" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Nie ma komunikatów.</u>
          <u xml:id="u-250.13" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Przystępujemy do wysłuchania oświadczeń poselskich.</u>
          <u xml:id="u-250.14" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Głos ma pan poseł Jerzy Wiatr z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#PosełJerzyWiatr">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przed kilku dniami, dokładnie 12 listopada br., środki masowego przekazu poinformowały, w dość sensacyjnym tonie, o oświadczeniu przewodniczącego Konfederacji Polski Niepodległej pana posła Moczulskiego, iż na 30 grudnia br. przygotowywany jest konstytucyjny zamach stanu. Nie zostało jasno sprecyzowane, na czym ten zamach stanu miałby polegać. W każdym razie wiadomość ta została podana w dostatecznie sensacyjny sposób, żeby wywołała zainteresowanie i zaniepokojenie. Przez kilka dni sądziłem, że było to jakieś nieporozumienie, że środki masowego przekazu źle zrozumiały oświadczenie pana przewodniczącego KPN. Ponieważ jednak ze strony pana posła Moczulskiego nie było, a przynajmniej nie zauważyłem, sprostowania, dementi, domniemywam, że informacja w zasadniczym zarysie odpowiadała intencjom oświadczenia pana posła. Ponieważ jest to oświadczenie przewodniczącego partii politycznej, członka Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego, musi być potraktowane z całą powagą. To jest szczególnego typu oskarżenie, tym razem dotyczące nie domniemanych czynów z przeszłości, tylko jakichś czynów, które dopiero się przewiduje i co do których pan poseł Moczulski posiada, jak wynika z tej wypowiedzi, informacje. Myślę, że byłoby niezdrowe, nie sprzyjające klimatowi powagi i spokoju społecznego, gdyby ta kwestia rozpłynęła się - jako jakiś ni to żart, ni to nieodpowiedzialna wypowiedź polityka, nie wiadomo z jakich powodów wygłoszona. Sądzę, że Prezydium Sejmu znajdzie właściwe środki, by tę sprawę wyjaśnić.</u>
          <u xml:id="u-251.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi Jerzemu Wiatrowi z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-252.1" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Nie ma więcej zgłoszeń.</u>
          <u xml:id="u-252.2" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Na tym zakończyliśmy oświadczenia poselskie.</u>
          <u xml:id="u-252.3" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Informacja o wpływie interpelacji i odpowiedzi na interpelacje znajduje się w doręczonym paniom posłankom i panom posłom druku nr 695.</u>
          <u xml:id="u-252.4" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Na tym kończymy 35 posiedzenie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-252.5" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Sekretariacie Posiedzeń Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-252.6" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Porządek dzienny następnego posiedzenia Sejmu, zwołanego na dni 30 listopada oraz 1 i 2 grudnia 1994 r., został paniom posłankom i panom posłom doręczony do imiennych skrytek poselskich w dolnej palarni.</u>
          <u xml:id="u-252.7" who="#WicemarszałekAleksanderMałachowski">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-252.8" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-252.9" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 23 min 48)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>